Файловый менеджер - Редактировать - /home/easybachat/hisabat365.com/4a7891/fakerphp.zip
Ðазад
PK @�)[M��3� � faker/rector-migrate.phpnu �[��� <?php declare(strict_types=1); use Faker\Generator; use Rector\Config; use Rector\Transform; // This file configures rector/rector to replace all deprecated property usages with their equivalent functions. return static function (Config\RectorConfig $rectorConfig): void { $properties = [ 'address', 'amPm', 'asciify', 'biasedNumberBetween', 'boolean', 'bothify', 'buildingNumber', 'century', 'chrome', 'city', 'citySuffix', 'colorName', 'company', 'companyEmail', 'companySuffix', 'country', 'countryCode', 'countryISOAlpha3', 'creditCardDetails', 'creditCardExpirationDate', 'creditCardExpirationDateString', 'creditCardNumber', 'creditCardType', 'currencyCode', 'date', 'dateTime', 'dateTimeAD', 'dateTimeBetween', 'dateTimeInInterval', 'dateTimeThisCentury', 'dateTimeThisDecade', 'dateTimeThisMonth', 'dateTimeThisYear', 'dayOfMonth', 'dayOfWeek', 'domainName', 'domainWord', 'e164PhoneNumber', 'email', 'emoji', 'file', 'firefox', 'firstName', 'firstNameFemale', 'firstNameMale', 'freeEmail', 'freeEmailDomain', 'getDefaultTimezone', 'hexColor', 'hslColor', 'hslColorAsArray', 'iban', 'image', 'imageUrl', 'imei', 'internetExplorer', 'iosMobileToken', 'ipv4', 'ipv6', 'iso8601', 'jobTitle', 'languageCode', 'lastName', 'latitude', 'lexify', 'linuxPlatformToken', 'linuxProcessor', 'localCoordinates', 'localIpv4', 'locale', 'longitude', 'macAddress', 'macPlatformToken', 'macProcessor', 'md5', 'month', 'monthName', 'msedge', 'name', 'numerify', 'opera', 'paragraph', 'paragraphs', 'passthrough', 'password', 'phoneNumber', 'postcode', 'randomAscii', 'randomDigitNotNull', 'randomElement', 'randomElements', 'randomHtml', 'randomKey', 'randomLetter', 'realText', 'realTextBetween', 'regexify', 'rgbColor', 'rgbColorAsArray', 'rgbCssColor', 'rgbaCssColor', 'safari', 'safeColorName', 'safeEmail', 'safeEmailDomain', 'safeHexColor', 'sentence', 'sentences', 'setDefaultTimezone', 'sha1', 'sha256', 'shuffle', 'shuffleArray', 'shuffleString', 'slug', 'streetAddress', 'streetName', 'streetSuffix', 'swiftBicNumber', 'text', 'time', 'timezone', 'title', 'titleFemale', 'titleMale', 'tld', 'toLower', 'toUpper', 'unixTime', 'url', 'userAgent', 'userName', 'uuid', 'windowsPlatformToken', 'word', 'words', 'year', ]; $rectorConfig->ruleWithConfiguration( Transform\Rector\Assign\PropertyFetchToMethodCallRector::class, array_map(static function (string $property): Transform\ValueObject\PropertyFetchToMethodCall { return new Transform\ValueObject\PropertyFetchToMethodCall( Generator::class, $property, $property, ); }, $properties), ); }; PK @�)[V���s s faker/src/autoload.phpnu �[��� <?php /** * Simple autoloader that follow the PHP Standards Recommendation #0 (PSR-0) * * @see https://github.com/php-fig/fig-standards/blob/master/accepted/PSR-0.md for more informations. * * Code inspired from the SplClassLoader RFC * @see https://wiki.php.net/rfc/splclassloader#example_implementation */ spl_autoload_register(function ($className) { $className = ltrim($className, '\\'); $fileName = ''; if ($lastNsPos = strripos($className, '\\')) { $namespace = substr($className, 0, $lastNsPos); $className = substr($className, $lastNsPos + 1); $fileName = str_replace('\\', DIRECTORY_SEPARATOR, $namespace) . DIRECTORY_SEPARATOR; } $fileName = __DIR__ . DIRECTORY_SEPARATOR . $fileName . $className . '.php'; if (file_exists($fileName)) { require $fileName; return true; } return false; }); PK @�)[_ױ � � * faker/src/Faker/Provider/es_ES/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_ES; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { private static $vatMap = ['A', 'B', 'C', 'D', 'E', 'F', 'G', 'H', 'J', 'N', 'P', 'Q', 'R', 'S', 'U', 'V', 'W']; /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'ES', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } /** * Value Added Tax (VAT) * * @example 'B93694545' * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/VAT_identification_number * @see https://es.wikipedia.org/wiki/C%C3%B3digo_de_identificaci%C3%B3n_fiscal * * @return string VAT Number */ public static function vat() { $letter = static::randomElement(self::$vatMap); $number = static::numerify('########'); return $letter . $number; } } PK @�)[�U�p p + faker/src/Faker/Provider/es_ES/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_ES; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'hotmail.com', 'hotmail.es', 'yahoo.com', 'yahoo.es', 'live.com', 'hispavista.com', 'latinmail.com', 'terra.com']; protected static $tld = ['com', 'com', 'com', 'com', 'net', 'org', 'org', 'es', 'es', 'es', 'com.es']; } PK @�)[�& . faker/src/Faker/Provider/es_ES/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_ES; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+34 9## ## ####', '+34 9## ######', '+34 9########', '+34 9##-##-####', '+34 9##-######', '9## ## ####', '9## ######', '9########', '9##-##-####', '9##-######', ]; protected static $mobileFormats = [ '+34 6## ## ####', '+34 6## ######', '+34 6########', '+34 6##-##-####', '+34 6##-######', '6## ## ####', '6## ######', '6########', '6##-##-####', '6##-######', ]; protected static $tollFreeFormats = [ '900 ### ###', '800 ### ###', ]; public static function mobileNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$mobileFormats)); } public static function tollFreeNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$tollFreeFormats)); } } PK @�)[��h * faker/src/Faker/Provider/es_ES/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_ES; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cityPrefix = ['San', 'Vall', "L'", 'Villa', 'El', 'Los', 'La', 'Las', 'O', 'A', 'Os', 'As']; protected static $citySuffix = ['del Vallès', 'del Penedès', 'del Bages', 'de Ulla', 'de Lemos', 'del Mirador', 'de Arriba', 'de la Sierra', 'del Barco', 'de San Pedro', 'del Pozo', 'del Puerto', 'de las Torres', 'Alta', 'Baja', 'Medio']; protected static $buildingNumber = ['%##', '%#', '%']; protected static $streetPrefix = [ 'Calle', 'Avenida', 'Plaza', 'Paseo', 'Ronda', 'Travesía', 'Camino', 'Carrer', 'Avinguda', 'Plaça', 'Passeig', 'Travessera', 'Rúa', 'Praza', 'Ruela', 'Camiño', ]; protected static $postcode = ['#####']; protected static $community = [ 'Andalucía', 'Aragón', 'Principado de Asturias', 'Illes Balears', 'Canarias', 'Cantabria', 'Castilla y León', 'Castilla - La Mancha', 'Cataluña', 'Comunitat Valenciana', 'Extremadura', 'Galicia', 'Comunidad de Madrid', 'Región de Murcia', 'Comunidad Foral de Navarra', 'País Vasco', 'La Rioja', 'Ceuta', 'Melilla', ]; protected static $state = [ 'A Coruña', 'Álava', 'Albacete', 'Alicante', 'Almería', 'Asturias', 'Ávila', 'Badajoz', 'Barcelona', 'Burgos', 'Cáceres', 'Cádiz', 'Cantabria', 'Castellón', 'Ceuta', 'Ciudad Real', 'Cuenca', 'Córdoba', 'Girona', 'Granada', 'Guadalajara', 'Guipuzkoa', 'Huelva', 'Huesca', 'Illes Balears', 'Jaén', 'La Rioja', 'Las Palmas', 'León', 'Lleida', 'Lugo', 'Málaga', 'Madrid', 'Melilla', 'Murcia', 'Navarra', 'Ourense', 'Palencia', 'Pontevedra', 'Salamanca', 'Segovia', 'Sevilla', 'Soria', 'Santa Cruz de Tenerife', 'Tarragona', 'Teruel', 'Toledo', 'Valencia', 'Valladolid', 'Vizcaya', 'Zamora', 'Zaragoza', ]; protected static $country = [ 'Afganistán', 'Albania', 'Alemania', 'Andorra', 'Angola', 'Antigua y Barbuda', 'Arabia Saudí', 'Argelia', 'Argentina', 'Armenia', 'Australia', 'Austria', 'Azerbaiyán', 'Bahamas', 'Bangladés', 'Barbados', 'Baréin', 'Belice', 'Benín', 'Bielorrusia', 'Birmania', 'Bolivia', 'Bosnia-Herzegovina', 'Botsuana', 'Brasil', 'Brunéi Darusalam', 'Bulgaria', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Bután', 'Bélgica', 'Cabo Verde', 'Camboya', 'Camerún', 'Canadá', 'Catar', 'Chad', 'Chile', 'China', 'Chipre', 'Ciudad del Vaticano', 'Colombia', 'Comoras', 'Congo', 'Corea del Norte', 'Corea del Sur', 'Costa Rica', 'Costa de Marfil', 'Croacia', 'Cuba', 'Dinamarca', 'Dominica', 'Ecuador', 'Egipto', 'El Salvador', 'Emiratos Árabes Unidos', 'Eritrea', 'Eslovaquia', 'Eslovenia', 'España', 'Estados Unidos de América', 'Estonia', 'Etiopía', 'Filipinas', 'Finlandia', 'Fiyi', 'Francia', 'Gabón', 'Gambia', 'Georgia', 'Ghana', 'Granada', 'Grecia', 'Guatemala', 'Guinea', 'Guinea Ecuatorial', 'Guinea-Bisáu', 'Guyana', 'Haití', 'Honduras', 'Hungría', 'India', 'Indonesia', 'Irak', 'Irlanda', 'Irán', 'Islandia', 'Islas Marshall', 'Islas Salomón', 'Israel', 'Italia', 'Jamaica', 'Japón', 'Jordania', 'Kazajistán', 'Kenia', 'Kirguistán', 'Kiribati', 'Kuwait', 'Laos', 'Lesoto', 'Letonia', 'Liberia', 'Libia', 'Liechtenstein', 'Lituania', 'Luxemburgo', 'Líbano', 'Macedonia', 'Madagascar', 'Malasia', 'Malaui', 'Maldivas', 'Mali', 'Malta', 'Marruecos', 'Mauricio', 'Mauritania', 'Micronesia', 'Moldavia', 'Mongolia', 'Montenegro', 'Mozambique', 'México', 'Mónaco', 'Namibia', 'Nauru', 'Nepal', 'Nicaragua', 'Nigeria', 'Noruega', 'Nueva Zelanda', 'Níger', 'Omán', 'Pakistán', 'Palaos', 'Panamá', 'Papúa Nueva Guinea', 'Paraguay', 'Países Bajos', 'Perú', 'Polonia', 'Portugal', 'Reino Unido', 'Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda del Norte', 'República Centroafricana', 'República Checa', 'República Democrática del Congo', 'República Dominicana', 'Ruanda', 'Rumanía', 'Rusia', 'Samoa', 'San Cristóbal y Nieves', 'San Marino', 'San Vicente y las Granadinas', 'Santa Lucía', 'Santo Tomé y Príncipe', 'Senegal', 'Serbia', 'Seychelles', 'Sierra Leona', 'Singapur', 'Siria', 'Somalia', 'Sri Lanka', 'Suazilandia', 'Sudáfrica', 'Sudán', 'Suecia', 'Suiza', 'Surinam', 'Tailandia', 'Tanzania', 'Tayikistán', 'Timor Oriental', 'Togo', 'Tonga', 'Trinidad y Tobago', 'Turkmenistán', 'Turquía', 'Tuvalu', 'Túnez', 'Ucrania', 'Uganda', 'Uruguay', 'Uzbekistán', 'Vanuatu', 'Venezuela', 'Vietnam', 'Yemen', 'Yibuti', 'Zambia', 'Zimbabue', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityPrefix}} {{lastName}} {{citySuffix}}', '{{cityPrefix}} {{lastName}}', '{{lastName}} {{citySuffix}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetPrefix}} {{firstName}}', '{{streetPrefix}} {{lastName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}}, {{buildingNumber}}, {{secondaryAddress}}', ]; protected static $addressFormats = [ '{{streetAddress}}, {{postcode}}, {{city}}', ]; protected static $secondaryAddressFormats = ['Bajos', 'Ático #º', 'Entre suelo #º', 'Bajo #º', '#º', '#º A', '#º B', '#º C', '#º D', '#º E', '#º F', '##º A', '##º B', '##º C', '##º D', '##º E', '##º F', '#º #º', '##º #º']; /** * @example 'Avenida' */ public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * @example 'Villa' */ public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } /** * @example '3ºA' */ public static function secondaryAddress() { return static::numerify(static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats)); } /** * @example 'Barcelona' */ public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } /** * @example 'Comunidad de Madrid' */ public static function community() { return static::randomElement(static::$community); } } PK @�)[ cC�� �� ' faker/src/Faker/Provider/es_ES/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_ES; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * Benito Pérez Galdós * Tarfalgar * * @see http://www.gutenberg.org/cache/epub/16961/pg16961.txt * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' Se me permitirá que antes de referir el gran suceso de que fui testigo, diga algunas palabras sobre mi infancia, explicando por qué extraña manera me llevaron los azares de la vida a presenciar la terrible catástrofe de nuestra marina. Al hablar de mi nacimiento, no imitaré a la mayor parte de los que cuentan hechos de su propia vida, quienes empiezan nombrando su parentela, las más veces noble, siempre hidalga por lo menos, si no se dicen descendientes del mismo Emperador de Trapisonda. Yo, en esta parte, no puedo adornar mi libro con sonoros apellidos; y fuera de mi madre, a quien conocí por poco tiempo, no tengo noticia de ninguno de mis ascendientes, si no es de Adán, cuyo parentesco me parece indiscutible. Doy principio, pues, a mi historia como Pablos, el buscón de Segovia: afortunadamente Dios ha querido que en esto sólo nos parezcamos. Yo nací en Cádiz, y en el famoso barrio de la Viña, que no es hoy, ni menos era entonces, academia de buenas costumbres. La memoria no me da luz alguna sobre mi persona y mis acciones en la niñez, sino desde la edad de seis años; y si recuerdo esta fecha, es porque la asocio a un suceso naval de que oí hablar entonces: el combate del cabo de San Vicente, acaecido en 1797. Dirigiendo una mirada hacia lo que fue, con la curiosidad y el interés propios de quien se observa, imagen confusa y borrosa, en el cuadro de las cosas pasadas, me veo jugando en la Caleta con otros chicos de mi edad poco más o menos. Aquello era para mí la vida entera; más aún, la vida normal de nuestra privilegiada especie; y los que no vivían como yo, me parecían seres excepcionales del humano linaje, pues en mi infantil inocencia y desconocimiento del mundo yo tenía la creencia de que el hombre había sido criado para la mar, habiéndole asignado la Providencia, como supremo ejercicio de su cuerpo, la natación, y como constante empleo de su espíritu el buscar y coger, ya para arrancarles y vender sus estimadas bocas, que llaman de la Isla, ya para propia satisfacción y regalo, mezclando así lo agradable con lo útil. La sociedad en que yo me crié era, pues, de lo más rudo, incipiente y soez que puede imaginarse, hasta tal punto, que los chicos de la Caleta éramos considerados como más canallas que los que ejercían igual industria y desafiaban con igual brío los elementos en Puntales; y por esta diferencia, uno y otro bando nos considerábamos rivales, y a veces medíamos nuestras fuerzas en la Puerta de Tierra con grandes y ruidosas pedreas, que manchaban el suelo de heroica sangre. Cuando tuve edad para meterme de cabeza en los negocios por cuenta propia, con objeto de ganar honradamente algunos cuartos, recuerdo que lucí mi travesura en el muelle, sirviendo de a los muchos ingleses que entonces como ahora nos visitaban. El muelle era una escuela ateniense para despabilarse en pocos años, y yo no fui de los alumnos menos aprovechados en aquel vasto ramo del saber humano, así como tampoco dejé de sobresalir en el merodeo de la fruta, para lo cual ofrecía ancho campo a nuestra iniciativa y altas especulaciones la plaza de San Juan de Dios. Pero quiero poner punto en esta parte de mi historia, pues hoy recuerdo con vergüenza tan grande envilecimiento, y doy gracias a Dios de que me librara pronto de él llevándome por más noble camino. Entre las impresiones que conservo, está muy fijo en mi memoria el placer entusiasta que me causaba la vista de los barcos de guerra, cuando se fondeaban frente a Cádiz o en San Fernando. Como nunca pude satisfacer mi curiosidad, viendo de cerca aquellas formidables máquinas, yo me las representaba de un modo fantástico y absurdo, suponiéndolas llenas de misterios. Afanosos para imitar las grandes cosas de los hombres, los chicos hacíamos también nuestras escuadras, con, rudamente talladas, a que poníamos velas de papel o trapo, marinándolas con mucha decisión y seriedad en cualquier charco de Puntales o la Caleta. Para que todo fuera completo, cuando venía algún cuarto a nuestras manos por cualquiera de las vías industriales que nos eran propias, comprábamos pólvora en casa de la tía Coscoja de la calle del Torno de Santa María, y con este ingrediente hacíamos una completa fiesta naval. Nuestras flotas se lanzaban a tomar viento en océanos de tres varas de ancho; disparaban sus piezas de caña; se chocaban remedando sangrientos abordajes, en que se batía con gloria su imaginaria tripulación; cubríalas el humo, dejando ver las banderas, hechas con el primer trapo de color encontrado en los basureros; y en tanto nosotros bailábamos de regocijo en la costa, al estruendo de la artillería, figurándonos ser las naciones a que correspondían aquellos barcos, y creyendo que en el mundo de los hombres y de las cosas grandes, las naciones bailarían lo mismo presenciando la victoria de sus queridas escuadras. Los chicos ven todo de un modo singular. Aquélla era época de grandes combates navales, pues había uno cada año, y alguna escaramuza cada mes. Yo me figuraba que las escuadras se batían unas con otras pura y simplemente porque les daba la gana, o con objeto de probar su valor, como dos guapos que se citan fuera de puertas para darse de navajazos. Me río recordando mis extravagantes ideas respecto a las cosas de aquel tiempo. Oía hablar mucho de Napoleón, ¿y cómo creen ustedes que yo me lo figuraba? Pues nada menos que igual en todo a los contrabandistas que, procedentes del campo de Gibraltar, se veían en el barrio de la Viña con harta frecuencia; me lo figuraba caballero en un potro jerezano, con su manta, polainas, sombrero de fieltro y el correspondiente trabuco. Según mis ideas, con este pergenio, y seguido de otros aventureros del mismo empaque, aquel hombre, que todos pintaban como extraordinario, conquistaba la Europa, es decir, una gran isla, dentro de la cual estaban otras islas, que eran las naciones, a saber: Inglaterra, Génova, Londres, Francia, Malta, la tierra del Moro, América, Gibraltar, Mahón, Rusia, Tolón, etc. Yo había formado esta geografía a mi antojo, según las procedencias más frecuentes de los barcos, con cuyos pasajeros hacía algún trato; y no necesito decir que entre todas estas naciones o islas España era la mejorcita, por lo cual los ingleses, unos a modo de salteadores de caminos, querían cogérsela para sí. Hablando de esto y otros asuntos diplomáticos, yo y mis colegas de la Caleta decíamos mil frases inspiradas en el más ardiente patriotismo. Pero no quiero cansar al lector con pormenores que sólo se refieren a mis particulares impresiones, y voy a concluir de hablar de mí. El único ser que compensaba la miseria de mi existencia con un desinteresado afecto, era mi madre. Sólo recuerdo de ella que era muy hermosa, o al menos a mí me lo parecía. Desde que quedó viuda, se mantenía y me mantenía lavando y componiendo la ropa de algunos marineros. Su amor por mí debía de ser muy grande. Caí gravemente enfermo de la fiebre amarilla, que entonces asolaba a Andalucía, y cuando me puse bueno me llevó como en procesión a oír misa a la Catedral vieja, por cuyo pavimento me hizo andar de rodillas más de una hora, y en el mismo retablo en que la oímos puso, en calidad de ex-voto, un niño de cera que yo creí mi perfecto retrato. Mi madre tenía un hermano, y si aquélla era buena, éste era malo y muy cruel por añadidura. No puedo recordar a sin espanto, y por algunos incidentes sueltos que conservo en la memoria, colijo que aquel hombre debió de haber cometido un crimen en la época a que me refiero. Era marinero, y cuando estaba en Cádiz y en tierra, venía a casa borracho como una cuba y nos trataba fieramente, a su hermana de palabra, diciéndole los más horrendos vocablos, y a mí de obra, castigándome sin motivo. Mi madre debió padecer mucho con las atrocidades de su hermano, y esto, unido al trabajo tan penoso como mezquinamente retribuido, aceleró su fin, el cual dejó indeleble impresión en mi espíritu, aunque mi memoria puede hoy apreciarlo sólo de un modo vago. En aquella edad de miseria y vagancia, yo no me ocupaba más que en jugar junto a la mar o en correr por las calles. Mis únicas contrariedades eran las que pudieran ocasionarme un bofetón de mi tío, un regaño de mi madre o cualquier contratiempo en la organización de mis escuadras. Mi espíritu no había conocido aún ninguna emoción fuerte y verdaderamente honda, hasta que la pérdida de mi madre me presentó a la vida humana bajo un aspecto muy distinto del que hasta entonces había tenido para mí. Por eso la impresión sentida no se ha borrado nunca de mi alma. Transcurridos tantos años, recuerdo aún, como se recuerdan las medrosas imágenes de un mal sueño, que mi madre yacía postrada con no sé qué padecimiento; recuerdo haber visto entrar en casa unas mujeres, cuyos nombres y condición no puedo decir; recuerdo oír lamentos de dolor, y sentirme yo mismo en los brazos de mi madre; recuerdo también, refiriéndolo a todo mi cuerpo, el contacto de unas manos muy frías, pero muy frías. Creo que después me sacaron de allí, y con estas indecisas memorias se asocia la vista de unas que daban pavorosa claridad en medio del día, el rumor de unos rezos, el cuchicheo de unas viejas charlatanas, las carcajadas de marineros ebrios, y después de esto la triste noción de la orfandad, la idea de hallarme solo y abandonado en el mundo, idea que embargó mi pobre espíritu por algún tiempo. No tengo presente lo que hizo mi tío en aquellos días. Sólo sé que sus crueldades conmigo se redoblaron hasta tal punto, que cansándome de sus malos tratos, me evadí de la casa deseoso de buscar fortuna. Me fui a San Fernando; de allí a Puerto Real. Junteme con la gente más perdida de aquellas playas, fecundas en héroes de encrucijada, y no sé cómo ni por qué motivo fui a parar con ellos a Medinasidonia, donde hallándonos cierto día en una taberna se presentaron algunos soldados de Marina que hacían la leva, y nos desbandamos, refugiándose cada cual donde pudo. Mi buena estrella me llevó a cierta casa, cuyos dueños se apiadaron de mí, mostrándome gran interés, sin duda por el relato que de rodillas, bañado en lágrimas y con ademán suplicante, hice de mi triste estado, de mi vida, y sobre todo de mis desgracias. Aquellos señores me tomaron bajo su protección, librándome de la leva, y desde entonces quedé a su servicio. Con ellos me trasladé a Vejer de la Frontera, lugar de su residencia, pues sólo estaban de paso en Medinasidonia. Mis ángeles tutelares fueron D. Alonso Gutiérrez de Cisniega, capitán de navío, retirado del servicio, y su mujer, ambos de avanzada edad. Enseñáronme muchas cosas que no sabía, y como me tomaran cariño, al poco tiempo adquirí la plaza de paje del Sr. Don Alonso, al cual acompañaba en su paseo diario, pues el buen inválido no movía el brazo derecho y con mucho trabajo la pierna correspondiente. No sé qué hallaron en mí para despertar su interés. Sin duda mis pocos años, mi orfandad y también la docilidad con que les obedecía, fueron parte a merecer una benevolencia a que he vivido siempre profundamente agradecido. Hay que añadir a las causas de aquel cariño, aunque me esté mal el decirlo, que yo, no obstante haber vivido hasta entonces en contacto con la más desarrapada canalla, tenía cierta cultura o delicadeza ingénita que en poco tiempo me hizo cambiar de modales, hasta el punto de que algunos años después, a pesar de la falta de todo estudio, hallábame en disposición de poder pasar por persona bien nacida. Cuatro años hacía que estaba en la casa cuando ocurrió lo que voy a referir. No me exija el lector una exactitud que tengo por imposible, tratándose de sucesos ocurridos en la primera edad y narrados en el ocaso de la existencia, cuando cercano a mi fin, después de una larga vida, siento que el hielo de la senectud entorpece mi mano al manejar la pluma, mientras el entendimiento aterido intenta engañarse, buscando en el regalo de dulces o ardientes memorias un pasajero rejuvenecimiento. Como aquellos viejos verdes que creen despertar su voluptuosidad dormida engañando los sentidos con la contemplación de hermosuras pintadas, así intentaré dar interés y lozanía a los mustios pensamientos de mi ancianidad, recalentándolos con la representación de antiguas grandezas. Y el efecto es inmediato. ¡Maravillosa superchería de la imaginación! Como quien repasa hojas hace tiempo dobladas de un libro que se leyó, así miro con curiosidad y asombro los años que fueron; y mientras dura el embeleso de esta contemplación, parece que un genio amigo viene y me quita de encima la pesadumbre de los años, aligerando la carga de mi ancianidad, que tanto agobia el cuerpo como el alma. Esta sangre, tibio y perezoso humor que hoy apenas presta escasa animación a mi caduco organismo, se enardece, se agita, circula, bulle, corre y palpita en mis venas con acelerada pulsación. Parece que en mi cerebro entra de improviso una gran luz que ilumina y da forma a mil ignorados prodigios, como la antorcha del viajero que, esclareciendo la obscura cueva, da a conocer las maravillas de la geología tan de repente, que parece que las crea. Y al mismo tiempo mi corazón, muerto para las grandes sensaciones, se levanta, Lázaro llamado por voz divina, y se me sacude en el pecho, causándome a la vez dolor y alegría. Soy joven; el tiempo no ha pasado; tengo frente a mí los principales hechos de mi mocedad; estrecho la mano de antiguos amigos; en mi ánimo se reproducen las emociones dulces o terribles de la juventud, el ardor del triunfo, el pesar de la derrota, las grandes alegrías, así como las grandes penas, asociadas en los recuerdos como lo están en la vida. Sobre todos mis sentimientos domina uno, el que dirigió siempre mis acciones durante aquel azaroso periodo comprendido entre 1805 y 1834. Cercano al sepulcro, y considerándome el más inútil de los hombres, ¡aún haces brotar lágrimas de mis ojos, amor santo de la patria! En cambio yo aún puedo consagrarte una palabra, maldiciendo al ruin escéptico que te niega, y al filósofo corrompido que te confunde con los intereses de un día. A este sentimiento consagré mi edad viril y a él consagro esta faena de mis últimos años, poniéndole por genio tutelar o ángel custodio de mi existencia escrita, ya que lo fue de mi existencia real. Muchas cosas voy a contar. ¡Trafalgar, Bailén, Madrid, Zaragoza, Gerona, Arapiles!... De todo esto diré alguna cosa, si no os falta la paciencia. Mi relato no será tan bello como debiera, pero haré todo lo posible para que sea verdadero. En uno de los primeros días de Octubre de aquel año funesto (1805), mi noble amo me llamó a su cuarto, y mirándome con su habitual severidad (cualidad tan sólo aparente, pues su carácter era sumamente blando), me dijo: «Gabriel, ¿eres tú hombre de valor?» No supe al principio qué contestar, porque, a decir verdad, en mis catorce años de vida no se me habíapresentado aún ocasión de asombrar al mundo con ningún hecho heroico; pero el oírme llamar "hombre" me llenó de orgullo, y pareciéndome al mismo tiempo indecoroso negar mi valor ante persona que lo tenía en tan alto grado, contesté con pueril arrogancia: «Sí, mi amo: soy hombre de valor». Entonces aquel insigne varón, que había derramado su sangre en cien combates gloriosos, sin que por esto se desdeñara de tratar confiadamente a su leal criado, sonrió ante mí, hízome seña de que me sentara, y ya iba a poner en mi conocimiento alguna importante resolución, cuando su esposa y mi ama Doña Francisca entró de súbito en el despacho para dar mayor interés a la conferencia, y comenzó a hablar destempladamente en estos términos: - No, no irás... te aseguro que no irás a la escuadra. ¡Pues no faltaba más!... ¡A tus años y cuando te has retirado del servicio por viejo!... ¡Ay, Alonsito, has llegado a los setenta y ya no estás para fiestas! Me parece que aún estoy viendo a aquella respetable cuanto iracunda señora con su gran papalina, su saya de organdí, sus rizos blancos y su lunar peludo a un lado de la barba. Cito estos cuatro detalles heterogéneos, porque sin ellos no puede representársela mi memoria. Era una mujer hermosa en la vejez, como la Santa Ana de Murillo; y su belleza respetable habría sido perfecta, y la comparación con la madre de la Virgen exacta, si mi ama hubiera sido muda como una pintura. D. Alonso, algo acobardado, como de costumbre, siempre que la oía, le contestó: «Necesito ir, Paquita. Según la carta que acabo de recibir de ese buen Churruca, la escuadra combinada debe, o salir de Cádiz provocando el combate con los ingleses, o esperarles en la bahía, si se atreven a entrar. De todos modos, la cosa va a ser sonada». - Bueno, me alegro-repuso Doña Francisca- . Ahí están Gravina, Valdés, Cisneros, Churruca, Alcalá Galiano y Álava. Que machaquen duro sobre esos perros ingleses. Pero tú estás hecho un trasto viejo, que no sirves para maldita de Dios la cosa. Todavía no puedes mover el brazo izquierdo que te dislocaron en el cabo de San Vicente. Mi amo movió el brazo izquierdo con un gesto académico y guerrero, para probar que lo tenía expedito. Pero Doña Francisca, no convencida con tan endeble argumento, continuó chillando en estos términos: «No, no irás a la escuadra, porque allí no hacen falta estantiguas como tú. Si tuvieras cuarenta años, como cuando fuiste a la tierra del Fuego y me trajiste aquellos collares verdes de los indios... Pero ahora... Ya sé yo que ese calzonazos de Marcial te ha calentado los cascos anoche y esta mañana, hablándote de batallas. Me parece que el Sr. Marcial y yo tenemos que reñir... Vuélvase él a los barcos si quiere, para que le quiten la pierna que le queda... ¡Oh, San José bendito! Si en mis quince hubiera sabido yo lo que era la gente de mar... ¡Qué tormento! ¡Ni un día de reposo! Se casa una para vivir con su marido, y a lo mejor viene un despacho de Madrid que en dos palotadas me lo manda qué sé yo a dónde, a la Patagonia, al Japón o al mismo infierno. Está una diez o doce meses sin verle, y al fin, si no se le comen los señores salvajes, vuelve hecho una miseria, tan enfermo y amarillo que no sabe una qué hacer para volverle a su color natural... Pero pájaro viejo no entra en jaula, y de repente viene otro despachito de Madrid... Vaya usted a Tolón, a Brest, a Nápoles, acá o acullá, donde le da la gana al bribonazo del Primer Cónsul... ¡Ah!, si todos hicieran lo que yo digo, ¡qué pronto las pagaría todas juntas ese caballerito que trae tan revuelto al mundo!» Mi amo miró sonriendo una mala estampa clavada en la pared, y que, torpemente iluminada por ignoto artista, representaba al Emperador Napoleón, caballero en un corcel verde, con el célebre redingote embadurnado de bermellón. Sin duda la impresión que dejó en mí aquella obra de arte, que contemplé durante cuatro años, fue causa de que modificara mis ideas respecto al traje de contrabandista del grande hombre, y en lo sucesivo me lo representé vestido de cardenal y montado en un caballo verde. «Esto no es vivir- continuó Doña Francisca agitando los brazos- . Dios me perdone; pero aborrezco el mar, aunque dicen que es una de sus mejores obras. ¡No sé para qué sirve la Santa Inquisición si no convierte en cenizas esos endiablados barcos de guerra! Pero vengan acá y díganme: ¿Para qué es eso de estarse arrojando balas y más balas, sin más ni más, puestos sobre cuatro tablas que, si se quiebran, arrojan al mar centenares de infelices? ¿No es esto tentar a Dios? ¡Y estos hombres se vuelven locos cuando oyen un cañonazo! ¡Bonita gracia! A mí se me estremecen las carnes cuando los oigo, y si todos pensaran como yo, no habría más guerras en el mar... y todos los cañones se convertirían en campanas. Mira, Alonso- añadió deteniéndose ante su marido- , me parece que ya os han derrotado bastantes veces. ¿Queréis otra? Tú y esos otros tan locos como tú, ¿no estáis satisfechos después de la del 14? D. Alonso apretó los puños al oír aquel triste recuerdo, y no profirió un juramento de marino por respeto a su esposa. «La culpa de tu obstinación en ir a la escuadra- añadió la dama cada vez más furiosa- , la tiene el picarón de Marcial, ese endiablado marinero, que debió ahogarse cien veces, y cien veces se ha salvado para tormento mío. Si él quiere volver a embarcarse con su pierna de palo, su brazo roto, su ojo de menos y sus cincuenta heridas, que vaya en buen hora, y Dios quiera que no vuelva a parecer por aquí...; pero tú no irás, Alonso, tú no irás, porque estás enfermo y porque has servido bastante al Rey, quien por cierto te ha recompensado muy mal; y yo que tú, le tiraría a la cara al señor Generalísimo de mar y tierra los galones de capitán de navío que tienes desde hace diez años... A fe que debían haberte hecho almirante cuando menos, que harto lo merecías cuando fuiste a la expedición de África y me trajiste aquellas cuentas azules que, con los collares de los indios, me sirvieron para adornar la. - Sea o no almirante, yo debo ir a la escuadra, Paquita- dijo mi amo- . Yo no puedo faltar a ese combate. Tengo que cobrar a los ingleses cierta cuenta atrasada. - Bueno estás tú para cobrar estas cuentas- contestó mi ama- : un hombre enfermo y medio baldado... - Gabriel irá conmigo- añadió D. Alonso, mirándome de un modo que infundía valor. Yo hice un gesto que indicaba mi conformidad con tan heroico proyecto; pero cuidé de que no me viera Doña Francisca, la cual me habría hecho notar el irresistible peso de su mano si observara mis disposiciones belicosas. Ésta, al ver que su esposo parecía resuelto, se enfureció más; juró que si volviera a nacer, no se casaría con ningún marino; dijo mil pestes del Emperador, de nuestro amado Rey, del Príncipe de la Paz, de todos los signatarios del tratado de subsidios, y terminó asegurando al valiente marino que Dios le castigaría por su insensata temeridad. Durante el diálogo que he referido, sin responder de su exactitud, pues sólo me fundo en vagos recuerdos, una tos recia y perruna, resonando en la habitación inmediata, anunciaba que Marcial, el mareante viejo, oía desde muy cerca la ardiente declamación de mi ama, que le había citado bastantes veces con comentarios poco benévolos. Deseoso de tomar parte en la conversación, para lo cual le autorizaba la confianza que tenía en la casa, abrió la puerta y se presentó en el cuarto de mi amo. Antes de pasar adelante, quiero dar de éste algunas noticias, así como de su hidalga consorte, para mejor conocimiento de lo que va a pasar. D. Alonso Gutiérrez de Cisniega pertenecía a una antigua familia del mismo Vejer. Consagráronle a la carrera naval, y desde su juventud, siendo guardia marina, se distinguió honrosamente en el ataque que los ingleses dirigieron contra la Habana en 1748. Formó parte de la expedición que salió de Cartagena contra Argel en 1775, y también se halló en el ataque de Gibraltar por el Duque de Crillon en 1782. Embarcose más tarde para la expedición al estrecho de Magallanes en la corbeta "Santa María de la Cabeza", que mandaba Don Antonio de Córdova; también se halló en los gloriosos combates que sostuvo la escuadra anglo-española contra la francesa delante de Tolón en 1793, y, por último, terminó su gloriosa carrera en el desastroso encuentro del cabo de San Vicente, mandando el navío "Mejicano", uno de los que tuvieron que rendirse. Desde entonces, mi amo, que no había ascendido conforme a su trabajosa y dilatada carrera, se retiró del servicio. De resultas de las heridas recibidas en aquella triste jornada, cayó enfermo del cuerpo, y más gravemente del alma, a consecuencia del pesar de la derrota. Curábale su esposa con amor, aunque no sin gritos, pues el maldecir a la marina y a los navegantes era en su boca tan habitual como los dulces nombres de Jesús y María en boca de un devoto. Era Doña Francisca una señora excelente, ejemplar, de noble origen, devota y temerosa de Dios, como todas las hembras de aquel tiempo; caritativa y discreta, pero con el más arisco y endemoniado genio que he conocido en mi vida. Francamente, yo no considero como ingénito aquel iracundo temperamento, sino, antes bien, creado por los disgustos que la ocasionó la desabrida profesión de su esposo; y es preciso confesar que no se quejaba sin razón, pues aquel matrimonio, que durante cincuenta años habría podido dar veinte hijos al mundo y a Dios, tuvo que contentarse con uno solo: la encantadora y sin par Rosita, de quien hablaré después. Por éstas y otras razones, Doña Francisca pedía al cielo en sus diarias oraciones el aniquilamiento de todas las escuadras europeas. En tanto, el héroe se consumía tristemente en Vejer viendo sus laureles apolillados y roídos de, y meditaba y discurría a todas horas sobre un tema importante, es decir: que si Córdova, comandante de nuestra escuadra, hubiera mandado orzar a babor en vez de ordenar la maniobra a estribor, los navíos "Mejicano", "San José", "San Nicolás" y "San Isidro" no habrían caído en poder de los ingleses, y el almirante inglés Jerwis habría sido derrotado. Su mujer, Marcial, hasta yo mismo, extralimitándome en mis atribuciones, le decíamos que la cosa no tenía duda, a ver si dándonos por convencidos se templaba el vivo ardor de su manía; pero ni por ésas: su manía le acompañó al sepulcro. Pasaron ocho años después de aquel desastre, y la noticia de que la escuadra combinada iba a tener un encuentro decisivo con los ingleses, produjo en él cierta excitación que parecía rejuvenecerle. Dio, pues, en la flor de que había de ir a la escuadra para presenciar la indudable derrota de sus mortales enemigos; y aunque su esposa trataba de disuadirle, como he dicho, era imposible desviarle de tan estrafalario propósito. Para dar a comprender cuán vehemente era su deseo, basta decir que osaba contrariar, aunque evitando toda disputa, la firme voluntad de; y debo advertir, para que se tenga idea de la obstinación de mi amo, que éste no tenía miedo a los ingleses, ni a los franceses, ni a los argelinos, ni a los salvajes del estrecho de Magallanes, ni al mar irritado, ni a los monstruos acuáticos, ni a la ruidosa tempestad, ni al cielo, ni a la tierra: no tenía miedo a cosa alguna creada por Dios, más que a su bendita mujer. Réstame hablar ahora del marinero, objeto del odio más vivo por parte de Doña Francisca; pero cariñosa y fraternalmente amado por mi amo D. Alonso, con quien había servido. Marcial (nunca supe su apellido), llamado entre los marineros Medio-hombre, había sido contramaestre en barcos de guerra durante cuarenta años. En la época de mi narración, la facha de este héroe de los mares era de lo más singular que puede imaginarse. Figúrense ustedes, señores míos, un hombre viejo, más bien alto que bajo, con una pierna de palo, el brazo izquierdo cortado a cercén más abajo del codo, un ojo menos, la cara garabateada por multitud de chirlos en todas direcciones y con desorden trazados por armas enemigas de diferentes clases, con la tez morena y curtida como la de todos los marinos viejos, con una voz ronca, hueca y perezosa que no se parecía a la de ningún habitante racional de tierra firme, y podrán formarse idea de este personaje, cuyo recuerdo me hace deplorar la sequedad de mi paleta, pues a fe que merece ser pintado por un diestro retratista. No puedo decir si su aspecto hacía reír o imponía respeto: creo que ambas cosas a la vez, y según como se le mirase. Puede decirse que su vida era la historia de la marina española en la última parte del siglo pasado y principios del presente; historia en cuyas páginas las gloriosas acciones alternan con lamentables desdichas. Marcial había navegado en el "Conde de Regla", en el "San Joaquín", en el "Real Carlos", en el "Trinidad", y en otros heroicos y desgraciados barcos que, al parecer derrotados con honra o destruidos con alevosía, sumergieron con sus viejas tablas el poderío naval de España. Además de las campañas en que tomó parte con mi amo, Medio-hombre había asistido a otras muchas, tales como la expedición a la Martinica, la acción de Finisterre y antes el terrible episodio del Estrecho, en la noche del 12 de julio de 1801, y al combate del cabo de Santa María, en 5 de octubre de 1804. A la edad de sesenta y seis años se retiró del servicio, mas no por falta de bríos, sino porque ya se hallaba completamente desarbolado y fuera de combate. Él y mi amo eran en tierra dos buenos amigos; y como la hija única del contramaestre se hallase casada con un antiguo criado de la casa, resultando de esta unión un nieto, Medio-hombre se decidió a echar para siempre el ancla, como un viejo pontón inútil para la guerra, y hasta llegó a hacerse la ilusión de que le gustaba la paz. Bastaba verle para comprender que el empleo más difícil que podía darse a aquel resto glorioso de un héroe era el de cuidar chiquillos; y en efecto, Marcial no hacía otra cosa que cargar, distraer y dormir a su nieto, para cuya faena le bastaban sus canciones marineras sazonadas con algún juramento, propio del oficio. Mas al saber que la escuadra combinada se apercibía para un gran combate, sintió renacer en su pecho el amortiguado entusiasmo, y soñó que se hallaba mandando la marinería en el alcázar de proa del "Santísima Trinidad". Como notase en D. Alonso iguales síntomas de recrudecimiento, se franqueó con él, y desde entonces pasaban gran parte del día y de la noche comunicándose, así las noticias recibidas como las propias sensaciones, refiriendo hechos pasados, haciendo conjeturas sobre los venideros y soñando despiertos, como dos grumetes que en íntima confidencia calculan el modo de llegar a almirantes. En estas encerronas, que traían a Doña Francisca muy alarmada, nació el proyecto de embarcarse en la escuadra para presenciar el próximo combate. Ya saben ustedes la opinión de mi ama y las mil picardías que dijo del marinero embaucador; ya saben que D. Alonso insistía en poner en ejecución tan atrevido pensamiento, acompañado de su paje, y ahora me resta referir lo que todos dijeron cuando Marcial se presentó a defender la guerra contra el vergonzoso "statu quo" de Doña Francisca. «Señor Marcial- dijo ésta con redoblado furor:- si quiere usted ir a la escuadra a que le den la última mano, puede embarcar cuando quiera; pero lo que es este no irá. - Bueno- contestó el marinero, que se había sentado en el borde de una silla, ocupando sólo el espacio necesario para sostenerse- : iré yo solo. El demonio me lleve, si me quedo sin echar el catalejo a la fiesta.» Después añadió con expresión de júbilo: «Tenemos quince navíos, y los francesitos veinticinco barcos. Si todos fueran nuestros, no era preciso tanto... ¡Cuarenta buques y mucho corazón embarcado!» Como se comunica el fuego de una mecha a otra que está cercana, así el entusiasmo que irradió del ojo de Marcial encendió los dos, ya por la edad amortiguados, de mi buen amo. «Pero el "Señorito"- continuó Medio-hombre- , traerá muchos también. Así me gustan a mí las funciones: mucha madera donde mandar balas, y mucho "jumo" de pólvora que caliente el aire cuando hace frío.» Se me había olvidado decir que Marcial, como casi todos los marinos, usaba un vocabulario formado por los más peregrinos terminachos, pues es costumbre en la gente de mar de todos los países desfigurar la lengua patria hasta convertirla en caricatura. Observando la mayor parte de las voces usadas por los navegantes, se ve que son simplemente corruptelas de las palabras más comunes, adaptadas a su temperamento arrebatado y enérgico, siempre propenso a abreviar todas las funciones de la vida, y especialmente el lenguaje. Oyéndoles hablar, me ha parecido a veces que la lengua es un órgano que les estorba. Marcial, como digo, convertía los nombres en verbos, y éstos en nombres, sin consultar con la Academia. Asimismo aplicaba el vocabulario de la navegación a todos los actos de la vida, asimilando el navío con el hombre, en virtud de una forzada analogía entre las partes de aquél y los miembros de éste. Por ejemplo, hablando de la pérdida de su ojo, decía que había cerrado el "portalón de estribor"; y para expresar la rotura del brazo, decía que se había quedado sin la "serviola de babor". Para él el corazón, residencia del valor y del heroísmo, era el "pañol de la pólvora", así como el estómago el "pañol del viscocho". Al menos estas frases las entendían los marineros; pero había otras, hijas de su propia inventiva filológica, de él sólo conocidas y en todo su valor apreciadas. ¿Quién podría comprender lo que significaban "patigurbiar, chingurria" y otros feroces nombres del mismo jaez? Yo creo, aunque no lo aseguro, que con el primero significaba dudar, y con el segundo tristeza. La acción de embriagarse la denominaba de mil maneras distintas, y entre éstas la más común era "ponerse la casaca", idiotismo cuyo sentido no hallarán mis lectores, si no les explico que, habiéndole merecido los marinos ingleses el dictado de "casacones", sin duda a causa de su uniforme, al decir "ponerse la casaca" por emborracharse, quería significar Marcial una acción común y corriente entre sus enemigos. A los almirantes extranjeros los llamaba con estrafalarios nombres, ya creados por él, ya traducidos a su manera, fijándose en semejanzas de sonido. A Nelson le llamaba el "Señorito", voz que indicaba cierta consideración o respeto; a Collingwood el "tío Calambre", frase que a él le parecía exacta traducción del inglés; a Jerwis le nombraba como los mismos ingleses, esto es, "viejo zorro"; a Calder el "tío Perol", porque encontraba mucha relación entre las dos voces; y siguiendo un sistema lingüístico enteramente opuesto, designaba a Villeneuve, jefe de la escuadra combinada, con el apodo de "Monsieur Corneta", nombre tomado de un sainete a cuya representación asistió Marcial en Cádiz. En fin, tales eran los disparates que salían de su boca, que me veré obligado, para evitar explicaciones enojosas, a sustituir sus frases con las usuales, cuando refiera las conversaciones que de él recuerdo. Sigamos ahora. Doña Francisca, haciéndose cruces, dijo así: «¡Cuarenta navíos! Eso es tentar a la Divina Providencia. ¡Jesús!, y lo menos tendrán cuarenta mil cañones, para que estos enemigos se maten unos a otros. - Lo que es como Mr. Corneta tenga bien provistos los pañoles de la pólvora- contestó Marcial señalando al corazón- , ya se van a reír esos señores casacones. No será ésta como la del cabo de San Vicente. - Hay que tener en cuenta- dijo mi amo con placer, viendo mencionado su tema favorito- , que si el almirante Córdova hubiera mandado virar a babor a los navíos "San José" y "Mejicano", el Sr. de Jerwis no se habría llamado "Lord Conde de San Vicente". De eso estoy bien seguro, y tengo datos para asegurar que con la maniobra a babor, hubiéramos salido victoriosos. - ¡Victoriosos!- exclamó con desdén Doña Francisca- . Si pueden ellos más... Estos bravucones parece que se quieren comer el mundo, y en cuanto salen al mar parece que no tienen bastantes costillas para recibir los porrazos de los ingleses. - ¡No!- dijo Medio-hombre enérgicamente y cerrando el con gesto amenazador- . ¡Si no fuera por sus muchas astucias y picardías!... Nosotros vamos siempre contra ellos con el alma a un largo, pues, con nobleza, bandera izada y manos limpias. El inglés no se "larguea", y siempre ataca por sorpresa, buscando las aguas malas y las horas de cerrazón. Así fue la del Estrecho, que nos tienen que pagar. Nosotros navegábamos confiados, porque ni de perros herejes moros se teme la traición, "cuantimás" de un inglés que es "civil" y al modo de cristiano. Pero no: el que ataca a traición no es cristiano, sino un salteador de caminos. Figúrese usted, señora- añadió dirigiéndose a Doña Francisca para obtener su benevolencia- , que salimos de Cádiz para auxiliar a la escuadra francesa que se había refugiado en Algeciras, perseguida por los ingleses. Hace de esto cuatro años, y "entavía" tengo tal coraje que la sangre se me emborbota cuando lo recuerdo. Yo iba en el "Real Carlos", de 112 cañones, que mandaba Ezguerra, y además llevábamos el "San Hermenegildo", de 112 también; el "San Fernando", el "Argonauta", el "San Agustín" y la fragata "Sabina". Unidos con la escuadra francesa, que tenía cuatro navíos, tres fragatas y un bergantín, salimos de Algeciras para Cádiz a las doce del día, y como el tiempo era flojo, nos anocheció más acá de punta Carnero. La noche estaba más negra que un barril de chapapote; pero como el tiempo era bueno, no nos importaba navegar a obscuras. Casi toda la tripulación dormía: me acuerdo que estaba yo en el castillo de proa hablando con mi primo Pepe Débora, que me contaba las perradas de su suegra, y desde allí vi las luces del "San Hermenegildo", que navegaba a estribor como a tiro de cañón. Los demás barcos iban delante. "Pusque" lo que menos creíamos era que los casacones habían salido de Gibraltar tras de nosotros y nos daban caza. ¿Ni cómo los habíamos de ver, si tenían apagadas las luces y se nos acercaban sin que nos percatáramos de ello? De repente, y "anque" la noche estaba muy obscura, me pareció ver... yo siempre he tenido un "farol" como un lince... me pareció que un barco pasaba entre nosotros y el "San Hermenegildo". «José Débora- dije a mi compañero- ; o yo estoy viendo "pantasmas", o tenemos un barco inglés por estribor». José Débora miró y me dijo: «Que el palo mayor se caiga por la fogonadura y me parta, si hay por estribor más barco que el "San Hermenegildo". - Pues por sí o por no- dije- , voy a avisarle al oficial que está de cuarto». No había acabado de decirlo, cuando pataplús... sentimos el "musiqueo" de toda una andanada que nos soplaron por el costado. En un minuto la tripulación se levantó... cada uno a su puesto... ¡Qué batahola, señora Doña Francisca! Me alegrara de que usted lo hubiera visto para que supiera cómo son estas cosas. Todos jurábamos como demonios y pedíamos a Dios que nos pusiera un cañón en cada dedo para contestar al ataque. Ezguerra subió al alcázar y mandó disparar la andanada de estribor... ¡"zapataplús"! La andanada de estribor disparó en seguida, y al poco rato nos contestaron... Pero en aquella trapisonda no vimos que con el primer disparo nos habían soplado a bordo unas endiabladas materias "comestibles" (combustibles quería decir), que cayeron sobre el buque como si estuviera lloviendo fuego. Al ver que ardía nuestro navío, se nos redobló la rabia y cargamos de nuevo la andanada, y otra, y otra. ¡Ah, señora Doña Francisca! ¡Bonito se puso aquello!... Nuestro comandante mandó meter sobre estribor para atacar al abordaje al buque enemigo. Aquí te quiero ver... Yo estaba en mis glorias... En un guiñar del ojo preparamos las hachas y picas para el abordaje... el barco enemigo se nos venía encima, lo cual me "encabrilló" (me alegró) el alma, porque así nos enredaríamos más pronto... Mete, mete a estribor... ¡qué julepe! Principiaba a amanecer: ya los penoles se besaban; ya estaban dispuestos los grupos, cuando oímos juramentos españoles a bordo del buque enemigo. Entonces nos quedamos todos tiesos de espanto, porque vimos que el barco con que nos batíamos era el mismo "San Hermenegildo". - Eso sí que estuvo bueno- dijo Doña Francisca mostrando algún interés en la narración- . ¿Y cómo fueron tan burros que uno y otro...? - Diré a usted: no tuvimos tiempo de andar con palabreo. El fuego del "Real Carlos" se pasó al "San Hermenegildo", y entonces... ¡Virgen del Carmen, la que se armó! ¡A las lanchas!, gritaron muchos. El fuego estaba ya ras con ras con la "Santa Bárbara", y esta señora no se anda con bromas... Nosotros jurábamos, gritábamos insultando a Dios, a la Virgen y a todos los santos, porque así parece que se desahoga uno cuando está lleno de coraje hasta la escotilla. - ¡Jesús, María y José!, ¡qué horror!- exclamó mi ama- . ¿Y se salvaron? - Nos salvamos cuarenta en la falúa y seis o siete en el chinchorro: éstos recogieron al segundo del "San Hermenegildo". José Débora se aferró a un pedazo de palo y arribó más muerto que vivo a las playas de Marruecos. - Los demás... y en ella cabe mucha gente. Dos mil hombres "apagaron fuegos" aquel día, entre ellos nuestro comandante Ezguerra, y Emparán el del otro barco. - Válgame Dios- dijo Doña Francisca- . Aunque bien empleado les está, por andarse en esos juegos. Si se estuvieran quietecitos en sus casas como Dios manda... - Pues la causa de este desastre- dijo Don Alonso, que gustaba de interesar a su mujer en tan dramáticos sucesos- , fue la siguiente. Los ingleses, validos de la obscuridad de la noche, dispusieron que el navío "Soberbio", el más ligero de los que traían, apagara sus luces y se colocara entre nuestros dos hermosos barcos. Así lo hizo: disparó sus dos andanadas, puso su aparejo en facha con mucha presteza, orzando al mismo tiempo para librarse de la contestación. El "Real Carlos" y el "San Hermenegildo", viéndose atacados inesperadamente, hicieron fuego; pero se estuvieron batiendo el uno contra el otro, hasta que cerca del amanecer y estando a punto de abordarse, se reconocieron y ocurrió lo que tan detalladamente te ha contado Marcial. - ¡Oh!, ¡y qué bien os la jugaron!- dijo la dama- . Estuvo bueno, aunque eso no es de gente noble. - Qué ha de ser- añadió Medio-hombre- . Entonces yo no los quería bien; pero "dende" esa noche... Si están ellos en el Cielo, no quiero ir al Cielo, "manque" me condene para toda la "enternidad"... - ¿Pues y la captura de las cuatro fragatas que venían del Río de la Plata?- dijo D. Alonso animando a Marcial para que continuara sus narraciones. - También en esa me encontré- contestó el marino- , y allí me dejaron sin pierna. También entonces nos cogieron desprevenidos, y como estábamos en tiempo de paz, navegábamos muy tranquilos, contando ya las horas que nos faltaban para llegar, cuando de pronto... Le diré a usted cómo fue, señora Doña Francisca, para que vea las mañas de esa gente. Después de lo del Estrecho, me embarqué en la "Fama" para Montevideo, y ya hacía mucho tiempo que estábamos allí, cuando el jefe de la escuadra recibió orden de traer a España los caudales de Lima y Buenos Aires. El viaje fue muy bueno, y no tuvimos más percance que unas calenturillas, que no mataron ni tanto así de hombre... Traíamos mucho dinero del Rey y de particulares, y también lo que llamamos la "caja de soldadas", que son los ahorrillos de la tropa que sirve en las Américas. Por junto, si no me engaño, eran cosa de cinco millones de pesos, como quien no dice nada, y además traíamos pieles de lobo, lana de vicuña, cascarilla, barras de estaño y cobre y maderas finas... Pues, señor, después de cincuenta días de navegación, el 5 de Octubre, vimos tierra, y ya contábamos entrar en Cádiz al día siguiente, cuando cátate que hacia el Nordeste se nos presentan cuatro señoras fragatas. "Anque" era tiempo de paz, y nuestro capitán, D. Miguel de Zapiaín, parecía no tener maldito recelo, yo, que soy perro viejo en la mar, llamé a Débora y le dije que el tiempo me olía a pólvora... Bueno: cuando las fragatas inglesas estuvieron cerca, el general mandó hacer zafarrancho; la "Fama" iba delante, y al poco rato nos encontramos a tiro de pistola de una de las inglesas por barlovento. Entonces el capitán inglés nos habló con su bocina y nos dijo... ¡pues mire usted que me gustó la franqueza!... nos dijo que nos pusiéramos en facha porque nos iba a atacar. Hizo mil preguntas; pero le dijimos que no nos daba la gana de contestar. A todo esto, las otras tres fragatas enemigas se habían acercado a las nuestras, de tal manera que cada una de las inglesas tenía otra española por el costado de sotavento. - Su posición no podía ser mejor- apuntó mi amo. - Eso digo yo- continuó Marcial- . El jefe de nuestra escuadra, D. José Bustamante, anduvo poco listo, que si hubiera sido yo... Pues, señor, el "comodón" (quería decir el comodoro) inglés envió a bordo de la "Medea" un oficialillo de estos de cola de abadejo, el cual, sin andarse en chiquitas, dijo que "anque" no estaba declarada la guerra, el "comodón" tenía orden de apresarnos. Esto sí que se llama ser inglés. El combate empezó al poco rato; nuestra fragata recibió la primera andanada por babor; se le contestó al saludo, y cañonazo va, cañonazo viene... lo cierto del caso es que no metimos en un puño a aquellos herejes "por mor" de que el demonio fue y pegó fuego a la Santa Bárbara de la "Mercedes", que se voló en un suspiro, ¡y todos con este suceso, nos afligimos tanto, sintiéndonos tan apocados...!, no por falta de valor, sino por aquello que dicen... en "la moral"... pues... "denque" el mismo momento nos vimos perdidos. Nuestra fragata tenía las velas con más agujeros que capa vieja, los cabos rotos, cinco pies de agua en bodega, el palo de mesana tendido, tres balazos a flor de agua y bastantes muertos y heridos. A pesar de esto, seguíamos la "cuchipanda" con el inglés; pero cuando vimos que la "Medea" y la "Clara", no pudiendo resistir la chamusquina, arriaban bandera, forzamos de vela y nos retiramos defendiéndonos como podíamos. La maldita fragata inglesa nos daba caza, y como era más velera que la nuestra, no pudimos zafarnos y tuvimos también que arriar el trapo a las tres de la tarde, cuando ya nos habían matado mucha gente, y yo estaba medio muerto sobre el sollao porque a una bala le dio la gana de quitarme la pierna. Aquellos condenados nos llevaron a Inglaterra, no como presos, sino como detenidos; pero carta va, carta viene entre Londres y Madrid, lo cierto es que se quedaron con el dinero, y me parece que cuando a mí me nazca otra pierna, entonces el Rey de España les verá la punta del pelo a los cinco millones de pesos. - ¡Pobre hombre!... ¿y entonces perdiste la pata?- le dijo compasivamente Doña Francisca. - Sí señora: los ingleses, sabiendo que yo no era bailarín, creyeron que tenía bastante con una. En la travesía me curaron bien: en un pueblo que llaman "Plinmuf" (Plymouth) estuve seis meses en el pontón, con el petate liado y la patente para el otro mundo en el bolsillo... Pero Dios quiso que no me fuera a pique tan pronto: un físico inglés me puso esta pierna de palo, que es mejor que la otra, porque aquélla me dolía de la condenada reúma, y ésta, a Dios gracias, no duele aunque la echen una descarga de metralla. En cuanto a dureza, creo que la tiene, "aunque entavía" no se me ha puesto delante la popa de ningún inglés para probarla. - Muy bravo estás- dijo mi ama- ; quiera Dios no pierdas también la otra. «El que busca el peligro...» Concluida la relación de Marcial, se trabó de nuevo la disputa sobre si mi amo iría o no a la escuadra. Persistía Doña Francisca en la negativa, y D. Alonso, que en presencia de su digna esposa era manso como un cordero, buscaba pretextos y alegaba toda clase de razones para convencerla. «Iremos sólo a ver, mujer; nada más que a ver- decía el héroe con mirada suplicante. - Dejémonos de fiestas- le contestaba su esposa- . Buen par de esperpentos estáis los dos. - La escuadra combinada- dijo Marcial- , se quedará en Cádiz, y ellos tratarán de forzar la entrada. - Pues entonces- añadió mi ama- , pueden ver la función desde la muralla de Cádiz; pero lo que es en los barquitos... Digo que no y que no, Alonso. En cuarenta años de casados no me has visto enojada (la veía todos los días); pero ahora te juro que si vas a bordo... haz cuenta de que Paquita no existe para ti. - ¡Mujer!- exclamó con aflicción mi amo- . ¡Y he de morirme sin tener ese gusto! - ¡Bonito gusto, hombre de Dios! ¡Ver cómo se matan esos locos! Si el Rey de las Españas me hiciera caso, mandaría a paseo a los ingleses y les diría: «Mis vasallos queridos no están aquí para que ustedes se diviertan con ellos. Métanse ustedes en faena unos con otros si quieren juego». ¿Qué creen? Yo, aunque tonta, bien sé lo que hay aquí, y es que el Primer Cónsul, Emperador, Sultán, o lo que sea, quiere acometer a los ingleses, y como no tiene hombres de alma para el caso, ha embaucado a nuestro buen Rey para que le preste los suyos, y la verdad es que nos está fastidiando con sus guerras marítimas. Díganme ustedes: ¿a España qué le va ni le viene en esto? ¿Por qué ha de estar todos los días cañonazo y más cañonazo por una simpleza? Antes de esas picardías que Marcial ha contado, ¿qué daño nos habían hecho los ingleses? ¡Ah, si hicieran caso de lo que yo digo, el señor de Bonaparte armaría la guerra solo, o si no que no la armara! - Es verdad- dijo mi amo- , que la alianza con Francia nos está haciendo mucho daño, pues si algún provecho resulta es para nuestra aliada, mientras todos los desastres son para nosotros. - Entonces, tontos rematados, ¿para qué se os calientan las pajarillas con esta guerra? - El honor de nuestra nación está empeñado- contestó D. Alonso- , y una vez metidos en la danza, sería una mengua volver atrás. Cuando estuve el mes pasado en Cádiz en el bautizo de la hija de mi primo, me decía Churruca: «Esta alianza con Francia, y el maldito tratado de San Ildefonso, que por la astucia de Bonaparte y la debilidad de Godoy se ha convertido en tratado de subsidios, serán nuestra ruina, serán la ruina de nuestra escuadra, si Dios no lo remedia, y, por tanto, la ruina de nuestras colonias y del comercio español en América. Pero, a pesar de todo, es preciso seguir adelante». - Bien digo yo- añadió doña Francisca- , que ese Príncipe de la Paz se está metiendo en cosas que no entiende. Ya se ve, ¡un hombre sin estudios! Mi hermano el arcediano, que es partidario del príncipe Fernando, dice que ese señor Godoy es un alma de cántaro, y que no ha estudiado latín ni teología, pues todo su saber se reduce a tocar la y a conocer los veintidós modos de bailar la gavota. Parece que por su linda cara le han hecho, primer ministro. Así andan las cosas de España; luego, hambre y más hambre... todo tan caro... la fiebre amarilla asolando a Andalucía... Está esto bonito, sí, señor... Y de ello tienen ustedes la culpa- continuó engrosando la voz y poniéndose muy encarnada- , sí señor, ustedes que ofenden a Dios matando tanta gente; ustedes, que si en vez de meterse en esos endiablados barcos, se fueran a la iglesia a rezar el rosario, no andaría Patillas tan suelto por España haciendo diabluras. - Tú irás a Cádiz también- dijo D. Alonso ansioso de despertar el entusiasmo en el pecho de su mujer- ; irás a casa de Flora, y desde el mirador podrás ver cómodamente el combate, el humo, los fogonazos, las banderas... Es cosa muy bonita. - ¡Gracias, gracias! Me caería muerta de miedo. Aquí nos estaremos quietos, que el que busca el peligro en él perece. Así terminó aquel diálogo, cuyos pormenores he conservado en mi memoria, a pesar del tiempo transcurrido. Mas acontece con frecuencia que los hechos muy remotos, correspondientes a nuestra infancia, permanecen grabados en la imaginación con mayor fijeza que los presenciados en edad madura, y cuando predomina sobre todas las facultades la razón. Aquella noche D. Alonso y Marcial siguieron conferenciando en los pocos ratos que la recelosa Doña Francisca los dejaba solos. Cuando ésta fue a la parroquia para asistir a la novena, según su piadosa costumbre, los dos marinos respiraron con libertad como escolares bulliciosos que pierden de vista al maestro. Encerráronse en el despacho, sacaron unos mapas y estuvieron examinándolos con gran atención; luego leyeron ciertos papeles en que había apuntados los nombres de muchos barcos ingleses con la cifra de sus cañones y tripulantes, y durante su calurosa conferencia, en que alternaba la lectura con los más enérgicos comentarios, noté que ideaban el plan de un combate naval. Marcial imitaba con los gestos de su brazo y medio la marcha de las escuadras, la explosión de las andanadas; con su cabeza, el balance de los barcos combatientes; con su cuerpo, la caída de costado del buque que se va a pique; con su mano, el subir y bajar de las banderas de señal; con un ligero silbido, el mando del contramaestre; con los porrazos de su pie de palo contra el suelo, el estruendo del cañón; con su lengua estropajosa, los juramentos y singulares voces del combate; y como mi amo le secundase en esta tarea con la mayor gravedad, quise yo también echar mi cuarto a espadas, alentado por el ejemplo, y dando natural desahogo a esa necesidad devoradora de meter ruido que domina el temperamento de los chicos con absoluto imperio. Sin poderme contener, viendo el entusiasmo de los dos marinos, comencé a dar vueltas por la habitación, pues la confianza con que por mi amo era tratado me autorizaba a ello; remedé con la cabeza y los brazos la disposición de una nave que ciñe el viento, y al mismo tiempo profería, ahuecando la voz, los retumbantes monosílabos que más se parecen al ruido de un cañonazo, tales como ¡bum, bum, bum!... Mi respetable amo, el mutilado marinero, tan niños como yo en aquella ocasión, no pararon mientes en lo que yo hacía, pues harto les embargaban sus propios pensamientos. ¡Cuánto me he reído después recordando aquella escena, y cuán cierto es, por lo que respecta a mis compañeros en aquel juego, que el entusiasmo de la ancianidad convierte a los viejos en niños, renovando las travesuras de la cuna al borde mismo del sepulcro! Muy enfrascados estaban ellos en su conferencia, cuando sintieron los pasos de Doña Francisca que volvía de la novena. «¡Qué viene!- exclamó Marcial con terror. Y al punto guardaron los planos, disimulando su excitación, y pusiéronse a hablar de cosas indiferentes. Pero yo, bien porque la sangre juvenil no podía aplacarse fácilmente, bien porque no observé a tiempo la entrada de mi ama, seguí en medio del cuarto demostrando mi enajenación con frases como éstas, pronunciadas con el mayor desparpajo: ¡la mura a estribor!... ¡orza!... ¡la andanada de sotavento!... ¡fuego!... ¡bum, bum!... Ella se llegó a mí furiosa, y sin previo aviso me descargó en la popa la andanada de su mano derecha con tan buena puntería, que me hizo ver las estrellas. «¡También tú!- gritó vapuleándome sin compasión- . Ya ves- añadió mirando a su marido con centelleantes ojos- : tú le enseñas a que pierda el respeto... ¿Te has creído que estás todavía en la Caleta, pedazo de zascandil? La zurra continuó en la forma siguiente: yo caminando a la cocina, lloroso y avergonzado, después de arriada la bandera de mi dignidad, y sin pensar en defenderme contra tan superior enemigo; Doña Francisca detrás dándome caza y poniendo a prueba mi pescuezo con los repetidos golpes de su mano. En la cocina eché el ancla, lloroso, considerando cuán mal había concluido mi combate naval. Para oponerse a la insensata determinación de su marido, Doña Francisca no se fundaba sólo en las razones anteriormente expuestas; tenía, además de aquéllas, otra poderosísima, que no indicó en el diálogo anterior, quizá por demasiado sabida. Pero el lector no la sabe y voy a decírsela. Creo haber escrito que mis amos tenían una hija. Pues bien: esta hija se llamaba Rosita, de edad poco mayor que la mía, pues apenas pasaba de los quince años, y ya estaba concertado su matrimonio con un joven oficial de Artillería llamado Malespina, de una familia de Medinasidonia, lejanamente emparentada con la de mi ama. Habíase fijado la boda para fin de Octubre, y ya se comprende que la ausencia del padre de la novia habría sido inconveniente en tan solemnes días. Voy a decir algo de mi señorita, de su novio, de sus amores, de su proyectado enlace y... ¡ay!, aquí mis recuerdos toman un tinte melancólico, evocando en mi fantasía imágenes importunas y exóticas como si vinieran de otro mundo, despertando en mi cansado pecho sensaciones que, a decir verdad, ignoro si traen a mi espíritu alegría o tristeza. Estas ardientes memorias, que parecen agostarse hoy en mi cerebro, como flores tropicales trasplantadas al Norte helado, me hacen a veces reír, y a veces me hacen pensar... Pero contemos, que el lector se cansa de reflexiones enojosas sobre lo que a un solo mortal interesa. Rosita era lindísima. Recuerdo perfectamente su hermosura, aunque me sería muy difícil describir sus facciones. Parece que la veo sonreír delante de mí. La singular expresión de su rostro, a la de ningún otro parecida, es para mí, por la claridad con que se ofrece a mi entendimiento, como una de esas nociones primitivas, que parece hemos traído de otro mundo, o nos han sido infundidas por misterioso poder desde la cuna. Y sin embargo, no respondo de poderlo pintar, porque lo que fue real ha quedado como una idea indeterminada en mi cabeza, y nada nos fascina tanto, así como nada se escapa tan sutilmente a toda apreciación descriptiva, como un ideal querido. Al entrar en la casa, creí que Rosita pertenecía a un orden de criaturas superior. Explicaré mis pensamientos para que se admiren ustedes de mi simpleza. Cuando somos niños, y un nuevo ser viene al mundo en nuestra casa, las personas mayores nos dicen que le han traído de Francia, de París o de Inglaterra. Engañado yo como todos acerca de tan singular modo de perpetuar la especie, creía que los niños venían por encargo, empaquetados en un cajoncito, como un fardo de quincalla. Pues bien: contemplando por primera vez a la hija de mis amos, discurrí que tan bella persona no podía haber venido de la fábrica de donde venimos todos, es decir, de París o de Inglaterra, y me persuadí de la existencia de alguna región encantadora, donde artífices divinos sabían labrar tan hermosos ejemplares de la persona humana. Como niños ambos, aunque de distinta condición, pronto nos tratamos con la confianza propia de la edad, y mi mayor dicha consistía en jugar con ella, sufriendo todas sus impertinencias, que eran muchas, pues en nuestros juegos nunca se confundían las clases: ella era siempre señorita, y yo siempre criado; así es que yo llevaba la peor parte, y si había golpes, no es preciso indicar aquí quién los recibía. Ir a buscarla al salir de la escuela para acompañarla a casa, era mi sueno de oro; y cuando por alguna ocupación imprevista se encargaba a otra persona tan dulce comisión, mi pena era tan profunda, que yo la equiparaba a las mayores penas que pueden pasarse en la vida, siendo hombre, y decía: «Es imposible que cuando yo sea grande experimente desgracia mayor». Subir por orden suya al naranjo del patio para coger los azahares de las más altas ramas, era para mí la mayor de las delicias, posición o preeminencia superior a la del mejor rey de la tierra subido en su trono de oro; y no recuerdo alborozo comparable al que me causaba obligándome a correr tras ella en ese divino e inmortal juego que llaman. Si ella corría como una gacela, yo volaba como un pájaro para cogerla más pronto, asiéndola por la parte de su cuerpo que encontraba más a mano. Cuando se trocaban los papeles, cuando ella era la perseguidora y a mí me correspondía el ser cogido, se duplicaban las inocentes y puras delicias de aquel juego sublime, y el paraje más obscuro y feo, donde yo, encogido y palpitante, esperaba la impresión de sus brazos ansiosos de estrecharme, era para mí un verdadero paraíso. Añadiré que jamás, durante aquellas escenas, tuve un pensamiento, una sensación, que no emanara del más refinado idealismo. ¿Y qué diré de su canto? Desde muy niña acostumbraba a cantar el "olé" y las "cañas", con la maestría de los ruiseñores, que lo saben todo en materia de música sin haber aprendido nada. Todos le alababan aquella habilidad, y formaban corro para oírla; pero a mí me ofendían los aplausos de sus admiradores, y hubiera deseado que enmudeciera para los demás. Era aquel canto un gorjeo melancólico, aun modulado por su voz infantil. La nota, que repercutía sobre sí misma, enredándose y desenredándose, como un hilo sonoro, se perdía subiendo y se desvanecía alejándose para volver descendiendo con timbre grave. Parecía emitida por un avecilla, que se remontara primero al Cielo, y que después cantara en nuestro propio oído. El alma, si se me permite emplear un símil vulgar, parecía que se alargaba siguiendo el sonido, y se contraía después retrocediendo ante él, pero siempre pendiente de la melodía y asociando la música a la hermosa cantora. Tan singular era el efecto, que para mí el oírla cantar, sobre todo en presencia de otras personas, era casi una mortificación. Teníamos la misma edad, poco más o menos, como he dicho, pues sólo excedía la suya a la mía en unos ocho o nueve meses. Pero yo era pequeñuelo y raquítico, mientras ella se desarrollaba con mucha lozanía, y así, al cumplirse los tres años de mi residencia en la casa, ella parecía de mucha más edad que yo. Estos tres años se pasaron sin sospechar nosotros que íbamos creciendo, y nuestros juegos no se interrumpían, pues ella era más traviesa que yo, y su madre la reñía, procurando sujetarla y hacerla trabajar. Al cabo de lo tres años advertí que las formas de mi idolatrada señorita se ensanchaban y redondeaban, completando la hermosura de su cuerpo: su rostro se puso más encendido, más lleno, más tibio; sus grandes ojos más vivos, si bien con la mirada menos errátil y voluble; su andar más reposado; sus movimientos no sé si más o menos ligeros, pero ciertamente distintos, aunque no podía entonces ni puedo ahora apreciar en qué consistía la diferencia. Pero ninguno de estos accidentes me confundió tanto como la transformación de su voz, que adquirió cierta sonora gravedad bien distinta de aquel travieso y alegre chillido con que me llamaba antes, trastornándome el juicio, y obligándome a olvidar mis quehaceres, para acudir al juego. El capullo se convertía en rosa y la crisálida en. Un día mil veces funesto, mil veces lúgubre, mi amita se presentó ante mí con traje bajo. Aquella transfiguración produjo en mí tal impresión, que en todo el día no hablé una palabra. Estaba serio como un hombre que ha sido vilmente engañado, y mi enojo contra ella era tan grande, que en mis soliloquios probaba con fuertes razones que el rápido crecimiento de mi amita era una felonía. Se despertó en mí la fiebre del raciocinar, y sobre aquel tema controvertía apasionadamente conmigo mismo en el silencio de mis insomnios. Lo que más me aturdía era ver que con unas cuantas varas de tela había variado por completo su carácter. Aquel día, mil veces desgraciado, me habló en tono ceremonioso, ordenándome con gravedad y hasta con displicencia las faenas que menos me gustaban; y ella, que tantas veces fue cómplice y encubridora de mi holgazanería, me reprendía entonces por perezoso. ¡Y a todas éstas, ni una sonrisa, ni un salto, ni una monada, ni una veloz carrera, ni un poco de "olé", ni esconderse de mí para que la buscara, ni fingirse enfadada para reírse después, ni una disputilla, ni siquiera un pescozón con su blanda manecita! ¡Terribles crisis de la existencia! ¡Ella se había convertido en mujer, y yo continuaba siendo niño! No necesito decir que se acabaron los retozos y los juegos; ya no volví a subir al naranjo, cuyos azahares crecieron tranquilos, libres de mi enamorada rapacidad, desarrollando con lozanía sus hojas y con todo lujo su provocativa fragancia; ya no corrimos más por el patio, ni hice más viajes a la escuela, para traerla a casa, tan orgulloso de mi comisión que la hubiera defendido contra un ejército, si éste hubiera intentado quitármela. Desde entonces Rosita andaba con la mayor circunspección y gravedad; varias veces noté que al subir una escalera delante de mí, cuidaba de no mostrar ni una línea ni una pulgada más arriba de su hermoso tobillo, y este sistema de fraudulenta ocultación era una ofensa a la dignidad de aquel cuyos ojos habían visto algo más arriba. Ahora me río considerando cómo se me partía el corazón con aquellas cosas. Pero aún habían de ocurrir más terribles desventuras. Al año de su transformación, la tía Martina, Rosario la cocinera, Marcial y otros personajes de la servidumbre, se ocupaban un día de cierto grave asunto. Aplicando mi diligente oído, luego me enteré de que corrían rumores alarmantes: la señorita se iba a casar. La cosa era inaudita, porque yo no le conocía ningún novio. Pero entonces lo arreglaban todo los padres, y lo raro es que a veces no salía del todo mal. Pues un joven de gran familia pidió su mano, y mis amos se la concedieron. Este joven vino a casa acompañado de sus padres, que eran una especie de condes o marqueses, con un título retumbante. El pretendiente traía su uniforme de Marina, en cuyo honroso Cuerpo servía; pero a pesar de tan elegante jaez, su facha era muy poco agradable. Así debió parecerle a mi amita, pues desde un principio mostró repugnancia hacia aquella boda. Su madre trataba de convencerla, pero inútilmente, y le hacía la más acabada pintura de las buenas prendas del novio, de su alto linaje y grandes riquezas. La niña no se convencía, y a estas razones oponía otras muy cuerdas. Pero la pícara se callaba lo principal, y lo principal era que tenía otro novio, a quien de veras amaba. Este otro era un oficial de Artillería, llamado, de muy buena presencia y gentil figura. Mi amita le había conocido en la iglesia, y el pérfido amor se apoderó de ella, mientras rezaba; pues siempre fue el templo lugar muy a propósito, por su poético y misterioso recinto, para abrir de par en par al amor las puertas del alma. Malespina rondaba la casa, lo cual observé yo varias veces; y tanto se habló en Vejer de estos amores, que el otro lo supo, y se desafiaron. Mis amos supieron todo cuando llegó a casa la noticia de que Malespina había herido mortalmente a su rival. El escándalo fue grande. La religiosidad de mis amos se escandalizó tanto con aquel hecho, que no pudieron disimular su enojo, y Rosita fue la víctima principal. Pero pasaron meses y más meses; el herido curó, y como Malespina fuese también persona bien nacida y rica, se notaron en la atmósfera política de la casa barruntos de que el joven D. Rafael iba a entrar en ella. Renunciaron al enlace los padres del herido, y en cambio el del vencedor se presentó en casa a pedir para su hijo la mano de mi querida amita. Después de algunas dilaciones, se la concedieron. Me acuerdo de cuando fue allí. Era un señor muy seco y estirado, con chupa de treinta colores, muchos colgajos en el reloj, gran coleto, y una nariz muy larga y afilada, con la cual parecía olfatear a las personas que le sostenían la conversación. Hablaba por los codos y no dejaba meter baza a los demás: él se lo decía todo, y no se podía elogiar cosa alguna, porque al punto salía diciendo que tenía otra mejor. Desde entonces le taché por hombre vanidoso y mentirosísimo, como tuve ocasión de ver claramente más tarde. Mis amos le recibieron con agasajo, lo mismo que a su hijo, que con él venía. Desde entonces, el novio siguió yendo a casa todos los días, sólo o en compañía de su padre. Nueva transformación de mi amita. Su indiferencia hacia mí era tan marcada, que tocaba los límites del menosprecio. Entonces eché de ver claramente por primera vez, maldiciéndola, la humildad de mi condición; trataba de explicarme el derecho que tenían a la superioridad los que realmente eran superiores, y me preguntaba, lleno de angustia, si era justo que otros fueran nobles y ricos y sabios, mientras yo tenía por abolengo la Caleta, por única fortuna mi persona, y apenas sabía leer. Viendo la recompensa que tenía mi ardiente cariño, comprendí que a nada podría aspirar en el mundo, y sólo más tarde adquirí la firme convicción de que un grande y constante esfuerzo mío me daría quizás todo aquello que no poseía. En vista del despego con que ella me trataba, perdí la confianza; no me atrevía a desplegar los labios en su presencia, y me infundía mucho más respeto que sus padres. Entre tanto, yo observaba con atención los indicios del amor que la dominaba. Cuando él tardaba, yo la veía impaciente y triste; al menor rumor que indicase la aproximación de alguno, se encendía su hermoso semblante, y sus negros ojos brillaban con ansiedad y esperanza. Si él entraba al fin, le era imposible a ella disimular su alegría, y luego se estaban charlando horas y más horas, siempre en presencia de Doña Francisca, pues a mi señorita no se le consentían coloquios a solas ni por las rejas. También había correspondencia larga, y lo peor del caso es que yo era el correo de los dos amantes. ¡Aquello me daba una rabia...! Según la consigna, yo salía a la plaza, y allí encontraba, más puntual que un reloj, al señorito Malespina, el cual me daba una esquela para entregarla a mi señorita. Cumplía mi encargo, y ella me daba otra para llevarla a él. ¡Cuántas veces sentía tentaciones de quemar aquellas cartas, no llevándolas a su destino! Pero por mi suerte, tuve serenidad para dominar tan feo propósito. No necesito decir que yo odiaba a Malespina. Desde que le veía entrar sentía mi sangre enardecida, y siempre que me ordenaba algo, hacíalo con los peores modos posibles, deseoso de significarle mi alto enojo. Este despego que a ellos les parecía mala crianza y a mí un arranque de entereza, propio de elevados corazones, me proporcionó algunas reprimendas y, sobre todo, dio origen a una frase de mi señorita, que se me clavó en el corazón como una dolorosa espina. En cierta ocasión le oí decir: «Este chico está tan echado a perder, que será preciso mandarle fuera de casa». Al fin se fijó el día para la boda, y unos cuantos antes del señalado ocurrió lo que ya conté y el proyecto de mi amo. Por esto se comprenderá que Doña Francisca tenía razones poderosas, además de la poca salud de su marido, para impedirle ir a la escuadra. Recuerdo muy bien que al día siguiente de los pescozones que me aplicó D. Francisca, movida del espectáculo de mi irreverencia y de su profundo odio a las guerras marítimas, salí acompañando a mi amo en su paseo de mediodía. Él me daba el brazo, y a su lado iba Marcial: los tres caminábamos lentamente, conforme al flojo andar de D. Alonso y a la poca destreza de la pierna postiza del marinero. Parecía aquello una de esas procesiones en que marcha, sobre vacilante palanquín, un grupo de santos viejos y apolillados, que amenazan venirse al suelo en cuanto se acelere un poco el paso de los que les llevan. Los dos viejos no tenían expedito y vividor más que el corazón, que funcionaba como una máquina recién salida del taller. Era una aguja imantada, que a pesar de su fuerte potencia y exacto movimiento, no podía hacer navegar bien el casco viejo y averiado en que iba embarcada. Durante el paseo, mi amo, después de haber asegurado con su habitual aplomo que si el almirante Córdova, en vez de mandar virar a estribor hubiera mandado virar a babor, la batalla del 14 no se habría perdido, entabló la conversación sobre el famoso proyecto, y aunque no dijeron claramente su propósito, sin duda por estar yo delante, comprendí por algunas palabras sueltas que trataban de ponerlo en ejecución a cencerros tapados, marchándose de la casa lindamente una mañana, sin que mi ama lo advirtiese. Regresamos a la casa y allí se habló de cosas muy distintas. Mi amo, que siempre era complaciente con su mujer, lo fue aquel día más que nunca. No decía Doña Francisca cosa alguna, aunque fuera insignificante, sin que él lo celebrara con risas inoportunas. Hasta me parece que la regaló algunas fruslerías, demostrando en todos sus actos el deseo de tenerla contenta; sin duda por esta misma complacencia oficiosa mi ama estaba díscola y regañona cual nunca la había yo visto. No era posible transacción honrosa. Por no sé qué fútil motivo, riñó con Marcial, intimándole la inmediata salida de la casa; también dijo terribles cosas a su marido; y durante la comida, aunque éste celebraba todos los platos con desusado calor, la implacable dama no cesaba de gruñir. Llegada la hora de rezar el rosario, acto solemne que se verificaba en el comedor con asistencia de todos los de la casa, mi amo, que otras veces solía dormirse, murmurando perezosamente los "Pater-noster", lo cual le valía algunas reprimendas, estuvo aquella noche muy despabilado y rezó con verdadero empeño, haciendo que su voz se oyera entre todas las demás. Otra cosa pasó que se me ha quedado muy presente. Las paredes de la casa hallábanse adornadas con dos clases de objetos: estampas de santos y mapas; la Corte celestial por un lado, y todos los derroteros de Europa y América por otro. Después de comer, mi amo estaba en la galería contemplando una carta de navegación, y recorría con su vacilante dedo las líneas, cuando Doña Francisca, que algo sospechaba del proyecto de escapatoria, y además ponía el grito en el Cielo siempre que sorprendía a su marido en flagrante delito de entusiasmo náutico, llegó por detrás, y abriendo los brazos exclamó: «¡Hombre de Dios! Cuando digo que tú me andas buscando... Pues te juro que si me buscas, me encontrarás. - Pero, mujer- repuso temblando mi amo- , estaba aquí mirando el derrotero de Alcalá Galiano y de Valdés en las goletas "Sutil" y "Mejicana", cuando fueron a reconocer el estrecho de Fuca. Es un viaje muy bonito: me parece que te lo he contado. - Cuando digo que voy a quemar todos esos papelotes- añadió Doña Francisca- . Mal hayan los viajes y el perro judío que los inventó. Mejor pensaras en las cosas de Dios, que al fin y al cabo no eres ningún niño. ¡Qué hombre, Santo Dios, qué hombre!» No pasó de esto. Yo andaba también por allí cerca; pero no recuerdo bien si mi ama desahogó su furor en mi humilde persona, demostrándome una vez más la elasticidad de mis orejas y la ligereza de sus manos. Ello es que estas caricias menudeaban tanto, que no hago memoria de si recibí alguna en aquella ocasión: lo que sí recuerdo es que mi señor, a pesar de haber redoblado sus amabilidades, no consiguió ablandar a su consorte. No he dicho nada de mi amita. Pues sépase que estaba muy triste, porque el señor de Malespina no había parecido aquel día, ni escrito carta alguna, siendo inútiles todas mis pesquisas para hallarle en la plaza. Llegó la noche, y con ella la tristeza al alma de Rosita, pues ya no había esperanza de verle hasta el día siguiente. Mas de pronto, y cuando se había dado orden para la cena, sonaron fuertes aldabonazos en la puerta; fui a abrir corriendo, y era él. Antes de abrirle, mi odio le había conocido. Aún me parece que le estoy viendo, cuando se presentó delante de mí, sacudiendo su capa, mojada por la lluvia. Siempre que le traigo a la memoria, se me representa como le vi en aquella ocasión. Hablando con imparcialidad, diré que era un joven realmente hermoso, de presencia noble, modales airosos, mirada afable, algo frío y reservado en apariencia, poco risueño y sumamente cortés, con aquella cortesía grave y un poco finchada de los nobles de antaño. Traía aquella noche la chaqueta faldonada, el calzón corto con botas, el sombrero portugués y riquísima capa de grana con forros de seda, que era la prenda más elegante entre los señoritos de la época. Desde que entró, conocí que algo grave ocurría. Pasó al comedor, y todos se maravillaron de verle a tal hora, pues jamás había venido de noche. Mi amita no tuvo de alegría más que el tiempo necesario para comprender que el motivo de visita tan inesperada no podía ser lisonjero. «Vengo a despedirme», dijo Malespina. Todos se quedaron como lelos, y Rosita más blanca que el papel en que escribo; después encendida como la grana, y luego pálida otra vez como una muerta. «¿Pues qué pasa? ¿A dónde va usted, señor D. Rafael?», le preguntó mi ama. Debo de haber dicho que Malespina era oficial de Artillería, pero no que estaba de guarnición en Cádiz y con licencia en Vejer. «Como la escuadra carece de personal- añadió- , han dado orden para que nos embarquemos con objeto de hacer allí el servicio. Se cree que el combate es inevitable, y la mayor parte de los navíos tienen falta de artilleros. - ¡Jesús, María y José!- exclamó Doña Francisca más muerta que viva- . ¿También a usted se le llevan? Pues me gusta. Pero usted es de tierra, amiguito. Dígales usted que se entiendan ellos; que si no tienen gente, que la busquen. Pues a fe que es bonita la broma. - ¿Pero, mujer- dijo tímidamente D. Alonso- , no ves que es preciso?...». No pudo seguir, porque Doña Francisca, que sentía desbordarse el vaso de su enojo, apostrofó a todas las Potencias terrestres. «A ti todo te parece bien con tal que sea para los dichosos barcos de guerra. ¿Pero quién, pero quién es el demonio del Infierno que ha mandado vayan a bordo los oficiales de tierra? A mí que no me digan: eso es cosa del señor de Bonaparte. Ninguno de acá puede haber inventado tal diablura. Pero vaya usted y diga que se va a casar. A ver- añadió dirigiéndose a su marido- , escribe a Gravina diciéndole que este joven no puede ir a la escuadra». Y como viera que su marido se encogía de hombros indicando que la cosa era sumamente grave, exclamó: «No sirves para nada. ¡Jesús! Si yo gastara calzones, me plantaba en Cádiz y le sacaba a usted del apuro». Rosita no decía palabra. Yo, que la observaba atentamente, conocí la gran turbación de su espíritu. No quitaba los ojos de su novio, y a no impedírselo la etiqueta y el buen parecer, habría llorado ruidosamente, desahogando la pena de su corazón oprimido. «Los militares- dijo D. Alonso- , son esclavos de su deber, y la patria exige a este joven que se embarque para defenderla. En el próximo combate alcanzará usted mucha gloria e ilustrará su nombre con alguna hazaña que quede en la historia para ejemplo de las generaciones futuras. - Sí, eso, eso- dijo Doña Francisca remedando el tono grandilocuente con que mi amo había pronunciado las anteriores palabras- . Sí: ¿y todo por qué? Porque se les antoja a esos zánganos de Madrid. Que vengan ellos a disparar los cañones y a hacer la guerra... ¿Y cuándo marcha usted? - Mañana mismo. Me han retirado la licencia, ordenándome que me presente al instante en Cádiz». Imposible pintar con palabras ni por escrito lo que vi en el semblante de mi señorita cuando aquellas frases oyó. Los dos novios se miraron, y un largo y triste silencio siguió al anuncio de la próxima partida. «Esto no se puede sufrir- dijo Doña Francisca- . Por último, llevarán a los paisanos, y si se les antoja, también a las mujeres... Señor - prosiguió mirando al Cielo con ademán de pitonisa- , no creo ofenderte si digo que maldito sea el que inventó los barcos, maldito el mar en que navegan, y más maldito el que hizo el primer cañón para dar esos estampidos que la vuelven a una loca, y para matar a tantos pobrecitos que no han hecho ningún daño». D. Alonso miró a Malespina, buscando en su semblante una expresión de protesta contra los insultos dirigidos a la noble artillería. Después dijo: «Lo malo será que los navíos carezcan también de buen material; y sería lamentable...» Marcial, que oía la conversación desde la puerta, no pudo contenerse y entró diciendo: «¿Qué ha de faltar? El "Trinidad" 140 cañones: 32 de a 36, 34 de a 24, 36 de a 12, 18 de a 30, y 10 obuses de a 24. El "Príncipe de Asturias" 118, el "Santa Ana"120, el "Rayo" 100, el "Nepomuceno", el "San"... - ¿Quién le mete a usted aquí, Sr. Marcial- chilló Doña Francisca- , ni qué nos importa si tienen cincuenta u ochenta?» Marcial continuó, a pesar de esto, su guerrera estadística, pero en voz baja, dirigiéndose sólo a mi amo, el cual no se atrevía a expresar su aprobación. Ella siguió hablando así: «Pero, D. Rafael, no vaya usted, por Dios. Diga usted que es de tierra; que se va a casar. Si Napoleón quiere guerra, que la haga él solo; que venga y diga: «Aquí estoy yo: mátenme ustedes, señores ingleses, o déjense matar por mí». ¿Por qué ha de estar España sujeta a los antojos de ese caballero? - Verdaderamente- dijo Malespina- , nuestra unión con Francia ha sido hasta ahora desastrosa. - ¿Pues para qué la han hecho? Bien dicen que ese Godoy es hombre sin estudios. ¡Si creerá él que se gobierna una nación tocando la guitarra! - Después de la paz de Basilea- continuó el joven- , nos vimos obligados a enemistarnos con los ingleses, que batieron nuestra escuadra en el cabo de San Vicente. - Alto allá- declaró D. Alonso, dando un fuerte puñetazo en la mesa- . Si el almirante Córdova hubiera mandado orzar sobre babor a los navíos de la vanguardia, según lo que pedían las más vulgares leyes de la estrategia, la victoria hubiera sido nuestra. Eso lo tengo probado hasta la saciedad, y en el momento del combate hice constar mi opinión. Quede, pues, cada cual en su lugar. - Lo cierto es que se perdió la batalla- prosiguió Malespina- . Este desastre no habría sido de grandes consecuencias, si después la Corte de España no hubiera celebrado con la República francesa el tratado de San Ildefonso, que nos puso a merced del Primer Cónsul, obligándonos a prestarle ayuda en guerras que a él solo y a su grande ambición interesaban. La paz de Amiens no fue más que una tregua. Inglaterra y Francia volvieron a declararse la guerra, y entonces Napoleón exigió nuestra ayuda. Quisimos ser neutrales, pues aquel convenio a nada obligaba en la segunda guerra; pero él con tanta energía solicitó nuestra cooperación, que para aplacarle, tuvo el Rey que convenir en dar a Francia un subsidio de cien millones de reales, lo que equivalía a comprar a peso de oro la neutralidad. Pero ni aun así la compramos. A pesar de tan gran sacrificio, fuimos arrastrados a la guerra. Inglaterra nos obligó a ello, apresando inoportunamente cuatro fragatas que venían de América cargadas de caudales. Después de aquel acto de piratería, la Corte de Madrid no tuvo más remedio que echarse en brazos de Napoleón, el cual no deseaba otra cosa. Nuestra marina quedó al arbitrio del Primer Cónsul, ya Emperador, quien, aspirando a vencer por el engaño a los ingleses, dispuso que la escuadra combinada partiese a la Martinica, con objeto de alejar de Europa a los marinos de la Gran Bretaña. Con esta estratagema pensaba realizar su anhelado desembarco en esta isla; mas tan hábil plan no sirvió sino para demostrar la impericia y cobardía del almirante francés, el cual, de regreso a Europa, no quiso compartir con nuestros navíos la gloria del combate de Finisterre. Ahora, según las órdenes del Emperador, la escuadra combinada debía hallarse en Brest. Dícese que Napoleón está furioso con su almirante, y que piensa relevarle inmediatamente. - Pero, según dicen- indicó Marcial- , Mr. Corneta quiere pintarla y busca una acción de guerra que haga olvidar sus faltas. Yo me alegro, pues de ese modo se verá quién puede y quién no puede. - Lo indudable- prosiguió Malespina- , es que la escuadra inglesa anda cerca y con intento de bloquear a Cádiz. Los marinos españoles opinan que nuestra escuadra no debe salir de la bahía, donde hay probabilidades de que venza. Mas el francés parece que se obstina en salir. - Veremos- dijo mi amo- . De todos modos, el combate será glorioso. - Glorioso, sí- contestó Malespina- . ¿Pero quién asegura que sea afortunado? Los marinos se forjan ilusiones, y quizás por estar demasiado cerca, no conocen la inferioridad de nuestro armamento frente al de los ingleses. Estos, además de una soberbia artillería, tienen todo lo necesario para reponer prontamente sus averías. No digamos nada en cuanto al personal: el de nuestros enemigos es inmejorable, compuesto todo de viejos y muy expertos marinos, mientras que muchos de los navíos españoles están tripulados en gran parte por gente de leva, siempre holgazana y que apenas sabe el oficio; el cuerpo de infantería tampoco es un modelo, pues las plazas vacantes se han llenado con tropa de tierra muy valerosa, sin duda, pero que se marea. - En fin- dijo mi amo- , dentro de algunos días sabremos lo que ha de resultar de esto. - Lo que ha de resultar ya lo sé yo- observó Doña Francisca- . Que esos caballeros, sin dejar de decir que han alcanzado mucha gloria, volverán a casa con la cabeza rota. - Mujer, ¿tú qué entiendes de eso?- dijo D. Alonso sin poder contener un arrebato de enojo, que sólo duró un instante. - ¡Más que tú!- contestó vivamente ella- . Pero Dios querrá preservarle a usted, señor D. Rafael, para que vuelva sano y salvo». Esta conversación ocurría durante la cena, la cual fue muy triste; y después de lo referido, los cuatro personajes no dijeron una palabra. Concluida aquélla, se verificó la despedida, que fue tiernísima, y por un favor especial, propio de aquella ocasión solemne, los bondadosos padres dejaron solos a los novios, permitiéndoles despedirse a sus anchas y sin testigos para que el disimulo no les obligara a omitir algún accidente que fuera desahogo a su profunda pena. Por más que hice no pude asistir al acto, y me es, por tanto desconocido lo que en él pasó; pero es fácil presumir que habría todas las ternezas imaginables por una y otra parte. Cuando Malespina salió del cuarto, estaba más pálido que un difunto. Despidiose a toda prisa de mis amos, que le abrazaron con el mayor cariño, y se fue. Cuando acudimos a donde estaba mi amita, la encontramos: tan grande era su dolor, que los cariñosos padres no pudieron calmar su espíritu con ingeniosas razones, ni atemperar su cuerpo con los cordiales que traje a toda prisa de la botica. Confieso que, profundamente apenado, yo también, al ver la desgracia de los pobres amantes, se amortiguó en mi pecho el rencorcillo que me inspiraba Malespina. El corazón de un niño perdona fácilmente, y el mío no era el menos dispuesto a los sentimientos dulces y expansivos. A la mañana siguiente se me preparaba una gran sorpresa, y a mi ama el más fuerte berrinche que creo tuvo en su vida. Cuando me levanté vi que D. Alonso estaba amabilísimo, y su esposa más irritada que de costumbre. Cuando ésta se fue a misa con Rosita, advertí que el señor se daba gran prisa por meter en una maleta algunas camisas y otras prendas de vestir, entre las cuales iba su uniforme. Yo le ayudé y aquello me olió a escapatoria, aunque me sorprendía no ver a Marcial por ninguna parte. No tardé, sin embargo, en explicarme su ausencia, pues D. Alonso, una vez arreglado su breve equipaje, se mostró muy impaciente, hasta que al fin apareció el marinero diciendo: «Ahí está el coche. Vámonos antes que ella venga.» Cargué la maleta, y en un santiamén Don Alonso, Marcial y yo salimos por la puerta del corral para no ser vistos; nos subimos a la, y esta partió tan a escape como lo permitía la escualidez del rocín que la arrastraba, y la procelosa configuración del camino. Este, si para caballerías era malo, para coches perverso; pero a pesar de los fuertes tumbos y arcadas, apretamos el paso, y hasta que no perdimos de vista el pueblo, no se alivió algún tanto el martirio de nuestros cuerpos. Aquel viaje me gustaba extraordinariamente, porque a los chicos toda novedad les trastorna el juicio. Marcial no cabía en sí de gozo, y mi amo, que al principio manifestó su alborozo casi con menos gravedad que yo, se entristeció bastante cuando dejó de ver el pueblo. De cuando en cuando decía: «¡Y ella tan ajena a esto! ¡Qué dirá cuando llegue a casa y no nos encuentre! A mí se me ensanchaba el pecho con la vista del paisaje, con la alegría y frescura de la mañana y, sobre todo, con la idea de ver pronto a Cádiz y su incomparable bahía poblada de naves; sus calles bulliciosas y alegres; su Caleta, que simbolizaba para mí en un tiempo lo más hermoso de la vida, la libertad; su plaza, su muelle y demás sitios para mí muy amados. No habíamos andado tres leguas cuando alcanzamos a ver dos caballeros montados en soberbios alazanes, que viniendo tras nosotros se nos juntaron en poco tiempo. Al punto reconocimos a Malespina y a su padre, aquel señor alto, estirado y muy charlatán, de quien antes hablé. Ambos se asombraron de ver a D. Alonso, y mucho más cuando este les dijo que iba a Cádiz para embarcarse. Recibió la noticia con pesadumbre el hijo; mas el padre, que, según entonces comprendí, era un rematado fanfarrón, felicitó a mi amo muy campanudamente, llamándole flor de los navegantes, espejo de los marinos y honra de la patria. Nos detuvimos para comer en el parador de Conil. A los señores les dieron lo que había, y a Marcial y a mí lo que sobraba, que no era mucho. Como yo servía la mesa, pude oír la conversación, y entonces conocí mejor el carácter del viejo Malespina, quien si primero pasó a mis ojos como un embustero lleno de vanidad, después me pareció el más gracioso charlatán que he oído en mi vida. El futuro suegro de mi amita, D. José María Malespina, que no tenía parentesco con el célebre marino del mismo apellido, era coronel de Artillería retirado, y cifraba todo su orgullo en conocer a fondo aquella terrible arma y manejarla como nadie. Tratando de este asunto era como más lucía su imaginación y gran desparpajo para mentir. «Los artilleros- decía sin suspender por un momento la acción de engullir- , hacen mucha falta a bordo. ¿Qué es de un barco sin artillería? Pero donde hay que ver los efectos de esta invención admirable de la humana inteligencia es en tierra, Sr. D. Alonso. Cuando la guerra del Rosellón... ya sabe usted que tomé parte en aquella campaña y que todos los triunfos se debieron a mi acierto en el manejo de la Artillería... La batalla de Masdeu, ¿por qué cree usted que se ganó? El general Ricardos me situó en una colina con cuatro piezas, mandándome que no hiciera fuego sino cuando él me lo ordenara. Pero yo, que veía las cosas de otra manera, me estuve callandito hasta que una columna francesa vino a colocarse delante de mí en tal disposición, que mis disparos podían enfilarla de un extremo a otro. Los franceses forman la línea con gran perfección. Tomé bien la puntería con una de las piezas, dirigiendo la mira a la cabeza del primer soldado... ¿Comprende usted?... Como la línea era tan perfecta, disparé, y ¡zas!, la bala se llevó ciento cuarenta y dos cabezas, y no cayeron más porque el extremo de la línea se movió un poco. Aquello produjo gran consternación en los enemigos; pero como éstos no comprendían mi estrategia ni podían verme en el sitio donde estaba, enviaron otra columna a atacar las tropas que estaban a mi derecha, y aquella columna tuvo la misma suerte, y otra, y otra, hasta que se ganó la batalla. - Es maravilloso- dijo mi amo, quien, conociendo la magnitud de la bola, no quiso, sin embargo, desmentir a su amigo. - Pues en la segunda campaña, al mando del Conde de la Unión, también escarmenté de lo lindo a los republicanos. La defensa de Boulou, no nos salió bien, porque se nos acabaron las municiones: yo, con todo hice un gran destrozo cargando una pieza con las llaves de la iglesia; pero éstas no eran muchas, y al fin, como un recurso de desesperación, metí en el ánima del cañón mis llaves, mi reloj, mi dinero, cuantas baratijas encontré en los bolsillos, y, por último, hasta mis cruces. Lo particular es que una de estas fue a estamparse en el pecho de un general francés, donde se le quedó como pegada y sin hacerle daño. Él la conservó, y cuando fue a París, la Convención le condenó no sé si a muerte o a destierro por haber admitido condecoraciones de un Gobierno enemigo. - ¡Qué diablura!- murmuró mi amo recreándose con tan chuscas invenciones. - Cuando estuve en Inglaterra...- continuó el viejo Malespina- , ya sabe usted que el Gobierno inglés me mandó llamar para perfeccionar la Artillería de aquel país... Todos los días comía con Pitt, con Burke, con Lord North, con el general Conwallis y otros personajes importantes que me llamaban "el chistoso español". Recuerdo que una vez, estando en Palacio, me suplicaron que les mostrase cómo era una, y tuve que capear, picar y matar una silla, lo cual divirtió mucho a toda la Corte, especialmente al Rey Jorge III, quien era muy amigote mío y siempre me decía que le mandase a buscar a mi tierra aceitunas buenas. ¡Oh!, tenía mucha confianza conmigo. Todo su empeño era que le enseñase palabras de español y, sobre todo algunas de ésta nuestra graciosa Andalucía; pero nunca pudo aprender más que "otro toro" y "vengan esos cinco", frase con que me saludaba todos los días cuando iba a almorzar con él pescadillas y unas cañitas de Jerez. - Era lo que le gustaba más. Yo hacía llevar de Cádiz embotellada la pescadilla: conservábase muy bien con un específico que inventé, cuya receta tengo en casa. - Maravilloso. ¿Y reformó usted la Artillería inglesa?- preguntó mi amo, alentándole a seguir, porque le divertía mucho.- Completamente. Allí inventé un cañón que no llegó a dispararse, porque todo Londres, incluso la Corte y los Ministros, vinieron a suplicarme que no hiciera la prueba por temor a que del estremecimiento cayeran al suelo muchas casas. - ¿De modo que tan gran pieza ha quedado relegada al olvido? - Quiso comprarla el Emperador de Rusia; pero no fue posible moverla del sitio en que estaba. - Pues bien podía usted sacarnos del apuro inventando un cañón que destruyera de un disparo la escuadra inglesa. - ¡Oh!- contestó Malespina- . En eso estoy pensando, y creo que podré realizar mi pensamiento. Ya le mostraré a usted los cálculos que tengo hechos, no sólo para aumentar hasta un extremo fabuloso el calibre de las piezas de Artillería, sino para construir placas de resistencia que defiendan los barcos y los castillos. Es el pensamiento de toda mi vida». A todas éstas habían concluido de comer. Nos zampamos en un santiamén Marcial y yo las sobras, y seguimos el viaje, ellos a caballo, marchando al estribo, y nosotros como antes, en nuestra derrengada calesa. La comida y los frecuentes tragos con que la roció excitaron más aún la vena inventora del viejo Malespina, quien por todo el camino siguió espetándonos sus grandes paparruchas. La conversación volvió al tema por donde había empezado: a la guerra del Rosellón; y como D. José se apresurara a referir nuevas proezas, mi amo, cansado ya de tanto mentir, quiso desviarle de aquella materia, y dijo: «Guerra desastrosa e impolítica. ¡Más nos hubiera valido no haberla emprendido! - ¡Oh!- exclamó Malespina- . El Conde de Aranda, como usted sabe, condenó desde el principio esta funesta guerra con la República. ¡Cuánto hemos hablado de esta cuestión!... porque somos amigos desde la infancia. Cuando yo estuve en Aragón, pasamos siete meses juntos cazando en el Moncayo. Precisamente hice construir para él una escopeta singular... - Sí: Aranda se opuso siempre- dijo mi amo, atajándole en el peligroso camino de la balística. - En efecto- continuó el mentiroso- , y si aquel hombre eminente defendió con tanto calor la paz con los republicanos, fue porque yo se lo aconsejé, convenciéndole antes de la inoportunidad de la guerra. Mas Godoy, que ya entonces era Valido, se obstinó en proseguirla, sólo por llevarme la contraria, según he entendido después. Lo más gracioso es que el mismo Godoy se vio obligado a concluir la guerra en el verano del 95, cuando comprendió su ineficacia, y entonces se adjudicó a sí mismo el retumbante título de "Príncipe de la Paz". - ¡Qué faltos estamos, amigo D. José María- dijo mi amo- , de un buen hombre de Estado a la altura de las circunstancias, un hombre que no nos entrometa en guerras inútiles y mantenga incólume la dignidad de la Corona! - Pues cuando yo estuve en Madrid el año último- prosiguió el embustero- , me hicieron proposiciones para desempeñar la Secretaría de Estado. La Reina tenía gran empeño en ello, y el Rey no dijo nada... Todos los días le acompañaba al Pardo para tirar un par de tiros... Hasta el mismo Godoy se hubiera conformado, conociendo mi superioridad; y si no, no me habría faltado un castillito donde encerrarle para que no me diera que hacer. Pero yo rehusé, prefiriendo vivir tranquilo en mi pueblo, y dejé los negocios públicos en manos de Godoy. Ahí tiene usted un hombre cuyo padre fue mozo de mulas en la dehesa que mi suegro tenía en Extremadura. - No sabía...- dijo D. Alonso- . Aunque hombre obscuro, yo creí que el Príncipe de la Paz pertenecía a una familia de hidalgos, de escasa fortuna, pero de buenos principios». Así continuó el diálogo, el Sr. Malespina soltando unas bolas como templos, y mi amo oyéndolas con santa calma, pareciendo unas veces enfadado y otras complacido de escuchar tanto disparate. Si mal no recuerdo, también dijo D. José María que había aconsejado a Napoleón el atrevido hecho del 18 brumario. Con éstas y otras cosas nos anocheció en Chiclana, y mi amo, atrozmente quebrantado y molido a causa del movimiento del fementido calesín, se quedó en dicho pueblo, mientras los demás siguieron, deseosos de llegar a Cádiz en la misma noche. Mientras cenaron, endilgó Malespina nuevas mentiras, y pude observar que su hijo las oía con pena, como abochornado de tener por padre el más grande embustero que crió la tierra. Despidiéronse ellos; nosotros descansamos hasta el día siguiente por la madrugada, hora en que proseguimos nuestro camino; y como éste era mucho más cómodo y expedito desde Chiclana a Cádiz que en el tramo recorrido, llegamos al término de nuestro viaje a eso de las once del día, sin novedad en la salud y con el alma alegre. No puedo describir el entusiasmo que despertó en mi alma la vuelta a. En cuanto pude disponer de un rato de libertad, después que mi amo quedó instalado en casa de su prima, salí a las calles y corrí por ellas sin dirección fija, embriagado con la atmósfera de mi ciudad querida. Después de ausencia tan larga, lo que había visto tantas veces embelesaba mi atención como cosa nueva y extremadamente hermosa. En cuantas personas encontraba al paso veía un rostro amigo, y todo era para mí simpático y risueño: los hombres, las mujeres, los viejos, los niños, los perros, hasta las casas, pues mi imaginación juvenil observaba en ello no sé qué de personal y animado, se me representaban como seres sensibles; parecíame que participaban del general contento por mi llegada, remedando en sus balcones y ventanas las facciones de un semblante alborozado. Mi espíritu veía reflejar en todo lo exterior su propia alegría. Corría por las calles con gran ansiedad, como si en un minuto quisiera verlas todas. En la plaza de San Juan de Dios compré algunas golosinas, más que por el gusto de comerlas, por la satisfacción de presentarme regenerado ante las vendedoras, a quienes me dirigí como antiguo amigo, reconociendo a algunas como favorecedoras en mi anterior miseria, y a otras como víctimas, aún no aplacadas, de mi inocente afición al merodeo. Las más no se acordaban de mí; pero algunas me recibieron con injurias, recordando las proezas de mi niñez y haciendo comentarios tan chistosos sobre mi nuevo empaque y la gravedad de mi persona, que tuve que alejarme a toda prisa, no sin que lastimaran mi decoro algunas cáscaras de frutas lanzadas por experta mano contra mi traje nuevo. Como tenía la conciencia de mi formalidad, estas burlas más bien me causaron orgullo que pena. Recorrí luego la muralla y conté todos los barcos fondeados a la vista. Hablé con cuantos marineros hallé al paso, diciéndoles que yo también iba a la escuadra, y preguntándoles con tono muy enfático si había recalado la escuadra de Nelson. Después les dije que "Mr. Corneta" era un cobarde, y que la próxima función sería buena. Llegué por fin a la Caleta, y allí mi alegría no tuvo límites. Bajé a la, y quitándome los zapatos, salté de peñasco en peñasco; busqué a mis antiguos amigos de ambos sexos, mas no encontré sino muy pocos: unos eran ya hombres y habían abrazado mejor carrera; otros habían sido embarcados por la leva, y los que quedaban apenas me reconocieron. La movible superficie del agua despertaba en mi pecho sensaciones voluptuosas. Sin poder resistir la tentación, y compelido por la misteriosa atracción del mar, cuyo elocuente rumor me ha parecido siempre, no sé por qué, una voz que solicita dulcemente en la bonanza, o llama con imperiosa cólera en la tempestad, me desnudé a toda prisa y me lancé en él como quien se arroja en los brazos de una persona querida. Nadé más de una hora, experimentando un placer indecible, y vistiéndome luego, seguí mi paseo hacia el barrio de la Viña, en cuyas edificantes tabernas encontré algunos de los más célebres perdidos de mi glorioso tiempo. Hablando con ellos, yo me las echaba de hombre de pro, y como tal gasté en obsequiarles los pocos cuartos que tenía. Preguntéles por mi tío, mas no me dieron noticia alguna de su señoría; y luego que hubimos charlado un poco, me hicieron beber una copa de aguardiente que al punto dio con mi pobre cuerpo en tierra. Durante el periodo más fuerte de mi embriaguez, creo que aquellos tunantes se rieron de mí cuanto les dio la gana; pero una vez que me serené un poco, salí avergonzadísimo de la taberna. Aunque andaba muy difícilmente, quise pasar por mi antigua casa, y vi en la puerta a una mujer andrajosa que freía sangre y tripas. Conmovido en presencia de mi morada natal, no pude contener el llanto, lo cual, visto por aquella mujer sin entrañas, se le figuró burla o estratagema para robarle sus frituras. Tuve, por tanto, que librarme de sus manos con la ligereza de mis pies, dejando para mejor ocasión el desahogo de mis sentimientos. Quise ver después la catedral vieja, a la cual se refería uno de los más tiernos recuerdos de mi niñez, y entré en ella: su recinto me pareció encantador, y jamás he recorrido las naves de templo alguno con tan religiosa veneración. Creo que me dieron fuertes ganas de rezar, y que lo hice en efecto, arrodillándome en el altar donde mi madre había puesto un ex-voto por mi salvación. El personaje de cera que yo creía mi perfecto retrato estaba allí colgado, y ocupaba su puesto con la gravedad de las cosas santas; pero se me parecía como un huevo a una castaña. Aquel muñequito, que simbolizaba la piedad y el amor materno, me infundía, sin embargo, el respeto más vivo. Recé un rato de rodillas acordándome de los padecimientos y de la muerte de mi buena madre, que ya gozaba de Dios en el Cielo; pero como mi cabeza no estaba buena, a causa de los vapores del maldito aguardiente, al levantarme me caí, y un sacristán empedernido me puso bonitamente en la calle. En pocas zancadas me trasladé a la del Fideo, donde residíamos, y mi amo, al verme entrar, me reprendió por mi larga ausencia. Si aquella falta hubiera sido cometida ante Doña Francisca, no me habría librado de una fuerte paliza; pero mi amo era tolerante, y no me castigaba nunca, quizás porque tenía la conciencia de ser tan niño como yo. Habíamos ido a residir en casa de la prima de mi amo, la cual era una señora, a quien el lector me permitirá describir con alguna prolijidad, por ser tipo que lo merece. Doña Flora de Cisniega era una vieja que se empeñaba en permanecer joven: tenía más de cincuenta años; pero ponía en práctica todos los artificios imaginables para engañar al mundo, aparentando la mitad de aquella cifra aterradora. Decir cuánto inventaba la ciencia y el arte en armónico consorcio para conseguir tal objeto, no es empresa que corresponde a mis escasas fuerzas. Enumerar los rizos, moñas, lazos, trapos, adobos, bermellones, aguas y demás extraños cuerpos que concurrían a la grande obra de su monumental restauración, fatigaría la más diestra fantasía: quédese esto, pues, para las plumas de los novelistas, si es que la historia, buscadora de las grandes cosas, no se apropia tan hermoso asunto. Respecto a su físico, lo más presente que tengo es el conjunto de su rostro, en que parecían haber puesto su rosicler todos los pinceles de las Academias presentes y pretéritas. También recuerdo que al hablar hacía con los labios un mohín, un repliegue, un mimo, cuyo objeto era, o achicar con gracia la descomunal boca, o tapar el estrago de la dentadura, de cuyas filas desertaban todos los años un par de dientes; pero aquella supina estratagema de la presunción era tan poco afortunada, que antes la afeaba que la embellecía. Vestía con lujo, y en su peinado se gastaban los polvos por almudes, y como no tenía malas carnes, a juzgar por lo que pregonaba el ancho escote y por lo que dejaban transparentar las gasas, todo su empeño consistía en lucir aquellas partes menos sensibles a la injuriosa acción del tiempo, para cuyo objeto tenía un arte maravilloso. Era Doña Flora persona muy prendada de las cosas antiguas; muy devota, aunque no con la santa piedad de mi Doña Francisca, y grandemente se diferenciaba de mi ama, pues así como ésta aborrecía las glorias navales, aquélla era entusiasta por todos los hombres de guerra en general y por los marinos en particular. Inflamada en amor patriótico, ya que en la madurez de su existencia no podía aspirar al calorcillo de otro amor, y orgullosa en extremo como mujer y como dama española, el sentimiento nacional se asociaba en su espíritu al estampido de los cañones, y creía que la grandeza de los pueblos se medía por libras de pólvora. Como no tenía hijos, ocupaban su vida los chismes de vecinos, traídos y llevados en pequeño círculo por dos o tres cotorrones como ella, y se distraía también con su sistemática afición a hablar de las cosas públicas. Entonces no había periódicos, y las ideas políticas, así como las noticias, circulaban de viva voz, desfigurándose entonces más que ahora, porque siempre fue la palabra más mentirosa que la imprenta. En todas las ciudades populosas, y especialmente en Cádiz, que era entonces la más culta, había muchas personas desocupadas que eran depositarias de las noticias de Madrid y París, y las llevaban y traían diligentes vehículos, enorgulleciéndose con una misión que les daba gran importancia. Algunos de éstos, a modo de vivientes periódicos, concurrían a casa de aquella señora por las tardes, y esto, además del buen chocolate y mejores bollos, atraía a otros ansiosos de saber lo que pasaba. Doña Flora, ya que no podía inspirar una pasión formal, ni quitarse de encima la gravosa pesadumbre de sus cincuenta años, no hubiera trocado aquel papel por otro alguno, pues el centro general de las noticias casi equivalía en aquel tiempo a la majestad de un trono. Doña Flora y Doña Francisca se aborrecían cordialmente, como comprenderá quien considere el exaltado militarismo de la una y el pacífico apocamiento de la otra. Por esto, hablando con su primo en el día de nuestra llegada, le decía la vieja: «Si tú hubieras hecho caso siempre de tu mujer, todavía serías guardia marina. ¡Qué carácter! Si yo fuera hombre y casado con mujer semejante, reventaría como una bomba. Has hecho bien en no seguir su consejo y en venir a la escuadra. Todavía eres joven, Alonsito; todavía puedes alcanzar el grado de brigadier, que tendrías ya de seguro si Paca no te hubiese echado una calza como a los pollos para que no salgan del corral». Después, como mi amo, impulsado por su gran curiosidad, le pidiese noticias, ella le dijo: «Lo principal es que todos los marinos de aquí están muy descontentos del almirante francés, que ha probado su ineptitud en el viaje a la Martinica y en el combate de Finisterre. Tal es su timidez, y el miedo que tiene a los ingleses, que al entrar aquí la escuadra combinada en Agosto último no se atrevió a apresar el crucero inglés mandado por Collingwood, y que sólo constaba de tres navíos. Toda nuestra oficialidad está muy mal por verse obligada a servir a las órdenes de semejante hombre. Fue Gravina a Madrid a decírselo a Godoy, previendo grandes desaires si no ponía al frente de la escuadra un hombre más apto; pero el Ministro le contestó cualquier cosa, porque no se atreve a resolver nada; y como Bonaparte anda metido con los austriacos, mientras él no decida... Dicen que éste también está muy descontento de Villeneuve y que ha determinado destituirle; pero entre tanto... ¡Ah! Napoleón debiera confiar el mando de la escuadra a algún español, a ti por ejemplo, Alonsito, dándote tres o cuatro grados de mogollón, que a fe bien merecidos los tienes... - ¡Oh!, yo no soy para eso- dijo mi amo con su habitual modestia. - O a Gravina o a, que dicen que es tan buen marino. Si no, me temo que esto acabará mal. Aquí no pueden ver a los franceses. Figúrate que cuando llegaron los barcos de Villeneuve carecían de víveres y municiones, y en el arsenal no se las quisieron dar. Acudieron en queja a Madrid; y como Godoy no hace más que lo que quiere el embajador francés, Mr. de Bernouville, dio orden para que se entregara a nuestros aliados cuanto necesitasen. Mas ni por esas. El intendente de marina y el comandante de artillería dicen que no darán nada mientras Villeneuve no lo pague en moneda contante y sonante. Así, así: me parece que está muy bien parlado. ¡Pues no falta más sino que esos señores con sus manos lavadas se fueran a llevar lo poco que tenemos! ¡Bonitos están los tiempos! Ahora cuesta todo un ojo de la cara; la fiebre amarilla por un lado y los malos tiempos por otro han puesto a Andalucía en tal estado, que toda ella no vale una aljofifa; y luego añada usted a esto los desastres de la guerra. Verdad es que el honor nacional es lo primero, y es preciso seguir adelante para vengar los agravios recibidos. No me quiero acordar de lo del cabo de Finisterre, donde por la cobardía de nuestros aliados perdimos el "Firme" y el "Rafael", dos navíos como dos soles, ni de la voladura del "Real Carlos", que fue una traición tal, que ni entre moros berberiscos pasaría igual, ni del robo de las cuatro fragatas, ni del combate del cabo de... - Lo que es eso- dijo mi amo interrumpiéndola vivamente...- . Es preciso que cada cual quede en su lugar. Si el almirante Córdova hubiera mandado virar por... - Sí, sí, ya sé- dijo Doña Flora, que había oído muchas veces lo mismo en boca de mi amo- . Habrá que darles la gran paliza, y se la daréis. Me parece que vas a cubrirte de gloria. Así haremos rabiar a Paca. - Yo no sirvo para el combate- dijo mi amo con tristeza- . Vengo tan sólo a presenciarlo, por pura afición y por el entusiasmo que me inspiran nuestras queridas banderas». Al día siguiente de nuestra llegada recibió mi amo la visita de un brigadier de marina, amigo antiguo, cuya fisonomía no olvidaré jamás, a pesar de no haberle visto más que en aquella ocasión. Era un hombre como de cuarenta y cinco años, de semblante hermoso y afable, con tal expresión de tristeza, que era imposible verle sin sentir irresistible inclinación a amarle. No usaba peluca, y sus abundantes cabellos rubios, no martirizados por las tenazas del peluquero para tomar la forma de ala de pichón, se recogían con cierto abandono en una gran coleta, y estaban inundados de polvos con menos arte del que la presunción propia de la época exigía. Eran grandes y azules sus ojos; su nariz muy fina, de perfecta forma y un poco larga, sin que esto le afeara, antes bien, parecía ennoblecer su expresivo semblante. Su barba, afeitada con esmero, era algo puntiaguda, aumentando así el conjunto melancólico de su rostro oval, que indicaba más bien delicadeza que energía. Este noble continente era realzado por una urbanidad en los modales, por una grave cortesanía de que ustedes no pueden formar idea por la estirada fatuidad de los señores del día, ni por la movible elegancia de nuestra dorada juventud. Tenía el cuerpo pequeño, delgado y como enfermizo. Más que guerrero, aparentaba ser hombre de estudio, y su frente, que sin duda encerraba altos y delicados pensamientos, no parecía la más propia para arrostrar los horrores de una batalla. Su endeble constitución, que sin duda contenía un espíritu privilegiado, parecía destinada a sucumbir conmovida al primer choque. Y, sin embargo, según después supe, aquel hombre tenía tanto corazón como inteligencia. Era Churruca. El uniforme del héroe demostraba, sin ser viejo ni raído, algunos años de honroso servicio. Después, cuando le oí decir, por cierto sin tono de queja, que el Gobierno le debía nueve pagas, me expliqué aquel deterioro. Mi amo le preguntó por su mujer, y de su contestación deduje que se había casado poco antes, por cuya razón le compadecí, pareciéndome muy atroz que se le mandara al combate en tan felices días. Habló luego de su barco, el "San Juan Nepomuceno", al que mostró igual cariño que a su joven esposa, pues según dijo, él lo había compuesto y arreglado a su gusto, por privilegio especial, haciendo de él uno de los primeros barcos de la armada española. Hablaron luego del tema ordinario en aquellos días, de si salía o no salía la escuadra, y el marino se expresó largamente con estas palabras, cuya substancia guardo en la memoria, y que después con datos y noticias históricas he podido restablecer con la posible exactitud: «El almirante francés- dijo Churruca- , no sabiendo qué resolución tomar, y deseando hacer algo que ponga en olvido sus errores, se ha mostrado, desde que estamos aquí, partidario de salir en busca de los ingleses. El 8 de octubre escribió a Gravina, diciéndole que deseaba celebrar a bordo del "Bucentauro" un consejo de guerra para acordar lo que fuera más conveniente. En efecto, Gravina acudió al consejo, llevando al teniente general Álava, a los jefes de escuadra Escaño y Cisneros, al brigadier Galiano y a mí. De la escuadra francesa estaban los almirantes Dumanoir y Magon, y los capitanes de navío Cosmao, Maistral, Villiegris y Prigny. »Habiendo mostrado Villeneuve el deseo de salir, nos opusimos todos los españoles. La discusión fue muy viva y acalorada, y Alcalá Galiano cruzó con el almirante Magon palabras bastante duras, que ocasionarán un lance de honor si antes no les ponemos en paz. Mucho disgustó a Villeneuve nuestra oposición, y también en el calor de la discusión dijo frases descompuestas, a que contestó Gravina del modo más enérgico... Es curioso el empeño de esos señores de hacerse a la mar en busca de un enemigo poderoso, cuando en el combate de Finisterre nos abandonaron, quitándonos la ocasión de vencer si nos auxiliaran a tiempo. Además hay otras razones, que yo expuse en el consejo, y son que la estación avanza; que la posición más ventajosa para nosotros es permanecer en la bahía, obligándoles a un bloqueo que no podrán resistir, mayormente si bloquean también a Tolón y a Cartagena. Es preciso que confesemos con dolor la superioridad de la marina inglesa, por la perfección del armamento, por la excelente dotación de sus buques y, sobre todo, por la unidad con que operan sus escuadras. Nosotros, con gente en gran parte menos diestra, con armamento imperfecto y mandados por un jefe que descontenta a todos, podríamos, sin embargo, hacer la guerra a la defensiva dentro de la bahía. Pero será preciso obedecer, conforme a la ciega sumisión de la Corte de Madrid, y poner barcos y marinos a merced de los planes de Bonaparte, que no nos ha dado en cambio de esta esclavitud un jefe digno de tantos sacrificios. Saldremos, si se empeña Villeneuve; pero si los resultados son desastrosos, quedará consignada para descargo nuestro la oposición que hemos hecho al insensato proyecto del jefe de la escuadra combinada. Villeneuve se ha entregado a la desesperación; su amo le ha dicho cosas muy duras, y la noticia de que va a ser relevado le induce a cometer las mayores locuras, esperando reconquistar en un día su perdida reputación por la victoria o por la muerte». Así se expresó el amigo de mi amo. Sus palabras hicieron en mí grande impresión, pues con ser niño, yo prestaba gran interés a aquellos sucesos, y después, leyendo en la historia lo mismo de que fui testigo, he auxiliado mi memoria con datos auténticos, y puedo narrar con bastante exactitud. Cuando Churruca se marchó, Doña Flora y mi amo hicieron de él grandes elogios, encomiando sobre todo su expedición a la América Meridional, para hacer el mapa de aquellos mares. Según les oí decir, los méritos de Churruca como sabio y como marino eran tantos, que el mismo Napoleón le hizo un precioso regalo y le colmó de atenciones. Pero dejemos al marino y volvamos a Doña Flora. A los dos días de estar allí noté un fenómeno que me disgustó sobremanera, y fue que la prima de mi amo comenzó a prendarse de mí, es decir, que me encontró pintiparado para ser su paje. No cesaba de hacerme toda clase de caricias, y al saber que yo también iba a la escuadra, se lamentó de ello, jurando que sería una lástima que perdiese un brazo, pierna o alguna otra parte no menos importante de mi persona, si no perdía la vida. Aquella antipatriótica compasión me indignó, y aun creo que dije algunas palabras para expresar que estaba inflamado en guerrero ardor. Mis baladronadas hicieron gracia a la vieja, y me dio mil golosinas para quitarme el mal humor. Al día siguiente me obligó a limpiar la; discreto animal, que hablaba como un teólogo y nos despertaba a todos por la mañana, gritando: "perro inglés, perro inglés". Luego me llevó consigo a misa, haciéndome cargar la banqueta, y en la iglesia no cesaba de volver la cabeza para ver si estaba por allí. Después me hizo asistir a su tocador, ante cuya operación me quedé espantado, viendo el catafalco de rizos y moños que el peluquero armó en su cabeza. Advirtiendo el indiscreto estupor con que yo contemplaba la habilidad del maestro, verdadero arquitecto de las cabezas, Doña Flora se rió mucho, y me dijo que en vez de pensar en ir a la escuadra, debía quedarme con ella para ser su paje; añadió que debía aprender a peinarla, y que con el oficio de maestro peluquero podía ganarme la vida y ser un verdadero personaje. No me sedujeron tales proposiciones, y le dije con cierta rudeza que más quería ser soldado que peluquero. Esto le agradó; y como le daba el peine por las cosas patrióticas y militares, redobló su afecto hacia mí. A pesar de que allí se me trataba con mimo, confieso que me cargaba a más no poder la tal Doña Flora, y que a sus almibaradas finezas prefería los rudos pescozones de mi iracunda Doña Francisca. Era natural: su intempestivo cariño, sus dengues, la insistencia con que solicitaba mi compañía, diciendo que le encantaba mi conversación y persona, me impedían seguir a mi amo en sus visitas a bordo. Le acompañaba en tan dulce ocupación un criado de su prima, y en tanto yo, sin libertad para correr por Cádiz, como hubiera deseado, me aburría en la casa, en compañía del loro de Doña Flora y de los señores que iban allá por las tardes a decir si saldría o no la escuadra, y otras cosas menos manoseadas, si bien más frívolas. Mi disgusto llegó a la desesperación cuando vi que Marcial venía a casa y que con él iba mi amo a bordo, aunque no para embarcarse definitivamente; y cuando esto ocurría, y cuando mi alma atribulada acariciaba aún la débil esperanza de formar parte de aquella expedición, Doña Flora se empeñó en llevarme a pasear a la alameda, y también al Carmen a rezar vísperas. Esto me era insoportable, tanto más cuanto que yo soñaba con poner en ejecución cierto atrevido proyectillo, que consistía en ir a visitar por cuenta propia uno de los navíos, llevado por algún marinero conocido, que esperaba encontrar en el muelle. Salí con la vieja, y al pasar por la muralla deteníame para ver los barcos; mas no me era posible entregarme a las delicias de aquel espectáculo, por tener que contestar a las mil preguntas de Doña Flora, que ya me tenía mareado. Durante el paseo se le unieron algunos jóvenes y señores mayores. Parecían muy encopetados, y eran las personas a la moda en Cádiz, todos muy discretos y elegantes. Alguno de ellos era poeta, o, mejor dicho, todos hacían versos, aunque malos, y me parece que les oí hablar de cierta Academia en que se reunían para tirotearse con sus estrofas, entretenimiento que no hacía daño a nadie. Como yo observaba todo, me fijé en la extraña figura de aquellos hombres, en sus afeminados gestos y, sobre todo, en sus trajes, que me parecieron extravagantísimos. No eran muchas las personas que vestían de aquella manera en Cádiz, y pensando después en la diferencia que había entre aquellos arreos y los ordinarios de la gente que yo había visto siempre, comprendí que consistía en que éstos vestían a la española, y los amigos de Doña Flora conforme a la moda de Madrid y de París. Lo que primero atrajo mis miradas fue la extrañeza de sus bastones, que eran unos garrotes retorcidos y con gruesísimos nudos. No se les veía la barba, porque la tapaba la corbata, especie de chal, que dando varias vueltas alrededor del cuello y prolongándose ante los labios, formaba una especie de cesta, una bandeja, o más bien bacía en que descansaba la cara. El peinado consistía en un artificioso desorden, y más que con peine, parecía que se lo habían aderezado con una escoba; las puntas del sombrero les tocaban los hombros; las casacas, altísimas de talle, casi barrían el suelo con sus faldones; las botas terminaban en punta; de los bolsillos de su chaleco pendían multitud de dijes y sellos; sus calzones listados se atacaban a la rodilla con un enorme lazo, y para que tales figuras fueran completos mamarrachos, todos llevaban un lente, que durante la conversación acercaban repetidas veces al ojo derecho, cerrando el siniestro, aunque en entrambos tuvieran muy buena vista. La conversación de aquellos personajes versó sobre la salida de la escuadra, alternando con este asunto la relación de no sé qué baile o fiesta que ponderaron mucho, siendo uno de ellos objeto de grandes alabanzas por lo bien que hacía trenzas con sus ligeras piernas bailando la gavota. Después de haber charlado mucho, entraron con Doña Flora en la iglesia del Carmen, y allí, sacando cada cual su rosario, rezaron que se las pelaban un buen espacio de tiempo, y alguno de ellos me aplicó lindamente un coscorrón en la coronilla, porque en vez de orar tan devotamente como ellos, prestaba demasiada atención a dos moscas que revoloteaban alrededor del rizo culminante del peinado de Doña Flora. Salimos, después de haber oído un enojoso sermón, que ellos celebraron como obra maestra; paseamos de nuevo; continuó la charla más vivamente, porque se nos unieron unas damas vestidas por el mismo estilo, y entre todos se armó tan ruidosa algazara de galanterías, frases y sutilezas, mezcladas con algún verso insulso, que no puedo recordarlas. ¡Y en tanto Marcial y mi querido amo trataban de fijar día y hora para trasladarse definitivamente a bordo! ¡Y yo estaba expuesto a quedarme en tierra, sujeto a los antojos de aquella vieja que me empalagaba con su insulso cariño! ¿Creerán ustedes que aquella noche insistió en que debía quedarme para siempre a su servicio? ¿Creerán ustedes que aseguró que me quería mucho, y me dio como prueba algunos afectuosos abrazos y besos, ordenándome que no lo dijera a nadie? ¡Horribles contradicciones de la vida!, pensaba yo al considerar cuán feliz habría sido si mi amita me hubiera tratado de aquella manera. Yo, turbado hasta lo sumo, le dije que quería ir a la escuadra, y que cuando volviese me podría querer a su antojo; pero que si no me dejaba realizar mi deseo, la aborrecería tanto así, y extendí los brazos para expresar una cantidad muy grande de aborrecimiento. Luego, como entrase inesperadamente mi amo, yo, juzgando llegada la ocasión de lograr mi objeto por medio de un arranque oratorio, que había cuidado de preparar, me arrodillé delante de él, diciéndole en el tono más patético que si no me llevaba a bordo, me arrojaría desesperado al mar. Mi amo se rió de la ocurrencia; su prima, haciendo mimos con la boca, fingió cierta hilaridad que le afeaba el rostro amojamado, y consintió al fin. Diome mil golosinas para que comiese a bordo; me encargó que huyese de los sitios de peligro, y no dijo una palabra más contraria a mi embarque, que se verificó a la mañana siguiente muy temprano. Octubre era el mes, y 18 el día. De esta fecha no me queda duda, porque al día siguiente salió la escuadra. Nos levantamos muy temprano y fuimos al muelle, donde esperaba un bote que nos condujo a bordo. Figúrense ustedes cuál sería mi estupor, ¡qué digo estupor!, mi entusiasmo, mi enajenación, cuando me vi cerca del "Santísima Trinidad", el mayor barco del mundo, aquel alcázar de madera, que visto de lejos se representaba en mi imaginación como una fábrica portentosa, sobrenatural, único monstruo digno de la majestad de los mares. Cuando nuestro bote pasaba junto a un navío, yo le examinaba con cierto religioso asombro, admirado de ver tan grandes los cascos que me parecían tan pequeñitos desde la muralla; en otras ocasiones me parecían más chicos de lo que mi fantasía los había forjado. El inquieto entusiasmo de que estaba poseído me expuso a caer al agua cuando contemplaba con arrobamiento un figurón de proa, objeto que más que otro alguno fascinaba mi atención. Por fin llegamos al "Trinidad". A medida que nos acercábamos, las formas de aquel coloso iban aumentando, y cuando la lancha se puso al costado, confundida en el espacio de mar donde se proyectaba, cual en negro y horrible cristal, la sombra del navío; cuando vi cómo se sumergía el inmóvil casco en el agua sombría que azotaba suavemente los costados; cuando alcé la vista y vi las tres filas de cañones asomando sus bocas amenazadoras por las portas, mi entusiasmo se trocó en miedo, púseme pálido, y quedé sin movimiento asido al brazo de mi amo. Pero en cuanto subimos y me hallé sobre cubierta, se me ensanchó el corazón. La airosa y altísima arboladura, la animación del alcázar, la vista del cielo y la bahía, el admirable orden de cuantos objetos ocupaban la cubierta, desde los coys puestos en fila sobre la obra muerta, hasta los cabrestantes, bombas, mangas, escotillas; la variedad de uniformes; todo, en fin, me suspendió de tal modo, que por un buen rato estuve absorto en la contemplación de tan hermosa máquina, sin acordarme de nada más. Los presentes no pueden hacerse cargo de aquellos magníficos barcos, ni menos del "Santísima Trinidad", por las malas estampas en que los han visto representados. Tampoco se parecen nada a los buques guerreros de hoy, cubiertos con su pesado arnés de hierro, largos, monótonos, negros, y sin accidentes muy visibles en su vasta extensión, por lo cual me han parecido a veces inmensos ataúdes flotantes. Creados por una época positivista, y adecuados a la ciencia náutico-militar de estos tiempos, que mediante el vapor ha anulado las maniobras, fiando el éxito del combate al poder y empuje de los navíos, los barcos de hoy son simples máquinas de guerra, mientras los de aquel tiempo eran el guerrero mismo, armado de todas armas de ataque y defensa, pero confiando principalmente en su destreza y valor. Yo, que observo cuanto veo, he tenido siempre la costumbre de asociar, hasta un extremo exagerado, ideas con imágenes, cosas con personas, aunque pertenezcan a las más inasociables categorías. Viendo más tarde las catedrales llamadas góticas de nuestra Castilla, y las de Flandes, y observando con qué imponente majestad se destaca su compleja y sutil fábrica entre las construcciones del gusto moderno, levantadas por la utilidad, tales como bancos, hospitales y cuarteles, no he podido menos de traer a la memoria las distintas clases de naves que he visto en mi larga vida, y he comparado las antiguas con las catedrales góticas. Sus formas, que se prolongan hacia arriba; el predominio de las líneas verticales sobre las horizontales; cierto inexplicable idealismo, algo de histórico y religioso a la vez, mezclado con la complicación de líneas y el juego de colores que combina a su capricho el sol, han determinado esta asociación extravagante, que yo me explico por la huella de romanticismo que dejan en el espíritu las impresiones de la niñez. El "Santísima Trinidad" era un navío de cuatro puentes. Los mayores del mundo eran de tres. Aquel coloso, construido en La Habana, con las más ricas maderas de Cuba en 1769, contaba treinta y seis años de honrosos servicios. Tenía 220 pies (61 metros) de eslora, es decir, de popa a proa; 58 pies de manga (ancho), y 28 de puntal (altura desde la quilla a la cubierta), dimensiones extraordinarias que entonces no tenía ningún buque del mundo. Sus poderosas cuadernas, que eran un verdadero bosque, sustentaban cuatro pisos. En sus costados, que eran fortísimas murallas de madera, se habían abierto al construirlo 116 troneras: cuando se le reformó, agradándolo en 1796, se le abrieron 130, y artillado de nuevo en 1805, tenía sobre sus costados, cuando yo le vi, 140 bocas de fuego, entre cañones y carronadas. El interior era maravilloso por la distribución de los diversos compartimientos, ya fuesen puentes para la artillería, sollados para la tripulación, pañoles para depósitos de víveres, cámaras para los jefes, cocinas, enfermería y demás servicios. Me quedé absorto recorriendo las galerías y demás escondrijos de aquel Escorial de los mares. Las cámaras situadas a popa eran un pequeño palacio por dentro, y por fuera una especie de fantástico alcázar; los balconajes, los pabellones de las esquinas de popa, semejantes a las linternas de un castillo ojival, eran como grandes jaulas abiertas al mar, y desde donde la vista podía recorrer las tres cuartas partes del horizonte. Nada más grandioso que la arboladura, aquellos mástiles gigantescos, lanzados hacia el cielo, como un reto a la tempestad. Parecía que el viento no había de tener fuerza para impulsar sus enormes gavias. La vista se mareaba y se perdía contemplando la inmensa madeja que formaban en la arboladura los obenques, estáis, brazas, burdas, amantillos y drizas que servían para sostener y mover el velamen. Yo estaba absorto en la contemplación de tanta maravilla, cuando sentí un fuerte golpe en la nuca. Creí que el palo mayor se me había caído encima. Volví la vista atontado y lancé una exclamación de horror al ver a un hombre que me tiraba de las orejas como si quisiera levantarme en el aire. Era mi tío. «¿Qué buscas tú aquí, lombriz?- me dijo en el suave tono que le era habitual- . ¿Quieres aprender el oficio? Oye, Juan- añadió dirigiéndose a un marinero de feroz aspecto- , súbeme a este galápago a la verga mayor para que se pasee por ella». Yo eludí como pude el compromiso de pasear por la verga, y le expliqué con la mayor cortesía que hallándome al servicio de D. Alonso Gutiérrez de Cisniega, había venido a bordo en su compañía. Tres o cuatro marineros, amigos de mi simpático tío, quisieron maltratarme, por lo que resolví alejarme de tan distinguida sociedad, y me marché a la cámara en busca de mi amo. Los oficiales hacían su tocado, no menos difícil a bordo que en tierra, y cuando yo veía a los pajes ocupados en empolvar las cabezas de los héroes a quienes servían, me pregunté si aquella operación no era la menos a propósito dentro de un buque, donde todos los instantes son preciosos y donde estorba siempre todo lo que no sea de inmediata necesidad para el servicio. Pero la moda era entonces tan tirana como ahora, y aun en aquel tiempo imponía de un modo apremiante sus enfadosas ridiculeces. Hasta el soldado tenía que emplear un tiempo precioso en hacerse el coleto. ¡Pobres hombres! Yo les vi puestos en fila unos tras otros, arreglando cada cual el coleto del que tenía delante, medio ingenioso que remataba la operación en poco tiempo. Después se encasquetaban el sombrero de pieles, pesada mole, cuyo objeto nunca me pude explicar, y luego iban a sus puestos si tenían que hacer guardia, o a pasearse por el combés si estaban libres de servicio. Los marineros no usaban aquel ridículo apéndice capilar, y su sencillo traje me parece que no se ha modificado mucho desde aquella fecha. En la cámara, mi amo hablaba acaloradamente con el comandante del buque, Don Francisco Javier de Uriarte, y con el jefe de escuadra, Don Baltasar Hidalgo de Cisneros. Según lo poco que oí, no me quedó duda de que el General francés había dado orden de salida para la mañana siguiente. Esto alegró mucho a Marcial, que junto con otros viejos marineros en el castillo de proa, disertaba ampulosamente sobre el próximo combate. Tal sociedad me agradaba más que la de mi interesante tío, porque los colegas de Medio-hombre no se permitían bromas pesadas con mi persona. Esta sola diferencia hacía comprender la diversa procedencia de los tripulantes, pues mientras unos eran marineros de pura raza, llevados allí por la matrícula o enganche voluntario, los otros eran gente de leva, casi siempre holgazana, díscola, de perversas costumbres, y mal conocedora del oficio. Con los primeros hacía yo mejores migas que con los segundos, y asistía a todas las conferencias de Marcial. Si no temiera cansar al lector, le referiría la explicación que éste dio de las causas diplomáticas y políticas de la guerra, parafraseando del modo más cómico posible lo que había oído algunas noches antes de boca de Malespina en casa de mis amos. Por él supe que el novio de mi amita se había embarcado en el. Todas las conferencias terminaban en un solo punto, el próximo combate. La escuadra debía salir al día siguiente, ¡qué placer! Navegar en aquel gigantesco barco, el mayor del mundo; presenciar una batalla en medio de los mares; ver cómo era la batalla, cómo se disparaban los cañones, cómo se apresaban los buques enemigos... ¡qué hermosa fiesta!, y luego volver a Cádiz cubiertos de gloria... Decir a cuantos quisieran oírme: «yo estuve en la escuadra, lo vi todo...», decírselo también a mi amita, contándole la grandiosa escena, y excitando su atención, su curiosidad, su interés... decirle también: «yo me hallé en los sitios de mayor peligro, y no temblaba por eso»; ver cómo se altera, cómo palidece y se asusta oyendo referir los horrores del combate, y luego mirar con desdén a todos los que digan: «¡contad, Gabrielito, esa cosa tan tremenda!...» ¡Oh!, esto era más de lo que necesitaba mi imaginación para enloquecer... Digo francamente que en aquel día no me hubiera cambiado por Nelson. Amaneció el 19, que fue para mí felicísimo, y no había aún amanecido, cuando yo estaba en el alcázar de popa con mi amo, que quiso presenciar la maniobra. Después del baldeo comenzó la operación de. Se izaron las grandes gavias, y el pesado molinete, girando con su agudo chirrido, arrancaba la poderosa áncora del fondo de la bahía. Corrían los marineros por las vergas; manejaban otros las brazas, prontos a la voz del contramaestre, y todas las voces del navío, antes mudas, llenaban el aire con espantosa algarabía. Los pitos, la campana de proa, el discorde concierto de mil voces humanas, mezcladas con el rechinar de los motones; el crujido de los cabos, el trapeo de las velas azotando los palos antes de henchirse impelidas por el viento, todos estos variados sones acompañaron los primeros pasos del colosal navío. Pequeñas olas acariciaban sus costados, y la mole majestuosa comenzó a deslizarse por la bahía sin dar la menor cabezada, sin ningún vaivén de costado, con marcha grave y solemne, que sólo podía apreciarse comparativamente, observando la traslación imaginaria de los buques mercantes anclados y del paisaje. Al mismo tiempo se dirigía la vista en derredor, y ¡qué espectáculo, Dios mío!, treinta y dos navíos, cinco fragatas y dos bergantines, entre españoles y franceses, colocados delante, detrás y a nuestro costado, se cubrían de velas y marchaban también impelidos por el escaso viento. No he visto mañana más hermosa. El sol inundaba de luz la magnífica rada; un ligero matiz de púrpura teñía la superficie de las aguas hacia Oriente, y la cadena de colinas y lejanos montes que limitan el horizonte hacia la parte del Puerto permanecían aún encendidos por el fuego de la pasada aurora; el cielo limpio apenas tenía algunas nubes rojas y doradas por Levante; el mar azul estaba tranquilo, y sobre este mar y bajo aquel cielo las cuarenta velas, con sus blancos velámenes, emprendían la marcha, formando el más vistoso escuadrón que puede presentarse ante humanos ojos. No andaban todos los bajeles con igual paso. Unos se adelantaban, otros tardaron mucho en moverse; pasaban algunos junto a nosotros, mientras los había que se quedaban detrás. La lentitud de su marcha; la altura de su aparejo, cubierto de lona; cierta misteriosa armonía que mis oídos de niño percibían como saliendo de los gloriosos cascos, especie de himno que sin duda resonaba dentro de mí mismo; la claridad del día, la frescura del ambiente, la belleza del mar, que fuera de la bahía parecía agitarse con gentil alborozo a la aproximación de la flota, formaban el más imponente cuadro que puede imaginarse. Cádiz, en tanto, como un panorama giratorio, se escorzaba a nuestra vista presentándonos sucesivamente las distintas facetas de su vasto circuito. El sol, encendiendo los vidrios de sus mil miradores, salpicaba la ciudad con polvos de oro, y su blanca mole se destacaba tan limpia y pura sobre las aguas, que parecía haber sido creada en aquel momento, o sacada del mar como la fantástica ciudad de San Genaro. Vi el desarrollo de la muralla desde el muelle hasta el castillo de Santa Catalina; reconocí el baluarte del Bonete, el baluarte del Orejón, la Caleta, y me llené de orgullo considerando de dónde había salido y dónde estaba. Al mismo tiempo llegaba a mis oídos como música misteriosa el son de las campanas de la ciudad medio despierta, tocando a misa, con esa algazara charlatana de las campanas de un gran pueblo. Ya expresaban alegría, como un saludo de buen viaje, y yo escuchaba el rumor cual si fuese de humanas voces que nos daban la despedida; ya me parecían sonar tristes y acongojadas anunciándonos una desgracia, y a medida que nos alejábamos, aquella música se iba apagando hasta que se extinguió difundida en el inmenso espacio. La escuadra salía lentamente: algunos barcos emplearon muchas horas para hallarse fuera. Marcial, durante la salida, iba haciendo comentarios sobre cada buque, observando su marcha, motejándoles si eran pesados, animándoles con paternales consejos si eran ligeros y zarpaban pronto. «¡Qué pesado está D. Federico!- decía observando el "Príncipe de Asturias", mandado por Gravina- . Allá va "Mr. Corneta"- exclamaba mirando al "Bucentauro", navío general- . Bien "haiga" quien te puso "Rayo"- decía irónicamente mirando al navío de este nombre, que era el más pesado de toda la escuadra...- Bien por "papá Ignacio"- añadía dirigiéndose al "Santa Ana", que montaba Álava- . Echa toda la gavia, pedazo de tonina- decía contemplando el navío de Dumanoir- ; este gabacho tiene un peluquero para rizar la gavia, y carga las velas con tenacillas». El cielo se enturbió por la tarde, y al anochecer, hallándonos ya a gran distancia, vimos a Cádiz perderse poco a poco entre la bruma, hasta que se confundieron con las tintas de la noche sus últimos contornos. La escuadra tomó rumbo al Sur. Por la noche no me separé de él, una vez que dejé a mi amo muy bien arrellanado en su camarote. Rodeado de dos colegas y admiradores, les explicaba el plan de Villeneuve del modo siguiente: «Mr. Corneta ha dividido la escuadra en cuatro cuerpos. La vanguardia, que es mandada por Álava, tiene siete navíos; el centro, que lleva siete y lo manda Mr. Corneta en persona; la retaguardia, también de siete, que va mandada por Dumanoir, y el cuerpo de reserva, compuesto de doce navíos, que manda Don Federico. No me parece que está esto mal pensado. Por supuesto que van los barcos españoles mezclados con los gabachos, para que no nos dejen en las astas del toro, como sucedió en Finisterre. »Según me ha referido D. Alonso, el francés ha dicho que si el enemigo se nos presenta a sotavento, formaremos la línea de batalla y caeremos sobre él... Esto está muy guapo, dicho en el camarote; pero ya... ¿El "Señorito" va a ser tan buey que se nos presente a sotavento?... Sí, porque tiene poco "farol" (inteligencia) su señoría para dejarse pescar así... "Veremos a ver si vemos" lo que espera el francés... Si el enemigo se presenta a barlovento y nos ataca, debemos esperarle en línea de batalla; y como tendrá que dividirse para atacarnos, si no consigue romper nuestra línea, nos será muy fácil vencerle. A ese señor todo le parece fácil. (Rumores.) Dice también que no hará señales y que todo lo espera de cada capitán. ¡Si iremos a ver lo que yo vengo predicando desde que se hicieron esos malditos tratados de "sursillos", y es que... más vale callar... quiera Dios...! Ya les he dicho a ustedes que Mr. Corneta no sabe lo que tiene entre manos, y que no le caben cincuenta barcos en la cabeza. Cuidado con un almirante que llama a sus capitanes el día antes de una batalla, y les dice que haga cada uno lo que le diere la gana... "Pos pá eso"... (Grandes muestras de asentimiento.) En fin, allá veremos... Pero vengan acá ustedes y díganme: si nosotros los españoles queremos defondar a unos cuantos barcos ingleses, ¿no nos bastamos y nos sobramos para ello? ¿Pues a "cuenta qué" hemos de juntarnos con franceses que no nos dejan hacer lo que nos "sale de dentro", sino que hemos de ir al remolque de sus señorías? "Siempre di cuando" fuimos con ellos, "siempre di cuando" salimos "destaponados"... En fin... Dios y la Virgen del Carmen vayan con nosotros, y nos libren de amigos franceses por siempre jamás amén». (Grandes aplausos.) Todos asintieron a su opinión. Su conferencia duró hasta hora avanzada, elevándose desde la profesión naval hasta la ciencia diplomática. La noche fue serena y navegábamos con viento fresco. Se me permitirá que al hablar de la escuadra diga "nosotros". Yo estaba tan orgulloso de encontrarme a bordo del "Santísima Trinidad", que me llegué a figurar que iba a desempeñar algún papel importante en tan alta ocasión, y por eso no dejaba de gallardearme con los marineros, haciéndoles ver que yo estaba allí para alguna cosa útil. Al amanecer del día 20, el viento soplaba con mucha fuerza, y por esta causa los navíos estaban muy distantes unos de otros. Mas habiéndose calmado el viento poco después de mediodía, el buque almirante hizo señales de que se formasen las: vanguardia, centro, retaguardia y los dos cuerpos que componían la reserva. Yo me deleitaba viendo cómo acudían dócilmente a la formación aquellas moles, y aunque, a causa de la diversidad de sus condiciones marineras, las maniobras no eran muy rápidas y las líneas formadas poco perfectas, siempre causaba admiración contemplar aquel ejercicio. El viento soplaba del SO., según dijo Marcial, que lo había profetizado desde por la mañana, y la escuadra, recibiéndole por estribor, marchó en dirección del Estrecho. Por la noche se vieron algunas luces, y al amanecer del 21 vimos veintisiete navíos por barlovento, entre los cuales Marcial designó siete de tres puentes. A eso de las ocho, los treinta y tres barcos de la flota enemiga estaban a la vista formados en dos columnas. Nuestra escuadra formaba una larguísima línea, y según las apariencias, las dos columnas de, dispuestas en forma de cuña, avanzaban como si quisieran cortar nuestra línea por el centro y retaguardia. Tal era la situación de ambos contendientes, cuando el "Bucentauro" hizo señal de virar en redondo. Ustedes quizá no entiendan esto; pero les diré que consistía en variar diametralmente de rumbo, es decir, que si antes el viento impulsaba nuestros navíos por estribor, después de aquel movimiento nos daba por babor, de modo que marchábamos en dirección casi opuesta a la que antes teníamos. Las proas se dirigían al Norte, y este movimiento, cuyo objeto era tener a Cádiz bajo el viento, para arribar a él en caso de desgracia, fue muy criticado a bordo del "Trinidad", y especialmente por Marcial, que decía: «Ya se "esparrancló" la línea de batalla, que antes era mala y ahora es peor». Efectivamente, la vanguardia se convirtió en retaguardia, y la escuadra de reserva, que era la mejor, según oí decir, quedó a la cola. Como el viento era flojo, los barcos de diversa andadura y la tripulación poco diestra, la nueva línea no pudo formarse ni con rapidez ni con precisión: unos navíos andaban muy a prisa y se precipitaban sobre el delantero; otros marchaban poco, rezagándose, o se desviaban, dejando un gran claro que rompía la línea, antes de que el enemigo se tomase el trabajo de hacerlo. Se mandó restablecer el orden; pero por obediente que sea un buque, no es tan fácil de manejar como un caballo. Con este motivo, y observando las maniobras de los barcos más cercanos, Medio-hombre decía: «La línea es más larga que el camino de Santiago. Si el "Señorito" la corta, adiós mi bandera: perderíamos hasta el modo de andar, "manque" los pelos se nos hicieran cañones. Señores, nos van a dar julepe por el centro. ¿Cómo pueden venir a ayudarnos el "San Juan" y el "Bahama", que están a la cola, ni el "Neptuno" ni el "Rayo", que están a la cabeza? (Rumores de aprobación.) Además, estamos a sotavento, y los casacones pueden elegir el punto que quieran para atacarnos. Bastante haremos nosotros con defendernos como podamos. Lo que digo es que Dios nos saque bien, y nos libre de franceses por siempre jamás amén Jesús». El sol avanzaba hacia el zenit, y el enemigo estaba ya encima. «¿Les parece a ustedes que ésta es hora de empezar un combate? ¡Las doce del día!» exclamaba con ira el marinero aunque no se atrevía a hacer demasiado pública su demostración, ni estas conferencias pasaban de un pequeño círculo, dentro del cual yo, llevado de mi sempiterna insaciable curiosidad, me había injerido. No sé por qué me pareció advertir en todos los semblantes cierta expresión de disgusto. Los oficiales en el alcázar de popa y los marineros y contramaestres en el de proa, observaban los navíos sotaventados y fuera de línea, entre los cuales había cuatro pertenecientes al centro. Se me había olvidado mencionar una operación preliminar del combate, en la cual tomé parte. Hecho por la mañana el zafarrancho, preparado ya todo lo concerniente al servicio de piezas y lo relativo a maniobras, oí que dijeron: «La arena, extender la arena». Marcial me tiró de la oreja, y llevándome a una escotilla, me hizo colocar en línea con algunos marinerillos de leva, grumetes y gente de poco más o menos. Desde la escotilla hasta el fondo de la bodega se habían colocado, escalonados en los entrepuentes, algunos marineros, y de este modo iban sacando los sacos de arena. Uno se lo daba al que tenía al lado, éste al siguiente, y de este modo se sacaba rápidamente y sin trabajo cuanto se quisiera. Pasando de mano en mano, subieron de la bodega multitud de sacos, y mi sorpresa fue grande cuando vi que los vaciaban sobre la cubierta, sobre el alcázar y castillos, extendiendo la arena hasta cubrir toda la superficie de los tablones. Lo mismo hicieron en los entrepuentes. Por satisfacer mi curiosidad, pregunté al grumete que tenía al lado. «Es para la sangre- me contestó con indiferencia. - ¡Para la sangre!» repetí yo sin poder reprimir un estremecimiento de terror. Miré la arena; miré a los marineros, que con gran algazara se ocupaban en aquella faena, y por un instante me sentí cobarde. Sin embargo, la imaginación, que entonces predominaba en mí, alejó de mi espíritu todo temor, y no pensé más que en triunfos y agradables sorpresas. El servicio de los cañones estaba listo, y advertí también que las municiones pasaban de los pañoles al entrepuente por medio de una cadena humana semejante a la que había sacado la arena del fondo del buque. Los ingleses avanzaban para atacarnos en dos grupos. Uno se dirigía hacia nosotros, y traía en su cabeza, o en el vértice de la cuña, un gran navío con insignia de almirante. Después supe que era el "Victory" y que lo mandaba Nelson. El otro traía a su frente el "Royal Sovereign", mandado por Collingwood. Todos estos hombres, así como las particularidades estratégicas del combate, han sido estudiados por mí más tarde. Mis recuerdos, que son clarísimos en todo lo pintoresco y material, apenas me sirven en lo relativo a operaciones que entonces no comprendía. Lo que oí con frecuencia de boca de Marcial, unido a lo que después he sabido, pudo darme a conocer la formación de nuestra escuadra; y para que ustedes lo comprendan bien, les pongo aquí una lista de nuestros navíos, indicando los desviados, que dejaban un claro, la nacionalidad y la forma en que fuimos atacados. Poco más o menos, era así. Eran las doce menos cuarto. El terrible instante se aproximaba. La ansiedad era general, y no digo esto juzgando por lo que pasaba en mi espíritu, pues atento a los movimientos del navío en que se decía estaba Nelson, no pude por un buen rato darme cuenta de lo que pasaba a mi alrededor. De repente nuestro comandante dio una orden terrible. La repitieron los contramaestres. Los marineros corrieron hacia los cabos, chillaron los motones, trapearon las gavias. «¡En facha, en facha!- exclamó Marcial, lanzando con energía un juramento- . Ese condenado se nos quiere meter por la popa». Al punto comprendí que se había mandado detener la marcha del "Trinidad" para estrecharle contra el "Bucentauro", que venía detrás, porque el "Victory" parecía venir dispuesto a cortar la línea por entre los dos navíos. Al ver la maniobra de nuestro buque, pude observar que gran parte de la tripulación no tenía toda aquella desenvoltura propia de los marineros, familiarizados como Marcial con la guerra y con la tempestad. Entre los soldados vi algunos que sentían el malestar del mareo, y se agarraban a los obenques para no caer. Verdad es que había gente muy decidida, especialmente en la clase de voluntarios; pero por lo común todos eran de leva, obedecían las órdenes como de mala gana, y estoy seguro de que no tenían ni el más leve sentimiento de patriotismo. No les hizo dignos del combate más que el combate mismo, como advertí después. A pesar del distinto temple moral de aquellos hombres, creo que en los solemnes momentos que precedieron al primer cañonazo, la idea de Dios estaba en todas las cabezas. Por lo que a mí toca, en toda la vida ha experimentado mi alma sensaciones iguales a las de aquel momento. A pesar de mis pocos años, me hallaba en disposición de comprender la gravedad del suceso, y por primera vez, después que existía, altas concepciones, elevadas imágenes y generosos pensamientos ocuparon mi mente. La persuasión de la victoria estaba tan arraigada en mi ánimo, que me inspiraban cierta lástima los ingleses, y les admiraba al verles buscar con tanto afán una muerte segura. Por primera vez entonces percibí con completa claridad la idea de la patria, y mi corazón respondió a ella con espontáneos sentimientos, nuevos hasta aquel momento en mi alma. Hasta entonces la patria se me representaba en las personas que gobernaban la nación, tales como el Rey y su célebre Ministro, a quienes no consideraba con igual respeto. Como yo no sabía más historia que la que aprendí en la Caleta, para mí era de ley que debía uno entusiasmarse al oír que los españoles habían matado muchos moros primero, y gran pacotilla de ingleses y franceses después. Me representaba, pues, a mi país como muy valiente; pero el valor que yo concebía era tan parecido a la barbarie como un huevo a otro huevo. Con tales pensamientos, el patriotismo no era para mí más que el orgullo de pertenecer a aquella casta de matadores de moros. Pero en el momento que precedió al combate, comprendí todo lo que aquella divina palabra significaba, y la idea de nacionalidad se abrió paso en mi espíritu, iluminándolo y descubriendo infinitas maravillas, como el sol que disipa la noche, y saca de la obscuridad un hermoso paisaje. Me representé a mi país como una inmensa tierra poblada de gentes, todos fraternalmente unidos; me representé la sociedad dividida en familias, en las cuales había esposas que mantener, hijos que educar, hacienda que conservar, honra que defender; me hice cargo de un pacto establecido entre tantos seres para ayudarse y sostenerse contra un ataque de fuera, y comprendí que por todos habían sido hechos aquellos barcos para defender la patria, es decir, el terreno en que ponían sus plantas, el surco regado con su sudor, la casa donde vivían sus ancianos padres, el huerto donde jugaban sus hijos, la colonia descubierta y conquistada por sus ascendientes, el puerto donde amarraban su embarcación fatigada del largo viaje; el almacén donde depositaban sus riquezas; la iglesia, sarcófago de sus mayores, habitáculo de sus santos y arca de sus creencias; la plaza, recinto de sus alegres pasatiempos; el hogar doméstico, cuyos antiguos muebles, transmitidos de generación en generación, parecen el símbolo de la perpetuidad de las naciones; la cocina, en cuyas paredes ahumadas parece que no se extingue nunca el eco de los cuentos con que las abuelas amansan la travesura e inquietud de los nietos; la calle, donde se ven desfilar caras amigas; el campo, el mar, el cielo; todo cuanto desde el nacer se asocia a nuestra existencia, desde el pesebre de un animal querido hasta el trono de reyes patriarcales; todos los objetos en que vive prolongándose nuestra alma, como si el propio cuerpo no le bastara. Yo creía también que las cuestiones que España tenía con Francia o con Inglaterra eran siempre porque alguna de estas naciones quería quitarnos algo, en lo cual no iba del todo descaminado. Parecíame, por tanto, tan legítima la defensa como brutal la agresión; y como había oído decir que la justicia triunfaba siempre, no dudaba de la victoria. Mirando nuestras banderas rojas y amarillas, los colores combinados que mejor representan al fuego, sentí que mi pecho se ensanchaba; no pude contener algunas lágrimas de entusiasmo; me acordé de Cádiz, de Vejer; me acordé de todos los españoles, a quienes consideraba asomados a una gran azotea, contemplándonos con ansiedad; y todas estas ideas y sensaciones llevaron finalmente mi espíritu hasta Dios, a quien dirigí una oración que no era Padre-nuestro ni Ave-María, sino algo nuevo que a mí se me ocurrió entonces. Un repentino estruendo me sacó de mi arrobamiento, haciéndome estremecer con violentísima sacudida. Había sonado el primer cañonazo. -XI- Un navío de la retaguardia disparó el primer tiro contra el "Royal Sovereign", que mandaba Collingwood. Mientras trababa combate con este el "Santa Ana", el "Victory" se dirigía contra nosotros. En el "Trinidad" todos demostraban gran ansiedad por comenzar el fuego; pero nuestro comandante esperaba el momento más favorable. Como si unos navíos se lo comunicaran a los otros, cual piezas pirotécnicas enlazadas por una mecha común, el fuego se corrió desde el "Santa Ana" hasta los dos extremos de la línea. El "Victory" atacó primero al "Redoutable" francés, y rechazado por este, vino a quedar frente a nuestro costado por barlovento. El momento terrible había llegado: cien voces dijeron ¡"fuego"!, repitiendo como un eco infernal la del comandante, y la andanada lanzó cincuenta proyectiles sobre el navío inglés. Por un instante el humo me quitó la vista del enemigo. Pero éste, ciego de coraje, se venía sobre nosotros viento en popa. Al llegar a tiro de fusil, orzó y nos descargó su andanada. En el tiempo que medió de uno a otro disparo, la tripulación, que había podido observar el daño hecho al enemigo, redobló su entusiasmo. Los cañones se servían con presteza, aunque no sin cierto entorpecimiento, hijo de la poca práctica de algunos cabos de cañón. Marcial hubiera tomado por su cuenta de buena gana la empresa de servir una de las piezas de cubierta; pero su cuerpo mutilado no era capaz de responder al heroísmo de su alma. Se contentaba con vigilar el servicio de la cartuchería, y con su voz y con su gesto alentaba a los que servían las piezas. El "Bucentauro", que estaba a nuestra popa, hacía fuego igualmente sobre el "Victory" y el "Temerary", otro poderoso navío inglés. Parecía que el navío de Nelson iba a caer en nuestro poder, porque la artillería del "Trinidad" le había destrozado el aparejo, y vimos con orgullo que perdía su palo de mesana. En el ardor de aquel primer encuentro, apenas advertí que algunos de nuestros marineros caían heridos o muertos. Yo, puesto en el lugar donde creía estorbar menos, no cesaba de contemplar al comandante, que mandaba desde el alcázar con serenidad heroica, y me admiraba de ver a mi amo con menos calma, pero con más entusiasmo, alentando a oficiales y marineros con su ronca vocecilla. «¡Ah!- dije yo para mí- . ¡Si te viera ahora Doña Francisca!» Confesaré que yo tenía momentos de un miedo terrible, en que me hubiera escondido nada menos que en el mismo fondo de la bodega, y otros de cierto delirante arrojo en que me arriesgaba a ver desde los sitios de mayor peligro aquel gran espectáculo. Pero, dejando a un lado mi humilde persona, voy a narrar el momento más terrible de nuestra lucha con el "Victory". El "Trinidad" le destrozaba con mucha fortuna, cuando el "Temerary", ejecutando una habilísima maniobra, se interpuso entre los dos combatientes, salvando a su compañero de nuestras balas. En seguida se dirigió a cortar la línea por la popa del "Trinidad", y como el "Bucentauro", durante el fuego, se había estrechado contra este hasta el punto de tocarse los penoles, resultó un gran claro, por donde se precipitó el "Temerary", que viró prontamente, y colocándose a nuestra aleta de babor, nos disparó por aquel costado, hasta entonces ileso. Al mismo tiempo, el "Neptune", otro poderoso navío inglés, colocose donde antes estaba el "Victory"; éste se sotaventó, de modo que en un momento el "Trinidad" se encontró rodeado de enemigos que le acribillaban por todos lados. En el semblante de mi amo, en la sublime cólera de Uriarte, en los juramentos de los marineros amigos de Marcial, conocí que estábamos perdidos, y la idea de la derrota angustió mi alma. La línea de la escuadra combinada se hallaba rota por varios puntos, y al orden imperfecto con que se había formado después de la vira en redondo sucedió el más terrible desorden. Estábamos envueltos por el enemigo, cuya artillería lanzaba una espantosa lluvia de balas y de metralla sobre nuestro navío, lo mismo que sobre el "Bucentauro". El "Agustín", el "Herós" y el "Leandro" se batían lejos de nosotros, en posición algo desahogada, mientras el "Trinidad", lo mismo que el navío almirante, sin poder disponer de sus movimientos, cogidos en terrible escaramuza por el genio del gran Nelson, luchaban heroicamente, no ya buscando una victoria imposible, sino movidos por el afán de perecer con honra. Los cabellos blancos que hoy cubren mi cabeza se erizan todavía al recordar aquellas tremendas horas, principalmente desde las dos a las cuatro de la tarde. Se me representan los barcos, no como ciegas máquinas de guerra, obedientes al hombre, sino como verdaderos gigantes, seres vivos y monstruosos que luchaban por sí, poniendo en acción, como ágiles miembros, su velamen, y cual terribles armas, la poderosa artillería de sus costados. Mirándolos, mi imaginación no podía menos de personalizarlos, y aun ahora me parece que los veo acercarse, desafiarse, orzar con ímpetu para descargar su andanada, lanzarse al abordaje con ademán provocativo, retroceder con ardiente coraje para tomar más fuerza, mofarse del enemigo, increparle; me parece que les veo expresar el dolor de la herida, o exhalar noblemente el gemido de la muerte, como el gladiador que no olvida el decoro de la agonía; me parece oír el rumor de las tripulaciones, como la voz que sale de un pecho irritado, a veces alarido de entusiasmo, a veces sordo mugido de desesperación, precursor de exterminio; ahora himno de júbilo que indica la victoria; después algazara rabiosa que se pierde en el espacio, haciendo lugar a un terrible silencio que anuncia la vergüenza de la derrota. El espectáculo que ofrecía el interior del "Santísima Trinidad" era el de un infierno. Las maniobras habían sido abandonadas, porque el barco no se movía ni podía moverse. Todo el empeño consistía en servir las piezas con la mayor presteza posible, correspondiendo así al estrago que hacían los proyectiles enemigos. La metralla inglesa rasgaba el velamen como si grandes e invisibles uñas le hicieran trizas. Los pedazos de obra muerta, los trozos de madera, los gruesos obenques segados cual haces de espigas, los motones que caían, los trozos de velamen, los hierros, cabos y demás despojos arrancados de su sitio por el cañón enemigo, llenaban la cubierta, donde apenas había espacio para moverse. De minuto en minuto caían al suelo o al mar multitud de hombres llenos de vida; las blasfemias de los combatientes se mezclaban a los lamentos de los heridos, de tal modo que no era posible distinguir si insultaban a Dios los que morían, o le llamaban con angustia los que luchaban. Yo tuve que prestar auxilio en una faena tristísima, cual era la de transportar heridos a la bodega, donde estaba la enfermería. Algunos morían antes de llegar a ella, y otros tenían que sufrir dolorosas operaciones antes de poder reposar un momento su cuerpo fatigado. También tuve la indecible satisfacción de ayudar a los carpinteros, que a toda prisa procuraban aplicar tapones a los agujeros hechos en el casco; pero por causa de mi poca fuerza, no eran aquellos auxilios tan eficaces como yo habría deseado. La sangre corría en abundancia por la cubierta y los puentes, y a pesar de la arena, el movimiento del buque la llevaba de aquí para allí, formando fatídicos dibujos. Las balas de cañón, de tan cerca disparadas, mutilaban horriblemente los cuerpos, y era frecuente ver rodar a alguno, arrancada a cercén la cabeza, cuando la violencia del proyectil no arrojaba la víctima al mar, entre cuyas ondas debía perderse casi sin dolor la última noción de la vida. Otras balas rebotaban contra un palo o contra la obra muerta, levantando granizada de astillas que herían como flechas. La fusilería de las cofas y la metralla de las carronadas esparcían otra muerte menos rápida y más dolorosa, y fue raro el que no salió marcado más o menos gravemente por el plomo y el hierro de nuestros enemigos. De tal suerte combatida y sin poder de ningún modo devolver iguales destrozos, la tripulación, aquella alma del buque, se sentía perecer, agonizaba con desesperado coraje, y el navío mismo, aquel cuerpo glorioso, retemblaba al golpe de las balas. Yo le sentía estremecerse en la terrible lucha: crujían sus cuadernas, estallaban sus baos, rechinaban sus puntales a manera de miembros que retuerce el dolor, y la cubierta trepidaba bajo mis pies con ruidosa palpitación, como si a todo el inmenso cuerpo del buque se comunicara la indignación y los dolores de sus tripulantes. En tanto, el agua penetraba por los mil agujeros y grietas del casco acribillado, y comenzaba a inundar la bodega. El "Bucentauro", navío general, se rindió a nuestra vista. Villeneuve había arriado bandera. Una vez entregado el jefe de la escuadra, ¿qué esperanza quedaba a los buques? El pabellón francés desapareció de la popa de aquel gallardo navío, y cesaron sus fuegos. El "San Agustín" y el "Herós" se sostenían todavía, y el "Rayo" y el "Neptuno", pertenecientes a la vanguardia, que habían venido a auxiliarnos, intentaron en vano salvarnos de los navíos enemigos que nos asediaban. Yo pude observar la parte del combate más inmediata al "Santísima Trinidad", porque del resto de la línea no era posible ver nada. El viento parecía haberse detenido, y el humo se quedaba sobre nuestras cabezas, envolviéndonos en su espesa blancura, que las miradas no podían penetrar. Distinguíamos tan sólo el aparejo de algunos buques lejanos, aumentados de un modo inexplicable por no sé qué efecto óptico o porque el pavor de aquel sublime momento agrandaba todos los objetos. Disipose por un momento la densa penumbra, ¡pero de qué manera tan terrible! Detonación espantosa, más fuerte que la de los mil cañones de la escuadra disparando a un tiempo, paralizó a todos, produciendo general terror. Cuando el oído recibió tan fuerte impresión, claridad vivísima había iluminado el ancho espacio ocupado por las dos flotas, rasgando el velo de humo, y presentose a nuestros ojos todo el panorama del combate. La terrible explosión había ocurrido hacia el Sur, en el sitio ocupado antes por la retaguardia. «Se ha volado un navío», dijeron todos. Las opiniones fueron diversas, y se dudaba si el buque volado era el "Santa Ana", el "Argonauta", el "Ildefonso" o el "Bahama". Después se supo que había sido el francés nombrado "Achilles". La expansión de los gases desparramó por mar y cielo en pedazos mil cuanto momentos antes constituía un hermoso navío con 74 cañones y 600 hombres de tripulación. Algunos segundos después de la explosión, ya no pensábamos más que en nosotros mismos. Rendido el "Bucentauro", todo el fuego enemigo se dirigió contra nuestro navío, cuya pérdida era ya segura. El entusiasmo de los primeros momentos se había apagado en mí, y mi corazón se llenó de un terror que me paralizaba, ahogando todas las funciones de mi espíritu, excepto la curiosidad. Esta era tan irresistible, que me obligó a salir a los sitios de mayor peligro. De poco servía ya mi escaso auxilio, pues ni aun se trasladaban los heridos a la bodega, por ser muchos, y las piezas exigían el servicio de cuantos conservaban un poco de fuerza. Entre éstos vi a Marcial, que se multiplicaba gritando y moviéndose conforme a su poca agilidad, y era a la vez contramaestre, marinero, artillero, carpintero y cuanto había que ser en tan terribles instantes. Nunca creí que desempeñara funciones correspondientes a tantos hombres el que no podía considerarse sino como la mitad de un cuerpo humano. Un astillazo le había herido en la cabeza, y la sangre, tiñéndole la cara, le daba horrible aspecto. Yo le vi agitar sus labios, bebiendo aquel líquido, y luego lo escupía con furia fuera del portalón, como si también quisiera herir a salivazos a nuestros enemigos. Lo que más me asombraba, causándome cierto espanto, era que Marcial, aun en aquella escena de desolación, profería frases de buen humor, no sé si por alentar a sus decaídos compañeros o porque de este modo acostumbraba alentarse a sí mismo. Cayó con estruendo el palo de trinquete, ocupando el castillo de proa con la balumba de su aparejo, y Marcial dijo: «Muchachos, vengan las hachas. Metamos este mueble en la alcoba». Al punto se cortaron los cabos, y el mástil cayó al mar. Y viendo que arreciaba el fuego, gritó dirigiéndose a un pañolero que se había convertido en cabo de cañón: «Pero Abad, mándales el vino a esos casacones para que nos dejen en paz». Y a un soldado que yacía como muerto, por el dolor de sus heridas y la angustia del mareo, le dijo aplicándole el botafuego a la nariz: «Huele una hojita de azahar, camarada, para que se te pase el desmayo. ¿Quieres dar un paseo en bote? Anda: Nelson nos convida a echar unas cañas». Esto pasaba en el combés. Alcé la vista al alcázar de popa, y vi que el general Cisneros había caído. Precipitadamente le bajaron dos marineros a la cámara. Mi amo continuaba inmóvil en su puesto; pero de su brazo izquierdo manaba mucha sangre. Corrí hacia él para auxiliarle, y antes que yo llegase, un oficial se le acercó, intentando convencerle de que debía bajar a la cámara. No había éste pronunciado dos palabras, cuando una bala le llevó la mitad de la cabeza, y su sangre salpicó mi rostro. Entonces, D. Alonso se retiró, tan pálido como el cadáver de su amigo, que yacía mutilado en el piso del alcázar. Cuando bajó mi amo, el comandante quedó solo arriba, con tal presencia de ánimo que no pude menos de contemplarle un rato, asombrado de tanto valor. Con la cabeza descubierta, el rostro pálido, la mirada ardiente, la acción enérgica, permanecía en su puesto dirigiendo aquella acción desesperada que no podía ganarse ya. Tan horroroso desastre había de verificarse con orden, y el comandante era la autoridad que reglamentaba el heroísmo. Su voz dirigía a la tripulación en aquella contienda del honor y la muerte. Un oficial que mandaba en la primera batería subió a tomar órdenes, y antes de hablar cayó muerto a los pies de su jefe; otro guardia marina que estaba a su lado cayó también mal herido, y Uriarte quedó al fin enteramente solo en el alcázar, cubierto de muertos y heridos. Ni aun entonces se apartó su vista de los barcos ingleses ni de los movimientos de nuestra artillería; y el imponente aspecto del alcázar y toldilla, donde agonizaban sus amigos y subalternos, no conmovió su pecho varonil ni quebrantó su enérgica resolución de sostener el fuego hasta perecer. ¡Ah!, recordando yo después la serenidad y estoicismo de D. Francisco Javier Uriarte, he podido comprender todo lo que nos cuentan de los heroicos capitanes de la antigüedad. Entonces no conocía yo la palabra "sublimidad"; pero viendo a nuestro comandante comprendí que todos los idiomas deben tener un hermoso vocablo para expresar aquella grandeza de alma que me parecía favor rara vez otorgado por Dios al hombre miserable. Entre tanto, gran parte de los cañones había cesado de hacer fuego, porque la mitad de la gente estaba fuera de combate. Tal vez no me hubiera fijado en esta circunstancia, si habiendo salido de la cámara, impulsado por mi curiosidad, no sintiera una voz que con acento terrible me dijo: «¡Gabrielillo, aquí!» Marcial me llamaba: acudí prontamente, y le hallé empeñado en servir uno de los cañones que habían quedado sin gente. Una bala había llevado a Medio-hombre la punta de su pierna de palo, lo cual le hacía decir: «Si llego a traer la de carne y hueso...» Dos marinos muertos yacían a su lado; un tercero, gravemente herido, se esforzaba en seguir sirviendo la pieza. «Compadre- le dijo Marcial- , ya tú no puedes ni encender una colilla». Arrancó el botafuego de manos del herido y me lo entregó diciendo: «Toma, Gabrielillo; si tienes miedo, vas al agua». Esto diciendo, cargó el cañón con toda la prisa que le fue posible, ayudado de un grumete que estaba casi ileso; lo cebaron y apuntaron; ambos exclamaron «fuego»; acerqué la mecha, y el cañón disparó. Se repitió la operación por segunda y tercera vez, y el ruido del cañón, disparado por mí, retumbó de un modo extraordinario en mi alma. El considerarme, no ya espectador, sino actor decidido en tan grandiosa tragedia, disipó por un instante el miedo, y me sentí con grandes bríos, al menos con la firme resolución de aparentarlos. Desde entonces conocí que el heroísmo es casi siempre una forma del pundonor. Marcial y otros me miraban: era preciso que me hiciera digno de fijar su atención. «¡Ah!- decía yo para mí con orgullo- . Si mi amita pudiera verme ahora... ¡Qué valiente estoy disparando cañonazos como un hombre!... Lo menos habré mandado al otro mundo dos docenas de ingleses». Pero estos nobles pensamientos me ocuparon muy poco tiempo, porque Marcial, cuya fatigada naturaleza comenzaba a rendirse después de su esfuerzo, respiro con ansia, se secó la sangre que afluía en abundancia de su cabeza, cerró los ojos, sus brazos se extendieron con desmayo, y dijo: «No puedo más: se me sube la pólvora a la toldilla (la cabeza). Gabriel, tráeme agua». Corrí a buscar el agua, y cuando se la traje, bebió con ansia. Pareció tomar con esto nuevas fuerzas: íbamos a seguir, cuando un gran estrépito nos dejó sin movimiento. El palo mayor, tronchado por la fogonadura, cayo sobre el combés, y tras él el de mesana. El navío quedó lleno de escombros y el desorden fue espantoso. Felizmente quedé en hueco y sin recibir más que una ligera herida en la cabeza, la cual, aunque me aturdió al principio, no me impidió apartar los trozos de vela y cabos que habían caído sobre mí. Los marineros y soldados de cubierta pugnaban por desalojar tan enorme masa de cuerpos inútiles, y desde entonces sólo la artillería de las baterías bajas sostuvo el fuego. Salí como pude, busqué a Marcial, no le hallé, y habiendo fijado mis ojos en el alcázar, noté que el comandante ya no estaba allí. Gravemente herido de un astillazo en la cabeza, había caído exánime, y al punto dos marineros subieron para trasladarle a la cámara. Corrí también allá, y entonces un casco de metralla me hirió en el hombro, lo que me asustó en extremo, creyendo que mi herida era mortal y que iba a exhalar el último suspiro. Mi turbación no me impidió entrar en la cámara, donde por la mucha sangre que brotaba de mi herida me debilité, quedando por un momento desvanecido. En aquel pasajero letargo, seguí oyendo el estrépito de los cañones de la segunda y tercera batería, y después una voz que decía con furia: «¡Abordaje!... ¡las picas!... ¡las hachas!» Después la confusión fue tan grande, que no pude distinguir lo que pertenecía a las voces humanas en tal descomunal concierto. Pero no sé cómo, sin salir de aquel estado de somnolencia, me hice cargo de que se creía todo perdido, y de que los oficiales se hallaban reunidos en la cámara para acordar la rendición; y también puedo asegurar que si no fue invento de mi fantasía, entonces trastornada, resonó en el combés una voz que decía: «¡El "Trinidad" no se rinde!». De fijo fue la voz de Marcial, si es que realmente dijo alguien tal cosa. Me sentí despertar, y vi a mi amo arrojado sobre uno de los sofás de la cámara, con la cabeza oculta entre las manos en ademán de desesperación y sin cuidarse de su herida. Acerqueme a él, y el infeliz anciano no halló mejor modo de expresar su desconsuelo que abrazándome paternalmente, como si ambos estuviéramos cercanos a la muerte. Él, por lo menos, creo que se consideraba próximo a morir de puro dolor, porque su herida no tenía la menor gravedad. Yo le consolé como pude, diciendo que si la acción no se había ganado, no fue porque yo dejara de matar bastante ingleses con mi cañoncito, y añadí que para otra vez seríamos más afortunados; pueriles razones que no calmaron su agitación. Saliendo afuera en busca de agua para mi amo, presencié el acto de arriar la bandera, que aún flotaba en la cangreja, uno de los pocos restos de arboladura que con el tronco de mesana quedaban en pie. Aquel lienzo glorioso, ya agujereado por mil partes, señal de nuestra honra, que congregaba bajo sus pliegues a todos los combatientes, descendió del mástil para no izarse más. La idea de un orgullo abatido, de un ánimo esforzado que sucumbe ante fuerzas superiores, no puede encontrar imagen más perfecta para representarse a los ojos humanos que la de aquel oriflama que se abate y desaparece como un sol que se pone. El de aquella tarde tristísima, tocando al término de su carrera en el momento de nuestra rendición, iluminó nuestra bandera con su último rayo. El fuego cesó y los ingleses penetraron en el barco vencido. Cuando el espíritu, reposando de la agitación del combate, tuvo tiempo de dar paso a la compasión, al frío terror producido por la vista de tan grande estrago, se presentó a los ojos de cuantos quedamos vivos la escena del navío en toda su horrenda majestad. Hasta entonces los ánimos no se habían ocupado más que de la defensa; mas cuando el fuego cesó, se pudo advertir el gran destrozo del casco, que, dando entrada al agua por sus mil averías, se hundía, amenazando sepultarnos a todos, vivos y muertos, en el fondo del mar. Apenas entraron en él los ingleses, un grito resonó unánime, proferido por nuestros marinos: «¡A las bombas!» Todos los que podíamos acudimos a ellas y trabajamos con ardor; pero aquellas máquinas imperfectas desalojaban una cantidad de agua bastante menor que la que entraba. De repente un grito, aún más terrible que el anterior, nos llenó de espanto. Ya dije que los heridos se habían transportado al último sollado, lugar que, por hallarse bajo la línea de flotación, está libre de la acción de las balas. El agua invadía rápidamente aquel recinto, y algunos marinos asomaron por la escotilla gritando: «¡Que se ahogan los heridos!» La mayor parte de la tripulación vaciló entre seguir desalojando el agua y acudir en socorro de aquellos desgraciados; y no sé qué habría sido de ellos, si la gente de un navío inglés no hubiera acudido en nuestro auxilio. Estos no sólo transportaron los heridos a la tercera y a la segunda batería, sino que también pusieron mano a las bombas, mientras sus carpinteros trataban de reparar algunas de las averías del casco. Rendido de cansancio, y juzgando que Don Alonso podía necesitar de mí, fui a la cámara. Entonces vi a algunos ingleses ocupados en poner el pabellón británico en la popa del "Santísima Trinidad". Como cuento con que el lector benévolo me ha de perdonar que apunte aquí mis impresiones, diré que aquello me hizo pensar un poco. Siempre se me habían representado los ingleses como verdaderos piratas o salteadores de los mares, gentezuela aventurera que no constituía nación y que vivía del merodeo. Cuando vi el orgullo con que enarbolaron su pabellón, saludándole con vivas aclamaciones; cuando advertí el gozo y la satisfacción que les causaba haber apresado el más grande y glorioso barco que hasta entonces surcó los mares, pensé que también ellos tendrían su patria querida, que ésta les habría confiado la defensa de su honor; me pareció que en aquella tierra, para mí misteriosa, que se llamaba Inglaterra, habían de existir, como en España, muchas gentes honradas, un rey paternal, y las madres, las hijas, las esposas, las hermanas de tan valientes marinos, los cuales, esperando con ansiedad su vuelta, rogarían a Dios que les concediera la victoria. En la cámara encontré a mi señor más tranquilo. Los oficiales ingleses que habían entrado allí trataban a los nuestros con delicada cortesía, y según entendí, querían trasbordar los heridos a algún barco enemigo. Uno de aquellos oficiales se acercó a mi amo como queriendo reconocerle, y le saludó en español medianamente correcto, recordándole una amistad antigua. Contestó D. Alonso a sus finuras con gravedad, y después quiso enterarse por él de los pormenores del combate. «¿Pero qué ha sido de la reserva? ¿Qué ha hecho Gravina?- preguntó mi amo.- Gravina se ha retirado con algunos navíos- contestó el inglés. - De la vanguardia sólo han venido a auxiliarnos el "Rayo" y el "Neptuno". - Los cuatro franceses, "Duguay-Trouin", "Mont-Blanc", "Scipion" y "Formidable", son los únicos que no han entrado en acción. - Pero Gravina, Gravina, ¿qué es de Gravina?- insistió mi amo. - Se ha retirado en el "Príncipe de Asturias"; mas como se le ha dado caza, ignoro si habrá llegado a Cádiz. - ¿Y el "San Ildefonso"? - Ha sido apresado.- ¿Y el "Santa Ana"? - También ha sido apresado.- ¡Vive Dios!- exclamó D. Alonso sin poder disimular su enojo- . Apuesto a que no ha sido apresado el "Nepomuceno". - También lo ha sido.- ¡Oh!, ¿está usted seguro de ello? ¿Y Churruca? - Ha muerto- contestó el inglés con tristeza. - ¡Oh! ¡Ha muerto! ¡Ha muerto Churruca!- exclamó mi amo con angustiosa perplejidad- . Pero el "Bahama" se habrá salvado, el "Bahama" habrá vuelto ileso a Cádiz. - También ha sido apresado.- ¡También! ¿Y Galiano? Galiano es un héroe y un sabio. - Sí- repuso sombríamente el inglés- ; pero ha muerto también. - ¿Y qué es del "Montañés"? ¿Qué ha sido de Alcedo? - Alcedo... también ha muerto». Mi amo no pudo reprimir la expresión de su profunda pena; y como la avanzada edad amenguaba en él la presencia de ánimo propia de tan terribles momentos, hubo de pasar por la pequeña mengua de derramar algunas lágrimas, triste obsequio a sus compañeros. No es impropio el llanto en las grandes almas; antes bien, indica el consorcio fecundo de la delicadeza de sentimientos con la energía de carácter. Mi amo lloró como hombre, después de haber cumplido con su deber como marino; mas reponiéndose de aquel abatimiento, y buscando alguna razón con que devolver al inglés la pesadumbre que este le causara, dijo: «Pero ustedes no habrán sufrido menos que nosotros. Nuestros enemigos habrán tenido pérdidas de consideración. - Una sobre todo irreparable- contestó el inglés con tanta congoja como la de D. Alonso- . Hemos perdido al primero de nuestros marinos, al valiente entre los valientes, al heroico, al divino, al sublime almirante Nelson». Y con tan poca entereza como mi amo, el oficial inglés no se cuidó de disimular su inmensa pena: cubriose la cara con las manos y lloró, con toda la expresiva franqueza del verdadero dolor, al jefe, al protector y al amigo. Nelson, herido mortalmente en mitad del combate, según después supe, por una bala de fusil que le atravesó el pecho y se fijó en la espina dorsal, dijo al capitán Hardy: «Se acabó; al fin lo han conseguido». Su agonía se prolongó hasta el caer de la tarde; no perdió ninguno de los pormenores del combate, ni se extinguió su genio de militar y de marino sino cuando la última fugitiva palpitación de la vida se disipó en su cuerpo herido. Atormentado por horribles dolores, no dejó de dictar órdenes, enterándose de los movimientos de ambas escuadras, y cuando se le hizo saber el triunfo de la suya, exclamó: «Bendito sea Dios; he cumplido con mi deber». Un cuarto de hora después expiraba el primer marino de nuestro siglo. Perdóneseme la digresión. El lector extrañará que no conociéramos la suerte de muchos buques de la escuadra combinada. Nada más natural que nuestra ignorancia, por causa de la desmesurada longitud de la línea de combate, y además el sistema de luchas parciales adoptado por los ingleses. Sus navíos se habían mezclado con los nuestros, y como la contienda era a tiro de fusil, el buque enemigo que nos batía ocultaba la vista del resto de la escuadra, además de que el humo espesísimo nos impedía ver cuanto no se hallara en paraje cercano. Al anochecer, y cuando aún el cañoneo no había cesado, distinguíamos algunos navíos, que pasaban a un largo como fantasmas, unos con media arboladura, otros completamente desarbolados. La bruma, el humo, el mismo aturdimiento de nuestras cabezas, nos impedía distinguir si eran españoles o enemigos; y cuando la luz de un fogonazo lejano iluminaba a trechos aquel panorama temeroso, notábamos que aún seguía la lucha con encarnizamiento entre grupos de navíos aislados; que otros corrían sin concierto ni rumbo, llevados por el temporal, y que alguno de los nuestros era remolcado por otro inglés en dirección al Sur. Vino la noche, y con ella aumentó la gravedad y el horror de nuestra situación. Parecía que la Naturaleza había de sernos propicia después de tantas desgracias; pero, por el contrario, desencadenáronse con furia los elementos, como si el Cielo creyera que aún no era bastante grande el número de nuestras desdichas. Desatose un recio temporal, y viento y agua, hondamente agitados, azotaron el buque, que, incapaz de maniobra, fluctuaba a merced de las olas. Los vaivenes eran tan fuertes que se hacía difícil el trabajo, lo cual, unido al cansancio de la tripulación, empeoraba nuestro estado de hora en hora. Un navío inglés, que después supe se llamaba "Prince", trató de remolcar al "Trinidad"; pero sus esfuerzos fueron inútiles, y tuvo que alejarse por temor a un choque, que habría sido funesto para ambos buques. Entre tanto no era posible tomar alimento alguno, y yo me moría de hambre, porque los demás, indiferentes a todo lo que no fuera el peligro, apenas se cuidaban de cosa tan importante. No me atrevía a pedir un pedazo de pan por temor de parecer importuno, y al mismo tiempo, sin vergüenza lo confieso, dirigía mi escrutadora observación a todos los sitios donde colegía que podían existir provisiones de boca. Apretado por la necesidad, me arriesgué a hacer una visita a los pañoles del bizcocho, y ¿cuál sería mi asombro cuando vi que Marcial estaba allí, trasegando a su estómago lo primero que encontró a mano? El anciano estaba herido de poca gravedad, y aunque una bala le había llevado el pie derecho, como este no era otra cosa que la extremidad de la pierna de palo, el cuerpo de Marcial sólo estaba con tal percance un poco más cojo. «Toma, Gabrielillo- me dijo, llenándome el seno de galletas- : barco sin lastre no navega». En seguida empinó una botella y bebió con delicia. Salimos del pañol, y vi que no éramos nosotros solos los que visitaban aquel lugar, pues todo indicaba que un desordenado pillaje había ocurrido allí momentos antes. Reparadas mis fuerzas, pude pensar en servir de algo, poniendo mano a las bombas o ayudando a los carpinteros. Trabajosamente se enmendaron algunas averías con auxilio de los ingleses, que vigilaban todo, y según después comprendí, no perdían de vista a algunos de nuestros marineros, porque temían que se sublevasen, represando el navío, en lo cual los enemigos demostraban más suspicacia que buen sentido, pues menester era haber perdido el juicio para intentar represar un buque en tal estado. Ello es que los "casacones" acudían a todas partes y no perdían movimiento alguno. Entrada la noche, y hallándome transido de frío, abandoné la cubierta, donde apenas podía tenerme, y corría además el peligro de ser arrebatado por un golpe de mar, y me retiré a la cámara. Mi primera intención fue dormir un poco; pero ¿quién dormía en aquella noche? En la cámara todo era confusión, lo mismo que en el combés. Los sanos asistían a los heridos, y éstos, molestados a la vez por sus dolores y por el movimiento del buque, que les impedía todo reposo, ofrecían tan triste aspecto, que a su vista era imposible entregarse al descanso. En un lado de la cámara yacían, cubiertos con el pabellón nacional, los oficiales muertos. Entre tanta desolación, ante el espectáculo de tantos dolores, había en aquellos cadáveres no sé qué de envidiable: ellos solos descansaban a bordo del "Trinidad", y todo les era ajeno, fatigas y penas, la vergüenza de la derrota y los padecimientos físicos. La bandera que les servía de ilustre mortaja parecía ponerles fuera de aquella esfera de responsabilidad, de mengua y desesperación en que todos nos encontrábamos. Nada les afectaba el peligro que corría la nave, porque ésta no era ya más que su ataúd. Los oficiales muertos eran: D. Juan Cisniega, teniente de navío, el cual no tenía parentesco con mi amo a pesar de la identidad de apellido; D. Joaquín de Salas y D. Juan Matute, también tenientes de navío; el teniente coronel de ejército D. José Graullé, el teniente de fragata Urías y el guardia marina Don Antonio de Bobadilla. Los marineros y soldados muertos, cuyos cadáveres yacían sin orden en las baterías y sobre cubierta, ascendían a la terrible suma de cuatrocientos. No olvidaré jamás el momento en que aquellos cuerpos fueron arrojados al mar por orden del oficial inglés que custodiaba el navío. Verificose la triste ceremonia al amanecer del día 22, hora en que el temporal parece que arreció exprofeso, para aumentar la pavura de semejante escena. Sacados sobre cubierta los cuerpos de los oficiales, el cura rezó un responso a toda prisa, porque no era ocasión de andarse en dibujos, e inmediatamente se procedió al acto solemne. Envueltos en su bandera, y con una bala atada a los pies, fueron arrojados al mar, sin que esto, que ordinariamente hubiera producido en todos tristeza y consternación, conmoviera entonces a los que lo presenciaron. ¡Tan hechos estaban los ánimos a la desgracia, que el espectáculo de la muerte les era poco menos que indiferente! Las exequias del mar son más tristes que las de la tierra. Se da sepultura a un cadáver, y allí queda: las personas a quienes interesa saben que hay un rincón de tierra donde existen aquellos restos, y pueden marcarlos con una losa, con una cruz o con una piedra. Pero en el mar... se arrojan los cuerpos en la movible inmensidad, y parece que dejan de existir en el momento de caer; la imaginación no puede seguirlos en su viaje al profundo abismo, y es difícil suponer que estén en alguna parte estando en el fondo del Océano. Estas reflexiones hacía yo viendo cómo desaparecían los cuerpos de aquellos ilustres guerreros, un día antes llenos de vida, gloria de su patria y encanto de sus familias. Los marineros muertos eran arrojados con menos ceremonia: la Ordenanza manda que se les envuelva en el coy; pero en aquella ocasión no había tiempo para entretenerse en cumplir la Ordenanza. A algunos se les amortajó como está mandado; pero la mayor parte fueron echados al mar sin ningún atavío y sin bala a los pies, por la sencilla razón de que no había para todos. Eran cuatrocientos, próximamente, y a fin de terminar pronto la operación de darles sepultura, fue preciso que pusieran mano a la obra todos los hombres útiles que a bordo había para despachar más pronto. Muy a disgusto mío tuve que ofrecer mi cooperación para tan triste servicio, y algunos cuerpos cayeron al mar soltados desde la borda por mi mano, puesta en ayuda de otras más vigorosas. Aquel hombre había sido muy malo para mí, muy malo para su hermana; pero era mi pariente cercano, hermano de mi madre; la sangre que corría por mis venas era su sangre, y esa voz interna que nos incita a ser benévolos con las faltas de los nuestros, no podía permanecer callada después de la escena que pasó ante mis ojos. Al mismo tiempo, yo había podido reconocer en la cara ensangrentada de mi tío algunos rasgos fisonómicos de la cara de mi madre, y esto aumentó mi aflicción. En aquel momento no me acordé de que había sido un gran criminal, ni menos de las crueldades que usó conmigo durante mi infortunada niñez. Yo les aseguro a ustedes, y no dudo en decir esto, aunque sea en elogio mío, que le perdoné con toda mi alma y que elevé el pensamiento a Dios, pidiéndole que le perdonara todas sus culpas. Después supe que se había portado heroicamente en el combate, sin que por esto alcanzara las simpatías de sus compañeros, quienes, reputándole como el más bellaco de los hombres, no tuvieron para él una palabra de afecto o conmiseración, ni aun en el momento supremo en que toda falta se perdona, porque se supone al criminal dando cuenta de sus actos ante Dios. Avanzado el día, intentó de nuevo el navío "Pince" remolcar al "Santísima Trinidad"; pero con tan poca fortuna como en la noche anterior. La situación no empeoraba, a pesar de que seguía el temporal con igual fuerza, pues se habían reparado muchas averías, y se creía que, una vez calmado el tiempo, podría salvarse el casco. Los ingleses tenían gran empeño en ello, porque querían llevar por trofeo a Gibraltar el más grande navío hasta entonces construido. Por esta razón trabajaban con tanto ahínco en las bombas noche y día, permitiéndonos descansar algún rato. Durante todo el día 22 la mar se revolvía con frenesí, llevando y trayendo el casco del navío cual si fuera endeble lancha de pescadores; y aquella montaña de madera probaba la fuerte trabazón de sus sólidas cuadernas, cuando no se rompía en mil pedazos al recibir el tremendo golpear de las olas. Había momentos en que, aplanándose el mar, parecía que el navío iba a hundirse para siempre; pero inflamándose la ola como al impulso de profundo torbellino, levantaba aquél su orgullosa proa, adornada con el león de Castilla, y entonces respirábamos con la esperanza de salvarnos. Por todos lados descubríamos navíos dispersos, la mayor parte ingleses, no sin grandes averías y procurando todos alcanzar la costa para refugiarse. También los vimos españoles y franceses, unos desarbolados, otros remolcados por algún barco enemigo. Marcial reconoció en uno de éstos al "San Ildefonso". Vimos flotando en el agua multitud de restos y despojos, como masteleros, cofas, lanchas rotas, escotillas, trozos de balconaje, portas, y, por último, avistamos dos infelices marinos que, mal embarcados en un gran palo, eran llevados por las olas, y habrían perecido si los ingleses no corrieran al instante a darles auxilio. Traídos a bordo del "Trinidad", volvieron a la vida, que, recobrada después de sentirse en los brazos de la muerte, equivale a nacer de nuevo. El día pasó entre agonías y esperanzas: ya nos parecía que era indispensable el trasbordo a un buque inglés para salvarnos, ya creíamos posible conservar el nuestro. De todos modos, la idea de ser llevados a Gibraltar como prisioneros era terrible, si no para mí, para los hombres pundonorosos y obstinados como mi amo, cuyos padecimientos morales debieron de ser inauditos aquel día. Pero estas dolorosas alternativas cesaron por la tarde, y a la hora en que fue unánime la idea de que si no trasbordábamos pereceríamos todos en el buque, que ya tenía quince pies de agua en la bodega. Iriartea y Cisneros recibieron aquella noticia con calma y serenidad, demostrando que no hallaban gran diferencia entre morir en la casa propia o ser prisioneros en la extraña. Acto continuo comenzó el trasbordo a la escasa luz del crepúsculo, lo cual no era cosa fácil, habiendo precisión de embarcar cerca de trescientos heridos. La tripulación sana constaba de unos quinientos hombres, cifra a que quedaron reducidos los mil ciento quince individuos de que se componía antes del combate. Comenzó precipitadamente el trasbordo con las lanchas del "Trinidad", las del "Pince" y las de otros tres buques de la escuadra inglesa. Dios la preferencia a los heridos; mas aunque se trató de evitarles toda molestia, fue imposible levantarles de donde estaban sin mortificarles, y algunos pedían con fuertes gritos que los dejasen tranquilos, prefiriendo la muerte a un viaje que recrudecía sus dolores. La premura no daba lugar a la compasión, y eran conducidos a las lanchas tan sin piedad como arrojados al mar fueron los fríos cadáveres de sus compañeros. El comandante Iriartea y el jefe de escuadra, Cisneros se embarcaron en los botes de la oficialidad inglesa; y habiendo instado a mi amo para que entrase también en ellos, éste se negó resueltamente, diciendo que deseaba ser el último en abandonar el "Trinidad". Esto no dejó de contrariarme, porque desvanecidos en mí los efluvios de patriotismo, que al principio me dieron cierto arrojo, no pensaba ya más que en salvar mi vida, y no era lo más a propósito para este noble fin el permanecer a bordo de un buque que se hundía por momentos. Mis temores no fueron vanos, pues aún no estaba fuera la mitad de la tripulación cuando un sordo rumor de alarma y pavor resonó en nuestro navío. «¡Que nos vamos a pique!... ¡a las lanchas, a las lanchas!», exclamaron algunos, mientras dominados todos por el instinto de conservación, corrían hacia la borda, buscando con ávidos ojos las lanchas que volvían. Se abandonó todo trabajo; no se pensó más en los heridos, y muchos de éstos, sacados ya sobre cubierta, se arrastraban por ella con delirante extravío, buscando un portalón por donde arrojarse al mar. Por las escotillas salía un lastimero clamor, que aún parece resonar en mi cerebro, helando la sangre en mis venas y erizando mis cabellos. Eran los heridos que quedaban en la primera batería, los cuales, sintiéndose anegados por el agua, que ya invadía aquel sitio, clamaban pidiendo socorro no sé si a Dios o a los hombres. A éstos se lo pedían en vano, porque no pensaban sino en la propia salvación. Se arrojaron precipitadamente a las lanchas, y esta confusión en la lobreguez de la noche, entorpecía el trasbordo. Un solo hombre, impasible ante tan gran peligro, permanecía en el alcázar sin atender a lo que pasaba a su alrededor, y se paseaba preocupado y meditabundo, como si aquellas tablas donde ponía su pie no estuvieran solicitadas por el inmenso abismo. Era mi amo. Corrí hacia él despavorido, y le dije: «¡Señor, que nos ahogamos!» D. Alonso no me hizo caso, y aun creo, si la memoria no me es infiel, que sin abandonar su actitud pronunció palabras tan ajenas a la situación como éstas: «¡Oh! Cómo se va a reír Paca cuando yo vuelva a casa después de esta gran derrota. - ¡Señor, que el barco se va a pique!» exclamé de nuevo, no ya pintando el peligro, sino suplicando con gestos y voces. Mi amo miró al mar, a las lanchas, a los hombres que, desesperados y ciegos, se lanzaban a ellas; y yo busqué con ansiosos ojos a Marcial, y le llamé con toda la fuerza de mis pulmones. Entonces paréceme que perdí la sensación de lo que ocurría, me aturdí, se nublaron mis ojos y no sé lo que pasó. Para contar cómo me salvé, no puedo fundarme sino en recuerdos muy vagos, semejantes a las imágenes de un sueño, pues sin duda el terror me quitó el conocimiento. Me parece que un marinero se acercó a D. Alonso cuando yo le hablaba, y le asió con sus vigorosos brazos. Yo mismo me sentí transportado, y cuando mi nublado espíritu se aclaró un poco, me vi en una lancha, recostado sobre las rodillas de mi amo, el cual tenía mi cabeza entre sus manos con paternal cariño. Marcial empuñaba la caña del timón; la lancha estaba llena de gente. Alcé la vista y vi como a cuatro o cinco varas de distancia, a mi derecha, el negro costado del navío, próximo a hundirse; por los portalones a que aún no había llegado el agua, salía una débil claridad, la de la lámpara encendida al anochecer, y que aún velaba, guardián incansable, sobre los restos del buque abandonado. También hirieron mis oídos algunos lamentos que salían por las troneras: eran los pobres heridos que no había sido posible salvar y se hallaban suspendidos sobre el abismo, mientras aquella triste luz les permitía mirarse, comunicándose con los ojos la angustia de los corazones. Mi imaginación se trasladó de nuevo al interior del buque: una pulgada de agua faltaba no más para romper el endeble equilibrio que aún le sostenía. ¡Cómo presenciarían aquellos infelices el crecimiento de la inundación! ¡Qué dirían en aquel momento terrible! Y si vieron a los que huían en las lanchas, si sintieron el chasquido de los remos, ¡con cuánta amargura gemirían sus almas atribuladas! Pero también es cierto que aquel atroz martirio las purificó de toda culpa, y que la misericordia de Dios llenó todo el ámbito del navío en el momento de sumergirse para siempre. La lancha se alejó: yo seguí viendo aquella gran masa informe, aunque sospecho que era mi fantasía, no mis ojos, la que miraba el "Trinidad" en la obscuridad de la noche, y hasta creí distinguir en el negro cielo un gran brazo que descendía hasta la superficie de las aguas. Fue sin duda la imagen de mis pensamientos reproducida por los sentidos. La lancha se dirigió... ¿a dónde? Ni el mismo Marcial sabía a dónde nos dirigíamos. La obscuridad era tan fuerte, que perdimos de vista las demás lanchas, y las luces del navío "Pince" se desvanecieron tras la niebla, como si un soplo las hubiera extinguido. Las olas eran tan gruesas, y el vendaval tan recio, que la débil embarcación avanzaba muy poco, y gracias a una hábil dirección no zozobró más de una vez. Todos callábamos, y los más fijaban una triste mirada en el sitio donde se suponía que nuestros compañeros abandonados luchaban en aquel instante con la muerte en espantosa agonía. No acabó aquella travesía sin hacer, conforme a mi costumbre, algunas reflexiones, que bien puedo aventurarme a llamar filosóficas. Alguien se reirá de un filósofo de catorce años; pero yo no me turbaré ante las burlas, y tendré el atrevimiento de escribir aquí mis reflexiones de entonces. Los niños también suelen pensar grandes cosas; y en aquella ocasión, ante aquel espectáculo, ¿qué cerebro, como no fuera el de un idiota, podría permanecer en calma? Pues bien: en nuestras lanchas iban españoles e ingleses, aunque era mayor el número de los primeros, y era curioso observar cómo fraternizaban, amparándose unos a otros en el común peligro, sin recordar que el día anterior se mataban en horrenda lucha, más parecidos a fieras que a hombres. Yo miraba a los ingleses, remando con tanta decisión como los nuestros; yo observaba en sus semblantes las mismas señales de terror o de esperanza, y, sobre todo, la expresión propia del santo sentimiento de humanidad y caridad, que era el móvil de unos y otros. Con estos pensamientos, decía para mí: «¿Para qué son las guerras, Dios mío? ¿Por qué estos hombres no han de ser amigos en todas las ocasiones de la vida como lo son en las de peligro? Esto que veo, ¿no prueba que todos los hombres son hermanos?». Pero venía de improviso a cortar estas consideraciones, la idea de nacionalidad, aquel sistema de islas que yo había forjado, y entonces decía: «Pero ya: esto de que las islas han de querer quitarse unas a otras algún pedazo de tierra, lo echa todo a perder, y sin duda en todas ellas debe de haber hombres muy malos, que son los que arman las guerras para su provecho particular, bien porque son ambiciosos y quieren mandar, bien porque son avaros y anhelan ser ricos. Estos hombres malos son los que engañan a los demás, a todos estos infelices que van a pelear; y para que el engaño sea completo, les impulsan a odiar a otras naciones; siembran la discordia, fomentan la envidia, y aquí tienen ustedes el resultado. Yo estoy seguro- añadí- , de que esto no puede durar: apuesto doble contra sencillo a que dentro de poco los hombres de unas y otras islas se han de convencer de que hacen un gran disparate armando tan terribles guerras, y llegará un día en que se abrazarán, conviniendo todos en no formar más que una sola familia». Así pensaba yo. Después de esto he vivido setenta años, y no he visto llegar ese día. La lancha avanzaba trabajosamente por el tempestuoso mar. Yo creo que Marcial, si mi amo se lo hubiera permitido, habría consumado la siguiente hazaña: echar al agua a los ingleses y poner la proa a Cádiz o a la costa, aun con la probabilidad casi ineludible de perecer ahogados en la travesía. Algo de esto me parece que indicó a mi amo, hablándole quedamente al oído, y D. Alonso debió de darle una lección de caballerosidad, porque le oí decir: «Somos prisioneros, Marcial; somos prisioneros». Lo peor del caso es que no divisábamos ningún barco. El "Pince" se había apartado de donde estaba; ninguna luz nos indicaba la presencia de un buque enemigo. Por último, divisamos una, y un rato después la mole confusa de un navío que corría el temporal por barlovento, y aparecía en dirección contraria a la nuestra. Unos le creyeron francés, otros inglés, y Marcial sostuvo que era español. Forzaron los remeros, y no sin trabajo llegamos a ponernos al habla. «¡Ah del navío!», gritaron los nuestros. Al punto contestaron en español: «Es el "San Agustín"- dijo Marcial. - El "San Agustín" se ha ido a pique- contestó D. Alonso- . Me parece que será el "Santa Ana", que también está apresado». Efectivamente, al acercanos, todos reconocieron al "Santa Ana", mandado en el combate por el teniente general Álava. Al punto los ingleses que lo custodiaban dispusieron prestarnos auxilio, y no tardamos en hallarnos todos sanos y salvos sobre cubierta. El "Santa Ana", navío de 112 cañones, había sufrido también grandes averías, aunque no tan graves como las del "Santísima Trinidad"; y si bien estaba desarbolado de todos sus palos y sin timón, el casco no se conservaba mal. El "Santa Ana" vivió once años más después de Trafalgar, y aún habría vivido más si por falta de carena no se hubiera ido a pique en la bahía de la Habana en 1816. Su acción en las jornadas que refiero fue gloriosísima. Mandábalo, como he dicho, el teniente general Álava, jefe de la vanguardia, que, trocado el orden de batalla, vino a quedar a retaguardia. Ya saben ustedes que la columna mandada por Collingwood se dirigió a combatir la retaguardia, mientras Nelson marchó contra el centro. El "Santa Ana", amparado sólo por el "Fougueux", francés, tuvo que batirse con el "Royal Sovereign" y otros cuatro ingleses; y a pesar de la desigualdad de fuerzas, tanto padecieron los unos como los otros, siendo el navío de Collingwood el primero que quedó fuera de combate, por lo cual tuvo aquél que trasladarse a la fragata "Eurygalus". Según allí refirieron, la lucha había sido horrorosa, y los dos poderosos navíos, cuyos penoles se tocaban, estuvieron destrozándose por espacio de seis horas, hasta que herido el general Álava, herido el comandante Gardoqui, muertos cinco oficiales y noventa y siete marineros, con más de ciento cincuenta heridos, tuvo que rendirse el "Santa Ana". Apresado por los ingleses, era casi imposible manejarlo a causa del mal estado y del furioso vendaval que se desencadenó en la noche del 21; así es que cuando entramos en él se encontraba en situación bien crítica, aunque no desesperada, y flotaba a merced de las olas, sin poder tomar dirección alguna. Desde luego me sirvió de consuelo el ver que los semblantes de toda aquella gente revelaban el temor de una próxima muerte. Estaban tristes y tranquilos, soportando con gravedad la pena del vencimiento y el bochorno de hallarse prisioneros. Un detalle advertí también que llamó mi atención, y fue que los oficiales ingleses que custodiaban el buque no eran, ni con mucho, tan complacientes y bondadosos como los que desempeñaron igual cargo a bordo del "Trinidad". Por el contrario, eran los del "Santa Ana" unos caballeros muy foscos y antipáticos, y mortificaban con exceso a los nuestros, exagerando su propia autoridad y poniendo reparos a todo con suma impertinencia. Esto parecía disgustar mucho a la tripulación prisionera, especialmente a la marinería, y hasta me pareció advertir murmullos alarmantes, que no habrían sido muy tranquilizadores para los ingleses si éstos los hubieran oído. Por lo demás, no quiero referir incidentes de la navegación de aquella noche, si puede llamarse navegación el vagar a la ventura, a merced de las olas, sin velamen ni timón. No quiero, pues, fastidiar a mis lectores repitiendo hechos que ya presenciamos a bordo del "Trinidad", y paso a contarles otros enteramente nuevos y que sorprenderán a ustedes tanto como me sorprendieron a mí. Yo había perdido mi afición a andar por el combés y alcázar de proa, y así, desde que me encontré a bordo del "Santa Ana", me refugié con mi amo en la cámara, donde pude descansar un poco y alimentarme, pues de ambas cosas estaba muy necesitado. Había allí, sin embargo, muchos heridos a quienes era preciso curar, y esta ocupación, muy grata para mí, no me permitió todo el reposo que mi agobiado cuerpo exigía. Hallábame ocupado en poner a D. Alonso una venda en el brazo, cuando sentí que apoyaban una mano en mi hombro; me volví y encaré con un joven alto, embozado en luengo capote azul, y al pronto, como suele suceder, no le reconocí; mas contemplándole con atención por espacio de algunos segundos, lancé una exclamación de asombro: era el joven D. Rafael Malespina, novio de mi amita. Abrazole D. Alonso con mucho cariño, y él se sentó a nuestro lado. Estaba herido en una mano, y tan pálido por la fatiga y la pérdida de la sangre, que la demacración le desfiguraba completamente el rostro. Su presencia produjo en mi espíritu sensaciones muy raras, y he de confesarlas todas, aunque alguna de ellas me haga poco favor. Al punto experimenté cierta alegría viendo a una persona conocida que había salido ilesa del horroroso luchar; un instante después el odio antiguo que aquel sujeto me inspiraba se despertó en mi pecho como dolor adormecido que vuelve a mortificarnos tras un periodo de alivio. Con vergüenza lo confieso: sentí cierta pena de verle sano y salvo; pero diré también en descargo mío que aquella pena fue una sensación momentánea y fugaz como un relámpago, verdadero relámpago negro que obscureció mi alma, o mejor dicho, leve eclipse de la luz de mi conciencia, que no tardó en brillar con esplendorosa claridad. La parte perversa de mi individuo me dominó un instante; en un instante también supe acallarla, acorralándola en el fondo de mi ser. ¿Podrán todos decir lo mismo? Después de este combate moral vi a Malespina con gozo porque estaba vivo, y con lástima porque estaba herido; y aún recuerdo con orgullo que hice esfuerzos para demostrarle estos dos sentimientos. ¡Pobre amita mía! ¡Cuán grande había de ser su angustia en aquellos momentos! Mi corazón concluía siempre por llenarse de bondad; yo hubiera corrido a Vejer para decirle: «Señorita Doña Rosa, vuestro D. Rafael está bueno y sano». El pobre Malespina había sido transportado al "Santa Ana" desde el "Nepomuceno", navío apresado también, donde era tal el número de heridos, que fue preciso, según dijo, repartirlos para que no perecieran todos de abandono. En cuanto suegro y yerno cambiaron los primeros saludos, consagrando algunas palabras a las familias ausentes, la conversación recayó sobre la batalla: mi amo contó lo ocurrido en el "Santísima Trinidad", y después añadió: «Pero nadie me dice a punto fijo dónde está Gravina. ¿Ha caído prisionero, o se retiró a Cádiz? - El general- contestó Malespina- , sostuvo un horroroso fuego contra el "Defiance" y el "Revenge". Le auxiliaron el "Neptune", francés, y el "San Ildefonso" y el "San Justo", nuestros; pero las fuerzas de los enemigos se duplicaron con la ayuda del "Dreadnoutgh", del "Thunderer" y del "Poliphemus", después de lo cual fue imposible toda resistencia. Hallándose el "Príncipe de Asturias" con todas las jarcias cortadas, sin palos, acribillado a balazos, y habiendo caído herido el general Gravina y su mayor general Escaño, resolvieron abandonar la lucha, porque toda resistencia era insensata y la batalla estaba perdida. En un resto de arboladura puso Gravina la señal de retirada, y acompañado del "San Justo", el "San Leandro", el "Montañés", el "Indomptable", el "Neptune" y el "Argonauta", se dirigió a Cádiz, con la pena de no haber podido rescatar el "San Ildefonso", que ha quedado en poder de los enemigos. - Cuénteme usted lo que ha pasado en el "Nepomuceno"- dijo mi amo con el mayor interés- . Aún me cuesta trabajo creer que ha muerto Churruca, y a pesar de que todos lo dan como cosa cierta, yo tengo la creencia de que aquel hombre divino ha de estar vivo en alguna parte». Malespina dijo que desgraciadamente él había presenciado la muerte de Churruca, y prometió contarlo puntualmente. Formaron corro en torno suyo algunos oficiales, y yo, más curioso que ellos, me volví todo oídos para no perder una sílaba. «Desde que salimos de Cádiz- dijo Malespina- , Churruca tenía el presentimiento de este gran desastre. Él había opinado contra la salida, porque conocía la inferioridad de nuestras fuerzas, y además confiaba poco en la inteligencia del jefe Villeneuve. Todos sus pronósticos han salido ciertos; todos, hasta el de su muerte, pues es indudable que la presentía, seguro como estaba de no alcanzar la victoria. El 19 dijo a su cuñado Apodaca: «Antes que rendir mi navío, lo he de volar o echar a pique. Este es el deber de los que sirven al Rey y a la patria». El mismo día escribió a un amigo suyo, diciéndole: «Si llegas a saber que mi navío ha sido hecho prisionero, di que he muerto». »Ya se conocía en la grave tristeza de su semblante que preveía un desastroso resultado. Yo creo que esta certeza y la imposibilidad material de evitarlo, sintiéndose con fuerzas para ello, perturbaron profundamente su alma, capaz de las grandes acciones, así como de los grandes pensamientos. »Churruca era hombre religioso, porque era un hombre superior. El 21, a las once de la mañana, mandó subir toda la tropa y marinería; hizo que se pusieran de rodillas, y dijo al capellán con solemne acento: «Cumpla usted, padre, con su ministerio, y absuelva a esos valientes que ignoran lo que les espera en el combate». Concluida la ceremonia religiosa, les mandó poner en pie, y hablando en tono persuasivo y firme, exclamó: «¡Hijos míos: en nombre de Dios, prometo la bienaventuranza al que muera cumpliendo con sus deberes! Si alguno faltase a ellos, le haré fusilar inmediatamente, y si escapase a mis miradas o a las de los valientes oficiales que tengo el honor de mandar, sus remordimientos le seguirán mientras arrastre el resto de sus días miserable y desgraciado». »Esta arenga, tan elocuente como sencilla, que hermanaba el cumplimiento del deber militar con la idea religiosa, causó entusiasmo en toda la dotación del "Nepomuceno". ¡Qué lástima de valor! Todo se perdió como un tesoro que cae al fondo del mar. Avistados los ingleses, Churruca vio con el mayor desagrado las primeras maniobras dispuestas por Villeneuve, y cuando éste hizo señales de que la escuadra virase en redondo, lo cual, como todos saben, desconcertó el orden de batalla, manifestó a su segundo que ya consideraba perdida la acción con tan torpe estrategia. Desde luego comprendió el aventurado plan de Nelson, que consistía en cortar nuestra línea por el centro y retaguardia, envolviendo la escuadra combinada y batiendo parcialmente sus buques, en tal disposición, que éstos no pudieran prestarse auxilio. »El "Nepomuceno" vino a quedar al extremo de la línea. Rompiose el fuego entre el "Santa Ana" y "Royal Sovereign", y sucesivamente todos los navíos fueron entrando en el combate. Cinco navíos ingleses de la división de Collingwood se dirigieron contra el "San Juan"; pero dos de ellos siguieron adelante, y Churruca no tuvo que hacer frente más que a fuerzas triples. »Nos sostuvimos enérgicamente contra tan superiores enemigos hasta las dos de la tarde, sufriendo mucho; pero devolviendo doble estrago a nuestros contrarios. El grande espíritu de nuestro heroico jefe parecía haberse comunicado a soldados y marineros, y las maniobras, así como los disparos, se hacían con una prontitud pasmosa. La gente de leva se había educado en el heroísmo, sin más que dos horas de aprendizaje, y nuestro navío, por su defensa gloriosa, no sólo era el terror, sino el asombro de los ingleses. »Estos necesitaron nuevos refuerzos: necesitaron seis contra uno. Volvieron los dos navíos que nos habían atacado primero, y el "Dreadnoutgh" se puso al costado del "San Juan", para batirnos a medio tiro de pistola. Figúrense ustedes el fuego de estos seis colosos, vomitando balas y metralla sobre un buque de 74 cañones. Parecía que nuestro navío se agrandaba, creciendo en tamaño, conforme crecía el arrojo de sus defensores. Las proporciones gigantescas que tomaban las almas, parecía que las tomaban también los cuerpos; y al ver cómo infundíamos pavor a fuerzas seis veces superiores, nos creíamos algo más que hombres. »Entre tanto, Churruca, que era nuestro pensamiento, dirigía la acción con serenidad asombrosa. Comprendiendo que la destreza había de suplir a la fuerza, economizaba los tiros, y lo fiaba todo a la buena puntería, consiguiendo así que cada bala hiciera un estrago positivo en los enemigos. A todo atendía, todo lo disponía, y la metralla y las balas corrían sobre su cabeza, sin que ni una sola vez se inmutara. Aquel hombre, débil y enfermizo, cuyo hermoso y triste semblante no parecía nacido para arrostrar escenas tan espantosas, nos infundía a todos misterioso ardor, sólo con el rayo de su mirada. »Pero Dios no quiso que saliera vivo de la terrible porfía. Viendo que no era posible hostilizar a un navío que por la proa molestaba al "San Juan" impunemente, fue él mismo a apuntar el cañón, y logró desarbolar al contrario. Volvía al alcázar de popa, cuando una bala de cañón le alcanzó en la pierna derecha, con tal acierto, que casi se la desprendió del modo más doloroso por la parte alta del muslo. Corrimos a sostenerlo, y el héroe cayó en mis brazos. ¡Qué terrible momento! Aún me parece que siento bajo mi mano el violento palpitar de un corazón, que hasta en aquel instante terrible no latía sino por la patria. Su decaimiento físico fue rapidísimo: le vi esforzándose por erguir la cabeza, que se le inclinaba sobre el pecho, le vi tratando de reanimar con una sonrisa su semblante, cubierto ya de mortal palidez, mientras con voz apenas alterada, exclamó: "Esto no es nada. Siga el fuego". »Su espíritu se rebelaba contra la muerte, disimulando el fuerte dolor de un cuerpo mutilado, cuyas postreras palpitaciones se extinguían de segundo en segundo. Tratamos de bajarle a la cámara; pero no fue posible arrancarle del alcázar. Al fin, cediendo a nuestros ruegos, comprendió que era preciso abandonar el mando. Llamó a Moyna, su segundo, y le dijeron que había muerto; llamó al comandante de la primera batería, y éste, aunque gravemente herido, subió al alcázar y tomó posesión del mando. »Desde aquel momento la tripulación se achicó: de gigante se convirtió en enano; desapareció el valor, y comprendimos que era indispensable rendirse. La consternación de que yo estaba poseído desde que recibí en mis brazos al héroe del "San Juan", no me impidió observar el terrible efecto causado en los ánimos de todos por aquella desgracia. Como si una repentina parálisis moral y física hubiera invadido la tripulación, así se quedaron todos helados y mudos, sin que el dolor ocasionado por la pérdida de hombre tan querido diera lugar al bochorno de la rendición. »La mitad de la gente estaba muerta o herida; la mayor parte de los cañones desmontados; la arboladura, excepto el palo de trinquete, había caído, y el timón no funcionaba. En tan lamentable estado, aún se quiso hacer un esfuerzo para seguir al "Príncipe de Asturias", que había izado la señal de retirada; pero el "Nepomuceno", herido de muerte, no pudo gobernar en dirección alguna. Y a pesar de la ruina y destrozo del buque; a pesar del desmayo de la tripulación; a pesar de concurrir en nuestro daño circunstancias tan desfavorables, ninguno de los seis navíos ingleses se atrevió a intentar un abordaje. Temían a nuestro navío, aun después de vencerlo. »Churruca, en el paroxismo de su agonía, mandaba clavar la bandera, y que no se rindiera el navío mientras él viviese. El plazo no podía menos de ser desgraciadamente muy corto, porque Churruca se moría a toda prisa, y cuantos le asistíamos nos asombrábamos de que alentara todavía un cuerpo en tal estado; y era que le conservaba así la fuerza del espíritu, apegado con irresistible empeño a la vida, porque para él en aquella ocasión vivir era un deber. No perdió el conocimiento hasta los últimos instantes; no se quejó de sus dolores, ni mostró pesar por su fin cercano; antes bien, todo su empeño consistía sobre todo en que la oficialidad no conociera la gravedad de su estado, y en que ninguno faltase a su deber. Dio las gracias a la tripulación por su heroico comportamiento; dirigió algunas palabras a su cuñado Ruiz de Apodaca, y después de consagrar un recuerdo a su joven esposa, y de elevar el pensamiento a Dios, cuyo nombre oímos pronunciado varias veces tenuemente por sus secos labios, expiró con la tranquilidad de los justos y la entereza de los héroes, sin la satisfacción de la victoria, pero también sin el resentimiento del vencido; asociando el deber a la dignidad, y haciendo de la disciplina una religión; firme como militar, sereno como hombre, sin pronunciar una queja, ni acusar a nadie, con tanta dignidad en la muerte como en la vida. Nosotros contemplábamos su cadáver aún caliente, y nos parecía mentira; creíamos que había de despertar para mandamos de nuevo, y tuvimos para llorarle menos entereza que él para morir, pues al expirar se llevó todo el valor, todo el entusiasmo que nos había infundido. »Rindiose el "San Juan", y cuando subieron a bordo los oficiales de las seis naves que lo habían destrozado, cada uno pretendía para sí el honor de recibir la espada del brigadier muerto. Todos decían: «se ha rendido a mi navío», y por un instante disputaron reclamando el honor de la victoria para uno u otro de los buques a que pertenecían. Quisieron que el comandante accidental del "San Juan" decidiera la cuestión, diciendo a cuál de los navíos ingleses se había rendido, y aquél respondió: «A todos, que a uno solo jamás se hubiera rendido el "San Juan"». »Ante el cadáver del malogrado Churruca, los ingleses, que le conocían por la fama de su valor y entendimiento, mostraron gran pena, y uno de ellos dijo esto o cosa parecida: «Varones ilustres como éste, no debían estar expuestos a los azares de un combate, y sí conservados para los progresos de la ciencia de la navegación». Luego dispusieron que las exequias se hicieran formando la tropa y marinería inglesa al lado de la española, y en todos sus actos se mostraron caballeros, magnánimos y generosos. »El número de heridos a bordo del "San Juan" era tan considerable, que nos transportaron a otros barcos suyos o prisioneros. A mí me tocó pasar a éste, que ha sido de los más maltratados; pero ellos cuentan poderlo remolcar a Gibraltar antes que ningún otro, ya que no pueden llevarse al "Trinidad", el mayor y el más apetecido de nuestros navíos». Aquí terminó Malespina, el cual fue oído con viva atención durante el relato de lo que había presenciado. Por lo que oí, pude comprender que a bordo de cada navío había ocurrido una tragedia tan espantosa como la que yo mismo había presenciado, y dije para mí: «¡Cuánto desastre, Santo Dios, causado por las torpezas de un solo hombre!». Y aunque yo era entonces un chiquillo, recuerdo que pensé lo siguiente: «Un hombre tonto no es capaz de hacer en ningún momento de su vida los disparates que hacen a veces las naciones, dirigidas por centenares de hombres de talento». Buena parte de la noche se pasó con la relación de Malespina y de otros oficiales. El interés de aquellas narraciones me mantuvo despierto y tan excitado, que ni aun mucho después pude conciliar el sueño. No podía apartar de mi memoria la imagen de Churruca, tal y como le vi bueno y sano en casa de Doña Flora. Y en efecto, en aquella ocasión me había causado sorpresa la intensa tristeza que expresaba el semblante del ilustre marino, como si presagiara su doloroso y cercano fin. Aquella noble vida se había extinguido a los cuarenta y cuatro años de edad, después de veintinueve de honrosos servicios en la armada, como sabio, como militar y como navegante, pues todo lo era Churruca, además de perfecto caballero. En estas y otras cosas pensaba yo, cuando al fin mi cuerpo se rindió a la fatiga, y me quedé dormido al amanecer del 23, habiendo vencido mi naturaleza juvenil a mi curiosidad. Durante el sueño, que debió de ser largo y no tranquilo, antes bien agitado por las imágenes y pesadillas propias de la excitación de mi cerebro, sentía el estruendo de los cañonazos, las voces de la batalla, el ruido de las agitadas olas. Al mismo tiempo soñaba que yo disparaba las piezas, que subía a la arboladura, que recorría las baterías alentando a los artilleros, y hasta que mandaba la maniobra en el alcázar de popa como un almirante. Excuso decir que en aquel reñido combate forjado dentro de mi propio cerebro, derroté a todos los ingleses habidos y por haber, con más facilidad que si sus barcos fueran de cartón, y de miga de pan sus balas. Yo tenía bajo mi insignia como unos mil navíos, mayores todos que el "Trinidad", y se movían a mi antojo con tanta precisión como los juguetes con que mis amigos y yo nos divertíamos en los charcos de la Caleta. Mas al fin, todas estas glorias se desvanecieron; lo cual, siendo como eran puramente soñadas, nada tiene de extraño, cuando vemos que también las reales se desvanecen. Todo se acabó, cuando abrí los ojos y advertí mi pequeñez, asociada con la magnitud de los desastres a que había asistido. Pero ¡cosa singular!, despierto, sentí también cañonazos; sentí el espantoso rumor de la refriega, y gritos que anunciaban una gran actividad en la tripulación. Creí soñar todavía; me incorporé en el canapé donde había dormido, atendí con todo cuidado, y, en efecto, un atronador grito de "viva el Rey" hirió mis oídos, no dejándome duda de que el navío "Santa Ana" se estaba batiendo de nuevo. Salí fuera, y pude hacerme cargo de la situación. El tiempo había calmado bastante: por barlovento se veían algunos navíos desmantelados, y dos de ellos, ingleses, hacían fuego sobre el "Santa Ana", que se defendía al amparo de otros dos, un español y un francés. No me explicaba aquel cambio repentino en nuestra situación de prisioneros; miré a popa, y vi nuestra bandera flotando en lugar de la inglesa. ¿Qué había pasado?, o mejor, ¿qué pasaba? En el alcázar de popa estaba uno que comprendí era el general Álava, y, aunque herido en varias partes de su cuerpo, mostraba fuerzas bastantes para dirigir aquel segundo combate, destinado quizá a hacer olvidar respecto al "Santa Ana" las desventuras del primero. Los oficiales alentaban a la marinería; ésta cargaba y disparaba las piezas que habían quedado servibles, mientras algunos se ocupaban en custodiar, teniéndoles a raya, a los ingleses, que habían sido desarmados y acorralados en el primer entrepuente. Los oficiales de esta nación, que antes eran nuestros guardianes, se habían convertido en prisioneros. Todo lo comprendí. El heroico comandante del "Santa Ana", D. Ignacio M. de Álava, viendo que se aproximaban algunos navíos españoles, salidos de Cádiz, con objeto de represar los buques prisioneros y salvar la tripulación de los próximos a naufragar, se dirigió con lenguaje patriótico a su abatida tripulación. Esta respondió a la voz de su jefe con un supremo esfuerzo; obligaron a rendirse a los ingleses que custodiaban el barco; enarbolaron de nuevo la bandera española, y el "Santa Ana" quedó libre, aunque comprometido en nueva lucha, más peligrosa quizás que la primera. Este singular atrevimiento, uno de los episodios más honrosos de la jornada de Trafalgar, se llevó a cabo en un buque desarbolado, sin timón, con la mitad de su gente muerta o herida, y el resto en una situación moral y física enteramente lamentable. Preciso fue, una vez consumado aquel acto, arrostrar sus consecuencias: dos navíos ingleses, también muy mal parados, hacían fuego sobre el "Santa Ana"; pero éste era socorrido oportunamente por el "Asís", el "Montañés" y el "Rayo", tres de los que se retiraron con Gravina el día 21, y que habían vuelto a salir para rescatar a los apresados. Aquellos nobles inválidos trabaron nueva y desesperada lucha, quizás con más coraje que la primera, porque las heridas no restañadas avivan la furia en el alma de los combatientes, y éstos parece que riñen con más ardor, porque tienen menos vida que perder. Las peripecias todas del terrible día 21 se renovaron a mis ojos: el entusiasmo era grande; pero la gente escasa, por lo cual fue preciso duplicar el esfuerzo. Sensible es que hecho tan heroico no haya ocupado en nuestra historia más que una breve página, si bien es verdad que junto al gran suceso que hoy se conoce con el nombre de "Combate de Trafalgar", estos episodios se achican, y casi desaparecen como débiles resplandores en una horrenda noche. Entonces presencié un hecho que me hizo derramar lágrimas. No encontrando a mi amo por ninguna parte, y temiendo que corriera algún peligro, bajé a la primera batería y le hallé ocupado en apuntar un cañón. Su mano trémula había recogido el botafuego de las de un marinero herido, y con la debilitada vista de su ojo derecho, buscaba el infeliz el punto a donde quería mandar la bala. Cuando la pieza se disparó, se volvió hacia mí, trémulo de gozo, y con voz que apenas pude entender, me dijo: «¡Ah!, ahora Paca no se reirá de mí. Entraremos triunfantes en Cádiz». En resumen, la lucha terminó felizmente, porque los ingleses comprendieron la imposibilidad de represar al "Santa Ana", a quien favorecían, a más de los tres navíos indicados, otros dos franceses y una fragata, que llegaron en lo más recio de la pelea. Estábamos libres de la manera más gloriosa; pero en el punto en que concluyó aquella hazaña, comenzó a verse claro el peligro en que nos encontrábamos, pues el "Santa Ana" debía ser remolcado hasta Cádiz, a causa del mal estado de su casco. La fragata francesa "Themis" echó un cable y puso la proa al Norte; pero ¿qué fuerza podía tener aquel barco para remolcar otro tan pesado como el "Santa Ana", y que sólo podía ayudarse con las velas desgarradas que quedaban en el palo del trinquete? Los navíos que nos habían rescatado, esto es, el "Rayo", el "Montañés" y el "San Francisco de Asís", quisieron llevar más adelante su proeza, y forzaron de vela para rescatar también al "San Juan" y al "Bahama", que iban marinados por los ingleses. Nos quedamos, pues, solos, sin más amparo que el de la fragata que nos arrastraba, niño que conducía un gigante. ¿Qué sería de nosotros si los ingleses, como era de suponer, se reponían de su descalabro y volvían con nuevos refuerzos a perseguirnos? En tanto, parece que la Providencia nos favorecía, pues el viento, propicio a la marcha que llevábamos, impulsaba a nuestra fragata, y tras ella, conducido amorosamente, el navío se acercaba a Cádiz. Cinco leguas nos separaban del puerto. ¡Qué indecible satisfacción! Pronto concluirían nuestras penas; pronto pondríamos el pie en suelo seguro, y si llevábamos la noticia de grandes desastres, también llevábamos la felicidad a muchos corazones que padecían mortal angustia creyendo perdidos para siempre a los que volvían con vida y con salud. La intrepidez de los navíos españoles no tuvo más éxito que el rescate del "Santa Ana", pues les cargó el tiempo y tuvieron que retroceder sin poder dar caza a los navíos ingleses que custodiaban al "San Juan", al "Bahama" y al "San Ildefonso". Aún distábamos cuatro leguas del término de nuestro viaje cuando los vimos retroceder. El vendaval había arreciado, y fue opinión general a bordo del "Santa Ana" que, si tardábamos en llegar, pasaríamos muy mal rato. Nuevos y más terribles apuros. Otra vez la esperanza perdida a la vista del puerto, y cuando unos cuantos pasos más sobre el terrible elemento nos habrían puesto en completa seguridad dentro de la bahía. A todas éstas se venía la noche encima con malísimo aspecto: el cielo, cargado de nubes negras, parecía haberse aplanado sobre el mar, y las exhalaciones eléctricas, que lo inflamaban con breves intervalos, daban al crepúsculo un tinte pavoroso. La mar, cada vez más turbulenta, furia aún no aplacada con tanta víctima, bramaba con ira, y su insaciable voracidad pedía mayor número de presas. Los despojos de la más numerosa escuadra que por aquel tiempo había desafiado su furor juntamente con el de los enemigos, no se escapaban a la cólera del elemento, irritado como un dios antiguo, sin compasión hasta el último instante, tan cruel ante la fortuna como ante la desdicha. Yo observé señales de profunda tristeza lo mismo en el semblante de mi amo que en el del general Álava, quien, a pesar de sus heridas, estaba en todo, y mandaba hacer señales a la fragata "Themis" para que acelerase su marcha si era posible. Lejos de corresponder a su justa impaciencia, nuestra remolcadora se preparaba a tomar rizos y a cargar muchas de sus velas, para aguantar mejor el furioso levante. Yo participé de la general tristeza, y en mis adentros consideraba cuán fácilmente se burla el destino de nuestras previsiones mejor fundadas, y con cuánta rapidez se pasa de la mayor suerte a la última desgracia. Pero allí estábamos sobre el mar, emblema majestuoso de la humana vida. Un poco de viento le transforma; la ola mansa que golpea el buque con blando azote, se trueca en montaña líquida que le quebranta y le sacude; el grato sonido que forman durante la bonanza las leves ondulaciones del agua, es luego una voz que se enronquece y grita, injuriando a la frágil embarcación; y ésta, despeñada, se sumerge sintiendo que le falta el sostén de su quilla, para levantarse luego lanzada hacia arriba por la ola que sube. Un día sereno trae espantosa noche, o por el contrario, una luna que hermosea el espacio y serena el espíritu suele preceder a un sol terrible, ante cuya claridad la Naturaleza se descompone con formidable trastorno. Nosotros experimentábamos la desdicha de estas alternativas, y además la que proviene de las propias obras del hombre. Tras un combate habíamos sufrido un naufragio; salvados de éste, nos vimos nuevamente empeñados en una lucha, que fue afortunada, y luego, cuando nos creímos al fin de tantas penas, cuando saludábamos a Cádiz llenos de alegría, nos vimos de nuevo en poder de la tempestad, que hacia fuera nos atraía, ansiosa de rematarnos. Esta serie de desventuras parecía absurda, ¿no es verdad? Era como la cruel aberración de una divinidad empeñada en causar todo el mal posible a seres extraviados... pero no: era la lógica del mar, unida a la lógica de la guerra. Asociados estos dos elementos terribles, ¿no es un imbécil el que se asombre de verles engendrar las mayores desventuras? Una nueva circunstancia aumentó para mí y para mi amo las tristezas de aquella tarde. Desde que se rescató el "Santa Ana" no habíamos visto al joven Malespina. Por último, después de buscarle mucho, le encontré acurrucado en uno de los canapés de la cámara. Acerqueme a él y le vi muy demudado; le interrogué y no pudo contestarme. Quiso levantarse y volvió a caer sin aliento. «¡Está usted herido!- dije- : Llamaré para que le curen. - No es nada- contestó- . ¿Querrás traerme un poco de agua?» Al punto llamé a mi amo. «¿Qué es eso, la herida de la mano?- preguntó éste examinando al joven. - No, es algo más», repuso D. Rafael con tristeza, y señaló a su costado derecho cerca de la cintura. Luego, como si el esfuerzo empleado en mostrar su herida y en decir aquellas pocas palabras fuera excesivo para su naturaleza debilitada, cerró los ojos y quedó sin habla ni movimiento por algún tiempo. «¡Oh!, esto parece grave- dijo D. Alonso con desaliento. - ¡Y más que grave!», añadió un cirujano que había acudido a examinarle. Malespina, poseído de profunda tristeza al verse en tal estado, y creyendo que no había remedio para él, ni siquiera dio cuenta de su herida y se retiró a aquel sitio, donde le detuvieron sus pensamientos y sus recuerdos. Creyéndose próximo a morir, se negaba a que se le hiciera la cura. El cirujano dijo que aunque grave, la herida no parecía mortal; pero añadió que si no llegábamos a Cádiz aquella noche para que fuese convenientemente asistido en tierra, la vida de aquél, así como la de otros heridos, corría gran peligro. El "Santa Ana" había tenido en el combate del 21 noventa y siete muertos y ciento cuarenta heridos: se habían agotado los recursos de la enfermería, y algunos medicamentos indispensables faltaban por completo. La desgracia de Malespina no fue la única después del rescate, y Dios quiso que otra persona para mí muy querida sufriese igual suerte. Marcial cayó herido, si bien en los primeros instantes apenas sintió dolor y abatimiento, porque su vigoroso espíritu le sostenía. No tardó, sin embargo, en bajar al sollado, diciendo que se sentía muy mal. Mi amo envió al cirujano para que le asistiese, y éste se limitó a decir que la herida no habría tenido importancia alguna en un joven de veinticuatro años: Medio-hombre tenía más de sesenta. En tanto, el navío "Rayo" pasaba por babor y al habla. Álava mandó que se le preguntase a la fragata "Themis" si creía poder entrar en Cádiz, y habiendo contestado rotundamente que no, se hizo igual pregunta al "Rayo", que hallándose casi ileso, contaba con arribar seguramente al puerto. Entonces, reunidos varios oficiales, acordaron trasladar a aquel navío al comandante Gardoqui, gravemente herido, y a otros muchos oficiales de mar y tierra, entre los cuales se contaba el novio de mi amita. D. Alonso consiguió que Marcial fuese también trasladado, en atención a que su mucha edad le agravaba considerablemente, y a mí me hizo el encargo de acompañarles como paje o enfermero, ordenándome que no me apartase ni un instante de su lado, hasta que no les dejase en Cádiz o en Vejer en poder de su familia. Me dispuse a obedecer, intenté persuadir a mi amo de que él también debía transbordarse al "Rayo" por ser más seguro; pero ni siquiera quiso oír tal proposición. «La suerte- dijo- , me ha traído a este buque, y en él estaré hasta que Dios decida si nos salvamos o no. Álava está muy mal; la mayor parte de la oficialidad se halla herida, y aquí puedo prestar algunos servicios. No soy de los que abandonan el peligro: al contrario, le busco desde el 21, y deseo encontrar ocasión de que mi presencia en la escuadra sea de provecho. Si llegas antes que yo, como espero, di a Paca que el buen marino es esclavo de su patria, y que yo he hecho muy bien en venir aquí, y que estoy muy contento de haber venido, y que no me pesa, no señor, no me pesa... al contrario... Dile que se alegrará cuando me vea, y que de seguro mis compañeros me habrían echado de menos si no hubiera venido... ¿Cómo había de faltar? ¿No te parece a ti que hice bien en venir? - Pues es claro: ¿eso qué duda tiene?- respondí procurando calmar su agitación, la cual era tan grande, que no le dejaba ver la inconveniencia de consultar con un mísero paje cuestión tan grave. - Veo que tú eres una persona razonable- añadió sintiéndose consolado con mi aprobación- ; veo que tienes miras elevadas y patrióticas... Pero Paca no ve las cosas más que por el lado de su egoísmo; y como tiene un genio tan raro, y como se le ha metido en la cabeza que las escuadras y los cañones no sirven para nada, no puede comprender que yo... En fin... sé que se pondrá furiosa cuando vuelva, pues... como no hemos ganado, dirá esto y lo otro... me volverá loco... pero quiá... yo no le haré caso. ¿Qué te parece a ti? ¿No es verdad que no debo hacerla caso? - Ya lo creo- contesté- . Usía ha hecho muy bien en venir: eso prueba que es un valiente marino. - Pues vete con esas razones a Paca, y verás lo que te contesta - replicó él cada vez más agitado- . En fin, dile que estoy bueno y sano, y que mi presencia aquí ha sido muy necesaria. La verdad es que en el rescate del "Santa Ana" he tomado parte muy principal. Si yo no hubiera apuntado tan bien aquellos cañones, quién sabe, quién sabe... ¿Y qué crees tú? Aún puede que haga algo más; aún puede ser que si el viento nos es favorable, rescatemos mañana un par de navíos... Sí, señor... Aquí estoy meditando cierto plan... Veremos, veremos... Con que adiós, Gabrielillo. Cuidado con lo que le dices a Paca. - No, no me olvidaré. Ya sabrá que si no es por usía no se represa el "Santa Ana", y sabrá también que puede ser que a lo mejor nos traiga a Cádiz dos docenas de navíos. - Dos docenas, no, hombre- dijo- ; eso es mucho. Dos navíos, o quizás tres. En fin, yo creo que he hecho muy bien en venir a la escuadra. Ella estará furiosa y me volverá loco cuando regrese; pero... yo creo, lo repito, que he hecho muy bien en embarcarme». Dicho esto se apartó de mí. Un instante después le vi sentado en un rincón de la cámara. Estaba rezando, y movía las cuentas del rosario con mucho disimulo, porque no quería que le vieran ocupado en tan devoto ejercicio. Yo presumí por sus últimas palabras que mi amo había perdido el seso, y viéndole rezar me hice cargo de la debilidad de su espíritu, que en vano se había esforzado por sobreponerse a la edad cansada, y no pudiendo sostener la lucha, se dirigía a Dios en busca de misericordia. Doña Francisca tenía razón. Mi amo, desde hace muchos años, no servía más que para rezar. Conforme a lo acordado nos trasbordamos. D. Rafael y Marcial, como los demás oficiales heridos, fueron bajados en brazos a una de las lanchas, con mucho trabajo, por robustos marineros. Las fuertes olas estorbaban mucho esta operación; pero al fin se hizo, y las dos embarcaciones se dirigieron al "Rayo". La travesía de un navío a otro fue malísima; mas, al fin, aunque hubo momentos en que a mí me parecía que la embarcación iba a desaparecer para siempre, llegamos al costado del "Rayo", y con muchísimo trabajo subimos la escala. «Hemos salido de Guatemala para entrar en Guatepeor- dijo Marcial cuando le pusieron sobre cubierta- . Pero donde manda capitán no manda marinero. A este condenado le pusieron "Rayo" por mal nombre. Él dice que entrará en Cádiz antes de media noche, y yo digo que no entra. Veremos a ver. - ¿Qué dice usted, Marcial, que no llegaremos?- pregunté con mucho afán. - Usted, Sr. Gabrielito, no entiende de esto. - Es que cuando mi señor D. Alonso y los oficiales del "Santa Ana" creen que el "Rayo" entrará esta noche, por fuerza tiene que entrar. Ellos que lo dicen, bien sabido se lo tendrán. - Y tú no sabes, "sardiniya", que esos señores de popa se "candilean" (se equivocan) más fácilmente que nosotros los marinos de combés. Si no, ahí tienes al jefe de toda la escuadra, "Mr. Corneta", que cargue el diablo con él. Ya ves como no ha tenido ni tanto así "de idea" para mandar la acción. ¿Piensas tú que si "Mr. Corneta" hubiera hecho lo que yo decía se hubiera perdido la batalla? - ¿Y usted cree que no llegaremos a Cádiz? - Digo que este navío es más pesado que el mismo plomo, y además traicionero. Tiene mala andadura, gobierna mal y parece que está cojo, tuerto y manco como yo, pues si le echan la caña para aquí, él va para allí». En efecto: el "Rayo", según opinión general, era un barco de malísimas condiciones marineras. Pero a pesar de esto y de su avanzada edad, que frisaba en los cincuenta y seis años, como se hallaba en buen estado, no parecía correr peligro alguno, pues si el vendaval era cada vez mayor, también el puerto estaba cerca. De todos modos, ¿no era lógico suponer que mayor peligro corría el "Santa Ana", desarbolado, sin timón, y obligado a marchar a remolque de una fragata? Marcial fue puesto en el sollado, y Malespina en la cámara. Cuando le dejamos allí con los demás oficiales heridos, escuché una voz que reconocí, aunque al punto no pude darme cuenta de la persona a quien pertenecía. Acerqueme al grupo de donde salía aquella charla retumbante, que dominaba las demás voces, y quedé asombrado, reconociendo al mismo D. José María Malespina en persona. Corrí a él para decirle que estaba su hijo, y el buen padre suspendió la sarta de mentiras que estaba contando para acudir al lado del joven herido. Grande fue su alegría encontrándole vivo, pues había salido de Cádiz porque la impaciencia le devoraba, y quería saber su paradero a todo trance. «Eso que tienes no es nada- dijo abrazando a su hijo- : un simple rasguño. Tú no estás acostumbrado a sentir heridas; eres una dama, Rafael. ¡Oh!, si cuando la guerra del Rosellón hubieras estado en edad de ir allá conmigo, habrías visto lo bueno. Aquéllas sí eran heridas. Ya sabes que una bala me entró por el antebrazo, subió hacia el hombro, dio la vuelta por toda la espalda, y vino a salir por la cintura. ¡Oh, qué herida tan singular!, pero a los tres días estaba sano, mandando la artillería en el ataque de Bellegarde». Después explicó el motivo de su presencia a bordo del "Rayo", de este modo: «El 21 por la noche supimos en Cádiz el éxito del combate. Lo dicho, señores: no se quiso hacer caso de mí cuando hablé de las reformas de la artillería, y aquí tienen los resultados. Pues bien: en cuanto lo supe y me enteré de que había llegado en retirada Gravina con unos cuantos navíos, fui a ver si entre ellos venía el "San Juan", donde estabas tú; pero me dijeron que había sido apresado. No puedo pintar a ustedes mi ansiedad: casi no me quedaba duda de tu muerte, mayormente desde que supe el gran número de bajas ocurridas en tu navío. Pero yo soy hombre que llevo las cosas hasta el fin, y sabiendo que se había dispuesto la salida de algunos navíos con objeto de recoger los desmantelados y rescatar los prisioneros, determiné salir pronto de dudas, embarcándome en uno de ellos. Expuse mi pretensión a Solano, y después al mayor general de la escuadra, mi antiguo amigo Escaño, y no sin escrúpulo me dejaron venir. A bordo del "Rayo", donde me embarqué esta mañana, pregunté por ti, por el "San Juan"; mas nada consolador me dijeron, sino, por el contrario, que Churruca había muerto, y que su navío, después de batirse con gloria, había caído en poder de los enemigos. ¡Figúrate cuál sería mi ansiedad! ¡Qué lejos estaba hoy, cuando rescatamos al "Santa Ana", de que tú te hallabas en él! A saberlo con certeza, hubiera redoblado mis esfuerzos en las disposiciones que di con permiso de estos señores, y el navío de Álava habría quedado libre en dos minutos». Los oficiales que le rodeaban mirábanle con sorna oyendo el último jactancioso concepto de D. José María. Por sus risas y cuchicheos comprendí que durante todo el día se habían divertido con los embustes de aquel buen señor, quien no ponía freno a su voluble lengua, ni aun en las circunstancias más críticas y dolorosas. El cirujano dijo que convenía dejar reposar al herido, y no sostener en su presencia conversación alguna, sobre todo si ésta se refería al pasado desastre. D. José María, que tal oyó, aseguró que, por el contrario, convenía reanimar el espíritu del enfermo con la conversación. «En la guerra del Rosellón, los heridos graves (y yo lo estuve varias veces) mandábamos a los soldados que bailasen y tocasen la guitarra en la enfermería, y seguro estoy de que este tratamiento nos curó más pronto que todos los emplastos y botiquines. - Pues en las guerras de la República francesa- dijo un oficial andaluz que quería confundir a D. José María- , se estableció que en las ambulancias de los heridos fuese un cuerpo de baile completo y una compañía de ópera, y con esto se ahorraron los médicos y boticarios, pues con un par de arias y dos docenas de trenzados en sexta se quedaban todos como nuevos. - ¡Alto ahí!- exclamó Malespina- . Esa es grilla, caballerito. ¿Cómo puede ser que con música y baile se curen las heridas? - Usted lo ha dicho.- Sí; pero eso no ha pasado más que una vez, ni es fácil que vuelva a pasar. ¿Es acaso probable que vuelva a haber una guerra como la del Rosellón, la más sangrienta, la más hábil, la más estratégica que ha visto el mundo desde Epaminondas? Claro es que no; pues allí todo fue extraordinario, y puedo dar fe de ello, que la presencié desde el "Introito" hasta el "Ite misa est". A aquella guerra debo mi conocimiento de la artillería; ¿usted no ha oído hablar de mí? Estoy seguro de que me conocerá de nombre. Pues sepa usted que aquí traigo en la cabeza un proyecto grandioso, y tal que si algún día llega a ser realidad, no volverán a ocurrir desastres como éste del 21. Sí, señores- añadió mirando con gravedad y suficiencia a los tres o cuatro oficiales que le oían- : es preciso hacer algo por la patria; urge inventar algo sorprendente, que en un periquete nos devuelva todo lo perdido y asegure a nuestra marina la victoria por siempre jamás amén. - A ver, Sr. D. José María- dijo un oficial- ; explíquenos usted cuál es su invento.- Pues ahora me ocupo del modo de construir cañones de a 300. - ¡Hombre, de a 300!- exclamaron los oficiales con aspavientos de risa y burla- . Los mayores que tenemos a bordo son de 36. - Esos son juguetes de chicos. Figúrese usted el destrozo que harían esas piezas de 300 disparando sobre la escuadra enemiga- dijo Malespina- . Pero ¿qué demonios es esto?- añadió agarrándose para no rodar por el suelo, pues los balanceos del "Rayo" eran tales que muy difícilmente podía uno tenerse derecho. - El vendaval arrecia y me parece que esta noche no entramos en Cádiz», dijo un oficial retirándose. Quedaron sólo dos, y el mentiroso continuó su perorata en estos términos: «Lo primero que habría que hacer era construir barcos de 95 a 100 varas de largo. - ¡Caracoles! ¿Sabe usted que la lanchita sería regular?- indicó un oficial- . ¡Cien varas! El "Trinidad", que santa gloria haya, tenía setenta, y a todos parecía demasiado largo. Ya sabe usted que viraba mal, y que todas las maniobras se hacían en él muy difícilmente. - Veo que usted se asusta por poca cosa, caballerito- prosiguió Malespina- . ¿Qué son 100 varas? Aún podrían construirse barcos mucho mayores. Y he de advertir a ustedes que yo los construiría de hierro. - ¡De hierro!- exclamaron los dos oyentes sin poder contener la risa. - De hierro, sí. ¿Por ventura no conoce usted la ciencia de la hidrostática? Con arreglo a ella, yo construiría un barco de hierro de 7.000 toneladas. - ¡Y el "Trinidad" no tenía más que 4.000!- indicó un oficial- , lo cual parecía excesivo. ¿Pero no comprende usted que para mover esa mole sería preciso un aparejo tan colosal, que no habría fuerzas humanas capaces de maniobrar en él? - ¡Bicoca!... ¡Oh!, señor marino, ¿y quién le dice a usted que yo sería tan torpe que moviera ese buque por medio del viento? Usted no me conoce. Si supiera usted que tengo aquí una idea... Pero no quiero explicársela a ustedes, porque no me entenderían». Al llegar a este punto de su charla, D. José María dio tal tumbo que se quedó en cuatro pies. Pero ni por esas cerró el pico. Marchóse otro de los oficiales, y quedó sólo uno, el cual tuvo que seguir sosteniendo la conversación. «¡Qué vaivenes!- continuó diciendo el viejo- . No parece sino que nos vamos a estrellar contra la costa... Pues bien: como dije, yo movería esa gran mole de mi invención por medio del... ¿A que no lo adivina usted?... Por medio del vapor de agua. Para esto se construiría una máquina singular, donde el vapor, comprimido y dilatado alternativamente dentro de dos cilindros, pusiera en movimiento unas ruedas... pues...». El oficial no quiso oír más; y aunque no tenía puesto en el buque, ni estaba de servicio, por ser de los recogidos, fue a ayudar a sus compañeros, bastante atareados con el creciente temporal. Malespina se quedó solo conmigo, y entonces creí que iba a callar por no juzgarme persona a propósito para sostener la conversación. Pero mi desgracia quiso que él me tuviera en más de lo que yo valía, y la emprendió conmigo en los siguientes términos: «¿Usted comprende bien lo que quiero decir? Siete mil toneladas, el vapor, dos ruedas... pues. - Sí, señor, comprendo perfectamente- contesté a ver si se callaba, pues ni tenía humor de oírle, ni los violentos balances del buque, anunciando un gran peligro, disponían el ánimo a disertar sobre el engrandecimiento de la marina. - Veo que usted me conoce y se hace cargo de mis invenciones- continuó él- . Ya comprenderá que el buque que imagino sería invencible, lo mismo atacando que defendiendo. Él solo habría derrotado con cuatro o cinco tiros los treinta navíos ingleses. - ¿Pero los cañones de éstos no le harían daño también?- manifesté con timidez, arguyéndole más bien por cortesía que porque el asunto me interesase. - ¡Oh! La observación de usted, caballerito, es atinadísima, y prueba que comprende y aprecia las grandes invenciones. Para evitar el efecto de la artillería enemiga, yo forraría mi barco con gruesas planchas de acero; es decir, le pondría una coraza, como las que usaban los antiguos guerreros. Con este medio, podría atacar, sin que los proyectiles enemigos hicieran en sus costados más efecto que el que haría una andanada de bolitas de pan, lanzadas por la mano de un niño. Es una idea maravillosa la que yo he tenido. Figúrese usted que nuestra nación tuviera dos o tres barcos de esos. ¿Dónde iría a parar la escuadra inglesa con todos sus Nelsones y Collingwoodes? - Pero en caso de que se pudieran hacer aquí esos barcos- dije yo con viveza, conociendo la fuerza de mi argumento- , los ingleses los harían también, y entonces las proporciones de la lucha serían las mismas». D. José María se quedó como alelado con esta razón, y por un instante estuvo perplejo, sin saber qué decir; mas su vena inagotable no tardó en sugerirle nuevas ideas, y contestó con mal humor: «¿Y quién le ha dicho a usted, mozalbete atrevido, que yo sería capaz de divulgar mi secreto? Los buques se fabricarían con el mayor sigilo y sin decir palotada a nadie. Supongamos que ocurría una nueva guerra. Nos provocaban los ingleses, y les decíamos: «Sí, señor, pronto estamos; nos batiremos». Salían al mar los navíos ordinarios, empezaba la pelea, y a lo mejor cátate que aparecen en las aguas del combate dos o tres de esos monstruos de hierro, vomitando humo y marchando acá o allá sin hacer caso del viento; se meten por donde quieren, hacen astillas con el empuje de su afilada proa a los barcos contrarios, y con un par de cañonazos... figúrese usted, todo se acababa en un cuarto de hora». No quise hacer más objeciones, porque la idea de que corríamos un gran peligro me impedía ocupar la mente con pensamientos contrarios a los propios de tan crítica situación. No volví a acordarme más del formidable buque imaginario, hasta que treinta años más tarde supe la aplicación del vapor a la navegación, y más aún, cuando al cabo de medio siglo vi en nuestra gloriosa fragata "Numancia" la acabada realización de los estrafalarios proyectos del mentiroso de Trafalgar. Medio siglo después me acordé de D. José María Malespina, y dije: «Parece mentira que las extravagancias ideadas por un loco o un embustero lleguen a ser realidades maravillosas con el transcurso del tiempo». Desde que observé esta coincidencia, no condeno en absoluto ninguna utopía, y todos los mentirosos me parecen hombres de genio. Dejé a D. José María para ver lo que pasaba, y en cuanto puse los pies fuera de la cámara, me enteré de la comprometida situación en que se encontraba el "Rayo". El vendaval, no sólo le impedía la entrada en Cádiz, sino que le impulsaba hacia la costa, donde encallaría de seguro, estrellándose contra las rocas. Por mala que fuera la suerte del "Santa Ana", que habíamos abandonado, no podía ser peor que la nuestra. Yo observé con afán los rostros de oficiales y marineros, por ver si encontraba alguno que indicase esperanza; pero, por mi desgracia, en todos vi señales de gran desaliento. Consulté el cielo, y lo vi pavorosamente feo; consulté la mar, y la encontré muy sañuda: no era posible volverse más que a Dios, ¡y Éste estaba tan poco propicio con nosotros desde el 21!... El "Rayo" corría hacia el Norte. Según las indicaciones que iban haciendo los marineros, junto a quienes estaba yo, pasábamos frente al banco de Marrajotes, de Hazte Afuera, de Juan Bola, frente al Torregorda, y, por último, frente al castillo de Cádiz. En vano se ejecutaron todas las maniobras necesarias para poner la proa hacia el interior de la bahía. El viejo navío, como un corcel espantado, se negaba a obedecer; el viento y el mar, que corrían con impetuosa furia de Sur a Norte, lo arrastraban, sin que la ciencia náutica pudiese nada para impedirlo. No tardamos en rebasar de la bahía. A nuestra derecha quedó bien pronto Rota, Punta Candor, Punta de Meca, Regla y Chipiona. No quedaba duda de que el "Rayo" iba derecho a estrellarse inevitablemente en la costa cercana a la embocadura del Guadalquivir. No necesito decir que las velas habían sido cargadas, y que no bastando este recurso contra tan fuerte temporal, se bajaron también los masteleros. Por último, también se creyó necesario picar los palos, para evitar que el navío se precipitara bajo las olas. En las grandes tempestades el barco necesita achicarse, de alta encina quiere convertirse en humilde hierba, y como sus mástiles no pueden plegarse cual las ramas de un árbol, se ve en la dolorosa precisión de amputarlos, quedándose sin miembros por salvar la vida. La pérdida del buque era ya inevitable. Picados los palos mayor y de mesana, se le abandonó, y la única esperanza consistía en poderlo fondear cerca de la costa, para lo cual se prepararon las áncoras, reforzando las amarras. Disparó dos cañonazos para pedir auxilio a la playa ya cercana, y como se distinguieran claramente algunas hogueras en la costa, nos alegramos, creyendo que no faltaría quien nos diera auxilio. Muchos opinaron que algún navío español o inglés había encallado allí, y que las hogueras que veíamos eran encendidas por la tripulación náufraga. Nuestra ansiedad crecía por momentos; y respecto a mí, debo decir que me creí cercano a un fin desastroso. Ni ponía atención a lo que a bordo pasaba, ni en la turbación de mi espíritu podía ocuparme más que de la muerte, que juzgaba inevitable. Si el buque se estrellaba, ¿quién podía salvar el espacio de agua que le separaría de la tierra? El lugar más terrible de una tempestad es aquel en que las olas se revuelven contra la tierra, y parece que están cavando en ella para llevarse pedazos de playa al profundo abismo. El empuje de la ola al avanzar y la violencia con que se arrastra al retirarse son tales, que ninguna fuerza humana puede vencerlos. Por último, después de algunas horas de mortal angustia, la quilla del "Rayo" tocó en un banco de arena y se paró. El casco todo y los restos de su arboladura retemblaron un instante: parecía que intentaban vencer el obstáculo interpuesto en su camino; pero éste fue mayor, y el buque, inclinándose sucesivamente de uno y otro costado, hundió su popa, y después de un espantoso crujido, quedó sin movimiento. Todo había concluido, y ya no era posible ocuparse más que de salvar la vida, atravesando el espacio de mar que de la costa nos separaba. Esto pareció casi imposible de realizar en las embarcaciones que a bordo teníamos; mas había esperanzas de que nos enviaran auxilio de tierra, pues era evidente que la tripulación de un buque recién naufragado vivaqueaba en ella, y no podía estar lejos alguna de las balandras de guerra cuya salida para tales casos debía haber dispuesto la autoridad naval de Cádiz... El "Rayo" hizo nuevos disparos, y esperamos socorros con la mayor impaciencia, porque, de no venir pronto, pereceríamos todos con el navío. Este infeliz inválido, cuyo fondo se había abierto al encallar, amenazaba despedazarse por sus propias convulsiones, y no podía tardar el momento en que, desquiciada la clavazón de algunas de sus cuadernas, quedaríamos a merced de las olas, sin más apoyo que el que nos dieran los desordenados restos del buque. Los de tierra no podían darnos auxilio; pero Dios quiso que oyera los cañonazos de alarma una balandra que se había hecho a la mar desde Chipiona, y se nos acercó por la proa, manteniéndose a buena distancia. Desde que avistamos su gran vela mayor vimos segura nuestra salvación, y el comandante del "Rayo" dio las órdenes para que el trasbordo se verificara sin atropello en tan peligrosos momentos. Mi primera intención, cuando vi que se trataba de trasbordar, fue correr al lado de las dos personas que allí me interesaban: el señorito Malespina y Marcial, ambos heridos, aunque el segundo no lo estaba de gravedad. Encontré al oficial de artillería en bastante mal estado, y decía a los que le rodeaban: «No me muevan; déjenme morir aquí». Marcial había sido llevado sobre cubierta, y yacía en el suelo con tal postración y abatimiento, que me inspiró verdadero miedo su semblante. Alzó la vista cuando me acerqué a él, y tomándome la mano, dijo con voz conmovida: «Gabrielillo, no me abandones.- ¡A tierra! ¡Todos vamos a tierra!», exclamé yo procurando reanimarle; pero él, moviendo la cabeza con triste ademán, parecía presagiar alguna desgracia. Traté de ayudarle para que se levantara; pero después del primer esfuerzo, su cuerpo volvió a caer exánime, y al fin dijo: «No puedo». Las vendas de su herida se habían caído, y en el desorden de aquella apurada situación no encontró quien se las aplicara de nuevo. Yo le curé como pude, consolándole con palabras de esperanza; y hasta procuré reír ridiculizando su facha, para ver si de este modo le reanimaba. Pero el pobre viejo no desplegó sus labios; antes bien inclinaba la cabeza con gesto sombrío, insensible a mis bromas lo mismo que a mis consuelos. Ocupado en esto, no advertí que había comenzado el embarque en las lanchas. Casi de los primeros que a ellas bajaron fueron D. José María Malespina y su hijo. Mi primer impulso fue ir tras ellos siguiendo las órdenes de mi amo; pero la imagen del marinero herido y abandonado me contuvo. Malespina no necesitaba de mí, mientras que Marcial, casi considerado como muerto, estrechaba con su helada mano la mía, diciéndome: «Gabriel, no me abandones». Las lanchas atracaban difícilmente; pero a pesar de esto, una vez trasbordados los heridos, el embarco fue fácil, porque los marineros se precipitaban en ellas deslizándose por una cuerda, o arrojándose de un salto. Muchos se echaban al agua para alcanzarlas a nado. Por mi imaginación cruzó como un problema terrible la idea de cuál de aquellos dos procedimientos emplearía para salvarme. No había tiempo que perder, porque el "Rayo" se desbarataba: casi toda la popa estaba hundida, y los estallidos de los baos y de las cuadernas medio podridas anunciaban que bien pronto aquella mole iba a dejar de ser un barco. Todos corrían con presteza hacia las lanchas, y la balandra, que se mantenía a cierta distancia, maniobrando con habilidad para resistir la mar, les recogía. Las embarcaciones volvían vacías al poco tiempo, pero no tardaban en llenarse de nuevo. Yo observé el abandono en que estaba Medio-hombre, y me dirigí sofocado y llorando a algunos marineros, rogándoles que cargaran a Marcial para salvarle. Pero harto hacían ellos con salvarse a sí propios. En un momento de desesperación traté yo mismo de echármele a cuestas; pero mis escasas fuerzas apenas lograron alzar del suelo sus brazos desmayados. Corrí por toda la cubierta buscando un alma caritativa, y algunos estuvieron a punto de ceder a mis ruegos; mas el peligro les distrajo de tan buen pensamiento. Para comprender esta inhumana crueldad, es preciso haberse encontrado en trances tan terribles: el sentimiento y la caridad desaparecen ante el instinto de conservación que domina el ser por completo, asimilándole a veces a una fiera. «¡Oh, esos malvados no quieren salvarte, Marcial!- exclamé con vivo dolor. - Déjales- me contestó- . Lo mismo da a bordo que en tierra. Márchate tú; corre, chiquillo, que te dejan aquí». No sé qué idea mortificó más mi mente: si la de quedarme a bordo, donde perecería sin remedio, o la de salir dejando solo a aquel desgraciado. Por último, más pudo la voz de la naturaleza que otra fuerza alguna, y di unos cuantos pasos hacia la borda. Retrocedí para abrazar al pobre viejo, y corrí luego velozmente hacia el punto en que se embarcaban los últimos marineros. Eran cuatro: cuando llegué, vi que los cuatro se habían lanzado al mar y se acercaban nadando a la embarcación, que estaba como a unas diez o doce varas de distancia. «¿Y yo?- exclamé con angustia, viendo que me dejaban- . ¡Yo voy también, yo también!». Grité con todas mis fuerzas; pero no me oyeron o no quisieron hacerme caso. A pesar de la obscuridad, vi la lancha; les vi subir a ella, aunque esta operación apenas podía apreciarse por la vista. Me dispuse a arrojarme al agua para seguir la misma suerte; pero en el instante mismo en que se determinó en mi voluntad esta resolución, mis ojos dejaron de ver lancha y marineros, y ante mí no había más que la horrenda obscuridad del agua. Todo medio de salvación había desaparecido. Volví los ojos a todos lados, y no vi más que las olas que sacudían los restos del barco; en el cielo ni una estrella, en la costa ni una luz. La balandra había desaparecido también. Bajo mis pies, que pataleaban con ira, el casco del "Rayo" se quebraba en pedazos, y sólo se conservaba unida y entera la parte de proa, con la cubierta llena de despojos. Me encontraba sobre una balsa informe que amenazaba desbaratarse por momentos. Al verme en tal situación, corrí hacia Marcial diciendo: «¡Me han dejado, nos han dejado!». El anciano se incorporó con muchísimo trabajo, apoyado en su mano; levantó la cabeza y recorrió con su turbada vista el lóbrego espacio que nos rodeaba. «¡Nada!- exclamó- ; no se ve nada. Ni lanchas, ni tierra, ni luces, ni costa. No volverán». Al decir esto, un terrible chasquido sonó bajo nuestros pies en lo profundo del sollado de proa, ya enteramente anegado. El alcázar se inclinó violentamente de un lado, y fue preciso que nos agarráramos fuertemente a la base de un molinete para no caer al agua. El piso nos faltaba; el último resto del "Rayo" iba a ser tragado por las olas. Mas como la esperanza no abandona nunca, yo aún creí posible que aquella situación se prolongase hasta el amanecer sin empeorarse, y me consoló ver que el palo del trinquete aún estaba en pie. Con el propósito firme de subirme a él cuando el casco acabara de hundirse, miré aquel árbol orgulloso en que flotaban trozos de cabos y harapos de velas, y que resistía, coloso desgreñado por la desesperación, pidiendo al cielo misericordia. Marcial se dejó caer en la cubierta, y luego dijo: «Ya no hay esperanza, Gabrielillo. Ni ellos querrán volver, ni la mar les dejaría si lo intentaran. Puesto que Dios lo quiere, aquí hemos de morir los dos. Por mí nada me importa: soy un viejo y no sirvo para maldita la cosa... Pero tú... tú eres un niño, y...» Al decir esto su voz se hizo ininteligible por la emoción y la ronquera. Poco después le oí claramente estas palabras: «Tú no tienes pecados, porque eres un niño. Pero yo... Bien que cuando uno se muere así... vamos al decir... así, al modo de perro o gato, no necesita de que un cura venga y le dé la "solución", sino que basta y sobra con que uno mismo se entienda con Dios. ¿No has oído tú eso?». Yo no sé lo que contesté; creo que no dije nada, y me puse a llorar sin consuelo. «Ánimo, Gabrielillo- prosiguió- . El hombre debe ser hombre, y ahora es cuando se conoce quién tiene alma y quién no la tiene. Tú no tienes pecados; pero yo sí. Dicen que cuando uno se muere y no halla cura con quien confesarse, debe decir lo que tiene en la conciencia al primero que encuentre. Pues yo te digo, Gabrielillo, que me confieso contigo, y que te voy a decir mis pecados, y cuenta con que Dios me está oyendo detrás de ti, y que me va a perdonar». Mudo por el espanto y por las solemnes palabras que acababa de oír, me abracé al anciano, que continuó de este modo: «Pues digo que siempre he sido cristiano católico, "postólico", romano, y que siempre he sido y soy devoto de la Virgen del Carmen, a quien llamo en mi ayuda en este momento; y digo también que, si hace veinte años que no he confesado ni comulgado, no fue por mí, sino por "mor" del maldito servicio, y porque siempre lo va uno dejando para el domingo que viene. Pero ahora me pesa de no haberlo hecho, y digo, y declaro, y perjuro, que quiero a Dios y a la Virgen y a todos los santos; y que por todo lo que les haya ofendido me castiguen, pues si no me confesé y comulgué este año fue por "aquél" de los malditos "casacones", que me hicieron salir al mar cuando tenía el "proeto" de cumplir con la Iglesia. Jamás he robado ni la punta de un alfiler, ni he dicho más mentiras que alguna que otra para bromear. De los palos que le daba a mi mujer hace treinta años, me arrepiento, aunque creo que bien dados estuvieron, porque era más mala que las "churras", y con un genio más picón que un alacrán. No he faltado ni tanto así a lo que manda la Ordenanza; no aborrezco a nadie más que a los "casacones", a quienes hubiera querido ver hechos picadillo; pero pues dicen que todos somos hijos de Dios, yo les perdono, y "así mismamente" perdono a los franceses, que nos han traído esta guerra. Y no digo más, porque me parece que me voy a toda vela. Yo amo a Dios y estoy tranquilo. Gabrielillo, abrázate conmigo, y apriétate bien contra mí. Tú no tienes pecados, y vas a andar "finiqueleando" con los ángeles divinos. Más vale morirse a tu edad que vivir en este "emperrado" mundo... Con que ánimo, chiquillo, que esto se acaba. El agua sube, y el "Rayo" se acabó para siempre. La muerte del que se ahoga es muy buena: no te asustes... abrázate conmigo. Dentro de un ratito estaremos libres de pesadumbres, yo dando cuenta a Dios de mis pecadillos, y tú contento como unas pascuas danzando por el Cielo, que está alfombrado con estrellas, y allí parece que la felicidad no se acaba nunca, porque es eterna, que es como dijo el otro, mañana y mañana y mañana, y al otro y siempre...» No pudo hablar más. Yo me agarré fuertemente al cuerpo de Medio-hombre. Un violento golpe de mar sacudió la proa del navío, y sentí el azote del agua sobre mi espalda. Cerré los ojos y pensé en Dios. En el mismo instante perdí toda sensación, y no supe lo que ocurrió. Volvió, no sé cuándo, a iluminar turbiamente mi espíritu la noción de la vida; sentí un frío intensísimo, y sólo este accidente me dio a conocer la propia existencia, pues ningún recuerdo de lo pasado conservaba mi mente, ni podía hacerme cargo de mi nueva situación. Cuando mis ideas se fueron aclarando y se desvanecía el letargo de mis sentidos, me encontré tendido en la playa. Algunos hombres estaban en derredor mío, observándome con interés. Lo primero que oí, fue: «¡Pobrecito...!, ya vuelve en sí». Poco a poco fui volviendo a la vida, y con ella al recuerdo de lo pasado. Me acordé de Marcial, y creo que las primeras palabras articuladas por mis labios fueron para preguntar por él. Nadie supo contestarme. Entre los que me rodeaban reconocí a algunos marineros del "Rayo", les pregunté por Medio-hombre, y todos convinieron en que había perecido. Después quise enterarme de cómo me habían salvado; pero tampoco me dieron razón. Diéronme a beber no sé qué; me llevaron a una casa cercana, y allí, junto al fuego, y cuidado por una vieja, recobré la salud, aunque no las fuerzas. Entonces me dijeron que habiendo salido otra balandra a reconocer los restos del "Rayo", y los de un navío francés que corrió igual suerte, me encontraron junto a Marcial, y pudieron salvarme la vida. Mi compañero de agonía estaba muerto. También supe que en la travesía del barco naufragado a la costa habían perecido algunos infelices. Quise saber qué había sido de Malespina, y no hubo quien me diera razón del padre ni del hijo. Pregunté por el "Santa Ana", y me dijeron que había llegado felizmente a Cádiz, por cuya noticia resolví ponerme inmediatamente en camino para reunirme con mi amo. Me encontraba a bastante distancia de Cádiz, en la costa que corresponde a la orilla derecha del Guadalquivir. Necesitaba, pues, emprender la marcha inmediatamente para recorrer lo más pronto posible tan largo proyecto. Esperé dos días más para reponerme, y al fin, acompañado de un marinero que llevaba el mismo camino, me puse en marcha hacia Sanlúcar. En la mañana del 27 recuerdo que atravesamos el río, y luego seguimos nuestro viaje a pie sin abandonar la costa. Como el marinero que me acompañaba era francote y alegre, el viaje fue todo lo agradable que yo podía esperar, dada la situación de mi espíritu, aún abatido por la muerte de Marcial y por las últimas escenas de que fui testigo a bordo. Por el camino íbamos departiendo sobre el combate y los naufragios que le sucedieron. «Buen marino era Medio-hombre- decía mi compañero de viaje- . ¿Pero quién le metió a salir a la mar con un cargamento de más de sesenta años? Bien empleado le está el fin que ha tenido. - Era un valiente marinero- dije yo- ; y tan aficionado a la guerra, que ni sus achaques le arredraron cuando intentó venir a la escuadra. - Pues de ésta me despido- prosiguió el marinero- . No quiero más batallas en la mar. El Rey paga mal, y después, si queda uno cojo o baldado, le dan las buenas noches, y si te he visto no me acuerdo. Parece mentira que el Rey trate tan mal a los que le sirven. ¿Qué cree usted? La mayor parte de los comandantes de navío que se han batido el 21, hace muchos meses que no cobran sus pagas. El año pasado estuvo en Cádiz un capitán de navío que, no sabiendo cómo mantenerse y mantener a sus hijos, se puso a servir en una posada. Sus amigos le descubrieron, aunque él trataba de disimular su miseria, y, por último, lograron sacarle de tan vil estado. Esto no pasa en ninguna nación del mundo; ¡y luego se espantan de que nos venzan los ingleses! Pues no digo nada del armamento. Los arsenales están vacíos, y por más que se pide dinero a Madrid, ni un cuarto. Verdad es que todos los tesoros del Rey se emplean en pagar sus sueldos a los señores de la Corte, y entre éstos el que más come es el Príncipe de la Paz, que reúne 40.000 durazos como Consejero de Estado, como Secretario de Estado, como Capitán General y como Sargento mayor de guardias... Lo dicho, no quiero servir al Rey. A mi casa me voy con mi mujer y mis hijos, pues ya he cumplido, y dentro de unos días me han de dar la licencia. - Pues no podrá usted quejarse, amiguito, si le tocó ir en el "Rayo", navío que apenas entró en acción. - Yo no estaba en el "Rayo", sino en el "Bahama", que sin duda fue de los barcos que mejor y por más tiempo pelearon. - Ha sido apresado, y su comandante murió, si no recuerdo mal. - Así fue- contestó- . Y todavía me dan ganas de llorar cuando me acuerdo de Don Dionisio Alcalá Galiano, el más valiente brigadier de la armada. Eso sí: tenía el genio fuerte y no consentía la más pequeña falta; pero su mucho rigor nos obligaba a quererle más, porque el capitán que se hace temer por severo, si a la severidad acompaña la justicia, infunde respeto, y, por último, se conquista el cariño de la gente. También puede decirse que otro más caballero y más generoso que D. Dionisio Alcalá Galiano no ha nacido en el mundo. Así es que cuando quería obsequiar a sus amigos, no se andaba por las ramas, y una vez en la Habana gastó diez mil duros en cierto convite que dio a bordo de su buque. - También oí que era hombre muy sabio en la náutica. - ¿En la náutica? Sabía más que Merlín y que todos los doctores de la Iglesia. ¡Si había hecho un sinfín de mapas y había descubierto no sé qué tierras que están allá por el mismo infierno! ¡Y hombres así los mandan a una batalla para que perezcan como un grumete! Le contaré a usted lo que pasó en el "Bahama". Desde que empezó la batalla, D. Dionisio Alcalá Galiano sabía que la habíamos de perder, porque aquella maldita virada en redondo... Nosotros estábamos en la reserva y nos quedamos a la cola. Nelson, que no era ningún rana, vio nuestra línea y dijo: «Pues si la corto por dos puntos distintos, y les cojo entre dos fuegos, no se me escapa ni tanto así de navío». Así lo hizo el maldito, y como nuestra línea era tan larga, "la cabeza no podía ir en auxilio de la cola". Nos derrotó por partes, atacándonos en dos fuertes columnas dispuestas al modo de cuña, que es, según dicen, el modo de combatir que usaba el capitán moro Alejandro Magno, y que hoy dicen usa también Napoleón. Lo cierto es que nos envolvió y nos dividió y nos fue rematando barco a barco de tal modo, que no podíamos ayudarnos unos a otros, y cada navío se veía obligado a combatir con tres o cuatro. »Pues verá usted: el "Bahama" fue de los que primero entraron en fuego. Alcalá Galiano revistó la tripulación al mediodía, examinó las baterías, y nos echó una arenga en que dijo, señalando la bandera: «Señores: estén ustedes todos en la inteligencia de que esa bandera está clavada». Ya sabíamos qué clase de hombre nos mandaba; y así, no nos asombró aquel lenguaje. Después le dijo al guardia marina D. Alonso Butrón, encargado de ella: «Cuida de defenderla. Ningún Galiano se rinde, y tampoco un Butrón debe hacerlo». - Lástima es- dije yo- , que estos hombres no hayan tenido un jefe digno de su valor, ya que no se les encargó del mando de la escuadra. - Sí que es lástima, y verá usted lo que pasó. Empezó la refriega, que ya sabrá usted fue cosa buena, si estuvo a bordo del "Trinidad". Tres navíos nos acribillaron a balazos por babor y estribor. Desde los primeros momentos caían como moscas los heridos, y el mismo comandante recibió una fuerte contusión en la pierna, y después un astillazo en la cabeza, que le hizo mucho daño. ¿Pero usted cree que se acobardó, ni que anduvo con ungüentos ni parches? ¡Quiá! Seguía en el alcázar como si tal cosa, aunque personas muy queridas para él caían a su lado para no levantarse más. Alcalá Galiano mandaba la maniobra y la artillería como si hubiéramos estado haciendo el saludo frente a una plaza. Una balita de poca cosa le llevó el anteojo, y esto le hizo sonreír. Aún me parece que le estoy viendo. La sangre de las heridas le manchaba el uniforme y las manos; pero él no se cuidaba de esto más que si fueran gotas de agua salada salpicadas por el mar. Como su carácter era algo arrebatado y su genio vivo, daba las órdenes gritando y con tanto coraje, que si no las obedeciéramos porque era nuestro deber, las hubiéramos obedecido por miedo... Pero al fin todo se acabó de repente, cuando una bala de medio calibre le cogió la cabeza, dejándole muerto en el acto. »Con esto concluyó el entusiasmo, si no la lucha. Cuando cayó muerto nuestro querido comandante, le ocultaron para que no le viéramos; pero nadie dejó de comprender lo que había pasado, y después de una lucha desesperada sostenida por el honor de la bandera, el "Bahama" se rindió a los ingleses, que se lo llevarán a Gibraltar si antes no se les va a pique, como sospecho». Al concluir su relación, y después de contar cómo había pasado del "Bahama" al "Santa Ana", mi compañero dio un fuerte suspiro y calló por mucho tiempo. Pero como el camino se hacía largo y pesado, yo intenté trabar de nuevo la conversación, y principié contándole lo que había visto, y, por último, mi traslado a bordo del "Rayo" con el joven Malespina. «¡Ah!- dijo- . ¿Es un joven oficial de artillería que fue transportado a la balandra y de la balandra a tierra en la noche del 23? - El mismo- conteste- , y por cierto que nadie me ha dado razón de su paradero. - Pues ese fue de los que perecieron en la segunda lancha, que no pudo tocar a tierra. De los sanos se salvaron algunos, entre ellos el padre de ese señor oficial de artillería; pero los heridos se ahogaron todos, como es fácil comprender, no pudiendo los infelices ganar a nado la costa». Me quedé absorto al saber la muerte del joven Malespina, y la idea del pesar que aguardaba a mi infeliz e idolatrada amita llenó mi alma, ahogando todo resentimiento. «¡Qué horrible desgracia!- exclamé- . ¿Y seré yo quien lleve tan triste noticia a su afligida familia? ¿Pero, señor, está usted seguro de lo que dice? - He visto con estos ojos al padre de ese joven, quejándose amargamente, y refiriendo los pormenores de la desgracia con tanta angustia que partía el corazón. Según decía, él había salvado a todos los de la lancha, y aseguraba que si hubiera querido salvar sólo a su hijo, lo habría logrado a costa de la vida de todos los demás. Prefirió con todo dar la vida al mayor número, aun sacrificando la de su hijo en beneficio de muchos, y así lo hizo. Parece que es hombre de mucha alma, y sumamente diestro y valeroso». Esto me entristeció tanto, que no hablé más del asunto. ¡Muerto Marcial, muerto Malespina! ¡Qué terribles nuevas llevaba yo a casa de mi amo! Casi estuve por un momento decidido a no volver a Cádiz, dejando que el azar o la voz pública llevaran tan penosa comisión al seno del hogar, donde tantos corazones palpitaban de inquietud. Sin embargo, era preciso que me presentase a D. Alonso para darle cuenta de mi conducta. Llegamos por fin a Rota, y allí nos embarcamos para Cádiz. No pueden ustedes figurarse qué alborotado estaba el vecindario con la noticia de los desastres de la escuadra. Poco a poco iban llegando las nuevas de lo sucedido, y ya se sabía la suerte de la mayor parte de los buques, aunque de muchos marineros y tripulantes se ignoraba todavía el paradero. En las calles ocurrían a cada momento escenas de desolación, cuando un recién llegado daba cuenta de los muertos que conocía, y nombraba las personas que no habían de volver. La multitud invadía el muelle para reconocer los heridos, esperando encontrar al padre, al hermano, al hijo o al marido. Presencié escenas de frenética alegría, mezcladas con lances dolorosos y terribles desconsuelos. Las esperanzas se desvanecían, las sospechas se confirmaban las más de las veces, y el número de los que ganaban en aquel agonioso juego de la suerte era bien pequeño, comparado con el de los que perdían. Los cadáveres que aparecieron en la costa de Santa María sacaban de dudas a muchas familias, y otras esperaban aún encontrar entre los prisioneros conducidos a Gibraltar a la persona amada. En honor del pueblo de Cádiz, debo decir que jamás vecindario alguno ha tomado con tanto empeño el auxilio de los heridos, no distinguiendo entre nacionales y enemigos, antes bien equiparando a todos bajo el amplio pabellón de la caridad. Collingwood consignó en sus memorias esta generosidad de mis paisanos. Quizás la magnitud del desastre apagó todos los resentimientos. ¿No es triste considerar que sólo la desgracia hace a los hombres hermanos? En Cádiz pude conocer en su conjunto la acción de guerra que yo, a pesar de haber asistido a ella, no conocía sino por casos particulares, pues lo largo de la línea, lo complicado de los movimientos y la diversa suerte de los navíos, no permitían otra cosa. Según allí me dijeron, además del "Trinidad", se habían ido a pique el "Argonauta", de 92, mandado por D. Antonio Pareja, y el "San Agustín", de 80, mandado por D. Felipe Cajigal. Con Gravina, en el "Príncipe de Asturias", habían vuelto a Cádiz el "Montañés", de 80, comandante Alcedo, que murió en el combate en unión del segundo Castaños; el "San Justo", de 76, mandado por D. Miguel Gastón; el "San Leandro", de 74, mandado por D. José Quevedo; el "San Francisco", de 74, mandado por D. Luis Flores; el "Rayo", de 100, que mandaba Macdonell. De éstos, salieron el 23, para represar las naves que estaban a la vista, el "Montañés", el "San Justo", el "San Francisco" y el "Rayo"; pero los dos últimos se perdieron en la costa, lo mismo que el "Monarca", de 74, mandado por Argumosa, y el "Neptuno", de 80, cuyo heroico comandante, D. Cayetano Valdés, ya célebre por la jornada del 14, estuvo a punto de perecer. Quedaron apresados el "Bahama", que se deshizo antes de llegar a Gibraltar; el "San Ildefonso", de 74, comandante Vargas, que fue conducido a Inglaterra, y el "Nepomuceno", que por muchos años permaneció en Gibraltar, conservado como un objeto de veneración o sagrada reliquia. El "Santa Ana" llegó felizmente a Cádiz en la misma noche en que le abandonamos. Los ingleses también perdieron algunos de sus fuertes navíos, y no pocos de sus oficiales generales compartieron el glorioso fin del almirante Nelson. En cuanto a los franceses, no es necesario decir que tuvieron tantas pérdidas como nosotros. A excepción de los cuatro navíos que se retiraron con Dumanoir sin entrar en fuego, mancha que en mucho tiempo no pudo quitarse de encima la marina imperial, nuestros aliados se condujeron heroicamente en la batalla. Villeneuve, deseando que se olvidaran en un día sus faltas, peleó hasta el fin denodadamente, y fue llevado prisionero a Gibraltar. Otros muchos comandantes cayeron en poder de los ingleses, y algunos murieron. Sus navíos corrieron igual suerte que los nuestros: unos se retiraron con Gravina; otros fueron apresados, y muchos se perdieron en las costas. El "Achilles" se voló en medio del combate, como indiqué en mi relación. Pero a pesar de estos desastres, nuestra aliada, la orgullosa Francia, no pagó tan caro como España las consecuencias de aquella guerra. Si perdía lo más florido de su marina, en tierra alcanzaba en aquellos mismos días ruidosos triunfos. Napoleón había transportado en poco tiempo el gran ejército desde las orillas del Canal de la Mancha a la Europa central, y ponía en ejecución su colosal plan de campaña contra el Austria. El 20 de Octubre, un día antes de Trafalgar, Napoleón presenciaba en el campo de Ulm el desfile de las tropas austriacas, cuyos generales le entregaban su espada, y dos meses después, el 2 de Diciembre del mismo año, ganaba en los campos de Austerlitz la más brillante acción de su reinado. Estos triunfos atenuaron en Francia la pérdida de Trafalgar; el mismo Napoleón mandó a los periódicos que no se hablara del asunto, y cuando se le dio cuenta de la victoria de sus implacables enemigos los ingleses, se contentó con encogerse de hombros diciendo: «Yo no puedo estar en todas partes». Traté de retardar el momento de presentarme a mi amo; pero, al fin, el hambre, la desnudez en que me hallaba y la falta de asilo, me obligaron a ir. Mi corazón, al aproximarme a la casa de Doña Flora, palpitaba con tanta fuerza, que a cada paso me detenía para tomar aliento. La inmensa pena que iba a causar anunciando la muerte del joven Malespina, gravitaba sobre mi alma con tan atroz pesadumbre, que si yo hubiera sido responsable de aquel desastre, no me habría sentido más angustiado. Llegué por fin, y entré en la casa. Mi presencia en el patio produjo gran sensación; sentí fuertes pasos en las galerías altas, y aún no había tenido tiempo de decir una palabra, cuando me abrazaron estrechamente. No tardé en reconocer el rostro de Doña Flora, más pintorreado aquel día que un retablo, y ferozmente desfigurado con la alegría que mi presencia causó en el espíritu de la excelente vieja. Los dulces nombres de "pimpollo", "remono", "angelito", y otros que me prodigó con toda largueza, no me hicieron sonreír. Subí, y todos estaban en movimiento. Oí a mi amo que decía: «¡Ahí está! Gracias a Dios». Entré en la sala, y Doña Francisca se adelantó hacia mí preguntándome con mortal ansiedad: «¿Y D. Rafael? ¿Qué ha sido de D. Rafael?» Permanecí confuso por largo rato. La voz se ahogaba en mi garganta y no tenía valor para decir la fatal noticia. Repitieron la pregunta, y entonces vi a mi amita que salía de una pieza inmediata, con el rostro pálido, espantados los ojos y mostrando en su ademán la angustia que la poseía. Su vista me hizo prorrumpir en amargo llanto, y no necesité pronunciar una palabra. Rosita lanzó un grito terrible y cayó desmayada. D. Alonso y su esposa corrieron a auxiliarla, ocultando su pesar en el fondo del alma. Doña Flora se entristeció, y llamándome aparte para cerciorarse de que mi persona volvía completa, me dijo: «¿Con que ha muerto ese caballerito? Ya me lo figuraba yo, y así se lo he dicho a Paca; pero ella, reza que te reza, ha creído que lo podía salvar. Si cuando está de Dios una cosa... Y tú bueno y sano, ¡qué placer! ¿No has perdido nada?» La consternación que reinaba en la casa es imposible de pintar. Por espacio de un cuarto de hora no se oyeron más que llantos, gritos y sollozos, porque la familia de Malespina estaba allí también. ¡Pero qué singulares cosas permite Dios para sus fines! Había pasado, como he dicho, un cuarto de hora desde que di la noticia, cuando una ruidosa y chillona voz hirió mis oídos. Era la de D. José María Malespina, que vociferaba en el patio, llamando a su mujer, a D. Alonso y a mi amita. Lo que más me sorprendió fue que la voz del embustero parecía tan alegre como de costumbre, lo cual me parecía altamente indecoroso después de la desgracia ocurrida. Corrimos a su encuentro, y me maravillé viéndole gozoso como unas pascuas. «Pero D. Rafael...- le dijo mi amo con asombro. - Bueno y sano- contestó D. José María- . Es decir, sano, no; pero fuera de peligro sí, porque su herida ya no ofrece cuidado. El bruto del cirujano opinaba que se moría; pero bien sabía yo que no. ¡Cirujanitos a mí! Yo lo he curado, señores; yo, yo, por un procedimiento nuevo, inusitado, que yo solo conozco». Estas palabras, que repentinamente cambiaban de un modo tan radical la situación, dejaron atónitos a mis amos; después una viva alegría sucedió a la anterior tristeza, y, por último, cuando la fuerte emoción les permitió reflexionar sobre el engaño, me interpelaron con severidad, reprendiéndome por el gran susto que les había ocasionado. Yo me disculpé diciendo que me lo habían contado tal como lo referí, y D. José María se puso furioso, llamándome zascandil, embustero y enredador. Efectivamente, D. Rafael vivía y estaba fuera de peligro; mas se había quedado en Sanlúcar en casa de gente conocida, mientras su padre vino a Cádiz en busca de su familia para llevarla al lado del herido. El lector no comprenderá el origen de la equivocación que me hizo anunciar con tan buena fe la muerte del joven; pero apuesto a que cuantos lean esto sospechan que algún estupendo embuste del viejo Malespina hizo llegar a mis oídos la noticia de una desgracia supuesta. Así fue, ni más ni menos. Según lo que supe después al ir a Sanlúcar acompañando a la familia, D. José María había forjado una novela de heroísmo y habilidad por parte suya; en diversos corrillos refirió el extraño caso de la muerte de su hijo, suponiendo pormenores, circunstancias tan dramáticas, que por algunos días el fingido protagonista fue objeto de las alabanzas de todos por su abnegación y valentía. Contó que, habiendo zozobrado la lancha, él tuvo que optar entre la salvación de su hijo y la de todos los demás, decidiéndose por esto último, en razón de ser más generoso y humanitario. Adornó su leyenda con detalles tan peregrinos, tan interesantes y a la vez tan verosímiles, que muchos se lo creyeron. Pero la superchería se descubrió pronto y el engaño no duró mucho tiempo, aunque sí el necesario para que llegase a mis oídos, obligándome a transmitirlo a la familia. Aunque tenía muy mala idea de la veracidad del viejo Malespina, jamás pude creer que se permitiera mentir en asuntos tan serios. Pasadas aquellas fuertes emociones, mi amo cayó en profunda melancolía; apenas hablaba; diríase que su alma, perdida la última ilusión, había liquidado toda clase de cuentas con el mundo y se preparaba para el último viaje. La definitiva ausencia de Marcial le quitaba el único amigo de aquella su infantil senectud, y no teniendo con quién jugar a los barquitos, se consumía en honda tristeza. Ni aun viéndole tan abatido cejó Doña Francisca en su tarea de mortificación, y el día de mi llegada oí que le decía: «Bonita la habéis hecho... ¿Qué te parece? ¿Aún no estás satisfecho? Anda, anda a la escuadra. ¿Tenía yo razón o no la tenía? ¡Oh!, si se hiciera caso de mí... ¿Aprenderás ahora? ¿Ves cómo te ha castigado Dios? - Mujer, déjame en paz- contestaba dolorido mi amo. - Y ahora nos hemos quedado sin escuadra, sin marinos, y nos quedaremos hasta sin modo de andar si seguimos unidos con los franceses... Quiera Dios que estos señores no nos den un mal pago. El que se ha lucido es el Sr. Villeneuve. Vamos, que también Gravina, si se hubiera opuesto a la salida de la escuadra, como opinaban Churruca y Alcalá Galiano, habría evitado este desastre que parte el corazón. - Mujer... ¿qué entiendes tú de eso? No me mortifiques- dijo mi amo muy contrariado. - ¿Pues no he de entender? Más que tú. Sí, señor, lo repito. Gravina será muy caballero y muy valiente; pero lo que es ahora... buena la ha hecho. - Ha hecho lo que debía. ¿Te parece bien que hubiéramos pasado por cobardes? - Por cobardes no, pero sí por prudentes. Eso es. Lo digo y lo repito. La escuadra española no debía salir de Cádiz, cediendo a las genialidades y al egoísmo de M. Villeneuve. Aquí se ha contado que Gravina opinó, como sus compañeros, que no debían salir. Pero Villeneuve, que estaba decidido a ello, por hacer una hombrada que le reconciliase con su amo, trató de herir el amor propio de los nuestros. Parece que una de las razones que alegó Gravina fue el mal tiempo, y mirando el barómetro de la cámara, dijo: «¿No ven ustedes que el barómetro anuncia mal tiempo? ¿No ven ustedes cómo baja?». Entonces Villeneuve dijo secamente: «Lo que baja aquí es el valor». Al oír este insulto, Gravina se levantó ciego de ira y echó en cara al francés su cobarde comportamiento en el cabo de Finisterre. Se cruzaron palabritas un poco fuertes, y, por último, exclamó nuestro almirante: «¡A la mar mañana mismo!». Pero yo creo que Gravina no debía haber hecho caso de las baladronadas del francés, no, señor; que antes que nada es la prudencia, y más conociendo, como conocía, que la escuadra combinada no tenía condiciones para luchar con la de Inglaterra». Esta opinión, que entonces me pareció un desacato a la honra nacional, más tarde me pareció muy bien fundada. Doña Francisca tenía razón. Gravina no debió haber cedido a la exigencia de Villeneuve. Y digo esto, menoscabando quizás la aureola que el pueblo puso en las sienes del jefe de la escuadra española en aquella memorable ocasión. Sin negar el mérito de Gravina, yo creo hiperbólicas las alabanzas de que fue objeto después del combate y en los días de su muerte. Todo indicaba que Gravina era un cumplido caballero y un valiente marino; pero quizás por demasiado cortesano carecía de aquella resolución que da el constante hábito de la guerra, y también de la superioridad que en carreras tan difíciles como la de la Marina se alcanza sólo en el cultivo asiduo de las ciencias que la constituyen. Gravina era un buen jefe de división; pero nada más. La previsión, la serenidad, la inquebrantable firmeza, caracteres propios de las organizaciones destinadas al mando de grandes ejércitos, no las tuvieron sino D. Cosme Damián Churruca y D. Dionisio Alcalá Galiano. Mi señor D. Alonso contestó a las últimas palabras de su mujer; y cuando ésta salió, observé que el pobre anciano rezaba con tanta piedad como en la cámara del "Santa Ana" la noche de nuestra separación. Desde aquel día, el Sr. de Cisniega no hizo más que rezar, y rezando se pasó el resto de su vida, hasta que se embarcó en la nave que no vuelve más. Murió mucho después de que su hija se casara con D. Rafael Malespina, acontecimiento que hubo de efectuarse dos meses después de la gran función naval que los españoles llamaron "la del" 21 y los ingleses "Combate de Trafalgar", por haber ocurrido cerca del cabo de este nombre. Mi amita se casó en Vejer al amanecer de un día hermoso, aunque de invierno, y al punto partieron para Medinasidonia, donde les tenían preparada la casa. Yo fui testigo de su felicidad durante los días que precedieron a la boda; mas ella no advirtió la profunda tristeza que me dominaba, ni advirtiéndola hubiera conocido la causa. Cada vez se crecía ella más ante mis ojos, y cada vez me encontraba yo más humillado ante la doble superioridad de su hermosura y de su clase. Acostumbrándome a la idea de que tan admirable conjunto de gracias no podía ni debía ser para mí, llegué a tranquilizarme, porque la resignación, renunciando a toda esperanza, es un consuelo parecido a la muerte, y por eso es un gran consuelo. Se casaron, y el mismo día en que partieron para Medinasidonia, Doña Francisca me ordenó que fuera yo también allá para ponerme al servicio de los desposados. Fui por la noche, y durante mi viaje solitario iba luchando con mis ideas y sensaciones, que oscilaban entre aceptar un puesto en la casa de los novios, o rechazarlo para siempre. Llegué a la mañana siguiente, me acerqué a la casa, entré en el jardín, puse el pie en el primer escalón de la puerta y allí me detuve, porque mis pensamientos absorbían todo mi ser y necesitaba estar inmóvil para meditar mejor. Creo que permanecí en aquella actitud más de media hora. Silencio profundo reinaba en la casa. Los dos esposos, casados el día antes, dormían sin duda el primer sueño de su tranquilo amor, no turbado aún por ninguna pena. No pude menos de traer a la memoria las escenas de aquellos lejanos días en que ella y yo jugábamos juntos. Para mí, era Rosita entonces lo primero del mundo. Para ella, era yo, si no lo primero, al menos algo que se ama y que se echa de menos durante ausencias de una hora. En tan poco tiempo, ¡cuánta mudanza! Todo lo que estaba viendo me parecía expresar la felicidad de los esposos y como un insulto a mi soledad. Aunque era invierno, se me figuraba que los árboles todos del jardín se cubrían de follaje, y que el emparrado que daba sombra a la puerta se llenaba inopinadamente de pámpanos para guarecerles cuando salieran de paseo. El sol era muy fuerte y el aire se entibiaba, oreando aquel nido cuyas primeras pajas había ayudado a reunir yo mismo cuando fui mensajero de sus amores. Los rosales ateridos se me representaban cubiertos de rosas, y los naranjos de azahares y frutas que mil pájaros venían a picotear, participando del festín de la boda. Mis meditaciones y mis visiones no se interrumpieron sino cuando el profundo silencio que reinaba en la casa se interrumpió por el sonido de una fresca voz, que retumbó en mi alma, haciéndome estremecer. Aquella voz alegre me produjo una sensación indefinible, una sensación no sé si de miedo o de vergüenza: lo que sí puedo asegurar es que una resolución súbita me arrancó de la puerta, y salí del jardín corriendo, como un ladrón que teme ser descubierto. Mi propósito era inquebrantable. Sin perder tiempo salí de Medinasidonia, decidido a no servir ni en aquella casa ni en la de Vejer. Después de reflexionar un poco, determiné ir a Cádiz para desde allí trasladarme a Madrid. Así lo hice, venciendo los halagos de Doña Flora, que trató de atarme con una cadena formada de las marchitas rosas de su amor; y desde aquel día, ¡cuántas cosas me han pasado dignas de ser referidas! Mi destino, que ya me había llevado a Trafalgar, llevome después a otros escenarios gloriosos o menguados, pero todos dignos de memoria. ¿Queréis saber mi vida entera? Pues aguardad un poco, y os diré algo más en otro libro. EOT; } PK @�)[-�QnS! S! * faker/src/Faker/Provider/es_ES/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_ES; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{companyPrefix}} {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{companyPrefix}} {{lastName}}', '{{companyPrefix}} {{lastName}}-{{lastName}}', '{{lastName}}-{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} y {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} de {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}, {{lastName}} y {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}-{{lastName}}', '{{lastName}} y {{lastName}}', '{{lastName}} de {{lastName}}', ]; protected static $catchPhraseWords = [ [ 'Adaptive', 'Advanced', 'Ameliorated', 'Assimilated', 'Automated', 'Balanced', 'Business-focused', 'Centralized', 'Cloned', 'Compatible', 'Configurable', 'Cross-group', 'Cross-platform', 'Customer-focused', 'Customizable', 'Decentralized', 'De-engineered', 'Devolved', 'Digitized', 'Distributed', 'Diverse', 'Down-sized', 'Enhanced', 'Enterprise-wide', 'Ergonomic', 'Exclusive', 'Expanded', 'Extended', 'Facetoface', 'Focused', 'Front-line', 'Fully-configurable', 'Function-based', 'Fundamental', 'Future-proofed', 'Grass-roots', 'Horizontal', 'Implemented', 'Innovative', 'Integrated', 'Intuitive', 'Inverse', 'Managed', 'Mandatory', 'Monitored', 'Multi-channelled', 'Multi-lateral', 'Multi-layered', 'Multi-tiered', 'Networked', 'Object-based', 'Open-architected', 'Open-source', 'Operative', 'Optimized', 'Optional', 'Organic', 'Organized', 'Persevering', 'Persistent', 'Phased', 'Polarised', 'Pre-emptive', 'Proactive', 'Profit-focused', 'Profound', 'Programmable', 'Progressive', 'Public-key', 'Quality-focused', 'Reactive', 'Realigned', 'Re-contextualized', 'Re-engineered', 'Reduced', 'Reverse-engineered', 'Right-sized', 'Robust', 'Seamless', 'Secured', 'Self-enabling', 'Sharable', 'Stand-alone', 'Streamlined', 'Switchable', 'Synchronised', 'Synergistic', 'Synergized', 'Team-oriented', 'Total', 'Triple-buffered', 'Universal', 'Up-sized', 'Upgradable', 'User-centric', 'User-friendly', 'Versatile', 'Virtual', 'Visionary', 'Vision-oriented', ], [ '24hour', '24/7', '3rdgeneration', '4thgeneration', '5thgeneration', '6thgeneration', 'actuating', 'analyzing', 'asymmetric', 'asynchronous', 'attitude-oriented', 'background', 'bandwidth-monitored', 'bi-directional', 'bifurcated', 'bottom-line', 'clear-thinking', 'client-driven', 'client-server', 'coherent', 'cohesive', 'composite', 'context-sensitive', 'contextually-based', 'content-based', 'dedicated', 'demand-driven', 'didactic', 'directional', 'discrete', 'disintermediate', 'dynamic', 'eco-centric', 'empowering', 'encompassing', 'even-keeled', 'executive', 'explicit', 'exuding', 'fault-tolerant', 'foreground', 'fresh-thinking', 'full-range', 'global', 'grid-enabled', 'heuristic', 'high-level', 'holistic', 'homogeneous', 'human-resource', 'hybrid', 'impactful', 'incremental', 'intangible', 'interactive', 'intermediate', 'leadingedge', 'local', 'logistical', 'maximized', 'methodical', 'mission-critical', 'mobile', 'modular', 'motivating', 'multimedia', 'multi-state', 'multi-tasking', 'national', 'needs-based', 'neutral', 'nextgeneration', 'non-volatile', 'object-oriented', 'optimal', 'optimizing', 'radical', 'real-time', 'reciprocal', 'regional', 'responsive', 'scalable', 'secondary', 'solution-oriented', 'stable', 'static', 'systematic', 'systemic', 'system-worthy', 'tangible', 'tertiary', 'transitional', 'uniform', 'upward-trending', 'user-facing', 'value-added', 'web-enabled', 'well-modulated', 'zeroadministration', 'zerodefect', 'zerotolerance', ], [ 'ability', 'access', 'adapter', 'algorithm', 'alliance', 'analyzer', 'application', 'approach', 'architecture', 'archive', 'artificialintelligence', 'array', 'attitude', 'benchmark', 'budgetarymanagement', 'capability', 'capacity', 'challenge', 'circuit', 'collaboration', 'complexity', 'concept', 'conglomeration', 'contingency', 'core', 'customerloyalty', 'database', 'data-warehouse', 'definition', 'emulation', 'encoding', 'encryption', 'extranet', 'firmware', 'flexibility', 'focusgroup', 'forecast', 'frame', 'framework', 'function', 'functionalities', 'GraphicInterface', 'groupware', 'GraphicalUserInterface', 'hardware', 'help-desk', 'hierarchy', 'hub', 'implementation', 'info-mediaries', 'infrastructure', 'initiative', 'installation', 'instructionset', 'interface', 'internetsolution', 'intranet', 'knowledgeuser', 'knowledgebase', 'localareanetwork', 'leverage', 'matrices', 'matrix', 'methodology', 'middleware', 'migration', 'model', 'moderator', 'monitoring', 'moratorium', 'neural-net', 'openarchitecture', 'opensystem', 'orchestration', 'paradigm', 'parallelism', 'policy', 'portal', 'pricingstructure', 'processimprovement', 'product', 'productivity', 'project', 'projection', 'protocol', 'securedline', 'service-desk', 'software', 'solution', 'standardization', 'strategy', 'structure', 'success', 'superstructure', 'support', 'synergy', 'systemengine', 'task-force', 'throughput', 'time-frame', 'toolset', 'utilisation', 'website', 'workforce', ], ]; protected static $bsWords = [ [ 'implement', 'utilize', 'integrate', 'streamline', 'optimize', 'evolve', 'transform', 'embrace', 'enable', 'orchestrate', 'leverage', 'reinvent', 'aggregate', 'architect', 'enhance', 'incentivize', 'morph', 'empower', 'envisioneer', 'monetize', 'harness', 'facilitate', 'seize', 'disintermediate', 'synergize', 'strategize', 'deploy', 'brand', 'grow', 'target', 'syndicate', 'synthesize', 'deliver', 'mesh', 'incubate', 'engage', 'maximize', 'benchmark', 'expedite', 'reintermediate', 'whiteboard', 'visualize', 'repurpose', 'innovate', 'scale', 'unleash', 'drive', 'extend', 'engineer', 'revolutionize', 'generate', 'exploit', 'transition', 'e-enable', 'iterate', 'cultivate', 'matrix', 'productize', 'redefine', 'recontextualize', ], [ 'clicks-and-mortar', 'value-added', 'vertical', 'proactive', 'robust', 'revolutionary', 'scalable', 'leading-edge', 'innovative', 'intuitive', 'strategic', 'e-business', 'mission-critical', 'sticky', 'one-to-one', '24/7', 'end-to-end', 'global', 'B2B', 'B2C', 'granular', 'frictionless', 'virtual', 'viral', 'dynamic', '24/365', 'best-of-breed', 'killer', 'magnetic', 'bleeding-edge', 'web-enabled', 'interactive', 'dot-com', 'sexy', 'back-end', 'real-time', 'efficient', 'front-end', 'distributed', 'seamless', 'extensible', 'turn-key', 'world-class', 'open-source', 'cross-platform', 'cross-media', 'synergistic', 'bricks-and-clicks', 'out-of-the-box', 'enterprise', 'integrated', 'impactful', 'wireless', 'transparent', 'next-generation', 'cutting-edge', 'user-centric', 'visionary', 'customized', 'ubiquitous', 'plug-and-play', 'collaborative', 'compelling', 'holistic', 'rich', ], [ 'synergies', 'web-readiness', 'paradigms', 'markets', 'partnerships', 'infrastructures', 'platforms', 'initiatives', 'channels', 'eyeballs', 'communities', 'ROI', 'solutions', 'e-tailers', 'e-services', 'action-items', 'portals', 'niches', 'technologies', 'content', 'vortals', 'supply-chains', 'convergence', 'relationships', 'architectures', 'interfaces', 'e-markets', 'e-commerce', 'systems', 'bandwidth', 'infomediaries', 'models', 'mindshare', 'deliverables', 'users', 'schemas', 'networks', 'applications', 'metrics', 'e-business', 'functionalities', 'experiences', 'webservices', 'methodologies', ], ]; protected static $companyPrefix = ['Asociación', 'Centro', 'Corporación', 'Empresa', 'Gestora', 'Global', 'Grupo', 'Viajes', 'Air']; protected static $companySuffix = ['e Hijo', 'e Hija', 'e Hijos', 'y Asoc.', 'y Flia.', 'SRL', 'SA', 'S. de H.']; /** * @example 'Grupo' */ public static function companyPrefix() { return static::randomElement(static::$companyPrefix); } /** * @example 'Robust full-range hub' */ public function catchPhrase() { $result = []; foreach (static::$catchPhraseWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } /** * @example 'integrate extensible convergence' */ public function bs() { $result = []; foreach (static::$bsWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } } PK @�)[��)�� � ( faker/src/Faker/Provider/es_ES/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_ES; class Color extends \Faker\Provider\Color { protected static $safeColorNames = [ 'amarillo', 'azul marino', 'azul', 'blanco', 'celeste', 'gris', 'lima', 'magenta', 'marrón', 'morado', 'negro', 'plata', 'turquesa', 'verde', 'verde oliva', ]; } PK @�)[���]�4 �4 ) faker/src/Faker/Provider/es_ES/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_ES; class Person extends \Faker\Provider\Person { private static $crcMap = ['T', 'R', 'W', 'A', 'G', 'M', 'Y', 'F', 'P', 'D', 'X', 'B', 'N', 'J', 'Z', 'S', 'Q', 'V', 'H', 'L', 'C', 'K', 'E', 'T']; protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; /** * {@link} http://www.ine.es/daco/daco42/nombyapel/nombyapel.htm * {@link} http://www.ine.es/dyngs/INEbase/es/operacion.htm?c=Estadistica_C&cid=1254736177009&menu=ultiDatos&idp=1254734710990 * Manually added accent marks because the source lacks of them */ protected static $firstNameMale = [ 'Aaron', 'Adam', 'Adrián', 'Aitor', 'Alberto', 'Aleix', 'Alejandro', 'Alex', 'Alonso', 'Álvaro', 'Ander', 'Andrés', 'Ángel', 'Antonio', 'Arnau', 'Asier', 'Biel', 'Bruno', 'Carlos', 'César', 'Cristian', 'Daniel', 'Dario', 'David', 'Diego', 'Eduardo', 'Enrique', 'Eric', 'Erik', 'Fernando', 'Francisco', 'Francisco Javier', 'Gabriel', 'Gael', 'Gerard', 'Gonzalo', 'Guillem', 'Guillermo', 'Héctor', 'Hugo', 'Ian', 'Ignacio', 'Iker', 'Isaac', 'Ismael', 'Iván', 'Izan', 'Jaime', 'Jan', 'Javier', 'Jesús', 'Joel', 'Jon', 'Jordi', 'Jorge', 'José', 'José Antonio', 'José Manuel', 'Juan', 'Juan José', 'Leo', 'Lucas', 'Luis', 'Manuel', 'Marc', 'Marco', 'Marcos', 'Mario', 'Martín', 'Mateo', 'Miguel', 'Miguel Ángel', 'Nicolás', 'Oliver', 'Omar', 'Oriol', 'Óscar', 'Pablo', 'Pedro', 'Pol', 'Rafael', 'Raúl', 'Rayan', 'Roberto', 'Rodrigo', 'Rubén', 'Samuel', 'Santiago', 'Saúl', 'Sergio', 'Unai', 'Víctor', 'Yago', 'Yeray', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Abril', 'Adriana', 'África', 'Aina', 'Ainara', 'Ainhoa', 'Aitana', 'Alba', 'Alejandra', 'Alexandra', 'Alexia', 'Alicia', 'Alma', 'Amparo', 'Ana', 'Ana Isabel', 'Ana María', 'Andrea', 'Ángela', 'Ángeles', 'Antonia', 'Ariadna', 'Aurora', 'Beatriz', 'Berta', 'Blanca', 'Candela', 'Carla', 'Carlota', 'Carmen', 'Carolina', 'Celia', 'Clara', 'Claudia', 'Cristina', 'Daniela', 'Diana', 'Elena', 'Elsa', 'Emilia', 'Encarnación', 'Eva', 'Esther', 'Fátima', 'Francisca', 'Gabriela', 'Gloria', 'Helena', 'Inés', 'Inmaculada', 'Irene', 'Isabel', 'Josefa', 'Jimena', 'Juana', 'Julia', 'Laia', 'Lara', 'Laura', 'Leire', 'Lorena', 'Lidia', 'Lola', 'Lucía', 'Luisa', 'Luna', 'Malak', 'Manuela', 'Mar', 'Mara', 'Margarita', 'María', 'María Ángeles', 'María Carmen', 'María Dolores', 'María Pilar', 'Marina', 'Marta', 'Martina', 'Mireia', 'Miriam', 'Nadia', 'Nahia', 'Naia', 'Naiara', 'Natalia', 'Nayara', 'Nerea', 'Nil', 'Noa', 'Noelia', 'Nora', 'Nuria', 'Olivia', 'Olga', 'Ona', 'Paola', 'Patricia', 'Pau', 'Paula', 'Pilar', 'Raquel', 'Rocío', 'Rosa', 'Rosa María', 'Rosario', 'Salma', 'Sandra', 'Sara', 'Silvia', 'Sofía', 'Sonia', 'Teresa', 'Úrsula', 'Valentina', 'Valeria', 'Vega', 'Vera', 'Verónica', 'Victoria', 'Yaiza', 'Yolanda', 'Zoe', ]; protected static $lastName = [ 'Abad', 'Abeyta', 'Abrego', 'Abreu', 'Acevedo', 'Acosta', 'Acuña', 'Adame', 'Adorno', 'Agosto', 'Aguado', 'Aguayo', 'Aguilar', 'Aguilera', 'Aguirre', 'Alanis', 'Alaniz', 'Alarcón', 'Alba', 'Alcala', 'Alcaráz', 'Alcántar', 'Alejandro', 'Alemán', 'Alfaro', 'Alfonso', 'Alicea', 'Almanza', 'Almaráz', 'Almonte', 'Alonso', 'Alonzo', 'Altamirano', 'Alva', 'Alvarado', 'Álvarez', 'Amador', 'Amaya', 'Anaya', 'Andreu', 'Andrés', 'Anguiano', 'Angulo', 'Antón', 'Aparicio', 'Apodaca', 'Aponte', 'Aragón', 'Aranda', 'Araña', 'Arce', 'Archuleta', 'Arellano', 'Arenas', 'Arevalo', 'Arguello', 'Arias', 'Armas', 'Armendáriz', 'Armenta', 'Armijo', 'Arredondo', 'Arreola', 'Arriaga', 'Arribas', 'Arroyo', 'Arteaga', 'Asensio', 'Atencio', 'Ávalos', 'Ávila', 'Avilés', 'Ayala', 'Baca', 'Badillo', 'Baeza', 'Bahena', 'Balderas', 'Ballesteros', 'Banda', 'Barajas', 'Barela', 'Barragán', 'Barraza', 'Barrera', 'Barreto', 'Barrientos', 'Barrios', 'Barroso', 'Batista', 'Bautista', 'Bañuelos', 'Becerra', 'Beltrán', 'Benavides', 'Benavídez', 'Benito', 'Benítez', 'Bermejo', 'Bermúdez', 'Bernal', 'Berríos', 'Blanco', 'Blasco', 'Blázquez', 'Bonilla', 'Borrego', 'Botello', 'Bravo', 'Briones', 'Briseño', 'Brito', 'Bueno', 'Burgos', 'Bustamante', 'Bustos', 'Báez', 'Betancourt', 'Caballero', 'Cabello', 'Cabrera', 'Cabán', 'Cadena', 'Caldera', 'Calderón', 'Calero', 'Calvillo', 'Calvo', 'Camacho', 'Camarillo', 'Campos', 'Canales', 'Candelaria', 'Cano', 'Cantú', 'Caraballo', 'Carbajal', 'Carballo', 'Carbonell', 'Cárdenas', 'Cardona', 'Carmona', 'Caro', 'Carranza', 'Carrasco', 'Carrasquillo', 'Carrera', 'Carrero', 'Carretero', 'Carreón', 'Carrillo', 'Carrión', 'Carvajal', 'Casado', 'Casanova', 'Casares', 'Casas', 'Casillas', 'Castañeda', 'Castaño', 'Castellano', 'Castellanos', 'Castillo', 'Castro', 'Casárez', 'Cavazos', 'Cazares', 'Ceballos', 'Cedillo', 'Ceja', 'Centeno', 'Cepeda', 'Cerda', 'Cervantes', 'Cervántez', 'Chacón', 'Chapa', 'Chavarría', 'Chávez', 'Cintrón', 'Cisneros', 'Clemente', 'Cobo', 'Collado', 'Collazo', 'Colunga', 'Colón', 'Concepción', 'Conde', 'Contreras', 'Cordero', 'Cornejo', 'Corona', 'Coronado', 'Corral', 'Corrales', 'Correa', 'Cortés', 'Cortez', 'Cortés', 'Costa', 'Cotto', 'Covarrubias', 'Crespo', 'Cruz', 'Cuellar', 'Cuenca', 'Cuesta', 'Cuevas', 'Curiel', 'Córdoba', 'Córdova', 'De Anda', 'De Jesús', 'De la Cruz', 'De la Fuente', 'De la Torre', 'Del Río', 'Delacrúz', 'Delafuente', 'Delagarza', 'Delao', 'Delapaz', 'Delarosa', 'Delatorre', 'Deleón', 'Delgadillo', 'Delgado', 'Delrío', 'Delvalle', 'Díez', 'Domenech', 'Domingo', 'Domínguez', 'Domínquez', 'Duarte', 'Dueñas', 'Duran', 'Dávila', 'Díaz', 'Echevarría', 'Elizondo', 'Enríquez', 'Escalante', 'Escamilla', 'Escobar', 'Escobedo', 'Escribano', 'Escudero', 'Esparza', 'Espinal', 'Espino', 'Espinosa', 'Espinoza', 'Esquibel', 'Esquivel', 'Esteban', 'Esteve', 'Estrada', 'Estévez', 'Expósito', 'Fajardo', 'Farías', 'Feliciano', 'Fernández', 'Ferrer', 'Fierro', 'Figueroa', 'Flores', 'Flórez', 'Fonseca', 'Font', 'Franco', 'Frías', 'Fuentes', 'Gaitán', 'Galarza', 'Galindo', 'Gallardo', 'Gallego', 'Gallegos', 'Galván', 'Galán', 'Gamboa', 'Gámez', 'Gaona', 'Garay', 'García', 'Garibay', 'Garica', 'Garrido', 'Garza', 'Gastélum', 'Gaytán', 'Gil', 'Gimeno', 'Giménez', 'Girón', 'Godoy', 'Godínez', 'Gonzáles', 'González', 'Gracia', 'Granado', 'Granados', 'Griego', 'Grijalva', 'Guajardo', 'Guardado', 'Guerra', 'Guerrero', 'Guevara', 'Guillen', 'Gurule', 'Gutiérrez', 'Guzmán', 'Gálvez', 'Gómez', 'Haro', 'Henríquez', 'Heredia', 'Hernándes', 'Hernando', 'Hernádez', 'Hernández', 'Herrera', 'Herrero', 'Hidalgo', 'Hinojosa', 'Holguín', 'Huerta', 'Hurtado', 'Ibarra', 'Ibáñez', 'Iglesias', 'Irizarry', 'Izquierdo', 'Jaime', 'Jaimes', 'Jaramillo', 'Jasso', 'Jiménez', 'Jimínez', 'Juan', 'Jurado', 'Juárez', 'Jáquez', 'Laboy', 'Lara', 'Laureano', 'Leal', 'Lebrón', 'Ledesma', 'Leiva', 'Lemus', 'Lerma', 'Leyva', 'León', 'Limón', 'Linares', 'Lira', 'Llamas', 'Llorente', 'Loera', 'Lomeli', 'Longoria', 'Lorente', 'Lorenzo', 'Lovato', 'Loya', 'Lozada', 'Lozano', 'Lucas', 'Lucero', 'Lucio', 'Luevano', 'Lugo', 'Luis', 'Luján', 'Luna', 'Luque', 'Lázaro', 'López', 'Macias', 'Macías', 'Madera', 'Madrid', 'Madrigal', 'Maestas', 'Magaña', 'Malave', 'Maldonado', 'Manzanares', 'Manzano', 'Marco', 'Marcos', 'Mares', 'Marrero', 'Marroquín', 'Martos', 'Martí', 'Martín', 'Martínez', 'Marín', 'Más', 'Mascareñas', 'Mata', 'Mateo', 'Mateos', 'Matos', 'Matías', 'Maya', 'Mayorga', 'Medina', 'Medrano', 'Mejía', 'Melgar', 'Meléndez', 'Mena', 'Menchaca', 'Mendoza', 'Menéndez', 'Meraz', 'Mercado', 'Merino', 'Mesa', 'Meza', 'Miguel', 'Millán', 'Miramontes', 'Miranda', 'Mireles', 'Mojica', 'Molina', 'Mondragón', 'Monroy', 'Montalvo', 'Montañez', 'Montaño', 'Montemayor', 'Montenegro', 'Montero', 'Montes', 'Montez', 'Montoya', 'Mora', 'Moral', 'Morales', 'Morán', 'Moreno', 'Mota', 'Moya', 'Munguía', 'Murillo', 'Muro', 'Muñiz', 'Muñoz', 'Márquez', 'Méndez', 'Naranjo', 'Narváez', 'Nava', 'Navarrete', 'Navarro', 'Navas', 'Nazario', 'Negrete', 'Negrón', 'Nevárez', 'Nieto', 'Nieves', 'Niño', 'Noriega', 'Nájera', 'Núñez', 'Ocampo', 'Ocasio', 'Ochoa', 'Ojeda', 'Oliva', 'Olivares', 'Olivas', 'Oliver', 'Olivera', 'Olivo', 'Olivárez', 'Olmos', 'Olvera', 'Ontiveros', 'Oquendo', 'Ordoñez', 'Ordóñez', 'Orellana', 'Ornelas', 'Orosco', 'Orozco', 'Orta', 'Ortega', 'Ortíz', 'Osorio', 'Otero', 'Ozuna', 'Pabón', 'Pacheco', 'Padilla', 'Padrón', 'Pagan', 'Palacios', 'Palomino', 'Palomo', 'Pantoja', 'Pardo', 'Paredes', 'Parra', 'Partida', 'Pascual', 'Pastor', 'Patiño', 'Paz', 'Pedraza', 'Pedroza', 'Pelayo', 'Peláez', 'Perales', 'Peralta', 'Perea', 'Pereira', 'Peres', 'Peña', 'Pichardo', 'Pineda', 'Pizarro', 'Piña', 'Piñeiro', 'Plaza', 'Polanco', 'Polo', 'Ponce', 'Pons', 'Porras', 'Portillo', 'Posada', 'Pozo', 'Prado', 'Preciado', 'Prieto', 'Puente', 'Puga', 'Puig', 'Pulido', 'Páez', 'Pérez', 'Quesada', 'Quezada', 'Quintana', 'Quintanilla', 'Quintero', 'Quiroz', 'Quiñones', 'Quiñónez', 'Rael', 'Ramos', 'Ramírez', 'Ramón', 'Rangel', 'Rascón', 'Raya', 'Razo', 'Redondo', 'Regalado', 'Reina', 'Rendón', 'Rentería', 'Requena', 'Reséndez', 'Rey', 'Reyes', 'Reyna', 'Reynoso', 'Rico', 'Riera', 'Rincón', 'Riojas', 'Rivas', 'Rivera', 'Rivero', 'Robledo', 'Robles', 'Roca', 'Rocha', 'Rodarte', 'Rodrigo', 'Rodríguez', 'Rodríquez', 'Roig', 'Rojas', 'Rojo', 'Roldán', 'Rolón', 'Romero', 'Romo', 'Román', 'Roque', 'Ros', 'Rosa', 'Rosado', 'Rosales', 'Rosario', 'Rosas', 'Roybal', 'Rubio', 'Rueda', 'Ruelas', 'Ruiz', 'Ruvalcaba', 'Ruíz', 'Ríos', 'Saavedra', 'Saiz', 'Salas', 'Salazar', 'Salcedo', 'Salcido', 'Saldaña', 'Saldivar', 'Salgado', 'Salinas', 'Salvador', 'Samaniego', 'Sanabria', 'Sánchez', 'Sancho', 'Sandoval', 'Santacruz', 'Santamaría', 'Santana', 'Santiago', 'Santillán', 'Santos', 'Sanz', 'Sarabia', 'Sauceda', 'Saucedo', 'Sedillo', 'Segovia', 'Segura', 'Sepúlveda', 'Serna', 'Serra', 'Serrano', 'Serrato', 'Sevilla', 'Sierra', 'Silva', 'Simón', 'Sisneros', 'Sola', 'Solano', 'Soler', 'Soliz', 'Solorio', 'Solorzano', 'Solís', 'Soria', 'Soriano', 'Sosa', 'Sotelo', 'Soto', 'Suárez', 'Sáenz', 'Sáez', 'Sánchez', 'Tafoya', 'Tamayo', 'Tamez', 'Tapia', 'Tejada', 'Tejeda', 'Tello', 'Terrazas', 'Terán', 'Tijerina', 'Tirado', 'Toledo', 'Toro', 'Torres', 'Tovar', 'Trejo', 'Treviño', 'Trujillo', 'Téllez', 'Tórrez', 'Ulibarri', 'Ulloa', 'Urbina', 'Ureña', 'Uribe', 'Urrutia', 'Urías', 'Vaca', 'Valadez', 'Valdez', 'Valdivia', 'Valdés', 'Valencia', 'Valentín', 'Valenzuela', 'Valero', 'Valladares', 'Valle', 'Vallejo', 'Valles', 'Valverde', 'Vanegas', 'Varela', 'Vargas', 'Vega', 'Vela', 'Velasco', 'Velásquez', 'Velázquez', 'Venegas', 'Vera', 'Verdugo', 'Verduzco', 'Vergara', 'Vicente', 'Vidal', 'Viera', 'Vigil', 'Vila', 'Villa', 'Villagómez', 'Villalba', 'Villalobos', 'Villalpando', 'Villanueva', 'Villar', 'Villareal', 'Villarreal', 'Villaseñor', 'Villegas', 'Vásquez', 'Vázquez', 'Vélez', 'Véliz', 'Ybarra', 'Yáñez', 'Zambrano', 'Zamora', 'Zamudio', 'Zapata', 'Zaragoza', 'Zarate', 'Zavala', 'Zayas', 'Zelaya', 'Zepeda', 'Zúñiga', ]; protected static $titleMale = ['Sr.', 'D.', 'Dr.', 'Lic.', 'Ing.']; protected static $titleFemale = ['Sra.', 'Srta.', 'Dña', 'Dr.', 'Lic.', 'Ing.']; private static $suffix = ['Hijo', 'Segundo', 'Tercero']; protected static $licenceCodes = ['AM', 'A1', 'A2', 'A', 'B', 'B+E', 'C1', 'C1+E', 'C', 'C+E', 'D1', 'D1+E', 'D', 'D+E']; /** * @example 'Hijo' */ public static function suffix() { return static::randomElement(static::$suffix); } /** * Generate a Documento Nacional de Identidad (DNI) number * * @example '77446565E' * * @see https://es.wikibooks.org/wiki/Algoritmo_para_obtener_la_letra_del_NIF#Algoritmo */ public static function dni() { $number = static::numerify('########'); $letter = self::$crcMap[$number % 23]; return $number . $letter; } /** * @see https://sede.dgt.gob.es/es/tramites-y-multas/permiso-de-conduccion/obtencion-permiso-licencia-conduccion/clases-permiso-conduccion-edad.shtml * * @return string */ public function licenceCode() { return static::randomElement(static::$licenceCodes); } } PK @�)[f�= � � * faker/src/Faker/Provider/nl_BE/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nl_BE; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN). * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'BE', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } /** * Value Added Tax (VAT). * * @example 'BE0123456789', ('spaced') 'BE 0123456789' * * @see http://ec.europa.eu/taxation_customs/vies/faq.html?locale=en#item_11 * @see http://www.iecomputersystems.com/ordering/eu_vat_numbers.htm * @see http://en.wikipedia.org/wiki/VAT_identification_number * * @param bool $spacedNationalPrefix * * @return string VAT Number */ public static function vat($spacedNationalPrefix = true) { $prefix = $spacedNationalPrefix ? 'BE ' : 'BE'; // Generate 7 numbers of vat. $firstSeven = self::randomNumber(7, true); // Generate checksum for number $checksum = 97 - fmod($firstSeven, 97); // '0' + 7 numbers + checksum return sprintf('%s0%s%02d', $prefix, $firstSeven, $checksum); } } PK @�)[W � + faker/src/Faker/Provider/nl_BE/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nl_BE; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'hotmail.com', 'yahoo.com', 'advalvas.be']; protected static $tld = ['com', 'com', 'com', 'net', 'org', 'be', 'be', 'be']; } PK @�)[ ��1� � . faker/src/Faker/Provider/nl_BE/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nl_BE; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+32(0)########', '+32(0)### ######', '+32(0)# #######', '0#########', '0### ######', '0### ### ###', '0### ## ## ##', '0## ######', '0## ## ## ##', '0# #######', '0# ### ## ##', ]; } PK @�)[j�dr * faker/src/Faker/Provider/nl_BE/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nl_BE; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $postcodes = [ '2970', '3700', '7510', '9420', '8511', '3800', '9300', '9880', '3200', '8700', '8211', '2630', '4557', '4280', '3930', '5590', '5362', '4219', '6280', '9991', '8660', '1790', '9051', '5544', '4317', '5310', '6250', '5070', '3570', '5550', '4432', '1652', '8690', '4540', '6680', '6953', '4770', '6997', '7750', '5300', '1070', '6150', '4821', '4031', '7387', '5537', '6721', '6890', '4430', '5500', '5520', '4520', '4160', '7640', '2000', '2018', '2020', '2030', '2040', '2050', '2060', '2099', '7910', '8570', '9200', '9400', '5170', '7811', '4990', '1390', '8850', '2370', '4601', '6700', '7181', '5060', '6870', '3665', '9404', '9890', '7040', '1730', '8310', '1007', '9960', '6860', '3460', '5330', '9800', '7800', '6791', '3404', '3384', '6717', '7941', '6790', '7972', '4880', '5660', '6880', '7382', '6706', '1367', '5580', '8630', '8580', '4260', '3271', '4340', '4400', '6900', '4630', '4920', '3128', '9310', '2387', '4837', '6464', '6460', '5555', '7730', '5377', '7380', '1470', '5190', '9860', '2490', '6951', '6500', '4671', '5570', '7534', '5370', '6940', '7971', '4983', '4690', '9968', '7830', '6600', '3870', '4651', '7130', '7331', '7870', '7604', '1401', '9520', '8531', '9150', '4052', '6980', '1320', '6594', '7532', '3960', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; protected static $streetNameFormats = ['{{lastName}}{{streetSuffix}}']; protected static $cityFormats = ['{{cityName}}']; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n {{postcode}} {{city}}", ]; protected static $streetSuffix = [ 'baan', 'boulevard', 'dreef', 'hof', 'laan', 'pad', 'ring', 'singel', 'steeg', 'straat', 'weg', ]; /** * Export of BAG (http://bag.vrom.nl/) * last updated 2012/11/09 * * @var array */ protected static $cityNames = [ 'Aalst', 'Aarlen', 'Aarschot', 'Aat', 'Andenne', 'Antoing', 'Antwerpen', 'Bastenaken', 'Beringen', 'Beaumont', 'Beauraing', 'Bergen', 'Bilzen', 'Binche', 'Blankenberge', 'Borgloon', 'Borgworm', 'Bouillon', 'Bree', 'Brugge', 'Brussel', 'Charleroi', 'Châtelet', 'Chièvres', 'Chimay', 'Chiny', 'Ciney', 'Couvin', 'Damme', 'Deinze', 'Dendermonde', 'Diest', 'Diksmuide', 'Dilsen-Stokkem', 'Dinant', 'Doornik', 'Durbuy', 'Edingen', 'Eeklo', 'Eupen', 'Fleurus', 'Florenville', 'Fontaine-l\'Evêque', 'Fosses-la-Ville', 'Geel', 'Geldenaken', 'Gembloers', 'Genepiën', 'Genk', 'Gent', 'Geraardsbergen', 'Gistel', '\'s-Gravenbrakel', 'Halen', 'Halle', 'Hamont-Achel', 'Hannuit', 'Harelbeke', 'Hasselt', 'Herentals', 'Herk-de-Stad', 'Herstal', 'Herve', 'Hoei', 'Hoogstraten', 'Houffalize', 'Ieper', 'Izegem', 'Komen-Waasten', 'Kortrijk', 'La Louvière', 'La Roche-en-Ardenne', 'Landen', 'Le Rœulx', 'Lessen', 'Leuze-en-Hainaut', 'Leuven', 'Lier', 'Limburg', 'Lo-Reninge', 'Lokeren', 'Lommel', 'Luik', 'Maaseik', 'Malmedy', 'Marche-en-Famenne', 'Mechelen', 'Menen', 'Mesen', 'Moeskroen', 'Mortsel', 'Namen', 'Neufchâteau', 'Nieuwpoort', 'Nijvel', 'Ninove', 'Oostende', 'Ottignies', 'Oudenaarde', 'Oudenburg', 'Peer', 'Péruwelz', 'Philippeville', 'Poperinge', 'Rochefort', 'Roeselare', 'Ronse', 'Saint-Ghislain', 'Saint-Hubert', 'Sankt Vith', 'Scherpenheuvel-Zichem', 'Seraing', 'Sint-Niklaas', 'Sint-Truiden', 'Spa', 'Stavelot', 'Thuin', 'Tielt', 'Tienen', 'Tongeren', 'Torhout', 'Turnhout', 'Verviers', 'Veurne', 'Vilvoorde', 'Virton', 'Walcourt', 'Waregem', 'Waver', 'Wervik', 'Wezet', 'Zinnik', 'Zottegem', 'Zoutleeuw', ]; protected static $state = [ 'Antwerpen', 'Limburg', 'Oost-Vlaanderen', 'Vlaams-Brabant', 'West-Vlaanderen', 'Henegouwen', 'Luik', 'Luxemburg', 'Namen', 'Waals-Brabant', ]; protected static $country = [ 'Afghanistan', 'Albanië', 'Algerije', 'Amerikaans-Samoa', 'Andorra', 'Angola', 'Amerikaanse Virgineilanden', 'Anguilla', 'Antartica', 'Antigua en Barbuda', 'Argentinië', 'Armenië', 'Aruba', 'Australië', 'Azerbeidzjan', 'Bahamas', 'Bahrein', 'Bangladesh', 'Barbados', 'België', 'Belize', 'Benin', 'Bermuda', 'Bhutan', 'Bolivia', 'Bosnië-Herzegovina', 'Botswana', 'Bouvet Eiland (Bouvetoya)', 'Brazilië', 'Britse Maagdeneilanden', 'Brunei Darussalam', 'Bulgarije', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Cambodja', 'Canada', 'Centraal-Afrikaanse Republiek', 'Chili', 'China', 'Christmaseiland', 'Cocoseilanden', 'Colombia', 'Comoren', 'Congo', 'Cookeilanden', 'Costa Rica', 'Cuba', 'Cyprus', 'Denemarken', 'Djibouti', 'Dominica', 'Dominicaanse Republiek', 'Duitsland', 'Ecuador', 'Egypte', 'El salvador', 'Equatoriaal-Guinea', 'Eritrea', 'Estland', 'Ethiopië', 'Faroe Eilanden', 'Falklandeilanden', 'Fiji', 'Finland', 'Frankrijk', 'Frans-Guyana', 'Frans-Polynesië', 'Franse Zuidelijke en Antarctische Gebieden', 'Gabon', 'Gambia', 'Georgië', 'Ghana', 'Gibraltar', 'Griekenland', 'Groenland', 'Grenada', 'Guadeloupe', 'Guam', 'Guatemala', 'Guernsey', 'Guinee', 'Guinee-Bissau', 'Guyana', 'Haïti', 'Heard en McDonaldeilanden', 'Honduras', 'Hong Kong', 'Hongarije', 'IJsland', 'India', 'Indonesië', 'Iran', 'Irak', 'Ierland', 'Man', 'Israel', 'Ivoorkust', 'Italië', 'Jamaica', 'Japan', 'Jersey', 'Jordanië', 'Jemen', 'Kazachstan', 'Kenia', 'Kleinere afgelegen eilanden van de Verenigde staten', 'Kiribati', 'Korea', 'Koeweit', 'Kirgizië', 'Kameroen', 'Kaapverdië', 'Kaaimaneilanden', 'Kroatië', 'Laos', 'Letland', 'Libanon', 'Lesotho', 'Liberia', 'Libië', 'Liechtenstein', 'Litouwen', 'Luxemburg', 'Macau', 'Macedonië', 'Madagascar', 'Malawi', 'Maleisië', 'Maldiven', 'Mali', 'Malta', 'Marshalleilanden', 'Martinique', 'Mauritus', 'Mauritania', 'Mayotte', 'Mexico', 'Micronesië', 'Moldavië', 'Monaco', 'Mongolië', 'Montenegro', 'Monsterrat', 'Marokko', 'Mozambique', 'Myanmar', 'Namibië', 'Nauru', 'Nepal', 'Nederlandse Antillen', 'Nederland', 'Nieuw-Caledonië', 'Nieuw-Zeeland', 'Nicaragua', 'Niger', 'Nigeria', 'Niue', 'Norfolk', 'Noordelijke Marianen', 'Noorwegen', 'Oman', 'Oostenrijk', 'Oeganda', 'Oekraïne', 'Oezbakistan', 'Pakistan', 'Palau', 'Palestina', 'Panama', 'Papoea-Nieuw-Guinea', 'Paraguay', 'Peru', 'Filipijnen', 'Pitcairneilanden', 'Polen', 'Portugal', 'Puerto Rico', 'Qatar', 'Réunion', 'Roemenië', 'Rusland', 'Rwanda', 'Rwanda', 'Sint-Bartholomeus', 'Sint-Helena', 'Saint Kitts en Nevis', 'Saint Lucia', 'Sint Maarten', 'Saint-Pierre en Miquelon', 'Saint Vincent en de Grenadines', 'Samoa', 'San Marino', 'Sao Toma en Principe', 'Saoedi-Arabië', 'Senegal', 'Servië', 'Seychellen', 'Sierra Leone', 'Singapore', 'Slovenië', 'Salomonseilanden', 'Somalië', 'Spanje', 'Sri Lanka', 'Soedan', 'Suriname', 'Spitsbergen en Jan Mayen', 'Swaziland', 'Zweden', 'Zwitserland', 'Syrië', 'Taiwan', 'Tadzjikistan', 'Tanzania', 'Thailand', 'Tsjaad', 'Timor-Leste', 'Togo', 'Tokelau-eilanden', 'Tonga', 'Trinidad en Trobago', 'Tunesië', 'Turkije', 'Turkmenistan', 'Turks- en Caicoseilanden', 'Tuvalu', 'Tsjechische Republiek', 'Uruguay', 'Vanuatu', 'Venezuela', 'Verenigde Arabische Emiraten', 'Verenigd Koninkrijk', 'Verenigde Staten van Amerika', 'Vaticaanstad', 'Vietnam', 'Wallis en Futuna', 'Westerlijke Shara', 'Wit-Rusland', 'Zambia', 'Zuid-Afrika', 'Zuid-Georgia en de Zuidelijke Sandwicheilanden', 'Zimbabwe', ]; public static function postcode() { return static::randomElement(static::$postcodes); } /** * @example 'Gelderland' */ public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } /** * @see parent */ public function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } } PK @�)[�'{5<i <i ' faker/src/Faker/Provider/nl_BE/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nl_BE; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * The Project Gutenberg EBook of De legende en de heldhaftige, vroolijke en * roemrijke daden van Uilenspiegel en Lamme Goedzak in Vlaanderenland en elders, by Charles de Coster * * This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with * almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or * re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included * with this eBook or online at www.gutenberg.org/license * * * Title: De legende en de heldhaftige, vroolijke en roemrijke daden * van Uilenspiegel en Lamme Goedzak in Vlaanderenland en elders * * Author: Charles de Coster * * Release Date: July 3, 2005 [EBook #11208] * [Last updated: March 14, 2015] * * Language: Dutch * * @see http://www.gutenberg.org/cache/epub/11208/pg11208.txt * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' De legende en de heldhaftige, vroolijke en roemrijke daden van Uilenspiegel en Lamme Goedzak in Vlaanderenland en elders door Charles de Coster in het Vlaamsch vertaald door Richard Delbecq en René de Clercq (voor het proza) (voor de liederen) Derde druk met 22 platen van Jules Gondry 1919 KORTE LEVENSBESCHRIJVING VAN CHARLES DE COSTER Bewerkt naar Ch. Potvin, Francis Nautet enz. Charles-Theodore-Henri De Coster werd geboren te München, den 20n Augustus 1827. Zijn vader was intendant van graaf Charles Mercy d'Argenteau, aartsbisschop van Tyrus, die peter des kunstenaars was en hem de markiezin Henriette de la Tour Dupin, vrouw van den Franschen gezant te Turijn, tot meter gaf. De kleine De Coster, een engeltje van een knaap, sleet dus zijne eerste levensjaren in het paleis van den aartsbisschop, midden in weelde, in bloemen, geliefkoosd door zijne ouders en zijnen peter. Zijn eerste opvoeding was dus zeer aristocratisch en die indrukken blijven gewoonlijk onuitwischbaar. Doch weinig tijds nadien verandert dit alles. Zijne ouders verlaten München en gaan naar Brussel, waar hun tweede kind ter wereld komt; dan sterft zijn vader te Ieperen, bij zijn broeder, die daar geneesheer was. Zijn moeder keert terug naar Brussel bij hare zuster en hare kinderen. Charles was reeds in eene kostschool te Etterbeek, waar "ik mij zal moeten schikken naar den wil van een ander", zegt hij, "na zoolang mijn zin te hebben gedaan". Als hij uit de kostschool komt, is het om in het "Collège Saint-Michel" te treden, waar men een oogenblik hoopte dat het kind, dat reeds de droomerijen boven de droge studiën verkoos, zich aan het priesterschap zou wijden. Eerst dacht hij in de balie te treden, doch een vriend deed hem opmerken dat de rechten en de kunst moeilijk samengaan, en De Coster, geholpen door machtige beschermers, aanvaardde eene bediening in de "Société Générale". In 't lot gevallen, stelde zijne moeder eenen plaatsvervanger, die wegliep; na eenige dagen in het regiment, bij zijn kolonel, vertoefd te hebben, "om den plaatsvervanger te vervangen", maakte de jonge bediende op zijne beurt van de gelegenheid gebruik om zijne plaats te ontloopen. "Het ambtenaarsleven bevalt mij in het geheel niet", zegde hij. In de Bank voelde hij zich als een vreemdeling te midden van de bureaucraten. Hij stikte in die atmosfeer en "overigens wilde hij voor zich zelven werken". De letterkundige roeping verkreeg de bovenhand en hij trad in 1850 in de Hoogeschool van Brussel, waar hij het diploma van candidaat in de letteren behaalde. Maar De Coster gaf aan de Hoogeschool noch zijn hart, noch zijnen geest, noch zijne pen. Toen hij ze verliet, was hij noch doctor, noch professor, noch dagbladschrijver, noch tooneeldichter. Maar hij was kunstenaar, meer dan ooit. Vervolgens wilde hij in de redactie van een dagblad treden, maar hij aanbad het schoone boven alles en weigerde "een werktuig te maken van zijne pen". Dan begint een jammerlijk leven van voortdurenden tegenspoed en onbegrepen arbeid. In 1856 weigert hij eene plaats bij een makelaar in wijnen,--alles wat men hem aanbood. Om het even, de jonge kunstenaar heeft wilskracht en, door al zijn kommer heen, maakt hij eervol naam in de Fransche letterkunde. Buiten en behalve menigvuldige gewaardeerde bijdragen in dagbladen en tijdschriften, levert hij, in 1856, les Frères de la bonne trogne (Brabantsche legende); in 1857, de Légendes flamandes et wallones, die een ongemeenen bijval ontmoeten en door de Fransche pers vleiend beoordeeld worden; in 1861, de Contes brabançons. Zijn peter, de aartsbisschop, had hem sedert lang zijne bescherming onttrokken, die hem zeker ware bijgebleven, hadde De Coster zijne studiën in de Hoogeschool van Leuven willen doen. Hij had Brussel verkozen, waar hij vrienden vond. Dat was eene keuze doen voor de algeheele vrijheid des geestes. In 1863 wordt het petekind van den aartsbisschop van Tyrus lid van de Vrije Gedachte van Brussel. Hij was toen in den vollen bloei van zijn eersten bijval en gansch vervoerd door zijne liefde voor het schoone. Zijne liefde voor het volk, voor het wakkere Vlaamsche volk, stuwt hem voorwaarts en houdt zijn machtig genie bezig. De schilder Dillens zijn vriend, bezat in zijn werkhuis een verzameling oude Vlaamsche boeken. De Coster en Dillens doen verscheidene reizen door Zeeland en Vlaanderen: de "Legende van Uilenspiegel" was van dan af geboren in De Coster's brein. De Legende van Uilenspiegel en Lamme Goedzak, in de letterwereld met ongeduld verwacht, verscheen in 1867 in een prachtige uitgave, opgeluisterd met twee en dertig etsen van negentien talentvolle kunstenaars. Ziehier wat onder meer drie Fransche bladen zeiden van dat gewrocht: La Liberté van 18 December 1868: "'t Is een heldendicht in proza, waarin het bloed zoo rijkelijk vloeit als het bier. Men zou zeggen een kermis rondom eenen brandstapel". Le Constitutionnel, 9 December 1868, wijdde drie groote kolommen aan Uilenspiegel, waarin de recensent het boek met Goethe's Faust vergelijkt. Le Corsaire: "'t Is een heldendicht in proza, 't is de verheerlijking van den Vlaamschen geest". Heel de Fransche pers deelde dit gevoelen en drukte hare bewondering in de vleiendste artikelen uit. Onze Busken Huët getuigde: "Hollanders noch Vlamingen bezitten een werk over de XVIe eeuw in Vlaanderen, dat met het meesterwerk van De Coster kan vergeleken worden". Na Uilenspiegel verscheen nog: Voyage de noce (1872) en le Mariage de Toulet (1879). Edoch De Coster, die in het volle succes van de Légendes flamandes zijne vriendin verloren had, zag zich op 29 Juli 1869, wanneer Uilenspiegel zoo gunstig onthaald werd, nu nog zijne moeder ontrukken. Die ramp schokte hem diep in zijn reeds droevig bestaan, want De Coster leefde veelal in armoede, niettegenstaande zijn talent en de gunst waarmede zijne werken ontvangen werden. Schrale schrijversrechten, karige toelagen, luttel betaalde lessen moesten hem vrijwaren voor ellende. Hij kloeg dan ook, steeds denzelfden strijd te moeten herbeginnen. In 1870 schreef hij: "Hoewel ik veel gewerkt heb uit lust en uit liefde, begrijp ik, sedert minder dan drie jaar, de schrikverwekkende waarde van het geld en de noodwendigheid van een arbeid, die, genoegzaam betaald, den mensch, met den welstand, ook vrijheid en vreugde schenkt". Maar daarom legde hij zijne fierheid niet af. Toen eindelijk de regeering, een tiental jaren vóór zijnen dood, er aan dacht de verstandelijke hulpmiddelen van den grooten schrijver ten behoeve van het onderwijs aan te wenden, was het te laat. Hij stak zoo diep in schulden, dat zijne benoeming geen anderen uitslag opleverde dan eene opschudding te verwekken onder zijne schuldeischers, die zijn traktement aansloegen en hunne prooi niet meer loslieten. Toen hij stierf, op 7 Mei 1879, verkeerde hij in de diepste ellende. * * * * * Den 22n Juli 1894 werd door het gemeentebestuur van Eisene een eenvoudig doch treffend gedenkteeken van den beeldhouwer Samuel ter nagedachtenis van De Coster ingehuldigd. DE LAATSTE OOGENBLIKKEN VAN CHARLES DE COSTER. Charles De Coster stierf op 7 Mei 1879, te Elsene, in het huis, dat den hoek uitmaakt van de Gewijde-Boomstraat, en toen gehuurd werd door een fruitverkooper. Heel de woning van den grooten kunstenaar bestond uit de twee kamers op de eerste verdieping: de grootste was zijn werkkabinet, de andere zijne slaapkamer; daarin stonden een ijzeren bed, een kleine tafel, een houten kast, eenige stoelen. Hij had zich den dag te voren te bed gelegd: de pisvloed waaraan hij leed, en diens noodlottige gezellin, de longtering, waren plotseling verergerd. Charles De Coster nam zelden zijne toevlucht tot geneesheeren; een zijner vrienden nochtans, M. Kirkpatrick, verschrikt over den voortgang van de kwaal, had den heer dokter Vaucleroy, geneesheer aan de Krijgsschool, ontboden. Toen deze kwam, vond hij aan de sponde van den zieke eene oppasster, die De Coster in zijn verheven en grenzenloos medelijden met de onterfden en ongelukkigen, bij zich genomen had. Deze arme vrouw, die bij den zieltogende waakte, was zelve het toonbeeld des doods; heel haar aangezicht was ingevreten door zweren. De geneesheer ging heen zonder hoop den zieke te redden, maar hij voorzag toch geen dreigenden dood: hij zou 's anderen daags namiddags terugkomen. 's Anderen daags scheen De Coster zijn nakend einde niet bewust te zijn, want hij vroeg noch naar zijnen schoonbroeder, noch naar zijne zuster, die hij aanbad. Doch hij wilde zich omringen van vrienden, als om zijn lichaam en zijn hart te verwarmen. Hij liet deze roepen, die in de nabijheid woonden: zoo werden Félix Bouré, de beeldhouwer, en later ik zelf geroepen. Bouré was ziek; hij verwittigde zijn broeder, mede een vriend van De Coster: de heer Bouré vond in het werkkabinet kapitein Mertens die, diep bedroefd, in de kamer van den zieke niet dorst gaan. Deze betoonde een levendige erkentelijkheid aan den heer Bouré, die zijn bed wat gemakkelijker schikte en hem te drinken gaf. Toen ik en mijne vrouw op onze beurt kwamen, richtte De Coster zich op in zijn bed en herkende mij heel goed. Kloekmoedig in het aanschijn van den dood, had hij nog het gedacht om den heer Bouré en mij aan elkander voor te stellen. De heer Bouré bevestigde mij dat hij, toespeling makend op mijn beroep van advocaat, eenige Latijnsche woorden mompelde. Maar zijn blik verduisterde, zijne ademhaling werd hijgend; toen mijne vrouw hem naderde om zijn hoofdkussen te schikken en zijn voorhoofd te verfrisschen, moest hij eene inspanning doen om heur te herkennen: "Hoe, gij ook, mevrouw, ik dank u zeer!" Daarna werd de ademhaling flauwer, een laatste naam, die zijner zuster, kwam pijnlijk over zijne lippen: "Ca...ro...line". Het was zijn hart, dat ontsnapte. Het was twee uren. Hector Denis. VOORREDE VAN DEN UIL [1] Heeren kunstenaars, heeren uitgevers, heer dichter, ik heb u eenige aanmerkingen te doen aangaande uwe eerste uitgave. Hoe! in dat lijvige boek, in dien olifant dien gij met achttienen naar den roem tracht te drijven, hebt gij het kleinste plaatsje niet gegund aan den vogel van Minerva, den wijzen, omzichtigen uil! In Duitschland en in dat Vlaanderen dat gij zoozeer bemint, reis ik gedurig op den schouder van Uilenspiegel, die maar aldus genoemd wordt, omdat zijn naam bediedt: Uil en Spiegel, wijsheid en komediespel. Die van Damme, waar hij geboren werd, naar men zegt, spreken uit: Ulenspiegel, door samentrekking en de gewoonte die zij hebben u in stee van Ui uit te spreken. Dat is hunne zaak. Gij hebt eene andere uitlegging uitgedacht: Ulen voor U lieden Spiegel, de Spiegel van U, boeren en heeren, geregeerden en regeerders, de spiegel van de dwaasheden, de belachelijkheden, de misdaden van een tijdstip. Dat was vernuftig, maar onredelijk. Men moet nooit afbreken met den slenter. Misschien vondt gij het vreemd de wijsheid te verbeelden door een--naar uwe meening--treurigen, belachelijken vogel, een gebrilden schoolvos, een kermis-grappenmaker, een vriend der duisternis, dien men niet hoort vliegen en die doodt zonder dat men hem hoort komen, evenals de Dood. Nochtans gelijkt gij op mij, huichelaars die lacht met mij. In menige uwer nachten stroomde het bloed onder de slagen der Moord, die op vilten zolen liep, opdat men heur ook niet zoude hooren komen. Brak, in uw aller geschiedenis, nooit geen bleeke dageraad aan, die met zijn vale schemering de met lijken van mannen, vrouwen en kinderen bedekte straatsteenen verlichtte? Waarvan leeft uwe Staatkunde, sedert dat gij over de wereld regeert? Van worgen en moorden. Ik, uil, de leelijke uil, ik dood om mij te spijzen, om mijne jongen te spijzen, ik dood niet om te dooden. Verwijt gij mij de vogeltjes op te peuzelen, dan kan ik u even goed de slachting verwijten die gij aanricht onder alles wat leeft. Gij hebt boeken geschreven waarin gij met verteedering spreekt over de lichtheid van de vogelen, over hunne minnarijen, over hunne schoonheid, over de kunst waarmede zij hun nestje bouwen, en over de angsten des moederschaps, vervolgens zegt gij met welke saus men ze moet opdienen en in welke maand van het jaar zij de vetste stoverij opleveren. Ik, ik maak geen boeken, God beware mij daarvoor, anders schreef ik dat, als gij den vogel niet kunt opeten, gij het nest opeet, uit vreeze dat gij een hap zoudt verliezen. Wat u betreft, onbesuisde dichter, het was uw belang mij terug te brengen in uw werk, waarvan ten minste twintig hoofdstukken mij toebehooren [2] de andere laat ik u in onbetwisten eigendom. Men mag toch wel het volstrekt meesterschap behouden over de domheden die men laat drukken. Schreeuwende dichter, gij slaat links en rechts op die welke gij de beulen des vaderlands heet, gij stelt Keizer Karel en Philips II aan den schandpaal der geschiedenis; gij zijt geen uil; gij zijt niet voorzichtig. Weet gij of er geen Keizer Karel of geen Philips II op de wereld meer bestaan? Vreest gij niet dat eene opmerkzame censuur uit den buik van uwen olifant toespelingen op doorluchtige tijdgenooten vinde? Waarom laat gij dien Keizer en dien Koning niet slapen in hun graf? Waarom moet gij al die majesteit aanblaffen? Die het zweerd trekt, zal door het zweerd vergaan. Er zijn menschen die het u nooit zullen vergeven, ik ook vergeef het u niet, gij stoort mijne burgerlijke spijsvertering. Wat beteekent die bestendige tegenstelling tusschen een verfoeiden koning, wreedaardig van jongs af--daarom is het een mensch--en dat Vlaamsche volk, dat gij ons wilt voorstellen als heldhaftig, gulhartig, eerlijk en werkzaam? Wie zegt u dat die koning slecht en dat volk goed was? Wijselijk zou ik u het tegenovergestelde kunnen bewijzen. Uwe hoofdpersonages zijn dwazen of zotten, zonder er een uit te zonderen: uw deugniet van Uilenspiegel neemt de wapenen op voor de gewetensvrijheid; zijn vader Klaas sterft, laat zich levend verbranden voor zijne godsdienstige overtuiging; zijne moeder, Soetkin, kwijnt van verdriet en sterft ten gevolge van de foltering, om een fortuin voor haren zoon te bewaren; uw Lamme Goedzak stapt recht door het leven alsof het al was, goed en eerlijk op deze wereld te zijn; uwe kleine Nele, die niet leelijk is, bemint in heel haar leven maar een enkelen man.... Waar ziet men nog zulke dingen? Ik zou u beklagen, zoo ge mij niet deedt lachen. Nochtans moet ik bekennen dat naast die bespottelijke personages, er wel eenige zijn die ik geerne onder mijne boezemvrienden zoude nemen: uwe Spaansche huurlingen, uwe monniken die het gemeen verbranden, uwe Gilline, spionneerster der Inquisitie, uw gierige vischverkooper, aanklager en weerwolf, uw edelman die 's nachts duivel speelt om eene onnoozele te verleiden, en vooral dien omzichtigen Philips II, die, geld noodig hebbende, de heilige beelden in de kerken doet breken, ten einde een opstand te beteugelen waarvan hij de wijze aanstoker was. Minder kan men toch niet, als men geroepen is te erven van degenen die men doodt. Maar ik geloof dat al mijne woorden verloren moeite zijn. Gij weet niet wat een uil is. Ik ga het u zeggen. De uil is hij die in 't geniep, eerroof stookt onder de lieden die hem hinderlijk zijn en die, als men hem vraagt of hij de verantwoordelijkheid over zijne gezegden wil dragen, voorzichtig antwoordt: Ik bevestig niets, Men heeft mij gezegd.... Hij weet wel dat Men onvindbaar is. Uil is hij die een eerlijk gezin binnendringt, zich aanstelt als een trouwer, een meisje verleidt, geld ontleent, soms zijne schuld betaalt en henengaat als er niets meer te nemen is. Uil, de politieke man die een masker van vrijheid, van oprechtheid, van menschenliefde opzet en die, op een gegeven oogenblik, zonder te verwittigen, een man of eene natie zachtjes de keel toeworgt. Uil, de koopman die zijnen wijn doopt, zijne eetwaren vervalscht, een kwade maag brengt daar waar spijsverteering,--woede, daar waar vroolijkheid was. Uil, hij die behendig steelt, zonder dat men hem bij den kraag vatten kan, valsch getuigt tegen de waarheid, de weduwe ten onder brengt, de weeze stroopt, en zegepraalt in 't vet, lijk anderen zegepralen in 't bloed. Uilin, zij die hare schoonheid verkoopt, de beste harten van jongelieden vermorst, dat heeten: de jeugd vormen, en ze zonder eenen cent, achterlaat in het slijk waarin zij hen sleepte. Als ze ooit treurig gestemd is, zich ooit herinnert dat ze vrouw is, moeder zoude kunnen zijn, dan verloochen ik heur. Als ze, dat bestaan moede, in 't water springt, dan is zij eene zinnelooze, die niet verdiende te leven. Zie rondom u, domme schrijver, en tel, als gij kunt, de uilen van deze wereld; bedenk of het voorzichtig is gelijk gij het doet, van Macht en List, die koninginnen der uilen, aan te vallen. Kom tot inkeer, zeg mea culpa en vraag op uwe knieën om vergiffenis. Nochtans hebt gij mijne belangstelling gewonnen door uwe onbesuisdheid, vol zelfvertrouwen; tegen mijne gekende gewoonten in, verwittig ik u dan ook dat ik, op staanden voet, de grofheid en roekeloosheid van uwen stijl ga aanklagen bij mijne neven in letterkunde, die eene sterke pen, eene stoute tong en voortreffelijke brillen hebben, en zeer voorzichtige en pedante lieden zijn, die uwen trant niet gewoon zijn en hunne taal zoozeer kuischen, dat er ten lange laatste niets zal van overblijven. [3] Bubulus Bubb. EERSTE BOEK. I. In meimaand, als de hagedoorn in bloei stond, werd te Damme, in Vlaanderenland, Uilenspiegel, de zoon van Klaas geboren. Terwijl Katelijne, de vroedvrouw, hem in warme doeken bakerde, bezag ze zijn hoofd en riep ze blijde uit: --Hij is met den helm geboren! Maar weldra jammerend, met den vinger een zwart stipje op den schouder van den boorling toonend: --Laas! schreide zij, dat is het zwarte merk van den vinger des duivels! --Heer Satan is vandaag vroeg opgestaan, antwoordde Klaas, dat hij alreeds den tijd vond om mijn zoon te teekenen? --Satan sliep nog niet, zei Katelijne, want luister, nu eerst kraait Kanteklaar de hennen wakker. En zij gaf het kind over aan Klaas en ging naar buiten. De dageraad verdreef nu het nachtelijk duister, de zwaluwen vlogen kwetterend rakelings over de weide, en de zon kleurde vuurrood de kimme. Klaas deed het venster open en sprak tot Uilenspiegel: --Kind met den helm, zie, daar is moeder de Zon, die Vlaanderenland komt groeten. Bezie haar als uwe kijkers zullen open zijn; verkeert gij later ooit in twijfel, weet gij niet wat te doen om goed te doen, ga dan om raad bij de Zonne; zij is warm en helder: wees zoo goed als zij warm, zoo eerlijk als zij helder is. --Klaas, mijn man, zei Soetkin, ge spreekt tot een doove; kom en drink, mijn jongen. En de moeder stak den boorling hare schoone, blanke borsten toe. II. Terwijl Uilenspiegel zich laafde aan de levensbron, ontwaakten al de vogelkens in 't veld. Klaas, die mutsaards bond, bezag zijne vrouw, die Uilenspiegel de borst gaf. --Zeg eens, vrouw, sprak hij, hebt ge nog veel van die lekkere melk? --De kruiken zijn vol, man, antwoordde zij, maar dat is niet voldoende om mijn hert te verblijden. --Gij spreekt zoo treurig en het is zoo vroeg nog in den morgen. --Ik denk er aan, dat er geen oortje meer steekt in de tassche, die daar aan den muur hangt. Klaas nam de tassche van den wand; maar hij had goed schudden, er rinkelde geen geld in. Hij was er onthutst over; doch hij wilde zijne vrouw moed inspreken, en zei: --Waarover bekommert gij U? Hebben wij in de schapraai den koek niet liggen, dien Katelijne ons gisteren gaf? Zie ik daar geen groot stuk vleesch, dat ten minste voor drie dagen goede melk aan 't kind zal geven? Die zak boonen daar in den hoek, is die een voorteeken van hongersnood? En dat kuipje boter bestaat toch niet in mijne verbeelding? In mijne verbeelding ook niet, die appelen, welke, met elven in 't gelid, op onzen zolder liggen? En de dikke tonne schuimende Brugsche kuite, noodt zij ons niet, met haren vollen buik, tot een gulle drinkpartij? --Als 't kind gedoopt wordt, zei Soetkin, moeten er twee oortjes zijn voor den pastoor en één gulden voor 't festijn. Daarop kwam Katelijne het huis binnen met een grooten bundel kruiden en zij sprak: --Aan het kind bied ik de angelica, die den man voor ontucht behoedt en de venkel, die Satan van hem verwijderd houdt.... --Hebt gij het kruideken niet, vroeg Klaas, dat guldens aantrekt? --Neen, zegde zij. --Dan ga ik zien of er iets in de vaart is te vinden. Hij ging heen, met zijn hengel en zijn net, zeker dat hij niemand ontmoeten zou, want het was nog een heel uur vóór oosterzon, wat in Vlaanderen vijf uren zeggen wil. III. Klaas kwam aan de Brugsche vaart, niet verre van de zee. Hij schoof het aas aan den haak, wierp de lijn uit en liet ook zijn net in 't water zinken. Op den overkant der vaart lag een goedgekleede knaap vast in slaap, op een bed van mosselen. Op het gerucht, dat Klaas maakte, werd de jongen wakker; hij wilde vluchten, meenende dat het een serjant der naburige gemeente was, die kwam om hem te pakken en naar het Steen te brengen voor landlooperij. Doch de schrik was verdwenen toen hij Klaas herkende, die hem toeriep: --Wilt gij zes duiten verdienen? Ja?... Jaag dan de visch langs hier! Op die woorden ging het knaapje, een kleine dikzak, het water in; het trok er eenige lischbladeren, vatte ze tot een bundel samen en joeg er mee de visch naar Klaas. Toen de vangst gedaan was, trok Klaas net en lijn uit het water en ging hij de sluis over naar het knaapje. --Gij zijt het, zegde hij, die Lamme heet van uw doopnaam, en Goedzak om den wille van uw zachtaardig karakter, en achter Onze Lieve Vrouwekerk in de Reigerstraat woont? Hoe komt het dat gij, zoo jong en zoo netgekleed, onder den blooten hemel slaapt? --Laas! baas kooldrager, antwoordde het jongetje, ik heb thuis eene zuster, die een jaar jonger is dan ik en mij troef geeft bij den minsten twist. Maar op haren rug durf ik mijne weerwraak niet nemen, want ik zou haar zeer doen, baas. Gisterenavond, onder het eten, wischte ik met mijne vingers een teil uit, waarin ossenvleesch met boonen geweest was, en zij wou er heur deel van hebben. Daar was niet eens genoeg voor mij, baas. Als ze mij zag likkebaarden om den goeden smaak der saus, werd ze razend en sloeg ze met de volle hand mij zóó in 't gezicht, dat ik heel bebloed het huis uitgeloopen ben. Klaas vroeg hem wat zijn vader en zijne moeder zeiden, terwijl hij zoo geslagen werd. Lamme Goedzak antwoordde: --Vader stompte mij op den eenen schouder en moeder klopte mij op den anderen, roepende: "Verweer u, laffe Lamme". Maar ik wil geen meisje slaan en daarom ben ik weggeloopen. Eensklaps verbleekte Lamme en beefde hij als een riet. En Klaas zag een lange vrouw afkomen, met een mager meisje naast zich, dat er barsch uitzag. --Ah! zuchtte Lamme, terwijl hij Klaas bij zijne hooze vastgreep, daar komen moeder en zuster mij halen. Bescherm mij toch, baas kooldrager! --Dáár, sprak Klaas, neem eerst die zes duiten voor uwe moeite en heb geen vrees. Toen de twee vrouwen Lamme zagen, liepen zij naar hem toe, en beiden wilden hem slaan, de moeder omdat hij haar onrust aangedaan had en de zuster uit gewoonte. Lamme verschool zich achter Klaas en riep: --Ik heb zes duiten verdiend, ik heb zes duiten verdiend, slaat me niet! Doch de moeder kuste haren jongen reeds, terwijl het meisje Lamme's handen wilde openwringen, om hem zijn geld af te nemen. Maar Lamme schreeuwde: --'t Is 't mijne, ge zult het niet hebben.... 't Is 't mijne! En hij balde de vuisten. Toen trok Klaas de kleine meid geducht bij de ooren en sprak: --Als het u nog voorvalt leed te doen aan uw broer, die goed en zacht is als een lammeken, steek ik u in een donker kolenhok, en daar zal ik u niet meer bij de ooren trekken, maar de roode duivel uit de hel; hij zal u aan stukken scheuren met zijn groote klauwen en zijne tanden, die op vorken gelijken. Op die woorden dorst de meid Klaas niet meer te bezien, noch heuren broeder te naderen; zij verborg zich achter de rokken heurer moeder. Doch in de stad schreeuwde zij het overal uit: --De kooldrager heeft mij geslagen; hij heeft een duivel in zijn kelder. Nochtans dorst zij Lamme niet meer slaan; maar als zij groot was, deed ze hem haar werk doen. En de goede sul gehoorzaamde gewillig. Onderweg had Klaas zijne vangst verkocht aan een pachter, een lekkerbek, en thuis komende, zegde hij tot Soetkin: --Zie, dat heb ik gevonden in den buik van vier snoeken, negen karpers en in een volle ben paling. En hij smeet twee gulden en een oortje op tafel. --Man, waarom gaat gij niet alle dagen visschen? vroeg Soetkin. Klaas antwoordde: --Wel, omdat ik zelf niet geerne zou spartelen in de netten van de stadsserjanten. IV. Te Damme werd Uilenspiegel's vader "Klaas de kooldrager" geheeten. Klaas had zwart haar, schitterende oogen; zijn vel was van de kleur zijner koopwaar, uitgenomen op Zon- en feestdagen, als er veel zeep in de stulp was. Hij was klein, hoekig, sterk en blijgezind. Als zijn werk gedaan was en hij met den valavond naar eene taveerne van den Brugschen steenweg ging, om met kuite zijn keelgat te spoelen, dat zwart was van koolstof, riepen al de vrouwen, die, op den dorpel van heur deur den koelen avond genoten, hem vriendelijk toe: --Goên avond en klaar bier, kooldrager! --Goên avond en 'nen man die niet slaapt, antwoordde Klaas. De meisjes die in troepjes van het veld kwamen, stelden zich vóór hem, lieten hem niet door en vroegen hem: --Wat geeft ge om er door te mogen: een scharlaken lint, een vergulden gesp, fluweelen schoentjes of een gulden in ons beursje? Maar Klaas nam er eene om haar middel en kuste heur wangen of heur hals, al naarvolgens zijn mond het dichtst bij de donzige huid was, en dan zegde hij: --Vraagt, mijne hertjes, vraagt de rest aan uwe minnaars. En schaterlachend gingen de joelende meisjes voort. De kinderen herkenden Klaas aan zijn grove stem en aan zijn zwaren stap. Zij liepen naar hem toe en zeiden: --'n Avond, kooldrager! --Van 's gelijken, mijne engelkens, zei Klaas; maar komt niet te dicht, of 'k maak U zwart als moorkens. De stoute kaboutermannekens kwamen toch nader; dan nam Klaas er een bij zijn wambuis, streek zijn zwarte hand over 't gladde gezichtje en liet hem zoo loopen, tot groote vreugd van de schaterende bende. Soetkin, Klaas' wijf, was een brave, wakkere vrouw, die opstond met de zon, en vlug en vlijtig was als een bij. Zij en Klaas bebouwden getweeën hunnen akker en spanden zich als ossen vóór den ploeg. Zwaar was het om hem voort te trekken, doch zwaarder nog trok de egge, die met hare houten tanden den harden grond moest scheuren. Toch deden zij het blij te moede, met een liedeken op de lippen. En de grond mocht nog zoo hard zijn en de zon hare heetste stralen op hen neerschieten: zij konden water en bloed zweeten als zij de egge trokken dat hunne knieën knikten--al hun lijden vergaten zij, als zij even stil stonden en Soetkin heur zacht gelaat naar Klaas keerde, want dan kuste Klaas den spiegel van die teedere ziele. V. Den vooravond had men van de pui van 't gemeentehuis uitgeroepen dat Mevrouw, echtgenoote van keizer Karel, zwanger was en dat er gebeden voor hare aanstaande verlossing moesten worden opgezegd. Gansch huiverend kwam Katelijne bij Klaas binnen. --Wat scheelt er? vroeg de kooldrager. --Laas! sprak zij met hijgenden boezem. Dezen nacht zag ik spoken, die menschen maaiden gelijk de hooiers het gras.--'k Zag meisjes levend begraven! En de beul danste op de lijken!--De bloedsteen, die sedert negen maanden zweette, is dezen nacht gebarsten. --Erbarming, zuchtte Soetkin, erbarming, Heere God: wat duister voorteeken voor Vlaanderenland! --Ziet gij dat met uwe oogen of in droom? vroeg Klaas. --Met mijne eigen oogen, sprak Katelijne. Doodsbleek en schreiend sprak Katelijne toen: --Twee kinderkens zijn geboren; het een, in Spanje, is de kleine Philippus, het ander, in Vlaanderenland, is de zoon van Klaas, die later Uilenspiegel zal heeten. Philippus wordt een beul, want hij werd verwekt door Karel den Vijfde, den moordenaar van ons land. Uilenspiegel wordt een meester in kwinkslagen en guitenstreken, maar goedhertig zal hij zijn, want zijn vader is Klaas, de wakkere arbeider, die in braafheid, eer en deugd zijn brood verdient. Keizer Karel en koning Philippus zullen hun leven lang kwaad doen, door oorlog en knevelarij en andere misdaden. Klaas, die heel de week werkt, zal leven volgens recht en wet, bij zijn zuren arbeid zal hij lachen in stee van weenen: hij zal het zinnebeeld van de goede Vlaamsche werkers zijn. Uilenspiegel, immer jong en onsterfelijk, gaat de wereld door, maar nergens zal hij een vaste woonplaats hebben. En hij zal boer, edelman, schilder, beeldhouwer worden, alles zal hij te gelijk zijn. Zoo zal hij dolen langs velden en wegen, het goede en het schoone prijzen en lachen en spotten met alles wat dwaas en verkeerd is. Klaas is uw moed, edel volk van Vlaanderen, en Soetkin uwe dappere moeder; Uilenspiegel is uw geest; een lief en bevallig meisje, Uilenspiegel's gezellin en onsterfelijk als hij, zal uw hert zijn, en Lamme Goedzak, een dikke pens, uwe maag. En omhoog zullen de opeters van 't volk gaan, en omlaag hunne slachtoffers; omhoog de roovende wespen, omlaag de noeste bijen, en in den hemel zullen de wonden van Christus bloeden. Toen Katelijne, de goede tooveres, dit gezegd had, viel zij in slaap. VI. Uilenspiegel werd ten doop gebracht, toen plotseling een hevige regenbui viel, die hem gansch nat maakte. Zoo werd hij voor de eerste maal gedoopt. Als hij nu de kerk binnengebracht werd, kwam de kosterschoolmeester aan peter en meter, vader en moeder zeggen, dat zij zich rond de doopvont moesten scharen, hetgeen zij deden. Maar boven de vont, was er in 't gewelf een gat, dat een metser gekapt had om er eene lamp aan een vergulde sterre te hangen. De metser, die, van boven, peter en meter stokstijf rond de toegedekte vont zag staan, goot verraderlijk door het gat een emmer water, dat, tusschen hen, met groot geplas op het deksel van de vont kletste. Doch Uilenspiegel kreeg er het grootste deel van. En zoo werd hij voor de tweede maal gedoopt. De deken kwam; zij deden hem hun beklag, maar hij zei hun van zich te haasten, dat het een ongeluk was. Uilenspiegel ging te werk als een bezetene, om den wille van het water, dat op hem gespat was. De deken gaf hem het zout en het water en heette hem Thijlbert, wat zeggen wil: "altijd ongedurig". En zoo werd hij voor de derde maal gedoopt. Uit Onze Lieve Vrouwekerk ging men daar rechtover, in de Langestraat, eene taveerne binnen, die voor uithangbord een rozenkrans had, met eene pint in het midden. Zij dronken er zeventien pinten dobbele kuite en nog meer. Want in Vlaanderen, als men nat is, droogt men zich met een vuur van bier in den buik. Zoo werd Uilenspiegel voor de vierde maal gedoopt. Met het hoofd zwaarder dan 't lichaam, strompelden ze huiswaarts; zoo kwamen ze aan een brugje over eenen poel; Katelijne, die meter was, droeg het kind; zij struikelde en viel in de modder met Uilenspiegel. Zoo werd hij voor de vijfde maal gedoopt. Men trok hem uit den poel. In 't huis van Klaas werd hij met lauw water gewasschen. Dit was zijn zesde doopsel. VII. Dien dag besloot Zijne Heilige Majesteit keizer Karel, groote feesten te houden, om de geboorte van zijn zoon te vieren. Evenals Klaas, besloot hij uit visschen te gaan, niet in de vaart, doch in de beurzen en tasschen zijner onderdanen. Daaruit is het dat vorstelijke lijnen gouden karolussen, gouden lammeren, rozenobels, dubloenen, zilveren daelders en al die wonderbare visschen trekken, die, naar willekeur van den visscher, veranderen in fluweelen kleederen en schitterende edelgesteenten, in lekkeren wijn en smakelijke gerechten. Want de rivieren, die 't rijkst zijn aan visch, zijn niet die, waarin het meeste water is. Nadat Zijne Heilige Majesteit zijn raad bijeengeroepen had, besloot hij, dat de vangst volgenderwijze geschieden zou: De genadige infant zou rond negen of tien uren ten doop gebracht worden; ten blijke van groote vreugde, zouden de inwoners van Valladolid heel den nacht, op eigen kosten, feesten en kermissen, en ten bate der armen, hun geld op de Groote Markt strooien. Op vijf punten zou eene fontein, tot aan den dageraad toe, goeden wijn spuiten, die door de stad moest betaald worden. Op vijf andere plaatsen zouden, op houten kramen, allerhande worsten, ossetongen en pasteien uitgestald worden, mede ten laste van de stad. Op eigen kosten zouden de lieden van Valladolid, op den doortocht van den stoet, in grooten getale zegebogen oprichten, den Vrede, het Geluk, den Overvloed, de Fortuin voorstellend, en allerhande zinnebeeldige toespelingen op de gaven des hemels, waarmede zij onder de regeering van Zijne Heilige Majesteit begunstigd waren. Ten slotte en behalve deze bogen van pais, zouden er andere opgericht worden, waarop, in helle kleuren, minder goedertieren kenteekenen zouden prijken, zooals arenden, leeuwen, lansen, hellebaarden, vlammende spiesen, kanonnen, falkonetten, slangen met wijden mond, mitsgaders al ander oorlogstuig, om op zinnebeeldige wijze de macht en de kracht van Zijne Heilige Majesteit voor te stellen. En, voor het verlichten der kerk zou, als een blijk van de genade Zijner Majesteit, aan het gilde der keersgieters toegestaan worden, voor niet, over de twintig duizend waskeersen te leveren, waarvan de onopgebrande einden naar 't kapittel zouden gaan. Al de andere kosten zou de keizer zelf betalen, om aldus te toonen, dat het Zijner Goedertierenheid behaagde, zijne volkeren niet te zeer te belasten. Als de gemeente die bevelen uitvoerde, kwamen jammerlijke tijdingen uit Rome. Oranje, Alençon en Frundsberg, bevelhebbers van den keizer, waren binnen de heilige stede gedrongen en hadden er kerken, kapellen en huizen verwoest en geplunderd, niemand, priesters, nonnen, moeders noch kinderen, sparend. Den Heiligen Vader hadden zij gevangengenomen. De plundering duurde reeds een volle week; ridders en landsknechten doolden door Rome, zwelgend en brassend, met de wapens zwaaiend, op zoek naar de kardinalen, roepende en tierende, dat zij hen allen derwijze verminken zouden, dat geen hunner ooit paus zou worden. Enkelen hadden die bedreiging reeds ten uitvoer gebracht en dweilden langs de straten met halssnoeren van acht-en-twintig of meer bloedige bollen, groot als okkernoten. De wegen leken roode beken, waarin de verminkte lijken der vermoorden lagen. Onder het volk werd gezegd, dat de keizer, die geld noodig had, er wilde visschen in het bloed van de priesters, en dat hij bekend met het tractaat, den gevangen paus door zijne bevelhebbers opgelegd, hem dwong afstand te doen van al de versterkte plaatsen zijner Staten, 400.000 dukaten te betalen en gevangen te blijven totdat aan die voorwaarden voldaan was. Nochtans was de droefheid van Zijne Majesteit zoo groot, dat hij al de toebereidselen van vreugde, feesten en vermakelijkheden afzegde en den heeren en edelvrouwen van zijn huis beval den rouw aan te nemen. En de infant werd gedoopt in zijn witte doeken, ten teeken van koninklijken rouw. Dat alles aanschouwden de heeren en edelvrouwen als voorteekenen van rampspoed. Desniettemin toonde de voedster den infant aan de edelen en edelvrouwen van het koninklijk huis, opdat zij hem, naar aloud gebruik, hunne wenschen en giften zouden bieden. Mevrouw de la Coena hing om zijn hals een zwarten steen tegen het vergif, zoo rond en zoo groot als eene hazelnoot, in een gouden ring gevat; Mevrouw de Chaussade bond aan een zijden draadje eene schelp, wolfsmuil geheeten, hangende op zijne maag, voor de goede spijsvertering; messire Van der Steen, uit Vlaanderen, bood hem een Gentsche worst, vijf ellebogen lang en een halven dik, en wenschte daarbij hoogstnederig aan Zijne Hoogheid, dat hij, alleen op den reuk van de worst, dorst mocht krijgen naar Gentschen klauwaard, daarbij voegende dat, al wie het bier eener stad lust, de brouwers niet kan haten; messire jonker Jacob Christoffel van Castilië bad Zijne Hoogheid den Infant een groenen jaspis aan zijn doorluchtige voetjes te willen dragen, opdat hij goed zou kunnen loopen. Jan de Paepe, de nar, die daar ook was, sprak toen: --Messire, geef hem liever den horen van Jozua, op wiens geschal al de steden, met alles wat er in was aan mannen, vrouwlieden en kinderen, zich in beweging zetten en liepen. Want Zijne Hoogheid moet niet leeren zelf te loopen, maar wel de anderen te doen loopen. De bedrukte weduwe van Floris van Borsele, in leven heer van Veere in Zeeland, schonk aan Zijne Hoogheid Philippus eenen steen die, naar zij zegde, de eigenschap had de mannen verliefd en de vrouwen ontroostbaar te maken. Maar de infant schreide zonder ophouden. Uilenspiegel schreide ook, maar Klaas stak hem een wisschen klater met belletjes in de hand, deed hem op zijne hand dansen en sprak: Klingelingeling, hadt gij maar altijd belletjes aan uw kaproen, mijn zoon, want de gekken zijn meester van de wereld. En Uilenspiegel lachte zijn vader toe. VIII. Klaas had een grooten zalm gevangen, die op een Zondag gegeten werd door hem en ook door Soetkin, Katelijne en den kleinen Uilenspiegel; doch Katelijne at niet meer dan een vogelken. --Maar, zei Klaas tot haar, is Vlaanderens lucht tegenwoordig zoo voedzaam, dat gij maar moet ademhalen om gespijsd te wezen als met een teil vleesch? Wanneer zal men kunnen leven zonder eten? De regen moest goede soep zijn, de hagelsteenen erwten en de sneeuw stoverije; dat zou den armen pelgrims versterking geven. Katelijne schudde zwijgend het hoofd. --Maar, moet gij daar zoo jammerend zitten? zei Klaas. Wat scheelt er aan? Toen sprak Katelijne met eene stem, zacht als een ademtocht: --De booze geest, de zwarte nacht valt neer.--Daar meldt hij zijne komst, met het geschreeuw van den nachtuil.--Rillend aanroep ik--te vergeefs--de Heilige Maagd.--Voor hem, muren noch hagen, deuren noch vensters.--Licht als een geest, dringt hij overal binnen.--Krakende ladder.--Hij is bij mij, op den zolder waar mijne legerstee staat.--Hij grijpt mij in zijn koude armen, als marmer zoo hard.--IJskoud is zijn gelaat, en zijn kussen vochtig als de sneeuw.--De stroohut schudt en slingert als een schuitje op de woelige zee.... --Elken morgen, zei Klaas, moet gij ter misse gaan, opdat de Heer Jezus U de kracht geve dat helsche spook te verjagen. --Hij is zoo schoon! sprak zij. IX. Als Uilenspiegel gespeend was, groeide hij op lijk een boom. Dan kuste zijn vader hem zoo dikwerf niet meer, maar voedde hem streng op, opdat hij geen weekeling worden zou. Als Uilenspiegel thuis kwam en kloeg, dat hij, bij een of anderen twist, klop gekregen had, kreeg hij er nog klop bij van Klaas, omdat hij de anderen niet geklopt had: en, aldus opgebracht, kreeg Uilenspiegel den moed van een jongen leeuw. Als Klaas er niet was, vroeg Uilenspiegel aan Soetkin een duit om te spelen. Dan was Soetkin boos en sprak: --Waarom moet ge gaan spelen? Blijf liever thuis, om mutsaards te binden. En als zij niets gaf, begon Uilenspiegel te blaten als een lam. Maar Soetkin maakte dan veel leven met potten en pannen, om te gebaren dat ze hem niet hoorde. Dan weende Uilenspiegel, en de zoete moeder liet hare geveinsde hardheid af, kwam tot hem, streelde hem en vroeg: "Hebt gij genoeg met een denier?" Nu, gij moet weten, dat een denier zes duiten gold. Zoo beminde zij hem te veel en, als Klaas er niet was, was Uilenspiegel baas in huis. X. Op een morgen zag Soetkin haren man met gebogen hoofd in de keuken staan, in gedachten verdiept. --Wat scheelt er toch, man? vroeg zij. Ge ziet bleek, gij zijt kwaad en verstrooid. Met eene stem, als een hond die bromt, antwoordde Klaas: --De wreede plakkaten des keizers gaan ze weer uithalen. Opnieuw gaat de dood over Vlaanderenland heerschen. De aanbrengers krijgen de helft van de have der slachtoffers, als de have de honderd karolusgulden niet te boven gaat. --Wij zijn arm, sprak zij. --Arm, zeide hij,... niet arm genoeg. Er zijn lage zielen, gieren en raven, die ons zouden aanklagen, zoowel om een zak kolen als om een zak karolussen met Zijne Majesteit te deelen. Wat bezat het arme Tanneken, de weduw van Sies den kleermaker, die ze te Heist levend begroeven? Een Latijnschen bijbel, drie gouden florijnen en wat potten van Engelsch tin, waarop eene buurvrouw loerde. Wantje Martens werd eerst in 't water geworpen; haar lijf dreef boven, en daarin zag men hekserij, weshalve zij als tooveres verbrand werd. Zij had wat gebroken meubelen, zeven gouden karolussen in een lederen tassche, en de aanklager vroeg er de helft van. Eilaas! nog tot morgen zou ik aldus kunnen spreken: maar wat baat het, vrouw: in Vlaanderen is het leven onhoudbaar om den wille van de plakkaten. Welhaast zal telken nacht de kar van den Dood dof door de straten rijden en wij zullen zijne beenderen hooren rammelen. Soetkin sprak: --Jaag me geen schrik aan, Klaas. De keizer is de vader van Vlaanderen en Brabant; als dusdanig is hij braaf en grootmoedig, geduldig en genadig. --Daarbij zou hij te veel verliezen, antwoordde Klaas, want de verbeurdverklaarde goederen komen hem bij erfenis toe. Plotseling hoorde men de trompet en de cimbels van den stadsuitroeper. Op dat geluid kwamen Klaas en Soetkin, die beurt om beurt Uilenspiegel op den arm droegen, met de volksmenigte toegeloopen. Zoo kwamen zij aan het schepenhuis. Voor de pui waren de herauten te peerd, op bazuinen blazend en op cimbels slaande, de provoost met de roede der justitie in de hand en de stadsprocureur, ook te peerd, die eene ordonnantie des keizers in de hand hield en zich gereed maakte ze aan vergaderde volksmenigte voor te lezen. Klaas vernam, dat het andermaal aan allen in 't algemeen en aan elk in 't bijzonder verboden was, te drukken, te lezen, in bezit te hebben of voor te staan, de boeken, schriften of leerstellingen van Martinus Luther, van Joannes Wycliff, Joannes Huss, Marcilius van Padua, Æcolampadius, Ulricus Zwinglius, Philippus Melanchton, Franciscus Lambertus, Joannes Pomeranus, Otto Brunselsius, Justus Jonas, Joannes Pupperis en Gorcianus, de Nieuwe Testamenten gedrukt door Adriaan van Bergen, Christoffel van Roemonde en Joannes Zell, vol Luthersche en andere heresiën, verworpen en veroordeeld door de Faculteit der godgeleerdheid van de Universiteit van Leuven. Mitsgaders te maken of te doen maken smadelijke konterfeitsels of afbeeldsels van God, van de heilige Maagd Maria of van de santen; te breken, te scheuren of uit te wisschen de beelden of konterfeitsels, vervaardigd tot verheerlijking van en tot aandenken aan God en de Maagd Maria of de heiligen der kerk. Verder zei het plakkaat, dat het aan niemand toegelaten was, tot welken staat hij ook mocht behooren, zich te vermeten de Heilige Schrifture te bespreken of over haar te twisten, zelfs niet op twijfelachtige punten, tenzij door een godgeleerde van naam, erkend door eene Universiteit, daartoe gemachtigd. Onder andere straffen besliste Zijne Heilige Majesteit, dat de verdachten nooit of nimmer een eerbaar ambt zouden kunnen bekleeden. En zij, welke in hunne dolingen hervielen of bleven volharden, zouden veroordeeld worden met een zacht of hard vuur, in een strooien huis of gebonden aan een paal te worden verbrand, al naar de sententie van den rechter. De anderen zouden omgebracht worden door het zweerd als zij edelen of goede burgers waren, de gemeene manslieden aan de galg geknoopt en de vrouwlieden levend begraven. Om tot voorbeeld te strekken, zou hun hoofd op een paal worden gestoken. Ten profijte van den keizer was er verbeurte hunner goederen, overal waar verbeurdverklaring geschieden kon. Zijne Heilige Majesteit schonk den aanbrengers de helft van al hetgene de aflijvigen in eigendom bezeten hadden, zoo die have de somme van honderd pond grooten, Vlaamsche munte, alles in 't alles, niet te boven ging. En wat aanging het deel van den keizer, dit zou hij aanwenden voor werken van godsvrucht en van bermhertigheid, gelijk bij de plundering van Rome was geschied. En treurig keerde Klaas naar huis, met Soetkin en Uilenspiegel. XI. Daar het een jaar van voorspoed geweest was, kocht Klaas voor zeven florijnen een ezel en negen halsters boonen, en op een morgen besteeg hij zijn beest. Uilenspiegel zat van achteren. Aldus gingen zij hun oom en oudsten broeder, Judocus Klaas, bezoeken, die woonde omtrent Meiborg, in de Duitsche landen. Judocus, die in zijne jeugd eenvoudig en zacht van aard was geweest, had door vele geleden onrechtveerdigheden haat tegen de menschen opgevat en leefde in eenzaamheid. Zijn vermaak was, twee zoogezeid trouwe vrienden met elkander te doen vechten, en hij gaf drie oortjes aan hem, die zijn vriend het ergst toegetakeld had. Ook bracht hij geerne, in een warme kamer, in grooten getale, twistzieke oude wijven bijeen en gaf haar geroosterd brood en kruidenwijn. Aan de vrouwen, die meer dan zestig jaar oud waren, stelde hij saaie ter hand, die zij in een hoek moesten opbreien; daarbij beval hij haar altijd aan, de nagels lang te laten groeien. En 't was wonderlijk ze te hooren kuchen, babbelen, snappen en, met hare priemen onder de oksels, te zamen den naam en de eer van den evennaaste te hooren schenden en rooven. Wanneer Judocus zag, dat zij goed in gang waren, smeet hij eenen borstel in 't vuur, die door het schroeien der haren de lucht met een geweldigen stank vervulde. Dan begonnen de wijven al te gelijk te kijven en elkaar te beschuldigen de oorzaak te zijn van den stank: en allen streden het af en vlogen weldra elkander in 't haar; en dan wierp Judocus opnieuw borstels in het vuur en paardenhaar op den vloer. Als het gevecht zoo verwoed en de rook zoo dik werd, en het stof zoo hoog steeg, dat hij niets meer zien kon, ging hij zijne twee in stadsserjanten verkleede knechts halen, die de ouden als woedende ganzen met groote stokslagen uit de kamer verdreven. En toen Judocus het slagveld overzag, vond hij er lappen van rokken, van kousen, van hemden en ook oude tanden. En droefgeestig zei hij tot zich zelven: --Mijn dag is verloren, niet eene van haar heeft hare tong achtergelaten. XII. In het baljuwschap Meiborg ging Klaas door een smal boschje: de ezel hapte hier en daar naar een distel; Uilenspiegel smeet zijne kaproen naar de vlinders en ving ze weer op, zonder van den ezel te komen. Klaas at eene snede brood en nam zich voor, die in de naaste taveerne te begieten. Van verre hoorde hij een klokje kleppen en een gedruisch als van vele menschen die altegader spreken. --'t Is eene bedevaart, en de heeren pelgrims zijn zeker in grooten getale. Houd u goed vast, mijn zoon, dat zij u niet van het grauwtje stooten. Wij zullen zien. Komaan, ezeltje, wat gauwer, toe! En de ezel draafde. Zij verlieten den zoom van het bosch en daalden naar een groote vlakte, ten Westen door eene rivier bespoeld. Aan den Oosterkant stond een kleine kapel, den gevel versierd met een beeld der Lieve-Vrouwe, met twee stieren aan heure voeten. Op de trappen van de kapel stonden een heremiet--die giegelend, aan 't kleppen was--vijftig staffieren met brandende keersen in de hand, spelers, klokluiders en trommelslagers, klaroenblazers, pijpers, schalmei- en doedelzakspelers, alsmede een hoop lustige gezellen, die bakken vol oudroest in de handen hielden, doch voor het oogenblik allen stille zwegen. Meer dan vijf duizend pelgrims, in gesloten gelederen, elk van zeven man, met helmen op en stokken van groen hout in de hand, gingen hen voorbij. Dan schaarden zij zich, telkens zeven, vóór de kapel. Zij lieten hunne stokken zegenen en kregen elk eene keers uit de handen der staffieren, in ruil waarvan zij den heremiet een halven florijn betaalden. En hunne processie was zoo lang, dat de keersen van de eersten opgebrand waren, toen die van de laatsten nog hare volle lengte hadden. Klaas, Uilenspiegel en de ezel verlustigden zich met aldus een groote verscheidenheid breede, hooge, lange, puntige, fiere, ronde of slappe buiken te zien voorbijgaan. Al de pelgrims hadden helmen op. Er waren er die van Troje kwamen, andere, die phrygische mutsen leken. Sommige pelgrims hoewel met bolle wangen en dikke buiken, droegen helmen met uitgespreide vleugelen, doch hadden geenerlei zin tot vliegen. Anderen waren gekapt met zoogenaamde "salades", door de slakken onwaardig gekeurd omdat ze niet groen genoeg waren. Maar het meerendeel had helmen, zoo oud en verroest, dat ze uit den tijd schenen te zijn van Gambrinus, koning van Vlaanderen en koning van het bier, dewelke regeerde negenhonderd jaar vóór Christus en eene pint op zijn hoofd droeg, uit vrees niet op tijd te kunnen drinken, bij gebrek aan een beker. Eensklaps begonnen klokken, pijpen, schalmeien, trommelen en het oudroest te kleppen, te fluiten, te schallen, te slaan en te kletteren. Het was het sein voor de pelgrims zich omme te keeren en bij groepen van zeven zich nu tegenover elkaar te plaatsen. Als uitdaging stak elk de brandende keers in het gelaat van zijn overman. Daardoor ontstond groot genies en daarna regende het stokslagen. Ze vochten en sloegen met handen en voeten, met hoofden, met alles. Er waren er, die, gelijk de rammen, op hunne tegenstrevers vielen, met den helm vooruit, die bij den eersten schok over hunne ooren schoot, en als blinden terechtkwamen op zeven andere woedende pelgrims, die hen verwelkomden, maar niet met zachtheid. Anderen, schreeuwers en bloodaards, jammerden om de ontvangen slagen, maar bij het prevelen hunner gebeden werden ze bliksemsnel door nieuwe zeventallen overvallen en zonder genade omvergeloopen of omvergetrapt. En de heremiet lachte. Verderop zag men zeventallen, die als klissen aan elkaar hingen en van boven naar beneden in het water rolden; maar zij bleven elkaar toetakelen en ranselen, zonder dat het water hunne woede bekoelde. En de heremiet lachte. Zij, die boven gebleven waren, sloegen elkander de oogen blauw en de tanden vaneen, rukten elkanders haren uit, en scheurden wambuizen en hoozen aan stukken. En de heremiet lachte en sprak: --Dapper aan, vrienden: wie 't hardst slaat, bemint het meest. Aan de kloekste vechters, de schoonste liefjes! Hier ziet Onze Lieve Vrouw van Rindbisbels, wie man is! En de pelgrims sloegen als op kaf. Middelerwijl was Klaas den heremiet genaderd, terwijl Uilenspiegel lachend en gierend op de slagen bleef toekijken. --Eerwaarde vader, vroeg hij, welke misdaad hebben die arme sukkelaars bedreven, om elkander zoo wreedelijk te mishandelen? Doch zonder hem te aanhooren, riep de heremiet: --Luieriken! gij verliest den moed. Als de vuisten moede zijn, zijn de voeten het immers nog niet! Zijn er onder U, die beenen hebben om te vluchten als hazen? Wat doet het vuur uit de steenen springen? Het ijzer, dat er op slaat! Op die woorden gingen die onnoozele pelgrims voort te vechten met helmen, met handen en met voeten. 't Was een verwoede strijd, waarvan Argus met zijn honderd oogen niets hadde gezien dan stofwolken en hier en daar de punt van een helm. Doch eensklaps begon de heremiet te kleppen. Pijpen, trommelen, trompetten en schalmeien en het oudroest staakten hun gedruisch, tot teeken van vrede. De pelgrims brachten nu hunne gekwetsten bijeen. Er waren er, wier tong, gezwollen van gramschap, uit den mond hing. Maar die ging van zelve in hare verblijfplaats terug. Moeilijker was het om de helmen af te trekken, die tot ver over de ooren zaten. Zij schudden den kop en bleven hem schudden: de helmen waren vast gelijk groene pruimen aan den boom. Doch toen sprak de heremiet: --Leest elkeen een ave en keert terug naar uw wijf. En binnen negen maanden zullen evenveel kinderen meer in het baljuwschap zijn, als heden 't gevecht dappere strijders telde. En de heremiet zong het ave voor, en allen zongen het mee. En de klok klepte. De heremiet zegende hen in name van Onze Lieve Vrouwe van Rindbisbels en sprak tot de pelgrims: --Gaat in vrede! En roepend en stompend en zingend, trokken zij naar Meiborg terug. Al de vrouwen, oude en jonge, wachtten hen op den dorpel van de huizen, waar zij binnenvlogen als soldeniers in een stormenderhand veroverde stad. De klokken van Meiborg luidden al te gader: de jongens floten, riepen, speelden op den rommelpot. Pinten en stoopen, bekers en glazen gingen lustig aan 't klinken en rinkelen. En de wijn vloeide in de kelen als een stroom in de zee. Terwijl de klokken luidden en de wind, bij vlagen, aan Klaas 't gezang van mannen, vrouwlieden en kinderen bracht, vroeg hij opnieuw aan den heremiet, welke hemelsche gratie die sukkelaars hoopten te verkrijgen, na die hardhandige oefeningen. Lachend antwoordde hem de heremiet: --Op die kapel daar, ziet ge twee gekapte beelden, die twee stieren voorstellen. Zij staan daar ter herinnering aan het mirakel van den heiligen Martinus, die twee ossen in stieren veranderen deed, door hen met de horens te doen vechten. Daarna streek hij meer dan een uur keersvet over hunnen snuit, en sloeg er met den stok op. Welnu, ik kende het mirakel. Ik vroeg Zijne Heiligheid om eene vergunning, die ik duur betaalde en kwam mij vestigen in dit oord. Toen preekte ik over het wonder en weldra kregen al de mannen, zoo ouden als jongen, de zekerheid dat Onze Lieve Vrouwe hun genadig was als ze goed gevochten hadden met de keers die de zalf, en den stok die de kracht is. Hierheen is het, dat de vrouwen heuren man sturen. De kinderen, die uit kracht van de bedevaart verwekt zijn, worden vlug en wreedaardig, geweldig en roekeloos en, later, vrome soldaten. Eenklaps vroeg de heremiet aan Klaas: --Herkent gij mij? --Ja, sprak Klaas, gij zijt mijn broeder Judocus. --Gij zijt er, antwoordde de heremiet, maar wie is die bengel daar, die leelijke gezichten naar mij trekt? --'t Is uw neef, was 't antwoord van Klaas. --Welk verschil maakt gij tusschen keizer Karel en mij? --'t Is groot, sprak Klaas. --'t Is klein, wedervoer Judocus: de keizer doodt de menschen en bij mij krijgen ze klop, tot ons beider profijt en vermaak. Dan bracht hij Klaas en Uilenspiegel naar zijne kluis, waar zij elf dagen achtereen kermis vierden. XIII. Als Klaas afscheid nam van zijn broer, steeg hij op zijn ezel, met Uilenspiegel achter zich. Op de Markt van Meiborg stonden velerhande pelgrims en als zij hen zagen, ontstaken ze in woede en hieven de stokken dreigend omhoog. En allen riepen "Schelm! Nietdeug!" om den wille van Uilenspiegel, die zijne hooze losgemaakt en zijn hemd opgetrokken had, en zijne achterkaken liet zien. Klaas, ziende dat ze zijn zoon bedreigden, vroeg hem: --Wat hebt gij gedaan, dat zij zoo kwaad op u zijn? --Vadertjelief, antwoordde Uilenspiegel, ik zit op den ezel en zeg tot niemand een woord, en toch schelden ze mij uit voor een nietdeug. Toen deed Klaas hem langs voren zitten. In die postuur stak Uilenspiegel de tong uit naar de pelgrims, en roepend en tierend balden ze hunne vuisten en dreigden met hunne stokken Klaas en den ezel. Maar Klaas sloeg op zijn ezel om hunne woede te ontvlieden. Toen de pelgrims hen met rust lieten, sprak Klaas tot zijn zoon: --Gij zijt onder een zeer slecht gesternte geboren, want gij zit vóór mij, doet niemand kwaad en toch willen ze u dooden! Uilenspiegel hield zijn buik vast van 't lachen. Terwijl Klaas door 't Land van Luik reed, hoorde hij zeggen, dat die van Rivage hongersnood leden en dat ze gesteld waren onder de jurisdictie van den officiaal, eene vierschaar van geestelijke rechters. Zij maakten opstand om brood en om wereldlijke rechters te bekomen. Eenigen werden onthoofd of gehangen, anderen uit het land gebannen; dàt was de goedertierenheid van den zachtzinnigen aartsbisschop, den hoogweerdigen Van de Marck. Klaas zag onderwege de gebannenen, die de zoete vallei van Luik ontvloden, en, aan de boomen, omtrent de stad, zag hij de lijken van hen die gehangen waren, omdat zij de misdaad begaan hadden, honger te hebben. En Klaas schreide over hunnen rampspoed. XIV. Toen Klaas op zijn ezel weer thuis kwam met een zak vol oortjes, dien hij van zijn broeder gekregen had en ook met een schoonen beker van Engelsch tin, was 't Zondag en weekdag kermis in de arme stulp; alle dagen at men boonen met vleesch. Menigmaal vulde Klaas den schoonen beker met schuimende dobbele kuite. Uilenspiegel at voor drie; hij ging en kwam naar de borden en teilen als eene musch op een graanzolder. Eet gij het zoutvat niet mee? vroeg Klaas. Uilenspiegel antwoordde: --Wanneer, gelijk hier, het zoutvat gemaakt is van een uitgeholde korst brood, moet men het soms opeten, anders komen er wormen in. --Waarom, zegde Soetkin, veegt gij uwe vettige handen af aan uwe hooze? --Aan mijne hooze? wel, om nooit met natte billen te loopen. Daarop dronk Klaas een groote teug bier uit zijn tinnen beker. Uilenspiegel vroeg hem: --Waarom hebt gij zoo'n grooten beker en ik maar een klein kroezeken? Klaas antwoordde: --Omdat ik uw vader en de baas van het huis ben. Doch Uilenspiegel hernam: --Gij drinkt al veertig en ik nog maar negen jaar; gij hebt al genoeg gedronken en mijne beurt is gekomen. Geef mij den beker en neem gij het kroezeken. --Zoon, sprak Klaas, men giet geen vat bier in een vaatje over zonder morsen. --Nu ga dan te werk met verstand en giet uwe kan in mijn tonne, want mijn buik is grooter dan uw beker, antwoordde Uilenspiegel. En lachend liet Klaas hem zijn beker ledigen. En zoo leerde Uilenspiegel listig worden om bier te krijgen. XV. Onder haren gordel droeg Soetkin het kenmerk van een nieuwe bevruchting; ook Katelijne was zwanger, maar zij dorst heur huis niet verlaten. Soetkin ging haar bezoeken. --Ach! sprak zij jammerend, wat ga ik aanvangen met de ongelukkige vrucht van mijn lichaam? Moet ik het wichtje versmachten? Ik zou het besterven! Maar zoo ik een kind heb zonder getrouwd te zijn, zullen de serjanten mij pakken. Ik zal, als een ontuchtige deerne, twintig gulden moeten betalen, en op de groote markt gegeeseld worden. Om haar te troosten, sprak Soetkin heur eenige zoete woorden toe. Bezorgd en nadenkend keerde zij huiswaarts. Op een morgen sprak zij tot Klaas: --Zoudt ge mij slaan, Klaas, als ik u twee kindjes schonk in stee van maar één? --Dat weet ik niet, antwoordde Klaas. --Maar, sprak Soetkin, als het tweede kindje niet uit mijn lichaam kwam en, gelijk dat van Katelijne, verwekt was door een onbekende, door den duivel misschien? --De duivel, antwoordde Klaas, verwekt wel vuur en dood en rook, maar geen kinderen. Het kind van Katelijne zal ik als het onze aanzien. --Zoudt gij dat? vroeg zij. --Gelijk ik u zeg, hernam Klaas. Soetkin ging die goede mare aan Katelijne kondschappen en uiterst gelukkig en opgetogen riep deze uit: --De goede man heeft gesproken voor 't heil van mijn lichaam. God zal hem zegenen, en ook de duivel, sprak zij huiverd, als 't een duivel is, die U verwekte, arm schaapje, dat in mijn boezem leeft. Soetkin bracht een zoon en Katelijne eene dochter ter wereld. Beiden werden ten doop gebracht als zoon en dochter van Klaas. De knaap werd Hans genoemd, maar bleef niet in leven; het meisje werd Nele geheeten en groeide flink op. Aan vier bekers dronk zij levenssap: aan de borsten van Soetkin en aan die van Katelijne. En een zoete strijd ontstond tusschen de twee vrouwen, om de kleine de borst te mogen geven. Maar tot haar groot leed, moest Katelijne heure melk laten verdrogen, want men hadde heur gevraagd van waar die kwam, zonder dat zij moeder was. Als Nele gespeend was, nam Katelijne heure dochter bij zich en liet haar niet eerder naar Soetkin gaan, dan nadat zij heur "moeder" genoemd had. En de buren zeiden, dat het schoon was van Katelijne, die have en goed bezat, het kind op te voeden, want Soetkin en Klaas leefden veelal in kommer en armoe. XVI. Op zekeren morgen was Uilenspiegel alleen thuis. Hij verdroot zich geweldig, en nam een schoen van zijn vader, om er een schuitje van te maken. De groote mast stond reeds vast in de zool en Uilenspiegel ging een gat snijden in 't overleer, om den boegspriet te plaatsen, toen hij over 't halfdeurken het hoofd van een ruiter en den kop van een peerd zag. --Is hier niemand? vroeg de ruiter. --Ja, antwoordde Uilenspiegel, een mensch, een halve mensch en een paardekop. --Hoezoo? vroeg de ruiter. Uilenspiegel sprak: --Wel, ik zie hier een heelen mensch en die ben ik; verder zie ik een halven mensch, te weten, uw hoofd en borst, en daarbij nog den kop van uw peerd. --Waar zijn uw vader en moeder? vroeg de man. --Vader gaat van kwaad tot erger en moeder is bezig met ons in scha of schande te brengen. --Dat begrijp ik niet, sprak de ruiter. Uilenspiegel hernam: --Vader graaft de voren van zijn land dieper, om de jagers, die zijn koren plat trappen, van kwaad in erger te doen vallen. Moeder is geld gaan leenen: geeft zij te veel weer, dan is het ons scha en geeft ze te weinig, dan is het ons schande. Toen vroeg de man hem den weg. --Daar, waar de eenden gaan, antwoordde Uilenspiegel. De ruiter ging heen, doch als Uilenspiegel bezig was met van Klaas' tweeden schoen eene galei te maken, kwam hij terug. --Gij hebt mij bedrogen, sprak hij; daar waar de eenden zijn, is het modder en veengrond, waarin zij ploeteren. Uilenspiegel antwoordde: --Ik zei u niet van te rijden waar zij ploeteren, doch daar waar zij gaan. --Wijs mij ten minste den weg, die naar Heist gaat, sprak toen de man. --In Vlaanderen, zei Uilenspiegel, zijn 't de menschen die gaan, en de wegen blijven liggen. XVII. Op zekeren dag sprak Soetkin tot Klaas: --Man, ik heb den dood op het lijf. 't Is nu al drie dagen, dat Thijl uit den huize is. Waar mag hij wel zijn? Treurig antwoordde Klaas: --Hij is waar de straathonden zijn, op den grooten weg, met nietdeugen van zijne soort. God was vol wreedheid, toen hij ons zulk een zoon gaf. Toen Thijl ter wereld kwam, zag ik in hem de vreugd van onzen ouden dag, een werktuig te meer in ons huis; ik meende hem een handwerk te leeren, maar 't boosaardige noodlot maakt hem tot een schelm, een dagdief. --Wees niet te gestreng, man, sprak Soetkin. Onze zoon is maar negen jaar, hij is nog in den roes van de eerste jeugd. Moet hij, als de boomen, niet eerst zijne hulsels afwerpen, alvorens zich te kunnen tooien met zijne bladeren, die, voor den boom des volks, de eer en de deugd zijn? 't Is een kleine guit, ik weet het, maar zijne slimheid zal hem later te goede keeren, als hij ze tot een of ander goed ambacht aanwendt, in stee van ze tot kwade parten te gebruiken. Hij steekt geerne den draak met een ieder; maar later zal hij zijn plaats vinden in een lustige broederschap. Hij lacht gedurig; maar de gezichten, die zuur zien vóór hunne rijpheid, zijn een slecht voorteeken voor later. Zoo hij loopt, is 't dat hij zulks noodig heeft om te groeien; zoo hij niet werkt, is het dat hij nog niet begrijpt, dat werken een plicht is en als hij somwijlen dag en nacht, een halve week uitblijft, is het dat hij niet beseft hoeveel verdriet hij ons aandoet, want hij heeft een goed hart en ziet ons geerne. Klaas schudde het hoofd en antwoordde niet, en toen hij sliep, lag Soetkin te weenen. En 's morgens, als zij dacht dat haar zoon wellicht ergens aan den weg ziek lag, ging zij op den dorpel der deure zien of hij niet afkwam; maar zij zag hem niet en zij zette zich aan 't venster, om van daar naar de straat te kijken. En meer dan eens bonsde heur het hert in de borst, als zij den lichten stap van een kind hoorde; maar als de kleine voorbijging en zij zag dat het Uilenspiegel niet was, weende zij weer, de arme moeder. Doch Uilenspiegel was, met zijn deugnieten van kameraden, te Brugge op de Zaterdagsmarkt. Daar zag men leerzenmakers en schoenlappers in hunne kramen, kleermakers met hoozen, wambuizen, bovenkerels; Antwerpsche meezenvangers, die 's nachts met een uil ter vogelvangst gaan; daar waren kooplui in wild, hondenvangers, verkoopers van kattevellen voor handschoenen, borstlappen en kragen, en koopers uit alle standen, poorters en poorteressen, knechten en dienstmaagden, broodmeesters, botteliers, eierboeren en -boerinnen en men hoorde ze, ieder op zijn wijs, vragen en bieden, de waren prijzen en afkeuren. In een hoek van de markt was een schoone lijnwaden tente opgericht op vier palen. Aan den ingang van die tente stond een boer uit het Land van Aalst--met twee monniken naast zich om het geld te ontvangen--die voor een oortje aan de nieuwsgierigen een stukje van het schouderblad van de heilige Maria van Egypte liet zien. Met schorre, heesche stemme, roemde hij de verdiensten der gelukzalige; in zijnen lofzang vergat hij zelfs niet te zeggen hoe ze eens, bij gebreke aan geld, een jongen veerman, die haar overgezet had, betaalde met schoone munt der nature, om Gods gebod, omtrent het loon der werklieden, niet te overtreden. En de twee monniken knikten om te bevestigen, dat de boer waarheid sprak. Naast hen stond een groot, dik wijf, met een rood gezicht, als Astarte zoo wulpsch, een oorverdoovend lawaai te maken op een gebarsten doedelzak, terwijl een lieftallig meisje naast haar zong als een nachtegaaltje, doch op haar lette niemand. Aan den ingang van de tent wiegelde eene kuip, met de beide ooren aan twee staken vastgemaakt. Als het wijf in hoogdravende woorden vertelde, dat het eene kuip wijwater was, die van Rome kwam en de monniken weer knikten om hare woorden te staven, verviel Uilenspiegel in diepe overpeinzing. Aan een van de palen der tente stond een ezel gebonden, die meer hooi dan haver kreeg: met hangenden kop zag hij naar de aarde, maar zonder hoop er distels te zien opschieten. --Jongens, riep Uilenspiegel, naar het wijf, de twee paters en 't weemoedige grauwtje wijzend, vermits de meesters zoo goed zingen, moet de ezel dansen. En hij liep naar een winkel, en kwam met zes duiten peper. Toen hief hij den steert van den ezel op en wreef er de peper onder. Als het beest de peper gevoelde, keek het omme, om te zien van waar die ongewone warmte kwam. Het meende, dat het den vuurduivel achter de hielen had en wilde loopen om hem te ontvlieden; dan begon het dier te balken en te stampen en uit al zijne kracht aan den paal te trekken. Bij den eersten schok ging de kuip los, die tusschen de twee haken hing, en al het wijwater kletste op de tent en op hen, die er in waren. Weldra stortte de tent in en de aanwezigen, die naar de geschiedenis van Maria van Egypte luisterden, lagen als onder een natten mantel begraven. En Uilenspiegel en zijne vrienden hoorden van onder het doek groote beroering en geweeklaag, want de geloovigen, die binnen waren, beschuldigden malkander de kuip omvergetrokken te hebben, en wit van woede brachten ze elkander vele vuistslagen toe. Men zag het doek van de tente op en neer gaan, en telkens als Uilenspiegel op het doek een ronden vorm zag uitkomen, stak hij er in met eene speld. Dan hoorde hij grootere kreten en grootere uitdeeling van vuistslagen onder de tente. En hij had dolle pret en het meest toen hij den ezel zag wegloopen met doek, met kuip en met palen achter zich aan, terwijl de baas van de tent, zijn wijf en zijn kind zich vastklampten aan den sleep van den ezel. Eindelijk kon het dier niet meer voort, het begon erbarmelijk te balken en te stampen, en hield maar op om onder zijn steert te zien of het vuur, dat er brandde, niet haast gebluscht was. Maar de kwezelaars vochten voort en zonder aan hen te denken, scharrelden de monniken het geld bijeen, dat uit de schaal gevallen was. Uilenspiegel hielp devotelijk mee, doch niet zonder profijt. XVIII. Terwijl de zoon van den kooldrager als een schalk opwies, bracht de ziekelijke zoon van den grooten keizer zijne dagen in droefgeestigheid door. Edelvrouwen en heeren zagen hem, door kamers en gangen van 't paleis van Vallodolid, zijn armzalig lichaam op waggelende beentjes voortsleepen, alsof hij moeite had de zwaarte te dragen van zijn groot hoofd, met stekelig blond haar bedekt. Steeds zocht hij de donkere gangen op en bleef er uren lang zitten, met de beenen uitgestrekt. En als een dienstknecht er uit onachtzaamheid op trapte, liet hij hem geeselen, en als hij hem hoorde huilen van pijn, deed het hem goed, maar hij lachte niet. 's Anderen daags haalde hij elders in de gangen van het paleis dezelfde streken uit. Edelvrouwen, heeren en schildknapen, die hem voorbijgingen, deed hij struikelen, en als zij vielen en zich bezeerden deed hem dat genoegen, maar hij lachte niet. En zoo iemand hem aanraakte en niet viel, huilde hij alsof hij geslagen was: en de ontsteltenis ziende, was hij blij, maar hij lachte niet. Zijne Majesteit hierover verwittigd, beval, dat men geen acht op den infant moest geven, zeggende, zoo hij niet wilde dat men hem trapte, hij zijne voeten niet moest zetten waar eens anders beenen gingen. Zulks mishaagde Philippus, doch hij zei niets; men zag hem niet meer, tenzij in den tuin, wanneer hij, bij helderen zomer dag, zijn schraal lichaampje in de zonne ging warmen. En als keizer Karel, van den oorlog teruggekeerd, zijn zoon vol somberheid zag zitten, sprak hij: --Mijn zoon, hoe zeer verschilt gij van mij! Op uwen leeftijd klom ik op de boomen achter de eekhoorntjes; met een koord liet ik mij langs steile rotsen glijden om arendsnesten te ledigen. Ik kon er het leven bij inschieten, maar mijn lichaam werd er des te sterker om. Op de jacht vluchtten de wilde dieren, als ze mij zagen met mijn vuurroer. --Ach! zuchtte de infant, 'k heb buikpijn, heer vader. --Paxarete-wijn is een uitstekend geneesmiddel tegen de buikpijn, sprak Karel. --Dien wijn lust ik niet; 'k heb hoofdpijn, heer vader. --Mijn zoon, zei Karel, gij moet loopen, springen, stoeien, zooals de andere kinderen van uwen leeftijd doen. --Mijne beenen zijn stijf, heer vader. --Kan het anders? sprak Karel, gij maakt er houten beenen van. Wacht, ik ga u vastbinden op een vurig peerd. De infant weende. --Bind mij niet vast, sprak hij, ik heb pijn aan de lenden, heer vader. --Maar, vroeg Karel, hebt gij dan overal pijn? --Het zou niets zijn, zoo men mij gerust liet, zegde de infant. --Denkt gij soms, hernam de keizer ongeduldig, uw koninklijk leven als de poëten in mijmering door te brengen? Laat hen hunne perkamenten met inkt bemorsen, in stilte, eenzaamheid en bespiegeling; aan u zoon van het zweerd, behoort het warme bloed, het oog van den arend, de list van den vos, de kracht van een Hercules. Waarom maakt gij het teeken des kruises? Een leeuwenwelp mag geen paternosterknauwer zijn! --Het Angelus, heer vader, antwoordde de infant. XIX. Bloei- en Zomermaand waren dat jaar oprecht de maanden der bloemen. Nooit zag men, in Vlaanderen, zulke welriekende hagedoornen, in de hovingen zooveel rozen, jasmijn en kamperfoelie. Als de Westenwind de geuren van dat bloemenland naar 't Oosten dreef, stak iedereen, en meest nog in Antwerpen, verrukt den neus omhoog, zeggende: --Riekt gij dien goeden wind, die uit Vlaanderen waait? Onverpoosd waren de vlijtige bijen bezig met honig uit de bloemen te zuigen, was te maken, het broedsel te verzorgen in de korven, te weinig in aantal om al de zwermen te bergen. Heerlijke muziek van den arbeid onder den blauwen hemel, die schitterend den rijken bodem overdekte! Men maakte rieten, strooien, wisschen bijenkorven. Mandenmakers, kuipers, stroovlechters arbeidden van den vroegen morgen. En de kastenmakers konden bijlange het bestelde werk niet afdoen. De zwermen bestonden uit dertig duizend werkbijen en twee duizend zevenhonderd hommels. De honigraten waren zoo lekker en van zulke zeldzame hoedanigheid, dat de deken van Damme er elf zond aan keizer Karel, als dankzegging omdat hij, door zijne ordonnantiën de Heilige Inquisitie weder ingevoerd had. Philippus at de honigraten op, maar hij had er geen genot van. Schooiers, bedelaars, rabauwen en heel die bende luiaards, die vadsig langs de wegen slenteren en zich liever laten opknoopen dan zich aan eenigerhande bezigheid over te leveren, kwamen van heinde en verre aanloopen, verlekkerd door den honiggeur. En 's nachts zwierven zij in groote menigte door velden en hoven. Klaas had korven gemaakt om er bijenzwermen heen te lokken; eenige waren gevuld, andere nog ledig. Klaas bleef heel den nacht waken om op zijn goed te letten. Als hij moede was, zegde hij tot Uilenspiegel zijne plaats in te nemen. Deze deed het gewillig. Nu, op een nacht dat het koel was, kroop Uilenspiegel in een ledigen korf, en gansch ineengedrongen, keek hij door de gaten die er van boven in waren. Op 't punt van insluimeren, hoorde hij de haag kraken en de stemmen van twee manslieden, die hij voor dieven aanzag. Hij keek door een der gaten van den bijenkorf en zag, dat de beide mannen lang haar en een langen baard hadden, hoewel een lange baard te dien tijde een teeken van adel was. Zij gingen van korf tot korf, en zoo kwamen zij aan den zijnen en hem optillende, spraken zij: --Deze is de zwaarste; vervolgens staken zij er hunne stokken onder en droegen hem mee. Uilenspiegel vond het geenszins aangenaam, aldus in een bijenkorf vervoerd te worden. De nacht was donker en de dieven spraken geen woord. Alle vijftig stappen bleven zij staan om adem te scheppen en zich vervolgens weder op weg te begeven. Die vóór ging gromde van kwaadheid omdat de last zoo zwaar woog, en die van achteren, kermde weemoedig. Want in de wereld zijn twee soorten luiaards: zij, die kwaad zijn op den arbeid, en zij, die jammeren als er te werken valt. Uilenspiegel, die niets te doen had, trok den dief, die vóór ging, bij zijn haar, en den anderen bij zijnen baard, zoodat de grommer den janker toeschreeuwde: --Als gij niet ophoudt, aan mijn haar te trekken, geef ik u eene smete op den kop, dat hij in uwe borstkas valt en gij door uwe ribben kunt zien, als een dief door de traliën van het Steen. --Ik deed het niet, vriend, jammerde de janker, gij zijt het die aan mijnen baard trekt. De grommer antwoordde: --Ik zoek geen ongedierte in een schurftigen baard! --Maat, sprak de janker, doe de korf niet zoo schommelen, mijne armen houden het niet langer uit. --Hewel, ik zal ze u van het lijf rukken. En hij trok zijnen riem over zijn hoofd, zette den korf op den grond en sprong op zijn makker. En zij vochten, de eene vloekend, de andere om genade smeekende. Toen Uilenspiegel de slagen hoorde vallen, kroop hij uit den korf, sleepte dien in een boschje, waar hij hem terugvinden kon, en keerde toen huiswaarts. En zoo is het, dat de slimmen voordeel halen uit twist en krakeel. XX. Als Uilenspiegel vijftien jaar oud was, bouwde hij te Damme, met vier palen, eene kleine tent op, en riep dat een iegelijk er zijn tegenwoordig en toekomstig gelaat kon afgebeeld zien, in een schoone lijst van hooi. Wanneer een opgeblazen rechtsgeleerde binnen kwam, zot van eigenwaan, stak Uilenspiegel zijn hoofd door de lijst en bootste het gezicht van een ouden aap na; dan sprak hij: --Een ouden snuit kan rotten, maar geenszins bloeien; ben ik uw spiegel niet, heer dokter in de rechten? Als Uilenspiegel tot klant een oudgediende kreeg, liet hij, in stee van zijn gezicht, in 't midden van de lijst een schotel vleesch en brood zien, en sprak hij: --De oorlog zal u tot gehakt maken; wat geeft gij mij om de voorzegging, o snorrebaard, verzot op sakkers met wijden mond? En als een oud heertje aan Uilenspiegel zijn poezelig wijfje liet zien, verborg de snaak zijn gelaat nogmaals en toonde in de lijste een boompje, aan welks takken messen, koffertjes, kammen en schrijfgerei hingen, alles van hoorn vervaardigd, en zeide: --Vanwaar komen die schoone snuisterijen, messire? is het niet van den horenboom, die groeit in den boomgaard der oude manslieden? Wie zal nog zeggen, dat horendragers van geenerlei nut zijn in de samenleving? En Uilenspiegel toonde in de lijste, nevens den boom, zijn jeugdig gezicht. Als de ouderling hem hoorde, ontstak hij in hevige woede, doch zijn vrouwtje paaide hem, en glimlachend vroeg zij aan Uilenspiegel: --En mijn spiegel, wilt ge hem mij toonen? --Kom nader, was 't antwoord. Zij deed het. Toen kuste hij haar waar hij maar kon. --Uw spiegel, sprak hij, is bloeiende jeugd in trotschheid gehuld. En de schoone ging heen, en vergat niet hem een paar gulden te geven. Aan een dikken monnik, die hem vroeg om zijn tegenwoordig en toekomstig gezicht te zien, antwoordde Uilenspiegel: --Gij zijt eene hespenkast, en een bierkelder zult gij ook zijn, want zout noodt tot drinken, niet waar, dikzak? Geef mij een oortje, omdat ik de waarheid zei. --Mijn zoon, sprak de monnik, nooit dragen wij geld op ons. --Dan is het, antwoordde Uilenspiegel, dat het geld u op zich draagt, want mij is 't bekend, dat gij het steekt tusschen twee zolen, onder den voet! Geef mij uw riemschoen. Maar de monnik hernam: --Mijn zoon, 't is het goed van het klooster. Maar als 't moet, zal ik u toch twee oortjes geven voor uwe moeite. De monnik gaf ze en Uilenspiegel nam ze minzaam aan. Daarna toonde hij ook aan de lieden van Damme, van Brugge, van Blankenberge, tot zelfs van Oostende, hunnen spiegel. En in stee van te zeggen in Vlaamsche sprake: "Ik ben Ulieden spiegel", zei hij kortweg: "Ik ben Ulen spiegel", gelijk thans nog gezegd wordt in Oost- en West-Vlaanderen. En zóó kwam hij aan zijn bijnaam Uilenspiegel. XXI. Grooter geworden slenterde hij geerne langs kermissen en jaarmarkten. Zag hij ergens een hobo-, vedel- of doedelzakspeler, dan liet hij zich voor een oortje leeren, hoe men uit die speeltuigen welluidende tonen kan halen. Zeer behendig werd hij in 't bespelen van den rommelpot, een speeltuig gemaakt met een pot, eene blaas en een rietje, en wel als volgt: over den pot spant men een natte blaas; een eind van het rietje wordt met een touwtje gebonden in het middenste van de blaas en het ander raakt den bodem van van den pot; vervolgens wordt de blaas tot barstens toe om den pot gespannen. 's Anderen morgens, als de blaas droog geworden is, kan men er op slaan als op een tamboerijn en zoo men met het rietje wrijft, bromt het schooner dan de viool. En Uilenspiegel ging met zijn rommelpot, die het geblaf van wachthonden nabootste, aan de deur van de huizen kerstliederen zingen, in gezelschap van kinderen, waarvan een, op Driekoningen, een blinkende papieren ster droeg. Als een meester-schilder te Damme kwam om de broeders van een of ander gilde geknield op het doek te malen, bekroop Uilenspiegel de lust te zien hoe hij werkte; daarom vroeg hij om zijne verf te mogen wrijven, en als loon wilde hij slechts eene snee brood, drie duiten en eene pint kuite aanveerden. Terwijl hij de verf fijn wreef, ging hij de doenwijze zijns meesters na. Als deze weg was, beproefde hij te schilderen, maar overal streek hij scharlakenrood. Hij probeerde ook 't portret te maken van Klaas, Soetkin, Katelijne en Nele, alsmede van pinten en stoopen. En Klaas hem aan 't werk ziende, voorzeide, dat hij, zoo hij neerstig wou zijn, florijnen bij tientallen zou kunnen verdienen met opschriften te schilderen op de speelwagens in Vlaanderen en Zeeland. Ook het houtsnijden en steenkappen leerde hij van een meester-metser, terwijl deze, in het koor van Onze Lieve Vrouwekerk, eenen zetel kwam maken, derwijze geschikt, dat de oude deken zitten kon zonder dat iemand het merkte. Uilenspiegel was het, die het eerst een messenhecht sneed, zooals de Zeeuwen gebruiken. Hij maakte er een kunstig bewerkt snijwerk van, met van binnen een doodshoofd en van boven een wakende hond. Hetgeen zeggen wilde: het hecht getrouw tot aan den dood. En alzoo begon zich de voorzegging van Katelijne te verwezenlijken, want Uilenspiegel was nu tegelijk schilder, beeldhouwer, boer en ook edelman: immers de Klaassen voeren, van vader tot zoon, drie zilveren pinten in een veld van bruinbier. Maar Uilenspiegel bleef in alles ongedurig en Klaas zei dat, als dat spelletje zoo voortging, hij hem de stulp uit zou jagen. XXII. De keizer, van den oorlog teruggekeerd, vroeg waarom zijn zoon Philippus hem niet was komen begroeten. De aartsbisschop-leermeester van den infant antwoordde, dat hij niet gewild had, dat hij slechts van boeken en eenzaamheid hield. De keizer vroeg, wáár hij zich ophield. De leermeester antwoordde, dat men hem overal zoeken moest, waar het duister was. Zoo deden zij. Als zij door menige zalen gegaan waren, kwamen zij eindelijk in een somber verblijf, door een smal venster verlicht. En op den grond stond een staak, waaraan een jong en lief aapje vastgemaakt lag, een diertje dat Zijne Hoogheid uit Indië gekregen had om er mede te spelen. Smeulende takkebossen lagen rondom en in het vertrek hing een walm van verkoold haar. Het diertje, levend verbrand, had zoo verschrikkelijk geleden, dat zijn lichaampje niet geleek op dat van een wezen dat geleefd had, maar op een stuk gewrongen en gerimpelden wortel. En op zijn mondje, dat open was, als om genade te vragen, stond een bloedig schuim, en zijn arm gezichtje was nat van zijne tranen. --Wie heeft dat gedaan? vroeg de keizer. De leermeester dorst niet antwoorden en beiden bleven sprakeloos, droef en grammoedig staan. Maar onverwacht werd de stilte door een lichten kuch gestoord, die uit den donkersten hoek kwam. Zijne Majesteit keerde zich om en zag den infant Philippus, in 't zwart gekleed bezig een citroen uit te zuigen. --Don Philippus, sprak hij, kom hier om mij te groeten. Zonder zich te verroeren, bekeek de infant hem met zijne vreesachtige oogen, waar geenerlei liefde in blonk. --Zijt gij het, vroeg de keizer, die dat diertje verbrand hebt? De infant boog het hoofd. --Waart gij wreedaardig genoeg om het te bedrijven, wees dan vrank genoeg om het te bekennen. De infant zweeg. Zijne Majesteit ontnam hem den citroen, wierp dien op den grond en wilde zijn zoon slaan, maar de aartsbisschop hield hem terug, en fluisterde hem toe: --Zijne Hoogheid zal later een groote ketterbrander zijn! De keizer glimlachte en beiden gingen, den infant met zijn aapje alleen latend. Maar ook anderen, die geen aapjes waren, kwamen in vlammen om. XXIII. De Slachtmaand was gekomen, de kille hoestmaand der borstlijders. 't Is ook de maand, waarin de knapen bij benden over de rapenvelden heenstormen, om te rooven wat zij kunnen, tot groote schade der boeren, die ze tevergeefs achternazitten met stokken en vorken. Op een avond nu dat Uilenspiegel van een strooptocht terugkwam, hoorde hij in een hoek van den haag, dicht bij hem, een gekerm. Hij bukte en zag, op eenen steen, een hondeken liggen. --Wel, mijn beestje, sprak hij, wat doet ge hier zoo spa in den avond? Hij wilde den hond streelen en hij voelde dat zijn rug nat was. Hij dacht, dat men hem had willen verdrinken en nam hem in de armen, om hem te drogen en te koesteren. Thuis gekomen, sprak hij: --Hier is een gekwetste, wat moet ik er mee doen? --Hem verbinden, antwoordde Klaas. Uilenspiegel zette den hond op de tafel. Klaas, Soetkin en hij zagen toen, bij het licht van de lamp, dat het diertje eene wond op de rug had. Soetkin wiesch ze, lei er balsem op en bond er een doek om. Uilenspiegel nam den hond in zijn bed, hoewel Soetkin hem in 't hare wou hebben, bevreesd dat Uilenspiegel, die woelde als een duivel in een wijwatervat, in zijn slaap het diertje zou bezeeren. Maar Uilenspiegel deed zijne goesting; hij verzorgde zijn hond zóó goed, dat de gekwetste na zes dagen liep zooals de meesten zijner verwaande natuurgenooten, met den steert omhoog. En de schoolmeester hiet hem Titus Bibulus Snuffius: Titus in memorie van zekeren goeden Romeinschen keizer, dewelke dwalende honden placht op te nemen; Bibulus, omdat de hond eene dronkemansliefde voor kuite en bruinbier had, en Snuffius omdat hij steeds met den snoet in rattenholen en mollenritten aan 't snuffelen was. XXIV. Aan het einde van de Onze-Lieve-Vrouwestraat stonden twee wilgeboomen aan den boord van een diepe gracht. Tusschen de twee wilgen spande Uilenspiegel eene koorde, waarop hij op een Zondag na de vespers danste, zoo vlug, dat heel de menigte van straatloopers in de handen kletste. Toen kwam hij beneden en ging rond met zijn schaaltje, dat met geld gevuld werd, maar hij ledigde het in de schorte van Soetkin, en hield elf duiten voor zich. Den volgenden Zondag wilde hij weer op de koorde dansen, maar eenige bengels, uit nijd over zijne behendigheid, hadden eene snee in de koorde gegeven, zoodat zij na eenige sprongen brak en Uilenspiegel in 't water tuimelde. Terwijl hij naar den oever zwom, riepen de kleine koordesnijders hem toe: --Hoe gaat het, Uilenspiegel-vlug? Gaat gij nu in den vijver den karpers leeren dansen? Uilenspiegel kwam uit het water en schudde zich af. En daar zij uit angst voor een pak slaag wegliepen, riep hij hun toe: --Vreest niets; komt Zondag terug, 'k zal U andere kunsten toonen en gij zult uw deel in de winst hebben! 's Zondags nadien sneden de bengels de koorde niet door, doch hielden er de wacht bij, opdat niemand ze aanraakte, want er waren toeschouwers in groote menigte. Uilenspiegel zei hun: --Dat ieder mij een zijner schoenen geve, en 'k wed dat ik er mee dans, zoowel met den grootsten als met den kleinsten. --En wat betaalt gij, als gij verliest? vroegen zij hem. --Veertien pinten bruinbier, antwoordde Uilenspiegel, maar gij betaalt mij drie oortjes als ik win. --Goed! riepen zij. En zij gaven hem elk een hunner schoenen. Uilenspiegel legde ze alle in het voorschoot dat hij aan had en, met dien last, danste hij op de koorde, doch niet zonder moeite. Van beneden riepen de koordesnijders: --Gij hebt gezegd met elk onzer schoenen te zullen dansen; trek ze aan en houd uwe wedding. Uilenspiegel danste voort en antwoordde: --Ik heb niet gezegd uwe schoenen aan te trekken, doch er mee te dansen. Nu, ik dans, en alles danst mee in mijn voorschoot. Ziet gij het niet met uwe paddenoogen? Betaalt mij mijn drie oortjes. Doch zij jouwden hem uit en schreeuwden, dat zij hunne schoenen moesten terughebben. Uilenspiegel smeet ze alle te gelijk in een worp naar beneden. Een woedend gevecht volgde, daar niemand zijn schoen dadelijk terugvinden kon. Uilenspiegel kwam naar beneden en begoot de vechters, maar niet met klaar water. XXV. De infant, nu vijftien jaar oud, dwaalde als naar gewoonte door gangen en trappen en zalen van 't slot. Doch meestal slenterde hij rond de vertrekken der edelvrouwen, om de edelknapen te verschalken, die, gelijk hij, als katten in de gangen op loer lagen. Andere jonkers waren in den tuin, keken verzuchtend omhoog, en zongen eene ballade van minne. Als de infant het hoorde, vertoonde hij zich eensklaps aan een der vensteren, en de arme edelknapen waren ontsteld als zij zijn bleeke tronie zagen, in stee van de zoete oogen hunner schoonen. Onder de edelvrouwen van het hof was een lieftallige dame, een Vlaamsche van Dudzele, omtrent Damme, van ongemeene schoonheid en in de volheid harer jaren, met oogen, groenig-bruin, en rossig, krullend haar, dat schitterde als goud. Vroolijk van zin en vurig van aard, verheelde zij niemand hare neiging tot den gelukkige, wien zij, op heur aanbiddelijk erf, het hemelsch privilege van liefde schonk. De uitverkorene heurs herten was een schoon en fier ridder. Elken dag op vast uur, ging zij tot hem, hetgeen Philippus wist. Hij zette zich op eene bank tegenover een venster en wachtte. En als zij hem voorbijging met flikkerend oog en met rozeroode lippen, en glanzend van jeugd en van liefde in haar kleed van goudbrocaat, zag zij den infant, die, zonder zich van zijne plaats te verheffen, tot haar zegde: --Mevrouwe, hebt gij een oogenblik voor mij? Driftig als de merrie, die in haren loop gestuit wordt op 't oogenblik dat zij rent naar den schoonen hengst, die in den beemd hinnikt, antwoordde zij: --Hoogheid, een ieder moet gehoorzamen aan Uwen vorstelijken wil. --Zet U naast mij, sprak de infant. Onbeschaamd, listiglijk en onbermhertig zag hij haar aan: --Zeg mij het Onze-vader in Vlaamsche tale; men heeft het mij geleerd, laas! ik heb het vergeten. De arme vrouw zegde een Vader-ons, doch tamelijk vlug, maar hij dwong haar telkens tot langzamer spreken. En aldus noodzaakte hij heur het tot tienmaal toe te zeggen, aan haar, die op dit uur aan andere gebeden dacht. Daarna sprak hij vleiend van heure schoone gouden lokken, van heure heldere tint, heur klare oogen, maar niets dorst hij zeggen van heur gevleesde schouderen, noch van haren fraai gevormden boezem, noch van iets anders. Zij meende te mogen heengaan en blikte reeds naar den tuin waar zij haren minnaar wachtte, toen hij vroeg of ze wist welke de deugden der vrouw zijn? Daar zij niet antwoordde uit vreeze van verkeerd te spreken, deed hij het in heure plaats, en zegde hij op den toon van een zedenpreeker: --Deugden der vrouwe zijn kuischheid, eerzaamheid en ingetogenheid. Hij ried haar aan zich zedig te kleeden en alles wat heur was, zorgvuldiglijk te verbergen. Zij knikte ten teeken van goedkeuring en zeide, dat zij zich voor Zijne Noordpoolachtige Hoogheid liever met tien berenhuiden dan met eene el neteldoek bedekken zou. En terwijl hij onthutst was over dit antwoord, nam zij lachende de vlucht. Nochmaals was het vuur der jeugd in de borst van den infant ontbrand: maar het was dit gloeiende vuur niet, dat de sterke zielen tot groote daden drijft, noch het zoete vuur, dat de teedere herten doet weenen: 't was een somber vuur uit de helle, door Satan ontstoken. En het glom in zijne grijze oogen, gelijk de maan boven een kerkhof, in winternacht. En het brandde hem wreedelijk. Daar de arme gluiperd geene liefde voor anderen voelde, dorst hij de edelvrouwen niet aanspreken; toen ging hij naar een afgelegen hoekje, in een kamertje, met witte muren, slecht verlicht, waar hij gemeenlijk zijne lekkernijen at en waar een groote menigte vliegen waren, om den wille van de brokkelingen. Daar streelde hij zichzelven, terwijl hij de vliegen met den kop tegen de ruiten plette en er met honderden doodde, totdat zijne vingeren te danig beefden om hunne bloedige bezigheid voort te zetten. En in die wreede uitspanning vond hij een genot, mits geilheid en wreedheid twee eerlooze zusteren zijn. Als hij uit dat hok kwam, was hij nog somberder dan te voren en een ieder ontvluchtte het bleeke gelaat van dien terugstootenden prins. En de treurige Hoogheid leed, want slecht herte is smerte. XXVI. De schoone vrouwe verliet Valladolid om naar heur slot van Dudzele, in Vlaanderen, te gaan. Toen zij, met heuren dikken bottelier, door Damme trok, zag zij een veertienjarigen knaap, met den rug tegen eene hut geleund, op eenen doedelzak spelen. Rechtover hem zat een rosse hond, die jammerlijk huilde, daar die muziek hem niet aanstond. De zonne stond schitterend aan den hemel. Nevens den knaap zat een aanminnig meisje, dat, bij elk erbarmelijk gehuil van den hond, in een gulhertigen lach schoot. Toen de schoone vrouwe en de dikke bottelier voorbij de stulp kwamen, bezagen zij Uilenspiegel, die blies, Nele, die lachte en Titus Bibulus Snuffius, die jankte. --Stoute jongen, sprak zij tot Uilenspiegel, wilt ge wel ophouden dien armen hond zoo te doen huilen! Maar Uilenspiegel bezag haar en blies nog harder op zijnen doedelzak. En Bibulus Snuffius jankte nog jammerlijker, en Nele schaterlachte nog luider. De bottelier ontstak in woede, wees naar Uilenspiegel en sprak tot de edelvrouwe: --Als ik dat schavuitengebroed eens afroste met de schee van mijn degen, zou de onbeschaamderik wel ophouden! Uilenspiegel bezag den bottelier, hiet hem Jan Papzak, om den wille van zijn dikken buik en ging voort met blazen op zijn doedelzak. De bottelier liep op hem toe en dreigde hem met de vuist; maar Bibulus Snuffius vloog op hem af en beet Papzak in het been; van schrik viel de bottelier op den grond en schreeuwde om hulp. De dame lachte Uilenspiegel toe en sprak: --Kunt ge mij zeggen, doedelzakspeler, of de weg, die van Damme naar Dudzele leidt, niet veranderd is? Uilenspiegel bleef voortblazen, schudde den kop en bezag de edelvrouwe. --Maar waarom ziet ge mij zoo strak aan? vroeg zij. Doch hij speelde voort en sperde de oogen open, alsof hij voor heur in bewondering stond. --Zijt gij niet beschaamd, voor een jongen snaak als gij, de vrouwen aldus te bezien? Uilenspiegel bloosde een weinig, speelde voort en bekeek heur nog meer. --Ik heb U gevraagd, hernam zij, of de weg niet veranderd is, die van Damme naar Dudzele leidt? --Weleer was hij groen, thans is hij droef en schraal, sedert hij het geluk mist U te mogen dragen, antwoordde Uilenspiegel. --Wilt ge mij leiden? Maar Uilenspiegel bleef zitten, haar steeds aanziende. En als ze hem zoo snaaksch zag en zoo jong en zoo levendig, vergaf zij hem geerne zijne woorden. Hij stond op om binnen te gaan. --Waar gaat gij? --Mijn beste kleeren aantrekken, antwoordde hij. --Spoed U dan, sprak de edelvrouwe. Toen zette zij zich neer op de bank naast de deur; de bottelier deed zooals zij. Zij wilde tot Nele spreken, maar Nele antwoordde heur niet, want zij was jaloersch. Uilenspiegel kwam terug; hij was schoon gewasschen en had een bombazijnen wambuis aan. Hij zag er flink uit in zijn zondagspak. --Gaat gij toch mee? vroeg Nele hem. --Ik ben dadelijk terug. --Wil ik in uwe plaats gaan? sprak Nele. --Neen, zegde hij, de wegen zijn vol modder. --Waarom, vroeg de dame gestoord en insgelijks jaloersch, waarom, kleine meid, wilt gij hem beletten van mede te gaan? Nele antwoordde heur niet, maar twee dikke tranen welden in heure oogen, en treuriglijk en gramstorig bekeek zij de schoone edel vrouwe. Gevieren begaven zij zich op weg, de dame op hare witte hakkenei met zwart fluweel getuigd; de bottelier met zijn waggelenden buik; Uilenspiegel, die de hakkenij bij den breidel hield, en Bibulus Snuffius, die, met den steert in de lucht, fier naast zijn meester stapte. Geruimen tijd reden en gingen zij aldus voort, maar Uilenspiegel was niet op zijn gemak; stom als een visch snoof hij den fijnen benjoëreuk op, die opsteeg uit de kleeren van de dame, en hij bekeek, ter sluip, heur schoon paardentuig, heure zeldzame kleinooden en juweelen, en ook heur zachtaardig uitzicht, heure schitterende oogen, heuren schoonen boezem en heur haar, dat als een gouden helmet in de zonne schitterde. --Waarom zegt gij zoo weinig, vriendje? vroeg zij. Hij antwoordde niet. --'t Ware jammer als gij uwe tong verloren hadt, want 'k had U geerne met een boodschap belast. --Welke? vroeg Uilenspiegel. --Gij moet, sprak de dame, mij hier verlaten en naar Koolkerke gaan, aan den anderen kant van den wind, en aldaar zeggen aan een edelman, half in 't zwart, half in 't rood gekleed, dat hij mij vandaag niet mag verwachten, maar Zondag komen moet, te tien uren van den nacht, in mijn slot, langs de sluippoort. --Ik ga niet! sprak Uilenspiegel. --Waarom niet? vroeg de dame. --Neen, ik ga niet! volhardde Uilenspiegel. De dame sprak toen: --Maar waarom toch maakt gij u driftig als een haantje, en wilt niet gaan? --Ik ga niet! sprak Uilenspiegel. --Maar als ik U een gulden gaf? --Neen! sprak hij. --Een dukaat? --Neen. --Een karolus? --Neen, sprak Uilenspiegel nog. En toch, voegde hij er bij met een zucht, zou ik dien liever dan eene mosselschelp in moeder heur tassche zien. De dame glimlachte, en eensklaps riep zij uit: --Ik ben mijne beugeltassche kwijt, een schoone zeldzame tassche van zijdelaken, met fijne perelen geborduurd. Te Damme had ik ze nog aan mijne ceintuur bevestigd. Uilenspiegel verroerde zich niet, maar de bottelier ging naar de edelvrouwe: --Mevrouwe, sprak hij, als die jonge schavuit ze gaat zoeken, ziet gij hem nimmer terug. --En wie zal dan gaan? vroeg de edelvrouwe. --Ik, sprak hij, hoewel ik oud van jaren ben. En terstond ging hij op zoek. Middag sloeg de klok; 't was drukkend warm en stille en eenzaam in het ronde. Uilenspiegel sprak geen woord, doch deed zijn nieuw wambuis uit, om de dame onder de schaduwe van een lindeboom te laten rusten, zonder dat de koelte van het gras heur kwellen kon. En hij bleef rechtstaan in verzuchting, naast heur. Zij zag hem aan en voelde medelijden voor dien blooden jongen, en vroeg hem of hij niet moede was, zoo lang op zijne jonge beenen te staan. Hij antwoordde niet, doch liet zich naast heur vallen, en zij trok hem tot zich, en zijn hoofd rustte op heuren blooten boezem, en daar lag hij zoo goed, dat zij het als eene zonde beschouwd hadde, hem te zeggen, dat hij elders een hoofdkussen zoeken moest, De bottelier kwam intusschen terug, zeggende dat hij de beugeltassche niet gevonden had. --Ik heb ze wedergevonden, ik, antwoordde de dame, toen ik van mijn peerd steeg; in 't vallen was zij aan den stijgbeugel vastgeraakt. En nu, sprak zij tot Uilenspiegel, leid ons nu recht naar Dudzele en zeg mij uw naam. --Mijn patroon, antwoordde hij, is de heer Sint Thijlbert, naam, die bediedt vlug te been, om te gaan waar het goed is; mijn naam is Klaas en mijn toenaam Uilenspiegel. Als ge U zelf in mijn spiegel wilt aanschouwen, zult gij overtuigd zijn, dat er, gansch Vlaanderenland door, geen schitterender bloem van schoonheid bestaat dan Uwe geurige bekoorlijkheid. De dame bloosde van welbehagen en was geenszins verbolgen. En gedurende die lange afwezigheid weenden Soetkin en Nele bitterlijk. XXVII. Toen Uilenspiegel van Dudzele terugkwam, zag hij Nele, aan den inkoom van de stad, met den rug tegen een hek geleund, en een tros blauwe druiven in de hand. Een voor een at zij de vruchten, die haar verfrischten, maar blijken liet zij dit niet. Integendeel, zij scheen verstoord, want driftig beet zij de druiven van de rist. Zij was weemoedig, en had zulk een droevig en spijtig gezicht, dat Uilenspiegel, vol liefde, medelijden kreeg en, stille achter haar, heur eenen kus in den hals gaf. Maar zij gaf hem een klinkenden kaakslag in de plaats. --Die was raak, zei Uilenspiegel. Zij weende dat de tranen over heure wangen rolden. --Nele, sprak hij, gaat gij nu de fonteinen aan den ingang van de stad stellen? --Loop heen! zegde zij. --Maar ik kan niet heengaan, als gij zoo weent, liefste? --Ik ben geene liefste, sprak Nele, en weenen doe ik niet. --Neen, gij weent niet, maar er komt water uit uwe oogen. --Wilt gij gaan, sprak zij. --Neen! zegde hij. Maar met heure bevende handjes, hield zij heur schort voor 't gezicht; zij beet er de stof van aan stukken, en heure tranen maakten het nat. --Nele, vroeg Uilenspiegel, zeg eens, zal het straks schoon weder zijn? En glimlachend zag hij heur liefderijk aan. --Waarom vraagt ge mij dat? sprak zij. --Omdat het spreekwoord zegt: na regen komt zonneschijn, antwoordde Uilenspiegel. --Ga, sprak zij, ga bij uw schoone dame met haar zijden kleed, die hebt gij genoeg doen lachen. Toen zong Uilenspiegel: Hoor ik mijn lieveken krijschen 't Doet mijn herteken groot verdriet. Honig zoo gij haar lachen hoort, Peerlen zoo gij heur traantjes ziet.... Ei, mijn lieveken laat ik niet!... En ik geef een bottel ten beste Lekkeren Leuvenschen wijn. En ik geef een bottel ten beste Als Nele vroo wil zijn.... --Gemeene man, sprak zij, gij lacht mij dan noch uit! --Nele, sprak Uilenspiegel, ik ben een man, dat is waar, maar gemeen ben ik niet, want onze adellijke familie, eene schepenfamilie, voert drie zilveren pinten in een veld van bruinbier. Nele, is 't waar, dat men, in Vlaanderenland, kaaksmeten maait als men kussen zaait? --Ik spreek u niet aan, zegde zij. --Waarom doet ge dan uw mondje open om het mij te zeggen? --Ik ben kwaad, sprak zij. Uilenspiegel klopte heel zachtjes op heuren rug en sprak: --Kus een vrouwtje en ze zal u kloppen; klop een vrouwtje en ze zal u kussen. Kus mij dan, liefste, vermits ik u klopte. Nele keerde zich om. Hij opende zijne armen en, nog weenend, wierp zij er zich in en vroeg: --Zult ge ginder niet meer gaan, Thijl? Maar hij antwoordde niet, want hij had het te druk met heure bevende vingeren in de zijne te drukken en, met de lippen, de heete tranen te wisschen, die uit Nele's oogen vielen als de dikke droppelen van een stormregen. XXVIII. In dien tijd weigerde Gent, de edele stad, haar aandeel te betalen in de bede, die haar zoon, keizer Karel, heur vroeg. Zij kon niet betalen, want zij had geen geld meer, en dit was de schuld van Karel zelf. Toch was dat een groote misdaad, en hij besloot haar in persoon te gaan kastijden. Want de slagen, die eene moeder het zeerst doen, zijn die van heuren zoon. Frans met den Langen Neus, zijn vijand, deed hem het aanbod om door Frankrijk te gaan. Karel nam het aan, en in stee van te worden gevangengezet, werd hij op vorstelijke wijze onthaald en gevierd. Altijd zijn de vorsten bereid elkander te helpen, om 't volk te onderdrukken. Karel verbleef langen tijd te Valencijn, zonder eenig teeken van toorn te geven. De stad Gent, zijne moeder, leefde zonder vrees in het geloof, dat de Keizer, haar zoon, vergeten zou, wijl zij gehandeld had volgens recht. Karel kwam onder de muren van de stad met vier duizend peerden. Alva was bij hem, alsmede de prins van Oranje. Het gemeen en de kleine ambachten hadden geerne die kinderlijke intrede belet en de tachtig duizend man van de stad en den bijvang op de been gebracht; maar de hoogpoorters verzetten zich daartegen, want zij vreesden, dat het volk de overhand zou krijgen. Nochtans had de stad Gent haren zoon met zijne vier duizend peerden in de pan kunnen hakken. Maar zij beminde hem nog, en de kleine ambachten zelven hadden weder vertrouwen gekregen. Karel ook had haar lief, maar 't was om het geld, dat hij van haar in zijne kisten had en nog van haar trekken wilde. Toen hij zich meester gemaakt had van de stad, stelde hij overal krijgswachten en liet hij dag- en nachtronden doen. Daarna sprak hij, in groote statie, de sententie over de stede uit. De voornaamste poorters moesten vóór zijnen troon vergiffenis komen vragen, met een strop om den hals; Gent werd schuldig verklaard aan de ergste misdaden, dewelke zijn: ontrouw, inbreuk op de tractaten, ongehoorzaamheid, muiterij, opstand en majesteitsschennis. De keizer verklaarde alle geschonken privileges, rechten, vrijheden, costumen en gebruiken verbeurd en, de toekomst verbindende alsof hij God zelf was, bepaalde hij verder, dat zijne opvolgers, bij hunne komst als landheer, zweren moesten niets te zullen naleven dan de vernederende Karolijnsche Concessie, door hem aan de stad verleend. De abdij van Sint-Baafs deed hij afbreken, om ter plaatse eene vesting te bouwen, van waar hij, gemakkelijk, de borst zijner moeder met kogels kon doorboren. Als een slechte zoon, die met ongeduld naar den dood zijner ouderen wacht, verbeurde hij alle goederen en eigendommen van Gent, inkomsten en panden, geschut en oorlogstuig. En hij vond, dat de stad te goed verdedigd was: daarom deed hij den Rooden Toren, den Paddenhoektoren, de Braampoort, de Steenpoort, de Walpoort, de Ketelpoort en vele andere poorten afbreken, dewelke als meesterstukken van bouwkunst en beeldhouwkunst doorgingen. En als later vreemdelingen naar Gent kwamen, spraken zij verbaasd tot elkaar: --Is dàt Gent, die platte en treurige stad? Men vertelde er ons wonderen van: men heeft ons bedrogen. En die van Gent antwoordden: --Keizer Karel heeft de stad heure krone ontnomen. En dit zeggende, waren zij grammoedig en beschaamd. En uit het puin van de poorten haalde de keizer steenen voor zijne vesting. Hij wilde, dat Gent arm werd, daar aldus de stad noch door arbeid, noch door handel of geld, zich tegen zijne stoutmoedige inzichten verzetten kon; daarom veroordeelde hij haar tot het betalen van het geweigerde aandeel in de schatting van vierhonderd duizend gouden karolusgulden en, daarboven, honderd vijftig duizend karolussen in eens, en elk jaar nog zes duizend als eeuwigdurende rente. Hij had geld van de stad in leening gekregen en moest haar voor hetzelve eene rente betalen van honderd vijftig pond grooten. Met geweld deed hij zich de schuldbrieven overhandigen en verscheurde ze. En op die manier betaalde hij zijne schuld. In menige aangelegenheid had Gent hem lief gehad en geholpen. Maar hij stak haar eenen dolk in de borst, om bloed te hebben, daar hij geene melk meer vond. Toen bezag hij Roeland, de schoone klokke, en aan haren klepel liet hij den poorter opknoopen, die storm geluid had, om de stad ten strijde te roepen, ten einde heur recht te verdedigen. Geene genade had hij voor Roeland, de fiere klokke, de tong zijner moeder, waarmee zij tot Vlaanderen sprak: Als men my slaat dan is 't brandt, Als men my luydt dan is 't storm in Vlaenderland. Mits zijne moeder te luide sprak, nam hij de klokke weg. En die van 't platteland zeiden, dat Gent dood was, dat heur zoon, met eene tang, heure tong uit heuren mond had gerukt. XXIX. Op een van die dagen,--heldere en frissche lentedagen, als heel de aarde liefde ademt,--zat Soetkin bij het open venster te naaien, neurde Klaas een deuntje, terwijl Uilenspiegel bezig was met Titus Bibulus Snuffius eene rechterskap op te zetten. De hond ging met zijne pooten te werk, alsof hij eene sententie moest uitspreken, maar 't was alleen om den hoed af te krijgen. Doch eensklaps sprong Uilenspiegel naar het venster en deed het dicht. Klaas en Soetkin keken op en zagen hun zoon rond de kamer loopen, op tafels en stoelen springen om een vogeltje te vangen, dat, met trillende vleugelen en piepend van angst, in den hoek van een balk aan de zoldering eene schuilpaats ging zoeken. Uilenspiegel wilde het diertje grijpen, toen Klaas hem met ruwe stemme vroeg: --Waarom springt gij aldus? --Om het te vangen, antwoordde Uilenspiegel, het in eene kevie te zetten, zaad te geven en voor mij te doen zingen. Maar de vogel piepte van angst, vloog weer rond de kamer en bezeerde zijn kopje tegen de ruiten. Daar Uilenspiegel niet ophield met grijpen en springen, pakte Klaas hem ruw bij den schouder. --Vang het beestje, sprak hij, doe het voor u zingen, maar ik zal u ook in eene kooi steken, met kloeke ijzeren staven gesloten en ik zal ook u doen zingen. Gij, die zoo geerne loopt, wordt opgesloten; in de schaduw gestoken als gij koude hebt, in den zonneschijn als gij het warm hebt. En op een Zondag zullen wij uitgaan en vergeten u eten te geven, en als wij 's Donderdags terugkomen, zullen wij Thijl, gestorven van honger, met de beenen uitgestrekt vinden. Soetkin weende, Uilenspiegel vloog naar het venster. --Wat doet gij? vroeg Klaas. --Het venster open doen om den vogel buiten te laten, antwoordde hij. Inderdaad, de vogel, een distelvink, vloog het venster uit, tjilpte blijde in de vrije lucht, en steeg als een pijl naar omhoog. Dan ging hij op een perelaar zitten, waar hij zijne vleugelen streek en zijne pluimen schudde en grammoedig, in zijne vogeltaal, Uilenspiegel allerlei verwenschingen naar het hoofd stuurde. Toen sprak Klaas: --Mijn zoon, nooit moogt ge aan mensch of dier de vrijheid ontnemen, want die is het hoogste goed. Laat een iegelijk de zonne zoeken als hij koude heeft, en de schaduw als hij het warm heeft. En God oordeele Zijne Heilige Majesteit, die het vrije geloof in Vlaanderenland aan ketenen legt en Gent, de edele stad, in een ijzeren kooi van slavernije sluit! XXX. Philippus was getrouwd met Maria van Portugal, wier bezittingen hij bij de Spaansche krone gevoegd had; van haar had hij don Carlos, den wreedaardigen zot. Maar liefde gevoelde hij voor zijne vrouw niet. De koningin leed aan de gevolgen van heure kraam. Zij bleef te bed en bij haar waren heure eeredames, onder dewelke de hertoginne van Alva. Philippus liet heur dikwijls alleen, om ketters om hals te zien brengen. De edelvrouwen en kamerheeren deden als hij. En zoo ook de hertoginne van Alva, de adellijke baker van Maria. In dien tijd vatte de officiaal een Vlaamschen beeldhouwer, Roomsch-katholiek van geloove, omdat een monnik hem den overeengekomen prijs voor een houten Lieve-Vrouwenbeeld geweigerd had, en nu het aangezicht van het beeld met zijnen beitel had geschonden, zeggende: dat hij liever zijn werk vernielde, dan het te laten onder den prijs. Door den monnik als beeldschenner aangeklaagd, werd hij zonder genade op de pijnbank gelegd, en veroordeeld om levend te worden verbrand. Op de pijnbank had men hem de voetzolen geroosterd en onderwege, van het gevang naar den brandstapel, met den san benito op het hoofd, riep hij gedurig: --Snijdt mijne voeten af! Snijdt mijne voeten af! En van verre hoorde Philippus die bange kreten, en hij trilde van genot, maar hij lachte niet. De eeredames verlieten koningin Maria om de voltrekking van het vonnis bij te wonen: na haar volgde de hertoginne van Alva, die bij het hooren van de kreten van den Vlaamschen kunstenaar, ook het schouwspel wilde zien en de Koningin alleen liet. Toen Philippus, zijne hooge dienaren, prinsen, graven, schildknapen en hofdames dáár waren, werd de beeldhouwer met een lange keten aan een paal geklonken, te midden van een vuur, gemaakt van rijshout en stroo, dat hem langzaam moest braden, terwijl hij zich zoo verre mogelijk van het laaie vuur wilde houden. Hij was zoo goed als naakt, en nieuwsgieriglijk keek men hoe hij beproefde zijne zielskracht te stellen tegen de hitte des vuurs. En middelerwijl had Maria dorst. Zij zag een halven meloen op eene schaal liggen, sleepte zich uit heur bedde, greep de vrucht en verslond die gulzig. De verkoelende vrucht deed de kraamvrouw huiveren. Zij bleef op de vloer liggen, ze kon zich niet bewegen. --Ik zou mij verwarmen, was hier iemand om mij te bedde te leggen? Toen hoorde zij den armen beeldhouwer schreeuwen: --Snijdt mijne voeten af! --Ach! riep de arme vorstinne, is dat een hond, die huilt om mijnen dood te voorspellen? Op dat oogenblik zag de beeldhouwer rondom zich; doch hij bespeurde niets dan vijandige Spaansche gezichten, en hij dacht aan Vlaanderen, het land van de dapperen; en, zijne lange keten achter zich sleepend, stapte hij naar den vuurgloed van stroo en van rijshout. Zich in zijn gansche lengte verheffend en de armen kruisend sprak hij: --Ziet hoe de Vlamingen sterven onder het oog van de Spaansche beulen! Snijdt niet mijne, maar hunne voeten af, opdat ze naar geen nieuwe euveldaden loopen! Leve Vlaanderen! Vlaanderen in der eeuwigheid! En de edelvrouwen juichten hem toe, vroegen genade voor hem, als ze zijne fiere houding zagen. En de kunstenaar stierf. Koningin Maria rilde over gansch heur lichaam, heure tanden klapperden van koude en, armen en beenen uitrekkend, kreunde zij: --Legt mij te bedde, dat ik mij verwarme. En zij stierf. En alzoo, volgens de voorzegging van Katelijne, de goede tooveres, zaaide Philippus overal dood, bloed en tranen. XXXI. Maar Uilenspiegel en Nele hadden elkander innig lief. Het was op 't einde van de Grasmaand; al de boomen stonden in bloei, de planten waren in lichtgroen gedost, de nachtegalen kwinkeleerden in het loover: de heele natuur had zich gereedgemaakt om de Meimaand waardig te ontvangen. Dikwerf dwaalden Uilenspiegel en Nele getweeën langs de wegen. Nele ging aan Uilenspiegel's arm en hield hem met hare twee handjes vast. Uilenspiegel had dit geerne en sloeg soms zijn arm om Nele's middel, om heur beter vast te houden, zegde hij. En dit deed heur genoegen, doch zij uitte geen woord. De wind voerde den balsemgeur der beemden over de wegen; in de verte loeide traagzaam de zee. Uilenspiegel stapte fier vooruit; als een jonge duivel, en Nele volgde schuchter als eene heilige uit den hemel, beschaamd over 't genot dat zij smaakte. Zij leunde heur hoofdje op den schouder van Uilenspiegel: hij nam heure handjes in de zijne en kuste heur, al gaande, op het voorhoofd, op de koonen en op heuren liefelijken mond. Doch zij uitte geen woord. Het werd warm en zij kregen dorst; zij gingen melk drinken bij eenen boer, maar zij waren niet verkoeld. En zij zetten zich neer in het gras, aan den boord eener gracht. Nele's gelaat was bleek en zij scheen bekommerd; angstig keek Uilenspiegel heur aan. --Zijt ge droef? sprak zij. --Ja, antwoordde hij. --Waarom? vroeg zij. --Ik weet het niet, sprak hij, maar die bloesem van appelaars en kriekelaars, die zoele lucht als bezwangerd met het vuur van den bliksem, die blozende madeliefjes in de beemden, die witte hagedoorn, hier dicht bij ons.... ... Wie zal mij zeggen waarom ik heel ontroerd ben, waarom ik mij steeds bereid voel tot sterven of slapen? En mijn hert klopt hevig als ik de vogelen hoor zingen, als ik zie dat de zwaluwen terugkeeren; ik zou willen vliegen, verder dan zon en mane. En nu eens heb ik koud, dan weer heb ik warm. Ha, Nele! Ik zou niet meer van deze wereld willen zijn, of duizend levens geven voor haar, die mij heure minne schenken zou.... Maar zij uitte geen woord en, glimlachend van geluk, keek zij naar Uilenspiegel. XXXII. Op Allerzielen kwam Uilenspiegel uit Onze Lieve Vrouwekerk met eenige deugnieten van zijn leeftijd. Lamme Goedzak was onder hen verdwaald, als een lam te midden van de wolven. Lamme, die op alle Zon- en feestdagen van zijne moeder drie oortjes kreeg, trakteerde de jonge snaken. Hij trok dus met hen in het Roode Schild, bij Jan van Liebeke, die Kortrijkschen dobbelen knollaard opbracht. De drank verhitte hunne hersenen en, wijl zij over kerken en gebeden spraken, uitte Uilenspiegel de meening, dat zielmissen enkel voordeel brengen aan de priesters. Maar er was een judas onder 't gezelschap: hij ging Uilenspiegel als ketter verklikken. En ondanks de tranen van Soetkin en het smeeken van Klaas, werd Uilenspiegel gepakt en gevangengezet. Eene maand en drie dagen bleef hij in den kerker opgesloten, zonder iemand te zien. De cipier at de drie kwart van zijn eten op. Intusschentijd deed men onderzoek over het gedrag van den beklaagde. Er werd alleen bevonden, dat hij een meedoogenlooze spotter was, die met iedereen gekscheerde, maar dat hij nooit het minste kwaad gesproken had noch van den Heere God, noch van de Maagd Maria, noch van de santen. Weshalve de sententie dan ook zacht was; want men hadde hem kunnen brandmerken of geeselen met schorpioenen. Om den wille van zijn jeugdigen leeftijd, veroordeelden de rechters hem enkel om, in zijn hemde, barrevoets en blootshoofds en met eene waskeers in de hand, achter de priesters te stappen, in 't midden van de eerste processie, die zou uitgaan. Het was Ons-Heeren-Hemelvaart. Als de processie binnentrok, moest hij in 't portaal van Onze-Lieve-Vrouwekerk blijven staan en uitroepen: --Dank zij Jezus-Christus! Dank zij de eerweerde geestelijken! Hunne gebeden zijn zoet en verkwikkend voor de zielen in 't vagevuur; want elk ave is een emmer water, die haar op den rug valt, en elk pater eene kuip. En het volk aanhoorde hem devotelijk, doch niet zonder lachen. Op den Eersten-Sinksendag, moest hij nogmaals de processie volgen; hij was barrevoets en blootshoofds, in zijn hemde, met eene waskeers in de hand. Bij het binnengaan in 't portaal, met zijne keers eerbiediglijk in de hand, hoewel hij moeite deed om niet in lachen uit te bersten, sprak hij met een luide en heldere stem: --Zoo de gebeden der christenen veel verlichting brengen aan de zielen van 't vagevuur, zoo geven die van den deken van Onze-Lieve-Vrouwekerk--een heilig man die alle deugden beoefent--zulk eene verkwikking aan de smerten des vuurs, dat dit laatste seffens in ijs verandert. Maar de duivelen, die het vuur moeten poken, krijgen er geen zier van. En weer luisterde het volk devotelijk, doch niet zonder lachen, en de deken glimlachte inwendiglijk. Verder werd Uilenspiegel voor drie jaren uit Vlaanderenland gebannen; hem werd tevens opgelegd eene bedevaart naar Rome te doen en terug te komen met de Pauselijke absolutie. Klaas moest drie gulden voor deze sententie betalen, maar hij gaf er nog eenen aan zijn zoon en daarboven eene pelgrimspij. Op den dag van 't vertrek was Uilenspiegel 't hert in, toen hij Klaas en Soetkin kuste, want ze schreide bitter, de arme moeder. Zij deden hem uitgeleide tot verre op den weg, in gezelschap van meerdere poorters en poorteressen. Toen Klaas terug in de hut trad, sprak hij tot Soetkin: --Vrouwe, 't is toch wreed een zoo jongen knaap tot zulke strenge straf te veroordeelen, en dit voor eenige lichtzinnige woorden. --Gij weent, man, sprak Soetkin; gij bemint hem meer dan ge wilt laten blijken, want daar berst gij uit in mannelijke snikken, die de tranen van den leeuw zijn. Maar hij antwoordde niet. Nele was zich in de schuur gaan verbergen, opdat niemand zien zou, dat ook zij weende om Uilenspiegel. Van verre volgde zij Soetkin en Klaas, de poorters en poorteressen; en toen zij heuren vriend alleen zag voortgaan, liep ze naar hem en sprong hem om den hals: --Ginder zult gij schoone vrouwen vinden, sprak zij. --Schoon, misschien, antwoordde Uilenspiegel, maar toch zoo frisch niet als gij, want zij zijn allen verbrand van de zonne. Lang nog stapten zij samen voort: Uilenspiegel was nadenkend en prevelde van tijd tot tijd: --Die zielmissen zullen ze mij betalen. --Welke missen en wie zal betalen? vroeg Nele. Uilenspiegel antwoordde: --Alle dekenen, parochiepapen, geestelijken, kosters en andere hooge en lage zotskappen, die ons allerhande domheden willen doen slikken. Was ik een noeste arbeider geweest, dan was ik voor drie jaar mijn dagloon bestolen, met hunne bedevaart. Maar 't is de arme Klaas, die betaalt. Mijne drie jaar zal ik hun honderdvoudig betaald zetten; ik zal hun eene zielmis zingen, die hun aan de ribben zal hangen. --Laas! Thijl, wees toch voorzichtig, zij zouden u levend verbranden, antwoordde Nele. Ik ben vuurvast, antwoordde Uilenspiegel. En zij namen afscheid van elkander: zij badend in tranen, hij droefgeestig en gram. XXXIII. Toen Uilenspiegel door Brugge, over de Woensdagmarkt kwam, zag hij daar eene vrouw, die rondgeleid werd door den beul en zijne knechten, en een groote menigte andere vrouwen, die rondom haar tierden en heur allerhande vuile beleedigingen toewierpen. Daar zij boven aan heur kleed roode lapjes en den steen der justitie met zijne ijzeren ketenen om den hals droeg, begreep Uilenspiegel, dat het eene vrouw was, die het jeugdig en maagdelijk lichaam van hare dochteren verkocht had. Men zei hem, dat zij Barbara hiet en getrouwd was met Jason Darue; dat ze in dit gewaad van de eene plaats naar de andere gesleurd werd, totdat zij terugkwam op de Groote Markt, waar het schavot voor haar gereed stond. Uilenspiegel volgde haar met de menigte, die achter heur huilde en tierde. Op de Groote Markt teruggekomen, werd zij op het schavot gebracht, aan eenen paal gebonden, en de beul legde voor hare voeten een hoop gras en een klomp aarde: de bediedenis van het graf. Ook zei men aan Uilenspiegel, dat ze vooraf in 't gevang gegeeseld was. Voortgaande, ontmoette hij Hendrik Marischal, schooier, die in de kasselrij West-Ieperen gehangen was geweest; rond den hals toonde hij nog het merk van de koorden. Hij hing al in de lucht, zegde hij, en was verlost geworden alleenlijk door een goed gebed te doen tot Onze-Lieve-Vrouwe van Halle, zoodanig, dat, toen de baljuws en de rechters vertrokken waren, door een echt mirakel de koorden braken en hij ongedeerd ten gronde viel. Maar later hoorde Uilenspiegel zeggen, dat die van de koorden verloste bedelaar een valsche Hendrik Marischal was, en dat men hem zijne leugen liet rondventen, omdat hij een perkament had, afgegeven door den deken van Onze-Lieve-Vrouwe van Halle, die, door het vertelsel van dien Hendrik Marischal, de galgenazen in grooten getale met rijke offeranden naar zijne kerk lokte. En Onze-Lieve-Vrouwe van Halle werd, zeer lang nog, Onze-Lieve-Vrouwe der Gehangenen genoemd. XXXIV. In dien tijd moesten kettermeesters en godgeleerden keizer Karel voor de tweede reis vermanen: dat de Kerke ten onder ging; dat haar gezag miskend werd; dat zoo hij menigvuldige zegepralen behaald had, hij dit verschuldigd was aan de gebeden der Katholieke Kerk, die de keizerlijke macht op haren troon in stand hield. Een aartsbisschop van Spanje vroeg hem om zes duizend hoofden te laten afkappen en evenveel lichamen te laten verbranden, ten einde de kwaadaardige Luthersche ketterije in de Nederlanden uit te roeien. Zijne Heilige Majesteit oordeelde, dat dit niet voldoende was. Overal waar de ontzette Uilenspiegel dan ook voorbij kwam, zag hij niets dan hoofden op palen, meisjes in zakken genaaid en levend in 't water gesmeten, mannen naakt op het rad gebonden en met ijzeren staven geslagen, vrouwen levend in eenen kuil gelegd, met aarde boven haar en den beul op haren boezem dansen om dien te verpletteren. Maar de biechtvaders van hen die zich vooraf bekeerd hadden, kregen telkenmale twaalf stuivers voor hunne moeite. Te Leuven zag hij de beulen dertig Lutheranen tegelijk verbranden en den brandstapel met schietpoeder aansteken. Te Limburg zag hij een gansche familie, mannen en vrouwen, dochteren en zonen, ter strafplaatse leiden. Allen zongen psalmen. Alleen de oude vader schreeuwde, terwijl hij verbrandde. En Uilenspiegel ging zijns weegs, met beklemd en toegenepen herte. XXXV. In het open veld gekomen schudde hij zich als een vogeltje, als een hond die den band ontloopen is, en zijn herte was verkwikt bij het aanschouwen van de boomen, van de beemden, van de heldere zonne. Als hij drie dagen lang gegaan had, kwam hij omtrent Brussel, in de machtige gemeente Ukkel. Vóór het gasthof de Trompet, werd zijn neus gestreeld door een hemelschen geur van stoverije. Aan een kleinen schooier, die den reuk van de saus opsnoof, vroeg hij ter eere van welken heilige die wierook omhoog steeg? De kleine antwoordde, dat de broeders van de Goede Tronie na de vespers moesten bijeenkomen om de herinnering te vieren van de verlossing der gemeente door hare vrouwen en meisjes. Uilenspiegel zag van verre eenen staak met een gaai erop, rond denwelken vrouwen met bogen liepen; hij vroeg of de vrouwlieden nu boogschieters waren geworden? De jongen snoof nog eens den reuk van de keuken op en antwoordde, dat, in den tijd van den goeden hertog, die zelfde bogen, in de handen der Ukkelsche vrouwen, meer dan honderd baanstroopers van het leven naar den dood hadden gestuurd. Uilenspiegel wilde meer weten, doch de kleine schooier zei dat hij geen woord meer zeggen zou, zoolang hij honger en dorst had, ten ware hij een oortje kreeg om zich te verzadigen. Uilenspiegel gaf het hem uit medelijden. Zoodra de jongen het oortje had, trok hij, als een vos in een hoenderhok, het gasthof binnen, om weldra, met een halve worst en eene dikke snee brood triomfantelijk te voorschijn te komen. Plotseling hoorde Uilenspiegel een zoete muziek van tamboerijnen en violen en zag hij vele dansende vrouwen, en onder haar een schoon wijf met een gouden ketting om den hals. De schooier, in zijn schik, omdat hij zoo lekker gegeten had, zegde tot Uilenspiegel dat die jonge, schoone vrouw de koningin van de gaaischieting was, dat zij Mietje heette en de vrouw was van messire Renonckel, schepene van de gemeente. Dan vroeg hij aan Uilenspiegel nog zes duiten om te drinken: Uilenspiegel gaf ze hem. Toen hij gegeten en gedronken had, zette hij zich in de zonne op de hurken, en kuischte met zijne nagelen zijne tanden. Als de boogschietsters Uilenspiegel in zijne pelgrimspij zagen, begonnen zij rond hem te dansen, zeggende: --Dag, schoone pelgrim; komt gij van verre, jonge pelgrim? Uilenspiegel antwoordde: --Ik kom uit Vlaanderen, het schoone land der verliefde meidekens. En droefgeestig dacht hij aan Nele. --Wat was uwe misdaad? vroegen zij, terwijl zij haren dans staakten. --Ik durf het niet zeggen, daar ze zoo groot is, sprak hij. Bij mij, mijne hertjes, is niemendal klein. Zij lachten en vroegen waarom hij aldus moest reizen met den pelgrimsstaf, den bedelzak en de oesterschelpen? --'t Is, antwoordde hij, omdat ik gezegd heb, dat de zielmissen voordeelig zijn voor de priesters. --Zij brengen hun klinkende munt op, antwoordden de vrouwen, maar toch zijn zij ook voordeelig voor de zielen in 't vagevuur. --Daar was ik niet bij, antwoordde Uilenspiegel. --Komt gij met ons eten? vroeg de schoonste. --Ik wil, sprak hij, met u eten, en u eten, u en uwe vriendinnen, de eene na de andere, want gij zijt fijne brokjes, lekkerder dan ortolanen, lijsters of sneppen. --De Hemel vergeve u, dat wild is buiten prijs, zeiden zij. --Zooals gij allen, mijne hertjes, antwoordde hij. --'t Is te zien, spraken zij, maar wij zijn niet te koop. --Noch te geven? vroeg hij. --Ja, zegden zij, wij geven slagen aan degenen die te stout zijn. Hebt gij er van doen, wij zullen op u slaan lijk op kaf. --Ik doe niet mee, sprak hij. --Kom dan mee-eten, zegden zij. Blijde als hij was rond zich vroolijke, lachende gezichten te zien, volgde hij heur naar de binnenplaats van het gasthof. Plotseling zag hij de broeders van de Goede Tronie, in groote staatsie, met vaandel, fluit, bazuin en tamboerijn, in het binnenhof komen; zij droegen waardiglijk den naam van hunne broederschap. Daar zij hem nieuwsgieriglijk bekeken, zeiden de vrouwen dat het een pelgrim was, dien ze op den weg ontmoet en meegebracht hadden naar 't festijn, omdat zijne tronie haar aanstond. De mannen stemden hiermee in, en een hunner sprak: --Reizende pelgrim, wilt gij eene bedevaart doen in sausen en stoverije? --Daarvoor wil ik de leerzen van Duimken aantrekken, antwoordde Uilenspiegel. Als hij met hen de zaal van 't festijn binnenging, zag hij op den Parijschen steenweg een twaalftal blinden. En toen zij voorbij hem kwamen, kloegen zij van honger en dorst. Uilenspiegel zei tot zich zelven, dat zij dien dag zouden avondmalen als prinsen, en wel ten koste van den deken van Ukkel, op afkorting van de zielmissen. Hij ging tot hen en sprak: --Hier zijn negen gulden, gij kunt komen eten. Riekt gij den geur niet van de stoverije? --Laas! spraken zij, reeds een half uur lang, doch zonder hope. --Gij zult eten, zegde Uilenspiegel, vermits gij nu negen gulden hebt. Maar hij gaf ze hun niet. --Wees gezegend! spraken zij. En, door Uilenspiegel geleid, zetten zij zich rond een kleine tafel, terwijl de broeders van de Goede Tronie met hunne wijven en dochteren aan de groote tafel gingen zitten. Met een zelfvertrouwen van negen gulden, riepen de blinden luide en stout: --Baas, geef ons te eten en te drinken, alles van 't beste! De weerd, die van negen gulden had hooren spreken, dacht, dat die in hunne tasschen staken en vroeg wat de gasten wenschten. Toen riepen allen tegelijk: --Boonen met spek, hutspot met rundvleesch, kiekens, kalfsvleesch en hamelbout. Zijn de worsten voor de honden gemaakt? --'k Heb witte en zwarte pensen geroken; 'k zou ze zien als ik nog mijne lanteernen had.--Waar zijn de koekebakken met Anderlechtsche boter? Zij zingen in de pan, sappig, knappend en hijgend naar het bier, waarmede wij ze zullen begieten.--Wie geeft de hesp met eieren die onzen mond placht te streelen?--Waar zijt gij, hemelsche soezels, die zwemmen midden in de nieren, hanekammen, kalfszwezeriken, ossesteerten, schapepooten, met veel ajuin, peper, kruidnagelen, muskaat, goed ondereengestoofd met drie pinten witten wijn als saus?--Wie brengt u tot mij, goddelijke kalfsworsten, die zoo goed zijt dat ge niets zegt als men u opeet? Kwaamt gij recht uit Luilekkerland, waar niet te werken valt, en eten en drinken een ambacht is? Gij zijt verdwenen lijk de droge bladeren van den jongsten herfst.--Ik wil een hamelbout met erwtjes.--Ik, verkensooren.--Ik, een rozenkrans van ortolanen, met sneppen als paters en een vetten kapoen als credo. De weerd antwoordde bedaard: --Gij krijgt een pannekoek van zestig eieren en, als wegwijzers om uwe vorken te bestieren, vijftig zwarte pensen, rookend op dien berg van eieren gestoken, en als drank dobbelen peeterman: dat zal de riviere wezen. Het water kwam in den mond van de arme blinden. Breng ons den berg, de wegwijzers en de rivier! En de broeders van de Goede Tronie en hunne vrouwen, die reeds met Uilenspiegel aan tafel zaten, zeiden, dat deze voor de blinden onzichtbare smulpartij hun slechts de helft van het genot deed smaken. Toen de weerd en vier koks den pannekoek opdienden, opgesmukt met peterselie en keur van kruiden, wilden de blinden er zich op werpen, maar de weerd gaf, niet zonder moeite, eerlijk aan elk zijn deel. De boogschietsters waren verrukt als zij hen zagen slempen en zuchten van genoegen, want zij hadden grooten honger en sloegen de pensen binnen lijk oesters. De dobbele peeterman liep in hunne magen gelijk een waterval van het hooggebergte. Toen de blinden hunne teilen uitgewischt hadden, vroegen zij opnieuw koekebakken, ortolanen en weer stoverije. De weerd bracht hun slechts een grooten schotel ossen-, kalfs- en schapenbeenderen, die in goede saus zwommen. Maar hij deelde niet rond. Als zij hun brood en hunne handen, tot over de polsen, in de saus gedoopt hadden, en niets vonden dan hamel-, kalfs- en andere beenderen, meende een iegelijk dat zijn buurman al het vleesch had, en verwoed sloegen zij met de beenderen op elkanders gezicht. Bij dat schouwspel lachten de broeders van de Goede Tronie naar hertelust en legden goedhertig een deel van 't festijn op de teil van de arme blinden, en een iegelijk die een been zocht om er mee te slaan, legde de hand op eene lijster, een kieken, een koppel leeuwerikken, terwijl de vrouwen hun het hoofd achterover hielden en hun Brusselschen wijn lieten drinken, zooveel zij konden. En als de arme lieden op den tast zochten van waar die stroom godendrank kwam, grepen zij een rok, die gezwind uit hunne handen glipte. Zij lachten, aten, dronken en zongen zoo heerlijk! Eenigen vermoedden dat er poezele wijfjes moesten zijn en liepen, dol van liefde, de eetzale rond, maar de plaagzieke vrouwen draaiden zich om en verborgen zich achter een broeder van de Goede Tronie, roepende: "Kus mij, toe!" En als de blinden het deden, kusten zij in stee van de donzige huid eener vrouw, het harig gezicht van een man--maar niet zonder kletsen te krijgen. De broeders van de Goede Tronie zongen, en zij zongen insgelijks. En de vrouwen glimlachten teeder, met stil genoegen, als zij hen zoo vol vroolijkheid zagen. Toen die heerlijke uren voorbij waren, sprak de baas: --Gij hebt goed gegeten en gedronken, geef mij nu zeven gulden. Elk hunner zwoer dat hij de beurze niet had en beschuldigde zijn buurman. Een nieuw gevecht ontstond, in hetwelk zij elkaar trachtten te schoppen, te slaan en te stompen, maar de broeders van de Goede Tronie hielden de vechtenden van elkaar. En 't regende slagen in de lucht, behalve een die bij ongeluk terecht kwam op 't aangezicht van den baas, die, verwoed, nu allen aftastte en niets anders vond dan een versleten schapulier, zeven duiten, drie knoopen en hunne paternosters. Hij wilde hen in het verkenskot steken en hen daar op water en brood zetten, totdat liefdadige zielen voor hen betaald hadden. --Wilt gij, vroeg Uilenspiegel, dat ik borg voor hen blijve? --Ja, antwoordde de baas, als iemand ook voor u borg is. De Goede Tronies wilden borg zijn, maar Uilenspiegel voorkwam hen en zei: --De deken zal borg zijn, ik ga het hem vragen. Gedachtig aan de zielmissen, trok hij naar den deken en vertelde hem dat de baas uit de Trompet van den duivel bezeten was, en dat hij van anders niets sprak dan van verkens en blinden; dat de verkens de blinden opaten en de blinden de verkens. Middelerwijl, zoo vertelde hij, brak de baas thuis alles aan stukken, en hij bad hem den armen man van dien boozen duivel te komen verlossen. De deken beloofde het, maar zei, dat hij niet dadelijk kon komen, mits hij bezig was met de rekening van 't kapittel te maken en dat dit zeer lastig was, zoo hij zijn garande wilde hebben. Toen Uilenspiegel zag dat hij ongeduldig werd, zegde hij dat hij zou terugkomen met het wijf van den baas en dat de deken haar zelve kon spreken. --'t Is goed, antwoordde de deken. Uilenspiegel keerde terug bij den baas en zegde: --Ik heb den deken gesproken, hij blijft borg voor de blinden. Terwijl gij op hen let, kan de bazinne meekomen, en hij zal heur herhalen wat ik u zegde. --Ga mee, vrouw, sprak de baas. De bazinne ging met Uilenspiegel bij den deken, die maar altijd aan 't cijferen was, om zijn aandeel te vinden. Toen zij binnenkwam met Uilenspiegel, maakte hij met de hand een driftig gebaar, zeggende: --Ga heen en wees gerust: morgen of overmorgen kom ik bij uwen man. En toen Uilenspiegel naar de Trompet terugkeerde, sprak hij onderweg in zich zelven: "Hij zal honderd gulden betalen en dat zal mijn eerste zielmisse zijn." En hij ging zijns weegs, en de blinden insgelijks. XXXVI. 's Anderen daags kwam Uilenspiegel op eene baan vol volk. Hij volgde de menigte en vernam, dat het dien dag beeweg naar Alsemberg was. Hij zag er arme oude vrouwen, die, voor een gulden en om de zonden van voorname dames te boeten, barrevoets achterweerts gingen. Terzijde van den weg deed meer dan één pelgrim zich te goed aan wafelen en bruinbier, bij geschal van lieren, violen en doedelzakken. En de reuk van allerhande spijzen steeg ten hemel als een zoete wierook. Maar daar waren ook pelgrims, die er gemeen en ellendig uitzagen; die hadden zes stuivers van de Kerk gekregen, om achterweerts den beeweg te doen. Een kaalhoofdig manneken, met opengesperde oogen, volgde hen insgelijks achterweerts springend en vaderonzen zeggend. Uilenspiegel, die wilde weten waarom hij aldus de kreeften naäapte, ging voor hem staan en sprong glimlachend lijk hij. Lieren, pijpen, violen en doedelzakken, waren met het geschreeuw van de pelgrims, de muziek van dien dans. --Zeg eens, Jan van den Duivel, sprak Uilenspiegel, is het om zeker te zijn van vallen, dat gij averechts gaat? De man antwoordde niet en bad voort. --Of is het om de boomen te tellen, vervolgde Uilenspiegel, en misschien ook de bladeren er bij? De man, die een credo zei, deed Uilenspiegel teeken dat hij zwijgen moest. --Of, sprak deze, altijd vóór hem springend en zijne gebaren nabootsend, zijt gij misschien eensklaps zot geworden, dat gij loopt lijk de kreeften? Maar wie van een zot een verstandig antwoord verwacht, is zelf niet wijs. Niet waar, mijnheer de kaalkop? Daar de man nog niet antwoordde, danste en sprong Uilenspiegel voort, doch hij maakte daarbij zooveel lawijd met zijne zolen, dat de weg klonk als een houten kist. --Of zijt gij stom, mijnheer? vroeg Uilenspiegel ten slotte. --Ave Maria, sprak de man, gratia plena et benedictus fructus ventris tui, Jesu. --Of misschien doof? zei Uilenspiegel. Dat gaan wij dadelijk zien: men zegt, dat dooven vleierij noch beleediging hooren. Laat zien of de trommel van uw ooren van vel of van ijzer is: Meent gij, lanteerne zonder keers, mislukte voetganger, dat gij een mensch gelijkt? Ge kunt wachten totdat wij van vodden gemaakt zijn. Zag men ooit zulke gele tronie, zulk een kletshoofd, elders dan op een galgeveld? Zijt ge in uw leven nooit gehangen geweest? En Uilenspiegel danste steeds voort, en de man, die kwaad werd, stapte boosaardig achterwaarts en bad zijn vaderonzen met heimelijke verbolgenheid. --Of misschien, sprak Uilenspiegel, verstaat gij geen Hoogvlaamsch; daarom ga ik u in 't Platvlaamsch aanspreken: Zijt gij geen gulzigaard, dan zijt gij een dronkaard; zijt gij geen dronkaard, dan zijt gij verstopt; zijt gij niet verstopt, dan hebt gij den afgang; als er matigheid is, dan is zij het niet, die de tonnen van uw buik vult; zijt gij geen losbol, dan zijt gij een kapuin en als er op de duizend millioen mannen der aarde maar één horendrager was, dan zoudt gij het zijn.... Op die rede, viel Uilenspiegel op zijn achterste, met de beenen omhoog, want de man had hem zulk een vuistslag op den neus toegediend, dat het vuur hem uit zijne oogen sprong. Dan liet de man zich, ondanks zijn dikken buik, verraderlijk op hem vallen en sloeg hem overal, dat de slagen als hagelsteenen op het magere lichaam van Uilenspiegel vielen. En Uilenspiegels stok rolde mede ten gronde. --Dat zal u leeren, sprak de man, eerlijke menschen kwellen die op bedevaart gaan. Want--gij moogt het wel weten--ik ook ga naar Alsemberg, volgens aloud gebruik, om Onze-Lieve-Vrouwe te bidden, een kind te willen doen afkomen, dat mijne vrouw ontving terwijl ik op reis was. Om zulk een groote genade te verkrijgen, moet men, zonder spreken, achterweerts loopen en dansen van den twintigsten stap voorbij zijn huis tot aan de trappen der kerk. Laas! nu moet ik geheel opnieuw beginnen. Uilenspiegel, die zijn stok opgeraapt had, sprak: --Ik zal u helpen, deugniet, die Onze-Lieve-Vrouwe wilt smeeken om de kinderen vóór hun geboorte te vermoorden. En meteen sloeg hij den leelijken horendrager zoo deerlijk, dat hij hem voor dood op den weg liet. En nog altijd steeg het gehuil der pelgrims en het geluid van pijpen, lieren, violen en doedelzakken omhoog, met den geurigen wierook van gekook en gebraad. XXXVII. Klaas, Soetkin en Nele zaten samen rond den heerd en praatten over den reizenden pelgrim. --Meisje, sprak Soetkin, kondet gij hem voor altijd bij ons houden door uwe jeugd en uwe schoonheid! --Laas! sprak Nele, ik kan niet. --Omdat hij, antwoordde Klaas, meer behagen vindt in loopen, zonder ooit te rusten, tenzij om te eten. --De leelijke stouterik! zuchtte Nele. --Ik geef toe dat hij stout is, sprak Soetkin, maar leelijk is hij niet. Als Uilenspiegel Grieksch noch Romeinsch van gezicht is, is hij des te schooner; want Vlaamsch zijn zijne vlugge voeten, van 't Brugsche Vrije zijn levendige bruine oogen; en zijn neus en mond zijn gemaakt door twee vossen, ervaren in de kunsten van slimheid en verstand. --Wie dan, vroeg Klaas, maakte hem zijne armen van luierik en zijne beenen, die al te vlug loopen naar vermaak en pleizier? --Zijn al te jeugdig herte, was 't antwoord van Soetkin. XXXVIII. In dien tijd genas Katelijne, met kruiden, een os, drie schapen en een verken toebehoorende aan Speelman, doch de koe van Jan Beloen kon ze niet genezen. Jan beschuldigde haar van hekserij en verklaarde, dat zij het dier betooverd had, daar zij, terwijl zij het de geneeskruiden gaf, het gestreeld en aangesproken had, zeker in een duivelsche tale, want een eerlijk christenmensch mag het woord tot geen dier richten. Gemelde Jan Beloen voegde er bij, dat hij gebuur was van Speelman, wiens os, schapen en verken zij genezen had en, zoo zij zijne koe gedood had, het zeker was op het opstoken van Speelman, die jaloersch was, omdat zijne akkers slechter bebouwd waren en minder opbrachten dan de zijne--van Beloen namelijk. Op getuigenis van Pieter Meulemeester, een man van goed gedrag en zeden, en ook van Jan Beloen, die bevestigden dat Katelijne te Damme bekend stond als tooveres, en naar allen schijn de koe gedood had, werd Katelijne aangehouden en veroordeeld om op de pijnbank te worden gelegd totdat zij hare misdaden bekende. Zij werd ondervraagd door een schout, die altijd narrig was, want heel den dag door dronk hij brandewijn. Vóór hem en vóór die van de Vierschaar, deed hij Katelijne op de eerste pijnbank zetten. De beul ontkleedde haar en keek of zij geenerlei hekserij verborgen hield. Hij vond niets, en bond heur met koorden op de pijnbank. Toen zegde zij: --Heilige Moeder Gods, laat mij sterven, dat ik mijne schamelheid aan die mannen niet hoeve te toonen! Toen legde de beul natte doeken op heure borst, heuren buik en heure armen; vervolgens hief hij de bank op en goot hij heet water in heure keel, bij zulke groote hoeveelheid, dat zij gansch opgeblazen scheen. Vervolgens liet hij de bank nedervallen. De schout vroeg aan Katelijne of zij hare misdaad wilde bekennen. Zij schudde het hoofd. Toen goot de beul nog heet water in haren mond, maar Katelijne gaf het allemaal over. Op het oordeel van den heelmeester, werd zij toen losgemaakt. Zij sprak niet, doch klopte op hare borst om te zeggen, dat het heet water haar verbrand had. Toen de schout zag dat zij van haar eerste foltering bekomen was, sprak hij: --Beken, dat gij tooveres zijt en dat gij de koe betooverd hebt. --Ik zal niet bekennen, sprak zij. Zooveel het in de macht van mijn zwak herte ligt, zie ik alle beesten geerne, en ik deed nog liever leed aan mij zelve dan aan hen, daar zij zich niet verdedigen kunnen. Om de koe te helpen, heb ik de geneeskruiden gebruikt, die ik moest. Maar de schout sprak: --Gij hebt vergif gebruikt, want de koe is gestorven. --Heere schout, antwoordde Katelijne, ik ben hier voor u en in uwe macht; en toch durf ik zeggen, dat een dier, evenals een mensch, van ziekte kan sterven, niettegenstaande de hulp van artsen en heelmeesteren. En bij Jezus-Christus, die voor onze zonden op het kruis is gestorven, zweer ik dat ik die koe geenerlei kwaad gewild heb, doch getracht heb ze te genezen met de gebruikelijke kruiden. Woedend sprak toen de schout: --Die tooverkol zal niet blijven afstrijden; men brenge heur op een andere pijnbank! En daarna dronk hij een groot glas brandewijn. De beul deed Katelijne zitten op het deksel eener eiken doodkist, die op pikkels stond. Dat deksel, in den vorm van een dak, was scherp als een mes. Een groot vuur brandde in den schoorsteen, want men was toen in de slachtmaand. Katelijne werd op de doodkist en op een scherpe houten pinne gezet, en men deed haar nieuwlederen schoenen aan die te smal waren. Zóó schoof men heur tegen het vuur. Als zij de snede van de doodkist en de scherpe pinne in heur vleesch voelde dringen, en de hitte van 't vuur het leder van de schoenen deed krimpen, riep zij uit: --Ik lijd ongemeene smerten! Wie geeft mij zwart vergif? --Breng haar dichter bij 't vuur, sprak de schout. Toen ondervroeg hij Katelijne. --Hoe dikwijls, sprak hij, reedt gij op een bezemsteel naar den heksensabbat? Hoe dikwijls deedt gij het koren in de aar, de vrucht op den boom, het kind in den schoot vergaan? Hoe dikwijls zaaidet gij haat en nijd in de herten van broeders en zusters? Katelijne wilde spreken, maar zij kon niet, en zij zwaaide met hare handen als om "neen" te bedieden. Toen zegde de schout: --Zij zal niet spreken vooraleer zij al heur heksenvet zal voelen smelten. Breng haar nog dichter bij het vuur. Katelijne schreeuwde. De schout zegde heur: --Bid Satan dat hij u verfrissching bezorge. Met het gezicht vol smerte, wees zij naar heure schoenen, die rookten ten gevolge van de hitte des vuurs. --Bid Satan, dat hij ze uitdoe, sprak de schout. Tien uren sloeg de klok, dit was het etensuur van den wreedaard; hij vertrok met zijn schrijver, den beul en zijn knechten, en liet Katelijne alleen bij 't vuur, in de folterkamer. Te elf uren kwamen zij terug, en zij vonden Katelijne stijf en onbeweeglijk zitten. De schrijver sprak: --Ik geloof, dat zij dood is. De schout beval Katelijne van de doodkist te nemen en heure schoenen uit te doen. De beul moest ze vaneen snijden en Katelijne's voeten waren rood en bloedden. En de schout, die aan zijn maaltijd dacht, bezag ze, doch uitte geen woord; doch weldra kwam ze tot heur zelve terug; zij viel ten gronde zonder zich te kunnen oprichten ondanks al heure krachtsinspanning, en sprak tot den schout: --Vroeger wildet gij mij voor echtgenoote, maar nu zult gij mij niet meer hebben. Viermaal drie is een heilig getal, en de dertiende is de echtgenoot. Vervolgens, daar de schout wilde spreken, zegde zij tot hem: --Zwijg stille: hij hoort beter dan de aartsengel, die in den hemel de hertkloppingen der rechtvaardigen telt. Waarom komt gij zoo spa? Viermaal drie is een heilig getal; het doodt de ellendelingen, die mij willen vervolgen. De schout sprak: --Zij ontvangt den duivel in heur bedde. --Zij is uitzinnig, ten gevolge van de smerten der foltering, sprak de schrijver. Katelijne werd terug naar 't gevang gebracht. Drie dagen nadien kwamen de schepenen in de Vierschaar bijeen en, na rijpe beraadslaging, werd Katelijne veroordeeld tot de straffe des vuurs. De beul en zijne knechten brachten heur naar de Groote Markt van Damme, alwaar een schavot opgericht was, hetwelk zij beklom. Op de Markt stonden de provoost, de heraut en de rechters. Driemaal klonken de bazuinen van den stadsheraut en deze sprak tot het volk: --De magistraat van Damme, medelijden gekregen hebbende met vrouwe Katelijne, heeft haar niet willen straffen volgens al de strengheid van de wet van de stede, maar tot teeken dat zij tooveres is, zal heur haar verbrand worden; verder zal zij twintig gouden karolussen boete betalen en voor drie jaar gebannen worden uit de stede van Damme, op verbeurte van een lid. En het volk juichte die barbaarsche goedertierenheid toe. De beul bond Katelijne toen aan eenen paal, legde op heur geschoren hoofd eene pruik van werk en stak die in brand. En het werk brandde lang, en Katelijne schreeuwde en huilde van pijn. Eindelijk werd zij losgemaakt; zij werd op eene kar buiten het grondgebied van Damme gebracht, want heure voeten waren verbrand. XXXIX. Terwijl Uilenspiegel te 's-Hertogenbosch in Brabant was, wilden de heeren van de stad hem tot hunnen nar benoemen, maar die weerdigheid weigerde hij, zeggende: "Reizende pelgrims mogen zich nergens vestigen; hun verblijf is de groote baan." Rond dien tijd kwam Philippus, die koning van Engeland was, zijne toekomstige erfstaten Vlaanderen, Brabant, Henegouwen, Holland en Zeeland bezoeken. Hij was in zijn negen en twintigste jaar; in zijne grijze oogen las men bittere droefgeestigheid, woeste geveinsdheid en wreedaardige vastberadenheid. Koud was zijn aangezicht, stijf zijn hoofd met vaalrood haar, alsmede zijn mager lichaam en zijne schrale beenen. Langzaam en slijmerig sprak hij, alsof hij wolle in den mond had. Te midden van tornooien, steekspelen en feesten, bezocht hij achtereenvolgens het vroolijke hertogdom Brabant, het rijke graafschap Vlaanderen en zijne andere heerlijkheden. Overal beloofde hij onder eede de privileges te zullen eerbiedigen; maar toen hij te Brussel op 't Evangelie zwoer de Brabantsche gouden bul te zullen in stand houden, trok zijne hand zoodanig te zamen, dat men hem het heilige boek moest afnemen. Hij ging naar Antwerpen, waar men drie en twintig zegebogen oprichtte om hem te ontvangen. De stad gaf tweehonderd zeven en tachtig duizend gulden uit om die bogen te betalen, alsmede voor de kleedij van achttien honderd negen en zeventig kooplieden, allen in karmozijnpanne, en voor de rijke livrei van vierhonderd zestien lakeien en den schitterenden zijden dos van vier duizend poorters, allen eender gekleed. Menigvuldige feesten werden gegeven door de rederijkerskamers van bijna al de steden der Nederlanden. Daar werden gezien met hunne narren: de Prins van Liefde, van Doornijk, rijdende op eene zeuge, die Astarte hiet; de Koning der Zotten, van Rijsel, die een peerd bestierde bij den steert en achter hetzelve ging; de Prins van Genuchte, van Valencijn, die zich vermaakte met de veesten van zijnen ezel te tellen; de Abt van Vroolijkheid, van Atrecht, die zijn Brusselschen wijn dronk uit eene flesch, in de gedaante van een getijdenboek, en het boek lustig om lezen vond; de Abt der Gevulde Buiken van Ath, die gescheurde kleederen en versleten schoenen aanhad, maar eene worst droeg, met dewelke hij zijn buiksken vulde; de Proost van Onbezonnenheid, jonge knaap, die op een schuwe geit zat en aldus door het volk reed, ten gevolge waarvan hij slagen en stompen in groote menigte ontving; de Abt van den Zilveren Schotel, van de stad Le Quesnoy die, te peerd, gebaarde zich neder te zetten in eenen schotel, zeggende: hoe groot een beest ook weze, het toch kan gebraden worden. En zij vertoonden allerhande onschuldige gekheden, maar de vorst bleef somber en stuursch. 's Avonds nog kwamen de markgraaf van Antwerpen, de burgemeesteren, hoofdmannen en dekenen bijeen om toch iets te vinden, dat Philippus zou doen lachen. De markgraaf sprak: --Hebt gij nooit hooren spreken van zeker Pierken Jacobsen, den nar van 's-Hertogenbosch, die bekend is voor zijn aardige streken? --Ja, spraken zij. --Hewel, zei de markgraaf, laat ons hem ter stede ontbieden, en dat hij iets aardigs vertoone, vermits onze nar lood in zijn schoenen heeft. --Laat ons hem ontbieden! spraken zij. Toen de bode van Antwerpen naar 's-Hertogenbosch kwam, zegde men hem, dat de nar Pierken gebersten was van 't lachen; maar dat er voor eenigen tijd een andere nar in de stad was, met name Uilenspiegel. De bode ging hem zoeken in eene taveerne, waar hij gestoofde mosselen aan 't eten was. Uilenspiegel was verrukt toen hij vernam, dat het voor hem was, dat de schepenbode van Antwerpen kwam, op een schoon peerd van het Veurne-Ambacht en een ander peerd bij den toom houdend. Zonder af te stijgen, vroeg de bode hem of hij geen nieuwe poetsen kende om koning Philippus te doen lachen. --Onder mijn haar liggen poetsen met de macht, antwoordde Uilenspiegel. En zij reden weg. De twee peerden liepen spoorslags tot Antwerpen, met den bode en met Uilenspiegel. Uilenspiegel verscheen vóór den markgraaf, de beide burgemeesters en de poorters van Antwerpen. --Wat schikt gij te doen? vroeg de markgraaf hem. --In de lucht vliegen, antwoordde Uilenspiegel. --Hoe gaat gij dat aanleggen? vroeg de markgraaf. --Weet gij wat nog minder weerd is dan eene blaas die berst? --Neen, sprak de markgraaf. --'t Is een geheim dat men uitbrengt, was 't antwoord van Uilenspiegel. De feestherauten reden op hunne schoone peerden met karmozijnpanne getoomd, door de straten, markten en pleinen van de stad met slaande trom en schallenden hoorn. Op die wijze maakten zij bekend aan de signoorkens en signorinnekens, dat Uilenspiegel, de nar van Damme, op de kaai in de lucht zou vliegen, in de aanwezigheid van koning Philippus en zijn eerweerdig, doorluchtig en adelijk gezelschap. Rechtover de estrade des konings stond een huis op Italiaansche wijze gebouwd, onder welks dak eene regengoot liep. En op die goot kwam een zoldervenster uit. Dien dag reed Uilenspiegel door de stad op een ezel. Een voetknecht ging nevens hem. Uilenspiegel had het schoon karmozijnzijden kleed aangetrokken, hetwelk de heeren van de stad hem gegeven hadden. Tot hoofddeksel droeg hij eene kap, mede van karmozijnzijde, waaraan twee ezelsooren met een belleken aan. Hij droeg een halssnoer van koperen penningen, waarop het schild van Antwerpen prijkte. Aan de mouwen van zijn kleed zag men aan een puntigen elleboog een paar vergulde bellekens. Ook droeg hij puntleersjes, met een belleken aan elken top. Zijn ezel, getoomd met karmozijnzijde, droeg op elke bil het schild van Antwerpen, met fijn goud geborduurd. De knecht hield met de eene hand den ezel bij den kop en met de andere eenen tak, aan denwelken een koebelletje klingelde. Uilenspiegel liet zijn knecht en zijn ezel op straat en klom in de dakgoot. Daar deed hij de bellekens klinken en strekte de armen wijd open, alsof hij vliegen ging. Dan bukte hij zich naar koning Philippus, zeggende: --Ik dacht, dat niemand dan ik in Antwerpen zot was, maar ik zie, dat de stad vol gekken is. Hadt gij mij gezegd dat gij vliegen zoudt, dan had ik u niet geloofd; maar een zot komt u zeggen dat hij het zal doen, en gij gelooft hem! Hoe wilt gij dat ik vliege, daar ik geene vleugelen heb? De eenen lachten, de anderen vloekten, maar allen zegden: --'t Is toch de waarheid. Maar koning Philippus bleef stijf als een koning van steen. En die van de gemeente fluisterden tot elkaar: --'t Was de moeite niet, al die vermakelijkheden in te richten voor zulk een zuur gezicht. En zij gaven drie gulden aan Uilenspiegel die heenging, nadat hij hun het karmozijnzijden kleed had teruggegeven. --Wat zijn drie gulden in de tassche van een jonkman anders dan een sneeuwbal vóór 't vuur, dan een volle flesch vóór uw aanschijn, drinkebroers? Drie gulden! De bladeren vallen van de boomen, doch er schieten nieuwe op hunne plaats; maar de guldens gaan uit de zakken en keeren er nimmermeer in; de vlinders verdwijnen met den zomer, en de guldens ook, hoewel zij meer dan twee esterlings wegen. Dus sprekende, staarde Uilenspiegel naar zijne drie gulden. --Welk fier gezicht, murmelde hij, heeft, op de zijde van den beeldenaar, die gehelmde, geharnaste keizer Karel, met een zweerd in eene hand en den aardbol in de andere! Door de genade Gods is hij Roomsch keizer, koning van Spanje enz., en hij is wel genadig voor ons, de geharnaste keizer! En hier op de keerzijde, hebt ge een schild, op hetwelk de wapenen van zijne verschillende graafschappen, hertogdommen en heerlijkheden prijken, met die schoone spreuke: Da mihi virtutem contra hostes tuos: "Geef mij dapperheid tegen uwe vijanden". Hij was dapper, inderdaad, tegen de protestanten, die have en goed hadden, om van dezelven te erven. Ha! was ik keizer Karel, ik liet guldens voor een iegelijk slaan; zoo iedereen rijk was, zou niemand meer hoeven te werken. Maar Uilenspiegel had niet lang genoegen in 't bezien van zijn geld: weldra verzwond het in 't gerinkel van bottels en pinten. XL. Terwijl Uilenspiegel zich in karmozijnzijde op de dakgoot vertoonde, had hij Nele niet gezien, die hem, onder de menigte, glimlachend toekeek. Zij woonde te Borgerhout, omtrent Antwerpen, en zij had gedacht, dat, als een nar voor koning Philippus moest vliegen, het niemand anders kon zijn dan haar Uilenspiegel. Terwijl hij droomend heenging, hoorde hij niet 't gerucht van haastige stappen achter zich, doch hij voelde de twee handjes wel, die langs achteren vóór zijne oogen werden gebracht. Aan Nele denkend, vroeg hij: --Zijt gij het? --Ja, sprak zij, ik loop achter u sedert dat gij uit de stad zijt. Kom mede met mij. --Maar, antwoordde hij, waar is Katelijne? --Gij weet niet, sprak zij, dat zij onrechtveerdig als tooveres gefolterd werd, vervolgens voor drie jaar uit Damme gebannen, en men haar pijnigde en brandde. Ik zeg u dit, opdat gij niet zoudt verschieten, want zij is uitzinnig ten gevolge van de hevige smerten. Gansche nachten soms beziet ze heure voeten, zeggende: Hansken, mijn zoete duivel, zie eens wat zij gedaan hebben met uwe vriendinne. En heur arme voeten gelijken twee bloedige wonden. Dan weent zij, zeggende: Andere vrouwen hebben een man of een minnaar, ik, ik leef op deze wereld als een weduwe. Maar dan zeg ik tot haar, dat haar Hansken boos zal wezen, als zij van hem tot anderen durft spreken. En zij luistert naar mij gedwee als een kind, behalve wanneer zij een os of eene koe, oorzake harer foltering, ziet; dan neemt zij ijlings de vlucht, zonder dat iets, barreelen of beken of grachten, haren loop kunne stuiten, totdat zij eindelijk nederzijgt aan den zoom van een weg of tegen den muur van eene hoeve, waar ik haar ga oprapen om heure bloedende voeten te verbinden. En ik geloof, dat zij met het brandende werk, ook heure hersenen verbrand hebben. En beiden waren zeer bedroefd, terwijl zij dachten aan Katelijne. Zij kwamen bij haar en zagen heur op eene bank in de zonne zitten, tegen den muur van heur huis. Uilenspiegel vroeg: --Herkent gij mij? Viermaal drie, sprak zij, is een heilig getal, en de dertiende is Thereb. Wie zijt gij, kind dezer booze wereld? --Ik ben Uilenspiegel, antwoordde hij, de zoon van Klaas en van Soetkin. Zij knikte tot teeken dat zij hem herkende; vervolgens wenkte zij hem om nader te komen en fluisterde hem in 't oor: --Als gij hem ziet, wiens kussen koud als de sneeuw zijn, zeg hem dan te komen, Uilenspiegel. Vervolgens heur verbrand haar toonende, sprak zij: --Ik heb zeer; zij hebben mij mijnen geest afgenomen, maar als hij komt zal hij mijn hoofd vullen, dat nu hol is van binnen. Hoort gij? het klinkt als een klokke; 't is mijne ziel, die aan de deur klopt om henen te gaan, daar het brandt in de helle. Als Hansken komt en hij mijn hoofd niet wil vullen, zal ik hem zeggen er een gat in te snijden: de ziel, die daar binnen is en klopt om buiten te komen, bedrukt mij zoo deerlijk, dat ik het besterven zal. En nimmer slaap ik meer, steeds wacht ik op hem, dat hij mij mijn geest teruggeve. En nederzijgend, zuchtte zij diep. En de boeren, die van het veld kwamen op etenstijd, als de klokken luiden, gingen voorbij Katelijne en spraken: --Daar is de zottinne. En zij maakten het teeken des kruises. En Nele en Uilenspiegel weenden, en Uilenspiegel moest zijne bedevaart voortzetten. XLI. Zijn beeweg vervolgend, trad hij in dienst bij zekeren Judocus, de kwabakker geheeten, om den wille van zijne zure en norsche tronie. De kwabakker gaf hem voor eten drie oudbakken brooden per week en deed hem slapen in een kot onder het dak, waar het regende en waaide dat het een pleizier was. Als Uilenspiegel zag, dat hij zoo slecht behandeld werd, bakte hij zijnen baas verscheidene poetsen en onder andere deze: als men 's morgens heel vroeg bakt, moet men 's nachts het meel builen. Nu op een nacht dat de mane scheen, vroeg Uilenspiegel een keers om te zien, en hij kreeg van zijn meester het volgende antwoord: --Buil het meel in den maneschijn. Uilenspiegel gehoorzaamde, en builde het meel op den grond, daar waar de maan scheen. Als de kwabakker 's morgens kwam zien naar Uilenspiegel's werk, vond hij hem nog aan 't builen. --Kost het meel dan geen geld meer, sprak hij, dat gij het nu op den grond built? --Ik heb het meel in den maneschijn gebuild, gelijk gij mij geheeten hebt, antwoordde Uilenspiegel. De bakker antwoordde: --Ezel, die ge zijt: 't was door eene zeef dat gij het moest doen. --Ik meende, dat de maan eene zeef van uwe vinding was, antwoordde Uilenspiegel. Maar er zal niet veel verloren gaan, ik zal het meel opscheppen. --'t Is nu te laat, antwoordde de bakker, om deeg te maken en te bakken. Uilenspiegel sprak: --Baas, het deeg van onzen buurman is gereed in den trog, wil ik het gaan nemen? --Loop naar de galg, antwoordde de kwabakker, neem wat er te vinden is. --Ik ga, baas, antwoordde Uilenspiegel. Hij liep naar het galgeveld en vond er de verdroogde hand van een dief. Hij bracht ze aan den kwabakker en sprak: Dit is eene gelukshand, die onzichtbaar maakt, wie ze draagt. Wilt gij uwe slechte inborst verbergen? --Ik zal u zwart maken bij het gerecht, antwoordde de kwabakker, en gij zult zien dat gij het heerenrecht hebt overtreden. Toen zij getweeën vóór den burgemeester stonden, wilde de kwabakker al de misdaden van Uilenspiegel opsommen, maar deze zette groote oogen op en maakte den kwabakker zoo grammoedig, dat hij zijne aanklacht onderbrak om te vragen: --Wel, wat is er? Uilenspiegel antwoordde: --Gij hebt mij gezegd, dat gij mij zoodanig zwart gingt maken, dat ik zou zien. Wel, ik zie niemendal.... --Uit mijne oogen! riep de bakker. --Was ik in uw oogen, antwoordde Uilenspiegel, dan zou ik, als gij ze toedeedt, er langs de neusgaten moeten uitkruipen. De burgemeester dacht dat men hem voor den aap hield en wilde hen niet langer aanhooren. Uilenspiegel en de kwabakker kwamen samen buiten, de bakker hief zijn stok op, doch Uilenspiegel sprong ter zijde en sprak: --Baas, daar het met slagen is dat men mijn meel built, neem gij de zemelen: dat is uwe norschheid; ik houd de bloem: dat is mijne vroolijkheid. En zich omkeerende, zei hij: Als ge bakken wilt--hier is de oven. XLII. De reizende Uilenspiegel ware geerne struikroover geworden, maar hij zei tot zich zelven, dat hij met struiken niets verrichten kon. Hij stapte op goed valle 't uit naar Oudenaarde, waar toen een garnizoen Vlaamsche ruiters lag, om de stad te verdedigen tegen de Fransche benden, die het land verwoestten lijk sprinkhanen. De hoofdman van de ruiters was een Fries, een zekere Kornjuin. Zij ook liepen het platteland af en knevelden het volk, dat aldus, als naar gewoonte, langs twee kanten tegelijk opgegeten werd. Alles was hun deeg: kiekens en kapoenen, eenden en duiven, kalveren en verkens. Op een avond dat Kornjuin en zijne mannen met buit beladen terugkwamen, zagen zij aan den voet van een boom Uilenspiegel liggen, die sliep en zeker van stoverije droomde. --Wat doet gij om te leven? vroeg Kornjuin. --Sterven van honger, antwoordde Uilenspiegel. --Wat is uw ambacht? --Reizen voor mijne zonden, de anderen zien wroeten, op de koorde dansen, lieve gezichtjes schilderen, messenhechten snijden, op den rommelpot spelen en op de trompet blazen. Als Uilenspiegel zoo stout zei, dat hij op de trompet kon blazen, was het omdat hij had hooren zeggen, dat, in het slot van Oudenaarde, de plaats open was van torenwachter, ten gevolge van den dood van den ouden man welke die bediening vervulde. Kornjuin zei hem: --Gij zult bazuinblazer van de stede wezen. Uilenspiegel volgde hem en hij werd gebracht op een van de hoogste torens der vestingen, in een goed verlucht hokje, dat open was voor alle winden, behalve voor dien uit 't Zuiden. Men zei hem, dat hij blazen moest als hij den vijand zag aankomen en, daarom steeds het hoofd vrij en de oogen helder moest houden, weshalve men hem niet te veel eten of drinken bracht. De hoofdman en zijne huurlingen bleven in de toren en kermisten heel den dag ten koste van het platteland. Daar werd meer dan een kapoen, wiens eenige misdaad was vet te zijn, gedood en opgesmuld. Uilenspiegel, die altijd vergeten werd en zich tevreden moest houden met zijn mageren disch, vond in 't heel geen behagen in den reuk van de saus. De Franschen kwamen, namen het vee mee, doch Uilenspiegel blies het alarm niet. Kornjuin kwam boven en vroeg: --Waarom hebt gij niet geblazen? Uilenspiegel sprak: --Gij hadt kunnen denken, dat het als dank was voor mijn eten. 's Anderen daags bestelde de hoofdman een groot festijn voor zich en zijne huurlingen, maar Uilenspiegel werd nogmaals vergeten. Zij gingen zich deugd doen aan 't lekkere maal, toen Uilenspiegel alarm blies. Kornjuin en zijne soldaten, meenende dat de Franschen daar waren, verlieten de tafel en sprongen te peerd. Zij reden in allerijl de stad uit, maar buiten vonden ze niets dan een os, die in de zonne herkauwde, en dien zij meenamen. Middelerwijl had Uilenspiegel zich volgestopt met vleesch en met wijn. Toen de hoofdman terugkwam, zag hij hem lachend en met waggelende beenen staan aan de deur van de zaal van 't festijn. Hij sprak: --'t Is verraderswerk van alarm te blazen als gij den vijand niet ziet, en van niet te blazen als ge hem wèl ziet. --Mijnheer de hoofdman, antwoordde Uilenspiegel, ik heb geblazen om mij te verlichten, want in mijn toren was ik zoodanig opgeblazen van wind, dat ik vreesde te zullen wegvliegen. Laat mij maar ophangen, nu of een andere maal, zoo gij ezelsvel noodig hebt voor uwe trommelen. De hoofdman ging henen en zei geen woord. Maar Oudenaarde kreeg tijding, dat de genadige keizer Karel de stede zou komen bezoeken met een doorluchtig gezelschap. Bij die gelegenheid gaven de schepenen aan Uilenspiegel eenen bril, om Zijne Majesteit beter te zien aankomen. Uilenspiegel moest driemaal blazen, zoodra hij den keizer van Leupegem zag aankomen op een kwartier gaans van de Borgpoort. Die van de stad zouden aldus den tijd hebben de klokken te luiden, het vuurwerk in gereedheid te brengen, het vleesch in den oven te zetten, de vaten aan te steken. Zekeren dag, dat de wind uit Brabant woei en de hemel helder was, zag Uilenspiegel, rond den middag, een grooten troep ruiters op fiere peerden, op den weg die naar Leupegem leidt. Sommigen droegen banieren. Degene, die statig voorop reed, had een goudlakensche muts op met groote pluimen. Hij droeg een kleed van bruine panne, met bloemen geborduurd. Uilenspiegel zette zijn bril op en zag dat het keizer Karel was, die hoogstgenadiglijk aan die van Oudenaarde kwam toestaan hem hunne beste wijnen en fijnste vleezen op te dienen. Heel die troep kwam stapvoets af en snoof de frissche lucht op, die eetlust doet krijgen; maar Uilenspiegel zei tot zich zelven, dat die lieden de vette brokken gewoon waren en zij niet zouden sterven zoo zij eens over den pot sprongen, daar vasten gezond is. Hij zag ze dus komen, maar blies niet op de trompet. Lachend en pratend kwamen zij nader, terwijl Zijne Heilige Majesteit het hoofd voorover boog, als om te zien of er in zijnen buik plaats genoeg was voor het festijn van die zijner goede stad Oudenaarde. Doch hij was verwonderd en ontevreden dat geenerlei klokke luidde, om zijne komst te kondschappen. Ondertusschen kwam een boer de stad binnenloopen om te zeggen, dat hij in de omstreken een Franschen aanhang gezien had, die op Oudenaarde aanrukte, om alles te stelen en te rooven. Op die rede sloot de poortwachter zijne poort en liet de andere poortwachters door een knaap der gemeente verwittigen. Maar de wacht kermiste zonder van iets te weten. Zijne Majesteit kwam nader, zeer ontstemd, geen klokkengelui of kanongebulder te vernemen. Te vergeefs de ooren spitsend, hoorde hij niets dan de beiaard, die het half uur speelde. Hij kwam vóór de poort, vond die gesloten en sloeg er op met de vuisten om opengedaan te worden. En de heeren van zijn gevolg, verstoord als Zijne Majesteit, gromden bittere woorden. De poortwachter, die omhoog op de vestingen stond, riep hun toe dat zij moesten stille zijn, of dat hij hun wat kogels zou zenden, hetwelk hun ongeduld eenigszins zou koelen. Doch Zijne Majesteit, in woede ontstoken, riep: --Blind verken, herkent gij uwen keizer niet? De poortwachter antwoordde, dat de meest vergulde verkens niet altijd de kleinsten waren, dat hij overigens goed wist, dat de Franschen spotters van nature waren, en keizer Karel voor 't oogenblik oorloogde in Italië, en dus niet voor de poorten van Oudenaarde wezen kon. Daarop schreeuwden de keizer en de heeren nog luider, zeggende: --Als gij niet opendoet, laten wij U braden op eene lans. En eerst zult gij uwe sleutels inslikken. Op het gerucht dat zij maakten, kwam een oudgediende uit de plaats waar 't geschut stond. Hij keek over den muur en sprak tot den poortwachter: --Gij zijt mis, dat is onze keizer; ik herken hem goed, hoewel hij verouderd is sedert hij Maria Vander Gheynst van hier naar 't kasteel van Lalaing voerde. De poortwachter viel stokkedood van schrik, de soldaat nam de sleutels en deed de poort open. De keizer vroeg waarom men hem zoolang had laten wachten; als de soldaat hem het geval uitgelegd had, beval Zijne Majesteit de poort weder te sluiten en de ruiters van Kornjuin te doen komen. Hij deed ze vóór hem gaan, slaande op de tamboerijnen en spelend op de pijpen. Weldra ontwaakten de klokken de eene na de andere en begonnen zij te bimbommelen. Aldus voorafgegaan, kwam Zijne Majesteit met keizerlijk lawaai op de Groote Markt. Burgemeesteren en schepenen waren op het stadhuis vergaderd; schepen Jan Guigelaer kwam met veel gedruisch de zaal binnen en riep: --Keizer Karel is alhier! Keizer Karel is alhier! Ten uiterst verschrikt bij het hooren van die tijding, liepen burgemeesteren, schepenen en raadsheeren buiten om, in korps, keizer Karel te begroeten, terwijl hunne knapen de stede rondliepen om het vuurwerk in gereedheid te brengen, de kapoenen op 't vuur te zetten en de tonnen aan te steken. Mannen, vrouwlieden en kinderen riepen tot elkander: --Keizer Karel is op de Groote Markt! Weldra was het volk in groote menigte naar de Markt gestroomd. Grammoedig vroeg de keizer aan de twee burgemeesteren, of zij niet verdienden gehangen te worden, om aldus te kort te komen aan den eerbied, den vorst verschuldigd. De burgemeesteren antwoordden, dat zij zulks inderdaad verdienden, maar dat Uilenspiegel, de torenwachter, het meer verdiende, vermits hij, op de mare van 't bezoek van Zijne Majesteit, op den toren gezet werd met een goeden bril, met uitdrukkelijk bevel driemaal te blazen, zoodra hij den keizerlijken stoet in het gezicht kreeg. Maar hij had het niet gedaan. De keizer, nog immer gram, deed Uilenspiegel komen. --Waarom, sprak hij, hebt gij bij mijne komst niet geblazen, terwijl gij een goeden bril hadt? Dit zeggende, streek hij de hand over de oogen, om den wille van de zonne, en zoo bekeek hij Uilenspiegel. Deze streek ook de hand over de oogen en antwoordde dat hij, sedert hij Zijne Heilige Majesteit door zijne vingeren zag kijken, geen bril meer wilde bezigen. De keizer zei hem, dat hij ging gehangen worden; de poortwachter zei dat het wel besteed was, en de burgemeesteren zeiden geen woord om die sententie goed te keuren of tegen te spreken, want zij waren met schrik vervuld. De beul en zijne knechten werden geroepen. Zij kwamen met eene ladder en een nieuwe koorde, grepen Uilenspiegel bij den kraag en deden hem vóór de honderd ruiters van Kornjuin gaan. In stee van hem gerust te laten om zijne gebeden te zeggen, begonnen deze hem te sarren en te plagen. Het gemeen, dat volgde, zegde: --'t Is een ongemeene wreedheid, dien armen jongen voor zulk een gering vergrijp ter dood te veroordeelen. En de wevers, die daar in groote menigte onder de wapens stonden, zegden: --Wij zullen Uilenspiegel niet laten hangen; dat is in strijd met de costume van Oudenaarde. Doch men kwam aan het galgeveld. Uilenspiegel werd op de ladder getrokken, en de beul deed de koorde rond zijnen hals. De wevers drongen rond de galge. De provoost was daar, met de roede der justitie bij zich, met dewelke hij op bevel van den keizer het teeken tot de uitvoering moest geven. Heel het vergaderde volk riep: --Genade! genade voor Uilenspiegel! Uilenspiegel, van op zijne ladder, sprak: --Medelijden! genadige keizer! De keizer hief de hand op en sprak: --Als die deugniet mij iets vraagt, dat ik niet doen kan, schenk ik hem het leven! --Spreek, Uilenspiegel! riep het volk. De vrouwen weenden en zeiden: --Hij moet sterven, de jongen, want de keizer kan alles. En allen riepen: --Spreek, Uilenspiegel! --Heilige Majesteit, ik zal U noch geld, noch erfgoederen, noch het leven vragen, doch enkel iets voor hetwelk gij beloven moet, als ik zoo spreken durf, mij niet te zullen doen geeselen of radbraken, vóór dat ik naar de andere wereld vertrek. --Dat beloof ik, sprak de keizer. --Majesteit, zei Uilenspiegel, ik vraag dat, vóór ik gehangen worde, gij mijnen mond komt kussen met denwelken ik geen Vlaamsch spreke.... De keizer, die lachte evenals heel de menigte, antwoordde: --Ik kan niet doen wat gij mij vraagt, en gij zult niet gehangen worden, Uilenspiegel. Maar de burgemeesteren en schepenen veroordeelde hij om, zes maanden lang, eenen bril van achteren op het hoofd te dragen, opdat, zegde hij, als die van Oudenaarde van voren niet zien, zij tenminste van achteren zouden zien. En, bij keizerlijk decreet, staat die bril nog heden op het wapen van de stad. En Uilenspiegel ging zediglijk henen, met een kleine tassche vol geld, dat de vrouwen hem hadden gegeven. XLIII. Uilenspiegel, die te Luik op de vischmarkt liep, zag een dikken jongeling, die een net met allerhande gevogelte onder den arm droeg en nog een ander vulde met schelvisch, forellen, paling en karpers. Uilenspiegel herkende Lamme Goedzak. --Wat doet gij hier, Lamme? vroeg hij. --Gij weet, sprak hij, dat die van Vlaanderen welkom zijn in het zoete land van Luik; ik ben hier heengetrokken door de liefde. En gij? --Ik zoek een meester om brood te verdienen, antwoordde Uilenspiegel. --'t Is droge kost, zei Lamme. Een rozenkrans van ortolanen met eene lijster, als credo, staat verre daarboven. --Zijt gij rijk? vroeg Uilenspiegel hem. Lamme Goedzak antwoordde: --'k Verloor mijn vader, mijn moeder en mijn jongere zuster, die mij altijd sloeg. Ik erfde hun vermogen en ik woon met eene dienstmaagd, die maar één oog heeft, zeer ervaren in de kunste van braden en koken. --Wil ik uwe visch en uw gevogelte dragen, vroeg Uilenspiegel. --Ja, sprak Lamme. En beiden slenterden voort langs de markt. Eensklaps vroeg Lamme: --Weet gij waarom gij niet wijs zijt? --Neen, antwoordde Uilenspiegel. Omdat gij dit eten in de hand draagt, in stee van in uwe maag. --Inderdaad, Lamme, antwoordde Uilenspiegel; maar sinds ik geen brood meer heb, willen de ortolanen mij niet meer bezien. --Gij zult er hebben, Uilenspiegel, sprak Lamme, en gij zult mij dienen als gij mijne dienstmaagd vermoogt te bevallen. Terwijl zij voortgingen, toonde Lamme aan Uilenspiegel, een schoone, lieve, poezele meid, in zijde gekleed, die langs de markt liep en Lamme toelonkte. Een oud man, heur vader, ging achter heur met twee netten, één met visch, het ander met wild. --Die, sprak Lamme, die wordt mijne gade. --Ja, sprak Uilenspiegel, ik ken heur, 't is een Vlaamsche van Zottegem; zij woont in de rue Vinave-d'Isle, en de buren zeggen, dat hare moeder in heure plaats de straat vóór de deur keert en dat heur vader heure hemdenen strijkt. Doch Lamme antwoordde niet en sprak blijde: --Zij heeft mij bezien. Getweeën kwamen zij aan het huis van Lamme, omtrent eene brug over de Maas, en Lamme klopte aan de deur. Een eenoogige dienstmaagd kwam opendoen. Uilenspiegel zag dat zij oud, lang, mager en norsch was. --Sanginne, sprak Lamme tot haar, wilt gij dezen jongen man om u te helpen in uw werk? --Ik zal hem probeeren, sprak zij. --Neem hem, sprak hij, en laat hem de lekkernijen van uwe keuken proeven. Sanginne bracht toen drie zwarte pensen, eene pint kuite en eene homp brood. Terwijl Uilenspiegel aan 't eten was, smulde Lamme ook aan eene pens. --Weet gij, vroeg hij hem, waar onze ziel woont? --Neen, Lamme, sprak Uilenspiegel. --In onze maag, antwoordde Lamme, daar wordt ze steeds doorploegd om ons voortdurend nieuwe geesteskracht te schenken. En welke zijn onze beste gezellen? Het zijn de fijne brokken, begoten met wijn van de Maas. --Ja, sprak Uilenspiegel, pensen zijn aangenaam gezelschap voor een eenzame ziele. --Hij vraagt nog, Sanginne, sprak Lamme. Deze reis gaf Sanginne hem witte pensen. Terwijl Uilenspiegel zich volstopte, zei Lamme, in gedachten verslonden: --Als ik zal sterven, zal mijn maag met mij sterven, en hier beneden, in het vagevuur, zal men mij laten vasten, en laten ronddwalen met een slappen en ledigen buik. --De zwarte waren beter, zei Uilenspiegel. --Gij hebt er zes gegeten, sprak Sanginne, gij krijgt geene meer. --Uilenspiegel, sprak Lamme, gij zult hier goed behandeld worden, en eten lijk ik. --Dat woord zal ik onthouden, zei Uilenspiegel. Uilenspiegel, ziende dat hij at lijk Lamme, was gelukkig. De pensen die hij gegeten had, gaven hem zulken moed, dat hij dien dag ketels, potten en pateelen deed blinken lijk zonnen. Daar hij goed leven had in dit huis, verbleef hij geerne in kelder en keuken, en liet hij den zolder aan de katten. Eens had Sanginne twee kiekens te braden, en beval tot Uilenspiegel aan het spit te draaien, terwijl zij naar de markt om de toespijzen ging. Als de twee kiekens gebraden waren, at Uilenspiegel er een op. Sanginne kwam terug en ze sprak: --Er waren twee kiekens, en ik zie er maar een meer. --Doe uw ander oog open en gij zult ze alle twee zien, antwoordde Uilenspiegel. Woedend ging zij dat vertellen aan Lamme Goedzak, die naar de keuken kwam en aldus sprak tot Uilenspiegel: --Waarom spot gij met de meid? Er waren twee kiekens. --Inderdaad, Lamme, sprak Uilenspiegel, maar als ik hier binnenkwam, hebt gij gezegd dat ik zou eten en drinken als gij. Er waren twee kiekens: een heb ik gegeten, het ander is voor u; mijne vreugd is voorbij, de uwe nog niet; zijt gij niet gelukkiger dan ik? --Ja, sprak Lamme glimlachend, maar doe immer alles wat Sanginne u zal zeggen, en gij zult maar half werk hebben. --Ik zal mijn best doen, Lamme, antwoordde Uilenspiegel. Telkens dat Sanginne hem dan ook iets gebood, deed hij het maar half, als zij hem zei van twee akers water te putten, bracht hij er maar een; als zij hem vroeg aan de tonne den pot met kuite te vullen, goot hij onderweg de helft in zijn keelgaat, en zoo verder. Ten slotte werd Sanginne het moede en ze zei tot Lamme dat, als die deugniet langer in huis bleef, zij dadelijk heenging. Lamme ging tot Uilenspiegel en zei: --Gij moet heengaan, mijn jongen, niettegenstaande dat gij hier goed waart in huis. Hoor dien haan kraaien, 't is twee uren na middag, dat is een teeken van regen. Liever zette ik u niet buiten, als er slecht weder op handen is; maar bedenk, mijn jongen, Sanginne houdt met heur gekook en gebraad mijn levenslicht brandend; als zij mij verlaat, moet ik sterven. Ga heen dus, mijn vriend, op Gods genade, en neem deze drie gulden en dezen krans worsten, om u tot vertroosting te dienen. En Uilenspiegel trok beschaamd en beteuterd henen, want hij betreurde Lamme en zijne keuken. XLIV. De slachtmaand kwam te Damme en elders, maar 't was een late winter. Noch sneeuw, noch koude, noch regen; de zonne scheen van 's morgens tot 's avonds, de kinderen stoeiden in het stof van straten en wegen; en kooplieden, kramers, goudsmeden, wagenmakers en werklieden kwamen 's avonds na het eten, op de zulle hunner deur, kijken naar den immerblauwen hemel, naar de boomen, die nog hunne bladeren hadden, naar de ooievaars, die op de daken zaten en de zwaluwen, die nog niet vertrokken waren. De rozen hadden driemaal gebloeid en botten voor de vierde reize; de nachten waren zoel, de vogeltjes kweelden in de bosschen. Die van Damme zegden: --De winter is dood, laat ons hem verbranden. En zij maakten een grooten man met een berensnoet, een langen vlassen baard en haar van schavelingen. Zij deden hem witte kleederen aan en verbrandden hem in groote plechtigheid. Klaas was weemoedig; hij zegende geenszins den immerblauwen hemel, noch de zwaluwen die niet wilden vertrekken. Want te Damme brandde niemand meer kolen, tenzij voor de keuken, en daar iedereen er daarvoor genoeg had, ging niemand er koopen bij Klaas, die al zijne spaarpenningen uitgegeven had om zijn voorraad in te doen. De kooldrager stond op de zulle zijner deur, toen hij zijn neus door een koel windeken voelde streelen, --Ha! sprak hij, daar komt mijn brood aanwaaien. Maar het koel windeken bleef niet waaien, en de hemel bleef immer blauw, en de bladeren wilden niet vallen. En Klaas weigerde zijn wintervoorraad voor halfprijs te verkoopen aan den gierigaard Grijpstuiver, den deken der vischverkoopers. En weldra was er gebrek in de arme stulp. XLV. Doch koning Philippus had geen honger; hij at gebakjes bij zijne gemalin, Maria de leelijke, van het koninklijk huis der Tudor's. Hij beminde heur niet, doch hoopte die tengere vrouw te bevruchten om aan de Engelsche natie een Spaanschen koning te geven. Maar de verbintenis van een steen met een brandende kool mislukte haar doel. Toch waren Philippus en Maria genoeg verbonden om protestanten met honderden te doen sterven door het vuur en het water. Als Philippus niet uit Londen was, of als hij niet, onder eenige vermomming, in het een of ander slecht kot zijn vermaak zocht, bracht de nacht de beide echtgenooten bij elkander. Dan leunde koningin Maria, in schoone Iersche kant en fijn Doornijksch lijnwaad gehuld, tegen het echtelijk bed, terwijl Philippus keek of hij bij zijne vrouw geenerlei teeken van zwangerschap zag; doch niets ziende, werd hij kwaad en bekeek de toppen zijner vingeren zonder een woord te uiten. Teederlijk zag de vorstinne hem aan; smeekte den ijskouden Philippus om liefde. Niets ontzag zij, tranen, kreten, noch smeekingen om een kus te ontvangen van hem, die heur zijn minne niet schonk. Als een uitzinnige vrouw lachte en weende zij tegelijk om hem te verteederen; doch lachen noch tranen vermochten dit steenen herte te smelten. Als een verliefde slang, kronkelde zij zich, sloeg zij te vergeefs hare armen rond hem en trok zij tegen heur hert de smalle borstkas, waar de wanstaltige ziel van den bloedigen koning in huisde; maar hij verroerde zich niet. De arme vrouw deed heur best lieftallig te zijn; zij gaf hem al de zoete namen, die de minnezieken geven aan de verkorene heurs herten: Philippus bekeek de toppen zijner vingeren. Soms antwoordde hij: --Zult gij nooit kinderen hebben? Op die rede boog Maria het hoofd. --Is het mijne schuld, sprak zij, zoo ik onvruchtbaar ben? Heb medelijden met mij: ik leef als eene weduwe. --Waarom hebt gij geene kinderen? sprak Philippus. Toen viel de vorstinne op het tapijt, als door den dood getroffen. En hare oogen baadden in tranen, en zij hadde bloed geweend, hadde zij gekunnen. En aldus wreekte God de slachtofferen, waarmede de beulen Engelands bodem hadden bedekt. XLVI. Het gerucht liep, dat keizer Karel van zins was het recht van erflating te ontnemen aan al degenen, die in de kloosters stierven, hetgeen den Paus grootelijks mishaagde. Uilenspiegel, die toen in de vallei der Maas was, dacht dat de keizer aldus te allen kant voordeel halen zou, want hij erfde als de familie niet erfde. Hij zette zich neder aan den oever van den stroom en wierp zijne lijn met het aas uit. Vervolgens knaagde hij aan een oude broodkorst; het speet hem wel, dat hij er geen kroes wijn bij had, maar hij zegde tot zich zelven: men kan 't niet altijd naar wensch hebben. Toen wierp hij een stuk van zijn brood in 't water, want wie zijn maaltijd niet deelt met zijn evennaaste, is niet weerd dat hij leeft. Een grondeling kwam het brood rieken en opende onnoozel den bek, in den waan, dat het brood er van zelf ging in vallen. Terwijl hij aldus in de lucht keek, werd hij eensklaps ingeslikt door een verradelijken snoek, die als een pijl op hem was toegeschoten. Een karper, die argeloos in de lucht naar de vliegen hapte, onderging hetzelfde lot. Als de snoek verzadigd was, bleef hij onbeweeglijk stil, de kleine vischjes versmadend, die pijlsnel van hem wegzwommen. Terwijl hij aldus in trotschheid zijn gemak nam, schoot een hongerige, vraatzuchtige snoek met open muil op hem toe. Een woedend gevecht ontstond en weldra zag het water rondom hen rood van bloed. De verzadigde snoek verdedigde zich slecht tegen den hongerige, die wat achteruit zwom, zijn aandrift nam en op zijn tegenstrever toeschoot, welke hem met open muil afwachtte en de helft van zijn kop inslikte; hij wilde hem weder uit den muil stooten, doch hij slaagde er niet in, om den wille van zijne haaktanden. En beide spartelden wanhopiglijk. Aldus aaneengehecht, zagen zij den sterken angel niet, die, aan een zijden snoer gebonden, langzaam omhoog kwam en in de vinne drong van den verzadigden snoek, beide optrok en ze met krachtigen zwenk op het gras smeet. Uilenspiegel sneed hun de keel af en sprak: --Snoeken, mijne vrienden, mocht gij de paus en de keizer zijn, die elkander verslinden, en ik het wakkere volk dat u beiden opscheert, op het uur dat God zal believen! XLVII. En Katelijne, die Borgerhout niet verlaten had, dwaalde steeds door de velden en herhaalde gedurig: "Hansken, mijn man, zij hebben vuur op mijn hoofd gelegd; maak er een gat in, dat mijne ziel er uit kome. Helaas! zij klopt altijd en elke klop doet zeer als een hamerslag." En Nele verzorgde de arme uitzinnige, en treurig dacht zij aan heuren vriend Uilenspiegel. En te Damme bond Klaas zijne mutsaards en verkocht zijne kolen; en menigwerf werd hij droefgeestig als hij dacht aan Uilenspiegel, den banneling, die nog in langen tijd niet zou mogen terugkeeren naar de ouderlijke stulp. Soetkin zat heele dagen aan het venster te kijken of zij heuren zoon niet zag aankomen. Deze was nu bij Keulen en kreeg lust in 't hovenieren. Hij ging zich als knecht verhuren bij Jan van Zuursmoel, die, ten tijde dat hij kapitein der landsknechten was, wegens wanbetaling van soldij bijna gehangen geweest was, weshalve hij een grooten afkeer had van hennep, door de boeren kennep genoemd. Op zekeren dag nam Jan van Zuursmoel Uilenspiegel mede naar zijn akker, waarnaast een dagwand, geheel met kennep beplant. Jan van Zuursmoel sprak tot Uilenspiegel: --Telkenmale dat gij die leelijke plant ziet, moet gij ze met zooveel verachting bejegenen als gij maar kunt, want zij dient tot rad en tot galg. --Ik zal het onthouden, antwoordde Uilenspiegel. Eens nu dat Jan van Zuursmoel met eenige vrienden aan tafel zat, zei de keukenmeid tot Uilenspiegel: --Ga naar den kelder en haal er den zennep, wat toen mosterd bediedde. Uilenspiegel opzettelijk kennep in plaats van zennep verstaande, bejegende den mosterdpot met de meest mogelijke verachting en kwam hem vervolgens op de tafel stellen, heimelijk lachend. --Waarom lacht gij? vroeg Jan van Zuursmoel. Meent gij dat onze neuzen van koper zijn? Eet zelf dien zennep, mits gij hem zelven gereedgemaakt hebt. --Ik eet liever kaneelkoekjes, antwoordde Uilenspiegel. Jan van Zuursmoel stond recht om hem te slaan. --Wat hebt gij in dien mosterdpot gedaan? sprak hij. --Wel baas, antwoordde Uilenspiegel, herinnert gij u niet den dag, toen ik u moest volgen naar den akker en gij mij, den zennep aanwijzende, zegdet: "Overal waar gij die leelijke plant ziet, moet gij ze met zooveel verachting bejegenen als gij maar kunt, want zij dient tot rad en tot galg." En ik heb het gedaan, baas, ik heb ze al mijne verachting uitgedrukt; gaat ge mij nu slaan omdat ik gehoorzaam was? --Ik heb kennep gezeid en niet zennep, riep Jan van Zuursmoel. --Baas, ge hebt zennep gezeid en niet kennep, antwoordde Uilenspiegel. Nog langen tijd twistten zij aldus voort, Uilenspiegel op nederigen toon, Jan van Zuursmoel met een woedend geschreeuw, waarin hij de woorden hennep, zennep, kemp-zemp, zemp-kemp ondereen mengde als een verwarde streng zijde. En de gasten lachten als duivels, die zich goed doen aan preekheerenribben en kettermeestersnieren. Maar Uilenspiegel moest de deur uit. XLVIII. Nele was nog zeer bedroefd voor heur zelve en voor heure uitzinnige moeder. Als Uilenspiegel zich bij een kleermaker verhuurde, zei deze tot hem: --Als gij naait, naai dicht aaneen, dat ik de steken niet zie. Uilenspiegel ging zich onder eene tonne zetten en begon daar te naaien. --Wat is dàt nu? riep de kleermaker. --Ik ben in de ton gekropen om te naaien, dan kunt gij immers de steken niet zien? antwoordde Uilenspiegel. --Kom, sprak de kleermaker, zet u hier neer op de tafel, en stik uwe steken dicht bij elkander, en maak het kleed als deze wolf.--Wolf was de naam van een boerenwambuis. Uilenspiegel nam het wambuis, sneed het aan stukken, naaide het aaneen, zooveel als hij kon in de gedaante van een wolf. Toen de kleermaker dat zag, riep hij uit: --Wat duivel? maakt gij daar? --Een wolf, antwoordde Uilenspiegel. --Leelijke spotter, sprak de kleermaker, ik had u gezegd van een wolf te maken, 't is waar, maar gij weet toch wel, dat een wolf een boerenwambuis is. Eenigen tijd naderhand zegde hij hem: --Jongen, gooi nog eens gauw de mouwen aan dien bovenkerel daar, eer gij slapen gaat. Uilenspiegel hing den bovenkerel aan eenen nagel en bracht heel den nacht door met de mouwen naar het kleedingstuk te werpen. Op het leven dat hij maakte, kwam de kleermaker kijken. --Deugniet, sprak hij, welke kwade poets zijt gij mij nu aan 't bakken? --Gij heet dat een kwade poets? antwoordde Uilenspiegel. Bezie die mouwen, heel den nacht gooi ik ze naar den bovenkerel, en ze blijven er nog niet op. --Dat spreekt van zelf, zei de kleermaker, daarom gooi ik u op straat, misschien blijft gij er op. XLIX. Als Katelijne bij een of anderen braven gebuur was, die op heur wilde letten, ging Nele verre, verre alleen, zelfs tot Antwerpen, langsheen de Schelde of elders, turend naar de wiegelende schuitjes en naar de stoffige wegen, of ze soms heuren vriend Uilenspiegel niet ontwaarde. Eens dat Uilenspiegel te Hamburg op de jaarmarkt was, zag hij overal kooplieden, en onder hen, eenige oude joden, woekeraars en schacheraars. Uilenspiegel, die ook wilde koopmanschap drijven, raapte eenige peerdevijgen op en droeg ze mee naar huis, 't is te zeggen naar een hoek van den vestingmuur. Daar liet hij ze drogen. Vervolgens kocht hij roode en groene zijde, van dewelke hij zakjes maakte; daarin stak hij de peerdevijgen, en hij bond de zakjes toe met een lint, alsof er muskus in stak. Vervolgens maakte hij een houten bakje, hetwelk hij met een oude koord om zijn hals hing, en hij kwam op de markt met het bakje vol roode en groene zakjes, 's Avonds stelde hij een keersken midden tusschen de zakjes, om ze te verlichten. Als men hem kwam vragen wat hij verkocht, antwoordde hij op geheimzinnigen toon: --Ik zal het u zeggen, maar spreek niet te luide. --Wat is het dan? vroegen de klanten. --Het zijn, antwoordde Uilenspiegel, profetische zaadkorrels, die recht van Arabië naar Vlaanderen kwamen; zij zijn met groote kunste gereedgemaakt door meester Abdul-Medil, afstammeling van den grooten Mahomed. De klanten zeiden tot elkander: 't Is een Turk. Anderen spraken: --Maar neen, 't is een pelgrim, die uit Vlaanderen komt; hoort gij 't niet aan zijne tale? En armoedige, in lompen gehulde liefhebbers spraken: --Geef ons eenige profetische zaadkorrels. --Als gij guldens zult hebben om te betalen, antwoordde Uilenspiegel. En de armoedige, in lompen gehulde liefhebbers gingen beteuterd henen, zeggende: --Alles is toch voor de rijken hier op de wereld! Maar weldra werd op de markt het gerucht verspreid, dat daar een Vlaming was met profetische zaadkorrels. --Ja, zeiden de poorters tot elkander, ze zijn te Jeruzalem op het graf van Jezus Christus gewijd, maar men zegt dat hij ze niet wil verkoopen. En de poorters kwamen bij Uilenspiegel en vroegen hem van zijne zaadkorrels. Maar Uilenspiegel, die groote winsten wilde opstrijken, antwoordde dat zij niet rijp genoeg waren, en hij hield het oog op twee rijke joden, die langs de markt slenterden. --Ik zou wel eens willen weten, sprak een der poorters, wat er geworden zal van mijn schip, dat op zee is. --Het zal ten hemel varen, als de baren hoog genoeg rijzen, antwoordde Uilenspiegel. Een ander liet hem zijn dochter zien, een blozende, poezele meid, en vroeg hem of het goed met haar zou loopen. --Alles loopt zooals de natuur het wil, antwoordde Uilenspiegel, want hij had het meisje een sleutel zien geven aan een jongen man, die, glanzend van geluk, aan Uilenspiegel vroeg: --Koopman, geef mij een van uwe profetische zakjes, opdat ik wete of ik dezen nacht alleene zal slapen. --Er staat geschreven, sprak Uilenspiegel, wie verleiding zaait, zal horens maaien. De jonge snaak was grammoedig en vroeg: --Wat wilt gij zeggen? --De zaadkorrels zeggen, antwoordde Uilenspiegel, dat zij u wenschen een gelukkig huwelijk en een vrouw, die u geen Vulcanus-hoed opzet. Kent gij dat hoofddeksel? Vervolgens sprak hij op den toon van een zedenpreeker: --Want de vrouw die een godspenning geeft op den huwelijkskoop, geeft naderhand heel de waar aan anderen weg. Stoutweg vroeg de meid aan Uilenspiegel: --Ziet men dat allemaal in uwe profetische zakjes? --Men ziet er mede eenen sleutel in, fluisterde Uilenspiegel heur stil in het oor. Maar de jongeling was weg met den sleutel. Eensklaps zag Uilenspiegel een dief van den stal van een spekslachter eene worst nemen van eene elle lang en die onder zijn mantel verbergen. Maar de koopman zag het niet. Blijgezind kwam de dief bij Uilenspiegel, en hij vroeg hem: --Wat verkoopt gij daar, ongeluksprofeet? --Zakjes, waarin gij zult zien dat uwe liefde voor de worsten u naar de galg zal brengen. Op die rede nam de dief ijlings de vlucht, terwijl de bestolen koopman riep: --Houdt den dief! houdt den dief! Maar deze was de gaten uit. Terwijl Uilenspiegel sprak, kwamen de twee rijke Joden, die met aandacht geluisterd hadden, naar hem toe en vroegen: --Wat verkoopt gij daar, Vlaming? --Zakjes, antwoordde Uilenspiegel. --En wat ziet men met uwe profetische zaadkorrels? vroegen zij weder. --Men ziet de toekomst, als men op de zaadkorrels zuigt, antwoordde Uilenspiegel. De twee joden spraken stille tot elkander, en de oudste zei tot den anderen: --Zoo zouden wij weten wanneer onze Messias komt; dat ware voor ons een groote vertroosting. Laat ons een van die zakjes koopen. --Hoeveel, uwe zakjes? vroegen zij. --Vijftig gulden, antwoordde Uilenspiegel. Is het te veel, trekt dan maar op. Wie den akker niet koopt, heeft ook den vetten mest niet van noode. Ziende dat Uilenspiegel zoo vastberaden was, telden zij hem de somme en namen zij een van de zakjes. Zij trokken er mee naar hunne vergaderplaats, alwaar weldra al de joden in groote menigte heenstroomden, toen zij gehoord hadden, dat de twee ouden een geheim hadden gekocht, met hetwelk zij de komst van den Messias konden voorzeggen. Zoodra dit gekend was, wilden allen, zonder betalen, aan het zakje zuigen; maar de oudste, die het zakje gekocht en betaald had en Jehu hiet, wilde alleen de eer en 't genot hebben. --Zonen van Israël, sprak hij, het zakje in de hand houdend, de Christenen bespotten ons; zij maken jacht op ons, en roepen achter ons alsof wij cahorsijnen of woekeraars waren. De Philistijnen willen ons nog dieper dan den grond doen buigen; zij spuwen ons in 't gelaat, want God heeft onze bogen ontspannen en de teugels losgelaten. Heere, God van Abraham, van Isaäc en van Jacob, hoelang nog moet het kwaad ons geworden, terwijl wij het goede verbeiden; hoelang moeten de duisternissen heerschen, terwijl wij het licht verwachten? Goddelijke Messias, zult gij weldra op de aarde nederdalen? Wanneer zullen de Christenen zich verschuilen in holen en spelonken, bevend voor de kastijding, die zij bij uwe verschijning zullen ontvangen? En de joden riepen: --Kom Messias! Zuig, Jehu! Jehu zoog aan het zakje en, met walg spuwend, riep hij jammerend uit: --Ik zeg U, in der waarheid, dat het drek is; de Vlaamsche pelgrim is een dief. Toen sprongen al de joden bij, en zij openden het zakje. Als zij zagen wat er in stak, liepen zij in woede naar de jaarmarkt om Uilenspiegel te vinden, maar deze had niet op hen gewacht. L. Een man van Damme, die aan Klaas zijne kolen niet kon betalen, had hem het schoonste van zijn kateil gegeven, zijnde een handboog met twaalf goed aangezette pijlen. En als er niet te werken was, ging Klaas op jacht: meer dan één beestje, te groot liefhebber van kool, werd door hem gedood en veranderd in hazepeper. Klaas zette zich toen gretig te eten, en Soetkin zag naar den eenzamen weg en zeide: --Thijl, mijn zoon, riekt gij den lekkeren geur van de saus niet?... Ongetwijfeld heeft hij nu honger. En droomerig, had zij hem zijn deel van 't festijn willen wegzetten. --Als hij honger heeft, sprak Klaas, is het zijne schuld; dat hij terugkome en hij zal eten als wij. Klaas hield duiven; ook hoorde hij geerne, rondom zich, distelvinken, leeuwerikken, musschen en andere vogelen zingen en piepen, en schoot hij geerne muizenvalken en speurgalen, die de kleine vogelen verslinden. Nu, eens dat hij in zijne lochting kolen mat, toonde Soetkin hem een grooten vogel, die in de lucht boven het duivenhok zweefde. Klaas nam zijn handboog en sprak: --De duivel redde Zijne Sperwerachtigheid! Toen hij den pijl in den boog had gestoken, hield hij zich in de lochting, alwaar hij al de bewegingen van den vogel met de oogen volgde om hem niet te missen. Het was valavond. Klaas kon enkel een zwarte stip onderscheiden. Hij schoot den pijl af en zag een ooievaar in de lochting vallen. Klaas was er droef om, maar Soetkin nog meer, en zij riep: --Nu hebt gij den vogel Gods gedood! Zij nam toen den ooievaar en zag dat hij maar aan den vleugel gewond was; zij ging ongel halen en sprak, terwijl ze zijne wonde vermaakte: --Ooievaar lief, 't is niet behendig voor u, die geerne gezien wordt, van in de lucht te zweven als een steekvogel, die gehaat wordt. Aldus treffen de pijlen des volks soms den verkeerden man. Hebt gij zeer aan uwen vleugel, arme ooievaar, dat gij mij zoo gewillig laat begaan? Hoe weet gij dat onze handen handen van vrienden zijn? Als de ooievaar genezen was, kreeg hij alles te eten wat hem lustte; doch liefst at hij de visch, die Klaas voor hem in de vaart ging vangen. En telkens dat de vogel Gods hem zag komen, opende hij gretig den bek. Hij volgde Klaas als een hondje, maar liefst bleef hij in de keuken, alwaar hij zijne maag warmde en met den snavel op Soetkin sloeg, terwijl zij het noenmaal bereidde, als om heur te vragen: --Is er niets bij voor mij? En 't was aardig dien ernstigen geluksbode op zijne lange pooten de hut te zien rondloopen. LI. Maar de slechte dagen waren teruggekomen: droevig wrocht Klaas alleen op zijn akker, want er was geen werk voor hen beiden. Soetkin bleef in de stulp en bereidde op allerhande manieren de boonen, hun dagelijksch maal, om Klaas' eetlust te streelen. En zij zong en zij lachte, opdat hij heure droefheid niet merken zou. De ooievaar stond bij heur, op één poot en met den bek in de pluimen. Een man te peerd hield voor hunne woning stil; hij was heel in 't zwart gekleed en had een mager en droevig gezicht. --Is hier iemand thuis? vroeg hij. --God zegene Uwe Droefgeestigheid, antwoordde Soetkin; ben ik dan een schimme, dat gij mij vraagt of iemand thuis is? --Waar is uw vader? vroeg de ruiter. --Als mijn vader den naam draagt van Klaas, is hij ginder, antwoordde Soetkin, en bezig met koren te zaaien. De ruiter ging weg, en Soetkin toog ook henen vol droefheid, want voor de zesde reize moest ze, zonder geld, brood bij den bakker gaan halen. En toen ze met ledige handen terugkwam, was zij versteld Klaas triomfantelijk te zien terugkomen op het peerd van den zwarten man, die te voet naast hem ging en het dier bij den toom hield. Klaas hield vol trotschheid in de hand een lederen tassche, dewelke goed gevuld scheen. Toen hij van 't peerd steeg, omhelsde hij den man en klopte hem vervolgens vriendelijk op den schouder. --Leve mijn broeder Judocus, de goede heremijt! riep hij uit, terwijl hij de tassche deed rinkelen. God beware hem in vreugd, in vet en in gezondheid. 't Is Judocus vol zegen, Judocus vol overvloed, Judocus met zijne vette soep! De ooievaar heeft geenszins gelogen! En hij legde de tassche op de tafel. Jammerend sprak Soetkin toen: --Man, wij hebben geen eten vandaag: de bakker heeft mij brood geweigerd. Brood? sprak Klaas, de tassche openend en goudstukken op de tafel gietend, brood? Daar is brood, boter, vleesch, wijn, bier! Daar zijn hespen, mergpijpen, reigerpastijen, ortolanen, ganzen, krakelingen, daar is ambrozijn, lijk bij de groote heeren! daar is bier met tonnen en wijn met vaten! Gestraft wordt de bakker, want wij zullen bij hem niets meer koopen. --Maar man, sprak Soetkin verbaasd. --Nu luister, sprak Klaas, en wees verblijd. Katelijne, in stee van in 't markgraafschap Antwerpen hare ballingschap uit te doen, is vergezelschapt door Nele, te voet naar Meiborg gegaan. Daar heeft Nele tot mijn broeder Judocus gezegd, dat wij ondanks onzen harden arbeid, veelal in armoe verkeeren. En naarvolgens die goede bode mij zooeven gezegd heeft--en Klaas wees naar den zwarten ruiter--heeft Judocus den heiligen Roomschen godsdienst verlaten, om de Luthersche ketterije aan te hangen. De zwarte man sprak: --Ketters zijn zij, die de Groote Hoer volgen. Want de Paus vergeet zijne plichten en drijft handel in de heilige zaken. --Stil! zei Soetkin, spreek niet zoo luide, gij zoudt ons gedrieën op den brandstapel brengen! --Dus, vervolgde Klaas, Judocus heeft aan dezen braven bode gezegd, aangezien hij strijden ging onder de troepen van Frederik van Saksen, wien hij vijftig goed gewapende mannen bezorgde, hij zooveel geld niet van noode had, want dat het, bij rampspoed, toch zou worden gestolen door een of anderen landsknecht. Breng dus, zoo sprak hij, met mijnen zegen, die zevenhonderd karolusgulden aan Klaas, mijnen broeder en zeg hem dat hij goed leve en het heil zijner ziel gedenke. --Ja, sprak de ruiter, want 't is tijd: God geeft een ieder naar zijne werken en handelt met een iegelijk volgens de verdiensten zijns levens. --Heer, sprak Klaas, 't zal mij ondertusschen toch niet verboden zijn mij in de goede tijding te verblijden? Verweerdig u hier te blijven. Om uwe boodschap te vieren, zullen wij eten heerlijke pensen, menigvuldige karbonaden, een hammetje dat daar even zoo rond en zoo lekker bij den spekslager lag, dat mijne tanden wel een voet lang uit mijnen mond kwamen. --Laas! sprak de man, alleen de goddeloozen denken aan genuchten, terwijl de blikken des Heeren op hen zijn gevestigd. --Nu, bode, sprak Klaas, wilt gij met ons eten en drinken of niet? De man antwoordde: --De geloovigen zullen hunne zielen aan de aardsche genoegens mogen wijden, als de Babylonische Hoer ten gronde zal liggen! Daar Klaas en Soetkin een kruis sloegen, wilde hij heengaan. Klaas sprak tot hem: --Zoo het U behaagt aldus met een slecht onthaal te vertrekken, geef dan den vredekus aan mijn broeder Judocus en waak over hem in 't gevecht. --Ik zal het doen, sprak de man. En hij toog henen, terwijl Soetkin eten ging halen om dit uit de lucht gevallen fortuin te vieren. Dien avond kreeg de ooievaar twee grondelingen en een kabeljauwskop. De mare verspreidde zich weldra te Damme, dat de arme Klaas, door het toedoen van zijn broeder Judocus, de rijke Klaas was geworden. En de deken zei, dat Katelijne zeker Judocus betooverd had, daar Klaas van hem een groote somme gelds had gekregen en dat hij niet eens een kleedje aan Onze-Lieve-Vrouw had geofferd. Klaas en Soetkin waren gelukkig; Klaas wrocht op het veld of verkocht zijne kolen, en Soetkin bleef de wakkere huisvrouw. Maar Soetkin, altoos droefgeestig, zocht steeds, met de oogen, heuren zoon Uilenspiegel op de wegen. En alle drie smaakten het geluk, dat God hun zond, in afwachting van hetgeen de menschen hun zouden jonnen. LII. Keizer Karel ontving dien dag uit Engeland een brief, in denwelken zijn zoon hem schreef: "Heer en Vader, "Het mishaagt mij grootelijks te moeten leven in een land, waar de gevloekte ketteren vermenigvuldigen als vlooien, rupsen en sprinkhanen. Het vuur en het zweerd zouden niet te veel zijn om ze te rukken van den stam des levendmakenden booms die onze Moeder de Heilige Kerk is. Alsof mijn leed nog niet voldoende ware, beschouwen mijne onderdanen mij niet als een koning, maar als den echtgenoot van hunne koningin, die zonder haar geenerlei gezag zou hebben. Zij spotten met mij, zeggende in kwaadwillige boekskens, waarvan niemand den schrijver of drukker kan vinden, dat de Paus mij betaalt om stoornis en verderf te brengen in het koninkrijk, door ketteren te hangen en te branden en, zoo ik een dringende schatting opleggen wil--want meermaals laten zij mij met opzet zonder geld--antwoorden zij in boosaardige paskwils, dat ik er maar te vragen heb aan Satan, voor denwelken ik werk. Die van 't Parlement bieden mij, uit vreeze, hoogst nederig hunne verontschuldiging aan, maar zij geven toch niets. "Doch de muren van Londen zijn bedekt met opschriften, waarin ik voorgesteld word als een vadermoorder, gereed om Uwe Majesteit te treffen, om van hem te erven. "Maar gij weet, Heer en Vader dat onaangezien rechtmatigen trots, ik aan Uwe Majesteit nog lange en glorierijke dagen wensch. "Ook verspreiden zij in de stad eene prent, geëtst op koper, waarop ik afgebeeld word staande bij eene klavecimbel, in dewelke katten opgesloten zijn, die met hare pooten op de snaren slaan en wier steerten steken uit ronde gaten, waaraan zij met ijzeren roeden vastgemaakt zijn. Een man, die ben ik, verbrandt de steerten met een gloeiend ijzer, om de dieren met de pooten op de toetsen te doen slaan en erbarmlijk te doen kermen. Ik ben afgebeeld zoo wanstaltig en met zulken grijnslach, dat ik mij niet wil bezien. En gij weet, Heer en Vader, of ik mij ooit aan zulk onheilig vermaak overleverde. Ongetwijfeld deed ik wel eens, voor mijn pleizier, katten mauwen, doch ik lachte niet. Als echte muitmakers, rekenen zij mij dit alles als eene misdaad aan, hoewel de dieren geene ziel hebben, en een iegelijk, en inzonderheid vorstelijke personen, zich van hen mag bedienen tot nut en verzet. Maar in Engeland is men zoo verzot op dieren, dat men ze beter behandelt dan de dienstknechten; stallen en hondehokken zijn hier paleizen en hier zijn heeren, die in den stal bij hun peerd slapen. "Daarenboven is mijne gade en koningin onvruchtbaar. Om mij te beleedigen zeggen ze, dat ik, niet zij--die jaloersch, onhandelbaar, en bovenmate minneziek blijft--daarvan de schuld is. Mijnheer en Vader, alle dagen bid ik deemoedig Onzen Heere, dat Hij mij Zijne genade schenke, in de hoop dat Hij mij een anderen troon geve, al was het bij de Turken, in afwachting van dien tot denwelken eenmaal geroepen zal worden de zoon Uwer Allerglorierijkste en Allerzegevierendste Majesteit. "Ondertekend: Philippus." De keizer antwoordde als volgt: "Mijnheer en Zoon, "Uwe vijanden zijn groot, ik betwist het geenszins, doch tracht zonder grammoedigheid een schitterender kroon te verbeiden. Reeds meermalen heb ik het voornemen uitgedrukt, mij terug te trekken uit de Nederlanden en uit mijne andere bezittingen, want ik voel dat ik, oud en jichtig als ik word, niet meer zal kunnen wederstaan aan Hendrik van Frankrijk, den tweeden van dien naam, want de Fortuin lacht steeds den jongeren toe. Verlies ook niet uit het oog, dat gij, meester van Engeland, door uwe macht, Frankrijk, onzen vijand, kwetst en vernedert. "Ik werd deerlijk verslagen vóór Metz, alwaar ik veertig duizend man verloor; ik moest vluchten voor den koning van Saksen. Als God mij door Zijne Goedertierenheid in mijn vroegere kracht en macht niet wil herstellen, ben ik van zins, Mijnheer en Zoon, U mijne rijken af te staan. "Heb dus geduld en doe ondertusschen uwen plicht tegen de ketterijen, van dewelke gij niemand moet sparen, noch mannen, noch vrouwlieden, noch kinderen, want mij is niet zonder leed ter kennis gekomen, dat Mevrouw de koninginne hun dikwijls genade wil schenken. "Uw verkleefde vader, Onderteekend: Karel." LIII. Daar Uilenspiegel lang, zeer lang gegaan had, waren zijne voeten tot bloedens toe gekwetst. Doch in het bisdom Mentz ontmoette hij eenen wagen met pelgrims, die hem naar Rome bracht. Toen hij in die stad kwam en uit den wagen stapte, zag hij aan de poort eener afspanning een poezele vrouwe staan, die hem toelachte. Heur minnelijk gezichtje beviel hem ten volle. --Weerdin, sprak hij, wilt gij een reizenden pelgrim herbergen, die, met zonden overladen, den Heiligen Vader om genade komt smeeken? --Wij herbergen al degenen, die betalen. --Ik heb honderd dukaten in mijne tassche, antwoordde Uilenspiegel, die er maar éénen had, en met u wil ik den eersten verteren; laat ons een bottel ouden Roomschen wijn drinken. --De wijn is niet duur in deze heilige stede, sprak zij; kom binnen en drink voor een soldo. Zij dronken samen lang en ledigden, onder vriendelijk gekeuvel, zulke menigte flesschen, dat de weerdin aan heure meid zeggen moest de klanten in heure plaats te gerieven, terwijl zij en Uilenspiegel in een marmeren achterkamer zaten, waar het koel was als in den winter. Heur hoofd op zijn schouder leunend, vroeg zij hem wie hij was. --Ik ben messire van Geenland, grave van Nergensthuis heere van Vastendonk, en 'k heb te Damme, dat mijne geboorteplaats is, vijf en twintig bunders maneschijn. --Waar ligt dat land? vroeg de weerdin, uit Uilenspiegel's beker drinkend. --'t Is een land, sprak hij, waar men stoute verbeelding, onzinnige verwachtingen en ijdele beloften zaait; een land, waar gij niet vandaan zijt, met uwe lichtbruine huid, met uwe oogen die flonkeren als perelen; ze zijn van de kleur van de zonne, die goudbruine lokken; 't is het erfdeel van Venus, die gevleesde schouderen, die goddelijke borsten, die ronde armen, die fijne handjes. Willen wij samen avondmalen? --Schoone pelgrim uit Vlaanderen, sprak zij, wat komt gij hier doen? --Den paus spreken, antwoordde Uilenspiegel. --Laas! sprak zij, den paus spreken! Ik, die hier vandaan ben, heb het nog nooit gekunnen. --Ik zal het kunnen, sprak Uilenspiegel. --Maar, sprak zij, weet gij waar hij gaat, hoe hij is, en kent gij zijne levenswijze? --Onderweg zegde men mij, antwoordde Uilenspiegel, dat hij Julius de derde heet, dat hij ontuchtig, lichtzinnig is, dat hij goed klapt en snedig antwoordt. Men zei ook mij, dat hij een ongemeene vriendschap opgevat heeft voor een zwarten, vuilen bedelaar, die met een aapje de aalmoes vroeg, dat hij hem tot kardinaal gemaakt heeft en dat hij ziek is als hij hem een dag niet ziet. --Drink, sprak zij, en spreek niet zoo luide. --Men zei ook, vervolgde Uilenspiegel, dat hij eens vloekte als een soldenier, toen hij een kouden pauw niet terugvond, dien hij had doen wegzetten voor zijn avondmaal, en dat hij sprak: Ik, de stadhouder Gods, mag wel vloeken om een pauw, wanneer mijn meester grammoedig om eenen appel was! Gij ziet liefste, dat ik den paus ken en weet wie hij is. --Laas! zegde zij, spreek daarvan aan anderen niet. Maar gij zult hem niet zien. --Ik zal hem spreken, zei Uilenspiegel. --Als gij dát kunt, betaal ik U honderd florijnen. --Ik heb ze gewonnen! sprak Uilenspiegel. Hoewel zijne beenen vermoeid waren, doorliep hij 's anderen daags de stad en vernam hij, dat de paus dien dag de misse zou lezen in de kerk van San Giovanni in Laterano. Uilenspiegel toog er henen, ging zoo dicht bij den paus staan als hij kon, en telkens dat de paus den kelk of de hostie ophief, keerde Uilenspiegel den rug naar het autaar. De paus was bijgestaan door een schelmschen, zwaarlijvigen kardinaal, die, met een aapje op den schouder, het volk het sacrament gaf, met menigvuldige ontuchtige gebaren daarbij. Hij deed den paus de handelwijze van Uilenspiegel kennen, en als de misse gedaan was, kwamen vier groote pijkeniers zich meester maken van den pelgrim. --Van welk geloove zijt gij? vroeg hem de paus. --Van hetzelfde als mijne hospita, Zeer Heilige Vader, antwoordde Uilenspiegel. De paus ontbood de vrouwe. --Wat gelooft gij? vroeg hij haar. --Alles wat Uwe Heiligheid gelooft, antwoordde zij. --En ik van 's gelijken, sprak Uilenspiegel. De paus vroeg hem, waarom hij den rug naar het autaar gekeerd had. --Ik voelde mij onweerdig het te aanschouwen, antwoordde Uilenspiegel deemoedig. --Zijt gij pelgrim? vroeg hem de paus. --Ja, sprak hij, en 'k kom uit Vlaanderen om vergiffenis voor mijne zonden te vragen. De paus zegende hem en Uilenspiegel ging henen met de weerdin, die hem honderd florijnen telde. Met de tassche gevuld, verliet hij Rome om naar Vlaanderenland terug te keeren. Maar zeven dukaten moest hij betalen voor het perkament, op hetwelk zijne vergiffenis geschreven stond. LIV. Te dien tijde kwamen twee premonstratenzer broeders te Damme aflaten verkoopen. Boven hunne monnikspij, droegen zij een schoon fijn hemde, met kant bezet. Aan de deur der kerke, bij helder weder, en onder 't portaal als het regenachtig was, hingen zij hun tarief uit; daarin gaven zij voor zes duiten, voor een oortje, voor een half pond parisis, voor zeven, voor twaalf karolusgulden, honderd, tweehonderd, driehonderd, vierhonderd jaar aflaat, en, al naarvolgens de prijzen, halven aflaat en vollen aflaat en de vergiffenis voor de afschuwelijkste schelmstukken, ja zelfs voor het koesteren van begeerten ten opzichte van de Heilige Maagd. Maar dát kostte zeventien gulden. Aan de klanten die betaalden, stelden zij kleine stukjes perkament ter hand, op dewelke het cijfer van de jaren aflaat geschreven was. En daaronder stond het opschrift: Is er iemand die niet en wil zijn Gebraeden ofte geroosterd fijn, Bij duizend jaer in 't vaegevuer, Of in de Helle voor allen duer, Hij coope de aflaten maer De gratiën en de kwijtscheldingen te gaer Voor ietswat geld ende goed: God hem dan het loonen moet. En er kwamen koopers van tien uren in 't ronde. Een van de goede broeders preekte dikwijls voor het volk; hij had roode kaken en een driedubbele kin. --Ongelukkige! sprak hij, een of anderen zijner toehoorders beziende; ongelukkige! daar zijt gij in de helle! Het vuur verbrandt u wreedelijk: men legt u te koken in een ketel vol vet, in denwelken men oliekoekjes voor Astarte bakt; gij zijt niets meer dan eene worst in Lucifer's panne, een hamelbout in die van Gielgirot, den grooten duivel, want men snijdt u eerst aan stukken! Zie nu dien grooten zondaar, die de aflaten versmaadde; zie dien schotel stoverije: hij is 't, hij is 't, zijn goddeloos lichaam, zijn vermaledijd lichaam is vaneengekookt tot eene brij. En met welke saus! sulfer, pek en teer! En al die arme zondaren worden alzoo opgegeten om opnieuw tot hunne smerte in 't leven te komen. En 't is een gedurig geween en tandengeknars. Ontferm U onzer, genadige God! Ja, daar ligt gij in de helle, arme verdoemde, al die smerten te lijden. Zoo men voor u maar éénen denier gaf, dan zoudt gij bereids verlichting aan de rechterhand gevoelen; met nog een halven denier bij, waren uwe twee handen uit het vuur. Maar de rest van uw lichaam? Voor één gulden slechts, zou de dauw des aflaats op u nedervallen. O, verkwikkende koelte! En in tien dagen, in honderd dagen, in duizend jaar, al naar gelang dat men betaalt, geen gebraad, geen oliekoekje, geen stoverije meer! En als 't voor u niet is, zondaar, liggen er soms geen vrienden of magen van u, geene gade of geen liefje in de gruwelijke diepte des vuurs? En dit zeggende, stiet de monnik met den elleboog tegen den broeder, die met een zilveren schotel naast hem stond. En op dat teeken sloeg de broeder de oogen neer en schudde devotelijk den schotel om het geld bij te roepen. ... Hebt gij, vervolgde de monnik, hebt gij in het helsche vuur soms geen zoon, geene dochter, geen kindje, dat gij lief hadt? Zij schreeuwen, zij weenen, zij roepen U. Zoudt gij doof blijven voor hun bange klachte? Dat kunt gij niet; uw hert van ijs gaat smelten, maar dat zal u een karolus kosten. En kijk, bij den klank van dien karolus op dit verachtelijk metaal ... (de andere monnik schudde nogmaals zijn schotel) maakt zich eene ruimte in het vuur, en stijgt de arme ziele tot aan den mond van eenen vuurberg. Daar is zij in de versche, in de vrije lucht! Waar zijn de smerten des vuurs? De zee is nabij, de arme ziele werpt er zich in, zij zwemt op den rug, op den buik, op de golven. Hoor, hoe zij schreeuwt van vreugde, zie, hoe zij duikelt in 't water! De engelen bezien haar en zijn gelukkig. Zij wachten heur, maar zij kan uit het water niet weg, zoo goed, zoo koel is het daar. Zij weet niet, de arme ziele, dat daarboven heerlijke geurige baden heur wachten, in dewelke groote stukken kandijsuiker drijven, en die koel zijn als ijs. Daar komt een haai: zij vreest hem niet. Zij klimt op zijnen rug, maar hij voelt heur niet; zij wil met hem in 't diepste der zee dringen. Zij gaat er de zeenimfen groeten, die waterzooi eten in koralen ketels en versche oesters in perelmoeren tellooren. En zij wordt goed ontvangen, onthaald en gevierd; de engelen roepen heur altijd omhoog. Gansch verkwikt, gelukkig, begint zij te zingen als een leeuwerik en vliegt zij naar 't hoogste der hemelen, alwaar God glorierijk op Zijnen troon is gezeten. Zij vindt daar al heure vrienden en magen terug, behalve diegenen, die de aflaten en Onze Moeder de Heilige Kerke versmaadden en branden in het diepste der helle. En dat voor altijd, altijd, altijd, in de eeuwigheid der eeuwigheden. Maar de andere ziele, zij is bij den Heere; zij verkwikt zich in welriekende baden en knabbelt kandijsuiker. Koopt aflaten, mijne broeders: men heeft er tegen alle prijzen, tegen dukaten, tegen gouden florijnen, Engelsche sovereings! Kopergeld wordt niet versmaad. Koopt! koopt! alhier is de heilige winkel; armen en rijken worden gediend, maar krediet geeft men niet, mijne broeders, want koopen zonder klinkende munt is eene misdaad in de oogen van den Heer." De broeder, die niet preekte, rammelde met den schotel. Guldens, dukaten, lammeren, oortjes, stuivers en deniers vielen er in als hagelsteenen. Klaas, die nu geld had, betaalde een gulden voor tienduizend jaar aflaat. De monniken gaven hem daarvoor een stuksken perkament. Eindelijk ziende, dat er in Damme niemand overbleef dan de hertevreters, die geen aflaten zouden koopen, trokken de beide broeders naar Heist. LV. Gekleed met zijne pelgrimspij en met eene absolutie in regel op zak, verliet Uilenspiegel de heilige stede. Hij ging recht voor zich en kwam te Bamberg, waar de smakelijkste groenten der wereld zijn. Hij kwam in eene afspanning, waar een vroolijke weerdinne hem vroeg: --Jonge meester, wilt gij eten voor uw geld? --Ja, sprak Uilenspiegel. Maar voor hoeveel eet men hier? De hospita sprak: --Aan de tafel der heeren eet men voor zes gulden; aan de tafel der poorters voor vier, en aan de huistafel voor twee. --Hoe meer, hoe liever! antwoordde Uilenspiegel. Hij ging dus aan de tafel der heeren zitten. Als hij wel zijne bekomst en zijn maal met Rijnwijn begoten had, sprak hij tot de weerdin: --Bazin, ik heb goed gegeten voor mijn geld: geef mij mijne zes gulden. De weerdinne sprak: --'t Is om te lachen, zeker! Betaal mij maar gauw! --Liefste bazinne, antwoordde Uilenspiegel, gij ziet er geen slechte betaalster uit; integendeel, gij ziet er zoo eerlijk, zoo rechtschapen uit, dat gij mij nog liever achttien gulden zoudt geven, dan mij de zes te weigeren die gij mij schuldig zijt. Wat schoone oogen! 't is de zonne, die mij bestraalt, die mijne liefde hooger doet schieten dan 't hondsgras in een verlaten kluis. De weerdinne sprak: --Ik heb geen zaken noch met uwe liefde noch met uw hondsgras, betaal mij en trek op! --Optrekken, sprak Uilenspiegel, en u niet meer zien. 'k Zei nog liever vaarwel aan 't leven. Bazinne, zoete bazinne, ik, arme pelgrim, pleeg niet voor zes gulden te eten; ik heb mij vol gepropt en straks laat ik de tong hangen als een hond in de zonne: wil mij betalen, ik verdiende eerlijk de zes gulden door het lastige werk mijner tanden; geef ze mij, en 'k zal u streelen, u zoenen, u kussen, met meer vuur dan wel zeven en twintig minnaars te zamen. --Zoo spreekt gij voor 't geld, antwoordde zij. --Moet ik u voor niets opeten? vroeg hij. --Neen, sprak zij, hem afwerend. --Ah! zuchtte hij, steeds naderend, uwe huid is als room zoo zacht, uw haar als gebraden fazant, en uwe lippen als rijpe kersen! Maar zijn er lekkerder kersen dan gij? --Ik vind het goed, leelijke stouterik, sprak zij glimlachend, mij op den koop toe nog zes gulden te vragen! Wees tevreden dat ik u eten gaf, zonder betaling te eischen. --Wist gij, sprak Uilenspiegel, hoeveel plaats er nog is! --Vertrek, sprak de hospita, eer mijn man komt! --Zie, sprak Uilenspiegel, ik zal een redelijke schuldeischer zijn, geef mij slechts één gulden voor den dorst, die zal komen. --Daar, stouterik, sprak zij. En zij gaf hem een gulden. --Mag ik nog terugkomen? vroeg Uilenspiegel. --Wilt gij wel heengaan! sprak zij. --Wél heengaan, zei Uilenspiegel, dat ware naar u toe gaan, maar 't is een slecht heengaan, die schoone oogen te moeten verlaten. Als ge mij wilt houden, zal ik alle dagen maar voor één gulden eten.... --Moet ik een stok nemen? --Wilt gij den mijnen? antwoordde Uilenspiegel. Zij lachte, maar hij moest henengaan. LVI. Rond dien tijd kwam Lamme Goedzak weder te Damme wonen, mits het land van Luik niet meer rustig was, ter oorzake van de ketterij. Zijne vrouw kwam volgeerne mede, omdat de Luikenaars, spotters van nature, lachten met Lamme's lamlendigheid. Lamme ging dikwijls bij Klaas, die sedert hij geërfd had, veel in de taveerne den Blauwen Toren verbleef, alwaar hij eene tafel gekozen had voor zich zelven en zijne gezellen. Aan de naburige tafel zat een man profijtelijk zijn kapperken te drinken; 't was Judocus Grijpstuiver, de gierige deken der vischverkoopers, die niets dan haring at en meer van zijn geld hield dan van zijner ziele zaligheid. Klaas droeg in zijn tassche het stuk perkament, op hetwelk zijn aflaat van tien duizend jaar geschreven stond. Op een avond dat hij met Lamme Goedzak, Jan van Roosebeke en Mathijs van Assche in den Blauwen Toren zat, en Judocus Grijpstuiver er ook was, ging Klaas lustig aan 't drinken; Jan van Roosebeke zegde tot hem: --'t Is zonde Gods van zoo te drinken! Klaas antwoordde: --Voor elk pintje te veel brandt men maar een halven dag. En 'k heb tienduizend jaar aflaat in mijn tassche. Wie wil er honderd jaar, om zonder vrees voor de pijnen der hel, den god Bacchus te dienen? Allen riepen: --Hoeveel vraagt gij er voor? --Eene pinte, antwoordde Klaas, maar honderd vijftig jaar geef ik voor eene portie konijn. En een ieder kwam bij en betaalde aan Klaas pinten, kuite en muskens, hesp en konijn, en voor een ieder sneed hij een stuksken perkament. Doch 't was niet Klaas die alles at en dronk, maar wel Lamme Goedzak, dewelke at dat hij oogenschijnlijk opzwol, terwijl Klaas met zijne waar de taveerne rondging. Grijpstuiver keerde zijn schrokkig gezicht naar hem. --Kunt gij tien dagen missen? vroeg hij. --Neen, antwoordde Klaas, dat is moeilijk om passen. Iedereen lachte, en Grijpstuiver kropte zijne woede op. Toen trok Klaas naar zijne hut, gevolgd door Lamme, die stapte alsof hij wollen beenen aan zijn lijf had. LVII. Rond het einde van heur derde jaar ballingschap, keerde Katelijne te Damme terug naar heur huis. En gedurig sprak zij uitzinnig: "Vuur op het hoofd, de ziele klopt, maakt een gat, zij wil er uit". En altijd vluchtte zij weg, bij het zien van ossen en schapen. En zij zette zich neer op de bank onder de linden achter heure hut, en schudde het hoofd, terwijl zij, zonder ze te herkennen, die van Damme bekeek, dewelke tot elkander lispten: "Daar is de zottinne". Doch reizend over velden en wegen, zag Uilenspiegel een ezel, getuigd met leder en koperen nagelen, en den kop versierd met roodwollen kwasten en kwispels. Eenige oude wijven stonden rond den ezel en zeiden, allen te gelijk sprekend: "Niemand mag hem vastnemen; 't is het afgrijselijke rijbeest van den grooten toovenaar, den baron von Raiz, die levend verbrand werd, om acht kinderen aan den duivel geofferd te hebben.--Zoo rap is hij gevlucht, dat niemand hem krijgen kon; Satan houdt de hand boven zijnen kop.--Want terwijl hij, vermoeid op den weg, een oogenblik stilstond om adem te halen, zijn de stadsserjanten gekomen om hem te pakken, maar hij balkte en sloeg zoo geweldig met zijne achterpooten, dat zij niet naderen dorsten.--En 't is niet 't gebalk van een ezel, maar 't gebalk van een duivel.--Men heeft hem dus distelen laten eten zonder hem voor de vierschaar te dagen of als toovenaar levend te branden?--Die mannen, die mannen, zij hebben geen greintje moed in hun lijf". Niettegenstaande al deze schoone reden, namen allen schreeuwend de vlucht, zoodra de ezel de ooren spitste of met den steert zijne zijden sloeg; en tienmaal kwamen zij aldus nader al kakelend en snaterend, om tienmaal weder de vlucht te nemen. Maar Uilenspiegel zag haar van verre en sprak lachend tot zich zelven: --Zie ze parlesanten! Hoe ouder ze zijn, hoe meer ze babbelen: de jongeren zitten meer met minnarijen in 't hoofd. Den ezel beziende, ging hij voort: --Dat betooverde grauwtje staat goed op zijne pooten, dunkt mij; ik ga het ergens berijden of verkoopen. Zonder een woord te spreken, kocht hij een maatje haver, hetwelk hij den ezel vóór zette. Hij sprong vervolgens gezwind op den rug van het dier, nam den teugel vast, keerde zich naar het Noorden, het Oosten en het Westen en zegende de oude wijven. Dezen, van schrik bevangen, vielen op de knieën, en 's avonds vertelden zij aan den hoek van den heerd, dat een engel verschenen was met een vilten hoed met fazanteveeren en heur allen gezegend had en dat hij, door bijzondere gunste van God, weggereden was op den ezel des toovenaars. En Uilenspiegel ging met zijn ezel te midden van malsche beemden, waar peerden huppelden, en koeien en veerzen loom in de zonne herkauwden. En hij heette hem Jef. De ezel was blijven staan en deed zich deugd aan de distelen. Somwijlen nochtans, huiverde hij over gansch zijne huid en sloeg hij met den steert op zijne zijden om de vraatzuchtige horzels te verdrijven die, evenals hij, wilden eten, doch van zijn vleesch en zijn bloed. Uilenspiegel, wiens maag naar eten riep, was weemoedig en sprak: --Gij zoudt wel gelukkig zijn, mijnheer de ezel, zoo gij kondt blijven smullen zonder dat iemand u stoort en u herinneren komt dat gij sterfelijk zijt, dat wil zeggen geboren om te lijden en te verduren. ... Evenals gij, vervolgde hij, heeft de man met de Heilige Muil zijne horzel en dat is mijnheer Luther; en Zijne Genadige Majesteit Karel heeft ook de zijne, dat is messire Frans de eerste, de koning met zijn langen neus en zijn nog langeren degen. Ik, arme zwerveling, mag dus ook mijne horzel wel hebben, mijnheer de ezel. Laas! in al mijne zakken zijn gaten, en langs de gaten schaveelen dukaten, guldens en daalders, gelijk een legioen muizen die vluchten voor den klauw eener kat. Ik weet niet waarom het geld van mij niet houdt, ik houde nochtans zooveel van het geld. 't Is eene leugen, dat de Fortuin eene vrouw is, want zij bemint maar de oude gierigaards, die haar vrekkig sluiten in kisten, in koffers, in zakken, en haar nooit met het tipje van heur gouden neusje aan 't venster laten komen. Dat is de horzel die mij bijt en mij knaagt, die mij kittelt zonder mij te doen lachen. Maar gij luistert niet, mijnheer de ezel, gij denkt maar aan eten. Ha! buikvuller, uwe lange ooren blijven doof voor den kreet mijner ledige maag. Aanhoor mij, ik wil het! En hij zweepte hem. De ezel begon te balken. --Laat ons gaan, nu gij gezongen hebt, sprak Uilenspiegel. Maar de ezel verroerde zich niet meer dan een paal en scheen van zins al die distelen van den weg tot de laatste naar binnen te jagen. En hij sloeg er geen enkele over. Dat ziende, steeg Uilenspiegel af; hij sneed een bussel distelen, stak die onder den bek van den ezel en mende dezen bij den neus tot op het grondgebied van den landgraaf van Hessen. --Mijnheer de ezel, sprak Uilenspiegel onderweg, gij loopt achter mijn bos distelen en versmaadt de lekkere planten waarmede de lange weg volstaat. Gij zijt lijk de mannen die loopen achter eenen bos roem, eenen bos gewin, eenen bos liefde, dien de Geluksgodin onder hunnen neus steekt. Op het einde van den weg zien zij, gelijk gij, dat de nagejaagde buit weinig weerde heeft, terwijl zij onderweg èn rust èn werk èn gezondheid lieten. Aldus met zijn ezel klappend, bereikte Uilenspiegel het kasteel van den landgraaf. Twee kapiteins der boogschutters speelden op de trap met dobbelsteenen. Een hunner, ros van haar en groot van gestalte, bezag Uilenspiegel, die zediglijk op Jef zat en hen aankeek. --Wat wilt gij, met uwe hongerige en reizende tronie? sprak hij. --'k Heb inderdaad honger, antwoordde Uilenspiegel, en reize geenszins voor mijn vermaak. --Zoo gij honger hebt, sprak de kapitein, kunt gij met den hals de koorde opeten, die zwiert aan de eerste galge die gij ontmoet. --Heer kapitein, antwoordde Uilenspiegel, als gij mij de schoone gouden koorde geeft die rond uwen hoed ligt, zal ik mij met de tanden gaan ophangen aan die vette hesp, die ginder bij dien spekslachter zwiert. --Van waar komt gij? vroeg de kapitein. --Uit Vlaanderen, was 't antwoord van Uilenspiegel. --Wat wilt gij? --Aan Zijne Landgrafelijke Hoogheid eene schilderij van mijne hand toonen. --Kom binnen, als gij een schilder en van Vlaanderen zijt, sprak de kapitein, ik zal u bij mijnen meester brengen. Toen Uilenspiegel bij den landgraaf was, groette hij hem drie reizen en nog meer. --Uwe Hoogheid, sprak hij, verweerdige mij aan zijne edele voeten eene schilderij neder te leggen, die ik voor hem maakte, en op dewelke ik het konterfeitsel verbeeldde van de Allerheiligste Maagd Maria, in haren vorstelijken dos. ... Die schilderij zal misschien de eer hebben Uwe Hoogheid te bevallen, vervolgde hij, in welk geval ik mij vermete te hopen het ambt te verkrijgen van schilder Uwer Grootmoedigheid. De landgraaf bezag het doek, dat goed gemaald was, en sprak: --Gij zult onze schilder zijn; neem plaats in dien zetel. En Uilenspiegel kuste hem op beide wangen en nam plaats in den zetel. --Gij ziet er niet rijk uit, sprak de landgraaf. Uilenspiegel antwoordde: --Inderdaad sire; Jef, mijn ezel kon distelen eten, doch drie dagen reeds leef ik van ellende en eet ik rook van hope. --Straks krijgt gij beters, sprak de landgraaf lachend, maar waar is uw ezel? Uilenspiegel antwoordde: --Ik liet hem op de Groote Markt, rechtover 't kasteel Uwer Genade; ik ware gelukkig zoo Jef dezen nacht op stal was. De edele landgraaf gebood dadelijk aan een zijner schildknapen den ezel van Uilenspiegel als zijn eigen beest te behandelen. Weldra kwam het uur des avondmaals, dat een recht festijn was. En de spijzen rookten op tafel, en de wijn liep als een stroom door de kelen. Uilenspiegel en de landgraaf werden zoo rood als hanen. Uilenspiegel was vol vreugd, maar de landgraaf bleef nadenkend. --Schilder, sprak hij eensklaps, gij zult mijn portret moeten maken, want 't is een groote voldoening voor een sterfelijken vorst, aan zijne nazaten de geheugenis zijner trekken te laten. --Sire, antwoordde Uilenspiegel, uw wensch is mijn wil, maar 't schijnt mij, nietsweerdige, dat uwe Edelheid in de toekomende eeuwen niet veel genoegen zal smaken, zoo alleene op het doek te staan. Hij moet vergezelschapt wezen door zijne adellijke gemalinne, mevrouw de Landgravin, door zijne edelvrouwen en heeren, door zijne dapperste kapiteins, te midden waarvan zijne Hoogheid en Mevrouwe schitteren zullen als twee zonnen te midden van lanteernen. --Inderdaad, antwoordde de landgraaf, en wat moet ik u betalen voor dat groot kunstwerk? --Honderd gulden op voorhand of anderszins, antwoordde Uilenspiegel. --Hier zijn ze vooraf, sprak de edele landgraaf. --Allergenadigste heer, hernam Uilenspiegel, gij giet olie in mijne lamp, ze zal branden te uwer eere. 's Anderen daags vroeg hij aan den landgraaf de hovelingen vóór hem te doen komen, welke de eer hadden hem op het doek te mogen vergezelschappen. Toen kwam de hertog van Luneburg, hoofdman der landsknechten in dienst van den landgraaf. 't Was een dikke vent, die verging in zijn vet. Hij naderde Uilenspiegel en fluisterde hem deze woorden in 't oor: --Als gij mij op de schilderij de helft van mijnen buik niet afneemt, laat ik u opknoopen door mijne soldaten. En de hertog ging voort. Toen kwam een lange dame, die een bochel op den rug had, terwijl haar borst plat was als het zwaard der wrekende gerechtigheid. --Heer schilder, sprak zij, als gij mij langs voren geen twee bochels geeft, in stee van éénen langs achteren, doe ik u als giftmenger vierendeelen. En de hofdame ging voort. Vervolgens kwam een jonge eerejuffer die blond, frisch en lieftallig was, doch drie tanden miste in de bovenste rij. --Heer schilder, sprak zij, als ge mij lachen doet en niet al mijne tanden laat zien, doe ik u in stukskens kappen door mijn minnaar, die daar staat. En zij wees naar den kapitein van de boogschutters die den dag te voren op de trappen van het paleis met de dobbelsteenen speelde; daarop ging zij voort. En allen gingen aldus hem voorbij; ten slotte bleef Uilenspiegel alleen met den edelen landgraaf. --Als gij het ongeluk hebt, sprak de edele landgraaf, alle die lieden niet trouwelijk uit te schilderen, laat ik u het hoofd afkappen. --Zonder hoofd, dacht Uilenspiegel, gevierendeeld, in stukskens gekapt of voor het minste gehangen, zal het veel voorzichtiger zijn, niemand te schilderen. Ik zal er over nadenken. --Waar is de zaal op welker muren ik al die doorluchtige lieden moet malen? vroeg Uilenspiegel aan den landgraaf. --Volg mij, sprak de landgraaf. En hij bracht hem naar een ruime kamer met groote witte muren. --Hier is zij, sprak hij. --Het ware goed, zei Uilenspiegel, dat men vóór die muren groote gordijnen hing, om mijn schilderwerk te behoeden voor stof en voor de beleediging der vliegen. --Dat zal geschieden, sprak de edele landgraaf. Toen de gordijnen hingen, vroeg Uilenspiegel drie leerjongens, om zijne verven te malen, naar hij zeide. Dertig dagen lang gastreerden Uilenspiegel en de leerjongens en lieten zij zich de fijne vleezen en de oude wijnen goed smaken. De landgraaf zorgde voor alles. Doch den een en dertigsten dag stak hij zijn neus in de kamer, alwaar Uilenspiegel gezegd had, dat niemand mocht binnenkomen. --Hewel, Thijl, sprak hij, waar zijn de portretten? --Ze zijn verre, antwoordde Uilenspiegel. --Mag ik ze zien? --Nog niet. Den zes en dertigsten kwam hij weer met zijn neus voor de deur. --Hewel, Thijl? vroeg hij. --Edele landgraaf, zij gaan op hun laatste. Den zestigsten dag maakte de landgraaf zich kwaad en, de kamer binnentredend, sprak hij: --Op staanden voet gaat gij mij het schilderwerk toonen. --Ja, geduchte heer, sprak Uilenspiegel, maar gelief het gordijn niet te openen, alvorens de kapiteins en de edelvrouwen van uw hof hier binnen te roepen. --Dat zij komen, sprak de edele landgraaf. Op dit bevel traden allen binnen. Uilenspiegel stond voor het dichtgesloten gordijn. --Doorluchtige Landgraaf, sprak hij, en gij, mevrouwe de Landgravinne, en gij, hertog van Luneburg, en gij allen, schoone damen en dappere kapiteins, achter dit gordijn heb ik, op mijn beste, uw lieve of krijgshaftige gezichten geschilderd. Een iegelijk zal zich dadelijk herkennen. Gij zijt nieuwsgierig uw konterfeitsel te zien; 't is redelijk, doch verweerdigt u geduld te nemen en laat mij nog een woord of vijf zeggen. Gij, schoone damen en dappere kapiteins, die allen van edelen bloede zijt, kunt mijn schilderwerk zien en bewonderen, maar mocht onder u zich iemand bevinden van onadellijk bloed, niets zou hij zien dan een witten muur. En nu, verweerdigt U uwe doorluchtige oogen te openen. Uilenspiegel schoof het gordijn weg. --Alleen de edelen kunnen iets zien; lieden van gemeene afkomst blijven blind voor dit kunststuk. Al de hovelingen sperden de oogen open, gebaarden in bewondering te staan, zich zelven en anderen wederzijds te herkennen, doch in werkelijkheid zagen zij niets dan een naakten muur, hetwelk hen gansch onthutste. Doch de nar die aanwezig was, sprong drie voet hoog, en, zijn narrenstok zwaaiend, sprak hij: --Men mag mij uitmaken voor boer, en daarenboven voor schurk, voor deugniet, maar 'k zal het roepen en schreeuwen van de daken, dat ik daar een witte muur, een naakten muur, een blooten muur voor mijnen neus heb! Zoo helpe mij God en alle zijne santen. Uilenspiegel sprak: --Als de zotten spreken, is 't tijd dat de wijzen optrekken. Hij wilde het paleis verlaten, als de landgraaf hem tegenhield. --Snaak, sprak hij, die overal gaat en komt om het schoone en goede te prijzen en luidkeels te spotten met de dwaasheid; gij, die in tegenwoordigheid van zooveel grooten der aarde, als man uit het volk, zoo onbermhertig dorst spotten met hunne blazoenen en voorrechten, gij zult eens gehangen worden om uw stoute tong. --Als de koord van goud is, antwoordde Uilenspiegel, zal zij breken van schrik als ze mij ziet komen. --Daar, sprak de landgraaf, hem vijftien gulden in de hand stoppend, zie hier een stukje van de koorde! --Hertelijk dank, genadige heer, antwoordde Uilenspiegel, elke afspanning van den weg krijgt er een vezel van, een gouden vezel, die al die dieven van weerden tot rijkaards maakt. En hij sprong op den ezel en reed weg, met zijn hoedeken fier naar omhoog. LVIII. De bladeren verdorden op de boomen en de Octoberwind begon te waaien. Soms was Katelijne gedurende eenige uren bij heur verstand. En Klaas zei dan dat de geest Gods heur in zijne zoete ontferming kwam bezoeken. In die oogenblikken had zij de macht, door woorden en gebaren, Nele te betooveren en dan zag het meisje, meer dan honderd uren verder, alles wat omging op pleinen, in straten of in huizen. Op een dag dat Katelijne bij heure zinnen was en oliekoeken at, wel begoten met dobbele kuite, in gezelschap van Klaas, van Soetkin en Nele, sprak Klaas: --'t Is heden de troonafstand van Zijne Heilige Majesteit keizer Karel. Zeg, Nele, liefste, zoudt gij tot Brussel, in Brabant, kunnen zien? --Ja, zoo Katelijne wil, antwoordde Nele. Katelijne deed het meisje op eene bank zitten en betooverde heur door woorden en teekenen, en Nele viel zachtjes in slaap. Katelijne zegde heur: --Ga in het kleine huis omtrent de Warande, het geliefkoosd verblijf van keizer Karel. --Ik ben, sprak Nele stille, in een kleine kamer, groen geschilderd. Daar zit een man van vier en vijftig jaar, grijs en kaal, met blonden baard op een vooruitstekende kin, met onheilspellenden blik in zijne sluwe, wreede en listige oogen. Dien man heet men Heilige Majesteit. Hij is aamborstig en hoest. Naast hem zit nog een man, jonger, met een afschuwelijk gelaat gelijk een aap met een waterhoofd. Ik zag hem te Antwerpen, 't is koning Philippus. Zijne Heilige Majesteit verwijt hem, dat hij zeker weer bij eene of andere slet in eene kroeg van de benedenstad uitgeslapen heeft. Hij zegt hem dat zijn haar naar de taveerne riekt, en dit geen vermaak is voor een koning die te kiezen heeft tusschen de aanbiddelijkste vrouwen met satijnen huid, die uit geurige baden komen, wat beter is, zegt hij, dan een vuile smots die met moeite uit de armen komt van een dronken soldaat. Geene vrouw, onder de schoonsten en edelsten, 't zij maagd, gehuwd of weduw, zegt hij hem, zou hem willen wederstaan; trotsch zouden zij heure minnarijen verlichten met den gloed van wierookvaten, in stee van het walmende licht eener stinkende vetkeers. De koning antwoordt Zijne Heilige Majesteit, dat hij hem in alles gehoorzaam zal wezen. Ik zie dat Zijne Heilige Majesteit een hoestbui krijgt en eenige slokken kruidenwijn drinkt. Hij zegt tot Philippus: Aanstonds zullen voor Ons verschijnen de Staten-Generaal, prelaten, edelen en poorters: Oranje de Zwijger, Egmond de IJdele, Hoorn de Onbeminde, Brederode de Leeuw en allen die van het Gulden Vlies, van hetwelk ik u grootmeester zal maken. Honderden liefhebbers voor dat speelgoed zult gij zien die zich den neus zouden laten afsnijden, zoo zij het op den borst aan een gouden ketting mochten dragen, tot teeken van hoogen adel. Op jammerenden toon vervolgt Zijne Heilige Majesteit tot koning Philippus: Gij weet mijn zoon, dat ik te uwen voordeele afstand doe, aan de wereld een grootsch schouwspel ga geven, en voor eene groote menigte spreken zal, hikkend en hoestend,--want wederom heb ik te veel gegeten, mijn zoon,--en gij zoudt een steenen hert moeten hebben, zoo gij, na mij aanhoord te hebben, niet eenige tranen wildet storten. --Ik zal weenen, vader, antwoord koning Philippus. Vervolgens spreekt Zijne Heilige Majesteit tot zijn dienstknecht Dubois. --Dubois, zegt hij, geef mij een stukje suiker met Madeira: ik heb den hik. Als mij dat maar niet overkomt terwijl ik het woord voer. Zal die gans van gisteren dan nooit zakken? Als ik een beker wijn van Orléans dronk? Neen, die is te hard. Als ik eenige ansjovisjes at? Ze zijn zoo vettig. Dubois, geef mij een glas Romagne-wijn. Dubois geeft aan Zijne Heilige Majesteit wat hij vraagt; vervolgens doet men hem een karmozijnpannen kleed en een gouden mantel aan; men gordt een zweerd om zijne lenden; in zijne handen steekt men den schepter en den wereldbol, op zijn hoofd zet men de krone. Zijne Heilige Majesteit treedt uit het huis der Waranda, gezeten op een muilezel en gevolgd door koning Philippus en hooge personages. Zij gaan naar een groot gebouw, dat zij het Paleis heeten, en vinden daar in een kamer een rijkgekleeden, grooten mageren man, dien zij Oranje noemen. Zijne heilige Majesteit spreekt dien man aan en zegt: --Zie ik er goed uit, neef Willem? --Maar de man geeft geen antwoord. Daarop zegt Zijne Heilige Majesteit--half lachend, half grammoedig: --Neef, zult gij dan altijd zwijgen, zelfs om aan een oude pruik de waarheid te zeggen? Moet ik nog regeeren of moet ik afstand doen, Zwijger? --Heilige Majesteit, antwoordt de magere man, als de winter daar is, laten de sterkste eiken hunne bladeren vallen. Drie uren slaat de klok. --Zwijger, zegt hij, leen mij uwen schouder, dat ik er op leune. En Zijne Majesteit gaat met hem en zijn gevolg een groote zaal binnen, zet zich neder onder een verhemelte, behangen met karmozijnzijde. Daar zijn drie stoelen. Zijne Heilige Majesteit neemt den middelste, die schooner en hooger is dan de andere en waarop een keizerlijke kroon prijkt; koning Philippus neemt den tweede, en de derde is voor eene vrouwe, ongetwijfeld eene koningin. Rechts en links zitten, op gestoffeerde banken, mannen in 't rood gekleed, die om den hals een gulden schaap dragen. Achter hen staan meerdere personages, die zeker heeren en prinsen zijn. Rechtover Zijne Heilige Majesteit, een paar treden lager, zitten in laken gekleede mannen op houten banken. Ik hoor hen zeggen dat zij zoo zediglijk gekleed en gezeten zijn, omdat zij alleen alle lasten betalen. Iedereen is rechtgestaan als Zijne Heilige Majesteit binnenkwam, doch weldra zette hij zich neer en deed hij iedereen teeken hetzelfde te doen. Langen tijd spreekt hij over het jicht, daarna overhandigt de vrouw, die eene koningin schijnt te wezen, Zijne Heilige Majesteit eene rol perkament, waarop dingen geschreven staan die Zijne Heilige Majesteit hoestend en met zwakke stemme afleest: --Ik heb menigvuldige reizen gedaan in Spanje, in Italië, in de Nederlanden, in Engeland en in Afrika, dit alles voor de glorie Gods, den roem mijner wapenen en het welzijn mijner volkeren. Ten slotte zegt hij dat hij zwak en vermoeid is, en dat hij de kroon van Spanje, de graafschappen, hertogdommen, heerlijkheden van deze landen wil leggen in de handen van zijnen zoon Philippus. Hij weent en allen weenen mede. Nu staat koning Philippus recht en, op de knieën vallend, roept hij uit: --Heilige Majesteit, is het mij toegelaten die krone uit uwe handen te ontvangen, terwijl gij nog zoo bekwaam zijt die met eere te dragen? Zijne Heilige Majesteit fluistert hem toe een welwillende aanspraak te houden tot de mannen, die op de gestoffeerde banken zitten. Koning Philippus keert zich naar hen en zegt op gemelijken toon, zonder recht te staan: --Ik ken tamelijk goed Fransch, doch niet genoeg om het woord tot ulieden te richten. Gij zult hooren wat de bisschop van Atrecht, mijnheer Granvelle, u mijnentwege zal zeggen. --Slecht geproken, mijn zoon, lispt Zijne Heilige Majesteit. En inderdaad, de vergadering mompelt, als zij den jongen koning zoo fier en zoo trotsch ziet. De vrouwe, die de koningin is, spreekt mede zijnen lof; nu komt de beurt aan een ouden doctor en als deze gesproken heeft, geeft Zijne Heilige Majesteit een teeken van dankzegging. Als die aanspraken en plechtigheden gedaan zijn, verklaart Zijne Heilige Majesteit zijne onderzaten ontslagen van hunnen eed van getrouwheid; hij teekent de akten, stapt van zijnen troon en doet er Philippus op plaats nemen. En iedereen weent. Vervolgens trekken zij terug naar het huis der Warande. Daar zijn zij weder getweeën in de groene kamer; zijne Heilige Majesteit schaterlacht en zegt tot koning Philippus, die niet lacht: --Hebt gij gezien hoe gauw men met spreken, hikken en lachen die menschen verteedert? Wat tranenvloed! En die dikke Maes die, op 't einde zijner aanspraak, begon te weenen gelijk een kind. Gij zelf scheent ontroerd, doch niet genoegzaam. Dat zijn de vertooningen die 't volk moet hebben. Wij mannen, hebben die minnaressen 't liefst, die ons 't duurst kosten. En zoo ook is het volk. Hoe meer wij ze doen betalen, hoe liever ze ons zien. In Duitschland duldde ik den hervormden eeredienst, dien ik in de Nederlanden strengelijk strafte. Als de prinsen van Duitschland katholiek geweest waren, dan ware ik Lutheraan geworden om hunne goederen verbeurd te verklaren. Zij denken dat mijn ijver voor 't Roomsch geloove oprecht is, en 't spijt hun dat ik hen verlaat. Door mijn toedoen zijn, in de Nederlanden, uit hoofde van ketterije, vijftig duizend hunner dapperste mannen en bevalligste meidekens om hals gebracht. Zonder de verbeurdverklaringen te rekenen, deed ik hun meer schattingen en beden betalen dan Indië en Peru samen: zij zijn droef mij te verliezen. Ik heb den vrede van Cadzand gescheurd, Gent, de fiere stad, getemd, uit den weg geruimd wat mij hinderen kon; vrijheden, keuren en privileges, alles is onderworpen aan 't gezag van de keizerlijke ambtenaren. Die goede menschen wanen zich vrij, omdat ik hun toelaat boogschietingen te houden en hunne gildevaandels plechtiglijk door de straten te dragen. Zij voelen mijn meesterschap; in eene kevie gestoken, bevinden zij er zich goed: zij zingen en betreuren mij. Mijn zoon, wees met hen, lijk ik het was: zoet van woorden, ruw van daden; geef likjes zoolang gij niet bijten moet. Zweer, zweer altijd op hunne vrijheden, keuren en privileges, doch vernietig ze, zoodra ze u een gevaar kunnen worden. IJzer zijn zij, als men ze met schuchtere handen aanraakt, glas als men ze met een sterken arm breekt. Bestrijd de ketterije, niet om haar verschil met den Roomschen godsdienst, maar omdat zij, in de Nederlanden, eindigen zou met ons gezag te vernielen; zij die den Paus met zijne drie kronen aanvallen, zouden gauw gedaan krijgen met vorsten die er maar ééne dragen. Maak als ik van de vrijheid van geweten eene daad van majesteitsschennis, met verbeurte van goederen, en gij zult erven, gelijk ik heel mijn leven geërfd heb; en als gij hen zult verlaten om afstand te doen of te sterven, zullen zij zeggen: Heil! de goede vorst! En zij zullen weenen! --En ik hoore niets meer, vervolgde Nele; Zijne Heilige Majesteit is op een praalbed gaan liggen en slaapt, en koning Philippus, trotsch en vermetel, staart hem koel en liefdeloos aan. Op die woorden werd Nele gewekt door Katelijne. En Klaas bleef, in gedachten verslonden, kijken naar de vlam die in den heerd flikkerde. LIX. Uilenspiegel verliet den landgraaf van Hessen en besteeg zijn ezel. Toen hij over de Groote Markt reed, zag hij verbolgen gezichten van eenige heeren en damen, maar dat deerde hem niet. Weldra kwam hij op het grondgebied van den hertog van Luneburg en ontmoette daar een troep Smadelijke Broeders, lustige Vlamingen van Sluis, die alle Zaterdagen geld uitlegden om eens per jaar eene reize in Duitschland te doen. Zij zaten in een open wagen, bespannen met een kloek peerd uit het Veurne--Ambacht, en zoo reden zij zingend en juichend door de wegen en sompen van het hertogdom Luneburg. Er waren er die op de pijp, de schalmeie, den vedel, den doedelzak speelden, en dat alles maakte groot lawaai. Naast den wagen liep veeltijds een dikzak die op een rommelpot speelde, in de hope wat te vermageren. Zij waren aan hun laatsten gulden; als zij Uilenspiegel zagen komen, riepen zij hem eene afspanning binnen om hem te trakteeren. Uilenspiegel nam gereedelijk aan. Daar hij zag dat de Smadelijke Broeders tot elkaar knipoogden en heimelijk lachten, terwijl zij hem inschonken, begreep hij dat men hem eene poets wilde bakken. Hij ging buiten, doch bleef aan de deur luisteren. Hij hoorde den dikzak zeggen: --'t Is de schilder van den landgraaf, die hem meer dan duizend gulden gaf om zijn portret te maken. Onthalen wij hem op bier en op wijn, en hij zal dobbel en dik tegenbetalen. --Amen, zegden de anderen. Uilenspiegel zadelde zijn ezel, bracht hem duizend passen verder, bij een pachter en gaf twee oortjes aan de meid om op het dier te letten. Vervolgens keerde hij terug naar de taveerne en zette zich neer bij de Smadelijke Broeders, zonder van iets te gebaren. Ze schonken hem in en betaalden 't gelag. Uilenspiegel liet de guldens van den landgraaf in zijne tassche rinkelen en zei, dat hij zoo even aan eenen boer zijnen ezel verkocht had voor zeventien zilveren daalders. De dikzak die op den rommelpot speelde, ging bij den baas en sprak, naar Uilenspiegel wijzend: --'t Is de schilder van den landgraaf, hij zal alles betalen. Als de baas guldens en daalders in Uilenspiegel's tassche hoorde rammelen, bracht hij eten en drinken op tafel. Uilenspiegel liet het zich goed smaken. En altijd rinkelde het geld in zijne beurze. Menigwerf had hij ook op zijnen hoed geslagen en gezegd dat daar zijn grootste schat stak. Als de smulpartij twee dagen en eenen nacht geduurd had, zeiden de Smadelijke Broeders tot Uilenspiegel: --Laat ons opkramen en 't gelag betalen. Uilenspiegel antwoordde: --Als een rat in een kaas zit, vraagt zij om ergens elders te gaan? --Neen, spraken zij. --En als een mensch goed eten en drinken heeft, vraagt hij naar het stof van de wegen of naar 't water van de grachten die vol echelen steken? --Neen, spraken zij. --Laat ons dus hier blijven, vervolgde Uilenspiegel, zoolang mijne guldens en daalders ons dienen tot trechters om de goddelijke dranken van den baas in onze kelen te gieten. En hij zei tot den baas van nog wijn en nog worsten te brengen. Terwijl zij aten en dronken, sprak Uilenspiegel: --Ik betaal alles, nu ben ik eens de landgraaf. Als mijne beurze ledig was, wat zoudt gij doen, kameraden? Als dat ongeluk overkomt, neemt dan mijn vilten hoedeken: het steekt vol gouden karolussen. --Laat ons eens tasten, spraken allen te gader. En zuchtend, voelden zij tusschen hunne vingeren groote geldstukken die gouden karolussen moesten zijn. Doch een hunner bleef den hoed met zooveel vriendschap vasthouden, dat Uilenspiegel hem den hoed moest afnemen, zeggende: --Ongeduldige koeier, wacht ten minste tot het uur van melken daar is. --Geef mij de helft van uw hoedeken, sprak de Smadelijke Broeder. --Neen, sprak Uilenspiegel, want schadelijk ware het voor uwe hersenen half in de zonne en half in de schaduw te loopen. En, zijn hoofddeksel aan de baas gevend, sprak hij: --Houd hem goed vast, het is wat te warm. Ik ga mij wat lichter maken. Hij ging buiten en de baas hield het hoedeken vast. Maar Uilenspiegel liep naar den boer, steeg op zijn ezel en sloeg den weg in naar Emden. Als de Smadelijke Broeders, hem niet zagen terugkomen, zeiden zij tot elkander: --Zou hij weg zijn? Wie zal dan 't gelag betalen? De baas kreeg argwaan en sneed Uilenspiegels hoed middendoor. Maar in stee van karolussen, vond hij tusschen het vilt en de voering niets dan kwade koperen penningen. Toen voer hij heftig uit tegen de Smadelijke Broeders. --Diefelijke broeders, gij gaat niet uit mijn huis, vóór dat gij mij al uwe kleederen gelaten hebt, behalve uwe hemde, sprak hij. En zij moesten zich uitkleeden om hun gelag te betalen. In hun hemde reden zij aldus over velden en wegen, want zij hadden hun peerd noch hun wagen willen verkoopen. En een iegelijk onderweg had medelijden met hen en gaf hun geerne wat brood, wat bier en soms ook een stuk vleesch; want overal zegden zij dat zij door dieven uitgeschud waren. En zij hadden in 't gelijk maar ééne hooze. Zoo kwamen zij naar Sluis terug, in hun hemde op de wagen dansend en op den rommelpot spelend. LX. Intusschen reed Uilenspiegel op zijn ezel door de landen en sompen van den hertog van Lunenburg, het Watersignoorken, zooals de Vlamingen hem heetten. Jef gehoorzaamde Uilenspiegel als een hondje, dronk bruinbier, danste beter dan een Hongaarsche dansmeester en legde zich, bij het minste teeken, op den rug met de vier pooten omhoog. Uilenspiegel wist dat de hertog van Lunenburg--verbolgen omdat hij, te Darmstadt, in tegenwoordigheid van den landgraaf van Hessen, met hem den spot had gedreven--hem op straffe van den strop den toegang tot zijn grondgebied ontzegd had. Plotseling zag Uilenspiegel Zijne Hertogelijke Hoogheid in persoon aankomen en mits hij zijn geweldig karakter kende, werd hij bang. Hij sprak tot zijn ezel: --Jef, jongen, daar komt de hertog van Lunenburg. Aan den hals voel ik een groote krieuweling; nu, Jef, ik zou niet geerne gehangen worden. Gedenk dat wij broeders in ellende en in lange ooren zijn; gedenk ook welk een goeden vriend gij aan mij zoudt verliezen. En Uilenspiegel wischte zich de oogen en Jef begon te balken. --Wij leven samen gelukkig, vervolgde Uilenspiegel, of rampspoedig, naarvolgens de omstandigheden; gedenk dat, Jef!--De ezel balkte voort, want hij had honger.--En nooit zult ge mij vergeten, sprak zijn meester, want welke liefde is sterker dan die, welke dezelfde vreugde beleeft en denzelfden rampspoed beweent? Jef, jongen, gij moet u op den rug leggen. De zachtaardige ezel deed wat zijn meester begeerde en de hertog zag hem met de vier pikkels omhoog liggen. Uilenspiegel zette zich neer op den buik van den ezel. --Wat doet gij daar? sprak de hertog. Weet gij dan niet dat ik, bij mijn laatste plakkaat, u verboden heb uwe stoffige voeten in mijne gewesten te zetten? Uilenspiegel antwoordde: --Genadige heer, heb erbarming met mij. En naar zijn ezel wijzend: --Gij weet wel, heer, dat hij, die tusschen zijne vier palen woont, bij wet en recht immmer vrij is. De hertog antwoordde: --Verlaat mijne gewesten of gij zult sterven! --Genadige heer, antwoordde Uilenspiegel, met een paar gulden zou ik er rapper buitenrollen. --Nietdeug, sprak de hertog, het is u niet genoeg ongehoorzaam te zijn, ge vraagt er mij nog geld bij! --Ik moet het wel vragen, heer, mits ik het niet nemen kan. De hertog gaf hem een gulden. Toen sprak Uilenspiegel tot zijn ezel: --Jef, sta op en groet Zijne Hoogheid. De ezel stond op en begon te balken. Toen gingen beiden hun weg. LXI. Soetkin en Nele zaten aan een der vensteren van de hut en keken naar de straat. En Soetkin sprak tot Nele: --Liefste, ziet gij mijn zoon Uilenspiegel niet komen? --Neen, sprak Nele, dien leelijken landlooper zien wij nooit meer terug. Nele, antwoordde Soetkin, gij moogt niet kwaad zijn, maar gij moet hem beklagen, omdat hij niet bij ons is, de arme jongen! --Ik weet het, sprak Nele, maar hij heeft elders een huis, verre van hier, een huis, rijker dan 't zijne, waar hij zeker door een schoone dame getroeteld wordt. --'t Ware gelukkig voor hem, zei Soetkin; daar eet hij misschien ortolanen. --Dat men hem keien te eten gaf, zuchtte Nele, gauw zou hij hier zijn de slokker. Soetkin lachte en zei: --Van waar, liefste, die boosheid? Maar Klaas, die stil in zijn hoekje mutsaards bond, antwoordde: --Ziet gij dan niet dat Nele verliefd is? --Wel, sprak Soetkin, wat doortrapte meid, die mij daar nooit een woord over sprak. Is 't waar, liefste, hebt gij er zin in? --Geloof er niets van, sprak Nele. --Gij zult, zei Klaas, een goeden man aan hem hebben, met een grooten mond, een hollen buik en een lange tonge, die van de guldens duiten zal maken en nooit een oortje van zijnen arbeid, een straatlooper en een nietdeug. Doch, blozend en kwaad, antwoordde Nele: --Waarom hebt gij hem niet anders gemaakt? --Daar weent ze nu, sprak Soetkin, zwijg toch, man. LXII. Als Uilenspiegel te Neurenberg kwam, gaf hij zich uit voor grootmeester in de medicijnen, overwinnaar van alle kwalen, wereldberoemd lichaamzuiveraar, die pest, koorts en alle ziekten verdreef. In het gasthuis van die stad lagen zooveel zieken dat men ten einde raad was. De overste had de komst van Uilenspiegel vernomen; hij ging hem bezoeken en vroeg of hij werkelijk allerlei ziekten genezen kon? --Uitgenomen de laatste, antwoordde Uilenspiegel; maar beloof mij tweehonderd gulden voor genezing der overigen; doch ik wil geen duit, als al uwe zieken niet zeggen, dat zij genezen zijn en het gasthuis kunnen verlaten. 's Anderen daags trad hij, met doctorale waardigheid de ziekenzaal binnen. Hij ging overal rond, bezocht elken zieke afzonderlijk en zei: --Zweer mij dat gij aan niemand zult zeggen wat ik u in het oor ga vertellen. Welke ziekte hebt gij? De kranke zei het hem, en zwoer bij hoog en leeg te zullen zwijgen. --Weet, sprak Uilenspiegel, dat ik morgen een uwer tot asch moet verbranden, om daarmede een wonderbaar geneesmiddel te bereiden, dat alle zieken zullen te drinken krijgen. Hij, die niet gaan kan, wordt tot pulver verbrand. Morgen kom ik terug met de overste, en ik zal roepen: "Dat al degenen die niet ziek zijn, hun pak maken en heengaan." Den volgenden morgen kwam Uilenspiegel en riep gelijk hij gezegd had. Al de zieken, kreupelen, jichtlijders, koortslijders, wilden om 't zeerste buiten. En zelfs zij die in geen tien jaar uit hun bedde waren gekomen, liepen de straat op. De overste vroeg of zij genezen waren en of zij gaan konden. --Ja, antwoordden zij, in 't gedacht dat er één op de binnenplaats tot assche verbrand werd. Toen sprak Uilenspiegel tot den overste: --Betaal mij; gij ziet, allen zijn buiten en verklaren dat zij genezen zijn. De overste betaalde hem tweehonderd gulden, en Uilenspiegel spoedde zich buiten de stad. Maar twee dagen nadien zag de overste alle zijne zieken zieker terugkomen, behalve één dien de frissche lucht genezen had, en die nu dronken door de straten liep, al zingende: "Hoezee voor den grooten dokter Uilenspiegel!" LXIII. Als de tweehonderd gulden verteerd waren, kwam Uilenspiegel te Weenen, alwaar hij zich verhuurde bij eenen wagenmaker, die zijne gasten gedurig beknorde, omdat zij den blaasbalg van de smidse niet vlug genoeg trokken. --Op maat schreeuwde hij, en volgt met den blaasbalg. Eens dat de baas naar zijnen hof ging, maakte Uilenspiegel den blaasbalg los, schouderde hem en volgde aldus zijnen meester. Als deze verwonderd opkeek, sprak Uilenspiegel. --Baas, gij hebt mij geheeten met den blaasbalg te volgen, waar moet ik hem leggen, terwijl ik de anderen haal? --Jongen, antwoordde de baas, dat heb ik u niet gezegd, breng den blaasbalg op zijne plaats terug. Maar de baas wilde hem die poets betaald zetten. Hij stond, van dien dag af, te middernacht op, maakte zijne gasten wakker en deed hen werken. De werklieden spraken: --Baas, waarom wekt gij ons te midden van den nacht? --Ik heb de gewoonte, antwoordde de baas, mijne gasten de eerste zeven dagen maar een halven nacht te laten slapen. Den volgende nacht, wekte hij weer zijne gasten te middernacht. Uilenspiegel, die op den zolder sliep, bond zijn bed op zijnen rug en kwam aldus de smidse binnen. De baas sprak tot hem: --Zijt gij zot? Waarom laat gij uw bed niet op zijne plaats? --Ik heb de gewoonte, antwoordde Uilenspiegel, de eerste zeven dagen van de week de helft van den nacht op mijn bed en de andere helft onder mijn bed te slapen. --Zoo, antwoordde de meester, maar ik heb nog een tweede gewoonte, dat is van mijne onbeschaamde gasten op straat te smijten, met toelating de eerste week boven den grond, en de tweede onder den grond door te brengen. --In uwen kelder, baas, bij de tonnen bruinbier? LXIV. Als Uilenspiegel den wagenmaker verlaten had, verhuurde hij zich, op de terugreis naar Vlaanderen, als leerknaap bij eenen schoenmaker, die liever aan zijne deur stond, dan met zijne else op den stoel zat. Uilenspiegel, die hem voor de honderdste maal zag opstaan, vroeg hoe hij de overleeren moest snijden. --Snijdt er, sprak de baas, voor groote en middelmatig voeten, opdat zij passen aan al wie groot of klein vee drijft. --Zoo zal geschieden, baas, antwoordde Uilenspiegel. Als de schoenmaker weg was, sneed Uilenspiegel overleeren die alleen goed waren voor merriën, ezelinnen, veerzen, zeugen en ooien. Als de baas terug in zijn werkhuis kwam en zijn leder versneden zag, riep hij uit: --Wat steekt gij daar uit? --Wat gij mij gezegd hebt, was 't antwoord van Uilenspiegel. --Ik heb u gezegd, hernam de baas, schoenen te snijden die passen aan allen die ossen, varkens en schapen drijven, en nu snijdt gij schoenen voor die beesten. Uilenspiegel antwoordde: --Baas, in dit seizoen waarin alle beesten minneziek zijn, wie anders dan de zeug, de ezelin, de veers en de ooie mennen den beer, den ezel, den stier en den ram? Hij maakte zich buiten, doch hij mocht niet meer binnen. LXV. Het was in de Grasmaand, de lucht was zoet, doch nadien begon het te vriezen en de hemel zag grijs als op Allerzielen. Uilenspiegel's derde jaar ballingschap was sedert lang verstreken, en Nele verwachtte alle dagen heuren hertsvriend terug. --Laas! sprak zij, 't gaat sneeuwen op de kersebloesems, op de bloeiende seringa's, op al de arme planten die bij de zoele warmte eener vroege lente vol hope ontloken waren. Lichte sneeuwvlokjes vallen reeds op de wegen. En 't sneeuwt ook op mijn arm herte. Waar zijn zij, de heldere zonnestralen, die de gezichten verblijden, de daken rooder maken, den hemel blauw en de ruiten vlammend? Waar zijn zij die warmte schenken aan aarde, lucht, aan vogelen en insecten? Laas! nu heb ik dag en nacht koude van droefheid en bangen twijfel. Waar zijt gij mijn lief, mijn Uilenspiegel? LXVI. Uilenspiegel naderde Ronse, en hij had honger en dorst, doch wilde niet klagen; hij beproefde de menschen te doen lachen om aan brood te geraken. Maar het ging hem niet af, de menschen kwamen en gingen en gaven hem niets. Het was koud, beurtelings sneeuwde, regende en hagelde het op den rug van den zwerver. Als hij een hond een been zag afknagen, kwam het water hem in den mond. Hij had wel een gulden willen verdienen, doch wist niet hoe hij een gulden in zijne tassche zou krijgen. Omhoog zoekend, zag hij duiven die van hunne piere witte plakjes op den weg lieten vallen, maar guldens waren het niet. Hij zocht langs de groote wegen, maar ook tusschen de kasseien schoten geene guldens omhoog. Rechts zoekend, zag hij wel een grimmige wolk in de lucht drijven, maar hij wist wel dat, zoo er uit dien gieter iets moest vallen, het geene guldenbui zou wezen. Links vorschend, zag hij een grooten, luien kastanjelaar, die leefde en waste zonder iets te verrichten. --Ha! sprak hij, waarom zijn er ook geen guldenaars? Daar zouden schoone vruchten aan groeien. Eensklaps barstte de zwarte wolk, en de hagelsteenen vielen en sloegen geducht op Uilenspiegel's rug. --Laas, sprak hij, ik voel het wel, 't is alleen naar dwalende honden dat men steenen smijt.--Toen zette hij het op een loopen.--'t Is mijne schuld niet, vervolgde hij, als ik geen paleis of zelfs geen tent heb om mijn schraal lichaam te beschutten. Ho! die leelijke hagelsteenen, zij zijn hard als kogels. Neen, 't is mijne schuld niet, als ik in lompen gehuld de wereld rondzwerf, 't is enkellijk omdat het mij behaagt. Waarom ben ik geen keizer? Die hagelsteenen willen, lijk slechte woorden, halsstarrig in mijne ooren dringen.--En hij liep.--Arme neus, voegde hij erbij, weldra zijt gij doorboord, en kunt gij dienen tot pepervat op de festijnen van de grooten der aarde, op wie het nooit te hagelen pleegt. En zijne kaken afwisschend, sprak hij:--Deze kunnen weldra dienen tot schuimspanen voor de koks, die het te warm bij hunne ovens hebben. Ha! verre herinnering aan heerlijke pastijen van weleer! Ik heb honger. Ledige buik, beklaag u niet, jammerende ingewanden, houdt u stil. Fortuin, waar zit gij nu? breng mij ergens waar ik te eten vind. Terwijl hij aldus tot zich zelven sprak, werd de hemel helder; het hagelde niet meer, de zonne vertoonde zich en Uilenspiegel sprak:--Daar is de zonne, mijne eenige vriendin, die mij komt drogen! Maar eensklaps zag hij van verre op den weg een gespikkelden hond op zich afkomen, met hangende tong en puilende oogen. --Dat beest is razend, riep Uilenspiegel. Hij raapte een grooten steen op en klom gezwind in een boom; nauwelijks had hij den eersten tak bereikt, of de hond was dáár, en Uilenspiegel smeet hem den steen op den kop. De hond bleef staan, trachtte nog Uilenspiegel te bijten, maar hij kon niet en viel dood ten gronde. Dat deed Uilenspiegel geen genoegen en te minder daar hij, beneden gekomen, zag dat de hond geen drogen muil had, gelijk gewoonlijk bij dolle honden 't geval is. Vervolgens het vel beziende, zei hij tot zich zelven dat het schoon genoeg was om te verkoopen; hij stroopte het, waschte het, hing het aan een paal, liet het in de zonne wat drogen en stak het in zijne tassche. Daar honger en dorst hem kwelden, ging hij eenige hoeven binnen, doch dorst het vel niet te koop bieden, uit vreeze dat de hond aan den boer toebehoord had. Hij vroeg een stuk brood, maar men weigerde het hem. De nacht kwam. Zijne beenen waren vermoeid en hij ging een kleine afspanning binnen. Daar zag hij een oude bazin, die een ouden hond streelde, wiens vel op dat van den doode geleek. --Van waar komt gij, reiziger? vroeg de oude bazinne. Uilenspiegel antwoordde: --Ik kom van Rome, alwaar ik den hond van den Paus van eene verkoudheid genas, die hem grootelijks hinderde. --Hebt gij den Paus gezien? vroeg zij, een glas bier tappend. --Laas! zei Uilenspiegel, het glas ledigend, het is mij alleen toegestaan geweest zijn heilige voeten en zijn doorluchtige muilen te kussen. De oude hond van de bazinne kuchte, doch spuwde niet. --Wanneer deedt gij dat? vroeg de oude. --Nu twee maanden geleden, antwoordde Uilenspiegel. Men verwachtte mij, ik kwam en klopte:--Wie is daar? vroeg de aartsdoorluchtige, aartsgeheime en aartsbuitengewone kardinaal-kamerheer van Zijne Zeer Heilige Heiligheid.--Ik, heer kardinaal, antwoordde ik, ik kom opzettelijk uit Vlaanderen om de voeten van den Paus te kussen en zijnen hond van het slijm te verlossen.--Ha! zijt gij het, Uilenspiegel? sprak de Paus langs den anderen kant, achter een deurken. Het zou mij veel genoegen doen u te zien, maar nu is dat onmogelijk. De heilige Decretalen verbieden mij mijn gezicht aan de vreemdelingen te toonen, als men er met het heilige scheermes over gaat--Laas! zei ik, het slaat mij erg tegen, ik was uit verre landen gekomen om de voeten Uwer Heiligheid te kussen en zijn hond van het slijm te genezen. Moet ik onverrichter zake terugkeeren?--Neen, sprak de Heilige Vader; vervolgens hoorde ik hem roepen:--Aartskamerheer, schuif mijn stoel tot bij de deur en open het schuifken. Zoo werd gedaan.--En door het schuifje zag ik twee voeten steken met gouden muilen aan, en 'k hoorde eene stem die als de donder rolde, zeggen:--Dit zijn de doorluchtige voeten van den Prins der Prinsen, den Koning der Koningen, den Keizer der Keizers. Kus, geloovige, kus de heilige muilen. En ik kuste de heilige muilen en mijn neus was gansch vervuld met den hemelschen geur die uit die voeten opsteeg. Toen ging het schuifken weder toe en dezelfde geduchte stemme gebood mij te wachten. De deur ging toen open en daar kwam een hond te voorschijn, om de waarheid te zeggen, een ruige, kuchende hond met loopende oogen en zoo opgeblazen, dat hij schier niet gaan kon. De Heilige Vader verweerdigde zich nog mij te zeggen:--Uilenspiegel, gij ziet mijnen hond; hij heeft slijm en andere ziekten gekregen met te knagen aan het gebeente van geradbraakte ketteren. Genees hem, mijn zoon, gij zult er u wel mee bevinden. --Drink, sprak de oude. --Schenk, antwoordde Uilenspiegel. Zijne rede vervolgend, sprak hij: Ik deed den hond purgeeren door middel van een wonderbaar drankje, dat ik zelf gereedgemaakt heb. Hij piste drie dagen en drie nachten aan één stuk, en was toen genezen. --Jezus, Maria! sprak de oude, laat mij u kussen, doorluchtige pelgrim, die den Paus gezien hebt en ook mijn hond kunt genezen. Doch Uilenspiegel, die niet erg ingenomen was met de kussen der oude, sprak:--Zij, wier lippen de heilige muilen aangeraakt hebben, mogen, twee jaar lang, geene kussen van eenige vrouwe ontvangen. Geef mij wat goede karbonaden, een koppel bloedworsten en bier in overvloed, en ik zal uwen hond zulke heldere stem geven, dat hij gemakkelijk zal kunnen meezingen op de okzaal in de groote kerk. --Mocht het waar zijn, sprak de oude, ik gaf u een gulden voor uwe moeite. --Ik zal het doen, sprak Uilenspiegel, maar slechts na het eten. Zij diende hem alles wat hij gevraagd had. Hij at en dronk zijn bekomst en had wel, uit erkentelijkheid, de oude gekust, hadde hij niet gezegd dat dit niet mogelijk was. Terwijl hij sprak, kwam de oude hond met zijne pooten op zijne knieën om een stuksken te vragen. Uilenspiegel gaf er hem meerdere; vervolgens sprak hij tot de hospita: --Wat zoudt gij doen, als iemand bij u at en niet wilde betalen? --Ik zou den dief zijn opperste kleed afnemen, sprak de oude. --Goed, sprak Uilenspiegel; daarna nam hij den hond in den arm en ging er mee naar den stal, alwaar hij hem opsloot met een been. Hij nam het vel van den dooden hond en, bij de oude terugkomend, vroeg hij haar of zij bij heur woord bleef, dat zij het opperste kleed zou uitdoen van dengene die at zonder betalen. --Zeker, antwoordde zij. --Wel, uw hond heeft met mij medegegeten zonder betalen; en ik heb hem volgens uw voorschrift zijn opperste en eenig kleed uitgedaan. En hij toonde heur de huid van den dooden hond. --Ha! snikte de oude, dat is wreed van u, mijnheer de dokter. Arm hondje! het was mij als een kind. Waarom ontnaamt gij mij den eenigen vriend, dien ik op aarde bezat? Nu mag ik sterven! --Ik zal hem weder in 't leven roepen, sprak Uilenspiegel. --Weder in 't leven! sprak zij. En hij zal mij nog streelen, nog aankijken, nog likjes geven? Doe het, mijnheer de dokter; niet alleenlijk zult gij voor niet een lekker maal hebben genoten, maar 'k geef u nog een gulden op den koop toe. --Ik zal hem weder in 't leven roepen, sprak Uilenspiegel, maar ik moet warm water hebben, siroop om de voegen van het nieuw vel toe te plakken, eene naald en garen, en saus van karbonaden, en men moet mij alleen laten. De oude gaf hem alles wat hij vroeg; en hij trok met het vel van den dooden hond naar den stal. Daar streek hij saus aan den snoet van den ouden hond, die hem liet begaan; van onderen op zijnen buik en aan zijne pooten maakte hij groote streepen met siroop. Hij stiet driemaal een grooten schreeuw en sprak: Sta op! sta op! ik beveel het, vuile hond! Vervolgens stak hij gezwind het vel van den dooden hond in zijne tassche, gaf den levenden hond een schop en joeg hem alzoo de gelagkamer binnen. Als de oude heuren hond levend en likkebaardend terugzag, wilde zij hem kussen van geluk. Maar Uilenspiegel liet het haar niet toe. --Gij moogt uwen hond maar streelen, sprak hij, als hij al de siroop afgelikt heeft die aan zijn vel plakt; dan eerst zullen de naden goed dicht zijn. Tel mij nu mijne tien gulden. --Eén had ik gezeid, sprak de oude. --Eén voor het nieuw vel en negen om den hond in 't leven te roepen. En zij telde ze hem. Uilenspiegel toog henen en smeet het vel van den dooden hond in de gelagkamer, zeggende:--Daar, vrouwe, bewaar het oude vel, het kan dienen om het nieuwe te vermaken, als de mot er in komt. LXVII. Dien Zondag ging te Brugge de Heilig-Bloedprocessie uit. Klaas zei tot zijne vrouw en tot Nele van er heen te gaan, daar zij misschien Uilenspiegel in de stad zouden ontmoeten. Hij zelf zou thuis blijven om den pelgrim te ontvangen, mocht hij terugkomen. De vrouwen vertrokken getweeën. Klaas bleef aan zijne deur zitten en vond Damme doodsch en verlaten. Hij hoorde niets dan het kleppen van eene of andere dorpsklok in 't ronde, terwijl de wind, bijwijlen uit Brugge, het getintel van den beiaard en een groot geraas van falkonetten en van vuurpijlen bracht, die ter eere van het Heilig Bloed afgeschoten werden. Klaas zocht droomerig Uilenspiegel op de wegen, doch hij zag niets dan een blauwen, onbewolkten hemel, eenige honden die met hangende tong in de zonne lagen, wat musschen die tjilpend zich wentelden in 't stof, eene kat die ze beloerde, en het zonnelicht dat vriendelijk in al de huizen drong en er de koperen ketels en tinnen pateelen op den schoorsteen glinsteren deed. Doch Klaas was treurig te midden van al die vreugd en, zijn zoon zoekend, tuurde hij in den dikken damp, die over de weiden hing en spitste het oor om te luisteren of hij hem niet hoorde tusschen het blijde geritsel der bladeren en het vroolijk gekweel der vogelen in de boomen. Eensklaps zag hij op den weg van Maldegem een man van lange gestalte afkomen, maar seffens zag hij dat het Uilenspiegel niet was. Hij zag hem stilstaan bij een rapenveld en gulzig eenige dier knollen opeten. --Die moet grooten honger hebben, sprak Klaas. Nadat hij hem een oogenblik uit het zicht verloren had, zag hij hem weder te voorschijn komen aan den hoek van de Reigerstraat, en hij herkende den bode van Judocus, die hem zevenhonderd gouden karolusguldens gebracht had. Hij ging hem tegemoet en sprak: --Kom binnen! De man antwoordde: --Gezegend zijn zij, die goed zijn jegens den dolenden reiziger. Buiten op de vensterbank lagen broodkruimelen, die Soetkin voor de vogelen had gestrooid. Zij kwamen daar 's winters hun eten zoeken. De man nam de brokkelingen en at ze gulzig op. --Gij hebt honger en dorst, sprak Klaas. --Voor acht dagen werd ik uitgestroopt door de roovers, sprak de man, en sedert dien voed ik mij met rapen en wortelen langs de wegen. --'t Is dus tijd eenige versterking te nemen. Hier is, sprak Klaas, de schapraai openend, hier is eene teil vol boonen, hier zijn eieren, pensen, hesp, Gentsche worst, en nog hier is waterzooi. Beneden in den kelder ligt Leuvensche wijn te rusten, die bereid is naar de wijze van Bourgondië, als robijn zoo rood en zoo klaar. Hij vraagt maar om gedronken te worden. Nu, wij gaan wat hout op het vuur doen. Hoort gij de pensen zingen op den rooster? Dat is een liedje van wellust. Klaas keerde de pensen op den rooster en sprak: --Hebt gij mijn zoon, mijn Uilenspiegel, niet gezien? --Neen, antwoordde hij. --Brengt gij nieuws van Judocus, mijn broeder? vroeg Klaas, terwijl hij alles opdiende: gerooste pensen, een eierpannekoek, kaas, twee groote bekers en Leuvenschen wijn, die helder en rood in de bottels flikkerde. De man antwoordde: --Uw broeder is te Sippenaken gestorven op het rad. En dit om, als ketter, de wapenen tegen den keizer te hebben gevoerd. Klaas was als waanzinnig en beefde, over gansch zijn lijf, zoo groot was zijn gramschap. --De beulen, de moordenaars! Judocus! mijn arme broeder! --Onze vreugde en onze smerten zijn niet van deze wereld, zegde de man. En hij begon te eten. Vervolgens sprak hij: --Ik heb uw broeder bijgestaan in het gevang, ik deed mij doorgaan voor een zijner neven. Ik kom alhier, omdat hij mij zeide: Ga bij mijn broeder Klaas, als gij voor 't geloove niet sterft als ik; zeg hem van in den vrede des Heeren te leven, door werken van bermhertigheid te plegen en zijn zoon heimelijk in de wet van Christus op te brengen. Het geld dat ik hem gaf, werd genomen van het arme, onwetende volk; dat hij het gebruike om Thijl op te voeden in de leering van God en zijn woord. Op die rede, gaf de bode aan Klaas den vredekus. En Klaas jammerde: --Op het rad gestorven! mijn arme broeder! En zoo groot was zijn smert, dat hij niet tot bezinning kon komen. Doch, daar hij zag dat de man dorst had en zijn glas uitstak, schonk hij hem wijn in, maar hij at en dronk zonder vreugde. Soetkin en Nele bleven zeven dagen weg; gedurende dien tijd bleef de bode de gast van den koolbrander. Al die nachten hoorden zij Katelijne huilen: --Het vuur! het vuur! Maak open, maak open; de ziel wil er uit! En als Klaas naar heure hut ging, stilde hij heur met zoete woorden. Na zeven dagen toog de vreemde henen, zonder iets van Klaas te willen aanveerden dan twee karolussen, om onderwege te eten en te slapen. LXVIII. Nele en Soetkin waren van Brugge teruggekomen. Klaas zat in de keuken als een kleermaker, knoopen aan een oude hooze te naaien. Nele stond naast hem en hitste tegen den ooievaar Titus Bibulus Snuffius op, die beurtelings vooruit en achteruit sprong en kefte. De ooievaar stond, op één poot, hem ernstig te bezien, met zijn langen hals in de pluimen zijner borst. Als Titus Bibulus Snuffius hem zoo vreedzaam zag, kefte hij nog meer. Maar de vogel, wien die muziek op den duur verveelde, gaf eensklaps eenen slag met zijn bek in den rug van den hond, die jankend en jammerend wegvluchtte. Klaas lachte, Nele insgelijks en Soetkin keek gedurig naar de straat of Uilenspiegel niet afkwam. Eensklaps sprak zij: --Daar is de provoost met vier sergeanten. 't Is toch zeker niet voor ons. Twee van de mannen loopen de hut om. Klaas hief zijn hoofd op. --En de twee anderen blijven staan voor de deur, vervolgde Soetkin. Klaas stond recht. --Wien gaat men hier vangen? sprak zij. Jezus God! man, zij komen hier binnen. Klaas sprong van de keuken in den hof, gevolgd door Nele en zei: --Red de karolussen, ze steken achter den brandmuur van den schoorsteen. Nele begreep hem: toen zag ze dat hij over de haag sprong, dat de serjanten hem bij den kraag vatten, dat hij worstelde om los te geraken en zij weende en riep: --Hij is onschuldig! hij is onschuldig! doet geen kwaad aan Klaas, aan mijn vader! Uilenspiegel, waar zijt gij? Gij zoudt ze den kop inslaan! En zij sprong naar een der serjanten en reet zijn gezicht met heure nagelen vaneen. En zij riep: Zij gaan hem dooden! en zij viel machteloos op het gras van den hof. Op het gerucht kwam Katelijne toegeloopen, en stijf en onbeweeglijk aanzag zij het schouwspel. --Het vuur! het vuur! Maakt open: de ziel wil er uit! Soetkin onkundig van hetgeen er gebeurde, sprak op vroolijken toon tot de serjanten, die binnengekomen waren: --Mijne heeren, wien zoekt gij hier in deze arme woning? Als 't mijn zoon is, die is verre. Hebt gij lange beenen? Doch op dit oogenblik schreeuwde Nele om hulp; Soetkin liep in den hof. Daar zag zij heuren man tegenspartelend medegesleept door de beide serjanten. --Sla ze dood! riep zij. Uilenspiegel waar zijt gij? En zij wilde heuren man ter hulp komen, maar een der serjanten greep heur vast, niet zonder moeite. Klaas verweerde zich zoo geducht, dat hij ware ontsnapt, hadden de twee andere serjanten hunne gezellen de hand niet geleend. En, met de handen gebonden, brachten ze hem terug naar de keuken, waar Soetkin en Nele heete tranen weenden en snikten. --Heer provoost, sprak Soetkin, wat heeft mijn arme man gedaan, dat gij hem bindt als een dief? --Ketter, sprak een der serjanten. --Ketter? hernam Soetkin, zijt gij een ketter, gij? Die duivels liegen! --Ik stel mijn vertrouwen op God, antwoordde Klaas. Hij werd buitengeleid; Nele en Soetkin volgden hem weenend, in den waan dat zij ook voor den rechter moesten verschijnen. Mannen en vrouwlieden kwamen bij heur; maar als zij hoorden dat Klaas opgeleid werd onder verdenking van ketterije, kregen zij zulken schrik dat zij haastelijk weer in huis liepen en de deuren toededen. Alleen eenige meisjes dorsten bij Klaas komen en hem vragen: --Waar gaat gij alzoo gekoord en gebonden, kooldrager? --Op Gods genade, meidekens, antwoordde hij. --Men bracht hem naar het Steen; Soetkin en Nele zetten zich neer aan de poort. Als het avond werd, zei Soetkin tot Nele te gaan zien of Uilenspiegel niet teruggekomen was. LXIX. Weldra liep de mare in de omliggende dorpen, dat een man gevangengezet was uit hoofde van ketterije en dat de kettermeester Titelman, deken van Ronse, bijgenaamd de Inquisiteur Zonder Genade, het onderzoek zou bestieren. Uilenspiegel verbleef toen te Koolkerke, in de beste vriendschap met een schoone pachterse, een jonge weduwe die hem niets weigeren kon van hetgeen heur eigendom was. Hij werd daar gevierd en geliefkoosd, tot op den dag dat een verraderlijke medeminnaar, een schepene der gemeente, hem in den morgen afwachtte als hij uit de taveerne kwam en hem afrossen wilde. Maar Uilenspiegel, om zijne woede te stillen, smeet hem in een vijver, waaruit de schepene met de grootste moeite klaveren kon, groen als een kikvorsch en nat als een spons. Uilenspiegel duchtte de weerwraak van den schepene en maakte dat hij zoo gauw mogelijk uit Koolkerke kwam. En hij liep regelrecht naar Damme. De avond viel: hij hadde thuis willen zijn; in zijnen geest zag hij Nele zitten naaien, Soetkin het avondmaal bereiden, Klaas zijne mutsaards binden en Titus Bibulus Snuffius knagen aan een been. Een rondleurder vroeg hem in 't voorbijgaan: --Waar loopt gij zoo haastig? --Naar Damme, naar mijn huis, was 't antwoord van Uilenspiegel. De rondleurder sprak: --De stad is niet meer veilig, ter oorzake van de ketteren die men er pakt. En hij ging voort. Aan de afspanning het Roode Schild gekomen, ging Uilenspiegel er binnen, om een glas dobbele kuite te drinken. De baas zei hem: --Zijt gij de zoon van Klaas niet? --Die ben ik, antwoordde Uilenspiegel. --Haast u, sprak de baas, want het uur van rampspoed is voor uwen vader geslagen. Uilenspiegel vroeg wat hij zeggen wilde. De baas antwoordde, dat hij het ongelukkiglijk maar al te gauw zou weten. En Uilenspiegel liep voort. Toen hij Damme binnen kwam, liepen de honden die op de zullen der deuren zaten, hem keffend en blaffend achterna. Op dat gerucht kwamen de vrouwen buiten en allen vroegen hem te gelijk: --Van waar komt gij? Hebt gij nieuws van uwen ongelukkigen vader? Waar is uwe arme moeder? Zit zij ook in het Steen? Laas! als zij hem maar niet levend verbranden! Uilenspiegel liep nog harder. Hij kwam Nele tegen, die hem zegde: --Thijl, ga niet naar huis: die van de stad hebben er een bewaker gesteld van wege den keizer. Uilenspiegel bleef staan. --Nele, sprak hij, is 't waar dat zij Klaas, mijn vader in 't gevang hebben gestoken? --Ja, sprak Nele, en Soetkin weent aan de poort van het Steen. Het hert van den verloren zoon bonsde van smerte en hij zei tot Nele: --Ik wil ze zien. --Neen, dat moet gij niet doen, sprak Nele, maar wel volbrengen hetgeen Klaas gezegd heeft, vóóraleer hij gepakt werd: Red de karolussen, zij steken achter den brandmuur van den schoorsteen. Die moet gij eerst redden, want zij zijn 't erfdeel van Soetkin, van de arme vrouwe. Uilenspiegel luisterde niet, maar liep tot aan de poort van het Steen. Daar vond hij Soetkin zitten; hij kuste heur snikkend en zij weenden beiden. Door hun jammeren was het volk in menigte naar 't gevang toegeloopen. Maar de serjanten kwamen, en verjoegen de arme Soetkin en Uilenspiegel. Moeder en zoon gingen toen naar het huis van Nele, naast hunne woonstee, vóór dewelke zij een der landsknechten zagen, die men uit Brugge ontboden had, uit vreeze voor de onlusten, die tijdens de uitspraak en gedurende de lijfstraf konden uitbreken. Want Klaas werd geerne gezien door de burgers van Damme. De soldenier zat vóór de deur, en zoog de laatste droppelen uit eene bottel brandewijn. Toen zij ledig was, smeet hij ze waar ze vliegen wilde. Vervolgens trok hij zijn jachtmes en stak hij kasseien uit. Snikkend kwam Soetkin bij Katelijne binnen. En schuddebollend sprak Katelijne: "Het vuur! Maakt open, mijne ziel wil er uit!" LXX. De burgstorm had geluid om de rechters ter vierschare te roepen; omtrent vier uren zaten zij rond den boom der justitie. Klaas werd vóór hen geleid en hij zag onder het verhemelte den Baljuw van Damme zitten; aan zijne zijden waren de drossaard, de schepenen en de griffier. Op het geluid van de klokke kwam het gemeen in groote menigte toegeloopen, en het sprak: --Vele onder de rechters zitten daar niet om naar recht te vonnissen, maar als slaven in dienst van den Keizer. De griffier verklaarde dat de rechtbank zich voorafgaandelijk ter vierschare rond den lindeboom vergaderd hebbende, beslist had dat, gehoord de aantijgingen en getuigenissen, de genaamde Klaas, koolbrander, geboortig van Damme, echtgenoot van Soetkin, dochter van Joostens, bij den lijve moest gevat worden. En nu, voegde hij er bij, gaan wij tot het verhoor der getuigen over. Hans Barbier, buurman van Klaas, werd eerst onderhoord. Nadat hij den eed afgelegd had, sprak hij: "Op mijner ziele zaligheid bevestig en verzeker ik dat Klaas, alhier tegenwoordig, door mij gekend is meer dan vijftien jaar; dat hij altijd eerlijk geleefd heeft volgens de wetten Onzer Moeder de Heilige Kerk; dat hij nooit smadelijk over haar gesproken of bij mijn wete nooit eenigen ketter geherbergd heeft, noch het boek van Luther verborgen, noch over gemeld boek gesproken, noch iets gedaan dat hem in verdenking kan brengen, de wetten en ordonnantiën van het keizerrijk overtreden te hebben. Zoo helpen mij God en al zijne santen." Jan Van Roosebeke werd vervolgens onderhoord en zei "dat, gedurende de afwezigheid van Soetkin, vrouw van Klaas, hij verscheidene reizen in het huis van den beschuldigde twee mannenstemmen had meenen te hooren en dat hij dikwijls, na de avondklokken, in een kleine zolderkamer, een licht en twee klappende mannen gezien had, waaronder Klaas. Wat betreft te zeggen of de andere man al of niet een ketter was, dat kon hij niet, daar hij hem van verre gezien had. Maar wat Klaas betreft, vervolgde hij, in volle waarheid moet ik zeggen dat hij, sedert ik hem ken, geregeld zijn Paschen houdt, op de groote heiligdagen Onzen Heere ontvangt, en alle Zondagen naar de misse gaat, uitgenomen nochtans dien van het Heilig Bloed en de volgende. Meerder weet ik niet. Zoo helpen mij God en al zijne santen." Ondervraagd of hij Klaas, in de taveerne den Blauwen Toren, geene aflaten had zien verkoopen en met het vagevuur niet had hooren spotten, antwoordde Jan Van Roosebeke dat Klaas inderdaad aflaten verkocht had, maar zonder eenigerlei verachting of spotternije, en dat hij, Jan Van Roosebeke, er van hem gekocht had gelijk ook Judocus Grijpstuiver, de deken der vischverkoopers, had willen doen. De baljuw maakte nu de feiten en punten bekend, uit hoofde waarvan Klaas voor de vierschare gedaagd was en sprak: --De aanbrenger, toevallig eens te Damme gebleven, ten einde zijn geld te Brugge niet in slemperijen en braspartijen te verteren, gelijk dit meer gebeurt bij deze heilige gelegenheid, stond in pais een luchtje te scheppen aan zijne zulle, toen hij een man de Reigerstraat zag ingaan. Klaas, den man ziende, ging hem tegen en groette hem. De man was in 't zwart gekleed. Hij ging bij Klaas binnen en de deur bleef half open. Nieuwgierig om te weten wie die man was, ging de aanbrenger in de gang en hoorde Klaas met den vreemdeling spreken over zekeren Judocus, zijn broeder, die, onder de protestantsche troepen gevangengenomen, omtrent Aken geradbraakt werd. De vreemdeling zei tot Klaas: aangezien het geld hetwelk zijn broeder hem gegeven had, genomen was van het arme, onwetende volk, hij het moest gebruiken om zijn zoon op te brengen in den hervormden eeredienst. Ook zette hij Klaas aan om den schoot Onzer Moeder de Heilige Kerk te verlaten, en nadat hij allerlei goddelooze woorden uitgesproken had, antwoordde Klaas alleenlijk: De beulen! De moordenaars! Mijn arme broeder! En dusdoende lasterde de beschuldigde Onzen Heiligen Vader den Paus en Zijne Koninklijke Majesteit, omdat zij de ketterije terecht willen straffen als eene misdaad van goddelijke en menschelijke majesteitsschennis. Als de man gedaan had met eten, hoorde de aanbrenger Klaas uitroepen: "Arme Judocus, dat God zich uwer ontferme; zij waren wreed jegens u." Daardoor beschuldigde hij God zelf van goddeloosheid, door te willen veronderstellen dat Hij ketteren in zijnen hemel zou ontvangen. En Klaas hield niet op te zeggen: "Mijn arme broeder!" Gelijk een kettersch predikant, riep de vreemdeling toen in woede uit: "Zij zal vallen, de Babylonische Hoer, en het verblijf worden van duivelen en roofdieren." Klaas riep daarop: "De beulen, de moordenaars! Mijn arme broeder!" De vreemdeling, zijne rede vervolgende, sprak: "Want de engel zal eenen steen oprapen, zoo groot als een molensteen. En hij zal hem in de zee smijten en zeggen: Zoo wordt het groot Babylon weggeworpen en nimmermeer teruggevonden."--"Heer, sprak Klaas, uw mond is vol grammoedigheid; maar zeg mij wanneer de heerschappij zal komen in dewelke de zachtmoedigen in pais op de wereld zullen kunnen leven?"--"Nooit! antwoordde de vreemdeling, zoolang de antichrist regeert, dat is de paus, die een vijand van licht en waarheid is."--"Ha! sprak Klaas, gij spreekt zonder eerbied van Onzen Heiligen Vader. Hij is onwetend van de wreede folteringen waarmede de arme protestanten gestraft worden." De vreemdeling antwoordde: "Zeker weet hij het, want het is op zijne bevelen dat zij worden om hals gebracht door den keizer, nu door den koning, die profijt trekt uit de verbeurdverklaringen, die van de gestorvenen erft en juist liefst de rijken uit hoofde van ketterije voor de Vierscharen daagt." Klaas antwoordde: "Overal spreekt men ervan in Vlaanderenland, ik moet het gelooven. Het vleesch des menschen is zwak, al is het ook koninklijk vleesch. Mijn arme Judocus!" En Klaas gaf alzoo te verstaan dat het uit een verachtelijk winstbejag is dat Zijne Majesteit de ketteren doet straffen. Mits de vreemdeling wilde voortgaan, antwoordde Klaas: "Gelief, Heere, met deze reden niet voort te gaan, want werden zij gehoord, ik zou het duur moeten bekoopen." ... Klaas stond op om naar den kelder te gaan, waaruit hij met een kan bier terugkwam: "Ik ga de deur toedoen", sprak hij vervolgens, en de aanbrenger hoorde niets meer, want hij moest haastelijk het huis verlaten. Maar met valavond werd de deur weer geopend. De vreemdeling ging heen, maar weldra kwam hij weder kloppen, zeggende: "Klaas, 't is koud; ik weet niet waar slapen; verleen mij eene schuilplaats; niemand heeft mij zien binnenkomen; alles is stil." Klaas liet hem binnen, stak eene lanteerne aan en men zag hem,--den ketter den weg wijzend,--de trap opgaan en den vreemdeling brengen in een kleine dakkamer waarvan het venster uitzicht geeft in den hof. --Wie anders, riep Klaas uit, kan dat alles overgedragen hebben dan gij, deugniet van een vischverkooper? Stondt gij dien Zondag niet stijf als een paal aan uwe zulle, schijnheilig naar de zwaluwen te kijken? En hij wees naar Judocus Grijpstuiver, deken der vischverkoopers, die met zijn leelijke tronie tusschen het volk te zien was. De vischverkooper grijnslachte, toen hij hoorde dat Klaas aldus zich zelven verried. Allen die van 't gemeen, mannen, vrouwen en meidekens, zeiden tot elkaar: --Arme man, die woorden kosten hem het leven! Doch de griffier ging voort: --De ketter en Klaas spraken dien nacht en ook de zes volgende nachten langdurig met elkander; men kon den vreemdeling vele gebaren van dreigement of van zegening zien maken, de handen ten hemel zien heffen, als zijne gelijken in ketterije plegen te doen. Klaas scheen zijne reden goed te keuren. Voorzeker spraken zij die dagen, avonden en nachten smadelijk over de misse, de biecht, de aflaten en Zijne Koninklijke Majesteit.... --Niemand heeft dat gehoord, sprak Klaas, en zonder bewijzen mag men mij daarvan niet beschuldigen! De griffier hernam:--Men heeft andere dingen gehoord. Als de vreemdeling den zevenden dag omtrent den valavond vertrok, hebt gij hem uitgeleide gedaan tot aan den paalsteen van Katelijne's akker. Daar vroeg de vreemdeling u wat gij gedaan hadt met de leelijke afgodenbeelden--en de baljuw sloeg een kruis--van de Allerheiligste Maagd, van Sint-Nikolaas en van Sint-Maarten? Gij antwoordet dat gij ze gebroken en in den put gesmeten hadt. Zij werden inderdaad, verleden nacht, in uwen put gevonden, en de stukken ervan liggen in de folterkamer. Op die rede scheen Klaas verstomd. De baljuw vroeg hem of hij niets te antwoorden had; Klaas zegde van neen. De baljuw vroeg hem of hij de vermaledijde gedachte niet herroepen wilde, die hem de beelden had doen breken, alsmede de goddelooze doling dewelke hem smadelijke woorden ten opzichte van Zijne Goddelijke Majesteit en ten opzichte van Zijne Koninklijke Majesteit had doen uitspreken. Klaas antwoordde dat zijn lijf aan Zijne Koninklijke Majesteit, maar dat zijn geweten aan Christus behoorde, wiens wet hij wilde opvolgen. De baljuw vroeg hem of die wet diegene van de Heilige Kerk was. --Zij staat geschreven in de Heilige Schrift, antwoordde Klaas. Aangemaand te antwoorden op de vraag of de Paus de Stadhouder van Christus op dees aarde is, sprak hij: --Neen! --Ondervraagd of hij geloofde dat het verboden was de beelden van de Heilige Maagd en van de Heiligen te aanbidden, antwoordde hij, dat het afgoderij was. Ondervraagd over het stuk of de oorbiecht goed is en heilzaam, antwoordde hij: --Christus heeft gezegd: Belijdt uwe zonden aan malkander. Hij was kloekmoedig in zijne antwoorden, hoewel hij in den grond treurig en angstig scheen. Acht uren had de klok geslagen en de avond viel: de heeren der rechtbank stelden de uitspraak uit tot den volgenden dag. LXXI. In Katelijne's hut weende Soetkin, waanzinnig van smerte. En gedurig sprak zij: --Mijn man! mijn arme man! Uilenspiegel en Nele omhelsden heur met oneindige teederheid. Zij drukte hen toen in heure armen en weende in stilte. Dan deed zij hun teeken heur alleen te laten. Nele sprak tot Uilenspiegel: --Laat heur, zij wil het; wij zullen de karolussen redden. En zij togen henen; Katelijne liep rond Soetkin en sprak: Maak open: mijne ziel wil er uit! En Soetkin, met strakke oogen, keek heur aan zonder heur te zien. De hutten van Klaas en van Katelijne paalden aaneen, die van Klaas stond wat achteruit en had een hofje van voren. Bij het huisje van Katelijne hoorde een boonenveld, dat op de straat uitgaf. Dat veld was afgesloten met een groene haag, waarin Uilenspiegel en Nele, toen ze jong waren, een gat gemaakt hadden, om bij malkander te komen. Uilenspiegel en Nele gingen in het boonenveld en van daar zagen zij den landsknecht welke, met waggelenden kop in de lucht spuwde, maar het speeksel viel terug op zijn wambuis. Een flesch lag nevens hem. --Nele, sprak Uilenspiegel stille, die dronken soldaat heeft niet genoeg gedronken, hij moet nog meer drinken. Eerst dan zullen wij hem meester zijn. Laat ons de flesch nemen. Bij den klank hunner stemmen, keerde de soldenier zijn zwaren kop naar hen toe; hij zocht zijne flesch en, die niet vindende, spuwde hij voort in de lucht om in den maneschijn zijn speeksel te zien vallen. --De brandewijn zit tot aan zijne tanden, sprak Uilenspiegel, ziet gij, Nele, hoe moeilijk hij spuwt? Als de soldenier opnieuw gespuwd en in de lucht gekeken had, stak hij de hand uit naar de flesch. Hij vond ze, zette ze aan zijn mond, stak zijn hoofd achteruit, klopte zachtjes op de flesch om er de laatste droppelen uit te halen en lokte er aan als een kind aan de borst zijner moeder. Er niets meer in vindende, smeet hij de flesch weg, vloekte toen in het Hoogduitsch, spuwde weer, liet den kop rechts en links vallen, knauwde een onverstaanbaar vaderons en sliep in. Uilenspiegel, die begreep dat die slaap niet van langen duur wezen zou, zegde dat zij hem nog zwaarder moesten doen ronken; hij kroop door de haag, nam de flesch van den dronkenlap, gaf ze aan Nele, die ze met brandewijn vulde. De soldaat snorkte door; Uilenspiegel kroop weder door het gat van de haag, stak de volle flesch tusschen de beenen van den dronkaard en keerde terug in het boonenveld, waar hij met Nele bleef wachten. De koelte van de versch gevulde flesch deed den soldaat de oogen openen, en onwillekeurig tastte hij naar het voorwerp, dat hem koude veroorzaakte. Zijn dronkaards-instinct zei hem, dat het wel eene volle flesch kon wezen, en hij greep ze vast. Uilenspiegel zag hem, in den maneschijn, de flesch schudden om te hooren of er iets in was, er van proeven, lachen en verwonderd zijn dat zij zoo vol was, dan een slok drinken, de flesch neerzetten, weernemen en nog drinken. Toen zong hij: Komt in 't blauw heer Maneschijn 's Avonds bij vrouw Zee.... Bij de Hoogduitschers is vrouwe Zee de gemalinne van heer Maan, die de meester der vrouwen is. Hij zong dus: Komt in 't blauw heer Maneschijn 's Avonds bij vrouw Zee, Vrouwe Zee dan biedt hem aan Heet haar grooten roemer wijn, Komt in 't blauw heer Maneschijn. Met hem zal ze aan tafel gaan, Om zijn hals haar armen slaan, En is 't rijke maal gedaan, In haar bed hem liggen gaan, Komt in 't blauw de heere Maan. Dien' me zoo mijn lievekijn, Lekker eten, heeten wijn, Dien' me zoo mijn lievekijn, Komt in 't blauw heer Maneschijn. Na elk referein nam hij een slok en na het laatste ledigde hij de flesch. En toen viel hij in slaap. En hij hoorde niet dat Nele zegde: "Ze steken in eenen pot achter den brandmuur van den schoorsteen", noch dat Uilenspiegel langs het stalleken in de keuken van Klaas drong. Uilenspiegel hief de plaat van den brandmuur op, nam den pot en de karolussen en ging toen de karolussen begraven naast den steenput van Katelijne, daar hij wel wist dat men ze misschien in den put, doch geenszins er nevens zou zoeken. Vervolgens keerden zij terug bij Soetkin, die weende en zuchtte: --Mijn man! mijne arme man! Nele en Uilenspiegel bleven heel den nacht bij heur waken. LXXII. Den volgenden dag riep de burgstorm de rechters ter vierschare. Als zij op de vier banken rond den boom der justitie zaten, onderhoorden zij nogmaals Klaas en vroegen hem of hij zijne dolingen wilde herroepen. Klaas hief de handen ten hemel en sprak: --Christus, mijn Heer, ziet mij van omhoog. Ik bekeek de zonne toen mijn Thijl ter wereld kwam. Waar is hij nu, de zwerver? Soetkin, mijn goede, mijn zoete vrouwe, zult gij kloekmoedig zijn in 't ongeluk? Toen bezag hij den lindeboom en vloekte hij hem: --Storm en droogte! dat de boomen van den grond onzer vaderen liever verschroeien dan te gedogen, dat men in hunne schaduw het vrije geweten ten dood verwijst! Waar zijt gij, mijn jongen? Ik was hard jegens u Mijne Heeren, ontfermt U mijner, en oordeelt mij gelijk Onze Goedertieren Heere zou doen. En allen die hem aanhoorden, moesten weenen, behalve de rechters en Judocus Grijpstuiver. Toen vroeg hij of er voor hem geenerlei vergiffenis was, zeggende: --Ik heb altijd veel gewrocht en weinig gewonnen; ik was goed jegens den arme en gedienstig voor elkeen. Ik heb de Roomsche Kerke verlaten om te gehoorzamen aan den geest Gods, die tot mij sprak. Ik smeek om geen andere gratie dan de verandering van de straffe des vuurs in die van eeuwigdurende verbanning uit Vlaanderenland, op verbeurte mijns levens, straffe die voorwaar streng genoeg is. Allen riepen: --Genade, heeren! erbarming! Maar Judocus Grijpstuiver riep niet mede. De baljuw gaf de toehoorders teeken te zwijgen en zegde dat het door de plakkaten strengelijk verboden was, genade voor ketteren te vragen, maar dat, zoo Klaas zijne doling wilde afzweren, hij zou gehangen worden in stee van verbrand. En het volk sprak: --Gehangen of verbrand, 't is toch de dood! En de vrouwen weenden en de mannen morden. --Ik zweer niets af, sprak Klaas. Doet met mijn lijf wat uwer genade zal believen. Titelman, de deken van Ronse, riep toen uit: --Het is ondraaglijk zulk een kettergespuis tot zijne rechters het hoofd te zien verheffen; het lichaam tot assche verbranden is een kortstondige pijne; men moet de ziele redden en de ketteren, door middel van de torture, dwingen hunne dolingen af te gaan, opdat zij aan 't volk het gevaarlijk schouwspel niet geven van ketteren, die in onboetveerdigheid sterven. Op die rede weenden de vrouwen nog meer en zeiden de mannen: --Hij heeft het stuk bekend: 't is dus de straffe, maar niet de torture. De rechtbank besliste dat, mits de tortuur niet voorgeschreven was door de ordonnantiën, Klaas die niet moest verduren. Nogmaals tot afzweren vermaand, antwoordde hij: --Ik kan niet. Krachtens de plakkaten, werd hij plichtig verklaard aan simonie, wegens het verkoopen van aflaten, aan ketterije en aan het herbergen van ketters en als dusdanig werd hij veroordeeld om "geëxecuteerd te worden met den viere, zoo dat er de dood naar volge", vóór de pui van het schepenhuis. Zijn lichaam zou twee dagen aan den staak blijven hangen om tot voorbeeld te dienen en daarna gevoerd worden ter plaatse patibulaire, zooals zij het galgeveld heetten. De rechtbank kende den aanbrenger Judocus Grijpstuiver--wiens' naam niet genoemd werd--vijftig gulden op de eerste honderd karolusgulden der erfenis en den tienden penning op het overige toe. Als Klaas dat vonnis hoorde, sprak hij tot den deken der vischverkoopers: --Gij zult een kwaden dood sterven, slecht mensch, die voor een kleine som gelds eene weduw en eenen wees, twee ongelukkigen maakt. De rechters hadden Klaas laten uitspreken, want zij ook--behalve Titelman--voelden groote verachting voor den deken der vischverkoopers en zijne eerlooze aanklacht. Grijpstuiver was bleek van woede en van schaamte. En Klaas werd terug naar het Steen gebracht. LXXIII. Den volgenden dag, werd het vonnis aan Nele, Uilenspiegel en Soetkin bekend gemaakt. Zij vroegen den rechters om in het gevang te mogen gaan, hetwelk hun toegestaan werd, behalve aan Nele. Als zij binnenkwamen, zagen zij Klaas met een keten aan den muur geklonken. Een klein houtvuur smeulde in den heerd, ter oorzake van de wakheid. Want bij wet en recht is het in Vlaanderen voorgeschreven, goed te zijn voor hen die moeten sterven, en hun brood, vleesch of kaas, alsmede wijn te geven. Maar de schrokkige cipiers overtreden dikwijls de wet, en talrijk zijn zij, die het grootste en beste deel van het eten der arme gevangenen achterhouden. Weenend vloog Klaas om den hals van Uilenspiegel en Soetkin, maar hij was de eerste die ophield met weenen, want hij wilde sterk zijn, als man en als hoofd van het huis. Soetkin snikte en Uilenspiegel sprak: --Kon ik die ijzers breken. Soetkin snikte en sprak: --Ik zal bij koning Philippus gaan, hij zal genade verleenen. Klaas antwoordde: --De koning erft van de martelaren. Dan voegde hij er bij: --Lieve vrouw en kind! treurig en smertvol ga ik deze wereld verlaten. Zoo ik eenigen schrik koester voor het lijden mijns lichaams, ben ik mede bedroefd als ik er aan denk dat, als ik dood ben, gij beiden arm en ellendig zult zijn, want de koning zal u uwe have ontnemen. Uilenspiegel antwoordde met stille stemme: --Gisteren heb ik met Nele alles gered. --Dat doet mij genoegen, antwoordde Klaas; de aanbrenger zal niet lachen op mijn lijk. --Hij sterve, de judas, sprak Soetkin met haatvollen blik. Maar Klaas dacht aan de karolussen en sprak: --Dat was slim van u, Thijlken, mijn lieveling; Soetkin, mijn arme Soetkin, zal dus in haren ouden dag geen honger hoeven te lijden. En Klaas omhelsde heur, drukte heur tegen zijne borst, en zij snikte nog harder, bij de gedachte dat zij weldra heuren braven beschermer zou kwijt zijn. Klaas bezag Uilenspiegel en sprak: --Mijn zoon, dikwijls deedt gij kwaad, door langs de wegen te slenteren als de rabauwen; dat moogt gij nimmermeer doen, mijn kind, noch uw moeder alleen laten, want gij, als man, moet heur beschermer en verdediger zijn. --Dat zal ik, vader, sprak Uilenspiegel. --O mijn arme man! zei Soetkin hem kussend. Welke misdaad bedreven wij dan? Wij leefden getweeën gelukkig in eere en in deugd; wij beminden elkander, dat weet gij, Heere God, die ons ziet! Wij stonden vroeg op om te werken en 's avonds aten wij, U dankend, het zuur gewonnen brood van den dag. Ik ga naar den koning; ik zal hem verscheuren met mijne nagelen. Heere God, wij hebben niets misdaan! Maar de cipier kwam binnen en zei dat ze moesten vertrekken. Soetkin vroeg om te blijven. Klaas voelde heur arm gezicht branden tegen het zijne, en de tranen van Soetkin maakten zijne wangen nat, en heel heur lichaam trilde en huiverde in zijne armen. Hij vroeg om heur bij hem te laten. De cipier zei nog dat ze moesten henengaan en trok Soetkin uit de armen van Klaas. Klaas sprak tot Uilenspiegel: --Waak over haar. Uilenspiegel beloofde het hem. En de zoon de moeder ondersteunend, togen Uilenspiegel en Soetkin henen. LXXIV. Den volgenden dag, die de dag van de lijfstraffe was, namen de buren uit medelijden, Uilenspiegel, Soetkin en Nele mede naar Katelijne's huis en sloten hen op. Maar zij hadden er niet aan gedacht, dat zij van verre de kreten van den martelaar hooren en, door het venster, de vlammen van den brandstapel zien konden. Schuddebollend dwaalde Katelijne door de stad, roepende: --Maakt open: de ziel wil er uit! Te negen uren werd Klaas in zijn hemde, met de handen op den rug gebonden, uit de gevangenis gehaald. Volgens de sententie, was de brandstapel opgericht in de Onze-Lieve-Vrouwestraat, rondom een staak, die vóór de pui van 't schepenhuis geplaatst was. De beul en zijne knechten waren nog bezig met het hout opeen te stapelen. Klaas, omringd door zijne serjanten, wachtte geduldig, terwijl de provoost te peerd, de staffieren van 't baljuwschap en de negen uit Brugge ontboden landsknechten groote moeite hadden om het morrende volk tegen te houden. Allen zeiden dat het wreedheid was een man, die steeds goed, gedienstig en neerstig was, in zijn ouden dag aldus te martelen. Doch eensklaps knielden zij neder om te bidden. De doodklok begon te kleppen. De uitzinnige Katelijne stond vooraan in het volk. Naar Klaas en den brandstapel kijkend, sprak zij: --Het vuur! Het vuur! Maakt een gat: de ziel wil er uit. Als Soetkin en Nele de klokke hoorden, sloegen beiden een kruis. Maar Uilenspiegel deed het niet, zeggende dat hij God niet aanbad op de manier van de beulen. De hut rondloopend, beproefde hij deuren en vensteren open te breken, maar de buren, die buiten stonden, beletten het hem. Doch Soetkin sloeg eensklaps heur voorschoot vóór heur gezicht en gilde: --De rook! De drie bedroefden zagen een groote zwarte rookwolk dwarrelend omhoog stijgen. 't Was de rook van den brandstapel, waarop Klaas aan eenen staak was gebonden en dien de scherprechter aan drie kanten aangestoken had, in naam des Vaders, des Zoons en des Heiligen Geestes. Klaas keek rond zich, en als hij Soetkin en Uilenspiegel in de menigte niet zag, was hij tevreden dat zij hem niet zouden zien lijden. Klaas bad, het hout knetterde, de mannen morden, de vrouwen weenden, Katelijne sprak:--Doet het vuur uit, maakt een gat, de ziel wil er uit,--en de doodklok klepte, en ander gerucht hoorde men niet. Soetkin werd eensklaps bleek als de dood, zij huiverde over gansch heur lichaam en wees naar den hemel. Een lange, smalle vlam was uit den brandstapel opgestegen en verhief zich bijwijlen boven de daken van de lage huizen. De vlam was bitter smertelijk voor Klaas, want al naar gelang van de grillen des winds, knaagde zij aan zijne beenen, verschroeidde en verbrandde zij zijn haar en zijnen baard. Uilenspiegel drukte Soetkin in zijne armen en wilde heur van voor het venster trekken. Zij hoorden een bangen kreet: 't was Klaas, wiens lichaam aan eenen kant brandde. Maar hij zweeg en weende. En zijne borst was nat van zijne tranen. Toen hoorden Soetkin en Uilenspiegel een groot rumoer. 't Waren de poorters, vrouwen en kinderen die riepen: --Klaas werd niet veroordeeld om te sterven met zacht vuur, maar met groote vlammen. Beul, pook het vuur aan! De beul deed het, doch het vuur wilde niet laaien. --Verworg hem, riepen zij. En zij smeten steenen naar den provoost. --De vlam! de groote vlam! huilde Soetkin. Te midden van den rook, zag zij nu een roode vlam ten hemel stijgen. --Hij gaat sterven, sprak de weduw. God, ontferm U der ziele van den onschuldigen martelaar. Waar is de koning, dat ik hem met mijne nagelen het hert uitrukke? En de doodklok klepte. Soetkin hoorde Klaas nog een grooten kreet slaken, maar zij zag noch zijn lichaam dat zich wrong en kronkelde door de smerte des vuurs, noch zijn gezicht dat ineentrok, zijn hoofd dat hij langs alle kanten keerde en draaide en tegen den staak sloeg. Het volk ging voort met roepen en fluiten, de vrouwen en kinderen smeten nog steenen, toen plotseling heel de brandstapel ontgloeide, en allen, te midden van rook en van vlammen, Klaas hoorden zuchten: --Soetkin! Thijl! En zijn hoofd viel op zijne borst alsof het van lood was. En uit Katelijne's woning kwam een schellen, hertverscheurenden kreet. En toen hoorde men niets meer dan de uitzinnige, die schuddebollend sprak: "De ziel wil er uit". Klaas was dood. De brandstapel viel ineen aan den voet van den staak, aan denwelken het arme, verkoolde lichaam bij den hals bleef hangen. En de doodklep klepte. LXXV. Met gebogen hoofd en gevouwen handen stond Soetkin zwijgend tegen den muur van den keuken. En Uilenspiegel had zijne armen om heuren hals geslagen, zonder spreken of weenen. Hij was verschrikt van het koortsvuur dat in zijn moeders lichaam brandde. De buren, die terugkwamen, zeiden dat Klaas gedaan had met lijden. --Hij is in den hemel, sprak de weduw. --Bid voor hem, sprak Nele tot Uilenspiegel, en zij gaf hem heuren rozenkrans; maar hij stiet dien van zich af, omdat, zoo hij zeide, de bollekens door den paus gewijd waren. De nacht was gevallen en Uilenspiegel zei: --Moeder, ga slapen, ik zal bij u waken. --Gij moet niet waken, sprak Soetkin, want de slaap doet goed aan jonge menschen. Nele maakte hun elk eene legerstee in de keuken en ging toen henen. En zij bleven er getweeën, terwijl het vuur van de wortels in den heerd uitbrandde. Soetkin ging slapen, Uilenspiegel deed als zij en hoorde ze weenen in heur bedde. Buiten, in de nachtelijke stilte, deed de wind de boomen huilen lijk de zee en joeg, als voorboden van den herfst, dwarrelende stofwolken tegen de ruiten. Het scheen Uilenspiegel dat hij een man zag over en weer gaan, dat hij stappen hoorde in de keuken. Toen hij opkeek, zag hij den man niet meer; maar hij luisterde en hoorde alleen den wind, die in den schoorsteen huilde en Soetkin, die in heur bedde weende. Dan opnieuw hoorde hij stappen, en, achter zich, tegen zijn hoofd, een bangen zucht.--Wie is daar? sprak hij. Niemand antwoordde, maar hij hoorde drie kloppen op de tafel. Uilenspiegel, verschrikt en huiverend, vroeg nogmaals:--Wie is daar? Hij kreeg geen antwoord, maar hoorde drie kloppen op de tafel en voelde twee armen die hem vastgrepen, en over zijn gelaat zich een ruig lichaam buigen, dat een groot gat in de borst had en naar verbrand rook. --Vader, sprak Uilenspiegel, is het uw arm lichaam, dat aldus op mij drukt? Hij kreeg geen antwoord, en, hoewel de schimme omtrent hem was, hoorde hij buiten roepen: "Thijl! Thijl!" Soetkin stond schielijk op en kwam aan Uilenspiegel's bed. "Hoort gij niets?" vroeg zij hem. --'t Doet, vader die mij roept. Ik, sprak Soetkin, ik heb een koud lichaam in mijn bedde gevoeld; en de stroozakken schudden en de gordijnen gingen open en toe en 'k hoorde eene stemme die sprak: "Soetkin"; eene stemme die zwak als een ademtocht was, en stappen zoo licht als het dansen der muggen. Vervolgens tot den Geest van Klaas sprekend, zegde zij: "Man, zoo gij iets begeert in den hemel alwaar God U opgenomen heeft, moet gij het zeggen, opdat wij uwen wil kunnen volbrengen." Eensklaps sloeg de wind met geweld de deur open en de kamer werd met stof vervuld, en Uilenspiegel en Soetkin hoorden in de verte een akelig ravengekras. Zij kwamen samen buiten en gingen naar den brandstapel. Het was stikdonker, behalve wanneer de gure Noordenwind de wolken in den hemel als herten voortjoeg en de bleeke maan heur zilveren licht ter aarde zond. Een stadsserjant stond op wacht bij den brandstapel. Soetkin en Uilenspiegel hoorden den klank zijner stappen op den harden grond en het gekras eener raaf, die zekere raven bijriep, want het werd in de verte beantwoord door andere raven. Als Uilenspiegel en Soetkin bij den brandstapel waren, viel de raaf op Klaas' schouderen neer, en zij hoorden heur pikken in het lijk, en andere raven vlogen weldra bij. Uilenspiegel wilde op den brandstapel springen om de raven te verjagen; de serjant sprak tot hem: --Tooveraar, 't is nuttelooze moeite die gij doen gaat, weet dat de handen van verbranden het vermogen niet hebben onzichtbaar te maken als die van gehangenen. --Heer serjant, antwoordde Uilenspiegel, ik ben geen tooveraar, maar de wees van hem die daar hangt, en deze vrouw is zijne weduwe. Wij willen hem nogmaals kussen en een weinig van zijne assche meenemen, tot gedenkenis. Laat het ons toe, heer, gij die geen vreemd soldenier, maar een zoon van Vlaanderen zijt. --Doet als gij vraagt, antwoordde de serjant. De wees en de weduw klommen op het verkoold hout en kwamen bij het lijk; weenend kusten zij Klaas zijn gezicht. Ter plaats van het hert, waar de vlam een groot gat had geknaagd, nam Uilenspiegel een weinig asch van den doode. Vervolgens nederknielend, begonnen zij te bidden. En toen de ochtendschemering de kimmen lichtte, zaten beiden daar nog; doch de sergeant deed hen heengaan, uit vreeze voor straf. Thuis, nam Soetkin een stukje roode en een stukje zwarte zijde; zij maakte een zakje van, in hetwelk zij de assche stak; en zij naaide twee linten aan het zakje, opdat Uilenspiegel het om den hals kon dragen. Zij langde hem het zakje en sprak: --Dat deze assche, die het hert van mijn man is, dit rood, dat zijn bloed is, dit zwart, dat onze rouw is, steeds op uwe borst blijve, als een vuur van wrake voor zijne beulen! --Dat zal, zwoer Uilenspiegel. En de weduw kuste den wees, en de zonne stond op. LXXVI. 's Anderen daags kwamen de serjanten en omroepers der gemeente in de hut van Klaas, om al het huisraad op straat te brengen en publiek te verkoopen. Van uit Katelijne's huis zag Soetkin de wieg van ijzer en kooper beneden komen die, van vader tot zoon, altijd in Klaas' huis was geweest, waarin de arme doode geboren was en ook Uilenspiegel ter wereld kwam. Vervolgens bracht men ook het bedde beneden, in hetwelk Soetkin heuren zoon had ontvangen. En vervolgens de schapraai, en de ketels, pateelen en potten, die niet meer blonken lijk weleer, maar nu vuil van het stof waren. En ook eene tonne enkele en een klein vaatje dobbele kuite en, in een groote mande, ten minste dertig flesschen wijn; en alles werd op straat gezet, tot den laatsten stoel uit het huis. Met bloedend herte, doch zonder klagen, zag zij zich heur nederigen rijkdom, alle die herinneringen van vroeger, alle die vrienden ontnemen. De omroeper stak de keers aan en het huisraad werd stuk voor stuk verkocht. De keers was bijkans op, als de deken der vischverkoopers alles tegen een spotprijs gekocht had om het voort te verkoopen. Hij scheen vergenoegd als een wezel, die de hersenen eener henne uitzuigt. Uilenspiegel zei in zich zelven: "Gij zult niet blijven lachen, moordenaar." De verkoop was gedaan en nochtans bleven de serjanten overal zoeken, zonder de karolussen te vinden. De vischverkooper riep: --Gij zoekt slecht: ik weet dat Klaas voor zes maanden zevenhonderd karolussen bezat. Uilenspiegel zei in zich zelven: "Gij zult niet erven, moordenaar." Eensklaps keerde Soetkin zich naar hem en sprak, met den vinger naar den vischverkooper wijzend: --Dáár is de aanbrenger! --Ik weet het, zei Uilenspiegel. --Duldt gij, sprak zij, dat hij uws vaders bloed erve? --Nog liever zat ik een heelen dag op de pijnbank, antwoordde Uilenspiegel. --Ik ook, sprak Soetkin, maar spreek niet uit medelijden, hoe groot ook de smerte weze die ik lijde. --Eilaas! gij zijt eene vrouwe, zei Uilenspiegel. --Arme jongen, sprak Soetkin, ik bracht u ter wereld en kan tegen 't lijden. Maar gij, als ik u zag.... Vervolgens verbleekend: Ik zal de Heilige Maagd bidden, die heuren zoon aan het kruis zag.... En zij weende, en kuste Uilenspiegel. En aldus sloten zij een verdrag, dat hun haat en hunne kracht versterkte. LXXVII. De vischverkooper moest maar de helft van de koopsom betalen, mits de andere helft hem als aanbrenger toekwam, tot dat men de zevenhonderd gouden karolussen vond, die hem tot zijn eerlooze daad aangezet hadden. Soetkin weende 's nachts en werkte 's daags in het huishouden. Dikwijls hoorde Uilenspiegel haar in zich zelve zeggen: --Als hij erft, laat ik mij dooden. Nele en hij, wisten dat zij doen zou wat zij zeide; zij deden hun best om Soetkin te bewegen naar Walcheren te trekken, alwaar zij magen had. Soetkin wilde niet, zeggende dat zij zich niet verwijderen wilde van den bodem, die weldra heur gebeente zou ontvangen. Ondertusschen ging de vischverkooper opnieuw tot den baljuw en zegde, dat de aflijvige voor eenige maanden zevenhonderd karolussen geërfd had, dat Klaas een spaarzam man was en dat hij dus die groote som niet verteerd had, maar dat ze ergens verborgen moest zijn. De baljuw vroeg hem wat kwaad Uilenspiegel en Soetkin hem hadden gedaan om, na den eenen zijn vader en de andere heuren man te hebben ontnomen, hen nu nog zoo wreedelijk te vervolgen. De vischverkooper antwoordde dat hij, als hoogpoorter van Damme, de wetten van den lande wilde doen eerbiedigen om 's keizers goedertierenheid te verwerven. Daarop liet hij in handen van den baljuw een geschrevene aanklacht en hij bracht getuigen, die, in volle waarheid sprekende, huns ondanks moesten bevestigen, dat de vischverkooper niet loog. Op die getuigenissen verklaarden de heeren van de Schepenkamer, dat de vermoedens van plichtigheid voldoende waren om de torture toe te passen. Dienvolgens lieten zij het huis opnieuw afzoeken door de serjanten, die last hadden moeder en zoon naar het Steen te brengen, alwaar zij zouden opgesloten blijven, tot dat de scherprechter van Brugge kwam, die men op staanden voet had ontboden. Toen Soetkin en Uilenspiegel gekoord en gebonden door de straat kwamen, stond de vischverkooper aan zijne deur naar hen te kijken. En de poorters en poorteressen van Damme stonden ook aan hunne deur. Mathijssen, de naaste gebuur van den vischverkooper, hoorde Uilenspiegel tot den lafaard zeggen: --Gij, die eene weduwe martelt, wordt gedoemd door den Heere! En ook Soetkin, die zei: --Gij, die eenen wees vervolgt, zult een kwaden dood sterven! Toen die van Damme aldus vernomen hadden dat het op een tweede aanklacht van Grijpstuiver was, dat men moeder en zoon naar 't gevang bracht, jouwden zij den vischverkooper uit en smeten 's avonds steenen in zijne ruiten. En zijne deur werd vol vuiligheid bestreken. En hij dorst niet meer buitenkomen. LXXVIII. Omtrent tien uur des voormiddags werden Soetkin en Uilenspiegel in de folterkamer gebracht. Daar waren de baljuw, de griffier en de schepenen, de beul van Brugge, zijn knecht en een chirurgijn-baardemaker. De baljuw vroeg aan Soetkin of zij niets achterhield dat den keizer toekwam. Zij antwoordde dat zij, mits zij niets bezat, niets kon achterhouden. --En gij? vroeg hij aan Uilenspiegel. --Voor zeven maanden, antwoordde hij, erfden wij zevenhonderd karolussen; eenigen daarvan zijn verteerd. En ik weet niet waar de andere zijn, maar ik denk dat de reiziger, die tot onzen rampspoed ten onzent verbleef, die heeft medegenomen, want nooit heb ik thuis karolussen gezien. De baljuw vroeg toen nog eens of beiden in hun gezegde bleven volherden. Zij antwoordden, dat zij geenerlei goed achterhielden dat den keizer toekwam. Ernstig doch vol medelijden, sprak de baljuw: Mits de lasten tegen u beiden zwaar zijn, zult gij, zoo gij geen bekentenis doet, de pijnbank moeten verduren. --Spaar de weduw, sprak Uilenspiegel. De vischverkooper heeft alles gekocht wat er was. --Arme jongen, sprak Soetkin, de mannen kunnen geen smerten als de vrouwen verdragen. Als zij zag dat Uilenspiegel om harentwille wit als een doode was, zeide zij nog: --Ik haat en 'k ben sterk. --Spaar de weduw, sprak Uilenspiegel. --Neem mij in zijne plaats, zei Soetkin. De baljuw vroeg aan den beul of alles gereed was om de waarheid te ontrukken. De beul antwoordde: Alles is gereed. De rechters, na beraadslaagd te hebben, besloten dat men moest beginnen met de vrouw, om 't stuk te doen bekennen. --Want, sprak een der schepenen, geen zoon is zoo wreedaardig dat hij zijne moeder kan zien lijden, zonder te bekennen om heur te verlossen. De baljuw sprak tot den scherprechter: --Zet de vrouw op den stoel en doe de stokskens aan heure handen en voeten. De beul gehoorzaamde. --Ho! doet dat niet, mijne heeren, riep Uilenspiegel. Bindt mij vast in heure plaats, breekt mijne vingeren en teenen, maar spaart heur! --De vischverkooper! riep Soetkin. Ik haat en 'k ben sterk. Uilenspiegel werd nog bleeker, beefde en zweeg. De stokskens, die van palmhout waren, werden tusschen de vingeren gestoken. Door middel van koordjes waren zij tot een zoo vernuftigen toestel gemaakt, dat de beul naar den wil van den rechter, al de vingeren kon pletteren, of den lijder maar een geringe pijn veroorzaken. Hij stak de stokskens tusschen de vingeren en teenen van Soetkin. --Trek aan, zei de baljuw. De hangman deed het wreedelijk. Toen sprak de baljuw tot Soetkin: --Zeg mij waar de karolussen liggen. --Ik weet het niet, antwoordde zij zuchtend. --Nijp harder, sprak hij. Uilenspiegel wilde zijne armen losrukken, die op zijnen rug waren gebonden, om Soetkin te hulpe te komen. --Doet niet prangen, heeren rechters, het zijn teere en broze vrouwenvingeren. Een vogeltje zou ze aan stukken pikken. Prangt niet; heer scherprechter, ik spreek geenszins tot u, want gij moet doen wat die heeren u heeten. Spant niet, hebt medelijden. --De vischverkooper! riep Soetkin. En Uilenspiegel zweeg. Doch, als hij zag dat de beul de stokskens harder deed spannen, riep hij opnieuw: --Erbarming, heeren! Daar breekt gij heure vingeren die zij noodig heeft om te werken. Laas! heure voeten, nu zal zij niet meer kunnen gaan! Erbarming, heeren! --Vischverkooper, gij zult een bangen dood sterven! riep Soetkin. En heure beenderen kraakten en 't bloed van heure voeten gutste ten gronde. Uilenspiegel zag het en sprak, bevend van smert en van gramschap: --Vrouwenbeenderen, breekt ze toch niet, heeren rechters. --De vischverkooper! zuchtte Soetkin. En heure stem was zacht als de stem van eene schim. --Heeren rechters, de handen en voeten zijn rood van 't bloed. Men heeft heure beenderen gekraakt. De chirurgijn-baardemaker raakte ze aan, en Soetkin stiet een kreet van smerte. --Beken in heure plaats, zei de baljuw tot Uilenspiegel. Maar Soetkin bezag hem met opengesperde oogen, als die van een doode. En hij begreep dat hij niet spreken mocht, en weende zonder een woord te uiten. --Daar die vrouwe de kloekmoedigheid des mans heeft, sprak toen de baljuw, moet men ze beproeven door heuren zoon onder heure oogen uit te rekken. Soetkin hoorde niet, want zij lag in bezwijming, door de pijnen die zij uitstond. Men deed ze met azijn tot heur zelve komen. Vervolgens werd Uilenspiegel ontkleed en bloot voor de oogen zijner moeder gesteld. De beul scheerde hem zijn haar af, om te zien of hij geenerlei tooverteeken verbolgen hield. Toen zag hij op zijn rug een zwarte geboortevlek. Verscheidene reizen stak hij er in met een lange naalde; er kwam bloed uit, en hij was van oordeel dat het litteeken geen tooverije verborg. Op 't bevel van den baljuw, werden Uilenspiegel's handen gebonden met twee koorden, die rond een wielken aan een zolderbalk hingen, zoodat de beul, op bevel van de rechters, hem met geweldige schokken kon optrekken en weer laten vallen; dit deed hij wel negen reizen, na vooraf aan elk been een gewicht van vijf en twintig pond te hebben gebonden. Bij den negenden schok, scheurde de huid en werden polsen en enkels ontwricht. --Belijd, sprak de baljuw. --Neen, antwoordde Uilenspiegel. Soetkin bezag heuren zoon, doch zij had de kracht niet om te roepen of te spreken; zij stak alleenlijk heure bloedige handen uit, ten teeken dat men die folteringen zou staken. Maar de beul trok Uilenspiegel nogmaals op, om hem te laten vallen. En het vel der polsen en enkels scheurde erger en zijn voeten werden nog erger ontwricht; doch hij schreeuwde niet. Soetkin weende en zwaaide met heure bloedige handen. --Belijd, sprak de baljuw, en gij krijgt vergiffenis. --De vischverkooper heeft vergiffenis noodig, antwoordde Uilenspiegel. --Is 't om met de rechters te spotten? vroeg een der schepenen. --Spotten? Laas, antwoordde Uilenspiegel, ik heb er geen lust toe, ge moogt mij gelooven. Soetkin zag toen den beul, op bevel van den baljuw, een fornuis aanstoken, terwijl een beulsknecht twee keersen deed branden. Zij wilde rechtstaan op heure vermorzelde voeten, doch zij viel terug, uitroepende: --Weg met dat vuur! Ach! heeren rechters, spaart zijne jeugd. Weg met dat vuur! --De vischverkooper! riep Uilenspiegel, heur ziende wankelen. --Trek Uilenspiegel een voet boven den grond, sprak de baljuw; stel het fornuis onder zijne voeten en eene keers onder elken oksel. De beul gehoorzaamde. Het haar onder de okselen knetterde en schroeide onder de vlamme. Uilenspiegel schreeuwde, en Soetkin sprak weenend: --Doe dat vuur weg. --Belijd, sprak de baljuw, en gij zult verlost zijn. Belijd voor hem, vrouwe. En Uilenspiegel sprak: --De vischverkooper verdient het eeuwige vuur! Soetkin schudde het hoofd tot teeken dat zij niets te zeggen had. Uilenspiegel knarste op zijne tanden, en weenend keek Soetkin met verwilderde oogen naar heuren zoon. Nochtans toen de beul de keersen uitgeblazen had en het gloeiend fornuis onder Uilenspiegels voeten plaatste riep zij uit: --Heeren rechters, hebt medelijden met hem, hij weet niet wat hij zegt. --En waarom niet? vroeg de baljuw listiglijk. --Ondervraagt heur niet, heeren rechters, sprak Uilenspiegel, gij ziet wel dat de smert heur waanzinnig maakt. De vischverkooper heeft gelogen. --Spreekt gij als hij, vrouw? vroeg de baljuw. Soetkin knikte van ja. --Verbrandt den vischverkooper! riep Uilenspiegel. Soetkin zweeg, hief den arm tot vermaledijding omhoog. Doch als zij het fornuis zag gloeien onder de voeten haars zoons, riep zij uit: --Heere God! Heilige Maria, die in de hemelen zijt, stelt toch een einde aan die marteling! Ontferming! Doe het vuur weg! --De vischverkooper! zuchtte Uilenspiegel nog. Hij spuwde bloed door den mond en de neusgaten, en hij bleef met gebogen hoofde, boven de gloeiende kolen hangen. Toen riep Soetkin: --Hij is dood! Zij hebben hem vermoord! Ha! hem ook! Rechters, doet het vuur weg! Laat mij hem in mijne armen nemen, om getweeën te sterven. Gij weet dat ik niet kan wegloopen, met mijn gebroken voeten. --Geef de weduw haren zoon, sprak de baljuw. Vervolgens gingen de rechters tot beraadslaging over. De hangman maakte Uilenspiegel los en legde hem naakt en met bloed overdekt op den schoot zijner moeder, terwijl de chirurgijn-baardemaker de beenderen weer in de gewrichten bracht. En Soetkin kuste Uilenspiegel, en weende en sprak: Mijn zoon, arme martelaar! Ik zal u genezen, zoo de heeren rechters het gedoogen; maar wordt toch wakker, Thijl, mijn zoon! Heeren rechters, als gij hem gedood hebt, zal ik tot Zijne Majesteit gaan; want gij hebt gehandeld tegen wet en recht, en gij zult zien wat een arme vrouwe tegen de boozen vermag. Maar, heeren rechters, laat ons in vrijheid. De hand Gods valt zwaar op ons neder, en wij zijn slechts getweeën op de wereld. Na beraadslaging, brachten de rechters de volgende sententie uit: "Omme dieswille dat gij, Soetkin, weduwvrouwe van Klaas, en gij, Thijl, zoon van Klaas, in de wandelinge Uilenspiegel, beschuldigd het goed geroofd te hebben dat door verbeurdverklaring, niettegenstaande alle privileges, aan Zijne Koninklijke Majesteit toebehoorde, in weerwil van de pijnbank en voldoende beproevingen, niets beleden hebt; "Overwegende het gebrek aan bewijzen, en gezien den erbarmlijken staat uwer ledematen, vrouwe, en de tortuur die gij onderstaan hebt, man, verklaart de vierschaar u beiden vrij en staat u toe, niettegenstaande uwe armoede, te wonen bij hem of heur van de stede, waar het u believen zal. "Aldus gewijsd ende geprononcieerd te Damme, den drij en twintigsten van Wijnmaand van 't jaar onzes Heeren 1558." --Weest gezegend, heeren rechters, sprak Soetkin. --De vischverkooper! zuchtte Uilenspiegel. En moeder en zoon werden op eene kar naar 't huis van Katelijne gevoerd. LXXIX. In dat jaar, het acht en vijftigste der eeuw, kwam Katelijne bij Soetkin binnen en sprak: "Dezen nacht heb ik mij laten vervoeren, door middel van eenen stok met zalve bestreken, naar den Onze-Lieve-Vrouwetoren. Daar zag ik de sylphen de gebeden der menschen overgeven aan de engelen, dewelke naar het hoogste der hemelen vlogen om ze naar den troon Gods te dragen. En heel het hemelrijk was met fonkelende sterren bezaaid. Eensklaps verhief zich van op een brandstapel een zwarte gedaante, die omtrent mij op den toren kwam zitten. Ik herkende Klaas gelijk hij was in zijn leven, met zijne kooldragerskleeren.--Wat doet gij hier op Onze-Lieve-Vrouwetoren? vroeg hij mij,--Maar gij zelf, antwoordde ik, waar gaat gij henen, vliegend door de lucht als eene zwaluw?--Ik ga, sprak hij, naar het oordeel; hoort gij de trompet van den engel niet? Ik stond dicht tegen hem, en voelde dat zijn lichaam niet vast was gelijk dat der levenden, maar zoo licht dat ik er doorging als door een warmen damp. Aan mijne voeten, heel Vlaanderenland door, flikkerden eenige lichtjes, en ik sprak in mij zelve: Zij die vroeg opstaan en spade werken, zijn gezegend door God. En heel den nacht hoorde ik de trompet van den engel schallen. En ik zag een andere gedaante omhoog stijgen; ze kwam uit Spanje; deze was oud en afgeleefd; siroop van kweeperen hing nog aan hare lippen. Om de schouders droeg zij een karmozijnpannen mantel, gevoerd met hermelijn, op het hoofd eene keizerskroon, in de eene hand eene ansjovis, in de andere een beker bier. Zij kwam, zeker uit vermoeienis, op Onze-Lieve-Vrouwetoren zitten. Nederknielend vroeg ik haar: Gekroonde Majesteit, vol eerbied lig ik voor U neder, doch ik ken U niet. Van waar komt gij, wat doet gij op de wereld?--Ik kom, sprak zij, van Sint-Just in Estramadura, en was keizer Karel de vijfde.--Maar, vroeg ik, waar vaart gij henen, in dien kouden nacht, door dien hemel vol hagelwolken?--Ik ga, was het antwoord, naar het oordeel. Als de keizer zijne ansjovis wilde eten en zijn bier wilde drinken, schalde de trompet van den engel. En de keizer verhief zich in de lucht, grommend omdat hij niet voorteten kon. Ik volgde Zijne Heilige Majesteit. Hij vloog door het luchtruim, hijgend van vermoeienis, blazend van aamborstigheid, en soms brakend, want hij was van overdaad gestorven. Wij klommen hooger en hooger, gelijk de pijlen uit eenen boog van kornoelje-hout. De sterren vlogen ons voorbij en lieten vurige strepen na. De trompet des engels weerschalde, met een machtig, klaterend geweld. Bij elk geschal dat door de ruimte klonk, sloeg de lucht uiteen, alsof een orkaan had geblazen. En aldus werd de weg gebaand. Duizend uren hoog en nog meer, zagen we Christus, in al zijn heerlijkheid op een sterrentroon gezeten. Aan zijne rechterzijde, zat de engel die de daden der menschen opteekent in een bronzen boek, en aan zijne linkerzijde, Maria, zijne moeder, die de zondaren voorsprak. Klaas en keizer Karel knielden neder voor den troon. De engel sloeg den keizer de krone van 't hoofd:--Christus alleen is keizer, sprak hij. Zijne Heilige Majesteit scheen verstoord, doch nederig vroeg hij: Zou ik dit ansjovisje en dit bier niet mogen behouden, want 'k heb honger van die lange luchtvaart?--Gelijk heel uw leven, antwoordde de engel; nu, eet en drink maar. Als hij gedaan had, vroeg Christus: --Komt gij met zuivere ziele naar 't oordeel? --Ik hoop het, zoete heer Jezus, want ik heb gebiecht, antwoordde keizer Karel. --En gij, Klaas? vroeg Christus; gij beeft niet lijk die keizer. --Heer Jezus, antwoordde Klaas, geenerlei ziele is teenemaal zuiver, doch ik heb geen angst voor U, die het opperste goed en de opperste rechtveerdigheid zijt; maar ik vrees voor mijne zonden, die groot in getal waren. --Spreek, aardworm, sprak de engel tot den keizer. --Heer, antwoordde Karel met verlegene stem, gezalfd door de hand uwer priesteren, werd ik koning van Castilië, keizer van Duitschland en Roomsch koning gewijd. Steeds nam ik de instandhouding van de macht, die van U komt, ter herte, en ik ging de ketterije te keer te vuur en te zweerd, met put en galg. --Leugenaar, sprak de engel, gij wilt ons bedriegen. In Duitschland duldet gij de ketteren, want gij vreesdet hen, maar gij deedt ze onthalzen, branden, hangen en levend begraven in de Nederlanden, dáár waar gij vreesdet niet genoeg te erven van die noeste bijen, zoo rijk aan honig. Honderd duizend menschen werden ter dood gebracht, niet omdat gij Christus, mijnen Heere, bemindet, maar omdat gij een dwingeland, een landverwoester waart, die niemand bemindet, dan zichzelven, en daarna het vleesch, de visch, het bier en den wijn, want gij waart gulzig als een hond en dronkt als eene spons. --En gij, Klaas, spreek, zegde Christus. Doch de engel stond recht en sprak: --Deze heeft niets te zeggen. Hij was goedhertig, neerstig, gelijk heel het Vlaamsche volk, dat geerne werkt en geerne lacht, dat den eed gestand bleef, denwelken het aan zijne vorsten gezworen had, in den waan dat zijne vorsten ook den hunne zouden houden. Hij had geld, hij werd in beschuldiging gesteld, en omdat hij een ketter gehuisd had, werd hij levend verbrand. Maria sprak toen:--Arme martelaar! doch in het hemelrijk zijn frissche bronnen, fonteinen die melk en wijn spuiten; kom mee, kooldrager, ik zal u leiden. Nogmaals schalde de trompet van den engel en, van uit het diepste des afgronds, zag ik een schoonen, naakten man verrijzen, met een ijzeren krone op 't hoofd. En op den band van de krone stond geschreven: Droef tot op den dag der gerechtigheid. Hij naderde den troon en zeide tot Christus: --Ik ben uw slaaf tot dat ik uw meester worde. --Satan, sprak Maria, eens komt een dag waarop er geen meesters noch slaven meer zijn, waarop Christus dewelke liefde is, en Satan, die de hoogmoed is, beteekenen zullen: Macht en kennis. --Vrouwe, gij zijt goed en schoon, zegde Satan. En naar den keizer wijzend, vroeg hij aan Christus: --Wat moet ik hiermee doen? Christus antwoordde: --Dien gekroonden worm zult gij brengen in eene zaal, waar al de foltertuigen verzameld zijn, die onder zijne regeering gebruikt werden. Telkens dat een arme onschuldige de pijne des waters verduren zal, die de menschen opzwelt lijk blazen; of de pijne der keersen, die hunne voetzolen en okselen verbranden; of de pijne der radbraking, die de ledematen plettert; of de pijne der olie; telkens dat een vrije ziel op den brandstapel den laatsten snik zal geven, moet hij op zijne beurt dien dood, die smerten verduren, opdat hij leere hoeveel kwaad een onrechtveerdig man doen kan, die over millioenen gebiedt; hij verga in de gevangenissen, hij sterve op de brandstapels, zuchte in ballingschap, ver van het Vaderland; hij worde geschavotteerd, ontpoorterd, gegeeseld, gebrandmerkt; hij weze rijk, opdat de bedezetters hem alles ontnemen; de afgunstige klage hem aan en de verbeurdverklaring brenge hem ten onder. Gij zult van hem maken een ezel, opdat hij zachtzinnig, mishandeld en slecht gevoed weze; een arme, opdat hij bedele en beleedigingen erlange; een arbeider, opdat hij zich afbeule en niet genoegzaam te eten krijge; vervolgens, als hij als mensch naar ziel en lichaam alles geleden heeft, maakt gij van hem een hond, opdat hij braaf weze en slagen krijge; een slaaf, omdat hij aan den meestbiedende verkocht worde; een soldenier, opdat hij vechte voor anderen en zich late dooden zonder te weten waarom. En als hij na afloop van driehonderd jaar aldus alle smerten, alle ellenden geproefd heeft, zult gij er een vrijen man van maken. Is hij in dien staat goed, gelijk Klaas was, geef dan in een lachend, lommerig oord, onder een schoonen boom, de eeuwige ruste aan zijn gebeente, en zijne vrienden zullen aan zijn graf komen weenen en bloemen strooien ter zijner gedachtenis. --Genade, mijn zoon, zeide Maria, hij wist niet wat hij deed, want macht doet het herte versteenen. --Geene genade, sprak Christus. --Ach, zeide Zijne Majesteit, had ik slechts een glas wijn van Andalusië. --Kom, sprak Satan, 't is uit met wijn, met gebraad en gevogelte. En naar het diepste der helle bracht hij de ziele van den armen keizer, die nog van zijn stukje ansjovis at. Uit medelijden liet Satan hem begaan. Dan zag ik die Heilige Maagd, die Klaas naar het hoogste des hemelrijks leidde, daar waar de sterren met trossen aan 't gewelf hangen. En daar waschten de engelen hem, tot dat hij schoon en jong was. En zij gaven hem rijstpap met zilveren lepels. En de hemel sloot zich." --Hij is in den hemel, sprak de weduwe. --De assche klopt op mijn hert, zei Uilenspiegel. LXXX. Gedurende de volgende drie en twintig dagen, werd Katelijne bleek en mager, en dorde zij, alsof zij verteerd werd door een inwendig vuur. Zij riep niet meer: Het vuur! Maakt open! mijn ziel wil er uit! doch in vervoering sprak zij gedurig tot Nele: Bruid ben ik; bruid moet gij wezen. Schoon is hij; lang haar; vurige liefde; koude knieën en koude armen! En Soetkin bezag haar treuriglijk, en dacht dat het een nieuwe uiting van waanzin was. Heure rede vervolgend, sprak Katelijne: --Driemaal drie is negen, een heilig getal. Hij alleen die 's nachts fonkelende oogen als katoogen heeft, ziet de geheimenis. Toen Soetkin heur op een avond zoo bezig hoorde, schudde zij vertwijfeld het hoofd. Doch Katelijne sprak: --Vier en drie, ongeluk onder Saturnus; onder Venus, een bruiloftgetal. Koude armen! Koude knieën! Een herte van vuur! Soetkin antwoordde: --Gij moogt van die leelijke heidensche afgoden niet spreken. Katelijne hoorde dit; zij sloeg een kruis en sprak: --Gezegend zij de grijze ruiter. Nele moet een man hebben, een schoonen man met een zweerd, een zwarten man met blinkend gelaat. --Ja, sprak Uilenspiegel, eene mannenstoverij, voor dewelke ik met mijn mes de saus zal maken. Nele bezag teederlijk heuren vriend, want zij was gelukkig omdat hij jaloersch was. --Ik wil dien niet, sprak zij. Katelijne antwoordde: --Wanneer komt hij, die in 't grijs gekleed, en altijd anders geleersd en gespoord is? Soetkin sprak: --Bidt God voor de uitzinnige. --Uilenspiegel, zei Katelijne, haal ons twee stoopen dobbele kuite, terwijl ik de heetekoeken bak. Soetkin vroeg waarom zij den Zaterdag vierde, naar de wijs van de Joden. Katelijne antwoordde: --Omdat het deeg gerezen is. Uilenspiegel stond met den grooten kroes van Engelsch tin in de hand, waarin juist twee stoopen gingen. --Moeder, vroeg hij, wat moet ik doen? --Ga, sprak Katelijne. Daar zij geene meesteresse in huis was, wilde Soetkin niet tegenspreken. Zij zegde tot Uilenspiegel:--Ga, mijn zoon. Uilenspiegel liep naar den Staak en kwam terug met twee stoopen dobbele kuite. Weldra verspreidde de geur der heetekoeken zich in de keuken, en allen hadden honger, tot zelfs Soetkin. Uilenspiegel liet het zich goed smaken. Katelijne had hem een grooten beker gegeven, zeggende dat, aangezien hij de eenige man, hoofd van het huis, was, hij meer moest drinken dan de anderen en vervolgens moest zingen. En zij lachte heimelijk, maar Uilenspiegel dronk, doch zong niet. Nele weende als zij Soetkin bleek en gansch ineengevallen zag zitten; alleen Katelijne was vroolijk. Na het avondmaal gingen Soetkin en Uilenspiegel naar boven op den zolder slapen; Katelijne en Nele bleven in de keuken, alwaar heure bedden nu stonden. Rond twee uren des morgens als Uilenspiegel, door het zware bier, al lang sliep, lag Soetkin gelijk alle nachten wakker, Maria biddende dat zij heur slaap zou zenden, doch Maria aanhoorde heur niet. Eensklaps hoorde zij den schreeuw van een nachtuil en, uit de keuken, antwoordde een dergelijke kreet; vervolgens, in de verte, in den kouter, weerklonken andere kreten en altijd scheen het heur dat men die in de keuken beantwoordde. Denkend dat het nachtvogelen waren, sloeg zij er niet verder acht op. Zij hoorde peerdengehennik en hoevengetrappel op den steenweg. Zij opende het venster en zag inderdaad twee gezadelde peerden, die stampend het gras van den berm schoren. Toen hoorde zij een schreeuwende vrouwenstem, een dreigende mannenstem, herhaalde slagen, nieuwe kreten, eene deur met gedruis toeslaan en angstige stappen de trap opklimmen. Uilenspiegel snorkte en hoorde er niets van; de deur van den zolder vloog open en, schier naakt, sprong Nele hijgend en snikkend binnen. En in haast schoof zij eene tafel, stoelen, een oud komfoor en al het huisraad dat zij vinden kon, tegen de deur. De laatste sterren verbleekten aan het uitspansel; de hanen kraaiden; zij kondigden den dageraad aan. Op het gerucht dat Nele maakte, keerde Uilenspiegel zich om in zijn bed, zonder wakker te worden. Nele viel om Soetkin's hals en sprak:--Soetkin, ik ben bang, steek eene keers aan. Soetkin deed het en Nele zuchtte voortdurend. Als de keers aangestoken was, bezag Soetkin het meisje, en ze zag dat heur hemd op den schouder gescheurd was. Op heur voorhoofd, heure kaken, in heuren hals zag zij bloedende schrammen, gelijk krabben van nagels. --Nele, vroeg Soetkin heur kussend, van waar komen die, schrammen? Steeds bevend en zuchtend, sprak het meisje: --Doe ons niet verbranden, Soetkin. Doch Uilenspiegel werd wakker en wreef zich de oogen, verblind als hij was door de klaarte der keers. Soetkin vroeg:--Wie is beneden? Nele antwoordde:--Zwijg, 't is de man dien Katelijne mij geven wil. Soetkin en Nele hoorden Katelijne plotseling schreeuwen, en heure beenen knikten van schrik.--Hij slaat heur om mij, sprak Nele. --Wie is er in huis? riep Uilenspiegel, uit zijn bed springend. Vervolgens liep hij door de kamer tot dat hij een zwaar stookijzer gevonden had, dat in eenen hoek lag. --Niemand, sprak Nele, ga niet beneden, Uilenspiegel! Maar hij luisterde niet, liep naar de deur, trok stoelen, tafels en komfoor uit den weg. Katelijne schreeuwde nog altijd beneden. Nele en Soetkin hielden Uilenspiegel vast, om zijn lijf, bij zijne beenen, en spraken:--Ga niet beneden, Uilenspiegel, 't zijn duivelen. --Ja, sprak hij, duivelsche man van Nele, ik breng u het stookijzer tot gade. Een huwelijk van ijzer en vleesch. Laat mij, beneden! Doch zij lieten hem niet los, want zij waren sterk, en klampten zich vast aan de leun van de trap. Maar zij vermochten niet hem te houden, en, naar beneden vliegend als een lawine, stormde hij de keuken binnen. Daar zag hij Katelijne bleek en ontdaan, en hoorde haar zeggen:--Hansken, waarom verlaat gij mij? 't Is mijne schuld niet; Nele is stout. Zonder te luisteren, opende Uilenspiegel de deur van het stalleken. Hij vond er niemand; hij liep naar den kouter en van daar op den steenweg: van verre zag hij twee dravende peerden in den morgennevel verdwijnen. Hij wilde ze achterhalen, maar ze renden gelijk de stormwind, die de droge bladeren opjaagt. Vol gramschap en vertwijfeling kwam hij binnen, fluisterend:--Zij hebben heur gehoond! En met een onheilspellend vuur in de oogen, bezag hij Nele; deze, die huiverend voor Soetkin en Katelijne stond, sprak: --Neen, Thijl, mijn geliefde, neen. Dit zeggende, keek zij hem zoo droef en oprecht in de oogen, dat Uilenspiegel zag dat zij de waarheid sprak. Toen ondervroeg hij heur: --Van waar kwamen die kreten? Waar gingen die mannen? Waarom is uw hemde gescheurd? Van waar komen die krabben op uwe kaken en uw voorhoofd? --Luister, Uilenspiegel, doe ons niet verbranden. Katelijne--God beware heur voor de helle--heeft sedert drie-en-twintig dagen een in 't zwart gekleeden, geleersden en gespoorden duivel tot vriend. Zijn gelaat blinkt lijk het vuur dat 's zomers, als 't warm is, schittert op de baren der zee. --Waarom zijt gij vertrokken, Hansken, mijn lieveling? sprak Katelijne, Nele is stout. Maar Nele, vervolgende, sprak:--Hij schreeuwt als een nachtuil om zijne komst te melden. Moeder ziet hem alle Zaterdagen in de keuken. Zij zegt, dat zijne kussen als ijs zijn en zijn lichaam als sneeuw. Hij slaat heur als zij niet doet wat hij heet. Eens bracht hij heur enkele guldens mee, doch hij nam heur al de andere af. Bij dit verhaal vouwde Soetkin de handen, om voor Katelijne te bidden. Katelijne sprak blijde: --Mijn lijf en mijn geest, alles zij hem. Hansken, mijn liefste, leid mij nog naar den Sabbat. 't Is Nele, die nooit komen wil! Nele is stout. --Bij de ochtendschemering toog hij henen, vervolgde het meisje, 's anderen daags vertelde moeder mij dan allerhande zonderlinge dingen.... Maar bezie mij toch zoo kwaad niet, Uilenspiegel. Gisteren zeide zij mij dat een schoon heer, in 't grijs gekleed en Hilbert genaamd, mij ten huwelijk wilde en thuis zou komen, om zich te toonen. Ik antwoordde dat ik geen man wilde, hij mocht schoon zijn of leelijk. Zij deed mij opblijven om hen te verbeiden; want zij is dan geenszins van heure zinnen, als 't minnarijen geldt. Wij waren half ontkleed, gereed om te gaan slapen; ik sliep op genen stoel. Toen zij binnenkwamen, werd ik niet wakker. Plotseling voelde ik iemand die mij omhelsde, mij in mijnen hals kuste. En in den maneschijn zag ik een helder gezicht, gelijk het schuim der branding in Hooimaand, bij broeiend weer, en hoorde ik stille fluisteren:--Ik ben Hilbert, uw verloofde; wees aan mij; 'k zal u rijk maken. Zijn gezicht stonk naar visch. Ik stiet hem weg; hij wilde mij nemen met geweld, maar 'k was sterker dan tien mannen als hij. Doch hij scheurde mijn hemde, kwetste mij aan mijn aangezicht en herhaalde: Wees aan mij, 'k zal u rijk maken.--Ja, zei ik, lijk mijne moeder, wier laatsten duit gij nemen zult.--Toen verdubbelde hij zijne pogingen, maar hij vermocht niets tegen mij. Hij was nog leelijker dan een doode, en ik krabde hem zoo geweldig met mijne nagelen in zijne oogen, dat hij kermde. Zoo geraakte ik los, en kwam ik bij Soetkin vluchten. Katelijne herhaalde gedurig: --Nele is stout. Waarom zijt gij zoo gauw vertrokken, Hansken, mijn liefste? --Waar waart gij, slechte moeder, sprak Soetkin, terwijl men de eer van uw kind wilde rooven? --Nele is stout, zegde Katelijne. Ik zat bij mijn zwarten heer, toen de grijze duivel met bloedend gelaat bij ons kwam en sprak: Kom mede, kameraad, het deugt hier niet; de mannen willen ons doodslaan en de vrouwen hebben messen aan heure vingeren. Daarop sprongen zij te peerd en verdwenen zij in den nevel. Nele is stout! LXXXI. 's Anderen daags, onder 't ontbijt, sprak Soetkin tot Katelijne: --Gij ziet dat wee en smerte mij overal volgen, wilt gij mij uw huis doen ontvluchten, met uwe verdoemde hekserijen? Maar Katelijne sprak: Nele is stout. Kom weder, mijn Hansken. Den volgenden Woensdag kwamen de beide duivelen terug. Sedert den Zaterdag sliep Nele bij de weduwe Vanden Houte, zeggende dat zij niet langer bij Katelijne mocht vernachten, om Uilenspiegel, mits dit opspraak zou verwekken. Katelijne ontving heuren zwarten heer en zijnen vriend in de keete, die tot waschhuis diende en waar de broodoven stond. En zij onthaalde ze op ouden wijn en gerookte ossetong. De zwarte sprak tot Katelijne: --Om een groot werk te verrichten, hebben wij veel geld van noode; geef ons wat gij kunt. Toen Katelijne hun maar één gulden geven wilde, dreigden ze heur met den dood. Maar zij lieten heur los voor twee gouden karolussen en zeven deniers. --Komt 's Zaterdags niet meer, zeide zei. Uilenspiegel kent dien dag en gewapend zal hij u wachten om u beiden te dooden, en na u zou ik ook sterven. --Wij zullen den naasten Dinsdag komen, zegden zij. Dien dag sliepen Uilenspiegel en Soetkin zonder vreeze voor de duivelen, want zij meenden dat ze 's Zaterdags kwamen. Katelijne stond op en ging zien in de keete of heure vrienden daar waren. Zij was zeer ongeduldig, want sedert dat zij Hansken weergezien had, was heure uitzinnigheid grootelijks verminderd, daar het minnegekheid was, naar men zeide. Als zij hen niet zag, was zij droef en troosteloos; maar in het veld, uit de richting van Sluis, hoorde zij 't geschreeuw van den nachtuil en zij ging er op af. En langs eenen dijk van rijshout en graszoden stappend, hoorde zij aan den anderen kant van dien dijk de beide duivelen samen in gesprek. De eene zei: --Ik moet de helft hebben. De andere antwoordde: --Gij krijgt niets; wat Katelijne behoort, behoort mij. Zij vloekten en twisten wie de have en de minne van Katelijne en Nele al te gader hebben zou. Doch van schrik, bleef Katelijne roerloos luisteren. Weldra hoorde zij ze vechten en een hunner zeggen: "Dat ijzer is koud", dan een gereutel en den val van een zwaar lichaam. Verschrikt, keerde zij naar heure woning terug. Rond twee uren van den nacht hoorde zij opnieuw het gekras van den nachtuil, doch deze reis was 't in hare lochting. Zij deed open en zag heuren vriend voor de deur staan. Zij vroeg hem: --Wat hebt gij met den andere gedaan? --Hij zal niet meer komen. Hij omhelsde en kuste haar. En zij vond hem nog kouder dan gewoonte. En Katelijne was goed bij heur verstand. Toen hij heenging, eischte hij twintig gulden, alles wat zij bezat: zij gaf er hem zeventien. Door nieuwsgierigheid gedreven, keerde zij 's anderen daags terug naar den dijk, maar zij vond niets dan op het gras eenen bloedplas zoo groot als eene doodkist, 's Avonds wischte de regen de bloedvlek uit. En den volgenden Woensdag hoorde zij opnieuw het gekras van den nachtuil. LXXXII. Telkens dat Uilenspiegel geld noodig had om Katelijne 't gemeenschappelijk verteer te betalen, ging hij 's nachts den steen opheffen van het gat nabij den waterput, en nam hij eenen karolus. Op een avond zaten de drie vrouwen te spinnen; Uilenspiegel maakte eene doos, die de baljuw hem besteld had. Met veel vaardigheid sneed hij er een schoone jachtpartij op, met eenen koppel Henegouwsche honden, groote, bloeddorstige honden van Candia, Brabantsche honden die getweeën loopen en ooreneters genoemd worden, verders allerhande dikke en magere honden, alsmede mopsen en hazewinden. Terwijl Katelijne daar was, vroeg Nele aan Soetkin of ze heuren schat niet elders verbergen zou. De weduwe antwoordde argeloos, dat hij niet beter kon zijn dan nevens den muur van den steenput. Rond het midden van den Donderdagnacht, werd Soetkin gewekt door Bibulus Snuffius, die zeer vinnig blafte, doch niet langdurig. Ze dacht dat het niets was, en sliep weder in. Toen Soetkin en Uilenspiegel Vrijdagsmorgens met den dageraad, opstonden, zagen zij, dat Katelijne tegen heure gewoonte, in de keuken niet was; en het vuur was niet aangestoken en de melk kookte niet. Zij waren verwonderd en keken of ze bij toeval in de lochting niet was. In weerwil van den motregen, zagen zij heur staan met loshangend haar, in heur hemd, nat en bibberend, zonder te durven binnenkomen. --Wat doet gij daar, schier naakt, in den regen? --Ha! zegde ze, ja, ja, groot wonder! En ze wees naar den hond die, verworgd, levenloos uitgestrekt lag. Uilenspiegel dacht terstond aan den schat. Hij liep er henen. Het hol was ledig en de aarde in 't ronde gestrooid. Hij vloog naar Katelijne, en driftig heur slaande vroeg hij: --Waar zijn de karolussen? --Ja, ja, groot wonder! antwoordde Katelijne. Nele, die toeliep, verdedigde heure moeder en smeekte: --Sla niet, Uilenspiegel! Hij hield op met slaan. Soetkin kwam toen bij en vroeg wat er scheelde. Uilenspiegel wees naar den verworgden hond en het ledige gat. Soetkin werd doodsbleek en sprak: --Gij beproeft mij wel hard, heer God. Mijn arme voeten! En zij zegde dat, om de smert die zij uitstond en om de pijniging die zij nutteloos ondergaan had voor de gouden karolussen. Nele, als ze Soetkin zoo verduldig zag, begon vertwijfeld te weenen. Katelijne zwaaide met een stuk perkament en vervolgde: --Ja, groot wonder is er geschied. Dezen nacht is hij gekomen, braaf en schoon. Op zijn gelaat had hij dien witten schijn niet meer, die mij steeds zoo verschrikte. Hij sprak mij liefdevol aan. Ik was verrukt en mijn hert hoorde hem toe. Hij zegde mij: Nu ben ik rijk en weldra breng ik duizend gouden florijnen.--Ja, zeide ik, dat doet mij meer genoegen voor u dan voor mij, Hansken, mijn liefste.--Maar is hier niemand, in huis, dien gij liefhebt en voor wien ik iets doen kan?--Neen, antwoordde ik, zij die hier zijn, hebben niemand van noode.--Zijn Soetkin en Uilenspiegel dan rijk? vroeg hij.--Zij leven zonder iemands hulpe, antwoordde ik.--Niettegenstaande de verbeurte?--Daarop antwoordde ik dat gij liever de pijnbank onderstaan hadt, dan uwe have te laten ontnemen.--Dat wist ik, sprak hij. En stille en zachtjes giegelend, begon hij te spotten met den baljuw en de schepenen, omdat zij u geenerlei belijdenis konden ontrukken. En toen lachte ik insgelijks. 't Ware ook dom geweest, sprak hij, van hunnen schat in het huis te verbergen.... Ik lachte. "Of in den kelder?" Ik knikte van neen. "Of in de lochting?" Ik antwoordde niet.--Ha! sprak hij, dit ware zeer onvoorzichtig.--Integendeel, sprak ik, want water noch muur zullen iets uitbrengen. En hij lachte voort. --Dien nacht vertrok hij vroeger dan gewoonte, na mij een poeierken gegeven te hebben met hetwelk ik, naar hij zeide, naar den schoonsten sabbat zou gaan. Ik deed hem uitgeleide tot aan de deur van de lochting, en ik was slaapdronken. Ik ging, zooals hij gezeid had, naar den sabbat en kwam eerst met de ochtendschemering weder, hier ter plaatse, waar ik den hond verworgd en het gat open vond. Dat is een wreede slag voor mij, want ik beminde hem teederlijk en schonk hem mijne ziel. Maar ik zal u alles geven wat ik bezit, en dag en nacht werken om u te onderhouden. --Ik ben als ijzer op het aambeeld; God en een dief treffen mij tegelijk, zegde Soetkin. --Zóó moogt gij niet spreken, antwoordde Katelijne; hij is geen dief, maar een duivel. Ten blijke zal ik u het perkament toonen, dat hij in de lochting achterliet. Daarop staat geschreven: "Vergeet nimmer mij te dienen. Binnen driemaal twee weken en vijf dagen, krijgt gij dobbel terug. Koester geen twijfel, of het kost u het leven."--En hij zal woord houden. --Arme zinnelooze! sprak Soetkin. Het was heur laatste verwijt. LXXXIII. De twee weken waren driemaal voorbij en de vijf dagen insgelijks, maar de duivel kwam niet terug. Doch Katelijne wanhoopte niet. Soetkin werkte niet meer; zij stond gedurig bij het vuur, gebogen en kuchende. Nele gaf heur de beste en geurigste kruiden; maar dat alles kon niet baten. Uilenspiegel ging de hut niet meer buiten, uit vreeze dat Soetkin onderwijl stierf. Vervolgens kon zij niet meer eten of drinken zonder over te geven. De chirurgijn-baardemaker kwam en deed heur eene lating; en toen was zij zoo zwak, dat zij van heure bank niet meer kon opstaan. Eindelijk, uitgeteerd van verdriet en van smert, sprak zij op een avond: --Klaas, mijn man! Thijl, mijn zoon! Dank, de Heere neemt mij tot zich! En zij blies den laatsten ademtocht uit. Katelijne dorst bij heur niet waken, daarom deden Uilenspiegel en Nele het getweeën, en heel den nacht baden zij voor de arme ziele. Bij de ochtendschemering vloog een zwaluw het open venster binnen. --De vogel der zielen, sprak Nele, dat is een goed teeken: Soetkin is in den hemel. De zwaluw vloog driemaal rond de kamer en verdween met een schellen kreet. Vervolgens kwam een andere zwaluw binnen, grooter en zwarter dan de eerste. Zij vloog rondom Uilenspiegel en deze sprak: --Vader en moeder, de assche klopt op mijne borst, ik zal doen wat gij vraagt. En de tweede zwaluw vloog kwetterend heen als de eerste. De oosterkim verbleekte. Uilenspiegel zag duizenden zwaluwen rakelings over de weide vliegen, en de zonne rees op. En Soetkin werd op het armenveld begraven. LXXXIV. Sedert Soetkin's dood, liep Uilenspiegel droomend, treurig of grammoedig de keuken op en neer; hij luisterde niet meer, at en dronk wat men hem voorzette, zonder zelf iets te nemen. En dikwijls stond hij 's nachts op. Te vergeefs sprak de zoete stem van Nele hem moed in, te vergeefs zeide Katelijne hem, dat zij wist dat Soetkin bij Klaas in den hemel was; steeds antwoordde Uilenspiegel: De assche klopt. En hij geleek een waanzinnige en Nele weende als zij hem zoo naargeestig zag. En de vischverkooper bleef alleen in zijn huis als een vadermoorder, en dorst slechts 's avonds buitenkomen; want de mannen en vrouwlieden die hem zagen, jouwden hem uit en heetten hem moordenaar, en de kleine kinderen vluchtten voor hem, daar men hun gezegd had, dat hij de hangman was. En geschuwd door een iegelijk, dwaalde hij eenzaam in 't ronde, zonder eene taveerne te durven binnengaan; want men wees er hem met den vinger, en, al bleef hij er slechts een korte wijl, de andere klanten ledigden hun glas en gingen heen. Daarom zagen de weerden hem noode komen, en zij sloten liever de deur vóór zijn neus. Toen deed de vischverkooper hun nederig zijn beklag, maar zij antwoordden hem, dat zij wel mochten tappen, maar dat zij daartoe geenszins waren gedwongen. Eindelijk ging de vischverkooper drinken in den Rooden Valk, eene kleine herberg buiten de stad, aan de vaart naar Sluis. Daar wilde men hem bedienen, want 't waren arme lieden, wien alle geldstukken welkom waren. Maar de weerd of de weerdin uit den Rooden Valk spraken nooit een woord tot hem. Daar waren twee kinderen en een hond: als de vischverkooper de kleinen wilde streelen, liepen zij weg; en als hij den hond riep, toonde deze brommend zijn tanden. Op een avond stond Uilenspiegel aan de zulle; als Mathijssen, de kuiper, hem zoo droomerig zag, zeide hij hem: --Gij moet werken met uwe handen, om de smert te vergeten. --De assche van Klaas klopt op mijne borst, antwoordde Uilenspiegel. --Ha! zei Mathijssen, de ellendige vischverkooper leidt een nog treuriger leven dan gij. Niemand spreekt tot hem en elkeen schuwt hem, zoodat hij genoodzaakt is bij de arme lieden uit den Rooden Valk te gaan, om zijn kapperken bruinbier in eenzaamheid te drinken. 't Is een groote straffe. --De assche klopt! sprak nogmaals Uilenspiegel. Dien zelfden avond, terwijl het negen uren sloeg op Onze-Lieve-Vrouwetoren, ging Uilenspiegel naar den Rooden Valk en, ziende dat de vischverkooper er niet was, ging hij traagzaam slenteren onder de boomen langs de vaart. 't Was een heldere maneschijn. Hij zag den moordenaar komen. Juist als hij voorbij hem kwam, kon hij hem van dichtbij zien, en, luide sprekend lijk de menschen die in alleenigheid leven, hooren zeggen:--Waar mogen die karolussen steken? --Waar de duivel ze gevonden heeft, antwoordde Uilenspiegel, en meteen gaf hij hem een vuistslag in 't gezicht. --Laas! sprak de vischverkooper, ik herken u, gij zijt de zoon, heb medelijden, ik ben oud en krachteloos! Wat ik deed was geenszins uit haat, maar om Zijne Majesteit te dienen. Schenk mij vergiffenis. Ik zal u het huisraad afstaan dat ik gekocht heb, en gij moet er mij geen oortje voor geven. Is 't niet genoeg? Ik kocht het voor zeven gouden florijnen. Ik geef u alles en nog een halven gulden daarbij, want ik ben niet rijk, dat moet gij niet denken. En knielend vroeg hij vergiffenis. Als Uilenspiegel hem zoo verachtelijk, zoo bang en zoo lafhertig zag, smeet hij hem in de vaart. En hij toog henen. LXXXV. De lichamen der slachtoffers walmden op de brandstapels. Aan Klaas en Soetkin denkend, weende Uilenspiegel eenzaam in stilte. Op een avond ging hij bij Katelijne, om heur hulp en raad te vragen. Zij was alleen met Nele, die naaide bij het licht. Op 't gerucht dat hij bij zijn binnenkomen maakte, hief Katelijne het hoofd op, als iemand die uit een zwaren slaap schiet. Hij sprak: --De assche van Klaas klopt op mijne borst, ik wil Vlaanderenland verlossen. Ik vroeg het aan den grooten God van hemel en aarde, doch hij antwoordt mij niet. Katelijne sprak: --De groote God kon u niet hooren; gij moet eerst tot de sylphen spreken, die tusschen hemel en aarde zweven en de klachten der menschen ontvangen en overdragen aan de engelen, om ze naar den troon des hemelrijks te brengen. --Help mij daartoe, sprak hij, en 'k zal u met mijn bloed betalen, als 't noodig is. Katelijne sprak: --Ik zal u helpen, zoo een meisje dat u bemint, u wil medenemen naar den Sabbat der Lentegeesten, het Pascha van 't Levenssap. --Ik zal hem meenemen, zegde Nele. In een kristallen beker goot Katelijne een grijsachtig vocht, dat zij streek aan hunne slapen, neusgaten, palmen der handen en polsen; zij deed hun elk een snuifken witte poeier eten, en zei dat ze elkander in de oogen moesten zien, opdat hunne zielen één zouden worden. Uilenspiegel keek Nele aan, en de zoete oogen van 't meisje ontstaken in hem een blakerend vuur; toen begon het vocht te werken en hij voelde als duizenden spelden in zijn lijf steken. Vervolgens ontkleedden zij zich, en zij waren schoon in hunne schamelheid, verlicht door de lamp: hij in al zijn fiere kracht, zij in heure liefelijke bevalligheid. Maar reeds half ingeslapen, zagen zij elkander niet. Toen legde Katelijne het hoofd van het meisje in Uilenspiegels arm en zijne hand op heur hert. En zoo bleven zij naast malkander liggen. Het scheen hun beiden, dat hunne elkander rakende lichamen de zachte warmte hadden van de zonne, in de maand van de rozen. Zij stonden op, gelijk zij later zeiden, klommen op de vensterbank, vlogen van daar in de ruimte en voelden, dat de lucht hen droeg als het water de schepen draagt. Toen zagen zij niets meer, noch de aarde waar de arme menschenkinderen sliepen, noch den hemel waarin zoo even de wolken voor hunne voeten holden. En zij zetten den voet op Sirius, de koude sterre. Van daar werden zij op de pool geworpen. Daar zagen zij, niet zonder schrik, een naakten reus, den reus Winter, met ruig haar, op schotsen, met den rug tegen eenen ijsmuur gezeten. Een huilende troep ijsberen en zeehonden zwommen in de plassen rond hem. Met heesche stemme riep hij op: hagel, sneeuw, koude regenbuien, donderwolken, rosse, stinkende nevelen, dwarrelwinden en de snerpende noordenwinden. En allen woedden te gelijk in dit akelig oord. De reus lachte al dien rampspoed toe en vlijde zich neer op de bloemen die zijne hand verwelkt, op de bladeren die zijn adem verdroogd had. Dan zich vooroverbuigend en den grond met zijne nagelen krabbend, er met de tanden in bijtend, groef hij een hol, ten einde het hert der aarde te bereiken, om het te verslinden, en de lommerige bosschen tot zwarte kolenbedden, de gouden korenaren tot verbrand stroo, de vruchtbare landouwen tot dorre vlakten te verkeeren. Doch het herte der aarde was van vuur, en hij dorst het niet naderen, maar trok zich, bevreesd, terug. Daar troonde hij als koning, en ledigde hij zijnen beker traan, te midden van de beren en zeehonden en van de geraamten dergenen die hij doodde op zee, op het land en in de hutten der armen. Blijde hoorde hij de beren brommen, de zeehonden huilen, de beenderen kletteren van de geraamten van menschen en beesten, onder de klauwen van gieren en raven, die er een laatsten hap vleesch aan zochten, alsook het gekrakkrak van de ijsschotsen, die in het doode water tegen elkander stootten. En de stem van den reus was gelijk het geloei van den orkaan, het geschuifel van den storm en 't gehuil van den wind in de schoorsteenen. --Ik heb koude en ben bang, zei Uilenspiegel. --Hij vermag niets tegen de geesten, antwoordde Nele. Plotseling ontstond een groote beweging onder de zeehonden, die ijlings in 't water trokken, onder de ijsberen, die, met neerhangende ooren, jammerlijk bromden en onder de raven, die, krassend van angst in de wolken verdwenen. En nu hoorden Nele en Uilenspiegel de doffe slagen van den stormram tegen de muren van ijs, waarop de reus Winter gezeten was. En de muur kloofde en waggelde op zijne grondvesten. Doch de reus Winter hoorde niets, en hij huilde en tierde blijmoedig, vulde en ledigde zijnen beker en zocht naar het hert van de aarde om het te verstijven, maar hij dorst het niet aanraken. De slagen weerklonken harder en harder, de muur spleet meer en meer, en een regen van ijsscherven viel rondom hem. En de beren gromden jammerlijk en de zeehonden huilden in de doode wateren. De muur stortte in, de zonne werd zichtbaar; een schoone, jonge man met een gouden akst in de hand, daalde neder. Die man was Lucifer, koning Lente. Als de reus hem bemerkte, wierp hij zijn beker traan weg en smeekte hem niet te dooden. En bij den zoelen adem van koning Lente, verloor de reus Winter al zijne kracht. Toen nam de koning een diamanten keten, en hij bond er den reus mee vast aan de pool. Dan riep hij, doch teeder en liefdevol. En uit den hemel daalde een schoone, blonde vrouw. Zij zette zich nevens den koning en zeide tot hem: --Sterke man, gij zijt mijn overwinnaar. Hij antwoordde: --Hebt gij honger, eet; hebt gij dorst, drink; zijt gij bang, kom bij mij: ik ben uw man. --Ik heb honger en dorst alleen naar u, zegde zij. De koning riep nog zeven reizen met verschrikkelijke stemme. En er was een groot gedruisch van donders en bliksemen, en achter hen verrees een gehemelte van zonnen en sterren. En beiden zetten zich op den troon. Toen weerklonk een geroep des konings en der vrouwe; hun edel gelaat verroerde niet, en hun gebaar was niet strijdig met hunne kracht en waardigheid. Op die kreten ontstond een golvende beweging in den grond, in den harden steen, in de ijsschotsen. En Nele en Uilenspiegel hoorden een gerucht lijk dat, welk reusachtige vogelen zouden maken, die de schaal van ontzaglijke eieren wilden doorpikken. En, in die rijzing en daling van den grond, gelijk de baren der zee, waren vormen als van een ei. Eensklaps rezen allerwegen boomen op, wier dorre takken zich strengelden, wier stammen wankelden lijk dronken mannen. Dan scheidden zij, een groote ruimte tusschen zich latend. Aardgeesten stegen uit den geschokten grond; uit het diepst van het woud kwamen de boschgeesten, uit de naburige zee de watergeesten. Uilenspiegel en Nele zagen daar de ruige, gebochelde, grijnzende en mismaakte dwergen, die de schatten bewaren; de vorsten der gesteenten; de boschmannen, die leven als boomen en, in stee van mond en maag, onderaan 't gezicht vezelige wortels dragen, om aldus hun voedsel uit de aarde te zuigen; de bergvorsten, die niet kunnen spreken, hert noch ingewand hebben, zich bewegen als ledepoppen in schittergewaad. Daar waren dwergen van vleesch en beenderen, met hagedissteerten en kikvorschkoppen, met eene lanteern op het hoofd, die 's nachts op de schouders van de dronken voetgangers of vreesachtige reizigers springen, en, hunne lanteern zwierend, hen leiden en brengen naar sompen of spelonken, terwijl de arme verdwaalden meenen dat die lanteern de keerse is, die flikkert in hunne woning. Daar waren ook de bloemenmaagden, dochteren vol vrouwelijke kracht en gezondheid, fier over heure schoonheid, en die heur krachtig haar als een zijden mantel openspreidden. Hare vochtige oogen schitterden als perelmoer in het water, het vleesch van heur lichaam was vast, blank, zacht gebronsd door het licht; uit heuren rooden mond kwam een adem, geuriger dan seringabloesem. Zij zijn het, die, minneziek, 's avonds in waranden en hovingen zwerven, ofwel in het diepst der bosschen, langs de lommerige paden, op zoek naar de ziele eens mans, om de genieting der minne te smaken. Zoodra een jongeling en zijne geliefde voorbij haar komen, beproeven zij het meisje te dooden, of blazen het weerstand biedende meideken liefdelust in, opdat zij heuren minnaar gehoor geve; want dan krijgt de bloemenmaagd de helft van de kussen. Nele en Uilenspiegel zagen ook uit het diepste der hemelen de beschermgeesten der sterren nederdalen, alsmede de geniën van wind, van dauw en van regen, gevleugelde jongelingen die de aarde bevruchten. Dan verschenen aan alle punten des hemelrijks de vogelen der zielen, de lieve zwaluwen. Met hunne komst scheen het licht heller. Bloemenmaagden, vorsten der steenen en der bergen, boschmannen, water-, vuur- en aardgeesten riepen allen te gader: Licht! levenssap! glorie aan den koning Lente! Hoewel het geschal van dien roep machtiger was dan 't geloei van de woedende zee, en van 't losgeketend orkaan, klonk het als een zoete muziek in de ooren van Nele en Uilenspiegel, die, stom en onbeweeglijk, achter den knoestigen stam van een eikeboom neergehurkt zaten. Maar heviger werd hunne vrees, toen de geesten, bij duizenden zich zetten op zetels van reusachtige spinnekoppen, kikvorschen met olifantssnuiten, ineengekronkelde slangen, krokodillen die recht op den steert stonden en eene menigte geesten in den muil hielden, slangen die meer dan dertig dwergen van beider kunne schrijlings op haar golvend lijf droegen, en wel honderdduizend insecten, grooter dan reuzen, gewapend met zweerden, spiesen, zeisen, vorken met zeven tanden, en allerhande moordtuigen. Zij vochten met een ijselijk gedruisch, en de sterken verslonden de zwakken, tot bewijs dat de Dood uit het Leven en het Leven uit den Dood komt. En uit heel de wemelende, dichte, verwarde menigte van geesten steeg een gedruisch op, dat leek op het dof gerol van een verren donder en het gerucht van honderden wevers, vollers, slotenmakers, die samen aan den arbeid zijn. Plotseling verschenen de geesten van het levenssap; zij waren kort, dik, met lendenen zoo breed als het Heidelbergsche vat, dijen zoo dik als wijnmudden, en spieren zoo forsig en sterk, dat men zou gezegd hebben dat hun lichaam gemaakt was van groote en kleine eieren, het een op het andere, met een rood vel overdekt, vettig en blinkend als hun dunne baard en rossig haar; en in de handen hielden zij groote bekers met een vreemdsoortig vocht. Als de geesten ze zagen komen, ontstond er onder hen een groote trilling van vreugde; boomen en planten bewogen zich en de aarde scheurde open om te drinken. En de geesten van het levenssap schonken wijn: terstond begon alles te botten, te groeien, te bloeien; het gras was vol gonzende diertjes, en de lucht vol vogels en pepels; de geesten schonken voort, en die van beneden ontvingen den wijn zooals zij konden: de bloemenmaagden openden den mond, of sprongen op heur rosse schenkers en kusten ze, om meer te krijgen; de eenen vouwden de handen smeekend te zamen; anderen zaten stille en lieten zich met wijn beregenen; doch allen, zoo dorstigen als gelaafden, zochten den wijn en bij elk dropje dat zij kregen, werden zij levendiger. En daar waren geene grijsaards, doch allen, schoonen of leelijken, waren vol vinnige kracht en levende jeugd. En zij lachten, riepen, zongen, terwijl zij elkander achtervolgden in de boomen als eekhorentjes, in de lucht als vogelen; en elke man zocht zijn wijfje en verrichtte onder Gods hemel het heilige werk der natuur. En de geesten van het levenssap brachten aan den koning en aan de koningin een grooten beker wijn. En de koning en de koningin dronken, en kusten elkander. Vervolgens omhelsde de koning de koningin, en hij stortte den beker uit op boomen, bloemen en geesten, en riep: --Glorie aan het Leven! glorie aan de vrije Lucht! glorie aan de Kracht! En allen riepen: --Glorie aan de Natuur! glorie aan de Kracht! En Uilenspiegel nam Nele in zijne armen. Aldus ineengestrengeld, begon een dans, als een warreldans van droge bladeren in de macht eener windhoos, in denwelke alles in beweging was, boomen, planten, insecten, vlinders, hemel en aarde, koning en koningin, bloemenmaagden, bergvorsten, watergeesten, gebochelde dwergen, vorsten der steenen, boschmannen, lanteerndragers, beschermgeesten der sterren en de honderd duizenden gruwelijke insecten, die hunne spiesen, zeisen en vorken met zeven tanden ondereenmengden. En aan dien duiveldans, hollend door de ruimte, namen de zon, de maan, de planeten, de sterren, de wind, de wolken insgelijks deel. De eik, waaraan Nele en Uilenspiegel zich vastklemden, draaide in de dwarreling mee, en Uilenspiegel zeide tot Nele: --Liefste, nu gaan wij sterven. Een geest hoorde hen, en zag dat zij stervelingen waren. --Aardelingen, sprak hij, aardelingen in dit oord! En hij trok hen van den boom en smeet hen in 't gedrang. En Uilenspiegel en Nele vielen zachtjes op den rug van de geesten, die ze kaatsend naar malkander smeten en spraken: --Gegroet, menschenkinderen! Welkom, aardwormen! Wie wil het knaapje en het meideken? Zij komen ons bezoeken, de weekelingen. --Genade! riepen Nele en Uilenspiegel, die van den een naar den anderen vlogen. Maar de geesten luisterden niet, en beiden vlogen in't ronde, met het hoofd omlaag en de beenen omhoog, lijk pluimpjes in den winterwind, terwijl de geesten spraken: --Glorie aan de mannekens en aan de vrouwkens! Dat zij dansen als wij! De bloemenmaagden wilden Uilenspiegel en Nele van malkander scheiden; zij sloegen heur en hadden ze gedood, als de koning geen einde aan den dans gesteld had, met deze woorden: --Men brenge die beide aardwormen vóór mij! Zij werden gescheiden; en elke bloemenmaagd trachtte Uilenspiegel aan de andere te ontrukken, zeggende: --Thijl, wilt gij sterven voor mij? --Fluks, antwoordde Uilenspiegel. En de boschgeesten, die Nele droegen, zeiden: --Waarom zijt gij geene ziel lijk wij, wij zouden u nemen! --Hebt geduld, antwoordde Nele. En zoo kwamen zij vóór den troon van den koning; en zij beefden, als zij zijn gouden akst en zijn ijzeren kroon in het gezicht kregen. Hij vroeg hun: Wat komt gij hier doen, nietelingen? Zij antwoordden niet? --Ik ken u, tooveresseknop, voegde de koning er bij, en ook u, kooldragerswelp; maar zoo gij door allerlei toovermiddelen in deze werkplaats der Natuur zijt gedrongen, waarom houdt gij nu den bek als volgepropte kapoenen? Nele beefde als zij den verschrikkelijken duivel bezag, doch Uilenspiegel hernam zijne mannelijke stoutmoedigheid en antwoordde: --De assche van Klaas klopt op mijn hert. Doorluchtige vorst, in naam des Pausen maait de Dood de krachtigste mannen, de bevalligste vrouwlieden van Vlaanderenland; zijne privileges zijn verbroken, zijne keuren vernietigd, de hongersnood ondermijnt het, zijne wollenwevers verlaten het, om in den vreemde vrijen arbeid te zoeken. Het zal sterven, als men het niet ter hulpe komt. Ik ben maar een arme nieteling, die op de wereld kwam als een iegelijk, leefde als hij kon, onvolmaakt, bekrompen, onwetend, geenszins deugdzaam, en de menschelijke of goddelijke gratie teenemaal onweerdig. Doch Soetkin stierf ten gevolge van de pijnen der tortuur en van droefheid, en Klaas werd in een schrikkelijk vuur verbrand. Ik wilde hen wreken, en ik deed het eenmaal; ik wilde dien bodem, bezaaid met de beenderen zijner telgen, gelukkig zien, en vroeg aan God den dood zijner beulen, maar hij aanhoorde mij niet. Moede van klagen, aanriep ik u door de tooverkracht van Katelijne, en wij vallen u te voet, mijn bevende gezellinne en ik, om u te bidden dit rampzalige land te verlossen. De vorst en zijne vrouwe antwoordden samen: Door den krijg en door het vuur, Door den dood en door het zweerd, Zoek de Zeven. In den dood en in het bloed, In de puinen en de tranen, Vind de Zeven. Leelijk, wreede, boos, wanstaltig. Echte geesels der arme aarde, Brand de Zeven. Wacht, luister en zie, Zeg ons, kleine, zijt ge in uw schik niet? Vind de Zeven. En al de geesten zongen samen: In den dood en in het bloed, In de puinen en de tranen, Zoek de Zeven. Wacht, luister en zie, Zeg ons, kleine, zijt ge in uw schik niet? Vind de Zeven. --Maar, sprak Uilenspiegel, Hoogheid en gij, heeren geesten, ik begrijp niets van uwe tale. Zeker spot gij met mij. Doch zonder hem te aanhooren, gingen zij voort: Raakt het Noorden Kussend het Westen Rampspoed is uit. Vind de Zeven En den Gordel. En dat met zooveel overeenstemming en machtigen maatklank, dat de aarde beefde en de hemelen sidderden. En de vogelen floten, de raven krasten, de musschen tjilpten, de nachtuilen kloegen en vlogen uitzinnig in het ronde. En de dieren der aarde, leeuwen, slangen, beren, herten, gemsen, wolven, honden en katten brulden, sisten, bromden, schreeuwden, huilden, jankten, mauwden verschrikkelijk. En de geesten zongen: Wacht, luister en zie, Heb de Zeven lief En den Gordel. En de hanen kraaiden, en al de geesten verzwonden, buiten een booze bergvorst, die Uilenspiegel en Nele elk bij een arm nam en ze vrij onzacht naar beneden smeet. Zij lagen naast elkander als om te slapen, als de frissche morgenwind hen wakker maakte. En Uilenspiegel zag Nele's lief gezicht, in gouden glans door de rijzende zonne bestraald. TWEEDE BOEK. I. Dien morgen, 't was in Herfstmaand, nam Uilenspiegel zijnen stok, drie gulden die Katelijne hem gaf, eene snede brood met een stuk verkenslever, en hij vertrok naar Antwerpen, op zoek naar de Zeven. Nele sliep. Onderwege werd hij gevolgd door een hond, die op den reuk van de lever afkwam. Uilenspiegel wilde den hond wegjagen, maar deze bleef halstarrig meeloopen, waarop Uilenspiegel hem de volgende rede hield: --Hondje, mijn beestje, gij handelt verkeerd met uw huis te verlaten, alwaar goede porties, lekkere kliekjes, mergbeenderen u wachten, om op goed valle 't uit een zwerver te volgen, wien het zelfs aan wortelen zal ontbreken om u toe te werpen. Geloof mij, onbezonnen hondje, keer terug naar uwen baas. Vermijd regen, sneeuw, hagel, mist, ijzel en andere liefelijkheden, die het lot van de zwervers zijn. Blijf u warmen in den hoek van den heerd bij het lustige vuur, en laat mij voortgaan in modder, in stof, in koude en hitte, heden gestoofd en morgen bevroren, des Vrijdags verzadigd en 's Zondags verhongerd. Keer terug van waar gij komt, hondje van weinig ondervinding, en gij zult verstandig handelen. Het beest scheen Uilenspiegel maar niet te begrijpen. Het kwispelsteertte en sprong zoo hoog als het kon. Uilenspiegel meende dat het uit vriendschap was, maar vergat de lever, die in zijne tassche stak. Hij ging voort, de hond volgde. Als zij alzoo bijna een uur gegaan hadden, zagen zij op de baan eene kar, bespannen met een ezeltje, dat den kop liet hangen. Op den berm van den weg, tusschen twee distelstruiken, zat een man met in eene hand eenen hamelbout en in de andere eene bottel, waaraan hij zich goed deed. Als hij niet at of dronk, zuchtte en weeklaagde hij. Uilenspiegel stond stil, de hond insgelijks. Bout en lever riekend, beklom hij den berm. Daar ging hij nabij den man op zijn achterste zitten, krabde aan zijn wambuis, om beetjes te vragen, doch de man stiet hem terug met den elleboog, en zuchtte erbarmelijk met den bout omhoog. De hond jankte uit begeerlijkheid; en de ezel, grammoedig omdat hij, ingespannen, de distelen niet kon bereiken, begon te balken. --Wat is er, Jan? vroeg de man tot den ezel. --Niets, antwoordde Uilenspiegel, maar hij zou zich willen vergasten aan de distelen, die naast u groeien; en deze hond zou evenmin boos zijn, nadere kennis te maken met het been, dat gij in de hand hebt. In afwachting daarvan, kan hij beginnen met de lever, die ik hier heb. Toen de hond de lever binnen had, keek de man naar zijnen bout. Hij beet er het laatste vleesch af, gaf toen het been aan den hond, die er zijn pooten op stelde en het trachtte te kraken. Toen keek de man naar Uilenspiegel. Deze herkende Lamme Goedzak, van Damme. --Lamme, vroeg hij, waarom zit gij hier te eten, te drinken en te jammeren? Heeft een soldaat u misschien eene schudding gegeven? --Laas! mijne vrouw! sprak Lamme. Hij wilde zijne bottel wijn ledigen, maar Uilenspiegel hield hem tegen. --Drink zoo niet, sprak hij, al te haastig doet geen deugd aan de nieren. Beter zou het komen aan hem, die geene bottel op zak heeft. --Ge spreekt goed, antwoordde Lamme, maar zoudt gij beter drinken? En hij langde hem de bottel. Uilenspiegel nam ze, dronk en gaf ze hem terug. --Ge moogt mij Maraan heeten, sprak hij, als er genoeg overbleef voor eene musch. Lamme bezag de bottel, zuchtte en nam uit zijne tassche een andere flesch en een stuk worst, dat hij in schijfjes sneed en weemoedig opat. Eet gij standvastig, Lamme? vroeg Uilenspiegel. --Veelal, mijn jongen, antwoordde Lamme, maar 't is om mijne droeve gedachten te verjagen. Waar zijt gij, vrouwtje? weeklaagde hij, terwijl hij een traan uit het het oog wischte. En hij sneed tien schijfjes van de worst. --Lamme, sprak Uilenspiegel, eet niet zoo gulzig en zonder medelijden voor den armen pelgrim. Lamme reikte hem weenend vier schijfjes en Uilenspiegel zuchtte om den fijnen smaak. Maar steeds weenend en etend, sprak Lamme: Mijne vrouw, mijne goede vrouw, ze was zoo zoet en zoo goed gevormd van lichaam, licht als de vlinder, vlug als de bliksem, en zij zong als een leeuwerik! Maar toch hield zij te veel van schoone kleeren. Laas! zij hingen heur zoo goed! Immers, hebben de bloemen ook geen schitterenden dos? Zie, hadt gij heure handjes gezien, die tot streelen gemaaakt schenen, nooit hadt gij heur potten of pateelen laten aanraken. Het vuur van de keuken hadde heure hagelblanke tint verzengd. En die oogen! Ik moest ze maar bezien, en ik verging van liefde.--Drink een slok wijn, Thijl, 'k zal na u drinken.--Ha! waarom is zij niet dood! Ik deed alles in huis, om heur den minsten arbeid te sparen: ik veegde den vloer, maakte het huwelijksbed, in hetwelk zij zich 's avonds behaaglijk uitstrekte, ik waschte de schotels, alsmede het linnen, hetwelk ik zelven ook streek.--Eet, Thijl, 't is Gentsche worst.--Soms, als zij gaan wandelen was, kwam zij te laat naar huis voor het noenmaal, maar heur zien was zulk een groote vreugde voor mij, dat ik niet kijven dorst, hoogst gelukkig nog, als ze mij 's nachts den rug niet toekeerde. Ik heb alles verloren.--Drink dien wijn, Thijl, 't is Brusselsche wijn, bereid naar de wijze van Bourgondië. --En waarom liet zij u zitten? vroeg Uilenspiegel. --Weet ik het? hernam Lamme Goedzak. Waar is de tijd, als ik ten narent kwam om heure hand te vragen, en zij vluchtte,--uit vreeze en uit liefde? Als heure armen bloot waren, schoone, ronde, en blanke armen, sloeg zij plotseling heure mouwen neer als zij zag, dat ik er naar keek. Andere malen mocht ik heur zoenen, en 'k kuste heure schoone oogen, die zij dicht hield van zalig genot; dan trilde zij en slaakte kleine kreten, of boog heur hoofd achterover en gaf er mij een stoot op den neus mee. En zij lachte als ik riep: Ai! en ik gaf haar dan kleine duwtjes, want tusschen ons was niets anders dan gestoei en gejoel.--Thijl, is er nog wijn in die bottel? --Ja, sprak Uilenspiegel. Lamme dronk en ging voort: --Andere reizen viel ze vol minne rond mijnen hals en zei: gij zijt schoon! En honderd maal kuste ze mij op de kaken of op 't voorhoofd, maar nooit op den mond. En als ik vroeg waarom, antwoordde zij blozend, dat moeder heur vroeger dikwijls gewaarschuwd had dat dit voor meidekens gevaarlijk is. Ha! zoete oogenblikken, zalige tijd!--Thijl, zie eens of gij soms een hammetje vindt in de weitasch? --Een half, antwoordde Uilenspiegel. Uilenspiegel gaf het hem en Lamme at het heel op. --Dat hammetje deed mij deugd, sprak Uilenspiegel, als Lamme gedaan had. --Mij ook, sprak deze. Maar nooit zal ik mijn liefste terugzien, zij is weggeloopen uit Damme. Rijdt gij mede om ze te zoeken? --Ik wil wel, antwoordde Uilenspiegel. --Maar, sprak Lamme, is er niets meer in de bottel? --Geen droppel, antwoordde Uilenspiegel. En zij stegen in de kar, getrokken door grauwtje, dat weemoedig balkte om het vertrek aan te kondigen. Maar de hond was--als hij goed zijne bekomst had--er stillekens van door gegaan. II. De kar reed op den dijk, tusschen eenen vijver en eene vaart, en droomerig drukte Uilenspiegel de assche van Klaas tegen zijne borst. Hij vroeg zich af of het visioen leugen of waarheid was, of die geesten met hem den spot gedreven hadden, of wel hem op raadselachtige wijze gezegd hadden wat hij doen moest om 't land zijner vaderen gelukkig te maken. En te vergeefs trachtte hij te vatten, wat de Zeven en de Gordel bediedden. Aan den dooden keizer, den levenden koning, de landvoogden, den paus van Rome, den groot-inquisiteur, den generaal der jezuïeten denkend, vond hij in hen zes groote beulen, die hij onverwijld levend had willen verbranden. Maar hij dacht, dat er van hen geen sprake was, dat zij zelven te geerne anderen brandden, dat hij elders moest zoeken. En gedurig herhaalde hij in zich zelven: Raakt het Noorden Kussend het Westen Rampspoed is uit. Vind de Zeven En den Gordel. --Laas, sprak hij, in dood, bloed en puinen, Zeven vinden, Zeven branden, Zeven minnen! Mijn arme geest wordt gefolterd, want wie dan verbrandt zijne minne? De kar had reeds een eind wegs afgelegd; zij hoorden een gekraak van stappen in het zand en eene stemme, die zong: Gij, die voorbij trekt, zaagt ge wel Mijn vriend, mijn vrijer, snaaksch en snel? Hij zwerft nu hierent en darent. Zaagt ge hem wel? Gelijk op een lam een arent, Viel hij op een hartken fel. Baardloos, een man als niemendel. Zaagt ge hem wel? Ontmoet gij hem, zeg dat Nele Vermoeid is van te gaan zoo snel. Waar toeft ge lieve Thijl, vertel: Zaagt ge hem wel? Een tortel in den abeele Treurt om haar verloren gezel. Alzoo menig trouwe gespele. Zaagt ge hem wel? Uilenspiegel klopte op Lamme's buik en zei: --Houd uwen adem in, dikzak. --Laas, antwoordde Lamme, 't is lastig voor iemand, die zoo dik is. Doch Uilenspiegel liet hem praten; hij verborg zich achter de huif van de kar, en de stemme nabootsend van een die bedronken is, neurde hij: Uw vriend en vrijer zag ik wel Op een kar van 't oud model, Met een papzak voor gezel, Zag ik hem wel! --Thijl, zei Lamme, ge zingt leelijk dezen morgen. Zonder naar hem te luisteren, stak Uilenspiegel het hoofd door een gat van de huif. --Nele, herkent gij mij? riep hij. Verschrikt, weenend en lachend te gelijk, want heure kaken waren nat, sprak zij: --Ik zie u, leelijke deugniet! --Nele, sprak Uilenspiegel, als ge mij wilt slaan, heb ik thuis eenen stok. Hij slaat goed, en laat merkteekenen na, want hij is zwaar en knoestig. --Thijl, vroeg Nele, gaat gij naar de Zeven? Ja, antwoordde Uilenspiegel. Nele droeg eene weitasch, die proppensvol stak. Zij langde die aan Uilenspiegel en sprak: --Thijl, ik heb gedacht dat het voor een man ongezond is van op reis te gaan, zonder een goede vette gans, een hesp en wat Gentsche worsten bij zich. En dit moet gij eten te mijner gedenkenis. Daar Uilenspiegel Nele bezag en er geenszins aan dacht de weitasch te nemen, stak Lamme het hoofd door een ander gat van de huif en sprak: --Meideken vol voorzienigheid, als hij niet aanpakt, is 't uit verlegenheid. Maar geef mij die hesp, die gans en die worsten: ik zal ze bewaren voor hem en ze beschermen. --Welk een tronie is mij dat? vroeg Nele. 't Is, sprak Uilenspiegel, een slachtoffer van het huwelijk, die met het herte vol wee, zou uitdrogen lijk een stoksken, zoo hij zich niet stevig hield door dag en nacht te eten en te drinken. --Zoo is het, mijn zoon, zuchtte Lamme. De heldere zon drukte loodzwaar op Nele's hoofd. Zij dekte zich met haar voorschoot. Daar Uilenspiegel met heur alleen wilde zijn, zei hij tot Lamme: --Ziet gij ginder die vrouw in de meersch? --Ja, zei Lamme. --Herkent gij ze niet? --Daar? vroeg Lamme, zou het de mijne zijn? Zij is niet gekleed als een poorteresse. --Twijfelt gij nog, blinde mol? sprak Uilenspiegel. --En als zij het niet was? --Daar zoudt gij niets bij verliezen, want op de linkerhand, naar het Noorden, is een kaberdoesken waar men lekker bruinbier tapt. Daar zullen wij u vinden. En hier is hesp, om u te vergezelschappen. Lamme kwam uit de kar en liep met groote schreden naar de vrouw in de meersch. Uilenspiegel vroeg tot Nele: --Waarom komt ge niet bij mij? Toen hielp hij heur in den wagen en deed hij ze naast hem zitten; hij nam heure huik van den schouderen, en heur honderd kussen gevend, sprak hij: --Waar gingt ge heen, liefste? Zij antwoordde niet, doch scheen heel vervoerd en begeesterd. En Uilenspiegel, vervoerd als zij, zegde tot haar: --Ik heb u zoo geerne naast mij. De wilde roze heeft niet de zachte tint uwer donzige huid. Ge zijt wel geen koninginne, doch laat mij maar eene krone van kussen maken voor u. Lieve, zoete armen, die God maakte tot koozerij! Ha! liefste, ik vrees, dat mijn ruwe handen die schouders verwelken! De lichte vlinder rust op de purperen anjelier, maar hoe zal ik op uwe blankheid rusten, opdat ze niet verwelkt? God is in den hemel, de koning zit op zijnen troon en de zonne glinstert ginder aan 't uitspansel; maar ik ben God en koning en het licht, daar ik zoo dicht bij u wezen mag! O, dat haar is zachter dan zijde! Nele, ik ben ruw en wild, doch wees zonder vreeze! Die lieve voetjes! Hoe komt het, dat zij zoo wit zijn? Pleegt gij ze te wasschen met melk? Zij wilde opstaan. Wat vreest gij? vroeg Uilenspiegel, toch niet de zonne, die op ons schijnt en u teenenmale in 't goud zet? Sla uwe oogen niet neder. Zie in de mijne, welk heerlijk vuur er brandt. Luister, liefste mijne; 't is het stille middaguur, de landman keert huiswaarts; hij leeft van brood; maar wij, laat ons van liefde leven! Duizend jaren lang zou ik aan uwe voeten willen doorbrengen. --Mooispreker! zegde zij. De zonne straalde, een leeuwerik tierelierde boven de klaveren, en Nele legde heur hoofdje op den schouder van Uilenspiegel. III. Maar Lamme kwam zweetend en blazend terug. Laas! sprak hij, ik ben onder een slecht gesternte geboren. Nadat ik mij het hert afgeloopen had achter die vrouw, zag ik, dat het de mijne niet was en reeds bedaagd; ze moest diep in de veertig zijn, en aan heure kap zag ik, dat ze nooit getrouwd geweest was. Ze vroeg mij bits wat ik met mijn dikken buik in heure klaveren kwam doen? Ik zoek mijne vrouw, die mij liet zitten, antwoordde ik zachtjes, en daar ik u nam voor haar, liep ik naar u toe. Op die rede zegde de oude jongedochter, dat ik kon terugkeeren waar ik van daan kwam; dat, als mijne vrouw mij liet zitten, het wel besteed was, want dat al de mannen truwanten, dieven en ketteren zijn, die alle meisjes willen verleiden en dat, als ik niet dadelijk opkraamde, ze mij door heuren hond zou doen opvreten. En niet zonder schroom pakte ik mijne biezen, want een groote hond lag aan heure voeten te brommen. Als ik van heur land was, zette ik mij neer op den wegel en at ik uw stuk hesp, om op mijn effen te komen. Plotseling hoorde ik een geritsel achter mij en, als ik mij omkeerde, zag ik den grooten hond van de oude jongedochter; doch nu bromde hij niet meer, integendeel, hij kwispelsteertte en zag mij begeerig aan, om de hesp. Ik smeet hem eenige stukskens toe, maar zijne meesteresse kwam bij en riep: --Pak hem! pak hem! manneken! En ik op den loop, en de groote hond achter mij; hij beet mij in mijn been. Maar terwijl ik schreeuwde van pijn, gaf ik hem met mijnen stok eenen slag op zijne voorpooten, dat er ten minste één van gebroken is. Hij viel en jammerde in zijne hondentaal: "Genade", die ik hem verleende. Ondertusschen smeet zijne meesteresse kluiten aarde naar mij, bij gebreke aan steenen, en ik weer op den loop! Laas! is het niet wreed en onrechtveerdig voor eene vrouw, zich op een onschuldigen jongen als ik te wreken, omdat zij niet schoon genoeg is om aan eenen man te geraken? En treurig stapte ik naar het kaberdoesken, dat gij mij gewezen hadt, om met bruinbier mijnen schrik af te drinken. Maar ik was nogmaals bedrogen, want als ik binnenkwam, zag ik man en vrouw bezig met vechten. Ik vroeg, dat zij zouden uitscheiden om mij eenen pot bruinbier te tappen, al was 't maar eene pinte of zeven; maar de vrouw, een echte stokvisch, antwoordde mij woedend, dat als ik niet dadelijk wegkwam, zij mij in kennis zou brengen met den blok, waarmede zij op den kop van heuren man trommelde. En nu ben ik hier, vriend, zweetend en af van vermoeidheid; hebt gij niets te eten? --'t Doet, zei Uilenspiegel. En Lamme slaakte eenen zucht van verlichting. IV. En ze reden samen voort. De ezel, met hangende ooren, trok traagzaam de kar. --Lamme, sprak Uilenspiegel, wij zijn gevieren: de ezel, die op goed geluk naar distelen zoekt; gij, dikzak, die uwe wederhelft achternazit; zij, de teedere en zoete geliefde, die iemand vindt, harer onweerdig, 't is te zeggen mij, den vierde. Nu, kinderen, moed! de bladeren worden geel, en de hemel zal helderder worden; weldra zal, in de najaarsnevelen, de zonne ondergaan, en de winter zal verschijnen, als het beeld van den dood, om allen, die onder onze voeten liggen, met een sneeuwen lijkwade te dekken. En ik zal optrekken voor de redding van Vlaanderenland. Arme dooden: Soetkin stierf van smerte; Klaas door den viere: eik van goedheid en eiloof van liefde; ik, uw zoon, ik lijd grootelijks en zal u wreken, assche, die ik zoo liefheb, die klopt op mijne borst. Lamme sprak: --Gij moogt ze niet beweenen, die voor de gerechtigheid stierven. Maar Uilenspiegel bleef nadenken; eensklaps zegde hij: --Nele, het uur van scheiden is gekomen en 't zal voor lang zijn; wie weet, of ik uw lief gelaat ooit wederzie. Nele bezag hem met heure oogen, die glinsterden als sterren, en sprak: --Stap van den wagen en kom met mij in het bosch, alwaar gij lekker eten zult vinden; want ik ken de kruiden en kan de vogelkens bijroepen. --Meisje, sprak Lamme, 't is slecht van uwentwege, Uilenspiegel te willen ophouden, die naar de Zeven moet zoeken en mijne vrouw helpen terugvinden. --Nog niet! sprak Nele, en zij weende: doch lachte, te midden heurer tranen, Uilenspiegel liefderijk toe. Dit ziende antwoordde deze: --Uw vrouw zult gij wel intijds terugvinden, als gij lust naar nieuwe smert zult gevoelen. --Thijl, sprak Lamme, gaat ge mij, voor dat meisje, in mijne kar alleen laten? Gij antwoordt niet en denkt aan het woud, waar de Zeven niet zijn, en mijne vrouw evenmin. Help ze liever zoeken op dezen steenweg, waar de kar zoo gemakkelijk rijdt. --Lamme, sprak Uilenspiegel, er ligt een volle weitasch in de kar, gij zult dus niet sterven van honger, als gij van hier naar Koolkerke gaat, alwaar ik bij U kom. Gij moet er alleen zijn, want daar zult gij vernemen naar welke windstreek gij u richten moet, om uwe vrouw te vinden. Luister. Gij rijdt stapvoets naar Koolkerke, op drie uren van hier. Op den toren draait een windhaan met alle winden mee op zijn roestige hengsels. Dat geknars wijst aan de arme mannen, die hunne liefste verloren, den weg, langs welken zij haar zullen terugvinden. Maar vooreerst moet men met een hazelaarstaksken, zeven reizen, op elk muurvlak slaan. Als de hengsels knarsen, terwijl de wind uit 't noorden blaast, is 't die kant dien gij nemen moet, doch met omzichtigheid, want Noordenwind is oorlogswind; blaast hij uit 't Zuiden, ga dan maar blijgemoed: 't is minnewind; uit het Oosten, loop dan gezwind: 't is licht en en vroolijkheid; uit het Westen, ga traagzaam, want die wind brengt regen en tranen. Ga, Lamme, en wacht mij te Koolkerke. --Ik zal, zei Lamme. En hij reed voort met de kar. Terwijl Lamme naar Koolkerke reed, joeg de sterke, zoele wind de grijze wolkjes als een kudde schapen door het luchtruim. Uilenspiegel en Nele waren alleen in het woud. Uilenspiegel had honger en Nele zocht naar heerlijke vruchten, doch vond niets anders dan eikels, en de kussen, die heur vriend heur in overvloed gaf. Uilenspiegel had strikken gespannen en floot om de vogels bij te roepen, ten einde diegenen te braden, die zich zouden laten vangen. Een nachtegaal kwam omtrent Nele op de bladeren zitten; zij ving hem niet, om hem te laten voortzingen; toen kwam een grasmusch, en zij had er medelijden mee, omdat zij zoo lief en zoo hupsch was; vervolgens kwam een leeuwerik, maar Nele zei hem, dat hij beter zou doen hoog in de lucht te vliegen en de Natuur te bezingen, dan dom weg te komen dartelen boven de doodelijke punt van een braadspit. En 't was de waarheid, want inmiddels had Uilenspiegel een vuur aangestoken en een braadspit gesneden, dat op niets anders wachtte dan op lichtzinnige slachtofferen. Maar de vogelen kwamen niet meer bij, tenzij eenige kwaadaardige raven, die hoog boven hunne hoofden krasten. En zoo kwam het, dat Uilenspiegel niemendal te eten had. Doch Nele moest vertrekken en bij Katelijne terugkeeren. En weenend ging zij haren weg op, en Uilenspiegel keek heur droef achterna. Maar ze kwam terug en viel hem om den hals. --Ik ga henen, sprak zij. Zij ging, doch opnieuw keerde ze terug, zeggende: --Ik ga henen. En zoo wel twintig reizen en nog meer. Eindelijk vertrok zij, en Uilenspiegel bleef alleen. Toen ging hij ook henen om Lamme weder te vinden. Als hij bij hem was, zat Lamme aan den voet van den toren, met een grooten pot bruinbier tusschen zijne beenen, weemoedg op een hazelaarstakje te bijten. --Uilenspiegel, sprak hij, ik geloof, dat ge mij maar weggezonden hebt, om met 't meideken alleen te blijven; ik heb met den hazelaar zeven reizen op elk vlak van den toren geslagen, en hoewel de wind blaast als een duivel, toch hebben de hengsels niet geknarst. --Men zal ze zeker gesmeerd hebben, antwoordde Uilenspiegel. Vervolgens togen ze henen naar het hertogdom Brabant. V. Dagen en nachten bracht Philippus tusschen zijne papieren en perkamenten door. Aan hen vertrouwde hij de gedachten van zijn ongevoelig herte. Daar hij nooit bemind had, maar ook wist dat niemand hem liefhad, wilde hij zelf zijn onmetelijk rijk bestieren, en de droefgeestige Atlas bukte onder den last. Weemoed en bovenmatige arbeid ondermijnden zijn zwak lichaam. Hij had een afschuw van een blij gezicht en daarom een haat tegen onze lachende landen; tegen onze kooplieden, om hunne weelde en hunnen rijkdom; tegen onzen adel, om zijne vrijmoedigheid en het vuur zijner kloeke blijgeestigheid. Hij wist--men had het hem gezegd--dat lang reeds vóór dat kardinaal de Couza, omtrent het jaar 1380, op de misbruiken der Kerk en op de noodzakelijkheid der hervormingen gewezen had, de opstand tegen Paus en de Roomsche Kerk, die zich in onze landen onder verschillende sektevormen geuit had, in de gemoederen borrelde als kokend water in een ketel. Hij geloofde, de koppige, dat zijn wil op de gansche wereld drukken moest als de wil van God; hij wilde, dat onze landen die de gehoorzaamheid ontwend waren, bogen onder het oude juk, zonder eenige hervorming te erlangen. Hij wilde, dat Zijne Heilige Moeder: de Katholieke, Apostolische en Roomsche kerk één, geheel en algemeen, ongewijzigd en onveranderd zou zijn, alléén omdat hij het wilde, en alzoo handelde hij als een onredelijke vrouw. En 's nachts woelde hij in zijn bed als op een leger van doornen, werd hij onophoudelijk gefolterd door zijne gedachten. --Ja, Heilige Philippus, Heere God, al moest ik van de Nederlanden één kerkhof maken, tot U zullen zij komen, mijn beschermer, tot U, Heiligen des hemelrijks. En hij beproefde te doen wat hij zeide, zich aldus Roomscher toonend dan de Paus en katholieker dan de kerkvergaderingen. En Uilenspiegel en Lamme, en het volk van Vlaanderen en van de Nederlanden, zagen, met angstvolle herten, van verre, in de sombere halle van 't Escuriaal, die gekroonde spinnekop, met heure lange, ruige pooten, heure geopende grijpers, het net spannen, dat hen vangen moest om het beste van hun bloed te zuigen. Hoewel, onder de regeering van keizer Karel, de pauselijke inquisitie honderd duizend Christenen gedood had: hoewel de goederen dier martelaren in de kisten van keizer en koning gevloeid waren als regen in eene goot, oordeelde Philippus dat dit niet voldoende was, en hij legde den lande de nieuwe bisdommen op en wilde er de Spaansche inquisitie invoeren. En overal lazen de stadsherauten, bij geschal van bazuinen, en geroffel van trommen, de plakkaten af waarbij kond werd gegeven, dat al de ketteren, met den viere zouden sterven als zij hunne dolingen niet afzwoeren, en met de koorde als zij die wel zouden afgaan. Vrouwen en meidekens zouden levend begraven worden, en de beul zou op heure lichamen dansen. En als een vuur zette de wederstand zich door heel het land voort. VI. Den vijfden van de grasmaand, vóór Paschen, gingen de heeren Lodewijk van Nassau, Kuilenburg en Brederode, met driehonderd edellieden het hof van Brussel binnen, bij Mevrouwe de landvoogdes, hertoginne van Parma. In rangen van vieren beklommen zij de groote trap van 't paleis. Binnengeleid in de zaal waar Mevrouwe zich bevond, boden zij heur een klaagschrift aan, bij hetwelk zij heure tusschenkomst vroegen om den koning te bewegen, de plakkaten op 't stuk der religie, alsmede de Spaansche inquisitie op te heffen, verklarende, dat er in onze misnoegde landen anders niets uit kon voortvloeien dan muiterij, puinhoopen en algemeene ellende. En dat verzoekschrift werd Het Eedverbond geheeten. Berlaymont, die later zoo valsch en wreed was voor den grond zijner vaderen, stond naast Hare Hoogheid en sprak, om te spotten met de armoede dier edele eedgenooten: --Mevrouwe vrees niets, het zijn maar geuzen! Daarmede wilde hij zeggen, dat die edelen en smalle jonkers ondergegaan waren in dienst des konings of door in weelde te wedijveren met de Spaansche edellieden. Om de woorden van Berlaymont met verachting te bejegenen, verklaarden zij er eere in te stellen "geuzen" geheeten en genaamd te worden, voor den dienst des konings en het welzijn dezer landen. Zij besloten een gouden penning te dragen, met de beeltenis des konings op de eene zijde, en op de andere twee ineengelegde handen, saamgesnoerd door de riemen van eenen bedelzak, en deze woorden: "Den koning getrouw tot den bedelzak". En op hunne hoeden en mutsen droegen zij ook gouden juweelen in den vorm van nappen en van bedelaarsmutsen. Intusschentijd liep Lamme met zijn dikken buik door de stad, op zoek naar zijne vrouw, maar hij vond ze niet. VII. Op een morgen zei Uilenspiegel tot Lamme: --Kom mede: wij gaan een grooten, edelen, machtigen, geduchten heere groeten. --Zal hij mij zeggen waar mijne vrouw is? vroeg Lamme? --Als hij het weet, antwoordde Uilenspiegel. En zij gingen bij Brederode, den machtigen drinker. Hij was in het binnenhof van zijn paleis. --Wat wilt gij? vroeg hij tot Uilenspiegel. --U spreken heer! antwoordde Uilenspiegel. --Spreek, zegde Brederode. --Gij zijt, sprak Uilenspiegel, een schoon, dapper en krachtig man. Eens hebt gij een Franschman in zijn harnas versmacht, als eene mossel in hare schelp; doch zijt gij sterk en dapper, gij zijt mede verstandig. Waarom dan draagt gij dien penning, waarop te lezen staat: "Den koning getrouw tot den bedelzak"? --Ja, heer, waarom? vroeg Lamme. Doch Brederode antwoordde niet en keek Uilenspiegel scherp in de oogen. Deze ging voort: --Waarom wilt gij, edele heeren, den koning getrouw tot den bedelzak blijven? Is 't voor het goede, dat hij u gunt, of de vriendschap, die hij u toedraagt? Waarom, in stee van hem getrouw te zijn tot den bedelzak, verlost gij niet liever onze landen van dien beul, die met volle gerechtigheid zelf den bedelzak diende te dragen? En Lamme knikte, tot teeken dat hij daarmede instemde. Brederode bezag Uilenspiegel met zijn levendigen blik, lachte en sprak: --Als gij geen spion van koning Philippus zijt, zijt gij een goed Vlaming, en ik ga u loonen voor de beide gevallen. Hij bracht hem naar de keuken en Lamme volgde hem. Daar trok hij hem tot bloedens bij de ooren. --Dit is voor den spion, sprak Brederode. Uilenspiegel schreeuwde niet. --Breng, zegde hij tot zijn bottelier, breng hier dien moor met kaneel-wijn. De bottelier bracht den moor en een grooten beker warmen, geurigen wijn. --Drink, sprak Brederode tot Uilenspiegel, dit is voor den goeden Vlaming. --Ha! sprak Uilenspiegel, wat schoone tale spreekt die wijn met kaneel; zoo spreken de santen zeker in het hemelrijk niet! Als hij de helft van den wijn uitgedronken had, gaf hij de rest aan Lamme. --Wie is die papzak daar, vroeg Brederode, die beloond wordt om niets te doen? --'t Is mijn vriend Lamme, antwoordde Uilenspiegel, telkens dat hij warmen wijn drinkt, verbeeldt hij zich, dat hij zijne vrouw gaat terugvinden. --Ja! sprak Lamme, den beker devotelijk ledigend. --Waar gaat gij nu? vroeg Brederode. --Wij gaan, antwoordde Uilenspiegel, op zoek naar de Zeven, die Vlaanderenland moeten verlossen. --Welke Zeven? vroeg Brederode. Als ik ze gevonden heb, zal ik u zeggen wie ze zijn, antwoordde Uilenspiegel. Maar Lamme, dien de wijn vroolijk gemaakt had, vroeg: --Thijl, als wij eens in de maan naar mijne vrouw gingen zoeken? --Waar is de ladder? vroeg Uilenspiegel. In Mei, de groote Bloeimaand, sprak Uilenspiegel tot Lamme: --Daar is de schoone Bloeimaand, de heldere, blauwe hemel! De takken der boomen zien rood van levenssap, de grond baart welige groeikracht. Dat is het oogenblik om te hangen en te branden voor het geloof. Daar zijn zij, de goede ketterjagers. Wat edele gezichten! Zij hebben het vermogen een iegelijk te straffen, te tuchtigen, af te zetten, aan de wereldlijke rechters over te leveren, en ook hun eigen gevangenis te hebben.--Ha! wat een schoone Bloeimaand!--in hechtenis nemen, in rechte vervolgen zonder vorm van proces, branden, hangen, onthalzen en vrouwen en meidekens voorbarig begraven. De vinken slaan in de boomen. De goede kettermeesters houden de rijken in 't oog. En de koning zal erven. Gaat, meidekens, gaat dansen in de beemden, bij geschal van pijpen en schalmeien. Ho! de schoone Bloeimaand. De assche van Klaas klopte op Uilenspiegel's borst. --Laat ons gaan, sprak hij tot Lamme. Gelukkig zij, die het hert hoog en het zweerd gereed houden in de sombere dagen, die op handen zijn. VIII. Uilenspiegel kwam eens, in de Oogstmaand, op den Vlaamschen steenweg, te Brussel, voorbij de woning van Jan Sapermillemente, aldus genoemd omdat zijn grootvader, als hij kwaad was, met dien uitroep placht te vloeken, om den zeer heiligen naam Gods niet te lasteren noch ijdelijk te gebruiken. Gemelde Sapermillemente was meester-borduurder; doch daar hij zich blind en doof gedronken had, borduurde zijne vrouw--een oud wijf met een bitsige tronie--de kleederen, wambuizen, mantels en schoenen der heeren. Hare bevallige dochter was haar behulpzaam in dien goedbetaalden arbeid. Toen Uilenspiegel bij het vallen van den avond voorbij hunne woning ging, zag hij het meideken aan 't venster en hoorde hij heur neuren: Oogst, oogst, Zeg mij, zoete maand, Wie neemt er mij als vrouw; Zeg mij, zoete maand? --Ik, zei Uilenspiegel, als gij wilt. --Wie, ik? vroeg zij. Kom nader, dat ik u zie. Doch Uilenspiegel vroeg: --Hoe komt het, dat gij in Oogstmaand roept hetgeen de Brabantsche meidekens plegen te roepen in den vooravond van Lentemaand? --Omdat zij maar ééne maand hebben die een man geeft, en ik er twaalf heb. Op den vooravond van elke maand, niet te middernacht, doch zes uren lang tot middernacht, spring ik uit mijn bed, ga ik drie stappen achterweerts naar het venster en zing ik het liedeken; vervolgens keer ik terug naar mijn bed, met drie stappen achterweerts, en te middernacht ga ik slapen om te droomen van den mij bestemden echtgenoot. Maar de maanden zijn spotters van nature, en 't is niet van één man dat ik droom, maar van twaalf te gelijk; gij zijt de dertiende, zoo gij lust hebt. --De andere zouden jaloersch zijn, antwoordde Uilenspiegel. Gij ook roept: "Verlossing!" Het meideken bloosde en sprak: --Ik roep om verlossing en weet wat ik vraag. --Ik weet het insgelijks en breng het u mede, antwoordde Uilenspiegel. --Gij moet wachten, zeide zij glimlachend en daarbij liet zij heure schoone tanden zien. Wachten, sprak Uilenspiegel, neen. Een huis kan op mijn hoofd vallen, de wind mij in eene beek smijten, een dolle hond in mijn been bijten; neen, wachten doe ik niet. --Ik ben nog te jong, sprak ze, en roep maar naar het aloud gebruik. Uilenspiegel werd achterdochtig, als hij er aan dacht, dat het op Maartavond en geenszins in de Oogstmaand was, dat de Brabantsche meidekens naar een man riepen. Glimlachend herhaalde zij: --Ik ben nog te jong en roep maar naar het aloud gebruik. --Gaat gij wachten totdat gij te oud zijt? 't Ware jammer! Nog nooit zag ik zoo'n ronden hals, zoo'n blanken boezem, een Vlaamschen boezem vol goede melk, die kloeke mannen maakt. --Vol? sprak zij, nog niet; gij zijt er rap bij, gij! --Wachten? herhaalde Uilenspiegel; totdat ik geene tanden meer heb om u levend op te eten, liefste? Gij antwoordt niet en glimlacht met uw lichtbruine oogen en uwe lippen als kersen zoo rood! Het meisje bezag hem met een onderzoekenden blik en antwoordde: --Van waar komt al die liefde in eens? Wat doet gij? Zijt gij een bedelaar, of zijt gij rijk? --Bedelaar ben ik, sprak hij, en rijk al te gader, als gij mij toehoort, liefste. Zij antwoordde: --Dat is 't niet wat ik wil weten. Gaat gij naar de misse? Zijt gij goed Christene? Zoudt gij durven zeggen, dat gij een bedelaar, een echte bedelaar, een geus zijt, die opstaat tegen de plakkaten en tegen de inquisitie? De assche van Klaas klopte op Uilenspiegel's borst. --Ik ben geus, sprak hij, dood en opgevreten door de wormen wil ik de verdrukkers onzer Nederlanden zien! Gij beziet mij, liefste. Dat liefdevuur, dat voor u brandt, is het vuur van de jeugd. God stak het aan, het brandt lijk de zonne gloort, totdat het uitdoove. Doch God stak ook het vuur aan der wrake, dat smeult in mijn hert. Het zal wezen het zweerd, het vuur, de koorde, de brand, de verwoesting, de oorlog en de val van de beulen! --Gij zijt schoon, zegde zij treurig, hem op beide wangen kussend; maar zwijg toch. --Waarom weent gij? vroeg hij. --Gij moet altijd zien waar gij zijt, sprak zij, hier en ook elders. --Hebben de muren dan ooren? vroeg Uilenspiegel. --Zij hebben alleen de mijne, sprak zij. --Met een kus zal ik ze geerne sluiten. --Gekke vriend, luister toch als ik spreek. --Waarom? wat hebt gij te zeggen? --Luister, sprak zij met ongeduld. Daar is mijne moeder.... Zwijg, zwijg vooral in heur bijzijn.... De oude Sapermillemente kwam binnen. Uilenspiegel bezag heur en sprak in zich zelven: --Gezicht als eene schuimspaan, oogen met harden en valschen blik, mond die wil lachen en slechts grijnzen kan, gij maakt mij nieuwsgierig. --God zij met u, heer, standvastig met u, sprak de oude. Ik heb geld ontvangen, meisje, schoon geld van den grave van Egmond, als ik hem zijn opperste kleed bracht, op hetwelk ik den narrenstok geborduurd heb. Ja, heer, een narrenstok, tegen den Rooden Hond. --Kardinaal Granvelle? vroeg Uilenspiegel. --Ja, sprak zij, tegen den Rooden Hond. Men zegt, dat hij den koning hunne praktijken overbrieft; zij willen hem van kant maken. Zij hebben gelijk, niet waar, heer? Uilenspiegel antwoordde niet. --Hebt gij ze niet gezien in de straten, gekleed met hun wambuis en hun grijs opperste kleed, gelijk het gemeen draagt, met hunne lange, hangende mouwen, met kalbasfleschjes en nopjes om den hals? Op al de opperste kleederen staat de narrenstok geborduurd. Ik heb er wel zeven en twintig gemaakt en mijne dochter voor 't minst vijftien. Als de Roode Hond die narrenstokken ziet, is hij grammoedig. Vervolgens zeide zij stille tot Uilenspiegel: --Ik weet, dat de heeren besloten hebben den narrenstok te vervangen door eene korenschoof, tot teeken van eendracht. Ja, ja, zij gaan strijden tegen den koning en tegen de inquisitie. Zij hebben gelijk, niet waar, heer? Uilenspiegel antwoordde niet. --De vreemde heer is droefgeestig, zei de oude; hij houdt den bek toe. Uilenspiegel zeide geen woord en ging buiten. Hij trok een taveerne binnen om het drinken niet te verleeren. De taveerne was vol drinkers, die zich onvoorzichtig uitlieten over den koning, de gehate plakkaten, de inquisitie en den Rooden Hond, dien men het land moest uitjagen. Daar zag hij de oude, in lompen gehuld, die gebaarde te slapen naast een kapperken brandewijn. Aldus bleef ze langen tijd zitten; eindelijk trok zij een schaaltje uit den zak; hij zag heur bedelen in de groepen, en vooral vragen aan degenen, die zich 't onvoorzichtigst hadden uitgelaten. En een iegenlijk gaf heur gereedelijk een gulden, een denier of een oortje. In de hoop van het meisje te weten wat de oude Sapermillemente hem verborg, ging Uilenspiegel opnieuw voorbij de woning; het meideken riep nu niet meer, doch lachte hem, knipoogend, liefelijk toe. Doch de oude kwam plotseling achter hem binnen. Grammoedig heur te zien, liep Uilenspiegel als een hert de straat op, al roepend "'t brandt! 't brandt!" totdat hij kwam vóór het huis van Jacob Pietersen, den bakker. De ondergaande zonne weerkaatste gloeiend rood in de vensteren van zijnen winkel, en een dikke rook van brandende takkebossen steeg op uit den schoorsteen. Uilenspiegel liep voort, al roepend: "'t brandt! 't brandt!" En met den vinger wees hij naar 't huis van Pietersen. De menigte schoolde samen, zag den rooden gloed en den dikken rook, en riep lijk Uilenspiegel: 't brandt! 't brandt! De waker der Katelijnekerk blies op zijne trompet, terwijl de koster uit al zijne macht de wacharmklok luidde. En de knapen en meidekens kwamen, zingend en fluitend, met hoopen toegesneld. Daar de klok altoos luidde en de trompet altoos schalde, toog de oude Sapermillemente er eindelijk ook henen. Uilenspiegel hield ze van verre in 't oog. Toen zij weg was, ging hij binnen. --Gij, hier! sprak het meideken, brandt het dan niet? --Neen, neen, antwoordde Uilenspiegel. --Maar die klok, die zoo jammerlijk klept? --Zij weet niet wat zij doet, antwoordde Uilenspiegel. --En de trompet, en dat volk dat zoo loopt? --Ons Heer moet zijn getal hebben. --Waar brandt het dan toch? vroeg zij. --In mijn hert, antwoordde Uilenspiegel. En hij vloog naar heuren mond. --Gij bijt mij, sprak zij. --Ik eet geerne kersen, zegde hij. Droef glimlachend keek zij hem aan. En schreiend sprak zij tot hem: --Zet geen voet meer hier in huis. Gij zijt een geus, een vijand des Pausen, zet hier geen voet meer. --Uwe moeder? sprak hij. --Ja, zegde zij blozend. Weet gij waar ze nu is? Daar waar het brandt, om te luisteren wat er gezegd wordt. En fluks gaat zij bij den Rooden Hond, hem alles overdragen en het beulswerk voorbereiden. Vlucht, Uilenspiegel, ik red u, vlucht. Nog een kus, doch kom nooit meer terug; nog één, gij zijt schoon, maar vertrek! --Braaf meideken, sprak Uilenspiegel, heur in de armen drukkend. --Dat was ik niet altijd, zegde zij. Ik deed lijk zij. Hoe sprak hij, dat liedeken, die zoete oproep tot de verliefde mannen? --Ja, zegde zij. Moeder wilde het, u red ik, omdat ik u uit liefde beminne. De anderen zal ik redden te uwer gedenkenis, mijn geliefde. Zal uw hert nog denken aan het boetveerdige meideken, als gij verre van hier zijt? Geef mij een kus. Voor geld zal zij geene slachtofferen naar de galge meer sturen. Ga heen; neen, blijf nog. Hoe zacht is uwe hand! Zie, ik kus uwe hand, tot teeken van onderdanigheid; gij zijt mijn heer, mijn meester. Luister, dichtbij, en zwijg. Dezen nacht zijn rabauwen en diepers en ander slecht volk, waaronder een Italiaan, de een na den ander hier geweest in ons huis. Moeder deed ze in deze kamer komen, stak mij buiten, en sloot de deur achter mij. Ik hoorde echter deze woorden: "Steenen kruisbeeld, Borgerhoutsche poort, ommegang, Antwerpen, Lieve-Vrouwekerk", een onderdrukt gelach en guldens, die op tafel geteld werden.... Vlucht, daar komt ze; vlucht, mijn welbeminde. Denk soms aan mij; vlucht.... Uilenspiegel liep zooals zij zeide tot in den Ouden Haan, en daar vond hij Lamme weemoedig zitten met eene worst in de hand en zijn zevende pint Peeterman vóór zich op de tafel. En, in weerwil van zijn dikken buik, deed hij hem loopen als hij. IX. Terwijl hij aldus, gevolgd door Lamme, het op een drafje zette, vond hij in de Eikstraat een kwaadwillig paskwil tegen Brederode. Hij ging het hem onmiddellijk overhandigen. --Ik ben, Heere, sprak hij, die goede Vlaming en die spion van den koning, dien gij zoo goed bij de ooren trokt en zulken goeden wijn te drinken gaaft. Ik breng u een lieftallig schriftje, in hetwelk men u onder anderen beschuldigt, den titel van grave van Holland te nemen, die den koning behoort. Het is versch geprent door Jan Lastermans, wonende op de Schavuitenkaai, omtrent de Eerrooversgang. Glimlachend antwoordde Brederode: --Ik laat u twee uren lang geeselen, als ge mij den echten naam van den schrijver niet zegt. --Heer, antwoordde Uilenspiegel, gij moogt mij twee jaar lang doen geeselen als gij wilt, maar wat mijn mond niet weet, zult gij mijnen rug niet doen zeggen. En hij ging henen met een gulden voor zijne moeite. X. Sedert de Zomermaand, de maand van rozen, was men in Vlaanderen aan 't preeken. En de apostelen der eerste kerstene Kerk preekten overal, op alle plaatsen, in 't groen en in de hovingen, op de heuvelen waar men bij overstrooming de beesten in veiligheid bracht, op de rivieren, in booten. Te land verschansten zij zich als in een kamp, door middel van karren. Op de rivieren en in de reeden hielden schuiten vol gewapende mannen de wacht rondom hen. En rond de verschansingen stonden boogschutters en pijkeniers, om hen te behoeden voor eene verrassing des vijands. En aldus weerklonk allerwegen het woord der vrijheid op den bodem der vaderen. XI. Uilenspiegel en Lamme waren te Brugge, en ze lieten hunne kar in een beluik, om Sint-Salvatorskerk binnen te gaan; zij waren liever naar de taveerne gegaan, doch hunne tassche liet geen blijd gerinkel van geld meer hooren. Pater Cornelis Adriaensen, minderbroeder, een vuile, woedende, blaffende en schaamtelooze prediker, speelde dien dag zijne perten in den kansel der waarheid. Jong en poezele kwezelkens verdrongen zich rond hem. Pater Cornelis sprak over de Passie. Gekomen ter plaatse van de Heilige Schrift, waar de Joden, naar Jezus wijzend, tot Pilatus schreeuwden: "Aan het kruis, aan het kruis met hem, want wij hebben eene wet en, volgens die wet, moet hij sterven!" riep broeder Cornelis uit: "Gij hoort het, goede lieden, als Ons-Heer Jezus Christus een gruwelijken en schandelijken dood is gestorven, is het omdat er tegen de ketters altijd wetten bestonden. Hij werd te recht veroordeeld, omdat hij de wet had geschonden. En nu willen ze de edicten en plakkaten als nietig aanzien. Ha! Jezus, welke vermaledijding wilt gij over deze landen doen vallen! Allerheiligste Moeder Gods, was keizer Karel nog in leven en kon hij het schandaal zien van die verbonden edelen, die zoo stoutmoedig waren de landvoogdes een vertoogschrift aan te bieden tegen de inquisitie en tegen de plakkaten, die met het beste inzicht gemaakt, na zoo langdurige en voorzichtige overwegingen opgesteld en uitgevaardigd zijn tot uitroeiing van alle sekten en ketterijen! En nu ze dat meer van noode zijn dan brood en dan kaas, willen zij ze vernielen! In welken smerigen, stinkenden, afgrond wil men ons lokken? Luther, die razende os, zegepraalt in Saksen, in Brunswijk, in Luneburg, in Mecklenburg; Brentius, de vuile Brentius, die in Duitschland van eikelen leefde die de verkens versmaadden, Brentius zegepraalt in Wurtenberg; Servet, de waanzinnige Servet, die een kwartier van de maan in zijn hoofd heeft, zegepraalt in Pommeren, in Denemarken en in Zweden, en daar vermeet hij zich de heilige, glorierijke en almachtige Drievuldigheid te lasteren. Ja. Maar men heeft mij gezegd, dat hij levend verbrand werd door Calvijn, die eindelijk dan toch iets gedaan heeft dat deugt; ja, door den stinkenden Calvijn, die zuur riekt; ja, met zijnen snuit zoo lang als die van eenen otter; met zijnen kaaskop, met zijn groote tanden, die op de tanden eener egge gelijken. Ja, die wolven verslinden elkander; ja, die os van een Luther, de razende os, wapende de prinsen van Duitschland tegen den wederdooper Munzer, die een snul was, naar men zegt, en leefde volgens de Heilige Schrift. En heel Duitschland door, hoorde men 't geloei van dien os, ja, heel Duitschland door! "Ja, en wat ziet men in Vlaanderen, in Gelderland, in Friesland, in Holland, in Zeeland? Adamieten, die naakt door de straten loopen, ja, goede lieden, naakt door de straten, en schaamteloos hun mager lichaam aan de menschen toonen. Er was er maar één, zult ge zeggen;--ja, 't kan zijn--maar één is honderd, en honderd zijn één. En werd hij verbrand, vraagt ge? hij werd levend verbrand op het aanzoek van Calvinisten en Lutheranen. Die wolven verslinden elkander, zeg ik u! "Ja, wat ziet men in Vlaanderen, in Gelderland, in Friesland, in Holland, in Zeeland? Wederdoopers, vrijheidsapostelen, die leeren dat alle dienstbaarheid strijdig is met het woord Gods. Zij liegen, die stinkende ketteren; wij moeten ons onderwerpen aan onze Heilige Moeder, de Roomsche Kerke. En daar, in die verdoemde stad Antwerpen, waar al het kettergespuis van de wereld bijeenkomt, dorsten zij preeken, dat wij onze hostiën met hondenvet bakken! Een ander durft zeggen: 't is die geus, die op dien waterpot zit, op den hoek van de straat: "Er is geen God, geen eeuwig leven, geene verrijzenis des vleesches, geen eeuwige verdoemenis". "Men mag, zegt die andere ginder, men mag doopen zonder zout, zonder vet, zonder speeksel, zonder duivelbezwering en zonder keerse". "Er is geen vagevier", zegt een ander. Geen vagevier, goede lieden! Zaliger voor u goede lieden, ware het van te zondigen met uwe moeder, uwe zuster, uwe dochter, dan een oogenblik te twijfelen aan 't bestaan van het vagevier! "Ja, en zij lachten met den inquisiteur, den heiligen man, ja. Ze zijn hieromtrent, te Bellem, geweest met vier duizend Calvinisten, gewapende mannen, met trommels en vaandels. Ja. En van hier riekt gij den stank hunner keuken. Zij hebben Sinte-Katelijnekerk genomen om ze te onteeren, te ontwijden, te ontheiligen met hunne vermaledijde predikatiën. "Is die verdraagzaamheid niet goddeloos en niet schandalig? Bij de duizenden duivelen uit de helle, waarom steekt gij ook de handen niet uit naar de wapenen, weekhertige katholieken? Als dat calvinistengebroed, hebt gij ook harnassen, lansen, hellebaarden, zweerden, kruismessen, alsmede de falkonetten, bussen, slangen en serpenten van de gemeente. "Zij zijn vreedzaam, zult gij zeggen; zij willen, in volle rust en vrede, Gods woord aanhooren. 't Is eender. Trekt de stad uit! verjaagt mij, doodt mij, smijt mij al die Calvinisten uit den Tempel! Zijt gij nog niet weg! Foei, gij zijt precies lijk verschrikte hennen, die op eenen mesthoop staan te beven! Ik zie het oogenblik aankomen, op hetwelk die verdoemde Calvinisten op den buik uwer vrouwen en dochteren zullen trommelen en gij zult ze laten begaan, weekelingen van mannen die gij zijt. Gaat niet naar Bellem, blijft hier, gij zoudt uwe kousen verslijten. Foei, Bruggelingen! foei, katholieken! Schande over u, eenden, ganzen en kalkoenen die gij zijt! "Dat moeten schoone predikantjes zijn, daar gij met hoopen luisteren gaat naar de leugenen, die zij uitbraken en daar de meidekens des nachts naar hunne sermoenen trekken, zoodat de stad binnen negen maanden vol kleine geuskens en geuzinnekens zal steken? Zij waren daar gevieren, vier truwanten, die preekten op 't kerkhof. De eerste bleek en mager, die leelijke broeksch..., had een vuilen hoed op zijn hoofd, met denwelken hij zijne ooren verborg. Heeft iemand van u ooit de ooren van eenen predikant gezien? Hij had geen hemd aan, want zijne armen staken bloot uit zijn wambuis. Gij kondt door zijn broek kijken, als door den St.-Jacobstoren van Antwerpen. De andere schelm had geen schoenen aan zijne voeten. Niemand heeft zijne ooren gezien. En hij bleef steken in zijne predikanterij, en de knapen en meidekens jouwden hem uiten riepen: "Ahoe! ahoe! hij kent zijne les niet." De derde had een vuilen, leelijken hoed op, met een pluimken op zij. Ook zijne ooren kon men niet zien. De vierde, een beetje beter gekleed dan de anderen, moet door den beul tweemaal gebrandmerkt zijn, ja! "Onder hunnen hoed dragen zij allen vettige, zijden hoofddeksels, die hunne ooren verbergen. Hebt gij ooit de ooren van een predikant gezien? Ooren! ha! ja, hunne ooren toonen; de beul is er mee weg: zij zijn allen gekortoord! "En nochtans is 't rond die schelmen, rond die diepers, rond die schoenlappers die hunnen spanriem ontliepen, rond die luizige predikanten, dat die van 't gemeen riepen: "Leve de geus!" alsof zij allen razend, zat of zot waren. "Ha! ons, arme Roomsch-Katholieken, blijft anders niets over dan de Nederlanden te verlaten, vermits men er den kreet: "Leve de geus! Leve de geus!" laat uitbraken! Welke steen van vermaledijding is dan toch op dat stompzinnig, betooverd volk gevallen? Ha! Jezus! overal zijn rijken en armen, edelen en onedelen, ouden en jongen, mannen en vrouwen aan 't roepen: "Leve de geus!" "En wat zijn al die heeren, al die kaalkoppen, die ons uit Duitschland overgewaaid zijn? Heel hunne have hebben zij in ontucht opgegeten met de wijven, met den drank, met het spel. Zij hebben zelfs geen verroesten nagel meer om te krabben daar waar het jeukt. En nu eischen zij het goed van kerken en kloosters! "En daar, in hun gastmaal, bij dien truwant van Kuilenburg, met dien anderen drinkebroer Brederode, hebben zij uit houten napjes gedronken, uit minachting voor den heere van Berlaymont en mevrouwe de landvoogdes. Ja, en zij hebben geroepen: "Leve de geus!" Ha! ware ik in de plaats van den goeden God geweest, ik hadde hun drinken, bier of wijn, veranderd in vuil, walgelijk schotelwater, ja, in vuile, stinkende loog, waarin zij hunne vuile hemden en drekkige lakens hadden kunnen wasschen. "Ja, tiert, ezels die gij zijt, brult: "Leve de geus!" Ja, tiert maar op, doch ik ben profeet. En al de verwenschingen, rampen, koortsen, pesten, branden, verwoestingen, kankers, Engelsche zweetkoortsen en zwarte pesten zullen over de Nederlanden vallen. Ja, en aldus zal God gewroken worden over uw vuil getier van "Leve de geus!" En er blijft geen steen uwer huizen over of geen splinter van uw verdoemde beenen, die zoo haastig naar die vervloekte Calvinisterij en predikanterij liepen. Het zij zoo! Amen! --Laat ons gaan, sprak Uilenspiegel tot Lamme. --Dadelijk, sprak Lamme. En hij zocht onder de jonge en schoone kwezelkens, die naar het sermoen geluisterd hadden; maar zijne vrouw vond hij niet. XII. Uilenspiegel en Lamme kwamen aan het Minnewater, hetwelk de groote doctoren en wijsneuzige wijsgeeren halsstarrig doen afstammen van Minrewater of Minderbroederswater. Zij bleven op den oever staan en zij zagen vrouwen, meidekens en knapen, arm in arm, met bloemen getooid, die malkander teederlijk in de oogen bezagen en dicht tegen elkander gedrongen gingen. Als Uilenspiegel hen zag, dacht hij aan Nele. En bij die weemoedige herinnering, sprak hij treurig tot Lamme: --Lamme, laat ons iets drinken. Maar Lamme hoorde niet wat Uilenspiegel zegde; droefgeestig bezag hij de verliefde paartjes. --Weleer gingen wij ook aldus, arm in arm, mijne vrouw en ik, tot groote afgunst van hen, die in alleenigheid, zonder geliefde levend, nijdig ons nakeken. --Kom, sprak Uilenspiegel, de Zeven vinden wij misschien op den bodem eener pinte. --Dat is drinkebroerspraat, antwoordde Lamme; de Zeven, dat weet gij wel, zijn reuzen, die onder 't groot gewelf van Sint-Salvatorskerk niet kunnen recht staan. Uilenspiegel dacht treurig aan Nele. Ook dacht hij, dat hij misschien in eene of andere afspanning een goed maal, een goed onderkomen en een lieftallige bazinne zou vinden; hij sprak nogmaals: --Laat ons iets drinken! Maar Lamme luisterde niet en sprak, naar Onze-Lieve-Vrouwetoren kijkend: --Heilige Maria, patronesse der geoorloofde minne, verleen mij de gunst, heur blanken boesem weder te zien, --Kom mede, sprak Uilenspiegel, heur blanke boezem troont in de eene of andere taveerne. --Hoe durft gij dat zeggen? sprak Lamme. --Wel zeker, sprak Uilenspiegel, ze moet ergens weerdinne zijn. --Dronkemansuitvluchten, sprak Lamme. Uilenspiegel vervolgde: --Wellicht bewaart zij voor de arme zwervers een schotel gestoofd ossevleesch, niet te vet, niet te droog, malsch lijk rozeblaadjes, zwemmend tusschen menigvuldige kruidnagelen, notemuskaat, hanekammetjes, kalfszwezerikken en andere hemelsche lekkernijen. --Deugniet! sprak Lamme, gij wilt mij zeker doen sterven. Weet gij dan niet, dat wij sedert twee dagen van droog brood en klein bier leven? --Dat is praat van een gulzigaard, antwoordde Uilenspiegel. Gij schreeuwt van honger; kom eten en drinken. Ik heb een halven gulden en zal de kosten van 't gelag betalen. Lamme lachte. Zij gingen hunne kar halen en, aldus door de stad rijdend, zochten zij naar de beste afspanning. Doch zij trokken er vele voorbij, als zij de zure gezichten van den baas of de bazinne zagen, weinig aantrekkelijk uithangsbord voor een gezellige keuken. Zij kwamen op de Zaterdagsmarkt en gingen het gasthof, de Blauwe Lanteern binnen. Daar zag de weerd er vriendelijker uit. Zij deden uitspannen en den ezel op stal zetten, in gezelschap van een maatje haver. Zij lieten zich een keurig avondmaal opdienen, aten hunne bekomst, sliepen als dassen en stonden 's morgens op, om nog te eten. Lamme schitterde van genoegen en sprak: --In mijne maag hoor ik een hemelsche muziek. Als 't oogenblik van betalen gekomen was, ging de weerd bij Lamme en sprak hij: --'t Is tien oortjes. --Hij heeft ze, zei Lamme, naar Uilenspiegel wijzend, die antwoordde: --Ik heb ze niet. --En de halve gulden? --Ik heb er geen, sprak Uilenspiegel. --'t Is gemakkelijk gezegd, sprak de baas; dan zal ik u uw wambuis en hemd uittrekken. Lamme, dien de drank moedig maakte, stond recht en riep uit: --En als ik wil eten en drinken, ja, eten en drinken voor zeven en twintig gulden en nog meer, zal ik het doen! Of meent gij, dat er geen rooden duit in dezen buik steekt? Bij God! tot hiertoe werd hij uitsluitend met ortolanen gevoed. Dergelijken buik zult gij nooit onder uw vettigen gordelriem dragen. Bij mij ligt het vet drie duim dik op den buik, terwijl gij het op den kraag van uw wambuis moet zoeken. De weerd was buiten zich zelven van woede. Hakkelaar van nature, wilde hij rap spreken; doch hoe meer hij zich haastte, hoe meer hij moest niezen als een hond, die uit 't water komt. Middelerwijl wipte Uilenspiegel bollekens brood naar zijn aangezicht. En Lamme, meer en meer opgewonden, vervolgde: --Ja, ik bezit genoeg voor uw drie magere hennen, uw vier schurftige kiekens en dien grooten dwazerik van een pauw, die met zijn morsigen steert het neerhof ginds ronddwijlt. En als uwe huid niet verrimpeld was als die van een ouden haan, als uw beenderen niet vaneen vielen in uwe borstkas, dan had ik nog genoeg om u ook op te eten, u, en uwen snotterigen knecht, en uw halfblinde meid, en uwen kok, die gelukkig mag zijn als hij 't schurft niet heeft, daar zijne armen te kort zijn om zich ordentelijk te krabben. --Bezie mij, vervolgde hij, bezie mij dien vogel eens, die, voor een halven gulden, ons wambuis en ons hemde wil uitdoen! Daarom moet men schaamtevrij zijn; heel zijne plunje is geen drie duiten weerd. Maar de baas blies door zijnen neus van woede. En Uilenspiegel wipte maar altoos bollekens brood naar zijn aangezicht. Lamme, dapper als een leeuw, vervolgde: --Hoeveel, magere tronie, hoeveel meent gij wel wat een ezel weerd is, een ezel met een fijnen mond, met lange ooren, een breede borst, met spieren als ijzer zoo sterk? Achttien gulden voor 't minst, is 't niet, armoedige baas? Hoeveel verroeste nagelen hebt gij wel, om zulk schoon beest te betalen? De baas blies nog meer door zijnen neus, doch dorst zich niet roeren. Lamme sprak: --Hoeveel meent gij, dat een schoone esschen kar geldt, die heel in 't blauw is geverfd en tegen zon en regen bespannen met eene huif van Kortrijksch lijnwaad? Vier en twintig gulden voor 't minst, niet waar? Vier en twintig gulden en achttien gulden, hoeveel maakt dat? Antwoord, armzalige rekenmeester. En, daar het marktdag is en er boeren in uwe ellendige afspanning zijn, ga ik ze dadelijk verkoopen. Hetgene geschiedde, want allen kende Lamme. En inderdaad, voor ezel en kar kreeg hij vier en veertig gulden en tien oortjes. Toen deed hij het goud rinkelen onder den neus van den weerd, en sprak hij: --Hewel, baas is hier geld genoeg om nog iets te peuzelen? --Ja, sprak de baas. En stille zegde hij: --Als gij ooit uw vel verkoopt, geef ik er een oortje voor: 't zal een amulet tegen overdadigheid wezen. Doch een hupsch en lieftallig wijfje, dat in het donker binnenhof stond, was verscheidene reizen voor 't venster naar Lamme komen zien, en telkens dat hij heur schoon gezichtje kon bemerken, trok ze zich schielijk achteruit. 's Avonds, als hij, zonder licht, waggelend de trap opklom, voelde hij eene vrouw, die hem omarmde, hem kuste op zijne kaken, zijnen mond, tot zelfs op zijn neus; zijn gezicht was nat van hare tranen, na hetwelk zij hem liet voortgaan. Lamme ging naar zijn bedde en sliep als een os, en 's anderen daags trok hij met Uilenspiegel naar Gent. XIII. Daar zocht hij zijne vrouw in al de kaberdoeskens, danszalen en taveernen. 's Avonds vond hij Uilenspiegel terug in den Zingenden Zwaan. Uilenspiegel ging overal rond om het volk tot opstand te wekken, tegen de beulen van den vaderlandschen bodem. Op de Vrijdagsmarkt, omtrent de Dulle Griet, ging Uilenspiegel plat op zijn buik ten gronde liggen. Een kooldrager kwam voorbij en sprak: --Wat doet gij daar? --Ik maak mijnen neus nat om te zien van waar de wind komt, antwoordde Uilenspiegel. Een timmerman kwam. --Neemt gij den grond voor een bedde? vroeg hij. --Er zijn er, die hem weldra voor een deken zullen nemen antwoordde Uilenspiegel. Een monnik bleef staan. --Wat doet dat kalf daar? vroeg hij. --Het kalf vraagt plat op zijn buik uwen zegen, mijn vader, antwoordde Uilenspiegel. De monnik gaf hem dien en toog henen. Toen legde Uilenspiegel zijn oor tegen den grond; een boer kwam voorbij. --Hoort gij daar iets? vroeg hij. --Ja, sprak Uilenspiegel, ik hoor het hout groeien, hetwelk zal dienen om de arme ketteren te verbranden. --Hoort gij niets anders? vroeg een stadsserjant. --Ik hoor, sprak Uilenspiegel, de Spaansche soldaten aandraven; als gij iets hebt, dat dierbaar is, begraaf het dan, want weldra zijn de steden niet meer veilig tegen de roovers. --Hij is zot, zei de serjant. --Hij is zot, herhaalden de poorters. XIV. Doch Lamme at of dronk niet meer, dacht standvastig aan den zoeten droom op de trap in de Blauwe Lanteern. Zijn hert trok hem naar Brugge, maar Uilenspiegel nam hem mede naar Antwerpen, alwaar hij jammerend voort zocht. Uilenspiegel ging in de taveernen en, sprekende over de plakkaten, zeide hij tot goede Vlamingen, tot hervormden, ja zelfs tot vrijheidminnende katholieken: --Zij brengen ons de inquisitie mede, zoogezegd om ons lijf van de ketterije te zuiveren, maar 't is ook voor onze beurze, dat die rabarber zal dienen. Wij, die niets innemen tegen onze goesting, wij zullen ons verzetten, muitmaken en de hand aan de wapenen slaan. Dat weet de koning. Als hij ziet, dat wij zijne rabarber niet willen, zal hij afkomen met lavementpijpen: dat zijn groote en kleine kanonnen, falkonetten, slangen met wijden mond. Een koninklijk lavement, kortom. En in het derwijze gepurgeerde Vlaanderenland zal geen begoede burger meer overblijven. Gelukkige landen, die zulk een koninklijken geneesheer hebben! Maar de poorters lachten. Uilenspiegel sprak: Lacht maar; doch vlucht of wapent u op den dag, als er in Onze-Lieve-Vrouwekerk beelden worden gebroken. XV. Op 15 der Oogstmaand, den grooten dag van Maria en van de wijding van kruiden en wortelen, wanneer de hennen, volgepropt met graan, doof blijven voor 't geroep van den haan, werd aan eene der poorten van Antwerpen, een groot steenen kruisbeeld aan stukken geslagen door een Italiaan, in dienst van Granvelle. 's Zondags nadien ging de ommegang van Onze-Lieve Vrouwekerk uit, voorafgegaan door groene, gele en roode narren. Maar het Mariabeeld werd onderwege gehoond door rapaille, dat riep: "Maaiken, de uitdraagster, dit is uw laatste feestdag, want men zal haast met u mosselen zieden"; het beeld werd ijlings in 't koor van de kerk teruggebracht. Uilenspiegel en Lamme gingen Onze-Lieve-Vrouwekerk binnen. Havelooze, in lompen gehulde jongelieden en ook eenige volwassenen, elkeen onbekend, stonden vóór het koor tot malkander zekere teekenen en gebaren te maken. Zij maakten veel gerucht met voeten en tongen. Niemand had ze ooit in Antwerpen gezien, of zag ze later ooit weer. Een hunner, met een bruin gezicht als een verbrande ajuin, vroeg of Maaiken--dat was Maria--bang was, daar ze zoo ijlings terug in de kerk kwam. --'t Is toch niet voor u dat ze bang is, leelijke moor, antwoordde Uilenspiegel. De jonge schoelje, tot wien hij sprak, kwam op hem af om hem te slaan, maar Uilenspiegel nam hem bij den kraag en sprak: --Als gij durft slaan, doe ik u uwe tong uitspuwen. Zich vervolgens tot eenige Antwerpsche vrienden wendend, die daar waren, zeide hij: --Signoorkens en pagadders (naar de havelooze kerels wijzend), betrouwt ze niet, 't zijn valsche Vlamingen, lafaards en verraders, die betaald zijn om ons in kwaad, in ellende en in rampspoed te lokken. Vervolgens tot het geboefte sprekend, zeide hij: --Hewel, ezelskoppen, die uittdroogt van armoe, vanwaar haalt gij het geld, dat thans in uwe beurze rinkelt? Hebt gij soms nu reeds uw vel verkocht om er trommelen van te maken? --Beziet eens dien preeker! riepen ze. Toen begonnen zij allen samen te schelden, sprekende van Onze-Lieve-Vrouwe: --Maaiken heeft een schoon kleed! Maaiken heeft een schoone kroon! Ik zal ze geven aan eene loddege van mijne kennis. Zij gingen buiten, terwijl een onverlaat den predikstoel beklom om er zotte reden te houden, en zij kwamen terug, roepende: --Kom beneden, Maaiken, of wij komen u halen. Doe een mirakel, toon nu eens dat gij kunt loopen, in stee van u laten dragen! Maar Uilenspiegel riep te vergeefs: Rampzaligen, houdt op met uw geschimp; alle plundering is misdaad! Zij gingen voort met hunne heiligschendende taal en spraken zelfs van het koor binnen te breken en Maaiken beneden te halen. Daarop smeet een oude vrouw, die keersen verkocht in de kerk, hun de assche van haren vuurpot in het gezicht; maar zij werd geslagen en ten gronde gestampt, en daarna herbegon het geweld. De markgraaf kwam in de kerk met zijne hellebaardiers. Toen hij het volk samengeschoold zag, spoorde hij het aan de kerk te verlaten, maar zoo weinig krachtdadig, dat slechts enkelen henen gingen; de anderen spraken: --Eerst moeten de kanunniken de vespers zingen, ter eere van Maaiken. De markgraaf sprak: --Er wordt niet gezongen. --Dan zullen we zelven zingen was het antwoord. Zoo deden zij in de zijbeuken en omtrent het portaal van de kerk. Eenigen speelden met den bal en hinkelden met steentjes over den vloer en zeiden: "Maaiken, nimmer speelt gij in het hemelrijk, en gij verveelt u: kom spelen met ons". En onophoudelijk hoonden zij het beeld, riepen, huilden en floten. De markgraaf gebaarde bang te zijn en ging henen. Hij deed de deuren sluiten behalve ééne. En hoewel het gemeen er zich niet mee bemoeide, werden de galgenazen stoutmoediger en riepen zij nog luider. Het gewelf weergalmde als onder 't gebulder van kanonnen. Op den predikstoel klom er toen een. Hij scheen gezag te hebben; met een gebaar deed hij allen zwijgen, en hij begon te preeken: "In den naam des Vaders, des Zoons en des Heiligen Geestes, drie zijn één en één is drie; God beware ons in 't hemelrijk van dergelijke cijferkunde; op heden, vijftienden van de Oogstmaand, is Maaiken met heur schoonste kleeren in triomf uitgegaan om haar houten gezicht te toonen aan alle signoorkens en pagadders van de goede stad Antwerpen. Maar onderwege in den ommegang, is Maaiken den duivel Satan tegengekomen en Satan sprak lachend tot haar: "Zijt gij nu te fier om den armen pagadder Satan goeden dag te zeggen, omdat gij gekleed zijt als eene koningin, en gij gedragen wordt door vier signoren?" En Maaiken antwoordde: "Gaat van hier, Satan, of ik verbrijzel u nogmaals den kop!" "Maaiken, dat doet gij nu reeds vijftienhonderd jaar, maar de Geest van den Heer uwen meester heeft mij verlost. Ik ben sterker dan gij; gij zult mij op den kop niet meer trappen, en nu ga ik u een dansken leeren. Satan nam een duchtige lederen zweep en begon er mee te kletsen op Maaiken, die niet dorst schreeuwen om niet te laten zien dat ze bang was; en toen is ze op den loop gegaan en deed zij de signoorkens die haar droegen insgelijks loopen, opdat ze met heur gouden kroon en rijke juweelen niet onder 't arme gemeene volk zou vallen. En nu zit Maaiken koes en bevend in heur kot, te kijken naar Satan, die daar omhoog op gindsche zuil zit, met de zweep in de hand, en grijnslachend zegt: "Ik zal u het bloed en de tranen betaald zetten, die vloeiden in uwen naam! Maaiken, hoe is 't met uwe onbevlektheid? Ge moet rijden! We gaan u aan stukken slaan, leelijk houten beeld dat ge zijt, voor al de beelden van vleesch en beenderen, die in uwen naam genadeloos verbrand, gehangen en levend begraven werden." Aldus sprak Satan, en hij had gelijk. En gij moet beneden, wreedaardig, bloeddorstig Maaiken, want gij geleekt geenszins op uwen zoon Christus. En heel de menigte handlangers riep en tierde en huilde: "Maaiken! Maaiken, gij moet rijden! Maakt gij nu uw hemd nat van schrik? Weg met de houten heiligen! Laat heur een bad in de Schelde nemen! Hout drijft toch boven!" Het volk aanhoorde hen zonder iets te zeggen. Doch Uilenspiegel klom op den predikstoel, stampte met geweld den spreker van de trappen en zei tot het volk: --Dwazen, onnoozele dwazen, ziet gij dan niet verder dan uw neus lang is? Begrijpt gij dan niet, dat dit alles verraderswerk is? Zij willen u tot heiligschenners en tot beeldbrekers maken, om u tot muiters te kunnen verklaren, uwe kisten te ledigen, u te onthalzen en levend te verbranden! En de koning zal erven! Signoorkens en pagadders, hecht geen geloof aan de woorden dier bewerkers van rampspoed: laat Onze-Lieve-Vrouw in heure nis, leeft kloekmoedig, werkt blijgezind en geniet van uwe winsten en profijten. De zwarte duivel des rampspoeds heeft u in 't oog, en 't is door plundering en vernieling, dat hij het vijandelijke leger zal roepen om u als rebellen te behandelen en Alva over u te doen regeeren door dictatuur, inquisitie, verbeurdverklaring en dood! ... En hij zal erven! --Laas, sprak Lamme, plundert niet, signoorkens en pagadders; de koning is al kwaad genoeg. De dochter van de borduurster heeft het tot mijn vriend Uilenspiegel gezegd. Plundert niet, mijne heeren! Maar het gemeen kon hen niet hooren. De handlangers riepen: --Ze moet beneden! In de Schelde, de houten heiligen. Hout drijft toch boven! Uilenspiegel klampte zich aan den preekstoel vast en riep tevergeefs: --Signoorkens en pagadders, duldt de plundering niet! Brengt uwe stad niet ten onder! En hij werd weggerukt met gekwetst gelaat, wambuis en hoos gescheurd, hoewel hij zich dapper verweerde met vuisten en voeten. En heel bebloed, hield hij niet op te roepen: --Duldt de plundering niet! Maar het was te vergeefs. De onbekenden en het grauw van de stad liepen tegen het hek van het koor aan, hetwelk zij braken al roepend: --Vive le geus! Allen begonnen te breken, te plunderen, te vernielen. Vóór middernacht was die groote kerk, in dewelke zeventig autaren, allerhande schoone schilderijen en kostbaarheden waren, teenemaal ledig. De autaren werden aan stukken geslagen, de beelden werden van hunne pedestalen getrokken, uit hunne nissen gerukt, op den vloer geworpen en met hamers verbrijzeld en de gewijde olie tot schoensmeer gebezigd. Toen er niets meer te breken viel, trok de bende naar de Minderbroeders, De Franciscanen, Sint-Pieters, Sint-Andries, Sint-Jacobs, Sint-Joris, Sint-Michiels, de Peterpotkerk, den Burcht, het Fawkensklooster, de Witte Zusters, de Grijze Zusters, de Predikheeren en al de kerken en kapellen van de stad, om er te werk te gaan als in Onze-Lieve-Vrouwe. Zij namen waskeersen en flambouwen en liepen er mee overal rond. En onder hen was geen getwist nog krakeel; geen hunner werd gekwetst in die groote afbraak van steen, van hout en andere stoffen. Zij trokken naar den-Haag, om er de beelden en autaren weg te nemen; doch daar noch elders verleenden de protestanten hun hulp. In den-Haag vroeg de magistraat hun, waar hunne lastgeving was. --Hier, sprak een hunner, en hij sloeg op zijn hert. --Hoort gij, signoorkens en pagadders? Hunne lastgeving! sprak Uilenspiegel, die het feit vernomen had. Er is dus iemand, die hun last geeft het werk van heiligschenners te doen! Als een dief mijne hut binnendringt, zal ik doen als de magistraat van den-Haag, en zal ik, mijn hoedeken afnemend, vragen: Lieve schelm, beminnelijke dieper, eerbiedweerdige roover, waar is uwe lastgeving? Hij zal wijzen naar zijn hert, dat dorst naar mijne have. En ik zal hem al mijne sleutels ter hand stellen! Zoekt, zoekt wien de plundering baat. Mistrouwt den Rooden Hond; de misdaad is begaan, de beteugeling zal volgen. Mistrouwt den Rooden Hond! Het groote steenen kruisbeeld is aan stukken geslagen. Mistrouwt den Rooden Hond! Toen Uilenspiegel vernam dat de Groote Raad van Mechelen, door den mond van zijnen voorzitter Viglius, geboden had den beeldenstorm geenerlei verzet te bieden, sprak hij: --Laas! de oogst is rijp voor de Spaansche maaiers. De hertog! de hertog nadert! Vlamingen, de zee, de zee der wrake wast. Arme vrouwen en meidekens, vlucht den put. Arme mannen, vlucht de galg, het vuur en het zweerd! Philippus wil het bloedig werk van keizer Karel voltooien. De vader zaaide dood en ballingschap; de zoon heeft gezworen, dat hij liever over een kerkhof dan over een kettervolk heerscht. Vlucht, daar zijn de beul en de grafmakers. Het volk luisterde naar Uilenspiegel, en honderden gezinnen verlieten de steden, en de wegen waren vervuld met karren vol huisraad van allen die in ballingschap gingen. En Uilenspiegel ging overal, gevolgd door Lamme, die jammerend zocht naar zijne vrouw. En te Damme weende Nele bij de uitzinnige Katelijne. XVI. Toen Uilenspiegel, in de Wijnmaand, te Gent was, kwam hij Egmond tegen, die gegastreerd had in het edel gezelschap van den abt van Sint-Baafs. Neurend, dede hij droomerig zijn peerd op stap gaan. Eensklaps keek hij op, en zag hij eenen man, die met een brandende lanteerne naast hem ging. --Wat wilt ge? vroeg Egmond. --Uw welzijn, antwoordde Uilenspiegel, zooveel welzijn, als een brandende lanteerne kan geven. --Ga heen en laat mij, sprak de graaf. --Ik zal niet gaan, antwoordde Uilenspiegel. --Moet gij dan van de zweep hebben? --Ik wil er wel tienmaal van hebben, als ik in uw hoofd zulk eene lanteerne kan steken, dat gij klaar ziet tot in 't Escuriaal. --Ik heb zaken met uwe lanteerne noch met 't Escuriaal, antwoordde de graaf. --Wel, antwoordde Uilenspiegel, ik kan mij niet weerhouden u een goeden raad te geven. Hij greep het peerd des graven bij den teugel en, terwijl het sloeg en steigerde, sprak hij: --Heere, gedenk toch, dat gij thans goed op uw peerd danst en dat uw hoofd ook goed op uwe schouderen danst; maar de koning wil, naar men zegt, dien schoonen dans afbreken, u uw lijf laten, maar uw hoofd nemen om het zoo verre van hier te doen dansen, dat gij het nimmermeer krijgen kunt. Geef mij een gulden, ik heb hem verdiend. --Van de zweep, als gij niet wegkomt, ongeluksvogel. --Heer, ik ben Uilenspiegel, zoon van Klaas, die levend verbrand werd voor het geloof, en van Soetkin, die stierf van verdriet. De assche die klopt op mijne borst, zegt mij, dat Egmond, de dappere krijgsman, met de landwacht, die hij aanvoert, tegen den hertog van Alva zijne driemaal zegevierende troepen kan stellen. --Ga heen, antwoordde Egmond, ik ben geen verrader. --Red onze landen, gij alleen vermoogt het, sprak Uilenspiegel. De graaf wilde hem slaan met zijne zweep, doch Uilenspiegel bleef op de slagen niet wachten, wegvluchtend riep hij nog: --Eet lanteernen, eet lanteernen, heer graaf. Red onze landen! Op een anderen dag hield Egmond stil voor de afspanning het Bont Verken, gehouden door een lieftallige bazinne van Kortrijk, het Muizeken geheeten. De graaf stond recht op zijne stijgbeugels en riep: --Is er iemand? Uilenspiegel, die bij 't Muizeken diende, kwam vóór met een tinnen beker in eene hand en in de andere eene bottel vol rooden wijn. De graaf herkende hem: --Ha, gij zijt het, ongeluksvogel, sprak hij. --Heere, antwoordde Uilenspiegel, kunt gij mij zeggen wat het roodst is, óf de wijn die door de keel vloeit, óf het bloed dat uit den hals stroomt? Dat was het wat mijne lanteerne vroeg. De graaf antwoordde niet, dronk, betaalde en vertrok. XVII. Uilenspiegel en Lamme, elk gezeten op een ezel, dien zij kregen van Simon Simonsen, een der getrouwen van den prins van Oranje, reden overal rond om de poorters te verwittigen van de snoode inzichten van den bloedigen koning en om tijdingen uit Spanje te vernemen. Zij verkochten groenten, waren gekleed als boeren en liepen de markten af. Bij het terugkeeren van de markt van Brussel, zagen zij in een steenen huis, op de Kareelkaai, in een lage kamer, eene dame gekleed in samijt, hoog van kleur, vol van boezem en schalksch van oog. Zij sprak tot een jonge en poezele keukenmeid: --Gij zult een goede klont boter in de pan moeten smelten, want ik houd niet van saus met ijzersmaak. Uilenspiegel stak zijn neus voor het venster. --Ik wel, sprak hij, want een hongerige maag kan veel verdragen. De dame keerde zich om en sprak: Wat is dat voor een moeial, die zich met mijne keuken bemoeit? --Eilaas! schoone dame, sprak Uilenspiegel, liet ge mij er een weinig mede bemoeien in uwe gezelschap, ik leerde u gerechten uit vreemde streken maken, die onze dames niet kennen. En smakkende, zei hij: --Ik heb dorst. --Naar wat? vroeg zij. --Naar u, sprak hij. --Hij is schoon, zei de keukenprinses tot de dame. Willen wij hem binnenlaten, hij zal ons zijne avonturen vertellen. --Maar zij zijn getweeën. --Ik gelast mij met éénen, hernam de keukenmeid. --Mevrouwe, sprak Uilenspiegel, 't is waar, we zijn getweeën: ik en mijn arme Lamme, die geen honderd pond op den rug kan dragen, doch gemakkelijk met vijfhonderd pond eten en drinken op de maag loopt. --Jongen, zei Lamme, spot niet met mij; 't is al ongelukkig genoeg, dat mijn buik mij zoo duur kost. --Vandaag kost hij u geen duit, sprak de dame. Komt beiden binnen. --Maar, sprak Lamme, er zijn ook twee ezelen, waarop wij zitten. --In den stal van den grave van Meghem is geene haver te kort, antwoordde de dame. De keukenmeid liet heure braadpannen staan en bracht Uilenspiegel en Lamme op het binnenhof, en de ezels begonnen seffens te balken. --Ze rieken eten en ze schateren uit van vreugde, de arme dieren, sprak Uilenspiegel. Toen beiden van hunne ezels waren gestegen, sprak Uilenspiegel tot de keukenmeid: --Zoudt gij een ezel lijk ik willen, als gij een ezelinnetje waart? --Ik zou een jongen met een vroolijk gezicht willen, als ik eene vrouw was, antwoordde zij. --Wat zijt gij dan, als gij vrouw noch ezelin zijt? vroeg Lamme. --Eene maagd, sprak zij, eene maagd is geene vrouw, en eene ezelin evenmin: begrijpt gij, dikzak? Uilenspiegel sprak tot Lamme: --Gij moet heur niet gelooven, 't is een deugnietje en een duivelinneken. Beëlzebub heeft ze van nu af aan verkoren tot zijne gezellin in de helle. --Leelijke spotter, antwoordde de keukenmeid. De dame sprak: --Drinkt eerst eene pint bruinbier, eet een stuk hesp, snijdt van dien bout, opent de pastei en proeft de salade. Uilenspiegel vouwde de handen te zamen. --Hesp, sprak hij, is heerlijk eten; bruinbier, hemelsche drank, hamelbout, goddelijk vleesch; een gevulde pastei doet de tong van genoegen trillen; een geurige salade is een vorstelijke spijs. Doch zalig is hij, die uwe schoonheid tot nagerecht krijgt. --Hoor hem eens bezig. Toe, eet, ondeugende jongen! Uilenspiegel antwoordde: --Zou ik niet liever beginnen met de dankzegging? --Neen, sprak zij. Maar Lamme was jammerlijk aan 't zuchten: --Ik heb honger. --Gij zult eten, sprak de schoone dame, vermits gij over niets anders bekommert zijt dan over uwen buik. --Ha! en mijne vrouw, zuchtte Lamme, als om heur gezegde te logenstraffen. Maar die woorden stelden de meid teleur. Lamme en Uilenspiegel aten buik-sta-bij en dronken als tempeliers. En de dame gaf dien nacht nog te eten aan Uilenspiegel en ook 's anderen daags en volgende dagen. De ezels kregen een dobbel maatje haver en Lamme dobbel rantsoen. Eene week lang bleef hij in de keuken geplakt en sloeg hij menigerhande schotels naar binnen, maar hij hield zich niet bezig met de meid, want hij dacht te veel aan zijne vrouw. Dat maakte de dienstmeid spijtig, en ze zei, dat het een schande was den menschen al dien last aan te doen, om uitsluitend aan zijn vettigen buik te denken. En intusschen leefden Uilenspiegel en de dame zeer vriendschappelijk samen. Eens zegde zij tot hem: Thijl, zoudt gij de verdediging uwer gemartelde broederen op u nemen? --De assche van Klaas klopt op mijne borst, antwoordde Uilenspiegel. --Zóó zijt gij schoon, riep zij uit. Maar wie is die Klaas? Uilenspiegel antwoordde: --Mijn vader, die voor het geloove verbrand werd. --De grave van Meghem lijkt geenszins op u, sprak zij; hij wil eene lating toedienen aan de stad, die ik minne, want ik ben van Antwerpen, de zeeghaftige stede. Weet dus, dat hij overeengekomen is met Scheyf, den raadsheer van Brabant, om zijne tien vendels voetvolk in Antwerpen te brengen. --Dat zal ik den poorters gaan zeggen, sprak Uilenspiegel; en hij ijlde weg, rap als de wind. 's Anderen daags waren de poorters te wapen. Doch Uilenspiegel en Lamme, die hunne ezels op stal gezet hadden bij eenen pachter van Simon Simonsen, moesten zich schuil houden, uit vreeze voor den grave van Meghem, die hen overal deed zoeken om ze te hangen; want hij had vernomen, dat twee heretieken van zijn vleesch gegeten en van zijnen wijn gedronken hadden. De grave was jaloersch, en zeide het tot de schoone edelvrouwe, die knarsetande, weende en wel zeventien reizen in onmacht viel. De keukenmeid volgde heur voorbeeld, maar zoo dikwijls niet en verzekerde, op heur aandeel in 't hemelrijk en heurer ziele zaligheid, dat zij en heure Mevrouw niets anders gedaan hadden dan het afval van 't eetmaal gegeven aan twee armzalige pelgrims, die op magere ezelen gezeten, voor het keukenvenster waren komen staan,--en méér niet. En dien dag vloeiden er zoovele tranen, dat de grond teenemale nat was. Dit ziende, schonk messire van Meghem geloof aan heure woorden. Lamme dorst niet meer teruggaan naar het huis van den edelen heere, want telkens dat de keukenmeid zijn neus zag, begon zij zelve te zuchten en te jammeren: Ha! mijne vrouw! En hij was mistroostig, om den wille van het eten; doch Uilenspiegel bracht hem altoos eenige lekkere kliekjes mede, want hij drong in het huis langs de Sinte-Katelijnestraat, en hield er zich op den zolder verscholen. 's Anderen daags, na de vespers, beleed de grave van Meghem aan de schoone vrouwe, dat hij besloten had vóór den dageraad met zijne soldaten 's-Hertogenbosch binnen te dringen. Dan viel hij in slaap. De gravinne liep naar den zolder om Uilenspiegel te vertellen hetgeen zij wist. XVIII. Verkleed als pelgrim, zonder geld, zonder mond behoeften, trok Uilenspiegel dadelijk naar 's Hertogenbosch, om de poorters te waarschuwen. Hij was van zins een peerd te nemen bij Jeroen Praet, broeder van Simon, voor wien hij brieven van den prins had, om van daar spoorslags, langs de binnenwegen naar 's Bosch te rijden. Op den steenweg, hoorde hij eene bende huurlingen achter zich aanstappen. Hij verschrikte hevig, om reden van de brieven. Vast besloten allen tegenspoed het hoofd te bieden, bleef hij staan om Onze-Vaders te mompelen: toen zij hem ingehaald hadden, ging hij mede met hen, en alzoo vernam hij, dat zij naar 's Hertogenbosch trokken. Een Waalsch vendel opende den marsch. Aan het hoofd reden kapitein Lamotte en zijne wacht van zes hellebaardiers; vervolgens, naar rangorde, de vendrig met eene kleinere wacht, de provoost, zijne hellebaardiers en zijne twee vangmannen, het hoofd van de wacht, de trosbewaarder, de beul en zijne knecht; dan volgden pijpen en tamboerijnen met een oorverdoovend lawijd. Vervolgens kwam een Vlaamsch vendel van tweehonderd soldaten, met zijn kapitein, zijn vendrig, en verdeeld in twee afdeelingen van honderd man, elk aangevoerd door de bent-serjanten, en onderverdeeld in rotten, geleid door tiendeniers of rotmeesters. De provoost en zijne stokknechten waren mede voorafgegaan door pijpers en tamboerijnslagers, die bliezen en roffelden om 't hardst. Achter hen reden twee wagens, vol schoone, gichelende meidekens, de lieven der soldaten. Joelend, dartelend en schaterend, etend, drinkend en dansend, volgden de schoone, dolle meidekens den tros. Er waren er gekleed als landsknechten, maar in fijn, helderwit lijnwaad, uitgesneden aan de borst, uitgebekt aan mouwen en beenen, aan het wambuis, zoodat men heure donzige huid kon zien; op het hoofd droegen zij fijn lijnwaden kappen, met goud afgelegd, en met schoone wapperende struisvogelpluimen. Aan heure goudlinnen gordelbanden, gestikt met rood satijn, hingen de goudlakensche scheeden heurer dolkmessen. En heure schoenen, kousen en hozen, heure wambuizen en rijgsnoeren waren van witte zijde en klatermeerse. Anderen waren insgelijks als landsknechten gekleed, doch in blauwe, groene, scharlaken, paarse, karmozijnen stoffen, uitgebekt, geborduurd en met wapenen versierd, naar alle grillen en vindingen. En allen droegen op den arm een rood schijfje, tot teeken van heur bedrijf. De hoerwijfel, haar serjant, wilde haar het zwijgen opleggen; maar zij deden hem lachen door heur grappige woorden en bekoorlijke gebaren, en naar zijne vermaningen luisterden zij niet. Uilenspiegel, in zijn pelgrimspij, ging naast de twee vendels, gelijk een speeljacht, dat vaart naast een oorlogsschip. En hij knauwde steeds voort Onze-Vaders. Eensklaps sprak Lamotte tot hem: --Waar gaat gij aldus, reizende pelgrim? --Heer kapitein, antwoordde Uilenspiegel die honger had, weleer bedreef ik een groote zonde, en 't kapittel van Onze-Lieve-Vrouwekerk veroordeelde mij, te voet naar Rome vergiffenis te gaan vragen aan den Heiligen Vader, die ze mij verleende. Nu kom ik gereinigd in deze landen terug, op voorwaarde onderwege de Heilige Mysteriën te prediken voor alle soldaten, die ik zou ontmoeten en die mij, in ruil mijner sermoenen, brood en vleesch moeten geven. En aldus preekend, voorzie ik in mijn armzalig bestaan. Wilt gij mij de toelating schenken, bij de eerste pleisterplaats mijn gelofte te houden? --Ja, sprak messire van Lamotte. Zich broederlijk mengend onder Walen en Vlamingen, vergat Uilenspiegel niet, van tijd tot tijd te tasten naar de brieven onder zijn wambuis. De lustige deernen riepen hem toe: --Pelgrim, schoone pelgrim, kom hier en laat ons hooren den gloed uwer rede. Uilenspiegel naderde heur en zeide vol zedigheid: --Zusteren in Christus, spot niet met een armen pelgrim, die allerwegen het heilig geloof voor de soldaten moet preeken. En met de oogen verslond hij de lieve meidekens. Maar de lustige wijven staken heure blijde gezichten door de gaten van het zeil van den wagen. --Ge zijt wel jong, spraken zij, om voor de soldaten te preeken. Kom in onze wagens, wij zullen een blijdere taal tot u spreken. Uilenspiegel had geerne gedaan zooals zij zeiden, maar hij dorst niet, om reden van de brieven; reeds hadden er twee heure ronde blanke armen uit den wagen gestoken, om hem op te trekken, maar de hoerwijfel, die jaloersch was, snauwde tot Uilenspiegel: --Ga weg of ik kap uw hoofd af! En Uilenspiegel verwijderde zich van den wagen, dorstige blikken werpend naar de frissche deernen, die de zonne met licht overstroomde. Men kwam te Berchem; Philip de Lannoy, heere van Beauvoir, aanvoerder der Vlamingen, beval daar halt te houden. Daar stond een eik van middelbare grootte, met een enkelen tak afgebroken in 't midden en waaraan, eene maand geleden, een wederdooper had gehangen. De soldaten bleven staan, en de marketensters kwamen bij hen om hun brood, vleesch, wijn, bier en allerhande toespijzen te verkoopen. Aan de lustige wijvekens verkochten zij suikergebak, krakelingen, amandelen, taartjes. Als Uilenspiegel dat zag, kreeg hij nog grooteren honger. Vlug als een aap, klom Uilenspiegel op den boom en zette zich op den dikken tak, zeven voet boven den grond. Daar sloeg hij zich met eene geeselkoord, terwijl de soldaten en hunne lieven rond den boom kwamen staan. --In den naam des Vaders, des Zoons en des Heiligen Geestes, sprak hij. Amen! Er staat geschreven: Wie aan den arme geeft, leent aan God: dappere krijgslieden, en gij ook, schoone damen, leent aan God: 't is te zeggen, geeft mij brood, vleesch, wijn, bier, als gij wilt, en de taartjes die gij missen kunt, en God, die rijk is, zal U alles dobbel teruggeven, met dozijnen ortolanen, beken malvezij, bergen kandijsuiker en rijstpap, die gij in 't hemelrijk zult eten met zilveren lepels. Vervolgens jammerend: --Ziet gij niet door welke wreede smerten ik beproef, vergiffenis mijner zonden te bekomen? Zoudt gij de bijtende pijn dier geeseling niet lenigen, die tot bloedens toe mijnen rug kwetst? --Wat is dat voor een zot? vroegen de soldaten. --Mijne vrienden, antwoordde Uilenspiegel, zot ben ik niet, doch boetveerdig en stervend van honger; want terwijl mijn geest zijne zonden beweent, beweent mijn buik het gebrek aan smakelijke spijzen. Brave soldaten en gij, schoone meidekens, bij u zie ik vette hesp, gebraden ganzen, worsten, wijn, bier en taartjes, in grooten getale. Hebt gij niets over voor den armen pelgrim? --Ja, ja, riepen de Vlaamsche soldaten, zijne tronie bevalt ons. En allen wierpen stukken eten naar hem. Op zijn tak gezeten, hield Uilenspiegel niet op met bidden en spreken. --De honger, sprak hij, maakt den mensch wederspannig tegen het gebed, doch een stuk hesp neemt die kwade stemming dadelijk weg. --Pas op uw hoofd! riep een serjant, terwijl hij een half volle flesch naar hem wierp. Uilenspiegel greep de flesch en, met kleine slokjes drinkend, sprak hij: --Zoo razende honger schadelijk is voor 't lichaam des menschen, is er nog iets, dat even nadeelig is: te weten de angst van den armen pelgrim, die van goedhertige soldaten een klein stukje hesp en een heele bottel bier kreeg. Want gewoonlijk is de pelgrim sober van aard, en zoo hij dronk met te weinig eten in de maag, ware hij dadelijk zat. Terwijl hij sprak, ving hij eene ganzebil. --In de lucht weidevisch vangen, sprak hij, is iets wondersbaars. Maar de vangst is verdwenen in mijn keelgat. Wat is er gretiger dan droog zand? Een onvruchtbare vrouw en een hongerige maag. Plotseling voelde hij de punt eener hellebaard in zijne bil steken. En eenen vendrig hoorde hij zeggen: --Versmaden de pelgrims nu hamelbout? Uilenspiegel zag op de punt van de hellebaard een groot stuk hamelbout steken. Hij nam het en sprak: Bout voor bout, liever heb ik er zoo een tusschen mijn tanden dan zoo'n ijzeren tegen mijn maag. --Uit medelijden trek ik dit stuk hamelbout van uw wapen. Van het mergbeen zal ik eene pijp maken om uwen lof te bezingen, goedhertige hellebaardier. ... Nochtans, ging hij voort, terwijl hij het been afknaagde, wat is een bout, hij moge nog zoo lekker en sappig wezen, zoo den armen pelgrim geen vriendelijk taartje komt toelachen? Terwijl hij dus sprak, sloeg hij de hand vóór het gezicht, want twee taartjes, die uit de vrouwengroep kwamen, vlogen het een op zijn oog, het andere op zijne kaak. De meidekens schaterden van lachen en Uilenspiegel sprak: --Wel bedankt, lieve meidekens, die mij roomkusjes zendt! Maar de taartjes waren ten gronde gevallen. Plotseling roffelden de trommels, bliezen de pijpen en zetten de soldaten zich weder op marsch. Messire van Beauvoir beval Uilenspiegel van den boom te komen en nevens de soldaten te stappen. Doch Uilenspiegel had honderd uren van dáár willen zijn, want uit de woorden van eenige soldaten maakte hij op, dat hij verdacht voorkwam en dat zij hem wel voor een spion konden nemen; dan zouden zij hem aftasten, en dit was zeker de galge, als ze zijne brieven ontdekten. Hij liet zich dus in eene greppel vallen en riep: --Medelijden, heeren soldaten, mijn been is gebroken, ik kan niet meer gaan; laat mij meerijden in den wagen der vrouwen. Maar hij wist, dat de hoerwijfel het niet zou gedoogen. Van uit haren wagen riepen de vrouwen: --Ja, kom, schoone pelgrim, kom bij ons. Wij zullen u minnen, u streelen, u kussen, en gij zult genezen zijn. --Ik weet het, sprak hij, vrouwenhanden zijn hemelsche balsem voor alle wonden. Maar de jaloersche hoerwijfel sprak tot messire van Lamotte: --Messire, ik geloof dat die pelgrim den spot bij ons drijft, en dat zijn been maar alleen gebroken is, om bij de vrouwen mede te rijden. Beveel, dat men hem op den weg late liggen. --Zoo zal geschieden, sprak messire van Lamotte. En men liet Uilenspiegel liggen. Eenige soldaten, die meenden dat zijn been waarlijk gebroken was, hadden spijt dat men een christenmensch zoo maar liet liggen, want ze vonden dat hij een lustige kwant was. Zij gaven hem vleesch en wijn voor twee dagen. De meidekens hadden hem geerne geholpen, doch wijl zij niet mochten, smeten zij hem de krakelingen toe, die zij nog hadden. Als de troep verre was, koos Uilenspiegel het hazenpad. Hij kocht een peerd en rende vlug als de wind, over wegen en paden, naar 's-Hertogenbosch. Bij de tijding van de komst der heeren Beauvoir en Lamotte, grepen die van de stad, ten getale van achthonderd, naar de wapenen; zij kozen aanvoerders en zonden Uilenspiegel, in kooldrager gekleed, naar Antwerpen om hulp te vragen aan den machtigen Brederode. En de soldaten der heeren Lamotte en Beauvoir konden niet binnen in 's-Hertogenbosch, de wakkere stede, die zich dapper verweerde. XIX. De volgende maand gaf zekere doctor Agileus twee gulden aan Uilenspiegel en brieven voor Simon Praet, die hem zou zeggen wat hij te doen had. Uilenspiegel kreeg bij Praet eten en slapen. Zijn slaap was goed, zoo goed als zijn tronie; Praet, daarentegen, was schraal en droevig, altoos in naargeestige gedachten verslonden. En Uilenspiegel was verwonderd dat hij, als hij 's nachts bij toeval wakker werd, hoorde kloppen met een hamer. En hij mocht nog zoo vroeg opstaan, Simon Praet was altijd vóór hem op, en droever was zijn gelaat, en somberder zijne blikken, als iemand die bereid is tot sterven of strijden. Somtijds, bij een zucht, vouwde Praet de handen biddend te zamen en scheen hij vol verontweerdiging. Zijne vingeren, alsook zijn hemd en zijn armen, waren vettig en zwart. Uilenspiegel wilde weten van waar de hamerslagen, de zwarte armen en Praet's neerslachtigheid kwamen. Op een avond, dat hij in de taveerne de Blauwe Gans was gebleven, in gezelschap van Simon, die er zijns ondanks gegaan was, gebaarde hij zoo dronken te zijn en zoo'n zeer in het hoofd te hebben, dat hij zich onverwijld te bedde moest leggen. En Praet bracht hem neerslachtig naar huis. Uilenspiegel sliep op den zolder, bij de katten; het bed van Simon was beneden, dicht bij den kelder. Uilenspiegel die dronkenschap bleef voorwenden, klom waggelend de trap op, en gebaarde schier te vallen, als hij naar de koord greep. Simon kwam hem ter hulp als een broeder, met teedere zorgen. Hij hielp hem in zijn bed; hij had medelijden met hem en bad God, dat Hij hem zijne dronkenschap zou vergeven. Dan ging hij naar beneden en weldra hoorde Uilenspiegel hetzelfde geklop, dat hem zoo dikwijls gewekt had. Zonder gerucht stond hij op en daalde op bloote voeten de smalle treden af; als hij er twee en zeventig geteld had, stond hij vóór een kleine deur die op een kier stond, waardoor een licht flikkerde. Simon drukte vliegende blaadjes met oude letteren uit den tijd van Laurens Coster, den uitvinder van de edele drukkunst. --Wat doet gij daar? vroeg Uilenspiegel. Verschrikt gaf Simon hem tot antwoord: --Klaag mij aan, zoo gij van den duivel zijt: ik zal sterven; maar zijt gij van God, dat uw mond het gevang uwer tong zij. --Ik ben van God, antwoordde Uilenspiegel, en wil u geenerlei kwaad. Maar wat doet gij daar? --Ik prent bijbels, antwoordde Simon. Want als ik, om vrouw en kinderen te spijzen, 's daags de booze en wreede edicten Zijner Majesteit drukken moet, 's nachts ben ik de zaaier van 't echte woord Gods en herstel ik het kwaad, dat ik bedrijf in den dag. --Gij zijt braaf en moedig, sprak Uilenspiegel. --Ik heb het geloove, antwoordde Simon. Inderdaad, uit die heilige drukkerij was het, dat de Vlaamsche bijbels kwamen, die verspreid werden in Brabant, in Vlaanderen, in Holland, in Zeeland, Utrecht, Noord-Brabant, Overijsel, Gelderland, tot den dag, waarop Simon veroordeeld werd tot het schavot en aan Christus en de gerechtigheid zijn leven offerde. XX. Eens vroeg Simon aan Uilenspiegel: --Hebt gij moed, broeder? --Ik heb er genoeg, antwoordde Uilenspiegel, om eenen Spanjaard te geeselen totdat de dood er op volge, om eenen moordenaar te dooden, eenen beul onschadelijk te maken. --Zoudt gij, vroeg de drukker, geduld genoeg hebben om in eenen schoorsteen te blijven, ten einde te luisteren wat in eene kamer gezegd wordt? Uilenspiegel antwoordde: --Wijl ik door de gratie Gods stevige lenden en fiksche beenen bezit, kan ik, als de katten, blijven staan waar ik ben. --Hebt gij geduld en een goed geheugen? vroeg Simon. --De assche van Klaas klopt op mijne borst, antwoordde Uilenspiegel. --Nu, luister, sprak de drukker, neem deze aldus gevouwen speelkaart en ga naar Dendermonde; daar zult gij tweemaal hard en eenmaal zachtjes kloppen aan de deur van het huis, waarvan de gevel hierop is geteekend. Iemand zal opendoen en u vragen of gij de schouwveger zijt; gij zult antwoorden dat gij mager zijt en de kaart niet verloren hebt. En gij zult ze hem toonen. Dan, Thijl, moet gij doen wat er hoeft. Groote rampen zweven over Vlaanderenland. Men zal u eene schouw toonen, gereedgemaakt en geveegd; daar zullen krammen voor uwe voeten zijn en, om te zitten, een berd, dat stevig vastgemaakt is. Als hij, die u binnen liet, u zegt in de schouw te kruipen, zult gij het doen, en gij zult daar stil wachten. Adellijke heeren zullen daar bijeenkomen, in de kamer vóór de schouw, waarin gij zijn zult. Het zijn Willem de Zwijger, de prins van Oranje, de graven van Egmond, van Hoorne, van Hoogstraten en Lodewijk van Nassau, de dappere broeder des Zwijgers. Wij, hervormden, willen weten wat die heeren willen en kunnen voor de redding onzer landen. Nu, den eersten April, deed Uilenspiegel zooals hem gezegd was. Hij was tevreden, dat er geen vuur in den heerd brandde en zei tot zich zelven: hoe minder rook hoe scherper het gehoor. Weldra werd de deur van de kamer geopend, en een tocht trok door de schouw. Geduldig verdroeg hij den wind, zeggende: hij zal mijn aandacht aanwakkeren. Vervolgens hoorde hij de heeren van Oranje, van Egmond en de anderen de kamer binnentreden. Zij spraken over hunne vreeze, over de gramschap des konings en over het slecht beheer van 's lands zaken en penningen. Een hunner sprak op bitsen, hoogmoedigen, helderen toon. Het was Egmond. Uilenspiegel herkende hem, lijk hij ook Hoogstraten herkende aan zijn heesche stem. Hoorne aan zijn harde stem; graaf Lodewijk van Nassau aan zijn mannelijke, krijgshaftige taal, en den Zwijger aan de langzame wijze waarop hij zijne woorden uitsprak, alsof hij elk hunner vooraf wilde wegen. Graaf van Egmond vroeg waarom men hen een tweede reize bijeenriep, terwijl zij te Hellegat hadden kunnen beslissen wat er te doen stond. Hoorne antwoordde: --De uren loopen snel voorbij, de koning is vertoornd; wij mogen niet talmen. Toen sprak de Zwijger: --De landen verkeeren in gevaar; wij moeten ze verdedigen tegen de aanvallen van de uitheemsche soldaten. Egmond antwoordde driftig, dat hij het zonderling vond, dat de koning een leger meende te moeten zenden, daar alles in vrede was door de zorgen der heeren en voornamelijk door de zijne. Maar de Zwijger sprak: --Philippus heeft in de Nederlanden veertien benden, die zijne bevelen moeten uitvoeren, waarvan al de soldaten dengene verkleefd zijn, die hen aanvoerde te Gravelingen en te Saint-Quentin. --Ik begrijp niet, sprak Egmond. De prins hervatte: --Ik wil er niets bijvoegen, maar aan u en de andere vergaderde heeren zal lezing gegeven worden van zekere brieven, met die van den armen gevangene Montigny te beginnen. In zijne brieven, schreef messire van Montigny: "De koning is uitermate vergramd over hetgeen in de Nederlanden gebeurd is, en op tijd en stond zal hij de daders der woelingen straffen". Daarop zei Egmond, dat het koud was en dat men diende een houtvuur aan te steken. Zoo werd gedaan, terwijl de beide heeren spraken over de brieven. Het vuur trok niet, om reden van den al te grooten takkebos in de schouw, en de kamer was vol rook. Hoestend las toen de graaf van Hoogstraten de onderschepte brieven, door den Spaanschen gezant te Parijs, don Francès d'Alava, aan de landvoogdes geschreven. --De gezant, sprak hij, schrijft dat al het kwaad, dat den Nederlanden overkomt, te wijten is aan de heeren van Oranje, van Egmond en van Hoorne. Gij moet, schreef hij, u van de vriendelijkste zijde aan hen toonen en hun zeggen dat de koning erkentelijk is voor hunne trouw. Wat betreft Montigny en Bergen: Zij blijven waar zij behooren te zijn. --Ha! dacht Uilenspiegel, ik zit nog liever in een rookende schouw in Vlaanderenland, dan in een goed verlucht gevang in Spanje; want daar verrijzen schavotten tusschen de vochtige muren. De gezant van Spanje voegde er bij dat de koning in Madrid gezegd had: --Door al hetgeen in de Nederlanden voorgevallen is, is ons koninklijk gezag verminderd, de dienst van God verlaagd, en wij zullen liever het bezit van al onze andere landen in de weegschaal leggen, dan dit oproer ongestraft te laten. Wij zijn besloten in eigen persoon naar de Nederlanden te gaan en de hulp des pausen en des keizers te vorderen. Het kwaad van heden moet het goede van morgen baren. Wij zullen de Nederlanden onder onze algeheele gehoorzaamheid brengen en, naar ons believen, staat, godsdienst en regeering wijzigen. --Ha! koning Philippus, dacht Uilenspiegel, kon ik u naar mijn believen wijzigen, zeker zoudt gij, onder mijn Vlaamschen stok, een merkelijke wijziging ondergaan aan uwe dijen, armen en beenen; ik zou uwen kop met twee nagelen in het midden van uwen rug vastmaken, opdat gij aldus de kerkhoven kondt zien, die gij achter u laat, en naar eigen believen uw liedeken van gewelddadige wijziging zoudt kunnen zingen. Er werd wijn opgediend. Hoogstraten stond recht en sprak:--Ik drink op onze landen! Allen deden als hij; toen voegde hij er bij, terwijl hij zijn ledigen beker nederzette:--De rampspoed is gekomen voor den Belgischen adel. Wij moeten middelen beramen tot onze verdediging. Hij wachtte een antwoord en zag naar Egmond, die zweeg. Maar de Zwijger zei: --Wij zullen weerstaan, als Egmond, die Frankrijk tweemaal beven deed te Saint-Quentin en te Gravelingen, die alle gezag over de Vlaamsche soldaten bezit, ons helpen wil om den Spanjaard te beletten in onze landen te komen. Messire van Egmond antwoordde: --Ik heb een al te eerbiedigen dunk van den koning om te meenen dat wij ons, als rebellen, tegen hem moeten wapenen. Dat zij, die zijnen toorn duchten, deze landen verlaten. Ik zal blijven, zonder zijne hulp kan ik niet leven. --Philippus zal zich wreedelijk wreken, sprak de Zwijger. --Ik heb vertrouwen, antwoordde Egmond. --Ook voor uw hoofd? vroeg Lodewijk van Nassau. --Mijn hoofd, mijn lijf, mijne toewijding, sprak Egmond, alles is zijn. --Ik, een getrouw onderdaan, doe als gij, sprak Hoorne. De Zwijger sprak: --Men moet voorzien en niet wachten. Toen antwoordde messire van Egmond met drift: --Te Geeraardsbergen deed ik twee en twintig hervormden hangen. Als de preeken ophouden, als de beeldenstormers gestraft worden, zal de woede des konings zich stillen. De Zwijger antwoordde: --IJdele hoop. --Wapenen wij ons met vertrouwen, sprak Egmond. --Wapenen wij ons met vertrouwen, sprak Hoorne. --'t Is met ijzer, en geenszins met vertrouwen, dat wij ons moeten wapenen, hervatte Hoogstraten. Daarop deed de Zwijger teeken, dat hij wilde vertrekken. --Vaarwel, prins zonder land, zegde Egmond. --Vaarwel, graaf zonder hoofd, antwoordde de Zwijger. Toen zegde Lodewijk van Nassau: --De slachter is voor het schaap, en de roem voor den moedigen strijder, die den grond der vaderen redt. --Ik mag, noch ik wil, sprak Egmond. --Het bloed van de slachtoffers valle op het hoofd van den hoveling, sprak Uilenspiegel. De heeren verlieten de kamer. Toen kwam Uilenspiegel uit zijne schuilplaats; hij ging rechtstreeks bij Praet en vertelde hem wat hij gehoord had. --Egmond is verrader; God is met den prins, zegde Praet. De hertog! de hertog te Brussel! Waar zijn de geldkisten, die vleugelen hebben? DERDE BOEK. I. De Zwijger gaat henen, God leide hem! De twee graven zijn reeds gevangen; Alva belooft aan den Zwijger goedertierenheid en vergiffenis, zoo hij vóór hem wil verschijnen. Op die tijding sprak Uilenspiegel tot Lamme: --Op aanzoek van Dubois, procureur-generaal, heeft de hertog gedagvaard binnen driemaal veertien dagen vóór hem te verschijnen: den prins van Oranje, Lodewijk zijn broeder, Hoogstraten, van den Berg, Kuilenburg, Brederode en andere vrienden des prinsen, onder belofte van goede justitie en goedertierenheid. Luister, Lamme: Eens daagde een Amsterdamsche jood een zijner vijanden uit, op straat te komen; de uitdager stond op den openbaren weg en de andere was boven aan een venster. --Kom beneden, riep de uitdager zijn vijand toe, en ik geef u zulken slag op uwen kop, dat hij in uwe borstkas zal zinken en gij door uwe ribben zult kijken, lijk een dief door de traliën van zijnen kerker. De andere antwoordde:--"Al beloofdet gij mij honderdmaal meer, nog kwam ik niet beneden". Zoo kunnen Oranje en de anderen antwoorden. En zoo deden zij ook, en zij weigerden vóór Alva te verschijnen. Egmond en Hoorne deden niet als zij. En zwakheid bij het vervullen van den plicht roept het uur van God. II. Te dien tijde werden te Brussel, op de Peerdenmarkt de heeren onthalsd, die zich door verrassing hadden willen meester maken van Amsterdam. En toen zij, geachttienen, naar de strafplaats gingen en psalmen zongen, roffelden tamboerijnen den heelen weg langs. En de Spaansche soldaten, die hen begeleidden met brandende toortsen, brachten hun overal brandwonden toe. En als zij zich verroerden, ter oorzake van de pijne, riepen de soldaten:--Hoe, Lutheranen, doet het u dan zeer, zoo vroegtijdig te worden verbrand? En hij, die hen verraden had, hiet Diederik Slosse. Hij had hen naar het nog katholieke Enkhuizen gelokt, om ze den beulsknechten van den hertog over te leveren. En zij stierven als helden. En de koning erfde. III. --Hebt gij hem zien voorbijgaan? vroeg Uilenspiegel, in houtkapper gekleed, tot Lamme, die op dezelfde wijze uitgedost was. Hebt gij den leelijken hertog gezien, met zijn plat voorhoofd als dat van een arend, en zijn langen baard, die gelijkt op een eind galgekoord? God verworge er hem mede! Hebt gij die spinnekop met haar lange harige pooten gezien, die Satan over onze landen braakte? Kom, Lamme, kom; laat ons steenen smijten in haar net. --Laas! sprak Lamme, om levend verbrand te worden! --Kom naar Groenendaal, mijn beste vriend, kom naar Groenendaal; daar is een schoon klooster, waar de Hertogelijke Spin den God van vrede bidt, dat Hij heur werk zou laten volvoeren, dat Hij haar als eene raaf in rot vleesch late wroeten. Wij zijn in de vasten, maar de hertog wil zich niet onthouden van bloed. Kom, Lamme, er zijn vijfhonderd gewapende mannen rond het huis van Ohain; driehonderd man te voet zijn bij kleine groepen vertrokken en dringen in het Zoniënbosch. Straks, als Alva aan 't bidden is, grijpen wij hem vast, wij steken hem in een ijzeren kooi en zenden 't ondier aan den prins. Doch rillend van angst, antwoordde Lamme: --Groot gevaar, mijn zoon, groot gevaar! Ik zou u helpen in die onderneming, als mijne beenen zoo zwak niet waren, en mijn buik niet zoo opgezwollen van het zuur bier, dat zij drinken in Brussel. Dit gesprek werd gehouden in een hol, gegraven in een dicht bewassen plaats van het bosch. Door de bladeren turend, zag Uilenspiegel eensklaps de gele en roode kleederen van de soldeniers des hertogen, wier wapenen flikkerden in de zonne en die te voet door het bosch kwamen. --Wij zijn verraden, sprak Uilenspiegel. Als de soldaten uit het gezicht waren, liep hij ijlings naar Ohain. De soldaten lieten hem ongemerkt door, ter oorzake van zijne kleeding van houtkapper en den last hout, dien hij op den rug droeg. Daar wachtten de ruiters; hij verspreidde het nieuws; allen gingen uiteen en ontsnapten, behalve de heer Bausart d'Armentières, die gevat werd. De heer Bausart moest het voor de anderen wreedelijk bekoopen. En 't was een lafhertige verrader uit het regiment van den heer van Likes, die hen allen had aangeklaagd. Met een hert, dat klopte van angst, ging Uilenspiegel te Brussel naar de Peerdenmarkt, den ijselijken folterdood bijwonen. En de arme Armentières, op het rad gelegd, kreeg zeven en dertig slagen met een ijzeren staaf op de beenen, de armen, de handen en voeten, die achter elkander aan stukken werden geslagen, want de beulen vermaakten zich met hem wreed te doen lijden. En op de borst kreeg hij den zeven en dertigsten klop, van denwelken hij stierf. IV. Op een zoelen en helderen dag van de Zomermaand werd te Brussel, op de Groote Markt, vóór het Broodhuis, een schavot opgericht, dat met zwart laken behangen was en nevens hetwelk twee hooge palen stonden, met ijzeren pinnen. Op het schavot waren twee zwarte kussens en een kleine tafel, met een zilveren kruisbeeld. En op dat schavot werden, met het zweerd, de edele heeren van Egmond en van Hoorne onthalsd. En de koning erfde. En de gezant van koning Frans I, over Egmond sprekend, zeide: --Ik heb daar het hoofd zien vallen van hem, die Frankrijk tweemaal deed beven. En de hoofden der graven werden op de ijzeren pinnen gestoken. En Uilenspiegel sprak tot Lamme: --De lijken en het bloed zijn met zwart laken bedekt. Gezegend zij, die in de zwarte dagen, welke op handen zijn, het hert hoog en het zweerd recht zullen houden. V. In dien tijd bracht de Zwijger een leger bijeen, en deed hij de Nederlanden langs drie kanten tegelijk aanvallen. En Uilenspiegel zeide in eene vergadering van Wilde Geuzen van Marenhout: --Op advies van die der inquisitie heeft koning Philippus een iegelijk inwoner der Nederlanden plichtig verklaard aan majesteitsschennis, zoowel om de ketterije aangehangen, als om haar niet bestreden te hebben. En uit hoofde dier afschuwelijke misdaden veroordeelt hij allen, zonder onderscheid van kunne of ouderdom, met uitzondering van hen, die met name genoemd zijn, tot de straffen voor dergelijke gruweldaden bepaald; en dit zonder de minste hoop op genade. En de koning erft. De dood maait in de rijke streek tusschen de Noordzee, het graafschap Emden, de rivier Amisia, de landen van Westfalen, van Kleef, van Gulik en van Luik, de bisdommen Keulen en Trier, het land van Lotharingen en Frankrijk. De dood maait in een land van driehonderd veertig uren omtrek, binnen tweehonderd ommuurde steden, in honderd vijftig dorpen die stadsrecht bezitten, in vlekken en velden. En de koning erft. Elfduizend beulen zijn niet te veel om dat werk te verrichten,--Alva heet hen soldaten. En de bodem der vaderen is eene slachtbank geworden, gevlucht door de kunsten, verlaten door de getrouwen, geschuwd door al de ambachtslieden, die liever den vreemde gaan verrijken, alwaar men hun den God van het vrije geweten laat aanbidden. Dood en ondergang maaien. De koning erft. De landen hadden hunne privileges bekomen met macht van geld, gegeven aan behoeftige vorsten; die privileges worden verbeurdverklaard. Volgens de verdragen, gesloten tusschen de landen en de vorsten, hadden zij gehoopt te genieten van de rijke vrucht van hun arbeid. Zij bedriegen zich: de metser bouwt voor den brand; de ambachtsman werkt voor den dief. De koning erft. Bloed en tranen! De dood maait op de brandstapels, op de boomen, die langsheen de groote wegen tot galgen dienen, in de gapende kuilen, in dewelke de arme meidekens levend worden geworpen, in de kerkers der gevangenissen, in de kransen van brandende takkebossen, te midden waarvan de slachtofferen met zacht vuur verbranden, in de gloeiende stroohutten, waarin de veroordeelden sterven door rook en door vuur. De koning erft. Aldus wilde de Paus van Rome. De steden zijn vol spionnen, die loeren op hun deel van de erfenis der slachtofferen. Hoe rijker, hoe schuldiger. De koning erft. Maar de wakkere mannen van den lande zullen zich niet laten kelen als lammeren. Onder de vluchtelingen, zijn gewapende mannen, die zich in de bosschen verschuilen. De monniken hadden ze verklikt, opdat men hun lijf en goed zou ontnemen. 's Nachts en ook 's daags werpen zij zich dan ook bij benden, als wilde dieren, op de kloosters; zij nemen er het geld terug, dat aan het arme volk ontroofd werd onder de gedaante van gouden en zilveren kandeleers, fierters of reliquieënkastjes, kostbare ciboriën, patenen en heilige vaten. Niet waar, goede lieden? Zij drinken den wijn, dien de monniken voor zich zelven bewaarden. De gesmolten of verkochte vaten zullen dienen tot den heiligen oorlog. Vive le geus! Zij bestoken, dooden, plunderen de soldaten des Konings en vluchten vervolgens naar hunne holen. Dag en nacht ziet men in de bosschen vuren aansteken en uitdooven, en gedurig van plaats veranderen. 't Is het vuur onzer festijnen. Aan ons de eenden en hazen! Wij zijn de heeren! De boeren geven ons brood en spek, zooveel als wij willen. Bezie ze, Lamme. Schuw, armoedig, vastberaden en zonder genade, zwerven zij door de bosschen met hunne aksten, hellebaarden, zweerden, kruismessen, pijken, lansen, kruisbogen, bussen, want alle wapens zijn goed, en onder vendrigs willen zij niet staan. Vive le geus! En Uilenspiegel zong: Slaat op den trommel van dirre dom deijne, Slaat op den trommel van dirre dom dom. Oorlog om Oorlog! Leve de Geus! Rukt den hertog Zijn ingewand uit! Klopt met de zweep in Zijn aanzicht! Slaat op den trommel, de holle trom, Vloek zij den hertog, dood den beul! Werpt den honden den bloedhond voor! Leve de Geus! Hangt hem bij de tong op, bij den arm op, Bij de tong, die het vonnis velt, Bij den arm, die 't onderschrijft. Slaat op de krijgstrom. Leve de Geus! Levend bij lijken van slachtoffers! Delft den hertog in een kuil, Dat hij, in goren stank, Sterve om de pest der dooden! Slaat op de krijgstrom. Leve de Geus! Aanschouw uit den hoogen, Christus, uw scharen, Dapper vóór 't vuur, vóór strik en zweerd, Al om Uw woord. Redden willen wij 't vaderland. Slaat op de krijgstrom. Leve de Geus! En allen dronken en riepen: --Leve de Geus! En Uilenspiegel dronk uit den gouden beker eens monniks en keek met fierheid naar de krijgshaftige gezichten der Wilde Geuzen. --Wilde geuzen, sprak hij, gij zijt wolven, leeuwen en tijgers. Verslindt de honden van den bloedigen koning. --Leve de Geus! riepen zij, en zij zongen: Slaat op den trommel van dirre dom deijne, Slaat op den trommel van dire dom dom. Oorlog om Oorlog! Leve de Geus! VI. Terwijl Uilenspiegel te Ieperen was en soldaten voor het leger van den Zwijger aanwierf, werd hij gezocht door de serjanten des hertogen. Dienvolgens bood hij zich aan als koster bij den proost van St.-Maartens-kerk. Voor gezel had hij een klokluider, Pompilius Numan, een lafaard die zijn gelijke niet had, en 's nachts zijn schaduw voor den duivel en zijn hemd voor een spook nam. De proost was vet als een sleksken, of liever, als een kalkoen, vetgemest en pas voor het braadspit. Weldra werd Uilenspiegel gewaar, hoe hij het aan boord legde om zoo vollijvig te wezen. Naarvolgens hij hoorde zeggen door den klokluider en met eigen oogen zag, was de proost gewoon te negen uren het noenmaal en te vier uren het avondmaal te nemen. Hij bleef slapen tot halfnegen; vervolgens, alvorens te eten, deed hij een ronde in zijne kerk, om te zien of de offerblokken voor den arme goed gevuld waren. En hij stak de helft der ontvangst in zijn tassche. Te negen uren nuttigde hij een kom melk, een halven bout, een reigerspasteitje, besproeid met vijf bekers Brusselschen wijn. Te tien uren nam hij eenige pruimen met daarbij wat Orlans-wijn, en bad hij God dat Hij hem steeds voor gulzigheid zou behoeden. 's Middags knabbelde hij als tijdverdrijf eenen vleugel en de stuit van een kieken. Een uur daarna dronk hij, in afwachting van 't avondmaal, een grooten beker Spaanschen wijn; vervolgens legde hij zich te bed, om zich door een middagslaapje te verkwikken. Wakker geworden, at hij een stuksken zalm en dronk hij een grooten beker Antwerpschen dobbelen knol, om zijn eetlust te scherpen. Vervolgens ging hij naar de keuken, en daar zette hij zich neer voor het schoon houtvuur, dat in den heerd flikkerde. Hij zag het groot stuk kalfsvleesch of het speenverkentje voor de monniken der abdij braden en bruineeren. Hij had er in gebeten, zoo lekker scheen het. Maar de eetlust ontbrak hem een weinig. En hij bewonderde het braadspit, dat van zelf ronddraaide. Het was werk van Pieter van Steenkiste, den smid, wonende in de kasselrij Kortrijk. De proost had elk dier braadspitten met vijftien pond parisis betaald. Vervolgens keerde hij terug naar zijn bed, alwaar hij insluimerde, uit vermoeienis. Daarna werd hij weder wakker om een weinig verkensgelei te nemen met een slokje Romagne-wijn van tweehonderd veertig gulden het stuk. Te drie uren peuzelde hij een vogelken met Madeirasuiker, besproeid met twee glaasjes Malvezij van zeventien gulden het pijpje. Te half vier at hij een halven pot confituur, begoten met mede. Goed wakker, nam hij toen een zijner voeten in de handen en bleef hij in diepe overweging zitten rusten. Als de tijd van 't avondmaal dáár was, kwam de pastoor van Sint Jans hem dikwijls bezoeken op dit genoeglijk uur. Soms wedden zij om 't meeste visch, gevogelte, wild of vleesch te eten. En die 't eerste vol was, moest karbonaden betalen, die volgens den toen heerschenden smaak moesten bereid zijn met drie soorten warmen wijn, vier soorten specerijen en zeven soorten groenten. Terwijl zij dus dronken en aten, spraken zij samen over de ketteren, die men, naar hun eenstemmig gevoelen, niet genoeg uitroeien kon. Ook was er onder hen nooit eenig krakeel, behalve als zij spraken over de negen en dertig verschillende wijzen om goede bierpap te maken. Vervolgens neigden hunne eerbiedige hoofden over hunne heilige buiken, en zij deden een dutje. Soms half wakker schietend, zeide een hunner dat het leven toch schoon is en dat de arme sukkelaars, die klagen, ongelijk hebben. Bij dien heiligen man werd Uilenspiegel koster. Hij diende zeer goed de misse, en vulde wel driemaal de wijnkannetjes, tweemaal voor zich zelven en eenmaal voor den proost. De klokluider Pompilius Numan stak hem hierbij een handeken toe. Als Uilenspiegel den klokluider zoo gezond, zoo dik en zoo vet zag, vroeg hij hem of het in den dienst van den proost was, dat hij al die gezondheid opgedaan had. --Ja, mijn zoon, antwoordde Pompilius; maar doe goed de deur toe, want men zou kunnen luisteren. Toen zegde hij hem stille in 't oor: --Gij weet dat onze meester, de proost, van alle wijnen en bieren, alle vleezen en pluimdieren houdt als de kat van de melk. Zijne eetwaren sluit hij op in eene schapraai en zijne dranken in eenen kelder, waarvan de sleutels gedurig in zijne tassche steken. En hij slaapt er mee.... 's Nachts, als hij slaapt, ga ik de sleutels van op zijnen buik nemen, en ik leg ze dan weder, doch niet zonder beven; want als hij het wist, zou hij mij zeker in de olie doen koken. --Pompilius, sprak Uilenspiegel, al die moeite en schrik zijn onnoodig: neem de sleutels nog eenmaal; ik zal er van maken hetzelfde model en de andere zullen wij gerust laten liggen op den buik van den goeden proost, onzen heer. --Dat is een goed gedacht, zeide Pompilius. Uilenspiegel maakte de sleutels; zoodra hij en Pompilius, rond acht uren des avonds, oordeelden dat de goede proost vast in slaap was, gingen zij beneden en namen zij hunne gading uit vleezen en flesschen. Uilenspiegel droeg de flesschen en Pompilius de spijzen, omdat Pompilius altoos beefde als een riet en dat hespen en bouten toch niet breken als zij vallen. Verscheidene reizen stalen zij gevogelte, als het nog rauw was, welke feiten ten laste gelegd werden van meerdere katten uit de gebuurte, dewelke deze dieften met den dood moesten bekoopen. Toen trokken de beide gezellen naar de Ketelstraat, waar de meidekens van pleizier wonen. Daar kniesden zij niet, doch gaven hunnen lievekens edelmoedig gerookt ossevleesch en hesp, worst en gevogelte; zij lieten heur zelfs Orlans- en Romagne-wijn drinken, alsmede Engelsche ale en smakelijk Oosterbier, dat zij goten in de frissche keel hunner schoenen. En zij werden ruimschoots met kussen betaald. Doch op een morgen, na het eten, deed de proost zijne beide dienaars ontbieden. Hij zag er ontzagwekkend uit en zoog, met een boos gezicht, aan een mergbeentje uit zijne soep. Pompilius stond te beven in zijne schoenen, en zijn buik trilde van schrik. Uilenspiegel hield zich stil en tastte, inwendig lachend, in zijnen zak naar de sleutels. De proost sprak tot hem: --Men eet mijn vleesch op en drinkt mijnen wijn uit: zijt gij het, mijn zoon? --Neen, antwoordde Uilenspiegel. --En die man, daar, de klokluider, sprak de proost, naar Pompilius wijzend, heeft hij dan de hand aan die misdaad geleend, dat hij zoo wit als een doek ziet? Zeker heeft de gestolen wijn hem vergiftigd. --Laas! messire, sprak Uilenspiegel, gij beschuldigt uwen klokluider ten onrechte, want zoo hij zoo wit ziet, is het niet omdat hij uwen wijn heeft gedronken, doch wèl omdat hij er te weinig drinkt; dáárvan is hij zoo slap, dat zijne ziel weldra bij stroomen zijne hooze zal uitloopen. --Er zijn arme lieden op deze wereld, zuchtte de proost, terwijl hij een grooten slok wijn uit zijn beker dronk. Maar zeg mij, mijn zoon, gij die arendsoogen hebt, hebt gij de dieven niet gezien? --Ik zal goed opletten, heer proost, sprak Uilenspiegel. --God bescherme u beiden, mijne kinderen, sprak de proost, en leeft op sobere wijze. Want uit de onmatigheid komen hier in dit tranendal al onze kwalen voort. Gaat in vrede. En hij gaf hun zijn zegen. En hij zoog nogmaals aan zijn mergbeen, en hij dronk nog een grooten slok wijn. Uilenspiegel en Pompilius gingen henen. --De leelijke vrek, sprak Uilenspiegel, hij had u nog geen slokje van zijn wijn laten drinken. Als wij nog stelen, zal 't wèl besteed zijn. Maar wat hebt gij toch, dat gij zoo beeft? --Heel mijne hooze is nat, zei Pompilius. --Dat is gauw droog, kameraad, sprak Uilenspiegel. Maar wees verheugd: dezen avond zal er flesschenmuziek zijn, bij onze lievekens in de Ketelstraat. En de drie nachtwachten zullen wij dronken maken, en snorkend zullen zij de stede bewaken. Zoo gezegd, zoo gedaan. Doch, 't was dicht tegen Sint-Maartensdag: de kerk was versierd voor den heiligdag. Uilenspiegel en Pompilius gingen 's nachts de kerk binnen en sloten goed de deur. Vervolgens staken zij al de waskeersen aan; zij namen eene viool en eene doedelzak, en begonnen daarop om het best te spelen. En de keersen vlamden als zonnen. Maar het was nog niet alles. Als hun werk verricht was, gingen zij bij den proost, dien zij, hoewel het al laat was, nog op vonden. Hij knabbelde een lijster en dronk een glas Rijnwijn. De ruiten der kerk verlicht ziende, trok hij de oogen wijd open. --Heer proost, zei Uilenspiegel, wilt gij weten wie uw vleesch opeet en uwen wijn uitdrinkt? --En die verlichting? sprak de proost, naar de vensters der kerk wijzend. Ha! Heere God, laat gij den heiligen Martinus nu toe, 's nachts zonder betalen, de keersen der arme monniken te branden? --Hij doet nog andere dingen, heer proost, sprak Uilenspiegel. Kom maar zien. De proost nam zijnen staf en ging mede. Zij traden de kerk binnen. Daar zag hij, in 't midden van den grooten beuk, al de heiligen uit hunne nissen gedaald, in een rondeken staan. De heilige Martinus, wel een kop grooter dan de anderen, scheen de meester te zijn. En op den wijsvinger der rechterhand, die zegenend uitgestrekt was, stak een gebraden kalkoen. De anderen hadden in de hand of in den mond stukken kieken of gans, worst, hesp, versche visch en gekookte visch en, onder andere, eenen snoek wel veertien pond zwaar. En elke sant had eene flesch wijn voor zijne voeten staan. Als de proost dat zag, kon hij zich van woede niet inhouden; hij zag rood als een haan, en zijn gelaat was zóó opgezwollen, dat Pompilius en Uilenspiegel meenden dat hij ging bersten; maar, zonder op hen te letten, ging hij met gebalde vuist recht op den heiligen Martinus af, alsof hij hem aanzag voor den dief. Hij rukte hem den kalkoen van zijnen vinger en sloeg op Martinus als de duivel op Geeraard, zoodat de arm, de neus, de staf en de mijter aan stukken vlogen. De anderen kregen mede hun deel en meer dan één liet er bij armen, handen, mijter, staf, zeis, bijl, rooster, zaag en andere kenteekenen van weerdigheid of martelaarschap. Vervolgens liep de proost, woedend en haastig, al de waskeersen uitblazen. En al wat hij vond aan hesp, worst en gevogelte nam hij mede, en gebogen onder den last, ging hij zoo treurig en ellendig zijne slaapkamer binnen, dat hij drie bottels wijn dronk. Toen Uilenspiegel zeker was dat hij sliep, peuzelden de beide vrienden de beste brokken op, en legden zij de beentjes vóór de voeten der heiligen. Vervolgens gingen zij naar de Ketelstraat met al wat de proost meende gered te hebben en ook met hetgeen nog lag in de kerk. Den volgenden morgen ging Pompilius de metten luiden, terwijl Uilenspiegel naar boven trok om zijnen meester te wekken. Deze vroeg wat hij wilde, en Uilenspiegel verzocht hem, beneden te komen. Als de proost in de kerk was, toonde Uilenspiegel het overschot van de heiligen en van het gevogelte. --Messire proost, sprak hij, zij hebben het toch opgegeten. --Ja, antwoordde de proost, zij zijn als dieven in mijne slaapkamer gedrongen, om te stelen hetgeen ik gered had. Ha! heeren santen, ik zal mijn beklag aan den Paus doen. --Ja, sprak Uilenspiegel met een bedenkelijk gezicht, maar de ommegang gaat overmorgen uit: straks komen de werklieden in de kerk. Vreest gij niet, verraden te worden als beeldenstormer, als zij al die santen in stukken en brokken zien liggen? --Ha! heilige Sint Maarten, sprak de proost, spaar mij van het vuur, ik wist niet wat ik deed. Zich naar Uilenspiegel wendend, terwijl de bange Pompilius zich aan het klokzeel liet hangen, sprak hij: --Nooit zal men tegen Zondag den heiligen-Martinus kunnen herstellen. Wat zullen de menschen zeggen en wat staat mij te doen? --Heere, antwoordde Uilenspiegel, nood breekt wet: wij moeten tot een onschuldig bedrog onze toevlucht nemen. Wij zullen eenen baard plakken op 't gezicht van Pompilius, die er eerbiedweerdig uitziet, daar hij altijd weemoedig is. Wij zullen hem den mijter opzetten, hem het koorhemd, den pelsmantel en het groote opperste kleed des santen aandoen; wij zullen hem aanbevelen stil op zijn voetstuk te blijven, en de geloovigen zullen hem voor den houten Sint-Maarten nemen. De proost ging tot Pompilius, die meer dood dan levend aan het klokzeel bengelde. --Houd op met luiden, sprak hij, en luister. Wilt gij vijftien dukaten verdienen? Zondag zult gij Sint-Maarten in de processie verbeelden. Uilenspiegel zal u kleeden en als gij, door de vier mannen gedragen, een gebaar durft maken of uw mond open doen, laat ik u levend in de olie koken in den grooten ketel, dien de hangman rechtover de Hallen gebouwd heeft. --Heer, ik zeg u duizendmaal dank, sprak Pompilius, maar gij weet dat ik zeer moeielijk mijn water kan ophouden. --Gij moet gehoorzamen, hernam de proost. --Ik zal gehoorzamen, eerweerdige heer, sprak Pompilius met den dood op het lijf. VII. De ommegang ging uit, onder een blijde, heldere zon. Uilenspiegel had de twaalf heiligen zoo goed mogelijk opgelapt en zij waggelden op hunne voetstukken tusschen de banieren der gilden; daarachter kwam het standbeeld van Onze-Lieve-Vrouw, vervolgens de maagdekens, in 't wit, die lofzangen zongen, dan de boogschutters, eindelijk het dichtst bij den hemel en meer waggelend dan de anderen, Pompilius, die gebogen ging onder de zware kleederen van den heiligen Martinus. Uilenspiegel, die zich voorzien had van krabpoeder, had zelf Pompilius zijn bisschoppelijk kleed helpen aantrekken, zijn handschoenen aangedaan, zijnen staf in zijne hand gestoken en hem geleerd hoe hij de handen moest houden om het volk te zegenen. Ook had hij de priesters helpen kleeden. Den eenen had hij de stool aangedaan, den anderen den pelsmantel, den diakenen het koorhemd. Hij liep gedurig de kerk rond om de plooien van een wambuis of een hooze effen te strijken. Hij bewonderde de scherpe wapenen der gilden en de geduchte bogen der schutters. En elkeen strooide hij een weinig krabpoeder in den hals, in den rug, op den pols. Maar de deken en de vier dragers van den heiligen Martinus kregen het meest. De maagdekens spaarde hij omdat zij zoo lief waren. De processie ging uit de kerk, in prachtige orde, met fladderende banieren en wapperende wimpels. Mannen en vrouwlieden sloegen een kruis als zij voorbijging. En de zonne was heet. De deken werd 't eerst het poeder gewaar en krabde een weinig achter zijn oor. Allen, priesters, boogschutters, dragers, krabden zich aan den hals, de beenen, de polsen, zonder het nog openlijk te durven; doch de klokluider, die meer uitstond dan de anderen, ter oorzake van de brandende zon, dorst zich niet verroeren, uit vreeze van levend in de olie te worden gekookt. Hij neep zijn neus toe, trok een leelijk gezicht en beefde op zijn waggelende beenen, want telkens dat de dragers zich krabden, liep hij gevaar van te vallen. Maar hij dorst zich niet verroeren, en uit schrik liet hij zijn water maar loopen; en de dragers zeiden: --Groote Sint Maarten, gaat het nu regenen? De priesters zongen een lofzang aan de Heilige Maagd: Si de coe ... coe ... lo descenderes O Sanc ... ta ... ta ... Ma ... ma ... ria. Want hunne stemmen beefden wegens de krieuweling die onuitstaanbaar werd; maar zij krabden zich bedektelijk. Doch de deken en de vier dragers van Sint-Maarten krabden hun vel vaneen. Pompilius hield zich stil op zijn arme beenen, die 't meest van al jeukten. Maar eensklaps bleven al de boogschutters, diakenen, priesters, deken en dragers staan om zich te krabben. Het poeder beet de voetzolen van Pompilius vaneen, doch hij dorst zich niet verroeren uit vrees van te vallen. En de nieuwsgierigen zeiden, dat de heilige Maarten grammoedig rondkeek en een dreigend gezicht naar het arme volk zette. Toen beval de deken, dat de processie zou voortgaan. Weldra echter maakte de loodzware zon de jeukte van de plechtige ruggen en buiken onuitstaanbaar. En toen bleven priesters, boogschutters, diakenen en deken, net als een bende apen eensklaps staan om zich onbeschaamd overal te krabben waar het jeukte. De maagdekens zongen heuren lofzang als engelen en heur frissche stemmetjes stegen liefelijk ten hemel. Allen trokken er trouwens van door zooals zij konden: krabbend, redde de deken 't heilig sacrament; het geloovige volk droeg de fierters terug in de kerk; de vier dragers van Sint Maarten smeten Pompilius ruwweg ten gronde. En daar nog dorst de arme klokluider zich niet krabben noch roeren, doch hij sloot devotelijk de oogen. Twee jonge knapen wilden hem oprichten, doch daar zij hem te zwaar vonden, stelden zij hem recht tegen den muur en daar begon Pompilius bitter te schreien. Het volk kwam rond hem staan; de vrouwen gingen neusdoeken van fijn, helder lijnwaad halen, wischten zijn gelaat af om zijne tranen als reliquieën te bewaren, en zeiden tot hem: "Mijnheer de Sant, wat hebt gij het warm!" De klokluider keek hen jammerlijk aan en maakte, zijns ondanks, wegens de krieuweling, met zijn neus de koddigste gebaren. Doch daar de tranen over zijne wangen rolden, spraken de vrouwen: --Groote heilige Maarten, weent gij over de zonden der stede Ieperen? Niet waar, uwe edele neus verroert zich? Wij hebben nochtans de raadgevingen gevolgd van Lodewijk Vives, en den armen van Ieperen zal het aan werk noch aan brood ontbreken. Ho! wat groote tranen! Het zijn kostbare perelen. Onze redding is hier! De mannen spraken: --Wat moeten wij doen, groote heilige Maarten, om uwe droefheid te stillen? Maar het volk riep: --Daar is de koster! Uilenspiegel kwam bij, greep Pompilius vast en droeg hem op den schouder weg, gevolgd door eene menigte geloovigen van beide geslachten. --Laas! zei de arme klokluider hem stille in 't oor, ik ga bezwijken van de jeukte. --Houd u stijf, antwoordde Uilenspiegel; vergeet niet dat gij een houten heilige zijt. Hij liep op een draf en legde Pompilius neer voor de voeten van den proost, die zich tot bloedens toe aan 't krabben was. --Klokluider, vroeg de proost, hebt gij u gekrabd lijk wij? --Neen, eerwaarde, antwoordde Pompilius. --Hebt gij gesproken of u verroerd? --Neen, eerwaarde, antwoordde Pompilius. --Hewel, sprak de proost, hier zijn uwe vijftien dukaten. Ga u nu krabben; gij hebt het verdiend. VIII. Toen Uilenspiegel de zaak uitgebracht had, zei het gemeen 's anderen daags, dat het een ongehoorde spotternij was, hun dien schreeuwer van een klokluider voor eenen heilige te doen doorgaan en te doen aanbidden. En velen werden ketters. En, hunne have meenemend, gingen zij het leger des prinsen versterken. Uilenspiegel keerde naar Luik terug. Onderweg zette hij zich te droomen in een bosch. Den helderen hemel beziende, sprak hij tot zich zelven: --De oorlog, altijd de oorlog, opdat de Spaansche vijand het arme volk vermoorde, onze goederen roove, onze vrouwen en dochteren verkrachte. Nochtans vlieden ons schoone penningen heen en stroomt ons bloed bij beken door de straten, zonder het minste voordeel voor iemand, tenzij voor dien koninklijken schoft, die eene perel van gezag te meer aan zijne krone wil hechten. Perel, die hij glorierijk waant, doch die maar eene perel van bloed en van rookwalm is. Ha! kon ik U perelen naar mijnen zin, vliegen alleen zouden uw gezelschap nog wezen. Terwijl hij daaraan dacht, zag hij eene bende herten voorbijrennen. Er waren er groote en oude, die hun gewei met negen takken fier in de lucht bewogen. Jonge reebokjes, die hunne schildknapen zijn, trappelden met hen en schenen bereid hun met hunne scherpe horens ter hulp te komen. Uilenspiegel wist niet waar zij heengingen, maar hij dacht dat het naar hun leger was. --Ha! sprak hij, oude herten en lieve reebokjes, fier en blijde gaat gij in het diepst van het bosch uwe legerstee zoeken; langs geurige paden vindt gij jeugdige spruitjes te eten; gelukkig zijt gij, totdat de jager, uw beul, komt. Aldus is het ook gelegen met ons, oude herten en jonge reebokjes! En de assche van Klaas klopte op Uilenspiegel's borst. IX. In de Herfstmaand, als de muggen niet meer bijten, stak de Zwijger te Sint-Vijt den Rijn over met zes stukken veldgeschut en vier zware kanonnen, en met veertienduizend Vlamingen, Walen en Duitschers. Onder de geel-en-roode vendels van Alva, den bloedigen hertog, stapten zes en twintigduizend vijfhonderd man, vergezeld van zeventien stukken veldgeschut en negen zware kanonnen. Maar de Zwijger kon in dien strijd geenerlei voordeel behalen, want Alva weigerde gedurig 't gevecht. En zijn broeder Lodewijk, die reeds vele steden gewonnen en vele booten op den Rijn gekaapt had, verloor bij Jemmingen, in Friesland, tegen den zoon des hertogen, zestien kanonnen, vijftien honderd peerden en twintig vendels, door de schuld der lafhertige huurknechten, die geld vroegen als er te vechten viel. En te midden van puin en van bloed en van tranen, zocht Uilenspiegel te vergeefs de redding van den vaderlandschen bodem. En, heel de Nederlanden door, werden onschuldige slachtofferen gehangen, onthalsd, verbrand door de beulen. En de koning erfde. X. Door het Walenland reizend, zag Uilenspiegel, dat de prins daar weinig hulp te verwachten had, en zoo kwam hij omtrent de stad Bouillon. Weldra zag hij op den weg bultenaars van de beide geslachten, van allen leeftijd en allen stand verschijnen. Allen, met groote paternosters in de hand, baden devotelijk. En hunne gebeden geleken op het gerikkik van kikvorschen in eenen vijver, 's avonds, na een warmen dag. Daar waren moeders met bulten, die gebochelde kinderen op den arm droegen, terwijl andere kleinen aan heure rokken hingen. Er waren bultenaars op de heuvelen en bultenaars in de dalen. En overal zag Uilenspiegel op den helderen hemel hun magere schimmen afsteken. Hij ging tot een hunner en vroeg: --Waar trekken zij allen henen, die ongelukkige mannen, vrouwen en kinderen? De man antwoordde: --'t Is de begankenis van St. Remaclus; wij gaan naar het graf van den heilige, om van hem te verkrijgen wat onze herten verlangen: ons ontlasten van dat vernederend pak op onzen rug. Uilenspiegel hernam: --Zou ik van Sint-Remaclus niet kunnen verkrijgen wat mijn herte verlangt: onze arme gemeenten ontlasten van den bloedigen hertog, die als een looden bochel op de Nederlanden drukt? --Hij is niet gelast, de bochels der boete af te nemen, antwoordde de pelgrim. --Neemt hij er andere af? vroeg Uilenspiegel. --Ja, als de bulten jong zijn. Als het mirakel der genezing geschiedt, is 't volop kermis in de stad. En elke pelgrim geeft dan een zilverstuk, soms wel een gouden florijn, aan den gelukzalige, die door zijne genezing heilig geworden is en alzoo met vrucht voor de anderen kan bidden. Uilenspiegel sprak: --Waarom doet de rijke mijnheer Sint-Remaclus zijne genezingen betalen, lijk een pillendraaier? --Goddelooze reiziger, hij zal u straffen voor uwe lastertaal, antwoordde de pelgrim, terwijl hij woedend zijnen bochel schudde. --Laas! zuchtte Uilenspiegel. En hij liet zich nedervallen aan den voet van een boom. De pelgrim staarde hem aan en zeide: --De heilige Remaclus treft goed als hij slaat! Uilenspiegel kromde zijnen rug en zuchtte, terwijl hij er aan voelde: --Genade, doorluchtige heilige. 't Is de kastijding. Tusschen mijne schouderen voel ik een geweldige pijn. Laas! ai! Vergiffenis, mijnheer Sint-Remaclus, Ga voort, pelgrim, en laat mij hier, als een vadermoorder, in alleenigheid weenen met mijn berouwhebbend herte. Maar de pelgrim was reeds op de vlucht: hij liep tot op de Markt van Bouillon, waar al de bultenaars vergaderd waren. Huiverend van schrik, zeide hij met afgebroken woorden: --Pelgrim ontmoet ... recht als een keers ... den heilige gelasterd ... bult op den rug.... Als de andere bultenaars dit hoorden, stieten zij blijde kreten en spraken zij: --Sint-Remaclus, als gij bulten kunt maken, kunt gij er afnemen ook. Neem onze bulten weg, mijnheer Sint-Remaclus. Intusschen was Uilenspiegel opgestaan en voortgegaan. Aan de deur eener taveerne van de eenzame voorstad, zag hij aan eenen stok twee verkensblazen hangen, een teeken, dat het daar pensenkermis was. Uilenspiegel nam eene der twee blazen en raapte de ruggegraat eener schol op; stak zich, om wat bloed in de verkensblaas te laten loopen, blies haar op, bond ze toe, na hetwelk hij ze vastmaakte op den rug met de graat daarboven. Aldus toegetakeld, schuddebollend en waggelend als een oude bultenaar, ging hij naar de Markt. De pelgrim, die hem had zien vallen, werd hem dadelijk gewaar en riep: --Daar is de lasteraar! En hij wees met den vinger naar hem. En allen liepen naar hem om den rampzalige te zien. Uilenspiegel schudde treurig het hoofd. --Ha! sprak hij, ik verdien genade noch medelijden; doodt mij als een razenden hond. En de bultenaars riepen verheugd: --Eén te meer in onze broederschap! Uilenspiegel mompelde onhoorbaar tusschen de tanden: --Ik zal het U wel betaald zetten, booze lieden! Doch hij scheen alles geduldig te verdragen en sprak: --Ik eet of ik drink niet meer, totdat de hoogweerdige heilige Remaclus mij geneest zooals hij mij trof. Bij het nieuws van 't mirakel, kwam de deken uit de kerk. 't Was een groote, dikke, plechtstatige kerel. Met den neus in de lucht, kliefde hij door de baren der bultenaars, als eene bark door de zee. Men toonde hem Uilenspiegel; hij zegde tot hem: --Zijt gij het, manneken, die getroffen werd door de roede van den heiligen Remaclus? --Ja, heer deken, antwoordde Uilenspiegel, ik ben het inderdaad, zijn nederige dienaar, die zijn nieuwen bult wil laten genezen, als het Zijne Heiligheid belieft. De deken, die giste dat er look in de meersch was, sprak: --Laat mij dien bult eens betasten. --Tast maar, genadige deken, sprak Uilenspiegel. Toen de deken getast had, sprak hij: --Hij is nieuw en nog nat. Ook hoop ik, dat de groote heilige U genadig zal wezen. Kom mede. Uilenspiegel volgde den deken en ging mee in de kerk. De bultenaars liepen achter hem en schreeuwden: --Daar is hij, de gedoemde, de lasteraar! Hoeveel weegt uw versche bult? Ik zou er een zak van maken, om mijne daalders in te steken? Heel uw leven hebt gij den spot gedreven met ons, omdat gij recht waart; nu is 't onze beurt! Gezegend zij Sint-Remaclus! Uilenspiegel antwoordde niet, doch volgde met gebogen hoofde den deken, die hem leidde in een kleine kapel, waar een marmeren graf was, gedekt met eene zerk, mede van marmer. Tusschen het graf en den muur der kapel was eene opening van ruim eene hand breed. Een menigte gebochelde pelgrims, die elkander volgden, gingen tusschen den muur en de zerk van het graf, tegen dewelke zij stilzwijgend hunne bulten wreven. En aldus hoopten zij er van verlost te worden. En zij, die hunne bulten tegen de plaat wreven, wilden de plaats niet afstaan aan degenen, die volgden; en er werd gevochten, doch zonder gerucht, want zij dorsten niet dan heimelijk stompen, uit vreeze van heiligschennis. De deken zegde tot Uilenspiegel op de zerk te klimmen, opdat alle pelgrims hem goed konden zien. Uilenspiegel antwoordde: --Dat kan ik alleen niet. De deken hielp hem, bleef bij hem staan en deed hem knielen. Uilenspiegel gehoorzaamde en bleef met gebogen hoofde zitten in die deemoedige houding. Na een kort inwendig gebed, zeide de eerwaarde geestelijke met heldere stem: --Kinderen en broeders in Christus, aan mijne voeten ziet gij den grootsten zondaar en lasteraar, dien Sint-Remaclus ooit met zijne woede trof. En, op zijne borst kloppend, sprak Uilenspiegel:--Confiteor. --Weleer, vervolgde de deken, was hij recht als de stok eener hellebaard, en was hij er fier op. Beziet hem nu, hij is gebult en gebocheld onder de verwensching des hemels. --Confiteor, neem mijnen bult weg, sprak Uilenspiegel. --Ja, vervolgde de deken, ja, groote heilige, ja, Sint-Remaclus, die, sedert uw glorierijken dood, negen en dertig mirakels gedaan hebt, neem van zijne schouderen het gewicht, dat er op drukt, opdat wij uwen lof kunnen zingen in de eeuwigheid der eeuwigheden, in soecula soeculorum! En vrede op de aarde aan de bultenaars, die van goeden wil zijn. En de bultenaars herhaalden te gelijk: --Ja, ja, vrede op aarde aan de bultenaars, die van goeden wil zijn; weg met de bulten, weg met haat en met nijd, weg met alle vernedering! Neem onze bulten weg, doorluchtige heilige Remaclus! De deken gebood Uilenspiegel het graf te verlaten en zijnen bochel te wrijven tegen den kant van de zerk. Uilenspiegel deed het, steeds mompelend: Mea culpa, confiteor, neem mijnen bult weg! En hij wreef zich zoo goed, dat al de omstanders zulks oogenschijnlijk zagen. En dezen riepen: --Ziet naar zijn bult, hij plooit! Ziet gij, hij smelt weg, rechts neemt hij af,--Neen, hij zal in zijnen buik zakken; bulten vergaan niet, zij keeren terug in de darmen, uit dewelke zij komen.--Neen, zij keeren naar de maag, waar zij tachtig dagen lang tot voedsel verstrekken.--'t Is een geschenk van den heilige aan hen, die door zijne genade van hunnen last zijn verlost.--Wat geworden de oude bulten? Plotseling stieten al de bultenaars een grooten schreeuw uit, want Uilenspiegel had zijnen bult gebersten, door hard tegen den boord der zerk te drukken. Het bloed dat er in was, liep er uit, droop van onder zijn wambuis met groote droppelen op de steenen der kerk. En rechtspringend en de armen uitstrekkend, riep hij blijde: --Ik ben er van af! En al de bultenaars riepen te zamen: --Gezegende Sint-Remaclus, genadig zijt gij voor hem.--Groote heilige, neem den mijnen ook weg!--Ik zal u een kalf offeren.--Ik, zeven schapen.--Ik, de jacht van één jaar.--Ik, zes hespen,--Ik, ik schenk mijne hut aan de kerk.--Neem onze bulten af, heilige Remaclus! En zij bekeken Uilenspiegel met eerbied en afgunst. Een der bultenaren wilde onder Uilenspiegel's wambuis tasten, doch de deken verbood het hem, zeggende: --Daar is een wonde, die het licht niet mag zien. --Ik zal voor ulieden bidden, sprak Uilenspiegel. --Ja, pelgrim, spraken al de bultenaars ondereen, ja, mijnheer de rechtgemaakte; wij dreven den spot met u; vergeef het ons, wij wisten niet wat wij deden. Christus, de Zaligmaker, vergaf aan het kruis, wilt gij ons ook vergiffenis schenken? --Ik vergeef u, sprak Uilenspiegel op hooghertigen toon. --Neem toch, zeiden zij, neem dit oortje, aanvaard dezen gulden, laat ons u dien gouden angelot schenken, dien daalder aanbieden, dien karolus in uwen zak steken. --Laat angelotten en karolussen het daglicht niet zien, zeide Uilenspiegel zeer stille: de linkerhand mag niet weten wat de rechterhand geeft. Dat zeide hij om den wille van den deken, die het geld der bultenaars met de oogen verslond, zonder te zien of het goud was of zilver. --Wij zeggen u duizendmaal dank, gezegende, geheiligde oud-bultenaar, zeiden de pelgrims tot Uilenspiegel. En hij nam hunne giften met hooghertigheid aan, zooals iemand betaamt die met de gratie des hemels bedeeld is. Maar de gierigaards wreven hardnekkig hunne bochels tegen het graf, zonder iets te zeggen en vooral zonder iets te geven. Uilenspiegel trok 's avonds naar eene taveerne, waar hij kermis vierde. Alvorens slapen te gaan, dacht hij er aan dat de deken, zoo niet alles, dan toch zijn deel van den buit zou eischen. Hij telde zijn winst en vond meer goud dan zilver, want er waren minstens driehonderd karolussen. Hij zag een verdroogden laurier in een bloempot staan, trok de plant bij den kop uit den pot en legde zijn goud onder de aarde. En al de halve guldens, oortjes, deniers spreidde hij uit op de tafel. De deken trad de taveerne binnen en kwam boven bij Uilenspiegel. Toen deze hem zag, vroeg hij: --Heer deken, wat wilt gij van mij, nieteling? --Ik wil niets dan uw goed, antwoordde de dienaar des Heeren. --Laas, zuchtte Uilenspiegel, bediedt gij dát goed, dat daar ligt op de tafel? --Ja, mijn zoon, antwoordde de deken. Vervolgens de hand uitstekend, ruimde hij al het geld van de tafel, en liet hij het vallen in eenen zak, dien hij daarvoor opzettelijk meegebracht had. En hij gaf een gulden aan Uilenspiegel, met een zucht alsof het een stuk zijner ziel was. En hij vroeg hem het gerief van het mirakel. Uilenspiegel toonde hem de graat en de blaas. De deken nam ze, terwijl Uilenspiegel weeklaagde en hem wat méér vroeg, daar de weg van Bouillon naar Damme zoo lang was voor een armen voetganger, dat hij ongetwijfeld van honger zou omkomen. De deken ging heen en lispte geen woord. Als Uilenspiegel alleen was, sliep hij in met het oog op de plant, 's Anderen daags, met den dageraad, stak hij zijnen buit op zak en verliet de stad. Hij ging recht naar het kamp van den Zwijger, gaf hem het geld en vertelde den Prins hoe hij er aan geraakt was: dit was het beste middel om schattingen van den vijand te lichten, meende hij. En de prins gaf hem tien gulden. De graat werd in een kristallen doos gevat, en gestoken tusschen de twee armen van het kruis op het hoogautaar, in de kerk van Bouillon. En een iegelijk, in die stad, weet dat de bult van den rechtgemaakten lasteraar steekt in het kruis. XI. De Zwijger, die in de omstreken van Luik was, deed, alvorens de Maas over te steken, marschen en tegenmarschen, om de waakzaamheid des hertogen te verschalken. Uilenspiegel nam zijne plichten van soldaat ter herte, hanteerde zeer behendig zijne bus, en hield steeds de ooren en oogen goed open. Om dien tijd kwamen in het kamp meerdere Vlaamsche en Brabantsche edelen, die in goede overeenstemming leefden met de heeren, kolonels en hopmans van 't gevolg van den Zwijger. En weldra kwamen in het kamp twee partijen tot stand, die gedurig met elkander in twist waren. De eenen spraken: De prins is een verrader. De anderen antwoordden, dat de beschuldigers logen en dat zij hun hunne leugentaal zouden doen slikken. Het wantrouwen werd langzamerhand grooter. Zij werden handgemeen bij troepen van zes, acht, twaalf man, vochten in tweegevecht met alle wapenen, ja zelfs met vuurroeren. Op het gerucht kwam de prins eens toegeloopen; hij drong tusschen de beide partijen. Een kogel rukte zijn degen aan zijne zijde weg. Hij stelde een einde aan 't gevecht en bezocht heel het kamp om zich te toonen, opdat men niet zeggen zou: "De Zwijger is dood, de oorlog is gedaan". 's Anderen daags, omtrent middernacht, bij mistig weder, stond Uilenspiegel gereed een huis te verlaten, waar hij een Vlaamsch minnelied aan een Waalsch meideken gaan zingen was, toen hij eensklaps aan de deur van het naburige huis een driemaal herhaald ravengekras hoorde. Een boer kwam op de zulle. Uilenspiegel hoorde stappen op den weg. Twee mannen, die Spaansch spraken, kwamen bij den boer, die hun zeide in dezelfde tale: --Wat hebt gij gedaan? --Goed werk, zeiden zij, leugens verspreid ten voordeele des konings. Dank zij ons, zeggen de wantrouwende hoofdmannen en soldaten tot elkander: 't Is uit lage eerzucht, dat de prins den koning wederstand biedt; aldus hoopt hij gevreesd te worden en, als onderpand van den vrede, vele steden en heerlijkheden te krijgen; voor vijfhonderd duizend gulden verlaat hij de dappere heeren, die strijden voor onze landen. De hertog heeft hem algeheele kwijtschelding doen aanbieden met belofte en eed, al de hooge legerhoofden weer in 't bezit hunner goederen te stellen, als zij zich onderwerpen aan den koning. Oranje gaat alleen met hem onderhandelen. --'s Zwijgers getrouwen antwoordden ons: --De voorstellen des hertogen zijn een verraderlijke strik, waarin de prins geenszins zal vallen; hij kent 't lot van Egmond en Hoorne. Zij weten wel dat kardinaal Granvelle zegde, toen hij te Rome de aanhouding der graven vernam: Men vangt de twee blieken, maar men laat den snoek ontsnappen; men heeft niets gevangen, zoolang men den Zwijger niet heeft. --De verdeeldheid is dus groot in het kamp? vroeg de boer. --De verdeeldheid is groot, zeiden zij, en wordt elken dag grooter. Waar zijn de brieven? Zij gingen de hut binnen, alwaar zij eene lanteerne aanstaken. Door een klein venster loerend, zag Uilenspiegel hen twee verzegelde brieven openen, die lezen met merkbare vreugde, een glas wijn drinken en eindelijk weggaan, in het Spaansch tot den boer zeggende: --Kamp verdeeld, Oranje genomen. Daar zal een ferme beker afmogen. --Die, sprak Uilenspiegel in zich zelven, die mogen in't leven niet blijven. In den dikken nevel gingen zij buiten. Uilenspiegel zag den boer hun eene lanteerne brengen. Het licht der lanteerne werd somtijds verduisterd door een zwarte gedaante. Uilenspiegel leidde daaruit af, dat zij achter elkander gingen. Hij laadde zijn vuurroer en schoot naar de zwarte gedaante. Toen zag hij de lanteerne verscheidene reizen op en neer gaan; hij maakte eruit op, dat een van beiden gevallen was en de andere wilde weten waar hij gewond was. Hij wapende zijn vuurroer opnieuw. Als hij de lanteerne vlug en slingerend in de richting des kamps zag voortgaan, schoot hij opnieuw. De lanteerne waggelde, viel ten gronde en doofde uit. Uilenspiegel liep naar het kamp, maar hij kwam den provoost tegen met een menigte soldaten, die de vuurschoten hadden gewekt en hij zei hun: --Ik ben de jager, het wild ligt ginder, gaat het maar oprapen. --Lustige Vlaming, sprak de provoost, wat beteekenen uwe woorden? --Woorden zijn wind, antwoordde Uilenspiegel, doch lood blijft in het lijf der verraders. Maar volgt mij. En, met hunne lanteernen, bracht hij hen ter plaatse waar de twee mannen gevallen waren. Werkelijk zagen zij hen ten gronde liggen: de eene was dood, de andere reutelde: in zijn hand hield hij eenen brief, dien hij in een laatste stuiptrekking verfrommeld had. Zij droegen de verslagenen mede, die zij aan de kleederen voor edelen herkenden, en kwamen aldus met hunne lanteernen bij den prins, die beraadslaagde met Frederik van Hollenhausen, met den markgraaf van Hessen en met andere heeren. Gevolgd door landsknechten, ridders met gele en groene wambuizen, kwamen zij vóór de tent van den Zwijger, luide roepend of hij hen wilde ontvangen. Hij kwam buiten. Uilenspiegel liet den provoost niet spreken, die, hoestend, zich gereedmaakte om hem te beschuldigen, en zegde: --Heer, in stee van raven, heb ik twee edele verraders van uw gevolg gedood. Vervolgens vertelde hij wat hij gezien, gehoord en gedaan had. De Zwijger sprak geen woord. De twee lijken werden afgetast in bijzijn van hem, Willem van Oranje, van Frederik van Hollenhausen, van den markgraaf van Hessen, van Diederik van Schoonenberg, van graaf Albrecht van Nassau, van den graaf van Hoogstraten, van Antonius van Lalaing, stadhouder van Mechelen, alsmede van de soldaten en van Lamme, die beefde als een riet. Op de edellieden werden verzegelde brieven van Granvelle en Noircarmes gevonden, waarbij zij aangezocht werden verdeeling te zaaien in 's prinsen gevolg, om zijne krachten te verzwakken, hem te dwingen zich te onderwerpen en hem aldus te leveren aan den hertog van Alva, ten einde onthoofd te worden, naarvolgens verdienste. Gij moet, zeiden de brieven, omzichtig te werk gaan, en met bedekte woorden doen gelooven aan die van het leger, dat de Zwijger, in zijn eigen voordeel alleen, reeds met den hertog heeft onderhandeld; zijn vertoornde hoofdmannen en soldaten zullen hem gevangennemen. Als belooning werd aan elk hunner een wissel van vijfhonderd dukaten gezonden op het huis Függer van Antwerpen; zij zouden nog duizend dukaten krijgen, zoodra in Zeeland de Spaansche schepen aankwamen, met de vierhonderd duizend dukaten die men verwachtte. Het eedgespan ontdekt zijnde, wendde de prins zich naar de edelen, heeren en soldaten, onder dewelken een groot getal hem verdachten; zonder spreken wees hij naar de twee lijken, om hun hun wantrouwen te verwijten. Allen riepen met groot rumoer: --Lang leve Oranje! Oranje is den landen getrouw! Vol verachting wilden zij de lijken aan de honden werpen; maar de Zwijger sprak: --Het zijn die lijken niet, die men aan de honden moet werpen, maar de zwakheid des geestes, die aan de zuiverste inzichten twijfelen doet. En de heeren en soldaten riepen: --Leve de prins! Leve Oranje, de vriend onzer landen! En hunne stemmen klonken als de donder, dreigend voor 't onrecht. Naar de lichamen wijzend, zeide de prins: --Begraaft ze als kerstenen. --En wat gaat men met mij doen? vroeg Uilenspiegel. Dat men mij kastijde als ik kwaad, en loone als ik goed deed. Toen sprak de Zwijger: --Die soldaat zal in mijne tegenwoordigheid vijftig slagen krijgen met een stok van groen hout, omdat hij, in weerwil van alle tucht en zonder bevel, twee edellieden doodde. Ook zal hij dertig gulden ontvangen, omdat hij zoo goed gezien en gehoord heeft. --Heer, sprak Uilenspiegel, als men mij eerst de dertig gulden gaf, zou ik de stokslagen met meer geduld ontvangen. --Ja, ja, zuchtte Lamme Goedzak, lang hem eerst de dertig gulden; de slagen zal hij deemoedig verdragen. --En overigens, sprak Uilenspiegel, daar mijn geweten zuiver is, heb ik niet van doen gewasschen of gespoeld te worden met stokken of zweepen. --Ja, zuchtte Lamme Goedzak opnieuw, Uilenspiegel heeft niet van noode gewasschen of gespoeld te worden. Zijn geweten is zuiver. Wascht hem niet, mijne heeren, wascht hem toch niet! Uilenspiegel had de dertig gulden ontvangen, als de provoost den stokmeester gebood, Uilenspiegel onder handen te nemen. --Ziet toch, mijne heeren, zegde Lamme, wat jammerlijk gezicht hij trekt. Hij is in 't geheel geen liefhebber van stokken, mijn vriend Uilenspiegel. --Een schoonen, goed getakten esch, die met zijn frischgroene bladeren in de zonne prijkt, zie ik geerne, hernam Uilenspiegel; maar ik koester een doodelijken haat tegen die leelijke stokken, die nog nat zijn, zonder twijgen of bladeren, die hard en woest zijn van uitzicht, --Zijt gij gereed? vroeg de provoost. --Gereed, herhaalde Uilenspiegel, gereed tot wat? Om geslagen te worden? Neen, dat ben ik niet en zal het nooit wezen, mijnheer de stokmeester. Uw baard is ros en gij ziet er vreeselijk uit; maar ik ben zeker, dat gij zachtmoedig van aard zijt en met tegenzin een armen man, als ik, zoudt afranselen. Ik moet het u zeggen, maar slaan doe of zie ik niet geerne, want de rug van een kerstenmensch is een heilige tempel, die, evenals de borst, de longen bevat met dewelke wij Gods goede lucht ademen. Heel uw leven door, zou de wroeging u knagen als een ruwe stokslag mij aan stukken sloeg. --Spoed u, sprak de stokmeester. --Heer, zegde Uilenspiegel tot den prins, er is geene haast bij, ge moogt mij gelooven; eerst zoudt gij dien stok moeten laten goed drogen, want men zegt, dat het sap van groen hout een doodelijk vergif voor het bloed is. Zou uwe Hoogheid mij zulken vreeselijken dood willen zien sterven? Heer, ik behoud mijnen rug ten dienste Uwer Hoogheid; laat hem slaan met roeden, hem striemen met de zweep; maar, als gij mij niet wilt zien sterven, Heer, spaar mij toch het groen hout, als het u belieft. --Prins, schenk hem genade, spraken beiden, de heer van Hoogstraten en Diederik van Schoonenberg. De anderen glimlachten goedhertig en medelijdend. Lamme kwam achteraan en zuchtte: --Heer, genade, heer; groen hout is doodelijk vergif. Toen sprak de prins: --Ik schenk hem genade. Uilenspiegel maakte eene tuimelpert, sloeg op Lamme's buik, dwong hem tot dansen en sprak: --Loof met mij Zijne Hoogheid, die mij van het groen hout heeft gered. En Lamme beproefde te dansen, maar hij kon niet, ter oorzake van zijn dikken buik. En Uilenspiegel trakteerde hem en liet hem eten en drinken, zooveel als hij kon. XII. De hertog wilde geen slag leveren, doch bestookte den Zwijger op 't platteland tusschen Gulik en de Maas; Oranje deed overal den stroom peilen, te Hond, Mechelen, Elsen, Meersen, en overal vonden zij er voetangels in, om de mannen en peerden te kwetsen, die zouden pogen den stroom over te steken. Te Stokhem vonden de peilers er geene. De prins beval daar te waden. De ruiters togen over den stroom en hielden zich aan den overkant in slagorde, om het overzetten der troepen langs den kant van het bisdom Luik te dekken; vervolgens kwamen, van den eenen tot den anderen oever, tien rotten busschutters en boogschutters staan, die aldus den loop van de Maas stremden, en in het midden van welke zich Uilenspiegel bevond. Hij stond tot aan de dijen in 't water; somwijlen zelfs werden hij en zijn peerd opgeheven door een plotselinge, verraderlijke golving. Hij zag de voetknechten overgaan met een zakje buskruit op het hoofd en hunne bussen omhoog; vervolgens kwamen de ammunitiewagens, de haakbussen, de geleiders, de stukrijders, de slangen, de dubbele slangen, de falkonetten, de dubbele falkonetten, de serpenten, de halve serpenten, de dubbele serpenten, de slangen met wijden mond, de kanonnen, de halve kanonnen, de dubbele kanonnen, de donderbussen, de sakers, de kleine stukken bereden veldgeschut, geladen op voorwagens, met twee peerden bespannen, en die in alles geleken op de kanonnen, die men de Pistolen des keizers heette; daarna kwamen Vlaamsche ruiters en landsknechten, die de achterhoede moesten dekken. Uilenspiegel zocht iets te drinken, dat hem verwarmen kon. De boogschutter Riesencraft, een Hoogduitscher, een mager, reusachtig en wreedaardig man, die nevens hem op zijn peerd zat te ronken, rook geweldig naar brandewijn. Uilenspiegel zocht naar de flesch op het kruis van zijn peerd, en vond ze aan zijnen schouderband geknoopt. Hij sneed het koordeken door, nam de flesch en dronk lustig van het verkwikkende nat. De gezellen boogschutters zeiden tot hem: --Geef ons ook een slok. En hij gaf hun de flesch. Als de brandewijn op was, bond hij 't koordeken weer aan de flesch en wilde ze terugbrengen op de borst van den soldenier. Toen hij den arm oplichtte om de bottel er onder te steken, werd Riesencraft wakker. Naarde bottel grijpend, wilde hij zijn gewone koe melken. Daar hij er echter geene melk meer in vond, ontstak hij in hevige woede. --Dief, sprak hij, wat hebt gij gedaan met mijn brandewijn? Uilenspiegel antwoordde: --Uitgedronken. Onder doornatte ruiters is de brandewijn van één, de brandewijn van allen. Gierig zijn is leelijk. --Morgen daag ik u uit tot een tweegevecht, antwoordde Riesencraft, en ik beloof u fatsoenlijk aan stukken te kappen. --Wij zullen alles afkappen, sprak Uilenspiegel, hoofden, armen en beenen. Maar zijt gij verstopt, dat uwe tronie zoo zuur ziet? --Dat ben ik, sprak Riesencraft. --Dan moet gij purgeeren, in stee van te vechten. Zij kwamen overeen zich 's anderen daags met elkander te meten. Elk mocht gekleed en uitgerust zijn lijk hij verkoos, en zij zouden naar elkander kerven en kappen met een korten stootdegen. Uilenspiegel vroeg, om voor zich zelven, den degen te mogen vervangen door eenen stok, hetgeen hem toegestaan werd. Intusschen waren al de soldaten over den stroom getogen en reeds stelden zij zich in goede orde, op de bevelen hunner kapiteins en kolonels. Nu verlieten ook de tien rotten schutters hunne vochtige stelling. En de Zwijger sprak: --Wij marcheeren op Luik, Uilenspiegel was er blijde om en riep met al de Vlamingen: --Lang leve Oranje! Naar Luik! naar Luik! Maar de vreemdelingen, en voornamelijk de Hoogduitschers zeiden, dat zij te nat waren om te marcheeren. Te vergeefs bevestigde de prins hun, dat zij naar een gewisse zegepraal gingen, naar eene stede met hert en ziel hun toegedaan: zij wilden niet luisteren, en ontstaken groote vuren om zich te warmen, met hunne onttuigde peerden. De aanval der stad werd uitgesteld tot 's anderen daags; en Alva, hoogst verbaasd over den stoutmoedigen overtocht, vernam door zijne spionnen, dat de soldaten van den Zwijger nog niet bereid waren tot den aanval. Daarop deed hij Luik en heel de omliggende streek bedreigen alles in vuur en vlam te zullen zetten, zoo de vrienden des prinsen er eenige beweging maakten. Geeraard van Groesbeek, de bisschoppelijke serjant, deed zijne soldaten wapenen tegen den prins, die te laat kwam door de schuld der Hoogduitschers, benauwd voor een beetje water in hunne schoenen. XIII. Uilenspiegel en Riesencraft hadden hunne getuigen gekozen; deze beslisten, dat de twee soldaten te voet zouden vechten, totdat de dood er op volgde, zoo dit den overwinnaar behaagde, want dit waren de voorwaarden die Riesencraft stelde. Het gevecht greep plaats in een kleine heide. Reeds van den vroegen morgen had Riesencraft zijne kleedij van boogschutter aan: de salade, dat is de helm, met ijzeren halsstuk, zonder vizier, alsmede een maliënhemd zonder mouwen. Daar zijn ander hemd aan stukken vaneen viel, stak hij het in zijnen helm om er in geval van nood, pluksel van te maken. Hij nam eenen voetboog van goed hout der Ardennen, eenen koker met dertig pijlen, een lange dagge, doch geen tweehandig zweerd, dat een wapen der busschutters was. En hij kwam naar het strijdperk op zijn handpeerd, dat met den oorlogszadel, het met pluimen versierde hoofdharnas, en met een ijzeren borstharnas opgetuigd was. Uilenspiegel koos de uitrusting van een gewapenden ridder: tot rijdier had hij een ezel; tot zadel de rokken eener deerne; het hoofdharnas was van wisschen, versierd met wuivende schavelingen. Het borstharnas van zijn rijdier was van spek, want zeide hij, het ijzer kost te duur, het staal is buiten prijs en, wat het koper betreft, in de laatste dagen heeft men er zooveel van noodig gehad om kanonnen te gieten, dat er niet genoeg meer overblijft om een konijn uit te rusten; tot hoofddeksel had hij een schoonen saladestruik, dien de slekken nog niet opgegeten hadden; op de salade stak eene zwanepluim, om hem te doen zingen als hij soms stierf. Zijn stootdegen was een goede, lange, dikke stok van dennenhout, waarop een bezem van dennentakken. Aan den linkerkant van zijnen zadel hing zijn mes, van hout, aan zijne rechterzijde slingerde zijne strijdknots: een vliertak met eene raap opgestoken. Zijn harnas bestond uit niets dan gaten, met andere woorden: hij had er geen aan. Als hij, aldus toegetakeld, plechtstatig het strijdperk binnenreed, schoten de getuigen van Riesencraft in een luiden schaterlach, doch de Hoogduitscher bleef norsch kijken met zijn bittere tronie. Toen vroegen de getuigen van Uilenspiegel aan die van Riesencraft, dat de Duitscher zijne uitrusting van maliën en ijzer zou uitdoen, vermits Uilenspiegel slechts met lompen gepantserd was. Riesencraft stemde er in toe. Daarop vroegen de getuigen van Riesencraft aan die van Uilenspiegel hoe het kwam, dat de Vlaming met eenen bezem gewapend was. --Gij liet mij toe den stootdegen door eenen stok te vervangen, sprak Uilenspiegel, maar gij hebt mij niet verboden de takken er aan te laten. --Ga maar uw gang, spraken de vier getuigen. Riesencraft zei geen woord, doch kapte, in zijne opgewondenheid, met zijne stootdegen de schrale heideplanten af. De getuigen zetten hem aan, zijn stootdegen neder te leggen en ook eenen bezem te nemen, lijk Uilenspiegel. Hij antwoordde: --Als die truwant uit eigen beweging een zoo gemeen wapen koos, is het dat hij meent daarmede zijn leven te kunnen verdedigen. Daar Uilenspiegel opnieuw verklaarde, dat hij zijnen bezem wilde gebruiken, drongen de vier getuigen niet verder aan en zeiden zij dienvolgens, dat alles in regel was. Beiden stonden tegenover elkander: Riesencraft op zijn peerd, dat met ijzer geharnast, Uilenspiegel op zijnen ezel, die met spek gepantserd was. Uilenspiegel reed tot in het midden van het veld. Zijnen bezem recht als eene lans houdend, zeide hij: --Dat gespuis, dat, in het leger van dappere makkers, anders niets doet dan schuimbekkend van woede, met een zure tronie rond te loopen om ruzie te zoeken, stinkt erger dan pest, dan melaatschheid en dood. Waar zij komen, vlucht de lach, versterft het blijde liedeken. Zij moeten altoos brommen of vechten, en zij vervangen het heilig gevecht voor het vaderland door het tweegevecht, dat het leger ondermijnt tot vreugde van den vijand. Riesencraft, hier tegenwoordig, heeft, om onschuldige poetsen, een en twintig zijner gezellen vermoord, maar nimmer verrichtte hij zelf, in gevecht of schermutseling, een schitterende heldendaad of erlangde hij om betoonden moed de minste belooning. Nu, heden behaagt het mij, het ruige vel van dien twistzieken hond eens averechts te borstelen. Riesencraft antwoordde: --Die dronkelap heeft schoone dingen hooren vertellen over het misbruik der tweegevechten; heden behaagt het mij hem het hoofd in tweeën te klieven, om aan elkeen te toonen, dat er maar hooi in zijne hersenpan steekt. De getuigen deden hen afstijgen. Uilenspiegel liet van zijn hoofd den saladestruik vallen, dien de ezel gretig binnensloeg; doch het grauwtje werd in die bezigheid gestoord door eenen schop van een der getuigen, om hem buiten de omheining van het strijdperk te drijven. Het geharnaste peerd ontving mede zijn deel en de beide dieren gingen eendrachtiglijk grazen in 't ronde. De getuigen van Uilenspiegel, die eenen bezem droegen, en de getuigen van Riesencraft, die eenen stootdegen voerden, gaven fluitend het teeken van 't gevecht. En Riesencraft en Uilenspiegel vochten als razenden: Riesencraft sloeg met zijn stootdegen, Uilenspiegel weerde de slagen af met zijn bezem; Riesencraft zwoer bij alle duivelen, Uilenspiegel ontweek de slagen, liep schuins, draaide rechts, keerde links door de heide, stak de tong uit en zette allerlei vieze gezichten naar Riesencraft, die, ziedend van woede, buiten adem geraakte en blindelings als een dronkeman in de lucht kapte. Als Uilenspiegel hem vlak achter zich voelde, keerde hij zich plotseling om en gaf hem, met zijnen bezem, een forschen slag onder den neus. Riesencraft viel neder met uitgestrekte armen en beenen, lijk een kikvorsch op zijn uiterste. Uilenspiegel wierp zich op hem, streek zonder genade den bezem rechts en averechts over zijn aangezicht en sprak: --Roep om genade, of ik doe u den bezem slikken! En hij wreef en herwreef, tot groot genoegen van de omstanders, en zeide altijd: --Roep om genade, of ik doe u hem slikken! Maar Riesencraft kon niet meer roepen, want hij was dood van woede en gramschap. --God hebbe uwe ziel, arme razende! zeide Uilenspiegel. En treurig gestemd, toog hij henen. XIV. Het was het einde van Wijnmaand. Geld ontbrak aan den prins; zijne soldaten hadden honger. Zij morden; de prins marcheerde naar Frankrijk en bood den hertog 't gevecht aan, maar deze weigerde het. Uit Quesnoy-le-Comte vertrokken om naar het land van Kamerijk te gaan, ontmoette hij tien compagnieën Duitschers, acht vendels Spanjaards en drie kornetten ruiterij, aangevoerd door don Ruffele Henricis, zoon des hertogen, die te midden van het gevecht in het Spaansch riep: --Slaat dood! Slaat dood! Geen kwartier! Leve de Paus! Don Henricis met zijne mannen, tegenover de compagnie busschutters, waarbij Uilenspiegel tiendenier was, wierp zich op hen. Uilenspiegel zeide tot den bentserjant: --De tong van dien beul ga ik in tweeën snijden! --Snij maar op, zei de serjant. En met een goed gerichten kogel, verplette Uilenspiegel tong en kaken van don Ruffele Henricis, zoon van den hertog. Uilenspiegel schoot ook den zoon van den markies Delmares van zijn peerd. De acht vendels en de drie kornetten werden verslagen. Na die zegepraal zocht Uilenspiegel naar Lamme, in het kamp en in 't ronde, maar hij vond hem niet. --Laas! sprak hij, hij is weg, mijn vriend Lamme, mijn dikke vriend. In het vuur van den strijd zal hij het gewicht van zijn buik vergeten en de Spaansche vluchtelingen achternagezet hebben. Buiten adem, zal hij op den weg gevallen zijn als een zak. En zij zullen hem opgeraapt hebben, om er losgeld van te trekken; losgeld voor kerstenspek. Vriend Lamme, waar zijt gij toch, waar zijt gij, mijn arme, vette vriend? Uilenspiegel zocht hem overal, en, hem niet vindend, was hij treurig gestemd. XV. In de Slachtmaand, de maand der sneeuwstormen, ontbood de Zwijger Uilenspiegel vóór zich. De prins beet op de koord van zijn maliënhemd. --Luister goed, sprak hij. Uilenspiegel antwoordde: --Mijne ooren zijn gevangenispoorten; men komt er gemakkelijk binnen, maar uitgeraken is een andere zaak. De Zwijger sprak: --Ga door Namen, Henegouw, Vlaanderen, Zuid-Brabant, Antwerpen, Noord-Brabant, Gelderland, Overijsel, Noord-Holland overal verkondigen, dat, zoo het geluk onze heilige en kerstene zaak te lande verlaat, de strijd tegen onrecht en geweld ter zee voortgezet wordt. God bestiere genadig deze zaak, in voor- als in tegenspoed. Te Amsterdam gekomen, zult gij Pauwel Buys, mijn getrouwe, rekenschap geven van uwe zending. Hier zijn drie passen, door Alva zelven onderteekend en gevonden op verslagenen te Quesnoy-le-Comte. Mijn schrijver heeft ze behoorlijk ingevuld. Wellicht vindt gij onderwege een goeden gezel, in wien gij vertrouwen moogt stellen. Goeden zijn zij, die op 't gezang van den leeuwerik antwoorden met 't krijgshaftig gekraai van den haan. Hier zijn vijftig gulden. Wees moedig en trouw. --De assche klopt op mijn hert, antwoordde Uilenspiegel. En hij toog henen. XVI. Met oorlof van den koning en van den hertog, mocht hij, naar believen, alle wapenen dragen. Hij nam zijn goede radbus, patronen, alsmede droog kruit. Vervolgens trok hij een gescheurd wambuis, een gelapt opperste kleed en eene hooze met gaten aan; naar Spaansche wijs zette hij eene toque met wuivende pluim op en gordde een zweerd om. Aldus verliet hij het leger en stapte naar Maastricht. De winterkoninkjes, voorboden der koude, vlogen rond de huizen, om eene schuilplaats te zoeken. Den derden dag viel het aan 't sneeuwen. Menigwerf moest Uilenspiegel onderwege zijne vrijgeleide vertoonen. Men liet hem overal door. Hij zette zijn weg voort naar Luik. Hij kwam in eene vlakte; een hevige wind joeg de vlokken in zijn gezicht. Vóór zich zag hij de oneindige, witte vlakte, gesluierd door dwarrelende sneeuwbuien. Drie wolven volgden hem op de hielen; hij velde er eenen neder met zijne bus; de anderen wierpen zich op den gewonde, trokken hem vaneen en liepen het bosch in, elk met een stuk. Van dat gezelschap verlost, keek Uilenspiegel of er geen andere bende in 't veld was. Ten einde de vlakte zag hij meerdere stipjes als grijze standbeelden, die zich bewogen in den sneeuwstorm, en achter hen, zwarte gedaanten van soldaten te peerd. Hij klom op eenen boom. De wind bracht een verre geweeklaag tot hem. "Wellicht", zeide hij in zichzelven, "wellicht zijn het pelgrims met witte pijen: met moeite zie ik iets van hun lichaam in de sneeuw." Vervolgens onderscheidde hij menschen, die naakt liepen, en twee ruiters met zwarte harnassen op groote peerden gezeten, welke die ellendige kudde met zweepslagen voortdreven. Hij wapende zijne bus. Onder die ongelukkigen zag hij jongelieden en grijsaards, naakt, bibberend, verkleumd, ineengedrongen, angstig voortloopend om de zweep te ontvluchten van de twee soldaten, die, warm gekleed, rood van brandewijn en goeden kost, er vermaak in schepten, het lichaam dier naakte menschen tot bloedens toe te striemen, om ze nog sneller te doen aanstappen. Uilenspiegel sprak: --Gij zult gewroken worden, assche van Klaas. En hij zond een kogel in 't voorhoofd van een der ruiters, die dood van zijn peerd viel. De andere, die niet wist van waar die onverwachte kogel kwam, werd bang, en dacht dat vijanden in het bosch verborgen waren. Hij wilde vluchten met het peerd van zijn makker. Maar terwijl hij met den teugel van dat dier in de hand van zijn peerd steeg om het geld van den doode te rooven, werd hij in den hals getroffen door een anderen kogel en viel hij insgelijks dood ten gronde. De naakten meenden, dat een engel des hemels, een goed schutter, hun ter hulp kwam, en vielen op de knieën. Toen kwam Uilenspiegel van zijnen boom en werd erkend door mannen uit den troep, die, als hij, in het leger des prinsen gediend hadden. Zij zeiden tot hem: --Uilenspiegel, in dezen jammerlijken staat werden wij uit Frankrijk naar Maastricht gezonden, waar de hertog is, om daar behandeld te worden als gevangen muitmakers; daar wij geen rantsoen kunnen betalen, zijn wij van te voren veroordeeld om gefolterd en onthalsd te worden of, als truwanten en diepers, op de galeien des konings te roeien. Uilenspiegel gaf zijn opperste kleed aan den oudste der bende en sprak: Komt, ik zal U naar Mézières leiden, maar eerst moeten wij dezen soldaten hunne kleeren uittrekken en hunne peerden meenemen. De wambuizen, hoozen, leerzen en hoeden der soldeniers werden verdeeld onder de zwaksten en de zieksten, en Uilenspiegel sprak: --Wij gaan in het bosch: daar is het zoo koud niet, de lucht is er zoeter. Komt, broeders, komt mede. Doch een der mannen viel ten gronde en zuchtte: --Ik sterf van kou en van honger, en vóór God zal ik getuigen, dat de paus de antichrist is. En hij stierf. De anderen wilden hem meenemen, om hem als kerstenmensch te begraven. Terwijl zij op de groote baan gingen, zagen zij eenen boer met eene huifkar. Als hij de naakte menschen zag, kreeg hij medelijden en deed hij hen in zijne kar komen, waar zij hooi vonden om op te liggen en ledige zakken om hun schamelheid te bedekken. Zij dankten God, dat zij warm lagen. Uilenspiegel reed naast de kar op een van de peerden der soldaten, terwijl hij de andere bij den toom leidde. Te Mézières stapten zij uit de kar; daar gaf men hun goede soep, bier, brood en kaas, en vleesch aan de ouderlingen en aan de vrouwlieden. En zij werden geherbergd, gekleed en opnieuw gewapend ten koste van de gemeente. En tot zegening kusten allen Uilenspiegel, die hen goedhertig liet begaan. Deze verkocht de peerden der twee ruiters voor acht en veertig gulden, waarvan hij er dertig aan de verloste gevangenen gaf. Eenzaam voortgaande, sprak hij in zich zelven: --Ik ga langs puinhoopen, dood en bloed, zonder iets te vinden. De duivelen hebben zeker gelogen. Waar is Lamme? Waar is Nele? Waar zijn de Zeven? En de assche van Klaas klopte op zijne borst. En hij hoorde eene stem als een ademtocht fluisteren: "Zoek in dood, puinen en tranen". En hij ging voort. XVII. In de Lentemaand kwam Uilenspiegel te Namen. Hij vond er Lamme, die groot liefhebber geworden was van visch uit de Maas en hoofdzakelijk van forellen. Hij had een boot gehuurd en vischte in den stroom met toelating van de gemeente. Maar hij had vijftig gulden moeten betalen aan de nering der vischverkoopers. Zijne vangst at hij op of verkocht hij, en aldus herstelde hij de rondheid van zijnen buik en vergaarde hij een zakje karolussen. Toen hij zijn vriend Uilenspiegel op den oever van de Maas naar de stadspoort zag stappen, was hij aangenaam verrast; hij stak zijn bootje naar wal, klaverde den oever op, niet zonder blazen, en kwam naar hem. Stamelend van genoegen, sprak hij: --Zijt gij daar, mijn zoon, want ik mag u zoo noemen: mijn buik is tweemaal zoo dik als de uwe. Waar gaat gij? Wat doet gij? Gij zijt toch niet dood? Hebt gij mijne vrouw niet gezien? Gij zult visch uit de Maas eten, de beste, die in dit tranendal bestaat; hier maken ze sausen, dat men er de pan bij zou opeten. Gij zijt schoon en vroom, met uwe kaken gebruind door 't gevecht. Daar is hij eindelijk, mijn zoon, mijn vriend Uilenspiegel, de lustige zwerver! En stille vroeg hij hem: --Hoeveel Spanjolen hebt gij geknipt? Hebt gij mijne vrouw niet gezien in hunne karren met loddegen? En gij zult wijn van de Maas drinken; hij is heerlijk en bevordert de spijsvertering. Zijt gij gekwetst, mijn zoon? Gij blijft dus hier, frisch, gezond en wel te pas als een veulen. En de paling moet gij proeven! Niet de minste grachtsmaak! Omhels mij, mijn vriend! Bij God, wat ben ik tevreden! En Lamme danste, sprong, blies en dwong ook Uilenspiegel tot dansen. Toen stapten zij op naar Namen. Aan de poort van de stad toonde Uilenspiegel zijn reispas, onderteekend door den hertog van Alva. En Lamme leidde hem mede naar huis. Terwijl hij den maaltijd bereidde, deed hij hem zijne lotgevallen verhalen en vertelde hij ook zijn eigen wedervaren. Hij had, zeide hij, het leger verlaten om een meisje te volgen, dat, naar hij meende, zijne vrouw was. En zoo was hij tot in Namen gesukkeld. En gedurig vroeg hij: --Hebt gij ze niet gezien? --Ik heb er anderen gezien, met schoone gezichtjes, antwoordde Uilenspiegel, en dat wèl in deze stede, waar allen verliefd schijnen. --Om de waarheid te zeggen, sprak Lamme, ik kan er krijgen zooveel als ik wil, maar ik blijf trouw aan mijne vrouw, want mijn jammerend hert is vervuld van haar aandenken. --Lijk uw buik van menigvuldige gerechten, antwoordde Uilenspiegel. Lamme hernam: --Als ik verdriet heb, moet ik eten. --Is uw verdriet eeuwigdurend? vroeg Uilenspiegel. --Laas ja! sprak Lamme. Meteen trok hij eene forel uit eene kuip. --Zie eens, sprak hij, hoe schoon en hoe vast. Het vleesch is rooskleurig als dat mijner vrouw. Morgen verlaten wij Namen; ik heb een vollen zak guldens; wij zullen elk een ezel koopen en naar Vlaanderen reizen. --Gij zult er veel bij verliezen, sprak Uilenspiegel. --Mijn hert trekt naar Damme, naar de plaats, waar zij mij vurig beminde. Misschien wacht zij daar. --Vermits gij het wilt, sprak Uilenspiegel, zullen wij morgen vertrekken. En inderdaad, 's anderen daags kochten zij ezels en reden zij naast elkander de stad uit. XVIII. Een gure wind blies over de aarde. De lucht, die 's morgens helder als de jeugd was, werd grijs als de oude dag. Het regende en hagelde. Toen de regen opgehouden had, schudde Uilenspiegel zich, zeggende: --De hemel drinkt zooveel dampen op, dat hij zich soms moet ontlasten. Maar het begon weer te regenen en te hagelen, en nog meer dan de eerste maal. De twee gezellen waren doornat. Lamme zuchtte: --Wij waren goed gewasschen, nu is men ons aan't spoelen! De zonne kwam weer te voorschijn en blijgemoed stegen zij weder op hunne ezelen. Doch nu begon het zoo moorddadig te hagelen, dat de droge takken der boomen als met messen afgekapt werden. Lamme sprak: --Ho! een dak toch! Mijn arme vrouw! Waar zijt gij, goed vuurtje, zoete kussen en lekkere hutsepot? En hij weende, de dikzak. Doch Uilenspiegel sprak: --Wij jammeren en weeklagen; maar is het niet van ons zelven, dat al onze kwalen ons komen? Het regent en hagelt op onze schouderen, doch die winterregen kweekt malsche meiklaver. En de runderen zullen loeien van genoegen. Wij zijn zonder schuilplaats, maar waarom trouwen wij niet? Ik toch, ten minste, waarom trouw ik niet met Nele, die zoo schoon en zoo braaf is, en die mij nu een goeden schotel boonen met gestoofd vleesch zou voorzetten? Wij hebben dorst, niettegenstaande het water, dat valt; waarom bleven wij niet bij een zelfde ambacht? Zij, die meester aanveerd zijn, hebben heele tonnen bruinbier in hunne kelders. De assche van Klaas klopte op zijn hert, de hemel werd helder, de zonne schitterde aan het uitspansel en Uilenspiegel sprak: --Mevrouw de Zon, ik zeg u duizendmaal dank, ge komt onze lendenen verwarmen; assche van Klaas, gij verwarmt ons hert en zegt ons dat diegenen gezegend zijn, die zwerven voor de verlossing van den bodem der vaderen. --Ja, maar 'k heb honger, zei Lamme. XIX. Zij trokken eene afspanning binnen, en men gaf er hun te eten in de kelderkamer. Uilenspiegel opende het venster en zag van daar eene lochting, in dewelke een minnelijk, poezel meideken wandelde, met ronden boezem en gouden lokken. Zij had anders niet aan dan een rok, een wit linnen jakje en een zwart voorschoot met gaatjes. Hemden en ander vrouwenlinnen hingen te drogen; het meisje was steeds naar Uilenspiegel gekeerd, trok de hemden van de koorden, hing ze weder op, glimlachte en keek gedurig naar Uilenspiegel. In de nabijheid hoorde Uilenspiegel eenen haan kraaien en zag hij eene voedster met een kind spelen, wiens gezichtje zij naar eenen man toekeerde, terwijl zij zeide: --Boelkin, trek oogskens naar vader, toe! Het kind schreide. En het aanvallig meideken bleef in de lochting ronddrentelen en het linnen afnemen en weder ophangen. --'t Is eene, die aan den hertog verkocht is, sprak Lamme. Het meideken bracht heure handen voor heure oogen en tusschen de vingeren loerend, keek ze lachend naar Uilenspiegel. Vervolgens ging zij op een der gespannen koorden zitten en schommelde, zonder met heure voeten den grond aan te raken. Onder 't schommelen, liet zij Uilenspiegel heure blanke, ronde armen zien, bloot tot aan heur schouderen en die de bleeke zonne bestraalde. Op en neder wippend, bekeek zij hem gestadig. Hij ging buiten om tot heur te gaan. Lamme volgde hem. Aan de haag van de lochting zocht Uilenspiegel eene opening om door te geraken, doch te vergeefs. Als het meideken hem zoo bezig zag, gluurde zij nogmaals glimlachend tusschen heure vingeren. Uilenspiegel wilde door de haag geraken, maar Lamme hield hem met alle geweld tegen en sprak: --Ga daar niet binnen, 't is eene verklikster, in dienst van den Spanjaard: wij worden levend verbrand. Toen wandelde het meisje rond in de lochting, met heur voorschoot over heur gezicht, doch keek door de gaatjes om te zien of heur nieuwe vriend nog niet kwam. Uilenspiegel wilde met een forsigen wip over de haag springen, doch hij werd weerhouden door Lamme, die hem, bij zijn been grijpend, deed vallen en zeide: --Koord, zweerd en galg, 't is eene verklikster, ga niet tot haar, zeg ik u. Uilenspiegel verweerde zich zoo goed hij kon. Het meideken stak het hoofd over de haag en riep: --Vaarwel, heer, dat de liefde Uwe Lankmoedigheid onderhoude. En hij hoorde een spottenden schaterlach. --Ha! sprak hij, in mijne ooren steekt dat als duizend speldeprikken! Eene deur werd luidruchtig gesloten. En hij was gansch weemoedig. Lamme, die hem nog altoos vasthield, zeide tot hem: --Met spijt denkt gij aan den verloren schat. Maar 't is eene verklikster, die u in heur spionnennet zou lokken. En gij merkt het niet: ik berst van lachen. Uilenspiegel zei geen woord en de beide gezellen stegen weder op hunne ezelen. XX. Zij reden sprakeloos voort, schrijlings op hun grauwtje gezeten. Lamme kauwde zijn laatsten maaltijd, terwijl hij blijgemoed met volle teugen de frissche lucht ademde. Plotseling gaf Uilenspiegel hem eenen zweepslag over zijn achterste, dat met een band rond den zadel lag. --Wat doet gij? riep Lamme jammerend uit. --Wat? vroeg Uilenspiegel. --Die zweepslag, zei Lamme. --Welke zweepslag? --Dien gij mij daar geeft, hervatte Lamme. --Links? vroeg Uilenspiegel. --Ja, links en op mijn achterste. Waarom deedt gij dat, schaamtelooze nietdeug? --Uit onwetendheid, antwoordde Uilenspiegel. Ik weet heel goed wat een zweep is, en ook heel goed wat een achterste is, dat op eenen zadel gespannen zit. Nu, als ik het uwe, breed, gespannen over den zadel zag steken, zei ik in mijn zelven: Daar men met de vingeren er niet in kan nijpen, kan het koordeken van de zweep er ook niet op bijten. Ik was mis, ik beken het rechtuit. Lamme glimlachte op die rede, en Uilenspiegel vervolgde: --Maar ik ben de eenige niet op de wereld, die uit onwetendheid zondigt, en meer dan één dwaze meester, die zijn overtollig vet op den zadel eens ezels ten toon spreidt, zou mij daar lessen in geven. Als mijne zweep zich vergat ten opzichte van uw achterste, vergat gij u nog meer ten opzichte van mijne beenen, door hun te beletten achter het meisje te loopen, dat in de lochting mij zoo lodderlijk wenkte. --Aas voor de raven, zei Lamme, 't was dus uit wraaklust? --Een heel klein beetje, antwoordde Uilenspiegel. XXI. Nele leefde bedroefd en eenzaam te Damme bij Katelijne, die om den ijskouden duivel riep, maar dewelke niet kwam. --Ach! zei ze, gij zijt rijk, Hansken, en zoudt mij de zevenhonderd karolussen kunnen terugbrengen. Soetkin zou op aarde terugkomen en Klaas zou tevreden zijn in het hemelrijk; gij moet ze teruggeven. Doe het vuur weg, de ziel wil er uit, maak een gat, mijn ziel wil er uit. En gedurig wees zij met den vinger naar de plaats, waar het werk heur hoofd verbrand had. Katelijne was nu zeer arm, doch de buren stonden haar bij met boonen, met brood en met vleesch, al naarvolgens hunne middelen. Ook de disch gaf heur wat geld. En Nele naaide voor de rijke poorteressen, ging uit strijken en verdiende aldus een gulden per week. En Katelijne riep altoos: --Maak een gat, laat mijne ziel er uit. Zij klopt om buiten te zijn. Hij zal de zevenhonderd karolussen teruggeven. En weenend aanhoorde Nele heur waanzinnige reden. XXII. Doch Uilenspiegel en Lamme, met hunne reispassen op zak, trokken een kleine taveerne binnen, tegen de rotsen der Samber gebouwd, die op sommige plaatsen met boomen bedekt zijn. En boven de deur stond te lezen: Bij Marlaire. Zij dronken menige bottel wijn van de Maas, bereid naar de wijze van Bourgondië, en aten veel waterzooi; daarna begonnen zij te praten met den baas, een eersten paapschgezinde, maar die gestadig heimelijk knipoogde, en babbelde als een ekster, ter oorzake van den wijn, dien hij gedronken had. Uilenspiegel, die in de gaten had dat achter dat knipoogen iets schuilde, deed hem nog meer drinken, zoodat de weerd begon te dansen en te schaterlachen. Vervolgens kwam hij weer aan de tafel zitten en sprak: --Goede katholieken, ik drink op uwe gezondheid! --Op de uwe! antwoordden Lamme en Uilenspiegel. Op de uitroeiing van ketters en muitmakers! En Lamme en Uilenspiegel vulden gestadig den beker, dien de weerd dadelijk weer leeg dronk. --Gij zijt brave lieden, en ik drink op uwe gezondheid. Hoe meer ik drink, hoe grooter mijn winst is. Waar zijn uwe passen? --Hier, antwoordde Uilenspiegel. --Geteekend door den hertog, sprak de weerd. Ik drink op den hertog! --Wij drinken op de gezondheid van den hertog, antwoordden Lamme en Uilenspiegel. De weerd vervolgde: --Waarmee vangt men ratten en muizen? Met vallen, niet waar? Wie is de muis? 't Is de groote Oranjeketter, die rood ziet als 't vuur van de hel. God is met ons. Zij komen weldra. He! He! laat ons drinken! Schenkt in; ik kook, ik brand. Laat ons drinken! Heel schoone gereformeerde predikantjes.... Ik herhaal predikantjes, dapper en sterk lijk eiken, onze kloeke soldaten.... Laat ons drinken! Gaat gij met hen mede naar 't kamp van den aartsketter? Reispassen heb ik, geteekend door hem.... Gij zult hen aan 't werk zien. --Wij gaan mee naar het kamp! Zij zullen er zich deugd doen, en 's nachts, als de gelegenheid gunstig is (en fluitend maakte de weerd het gebaar van een man, die een anderen keelt), zal Stalen Wind de meerle Nassau het schuifelen wel afleeren. Laat ons drinken, laat ons drinken! --Gij zijt een vroolijke kwant, al zijt gij getrouwd, antwoordde Uilenspiegel. De weerd sprak: --Dat ben ik of was ik nooit. Ik bewaar de geheimen der vorsten. Laat ons drinken!--Had ik eene vrouw, zij zou ze mij ontstelen op 't oorkussen, om mij te doen hangen, en weduwe zijn vóór de Natuur het beliefde. Bij God! Zij komen.... Waar zijn de nieuwe reispassen? Op mijn christelijk hert. Laat ons drinken! Dáár zijn ze, op driehonderd stappen van hier, op den weg, nabij Marche-les-Dames. Ziet gij ze? Laat ons drinken! --Drink, zeide Uilenspiegel, drink; ik drink op de gezondheid van den koning, van den hertog, van de predikanten, van Stalen Wind; op uwe gezondheid, op mijne gezondheid, op de gezondheid van den wijn en op de gezondheid van de bottels! Maar gij drinkt niet.... En op elken heildronk vulde Uilenspiegel het glas en ledigde de weerd het tot den bodem. Uilenspiegel sloeg hem eene wijl gade; toen stond hij recht en sprak hij: --Hij slaapt, laat ons gaan, Lamme. En toen zij buiten waren, hernam hij: --Hij heeft geene vrouw, die ons zal verraden.... De nacht gaat vallen.... Hebt gij gehoord wat de schoft gezegd heeft, en weet gij wie de drie predikanten zijn? --Ja, sprak Lamme. --Gij weet, dat zij van Marche-les-Dames komen langs den oever der Maas, en dat wij wèl zullen doen, hen op den weg af te wachten, vóór Stalen Wind blaast. --Ja, zei Lamme. --Wij moeten het leven des prinsen redden, sprak Uilenspiegel. --Wij moeten, zei Lamme. --Hier is mijn bus, sprak Uilenspiegel, ga er mee in het kreupelhout tusschen de rotsen; laad ze met twee kogels en schiet als ge mij lijk de raaf hoort krassen. --Ik zal, zei Lamme. En hij verdween in het kreupelhout. En Uilenspiegel hoorde weldra het gekraak van het rad van de bus. --Ziet gij ze komen? vroeg hij. --Ik zie ze, antwoordde Lamme. Zij zijn gedrieën en gaan als soldaten, en een hunner is een kop grooter dan de anderen. Uilenspiegel zette zich neer op den weg, de beenen vooruit, paternosters te mompelen, lijk de bedelaars doen. En zijn hoedeken lag tusschen zijne knieën. Als de drie predikanten voorbijkwamen, stak hij hun zijn hoedeken toe. Maar zij legden er niemendal in. Uilenspiegel stond recht en zeide op erbarmelijken toon; --Goede heeren, weigert geen oortje aan een armen werkman, die laatst in eene steengroef gevallen is en zich de ribben brak. Ze zijn hardvochtig in deze streek en ze hebben mij niets gegeven, om mijn ellende te lenigen. Laas! geeft mij een oortje en ik zal voor u bidden. En God zal uwe bermhertigheid hier op de aarde met vreugde beloonen. --Mijn zoon, sprak een der predikanten, een sterke vent, voor ons geene vreugde op aarde, zoolang de Paus en de Inquisitie zullen heerschen. Uilenspiegel zuchtte als hij, en sprak: --Laas! wat zegt gij, mijne heeren? Spreekt stiller, als het u belieft. Maar geeft mij een oortje. --Mijn zoon, antwoordde een kleine predikant met een strijdlustige tronie, wij, arme martelaren, hebben maar juist oortjes genoeg om onderwege onze nooddruft te koopen. Uilenspiegel viel op de knieën. --Zegent mij dan ten minste, sprak hij. De drie predikanten strekten de hand uit over Uilenspiegels hoofd, maar zonder godsvertrouwen. Doch daar hij merkte dat zij mager waren, en toch dikke buiken hadden, richtte hij zich op en gebaarde te vallen. En met het voorhoofd tegen den buik van den grooten predikant botsend, hoorde hij daarin het vroolijk gerinkel van geldstukken. Toen sprong hij recht en, zijn kruismes trekkend, riep hij: --Goede vaders, het is koel, ik ben dun gekleed, en gij hebt te veel. Geeft mij van uwe wol, dat ik er mij een mantel van make. Ik ben Geus! Leve de Geus! De groote predikant antwoordde: --Geus, gij draagt uwen kam te hoog; wij zullen hem kappen. --Kappen! sprak Uilenspiegel; ik zeg u, dat Stalen Wind u, vóór den prins, zal omverblazen. Geus ben ik, leve de Geus! De drie onthutste predikanten spraken: --Hoe weet hij dat? Wij zijn verraden. Ter dood! Leve de misse! En van onder hunne hooze trokken zij goed aangezette kruismessen uit. Maar zonder hen af te wachten, week Uilenspiegel achteruit, langs het struikgewas, waarin Lamme verscholen zat. Als hij oordeelde, dat de predikanten binnen het bereik van het schot waren, riep hij: --Raven, zwarte raven, Looden Wind blaast! Ik zing uwen dood. En hij kraste. Een busschot kwam uit het struikgewas, smeet den grootsten predikant met zijn gezicht ter aarde. Een tweede schot velde den tweeden. En Uilenspiegel ontwaarde tusschen het struikgewas de goede tronie van Lamme, en zijn opgeheven arm, die haastiglijk de bus opnieuw laadde. Een blauwe rookwolk steeg op uit het donker struikgewas. De derde predikant viel, als in razernij, op Uilenspiegel aan, die zeide: --Stalen Wind of Looden Wind, ook gij verhuist naar de andere wereld! En hij greep hem aan en hij stond dapper te weer. Elkaar scherp in het oog houdend, stonden de beide vijanden pal op den weg, steken toebrengend en afwerend. Uilenspiegel was heel met bloed bedekt, want zijn tegenstander, behendig soldaat, had hem gekwetst aan hoofd en been. Maar hij vocht als een leeuw. Het bloed gutste uit zijn hoofd, en verblindde hem: toch weerde hij af, met groote achterweertsche passen. Met de linkerhand wischte hij zijn bloed af, maar zijne krachten verflauwden. Zeker ware hij gedood, hadde Lamme, met een derde schot, den predikant niet geveld. En een vloek stierf op zijne lippen, terwijl hij bloed en doods-schuim braakte. En opnieuw steeg een blauwe rookwolk uit het struikgewas, waartusschen Lamme weer zijne goede tronie zien liet. --Is 't gedaan? vroeg hij. --Ja, mijn vriend, antwoordde Uilenspiegel, maar kom.... Als Lamme te voorschijn kwam, zag hij Uilenspiegel gansch met bloed bedekt. Ondanks zijnen buik, liep hij als een hert, en kwam bij Uilenspiegel, die nabij de gedoode mannen zat. --Hij is gekwetst, mijn goede vriend, sprak hij, gekwetst door dien vuigen moordenaar! En, met een schop, sloeg hij de tanden van een der predikanten stuk. --Gij antwoordt niet, Uilenspiegel, hernam hij; gaat gij sterven? Waar is de balsem? Ha, in de weitasch, onder de worsten. ... Uilenspiegel, hoort gij mij niet? Laas, ik heb geen warm water om uwe wonden te wasschen, en er is geen middel om er te krijgen. Maar ik haal water uit de Samber. Spreek toch, mijn vriend. Gij zijt toch zóó erg niet gekwetst? Hier, een weinig koud water, niet waar? Ha, hij wordt wakker. Ik ben het, uw vriend; ze zijn allemaal dood. Linnen! linnen om zijne wonden te verbinden! Er is er geen. Ha! mijn hemd! Lamme kleedde zich uit en vervolgde: --Aan stukken, het hemd! Het bloed is gestelpt. Mijn vriend zal niet sterven.... 't Is koeltjes, zoo bloot in de vinnige lucht. Ik ga mij weer aankleeden. Hij zal niet sterven. Ik ben het, Uilenspiegel, ik, uw vriend Lamme. Hij glimlacht. Ik ga de moordenaars aftasten. Zij hebben guldens in hunnen buik. Ja, zij hebben gouden darmen: karolussen, daalders, lammeren, florijnen, oortjes en brieven! Wij zijn rijk! Meer dan driehonderd karolussen voor ons getweeën. Wij zullen de wapenen nemen en 't geld. Stalen Wind zal niet blazen voor den edelen prins! Uilenspiegel klappertandde door de koude, en stond op. --Daar zijt gij op de beenen! sprak Lamme. --Door de kracht van den balsem, antwoordde Uilenspiegel. --Balsem van dapperheid! zeide Lamme. Vervolgens sleepte hij de lijken van de predikanten een voor een voort, en smeet ze in een hol, tusschen de rotsen, met hunne wapenen en hunne kleederen, behalve den mantel. In de lucht fladderden de raven, krassend van ongeduldige vraatzucht. En de Samber vloeide als een stalen stroom, onder den grauwen hemel. En de sneeuw viel en wischte de bloedvlekken uit. Maar toch waren zij ongerust en bekommerd. Lamme sprak: --Ik dood liever een kieken dan een mensch. En zij stegen weder op hunne ezels. Aan de poorten van Hoei, bloedden de wonden nog altijd; de vrienden gebaarden daar twist te krijgen, stegen van hunne ezels en schermden met hunne kruismessen. Na het gevecht, dat zeer wreed in schijn was, stegen zij weder op hunne dieren en kwamen binnen de stede, nadat zij aan de poorten hunne reispassen hadden getoond. Toen de vrouwen Uilenspiegel gekwetst en Lamme zegevierend op zijn ezel zagen, keken zij met teeder medelijden naar Uilenspiegel en dreigden zij Lamme met de vuist, zeggende: --Dáár is de deugniet, die zijn vriend schier vermoordde. Lamme, ongerust, keek of hij onder haar zijn vrouwtje niet vond. Hij zocht te vergeefs, wat hem in een weemoedige stemming bracht. XXIII. --Waar gaan wij henen? vroeg Lamme. --Naar Maastricht, antwoordde Uilenspiegel. --Maar, mijn zoon, men zegt dat het leger des hertogen rond Maastricht samengebracht is en dat Alva zelf in die stede verblijft. Onze reispassen zullen niet voldoende zijn. En al hadden de Spaansche soldeniers er mede genoegen, wij zouden niettemin in de stad gehouden en ondervraagd worden. Ondertusschen zouden zij den moord van de predikanten vernemen en zouden wij aan het leven vaarwel mogen zeggen. Uilenspiegel antwoordde: --De raven, uilen en gieren zullen al het vleesch aftrekken, zoodat hun aangezicht onkennelijk zal geworden zijn. Wat onze passen betreft, die zouden wel goed zijn; maar als men den moord vernam, zouden wij gewis, zooals gij zegt, aangehouden worden. Daar wij te Maastricht wezen moeten, zullen wij over Landen trekken. --Ze zullen ons ophangen, zei Lamme. --We zullen er wel door geraken, antwoordde Uilenspiegel. Aldus koutend kwamen zij in de afspanning de Ekster, waar zij goed eten, goede slaping en hooi voor hunne ezelen vonden. 's Anderen daags begaven zij zich op weg naar Landen. Toen zij omtrent een groote hoeve, nabij de stad kwamen, floot Uilenspiegel als de Leeuwerik, en dadelijk antwoordde daarop, van binnen, een helder hanengekraai. Een cijnzenaar met een goedig gezicht verscheen op den drempel der hoeve. Hij riep hun toe: --Vrienden, leve de Geus! komt binnen. --Wie is dat? vroeg Lamme. Uilenspiegel antwoordde: --Thomas Utenhove, de dappere hervormde; de knechts en dienstmaagden zijner hoeve ijveren als hij voor het vrije geweten. Utenhove sprak toen: --Gij zijt zendelingen des prinsen. Eet en drinkt. En de hesp siste in de pan en de worsten insgelijks; en de wijn werd opgebracht en de glazen gevuld. En Lamme dronk als een tempelier en liet zich de spijzen goed smaken. De knechts en meiden van de hoeve kwamen beurtelings voor de halfgeopende deur kijken, om hem met de tanden te zien werken. En de mannen zeiden, begeerig, dat zij wel zooveel zouden eten als hij. Op het einde van den maaltijd, sprak Thomas Utenhove: --Honderd boeren zullen deze week van hier vertrekken; zij zeggen dat zij aan de dijken van Brugge en omstreken gaan werken. Zij reizen bij troepen van vijf of zes, en langs verschillende wegen. Te Brugge zullen zij schuiten vinden, die hen over zee naar Emden zullen brengen. --Hebben zij wapenen en geld? vroeg Uilenspiegel. --Elkeen heeft tien gulden en een hertsvanger, antwoordde Utenhove. --God en de prins zullen U loonen! --Ik behoef geene belooning; wat ik doe, doe ik uit overtuiging, zeide Utenhove. --Vriend gastheer, vroeg Lamme, die dikke zwarte pensen aan 't peuzelen was, hoe krijgt gij ze zoo geurig, zoo smakelijk en zoo fijn van vet? --Wij doen er kaneel en kattenkruid in, antwoordde de gastheer. Vervolgens vroeg hij aan Uilenspiegel: --Hoort Edzard, grave van Friesland, nog steeds tot den aanhang des prinsen? Uilenspiegel antwoordde: --Openlijk niet, maar toch verleent hij te Emden schuilplaats aan zijne vaartuigen. En hij voegde er bij: --Wij moeten naar Maastricht. --Dat zult gij niet kunnen, sprak de gastheer; het leger des hertogen is vóór de stad en in 't ronde. Vervolgens bracht hij hem naar den zolder; daar toonde hij hem van verre de vendels en kornetten ruiterij en voetvolk, die door het veld reden en marcheerden. Uilenspiegel sprak: --Ik geraak er wel door, zoo gij, die hier machtig zijt, mij de toelating geeft tot trouwen. De vrouw moet lieftallig, zachtaardig en schoon zijn en moet, zoo niet voor altijd, dan toch voor eene week met mij willen trouwen. Lamme zuchtte en sprak: --Doe dat niet, mijn vriend, zij zou u alleen laten, zonder kommer voor uw liefdevuur. Uw bed, waarop gij thans zoo vredevol slaapt, zal eene koets van netelen worden, waaruit de zoete nachtrust vlieden zal. --Ik trouw, antwoordde Uilenspiegel. En Lamme was diep bedroefd, omdat hij niets op de tafel meer vond. Maar hij ontdekte krakelingen in eene schaal, en hij speelde ze weemoedig binnen. Uilenspiegel zei tot Thomas Utenhove: --Nu, luister. Bezorg mij eene vrouw, rijk of arm. Ik ga met heur naar de kerk en doe het huwelijk inzegenen door den pastoor. Deze geeft ons een huwelijksbewijs, hoewel ongeldig, daar het komt van een aanhanger der Inquisitie; wij doen er in schrijven, dat wij goede kerstenen zijn, die gebiecht hebben en ten avondmaal gegaan zijn, dat wij apostolisch leven volgens de regelen Onzer Heilige Moeder de Roomsche Kerk,--die heure kinderen verbrandt,--om aldus over ons den zegen te roepen van Onzen Heiligen Vader den Paus, van de hemelsche en aardsche heirscharen, van de santen, santinnen, dekenen, pastoors, monniken, soldeniers, serjanten, hangmannen en andere diepers. Met dat kostbare bewijs op zak, maken wij de toebereidselen voor de gebruikelijke speelreis. --Maar de vrouw? vroeg Thomas Utenhove. Die zult gij mij zoeken, antwoordde Uilenspiegel. Ik neem dus twee speelwagens, die ik versier met sparre- en hulstetakken en papieren festoen. En ik laat er de mannen in stijgen, die gij den prins zenden wilt. --Maar de vrouw? vroeg Thomas Utenhove. --Die zal niet ver van hier zijn, antwoordde Uilenspiegel. En zijne rede vervolgend, sprak hij: --Voor den eersten wagen span ik twee uwer peerden, voor den tweeden onze beide ezelen. Den eersten wagen neem ik in met mijne vrouw, mijn vriend Lamme, de getuigen; de tweede wagen is bestemd voor de speellieden. Vervolgens trekken wij er op los, met wuivende vendels en onder 't geschal van tamboerijnen, pijpen, schalmeien; zingend, dansend en drinkend, rijden wij in vollen draf de groote baan op, die naar het galgeveld of naar de vrijheid leidt! --Ik wil u helpen, sprak Thomas Utenhove. Maar de vrouwlieden en dochteren zullen heure mannen en minnaren willen volgen. --Wij gaan mee op Gods genade, sprak een minzaam meideken, dat het hoofd binnenstak. --Als het noodig is, zei Thomas Utenhove, kunnen er vier wagens zijn; aldus zouden wij meer dan vijf en twintig man aan den prins kunnen sturen. --De hertog zal het kind van de rekening zijn, sprak Uilenspiegel. --En de vloot van den prins zal eenige dappere soldaten meer tellen, antwoordde Thomas Utenhove. Vervolgens deed hij het klokje luiden, om al zijne knechts en dienstmaagden samen te roepen. Toen allen vergaderd waren, sprak hij tot hen: --Gij allen, die Zeeuwen zijt, mannen als vrouwlieden, luistert: Uilenspiegel, de Vlaming, hier tegenwoordig, wil U in bruidsgewaad door het leger des hertogen brengen. De mannen en vrouwen van Zeeland riepen te gelijk: --Doodsgevaar! wij zijn er bij! En de mannen zeiden tot elkaar: --Voor ons is het een geluk, een land van dienstbaarheid te verlaten om de vrije zee te bevaren. Als God er vóór is, wie zal er tegen zijn? De vrouwlieden en meidekens spraken: --Wij volgen onze mannen en vrienden. Wij zijn uit Zeeland en zullen er schuilplaatse vinden. Uilenspiegel wendde zich tot een jong en liefelijk meideken uit den troep, en zei schertsend: --Met u wil ik trouwen. Doch blozend antwoordde zij: --Ik wil wel; doch alléén in de kerk. De vrouwen spraken lachend tot elkaar: --Heur hert trekt naar Hans, den zoon van den baas. Hij vertrekt zeker met heur. --Ja, antwoordde Hans. En de vader zei tot hem: --Gij moogt. De mannen trokken hunne beste kleederen aan: fluweelen wambuis en hooze, met het groot opperste kleed daarboven, en zetten breedgerande hoeden op 't hoofd, die hen tegen zon en regen zouden beschutten; ook de vrouwen kleedden zich in feestdos: gebekte zwarte onderbroeken, geplooide witte halskragen, hemelsblauwe en scharlakenroode borststukken met goudborduurselen, zwarte wollen rokken met breede fluweelen banden van dezelfde kleur, zwarte saaien kousen en fluweelen schoenen met zilveren gespen; op het voorhoofd hadden zij groote klatermeersen, die de meidekens links en de getrouwde vrouwlieden rechts droegen. Vervolgens ging Thomas Utenhove naar de kerk, den pastoor verzoeken Thijlbert, zoon van Klaas, in de wandeling Uilenspiegel geheeten, dadelijk te willen trouwen met Tanneken Pieters. En meteen stak hij den pastoor twee rijksdaalders in de hand: de parochiepaap stemde gereedelijk toe. Dienvolgens begaf Uilenspiegel zich naar de kerk met heel de bruiloft, en daar trouwde hij, vóór den pastoor, met Tanneken, die zoo schoon en zoo lief, zoo knap en zoo poezel was, dat hij zich moest inhouden om niet in heure kaken te bijten, die op twee kriekappeltjes geleken. En hij zeide heur dat hij het maar liet, uit eerbied voor heur lief en zacht gezichtje. Maar schalksch zei ze: --Wees toch stil, zie eens hoe Hans u beziet; hij zou u vermoorden! En een meideken, dat jaloersch was, zei: Zoek elders, Uilenspiegel, ziet gij niet dat zij bang is voor heuren minnaar? Lamme wreef in zijne handen en riep: --Ge zult ze toch allen niet hebben! En hij was in zijn schik. Uilenspiegel droeg geduldig zijn lot en keerde met de bruiloft terug naar de hoeve. Daar dronk men en zong men en deed hij bescheid met het jaloersche meideken. Hans was er gansch in zijn schik om, maar Tanneken niet, en de bruidegom van 't meideken evenmin. Rond den middag, bij helderen zonneschijn en terwijl een frisch windeken woei, reden de wagens voort; ze waren gansch versierd met bloemen en loover, en met wapperende vendels. En ze vertrokken onder 't blijde geschal van pijpen, schalmeien, tamboerijnen en doedelzakken. In 't kamp van Alva was 't een andere kermis. De posten en schildwachten bliezen alarm en kwamen achtereenvolgens terug naar het kamp, zeggende: --De vijand nadert; wij hebben 't gerucht van pijpen en schalmeien gehoord, en vendels gezien. 't Is een sterke afdeeling ruiterij die ons zeker in een hinderlaag wil lokken. Het legerkorps is ongetwijfeld in aantocht. Dadelijk deed de hertog de kampmeesters, kolonels en hoplieden verwittigen, het leger in slagorde stellen en den vijand verkennen. Plotseling verschenen vier wagens, die op de busschutters toereden. In de wagens waren de mannen en vrouwen aan 't dansen, bij 't blijde gerinkel van bottels en glazen en 't luidruchtig geschal van pijpen, schalmeien, trommelen en doedelzakken. De bruiloft hield halt, en de hertog van Alva kwam zelf toegeloopen op het gerucht en zag de jonge bruid op een van de wagens en, naast heur, Uilenspiegel, heuren bruidegom, met zijn hoed vol bloemen; en al de boeren en boerinnen waren van de wagens gesprongen en dansten rond het jonge paar, en noodden de soldaten tot drinken. Alva en de zijnen waren grootendeels verwonderd over den eenvoud dier buitenlieden, die zongen en dansten, te midden van een leger, dat in slagorde stond. En allen, die in de wagens zaten, schonken wijn aan de Spaansche soldaten. En de Maranen zwaaiden met de hoeden en juichten hen toe. Als de wijn op was, reden de boeren en boerinnen voort, onder 't geschal van tamboerijnen, pijpen en doedelzakken. Niemand deed hun de minste moeilijkheid aan. Integendeel, de soldaten schoten een salvo met hunne bussen. En zoo kwamen zij in Maastricht, waar Uilenspiegel zich verstond met de hervormden om, door middel van schepen, een grooten voorraad wapenen en munitie naar de vloot van den Zwijger te zenden. Ook te Landen deden zij hetzelfde. En, als daglooners gekleed, geraakten zij overal door. De list kwam den hertog ter oore; en er werd een liedje op gemaakt, dat hem gezonden werd, met dit refrein: Bloed-hertog, dwaas-hertog, Hebt ge de bruid gezien? En telkens dat hij een verkeerde beweging gemaakt had, zongen de soldaten: De hertog krijgt schele oogen, Hij heeft de bruid gezien. XXIV. Afgunst verteerde koning Philippus. In zijn hoogmoed bad hij jammerend God, dat hij hem de macht zou geven Engeland te overwinnen, Frankrijk te veroveren, Milaan, Genua en Venetië in te nemen en, meester der zeeën, heel Europa te gebieden. Hij dacht aan die zegepraal, maar hij lachte niet. Gedurig was hij huiverig; de wijn verwarmde hem niet, noch het vuur van het welriekend hout, dat altijd brandde in de zaal waar hij verbleef. Daar zat hij te midden van zoovele brieven, dat men er wel honderd tonnen mede had kunnen vullen; hij dacht aan de alleen-heerschappij over gansch de aarde, zooals die uitgeoefend werd door de Roomsche keizers, en aan den naijver en den haat die hij zijnen zoon don Carlos toedroeg, sedert deze de plaats van den hertog van Alva in de Nederlanden had willen innemen. En als hij hem zag, mismaakt, zot en boosaardig, kwam er een nog grootere haat over hem. Maar niemand sprak hij er over. Zij, die den koning en zijnen zoon dienden, wisten niet wien zij 't meest moesten vreezen, óf den moordzieken kroonprins, die zijn dienaren in 't gezicht krabde, òf den gluiperigen koning, die zich van anderen bediende als hij iemand wilde treffen, en die als eene hyena leefde van lijken. De dienaren waren verschrikt als ze den een achter den anderen zagen sluipen, en zeiden, dat men, in 't Escuriaal, weldra van dooden zou hooren. Weldra vernamen zij, dat don Carlos gevangen gezet was, wegens hoogverraad. En zij wisten dat verdriet hem verteerde; dat hij door de staven van zijn kerker had willen kruipen om te vluchten, en zich aldus het aangezicht had gekwetst. Ook wist men, dat mevrouwe Isabella van Frankrijk, zijne moeder, gedurig weende. Maar koning Philippus weende niet. Ze kregen mare, dat men don Carlos versche vijgen gegeven had, en dat hij 's anderen daags zoo zacht gestorven was alsof hij ingesluimerd was. De dokters zeiden: Zoodra hij de vijgen gegeten had, hield zijn hert op met kloppen en werden de natuurlijke levensverrichtingen afgebroken; zijn buik zwol op en zoo gaf hij den geest. Koning Philippus woonde de uitvaart van don Carlos bij, deed hem begraven in de kapel zijner koninklijke verblijfplaats en eenen steen op zijn graf leggen, maar hij weende niet. En spottend met het vorstelijk grafschrift, dat in dien steen was gebeiteld, zeiden de dienaren tot elkander: HIER LIGT BEGRAVEN DEGENE DIE VERSCHE VIJGEN AT EN STIERF ZONDER ZIEK TE ZIJN. A qui jace qui en para desit verdad, Morio s'in infirmidad. En koning Philippus bezag met ontuchtige blikken de prinses van Eboli, die getrouwd was. Door drift verteerd, smeekte hij heur en zij weerstond niet.... Mevrouwe Isabella van Frankrijk, die, naar men zeide, don Carlos' inzichten op de Nederlanden begunstigd had, werd droef en mager. Heur haar viel uit, met dikke lokken te gelijk. En dikwerf braakte zij, en de nagelen heurer teenen en vingeren vielen uit. En zij stierf. En koning Philippus weende niet. Het haar van den prins van Eboli viel insgelijks uit. Hij werd droef en klaagde gedurig. Dan vielen ook zijne nagelen van teenen en vingeren uit. En hij stierf. En de koning deed hem begraven. En hij betaalde den rouw der weduwe, en weende niet. XXV. In dien tijd kwamen eenige vrouwlieden en meidekens van Damme vragen aan Nele of zij meibruid wilde zijn en zich wilde verbergen in het struikgewas, met den bruidegom dien men voor haar vinden zou; want, zeiden de vrouwen, niet zonder afgunst, geen jongeling van Damme en 't ronde zou u versmaden; allen zouden willen trouwen met u, die zoo schoon en zoo braaf, zoo jong en zoo frisch blijft: gave van toovernij, gewis. Nele antwoordde: --Zegt tot de jongelieden, die mij tot huisvrouw zouden begeeren, dat Nele's hert niet hier is, maar verre, bij hem die ronddoolt om den grond der vaderen te verlossen. En zoo ik frisch blijf, lijk gij zegt, is dit geene gave van tooverij, maar van gezondheid. De vrouwen antwoordden: --Katelijne nochtans wordt verdacht. --Hecht geen geloof aan de woorden der boozen, antwoordde Nele. Katelijne is geene tooveres. De heeren der vierschaar hebben werk op heur hoofd verbrand, en God heeft heur met uitzinnigheid geslagen. En Katelijne, die in een hoek op de hurken zat, schuddebolde en sprak: --Doe het vuur uit, hij zal terugkomen, Hansken, mijn liefste. De vrouwen vroegen wie het Hansken was, waarvan Katelijne sprak. Nele antwoordde: --De zoon van Klaas, mijn zoogbroeder, dien zij waant verloren te hebben, sedert God heur zoo wreedelijk trof. En de goede vrouwlieden gaven zilveren oortjes aan Katelijne. En de nieuwe geldstukken die er bij waren, toonde zij eenen, dien niemand zag, zeggende: --Ik ben rijk, ik heb blinkend geld. Kom, Hansken, mijn liefste; ik zal uwe koozerijen betalen. En als de vrouwen henen waren, weende Nele in de eenzame hut. En ze dacht aan Uilenspiegel, die in verre landen doolde en dien ze niet volgen mocht, en ook aan Katelijne, die steende:--Doe het vuur uit! en de beide handen op heure borst drukte, om te bedieden, dat het vuur der uitzinnigheid brandde in heur hoofd en heur lijf. En intusschen verborgen meibruid en meibruidegom zich in het hooge gras. De jongen, die de meibruid vond, was de koning van 't feest; was het integendeel een meisje dat den bruidegom vond, dan was zij de koningin van het meifeest. Nele hoorde van verre de vreugdekreten van knapen en meidekens, toen de meibruid aan den boord eener gracht, in het hooge gras, werd gevonden. En zij weende als zij dacht aan den zoeten tijd, toen men heur en heuren vriend Uilenspiegel zocht. XXVI. En Uilenspiegel en Lamme, schrijlings op hunne ezels gezeten, vervolgden hunnen weg. --Nu, Lamme, luister goed, sprak Uilenspiegel, de Nederlandsche edelen, naijverig op den prins van Oranje, verrieden de zaak der eedgenooten, het heilig verbond, het kloekmoedig eedverbond, dat geteekend was voor het welzijn van den grond onzer vaderen. Egmond en Hoorne waren ontrouw, doch zij vonden er niet het minste voordeel bij, integendeel; Brederode is dood; in dezen oorlog blijven ons niets anders over dan het arme volk van Brabant en Vlaanderen, dat op eerlijke hoofdmannen wacht om op te rukken; en vervolgens, mijn jongen, de eilanden van Zeeland en Noord-Holland, waarvan de prins stadhouder is; en verder nog, op zee, Edzard, graaf van Emden en van Oost-Friesland. --Laas! sprak Lamme, ik word het wel gewaar: wij dwalen rond tusschen rad, galg en brandstapel, stervend van honger, stikkend van dorst, zonder hoop ergens ruste te vinden. --'t Is maar een begin, antwoordde Uilenspiegel. Ge moet toch bekennen, dat ons bestaan heel vroolijk is: wij dooden onze vijanden; wij spotten met hen, hebben onze tasschen vol florijnen en daalders; wij zijn goed gevoed met vleesch, met brood en met wijn. Wat wilt gij nog meer, pluimzak? Willen wij onze ezels verkoopen om peerden te koopen? --Thijl, zeide Lamme, de draf van een peerd is tamelijk hard voor een man, zoo vollijvig als ik. --Gij kunt u te peerd zetten lijk de boeren, antwoordde Uilenspiegel, en niemand zal u uitlachen, mits gij gekleed zijt als een boer en geen zweerd draagt lijk ik, doch enkel eenen verkensspriet. --Maar, vroeg Lamme, zijt gij wel zeker, dat onze passen kunnen dienen in de kleine steden? --Heb ik geen bewijs van den parochiepaap, sprak Uilenspiegel, met een groot lakzegel van de kerk, dat er aanhangt met twee perkamenten steerten; hebben wij ook onze biechtbriefkens niet? De huurlingen en serjanten des hertogen vermogen niets tegen twee mannen, van zulke goede papieren voorzien. Lamme antwoordde niet. --En de zwarte paternosters die wij verkoopen? vervolgde Uilenspiegel. Wij beiden zijn ruiters, gij Vlaming, ik Duitscher, wij reizen op uitdrukkelijk bevel van den hertog, om de ketters dezer landen tot het heilig katholiek geloove terug te brengen, door het verkoopen van gewijde voorwerpen. Aldus zullen wij overal binnendringen, bij de groote heeren en in de rijke abdijen. En daar zullen wij rijkelijk onthaald worden. En wij zullen hunne geheimen ontstelen. Verblijd u van te voren, mijn zachtaardige vriend. --Jongen, sprak Lamme, wat wij doen is werk van spionnen. --Krachtens recht en oorlogswet, antwoordde Uilenspiegel. --Als zij de zaak der drie predikanten vernemen, worden wij geradbraakt, zei Lamme. Uilenspiegel zong: Leven steekt op mijn Vaandel uit, Leven in 't licht der rede. Lederen is mijn eerste huid, Stalen is mijn tweede. Doch Lamme zuchtte: --Ik, ik heb maar één vel, en het is zeer zacht; bij den minsten daggeslag zou het seffens open liggen. Wij zouden beter doen ons aan een of ander nuttig ambacht over te leveren, dan aldus van het een oord naar 't ander te dolen, om al die groote prinsen te dienen, die, met de voeten in fluweelen muilen, rustig, aan vergulde tafelen, ortolanen eten. Voor ons de slagen, de gevaren, het gevecht, de regen, de hagel, de sneeuwstormen en de magere soep van de zwervers; voor hen, de heerlijke worsten, de vette kapoenen, de geurige lijsters, de smakelijke ganzen. --Het water komt in uwen mond, mijn zachtaardige vriend, sprak Uilenspiegel. --Waar zijt gij, nieuwbakken brood, geurige koekebakken, heerlijke rijstpap? En gij, waar zijt gij, mijn vrouwtje? Uilenspiegel antwoordde: --De assche van Klaas klopt op mijn hert en drijft mij ten strijde. Maar gij, zachtmoedige Lamme, die den dood van uwen vader noch uwe moeder moet wreken, noch het verdriet van hen die gij bemint, nog uw huidige armoede, laat mij alleen gaan, daar waar de plicht mij roept, zoo de vermoeienissen des oorlogs u afschrikken. --Alleen? sprak Lamme. En hij hield zijn ezel in, die dezen stilstand ten nutte maakte om zich deugd te doen aan de distelen, waarmede de weg vol stond, zoo ver het oog reikte. Uilenspiegel's grauwtje bleef insgelijks staan en nam deel aan 't ezelsfestijn. --Alleen? sprak Lamme. Dát zult gij niet doen; mij alleen laten ware een groote wreedheid. Alreeds mijne vrouw kwijt, en vervolgens mijn vriend, dat ware te veel. Ik zal nooit meer klagen, ik beloof het u. En, als het nu toch moet zijn,--en hij hief kloekmoedig het hoofd op,--zal ik gaan onder den kogelregen, ja! En in 't midden der zweerden, ja! vlak in 't gezicht van die leelijke huurlingen, die bloed zuipen lijk wolven. En mocht ik eens doodelijk getroffen aan uwe voeten neervallen, begraaf mij dan, mijn vriend Uilenspiegel, en ziet gij later mijne vrouw weer, zeg heur dat ik gestorven ben, omdat ik niet leven kon zonder door iemand bemind te wezen.... Neen, dat zou ik niet kunnen, mijn vriend. En Lamme weende, en Uilenspiegel voelde een krop in de keel. XXVII. In dien tijd verdeelde de hertog zijn leger in twee afdeelingen: het eerste korps zond hij naar het hertogdom Luxemburg, het ander naar het markgraafschap Namen. --Dat is eene krijgsbeweging waarvan ik de reden niet gis, sprak Uilenspiegel, maar 't is mij eender, laat ons vol vertrouwen naar Maastricht gaan. Toen zij omtrent de stede langsheen de Maas reden, zag Lamme dat Uilenspiegel aandachtig al de booten bezag, die op den stroom vaarden, en dat hij eindelijk bleef staan voor eene, met een gebeeldhouwde meermin op den achtersteven. En die meermin hield een schild vast, waarop, met gouden letteren op een zwart veld, het teeken I-H-S stond, het teeken dat Onzen Heer Jezus-Christus bediedt. Uilenspiegel deed teeken tot Lamme om stil te staan, en hij begon blijgemoed te fluiten als de leeuwerik. Op de boot kwam een man voor, die kraaide als een haan, vervolgens, toen Uilenspiegel balkte als een ezel en naar het volk wees dat op de kaai bijeengehoopt stond, insgelijks verschrikkelijk begon te balken. Op dat geluid spitsten de beide ezelen van Lamme en Uilenspiegel de ooren en vergezelden zij 't refrein in hunne moedertaal. Vrouwlieden trokken voorbij en ook mannen die met jaagpeerden opgingen, en Uilenspiegel zei tot Lamme. --Die schipper spot met ons en met onze ezelen. Als wij hem eens eene rammeling gaven op zijne boot? Wat dunkt u er van? --Dat hij liever hier kome, zoo hij durft, antwoordde Lamme. Toen sprak eene vrouw: --Als gij niet wilt voortgaan met uwe armen af, uwe ribben gebroken, uwen snoet aan stukken, laat Sterke Pier dan maar balken zooveel het hem lust. --Hi han! hi han! hi han! balkte de schipper. --Laat hem maar roepen, zei de vrouw, verleden week zagen wij hem eene kar, beladen met zware tonnen bier, op de schouderen nemen, en een andere kar inhouden, waarvoor een sterk Vlaamsch peerd was gespannen. Dáár, sprak zij, naar eene afspanning wijzend, daar in den Blauwen Toren, smeet hij, op twintig stappen afstand, zijn mes door een eiken berd van twaalf duim dik. --Hi han! hi han! ging de schipper voort, terwijl een jongetje van twaalf jaar op het dek van het schip klom en insgelijks begon te balken. Uilenspiegel antwoordde: --Uw Sterke Pier kan ons weinig schelen! Hij mag zoo sterk zijn als hij wil, wij zijn sterker dan hij, en mijn vriend Lamme hier, zou er twee van zijne dikte binnenspelen, zonder hikken of blazen. --Wat zegt gij, mijn jongen? vroeg Lamme. --De waarheid, antwoordde Uilenspiegel, gij moet niet loochenen uit zedigheid. En tot de vergaderde menigte vervolgde hij: --Ja, goede mannen, vrouwen en arbeiders, straks zult gij hem zien te werk gaan met de vuisten en dien fameuzen Sterken Pier met zijnen neus in het stof duwen. --Zwijg toch, zei Lamme. --Uwe kracht is gekend, antwoordde Uilenspiegel, gij moet niet loochenen. --Hi han! riep de schipper. --Hi han! kefte het jongetje. Plotseling floot Uilenspiegel opnieuw, welluidend als een kweelende leeuwerik. En de verrukte mannen, vrouwen en arbeiders vroegen hem waar hij dat goddelijk vogelgezang had geleerd. --In het hemelrijk, van waar ik kom, antwoordde Uilenspiegel. Vervolgens sprak hij tot den schipper, die niet ophield met balken en spottend met de vingeren naar hem te wijzen: --Waarom blijft gij daar op uwe boot, nietdeug? Durft gij aan wal komen om met ons en onze ezels te spotten? --Ja, durft gij? vroeg Lamme. --Hi han! hi han! hi han! ging de schipper maar voort. Heeren langooren, ik noodig u op mijne boot. --Doe maar altijd lijk ik, zei Uilenspiegel stille tot Lamme. En den schipper riep hij toe: --Zijt gij Sterke Pier, ik, ik ben Thijl Uilenspiegel. En onze ezelen, Jef en Jan, kunnen beter balken dan gij, want balken is hunne moedertaal. Maar op uwe slecht gevoegde berden komen, daarvoor zullen wij ons wachten. Uwe boot lijkt niet slecht op eene kuip; als een golfslag haar voortstoot, wijkt zij weer achteruit, en zij kan maar vooruit lijk de krabben, zijwaarts. --Ja, lijk de krabben! riep Lamme achterna. Toen sprak de schipper tot Lamme: --Wat mompelt gij daar onverstaanbaar tusschen uwe tanden, spekblok? Lamme, die kwaad werd, riep: --Slechte christen, die mij mijn gebrek verwijt, weet dat mijn vet mijn eigendom is en van voedzame spijzen voortkomt, terwijl gij, oude, roestige nagel, van niets anders leeft dan van uitgemergelde haringen, van keerswieken, van stokvischvellen, te oordeelen naar uw magere beenen, die door uw gescheurde hooze steken. --Die gaan malkander in 't haar vliegen, zeiden de omstanders, vol ongeduldig genoegen. --Hi han! hi han! riep de schipper. Lamme wilde van zijnen ezel stijgen, om steenen op te rapen en naar den schipper te werpen. --Met geen steenen smijten, zeide Uilenspiegel. De schipper zeide iets in 't oor van het jongetje, dat naast hem op de boot aan 't hihannen was. Het knaapje maakte een schuitje los, dat aan de boot vastgemeerd was en bereikte den oever, door middel van eenen haak, dien hij zeer behendig hanteerde. Toen hij dicht bij den wal was, riep hij, fier met het hoofd omhoog: --De komplimenten van mijnen baas en hij vraagt of gij op zijne boot durft komen om tegen hem te vechten met vuisten en voeten. Die mannen en vrouwlieden zullen getuigen zijn. --Zeker, durven wij, zeide Uilenspiegel op waardige wijze. --Wij nemen het gevecht aan, zeide op zijne beurt Lamme, op hoogmoedigen toon. Het was om den middag; de handwerkslieden, dijkwerkers, kasseiers, scheepmakers, de vrouwen met het middageten van heure mannen, de kinderen die op hunne vaders stonden te zien, dewelke boonen aten met gekookt vleesch, allen lachten, klapten in de handen bij de gedachte aan een nakend gevecht en hoopten, met onverholen blijdschap, dat een der strijders zijn kop zou ingeslagen worden, of deerlijk gehavend in de vaart zou vliegen, tot groot genoegen van elkeen. --Mijn jongen, zei Lamme, die minder strijdlustig werd, hij gaat ons in 't water smijten. --Wel, laat er u in smijten, sprak Uilenspiegel. --De dikzak wordt benauwd, zei de menigte werklieden en vrouwen en kinderen. Lamme, altijd op zijnen ezel gezeten, keerde zich naar hen toe en bekeek ze grammoedig, maar zij jouwden hem uit. --Laat ons op de boot gaan, zei Lamme tot Uilenspiegel, zij zullen eens zien of ik benauwd ben! Op die woorden werd hij opnieuw uitgejouwd en Uilenspiegel sprak: --Laat ons op de boot gaan. Toen zij van hunne ezels gestegen waren, wierpen zij de teugels naar het jongetje, hetwelk de grauwtjes vriendelijk streelde en naar eene plaats leidde, waar distelen groeiden. Vervolgens nam Uilenspiegel een riem, deed Lamme in het schuitje plaats nemen, wrikte naar de boot, en klom er op door middel eener koord. Lamme, zweetend en blazend, volgde hem en klaverde achter hem op de boot. Toen Uilenspiegel op het dek van de bark stond, boog hij zich voorover, alsof hij zijne schoenen wilde toerijgen, en zeide hij eenige woorden tot den schipper, die glimlachte en pinkoogde, terwijl hij naar Lamme keek. Vervolgens zond hij hem allerlei scheldwoorden naar het hoofd, hiet hem deugniet, galgenaas, gevangenisgebroed, papeter, vetbol, en zei: --Dikke walvisch, hoeveel tonnen traan levert gij wel, als men u eenen steek in den buik geeft? Lamme antwoordde niet, doch vloog eensklaps naar hem als een razende stier, wierp hem ten gronde en sloeg op hem uit al zijne macht, doch hij deed hem niet veel zeer, omdat er niet veel kracht in zijne vette armen stak. De schipper gebaarde dat hij zich verweerde, doch liet hem begaan en Uilenspiegel zei op snoevenden toon: --Die nietdeug kan maar zien, dat hij ons te drinken betaalt. De mannen, vrouwlieden, arbeiders, die van den oever het gevecht nagingen, zeiden: --Wie had gedacht dat die dikzak zooveel kracht had? En zij klapten in de handen, terwijl Lamme sloeg gelijk de duivel op Geeraard. Maar de schipper nam geen andere voorzorg dan zijn aangezicht te beschutten. Eensklaps zag men Lamme, met zijne knie op de borst van Sterken Pier, met eene hand hem bij de keel houdend en met de andere omhoog, gereed om te slaan. --Vraag om genade, schreeuwde hij razend, of ik stoot u dwars door de berden uwer modderschuit. De schipper kuchte, om te bedieden, dat hij niet kon spreken, en deed teeken met de hand dat hij om genade vroeg. Lamme hielp grootmoedig zijnen vijand opstaan en, met den rug naar de toeschouwers, stak hij zijne tong uit naar Uilenspiegel, die in een schaterlach uitberstte, toen hij Lamme, met het hoofd omhoog, triomfantelijk met groote stappen op de boot zag over en weer loopen. En de mannen, vrouwlieden, knapen en meidekens, die op den oever stonden, juichten toe om het meest en riepen: --Leve de overwinnaar van Sterken Pier! 't Is een ijzeren man! En tot elkander zeiden zij: --Hebt gij hem zien slaan met de vuist? Ja, en met een stoot met het hoofd smeet hij den andere ten gronde. Nu gaan zij drinken om pais te maken. Sterke Pier komt boven met wijn en met worsten. Inderdaad, Sterke Pier was twee kroezen en een groote pint witten wijn van de Maas gaan halen. En Lamme en hij gaven elkander de hand tot teeken van vrede. En Lamme, die als in den hemel was, ter wille van zijne zegepraal en ook om den wijn en de worsten, vroeg hem, wijzend naar een groote schouw waaruit een zwarte, dikke rook opsteeg, wat voor stoverije hij maakte in het ruim. --'t Is oorlogskeuken, antwoordde Sterke Pier met een glimlach. De menigte werklieden, vrouwen en kinderen was uiteengegaan om zich naar den arbeid of naar huis te begeven, en van mond tot mond verspreidde zich het gerucht dat een dik man, op eenen ezel gezeten en vergezeld van een kleinen pelgrim, sterker dan Samson was en dat men zich wachten moest hem scheef te bezien. Lamme at en dronk, en bezag zegevierend den schipper. Deze zeide eensklaps: --Uwe ezelen vervelen zich ginder. Daarop bracht hij de boot tegen de kaai, ging aan wal, nam een der ezelen bij de voorpooten en de achterpooten en, het dier dragende gelijk het kindeken Jezus het lammeken droeg, zette hij het neer op het dek van de boot. Vervolgens deed hij, zonder hijgen, hetzelfde met den anderen ezel, waarna hij zeide: --Laat ons drinken! Het jongetje sprong op het dek. En zij dronken. Lamme stond verstomd; hij wist niet goed of hij het wel was, geboortig uit Damme, welke dien sterken, gespierden man afgerost had, en dorst hem nog slechts ter sluips bezien en zonder den minsten hoogmoed, want hij vreesde dat de schipper lust kreeg hem op te pakken gelijk hij de ezelen opgenomen had, en hem levend in de Maas te smijten, uit weerwraak. Maar glimlachend noodde de schipper hem nogmaals tot drinken, en Lamme herstelde zich van zijne vrees en bezag hem opnieuw met zegevierend zelfvertrouwen. En de schipper en Uilenspiegel bekeken elkander en schoten in een luiden schaterlach. Intusschen hadden de ezelen, verwonderd zich op een plankenvloer te gevoelen (iets aan hetwelk zij geenszins gewend waren) den kop gebogen en de ooren gestreken; zij dorsten niet drinken van schrik. De schipper ging een van de maatjes haver halen, welke hij gaf aan de peerden die zijne boot voorttrokken, want hij kocht zijne haver zelf, om door de voerlieden niet bestolen te worden op den prijs van het voeder. Toen de ezelen het maatje haver zagen, prevelden zij binnensmonds paternosters van vraatzucht, terwijl zij weemoedig den vloer van de boot bekeken, want uit vreeze van uit te glijden, dorsten zij geen stap verzetten. Daarop zei de schipper tot Uilenspiegel en tot zijnen vriend Lamme Goedzak: --Laat ons naar de keuken gaan. --'t Is oorlogskeuken, zei Lamme ongerust. --Ja, 't is oorlogskeuken, maar zonder vrees moogt gij beneden komen, mijn overwinnaar. --Ik ben niet bevreesd, sprak Lamme, en ten blijke daarvan zal ik u volgen. Het jongetje ging naar het roer. Toen zij beneden kwamen, zagen zij overal zakken graan, boonen, erwten, kool, wortelen en andere groenten. De schipper opende de deur eener smidse en zei: --Vermits gij mannen zijt met kloekmoedig hert, die het gezang kent van den leeuwerik, die het zinnebeeld der vrijheid is, en het dappere gekraai van den haan, en 't gebalk van den ezel, dien zachtmoedigen werker, wil ik u mijne oorlogskeuken toonen. Deze kleine smidse vindt men in de meeste booten, die op de Maas varen. Ze kan niet verdacht voorkomen, want zij dient om het ijzerwerk aan boord te herstellen; doch alle schepen hebben den schoonen voorraad niet, die steekt in deze kasten. Toen schoof hij eenige steenen weg, die het onderste scheepsruim bedekten; hij hief eenige planken op en haalde er een dikken bundel geweerloopen uit, stak dien omhoog als een pluimken en legde hem toen weder op zijne plaats. Vervolgens toonde hij hun lanspunten, hellebaardijzers, zweerdklingen, zakjes kogels en kruit. --Leve de geus! sprak hij, hier zijn de boonen en de saus; de kolven zijn de bouten, de hellebaardijzers zijn de salade, en die geweerloopen de osseschinkels voor de vrijheidssoep! ... Leve de Geus! Waar moet ik al die spijzen brengen? vroeg hij aan Uilenspiegel. Deze antwoordde: --Naar Nijmegen, waar gij zult binnenvaren met uwe boot nog zwaarder beladen met echte groenten, die de boeren u brengen te Elsen, te Stevensweert en te Roermond. En die ook zullen zingen lijk de leeuwerik, zinnebeeld der vrije mannen, en gij zult ook antwoorden met een dapper hanengekraai. Gij zult bij dokter Pontus gaan, die omtrent de Nieuwe Waal woont, hem zeggen, dat gij in de stad komt met groenten, doch dat gij droogte vreest. Terwijl de boeren met de groenten naar de markt gaan en ze zoo duur zullen te koop stellen dat niemand ze koopen wil, zal dokter Pontus u zeggen wat gij met uwe lading wapenen doen moet. Maar ik denk dat hij u eene zending zal opleggen die niet zonder gevaar is, en u bevelen de Waal, de Maas of den Rijn af te varen, uwe groenten te ruilen tegen netten en naar de visschersschuiten te gaan te Harlingen, alwaar vele matrozen het gezang des leeuweriks kennen, vervolgens door de wadden, langsheen de kust, naar de Lauwerzee te varen, de netten te ruilen tegen ijzer en lood, aan uwe boeren kleederen te geven naar de dracht van de eilanden Marken, Vlieland of Ameland, een weinig van de kust af te blijven, te visschen en uwe vangst in te zouten, niet om ze te verkoopen, doch om ze te bewaren, want zout eten en een goeden pot drinken is geoorloofd in oorlogstijd. --Als het zoo is, sprak de schipper, laat ons drinken! En zij gingen terug naar het dek. Doch Lamme was vol weemoed. --Mijnheer de schipper, sprak hij, gij hebt daar in uwe smidse een zoo blakerend vuurtje, dat men daar voorzeker den smakelijksten hutsepot zou koken, dien men droomen kan. Mijn keelgat smeekt luide om soep. --Ik zal u ververschen, sprak de man. En weldra bracht hij een vette soep op, waarin een dikke snee gezouten hesp was gekookt. Als Lamme eenige lepelen gegeten had, wendde hij zich naar den schipper en sprak: --Mijne keel is verschroeid, mijne tong brandt af; dat is geen hutsepot dàt. --Zout eten en dapper drinken is geoorloofd in oorlogstijd, zoo staat er geschreven, antwoordde Uilenspiegel. De schipper vulde de bekers en sprak: --Ik drink op den leeuwerik, het zinnebeeld der vrijheid! Uilenspiegel sprak: --Ik drink op den haan, die oorlog kraait! Lamme sprak: --Ik drink op de gezondheid mijner vrouw; mocht dorst de welbeminde nooit kwellen! --Gij gaat langs de Noordzee naar Emden, zei Uilenspiegel tot den schipper. Emden is eene schuilplaats voor ons. --De zee is groot, sprak de schipper. --Groot voor 't gevecht, antwoordde Uilenspiegel. --God is met ons, zei de schipper. --Wie dan kan tegen ons zijn? hernam Uilenspiegel. --Wanneer vertrekt gij? vroeg Sterke Pier. --Dadelijk, antwoordde Uilenspiegel. --Goede reis en den wind van achteren. Neem dit kruit en deze kogelen. De schipper gaf hun den afscheidskus en deed hun uitgeleide, nadat hij de beide ezelen als lammekens op zijne schouders aan wal had gebracht. Lamme en Uilenspiegel stegen op hunne grauwtjes en begaven zich op weg. Zij reden naar Luik. --Mijn jongen, vroeg Lamme onderwege aan Uilenspiegel, hoe is het mogelijk, dat een zoo sterke gespierde kerel zich zoo wreedelijk liet afrossen door iemand lijk ik? --Dit deed hij, antwoordde Uilenspiegel, opdat de vreeze u zou voorafgaan in alle oorden, waarheen wij ons zullen begeven. Dat is een veiliger geleide dan twintig landsknechten te zamen. Wie dan zou voortaan nog een minachtend woord durven richten tot Lamme den sterke, tot den zegevierenden Lamme; tot Lamme den stier, die zijn gelijken niet heeft, die, onder eens iegelijks oogen, met eenen stoot met den kop, Sterken Pier nedervelde, Sterken Pier, die ezelen op zijne schouderen draagt alsof het lammekens waren en geheele bierwagens opheft? Iedereen kent u hier reeds. Gij zijt de geduchte Lamme, de onoverwinbare Lamme, en in de schaduw uwer bescherming, rijd ik onbevreesd door. Op den weg, dien wij zullen volgen, zal iedereen u kennen, niemand zal zich durven vermeten u scheef te bezien en, gezien de lafheid der mannen, zult gij nergens op uwen weg iets anders aantreffen dan nederige buigingen, groeten, loftuitingen en de algemeene achting, ter eere van de spierkracht uwer geduchte vuisten. --Gij spreekt goed, mijn jongen, zeide Lamme, die zich stijf in den zadel hield. --En ik spreek waarheid, ging Uilenspiegel voort. Ziet gij die nieuwsgierige gezichten aan de eerste huizen van het dorp? Men toont elkander Lamme, den schrikverwekkenden overwinnaar. Ziet gij die mannen u bekijken met afgunst, en die lafhertige weekelingen hunne muts afnemen voor u? Beantwoord hunne groeten, Lamme; veracht nooit het zwak van het volk. Zie, de kinderen kennen uwen naam en herhalen hem met schrik en met eerbied. En Lamme reed fier voorbij, groette rechts, groette links, als een koning. En de mare zijner dapperheid ging hem vooraf van dorp tot dorp, van stad tot stad, tot Luik, Chokier, la Neuville, Vezin en Namen, welke stad zij lieten liggen, ter oorzake van de drie predikanten. En aldus reden zij langen tijd voort, langs rivieren, stroomen en vaarten. En overal werd het gezang van den leeuwerik beantwoord door 't gekraai van den haan. En overal werden, voor 't werk van de vrijheid, wapenen gegoten, gesmeed, geslepen, en vervolgens verscheept. En in tonnen, in kisten, in manden, geraakten zij door, aan de tollen. En overal werden goede lieden gevonden, die ze wilden aanveerden en in verzekerde plaatsen bergen, met het kruit en de kogels, totdat Gods ure zou slaan. En Lamme reed steeds voort met Uilenspiegel, altijd voorafgegaan door zijnen roem van onoverwinbaren vuistvechter, tot dusverre dat hij zelf aan zijn groote kracht begon te gelooven en, hoogmoedig en strijdlustig geworden, zijnen baard liet groeien. En Uilenspiegel noemde hem: Lamme de Leeuw. Doch Lamme bleef niet standvastig in zijn voornemen, want den vierden dag begon zijn baard hem onuitstaanbaar te steken. En hij liet het scheermes over zijn zegevierend gezicht strijken, dat nu weder te voorschijn kwam als de volle maan, met een rooden blos, gestoofd door het lekkere eten. Aldus kwamen zij te Stokhem. XXVIII. Te Stokhem lieten zij hunne ezelen op stal, en begaven zij zich te voet naar Antwerpen, welke stede zij bij 't vallen van den avond binnentrokken. En Uilenspiegel zeide tot Lamme: --Hier is de groote stad, de gansche wereld stapelt hier hare rijkdommen: goud, zilver, specerijen, goudleder, kostelijke tapijten, lakens, fluweelen, tieretijnen, wollen en zijden stoffen; boonen, erwten, granen, vleesch en meel, gezouten huiden; wijn van Leuven, van Namen, van Luxemburg, van Luik, landwijn van Brussel en van Aarschot, wijn van Buley, uit den wijngaard omtrent de poort van La Plante, te Namen, Rijnwijn, heerlijke Spaansche- en Portugeesche wijnen; druivenolie van Aarschot, die zij Landolium heeten; Bourgondische, Malvezij- en vele andere wijnen. En de kaaien staan vol koopwaren. ... Die rijkdommen der aarde en der menschelijke bedrijvigheid trekken naar dit oord de schoonste meidekens van de wereld. --Ik geloof, dat gij weer aan 't droomen zijt, sprak Lamme. Uilenspiegel antwoordde: --Onder haar zal ik de Zeven vinden. Er werd mij gezegd: In den dood en in het bloed, In de puinen en de tranen, Vind de Zeven. ... Wie dan veroorzaakt meer verderf dan de meisjes van plezier? Is het niet bij heur dat de arme, waanzinnige mannen hunne schoone, klinkende en blinkende karolussen verteren? Laten zij niet bij heur, juweelen, ringen en kettingen; keeren zij niet uitgeschud huiswaarts, zonder wambuis en soms zonder hemde, terwijl de deernen smeren en teren met het geld, dat zij hun ontfutseld hebben? Waar is het roode, heldere bloed, dat in hunne aderen vloeide? Het is preisap geworden. En vechten de mannen niet tegen elkander met messen, met daggen, met zweerden, tot den dood, om heure gunst te verkrijgen? De bleeke en bloedende lijken, die men wegbrengt, zijn lijken van arme, waanzinnige verliefden. Als de vader knort en gestreng blijft zitten, als zijn witte haren er witter en stijver uitzien, als uit zijne droge oogen, die branden van verdriet over het verderf van zijn kind, geene tranen meer vloeien; als de moeder, stilzwijgend en bleek als de dood, weent alsof voor haar de wereld nog slechts wee en ramp moest baren, wie dan is de schuld van dat verdriet, van die tranen? De lustige meidekens beminnen niemand dan zich zelven en het geld, en heel de denkende, werkende, zwoegende wereld houden zij aan heure rokken gebonden. Ja, Lamme, dáár zijn de Zeven, en wij zullen bij de meidekens gaan. Wellicht vinden wij daar uwe vrouw: zóó vangen wij twee vliegen in één slag. --Ik wil wel, sprak Lamme. Toen was men in de hooimaand, in het midden van den zomer, als de zon de bladeren der kastanjeboomen roostert, de vogeltjes in het loover kweelen en de insecten van genoegen gonzen, omdat het gras zoo warm is. Lamme doolde met gebogen hoofde naast Uilenspiegel door de straten van Antwerpen; hij sleepte zijn lichaam voort, alsof het zwaar als een huis was. --Lamme, sprak Uilenspiegel, gij ziet er wederom zoo weemoedig uit; weet gij dan niet dat niets slechter kan zijn voor uw vel? Als gij volherdt in uw zwarte gedachten, zult gij het verliezen met stukken en brokken. En dan zal het aangenaam zijn te moeten hooren, als men van u zal spreken: de schurftige Lamme. --Ik heb honger, sprak Lamme. --Kom eten, zei Uilenspiegel. En samen gingen zij naar de Oude Trappen, waar zij soezels aten en dobbele kuite dronken, totdat zij hunne bekomst hadden. En Lamme weende niet meer. En Uilenspiegel sprak: --Gezegend zij het goed bier, dat de ziel verkwikt als een dartele zonnestraal. Gij lacht dat uw buik er van schokt. Zoo zie ik u geerne, met uwe darmen, die dansen van vreugde. --Mijn vriend, antwoordde Lamme, zij zouden nog meer dansen, zoo ik het geluk had mijne vrouw weder te vinden. --Wij zullen ze zoeken, zei Uilenspiegel. En zoo kwamen zij in de wijk van het Scheld. --Kijk, zeide Uilenspiegel tot Lamme, kijk naar dit huisje, dat heel van hout is gemaakt, met schoone, gebeitelde vensteren, waar kleine ruitjes in steken; kijk naar die gele gordijntjes en die roode lanteerne. Daar, mijn vriend, achter vier tonnen bruinbier, uitzet, dobbele kuite en Spaanschen wijn, troont een schoone bazinne van over de vijftig. Elk jaar, dat de Heer heur vergunt, krijgt zij een nieuwe laag vet. Op eene der tonnen flikkert eene vetkeers en aan de balken der zoldering hangt eene lanteerne. Het is daar donker en klaar: donker voor de liefde en klaar voor 't gelag. --Maar, sprak Lamme, 't is een klooster van duivelsche nonnen, en uwe bazinne is de abdis. --Ja, sprak Uilenspiegel, zij is het, die, in naam van den heer Beëlzebub, vijftien liederlijke meidekens leidt op den weg van den ontucht, en de meidekens vinden eten en schuilplaats bij heur, doch mogen er niet vernachten. --Kent gij dat huis? vroeg Lamme. --Neen. --Hoe kunt gij er dan van spreken? --Ik ga er uwe vrouw zoeken. Kom mede met mij. --Neen, sprak Lamme, ik heb mij bepeinsd en ga daar niet binnen. --Zoudt gij uwen vriend alleen blootgesteld laten aan de ondernemingen van die dienaressen van Astarte? --Hij moet er maar niet heen gaan, antwoordde Lamme. --Als hij er nu moet gaan om de Zeven en meteen uwe vrouw te zoeken? hernam Uilenspiegel. --Ik ging liever slapen, sprak Lamme. --Kom maar mee, zeide Uilenspiegel. En hij opende de deur en duwde Lamme vóór zich binnen. --Zie, sprak hij, daar is de bazinne achter heure tonnen, tusschen twee keersen: de zaal is groot, met heure zwart geworden eiken zoldering van bewalmde kepers en planken. Rondom, langsheen de muren, staan stoelen en hinkende tafelen, dewelke bedekt zijn met glazen, pinten, bekers, kroezen, kruiken, flesschen, bottels en ander drinkgerief. In 't midden der zaal staan nog tafelen en stoelen, waarop huiken, dat zijn vrouwenkappen, gulden gordelriemen, fluweelen steltschoenen, doedelzakken, pijpen en schalmeien liggen. In den hoek is eene ladder, die naar boven leidt. Een kale bultenaar speelt op eene klavecimbel, die op glazen pooten staat, om 't geluid van het speeltuig te vermeerderen. Dans, dikzak. Vijftien schoone meiden zitten op tafelen of schrijlings op stoelen, in allerlei houding: gebogen, op de zijde geleund of achterover, of met het hoofd in de hand, naarvolgens heure grillen; ze zijn gekleed in het wit, in het rood, in allerhande kleuren, en laten heure bloote armen zien en ook een deel van heuren boezem. Er zijn er van alle soorten; ze zijn uitgekozen! Van de eenen, laat het weifelend licht der keersen, dat heure blonde lokken komt streelen, hare blauwe oogen in het duister, zoodat men er enkel het vochtige vuur in ziet flikkeren. Anderen zien naar de zoldering en neuren, op de maat van den vedel, een droeve Duitsche ballade. Anderen nog, ronde, bruine, dikke, drinken met volle bekers Spaanschen wijn en toonen heure ronde, tot de schouderen ontbloote armen, en schaamteloos roepen en tieren de eenen na den anderen en allen te zamen. Hoor wat ze zeggen: Het is onze mesdag! Heden willen wij niets verdienen! Heden willen wij geen geld: wij vragen slechts liefde! Toen Lamme zoovele blonde en bruine, frissche en verslenste vrouwen te gelijk zag, werd hij beschaamd; hij sloeg zijn oogen neder en riep: --Uilenspiegel, waar zijt gij? --Hij heeft dit tranendal verlaten, mijn vriend, sprak een dikke deerne, die hem bij den arm vatte. --Dit tranendal verlaten? vroeg Lamme. --Ja, zeide zij, driehonderd jaar geleden, in gezelschap van Jacobus de Coster van Maerlandt. --Laat mij los, sprak Lamme, en nijp mij niet meer. En op droeven toon ging hij voort: --Uilenspiegel, mijn vriend, waar zijt gij? Kom uwen gezel toch ter hulp. Maar de vrouwen sarden hem meer en meer. --Ik ga dadelijk heen, als gij mij niet gerust laat. --Gij zult niet vertrekken, zeiden zij. --Uilenspiegel, ging Lamme jammerend voort, waar zijt gij dan toch? En zich tot de plaagzieke meiden wendend, ging hij voort: --Juffer, als 't u belieft, trek mij zoo bij mijn haar niet; het is geene pruik, ik mag het u verzekeren. Hulp! Hulp! Vindt gij mijne ooren niet rood genoeg, dat gij ze nijpt en er het bloed in doet stijgen? En die andere, die mij gedurig knippen voor den neus geeft! Gij doet mij zeer. Laas! wat wrijft gij nu in mijn aangezicht? Een spiegel! Ik zie zwart als een ovengat. Als gij niet uitscheidt, maak ik mij kwaad; gij moest beschaamd zijn een armen, weerloozen man aldus te mishandelen! Laat mij los! Als gij mij eene uur bij mijne hooze, bij mijn wambuis, rechts, links, langs alle kanten zult gesleurd hebben, zult gij er vetter om zijn? Ja, ge moogt er zeker van wezen, ik ga mij kwaad maken. --Hij gaat zich kwaad maken, zeiden zij spottend; hij gaat zich kwaad maken, zou men niet zeggen! Lach liever, en zing ons een liedeken van zoete minne. --Ik zal een liedeken zingen van slagen, als gij wilt. Maar nog eens, laat mij los. --Wie van ons ziet gij 't liefst? --Niemand; noch u, noch eene van de anderen. Ik ga mijne klacht doen bij den magistraat, en hij zal u doen geeselen. --Hallo, spraken zij, doen geeselen? En zoo wij u vóór de geeseling eens vastnamen en kusten? --Mij? sprak Lamme. --Ja, u! antwoordden allen. En al de vrouwen, schoone en leelijke, frissche en verslenste, bruine en blonde, vlogen naar Lamme. Zij smeten zijne toque, zijn opperste kleed omhoog, streelden hem, kusten hem, zoenden hem uit al heure kracht, daar waar zij konden, op zijne kaken, op zijnen neus, op zijne maag, in zijnen hals. De bazinne schaterlachte tusschen heure vetkeersen. --Hulp! schreeuwde Lamme, hulp! Uilenspiegel, verlos mij van dat ongedierte. Laat me los, ik wil van uwe kussen niet weten; ik ben getrouwd, drommels!, en bewaar al mijne kussen voor mijne vrouw. --Getrouwd, spraken zij, maar daar heeft uwe vrouw veel te veel aan, aan een man zoo vollijvig als gij. Geef ons wat van uw vet. Een trouwe vrouw, dat is van doen, doch een trouwe man is een kapoen. God hoede u: gij moet eene keus doen, of wij geeselen u, op onze beurt. --Ik zal het niet doen, sprak Lamme. --Kies eene uit, spraken zij. --Neen, sprak hij. --Wilt gij mij? vroeg een schoone blonde; bezie mij, ik ben zachtzinnig van aard, en ik min hem, die mij mint. --Laat mij los, sprak Lamme. --Wilt gij mij? sprak een bekoorlijke meid, met gitzwarte lokken en een bruine tint, en die overigens door de engelen gemaakt scheen. --Peperkoek lust ik niet, sprak Lamme. --En mij, zult gij mij niet nemen? vroeg een echte reuzin, met een voorhoofd, dat schier teenemaal bedekt was met heur haar, met dikke wenkbrauwen, die samen kwamen, met groote, flikkerende oogen, met dikke, bloedroode lippen, en ook een rood aangezicht, een rooden hals en roode schouderen. --Van gloeiende steenen heb ik schrik, antwoordde Lamme. --Neem mij, sprak een zestienjarig meideken, met een gezichtje zoo scherp als dat van een eekhorentje. --Ik houd niet van notenkrakers, antwoordde Lamme. --We zullen hem moeten geeselen, zeiden zij. Waarmede? Met schoone zweepen van droog leder. En dapper geklitskletst! Het hardste vel is niet bestand tegen lederen roeden. Neemt tien zweepen van karrelieden en ezeldrijvers, die zijn de beste, --Hulp! hulp! Uilenspiegel! kreet Lamme. Doch Uilenspiegel antwoordde niet. --Gij hebt geen hert, zuchtte Lamme, terwijl hij zijnen vriend overal zocht. De zweepen werden aangebracht. Twee van de meidekens begonnen Lamme's wambuis uit te trekken. --Eilaas! mijn arm vet, dat ik met zooveel moeite vergaarde, gaan ze mij ongetwijfeld ontnemen met heur striemende zweepen. Maar, meedoogenlooze wijvekens, mijn vet kan u tot niets dienen, gij kunt er niet eens sausen van maken. Zij antwoordden: --Wij zullen er keersen van gieten. 't Is toch al iets, klaar te zien, zonder dat het een oortje moet kosten! Zij, die voortaan zal beweren dat de keersen uit zweepen voortkomen, zal door een iegelijk aanzien worden voor een zottinne. Doch wij zullen voor heur aantrekken tot den dood, en wij zullen meer dan ééne weddenschap winnen. Steekt de roeden even in den azijn. Doet zijn wambuis uit. Negen uren slaat het op Sint-Jacobs. Als gij met den laatsten slag geene keus gedaan hebt, gaan wij er op los! Sidderend jammerde Lamme: Hebt genade en medelijden met mij; ik heb mijne arme vrouwe trouw gezworen en ik zal mijn eed gestand doen, hoewel ze heel slecht deed, mij te verlaten. Uilenspiegel, help mij, verlos mij, mijn vriend! Doch Uilenspiegel was te hooren noch te zien. Lamme zeide tot de deernen: --Aanschouwt mij, ik lig aan uwe voeten. Ootmoediger kan mijne houding niet wezen. Bediedt dit niet genoeg dat ik, als heiligen, uwe bekoorlijkheden vereer? Gelukzalig hij, die niet getrouwd is en uwe koozerijen mag genieten! Ik twijfel er niet aan, dat gij hemelsche genoegens doet smaken, maar slaat mij niet, als 't u belieft. Doch de bazinne, tusschen heure twee keersen gezeten, sprak eensklaps met donderende en dreigende stemme: --Vrouwen en meidekens, bij alle duivelen uit de helle zweer ik dat, bijaldien gij, door lachen en koozerijen, dien man niet dadelijk tot u krijgt, ik de nachtwacht ga halen en u allen in zijne plaats doe geeselen. Gij verdient geenszins den naam van dienaressen van de godin der liefde, zoo gij met uwen mond, uwe handen, uwe vurige oogen niet bij machte zijt de mannen te verleiden. En om uwe onnoozelheid wordt gij zonder mededoogen gegeeseld! Op die rede, begonnen de vrouwen en meidekens te beven en blonk Lamme's gezicht van vreugde. --Nu, vrouwtjes, sprak hij schertsend, welke mare brengt gij mede van het land der striemende zweepen? Ik zal der bazinne de moeite sparen en zelf om de wacht gaan. Deze zal haren plicht doen en ik wil met pleizier een handeken toesteken. Alle baten helpen. Doch een aanvallig meideken van een vijftiental jaren viel op hare knieën vóór Lamme. --Heer, sprak zij, gij ziet mij hier wel nederig en gelaten vóór uwe voeten; doch als gij niemand onzer wilt kiezen, moet ik om uwent wille gegeeseld worden; is dat rechtveerdig? En de bazinne daar, zal mij in een leelijken, donkeren kelder steken, onder de Schelde, waar het water van de muren zijpelt en waar ik slechts roggebrood te eten zal krijgen. --Zou zij werkelijk om mijnent wille gegeeseld worden, mevrouw de bazinne? vroeg Lamme onthutst. De bazinne bevestigde: --Tot bloedens toe gegeeseld. Lamme aanschouwde toen het meideken en sprak: --Gij zijt lief, gij zeit frisch, uw blanke schouderen komen als rozeblaadjes uit op uw kleed; ik wil niet dat die donzige huid, onder dewelke zulk jeugdig bloed vloeit, lijde onder de slagen der zweep; dat die heldere, flikkerende oogen weenen ter oorzake van de smerte der slagen; dat de wakke killigheid des gevangs dat goddelijk lichaam doe beven. Dienvolgens heb ik liever u te verkiezen, dan te weten dat gij om mijnent wille geslagen wordt. Het meideken leidde hem mede. En zoo zondigde hij, gelijk hij deed heel zijn leven, uit goedhertigheid. XXIX. Uilenspiegel en Lamme stapten op naar Gent en kwamen met de ochtendschemering omtrent Lokeren. Frissche, witte dampen zweefden over de weiden. De beide wandelaars kwamen voorbij eene smidse en Uilenspiegel schuifelde lijk de leeuwerik, de vogel der vrijheid. En dadelijk vertoonde zich een man met witte, lange haren, vóór de deur van de smidse, en terstond bootste hij het dapper gekraai van den haan na. Uilenspiegel zeide tot Lamme: Dat is smid Wasteele, die ploegscharen maakt, het ijzer smeedt als het warm is om er schoone hekken voor kerkkoren van te verveerdigen, en zeer dikwijls, 's nachts, wapenen smeedt en slijpt voor de soldaten van het vrije geweten. Hij is vet noch gezond geworden bij dien dubbelen arbeid, want hij is bleek als een spook, treurig als een verdoemde, en zoo mager dat zijne beenderen door zijn vel steken. Hij is nog niet slapen, zeker heeft hij wederom heel den nacht gewrocht. --Komt binnen, gij beiden, zeide smid Wasteele, en brengt uwe ezelen op de meersch, achter het huis. Toen Uilenspiegel en Lamme dit gedaan hadden, kwamen zij terug in de smidse en zagen, dat smid Wasteele al de zweerden in den kelder bracht, die hij binst den nacht geslepen had, en het werk voor zijne knechts gereedmaakte. Uilenspiegel met doffe oogen beziende, vroeg hij hem: --Welk nieuws brengt gij van den Zwijger? Uilenspiegel antwoordde: --De Prins is met zijn leger uit de Nederlanden verjaagd, ter oorzake van de lafheid zijner huurlingen, die roepen: Geld! Geld! als er te vechten valt. Met zijn trouwe soldaten en zijn broeder, graaf Lodewijk, trok hij den koning van Navarra en den hugenoten ter hulp; van daar toog hij naar Duitschland, naar Dillenburg, alwaar vele vluchtelingen uit de Nederlanden tot hem kwamen. Gij moet wapenen zenden en het geld dat gij opgehaald hebt, terwijl wij op zee moeten, om het werk van vrije mannen te verrichten. --Ik zal doen wat mij geheeten wordt, sprak smid Wasteele; ik heb wapenen en negenduizend florijnen. Maar zijt gij hier niet gekomen op ezelen? --Ja, zeiden zij. --En hebt gij, onderwege, gene tijding gehad van drie predikanten, die gedood, uitgeplunderd en in een hol gesmeten werden op de rotsen van de Maas? --Ja, antwoordde Uilenspiegel met de grootste vrijmoedigheid, die drie predikanten waren spionnen van den hertog, die betaald waren om den prins in het verderf te brengen. Wij getweeën, Lamme en ik, hebben hun het tijdelijke met het eeuwige doen verwisselen. Hun geld is in ons bezit en hunne papieren insgelijks. Wij zullen er van nemen wat ons hoeft voor onze reis, de rest zullen wij aan den prins geven. En Uilenspiegel deed zijn wambuis open, alsmede dat van Lamme en trok er papieren en perkamenten uit. Smid Wasteele las ze en sprak vervolgens: --Zij behelzen plannen van gevecht en van samenzweering. Ik zal ze den prins doen behandigen, en er zal hem gezegd worden, dat Uilenspiegel en Lamme Goedzak, zijn trouwe wandelaars, zijn edel leven gered hebben. Ik ga uwe ezelen doen verkoopen, opdat men U niet aan uwe rijdieren zou herkennen. Uilenspiegel vroeg aan smid Wasteele of de vierschaar der schepenen van Namen reeds heure serjanten achter hunne hielen had gezonden. --Ik ga u kond geven van hetgene ik weet, antwoordde Wasteele. Een smid van Namen, een dappere en overtuigde hervormde, is laatst hier bij mij geweest, zoogezeid om mij te vragen hem te helpen in het maken van de hekken, windwijzers en het ander ijzerwerk voor een slot, dat men omtrent La Plante aan 't bouwen is. De deurwaarder van de vierschaar der schepenen heeft hem verteld, dat zijne meesters reeds bijeengekomen waren, en dat de baas eener taveerne alreeds geroepen was, omdat hij op eenige honderden stappen van de plaats van den moord woont. Ondervraagd of hij de moordenaars of hen, die hij van den moord kon verdenken, gezien had, heeft hij geantwoord: "Ik heb boeren en boerinnen gezien, die op ezelen reden; sommigen bleven op hunne dieren zitten en vroegen te drinken aan de deur, anderen stegen van hunne ezelen en kwamen in de gelagkamer, de manslieden dronken bier, de vrouwen en meidekens mede. Ik zag ook twee dappere mannen, die spraken van messire van Oranje een kopken kleiner te maken." Terwijl de baas dit zeide, floot hij, om den steek van een mes in het vleesch van den hals na te bootsen. "Bij Stalen Wind, zeide hij, zal ik u heimelijk op de hoogte houden, daar dit in mijne macht is." Hij sprak en werd losgelaten. Sedert dien tijd hebben de justitieraden ongetwijfeld brieven gezonden aan de baljuws. De baas zei, dat hij anders niemand gezien had dan boeren en boerinnen op ezelen; daaruit is te voorzien, dat men jacht zal maken op allen die men schrijlings op ezelen zal aantreffen. En de prins heeft u noodig, mijne kinderen. --Verkoop onze ezelen, zeide Uilenspiegel, en de opbrengst kunt gij voegen bij den oorlogsschat van den prins. De dieren werden verkocht. --Nu moet gij, sprak Wasteele, elk een vrij ambacht hebben, dat tot geene gilden behoort. Kunt gij vogelkooien en rattenvallen maken? --Ik heb er vroeger veel gemaakt, zeide Uilenspiegel. --En gij? vroeg Wasteele aan Lamme. --Ik, sprak Lamme, ik zal wafelen en oliekoeken verkoopen. Volgt mij; hier zijn heel gereedgemaakte vogelkooien en rattenvallen, met gereedschap en koperdraad om ze te herstellen en er anderen te maken. Dit alles werd mij gebracht door een mijner spionnen Dat is voor u, Uilenspiegel. Gij, Lamme, krijgt een klein komfoor met blaasbalg; ik zal u ook deeg, spek en olie geven, om uwe wafelen en oliekoeken te bakken. --Hij is in staat alles zelf op te eten, zei Uilenspiegel. --Wanneer beginnen wij te bakken? vroeg Lamme. Wasteele antwoordde: --Gij zult mij eerst een nacht of twee moeten helpen; alleen kan ik mijn werk niet afkrijgen. --Ik heb honger, sprak Lamme, is hier niets te eten? --Er is brood en kaas, antwoordde Wasteele. --Zonder boter? vroeg Lamme. --Zonder boter, sprak Wasteele. --Hebt gij bier of wijn? vroeg Uilenspiegel. --Ik zelf drink er nooit, antwoordde Wasteele; doch als gij er hebben wilt, zal ik er halen in den Pelikaan, hier dichtbij. --Ja, sprak Lamme, en breng meteen wat hesp mee. --Ik zal doen wat gij vraagt, sprak Wasteele, die Lamme met groote verachting bekeek. Toch bracht hij dobbelen klauwaard en hesp. En, van genoegen, at Lamme voor vijven. En hij sprak: --Wanneer beginnen wij te werken? --Dezen nacht, sprak Wasteele, maar blijft in de smidse en wees niet bevreesd voor mijne gasten. Het zijn hervormden lijk gij. --Dat gaat mij, sprak Lamme. 's Nachts, als de slaapklokken geluid hadden en de poorten gesloten waren, deed Wasteele zich helpen door Uilenspiegel en Lamme, om uit den kelder zware pakken wapenen naar zijne werkplaats te dragen. --Hier zijn, sprak hij, twintig bussen, die moeten hersteld, dertig lanspunten, die moeten geslepen worden, en lood om vijftienhonderd kogels te gieten; gij gaat mij helpen. --Met mijn beide handen! antwoordde Uilenspiegel. Waarom heb ik er geen vier om u behulpzaam te wezen! --Lamme zal ons helpen, sprak Wasteele. --Ja, antwoordde Lamme op jammerlijken toon, want hij viel van den vaak, ter oorzake van het overvloedig eten en drinken. --Gij zult het lood gieten, sprak Uilenspiegel. --Ik zal, sprak Lamme. Lamme smolt zijn lood en goot zijn kogels, doch grimmig bekeek hij smid Wasteele, die hem dwong op te blijven, terwijl hij zoo'n slaap had. Hij goot de kogels, maar hij had grooten lust het gesmolten lood over het hoofd van smid Wasteele te gieten. Doch hij hield zich in. Rond middernacht werd hij, oververmoeid, door razernij overvallen en, terwijl smid Wasteele en Uilenspiegel geduldig zweerden, bussen en lanspunten slepen, hield hij met sissende stem de volgende rede: --Daar staat gij nu, mager, bleek en schraal, met uw vast vertrouwen in de prinsen en in de grooten der aarde; door overdreven ijver, veronachtzaamt gij uw lichaam, uw edel lichaam, dat gij laat vergaan van ellende en zelfvernedering. Daarom is het niet, dat de goede God u schiep. Vergeet niet dat onze ziel, die de adem des levens is, boonen, ossevleesch, bier, wijn, hesp, worsten, pensen, alsmede rust noodig heeft tot haar bestaan; gij, gij leeft van brood, water en slapeloosheid! --Van waar komt u die ongewone woordenvloed? vroeg Uilenspiegel. --Hij weet niet wat hij zegt, antwoordde Wasteele schokschouderend. Maar Lamme vervolgde: --Ik weet het beter dan gij. Ik zeg dat wij zot zijn, ik, gij en Uilenspiegel insgelijks, onze oogen te bederven voor al die prinsen en heeren, die zeker zouden lachen met ons, als zij ons, overvallen door vermoeienis, den nacht zagen doorbrengen met wapenen te slijpen en kogels te gieten, te hunnen dienste. Terwijl zij wijn uit gouden bekers drinken en kapoenen in tinnen schotels eten, vragen zij zich niet af of hunne vijanden met hunne zeisen onze beenen niet afkappen en ons in den doodenkuil niet werpen. Intusschen zullen zij, die in den grond noch hervormden, noch calvinisten, noch lutheranen, noch katholieken zijn, maar aan God noch duivel gelooven, heerlijkheden koopen en bemachtigen, het goed van monniken, abten en konventen inslikken. Alles zal voor hen zijn: en vrouwen en maagden en meidekens; uit hunne gouden bekers zullen zij drinken op hun eeuwig welzijn, op onze altijddurende onnoozelheid en op de zeven hoofdzonden, die zij gedurig bedrijven; ja, smid Wasteele, en dàt onder uwen neus, die mager is van geestdrift. Aanschouw de velden, de weiden, zie naar de oogsten, de boomgaarden, de ossen, het goud dat opstijgt uit de aarde; aanschouw de wilde dieren van de bosschen, de vogelen van de hemelen, de lekkere ortolanen, de heerlijke lijsters, den kop van het everzwijn, den bout van den reebok: jacht, vischvangst, aarde, zee, alles, alles is voor hen! En gij, gij leeft van water en brood, en wij, wij werken ons dood voor hen, zonder slapen, zonder eten, zonder drinken! En als wij er onder zullen bezweken zijn, zullen zij onze lijken uit hunnen weg schoppen en tot onze moeders zeggen: "Maakt er anderen, deze krengen kunnen ons niet meer dienen." Uilenspiegel lachte goedmoedig zonder iets te zeggen; Lamme blies van verontweerdiging, doch Wasteele zeide op zachtmoedigen toon: --Gij spreekt lichtzinnig. Ik leef niet voor hesp, voor bier, noch voor ortolanen, maar voor de zegepraal van het vrije geweten. Voor de vrijheid, doet de prins lijk ik. Hij offert zijn goed, zijne rust, zijn geluk op om de beulen en de dwingelandij uit de Nederlanden te verdrijven. Doe lijk hij en tracht mager te worden. Het is niet met den buik dat men de volkeren redt, maar met fieren moed en met geduldige vermoeienis. En nu,... ga maar slapen, zoo gij vaak hebt. Maar Lamme wilde niet slapen gaan, want de smid had hem beschaamd. En gedrieën slepen zij wapenen en smolten zij kogelen tot den dageraad. En dit drie nachten achtereen. Toen vertrokken zij naar Gent. Onderwege leurden zij met vogelkooien, muizenvallen en oliekoeken. Zoo kwamen zij te Meulestede, welks roode daken men van verre ontwaart, en daar kwamen zij overeen dat elk op zijn eigen hand zou rond gaan en dat men 's avonds, vóór de slaapklok, malkander zou vinden in de afspanning den Zwaan. Lamme zwierf door de straten van Gent en verkocht gewetensvol zijne oliekoeken, want hij kreeg zin in zijn bedrijf, maar toch vergat hij zijne vrouw niet, want hij zocht ze gedurig, noch zijnen buik, want hij ledigde menigvuldige pinten en at zonder ophouden. Uilenspiegel had brieven van den prins van Oranje besteld aan Jacob Scoelap, licentiaat in de medicijnen, aan Lieven Smet, kleermaker, aan Jan de Wulfslaeger, aan Gillis Coorne, roodverver, en aan Jan de Roose, ticheldekkker, welke hem het geld ter hand stelden, dat zij voor den prins opgehaald hadden, en hem zeiden nog eenige dagen te Gent en in 't ronde te blijven, daar zij hem nog meer zouden geven. Die mannen werden later aan de Nieuwe Galge uit hoofde van ketterije gehangen, en hunne lijken werden begraven op het Galgeveld, omtrent de Brugsche poort. XXX. Doch de provoost, de rosse Spelle, met zijne roode roede gewapend, reed op zijn mager peerd van de eene naar de andere stad, en overal deed hij schavotten oprichten, brandstapels aansteken, putten delven om arme vrouwen en meidekens levend te begraven. En de koning erfde. Uilenspiegel zat met Lamme te Meulestede onder eenen boom, en was naargeestig. Het was killig, niettegenstaande het in de Zomermaand was. Uit den hemel, vol grijze wolken, viel een fijne hagel. --Mijn vriend, sprak Lamme, 't is nu de vierde nacht dat gij op den dril zijt en bij de meidekens loopt. Gij slaapt in den Zoeten Inval; gij zult eindigen lijk de man van het uithangbord, en met uw hoofd voorop in een bijenkorf vallen. Tevergeefs zit ik op u te wachten in den Zwaan, en uw losbandig leven voorspelt niets goeds. Waarom neemt gij geene vrouw in alle eer en deugd? --Lamme, sprak Uilenspiegel, hij voor wien ééne allen is, en voor wien allen ééne zijn, in dien liefelijken strijd die minne heet, kan zoo lichtzinnig en in der haast geene keus doen. --En Nele, denkt gij aan heur niet? --Nele is ver van hier, te Damme, zuchtte Uilenspiegel. Terwijl hij steeds op de hurken zat en de hagel duchtig nederviel, liep een jonge, lieftallige vrouw voorbij, die heuren rok over heur hoofd had geslagen om zich voor den hagel te beschutten. --He, sprak zij, wat zit gij daar onder dien boom te suffen? --Ik vraag mij af, sprak Uilenspiegel, of ik ooit eene vrouw zal vinden, die mij onder het dak van heuren rok zal laten schuilen. --Gij hebt ze gevonden, sprak de vrouw, sta op. Uilenspiegel stond recht en ging naar heur toe. --Gaat gij mij weder alleen laten? vroeg Lamme. --Ja, antwoordde Uilenspiegel, doch ga naar den Zwaan, en eet daar eenen bout, eet hesp en al wat u lust, drink er twaalf pinten bier, en trek vervolgens naar uw bed; zoodoende ben ik van u ontslagen. --In dien raad steekt iets goeds, zei Lamme. Doch Uilenspiegel hoorde hem niet en was reeds bij de vrouw. --Licht mijn rok langs de eenen kant op, sprak zij, ik zal hem langs den anderen kant optillen. Toen de rok over hunne hoofden geslagen was, zeide zij: --Laat ons nu loopen. --Waarom loopen? vroeg Uilenspiegel. --Om uit Meulestede te vluchten, sprak zij, de provoost Spelle is daar met twee beulsknechten en hij heeft gezworen al de onnutte vrouwen--lijk hij ons heet--te doen geeselen, als zij hem geen vijf gulden willen betalen. Daarom is 't dat ik loop: kom mede en blijf bij mij om mij te verdedigen. --Lamme, riep Uilenspiegel van verre, Spelle is te Meulestede! Ga in aller ijl naar Destelbergen, in de Drie Koningen. Verschrikt, sprong Lamme schielijk op. Hij hield zijnen buik met de beide handen vast en begon te loopen. --Waar loopt die dikke haas naartoe? --Naar een hol waar ik hem wel zal terugvinden, antwoordde Uilenspiegel. --Laat ons loopen, zeide zij, terwijl zij als een driftige merrie op den grond stampte. --Ik zou deugdzaam willen zijn zonder te loopen, antwoordde Uilenspiegel. --Wat beteekent dat? vroeg zij. Uilenspiegel antwoordde: --Die dikke haas daar wil mij doen verzaken aan den goeden wijn, aan het gerstesap en aan de donzige huid van de vrouwen. Wantrouwig bezag hem de meid. --Gij hebt korten adem, zeide zij, gij zoudt niet slecht doen te rusten. --Rusten, antwoordde Uilenspiegel, rusten? Maar ik zie geenerlei schuilplaats. --Uwe deugd, antwoordde de deerne, zal u tot dekmantel dienen. --Ik verkies uwen rok, zeide hij. --Mijn rok, zeide de deerne, ware onweerdig eenen heilige te dekken, lijk gij beweert te zijn. Ga weg, ik zal alleen voortloopen. --Weet gij dan niet, antwoordde Uilenspiegel, dat een hond op zijn vier pooten sneller loopt dan een mensch op twee? Ziedaar waarom wij, met vier beenen, sneller zullen loopen. --Ge spreekt nog al krachtig voor een deugdzaam mensch. --Ja, zeide hij. --Maar, sprak zij, ik heb altijd gezien dat de deugd een stille, ingesluimerde, dikke en kouwelijke hoedanigheid is, een masker, dat knorrende gezichten verbergt, een fluweelen opperste kleed om een man van graniet. Ik minne die, in welker borst een mannelijk vuur blakert, dat tot lustige en dappere ondernemingen aanzet. --Aldus, zei Uilenspiegel, sprak de schoone duivelin tot den doorluchtigen, heiligen Antonius. Twintig stappen verder lag eene afspanning langs den weg. --Gij hebt goed gesproken, vervolgde Uilenspiegel, nu moet gij goed drinken. --Ik heb nog geen dorst, zei de vrouw. Zij gingen de afspanning binnen. Op eene schapraai, nevens den schoorsteen, stond eene buikflesch. Uilenspiegel sprak tot den baas: --Ziet gij dezen gulden? --Ik zie hem, zei de baas. --Hoeveel oortjes zoudt gij er wel van afhouden, om die flesch daar met dobbelen klauwaard te vullen? De baas antwoordde: --Met negen mannekens zijt gij er van af. --Dat maakt, zei Uilenspiegel, zes mijten Vlaamsch, dus twee mijten te veel. Om het even, tap ze maar vol. Uilenspiegel schonk de meid eenen beker vol. Daarop stond hij recht; met fiere houding zette hij de flesch aan den mond en goot heel den inhoud door zijn keelgat. En het klonk als 't gerucht van een bruisenden waterval. De vrouw stond verstomd en vroeg: --Hoe legt gij het aan boord om zulk een dikke flesch in uw mageren buik te gieten? Uilenspiegel antwoordde niet, doch sprak tot den baas: --Breng ons een hammeken met brood, en nog een volle flesch klauwaard, dat wij eten en drinken. Zoo deden zij. Terwijl de vrouw smulde van een stukje zwoord, nam hij heur zoo onverwachts, zoo heimelijk om de lenden, dat zij er verrast en verrukt over was. Toen vroeg zij hem: --Hoe komt het, met al uwe deugd, dat gij dorstig als eene spons, vraatzuchtig als een wolf en ondernemend als een minnaar zijt? Uilenspiegel antwoordde: --Nadat ik op honderd manieren gezondigd had, zwoer ik, lijk gij weet, boetveerdigheid te plegen. Dat heeft wel een groot uur geduurd. Ik dacht tijdens dit uur aan mijn toekomstig leven en zag dezen droeven toestand in 't verschiet: niets hebben dan droog brood om mijn honger te stillen, niets dan water om mijnen dorst te lesschen, de minne ontvluchten; niet durven verroeren of niet durven niezen, uit vreeze van kwaad te doen; geëerd zijn door allen, gevreesd door een iegelijk; alleen en verlaten als een melaatsche; treurig als een hond, die zijn meester kwijt is, en, na een dergelijk vijftigjarig martelaarsleven, weemoedig op eenen stroozak verrekken. De boete was langdurig genoeg; kus mij, liefste, en laat ons getweeën het vagevuur verlaten. --Ha! zeide zij, bereidwillig gehoorzamend, de deugd is een schoon vendel om aan eenen stok te binden. De tijd verliep met dit dartel minnespel; doch zij moesten opstaan om te vertrekken, want te midden van het blijde gejoel vreesde het meideken steeds den provoost Spelle te zien verschijnen, met zijne beulsknechten. --Sla uwen rok over ons hoofd, sprak Uilenspiegel. En als herten liepen zij naar Destelbergen, naar de Drie Koningen, alwaar zij Lamme aan 't eten vonden. XXXI. Te Gent ging Uilenspiegel dikwijls bij Jacob Scoelap, bij Livinus Smet en bij Jan de Wulfslaeger, die hem kond gaven van den voor- of tegenspoed van den edelen Zwijger. En als Uilenspiegel naar Destelbergen terugkwam, vroeg Lamme hem telkens: --Welk nieuws brengt gij mede? Goed of slecht? --Laas! zeide Uilenspiegel, de Zwijger, zijn broeder Lodewijk, de andere hoofdlieden en de Franschen hadden besloten vooruit te rukken in Frankrijk, om zich met den prins van Condé aan te sluiten. Op die wijze waren zij er wellicht in geslaagd het arm Belgisch vaderland en het vrije geweten te redden. God liet dit niet toe, de Duitsche ruiters en landsknechten weigerden verder te gaan, en zeiden dat hun eed sprak van tegen den hertog van Alva te vechten, doch niet tegen Frankrijk. Hij heeft hun gesmeekt hun plicht te doen, doch tevergeefs; de Zwijger was gedwongen hen langs Champagne en Lotharingen te brengen naar Straatsburg, van waar zij naar Duitschland terugkeerden. Alles mislukt door dit plotseling en halsstarrig vertrek: de koning van Frankrijk weigert, niettegenstaande zijn verdrag met den prins, het geld te storten, dat hij hem beloofd had; de koningin van Engeland had er hem willen zenden om de stad en het land van Kales weder in bezit te krijgen; heure brieven werden onderschept door den hertog van Lotharingen, die er een afwijzend antwoord op zond. ... Aldus zien wij dat schoon leger, al onze hoop op redding, verzwinden als spoken bij den zonsopgang; maar God is met ons, en als de aarde ons ontsnapt, zullen wij te water voortwerken. Leve de Geus! XXXII. Badend in tranen, kwam 't meideken zeggen tot Lamme en tot Uilenspiegel: --Te Meulestede laat Spelle, voor geld, moordenaars en coquinen ontsnappen. En onschuldigen doet hij ter dood brengen. Mijn broeder Michielken is onder hen. Laas! laat mij het U zeggen: gij zijt mannen, gij zult hem wreken. Een eerlooze, ontuchtige vuilbaard, Pieter de Roose, bevlekker van kinderen en verleider van meidekens, is de oorzaak van al het kwaad. Laas! mijn arme broeder Michielken en Pieter de Roose zaten op een avond, doch niet aan dezelfde tafel, in de taveerne den Valk, alwaar Pieter de Roose door een iegelijk geschuwd werd als de pest. ... Mijn broeder, die met hem in dezelfde zaal niet wilde vertoeven, schold hem uit voor vuilbaard en beval hem onmiddellijk zijne biezen te pakken. ... Pieter de Roose antwoordde: --De broeder van een publieke loddege zou minder van zijnen neus moeten maken, ... Hij loog, want ik ben geen publieke loddege; ik geef mij alleen aan hen, die ik minne. ... Toen smeet Michielken hem zijn pint klauwaard naar den kop, hem toeroepende dat hij er om loog, lijk een smerige vuilbaard die hij was; daarbij bedreigde hij hem met eene aftelling naar de eerste goesting, als hij niet dadelijk opkraamde. ... De andere wilde nog antwoorden, doch Michielken deed als hij gezegd had: hij sloeg tweemaal met de vuist op zijn aangezicht en trok hem bij den snoet op de straat, alwaar hij hem, zonder deernis, gansch bebloed en gekneusd op een mesthoop smeet. ... Als Pieter de Roose, die in alleenigheid niet kon leven, genezen was, ging hij in het Vagevier, eene taveerne, die heuren naam niet gestolen heeft; zóó treurig en somber is zij, dat zij maar bezocht wordt door arme lieden en bedelaars. Daar ook werd hij alleen gelaten, geschuwd, zelfs door de armzalige menschen. En niemand richtte het woord tot hem, behalve eenige boeren, die hem niet kenden, en eenige truwanten en diepers of weggeloopen soldaten. Herhaalde malen zelfs werd hij er geslagen, want hij is twistziek van aard. ... Toen provoost Spelle met zijne beide hangmannen te Meulestede kwam, volgde Pieter de Roose hem overal op als een hond; op dezes kosten propte Spelle zich vol met wijn, met vleesch en smaakte alle genoegens, die voor geld te koop zijn. Zoo werd Pieter de Roose hun vriend en metgezel en deed hij alles wat zijn slecht karakter hem ingaf om degenen te folteren, die hij verfoeide, en dat waren al de inwoners van Meulestede, doch mijn armen broeder het meest. ... Eerst en vooral begon hij met Michielken. Valsche getuigen, rabauwen, die gretig naar guldens waren, verklaarden dat Michielken een heretiek was, dat hij vuile reden gehouden had over Onze-Lieve-Vrouwe, en meermalen den naam van God en de santen en santinnen gelasterd had in de taveerne den Valk, en dat hij daarenboven voor 't minst driehonderd florijnen in eene kist liggen had. ... Alhoewel de getuigen geenszins van goed en zedelijk gedrag waren, werd Michielken gevangengenomen. Daar Spelle en zijne knechten verklaard hadden, dat de bewijzen voldoende waren om den beschuldigde op de pijnbank te leggen, werd Michielken bij de armen gehangen aan eene katrol, die in de zoldering vastgemaakt was, nadat men aan elken zijner voeten een gewicht van vijftig pond had gebonden. ... Hij loochende het stuk en zei dat, zoo er te Meulestede een truwant, een rabauw, een godslasteraar en een vuilbaard liep, het wel Pieter de Roose was, maar hij niet. ... Doch Spelle wilde niets hooren, en beval den beulsknechten Michielken op te trekken tot aan de zoldering en hem vervolgens in eens te laten nedervallen, met de gewichten aan zijne voeten. Dat deden zij, en wel zoo wreedelijk, dat de huid en de spieren van den ongelukkige vaneenscheurden en dat de voeten nog nauwelijks aan de beenen hingen. ... Michielken volhardde in zijne verklaring, dat hij onschuldig was; Spelle deed hem opnieuw folteren en liet hem verstaan dat hij hem vrijelijk zou laten henengaan, zoo hij hem honderd gulden wilde ter hand stellen. ... Michielken zei, dat hij nog liever alle tormenten verduurde. ... Toen die van Meulestede de gevangenneming vernomen hadden, wilden zij bij hoopen voor Michielken komen getuigen. ... Michielken is geen ketter, zeiden eenstemmig al de goede burgers van de gemeente, want hij ging alle Zondagen naar de misse en naderde alle hoogdagen de heilige tafel; zij getuigden verder, dat hij over Onze-Lieve-Vrouwe nooit eenig andere rede gehouden had dan heure hulp in te roepen in moeilijke aangelegenheden; dat hij nooit kwaad gesproken had van eenige vrouw op aarde, en hij dienvolgens het nog minder hadde gedurfd van de hemelsche moeder Gods. Wat de godslasteringen betreft, die de valsche getuigen, naar hun zeggen, in de taveerne den Valk hadden hooren uitbraken, dat was gelogen van 't begin tot het einde, zeiden de getuigen. ... Toen werd Michielken losgelaten, en de valsche getuigen gestraft. En Spelle deed Pieter de Roose voor zijne vierschaar verschijnen, doch liet hem weder los, zonder een onderzoek te doen of hem op de pijnbank te leggen, mits honderd gulden aanstonds betaald. ... Pieter de Roose vluchtte uit Meulestede, uit vreeze dat het hem nog blijvende geld opnieuw de aandacht van Spelle zou wekken, terwijl Michielken, mijn arme broeder, stierf van den kanker, die zich aan zijne voeten gezet had. ... Hij, die mij niet meer bezien wilde, deed mij toch roepen om mij te zeggen goed te letten op het vuur, dat brandt in mijn lichaam, en dat mij zeker naar de helle zou leiden. En ik kon slechts weenen, want het vuur brandt in mijn lichaam, en het is mijne schuld niet. ... En in mijne armen gaf hij den geest. --Ha! zeide zij, hij, die op Spelle den dood van mijn zoeten en beminden broeder zou wreken, zou voor eeuwig mijn meester zijn, en 'k zou hem gehoorzamen als een gewillige hond. Terwijl zij sprak, klopte de assche van Klaas op Uilenspiegel's borst. En hij besloot Spelle, den moordenaar, te doen hangen. Boelkin, zoo was de naam van het meideken, keerde gerust terug naar heur huis te Meulestede, zonder de wraak van Pieter de Roose te vreezen, want een koerier, die voor zaken naar Destelbergen gekomen was, verwittigde heur dat de parochiepaap en de poorters verklaard hadden, dat zij Spelle vóór den hertog zouden doen verschijnen, bijaldien hij de hand dorst leggen op de zuster van Michielken. Uilenspiegel, die het meideken vergezelschapt had naar Meulestede, kwam in de benedenkamer van het huis van Michielken, en zag daar het konterfeitsel van een meester-pasteibakker. Hij veronderstelde dat dit het portret van den armen doode was. En Boelkin zeide: --Dat is mijn rampzalige broeder. Uilenspiegel nam het konterfeitsel en sprak: --Spelle wordt gehangen! --Hoe zult ge dat doen? vroeg zij. --Moest gij het weten, antwoordde hij, dan zoudt gij geenerlei genoegen meer smaken als gij het ziet. Boelkin schudde het hoofd en zei met jammerende stemme: --Gij hebt geen vertrouwen in mij. --Hoe zoo? sprak Uilenspiegel. Is het integendeel geen groot bewijs van vertrouwen als ik u zeg: "Spelle wordt gehangen?" Met dat woord alleen kunt gij mij doen hangen vóór hem. --Inderdaad, antwoordde zij. --Dus, hernam Uilenspiegel, haal mij wat goede klei, een dobbele pint bruinbier, klaar water en eenige sneden ossevleesch. Alles moet afzonderlijk zijn. ... Het vleesch is voor mij, het bruinbier voor het vleesch, het water voor de klei en de klei voor het konterfeitsel. Uilenspiegel at en dronk, terwijl hij de klei kneedde; soms at hij er wel een brokje van, doch daar sloeg hij geen acht op, want heel aandachtig beschouwde hij het konterfeitsel van Boelkin's broeder. Toen de klei gekneed was, maakte hij daarvan een masker, met een neus, eenen mond, oogen en ooren, dat zulke groote gelijkenis had met de trekken van den doode, dat Boelkin er oprecht over verwonderd was. Daarna legde hij het masker in den oven te drogen. Toen het droog was, beschilderde hij het met de kleur van de lijken, met verwilderde oogen en een pijnlijk en getrokken gelaat, als dat van een zieltogende. Toen was het meideken niet meer verwonderd, doch ze bekeek het masker, zonder er van de oogen te kunnen slaan; ze werd bleek, ontstelde, bedekte heur gezicht met de handen, en huiverend sprak zij: --Hij is het, mijn arm Michielken! Met klei maakte Uilenspiegel ook twee bloedige voeten. Boelkin, die van heur eersten schrik bekomen was, zei op plechtigen toon: --Gezegend is hij, die den moordenaar zal vermoorden. Uilenspiegel nam het masker en de voeten en sprak: --Nu moet ik iemand hebben, die mij wil helpen. Boelkin antwoordde: --Ga naar de Blauwe Gans, bij Joost Lansaem van Ieperen, dewelke deze taveerne houdt. Hij was de beste kameraad, de trouwste vriend van mijn ongelukkigen broeder. Zeg hem, dat het Boelkin is, die u zendt. Uilenspiegel deed zooals zij hem heette. Na zijn dagelijksch werk voor den dood, ging provoost Spelle 's avonds in de Valk warmen dobbelen klauwaard drinken, die gekookt was met kaneel en met Madeira-suiker. Uit vreeze van gehangen te worden, dorst men hem, in de afspanning, niets weigeren. Pieter de Roose, die weer moed gevat had, was naar Meulestede teruggekeerd. Overal volgde hij Spelle en zijne beulsknechten, om door hen beschermd te worden. En Spelle trakteerde hem soms. En samen dronken zij blijde met het geld der onschuldige slachtofferen. Maar de taveerne de Valk werd niet meer bezocht zooals in de schoone dagen dat het dorpje in vrede leefde, den Heer rechtzinnig diende en nog niet gekweld werd op het stuk van religie. Nu, echter, was het als in rouw gehuld; dat zag men aan zijn menigvuldige ledige huizen, aan zijn eenzame straten, waar enkel eenige magere honden rondzwierven, die in de mesthoopen wroetten, om hun eten te zoeken. In Meulestede was er geene plaats meer dan voor de twee booswichten. De verschrikte inwoners zagen hen heel den dag overmoedig rondloopen, de huizen der aanstaande slachtofferen teekenen, de doodenlijsten opmaken. En als zij 's avonds, onder 't zingen van vuile liedekens, van den Valk terugkeerden, werden ze gevolgd door twee beulsknechten, dronken als zij, en van top tot teen gewapend om hen te vergezelschappen. Uilenspiegel ging in de Blauwe Gans, bij Joost Lansaem, die achter zijnen toog stond. Uilenspiegel trok een fleschje brandewijn uit zijnen zak en zei tot den baas: --Boelkin heeft zoo twee tonnen te verkoopen. --Kom binnen in de keuken, zei de baas. Hij sloot de keukendeur achter zich en bezag Uilenspiegel vlak in de oogen. --Gij zijt geen koopman in brandewijn, sprak hij, wat beteekent uw knipoogen? Wie zijt gij? Uilenspiegel antwoordde: --Ik ben de zoon van Klaas, die te Damme verbrand werd; de assche van den doode klopt op mijne borst: ik wil Spelle den moordenaar dooden. --Is 't Boelkin, die u zendt? vroeg de weerd. --Boelkin zendt mij bij u, antwoordde Uilenspiegel. Ik zal Spelle dooden en gij zult mij helpen. --Ik wil, zegde de baas. Wat moet ik doen? Uilenspiegel antwoordde: --Ga bij den parochiepaap, die, als een goede herder, de vijand van Spelle is. Verzamel uwe vrienden en kom morgen, na de slaapklok, met hen op de Evergemsche baan, voorbij het huis van Spelle, tusschen den Valk en het huis van dien snoodaard. Gij moet allen in de schaduw blijven en moogt geen witte kleeren aanhebben. Op klokslag tien zult gij Spelle uit de herberg zien komen, terwijl van den anderen kant een wagen zal komen aanrijden. ... Dezen avond moogt gij uwe vrienden niet verwittigen; zij slapen te dicht bij de ooren hunner vrouw. Eerst morgen zult gij ze opzoeken. Komt, luistert goed, en weest alles indachtig. --Wij zullen alles onthouden, sprak Joost. En, met zijnen beker in de hand, sprak hij: --Ik drink op de koorde van Spelle! --Op zijne koorde! sprak Uilenspiegel. Daarop keerde hij met den baas terug in de gelagkamer, waar eenige Gentsche oude-kleerkoopers zaten te drinken. Zij kwamen van de Zaterdagsmerkt, te Brugge, alwaar zij, tegen goeden prijs, zilver- en goudlakensche wambuizen en opperste kleederen verschacherd hadden, dewelke zij voor eenige oortjes gekocht hadden van edelen, die ten onder gegaan waren door de weelde der Spanjaards te willen evenaren. En zij gastreerden luidruchtig op de groote winsten, die zij behaald hadden. Uilenspiegel en Joost Lansaem gingen in eenen hoek zitten en, onder 't drinken, kwamen zij overeen, zonder gehoord te worden, dat Joost bij den parochiepaap zou gaan, die kwaad was op Spelle, den moordenaar van zoovele onschuldige slachtofferen. Daarna zou hij de vrienden gaan vinden. 's Anderen daags kwamen de vrienden van Michielken, die verwittigd waren, bijeen bij Joost Lansaem in de Blauwe Gans, alwaar zij, als naar gewoonte en om hunne inzichten te verbergen, pinten op pinten dronken. Bij de slaapklok gingen zij henen en begaven zich, langs verschillende wegen, naar de Evergemsche baan. Zij waren zeventien in getal. Op slag van tien uren kwam Spelle uit den Valk, gevolgd door zijne twee beulsknechten en door Pieter de Roose. Lansaem en zijne gezellen waren verscholen in de schuur van Samson Boone, een vriend van Michielken. Spelle kon hen niet zien. De vrienden van Michielken hoorden hem zwijmelend voorbijgaan, alsook Pieter de Roose en de beide beulsknechten. Met een zware tong, stamelde Spelle hikkend en snikkend: --Provoosten! provoosten! die hebben hier op Gods aarde goed leven; komaan, truwanten, die van mijn overschot leeft, ondersteunt mij toch een beetje! Maar, op den steenweg, van den kant van den kouter, hoorde men op eens het gebalk van een ezel en 't geklap eener zweep. --Dat moet een weerspannige ezel zijn, zij Spelle, want hij wil niet vooruit, niettegenstaande het vriendelijk verzoek van de zweep. Plotseling hoorde men een groot wielengeknars en eenen wagen, die onstuimig over den steenweg stormde. --Houdt hem tegen! riep Spelle. Toen de wagen dicht bij hen was, sprongen Spelle en zijne twee beulsknechten naar den kop van den ezel. --In dien wagen steekt niets, hij is teenemaal ledig, sprak een van de beulsknechten. --Lomperik, zei Spelle, sedert wanneer rijden de wagens 's nachts heel alleen op de baan? In dien wagen is iemand, die zich verbergt; spoedt u, steekt de lanteernen aan en heft ze omhoog, ik zal kijken. De lanteernen werden aangestoken en Spelle klom op den wagen met zijne lanteerne in de hand; maar nauwelijks had hij gekeken, of hij slaakte een grooten schreeuw en viel achterover, gillend: --Michielken! Michielken! Jezus, ontferm u mijner! In een hoek van den wagen stond een man, die in 't wit gekleed was, lijk de pasteibakkers, en die, in de beide handen, bloedige voeten vasthield. Toen Pieter de Roose den man zag, die nu door het licht der lanteernen beschenen was, riep hij als waanzinnig: --Michielken! Michielken! En de twee beulsknechten klappertandden en fluisterden: --Michielken! Heer, ontferm u onzer! Op het gerucht kwamen de zeventien vrienden bij, om het schouwspel te zien, en allen verschrikten toen zij, bij het zilveren licht van de maan, de treffende gelijkenis zagen van Michielken, den armen doode. En de gedaante zwaaide steeds met de bloedige voeten. Het was zijn zelfde vol en rond gezicht, doch verbleekt door den dood, en grimmig, sneeuwwit keek het dreigend toe, en aan de kin waren reeds de wormen aan 't knagen. Het spook, dat altijd met de bloedige voeten zwaaide, zei met holle stem tot Spelle, die op den rug lag te zuchten: --Spelle! provoost Spelle, word wakker! Maar Spelle verroerde zich niet. --Spelle, sprak het spook opnieuw, provoost Spelle, word wakker, of ik sleep u in den gapenden mond van de helle. Spelle sukkelde recht en riep jammerlijk, met de haren te berge van schrik: --Michielken! Michielken! heb medelijden! De poorters waren nader gekomen, doch Spelle zag niets anders dan de lichtjes hunner lanteernen, die hij voor oogen van duivelen nam. Zoo, ten minste, bekende hij later. --Spelle, vervolgde de schim van Michielken, zijt gij tot sterven bereid? --Tot sterven, neen, antwoordde de provoost, neen, messire Michielken, daar ben ik niet toe bereid, want ik wil vóór God niet verschijnen, beladen met zoo menigvuldige zonden. --Herkent gij mij? vroeg het spook. --God weze mij genadig, zuchtte Spelle; ja, ik herken u; gij zijt het spook van Michielken, den pasteibakker, die onschuldig stierf in zijn bed, ten gevolge van de pijnen der foltering; en de twee bloedige voeten zijn die, aan ieder derwelke ik een gewicht van vijftig pond deed hangen. Ha! Michielken, ontferm u mijner, schenk mij vergiffenis; die Pieter de Roose heeft mij in bekoring gebracht; hij bood mij vijftig gulden, en ik heb ze aanveerd, om uwen naam in het doodenboek te schrijven. --Wilt gij biechten? vroeg het spook. --Ja, messire, zeker wil ik biechten, alles bekennen en penitentie doen. Maar verweerdig u toch die duivelen te doen weggaan, die daar staan, bereid om mij te verslinden. Ik zal alles bekennen. Verwijder die oogen van vuur! Ik heb hetzelfde gedaan te Doornijk, met vijf onschuldige poorters, en ook te Brugge, met vier andere. Ik weet hunne namen niet meer, maar ik zal ze opzoeken en ze u zeggen, als gij wilt; elders nog heb ik insgelijks gezondigd, heer, en door mijn toedoen zijn negen en zestig onschuldige martelaren ten grave gedaald. ... Michielken, de koning moest geld hebben. Men had het mij laten weten, doch ik ook moest er hebben; het is te Gent, in den kelder, onder de vloersteenen, bij de oude Gravels, mijn echte moeder. Ik heb alles, alles gezegd; genade en ontferming! Doe de duivelen weggaan. Heere God! Heilige Maagd Maria, wees mijn voorspreekster; verwijder de vuren der helle! Ik zal alles verkoopen, alles aan de arme geven en mijn leven lang boetveerdigheid plegen. Uilenspiegel, ziende dat de menigte der toegeloopen poorters bereid was om hem ter zijde te staan, sprong van den wagen naar de keel van Spelle en wilde hem verworgen. Maar de pastoor kwam bij. --Laat hem leven, sprak hij, het is beter dat hij door beulshanden sterve dan door die van een spook. --Wat wilt gij er mee doen? vroeg Uilenspiegel. --Hem vóór den hertog beschuldigen en naar verdienste doen hangen, antwoordde de parochiepaap. Maar wie zijt gij? vroeg hij. --Ik ben, antwoordde Uilenspiegel, het masker van Michielken en een arme Vlaamsche vos, die terug naar zijn hol trekt, uit vreeze voor de Spaansche jagers. Intusschen nam Pieter de Roose in aller ijl de vlucht. En Spelle werd gevonnist en gehangen, en zijne goederen verbeurdverklaard. En de koning erfde. XXXIII. 's Anderen daags trok Uilenspiegel naar Kortrijk, langsheen den boord van de Leie, met heur helder gouden water. Jammerend volgde Lamme zijn vriend. Uilenspiegel zei tot hem: --Zucht gij nu weder, lafhertige ziele, voor de vrouw, die u een hoornen kroon op het hoofd zette? --Mijn vriend, antwoordde Lamme weemoedig, zij was mij altijd getrouw, en beminde mij genoegzaam, lijk ik ze te zeer beminde, mijn zoete Jezus. Eens dat zij naar Brugge gegaan was, kwam zij teenemaal veranderd terug. Sedertdien, als ik heur van liefde sprak, gaf zij mij tot antwoord: --Ik moet met u leven als eene vriendinne, doch anders niet. --Toen sprak ik, met den weemoed in mijn gebroken herte: --Liefste mijne, wij zijn getrouwd voor den Heer. Deed ik voor u niet alles wat gij wildet? Ging ik niet dikwijls gedost in een zwart linnen wambuis of een bombazijnen opperste kleed, om u, niettegenstaande de koninklijke ordonnantiën tegen de weelde, zijden en goudlakensche kleeren te laten dragen? Bemint ge mij dan niet meer, liefste? --Ik bemin u, sprak zij, volgens God en Zijne wetten, volgens de heilige voorschriften en de boetveerdigheid. Nochtans zal ik een deugdzame gezellin voor u wezen. --Met uwe deugdzaamheid heb ik niets te maken, antwoordde ik; u is het, die ik hebben wil, u, mijne vrouw! --Zij schudde het hoofd en vervolgde: --Ik weet, dat gij goed en braaf zijt; tot heden waart gij de kok in ons huis, om mij het koken en het braden te sparen; tot heden streekt gij onze lakens, kragen en hemden, omdat de ijzers mij te zwaar vielen; gij deedt de wasch, gij kuischtet het huis en de straat vóór de deur, om mij de minste vermoeienis te sparen. Thans wil ik werken in uwe plaats, doch verder niets, mijn vriend. --Ik geef daar niet om, antwoordde ik; ik zal als voorheen uwe kamenier, uwe strijkster, uwe keukenmeid, uwe waschvrouw, uw onderdanige slaaf wezen; maar schei toch geen twee herten en zielen, die maar één wezen uitmaken; breek den zoeten liefdeband niet, die ons zoo innig verbindt. --Het moet, antwoordde zij. --Laas! zeide ik, is het te Brugge, dat gij dit harde besluit hebt genomen? Zij antwoordde: --Ik heb gezworen voor God en Zijne santen. --Wie dan, riep ik uit, heeft u gedwongen te zweren uwe echtelijke plichten niet meer te volbrengen? --Hij, die den geest Gods in zich heeft en zich verweerdigt mij onder 't getal zijner boetelingen te tellen, sprak zij. --Van dat oogenblik hield zij op mijne vrouw te wezen, alsof zij de trouwe gezellin van een ander was. --Ik smeekte, plaagde, dreigde haar; ik weende en bad, doch tevergeefs. Op een avond, dat ik van Blankenberge terugkwam, alwaar ik gegaan was om de halfwinning van een mijner hofsteden te ontvangen, vond ik mijne vrouw niet meer in huis. Zij was onze halle ontvlucht; ongetwijfeld was zij mijne smeekingen moede, of was zij vergramd of droevig om mijn verdriet. --Waar mag zij nu wezen? En Lamme zette zich neer aan den boord van de Leie, met het hoofd in zijne handen, en keek naar het water. --Ha! mijne vriendin, sprak hij, wat waart gij teeder, poezel en lieftallig! Zal ik ooit een duifje vinden als gij? Stoverije van liefde, zal ik u nimmermeer proeven? Waar zijn uwe kussen, geurig als ortolanen; waar is uw mond, op denwelken ik uw zoenen plukte, als het bijtje den honig op de roze; waar zijn uw witte armen, die mij streelend omhelsden? Waar is uw kloppend hert, uw ronde boezem en die lieve huivering van uw aanbiddelijk lichaam, verlangend naar liefde? Doch waar zijn uwe golven van vroeger, frissche rivier, die uw nieuwe golfjes zoo blijde voortstuwt in 't gouden licht van de zon? XXXIV. De beide wandelaars kwamen voorbij het Petegemsche bosch; het was snikkend heet. Lamme sprak tot Uilenspiegel: --Ik braad; laat ons de schaduw opzoeken. --'t Kan mij niet schelen, antwoordde Uilenspiegel. Zij zetten zich neer in het bosch, op het gras, en zagen eenen troep herten voorbijrennen. --Kijk goed, Lamme, zei Uilenspiegel, die den haan zijner Duitsche bus overtrok. Daar zijn groote, oude herten, die hun gewei met negen takken fier in de lucht dragen; lieve reebokjes, die hunne schildknapen zijn, huppelen aan hunne zijde, bereid om hun van dienst te zijn met hun puntige horens. Zij gaan naar hun leger. Trek het rad van uwe bus over, lijk ik. Schiet. Het oude hert is gewond. Een reebokje is getroffen aan de bil; het vlucht. Laten wij het volgen totdat het valt. Doe lijk ik, loop, spring, vlieg.... --Mijn gekke vriend is wederom bezig, sprak Lamme, hij wil de herten te voet achternazetten. Beproef niet te vliegen zonder vleugelen, 't is verloren moeite. Gij zult ze niet krijgen. Ha! wat wreedaardige gezel! Meent gij, dat ik zoo vlug ben als gij? Ik zweet, mijn vriend; ik zweet en ik ga vallen van vermoeidheid. Als de houtvester u pakt, wordt gij gehangen. Herten zijn koningswild; laat ze loopen, mijn zoon, gij kunt ze toch niet krijgen. --Kom, sprak Uilenspiegel. Hoort gij het gerucht van zijn gewei in de bladeren? 't Is als eene hoos, die voorbijvliegt. Zie eens deze gebroken takken, de bladeren, waarmede de grond teenemaal bedekt is. Nu heeft het een nieuwen kogel in de bil; fluks eten wij het op. --Het is nog niet gebraden, zeide Lamme. Laat die arme dieren maar loopen. He! wat is het warm! Ge moogt mij gelooven: ik ga er bij vallen om nimmermeer op te staan. Doch eensklaps kwamen armzalig gekleede mannen, die wapenen droegen, te allen kanten te voorschijn uit het bosch. Blaffende honden renden de herten achterna. Vier mannen met woest uitzicht kwamen rond Lamme en Uilenspiegel staan en leidden hen naar eene plaats, te midden in het dichtst begroeide deel van het woud. Daar zagen zij vrouwen en kinderen, die daar gelegerd waren, en ook een groot getal mannen, allen op verschillende wijze gewapend met zweerden, met bussen, met voetbogen, met lansen, met spiesen, met ruiterspistolen. Toen Uilenspiegel hen zag, zei hij tot hen: --Gij schijnt hier in gemeenschap te leven om de vervolging te ontvluchten; zijt gij soms de Broeders van het Woud? --Wij zijn de Broeders van het Woud, antwoordde een grijsaard, die bij het vuur zat en eenige vogelen in eene braadpan liet bakken. Maar gij, wie zijt gij? --Ik ben uit het schoone Vlaanderenland vandaan, antwoordde Uilenspiegel, en ben schilder, boer, edelman, beeldhouwer, alles te gelijk. En door de wereld ga ik aldus, om het goede en het schoone te prijzen, en luidkeels te lachen en te spotten met alles wat dwaas en verkeerd is. --Als gij zoovele landen bereisd hebt, sprak de oude man, moet gij Schild en Vriend kunnen uitspreken, naar de wijs van de Gentenaren; zoo niet, zijt gij een valsche Vlaming en moet gij u tot sterven bereiden. Uilenspiegel sprak: --Schild en Vriend. --En gij, dikzak? vroeg de oude man tot Lamme, welk bedrijf voert gij uit? Lamme antwoordde: --Mijne landerijen, pachthoeven, cijnzen en messeniën opeten, mijn echtelijke vrouw zoeken, en mijn vriend Uilenspiegel in alle oorden en plaatsen opvolgen. --Als gij ook zooveel gereisd hebt, sprak de oude man, moet gij weten hoe die van Weert, in Limburg, worden geheeten? --Ik weet het niet, was 't antwoord van Lamme, maar kunt gij mij den naam niet zeggen van den ellendigen deugniet, die mijne vrouw overreede heur huis te verlaten? Zeg mij zijn naam, en dadelijk ga ik hem vermoorden. De oude man antwoordde: --In deze wereld bestaan twee dingen, die nimmermeer wederkomen, eens dat zij weg zijn: te weten het verteerde geld, en de onverschillig geworden vrouw, die den huize ontvlucht is. Toen wendde de oude man zich tot Uilenspiegel en stelde hij hem ook deze vraag: --En gij, weet gij niet hoe die van Weert, in Limburg, worden geheeten? --De rogstekers, wat in hunne streek onttooveraars van roggen bediedt. --Kunt gij ook zeggen waarom? --Een levende rog, gevallen uit de kar van een vischverkooper, lag zoodanig te spartelen op den weg, dat eenige oude wijven ze voor den duivel namen. "Laat ons den parochiepaap halen om den duivel uit de rog te verbannen", zeiden zij. De pastoor bezweerde de rog, en nam ze mede naar huis, alwaar hij ze kookte, ter eere van die van Weert. Mocht het Gode behagen hetzelfde lot te bescheren aan den bloedigen koning! Intusschen hoorde men, in het bosch, 't geblaf van de honden weerklinken. De gewapende mannen liepen het woud in, en riepen luidkeels om het wild schrik aan te jagen. --Het zijn de dieren, die ik achternagezet heb, zeide Uilenspiegel. --Wij zullen ze opeten, sprak de oude man. Maar zeg mij nog: hoe noemt men die van Eindhoven, in Limburg? --De pinnemakers, antwoordde Uilenspiegel. Eens was de vijand vóór de poort hunner stede, en zij grendelden die vast met eenen wortel. De ganzen kwamen en begonnen gulzig in den wortel te pikken, en de vijand rukte Eindhoven binnen. Maar ijzeren bekken zullen het wezen, die de pinnen zullen vaneen pikken, achter dewelke men het vrije geweten wil kerkeren. --Als God met ons is, wie kan tegen ons zijn? antwoordde de oude man. Uilenspiegel sprak: --Hondengeblaf, mannengeschreeuw en gebroken takken: het stormt in het woud. --Is hertenvleesch lekkere spijze? vroeg Lamme, terwijl hij de stoverije bekeek. --Het geroep der drijvers komt nader en nader, zei Uilenspiegel tot Lamme; de honden zijn nabij. Wat gedonder! Het hert! het hert! uit den weg, mijn vriend! Foei! wat leelijk beest, het heeft mijn dikken vriend ten gronde geworpen, te midden van potten, pannen, mooren, ketels en stoverije. Waanzinnig van schrik, gaan de vrouwen en meidekens op den loop. Maar gij bloedt, mijn vriend? --Gij lacht, nietdeug, sprak Lamme. Ja, ik bloed, het dier heeft mij met de horens eenen stoot op mijn achterste gegeven. Zie, mijne hooze is gescheurd, en mijn vel insgelijks, en al die lekkere stoverije ten gronde! Zie, ik verlies zooveel bloed, dat mijne kous er gansch mee besmeurd is. --Dat hert is een knap chirurgijn, het heeft U van eene geraaktheid gered, antwoordde Uilenspiegel. --Foei, hertelooze deugniet die ge zijt, sprak Lamme verwijtend. Doch ik zal U niet meer volgen. Hier blijf ik, te midden van deze goede mannen en vrouwen. Hoe kunt ge toch zoo schaamteloos wezen, ongevoelig te zijn voor mijne smerten, alswanneer ik u volg op de hielen, als een hondje, door sneeuw, door vorst, door hagel en wind en, als het heet is, mijne ziel door mijn vel zweet? --Wees gerust, 't is niet erg. Leg een oliekoekje op uwe wonde, het zal een gebakken pleister zijn, antwoordde Uilenspiegel. Maar weet gij hoe die van Leuven worden geheeten? Gij weet het niet, mijn arme vriend? Hewel, ik zal het u zeggen, maar gij moogt niet meer schreien. Men heet ze de koeienschieters: want eens waren ze zoo onnoozel naar weerlooze koeien te schieten, die zij voor vijandelijke soldaten aanzagen. Wat ons betreft, wij schieten naar de Spaansche bokken, hun vleesch stinkt als de pest, maar hun vel is goed om trommelen van te maken. En die van Thienen? Weet gij het? Ook al niet? Zij hebben den glorierijken naam van kwekkers. Want bij hen vliegt, op Sinksen, in de groote kerk, een eendvogel van het oksaal naar het autaar, en dat is de beeltenis van hunnen Heiligen Geest. Leg eenen heete koek op uwe wonde. Het zal niet erg zijn, want ik zie dat gij, zonder een woord te vertellen, de mooren en stoverije opraapt, die het hert omver gesmeten heeft. Uw moed behoort vooral thuis in de keuken. Gij steekt het vuur opnieuw aan, brengt den soepketel terug op zijne drie palen, en houdt u zorgvuldig bezig met de kook. Weet gij waarom er vier wonderen te Leuven zijn? Neen? Ik zal het u zeggen. Ten eerste, omdat de levenden er onder de dooden gaan, want St.-Michielskerk is gebouwd dicht bij de poort van de stad. Haar kerkhof ligt op den berm der wallen; ten tweede, omdat de klokken er buiten de torens hangen, gelijk men aan St.-Jacobskerk ziet, waar een groote klok en een kleine klok zijn; daar de kleine in den toren niet meer kon geplaatst worden, heeft men ze buiten gehangen. Ten derde, omdat de autaren buiten de kerk staan, want de gevel van St.-Jacobskerk lijkt op een autaar. Ten vierde, ter oorzake van den Toren-zonder-Nagels, omdat de torenspits van Ste-Geertrui van steen gemaakt is en niet van hout, en dat men in steenen geene nagelen slaat, behalve in het hert van den bloedigen koning, dat ik boven aan de groote poort van Brussel zou willen spijkeren. Maar, gij luistert niet. Hebt gij zout in het eten gedaan? Weet gij waarom die van Dendermonde de vuurpannen heeten? Omdat, toen eens een jonge prins in de afspanning de Wapens van Vlaanderen moest komen vernachten, de baas niet wist hoe hij het bed warm zou krijgen, want hij had geene vuurpan. Hij deed het bed verwarmen door zijne dochter, die, zoodra zij den prins hoorde bovenkomen, ijlings de vlucht nam, en de prins vroeg waarom men de pan uit het bed had genomen. God believe dat koning Philippus, in een gloeienden ijzeren trommel gestoken, tot vuurpan diene voor het leger van Astarte. --Laat mij gerust, zeide Lamme; ik lach met u, met uwe vuurpannen, met uwen Toren-zonder-Nagels, met uwe Astarte en met al de flauwe kul, die gij verkoopt. Trek mij niet af van mijne sausen. --Pas op, sprak Uilenspiegel. Het geblaf houdt niet op, het komt dichter en dichter, de honden huilen, de trompetten weerschallen. Pas op voor het hert. Op die woorden nam Lamme de vlucht, en Uilenspiegel riep hem nog achterna: --Hoort gij de jachthorens? --'t Is niets, Lamme, kom terug bij uwe stoverije, sprak de oude man. 't Zijn de honden, die hun deel van het wild krijgen; het hert is dood. --Dat zal ons een lekkeren maaltijd bezorgen, sprak Lamme. Ik hoop wel dat gij mij zult nooden, ter oorzake van de moeite, die ik mij geef voor ulieden. De saus van de vogelen zal lekker zijn, maar ze kraakt toch een weinig. Dat kan ook niet missen, want de vogelen zijn in het zand gevallen, als die groote duivel van een hert op mij kwam gestormd, en mijn wambuis en mijn vel al te zamen aan stukken trok. Maar zeg eens, vreest gij de houtvesters niet? --Wij zijn al te talrijk, sprak de oude man; zij zijn bevreesd en verontrusten ons niet. Ook de serjanten, beulsknechten en rechters laten ons met vrede. De inwoners van de steden zien ons geerne, want wij doen hun geen kwaad. Wij zullen hier nog eenigen tijd leven in vrede, ten ware het Spaansche leger ons omsingelde. Mocht dat gebeuren, zoo zouden wij, grijsaards, jonge mannen, vrouwen, dochteren, knapen en meidekens, ons leven duur verkoopen, en liever nog doodden wij elkander, dan duizend folteringen te lijden door de hand van den bloedigen hertog. Uilenspiegel sprak: De tijd is voorbij, dat men den gruwzamen beul te lande bestreed. 't Is op zee, dat wij zijne macht moeten fnuiken. Gaat naar den kant van de Zeeuwsche eilanden, over Brugge, Heist en Knokke, langs het duin. --Wij bezitten geen duit, spraken zij. Uilenspiegel antwoordde: --Hier zijn duizend karolussen vanwege den prins. Gaat voort langsheen de waterloopen, vaarten, stroomen en rivieren; als gij schepen ziet met het merk J-H-S, dat een uwer het gezang des leeuweriks nabootse. Een hanengekraai zal U antwoorden. En gij zult wezen bij vrienden, bij soldaten van 't vrije geweten. --Wij zullen het doen, zeiden de mannen. De jagers, gevolgd door de honden, verschenen weldra, en trokken met koorden het doode hert achter zich. Toen zetten allen zich neer rond het vuur. Zij waren wel zestig in getal, mannen, vrouwen en kinderen. Het brood werd uit de weitasschen gehaald, de messen uit de scheeden getrokken. Het hert werd aan stukken gesneden, gestroopt, geruimd, en met het kleinere wild aan het braadspit gestoken. En, na den maaltijd, zag men Lamme tegen eenen boom zitten snorken, met het hoofd op de borst. Toen de avond gevallen was, trokken de Broeders van het Woud in holen onder den grond om te slapen, en Lamme en Uilenspiegel deden hetzelfde. Gewapende mannen hielden de wacht rond het kamp. En Uilenspiegel hoorde de droge bladeren onder hunne voeten kraken. En 's anderen daags morgens ging hij henen met Lamme, terwijl die van het kamp zeiden tot hem: --God zegene u; wij gaan naar de zee. XXXV. Te Harelbeke vernieuwde Lamme zijnen voorraad oliekoeken. Hij vond ze zoo lekker, dat hij er zeven en twintig zelf opat en dertig in zijnen korf stak. Uilenspiegel droeg zijne vogelkooien in de hand. Rond den avond kwamen zij te Kortrijk, alwaar zij afstapten in de afspanning de Bie, bij Gillis Vanden Ende, die aan zijne deur kwam, zoodra hij het gezang des leeuweriks hoorde. Daar leefden zij als vischjes in 't water. Toen de weerd de brieven des prinsen gezien had, stelde hij Uilenspiegel vijftig karolussen ter hand voor den Zwijger; bovendien wilde hij niets voor den kalkoen, dien hij opgediend had, noch voor den dubbelen klauwaard, waarmede hij hem rijkelijk besproeide. Ook verwittigde hij hem, dat er spionnen van den Bloedraad in Kortrijk rondliepen, weshalve hij en zijn gezel goed op hunne tong moesten letten. --Wij zullen ze wel herkennen, zeiden Lamme en Uilenspiegel. De zonne neigde ten Westen en vergulde de gevelspitsen der huizen; de vogelen zongen hun avondgebed; de vrouwen praatten op de zulle harer deuren; de kinderen stoeiden in het stof en Uilenspiegel en Lamme dwaalden op goed-valle-'t-uit door straten en stegen. Eensklaps sprak Lamme: --Ik heb aan Gillis Vanden Ende gevraagd of hij geene vrouw gezien had, die op de mijne geleek--ik gaf hem zoo goed als ik kon de beschrijving van heur bekoorlijk gezicht--en hij zei mij dat, bij Stevenijne, op den Brugschen steenweg, in den Regenboog, buiten de stad, alle avonden een groot getal vrouwen bijeenkomen. Ik trek er aanstonds naar toe. --Ik zal u daar komen vinden, sprak Uilenspiegel. Ik wil de stad eens afzien; als ik uwe vrouw tegenkom, zal ik ze dadelijk bij u zenden. Vergeet niet, dat de baas u voor raad heeft gegeven op uwe tong te passen, zoo gij aan uw leven houdt. --Wees gerust, sprak Lamme. Uilenspiegel wandelde op zijn gemak rond de stad; de zonne ging onder en de avond viel snel. Uilenspiegel kwam in een eenzame steeg. Daar hoorde hij kunstig op de vedel spelen; toen hij nadergekomen was, zag hij van verre een witte gedaante, die hem riep, doch wegvluchtte en steeds op de vedel speelde. Maar Uilenspiegel liep sneller dan zij; hij haalde heur in, greep ze vast en wilde heur aanspreken; maar zij legde heure hand, die naar benzoë rook, op zijnen mond. --Zijt gij gemeene burger of edelman? vroeg zij. --Ik ben Uilenspiegel. --Zijt gij rijk? --Rijk genoeg om een hemelsch genot te betalen, niet genoeg om mijne ziel af te koopen. --Hebt gij geen peerd, dat gij te voet gaat? --Ik had een ezel, antwoordde Uilenspiegel, maar ik heb hem op stal gelaten. --Hoe komt het dat gij alleen, zonder vrienden of dienaren, rondzwerft in een vreemde stede? --Omdat mijn vriend zijnerzijds ergens ronddwaalt lijk ik mijnerzijds, nieuwsgierige schoone. --Ik ben geenszins nieuwsgierig, antwoordde zij. Is hij rijk, uw vriend? --Ja, hij is rijk, doch in vet, sprak Uilenspiegel. Maar hebt gij haast gedaan met mij te ondervragen? --Ik heb gedaan, zeide zij, laat mij nu. --U laten? sprak hij, 't was precies alsof men tot Lamme, als hij honger heeft, zou zeggen eene pateel ortolanen te laten staan. Van u wil ik eten. --Maar gij hebt mij nog niet gezien, zeide zij. En zij opende eene lanteerne, die plotseling heur aangezicht verlichtte. --Hoe schoon! sprak Uilenspiegel. Ho! wat schoone lichtbruine huid, wat zachte oogen, wat roode mond, wat liefelijk lichaam! Alles zij mijn! --Alles, sprak zij. En zij bracht hem bij Stevenijne, op den Brugschen steenweg, in den Regenboog. Uilenspiegel zag daar een groot getal meidekens, die aan den arm schijfjes droegen van een andere kleur dan die van heur bombazijnen kleed. De gezellinne van Uilenspiegel had een zilverlakensch schijfje op een goudlinnen kleed. En al de meidekens bezagen heur met afgunst. Bij het binnenkomen had zij de bazinne eenen wenk gegeven, maar Uilenspiegel had het niet bemerkt: zij zetten zich getweeën neder en dronken. --Weet gij, sprak zij, dat wie mij eens beminde, voor eeuwig mijn is? --Schoone, welriekende deerne, sprak Uilenspiegel, het ware mij een heerlijk festijn eeuwig uwe genuchten te smaken. Eensklaps zag hij Lamme in eenen hoek zitten, met een tafeltje voor zich, waarop eene keers, eene hesp en een pot bier stonden; hij had het zeer druk om zijne hesp en zijn bier te verdedigen tegen twee meidekens, die met alle geweld met hem wilden eten en drinken. Toen Lamme zijn vriend Uilenspiegel gewaar werd, kwam hij voor hem staan en sprong wel drie voet hoog van blijdschap. --God zij geloofd, sprak hij, omdat Hij mij mijnen vriend Uilenspiegel teruggeeft! Bazinne, breng ons te drinken! Uilenspiegel trok zijne tasch uit en sprak: --Te drinken tot dit op is! En hij deed zijne karolussen rinkelen. --Leve God! sprak Lamme, die hem gezwind de tassche uit de hand trok, ik ben 't die betaal, maar gij niet! Deze tassche is mijn! Uilenspiegel wilde met geweld zijne tassche terugnemen, doch Lamme hield ze stevig vast. Terwijl zij met elkander vochten, de een om de tassche te houden, de andere om ze terug te nemen, sprak Lamme stille tot Uilenspiegel: --Luister: serjanten in huis ... ze zijn gevieren ... in een kleine kamer met drie meidekens.... Twee buiten voor u, voor mij.... Heb willen weggaan ... ben belet geworden.... De deerne met heur goudlinnen kleed is eene verklikster ... Stevenijne, ook verklikster! Terwijl zij met elkander vochten, luisterde Uilenspiegel goed naar Lamme en riep hij: --Mijne tasch terug, dieper! --Gij zult ze niet hebben, sprak Lamme. En zij vatten elkander bij den nek, bij de schouderen en rolden ten gronde, terwijl Lamme stille alles zeide tot Uilenspiegel wat deze diende te weten. Maar de baas uit de Bie kwam eensklaps binnen met zeven mannen, die hij niet scheen te kennen. Hij kraaide als de haan en Uilenspiegel floot als de leeuwerik. Toen de baas Uilenspiegel en Lamme samen aan 't vechten zag, vroeg hij tot Stevenijne: --Wat zijn dat voor twee rabauwen? Stevenijne antwoordde: --Truwanten, die men niet slecht zou doen van elkander te scheiden, in stede van hen hier al dat gedruisch te laten maken, vóór zij naar 't galgeveld trekken. --Als hij zich vermeet ons te scheiden, sprak Uilenspiegel, hameren wij met zijnen kop op de vloersteenen. --Ja, op de vloersteenen, bevestigde Lamme. --De baas komt ons redden, fluisterde Uilenspiegel tot Lamme. De baas, die eene of andere geheimenis ried, wierp zich tusschen de vechters. Lamme zei hem in der haast deze woorden in 't oor: --Komt gij ons redden? Hoe dat? De baas gebaarde dat hij Uilenspiegel duchtig bij de ooren trok, en fluisterde hem toe: --Zeven voor u ... sterke mannen, beenhouwers.... Ik ga weg ... te zeer gekend in de stad.... Als ik weg ben, is 't tijd van te beven den klinkaard.... Alles aan stukken slaan.... --Goed, zeide Uilenspiegel, die zich oprichtte en den baas eenen schop gaf. Maar de baas gaf hem eenen schop terug en eenen slag daarbij. En Uilenspiegel zei hem: --Gij slaat dapper, kameraad. --Ja, ze vallen als hagelsteenen, niet waar, antwoordde de baas, die meteen vlug de tassche uit Lamme's handen rukte en ze aan Uilenspiegel teruggaf. --Daar, rabauw, sprak hij, trakteer mij, nu gij terug in 't bezit van uw goed zijt. --Zuip maar op, schandalige dieper, antwoordde Uilenspiegel. --Hoor eens hoe stout hij is, sprak Stevenijne. --Zoo stout als gij schoon zijt, lievelinge, antwoordde Uilenspiegel met een spottenden glimlach. Nu, Stevenijne was diep in de zestig en had een gezicht als eene mispel, doch 't was nu geel van toorn en gramschap. In 't midden stond een neus, die geleek op den bek van een uil. Zij had oogen lijk die van een vrek, zonder glans van min of van vriendschap. Twee lange, puntige tanden staken uit haren mageren mond met zijn dunne, kleurlooze lippen. En een groote roode vlek bemorste hare linkerwang. De meidekens lachten, spotten met haar en zeiden: --Lievelinge, lievelinge, geef hem te drinken!--Hij zal u kussen en streelen.--Hoelang is het geleden, dat gij samen voor de eerste maal paardet?--Pas op, Uilenspiegel, zij gaat u verscheuren.--Bezie hare oogen, zij flikkeren, maar 't is van haat en niet van liefde.--Zou men niet zeggen, dat zij lust heeft tot bijten?--Wees niet bevreesd.--Al de vrouwen, die oprecht beminnen, doen zooals zij.--Zij wil slechts uw goed.--Zie eens hoe 't lachen haar in goede luim heeft gebracht! En, inderdaad, Stevenijne lachte, doch knipoogde intusschen tot Gilline, de deerne met heur goudlinnen kleed. De baas dronk, betaalde en vertrok. De zeven beenhouwers deden teeken van verstandhouding tot de serjanten en tot Stevenijne. Een van de zeven maakte een gebaar om te bedieden, dat hij Uilenspiegel voor een onnoozele hield en dat hij hem leelijk ging beethebben. En in Uilenspiegel's oor zeide hij, terwijl hij spottend de tong uitstak naar Stevenijne, die lachte en heure tanden liet zien: --'t Is van te beven den klinkaard! Vervolgens, naar de serjanten wijzend, sprak hij luidop: --Lieve hervormde, wij zijn allen met u, trakteer ons met eten en drinken. En Stevenijne lachte van plezier en stak ook heure tong uit naar Uilenspiegel, toen deze met zijnen rug naar heur was gekeerd. En Gilline, de deerne met heur goudlinnen kleed, stak insgelijks heure tong uit naar Uilenspiegel. En de meidekens zeiden tot elkander: --Ziet die verklikster, die den Spanjaard aanhangt en die, door heure schoonheid, meer dan zeven en twintig hervormden naar de wreede pijnbank en naar den nog wreederen marteldood bracht. Zie, Gilline is buiten zich zelve van vreugde; zeker denkt ze aan het geld, dat zij als aanbrengster krijgt,--de eerste honderd karolusgulden op de nalatenschap der slachtofferen. Maar zij lacht niet, want zij denkt er aan, dat zij met Stevenijne moet deelen. En allen, serjanten, beenhouwers en meidekens, staken hunne tong uit om te spotten met Uilenspiegel. En Lamme zweette water en bloed; hij was van gramschap zoo rood als de kam van een haan, doch hij wilde niet spreken. --Komaan, trakteer ons met eten en drinken, zeiden de beenhouwers en de serjanten. --Wel, sprak Uilenspiegel, terwijl hij zijne karolussen opnieuw deed rinkelen, geef ons te eten en te drinken, beminnelijke Stevenijne, geef ons te drinken in glazen, die klinken. Op die rede lachten de meidekens opnieuw en stak Stevenijne heure scherpe tanden weer uit. Maar ze ging toch naar de keuken en naar den kelder, en ze kwam terug met hesp, met worsten, met pannekoeken van zwarte pensen en met klinkaards: dat zijn glazen met een voet, aldus geheeten omdat zij klinken lijk de beiaard, als men ze tegeneen stoot. Uilenspiegel zei toen: --Dat zij eten, die honger hebben, en drinken, die dorst hebben! En serjanten, meidekens, beenhouwers, Gilline en Stevenijne klapten in de handen en trapten met de voeten. Ieder zette zich neer waar hij plaats vond: Uilenspiegel, Lamme en de zeven beenhouwers aan de groote eeretafel, de serjanten en de meidekens aan twee kleine tafelen. En men at en men dronk met een luidruchtig geknauw, tot zelfs de twee serjanten, die buiten stonden en die door hunne gezellen werden binnengeroepen om deel te nemen aan het festijn. En uit hunne gordeltasschen zag men koorden en kettingen steken. Stevenijne liet hare tanden zien, en grinnikend sprak zij: --Niemand zal hier uitgaan, vóór ik betaald ben. En al de deuren ging zij vast doen; en de sleutelen stak zij in heure tassche. Gilline stak heur glas omhoog en sprak: --Laat ons drinken, de vogel is gevangen! Bij die rede zeiden twee meidekens, Gena en Greta, tot heur: --Gaat gij dien ook al ter dood brengen, wreedaardige beulin? --Laat mij gerust, zei Gilline, laat ons drinken! Maar de twee meidekens wilden niet klinken met heur. En Gilline nam heure vedel en zong: Op de vedel zing ik geerne, Op de vedel nacht en dag. Ik ben de dartele deerne Die leef van minnegelag. Venus mijn heupen maakte, Vlammend als van een elf; Wit zijn mijn schouders, de naakte, Mijn lijf is de godheid zelf. Laat uit den buidel klinkelen Kronen met hellen klank. Laat een goudstroom ruischen en rinkelen Geel om mijn voeten blank. Ik ben van Eva's geslachte, Door Satan, den feilen held. Geen vreugdbron lokt uw gedachte Die niet in mijn herte welt. 'k Ben koud en gloeiend samen, Teeder, wankel, of stil, Flauw, lauw, heet in 't verzamen, Willig, man, naar uw wil. Zie mijn schoonheid veil, mijn blikken, Mijn oogen, blauw en rood, Mijn lachjes, tranen en snikken, En zoo ge 't zoekt, den Dood. Op de vedel zing ik geerne, Op de vedel nacht en dag. Ik ben de dartele deerne Die leef van minnegelag. En terwijl Gilline zong, was ze zóó bevallig, zóó betooverend schoon, dat al de mannen, serjanten, beenhouwers, Lamme en Uilenspiegel, verteederd, glimlachend, als overwonnen, sprakeloos bleven zitten. Eensklaps schoot Gilline in een luiden schaterlach en, Uilenspiegel beziende, sprak ze: --Zóó is 't dat men vogelen vangt! En heure tooverkracht was verdwenen.... Uilenspiegel, Lamme en de zeven sterke beenhouwers bezagen malkander. --Nu, gaat ge mij betalen? sprak Stevenijne, gaat ge mij betalen, messire Uilenspiegel, die teert en smeert met het geld van de predikantjes? Lamme wilde spreken, doch Uilenspiegel deed hem zwijgen en zei tot Stevenijne: --Ik ben niet gewoon op voorhand te betalen. --Dan zal ik mij naderhand doen betalen op uwe nalatenschap, zeide Stevenijne. --Hyena's leven van lijken, antwoordde Uilenspiegel. --Ja, sprak een van de serjanten, die twee diepers hebben 't geld van de predikanten genomen: meer dan driehonderd karolusgulden. Daar zal een goede stuiver voor Gilline afmogen. Deze zong: Zoek elders zoeter blikken, Neem alles, mijn lief genoot, Vreugden, kussen, en snikken, En, zoo ge 't wilt, den Dood. En toen riep ze, grijnslachend: --Laat ons drinken! De serjanten antwoordden: --Laat ons drinken! --Bij God! zei Stevenijne, laat ons drinken! De deuren zijn vast, de vensteren zijn van stevige ijzeren staven voorzien: de vogelen zijn gevangen; laat ons drinken! --Laat ons drinken! zei Uilenspiegel. --Laat ons drinken! zei Lamme. --Laat ons drinken! zeiden de zeven beenhouwers. --Laat ons drinken! zeiden de serjanten. --Laat ons drinken! zei Gilline, die de snaren heurer vedel tokkelde. Ik ben schoon, laat ons drinken! Den aartsengel Gabriël zou ik vangen in de netten van mijn lied! --Laat ons dan maar drinken, riep Uilenspiegel. Breng wijn op, om het feest te bekronen, en wèl van den besten! Dat onze dorstige lichamen van het hoofd tot de voeten doortrokken wezen van het vurige sap van den wijngaard! --Laat ons drinken! sprak Gilline, een grondeling, als gij, is den heekt wel een hap weerd. Stevenijne bracht bottels wijn op. De serjanten en de meidekens zaten samen, en dronken en zwolgen. De zeven beenhouwers, die aan de tafel van Lamme en Uilenspiegel zaten, smeten van hunne tafel naar die van de meidekens hespen, worsten, pannekoeken en bottels, die zij vingen in de vlucht, gelijk de karpers boven het water naar de vliegen snappen. En Stevenijne liet heure scherpe tanden zien en grijnslachte, en wees naar de pakken keersen van vijf in het pond, die boven den toog hingen. Het waren de keersen van de meidekens. Vervolgens sprak zij tot Uilenspiegel: --Men gaat naar den brandstapel met eene vetkeers in de hand; wilt gij er reeds eene hebben? --Laat ons drinken! zei Uilenspiegel. --Laat ons drinken! zeiden de zeven. Gilline sprak: --Evenals die van eenen zwaan, dien de dood nabij is, flikkeren Uilenspiegel's oogen lijk perelen. --Perelen, die wij voor de verkens zullen smijten, sprak Stevenijne met wrok in het herte. --Nu, dit ware zoo ongewoon niet: er zijn meer zeugen, die perelen dragen; laat ons drinken! antwoordde Uilenspiegel. --Wat zoudt gij zeggen, vervolgde Stevenijne, als men u op de pijnbank legde en daarna uwe tong met een gloeiend ijzer doorboorde? --Dat ik dan beter zou kunnen schuifelen: Laat ons drinken! antwoordde Uilenspiegel opnieuw. --Ge zoudt zooveel praat niet maken als gij gehangen werdt, sprak Stevenijne, en uwe lievelinge zou komen zien hoe gij het stelt. --Ja, sprak Uilenspiegel, maar ik weeg nogal zwaar, en licht kon het gebeuren, dat ik op uw goddelijk wipneusje bonsde: laat ons drinken! --Wat zoudt gij zeggen zoo gij gekortoord werd, en op het voorhoofd en op den schouder met eenen sleutel gebrandmerkt? --Ik zou zeggen, dat men een verkeerd beest heeft genomen, antwoordde Uilenspiegel, en dat men, in stee van met de zeug Stevenijne, met den beer Uilenspiegel bezig is: laat ons drinken! --Mits gij van al die lieve dingen niet houdt, sprak Stevenijne, zult gij gebracht worden op de galeien des konings, en daar gevierendeeld worden. --Wel, sprak Uilenspiegel, dan zullen mijne vier deelen in de zee gesmeten worden om den haaien te dienen tot voedsel, en wat zij overlaten is voor u, mijn hertje: laat ons drinken! --Eet liever, sprak zij, eet liever deze keersen, zij zullen u dienstig zijn in de helle, om uw eeuwige verdoemenis te verlichten. --Ik zie klaar genoeg om uw lichtenden snoet te onderscheiden, o slecht gebrande zeug, hernam Uilenspiegel. Eensklaps sloeg hij met den voet van zijn glas op de tafel, daarbij bootste hij, met de handen, 't gerucht na, dat de tapijtsiers maken als zij wolle op eene horde uitkloppen, doch hij deed het stilletjes en zei op de maat: --'t Is van te beven den klinkaard! In Vlaanderen was dit het teeken, dat de drinkers kwaad werden. Op dit teeken werd gemeenlijk alles kort en klein geslagen in de huizen met roode lanteerne. Uilenspiegel dronk, tikte met zijn glas op de tafel en sprak: --'t Is van te beven den klinkaard! En de zeven deden als hij. Allen hielden zich stille: Gilline verbleekte, Stevenijne scheen verrast en onthutst. De serjanten vroegen tot elkaar: --Zouden die zeven met hen zijn? Maar de beenhouwers knipoogden om hen gerust te stellen, terwijl zij gedurig luider en luider zeiden met Uilenspiegel: 't Is van te beven den klinkaard! 't Is van te beven den klinkaard! Stevenijne dronk mee, om zich een hert onder den riem te steken. Toen sloeg Uilenspiegel met de vuist op de tafel, op de maat van de tapijtsiers, die wolle kloppen; de zeven deden als hij: glazen, kruiken, schalen, pinten en bekers begonnen te dansen, stieten tegen elkander, braken, sprongen van den eenen kant weder recht om van den anderen weer neder te vallen. En altijd weerklonk meer en meer dreigend en vervaarlijk, het krijgszuchtig en eentonig referein: --'t Is van te beven den klinkaard! --Laas! zuchtte Stevenijne, zij gaan hier alles aan stukken slaan! En de schrik deed heure scherpe tanden nog langer uitsteken dan gewoonte. En, van woede en grammoedigheid begon het bloed van de zeven en van Lamme en Uilenspiegel meer en meer te koken. En, zonder hun eentonig en dreigend gezang te staken, namen al die van Uilenspiegel's tafel hunne glazen en bekers en braken zij dezelve op de tafel, op de maat der tapijtsiers. Vervolgens zetten zij zich te peerd op hunne stoelen en trokken zij hunne kruismessen uit. En zij maakten zulk een gedruisch met hun lied, dat al de ruiten van het huis aan 't rinkelen gingen. Vervolgens stormden zij, als uitzinnige duivelen, op hunne stoelen, rond de kamer en om de tafelen, terwijl zij aanhoudend riepen: --'t Is van te beven den klinkaard! En bevend van schrik stonden de serjanten toen recht en haalden zij hunne koorden en kettingen uit. Maar de beenhouwers en Lamme en Uilenspiegel staken hunne kruismessen in de scheeden, grepen hunne stoelen in de hand, zwaaiden ermede als knuppels, liepen aldus de kamer rond en sloegen, in't wilde, alles aan stukken en brokken. Alleen de meidekens werden ontzien, doch huisraad, schapraaien, ruiten en pinten, glazen en schalen, bottels en flesschen werden aan stukken geslagen, ook de serjanten kregen ruimschoots hun deel, altijd op de maat van de tapijtsiers, die wolle kloppen: --'t Is van te beven den klinkaard! 't Is van te beven den klinkaard! Intusschen had Uilenspiegel eenen vuistslag gegeven op Stevenijne's neus en hare sleutels uit heure tassche genomen, en nu wilde hij met alle geweld haar heure keersen doen eten. De schoone Gilline krabde, als eene verschrikte kattin, met heure nagelen aan deuren, ramen, ruiten en vensteren, om ergens een uitweg te vinden. Vervolgens ging zij, bleek als de dood, in eenen hoek op heure hurken zitten, met heure vedel vóór zich, alsof deze heur had moeten beschermen. De zeven en Lamme zeiden tot de verschrikte meidekens: --U zullen wij geenerlei leed doen. En, geholpen door heur, bonden zij, met koorden en kettingen, de serjanten, die beefden als riet en niet dorsten wederstaan, daar zij wel voelden, dat de beenhouwers--die de weerd uit de Bie onder de sterksten gekozen had--hen met hunne kruismessen in stukken hadden gekapt. En, naarmate Uilenspiegel met geweld Stevenijne keersen deed eten, sprak hij: --Deze is voor de pijne der galge; deze voor de kortooring; nog eene voor de brandmerking; deze hier voor de tongboring; kom, hier nog twee dikke vette voor de galeien des konings en voor de vierendeeling; deze is voor uwe spelonk van spionnen; deze is voor uwe deerne met heur goudlinnen kleed; en al deze hier voor mijn eigen rekening. En de meidekens proestten van 't lachen, als ze Stevenijne hoorden niezen van gramschap en zagen hoe zij bovenmatige pogingen inspande om de keersen uit te spuwen. Maar te vergeefs, want heur mond was te vol. Uilenspiegel, Lamme en de zeven anderen hielden niet op met zingen op maat: --'t Is van te beven den klinkaard! Vervolgens scheidde Uilenspiegel uit, en deed hij hun teeken het referein zachtjes te mompelen. Zulks deden zij, terwijl hij tot de serjanten en meidekens sprak: --Als een uwer zich vermeet om hulp te roepen, wordt hij onmiddellijk gekeeld. --Gekeeld! bevestigden de beenhouwers, --Wij zullen zwijgen, maar doe ons geen leed, Uilenspiegel, zeiden de meidekens. Doch Gilline, die met uitpuilende oogen, met toegebeten tanden, op de hurken in heuren hoek zat, kon niet spreken en prangde heure vedel tegen heure borst. En de zeven murmelden altijd op maat: --'t Is van te beven den klinkaard! Stevenijne wees met den vinger naar de keersen, die in haren mond staken, om te bedieden dat zij ook zwijgen zou. De serjanten beloofden zulks insgelijks. Uilenspiegel vervolgde zijne rede en sprak: --Gij zijt hier allen in onze macht; 't is donker, de nacht is gevallen, wij zijn hier dicht bij de Leie, in dewelke men lichtelijk verdrinkt, vooral als men daartoe door flinke gasten wordt geholpen. --De poorten van Kortrijk zijn lang reeds gesloten. Als de nachtwacht het gedruisch gehoord heeft, zal zij zich niet verroeren, want zij is er te lui voor. Ook meent zij, dat het goede Vlamingen zijn, die blijde drinken en zingen bij 't gerinkel van bottels en glazen. Houdt u dus koest en luistert naar de bevelen van uwe meesters. Toen vroeg hij tot de zeven: --Gaat gij naar Petegem bij de Geuzen? --Ja; wij hebben onze toebereidselen gemaakt, zoodra wij hoorden, dat gij naar de stad kwaamt. --Van daar gaat gij naar de zee? --Ja, zeiden zij. --Kent gij onder die serjanten een of twee, die men zou mogen loslaten, om ons te dienen? --Ja, zeiden ze, twee, Nicolaas en Judocus, die nimmer de arme hervormden hebben vervolgd. --Wij zijn getrouw! riepen Nicolaas en Judocus. Toen sprak Uilenspiegel: --Hier hebt gij twintig karolusgulden, tweemaal meer dan gij hadt ontvangen als eerloozen prijs uwer aanklacht. Plotseling riepen de vijf andere: --Twintig gulden! Voor twintig gulden willen wij ook den prins dienen. De koning betaalt slecht. Geef ons enkel de helft van die som, en wij vertellen aan den rechter al wat gij wilt. De beenhouwers en Lamme herhaalden gezamenlijk, met een dof gemurmel: --'t Is van te beven den klinkaard! 't Is van te beven den klinkaard! --Opdat gij uwe tong niet zoudt voorbijklappen, sprak Uilenspiegel, zullen de zeven u gekneveld en gebonden naar Petegem brengen, bij de Geuzen. Gij zult tien gulden hebben als gij op zee zult zijn; op die manier zijn wij zeker, dat de keuken van 't kamp u bijhoudt. Als gij dient als dappere soldaten, krijgt gij uw deel van de buit. Als gij beproeft te ontsnappen wordt gij gehangen. Als gij ontsnapt, om de koorde te ontloopen, valt gij gewis op het mes. --Wij dienen, die ons betaalt, zeiden zij. Lamme en de zeven sloegen op de tafels met scherven van potten en pinten en bekers, en spraken: --'t Is van te beven den klinkaard! 't Is van te beven den klinkaard! --Gilline, Stevenijne en drie deernen zult gij insgelijks medenemen, vervolgde Uilenspiegel. Als een van heur poogt te ontsnappen, naait gij ze in eenen zak en smijt ze in de Leie. --Hij heeft mij niet gedood, kreet Gilline, uit heuren hoek springend en met heure vedel zwaaiend. En zij zong: Bloedig was de gedachte Die nog mijn hart ontstelt. Ik ben van Eva's geslachte Door Satan, den fellen held. Stevenijne en de anderen zetten een gezicht alsof zij in tranen gingen uitbarsten. --Vreest niets, mijne liefsten, sprak Uilenspiegel, gij zijt zoo zoet en zoo zacht, dat men u overal zal minnen, vieren en streelen. Bij elke bemachtiging, door onze legers gedaan, krijgt gij ook uw deel van den buit. --Ik, ik zal niemendal krijgen, ik ben reeds te oud, sprak Stevenijne krijtend. --Eén stuiver daags zult gij krijgen, sprak Uilenspiegel, want gij zult de dienaresse dezer vier schoone deernen wezen. Gij zult heure rokken, kleeren en hemden wasschen. --Ik, Heere God? riep zij. Uilenspiegel antwoordde: --Lang genoeg hebt gij heure meesteresse gespeeld, lang genoeg hebt gij rijkelijk geleefd op heur lijf, terwijl gij ze in armoede en ontbering liet sukkelen. Nu moogt gij schreeuwen en ruchelen, 't is vergeefs. Zooals ik zeg, zal geschieden. Daarop schoten de vier meidekens in eenen schaterlach; ze begonnen met Stevenijne te lachen en zeiden, terwijl zij spottend de tong naar heur uitstaken: --Elk zijne beurt op de wereld. Wie had dat gedacht van de gierige Stevenijne? Zij zal voor ons werken als onze dienstmeid. Gezegend zij onze heer, gezegend zij Uilenspiegel! Vervolgens zei Uilenspiegel tot de zeven beenhouwers en tot Lamme Goedzak: --Ledigt de wijnkelders, neemt al het geld; het zal dienen tot het onderhoud van Stevenijne en de vier meidekens. --Zij knarsetandt, de gierige Stevenijne, zeiden de meidekens. Gij waart hard jegens ons, nu is men het ook jegens U. Gezegend zij onze heer, gezegend zij Uilenspiegel! En de drie deernen wendden zich tot Gilline: --Gij waart heure dochter, heure broodwinster, zeiden zij, met heur deeldet gij de vruchten van uw eerloos spionbedrijf. Zoudt gij ons nog durven slaan en beleedigen, met uwe goudlinnen kleeren? Voor ons koesterdet gij niets dan verachting, omdat wij maar bombazijn droegen. Als gij zoo schoon gekleed waart, was het alleen met den prijs van het bloed uwer slachtofferen. Wij zullen heur kleed van heur lijf rukken, opdat zij onze gelijke zou wezen. --Dat zal ik niet dulden, sprak Uilenspiegel. En Gilline vloog hem om den hals en sprak blijde: --Gezegend zijt gij, die mij spaart van den dood en niet duldt dat ik leelijk weze! En de afgunstige meidekens bezagen Uilenspiegel en spraken tot elkander: --Hij is zot van haar, evenals de anderen. Gilline nam heure vedel en zong een liedeken van vurige minne. De zeven vertrokken naar Petegem, langsheen de Leie, en leidden de serjanten en de meidekens mede. Onderweg murmelden zij: --'t Is van te beven den klinkaard! 't Is van te beven den klinkaard! Met den dageraad kwamen zij nabij het kamp. Zij zongen als de leeuwerik en het gekraai van den haan antwoordde hun. De meidekens en de serjanten werden van dichtbij bewaakt. Edoch, den derden morgen werd Gilline dood gevonden: in heur hert stak een groote naald. Stevenijne werd door de drie meidekens beschuldigd en gebracht voor den bentkapitein, zijne tiendeniers en serjanten, in verschaar vergaderd. Daar bekende zij, zonder dat men heur op de pijnbank moest leggen, dat zij Gilline gedood had uit afgunst op heure schoonheid en uit woede, omdat de deerne heur zonder mededoogen als eene dienstmeid behandelde. En Stevenijne werd gehangen en vervolgens begraven in het bosch. Gilline werd ook begraven, en men las de gebeden der dooden over heur liefelijk lichaam. Doch de twee serjanten Judocus en Nikolaas, dien Uilenspiegel de les had gespeld, waren vóór den kastelein van Kortrijk verschenen, want het gedruisch, het geweld en de plundering moesten door hem gestraft worden, daar het huis van Stevenijne in de kasselrij, buiten den bijvang der stad Kortrijk lag. Nadat zij aan den kastelein het gebeurde hadden verteld, zeiden zij hem met de innigste overtuiging en de nederigste oprechtheid: --De moordenaars van de predikanten zijn geenszins Uilenspiegel en zijn trouwe vriend Lamme Goedzak, die maar naar den Regenboog gekomen waren om zich te vermaken. Zij hebben zelfs reispassen van den hertog en wij hebben die met eigen oogen gezien. De twee schuldigen zijn twee kooplieden van Gent, een magere en een heel dikke, die naar Frankrijk getogen zijn, nadat zij alles aan stukken hebben geslagen bij Stevenijne, dewelke zij medegenomen hebben met heure vier meidekens, voor hun pleizier. Wij hadden ze wel bij den kraag gepakt, doch daar waren zeven beenhouwers in het kot, van de sterksten der stad, die voor de booswichten aantrokken. Zij hebben ons allen gekneveld en ons maar losgelaten als zij verre in Frankrijk waren. Hier ziet gij nog het merk van de koorden. De vier andere serjanten zijn achter hunne hielen, en wachten op versterking, om de hand op hen te leggen. De kastelein gaf hun elk twee karolussen en een nieuw kleed, als belooning voor hun trouwe en eerlijke diensten. Vervolgens schreef hij naar den raad van Vlaanderen, naar de schepenbank van Kortrijk en naar andere vierscharen om hun kond te doen, dat de ware moordenaars ontdekt geweest waren. En hij legde de zaak uiteen van 't begin tot het einde. Dat deed al die van den Raad van Vlaanderen en van de smalle vierscharen sidderen en beven. En de kastelein werd om zijne scherpzinnigheid geloofd en geprezen. En Uilenspiegel en Lamme gingen ongehinderd op den weg van Petegem naar Gent, langsheen den oever der Leie; van deze laatste stede zouden zij zich begeven naar Brugge, alwaar Lamme zijn vrouw hoopte weder te vinden, en naar Damme, alwaar Uilenspiegel reeds had willen zijn, om Nele te zien, die treurig leefde bij de uitzinnige Katelijne. XXXVI. Sedert lang werden er, in het land van Damme en in de omstreken, afschuwelijke gruweldaden gepleegd. Meidekens, jonge knapen, oude mannen, die met geld naar Gent, Brugge of andere steden of dorpen van Vlaanderen waren gegaan, werden dood gevonden op den weg, naakt als pieren, den hals doorgebeten met zulke lange en scherpe tanden, dat het nekbeen van allen gebroken was. De geneesheeren en de chirurgijns-baardemakers verklaarden, dat het tanden waren van een grooten wolf. --Dieven waren ongetwijfeld gekomen na den wolf, en hadden den slachtofferen geld en kleederen afgenomen, zeiden zij. Verscheidene aanzienlijke poorters, die zich kloekmoedig zonder geleide op weg hadden begeven, verdwenen zonder dat men wist wat zij geworden waren, behalve dat men nu en dan eens een landbouwer, die 's morgens naar zijn akker ging, wolvesporen vond in zijn kouter, terwijl zijn hond met de pooten de aarde openkrabde en een armzalig, naakt lijk ontblootte, waarop men, in den nek of onder het oor, de tanden van den wolf zag, en menigwerf ook in de beenen, doch altijd van achteren. En altijd was het nekbeen gebroken. De ontstelde boer ging dan schielijk kennis geven van zijne akelige vondst aan den baljuw, die met zijn griffier-crimineel, twee schepenen en een chirurgijn-baardemaker, ter plaatse kwam, waar het lijk des vermoorden lag. Na een neerstig en zorgvuldig onderzoek, lukte het hun soms, als het gezicht niet afgeknaagd was door de wormen, den stand, zelfs den naam en den toenaam van den verslagene te ontdekken. Doch ze waren ten zeerste verwonderd, dat de wolf, die uit honger slechts menschen aanvalt, nooit het kleinste stuk uit het lijk had gebeten. En die van Damme waren met schrik bevangen en dorsten 's nachts zonder goed geleide niet meer uitgaan. Eindelijk toch werden verscheidene kloekmoedige soldaten uitgezonden om den wolf op te sporen, met bevel hem te zoeken, bij dag en bij nacht, in het duin, langsheen de zee. Toen waren ze omtrent Heist, in het groot duin. De nacht was gevallen. Een der soldaten, vol vertrouwen op zijne kracht, wilde hen verlaten, om alleen op zoek te gaan, gewapend met zijne bus. De anderen lieten hem gaan, overtuigd als zij waren dat hij, een kloekmoedig en goed gewapend soldaat, den wolf zou dooden, als deze zich dorst laten zien. Toen hun gezel vertrokken was, staken zij een groot vuur aan, bij hetwelk zij zich zetten te spelen met dobbelsteenen, en brandewijn te drinken. En van tijd tot tijd riepen zij luide: --Nu, kameraad, kom maar terug; de wolf heeft schrik; kom, drink eenen slok. Doch hij antwoordde niet. Eensklaps hoorden zij een grooten schreeuw, als 't gereutel van een man, die gekeeld wordt, en terstond liepen zij naar den kant van denwelken het geschreeuw kwam. En zij riepen: --Verweer u kloekmoedig, wij komen u ter hulp! Maar 't duurde tamelijk lang, voordat zij hunnen makker vonden, want sommigen vermeenden, dat de kreet uit het dal, anderen dat hij van de hoogste duin was gekomen. Toen zij dal en duin met hunne lanteernen goed afgezocht hadden, vonden zij eindelijk hunnen gezel, van achteren gebeten in den arm en in het been en met gebroken nek, lijk de andere slachtofferen. Hij lag op den rug, met zijn zweerd in de toegenepen hand; zijne bus lag op het zand. Naast hem waren drie afgesneden vingeren, die de zijne niet waren, en die zij meedroegen. Zijne gordeltasch was hem ontnomen. Zij namen het lijk van hunnen gezel op de schouderen; zijn flink zweerd en zijn dappere bus droegen zij insgelijks mede, en, grammoedig en jammerend, droegen zij het lijk naar het baljuwschap, alwaar de baljuw het ontving, bijgestaan door zijnen griffier-crimineel, door twee schepenen, alsmede door twee chirurgijns. De afgesneden vingeren werden onderzocht en bevonden als zijnde die van eenen ouderling, dewelke van geenerlei ambacht kon zijn, want zij waren dun en fijn, en de nagelen lang, lijk die van rechters en geestelijken. 's Anderen daags gingen de baljuw, de schepenen, de griffier, de chirurgijns en de soldaten naar de plaats, waar de arme doode gebeten was, en zij zagen bloeddroppelen op het gras, en stappen die gingen tot aan de zee, waar zij ophielden. XXXVII. Het was in den tijd der rijpe druiven, de vierde dag van de Wijnmaand, als wanneer men te Brussel, na de hoogmis, van op Sint-Nicolaastoren, zakken okkernoten te grabbel smijt. Des nachts werd Nele gewekt door kreten, die kwamen van de straat. Zij zocht Katelijne in de kamer, maar vond ze niet. Zij liep naar beneden en opende de deur, en Katelijne kwam haastiglijk binnen en sprak: --Red mij! red mij! De wolf! de wolf! En Nele hoorde, van verre in het veld, een akelig, schor gehuil. Sidderend stak zij al de lampen en keersen aan, die zij vond. --Wat is er gebeurd, Katelijne? vroeg zij, heur in de armen drukkend. Katelijne zette zich neer op eenen stoel, en, met verwilderde oogen, zeide zij, terwijl zij de keersen aanstaarde: --Dat is de zonne, die de booze geesten verdrijft. De wolf, de wolf huilt in de verte. --Maar, zeide Nele, waarom zijt gij uit uw bed gekomen, waar gij warm laagt, om koorts op te doen in de vochtige najaarsnachten? En Katelijne sprak: --Hansken schreeuwde daar even als de nachtuil; en ik heb de deur opengedaan. En hij zei tot mij: "Drink den tooverdrank"; en ik dronk. Hansken is schoon. Doe het vuur weg. Toen bracht hij mij dicht bij de vaart en zeide hij mij: "Katelijne, ik zal u de zevenhonderd karolussen teruggeven, gij zult ze geven aan Uilenspiegel, zoon van Klaas. Hier zijn twee karolussen voor u, koop er een kleed mee, weldra zult gij er duizend hebben".--"Duizend, sprak ik, mijn beminde, dan zal ik rijk zijn".--"Gij zult ze hebben, sprak hij. Maar zijn er in Damme geene vrouwen of meidekens, die nu zoo rijk zijn als gij dan zult wezen?"--"Ik weet het niet", antwoordde ik. Ik wilde heure namen niet zeggen, uit vreeze dat hij ze zou beminnen. Toen zeide hij mij: "Tracht dit te weten te komen en zeg mij heure namen als ik terugkom". ...Het was koud, de mist hing over de weide, droge takjes vielen van de boomen op den weg. En de maan glom, en er waren lichtjes op het water van de vaart. Hansken zeide mij: "'t Is nacht van de weerwolven; dezen nacht mogen alle schuldige zielen uit de helle komen om op de wereld te wandelen. Gij moet driemaal het teeken des kruises met de linkerhand maken en roepen: "Zout! zout! zout!" dat het zinnebeeld is van onsterfelijkheid; en zij zullen u geenerlei leed doen". En ik zei: "Ik zal doen wat gij wilt, Hansken, mijn geliefde".--Hij omhelsde mij en sprak: "Gij zijt mijn gade".--"Ja", sprak ik. En bij zijn zoete woorden viel een hemelsch geluk als een balsem over mijn lichaam. Hij kroonde mij met rozen en sprak: "Gij zijt schoon". En ik zeide hem: "Gij ook zijt schoon, Hansken, mijn geliefde, met uw fijne kleederen van groene panne met gouden belegsels, met uw lange struisveeren, die wuiven op uw toque en met uw bleek gezicht, dat lijkt op de branding der zee. En als de meidekens van Damme u zagen, zouden allen achter u loopen, om u uw herte te vragen; maar gij moogt het slechts geven aan mij, Hansken".--Hij sprak: "Tracht te weten te komen wie de rijksten zijn, haar fortuin is voor u". Toen vertrok hij, na mij verboden te hebben hem te volgen of te vergezelschappen. Bibberend van koude, nat van den mist, bleef ik staan, terwijl ik de twee karolussen in mijne hand deed rammelen, toen eensklaps een wolf met groenen muil en lange lischblaren in zijn wit haar, den oever van de vaart opklom en naar mij kwam. Ik riep: "Zout! zout! zout!" en maakte driemaal het teeken des kruises, doch daar scheen hij geenszins schrik voor te hebben. En ik liep uit al mijne macht, al schreeuwend, terwijl hij achter mij huilde, en ik hoorde het klapperend geluid zijner tanden achter mij, en eenmaal dit zóó dicht tegen mijne schouderen, dat ik dacht dat hij mij vastgrijpen ging. Maar ik liep gauwer dan hij. Tot mijn groot geluk kwam ik aan den hoek van de Reigerstraat den nachtwacht met zijne lanteerne tegen. "De wolf! de wolf!" riep ik. "Wees niet bevreesd, sprak de nachtwacht tot mij, ik zal u naar huis leiden, uitzinnige Katelijne". En ik voelde dat zijne hand, die de mijne vasthield, insgelijks beefde. En hij ook was bevreesd. --Maar reeds heeft hij weer moed gevat, sprak Nele. Hoor, daar zingt hij met slepende stemme: "De klok slaat tien, tien slaat de klok!" En hij draait met zijnen ratel. --Doe het vuur weg, sprak Katelijne; mijn hoofd brandt. Kom terug, Hansken, mijn liefste! En Nele keek droevig naar Katelijne; en zij bad Onze-Lieve-Vrouwe, de Heilige Moeder Gods, dat zij het vuur der uitzinnigheid uit heur hoofd zou wegnemen; en zij weende over heur. XXXVIII. Te Bellem, aan den oever van de Brugsche vaart, kwamen Uilenspiegel en Lamme eenen ruiter tegen, met drie haneveeren op zijn vilten hoed, en die spoorslags naar Gent reed. Uilenspiegel zong als de leeuwerik en de ruiter hield zijn peerd in, en antwoordde met Kanteklaar's helder gekraai. --Brengt gij tijdingen mede, onstuimige ruiter? vroeg Uilenspiegel. --Gewichtige tijdingen, antwoordde de ruiter. Op raadgeving van mijnheer de Châtillon, die in Frankrijk admiraal is, heeft de prins kaperbrieven uitgegeven; buiten de vaartuigen van Emden en Oost-Friesland, worden allerwegen oorlogsschepen uitgerust. De dappere mannen, die de brieven ontvingen, zijn: Adriaan van Bergen, heer van Dolhain; de baron de Montfaucon, Lodewijk van Brederode; Albrecht van Egmond, zoon van den gehalsrechte en geen verrader lijk zijn broeder; Berthold Enthens van Mentheda, de Fries; Adriaan Menningh, Hembyse, de trotsche, vurige Gentenaar, alsmede Jan Brock. ... De prins heeft heel zijn vermogen gegeven, over de vijftigduizend gulden. --Ik heb er vijfhonderd voor hem, sprak Uilenspiegel. --Draag ze naar de zee, sprak de ruiter. En hij reed weg op een draf. --Hij geeft heel zijn vermogen, zeide Uilenspiegel. Wij, wij hebben slechts ons lijf en geven het geerne. --En heet gij dat niets, vroeg Lamme, en zullen wij altijd leven tusschen rooven en moorden? Oranje is ten gronde. --Ja, sprak Uilenspiegel, ten gronde evenals de eik; maar met eikenhout bouwt men schepen voor de vrijheid! --Tot zijn profijt, sprak Lamme. Maar, nu alle gevaar verdwenen is, konden wij ezelen koopen, dunkt mij. Ik zit nog al geerne op mijn gemak als ik reis, en ben geen liefhebber van veeren op mijne voetzolen. --Wij zullen langooren koopen, zeide Uilenspiegel; die kunnen wij steeds verkoopen zonder verlies. Zij trokken naar de merkt en kochten er twee schoone ezelen met het noodige tuig. XXXIX. Schrijlings op hunne rijdieren gezeten, kwamen zij te Oostkamp, alwaar een groot bosch is, hetwelk aan de vaart paalt. Op zoek naar lommer en naar liefelijke geuren, traden zij er in, zonder iets anders te zien dan lange dreven, die in alle richtingen naar Gent, Brugge, Zuid- en Noord-Vlaanderen liepen. Eensklaps sprong Uilenspiegel van zijnen ezel. --Ziet gij daar niets? Lamme sprak: --Ja, ik zie iets. En bevend vervolgde hij: --Mijne vrouw, mijn goede vrouw! Zij is het, mijn vriend. Ha! ik zal naar heur niet kunnen loopen. Wie had ooit gedacht, dat ik heur aldus zou terugvinden? --Waarover klaagt gij? sprak Uilenspiegel. Zij is schoon, zoo half naakt, in dat uitgebekt neteldoeksch wambuis, dat heur vel zoo liefelijk doet uitkomen. Die vrouw is te jong, zij kan de uwe niet wezen. --Mijn vriend, sprak Lamme, zij is het, mijn vriend; ik herken ze. Draag mij, ik kan niet meer gaan. Wie had dit van heur gedacht? Alzoo dansen, in Egyptische deerne verkleed, zonder schaamte! Ja, zij is het; zie maar heur schoone beenen, heur tot den schouder ontbloote armen, heur ronde lichtbruine borsten, die half uitkomen uit heur neteldoeksch wambuis. Zie eens hoe zij dien grooten hond plaagt met een rood vlaggetje, en hoe hij er naar toe springt. --'t Is een Egyptische hond, zeide Uilenspiegel; die soort hoort niet te huis in de Nederlanden. --Of het een Egyptische hond is, weet ik niet juist.... Maar zij is het.... Ha! mijn vriend, ik sta het niet langer uit. Zij licht heur kleed nog hooger op, om heur ronde beenen nog hooger te laten zien. Zij lacht om heur witte tanden te toonen, en schatert om den klank heurer zoete stem te laten hooren. Zij opent heur wambuis van boven en werpt zich achterover. Ha! die zwanenhals, die bloote schouderen, die heldere en stoutmoedige oogen! Ik loop er naar toe! En hij sprong van zijnen ezel. Doch Uilenspiegel hield hem tegen en sprak: --Dat meideken is uwe vrouw niet. Wij zijn omtrent een kamp van Egyptenaren. Pas op. Ziet gij den rook tusschen de boomen opstijgen? Hoort gij 't geblaf van de honden? Zie maar: hier zijn er eenigen, die ons bezien en misschien lust gevoelen om ons te bijten. Laat ons terugkeeren, Lamme. --Ik wil niet terugkeeren, sprak Lamme, die vrouw is de mijne; zij is uit Vlaanderen vandaan lijk wij. --Waanzinnige blinde! zei Uilenspiegel. --Maar ik ben niet blind, sprak Lamme. Ik zie ze, half naakt, dansen, lachen en joelen met dien hond. Zij gebaart mij niet te zien. Maar ik verzeker u dat zij ons ziet. Thijl! Thijl! zie, de hond werpt zich op heur en smijt ze ten gronde, om het roode vlaggetje te hebben. En zij valt met een smertvollen kreet. En eensklaps vloog Lamme er naar toe, zeggende: --Mijne vrouw, mijne vrouw! Waar hebt gij zeer, mijne liefste? Waarom berst gij in eenen schaterlach uit? Uw oogen staan verwilderd in uw hoofd. En hij kuste, streelde heur, en sprak: --Dat geboortevlekje, dat gij onder den linkerboezem hadt, zie ik niet! Waar is het? Zoudt gij mijne vrouw niet wezen? God van den hoogen hemel! En zij hield op met lachen. Eensklaps riep Uilenspiegel: --Pas op, Lamme. En Lamme keerde zich om, en zag een grooten duivel van een Egyptenaar met een mager gezicht vóór zich staan, die bruin was als peperkoek. Lamme raapte zijnen stok op, stelde zich te weer en riep: --Ter hulp, Uilenspiegel! Uilenspiegel was daar met zijn kruismes. De Egyptenaar zei hem in het Hoogduitsch: --Gieb mir Geld, einige Thaler. --Zie, sprak Uilenspiegel, het meideken gaat schaterlachend henen en keert zich gedurig om, opdat men heur volge. --Gieb mir Geld, sprak de man. Betaal uwe minnarijen. Wij zijn arm en willen u geen kwaad. Lamme gaf hem eenen karolus. --Welk bedrijf voert gij uit? vroeg Uilenspiegel. --Alle bedrijven, antwoordde de Egyptenaar: zeer bedreven in de goochelkunst, doen wij wonderbare en bovennatuurlijke toeren. Wij spelen op de tamboerijn en dansen Hongaarsche dansen. Onder ons zijn er, die schoone vogelkooien maken en anderen die roosters verveerdigen om vleesch op te braden. Doch allen, Vlamingen als Walen, zijn bevreesd voor ons en jagen ons weg. Daar wij niets kunnen verdienen, zijn wij wel gedwongen, groenten, vleesch en kiekens bij de boeren te stelen, vermits zij ons die niet willen geven of laten verdienen. Lamme vroeg hem: --Van waar komt dat meideken, dat zoo goed op mijne vrouw trekt? --Dat is de dochter van onzen hoofdman, antwoordde de zwerver. Vervolgens zeide hij stiller, als iemand, die vreest dat men hem zou afluisteren: --Zij werd door God getroffen met minnekwaal en kent niets van de vrouwelijke eerbaarheid. Zoodra zij eenen man ziet, wordt zij blijgeestig en minziek, en lacht zij gedurig. Zij is weinig van zeggen; langen tijd meenden wij dat zij doof was. 's Nachts blijft zij in alleenigheid vóór het vuur; soms zit zij te weenen, of zonder reden te lachen, en wijst zij naar heuren buik, waar zij zeer heeft, naar zij zegt. 's Zomers, rond het middaguur, na het eten, is ze 't ergst gefolterd door heure kwaal. Dan gaat ze, schier teenemaal naakt, dansen omtrent het kamp. Zij wil niets anders dragen dan kleederen van gaas of van neteldoek, en 's winters hebben wij alle moeite om heur een opperste kleed van geitenlaken te doen omslaan. --Maar, sprak Lamme, heeft zij dan geen enkelen vriend om haar te beletten aldus aan een iegelijk heur lichaam ten beste te geven? --Neen, sprak de man, zij geeft geenerlei vriend, want als de wandelaars, die zij tot zich lokt, heur waanzinnige oogen zien, krijgen zij meer schrik dan liefde voor heur. Die dikke man was tamelijk stout, sprak hij, naar Lamme wijzend. Lamme fronste de wenkbrauwen, bij die toespeling op zijne dikte. --Laat hem maar zeggen, Lamme; 't is de sprot, die kwaad spreekt van den walvisch. --Gij zijt spotziek, dezen morgen, sprak Lamme. Doch zonder te luisteren, vervolgde Uilenspiegel tot den zwerver: --Wat doet zij, als anderen zoo stout zijn als mijn vriend Lamme? De Egyptenaar antwoordde droefgeestig: --Dan heeft zij genot en profijt. Zij die heur krijgen, betalen hun pleizier, en het geld dient om heur te kleeden en ook tot de behoeften der grijsaards en vrouwen. --Zij gehoorzaamt dus aan niemand? vroeg Lamme. De bruine man antwoordde: --Laat hen, die God treft, hun zin doen. Aldus beduidt hij zijnen wil. En zijn wil is onze wet. Uilenspiegel en Lamme vervolgden hunnen weg naar Brugge. En de Egyptenaar ging ernstig en fier terug naar het kamp. En het meideken danste, schaterlachend, in een opene plaats van het bosch. XL. Onderweg sprak Uilenspiegel tot Lamme: --Wij hebben reeds schrikkelijk veel geld uitgegeven: wij hebben huurlingen aangeworven, den serjanten eene belooning gegeven, een karolus aan dat Egyptisch meideken geschonken; voeg daarbij de ontelbare oliekoeken, die het u beliefde zonder ophouden zelf te eten, liever dan er éénen te verkoopen. Nu, niettegenstaande het verzet van uwen buik, wordt het hoog tijd dat wij ons met minder generen. Geef mij uw geld: ik zal de gemeenschappelijke beurs houden. --Ik wil wel, sprak Lamme. Hem de beurs langend, sprak hij: --Laat mij evenwel niet sterven van honger; want bedenk toch: dik en struisch als ik ben, moet ik kloek en overvloedig voedsel hebben. Dat is goed voor u, die mager en schraal zijt, van onbekommerd te leven, onverschillig of gij eten vindt of niet, lijk de planken op de kaaien, die leven van regen en lucht. Doch ik, dien de lucht en de regen hongerig maken, ik hoef andere festijnen. --Gij zult ze hebben, die festijnen, maar 't zullen festijnen zijn van een deugdzame vasten. De best gevulde buiken zijn daartegen niet bestand; zij nemen langzamerhand af en maken de zwaartste mannen als een vlinder zoo licht. En weldra zal men Lamme, mijnen vriend, genoegzaam ontvet, zien loopen als een hert, --Laas! sprak Lamme, zou dit voortaan mijn armzalig lot moeten wezen? Ik heb honger, mijn vriend, en zou willen eten. De avond viel. Zij kwamen te Brugge langs de Gentpoort. Zij toonden hunne passen. Toen zij een halven stuiver voor zich en twee stuivers voor hunne ezelen hadden betaald, traden zij de stad binnen. Lamme dacht gedurig aan de woorden van Uilenspiegel en was diep nedergeslagen. --Zullen wij haast avondmalen? sprak hij. --Ja, antwoordde Uilenspiegel. Zij stapten af in de Meermin, afspanning, die van verre kennelijk was door de gouden meermin, die, als windwijzer, bovenop den trappengevel stond. De beide wandelaars brachten hunne ezelen op stal, en Uilenspiegel bestelde brood, bier en kaas voor hun avondmaal. De weerd grijnslachte bij het opdienen van dien schamelen maaltijd. Lamme at met lange tanden, en zag vertwijfeld naar Uilenspiegel, die het oudbakken brood en de te jonge kaas binnenspeelde alsof hij ortolanen at. En Lamme dronk zijn dun bier zonder genoegen. Uilenspiegel lachte in zich zelven als hij hem zoo jammerend zag zitten. En daar was nog iemand, die lachte in het binnenhof van de afspanning, en die van tijd tot tijd den neus voor het venster kwam steken. Uilenspiegel zag dat het eene vrouw was, die heur aangezicht verborg. In den waan dat het een oolijke dienstmaagd was, hield hij er zich niet verder mede bezig, te meer daar hij, naar Lamme kijkend, zag dat zijn vriend bleek, treurig en troosteloos was ter oorzake van zijne tegengewerkte liefde voor lekkere spijzen en dranken. Hij kreeg medelijden met hem en meende voor zijn gezel een pannekoek met pensen, eene pateel ossenvleesch met boonen of een ander warm gerecht te bestellen, toen de weerd binnenkwam en beleefdelijk sprak, met zijne muts in de hand: --Als die doorluchtige heeren een beter avondmaal wenschen, moeten zij maar spreken en zeggen wat hun zal believen. Lamme sperde de oogen wijd open en den mond nog wijder, en bezag Uilenspiegel met angstige onrust. Deze antwoordde: --Reizende werklieden hebben geen gouden karolussen te vereten. --Toch gebeurt het somtijds, sprak de baas, dat zij niet weten wat zij bezitten.... En, naar Lamme wijzend, vervolgde hij: --Die goede tronie is er twee andere weerd. Wat zouden die doorluchtige heeren gelieven te eten en te drinken? een pannekoek met vette, lekkere hesp? Soezels?--wij hebben er dezen avond gereedgemaakt. Krakelingen, een kapoen, die zoo malsch is dat hij smelt in den mond? Geurige karbonaden met saus, bereid met de vier specerijen? Antwerpsche dobbelen knol, Brugsche dobbele kuite, Leuvenschen wijn bereid naar de wijs van Bourgondië? En dit alles zonder een duit te betalen. --Breng dan maar alles op, sprak Lamme. Weldra stond de tafel gedekt en schepte Uilenspiegel er oprecht vermaak in den armen Lamme bezig te zien, die, hongeriger dan ooit, beurtelings alle gerechten aanviel: den pannekoek, de soezels, den kapoen, de hesp, de karbonaden, en heele stoopen dobbelen knol, dobbele kuite en Leuvenschen wijn, bereid naar de wijs van Bourgondië, door zijn keelgat zond. Toen Lamme zijne bekomst had, blies hij lijk een walvisch van genoegen; en hij keek rondom zich op de tafel om te zien of er niets meer te peuzelen viel. En zorgvuldig snoepte hij de brokken der krakelingen. Hij noch Uilenspiegel hadden het lieve gezichtje gezien, dat in het binnenhof, glimlachend voor de ruiten kwam lonken. De baas had warmen wijn opgebracht, die met kaneel en Madeira-suiker gekookt was. En de beide vrienden dronken en zongen. Bij de slaapklok, vroeg de baas of zij ieder naar hun groote, schoone kamer wilden gaan. Uilenspiegel zeide, dat een klein kamertje voldoende was voor hun tweeën. De baas antwoordde: --Kleine kamerkens heb ik niet; gij zult elk eene heerenkamer hebben, zonder een duit te betalen. En, inderdaad, hij bracht hen naar rijk gestoffeerde kamers met prachtige meubelen. In die van Lamme stond een groot bed. Uilenspiegel, die veel gedronken had en viel van den vaak, liet hem slapen gaan en deed als hij. 's Anderen daags, rond den middag, trad hij in de kamer zijns vriends en vond hem nog in zijne koets aan 't ronken. Naast hem lag een fijn geborduurde beugeltasch. Hij opende die en zag dat ze met gouden karolussen en zilveren oortjes gevuld was. Hij schudde Lamme om hem wakker te maken; deze schoot uit zijn slaap, wreef zich de oogen en, ongerust rondom zich kijkend, vroeg hij: --Mijne vrouw? Waar is mijne vrouw? En, naar de ledige plaats naast zich in het bed wijzend, sprak hij: --Straks was ze daar nog. Hij sprong vervolgens uit zijn bed en keek opnieuw overal rond, in alle hoeken en kanten der kamer, in de alkoof, tot in de schapraaien. Stampvoetend herhaalde hij: --Mijne vrouw? Waar is mijne vrouw? De baas kwam boven, op 't gerucht dat hij maakte. --Deugniet, riep Lamme, den weerd bij de keel grijpend, deugniet, waar is mijne vrouw? Wat hebt gij gedaan met mijne vrouw? --Driftige kerel, zeide de baas, uwe vrouw? Welke vrouw? Gij zijt hier alleen gekomen. Ik weet niet wat ge vertelt. --Ha! hij weet het niet, hij weet het niet, sprak Lamme, die opnieuw al de hoeken en kanten der kamer afzocht. Laas! Daar, in mijn bed, was zij dezen nacht, als in den schoonen tijd onzer liefde. Ja, waar zijt ge, mijn hertje? En, de beurze ten gronde smijtend, vervolgde hij: --'t Is uw geld niet, dat ik hebben moet; 't is u, 't is uw liefelijk lichaam, uw schoonen boezem, 't is uw hert, mijne welbeminde! O, genuchten des hemels, zult gij nooit meer terugkomen? Ik had er mij aan gewend te leven zonder u te zien, te leven zonder liefde, mijn hertediefje. En nu verlaat gij mij opnieuw, na mij uw zoete kussen te hebben laten smaken. Maar ik zal het besterven! Mijne vrouw! Waar is mijne vrouw? En hij lag te snikken ten gronde. Doch eensklaps vloog hij naar de deur; hij stormde de trap af, en liep in zijn hemd de afspanning door, tot op de straat, al roepend: --Mijne vrouw? waar is mijne vrouw? Maar hij kwam dadelijk terug, want de straatjongens jouwden hem uit en smeten met steenen naar hem. En Uilenspiegel zeide tot hem: --Kleed u, Lamme, en wees niet wanhopend, gij zult ze terugzien, vermits gij ze heden gezien hebt. Zij mint u nog immer, vermits zij bij u is teruggekomen, vermits zij het waarschijnlijk is, die het lekkere maal van gisteravond en de heerenkamers betaald, en deze volle beurze op het bed gelegd heeft. De assche zegt mij, dat dit het werk niet is van een ontrouwe vrouw. Ween niet meer, en laat ons gaan voor het heil van den grond onzer vaderen. --Laat ons te Brugge blijven, zei Lamme; ik zal heel de stad afloopen, en zal ze wel vinden. --Gij zult ze niet vinden, daar zij zich voor u verbergt, sprak Uilenspiegel. Lamme vroeg inlichtingen aan den baas, doch deze wilde niets zeggen. En zij togen naar Damme. Onderwege sprak Uilenspiegel tot Lamme: --Waarom vertelt gij mij niet, hoe gij ze dezen nacht nevens u vondt en hoe zij u verliet? --Mijn vriend, antwoordde Lamme, gij weet dat wij gisterenavond gegastreerd hebben met vleesch, met bier en met wijn, en dat ik met moeite kon blazen, toen ik de trap opklom om te slapen. Om mij te lichten hield ik, als een groot heer, eene waskeers in mijne hand, en om te slapen had ik den kandeleer op eene schapraai gezet; de deur was tegenaan en de schapraai stond dicht bij de deur. Terwijl ik mij ontkleedde, bezag ik mijn bed met genoegen, want ik had grooten vaak; de waskeers werd eensklaps uitgeblazen. Ik hoorde als een ademtocht lichte stappen in mijne kamer; doch mits ik meer vaak had dan schrik, liet ik mij vallen in 't bed. Ik ging slaap vatten, toen eene stem, heure stem, o mijne vrouw, mijn arme vrouwe, mij vroeg: "Heeft het avondmaal gesmaakt, Lamme?" en heure stem was dicht tegen mij en heur aangezicht ook, en heur liefelijk lichaam. XLI. Dien dag had koning Philippus te veel lekkernijen gegeten en was hij naargeestiger dan gewoonte. Hij had op zijn levende klavecimbel gespeeld, eene kist waar katten in waren, dewelke heuren kop door ronde gaten staken, boven de toetsen. Telkens dat de koning op eene toets sloeg, sloeg deze op hare beurt de kat met eenen schicht; en het dier mauwde erbarmelijk, ter oorzake van de smert, die het uitstond. Doch Phillippus lachte niet. Gedurig zocht hij in zijnen geest hoe hij Elisabeth, de groote koningin, zou kunnen overwinnen om Maria Stuart terug op den troon van Engeland te plaatsen. Met dat doel had hij eenen brief geschreven aan den Paus, dewelke diep in schulden stak; de Paus had geantwoord dat hij, voor die onderneming, geerne de heilige vaten der tempels en de schatten van het Vatikaan zou verkocht hebben. Maar Philippus lachte niet. Ridolfi, de lieveling van koningin Maria, die heur wilde verlossen in de heimelijke hoop naderhand met heur te trouwen en koning van Engeland te worden, kwam bij Philippus om met hem Elisabeth's dood te beramen. Maar hij had zulke lange tong, lijk de koning naderhand schreef, dat men ter Beurze van Antwerpen openlijk van zijn voornemen gesproken had; en de moord werd niet bedreven. En Philippus lachte niet. Later zond de bloedige hertog, op bevel van den koning, vier moordenaars naar Engeland. Zij slaagden er slechts in, zich te doen hangen. En Philippus lachte niet. En aldus verijdelde God de heerschzuchtige plannen van dien bloedzuiger, wiens voornemen was Maria Stuart heuren zoon te ontnemen en in zijne plaats, samen met den Paus, over Engeland te regeeren. En de moordenaar was verbitterd, omdat dit edele land zoo groot en zoo machtig was. Gedurig wendde hij zijn bleeke oogen naar hetzelve, en zocht hij het middel om het te verpletten, om vervolgens over de wereld te regeeren, de hervormden uit te roeien, en liefst nog de rijke, en have en goed te erven van de slachtofferen. Maar hij lachte niet. En men bracht hem ratten en muizen in een ijzeren doos met hooge randen, open van boven; en hij stelde de doos met den bodem op een gloeiende stoof en hij schepte er vermaak in, de arme diertjes te zien en te hooren springen, schreeuwen, zuchten en sterven.... Maar hij lachte niet. Vervolgens ging hij, met bleek gezicht en bevende handen, in de armen van mevrouw van Eboli, zijn vuur van geilheid blusschen, dat aangestoken was met de toorts van de wreedheid. En hij lachte niet. En mevrouw van Eboli ontving hem, uit vrees en geenszins uit liefde. XLII. De lucht was warm: van de kalme zee woei geen het minste windeken. Nauwelijks trilden de bladeren der boomen aan de vaart van Damme; de krekelen bleven in de meerschen, terwijl, in de velden, de bedienden der kerken en abdijen het dertiende van de oogsten ophaalden, ten profijte van papen en abten. Uit de hoogte van den vurigen, diepen, blauwen hemel overstroomde de zonne het aardrijk met haar gloed, en de Natuur sliep onder de zonnestralen als een dartel meideken, dat trilt onder de kussen van beuren geliefde. De karpers sprongen boven het water naar de vliegen, die gonsden als een kokende ketel, terwijl de zwaluwen, met heur lang lijf en groote vleugelen, hun hunne prooi betwistten. Uit de aarde steeg een warme, vochtige damp omhoog, die schitterde in 't licht. Van op den toren van Damme liet de koster, door middel eener gebarsten klok, die klonk als een ketel, den veldarbeiders weten dat het middag was, en tijd om te gaan eten. De vrouwen brachten heure twee handen trechtergewijze aan heuren mond om heure mannen en broeders te roepen: Hans, Pieter, Dokus; en boven de menigte zag men heure roode huiken uitsteken. Lamme en Uilenspiegel zagen, in de verte, den hoogen, vierkanten, zwaren toren van Onze-Lieve-Vrouwekerk verrijzen. Lamme sprak: --Daar, mijn zoon, daar zijn uwe smerten en uwe minne. Doch Uilenspiegel antwoordde niet. --Weldra, sprak Lamme nogmaals, zijn wij aan mijn oude woning en wie weet of ik daar mijne vrouw niet zie. Doch Uilenspiegel antwoordde niet. --Houten man, zeide Lamme, steenen hert, kan niets u dan bewegen, noch de nadering van het plekje, waar gij leefdet als kind, noch de dierbare schimmen van den armen Klaas en de arme Soetkin, de beide martelaren? Hoezoo! gij zijt weemoedig noch blijde van zin; wie dan heeft aldus alle gevoel uit uw herte gerukt? Aanschouw mij, zie hoe de angst, de aandoening mijn hert in mijnen buik doen schokken; bezie mij. Lamme keek op naar Uilenspiegel; hij zag hem met een bleek gezicht, met gebogen hoofd, met trillende lippen, sprakeloos weenen. En hij zweeg. Zonder nog een woord te wisselen, reden zij voort naar Damme; zij kwamen de stad langs de Reigerstraat binnen, doch zij zagen niemand, ter oorzake van de hitte. De honden lagen op hunne zijde, met hangende tong, voor de zullen der deuren. Lamme en Uilenspiegel gingen dicht tegen het Schepenhuis, rechtover hetwelk Klaas verbrand werd; Uilenspiegel's lippen beefden heviger, doch hij weende niet meer. Toen hij noesch over het huis kwam van Klaas, dat nu bewoond was door een meester-koolbrander, ging hij er binnen, zeggende: --Herkent gij mij? Hier wil ik rusten. De meester-koolbrander sprak: --Ik herken u; gij zijt de zoon van het slachtoffer. Doe alsof gij thuis waart in deze halle. Uilenspiegel ging in de keuken, vervolgens in de kamer van Klaas en van Soetkin en weende. Toen hij terug beneden was, zeide de meester-koolbrander tot hem: --Hier is brood, kaas en bier. Eet als gij honger, drink als gij dorst hebt. Uilenspiegel deed teeken met de hand, dat hij honger noch dorst had. Toen ging hij voort met Lamme, die schrijlings op zijnen ezel bleef, terwijl Uilenspiegel den zijnen bij den halster geleidde. Zij kwamen aan de hut van de uitzinnige Katelijne, bonden hunne ezelen vast en gingen binnen. Het was het etensuur. Op de tafel stond eene pateel prinsessenboonen, ondereengestoofd met boerenteenen. Katelijne was aan 't eten, terwijl Nele recht stond met de sauspan in de hand, gereed om saus te gieten in Katelijne's teil. Toen Uilenspiegel binnentrad, was zij zoo ontroerd, zoo aangedaan, dat zij de sauspan met heel den inhoud in de teil van Katelijne liet vallen. De uitzinnige schuddebolde, zocht met heuren lepel de boerenteenen uit, rondom de sauspan; zij sloeg op heur voorhoofd en sprak: --Doe het vuur weg! mijn hoofd brandt. De reuk van de azijnsaus streelde Lamme's neus; de dikke man was in verzoeking gebracht. Uilenspiegel bleef staan en, in zijn groote droefheid, bezag hij Nele met een teederen, liefderijken glimlach. En zonder een woord tot hem te richten, vloog Nele hem om den hals. Zij ook scheen waanzinnig; zij weende, lachte, en zeide enkellijk, blozend van zoet en innig genoegen: --Thijl! Thijl! Uilenspiegel, gelukkig, kon zijne oogen niet wenden van zijne geliefde, die zich eensklaps zachtjes losmaakte en eenen stap achteruitweek, om hem beter te bezien; en opnieuw vloog zij blijde om zijnen hals en drukte hem tegen heure borst, en dit herhaalde reizen achtereen. Zalig van geluk, hield hij ze vast, zonder van heur te kunnen scheiden, totdat zij, moede en als waanzinnig, op eenen stoel nederviel; en zonder verlegenheid zeide zij: --Thijl! Thijl! mijn geliefde, ge zijt dus terug! Lamme stond nog steeds nabij de deur; toen Nele's aandoening een weinig gestild was, bemerkte zij hem en sprak zij: --Waar heb ik dien dikzak nog gezien? --Het is mijn vriend, antwoordde Uilenspiegel. In mijn gezelschap zoekt hij zijn wettige vrouw. --Nu herken ik u, zeide Nele tot Lamme; gij hebt gewoond in de Reigerstraat. Gij zoekt uwe vrouw; ik heb ze gezien te Brugge, alwaar zij godvruchtig en devotelijk leeft. Ik heb heur gevraagd waarom zij zoo wreedelijk heuren man had verlaten, en zij gaf mij tot antwoord: "Dus was de heilige wil Gods, maar voortaan mag ik met hem niet meer wonen". Lamme werd droevig gestemd bij die rede en keek begeerig naar de prinsessen met azijnsaus. En de leeuweriken zongen en verhieven zich hoog in den hemel en de smachtende Natuur liet zich kussen door het warme zonnelicht. En Katelijne stak met heuren lepel, rondom de sauspan naar de boerenteenen en naar de prinsessen. XLIII. Omtrent dien tijd ging een meideken van vijftien jaar alleen in vollen dag van Heist naar Knokke, langs het duin. Niemand koesterde de minste vrees voor heur, want men wist, dat weerwolven en verdoemde zielen alleen uitgaan en bijten des nachts. Zij droeg, in eene tassche, acht en veertig zilveren stuivers, wat vier karolusgulden uitmaakt, die heure moeder Tonia Pietersen, woonachtig te Heist, schuldig was, wegens eene verkooping, aan heuren oom Jan Rapen, woonachtig te Knokke. Het meideken, Betkin genaamd, had heure beste kleederen aan, en was blij te moede vertrokken. 's Avonds was Betkin nog niet thuis en heure moeder werd ongerust; doch daar zij ten slotte onderstelde, dat ze bij heuren oom was gebleven, bedaarde zij. Visschers die, met een goede vangst van de zee kwamen, trokken 's anderen daags hunne boot op het strand, en losten hunne visch in karren om ze aan de meestbiedenden te doen verkoopen te Heist, in de mijn. Zij klommen den weg in het schelpzand op, en vonden, in het duin, een naakt meideken liggen, dat gansch uitgeschud was, tot zelfs van heur hemde ontdaan, en rondom heur lag bloed. Nader gekomen, zagen zij, in heuren armen gebroken nek, het merk van lange, scherpe tanden. Het slachtoffer lag op den rug, met de oogen wijd open naar den hemel, met den mond insgelijks open, alsof het nog om hulp wou roepen. Zij bedekten het lichaam van het meideken met een opperste kleed en droegen het naar Heist, naar het Schepenhuis. Weldra kwamen aldaar de schepenen en de chirurgijn-baardemaker bijeen, dewelke laatste verklaarde, dat die lange tanden geenszins wolfstanden waren, zooals de Natuur die gemaakt heeft, maar wèl die van een boozen, helschen weerwolf, en dat men God diende te bidden om Vlaanderenland van dat gedrocht te verlossen. En, heel het graafschap door, en vooral te Damme, Heist en Knokke, werden openbare gebeden bevolen. En men zag het volk jammerend de kerken afloopen. En in de kerk van Heist, in dewelke het lijk van het meideken ten toon gesteld was, schreiden mannen en vrouwen, als zij den bloedigen, verscheurden nek van het slachtoffer zagen. En de moeder zei in de kerk zelve: --Ik wil naar den weerwolf gaan en hem vaneenscheuren met mijne tanden. En weenend hitsten de vrouwen heur in heur voornemen op. Sommigen zeiden nochtans: --Gij zoudt niet levend terugkomen. En zij ging met heuren man en heure beide broeders--alle vier goed gewapend--den wolf zoeken langs strand, duin en dal, maar zij vonden hem niet. En heur man moest heur terugbrengen naar huis, want door de nachtelijke koude had zij de koorts gekregen; en zij waakten bij heur bed terwijl zij hunne netten herstelden. Overwegende, dat de weerwolf een beest is dat leeft van bloed, doch geenszins de dooden besteelt, meende de baljuw van Damme, dat het ondier zekerlijk moest gevolgd zijn door diepers, die, voor hun snood gewin, rondzwierven langs het strand. Dienvolgens liet hij uitbellen, dat hij een iegelijk gelastte en beval, goed gewapend met bussen, stokken en anderszins, op zoek te gaan, en alle schooiers en diepers te vatten en af te tasten, om te zien of in hunne gordeltasschen geen gouden karolussen staken of geenerlei stuk van de kleeding van de slachtofferen. En nadien zouden de gezonde en sterke schooiers en diepers op de galeien des konings worden gebracht. En de oude en gebrekkelijke zou men laten gaan. Doch men vond niets, dat licht in de zaak bracht. Uilenspiegel ging tot den baljuw en sprak: --Ik wil den weerwolf dooden. --Wat geeft u vertrouwen? vroeg de baljuw. --De assche klopt op mijn hert, antwoordde Uilenspiegel. Geef mij de toelating in de gemeentesmidse te werken. --Gij moogt, sprak de baljuw. Zonder tot een man of eene vrouw van Damme een woord over zijn ontwerp te spreken, trok Uilenspiegel naar de smidse en verveerdigde daar, in 't geheim, eene schoone en groote val om wilde dieren te vangen. Den volgenden dag, een Zaterdag, de geliefkoosde dag van de weerwolven, toog Uilenspiegel henen met eenen brief van den baljuw voor den parochiepaap van Heist, en met de val onder zijnen mantel; overigens was hij gewapend met een goede bus en een scherp, versch aangezet kruismes; in 't heengaan zei hij tot die van Damme: --Ik ga op jacht naar de meeuwen en zal met haar dons oorkussens maken voor mevrouw van den baljuw. Naar Heist stappend, langs het duin, hoorde hij de woedende baren der zee, die schuimend kwamen botsen op de kust, met een gedruisch als van den donder, en den wind, die uit Engeland woei en die huilde in het want van de gestrande schuiten. Een schipper zei tot hem: --Die kwade wind doet ons nadeel. Verleden nacht was de zee kalm, doch na zonsopgang rees zij eensklaps woedend omhoog. Wij zullen niet kunnen in zee steken. Uilenspiegel was er blijde om, want aldus was hij zeker des nachts hulp te krijgen, als zulks noodig mocht zijn. Te Heist ging hij naar den pastoor, denwelken hij den brief van den baljuw bestelde. De parochiepaap zeide tot hem: --Gij zijt een moedige kerel; edoch ik moet u zeggen, dat niemand 's Zaterdagavonds langs het duin gaat, zonder gebeten, en dood in het zand gevonden te worden. De dijkwerkers en andere arbeidslieden wachten steeds op elkaar en begeven zich maar bij troepen op weg. De avond valt. Hoort gij in het duin den weerwolf huilen? Zal men weeral, lijk gisteren, heel den nacht door, zijn schor gehuil hooren weergalmen op den akker der dooden? God zij met u, mijn zoon, maar doe het niet. En de paap maakte het teeken des kruises, en zegende hem. --De assche klopt op mijn hert, antwoordde Uilenspiegel. De pastoor sprak: --Mits gij zoo'n kloekmoedige wilskracht hebt, zal ik u helpen. --Heer pastoor, sprak Uilenspiegel, gij zoudt mij en het arme geteisterde land grootelijks van dienst zijn, zoo gij bij Tonia, de moeder van het slachtoffer, en ook bij heure twee broeders wildet gaan, en hun zeggen, dat de wolf in de nabijheid is en dat ik hem wil afwachten om hem te dooden. De parochiepaap sprak: --Als gij niet weet welken weg gij moet nemen, begeef u op dien, welke leidt naar het kerkhof. Hij loopt tusschen twee groene hagen. Twee mannen zouden er naast elkander niet kunnen gaan. --Daar zal ik zijn, antwoordde Uilenspiegel. En gij, messire dappere pastoor, gelast en beveel aan de moeder van het meideken, aan heuren man en aan heure broeders zich, vóór de slaapklok, goed gewapend in de kerk te bevinden. Als zij mij hooren fluiten lijk de meeuw, is dit het teeken, dat ik den weerwolf gezien heb. Dan moeten zij de wacharmklok luiden en mij ter hulp snellen. Hebt gij ook eenige andere wakkere mannen? --Neen, mijn zoon, antwoordde de pastoor. De visschers vreezen den weerwolf meer dan pest en dan dood. Maar doe het niet.... Uilenspiegel antwoordde: --De assche van Klaas klopt op mijn hert. Toen zei de paap: --Ik zal doen wat gij vraagt, wees gezegend. Hebt gij soms honger of dorst? --Beide, antwoordde Uilenspiegel. De pastoor gaf hem bier, brood en kaas. Uilenspiegel at en dronk; en hij toog henen. Onderwege hief hij de oogen op; hij zag Klaas, zijn vader, in glorie naast God in den hemel, in denwelken de heldere maan glom, en vervolgens zag hij naar de zee en de wolken, en hoorde hij den loeienden wind, die uit Engeland blies. --Laas! sprak hij, zwarte wolken, die voorbijrennen in het nachtelijk duister, weest als de Wrake die den Moord achternazet. Loeiende zee, pikdonkere hemel; bruisend water, dat driftig, grammoedig rolt of woest omhoog slaat, of in branding schuimend en spattend breekt op het strand; zwarte zee, in rouw gehulde hemel, komt mij ter hulp in mijnen strijd tegen den weerwolf, den vuigen moordenaar van onschuldige meidekens. En gij, wind, die klagend huilt in de bremstruiken van het duin en in het want van de schepen, gij zijt de stem van de slachtofferen, die roepen om wrake bij den Heer, dewelke mij helpe in mijne onderneming! En waggelend op zijne beenen, alsof zijn hoofd honderd pond woog en zijne maag overlast was, daalde hij neer van het duin. Wankelend stapte hij voort met een slepend lied op de lippen, dat hij elk oogenblik onderbrak om te hikken, te geeuwen, te spuwen. Van tijd tot tijd bleef hij staan en gebaarde hij over te geven, doch in werkelijkheid opende hij goed de oogen, om rondom zich alles oplettend gade te slaan. Eensklaps hoorde hij een schor geluid; hij bleef staan om te spugen als een hond, en, bij het licht der rijzende maan, onderscheidde hij de gedaante van eenen wolf, die sloop naar het kerkhof. Waggelend sloeg Uilenspiegel het pad in, tusschen de groene hagen. Daar gebaarde hij neder te vallen, doch 't was om de val te plaatsen langs den kant, van denwelken de wolf kwam: hij wapende vervolgens zijne bus en ging tien stappen verder staan in de houding eens dronkaards, en gedurig veinsde hij te waggelen, te hikken, te braken, doch werkelijk spande hij zijnen geest als een boog, opende de oogen en spitste de ooren. En niets zag hij dan de zwarte wolken, die als waanzinnig renden door 't luchtruim, en een dikke korte en zwarte gedaante, die op hem afkwam; en niets hoorde hij dan de wind, die kreunend huilde, de zee, die als de donder rolde, en den weg van schelpzand, die kraakte onder een zwaren, huppelenden stap. Uilenspiegel veinsde zich te willen nederzetten en liet zich, als een dronkaard, zwaar op den weg vallen. En hij braakte. Daar hoorde hij ijzerwerk knarsen, op een paar stappen van zich, dadelijk daarna het gerucht van de val, die toesloeg, en den gil van een mensch. --De weerwolf, sprak hij bij zich zelven, is met de voorpooten gevangen in de val. Huilend richt hij zich op; hij schudt de val heen en weer om te ontvluchten. Maar ontsnappen zal hij niet. En hij schoot zijne bus af naar zijne beenen. --Getroffen, sprak hij, want gekwetst valt hij neder! En hij floot als de zeemeeuw. Plotseling begon de klok van de kerk wacharm te luiden, en riep de schelle stem van een knaapje in 't dorp: --Wordt wakker, gij allen, die slaapt; de weerwolf is gevangen! --Hoezee! God zij gedankt! sprak Uilenspiegel. Tonia, de moeder van Betkin, Lansaem, heur man, Judocus en Michiel, heure broeders, kwamen het eerst met hunne lanteernen. --Hebt gij hem vast? vroegen zij. --Ziet maar, daar ligt hij op den weg, antwoordde Uilenspiegel. --God zij gedankt! spraken zij. En zij maakten het teeken des kruises. --Wie is daar aan 't luiden? vroeg Uilenspiegel. Lansaem antwoordde: --Mijn oudste zoon; de jongste loopt het dorp rond, om de menschen op te kloppen en te roepen, dat de wolf gevangen is. Heil U! --De assche klopt op mijn hert, antwoordde Uilenspiegel. Plotseling begon de weerwolf te spreken en zeide hij: --Heb medelijden met mij, Uilenspiegel, heb medelijden. --De wolf spreekt, zeiden allen een kruis slaande. Hij is de duivel, want reeds kent hij Uilenspiegel's naam. --Heb medelijden, medelijden, smeekte de stem, zeg aan die klok van te zwijgen; zij klept als de doodklok; medelijden, ik ben de wolf niet. Mijne polsen zijn doorgesneden in de val; ik ben oud en ik bloed, medelijden! Welk schelle kinderstem hoor ik daar het dorp wakker maken? Medelijden! --Ik herken uwe stem, ik heb ze vroeger gehoord, sprak Uilenspiegel onstuimig. Gij zijt de vischverkooper, de moordenaar van Klaas, de bloedzuiger der arme meidekens. Mannen en vrouwlieden, weest zonder vrees; 't is de deken, die Soetkin deed sterven van smerte. En met eene hand hield hij hem bij den nek, onder de kin, terwijl hij met de andere zijn kruismes trok. Maar Tonia, de moeder van Betkin, hield hem tegen en riep: --Neem hem levend gevangen. En met klissen trok zij zijn grijze haren uit, terwijl zij zijn aangezicht met heure nagelen doorwoelde. En zij huilde van droefheid en woede. Met de handen gevat in de val, en kronkelend ter oorzake van de hevige smert, riep de weerwolf: --Hebt medelijden, hebt toch medelijden; o, die vrouw, doet ze weggaan. Ik zal twee gouden karolussen geven. Breekt die klokken! Waar zijn die tierende kinderen? --Houdt hem levend! schreeuwde Tonia, houdt hem levend, hij moet het betalen. De doodklokken kleppen voor u, moordenaar. Met zacht vuur, met gloeiende tangen! Houdt hem levend! dat hij betale! Intusschen stiet Tonia tegen een voorwerp, dat op den grond lag; zij bukte zich en raapte een wafelijzer op. Toen zij het bekeek bij den gloed van de toortsen, zag zij, naar de Brabantsche wijs, diepe ruitjes in de ijzeren platen, maar daarenboven was het bezet met lange en scherpe tanden, als een ijzeren muil. En als zij het toedeed, was het als de muil van een wolfshond. Tonia hield toen het wafelijzer vast, opende het en sloot het beurtelings, en deed daarbij het ijzerwerk knarsen. En ze scheen waanzinnig en, razend en knarsetandend, reutelend als eene zieltogende, zuchtend van de bittere smert, die dorstte naar weerwraak, beet zij met het ijzer den gevangene in zijne armen, in zijne beenen, in zijn lijf, overal, doch vooral in den nek; en telkens dat zij het ijzer toedrukte, sprak zij: --Zoo deed hij met Betkin, met de ijzeren tanden. Hij betale. Bloedt gij, moordenaar? God is rechtveerdig. Hoor maar de doodklok. Betkin roept om gewroken te worden. Voelt gij de tanden? 't Zijn de tanden van God! En zij beet zonder ophouden of medelijden, en sloeg met het wafelijzer, als zij er hem niet mee kon bijten. Maar gedreven door heur groote begeerte naar wraak, doodde zij hem niet. --Genade, schreeuwde de vischverkooper, Uilenspiegel, steek mij dood met uw kruismes, stel aan mijn lijden een einde. Smijt die vrouw weg. Breek de klokken. Dood de kinderen, die schreeuwen! En Tonia folterde hem zonder ophouden, totdat een oud man medelijden kreeg en heur het wafelijzer ontnam. Maar toen spugde Tonia den weerwolf in het gezicht en trok ze zijne haren uit, zeggende: --Gij zult betalen, met zacht vuur, met gloeiende tangen: uwe oogen zal ik met mijne nagelen uitrukken! Intusschen waren al de visschers, boeren en vrouwlieden van Heist bijgekomen, als zij vernomen hadden, dat de weerwolf geen duivel, maar een man was. Eenigen droegen lanteernen en toortsen. En allen riepen: --Dief en moordenaar, waar hebt gij het goud weggestoken, dat gij den armen slachtofferen ontroofdet? Hij moet alles teruggeven! --Ik heb geen goud; hebt medelijden! smeekte de vischverkooper. En de vrouwlieden smeten zand en steenen naar hem. --Hij betale! hij betale! schreeuwde Tonia. --Medelijden, zuchtte hij, ik ben druipend van het bloed, dat gutst uit mijn wonden. --Uw bloed, sprak Tonia. O, gij moet er houden voor de hand van den beul. Hij moet sterven met zacht vuur, zijne hand afgekapt worden, met gloeiende tangen genepen! Hij zal betalen, hij zal betalen. En zij wilde hem slaan; doch zij viel buiten kennis op het zand als eene doode; en men liet heur daar liggen totdat zij terug tot zich zelve kwam. Intusschen had Uilenspiegel de handen van den gevangene uit de val verlost, en toen zag hij, dat drie vingeren ontbraken aan zijne rechterhand. En hij beval hem stevig te knevelen en in eene vischmand te binden. Mannen, vrouwlieden en kinderen togen toen henen naar Damme, en droegen onderwege beurtelings de benne met haar verachtelijke vracht. En anderen droegen lanteernen en toortsen. En de vischverkooper zei gedurig: --Breekt de klokken, doodt de kinderen, die schreeuwen. En Tonia sprak: --Hij betale, met zacht vuurken, met gloeiende tangen, hij betale! En dan weer zwegen beiden. En Uilenspiegel hoorde niets meer dan den jagenden adem van Tonia, den zwaren stap van de mannen op het krakende zand en de zee, die rolde als de donder. En, met treurig hert, zag hij naar de wolken, die, als waanzinnigen, elkander achternazetten in den hemel; naar de zee, waar de branding zich als lichtende schaapkens vertoonde, en, bij den gloed van lanteernen en toortsen, naar het doodsbleeke gelaat van den vischverkooper, dewelke hem bezag met valschheid en wraaklust. En de assche klopte op zijn hert. En in vier uren gingen zij naar Damme, alwaar het gemeen reeds te hoop geloopen was, daar het de tijding reeds kende. Allen wilden den vischverkooper zien en volgden de visschers al dansend, zingend en roepend: --De weerwolf is gevangen; hij is gepakt, de moordenaar! Gezegend zij Uilenspiegel! Lang leve onze broeder Uilenspiegel! En er was veel beweging onder het gemeeen. Toen zij aan 't huis van den baljuw waren, kwam deze vóór op het gerucht en zei tot Uilenspiegel: --Gij zijt overwinnaar! Heil u! --De assche van Klaas klopte op mijn hert, antwoordde Uilenspiegel. Toen sprak de baljuw: --Gij krijgt de helft van de nalatenschap des moordenaars. --Geef dat aan de slachtofferen, antwoordde Uilenspiegel. Lamme en Nele kwamen nader; lachend en weenend van geluk, kuste Nele heuren vriend Uilenspiegel; Lamme sprong log als een beer omhoog en klopte op den buik van zijn vriend, zeggende: --Dat is een brave, koene en trouwe gezel; 't is mijn vriend, mijn spitsbroeder: zulke vrienden hebt gij niet, gijlieden van 't platteland. Maar de visschers lachten en spotten met hem. XLIV. De burgstorm luidde 's anderen daags, om den baljuw, de schepenen en de griffiers ter vierschaar te roepen op de banken van graszoden, rond den boom der justitie, dewelke een schoone lindeboom was. En rondom stond het gemeen. De vischverkooper, ondervraagd, wilde niets belijden, zelfs niet wanneer men hem de drie vingeren toonde, die de soldaat afgekapt had, en die aan zijne rechterhand ontbraken. Hij antwoordde steeds: --Ik ben arm en oud, hebt medelijden met mij! Maar het gemeen jouwde hem uit en riep: --Gij zijt een oude wolf, een moordenaar van onschuldige kinderen. Geen medelijden, heeren rechters! De vrouwlieden spraken: --Ge moet ons niet bezien met uwe ijskoude oogen; gij zijt een man en geen duivel: wij vreezen u niet. Wreedaardig beest, lafhertiger dan eene kat die de vogeltjes in hun nestje opvreet, dooddet gij de arme meidekens, die niets vroegen dan in braafheid hun liefelijk leven te slijten. --Hij betale, hij betale met zacht vuur, met gloeiende tangen, riep Tonia. En, hoewel de serjanten van de gemeente het heur verboden, hitsten de moeders heure knapen en meidekens op, om steenen te werpen naar den vischverkooper. En dezen deden het: en telkens dat hij hen bezag, jouwden zij hem uit, en gedurig riepen zij: --Bloedzuiger! bloedzuiger! slaat dood! En gedurig riep Tonia: --Hij betale met zacht vuur, met gloeiende tangen, hij betale! En het volk morde. --Ziet eens, zeiden de vrouwen tot elkander, hij heeft koude onder de heldere zon, die gloort aan den hemel, en kan zijn witte haren of zijn vaneengereten gezicht niet verwarmen. --Hij siddert van smerte! --'t Is de rechtveerdigheid Gods! --Ziet eens hoe jammerlijk hij zich recht houdt! --En zijne moordenaarshanden, van voren gebonden, bloeden ten gevolge van het prangen der val. --Hij betale, hij betale! schreeuwde Tonia. En jammerend zuchtte hij: --Ik ben arm, laat mij gaan. En iedereen, tot zelfs de rechters, dreef den spot met hem. Toen veinsde hij te weenen om het volk te vermurwen. Maar de vrouwen lachten. Gezien de genoegzame gronden tot torture, werd hij veroordeeld om op de pijnbank te worden gezet, totdat hij zou bekennen hoe hij doodde, van waar hij kwam, waar de kleederen van zijn slachtofferen waren, en de plaats, waar hij zijn geld verborg. Toen hij, met de te smalle nieuwlederen schoenen aan de voeten, in de folterkamer gebracht werd, vroeg de baljuw hem, hoe Satan hem beroerd had zulke afgrijselijke misdaden te bedrijven; hij antwoordde: --Ik zelf ben Satan, want ik gelijk hem in alles. Reeds toen ik zeer klein was,--ik was leelijk en schraal en onbehendig in alle spelen en lichaamsoefeningen,--aanzag een iegelijk mij voor eenen onnoozele, en werd ik dikwijls geslagen. Knapen, noch meidekens hadden medelijden met mij. Jongeling geworden, wilde geenerlei meideken weten van mij, zelfs niet mits betaling. Toen vatte ik wrok en haat op tegen een iegelijk wezen, dat komt van de vrouw. Daarom kloeg ik Klaas aan, dien een ieder beminde. En ik beminde alleenlijk Munt, die mijn witte of goudgele gezelline was; met Klaas te doen sterven, vond ik profijt en plezier. Nadien moest ik, meer nog dan vroeger, leven als een wolf, en ik droomde van te bijten. Op reize door Brabant, zag ik er de wafelijzers van dat land en zei ik bij mij zelven, dat een dergelijk ijzer mij zou kunnen dienen als een ijzeren muil. Ha! had ik u bij den kraag, gij allen, boosaardige tijgers, die genoegen schept in de folteringen eens grijsaards! Ik zou u bijten met nog meerder genoegen dan den soldaat en het meideken. Want, als ik heur op het zand, in de zonne zoo liefelijk zag slapen met het zakje geld in de handen, maakten liefde en medelijden zich meester van mij; doch daar ik te oud ben en het kind niet kon nemen, beet ik het met de ijzeren tanden. De baljuw vroeg hem waar hij woonde; de vischverkooper antwoordde: --Te Ramskapelle; van daar ga ik naar Blankenberge, naar Heist, ja zelfs naar Knokke. Op Zon- en kermisdagen bak ik, met dat ijzer, wafelen naar de wijs van die van Brabant. Het was altijd zuiver en goed gesmeerd. En in al de dorpen werd die nieuwigheid uit vreemde gewesten zeer goed onthaald. En als het u belieft nog meerder te weten, en hoe het komt, dat niemand mij kon herkennen, zal ik u zeggen, dat ik mijn aangezicht wit en mijne haren ros verfde. Wat de wolfshuid betreft, dewelke gij mij toont met uw wreeden, ondervragenden vinger, die komt van twee wolven, die ik gedood heb in de bosschen van Raveschoot en Maldegem. Ik had de vellen maar aaneen te naaien om er mij mede te bedekken. Ik verborg ze in eene kist in het duin van Heist; daar ook zijn de kleederen, gestolen door mij, om ze later te verkoopen bij een goede gelegenheid. --Trek hem van voor het vuur weg, sprak de baljuw. De beul gehoorzaamde. --Waar is uw goud? vroeg nog de baljuw. --De koning zal het niet weten, antwoordde de vischverkooper. --Brand hem van dichtbij met de vlammende keersen, sprak de baljuw. Breng hem dichter bij het vuur. De hangman gehoorzaamde en de vischverkooper schreeuwde: --Ik zal niets belijden. Ik sprak reeds te veel: gij zult mij verbranden. Ik ben geen tooveraar: waarom plaatst gij mij bij het vuur? Mijn voeten bloeden ten gevolge van de brandwonden. Ik zal niets zeggen. Waarom nu nog dichter? Zij bloeden, zeg ik u, zij bloeden; die schoenen zijn van gloeiend ijzer gemaakt! Mijn goud? welnu, mijn eenige vriend op deze wereld is ... trek mij weg van het vuur; het is in mijnen kelder te Ramskapelle, in eene doos ... laat mij gaan; genade, ontferming, heeren rechters; vermaledijde hangman, neem de keersen weg.... Hij brandt mij nog meerder ... het ligt in eene doos met dubbelen bodem en is gewikkeld in een wollen deken, opdat het niet rammelen zou, als men de doos schudt; nu heb ik alles gezegd, breng mij weg van het vuur! Als hij van vóór het vuur werd geschoven, lachte hij valschelijk. De baljuw vroeg hem waarom hij lachte. --Van genoegen, omdat ik verlost ben, antwoordde hij. De baljuw zeide tot hem: --Vroeg niemand u ooit om uw wafelijzer met wreede tanden te zien? De vischverkooper antwoordde: --Men zag, dat het een wafelijzer was, teenemaal gelijk aan de anderen, behalve dat er gaten in waren, in dewelke ik's nachts de ijzeren tanden vastschroefde; met den dageraad nam ik ze er uit; de boeren verkozen mijne wafelen boven die van de andere kooplieden en hieten ze "wafelen met Brabantsche knoopen", ter oorzake van de ledige holten,--waarin de tanden geschroefd werden,--en dewelke kleine halfronden, die op knoopen geleken, op de wafelen maakten. Maar de baljuw vervolgde. --Wanneer beet gij de arme slachtofferen? 's Nachts, en ook 's daags. 's Daags dwaalde ik langs het duin en de groote wegen, met mijn wafelijzer steeds op den loer, maar voornamelijk 's Zaterdags, de groote merktdag te Brugge. Zag ik een boer voorbijkomen met een droevig gezicht, dan liet ik hem gaan, want ik dacht, dat zijne droefgeestigheid te wijten was aan den staat zijner beurze; doch ik bleef aanstappen naast dengene, die wel te moede scheen; en als hij er zich het minst aan verwachtte, beet ik hem in den nek, na hetwelk ik zijne beugeltasch nam. En niet alleenlijk in het duin liep ik, maar langs alle wegen en paden van 't platteland. Toen sprak de baljuw: --Heb berouw en bid God. Maar godslasterlijk antwoordde de vischverkooper: --'t Is de Heer God, die wilde dat ik was wat ik ben: ik deed alles ondanks mij zelven, beroerd door den wil der Natuur. Boosaardige tijgeren, die mij onrechtveerdig wilt straffen! Maar veroordeelt mij niet tot het vuur: ik deed alles ondanks mij zelven; hebt medelijden, ik ben arm en oud; ik zal sterven van mijne wonden; verbrandt mij toch niet! Toen werd hij terug naar de vierschaar gebracht, onder den lindeboom, om er het vonnis te hooren, in bijzijn van het vergaderde volk. En als schromelijke moordenaar, dief en godslasteraar, werd hij veroordeeld om de tong met een gloeienden priem doorstoken te worden, de rechterhand afgekapt, en met een zacht vuur verbrand, totdat de dood er op volge, vóór de pui van het Schepenhuis. En Tonia riep: --'t Is rechtveerdig, hij betale! En het volk riep: --Lang leven de Heeren van de Wet! En hij werd terug naar het Steen gebracht, alwaar men hem vleesch en wijn brengen kwam. En hij was blijde, zeggende, dat hij er tot dan toe nooit had gegeten en gedronken, maar dat de koning, die zijne goederen erfde, wel dien laatsten maaltijd mocht betalen. En hij grijnslachte. 's Anderen daags, bij zonsopgang, toen men hem naar het schavot bracht, zag hij Uilenspiegel omtrent den brandstapel staan; en hij riep, met den vinger naar hem wijzend: --Die dààr, die moordenaar van grijsaards, moet insgelijks sterven; tien jaar geleden smeet hij mij te Damme in de vaart, omdat ik zijn vader had aangeklaagd. Daardoor diende ik, als trouw onderdaan, Zijne Katholieke Majesteit. De klokken van Onze-Lieve-Vrouwekerk klepten. --Voor u ook kleppen die klokken, sprak hij tot Uilenspiegel; gij zult gehangen worden, daar gij gemoord hebt! --De vischverkooper liegt, riepen die van 't gemeen; hij liegt, de beul, de moordenaar! En, als waanzinnig, smeet Tonia eenen steen naar hem, die hem kwetste aan 't voorhoofd. En ze riep: --Had hij u verdronken, ge zoudt niet geleefd hebben om mijn arm dochterken te bijten lijk een bloedzuiger, die ge zijt! Uilenspiegel uitte geen woord; Lamme sprak: --Heeft iemand den vischverkooper in 't water zien smijten? Uilenspiegel antwoordde niet. --Neen, neen, riep het gemeen, hij heeft gelogen, de beul! --Neen, ik heb geenszins gelogen, schreeuwde de vischverkooper, hij wierp mij er in, terwijl ik hem om vergiffenis smeekte, en ik kon er maar uitgeraken door middel van een schuitje, dat aan den oever vastgemeerd lag. Doornat en bibberend, kwam ik met veel moeite naar mijne armzalige hut, alwaar ik de koorts had, alwaar niemand mij oppaste, terwijl ik tusschen leven en dood lag. --Gij liegt, sprak Lamme, niemand heeft het gezien. --Neen, niemand, riep Tonia. In 't vuur, met den beul! Alvorens te sterven, wil hij nog een onschuldig slachtoffer maken; in 't vuur, hij betale! Hij heeft gelogen! Belijd niet, Uilenspiegel, al mocht het nog waar zijn. Er zijn geene getuigen. Hij betale met zacht vuur, met gloeiende tangen! --Bedreeft gij den moord? vroeg de baljuw tot Uilenspiegel. Uilenspiegel antwoordde: --Den aanklager, den moordenaar van Klaas, mijn vader, smeet ik in 't water. De assche klopte op mijn hert. --Hij bekent, sprak de vischverkooper; hij zal insgelijks sterven? Waar is de galg, dat ik ze zie? Waar is de beul met het zweerd der justitie? De doodklok klept ook voor u, nietdeug, moordenaar van een armen grijsaard. Uilenspiegel sprak: --Ik smeet u in 't water om u te dooden: de assche van mijn vader klopt op mijn hert. En in het volk spraken de vrouwen: --Waarom het stuk bekend, Uilenspiegel? Niemand heeft het gezien; nu zult gij sterven. En de vischverkooper lachte, danste van bittere vreugde, zwaaide met zijne armen, dewelke met bloedige doeken omwonden waren. --Hij zal sterven, sprak hij, hij zal ter helle varen met een strop om den hals, als dieper, rabauw en truwant: hij zal sterven; God is rechtveerdig! --Neen, hij zal niet sterven, sprak de baljuw. Na tien jaren wordt, in Vlaanderenland, de moord niet meer gepunieerd. Uilenspiegel pleegde een lakensweerdige daad, maar 't was uit kinderlijke liefde. Uilenspiegel zal uit dien hoofde niet worden vervolgd. --Leve de Wet! riep het volk. Lang leven de Heeren van de Wet! De klokken van Onze-Lieve-Vrouwekerk klepten. En de vischverkooper knarsetandde, boog het hoofd en weende zijn eersten traan. En men kapte zijne hand af, en men doorstak zijne tong met een gloeienden priem, en hij werd levend verbrand met zacht vuur, vóór de pui van het Schepenhuis. Als hij den dood nabij was, riep hij: --De koning zal mijn goud niet hebben; ik heb gelogen ... Boosaardige tijgeren, ik zal weerkomen om u te bijten. En Tonia riep: --Hij betale, hij betale! Zie hoe zijne armen en beenen, die naar den moord liepen, wringen en smijten: het lichaam van den moordenaar rookt; zijn wit haar, hyena's haar, brandt op zijn bleek gezicht. Hij betale, hij betale! En de vischverkooper huilde als een wolf. En de klokken van Onze-Lieve-Vrouwekerk klepten. En Lamme en Uilenspiegel stegen terug op hunne ezelen. En de jammerende Nele bleef bij Katelijne, dewelke gedurig zeide: --Doe het vuur weg! het hoofd brandt; kom terug, Hansken, mijn liefste. VIERDE BOEK. I. Te Heist, op het duin zijnde, zagen Uilenspiegel en Lamme van Oostende, Blankenberge, Knokke, menigvuldige visschersschuiten aankomen, vol gewapende mannen, die, in navolging van de Zeeuwsche Geuzen, een zilveren halve maan op hun hoed droegen met deze woorden: Liever den Turc als den Paus. Uilenspiegel was wel te moede; hij floot als de leeuwerik; allerwegen antwoordde het strijdzuchtig gekraai van den haan. De booten vaarden of vischten, verkochten hare vangst en landden de eene na de andere te Emden. Daar huisde Willem van Blois, heer van Treslong, die, op last van den prins van Oranje, een schip uitrustte. Uilenspiegel en Lamme kwamen te Emden, terwijl op bevel van Treslong, de booten der Geuzen weder in zee staken. Treslong, die sedert elf weken te Emden was, verveelde zich diep. Hij stapte van de boot op den wal en van den wal op de boot, als een geketende beer. Uilenspiegel en Lamme wandelden langs de kaaien en ontwaarden daar een heer met een goede tronie, die er eenigszins droefgeestig uitzag en druk bezig was met de steenen van de kaai uit te steken, door middel van een breekijzer. Het ging niet gemakkelijk, doch met goeden moed zette hij zich steeds opnieuw aan het werk, terwijl achter zijnen rug een hond aan een been knaagde. Uilenspiegel kwam naar den hond toe en gebaarde, dat hij hem zijn been wilde afnemen. De hond bromde; Uilenspiegel scheidde niet uit: de hond werd kwader en blafte en bromde uit al zijne macht. De heer keerde zich om op dat gerucht, en zeide tot Uilenspiegel: --Waarom moet gij dien hond plagen? --Waarom, messire, moet gij de kasseien plagen? --Dat is hetzelfde niet, sprak de heer, --Het verschil is zoo groot niet, antwoordde Uilenspiegel: als de hond aan zijn been houdt en het niet loslaten wil, houden de kasseien ook aan de kaai en willen zij er aan blijven. En menschen van mijnen stand mogen wel eenen hond plagen, als lieden van den uwen de straat niet met rust laten. Lamme stond achter Uilenspiegel en dorst geen woord uiten. --Wie zijt gij? vroeg de heer. --Ik ben Thijl Uilenspiegel, zoon van Klaas, die verbrand werd om het geloof. En hij floot als de leeuwerik en de heer kraaide als de haan. --Ik ben admiraal Treslong, sprak hij; wat wilt gij van mij? Uilenspiegel vertelde hem zijne lotgevallen en langde hem vijfhonderd karolussen. --Wie is die dikzak? vroeg Treslong, naar Lamme wijzend. --Mijn gezel en mijn vriend, antwoordde Uilenspiegel: hij wil evenals ik, op uw schip, de schoone stem van de donderbus begeleiden, en het lied der verlossing van den grond onzer vaderen zingen. --Gij zijt twee dappere kerels, zeide Treslong, gij moogt op mijne boot inschepen. Toen was men in de Sprokkelmaand: scherp was de wind en vinnig de vorst. Na drie weken spijtig wachten, barstte Treslong's ongeduld uit en verliet hij Emden. Daar hij Texel dacht binnen te varen, vertrok hij van 't Vlie, maar hij was gedwongen Wieringen binnen te loopen, alwaar zijn vaartuig omringd werd door 't ijs. Weldra zag men een vroolijk schouwspel rondom het schip: schaatsenrijders heel in de panne, schaatsende vrouwkens met wambuizen en rokken met gouden, zilveren, scharlaken, hemelsblauwe borduursels; gierende meidekens; en allen gingen, kwamen, joelden, gleden achter elkander, of bij paren, terwijl zij op 't ijs een minnelied zongen: ofwel trokken zij in kramen en tenten met wimpels versierd, om brandewijn, appelsienen, vijgen, peperkoek, eieren, warme worsten, heetekoeken en zuurtjes te drinken en te eten, terwijl rond henlieden arre- en zeilsleden onder hare sporen het ijs deden krassen. Lamme, steeds naar zijne vrouw zoekend, schaverdijnde in 't rond, gelijk de lustige mannen en vrouwlieden, doch hij viel dikwijls op zijn achterste. Intusschen ging Uilenspiegel eten en drinken in een kleine taveerne op de kaai, alwaar hij zijne portie niet duur moest betalen; en hij bleef geerne praten met de oude bazinne. Op een Zondag, rond negen uren, ging hij er binnen en vroeg hij zijn eetmaal. --Maar, sprak hij tot een aanvallige vrouw, die vóórkwam om hem te dienen, wat deedt gij met uwe oude rimpelen? Uw mond heeft al zijn witte en jeugdige tanden, en uwe lippen zijn als kersen zoo rood. Is hij voor mij, die zoete, schalksche glimlach? --Wel neen, zeide zij, maar wat wilt gij? --U, sprak hij. De vrouw antwoordde: --Dat is te veel voor een spiering lijk gij; wilt gij ander vleesch? Daar Uilenspiegel niet sprak, ging zij voort: --Wat hebt gij gedaan, zeide zij, met dien schoonen, welgevormden, dikken man, denwelken ik dikwijls bij u zie? --Lamme? vroeg hij. --Wat hebt gij er mee gedaan? vroeg zij. Uilenspiegel antwoordde: --Hij eet in de kramen, harde eieren, gerookte paling, gezouten visch, zuurtjes en alles wat hij tusschen de tanden kan steken; dit alles om zijne vrouw op te zoeken. Waarom zijt gij de mijne niet? Wilt gij vijftig gulden van mij? Wilt gij een gouden halssnoer? Maar zij maakte het teeken des kruises. --Ik ben te verkoopen noch te nemen, zeide zij. --Bemint gij niemand? vroeg hij. --Ik bemin u als mijn evennaaste; maar vóór alles bemin ik Onzen Lieven Heer en Zijne Moeder de Heilige Maria, die mij bevelen in kuischheid mijn leven te slijten. Hard en zwaar zijn mijne plichten, doch de Heer is ons, armen vrouwen, behulpzaam. Nochtans zijn er die bezwijken. Is uw dikke vriend vroolijk van aard? Uilenspiegel antwoordde: --Als hij eet is hij blijde, anders is hij treurig gestemd, en altijd zit hij in gedachten verzonken. Maar gij, zijt gij droefgeestig of vroolijk? --Wij, vrouwen, sprak zij, zijn slavinnen. --Ik ga tot Lamme zeggen, dat hij u moet komen bezoeken. --Doe dat niet, sprak zij; hij zou weenen en ik insgelijks. --Zaagt gij ooit zijne vrouw? vroeg Uilenspiegel. Zuchtend antwoordde zij: Zij zondigde met hem en werd veroordeeld tot een wreede penitentie. Zij weet, dat hij op zee gaat voor de zegepraal der ketterije; 't is droef voor een kerstenhert dit te moeten denken. Verdedig hem, als men hem aanvalt; verpleeg hem, als hij gewond is: zijne vrouw verzocht mij u die bede te doen. --Lamme is mijn vriend en mijn broeder, antwoordde Uilenspiegel. --Ha! zuchtte zij, waarom keert gij beiden niet terug in den schoot onzer Moeder, de Heilige Kerk! --Die heure kinderen verbrandt, antwoordde Uilenspiegel. En hij toog henen. Daar de wind vinnig blies en het ijs maar immer dikker en sterker maakte, kon het schip van Treslong niet vertrekken; de matrozen en de soldaten vermaakten zich dus met sleden en schaatsen. Uilenspiegel was in de taveerne en, jammerend en droevig, zei de lieftallige gastvrouw tot hem: --Arme Lamme! arme Uilenspiegel! --Waarom beklaagt gij ons zoo zeer? vroeg Uilenspiegel. --Laas! laas! zeide zij, waarom ook gelooft gij niet aan de misse? Zeker gingt gij naar den hemel, en in deze wereld zou ik vermogen u te redden. Ziende, dat zij naar de deur ging en aandachtiglijk luisterde, vroeg Uilenspiegel: --Is 't de sneeuw niet, die gij hoort vallen? --Neen, sprak zij. --Luistert gij naar den wind, die huilt in het want? --Neen, sprak zij nogmaals. --Of naar het blijde gejuich van onze dappere matrozen in de naburige herberg? --De dood sluipt stil als een dief, zeide zij. --De dood, zeide Uilenspiegel, ik begrijp u niet; kom binnen en spreek. --Daar zijn ze, sprak zij. --Wie? --Wie? antwoordde zij. De soldaten van Simon Bol, die, in naam van den hertog, u allen gaan vangen; zoo men u hier zoo goed behandelt, is het om met u te doen als met de ossen, die men mest in de weide. Ha, waarom, zeide zij, badend in tranen, waarom wist ik zulks niet vroeger? --Houd op met uw gejank en geschreeuw, sprak Uilenspiegel, en blijf hier! --Verraad mij niet, sprak zij. Uilenspiegel ging het huis uit, liep naar al de kramen en taveernen, en fluisterde in het oor van de matrozen en de soldaten: --De Spanjool komt! Allen liepen naar het schip, bereidden in aller ijl al wat behoefde voor het gevecht, en wachtten dan den vijand af. Uilenspiegel zeide tot Lamme: --Ziet gij die lieftallige vrouw daar, op de kaai, met heur zwarten rok met scharlaken borduurselen, die heur gezicht met heur witte huik verbergt? --'t Is mij eender, antwoordde Lamme. Ik heb koude en zou willen slapen. En hij wikkelde zijn hoofd in zijn opperste kleed. En alzoo hoorde hij niet meer dan een doove. Toen herkende Uilenspiegel de lieftallige vrouw en, van op het schip, riep hij heur toe: --Wilt gij ons volgen? --Tot in het graf, zeide zij, maar ik mag niet.... --Gij zoudt goed doen, sprak Uilenspiegel; bedenk toch: als de nachtegaal in het bosch blijft, is hij gelukkig en zingt hij: maar als hij het verlaat en zijne broze vleugelen waagt in den wind van de wijde zee, breekt hij ze en sterft hij. --Thuis heb ik gezongen, sprak zij, en buiten zou ik zingen, zoo ik maar mocht. Vervolgens het schip naderend, sprak zij: --Neem, Uilenspiegel, neem dezen balsem voor u en uwen vriend, die slaapt als hij diende te waken. En henen gaande, riep zij: --Lamme! Lamme! God hoede u voor het kwaad! En zij liet heur gezicht zien. --Mijne vrouw! mijne vrouw! riep Lamme. En hij wilde op het ijs springen. --Uw trouwe vrouw! zeide zij. En zij liep heen. Lamme wilde van het dek op het ijs springen, maar een soldaat hield hem bij zijn opperste kleed en belette het hem. Hij weende, schreide, smeekte, dat men hem zou laten vertrekken. Maar de provoost zeide hem: --Als gij het schip verlaat, wordt gij gehangen. Lamme wilde toch op het ijs springen, maar een oude Geus weerhield hem en sprak: --De vloer is nat, gij zoudt koude voeten krijgen. En Lamme viel op zijn achterste, schreide en herhaalde gedurig: --Mijne vrouw! mijne vrouw! laat mij bij mijne vrouw gaan! --Gij zult ze wel weerzien, sprak Uilenspiegel. Zij bemint u, maar ziet God liever dan u. --'t Is een razende duivelin, riep Lamme. Als ze God liever ziet dan heuren man, waarom komt ze dan liefelijk en streelend onder mijne oogen? En als zij mij bemint, waarom verlaat ze mij steeds? --Ziet men klaar in de donkere putten? vroeg Uilenspiegel! --Laas! zuchtte Lamme, ik zal het besterven! En bleek en droefgeestig bleef hij zitten op het dek. Intusschen rukten de lieden van Simon Bol aan, met een machtig geschut. Zij schoten naar het schip, dat hun antwoordde. En de kogels braken het ijs in het ronde. En tegen den avond viel een warme regen. De wind woei uit het Westen; de zee werd omstuimig onder het ijs en hief het omhoog met ontzaglijke blokken, dewelke men zag opstaan en neervallen met een eentonig gekrakkrak, niet zonder gevaar voor het schip, dat, als de morgenstond de zwarte wolken verbrak, zijn linnen vleugelen opensperde, als een vogel der vrijheid, en naar de vrije zee stevende. Daar zeilden zij naar de vloot van messire Willem Lumey, graaf van de Mark, admiraal van Holland en Zeeland, die als dusdanig eene lanteerne omhoog in de mast van zijn schip voerde. --Bezie hem goed, Lamme, sprak Uilenspiegel; hij zal u niet sparen, als gij met geweld het schip wilt verlaten. Hoort gij zijne stem bulderen als de donder? Zie hoe groot en breed hij is, zie zijn hooge gestalte! Aanschouw zijn groote handen met kromme nagelen. Zie zijn ronde koele oogen: 't zijn arendsoogen en zijn langen, puntigen baard, denwelken hij gezworen heeft te laten groeien totdat hij alle papen en monniken opgeknoopt heeft, om de beide graven te wreken! Zie eens, hoe wreed en geducht hij is; gewis doet hij u hangen, zoo gij voortgaat met zuchten en klagen: Mijne vrouw! Mijne vrouw! --Mijn vriend, antwoordde Lamme, wie van koorden spreekt voor zijn evennaaste, draagt een hennepen kraag om den hals. --Gij zult hem dragen vóór mij. Dat is mijn hertelijke wensch, sprak Uilenspiegel. --Aan de galg zal uwe vuile tong eene el lang uit uwen bek steken, antwoordde Lamme. En de beide vrienden proestten van 't lachen. Dien dag kaapte het vaartuig van Treslong eene kog van Biscaye, die geladen was met kwikzilver, stofgoud, wijn en specerijen. En het schip werd geledigd tot het merg, bemanning en buit, als een osseschinkel onder den tand van den leeuw. Het was ook te dien tijde, dat de hertog den Nederlanden wreede, afschuwelijke belastingen oplegde, en al de inwoneren, die erf of have verkochten, tot betaling dwong van duizend op de tienduizend gulden. En die last was bestendig. Alle hoegenaamde koopers en verkoopers moesten aan den koning den tienden penning van de koopsom betalen, wat het volk zeggen deed, dat de handelswaar, die binst dezelfde week tienmaal verkocht werd, ganschelijk aan den koning kwam. En alzoo gingen nering en hanteering naar Dood en naar Ondergang. En de Geuzen namen den Briel, een versterkte plaats aan de zee, die de Bakermat der Vrijheid genoemd werd. II. Men was in het begin van de Bloeimaand; de hemel was helder en het vaartuig dobberde statig op de wateren. Uilenspiegel zong: De asch klopt op mijn hart. De beulen kwamen, sloegen Met dolk en vuur, geweld en zwaard. Vuil geld betaalt den vuigen spioen. In stêe van deugden, liefde en geloof, Heerschen verklikking en wantrouwen. De slachters dienen geslacht. Slaat op de krijgstrom. Leve de Geus! Slaat op de trom. De Briel is aan ons. Vlissingen ook, de sleutel der Schelde. De Heer is goed. Campveere is aan ons, Met Zeelands schutterij. We hebben kruit en lood en kogels, IJzeren kogels, gegoten kogels. De Heer is met ons, wie tegen? Slaat op den trommel. Zege en roem! Leve de Geus! Slaat op de trom. Het zwaard is getogen, harten hoog, Vuisten vast; het zwaard is getogen. Weg met den Tienden Penning, den nood, den dood! Ter galge de beul, ter galge de roover! Meineedig vorst wil het volk in oproer. Het zwaard is getogen voor ons rechten, Voor huis en have, voor vrouw en kinderen. Het zwaard is getogen. Slaat op de trom. Harten hoog, vuisten vast. Weg met den Tienden Penning, weg met snood pardoen. Slaat op de krijgstrom. Slaat op de trom. ... Ja, spitsbroeders en vrienden, ja, te Antwerpen, noesch over het Schepenhuis, hebben zij een groot schavot opgericht, dat met rood laken bekleed is; de hertog troont er op als een koning te midden van staffieren en soldeniers. Hij wil goedgunstig glimlachen, doch trekt slechts een afgrijselijk gezicht. Slaat op de trommel! Leve de Geus! ... Hij heeft kwijtschelding geschonken; zwijgt stille: zijn gulden harnas flikkert in de zonne, de grootprovoost zit te peerd naast den baldakijn; daar komt de heraut met zijn trommelaars; hij leest algemeene kwijtschelding af voor al degenen, die niets misdeden; de anderen zullen wreedelijk worden gestraft. ... Luistert spitsbroeders, hij leest het plakkaat, hetwelk, onder straffe van beschuldiging van muitmakerij, de betaling van den tienden en den twinstigsten penning beveelt. En Uilenspiegel zong: Hertog, hoort ge de stem van het volk, 't Geweldig rumoer? 't Is de zee die zwelt In 't zware gezwoeg der stormen. Geld genoeg, bloed genoeg, Nood genoeg. Slaat op de trom. 't Is de klauw in de bloedende wonde, De diefstal na den moord. Moet ge ons goud Mengen met ons bloed om het te drinken? Wij stapten in de baan des plichts, Den koning getrouw. De koning is meineedig. Wij zijn van den eed ontslagen. Slaat op de krijgstrom. Hertog van Alva, bloedhertog, Zie kramen, en winkels gesloten, Zie brouwers, bakkers, kruideniers, Weigrend te venten om niet te betalen. Wie groet u langs den weg? Niemand. Voelt ge als een mist van pest Haat en smaad u omringen? De schoone grond van Vlaanderen, Het lustig land Brabánt, Treuren als kerkhoven. Waar vroeger, in tijden van vrijheid, Vedels zongen, pijpen schalden, Zijn stilte en dood. Slaat op de krijgstrom. Geen vrooe gezichten meer Van zingende vrijers en drinkebroers, Maar bleeke gelaten Van wie gelaten Wachten op 't zwaard van het onrecht. Slaat op de krijgstrom. Wie hoort nog in de taveernen Het lustig klinken der glazen, Of de helle stemmen der deernen, Bij benden zingend op straat? Brabánt en Vlaanderen, vreugdelanden, Zijn tranenlanden. Slaat op de rouwtrom. Grond der vaadren, verdrukte geliefde, Plooi niet onder den voet des moorders. Nijvere bijen, zwiert in zwermen Neer op de wespen van Spanje, Levend begravene vrouwen en dochters, Roept tot Christus: wraak! Dwaalt bij nacht in de velden; arme zielen, Roept tot God. De vuist trilt om te slaan. Het zwaard is getogen, hertog, we rukken uw ingewand uit Om u in 't aangezicht te zweepen. Slaat op den trommel. Het zwaard is getogen. Slaat op den trommel. Leve de Geus! En al de matrozen en soldaten van het vaartuig van Uilenspiegel, en ook van de andere vaartuigen, zongen in koor: Slaat op den trommel, leve de Geus! En hunne stemmen rommelden als de donder der verlossing. III. Men was in Louwe, de wreede maand, die het kalf in den buik van de koe doet vervriezen. Het had gesneeuwd en daarboven gevrozen. De knapen vingen, met vogelteer, de musschen, die op de harde sneeuw een schamel stuksken brood kwamen zoeken, en brachten dat wild naar de hutten hunner ouders. Op den grijzen hemel staken, onbeweeglijk, de geraamten der boomen af, welker takken met sneeuwen kussens waren versierd, die insgelijks de daken der hutten en de nok van de muren bedekten, en in dewelke men pooten van katten zag, want die dieren maakten in de sneeuw insgelijks jacht op de musschen. Heinde en ver waren de weiden verborgen onder die wonderbare vacht, die de aarde tegen de gure winterkoude beschut. De rook uit de schoorsteenen van hutten en huizen stak somber af tegen den helderen hemel, en men hoorde niet het minste gerucht. En Katelijne en Nele zaten alleen in hare woning; en Katelijne schudde het hoofd en sprak: --Hans, mijn hart trekt naar u. Gij moet de zevenhonderd karolussen teruggeven aan Uilenspiegel, den zoon van Soetkin. Zijt gij nooddruftig en kunt gij ze thans niet teruggeven, kom dan toch maar, dat ik uw glanzend gelaat zie. Doe het vuur weg, mijn hoofd brandt. Laas! waar zijn uw sneeuwen kussen? waar is uw ijskoud lichaam, Hans, mijn geliefde? En troosteloos bleef ze vóór 't venster staan. Eensklaps kwam een koerier, met belletjes aan den gordel, voorbijgeloopen. --Daar komt de baljuw, de hoogbaljuw van Damme! riep de voetlooper. En aldus liep hij tot aan het Schepenhuis, om er de burgemeesteren en schepenen samen te roepen. Toen hoorde Nele, in de volslagen stilte, twee klaroenen schallen. Die van Damme kwamen allen aan hunne deur, in de meening dat het Zijne Koninklijke Majesteit was, die zich door zulk een trompetgeschal liet aankondigen. En Katelijne ging ook aan de deur met Nele. In de verte zagen zij schitterende ruiters in groepen bijeen en aan hunne spits reed een personage, bedekt met een zwart pannen opperste kleed met marter afgelegd, gekleed in een pannen wambuis met fijngouden belegsels en met roode kalfsleerzen, gevoerd met martervel. En zij herkenden den hoogbaljuw. Achter hem reden jonge heeren, die, niettegenstaande de ordonnantie van wijlen Zijne Keizerlijke Majestijt, aan hunne pannen kleederen, gouden, zilveren en zijden borduursels, belegsels, banden, boordsels droegen. En hun opperste kleederen waren, gelijk die van den hoogbaljuw, met pels afgelegd. Zij reden vroolijk voort, met fladderende lange struisvederen op hunne met goud afgelegde toques. En zij zagen er allen als goede vrienden en kameraden van den hoogbaljuw uit; en onder hen was een heer met een zure tronie, gekleed in groene panne, met goud afgeleid; en zijn opperste kleed was van zwarte panne, evenals zijne toque, die met lange pluimen versierd was. En hij had een krommen neus als de bek van een gier, een dunnen mond, ros haar, een bleek gezicht, en hij zat met fiere houding te peerd. Terwijl die heeren voorbij de woning reden van Katelijne, sprong deze eensklaps naar den teugel van 't peerd van den bleeken ruiter, en riep zij vol blijdschap: --Hans, mijn geliefde, ik wist wel dat gij zoudt terugkomen. Zoo zijt gij schoon, ganschelijk in de panne en in het goud, lijk eene zon op de sneeuw! Brengt gij de zevenhonderd karolussen? Zult gij nog schreeuwen lijk de nachtuil? De hoogbaljuw deed den troep edellieden stilstaan en de bleeke ruiter sprak: --Wat wil die schooister van mij? Maar Katelijne hield altoos het peerd bij den teugel en sprak: --Verlaat mij niet; ik heb zoo bitter geweend om uwentwille. Zoete nachten, mijn welbeminde, sneeuwen kussen en ijskoud lichaam. Hier is het kind. En zij wees naar Nele, die hem grammoedig bezag, want dreigend had hij de karwats naar Katelijne opgeheven. Maar Katelijne sprak schreiend: --Ha? zoudt gij u niet meer herinneren? Neem uwe dienares in genade. Breng mij met u waar gij wilt. Doe het vuur weg. Hans, erbarming! --Ga heen! sprak hij. En hij stiet zijn peerd zoo geweldig vooruit, dat Katelijne den teugel losliet en ten gronde viel; en het peerd trapte op heur en sloeg, met zijn hoef, op heur voorhoofd, zoodat zij bloedde. Toen zeide de baljuw tot den bleeken ruiter: --Messire, kent gij die vrouwe? --Ik ken ze niet, zeide hij, 't is zeker een krankzinnige. Maar Nele, die Katelijne weder opgericht had, sprak luide: --Is die vrouw krankzinnig, ik ben het niet, en wil hier sterven van dit brokje sneeuw, dat ik eet--en zij nam een greepje sneeuw en stak het in den mond--als die man mijne moeder niet heeft gekend, als hij heur al heur geld niet ontnam, als hij den hond van Klaas niet doodde, om, tegen den muur van den steenput onzer lochting, de zevenhonderd karolussen te stelen van den armen aflijvige. Het bloed vloeide uit de wonden van Katelijne, dewelke knielend smeekte: --Hans, mijn liefste, Hans, mijn welbeminde, geef mij den vredekus; bezie mij, het bloed vloeit uit mijn voorhoofd; de ziel heeft een gat gemaakt en nu wil zij buiten; fluks ga ik sterven: laat mij toch niet alleen! Vervolgens zeide zij met stillere stem: --Eertijds hebt gij uwen vriend gedood uit jaloerschheid, langs den dijk. En met den vinger wees zij naar den kant van Dudzele. --Toen bemindet gij mij meerder dan nu. En zij nam de knie van den edelman vast en omhelsde ze, en zij greep zijnen schoen vast en kuste dien. --Wie is die man, die gedood werd? vroeg de hoogbaljuw. --Ik weet het niet, genadige heer, antwoordde de bleeke ruiter. Wij hebben geene zaken met hetgeen die schooister vertelt. Laat ons voortgaan. Het volk kwam te hoop rond hen; hoogpoorters en gemeen, werklieden en boeren trokken partij voor Katelijne, en alle riepen: --Gerechtigheid, heer baljuw, gerechtigheid! En de baljuw sprak tot Nele: --Wie is de man, die gedood werd? spreek volgens God en waarheid. Nele zeide, naar den bleeken jonker wijzend: --Deze hier kwam alle Zaterdagen in de keet om mijne moeder te zien en heur geld af te doen: hij heeft eenen vriend van hem, Hilbert genoemd, gedood in den akker van Servaas Vander Vichte, niet uit jaloerschheid, maar om de zevenhonderd karolussen niet te moeten deelen met hem. En Nele verhaalde de minnarijen van Katelijne en wat deze 's nachts hoorde, toen zij verborgen was achter den dijk, die liep door den kouter van Servaas Vander Vichte. --Nele is stout, zeide Katelijne, zij is wel hard jegens Hans, jegens heuren vader. --Ik zweer, zeide Nele, dat hij schreeuwde als de nachtuil, om van zijne tegenwoordigheid miede te geven. --Gij liegt, zeide de edelman. --Ho, neen! sprak Nele, en mijnheer de baljuw en al die heeren, hier tegenwoordig, zien het wel: gij zijt bleek geenszins van koude, maar van schrik. Hoe komt het dat uw gezicht niet meer blinkt? Bezigt gij de tooverzalve niet meer, met dewelke gij u streekt, opdat gij helder zoudt zien als de baren der zee, 's zomers, als 't donkert? Maar, vermaledijde tooveraar, verbrand zult gij worden voor de pui van 't Schepenhuis. Gij zijt de oorzaak van Soetkin's dood, gij bracht heuren zoon, eenen wees, tot ellende; gij, die ongetwijfeld een edelman zijt, kwaamt bij ons, werklieden, om mijne moeder een enkele maal een weinig geld te brengen en er heur al de andere keeren veel te ontnemen. --Hans, sprak Katelijne, zult gij mij nog bestrijken met de zalve, zult gij mij nog naar den Sabbat leiden? Luister naar Nele niet: zij is stout; gij ziet het bloed, de ziel heeft een gat gemaakt en wil buiten; fluks zal ik sterven en dan ga ik naar 't voorgeborchte der helle, alwaar geen vuur is. --Zwijg, krankzinnige tooveres, zeide de edelman, ik weet niet wat gij zeggen wilt. --En nochtans, zeide Nele, zijt gij het, die kwaamt met eenen vriend, dien gij mij tot man wildet geven; gij weet dat ik van hem niet wilde weten; wat heeft hij gedaan, uw vriend Hilbert, wat heeft hij gedaan voor zijne oogen, nadat ik er in krabde met mijne nagelen? --Nele is stout, zeide Katelijne, geloof ze niet, Hans, mijn geliefde: zij is grammoedig op Hilbert, die heur met geweld wilde nemen; maar nu kan Hilbert dat nimmermeer doen, de wormen hebben hem opgegeten. En Hilbert was leelijk; Hansken, mijn liefste, gij alleen zijt schoon; Nele is stout! Daarop sprak de baljuw: --Vrouwen, gaat henen in vrede. Maar Katelijne wilde niet weggaan van de plaats waar heur geliefde was. En men moest ze met geweld naar heure woonstede brengen. En al het te hoop gestroomde volk riep: --Gerechtigheid, heer, gerechtigheid! De serjanten van de gemeente waren bijeengekomen op het gerucht: de baljuw gebood hun te blijven, en sprak tot de heeren en edellieden: --Heeren en edellieden, niettegenstaande alle privileges, die de doorluchtige orde van den adel in Vlaanderenland beschermen, moet ik, op de beschuldigingen en hoofdzakelijk op die van hekserij, uitgebracht tegen messire Joost Damman, denzelven apprehendeeren totdat hij geoordeeld en gevonnist worde volgens de wetten en ordonnantiën des Rijks. Geef mij uw zweerd af, messire Joost. --Heer baljuw, zeide Joost Damman, met grooten hoogmoed en adellijke fierheid, als gij mij aanhoudt, overtreedt gij de wetten van Vlaanderen, want gij zelf zijt geen rechter. Nu, gij weet, dat alleen valsche munters, struikroovers, brandstichters, verkrachters van vrouwen en meidekens, soldeniers die hunnen hoofdman ontliepen, tooveraars die de wateren vergiftigden, monniken en begijnen die hunne kloosters ontliepen, mitsgaders gebannenen, zonder lastgeving van den rechter, mogen geapprehendeerd worden. Nu, heeren, verdedigt mij! Eenigen wilden bijspringen, maar de baljuw zeide tot hen: --Heeren, ik vertegenwoordig hier onzen koning, grave en heer, aan denwelke de beslissing van moeilijke gevallen is voorbehouden; en ik gelast en beveel u, op peine als rebellen te worden beschouwd, uw zweerd terug in de scheede te steken. De edellieden gehoorzaamden; doch dewijl messire Joost Damman nog aarzelde, riep het gemeen: --Gerechtigheid, heer, gerechtigheid, hij geve zijn zweerd af. Toen deed hij het tegen zijn dank, en, van zijn peerd gestegen zijnde, werd hij door twee serjanten van de gemeente naar het Steen gebracht. Doch hij werd niet in de kelders gestoken, maar wel in een getraliede kamer, alwaar hij, mits betaling, een goed bed en een goed vuur kreeg en ook goed eten mocht laten halen, van hetwelk de cipier minstens de helft nam. IV. 's Anderen daags gingen de baljuw, de beide griffiers-crimineel, twee schepenen en een chirurgijn-baardemaker langs den kant van Dudzele, om te zien of zij in den akker van Servaas Vander Vichte het lijk van een man zouden vinden, langsheen den dijk, dewelke liep door dien kouter. Nele had tot Katelijne gezeid: --Hans, uw lieveling, vraagt een afgesneden hand van Hilbert: dezen avond zal hij schreeuwen als de nachtuil, in onze hut komen en u de zevenhonderd karolusgulden brengen. Katelijne had geantwoord: --De hand zal ik afsnijden. En, inderdaad, zij nam een mes en ging heen, vergezelschapt door Nele en gevolgd door de officieren van justitie. Zij stapte gauw en fier vooruit met Nele, wier liefelijk gezichtje bloosde van de vinnige koude. Bibberend en kuchend, volgden heur de officieren van justitie, die reeds bedaagd waren, en zij allen geleken zwarte schimmen op het witte veld, en Nele droeg eene spade. Toen zij bij den akker van Servaas Vander Vichte, op den dijk, gekomen waren, ging Katelijne naar het midden: daar wees zij naar de meersch, die op heure rechterhand lag en sprak: --Hansken, gij wist niet dat ik daar huiverend verborgen was bij 't wapengekletter. En Hilbert schreeuwde: Dit ijzer is koud. Hilbert is leelijk. Hans is schoon. Gij zult zijne hand hebben, laat mij alleen! Zij dwaalde toen links af, zette zich in de sneeuw op de knieën en schreeuwde driemaal in de lucht, om de geesten aan te roepen. Nele langde heur toen de spade, op dewelke Katelijne drie kruiskens maakte; vervolgens teekende zij op de bevroren sneeuw de beeltenis van eene doodkist, alsmede drie kruisen, één naar het Oosten, één naar het Westen en één naar het Noorden, en sprak: Drij, dat is Mars omtrent Saturnus, en drij is ontdekking onder Venus, de heldere sterre. En vervolgens trok zij rondom de doodkist een grooten kring, zeggende: --Ga heen, booze duivel, die de lijken bewaart! Vervolgens knielde zij neder en bad: --Duivel Hilbert, mijn vriend, zeide zij, Hans, mijn heer en meester, beveelt mij hier uwe hand af te snijden: ik ben hem gehoorzaamheid verschuldigd: doe mij niet treffen met het aardsche vuur, omdat ik uw edele grafstee kom storen, en vergeef het mij in name van God en zijne santen. Toen kapte zij in het ijs, naarvolgens het figuur van de doodkist; zij maakte de natte graszode bloot, vervolgens het zand, en weldra zagen de heer baljuw, zijne officieren, Nele en Katelijne het lijk van een jongen man te voorschijn komen, dat wit geworden was als kalk, ter oorzake van het zand. Hij was gekleed in grijs lakensch wambuis en een eender opperste kleed; zijn zweerd lag aan zijne zijde. Aan zijnen gordel had hij eene maliënbeurs, en een breede dolk stak nog in zijn lichaam, onder het hert; en er was bloed op het laken van het wambuis, en dat bloed was geloopen tot onder den rug. En de man was nog jong. Katelijne sneed zijne hand af en stak ze in heure gordeltasch. En de baljuw liet heur begaan, beval heur vervolgens het lijk te ontdoen van alle kleederen en kenteekenen. Katelijne vroeg, of Hans zulks had geheeten, maar de baljuw antwoordde, dat hij slechts handelde naar zijne bevelen; toen deed Katelijne alles wat hij gebood. Toen het lijk uitgekleed was, zag men dat het droog lijk hout was: en de baljuw en de officieren van de gemeente deden het bedekken met zand en de serjanten droegen de kleederen en de wapenen mede. En toen zij voorbij het Steen kwamen, zeide de baljuw tot Katelijne, dat Hans dáár op heur wachtte; en blijde ging zij er binnen. Nele wilde heur tegenhouden, doch Katelijne antwoordde: --Ik wil Hans zien, mijn heer en meester. En Nele weende aan de poort, want zij wist, dat Katelijne als tooveres aangehouden was om de bezweringen en teekenen, die zij gemaakt had op de sneeuw. En men zeide te Damme, dat er voor heur geene ontferming zou zijn. En Katelijne werd gestoken in een onderaardschen kerker van het Steen. V. 's Anderen daags woei de wind uit Brabant: de sneeuw smolt en de meerschen werden overstroomd. En de burgstorm luidde, om de rechters naar de vierschaar te roepen, onder het afdak, om den wille van de vochtigheid der zodenbanken. En het volk stond rond de vierschaar. Joost Damman werd voorgebracht, zonder kluisters, in zijn prachtige kleeren. Katelijne werd insgelijks voorgebracht, doch met de handen van voren gebonden en gekleed in een grijs lijnwaden kleed, hetwelk de dos der gevangenen was. Joost Damman, ondervraagd, bekende dat hij zijn vriend Hilbert gedood had, in tweegevecht, met het zweerd. Als men hem zei, dat hij gedood was met een dolk, antwoordde Joos Damman: --Ik heb hem afgemaakt, omdat hij niet gauw genoeg stierf. Dien moord beken ik gereedelijk, vermits ik sta onder de bescherming der wetten van Vlaanderen, volgens dewelke, na verloop van tien jaar, de moord niet meer vervolgd wordt. De baljuw vroeg hem: --Zijt gij geen tooveraar? --Neen, antwoordde Damman. --Bewijs het, zeide de baljuw. --Ik zal het doen op tijd en stond, zeide Joost Damman, maar nu past het mij niet. Toen werd Katelijne ondervraagd; zij hoorde niet wat men vroeg, doch keek gedurig naar Hans en sprak: --Gij zijt mijn groene heer, schoon als de zon zijt ge. Doe het vuur weg, mijn liefste! Nele kwam toen Katelijne voorspreken en zeide: --Heer baljuw en heeren rechters, meer dan gij weet, kan zij niet bekennen; zij is geene tooveres, doch enkel uitzinnig. Toen sprak de baljuw: --Tooveraar is hij, die door voorbedachtelijk gebruikte duivelsche middelen in iets tracht te slagen. Nu, deze twee, man en vrouw, zijn tooveraars met inzicht en met daad; hij, omdat hij de sabbatszalve gegeven, en zijn gezicht helder als Lucifer gemaakt heeft, ten einde geld en vleeschelijken omgang te bekomen; zij, omdat zij hem aangehangen heeft, hem nemende voor eenen echten duivel, en omdat zij met hem gehanteerd heeft; hij is pleger van hekserij, en zij is zijne baarschuldige. Men mag dus geenerlei ontferming hebben, en ik moet het zeggen, want ik zie dat de schepenen en die van 't gemeen te goedertieren zijn jegens de vrouw. In der waarheid heeft zij gemoord noch gestolen, noch heeft zij personen of hunlieder beestiaal mishand; ook heeft zij geenerlei zieken met buitengemeene middelen genezen, maar enkellijk met gekende geneeskruiden; doch zij heeft heure dochter willen overleveren aan den duivel, en als deze in heur jeugdigen ouderdom niet met zooveel dapperheid wederstaan had, dan had zij toegegeven aan Hilbert en ware zij, als de tweede beschuldigde, insgelijks tooveres geworden. Dienvolgens vraag ik aan de heeren van de vierschaar of zij niet van oordeel zijn, beiden ter torture te stellen? De schepenen antwoordden niet, daardoor beduidende, dat zij niet van dat oordeel waren, wat Katelijne betrof. Zijne rede vervolgende, zeide toen de baljuw: --Evenals gij, ben ik voor haar vervuld met ontferming en medelijden; maar had die krankzinnige tooveres, die zoo goed den duivel gehoorzaamt, als haar ontuchtige medebeschuldigde het heur had bevolen, het hoofd heurer dochter niet kunnen afhouwen met een kapmes, zooals Katelijne Dura, in Frankrijk, met heur twee dochters deed, op aanzoek van den duivel? Had zij, zoo heur zwarte bruidegom het heur had bevolen, het beestiaal niet kunnen doen sterven; de boter niet kunnen doen keeren in de karnton, door er suiker in te smijten; had zij in lijve niet kunnen tegenwoordig zijn bij alle duivelsvereeringen, heksendansen, verfoeiselen en koppelingen van tooveraars? Had zij geen menschenvleesch kunnen eten, geene kinderen kunnen dooden om er pasteien van te maken en die te verkoopen, gelijk een pasteibakker van Parijs deed; had zij de braaien der gehangenen niet kunnen afsnijden en meedragen om ze rauw op te eten, aldus plegende beide een schromelijken diefstal en eene heiligschennis? En ik vraag aan de vierschaar Katelijne en Joost Damman op de pijnbank te leggen, ten einde te weten of zij beiden geenerlei andere misdrijven hebben gepleegd dan degene, die reeds gekend en onderzocht zijn. Vermits Joost Damman weigert iets meerder te bekennen dan den moord, en Katelijne niet alles gezegd heeft, gebieden ons de wetten des Rijks te handelen naarvolgens mijn voorstel. En de sententie der schepenen luidde, dat de torture twee dagen later, des Vrijdags, zou plaats hebben. En Nele schreeuwde: --Genade, mijne heeren! En het volk schreeuwde met heur, doch te vergeefs. En Katelijne bezag Joost Damman en sprak: --Ik heb Hilbert's hand, kom ze dezen nacht halen, liefste. En zij werden terug naar het Steen gebracht. Op bevel van de vierschaar, werd den cipier geheeten hun elk twee bewakers te geven, die hen moesten slaan, telkens dat zij zouden willen slapen; maar de twee bewakers van Katelijne lieten heur den nacht slapende doorbrengen, en die van Joost Damman sloegen hem wreedelijk telkens dat hij de oogen look of enkellijk het hoofd vooroverboog. Heel den Woensdag hadden zij honger, alsook den nacht en heel den Donderdag, tot 's avonds, als men hun vleesch te eten en water te drinken gaf, beide bereid met zout en met salpeter. Dat was het begin der torture. En 's morgens brachten de serjanten de beide gevangenen, die schreeuwden van dorst, naar de folterkamer. Daar werden zij rechtover elkander gezet en ieder gebonden op eene bank, bekleed met knoopkoorden, die hen schromelijk pijnigden. En ieder moest een glas water drinken, met zout en salpeter er in. Joost Damman kreeg vaak op zijne bank, maar de serjanten sloegen hem wakker. En Katelijne zeide: --Om Gods wil, slaat hem niet, mijne heeren, gij breekt zijn arm lichaam. Hij bedreef maar een enkele misdaad, uit liefde, toen hij Hilbert doodde. Ik heb dorst en gij ook, Hans, mijn beminde! Laat hem eerst drinken! Water! water! mijn lichaam brandt als vuur. Spaar hem, ik zal sterven voor hem! Drinken! Hans zeide tot haar: --Heks die gij zijt. Heeren rechters, smijt heure kroenge in 't vuur. Ik heb dorst! De griffiers schreven al zijne woorden op. Toen zei de baljuw: --Hebt gij niets te belijden? --Ik heb niets meer te zeggen, antwoordde Joost Damman: Gij weet alles. --Daar hij volherdt in zijn loochenen, zeide de baljuw, zal hij tot verdere en volledige belijdenis op de koordebank blijven zitten en zal hij dorst lijden, en men zal hem beletten te slapen. --Ik zal blijven, zei Joost Damman, en mij vermaken met die tooveres te zien lijden op heure bank. Hoe vindt gij 't huwelijksbed, nichtje? En zuchtend antwoordde Katelijne: --Koud van armen en warm van hert, Hans, mijn welbeminde. Ik heb dorst, mijn hoofd brandt! --En gij, vrouwe, sprak de baljuw, hebt gij niets meer te zeggen? --Ik hoor, zeide zij, de kar van den Dood en een dof gerammel van beenderen. Ik heb dorst! En Hij leidt mij naar een grooten troon, waar water is, frisch en klaar water; maar dit water is vuur. Hans, mijn vriend, verlos mij van die koorden. Ja, ik ben in het vagevuur en ginder omhoog zie ik Onzen Heer Jezus in het hemelrijk zitten, met zijn allergenadigste moeder, de Maagd Maria. Ho! Heilige Moeder Gods, een droppelken water! Eet die sappige vruchten alleen niet op! --Die vrouw is door wreede uitzinnigheid getroffen, zei een van de schepenen. Men moet ze van de pijnbank verwijderen. --Zij is niet uitzinniger dan ik; zei Joost Damman, 't is gehuichel en gemaakt spel. En met dreigende stemme, sprak hij tot Katelijne: --Ik zal u zien branden in 't vuur, u, die zoo goed de uitzinnige speelt. En grijnzend, lachte hij om zijn boosaardige leugen. --Ik heb dorst, zei Katelijne, hebt medelijden, ik heb dorst! Hans mijn welbeminde, geef mij te drinken. Hoe helder is uw gezicht! Laat mij tot hem gaan, heeren rechters! En den mond openspalkend, vervolgde zij, smachtend van dorst: --Ja, ja, nu steken zij vuur in mijne borst, en de duivelen binden mij op dit gruwelijk bed. Hans, neem uw zweerd en dood ze, gij, die zoo machtig zijt. Water! drinken! drinken! --Sterf, tooveres, zeide Joost Damman: gij moest heur eene prop in den mond steken om heur, eene vrouw uit 't gemeen, te beletten op te komen tegen mij, die van adel ben. Een schepen, vijand des adels, antwoordde op deze rede: --Heer baljuw, het is strijdig met de rechten en costumen van den lande, proppen te steken in den mond van hen, die men ondervraagt, want zij zijn hier om de waarheid te zeggen en gevonnist te worden volgens hunne rede. Proppen zijn maar toegelaten wanneer de beschuldigde, veroordeeld zijnde, van op het schavot tot het volk spreken wil, om het te vermurwen of gisting onder het gemeen te verwekken. --Ik heb dorst, zeide Katelijne, geef mij te drinken, Hans, mijn liefste. --Ha! sprak Joost, gij lijdt, vervloekte heks, eenige schuld van al mijne tormenten; maar in deze folterkamer zult gij nog andere smerten verduren: de keersen, de wipgalg, de stokskens tusschen de vingeren en tusschen de teenen. Men zal u, ganschelijk naakt, schrijlings zetten op den rug eener doodkist, scherp als het lemmer van een mes, en dan zult gij belijden dat gij geene uitzinnige zijt, maar een tooveres, door Satan betaald om den edellieden last aan te doen. Drinken! --Hans, mijn beminde, sprak Katelijne opnieuw, wees niet grammoedig jegens uwe dienares; ik lijd duizenden pijnen voor u, mijn heer en meester! Spaart hem, heeren rechters: geeft hem een vollen beker te drinken, maar laat eenige droppelen over voor mij. Hans, is 't reeds het uur van den nachtuil? Toen vroeg de baljuw aan Joost Damman: --Welke was de reden van het tweegevecht, waarin Hilbert den dood vond? Joost antwoordde: --Wij vochten om een meideken van Heist, dat wij beiden beminden. --Een meideken van Heist, riep Katelijne, die met geweld van de bank wilde opstaan, gij bedriegt mij dus met eene andere, helsche verrader?... Wist gij dat ik stond te luisteren, achter den dijk, toen gij zegdet dat gij al het geld wildet hebben, hetwelk het geld was van Klaas? 't Was zeker om het met heur te verteren? Laas! en ik, die mijn bloed had gegeven, als hij er goud had kunnen van maken! En alles voor eene andere! Wees gevloekt! Doch plotseling begon zij te weenen, en zij poogde zich om te keeren op de folterbank: --Neen, Hans, zeg dat gij uwe arme dienares noch zult liefhebben, en de aarde zal ik met mijne vingeren openkrabben; een schat zal ik u vinden; ja, een schat is verborgen; en ik zal zoeken met het hazelaarstakje, hetwelk nederbuigt als het boven metaal wordt gehouden; en ik zal hem vinden en hem u eerlijk brengen; kus mij, liefste, en gij zult rijk wezen; en alle dagen zullen wij kuite drinken; ja, ja, zij, die daar zitten, drinken ook bier, schuimend bier, dat verkwikt! O! mijne heeren, een dropje slechts, ik brand in het vuur! Hans, ik weet waar hazelaars groeien, maar gij moet wachten tot in den voortijd. --Zwijg, ellendige, zei Joost Damman, ik ken u niet. Hilbert hebt gij genomen voor mij: hij is 't die boven bij u kwam. En, met uw helschen geest, hiet gij hem Hans. Weet dat ik niet Hans heet, maar Joost: wij waren van dezelfde grootte, Hilbert en ik; 't was Hilbert, waarschijnlijk, die de zevenhonderd karolussen nam. Drinken! mijn vader zal honderd gulden betalen voor een kroezeken water; maar die vrouw ken ik niet! --Heer baljuw en heeren rechters, riep Katelijne uit, hij beweert dat hij mij niet kent; maar ik, ik ken hem wel en weet, dat hij op den rug een bruine, harige geboortevlek heeft, groot als een erwt. Ha! gij bemindet een meideken van Heist! Hoeft een oprecht minnaar voor zijn geliefde te blozen? Hans, ben ik niet meer schoon? --Schoon! grijnslachte Damman, gij hebt een gezicht, glad als eene mispel, en een lichaam, slank als eene vim takkebossen: bezie mij die schooister, die beweert een edelman tot minnaar te hebben! Drinken! --Zoo spraakt ge niet, Hans, mijn beminde heer en meester, als ik zestien jaar jonger was. Vervolgens op heur hoofd en heure borst kloppend, sprak zij: --'t Is het vuur, dat daar is, dat mijn hert en mijn gezicht verschroeit: verwijt het mij niet; weet gij nog dat wij veel van zout eten hielden, om beter te kunnen drinken, naar gij zeidet? Nu is al het zout in ons lijf, mijn beminde, en mijnheer de baljuw drinkt wijn. Wij vragen geen wijn: geeft ons water. In de beemde kabbelt het heldere beekje met zijn frisch, lekker water. Neen, dat water kookt, het verbrandt mij! 't Is water uit de helle! En Katelijne weende en zij sprak: --Nooit deed ik iemand leed, en iedereen smijt mij in 't vuur. Drinken! de straathonden krijgen water; ik ben een kerstene vrouw, geeft mij te drinken. Nooit deed ik iemand leed! Geeft mij toch te drinken! Toen sprak een schepen: --Die tooveres is alleenlijk uitzinnig wat betreft het vuur, dat brandt in heur hoofd, naar zij zegt, maar voor alle andere dingen is zij het niet, vermits zij met helderen geest ons het lijk van den verslagene hielp ontdekken. Als Joost Damman inderdaad een harige vlek heeft op zijnen rug, is dit merk voldoende om zijne eenzelvigheid te doen vaststellen met den duivel Hans, op denwelken Katelijne verliefd was. Beul, toon ons het merk op den rug. De hangman ontblootte den hals en den schouder, en toonde de bruine, harige vlek. --Ha! sprak Katelijne, hoe wit is uwe huid! zou men niet zeggen dat het de schouderen eener maagd zijn? Wat zijt gij schoon, Hans, mijn beminde! Drinken! Toen stak de hangman een lange naald in het merk, doch er kwam geen bloed uit. En de schepenen zeiden tot elkander: --Dat is een duivel, en hij zal Joost Damman vermoord hebben en zijn aanschijn genomen, om des te veiliger de arme lieden te kunnen bedriegen. En de baljuw en de schepenen schrikten: --Hij is een duivel, en er is een tooverteeken. En Joost Damman sprak: --Gij weet wel dat dit geen tooverteeken is, maar dat er vleezige uitwassen bestaan, in dewelke men mag steken, zonder dat zij bloeden. Heeft Hilbert die tooveres geld ontfutseld,--want tooveres is zij, die belijdt met den duivel te hebben geslapen--zoo deed hij het met de algeheele toestemming van die boerin en werd hij, edelman, om zijne kussen betaald, gelijk zulks telkendage gebeurt met de meidekens van pleizier. Zijn er geene mannen, die, als de loddegen, de vrouwen hunne kracht en hunne schoonheid met geld doen betalen? De schepenen zeiden tot elkaar: --Hoort gij zijn duivelsche, stoutmoedige listen? Zijn harige wrat heeft niet gebloed: moordenaar, duivel en tooveraar, wil hij enkellijk de schuld van het tweegevecht bekennen, om al zijn andere misdaden te schuiven op zijn vriend den duivel, dien hij gedood heeft naar lichaam, maar geenszins naar ziel.... En ziet eens hoe bleek zijn gezicht is.--Aldus verschijnen al de duivelen, rood in de helle, bleek op de wereld, want zij hebben geen levensvuur, dat aan het gezicht zijn natuurlijken blos geeft, en zij zijn assche van binnen.--Om hem rood te krijgen en hem te doen branden, moet men hem terug op het vuur zetten. Toen sprak Katelijne: --Ja, duivel is hij, doch een goede, zoete duivel! En de heilige Joannes, zijn patroon, heeft hem de toelating gegeven de helle te verlaten. Alle dagen bidt hij den Heer Jezus voor hem. Hij moet maar zeven duizend jaar vagevuur meer doen: de Moeder Gods wil het, maar Satan verzet er zich tegen. Doch Maria drijft door wat zij wil. Zult gijlieden u verzetten tegen heuren wil? Als gij hem goed beziet, zult gij merken, dat hij niets meer heeft van zijn duivelschen staat, uitgenomen zijn ijskoud lichaam, en ook zijn gezicht, dat glanst lijk, in de oogstmaand, de branding der zee, als donder op handen is. En Joost Damman sprak: --Zwijg, tooveres, gij doet mij verbranden! Vervolgens zeide hij tot den baljuw en tot de schepenen: --Aanziet mij, ik ben geen duivel; ik heb vleesch en been, bloed en water. Ik drink en eet, verteer en werp uit lijk gijlie; mijn vel is gelijk het uwe en mijn voet insgelijks; beul, trek mijne schoenen uit, want met mijn gebonden voeten kan ik mij niet verroeren. De hangman deed het, niet zonder schrik. --Ziet, zeide Joost, terwijl hij zijn blanke voeten liet zien: zijn dat gespleten klauwen, zijn dat duivelspooten? Wat mijne bleekheid betreft, is niemand uwer zoo bleek als ik ben? Ik zie er meer dan drie onder ulieden. Maar die zondigde was niet ik, doch die leelijke tooveres en heure dochter, de boosaardige aanbrengster. Waar haalde zij het geld, dat zij leende aan Hilbert; van waar kwamen de florijnen, die zij hem gaf? Waren die niet het loon van den duivel, om de onschuldige edellieden aan te klagen en te doen sterven? Het is aan die beide vrouwen dat gij moet vragen, wie den hond in de lochting verworgde, wie den schat uit den put nam en er mee heenging, wellicht om de gestolen karolussen ergens elders te verbergen. Soetkin, de weduwe, kon geen vertrouwen stellen in mij, daar zij mij niet kende, doch wel in haarlieden, bij dewelken zij heel den dag vertoefde. Zij beiden zijn het, die het goed van den keizer hebben gestolen. --Vrouwe, hebt gij niets te zeggen tot uwe verdediging? Katelijne keek naar Joost Damman en zeide met liefde: --'t Is het uur van den nachtuil! Hans, mijn welbeminde, ik heb de hand van Hilbert. Zij zeggen, dat gij de zevenhonderd karolussen zult teruggeven. ... Doet het vuur weg, doet het vuur weg! kermde zij vervolgens. Drinken! drinken! mijn hoofd brandt! God en de engelen eten appelsienen in 't hemelrijk. En zij viel in bezwijming. --Neem ze weg van de pijnbank, beval de baljuw. De hangman en zijne knechts gehoorzaamden. Men zag ze wankelen, met gezwollen voeten, want de beul had de koorden te hard gespannen. --Geef heur te drinken, beval de baljuw. Men gaf heur versch water, hetwelk zij gretig dronk, met den beker tusschen heure tanden, als een hond doet met een been, zonder hem te willen loslaten. Vervolgens gaf men heur nog water, en zij wilde er van dragen aan Joost Damman, maar de beul rukte heur den beker uit de hand. En zij viel slapend ten gronde, als een blok lood. Toen riep Joost Damman met woede: --Ik ook heb dorst en heb vaak. Waarom laat gij heur drinken en slapen? --Zij is eene vrouw, en daarbij zwak en uitzinnig, antwoordde de baljuw. --Heure uitzinnigheid is geveinsd, zeide Joost Damman, zij is eene tooveres. Ik wil drinken, ik wil slapen! En hij sloot de oogen, maar de beulsknechten sloegen hem in het gezicht. --Geef mij een mes, riep hij, dat ik al dien gemeenen boeren en burgers de les spelle: ik ben een edelman en nooit sloeg men mij in het gezicht. Water! laat mij slapen, ik ben onschuldig. Ik ben het niet, die de zevenhonderd karolussen stal: 't is Hilbert. Drinken! Nooit bedreef ik tooverij of bezwering. Ik ben onschuldig, laat mij gaan. Drinken! Toen vroeg de baljuw: --Hoe bracht gij den tijd door, sedert dat gij Katelijne verliet? --Katelijne ken ik niet en heb ze dus niet verlaten, zeide hij. Gij ondervraagt mij over stukken, die vreemd aan de zaak zijn. Ik moet u niet antwoorden. Drinken! Laat mij slapen! Ik zeg u, dat Hilbert alles gedaan heeft. --Maakt hem los, sprak de baljuw. Brengt hem terug naar het Steen. Maar hij zal drinken noch slapen, totdat hij zijne tooverij en bezwering bekend heeft. En voor Damman was dit een schromelijke foltering. In den kerker schreeuwde hij zoo luide: "Drinken! Drinken!" dat het volk het hoorde, doch zonder mededoogen. En als hij viel van de vaak en zijne bewakers hem in het gezicht sloegen, werd hij woedend als een tijger en riep hij: --Ik ben een edelman en zal u allen dooden, boeren! Ik zal gaan bij den koning, onzen hoofdman. Drinken! Doch hij beleed niets, en men liet hem in het Steen. VI. Toen was men in de Bloeimaand; de boom der justitie was groen, insgelijks groen waren de banken van graszoden, op dewelke de rechters waren gezeten. Nele werd ter oorkondschap geroepen. Dien dag moest het vonnis uitgesproken worden. En het volk: mannen, vrouwlieden, poorters en arbeiders stonden rond de vierschaar; en de zonne scheen helder. Katelijne en Joost Damman werden voor de vierschaar gebracht; en Damman zag er nog bleeker uit, ter oorzake van de torture, van den dorst en van de slapelooze nachten. Katelijne, die zich op heure waggelende beenen niet rechthouden kon, wees naar de zonne en sprak: --Doe het vuur weg, mijn hoofd brandt! En met teedere liefde zag zij naar Joost Damman. En deze bekeek heur met haat en verachting. En de heeren en edelen, zijne vrienden, die naar Damme waren ontboden, waren allen als getuigen voor de vierschaar aanwezig. Toen sprak de baljuw: --Nele, de dochter, die heure moeder Katelijne met zooveel genegenheid verdedigt, heeft in den genaaiden zak van den besten rok derzelfde Katelijne een briefje gevonden, geteekend "Hansken". In de beugeltassche, gevonden op het lijk van Hilbert Rijnvisch, stak een andere brief, aan hem gezonden door Joost Damman, beschuldigde alhier tegenwoordig. Beide brieven heb ik bewaard, opdat gij op het gepaste oogenblik, dat thans aangebroken is, zoudt kunnen oordeelen over de hardnekkigheid van dien man en hem vrijspreken of veroordeelen, naarvolgens wet en gerechtigheid. Hier is het perkament, in de beugeltasch gevonden; ik deed het niet open en weet niet of het leesbaar is of niet. Toen waren de rechters in groote verlegenheid. De baljuw beproefde het bolleken perkament los te maken, doch te vergeefs; en Joost Damman schompermuilde. Toen sprak een schepen: --Laat ons het bolleken in 't water leggen en vervolgens voor 't vuur stellen. Als het door een heimelijk middel toegeplakt is, zullen water en vuur het wel losmaken. Het water werd gebracht, de hangman stak een groot houtvuur aan; de blauwe rook steeg recht omhoog in den helderen hemel, tusschen de groene takken van den boom der justitie. --Steek den brief in de kom niet, sprak een schepen, want als hij geschreven is met opgelost ammoniakzout, zullen de letteren verdwijnen. --Neen, zeide een chirurgijn, die daar was, de letteren zullen niet verdwijnen, het water zal enkellijk het bestrijksel, hetwelk dit tooverbolleken toeplakt, weeker maken. Het perkament werd geweekt in het water, en, als het zachter was, werd het geopend. --Nu, zeide de chirurgijn, houdt het nu voor het vuur. --Ja, ja, zeide Nele, houdt het papier voor het vuur; messire chirurgijn is op weg naar de waarheid, want de moordenaar verbleekt, en siddert over heel zijn lichaam. Daarop sprak Joost Damman: --Ik verbleek noch ik sidder, kleine heks uit 't gemeen, die op den dood van een edelman aast; maar gij zult er niet in slagen: dat papier moet gerot zijn na zestien jaar verblijf in den grond. --Het perkament is geenszins bedorven, zei de schepen, de beugeltasch was met zijde gevoerd; zijde vergaat niet in den grond, en de wormen hebben het perkament niet opgegeten. Het perkament werd voor 't vuur gebracht. --Heer baljuw, heer baljuw, zeide Nele, hier voor het vuur komen reeds letteren te voorschijn: beveel dat men het schrift leze. De chirurgijn nam het perkament om het te lezen, als messire Joost Damman vlug de hand uitstak om het te grijpen; doch rap als de wind hield Nele zijnen arm tegen, en zij sprak: --Gij zult het niet aanraken, want daar staat uw dood of die van Katelijne geschreven. Bloedt thans uw herte, moordenaar, weet dat het onze reeds vijftien jaar lang bloedt; 't is vijftien jaar dat Katelijne lijdt, dat heur geest in heur hoofd verbrand werd om uwentwil; 't is vijftien jaar dat Soetkin stierf ten gevolge der smerten; 't is vijftien jaar dat wij leven in kommer en ellende, hoewel wij fier het hoofd mogen verheffen. Lees het papier, lees het papier! De rechters zijn God op de wereld, want zij zijn Gerechtigheid. Lees het papier! --Lees het papier! riepen de mannen en vrouwlieden snikkend. Nele is moedig en braaf! Katelijne is geene tooveres. En de griffier las: "Aan Hilbert, zoon van Willem Rijnvisch, schildknaap, Joost Damman, schildknaap, Heil! ... Waarde vriend, verlies uw geld niet meer met kaarten, dobbelsteenen en andere dergelijke kansspelen. Ik zal u zeggen hoe men zeker is altijd geld te winnen: Laat ons duivelen worden, schoone duivelen, bemind door vrouwen en meidekens. De schoone en rijke vrouwlieden zullen wij nemen en de leelijken en armen daar laten; zij hebben heur genoegen maar te betalen. Op die wijze maakte ik in Duitschland, in zes maanden, vijfduizend rijksdaalders. De vrouwen zouden zich uitkleeden voor den man, dien zij liefhebben; vlied de gierige feeksen, die met tegenzin heur pleizier betalen. Wat u betreft, om schoon te wezen en een echte nachtduivel te schijnen, kondig uwe komst aan met 't gekras van eenen roofvogel, als zij u in het duister willen ontvangen. En om u een gezicht te maken van een echten, verschrikkelijken duivel, wrijf het in met phosphorus, die bij plaatsen schittert als hij nat is. Hij stinkt, maar de vrouwen nemen dat voor den reuk van het solfer der helle. Dood al wie u hindert: 't zij man, 't zij vrouw of 't zij beest. ... Binnen kort gaan wij samen bij Katelijne, een schoone, goedhertige loddege; heure dochter, Nele, een kind van mij, als Katelijne mij trouw was, is een lief en beminnelijk meideken; zonder moeite zult gij ze nemen; ik schenk ze u, want ik geef niet om bastaards: men kan ze nooit met zekerheid voor zijn kroost erkennen. Heure moeder gaf mij reeds meer dan drie en twintig karolussen, gansch heure have. Maar zij verbergt eenen schat, die, als ik het goed voorheb, het erfdeel van Klaas is, den ketter, die te Damme levend verbrand werd: zevenhonderd karolussen, waar verbeurdverklaring op rust; doch de goede koning Philippus, die zoovele zijner onderdanen deed verbranden om te erven van hen, kon dien lieven schat in zijne klauwen niet krijgen. Hij zal zwaarder wegen in mijne tassche dan in de zijne; Katelijne zal mij zeggen waar hij is; wij zullen hem deelen. Maar gij moet mij 't grootste deel laten, omdat ik de aanbrenger ben. Wat de vrouwen betreft, dewelke onze zachtmoedige dienaressen en verliefde slavinnen zullen wezen, die zullen wij naar Duitschland brengen. Daar zullen wij van heur nachtduivelinnetjes maken, en ze laten beslapen door alle rijke poorters en edellieden; wij en haarlieden zullen daar leven van de liefde, betaald met schoone rijksdaalders, panne, zijde, goud, perelen en juweelen; zoo worden wij, buiten weten van onze duivelinnetjes, bemind door de schoonsten onder de schoonen, en doen wij heur steeds voor onze liefde betalen. Al de vrouwen zijn zot en dwaselijk verknocht aan den man, die in haar het liefdevuur doet ontvlammen, hetwelk God onder heuren gordel stak. Katelijne en Nele zullen het nog meer wezen dan iemand, en zullen ons in alles gehoorzamen: behoud uwen voornaam, maar voer nooit den naam van uwen vader Rijnvisch. Neemt de rechter de vrouwen in hechtenis, dadelijk vertrekken wij zonder dat zij ons kennen of kunnen verraden. Help mij, mijne getrouwe. De fortuin lacht de jongelieden toe, zeide Zijne Heilige Majesteit Keizer Karel zaliger, dewelke een meester was in zaken van liefde en van oorlog". En de griffier hield op met lezen en sprak: --Zoo luidt de brief en hij is geteekend: "Joost Damman, schildknaap". En het volk riep: --Ter dood, de moordenaar! Ter dood, de tooveraar! In 't vuur, de schavuit, die de vrouwlieden waanzinnig maakt! Aan de galg, de rabauw! Toen sprak de baljuw: --Zwijg, volk, opdat wij dien man in volle vrijheid kunnen oordeelen. En tot de schepenen zeide hij: --Ik wil u den tweeden brief lezen, dien Nele vond in den zak van Katelijne's besten rok; hij luidt als volgt: "Geliefde tooveres, ziehier het recept eener zalve, dat de vrouw van Lucifer zelve mij zond: met die zalve zult gij u kunnen begeven in de zonne, de maan en de sterren; kunnen spreken met de sylphen, die aan God de gebeden der menschen overbrengen, en alle steden, dorpen, rivieren, beemden van 't gansche heelal kunnen bezoeken. Stamp ondereen, bij gelijke deelen, stramonium, solanum somniferum, bilzenkruid, opium, versche henneptoppen, belladonna en datura. ... Als gij wilt, zullen wij dezen avond samen naar den sabbat der geesten gaan: maar gij moet mij meerder beminnen en zoo gierig niet zijn, gelijk dien avond, toen gij mij tien gulden weigerdet, onder voorwendsel dat gij ze niet hadt. Ik weet, dat gij eenen schat verbergt en het mij niet wilt bekennen. Bemint gij mij niet meer, mijne liefste? "Uw koude duivel, "Hansken". --Ter dood, de tooveraar! riep het volk. De baljuw sprak: --Wij moeten de twee schriften vergelijken. Dit werd gedaan, en zij werden eender bevonden. Toen sprak de baljuw tot de aanwezige heeren en edellieden: --Herkent gij den beklaagde voor messire Joost Damman, zoon van den schepene van de keure van Gent? --Ja, zeiden zij. --Kendet gij, sprak hij, messire Hilbert, zoon van Willem Rijnvisch, schildknaap? Een der edellieden, die Vander Zickele hiet, nam het woord en sprak: --Ik ben van Gent, mijn steen staat op de Hoogpoort; ik ken Willem Rijnvisch, schepene van de keure van Gent. Hij verloor, over een vijftiental jaren, een zoon van drie en twintig jaar, een losbol, een speler, een luierik; maar men vergaf hem zijne gebreken, om den wille van zijn jeugdigen leeftijd. Sedert dien tijd kreeg nooit iemand miede van hem. Ik vraag om het zweerd, den dolk en de beugeltassche van den verslagene te zien. Toen hij die voor zich had, sprak hij: --Op den knop van het hecht van het zweerd en den dolk staan de wapenen van het geslacht Rijnvisch, hetwelk voert, in blauw, drie zilveren visschen. Die zelfde wapenen zie ik op een gouden schild tusschen de maliën der beugeltassche. Welke is die andere dolk? De baljuw sprak: --Die dolk stak in het lichaam van Hilbert Rijnvisch, zoon van Willem. --Daarop herken ik de wapens der Damman's: in zilver, een roode toren. --Zoo waarlijk helpe mij God almachtig! De andere edellieden zeiden insgelijks: --Die wapenen herkennen wij voor die van Rijnvisch en van Damman. Zoo helpen ons God en al zijne santen! Toen zei de baljuw: --Gehoord en gelezen de voor de Vierschaar gebrachte getuigenissen en oorkonden, is naar rechte ten genoege gebleken, dat Joost Damman, "gecommitteerd hebbende de crimen van tooverije, doodslag, zotmaking van vrouwlieden, diefte van 's konings goedingen, wezende de abominabelste zonden die men ter wereld kan bedrijven, schuldig is aan crimen divinae laesae majestatis, geenszins lijdelijk zonder exemplaire pugnitie". --Dat zegt gij, messire baljuw, hernam Joost, doch bij gebreke aan genoegzame bewijzen, kunt gij mij niet veroordeelen; tooveraar ben ik niet of was ik nooit; enkellijk speelde ik het spel van den duivel. Wat mijn helder gezicht betreft, nu weet gij het middel, dat ik daartoe gebruikte. De zalve, hoewel zij bilzenkruid, een vergiftige plant, bevat, is enkel slaapverwekkend. Als die vrouw, die een ware tooveres is, er van nam, verviel zij in slaapdronkenheid en droomde zij, dat zij naar den sabbat ging en er danste met het gezicht buitenwaarts van de ronde, alsook dat zij eenen duivel aanbad in de gedaante van eenen bok, op een autaar gezeten. Als de rondedans gedaan was, droomde zij, dat zij den duivel ging kussen onder zijnen steert, gelijk de tooveraars doen, tot teeken van onderdanigheid. Als ik, naar zij zegt, koude armen en een frisch lichaam had, is dit een teeken van jeugd en geenszins van tooverij. Frischheid is niet bestand tegen het werk des vleesches. Maar Katelijne nam heure wenschen voor werkelijkheid en aanzag mij dus voor eenen duivel, hoewel ik een mensch ben, gelijk gijlie. Zij alleen is schuldig om mij, voor eenen duivel nemende, in heur bed aanveerd te hebben; aldus zondigde zij met wil en met daad tegen God en tegen den Heiligen Geest. Zij dus is het, maar ik niet, die de misdaad van tooverij beging, die strafbaar is met den viere, als een razende en boosaardige tooveres, die voor uitzinnig wil doorgaan, ten einde heure boosaardigheid te verbergen. Doch Nele riep: --Hoort gij den moordenaar? Als loddegen, als veile deernen, dewelke een schijfje op den arm dragen, dreef hij handel in liefde. Hoort gij hem? om zich te redden, wil hij degene doen verbranden, welke hem alles gaf. --Nele is stout, zeide Katelijne, Hans, mijn liefste, luister naar heur niet. --Neen, vervolgde Nele, gij zijt geen mensch: gij zijt een lafhertige, wreedaardige duivel! En, Katelijne in de armen nemend: --Heeren rechters, riep zij, luistert niet naar dien bleeken booswicht; hij heeft maar éénen wensch: mijne moeder levend te zien verbranden, hoewel zij geen andere misdaad bedreef, dan door God met uitzinnigheid getroffen te worden en de schimmen heurer droomen voor echt te aanzien. Veel reeds heeft zij geleden naar lichaam en geest. Doet ze niet sterven, heeren rechters. Laat de uitzinnige heur treurig leven eindigen in vrede. En Katelijne sprak: --Nele is stout, ge moet ze niet gelooven, Hansken, mijn vriend. En in het volk weenden de vrouwlieden en riepen de mannen: --Genade voor Katelijne! Op belijdenissen, die Joost Damman na nieuwe folteringen deed, brachten de baljuw en de schepenen hunne sententie te zijnen opzichte uit: hij werd veroordeeld om te worden ontadeld en levend verbrand met zacht vuur, totdat de dood er op volgde. 's Anderen daags doorstond hij de doodstraf voor de pui van het Schepenhuis, gedurig roepend: --Doet de tooveres sterven; zij alleen is schuldig. Gevloekt weze God! mijn vader zal de rechters vermoorden! En hij gaf den geest. En het volk zeide: --Hoort hoe hij God vloekt en lastert, hij sterft als een hond. 's Anderen daags brachten de baljuw en de schepenen hun vonnis uit ten opzichte van Katelijne: zij werd veroordeeld om de waterproef te doorstaan, in de Brugsche vaart. Zoo zij boven dreef, zou zij als tooveres worden verbrand; zoo zij zonk en stierf, zou zij beschouwd worden als op kerstene wijze gestorven en als dusdanig op 't kerkhof begraven. 's Anderen daags werd Katelijne, baarvoets, gekleed met een zwart linnen hemde, en met eene waskeers in heure hand, processiegewijs gebracht tot aan de vaart, langsheen de boomen. Vóór heur gingen, de gebeden der dooden zingend, de deken van Onze-Lieve-Vrouwekerk, zijne vicarissen, de koster met het kruis; en achter heur, de baljuw van Damme, de schepenen, de griffiers, de serjanten der gemeente, de provoost, de hangman en zijne beide knechts. Op de beide oevers stond een groote menigte vrouwen, die weenden, en mannen, die morden, uit medelijden met Katelijne, dewelke gedwee als een lam zich liet leiden zonder te weten waarheen, en gedurig zei: --Doet het vuur weg, mijn hoofd brandt! Hansken, waar zijt gij? Nele, die te midden van de vrouwen stond, riep: --Ik wil met heur in 't water worden gesmeten! Maar de vrouwen lieten heur omtrent Katelijne niet komen. Een scherpe wind blies van de zee; een fijne hagel viel uit den loodgrijzen hemel in het water der vaart; eene boot lag daar vastgemeerd; de hangman en zijne knechts namen dezelve in naam Zijner Koninklijke Majesteit. Op hun bevel stapte Katelijne er in: de beul stond recht in de boot en hield Katelijne vast, en, op een teeken van den provoost met de roede der justitie, smeet hij ze in de vaart. Zij spartelde, doch niet lang, en zonk nog roepende: --Hans! Hans! help mij! En het volk zeide: --Die vrouw is geene tooveres. Mannen sprongen in de vaart en trokken Katelijne er uit, dewelke van heurzelve was en stijf als eene doode. Zij werd in eene taveerne gebracht en voor een groot vuur nedergelegd; Nele trok heur nat hemd uit en deed heur een ander aan; toen zij tot zich zelve kwam, zegde zij bibberend en klappertandend: --Hans, geef mij een wollen mantel. En Katelijne kon zich niet verwarmen. En den derden dag stierf zij. En zij werd op 't kerkhof begraven, in gewijde aarde. En Nele toog henen naar Holland, bij Rosa van Auweghem. VII. Op de hulken, op de boeiers, de poonen der Geuzen, vaart Thijl Klaas Uilenspiegel. De vrije zee draagt de wakkere vliebooten, op dewelke acht, tien, tot twintig ijzeren stukken staan: zij braken dood en vernieling naar de verraderlijke Spanjolen. Hij is een ervaren kanonnier, Thijl Uilenspiegel, zoon van Klaas: het is een lust te zien hoe juist hij het stuk richt, hoe goed hij mikt, en, als in boter, een gat boort in de schepen der beulen. Op den vilten hoed draagt hij de zilveren halvemaan met het opschrift: Liever den Turc als den Paus. De matrozen, die hem, vlug als eene kat, met een referein op de lippen, op hunne boot zagen springen, ondervroegen hem nieuwsgieriglijk: --Hoe komt het, maat, dat gij er nog zoo jeugdig uitziet, want men zegt, dat het reeds lang geleden is dat gij te Damme ter wereld kwaamt? --Ik ben geen lichaam, maar een geest, zei hij, en Nele, mijne vriendinne, gelijkt mij. Geest van Vlaanderen, Liefde van Vlaanderen, zullen wij beiden nooit sterven. --Maar, zeiden zij, als men u snijdt, bloedt gij toch? --Schijn bedriegt, antwoordde Uilenspiegel, het is wijn, maar geen bloed. En de geborduurde banieren uit de ommegangen der Roomschen wapperden aan de masten der schepen. En gekleed in panne, in brocaat, in zijde, in goud- en zilverlaken, met mijter en staf, den wijn der monniken drinkend, hielden de Geuzen de wacht op hunne schepen. En 't was een vreemdsoortig schouwspel, uit de mouwen der rijke kleederen die ruwe handen te zien steken, dewelke bogen of bussen, hellebaarden of pieken droegen, en al die mannen met stuursche tronie, met flikkerende pistolen en kruismessen in den gordelriem, uit gouden kelken den wijn der abten te zien drinken, die nu de wijn der vrijheid was. En zij zongen en riepen: "Vive le Geus!" en dobberden aldus op het ruime sop. VIII. Te dien tijde namen de Geuzen, onder dewelke Lamme en Uilenspiegel waren, het stedeken Gorkum. En zij waren aangevoerd door kapitein Marinus. Deze Marinus, die vroeger dijkwerker was, was weergaloos trotsch en verwaand en teekende met Gaspard Turk, de verdediger van Gorkum, eene capitulatie, bij dewelke Turk, de monniken, poorters en soldaten, die binnen de vesting waren, vrijelijk zouden mogen uitgaan met den kogel in den mond, het musket op den schouder, met alles wat zij zouden kunnen dragen, uitgenomen de goedingen van kerken en kloosters, die aan de belegeraars moesten komen. Maar, op bevel van messire Lumey, wederhield kapitein Marinus negentien monniken; alleen de soldaten en poorters liet hij gaan. En Uilenspiegel sprak: --Soldatenwoord moet gulden woord wezen. Waarom breekt hij het zijne? Een oude Geus antwoordde hem: --De monniken zijn de zonen Satans, de melaatschheid der landen, de schande der volken. Sedert de komst van den bloedigen hertog, spelen dezen hier den baas in Gorkum. Onder hen is er een, paap Nicolaas, dewelke fier is als een pauw en wreed als een tijger. Telkenmale dat hij over de straat ging met zijn monstrans, waarin zijn met hondevet gebakken ouwel stak, keek hij met grammoedige oogen naar de huizen, uit dewelke de vrouwen niet kwamen om neder te knielen, en kloeg hij bij den rechter al degenen aan, die de knie niet bogen voor zijnen afgod van water en bloem. De andere monniken volgden zijn voorbeeld. Dat was de oorzaak van vele gruweldaden, verbrandingen en andere wreede folteringen in het stedeken Gorkum. Kapitein Marinus deed wèl van die monniken gevangen te houden, die anderszins, met hunne gelijken, in vlekken, steden en gehuchten zouden gaan, om te preeken tegen ons, het volk op te hitsen en de arme hervormden te doen verbranden. Bloedhonden legt men aan de keten totdat zij verrekken; aan de keten, de monniken; aan de keten, de bloedhonden van den hertog van Alva; in den kerker, de beulen! Vive le Geus! --Maar, sprak Uilenspiegel, Oranje, onze prins van de vrijheid, wil dat men, bij elke overgave, de goedingen der menschen en het vrije geweten eerbiedige. De oude geuzen antwoordden: --De admiraal wil dat niet voor de monniken: hij is de meester: hij nam den Briel. In den kerker, de monniken! --Soldatenwoord is gulden woord! Waarom schendt hij zijn woord? antwoordde Uilenspiegel. De monniken, die in den kerker worden gehouden, zijn aan de grofste beleedigingen blootgesteld. --De assche klopt niet meer op uw hert, spraken zij: ten gevolge van de edicten, hebben honderdduizend gezinnen de ambachten, de nijverheid onzer landen, overgebracht naar het Noordwesten, naar Engeland; betoon maar medelijden voor de bewerkers van onzen ondergang! Sedert Keizer Karel V, Beul I, en, onder den huidigen, bloedigen koning, Beul II, stierven honderd achttien duizend menschen den marteldood. Wie droeg de keersen bij de begrafenissen, in den moorden in de tranen? Monniken en Spaansche soldeniers! Hoort gij, hoort gij de zielen der slachtoffers niet klagen en kermen in het kille graf? --De assche klopt op mijn hert, zeide Uilenspiegel. Soldatenwoord is gulden woord! --Wie dan, zeiden zij, wilde door excommunicatie ons in den ban van alle landen sluiten? Wie had hemel en aarde, God en duivel en hunne dichte gelederen santen en santinnen tegen ons afgezonden? Wie spatte er droppelen ossenbloed op de ouwels, wie deed de houten heiligen weenen? Wie deed het de Profundis zingen over den grond onzer vaderen, anders dan die gevloekte geestelijkheid, die hoop ledige, vadsige monniken? En dit alles om hunnen rijkdom te behouden, alsmede hunnen invloed op de afgodendienaars, en door ondergang, bloed en vuur te heerschen over het arme land. In de kooi, de wolven, die de menschen beloeren; in de kooi, de hyena's. Vive le Geus! --Soldatenwoord is gulden woord! 's Anderen daags, kwam een bode vanwege messire Lumey, met bevel de negentien gevangen monniken te doen overbrengen van Gorkum naar den Briel, alwaar de admiraal zich bevond. --Zij zullen gehangen worden, zei kapitein Marinus tot Uilenspiegel. --Toch niet zoolang ik zal leven, antwoordde hij. --Mijn vriend, zeide Lamme, spreek zóó niet tot messire Lumey. Hij is wreedaardig en zal u doen hangen in het weinig vereerend gezelschap der monniken. --Ik zal spreken naarvolgens de waarheid, antwoordde Uilenspiegel: soldatenwoord is gulden woord! --Als gij ze kunt redden, zeide Marinus, breng hunne boot naar den Briel. Neem Rochus den loods mee, en uwen vriend Lamme, als gij wilt. --Ik wil, antwoordde Uilenspiegel. De boot werd gemeerd aan de Groene Kade, de negentien monniken namen er plaats in; de vreesachtige Rochus werd gezet aan het roer, Uilenspiegel en Lamme, beiden goed gewapend, gingen staan op de voorplecht. Eenige schavuiten, die met het oog op de plundering als soldaten bij de Geuzen waren gekomen, zaten bij de monniken, die honger hadden. Uilenspiegel gaf hun te eten en te drinken. "Die zal verraden!" zeiden de slechte soldaten. De negentien monniken zaten in het midden, schijnheilig vroom en bibberend, hoewel men in de Hooimaand was en de zon helder en warm scheen, en een zachte zeewind de zeilen der boot deed zwellen, die log en zwaar over de groene golven gleed. Pater Nicolaas sprak toen en zeide tot den loods: --Rochus, leidt men ons naar het Galgeveld? Vervolgens wendde hij zich in de richting van Gorkum en sprak, terwijl hij rechtstond en de hand uitstak: --O, stede van Gorkum, o stede van Gorkum! Hoevele kwalen hebt gij te lijden: gevloekt zult gij wezen onder al de steden, want binnen uwe muren hebt gij het zaad der ketterij laten kiemen! O, stede van Gorkum! En de engel des Heeren zal bij uwe poorten de wacht niet meer houden. Hij zal niet meer zorgen voor de eer uwer maagden, den moed uwer mannen, het fortuin uwer kooplieden! O stede van Gorkum, gevloekt zijt gij, rampzalige! --Gevloekt, gevloekt, antwoordde Uilenspiegel, gevloekt zeker als de kam, die al de Spaansche luizen afgekamd heeft! Gevloekt als de hond, die zijne keten verbreekt, als het trotsche peerd, dat een wreedaardigen ruiter ontzadelt! Maar gij zelf zijt gevloekt, dompelaar van een predikant, die slecht vindt dat men de roede, al ware zij van ijzer, aan stukken slaat op den rug der tirannen! De monnik zweeg en sloeg de oogen neer; hij scheen ganschelijk overgeleverd aan zijn godvruchtigen haat. De schavuiten, die met het oog op plundering als soldaten bij de Geuzen waren gekomen, waren nabij de monniken, dewelke weldra weer honger kregen. Uilenspiegel vroeg voor hen haring en beschuit. De schipper van de boot antwoordde: --Smijt ze in de Maas, daar zullen zij versche haring vinden. Uilenspiegel gaf toen aan de monniken al het brood en al de worst, die hij overhad voor zich en voor Lamme. De schipper en de schavuiten zeiden tot elkander: --Die is een verrader, hij spijst de monniken. Wij moeten hem aanklagen. Te Dordrecht hield de boot stil in de haven, aan de Bloemenkade; mannen, vrouwlieden, knapen en meidekens kwamen in groote menigte toeloopen om de monniken te zien en zeiden tot elkander, terwijl zij hen met den vinger toonden of met de vuisten bedreigden: --Beziet die schoften daar, die godmakers, die de lichamen naar de brandstapels brengen en de zielen naar 't eeuwige vuur; beziet die vetgemeste tijgeren, die dikbuikige jakhalzen. De monniken lieten het hoofd zakken en dorsten niet spreken. Weer zag Uilenspiegel hen zitten bibberen. --Wij hebben nog honger, medelijdende soldaat, zeiden zij. Maar de schipper sprak: --Wie drinkt altijd? Droog zand. Wie eet altijd? Monniken. Uilenspiegel ging hun in de stad brood, hesp en een grooten pot bier koopen. --Eet en drinkt, zeide hij; gij zijt onze gevangenen, doch als ik kan, zal ik u redden. Soldatenwoord is gulden woord! --Waarom geeft gij hun dat eten en drinken? Nooit zullen zij u betalen, zeiden de schavuiten. En stille spekend, fluisterden zij elkander in 't oor: --Hij heeft beloofd hen te redden, wij moeten hem gadeslaan. Met den dageraad kwamen zij aan den Briel. Toen de poorten hun geopend waren, ging een voetlooper messire Lumey verwittigen van hunne komst. Zoodra deze de miede ontving, sprong hij te peerd en, nauwelijks gekleed en vergezelschapt door eenige gewapende ruiters en voetknechten, kwam hij aan de boot. En nog eens kon Uilenspiegel den wreeden admiraal zien, gekleed als een heer, die in overvloed baadt. --Goeden dag, heeren monniken, sprak hij. De handen op! Waar is het bloed der heeren van Egmond en Hoorn? Gij toont mij uwe pootjes, dat is wel van u.... Een monnik, Leonard genoemd, antwoordde: --Doe met ons wat gij wilt. Wij zijn monniken, niemand zal ons opeischen. --Hij heeft goed gesproken, zeide Uilenspiegel; want vermits de monnik afgebroken heeft met de wereld, dewelke vader en moeder, broeder en zuster, gade en vriendin is, vindt hij op Gods uur niemand, die hem opeischt. Nochtans, Excellentie, wil ik het doen: Bij het teekenen van de overgave van Gorkum, bepaalde kapitein Marinus dat die monniken vrij zouden wezen, gelijk al degenen, die genomen werden in de citadel en die er uitkwamen. Zij werden er echter zonder reden gevangen gehouden; ik hoor zeggen, dat zij zullen gehangen worden. Heer, ootmoediglijk richt ik mij tot u, om hen voor te spreken, want ik weet, dat soldatenwoord gulden woord is. --Wie zijt gij? vroeg messire Lumey. --Heer, antwoordde Uilenspiegel, ik ben Vlaming uit het schoone Vlaanderenland, boer, edelman, alles te zamen, en door de wereld ga ik aldus, om het goede en schoone te prijzen en volmondig te spotten met alles wat dwaas en verkeerd is. En u zal ik prijzen, als gij de belofte houdt, dewelke de kapitein heeft gesteld: Soldatenwoord is gulden woord! Maar de schavuiten, die met het oog op plundering bij de Geuzen waren gekomen, zeiden: --Heer, die is een verrader: hij heeft beloofd hen te redden; hij heeft hun brood, hesp, worst en bier gegeven, en ons niets. Messire Lumey zeide toen tot Uilenspiegel: --Vlaming, die het goede prijst en monniken spijst, gij zult met henzelven worden gehangen. --Ik ben zonder vrees, antwoordde Uilenspiegel, soldatenwoord is gulden woord! --Daar hebt gij u iets moois op den hals gehaald, sprak Lamme. --De assche klopt op mijn hert, zeide Uilenspiegel. De monniken werden naar eene schuur gebracht, en Uilenspiegel met hen; daar wilden zij hem bekeeren met godgeleerde bewijsvoeringen; maar hij viel in slaap bij hunne reden. Terwijl messire Lumey aan tafel zat, welke vol wijn en vol vleesch stond, kwam een bode van Gorkum, vanwege kapitein Marinus, met het afschrift van de brieven des Prinsen van Oranje, "lastende en bevelende aan al de voogden van steden en andere plaatsen, de geestelijken in gelijke veiligheid, zekerheid en privilege te houden als de andere standen des volks". De bode vroeg om bij Lumey toegelaten te worden, ten einde hem, eigenhandig, het opschrift der brieven te geven. --Waar is 't origineel? vroeg Lumey. --Bij mijn meester Marinus, zeide de bode. --En die boer zendt mij het afschrift! zeide Lumey. Waar is uw pas? --Hier, heer, sprak de bode. Messire Lumey las: --"Mijnheer en meester Marinus Brand last al den ministers, stadhouders en officieren der Vereenigde Provinciën, vrijelijk door te laten enz." Lumey sloeg met de vuisten op de tafel en scheurde den brief aan stukken; hij riep woedend uit: --Verdoemd, waarmede bemoeit hij zich, die Marinus, die schooier, die vóór de inneming van den Briel nog geene graat van een haring te vreten had? Hij heet zich mijnheer en meester, en zendt bevelen aan mij! Hij last en beveelt! Zeg aan uw meester, dat, mits hij zulk een mijnheer en zulk een meester is, welk zoo goed lasten en bevelen kan, de monniken op staanden voet zullen opgeknoopt worden, en gij daarbij, als gij niet dadelijk opkraamt! En met een schop onder de broek, smeet hij hem buiten de kamer. --Drinken! riep hij. Hebt gij de verwatenheid van dien Marinus gezien? Ik ben woedend! Dat men de monniken dadelijk opknoope in hunne schuur, en dat men dien Vlaming voor mij brenge, nadat hij hun halsrecht bijgewoond heeft. We zullen eens zien of hij mij zal durven zeggen, dat ik slecht deed. Alle duivels! waarom zijn hier nog potten en glazen van doen? En met groot gerucht sloeg hij de bekers en het vaatwerk kapot, en niemand durfde hem aanspreken. De knechten wilden de stukken oprapen, maar hij liet het niet toe; onmatig ledigde hij de eene flesch na de andere, en hij werd nog woedender, want hij liep met groote stappen de kamer op en neer, razend de scherven onder de voeten vertrappend. Uilenspiegel werd vóór hem gebracht. --Hewel, zeide hij hem, brengt gij mij miede van uwe vrienden, de monniken? --Zij zijn gehangen, sprak Uilenspiegel, en een lafhertige beul, door baatzucht gedreven, heeft een hunner, na zijnen dood, den buik en de zijden geopend, om aan een apotheker het vet te verkoopen. Soldatenwoord is geen gulden woord meer! Lumey, voort de scherven vertrappend, bulderde: --Gij trotseert mij, armzalige nietdeug, maar gij ook zult gehangen worden, niet in eene schuur, maar schandelijk op de Markt, in het aanschijn van elkeen. --Schande over u, sprak Uilenspiegel, schande over ons: soldatenwoord is geen gulden woord meer! --Wilt gij zwijgen, ijzeren kop! riep messire Lumey. --Schande over u, sprak Uilenspiegel, soldatenwoord is geen guldenwoord meer! Straf liever de nietdeugen, verkoopers van menschenvet! Messire Lumey vloog naar hem toe en hief de hand op om hem te slaan. --Sla, sprak Uilenspiegel, ik ben uw gevangene, maar ik heb geen schrik van u: Soldatenwoord is geen gulden woord meer! Toen trok messire Lumey zijn degen en zeker had hij Uilenspiegel gedood, zoo Treslong zijn arm niet weerhouden had, zeggende: --Medelijden! hij is moedig en dapper, en heeft geenerlei misdaad bedreven. Lumey veranderde toen van gedachte en sprak: --Dat hij vergiffenis vrage! Maar Uilenspiegel bleef rechtstaan en sprak: --Ik zal het niet doen. --Dat hij ten minste zegge, dat ik geen ongelijk had, riep Lumey nog blakend van woede. Uilenspiegel antwoordde: --Ik lik de hielen der heeren niet: soldatenwoord is geen gulden woord meer! --Dat men de galge oprichte, sprak Lumey, en dat men hem wegbrenge, dat zal woord van kemp voor hem wezen. --Ja, antwoordde Uilenspiegel, en voor het vergaderde volk zal ik u toeroepen: Soldatenwoord is geen gulden woord meer! De galge werd opgericht op de Groote Markt. De mare liep weldra door de stad, dat men Uilenspiegel ging hangen, den dapperen Geus. En het gemeen was tot weenens toe bewogen. En in groote menigte snelde het naar de Groote Markt; messire Lumey, te peerd, kwam er ook, daar hij zelf het teeken van de terechtstelling wilde geven. Wrokkig keek hij naar Uilenspiegel op de ladder, gekleed voor den dood, in zijn hemd, de armen op zijn lichaam gebonden, de handen samengevouwen, het strop om den hals, met den hangman naast zich, welke gereed was om de straf te volbrengen. Treslong zeide tot Lumey: --Heer, schenk hem genade; hij is geen verrader, en nimmer zag men een man hangen omdat hij openhertig en meewarig was. Toen de mannen en vrouwlieden uit 't volk de woorden van Treslong hoorden, riepen zij: --Genade heer, genade, heb medelijden met Uilenspiegel. --Die ijzeren kop heeft mij getrotseerd, sprak Lumey: dat hij berouw hebbe en zegge, dat ik wel gedaan heb. --Wilt gij berouw hebben en zeggen, dat hij wel gedaan heeft? vroeg Treslong tot Uilenspiegel. --Soldatenwoord is geen gulden woord meer, zeide Uilenspiegel. --Steek het strop over zijnen hals, beval Lumey. De hangman wilde gehoorzamen, doch een meideken, heel in 't wit gekleed, met een kroontje op 't hoofd, beklom als waanzinnig de trappen van het schavot, vloog Uilenspiegel om den hals en zeide: --Die man is de mijne, ik neem hem tot echtgenoot! En het volk juichte toe, en de vrouwlieden riepen: --Leve, leve het meideken, dat Uilenspiegel redt van den dood! --Wat beteekent die zotternij? vroeg messire Lumey. Treslong antwoordde: --Volgens de costumen en gebruiken van de stede, is het recht en wet, dat een jonge dochter, maagd of ongehuwd, een man van de koord redt, als zij hem aan den voet van de galge tot echtgenoot neemt. --God is met hem, zeide Lumey; maak hem los! Hij reed tot omtrent het schavot en zag het meideken druk bezig met Uilenspiegel's koorden door te snijden, terwijl de beul het heur wilde beletten, zeggende: --Als gij ze doorsnijdt, wie zal ze betalen? Maar het meideken luisterde niet. Als hij heur zoo vlug en ijverig en liefdevol bezig zag, was hij verteederd. --Wie zijt gij? vroeg hij. --Ik ben Nele, zijne bruid, zeide zij, en kom uit Vlaanderen om hem te halen. --Gij kwaamt in tijds, zeide Lumey op barschen toon. En hij toog henen. Treslong naderde toen en sprak: --Brave Vlaming, wilt gij op onze schepen nog dienen, als gij getrouwd zijt? --Ja, messire, antwoordde Uilenspiegel. --En gij, meideken, wat zult gij doen zonder uwen man? Nele antwoordde: --Als gij wel wilt, messire, zal ik bij hem blijven op zijn schip en op de pijp spelen. --Zeker, wil ik, antwoordde Treslong. En hij gaf heur twee gulden voor de bruiloft. En Lamme, die weende en lachte van blijdschap, zei: --Hier zijn nog drie gulden: wij zullen lekker gastreeren; ik trakteer. Komt, we gaan naar den Gouden Kam. Hij is niet dood, mijn vriend! Vive le Geus! En het volk juichte toe, en zij trokken naar den Gouden Kam, alwaar een groot feestmaal besteld werd, en Lamme smeet, door het venster, oortjes te grabbel naar 't volk. En Uilenspiegel zeide tot Nele: --Liefste, nu zijt ge bij mij. Hoezee! zij is hier, in levenden lijve, met hart en met ziel, mijn zoete vriendin. Ho! die zachte oogen en die schoone roode lippen, over dewelke nooit anders dan goede woorden kwamen! Zij redde mij 't leven, de welbeminde! Op onze schepen zult gij de pijp der verlossing bespelen. Herinnert gij u nog ... doch neen.... Voor ons is thans blijdschap en vreugde, voor mij uw gezichtje, dat zoet is als de bloemen in de Zomermaand. Ik ben in het hemelrijk! Maar, zeide hij, gij weent.... --Zij hebben heur gedood, zeide zij. En zij vertelde hem de rouwvolle mare. En zij staarden elkander aan, en weenden van minne en van smerte. En op het festijn aten en dronken zij, en Lamme keek hen jammerlijk aan. --Laas, zuchtte hij, waar zijt gij, mijne vrouw? En de priester kwam en trouwde Nele en Uilenspiegel. En de morgenzon vond hen bij elkander in 't huwelijksbed. En Nele rustte met heur hoofdje op den schouder van Uilenspiegel. En als zij ontwaakte in de zonne, zeide hij: --Frisch gezichtje en zoet hertje, wij zullen de wrekers van Vlaanderen wezen! Zij kuste hem op den mond en zeide: --Dolle kop en sterke arm, God zegene de pijp en het zweerd! --Ik zal u een soldatendos maken. --Dadelijk? vroeg zij. --Dadelijk, antwoordde Uilenspiegel; maar wie dan zegt, dat aardbeziën lekker zijn, 's morgens? Uw mond is veel zoeter! IX. Evenals hunne vrienden en gezellen, hadden Uilenspiegel, Lamme en Nele, den kloosters het goed teruggenomen, dat deze vergaard hadden, door middel van begankenissen, valsche mirakelen en andere Roomsche mommerijen, ten koste van 't onnoozele volk. Dit was in strijd met de bevelen van den Zwijger, den prins van de vrijheid, maar het geld diende voor de kosten des oorlogs. Lamme Goedzak vergenoegde zich niet met het geld, doch hij roofde nog in de kloosters hespen, worsten, bottels bier, flesschen wijn; niet zelden kwam hij terug met eene weitasch vol gevogelte, kalkoenen, ganzen, kapoenen en kiekens op den buik en met eenige monnikenverkens en kloosterkalveren achter zich aan een touw. En dit krachtens het oorlogsrecht, naar hij zeide. Vol blijdschap bij elke verovering, bracht hij zijn buit naar het vaartuig om er lekker mee te smullen; maar hij deed bitter zijn beklag, dat de kok zoo weinig ervaren was in de edele konsten van koken en braden. Nu, dien dag hadden de Geuzen een lekker glaasje op de zege gedronken, en ze zeiden tot Uilenspiegel: --Gij staat steeds met den neus in den wind, om tijdingen van het vasteland te vernemen; gij kent al de krijgsavonturen: zing ze ons eens. Maar Lamme moet op de trom slaan en de bevallige pijpster zal naar de maat van het lied spelen. En Uilenspiegel zeide: --Op een frisschen, helderen Meimorgen, vond Lodewijk van Nassau dewelke Bergen meende binnen te rukken, zijne voetknechten en zijne ruiters niet meer. Eenige vertrouwden hielden eene poort geopend en eene brug was neergelaten, opdat hij de stede kon nemen. Maar de poorters bemachtigden de brug en de poort. Waar zijn de soldaten van graaf Lodewijk? De poorters gaan de brug ophalen. Graaf Lodewijk blaast op den horen. En Uilenspiegel zong: Waar zijn uw voetgangers? Waar uw ruiters? Verdwaald in het bosch, alles vertredend, Dorre twijgjes en bloeiende klokjes. Vrouw Zon doet blinken Roode strijdlustige wezens En glansende manen van rossen. Graaf Lodewijk steekt den hoorn. Ze hooren 't. Slaat zacht de trom. In gestrekte vaart, met schuimend gebit, Bliksemren, wolkenren, Een hoos van kletterend staal! Zij vliegen, de zware ruiters! Spoed, spoed! Ter hulp! De brug gaat op.... De spoor In den bloedenden buik der paarden. De brug gaat op: verloren stad. Er vóór reeds. Is het te laat? Te vierklauw, met schuimend gebit! Chaumont, op zijn gelen vos, Springt op de brug die terugvalt. Gewonnen stad! Hoort gij Op Bergens plaveien, Bliksemren, wolkenren, Een hoos van kletterend staal? Leve Chaumont en de gele vos! Klaroent uw vreugd uit, slaat op de trom; Hooimaand is 't, de weiden geuren. De leeuwerik stijgt, tiereliert in de lucht: Leve de vrije vogel! Slaat op de trom der glorie. Leve Chaumont en de vos! Alhier, te drinken! Gewonnen stad. Leve de Geus! En de Geuzen zongen op de schepen: Christus, zie uwe soldaten. Zegen onze wapenen, Heer. Leve de Geus. En Nele met heur lachend gezichtje speelde op de pijp, en Lamme sloeg op de trom, en naar omhoog, naar den hemel, den tempel Gods, verhieven zich gouden kelken en lofzangen van vrijheid. En de baren, helder en frisch, suisden welluidend rondom het schip als meerminnen, X. Eens, in de Oogstmaand, op een zwaren en warmen dag, was Lamme droefgeestig. Zijn blijde trom zweeg en sliep stil, de stokken staken weemoedig uit de opening zijner tassche. Uilenspiegel en Nele, glimlachend van blijde minne, koesterden zich in de zonne; de matrozen op kijkuit in de marsen, floten of zongen, en tuurden naar de wijde zee, om te weten of zij geene prooi aan den gezichteinder zagen. Treslong ondervroeg hen, en steeds antwoordden zij: Niets! En Lamme, bleek en afgemat, zuchtte jammerlijk. En Nele zei hem: --Hoe komt het, Lamme, dat gij zoo treurig gestemd zijt? En Uilenspiegel zei hem: --Gij wordt mager, mijn jongen. --ja, zeide Lamme, ik ben treurig en mager. Mijn hert verliest zijne vroolijkheid, en mijn goede tronie heure frischheid. Ja, lacht maar met mij, gijlie, die, na duizenden gevaren, elkander terugvondt. Spot maar met den armen Lamme, die, getrouwd zijnde, leeft als een weduwnaar, terwijl deze hier--zeide hij, naar Nele wijzend--heuren man moest ontrukken aan de kussen der koorde, welke toch zijne laatste minnaresse zal wezen. Zij deed wel, God zij geloofd; maar dat ze niet lache met mij. Ja, Nele, mijne vriendin, gij moet met den armen Lamme niet spotten. Mijne vrouw lacht voor tien, laas! gijlie vrouwen zijt ongevoelig voor eens andermans leed. Ja, mijn hert is treurig, het is getroffen door het zweerd der verlatenheid; en niets zal het kunnen versterken, dan zij. --Of een lekkere stoverije, zeide Uilenspiegel. --Ja, zeide Lamme, waar is het vleesch hier op dit treurig schip? Op de bodems des konings hebben zij viermaal vleesch in de week--als er geene vasten in valt--en driemaal visch. Wat aangaat de visch, ik mag verdoemd zijn als die bloedlooze vezelen iets anders doen dan nutteloos mijn arm bloed ontsteken, dat binnenkort in water zal vergaan. De Spanjolen hebben bier, kaas, soep en goede dranken. Ja, om hunne magen te streelen, hebben zij alles: beschuit, peperkoek, bier, boter, gerookt vleesch; ja alles: gedroogde visch, kaas, mosterdzaad, zout, boonen, erwten, gort, azijn, olie, vet, hout en kolen. Ons komt men verbieden het beestiaal te nemen van wie hoegenaamd, 't zij poorter, abt of edelman. Wij eten haring en drinken kort bier. Laas! niets heb ik nog: noch liefde der vrouw, noch goeden wijn, noch dobbel bruinbier, noch lekkere spijzen. Waar is hier onze vreugde? --Ik ga het u zeggen, Lamme, antwoordde Uilenspiegel. Oog om oog, tand om tand: te Parijs hebben ze, in den Bartholomeusnacht, tienduizend vrije herten gedood in de stad alleen; de koning zelf schoot naar zijn volk! Ontwaak, Vlaming, grijp naar de bijl, zonder genade! Dáár ligt onze vreugde. Tref de vijanden, 't zij Roomschen of Spanjaards, overal waar gij ze vindt. Denk thans niet aan uwen buik. De slachtofferen, doode en levende, allen ondereen, werden gebracht naar den stroom en met gansche karrevrachten in 't water gestort. Hoort gij, Lamme, dooden en levenden, allen ondereen? Negen dagen lang was de Seine rood van het bloed, en de raven vielen bij zwermen op de stad neder. Te La Charité, te Rouaan, Toulouse, Lyon, Bordeaux, Bourges, Meaux was de slachting afgrijselijk. Ziet gij die benden volgekropte honden liggen omtrent de lijken? Hunne tanden zijn moede. De vlucht van de raven is log, zoodanig is heure maag overlast met het vleesch van de slachtofferen. Hoort gij, Lamme, de stemme der zielen, die dorsten naar wraak? Ontwaak, Vlaming. Gij spreekt van uwe vrouw. Ik geloof niet dat ze ontrouw is, maar enkel waanzinnig, en zij bemint u nog steeds, arme vriend: zij bevond zich niet te midden dier hofdamen, dier wulpsche vampieren, welke, den nacht zelven der slachting, met heur fijne handjes de lijken ontblootten. En zij lachten van genot, die adellijke hoeren! Verheug u, mijn vriend, niettegenstaande uwe visch en uw kort bier. Is de nasmaak van haring wat flauw, flauwer nog is de reuk van die laagheid! Zij, die gemoord hebben, gastreeren nu; en met hunne handen, waar nog bloed aan kleeft, ziet men ze vette ganzen voorsnijden, om de vleugels, de billen en de stuit te bieden aan schoone freules van Parijs. Zoo even tastten die jonkvrouwen naar ander vleesch, naar koud vleesch! --Ik zal nimmermeer klagen, zeide Lamme rechtstaande: haring is zalm, kort bier is malvezij voor vrije herten! Vive le Geus! En Uilenspiegel sprak: Leve de Geus! Niet weenen broeders. In puinen en bloed Bloeit de roos der vrijheid. Is God met ons, wie tegen? Zegeviert de hyena, Dra komt de leeuw. Met één klauwslag werpt hij haar, gescheurd, ten gronde. Oog voor oog, tand voor tand. Leve de Geus. En de Geuzen op de schepen zongen: De hertog bescheert ons het eigenst lot. Oog voor oog, tand voor tand, Wond voor wond. Leve de Geus! XI. Het was een stikdonkere nacht; de storm loeide in de zwarte, sombere wolken; Uilenspiegel stond met Nele op het dek van het schip en sprak tot heur: --Al onze vuren zijn uitgedoofd. Wij zijn vossen, die des nachts azen op Spaansch wild, 't is te zeggen op hunne twee en twintig bodemen, rijke schepen waarop lanteernen flikkeren, welke voor hen ongelukssterren zijn. En wij, wij zullen ze overvallen. Nele sprak: --Deze nacht is een tooveraarsnacht. De hemel is zwart als de monding der hel, de bliksemschichten flikkeren als de grimlach van Satan, de verre storm bromt met een dof geloei, de meeuwen vliegen met schelle kreten voorbij; de zee rolt heure lichtende golven als zilveren slangen. Thijl, mijn geliefde, kom mee in de wereld der geesten! Neem het tooverpoeder! --Zal ik de Zeven zien, liefste? En zij aten het tooverpoeder. En Nele sloot Uilenspiegel's oogen, en Uilenspiegel sloot Nele's oogen. En zij zagen een verschrikkelijk schouwspel. Hemel, aarde en zee waren vol mannen, vrouwlieden, kinderen, die wrochten, dobberden, liepen of droomden. De zee slingerde hen, de aarde droeg hen. En zij krielden als palingen in eene ben. Op tronen in 't midden van den hemel, zaten zeven mannen en vrouwen, met een flikkerende ster op het voorhoofd; maar zij waren zoo onduidelijk, dat Nele en Uilenspiegel alleen hunne sterren onderscheiden konden. De zee steeg omhoog tot den hemel en rolde in heur schuim de ontelbare menigte schepen mede, welker masten en touwen tegen elkander stieten, braken, verpletterden naar gelang van de onstuimige bewegingen der golven. Toen verscheen een schip te midden van al de anderen. Zijne buitenhuid was van vlammend ijzer. Zijne kiel was van staal, scherp als een mes. Het water schreeuwde, zuchtte als zij het doorkliefde. Grijnzend zat de Dood op de achterplecht van het schip, met zijne zeis in eene hand en in de andere een zweep, met dewelke hij de zeven personages sloeg. Een derzelven was een treurige, magere, trotsche, stilzwijgende vrouw. In eene hand hield zij een schepter en, in de andere, een zweerd. Naast haar zat eene vrouw met vuurroode wangen schrijlings op eene geit; met heur bloote borsten, heur halfgeopend kleed, heur wulpsche oogen, strekte zij zich ontuchtig uit naast een oude jodin, die roestige nagelen opraapte, en een dikke, opgezwollen vrouw, die nederviel telkens dat zij heur rechthielp, terwijl een magere man beiden razend sloeg. Noch de dikke vrouw, noch hare roodwangige gezellin sloegen weder. Midden onder hen zat een monnik worsten te eten. Eene vrouw, die ten gronde lag, kroop als eene slang tusschen de anderen. Zij beet de oude jodin ter oorzake van hare nagelen, de opgeblazen vrouw omdat zij te veel genoegen had, de roodwangige vrouw ter oorzake van den vochtigen glans heurer oogen, den monnik om zijne worsten, en de magere vrouw ter oorzake van haren schepter. En allen vochten weldra met elkander. Toen zij voorbijvoeren, was het gevecht verschrikkelijk op de zee, in den hemel en op de aarde. Het regende bloed. De schepen werden geslecht met bijlen, met bussen, met kanonnen. De stukken vlogen in de lucht, te midden van den rook van het kruit. Op de aarde stieten de heiren tegen elkander als muren van staal. Steden, dorpen, oogsten brandden onder kreten en tranen; hooge torens, als kantwerk van steen, wierpen hunne schaduwen op het midden van 't vuur en vielen neder, als gevelde eiken, met een vreeselijk gekraak. Eene menigte zwarte ruiters, dicht bijeengedrongen als benden mieren, met het zweerd in de hand, de pistool in de vuist, sloegen de mannen, de vrouwlieden en kinderen. Eenigen kapten bijten in 't ijs en smeten de grijsaards levend onder de schotsen; anderen sneden de borsten der vrouwen af en strooiden peper in de gapende wonden; anderen nog hingen de kinderen in de schoorsteenen op. Zij, die moede van slaan waren, verkrachtten een meideken of eene vrouw, dronken, dobbelden, en roerden stapels goudstukken--vrucht van de plundering--met hunne handen, waaraan nog bloed kleefde. De met sterren gekroonde zeven riepen: "Genade voor de arme wereld!" En de spoken grijnsden. En hunne stemmen geleken op die van duizenden nachtuilen, die te gelijk krassen. En de Dood zwaaide met zijne zeis. --Hoort gij ze? sprak Uilenspiegel; zij zijn de roofvogelen der arme menschen. Zij leven van de kleine vogelen, die de goeden en eenvoudigen zijn. En de met sterren gekroonde Zeven riepen: "Liefde, gerechtigheid, goedertierenheid!" En de zeven spoken grijnsden. En hunne stemmen geleken op die van duizenden nachtuilen, die te gelijk krassen. En de Dood sloeg hen met zijne zweep. En het schip vaarde op den vloed en sneed alles in twee: booten, vaartuigen, mannen, vrouwlieden, kinderen. Op de zee weergalmde het gejammer der slachtofferen, die riepen: "Genade!" En het roode schip ging over hen allen heen, terwijl de grijnzende spoken krasten als nachtuilen. En de Dood dronk dit water, hetwelk rood zag. van bloed. En toen het schip in de nevelen verdwenen was, hield het gevecht op en verzwonden de met sterren gekroonde Zeven. En Uilenspiegel en Nele zagen anders niets meer dan den pikzwarten hemel, de holle, bruisende zee, de donkere wolken, die voortgejaagd werden boven het lichtende water en, dichter bij, bleekroode sterren. Het waren de lanteernen van de twee en twintig bodemen der vloot. De zee en de donder lieten een dof gerol hooren. En Uilenspiegel trok zachtjes aan de wacharmklok en riep:--De Spaanjaard! De Spanjaard! Hij stevent op Vlissingen! En de kreet werd herhaald door geheel de Geuzenvloot. En Uilenspiegel zeide tot Nele: --Een grijze tint kleurt de zee en den hemel. De lanteernen flikkeren nog slechts zwak; de ochtendschemering breekt aan, de wind wordt frisscher, de baren werpen heur schuim over 't dek van de schepen, een felle regen valt, doch eindigt weldra, de zon verrijst in volle gloor en verguldt de toppen der golven: dat is uw glimlach, Nele, frisch als het krieken van den morgen, zacht als de straal van de rijzende zon. De twee en twintig bodemen varen voorbij; op de schepen der Geuzen hoort men trommels en pijpen; Lumey roept: "In name des Prinsen, op jacht!" Ewoud Pietersen Worst, schout-bij-nacht, roept: "In name van Zijne Hoogheid, den Prins van Oranje en messire den admiraal, op jacht!" Op al de schepen: op de Johanna, den Zwaan, de Anne-Mie den Geus, het Eedverbond, den Egmond, den Hoorn, den Willem de Zwijger, roepen al de kapiteins: "In name van Zijne Hoogheid, den Prins van Oranje en messire den admiraal, op jacht!" --Op jacht! Vive Le Geus! roepen de soldaten en de matrozen. De hulk van Treslong, op dewelke Uilenspiegel diende, en den-Briel genaamd, van dichtbij gevolgd door de Johanna, den Zwaan en den Geus, bemachtigt vier Spaansche bodemen. De Geuzen werpen al wat Spaansch is in 't water, nemen de Nederlanders gevangen, ledigen de vaartuigen als eierdoppen en laten ze, zonder masten of zeilen, dobberen in de reede. Daarna achtervolgen zij de achttien andere bodemen. De wind waait geweldig uit het gat van Antwerpen, de muur der snelle vaartuigen buigt in het water van den stroom, onder 't gewicht van de zeilen, die gezwollen staan als de kaken eens monniks bij den wind die waait uit de keuken; de Spaansche bodemen varen snel; de Geuzen achtervolgen ze tot in de reede van Middelburg, onder het vuur van de forten. Daar ontstaat een bloedig gevecht; de Geuzen, met hun enterbijlen in de hand, springen op het dek van de schepen, welke weldra vol liggen met afgekapte armen en beenen, die men, na het gevecht, bij manden in den vloed werpen moet. De forten schieten naar hen; zij lachen er mee, en onder den kreet van: "Vive le Geus", nemen zij in de Spaansche bodemen, kruit, kanonnen, kogels en koren. Als de vaartuigen geledigd zijn, verbranden zij die; dan varen zij naar Vlissingen, en laten ze walmen en uitbranden in de reede. Van daar zullen zij mannen zenden, die Zeelands en Hollands dijken zullen doorsteken, nieuwe schepen zullen helpen maken, en namelijk de vliebooten van honderd veertig ton, die tot twintig gegoten ijzeren stukken voeren. XII. Het sneeuwt op de schepen. Heinde en ver is de lucht wit, en zonder ophouden valt de sneeuw immer door in het zwarte water, in hetwelk zij smelt. Het sneeuwt op het land: wit zijn de wegen, ook wit de flauwe schimmen der ontbladerde boomen. Geenerlei gerucht is te hooren, tenzij het verre gelui van Haarlems klokken, die het uur slaan, en van den blijden beiaard, die in de dikke lucht zijn gesmoorde tonen zendt. Luidt niet, klokken; speel uw zachte, eenvoudige deuntjes niet, beiaard: don Frederik nadert, de zoon van den bloedigen hertog. Hij komt op u af, gevolgd van vijf en dertig vendels Spanjaarden, uwe doodvijanden, Haarlem, o stede van vrijheid; twee en twintig vendels Walen, achttien vendels Duitschers, achthonderd peerden, een machtig geschut volgen hem. Hoort gij op de wagens het geknars van het doodend ijzer? Falkonetten, slangen, donderbussen met wijden mond, dat alles is voor u, Haarlem. Luidt niet, klokken; werp uw blijde tonen niet meer in de met sneeuw bezwangerde lucht, lustige beiaard. --Wij, klokken, zullen luiden; ik, beiaard, ik zal zingen en mijn stoute tonen werpen in de met sneeuw bezwangerde lucht. Haarlem is de stad van de dappere harten, de kloekmoedige vrouwen. Van de hoogte heurer torens ziet zij, zonder vrees, de zwarte drommen der beulen, als helsche mieren naderen, met golvende bewegingen: Uilenspiegel, Lamme en honderd Watergeuzen zijn binnen heure muren. Hunne vloot kruist op het meer. --Laat ze komen! zeggen de inwoners; wij zijn maar poorters, visschers, zeelieden en vrouwen. De zoon van den hertog van Alva wil, naar hij zegt, om onze stede binnen te komen, geen andere sleutels dan zijne donderbus. Dat hij, als hij kan, die zwakke poorten opene: daarachter zal hij mannen vinden. Luidt, klokken; werp uw blijde tonen in de met sneeuw bezwangerde lucht, beiaard! ... Wij hebben slechts zwakke muren en onze grachten zijn gemaakt naar de oude wijs. Veertien donderbussen braken hare zes en veertigponders naar de Kruispoort. Stelt mannen daar, waar steenen ontbreken. De nacht komt, een ieder werkt, 't is alsof het kanon zich hier nimmer hooren liet. Naar de Kruispoort hebben zij zeshonderd tachtig bommen geschoten; naar Sint-Janspoort, zeshonderd vijf en zeventig. Die sleutels openen niet, want ziet, daarachter verheft zich een nieuw bolwerk. Luidt, klokken; werp, beiaard, uw blijde tonen in de bezwangerde lucht! ... Het kanon beschiet, beschiet altoos de muren, steenen springen er af, muurvlakken storten neer. De bres is breed genoeg om eene compagnie in front door te laten. Zij schreeuwen: "Bestorming! doodt! doodt!" Zij wagen de beklimming, zij zijn met tienduizend; laat ze komen over de grachten met hunne bruggen. Onze kanonnen staan gereed. Daar is de kudde, die moet sterven. Groet hen, kanonnen der vrijheid! Zij groeten: de kettingkogels, de stormhoepels, de brandende pikkransen vliegen en fluiten, boren en kappen in het gros der belegeraars, die nederzijgen of in wanorde vluchten. Vijftienhonderd dooden vervullen de grachten. Luidt, klokken, en gij, beiaard, werp uw blijde tonen in de bezwangerde lucht! ... Komt terug ter bestorming! Zij durven niet. Zij beginnen opnieuw te schieten en te mineeren. Wij ook, wij kennen de kunst van de mijn. Steekt, steekt de wiek aan onder henzelven; loopt, wij krijgen een prachtig vuurwerk te zien. Vierhonderd Spanjolen vliegen in de lucht! Dat is de weg niet naar de eeuwige vlammen. O, wat blijde dans bij het zilveren geluid onzer klokken, bij de lustige muziek van den beiaard! ... Ze weten dus niet, dat de prins waakt over ons, dat ons, alle dagen, langs goedbewaakte wegen, sledevrachten koren en buskruit geworden; koren voor ons, buskruit voor hen. Waar zijn hunne zeshonderd Duitschers, die wij doodden en verdronken in 't Haarlemmermeer? Waar zijn de elf vendels, die wij hun namen, de zes donderbussen en de vijftig ossen? Wij hadden één ringmuur, nu hebben wij er twee. De vrouwen zelven vechten mede, en Kenau Hasselaar voert heure dappere zusteren aan. Komt, beulen, komt in onze straten, de kinderen zullen u de knieën doorsnijden met hunne mesjes. Luidt, klokken, en gij, beiaard, werp uw blijde tonen in de bezwangerde lucht! ... Maar het geluk is met ons niet. De vloot van de Geuzen wordt verslagen op het meer. Zij zijn verslagen, de troepen, die de Prins van Oranje ons zond. Het vriest, het vriest bitter. Geene hulp meer! Sedert vijf maanden, wederstaan wij met duizend man tegen tienmaal zooveel. Nu moeten wij met de beulen onderhandelen. Maar zal hij van onderhandeling willen hooren, die bloedige hertog, die onzen val heeft gezworen? Laat ons een uitval wagen met al onze soldaten: misschien banen zij zich een weg door de vijandelijke drommen. Maar de vrouwen staan aan de poorten, uit vrees dat men heur alleen de stede late bewaken. Luidt niet meer, klokken; werp uw blijde tonen in de lucht niet meer, beiaard. ... Nu zijn wij in de Zomermaand, het hooi riekt lekker, het koren rijpt in de zonne, de vogelen zingen: vijf maanden lang hadden wij honger; de stede is in rouw; wij zullen allen uit Haarlem trekken, de busschutters aan 't hoofd om den weg te banen, de vrouwen, de kinderen en de magistraat daarachter, gevolgd door het voetvolk, dat waakt op de bres. Een brief, een brief van den zoon van den bloedigen hertog! Is 't de dood, dien hij ons meldt? neen, 't is het leven aan allen, die zijn in de stede. O, onverbeide genade, o leugen wellicht! Zult ge nog zingen, blijde beiaard? Zij komen de stede binnen.... Uilenspiegel, Lamme en Nele hadden den dos van de Duitsche soldaten aangetrokken, die met hen, ten getale van zeshonderd, opgesloten waren in het Augustijnerklooster. --Vandaag zullen wij sterven, zei Uilenspiegel stille tot Lamme. En aan zijne borst drukte hij het liefelijke lichaam van Nele, die huiverde van schrik. --Laas! mijne vrouw, nimmermeer zal ik ze zien, zeide Lamme. Maar wellicht redden die kleederen van Duitsche soldaten ons 't leven? Uilenspiegel schudde het hoofd om te bedieden, dat hij aan geene genade geloofde. --Ik hoor het gerucht van de plundering niet, zeide Lamme. Uilenspiegel antwoordde: --Volgens de overeenkomst, hebben de poorters de plundering en het leven afgekocht, mits de somme van tweehonderd veertigduizend gulden. Binnen twaalf dagen moeten zij honderdduizend gulden in klinkende munte betalen, en de rest drie maanden later. Aan de vrouwen werd bevolen de wijk te nemen in de kerken. Zij gaan ongetwijfeld de slachting beginnen. Hoort gij de galgen en schavotten optimmeren? --Ha! wij zullen sterven! sprak Nele; ik heb honger. --Ja, sprak Lamme stille tot Uilenspiegel, de zoon van den bloedigen hertog heeft gezeid, dat wij, uitgehongerd zijnde, gedwee naar de strafplaats zullen tiegen. --Ik heb zoo'n honger! sprak Nele. 's Avonds kwamen soldaten, en zij deelden een brood voor zes man uit. --Driehonderd soldaten werden gehangen op de Markt, zeiden zij. Weldra is 't uwe beurt. Geuzen en galgen hooren immer bijeen. Den volgenden avond, kwamen zij nog met een brood voor zes man. --Vier hoogpoorters, zeiden zij, werden onthalsd. Tweehonderd acht en veertig soldaten werden twee aan twee gebonden en in de zee gesmeten. De krabben zullen vet zijn dees jaar. Gij hebt geen goede tronie, gijlie, sedert den 7n van Hooimaand, dat gij hier zijt. Wat zijn zij slokkers en dronkaards, die inwoners der Nederlanden! wij, Spanjaarden, generen ons met eenige vijgen voor ons avondmaal. --'t Is zeker daarom, antwoordde Uilenspiegel, dat gij overal bij de poorters uw vier eetmalen met vleesch, gevogelte, vla, wijn en confituur eischt; en melk om het lichaam van uwe muchachas te wasschen, en wijn om de pooten uwer peerden te baden? Den 18n van Hooimaand zeide Nele: --Mijne voeten zijn nat; wat is dit? --'t Is bloed, zeide Uilenspiegel. 's Avonds kwamen de soldaten opnieuw met hun brood voor zes man. --Daar waar de koorde niet volstaat, doet het zweerd het werk, zeiden zij. Drijhonderd soldaten en zeven en twintig poorters, die de stede meenden te ontvluchten, wandelen nu in de helle, met hun hoofd onder hunnen arm. 's Anderen daags stroomde het bloed opnieuw in het klooster; de soldaten kwamen geen brood brengen, maar alleenlijk naar de gevangenen kijken en zeggen: --De vijfhonderd Walen, Engelschen en Schotten, die gisteren onthalsd werden, hadden een betere tronie. Dezen hebben honger, gewis; doch wie dan zou sterven van honger, ten ware de Geus? En, inderdaad, allen bleek, mager ontdaan en bibberend van koorts, stonden zij daar lijk spoken. Den 16n van Oogstmaand, om vijf uren's avonds, kwamen de soldaten lachend binnen en zij gaven hun brood, kaas en bier. Lamme sprak: --Dit is ons doodmaal. Te tien uren kwamen vier vendrigs; de hoplieden deden de poorten van vier kloosters openen en bevalen den gevangenen gevieren achter de pijpen en trommels te gaan, tot aan de plaats, waar men hen zou doen stilstaan. Sommige straten waren rood van 't bloed; en zij stapten naar 't Galgeveld. Hier en daar waren de weiden bemorst met plassen bloed; overal was er bloed op de muren gespat. De raven kwamen bij zwermen van alle kanten; de zonne verborg zich in een bed van dampen, de hemel was nog helder, en in het diepste deszelven ontwaakten schuchter de sterren. Eensklaps hoorden zij een hertverscheurend gehuil. De soldaten zeiden: --Die daar schreeuwen, zijn de Geuzen van het fort Fuike, buiten de stad; men laat ze sterven van honger. --Wij ook, zeide Nele, wij gaan sterven. En zij weende. --De assche klopt op mijn hert, zeide Uilenspiegel. --Ha! zeide Lamme in 't Vlaamsch,--de soldaten van het geleide verstonden die mannelijke taal niet,--ha! zeide Lamme, had ik dien bloedigen hertog onder handen en kon ik hem, tot zijne kroenge er van berst, alle die koorden, galgen, pijnbanken, foltertuigen, gewichten en Spaansche leerzen doen eten; kon ik hem doen drinken al het bloed, dat door hem werd vergoten; kon ik, na duizenden folteringen, hem het hert uit de borst rukken en hem dit rot en giftig ingewand rauw doen eten! Dan zou hij voorzeker, van het leven naar den dood tiegend, in de solferkolk vallen, alwaar de duivel het hem zonder ophouden gelieve te doen eten en nog te doen eten. En aldus tot in de eeuwigheid der eeuwigheden! --Amen! zeiden Uilenspiegel en Nele. --Maar ziet gij niets? vroeg zij. --Neen, sprak Uilenspiegel. --In 't Westen zie ik, zeide zij, zeven mannen en vrouwen in eenen kring gezeten. Een der mannen is gekleed in het purper en draagt een gouden kroon op het hoofd. Hij schijnt de hoofdman der anderen, die allen in lompen en vodden gehuld zijn. In het Oosten zie ik een andere groep van zeven komen: insgelijks aangevoerd door iemand, ook gekleed in het purper, doch zonder kroon op het hoofd. En zij gaan op tegen die van het Westen. En zij vechten tegen hen in de wolken; maar nu zie ik niets meer. --De Zeven, zei Uilenspiegel. --Ik hoor, zeide Nele, omtrent ons in het loover, eene stem, zacht als een ademtocht, neuren: Door den krijg en het vuur Door de lansen en zwaarden, Zoek; In den dood en het bloed In de puinen en tranen, Vind. --Anderen dan wij zullen de verlossers van Vlaanderen wezen, antwoordde Uilenspiegel. De nacht is zwart, en 'k zie de Spaansche huurlingen fakkels aansteken. Wij zijn omtrent het Galgeveld. O, mijn zoete vriendinne, waarom zijt gij niet ginder gebleven? Hoort gij niets meer, Nele? --'t Doet, zeide zij, een wapengekletter in het koren. En ziet gij, op de gindsche heuvelen, aan het einde van den wegel, dien wij begaan, den rooden gloed niet van fakkels, die flikkeren op het staal van de wapenen? Ik zie de lichtjes van de wieken der bussen. Slapen onze wachters of zijn zij met blindheid geslagen? Hoort gij dien donderslag? Ziet gij de Spanjolen vallen onder de kogels? Hoort gij: "Vive le Geus!" Met de piek vooruit, stormen zij den wegel op. Langsheen de heuvelen dalen zij beneden met zwaaiende bijlen.... Vive le Geus! --Vive le Geus! riepen Lamme en Uilenspiegel. --Daar, zei Nele, daar zijn soldaten, die ons wapenen langen. Neem aan, Lamme, neem aan, mijn beminde. Vive le Geus! --Vive le Geus! riepen al de gevangenen. --De bussen houden niet op met schieten, zeide Nele, de Spanjolen vallen als vliegen, verlicht als ze zijn door den gloed van de toortsen. Vive le Geus! --Vive le Geus! riepen de wakkere redders. --Vive le Geus! riepen Uilenspiegel en de gevangenen. De Spanjolen zijn omsloten in eenen kring van vuur. Slaat dood! Slaat dood! Geen enkele ontsnappe! Slaat dood! geene genade, geen kwartier! En nu trekken wij, met pak en zak, naar Enkhuizen. Wie heeft de zijden en lakensche kleederen van onze beulen? Wie heeft hunne wapenen? --Allen! Wij allen! riepen zij. Vive le Geus! En, inderdaad, zij trokken naar Enkhuizen, alwaar zij de met hen verloste Duitschers deden blijven, om de stede te bewaken. En Lamme en Nele en Uilenspiegel keerden naar hunne schepen terug. En weer zongen zij op de vrije zee: Vive le Geus! En zij kruisten in de reede van Vlissingen. XIII. Daar was Lamme weder vroolijk gestemd. Hij kwam geerne aan land, en joeg toen ossen, schapen en ganzen op, lijk anderen jacht maken op hazen, herten en ortolanen. En hij was niet alleen voor die voedzame jacht. Het deed deugd de jagers te zien terugkomen met Lamme aan hunne spits: het hoornvee trokken zij voort, terwijl zij het gewold en gevederd vee vóór zich dreven en op de punt hunner gaffels kiekens, kapoenen en kalkoenen droegen, niettegenstaande het verbod van den Prins. En toen gastreerde men blijde op de schepen. En Lamme sprak: --De geur der sausen stijgt tot in den hemel, alwaar hij de santen verblijdt, die geerne ons maal kwamen deelen. Terwijl zij in de reede kruisten, kwam eene koopvaardijvloot van Lissabon, welker gezagvoerder niet wist, dat Vlissingen in de macht der Geuzen gevallen was. Men beveelt hem het anker te werpen, de vloot wordt omsingeld. Vive le Geus! Pijpen en trommen bevelen de entering; de kooplieden hebben kanonnen en pieken, bijlen en bussen. Bommen en kogelen regenen op de schepen der Geuzen. Hunne busschutters, verborgen in de schans rondom den grooten mast, vellen, zonder gevaar voor zich zelven, bij elk schot eenen man neer. De kooplieden vallen als vliegen. --Helpt mij, vrienden! zeide Uilenspiegel tot Lamme en Nele. Daar zijn specerijen, juweelen, kostbaarheden, suiker, muskaatnoten, kruidnagelen, gember, realen, dukaten, schoone, blinkende gouden lammeren. Daar zijn meer dan vijfhonderd duizend geldstukken. De Spanjool betaalt de kosten des oorlogs. Laat ons drinken! Zingen wij de misse der Geuzen, dat is het gevecht! En Uilenspiegel en Lamme liepen overal rond lijk leeuwen. Buiten het bereik van de kogels, speelde Nele op de pijp, in de schans. Heel de vloot werd genomen. Als de dooden geteld werden, vond men er duizend langs de zijde der Spanjaards, driehonderd langs den kant van de Geuzen; onder hen bevond zich de kok van de vlieboot den Briel. Uilenspiegel vroeg om voor Treslong en de matrozen te spreken, hetwelk Treslong hem geerne toestond. En hij hield hun de volgende rede: --Messire kapitein en gij, maats, wij hebben daar vele specerijen geërfd, en Lamme, onze dikzak, hier tegenwoordig, vond steeds dat de arme doode, die dáár ligt,--God hebbe zijne ziel,--niet ervaren genoeg was in de konsten van zieden en braden. Zoo gij hem als kok wildet aanstellen, zou hij u hemelsche stoverije en goddelijke soezels bereiden. --Wij willen, zeiden Treslong en de anderen; Lamme zal de kok van het schip zijn. Hij zal den grooten pollepel voeren, om de scheepsjongens van zijne sausen te jagen. --Messire kapitein, gezellen en vrienden, sprak Lamme, ik ween van geluk, want die groote onderscheiding verdien ik niet. Doch, vermits gij u tot mijne onweerdigheid wilt richten, neem ik de edele bediening aan van meester in de konsten van zieden en braden op de wakkere vlieboot den Briel; doch ik bid u ootmoediglijk mij wel te willen belasten met het opperbevelhebberschap over de keuken, zoodanig dat uw kok--dat ben ik,--bij recht, wet ende macht, een iegelijk kunne beletten eens andermans portie te komen eten. Treslong en de anderen riepen: --Leve Lamme! gij hebt recht, wet ende macht! --Doch, zeide hij, nog een nederige bede moet ik u doen: ik ben vet, groot en struisch, diep is mijn buik, diep mijne maag; mijn arme vrouw--God geve ze mij weder--placht mij altijd twee portiën te geven, in stede van eene: verleent mij dezelfde gunste. Treslong, Uilenspiegel en de matrozen zeiden: --Gij krijgt dobbel rantsoen, Lamme. En Lamme, die plotseling weemoedig werd, zeide: --Mijne vrouw, mijn liefste vriendin! als iets vermag mij over onze scheiding te troosten, zal het, bij het uitoefenen mijner bediening, het aandenken wezen aan uw goddelijke keuken in onze halle vol liefde. --Gij moet den eed afleggen, mijn zoon, zei Uilenspiegel. Men brenge den grooten pollepel en den grooten koperen ketel, op dewelken Lamme moet zweren. --Bij God, sprak Lamme, dewelke mij helpe, zweer ik getrouwheid aan Zijn Hoogheid den Prins van Oranje, gezeid den Zwijger, dewelke in naam des konings de provinciën Holland en Zeeland bestiert, getrouwheid aan messire Lumey, admiraal-bevelhebber onzer edele vloot, en aan messire Treslong, schout-bij-nacht en kapitein van het schip den Briel; ik zweer, volgens de costumen en gebruiken der groote koks uit de oudheid en naarvolgens de schoone boeken met platen, die zij over de edele kookkunst nagelaten hebben, zoo goed als mij mogelijk is, de vleezen, kiekens, ganzen, mitsgaders kalkoenen te bereiden, die Fortuna ons zal zenden; ik zweer te zullen voeden: den gezegden messire kapitein Treslong, zijn stuurman, wezende mijn vriend Uilenspiegel, en u allen, bootsman, loods, schieman, maats, soldaten, kanonniers, keldermeester, scheepsmaker, lijfjonker van den kapitein, chirurgijn, hoornblazer, matrozen en wie ook genaamd. Is het gebraad te rauw, heeft het gevogelte geen smakelijk uitzicht; verspreidt de soep een flauwen geur, wat de voorbode is eener slechte spijsvertering; zet de geur van de sausen u niet aan in de keuken te dringen, behoudens mijn oorlof nochtans; maak ik u niet allen blijmoedig en wel te pas, dan zal ik mijn edel ambt nederleggen, mij onbekwaam oordeelende langer in de keuken te tronen. Zoo helpe mij God en zijne santen in deze wereld en ook in de andere! --Leve onze kok, riepen zij, de koning der keuken, de keizer der stoverije. 's Zondags krijgt hij drij portiën in stede van twee! En Lamme werd kok op den Briel. En terwijl zijn lekkere soep op het vuur stond, ging hij fier, met den pollepel op den schouder, eene handwijl aan de keukendeur staan. En 's Zondags kreeg hij zijne drij portiën. Als de Geuzen met den vijand handgemeen werden, bleef hij geerne in zijne braderij; doch van tijd tot tijd klom hij naar boven, om eenige malen zijne bus af te vuren, na hetwelk hij schielijk weer naar beneden ging, om op zijne gerechten te passen. Als een trouw kok en een dapper soldaat, werd hij hertelijk bemind door een iegelijk. Maar niemand mocht in zijne keuken komen. Want dan werd hij uiterst grammoedig, en sloeg hij met zijnen pollepel gelijk de duivel op Geeraard. En wederom werd hij geheeten: Lamme de Leeuw. XIV. Bij zonneschijn, bij regen, bij sneeuw, bij hagel, 's winters en 's zomers, dobberen de schepen der Geuzen op het ruime sop. Alle zeilen bijgezet, gelijk zwanen, blanke zwanen der vrijheid. Wit voor de vrijheid, blauw voor de grootheid, oranje voor den Prins, is de standaard der fiere bodems. Alle zeilen bijgezet! alle zeilen bijgezet, varen de wakkere schepen; de golven klotsen er tegen, de baren besproeien ze met schuim. Zij varen, zij wiegen, zij vliegen op den stroom, de fiere schepen der Geuzen, met de zeilen in 't water, snel als de wolken gejaagd door den Noordenwind. Hoort gij hoe hun voorsteven klieft door de baren? God der vrije mannen, vive le Geus! Huiken, vliebooten, boeiers, poonen, vlug als de wind, die het orkaan met zich voert: als de wolk, die den bliksem met zich draagt. Vive le Geus! Boeiers en poonen, platboomde vaartuigen glijden op den vloed. De golven zuchten onder hunne kiel, als zij recht vóór zich stevenen, met den moorddadigen muil hunner slang open op de voorplecht. Vive le Geus! Alle zeilen bijgezet! alle zeilen bijgezet, varen de wakkere schepen; de golven klotsen er tegen, de baren besproeien ze met schuim. Bij dag en bij nacht, bij regen, bij hagel en sneeuw, varen zij op de wateren. Christus lacht hen toe in de wolk, in de zon, in de sterre. Vive le Geus! XV. De bloedige koning kreeg tijding van hunne zegepralen. De dood beloerde dien beul, wiens lichaam opgevreten werd door de wormen. Door de gangen van 't kasteel van Valladolid sleepte hij, ziekelijk en terugstootend, zijn gezwollen voeten en zijn loodzware beenen. Nimmer neurde hij een liedeken, de wreedaardige beul; als de Oosterkim kleurde, lachte hij niet, en als de zonne zijn rijk verlichtte als met een glimlach des Heeren, voelde hij geen de minste vreugd in zijn hert. Maar Uilenspiegel, Lamme en Nele zongen als lijsters, waagden bestendig hun leven; God schiep den dag en zij gingen er door, en zij vonden meer genoegen in het uitdooven van eenen brandstapel, dan de zwarte koning vreugde smaakte in het verbranden van gansch eene stad. In dien tijd ook was Willem de Zwijger, Prins van Oranje, gedwongen messire Lumey, graaf van der Marck, zijnen graad van admiraal te ontnemen, uit oorzake van de ijselijke wreedheden, die hij bedreef. Hij benoemde messire Bouwen Ewoutsen Worst in zijne plaats. Hij zag mede naar middelen uit om den boeren het koren te betalen, dat de Geuzen hadden genomen; om de gedwongen schattingen terug te geven, die door dezen gelicht waren; om den Roomschen, gelijk een iegelijk, de vrije beoefening van hunnen godsdienst te schenken, zonder vervolging of nadeel. XVI. Op de schepen der Geuzen, onder den helderen hemel, op de schuimende golven, weerklinken pijpen en doedelzakken, klokken de flesschen, rinkelen de klinkaards, flikkeren de bussen der geweren. --Nu, sprak Uilenspiegel, slaat op de trom van de zege, slaat de trom van de vreugde! Vive le Geus! Spanje is verslagen, de vampier is getemd. Aan ons de zee, Brielle is genomen! Aan ons heel de kust van Nieuwpoort tot Helder, met Oostende, Blankenberge, de Zeeuwsche eilanden, de monden der Schelde, de monden der Maas, de monden van den Rijn! Aan ons Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland, Rottum en Borkum.... Vive le Geus! ... Aan ons Delft, Dordrecht! 't Is een loopend vuur. God houdt de vuurlont. De beulen verlaten Rotterdam. Het vrije geweten, lijk een leeuw met klauwen en tanden van gerechtigheid, neemt het graafschap Zutfen, de steden Deutekom, Doesburg, Goor, Oldenzaal en, in de Veluwe, Hattem, Elburg en Harderwijk.... Vive le Geus! ... 't Is klaar, 't is als de bliksem: Kampen, Zwolle, Hasselt, Steenwijk vallen in onze handen met Oudewater, Gouda en Leiden.... Vive le Geus! ... Aan ons Buren, Enkhuizen! Ja, Amsterdam, Schoonhoven, Middelburg zijn nog in onze macht niet. Doch alles komt op tijd voor geduldige klingen.... Vive le Geus! ... Laat ons Spaanschen wijn drinken! Laat ons drinken uit de kelken, uit dewelke zij het bloed van de slachtoffers dronken: Wij gaan langs de Zuiderzee, langs stroomen, rivieren en vaarten; wij hebben Noord-Holland, Zuid-Holland en Zeeland; wij zullen ook Oost- en West-Friesland nemen; Brielle zal de wijkplaaats wezen voor onze vloot, de bakermat der vrijheid.... Vive le Geus! ... Hoor, Vlaanderen, geliefde vadergrond, hoor den kreet van wrake weerklinken! Men slijpt de wapenen, men zet de zweerden aan op den steen. Allen bewegen zich, trillen als de snaren eener harp bij den warmen ademtocht, adem van de zielen, die stijgt uit de putten, uit de brandstapels, uit de bloedige lijken der slachtofferen. Allen: Henegouwen, Brabant, Luxemburg, Limburg, Namen, Luik, de vrije, vurige stede, allen! Het bloed kiemt en rijst. De oogst is rijp voor de zeis.... Vive le Geus! ... Aan ons de Noordzee, de wijde zee van het Noorden! Aan ons de goede kanonnen, de slanke schepen, het stoutmoedige heir van de dappere zeelieden: edelen, poorters en arbeiders, die de vervolging ontvluchten. Aan ons, allen, die vereenigd opstaan voor het werk van de vrijheid.... Vive le Geus! ... Waar zijt gij, Philippus, bloedige koning? Gedekt met den heiligen hoed,--geschenk van den paus,--vloekt en tiert gij. Slaat op de trom van vreugde!... Vive le Geus! Laat ons drinken! ... De wijn stroomt in de gouden kelken. Drinkt blijde een heildronk. De priesterkleeren, dewelke die ruwe mannen bedekken, zijn nat van het roode druivensap; de Roomsche banieren wapperen in den wind. Eeuwige muziek! komaan, pijpen, doedelzakken, trommels, zingt nu de lofzang der zege.... Vive le Geus! XVII. Toen was men in de Wintermaand, dat is de maand van de wolven. Een scherpe regen viel als naalden in den vloed neder. De Geuzen kruisten in de Zuiderzee. Bij trompetgeschal ontbood messire de admiraal op zijn schip de gezagvoerders der hulken en vliebooten, en samen met hen ook Uilenspiegel. --Nu, zei de admiraal, eerst tot dezen sprekend, de Prins wil uw goede en trouwe diensten erkennen en benoemt u tot gezagvoerder op het vaartuig den Briel. Hier hebt gij uwe aanstelling op perkament. --God zegene U, heer admiraal, antwoordde Uilenspiegel; ik zal zoo goed gezag voeren als mij mogelijk is, en aldus gezag voerende, hoop ik wel, met Gods hulp, Spanje het gezagvoerderschap te ontnemen over Vlaanderen en Holland: ik wil zeggen over Zuid- en Noord-Nederland. --Goed zoo, zei de admiraal. En nu, voegde hij er bij, tot al de aanwezigen sprekend: moet ik u zeggen, dat die van het katholieke Amsterdam van zins zijn Enkhuizen te belegeren. Zij zijn nog het IJ niet uitgevaren: wij zullen kruisen vóór deze vaart, zoodat wij ze sluiten, en elken bodem overvallen, die zijnen romp in de Zuiderzee durft vertoonen. Zij antwoordden: --Wij zullen ze in den grond boren!... Vive le Geus! Toen Uilenspiegel weder op zijn schip was gestegen, deed hij zijne matrozen en soldaten vergaderen op het dek en deed hun kond van de woorden des admiraals. Zij antwoordden: --Wij hebben vleugelen, dat zijn onze zeilen; schaatsen, dat zijn de kielen onzer schepen; reuzenhanden, dat zijn onze enterhaken. Vive le Geus! De vloot vertrok en kruiste vóór Amsterdam, op eene mijl van het strand, zoodanig dat geen schip kon binnen- of buitenvaren, als zij het niet wilde. Den vijfden dag hield het op met regenen; de wind woei scherper in den helderen hemel; die van Amsterdam verroerden zich niet. Eensklaps zag Uilenspiegel zijn vriend den kok op het dek stormen en den scheepsjongen--een jongen snaak, ervaren in de Fransche en in de Vlaamsche taal, maar nog meer in het smullen--achternazetten, met zijn grooten houten pollepel in de hand. --Nietdeug, zeide Lamme, duchtig met zijnen stoklepel slaande, dacht gij dan, zonder eenige straf, voorbarig mijne stoverije op te peuzelen? Klim hoog in den mast en zie of er nog geene beweging komt op de schepen van Amsterdam; wilt ge wèldoen? Maar de jongen antwoordde: --Wat zult ge mij geven? --Meent gij, dat ik u zal betalen vóór dat gij gewerkt hebt? Dievengebroed, als gij niet omhoog klimt, laat ik u geeselen. En uw Fransch zal u niet redden. --'t Is een schoone tale, zeide de knaap, tale van minne en van oorlog. En hij klom in den mast. --Wel luiaard? vroeg Lamme. De scheepsjongen antwoordde: --Ik zie niets in de stad noch op de schepen. En beneden gekomen, sprak hij: --Betaal mij nu. --Houd het gestolene voor uwe moeite, antwoordde Lamme; maar het zal niet gedijen: voorzeker spuwt gij het uit. De jongen, die weder in den mast was geklommen, riep eensklaps: --Lamme! Lamme! daar sluipt een dief in uwe keuken! --Daar is geen nood van, antwoordde Lamme, de sleutel steekt in mijne tassche. Toen nam Uilenspiegel zijnen vriend ter zijde en sprak: --Lamme, die groote kalmte van Amsterdam verontrust mij. Zij voeren iets in hun schild. --Ik dacht er aan, zeide Lamme. Het water vervriest in de kruiken in de schapraai; de kiekens zijn hard als hout; de worsten gansch berijmd; de boter is als steen, de olie geklonterd, het zout droog als zand in de zonne. --Vorst is op handen, zeide Uilenspiegel. Zij zullen, in grooten getale, ons komen beschieten met donderbussen. Hij begaf zich naar het admiraalschip en zei daar wat hij vreesde; de vlootvoogd antwoordde: --De wind blaast uit Engeland: we krijgen sneeuw, maar geen vorst: keer terug naar uw schip. En Uilenspiegel ging henen. 's Nachts woedde een hevige sneeuwstorm; maar weldra blies de wind uit Noorwegen, de zee vroor toe, zij was effen als een vloer. De admiraal zag dit schouwspel. In de vrees, dat die van Amsterdam de schepen in brand zouden steken, beval hij den soldaten hunne schaatsen in gereedheid te houden, voor het geval dat zij buiten en rondom de schepen moesten vechten, en den kanonniers de kogels bij hoopen naast de affuiten te leggen, de stukken te laden en de lonten gedurig in brand te houden. Maar die van Amsterdam kwamen niet. En aldus zeven dagen lang. Tegen den avond van den zevenden dag beval Uilenspiegel, dat een goed festijn gegeven werd aan de matrozen en soldaten, om hen te wapenen tegen den scherpen wind, die woei uit het Noorden. Maar Lamme zeide: --Er blijft ons niets meer over dan beschuit en kort bier. --Vive le Geus! zeiden zij. Dit zal ons een vastenfestijn zijn, in afwachting van het uur van 't gevecht. --Dat nog zoo gauw niet zal slaan, zeide Lamme. Die van Amsterdam zullen komen om onze schepen te verbranden, maar dezen nacht nog niet. Eerst zullen ze te hoop moeten komen rondom het vuur, en daar menigen beker warmen wijn ledigen,--God verleene er u,--vervolgens, als zij tot middernacht zullen beraadslaagd hebben met kalmte, verstand en geduld, zullen zij beslissen morgen te besluiten of zij, al dan niet, ons de toekomende week zouden aanvallen. Morgen zullen zij, opnieuw onder het drinken van warmen wijn,--God verleene er u,--opnieuw met kalmte, geduld en volle kannen beslissen dat zij een anderen dag zullen vergaderen, ten einde uit te maken of het ijs, al dan niet, een groote menigte kan dragen. En zij zullen het ijs doen onderzoeken door deskundigen, dewelke hunne besluiten op perkament zullen neerschrijven. Als zij die ontvangen en gelezen hebben, zullen zij daarover verslag maken, waaruit zal blijken, dat het ijs een halve el dik is, dat het sterk genoeg is om eenige honderden soldaten met donderbussen en veldgeschut te dragen. Vervolgens opnieuw bijeenkomend, om met kalmte en geduld, onder het drinken van menigen beker warmen wijn te beraadslagen, zullen zij berekenen of het, om den wille van den schat van Lissabon, dien wij hebben gekaapt, raadzaam is onze schepen te bestormen of wel te verbranden. En, aldus besluiteloos, maar dralend, zullen zij nochtans beslissen dat zij onze schepen moeten nemen, en geenszins verbranden, niettegenstaande al het leed en de schade, die zij ons daarmee zouden doen. --Gij spreekt goed, antwoordde Uilenspiegel; maar ziet eens die vuren aansteken in de stad en al die lieden haastig rondloopen met lanteernen in de hand? --'t Is van groote koude, zei Lamme. En, zuchtend, voegde hij er bij: --Alles is opgegeten. Geen ossevleesch, geen pekelvleesch, geen gevogelte meer; geen wijn meer, laas! noch goed dobbel bier; niets dan beschuit en kort bier. Wie komt er mee? --Waar gaat gij? vroeg Uilenspiegel. Niemand mag het schip verlaten. --Mijn vriend, zeide Lamme, thans zijt gij kapitein en gezagvoerder. Zonder uwe toestemming zal ik het schip niet verlaten. Doch gelief te bedenken, dat onze laatste worst er eergisteren aan was; dat, in dezen harden tijd, keukenvuur de vreugd van de goede maats is. Wie onzer is niet bereid den geur van goede saus op te snuiven, of een lekker glaasje te drinken, hetwelk vroolijkheid en goeden wil voor een ieder baart? Nu, kapitein en trouwe vriend, ik durf het u zeggen: ik vreet mij het hert op, ik eet niet; ik, die voor de rust ben, die niet geerne moord, tenzij een malsche gansch, een vet kieken, een smakelijken kalkoen; ik volg u in de vermoeienissen des oorlogs. Zie gindsche lichten, 't zijn die eener rijke hoeve, goed voorzien van groot en klein vee. Weet gij wie daar woont? 't Is die schipper van Friesland, die messire Dandelot verried en achttien arme heeren en vrienden naar het nog Spaanschgezinde Enkhuizen bracht, dewelke door zijn toedoen op de Peerdenmarkt--dat is de Kleine Zavel--te Brussel, onthalsd werden. Die verrader, die Slosse heet, ontving van den hertog twee duizend florijnen als prijs zijns verraads. Met het geld van het bloed kocht hij, als een ware Judas, de hoeve, die gij daar ziet, en zijn groot vee, en de velden in 't ronde, dewelke gedijen en bloeien; ik zeg, dat hij schatrijk wordt met zijnen grond en zijn vee. Uilenspiegel antwoordde: --De assche klopt op mijn hert. Het uur van God is geslagen. --En ook het uur van het eten, zeide Lamme. Geef mij twintig wakkere gasten, soldaten en matrozen, en ik breng u den verrader. --Ik zelf wil hen aanvoeren, zeide Uilenspiegel. Wie voor de rechtveerdigheid is, volge mij. Doch allen niet, mijne vrienden; er zijn er maar twintig van doen; wie anders zou op het schip letten? Laat de dobbelsteenen beslissen. Goed, nu zijt gij twintig, komt mee. Riemt uwe schaatsen om en legt aan op Venus, de heldere sterre, die flikkert boven de hoeve van den verrader. ... Komt dus, vrienden; rijdend en glijdend, met de akst op den schouder, worden wij geleid door het glimmend licht van de heldere maan. ... De wind fluit en jaagt witte sneeuwvlagen vóór zich op het ijs. Komt, dappere mannen! ... Gij zingt noch gij spreekt; gij gaat, stilzwijgend, recht voor u uit op de sterre; uwe schaatsen krassen op 't ijs. ... Wie valt, sta aanstonds weer op. Wij naderen den oever: geen enkele menschelijke gedaante op de witte sneeuw, geen enkele vogel vertoont zich in de ijskoude lucht. Doet uwe schaatsen af. ... Hier zijn wij op 't land, hier zijn wij in de weide, riemt uwe schaatsen weer om. Wij zijn rondom de hoeve, houdt uwen adem in. Uilenspiegel klopt op de deur, de honden bassen. Hij klopt nogmaals; een venster wordt geopend en de boer, die het hoofd buitensteekt, vraagt: --Wie zijt gij? Hij ziet niemand dan Uilenspiegel: de anderen zijn verborgen achter de keet. Uilenspiegel antwoordde: --Messire Bossu gelast u oogenblikkelijk bij hem, naar Amsterdam, te komen. --Waar is uwe vrijgeleide? vroeg de baas, toen hij beneden was en de deur had geopend. --Hier, antwoordde Uilenspiegel, hem de twintig Geuzen toonend, die achter hem het huis binnenstormden. Toen sprak Uilenspiegel tot hem: --Gij zijt schipper Slosse, de verrader, die Dandelot, Battenburg en andere heeren in eene hinderlaag loktet. Waar is de prijs van het bloed? Over al zijn ledematen bevend, antwoordde de hoevenaar: --Gij zijt de Geuzen, schenkt mij vergiffenis; ik wist niet wat ik deed. Ik heb hier geen geld in mijn huis; alles wat ik heb, zal ik geven. Lamme sprak: --Het is donker, geef ons keersen. De baas antwoordde: --Dáár hangen vetkeersen. Toen eene keers aangestoken was, zeide, in den heerd, een van de Geuzen: --Het is koud, laat ons vuur maken. Hier zijn schoone, dikke mutsaards. En hij wees naar eene plank, op dewelke bloempotten stonden, waarvan al de planten verdroogd waren. Hij nam er eene bij den kop en schudde ze; de pot viel ten gronde, gevolgd door dukaten, realen, florijnen. Daar is de schat, zeide hij, naar de andere bloempotten wijzend. En, inderdaad, toen zij geledigd waren, vonden zij er tien duizend florijnen. Als de boer dat zag, begon hij te weenen en te huilen. Op dat geroep kwamen de knechts en meiden der hoeve toegeloopen in hun hemde. Daar de mannen hunnen meester wilden verdedigen, werden zij gevat en gebonden. Maar de dienstmaagden waren beschaamd, en vooral de jonge, en zij verborgen zich achter de mannen. Lamme kwam toen vooruit, en hij sprak: --Verrader, waar zijn de sleutels van den kelder, den stal en de schaapskooi? --Schaamtelooze diepers, zeide de baas, gij zult gehangen worden totdat de dood er op volge! Uilenspiegel antwoordde. --Het is het uur van God, geef de sleutels! Toen de Geuzen de hoeve geledigd hadden, reden zij op hunne schaatsen terug naar de schepen, lichte hallen van vrijheid. --Ik ben de kok, zeide Lamme hen leidend; ik ben de kok. Stoot de wakkere sleden vooruit, beladen met wijn en met bier; drijft vóór u, met zeelen of anderszins, ossen, varkens en schapen. De duiven kirren in de kevies; de volgepropte kapoenen kijken beteuterd in de houten kooien, in dewelke zij zich niet kunnen verroeren. Ik ben de kok. Het ijs kraakt onder de schaatsijzers. Wij zijn nabij de schepen. Morgen speelt er muziek in de keuken. Laat de katrollen beneden. Bindt de banden om de koeien en ossen. 't Is een schoon schouwspel, ze aldus bij den buik te zien hangen; morgen zullen wij hangen met de tong aan hun vette stoverije. De katrol hijscht ze op tot boven het ruim. Het zijn karbonaden. Smijt maar overhoop in het ruim, eenden, kapoenen, ganzen en hoenders. Wie zal hun den nek omwringen? de kok. De deur is gesloten, de sleutel steekt in mijne tassche. God zij geloofd in de keuken! Vive le Geus! Vervolgens begaf Uilenspiegel zich naar het admiraalschip, met Diederik Slosse en de andere gevangenen, die zuchtten en weenden uit vrees voor de koorde. Messire Worst kwam bij het gerucht: hij bemerkte Uilenspiegel en zijne gezellen, verlicht door den rooden gloed van de toortsen. --Wat wilt gij? zeide hij. Uilenspiegel antwoordde: --Dezen nacht namen wij, in zijne hoeve, Diederik Slosse, die de achttien in een hinderlaag deed vallen. Hier is hij. De anderen zijn onschuldige knechten en meiden. Vervolgens langde hij hem een tassche, en hij sprak: --Deze guldens groeiden in bloempotten in het huis des verraders: er zijn er tienduizend. Messire Worst zeide hun: --Gij misdeedt de schepen te verlaten; doch gezien den goeden uitslag, zal u vergiffenis worden geschonken. Welkom zijn de gevangenen en de tassche vol guldens, en eere aan u, dappere lieden, aan dewelken ik, volgens de rechten en costumen ter zee, het derde deel van den buit schenk; het tweede deel zal zijn voor de vloot, en het andere derde voor onzen hoofdman, den Prins van Oranje; knoopt den verrader op staanden voet op. De Geuzen gehoorzaamden; daarna kapten zij eene bijt in het ijs, waarin zij het lijk smeten van Diederik Slosse. Toen zeide messire Worst: --Groeit er gras rond de schepen? Me dunkt, ik hoor hoenders kakelen, schapen blaten en runderen loeien? --Dat zijn de gevangenen voor onzen mond, antwoordde Uilenspiegel; zij zullen hun rantsoen in stoverije betalen. Messire admiraal krijgt het beste stuk van dezelve. ... Wat deze knechten en meiden betreft, onder dewelken zich verscheidene lieftallige en poezele vrouwen bevinden, die ga ik weer op mijn schip brengen. Toen zulks gedaan was, hield hij hun de volgende rede: --Mannen en vrouwen, gij zijt hier op het beste schip van de wereld. Wij brengen er den tijd door met smullen; 't is een festijn zonder einde. Als 't u belieft van hier weg te gaan, kunt gij het doen, mits een rantsoen te betalen; verkiest gij te blijven, dan zult gij leven lijk wij: dapper werken en flink eten. Wat die lieve vrouwlieden betreft, ik geef haar bij gezagvoerderlijke macht de volle vrijheid van lijf: 't is te zeggen, dat het mij heel eender is of zij heure vrienden houden, die met haar op het schip kwamen, of eene keuze doen onder onze dappere Geuzen, hier tegenwoordig, om heur huwelijksch gezelschap te houden. Maar al de lieftallige vrouwlieden bleven trouw aan heure vrienden, uitgenomen een enkele, dewelke glimlachend keek naar Lamme en hem vroeg of hij van heur wilde weten. --God zegene u, liefste, zeide hij, maar ik ben reeds genomen. --Hij is getrouwd, de dikzak, zeiden de Geuzen tot de spijtige schoone. Maar zij keerde hen den rug toe en koos er een anderen, die, gelijk Lamme, een goede tronie en een dikken buik had. Dien dag en den volgenden gastreerde men aan boord van de schepen met wijn, met vleesch en met gevogelte. En Uilenspiegel zeide: --Vive le Geus! Blaas maar aan, scherpe Noordenwind, wij zullen de lucht met onzen adem verwarmen. Ons hert is van vuur voor het vrije geweten, van vuur onze maag voor het gebraad van den vijand. Laat ons wijn drinken, dat is de melk van de dapperen. Vive le Geus! Nele dronk ook uit een grooten gouden beker; zij bloosde van koude, doch blijde bespeelde zij de pijp. En ondanks de koude, aten en dronken de Geuzen juichend en vroolijk op het dek van de schepen. XVIII. Eensklaps zag heel de vloot op den oever zwarte drommen, onder dewelke toortsen flikkerden en wapens glinsterden; vervolgens werden de toortsen uitgedoofd, en heerschte volledigste duisternis. De bevelen van den admiraal werden overgebracht, het sein tot waakzaamheid gegeven, en alle de vuren uitgedoofd; matrozen en soldaten gingen, met bijlen gewapend, op hun buik op het dek liggen. De wakkere kanonniers, met hunne lont in de hand, waakten omtrent de donderbussen, dewelke geladen waren met zakken kruit en met kettingkogels. Zoodra de admiraal en de kapiteins zouden roepen: "Honderd passen!"--wat de stelling van den vijand aanwees,--moesten zij vuren van voren, van achterboeg of van boord, naarvolgens hunne stelling op het ijs. En men hoorde de stem van messire Worst, dewelke sprak: --Ter dood, hij die luide durft spreken! En de kapiteins zeiden hem na: --Ter dood, hij die luide durft spreken! Het uitspansel was vol sterren, doch zonder maan. --Hoort gij, zeide Uilenspiegel tot Lamme stil als de adem van een spook. Hoort gij de stem van die van Amsterdam, en het ijzer hunner schaatsen krassen op 't ijs? Zij rijden snel. Men hoort hen spreken. Zij zeggen: "Die luie Geuzen liggen te slapen. Aan ons de schat van Lissabon". Zij steken hunne toortsen weer aan. Ziet gij hunne bestormingsladders en hunne leelijke tronies, en de breede linie van hun aanvalsfront? Zij zijn duizend en meer. --Honderd passen! riep messire Worst. En men hoorde een geluid als van een donder, en een jammerlijk gehuil op het ijs. --Tachtig kanonnen bulderen tegelijk! zeide Uilenspiegel. Zij vluchten! Ziet gij de toortsen verwijderen? --Achtervolgt ze! zeide admiraal Worst. --Achtervolgt! zeiden de kapiteins. Maar de vervolging duurde niet lang, daar de vluchtelingen honderd passen vóór waren en liepen als hazen. En op de mannen, die kermden en reutelden op 't ijs, vond men goud, kleinoodiën, en ook koorden om de Geuzen te binden. En, na deze zegepraal, zeiden de Geuzen tot elkaar: "Als God met ons is, wie zal tegen ons zijn?" Nu, in den morgen van den derden dag, werd messire Worst ongerust, want hij verwachtte een nieuwen aanval. Lamme sprong op het dek en zeide tot Uilenspiegel: --Breng mij bij dien admiraal, die u niet wilde gelooven toen gij vorst voorspeldet. --Ga zonder dat men u leide, zeide Uilenspiegel. Lamme toog henen, nadat hij de deur zijner keuken goed dichtgedaan had. De admiraal stond op het dek in de verte te turen, om te zien of hij geenerlei beweging bespeurde langs den kant van de stad. Lamme naderde hem en sprak: --Messire admiraal, mag een nederige kok u zijne meening laten kennen? --Spreek, mijn jongen, zei de admiraal. --Heer, zeide Lamme, het water ontdooit in de kruiken, het gevogelte wordt weder murw; de worst verliest hare schimmel van rijm; de boter wordt slap; de olie vloeibaar; het zout vochtig. Weldra valt de regen en zijn wij gered, heer admiraal. --Wie zijt gij? vroeg messire Worst. --Ik ben, zeide hij, Lamme Goedzak, kok op de vlieboot den Briel. En als al de groote geleerden, die sterrekijkers beweren te zijn, zoo goed in de sterren kunnen lezen als ik in mijne sausen, zouden zij ons kunnen zeggen, dat het dezen nacht zal dooien, met groot gedruisch van tempeest en van hagel; maar de dooi zal niet aanhouden. En Lamme keerde terug bij Uilenspiegel, tot denwelken hij zei rond den middag: --Wat heb ik voorspeld? De hemel wordt duister, de wind blaast geweldig; een warme regen valt; daar is reeds een voet water op 't ijs. En 's avonds riep hij blijde uit: --De Noordzee is gezwollen: het is het uur van den vloed; de hooge baren, die in de Zuiderzee komen, breken het ijs, hetwelk in groote stukken barst en springt op de schepen; het fonkelt en glinstert; daar is de hagel. De admiraal beveelt ons met onze vloot terug te trekken van vóór Amsterdam, en dit met zooveel water als ons grootste schip noodig heeft. Hier zijn wij in de haven van Enkhuizen. De zee vriest weer toe. Ik ben profeet, en 't is een gunst van den Heer. En Uilenspiegel zeide: --Wij zullen een glas drinken en Hem loven en danken. En de winter verzwond en de zomer kwam. XIX. In de Oogstmaand, als de volgepropte hennen doof blijven voor 't geroep van den haan, die heur zijne liefde toekraait, zeide Uilenspiegel tot zijne matrozen en soldaten: --De bloedige hertog is te Utrecht; hij durft er een lieftallig plakkaat afkondigen, hetwelk onder meer genadige giften belooft: honger, dood, ondergang voor de inwoneren der Nederlanden, die zich niet onderwerpen. Alles wat nog recht staat, zegt hij, zal neergehaald worden, en Zijn Koninklijke Majesteit zal het land bevolken met vreemdelingen. Bijt, hertog, bijt! De vijl breekt de tanden der adderen; wij, wij zijn vijlen! Vive le Geus! ... Alva, het bloed maakt u dronken! Meent gij, dat wij uwe bedreigingen vreezen of aan uwe goedertierenheid gelooven? Uw roemrijke regimenten, wier lof gij door heel de wereld verkondigdet, uwe schepen, wier naam alleen uwen overmoed schetsen, bleven zeven maanden lang Haarlem beschieten, een zwakke stede, door heure poorters verdedigd. Zij zijn als gewone stervelingen in de lucht gesprongen, bij 't ontploffen der mijnen; poorters begoten ze edelmoedig met pik; eindelijk behaalden zij een roemvolle zege: zij keelden ontwapende vijanden. Hoort gij Gods uur slaan, bloedige beul? ... De stede verloor haar wakkere verdedigers, hare steenen zweetten bloed. Bij heure belegering verloor en verteerde zij twaalfhonderd tachtigduizend gulden. De bisschop is terug in de stede; met vlugge hand en vroolijke tronie herwijdt hij de kerken; don Frederik woont die wijdingen bij; de bisschop wascht hem de handen, dewelke voor God rood zullen blijven, en hij gebruikt het Avondmaal onder de beide gedaanten, wat aan het arme gemeen niet geoorloofd wordt. En de klokken luiden, en de beiaard werpt in de lucht zijn stille, welluidende tonen: 't is als een engelenkoor op een kerkhof. Oog om oog, tand om tand! Vive le Geus! XX. Toen waren de Geuzen te Vlissingen, waar Nele koorts vatte. Gedwongen het schip te verlaten, werd zij ingenomen bij Peeters, een hervormde, op de Turfkaai. Uilenspiegel, hoewel treurig, was toch blijde als hij dacht, dat de Spaansche kogels heur niet konden treffen in dat bed, waar zij zeker zou genezen. En, met Lamme, was hij gedurig bij heur, om heur goed en liefdevol te verzorgen. En daar koutten zij met elkander. --Trouwe vriend, zei Uilenspiegel eens, kent gij het nieuws? --Neen, mijn zoon, zei Lamme. --Hebt gij de vlieboot gezien, die laatst onze vloot kwam versterken, en weet gij wie daar alle dagen speelt op de vedel? --Ten gevolge van de laatste verkoudheid, zeide Lamme, tuiten mijne beide ooren en ben ik wat doof. Waarom lacht gij, mijn zoon? Maar Uilenspiegel vervolgde zijn rede en sprak: --Eens hoorde ik heur een Vlaamsch liedeken zingen, en heure stem was zoo zoet als die van een engel. --Laas! zeide Lamme, zij ook speelde op de vedel en zong. --Kent gij de andere tijding? vervolgde Uilenspiegel. --Neen, mijn zoon, antwoordde Lamme. Uilenspiegel antwoordde: --Bevel is ons gegeven, met onze booten de Schelde op te varen tot vóór Antwerpen, om daar vijandelijke schepen te kapen of te verbranden. Maar geen kwartier aan de mannen! Wat denkt gij daarvan, dikzak? --Laas, zeide Lamme, zullen wij in deze droeve landen nooit van anders hooren dan van verbrandingen, verhangingen, verdrinkingen en andere uitroeiingen van 't arme menschdom? Wanneer zal de gezegende vrede komen, om rustig patrijzen te braden, kiekens te stoven en, te midden van de eieren, de pensen te doen sissen in de braadpan? Ik eet liever de zwarte; de witte zijn wat vet. --Die zoete tijd zal komen, antwoordde Uilenspiegel, als wij, in Vlaanderens boomgaarden, aan de appelaars, pruimelaars en kerselaars, in stede van appels, pruimen en kersen, aan elken tak eenen Spanjaard zien hangen. --Ha, zeide Lamme, kon ik maar mijne vrouw terugvinden, mijn teerbeminde, zeer geliefde, beminnelijke, zoete, trouwe vrouw! Want, weet, mijn zoon, dat ik nooit horens droeg of zal dragen; daarvoor was zij veel te ingetogen van aard; zij vluchtte den omgang met andere mannen; zoo zij van schoone kleederen hield, was het alleen uit vrouwelijke behoefte. Ik was heure keukenmeid, ik beken het volgeerne; waarom ben ik het niet meer! Doch ik was ook haar meester en echtgenoot. --Zwijg toch met uw gesuf, zei Uilenspiegel. Hoort gij den admiraal roepen: "Licht de ankers!" en de kapiteins, die zijn commando herhalen? Wij moeten in zee steken. --Waarom vertrekt gij zoo vroeg? zeide Nele tot Uilenspiegel. --Wij gaan naar de schepen, antwoordde hij. --Zonder mij? sprak zij. --Ja, zei Uilenspiegel. --Bedenkt gij niet, vroeg zij, hoe ongerust ik over u wezen zal? --Liefste, sprak Uilenspiegel, mijn vel is van ijzer. --Gij spot, zeide zij. Ik zie niets dan uw wambuis, dat van laken is, doch geenszins van ijzer; daaronder is uw lijf, dat van vleesch en been is, lijk het mijne. Wie zal u verbinden als gij gekwetst zijt? Moet gij moederziel alleen sterven, te midden van de strijders? Ik zal met u gaan. --Laas, zeide hij, als de lansen, kogels, zweerden, aksten, hamers, mij sparen, maar op uw liefelijk lichaam vallen, wat moet ik, nietdeug, dan doen op de wereld zonder u? Maar Nele zeide: --Ik wil u volgen, er zal geen gevaar zijn; ik zal mij verbergen in de houten schansen, waar de busschutters staan. --Als gij vertrekt, dan blijf ik; en men zal zeggen, dat uw vriend Uilenspiegel lafaard is en verrader; maar luister naar mijn lied: IJzeren is mijn harentuit, Daar schutte natuur mij mede. Lederen is mijn eersten huid, Stalen is mijn tweede. Laat de dood, de leelijke, wreede, Loeren naar een ander buit. Lederen is mijn eerste huid, Stalen is mijn tweede. "Leven" steekt op mijn vendel uit, Leven in 't licht der rede. Lederen is mijn eerste huid, Stalen is mijn tweede. En zingend toog hij henen, niet zonder den trillenden mond en de liefelijke oogen te kussen van de koortsachtige Nele, die lachte en weende te gelijk. De Geuzen zijn vóór Antwerpen, zij kapen Alva's schepen tot in de haven. Zij komen in lichten dag in de stad, verlossen gevangenen en nemen paapschgezinden om tot rantsoen te dienen. Met geweld doen zij de poorters opstaan, en dwingen eenigen hunner hen sprakeloos te volgen, onder doodsbedreiging. Uilenspiegel zeide tot Lamme: --De zoon des admiraals is gevangen bij den schouteet; wij moeten hem verlossen. Zij dringen in het huis van den schout en vinden den jongeling, dien zij zochten, in gezelschap van een dikbuikigen monnik, dewelke hem een grammoedige predikatie hield om hem terug te brengen in den schoot Onzer Moeder, de Heilige Kerk. Maar de jonge snaak vroeg of hij hem niets beters kon aanbieden. Hij gaat henen met Uilenspiegel. Ondertusschen grijpt Lamme den monnik bij zijne kap, en doet hem vóór zich gaan in de straten van Antwerpen, zeggende: --Gij zijt honderd gulden weerd: maak uw pak en ga vóór. Waarom gaat gij zoo traag? Hebt gij lood in uwe schoenen? Wat rapper, spekzak, vleeschbank, soepketel! De monnik antwoordde, in woede ontstoken: --Goed, mijnheer de Geus, ik ga; maar, met al den eerbied, dien ik uwe schietbus verschuldigd ben, veroorloof ik mij te zeggen, dat gij zoo dik zijt als ik. Maar Lamme stiet hem voort en sprak: --Hoe vermeet gij u uw onnut, vadsig kloostervet te vergelijken met mijn Vlamingvet, dat eerlijk gekweekt werd door arbeid, vermoeienis en gevecht? Gauw wat, of ik jaag u voort met eene spoor op de punt van mijnen schoen. Maar de monnik kon niet loopen, hij was gansch buiten adem, en Lamme insgelijks. En zoo kwamen zij op het schip. XXI. Nadat de Geuzen, Rammekens, Geertruidenberg, Alkmaar hadden genomen, stevenden zij weder naar Vlissingen. Nele, die genezen was, wachtte Uilenspiegel af aan de haven. Hem ontwarend, riep zij: --Thijl, mijn vriend Thijl, zijt ge niet gewond? Uilenspiegel zong: "Leven" steekt op mijn vendel uit, Leven in 't licht der rede. Lederen is mijn eerste huid, Stalen is mijn tweede. --Laas! zeide Lamme, trekkebeenend: de kogels, granaten, kettingkogels regenen rondom hem, en hij voelt er niets van dan den wind. Gij zijt voorzeker een geest, Uilenspiegel, en gij ook Nele, want gij zijt beiden altijd jeugdig en luimig. --Wat hebt gij aan uw been? vroeg Nele tot Lamme. --Ik ben geen geest en zal het nooit wezen, sprak hij. Ik heb dan ook een bijlslag gekregen in mijne bil,--mijne vrouw had er zulke ronde en schoone!--zie, ik bloed. Laas! waarom is ze niet hier om mij te verzorgen? Maar Nele antwoordde grammoedig: --Waarom vraagt gij naar een meineedige vrouwe? --Spreek geen kwaad van haar, antwoordde Lamme. --Neem, zeide Nele, hier is balsem, dien ik meebracht voor Uilenspiegel; strijk hem op uwe wond. Toen Lamme zijne wond verbonden had, werd hij blijgeestig, want de balsem stilde de bijtende smert; en zij klommen alle drie op het schip. Toen Nele den monnik met gekluisterde handen op het dek zag wandelen, vroeg zij: --Wie is die? Dien zag ik reeds; en ik meen hem te kennen. --Gelijk hij waait en draait, is die honderd gulden rantsoen weerd, zeide Lamme. XXII. Dien dag was 't kermis op de vloot van de Geuzen. Niettegenstaande het gure weder der Wintermaand, niettegenstaande regen en sneeuw, waren al de Geuzen op het dek van de schepen. De zilveren halvemanen flikkerden op de Zeeuwsche hoedekens. En Uilenspiegel zong: Leiden is ontzet, de bloedhertog Wijkt uit de Nederlanden; Klare klokken, klinkt, Beiaards, schatert uw deuntjes uit; Rinkelt, roomers en bottels. Kreeg de doghond slaag, Staartneder, met bloedend oog, Loopt hij de stokken weer in. Zijn gescheurde muil Hijgt en huivert. Weg is de bloedhertog: Rinkelt, roomers en bottels. Leve de Geus! Bijten wou hij zijn eigen. De stokken brijzelden zijn gebit. Met hangenden suffen kop, Denkt hij aan dagen van moord en vraatlust. Weg is de bloedhertog: Slaat op de glorietrom, Slaat op de krijgstrom! Leve de Geus! Thans schreeuwt hij den duivel toe: "Koop Mijn hondsche ziel voor één uur kracht". "Uw ziel, roept de duivel, Uw ziel of een boestring, dat 's eender." Geen tand past op een tand. De harde brokken moest ge maar laten. Weg is de bloedhertog: Leve de Geus! De straathondjes, scheef, scheel, schurftig, Die leven en krepeeren op vuilnishoopen, Heffen hun poot op, beurt om beurt, Naar hem, die doodde uit moordzucht.... Leve de Geus! "Hij hield van vrouw noch vriend, Van vreugd, noch zon, noch meester, Slechts van de Dood, zijn bruid, Die hem de pooten knakte, Tot blijdans vóór de bruiloft; Want heele menschen lust ze niet. Slaat op de vreugdtrom. Leve de Geus!" En de straathondjes mank, Scheef, schurftig en scheel, Heffen nog eens den poot op Dat het ziedt en zout, En met hen brakken en winden, Rekels van Hongarije, Van Brabant, Namen en Luxemburg. Leve de Geus! En triestig, met schuimmuil, Krepeert hij vóór zijn meester, Die hem schopt met den voet, Wijl hij te weinig beet. Ter helle huwt hij Dood. Hem heet zij: Mijn hertog; Hij haar: Mijn inquisitie. Leve de Geus! Klare klokken, klinkt, Beiaard, schater uw deuntjes uit; Rinkelt, roomers en bottels: Leve de Geus! VIJFDE BOEK. I. Als Lamme's monnik gewaar werd, dat de Geuzen geenszins zijnen dood wilden, doch een rantsoen voor hem eischten, begon hij het hoofd op te steken. --Ziet, zeide hij, terwijl hij met woede op het dek stapte en schuddebolde, ziet in welken afgrond van vuile, zwarte en afgrijselijke gruwelen ik gevallen ben, toen ik den voet in deze verdoemde kuip zette. Zoo ik hier niet was, zou ik, gezalfd door den Heer.... --Met hondenvet? vroegen de Geuzen. --Honden zijt gij zelven, antwoordde de monnik, zijne rede vervolgend, ja, schurftige, drekkige straathonden, met het vel over de beenderen, die het lustige pad van Onze Moeder, de Heilige Roomsche Kerk, hebt verlaten om de schrale wegen van uwe havelooze Hervormde Kerk in te slaan. Ja! ware ik hier niet op uwen klomp, lang reeds had de Heer, Onze God hem doen verzwelgen in den diepsten afgrond der zee, met u, uw vermaledijde wapenen, uwe duivelsche donderbussen, uw zingenden kapitein, uw heiligschennende halvemanen, ja! tot in het diepste van den onpeilbaren bodem van het rijk Satans, waar gijlie niet zult branden, o neen! maar vervriezen, beven en sterven van koude, de eeuwigheid der eeuwigheden lang. Ja, de God des hemels zal aldus het vuur uitdooven van uwen goddeloozen haat tegen Onze Zoete Moeder, de Heilige Roomsche Kerk, tegen de genadige santen, de eerwaarde bisschoppen en de gezegende plakkaten, die zoo zachtmoedig en wijselijk uitgedacht zijn. Ja, en van het hoogste des hemelrijks zal ik u zien, paars lijk beeten, of wit lijk rapen, van koude. Zoo zij en zoo weze! De matrozen, soldaten en scheepsjongens spotten met hem en schoten, met blaaspijpen, droge erwten naar hem. En met zijne handen beschermde hij zijn gelaat tegen die kogels. II. De bloedige hertog had onze landen verlaten, en de heeren Medina Celi en Requesens regeerden ze met minder wreedheid. Vervolgens bestuurden de Staten-Generaal, in naam van den koning. Die van Zeeland en Holland, bevoordeeld door de zee en de dijken, die hun natuurlijke wallen en vestingen zijn, openden ondertusschen, aan den God der vrijen, vrije tempelen, alwaar de paapschgezinde beulen naast hen hunne lofzangen konden aanheffen; en de Prins van Oranje, de edele Zwijger, hield zich druk bezig met het stichten van een stadhouderlijk en koninklijk huis. Belgieland werd verwoest door de Walen, die ontevreden waren over de Pacificatie van Gent, dewelke, naar men zeide, allen haat moest uitdooven. En die Waalsche Paternosterknechten, met groote zwarte rozenkransen om den hals, van dewelke tweeduizend te Spienne, in Henegouw, werden gevonden, stalen twaalfhonderd, ja, tot twee duizend ossen en peerden, onder de beste, trokken door velden en sompen, ontvoerden vrouwen en meidekens, aten steeds zonder betalen, en verbrandden in de schuren de gewapende boeren, die niet gedwee de vrucht van hunne noeste vlijt lieten rooven. En die van het volk zeiden tot elkander: "Don Juan gaat komen met zijne Spanjolen, en Zijne Groote Hoogheid zal komen met zijne paapschgezinde Franschen: en de Zwijger, dewelke gerust over Holland, Zeeland, Gelderland, het Sticht, Overijsel wil heerschen, staat bij geheime overeenkomst Belgieland af, opdat de heer van Anjou koning kunne worden van hetzelve". Eenigen uit het volk behielden nochtans hun vertrouwen. "De heeren der Staten, zeiden zij, hebben twintig duizend goed gewapende mannen, met vele kanonnen en een goede ruiterij. Zij zullen al de uitheemsche soldaten wederstaan". Maar de omzichtigen spraken: "De Heeren der Staten hebben twintig duizend man op papier, maar geenszins te velde; zij hebben geene ruiterij en laten, op eene mijl van hun kamp, hunne peerden stelen door de Paternosterknechten. Zij hebben geen geschut, want, terwijl wij er hier van doen hebben, hebben zij besloten honderd donderbussen met kogels en kruit te zenden aan don Sebastiaan van Portugal; en men weet niet waar de twee millioen daalders henen zijn, die wij in vier maal als beden en schattingen hebben betaald. De poorters van Gent en Brussel wapenen zich: Gent voor de hervorming en Brussel eveneens. Te Brussel spelen de vrouwen op de tamboerijn, terwijl heure mannen aan de vestingen werken. En het onversaagde Gent stuurt aan het lustige Brussel het kruit en de donderbussen, welke hem ontbreken, om zich te verdedigen tegen Malcontenten en Spanjaards. "En elkeen, in de steden en op het platteland, ziet, dat men vertrouwen moet hebben noch in onze heeren noch in zoovele anderen. En wij, poorters en die van 't gemeen, zijn treurig in ons hert als wij zien, dat, terwijl wij ons geld gaven en bereid zijn ook ons bloed te geven, er geen vooruitgang komt voor het welzijn van den grond onzer vaderen. En Belgieland is bang en gram, omdat het geen trouwe hoofdmannen heeft, die het naar het gevecht brengen en naar de zege, met groote inspanning van de wapenen, die gereed zijn tegen de vijanden der vrijheid". En de omzichtigen prevelden tot elkaar: "In de Pacificatie van Gent bezwoeren de heeren van Holland en België de uitdooving van allen haat, wederkeerigen onderstand tusschen de Belgische Staten en de Nederlandsche Staten; verklaarden zij de plakkaten van geener weerde, alle verbeurdverklaringen opgeheven, den vrede tusschen de beide godsdiensten; zij beloofden alle hoegenaamde zuilen, zegeteekenen, opschriften en standbeelden te zullen afbreken, welke de hertog van Alva tot onze schande opgericht heeft. Doch in de herten der hoofden blijft alle haat woeden; edelen en geestelijken stoken verdeeldheid onder de Staten van het Verbond; zij krijgen geld om de soldaten te betalen, en houden het voor zich om te zuipen en te vreten; vijftien duizend gedingen wegens terugvordering van verbeurdverklaarde goederen blijven opgeschort; Lutheranen en Roomschen verbinden zich tegen de Calvinisten; de wettige erfgenamen vermogen niet, de roovers uit hunne goederen te drijven; het standbeeld van den hertog is nedergehaald, maar de beeltenis van de Inquisitie is in al de herten". En het arme volk en de jammerende poorters wachtten steeds op den trouwen en wakkeren hoofdman, die hen zou brengen naar het gevecht voor de vrijheid. En zij zeiden tot elkander: "Waar zijn de doorluchtige onderteekenaren van het Eedverbond, allen vereenigd, naar zij zeiden, voor het heil des Vaderlands? Waarom sloten die valsche lieden een zoo "heilig verbond", als zij het dadelijk daarna zouden verbreken? Waarom zich met zooveel gezwets vereenigen, de gramschap des konings verwekken, om daarna uiteen te gaan, als verraders en bloodaards? Met vijfhonderd als zij waren, groote en kleine heeren, als broeders vereenigd, konden zij ons van de Spaansche furie bevrijden; maar zij offeren België's heil op aan hun eigen welzijn, zooals ook Egmond en Hoorne deden. ... Laas! zeiden zij, nu zal don Juan komen, die heerschzuchtige vrouwengek, vijand van Philippus, maar nog grootere vijand van onze landen. Hij komt voor den paus en zich zelf. Edelen en geestelijken plegen verraad". En zij beginnen een schijnoorlog. Op de muren van de straten en stegen van Gent en van Brussel, tot zelfs op de masten van de schepen der Geuzen, zag men toen uitplakken de namen van de legerhoofden en bevelhebbers van versterkte plaatsen, die verraad pleegden: die van den graaf van Liedekerke, dewelke zijn slot niet verdedigde tegen don Juan; van den provoost van Luik, dewelke de stede aan don Juan wilde verkoopen; van de heeren van Aerschot, van Mansfeld, van Berlaymont, van Rennenberg; van den Staatsraad, van George Lalaing, stadhouder van Friesland; van het legerhoofd, den heer van Rossignol, afgezant van don Juan, bemiddelaar tusschen Philippus en Jaureguy, den onbehendige, die moord wilde plegen op den Prins van Oranje; den naam van den aartsbisschop van Kamerijk, die de Spanjaards binnen de stede wilde laten komen; de namen der jezuïeten van Antwerpen, die drie tonnen gouds--dat maakt twee millioen gulden--boden aan de Staten om het kasteel niet af te breken, om het voor don Juan te behouden; van den bisschop van Luik; van de Roomsche predikanten, die de patriotten belaagden; van den bisschop van Utrecht, door de poorters om zijn verraad uit het Sticht verdreven; van de bedelorden, die te Gent konkelden ten voordeele van don Juan. Die van 's Hertogenbosch stelden aan de kaak den naam van den karmeliet Pieter, die, geholpen door zijnen bisschop en de geestelijkheid, zich sterk maakte de stede aan don Juan over te leveren. Te Dowaai hingen zij echter den rector der Hoogeschool in beeltenis niet op, die insgelijks Spaanschgezind was geworden. Doch op de schepen der Geuzen las men, op den buik van groote poppen, die bij den hals aan de raas hingen, de namen van monniken, abten en prelaten; die van de achttienhonderd rijke vrouwen en dochters uit het begijnenhof van Mechelen, die, op eigen kosten, de beulen des vaderlands met vederen en goudborduurselen versierden, en voorzagen in hunlieder onderhoud. En op die poppen, schandpalen voor de verraders, las men de namen van den markgraaf van Harrault, bevelhebber van de versterkte plaats Philippeville, die oorlogsmunitie en mondbehoeften vermorste, om naderhand de plaats aan den vijand te leveren, onder voorwendsel dat hij gebrek had aan leeftocht; dien van Belver, dewelke Limburg overgaf, alswanneer de stede het nog acht maanden volhouden kon; dien van den voorzitter van den Raad van Vlaanderen; van den magistraat van Mechelen, die zijne stede bewaarde voor don Juan, van de heeren van het Rekenhof van Gelderland, dat gesloten was uit hoofde van verraad; van die van den Raad van Brabant, van de kanselarij des hertogdoms; van den privaten raad en van den raad van financiën; van den hoogbaljuw en burgemeester van Meenen; van de slechte buren van Artesië, die ongehinderd twee duizend Franschen doorlieten, dewelken hier kwamen plunderen. --Laas! zeiden de burgers tot elkaar, nu dat de hertog van Anjou den voet in onze landen gezet heeft, wil hij hier koning zijn; zaagt gij hem bij zijne inkomst in Bergen, klein, met groote heupen, een dikken neus, een gele tronie, een spottenden mond? ... 't Is een groote prins, liefhebber van buitengewone minnarijen; het moet een reus van een prins zijn, want men noemt hem: monseigneur en mijnheer Zijne Groote Hoogheid van Anjou. Uilenspiegel was droomerig. En hij zong: De lucht is blauw, de lucht is klaar, Rouwfloers over de vanen! Rouw om 't gevest der degens! Verbergt uw juweelen, Uw spiegels gekeerd: Ik zing het lied van den Dood, Het lied der verraders. Ze hebben de fiere landen Op den buik en de keel getrapt, Brabant, Vlaanderen, Henegouw, Antwerpen, Artoois, Luxemburg. Adel en clerus verraden. Vuig loon verlokt, verleidt. Ik zing het lied der verraders. Als de vijand overal plundert, Als de Spanjaard Antwerpen binnenrukt, Trekken priesters, prelaten, legerhoofden De straten der stede door, Met zijden gewaden, vol goudstikkerij, En tronies blinkend van goeden wijn, Stellend hun schande ten toon. Door hen zal Inquisitie Herrijzen in triomf; En nieuwe titellui, Zullen doofstommen vastzetten Voor ketterij. Ik zing het lied der verraders. Onderteekenaren van 't Eedverbond, Lafhartige onderteekenaren, Wezen uw namen gevloekt. Waar blijft gij in 't uur des strijds? Als raven volgt gij Den drijf der Spanjaards. Slaat op de rouwtrom. Belgenland, eenmaal Veroordeelt u de toekomst, Daar ge, gewapend, u plunderen liet. Doch, toekomst, draal; Zie de verraders aan 't werk: Met twintig, met duizend, Bekleeden ze alle posten, De grooten stellen de kleinen aan. Het eens zijn ze 't Om den weerstand te verhindren, Door verdeeldheid en traagheid: Hun verradersleus! Rouwfloers over de spiegels, Rouw om 't gevest der degens. 't Is het lied der verraders. Rebellen verklaren zij Spanjolen en malcontenten, Verbiedend hun bij te staan Met brood en bed, Met lood en kruit. En wordt er een gevangen, Om te hangen, Dadelijk laten zij hem los. Staat op! roepen die van Brussel; Staat op! roepen die van Gent En het Belgische volk. Arme lui, men wil u verpletteren, Tusschen den koning en den paus, Die tegen Vlaanderen Een kruistocht predikt. Ze komen, de veile knechten, Af op den reuk van het bloed; Benden honden, Slangen en hyena's, Hongerig, dorstig. Arme vadergrond, Rijp voor verval en dood! Niet don Juan maakt het Farnese, Des pausen lieveling, Makkelijk in 't land, Maar wie gij overlaaddet Met goed en eere, Wie uw vrouwen de biecht afnamen, Uw dochters en uw kinderen! Die wierpen u ter aarde, En de Spanjaard zet u Het mes op de keel. Een snoode spot was 't Dat ze te Brussel De komst van Oranje vierden! Toen men op de vaart Die macht van vuurwerk zag, Waar de vreugd uit sprankte en knalde, En al die zegebooten, Tafreelen en tapijten, Arm België, dan vertoonde men Een oude historie: Joseph verkocht door zijn broeders. III. Daar de monnik zag, dat men hem maar liet praten, maakte hij nog grooter misbaar, en de matrozen en soldaten, om hem nog meer op te hitsen, spraken kwaad van de Maagd, van de santen en van de godvruchtige praktijken der Heilige Roomsche Kerk. En, in woede ontstoken, braakte hij duizend beleedigingen uit: --Ja! schreeuwde hij, ja, ik ben hier wel in het hol van de Geuzen! Ja, dat zijn wel die verdoemde opvreters van de landen! En men zegt, dat de inquisiteur, de heilige man, te veel van die galgebrokken verbrand heeft! Integendeel: er blijft nog veel te veel van dat gebroed over. Ja, op die goede en brave schepen van Onzen Heer Koning, die vroeger zoo zindelijk waren en zoo goed geschrobd, wemelt nu dat ongedierte van Geuzen, ja, het stinkend ongedierte. Ja, allen zijn vuil, stinkend, afschuwelijk ongedierte, de kapitein, die zingt van 's morgens tot 's avonds, de kok met zijn dikken, goddeloozen buik, en ook al de anderen, met hun heiligschennende halvemanen. Ja, als de koning zijne schepen met geschut zal doen kuischen, zal er voor meer dan honderdduizend gulden kruit en kogelen noodig zijn om die vuile, leelijke, stinkende besmetting te verdrijven. Ja, gij allen zijt geboren in de alkoof van vrouwe Lucifer, die veroordeeld was om te wonen met Satan, tusschen muren van ongedierte, onder gordijnen van ongedierte, op een bed van ongedierte. Ja, en dáár is het, dat zij, in hun afschuwelijke minnarijen, de Geuzen ter wereld brachten. Ja, en ik spuw op ulieden. Bij die rede, zeiden de Geuzen tot elkander, zoodat hij het hoorde: --Waarom onderhouden wij dien luien hond, dewelke niets doet dan beleedigingen braken? Wij zouden hem beter ophangen! En dra brachten zij alles in gereedheid. Toen de monnik zag, dat de koorde vastgeknoopt was en de ladder tegen den mast stond, en dat men zijne handen ging binden, zeide hij op jammerenden toon: --Hebt medelijden met mij, heeren Geuzen, 't is de duivel der grammoedigheid, die spreekt in mijn hert, maar geenszins uw nederige gevangene, een arme monnik, die maar éénen hals heeft op deze wereld; genadige heeren, weest bermhertig: 't was niet gemeend; sluit mijnen mond, als gij wilt, met eene prop; aangenaam is dit niet, neen, maar om Godswil, hangt mij niet op! Maar zij luisterden niet en trokken hem naar de ladder, niettegenstaande zijn heftigen wederstand. Toen huilde hij zoo schromelijk, dat Lamme zeide tot Uilenspiegel, die bij hem in de keuken was om hem op te passen: --Mijn vriend! mijn vriend! zij hebben in den stal een verken gestolen en daar zijn ze bezig met het te kelen. Ho! de dieven! kon ik maar op! Uilenspiegel klom op het dek en zag niets dan den monnik. Toen deze hem ontwaarde, viel hij op zijne knieën en riep, met de handen naar hem uitgestoken: --Messire kapitein, kapitein van de wakkere Geuzen, geducht te land en ter zee, uwe soldaten willen mij ophangen, omdat ik zondigde met mijn tonge; dat is een onrechtveerdige straf, messire kapitein, want dan moesten al de advocaten, procureurs, predikanten en al de vrouwen met hennep begiftigd worden, en zou de wereld zekerlijk uitsterven; messire, red mij van de koorde: ik zal voor u bidden, gij zult niet verdoemd wezen; schenk mij vergiffenis. De spreekduivel sleepte mij mee en deed mij gedurig snateren: dit is een groot ongeluk voor mij. Dan verbittert zich mijn arme gal en doet ze mij allerhande dingen zeggen, die niet gemeend zijn. Genade, messire kapitein, en gij allen, mijne heeren, bidt voor mij. Plotseling verscheen Lamme in zijn hemde op het dek, en hij zei: --Kapitein en vrienden, wat ben ik blijde: 't was maar de monnik, dien ik hoorde schreeuwen, en geenszins het verken. Uilenspiegel, mijn zoon, ik heb een uitmuntend plan uitgedacht ten opzichte van Zijne Paterschap; schenk hem het leven, maar laat hem niet vrij, of hij speelt ons nog slechte poetsen op het schip: laat liever voor hem op het dek een enge, goed verluchte kooi maken, in dewelke hij slechts kan zitten en slapen, gelijk voor de kapoenen; laat mij hem spijzen, en hij worde gehangen als hij zooveel niet eet als ik wil. --Hij worde gehangen, als hij niet eet, zeiden Uilenspiegel en de Geuzen. --Wat schikt gij met mij te doen, dikzak? vroeg de monnik. --Dat zult ge later gewaarworden, antwoordde Lamme. En Uilenspiegel deed zooals Lamme wilde, en de monnik werd in de kooi gestoken, en elkeen kon hem op het gemak komen zien. Lamme was terug in de keuken gekeerd; Uilenspiegel volgde hem daar en hoorde hem twisten met Nele: --Ik leg mij te bed niet, zeide hij, neen, ik leg mij te bed niet; anderen zouden mijne sausen komen vermorsen; neen, ik blijf in mijn bed niet liggen lijk een kalf! --Maak u niet boos, Lamme, zeide Nele, of uwe wond gaat opnieuw open, en gij sterft. --Wel, zeide hij, dan sterf ik: ik ben moede van te leven zonder mijne vrouw. Is het niet hard genoeg voor mij, heur verloren te hebben, dat gij mij, den kok van het schip, nog wilt beletten zelf te zorgen voor den pot? Weet gij dan niet, dat geur van sausen en stoverije gezondheid baart? Zij voedt zelfs mijnen geest en pantsert mij tegen rampspoed. --Lamme, zeide Nele, gij moet luisteren naar onzen raad en u laten genezen door ons. --Ik wil mij laten genezen, sprak Lamme; maar dat geen andere, geen weetniet, geen leepoogige, stinkneuzige, etterige, slijmerige rabauw zich verstoute hier binnen te komen, om hier als kok te tronen in mijne plaats, en met zijn vuile vingeren mijne sausen te vermorsen, of ik sla hem den kop in met mijn houten pollepel, dewelke dan van ijzer zou zijn. --Maar, zeide Uilenspiegel, gij moet toch een helper hebben, gij zijt ziek.... --Een helper, ik! zeide Lamme; ik, een helper! Om dat te zeggen, moet gij zoo vol ondankbaarheid zijn als eene worst, vol gekapt vleesch. Een helper, Thijl, en gij zijt het, die dit zegt tot mij, uwen vriend, die u zoo lang en zoo lekker gevoed heeft! Nu gaat mijne wond zeker weer open. Slechte vriend, wie anders hier zou uwe spijzen bereiden, dan ik? Wat zoudt gij beiden doen, als ik hier niet was om u, kapitein-hoofdman, en u, Nele, een of ander smakelijk gerecht voor te dienen? --Wij zouden ons behelpen en zelven den pot koken, zeide Uilenspiegel. --Den pot koken? zeide Lamme. Gij zijt goed om er van te eten, om zijn reuk op te snuiven; maar om hem gereed te maken, neen: arme vriend en kapitein-hoofdman, met al den eerbied, dien ik u verschuldigd ben, ik zou u in reepen gesneden weitasschen geven en gij zoudt ze eten voor vette darmen; laat mij, mijn vriend, hier kok blijven, of ik verdroog als een stok. --Blijf dan kok, zeide Uilenspiegel; maar geneest gij niet, dan sluit ik de keuken en eten wij niets dan beschuit. --Ha! mijn zoon, zeide Lamme, die weende van geluk, gij zijt goed als de Moeder Gods. IV. Doch hij scheen aan de beterhand. Alle Zaterdagen zagen de Geuzen hem het middel van den monnik meten, met een langen lederen riem. Den eersten Zaterdag zeide hij: --Vier voet. Daarna mat hij zich zelven en sprak: --Vier voet en half. En hij scheen weemoedig. Maar den achtsten Zaterdag, van den monnik sprekend, zeide hij vol blijdschap: --Vier voet en drij kwart. En als hij den monnik de maat nam, zeide deze grammoedig tot Lamme: --Wat wilt ge van mij, dikzak? Maar Lamme stak zijne tong uit naar hem en zeide geen woord. En, zevenmaal daags, zagen de soldaten en matrozen hem met een of ander nieuw gerecht afkomen en hoorden zij hem zeggen tot den monnik: --Hier zijn boonen met Vlaamsche boter: at gij er dergelijke in uw convent? Gij hebt een goede tronie: mager wordt men niet op de vloot van de Geuzen. Voelt gij geen kussen van vet in uwen rug groeien? Weldra hoeft gij, om te slapen, op geene matras meer te liggen. Bij het tweede maal, zeide hij: --Zie, hier zijn koekebakken naar de Brusselsche wijs; zie maar wat blonde, goudgele tint zij kregen in de oven: ziet gij de boter afdruipen? Zoo ook zal geschieden met het vet van uwen buik. --Ik heb geen eetlust, zei de monnik. --Maar gij moet eten, zei Lamme. Meent gij misschien, dat het heetekoeken van boekweitbloem zijn? 't Is zuivere tarwe, eerweerde vader, dikke, vette vader, 't is bloem van tarwemeel, vader met vierdubbele kin: ik zie de vijfde reeds aankomen, en mijn hert is verblijd. Eet! --Laat mij met vrede, dikzak, zei de monnik. Lamme, die grammoedig werd antwoordde: --Ik beschik over uw leven: hebt gij liever de koorde dan een goede teil erwtensoep met stukjes geroosterd brood, zooals ik er u dadelijk eene zal brengen? En toen Lamme met de teil kwam, vervolgde hij: --Erwtensoep alleen is eigenlijk geen eetmaal: ik heb er dan ook een schotel knoedelen naar Duitsche wijs bijgevoegd: dat zijn balletjes deeg met krenten, in het kokend water geworpen; knoedelen zijn zware kost, doch kweeken spek. Eet zooveel als gij kunt: hoe meer gij eet, hoe liever ik u zie: gij moet den viesneus niet spelen, en niet blazen alsof gij meer dan uwe bekomst hadt: eet! Is het niet beter te eten dan hangen te bengelen aan eene koord? Laat uwe dij zien! zij wordt ook dikker; twee voet en zeven duim omtrek. Waar vindt men nog eene hesp, die zoo dik is? Een uur naderhand kwam hij weer bij den monnik: --Neem, zeide hij, hier zijn negen duifjes: men heeft ze opzettelijk geschoten voor u, de onschuldige dieren, die, onbevreesd, boven de schepen vlogen; versmaad ze niet; in hunnen buik stak ik een balletje boter, broodkruim, geraspte muskaatnoot, kruidnagelen gestampt in een koperen vijzel, dewelke blinkt als uw vel: mevrouw de zonne is gansch verheugd zich te mogen spiegelen in een zoo helder gezicht als het uwe; dat komt van het vet, van het goede vet, dat ik u bezorgde! Voor den vijfden maaltijd, bracht hij een waterzoo. --Wat denkt gij hiervan? vroeg hij hem. De zee draagt en spijst u; meerder zou zij niet kunnen doen voor Zijne Koninklijke Majesteit. Ja, ja, klaarblijkelijk zie ik de vijfde kin wassen, een weinigje meer links dan rechts; wij zullen dien benadeelden kant moeten aanvetten, want de Heer heeft gezeid: "Weest rechtveerdig jegens elkeen". Waarin zou de rechtveerdigheid anders bestaan, dan in een rechtmatige verdeeling van vet? Voor uw zesde maal breng ik u mosselen--die oesters der armen--zooals gij er nooit kreegt in 't convent; dommeriken laten ze koken en eten ze zóó op, doch dat is maar de inleiding der stoverije: als zij gekookt zijn, moet men ze uit heure schelpen nemen, heure tengere lichaampjes in een stoofpan leggen, dan zachtjes laten stoven met selder, muskaatnoot en kruidnagelen en de saus binden met bier en meel; de mosselen worden dan voorgediend met sneden geroosterd en geboterd brood. Zoo deed ik voor u. Waarom zijn de kinderen een zoo groote erkentelijkheid verschuldigd aan vader en moeder? Omdat zij hun eene schuilplaats en liefde, maar vooral omdat zij hun eten gaven: dienvolgens moet ge mij beminnen als uw vader en uwe moeder te zamen, en zijt ge mij dezelfde dankbaarheid verschuldigd als hun: maar zie toch zoo verbolgen naar mij niet. ... Als de mosselen gezakt zijn, breng ik u bierpap, goed gebonden met meel, goed gesuikerd, met veel kaneel. Weet gij waarom? Opdat uw vet doorschijnend zou worden en lustig op uw vel zou waggelen: als gij u verroert, ziet men het alreeds. Daar klinkt de taptoe: slaap in vrede zonder aan den dag van morgen te denken, in de zekerheid steeds uw vette eetmalen terug te vinden, alsmede uw verkleefden vriend Lamme, die ze u liefdevol zal geven. --Ga henen, satansjong, en laat mij bidden, zeide de monnik. --Bid, zeide Lamme, bid met begeleiding van een vroolijk gesnork: bier en slaap geven vet, goed vet. Ik, ik ben blijde! En Lamme trok naar zijn bed. En de matrozen en soldaten zeiden tot hem: --Waarom toch wilt gij dien vuilen monnik, die u geenerlei goed wil, zoo rijkelijk spijzen? --Laat mij begaan, zeide Lamme, ik verricht een schoon werk. V. Toen Wintermaand was gekomen, de maand der donkere dagen, zong Uilenspiegel: Monseigneur, Zijn Doorluchtige Hoogheid, Rukt zijn mom af, Willend heerschen over België. De verspaanschte staten, Doch niet verangevijnscht, Beschikken over de belastingen. Slaat op de trommel Der angevijnsche davering! In hunne handen houden ze Domeinen, accijns en renten, 't Benoemen der magistraten En de ambten meteen. Op de hervormden heeft hij 't gemunt, Monsieur Zijn Doorluchtige Hoogheid, Die in Frankrijk doorgaat voor atheïst. O, de angevijnsche davering! Want koning wil hij worden Door het zwaard en 't geweld, Alleenheerschend koning voorgoed, Die Monseigneur, en Doorluchtige Hoogheid. Innemen wil hij door verraad, Menig schoone stad en Antwerpen mee; Signorkens en pagaders, vroeg opgestaan, O, de angevijnsche davering! Niet op u, Frankrijk, Werpt zich het volk, in blinde woede; Niet uw edel lichaam treffen Moorddadige wapenen; Niet uw kinderen zijn het, Wier lijken, hoop op hoop, De Kipdorppoorte vullen. O, de angevijnsche davering! Neen, niet uw kinderen zijn het Die het volk van de schansen neergooit, Anjou is 't, Zijn Doorluchtige Hoogheid, Anjou is 't, de lijdelijke wufteling, Die leeft van uw bloed, o Frankrijk, En het onze wil drinken. Maar tusschen beker en lippen.... O, de angevijnsche davering! Monsieur Zijn Doorluchtige Hoogheid, Schreeuwt in een weerlooze stad: Tue, tue, vive la messe! Met zijn mooie lievelingen, Wier oogen blinken Van 't schandevuur, schaamteloos schuw, Der ontucht zonder liefde. O, de angevijnsche davering! Hen velt men, niet u, arm volk, Op wien ze drukken met belasting, Zoutgeld, hoofdgeld, 't eerstenachtrecht, U misprijzend, daar ze u afpersen Koorn, paarden, wagens, Gij, die hun een vader zijt, O, de angevijnsche davering! Gij, die hun een moeder zijt, Zogend de brooddronkendheid Dier moedermoorders, welke, in den vreemde Uw naam bevlekken, o Frankrijk, overdaan Met den smook van hun glorie, Als ze hechten Door woeste wapenfeiten.... O, de angevijnsche davering! Een bloempjen aan uw krijgskroon, Een provincie aan uw grondgebied. Laat den dwazen haan, ontucht en oorlog, Den voet op den strot, Fransch volk, manhaftig volk, Den voet die verplet! En al de volkeren krijgen u lief Om de angevijnsche davering! VI. In de Bloeimaand, als wanneer de Vlaamsche boerinnen 's nachts langzaam drie zwarte boonen achter zich over het hoofd werpen, om zich voor ziekte en dood te behoeden, ging Lamme's wond weder open; de kok had een zware koorts en vroeg, dat men hem zou leggen op het dek van het schip, rechtover de kooi van den monnik. Uilenspiegel stond het geerne toe; doch uit vreeze, dat zijn vriend in eenen aanval der ziekte overboord zou vallen, deed hij hem stevig binden op zijn bed. Zoodra Lamme een oogenblik bij zijn verstand was, vroeg hij of men den monnik niet vergat; en hij stak zijne tong naar hem uit. En de monnik zei: --Gij beleedigt mij, dikzak. --Toch niet, zeide Lamme, ik wil u vetmesten. De wind waaide zachtjes, de zonne was warm; Lamme leed aan de koorts, maar hij was stevig gebonden op zijn bed, opdat hij in zijne vlagen van ijlhoofdigheid niet overboord zou vallen; doch hij waande zich nog in de keuken en zei: --Dat fornuis staat heel gereed. Aanstonds zal het ortolanen regenen. Vrouw, span de strikken in onzen boomgaard. Zoo zijt gij schoon, met uwe mouwen opgestroopt tot aan uwe ellebogen. Uw arm is wit, ik wil er in bijten, bijten met mijne lippen, dewelke fluweelen tanden zijn. Wien hoort dat schoon vleesch, die prachtige boezem, dien ik zie dwars door uw wit, fijnlinnen jakje? Die zoete schat is mijn! Wie zal de stoverije maken van hanekammetjes en kiekenstuiten? Niet te veel muskaatnoot, daarvan krijgt men koorts. Witte saus, tijm en laurier. Waar zijn de eierdooiers? Vervolgens wenkte hij Uilenspiegel tot zich en zeide: --Straks zal het wild regenen: ik zal u vier ortolanen meer geven dan aan de anderen. Gij zijt de gezagvoerder, maar verraad mij niet! Toen hij de golven zachtjes tegen den wand van het schip hoorde klotsen, sprak hij verder: --De soep kookt, mijn zoon, de soep kookt, maar met dat fornuis kan ik geen vuur krijgen. Zoodra hij weer tot zijne zinnen kwam, vroeg hij naar den monnik. --Waar is hij? Vet hij aan? En als zijn blik op hem viel, stak hij zijne tong naar hem uit, zeggende: --Het groote werk wordt voltooid. Eens vroeg hij, dat men de groote waag op het dek zou brengen, dat men hem zelven op een schaal zou zetten en den monnik op de andere. Nauwelijks was de monnik erop, of Lamme steeg omhoog lijk een vuurpijl in de lucht en, hem vreugdevol beziende, zeide hij: --Hij is zwaarder! hij is zwaarder! ik ben licht als een geest tegen hem: ik wil als een vogel de lucht klieven; ik heb mijn plan: neemt er hem af, dat ik beneden kunne; legt er nu de gewichten op: zet hem weder op de schaal. Hoeveel weegt hij? Driehonderd veertien pond. En ik? Tweehonderd twintig! VII. In den nacht van den volgenden dag, bij de eerste ochtendschemering, werd Uilenspiegel gewekt door Lamme, die schreeuwde: --Uilenspiegel! Uilenspiegel! help, laat heur niet vertrekken. Snijd de koorden door! snijd ze door! Uilenspiegel klom op het dek en vroeg: --Waarom roept gij? ik zie niets. --Zij is 't, antwoordde Lamme, zij is 't, mijne vrouw, daar in die sloep, welke de vlieboot omvaart; ja, om de vlieboot, van welke die zangen en die vedeltonen kwamen. Nele was ook op het dek geklommen. --Snijd de koorden door, mijne vriendin, zei Lamme. Ziet gij niet, dat mijne wond genezen is? Heur zachte hand heeft ze verbonden; zij, ja, zij. Ziet gij ze rechtstaan in de sloep? Hoort gij? Zij zingt nog. Kom, mijne liefste, kom, ontvlucht uwen armen Lamme niet meer, die zonder u zoo moederziel alleen was op de wereld. Nele nam zijne hand vast en legde de heure op zijn voorhoofd. --Hij heeft nog koorts, sprak zij. --Snijdt de koorden door, zei Lamme; geeft mij eene sloep! Ik ben levend, ik ben gelukkig, ik ben genezen! Uilenspiegel sneed de koorden door: Lamme sprong in zijn wit linnen hooze, zonder wambuis, uit zijn bed, en wilde zelf de sloep in zee laten. --Zie hem bezig, zeide Nele tot Uilenspiegel: zijne handen beven van ongeduld. Toen de sloep gereed was, daalden Uilenspiegel, Nele en Lamme er in met eenen roeier, en deze wriggelde naar de vlieboot, die, verre in de reede, op anker lag. --Zie, wat schoone vlieboot, zeide Lamme, die weldra, uit ongeduld, de plaats van den roeier ingenomen had. De romp en de masten van de vlieboot kwamen slank uit op den frisschen morgenhemel, die, als verguld kristal, gekleurd werd door de rijzende zonne. Terwijl Lamme dapper doorwrikte, vroeg Uilenspiegel hem: --Zeg ons nu hoe gij ze terugvondt. Lamme antwoordde met horten en stooten: --Ik sliep, reeds aan de beterzijde. Eensklaps dof gerucht. Stuk hout klopt op het schip. Sloep! Op het gerucht een matroos toegeloopen: Wie daar? Een zoete stem, de heure, mijn zoon, de heure antwoordt: "Vrienden". Vervolgens grovere stem: "Vive le Geus: bevelhebber van vlieboot Johanna moet Lamme Goedzak spreken". Matroos laat de ladder beneden. De maan glom. Ik zie mannelijke gedaante op het dek klimmen: breede heupen, ronde knieën, breed bekken; vrouw, maar geen man, zei ik bij mij zelven: ik voel als eene roos die ontluikt en mijne kaak streelt: heure lippen, mijn zoon, en ik hoor heur zeggen, begrijpt gij? zij zelve, mij met kussen en tranen bedekkend--vloeibaar vuur, dat als balsem nederviel op mijn gelaat--zij zelve zeide mij: "Ik weet, dat ik misdoe, maar ik bemin u, mijn man! Ik heb voor God gezworen: ik verbreek mijnen eed, mijn man, mijn arme man! dikwijls ben ik gekomen zonder u te durven naderen; eindelijk stond de matroos het mij toe: ik verbond uwe wond, gij herkendet mij niet; maar ik heb u genezen, wees niet grammoedig, man! Ik ben u gevolgd, maar ik ben bevreesd, hij is op dit schip: laat mij vertrekken; zoo hij mij zag, zou hij mij verdoemen en zou ik branden in het eeuwige vuur!" Zij kuste mij nog, weenend en gelukkig, en vertrok, mijns ondanks, in spijt van mijne tranen: gij hadt mijne armen en beenen gebonden, mijn zoon, maar nu.... Dit zeggende, gaf hij krachtdadige riemslagen; het was als de gespannen koord van eenen boog, die den pijl in de lucht schiet. Naarmate zij de vlieboot naderden, zeide Lamme: --Daar staat zij op het dek, zij speelt op de vedel, mijn beminnelijke vrouw, met heur goudbruine lokken, heur bruine oogen, heur frissche koonen, heur bloote, ronde armen, heur witte handjes. Vlieg over den vloed, sloep! Toen de kapitein van de vlieboot de sloep zag naderen en Lamme als een duivel wriggelen, liet hij eene ladder uitwerpen. Toen Lamme er dicht bij was, sprong hij van de sloep op de ladder, op gevaar af van in zee te vallen, zoodat de sloep meer dan drie vademen achteruit gleed; en, vlug als eene kat op het dek klaverend, liep hij naar zijne vrouw, die, buiten zich zelve van geluk, hem kuste en omhelsde, en zeide: --Lamme! breng mij niet ten verderve; ik heb voor God gezworen, maar ik bemin u. Ha! lieve man! Nele riep: --'t Is Kalleken Huybrechts, het schoone Kalleken! --Ik ben het, sprak zij, ja, Kalleken, maar schoon is ze niet meer! En zij zette een jammerlijk gezicht. --Wat hebt gij gedaan, vroeg Lamme, wat zijt gij geworden? waarom liet ge mij zitten? waarom wilt gij mij weder verlaten? --Luister, zeide zij, wees niet grammoedig, ik zal u alles bekennen: wetende dat al de monniken mannen Gods zijn, vertrouwde ik mij aan een hunner; hij heet broer Cornelis Adriaensen. Toen Lamme dit hoorde, riep hij uit: --Wat, die smerige paap, wiens mond een rioolgat was, vol drek en vol modder, en die steeds dorstte naar het bloed der hervormden! Wat! die verdediger der brandstapels en der plakkaten! Ha! 't was die gemeene schavuit! Kalleken sprak: --Laster den man Gods niet! --De man Gods! zeide Lamme, ik ken hem: het was de man van vuilnis en vuigheid. Wat rampspoed! mijn schoon Kalleken gevallen in de handen van dien ontuchtigen vuilbaard! Nader mij niet, of ik dood u; en ik, die heur zoozeer beminde! mijn arm bedrogen hert, dat ganschelijk heur was! Wat komt gij hier doen op onze schepen? waarom hebt gij mij opgepast? waarom liet ge mij niet sterven? Ga heen, ik wil u voor mijne oogen niet meer zien; ga heen, of ik smijt u in de zee. Mijn mes!... Doch zij vloog om zijnen hals en sprak: --Lamme, mijn man, ween niet: ik ben niet wat gij denkt: ik behoorde nooit aan dien monnik. --Gij liegt, zeide Lamme weenend en knarsetandend tegelijk. Ha! nooit was ik jaloersch, doch nu ben ik het! Ongelukkige drift, grammoedigheid en liefde, behoefte aan dooden en worgen. Uit mijne oogen! neen, blijf! Ik was zoo goed voor heur! De moordlust is meester in mij. Mijn mes! Ho! hier brandt, verteert, knaagt iets in mij; gij spot met mij.... Zoet en onderdanig, omhelsde zij hem weenend. --Ja, zeide hij, ik ben belachelijk met mijne gramschap: ja, gij bewaardet mijne eer, die eer, die men dwaselijk hangt aan den rok eener vrouw. Daarom was het dus, dat gij uw zoetste lonkjes koost om mij te vragen of gij met uwe vriendinnen naar het sermoen mocht gaan? --Laat mij spreken, zei de vrouw hem omhelzend: ik mag op staanden voet doodvallen, zoo ik u ooit bedroog. --Wel, val dan dood, zeide Lamme, want gij gaat liegen! --Luister, zeide zij. --Spreek of zwijg, sprak Lamme, 't is mij eender. --Broer Adriaensen, zeide zij, ging door voor een bespraakt predikant; hij stelde den geestelijken en den ongehuwden staat verre boven den anderen, als best geschikt om de geloovigen in het hemelrijk te brengen; zijne welsprekendheid was groot en onstuimig: daardoor bracht hij het verstand op hol van meerdere eerlijke vrouwen, onder dewelke ik telde, en ook van een groot aantal weduwen en meidekens. Vermits de ongehuwde staat zoo volmaakt was, bezwoer hij ons in denzelven te blijven: wij zwoeren, dat wij ons nimmermeer zouden laten trouwen.... --Behalve door hem ... zei Lamme weenend. --Zwijg toch, zeide zij grammoedig. --Komaan, sprak hij, voltooi uw werk: gij hebt mij een harden slag toegebracht, ik zal hem niet overleven. --'t Doet, zeide zij, zoo ik altijd bij u blijf, man. Zij wilde hem omhelzen en kussen, maar hij stiet heur van zich af. --De weduwen, zeide zij, zwoeren vóór hem, nooit te zullen hertrouwen. En Lamme aanhoorde heur, gedachteloos in zijn jaloersche droomerij. Kalleken vervolgde, beschaamd, heure rede: --Hij wilde, zeide zij, geen andere biechtelingen dan jonge en schoone vrouwen of meidekens: de anderen stuurde hij naar den paap heurer parochie. Hij stelde eene orde van godvruchtige vrouwen in, en deed ons allen zweren niemand anders tot biechtvader te zullen nemen dan hem: dat zwoer ik; mijne gezellinnen, beter onderricht dan ik, vroegen mij of ik mij wilde laten onderwijzen in de Heilige Geeseling en in de Heilige Boete: ik stemde toe. Er was te Brugge, op de Steenkappersrei, omtrent het Minderbroedersklooster, een huis bewoond door eene vrouw, genoemd Kalle de Naeyer, welke aan de meidekens kost en onderricht gaf, tegen een karolusgulden per maand: Broer Cornelis kon bij Kalle de Naeyer binnen, zonder oogenschijnlijk uit zijn klooster te komen, het was in dit huis dat ik ging, in een kleine kamer, in dewelke hij zich alleen bevond; daar gebood hij mij, hem al mijn natuurlijke en vleeschelijke neigingen te zeggen; eerst durfde ik niet, maar ten slotte gaf ik toe: ik weende en zeide hem alles. --Laas! schreide Lamme, en alzoo ontving die zwijnachtige monnik uw zoete biechte! --Hij zeide mij steeds, en dit is waar, mijn man, dat er boven de aardsche eerbaarheid een hemelsche eerbaarheid bestaat, door dewelke wij God onze wereldsche schaamte offeren, en dat wij aldus aan onzen biechtvader al onze geheime lusten moeten bekennen, en dan weerdig zijn de Heilige Geeseling en de Heilige Boete te ontvangen. Eindelijk beval hij mij, naakt vóór hem te gaan staan, om op mijn lichaam, dat gezondigd had, de al te lichte kastijding mijner schulden te ontvangen. Eens gebood hij mij, mij te ontkleeden; ik viel in onmacht toen ik mijn hemde moest uitdoen: hij bracht mij weer tot mij zelve, door middel van fleschjes.--"'t Is goed voor deze reize, mijne dochter, sprak hij, kom binnen twee dagen terug en breng eene roede mee". Dit duurde lang, zonder dat hij ooit ... ik zweer het voor God en al zijne santen ... mijn man ... begrijp mij ... kijk naar mij ... zie of ik lieg: ik bleef zuiver en trouw ... ik beminde u. --Arm zoet lichaam, zeide Lamme. O, vlek van schande op uw bruidskleed! --Lamme, zeide zij, hij sprak in den naam Gods en onzer Moeder, de Heilige Kerk; moest ik hem niet aanhooren? Ik beminde u steeds, maar door schromelijke eeden had ik de Maagd gezworen mij aan u te onttrekken; ik was nochtans zwak voor u, Lamme. Herinnert gij u nog het gasthof te Brugge? Ik was bij Kalle de Naeyer, gij reedt daar voorbij op uwen ezel, met Uilenspiegel. Ik volgde u; ik had een schoone som gelds op zak, want ik verteerde niets voor mij zelve; ik zag, dat gij honger hadt: mijn hert trok naar u, ik had medelijden en liefde! --Waar is hij nu? vroeg Uilenspiegel. Kalleken antwoordde: --Na een onderzoek, bevolen door den magistraat, en eene nasporing van de boozen, moest broer Adriaensen de stede Brugge verlaten, en hij nam de wijk naar Antwerpen. Op de vlieboot zeide men mij, dat mijn man hem gevangen nam. --Wat! riep Lamme, die monnik dien ik vetmest, is.... --Hij zelf, antwoordde Kalleken, terwijl zij heur aangezicht met heure handen bedekte. --Eene akst! eene akst! zeide Lamme, dat ik hem doode, dat ik het vet van dien geilen bok bij opbod verkoope! Gauw, laat ons naar het schip terugkeeren. De sloep! Waar is de sloep? Nele sprak: --Het is een eerlooze wreedheid eenen gevangene te dooden of te kwetsen. --Gij beziet mij zoo verschrikkelijk, zeide hij, zoudt gij het mij beletten? --Ja, zeide zij. --Wel, sprak Lamme, ik zal hem geenerlei leed doen: laat mij hem slechts uit zijne kooi trekken. De sloep! Waar is de sloep? Zij stapten weldra in de sloep. Lamme wrikte zoo vlug als hij kon en schreide tegelijk. --Zijt gij droef, man? vroeg Kalleken hem. --Neen, zeide hij, ik ben gelukkig: zult ge mij niet meer verlaten? --Nooit! zeide zij. --Gij waart zuiver en trouw, zegt gij; maar, zoet, lief Kalleken, ik leefde enkel om u weder te vinden, en nu zal, door de schuld van dien monnik, ons geluk vergiftigd zijn door jaloerschheid.... Zoodra ik droef zal wezen of enkellijk moede, zal ik u in verbeelding naakt zien, uw schoon lichaam onderwerpende aan die schandelijke geeseling. De lente onzer liefde was aan mij, doch de zomer aan hem; de herfst zal grauw zijn; weldra komt de winter en die zal mijn trouwe liefde begraven. --Gij weent, zeide zij. --Ja, sprak hij, wat voorbij is, komt nimmer terug. Toen zei Nele: --Als Kalleken trouw was, moest zij u weer alleen laten om uw leelijke woorden. --Hij weet niet hoezeer ik hem altoos beminde, zei Kalleken. --Zegt gij de waarheid? riep Lamme uit; kom, liefste, kom, mijne vrouw; geen grauwe herfst, en geen winter des doods meer! En hij zag er blijde uit, en zij kwamen op het schip. Uilenspiegel gaf de sleutels van de kooi aan Lamme, die deze opende; hij wilde den monnik bij een oor op het dek trekken, maar het ging niet; toen wilde hij hem zijdelings doen buitenkomen, maar het ging ook niet. Wij moeten het kot uitbreken; de kapoen is gemest, zeide hij. De monnik kwam er toen uit, keek met groote, verdwaasde oogen in het rond, hield met de beide handen zijn buik op, en viel op zijn achterste, ter oorzake van een hevige baar, die het schip ophief. En Lamme zei tot den monnik: --Zult ge mij nog dikzak heeten? gij zijt dikker dan ik! Wie diende u zeven eetmalen daags vóór? Ik! Hoe komt het, schreeuwer, dat gij nu zachtmoediger zijt jegens de arme Geuzen? En, zijne rede vervolgend: --Als gij nog een jaar in uwe kooi blijft, kunt gij er niet meer uit: bij de minste beweging lillen uwe kaken als verkensgelei; gij schreeuwt al niet meer; weldra zult gij niet meer kunnen blazen. --Zwijg, dikzak, zeide de monnik. --Dikzak, zei Lamme, in woede ontstekend, ik ben Lamme Goedzak; gij zijt broer Dikzak, Vetzak, Slokzak, Leugenzak, Modderzak; gij hebt vier duim spek onder uw vel; men ziet uwe oogen niet meer; Uilenspiegel en ik zouden, op ons gemak, huizen in uwen buik, die groot is als eene kerk. Gij heet mij dikzak, wilt gij eenen spiegel om Uwe Dikbuikigheid te bewonderen? Ik ben het, die u voed, gevaarte van vleesch en been. Ik heb gezworen, dat gij vet zult spuwen, dat gij vet zult zweeten, dat gij sporen van vet achter u zult nalaten, als eene keers, die smelt in de zonne. Men zei mij, dat de geraaktheid komt met de zevende kin: de zesde is in aantocht! Vervolgens wendde hij zich tot de Geuzen: --Aanschouwt dien hoereerder! sprak hij. Het is broer Cornelis Adriaensen, van Brugge: dáár preekte hij een nieuwe eerbaarheid. Zijn vet is zijne straf, en zijne straf is mijn werk. Nu, luistert, gij allen, matrozen en soldaten: ik ga u verlaten, u verlaten, Uilenspiegel, u verlaten, u ook, kleine Nele, om naar Vlissingen te tiegen, alwaar ik eenig goed bezit, en er te leven met mijn arme wedergevondene vrouw. Vroeger zwoert gij, mij alles toe te staan wat ik zou vragen.... --Dat is Geuzenwoord zeiden zij. --Dus, zeide Lamme, aanschouwt dien hoereerder, dien broer Adriaensen, Vetlap-aensen van Bruggen; ik zwoer hem te doen sterven in zijn vet als een zwijn; maakt hem een grootere kooi, doet hem met geweld twaalf eetmalen daags verorberen in stede van zeven; geeft hem vetten en gesuikerden kost; hij lijkt reeds een os, maakt er een olifant van, en weldra zult gij hem de hoeken zijner kooi zien vullen. --Wij zullen hem voortmesten, zeiden zij. --En nu, vervolgde Lamme, tot den monnik sprekend, u ook, rabauw, dien ik doe voeden op kloosterwijs, in stee van u te doen hangen, u ook zeg ik vaarwel: en leef op hoop van vet en van geraaktheid! Vervolgens zijne vrouw, zijn Kalleken, in de armen drukkend, voegde hij er bij: --Kijk, gij moogt knorren of balken, maar ik neem ze mee, gij zult ze niet langer geeselen! Maar de monnik, in woede ontstoken, zeide tot Kalleken: --Gij keert dus terug naar uw leger van wellust, o zinnelijke vrouwe! Ja, gij gaat henen zonder mededoogen met den armen martelaar voor Gods woord, die u de heilige, zoete en hemelsche geeseling leerde. Wees gedoemd! Nooit schenke een priester u vergiffenis; de grond brande onder uwe voeten; suiker weze u zout; ossevleesch weze u kroengevleesch; brood weze u assche; de zonne weze u ijs, en sneeuw een hellevuur; de vrucht uws lichaams weze gevloekt; uwe kinderen wezen afschuwelijk: met de leden van een aap, een verkenshoofd grooter dan hun buik; lijden, weenen, zuchten weze uw lot in deze wereld en in de andere, in de helle die u wacht, de helle van zwavel en pik, die branden voor de wijven van uw slag; gij weigerdet mijn vaderlijke liefde: wees driemaal vermaledijd door de heilige Drievuldigheid; zevenmaal vermaledijd door de kandeleers der Ark; de biecht weze u verdoemenis; de hostie weze u doodelijk venijn; en, in de kerken, richte elke vloersteen zich op om u te verpletteren en u te zeggen: "Hier is de hoereerster; hier is de verdoemde; hier is de vermaledijde!" En Lamme sprong op van geluk en riep blijde uit: --Zij was trouw, de monnik heeft het gezegd! Leve Kalleken! Doch zij, weenend en sidderend, zeide: --O, Lamme, neem die verdoemenis over mij weg! Ik zie de helle! Neem de verdoemenis weg! --Monnik, trek de verdoemenis in, gebood Lamme. --Ik zal het niet doen, dikzak, antwoordde de monnik. En de vrouw, bleek en sidderend, viel op de knieën en smeekte broer Adriaensen met de handen te zamen. En Lamme zei tot den monnik: --Trek de verdoemenis in of gij wordt gehangen: en, breekt de koorde, uit hoofde van uwe zwaarte, zoo wordt gij herhangen, totdat de dood er op volge. --Gehangen en herhangen! zeiden de Geuzen. --Als het zoo is, zei de monnik tot Kalleken, ga dan, ontuchtige vrouwe; ga dan met dien dikzak; ga, ik hef mijne verdoemenis op, maar God en al zijne santen houden u in het oog: ga met dien dikzak, ga! En hij zweeg, blazend en zweetend. Plotseling riep Lamme uit: --Hij zwelt op, hij zwelt op! Daar is de zesde kin: de zevende kin is de geraaktheid! ... En nu, zeide hij tot de Geuzen, ik beveel u aan God, u, Uilenspiegel aan God, u allen, mijn goede vrienden, aan God, Nele mijne vriendin, aan God, de heilige zaak van de vrijheid: ik kan niets meer voor haar.... Vervolgens, als hij iedereen omhelsd had, zeide hij tot zijne vrouw Kalleken: --Kom, het is het uur van onze wettige liefde. Terwijl het bootje, dat Lamme en zijne welbeminde meevoerde, over het water gleed, riepen al de matrozen, soldaten en scheepsjongens met hunnen hoed zwaaiend: --Vaarwel, broeder; vaarwel, Lamme; vaarwel, broeder, broeder en vriend! En Nele wischte met heur liefelijken vinger eenen traan uit het oog van Uilenspiegel en zeide tot hem: --Gij zijt droef, mijn vriend? --Hij was goed, zeide hij. --Ha! zeide zij, zal die oorlog dan nooit een einde nemen, zullen wij dan immer gedwongen zijn te leven in bloed en in tranen? --Laat ons de Zeven zoeken, antwoordde Uilenspiegel: het is nakend, het uur der verlossing.... Volgens de belofte, die zij aan Lamme gedaan hadden, mestten de Geuzen den monnik voort in zijne kooi. Doch op zekeren dag werden zij het moede, en ze stelden hem in vrijheid tegen een rantsoen bij 't gewicht; en hij bracht een mooien stuiver op, want hij woog toen driehonderd zeventien pond en vijf onsen, Vlaamsch gewicht. En hij stierf als prior van zijn convent. VIII. Te dien tijde vergaderden de heeren van de Staten-Generaal te 's-Gravenhage, om Philippus, koning van Spanje, grave van Vlaanderen, van Holland enz., te oordeelen naarvolgens de door hem verleende charters en privileges. En de griffier sprak als volgt: --Het is een iegelijk bekend, dat een landvorst aangesteld is door God, als souverein en hoofd zijner onderdanen, om ze te verdedigen en te vrijwaren van alle beleediging, verdrukking en geweld, evenals een herder aangesteld is voor de verdediging en de hoede zijner kudde. Het is mede algemeen bekend, dat de onderdanen geenszins door God geschapen zijn ten gerieve des prinsen, om hem gehoorzaam te wezen in alles wat hij zou heeten, hetzij dat het vroom is of goddeloos, rechtveerdig of onrechtveerdig, noch om denzelven te dienen als slaven. Maar de vorst is vorst ten behoeve van zijne onderdanen, zonder dewelke hij niet kan wezen, om naar recht en rede te bestieren; om ze te behouden en te beminnen als een vader zijne kinderen, als een herder zijn kudde, en zijn leven te wagen om ze te verdedigen; doet hij het niet, zoo moet hij aanzien worden, niet voor eenen vorst, maar voor eenen dwingeland. Door oproeping van soldaten, door bullen van kruistocht en van kerkban, zond Philippus koning, vier uitheemsche legers af tegen ons. Welke zal zijne straf wezen, overeenkomstig de wetten en costumen van den lande? --Hij weze vervallen, antwoordden de heeren der Staten. --Philippus heeft zijne eeden verbroken; hij vergat de diensten, welke wij hem bewezen, de zegepralen, welke wij hem hielpen behalen. Toen hij zag, dat wij rijk waren, liet hij ons afzetten en bestelen door die van den raad van Spanje. --Hij weze vervallen als ondankbare en dief, antwoordden de heeren der Staten. --Philippus, vervolgde de griffier, stelde in de machtigste steden des lands bisschoppen aan, begiftigde en bevoordeelde dezelven met de goedingen der grootste abdijen; door de hulp van dezelven, bracht hij de Spaansche Inquisitie in onze landen. --Hij weze vervallen als beul, verkwister van eens andermans goeding, antwoordden de heeren der Staten. --Ten aanzien van de dwingelandij, vertoonden de edelen van de landen ten jare 1566 een verzoekschrift, bij hetwelk zij den souvereinen vorst smeekten zijn strenge plakkaten te verzachten en namelijk die op het stuk der inquisitie: hij weigerde steeds. --Hij weze vervallen als een tijger, die hardnekkig is in de wreedheid, antwoordden de heeren der Staten. De griffier vervolgde: --Philippus wordt ernstig verdacht van, door die van zijnen raad van Spanje, heimelijk den beeldenstorm en de plundering der kerken te hebben bewerkt, ten einde, onder voorwendsel van misdaad en wanordelijkheden, vreemde legers tegen ons te kunnen afzenden. --Hij weze vervallen als een werktuig des doods, antwoordden de heeren der Staten. --Te Antwerpen deed Philippus de inwoneren slachten, en de Vlaamsche en vreemde kooplieden ten onder brengen. Hij en zijn raad van Spanje gaven, door heimelijke onderrichtingen, aan zekeren Roda, een beruchten rabauw, het recht zich hoofdman der plunderaars te verklaren, den buit op te garen, zijn naam, van hem, Philippus koning, te gebruiken, zijne zegelen na te maken en zich te gedragen als zijn landvoogd en stedehouder. De onderschepte koninklijke brieven, welke zich in onze handen bevinden, bewijzen het stuk. Alles is gebeurd met zijne toestemming en na overleg met den raad van Spanje. Leest zijne brieven: daarin looft hij het feit van Antwerpen, bekent hij een uitstekenden dienst ontvangen te hebben, belooft hij dien te zullen beloonen, zet hij Roda en de andere Spanjaards aan, voort te gaan op dien roemvollen weg. --Hij weze vervallen als dief, als plunderaar, als moordenaar, antwoordden de heeren der Staten. --Wij willen slechts het behoud van onze privileges, een eerlijken en verzekerden vrede, meer vrijheid, namelijk op het stuk van den godsdienst, welke hoofdzakelijk eene gewetenszaak is: van Philippus kregen wij niets dan leugenachtige verdragen, welke tweedracht moesten zaaien onder de provinciën, om ze de eene na de andere te onderwerpen en met haar te handelen als met Indië, door plundering, verbeurdverklaring, terdoodbrenging en inquisitie. --Hij weze vervallen als moordenaar, die den moord van de landen beraamt, antwoordden de heeren der Staten. --Hij deed de landen bloeden door den hertog van Alva en zijne trawanten, door Medina Celi, Requesens, de judassen der raden van State en van de provinciën; don Juan en Alexander Farnese beval hij met ongemeene en bloedige strengheid te werk te gaan (zooals weer blijkt uit zijne onderschepte brieven); hij sloeg in den rijksban Prins Willem van Oranje, betaalde drie moordenaars, in afwachting dat hij den vierden betaalt; deed in de landen kasteelen en vestingen oprichten, deed de mannen levend verbranden, de vrouwlieden en meidekens levend begraven; erfde hunne goedingen, verworgde Montigny, Bergen en andere heeren, in weerwil van zijn koninklijk woord; hij doodde zijn zoon Carlos; vergiftigde prins Ascoly, dien hij deed trouwen met dona Eufrasia, dewelke door hem was bezwangerd, ten einde den bastaard, die moest geboren worden, met zijne goederen te verrijken; veerdigde tegen ons een edict uit, hetwelk ons allen verraders verklaarde, ons lijf en goed ontnemend, en bedreef die in een kersten land ongekende misdaad, geen onderscheid te maken tusschen schuldigen en onschuldigen. --Uit hoofde van alle wetten, rechten en privilegiën, weze hij vervallen, antwoordden de heeren der Staten. En de zegels des konings werden gebroken. En de zonne gloorde over land en zee, verguldde de gezwollen korenaren, rijpte de druiven en strooide op elke baar van de zee flikkerende perelen, het sieraad van Neerlands bruid: de Vrijheid. Vervolgens werd de Prins, te Delft zijnde, door een vierden moordenaar met drie kogels in de borst getroffen. En hij stierf, volgens zijne spreuk: "Rustig onder de wreede baren". Zijne vijanden zeiden van hem, dat hij, om koning Philippus te bestoken, en daar hij toch niet hoopte over de zuidelijke, katholieke Nederlanden te regeeren, deze bij geheim verdrag aangeboden had aan monseigneur Zijne Groote Hoogheid van Anjou. Doch deze was geenszins geboren om de telg Belgieland te verwekken bij de Vrijheid, dewelke niet houdt van buitensporige minnarijen. En Uilenspiegel verliet met Nele de vloot. En het Belgische vaderland zuchtte onder het juk, geworgd, gekneveld door de verraders. IX. Toen was men in de maand van het rijpe koren; de lucht was drukkend, de wind zoel: onder den vrijen hemel, op een vrijen grond, konden maaiers en pikkers in de akkers vrijelijk het koren oogsten, dat zij gezaaid hadden. Friesland, Drente, Overijsel, Gelderland, Utrecht, Noord-Brabant, Noord- en Zuid-Holland; Walcheren, Noord- en Zuid-Beveland, Duiveland en Schouwen, welke Zeeland uitmaken; heel de kust der Noordzee, van Knokke tot den Helder; de eilanden Texel, Vlieland, Ameland, Schiermonnikoog zouden, van de Wester-schelde tot de Ooster-Eems, het Spaansche juk afschudden; Maurits, zoon van den Zwijger, zette den oorlog voort. Nog ten volle in het bezit van hunne jeugd, hunne kracht en hunne schoonheid,--want de liefde en de geest van Vlaanderen blijven immer jong,--leefden Uilenspiegel en Nele rustig in den toren van Veere, in afwachting, dat, na menigvuldige wreede beproevingen, de wind der vrijheid over het Belgische vaderland zou waaien. Uilenspiegel had gevraagd om bevelhebber en wachter van den toren te worden benoemd, aanvoerende, dat hij, met zijne arendsoogen en hazenooren, zou kunnen zien en hooren of de Spanjaard het soms niet beproefde terug te komen naar de verloste landen en dat hij alsdan wacharm zou luiden. De magistraat deed wat hij vroeg: om den wille van zijn goede diensten, gaf men hem een gulden daags, twee pinten bier, boonen, kaas, beschuit, alsmede drie pond vleesch in de week. Aldus leefden Uilenspiegel en Nele getweeën heel goed; van verre zagen zij met vreugde de vrije Zeeuwsche eilanden: weiden en bosschen, kasteelen en vestingen, en de gewapende schepen der Geuzen, die de kusten bewaakten. 's Nachts klommen zij zeer dikwijls omhoog op den toren en, daar naast elkander gezeten, koutten zij over de harde gevechten, de schoone minnarijen van het verleden en ook van de toekomst. Van daar zagen zij de zee, welker lichtende golven zich braken en in schuim uiteenspatten, en als vurige spoken op de eilanden vielen. En Nele was verschrikt als zij in de polders dwaallichtjes zag, welke, zeide zij, zielen van arme dooden zijn. En al deze plaatsen waren slagvelden geweest. De dwaallichtjes stegen op uit de polders, huppelden langshenen de dijken, keerden vervolgens terug naar de polders, alsof zij de lichamen niet wilden verlaten, uit welke zij kwamen. Op zekeren nacht zei Nele tot Uilenspiegel: --Zie hoe talrijk zij zijn in Beveland, en hoe hoog zij zweven in de lucht: langs den kant van de vogeleilanden zie ik er het meest. Wilt gij medekomen, Thijl? wij zullen ons strijken met de zalve, welke dingen toont, die onzichtbaar zijn voor de oogen der stervelingen. Uilenspiegel antwoordde: --Als 't die zalve is, die mij naar den grooten sabbat bracht, heb ik er geen vertrouwen meer in. --Loochen de kracht der tooverije niet. Kom mee, Uilenspiegel. 's Anderen daags vroeg hij aan den magistraat, dat een trouw en scherpziend soldaat hem zou vervangen om den toren te wachten en te waken over het land. En hij toog henen met Nele naar de vogeleilanden. Terwijl zij stapten langs akkers en dijken, zagen zij kleine groene eilandjes, tusschen dewelke het zeewater stroomde, en, op de begraasde heuvelen, die zich tot het duin uitstrekten, een groote menigte kieviten, meeuwen en zeezwaluwen, die onbeweeglijk zaten en met hunne ruggen witte eilandjes uitmaakten; daarboven vlogen duizenden van die vogelen. De grond was vol nesten: Uilenspiegel, die zich bukte om een ei van den weg op te rapen, zag eene meeuw fladderend naar hem komen en een grooten schreeuw slaken. Op dien kreet kwamen meer dan honderd andere bij, die schreeuwden van angst en boven het hoofd van Uilenspiegel en de naburige nesten vlogen, doch zij durfden hem niet naderen. --Uilenspiegel, zeide Nele, die vogelen vragen genade voor hunne eieren. Vervolgens begon zij te beven, en zij zeide: --Ik ben bang, de zonne gaat onder, de hemel is wit, de sterren ontwaken, dit is het uur van de geesten. Zie, die roode uitwasemingen rakelings zweven langs den grond; Thijl, mijn beminde, wie is het helsche monster, dat aldus in de wolken zijn vurigen muil open doet? Zie, langs den kant van Philips-land, waar de koninklijke beul, uit wreedaardige heerschzucht, tweemaal achtereen zooveel arme menschen liet dooden, zie die dwaallichtjes dansen; 't is de nacht in denwelken de zielen der arme mannen, die gedood werden in de gevechten, het koude voorgeborchte des vagevuurs verlaten, om zich te komen warmen in de zoele lucht van de aarde: dit is het uur, waarop gij alles moogt vragen aan Christus, welke de God van de goede tooveraars is. --De assche klopt op mijn hert, zeide Uilenspiegel. Kon Christus maar die Zeven toonen, wier in den wind gesmeten assche ons Vlaanderen en heel de wereld gelukkig zou maken. --Ongeloovige, zeide Nele, gij zult ze zien met de zalve. --Misschien, als een geest wil nederdalen uit de koude sterre, zei Uilenspiegel, met den vinger naar Sirius wijzend. Bij dat gebaar hechtte een dwaallichtje, dat rondom hem fladderde, zich vast aan zijn vinger, en hoe meer hij het los wilde maken, hoe vaster het er aan bleef gehecht. Doch terwijl Nele beproefde Uilenspiegel los te maken, kreeg zij ook haar dwaallichtje aan de toppen heurer vingeren. Uilenspiegel sloeg op het zijne en sprak: --Antwoord! zijt gij de ziel van eenen Geus of van eenen Spanjool? Zijt gij de ziel van eenen Geus, ga dan naar het hemelrijk; zijt gij die van eenen Spanjool, keer terug naar de helle, die u braakte. Nele zeide hem: --Beleedig nooit de zielen, al waren het zielen van beulen. En, terwijl zij heur dwaallichtje op den top van heuren vinger deed dansen, zeide zij: --Lichtje, liefelijk lichtje, welke miede brengt gij uit het land van de zielen? Wat doen zij? Eten en drinken zij, hoewel zij geen mond hebben? Want gij ook hebt er geen, bevallig lichtje! ofwel, nemen zij slechts in het gezegende hemelrijk de menschelijke gedaante aan? --Hoe kunt gij, sprak Uilenspiegel, aldus uwen tijd verliezen met te spreken tot dat droef vlammetje, dat geene ooren heeft om u te aanhooren, en geenen mond om u te woord te staan? Maar zonder naar hem te luisteren; --Lichtje, zeide Nele, antwoord al dansend, want ik ga u driemaal ondervragen: eenmaal in den naam Gods, eenmaal in den naam der Heilige Maagd, en eenmaal in den naam der sylphen, die de boden zijn tusschen God en de menschen. Zij deed het, en het lichtje danste drie keeren. --Trek uwe kleederen uit; ik zal hetzelfde doen: hier is de zilveren doos met de tooverzalve, zei Nele tot Uilenspiegel. --'t Is mij eender, antwoordde Uilenspiegel. Toen zij zich ontkleed en met zalve bestreken hadden, legden zij zich naast elkander op het gras. De meeuwen kloegen; de donder rammelde dof in het zwerk, waarin een helle flits flikkerde; de wassende maan toonde tusschen twee vluchtige wolken nauwelijks hare twee gulden horens; Nele's en Uilenspiegel's dwaallichtjes gingen met de anderen dansen in den beemd. Plotseling werden Nele en heur vriend gegrepen met de groote hand van eenen reus, dewelke ze in de lucht smeet als sneeuwballen, ze weder opving, ze tusschen zijne handen ineenrolde en kneedde met zijne vingeren, ze smeet in de waddenplassen tusschen de duinen, en ze er weder uittrok, vol zeewier. En terwijl de reus ze vervolgens ronddroeg in het luchtruim, zong hij met eene stem, die al de meeuwen der eilanden van schrik deed ontwaken: Lezen willen luizedwergen Met ziekelijk troebel oog, Wat wij zoo weigerlijk bergen: De teekenen heilig en hoog. Lelie, luis, het eerwaarde, Lelie, vloo, de geheimenis, Die in hemel, lucht en aarde Met zeven nagels vernageld is. En inderdaad, Uilenspiegel en Nele zagen op het gras, in de lucht en in den hemel, zeven lichtende koperen tafelen, bevestigd door middel van zeven vlammende nagelen. Op de tafelen stond geschreven: Onder den mesthoop kiemt de plant. Is zeven slecht, zeven is goed. Kolen vormen diamant, Dwaze doctoren, leerlingen vroed. Is zeven slecht, zeven is goed. En de reus stapte voort, gevolgd door al die dwaallichtjes, die, gonzend als krekelen, zeiden: Kijkt toe wie de macht hier torst, Der pausen paus, der vorsten vorst; Wie Caesar aan den leiband houdt, Kijkt toe, hij is van hout! Eensklaps veranderden zijne trekken, hij scheen magerder, treuriger, grooter. In eene hand hield hij eenen schepter en in de andere een zweerd. Hij hiet Hooveerdigheid. En Nele en Uilenspiegel ten gronde smijtend, zeide hij: --Ik ben God! En daar kwam naast hem, op eenen ezel gezeten, een dikke, roodwangige meid, nauwelijks gekleed, met bloote borsten, en wulpsche oogen: zij heette Onkuischheid; vervolgens kwam een oude jodin, die schalen van meeuweneieren opraapte: zij heette Gierigheid; dan een dikke, vraatzuchtige monnik, die worsten verslond, zich volpropte met pensen en gedurig mommelde als de zeug, op dewelke hij zat: het was de Gulzigheid; vervolgens kwam de Traagheid, trekkebeenend, bleek en opgezwollen, met doffe oogen, die de Gramschap met een prikstok voor zich dreef. Jammerend en badend in tranen, viel de Traagheid van vermoeienis op heure knieën; vervolgens kwam de magere Nijd, met een slangekop en hoektanden, die de Traagheid beet omdat zij te veel heur gemak zocht, de Gramschap omdat zij te levendig was, de Gulzigheid omdat zij te veel gegeten had, de Onkuischheid omdat zij te rood was, de Gierigheid ter oorzake van de schalen, de Hooveerdigheid omdat zij een purperen kleed en op het hoofd eene kroon droeg. En de dwaallichtjes dansten rondom hen. En, sprekend met stemmen als van kermende mannen, vrouwlieden, meidekens en kinderen, zeiden zij zuchtend: --Hooveerdigheid, bron van heerschzucht, Gramschap, moeder der wreedheid, gij dooddet ons op slagveld, in gevangenis en door marteling, om uwe schepters en kronen te behouden! Nijd, gij vernieldet in hunne kiem velerlei edele en nuttige denkbeelden: wij zijn de zielen van de verdrukte uitvinders; Gierigheid, gij veranderdet in goud, het zweet en het bloed van het arme volk: wij zijn de geesten van de zwoegers, uwe slachtofferen; Onkuischheid, gezellin en boelin van den Moord, die samen Nero, Messalina en Philippus, koning van Spanje, verwektet, gij koopt de deugd om en betaalt de verleiding; wij zijn de zielen der dooden; Traagheid en Gulzigheid, gij bevuilt en onteert de wereld: wij moeten u van haar verjagen, wij zijn de zielen der dooden. En men hoorde eene stem zeggen: Onder den mesthoop kiemt de plant. Is zeven slecht, zeven is goed. Bij dwaze doctoren, leerlingen vroed; Om asch te krijgen en tevens kool Wat doet een vlooken op den dool? En de dwaallichtjes zeiden: --Wij zijn het vuur, de weerwraak van de oude tranen, de smerten van het gemeen; de weerwraak op de heeren, die joegen op menschelijk wild; de weerwraak van de onnutte gevechten, van het in de gevangenissen vergoten bloed, van de levend verbrande mannen, de levend begraven vrouwlieden en meidekens; de weerwraak van het akelig en bloedig verleden. Wij zijn het vuur, wij zijn de zielen der dooden! Bij die woorden werden de Zeven veranderd in houten standbeelden, waarbij zij hunne vroegere gedaante behielden. En eene stem zeide: --Uilenspiegel, verbrand het hout. En Uilenspiegel, zich naar de dwaallichtjes wendend, zeide: --Gij, die het vuur zijt, verricht uwe taak. En de dwaallichtjes omringden in groote menigte de Zeven, welke verbrandden tot assche. En het bloed vloeide bij stroomen. En uit de assche kwamen zeven andere beelden te voorschijn; het eerste zeide: --Ik was Hooveerdigheid, nu heet ik edele Fierheid. De anderen spraken ook, en Uilenspiegel en Nele zagen Zuinigheid komen uit Gierigheid, Levendigheid uit Gramschap, Eetlust uit Gulzigheid, Wedijver uit Nijd, Droomerij van dichters en denkers uit Traagheid. En de Onkuischheid, op hare geit, veranderde in een schoone vrouw, die Liefde hiet. En de dwaallichtjes dansten een blijden dans rondom dezelve. Uilenspiegel en Nele hoorden toen duizend heldere, grinnikende stemmen van verborgen mannen en vrouwen, die zongen: Als over land en wateren Die Zeven, hervormd, zullen heerschen, Menschen, hoofden hoog! 't Is het heil der wereld. En Uilenspiegel zeide: --Nele, die geesten spotten met ons. Maar een machtige hand greep Nele bij den arm en wierp heur in het luchtruim. En de geesten zongen: Raakt het Noorden, Kussend het Westen, Rampspoed is uit. Vind de Zeven En den Gordel. --Laas, zeide Uilenspiegel: Noord, West en Gordel.... Gij spreekt wel raadselachtig, heeren Geesten. En grinnikend zongen zij: 't Noorden is Nederland, België 't Westen. Gordel is vriendschap, Gordel verbond. --Dat is wijs gesproken, heeren Geesten, zeide Uilenspiegel. En grinnikend zongen zij nog: De gordel, arme, Om Neerland en België, Zal vriendschap wezen, Vroom verbond. Met raad En daad, Met dood En bloed, Als 't moet, Was de Schelde daar niet, Arme, de Schelde. --Laas, zei Uilenspiegel, dat is dus ons veelbewogen leven: tranen van 't menschdom en spotternij van 't lot. Grinnikend hernamen de geesten: Verbond Met bloed En dood, Was de Schelde daar niet! En een machtige hand greep Uilenspiegel en smeet hem in het luchtruim. X. Toen Nele ten gronde te recht kwam, zag zij niets anders meer dan de zonne, die opstond te midden van de gulden dampen, de toppen der grashalmen, die insgelijks als in goud gedoopt waren, en den zonnestraal, die de veeren der slapende meeuwen kleurde. Maar de meeuwen ontwaakten weldra. Vervolgens bekeek Nele zich zelve, zij zag, dat ze naakt was, en ze trok in der haast heure kleederen aan; vervolgens zag zij Uilenspiegel, insgelijks naakt, en zij bedekte hem; zij dacht, dat hij sliep, en zij schudde hem; maar hij verroerde zich niet meer dan een doode; zij werd van schrik bevangen. --Ha! zeide zij, heb ik mijnen vriend gedood met de tooverzalf? Ik wil ook sterven! Ha! Thijl, word wakker! Hij is als marmer zoo koud! Uilenspiegel werd niet wakker. Een dag en een nacht liepen voorbij, en Nele, koortsachtig van smert, waakte bij heuren vriend Uilenspiegel. In den morgen van den tweeden dag, hoorde Nele het geklingel eener bel, en zij zag een boer komen met eene spade op den schouder; achter hem gingen een burgemeester en twee schepenen met eene waskeers in de hand, de parochiepaap van Stavenisse en een koster, die een zonnescherm hield boven het hoofd van den paap. Zij gingen, naar zij zeiden, het heilig oliesel toedienen aan den dapperen Jacobsen, die vroeger Geus was uit schrik, maar die, nu het gevaar voorbij was, vóór zijn dood terugkeerde tot den schoot der Heilige Roomsche Kerke. Weldra waren zij dicht bij Nele, die schreide, en zij zagen het lichaam van Uilenspiegel uitgestrekt op het gras, met zijne kleederen aan. Nele knielde neder. --Meideken, zeide de burgemeester, wat doet gij bij dien doode? Zij antwoordde, zonder de oogen te durven opslaan: --Ik bid voor mijnen vriend, die hier viel, als door den bliksem getroffen. Nu ben ik alleen: daarom wil ik insgelijks sterven! De parochiepaap blies van genoegen en zei: --God zij geloofd, de Geus Uilenspiegel is dood! Boer, haast u en delf een graf; trek zijne kleederen uit, alvorens hem in de aarde te steken. --Neen, zei Nele, rechtspringend, men zal ze hem aanlaten, hij zou koude hebben in den killen grond. --Delf een graf, zeide de parochiepaap tot den boer, die de spade droeg. --Ik wil wel, zeide Nele badend in tranen; daar zijn geene wormen in het schelpzand, hij zal schoon en gaaf blijven, mijn geliefde. En, als waanzinnig, bukte zij zich over het lichaam van Uilenspiegel en kuste zij het met tranen en snikken. De burgemeester, de schepenen en de boer hadden medelijden, maar de pastoor zeide en herhaalde gedurig met blijdschap: --De groote Geus is dood, God zij geloofd! De boer dolf vervolgens een graf, legde Uilenspiegel er in en bedekte hem met zand. En de parochiepaap las over het graf de gebeden der dooden: allen knielden neder rondom het graf; doch plotseling zag men onder het zand een groote beweging, en Uilenspiegel keek rond zich, niesde en schudde het zand uit zijn haar, en greep den pastoor bij de keel en zeide: --Ketterbeul, gij begraaft mij levend in mijnen slaap. Waar is Nele? Hebt gij ze ook in de aarde gedolven? Wie zijt gij? De parochiepaap riep: --De groote Geus verrijst op deze wereld! Heere God! wees mijne ziele genadig! En hij vluchtte weg als een hert voor de honden. Nele kwam bij Uilenspiegel. --Kus mij, liefste, zeide hij. Toen keek hij opnieuw rondom zich; boer en koster waren op den loop gegaan met den pastoor, en hadden, om rapper te loopen, spade, waskeersen en zonnescherm ten gronde geworpen; burgemeester en schepenen hielden van schrik hunne ooren vast en lagen te jammeren op 't gras. Uilenspiegel ging tot hen en schudde hen. --Begraaft men, zeide hij, Uilenspiegel, den geest, Nele, het hert van Vlaanderen? Neen! Vlaanderen kan ook slapen, maar sterven, nooit! Kom, Nele. En hij toog henen met heur en zong zijn zesde liedeken, maar niemand weet waar hij zijn laatste zingen zal.... EINDE. AANTEEKENINGEN [1] Deze Voorrede werd, met een bepaald aantal platen, gevoegd in de eerste Fransche uitgave. (Lacroix-Verboeckhoven & Co.) [2] Die bewering is nauwkeurig. Aan een Vlaamsch boekje van den uitgever Van Paemel, getiteld: Het aerdig leven van Thyl Uylenspiegel, ontleende de dichter een aantal hoofdstukken van het Eerste Boek van zijn werk. [3] Over afleiding en beteekenis van het woord "Uilenspiegel" verschillen wij--en zeker de meeste Vlamingen met ons--teenemaal met Ch. de Coster. Omstandige, langdradige dissertatiën daaromtrent zullen wel overbodig zijn, en hooren ook in dit boek niet te huis. Zoo wij deze Voorrede in de Vlaamsche uitgave brachten, was het dus enkel met het inzicht het werk van Charles De Coster te eerbiedigen, en het, in zijn geheel, den Vlaamschen lezer aan te bieden. (Noot van den Vertaler.) EOT; } PK @�)[�ó�R R * faker/src/Faker/Provider/nl_BE/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nl_BE; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}', ]; protected static $companySuffix = ['VZW', 'Comm.V', 'VOF', 'BVBA', 'EBVBA', 'ESV', 'NV', 'Comm.VA', 'CVOA', 'CVBA', '& Zonen', '& Zn']; } PK @�)[I�1 ) faker/src/Faker/Provider/nl_BE/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nl_BE; use Faker\Provider\DateTime; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $firstNameMale = [ 'Aaron', 'Adam', 'Adrien', 'Alessio', 'Alexander', 'Alexandre', 'Alexis', 'Antoine', 'Arne', 'Arthur', 'Axel', 'Ayoub', 'Baptiste', 'Benjamin', 'Clément', 'Daan', 'David', 'Diego', 'Dylan', 'Elias', 'Emiel', 'Emile', 'Enzo', 'Ethan', 'Ferre', 'Finn', 'Florian', 'Gabriel', 'Gilles', 'Guillaume', 'Hamza', 'Hugo', 'Ilias', 'Janne', 'Jarne', 'Jasper', 'Jelle', 'Jonas', 'Jules', 'Julien', 'Kato', 'Kobe', 'Lander', 'Lars', 'Leon', 'Liam', 'Linde', 'Loïc', 'Louis', 'Lowie', 'Luca', 'Lucas', 'Lukas', 'Martin', 'Mathéo', 'Mathias', 'Mathis', 'Mathys', 'Mats', 'Matteo', 'Mauro', 'Maxim', 'Maxime', 'Mehdi', 'Milan', 'Mohamed', 'Mohammed', 'Nathan', 'Nicolas', 'Niels', 'Noah', 'Noé', 'Nolan', 'Nore', 'Quinten', 'Raphaël', 'Rayan', 'Robbe', 'Robin', 'Romain', 'Ruben', 'Rune', 'Sacha', 'Sam', 'Samuel', 'Sander', 'Seppe', 'Simon', 'Stan', 'Théo', 'Thomas', 'Tibo', 'Tom', 'Tristan', 'Tuur', 'Vic', 'Victor', 'Vince', 'Warre', 'Xander', 'Yanis', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Alexia', 'Alice', 'Alicia', 'Alyssa', 'Amber', 'Amélie', 'Amy', 'Anaïs', 'Anna', 'Anouk', 'Axelle', 'Aya', 'Bo', 'Camille', 'Célia', 'Charlotte', 'Chiara', 'Chloé', 'Clara', 'Clémence', 'Elena', 'Elias', 'Eline', 'Elisa', 'Elise', 'Ella', 'Eloïse', 'Emilie', 'Emma', 'Estelle', 'Eva', 'Febe', 'Femke', 'Fien', 'Fleur', 'Giulia', 'Hajar', 'Hanne', 'Helena', 'Ines', 'Inès', 'Jade', 'Jana', 'Jeanne', 'Julia', 'Julie', 'Juliette', 'Kaat', 'Lana', 'Lara', 'Laura', 'Laure', 'Léa', 'Lena', 'Lien', 'Lilou', 'Lily', 'Lina', 'Lisa', 'Lise', 'Lola', 'Lore', 'Lotte', 'Louise', 'Luna', 'Maëlle', 'Malak', 'Manon', 'Margaux', 'Margot', 'Marie', 'Marion', 'Maya', 'Merel', 'Mila', 'Nina', 'Noa', 'Noémie', 'Noor', 'Nora', 'Océane', 'Olivia', 'Pauline', 'Rania', 'Robin', 'Romane', 'Roos', 'Salma', 'Sara', 'Sarah', 'Senne', 'Siebe', 'Sofia', 'Tess', 'Victoria', 'Wout', 'Yana', 'Yasmine', 'Zoé', 'Zoë', ]; protected static $lastName = [ 'Adam', 'Aerts', 'Amrani', 'André', 'Antoine', 'Baert', 'Bah', 'Barry', 'Bastin', 'Bauwens', 'Benali', 'Bernard', 'Bertrand', 'Bodart', 'Bogaert', 'Bogaerts', 'Borremans', 'Bosmans', 'Boulanger', 'Bourgeois', 'Brasseur', 'Carlier', 'Celik', 'Ceulemans', 'Charlier', 'Christiaens', 'Claes', 'Claessens', 'Claeys', 'Collard', 'Collignon', 'Collin', 'Cools', 'Coppens', 'Cornelis', 'Cornet', 'Cuvelier', 'Daems', 'De Backer', 'De Clercq', 'De Cock', 'De Coninck', 'De Coster', 'De Greef', 'De Groote', 'De Meyer', 'De Pauw', 'De Ridder', 'De Smedt', 'De Smet', 'De Vos', 'De Wilde', 'De Winter', 'Declercq', 'Delfosse', 'Delhaye', 'Delvaux', 'Demir', 'Denis', 'Deprez', 'Descamps', 'Desmedt', 'Desmet', 'Dethier', 'Devos', 'Diallo', 'Dierckx', 'Dogan', 'Dubois', 'Dumont', 'Dupont', 'El Amrani', 'Etienne', 'Evrard', 'Fontaine', 'François', 'Geerts', 'Georges', 'Gérard', 'Gielen', 'Gilles', 'Gillet', 'Gilson', 'Goethals', 'Goffin', 'Goossens', 'Grégoire', 'Guillaume', 'Hajji', 'Hardy', 'Hendrickx', 'Henry', 'Herman', 'Hermans', 'Heylen', 'Heymans', 'Hubert', 'Jacob', 'Jacobs', 'Jacques', 'Jacquet', 'Jansen', 'Janssen', 'Janssens', 'Kaya', 'Lacroix', 'Lambert', 'Lambrechts', 'Laurent', 'Lauwers', 'Lebrun', 'Leclercq', 'Lecocq', 'Lecomte', 'Lefebvre', 'Lefèvre', 'Legrand', 'Lejeune', 'Lemaire', 'Lemmens', 'Lenaerts', 'Léonard', 'Leroy', 'Libert', 'Lievens', 'Louis', 'Luyten', 'Maes', 'Mahieu', 'Marchal', 'Maréchal', 'Martens', 'Martin', 'Massart', 'Masson', 'Mathieu', 'Meert', 'Mertens', 'Messaoudi', 'Meunier', 'Michaux', 'Michel', 'Michiels', 'Moens', 'Moreau', 'Nguyen', 'Nicolas', 'Nijs', 'Noël', 'Parmentier', 'Pauwels', 'Peeters', 'Petit', 'Pierre', 'Pieters', 'Piette', 'Piron', 'Pirotte', 'Poncelet', 'Raes', 'Remy', 'Renard', 'Robert', 'Roels', 'Roland', 'Rousseau', 'Sahin', 'Saidi', 'Schmitz', 'Segers', 'Servais', 'Simon', 'Simons', 'Smet', 'Smets', 'Somers', 'Stevens', 'Thijs', 'Thiry', 'Thomas', 'Thys', 'Timmermans', 'Toussaint', 'Tran', 'Urbain', 'Van Acker', 'Van Damme', 'Van de Velde', 'Van den Bossche', 'Van den Broeck', 'Van Dyck', 'Van Hecke', 'Van Hoof', 'Vandamme', 'Vandenberghe', 'Verbeeck', 'Verbeke', 'Verbruggen', 'Vercammen', 'Verhaegen', 'Verhaeghe', 'Verhelst', 'Verheyen', 'Verhoeven', 'Verlinden', 'Vermeersch', 'Vermeiren', 'Vermeulen', 'Verschueren', 'Verstraete', 'Verstraeten', 'Vervoort', 'Wauters', 'Willems', 'Wouters', 'Wuyts', 'Yildirim', 'Yilmaz', ]; /** * Belgian Rijksregister numbers are used to identify each citizen, * it consists of three parts, the person's day of birth, in the * format 'ymd', followed by a number between 1 and 997, odd for * males, even for females. The last part is used to check if it's * a valid number. * * @see https://nl.wikipedia.org/wiki/Rijksregisternummer * * @param string|null $gender 'male', 'female' or null for any * * @return string */ public static function rrn($gender = null) { $middle = self::numberBetween(1, 997); if ($gender === static::GENDER_MALE) { $middle = $middle % 2 === 1 ? $middle : $middle + 1; } elseif ($gender === static::GENDER_FEMALE) { $middle = $middle % 2 === 0 ? $middle : $middle + 1; } $middle = sprintf('%03d', $middle); $date = DateTime::dateTimeThisCentury(); $dob = sprintf('%06d', $date->format('ymd')); $help = $date->format('Y') >= 2000 ? 2 : null; $check = (int) ($help . $dob . $middle); $rest = sprintf('%02d', 97 - ($check % 97)); return $dob . $middle . $rest; } } PK @�)[�j]Њ � ) faker/src/Faker/Provider/et_EE/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\et_EE; class Person extends \Faker\Provider\Person { /** * @see https://news.err.ee/114745/most-popular-baby-names-of-2014 * @see https://www.stat.ee/public/apps/nimed/TOP */ protected static $firstNameMale = [ 'Andrei', 'Aleksei', 'Andres', 'Alexander', 'Aivar', 'Aleksander', 'Artur', 'Andrus', 'Ants', 'Artjom', 'Anatoli', 'Anton', 'Arvo', 'Aare', 'Ain', 'Aleksandr', 'Dmitri', 'Daniil', 'Daniel', 'Eduard', 'Erik', 'Enn', 'Fjodorov', 'Gennadi', 'Heino', 'Henri', 'Hugo', 'Igor', 'Indrek', 'Ivan', 'Ilja', 'Jüri', 'Jaan', 'Jevgeni', 'Jaanus', 'Janek', 'Jaak', 'Kristjan', 'Kalev', 'Karl', 'Kalle', 'Kaido', 'Kevin', 'Konstantin', 'Kaspar', 'Kirill', 'Kristo', 'Kalju', 'Kristofer', 'Lauri', 'Lembit', 'Laur', 'Martin', 'Margus', 'Maksim', 'Marko', 'Mati', 'Meelis', 'Mihhail', 'Marek', 'Mihkel', 'Mart', 'Madis', 'Markus', 'Mark', 'Marten', 'Nikolai', 'Nikita', 'Nikolay', 'Oleg', 'Oliver', 'Oskar', 'Peeter', 'Priit', 'Pavel', 'Rein', 'Roman', 'Raivo', 'Rasmus', 'Raul', 'Robert', 'Riho', 'Robin', 'Romet', 'Sergei', 'Sander', 'Sergey', 'Siim', 'Silver', 'Sebastian', 'Toomas', 'Tarmo', 'Tõnu', 'Tiit', 'Tanel', 'Taavi', 'Toivo', 'Tõnis', 'Urmas', 'Ülo', 'Vladimir', 'Viktor', 'Valeri', 'Vello', 'Vadim', 'Vitali', 'Vladislav', 'Vjatšeslav', 'Victor', ]; /** * @see https://news.err.ee/114745/most-popular-baby-names-of-2014 * @see https://www.stat.ee/public/apps/nimed/TOP */ protected static $firstNameFemale = [ 'Aino', 'Aleksandra', 'Alisa', 'Anastasia', 'Anna', 'Anne', 'Anneli', 'Anu', 'Arina', 'Annika', 'Anastassia', 'Alla', 'Aili', 'Alina', 'Aime', 'Antonina', 'Darja', 'Diana', 'Elena', 'Eliise', 'Elisabeth', 'Emma', 'Ene', 'Eve', 'Eha', 'Evi', 'Galina', 'Hanna', 'Helen', 'Heli', 'Helle', 'Helgi', 'Irina', 'Inna', 'Ingrid', 'Jekaterina', 'Jelena', 'Julia', 'Jana', 'Kadri', 'Katrin', 'Kristi', 'Kristiina', 'Kristina', 'Karin', 'Kersti', 'Kristel', 'Kaja', 'Külli', 'Kätlin', 'Krista', 'Laura', 'Lenna', 'Liisa', 'Linda', 'Lisandra', 'Ljubov', 'Ljudmila', 'Liina', 'Ljudmilla', 'Larissa', 'Liis', 'Lea', 'Laine', 'Liudmila', 'Maie', 'Malle', 'Mare', 'Maria', 'Marina', 'Marleen', 'Marta', 'Merike', 'Mia', 'Milana', 'Mirtel', 'Marika', 'Merle', 'Margit', 'Milvi', 'Maire', 'Margarita', 'Mari', 'Maarja', 'Natalia', 'Niina', 'Nora', 'Natalja', 'Nadežda', 'Nina', 'Olga', 'Oksana', 'Piret', 'Polina', 'Pille', 'Reet', 'Riina', 'Sandra', 'Sirje', 'Sofia', 'Svetlana', 'Silvi', 'Tamara', 'Tatiana', 'Tiina', 'Tiiu', 'Triin', 'Tatjana', 'Tiia', 'Ülle', 'Urve', 'Valentina', 'Viktoria', 'Veera', 'Veronika', 'Vaike', 'Zinaida', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Estonian-language_surnames * @see https://www.stat.ee/public/apps/nimed/pere/TOP */ protected static $lastName = [ 'Aleksejev', 'Andrejev', 'Allik', 'Aas', 'Aleksandrov', 'Aare', 'Aarma', 'Aas', 'Aasmäe', 'Aav', 'Aavik', 'Allik', 'Alver', 'Andrejeva', 'Aleksejeva', 'Aleksandrova', 'Allik', 'Aas', 'Bogdanova', 'Bogdanov', 'Eenpalu', 'Eskola', 'Fjodorov', 'Fjodorov', 'Fjodorova', 'Fjodorova', 'Grigorjev', 'Grigorjeva', 'Hunt', 'Hein', 'Hein', 'Härma', 'Ivanov', 'Ilves', 'Ilves', 'Ivanov', 'Ivanova', 'Ivanova', 'Ilves', 'Jõgi', 'Jakobson', 'Jakovlev', 'Jürgenson', 'Jegorov', 'Järv', 'Johanson', 'Järve', 'Jakobson', 'Jänes', 'Järve', 'Järvis', 'Jõgi', 'Jõgi', 'Johanson', 'Jürgenson', 'Järv', 'Jakovleva', 'Jegorova', 'Järve', 'Jakobson', 'Kuzmina', 'Kalda', 'Kozlova', 'Kruus', 'Kask', 'Kukk', 'Kuznetsov', 'Koppel', 'Kaasik', 'Kuusk', 'Karu', 'Kütt', 'Kallas', 'Kivi', 'Kangur', 'Kuusik', 'Kõiv', 'Kozlov', 'Kull', 'Kuzmin', 'Kalda', 'Kaaleste', 'Kaasik', 'Käbin', 'Kalda', 'Kaljulaid', 'Kaljurand', 'Kallas', 'Kallaste', 'Kangro', 'Kangur', 'Kapp', 'Kärner', 'Karu', 'Kask', 'Käsper', 'Kass', 'Keres', 'Keskküla', 'Kesküla', 'Kikkas', 'Kingsepp', 'Kirs', 'Kirsipuu', 'Kivi', 'Klavan', 'Kõiv', 'Kokk', 'Kontaveit', 'Koppel', 'Korjus', 'Kotkas', 'Kreek', 'Kross', 'Kruus', 'Kukk', 'Kull', 'Kütt', 'Kuusik', 'Kuusk', 'Kuznetsov', 'Kuznetsova', 'Kask', 'Kukk', 'Kuznetsova', 'Koppel', 'Kaasik', 'Kuusk', 'Karu', 'Kütt', 'Kallas', 'Kivi', 'Kuusik', 'Kangur', 'Kõiv', 'Kull', 'Luik', 'Lepik', 'Lepp', 'Lõhmus', 'Liiv', 'Laur', 'Leppik', 'Lebedev', 'Laas', 'Laar', 'Laht', 'Lass', 'Laur', 'Laurits', 'Lemsalu', 'Lepik', 'Lepmets', 'Lepp', 'Leppik', 'Levandi', 'Liiv', 'Lill', 'Lindmaa', 'Linna', 'Lipp', 'Lippmaa', 'Lõhmus', 'Loo', 'Lõoke', 'Luik', 'Luts', 'Luik', 'Lepik', 'Lepp', 'Lõhmus', 'Laur', 'Liiv', 'Leppik', 'Lebedeva', 'Laas', 'Männik', 'Mänd', 'Mitt', 'Makarova', 'Mägi', 'Mets', 'Mihhailov', 'Mölder', 'Morozov', 'Mitt', 'Männik', 'Mõttus', 'Mänd', 'Makarov', 'Mägi', 'Mälk', 'Mänd', 'Männik', 'Margiste', 'Mark', 'Masing', 'Mets', 'Mihhailov', 'Mihhailova', 'Mölder', 'Must', 'Mägi', 'Mets', 'Mihhailova', 'Mölder', 'Morozova', 'Nikolajev', 'Nõmm', 'Nikitin', 'Novikov', 'Nõmmik', 'Nurme', 'Nurmsalu', 'Nõmm', 'Nikitina', 'Nikolajeva', 'Orlova', 'Orav', 'Oja', 'Ots', 'Orav', 'Orlov', 'Oja', 'Olesk', 'Öpik', 'Orav', 'Ots', 'Oja', 'Ots', 'Petrov', 'Pärn', 'Põder', 'Pavlov', 'Popov', 'Peterson', 'Puusepp', 'Paju', 'Põld', 'Pukk', 'Paas', 'Palm', 'Pääsuke', 'Padar', 'Pärn', 'Pavlov', 'Pavlova', 'Peebo', 'Peetre', 'Peterson', 'Petrov', 'Petrova', 'Pihlak', 'Piho', 'Piip', 'Põder', 'Põld', 'Popov', 'Popova', 'Poska', 'Puhvel', 'Pütsep', 'Puusepp', 'Petrova', 'Pärn', 'Pavlova', 'Põder', 'Peterson', 'Popova', 'Puusepp', 'Paas', 'Paju', 'Pukk', 'Parts', 'Palm', 'Põld', 'Romanova', 'Rand', 'Roos', 'Rebane', 'Raudsepp', 'Raud', 'Rand', 'Roos', 'Rätsep', 'Raag', 'Raud', 'Raudsepp', 'Rebane', 'Reek', 'Reinsalu', 'Rooba', 'Roolaid', 'Rootare', 'Rummo', 'Rüütel', 'Rüütli', 'Rebane', 'Raudsepp', 'Raud', 'Saar', 'Sepp', 'Smirnov', 'Stepanov', 'Semjonov', 'Sokolov', 'Sild', 'Sarapuu', 'Saks', 'Saar', 'Salumäe', 'Semjonov', 'Sepp', 'Sibul', 'Siimar', 'Simm', 'Sirel', 'Sisask', 'Smirnov', 'Smirnova', 'Sokk', 'Sokolov', 'Soosaar', 'Stepanov', 'Stepanova', 'Susi', 'Saar', 'Sepp', 'Smirnova', 'Stepanova', 'Sokolova', 'Saks', 'Sarapuu', 'Sild', 'Semjonova', 'Tamme', 'Tomson', 'Tamm', 'Teder', 'Toom', 'Tomson', 'Tamme', 'Talts', 'Tamm', 'Tamme', 'Tarvas', 'Teder', 'Toom', 'Toome', 'Toots', 'Tamm', 'Teder', 'Toom', 'Uibo', 'Uibo', 'Vassiljev', 'Vaher', 'Volkov', 'Valk', 'Vaher', 'Vahtra', 'Vaino', 'Vainola', 'Välbe', 'Valdma', 'Väljas', 'Valk', 'Vassiljev', 'Vassiljeva', 'Vesik', 'Veski', 'Viiding', 'Vitsut', 'Võigemast', 'Volkov', 'Volkova', 'Võsu', 'Vassiljeva', 'Vaher', 'Volkova', ]; } PK @�)[� ��6 6 + faker/src/Faker/Provider/hy_AM/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\hy_AM; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com', 'yandex.ru', 'mail.ru', 'mail.am']; protected static $tld = ['com', 'com', 'am', 'am', 'am', 'net', 'org', 'ru', 'am', 'am', 'am']; } PK @�)[z��L L . faker/src/Faker/Provider/hy_AM/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\hy_AM; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $codes = [91, 96, 99, 43, 77, 93, 94, 98, 97, 77, 55, 95, 41, 49]; protected static $numberFormats = [ '######', '##-##-##', '###-###', ]; protected static $formats = [ '0{{code}} {{numberFormat}}', '(0{{code}}) {{numberFormat}}', '+374{{code}} {{numberFormat}}', '+374 {{code}} {{numberFormat}}', ]; public function phoneNumber() { return static::numerify($this->generator->parse(static::randomElement(static::$formats))); } public function code() { return static::randomElement(static::$codes); } public function numberFormat() { return static::randomElement(static::$numberFormats); } } PK @�)[���(H H * faker/src/Faker/Provider/hy_AM/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\hy_AM; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cityPrefix = ['քաղաք', 'գյուղ']; protected static $regionSuffix = ['մարզ']; protected static $streetPrefix = ['փողոց']; protected static $buildingNumber = ['%#']; protected static $postcode = ['00##']; protected static $country = [ 'Մոնակո', 'Սինգապուր', 'Վատիկան', 'Մալդիվներ', 'Մալթա', 'Բահրեյն', 'Բանգլադեշ', 'Բարբադոս', 'Չինաստանի Հանրապետություն', 'Սան Մարինո', 'Հարավային Կորեա', 'Նիդերլանդներ', 'Լիբանան', 'Մարշալյան կղզիներ', 'Հնդկաստան', 'Կոմորներ', 'Իսրայել', 'Բուրունդի', 'Հաիթի', 'Բելգիա', 'Ճապոնիա', 'Ֆիլիպիններ', 'Շրի Լանկա', 'Գրենադա', 'Սալվադոր', 'Վիետնամ', 'Ճամայկա', 'Անգլիա', 'Տրինիդադ և Տոբագո', 'Գերմանիա', 'Պակիստան', 'Նեպալ', 'Դոմինիկանա', 'Անտիգուա և Բարբուդա', 'Իտալիա', 'Լյուքսեմբուրգ', 'Շվեյցարիա', 'Անդորրա', 'Նիգերիա', 'Գամբիա', 'Քուվեյթ', 'Միկրոնեզիա', 'Ուգանդա', 'Չինաստան', 'Թաիլանդ', 'Մալավի', 'Չեխիա', 'Մոլդովա', 'Դանիա', 'Ինդոնեզիա', 'Գվատեմալա', 'Լեհաստան', 'Սիրիա', 'Կիպրոս', 'Ֆրանսիա', 'Պորտուգալիա', 'Տոգո', 'Սլովակիա', 'Հունգարիա', 'Ալբանիա', 'Կուբա', 'Գանա', 'Հայաստան', 'Թուրքիա', 'Սլովենիա', 'Ավստրիա', 'Ադրբեջան', 'Սերբիա', 'Ռումինիա', 'Իսպանիա', 'Բոսնիա և Հերցեգովինա', 'Կոստա Ռիկա', 'Մալայզիա', 'Մակեդոնիա', 'Հունաստան', 'Եգիպտոս', 'Կամբոջա', 'Բենին', 'Եթովպիա', 'Խորվաթիա', 'Բիրմա', 'Սվազիլենդ', 'Արևելյան Թիմոր', 'Ուկրաինա', 'Սիերա Լեոնե', 'Մարոկո', 'Հոնդուրաս', 'Հորդանան', 'Քենիա', 'Բրունեյ', 'Իրաք', 'Վրաստան', 'Թունիս', 'Բուլղարիա', 'Սենեգալ', 'Ուզբեկստան', 'Բուրկինա Ֆասո', 'Մեքսիկա', 'Լիտվա', 'Տաջիկստան', 'Էկվադոր', 'Ֆիջի', 'Էրիթրեա', 'Իրան', 'Բելառուս', 'Նիկարագուա', 'Աֆղանստան', 'Պալաու', 'Եմեն', 'Տանզանիա', 'Պանամա', 'Գվինեա', 'Կամերուն', 'Հարավային Աֆրիկա', 'Կոլումբիա', 'Մադագասկար', 'Լատվիա', 'Լիբերիա', 'Կոնգո', 'Զիմբաբվե', 'Վենեսուելա', 'Էստոնիա', 'Մոզամբիկ', 'Լաոս', 'Բրազիլիա', 'Պերու', 'Բահամներ', 'Չիլի', 'Շվեդիա', 'Ուրուգվայ', 'Վանուատու', 'Բութան', 'Զամբիա', 'Սուդան', 'Սոմալի', 'Նոր Զելանդիա', 'Պարագվայ', 'Ֆինլանդիա', 'Արգենտինա', 'Ալժիր', 'Նորվեգիա', 'Բելիզ', 'Հարավային Սուդան', 'Մալի', 'Անգոլա', 'Թուրքմենստան', 'Օման', 'Բոլիվիա', 'Ռուսաստան', 'Գաբոն', 'Ղազախստան', 'Լիբիա', 'Գայանա', 'Կանադա', 'Բոտսվանա', 'Մավրիտանիա', 'Իսլանդիա', 'Սուրինամ', 'Ավստրալիա', 'Նամիբիա', 'Մոնղոլիա', ]; protected static $region = [ 'Արագածոտնի', 'Արարատի', 'Արմավիրի', 'Գեղարքունիքի', 'Լոռու', 'Կոտայքի', 'Շիրակի', 'Սյունիքի', 'Վայոց Ձորի', 'Տավուշի', ]; protected static $city = [ 'Աբովյան', 'Ագարակ', 'Ալավերդի', 'Ախթալա', 'Այրում', 'Աշտարակ', 'Ապարան', 'Արարատ', 'Արթիկ', 'Արմավիր', 'Արտաշատ', 'Բերդ', 'Բյուրեղավան', 'Գավառ', 'Գյումրի', 'Գորիս', 'Դաստակերտ', 'Դիլիջան', 'Եղեգնաձոր', 'Եղվարդ', 'Երևան', 'Էջմիածին', 'Թալին', 'Թումանյան', 'Իջևան', 'Ծաղկաձոր', 'Կապան', 'Հրազդան', 'Ճամբարակ', 'Մասիս', 'Մարալիկ', 'Մարտունի', 'Մեծամոր', 'Մեղրի', 'Նոր', 'Նոյեմբերյան', 'Շամլուղ', 'Չարենցավան', 'Ջերմուկ', 'Սիսիան', 'Սպիտակ', 'Ստեփանավան', 'Սևան', 'Վայք', 'Վանաձոր', 'Վարդենիս', 'Վեդի', 'Տաշիր', 'Քաջարան', ]; protected static $street = [ 'Պուշկին', 'Տերյան', 'Աբովյան', 'Ագաթանգեղոս', 'Անդրանիկ', 'Օտյան', 'Լուկաշին', 'Տիչինա', 'Շինարարներ', 'Լենինգրադյան', 'Կիևյան', ]; protected static $addressFormats = [ '{{region}} {{regionSuffix}}, {{cityPrefix}} {{city}}, {{street}} {{buildingNumber}} {{streetPrefix}}, {{postcode}}', ]; public static function buildingNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$buildingNumber)); } public function address() { $format = static::randomElement(static::$addressFormats); return $this->generator->parse($format); } public static function country() { return static::randomElement(static::$country); } public static function postcode() { return static::toUpper(static::bothify(static::randomElement(static::$postcode))); } public static function regionSuffix() { return static::randomElement(static::$regionSuffix); } public static function region() { return static::randomElement(static::$region); } public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } public function city() { return static::randomElement(static::$city); } public function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } public static function street() { return static::randomElement(static::$street); } } PK @�)[V#��� � * faker/src/Faker/Provider/hy_AM/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\hy_AM; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} եղբայրներ', ]; protected static $catchPhraseWords = [ ]; protected static $bsWords = [ ]; protected static $companySuffix = ['ՍՊԸ', 'և որդիներ', 'ՓԲԸ', 'ԲԲԸ']; /** * @example 'Robust full-range hub' */ public function catchPhrase() { $result = []; foreach (static::$catchPhraseWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } /** * @example 'integrate extensible convergence' */ public function bs() { $result = []; foreach (static::$bsWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } } PK @�)[��z z ( faker/src/Faker/Provider/hy_AM/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\hy_AM; class Color extends \Faker\Provider\Color { protected static $safeColorNames = [ 'սև', 'դեղին', 'սպիտակ', 'մոխրագույն', 'կարմիր', 'կապույտ', 'երկնագույն', 'կանաչ', 'կապտականաչ', 'մանուշակագույն', 'շագանակագույն', ]; } PK @�)[��u��< �< ) faker/src/Faker/Provider/hy_AM/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\hy_AM; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; /** * @see http://www.armeniapedia.org/wiki/Armenian_Male_Names */ protected static $firstNameMale = [ 'Աբգար', 'Աբէլ', 'Ազատ', 'Ազնաւուր', 'Ազնուական', 'Ալիշան', 'Ակնունի', 'Աղան', 'Աղասի', 'Ամարաս', 'Այգեկ', 'Անակ', 'Անդրանիկ', 'Անուշաւան', 'Աշոտ', 'Ապիրատ', 'Արանձեր', 'Առատ', 'Արաքել', 'Առէն', 'Առուծ', 'Աժնակ', 'Ասողիկ', 'Ասպետ', 'Աստուածատուր', 'Ասատուր', 'Ատուր', 'Ատրուշան', 'Արա', 'Արագած', 'Արայիկ', 'Արամ', 'Արամազդ', 'Արամայիս', 'Արարատ', 'Արբուն', 'Արէգ', 'Արեւ', 'Արուշատ', 'Արէտ', 'Արթուն', 'Արի', 'Արիստակես', 'Արծիւ', 'Արծրունի', 'Արծան', 'Արման', 'Արմենակ', 'Արմեն', 'Արշակ', 'Արշաւիր', 'Արշէն', 'Արսէն', 'Արտակ', 'Արտաշէս', 'Արտաւազդ', 'Արտաւան', 'Արտեմ', 'Արտոյտ', 'Արտոս', 'Արփիար', 'Արքայ', 'Աւագ', 'Աւարայր', 'Աւետ', 'Աւետիք', 'Աւետիս', 'Աւո', 'Բաբաջան', 'Բաբգէն', 'Բագարատ', 'Բագին', 'Բագրատ', 'Բազէ', 'Բազուկ', 'Բալիկ', 'Բակուր', 'Բանիկ', 'Բաշխի', 'Բարիք', 'Բարթուղիմէոս', 'Բարունակ', 'Բարսեղ', 'Բեգլար', 'Բենիկ', 'Բեդրակ', 'Բիւզանդ', 'Բիւրատ', 'Բիւրակ', 'Գագիկ', 'Գալէ', 'Գալուստ', 'Գալիկ', 'Գալօ', 'Գամար', 'Գանձ', 'Գառնիկ', 'Գասպար', 'Գարեգին', 'Գեղամ', 'Գեղարդ', 'Գեղօն', 'Գերսամ', 'Գէորգ', 'Գինդ', 'Գիսակ', 'Գիւտ', 'Գլակ', 'Գնէլ', 'Գոռ', 'Գորիս', 'Գուսան', 'Գուրգէն', 'Գրգուռ', 'Գրիգոր', 'Գրիգորիս', 'Դանիէլ', 'Դաւթակ', 'Դաւիթ', 'Դերենիկ', 'Դիւցազն', 'Դրաստամատ', 'Դրո', 'Դուին', 'Եդուարդ', 'Եզնիկ', 'Եզր', 'Եղիա', 'Եղիշէ', 'Եղիվարդ', 'Ենովք', 'Եսայի', 'Երեմիա', 'Երկաթ', 'Երուանդ', 'Երջանիկ', 'Եփրատ', 'Եփրեմ', 'Զատիկ', 'Զարեհ', 'Զարեւանդ', 'Զարմայր', 'Զարմիկ', 'Զաւեն', 'Զաքարիա', 'Զաքարէ', 'Զգօն', 'Զենոր', 'Զինուոր', 'Զոհրապ', 'Զօրավար', 'Զօրայր', 'Էմմանուէլ', 'Ընձակ', 'Թագաւոր', 'Թադէոս', 'Թադէ', 'Թաթիկ', 'Թաթուլ', 'Թոռնիկ', 'Թորգոմ', 'Թովմաս', 'Թորոս', 'Թուխայր', 'Թուխիկ', 'Ժիրայր', 'Իմաստուն', 'Իշխան', 'Իսահակ', 'Լամբրոն', 'Լեւոն', 'Լեռնիկ', 'Լիպարիտ', 'Լոյս', 'Լոռիս', 'Խադ', 'Խաժակ', 'Խաչատուր', 'Խաչերես', 'Խաչիկ', 'Խոյանք', 'Խոսրով', 'Խորէն', 'Ծամհուր', 'Ծատուր', 'Ծերուն', 'Կամսարական', 'Կամո', 'Կայծակ', 'Կայծան', 'Կանդ', 'Կարապետ', 'Կարօ', 'Կարէն', 'Կարիկ', 'Կարին', 'Կարպիս', 'Կիլիկիա', 'Կիրակոս', 'Կիւրեղ', 'Կոմիտաս', 'Կոստան', 'Կոստանդին', 'Կորիւն', 'Կտրիճ', 'Հազարապետ', 'Համազասպ', 'Համբարձում', 'Համբիկ', 'Համլիկ', 'Հայաստան', 'Հայդուկ', 'Հայկ', 'Հայկազն', 'Հայկազուն', 'Հայկակ', 'Հայկասէր', 'Հայկաշէն', 'Հայկարամ', 'Հայոց', 'Հայրապէտ', 'Հայրենիք', 'Հայրիկ', 'Հեթում', 'Հերոս', 'Հմայեակ', 'Հովիկ', 'Հրազդան', 'Հրահատ', 'Հրայր', 'Հրանդ', 'Հրաշեայ', 'Ձագիկ', 'Ղազարոս', 'Ղարիպ', 'Ղեւոնդ', 'Ղուկաս', 'Ճանիկ', 'Մաթիկ', 'Մալխաս', 'Մակար', 'Մաղաքիա', 'Մամբրէ', 'Մամիկոն', 'Մայիս', 'Մանասէ', 'Մանուէլ', 'Մանուկ', 'Մաշտոց', 'Մասիս', 'Մատթէոս', 'Մարգար', 'Մարզպէտ', 'Մարկոս', 'Մարտիկ', 'Մարտիրոս', 'Մելիք', 'Մելքոն', 'Մեղրիկ', 'Մեխակ', 'Մեծարենց', 'Մեսրոպ', 'Մերուժան', 'Մժէժ', 'Միհրան', 'Միհրդատ', 'Մինաս', 'Միսակ', 'Միւռոն', 'Միքայէլ', 'Մլէհ', 'Մխիթար', 'Մկրտիչ', 'Մհեր', 'Մնացական', 'Մնձուր', 'Մոմիկ', 'Մովսէս', 'Մոսիկ', 'Մուշեղ', 'Մուրատ', 'Յաբէթ', 'Յակոբ', 'Յարութ', 'Յարութիւն', 'Յարօ', 'Յոյս', 'Յովակ', 'Յովակիմ', 'Յովհաննէս', 'Յովհան', 'Յովիկ', 'Յովնաթան', 'Յովնան', 'Յովսէփ', 'Յուիկ', 'Նազարէթ', 'Նահապետ', 'Նար', 'Նարդունի', 'Նարեկ', 'Նաւասարդ', 'Ներսեհ', 'Ներսէս', 'Նժդեհ', 'ՆԻկոլ', 'ՆԻկողոս', 'Նշան', 'Նորազն', 'Նորայր', 'Նորիկ', 'Նորհատ', 'Նորվան', 'Նուպար', 'Նպատ', 'Շարան', 'Շահան', 'Շահէ', 'Շահէն', 'Շահիկ', 'Շահնուր', 'Շանթ', 'Շապուհ', 'Շատարեւ', 'Շարա', 'Շաւասպ', 'Շաւարշ', 'Շէն', 'Շիրազ', 'Շիրակ', 'Շմաւոն', 'Շնորհալի', 'Շնորհք', 'Ոսկան', 'Ոսկեբարան', 'Ոստան', 'Որդի', 'Որոտան', 'Չարենց', 'Պալիկ', 'Պաղտասար', 'Պաղտիկ', 'Պաղտօ', 'Պապիկ', 'Պատուական', 'Պատրիկ', 'Պարգեւ', 'Պարէտ', 'Պարթեւ', 'Պարոյր', 'Պետրոս', 'Պեպո', 'Պերճ', 'Պռոշ', 'Պսակ', 'Պօղոս', 'Ռազմիկ', 'Ռաֆայէլ', 'Ռոստոմ', 'Ռուբէն', 'Սահակ', 'Սամուէլ', 'Սամսոն', 'Սանասար', 'Սանատրուկ', 'Սասուն', 'Սարգիս', 'Սագօ', 'Սարգօ', 'Սահրատ', 'Սարօ', 'Սեդրակ', 'Սեպուհ', 'Սերոբ', 'Սերովբէ', 'Սերօ', 'Սեւակ', 'Սեւան', 'Սէթ', 'Սիմէոն', 'Սիմոն', 'Սիոն', 'Սիսակ', 'Սիրական', 'Սիրաք', 'Սիփան', 'Սլաք', 'Սմբատ', 'Սողոմոն', 'Սուրէն', 'Սուրիկ', 'Սուքիաս', 'Ստեփան', 'Սօս', 'Վազգէն', 'Վազրիկ', 'Վախթանկ', 'Վախտանգ', 'Վահագն', 'Վահան', 'Վահէ', 'Վահիկ', 'Վահրամ', 'Վահրիճ', 'Վանանդ', 'Վանիկ', 'Վան', 'Վաղարշակ', 'Վաղինակ', 'Վանական', 'Վաչական', 'Վաչագան', 'Վաչէ', 'Վասակ', 'Վարագ', 'Վարազդատ', 'Վարանդ', 'Վարդ', 'Վարդան', 'Վարդավառ', 'Վարդգես', 'Վարդերես', 'Վարուժան', 'Վիգէն', 'Վերածին', 'Վէմ', 'Վռամշապուհ', 'Վրէժ', 'Վրթանէս', 'Վրոյր', 'Տաթեւ', 'Տաճատ', 'Տատուր', 'Տարօն', 'Տաւրոս', 'Տէրուն', 'Տիգրան', 'Տիրազան', 'Տիրայր', 'Տիրան', 'Տիրատուր', 'Տիրիթ', 'Տորք', 'Տրդատ', 'Տօնապետ', 'ՐաՖՖի', 'Ցաւակ', 'Ցոլակ', 'Փայլակ', 'Փանիկ', 'Փանոս', 'Փառէն', 'Փառնակ', 'Փարամազ', 'Փիլիպպոս', 'Քաջիկ', 'Քաջազուն', 'Քաջազօր', 'Քաջայր', 'Քերովբէ', 'Քրիստափոր', 'Օգսէն', 'Օհան', 'Օնէ', 'Օննիկ', 'Օշին', 'Օշական', 'Օտա', ]; /** * @see http://www.armeniapedia.org/wiki/Armenian_Female_Names */ protected static $firstNameFemale = [ 'Ազատուհի', 'Ազգանոյշ', 'Ազնիւ', 'Ալիծ', 'Ալին', 'Ալիս', 'Ալիք', 'Ալվարդ', 'Աղաւնի', 'Աղբիւր', 'Աղուոր', 'Ամանոր', 'Այծեամ', 'Այծեմնիկ', 'Ալծիկ', 'Այտա', 'Անահիտ', 'Անայիս', 'Անգինէ', 'Անթառամ', 'Անի', 'Աննա', 'Աննիկ', 'Անծրեւիկ', 'Աննման', 'Անոյշ', 'Աշխէն', 'Աստղիկ', 'Ատրինէ', 'Արազ', 'Արաքս', 'Արաքսի', 'Արեգնազ', 'Արեգնազան', 'Արեւիկ', 'Արեւահատ', 'Արծնի', 'Արծուիկ', 'Արմենուհի', 'Արմենուշ', 'Արմիկ', 'Արմինէ', 'Արշալոյս', 'Արշակուհի', 'Արուսեակ', 'Արսինէ', 'Արտա', 'Արտեմիս', 'Արփա', 'Արփենիկ', 'Արփի', 'Արփիկ', 'Արփինէ', 'Արման', 'Բագինէ', 'Բալենի', 'Բալասան', 'Բարի', 'Բարուհի', 'Բաւական', 'Բերկրուհի', 'Բերսարէ', 'Բիւրական', 'Բիւրեղ', 'Բուրաստան', 'Բրաբիոն', 'Գայիանէ', 'Գարիկ', 'Գարուն', 'Գեղանի', 'Գեղածին', 'Գեղանոյշ', 'Գեղուշ', 'Գեղեցիկ', 'Գեղուհի', 'Գինեվարդ', 'Գոհար', 'Դալար', 'Դարուհի', 'Դափնի', 'Դեղձանիկ', 'Դիլիջան', 'Դշխոյ', 'Դշխուհի', 'Դշխուն', 'Դստրիկ', 'Եար', 'Եթեր', 'Եղիսաբէթ', 'Եղնիկ', 'Եսթեր', 'Երազ', 'Երանիկ', 'Երանուհի', 'Երասխ', 'Երատոյ', 'Երջանիկ', 'Երջանկուհի', 'Եւա', 'Եւգինէ', 'Եւփիմէ', 'Եփրուհի', 'Զանազան', 'Զապէլ', 'Զարդար', 'Զարիկ', 'Զարմանդուխտ', 'Զարմինէ', 'Զարմուհի', 'Զարուհի', 'Զարվարդ', 'Զեփիւր', 'Զմրուխտ', 'Զուարթ', 'Զուլալ', 'Զօրա', 'Էլիզա', 'Էմմա', 'Էօժէնի', 'Ըղցանոյշ', 'Ընծայ', 'Ընձանոյշ', 'Ընտրելի', 'Թագուհի', 'Թալին', 'Թամար', 'Թամար', 'Թանկագին', 'Թիթեռ', 'Թուխծամ', 'Ժպտուհի', 'Ինաստուհի', 'Ինա', 'Իշխանուհի', 'Իսկուհի', 'Իսկուկ', 'Իւղաբեր', 'Լալակ', 'Լասիա', 'Լալիկ', 'Լենա', 'Լեւոնթին', 'Լիլի', 'Լիւսիա', 'Լոյս', 'Լորգի', 'Լորիկ', 'Լուսաբեր', 'Լուսածին', 'Լուսերես', 'Լուսիկ', 'Լուսին', 'Լուսինէ', 'Լուսնակ', 'Լուսնթագ', 'Լուսվարդ', 'Խաթուն', 'Խաչուհի', 'Խնկենի', 'Խոնարհ', 'Խոսրովանոյշ', 'Խոսրովիդուխտ', 'Խորոտիկ', 'Խումար', 'Ծաղկանոյշ', 'Ծաղիկ', 'Ծաղկոտն', 'Ծիա', 'Ծիածան', 'Ծիլեր', 'Ծովակ', 'Ծովինար', 'Ծովաչ', 'Ծովիկ', 'Կակաչ', 'Կասիա', 'Կատար', 'Կատարինէ', 'Կարինէ', 'Կաքաւիկ', 'Կարսինէ', 'Կուսինէ', 'Հազարվարդ', 'Համասփիւռ', 'Համաստուհի', 'Հայարփի', 'Հայկանոյշ', 'Հայկուհի', 'Հեղինէ', 'Հերազանդ', 'Հերա', 'Հերանոյշ', 'Հերմինէ', 'Հնազանդ', 'Հուրի', 'Հուրիկ', 'Հռիփսիմէ', 'Հռութ', 'Հրանդուհի', 'Հրանոյշ', 'Հրավարդ', 'Հրեղէն', 'Հրենիկ', 'Ձագուկ', 'Ձնծաղիկ', 'Ձուիկ', 'Մակի', 'Մամէ', 'Մամիկ', 'Մայտա', 'Մայրանոյշ', 'Մայրենի', 'Մայրի', 'Մանէ', 'Մանիշակ', 'Մաննիկ', 'Մանուշակ', 'Մատլէն', 'Մարալ', 'Մարգարիտ', 'Մարկո', 'Մարթա', 'Մարի', 'Մարիամ', 'Մարօ', 'Մարիանէ', 'Մարինէ', 'Մարմար', 'Մաքրինէ', 'Մաքրուհի', 'Մելինէ', 'Մեղեդի', 'Մեղուշ', 'Մեղրանոյշ', 'Մենտուհի', 'Մենիկ', 'Մինա', 'Յակինթ', 'Յաղթուհի', 'Յասմիկ', 'Յաւերժ', 'Յուլիանէ', 'Յուսինէ', 'Նազանի', 'Նազելի', 'Նազենիկ', 'Նազիկ', 'Նազուկ', 'Նայիրա', 'Նայիրի', 'Նախշուն', 'Նանար', 'Նանէ', 'Նանիկ', 'Նանօր', 'Նարդուհի', 'Նարէ', 'Նարինէ', 'Նեկտար', 'Նինա', 'Նոյեմի', 'Նորա', 'Նուարդ', 'Նուէր', 'Նունէ', 'Նունուֆար', 'Նուշիկ', 'Նուրիձա', 'Շաղիկ', 'Շահանդուխտ', 'Շահանիկ', 'Շահանի', 'Շամամ', 'Շամիրամ', 'Շարմաղ', 'Շաքէ', 'Շնորհիկ', 'Շողակաթ', 'Շողեր', 'Շողիկ', 'Շուշան', 'Շուշիկ', 'Շուշօ', 'Ոգուհի', 'Ոսկեթել', 'Ոսկեծամ', 'Ոսկեհատ', 'Ոսկեհեր', 'Ոսկի', 'Ովսաննա', 'Պայծառ', 'Պերճանոյշ', 'Պերճուհի', 'Ռազմուհի', 'Ռեբեկա', 'Ռիթա', 'Ռուզան', 'Ռուպինա', 'Սաթենիկ', 'Սաթո', 'Սալբի', 'Սահականոյշ', 'Սանահին', 'Սանան', 'Սանդուխտ', 'Սառա', 'Սեդա', 'Սեւան', 'Սեւանա', 'Սէր', 'Սիրան', 'Սիրանոյշ', 'Սիրոյշ', 'Սիրարփի', 'Սիրուհի', 'Սիրուն', 'Սիրվարդ', 'Սրբատանոյշ', 'Սոխակ', 'Սողոմէ', 'Սոնա', 'Սոնիա', 'Սոնիկ', 'Սոֆիա', 'Սոֆիկ', 'Սրբուհի', 'Սօսէ', 'Սօսիկ', 'Սօսիւն', 'Վազգանոյշ', 'Վալանդին', 'Վանէ', 'Վանուհի', 'Վասկանոյշ', 'Վարդանոյշ', 'Վարդուհի', 'Վարդենի', 'Վարդերես', 'Վարդիթեր', 'Վարդինէ', 'Վարսենիկ', 'Վեհանոյշ', 'Վեհանձնուհի', 'Վեհուհի', 'Վերգինէ', 'Վերժին', 'Վերջալոյս', 'Վրէժուհի', 'Տաթեւիկ', 'Տալիթա', 'Տենչալի', 'Տեսիլ', 'Տիգրանուհի', 'Տիրուկ', 'Տիրուհի', 'Ցօլինէ', 'Ցողիկ', 'Փաթիլ', 'Փայլուն', 'Փառանձեմ', 'Փասիան', 'Փերուզ', 'Փիւնիկ', 'Քաղրուհի', 'Քնար', 'Քնքուշ', 'Քրիստինէ', ]; protected static $lastName = [ 'Կարապետյան', 'Ասատրյան', 'Հովսեփյան', 'Մուրադյան', 'Հովհաննիսյան', 'Աբգարյան', 'Գրիգորյան', 'Կարապետյան', 'Հայրապետյան', 'Ավագյան', 'Պետրոսյան', 'Պողոսյան', 'Աբդալյան', 'Բադալյան', 'Մելիքյան', 'Մկրտչյան', 'Դարբինյան', 'Կիրակոսյան', 'Հակոբյան', 'Խաչատրյան', 'Վարդանյան', 'Համբարձումյան', 'Սարգսյան', ]; protected static $titleMale = ['Պարոն']; protected static $titleFemale = ['տիկին', 'օրիորդ']; private static $suffix = ['']; /** * @example 'PhD' */ public static function suffix() { return static::randomElement(static::$suffix); } } PK @�)[�ʇ�) �) $ faker/src/Faker/Provider/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; use Faker\Calculator\Iban; use Faker\Calculator\Luhn; class Payment extends Base { public static $expirationDateFormat = 'm/y'; protected static $cardVendors = [ 'Visa', 'Visa', 'Visa', 'Visa', 'Visa', 'MasterCard', 'MasterCard', 'MasterCard', 'MasterCard', 'MasterCard', 'American Express', 'Discover Card', 'Visa Retired', 'JCB', ]; /** * @var array List of card brand masks for generating valid credit card numbers * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Payment_card_number Reference for existing prefixes * @see https://www.mastercard.us/en-us/issuers/get-support/2-series-bin-expansion.html MasterCard 2017 2-Series BIN Expansion */ protected static $cardParams = [ 'Visa' => [ '4539###########', '4556###########', '4916###########', '4532###########', '4929###########', '40240071#######', '4485###########', '4716###########', '4##############', ], 'Visa Retired' => [ '4539########', '4556########', '4916########', '4532########', '4929########', '40240071####', '4485########', '4716########', '4###########', ], 'MasterCard' => [ '2221###########', '23#############', '24#############', '25#############', '26#############', '2720###########', '51#############', '52#############', '53#############', '54#############', '55#############', ], 'American Express' => [ '34############', '37############', ], 'Discover Card' => [ '6011###########', ], 'JCB' => [ '3528###########', '3589###########', ], ]; /** * @var array list of IBAN formats, source: @see https://www.swift.com/standards/data-standards/iban */ protected static $ibanFormats = [ 'AD' => [['n', 4], ['n', 4], ['c', 12]], 'AE' => [['n', 3], ['n', 16]], 'AL' => [['n', 8], ['c', 16]], 'AT' => [['n', 5], ['n', 11]], 'AZ' => [['a', 4], ['c', 20]], 'BA' => [['n', 3], ['n', 3], ['n', 8], ['n', 2]], 'BE' => [['n', 3], ['n', 7], ['n', 2]], 'BG' => [['a', 4], ['n', 4], ['n', 2], ['c', 8]], 'BH' => [['a', 4], ['c', 14]], 'BR' => [['n', 8], ['n', 5], ['n', 10], ['a', 1], ['c', 1]], 'CH' => [['n', 5], ['c', 12]], 'CR' => [['n', 4], ['n', 14]], 'CY' => [['n', 3], ['n', 5], ['c', 16]], 'CZ' => [['n', 4], ['n', 6], ['n', 10]], 'DE' => [['n', 8], ['n', 10]], 'DK' => [['n', 4], ['n', 9], ['n', 1]], 'DO' => [['c', 4], ['n', 20]], 'EE' => [['n', 2], ['n', 2], ['n', 11], ['n', 1]], 'EG' => [['n', 4], ['n', 4], ['n', 17]], 'ES' => [['n', 4], ['n', 4], ['n', 1], ['n', 1], ['n', 10]], 'FI' => [['n', 6], ['n', 7], ['n', 1]], 'FR' => [['n', 5], ['n', 5], ['c', 11], ['n', 2]], 'GB' => [['a', 4], ['n', 6], ['n', 8]], 'GE' => [['a', 2], ['n', 16]], 'GI' => [['a', 4], ['c', 15]], 'GR' => [['n', 3], ['n', 4], ['c', 16]], 'GT' => [['c', 4], ['c', 20]], 'HR' => [['n', 7], ['n', 10]], 'HU' => [['n', 3], ['n', 4], ['n', 1], ['n', 15], ['n', 1]], 'IE' => [['a', 4], ['n', 6], ['n', 8]], 'IL' => [['n', 3], ['n', 3], ['n', 13]], 'IS' => [['n', 4], ['n', 2], ['n', 6], ['n', 10]], 'IT' => [['a', 1], ['n', 5], ['n', 5], ['c', 12]], 'KW' => [['a', 4], ['n', 22]], 'KZ' => [['n', 3], ['c', 13]], 'LB' => [['n', 4], ['c', 20]], 'LI' => [['n', 5], ['c', 12]], 'LT' => [['n', 5], ['n', 11]], 'LU' => [['n', 3], ['c', 13]], 'LV' => [['a', 4], ['c', 13]], 'MC' => [['n', 5], ['n', 5], ['c', 11], ['n', 2]], 'MD' => [['c', 2], ['c', 18]], 'ME' => [['n', 3], ['n', 13], ['n', 2]], 'MK' => [['n', 3], ['c', 10], ['n', 2]], 'MR' => [['n', 5], ['n', 5], ['n', 11], ['n', 2]], 'MT' => [['a', 4], ['n', 5], ['c', 18]], 'MU' => [['a', 4], ['n', 2], ['n', 2], ['n', 12], ['n', 3], ['a', 3]], 'NL' => [['a', 4], ['n', 10]], 'NO' => [['n', 4], ['n', 6], ['n', 1]], 'PK' => [['a', 4], ['c', 16]], 'PL' => [['n', 8], ['n', 16]], 'PS' => [['a', 4], ['c', 21]], 'PT' => [['n', 4], ['n', 4], ['n', 11], ['n', 2]], 'RO' => [['a', 4], ['c', 16]], 'RS' => [['n', 3], ['n', 13], ['n', 2]], 'SA' => [['n', 2], ['c', 18]], 'SE' => [['n', 3], ['n', 16], ['n', 1]], 'SI' => [['n', 5], ['n', 8], ['n', 2]], 'SK' => [['n', 4], ['n', 6], ['n', 10]], 'SM' => [['a', 1], ['n', 5], ['n', 5], ['c', 12]], 'TN' => [['n', 2], ['n', 3], ['n', 13], ['n', 2]], 'TR' => [['n', 5], ['n', 1], ['c', 16]], 'VG' => [['a', 4], ['n', 16]], ]; /** * @return string Returns a credit card vendor name * * @example 'MasterCard' */ public static function creditCardType() { return static::randomElement(static::$cardVendors); } /** * Returns the String of a credit card number. * * @param string $type Supporting any of 'Visa', 'MasterCard', 'American Express', 'Discover' and 'JCB' * @param bool $formatted Set to true if the output string should contain one separator every 4 digits * @param string $separator Separator string for formatting card number. Defaults to dash (-). * * @return string * * @example '4485480221084675' */ public static function creditCardNumber($type = null, $formatted = false, $separator = '-') { if (null === $type) { $type = static::creditCardType(); } $mask = static::randomElement(static::$cardParams[$type]); $number = static::numerify($mask); $number .= Luhn::computeCheckDigit($number); if ($formatted) { $p1 = substr($number, 0, 4); $p2 = substr($number, 4, 4); $p3 = substr($number, 8, 4); $p4 = substr($number, 12); $number = $p1 . $separator . $p2 . $separator . $p3 . $separator . $p4; } return $number; } /** * @param bool $valid True (by default) to get a valid expiration date, false to get a maybe valid date * * @return \DateTime * * @example 04/13 */ public function creditCardExpirationDate($valid = true) { if ($valid) { return $this->generator->dateTimeBetween('now', '36 months'); } return $this->generator->dateTimeBetween('-36 months', '36 months'); } /** * @param bool $valid True (by default) to get a valid expiration date, false to get a maybe valid date * @param string $expirationDateFormat * * @return string * * @example '04/13' */ public function creditCardExpirationDateString($valid = true, $expirationDateFormat = null) { return $this->creditCardExpirationDate($valid)->format(null === $expirationDateFormat ? static::$expirationDateFormat : $expirationDateFormat); } /** * @param bool $valid True (by default) to get a valid expiration date, false to get a maybe valid date * * @return array */ public function creditCardDetails($valid = true) { $type = static::creditCardType(); return [ 'type' => $type, 'number' => static::creditCardNumber($type), 'name' => $this->generator->name(), 'expirationDate' => $this->creditCardExpirationDateString($valid), ]; } /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function iban($countryCode = null, $prefix = '', $length = null) { $countryCode = null === $countryCode ? self::randomKey(self::$ibanFormats) : strtoupper($countryCode); $format = !isset(static::$ibanFormats[$countryCode]) ? null : static::$ibanFormats[$countryCode]; if ($length === null) { if ($format === null) { $length = 24; } else { $length = 0; foreach ($format as $part) { [$class, $groupCount] = $part; $length += $groupCount; } } } if ($format === null) { $format = [['n', $length]]; } $expandedFormat = ''; foreach ($format as $item) { [$class, $length] = $item; $expandedFormat .= str_repeat($class, $length); } $result = $prefix; $expandedFormat = substr($expandedFormat, strlen($result)); foreach (str_split($expandedFormat) as $class) { switch ($class) { default: case 'c': $result .= Miscellaneous::boolean() ? static::randomDigit() : strtoupper(static::randomLetter()); break; case 'a': $result .= strtoupper(static::randomLetter()); break; case 'n': $result .= static::randomDigit(); break; } } $checksum = Iban::checksum($countryCode . '00' . $result); return $countryCode . $checksum . $result; } /** * Return the String of a SWIFT/BIC number * * @example 'RZTIAT22263' * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/ISO_9362 * * @return string Swift/Bic number */ public static function swiftBicNumber() { return self::regexify('^([A-Z]){4}([A-Z]){2}([0-9A-Z]){2}([0-9A-Z]{3})?$'); } } PK @�)[�9,{�D �D % faker/src/Faker/Provider/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; class Internet extends Base { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com']; protected static $tld = ['com', 'com', 'com', 'com', 'com', 'com', 'biz', 'info', 'net', 'org']; protected static $userNameFormats = [ '{{lastName}}.{{firstName}}', '{{firstName}}.{{lastName}}', '{{firstName}}##', '?{{lastName}}', ]; protected static $emailFormats = [ '{{userName}}@{{domainName}}', '{{userName}}@{{freeEmailDomain}}', ]; protected static $urlFormats = [ 'http://www.{{domainName}}/', 'http://{{domainName}}/', 'http://www.{{domainName}}/{{slug}}', 'http://www.{{domainName}}/{{slug}}', 'https://www.{{domainName}}/{{slug}}', 'http://www.{{domainName}}/{{slug}}.html', 'http://{{domainName}}/{{slug}}', 'http://{{domainName}}/{{slug}}', 'http://{{domainName}}/{{slug}}.html', 'https://{{domainName}}/{{slug}}.html', ]; /** * @see https://tools.ietf.org/html/rfc1918#section-3 */ protected static $localIpBlocks = [ ['10.0.0.0', '10.255.255.255'], ['172.16.0.0', '172.31.255.255'], ['192.168.0.0', '192.168.255.255'], ]; /** * @example 'jdoe@acme.biz' * * @return string */ public function email() { $format = static::randomElement(static::$emailFormats); return $this->generator->parse($format); } /** * @example 'jdoe@example.com' * * @return string */ final public function safeEmail() { return preg_replace('/\s/u', '', $this->userName() . '@' . static::safeEmailDomain()); } /** * @example 'jdoe@gmail.com' * * @return string */ public function freeEmail() { return preg_replace('/\s/u', '', $this->userName() . '@' . static::freeEmailDomain()); } /** * @example 'jdoe@dawson.com' * * @return string */ public function companyEmail() { return preg_replace('/\s/u', '', $this->userName() . '@' . $this->domainName()); } /** * @example 'gmail.com' * * @return string */ public static function freeEmailDomain() { return static::randomElement(static::$freeEmailDomain); } /** * @example 'example.org' * * @return string */ final public static function safeEmailDomain() { $domains = [ 'example.com', 'example.org', 'example.net', ]; return static::randomElement($domains); } /** * @example 'jdoe' * * @return string */ public function userName() { $format = static::randomElement(static::$userNameFormats); $username = static::bothify($this->generator->parse($format)); $username = strtolower(static::transliterate($username)); // check if transliterate() didn't support the language and removed all letters if (trim($username, '._') === '') { throw new \Exception('userName failed with the selected locale. Try a different locale or activate the "intl" PHP extension.'); } // clean possible trailing dots from first/last names $username = str_replace('..', '.', $username); $username = rtrim($username, '.'); return $username; } /** * @example 'fY4èHdZv68' * * @return string */ public function password($minLength = 6, $maxLength = 20) { $pattern = str_repeat('*', $this->numberBetween($minLength, $maxLength)); return $this->asciify($pattern); } /** * @example 'tiramisu.com' * * @return string */ public function domainName() { return $this->domainWord() . '.' . $this->tld(); } /** * @example 'faber' * * @return string */ public function domainWord() { $lastName = $this->generator->format('lastName'); $lastName = strtolower(static::transliterate($lastName)); // check if transliterate() didn't support the language and removed all letters if (trim($lastName, '._') === '') { throw new \Exception('domainWord failed with the selected locale. Try a different locale or activate the "intl" PHP extension.'); } // clean possible trailing dot from last name $lastName = rtrim($lastName, '.'); return $lastName; } /** * @example 'com' * * @return string */ public function tld() { return static::randomElement(static::$tld); } /** * @example 'http://www.runolfsdottir.com/' * * @return string */ public function url() { $format = static::randomElement(static::$urlFormats); return $this->generator->parse($format); } /** * @example 'aut-repellat-commodi-vel-itaque-nihil-id-saepe-nostrum' * * @return string */ public function slug($nbWords = 6, $variableNbWords = true) { if ($nbWords <= 0) { return ''; } if ($variableNbWords) { $nbWords = (int) ($nbWords * self::numberBetween(60, 140) / 100) + 1; } $words = $this->generator->words($nbWords); return implode('-', $words); } /** * @example '237.149.115.38' * * @return string */ public function ipv4() { return long2ip(Miscellaneous::boolean() ? self::numberBetween(-2147483648, -2) : self::numberBetween(16777216, 2147483647)); } /** * @example '35cd:186d:3e23:2986:ef9f:5b41:42a4:e6f1' * * @return string */ public function ipv6() { $res = []; for ($i = 0; $i < 8; ++$i) { $res[] = dechex(self::numberBetween(0, 65535)); } return implode(':', $res); } /** * @example '10.1.1.17' * * @return string */ public static function localIpv4() { $ipBlock = self::randomElement(static::$localIpBlocks); return long2ip(static::numberBetween(ip2long($ipBlock[0]), ip2long($ipBlock[1]))); } /** * @example '32:F1:39:2F:D6:18' * * @return string */ public static function macAddress() { $mac = []; for ($i = 0; $i < 6; ++$i) { $mac[] = sprintf('%02X', self::numberBetween(0, 0xff)); } return implode(':', $mac); } protected static function transliterate($string) { if (0 === preg_match('/[^A-Za-z0-9_.]/', $string)) { return $string; } $transId = 'Any-Latin; Latin-ASCII; NFD; [:Nonspacing Mark:] Remove; NFC;'; if (class_exists(\Transliterator::class, false) && $transliterator = \Transliterator::create($transId)) { $transString = $transliterator->transliterate($string); } else { $transString = static::toAscii($string); } return preg_replace('/[^A-Za-z0-9_.]/u', '', $transString); } protected static function toAscii($string) { static $arrayFrom, $arrayTo; if (empty($arrayFrom)) { $transliterationTable = [ 'IJ' => 'I', 'Ö' => 'O', 'Œ' => 'O', 'Ü' => 'U', 'ä' => 'a', 'æ' => 'a', 'ij' => 'i', 'ö' => 'o', 'œ' => 'o', 'ü' => 'u', 'ß' => 's', 'ſ' => 's', 'À' => 'A', 'Á' => 'A', 'Â' => 'A', 'Ã' => 'A', 'Ä' => 'A', 'Å' => 'A', 'Æ' => 'A', 'Ā' => 'A', 'Ą' => 'A', 'Ă' => 'A', 'Ç' => 'C', 'Ć' => 'C', 'Č' => 'C', 'Ĉ' => 'C', 'Ċ' => 'C', 'Ď' => 'D', 'Đ' => 'D', 'È' => 'E', 'É' => 'E', 'Ê' => 'E', 'Ë' => 'E', 'Ē' => 'E', 'Ę' => 'E', 'Ě' => 'E', 'Ĕ' => 'E', 'Ė' => 'E', 'Ĝ' => 'G', 'Ğ' => 'G', 'Ġ' => 'G', 'Ģ' => 'G', 'Ĥ' => 'H', 'Ħ' => 'H', 'Ì' => 'I', 'Í' => 'I', 'Î' => 'I', 'Ï' => 'I', 'Ī' => 'I', 'Ĩ' => 'I', 'Ĭ' => 'I', 'Į' => 'I', 'İ' => 'I', 'Ĵ' => 'J', 'Ķ' => 'K', 'Ľ' => 'K', 'Ĺ' => 'K', 'Ļ' => 'K', 'Ŀ' => 'K', 'Ł' => 'L', 'Ñ' => 'N', 'Ń' => 'N', 'Ň' => 'N', 'Ņ' => 'N', 'Ŋ' => 'N', 'Ò' => 'O', 'Ó' => 'O', 'Ô' => 'O', 'Õ' => 'O', 'Ø' => 'O', 'Ō' => 'O', 'Ő' => 'O', 'Ŏ' => 'O', 'Ŕ' => 'R', 'Ř' => 'R', 'Ŗ' => 'R', 'Ś' => 'S', 'Ş' => 'S', 'Ŝ' => 'S', 'Ș' => 'S', 'Š' => 'S', 'Ť' => 'T', 'Ţ' => 'T', 'Ŧ' => 'T', 'Ț' => 'T', 'Ù' => 'U', 'Ú' => 'U', 'Û' => 'U', 'Ū' => 'U', 'Ů' => 'U', 'Ű' => 'U', 'Ŭ' => 'U', 'Ũ' => 'U', 'Ų' => 'U', 'Ŵ' => 'W', 'Ŷ' => 'Y', 'Ÿ' => 'Y', 'Ý' => 'Y', 'Ź' => 'Z', 'Ż' => 'Z', 'Ž' => 'Z', 'à' => 'a', 'á' => 'a', 'â' => 'a', 'ã' => 'a', 'ā' => 'a', 'ą' => 'a', 'ă' => 'a', 'å' => 'a', 'ç' => 'c', 'ć' => 'c', 'č' => 'c', 'ĉ' => 'c', 'ċ' => 'c', 'ď' => 'd', 'đ' => 'd', 'è' => 'e', 'é' => 'e', 'ê' => 'e', 'ë' => 'e', 'ē' => 'e', 'ę' => 'e', 'ě' => 'e', 'ĕ' => 'e', 'ė' => 'e', 'ƒ' => 'f', 'ĝ' => 'g', 'ğ' => 'g', 'ġ' => 'g', 'ģ' => 'g', 'ĥ' => 'h', 'ħ' => 'h', 'ì' => 'i', 'í' => 'i', 'î' => 'i', 'ï' => 'i', 'ī' => 'i', 'ĩ' => 'i', 'ĭ' => 'i', 'į' => 'i', 'ı' => 'i', 'ĵ' => 'j', 'ķ' => 'k', 'ĸ' => 'k', 'ł' => 'l', 'ľ' => 'l', 'ĺ' => 'l', 'ļ' => 'l', 'ŀ' => 'l', 'ñ' => 'n', 'ń' => 'n', 'ň' => 'n', 'ņ' => 'n', 'ʼn' => 'n', 'ŋ' => 'n', 'ò' => 'o', 'ó' => 'o', 'ô' => 'o', 'õ' => 'o', 'ø' => 'o', 'ō' => 'o', 'ő' => 'o', 'ŏ' => 'o', 'ŕ' => 'r', 'ř' => 'r', 'ŗ' => 'r', 'ś' => 's', 'š' => 's', 'ť' => 't', 'ù' => 'u', 'ú' => 'u', 'û' => 'u', 'ū' => 'u', 'ů' => 'u', 'ű' => 'u', 'ŭ' => 'u', 'ũ' => 'u', 'ų' => 'u', 'ŵ' => 'w', 'ÿ' => 'y', 'ý' => 'y', 'ŷ' => 'y', 'ż' => 'z', 'ź' => 'z', 'ž' => 'z', 'Α' => 'A', 'Ά' => 'A', 'Ἀ' => 'A', 'Ἁ' => 'A', 'Ἂ' => 'A', 'Ἃ' => 'A', 'Ἄ' => 'A', 'Ἅ' => 'A', 'Ἆ' => 'A', 'Ἇ' => 'A', 'ᾈ' => 'A', 'ᾉ' => 'A', 'ᾊ' => 'A', 'ᾋ' => 'A', 'ᾌ' => 'A', 'ᾍ' => 'A', 'ᾎ' => 'A', 'ᾏ' => 'A', 'Ᾰ' => 'A', 'Ᾱ' => 'A', 'Ὰ' => 'A', 'ᾼ' => 'A', 'Β' => 'B', 'Γ' => 'G', 'Δ' => 'D', 'Ε' => 'E', 'Έ' => 'E', 'Ἐ' => 'E', 'Ἑ' => 'E', 'Ἒ' => 'E', 'Ἓ' => 'E', 'Ἔ' => 'E', 'Ἕ' => 'E', 'Ὲ' => 'E', 'Ζ' => 'Z', 'Η' => 'I', 'Ή' => 'I', 'Ἠ' => 'I', 'Ἡ' => 'I', 'Ἢ' => 'I', 'Ἣ' => 'I', 'Ἤ' => 'I', 'Ἥ' => 'I', 'Ἦ' => 'I', 'Ἧ' => 'I', 'ᾘ' => 'I', 'ᾙ' => 'I', 'ᾚ' => 'I', 'ᾛ' => 'I', 'ᾜ' => 'I', 'ᾝ' => 'I', 'ᾞ' => 'I', 'ᾟ' => 'I', 'Ὴ' => 'I', 'ῌ' => 'I', 'Θ' => 'T', 'Ι' => 'I', 'Ί' => 'I', 'Ϊ' => 'I', 'Ἰ' => 'I', 'Ἱ' => 'I', 'Ἲ' => 'I', 'Ἳ' => 'I', 'Ἴ' => 'I', 'Ἵ' => 'I', 'Ἶ' => 'I', 'Ἷ' => 'I', 'Ῐ' => 'I', 'Ῑ' => 'I', 'Ὶ' => 'I', 'Κ' => 'K', 'Λ' => 'L', 'Μ' => 'M', 'Ν' => 'N', 'Ξ' => 'K', 'Ο' => 'O', 'Ό' => 'O', 'Ὀ' => 'O', 'Ὁ' => 'O', 'Ὂ' => 'O', 'Ὃ' => 'O', 'Ὄ' => 'O', 'Ὅ' => 'O', 'Ὸ' => 'O', 'Π' => 'P', 'Ρ' => 'R', 'Ῥ' => 'R', 'Σ' => 'S', 'Τ' => 'T', 'Υ' => 'Y', 'Ύ' => 'Y', 'Ϋ' => 'Y', 'Ὑ' => 'Y', 'Ὓ' => 'Y', 'Ὕ' => 'Y', 'Ὗ' => 'Y', 'Ῠ' => 'Y', 'Ῡ' => 'Y', 'Ὺ' => 'Y', 'Φ' => 'F', 'Χ' => 'X', 'Ψ' => 'P', 'Ω' => 'O', 'Ώ' => 'O', 'Ὠ' => 'O', 'Ὡ' => 'O', 'Ὢ' => 'O', 'Ὣ' => 'O', 'Ὤ' => 'O', 'Ὥ' => 'O', 'Ὦ' => 'O', 'Ὧ' => 'O', 'ᾨ' => 'O', 'ᾩ' => 'O', 'ᾪ' => 'O', 'ᾫ' => 'O', 'ᾬ' => 'O', 'ᾭ' => 'O', 'ᾮ' => 'O', 'ᾯ' => 'O', 'Ὼ' => 'O', 'ῼ' => 'O', 'α' => 'a', 'ά' => 'a', 'ἀ' => 'a', 'ἁ' => 'a', 'ἂ' => 'a', 'ἃ' => 'a', 'ἄ' => 'a', 'ἅ' => 'a', 'ἆ' => 'a', 'ἇ' => 'a', 'ᾀ' => 'a', 'ᾁ' => 'a', 'ᾂ' => 'a', 'ᾃ' => 'a', 'ᾄ' => 'a', 'ᾅ' => 'a', 'ᾆ' => 'a', 'ᾇ' => 'a', 'ὰ' => 'a', 'ᾰ' => 'a', 'ᾱ' => 'a', 'ᾲ' => 'a', 'ᾳ' => 'a', 'ᾴ' => 'a', 'ᾶ' => 'a', 'ᾷ' => 'a', 'β' => 'b', 'γ' => 'g', 'δ' => 'd', 'ε' => 'e', 'έ' => 'e', 'ἐ' => 'e', 'ἑ' => 'e', 'ἒ' => 'e', 'ἓ' => 'e', 'ἔ' => 'e', 'ἕ' => 'e', 'ὲ' => 'e', 'ζ' => 'z', 'η' => 'i', 'ή' => 'i', 'ἠ' => 'i', 'ἡ' => 'i', 'ἢ' => 'i', 'ἣ' => 'i', 'ἤ' => 'i', 'ἥ' => 'i', 'ἦ' => 'i', 'ἧ' => 'i', 'ᾐ' => 'i', 'ᾑ' => 'i', 'ᾒ' => 'i', 'ᾓ' => 'i', 'ᾔ' => 'i', 'ᾕ' => 'i', 'ᾖ' => 'i', 'ᾗ' => 'i', 'ὴ' => 'i', 'ῂ' => 'i', 'ῃ' => 'i', 'ῄ' => 'i', 'ῆ' => 'i', 'ῇ' => 'i', 'θ' => 't', 'ι' => 'i', 'ί' => 'i', 'ϊ' => 'i', 'ΐ' => 'i', 'ἰ' => 'i', 'ἱ' => 'i', 'ἲ' => 'i', 'ἳ' => 'i', 'ἴ' => 'i', 'ἵ' => 'i', 'ἶ' => 'i', 'ἷ' => 'i', 'ὶ' => 'i', 'ῐ' => 'i', 'ῑ' => 'i', 'ῒ' => 'i', 'ῖ' => 'i', 'ῗ' => 'i', 'κ' => 'k', 'λ' => 'l', 'μ' => 'm', 'ν' => 'n', 'ξ' => 'k', 'ο' => 'o', 'ό' => 'o', 'ὀ' => 'o', 'ὁ' => 'o', 'ὂ' => 'o', 'ὃ' => 'o', 'ὄ' => 'o', 'ὅ' => 'o', 'ὸ' => 'o', 'π' => 'p', 'ρ' => 'r', 'ῤ' => 'r', 'ῥ' => 'r', 'σ' => 's', 'ς' => 's', 'τ' => 't', 'υ' => 'y', 'ύ' => 'y', 'ϋ' => 'y', 'ΰ' => 'y', 'ὐ' => 'y', 'ὑ' => 'y', 'ὒ' => 'y', 'ὓ' => 'y', 'ὔ' => 'y', 'ὕ' => 'y', 'ὖ' => 'y', 'ὗ' => 'y', 'ὺ' => 'y', 'ῠ' => 'y', 'ῡ' => 'y', 'ῢ' => 'y', 'ῦ' => 'y', 'ῧ' => 'y', 'φ' => 'f', 'χ' => 'x', 'ψ' => 'p', 'ω' => 'o', 'ώ' => 'o', 'ὠ' => 'o', 'ὡ' => 'o', 'ὢ' => 'o', 'ὣ' => 'o', 'ὤ' => 'o', 'ὥ' => 'o', 'ὦ' => 'o', 'ὧ' => 'o', 'ᾠ' => 'o', 'ᾡ' => 'o', 'ᾢ' => 'o', 'ᾣ' => 'o', 'ᾤ' => 'o', 'ᾥ' => 'o', 'ᾦ' => 'o', 'ᾧ' => 'o', 'ὼ' => 'o', 'ῲ' => 'o', 'ῳ' => 'o', 'ῴ' => 'o', 'ῶ' => 'o', 'ῷ' => 'o', 'А' => 'A', 'Б' => 'B', 'В' => 'V', 'Г' => 'G', 'Д' => 'D', 'Е' => 'E', 'Ё' => 'E', 'Ж' => 'Z', 'З' => 'Z', 'И' => 'I', 'Й' => 'I', 'К' => 'K', 'Л' => 'L', 'М' => 'M', 'Н' => 'N', 'О' => 'O', 'П' => 'P', 'Р' => 'R', 'С' => 'S', 'Т' => 'T', 'У' => 'U', 'Ф' => 'F', 'Х' => 'K', 'Ц' => 'T', 'Ч' => 'C', 'Ш' => 'S', 'Щ' => 'S', 'Ы' => 'Y', 'Э' => 'E', 'Ю' => 'Y', 'Я' => 'Y', 'а' => 'A', 'б' => 'B', 'в' => 'V', 'г' => 'G', 'д' => 'D', 'е' => 'E', 'ё' => 'E', 'ж' => 'Z', 'з' => 'Z', 'и' => 'I', 'й' => 'I', 'к' => 'K', 'л' => 'L', 'м' => 'M', 'н' => 'N', 'о' => 'O', 'п' => 'P', 'р' => 'R', 'с' => 'S', 'т' => 'T', 'у' => 'U', 'ф' => 'F', 'х' => 'K', 'ц' => 'T', 'ч' => 'C', 'ш' => 'S', 'щ' => 'S', 'ы' => 'Y', 'э' => 'E', 'ю' => 'Y', 'я' => 'Y', 'ð' => 'd', 'Ð' => 'D', 'þ' => 't', 'Þ' => 'T', 'ა' => 'a', 'ბ' => 'b', 'გ' => 'g', 'დ' => 'd', 'ე' => 'e', 'ვ' => 'v', 'ზ' => 'z', 'თ' => 't', 'ი' => 'i', 'კ' => 'k', 'ლ' => 'l', 'მ' => 'm', 'ნ' => 'n', 'ო' => 'o', 'პ' => 'p', 'ჟ' => 'z', 'რ' => 'r', 'ს' => 's', 'ტ' => 't', 'უ' => 'u', 'ფ' => 'p', 'ქ' => 'k', 'ღ' => 'g', 'ყ' => 'q', 'შ' => 's', 'ჩ' => 'c', 'ც' => 't', 'ძ' => 'd', 'წ' => 't', 'ჭ' => 'c', 'ხ' => 'k', 'ჯ' => 'j', 'ჰ' => 'h', 'ţ' => 't', 'ʼ' => "'", '̧' => '', 'ḩ' => 'h', '‘' => "'", '’' => "'", 'ừ' => 'u', '/' => '', 'ế' => 'e', 'ả' => 'a', 'ị' => 'i', 'ậ' => 'a', 'ệ' => 'e', 'ỉ' => 'i', 'ồ' => 'o', 'ề' => 'e', 'ơ' => 'o', 'ạ' => 'a', 'ẵ' => 'a', 'ư' => 'u', 'ằ' => 'a', 'ầ' => 'a', 'ḑ' => 'd', 'Ḩ' => 'H', 'Ḑ' => 'D', 'ș' => 's', 'ț' => 't', 'ộ' => 'o', 'ắ' => 'a', 'ş' => 's', "'" => '', 'ու' => 'u', 'ա' => 'a', 'բ' => 'b', 'գ' => 'g', 'դ' => 'd', 'ե' => 'e', 'զ' => 'z', 'է' => 'e', 'ը' => 'y', 'թ' => 't', 'ժ' => 'zh', 'ի' => 'i', 'լ' => 'l', 'խ' => 'kh', 'ծ' => 'ts', 'կ' => 'k', 'հ' => 'h', 'ձ' => 'dz', 'ղ' => 'gh', 'ճ' => 'ch', 'մ' => 'm', 'յ' => 'y', 'ն' => 'n', 'շ' => 'sh', 'ո' => 'o', 'չ' => 'ch', 'պ' => 'p', 'ջ' => 'j', 'ռ' => 'r', 'ս' => 's', 'վ' => 'v', 'տ' => 't', 'ր' => 'r', 'ց' => 'ts', 'փ' => 'p', 'ք' => 'q', 'և' => 'ev', 'օ' => 'o', 'ֆ' => 'f', ]; $arrayFrom = array_keys($transliterationTable); $arrayTo = array_values($transliterationTable); } return str_replace($arrayFrom, $arrayTo, $string); } } PK @�)[s$O� � * faker/src/Faker/Provider/de_CH/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_CH; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'CH', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK @�)[���} } + faker/src/Faker/Provider/de_CH/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_CH; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = [ 'gmail.com', 'hotmail.com', 'yahoo.com', 'googlemail.com', 'gmx.ch', 'bluewin.ch', 'swissonline.ch', ]; protected static $tld = ['com', 'com', 'com', 'net', 'org', 'li', 'ch', 'ch']; } PK @�)[kSB� � . faker/src/Faker/Provider/de_CH/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_CH; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+41 (0)## ### ## ##', '+41(0)#########', '+41 ## ### ## ##', '0#########', '0## ### ## ##', ]; /** * An array of Swiss mobile (cell) phone number formats. * * @var array */ protected static $mobileFormats = [ // Local '075 ### ## ##', '075#######', '076 ### ## ##', '076#######', '077 ### ## ##', '077#######', '078 ### ## ##', '078#######', '079 ### ## ##', '079#######', ]; protected static $e164Formats = [ '+41##########', ]; /** * Return a Swiss mobile phone number. * * @return string */ public static function mobileNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$mobileFormats)); } } PK @�)[� ��$) $) * faker/src/Faker/Provider/de_CH/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_CH; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $buildingNumber = ['%##', '%#', '%', '##[abc]', '#[abc]']; protected static $streetSuffixLong = [ 'Gasse', 'Platz', 'Ring', 'Strasse', 'Weg', 'Allee', ]; protected static $streetSuffixShort = [ 'gasse', 'platz', 'ring', 'strasse', 'str.', 'weg', 'allee', ]; protected static $postcode = ['####']; /** * @see https://de.wikipedia.org/wiki/Liste_der_St%C3%A4dte_in_der_Schweiz */ protected static $cityNames = [ 'Aarau', 'Aarberg', 'Aarburg', 'Adliswil', 'Aesch', 'Affoltern am Albis', 'Agno', 'Aigle', 'Allschwil', 'Altdorf', 'Altstätten', 'Amriswil', 'Appenzell', 'Arbon', 'Arth', 'Ascona', 'Aubonne', 'Avenches', 'Baar', 'Bad Zurzach', 'Baden', 'Basel', 'Bassersdorf', 'Bellinzona', 'Belp', 'Bern', 'Beromünster', 'Biasca', 'Biel/Bienne', 'Binningen', 'Birsfelden', 'Bischofszell', 'Boudry', 'Bourg-Saint-Pierre', 'Bremgarten', 'Brig-Glis', 'Brig', 'Brugg', 'Buchs', 'Bulle', 'Burgdorf', 'Bülach', 'Carouge', 'Cham', 'Chur', 'Châtel-Saint-Denis', 'Chêne-Bougeries', 'Conthey', 'Coppet', 'Cossonay', 'Croglio', 'Cudrefin', 'Cully', 'Davos', 'Delsberg', 'Diessenhofen', 'Dietikon', 'Dübendorf', 'Ebikon', 'Echallens', 'Ecublens', 'Eglisau', 'Einsiedeln', 'Elgg', 'Emmen', 'Erlach', 'Estavayer-le-Lac', 'Flawil', 'Frauenfeld', 'Freiburg', 'Freienbach', 'Fürstenau', 'Genf', 'Gland', 'Glarus', 'Gordola', 'Gossau', 'Grandcour', 'Grandson', 'Greifensee', 'Grenchen', 'Greyerz', 'Grüningen', 'Herisau', 'Hermance', 'Hinwil', 'Horgen', 'Horw', 'Huttwil', 'Ilanz', 'Illnau-Effretikon', 'Ittigen', 'Kaiserstuhl', 'Klingnau', 'Kloten', 'Kreuzlingen', 'Kriens', 'Köniz', 'Küsnacht', 'La Chaux-de-Fonds', 'La Neuveville', 'La Sarraz', 'La Tour-de-Peilz', 'La Tour-de-Trême', 'Lachen', 'Lancy', 'Langenthal', 'Laufen', 'Laufenburg', 'Laupen', 'Lausanne', 'Le Grand-Saconnex', 'Le Landeron', 'Le Locle', 'Lenzburg', 'Les Clées', 'Leuk', 'Lichtensteig', 'Liestal', 'Locarno', 'Losone', 'Lugano', 'Lutry', 'Luzern', 'Lyss', 'Maienfeld', 'Martigny', 'Meilen', 'Mellingen', 'Mendrisio', 'Meyrin', 'Monthey', 'Montreux', 'Morcote', 'Morges', 'Moudon', 'Moutier', 'Muri bei Bern', 'Murten', 'Muttenz', 'Männedorf', 'Möhlin', 'Münchenstein', 'Münsingen', 'Neuenburg', 'Neuhausen am Rheinfall', 'Neunkirch', 'Nidau', 'Nyon', 'Oberwil', 'Oftringen', 'Olten', 'Onex', 'Opfikon', 'Orbe', 'Orsières', 'Ostermundigen', 'Payerne', 'Pfäffikon', 'Plan-les-Ouates', 'Pratteln', 'Prilly', 'Pruntrut', 'Pully', 'Rapperswil-Jona', 'Regensberg', 'Regensdorf', 'Reinach', 'Renens', 'Rheinau', 'Rheineck', 'Rheinfelden', 'Richterswil', 'Riehen', 'Risch', 'Riva San Vitale', 'Rolle', 'Romainmôtier', 'Romanshorn', 'Romont', 'Rorschach', 'Rue', 'Rüti', 'Saillon', 'Saint-Maurice', 'Saint-Prex', 'Saint-Ursanne', 'Sala', 'Sargans', 'Sarnen', 'Schaffhausen', 'Schlieren', 'Schwyz', 'Sembrancher', 'Sempach', 'Siders', 'Sitten', 'Solothurn', 'Spiez', 'Splügen', 'Spreitenbach', 'St. Gallen', 'Stans', 'Steckborn', 'Steffisburg', 'Stein am Rhein', 'Stäfa', 'Sursee', 'Thalwil', 'Thun', 'Thusis', 'Thônex', 'Unterseen', 'Uster', 'Uznach', 'Uzwil', 'Val-de-Travers NE', 'Valangin', 'Vernier', 'Versoix', 'Vevey', 'Veyrier GE', 'Villars-sur-Glâne', 'Villeneuve', 'Visp', 'Volketswil', 'Waldenburg', 'Walenstadt', 'Wallisellen', 'Wangen an der Aare', 'Weinfelden', 'Werdenberg', 'Wettingen', 'Wetzikon', 'Wiedlisbach', 'Willisau', 'Wil', 'Winterthur', 'Wohlen', 'Worb', 'Wädenswil', 'Yverdon-les-Bains', 'Zofingen', 'Zollikon', 'Zug', 'Zürich', ]; /** * @see https://de.wikipedia.org/wiki/Kanton_(Schweiz) */ protected static $canton = [ ['AG' => 'Aargau'], ['AI' => 'Appenzell Innerrhoden'], ['AR' => 'Appenzell Ausserrhoden'], ['BE' => 'Bern'], ['BL' => 'Basel-Landschaft'], ['BS' => 'Basel-Stadt'], ['FR' => 'Freiburg'], ['GE' => 'Genf'], ['GL' => 'Glarus'], ['GR' => 'Graubünden'], ['JU' => 'Jura'], ['LU' => 'Luzern'], ['NE' => 'Neuenburg'], ['NW' => 'Nidwalden'], ['OW' => 'Obwalden'], ['SG' => 'St. Gallen'], ['SH' => 'Schaffhausen'], ['SO' => 'Solothurn'], ['SZ' => 'Schwyz'], ['TG' => 'Thurgau'], ['TI' => 'Tessin'], ['UR' => 'Uri'], ['VD' => 'Waadt'], ['VS' => 'Wallis'], ['ZG' => 'Zug'], ['ZH' => 'Zürich'], ]; protected static $country = [ 'Afghanistan', 'Alandinseln', 'Albanien', 'Algerien', 'Amerikanisch-Ozeanien', 'Amerikanisch-Samoa', 'Amerikanische Jungferninseln', 'Andorra', 'Angola', 'Anguilla', 'Antarktis', 'Antigua und Barbuda', 'Argentinien', 'Armenien', 'Aruba', 'Aserbaidschan', 'Australien', 'Ägypten', 'Äquatorialguinea', 'Äthiopien', 'Äusseres Ozeanien', 'Bahamas', 'Bahrain', 'Bangladesch', 'Barbados', 'Belarus', 'Belgien', 'Belize', 'Benin', 'Bermuda', 'Bhutan', 'Bolivien', 'Bosnien und Herzegowina', 'Botsuana', 'Bouvetinsel', 'Brasilien', 'Britische Jungferninseln', 'Britisches Territorium im Indischen Ozean', 'Brunei Darussalam', 'Bulgarien', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Chile', 'China', 'Cookinseln', 'Costa Rica', 'Côte d’Ivoire', 'Demokratische Republik Kongo', 'Demokratische Volksrepublik Korea', 'Deutschland', 'Dominica', 'Dominikanische Republik', 'Dschibuti', 'Dänemark', 'Ecuador', 'El Salvador', 'Eritrea', 'Estland', 'Europäische Union', 'Falklandinseln', 'Fidschi', 'Finnland', 'Frankreich', 'Französisch-Guayana', 'Französisch-Polynesien', 'Französische Süd- und Antarktisgebiete', 'Färöer', 'Gabun', 'Gambia', 'Georgien', 'Ghana', 'Gibraltar', 'Grenada', 'Griechenland', 'Grönland', 'Guadeloupe', 'Guam', 'Guatemala', 'Guernsey', 'Guinea', 'Guinea-Bissau', 'Guyana', 'Haiti', 'Heard- und McDonald-Inseln', 'Honduras', 'Indien', 'Indonesien', 'Irak', 'Iran', 'Irland', 'Island', 'Isle of Man', 'Israel', 'Italien', 'Jamaika', 'Japan', 'Jemen', 'Jersey', 'Jordanien', 'Kaimaninseln', 'Kambodscha', 'Kamerun', 'Kanada', 'Kap Verde', 'Kasachstan', 'Katar', 'Kenia', 'Kirgisistan', 'Kiribati', 'Kokosinseln', 'Kolumbien', 'Komoren', 'Kongo', 'Kroatien', 'Kuba', 'Kuwait', 'Laos', 'Lesotho', 'Lettland', 'Libanon', 'Liberia', 'Libyen', 'Liechtenstein', 'Litauen', 'Luxemburg', 'Madagaskar', 'Malawi', 'Malaysia', 'Malediven', 'Mali', 'Malta', 'Marokko', 'Marshallinseln', 'Martinique', 'Mauretanien', 'Mauritius', 'Mayotte', 'Mazedonien', 'Mexiko', 'Mikronesien', 'Monaco', 'Mongolei', 'Montenegro', 'Montserrat', 'Mosambik', 'Myanmar', 'Namibia', 'Nauru', 'Nepal', 'Neukaledonien', 'Neuseeland', 'Nicaragua', 'Niederlande', 'Niederländische Antillen', 'Niger', 'Nigeria', 'Niue', 'Norfolkinsel', 'Norwegen', 'Nördliche Marianen', 'Oman', 'Osttimor', 'Österreich', 'Pakistan', 'Palau', 'Palästinensische Gebiete', 'Panama', 'Papua-Neuguinea', 'Paraguay', 'Peru', 'Philippinen', 'Pitcairn', 'Polen', 'Portugal', 'Puerto Rico', 'Republik Korea', 'Republik Moldau', 'Ruanda', 'Rumänien', 'Russische Föderation', 'Réunion', 'Salomonen', 'Sambia', 'Samoa', 'San Marino', 'Saudi-Arabien', 'Schweden', 'Schweiz', 'Senegal', 'Serbien', 'Serbien und Montenegro', 'Seychellen', 'Sierra Leone', 'Simbabwe', 'Singapur', 'Slowakei', 'Slowenien', 'Somalia', 'Sonderverwaltungszone Hongkong', 'Sonderverwaltungszone Macao', 'Spanien', 'Sri Lanka', 'St. Barthélemy', 'St. Helena', 'St. Kitts und Nevis', 'St. Lucia', 'St. Martin', 'St. Pierre und Miquelon', 'St. Vincent und die Grenadinen', 'Sudan', 'Suriname', 'Svalbard und Jan Mayen', 'Swasiland', 'Syrien', 'São Tomé und Príncipe', 'Südafrika', 'Südgeorgien und die Südlichen Sandwichinseln', 'Tadschikistan', 'Taiwan', 'Tansania', 'Thailand', 'Togo', 'Tokelau', 'Tonga', 'Trinidad und Tobago', 'Tschad', 'Tschechische Republik', 'Tunesien', 'Turkmenistan', 'Turks- und Caicosinseln', 'Tuvalu', 'Türkei', 'Uganda', 'Ukraine', 'Unbekannte oder ungültige Region', 'Ungarn', 'Uruguay', 'Usbekistan', 'Vanuatu', 'Vatikanstadt', 'Venezuela', 'Vereinigte Arabische Emirate', 'Vereinigte Staaten', 'Vereinigtes Königreich', 'Vietnam', 'Wallis und Futuna', 'Weihnachtsinsel', 'Westsahara', 'Zentralafrikanische Republik', 'Zypern', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{lastName}}{{streetSuffixShort}}', '{{cityName}}{{streetSuffixShort}}', '{{firstName}}-{{lastName}}-{{streetSuffixLong}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}", ]; /** * Returns a random city name. * * @example Luzern * * @return string */ public function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } /** * Returns a random street suffix. * * @example str. * * @return string */ public function streetSuffixShort() { return static::randomElement(static::$streetSuffixShort); } /** * Returns a random street suffix. * * @example Strasse * * @return string */ public function streetSuffixLong() { return static::randomElement(static::$streetSuffixLong); } /** * Returns a canton * * @example array('BE' => 'Bern') * * @return array */ public static function canton() { return static::randomElement(static::$canton); } /** * Returns the abbreviation of a canton. * * @return string */ public static function cantonShort() { $canton = static::canton(); return key($canton); } /** * Returns the name of canton. * * @return string */ public static function cantonName() { $canton = static::canton(); return current($canton); } public static function buildingNumber() { return static::regexify(self::numerify(static::randomElement(static::$buildingNumber))); } } PK @�)[ Or ' faker/src/Faker/Provider/de_CH/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_CH; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * The Project Gutenberg EBook of Die Leiden des jungen Werther--Buch 1, by * Johann Wolfgang von Goethe * * This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with * almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or * re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included * with this eBook or online at www.gutenberg.org * * Title: Die Leiden des jungen Werther--Buch 1 * * Author: Johann Wolfgang von Goethe * * Posting Date: June 28, 2011 [EBook #2407] * Release Date: November, 2000 * * Language: German * * *** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DIE LEIDEN DES JUNGEN WERTHER *** * * Produced by Michael Pullen, globaltraveler5565@yahoo.com * with proofreading and correction by Dr. Mary Cicora, * mcicora@yahoo.com. * * @see http://www.gutenberg.org/cache/epub/2407/pg2407.txt * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' Am 4. Mai 1771 Wie froh bin ich, dass ich weg bin! Bester Freund, was ist das Herz des Menschen! Dich zu verlassen, den ich so liebe, von dem ich unzertrennlich war, und froh zu sein! Ich weiss, du verzeihst mir's. Waren nicht meine übrigen Verbindungen recht ausgesucht vom Schicksal, um ein Herz wie das meine zu ängstigen? Die arme Leonore! Und doch war ich unschuldig. Konnt' ich dafür, dass, während die eigensinnigen Reize ihrer Schwester mir eine angenehme Unterhaltung verschafften, dass eine Leidenschaft in dem armen Herzen sich bildete? Und doch—bin ich ganz unschuldig? Hab' ich nicht ihre Empfindungen genährt? Hab' ich mich nicht an den ganz wahren Ausdrücken der Natur, die uns so oft zu lachen machten, so wenig lächerlich sie waren, selbst ergetzt? Hab' ich nicht—o was ist der Mensch, dass er über sich klagen darf! Ich will, lieber Freund, ich verspreche dir's, ich will mich bessern, will nicht mehr ein bisschen Übel, das uns das Schicksal vorlegt, wiederkäuen, wie ich's immer getan habe; ich will das Gegenwärtige geniessen, und das Vergangene soll mir vergangen sein. Gewiss, du hast recht, Bester, der Schmerzen wären minder unter den Menschen, wenn sie nicht—Gott weiss, warum sie so gemacht sind!—mit so viel Emsigkeit der Einbildungskraft sich beschäftigten, die Erinnerungen des vergangenen Übels zurückzurufen, eher als eine gleichgültige Gegenwart zu ertragen. Du bist so gut, meiner Mutter zu sagen, dass ich ihr Geschäft bestens betreiben und ihr ehstens Nachricht davon geben werde. Ich habe meine Tante gesprochen und bei weitem das böse Weib nicht gefunden, das man bei uns aus ihr macht. Sie ist eine muntere, heftige Frau von dem besten Herzen. Ich erklärte ihr meiner Mutter Beschwerden über den zurückgehaltenen Erbschaftsanteil; sie sagte mir ihre Gründe, Ursachen und die Bedingungen, unter welchen sie bereit wäre, alles herauszugeben, und mehr als wir verlangten—kurz, ich mag jetzt nichts davon schreiben, sage meiner Mutter, es werde alles gut gehen. Und ich habe, mein Lieber, wieder bei diesem kleinen Geschäft gefunden, dass Missverständnisse und Trägheit vielleicht mehr Irrungen in der Welt machen als List und Bosheit. Wenigstens sind die beiden letzteren gewiss seltener. Übrigens befinde ich mich hier gar wohl. Die Einsamkeit ist meinem Herzen köstlicher Balsam in dieser paradiesischen Gegend, und diese Jahreszeit der Jugend wärmt mit aller Fülle mein oft schauderndes Herz. Jeder Baum, jede Hecke ist ein Strauss von Blüten, und man möchte zum Maienkäfer werden, um in dem Meer von Wohlgerüchen herumschweben und alle seine Nahrung darin finden zu können. Die Stadt selbst ist unangenehm, dagegen rings umher eine unaussprechliche Schönheit der Natur. Das bewog den verstorbenen Grafen von M., einen Garten auf einem der Hügel anzulegen, die mit der schönsten Mannigfaltigkeit sich kreuzen und die lieblichsten Täler bilden. Der Garten ist einfach, und man fühlt gleich bei dem Eintritte, dass nicht ein wissenschaftlicher Gärtner, sondern ein fühlendes Herz den Plan gezeichnet, das seiner selbst hier geniessen wollte. Schon manche Träne hab' ich dem Abgeschiedenen in dem verfallenen Kabinettchen geweint, das sein Lieblingsplätzchen war und auch meines ist. Bald werde ich Herr vom Garten sein; der Gärtner ist mir zugetan, nur seit den paar Tagen, und er wird sich nicht übel dabei befinden. Am 10. Mai Eine wunderbare Heiterkeit hat meine ganze Seele eingenommen, gleich den süssen Frühlingsmorgen, die ich mit ganzem Herzen geniesse. Ich bin allein und freue mich meines Lebens in dieser Gegend, die für solche Seelen geschaffen ist wie die meine. Ich bin so glücklich, mein Bester, so ganz in dem Gefühle von ruhigem Dasein versunken, dass meine Kunst darunter leidet. Ich könnte jetzt nicht zeichnen, nicht einen Strich, und bin nie ein grösserer Maler gewesen als in diesen Augenblicken. Wenn das liebe Tal um mich dampft, und die hohe Sonne an der Oberfläche der undurchdringlichen Finsternis meines Waldes ruht, und nur einzelne Strahlen sich in das innere Heiligtum stehlen, ich dann im hohen Grase am fallenden Bache liege, und näher an der Erde tausend mannigfaltige Gräschen mir merkwürdig werden; wenn ich das Wimmeln der kleinen Welt zwischen Halmen, die unzähligen, unergründlichen Gestalten der Würmchen, der Mückchen näher an meinem Herzen fühle, und fühle die Gegenwart des Allmächtigen, der uns nach seinem Bilde schuf, das Wehen des Alliebenden, der uns in ewiger Wonne schwebend trägt und erhält; mein Freund! Wenn's dann um meine Augen dämmert, und die Welt um mich her und der Himmel ganz in meiner Seele ruhn wie die Gestalt einer Geliebten—dann sehne ich mich oft und denke : ach könntest du das wieder ausdrücken, könntest du dem Papiere das einhauchen, was so voll, so warm in dir lebt, dass es würde der Spiegel deiner Seele, wie deine Seele ist der Spiegel des unendlichen Gottes!—mein Freund—aber ich gehe darüber zugrunde, ich erliege unter der Gewalt der Herrlichkeit dieser Erscheinungen. Ich weiss nicht, ob täuschende Geister um diese Gegend schweben, oder ob die warme, himmlische Phantasie in meinem Herzen ist, die mir alles rings umher so paradiesisch macht. Das ist gleich vor dem Orte ein Brunnen, ein Brunnen, an den ich gebannt bin wie Melusine mit ihren Schwestern.—Du gehst einen kleinen Hügel hinunter und findest dich vor einem Gewölbe, da wohl zwanzig Stufen hinabgehen, wo unten das klarste Wasser aus Marmorfelsen quillt. Die kleine Mauer, die oben umher die Einfassung macht, die hohen Bäume, die den Platz rings umher bedecken, die Kühle des Orts; das hat alles so was Anzügliches, was Schauerliches. Es vergeht kein Tag, dass ich nicht eine Stunde da sitze. Da kommen die Mädchen aus der Stadt und holen Wasser, das harmloseste Geschäft und das nötigste, das ehemals die Töchter der Könige selbst verrichteten. Wenn ich da sitze, so lebt die patriarchalische Idee so lebhaft um mich, wie sie, alle die Altväter, am Brunnen Bekanntschaft machen und freien, und wie um die Brunnen und Quellen wohltätige Geister schweben. O der muss nie nach einer schweren Sommertagswanderung sich an des Brunnens Kühle gelabt haben, der das nicht mitempfinden kann. Am 13. Mai Du fragst, ob du mir meine Bücher schicken sollst?—lieber, ich bitte dich um Gottes willen, lass mir sie vom Halse! Ich will nicht mehr geleitet, ermuntert, angefeuert sein, braust dieses Herz doch genug aus sich selbst; ich brauche Wiegengesang, und den habe ich in seiner Fülle gefunden in meinem Homer. Wie oft lull' ich mein empörtes Blut zur Ruhe, denn so ungleich, so unstet hast du nichts gesehn als dieses Herz. Lieber! Brauch' ich dir das zu sagen, der du so oft die Last getragen hast, mich vom Kummer zur Ausschweifung und von süsser Melancholie zur verderblichen Leidenschaft übergehen zu sehn? Auch halte ich mein Herzchen wie ein krankes Kind; jeder Wille wird ihm gestattet. Sage das nicht weiter; es gibt Leute, die mir es verübeln würden. Am 15. Mai Die geringen Leute des Ortes kennen mich schon und lieben mich, besonders die Kinder. Eine traurige Bemerkung hab' ich gemacht. Wie ich im Anfange mich zu ihnen gesellte, sie freundschaftlich fragte über dies und das, glaubten einige, ich wollte ihrer spotten, und fertigten mich wohl gar grob ab. Ich liess mich das nicht verdriessen; nur fühlte ich, was ich schon oft bemerkt habe, auf das lebhafteste : Leute von einigem Stande werden sich immer in kalter Entfernung vom gemeinen Volke halten, als glaubten sie durch Annäherung zu verlieren; und dann gibt's Flüchtlinge und üble Spassvögel, die sich herabzulassen scheinen, um ihren Übermut dem armen Volke desto empfindlicher zu machen. Ich weiss wohl, dass wir nicht gleich sind, noch sein können; aber ich halte dafür, dass der, der nötig zu haben glaubt, vom so genannten Pöbel sich zu entfernen, um den Respekt zu erhalten, ebenso tadelhaft ist als ein Feiger, der sich vor seinem Feinde verbirgt, weil er zu unterliegen fürchtet. Letzthin kam ich zum Brunnen und fand ein junges Dienstmädchen, das ihr Gefäss auf die unterste Treppe gesetzt hatte und sich umsah, ob keine Kamerädin kommen wollte, ihr es auf den Kopf zu helfen. Ich stieg hinunter und sah sie an.—"Soll ich Ihr helfen, Jungfer?" sagte ich.—sie ward rot über und über.—"O nein, Herr!" sagte sie.—"Ohne Umstände".—sie legte ihren Kragen zurecht, und ich half ihr. Sie dankte und stieg hinauf. Den 17. Mai Ich habe allerlei Bekanntschaft gemacht, Gesellschaft habe ich noch keine gefunden. Ich weiss nicht, was ich Anzügliches für die Menschen haben muss; es mögen mich ihrer so viele und hängen sich an mich, und da tut mir's weh, wenn unser Weg nur eine kleine Strecke miteinander geht. Wenn du fragst, wie die Leute hier sind, muss ich dir sagen: wie überall! Es ist ein einförmiges Ding um das Menschengeschlecht. Die meisten verarbeiten den grössten Teil der Zeit, um zu leben, und das bisschen, das ihnen von Freiheit übrig bleibt, ängstigt sie so, dass sie alle Mittel aufsuchen, um es los zu werden. O Bestimmung des Menschen! Aber eine recht gute Art Volks! Wenn ich mich manchmal vergesse, manchmal mit ihnen die Freuden geniesse, die den Menschen noch gewährt sind, an einem artig besetzten Tisch mit aller Offen—und Treuherzigkeit sich herumzuspassen, eine Spazierfahrt, einen Tanz zur rechten Zeit anzuordnen, und dergleichen, das tut eine ganz gute Wirkung auf mich; nur muss mir nicht einfallen, dass noch so viele andere Kräfte in mir ruhen, die alle ungenutzt vermodern und die ich sorgfältig verbergen muss. Ach das engt das ganze Herz so ein.—Und doch! Missverstanden zu werden, ist das Schicksal von unsereinem. Ach, dass die Freundin meiner Jugend dahin ist, ach, dass ich sie je gekannt habe!—ich würde sagen: du bist ein Tor! Du suchst, was hienieden nicht zu finden ist! Aber ich habe sie gehabt, ich habe das Herz gefühlt, die grosse Seele, in deren Gegenwart ich mir schien mehr zu sein, als ich war, weil ich alles war, was ich sein konnte. Guter Gott! Blieb da eine einzige Kraft meiner Seele ungenutzt? Konnt' ich nicht vor ihr das ganze wunderbare Gefühl entwickeln, mit dem mein Herz die Natur umfasst? War unser Umgang nicht ein ewiges Weben von der feinsten Empfindung, dem schärfsten Witze, dessen Modifikationen, bis zur Unart, alle mit dem Stempel des Genies bezeichnet waren? Und nun!—ach ihre Jahre, die sie voraus hatte, führten sie früher ans Grab als mich. Nie werde ich sie vergessen, nie ihren festen Sinn und ihre göttliche Duldung. Vor wenig Tagen traf ich einen jungen V. an, einen offnen Jungen, mit einer gar glücklichen Gesichtsbildung. Er kommt erst von Akademien dünkt sich eben nicht weise, aber glaubt doch, er wisse mehr als andere. Auch war er fleissig, wie ich an allerlei spüre, kurz, er hat hübsche Kenntnisse. Da er hörte, dass ich viel zeichnete und Griechisch könnte (zwei Meteore hierzulande), wandte er sich an mich und kramte viel Wissens aus, von Batteux bis zu Wood, von de Piles zu Winckelmann, und versicherte mich, er habe Sulzers Theorie, den ersten Teil, ganz durchgelesen und besitze ein Manuskript von Heynen über das Studium der Antike. Ich liess das gut sein. Noch gar einen braven Mann habe ich kennen lernen, den fürstlichen Amtmann, einen offenen, treuherzigen Menschen. Man sagt, es soll eine Seelenfreude sein, ihn unter seinen Kindern zu sehen, deren er neun hat; besonders macht man viel Wesens von seiner ältesten Tochter. Er hat mich zu sich gebeten, und ich will ihn ehster Tage besuchen. Er wohnt auf einem fürstlichen Jagdhofe, anderthalb Stunden von hier, wohin er nach dem Tode seiner Frau zu ziehen die Erlaubnis erhielt, da ihm der Aufenthalt hier in der Stadt und im Amthause zu weh tat. Sonst sind mir einige verzerrte Originale in den Weg gelaufen, an denen alles unausstehlich ist, am unerträglichsten Freundschaftsbezeigungen. Leb' wohl! Der Brief wird dir recht sein, er ist ganz historisch. Am 22. Mai Dass das Leben des Menschen nur ein Traum sei, ist manchem schon so vorgekommen, und auch mit mir zieht dieses Gefühl immer herum. Wenn ich die Einschränkung ansehe, in welcher die tätigen und forschenden Kräfte des Menschen eingesperrt sind; wenn ich sehe, wie alle Wirksamkeit dahinaus läuft, sich die Befriedigung von Bedürfnissen zu verschaffen, die wieder keinen Zweck haben, als unsere arme Existenz zu verlängern, und dann, dass alle Beruhigung über gewisse Punkte des Nachforschens nur eine träumende Regignation ist, da man sich die Wände, zwischen denen man gefangen sitzt, mit bunten Gestalten und lichten Aussichten bemalt—das alles, Wilhelm, macht mich stumm. Ich kehre in mich selbst zurück, und finde eine Welt! Wieder mehr in Ahnung und dunkler Begier als in Darstellung und lebendiger Kraft. Und da schwimmt alles vor meinen Sinnen, und ich lächle dann so träumend weiter in die Welt. Dass die Kinder nicht wissen, warum sie wollen, darin sind alle hochgelahrten Schul—und Hofmeister einig; dass aber auch Erwachsene gleich Kindern auf diesem Erdboden herumtaumeln und wie jene nicht wissen, woher sie kommen und wohin sie gehen, ebensowenig nach wahren Zwecken handeln, ebenso durch Biskuit und Kuchen und Birkenreiser regiert werden: das will niemand gern glauben, und mich dünkt, man kann es mit Händen greifen. Ich gestehe dir gern, denn ich weiss, was du mir hierauf sagen möchtest, dass diejenigen die Glücklichsten sind, die gleich den Kindern in den Tag hinein leben, ihre Puppen herumschleppen, aus—und anziehen und mit grossem Respekt um die Schublade umherschleichen, wo Mama das Zuckerbrot hineingeschlossen hat, und, wenn sie das gewünschte endlich erhaschen, es mit vollen Backen verzehren und rufen:"mehr!"—das sind glückliche Geschöpfe. Auch denen ist's wohl, die ihren Lumpenbeschäftigungen oder wohl gar ihren Leidenschaften prächtige Titel geben und sie dem Menschengeschlechte als Riesenoperationen zu dessen Heil und Wohlfahrt anschreiben.—Wohl dem, der so sein kann! Wer aber in seiner Demut erkennt, wo das alles hinausläuft, wer da sieht, wie artig jeder Bürger, dem es wohl ist, sein Gärtchen zum Paradiese zuzustutzen weiss, und wie unverdrossen auch der Unglückliche unter der Bürde seinen Weg fortkeucht, und alle gleich interessiert sind, das Licht dieser Sonne noch eine Minute länger zu sehn—ja, der ist still und bildet auch seine Welt aus sich selbst und ist auch glücklich, weil er ein Mensch ist. Und dann, so eingeschränkt er ist, hält er doch immer im Herzen das süsse Gefühl der Freiheit, und dass er diesen Kerker verlassen kann, wann er will. Am 26. Mai Du kennst von alters her meine Art, mich anzubauen, mir irgend an einem vertraulichen Orte ein Hüttchen aufzuschlagen und da mit aller Einschränkung zu herbergen. Auch hier habe ich wieder ein Plätzchen angetroffen, das mich angezogen hat. Ungefähr eine Stunde von der Stadt liegt ein Ort, den sie Wahlheim nennen. Die Lage an einem Hügel ist sehr interessant, und wenn man oben auf dem Fusspfade zum Dorf herausgeht, übersieht man auf einmal das ganze Tal. Eine gute Wirtin, die gefällig und munter in ihrem Alter ist, schenkt Wein, Bier, Kaffee; und was über alles geht, sind zwei Linden, die mit ihren ausgebreiteten Ästen den kleinen Platz vor der Kirche bedecken, der ringsum mit Bauerhäusern, Scheunen und Höfen eingeschlossen ist. So vertraulich, so heimlich hab' ich nicht leicht ein Plätzchen gefunden, und dahin lass' ich mein Tischchen aus dem Wirtshause bringen und meinen Stuhl, trinke meinen Kaffee da und lese meinen Homer. Das erstenmal, als ich durch einen Zufall an einem schönen Nachmittage unter die Linden kam, fand ich das Plätzchen so einsam. Es war alles im Felde; nur ein Knabe von ungefähr vier Jahren sass an der Erde und hielt ein anderes, etwa halbjähriges, vor ihm zwischen seinen Füssen sitzendes Kind mit beiden Armen wider seine Brust, so dass er ihm zu einer Art von Sessel diente und ungeachtet der Munterkeit, womit er aus seinen schwarzen Augen herumschaute, ganz ruhig sass. Mich vergnügte der Anblick: ich setzte mich auf einen Pflug, der gegenüber stand, und zeichnete die brüderliche Stellung mit vielem Ergetzen. Ich fügte den nächsten Zaun, ein Scheunentor und einige gebrochene Wagenräder bei, alles, wie es hinter einander stand, und fand nach Verlauf einer Stunde, dass ich eine wohlgeordnete, sehr interessante Zeichnung verfertigt hatte, ohne das mindeste von dem Meinen hinzuzutun. Das bestärkte mich in meinem Vorsatze, mich künftig allein an die Natur zu halten. Sie allein ist unendlich reich, und sie allein bildet den grossen Künstler. Man kann zum Vorteile der Regeln viel sagen, ungefähr was man zum Lobe der bürgerlichen Gesellschaft sagen kann. Ein Mensch, der sich nach ihnen bildet, wird nie etwas Abgeschmacktes und Schlechtes hervorbringen, wie einer, der sich durch Gesetze und Wohlstand modeln lässt, nie ein unerträglicher Nachbar, nie ein merkwürdiger Bösewicht werden kann; dagegen wird aber auch alle Regel, man rede was man wolle, das wahre Gefühl von Natur und den wahren Ausdruck derselben zerstören! Sag' du: 'das ist zu hart! Sie schränkt nur ein, beschneidet die geilen Reben' etc.—guter Freund, soll ich dir ein Gleichnis geben? Es ist damit wie mit der Liebe. Ein junges Herz hängt ganz an einem Mädchen, bringt alle Stunden seines Tages bei ihr zu, verschwendet alle seine Kräfte, all sein Vermögen, um ihr jeden Augenblick auszudrücken, dass er sich ganz ihr hingibt. Und da käme ein Philister, ein Mann, der in einem öffentlichen Amte steht, und sagte zu ihm: 'feiner junger Herr! Lieben ist menschlich, nur müsst Ihr menschlich lieben! Teilet Eure Stunden ein, die einen zur Arbeit, und die Erholungsstunden widmet Eurem Mädchen. Berechnet Euer Vermögen, und was Euch von Eurer Notdurft übrig bleibt, davon verwehr' ich Euch nicht, ihr ein Geschenk, nur nicht zu oft, zu machen, etwa zu ihrem Geburts—und Namenstage ' etc.—folgt der Mensch, so gibt's einen brauchbaren jungen Menschen, und ich will selbst jedem Fürsten raten, ihn in ein Kollegium zu setzen; nur mit seiner Liebe ist's am Ende und, wenn er ein Künstler ist, mit seiner Kunst. O meine Freunde! Warum der Strom des Genies so selten ausbricht, so selten in hohen Fluten hereinbraust und eure staunende Seele erschüttert?—liebe Freunde, da wohnen die gelassenen Herren auf beiden Seiten des Ufers, denen ihre Gartenhäuschen, Tulpenbeete und Krautfelder zugrunde gehen würden, die daher in Zeiten mit Dämmen und Ableiten der künftig drohenden Gefahr abzuwehren wissen. Am 27. Mai Ich bin, wie ich sehe, in Verzückung, Gleichnisse und Deklamation verfallen und habe darüber vergessen, dir auszuerzählen, was mit den Kindern weiter geworden ist. Ich sass, ganz in malerische Empfindung vertieft, die dir mein gestriges Blatt sehr zerstückt darlegt, auf meinem Pfluge wohl zwei Stunden. Da kommt gegen Abend eine junge Frau auf die Kinder los, die sich indes nicht gerührt hatten, mit einem Körbchen am Arm und ruft von weitem: "Philipps, du bist recht brav". —Sie grüsste mich, ich dankte ihr, stand auf, trat näher hin und fragte sie, ob sie Mutter von den Kindern wäre? Sie bejahte es, und indem sie dem ältesten einen halben Weck gab, nahm sie das kleine auf und küsste es mit aller mütterlichen Liebe.—"ich habe", sagte sie, "meinem Philipps das Kleine zu halten gegeben und bin mit meinem Ältesten in die Stadt gegangen, um weiss Brot zu holen und Zucker und ein irden Breipfännchen".—Ich sah das alles in dem Korbe, dessen Deckel abgefallen war.—"Ich will meinem Hans (das war der Name des Jüngsten) ein Süppchen kochen zum Abende; der lose Vogel, der Grosse, hat mir gestern das Pfännchen zerbrochen, als er sich mit Philippsen um die Scharre des Breis zankte".—ich fragte nach dem Ältesten, und sie hatte mir kaum gesagt, dass er sich auf der Wiese mit ein paar Gänsen herumjage, als er gesprungen kam und dem Zweiten eine Haselgerte mitbrachte. Ich unterhielt mich weiter mit dem Weibe und erfuhr, dass sie des Schulmeisters Tochter sei, und dass ihr Mann eine Reise in die Schweiz gemacht habe, um die Erbschaft eines Vetters zu holen.—"Sie haben ihn drum betriegen wollen", sagte sie,"und ihm auf seine Briefe nicht geantwortet; da ist er selbst hineingegangen. Wenn ihm nur kein Unglück widerfahren ist, ich höre nichts von ihm".—Es ward mir schwer, mich von dem Weibe los zu machen, gab jedem der Kinder einen Kreuzer, und auch fürs jüngste gab ich ihr einen, ihm einen Weck zur Suppe mitzubringen, wenn sie in die Stadt ginge, und so schieden wir von einander. Ich sage dir, mein Schatz, wenn meine Sinne gar nicht mehr halten wollen, so lindert all den Tumult der Anblick eines solchen Geschöpfs, das in glücklicher Gelassenheit den engen Kreis seines Daseins hingeht, von einem Tage zum andern sich durchhilft, die Blätter abfallen sieht und nichts dabei denkt, als dass der Winter kommt. Seit der Zeit bin ich oft draussen. Die Kinder sind ganz an mich gewöhnt, sie kriegen Zucker, wenn ich Kaffee trinke, und teilen das Butterbrot und die saure Milch mit mir des Abends. Sonntags fehlt ihnen der Kreuzer nie, und wenn ich nicht nach der Betstunde da bin, so hat die Wirtin Ordre, ihn auszuzahlen. Sie sind vertraut, erzählen mir allerhand, und besonders ergetze ich mich an ihren Leidenschaften und simpeln Ausbrüchen des Begehrens, wenn mehr Kinder aus dem Dorfe sich versammeln. Viele Mühe hat mich's gekostet, der Mutter ihre Besorgnis zu nehmen, sie möchten den Herrn inkommodieren. Am 30. Mai Was ich dir neulich von der Malerei sagte, gilt gewiss auch von der Dichtkunst; es ist nur, dass man das Vortreffliche erkenne und es auszusprechen wage, und das ist freilich mit wenigem viel gesagt. Ich habe heute eine Szene gehabt, die, rein abgeschrieben, die schönste Idylle von der Welt gäbe; doch was soll Dichtung, Szene und Idylle? Muss es denn immer gebosselt sein, wenn wir teil an einer Naturerscheinung nehmen sollen? Wenn du auf diesen Eingang viel Hohes und Vornehmes erwartest, so bist du wieder übel betrogen; es ist nichts als ein Bauerbursch, der mich zu dieser lebhaften Teilnehmung hingerissen hat. Ich werde, wie gewöhnlich, schlecht erzählen, und du wirst mich, wie gewöhnlich, denk' ich, übertrieben finden; es ist wieder Wahlheim, und immer Wahlheim, das diese Seltenheiten hervorbringt. Es war eine Gesellschaft draussen unter den Linden, Kaffee zu trinken. Weil sie mir nicht ganz anstand, so blieb ich unter einem Vorwande zurück. Ein Bauerbursch kam aus einem benachbarten Hause und beschäftigte sich, an dem Pfluge, den ich neulich gezeichnet hatte, etwas zurecht zu machen. Da mir sein Wesen gefiel, redete ich ihn an, fragte nach seinen Umständen, wir waren bald bekannt und, wie mir's gewöhnlich mit dieser Art Leuten geht, bald vertraut. Er erzählte mir, dass er bei einer Witwe in Diensten sei und von ihr gar wohl gehalten werde. Er sprach so vieles von ihr und lobte sie dergestalt, dass ich bald merken konnte, er sei ihr mit Leib und Seele zugetan. Sie sei nicht mehr jung, sagte er, sie sei von ihrem ersten Mann übel gehalten worden, wolle nicht mehr heiraten, und aus seiner Erzählung leuchtete so merklich hervor, wie schön, wie reizend sie für ihn sei, wie sehr er wünschte, dass sie ihn wählen möchte, um das Andenken der Fehler ihres ersten Mannes auszulöschen, dass ich Wort für Wort wiederholen müsste, um dir die reine Neigung, die Liebe und Treue dieses Menschen anschaulich zu machen. Ja, ich müsste die Gabe des grössten Dichters besitzen, um dir zugleich den Ausdruck seiner Gebärden, die Harmonie seiner Stimme, das heimliche Feuer seiner Blicke lebendig darstellen zu können. Nein, es sprechen keine Worte die Zartheit aus, die in seinem ganzen Wesen und Ausdruck war; es ist alles nur plump, was ich wieder vorbringen könnte. Besonders rührte mich, wie er fürchtete, ich möchte über sein Verhältnis zu ihr ungleich denken und an ihrer guten Aufführung zweifeln. Wie reizend es war, wenn er von ihrer Gestalt, von ihrem Körper sprach, der ihn ohne jugendliche Reize gewaltsam an sich zog und fesselte, kann ich mir nur in meiner innersten Seele wiederholen. Ich hab' in meinem Leben die dringende Begierde und das heisse, sehnliche Verlangen nicht in dieser Reinheit gesehen, ja wohl kann ich sagen, in dieser Reinheit nicht gedacht und geträumt. Schelte mich nicht, wenn ich dir sage, dass bei der Erinnerung dieser Unschuld und Wahrheit mir die innerste Seele glüht, und dass mich das Bild dieser Treue und Zärtlichkeit überall verfolgt, und dass ich, wie selbst davon entzündet, lechze und schmachte. Ich will nun suchen, auch sie ehstens zu sehn, oder vielmehr, wenn ich's recht bedenke, ich will's vermeiden. Es ist besser, ich sehe sie durch die Augen ihres Liebhabers; vielleicht erscheint sie mir vor meinen eigenen Augen nicht so, wie sie jetzt vor mir steht, und warum soll ich mir das schöne Bild verderben? Am 16. Junius Warum ich dir nicht schreibe?—Fragst du das und bist doch auch der Gelehrten einer. Du solltest raten, dass ich mich wohl befinde, und zwar—kurz und gut, ich habe eine Bekanntschaft gemacht, die mein Herz näher angeht. Ich habe—ich weiss nicht. Dir in der Ordnung zu erzählen, wie's zugegangen ist, dass ich eins der liebenswürdigsten Geschöpfe habe kennen lernen, wird schwer halten. Ich bin vergnügt und glücklich, und also kein guter Historienschreiber. Einen Engel!—pfui! Das sagt jeder von der Seinigen, nicht wahr? Und doch bin ich nicht imstande, dir zu sagen, wie sie vollkommen ist, warum sie vollkommen ist; genug, sie hat allen meinen Sinn gefangengenommen. So viel Einfalt bei so viel Verstand, so viel Güte bei so viel Festigkeit, und die Ruhe der Seele bei dem wahren Leben und der Tätigkeit.—Das ist alles garstiges Gewäsch, was ich da von ihr sage, leidige Abstraktionen, die nicht einen Zug ihres Selbst ausdrücken. Ein andermal—nein, nicht ein andermal, jetzt gleich will ich dir's erzählen. Tu' ich 's jetzt nicht, so geschäh' es niemals. Denn, unter uns, seit ich angefangen habe zu schreiben, war ich schon dreimal im Begriffe, die Feder niederzulegen, mein Pferd satteln zu lassen und hinauszureiten. Und doch schwur ich mir heute früh, nicht hinauszureiten, und gehe doch alle Augenblick' ans Fenster, zu sehen, wie hoch die Sonne noch steht.—Ich hab's nicht überwinden können, ich musste zu ihr hinaus. Da bin ich wieder, Wilhelm, will mein Butterbrot zu Nacht essen und dir schreiben. Welch eine Wonne das für meine Seele ist, sie in dem Kreise der lieben, muntern Kinder, ihrer acht Geschwister, zu sehen!—Wenn ich so fortfahre, wirst du am Ende so klug sein wie am Anfange. Höre denn, ich will mich zwingen, ins Detail zu gehen. Ich schrieb dir neulich, wie ich den Amtmann S. habe kennen lernen, und wie er mich gebeten habe, ihn bald in seiner Einsiedelei oder vielmehr seinem kleinen Königreiche zu besuchen. Ich vernachlässigte das, und wäre vielleicht nie hingekommen, hätte mir der Zufall nicht den Schatz entdeckt, der in der stillen Gegend verborgen liegt. Unsere jungen Leute hatten einen Ball auf dem Lande angestellt, zu dem ich mich denn auch willig finden liess. Ich bot einem hiesigen guten, schönen, übrigens unbedeutenden Mädchen die Hand, und es wurde ausgemacht, dass ich eine Kutsche nehmen, mit meiner Tänzerin und ihrer Base nach dem Orte der Lustbarkeit hinausfahren und auf dem Wege Charlotten S. mitnehmen sollte.—"Sie werden ein schönes Frauenzimmer kennenlernen", sagte meine Gesellschafterin, da wir durch den weiten, ausgehauenen Wald nach dem Jagdhause fuhren.—"Nehmen Sie sich in acht", versetzte die Base, "dass Sie sich nicht verlieben!"—"Wieso?" sagte ich.—"Sie ist schon vergeben,"antwortete jene,"an einen sehr braven Mann, der weggereist ist, seine Sachen in Ordnung zu bringen, weil sein Vater gestorben ist, und sich um eine ansehnliche Versorgung zu bewerben".—Die Nachricht war mir ziemlich gleichgültig. Die Sonne war noch eine Viertelstunde vom Gebirge, als wir vor dem Hoftore anfuhren. Es war sehr schwül, und die Frauenzimmer äusserten ihre Besorgnis wegen eines Gewitters, das sich in weissgrauen, dumpfichten Wölkchen rings am Horizonte zusammenzuziehen schien. Ich täuschte ihre Furcht mit anmasslicher Wetterkunde, ob mir gleich selbst zu ahnen anfing, unsere Lustbarkeit werde einen Stoss leiden. Ich war ausgestiegen, und eine Magd, die ans Tor kam, bat uns, einen Augenblick zu verziehen, Mamsell Lottchen würde gleich kommen. Ich ging durch den Hof nach dem wohlgebauten Hause, und da ich die vorliegenden Treppen hinaufgestiegen war und in die Tür trat, fiel mir das reizendste Schauspiel in die Augen, das ich je gesehen habe. in dem Vorsaale wimmelten sechs Kinder von eilf zu zwei Jahren um ein Mädchen von schöner Gestalt, mittlerer Grösse, die ein simples weisses Kleid, mit blassroten Schleifen an Arm und Brust, anhatte. Sie hielt ein schwarzes Brot und schnitt ihren Kleinen rings herum jedem sein Stück nach Proportion ihres Alters und Appetits ab, gab's jedem mit solcher Freundlichkeit, und jedes rief so ungekünstelt sein "danke!", indem es mit den kleinen Händchen lange in die Höhe gereicht hatte, ehe es noch abgeschnitten war, und nun mit seinem Abendbrote vergnügt entweder wegsprang, oder nach seinem stillern Charakter gelassen davonging nach dem Hoftore zu, um die Fremden und die Kutsche zu sehen, darin ihre Lotte wegfahren sollte.—"Ich bitte um Vergebung", sagte sie, "dass ich Sie hereinbemühe und die Frauenzimmer warten lasse. Über dem Anziehen und allerlei Bestellungen fürs Haus in meiner Abwesenheit habe ich vergessen, meinen Kindern ihr Vesperbrot zu geben, und sie wollen von niemanden Brot geschnitten haben als von mir". Ich machte ihr ein unbedeutendes Kompliment, meine ganze Seele ruhte auf der Gestalt, dem Tone, dem Betragen, und ich hatte eben Zeit, mich von der Überraschung zu erholen, als sie in die Stube lief, ihre Handschuhe und den Fächer zu holen. Die Kleinen sahen mich in einiger Entfernung so von der Seite an, und ich ging auf das jüngste los, das ein Kind von der glücklichsten Gesichtsbildung war. Es zog sich zurück, als eben Lotte zur Türe herauskam und sagte:"Louis, gib dem Herrn Vetter eine Hand".—das tat der Knabe sehr freimütig, und ich konnte mich nicht enthalten, ihn, ungeachtet seines kleinen Rotznäschens, herzlich zu küssen. "Vetter?" sagte ich, indem ich ihr die Hand reichte," glauben Sie, dass ich des Glücks wert sei, mit Ihnen verwandt zu sein?"—"O", sagte sie mit einem leichtfertigen Lächeln, "unsere Vetterschaft ist sehr weitläufig, und es wäre mir leid, wenn Sie der schlimmste drunter sein sollten".—Im Gehen gab sie Sophien, der ältesten Schwester nach ihr, einem Mädchen von ungefähr elf Jahren, den Auftrag, wohl auf die Kinder acht zu haben und den Papa zu grüssen, wenn er vom Spazierritte nach Hause käme. Den Kleinen sagte sie, sie sollten ihrer Schwester Sophie folgen, als wenn sie's selber wäre, das denn auch einige ausdrücklich versprachen. Eine kleine, naseweise Blondine aber, von ungefähr sechs Jahren, sagte: "du bist's doch nicht, Lottchen, wir haben dich doch lieber".—die zwei ältesten Knaben waren hinten auf die Kutsche geklettert, und auf mein Vorbitten erlaubte sie ihnen, bis vor den Wald mitzufahren, wenn sie versprächen, sich nicht zu necken und sich recht festzuhalten. Wir hatten uns kaum zurecht gesetzt, die Frauenzimmer sich bewillkommt, wechselsweise über den Anzug, vorzüglich über die Hüte ihre Anmerkungen gemacht und die Gesellschaft, die man erwartete, gehörig durchgezogen, als Lotte den Kutscher halten und ihre Brüder herabsteigen liess, die noch einmal ihre Hand zu küssen begehrten, das denn der älteste mit aller Zärtlichkeit, die dem Alter von fünfzehn Jahren eigen sein kann, der andere mit viel Heftigkeit und Leichtsinn tat. Sie liess die Kleinen noch einmal grüssen, und wir fuhren weiter. Die Base fragte, ob sie mit dem Buche fertig wäre, das sie ihr neulich geschickt hätte.—"nein", sagte Lotte,"es gefällt mir nicht, Sie können's wiederhaben. Das vorige war auch nicht besser".—Ich erstaunte, als ich fragte, was es für Bücher wären, und sie mir antwortete:—ich fand so viel Charakter in allem, was sie sagte, ich sah mit jedem Wort neue Reize, neue Strahlen des Geistes aus ihren Gesichtszügen hervorbrechen, die sich nach und nach vergnügt zu entfalten schienen, weil sie an mir fühlte, dass ich sie verstand. "Wie ich jünger war", sagte sie, "liebte ich nichts so sehr als Romane. Weiss Gott, wie wohl mir's war, wenn ich mich Sonntags in so ein Eckchen setzen und mit ganzem Herzen an dem Glück und Unstern einer Miss Jonny teilnehmen konnte. Ich leugne auch nicht, dass die Art noch einige Reize für mich hat. Doch da ich so selten an ein Buch komme, so muss es auch recht nach meinem Geschmack sein. Und der Autor ist mir der liebste, in dem ich meine Welt wiederfinde, bei dem es zugeht wie um mich, und dessen Geschichte mir doch so interessant und herzlich wird als mein eigen häuslich Leben, das freilich kein Paradies, aber doch im ganzen eine Quelle unsäglicher Glückseligkeit ist". Ich bemühte mich, meine Bewegungen über diese Worte zu verbergen. Das ging freilich nicht weit: denn da ich sie mit solcher Wahrheit im Vorbeigehen vom Landpriester von Wakefield, vom—reden hörte, kam ich ganz ausser mich, sagte ihr alles, was ich musste, und bemerkte erst nach einiger Zeit, da Lotte das Gespräch an die anderen wendete, dass diese die Zeit über mit offenen Augen, als sässen sie nicht da, dagesessen hatten. Die Base sah mich mehr als einmal mit einem spöttischen Näschen an, daran mir aber nichts gelegen war. Das Gespräch fiel aufs Vergnügen am Tanze.—"wenn diese Leidenschaft ein Fehler ist,"sagte Lotte, "so gestehe ich Ihnen gern, ich weiss mir nichts übers Tanzen. Und wenn ich was im Kopfe habe und mir auf meinem verstimmten Klavier einen Contretanz vortrommle, so ist alles wieder gut". Wie ich mich unter dem Gespäche in den schwarzen Augen weidete—wie die lebendigen Lippen und die frischen, muntern Wangen meine ganze Seele anzogen—wie ich, in den herrlichen Sinn ihrer Rede ganz versunken, oft gar die Worte nicht hörte, mit denen sie sich ausdrückte—davon hast du eine Vorstellung, weil du mich kennst. Kurz, ich stieg aus dem Wagen wie ein Träumender, als wir vor dem Lusthause stille hielten, und war so in Träumen rings in der dämmernden Welt verloren, dass ich auf die Musik kaum achtete, die uns von dem erleuchteten Saal herunter entgegenschallte. Die zwei Herren Audran und ein gewisser N. N.—wer behält alle die Namen—, die der Base und Lottens Tänzer waren, empfingen uns am Schlage, bemächtigten sich ihrer Frauenzimmer, und ich führte das meinige hinauf. Wir schlangen uns in Menuetts um einander herum; ich forderte ein Frauenzimmer nach dem andern auf, und just die unleidlichsten konnten nicht dazu kommen, einem die Hand zu reichen und ein Ende zu machen. Lotte und ihr Tänzer fingen einen Englischen an, und wie wohl mir's war, als sie auch in der Reihe die Figur mit uns anfing, magst du fühlen. Tanzen muss man sie sehen! Siehst du, sie ist so mit ganzem Herzen und mit ganzer Seele dabei, ihr ganzer Körper eine Harmonie, so sorglos, so unbefangen, als wenn das eigentlich alles wäre, als wenn sie sonst nichts dächte, nichts empfände; und in dem Augenblicke gewiss schwindet alles andere vor ihr. Ich bat sie um den zweiten Contretanz; sie sagte mit den dritten zu, und mit der liebenswürdigsten Freimütigkeit von der Welt versicherte sie mir, dass sie herzlich gern deutsch tanze.—"Es ist hier so Mode, "fuhr sie fort," dass jedes Paar, das zusammen gehört, beim Deutschen zusammenbleibt, und mein Chapeau walzt schlecht und dankt mir's, wenn ich ihm die Arbeit erlasse. Ihr Frauenzimmer kann's auch nicht und mag nicht, und ich habe im Englischen gesehen, dass Sie gut walzen; wenn Sie nun mein sein wollen fürs Deutsche, so gehen Sie und bitten sich's von meinem Herrn aus, und ich will zu Ihrer Dame gehen".—ich gab ihr die Hand darauf, und wir machten aus, dass ihr Tänzer inzwischen meine Tänzerin unterhalten sollte. Nun ging's an, und wir ergetzten uns eine Weile an manigfaltigen Schlingungen der Arme. Mit welchem Reize, mit welcher Flüchtigkeit bewegte sie sich! Und da wir nun gar ans Walzen kamen und wie die Sphären um einander herumrollten, ging's freilich anfangs, weil's die wenigsten können, ein bisschen bunt durcheinander. Wir waren klug und liessen sie austoben, und als die Ungeschicktesten den Plan geräumt hatten, fielen wir ein und hielten mit noch einem Paare, mit Audran und seiner Tänzerin, wacker aus. Nie ist mir's so leicht vom Flecke gegangen. Ich war kein Mensch mehr. Das liebenswürdigste Geschöpf in den Armen zu haben und mit ihr herumzufliegen wie Wetter, dass alles rings umher verging, und—Wilhelm, um ehrlich zu sein, tat ich aber doch den Schwur, dass ein Mädchen, das ich liebte, auf das ich Ansprüche hätte, mir nie mit einem andern walzen sollte als mit mir, und wenn ich drüber zugrunde gehen müsste. Du verstehst mich! Wir machten einige Touren gehend im Saale, um zu verschnaufen. Dann setzte sie sich, und die Orangen, die ich beiseite gebracht hatte, die nun die einzigen noch übrigen waren, taten vortreffliche Wirkung, nur dass mir mit jedem Schnittchen, das sie einer unbescheidenen Nachbarin ehrenhalben zuteilte, ein Stich durchs Herz ging. Beim dritten englischen Tanz waren wir das zweite Paar. Wie wir die Reihe durchtanzten und ich, weiss Gott mit wieviel Wonne, an ihrem Arm und Auge hing, das voll vom wahrsten Ausdruck des offensten, reinsten Vergnügens war, kommen wir an eine Frau, die mir wegen ihrer liebenswürdigen Miene auf einem nicht mehr ganz jungen Gesichte merkwürdig gewesen war. Sie sieht Lotten lächelnd an, hebt einen drohenden Finger auf und nennt den Namen Albert zweimal im Vorbeifliegen mit viel Bedeutung. "Wer ist Albert?" sagte ich zu Lotten, "wenn's nicht Vermessenheit ist zu fragen".—Sie war im Begriff zu antworten, als wir uns scheiden mussten, um die grosse Achte zu machen, und mich dünkte einiges Nachdenken auf ihrer Stirn zu sehen, als wir so vor einander vorbeikreuzten.—"Was soll ich's Ihnen leugnen," sagte sie, indem sie mir die Hand zur Promenade bot. "Albert ist ein braver Mensch, dem ich so gut als verlobt bin".—nun war mir das nichts Neues (denn die Mädchen hatten mir's auf dem Wege gesagt) und war mir doch so ganz neu, weil ich es noch nicht im Verhältnis auf sie, die mir in so wenig Augenblicken so wert geworden war, gedacht hatte. Genug, ich verwirrte mich, vergass mich und kam zwischen das unrechte Paar hinein, dass alles drunter und drüber ging und Lottens ganze Gegenwart und Zerren und Ziehen nötig war, um es schnell wieder in Ordnung zu bringen. Der Tanz war noch nicht zu Ende, als die Blitze, die wir schon lange am Horizonte leuchten gesehn und die ich immer für Wetterkühlen ausgegeben hatte, viel stärker zu werden anfingen und der Donner die Musik überstimmte. Drei Frauenzimmer liefen aus der Reihe, denen ihre Herren folgten; die Unordnung wurde allgemein, und die Musik hörte auf. Es ist natürlich, wenn uns ein Unglück oder etwas Schreckliches im Vergnügen überrascht, dass es stärkere Eindrücke auf uns macht als sonst, teils wegen des Gegensatzes, der sich so lebhaft empfinden lässt, teils und noch mehr, weil unsere Sinne einmal der Fühlbarkeit geöffnet sind und also desto schneller einen Eindruck annehmen. Diesen Ursachen muss ich die wunderbaren Grimassen zuschreiben, in die ich mehrere Frauenzimmer ausbrechen sah. Die klügste setzte sich in eine Ecke, mit dem Rücken gegen das Fenster, und hielt die Ohren zu. Eine andere kniete vor ihr nieder und verbarg den Kopf in der erster Schoss. Eine dritte schob sich zwischen beide hinein und umfasste ihre Schwesterchen mit tausend Tränen. Einige wollten nach Hause; andere, die noch weniger wussten, was sie taten, hatten nicht so viel Besinnungskraft, den Keckheiten unserer jungen Schlucker zu steuern, die sehr beschäftigt zu sein schienen, alle die ängstlichen Gebete, die dem Himmel bestimmt waren, von den Lippen der schönen Bedrängten wegzufangen. Einige unserer Herren hatten sich hinabbegeben, um ein Pfeifchen in Ruhe zu rauchen; und die übrige Gesellschaft schlug es nicht aus, als die Wirtin auf den klugen Einfall kam, uns ein Zimmer anzuweisen, das Läden und Vorhänge hätte. Kaum waren wir da angelangt, als Lotte beschäftigt war, einen Kreis von Stühlen zu stellen und, als sich die Gesellschaft auf ihre Bitte gesetzt hatte, den Vortrag zu einem Spiele zu tun. Ich sah manchen, der in Hoffnung auf ein saftiges Pfand sein Mäulchen spitzte und seine Glieder reckte.—"Wir spielen Zählens!" sagte sie. "Nun gebt acht! Ich geh' im Kreise herum von der Rechten zur Linken, und so zählt ihr auch rings herum, jeder die Zahl, die an ihn kommt, und das muss gehen wie ein Lauffeuer, und wer stockt oder sich irrt, kriegt eine Ohrfeige, und so bis tausend".—nun war das lustig anzusehen: sie ging mit ausgestrecktem Arm im Kreise herum. "Eins", fing der erste an, der Nachbar "zwei", "drei" der folgende, und so fort. Dann fing sie an, geschwinder zu gehen, immer geschwinder; da versah's einer: Patsch! Eine Ohrfeige, und über das Gelächter der folgende auch: Patsch! Und immer geschwinder. Ich selbst kriegte zwei Maulschellen und glaubte mit innigem Vergnügen zu bemerken, dass sie stärker seien, als sie den übrigen zuzumessen pflegte. Ein allgemeines Gelächter und Geschwärm endigte das Spiel, ehe noch das Tausend ausgezählt war. Die Vertrautesten zogen einander beiseite, das Gewitter war vorüber, und ich folgte Lotten in den Saal. Unterwegs sagte sie:"über die Ohrfeigen haben sie Wetter und alles vergessen!"—ich konnte ihr nichts antworten.—"ich war", fuhr sie fort, "eine der Furchtsamsten, und indem ich mich herzhaft stellte, um den andern Mut zu geben, bin ich mutig geworden".—Wir traten ans Fenster. Es donnerte abseitwärts, und der herrliche Regen säuselte auf das Land, und der erquickendste Wohlgeruch stieg in aller Fülle einer warmen Luft zu uns auf. Sie stand auf ihren Ellenbogen gestützt, ihr Blick durchdrang die Gegend; sie sah gen Himmel und auf mich, ich sah ihr Auge tränenvoll, sie legte ihre Hand auf die meinige und sagte: "Klopstock!"—Ich erinnerte mich sogleich der herrlichen Ode, die ihr in Gedanken lag, und versank in dem Strome von Empfindungen, den sie in dieser Losung über mich ausgoss. Ich ertrug's nicht, neigte mich auf ihre Hand und küsste sie unter den wonnevollsten Tränen. Und sah nach ihrem Auge wieder—Edler! Hättest du deine Vergötterung in diesem Blicke gesehen, und möcht' ich nun deinen so oft entweihten Namen nie wieder nennen hören! Am 19. Junius Wo ich neulich mit meiner Erzählung geblieben bin, weiss ich nicht mehr; das weiss ich, dass es zwei Uhr des Nachts war, als ich zu Bette kam, und dass, wenn ich dir hätte vorschwatzen können, statt zu schreiben, ich dich vielleicht bis an den Morgen aufgehalten hätte. Was auf unserer Hereinfahrt vom Balle geschehen ist, habe ich noch nicht erzählt, habe auch heute keinen Tag dazu. Es war der herrlichste Sonnenaufgang. Der tröpfelnde Wald und das erfrischte Feld umher! Unsere Gesellschafterinnen nickten ein. Sie fragte mich, ob ich nicht auch von der Partie sein wollte; ihretwegen sollt' ich unbekümmert sein.—"So lange ich diese Augen offen sehe", sagte ich und sah sie fest an,"so lange hat's keine Gefahr".—Und wir haben beide ausgehalten bis an ihr Tor, da ihr die Magd leise aufmachte und auf ihr Fragen versicherte, dass Vater und Kleine wohl seien und alle noch schliefen. Da verliess ich sie mit der Bitte, sie selbigen Tags noch sehen zu dürfen; sie gestand mir's zu, und ich bin gekommen—und seit der Zeit können Sonne, Mond und Sterne geruhig ihre Wirtschaft treiben, ich weiss weder dass Tag noch dass Nacht ist, und die ganze Welt verliert sich um mich her. Am 21. Junius Ich lebe so glückliche Tage, wie sie Gott seinen Heiligen ausspart; und mit mir mag werden was will, so darf ich nicht sagen, dass ich die Freuden, die reinsten Freuden des Lebens nicht genossen habe.—du kennst mein Wahlheim; dort bin ich völlig etabliert, von da habe ich nur eine halbe Stunde zu Lotten, dort fühl' ich mich selbst und alles Glück, das dem Menschen gegeben ist. Hätt' ich gedacht, als ich mir Wahlheim zum Zwecke meiner Spaziergänge wählte, dass es so nahe am Himmel läge! Wie oft habe ich das Jagdhaus, das nun alle meine Wünsche einschliesst, auf meinen weiten Wanderungen, bald vom Berge, bald von der Ebne über den Fluss gesehn! Lieber Wilhelm, ich habe allerlei nachgedacht, über die Begier im Menschen, sich auszubreiten, neue Entdeckungen zu machen, herumzuschweifen; und dann wieder über den inneren Trieb, sich der Einschränkung willig zu ergeben, in dem Gleise der Gewohnheit so hinzufahren und sich weder um Rechts noch um Links zu bekümmern. Es ist wunderbar: wie ich hierher kam und vom Hügel in das schöne Tal schaute, wie es mich rings umher anzog.—dort das Wäldchen!—ach könntest du dich in seine Schatten mischen!—dort die Spitze des Berges!—ach könntest du von da die weite Gegend überschauen!—die in einander geketteten Hügel und vertraulichen Täler!—o könnte ich mich in ihnen verlieren!—ich eilte hin, und kehrte zurück, und hatte nicht gefunden, was ich hoffte. O es ist mit der Ferne wie mit der Zukunft! Ein grosses dämmerndes Ganze ruht vor unserer Seele, unsere Empfindung verschwimmt darin wie unser Auge, und wir sehnen uns, ach! Unser ganzes Wesen hinzugeben, uns mit aller Wonne eines einzigen, grossen, herrlichen Gefühls ausfüllen zu lassen.—und ach! Wenn wir hinzueilen, wenn das Dort nun Hier wird, ist alles vor wie nach, und wir stehen in unserer Armut, in unserer Eingeschränktheit, und unsere Seele lechzt nach entschlüpftem Labsale. So sehnt sich der unruhigste Vagabund zuletzt wieder nach seinem Vaterlande und findet in seiner Hütte, an der Brust seiner Gattin, in dem Kreise seiner Kinder, in den Geschäften zu ihrer Erhaltung die Wonne, die er in der weiten Welt vergebens suchte. Wenn ich des Morgens mit Sonnenaufgange hinausgehe nach meinem Wahlheim und dort im Wirtsgarten mir meine Zuckererbsen selbst pflücke, mich hinsetze, sie abfädne und dazwischen in meinem Homer lese; wenn ich in der kleinen Küche mir einen Topf wähle, mir Butter aussteche, Schoten ans Feuer stelle, zudecke und mich dazusetze, sie manchmal umzuschütteln: da fühl' ich so lebhaft, wie die übermütigen Freier der Penelope Ochsen und Schweine schlachten, zerlegen und braten. Es ist nichts, das mich so mit einer stillen, wahren Empfindung ausfüllte als die Züge patriarchalischen Lebens, die ich, Gott sei Dank, ohne Affektation in meine Lebensart verweben kann. Wie wohl ist mir's, dass mein Herz die simple, harmlose Wonne des Menschen fühlen kann, der ein Krauthaupt auf seinen Tisch bringt, das er selbst gezogen, und nun nicht den Kohl allein, sondern all die guten Tage, den schönen Morgen, da er ihn pflanzte, die lieblichen Abende, da er ihn begoss, und da er an dem fortschreitenden Wachstum seine Freude hatte, alle in einem Augenblicke wieder mitgeniesst. Am 29. Junius Vorgestern kam der Medikus hier aus der Stadt hinaus zum Amtmann und fand mich auf der Erde unter Lottens Kindern, wie einige auf mir herumkrabbelten, andere mich neckten, und wie ich sie kitzelte und ein grosses Geschrei mit ihnen erregte. Der Doktor, der eine sehr dogmatische Drahtpuppe ist, unterm Reden seine Manschetten in Falten legt und einen Kräusel ohne Ende herauszupft, fand dieses unter der Würde eines gescheiten Menschen; das merkte ich an seiner Nase. Ich liess mich aber in nichts stören, liess ihn sehr vernünftige Sachen abhandeln und baute den Kindern ihre Kartenhäuser wieder, die sie zerschlagen hatten. Auch ging er darauf in der Stadt herum und beklagte, des Amtmanns Kinder wären so schon ungezogen genug, der Werther verderbe sie nun völlig. Ja, lieber Wilhelm, meinem Herzen sind die Kinder am nächsten auf der Erde. Wenn ich ihnen zusehe und in dem kleinen Dinge die Keime aller Tugenden, aller Kräfte sehe, die sie einmal so nötig brauchen werden; wenn ich in dem Eigensinne künftige Standhaftigkeit und Festigkeit des Charakters, in dem Mutwillen guten Humor und Leichtigkeit, über die Gefahren der Welt hinzuschlüpfen, erblicke, alles so unverdorben, so ganz!—immer, immer wiederhole ich dann die goldenen Worte des Lehrers der Menschen:"wenn ihr nicht werdet wie eines von diesen!" und nun, mein Bester, sie, die unseresgleichen sind, die wir als unsere Muster ansehen sollten, behandeln wir als Untertanen. Sie sollen keinen Willen haben!—haben wir denn keinen? Und wo liegt das Vorrecht?—weil wir älter sind und gescheiter!—guter Gott von deinem Himmel, alte Kinder siehst du und junge Kinder, und nichts weiter; und an welchen du mehr Freude hast, das hat dein Sohn schon lange verkündigt. Aber sie glauben an ihn und hören ihn nicht—das ist auch was Altes!—und bilden ihre Kinder nach sich und—Adieu, Wilhelm! Ich mag darüber nicht weiter radotieren. Am 1. Julius Was Lotte einem Kranken sein muss, fühl' ich an meinem eigenen Herzen, das übler dran ist als manches, das auf dem Siechbette verschmachtet. Sie wird einige Tage in der Stadt bei einer rechtschaffnen Frau zubringen, die sich nach der Aussage der Ärzte ihrem Ende naht und in diesen letzten Augenblicken Lotten um sich haben will. Ich war vorige Woche mit ihr, den Pfarrer von St. zu besuchen; ein Örtchen, das eine Stunde seitwärts im Gebirge liegt. Wir kamen gegen vier dahin. Lotte hatte ihre zweite Schwester mitgenommen. Als wir in den mit zwei hohen Nussbäumen überschatteten Pfarrhof traten, sass der gute alte Mann auf einer Bank vor der Haustür, und da er Lotten sah, ward er wie neu belebt, vergass seinen Knotenstock und wagte sich auf, ihr entgegen. Sie lief hin zu ihm, nötigte ihn sich niederzulassen, indem sie sich zu ihm setzte, brachte viele Grüsse von ihrem Vater, herzte seinen garstigen, schmutzigen jüngsten Buben, das Quakelchen seines Alters. Du hättest sie sehen sollen, wie sie den Alten beschäftigte, wie sie ihre Stimme erhob, um seinen halb tauben Ohren vernehmlich zu werden, wie sie ihm von jungen, robusten Leuten erzählte, die unvermutet gestorben wären, von der Vortrefflichkeit des Karlsbades, und wie sie seinen Entschluss lobte, künftigen Sommer hinzugehen, wie sie fand, dass er viel besser aussähe, viel munterer sei als das letztemal, da sie ihn gesehn.—ich hatte indes der Frau Pfarrerin meine Höflichkeiten gemacht. Der Alte wurde ganz munter, und da ich nicht umhin konnte, die schönen Nussbäume zu loben, die uns so lieblich beschatteten, fing er an, uns, wiewohl mit einiger Beschwerlichkeit, die Geschichte davon zu geben.—"den alten", sagte er,"wissen wir nicht, wer den gepflanzt hat; einige sagen dieser, andere jener Pfarrer. Der jüngere aber dort hinten ist so alt als meine Frau, im Oktober funfzig Jahr. Ihr Vater pflanzte ihn des Morgens, als sie gegen Abend geboren wurde. Er war mein Vorfahr im Amt, und wie lieb ihm der Baum war, ist nicht zu sagen; mir ist er's gewiss nicht weniger. Meine Frau sass darunter auf einem Balken und strickte, da ich vor siebenundzwanzig Jahren als ein armer Student zum erstenmale hier in den Hof kam".—Lotte fragte nach seiner Tochter; es hiess, sie sei mit Herrn Schmidt auf die Wiese hinaus zu den Arbeitern, und der Alte fuhr in seiner Erzählung fort: wie sein Vorfahr ihn liebgewonnen und die Tochter dazu, und wie er erst sein Vikar und dann sein Nachfolger geworden. Die Geschichte war nicht lange zu Ende, als die Jungfer Pfarrerin mit dem sogenannten Herrn Schmidt durch den Garten herkam: sie bewillkommte Lotten mit herzlicher Wärme, und ich muss sagen, sie gefiel mir nicht übel; eine rasche, wohlgewachsene Brünette, die einen die kurze Zeit über auf dem Lande wohl unterhalten hätte. Ihr Liebhaber (denn als solchen stellte sich Herr Schmidt gleich dar), ein feiner, doch stiller Mensch, der sich nicht in unsere Gespräche mischen wollte, ob ihn gleich Lotte immer hereinzog. Was mich am meisten betrübte, war, dass ich an seinen Gesichtszügen zu bemerken schien, es sei mehr Eigensinn und übler Humor als Eingeschränktheit des Verstandes, der ihn sich mitzuteilen hinderte. In der Folge ward dies leider nur zu deutlich; denn als Friederike beim Spazierengehen mit Lotten und gelegentlich auch mit mir ging, wurde des Herrn Angesicht, das ohnedies einer bräunlichen Farbe war, so sichtlich verdunkelt, dass es Zeit war, dass Lotte mich beim Ärmel zupfte und mir zu verstehn gab, dass ich mit Friederiken zu artig getan. Nun verdriesst mich nichts mehr, als wenn die Menschen einander plagen, am meisten, wenn junge Leute in der Blüte des Lebens, da sie am offensten für alle Freuden sein könnten, einander die paar guten Tage mit Fratzen verderben und nur erst zu spät das Unersetzliche ihrer Verschwendung einsehen. Mich wurmte das, und ich konnte nicht umhin, da wir gegen Abend in den Pfarrhof zurückkehrten und an einem Tische Milch assen und das Gespräch auf Freude und Leid der Welt sich wendete, den Faden zu ergreifen und recht herzlich gegen die üble Laune zu reden.—"wir Menschen beklagen uns oft", fing ich an, "dass der guten Tage so wenig sind und der schlimmen so viel, und, wie mich dünkt, meist mit Unrecht. Wenn wir immer ein offenes Herz hätten, das Gute zu geniessen, das uns Gott für jeden Tag bereitet, wir würden alsdann auch Kraft genug haben, das Übel zu tragen, wenn es kommt". —"Wir haben aber unser Gemüt nicht in unserer Gewalt", versetzte die Pfarrerin, "wie viel hängt vom Körper ab! Wenn einem nicht wohl ist, ist's einem überall nicht recht".—Ich gestand ihr das ein.—"Wir wollen es also", fuhr ich fort,"als eine Krankheit ansehen und fragen, ob dafür kein Mittel ist?"—"Das lässt sich hören", sagte Lotte, "ich glaube wenigstens, dass viel von uns abhängt. Ich weiss es an mir. Wenn mich etwas neckt und mich verdriesslich machen will, spring' ich auf und sing' ein paar Contretänze den Garten auf und ab, gleich ist's weg".—"das war's, was ich sagen wollte,"versetzte ich,"es ist mit der üblen Laune völlig wie mit der Trägheit, denn es ist eine Art von Trägheit. Unsere Natur hängt sehr dahin, und doch, wenn wir nur einmal die Kraft haben, uns zu ermannen, geht uns die Arbeit frisch von der Hand, und wir finden in der Tätigkeit ein wahres Vergnügen". —Friederike war sehr aufmerksam, und der junge Mensch wandte mir ein, dass man nicht Herr über sich selbst sei und am wenigsten über seine Empfindungen gebieten könne.—"es ist hier die Frage von einer unangenehmen Empfindung", versetzte ich, "die doch jedermann gerne los ist; und niemand weiss, wie weit seine Kräfte gehen, bis er sie versucht hat. Gewiss, wer krank ist, wird bei allen Ärzten herumfragen, und die grössten Resignationen, die bittersten Arzeneien wird er nicht abweisen, um seine gewünschte Gesundheit zu erhalten".—ich bemerkte, dass der ehrliche Alte sein Gehör anstrengte, um an unserm Diskurse teilzunehmen, ich erhob die Stimme, indem ich die Rede gegen ihn wandte". Man predigt gegen so viele Laster", sagte ich, "ich habe noch nie gehört, dass man gegen die üble Laune vom Predigtstuhle gearbeitet hätte.—"Das müssten die Stadtpfarrer tun", sagte er, "die Bauern haben keinen bösen Humor; doch könnte es auch zuweilen nicht schaden, es wäre eine Lektion für seine Frau wenigstens und für den Herrn Amtmann".—Die Gesellschaft lachte, und er herzlich mit, bis er in einen Husten verfiel, der unsern Diskurs eine Zeitlang unterbrach; darauf denn der junge Mensch wieder das Wort nahm: "Sie nannten den bösen Humor ein Laster; mich deucht, das ist übertrieben".—"Mit nichten", gab ich zur Antwort, "wenn das, womit man sich selbst und seinem Nächsten schadet, diesen Namen verdient. Ist es nicht genug, dass wir einander nicht glücklich machen können, müssen wir auch noch einander das Vergnügen rauben, das jedes Herz sich noch manchmal selbst gewähren kann? Und nennen Sie mir den Menschen, der übler Laune ist und so brav dabei, sie zu verbergen, sie allein zu tragen, ohne die Freude um sich her zu zerstören! Oder ist sie nicht vielmehr ein innerer Unmut über unsere eigene Unwürdigkeit, ein Missfallen an uns selbst, das immer mit einem Neide verknüpft ist, der durch eine törichte Eitelkeit aufgehetzt wird? Wir sehen glückliche Menschen, die wir nicht glücklich machen, und das ist unerträglich".—Lotte lächelte mich an, da sie die Bewegung sah, mit der ich redete, und eine Träne in Friederikens Auge spornte mich fortzufahren.—"Wehe denen", sagte ich, "die sich der Gewalt bedienen, die sie über ein Herz haben, um ihm die einfachen Freuden zu rauben, die aus ihm selbst hervorkeimen. Alle Geschenke, alle Gefälligkeiten der Welt ersetzen nicht einen Augenblick Vergnügen an sich selbst, den uns eine neidische Unbehaglichkeit unsers Tyrannen vergällt hat". Mein ganzes Herz war voll in diesem Augenblicke; die Erinnerung so manches Vergangenen drängte sich an meine Seele, und die Tränen kamen mir in die Augen. "Wer sich das nur täglich sagte",rief ich aus,"du vermagst nichts auf deine Freunde, als ihnen ihre Freuden zu lassen und ihr Glück zu vermehren, indem du es mit ihnen geniessest. Vermagst du, wenn ihre innere Seele von einer ängstigenden Leidenschaft gequält, vom Kummer zerrüttet ist, ihnen einen Tropfen Linderung zu geben? Und wenn die letzte, bangste Krankheit dann über das Geschöpf herfällt, das du in blühenden Tagen untergraben hast, und sie nun daliegt in dem erbärmlichsten Ermatten, das Auge gefühllos gen Himmel sieht, der Todesschweiss auf der blassen Stirne abwechselt, und du vor dem Bette stehst wie ein Verdammter, in dem innigsten Gefühl, dass du nichts vermagst mit deinem ganzen Vermögen, und die Angst dich inwendig krampft, dass du alles hingeben möchtest, dem untergehenden Geschöpfe einen Tropfen Stärkung, einen Funken Mut einflössen zu können". Die Erinnerung einer solchen Szene, wobei ich gegenwärtig war, fiel mit ganzer Gewalt bei diesen Worten über mich. Ich nahm das Schnupftuch vor die Augen und verliess die Gesellschaft, und nur Lottens Stimme, die mir rief, wir wollten fort, brachte mich zu mir selbst. Und wie sie mich auf dem Wege schalt über den zu warmen Anteil an allem, und dass ich drüber zugrunde gehen würde! Dass ich mich schonen sollte!—O der Engel! Um deinetwillen muss ich leben! Am 6. Julius Sie ist immer um ihre sterbende Freundin, und ist immer dieselbe, immer das gegenwärtige, holde Geschöpf, das, wo sie hinsieht, Schmerzen lindert und Glückliche macht. Sie ging gestern abend mit Marianen und dem kleinen Malchen spazieren, ich wusste es und traf sie an, und wir gingen zusammen. Nach einem Wege von anderthalb Stunden kamen wir gegen die Stadt zurück, an den Brunnen, der mir so wert und nun tausendmal werter ist. Lotte setzte sich aufs Mäuerchen, wir standen vor ihr. Ich sah umher, ach, und die Zeit, da mein Herz so allein war, lebte wieder vor mir auf.—"Lieber Brunnen", sagte ich, "seither hab' ich nicht mehr an deiner Kühle geruht, hab' in eilendem Vorübergehn dich manchmal nicht angesehn".—Ich blickte hinab und sah, dass Malchen mit einem Glase Wasser sehr beschäftigt heraufstieg.—Ich sah Lotten an und fühlte alles, was ich an ihr habe. Indem kommt Malchen mit einem Glase. Mariane wollt' es ihr abnehmen: "nein!" rief das Kind mit dem süssesten Ausdrucke,"nein, Lottchen, du sollst zuerst trinken!"—ich ward über die Wahrheit, über die Güte, womit sie das ausrief, so entzückt, dass ich meine Empfindung mit nichts ausdrücken konnte, als ich nahm das Kind von der Erde und küsste es lebhaft, das sogleich zu schreien und zu weinen anfing.—"Sie haben übel getan", sagte Lotte.—Ich war betroffen.—"komm, Malchen, "fuhr sie fort, indem sie es bei der Hand nahm und die Stufen hinabführte, "da wasche dich aus der frischen Quelle geschwind, geschwind, da tut's nichts".—Wie ich so dastand und zusah, mit welcher Emsigkeit das Kleine seinen nassen Händchen die Backen rieb, mit welchem Glauben, dass durch die Wunderquelle alle Verunreinigung abgespült und die Schmach abgetan würde, einen hässlichen Bart zu kriegen; wie Lotte sagte: "es ist genug!" und das Kind doch immer eifrig fortwusch, als wenn Viel mehr täte als Wenig—ich sage dir, Wilhelm, ich habe mit mehr Respekt nie einer Taufhandlung beigewohnt; und als Lotte heraufkam, hätte ich mich gern vor ihr niedergeworfen wie vor einem Propheten, der die Schulden einer Nation weggeweiht hat. Des Abends konnte ich nicht umhin, in der Freude meines Herzens den Vorfall einem Manne zu erzählen, dem ich Menschensinn zutraute, weil er Verstand hat; aber wie kam ich an! Er sagte, das sei sehr übel von Lotten gewesen; man solle den Kindern nichts weis machen; dergleichen gebe zu unzähligen Irrtümern und Aberglauben Anlass, wovor man die Kinder frühzeitig bewahren müsse.—nun fiel mir ein, dass der Mann vor acht Tagen hatte taufen lassen, drum liess ich's vorbeigehen und blieb in meinem Herzen der Wahrheit getreu: wir sollen es mit den Kindern machen wie Gott mit uns, der uns am glücklichsten macht, wenn er uns in freundlichem Wahne so hintaumeln lässt. Am 8. Julius Was man ein Kind ist! Was man nach so einem Blicke geizt! Was man ein Kind ist!—Wir waren nach Wahlheim gegangen. Die Frauenzimmer fuhren hinaus, und während unserer Spaziergänge glaubte ich in Lottens schwarzen Augen—ich bin ein Tor, verzeih mir's! Du solltest sie sehen, diese Augen.—Dass ich kurz bin (denn die Augen fallen mir zu vor Schlaf): siehe, die Frauenzimmer stiegen ein, da standen um die Kutsche der junge W., Selstadt und Audran und ich. Da ward aus dem Schlage geplaudert mit den Kerlchen, die freilich leicht und lüftig genug waren.—ich suchte Lottens Augen: ach, sie gingen von einem zum andern! Aber auf mich! Mich! Mich! Der ganz allein auf sie resigniert dastand, fielen sie nicht!—Mein Herz sagte ihr tausend Adieu! Und sie sah mich nicht! Die Kutsche fuhr vorbei, und eine Träne stand mir im Auge. Ich sah ihr nach und sah Lottens Kopfputz sich zum Schlage herauslehnen, und sie wandte sich um zu sehen, ach! Nach mir?—Lieber! In dieser Ungewissheit schwebe ich; das ist mein Trost: vielleicht hat sie sich nach mir umgesehen! Vielleicht!—Gute Nacht! O, was ich ein Kind bin! Am 10. Julius Die alberne Figur, die ich mache, wenn in Gesellschaft von ihr gesprochen wird, solltest du sehen! Wenn man mich nun gar fragt, wie sie mir gefällt?—gefällt! Das Wort hasse ich auf den Tod. Was muss das für ein Mensch sein, dem Lotte gefällt, dem sie nicht alle Sinne, alle Empfindungen ausfüllt! Gefällt! Gefällt! Neulich fragte mich einer, wie mir Ossian gefiele! Am 11. Julius Frau M. ist sehr schlecht; ich bete für ihr Leben, weil ich mit Lotten dulde. Ich sehe sie selten bei einer Freundin, und heute hat sie mir einen wunderbaren Vorfall erzählt.—der alte M. ist ein geiziger, rangiger Filz, der seine Frau im Leben was Rechts geplagt und eingeschränkt hat; doch hat sich die Frau immer durchzuhelfen gewusst. Vor wenigen Tagen, als der Arzt ihr das Leben abgesprochen hatte, liess sie ihren Mann kommen (Lotte war im Zimmer) und redete ihn also an: "ich muss dir eine Sache gestehen, die nach meinem Tode Verwirrung und Verdruss machen könnte. Ich habe bisher die Haushaltung geführt, so ordentlich und sparsam als möglich; allein du wirst mir verzeihen, dass ich dich diese dreissig Jahre her hintergangen habe. Du bestimmtest im Anfange unserer Heirat ein Geringes für die Bestreitung der Küche und anderer häuslichen Ausgaben. Als unsere Haushaltung stärker wurde, unser Gewerbe grösser, warst du nicht zu bewegen, mein Wochengeld nach dem Verhältnisse zu vermehren; kurz, du weisst, dass du in den Zeiten, da sie am grössten war, verlangtest, ich solle mit sieben Gulden die Woche auskommen. Die habe ich denn ohne Widerrede genommen und mir den Überschuss wöchentlich aus der Losung geholt, da niemand vermutete, dass die Frau die Kasse bestehlen würde. Ich habe nichts verschwendet und wäre auch, ohne es zu bekennen, getrost der Ewigkeit entgegengegangen, wenn nicht diejenige, die nach mir das Hauswesen zu führen hat, sich nicht zu helfen wissen würde, und du doch immer darauf bestehen könntest, deine erste Frau sei damit ausgekommen". Ich redete mit Lotten über die unglaubliche Verblendung des Menschensinns, dass einer nicht argwohnen soll, dahinter müsse was anders stecken, wenn eins mit sieben Gulden hinreicht, wo man den Aufwand vielleicht um zweimal so viel sieht. Aber ich habe selbst Leute gekannt, die des Propheten ewiges Ölkrüglein ohne Verwunderung in ihrem Hause angenommen hätten. Am 13. Julius Nein, ich betrüge mich nicht! Ich lese in ihren schwarzen Augen wahre Teilnehmung an mir und meinem Schicksal. Ja ich fühle, und darin darf ich meinem Herzen trauen, dass sie—o darf ich, kann ich den Himmel in diesen Worten aussprechen?—dass sie mich liebt! Mich liebt!—und wie wert ich mir selbst werde, wie ich—dir darf ich's wohl sagen, du hast Sinn für so etwas—wie ich mich selbst anbete, seitdem sie mich liebt! Ob das Vermessenheit ist oder Gefühl des wahren Verhältnisses?—ich kenne den Menschen nicht, von dem ich etwas in Lottens Herzen fürchtete. Und doch—wenn sie von ihrem Bräutigam spricht, mit solcher Wärme, solcher Liebe von ihm spricht—da ist mir's wie einem, der aller seiner Ehren und Würden entsetzt und dem der Degen genommen wird. Am 16. Julius Ach wie mir das durch alle Adern läuft, wenn mein Finger unversehens den ihrigen berührt, wenn unsere Füsse sich unter dem Tische begegnen! Ich ziehe zurück wie vom Feuer, und eine geheime Kraft zieht mich wieder vorwärts—mir wird's so schwindelig vor allen Sinnen.—O! Und ihre Unschuld, ihre unbefangene Seele fühlt nicht, wie sehr mich die kleinen Vertraulichkeiten peinigen. Wenn sie gar im Gespräch ihre Hand auf die meinige legt und im Interesse der Unterredung näher zu mir rückt, dass der himmlische Atem ihres Mundes meine Lippen erreichen kann:—ich glaube zu versinken, wie vom Wetter gerührt.—und, Wilhelm! Wenn ich mich jemals unterstehe, diesen Himmel, dieses Vertrauen—! Du verstehst mich. Nein, mein Herz ist so verderbt nicht! Schwach! Schwach genug!—und ist das nicht Verderben?—sie ist mir heilig. Alle Begier schweigt in ihrer Gegenwart. Ich weiss nie, wie mir ist, wenn ich bei ihr bin; es ist, als wenn die Seele sich mir in allen Nerven umkehrte.—sie hat eine Melodie, die sie auf dem Klaviere spielet mit der Kraft eines Engels, so simpel und so geistvoll! Es ist ihr Leiblied, und mich stellt es von aller Pein, Verwirrung und Grillen her, wenn sie nur die erste Note davon greift. Kein Wort von der Zauberkraft der alten Musik ist mir unwahrscheinlich. Wie mich der einfache Gesang angreift! Und wie sie ihn anzubringen weiss, oft zur Zeit, wo ich mir eine Kugel vor den Kopf schiessen möchte! Die Irrung und Finsternis meiner Seele zerstreut sich, und ich atme wieder freier. Am 18. Julius Wilhelm, was ist unserem Herzen die Welt ohne Liebe! Was eine Zauberlaterne ist ohne Licht! Kaum bringst du das Lämpchen hinein, so scheinen dir die buntesten Bilder an deine weisse Wand! Und wenn's nichts wäre als das, als vorübergehende Phantome, so macht's doch immer unser Glück, wenn wir wie frische Jungen davor stehen und uns über die Wundererscheinungen entzücken. Heute konnte ich nicht zu Lotten, eine unvermeidliche Gesellschaft hielt mich ab. Was war zu tun? Ich schickte meinen Diener hinaus, nur um einen Menschen um mich zu haben, der ihr heute nahe gekommen wäre. Mit welcher Ungeduld ich ihn erwartete, mit welcher Freude ich ihn wiedersah! Ich hätte ihn gern beim Kopfe genommen und geküsst, wenn ich mich nicht geschämt hätte. Man erzählt von dem Bononischen Steine, dass er, wenn man ihn in die Sonne legt, ihre Strahlen anzieht und eine Weile bei Nacht leuchtet. So war mir's mit dem Burschen. Das Gefühl, dass ihre Augen auf seinem Gesichte, seinen Backen, seinen Rockknöpfen und dem Kragen am Surtout geruht hatten, machte mir das alles so heilig, so wert! Ich hätte in dem Augenblick den Jungen nicht um tausend Taler gegeben. Es war mir so wohl in seiner Gegenwart.—bewahre dich Gott, dass du darüber lachest. Wilhelm, sind das Phantome, wenn es uns wohl ist? Den 19. Julius "Ich werde sie sehen!" ruf' ich morgens aus, wenn ich mich ermuntere und mit aller Heiterkeit der schönen Sonne entgegenblicke; "ich werde sie sehen!" und da habe ich für den ganzen Tag keinen Wunsch weiter. Alles, alles verschlingt sich in dieser Aussicht. Eure Idee will noch nicht die meinige werden, dass ich mit dem Gesandten nach *** gehen soll. Ich liebe die Subordination nicht sehr, und wir wissen alle, dass der Mann noch dazu ein widriger Mensch ist. Meine Mutter möchte mich gern in Aktivität haben, sagst du, das hat mich zu lachen gemacht. Bin ich jetzt nicht auch aktiv, und ist's im Grunde nicht einerlei, ob ich Erbsen zähle oder Linsen? Alles in der Welt läuft doch auf eine Lumperei hinaus, und ein Mensch, der um anderer willen, ohne dass es seine eigene Leidenschaft, sein eigenes Bedürfnis ist, sich um Geld oder Ehre oder sonst was abarbeitet, ist immer ein Tor. Am 24. Julius Da dir so sehr daran gelegen ist, dass ich mein Zeichnen nicht vernachlässige, möchte ich lieber die ganze Sache übergehen als dir sagen, dass zeither wenig getan wird. Noch nie war ich glücklicher, noch nie war meine Empfindung an der Natur, bis aufs Steinchen, aufs Gräschen herunter, voller und inniger, und doch—ich weiss nicht, wie ich mich ausdrücken soll, meine vorstellende Kraft ist so schwach, alles schwimmt und schwankt so vor meiner Seele, dass ich keinen Umriss packen kann; aber ich bilde mir ein, wenn ich Ton hätte oder Wachs, so wollte ich's wohl herausbilden. Ich werde auch Ton nehmen, wenn's länger währt, und kneten, uns sollten's Kuchen werden! Lottens Porträt habe ich dreimal angefangen, und habe mich dreimal prostituiert; das mich um so mehr verdriesst, weil ich vor einiger Zeit sehr glücklich im Treffen war. Darauf habe ich denn ihren Schattenriss gemacht, und damit soll mir g'nügen. Ja, liebe Lotte, ich will alles besorgen und bestellen; geben Sie mir nur mehr Aufträge, nur recht oft. Um eins bitte ich Sie: keinen Sand mehr auf die Zettelchen, die Sie mir schreiben. Heute führte ich es schnell nach der Lippe, und die Zähne knisterten mir. Am 26. Julius Ich habe mir schon manchmal vorgenommen, sie nicht so oft zu sehn. Ja wer das halten könnte! Alle Tage unterlieg' ich der Versuchung und verspreche mir heilig: morgen willst du einmal wegbleiben. Und wenn der Morgen kommt, finde ich doch wieder eine unwiderstehliche Ursache, und ehe ich mich's versehe, bin ich bei ihr. Entweder sie hat des Abends gesagt: "Sie kommen doch morgen?"—wer könnte da wegbleiben? Oder sie gibt mir einen Auftrag, und ich finde schicklich, ihr selbst die Antwort zu bringen; oder der Tag ist gar zu schön, ich gehe nach Wahlheim, und wenn ich nun da bin, ist's nur noch eine halbe Stunde zu ihr!—ich bin zu nah in der Atmosphäre—zuck! So bin ich dort. Meine Grossmutter hatte ein Märchen vom Magnetenberg: die Schiffe, die zu nahe kamen, wurden auf einmal alles Eisenwerks beraubt, die Nägel flogen dem Berge zu, und die armen Elenden scheiterten zwischen den übereinander stürzenden Brettern. Am 30. Julius Albert ist angekommen, und ich werde gehen; und wenn er der beste, der edelste Mensch wäre, unter den ich mich in jeder Betrachtung zu stellen bereit wäre, so wär's unerträglich, ihn vor meinem Angesicht im Besitz so vieler Vollkommenheit zu sehen.—Besitz!—genug, Wilhelm, der Bräutigam ist da! Ein braver, lieber Mann, dem man gut sein muss. Glücklicherweise war ich nicht beim Empfange! Das hätte mir das Herz zerrissen. Auch ist er so ehrlich und hat Lotten in meiner Gegenwart noch nicht ein einzigmal geküsst. Das lohn' ihm Gott! Um des Respekts willen, den er vor dem Mädchen hat, muss ich ihn lieben. Er will mir wohl, und ich vermute, das ist Lottens Werk mehr als seiner eigenen Empfindung; denn darin sind die Weiber fein und haben recht; wenn sie zwei Verehrer in gutem Vernehmen mit einander erhalten können, ist der Vorteil immer ihr, so selten es auch angeht. Indes kann ich Alberten meine Achtung nicht versagen. Seine gelassene Aussenseite sticht gegen die Unruhe meines Charakters sehr lebhaft ab, die sich nicht verbergen lässt. Er hat viel Gefühl und weiss, was er an Lotten hat. Erscheint wenig üble Laune zu haben, und du weisst, das ist die Sünde, die ich ärger hasse am Menschen als alle andre. Er hält mich für einen Menschen von Sinn; und meine Anhänglichkeit zu Lotten, meine warme Freude, die ich an allen ihren Handlungen habe, vermehrt seinen Triumph, und er liebt sie nur desto mehr. Ob er sie nicht einmal mit keiner Eifersüchtelei peinigt, das lasse ich dahingestellt sein, wenigstens würd' ich an seinem Platz nicht ganz sicher vor diesem Teufel bleiben. Dem sei nun wie ihm wolle, meine Freude, bei Lotten zu sein, ist hin. Soll ich das Torheit nennen oder Verblendung?—was braucht's Namen! Erzählt die Sache an sich!—ich wusste alles, was ich jetzt weiss, ehe Albert kam; ich wusste, dass ich keine Prätension an sie zu machen hatte, machte auch keine—das heisst, insofern es möglich ist, bei so viel Liebenswürdigkeit nicht zu begehren—und jetzt macht der Fratze grosse Augen, da der andere nun wirklich kommt und ihm das Mädchen wegnimmt. Ich beisse die Zähne auf einander und spott über mein Elend, und spottete derer doppelt und dreifach, die sagen könnten, ich sollte mich resignieren, und weil es nun einmal nicht anders sein könnte. —schafft mir diese Strohmänner vom Halse!—ich laufe in den Wäldern herum, und wenn ich zu Lotten komme, und Albert bei ihr sitzt im Gärtchen unter der Laube, und ich nicht weiter kann, so bin ich ausgelassen närrisch und fange viel Possen, viel verwirrtes Zeug an. —"um Gottes willen", sagte mir Lotte heut, "ich bitte Sie, keine Szene wie die von gestern abend! Sie sind fürchterlich, wenn Sie so lustig sind".—Unter uns, ich passe die Zeit ab, wenn er zu tun hat; wutsch! Bin ich drauss, und da ist mir's immer wohl, wenn ich sie allein finde. Am 8. August Ich bitte dich, lieber Wilhelm, es war gewiss nicht auf dich geredet, wenn ich die Menschen unerträglich schalt, die von uns Ergebung in unvermeidliche Schicksale fordern. Ich dachte wahrlich nicht daran, dass du von ähnlicher Meinung sein könntest. Und im Grunde hast du recht. Nur eins, mein Bester! In der Welt ist es sehr selten mit dem Entweder-Oder getan; die Empfindungen und Handlungsweisen schattieren sich so mannigfaltig, als Abfälle zwischen einer Habichts—und Stumpfnase sind. Du wirst mir also nicht übelnehmen, wenn ich dir dein ganzes Argument einräume und mich doch zwischen dem Entweder-Oder durchzustehlen suche. Entweder, sagst du, hast du Hoffnung auf Lotten, oder du hast keine. Gut, im ersten Fall suche sie durchzutreiben, suche die Erfüllung deiner Wünsche zu umfassen: im anderen Fall ermanne dich und suche einer elenden Empfindung los zu werden, die alle deine Kräfte verzehren muss.—Bester! Das ist wohl gesagt, und—bald gesagt. Und kannst du von dem Unglücklichen, dessen Leben unter einer schleichenden Krankheit unaufhaltsam allmählich abstirbt, kannst du von ihm verlangen, er solle durch einen Dolchstoss der Qual auf einmal ein Ende machen? Und raubt das Übel, das ihm die Kräfte verzehrt, ihm nicht auch zugleich den Mut, sich davon zu befreien? Zwar könntest du mir mit einem verwandten Gleichnisse antworten: wer liesse sich nicht lieber den Arm abnehmen, als dass er durch Zaudern und Zagen sein Leben aufs Spiel setzte?—Ich weiss nicht!—Und wir wollen uns nicht in Gleichnissen herumbeissen. Genug—ja, Wilhelm, ich habe manchmal so einen Augenblick aufspringenden, abschüttelnden Muts, und da—wenn ich nur wüsste wohin, ich ginge wohl. Abends Mein Tagebuch, das ich seit einiger Zeit vernachlässiget, fiel mir heut wieder in die Hände, und ich bin erstaunt, wie ich so wissentlich in das alles, Schritt vor Schritt, hineingegangen bin! Wie ich über meinen Zustand immer so klar gesehen und doch gehandelt habe wie ein Kind, jetzt noch so klar sehe, und es noch keinen Anschein zur Besserung hat. Am 10. August Ich könnte das beste, glücklichste Leben führen, wenn ich nicht ein Tor wäre. So schöne Umstände vereinigen sich nicht leicht, eines Menschen Seele zu ergetzen, als die sind, in denen ich mich jetzt befinde. Ach so gewiss ist's, dass unser Herz allein sein Glück macht. —ein Glied der liebenswürdigen Familie zu sein, von dem Alten geliebt zu werden wie ein Sohn, von den Kleinen wie ein Vater, und von Lotten! —dann der ehrliche Albert, der durch keine launische Unart mein Glück stört; der mich mit herzlicher Freundschaft umfasst; dem ich nach Lotten das Liebste auf der Welt bin!—Wilhelm, es ist eine Freude, uns zu hören, wenn wir spazierengehen und uns einander von Lotten unterhalten: es ist in der Welt nichts Lächerlichers erfunden worden als dieses Verhältnis, und doch kommen mir oft darüber die Tränen in die Augen. Wenn er mir von ihrer rechtschaffenen Mutter erzählt: wie sie auf ihrem Todbette Lotten ihr Haus und ihre Kinder übergeben und ihm Lotten anbefohlen habe, wie seit der Zeit ein ganz anderer Geist Lotten belebt habe, wie sie, in der Sorge für ihre Wirtschaft und in dem Ernste, eine wahre Mutter geworden, wie kein Augenblick ihrer Zeit ohne tätige Liebe, ohne Arbeit verstrichen, und dennoch ihre Munterkeit, ihr leichter Sinn sie nie dabei verlassen habe.—Ich gehe so neben ihm hin und pflücke Blumen am Wege, füge sie sehr sorgfältig in einen Strauss und—werfe sie in den vorüberfliessenden Strom und sehe ihnen nach, wie sie leise hinunterwallen.—Ich weiss nicht, ob ich dir geschrieben habe, dass Albert hier bleiben und ein Amt mit einem artigen Auskommen vom Hofe erhalten wird, wo er sehr beliebt ist. In Ordnung und Emsigkeit in Geschäften habe ich wenig seinesgleichen gesehen. Am 12. August Gewiss, Albert ist der beste Mensch unter dem Himmel. Ich habe gestern eine wunderbare Szene mit ihm gehabt. Ich kam zu ihm, um Abschied von ihm zu nehmen; denn mich wandelte die Lust an, ins Gebirge zu reiten, von woher ich dir auch jetzt schreibe, und wie ich in der Stube auf und ab gehe, fallen mir seine Pistolen in die Augen.—"Borge mir die Pistolen", sagte ich, "zu meiner Reise".—"Meinetwegen", sagte er, "wenn du dir die Mühe nehmen willst, sie zu laden; bei mir hängen sie nur pro forma".—Ich nahm eine herunter, und er fuhr fort: "seit mir meine Vorsicht einen so unartigen Streich gespielt hat, mag ich mit dem Zeuge nichts mehr zu tun haben".—Ich war neugierig, die Geschichte zu wissen.—"Ich hielt mich", erzählte er, "wohl ein Vierteljahr auf dem Lande bei einem Freunde auf, hatte ein paar Terzerolen ungeladen und schlief ruhig. Einmal an einem regnichten Nachmittage, da ich müssig sitze, weiss ich nicht, wie mir einfällt: wir könnten überfallen werden, wir könnten die Terzerolen nötig haben und könnten—du weisst ja, wie das ist.—ich gab sie dem Bedienten, sie zu putzen und zu laden; und der dahlt mit den Mädchen, will sie schrecken, und Gott weiss wie, das Gewehr geht los, da der Ladstock noch drin steckt, und schiesst den Ladstock einem Mädchen zur Maus herein an der rechten Hand und zerschlägt ihr den Daumen. Da hatte ich das Lamentieren, und die Kur zu bezahlen obendrein, und seit der Zeit lass' ich alles Gewehr ungeladen. Lieber Schatz, was ist Vorsicht? Die Gefahr lässt sich nicht auslernen! Zwar.—Nun weisst du, dass ich den Menschen sehr lieb habe bis auf seine Zwar; denn versteht sich's nicht von selbst, dass jeder allgemeine Satz Ausnahmen leidet? Aber so rechtfertig ist der Mensch! Wenn er glaubt, etwas Übereiltes, Allgemeines, Halbwahres gesagt zu haben, so hört er dir nicht auf zu limitieren, zu modifizieren und ab—und zuzutun, bis zuletzt gar nichts mehr an der Sache ist. Und bei diesem Anlass kam er sehr tief in Text: ich hörte endlich gar nicht weiter auf ihn, verfiel in Grillen, und mit einer auffahrenden Gebärde drückte ich mir die Mündung der Pistole übers rechte Aug' an die Stirn.—"Pfui!" sagte Albert, indem er mir die Pistole herabzog, "was soll das?"—"Sie ist nicht geladen", sagte ich.—"Und auch so, was soll's?" versetzte er ungeduldig. "Ich kann mir nicht vorstellen, wie ein Mensch so töricht sein kann, sich zu erschiessen; der blosse Gedanke erregt mir Widerwillen". "Dass ihr Menschen", rief ich aus, "um von einer Sache zu reden, gleich sprechen müsst: 'das ist töricht, das ist klug, das ist gut, das ist bös!' und was will das alles heissen? Habt ihr deswegen die innern Verhältnisse einer Handlung erforscht? Wisst ihr mit Bestimmtheit die Ursachen zu entwickeln, warum sie geschah, warum sie geschehen musste? Hättet ihr das, ihr würdet nicht so eilfertig mit euren Urteilen sein". "Du wirst mir zugeben", sagte Albert, "dass gewisse Handlungen lasterhaft bleiben, sie mögen geschehen, aus welchem Beweggrunde sie wollen". Ich zuckte die Achseln und gab's ihm zu.—"Doch, mein Lieber", fuhr ich fort, "finden sich auch hier einige Ausnahmen. Es ist wahr, der Diebstahl ist ein Laster: aber der Mensch, der, um sich und die Seinigen vom gegenwärtigen Hungertode zu erretten, auf Raub ausgeht, verdient der Mitleiden oder Strafe? Wer hebt den ersten Stein auf gegen den Ehemann, der im gerechten Zorne sein untreues Weib und ihren nichtswürdigen Verführer aufopfert? Gegen das Mädchen, das in einer wonnevollen Stunde sich in den unaufhaltsamen Freuden der Liebe verliert? Unsere Gesetze selbst, diese kaltblütigen Pedanten, lassen sich rühren und halten ihre Strafe zurück". "Das ist ganz was anders", versetzte Albert, "weil ein Mensch, den seine Leidenschaften hinreissen, alle Besinnungskraft verliert und als ein Trunkener, als ein Wahnsinniger angesehen wird". "Ach ihr vernünftigen Leute!" rief ich lächelnd aus. "Leidenschaft! Trunkenheit! Wahnsinn! Ihr steht so gelassen, so ohne Teilnehmung da, ihr sittlichen Menschen, scheltet den Trinker, verabscheut den Unsinnigen, geht vorbei wie der Priester und dankt Gott wie der Pharisäer, dass er euch nicht gemacht hat wie einen von diesen. Ich bin mehr als einmal trunken gewesen, meine Leidenschaften waren nie weit vom Wahnsinn, und beides reut mich nicht: denn ich habe in einem Masse begreifen lernen, wie man alle ausserordentlichen Menschen, die etwas Grosses, etwas Unmöglichscheinendes wirkten, von jeher für Trunkene und Wahnsinnige ausschreiten musste. Aber auch im gemeinen Leben ist's unerträglich, fast einem jeden bei halbweg einer freien, edlen, unerwarteten Tat nachrufen zu hören: ' der Mensch ist trunken, der ist närrisch!' Schämt euch, ihr Nüchternen! Schämt euch, ihr Weisen!" "Das sind nun wieder von deinen Grillen", sagte Albert, "du überspannst alles und hast wenigstens hier gewiss unrecht, dass du den Selbstmord, wovon jetzt die Rede ist, mit grossen Handlungen vergleichst: da man es doch für nichts anders als eine Schwäche halten kann. Denn freilich ist es leichter zu sterben, als ein qualvolles Leben standhaft zu ertragen". Ich war im Begriff abzubrechen; denn kein Argument bringt mich so aus der Fassung, als wenn einer mit einem unbedeutenden Gemeinspruche angezogen kommt, wenn ich aus ganzem Herzen rede. Doch fasste ich mich, weil ich's schon oft gehört und mich öfter darüber geärgert hatte, und versetzte ihm mit einiger Lebhaftigkeit: "Du nennst das Schwäche? Ich bitte dich, lass dich vom Anscheine nicht verführen. Ein Volk, das unter dem unerträglichen Joch eines Tyrannen seufzt, darfst du das schwach heissen, wenn es endlich aufgärt und seine Ketten zerreisst? Ein Mensch, der über dem Schrecken, dass Feuer sein Haus ergriffen hat, alle Kräfte gespannt fühlt und mit Leichtigkeit Lasten wegträgt, die er bei ruhigem Sinne kaum bewegen kann; einer, der in der Wut der Beleidigung es mit sechsen aufnimmt und sie überwältig, sind die schwach zu nennen? Und, mein Guter, wenn Anstrengung Stärke ist, warum soll die Überspannung das Gegenteil sein?"—Albert sah mich an und sagte: "nimm mir's nicht übel, die Beispiele, die du gibst, scheinen hieher gar nicht zu gehören".—"Es mag sein", sagte ich, "man hat mir schon öfters vorgeworfen, dass meine Kombinationsart manchmal an Radotage grenze. Lasst uns denn sehen, ob wir uns auf eine andere Weise vorstellen können, wie dem Menschen zu Mute sein mag, der sich entschliesst, die sonst angenehme Bürde des Lebens abzuwerfen. Denn nur insofern wir mitempfinden, haben wir die Ehre, von einer Sache zu reden". "Die menschliche Natur", fuhr ich fort, "hat ihre Grenzen: sie kann Freude, Leid, Schmerzen bis auf einen gewissen Grad ertragen und geht zugrunde, sobald der überstiegen ist. Hier ist also nicht die Frage, ob einer schwach oder stark ist, sondern ob er das Mass seines Leidens ausdauern kann, es mag nun moralisch oder körperlich sein. Und ich finde es ebenso wunderbar zu sagen, der Mensch ist feige, der sich das Leben nimmt, als es ungehörig wäre, den einen Feigen zu nennen, der an einem bösartigen Fieber stirbt". "Paradox! Sehr paradox!" rief Albert aus.—"Nicht so sehr, als du denkst", versetzte ich. "Du gibst mir zu, wir nennen das eine Krankheit zum Tode, wodurch die Natur so angegriffen wird, dass teils ihre Kräfte verzehrt, teils so ausser Wirkung gesetzt werden, dass sie sich nicht wieder aufzuhelfen, durch keine glückliche Revolution den gewöhnlichen Umlauf des Lebens wieder herzustellen fähig ist. Nun, mein Lieber, lass uns das auf den Geist anwenden. Sieh den Menschen an in seiner Eingeschränktheit, wie Eindrücke auf ihn wirken, Ideen sich bei ihm festsetzen, bis endlich eine wachsende Leidenschaft ihn aller ruhigen Sinneskraft beraubt und ihn zugrunde richtet. Vergebens, dass der gelassene, vernünftige Mensch den Zustand Unglücklichen übersieht, vergebens, dass er ihm zuredet! Ebenso wie ein Gesunder, der am Bette des Kranken steht, ihm von seinen Kräften nicht das geringste einflössen kann". Alberten war das zu allgemein gesprochen. Ich erinnerte ihn an ein Mädchen, das man vor weniger Zeit im Wasser tot gefunden, und wiederholte ihm ihre Geschichte.—"Ein gutes, junges Geschöpf, das in dem engen Kreise häuslicher Beschäftigungen, wöchentlicher bestimmter Arbeit herangewachsen war, das weiter keine Aussicht von Vergnügen kannte, als etwa Sonntags in einem nach und nach zusammengeschafften Putz mit ihresgleichen um die Stadt spazierenzugehen, vielleicht alle hohen Feste einmal zu tanzen und übrigens mit aller Lebhaftigkeit des herzlichsten Anteils manche Stunde über den Anlass eines Gezänkes, einer übeln Nachrede mit einer Nachbarin zu verplaudern—deren feurige Natur fühlt nun endlich innigere Bedürfnisse, die durch die Schmeicheleien der Männer vermehrt werden; ihre vorigen Freuden werden ihr nach und nach unschmackhaft, bis sie endlich einen Menschen antrifft, zu dem ein unbekanntes Gefühl sie unwiderstehlich hinreisst, auf den sie nun alle ihre Hoffnungen wirft, die Welt rings um sich vergisst, nichts hört, nichts sieht, nichts fühlt als ihn, den Einzigen, sich nur sehnt nach ihm, dem Einzigen. Durch die leeren Vergnügungen einer unbeständigen Eitelkeit nicht verdorben, zieht ihr Verlangen gerade nach dem Zweck, sie will die Seinige werden, sie will in ewiger Verbindung all das Glück antreffen, das ihr mangelt, die Vereinigung aller Freuden geniessen, nach denen sie sich sehnte. Wiederholtes Versprechen, das ihr die Gewissheit aller Hoffnungen versiegelt, kühne Liebkosungen, die ihre Begierden vermehren, umfangen ganz ihre Seele; sie schwebt in einem dumpfen Bewusstsein, in einem Vorgefühl aller Freuden, sie ist bis auf den höchsten Grad gespannt, sie streckt endlich ihre Arme aus, all ihre Wünsche zu umfassen—und ihr Geliebter verlässt sie.—Erstarrt, ohne Sinne steht sie vor einem Abgrunde; alles ist Finsternis um sie her, keine Aussicht, kein Trost, keine Ahnung! Denn der hat sie verlassen, in dem sie allein ihr Dasein fühlte. Sie sieht nicht die weite Welt, die vor ihr liegt, nicht die vielen, die ihr den Verlust ersetzen könnten, sie fühlt sich allein, verlassen von aller Welt,—und blind, in die Enge gepresst von der entsetzlichen Not ihres Herzens, stürzt sie sich hinunter, um in einem rings umfangenden Tode alle ihre Qualen zu ersticken.—Sieh, Albert, das ist die Geschichte so manches Menschen! Und sag', ist das nicht der Fall der Krankheit? Die Natur findet keinen Ausweg aus dem Labyrinthe der verworrenen und widersprechenden Kräfte, und der Mensch muss sterben. Wehe dem, der zusehen und sagen könnte: 'die Törin! Hätte sie gewartet, hätte sie die Zeit wirken lassen, die Verzweifelung würde sich schon gelegt, es würde sich schon ein anderer sie zu trösten vorgefunden haben.'—Das ist eben, als wenn einer sagte: 'der Tor, stirbt am Fieber! Hätte er gewartet, bis seine Kräfte sich erholt, seine Säfte sich verbessert, der Tumult seines Blutes sich gelegt hätten: alles wäre gut gegangen, und er lebte bis auf den heutigen Tag! '" Albert, dem die Vergleichung noch nicht anschaulich war, wandte noch einiges ein, und unter andern: ich hätte nur von einem einfältigen Mädchen gesprochen; wie aber ein Mensch von Verstande, der nicht so eingeschränkt sei, der mehr Verhältnisse übersehe, zu entschuldigen sein möchte, könne er nicht begreifen.—"Mein Freund", rief ich aus, "der Mensch ist Mensch, und das bisschen Verstand, das einer haben mag, kommt wenig oder nicht in Anschlag, wenn Leidenschaft wütet und die Grenzen der Menschheit einen drängen. Vielmehr—ein andermal davon", sagte ich und griff nach meinem Hute. O mir war das Herz so voll—und wir gingen auseinander, ohne einander verstanden zu haben. Wie denn auf dieser Welt keiner leicht den andern versteht. Am 15. August Es ist doch gewiss, dass in der Welt den Menschen nichts notwendig macht als die Liebe. Ich fühl's an Lotten, dass sie mich ungern verlöre, und die Kinder haben keinen andern Begriff, als dass ich immer morgen wiederkommen würde. Heute war ich hinausgegangen, Lottens Klavier zu stimmen, ich konnte aber nicht dazu kommen, denn die Kleinen verfolgten mich um ein Märchen, und Lotte sagte selbst, ich sollte ihnen den Willen tun. Ich schnitt ihnen das Abendbrot, das sie nun fast so gern von mir als von Lotten annehmen, und erzählte ihnen das Hauptstückchen von der Prinzessin, die von Händen bedient wird. Ich lerne viel dabei, das versichre ich dich, und ich bin erstaunt, was es auf sie für Eindrücke macht. Weil ich manchmal einen Inzidentpunkt erfinden muss, den ich beim zweitenmal vergesse, sagen sie gleich, das vorigemal wär' es anders gewesen, so dass ich mich jetzt übe, sie unveränderlich in einem singenden Silbenfall an einem Schnürchen weg zu rezitieren. Ich habe daraus gelernt, wie ein Autor durch eine zweite, veränderte Ausgabe seiner Geschichte, und wenn sie poetisch noch so besser geworden wäre, notwendig seinem Buche schaden muss. Der erste Eindruck findet uns willig, und der Mensch ist gemacht, dass man ihn das Abenteuerlichste überreden kann; das haftet aber auch gleich so fest, und wehe dem, der es wieder auskratzen und austilgen will! Am 18. August Musste denn das so sein, dass das, was des Menschen Glückseligkeit macht, wieder die Quelle seines Elendes würde? Das volle, warme Gefühl meines Herzens an der lebendigen Natur, das mich mit so vieler Wonne überströmte, das rings umher die Welt mir zu einem Paradiese schuf, wird mir jetzt zu einem unerträglichen Peiniger, zu einem quälenden Geist, der mich auf allen Wegen verfolgt. Wenn ich sonst vom Felsen über den Fluss bis zu jenen Hügeln das fruchtbare Tal überschaute und alles um mich her keimen und quellen sah; wenn ich jene Berge, vom Fusse bis auf zum Gipfel, mit hohen, dichten Bäumen bekleidet, jene Täler in ihren mannigfaltigen Krümmungen von den lieblichsten Wäldern beschattet sah, und der sanfte Fluss zwischen den lispelnden Rohren dahingleitete und die lieben Wolken abspiegelte, die der sanfte Abendwind am Himmel herüberwiegte; wenn ich dann die Vögel um mich den Wald beleben hörte, und die Millionen Mückenschwärme im letzten roten Strahle der Sonne mutig tanzten, und ihr letzter zuckender Blick den summenden Käfer aus seinem Grase befreite, und das Schwirren und Weben um mich her mich auf den Boden aufmerksam machte, und das Moos, das meinem harten Felsen seine Nahrung abzwingt, und das Geniste, das den dürren Sandhügel hinunter wächst, mir das innere, glühende, heilige Leben der Natur eröffnete: wie fasste ich das alles in mein warmes Herz, fühlte mich in der überfliessenden Fülle wie vergöttert, und die herrlichen Gestalten der unendlichen Welt bewegten sich allbelebend in meiner Seele. Ungeheure Berge umgaben mich, Abgründe lagen vor mir, und Wetterbäche stürzten herunter, die Flüsse strömten unter mir, und Wald und Gebirg erklang; und ich sah sie wirken und schaffen ineinander in den Tiefen der Erde, alle die unergründlichen Kräfte; und nun über der Erde und unter dem Himmel wimmeln die Geschlechter der mannigfaltigen Geschöpfe. Alles, alles bevölkert mit tausendfachen Gestalten; und die Menschen dann sich in Häuslein zusammen sichern und sich annisten und herrschen in ihrem Sinne über die weite Welt! Armer Tor! Der du alles so gering achtest, weil du so klein bist.—vom unzugänglichen Gebirge über die Einöde, die kein Fuss betrat, bis ans Ende des unbekannten Ozeans weht der Geist des Ewigschaffenden und freut sich jedes Staubes, der ihn vernimmt und lebt.—ach damals, wie oft habe ich mich mit Fittichen eines Kranichs, der über mich hin flog, zu dem Ufer des ungemessenen Meeres gesehnt, aus dem schäumenden Becher des Unendlichen jene schwellende Lebenswonne zu trinken und nur einen Augenblick in der eingeschränkten Kraft meines Busens einen Tropfen der Seligkeit des Wesens zu fühlen, das alles in sich und durch sich hervorbringt. Bruder, nur die Erinnerung jener Stunden macht mir wohl. Selbst diese Anstrengung, jene unsäglichen Gelüste zurückzurufen, wieder auszusprechen, hebt meine Seele über sich selbst und lässt mich dann das Bange des Zustandes doppelt empfinden, der mich jetzt umgibt. Es hat sich vor meiner Seele wie ein Vorhang weggezogen, und der Schauplatz des unendlichen Lebens verwandelt sich vor mir in den Abgrund des ewig offenen Grabes. Kannst du sagen: Das ist! Da alles vorübergeht? Da alles mit der Wetterschnelle vorüberrollt, so selten die ganze Kraft seines Daseins ausdauert, ach, in den Strom fortgerissen, untergetaucht und an Felsen zerschmettert wird? Da ist kein Augenblick, der nicht dich verzehrte und die Deinigen um dich her, kein Augenblick, da du nicht ein Zerstörer bist, sein musst; der harmloseste Spaziergang kostet tausend armen Würmchen das Leben, es zerrüttet ein Fusstritt die mühseligen Gebäude der Ameisen und stampft eine kleine Welt in ein schmähliches Grab. Ha! Nicht die grosse, seltne Not der Welt, diese Fluten, die eure Dörfer wegspülen, diese Erdbeben, die eure Städte verschlingen, rühren mich; mir untergräbt das Herz die verzehrende Kraft, die in dem All der Natur verborgen liegt; die nichts gebildet hat, das nicht seinen Nachbar, nicht sich selbst zerstörte. Und so taumle ich beängstigt. Himmel und Erde und ihre webenden Kräfte um mich her: ich sehe nichts als ein ewig verschlingendes, ewig wiederkäuendes Ungeheuer. Am 21. August Umsonst strecke ich meine Arme nach ihr aus, morgens, wenn ich von schweren Träumen aufdämmere, vergebens suche ich sie nachts in meinem Bette, wenn mich ein glücklicher, unschuldiger Traum getäuscht hat, als säss' ich neben ihr auf der Wiese und hielt' ihre Hand und deckte sie mit tausend Küssen. Ach, wenn ich dann noch halb im Taumel des Schlafes nach ihr tappe und drüber mich ermuntere—ein Strom von Tränen bricht aus meinem gepressten Herzen, und ich weine trostlos einer finstern Zukunft entgegen. Am 22. August Es ist ein Unglück, Wilhelm, meine tätigen Kräfte sind zu einer unruhigen Lässigkeit verstimmt, ich kann nicht müssig sein und kann doch auch nichts tun. Ich habe keine Vorstellungskraft, kein Gefühl an der Natur, und die Bücher ekeln mich an. Wenn wir uns selbst fehlen, fehlt uns doch alles. Ich schwöre dir, manchmal wünschte ich, ein Tagelöhner zu sein, um nur des Morgens beim Erwachen eine Aussicht auf den künftigen Tag, einen Drang, eine Hoffnung zu haben. Oft beneide ich Alberten, den ich über die Ohren in Akten begraben sehe, und bilde mir ein, mir wäre wohl, wenn ich an seiner Stelle wäre! Schon etlichemal ist mir's so aufgefahren, ich wollte dir schreiben und dem Minister, um die Stelle bei der Gesandtschaft anzuhalten, die, wie du versicherst, mir nicht versagt werden würde. Ich glaube es selbst. Der Minister liebt mich seit langer Zeit, hatte lange mir angelegen, ich sollte mich irgendeinem Geschäfte widmen; und eine Stunde ist mir's auch wohl drum zu tun. Hernach, wenn ich wieder dran denke und mir die Fabel vom Pferde einfällt, das, seiner Freiheit ungeduldig, sich Sattel und Zeug auflegen lässt und zuschanden geritten wird—ich weiss nicht, was ich soll.—und, mein Lieber! Ist nicht vielleicht das Sehnen in mir nach Veränderung des Zustands eine innere, unbehagliche Ungeduld, die mich überallhin verfolgen wird? Am 28. August Es ist wahr, wenn meine Krankheit zu heilen wäre, so würden diese Menschen es tun. Heute ist mein Geburtstag, und in aller Frühe empfange ich ein Päckchen von Alberten. Mir fällt beim Eröffnen sogleich eine der blassroten Schleifen in die Augen, die Lotte vor hatte, als ich sie kennen lernte, und um die ich sie seither etlichemal gebeten hatte. Es waren zwei Büchelchen in Duodez dabei, der kleine Wetsteinische Homer, eine Ausgabe, nach der ich so oft verlangt, um mich auf dem Spaziergange mit dem Ernestischen nicht zu schleppen. Sieh! So kommen sie meinen Wünschen zuvor, so suchen sie alle die kleinen Gefälligkeiten der Freundschaft auf, die tausendmal werter sind als jene blendenden Geschenke, wodurch uns die Eitelkeit des Gebers erniedrigt. Ich küsse diese Schleife tausendmal, und mit jedem Atemzuge schlürfe ich die Erinnerung jener Seligkeiten ein, mit denen mich jene wenigen, glücklichen, unwiederbringlichen Tage überfüllten. Wilhelm, es ist so, und ich murre nicht, die Blüten des Lebens sind nur Erscheinungen! Wie viele gehn vorüber, ohne eine Spur hinter sich zu lassen, wie wenige setzen Frucht an, und wie wenige dieser Früchte werden reif! Und doch sind deren noch genug da; und doch—o mein Bruder!—können wir gereifte Früchte vernachlässigen, verachten, ungenossen verfaulen lassen? Lebe wohl! Es ist ein herrlicher Sommer; ich sitze oft auf den Obstbäumen in Lottens Baumstück mit dem Obstbrecher, der langen Stange, und hole die Birnen aus dem Gipfel. Sie steht unten und nimmt sie ab, wenn ich sie ihr herunterlasse. Am 30. August Unglücklicher! Bist du nicht ein Tor? Betriegst du dich nicht selbst? Was soll diese tobende, endlose Leidenschaft? Ich habe kein Gebet mehr als an sie; meiner Einbildungskraft erscheint keine andere Gestalt als die ihrige, und alles in der Welt um mich her sehe ich nur im Verhältnisse mit ihr. Und das macht mir denn so manche glückliche Stunde—bis ich mich wieder von ihr losreissen muss! Ach Wilhelm! Wozu mich mein Herz oft drängt!—wenn ich bei ihr gesessen bin, zwei, drei Stunden, und mich an ihrer Gestalt, an ihrem Betragen, an dem himmlischen Ausdruck ihrer Worte geweidet habe, und nun nach und nach alle meine Sinne aufgespannt werden, mir es düster vor den Augen wird, ich kaum noch höre, und es mich an die Gurgel fasst wie ein Meuchelmörder, dann mein Herz in wilden Schlägen den bedrängten Sinnen Luft zu machen sucht und ihre Verwirrung nur vermehrt—Wilhelm, ich weiss oft nicht, ob ich auf der Welt bin! Und—wenn nicht manchmal die Wehmut das Übergewicht nimmt und Lotte mir den elenden Trost erlaubt, auf ihrer Hand meine Beklemmung auszuweinen,—so muss ich fort, muss hinaus, und schweife dann weit im Felde umher; einen jähen Berg zu klettern ist dann meine Freude, durch einen unwegsamen Wald einen Pfad durchzuarbeiten, durch die Hecken, die mich verletzen, durch die Dornen, die mich zerreissen! Da wird mir's etwas besser! Etwas! Und wenn ich vor Müdigkeit und Durst manchmal unterwegs liegen bleibe, manchmal in der tiefen Nacht, wenn der hohe Vollmond über mir steht, im einsamen Walde auf einen krumm gewachsenen Baum mich setze, um meinen verwundeten Sohlen nur einige Linderung zu verschaffen, und dann in einer ermattenden Ruhe in dem Dämmerschein hinschlummre! O Wilhelm! Die einsame Wohnung einer Zelle, das härene Gewand und der Stachelgürtel wären Labsale, nach denen meine Seele schmachtet. Adieu! Ich sehe dieses Elendes kein Ende als das Grab. Am 3. September Ich muss fort! Ich danke dir, Wilhelm, dass du meinen wankenden Entschluss bestimmt hast. Schon vierzehn Tage gehe ich mit dem Gedanken um, sie zu verlassen. Ich muss fort. Sie ist wieder in der Stadt bei einer Freundin. Und Albert—und—ich muss fort! Am 10. September Das war eine Nacht! Wilhelm! Nun überstehe ich alles. Ich werde sie nicht wiedersehn! O dass ich nicht an deinen Hals fliegen, dir mit tausend Tränen und Entzückungen ausdrücken kann, mein Bester, die Empfindungen, die mein Herz bestürmen. Hier sitze ich und schnappe nach Luft, suche mich zu beruhigen, erwarte den Morgen, und mit Sonnenaufgang sind die Pferde bestellt. Ach, sie schläft ruhig und denkt nicht, dass sie mich nie wieder sehen wird. Ich habe mich losgerissen, bin stark genug gewesen, in einem Gespräch von zwei Stunden mein Vorhaben nicht zu verraten. Und Gott, welch ein Gespräch! Albert hatte mir versprochen, gleich nach dem Nachtessen mit Lotten im Garten zu sein. Ich stand auf der Terrasse unter den hohen Kastanienbäumen und sah der Sonne nach, die mir nun zum letztenmale über dem lieblichen Tale, über dem sanften Fluss unterging. So oft hatte ich hier gestanden mit ihr und eben dem herrlichen Schauspiele zugesehen, und nun—ich ging in der Allee auf und ab, die mir so lieb war; ein geheimer sympathetischer Zug hatte mich hier so oft gehalten, ehe ich noch Lotten kannte, und wie freuten wir uns, als wir im Anfang unserer Bekanntschaft die wechselseitige Neigung zu diesem Plätzchen entdeckten, das wahrhaftig eins von den romantischsten ist, die ich von der Kunst hervorgebracht gesehen habe. Erst hast du zwischen den Kastanienbäumen die weite Aussicht—Ach, ich erinnere mich, ich habe dir, denk' ich, schon viel davon geschrieben, wie hohe Buchenwände einen endlich einschliessen und durch ein daranstossendes Boskett die Allee immer düsterer wird, bis zuletzt alles sich in ein geschlossenes Plätzchen endigt, das alle Schauer der Einsamkeit umschweben. Ich fühle es noch, wie heimlich mir's ward, als ich zum erstenmale an einem hohen Mittage hineintrat; ich ahnete ganz leise, was für ein Schauplatz das noch werden sollte von Seligkeit und Schmerz. Ich hatte mich etwa eine halbe Stunde in den schmachtenden, süssen Gedanken des Abscheidens, des Wiedersehens geweidet, als ich sie die Terrasse heraufsteigen hörte. Ich lief ihnen entgegen, mit einem Schauer fasste ich ihre Hand und küsste sie. Wir waren eben heraufgetreten, als der Mond hinter dem buschigen Hügel aufging; wir redeten mancherlei und kamen unvermerkt dem düstern Kabinette näher. Lotte trat hinein und setzte sich, Albert neben sie, ich auch; doch meine Unruhe liess mich nicht lange sitzen; ich stand auf, trat vor sie, ging auf und ab, setzte mich wieder: es war ein ängstlicher Zustand. Sie machte uns aufmerksam auf die schöne Wirkung des Mondenlichtes, das am Ende der Buchenwände die ganze Terrasse vor uns erleuchtete: ein herrlicher Anblick, der um so viel frappanter war, weil uns rings eine tiefe Dämmerung einschloss. Wir waren still, und sie fing nach einer Weile an: "niemals gehe ich im Mondenlichte spazieren, niemals, dass mir nicht der Gedanke an meine Verstorbenen begegnete, dass nicht das Gefühl von Tod, von Zukunft über mich käme". "Wir werden sein!" fuhr sie mit der Stimme des herrlichsten Gefühls fort; "aber, Werther, sollen wir uns wieder finden? Wieder erkennen? Was ahnen Sie? Was sagen Sie?" "Lotte", sagte ich, indem ich ihr die Hand reichte und mir die Augen voll Tränen wurden,"wir werden uns wiedersehn! Hier und dort wiedersehn!"—ich konnte nicht weiter reden—Wilhelm, musste sie mich das fragen, da ich diesen ängstlichen Abschied im Herzen hatte! "Und ob die lieben Abgeschiednen von uns wissen", fuhr sie fort, "ob sie fühlen, wann's uns wohl geht, dass wir mit warmer Liebe uns ihrer erinnern? O! Die Gestalt meiner Mutter schwebt immer um mich, wenn ich am stillen Abend unter ihren Kindern, unter meinen Kindern sitze und sie um mich versammelt sind, wie sie um sie versammelt waren. Wenn ich dann mit einer sehnenden Träne gen Himmel sehe und wünsche, dass sie hereinschauen könnte einen Augenblick, wie ich mein Wort halte, das ich ihr in der Stunde des Todes gab: die Mutter ihrer Kinder zu sein. Mit welcher Empfindung rufe ich aus: 'verzeihe mir's, Teuerste, wenn ich ihnen nicht bin, was du ihnen warst. Ach! Tue ich doch alles, was ich kann; sind sie doch gekleidet, genährt, ach, und, was mehr ist als das alles, gepflegt und geliebt. Könntest du unsere Eintracht sehen, liebe Heilige! Du würdest mit dem heissesten Danke den Gott verherrlichen, den du mit den letzten, bittersten Tränen um die Wohlfahrt deiner Kinder batest.'"—Sie sagte das! O Wilhelm, wer kann wiederholen, was sie sagte! Wie kann der kalte, tote Buchstabe diese himmlische Blüte des Geistes darstellen! Albert fiel ihr sanft in die Rede: "es greift zu stark an, liebe Lotte! Ich weiss, Ihre Seele hängt sehr nach diesen Ideen, aber ich bitte Sie".—"O Albert", sagte sie, "ich weiss, du vergissest nicht die Abende, da wir zusammensassen an dem kleinen, runden Tischchen, wenn der Papa verreist war, und wir die Kleinen schlafen geschickt hatten. Du hattest oft ein gutes Buch und kamst so selten dazu, etwas zu lesen—war der Umgang dieser herrlichen Seele nicht mehr als alles? Die schöne, sanfte, muntere und immer tätige Frau! Gott kennt meine Tränen, mit denen ich mich oft in meinem Bette vor ihn hinwarf: er möchte mich ihr gleich machen". "Lotte!" rief ich aus, indem ich mich vor sie hinwarf, ihre Hand nahm und mit tausend Tränen netzte, "Lotte! Der Segen Gottes ruht über dir und der Geist deiner Mutter!" "Wenn Sie sie gekannt hätten", sagte sie, indem sie mir die Hand drückte,—"sie war wert, von Ihnen gekannt zu sein!"—ich glaubte zu vergehen. Nie war ein grösseres, stolzeres Wort über mich ausgesprochen worden—und sie fuhr fort:"und diese Frau musste in der Blüte ihrer Jahre dahin, da ihr jüngster Sohn nicht sechs Monate alt war! Ihre Krankheit dauerte nicht lange; sie war ruhig, hingegeben, nur ihre Kinder taten ihr weh, besonders das kleine. Wie es gegen das Ende ging und sie zu mir sagte: 'bringe mir sie herauf!' und wie ich sie hereinführte, die kleinen, die nicht wussten, und die ältesten, die ohne Sinne waren, wie sie ums Bette standen, und wie sie die Hände aufhob und über sie betete, und sie küsste nach einander und sie wegschickte und zu mir sagte: 'sei ihre Mutter!'—Ich gab ihr die Hand drauf!—'Du versprichst viel, meine Tochter', sagte sie, 'das Herz einer Mutter und das Aug' einer Mutter. Ich habe oft an deinen dankbaren Tränen gesehen, dass du fühlst, was das sei. Habe es für deine Geschwister, und für deinen Vater die Treue und den Gehorsam einer Frau. Du wirst ihn trösten.'—Sie fragte nach ihm, er war ausgegangen, um uns den unerträglichen Kummer zu verbergen, den er fühlte, der Mann war ganz zerrissen. Albert, du warst im Zimmer. Sie hörte jemand gehn und fragte und forderte dich zu sich, und wie sie dich ansah und mich, mit dem getrösteten, ruhigen Blicke, dass wir glücklich sein, zusammen glücklich sein würden".—Albert fiel ihr um den Hals und küsste sie und rief: "wir sind es! Wir werden es sein!"—der ruhige Albert war ganz aus seiner Fassung, und ich wusste nichts von mir selber. "Werther", fing sie an, "und diese Frau sollte dahin sein! Gott! Wenn ich manchmal denke, wie man das Liebste seines Lebens wegtragen lässt, und niemand als die Kinder das so scharf fühlt, die sich noch lange beklagten, die schwarzen Männer hätten die Mama weggetragen! "sie stand auf, und ich ward erweckt und erschüttert, blieb sitzen und hielt ihre Hand.—"Wir wollen fort", sagte sie, "es wird Zeit".—Sie wollte ihre Hand zurückziehen, und ich hielt sie fester.—"wir werden uns wieder sehen" rief ich, "wir werden uns finden, unter allen Gestalten werden wir uns erkennen. Ich gehe", fuhr ich fort, "ich gehe willig, und doch, wenn ich sagen sollte auf ewig, ich würde es nicht aushalten. Leb' wohl, Lotte! Leb' wohl, Albert! Wir sehn uns wieder".—"Morgen, denke ich", versetzte sie scherzend.—Ich fühlte das Morgen! Ach, sie wusste nicht, als sie ihre Hand aus der meinen zog—Sie gingen die Allee hinaus, ich stand, sah ihnen nach im Mondscheine und warf mich an die Erde und weinte mich aus und sprang auf und lief auf die Terrasse hervor und sah noch dort unten im Schatten der hohen Lindenbäume ihr weisses Kleid nach der Gartentür schimmern, ich streckte meine Arme aus, und es verschwand. EOT; /* End of the Project Gutenberg EBook of Die Leiden des jungen Werther--Buch 1, by Johann Wolfgang von Goethe *** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DIE LEIDEN DES JUNGEN WERTHER *** ***** This file should be named 2407-8.txt or 2407-8.zip ***** This and all associated files of various formats will be found in: http://www.gutenberg.org/2/4/0/2407/ Produced by Michael Pullen, globaltraveler5565@yahoo.com with proofreading and correction by Dr. Mary Cicora, mcicora@yahoo.com. Updated editions will replace the previous one--the old editions will be renamed. Creating the works from public domain print editions means that no one owns a United States copyright in these works, so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United States without permission and without paying copyright royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you do not charge anything for copies of this eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports, performances and research. They may be modified and printed and given away--you may do practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is subject to the trademark license, especially commercial redistribution. *** START: FULL LICENSE *** THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free distribution of electronic works, by using or distributing this work (or any other work associated in any way with the phrase "Project Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project Gutenberg-tm License (available with this file or online at http://gutenberg.org/license). Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm electronic works 1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to and accept all the terms of this license and intellectual property (trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8. 1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be used on or associated in any way with an electronic work by people who agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works even without complying with the full terms of this agreement. See paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic works. See paragraph 1.E below. 1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the collection are in the public domain in the United States. If an individual work is in the public domain in the United States and you are located in the United States, we do not claim a right to prevent you from copying, distributing, performing, displaying or creating derivative works based on the work as long as all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily comply with the terms of this agreement by keeping this work in the same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when you share it without charge with others. 1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in a constant state of change. If you are outside the United States, check the laws of your country in addition to the terms of this agreement before downloading, copying, displaying, performing, distributing or creating derivative works based on this work or any other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning the copyright status of any work in any country outside the United States. 1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: 1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed, copied or distributed: This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.org 1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived from the public domain (does not contain a notice indicating that it is posted with permission of the copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in the United States without paying any fees or charges. If you are redistributing or providing access to a work with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9. 1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted with the permission of the copyright holder, your use and distribution must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the permission of the copyright holder found at the beginning of this work. 1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm License terms from this work, or any files containing a part of this work or any other work associated with Project Gutenberg-tm. 1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this electronic work, or any part of this electronic work, without prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with active links or immediate access to the full terms of the Project Gutenberg-tm License. 1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any word processing or hypertext form. However, if you provide access to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1. 1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. 1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided that - You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has agreed to donate royalties under this paragraph to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid within 60 days following each date on which you prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty payments should be clearly marked as such and sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation." - You provide a full refund of any money paid by a user who notifies you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm License. You must require such a user to return or destroy all copies of the works possessed in a physical medium and discontinue all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm works. - You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the electronic work is discovered and reported to you within 90 days of receipt of the work. - You comply with all other terms of this agreement for free distribution of Project Gutenberg-tm works. 1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below. 1.F. 1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread public domain works in creating the Project Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic works, and the medium on which they may be stored, may contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by your equipment. 1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all liability to you for damages, costs and expenses, including legal fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE PROVIDED IN PARAGRAPH F3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE. 1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a written explanation to the person you received the work from. If you received the work on a physical medium, you must return the medium with your written explanation. The person or entity that provided you with the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a refund. If you received the work electronically, the person or entity providing it to you may choose to give you a second opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy is also defective, you may demand a refund in writing without further opportunities to fix the problem. 1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. 1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any provision of this agreement shall not void the remaining provisions. 1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance with this agreement, and any volunteers associated with the production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works, harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees, that arise directly or indirectly from any of the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause. Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of electronic works in formats readable by the widest variety of computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from people in all walks of life. Volunteers and financial support to provide volunteers with the assistance they need, are critical to reaching Project Gutenberg-tm's goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will remain freely available for generations to come. In 2001, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4 and the Foundation web page at http://www.pglaf.org. Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit 501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at http://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by U.S. federal laws and your state's laws. The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S. Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered throughout numerous locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact information can be found at the Foundation's web site and official page at http://pglaf.org For additional contact information: Dr. Gregory B. Newby Chief Executive and Director gbnewby@pglaf.org Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide spread public support and donations to carry out its mission of increasing the number of public domain and licensed works that can be freely distributed in machine readable form accessible by the widest array of equipment including outdated equipment. Many small donations ($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt status with the IRS. The Foundation is committed to complying with the laws regulating charities and charitable donations in all 50 states of the United States. Compliance requirements are not uniform and it takes a considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up with these requirements. We do not solicit donations in locations where we have not received written confirmation of compliance. To SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any particular state visit http://pglaf.org While we cannot and do not solicit contributions from states where we have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition against accepting unsolicited donations from donors in such states who approach us with offers to donate. International donations are gratefully accepted, but we cannot make any statements concerning tax treatment of donations received from outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation methods and addresses. Donations are accepted in a number of other ways including checks, online payments and credit card donations. To donate, please visit: http://pglaf.org/donate Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works. Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be freely shared with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support. Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper edition. Most people start at our Web site which has the main PG search facility: http://www.gutenberg.org This Web site includes information about Project Gutenberg-tm, including how to make donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks. */ } PK @�)[7�"QK K * faker/src/Faker/Provider/de_CH/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_CH; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}', '{{lastName}}', ]; protected static $companySuffix = ['AG', 'GmbH']; } PK @�)[� )� � ) faker/src/Faker/Provider/de_CH/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_CH; class Person extends \Faker\Provider\de_DE\Person { /** * @see http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/01/02/blank/dos/prenoms/02.html */ protected static $firstNameMale = [ 'Adrian', 'Alain', 'Albert', 'Alessandro', 'Alex', 'Alexander', 'Alfred', 'Ali', 'Alois', 'Andrea', 'Andreas', 'Andrin', 'André', 'Angelo', 'Anton', 'Antonio', 'Armin', 'Arnold', 'Arthur', 'Beat', 'Benjamin', 'Bernhard', 'Bruno', 'Carlo', 'Carlos', 'Christian', 'Christoph', 'Claudio', 'Cyrill', 'Cédric', 'Damian', 'Daniel', 'Dario', 'David', 'Denis', 'Diego', 'Dieter', 'Dominic', 'Dominik', 'Eduard', 'Elia', 'Elias', 'Emil', 'Eric', 'Erich', 'Ernst', 'Erwin', 'Eugen', 'Fabian', 'Fabio', 'Felix', 'Flavio', 'Florian', 'Francesco', 'Frank', 'Franz', 'Friedrich', 'Fritz', 'Gabriel', 'Georg', 'Gerhard', 'Gian', 'Giovanni', 'Giuseppe', 'Guido', 'Hans', 'Hans-Peter', 'Hanspeter', 'Heinrich', 'Heinz', 'Herbert', 'Hermann', 'Hugo', 'Ivan', 'Ivo', 'Jakob', 'Jan', 'Jean', 'Joel', 'Johann', 'Johannes', 'Jonas', 'Jonathan', 'Josef', 'José', 'Joël', 'Julian', 'Jörg', 'Jürg', 'Jürgen', 'Karl', 'Kevin', 'Kilian', 'Klaus', 'Konrad', 'Kurt', 'Lars', 'Leandro', 'Leo', 'Leon', 'Levin', 'Livio', 'Lorenz', 'Loris', 'Louis', 'Luca', 'Luigi', 'Luis', 'Lukas', 'Manfred', 'Manuel', 'Marc', 'Marcel', 'Marco', 'Mario', 'Mark', 'Marko', 'Markus', 'Martin', 'Mathias', 'Matteo', 'Matthias', 'Mauro', 'Max', 'Mehmet', 'Michael', 'Michel', 'Michele', 'Mike', 'Moritz', 'Nico', 'Nicola', 'Nicolas', 'Niklaus', 'Nils', 'Noah', 'Norbert', 'Oliver', 'Olivier', 'Othmar', 'Otto', 'Pascal', 'Patrick', 'Patrik', 'Paul', 'Peter', 'Philip', 'Philipp', 'Philippe', 'Pius', 'Rafael', 'Rainer', 'Ralf', 'Ralph', 'Ramon', 'Raphael', 'Remo', 'Renato', 'René', 'Reto', 'Richard', 'Robert', 'Roberto', 'Robin', 'Roger', 'Roland', 'Rolf', 'Roman', 'Rudolf', 'Salvatore', 'Samuel', 'Sandro', 'Sascha', 'Sebastian', 'Severin', 'Silvan', 'Silvio', 'Simon', 'Stefan', 'Stephan', 'Sven', 'Theodor', 'Thomas', 'Tim', 'Timo', 'Tobias', 'Ulrich', 'Urs', 'Walter', 'Werner', 'Wilhelm', 'Willi', 'Willy', 'Wolfgang', 'Yannick', 'Yves', ]; /** * @see http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/01/02/blank/dos/prenoms/02.html */ protected static $firstNameFemale = [ 'Adelheid', 'Agnes', 'Alessia', 'Alexandra', 'Alice', 'Alina', 'Aline', 'Ana', 'Andrea', 'Angela', 'Angelika', 'Anita', 'Anja', 'Anna', 'Annemarie', 'Antonia', 'Astrid', 'Barbara', 'Beatrice', 'Beatrix', 'Bernadette', 'Bertha', 'Bettina', 'Brigitta', 'Brigitte', 'Carla', 'Carmen', 'Caroline', 'Chantal', 'Charlotte', 'Chiara', 'Christa', 'Christina', 'Christine', 'Claudia', 'Corina', 'Corinne', 'Cornelia', 'Céline', 'Daniela', 'Deborah', 'Denise', 'Diana', 'Dora', 'Doris', 'Dorothea', 'Edith', 'Elena', 'Eliane', 'Elisabeth', 'Elsa', 'Elsbeth', 'Emma', 'Erika', 'Erna', 'Esther', 'Eva', 'Eveline', 'Fabienne', 'Fiona', 'Franziska', 'Frieda', 'Gabriela', 'Gabriele', 'Gertrud', 'Gisela', 'Hanna', 'Hedwig', 'Heidi', 'Helena', 'Helene', 'Hildegard', 'Ida', 'Ingrid', 'Irene', 'Iris', 'Irma', 'Isabel', 'Isabella', 'Isabelle', 'Jacqueline', 'Jana', 'Janine', 'Jasmin', 'Jeannette', 'Jennifer', 'Jessica', 'Johanna', 'Jolanda', 'Judith', 'Julia', 'Karin', 'Katharina', 'Kathrin', 'Katja', 'Katrin', 'Klara', 'Lara', 'Larissa', 'Laura', 'Lea', 'Lena', 'Leonie', 'Lina', 'Linda', 'Lisa', 'Liselotte', 'Livia', 'Lorena', 'Luana', 'Lucia', 'Luzia', 'Lydia', 'Madeleine', 'Magdalena', 'Maja', 'Manuela', 'Mara', 'Margareta', 'Margaretha', 'Margaritha', 'Margrit', 'Margrith', 'Maria', 'Marianna', 'Marianne', 'Marie', 'Marina', 'Marion', 'Marlise', 'Martha', 'Martina', 'Melanie', 'Mia', 'Michaela', 'Michelle', 'Michèle', 'Milena', 'Miriam', 'Mirjam', 'Monica', 'Monika', 'Nadia', 'Nadine', 'Nadja', 'Natalie', 'Nathalie', 'Nelly', 'Nicole', 'Nina', 'Noemi', 'Nora', 'Patricia', 'Patrizia', 'Paula', 'Petra', 'Pia', 'Priska', 'Rahel', 'Ramona', 'Rebecca', 'Regina', 'Regula', 'Renata', 'Renate', 'Rita', 'Rosa', 'Rosmarie', 'Ruth', 'Sabine', 'Sabrina', 'Sandra', 'Sara', 'Sarah', 'Selina', 'Seraina', 'Sibylle', 'Silvia', 'Simone', 'Sina', 'Sonja', 'Sophie', 'Stefanie', 'Stephanie', 'Susanna', 'Susanne', 'Sylvia', 'Tamara', 'Tanja', 'Therese', 'Theresia', 'Ursula', 'Valentina', 'Vanessa', 'Vera', 'Verena', 'Veronika', 'Yvonne', ]; /** * @see http://blog.tagesanzeiger.ch/datenblog/index.php/6859 */ protected static $lastName = [ 'Achermann', 'Ackermann', 'Aeschlimann', 'Ammann', 'Arnold', 'Bachmann', 'Baumann', 'Baumgartner', 'Beck', 'Benz', 'Berger', 'Betschart', 'Bieri', 'Bischof', 'Blaser', 'Blum', 'Bolliger', 'Bosshard', 'Brunner', 'Bucher', 'Burri', 'Bärtschi', 'Bösch', 'Bühler', 'Bühlmann', 'Bürgi', 'Bürki', 'Christen', 'Eberle', 'Egger', 'Egli', 'Eichenberger', 'Erni', 'Eugster', 'Fankhauser', 'Fehr', 'Fischer', 'Flury', 'Flückiger', 'Frei', 'Frey', 'Friedli', 'Frischknecht', 'Fuchs', 'Furrer', 'Fässler', 'Gasser', 'Gerber', 'Giger', 'Gisler', 'Gloor', 'Graber', 'Graf', 'Grob', 'Gut', 'Haas', 'Haller', 'Hartmann', 'Hasler', 'Hauser', 'Heiniger', 'Herzog', 'Hess', 'Hofer', 'Hofmann', 'Hofstetter', 'Hostettler', 'Huber', 'Hug', 'Hunziker', 'Häfliger', 'Hänni', 'Hürlimann', 'Imhof', 'Iten', 'Jenni', 'Jost', 'Jäggi', 'Kaiser', 'Kaufmann', 'Keller', 'Kessler', 'Knecht', 'Koch', 'Kohler', 'Koller', 'Krebs', 'Kuhn', 'Kunz', 'Kuster', 'Kälin', 'Käser', 'Küng', 'Lang', 'Lanz', 'Lehmann', 'Leuenberger', 'Liechti', 'Locher', 'Lutz', 'Lüscher', 'Lüthi', 'Marti', 'Marty', 'Mathis', 'Mathys', 'Maurer', 'Meier', 'Meister', 'Merz', 'Mettler', 'Meyer', 'Michel', 'Moser', 'Mäder', 'Müller', 'Niederberger', 'Nussbaumer', 'Näf', 'Odermatt', 'Ott', 'Peter', 'Pfister', 'Portmann', 'Probst', 'Reber', 'Rohner', 'Rohrer', 'Roth', 'Röthlisberger', 'Rüegg', 'Schaub', 'Scheidegger', 'Schenk', 'Scherrer', 'Schmid', 'Schmidt', 'Schneider', 'Schnyder', 'Schuler', 'Schumacher', 'Schwab', 'Schwarz', 'Schweizer', 'Schär', 'Schärer', 'Schüpbach', 'Schütz', 'Seiler', 'Senn', 'Sieber', 'Siegenthaler', 'Siegrist', 'Sigrist', 'Sommer', 'Stadelmann', 'Stalder', 'Staub', 'Steffen', 'Steiger', 'Steiner', 'Steinmann', 'Stettler', 'Stocker', 'Stucki', 'Studer', 'Stutz', 'Stöckli', 'Suter', 'Sutter', 'Tanner', 'Tobler', 'Trachsel', 'Ulrich', 'Vogel', 'Vogt', 'Wagner', 'Walker', 'Walser', 'Weber', 'Wehrli', 'Weibel', 'Weiss', 'Wenger', 'Wicki', 'Widmer', 'Willi', 'Wirth', 'Wirz', 'Wittwer', 'Wolf', 'Wyss', 'Wüthrich', 'Zaugg', 'Zbinden', 'Zehnder', 'Ziegler', 'Zimmermann', 'Zwahlen', 'Zürcher', ]; /** * Generates a valid random AVS13 (swiss social security) number * * This function acts as a localized alias for the function defined in the * fr_CH provider. In the german-speaking part of Switzerland, the AVS13 * number is generally known as AHV13. * * @see \Faker\Provider\fr_CH\Person::avs13() * * @return string */ public static function ahv13() { return \Faker\Provider\fr_CH\Person::avs13(); } /** * Generates a valid random AVS13 (swiss social security) number * * This function acts as an alias for the function defined in the fr_CH provider. * * @see \Faker\Provider\fr_CH\Person::avs13() * * @return string */ public static function avs13() { return \Faker\Provider\fr_CH\Person::avs13(); } } PK @�)[��x� � * faker/src/Faker/Provider/sr_RS/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sr_RS; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'RS', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK @�)[1��� � * faker/src/Faker/Provider/sr_RS/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sr_RS; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $postcode = ['#####']; protected static $streetPrefix = [ 'Булевар', ]; protected static $street = [ 'Краља Милана', 'Цара Душана', 'Николе Тесле', 'Михајла Пупина', 'Николе Пашића', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{street}}', '{{streetPrefix}} {{street}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; /** * @see http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B8_%D1%83_%D0%A1%D1%80%D0%B1%D0%B8%D1%98%D0%B8 */ protected static $cityNames = [ 'Београд', 'Ваљево', 'Врање', 'Зајечар', 'Зрењанин', 'Јагодина', 'Крагујевац', 'Краљево', 'Крушевац', 'Лесковац', 'Лозница', 'Ниш', 'Нови Пазар', 'Нови Сад', 'Панчево', 'Пожаревац', 'Приштина', 'Смедерево', 'Сомбор', 'Сремска Митровица', 'Суботица', 'Ужице', 'Чачак', 'Шабац', ]; /** * @see https://github.com/umpirsky/country-list/blob/master/country/cldr/sr_Cyrl/country.php */ protected static $country = [ 'Острво Асенсион', 'Андора', 'Уједињени Арапски Емирати', 'Авганистан', 'Антигве и Барбуда', 'Ангвила', 'Албанија', 'Арменија', 'Холандски Антили', 'Ангола', 'Антарктик', 'Аргентина', 'Америчка Самоа', 'Аустрија', 'Аустралија', 'Аруба', 'Аландска острва', 'Азербејџан', 'Босна и Херцеговина', 'Барбадос', 'Бангладеш', 'Белгија', 'Буркина Фасо', 'Бугарска', 'Бахреин', 'Бурунди', 'Бенин', 'Свети Бартоломеј', 'Бермуда', 'Брунеј', 'Боливија', 'Бразил', 'Бахами', 'Бутан', 'Буве Острва', 'Боцвана', 'Белорусија', 'Белизе', 'Канада', 'Кокос (Келинг) Острва', 'Конго - Киншаса', 'Централно Афричка Република', 'Конго - Бразавил', 'Швајцарска', 'Обала Слоноваче', 'Кукова Острва', 'Чиле', 'Камерун', 'Кина', 'Колумбија', 'Острво Клипертон', 'Костарика', 'Србија и Црна Гора', 'Куба', 'Капе Верде', 'Божићна острва', 'Кипар', 'Чешка', 'Немачка', 'Дијего Гарсија', 'Џибути', 'Данска', 'Доминика', 'Доминиканска Република', 'Алжир', 'Сеута и Мелиља', 'Еквадор', 'Естонија', 'Египат', 'Западна Сахара', 'Еритреја', 'Шпанија', 'Етиопија', 'Европска Унија', 'Финска', 'Фиџи', 'Фолкландска Острва', 'Микронезија', 'Фарска Острва', 'Француска', 'Габон', 'Велика Британија', 'Гренада', 'Грузија', 'Француска Гвајана', 'Гурнси', 'Гана', 'Гибралтар', 'Гренланд', 'Гамбија', 'Гвинеја', 'Гваделупе', 'Екваторијална Гвинеја', 'Грчка', 'Јужна Џорџија и Јужна Сендвич Острва', 'Гватемала', 'Гуам', 'Гвинеја-Бисао', 'Гвајана', 'Хонг Конг С. А. Р. Кина', 'Херд и Мекдоналд Острва', 'Хондурас', 'Хрватска', 'Хаити', 'Мађарска', 'Канарска острва', 'Индонезија', 'Ирска', 'Израел', 'Острво Ман', 'Индија', 'Британска територија у Индијском океану', 'Ирак', 'Иран', 'Исланд', 'Италија', 'Џерси', 'Јамајка', 'Јордан', 'Јапан', 'Кенија', 'Киргизстан', 'Камбоџа', 'Кирибати', 'Коморска Острва', 'Сент Китс и Невис', 'Северна Кореја', 'Јужна Кореја', 'Кувајт', 'Кајманска Острва', 'Казахстан', 'Лаос', 'Либан', 'Сент Луција', 'Лихтенштајн', 'Шри Ланка', 'Либерија', 'Лесото', 'Литванија', 'Луксембург', 'Летонија', 'Либија', 'Мароко', 'Монако', 'Молдавија', 'Црна Гора', 'Сент Мартин', 'Мадагаскар', 'Маршалска Острва', 'Македонија', 'Мали', 'Мијанмар [Бурма]', 'Монголија', 'Макао С. А. Р. Кина', 'Северна Маријанска Острва', 'Мартиник', 'Мауританија', 'Монсерат', 'Малта', 'Маурицијус', 'Малдиви', 'Малави', 'Мексико', 'Малезија', 'Мозамбик', 'Намибија', 'Нова Каледонија', 'Нигер', 'Норфолк Острво', 'Нигерија', 'Никарагва', 'Холандија', 'Норвешка', 'Непал', 'Науру', 'Ниуе', 'Нови Зеланд', 'Оман', 'Панама', 'Перу', 'Француска Полинезија', 'Папуа Нова Гвинеја', 'Филипини', 'Пакистан', 'Пољска', 'Сен Пјер и Микелон', 'Питкерн', 'Порто Рико', 'Палестинске територије', 'Португал', 'Палау', 'Парагвај', 'Катар', 'Остала океанија', 'Реинион', 'Румунија', 'Србија', 'Русија', 'Руанда', 'Саудијска Арабија', 'Соломонска Острва', 'Сејшели', 'Судан', 'Шведска', 'Сингапур', 'Света Јелена', 'Словенија', 'Свалбард и Јанмајен Острва', 'Словачка', 'Сијера Леоне', 'Сан Марино', 'Сенегал', 'Сомалија', 'Суринам', 'Сао Томе и Принципе', 'Салвадор', 'Сирија', 'Свазиленд', 'Тристан да Куња', 'Туркс и Кајкос Острва', 'Чад', 'Француске Јужне Територије', 'Того', 'Тајланд', 'Таџикистан', 'Токелау', 'Источни Тимор', 'Туркменистан', 'Тунис', 'Тонга', 'Турска', 'Тринидад и Тобаго', 'Тувалу', 'Тајван', 'Танзанија', 'Украјина', 'Уганда', 'Мања удаљена острва САД', 'Сједињене Америчке Државе', 'Уругвај', 'Узбекистан', 'Ватикан', 'Сент Винсент и Гренадини', 'Венецуела', 'Британска Девичанска Острва', 'С.А.Д. Девичанска Острва', 'Вијетнам', 'Вануату', 'Валис и Футуна Острва', 'Самоа', 'Јемен', 'Мајоте', 'Јужноафричка Република', 'Замбија', 'Зимбабве', ]; public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } public static function street() { return static::randomElement(static::$street); } public function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } } PK @�)[�`Ȁ� �� ) faker/src/Faker/Provider/sr_RS/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sr_RS; class Person extends \Faker\Provider\Person { /** * @see http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%81%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0 */ protected static $firstNameMale = [ 'Александар', 'Бобан', 'Бранислав', 'Владимир', 'Владислав', 'Горан', 'Далибор', 'Данило', 'Дејан', 'Драган', 'Душан', 'Живко', 'Зоран', 'Иван', 'Иво', 'Константин', 'Лука', 'Максим', 'Мартин', 'Милан', 'Милко', 'Милош', 'Мирослав', 'Миша', 'Раде', 'Саша', 'Слободан', 'Срђан', 'Станислав', 'Филип', 'Ђенадије', 'Ђоко', 'Ђорђе', 'Ђорђије', 'Ђорђо', 'Ђукан', 'Ђура', 'Ђурашин', 'Ђурађ', 'Ђурисав', 'Ђурица', 'Ђурко', 'Ђуро', 'Ђурђе', 'Јаблан', 'Јаворко', 'Јагош', 'Јадранко', 'Јаков', 'Јакша', 'Јандре', 'Јандрија', 'Јанићије', 'Јанко', 'Јанча', 'Јарослав', 'Јасен', 'Јасенко', 'Јеврем', 'Јевта', 'Јевтан', 'Јевтимије', 'Јевто', 'Језда', 'Јездимир', 'Јелашин', 'Јелен', 'Јеленко', 'Јелисије', 'Јеремија', 'Јерко', 'Јеротије', 'Јеша', 'Јова', 'Јован', 'Јовица', 'Јовиша', 'Јовко', 'Јово', 'Јоко', 'Јоксим', 'Јордан', 'Јосиф', 'Југомир', 'Југослав', 'Југољуб', 'Јулијан', 'Јуноша', 'Јуриша', 'Јустин', 'Љиљан', 'Љубан', 'Љубен', 'Љубенко', 'Љубивоје', 'Љубинко', 'Љубисав', 'Љубислав', 'Љубиша', 'Љубо', 'Љубобрат', 'Љубодраг', 'Љубомир', 'Љубоја', 'Љубоје', 'Његомир', 'Његош', 'Ћира', 'Ћирило', 'Ћирко', 'Ћиро', 'Ћирјак', 'Авакум', 'Аврам', 'Адам', 'Аксентије', 'Алекса', 'Александрон', 'Алексеј', 'Алексије', 'Алимпије', 'Андреј', 'Андреја', 'Андрија', 'Андријаш', 'Антоније', 'Анђелко', 'Аранђел', 'Арса', 'Арсен', 'Арсеније', 'Арсо', 'Атанасије', 'Атанацко', 'Аћим', 'Балша', 'Бане', 'Батрић', 'Бајко', 'Бајо', 'Бајчета', 'Берисав', 'Берислав', 'Бериша', 'Берко', 'Бисерко', 'Биљан', 'Благомир', 'Благота', 'Благојa', 'Благоје', 'Блажа', 'Блажен', 'Блажо', 'Блашко', 'Богдан', 'Богељ', 'Богиша', 'Богић', 'Богобој', 'Богосав', 'Богослав', 'Богоје', 'Богољуб', 'Божа', 'Божидар', 'Божин', 'Божићко', 'Божо', 'Боин', 'Боица', 'Бора', 'Боривој', 'Боривоје', 'Борис', 'Борисав', 'Борислав', 'Бориша', 'Борко', 'Боро', 'Бороје', 'Бошко', 'Бојан', 'Бојко', 'Бојо', 'Бојчета', 'Бранивој', 'Бранивоје', 'Бранимир', 'Братован', 'Братољуб', 'Брајан', 'Брајица', 'Брнча', 'Будимир', 'Бранко', 'Брано', 'Братимир', 'Братислав', 'Будисав', 'Будислав', 'Васа', 'Василије', 'Васиљ', 'Васко', 'Васкрсије', 'Васо', 'Васоје', 'Вајо', 'Векослав', 'Велибор', 'Велизар', 'Велимир', 'Величко', 'Велиша', 'Веран', 'Велисав', 'Верољуб', 'Веселин', 'Веско', 'Вељко', 'Вид', 'Видак', 'Видан', 'Видач', 'Виден', 'Видосав', 'Видоја', 'Видоје', 'Видојко', 'Виктор', 'Вилотије', 'Витко', 'Витомир', 'Вишеслав', 'Вићан', 'Вићентије', 'Владан', 'Владе', 'Владета', 'Владисав', 'Владица', 'Владо', 'Владоје', 'Владун', 'Влаислав', 'Власије', 'Власта', 'Властимир', 'Влатко', 'Влашко', 'Влајко', 'Воица', 'Војдраг', 'Војимир', 'Војин', 'Војислав', 'Војкан', 'Војко', 'Вранеш', 'Вугдраг', 'Вузман', 'Вуило', 'Вуин', 'Вуица', 'Вук', 'Вукадин', 'Вукало', 'Вукан', 'Вукас', 'Вукац', 'Вукач', 'Вукашин', 'Вукајло', 'Вукаљ', 'Вукеља', 'Вукић', 'Вукман', 'Вукмир', 'Вукмиљ', 'Вуко', 'Вуковоје', 'Вукола', 'Вукоман', 'Вукомир', 'Вукосав', 'Вукослав', 'Вукота', 'Вукоје', 'Вукојица', 'Вуксан', 'Вукша', 'Вуле', 'Вулета', 'Вунко', 'Вуча', 'Вучан', 'Вучен', 'Вучета', 'Вучина', 'Вучић', 'Вучко', 'Вујадин', 'Вујак', 'Вујан', 'Вујета', 'Вујко', 'Вујо', 'Вујчета', 'Вујчин', 'Вјекослав', 'Гавра', 'Гаврило', 'Гача', 'Гаја', 'Гајин', 'Гајо', 'Гвозден', 'Гвозденко', 'Генадије', 'Георгије', 'Герасим', 'Герман', 'Глигорије', 'Глиша', 'Глишо', 'Годеч', 'Годомир', 'Голуб', 'Гордан', 'Горчин', 'Гостимир', 'Гостољуб', 'Гојко', 'Градета', 'Градимир', 'Грубан', 'Грубац', 'Градиша', 'Гргур', 'Грдан', 'Григорије', 'Гријак', 'Грубач', 'Грубета', 'Грубеша', 'Грубиша', 'Груја', 'Грујица', 'Грујо', 'Дабижив', 'Дабиша', 'Дабо', 'Давид', 'Дамјан', 'Дамљан', 'Дане', 'Данијел', 'Данко', 'Данчул', 'Дарио', 'Дарије', 'Даријо', 'Дарко', 'Дарјан', 'Десимир', 'Деспот', 'Димитрије', 'Димчо', 'Дмитар', 'Добрашин', 'Добривој', 'Добривоје', 'Добрило', 'Добринко', 'Добрица', 'Добровук', 'Добросав', 'Доброслав', 'Доко', 'Доротеј', 'Доситеј', 'Дојчило', 'Дојчин', 'Драгаш', 'Драгиша', 'Драгић', 'Драго', 'Драгобрат', 'Драгован', 'Драгоман', 'Драгомир', 'Драгорад', 'Драгосав', 'Драгослав', 'Драгош', 'Драгоје', 'Драгојло', 'Драгољуб', 'Драгутин', 'Дража', 'Дражета', 'Дражо', 'Драило', 'Дракша', 'Драшко', 'Дубравац', 'Дубравко', 'Дука', 'Дукадин', 'Душко', 'Дујак', 'Евгеније', 'Емил', 'Емилијан', 'Емилије', 'Ерак', 'Жарко', 'Желимир', 'Жељко', 'Жива', 'Живадин', 'Живан', 'Живанко', 'Живомир', 'Живорад', 'Живота', 'Живојин', 'Живољуб', 'Жика', 'Жикица', 'Житомир', 'Завида', 'Завиша', 'Звездодраг', 'Звездослав', 'Звонимир', 'Звонко', 'Звјездан', 'Здравиша', 'Здравко', 'Златан', 'Златибор', 'Златко', 'Златомир', 'Златосав', 'Златоје', 'Зринко', 'Иваниш', 'Ивица', 'Ивко', 'Игор', 'Игњат', 'Игњатије', 'Илија', 'Исаило', 'Исаија', 'Исак', 'Исидор', 'Кажимир', 'Казимир', 'Каменко', 'Кипријан', 'Кирило', 'Ковиљко', 'Козма', 'Кокан', 'Комнен', 'Корнелије', 'Коста', 'Костадин', 'Коча', 'Којадин', 'Којчин', 'Крагуј', 'Красимир', 'Красоје', 'Крајислав', 'Крајчин', 'Крсман', 'Крста', 'Крстан', 'Крстивоје', 'Крсто', 'Крунислав', 'Кузман', 'Кумодраг', 'Лабуд', 'Лаза', 'Лазар', 'Лазо', 'Лакета', 'Лако', 'Лале', 'Лежимир', 'Леонида', 'Лепомир', 'Лепослав', 'Лепоје', 'Лозан', 'Луча', 'Лујо', 'Маврен', 'Малета', 'Малеш', 'Мандуша', 'Мане', 'Манојло', 'Маринко', 'Марко', 'Марјан', 'Матеј', 'Матеја', 'Матија', 'Матијаш', 'Мато', 'Машан', 'Машко', 'Медак', 'Миладин', 'Милак', 'Миланко', 'Милат', 'Милаш', 'Милашин', 'Миле', 'Милен', 'Миленко', 'Милентије', 'Милеса', 'Милета', 'Милеш', 'Миливој', 'Миливоје', 'Милин', 'Милинко', 'Милисав', 'Милија', 'Милијан', 'Милијаш', 'Милић', 'Мило', 'Милован', 'Миломир', 'Милорад', 'Милосав', 'Милоја', 'Милоје', 'Милојица', 'Милојко', 'Милтен', 'Милун', 'Милутин', 'Милуш', 'Милуша', 'Миодраг', 'Миомир', 'Мирен', 'Мирко', 'Миро', 'Миросав', 'Мирољуб', 'Мирчета', 'Митар', 'Михаило', 'Михајло', 'Мишко', 'Мишо', 'Мишљен', 'Мија', 'Мијаило', 'Мијак', 'Мијан', 'Мијат', 'Мијо', 'Мијобрат', 'Мијушко', 'Миљ', 'Миљан', 'Миљен', 'Миљко', 'Миљојко', 'Миљурко', 'Мића', 'Мићан', 'Мићо', 'Младен', 'Млађан', 'Млађен', 'Момир', 'Момчило', 'Мојсило', 'Мркша', 'Мрђан', 'Мрђен', 'Наум', 'Најдан', 'Небојша', 'Невен', 'Невенко', 'Негован', 'Негомир', 'Недељко', 'Немања', 'Ненад', 'Нестор', 'Нешко', 'Неђељко', 'Никашин', 'Никодим', 'Никодије', 'Никола', 'Никша', 'Нинко', 'Нино', 'Нинослав', 'Нићифор', 'Новак', 'Новица', 'Новиша', 'Новко', 'Ново', 'Обрад', 'Обрадин', 'Обрен', 'Обренко', 'Обретен', 'Огњан', 'Огњен', 'Озрен', 'Озриша', 'Оливер', 'Остоја', 'Павић', 'Павко', 'Павле', 'Павлић', 'Пантелија', 'Паун', 'Пера', 'Перица', 'Периша', 'Перо', 'Перун', 'Перунко', 'Петак', 'Петар', 'Петко', 'Петош', 'Петоје', 'Петрашин', 'Петроније', 'Пејак', 'Пејо', 'Плавша', 'Познан', 'Првослав', 'Предраг', 'Прерад', 'Прибић', 'Продан', 'Прокопије', 'Пунан', 'Пуниша', 'Пуреш', 'Пурко', 'Пуро', 'Радак', 'Радан', 'Радас', 'Радашин', 'Раден', 'Раденко', 'Радета', 'Радивој', 'Радивоје', 'Радин', 'Радинко', 'Радисав', 'Радич', 'Радиша', 'Радман', 'Радмило', 'Радобуд', 'Радован', 'Радовац', 'Радоман', 'Радомир', 'Радосав', 'Радослав', 'Радош', 'Радоја', 'Радоје', 'Радојица', 'Радојко', 'Радојло', 'Радоња', 'Радука', 'Радукан', 'Радул', 'Радулин', 'Радун', 'Радусин', 'Раин', 'Раица', 'Раич', 'Раичко', 'Рален', 'Ралета', 'Ранисав', 'Ранко', 'Раосав', 'Растислав', 'Растко', 'Ратибор', 'Ратко', 'Ратомир', 'Рафаило', 'Рацко', 'Рачета', 'Рашко', 'Рађен', 'Рајак', 'Рајан', 'Рајко', 'Рајчета', 'Рекула', 'Ресан', 'Реља', 'Риста', 'Ристан', 'Ристивоје', 'Ристо', 'Родољуб', 'Сава', 'Савко', 'Саво', 'Самуило', 'Светибор', 'Светислав', 'Светозар', 'Светолик', 'Светомир', 'Светорад', 'Светољуб', 'Секула', 'Селак', 'Сима', 'Симеон', 'Симеун', 'Симо', 'Симон', 'Синиша', 'Синђа', 'Синђел', 'Скоросав', 'Славен', 'Славенко', 'Славиша', 'Славко', 'Славо', 'Славомир', 'Славољуб', 'Славуј', 'Сладоје', 'Слађан', 'Смиљан', 'Смиљко', 'Смољан', 'Соко', 'Спасоја', 'Спасоје', 'Спиридон', 'Србислав', 'Србослав', 'Србољуб', 'Срдан', 'Средоја', 'Средоје', 'Сретен', 'Сретко', 'Срећан', 'Срећко', 'Срђа', 'Стаменко', 'Станача', 'Станимир', 'Станисав', 'Станисава', 'Станиша', 'Станко', 'Станоја', 'Станоје', 'Станојко', 'Станојло', 'Стеван', 'Стевица', 'Стево', 'Степан', 'Стефан', 'Стоин', 'Стоић', 'Стојадин', 'Стојак', 'Стојан', 'Стојко', 'Стојмен', 'Стојша', 'Страиња', 'Страхиња', 'Стјепан', 'Тадеј', 'Тадија', 'Танасије', 'Танацко', 'Татомир', 'Твртко', 'Теодор', 'Теодосије', 'Теофил', 'Тешан', 'Тимотије', 'Тихомир', 'Тодор', 'Тома', 'Томаш', 'Томислав', 'Томица', 'Томо', 'Топлица', 'Трајан', 'Трајко', 'Тривун', 'Трипко', 'Трипун', 'Трифун', 'Трпко', 'Угљеша', 'Умиљен', 'Урош', 'Утешен', 'Утјешен', 'Хвалимир', 'Хвалислав', 'Хранимир', 'Хранислав', 'Храниша', 'Храстимир', 'Христијан', 'Христослав', 'Цветин', 'Цветко', 'Цветош', 'Цветоје', 'Цвејан', 'Цвико', 'Цвијан', 'Цвијета', 'Цвијетин', 'Цвјетко', 'Цвјетош', 'Цвјетоје', 'Цурко', 'Часлав', 'Чедомир', 'Чубрило', 'Шакота', 'Шале', 'Шуменко', 'Шутан', ]; /** * @see http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%81%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0 */ protected static $firstNameFemale = [ 'Јована', 'Александра', 'Ангелина', 'Антонина', 'Биљана', 'Влада', 'Драгана', 'Екатерина', 'Елена', 'Здравка', 'Златка', 'Ивана', 'Ирена', 'Ирина', 'Кристина', 'Лола', 'Марина', 'Марија', 'Маша', 'Милена', 'Милица', 'Мирослава', 'Миљана', 'Наташа', 'Светлана', 'Соња', 'Тамара', 'Тања', 'Теодора', 'Ђурисава', 'Ђурђа', 'Ђурђевка', 'Ђурђица', 'Ђурђија', 'Јаворка', 'Јагода', 'Јагодинка', 'Јадранка', 'Јана', 'Јановка', 'Јасмина', 'Јасминка', 'Јасна', 'Јања', 'Јевдокија', 'Јевросима', 'Јека', 'Јела', 'Јелача', 'Јелена', 'Јеленка', 'Јелисава', 'Јелисавета', 'Јелисавка', 'Јелица', 'Јелка', 'Јефимија', 'Јованка', 'Јовка', 'Јоргованка', 'Јорданка', 'Јулија', 'Јулијана', 'Јулка', 'Љепава', 'Љепосава', 'Љиља', 'Љиљана', 'Љуба', 'Љубинка', 'Љубица', 'Љубомирка', 'Љубосава', 'Љупка', 'Његомирка', 'Његослава', 'Ћерана', 'Агница', 'Агнија', 'Аделина', 'Алексија', 'Ана', 'Анастасија', 'Анда', 'Андријана', 'Аница', 'Анка', 'Анкица', 'Анђа', 'Анђела', 'Анђелија', 'Анђелка', 'Бисенија', 'Бисерка', 'Благица', 'Благиња', 'Блаженка', 'Богдана', 'Богданка', 'Божана', 'Божидарка', 'Божинка', 'Божица', 'Борислава', 'Бориславка', 'Борка', 'Борјана', 'Борјанка', 'Боса', 'Босиљка', 'Бојана', 'Бранислава', 'Бранка', 'Бранкица', 'Братислава', 'Будимирка', 'Будимка', 'Валерија', 'Варвара', 'Василија', 'Василка', 'Васиљка', 'Васкрсија', 'Вања', 'Велиборка', 'Велинка', 'Велисава', 'Вера', 'Верица', 'Верка', 'Вероника', 'Верослава', 'Весела', 'Веселинка', 'Весна', 'Вида', 'Видосава', 'Видојка', 'Викторија', 'Виолета', 'Витка', 'Витомирка', 'Вишеслава', 'Вишња', 'Владана', 'Владанка', 'Владимирка', 'Владислава', 'Властимирка', 'Влатка', 'Војислава', 'Војка', 'Вукана', 'Вукица', 'Вукмира', 'Вукосава', 'Вујадинка', 'Вујана', 'Вујка', 'Гаврила', 'Гаврилка', 'Гвозденија', 'Георгина', 'Горана', 'Горанка', 'Гордана', 'Горица', 'Горјана', 'Госпава', 'Грозда', 'Гроздан', 'Гроздана', 'Даворка', 'Далиборка', 'Дамјанка', 'Дамљанка', 'Дана', 'Даница', 'Данка', 'Данојла', 'Дара', 'Даринка', 'Дафина', 'Даша', 'Дева', 'Деса', 'Десанка', 'Деспина', 'Деспиња', 'Дејана', 'Дивна', 'Дикосава', 'Дмитра', 'Добрила', 'Добринка', 'Добрија', 'Докна', 'Доротеја', 'Достана', 'Драга', 'Драгица', 'Драгија', 'Драгиња', 'Драгомира', 'Драгослава', 'Драгоја', 'Драгојла', 'Дрена', 'Дренка', 'Дрина', 'Дринка', 'Дубравка', 'Душанка', 'Душица', 'Душка', 'Дуња', 'Ева', 'Евгенија', 'Евдокија', 'Евица', 'Емилија', 'Жаклина', 'Жанка', 'Желимирка', 'Жељана', 'Жељка', 'Живадинка', 'Живана', 'Живанка', 'Живица', 'Живка', 'Живодарка', 'Живоратка', 'Живослава', 'Живославка', 'Зага', 'Загорка', 'Звездана', 'Звонка', 'Звјездана', 'Злата', 'Златана', 'Златица', 'Златија', 'Златомирка', 'Зора', 'Зорана', 'Зорислава', 'Зорица', 'Зорка', 'Зринка', 'Ива', 'Иванка', 'Ивка', 'Ивона', 'Иконија', 'Илинка', 'Исидора', 'Кадивка', 'Казимира', 'Касија', 'Ката', 'Катарина', 'Катица', 'Кована', 'Ковина', 'Ковиљка', 'Комненија', 'Косана', 'Косара', 'Косовка', 'Костадинка', 'Коштана', 'Којадинка', 'Краисава', 'Крсманија', 'Крстана', 'Крстина', 'Крунослава', 'Ксенија', 'Лана', 'Лара', 'Латинка', 'Лела', 'Лена', 'Ленка', 'Леонора', 'Лепа', 'Лепосава', 'Лидија', 'Лиза', 'Лила', 'Лилијана', 'Луна', 'Лучија', 'Малина', 'Малинка', 'Манда', 'Мара', 'Маринка', 'Марица', 'Марта', 'Маја', 'Мајда', 'Мила', 'Миладија', 'Милана', 'Миланка', 'Милева', 'Милина', 'Милисава', 'Милисавка', 'Милијана', 'Милка', 'Милкица', 'Милосава', 'Милосавка', 'Милојка', 'Милунка', 'Миомирка', 'Мира', 'Мирка', 'Миросава', 'Мирјана', 'Митра', 'Мијана', 'Миља', 'Миљка', 'Нада', 'Надежда', 'Надица', 'Наталија', 'Нађа', 'Најда', 'Невена', 'Невенка', 'Неда', 'Недељка', 'Неђељка', 'Николета', 'Николија', 'Нина', 'Нишава', 'Новка', 'Обрадинка', 'Обренија', 'Огњана', 'Олга', 'Оливера', 'Оља', 'Павлија', 'Пауна', 'Пелагија', 'Перса', 'Персида', 'Петра', 'Петрија', 'Познана', 'Продана', 'Рада', 'Радана', 'Радинка', 'Радица', 'Радмила', 'Радна', 'Радоба', 'Радослава', 'Радота', 'Радојка', 'Радула', 'Радунка', 'Ранка', 'Рајка', 'Рајна', 'Роксанда', 'Роса', 'Ружа', 'Ружица', 'Савка', 'Саздана', 'Сандра', 'Сара', 'Сања', 'Светислава', 'Свјетлана', 'Секана', 'Симана', 'Симеуна', 'Симка', 'Симонида', 'Скоросава', 'Славица', 'Славка', 'Славна', 'Славојка', 'Слађана', 'Слободанка', 'Смиља', 'Смиљана', 'Смиљка', 'Смољана', 'Смољка', 'Снежана', 'Сока', 'Софија', 'Спасенија', 'Споменка', 'Србијанка', 'Стака', 'Стамена', 'Стаменка', 'Стана', 'Станава', 'Станислава', 'Станица', 'Станија', 'Станка', 'Станојка', 'Станојла', 'Сташа', 'Стајка', 'Стоисава', 'Стоја', 'Стојана', 'Стојанка', 'Стојка', 'Стојна', 'Сузана', 'Сњежана', 'Танкоса', 'Танкосава', 'Тара', 'Татјана', 'Тајана', 'Теа', 'Тијана', 'Тодора', 'Томанија', 'Убавка', 'Уна', 'Фема', 'Хранислава', 'Цвета', 'Чарна', 'Шана', ]; /** * @see http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%81%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%BE%D0%BC_-%D0%B8%D1%9B */ protected static $lastName = [ 'Абаџић', 'Абдулић', 'Абрамић', 'Авалић', 'Авдулић', 'Аврић', 'Агуридић', 'Адамић', 'Азарић', 'Ајдачић', 'Ајдучић', 'Аксентић', 'Аксић', 'Алавантић', 'Аладић', 'Аларгић', 'Албијанић', 'Александрић', 'Алексендрић', 'Алексић', 'Алимпић', 'Аличић', 'Аљанчић', 'Амиџић', 'Ананић', 'Андић', 'Андрејић', 'Андријанић', 'Андрић', 'Андробић', 'Анђелић', 'Анђић', 'Анђушић', 'Анић', 'Аничић', 'Анкић', 'Анојчић', 'Анокић', 'Антић', 'Антонић', 'Анушић', 'Апелић', 'Апић', 'Арамбашић', 'Ардалић', 'Арсенић', 'Арсић', 'Атлагић', 'Аћимић', 'Аћић', 'Ацић', 'Ачић', 'Аџић', 'Ашкрабић', 'Ашћерић', 'Бабарогић', 'Бабић', 'Баварчић', 'Бавељић', 'Бадрић', 'Бајагић', 'Бајандић', 'Бајић', 'Бајичић', 'Бајкић', 'Бајчетић', 'Бајчић', 'Бакић', 'Балетић', 'Балотић', 'Балтић', 'Балшић', 'Банзић', 'Банић', 'Бантулић', 'Бањалић', 'Баралић', 'Барић', 'Баришић', 'Барошевчић', 'Басарић', 'Бастајић', 'Басташић', 'Батавељић', 'Батинић', 'Батножић', 'Баћић', 'Бацетић', 'Бачић', 'Бачкулић', 'Башић', 'Баштић', 'Бебић', 'Бегенишић', 'Бежанић', 'Бекчић', 'Беланчић', 'Белић', 'Белогрлић', 'Белодедић', 'Белонић', 'Бељић', 'Бендић', 'Берилажић', 'Берић', 'Беседић', 'Бесједић', 'Биберчић', 'Биберџић', 'Бибић', 'Бижић', 'Бизетић', 'Бизумић', 'Бијанић', 'Бијелић', 'Бијелонић', 'Билибајкић', 'Билић', 'Билкић', 'Биљић', 'Биљурић', 'Бинић', 'Биришић', 'Бисенић', 'Бисерић', 'Бисерчић', 'Бисић', 'Бјекић', 'Бјелетић', 'Бјелинић', 'Бјелић', 'Бјеличић', 'Бјелкић', 'Бјеловитић', 'Бјелогрлић', 'Бјелонић', 'Бјелотомић', 'Благић', 'Благотић', 'Блажарић', 'Блажетић', 'Блажић', 'Блатешић', 'Блендић', 'Блесић', 'Блечић', 'Блешић', 'Боберић', 'Бобић', 'Бобушић', 'Богатић', 'Богданић', 'Богетић', 'Богић', 'Богичић', 'Бодирогић', 'Бодирожић', 'Бодић', 'Бодрожић', 'Божанић', 'Божикић', 'Божић', 'Божичић', 'Бојадић', 'Бојанић', 'Бојић', 'Бојичић', 'Бојкић', 'Бојчетић', 'Бојчић', 'Боканић', 'Бокоњић', 'Болић', 'Болтић', 'Бољанић', 'Бонтић', 'Бонџић', 'Бонџулић', 'Борикић', 'Борић', 'Боричић', 'Боришић', 'Борјанић', 'Борокић', 'Боротић', 'Борчић', 'Босанчић', 'Босиљкић', 'Босиљчић', 'Босиорчић', 'Босиочић', 'Босић', 'Боснић', 'Боторић', 'Боцић', 'Боцокић', 'Бошњачић', 'Боштрунић', 'Брадарић', 'Брадић', 'Брадоњић', 'Брајић', 'Бралетић', 'Бралић', 'Бралушић', 'Бранчић', 'Братић', 'Братоножић', 'Брашић', 'Брдарић', 'Брежанчић', 'Брезић', 'Брекић', 'Брзић', 'Брисић', 'Брканлић', 'Бркић', 'Брндушић', 'Бродалић', 'Бродић', 'Броћић', 'Бруић', 'Брујић', 'Брукић', 'Бубић', 'Бубоњић', 'Бугарчић', 'Будалић', 'Будимкић', 'Будимчић', 'Будинчић', 'Будић', 'Будишић', 'Буднић', 'Будурић', 'Бузаретић', 'Бујагић', 'Бујандрић', 'Бујић', 'Бујишић', 'Бујуклић', 'Буказић', 'Буквић', 'Букелић', 'Буковчић', 'Букоњић', 'Букумирић', 'Букушић', 'Булајић', 'Булић', 'Буљубашић', 'Буљугић', 'Бумбић', 'Бунарџић', 'Бунић', 'Бунчић', 'Бургић', 'Бурић', 'Бурлић', 'Бусанчић', 'Буцкић', 'Бучић', 'Бушетић', 'Бушић', 'Вагић', 'Вагурић', 'Вајић', 'Вајкарић', 'Вакичић', 'Ванушић', 'Варагић', 'Вараклић', 'Вардалић', 'Варјачић', 'Варничић', 'Васелић', 'Василић', 'Васић', 'Вашалић', 'Векић', 'Велетић', 'Великић', 'Величић', 'Велишић', 'Вељанчић', 'Вељић', 'Вемић', 'Вербић', 'Вербункић', 'Вергић', 'Верић', 'Веркић', 'Веселић', 'Веселичић', 'Весић', 'Веснић', 'Видарић', 'Видачић', 'Видеканић', 'Видић', 'Вилендечић', 'Вилотић', 'Винокић', 'Винчић', 'Виорикић', 'Витакић', 'Витолић', 'Вићентић', 'Вишић', 'Владетић', 'Владић', 'Владичић', 'Владушић', 'Влајић', 'Влајнић', 'Влајчић', 'Влакетић', 'Власинић', 'Власоњић', 'Властић', 'Влачић', 'Влашкалић', 'Војичић', 'Војкић', 'Војчић', 'Воргић', 'Воркапић', 'Воћкић', 'Воштинић', 'Воштић', 'Вранић', 'Вранчић', 'Вратоњић', 'Врачарић', 'Врекић', 'Врећић', 'Врзић', 'Вртунић', 'Вругић', 'Вујанић', 'Вујанушић', 'Вујачић', 'Вујетић', 'Вујинић', 'Вујисић', 'Вујић', 'Вујичић', 'Вујнић', 'Вујчетић', 'Вуканић', 'Вукелић', 'Вукић', 'Вукоичић', 'Вукојичић', 'Вукојчић', 'Вуколић', 'Вукоманчић', 'Вукосавић', 'Вукотић', 'Вукшић', 'Вулетић', 'Вулешић', 'Вуликић', 'Вулић', 'Вулишић', 'Вуцелић', 'Вучелић', 'Вучендић', 'Вученић', 'Вучетић', 'Вучинић', 'Вучић', 'Гаварић', 'Гавранић', 'Гавранчић', 'Гаврић', 'Гагић', 'Гагричић', 'Гајанић', 'Гајетић', 'Гајић', 'Гајичић', 'Гајтанић', 'Галетић', 'Галић', 'Галонић', 'Галоњић', 'Гамбелић', 'Гарачић', 'Гардић', 'Гарић', 'Гаротић', 'Гатарић', 'Гачић', 'Гаџић', 'Гашић', 'Гвозденић', 'Гвоздић', 'Гвоић', 'Гвојић', 'Генчић', 'Герзић', 'Гиздавић', 'Гилић', 'Главендекић', 'Главинић', 'Главонић', 'Главоњић', 'Главчић', 'Гламочић', 'Гледић', 'Глежнић', 'Глибетић', 'Глигић', 'Глигорић', 'Глигурић', 'Глинтић', 'Глишић', 'Глогињић', 'Гломазић', 'Глувајић', 'Глумичић', 'Гмизић', 'Гњатић', 'Гобељић', 'Гогић', 'Гојгић', 'Гонцић', 'Горанић', 'Горанчић', 'Горданић', 'Гордић', 'Гороњић', 'Госпавић', 'Гостић', 'Гостојић', 'Гоцић', 'Гошњић', 'Грабић', 'Грабовчић', 'Градић', 'Грамић', 'Грандић', 'Гранолић', 'Гранулић', 'Граонић', 'Грашић', 'Грбић', 'Гречић', 'Гркинић', 'Грозданић', 'Гроздић', 'Гроканић', 'Громилић', 'Грубачић', 'Грубетић', 'Грубешић', 'Грубић', 'Грубишић', 'Грубјешић', 'Грубљешић', 'Грубнић', 'Гружанић', 'Грујанић', 'Грујић', 'Грујичић', 'Грумић', 'Губеринић', 'Гудурић', 'Гужвић', 'Гујаничић', 'Гурешић', 'Гуцонић', 'Гуџулић', 'Гушић', 'Дабарчић', 'Дабетић', 'Дабић', 'Давинић', 'Дајић', 'Дајлић', 'Дамјанић', 'Дангић', 'Дангубић', 'Даничић', 'Данојлић', 'Дардић', 'Дафунић', 'Дачић', 'Двокић', 'Дворанчић', 'Дворнић', 'Дебелногић', 'Девеџић', 'Дедић', 'Дејанић', 'Делић', 'Демић', 'Демоњић', 'Денић', 'Денкић', 'Денчић', 'Дерајић', 'Деретић', 'Дерикоњић', 'Дероњић', 'Десанчић', 'Деспенић', 'Деспинић', 'Деспић', 'Деурић', 'Дешић', 'Дивић', 'Дивнић', 'Дивчић', 'Дикић', 'Диклић', 'Дикосавић', 'Диманић', 'Димитрић', 'Димић', 'Димкић', 'Димчић', 'Динић', 'Динкић', 'Динчић', 'Дискић', 'Дичић', 'Добранић', 'Добратић', 'Добрић', 'Добричић', 'Довијанић', 'Доганџић', 'Догањић', 'Додић', 'Докић', 'Докнић', 'Долинић', 'Дончић', 'Доронтић', 'Достанић', 'Достић', 'Достичић', 'Дотлић', 'Дравић', 'Драганић', 'Драгинчић', 'Драгић', 'Драгишић', 'Драгољић', 'Драгоњић', 'Драгославић', 'Драготић', 'Драгушић', 'Дражић', 'Драјић', 'Дракулић', 'Драмлић', 'Дрангић', 'Драшкић', 'Дрезгић', 'Дрекић', 'Дренић', 'Дринић', 'Дринчић', 'Дружетић', 'Друлић', 'Дрчелић', 'Дубајић', 'Дубачкић', 'Дубоњић', 'Дугалић', 'Дугић', 'Дугоњић', 'Дудић', 'Дукић', 'Думањић', 'Думељић', 'Думитрикић', 'Думнић', 'Думонић', 'Дунчић', 'Дуњић', 'Дуроњић', 'Дучић', 'Душанић', 'Ђајић', 'Ђакушић', 'Ђапић', 'Ђекић', 'Ђелић', 'Ђелкапић', 'Ђенадић', 'Ђенисић', 'Ђенић', 'Ђерић', 'Ђикић', 'Ђинђић', 'Ђокић', 'Ђорђић', 'Ђорић', 'Ђузић', 'Ђујић', 'Ђукарић', 'Ђукелић', 'Ђукетић', 'Ђукић', 'Ђукнић', 'Ђурагић', 'Ђуракић', 'Ђурђић', 'Ђуретић', 'Ђурић', 'Ђуричић', 'Ђуришић', 'Ђуркић', 'Ђусић', 'Евђенић', 'Егарић', 'Егерић', 'Егић', 'Екмечић', 'Екмеџић', 'Ергић', 'Еремић', 'Ерић', 'Ерлетић', 'Ерчић', 'Жагрић', 'Жарић', 'Жаркић', 'Жепинић', 'Жеравић', 'Жеравчић', 'Жерајић', 'Жестић', 'Живанић', 'Живанкић', 'Живић', 'Животић', 'Жигић', 'Жижић', 'Жикелић', 'Жикић', 'Жилетић', 'Жилић', 'Жмирић', 'Жмукић', 'Жмурић', 'Жугић', 'Жунић', 'Жутић', 'Жутобрадић', 'Забурнић', 'Завишић', 'Загорчић', 'Закић', 'Запукић', 'Зарадић', 'Зарић', 'Затежић', 'Захарић', 'Збиљић', 'Звекић', 'Звиздић', 'Здравић', 'Здујић', 'Зебић', 'Зекавичић', 'Зекић', 'Зелић', 'Зимоњић', 'Зинаић', 'Зинајић', 'Зисић', 'Зјајић', 'Зјалић', 'Зјачић', 'Златић', 'Зличић', 'Зловарић', 'Зојкић', 'Зокић', 'Золотић', 'Зорбић', 'Зорић', 'Зоричић', 'Зоркић', 'Зракић', 'Зрилић', 'Зрнић', 'Зубић', 'Зурнић', 'Ибрић', 'Иванић', 'Ивантић', 'Иванчић', 'Ивезић', 'Иветић', 'Ивић', 'Ивичић', 'Ивуцић', 'Игић', 'Игњатић', 'Игњић', 'Ијачић', 'Икић', 'Иконић', 'Илибашић', 'Илијић', 'Иликић', 'Илинчић', 'Илисић', 'Илић', 'Иличић', 'Илкић', 'Инђић', 'Ирић', 'Ичелић', 'Јабланчић', 'Јаворић', 'Јагличић', 'Јагодић', 'Јакић', 'Јакишић', 'Јаконић', 'Јакшић', 'Јалић', 'Јандрић', 'Јаникић', 'Јанић', 'Јаничић', 'Јанкелић', 'Јанкић', 'Јанојкић', 'Јанчић', 'Јанчурић', 'Јањић', 'Јањушић', 'Јарић', 'Јаснић', 'Јашић', 'Јевдоксић', 'Јевђенић', 'Јеверичић', 'Јевић', 'Јеврић', 'Јевтић', 'Јегдић', 'Јездић', 'Језеркић', 'Јелачић', 'Јелашић', 'Јеленић', 'Јелесић', 'Јеликић', 'Јелисавчић', 'Јелисић', 'Јелић', 'Јеличић', 'Јелушић', 'Јенић', 'Јергић', 'Јеремић', 'Јеринић', 'Јеринкић', 'Јеросимић', 'Јеротић', 'Јерчић', 'Јесретић', 'Јестротић', 'Јефтенић', 'Јефтић', 'Јечменић', 'Јешић', 'Јовакарић', 'Јовандић', 'Јованетић', 'Јованић', 'Јованкић', 'Јованчић', 'Јоваџић', 'Јовелић', 'Јовељић', 'Јоветић', 'Јовешић', 'Јовикић', 'Јовић', 'Јовичић', 'Јовишић', 'Јовкић', 'Јовонић', 'Јовчић', 'Јозић', 'Јојић', 'Јојчић', 'Јокић', 'Јокичић', 'Јоксић', 'Јолић', 'Јоникић', 'Јонић', 'Јоничић', 'Јонкић', 'Јонтић', 'Јончић', 'Јоргић', 'Јоргонић', 'Јосић', 'Јоцић', 'Јузбашић', 'Јукић', 'Јунгић', 'Јуришић', 'Јушкић', 'Кавалић', 'Кајганић', 'Калабић', 'Калајић', 'Калајџић', 'Календић', 'Каленић', 'Калинић', 'Камперелић', 'Кандић', 'Канлић', 'Кањерић', 'Каравидић', 'Карагић', 'Карајчић', 'Караклајић', 'Каралеић', 'Каралејић', 'Каралић', 'Карапанџић', 'Каратошић', 'Караулић', 'Караџић', 'Карић', 'Каришић', 'Карличић', 'Катанић', 'Катић', 'Каћурић', 'Качаниклић', 'Кашерић', 'Квргић', 'Кендришић', 'Кентрић', 'Кепић', 'Кесић', 'Кечкић', 'Кијачић', 'Кимчетић', 'Киселчић', 'Китанић', 'Китић', 'Китоњић', 'Кичић', 'Клевернић', 'Клепић', 'Клинић', 'Клипић', 'Клисарић', 'Клисурић', 'Кличарић', 'Кљајић', 'Кљакић', 'Кнежић', 'Кованушић', 'Кованџић', 'Коварбашић', 'Ковачић', 'Ковинић', 'Ковинчић', 'Ковјанић', 'Ковјенић', 'Ковљенић', 'Козић', 'Којанић', 'Којић', 'Којичић', 'Којчић', 'Којунџић', 'Колавчић', 'Коларић', 'Колачарић', 'Количић', 'Колунџић', 'Кољанчић', 'Комадинић', 'Комарчић', 'Комленић', 'Комненић', 'Кондић', 'Контић', 'Концулић', 'Коњикушић', 'Кораксић', 'Кордић', 'Коругић', 'Коружић', 'Косанић', 'Косић', 'Коснић', 'Косорић', 'Костић', 'Котарлић', 'Котлајић', 'Кочић', 'Коџопељић', 'Кошарић', 'Кошпић', 'Кошутић', 'Краварушић', 'Кравић', 'Крагић', 'Краинчанић', 'Крантић', 'Красавчић', 'Красић', 'Крезић', 'Крејић', 'Кремић', 'Кремоњић', 'Крестић', 'Кривошић', 'Кркељић', 'Кркић', 'Кркобабић', 'Крнетић', 'Крњајић', 'Крњеушић', 'Кромпић', 'Кротић', 'Крпић', 'Крсманић', 'Крсмић', 'Крстајић', 'Крстеканић', 'Крстинић', 'Крстић', 'Крстичић', 'Крстонић', 'Крстоношић', 'Кртинић', 'Крунић', 'Крушкоњић', 'Кршић', 'Кувељић', 'Кудрић', 'Кузмић', 'Кујавић', 'Кујачић', 'Кујунџић', 'Кукрић', 'Кулезић', 'Кулизић', 'Кулишић', 'Кулунџић', 'Куљанчић', 'Куљић', 'Кумрић', 'Курељушић', 'Курилић', 'Курсулић', 'Куруцић', 'Курчубић', 'Кусонић', 'Кусоњић', 'Кустурић', 'Кутлачић', 'Кутлешић', 'Кушић', 'Кушљић', 'Лаботић', 'Лаврнић', 'Лажетић', 'Лазендић', 'Лазетић', 'Лазић', 'Лазичић', 'Лазукић', 'Лајшић', 'Лакетић', 'Лакић', 'Лалић', 'Ламбић', 'Лапчић', 'Ластић', 'Латинчић', 'Лебурић', 'Лежаић', 'Лежајић', 'Леканић', 'Лекић', 'Лемаић', 'Лемајић', 'Лепосавић', 'Лесендрић', 'Лечић', 'Лештарић', 'Лијескић', 'Ликодрић', 'Ликушић', 'Лилић', 'Липовчић', 'Лисичић', 'Лишанчић', 'Ловрић', 'Лозанић', 'Лојаничић', 'Лолић', 'Ломић', 'Лопандић', 'Лубардић', 'Лубинић', 'Лубурић', 'Лугоњић', 'Лужаић', 'Лужајић', 'Лукајић', 'Лукачић', 'Лукендић', 'Лукић', 'Лукичић', 'Лунић', 'Луткић', 'Лучић', 'Љамић', 'Љеганушић', 'Љотић', 'Љубанић', 'Љубић', 'Љубичић', 'Љубишић', 'Љушић', 'Љушкић', 'Маглић', 'Мајкић', 'Макарић', 'Макивић', 'Макрагић', 'Максић', 'Малавразић', 'Малбашић', 'Маленчић', 'Малетић', 'Малешић', 'Малинић', 'Малишић', 'Малобабић', 'Малушић', 'Маљугић', 'Маљчић', 'Мандарић', 'Мандинић', 'Мандић', 'Мандушић', 'Манић', 'Манчић', 'Мањенчић', 'Маравић', 'Маринчић', 'Марић', 'Маричић', 'Маркагић', 'Маркелић', 'Маркељић', 'Маркулић', 'Мародић', 'Мартић', 'Марунић', 'Марункић', 'Марушић', 'Марчетић', 'Марчић', 'Масалушић', 'Масларић', 'Маслић', 'Масловарић', 'Матаругић', 'Матејић', 'Матерић', 'Матић', 'Матичић', 'Матушић', 'Маћешић', 'Маћић', 'Мачић', 'Мачкић', 'Мачужић', 'Машић', 'Медић', 'Медурић', 'Мектић', 'Месулић', 'Мијалчић', 'Мијанић', 'Мијачић', 'Мијић', 'Мијуцић', 'Микарић', 'Микелић', 'Микетић', 'Микић', 'Микичић', 'Микоњић', 'Микулић', 'Миладић', 'Милакић', 'Милачић', 'Милекић', 'Миленић', 'Милетић', 'Милеуснић', 'Милешић', 'Милијић', 'Миликић', 'Миликшић', 'Милинић', 'Милинчић', 'Милисавић', 'Миличић', 'Милић', 'Милишић', 'Милкић', 'Милоичић', 'Милојић', 'Милојичић', 'Милојкић', 'Милојчић', 'Милотић', 'Милунић', 'Милушић', 'Милчић', 'Миљанић', 'Миндић', 'Минић', 'Минчић', 'Миовчић', 'Миоданић', 'Мионић', 'Миражић', 'Мирић', 'Мирјанић', 'Миркић', 'Миросавић', 'Мирчетић', 'Мирчић', 'Мисојчић', 'Митић', 'Митранић', 'Митреканић', 'Митрић', 'Митрушић', 'Мићић', 'Михаљчић', 'Михољчић', 'Мишељић', 'Мишић', 'Мишкић', 'Мишурић', 'Младић', 'Млаџић', 'Мојсић', 'Мокрић', 'Момић', 'Морачић', 'Моретић', 'Мороквашић', 'Мотичић', 'Мракић', 'Мрачић', 'Мрдић', 'Мркић', 'Мркоњић', 'Мркушић', 'Мркшић', 'Мудринић', 'Мудрић', 'Мунишић', 'Мурганић', 'Мутавџић', 'Мутибарић', 'Мучибабић', 'Мушикић', 'Навалушић', 'Наградић', 'Нагулић', 'Надашкић', 'Најдић', 'Најкић', 'Накаламић', 'Накић', 'Наранчић', 'Наранџић', 'Настасић', 'Настић', 'Небригић', 'Невајдић', 'Невенић', 'Негоицић', 'Нединић', 'Недић', 'Некић', 'Немањић', 'Ненадић', 'Ненић', 'Неоричић', 'Нешић', 'Никезић', 'Никетић', 'Никитић', 'Николетић', 'Николешић', 'Николић', 'Николчић', 'Никшић', 'Нинић', 'Нинчић', 'Ничић', 'Нишавић', 'Нишић', 'Новалушић', 'Новарлић', 'Новачикић', 'Новић', 'Новичић', 'Новчић', 'Ножинић', 'Нојкић', 'Његић', 'Његрић', 'Њежић', 'Обренић', 'Одавић', 'Озимић', 'Ојданић', 'Ојкић', 'Окетић', 'Околић', 'Окулић', 'Оларић', 'Олић', 'Олујић', 'Ољачић', 'Опалић', 'Опарушић', 'Опачић', 'Оприкић', 'Опрић', 'Оприцић', 'Ораовчић', 'Орландић', 'Орлић', 'Осмајлић', 'Остојић', 'Оцокољић', 'Оџић', 'Павић', 'Павичић', 'Павлекић', 'Павличић', 'Павчић', 'Падић', 'Пајагић', 'Пајић', 'Пајичић', 'Пајкић', 'Пајтић', 'Палалић', 'Палангетић', 'Палигорић', 'Палић', 'Панинчић', 'Панић', 'Панишић', 'Пантелић', 'Пантић', 'Панчић', 'Панџић', 'Папић', 'Папрић', 'Папулић', 'Параментић', 'Параушић', 'Париводић', 'Парлић', 'Паројчић', 'Патрногић', 'Паунић', 'Пашић', 'Пејић', 'Пејичић', 'Пејушић', 'Пејчић', 'Пелагић', 'Пендић', 'Пенезић', 'Пенчић', 'Пепић', 'Перенић', 'Перић', 'Перичић', 'Перишић', 'Перјаничић', 'Перкић', 'Перотић', 'Перуничић', 'Перчић', 'Петканић', 'Петрикић', 'Петрић', 'Петричић', 'Петронић', 'Петрушић', 'Пеулић', 'Пецић', 'Печеничић', 'Пешић', 'Пикић', 'Пилиндавић', 'Пиљагић', 'Пиперчић', 'Пириватрић', 'Пирић', 'Писарић', 'Питулић', 'Пјанић', 'Пјевић', 'Плавић', 'Плавкић', 'Плављанић', 'Плавшић', 'Плазинић', 'Планинчић', 'Планић', 'Платанић', 'Плачић', 'Племић', 'Плескоњић', 'Плећић', 'Плинтић', 'Плиснић', 'Плоскић', 'Плочић', 'Пљакић', 'Пљеваљчић', 'Побулић', 'Подинић', 'Подрашчић', 'Подрић', 'Познанић', 'Познић', 'Појкић', 'Полић', 'Поломчић', 'Полугић', 'Поњавић', 'Поп Лазић', 'Попадић', 'Попарић', 'Попчић', 'Потребић', 'Поштић', 'Правдић', 'Пражић', 'Предић', 'Прекић', 'Прелић', 'Прендић', 'Прешић', 'Пржић', 'Прибић', 'Прибишић', 'Пригодић', 'Пријић', 'Прикић', 'Пришић', 'Проданић', 'Прокић', 'Прокопић', 'Пролић', 'Протић', 'Прошић', 'Пругинић', 'Прунић', 'Пршендић', 'Пуалић', 'Пувалић', 'Пувачић', 'Пударић', 'Пунишић', 'Пурешић', 'Пурић', 'Пуришић', 'Пуслојић', 'Пушељић', 'Равилић', 'Раданчић', 'Радељић', 'Радетић', 'Радешић', 'Радивојшић', 'Радикић', 'Радисавић', 'Радић', 'Радичић', 'Радишић', 'Раднић', 'Радоичић', 'Радојичић', 'Радојкић', 'Радојчић', 'Радонић', 'Радоњић', 'Радосавкић', 'Радотић', 'Радукић', 'Радулић', 'Радуљчић', 'Радуцић', 'Радушић', 'Разуменић', 'Раилић', 'Раичић', 'Рајачић', 'Рајић', 'Рајичић', 'Рајлић', 'Рајчетић', 'Рајчић', 'Рајшић', 'Ракезић', 'Ракетић', 'Ракинић', 'Ракитић', 'Ракић', 'Раконић', 'Ралетић', 'Ралић', 'Раљић', 'Рамић', 'Ранђић', 'Ранисавић', 'Ранкић', 'Ранчић', 'Раонић', 'Рапаић', 'Рапајић', 'Расулић', 'Раткелић', 'Раулић', 'Рацић', 'Рачић', 'Рашетић', 'Рашић', 'Рашљић', 'Регодић', 'Регулић', 'Рекалић', 'Рељић', 'Реметић', 'Рендулић', 'Репашић', 'Ресимић', 'Реџић', 'Рибарић', 'Рибошкић', 'Риђошић', 'Ризнић', 'Ринчић', 'Рисимић', 'Ристанић', 'Ристић', 'Рмандић', 'Рнић', 'Рогић', 'Роглић', 'Рогоњић', 'Рогулић', 'Родић', 'Розгић', 'Роквић', 'Рокнић', 'Роксандић', 'Роксић', 'Рољић', 'Романић', 'Ромић', 'Росић', 'Рошкић', 'Рувидић', 'Рудић', 'Рудоњић', 'Ружић', 'Ружичић', 'Ружојчић', 'Руменић', 'Рундић', 'Руњајић', 'Русалић', 'Рутешић', 'Рутонић', 'Рушкић', 'Сабљић', 'Савандић', 'Саватић', 'Савелић', 'Савељић', 'Савић', 'Савичић', 'Савкић', 'Савурдић', 'Савчић', 'Салатић', 'Самарџић', 'Сандић', 'Сапардић', 'Сарамандић', 'Сарић', 'Сатарић', 'Светличић', 'Свиларић', 'Својић', 'Секанић', 'Секулић', 'Селенић', 'Сендрић', 'Сенић', 'Сеничић', 'Сентић', 'Сетенчић', 'Сибинкић', 'Сибинчић', 'Сикимић', 'Симанић', 'Симендић', 'Симетић', 'Симић', 'Симурдић', 'Синђелић', 'Синђић', 'Синкић', 'Ситничић', 'Сјеничић', 'Скакић', 'Скелић', 'Скенџић', 'Скерлић', 'Скокић', 'Скочајић', 'Скочић', 'Скробић', 'Скулић', 'Славић', 'Славнић', 'Сладић', 'Словић', 'Смилић', 'Смиљанић', 'Смиљић', 'Смиљкић', 'Смољанић', 'Смрекић', 'Соврлић', 'Совтић', 'Сојкић', 'Сокић', 'Сокнић', 'Солдатић', 'Сорајић', 'Соскић', 'Софијанић', 'Софранић', 'Софренић', 'Софронић', 'Спаић', 'Спакић', 'Спарић', 'Спасенић', 'Спасић', 'Спенчић', 'Сперлић', 'Спирић', 'Спремић', 'Спужић', 'Средић', 'Сретић', 'Ставрић', 'Стајић', 'Стајкић', 'Стајчић', 'Стајшић', 'Стакић', 'Стакушић', 'Стаматић', 'Стамболић', 'Стаменић', 'Стаменчић', 'Станарчић', 'Станетић', 'Станикић', 'Станисавић', 'Станић', 'Станичић', 'Станишић', 'Станкић', 'Становчић', 'Станојчић', 'Станушић', 'Станчетић', 'Станчић', 'Сташић', 'Стевандић', 'Стеванетић', 'Стеванић', 'Стевелић', 'Стевић', 'Стевчић', 'Стегић', 'Стегњаић', 'Стегњајић', 'Стекић', 'Стељић', 'Степандић', 'Степанић', 'Степић', 'Стијачић', 'Стијепић', 'Стикић', 'Стјепић', 'Стожинић', 'Стојанић', 'Стојанкић', 'Стојанчић', 'Стојачић', 'Стојић', 'Стојичић', 'Стојкић', 'Стојнић', 'Стојчић', 'Стојшић', 'Стоканић', 'Стокић', 'Столић', 'Стопарић', 'Стопић', 'Стошић', 'Страјнић', 'Страхинић', 'Страхињић', 'Стринић', 'Суботић', 'Сувајџић', 'Суменић', 'Сунарић', 'Сурлић', 'Суручић', 'Тадић', 'Тајсић', 'Таминџић', 'Танасић', 'Танић', 'Танкосић', 'Танчић', 'Тарабић', 'Тасић', 'Татишић', 'Тврдишић', 'Теодосић', 'Тепић', 'Тепшић', 'Терзић', 'Теслић', 'Тешанић', 'Тешанкић', 'Тешендић', 'Тешинић', 'Тешић', 'Тијанић', 'Тимилић', 'Тимотић', 'Тирић', 'Тирнанић', 'Тмушић', 'Товаришић', 'Тодић', 'Тодорић', 'Тодосић', 'Тојић', 'Токалић', 'Тољагић', 'Томанић', 'Томецић', 'Томинчић', 'Томић', 'Томичић', 'Томоњић', 'Томчић', 'Тонтић', 'Тончић', 'Топић', 'Топличић', 'Тополић', 'Тоскић', 'Тошанић', 'Тошић', 'Траворић', 'Трапарић', 'Тренчић', 'Тривалић', 'Тривић', 'Тривунић', 'Тривунчић', 'Тријић', 'Трикић', 'Триндић', 'Трипић', 'Трифуњагић', 'Тришић', 'Трмчић', 'Трнинић', 'Трнић', 'Трошић', 'Трубајић', 'Трудић', 'Трујић', 'Трујкић', 'Тубоњић', 'Тукелић', 'Тумарић', 'Тупајић', 'Турајлић', 'Турнић', 'Турудић', 'Турунчић', 'Тутић', 'Туторић', 'Тутулић', 'Туфегџић', 'Туцић', 'Ћајић', 'Ћалић', 'Ћатић', 'Ћебић', 'Ћелић', 'Ћеранић', 'Ћипранић', 'Ћирић', 'Ћирјанић', 'Ћојбашић', 'Ћопић', 'Ћорић', 'Ћосић', 'Ћуић', 'Ћујић', 'Ћупић', 'Ћурдић', 'Ћурић', 'Ћурчић', 'Ћушић', 'Убавић', 'Убавкић', 'Увалић', 'Уверић', 'Угљешић', 'Угринић', 'Угринчић', 'Угричић', 'Удовичић', 'Удовчић', 'Умељић', 'Уметић', 'Умиљендић', 'Уршикић', 'Устић', 'Утвић', 'Ушендић', 'Фаркић', 'Фатић', 'Фемић', 'Филипић', 'Фотирић', 'Фотић', 'Фртунић', 'Хаџи Антић', 'Хаџи Јованчић', 'Хаџи Николић', 'Хаџи Ристић', 'Хаџи Танчић', 'Хаџић', 'Хинић', 'Христић', 'Цајић', 'Цакић', 'Царић', 'Царичић', 'Цвејић', 'Цветић', 'Цвијетић', 'Цвијић', 'Цвикић', 'Цвишић', 'Ценић', 'Ценкић', 'Цивишић', 'Циврић', 'Циглић', 'Циклушић', 'Цицварић', 'Цмиљанић', 'Цмолић', 'Цонић', 'Црновчић', 'Цуканић', 'Цукић', 'Цупарић', 'Чабрић', 'Чавић', 'Чајић', 'Чаленић', 'Чалић', 'Чамагић', 'Чантрић', 'Чапрњић', 'Чарапић', 'Чарнић', 'Чвокић', 'Чворић', 'Челекетић', 'Чемерикић', 'Чечарић', 'Чивчић', 'Чикарић', 'Чикић', 'Чиплић', 'Чипчић', 'Чичић', 'Чковрић', 'Чобелић', 'Чобељић', 'Човић', 'Чојић', 'Чојчић', 'Чоланић', 'Чолић', 'Чомић', 'Чонкић', 'Чоњагић', 'Чорбић', 'Чотрић', 'Чочурић', 'Чубрић', 'Чудић', 'Чукарић', 'Чукић', 'Чумић', 'Чупељић', 'Чуперкић', 'Чупић', 'Чутурић', 'Џаврић', 'Џајић', 'Џамбић', 'Џаџић', 'Џелебџић', 'Џикић', 'Џинић', 'Џодић', 'Џомбић', 'Џомић', 'Џонић', 'Шакић', 'Шакотић', 'Шалинић', 'Шаматић', 'Шантић', 'Шапић', 'Шапонић', 'Шапоњић', 'Шапурић', 'Шаранчић', 'Шарић', 'Шаркић', 'Шароњић', 'Шашић', 'Швабић', 'Шеварлић', 'Шевић', 'Шевкушић', 'Шестић', 'Шибалић', 'Шијакињић', 'Шијачић', 'Шиканић', 'Шикањић', 'Шимшић', 'Шипетић', 'Шишић', 'Шкобић', 'Шкодрић', 'Шкондрић', 'Шкорић', 'Шкрбић', 'Шкребић', 'Шкулић', 'Шкундрић', 'Шљапић', 'Шљивић', 'Шљукић', 'Шмигић', 'Шобајић', 'Шобачић', 'Шоргић', 'Шошкић', 'Шпирић', 'Штакић', 'Штулић', 'Шубакић', 'Шубарић', 'Шубић', 'Шулеић', 'Шулејић', 'Шулетић', 'Шулкић', 'Шулубурић', 'Шуљагић', 'Шуматић', 'Шундерић', 'Шункић', 'Шуњеварић', 'Шутуљић', 'Шушић', 'Шушулић', ]; } PK @�)[��8�� � ( faker/src/Faker/Provider/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; use Faker\Calculator\Luhn; class PhoneNumber extends Base { protected static $formats = ['###-###-###']; /** * @see https://github.com/giggsey/libphonenumber-for-php/blob/master/src/CountryCodeToRegionCodeMap.php * @see https://libphonenumber.appspot.com/phonenumberparser?number=%2B4576597442 */ protected static $e164Formats = [ '+1##########', '+7##########', '+20##########', '+27##########', '+30##########', '+31##########', '+32#########', '+33#########', '+34#########', '+36#########', '+39##########', '+40#########', '+41#########', '+43##########', '+44##########', '+45########', '+46##########', '+47########', '+48##########', '+49##########', '+51#########', '+52##########', '+53##########', '+54##########', '+55#########', '+56##########', '+57##########', '+58##########', '+60##########', '+61##########', '+62##########', '+63##########', '+64##########', '+65##########', '+66##########', '+81##########', '+82##########', '+84##########', '+86##########', '+90##########', '+91##########', '+92##########', '+93#########', '+94#########', '+95##########', '+98##########', '+211#########', '+212#########', '+213#########', '+216########', '+218#########', '+220#######', '+221#########', '+222########', '+223########', '+224#########', '+225##########', '+226########', '+227########', '+228########', '+229########', '+230########', '+231#########', '+232########', '+233#########', '+234##########', '+235########', '+236########', '+237#########', '+238#######', '+239#######', '+240#########', '+241########', '+242#########', '+243#########', '+244#########', '+245#########', '+246#######', '+247######', '+248#######', '+249#########', '+250#########', '+251#########', '+252#########', '+253########', '+254##########', '+255#########', '+256#########', '+257########', '+258#########', '+260#########', '+261#########', '+262#########', '+263##########', '+264#########', '+265#########', '+266########', '+267##########', '+268#########', '+269#######', '+290#####', '+291#######', '+297#######', '+298######', '+299######', '+350########', '+351#########', '+352##########', '+353##########', '+354#########', '+355#########', '+356########', '+357########', '+358##########', '+359#########', '+370########', '+371########', '+372##########', '+373########', '+374########', '+375##########', '+376#########', '+377#########', '+378##########', '+380##########', '+381##########', '+382#########', '+383#########', '+385#########', '+386########', '+387#########', '+389########', '+420#########', '+421#########', '+423#########', '+500#####', '+501#######', '+502########', '+503########', '+504########', '+505########', '+506########', '+507##########', '+508#########', '+509########', '+590#########', '+591#########', '+592#######', '+593##########', '+594#########', '+595##########', '+596#########', '+597#######', '+598##########', '+599########', '+670########', '+672######', '+673#######', '+674#######', '+675########', '+676#######', '+677#######', '+678#######', '+679#######', '+680#######', '+681#########', '+682#####', '+683#######', '+685##########', '+686########', '+687######', '+688#######', '+689#########', '+690#######', '+691#######', '+692#######', '+800########', '+808########', '+850##########', '+852#########', '+853########', '+855##########', '+856##########', '+870#########', '+878############', '+880##########', '+881#########', '+882##########', '+883#########', '+886##########', '+888###########', '+960##########', '+961########', '+962#########', '+963#########', '+964##########', '+965########', '+966##########', '+967#########', '+968#########', '+970##########', '+971##########', '+972##########', '+973########', '+974########', '+975########', '+976##########', '+977##########', '+979#########', '+992#########', '+993########', '+994#########', '+995#########', '+996#########', '+998#########', ]; /** * @example '555-123-546' * * @return string */ public function phoneNumber() { return static::numerify($this->generator->parse(static::randomElement(static::$formats))); } /** * @example +11134567890 * * @return string */ public function e164PhoneNumber() { return static::numerify($this->generator->parse(static::randomElement(static::$e164Formats))); } /** * International Mobile Equipment Identity (IMEI) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Mobile_Station_Equipment_Identity * @see http://imei-number.com/imei-validation-check/ * * @example '720084494799532' * * @return int $imei */ public function imei() { $imei = (string) static::numerify('##############'); $imei .= Luhn::computeCheckDigit($imei); return $imei; } } PK @�)[�)�i� � $ faker/src/Faker/Provider/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; class Address extends Base { protected static $citySuffix = ['Ville']; protected static $streetSuffix = ['Street']; protected static $cityFormats = [ '{{firstName}}{{citySuffix}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{lastName}} {{streetSuffix}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{buildingNumber}} {{streetName}}', ]; protected static $addressFormats = [ '{{streetAddress}} {{postcode}} {{city}}', ]; protected static $buildingNumber = ['%#']; protected static $postcode = ['#####']; protected static $country = []; /** * @example 'town' * * @return string */ public static function citySuffix() { return static::randomElement(static::$citySuffix); } /** * @example 'Avenue' * * @return string */ public static function streetSuffix() { return static::randomElement(static::$streetSuffix); } /** * @example '791' * * @return string */ public static function buildingNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$buildingNumber)); } /** * @example 'Sashabury' * * @return string */ public function city() { $format = static::randomElement(static::$cityFormats); return $this->generator->parse($format); } /** * @example 'Crist Parks' * * @return string */ public function streetName() { $format = static::randomElement(static::$streetNameFormats); return $this->generator->parse($format); } /** * @example '791 Crist Parks' * * @return string */ public function streetAddress() { $format = static::randomElement(static::$streetAddressFormats); return $this->generator->parse($format); } /** * @example 86039-9874 * * @return string */ public static function postcode() { return static::toUpper(static::bothify(static::randomElement(static::$postcode))); } /** * @example '791 Crist Parks, Sashabury, IL 86039-9874' * * @return string */ public function address() { $format = static::randomElement(static::$addressFormats); return $this->generator->parse($format); } /** * @example 'Japan' * * @return string */ public static function country() { return static::randomElement(static::$country); } /** * Uses signed degrees format (returns a float number between -90 and 90) * * @example '77.147489' * * @param float|int $min * @param float|int $max * * @return float */ public static function latitude($min = -90, $max = 90) { return static::randomFloat(6, $min, $max); } /** * Uses signed degrees format (returns a float number between -180 and 180) * * @example '86.211205' * * @param float|int $min * @param float|int $max * * @return float */ public static function longitude($min = -180, $max = 180) { return static::randomFloat(6, $min, $max); } /** * @example array('77.147489', '86.211205') * * @return float[] */ public static function localCoordinates() { return [ 'latitude' => static::latitude(), 'longitude' => static::longitude(), ]; } } PK @�)[��^�� � * faker/src/Faker/Provider/zh_CN/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\zh_CN; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * @see https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E9%93%B6%E8%A1%8C%E5%88%97%E8%A1%A8 * * @var array */ protected static $banks = [ '渤海银行', '广发银行', '国家开发银行', '恒丰银行', '华夏银行', '交通银行', '平安银行', '上海浦东发展银行', '兴业银行', '招商银行', '浙商银行', '中国工商银行', '中国光大银行', '中国建设银行', '中国民生银行', '中国农业银行', '中国银行', '中国邮政储蓄银行', '中信银行', ]; /** * @example '中国建设银行' * * @return string */ public static function bank() { return static::randomElement(static::$banks); } } PK @�)[y5�7� � + faker/src/Faker/Provider/zh_CN/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\zh_CN; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = [ 'gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com', '126.com', '163.com', 'qq.com', 'sohu.com', 'sina.com', ]; protected static $tld = [ 'com', 'com', 'com', 'com', 'com', 'com', 'biz', 'info', 'net', 'org', 'cn', 'com.cn', 'edu.cn', 'net.cn', 'biz.cn', 'gov.cn', 'org.cn', ]; protected static $userNameFormats = [ '{{word}}.{{word}}', '{{word}}_{{word}}', '{{word}}##', '?{{word}}', ]; protected static $emailFormats = [ '{{userName}}@{{freeEmailDomain}}', ]; } PK @�)[�R�5 . faker/src/Faker/Provider/zh_CN/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\zh_CN; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $operators = [ 134, 135, 136, 137, 138, 139, 147, 150, 151, 152, 157, 158, 159, 1705, 178, 182, 183, 184, 187, 188, // China Mobile 130, 131, 132, 145, 155, 156, 1707, 1708, 1709, 1718, 1719, 176, 185, 186, // China Unicom 133, 153, 1700, 1701, 177, 180, 181, 189, // China Telecom 170, 171, // virtual operators ]; protected static $formats = ['###########']; public function phoneNumber() { $operator = static::randomElement(static::$operators); $format = static::randomElement(static::$formats); return $operator . static::numerify(substr($format, 0, strlen($format) - strlen($operator))); } } PK @�)[���V * faker/src/Faker/Provider/zh_CN/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\zh_CN; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cites = [ '北京', '上海', '天津', '重庆', '哈尔滨', '长春', '沈阳', '呼和浩特', '石家庄', '乌鲁木齐', '兰州', '西宁', '西安', '银川', '郑州', '济南', '太原', '合肥', '武汉', '长沙', '南京', '成都', '贵阳', '昆明', '南宁', '拉萨', '杭州', '南昌', '广州', '福州', '海口', '香港', '澳门', ]; protected static $states = [ '北京市', '天津市', '河北省', '山西省', '内蒙古自治区', '辽宁省', '吉林省', '黑龙江省', '上海市', '江苏省', '浙江省', '安徽省', '福建省', '江西省', '山东省', '河南省', '湖北省', '湖南省', '广东省', '广西壮族自治区', '海南省', '重庆市', '四川省', '贵州省', '云南省', '西藏自治区', '陕西省', '甘肃省', '青海省', '宁夏回族自治区', '新疆维吾尔自治区', '香港特别行政区', '澳门特别行政区', '台湾省', ]; protected static $stateAbbr = [ '京', '皖', '渝', '闽', '甘', '粤', '桂', '黔', '琼', '冀', '豫', '黑', '鄂', '湘', '吉', '苏', '赣', '辽', '蒙', '宁', '青', '鲁', '晋', '陕', '沪', '川', '津', '藏', '新', '滇', '浙', '港', '澳', '台', ]; protected static $areas = [ '西夏区', '永川区', '秀英区', '高港区', '清城区', '兴山区', '锡山区', '清河区', '龙潭区', '华龙区', '海陵区', '滨城区', '东丽区', '高坪区', '沙湾区', '平山区', '城北区', '海港区', '沙市区', '双滦区', '长寿区', '山亭区', '南湖区', '浔阳区', '南长区', '友好区', '安次区', '翔安区', '沈河区', '魏都区', '西峰区', '萧山区', '金平区', '沈北新区', '孝南区', '上街区', '城东区', '牧野区', '大东区', '白云区', '花溪区', '吉利区', '新城区', '怀柔区', '六枝特区', '涪城区', '清浦区', '南溪区', '淄川区', '高明区', '金水区', '中原区', '高新开发区', '经济开发新区', '新区', ]; protected static $country = [ '阿富汗', '阿拉斯加', '阿尔巴尼亚', '阿尔及利亚', '安道尔', '安哥拉', '安圭拉岛英', '安提瓜和巴布达', '阿根廷', '亚美尼亚', '阿鲁巴岛', '阿森松', '澳大利亚', '奥地利', '阿塞拜疆', '巴林', '孟加拉国', '巴巴多斯', '白俄罗斯', '比利时', '伯利兹', '贝宁', '百慕大群岛', '不丹', '玻利维亚', '波斯尼亚和黑塞哥维那', '博茨瓦纳', '巴西', '保加利亚', '布基纳法索', '布隆迪', '喀麦隆', '加拿大', '加那利群岛', '佛得角', '开曼群岛', '中非', '乍得', '智利', '圣诞岛', '科科斯岛', '哥伦比亚', '巴哈马国', '多米尼克国', '科摩罗', '刚果', '科克群岛', '哥斯达黎加', '克罗地亚', '古巴', '塞浦路斯', '捷克', '丹麦', '迪戈加西亚岛', '吉布提', '多米尼加共和国', '厄瓜多尔', '埃及', '萨尔瓦多', '赤道几内亚', '厄立特里亚', '爱沙尼亚', '埃塞俄比亚', '福克兰群岛', '法罗群岛', '斐济', '芬兰', '法国', '法属圭亚那', '法属波里尼西亚', '加蓬', '冈比亚', '格鲁吉亚', '德国', '加纳', '直布罗陀', '希腊', '格陵兰岛', '格林纳达', '瓜德罗普岛', '关岛', '危地马拉', '几内亚', '几内亚比绍', '圭亚那', '海地', '夏威夷', '洪都拉斯', '匈牙利', '冰岛', '印度', '印度尼西亚', '伊郎', '伊拉克', '爱尔兰', '以色列', '意大利', '科特迪瓦', '牙买加', '日本', '约旦', '柬埔塞', '哈萨克斯坦', '肯尼亚', '基里巴斯', '朝鲜', '韩国', '科威特', '吉尔吉斯斯坦', '老挝', '拉脱维亚', '黎巴嫩', '莱索托', '利比里亚', '利比亚', '列支敦士登', '立陶宛', '卢森堡', '马其顿', '马达加斯加', '马拉维', '马来西亚', '马尔代夫', '马里', '马耳他', '马里亚纳群岛', '马绍尔群岛', '马提尼克', '毛里塔尼亚', '毛里求斯', '马约特岛', '墨西哥', '密克罗尼西亚', '中途岛', '摩尔多瓦', '摩纳哥', '蒙古', '蒙特塞拉特岛', '摩洛哥', '莫桑比克', '缅甸', '纳米比亚', '瑙鲁', '尼泊尔', '荷兰', '荷属安的列斯群岛', '新喀里多尼亚群岛', '新西兰', '尼加拉瓜', '尼日尔', '尼日利亚', '纽埃岛', '诺福克岛', '挪威', '阿曼', '帕劳', '巴拿马', '巴布亚新几内亚', '巴拉圭', '秘鲁', '菲律宾', '波兰', '葡萄牙', '巴基斯坦', '波多黎各', '卡塔尔', '留尼汪岛', '罗马尼亚', '俄罗斯', '卢旺达', '东萨摩亚', '西萨摩亚', '圣马力诺', '圣皮埃尔岛及密克隆岛', '圣多美和普林西比', '沙特阿拉伯', '塞内加尔', '塞舌尔', '新加坡', '斯洛伐克', '斯洛文尼亚', '所罗门群岛', '索马里', '南非', '西班牙', '斯里兰卡', '圣克里斯托弗和尼维斯', '圣赫勒拿', '圣卢西亚', '圣文森特岛', '苏丹', '苏里南', '斯威士兰', '瑞典', '瑞士', '叙利亚', '塔吉克斯坦', '坦桑尼亚', '泰国', '阿拉伯联合酋长国', '多哥', '托克劳群岛', '汤加', '特立尼达和多巴哥', '突尼斯', '土耳其', '土库曼斯坦', '特克斯和凯科斯群岛', '图瓦卢', '美国', '乌干达', '乌克兰', '英国', '乌拉圭', '乌兹别克斯坦', '瓦努阿图', '梵蒂冈', '委内瑞拉', '越南', '维尔京群岛', '维尔京群岛和圣罗克伊', '威克岛', '瓦里斯和富士那群岛', '西撒哈拉', '也门', '南斯拉夫', '扎伊尔', '赞比亚', '桑给巴尔', '津巴布韦', '中华人民共和国', '中国', ]; public function city() { return static::randomElement(static::$cites); } public function state() { return static::randomElement(static::$states); } public function stateAbbr() { return static::randomElement(static::$stateAbbr); } public static function area() { return static::randomElement(static::$areas); } public static function country() { return static::randomElement(static::$country); } public function address() { return $this->city() . static::area(); } public static function postcode() { $prefix = str_pad(self::numberBetween(1, 85), 2, 0, STR_PAD_LEFT); $suffix = '00'; return $prefix . self::numberBetween(10, 88) . $suffix; } } PK @�)[��{% {% * faker/src/Faker/Provider/zh_CN/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\zh_CN; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{companyPrefix}}{{companySuffix}}', ]; protected static $companyPrefix = [ '超艺', '和泰', '九方', '鑫博腾飞', '戴硕电子', '济南亿次元', '海创', '创联世纪', '凌云', '泰麒麟', '彩虹', '兰金电子', '晖来计算机', '天益', '恒聪百汇', '菊风公司', '惠派国际公司', '创汇', '思优', '时空盒数字', '易动力', '飞海科技', '华泰通安', '盟新', '商软冠联', '图龙信息', '易动力', '华远软件', '创亿', '时刻', '开发区世创', '明腾', '良诺', '天开', '毕博诚', '快讯', '凌颖信息', '黄石金承', '恩悌', '雨林木风计算机', '双敏电子', '维旺明', '网新恒天', '数字100', '飞利信', '立信电子', '联通时科', '中建创业', '新格林耐特', '新宇龙信息', '浙大万朋', 'MBP软件', '昂歌信息', '万迅电脑', '方正科技', '联软', '七喜', '南康', '银嘉', '巨奥', '佳禾', '国讯', '信诚致远', '浦华众城', '迪摩', '太极', '群英', '合联电子', '同兴万点', '襄樊地球村', '精芯', '艾提科信', '昊嘉', '鸿睿思博', '四通', '富罳', '商软冠联', '诺依曼软件', '东方峻景', '华成育卓', '趋势', '维涛', '通际名联', ]; protected static $companySuffix = ['科技', '网络', '信息', '传媒']; /** * @see blog.renren.com/share/223844062/2387611567 * * @var array */ protected static $catchPhrase = [ '燕舞，燕舞，一曲歌来一片情。', '康师傅方便面，好吃看得见。', '不要太潇洒！', '让一亿人先聪明起来。', '共创美的前程，共度美的人生。', '省优，部优，葛优？', '喝孔府宴酒，做天下文章。', '健康成就未来。', '牙好，胃口就好，身体倍儿棒，吃嘛嘛香。', '永远的绿色，永远的秦池。', '坐红旗车，走中国路。', '要想皮肤好，早晚用大宝。', '孔府家酒，叫人想家。', '补钙新观念，吸收是要害。', '喝汇源果汁，走健康之路。', '爱的就是你!', '一种可以世袭的古典浪漫', '实力创造价值', '爱生活，爱拉芳！', '人类失去联想，世界将会怎样？', '做女人挺好！', '世界在你眼中？', '今天你有否亿唐？', '只溶在口，不溶在手。', '三千烦恼丝，健康新开始。', '维维豆奶，欢乐开怀。', '我们的光彩来自你的风采。', '钻石恒久远，一颗永流传。', '放我的真心在你的手心。', '小身材，大味道。', '牛奶香浓，丝般感受。', '聆听并不代表沉默，有时安静也是一种力量。', '滴滴香浓，意犹未尽。', '水晶之恋，一生不变。', '中国移动通信，沟通从心开始！', '网易，网聚人的力量！', '科技以人为本，诺基亚', '我们一直在努力！', '阳光总在风雨后', '男人对西服的要求，就是女人对男人的要求', '晚报，不晚报', '原来生活可以更美的', '明天的明天，你还会送我“水晶之恋”吗？', '卫浴出出进进的快感', '有家就有联合利华', '减脂减肥，其实是一种生活态度', '人头马一开，好事自然来。', '假如五指一样长，怎能满足用户不同需求？', '新飞广告做的好，不好新飞冰箱好', '传奇品质，百年张裕', '李宁：把出色留给自己', '一旦拥有，别无选择', '科技让你更轻松', '情系中国结，联通四海心', '海尔，中国造', 'SOHU：足迹生活每一天', '果冻我要喜之郎', '国宝大熊猫，心纯天自高', '世界因为不同', '放低偏见，你会有出色发现！', 'Just', '创意似金，敬业如牛', '不要让男人一手把握', '如同情人的手', '金窝银窝，不如自己的安乐窝。', '没有什么大不了的', '时间因我存在', '只要有梦想', '南方周末', '时间改变一切', '地球人都知道了', '众里寻他千百度，想要几度就几度', '您身边的银行，可信赖的银行', '三叶钢琴：学琴的孩子不会变坏', '柯达：串起生活每一刻', '大众甲克虫汽车：想想还是小的好', '一直被模拟,从未被超越', '幸福生活', '朗讯的创造力科技的原动力', '事事因你而出色', '运动之美，世界共享', '鹤舞白沙', '想知道“清嘴”的味道吗？', '弹指一挥间，世界皆互联', '更多选择、更多欢笑', '方太，让家的感觉更好', '世上仅此一件，今生与你结缘！', '白里透红与众不同', '没有蛀牙-佳洁士', '有线的价值', '享受快乐科技', '四海一家的解决之道', '娃哈哈纯净水：爱你等于爱自己', '农民山泉：有点甜', '博大精深，西门子', '一切尽在把握', '声声百思特，遥遥两相知', '一呼天下应', '让我们做得更好！', '暖和亲情，金龙鱼的大家庭。', '自然最健康，绿色好心情', '支起网络世界', '立邦漆：处处放光彩！', 'fm365:真情互动！', '庄重一生，吉祥一生。', '人人都为礼品愁，我送北极海狗油。', '假如说人生的离合是一场戏，那么百年的好合更是早有安排！', '一品黄山天高云淡', '上上下下的享受！', '我是、我行、我素', '让无力者有力，让悲观者前行', '金利来—-男人的世界！', '百衣百顺', '聪明何必绝顶，慧根长留', '水往高处流', '大石化小，小石化了！', '“闲”妻良母', '“口服”，“心服”！', '盛满青春的秘密！', '三十六计走为上', '为了她的节日，献上您纯金般的心！', '用我们的钓线，你可以在鱼儿发现你之前先找到它', '生活就是一场运动，喝下它。', '选择维聚阿尔，已经表明你心明眼亮。', '佳能，我们看得见你想表达什么。', '天天都是春天', '假如你不来，广告明星就是他', '享受黑夜中偷拍的快感！', '彩信发送动人一刻', '灵感点亮生活!', '聪明演绎，无处不在！', '事业我一定争取，对你我从未放弃!', '波导手机，手机中的战斗机', '鄂尔多斯羊绒衫暖和全世界', '洁婷245再大的动作也不要紧', '做光明的牛，产光明的奶', '假如你的汽车会游泳的话，请照直开，不必刹车。', '永远要让驾驶执照比你自己先到期。', '请记住，上帝并不是十全十美的，它给汽车预备了备件，而人没有。', '小别意酸酸，欢聚心甜甜。', '除钞票外，承印一切。', '更多欢乐，更多选择', '美由你做主', '由我天地宽', 'Sun是太阳，Java是月亮。', '不断创新，因为专心', '趁早下『斑』，请勿『痘』留。', '请不要同刚刚走出本院的女人调情，她或许就是你的外祖母。', '创新就是生活', '有一个漂亮的地方，万科四季花城', '建筑无限生活', '臭名远扬，香飘万里', '尝尝欢笑，经常麦当劳', '深入成就深度', '出色湖南，红网了然！', '因为网络，地球如村！', '一种质感', '恒久期盼', '繁荣民族文化', '不信，死给你看！', '天生的，强生的', '雪津啤酒，真情的味道！', '听世界，打天下', '雅芳比女人更了解女人', 'Sun是太阳，Java是月亮。', '中国网通', '无线你的无限', '家有三洋，冬暖夏凉', '倾诉冬日暖语', '谁让我心动？', '灵活，让篮球场不再是一个平面', '别吻我，我怕修。', '一呼四应！', '无所不包！', '当之无愧', '以帽取人！', '一毛不拔！', '自讨苦吃！', '成功与科技共辉映', '没有最', ]; public static function companyPrefix() { return static::randomElement(static::$companyPrefix); } public static function companySuffix() { return parent::companySuffix() . '有限公司'; } public function catchPhrase() { return static::randomElement(static::$catchPhrase); } } PK @�)[�X�v v ( faker/src/Faker/Provider/zh_CN/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\zh_CN; class Color extends \Faker\Provider\Color { /** * @see https://zh.wikipedia.org/zh-cn/%E9%A2%9C%E8%89%B2%E5%88%97%E8%A1%A8 */ protected static $safeColorNames = [ '黑色', '粟色', '绿色', '藏青', '橄榄色', '紫', '凫绿', '鲜绿色', '蓝色', '银色', '灰色', '黄色', '品红', '水色', '白色', ]; protected static $allColorNames = [ '黑色', '昏灰', '灰色', '暗灰', '银色', '亮灰色', '庚斯博罗灰', '白烟色', '白色', '雪色', '铁灰色', '沙棕', '玫瑰褐', '亮珊瑚色', '印度红', '褐色', '耐火砖红', '栗色', '暗红', '鲜红', '红色', '柿子橙', '雾玫瑰色', '鲑红', '腥红', '蕃茄红', '暗鲑红', '珊瑚红', '橙红', '亮鲑红', '朱红', '赭黄', '热带橙', '驼色', '杏黄', '椰褐', '海贝色', '鞍褐', '巧克力色', '燃橙', '阳橙', '粉扑桃色', '沙褐', '古铜色', '亚麻色', '蜜橙', '秘鲁色', '乌贼墨色', '赭色', '陶坯黄', '橘色', '暗橙', '古董白', '日晒色', '硬木色', '杏仁白', '那瓦霍白', '万寿菊黄', '蕃木瓜色', '灰土色', '卡其色', '鹿皮鞋色', '旧蕾丝色', '小麦色', '桃色', '橙色', '花卉白', '金菊色', '暗金菊色', '咖啡色', '茉莉黄', '琥珀色', '玉米丝色', '铬黄', '金色', '柠檬绸色', '亮卡其色', '灰金菊色', '暗卡其色', '含羞草黄', '奶油色', '象牙色', '米黄色', '亮黄', '亮金菊黄', '香槟黄', '芥末黄', '月黄', '橄榄色', '鲜黄', '黄色', '苔藓绿', '亮柠檬绿', '橄榄军服绿', '黄绿', '暗橄榄绿', '苹果绿', '绿黄', '草绿', '草坪绿', '查特酒绿', '叶绿', '嫩绿', '明绿', '钴绿', '蜜瓜绿', '暗海绿', '亮绿', '灰绿', '常春藤绿', '森林绿', '柠檬绿', '暗绿', '绿色', '鲜绿色', '孔雀石绿', '薄荷绿', '青瓷绿', '碧绿', '绿松石绿', '铬绿', '苍色', '海绿', '中海绿', '薄荷奶油色', '春绿', '孔雀绿', '中春绿色', '中碧蓝色', '碧蓝色', '青蓝', '水蓝', '绿松石蓝', '绿松石色', '亮海绿', '中绿松石色', '亮青', '浅蓝', '灰绿松石色', '暗岩灰', '凫绿', '暗青', '青色', '水色', '暗绿松石色', '军服蓝', '孔雀蓝', '婴儿粉蓝', '浓蓝', '亮蓝', '灰蓝', '萨克斯蓝', '深天蓝', '天蓝', '亮天蓝', '水手蓝', '普鲁士蓝', '钢青色', '爱丽丝蓝', '岩灰', '亮岩灰', '道奇蓝', '矿蓝', '湛蓝', '韦奇伍德瓷蓝', '亮钢蓝', '钴蓝', '灰丁宁蓝', '矢车菊蓝', '鼠尾草蓝', '暗婴儿粉蓝', '蓝宝石色', '国际奇连蓝', '蔚蓝', '品蓝', '暗矿蓝', '极浓海蓝', '天青石蓝', '幽灵白', '薰衣草紫', '长春花色', '午夜蓝', '藏青', '暗蓝', '中蓝', '蓝色', '紫藤色', '暗岩蓝', '岩蓝', '中岩蓝', '木槿紫', '紫丁香色', '中紫红', '紫水晶色', '浅灰紫红', '缬草紫', '矿紫', '蓝紫', '紫罗兰色', '靛色', '暗兰紫', '暗紫', '三色堇紫', '锦葵紫', '优品紫红', '中兰紫', '淡紫丁香色', '蓟紫', '铁线莲紫', '梅红色', '亮紫', '紫色', '暗洋红', '洋红', '品红', '兰紫', '浅珍珠红', '陈玫红', '浅玫瑰红', '中青紫红', '洋玫瑰红', '玫瑰红', '红宝石色', '山茶红', '深粉红', '火鹤红', '浅珊瑚红', '暖粉红', '勃根第酒红', '尖晶石红', '胭脂红', '浅粉红', '枢机红', '薰衣草紫红', '灰紫红', '樱桃红', '浅鲑红', '绯红', '粉红', '亮粉红', '壳黄红', '茜红', ]; } PK @�)[���L ) faker/src/Faker/Provider/zh_CN/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\zh_CN; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{lastName}}{{firstNameMale}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{lastName}}{{firstNameFemale}}', ]; protected static $titleMale = ['先生', '医生', '老师', '教授', '律师', '经理']; protected static $titleFemale = ['女士', '小姐', '夫人', '太太', '医生', '老师', '教授', '律师', '经理']; /** * According to http://baike.baidu.com/view/6109935.htm, * these are the top 300 lastnames from the 6th Chinese national census of population, * containing 299 single-character surname and 1 double-character surname '欧阳', * so you can get random names including double-character surname but not too many. */ protected static $lastName = [ '李', '王', '张', '刘', '陈', '杨', '赵', '黄', '周', '吴', '徐', '孙', '胡', '朱', '高', '林', '何', '郭', '马', '罗', '梁', '宋', '郑', '谢', '韩', '唐', '冯', '于', '董', '萧', '程', '曹', '袁', '邓', '许', '傅', '沉', '曾', '彭', '吕', '苏', '卢', '蒋', '蔡', '贾', '丁', '林', '薛', '叶', '阎', '余', '潘', '杜', '戴', '夏', '钟', '汪', '田', '任', '姜', '范', '方', '石', '姚', '谭', '廖', '邹', '熊', '金', '陆', '郝', '孔', '白', '崔', '康', '毛', '邱', '秦', '江', '史', '顾', '侯', '邵', '孟', '龙', '万', '段', '雷', '钱', '汤', '尹', '黎', '易', '常', '武', '乔', '贺', '赖', '龚', '文', '庞', '樊', '兰', '殷', '施', '陶', '洪', '翟', '安', '颜', '倪', '严', '牛', '温', '芦', '季', '俞', '章', '鲁', '葛', '伍', '韦', '申', '尤', '毕', '聂', '丛', '焦', '向', '柳', '邢', '路', '岳', '齐', '沿', '梅', '莫', '庄', '辛', '管', '祝', '左', '涂', '谷', '祁', '时', '舒', '耿', '牟', '卜', '路', '詹', '关', '苗', '凌', '费', '纪', '靳', '盛', '童', '欧', '甄', '项', '曲', '成', '游', '阳', '裴', '席', '卫', '查', '屈', '鲍', '位', '覃', '霍', '翁', '隋', '植', '甘', '景', '薄', '单', '包', '司', '柏', '宁', '柯', '阮', '桂', '闵', '欧阳', '解', '强', '柴', '华', '车', '冉', '房', '边', '辜', '吉', '饶', '刁', '瞿', '戚', '丘', '古', '米', '池', '滕', '晋', '苑', '邬', '臧', '畅', '宫', '来', '嵺', '苟', '全', '褚', '廉', '简', '娄', '盖', '符', '奚', '木', '穆', '党', '燕', '郎', '邸', '冀', '谈', '姬', '屠', '连', '郜', '晏', '栾', '郁', '商', '蒙', '计', '喻', '揭', '窦', '迟', '宇', '敖', '糜', '鄢', '冷', '卓', '花', '仇', '艾', '蓝', '都', '巩', '稽', '井', '练', '仲', '乐', '虞', '卞', '封', '竺', '冼', '原', '官', '衣', '楚', '佟', '栗', '匡', '宗', '应', '台', '巫', '鞠', '僧', '桑', '荆', '谌', '银', '扬', '明', '沙', '薄', '伏', '岑', '习', '胥', '保', '和', '蔺', ]; protected static $firstNameMale = [ '伟', '强', '磊', '洋', '勇', '军', '杰', '涛', '超', '明', '刚', '平', '辉', '鹏', '华', '飞', '鑫', '波', '斌', '宇', '浩', '凯', '健', '俊', '帆', '帅', '旭', '宁', '龙', '林', '欢', '阳', '建华', '亮', '成', '畅', '建', '峰', '建国', '建军', '晨', '瑞', '志强', '兵', '雷', '东', '欣', '博', '彬', '坤', '全安', '荣', '岩', '杨', '文', '利', '楠', '建平', '嘉俊', '晧', '建明', '子安', '新华', '鹏程', '学明', '博涛', '捷', '文彬', '楼', '鹰', '松', '伦', '超', '钟', '瑜', '振国', '洪', '毅', '昱然', '哲', '翔', '翼', '祥', '国庆', '哲彦', '正诚', '正豪', '正平', '正业', '志诚', '志新', '志勇', '志明', '志强', '志文', '致远', '智明', '智勇', '智敏', '智渊', ]; protected static $firstNameFemale = [ '芳', '娜', '敏', '静', '敏静', '秀英', '丽', '洋', '艳', '娟', '文娟', '君', '文君', '珺', '霞', '明霞', '秀兰', '燕', '芬', '桂芬', '玲', '桂英', '丹', '萍', '华', '红', '玉兰', '桂兰', '英', '梅', '莉', '秀珍', '雪', '依琳', '旭', '宁', '婷', '馨予', '玉珍', '凤英', '晶', '欢', '玉英', '颖', '红梅', '佳', '倩', '琴', '兰英', '云', '洁', '爱华', '淑珍', '春梅', '海燕', '晨', '冬梅', '秀荣', '瑞', '桂珍', '莹', '秀云', '桂荣', '秀梅', '丽娟', '婷婷', '玉华', '琳', '雪梅', '淑兰', '丽丽', '玉', '秀芳', '欣', '淑英', '桂芳', '丽华', '丹丹', '桂香', '淑华', '秀华', '桂芝', '小红', '金凤', '文', '利', '楠', '红霞', '瑜', '桂花', '璐', '凤兰', '腊梅', '瑶', '嘉', '怡', '冰冰', '玉梅', '慧', '婕', ]; } PK @�)[�jMY + faker/src/Faker/Provider/zh_CN/DateTime.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\zh_CN; class DateTime extends \Faker\Provider\DateTime { public static function amPm($max = 'now') { return static::dateTime($max)->format('a') === 'am' ? '上午' : '下午'; } public static function dayOfWeek($max = 'now') { $map = [ 'Sunday' => '星期日', 'Monday' => '星期一', 'Tuesday' => '星期二', 'Wednesday' => '星期三', 'Thursday' => '星期四', 'Friday' => '星期五', 'Saturday' => '星期六', ]; $week = static::dateTime($max)->format('l'); return $map[$week] ?? $week; } public static function monthName($max = 'now') { $map = [ 'January' => '一月', 'February' => '二月', 'March' => '三月', 'April' => '四月', 'May' => '五月', 'June' => '六月', 'July' => '七月', 'August' => '八月', 'September' => '九月', 'October' => '十月', 'November' => '十一月', 'December' => '十二月', ]; $month = static::dateTime($max)->format('F'); return $map[$month] ?? $month; } } PK @�)[�a��� � * faker/src/Faker/Provider/zh_TW/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\zh_TW; /** * @deprecated Use {@link \Faker\Provider\Payment} instead * @see \Faker\Provider\Payment */ class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * @return array * * @deprecated Use {@link \Faker\Provider\Payment::creditCardDetails()} instead * @see \Faker\Provider\Payment::creditCardDetails() */ public function creditCardDetails($valid = true) { return parent::creditCardDetails($valid); } } PK @�)[z�Q�� � + faker/src/Faker/Provider/zh_TW/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\zh_TW; /** * @deprecated Use {@link \Faker\Provider\Internet} instead * @see \Faker\Provider\Internet */ class Internet extends \Faker\Provider\Internet { /** * @deprecated Use {@link \Faker\Provider\Internet::userName()} instead * @see \Faker\Provider\Internet::userName() */ public function userName() { return parent::userName(); } /** * @deprecated Use {@link \Faker\Provider\Internet::domainWord()} instead * @see \Faker\Provider\Internet::domainWord() */ public function domainWord() { return parent::domainWord(); } } PK @�)[�{ݫ} } . faker/src/Faker/Provider/zh_TW/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\zh_TW; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+8869########', '+886-9##-###-###', '09########', '09##-###-###', '(02)########', '(02)####-####', '(0#)#######', '(0#)###-####', '(0##)######', '(0##)###-###', ]; } PK @�)[�gSK&M &M * faker/src/Faker/Provider/zh_TW/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\zh_TW; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $streetNameFormats = [ '{{street}}{{streetSuffix}}', '{{street}}{{streetSuffix}}{{randomChineseNumber}}段', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}}{{randomNumber3}}號', '{{streetName}}{{randomNumber3}}號{{randomNumber2}}樓', '{{streetName}}{{randomNumber3}}巷{{randomNumber3}}號', '{{streetName}}{{randomNumber3}}巷{{randomNumber3}}號{{randomNumber2}}樓', '{{streetName}}{{randomNumber3}}巷{{randomNumber3}}弄{{randomNumber3}}號', '{{streetName}}{{randomNumber3}}巷{{randomNumber3}}弄{{randomNumber3}}號{{randomNumber2}}樓', ]; protected static $secondaryAddressSuffix = ['室', '房']; protected static $addressFormats = [ '{{postcode}} {{city}}{{streetAddress}}', ]; protected static $streetSuffix = [ '路', '街', ]; /** * @see http://blog.davidou.org/archives/583 */ protected static $street = [ '東英二', '大公十三', '美術南一', '漁港', '德美', '福林', '榮安', '忠孝南', '新立', '清壽', '豐偉', '華中三', '賴明', '樹仁二', '文萊', '凱得', '克武', '豐盛', '府前四', '昭德', '鳳仁', '富漁五', '炎峰街青年巷', '北園', '衙國一', '五和', '南村', '大埔五', '大有四', '太平', '瑞發', '大學二十八', '吉興六', '赤東一', '大學二十三', '龍德', '昌文', '天仁北', '賢好', '崇陽', '梅龍', '羅厝大坵村九江', '福鎮', '天玉', '新北一', '臥龍', '平生', '碇內', '衙國三', '慶豐九', '富漁二', '公興', '坤成', '民富十六', '光榮北', '赤崁東', '上麒麟', '公館村東平', '安船', '豐興', '三角', '豐裡二', '嘉豐九', '後協', '永樂南', '冷水', '德陽', '水汴一', '工明一', '環山九如', '永榮二', '清潭', '土地公嶺', '武淵三', '文莊', '長億東三', '舊城東', '大政', '玉興', '永春南', '國盛八', '工業區二十四', '北一', '樂群二', '東碇', '龍華南', '榮豐', '大豐', '楓江', '觀光街八連', '保興二', '安通二', '和順三', '彰濱東七', '麻園六', '上樹村北寧', '香賓街得月巷', '光平', '車子', '崇禮', '國慶', '阿玉', '中街', '同心一', '縣政十六', '德正', '濱一', '健行北', '大灣七', '大明', '三多五', '富裕三', '園南三', '安樂四', '新安七', '河南東四', '中坑', '明野', '秀峰', '溪心', '掃叭頂一', '復興南', '果峰', '新興三', '公安', '松智三', '國富二十八', '理想', '文工十二', '大竹二', '名山六', '文華一', '樹仁', '縣政六', '泰成', '河濱', '德吉', '竹林', '富台東', '東泰二', '茶專二', '海康', '廣安二', '軍福十八', '北文', '新興海埔地五', '秀隆', '福德南', '重化', '大安港', '東英三', '精明一', '寶強', '泰昌五', '立功', '文明一', '福吉一', '興竹', '德泉', '中正六', '工八', '鹽埕巷三汴', '龍天', '功安一', '炎峰', '路科一', '海明', '僑和', '松廉', '福豐南', '南園', '孝順', '富強', '保定一', '瑪鋉頂', '嘉興', '立德四', '中車', '陽東營區忠三', '福中九', '東十二', '頂湖五', '法院前', '西海', '士林', '北濱', '富農一', '厚北', '全福', '平新一', '集鹿南', '吉利六', '岩灣', '新基', '禾豐二', '東角', '青島一', '勢林街馨園一巷', '福陽', '文南一', '涵碧', '錦田', '國賢一', '北祥', '新成', '光榮東', '三鶯', '大通一', '平菁', '甘肅二', '古賀', '新北六', '大庄村田中', '四分子', '文三一', '站前街鐵路南舍', '新北二', '楓林十', '中北二', '北安三', '中華南', '光華西', '寧夏東二', '樹德', '八德中', '文館', '正英八', '大公十七', '銅科南', '長壽三', '漢翔', '太平十九', '宜平', '精武', '鼎金中', '鎮原', '明義一', '新烏', '蘭洲街三疊溪', '六家八', '南勢坑', '工業東六', '四平', '甘肅', '永康', '雙十', '大地', '中陽東', '立華', '維揚', '太原三', '水源', '重立', '民主四', '南福', '鎮國', '永勝', '新華', '柯林新', '南橋一', '大公十四', '勝利七', '三和二', '東庄', '文匯', '中新一', '松信一', '寶君', '平安南', '文學', '大華五', '行義', '百五', '草衙中', '嘉祥五', '平等', '光美', '成功十六', '精誠三', '水美', '文化十', '民權東', '大慶', '源泉', '文成北', '大坪五', '光華六', '玉清二', '龍鳳', '上山二', '西十四', '文康', '崇德十二', '天泉一', '新庄', '芝麻五', '中山西', '長春', '中一', '八張二', '嘉安八', '成德九', '三村', '忠孝東', '遼北', '徐州一', '徐州五', '六張', '中西', '大平', '順興', '新展', '南澳南', '吉利四', '久安二', '斗六五', '登山', '貴林', '桐竹', '社斗', '中樂', '山湖二', '長園二', '埤尾', '應化', '水碓二', '嶺頂九分', '中和', '幸福五', '長安東', '愛富二街厚生巷', '崇德三', '甲樹', '篤信', '金龍二', '為隨東', '明鳳五', '草湖村仁愛', '至平', '惟馨', '濃公', '錫安', '中庄東', '保順', '龍橋', '文二三', '通明', '東信', '秀福', '光榮', '棒球三', '立達', '長樂五', '永安', '瀋陽', '文宏一', '斗苑', '新興二', '新五', '科雅六', '青埔八', '永安東', '行忠', '梅亭東', '保榮', '國富二十六', '自強九', '學進', '線東', '中興二', '柯林七', '國盛三', '平安', '重建', '臥龍', '松文', '花秀', '太原四', '北門', '新生三', '花旗', '大源十九', '光華十', '內江', '埔興', '芝柏一', '府中', '乾興', '華廈', '長埤', '新富', '山明', '城中五', '富裕十七', '修明', '贊庄大仁', '三和', '科大一', '光州一', '平等十二', '新寮一', '東林東', '永新二', '頂橫', '東門', '石園', '寶深', '長青', '金鋒一', '福壽', '連雲', '自立二', '北辰一', '松三', '嘉朴', '鎮新二', '莊敬', '中興十', '忠明七', '福興八', '中心', '海口北', '工業三', '大弘一', '親民', '芳樂', '赤崁南', '文開', '五權西', '新興海埔地三', '華泰一', '文澄', '中山西', '崇德二十九', '內定七', '新基北', '南澳', '尚德', '後港一', '西建', '力行五', '中央七', '苓安', '裕隆', '布西', '鹽田', '建國南', '順興', '朝奉', '賜安', '崇德十八', '頂庄', '福營', '工業二十', '徐州四', '鼎愛', '香檳二', '竹社', '惠中一', '重仁', '德福', '同源', '下莊新生', '廣明', '明仁一', '中正東', '鳳尾', '濟南', '復華四', '新基南', '潭工一', '學三', '龍善二', '六路七', '環美', '建興三', '福錦', '永義九', '和祥七', '漁港中一', '樹林六', '東信', '壽福', '鳳楠', '五福六', '大源二十', '南勢十', '中港三', '小坑', '勝利十五', '老吸', '鎮新五', '名水', '蘇港', '櫻城三', '裕孝三', '稻香五', '豐源', '大功', '陜西', ]; /** * @see http://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%87%BA%E7%81%A3%E8%A1%8C%E6%94%BF%E5%8D%80%E5%8A%83 */ protected static $city = [ '新北市' => [ '板橋區', '三重區', '中和區', '永和區', '新莊區', '新店區', '樹林區', '鶯歌區', '三峽區', '淡水區', '汐止區', '瑞芳區', '土城區', '蘆洲區', '五股區', '泰山區', '林口區', '深坑區', '石碇區', '坪林區', '三芝區', '石門區', '八里區', '平溪區', '雙溪區', '貢寮區', '金山區', '萬里區', '烏來區', ], '宜蘭縣' => [ '宜蘭市', '羅東鎮', '蘇澳鎮', '頭城鎮', '礁溪鄉', '壯圍鄉', '員山鄉', '冬山鄉', '五結鄉', '三星鄉', '大同鄉', '南澳鄉', ], '桃園市' => [ '桃園區', '中壢區', '大溪區', '楊梅區', '蘆竹區', '大園區', '龜山區', '八德區', '龍潭區', '平鎮區', '新屋區', '觀音區', '復興區', ], '新竹縣' => [ '竹北市', '竹東鎮', '新埔鎮', '關西鎮', '湖口鄉', '新豐鄉', '芎林鄉', '橫山鄉', '北埔鄉', '寶山鄉', '峨眉鄉', '尖石鄉', '五峰鄉', ], '苗栗縣' => [ '苗栗市', '苑裡鎮', '通霄鎮', '竹南鎮', '頭份鎮', '後龍鎮', '卓蘭鎮', '大湖鄉', '公館鄉', '銅鑼鄉', '南庄鄉', '頭屋鄉', '三義鄉', '西湖鄉', '造橋鄉', '三灣鄉', '獅潭鄉', '泰安鄉', ], '臺中市' => [ '豐原區', '東勢區', '大甲區', '清水區', '沙鹿區', '梧棲區', '后里區', '神岡區', '潭子區', '大雅區', '新社區', '石岡區', '外埔區', '大安區', '烏日區', '大肚區', '龍井區', '霧峰區', '太平區', '大里區', '和平區', '中區', '東區', '南區', '西區', '北區', '西屯區', '南屯區', '北屯區', ], '彰化縣' => [ '彰化市', '鹿港鎮', '和美鎮', '線西鄉', '伸港鄉', '福興鄉', '秀水鄉', '花壇鄉', '芬園鄉', '員林鎮', '溪湖鎮', '田中鎮', '大村鄉', '埔鹽鄉', '埔心鄉', '永靖鄉', '社頭鄉', '二水鄉', '北斗鎮', '二林鎮', '田尾鄉', '埤頭鄉', '芳苑鄉', '大城鄉', '竹塘鄉', '溪州鄉', ], '南投縣' => [ '南投市', '埔里鎮', '草屯鎮', '竹山鎮', '集集鎮', '名間鄉', '鹿谷鄉', '中寮鄉', '魚池鄉', '國姓鄉', '水里鄉', '信義鄉', '仁愛鄉', ], '雲林縣' => [ '斗六市', '斗南鎮', '虎尾鎮', '西螺鎮', '土庫鎮', '北港鎮', '古坑鄉', '大埤鄉', '莿桐鄉', '林內鄉', '二崙鄉', '崙背鄉', '麥寮鄉', '東勢鄉', '褒忠鄉', '臺西鄉', '元長鄉', '四湖鄉', '口湖鄉', '水林鄉', ], '嘉義縣' => [ '太保市', '朴子市', '布袋鎮', '大林鎮', '民雄鄉', '溪口鄉', '新港鄉', '六腳鄉', '東石鄉', '義竹鄉', '鹿草鄉', '水上鄉', '中埔鄉', '竹崎鄉', '梅山鄉', '番路鄉', '大埔鄉', '阿里山鄉', ], '臺南市' => [ '新營區', '鹽水區', '白河區', '柳營區', '後壁區', '東山區', '麻豆區', '下營區', '六甲區', '官田區', '大內區', '佳里區', '學甲區', '西港區', '七股區', '將軍區', '北門區', '新化區', '善化區', '新市區', '安定區', '山上區', '玉井區', '楠西區', '南化區', '左鎮區', '仁德區', '歸仁區', '關廟區', '龍崎區', '永康區', '東區', '南區', '西區', '北區', '中區', '安南區', '安平區', ], '高雄市' => [ '鳳山區', '林園區', '大寮區', '大樹區', '大社區', '仁武區', '鳥松區', '岡山區', '橋頭區', '燕巢區', '田寮區', '阿蓮區', '路竹區', '湖內區', '茄萣區', '永安區', '彌陀區', '梓官區', '旗山區', '美濃區', '六龜區', '甲仙區', '杉林區', '內門區', '茂林區', '桃源區', '三民區', '鹽埕區', '鼓山區', '左營區', '楠梓區', '三民區', '新興區', '前金區', '苓雅區', '前鎮區', '旗津區', '小港區', ], '屏東縣' => [ '屏東市', '潮州鎮', '東港鎮', '恆春鎮', '萬丹鄉', '長治鄉', '麟洛鄉', '九如鄉', '里港鄉', '鹽埔鄉', '高樹鄉', '萬巒鄉', '內埔鄉', '竹田鄉', '新埤鄉', '枋寮鄉', '新園鄉', '崁頂鄉', '林邊鄉', '南州鄉', '佳冬鄉', '琉球鄉', '車城鄉', '滿州鄉', '枋山鄉', '三地門鄉', '霧臺鄉', '瑪家鄉', '泰武鄉', '來義鄉', '春日鄉', '獅子鄉', '牡丹鄉', ], '臺東縣' => [ '臺東市', '成功鎮', '關山鎮', '卑南鄉', '鹿野鄉', '池上鄉', '東河鄉', '長濱鄉', '太麻里鄉', '大武鄉', '綠島鄉', '海端鄉', '延平鄉', '金峰鄉', '達仁鄉', '蘭嶼鄉', ], '花蓮縣' => [ '花蓮市', '鳳林鎮', '玉里鎮', '新城鄉', '吉安鄉', '壽豐鄉', '光復鄉', '豐濱鄉', '瑞穗鄉', '富里鄉', '秀林鄉', '萬榮鄉', '卓溪鄉', ], '澎湖縣' => [ '馬公市', '湖西鄉', '白沙鄉', '西嶼鄉', '望安鄉', '七美鄉', ], '基隆市' => [ '中正區', '七堵區', '暖暖區', '仁愛區', '中山區', '安樂區', '信義區', ], '新竹市' => [ '東區', '北區', '香山區', ], '嘉義市' => [ '東區', '西區', ], '臺北市' => [ '松山區', '信義區', '大安區', '中山區', '中正區', '大同區', '萬華區', '文山區', '南港區', '內湖區', '士林區', '北投區', ], '連江縣' => [ '南竿鄉', '北竿鄉', '莒光鄉', '東引鄉', ], '金門縣' => [ '金城鎮', '金沙鎮', '金湖鎮', '金寧鄉', '烈嶼鄉', '烏坵鄉', ], ]; /** * @see http://terms.naer.edu.tw/download/287/ */ protected static $country = [ '不丹', '中非', '丹麥', '伊朗', '冰島', '剛果', '加彭', '北韓', '南非', '卡達', '印尼', '印度', '古巴', '哥德', '埃及', '多哥', '寮國', '尼日', '巴曼', '巴林', '巴紐', '巴西', '希臘', '帛琉', '德國', '挪威', '捷克', '教廷', '斐濟', '日本', '智利', '東加', '查德', '汶萊', '法國', '波蘭', '波赫', '泰國', '海地', '瑞典', '瑞士', '祕魯', '秘魯', '約旦', '紐埃', '緬甸', '美國', '聖尼', '聖普', '肯亞', '芬蘭', '英國', '荷蘭', '葉門', '蘇丹', '諾魯', '貝南', '越南', '迦彭', '迦納', '阿曼', '阿聯', '韓國', '馬利', '以色列', '以色利', '伊拉克', '俄羅斯', '利比亞', '加拿大', '匈牙利', '南極洲', '南蘇丹', '厄瓜多', '吉布地', '吐瓦魯', '哈撒克', '哈薩克', '喀麥隆', '喬治亞', '土庫曼', '土耳其', '塔吉克', '塞席爾', '墨西哥', '大西洋', '奧地利', '孟加拉', '安哥拉', '安地卡', '安道爾', '尚比亞', '尼伯爾', '尼泊爾', '巴哈馬', '巴拉圭', '巴拿馬', '巴貝多', '幾內亞', '愛爾蘭', '所在國', '摩洛哥', '摩納哥', '敍利亞', '敘利亞', '新加坡', '東帝汶', '柬埔寨', '比利時', '波扎那', '波札那', '烏克蘭', '烏干達', '烏拉圭', '牙買加', '獅子山', '甘比亞', '盧安達', '盧森堡', '科威特', '科索夫', '科索沃', '立陶宛', '紐西蘭', '維德角', '義大利', '聖文森', '艾塞亞', '菲律賓', '萬那杜', '葡萄牙', '蒲隆地', '蓋亞納', '薩摩亞', '蘇利南', '西班牙', '貝里斯', '賴索托', '辛巴威', '阿富汗', '阿根廷', '馬其頓', '馬拉威', '馬爾他', '黎巴嫩', '亞塞拜然', '亞美尼亞', '保加利亞', '南斯拉夫', '厄利垂亞', '史瓦濟蘭', '吉爾吉斯', '吉里巴斯', '哥倫比亞', '坦尚尼亞', '塞內加爾', '塞内加爾', '塞爾維亞', '多明尼加', '多米尼克', '奈及利亞', '委內瑞拉', '宏都拉斯', '尼加拉瓜', '巴基斯坦', '庫克群島', '愛沙尼亞', '拉脫維亞', '摩爾多瓦', '摩里西斯', '斯洛伐克', '斯里蘭卡', '格瑞那達', '模里西斯', '波多黎各', '澳大利亞', '烏茲別克', '玻利維亞', '瓜地馬拉', '白俄羅斯', '突尼西亞', '納米比亞', '索馬利亞', '索馬尼亞', '羅馬尼亞', '聖露西亞', '聖馬利諾', '莫三比克', '莫三鼻克', '葛摩聯盟', '薩爾瓦多', '衣索比亞', '西薩摩亞', '象牙海岸', '賴比瑞亞', '賽普勒斯', '馬來西亞', '馬爾地夫', '克羅埃西亞', '列支敦斯登', '哥斯大黎加', '布吉納法索', '布吉那法索', '幾內亞比索', '幾內亞比紹', '斯洛維尼亞', '索羅門群島', '茅利塔尼亞', '蒙特內哥羅', '赤道幾內亞', '阿爾及利亞', '阿爾及尼亞', '阿爾巴尼亞', '馬紹爾群島', '馬達加斯加', '密克羅尼西亞', '沙烏地阿拉伯', '千里達及托巴哥', ]; protected static $postcode = ['###-##', '###']; public function street() { return static::randomElement(static::$street); } public static function randomChineseNumber() { $digits = [ '', '一', '二', '三', '四', '五', '六', '七', '八', '九', ]; return $digits[static::randomDigitNotNull()]; } public static function randomNumber2() { return static::randomNumber(2) + 1; } public static function randomNumber3() { return static::randomNumber(3) + 1; } public static function localLatitude() { return static::randomFloat(6, 22, 25); } public static function localLongitude() { return static::randomFloat(6, 120, 122); } public function city() { $county = static::randomElement(array_keys(static::$city)); $city = static::randomElement(static::$city[$county]); return $county . $city; } public function state() { return '臺灣省'; } public static function stateAbbr() { return '臺'; } public static function cityPrefix() { return ''; } public static function citySuffix() { return ''; } public static function secondaryAddress() { return (static::randomNumber(2) + 1) . static::randomElement(static::$secondaryAddressSuffix); } } PK @�)[���%�� �� ' faker/src/Faker/Provider/zh_TW/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\zh_TW; class Text extends \Faker\Provider\Text { protected static $separator = ''; protected static $separatorLen = 0; /** * All punctuation in $baseText: 、 。 「 」 『 』 ！ ？ ー ， ： ； */ protected static $notEndPunct = ['、', '「', '『', 'ー', '，', '：', '；']; protected static $endPunct = ['。', '」', '』', '！', '？']; protected static $notBeginPunct = ['、', '。', '」', '』', '！', '？', 'ー', '，', '：', '；']; /** * Title: 吶喊 Call to Arms (1922) * Author: 魯迅 Lu Xun * Language: Traditional Chinese * * @see https://zh.wikisource.org/wiki/%E5%90%B6%E5%96%8A * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' 我在年青時候也曾經做過許多夢，後來大半忘卻了，但自己也並不以爲可惜。所謂回憶者，雖說可以使人歡欣，有時也不免使人寂寞，使精神的絲縷還牽著已逝的寂寞的時光，又有什麼意味呢，而我偏苦于不能全忘卻，這不能全忘的一部分，到現在便成了《吶喊》的來由。 我有四年多，曾經常常，——幾乎是每天，出入于質鋪和藥店裏，年紀可是忘卻了，總之是藥店的櫃臺正和我一樣高，質鋪的是比我高一倍，我從一倍高的櫃臺外送上衣服或首飾去，在侮蔑裡接了錢，再到一樣高的櫃臺上給我久病的父親去買藥。回家之後，又須忙別的事了，因爲開方的醫生是最有名的，以此所用的藥引也奇特：冬天的蘆根，經霜三年的甘蔗，蟋蟀要原對的，結子的平地木，……多不是容易辦到的東西。然而我的父親終于日重一日的亡故了。 有誰從小康人家而墜入困頓的麼，我以爲在這途路中，大概可以看見世人的真面目；我要到N進K學堂去了，仿佛是想走異路，逃異地，去尋求別樣的人們。我的母親沒有法，辦了八元的川資，說是由我的自便；然而伊哭了，這正是情理中的事，因爲那時讀書應試是正路，所謂學洋務，社會上便以爲是一種走投無路的人，只得將靈魂賣給鬼子，要加倍的奚落而且排斥的，而況伊又看不見自己的兒子了。然而我也顧不得這些事，終于到N去進了K學堂了，在這學堂裏，我纔知道世上還有所謂格致，算學，地理，歷史，繪圖和體操。生理學並不教，但我們卻看到些木版的《全體新論》和《化學衛生論》之類了。我還記得先前的醫生的議論和方藥，和現在所知道的比較起來，便漸漸的悟得中醫不過是一種有意的或無意的騙子，同時又很起了對于被騙的病人和他的家族的同情；而且從譯出的歷史上，又知道了日本維新是大半發端于西方醫學的事實。 因爲這些幼稚的知識，後來便使我的學籍列在日本一個鄉間的醫學專門學校裏了。我的夢很美滿，預備卒業回來，救治像我父親似的被誤的病人的疾苦，戰爭時候便去當軍醫，一面又促進了國人對于維新的信仰。我已不知道教授微生物學的方法，現在又有了怎樣的進步了，總之那時是用了電影，來顯示微生物的形狀的，因此有時講義的一段落已完，而時間還沒有到，教師便映些風景或時事的畫片給學生看，以用去這多餘的光陰。其時正當日俄戰爭的時候，關于戰事的畫片自然也就比較的多了，我在這一個講堂中，便須常常隨喜我那同學們的拍手和喝采。有一回，我竟在畫片上忽然會見我久違的許多中國人了，一個綁在中間，許多站在左右，一樣是強壯的體格，而顯出麻木的神情。據解說，則綁著的是替俄國做了軍事上的偵探，正要被日軍砍下頭顱來示衆，而圍著的便是來賞鑑這示衆的盛舉的人們。 這一學年沒有完畢，我已經到了東京了，因爲從那一回以後，我便覺得醫學並非一件緊要事，凡是愚弱的國民，卽使體格如何健全，如何茁壯，也只能做毫無意義的示衆的材料和看客，病死多少是不必以爲不幸的。所以我們的第一要著，是在改變他們的精神，而善于改變精神的是，我那時以爲當然要推文藝，于是想提倡文藝運動了。在東京的留學生很有學法政理化以至警察工業的，但沒有人治文學和美術；可是在冷淡的空氣中，也幸而尋到幾個同志了，此外又邀集了必須的幾個人，商量之後，第一步當然是出雜誌，名目是取“新的生命”的意思，因爲我們那時大抵帶些復古的傾向，所以只謂之《新生》。 《新生》的出版之期接近了，但最先就隱去了若干擔當文字的人，接着又逃走了資本，結果只剩下不名一錢的三個人。創始時候旣已背時，失敗時候當然無可吿語，而其後卻連這三個人也都爲各自的運命所驅策，不能在一處縱談將來的好夢了，這就是我們的並未產生的《新生》的結局。 我感到未嘗經驗的無聊，是自此以後的事。我當初是不知其所以然的；後來想，凡有一人的主張，得了贊和，是促其前進的，得了反對，是促其奮鬭的，獨有叫喊于生人中，而生人並無反應，既非贊同，也無反對，如置身毫無邊際的荒原，無可措手的了，這是怎樣的悲哀呵，我于是以我所感到者爲寂寞。 這寂寞又一天一天的長大起來，如大毒蛇，纏住了我的靈魂了。 然而我雖然自有無端的悲哀，卻也並不憤懣，因爲這經驗使我反省，看見自己了：就是我決不是一個振臂一呼應者雲集的英雄。 只是我自己的寂寞是不可不驅除的，因爲這于我太痛苦。我于是用了種種法，來麻醉自己的靈魂，使我沈入于國民中，使我回到古代去，後來也親歷或旁觀過幾樣更寂寞更悲哀的事，都爲我所不願追懷，甘心使他們和我的腦一同消滅在泥土裏的，但我的麻醉法卻也似乎已經奏了功，再沒有青年時候的慷慨激昂的意思了。 S會館裏有三間屋，相傳是往昔曾在院子裏的槐樹上縊死過一個女人的，現在槐樹已經高不可攀了，而這屋還沒有人住；許多年，我便寓在這屋裏鈔古碑。客中少有人來，古碑中也遇不到什麼問題和主義，而我的生命卻居然暗暗的消去了，這也就是我惟一的願望。夏夜，蚊子多了，便搖著蒲扇坐在槐樹下，從密葉縫裡看那一點一點的青天，晚出的槐蠶又每每冰冷的落在頭頸上。 那時偶或來談的是一個老朋友金心異，將手提的大皮夾放在破桌上，脫下長衫，對面坐下了，因爲怕狗，似乎心房還在怦怦的跳動。 “你鈔了這些有什麼用？”有一夜，他翻著我那古碑的鈔本，發了研究的質問了。“沒有什麼用。”“那麼，你鈔他是什麼意思呢？”“沒有什麼意思。”“我想，你可以做點文章……” 我懂得他的意思了，他們正辦《新青年》，然而那時仿佛不特沒有人來贊同，並且也還沒有人來反對，我想，他們許是感到寂寞了，但是說： “假如一間鐵屋子，是絕無窗戶而萬難破毀的，裏面有許多熟睡的人們，不久都要悶死了，然而是從昏睡入死滅，並不感到就死的悲哀。現在你大嚷起來，驚起了較爲清醒的幾個人，使這不幸的少數者來受無可挽救的臨終的苦楚，你倒以爲對得起他們麼？” “然而幾個人旣然起來，你不能說決沒有毀壞這鐵屋的希望。” 是的，我雖然自有我的確信，然而說到希望，卻是不能抹殺的，因爲希望是在于將來，決不能以我之必無的證明，來折服了他之所謂可有，于是我終于答應他也做文章了，這便是最初的一篇《狂人日記》。從此以後，便一發而不可收，每寫些小說模樣的文章，以敷衍朋友們的囑托，積久就有了十餘篇。 在我自己，本以爲現在是已經並非一個切迫而不能已于言的人了，但或者也還未能忘懷于當日自己的寂寞的悲哀罷，所以有時候仍不免吶喊幾聲，聊以慰藉那在寂寞裏奔馳的猛士，使他不憚于前驅。至于我的喊聲是勇猛或是悲哀，是可憎或是可笑，那倒是不暇顧及的；但旣然是吶喊，則當然須聽將令的了，所以我往往不恤用了曲筆，在《藥》的瑜兒的墳上平空添上一個花環，在《明天》裏也不敍單四嫂子竟沒有做到看見兒子的夢，因爲那時的主將是不主張消極的。至于自己，卻也並不願將自以爲苦的寂寞，再來傳染給也如我那年青時候似的正做著好夢的青年。 這樣說來，我的小說和藝術的距離之遠，也就可想而知了，然而到今日還能蒙着小說的名，甚而至于且有成集的機會，無論如何總不能不說是一件徼幸的事，但徼幸雖使我不安于心，而懸揣人間暫時還有讀者，則究竟也仍然是高興的。 所以我竟將我的短篇小說結集起來，而且付印了，又因爲上面所說的緣由，便稱之爲《吶喊》。 魯鎭的酒店的格局，是和別處不同的：都是當街一個曲尺形的大櫃臺，櫃裏面豫備着熱水，可以隨時溫酒。做工的人，傍午傍晚散了工，每每花四文銅錢，買一碗酒，——這是二十多年前的事，現在每碗要漲到十文，——靠櫃外站着，熱熱的喝了休息；倘肯多花一文，便可以買一碟鹽煮筍，或者茴香豆，做下酒物了，如果出到十幾文，那就能買一樣葷菜，但這些顧客，多是短衣幫，大抵沒有這樣闊綽。只有穿長衫的，纔踱進店面隔壁的房子裏，要酒要菜，慢慢地坐喝。 我從十二歲起，便在鎭口的咸亨酒店裏當夥計，掌櫃說，樣子太傻，怕侍候不了長衫主顧，就在外面做點事罷。外面的短衣主顧，雖然容易說話，但嘮嘮叨叨纏夾不清的也很不少。他們往往要親眼看着黃酒從罎子裏舀出，看過壺子底裏有水沒有，又親看將壺子放在熱水裏，然後放心：在這嚴重監督下，羼水也很爲難。所以過了幾天，掌櫃又說我幹不了這事。幸虧薦頭的情面大，辭退不得，便改爲專管溫酒的一種無聊職務了。 我從此便整天的站在櫃臺裏，專管我的職務。雖然沒有什麼失職，但總覺得有些單調，有些無聊。掌櫃是一副凶臉孔，主顧也沒有好聲氣，教人活潑不得；只有孔乙己到店，纔可以笑幾聲，所以至今還記得。 孔乙己是站着喝酒而穿長衫的唯一的人。他身材很高大；青白臉色，皺紋間時常夾些傷痕；一部亂蓬蓬的花白的鬍子。穿的雖然是長衫，可是又髒又破，似乎十多年沒有補，也沒有洗。他對人說話，總是滿口之乎者也，教人半懂不懂的。因爲他姓孔，別人便從描紅紙上的「上大人孔乙己」這半懂不懂的話裏，替他取下一個綽號，叫作孔乙己。孔乙己一到店，所有喝酒的人便都看着他笑，有的叫道，「孔乙己，你臉上又添上新傷疤了！」他不回答，對櫃裏說，「溫兩碗酒，要一碟茴香豆。」便排出九文大錢。他們又故意的高聲嚷道，「你一定又偷了人家的東西了！」孔乙己睜大眼睛說，「你怎麼這樣憑空汚人清白……」「什麼清白？我前天親眼見你偷了何家的書，弔着打。」孔乙己便漲紅了臉，額上的青筋條條綻出，爭辯道，「竊書不能算偷……竊書！……讀書人的事，能算偷麼？」接連便是難懂的話，什麼「君子固窮」，什麼「者乎」之類，引得衆人都哄笑起來：店內外充滿了快活的空氣。 聽人家背地裏談論，孔乙己原來也讀過書，但終于沒有進學，又不會營生；于是愈過愈窮，弄到將要討飯了。幸而寫得一筆好字，便替人家鈔鈔書，換一碗飯喫。可惜他又有一樣壞脾氣，便是好喝嬾做。坐不到幾天，便連人和書籍紙張筆硯，一齊失蹤。如是幾次，叫他鈔書的人也沒有了。孔乙己沒有法，便免不了偶然做些偷竊的事。但他在我們店裏，品行卻比別人都好，就是從不拖欠；雖然間或沒有現錢，暫時記在粉板上，但不出一月，定然還清，從粉板上拭去了孔乙己的名字。 孔乙己喝過半碗酒，漲紅的臉色漸漸復了原，旁人便又問道，「孔乙己，你當眞認識字麼？」孔乙己看着問他的人，顯出不屑置辯的神氣。他們便接着說道，「你怎的連半個秀才也撈不到呢？」孔乙己立刻顯出頹唐不安模樣，臉上籠上了一層灰色，嘴裏說些話；這回可是全是之乎者也之類，一些不懂了。在這時候，衆人也都哄笑起來：店內外充滿了快活的空氣。 在這些時候，我可以附和着笑，掌櫃是決不責備的。而且掌櫃見了孔乙己，也每每這樣問他，引人發笑。孔乙己自己知道不能和他們談天，便只好向孩子說話。有一回對我說道，「你讀過書麼？」我略略點一點頭。他說，「讀過書，……我便考你一考。茴香豆的茴字，怎樣寫的？」我想，討飯一樣的人，也配考我麼？便回過臉去，不再理會。孔乙己等了許久，很懇切的說道，「不能寫罷？……我教給你，記着！這些字應該記着。將來做掌櫃的時候，寫賬要用。」我暗想我和掌櫃的等級還很遠呢，而且我們掌櫃也從不將茴香豆上賬；又好笑，又不耐煩，嬾嬾的答他道，「誰要你教，不是草頭底下一個來回的回字麼？」孔乙己顯出極高興的樣子，將兩個指頭的長指甲敲着櫃臺，點頭說，「對呀對呀！……回字有四樣寫法，你知道麼？」我愈不耐煩了，努着嘴走遠。孔乙己剛用指甲蘸了酒，想在櫃上寫字，見我毫不熱心，便又歎一口氣，顯出極惋惜的樣子。 有幾回，鄰舍孩子聽得笑聲，也趕熱鬧，圍住了孔乙己。他便給他們茴香豆喫，一人一顆。孩子喫完豆，仍然不散，眼睛都望着碟子。孔乙己着了慌，伸開五指將碟子罩住，彎腰下去說道，「不多了，我已經不多了。」直起身又看一看豆，自己搖頭說，「不多不多！多乎哉？不多也。」於是這一羣孩子都在笑聲裏走散了。 孔乙己是這樣的使人快活，可是沒有他，別人也便這麼過。 有一天，大約是中秋前的兩三天，掌櫃正在慢慢的結賬，取下粉板，忽然說，「孔乙己長久沒有來了。還欠十九個錢呢！」我纔也覺得他的確長久沒有來了。一個喝酒的人說道，「他怎麼會來？……他打折了腿了。」掌櫃說，「哦！」「他總仍舊是偷。這一回，是自己發昏，竟偷到丁舉人家裏去了。他家的東西，偷得的麼？」「後來怎麼樣？」「怎麼樣？先寫服辯，後來是打，打了大半夜，再打折了腿。」「後來呢？」「後來打折了腿了。」「打折了怎樣呢？」「怎樣？……誰曉得？許是死了。」掌櫃也不再問，仍然慢慢的算他的賬。 中秋之後，秋風是一天涼比一天，看看將近初冬；我整天的靠着火，也須穿上棉襖了。一天的下半天，沒有一個顧客，我正合了眼坐着。忽然間聽得一個聲音，「溫一碗酒。」這聲音雖然極低，卻很耳熟。看時又全沒有人。站起來向外一望，那孔乙己便在櫃臺下對了門檻坐着。他臉上黑而且瘦，已經不成樣子；穿一件破夾襖，盤着兩腿，下面墊一個蒲包，用草繩在肩上掛住；見了我，又說道，「溫一碗酒。」掌櫃也伸出頭去，一面說，「孔乙己麼？你還欠十九個錢呢！」孔乙己很頹唐的仰面答道，「這……下回還清罷。這一回是現錢，酒要好。」掌櫃仍然同平常一樣，笑着對他說，「孔乙己，你又偷了東西了！」但他這回卻不十分分辯，單說了一句「不要取笑！」「取笑？要是不偷，怎麼會打斷腿？」孔乙己低聲說道，「跌斷，跌，跌……」他的眼色，很像懇求掌櫃，不要再提。此時已經聚集了幾個人，便和掌櫃都笑了。我溫了酒，端出去，放在門檻上。他從破衣袋裏摸出四文大錢，放在我手裏，見他滿手是泥，原來他便用這手走來的。不一會，他喝完酒，便又在旁人的說笑聲中，坐着用這手慢慢走去了。 自此以後，又長久沒有看見孔乙己。到了年關，掌櫃取下粉板說，「孔乙己還欠十九個錢呢！」到第二年的端午，又說「孔乙己還欠十九個錢呢！」到中秋可是沒有說，再到年關也沒有看見他。 我到現在終于沒有見——大約孔乙己的確死了。 秋天的後半夜，月亮下去了，太陽還沒有出，只剩下一片烏藍的天；除了夜遊的東西，什麽都睡著。華老栓忽然坐起身，擦着火柴，點上遍身油膩的燈盞，茶館的兩間屋子裏，便彌滿了青白的光。 「小栓的爹，你就去麽？」是一個老女人的聲音。裏邊的小屋子裏，也發出一陣咳嗽。「唔。」老栓一面聽，一面應，一面扣上衣服；伸手過去說，「你給我罷。」 華大媽在枕頭底下掏了半天，掏出一包洋錢，交給老栓，老栓接了，抖抖的裝入衣袋，又在外面按了兩下；便點上燈籠，吹熄燈盞，走向裏屋子去了。那屋子裏面，正在窸窸窣窣的響，接著便是一通咳嗽。老栓候他平靜下去，才低低的叫道，「小栓……你不要起來。……店麽？你娘會安排的。」 老栓聽得兒子不再說話，料他安心睡了；便出了門，走到街上。街上黑沈沈的一無所有，只有一條灰白的路，看得分明。燈光照着他的兩腳，一前一後的走。有時也遇到幾隻狗，可是一隻也沒有叫。天氣比屋子裏冷多了；老栓倒覺爽快，彷彿一旦變了少年，得了神通，有給人生命的本領似的，跨步格外高遠。而且路也愈走愈分明，天也愈走愈亮了。 老栓正在專心走路，忽然吃了一驚，遠遠裏看見一條丁字街，明明白白橫著。他便退了幾步，尋到一家關着門的鋪子，蹩進簷下，靠門立住了。好一會，身上覺得有些發冷。「哼，老頭子。」「倒高興……。」 老栓又喫一驚，睜眼看時，幾個人從他面前過去了。一個還回頭看他，樣子不甚分明，但很像久餓的人見了食物一般，眼裏閃出一種攫取的光。老栓看看燈籠，已經熄了。按一按衣袋，硬硬的還在。仰起頭兩面一望，只見許多古怪的人，三三兩兩，鬼似的在那裏徘徊；定睛再看，卻也看不出什麼別的奇怪。 沒有多久，又見幾個兵，在那邊走動；衣服前後的一個大白圓圈，遠地裏也看得清楚，走過面前的，並且看出號衣上暗紅的鑲邊。——一陣腳步聲響，一眨眼，已經擁過了一大簇人。那三三兩兩的人，也忽然合作一堆，潮一般向前趕；將到丁字街口，便突然立住，簇成一個半圓。 老栓也向那邊看，卻只見一堆人的後背；頸項都伸得很長，彷彿許多鴨，被無形的手揑住了的，向上提着。靜了一會，似乎有點聲音，便又動搖起來，轟的一聲，都向後退；一直散到老栓立着的地方，幾乎將他擠倒了。 「喂！一手交錢，一手交貨！」一個渾身黑色的人，站在老栓面前，眼光正像兩把刀，刺得老栓縮小了一半。那人一隻大手，向他攤着；一隻手卻撮着一個鮮紅的饅頭，那紅的還是一點一點的往下滴。 老栓慌忙摸出洋錢，抖抖的想交給他，卻又不敢去接他的東西。那人便焦急起來，嚷道，「怕什麼？怎的不拿！」老栓還躊躇着；黑的人便搶過燈籠，一把扯下紙罩，裹了饅頭，塞與老栓；一手抓過洋錢，揑一揑，轉身去了。嘴裏哼着說，「這老東西……。」 「這給誰治病的呀？」老栓也似乎聽得有人問他，但他並不答應；他的精神，現在只在一個包上，彷彿抱着一個十世單傳的嬰兒，別的事情，都已置之度外了。他現在要將這包裏的新的生命，移植到他家裏，收穫許多幸福。太陽也出來了；在他面前，顯出一條大道，直到他家中，後面也照見丁字街頭破匾上「古口亭口」這四個黯淡的金字。 老栓走到家，店面早經收拾乾淨，一排一排的茶桌，滑溜溜的發光。但是沒有客人；只有小栓坐在裏排的桌前吃飯，大粒的汗，從額上滾下，夾襖也帖住了脊心，兩塊肩胛骨高高凸出，印成一個陽文的「八字」。老栓見這樣子，不免皺一皺展開的眉心。他的女人，從竈下急急走出，睜着眼睛，嘴唇有些發抖。「得了麼？」「得了。」 兩個人一齊走進竈下，商量了一會；華大媽便出去了，不多時，拏着一片老荷葉回來，攤在桌上。老栓也打開燈籠罩，用荷葉重新包了那紅的饅頭。小栓也吃完飯，他的母親慌忙說：「小栓——你坐着，不要到這裏來。」一面整頓了竈火，老栓便把一個碧綠的包，一個紅紅白白的破燈籠，一同塞在竈裏；一陣紅黑的火焰過去時，店屋裏散滿了一種奇怪的香味。 「好香！你們吃什麼點心呀？」這是駝背五少爺到了。這人每天總在茶館裏過日，來得最早，去得最遲，此時恰恰蹩到臨街的壁角的桌邊，便坐下問話，然而沒有人答應他。「炒米粥麽？」仍然沒有人應。老栓匆匆走出，給他泡上茶。 「小栓進來罷！」華大媽叫小栓進了裏面的屋子，中間放好一條凳，小栓坐了。他的母親端過一碟烏黑的圓東西，輕輕說：——「喫下去罷，——病便好了。」 小栓撮起這黑東西，看了一會，似乎拏着自己的性命一般，心裏說不出的奇怪。十分小心的拗開了，焦皮裏面竄出一道白氣，白氣散了，是兩半個白麵的饅頭。——不多工夫，已經全在肚裏了，卻全忘了什麼味；面前只剩下一張空盤。他的旁邊，一面立着他的父親，一面立着他的母親，兩人的眼光，都彷彿要在他身裏注進什麽又要取出什麽似的；便禁不住心跳起來，按着胸膛，又是一陣咳嗽。 「睡一會罷，——便好了。」 小栓依他母親的話，咳着睡了。華大媽候他喘氣平靜，才輕輕的給他蓋上了滿幅補釘的夾被。 店裏坐着許多人，老栓也忙了，提着大銅壺，一趟一趟的給客人沖茶；兩個眼眶，都圍着一圈黑線。 「老栓，你有些不舒服麽？——你生病麽？」一個花白鬍子的人說。「沒有。」 「沒有？——我想笑嘻嘻的，原也不像……」花白鬍子便取消了自己的話。 「老栓只是忙。要是他的兒子……」駝背五少爺話還未完，突然闖進了一個滿臉橫肉的人，披一件玄色布衫，散着紐扣，用很寬的玄色腰帶，胡亂捆在腰間。剛進門，便對老栓嚷道： 「吃了麽？好了麽？老栓，就是運氣了你！你運氣，要不是我信息靈……。」 老栓一手提了茶壺，一手恭恭敬敬的垂着；笑嘻嘻的聽。滿座的人，也都恭恭敬敬的聽。華大媽也黑着眼眶，笑嘻嘻的送出茶碗茶葉來，加上一個橄欖，老栓便去沖了水。 「這是包好！這是與眾不同的。你想，趁熱的拏來，趁熱吃下。」橫肉的人只是嚷。 「真的呢，要沒有康大叔照顧，怎麽會這樣……」華大媽也很感激的謝他。 「包好，包好！這樣的趁熱吃下。這樣的人血饅頭，什麽癆病都包好！」 華大媽聽到「癆病」這兩個字，變了一點臉色，似乎有些不高興；但又立刻堆上笑，搭訕着走開了。這康大叔卻沒有覺察，仍然提高了喉嚨只是嚷，嚷得裏面睡着的小栓也合夥咳嗽起來。 「原來你家小栓碰到了這樣的好運氣了。這病自然一定全好；怪不得老栓整天的笑着呢。」花白鬍子一面說，一面走到康大叔面前，低聲下氣的問道，「康大叔——聽說今天結果的一個犯人，便是夏家的孩子，那是誰的孩子？究竟是什麼事？」 「誰的？不就是夏四奶奶的兒子麽？那個小傢伙！」康大叔見眾人都聳起耳朵聽他，便格外高興，橫肉塊塊飽綻，越發大聲說，「這小東西不要命，不要就是了。我可是這一回一點沒有得到好處；連剝下來的衣服，都給管牢的紅眼睛阿義拏去了。——第一要算我們栓叔運氣；第二是夏三爺賞了二十五兩雪白的銀子，獨自落腰包，一文不花。」 小栓慢慢的從小屋子裏走出，兩手按了胸口，不住的咳嗽；走到竈下，盛出一碗冷飯，泡上熱水，坐下便吃。華大媽跟着他走，輕輕的問道，「小栓，你好些麽？——你仍舊只是肚餓？……」 「包好，包好！」康大叔瞥了小栓一眼，仍然回過臉，對眾人說，「夏三爺真是乖角兒，要是他不先告官，連他滿門抄斬。現在怎樣？銀子！——這小東西也真不成東西！關在牢裏，還要勸牢頭造反。」 「阿呀，那還了得。」坐在後排的一個二十多歲的人，很現出氣憤模樣。 「你要曉得紅眼睛阿義是去盤盤底細的，他卻和他攀談了。他說：這大清的天下是我們大家的。你想：這是人話麽？紅眼睛原知道他家裏只有一個老娘，可是沒有料到他竟會那麽窮，搾不出一點油水，已經氣破肚皮了。他還要老虎頭上搔癢，便給他兩個嘴巴！」 「義哥是一手好拳棒，這兩下，一定夠他受用了。」壁角的駝背忽然高興起來。 「他這賤骨頭打不怕，還要說可憐可憐哩。」 花白鬍子的人說，「打了這種東西，有什麽可憐呢？」 康大叔顯出看他不上的樣子，冷笑着說，「你沒有聽清我的話；看他神氣，是說阿義可憐哩！」 聽着的人的眼光，忽然有些板滯；話也停頓了。小栓已經吃完飯，吃得滿身流汗，頭上都冒出蒸氣來。 「阿義可憐——瘋話，簡直是發了瘋了。」花白鬍子恍然大悟似的說。 「發了瘋了。」二十多歲的人也恍然大悟的說。 店裏的坐客，便又現出活氣，談笑起來。小栓也趁着熱鬧，拚命咳嗽；康大叔走上前，拍他肩膀說： 「包好！小栓——你不要這麼咳。包好！」 「瘋了。」駝背五少爺點着頭說。 西關外靠着城根的地面，本是一塊官地；中間歪歪斜斜一條細路，是貪走便道的人，用鞋底造成的，但卻成了自然的界限。路的左邊，都埋着死刑和瘐斃的人，右邊是窮人的叢塚。兩面都已埋到層層疊疊，宛然闊人家裏祝壽時候的饅頭。 這一年的清明，分外寒冷；楊柳才吐出半粒米大的新芽。天明未久，華大媽已在右邊的一坐新墳前面，排出四碟菜，一碗飯，哭了一場。化過紙，呆呆的坐在地上；彷彿等候什麽似的，但自己也說不出等候什麽。微風起來，吹動他短髮，確乎比去年白得多了。 小路上又來了一個女人，也是半白頭髮，襤褸的衣裙；提一個破舊的朱漆圓籃，外掛一串紙錠，三步一歇的走。忽然見華大媽坐在地上看他，便有些躊躇，慘白的臉上，現出些羞愧的顏色；但終於硬着頭皮，走到左邊的一坐墳前，放下了籃子。 那墳與小栓的墳，一字兒排着，中間只隔一條小路。華大媽看他排好四碟菜，一碗飯，立着哭了一通，化過紙錠；心裏暗暗地想，「這墳裏的也是兒子了。」那老女人徘徊觀望了一回，忽然手腳有些發抖，蹌蹌踉踉退下幾步，瞪着眼只是發怔。 華大媽見這樣子，生怕他傷心到快要發狂了；便忍不住立起身，跨過小路，低聲對他說，「你這位老奶奶不要傷心了，——我們還是回去罷。」 那人點一點頭，眼睛仍然向上瞪着；也低聲吃吃的說道，「你看，——看這是什麽呢？」 華大媽跟了他指頭看去，眼光便到了前面的墳，這墳上草根還沒有全合，露出一塊一塊的黃土，煞是難看。再往上仔細看時，卻不覺也吃一驚；——分明有一圈紅白的花，圍着那尖圓的墳頂。 他們的眼睛都已老花多年了，但望這紅白的花，卻還能明白看見。花也不很多，圓圓的排成一個圈，不很精神，倒也整齊。華大媽忙看他兒子和別人的墳，卻只有不怕冷的幾點青白小花，零星開着；便覺得心裏忽然感到一種不足和空虛，不願意根究。那老女人又走近幾步，細看了一遍，自言自語的說，「這沒有根，不像自己開的。——這地方有誰來呢？孩子不會來玩；——親戚本家早不來了。——這是怎麼一回事呢？」他想了又想，忽又流下淚來，大聲說道： 「瑜兒，他們都冤枉了你，你還是忘不了，傷心不過，今天特意顯點靈，要我知道麽？」他四面一看，只見一隻烏鴉，站在一株沒有葉的樹上，便接着說，「我知道了。——瑜兒，可憐他們坑了你，他們將來總有報應，天都知道；你閉了眼睛就是了。——你如果真在這裏，聽到我的話，——便教這烏鴉飛上你的墳頂，給我看罷。」 微風早經停息了；枯草支支直立，有如銅絲。一絲發抖的聲音，在空氣中愈顫愈細，細到沒有，周圍便都是死一般靜。兩人站在枯草叢裏，仰面看那烏鴉；那烏鴉也在筆直的樹枝間，縮着頭，鐵鑄一般站著。 許多的工夫過去了；上墳的人漸漸增多，幾個老的小的，在土墳間出沒。 華大媽不知怎的，似乎卸下了一挑重擔，便想到要走；一面勸着說，「我們還是回去罷。」 那老女人嘆一口氣，無精打采的收起飯菜；又遲疑了一刻，終於慢慢地走了。嘴裏自言自語的說，「這是怎麼一回事呢？……」 他們走不上二三十步遠，忽聽得背後「啞——」的一聲大叫；兩個人都竦然的回過頭，只見那烏鴉張開兩翅，一挫身，直向着遠處的天空，箭也似的飛去了。 住在我們後進院子裏的三太太，在夏間買了一對白兔，是給伊的孩子們看的。 這一對白兔，似乎離娘並不久，雖然是異類，也可以看出他們的天真爛熳來。但也豎直了小小的通紅的長耳朵，動著鼻子，眼睛裏頗現些驚疑的神色，大約究竟覺得人地生疏，沒有在老家時候的安心了。這種東西，倘到廟會日期自己出去買，每個至多不過兩弔錢，而三太太卻花了一元，因為是叫小使上店買來的。 孩子們自然大得意了，嚷著圍住了看；大人也都圍著看；還有一匹小狗名叫S的也跑來，闖過去一嗅，打了一個噴嚏，退了幾步。三太太吆喝道，「S，聽著，不准你咬他！」於是在他頭上打了一拳，S便退開了，從此並不咬。 這一對兔總是關在後窗後面的小院子裏的時候多，聽說是因為太喜歡撕壁紙，也常常啃木器腳。這小院子裏有一株野桑樹，桑子落地，他們最愛吃，便連喂他們的菠菜也不吃了。烏鴉喜鵲想要下來時，他們便躬著身子用後腳在地上使勁的一彈，砉的一聲直跳上來，像飛起了一團雪，鴉鵲嚇得趕緊走，這樣的幾回，再也不敢近來了。三太太說，鴉鵲到不打緊，至多也不過搶吃一點食料，可惡的是一匹大黑貓，常在矮牆上惡狠狠的看，這卻要防的，幸而S和貓是對頭，或者還不至於有什麼罷。 孩子們時時捉他們來玩耍；他們很和氣，豎起耳朵，動著鼻子，馴良的站在小手的圈子裏，但一有空，卻也就溜開去了。他們夜裏的臥榻是一個小木箱，裏面鋪些稻草，就在後窗的房檐下。 這樣的幾個月之後，他們忽而自己掘土了，掘得非常快，前腳一抓，後腳一踢，不到半天，已經掘成一個深洞。大家都奇怪，後來仔細看時，原來一個的肚子比別一個的大得多了。他們第二天便將乾草和樹葉銜進洞裏去，忙了大半天。 大家都高興，說又有小兔可看了；三太太便對孩子們下了戒嚴令，從此不許再去捉。我的母親也很喜歡他們家族的繁榮，還說待生下來的離了乳，也要去討兩匹來養在自己的窗外面。 他們從此便住在自造的洞府裏，有時也出來吃些食，後來不見了，可不知道他們是預先運糧存在裏面呢還是竟不吃。過了十多天，三太太對我說，那兩匹又出來了，大約小兔是生下來又都死掉了，因為雌的一匹的奶非常多，卻並不見有進去哺養孩子的形跡。伊言語之間頗氣憤，然而也沒有法。 有一天，太陽很溫暖，也沒有風，樹葉都不動，我忽聽得許多人在那裏笑，尋聲看時，卻見許多人都靠著三太太的後窗看：原來有一個小兔，在院子裏跳躍了。這比他的父母買來的時候還小得遠，但也已經能用後腳一彈地，迸跳起來了。孩子們爭著告訴我說，還看見一個小兔到洞口來探一探頭，但是即刻便縮回去了，那該是他的弟弟罷。 那小的也撿些草葉吃，然而大的似乎不許他，往往夾口的搶去了，而自己並不吃。孩子們笑得響，那小的終於吃驚了，便跳著鑽進洞裏去；大的也跟到洞門口，用前腳推著他的孩子的脊樑，推進之後，又爬開泥土來封了洞。 從此小院子裏更熱鬧，窗口也時時有人窺探了。 然而竟又全不見了那小的和大的。這時是連日的陰天，三太太又慮到遭了那大黑貓的毒手的事去。我說不然，那是天氣冷，當然都躲著，太陽一齣，一定出來的。 太陽出來了，他們卻都不見。於是大家就忘卻了。 惟有三太太是常在那裏喂他們菠菜的，所以常想到。伊有一回走進窗後的小院子去，忽然在牆角發見了一個別的洞，再看舊洞口，卻依稀的還見有許多爪痕。這爪痕倘說是大兔的，爪該不會有這樣大，伊又疑心到那常在牆上的大黑貓去了，伊於是也就不能不定下發掘的決心了。伊終於出來取了鋤子，一路掘下去，雖然疑心，卻也希望著意外的見了小白兔的，但是待到底，卻只見一堆爛草夾些兔毛，怕還是臨蓐時候所鋪的罷，此外是冷清清的，全沒有什麼雪白的小兔的蹤跡，以及他那隻一探頭未出洞外的弟弟了。 氣憤和失望和淒涼，使伊不能不再掘那牆角上的新洞了。一動手，那大的兩匹便先竄出洞外面。伊以為他們搬了家了，很高興，然而仍然掘，待見底，那裏面也鋪著草葉和兔毛，而上面卻睡著七個很小的兔，遍身肉紅色，細看時，眼睛全都沒有開。 一切都明白了，三太太先前的預料果不錯。伊為預防危險起見，便將七個小的都裝在木箱中，搬進自己的房裏，又將大的也捺進箱裏面，勒令伊去哺乳。 三太太從此不但深恨黑貓，而且頗不以大兔為然了。據說當初那兩個被害之先，死掉的該還有，因為他們生一回，決不至於只兩個，但為了哺乳不勻，不能爭食的就先死了。這大概也不錯的，現在七個之中，就有兩個很瘦弱。所以三太太一有閑空，便捉住母兔，將小兔一個一個輪流的擺在肚子上來喝奶，不准有多少。 母親對我說，那樣麻煩的養兔法，伊歷來連聽也未曾聽到過，恐怕是可以收入《無雙譜》的。 白兔的家族更繁榮；大家也又都高興了。 但自此之後，我總覺得淒涼。夜半在燈下坐著想，那兩條小性命，竟是人不知鬼不覺的早在不知什麼時候喪失了，生物史上不著一些痕跡，並S也不叫一聲。我於是記起舊事來，先前我住在會館裏，清早起身，只見大槐樹下一片散亂的鴿子毛，這明明是膏於鷹吻的了，上午長班來一打掃，便什麼都不見，誰知道曾有一個生命斷送在這裏呢？我又曾路過西四牌樓，看見一匹小狗被馬車軋得快死，待回來時，什麼也不見了，搬掉了罷，過往行人憧憧的走著，誰知道曾有一個生命斷送在這裏呢？夏夜，窗外面，常聽到蒼蠅的悠長的吱吱的叫聲，這一定是給蠅虎咬住了，然而我向來無所容心於其間，而別人並且不聽到…… 假使造物也可以責備，那麼，我以為他實在將生命造得太濫了，毀得太濫了。 嗥的一聲，又是兩條貓在窗外打起架來。「迅兒！你又在那裏打貓了？」「不，他們自己咬。他那裏會給我打呢。」 我的母親是素來很不以我的虐待貓為然的，現在大約疑心我要替小兔抱不平，下什麼辣手，便起來探問了。而我在全家的口碑上，卻的確算一個貓敵。我曾經害過貓，平時也常打貓，尤其是在他們配合的時候。但我之所以打的原因並非因為他們配合，是因為他們嚷，嚷到使我睡不著，我以為配合是不必這樣大嚷而特嚷的。 況且黑貓害了小兔，我更是「師出有名」的了。我覺得母親實在太修善，於是不由的就說出模棱的近乎不以為然的答話來。 造物太胡鬧，我不能不反抗他了，雖然也許是倒是幫他的忙…… 那黑貓是不能久在矮牆上高視闊步的了，我決定的想，於是又不由的一瞥那藏在書箱裏的一瓶青酸鉀。 我在倒數上去的二十年中，只看過兩回中國戲，前十年是絕不看，因為沒有看戲的意思和機會，那兩回全在後十年，然而都沒有看出什麼來就走了。 第一回是民國元年我初到北京的時候，當時一個朋友對我說，北京戲最好，你不去見見世面麽？我想，看戲是有味的，而況在北京呢。於是都興緻勃勃的跑到什麼園，戲文已經開場了，在外面也早聽到鼕鼕地響。我們挨進門，幾個紅的綠的在我的眼前一閃爍，便又看見戲臺下滿是許多頭，再定神四面看，卻見中間也還有幾個空座，擠過去要坐時，又有人對我發議論，我因為耳朵已經喤的響著了，用了心，纔聽到他是說「有人，不行！」。 我們退到後面，一個辮子很光的卻來領我們到了側面，指出一個地位來。這所謂地位者，原來是一條長凳，然而他那坐板比我的上腿要狹到四分之三，他的腳比我的下腿要長過三分之二。我先是沒有爬上去的勇氣，接著便聯想到私刑拷打的刑具，不由的毛骨悚然的走出了。 走了許多路，忽聽得我的朋友的聲音道，「究竟怎的？」我回過臉去，原來他也被我帶出來了。他很詫異的說，「怎麼總是走，不答應？」我說，「朋友，對不起，我耳朵只在鼕鼕喤喤的響，並沒有聽到你的話。」 後來我每一想到，便很以為奇怪，似乎這戲太不好，——否則便是我近來在戲臺下不適於生存了。 第二回忘記了那一年，總之是募集湖北水災捐而譚叫天還沒有死。捐法是兩元錢買一張戲票，可以到第一舞臺去看戲，扮演的多是名角，其一就是小叫天。我買了一張票，本是對於勸募人聊以塞責的，然而似乎又有好事家乘機對我說了些叫天不可不看的大法要了。我於是忘了前幾年的鼕鼕喤喤之災，竟到第一舞臺去了，但大約一半也因為重價購來的寶票，總得使用了纔舒服。我打聽得叫天出臺是遲的，而第一舞臺卻是新式構造，用不著爭座位，便放了心，延宕到九點鐘纔去，誰料照例，人都滿了，連立足也難，我只得擠在遠處的人叢中看一個老旦在臺上唱。那老旦嘴邊插著兩個點火的紙撚子，旁邊有一個鬼卒，我費盡思量，纔疑心他或者是目連的母親，因為後來又出來了一個和尚。然而我又不知道那名角是誰，就去問擠小在我的左邊的一位胖紳士。他很看不起似的斜瞥了我一眼，說道， 「龔雲甫！」我深愧淺陋而且粗疏，臉上一熱，同時腦裡也制出了決不再問的定章，於是看小旦唱，看花旦唱，看老生唱，看不知什麼角色唱，看一大班人亂打，看兩三個人互打，從九點多到十點，從十點到十一點，從十一點到十一點半，從十一點半到十二點，——然而叫天竟還沒有來。 我向來沒有這樣忍耐的等待過什麼事物，而況這身邊的胖紳士的吁吁的喘氣，這臺上的鼕鼕喤喤的敲打，紅紅綠綠的晃蕩，加之以十二點，忽而使我省誤到在這裡不適於生存了。我同時便機械的擰轉身子，用力往外只一擠，覺得背後便已滿滿的，大約那彈性的胖紳士早在我的空處胖開了他的右半身了。我後無迴路，自然擠而又擠，終於出了大門。街上除了專等看客的車輛之外，幾乎沒有什麼行人了，大門口卻還有十幾個人昂著頭看戲目，別有一堆人站著並不看什麼，我想：他們大概是看散戲之後出來的女人們的，而叫天卻還沒有來…… 然而夜氣很清爽，真所謂「沁人心脾」，我在北京遇著這樣的好空氣，仿佛這是第一遭了。 這一夜，就是我對於中國戲告了別的一夜，此後再沒有想到他，即使偶而經過戲園，我們也漠不相關，精神上早已一在天之南一在地之北了。 但是前幾天，我忽在無意之中看到一本日本文的書，可惜忘記了書名和著者，總之是關於中國戲的。其中有一篇，大意仿佛說，中國戲是大敲，大叫，大跳，使看客頭昏腦眩，很不適於劇場，但若在野外散漫的所在，遠遠的看起來，也自有他的風致。我當時覺著這正是說了在我意中而未曾想到的話，因為我確記得在野外看過很好的戲，到北京以後的連進兩回戲園去，也許還是受了那時的影響哩。可惜我不知道怎麼一來，竟將書名忘卻了。 至於我看好戲的時候，卻實在已經是「遠哉遙遙」的了，其時恐怕我還不過十一二歲。我們魯鎮的習慣，本來是凡有出嫁的女兒，倘自己還未當家，夏間便大抵回到母家去消夏。那時我的祖母雖然還康建，但母親也已分擔了些家務，所以夏期便不能多日的歸省了，只得在掃墓完畢之後，抽空去住幾天，這時我便每年跟了我的母親住在外祖母的家裡。那地方叫平橋村，是一個離海邊不遠，極偏僻的，臨河的小村莊；住戶不滿三十家，都種田，打魚，只有一家很小的雜貨店。但在我是樂土：因為我在這裡不但得到優待，又可以免念「秩秩斯乾幽幽南山」了。 和我一同玩的是許多小朋友，因為有了遠客，他們也都從父母那裡得了減少工作的許可，伴我來遊戲。在小村裡，一家的客，幾乎也就是公共的。我們年紀都相仿，但論起行輩來，卻至少是叔子，有幾個還是太公，因為他們合村都同姓，是本家。然而我們是朋友，即使偶而吵鬧起來，打了太公，一村的老老少少，也決沒有一個會想出「犯上」這兩個字來，而他們也百分之九十九不識字。 我們每天的事情大概是掘蚯蚓，掘來穿在銅絲做的小鉤上，伏在河沿上去釣蝦。蝦是水世界裡的呆子，決不憚用了自己的兩個鉗捧著鉤尖送到嘴裡去的，所以不半天便可以釣到一大碗。這蝦照例是歸我吃的。其次便是一同去放牛，但或者因為高等動物了的緣故罷，黃牛水牛都欺生，敢於欺侮我，因此我也總不敢走近身，只好遠遠地跟著，站著。這時候，小朋友們便不再原諒我會讀「秩秩斯干」，卻全都嘲笑起來了。 至於我在那裡所第一盼望的，卻在到趙莊去看戲。趙莊是離平橋村五里的較大的村莊；平橋村太小，自己演不起戲，每年總付給趙莊多少錢，算作合做的。當時我並不想到他們為什麼年年要演戲。現在想，那或者是春賽，是社戲了。 就在我十一二歲時候的這一年，這日期也看看等到了。不料這一年真可惜，在早上就叫不到船。平橋村只有一隻早出晚歸的航船是大船，決沒有留用的道理。其餘的都是小船，不合用；央人到鄰村去問，也沒有，早都給別人定下了。外祖母很氣惱，怪家裡的人不早定，絮叨起來。母親便寬慰伊，說我們魯鎮的戲比小村裡的好得多，一年看幾回，今天就算了。只有我急得要哭，母親卻竭力的囑咐我，說萬不能裝模裝樣，怕又招外祖母生氣，又不准和別人一同去，說是怕外祖母要擔心。 總之，是完了。到下午，我的朋友都去了，戲已經開場了，我似乎聽到鑼鼓的聲音，而且知道他們在戲臺下買豆漿喝。 這一天我不釣蝦，東西也少吃。母親很為難，沒有法子想。到晚飯時候，外祖母也終於覺察了，並且說我應當不高興，他們太怠慢，是待客的禮數裡從來沒有的。吃飯之後，看過戲的少年們也都聚攏來了，高高興興的來講戲。只有我不開口；他們都嘆息而且表同情。忽然間，一個最聰明的雙喜大悟似的提議了，他說，「大船？八叔的航船不是回來了麽？」十幾個別的少年也大悟，立刻攛掇起來，說可以坐了這航船和我一同去。我高興了。然而外祖母又怕都是孩子，不可靠；母親又說是若叫大人一同去，他們白天全有工作，要他熬夜，是不合情理的。在這遲疑之中，雙喜可又看出底細來了，便又大聲的說道，「我寫包票！船又大；迅哥兒向來不亂跑；我們又都是識水性的！」 誠然！這十多個少年，委實沒有一個不會鳧水的，而且兩三個還是弄潮的好手。 外祖母和母親也相信，便不再駁回，都微笑了。我們立刻一哄的出了門。 我的很重的心忽而輕鬆了，身體也似乎舒展到說不出的大。一出門，便望見月下的平橋內泊著一隻白篷的航船，大家跳下船，雙喜拔前篙，阿發拔後篙，年幼的都陪我坐在艙中，較大的聚在船尾。母親送出來吩咐「要小心」的時候，我們已經點開船，在橋石上一磕，退後幾尺，即又上前出了橋。於是架起兩支櫓，一支兩人，一里一換，有說笑的，有嚷的，夾著潺潺的船頭激水的聲音，在左右都是碧綠的豆麥田地的河流中，飛一般徑向趙莊前進了。 兩岸的豆麥和河底的水草所發散出來的清香，夾雜在水氣中撲面的吹來；月色便朦朧在這水氣裡。淡黑的起伏的連山，仿佛是踴躍的鐵的獸脊似的，都遠遠的向船尾跑去了，但我卻還以為船慢。他們換了四回手，漸望見依稀的趙莊，而且似乎聽到歌吹了，還有幾點火，料想便是戲臺，但或者也許是漁火。 那聲音大概是橫笛，宛轉，悠揚，使我的心也沉靜，然而又自失起來，覺得要和他彌散在含著豆麥蘊藻之香的夜氣裡。 那火接近了，果然是漁火；我纔記得先前望見的也不是趙莊。那是正對船頭的一叢松柏林，我去年也曾經去遊玩過，還看見破的石馬倒在地下，一個石羊蹲在草裡呢。過了那林，船便彎進了叉港，於是趙莊便真在眼前了。 最惹眼的是屹立在莊外臨河的空地上的一座戲臺，模胡在遠處的月夜中，和空間幾乎分不出界限，我疑心畫上見過的仙境，就在這裡出現了。這時船走得更快，不多時，在臺上顯出人物來，紅紅綠綠的動，近臺的河裡一望烏黑的是看戲的人家的船篷。 「近臺沒有什麼空了，我們遠遠的看罷。」阿發說。 這時船慢了，不久就到，果然近不得台旁，大家只能下了篙，比那正對戲臺的神棚還要遠。其實我們這白篷的航船，本也不願意和烏篷的船在一處，而況沒有空地呢…… 在停船的匆忙中，看見臺上有一個黑的長鬍子的背上插著四張旗，捏著長槍，和一群赤膊的人正打仗。雙喜說，那就是有名的鐵頭老生，能連翻八十四個筋斗，他日裡親自數過的。 我們便都擠在船頭上看打仗，但那鐵頭老生卻又並不翻筋斗，只有幾個赤膊的人翻，翻了一陣，都進去了，接著走出一個小旦來，咿咿呀呀的唱。雙喜說，「晚上看客少，鐵頭老生也懈了，誰肯顯本領給白地看呢？」我相信這話對，因為其時臺下已經不很有人，鄉下人為了明天的工作，熬不得夜，早都睡覺去了，疏疏朗朗的站著的不過是幾十個本村和鄰村的閑漢。烏篷船裡的那些土財主的家眷固然在，然而他們也不在乎看戲，多半是專到戲臺下來吃糕餅水果和瓜子的。所以簡直可以算白地。 然而我的意思卻也並不在乎看翻筋斗。我最願意看的是一個人蒙了白布，兩手在頭上捧著一支棒似的蛇頭的蛇精，其次是套了黃布衣跳老虎。但是等了許多時都不見，小旦雖然進去了，立刻又出來了一個很老的小生。我有些疲倦了，託桂生買豆漿去。他去了一刻，回來說，「沒有。賣豆漿的聾子也回去了。日裡倒有，我還喝了兩碗呢。現在去舀一瓢水來給你喝罷。」 我不喝水，支撐著仍然看，也說不出見了些什麼，只覺得戲子的臉都漸漸的有些稀奇了，那五官漸不明顯，似乎融成一片的再沒有什麼高低。年紀小的幾個多打呵欠了，大的也各管自己談話。忽而一個紅衫的小丑被綁在臺柱子上，給一個花白鬍子的用馬鞭打起來了，大家纔又振作精神的笑著看。在這一夜裡，我以為這實在要算是最好的一折。 然而老旦終於出臺了。老旦本來是我所最怕的東西，尤其是怕他坐下了唱。這時候，看見大家也都很掃興，纔知道他們的意見是和我一致的。那老旦當初還只是踱來踱去的唱，後來竟在中間的一把交椅上坐下了。我很擔心；雙喜他們卻就破口喃喃的罵。我忍耐的等著，許多工夫，只見那老旦將手一抬，我以為就要站起來了，不料他卻又慢慢的放下在原地方，仍舊唱。全船裡幾個人不住的吁氣，其餘的也打起哈欠來。雙喜終於熬不住了，說道，怕他會唱到天明還不完，還是我們走的好罷。大家立刻都贊成，和開船時候一樣踴躍，三四人徑奔船尾，拔了篙，點退幾丈，迴轉船頭，駕起櫓，罵著老旦，又向那松柏林前進了。 月還沒有落，仿佛看戲也並不很久似的，而一離趙莊，月光又顯得格外的皎潔。回望戲臺在燈火光中，卻又如初來未到時候一般，又漂渺得像一座仙山樓閣，滿被紅霞罩著了。吹到耳邊來的又是橫笛，很悠揚；我疑心老旦已經進去了，但也不好意思說再回去看。 不多久，松柏林早在船後了，船行也並不慢，但周圍的黑暗只是濃，可知已經到了深夜。他們一面議論著戲子，或罵，或笑，一面加緊的搖船。這一次船頭的激水聲更其響亮了，那航船，就像一條大白魚背著一群孩子在浪花裡躥，連夜漁的幾個老漁父，也停了艇子看著喝采起來。 離平橋村還有一里模樣，船行卻慢了，搖船的都說很疲乏，因為太用力，而且許久沒有東西吃。這回想出來的是桂生，說是羅漢豆正旺相，柴火又現成，我們可以偷一點來煮吃。大家都贊成，立刻近岸停了船；岸上的田裡，烏油油的都是結實的羅漢豆。 「阿阿，阿發，這邊是你家的，這邊是老六一家的，我們偷那一邊的呢？」雙喜先跳下去了，在岸上說。 我們也都跳上岸。阿發一面跳，一面說道，「且慢，讓我來看一看罷，」他於是往來的摸了一回，直起身來說道，「偷我們的罷，我們的大得多呢。」一聲答應，大家便散開在阿發家的豆田裡，各摘了一大捧，拋入船艙中。雙喜以為再多偷，倘給阿發的娘知道是要哭罵的，於是各人便到六一公公的田裡又各偷了一大捧。 我們中間幾個年長的仍然慢慢的搖著船，幾個到後艙去生火，年幼的和我都剝豆。不久豆熟了，便任憑航船浮在水面上，都圍起來用手撮著吃。吃完豆，又開船，一面洗器具，豆莢豆殼全拋在河水裡，什麼痕跡也沒有了。雙喜所慮的是用了八公公船上的鹽和柴，這老頭子很細心，一定要知道，會罵的。然而大家議論之後，歸結是不怕。他如果罵，我們便要他歸還去年在岸邊拾去的一枝枯桕樹，而且當面叫他「八癩子」。 「都回來了！那裡會錯。我原說過寫包票的！」雙喜在船頭上忽而大聲的說。 我向船頭一望，前面已經是平橋。橋腳上站著一個人，卻是我的母親，雙喜便是對伊說著話。我走出前艙去，船也就進了平橋了，停了船，我們紛紛都上岸。母親頗有些生氣，說是過了三更了，怎麼回來得這樣遲，但也就高興了，笑著邀大家去吃炒米。 大家都說已經吃了點心，又渴睡，不如及早睡的好，各自回去了。 第二天，我向午纔起來，並沒有聽到什麼關係八公公鹽柴事件的糾葛，下午仍然去釣蝦。 「雙喜，你們這班小鬼，昨天偷了我的豆了罷？又不肯好好的摘，蹋壞了不少。」 我抬頭看時，是六一公公棹著小船，賣了豆回來了，船肚裡還有剩下的一堆豆。 「是的。我們請客。我們當初還不要你的呢。你看，你把我的蝦嚇跑了！」雙喜說。 六一公公看見我，便停了楫，笑道，「請客？——這是應該的。」於是對我說， 「迅哥兒，昨天的戲可好麽？」 我點一點頭，說道，「好。」「豆可中吃呢？」我又點一點頭，說道，「很好。」 不料六一公公竟非常感激起來，將大拇指一翹，得意的說道，「這真是大市鎮裡出來的讀過書的人纔識貨！我的豆種是粒粒挑選過的，鄉下人不識好歹，還說我的豆比不上別人的呢。我今天也要送些給我們的姑奶奶嘗嘗去……」他於是打著楫子過去了。 待到母親叫我回去吃晚飯的時候，桌上便有一大碗煮熟了的羅漢豆，就是六一公公送給母親和我吃的。聽說他還對母親極口誇獎我，說「小小年紀便有見識，將來一定要中狀元。姑奶奶，你的福氣是可以寫包票的了。」但我吃了豆，卻並沒有昨夜的豆那麼好。 真的，一直到現在，我實在再沒有吃到那夜似的好豆，——也不再看到那夜似的好戲了。 方玄綽近來愛說「差不多」這一句話，幾乎成了「口頭禪」似的；而且不但說，的確也盤據在他腦裏了。他最初說的是「都一樣」，後來大約覺得欠穩當了，便改為「差不多」，一直使用到現在。 他自從發見了這一句平凡的警句以後，雖然引起了不少的新感慨，同時卻也到許多新慰安。譬如看見老輩威壓青年，在先是要憤憤的，但現在卻就轉念道，將來這少年有了兒孫時，大抵也要擺這架子的罷，便再沒有什麼不平了。又如看見兵士打車夫，在先也要憤憤的，但現在也就轉念道，倘使這車夫當了兵，這兵拉了車，大抵也就這麼打，便再也不放在心上了。他這樣想著的時候，有時也疑心是因為自己沒有和惡社會奮鬥的勇氣，所以瞞心昧己的故意造出來的一條逃路，很近於「無是非之心」，遠不如改正了好。然而這意見總反而在他腦裏生長起來。 他將這「差不多說」最初公表的時候是在北京首善學校的講堂上，其時大概是提起關於歷史上的事情來，於是說到「古今人不相遠」，說到各色人等的「性相近」，終於牽扯到學生和官僚身上，大發其議論道： 「現在社會上時髦的都通行罵官僚，而學生罵得尤利害。然而官僚並不是天生的特別種族，就是平民變就的。現在學生出身的官僚就不少，和老官僚有什麼兩樣呢？『易地則皆然』，思想言論舉動豐采都沒有什麼大區別……便是學生團體新辦的許多事業，不是也已經難免出弊病，大半煙消火滅了麽？差不多的。但中國將來之可慮就在此……」 散坐在講堂裏的二十多個聽講者，有的悵然了，或者是以為這話對；有的勃然了，大約是以為侮辱了神聖的青年；有幾個卻對他微笑了，大約以為這是他替自己的辯解：因為方玄綽就是兼做官僚的。 而其實卻是都錯誤。這不過是他的一種新不平；雖說不平，又只是他的一種安分的空論。他自己雖然不知道是因為懶，還是因為無用，總之覺得是一個不肯運動，十分安分守己的人。總長冤他有神經病，只要地位還不至於動搖，他決不開一開口；教員的薪水欠到大半年了，只要別有官俸支持，他也決不開一開口。不但不開口，當教員聯合索薪的時候，他還暗地裏以為欠斟酌，太嚷嚷；直到聽得同寮過分的奚落他們了，這纔略有些小感慨，後來一轉念，這或者因為自己正缺錢，而別的官並不兼做教員的緣故罷，於是就釋然了。 他雖然也缺錢，但從沒有加入教員的團體內，大家議決罷課，可是不去上課了。政府說「上了課纔給錢」，他纔略恨他們的類乎用果子耍猴子；一個大教育家說道「教員一手挾書包一手要錢不高尚」，他纔對於他的太太正式的發牢騷了。 「喂，怎麼只有兩盤？」聽了「不高尚說」這一日的晚餐時候，他看著菜蔬說。 他們是沒有受過新教育的，太太並無學名或雅號，所以也就沒有什麼稱呼了，照老例雖然也可以叫「太太」但他又不願意太守舊，於是就發明瞭一個「喂」字。太太對他卻連「喂」字也沒有，只要臉向著他說話，依據習慣法，他就知道這話是對他而發的。 「可是上月領來的一成半都完了……昨天的米，也還是好容易纔賒來的呢。」伊站在桌旁臉對著他說。 「你看，還說教書的要薪水是卑鄙哩。這種東西似乎連人要吃飯，飯要米做，米要錢買這一點粗淺事情都不知道……」 「對啦。沒有錢怎麼買米，沒有米怎麼煮……」 他兩頰都鼓起來了，仿佛氣惱這答案正和他的議論「差不多」，近乎隨聲附和模樣；接著便將頭轉向別一面去了，依據習慣法，這是宣告討論中止的表示。 待到淒風冷雨這一天，教員們因為向政府去索欠薪，在新華門前爛泥裏被國軍打得頭破血出之後，倒居然也發了一點薪水。方玄綽不費舉手之勞的領了錢，酌還些舊債，卻還缺一大筆款，這是因為官俸也頗有些拖欠了。當是時，便是廉吏清官們也漸以為薪之不可不索，而況兼做教員的方玄綽，自然更表同情於學界起來，所以大家主張繼續罷課的時候，他雖然仍未到場，事後卻尤其心悅誠服的確守了公共的決議。 然而政府竟又付錢，學校也就開課了。但在前幾天，卻有學生總會上一個呈文給政府，說「教員倘若不上課，便要付欠薪。」這雖然並無效，而方玄綽卻忽而記起前回政府所說的「上了課纔給錢」的話來，「差不多」這一個影子在他眼前又一幌，而且並不消滅，於是他便在講堂上公表了。 準此，可見如果將「差不多說」鍛煉羅織起來，自然也可以判作一種挾帶私心的不平，但總不能說是專為自己做官的辯解。只是每到這些時，他又常常喜歡拉上中國將來的命運之類的問題，一不小心，便連自己也以為是一個憂國的志士；人們是每苦於沒有「自知之明」的。 但是「差不多」的事實又發生了，政府當初雖只不理那些招人頭痛的教員，後來竟不理到無關痛癢的官吏，欠而又欠，終於逼得先前鄙薄教員要錢的好官，也很有幾員化為索薪大會裏的驍將了。惟有幾種日報上卻很發了些鄙薄譏笑他們的文字。方玄綽也毫不為奇，毫不介意，因為他根據了他的「差不多說」，知道這是新聞記者還未缺少潤筆的緣故，萬一政府或是闊人停了津貼，他們多半也要開大會的。 他既已表同情於教員的索薪，自然也贊成同寮的索俸，然而他仍安坐在衙門中，照例的並不一同去討債。至於有人疑心他孤高，那可也不過是一種誤解罷了。他自己說，他是自從出世以來，只有人向他來要債，他從沒有向人去討過債，所以這一端是「非其所長」。而且他是不敢見手握經經濟之權的人物，這種人待到失了權勢之後，捧著一本《大乘起信論》講佛學的時候，固然也很是「藹然可親」的了，但還在寶座上時，卻總是一副閻王臉，將別人都當奴才看自以為手操著你們這些窮小子們的生殺之權。他因此不敢見，也不願見他們。這種脾氣，雖然有時連自己也覺得是孤高，但往往同時也疑心這其實是沒本領。 大家左索右索，總自一節一節的挨過去了，但比起先前來，方玄綽究竟是萬分的拮据，所以使用的小廝和交易的店家不消說，便是方太太對於他也漸漸的缺了敬意，只要看伊近來不很附和，而且常常提出獨創的意見，有些唐突的舉動，也就可以瞭然了。到了陰曆五月初四的午前，他一回來，伊便將一疊賬單塞在他的鼻子跟前，這也是往常所沒有的。 「一總總得一百八十塊錢纔夠開消……發了麽？」伊並不對著他看的說。 「哼，我明天不做官了。錢的支票是領來的了，可是索薪大會的代表不發放，先說是沒有同去的人都不發，後來又說是要到他們跟前去親領。他們今天單捏著支票，就變了閻王臉了，我實在怕看見……我錢也不要了，官也不做了，這樣無限量的卑屈……」 方太太見了這少見的義憤，倒有些愕然了，但也就沉靜下來。 「我想，還不如去親領罷，這算什麼呢。」伊看著他的臉說。 「我不去！這是官俸，不是賞錢，照例應該由會計科送來的。」 「可是不送來又怎麼好呢……哦，昨夜忘記說了，孩子們說那學費，學校裏已經催過好幾次了，說是倘若再不繳……」 「胡說！做老子的辦事教書都不給錢，兒子去念幾句書倒要錢？」 伊覺得他已經不很顧忌道理，似乎就要將自己當作校長來出氣，犯不上，便不再言語了。 兩個默默的吃了午飯。他想了一會，又懊惱的出去了。 照舊例，近年是每逢節根或年關的前一天，他一定須在夜裏的十二點鐘纔回家，一面走，一面掏著懷中，一面大聲的叫道，「喂，領來了！」於是遞給伊一疊簇新的中交票，臉上很有些得意的形色。誰知道初四這一天卻破了例，他不到七點鐘便回家來。方太太很驚疑，以為他竟已辭了職了，但暗暗地察看他臉上，卻也並不見有什麼格外倒運的神情。「怎麼了？……這樣早？……」伊看定了他說。「發不及了，領不出了，銀行已經關了門，得等初八。」「親領？……」伊惴惴的問。 「親領這一層也已經取消了，聽說仍舊由會計科分送。可是銀行今天已經關了門，休息三天，得等到初八的上午。」他坐下，眼睛看著地面了，喝過一口茶，纔又慢慢的開口說，「幸而衙門裏也沒有什麼問題了，大約到初八就準有錢……向不相干的親戚朋友去借錢，實在是一件煩難事。我午後硬著頭皮去尋金永生，談了一會，他先恭維我不去索薪，不肯親領，非常之清高，一個人正應該這樣做；待到知道我想要向他通融五十元，就像我在他嘴裏塞了一大把鹽似的，凡有臉上可以打皺的地迫都打起皺來，說房租怎樣的收不起，買賣怎樣的賠本，在同事面前親身領款，也不算什麼的，即刻將我支使出來了。」 「這樣緊急的節根，誰還肯借出錢去呢。」方太太卻只淡淡的說，並沒有什麼慨然。 方玄綽低下頭來了，覺得這也無怪其然的，況且自己和金永生本來很疏遠。他接著就記起去年年關的事來，那時有一個同鄉來借十塊錢，他其時明明已經收到了衙門的領款憑單的了，因為死怕這人將來未必會還錢，便裝了副為難的神色，說道衙門裏既然領不到俸錢，學校裏又不發薪水，實在「愛莫能助」，將他空手送走了。他雖然自已並不看見裝了怎樣的臉，但此時卻覺得很局促，嘴唇微微一動，又搖一搖頭。 然而不多久，他忽而恍然大悟似的發命令了：叫小廝即刻上街去賒一瓶蓮花白。他知道店家希圖明天多還帳，大抵是不敢不賒的，假如不賒，則明天分文不還，正是他們應得的懲罰。蓮花白竟賒來了，他喝了兩杯，青白色的臉上泛了紅，吃完飯，又頗有些高興了，他點上一枝大號哈德門香煙，從桌上抓起一本《嘗試集》來，躺在床上就要看。 「那麼明天怎麼對付店家呢？」方太太追上去，站在床面前看著他的臉說。「店家？……教他們初八的下半天來。」「我可不能這麼說。他們不相信，不答應的。」「有什麼不相信。他們可以問去，全衙門裏什麼人也沒有領到，都得初八！」他戟著第二個指頭在帳子裏的空中畫了一個半圓，方太太跟著指頭也看了一個半圓，只見這手便去翻開了《嘗試集》。 方太太見他強橫到出乎情理之外了，也暫時開不得口。 「我想，這模樣是鬧不下去的，將來總得想點法，做點什麼別的事……」伊終於尋到了別的路，說。「什麼法呢？我『文不像謄錄生，武不像救火兵』，別的做什麼？」「你不是給上海的書鋪子做過文章麽？」 「上海的書鋪子？買稿要一個一個的算字，空格不算數。你看我做在那裏的白話詩去，空白有多少，怕只值三百大錢一本罷。收版權稅又半年六月沒消息，『遠水救不得近火』，誰耐煩。」「那麼，給這裏的報館裏……」 「給報館裏？便在這裏很大的報館裏，我靠著一個學生在那裏做編輯的大情面，一千字也就是這幾個錢，即使一早做到夜，能夠養活你們麽？況且我肚子裏也沒有這許多文章。」 「那麼，過了節怎麼辦呢？」「過了節麽？——仍舊做官……明天店家來要錢，你只要說初八的下午。」 他又要看《嘗試集》了。方太太怕失了機會，連忙吞吞吐吐的說：「我想，過了節，到了初八，我們……倒不如去買一張彩票……」「胡說！會說出這樣無教育的……」 這時候，他忽而又記起被金永生支使出來以後的事了。那時他惘惘的走過稻香村，看店門口豎著許多斗大的字的廣告道「頭彩幾萬元」，仿佛記得心裏也一動，或者也許放慢了腳步的罷，但似乎因為捨不得皮夾裏僅存的六角錢，所以竟也毅然決然的走遠了。他臉色一變，方太太料想他是在惱著伊的無教育，便趕緊退開，沒有說完話。方玄綽也沒有說完話，將腰一伸，咿咿嗚嗚的就念《嘗試集》。 我冒了嚴寒，回到相隔二千餘里，別了二十餘年的故鄉去。 時候既然是深冬；漸近故鄉時，天氣又陰晦了，冷風吹進船艙中，嗚嗚的響，從蓬隙向外一望，蒼黃的天底下，遠近橫著幾個蕭索的荒村，沒有一些活氣。我的心禁不住悲涼起來了。 阿！這不是我二十年來時時記得的故鄉？ 我所記得的故鄉全不如此。我的故鄉好得多了。但要我記起他的美麗，說出他的佳處來，卻又沒有影像，沒有言辭了。仿佛也就如此。於是我自己解釋說：故鄉本也如此，——雖然沒有進步，也未必有如我所感的悲涼，這只是我自己心情的改變罷了，因為我這次回鄉，本沒有什麼好心緒。 我這次是專為了別他而來的。我們多年聚族而居的老屋，已經公同賣給別姓了，交屋的期限，只在本年，所以必須趕在正月初一以前，永別了熟識的老屋，而且遠離了熟識的故鄉，搬家到我在謀食的異地去。 第二日清早晨我到了我家的門口了。瓦楞上許多枯草的斷莖當風抖著，正在說明這老屋難免易主的原因。幾房的本家大約已經搬走了，所以很寂靜。我到了自家的房外，我的母親早已迎著出來了，接著便飛出了八歲的侄兒宏兒。 我的母親很高興，但也藏著許多淒涼的神情，教我坐下，歇息，喝茶，且不談搬家的事。宏兒沒有見過我，遠遠的對面站著只是看。 但我們終於談到搬家的事。我說外間的寓所已經租定了，又買了幾件傢具，此外須將家裡所有的木器賣去，再去增添。母親也說好，而且行李也略已齊集，木器不便搬運的，也小半賣去了，只是收不起錢來。 「你休息一兩天，去拜望親戚本家一回，我們便可以走了。」母親說。 「是的。」 「還有閏土，他每到我家來時，總問起你，很想見你一回面。我已經將你到家的大約日期通知他，他也許就要來了。」 這時候，我的腦裡忽然閃出一幅神異的圖畫來：深藍的天空中掛著一輪金黃的圓月，下麵是海邊的沙地，都種著一望無際的碧綠的西瓜，其間有一個十一二歲的少年，項帶銀圈，手捏一柄鋼叉，向一匹猹盡力的刺去，那猹卻將身一扭，反從他的胯下逃走了。 這少年便是閏土。我認識他時，也不過十多歲，離現在將有三十年了；那時我的父親還在世，家景也好，我正是一個少爺。那一年，我家是一件大祭祀的值年。這祭祀，說是三十多年才能輪到一回，所以很鄭重；正月裡供祖像，供品很多，祭器很講究，拜的人也很多，祭器也很要防偷去。我家只有一個忙月（我們這裡給人做工的分三種：整年給一定人家做工的叫長工；按日給人做工的叫短工；自己也種地，只在過年過節以及收租時候來給一定人家做工的稱忙月），忙不過來，他便對父親說，可以叫他的兒子閏土來管祭器的。 我的父親允許了；我也很高興，因為我早聽到閏土這名字，而且知道他和我仿佛年紀，閏月生的，五行缺土，所以他的父親叫他閏土。他是能裝弶捉小鳥雀的。 我於是日日盼望新年，新年到，閏土也就到了。好容易到了年末，有一日，母親告訴我，閏土來了，我便飛跑的去看。他正在廚房裡，紫色的圓臉，頭戴一頂小氈帽，頸上套一個明晃晃的銀項圈，這可見他的父親十分愛他，怕他死去，所以在神佛面前許下願心，用圈子將他套住了。他見人很怕羞，只是不怕我，沒有旁人的時候，便和我說話，於是不到半日，我們便熟識了。 我們那時候不知道談些什麼，只記得閏土很高興，說是上城之後，見了許多沒有見過的東西。 第二日，我便要他捕鳥。他說： "這不能。須大雪下了才好。我們沙地上，下了雪，我掃出一塊空地來，用短棒支起一個大竹匾，撒下秕穀，看鳥雀來吃時，我遠遠地將縛在棒上的繩子只一拉，那鳥雀就罩在竹匾下了。什麼都有：稻雞，角雞，鵓鴣，藍背……" 我於是又很盼望下雪。 閏土又對我說： "現在太冷，你夏天到我們這裡來。我們日裡到海邊撿貝殼去，紅的綠的都有，鬼見怕也有，觀音手也有。晚上我和爹管西瓜去，你也去。" "管賊麽？" "不是。走路的人口渴了摘一個瓜吃，我們這裡是不算偷的。要管的是獾豬，刺蝟，猹。月亮底下，你聽，啦啦的響了，猹在咬瓜了。你便捏了胡叉，輕輕地走去……" 我那時並不知道這所謂猹的是怎麼一件東西——便是現在也沒有知道——只是無端的覺得狀如小狗而很兇猛。 "他不人麽？" "有胡叉呢。走到了，看見猹了，你便刺。這畜生很伶俐，倒向你奔來，反從胯下竄了。他的皮毛是油一般的滑……" 我素不知道天下有這許多新鮮事：海邊有如許五色的貝殼；西瓜有這樣危險的經歷，我先前單知道他在水果店裡出賣罷了。 "我們沙地裡，潮汛要來的時候，就有許多跳魚兒只是跳，都有青蛙似的兩個腳……" 阿！閏土的心裡有無窮無盡的希奇的事，都是我往常的朋友所不知道的。他們不知道一些事，閏土在海邊時，他們都和我一樣只看見院子裡高牆上的四角的天空。 可惜正月過去了，閏土須回家裡去，我急得大哭，他也躲到廚房裡，哭著不肯出門，但終於被他父親帶走了。他後來還托他的父親帶給我一包貝殼和幾支很好看的鳥毛，我也曾送他一兩次東西，但從此沒有再見面。 現在我的母親提起了他，我這兒時的記憶，忽而全都閃電似的蘇生過來，似乎看到了我的美麗的故鄉了。我應聲說： "這好極！他，——怎樣？……" "他？……他景況也很不如意……"母親說著，便向房外看，"這些人又來了。說是買木器，順手也就隨便拿走的，我得去看看。" 母親站起身，出去了。門外有幾個女人的聲音。我便招宏兒走近面前，和他閑話：問他可會寫字，可願意出門。 "我們坐火車去麽？" "我們坐火車去。" "船呢？" "先坐船，……" "哈！這模樣了！鬍子這麼長了！"一種尖利的怪聲突然大叫起來。 我吃了一嚇，趕忙抬起頭，卻見一個凸顴骨，薄嘴唇，五十歲上下的女人站在我面前，兩手搭在髀間，沒有系裙，張著兩腳，正像一個畫圖儀器裡細腳伶仃的圓規。 我愕然了。 "不認識了麽？我還抱過你咧！" 我愈加愕然了。幸而我的母親也就進來，從旁說： "他多年出門，統忘卻了。你該記得罷，"便向著我說，"這是斜對門的楊二嫂，……開豆腐店的。" 哦，我記得了。我孩子時候，在斜對門的豆腐店裡確乎終日坐著一個楊二嫂，人都叫伊"豆腐西施"⑹。但是擦著白粉，顴骨沒有這麼高，嘴唇也沒有這麼薄，而且終日坐著，我也從沒有見過這圓規式的姿勢。那時人說：因為伊，這豆腐店的買賣非常好。但這大約因為年齡的關係，我卻並未蒙著一毫感化，所以竟完全忘卻了。然而圓規很不平，顯出鄙夷的神色，仿佛嗤笑法國人不知道拿破侖，美國人不知道華盛頓似的，冷笑說： "忘了？這真是貴人眼高……" "那有這事……我……"我惶恐著，站起來說。 "那麼，我對你說。迅哥兒，你闊了，搬動又笨重，你還要什麼這些破爛木器，讓我拿去罷。我們小戶人家，用得著。" "我並有闊哩。我須賣了這些，再去……" "阿呀呀，你放了道台了，還說不闊？你現在有三房姨太太；出門便是八抬的大轎，還說不闊？嚇，什麼都瞞不過我。" 我知道無話可說了，便閉了口，默默的站著。 "阿呀阿呀，真是愈有錢，便愈是一毫不肯放鬆，愈是一毫不肯放鬆，便愈有錢……"圓規一面憤憤的迴轉身，一面絮絮的說，慢慢向外走，順便將我母親的一副手套塞在褲腰裡，出去了。 此後又有近處的本家和親戚來訪問我。我一面應酬，偷空便收拾些行李，這樣的過了三四天。 一日是天氣很冷的午後，我吃過午飯，坐著喝茶，覺得外面有人進來了，便回頭去看。我看時，不由的非常出驚，慌忙站起身，迎著走去。 這來的便是閏土。雖然我一見便知道是閏土，但又不是我這記憶上的閏土了。他身材增加了一倍；先前的紫色的圓臉，已經變作灰黃，而且加上了很深的皺紋；眼睛也像他父親一樣，周圍都腫得通紅，這我知道，在海邊種地的人，終日吹著海風，大抵是這樣的。他頭上是一頂破氈帽，身上只一件極薄的棉衣，渾身瑟索著；手裡提著一個紙包和一支長煙管，那手也不是我所記得的紅活圓實的手，卻又粗又笨而且開裂，像是松樹皮了。 我這時很興奮，但不知道怎麼說才好，只是說： "阿！閏土哥，——你來了？……" 我接著便有許多話，想要連珠一般湧出：角雞，跳魚兒，貝殼，猹，……但又總覺得被什麼擋著似的，單在腦裡面迴旋，吐不出口外去。 他站住了，臉上現出歡喜和淒涼的神情；動著嘴唇，卻沒有作聲。他的態度終於恭敬起來了，分明的叫道： "老爺！……" 我似乎打了一個寒噤；我就知道，我們之間已經隔了一層可悲的厚障壁了。我也說不出話。 他回過頭去說，"水生，給老爺磕頭。"便拖出躲在背後的孩子來，這正是一個廿年前的閏土，只是黃瘦些，頸子上沒有銀圈罷了。"這是第五個孩子，沒有見過世面，躲躲閃閃……" 母親和宏兒樓來了，他們大約也聽到了聲音。 "老太太。信是早收到了。我實在喜歡的不得了，知道老爺回來……"閏土說。 "阿，你怎的這樣客氣起來。你們先前不是哥弟稱呼麽？還是照舊：迅哥兒。"母親高興的說。 "阿呀，老太太真是……這成什麼規矩。那時是孩子，不懂事……"閏土說著，又叫水生上來打拱，那孩子卻害羞，緊緊的只貼在他背後。 "他就是水生？第五個？都是生人，怕生也難怪的；還是宏兒和他去走走。"母親說。 宏兒聽得這話，便來招水生，水生卻鬆鬆爽爽同他一路出去了。母親叫閏土坐，他遲疑了一回，終於就了坐，將長煙管靠在桌旁，遞過紙包來，說： "冬天沒什麼東西了。這一點乾青豆倒是自家曬在那裡的，請老爺……" 我問問他的景況。他只是搖頭。 "非常難。第六個孩子也會幫忙了，卻總是吃不夠……又不太平……什麼地方都要錢，沒有規定……收成又壞。種出東西來，挑去賣，總要捐幾回錢，折了本；不去賣，又只能爛掉……" 他只是搖頭；臉上雖然刻著許多皺紋，卻全然不動，仿佛石像一般。他大約只是覺得苦，卻又形容不出，沉默了片時，便拿起煙管來默默的吸煙了。 母親問他，知道他的家裡事務忙，明天便得回去；又沒有吃過午飯，便叫他自己到廚下炒飯吃去。 他出去了；母親和我都嘆息他的景況：多子，饑荒，苛稅，兵，匪，官，紳，都苦得他像一個木偶人了。母親對我說，凡是不必搬走的東西，盡可以送他，可以聽他自己去揀擇。 下午，他揀好了幾件東西：兩條長桌，四個椅子，一副香爐和燭臺，一桿抬秤。他又要所有的草灰（我們這裡煮飯是燒稻草的，那灰，可以做沙地的肥料），待我們啟程的時候，他用船來載去。 夜間，我們又談些閑天，都是無關緊要的話；第二天早晨，他就領了水生回去了。 又過了九日，是我們啟程的日期。閏土早晨便到了，水生沒有同來，卻只帶著一個五歲的女兒管船隻。我們終日很忙碌，再沒有談天的工夫。來客也不少，有送行的，有拿東西的，有送行兼拿東西的。待到傍晚我們上船的時候，這老屋裡的所有破舊大小粗細東西，已經一掃而空了。 我們的船向前走，兩岸的青山在黃昏中，都裝成了深黛顏色，連著退向船後梢去。 宏兒和我靠著船窗，同看外面模糊的風景，他忽然問道： "大伯！我們什麼時候回來？" "回來？你怎麼還沒有走就想回來了。" "可是，水生約我到他家玩去咧……"他睜著大的黑眼睛，癡癡的想。 我和母親也都有些惘然，於是又提起閏土來。母親說，那豆腐西施的楊二嫂，自從我家收拾行李以來，本是每日必到的，前天伊在灰堆裡，掏出十多個碗碟來，議論之後，便定說是閏土埋著的，他可以在運灰的時候，一齊搬回家裡去；楊二嫂發見了這件事，自己很以為功，便拿了那狗氣殺（這是我們這裡養雞的器具，木盤上面有著柵欄，內盛食料，雞可以伸進頸子去啄，狗卻不能，只能看著氣死），飛也似的跑了，虧伊裝著這麼高低的小腳，竟跑得這樣快。 老屋離我愈遠了；故鄉的山水也都漸漸遠離了我，但我卻並不感到怎樣的留戀。我只覺得我四面有看不見的高牆，將我隔成孤身，使我非常氣悶；那西瓜地上的銀項圈的小英雄的影像，我本來十分清楚，現在卻忽地模糊了，又使我非常的悲哀。 母親和宏兒都睡著了。 我躺著，聽船底潺潺的水聲，知道我在走我的路。我想：我竟與閏土隔絕到這地步了，但我們的後輩還是一氣，宏兒不是正在想念水生麽。我希望他們不再像我，又大家隔膜起來……然而我又不願意他們因為要一氣，都如我的辛苦展轉而生活，也不願意他們都如閏土的辛苦麻木而生活，也不願意都如別人的辛苦恣睢而生活。他們應該有新的生活，為我們所未經生活過的。 我想到希望，忽然害怕起來了。閏土要香爐和燭臺的時候，我還暗地裡笑他，以為他總是崇拜偶像，什麼時候都不忘卻。現在我所謂希望，不也是我自己手製的偶像麽？只是他的願望切近，我的願望茫遠罷了。 我在朦朧中，眼前展開一片海邊碧綠的沙地來，上面深藍的天空中掛著一輪金黃的圓月。我想：希望本是無所謂有，無所謂無的。這正如地上的路；其實地上本沒有路，走的人多了，也便成了路。 臨河的土場上，太陽漸漸的收了他通黃的光線了。場邊靠河的烏桕樹葉，乾巴巴的纔喘過氣來，幾個花腳蚊子在下面哼著飛舞。面河的農家的煙突裏，逐漸減少了炊煙，女人孩子們都在自己門口的土場上波些水，放下小桌子和矮凳；人知道，這已經是晚飯的時候了。 老人男人坐在矮凳上，搖著大芭蕉扇閑談，孩子飛也似的跑，或者蹲在烏桕樹下賭玩石子。女人端出烏黑的蒸乾菜和松花黃的米飯，熱蓬蓬冒煙。河裏駛過文人的酒船，文豪見了，大發詩興，說：「無思無慮，這真是田家樂呵！」 但文豪的話有些不合事實，就因為他們沒有聽到九斤老太的話。這時候，九斤老太正在大怒，拿破芭蕉扇敲著凳腳說： 「我活到七十九歲了，活夠了，不願意眼見這些敗家相，——還是死的好。立刻就要喫飯了，還喫炒豆子，喫窮了一家子！」 伊的曾孫女兒六斤捏著一把豆，正從對面跑來，見這情形，便直奔河邊，藏在烏桕樹後，伸出雙丫角的小頭，大聲說，「這老不死的！」 九斤老太雖然高壽，耳朵卻還不很聾，但也沒有聽到孩子的話，仍舊自己說，「這真是一代不如一代！」 這村莊的習慣有點特別，女人生下孩子，多喜歡用秤稱了輕重，便用斤數當作小名。九斤老太自從慶祝了五十大壽以後，便漸漸的變了不平家，常說伊年青的時候，天氣沒有現在這般熱，豆子也沒有現在這般硬；總之現在的時世是不對了。何況六斤比伊的曾祖，少了三斤，比伊父親七斤，又少了一斤，這真是一條顛撲不破的實例。所以伊又用勁說，「這真是一代不如一代！」 伊的兒媳七斤嫂子正捧著飯籃走到桌邊，便將飯籃在桌上一摔，憤憤的說，「你老人家又這麼說了。六斤生下來的時候，不是六斤五兩麽？你家的秤又是私秤，加重稱，十八兩秤；用了準十六，我們的六斤該有七斤多哩。我想便是太公和公公，也不見得正是九斤八斤十足，用的秤也許是十四兩……」 「一代不如一代！」 七斤嫂還沒有答話，忽然看見七斤從小巷口轉出，便移了方向，對他嚷道，「你這死屍怎麼這時候纔回來，死到那裏去了！不管人家等著你開飯！」 七斤雖然住在農村，卻早有些飛黃騰達的意思。從他的祖父到他，三代不捏鋤頭柄了；他也照例的幫人撐著航船，每日一回，早晨從魯鎮進城，傍晚又回到魯鎮，因此很知道些時事：例如什麼地方，雷公劈死了蜈蚣精；什麼地方，閨女生了一個夜叉之類。他在村人裏面，的確已經是一名出場人物了。但夏天喫飯不點燈，卻還守著農家習慣，所以回家太遲，是該罵的。 七斤一手捏著象牙嘴白銅斗六尺多長的湘妃竹煙管，低著頭，慢慢地走來，坐在矮凳上。六斤也趁勢溜出，坐在他身邊，叫他爹爹。七斤沒有應。 「一代不如一代！」九斤老太說。 七斤慢慢地抬起頭來，嘆一口氣說，「皇帝坐了龍庭了。」 七斤嫂呆了一刻，忽而恍然大悟的道，「這可好了，這不是又要皇恩大赦了麽！」 七斤又嘆一口氣，說，「我沒有辮子。」 「皇帝要辮子麽？」 「皇帝要辮子。」 「你怎麼知道呢？」七斤嫂有些著急，趕忙的問。 「咸亨酒店裏的人，都說要的。」 七斤嫂這時從直覺上覺得事情似乎有些不妙了，因為咸亨酒店是消息靈通的所在。伊一轉眼瞥見七斤的光頭，便忍不住動怒，怪他恨他怨他；忽然又絕望起來，裝好一碗飯，搡在七斤的面前道，「還是趕快喫你的飯罷！哭喪著臉，就會長出辮子來麽？」 太陽收盡了他最末的光線了，水面暗暗地回覆過涼氣來；土場上一片碗筷聲響，人人的脊樑上又都吐出汗粒。七斤嫂喫完三碗飯，偶然抬起頭，心坎裏便禁不住突突地發跳。伊透過烏桕葉，看見又矮又胖的趙七爺正從獨木橋上走來，而且穿著寶藍色竹布的長衫。 趙七爺是鄰村茂源酒店的主人，又是這三十裏方圓以內的唯一的出色人物兼學問家；因為有學問，所以又有些遺老的臭味。他有十多本金聖嘆批評的《三國志》，時常坐著一個字一個字的讀；他不但能說出五虎將姓名，甚而至於還知道黃忠表字漢昇和馬超表字孟起。革命以後，他便將辮子盤在頂上，像道士一般；常常嘆息說，倘若趙子龍在世，天下便不會亂到這地步了。七斤嫂眼睛好，早望見今天的趙七爺已經不是道士，卻變成光滑頭皮，烏黑髮頂；伊便知道這一定是皇帝坐了龍庭，而且一定須有辮子，而且七斤一定是非常危險。因為趙七爺的這件竹布長衫，輕易是不常穿的，三年以來，只穿過兩次：一次是和他嘔氣的麻子阿四病了的時候，一次是曾經砸爛他酒店的魯大爺死了的時候；現在是第三次了，這一定又是於他有慶，於他的仇家有殃了。 七斤嫂記得，兩年前七斤喝醉了酒，曾經罵過趙七爺是「賤胎」，所以這時便立刻直覺到七斤的危險，心坎裏突突地發起跳來。 趙七爺一路走來，坐著喫飯的人都站起身，拿筷子點著自己的飯碗說，「七爺，請在我們這裏用飯！」七爺也一路點頭，說道「請請」，卻一徑走到七斤家的桌旁。七斤們連忙招呼，七爺也微笑著說「請請」，一面細細的研究他們的飯菜。 「好香的菜乾，——聽到了風聲了麽？」趙七爺站在七斤的後面七斤嫂的對面說。 「皇帝坐了龍庭了。」七斤說。 七斤嫂看著七爺的臉，竭力陪笑道，「皇帝已經坐了龍庭，幾時皇恩大赦呢？」 「皇恩大赦？——大赦是慢慢的總要大赦罷。」七爺說到這裏，聲色忽然嚴厲起來，「但是你家七斤的辮子呢，辮子？這倒是要緊的事。你們知道：長毛時候，留髮不留頭，留頭不留髮，……」 七斤和他的女人沒有讀過書，不很懂得這古典的奧妙，但覺得有學問的七爺這麼說，事情自然非常重大，無可輓回，便仿佛受了死刑宣告似的，耳朵裏嗡的一聲，再也說不出一句話。 「一代不如一代，——」九斤老太正在不平，趁這機會，便對趙七爺說，「現在的長毛，只是剪人家的辮子，僧不僧，道不道的。從前的長毛，這樣的麽？我活到七十九歲了，活夠了。從前的長毛是——整匹的紅緞子裹頭，拖下去，拖下去，一直拖到腳跟；王爺是黃緞子，拖下去，黃緞子；紅緞子，黃緞子，—— 我活夠了，七十九歲了。」 七斤嫂站起身，自言自語的說，「這怎麼好呢？這樣的一班老小，都靠他養活的人，……」 趙七爺搖頭道，「那也沒法。沒有辮子，該當何罪，書上都一條一條明明白白寫著的。不管他家裏有些什麼人。」 七斤嫂聽到書上寫著，可真是完全絕望了；自己急得沒法，便忽然又恨到七斤。伊用筷子指著他的鼻尖說，「這死屍自作自受！造反的時候，我本來說，不要撐船了，不要上城了。他偏要死進城去，滾進城去，進城便被人剪去了辮子。從前是絹光烏黑的辮子，現在弄得僧不僧道不道的。這囚徒自作自受，帶累了我們又怎麼說呢？這活死屍的囚徒……」 村人看見趙七爺到村，都趕緊喫完飯，聚在七斤家飯桌的周圍。七斤自己知道是出場人物，被女人當大眾這樣辱罵，很不雅觀，便只得抬起頭，慢慢地說道： 「你今天說現成話，那時你……」 「你這活死屍的囚徒……」 看客中間，八一嫂是心腸最好的人，抱著伊的兩周歲的遺腹子，正在七斤嫂身邊看熱鬧；這時過意不去，連忙解勸說，「七斤嫂，算了罷。人不是神仙，誰知道未來事呢？便是七斤嫂，那時不也說，沒有辮子倒也沒有什麼醜麽？況且衙門裏的大老爺也還沒有告示，……」 七斤嫂沒有聽完，兩個耳朵早通紅了；便將筷子轉過向來，指著八一嫂的鼻子，說，「阿呀，這是什麼話呵！八一嫂，我自己看來倒還是一個人，會說出這樣昏誕胡塗話麽？那時我是，整整哭了三天，誰都看見；連六斤這小鬼也都哭，……」六斤剛喫完一大碗飯，拿了空碗，伸手去嚷著要添。七斤嫂正沒好氣，便用筷子在伊的雙丫角中間，直紮下去，大喝道，「誰要你來多嘴！你這偷漢的小寡婦！」 撲的一聲，六斤手裏的空碗落在地上了，恰巧又碰著一塊磚角，立刻破成一個很大的缺口。七斤直跳起來，撿起破碗，合上檢查一回，也喝道，「入娘的！」一巴掌打倒了六斤。六斤躺著哭，九斤老太拉了伊的手，連說著「一代不如一代」，一同走了。 八一嫂也發怒，大聲說，「七斤嫂，你『恨棒打人』……」 趙七爺本來是笑著旁觀的；但自從八一嫂說了「衙門裏的大老爺沒有告示」這話以後，卻有些生氣了。這時他已經繞出桌旁，接著說，「『恨棒打人』，算什麼呢。大兵是就要到的。你可知道，這回保駕的是張大帥，張大帥就是燕人張翼德的後代，他一支丈八蛇矛，就有萬夫不當之勇，誰能抵擋他？」他兩手同時捏起空拳，仿佛握著無形的蛇矛模樣，向八一嫂搶進幾步道，「你能抵擋他麽！」 八一嫂正氣得抱著孩子發抖，忽然見趙七爺滿臉油汗，瞪著眼，準對伊衝過來，便十分害怕，不敢說完話，回身走了。趙七爺也跟著走去，眾人一面怪八一嫂多事，一面讓開路，幾個剪過辮子重新留起的便趕快躲在人叢後面，怕他看見。趙七爺也不細心察訪，通過人叢，忽然轉入烏桕樹後，說道「你能抵擋他麽！」 跨上獨木橋，揚長去了。 村人們呆呆站著，心裏計算，都覺得自己確乎抵不住張翼德，因此也決定七斤便要沒有性命。七斤既然犯了皇法，想起他往常對人談論城中的新聞的時候，就不該含著長煙管顯出那般驕傲模樣，所以對七斤的犯法，也覺得有些暢快。他們也仿佛想發些議論，卻又覺得沒有什麼議論可發。嗡嗡的一陣亂嚷，蚊子都撞過赤膊身子，闖到烏桕樹下去做市；他們也就慢慢地走散回家，關上門去睡覺。七斤嫂咕噥著，也收了傢伙和桌子矮凳回家，關上門睡覺了。 七斤將破碗拿回家裏，坐在門檻上吸煙；但非常憂愁，忘卻了吸煙，象牙嘴六尺多長湘妃竹煙管的白銅鬥裏的火光，漸漸發黑了。他心裏但覺得事情似乎十分危急，也想想些方法，想些計畫，但總是非常模糊，貫穿不得：「辮子呢辮子？丈八蛇矛。一代不如一代！皇帝坐龍庭。破的碗須得上城去釘好。誰能抵擋他？書上一條一條寫著。入娘的！……」 第二日清晨，七斤依舊從魯鎮撐航船進城，傍晚回到魯鎮，又拿著六尺多長的湘妃竹煙管和一個飯碗回村。他在晚飯席上，對九斤老太說，這碗是在城內釘合的，因為缺口大，所以要十六個銅釘，三文一個，一總用了四十八文小錢。 九斤老太很不高興的說，「一代不如一代，我是活夠了。三文錢一個釘；從前的釘，這樣的麽？從前的釘是……我活了七十九歲了，——」 此後七斤雖然是照例日日進城，但家景總有些黯淡，村人大抵迴避著，不再來聽他從城內得來的新聞。七斤嫂也沒有好聲氣，還時常叫他「囚徒」。 過了十多日，七斤從城內回家，看見他的女人非常高興，問他說，「你在城裏可聽到些什麼？」 「沒有聽到些什麼。」 「皇帝坐了龍庭沒有呢？」 「他沒有說。」 「咸亨酒店裏也沒有人說麽？」 「也沒人說。」 「我想皇帝一定是不坐龍庭了。我今天走過趙七爺的店前，看見他又坐著念書了，辮子又盤在頂上了，也沒有穿長衫。」 「…………」 「你想，不坐龍庭了罷？」 「我想，不坐了罷。」 現在的七斤，是七斤嫂和村人又都早給他相當的尊敬，相當的待遇了。到夏天，他們仍舊在自家門口的土場上喫飯；大家見了，都笑嘻嘻的招呼。九斤老太早已做過八十大壽，仍然不平而且健康。六斤的雙丫角，已經變成一支大辮子了；伊雖然新近裹腳，卻還能幫同七斤嫂做事，捧著十八個銅釘的飯碗，在土場上一瘤一拐的往來。 星期日的早晨，我揭去一張隔夜的日曆，向著新的那一張上看了又看的說： “啊，十月十日，——今天原來正是雙十節。這裏卻一點沒有記載！” 我的一位前輩先生N，正走到我的寓裏來談閑天，一聽這話，便很不高興的對我說： “他們對！他們不記得，你怎樣他；你記得，又怎樣呢？” 這位N先生本來脾氣有點乖張，時常生些無謂的氣，說些不通世故的話。當這時候，我大抵任他自言自語，不贊一辭；他獨自發完議論，也就算了。 他說： “我最佩服北京雙十節的情形。早晨，員警到門，吩咐道：『掛旗！』『是，掛旗！』”各家大半懶洋洋的踱出一個國民來，撅起一塊斑駁陸離的洋布。這樣一直到夜，——收了旗關門；幾家偶然忘卻的，便掛到第二天的上午。 “他們忘卻了紀念，紀念也忘卻了他們！” “我也是忘卻了紀念的一個人。倘使紀念起來，那第一個雙十節前後的事，便都上我的心頭，使我坐立不穩了。” “多少故人的臉，都浮在我眼前。幾個少年辛苦奔走了十多年，暗地裏一顆彈丸要了他的性命；幾個少年一擊不中，在監牢裏身受一個多月的苦刑；幾個少年懷著遠志，忽然蹤影全無，連屍首也不知那裏去了。——” “他們都在社會的冷笑惡罵迫害傾陷裏過了一生；現在他們的墳墓也早在忘卻裏漸漸平塌下去了。” “我不堪紀念這些事。” “我們還是記起一點得意的事來談談吧。” N忽然現出笑容，伸手在自己頭上一摸，高聲說： “我最得意的是自從第一個雙十節以後，我在路上走，不再被人笑駡了。” “老兄，你可知道頭髮是我們中國人的寶貝和冤家，古今來多少人在這上頭吃些毫無價值的苦呵！” “我們的很古的古人，對於頭髮似乎也還看輕。據刑法看來，最要緊的自然是腦袋，所以大辟是上刑；次要便是生殖器了，所以宮刑和幽閉也是一件嚇人的罰；至於髡，那是微乎其微了，然而推想起來，正不知道曾有多少人們因為光著頭皮便被社會踐踏了一生世。” “我們講革命的時候，大談什麼揚州三日，嘉定屠城，其實也不過一種手段；老實說：那時中國人的反抗，何嘗因為亡國，只是因為拖辮子。” “頑殺盡了，遺老都壽終了，辮子早留定了，洪楊又鬧起來了。我的祖母曾對我說，那時做百姓才難哩，全留著頭髮的被官兵殺，還是辮子的便被長毛殺！” “我不知道有多少中國人只因為這不痛不癢的頭髮而吃苦，受難，滅亡。” N兩眼望著屋樑，似乎想些事，仍然說： “誰知道頭髮的苦輪到我了。” “我出去留學，便剪掉了辮子，這並沒有別的奧妙，只為他不太便當罷了。不料有幾位辮子盤在頭頂上的同學們便很厭惡我；監督也大怒，說要停了我的官費，送回中國去。” “不幾天，這位監督卻自己被人剪去辮子逃走了。去剪的人們裏面，一個便是做《革命軍》的鄒容，這人也因此不能再留學，回到上海來，後來死在西牢裏。你也早忘卻了罷？” “過了幾年，我的家景大不如前了，非謀點事做便要受餓，只得也回到中國來。我一到上海，便買定一條假辮子，那時是二元的市價，帶著回家。我的母親倒也不說什麼，然而旁人一見面，便都首先研究這辮子，待到知道是假，就一聲冷笑，將我擬為殺頭的罪名；有一位本家，還預備去告官，但後來因為恐怕革命黨的造反或者要成功，這才中止了。” “我想，假的不如真的直截爽快，我便索性廢了假辮子，穿著西裝在街上走。” “一路走去，一路便是笑駡的聲音，有的還跟在後面罵：『這冒失鬼！』『假洋鬼子！』” “我於是不穿洋服了，改了大衫，他們罵得更厲害。” “在這日暮途窮的時候，我的手裏才添出一支手杖來，拚命的打了幾回，他們漸漸的不罵了。只是走到沒有打過的生地方還是罵。” “這件事很使我悲哀，至今還時時記得哩。我在留學的時候，曾經看見日報上登載一個遊歷南洋和中國的本多博士的事；這位博士是不懂中國和馬來語的，人問他，你不懂話，怎麼走路呢？他拿起手杖來說，這便是他們的話，他們都懂！我因此氣憤了好幾天，誰知道我竟不知不覺的自己也做了，而且那些人都懂了。……” “宣統初年，我在本地的中學校做監學，同事是避之惟恐不遠，官僚是防之惟恐不嚴，我終日如坐在冰窖子裏，如站在刑場旁邊，其實並非別的，只因為缺少了一條辮子！” “有一日，幾個學生忽然走到我的房裏來，說：『先生，我們要剪辮子了。』我說：『不行！』『有辮子好呢，沒有辮子好呢？』『沒有辮子好……』『你怎麼說不行呢？』『犯不上，你們還是不剪上算，——等一等罷。』”他們不說什麼，撅著嘴唇走出房去，然而終於剪掉了。 “呵！不得了了，人言嘖嘖了；我卻只裝作不知道，一任他們光著頭皮，和許多辮子一齊上講堂。” “然而這剪辮病傳染了；第三天，師範學堂的學生忽然也剪下了六條辮子，晚上便開除了六個學生。這六個人，留校不能，回家不得，一直挨到第一個雙十節之後又一個多月，才消去了犯罪的火烙印。” “我呢？也一樣，只是元年冬天到北京，還被人罵過幾次，後來罵我的人也被員警剪去了辮子，我就不再被人辱駡了；但我沒有到鄉間去。”N顯出非常得意模樣，忽而又沉下臉來：“現在你們這些理想家，又在那裏嚷什麼女子剪髮了，又要造出許多毫無所得而痛苦的人！”“現在不是已經有剪掉頭發的女人，因此考不進學校去，或者被學校除了名麼？”“改革嘛，武器在那裏？工讀麼，工廠在那裏？”“仍然留起，嫁給人家做媳婦去：忘卻了一切還是幸福，倘使伊記著些平等自由的話，便要苦痛一生世！”“我要借了阿爾志跋綏夫的話問你們：『你們將黃金時代的出現豫約給這些人們的子孫了，但有什麼給這些人們自己呢？』”“啊，造物的皮鞭沒有到中國的脊樑上時，中國便永遠是這一樣的中國，絕不肯自己改變一隻毫毛！”“你們的嘴裏既然並無毒牙，何以偏要在額上帖起『蝮蛇』兩個大字，引乞丐來打殺？……”N愈說愈離奇了，但一見到我不很願聽的神情，便立刻閉了口，站起來取帽子。我說：“回去麼？”他答道：“是的，天要下雨了。”我默默的送他到門口。他戴上帽子說：“再見！請你恕我打攪，好在明天便不是雙十節，我們統可以忘卻了。” 我從鄉下跑到京城裏，一轉眼已經六年了。其間耳聞目睹的所謂國家大事，算起來也很不少；但在我心裏，都不留什麼痕跡，倘要我尋出這些事的影響來說，便只是增長了我的壞脾氣，——老實說，便是教我一天比一天的看不起人。 但有一件小事，卻於我有意義，將我從壞脾氣裏拖開，使我至今忘記不得。 這是民國六年的冬天，大北風颳得正猛，我因為生計關係，不得不一早在路上走。一路幾乎遇不見人，好容易才雇定了一輛人力車，教他拉到S門去。不一會，北風小了，路上浮塵早已刮淨，剩下一條潔白的大道來，車夫也跑得更快。剛近S門，忽而車把上帶著一個人，慢慢地倒了。 跌倒的是一個女人，花白頭髮，衣服都很破爛。伊從馬路上突然向車前橫截過來；車夫已經讓開道，但伊的破棉背心沒有上扣，微風吹著，向外展開，所以終於兜著車把。幸而車夫早有點停步，否則伊定要栽一個大斤斗，跌到頭破血出了。 伊伏在地上；車夫便也立住腳。我料定這老女人並沒有傷，又沒有別人看見，便很怪他多事，要自己惹出是非，也誤了我的路。 我便對他說，"沒有什麼的。走你的罷！" 車夫毫不理會，——或者並沒有聽到，——卻放下車子，扶那老女人慢慢起來，攙著臂膊立定，問伊說："你怎麼啦？""我摔壞了。" 我想，我眼見你慢慢倒地，怎麼會摔壞呢，裝腔作勢罷了，這真可憎惡。車夫多事，也正是自討苦吃，現在你自己想法去。 車夫聽了這老女人的話，卻毫不躊躇，仍然攙著伊的臂膊，便一步一步的向前走。我有些詫異，忙看前面，是一所巡警分駐所，大風之後，外面也不見人。這車夫扶著那老女人，便正是向那大門走去。 我這時突然感到一種異樣的感覺，覺得他滿身灰塵的後影，剎時高大了，而且愈走愈大，須仰視才見。而且他對於我，漸漸的又幾乎變成一種威壓，甚而至於要榨出皮袍下面藏著的"小"來。 我的活力這時大約有些凝滯了，坐著沒有動，也沒有想，直到看見分駐所裏走出一個巡警，才下了車。 巡警走近我說，"你自己雇車罷，他不能拉你了。" 我沒有思索的從外套袋裏抓出一大把銅元，交給巡警，說，"請你給他……" 風全住了，路上還很靜。我走著，一面想，幾乎怕敢想到自己。以前的事姑且擱起，這一大把銅元又是什麼意思？獎他麼？我還能裁判車夫麼？我不能回答自己。 這事到了現在，還是時時記起。我因此也時時煞了苦痛，努力的要想到我自己。幾年來的文治武力，在我早如幼小時候所讀過的"子曰詩云"一般，背不上半句了。獨有這一件小事，卻總是浮在我眼前，有時反更分明，教我慚愧，催我自新，並且增長我的勇氣和希望。 「沒有聲音，——小東西怎了？」紅鼻子老拱手裏擎了一碗黃酒，說著，向間壁努一努嘴。藍皮阿五便放下酒碗，在他脊梁上用死勁的打了一掌，含含糊糊嚷道：「你……你你又在想心思。……」 原來魯鎮是僻靜地方，還有些古風：不上一更，大家便都關門睡覺。深更半夜沒有睡的只有兩家：一家是咸亨酒店，幾個酒肉朋友圍著櫃臺，吃喝得正高興；一家便是間壁的單四嫂子，他自從前年守了寡，便須專靠著自己的一雙手紡出綿紗來，養活他自己和他三歲的兒子，所以睡的也遲。 這幾天，確鑿沒有紡紗的聲音了。但夜深沒有睡的既然只有兩家，這單四嫂子家有聲音，便自然只有老拱們聽到，沒有聲音，也只有老拱們聽到。 老拱挨了打，仿佛很舒服似的喝了一大口酒，嗚嗚的唱起小曲來。 這時候，單四嫂子正抱著他的寶兒，坐在床沿上，紡車靜靜的立在地上。黑沉沉的燈光，照著寶兒的臉，緋紅裏帶一點青。單四嫂子心裏計算：神簽也求過了，願心也許過了，單方也吃過了，要是還不見效，怎麼好？——那隻有去診何小仙了。但寶兒也許是日輕夜重，到了明天，太陽一出，熱也會退，氣喘也會平的：這實在是病人常有的事。 單四嫂子是一個粗笨女人，不明白這「但」字的可怕：許多壞事固然幸虧有了他才變好，許多好事卻也因為有了他都弄糟。夏天夜短，老拱們嗚嗚的唱完了不多時，東方已經發白；不一會，窗縫裏透進了銀白色的曙光。 單四嫂子等候天明，卻不像別人這樣容易，覺得非常之慢，寶兒的一呼吸，幾乎長過一年。現在居然明亮了；天的明亮，壓倒了燈光，——看見寶兒的鼻翼，已經一放一收的扇動。 單四嫂子知道不妙，暗暗叫一聲「阿呀！」心裏計算：怎麼好？只有去診何小仙這一條路了。他雖然是粗笨女人，心裏卻有決斷，便站起身，從木柜子里掏出每天節省下來的十三個小銀元和一百八十銅錢，都裝在衣袋里，鎖上門，抱著寶兒直向何家奔過去。 天氣還早，何家已經坐著四個病人了。他摸出四角銀元，買了號簽，第五個輪到寶兒。何小仙伸開兩個指頭按脈，指甲足有四寸多長，單四嫂子暗地納罕，心裏計算：寶兒該有活命了。但總免不了著急，忍不住要問，便局局促促的說： 「先生，——我家的寶兒什麼病呀？」「他中焦塞著。」「不妨事麽？他……」「先去吃兩帖。」「他喘不過氣來，鼻翅子都扇著呢。」這是火克金……」 何小仙說了半句話，便閉上眼睛；單四嫂子也不好意思再問。在何小仙對面坐著的一個三十多歲的人，此時已經開好一張藥方，指著紙角上的幾個字說道： 「這第一味保嬰活命丸，須是賈家濟世老店才有！」單四嫂子接過藥方，一面走，一面想。他雖是粗笨女人，卻知道何家與濟世老店與自己的家，正是一個三角點；自然是買了藥回去便宜了。於是又徑向濟世老店奔過去。店夥也翹了長指甲慢慢的看方，慢慢的包藥。單四嫂子抱了寶兒等著；寶兒忽然擎起小手來，用力拔他散亂著的一綹頭髮，這是從來沒有的舉動，單四嫂子怕得發怔。 太陽早出了。單四嫂子抱了孩子，帶著藥包，越走覺得越重；孩子又不住的掙扎，路也覺得越長。沒奈何坐在路旁一家公館的門檻上，休息了一會，衣服漸漸的冰著肌膚，才知道自己出了一身汗；寶兒卻仿佛睡著了。他再起來慢慢地走，仍然支撐不得，耳朵邊忽然聽得人說： 「單四嫂子，我替你抱勃羅！」似乎是藍皮阿五的聲音。 他抬頭看時，正是藍皮阿五，睡眼朦朧的跟著他走。 單四嫂子在這時候，雖然很希望降下一員天將，助他一臂之力，卻不願是阿五。但阿五有些俠氣，無論如何，總是偏要幫忙，所以推讓了一會，終於得了許可了。他便伸開臂膊，從單四嫂子的乳房和孩子之間，直伸下去，抱去了孩子。單四嫂子便覺乳房上發了一條熱，剎時間直熱到臉上和耳根。 他們兩人離開了二尺五寸多地，一同走著。阿五說些話，單四嫂子卻大半沒有答。走了不多時候，阿五又將孩子還給他，說是昨天與朋友約定的吃飯時候到了；單四嫂子便接了孩子。幸而不遠便是家，早看見對門的王九媽在街邊坐著，遠遠地說話： 「單四嫂子，孩子怎了？——看過先生了麽？」「看是看了。——王九媽，你有年紀，見的多，不如請你老法眼看一看，怎樣……」「唔……」「怎樣……？」「唔……」王九媽端詳了一番，把頭點了兩點，搖了兩搖。 寶兒吃下藥，已經是午後了。單四嫂子留心看他神情，似乎仿佛平穩了不少；到得下午，忽然睜開眼叫一聲「媽！」又仍然合上眼，像是睡去了。他睡了一刻，額上鼻尖都沁出一粒一粒的汗珠，單四嫂子輕輕一摸，膠水般粘著手；慌忙去摸胸口，便禁不住嗚咽起來。 寶兒的呼吸從平穩到沒有，單四嫂子的聲音也就從嗚咽變成號啕。這時聚集了幾堆人：門內是王九媽藍皮阿五之類，門外是咸亨的掌柜和紅鼻老拱之類。王九媽便發命令，燒了一串紙錢；又將兩條板凳和五件衣服作抵，替單四嫂子借了兩塊洋錢，給幫忙的人備飯。 第一個問題是棺木。單四嫂子還有一副銀耳環和一支裹金的銀簪，都交給了咸亨的掌柜，托他作一個保，半現半賒的買一具棺木。藍皮阿五也伸出手來，很願意自告奮勇；王九媽卻不許他，只准他明天抬棺材的差使，阿五罵了一聲「老畜生」，怏怏的努了嘴站著。掌柜便自去了；晚上回來，說棺木須得現做，後半夜才成功。 掌柜回來的時候，幫忙的人早吃過飯；因為魯鎮還有些古風，所以不上一更，便都回家睡覺了。只有阿五還靠著咸亨的櫃臺喝酒，老拱也嗚嗚的唱。 這時候，單四嫂子坐在床沿上哭著，寶兒在床上躺著，紡車靜靜的在地上立著。許多工夫，單四嫂子的眼淚宣告完結了，眼睛張得很大，看看四面的情形，覺得奇怪：所有的都是不會有的事。他心裏計算：不過是夢罷了，這些事都是夢。明天醒過來，自己好好的睡在床上，寶兒也好好的睡在自己身邊。他也醒過來，叫一聲「媽」，生龍活虎似的跳去玩了。 老拱的歌聲早經寂靜，咸亨也熄了燈。單四嫂子張著眼，總不信所有的事。——雞也叫了；東方漸漸發白，窗縫裏透進了銀白色的曙光。 銀白的曙光又漸漸顯出緋紅，太陽光接著照到屋脊。單四嫂子張著眼，呆呆坐著；聽得打門聲音，才吃了一嚇，跑出去開門。門外一個不認識的人，背了一件東西；後面站著王九媽。 哦，他們背了棺材來了。 下半天，棺木才合上蓋：因為單四嫂子哭一回，看一回，總不肯死心塌地的蓋上；幸虧王九媽等得不耐煩，氣憤憤的跑上前，一把拖開他，才七手八腳的蓋上了。 但單四嫂子待他的寶兒，實在已經盡了心，再沒有什麼缺陷。昨天燒過一串紙錢，上午又燒了四十九捲《大悲咒》；收斂的時候，給他穿上頂新的衣裳，平日喜歡的玩意兒，——一個泥人，兩個小木碗，兩個玻璃瓶，——都放在枕頭旁邊。後來王九媽掐著指頭子細推敲，也終於想不出一些什麼缺陷。 這日里，藍皮阿五簡直整天沒有到；咸亨掌柜便替單四嫂子雇了兩名腳夫，每名二百另十個大錢，抬棺木到義冢地上安放。王九媽又幫他煮了飯，凡是動過手開過口的人都吃了飯。太陽漸漸顯出要落山的顏色；吃過飯的人也不覺都顯出要回家的顏色，——於是他們終於都回了家。 單四嫂子很覺得頭眩，歇息了一會，倒居然有點平穩了。但他接連著便覺得很異樣：遇到了平生沒有遇到過的事，不像會有的事，然而的確出現了。他越想越奇，又感到一件異樣的事——這屋子忽然太靜了。 他站起身，點上燈火，屋子越顯得靜。他昏昏的走去關上門，回來坐在床沿上，紡車靜靜的立在地上。他定一定神，四面一看，更覺得坐立不得，屋子不但太靜，而且也太大了，東西也太空了。太大的屋子四麵包圍著他，太空的東西四面壓著他，叫他喘氣不得。 他現在知道他的寶兒確乎死了；不願意見這屋子，吹熄了燈，躺著。他一面哭，一面想：想那時候，自己紡著棉紗，寶兒坐在身邊吃茴香豆，瞪著一雙小黑眼睛想了一刻，便說，「媽！爹賣餛飩，我大了也賣餛飩，賣許多許多錢，——我都給你。」那時候，真是連紡出的棉紗，也仿佛寸寸都有意思，寸寸都活著。但現在怎麼了？現在的事，單四嫂子卻實在沒有想到什麼。——我早經說過：他是粗笨女人。他能想出什麼呢？他單覺得這屋子太靜，太大，太空罷了。 但單四嫂子雖然粗笨，卻知道還魂是不能有的事，他的寶兒也的確不能再見了。嘆一口氣，自言自語的說，「寶兒，你該還在這裏，你給我夢裏見見罷。」於是合上眼，想趕快睡去，會他的寶兒，苦苦的呼吸通過了靜和大和空虛，自己聽得明白。 單四嫂子終於朦朦朧朧的走入睡鄉，全屋子都很靜。這時紅鼻子老拱的小曲，也早經唱完；蹌蹌踉踉出了咸亨，卻又提尖了喉嚨，唱道： 「我的冤家呀！——可憐你，——孤另另的……」 藍皮阿五便伸手揪住了老拱的肩頭，兩個人七歪八斜的笑著擠著走去。 單四嫂子早睡著了，老拱們也走了，咸亨也關上門了。這時的魯鎮，便完全落在寂靜里。只有那暗夜為想變成明天，卻仍在這寂靜里奔波；另有幾條狗，也躲在暗地裏嗚嗚的叫。 陳士成看過縣考的榜、回到家裏的時候，已經是下午了。他去得本很早，一見榜，便先在這上面尋陳字。陳字也不少，似乎也都爭先恐後的跳進他眼睛裏來，然而接著的卻全不是士成這兩個字。他於是重新再在十二張榜的圓圖裏細細地搜尋，看的人全已散盡了，而陳士成在榜上終於沒有見，單站在試院的照壁的面前。 涼風雖然拂拂的吹動他斑白的短髮，初冬的太陽卻還是很溫和的來曬他。但他似乎被太陽曬得頭暈了，臉色越加變成灰白，從勞乏的紅腫的兩眼裏，發出古怪的閃光。這時他其實早已不看到什麼牆上的榜文了，只見有許多烏黑的圓圈，在眼前泛泛的遊走。 雋了秀才，上省去鄉試，一徑聯捷上去，……紳士們既然千方百計的來攀親，人們又都像看見神明似的敬畏，深悔先前的輕薄，發昏，……趕走了租住在自己破宅門裏的雜姓——那是不勞說趕，自己就搬的，——屋宇全新了，門口是旗竿和扁額，……要清高可以做京官，否則不如謀外放。……他平日安排停當的前程，這時候又像受潮的糖塔一般，剎時倒塌，只剩下一堆碎片了。他不自覺的旋轉了覺得渙散了身軀，惘惘的走向歸家的路。 他剛到自己的房門口，七個學童便一齊放開喉嚨，吱的念起書來。他大吃一驚，耳朵邊似乎敲了一聲磬，只見七個頭拖了小辮子在眼前幌，幌得滿房，黑圈子也夾著跳舞。他坐下了，他們送上晚課來，臉上都顯出小覷他的神色。 「回去罷。」他遲疑了片時，這才悲慘的說。 他們胡亂的包了書包，挾著，一溜煙跑走了。 陳士成還看見許多小頭夾著黑圓圈在眼前跳舞，有時雜亂，有時也擺成異樣的陣圖，然而漸漸的減少了，模胡了。 「這回又完了！」 他大吃一驚，直跳起來，分明就在耳邊的話，回過頭去卻並沒有什麼人，仿佛又聽得嗡的敲了一聲磬，自己的嘴也說道： 「這回又完了！」 他忽而舉起一隻手來，屈指計數著想，十一，十三回，連今年是十六回，竟沒有一個考官懂得文章，有眼無珠，也是可憐的事，便不由嘻嘻的失了笑。然而他憤然了，驀地從書包布底下抽出謄真的制藝和試帖來，拿著往外走，剛近房門，卻看見滿眼都明亮，連一群雞也正在笑他，便禁不住心頭突突的狂跳，只好縮回裏面了。 他又就了坐，眼格外的閃爍；他目睹著許多東西，然而很模胡，——是倒塌了的糖塔一般的前程躺在他面前，這前程又只是廣大起來，阻住了他的一切路。 別家的炊煙早消歇了，碗筷也洗過了，而陳士成還不去做飯。寓在這裏的雜姓是知道老例的，凡遇到縣考的年頭，看見發榜後的這樣的眼光，不如及早關了門，不要多管事。最先就絕了人聲，接著是陸續的熄了燈火，獨有月亮，卻緩緩的出現在寒夜的空中。 空中青碧到如一片海，略有些浮雲，仿佛有誰將粉筆洗在筆洗裏似的搖曳。月亮對著陳士成註下寒冷的光波來，當初也不過像是一面新磨的鐵鏡罷了，而這鏡卻詭秘的照透了陳士成的全身，就在他身上映出鐵的月亮的影。 他還在房外的院子裏徘徊，眼裏頗清靜了，四近也寂靜。但這寂靜忽又無端的紛擾起來，他耳邊又確鑿聽到急促的低聲說： 「左彎右彎……」 他聳然了，傾耳聽時，那聲音卻又提高的複述道：「右彎！」 他記得了。這院子，是他家還未如此雕零的時候，一到夏天的夜間，夜夜和他的祖母在此納涼的院子。那時他不過十歲有零的孩子，躺在竹榻上，祖母便坐在榻旁邊，講給他有趣的故事聽。伊說是曾經聽得伊的祖母說，陳氏的祖宗是巨富的，這屋子便是祖基，祖宗埋著無數的銀子，有福氣的子孫一定會得到的罷，然而至今還沒有現。至於處所，那是藏在一個謎語的中間： 「左彎右彎，前走後走，量金量銀不論斗。」 對於這謎語，陳士成便在平時，本也常常暗地裏加以揣測的，可惜大抵剛以為可以通，卻又立刻覺得不合了。有一回，他確有把握，知道這是在租給唐家的房底下的了，然而總沒有前去發掘的勇氣；過了幾時，可又覺得太不相像了。至於他自己房子裏的幾個掘過的舊痕跡，那卻全是先前幾回下第以後的發了怔忡的舉動，後來自己一看到，也還感到慚愧而且羞人。 但今天鐵的光罩住了陳士成，又軟軟的來勸他了，他或者偶一遲疑，便給他正經的證明，又加上陰森的摧逼，使他不得不又向自己的房裏轉過眼光去。 白光如一柄白團扇，搖搖擺擺的閃起在他房裏了。 「也終於在這裏！」 他說著，獅子似的趕快走進那房裏去，但跨進裏面的時候，便不見了白光的影蹤，只有莽蒼蒼的一間舊房，和幾個破書桌都沒在昏暗裏。他爽然的站著，慢慢的再定睛，然而白光卻分明的又起來了，這回更廣大，比硫黃火更白凈，比朝霧更霏微，而且便在靠東牆的一張書桌下。 陳士成獅子似的奔到門後邊，伸手去摸鋤頭，撞著一條黑影。他不知怎的有些怕了，張惶的點了燈，看鋤頭無非倚著。他移開桌子，用鋤頭一氣掘起四塊大方磚，蹲身一看，照例是黃澄澄的細沙，揎了袖爬開細沙，便露出下面的黑土來。他極小心的，幽靜的，一鋤一鋤往下掘，然而深夜究竟太寂靜了，尖鐵觸土的聲音，總是鈍重的不肯瞞人的發響。 土坑深到二尺多了，並不見有甕口，陳士成正心焦，一聲脆響，頗震得手腕痛，鋤尖碰到什麼堅硬的東西了；他急忙拋下鋤頭，摸索著看時，一塊大方磚在下麵。他的心抖得很利害，聚精會神的挖起那方磚來，下麵也滿是先前一樣的黑土，爬鬆了許多土，下麵似乎還無窮。但忽而又觸著堅硬的小東西了，圓的，大約是一個銹銅錢；此外也還有幾片破碎的磁片。 陳士成心裏仿佛覺得空虛了，渾身流汗，急躁的只爬搔；這其間，心在空中一抖動，又觸著一種古怪的小東西了，這似乎約略有些馬掌形的，但觸手很鬆脆。他又聚精會神的挖起那東西來，謹慎的撮著，就燈光下仔細看時，那東西斑斑剝剝的像是爛骨頭，上面還帶著一排零落不全的牙齒。他已經誤到這許是下巴骨了，而那下巴骨也便在他手裏索索的動彈起來，而且笑吟吟的顯出笑影，終於聽得他開口道： 「這回又完了！」 他慄然的發了大冷，同時也放了手，下巴骨輕飄飄的回到坑底裏不多久，他也就逃到院子裏了。他偷看房裏面，燈火如此輝煌，下巴骨如此嘲笑，異乎尋常的怕人，便再不敢向那邊看。他躲在遠處的簷下的陰影裏，覺得較為安全了；但在這平安中，忽而耳朵邊又聽得竊竊的低聲說： 「這裏沒有……到山裏去……」 陳士成似乎記得白天在街上也曾聽得有人說這種話，他不待再聽完，已經恍然大悟了。他突然仰面向天，月亮已向西高峰這方面隱去，遠想離城三十五里的西高峰正在眼前，朝笏一般黑魆魆的挺立著，周圍便放出浩大閃爍的白光來。 而且這白光又遠遠的就在前面了。 「是的，到山裏去！」 他決定的想，慘然的奔出去了。幾回的開門之後，門裏面便再不聞一些聲息。燈火結了大燈花照著空屋和坑洞，畢畢剝剝的炸了幾聲之後，便漸漸的縮小以至於無有，那是殘油已經燒盡了。 「開城門來～～」 含著大希望的恐怖的悲聲，遊絲似的在西關門前的黎明中，戰戰兢兢的叫喊。 第二天的日中，有人在離西門十五里的萬流湖裏看見一個浮屍，當即傳揚開去，終於傳到地保的耳朵裏了，便叫鄉下人撈將上來。那是一個男屍，五十多歲，「身中面白無鬚」，渾身也沒有什麼衣褲。或者說這就是陳士成。但鄰居懶得去看，也並無屍親認領，於是經縣委員相驗之後，便由地保埋了。至於死因，那當然是沒有問題的，剝取死屍的衣服本來是常有的事，夠不上疑心到謀害去：而且仵作也證明是生前的落水，因為他確鑿曾在水底裏掙命，所以十個指甲裏都滿嵌著河底泥。 有鬼似的。 然而要做這一篇速朽的文章，纔下筆，便感到萬分的困難了。第一是文章的名目。孔子曰，“名不正則言不順”。這原是應該極註意的。傳的名目很繁多：列傳，自傳，內傳，外傳，別傳，家傳，小傳……，而可惜都不合。“列傳”麽，這一篇並非和許多闊人排在“正史”裏；“自傳”麽，我又並非就是阿Q。說是“外傳”，“內傳”在那裏呢？倘用“內傳”，阿Q又決不是神仙。“別傳”呢，阿Q實在未曾有大總統上諭宣付國史館立“本傳”——雖說英國正史上並無“博徒列傳”，而文豪迭更司也做過《博徒別傳》這一部書，但文豪則可，在我輩卻不可。其次是“家傳”，則我既不知與阿Q是否同宗，也未曾受他子孫的拜託；或“小傳”，則阿Q又更無別的“大傳”了。總而言之，這一篇也便是“本傳”，但從我的文章著想，因為文體卑下，是“引車賣漿者流”所用的話，所以不敢僭稱，便從不入三教九流的小說家所謂“閑話休題言歸正傳”這一句套話裏，取出“正傳”兩個字來，作為名目，即使與古人所撰《書法正傳》的“正傳”字面上很相混，也顧不得了。 第二，立傳的通例，開首大抵該是“某，字某，某地人也”，而我並不知道阿Q姓什麼。有一回，他似乎是姓趙，但第二日便模糊了。那是趙太爺的兒子進了秀才的時候，鑼聲鏜鏜的報到村裏來，阿Q正喝了兩碗黃酒，便手舞足蹈的說，這於他也很光采，因為他和趙太爺原來是本家，細細的排起來他還比秀才長三輩呢。其時幾個旁聽人倒也肅然的有些起敬了。那知道第二天，地保便叫阿Q到趙太爺家裏去；太爺一見，滿臉濺朱，喝道： “阿Q，你這渾小子！你說我是你的本家麽？”阿Q不開口。趙太爺愈看愈生氣了，搶進幾步說：“你敢胡說！我怎麼會有你這樣的本家？你姓趙麽？”阿Q不開口，想往後退了；趙太爺跳過去，給了他一個嘴巴。 “你怎麼會姓趙！——你那裏配姓趙！” 阿Q並沒有抗辯他確鑿姓趙，只用手摸著左頰，和地保退出去了；外面又被地保訓斥了一番，謝了地保二百文酒錢。知道的人都說阿Q太荒唐，自己去招打；他大約未必姓趙，即使真姓趙，有趙太爺在這裏，也不該如此胡說的。此後便再沒有人提起他的氏族來，所以我終於不知道阿Q究竟什麼姓。 第三，我又不知道阿Q的名字是怎麼寫的。他活著的時候，人都叫他阿Quei，死了以後，便沒有一個人再叫阿Quei了，那裏還會有“著之竹帛”的事。若論“著之竹帛”，這篇文章要算第一次，所以先遇著了這第一個難關。我曾仔細想：阿Quei，阿桂還是阿貴呢？倘使他號月亭，或者在八月間做過生日，那一定是阿桂了；而他既沒有號——也許有號，只是沒有人知道他，——又未嘗散過生日徵文的帖子：寫作阿桂，是武斷的。又倘使他有一位老兄或令弟叫阿富，那一定是阿貴了；而他又只是一個人：寫作阿貴，也沒有佐證的。其餘音Quei的偏僻字樣，更加湊不上了。先前，我也曾問過趙太爺的兒子茂才先生，誰料博雅如此公，竟也茫然，但據結論說，是因為陳獨秀辦了《新青年》提倡洋字，所以國粹淪亡，無可查考了。我的最後的手段，只有托一個同鄉去查阿Q犯事的案卷，八個月之後纔有回信，說案卷裏並無與阿Quei的聲音相近的人。我雖不知道是真沒有，還是沒有查，然而也再沒有別的方法了。生怕註音字母還未通行，只好用了“洋字”，照英國流行的拼法寫他為阿Quei，略作阿Q。這近於盲從《新青年》，自己也很抱歉，但茂才公尚且不知，我還有什麼好辦法呢。 第四，是阿Q的籍貫了。倘他姓趙，則據現在好稱郡望的老例，可以照《郡名百家姓》上的註解，說是“隴西天水人也”，但可惜這姓是不甚可靠的，因此籍貫也就有些決不定。他雖然多住未莊，然而也常常宿在別處，不能說是未莊人，即使說是“未莊人也”，也仍然有乖史法的。 我所聊以自慰的，是還有一個“阿”字非常正確，絕無附會假借的缺點，頗可以就正於通人。至於其餘，卻都非淺學所能穿鑿，只希望有“歷史癖與考據癖”的胡適之先生的門人們，將來或者能夠尋出許多新端緒來，但是我這《阿Q正傳》到那時卻又怕早經消滅了。 阿Q不獨是姓名籍貫有些渺茫，連他先前的“行狀”也渺茫。因為未莊的人們之於阿Q，只要他幫忙，只拿他玩笑，從來沒有留心他的“行狀”的。而阿Q自己也不說，獨有和別人口角的時候，間或瞪著眼睛道： “我先前——比你闊的多啦！你算是什麼東西！” 阿Q沒有家，住在未莊的土穀祠裏；也沒有固定的職業，只給人家做短工，割麥便割麥，舂米便舂米，撐船便撐船。工作略長久時，他也或住在臨時主人的家裏，但一完就走了。所以，人們忙碌的時候，也還記起阿Q來，然而記起的是做工，並不是“行狀”；一閑空，連阿Q都早忘卻，更不必說“行狀”了。只是有一回，有一個老頭子頌揚說：“阿Q真能做！”這時阿Q赤著膊，懶洋洋的瘦伶仃的正在他面前，別人也摸不著這話是真心還是譏笑，然而阿Q很喜歡。 阿Q又很自尊，所有未莊的居民，全不在他眼神裏，甚而至於對於兩位“文童”也有以為不值一笑的神情。夫文童者，將來恐怕要變秀才者也；趙太爺錢太爺大受居民的尊敬，除有錢之外，就因為都是文童的爹爹，而阿Q在精神上獨不表格外的崇奉，他想：我的兒子會闊得多啦！加以進了幾回城，阿Q自然更自負，然而他又很鄙薄城裏人，譬如用三尺三寸寬的木板做成的凳子，未莊人叫“長凳”，他也叫“長凳”，城裏人卻叫“條凳”，他想：這是錯的，可笑！油煎大頭魚，未莊都加上半寸長的蔥葉，城裏卻加上切細的蔥絲，他想：這也是錯的，可笑！然而未莊人真是不見世面的可笑的鄉下人呵，他們沒有見過城裏的煎魚！ 阿Q“先前闊”，見識高，而且“真能做”，本來幾乎是一個“完人”了，但可惜他體質上還有一些缺點。最惱人的是在他頭皮上，頗有幾處不知於何時的癩瘡疤。這雖然也在他身上，而看阿Q的意思，倒也似乎以為不足貴的，因為他諱說“癩”以及一切近於“賴”的音，後來推而廣之，“光”也諱，“亮”也諱，再後來，連“燈”“燭”都諱了。一犯諱，不問有心與無心，阿Q便全疤通紅的發起怒來，估量了對手，口訥的他便罵，氣力小的他便打；然而不知怎麼一回事，總還是阿Q吃虧的時候多。於是他漸漸的變換了方針，大抵改為怒目而視了。 誰知道阿Q採用怒目主義之後，未莊的閑人們便愈喜歡玩笑他。一見面，他們便假作吃驚的說： “噲，亮起來了。” 阿Q照例的發了怒，他怒目而視了。 “原來有保險燈在這裏！”他們並不怕。 阿Q沒有法，只得另外想出報複的話來： “你還不配……”這時候，又仿佛在他頭上的是一種高尚的光容的癩頭瘡，並非平常的癩頭瘡了；但上文說過，阿Q是有見識的，他立刻知道和“犯忌”有點抵觸，便不再往底下說。 閒人還不完，只撩他，於是終而至於打。阿Q在形式上打敗了，被人揪住黃辮子，在壁上碰了四五個響頭，閒人這纔心滿意足的得勝的走了，阿Q站了一刻，心裏想，“我總算被兒子打了，現在的世界真不像樣……”於是也心滿意足的得勝的走了。 阿Q想在心裏的，後來每每說出口來，所以凡是和阿Q玩笑的人們，幾乎全知道他有這一種精神上的勝利法，此後每逢揪住他黃辮子的時候，人就先一著對他說： “阿Q，這不是兒子打老子，是人打畜生。自己說：人打畜生！” 阿Q兩隻手都捏住了自己的辮根，歪著頭，說道： “打蟲豸，好不好？我是蟲豸——還不放麽？” 但雖然是蟲豸，閒人也並不放，仍舊在就近什麼地方給他碰了五六個響頭，這纔心滿意足的得勝的走了，他以為阿Q這回可遭了瘟。然而不到十秒鐘，阿Q也心滿意足的得勝的走了，他覺得他是第一個能夠自輕自賤的人，除了“自輕自賤”不算外，餘下的就是“第一個”。狀元不也是“第一個”麽？“你算是什麼東西”呢！？ 阿Q以如是等等妙法剋服怨敵之後，便愉快的跑到酒店裏喝幾碗酒，又和別人調笑一通，口角一通，又得了勝，愉快的回到土穀祠，放倒頭睡著了。假使有錢，他便去押牌寶，一堆人蹲在地面上，阿Q即汗流滿面的夾在這中間，聲音他最響： “青龍四百！” “咳～～開～～啦！”樁家揭開盒子蓋，也是汗流滿面的唱。“天門啦～～角回啦～～！人和穿堂空在那裏啦～～！阿Q的銅錢拿過來～～！ “穿堂一百——一百五十！” 阿Q的錢便在這樣的歌吟之下，漸漸的輸入別個汗流滿面的人物的腰間。他終於只好擠出堆外，站在後面看，替別人著急，一直到散場，然後戀戀的回到土穀祠，第二天，腫著眼睛去工作。 但真所謂“塞翁失馬安知非福”罷，阿Q不幸而贏了一回，他倒幾乎失敗了。 這是未莊賽神的晚上。這晚上照例有一臺戲，戲臺左近，也照例有許多的賭攤。做戲的鑼鼓，在阿Q耳朵裏仿佛在十里之外；他只聽得樁家的歌唱了。他贏而又贏，銅錢變成角洋，角洋變成大洋，大洋又成了疊。他興高采烈得非常：“天門兩塊！” 他不知道誰和誰為什麼打起架來了。罵聲打聲腳步聲，昏頭昏腦的一大陣，他纔爬起來，賭攤不見了，人們也不見了，身上有幾處很似乎有些痛，似乎也挨了幾拳幾腳似的，幾個人詫異的對他看。他如有所失的走進土穀祠，定一定神，知道他的一堆洋錢不見了。趕賽會的賭攤多不是本村人，還到那裏去尋根柢呢？ 很白很亮的一堆洋錢！而且是他的——現在不見了！說是算被兒子拿去了罷，總還是忽忽不樂；說自己是蟲豸罷，也還是忽忽不樂：他這回纔有些感到失敗的苦痛了。 但他立刻轉敗為勝了。他擎起右手，用力的在自己臉上連打了兩個嘴巴，熱剌剌的有些痛；打完之後，便心平氣和起來，似乎打的是自己，被打的是別一個自己，不久也就仿佛是自己打了別個一般，——雖然還有些熱剌剌，——心滿意足的得勝的躺下了。他睡著了。 然而阿Q雖然常優勝，卻直待蒙趙太爺打他嘴巴之後，這纔出了名。 他付過地保二百文酒錢，憤憤的躺下了，後來想：“現在的世界太不成話，兒子打老子……”於是忽而想到趙太爺的威風，而現在是他的兒子了，便自己也漸漸的得意起來，爬起身，唱著《小孤孀上墳》到酒店去。這時候，他又覺得趙太爺高人一等了。 說也怪，從此之後，果然大家也仿佛格外尊敬他。這在阿Q，或者以為因為他是趙太爺的父親，而其實也不然。未莊通例，倘如阿七打阿八，或者李四打張三，向來本不算口碑。一上口碑，則打的既有名，被打的也就托庇有了名。至於錯在阿Q，那自然是不必說。所以者何？就因為趙太爺是不會錯的。但他既然錯，為什麼大家又仿佛格外尊敬他呢？這可難解，穿鑿起來說，或者因為阿Q說是趙太爺的本家，雖然挨了打，大家也還怕有些真，總不如尊敬一些穩當。否則，也如孔廟裏的太牢一般，雖然與豬羊一樣，同是畜生，但既經聖人下箸，先儒們便不敢妄動了。 阿Q此後倒得意了許多年。 有一年的春天，他醉醺醺的在街上走，在牆根的日光下，看見王胡在那裏赤著膊捉蝨子，他忽然覺得身上也癢起來了。這王胡，又癩又胡，別人都叫他王癩胡，阿Q卻刪去了一個癩字，然而非常渺視他。阿Q的意思，以為癩是不足為奇的，只有這一部絡腮鬍子，實在太新奇，令人看不上眼。他於是併排坐下去了。倘是別的閑人們，阿Q本不敢大意坐下去。但這王胡旁邊，他有什麼怕呢？老實說：他肯坐下去，簡直還是抬舉他。 阿Q也脫下破夾襖來，翻檢了一回，不知道因為新洗呢還是因為粗心，許多工夫，只捉到三四個。他看那王胡，卻是一個又一個，兩個又三個，只放在嘴裏畢畢剝剝的響。 阿Q最初是失望，後來卻不平了：看不上眼的王胡尚且那麼多，自己倒反這樣少，這是怎樣的大失體統的事呵！他很想尋一兩個大的，然而竟沒有，好容易纔捉到一個中的，恨恨的塞在厚嘴唇裏，狠命一咬，劈的一聲，又不及王胡的響。 他癩瘡疤塊塊通紅了，將衣服摔在地上，吐一口唾沫，說： “這毛蟲！” “癩皮狗，你罵誰？”王胡輕蔑的抬起眼來說。 阿Q近來雖然比較的受人尊敬，自己也更高傲些，但和那些打慣的閑人們見面還膽怯，獨有這回卻非常武勇了。這樣滿臉鬍子的東西，也敢出言無狀麽？ “誰認便罵誰！”他站起來，兩手叉在腰間說。 “你的骨頭癢了麽？”王胡也站起來，披上衣服說。 阿Q以為他要逃了，搶進去就是一拳。這拳頭還未達到身上，已經被他抓住了，只一拉，阿Q蹌蹌踉踉的跌進去，立刻又被王胡扭住了辮子，要拉到牆上照例去碰頭。 “‘君子動口不動手’！”阿Q歪著頭說。 王胡似乎不是君子，並不理會，一連給他碰了五下，又用力的一推，至於阿Q跌出六尺多遠，這纔滿足的去了。 在阿Q的記憶上，這大約要算是生平第一件的屈辱，因為王胡以絡腮鬍子的缺點，向來只被他奚落，從沒有奚落他，更不必說動手了。而他現在竟動手，很意外，難道真如市上所說，皇帝已經停了，不要秀才和舉人了，因此趙家減了威風，因此他們也便小覷了他麽？ 阿Q無可適從的站著。 遠遠的走來了一個人，他的對頭又到了。這也是阿Q最厭惡的一個人，就是錢太爺的大兒子。他先前跑上城裏去進洋學堂，不知怎麼又跑到東洋去了，半年之後他回到家裏來，腿也直了，辮子也不見了，他的母親大哭了十幾場，他的老婆跳了三回井。後來，他的母親到處說，“這辮子是被壞人灌醉了酒剪去了。本來可以做大官，現在只好等留長再說了。”然而阿Q不肯信，偏稱他“假洋鬼子”，也叫作“裏通外國的人”，一見他，一定在肚子裏暗暗的咒罵。 阿Q尤其“深惡而痛絕之”的，是他的一條假辮子。辮子而至於假，就是沒有了做人的資格；他的老婆不跳第四回井，也不是好女人。 這“假洋鬼子”近來了。 “禿兒。驢……”阿Q歷來本只在肚子裏罵，沒有出過聲，這回因為正氣忿，因為要報仇，便不由的輕輕的說出來了。 不料這禿兒卻拿著一支黃漆的棍子——就是阿Q所謂哭喪棒——大蹋步走了過來。阿Q在這剎那，便知道大約要打了，趕緊抽緊筋骨，聳了肩膀等候著，果然，拍的一聲，似乎確鑿打在自己頭上了。 “我說他！”阿Q指著近旁的一個孩子，分辯說。 拍！拍拍！ 在阿Q的記憶上，這大約要算是生平第二件的屈辱。幸而拍拍的響了之後，於他倒似乎完結了一件事，反而覺得輕鬆些，而且“忘卻”這一件祖傳的寶貝也發生了效力，他慢慢的走，將到酒店門口，早已有些高興了。 但對面走來了靜修庵裏的小尼姑。阿Q便在平時，看見伊也一定要唾罵，而況在屈辱之後呢？他於是發生了回憶，又發生了敵愾了。 “我不知道我今天為什麼這樣晦氣，原來就因為見了你！”他想。 他迎上去，大聲的吐一口唾沫： “咳，呸！” 小尼姑全不睬，低了頭只是走。阿Q走近伊身旁，突然伸出手去摩著伊新剃的頭皮，呆笑著，說： “禿兒！快回去，和尚等著你……” “你怎麼動手動腳……”尼姑滿臉通紅的說，一面趕快走。 酒店裏的人大笑了。阿Q看見自己的勛業得了賞識，便愈加興高采烈起來： “和尚動得，我動不得？”他扭住伊的面頰。 酒店裏的人大笑了。阿Q更得意，而且為了滿足那些賞鑒家起見，再用力的一擰，纔放手。 他這一戰，早忘卻了王胡，也忘卻了假洋鬼子，似乎對於今天的一切“晦氣”都報了仇；而且奇怪，又仿佛全身比拍拍的響了之後輕鬆，飄飄然的似乎要飛去了。 “這斷子絕孫的阿Q！”遠遠地聽得小尼姑的帶哭的聲音。 “哈哈哈！”阿Q十分得意的笑。 “哈哈哈！”酒店裏的人也九分得意的笑。 有人說：有些勝利者，願意敵手如虎，如鷹，他纔感得勝利的歡喜；假使如羊，如小雞，他便反覺得勝利的無聊。又有些勝利者，當剋服一切之後，看見死的死了，降的降了，“臣誠惶誠恐死罪死罪”，他於是沒有了敵人，沒有了對手，沒有了朋友，只有自己在上，一個，孤另另，淒涼，寂寞，便反而感到了勝利的悲哀。然而我們的阿Q卻沒有這樣乏，他是永遠得意的：這或者也是中國精神文明冠於全球的一個證據了。 看那，他飄飄然的似乎要飛去了！ 然而這一次的勝利，卻又使他有些異樣。他飄飄然的飛了大半天，飄進土穀祠，照例應該躺下便打鼾。誰知道這一晚，他很不容易合眼，他覺得自己的大拇指和第二指有點古怪：仿佛比平常滑膩些。不知道是小尼姑的臉上有一點滑膩的東西粘在他指上，還是他的指頭在小尼姑臉上磨得滑膩了？…… “斷子絕孫的阿Q！” 阿Q的耳朵裏又聽到這句話。他想：不錯，應該有一個女人，斷子絕孫便沒有人供一碗飯，……應該有一個女人。夫“不孝有三無後為大”，而“若敖之鬼餒而”，也是一件人生的大哀，所以他那思想，其實是樣樣合於聖經賢傳的，只可惜後來有些“不能收其放心”了。 “女人，女人！……”他想。 “……和尚動得……女人，女人！……女人！”他又想。 我們不能知道這晚上阿Q在什麼時候纔打鼾。但大約他從此總覺得指頭有些滑膩，所以他從此總有些飄飄然；“女……”他想。 即此一端，我們便可以知道女人是害人的東西。 中國的男人，本來大半都可以做聖賢，可惜全被女人毀掉了。商是妲己鬧亡的；周是褒姒弄壞的；秦……雖然史無明文，我們也假定他因為女人，大約未必十分錯；而董卓可是的確給貂蟬害死了。 阿Q本來也是正人，我們雖然不知道他曾蒙什麼明師指授過，但他對於“男女之大防”卻歷來非常嚴；也很有排斥異端——如小尼姑及假洋鬼子之類——的正氣。他的學說是：凡尼姑，一定與和尚私通；一個女人在外面走，一定想引誘野男人；一男一女在那裏講話，一定要有勾當了。為懲治他們起見，所以他往往怒目而視，或者大聲說幾句“誅心”話，或者在冷僻處，便從後面擲一塊小石頭。 誰知道他將到“而立”之年，竟被小尼姑害得飄飄然了。這飄飄然的精神，在禮教上是不應該有的，——所以女人真可惡，假使小尼姑的臉上不滑膩，阿Q便不至於被蠱，又假使小尼姑的臉上蓋一層布，阿Q便也不至於被蠱了，——他五六年前，曾在戲臺下的人叢中擰過一個女人的大腿，但因為隔一層褲，所以此後並不飄飄然，——而小尼姑並不然，這也足見異端之可惡。 “女……”阿Q想。 他對於以為“一定想引誘野男人”的女人，時常留心看，然而伊並不對他笑。他對於和他講話的女人，也時常留心聽，然而伊又並不提起關於什麼勾當的話來。哦，這也是女人可惡之一節：伊們全都要裝“假正經”的。 這一天，阿Q在趙太爺家裏舂了一天米，吃過晚飯，便坐在廚房裏吸旱煙。倘在別家，吃過晚飯本可以回去的了，但趙府上晚飯早，雖說定例不准掌燈，一吃完便睡覺，然而偶然也有一些例外：其一，是趙大爺未進秀才的時候，准其點燈讀文章；其二，便是阿Q來做短工的時候，准其點燈舂米。因為這一條例外，所以阿Q在動手舂米之前，還坐在廚房裏吸旱煙。 吳媽，是趙太爺家裏唯一的女僕，洗完了碗碟，也就在長凳上坐下了，而且和阿Q談閑天： “太太兩天沒有吃飯哩，因為老爺要買一個小的……” 女人……吳媽……這小孤孀……”阿Q想。 “我們的少奶奶是八月裏要生孩子了……” “女人……”阿Q想。 阿Q放下煙管，站了起來。 “我們的少奶奶……”吳媽還嘮叨說。 “我和你困覺，我和你困覺！”阿Q忽然搶上去，對伊跪下了。 一剎時中很寂然。 “阿呀！”吳媽楞了一息，突然發抖，大叫著往外跑，且跑且嚷，似乎後來帶哭了。 阿Q對了牆壁跪著也發楞，於是兩手扶著空板凳，慢慢的站起來，仿佛覺得有些糟。他這時確也有些忐忑了，慌張的將煙管插在褲帶上，就想去舂米。蓬的一聲，頭上著了很粗的一下，他急忙迴轉身去，那秀才便拿了一支大竹杠站在他面前。 “你反了，……你這……” 大竹杠又向他劈下來了。阿Q兩手去抱頭，拍的正打在指節上，這可很有些痛。他衝出廚房門，仿佛背上又著了一下似的。 “忘八蛋！”秀才在後面用了官話這樣罵。 阿Q奔入舂米場，一個人站著，還覺得指頭痛，還記得“忘八蛋”，因為這話是未莊的鄉下人從來不用，專是見過官府的闊人用的，所以格外怕，而印象也格外深。但這時，他那“女……”的思想卻也沒有了。而且打罵之後，似乎一件事也已經收束，倒反覺得一無掛礙似的，便動手去舂米。舂了一會，他熱起來了，又歇了手脫衣服。 脫下衣服的時候，他聽得外面很熱鬧，阿Q生平本來最愛看熱鬧，便即尋聲走出去了。尋聲漸漸的尋到趙太爺的內院裏，雖然在昏黃中，卻辨得出許多人，趙府一家連兩日不吃飯的太太也在內，還有間壁的鄒七嫂，真正本家的趙白眼，趙司晨。 少奶奶正拖著吳媽走出下房來，一面說： “你到外面來，……不要躲在自己房裏想……” “誰不知道你正經，……短見是萬萬尋不得的。”鄒七嫂也從旁說。 吳媽只是哭，夾些話，卻不甚聽得分明。 阿Q想：“哼，有趣，這小孤孀不知道鬧著什麼玩意兒了？”他想打聽，走近趙司晨的身邊。這時他猛然間看見趙大爺向他奔來，而且手裏捏著一支大竹杠。他看見這一支大竹杠，便猛然間悟到自己曾經被打，和這一場熱鬧似乎有點相關。他翻身便走，想逃回舂米場，不圖這支竹杠阻了他的去路，於是他又翻身便走，自然而然的走出後門，不多工夫，已在土穀祠內了。 阿Q坐了一會，皮膚有些起粟，他覺得冷了，因為雖在春季，而夜間頗有餘寒，尚不宜於赤膊。他也記得布衫留在趙家，但倘若去取，又深怕秀才的竹杠。然而地保進來了。 “阿Q，你的媽媽的！你連趙家的用人都調戲起來，簡直是造反。害得我晚上沒有覺睡，你的媽媽的！……” 如是云云的教訓了一通，阿Q自然沒有話。臨末，因為在晚上，應該送地保加倍酒錢四百文，阿Q正沒有現錢，便用一頂氈帽做抵押，並且訂定了五條件： 一 明天用紅燭——要一斤重的——一對，香一封，到趙府上去賠罪。 二 趙府上請道士祓除縊鬼，費用由阿Q負擔。 三 阿Q從此不准踏進趙府的門檻。四 吳媽此後倘有不測，惟阿Q是問。 五 阿Q不准再去索取工錢和布衫。 阿Q自然都答應了，可惜沒有錢。幸而已經春天，棉被可以無用，便質了二千大錢，履行條約。赤膊磕頭之後，居然還剩幾文，他也不再贖氈帽，統統喝了酒了。但趙家也並不燒香點燭，因為太太拜佛的時候可以用，留著了。那破布衫是大半做了少奶奶八月間生下來的孩子的襯尿布，那小半破爛的便都做了吳媽的鞋底。 第五章 生計問題[编辑 阿Q禮畢之後，仍舊回到土穀祠，太陽下去了，漸漸覺得世上有些古怪。他仔細一想，終於省悟過來：其原因蓋在自己的赤膊。他記得破夾襖還在，便披在身上，躺倒了，待張開眼睛，原來太陽又已經照在西牆上頭了。他坐起身，一面說道，“媽媽的……” 他起來之後，也仍舊在街上逛，雖然不比赤膊之有切膚之痛，卻又漸漸的覺得世上有些古怪了。仿佛從這一天起，未莊的女人們忽然都怕了羞，伊們一見阿Q走來，便個個躲進門裏去。甚而至於將近五十歲的鄒七嫂，也跟著別人亂鑽，而且將十一歲的女兒都叫進去了。阿Q很以為奇，而且想：“這些東西忽然都學起小姐模樣來了。這娼婦們……” ，卻是許多日以後的事。其一，酒店不肯賒欠了；其二，管土穀祠的老頭子說些廢話，似乎叫他走；其三，他雖然記不清多少日，但確乎有許多日，沒有一個人來叫他做短工。酒店不賒，熬著也罷了；老頭子催他走，嚕囌一通也就算了；只是沒有人來叫他做短工，卻使阿Q肚子餓：這委實是一件非常“媽媽的”的事情。 阿Q忍不下去了，他只好到老主顧的家裏去探問，——但獨不許踏進趙府的門檻，——然而情形也異樣：一定走出一個男人來，現了十分煩厭的相貌，像回覆乞丐一般的搖手道： “沒有沒有！你出去！” 阿Q愈覺得稀奇了。他想，這些人家向來少不了要幫忙，不至於現在忽然都無事，這總該有些蹊蹺在裏面了。他留心打聽，纔知道他們有事都去叫小Don。這小D，是一個窮小子，又瘦又乏，在阿Q的眼睛裏，位置是在王胡之下的，誰料這小子竟謀了他的飯碗去。所以阿Q這一氣，更與平常不同，當氣憤憤的走著的時候，忽然將手一揚，唱道： “我手執鋼鞭將你打！……” 幾天之後，他竟在錢府的照壁前遇見了小D。“仇人相見分外眼明”，阿Q便迎上去，小D也站住了。 “畜生！”阿Q怒目而視的說，嘴角上飛出唾沫來。 “我是蟲豸，好麽？……”小D說。 這謙遜反使阿Q更加憤怒起來，但他手裏沒有鋼鞭，於是只得撲上去，伸手去拔小D的辮子。小D一手護住了自己的辮根，一手也來拔阿Q的辮子，阿Q便也將空著的一隻手護住了自己的辮根。從先前的阿Q看來，，小D本來是不足齒數的，但他近來挨了餓，又瘦又乏已經不下於小D，所以便成了勢均力敵的現象，四隻手拔著兩顆頭，都彎了腰，在錢家粉牆上映出一個藍色的虹形，至於半點鐘之久了。 “好了，好了！”看的人們說，大約是解勸的。 “好，好！”看的人們說，不知道是解勸，是頌揚，還是煽動。 然而他們都不聽。阿Q進三步，小D便退三步，都站著；小D進三步，阿Q便退三步，又都站著。大約半點鐘，——未莊少有自鳴鐘，所以很難說，或者二十分，——他們的頭髮裏便都冒煙，額上便都流汗，阿Q的手放鬆了，在同一瞬間，小D的手也正放鬆了，同時直起，同時退開，都擠出人叢去。 “記著罷，媽媽的……”阿Q回過頭去說。 “媽媽的，記著罷……”小D也回過頭來說。 這一場“龍虎鬥”似乎並無勝敗，也不知道看的人可滿足，都沒有發什麼議論，而阿Q卻仍然沒有人來叫他做短工。 有一日很溫和，微風拂拂的頗有些夏意了，阿Q卻覺得寒冷起來，但這還可擔當，第一倒是肚子餓。棉被，氈帽，布衫，早已沒有了，其次就賣了棉襖；現在有褲子，卻萬不可脫的；有破夾襖，又除了送人做鞋底之外，決定賣不出錢。他早想在路上拾得一註錢，但至今還沒有見；他想在自己的破屋裏忽然尋到一註錢，慌張的四顧，但屋內是空虛而且瞭然。於是他決計出門求食去了。 他在路上走著要“求食”，看見熟識的酒店，看見熟識的饅頭，但他都走過了，不但沒有暫停，而且並不想要。他所求的不是這類東西了；他求的是什麼東西，他自己不知道。 未莊本不是大村鎮，不多時便走盡了。村外多是水田，滿眼是新秧的嫩綠，夾著幾個圓形的活動的黑點，便是耕田的農夫。阿Q並不賞鑒這田家樂，卻只是走，因為他直覺的知道這與他的“求食”之道是很遼遠的。但他終於走到靜修庵的牆外了。 庵周圍也是水田，粉牆突出在新綠裏，後面的低土牆裏是菜園。阿Q遲疑了一會，四面一看，並沒有人。他便爬上這矮牆去，扯著何首烏藤，但泥土仍然簌簌的掉，阿Q的腳也索索的抖；終於攀著桑樹枝，跳到裏面了。裏面真是鬱鬱蔥蔥，但似乎並沒有黃酒饅頭，以及此外可吃的之類。靠西牆是竹叢，下麵許多筍，只可惜都是並未煮熟的，還有油菜早經結子，芥菜已將開花，小白菜也很老了。 阿Q仿佛文童落第似的覺得很冤屈，他慢慢走近園門去，忽而非常驚喜了，這分明是一畦老蘿蔔。他於是蹲下便拔，而門口突然伸出一個很圓的頭來，又即縮回去了，這分明是小尼姑。小尼姑之流是阿Q本來視若草芥的，但世事須“退一步想”，所以他便趕緊拔起四個蘿蔔，擰下青葉，兜在大襟裏。然而老尼姑已經出來了。 “阿彌陀佛，阿Q，你怎麼跳進園裏來偷蘿蔔！……阿呀，罪過呵，阿唷，阿彌陀佛！……” “我什麼時候跳進你的園裏來偷蘿蔔？”阿Q且看且走的說。 “現在……這不是？”老尼姑指著他的衣兜。 “這是你的？你能叫得他答應你麽？你……” 阿Q沒有說完話，拔步便跑；追來的是一匹很肥大的黑狗。這本來在前門的，不知怎的到後園來了。黑狗哼而且追，已經要咬著阿Q的腿，幸而從衣兜裏落下一個蘿蔔來，那狗給一嚇，略略一停，阿Q已經爬上桑樹，跨到土牆，連人和蘿蔔都滾出牆外面了。只剩著黑狗還在對著桑樹嗥，老尼姑念著佛。 阿Q怕尼姑又放出黑狗來，拾起蘿蔔便走，沿路又撿了幾塊小石頭，但黑狗卻並不再現。阿Q於是拋了石塊，一面走一面吃，而且想道，這裏也沒有什麼東西尋，不如進城去…… 待三個蘿蔔吃完時，他已經打定了進城的主意了。 第六章 從中興到末路[编辑] 在未莊再看見阿Q出現的時候，是剛過了這年的中秋。人們都驚異，說是阿Q回來了，於是又回上去想道，他先前那裏去了呢？阿Q前幾回的上城，大抵早就興高采烈的對人說，但這一次卻並不，所以也沒有一個人留心到。他或者也曾告訴過管土穀祠的老頭子，然而未莊老例，只有趙太爺、錢太爺和秀才大爺上城纔算一件事。假洋鬼子尚且不足數，何況是阿Q：因此老頭子也就不替他宣傳，而未莊的社會上也就無從知道了。 但阿Q這回的回來，卻與先前大不同，確乎很值得驚異。天色將黑，他睡眼蒙朧的在酒店門前出現了，他走近櫃臺，從腰間伸出手來，滿把是銀的和銅的，在櫃上一扔說，“現錢！打酒來！”穿的是新夾襖，看去腰間還掛著一個大搭連，沉鈿鈿的將褲帶墜成了很彎很彎的弧線。未莊老例，看見略有些醒目的人物，是與其慢也寧敬的，現在雖然明知道是阿Q，但因為和破夾襖的阿Q有些兩樣了，古人云，“士別三日便當刮目相待”，所以堂倌，掌櫃，酒客，路人，便自然顯出一種凝而且敬的形態來。掌櫃既先之以點頭，又繼之以談話： “豁，阿Q，你回來了！” “回來了。” “發財發財，你是——在……” “上城去了！” 這一件新聞，第二天便傳遍了全未莊。人人都願意知道現錢和新夾襖的阿Q的中興史，所以在酒店裏，茶館裏，廟簷下，便漸漸的探聽出來了。這結果，是阿Q得了新敬畏。 據阿Q說，他是在舉人老爺家裏幫忙。這一節，聽的人都肅然了。這老爺本姓白，但因為合城裏只有他一個舉人，所以不必再冠姓，說起舉人來就是他。這也不獨在未莊是如此，便是一百里方圓之內也都如此，人們幾乎多以為他的姓名就叫舉人老爺的了。在這人的府上幫忙，那當然是可敬的。但據阿Q又說，他卻不高興再幫忙了，因為這舉人老爺實在太“媽媽的”了。這一節，聽的人都嘆息而且快意，因為阿Q本不配在舉人老爺家裏幫忙，而不幫忙是可惜的。 據阿Q說，他的回來，似乎也由於不滿意城裏人，這就在他們將長凳稱為條凳，而且煎魚用蔥絲，加以最近觀察所得的缺點，是女人的走路也扭得不很好。然而也偶有大可佩服的地方，即如未莊的鄉下人不過打三十二張的竹牌，只有假洋鬼子能夠叉“麻醬”，城裏卻連小烏龜子都叉得精熟的。什麼假洋鬼子，只要放在城裏的十幾歲的小烏龜子的手裏，也就立刻是“小鬼見閻王”。這一節，聽的人都赧然了。 “你們可看見過殺頭麽？”阿Q說，“咳，好看。殺革命黨。唉，好看好看，……”他搖搖頭，將唾沫飛在正對面的趙司晨的臉上。這一節，聽的人都凜然了。但阿Q又四面一看，忽然揚起右手，照著伸長脖子聽得出神的王胡的後項窩上直劈下去道： “嚓！” 王胡驚得一跳，同時電光石火似的趕快縮了頭，而聽的人又都悚然而且欣然了。從此王胡瘟頭瘟腦的許多日，並且再不敢走近阿Q的身邊；別的人也一樣。 阿Q這時在未莊人眼睛裏的地位，雖不敢說超過趙太爺，但謂之差不多，大約也就沒有什麼語病的了。 然而不多久，這阿Q的大名忽又傳遍了未莊的閨中。雖然未莊只有錢趙兩姓是大屋，此外十之九都是淺閨，但閨中究竟是閨中，所以也算得一件神異。女人們見面時一定說，鄒七嫂在阿Q那裏買了一條藍綢裙，舊固然是舊的，但只化了九角錢。還有趙白眼的母親，——一說是趙司晨的母親，待考，——也買了一件孩子穿的大紅洋紗衫，七成新，只用三百大錢九二串。於是伊們都眼巴巴的想見阿Q，缺綢裙的想問他買綢裙，要洋紗衫的想問他買洋紗衫，不但見了不逃避，有時阿Q已經走過了，也還要追上去叫住他，問道： “阿Q，你還有綢裙麽？沒有？紗衫也要的，有罷？” 後來這終於從淺閨傳進深閨裏去了。因為鄒七嫂得意之餘，將伊的綢裙請趙太太去鑒賞，趙太太又告訴了趙太爺而且著實恭維了一番。趙太爺便在晚飯桌上，和秀才大爺討論，以為阿Q實在有些古怪，我們門窗應該小心些；但他的東西，不知道可還有什麼可買，也許有點好東西罷。加以趙太太也正想買一件價廉物美的皮背心。於是家族決議，便托鄒七嫂即刻去尋阿Q，而且為此新闢了第三種的例外：這晚上也姑且特准點油燈。 油燈幹了不少了，阿Q還不到。趙府的全眷都很焦急，打著呵欠，或恨阿Q太飄忽，或怨鄒七嫂不上緊。趙太太還怕他因為春天的條件不敢來，而趙太爺以為不足慮：因為這是“我”去叫他的。果然，到底趙太爺有見識，阿Q終於跟著鄒七嫂進來了。“他只說沒有沒有，我說你自己當面說去，他還要說，我說……”鄒七嫂氣喘吁吁的走著說。 “太爺！”阿Q似笑非笑的叫了一聲，在簷下站住了。 “阿Q，聽說你在外面發財，”趙太爺踱開去，眼睛打量著他的全身，一面說。“那很好，那很好的。這個，……聽說你有些舊東西，……可以都拿來看一看，……這也並不是別的，因為我倒要……”“我對鄒七嫂說過了。都完了。”“完了？”趙太爺不覺失聲的說，“那裏會完得這樣快呢？”“那是朋友的，本來不多。他們買了些，……”“總該還有一點罷。”“現在，只剩了一張門幕了。”“就拿門幕來看看罷。”趙太太慌忙說。 “那麼，明天拿來就是，”趙太爺卻不甚熱心了。“阿Q，你以後有什麼東西的時候，你儘先送來給我們看，……” “價錢決不會比別家出得少！”秀才說。秀才娘子忙一瞥阿Q的臉，看他感動了沒有。 “我要一件皮背心。”趙太太說。 阿Q雖然答應著，卻懶洋洋的出去了，也不知道他是否放在心上。這使趙太爺很失望，氣憤而且擔心，至於停止了打呵欠。秀才對於阿Q的態度也很不平，於是說，這忘八蛋要提防，或者不如吩咐地保，不許他住在未莊。但趙太爺以為不然，說這也怕要結怨，況且做這路生意的大概是“老鷹不吃窩下食”，本村倒不必擔心的；只要自己夜裏警醒點就是了。秀才聽了這“庭訓”，非常之以為然，便即刻撤銷了驅逐阿Q的提議，而且叮囑鄒七嫂，請伊千萬不要向人提起這一段話。 但第二日，鄒七嫂便將那藍裙去染了皂，又將阿Q可疑之點傳揚出去了，可是確沒有提起秀才要驅逐他這一節。然而這已經於阿Q很不利。最先，地保尋上門了，取了他的門幕去，阿Q說是趙太太要看的，而地保也不還並且要議定每月的孝敬錢。其次，是村人對於他的敬畏忽而變相了，雖然還不敢來放肆，卻很有遠避的神情，而這神情和先前的防他來“嚓”的時候又不同，頗混著“敬而遠之”的分子了。 只有一班閑人們卻還要尋根究底的去探阿Q的底細。阿Q也並不諱飾，傲然的說出他的經驗來。從此他們纔知道，他不過是一個小腳色，不但不能上牆，並且不能進洞，只站在洞外接東西。有一夜，他剛纔接到一個包，正手再進去，不一會，只聽得裏面大嚷起來，他便趕緊跑，連夜爬出城，逃回未莊來了，從此不敢再去做。然而這故事卻於阿Q更不利，村人對於阿Q的“敬而遠之”者，本因為怕結怨，誰料他不過是一個不敢再偷的偷兒呢？這實在是“斯亦不足畏也矣”。 第七章 革命[编辑] 宣統三年九月十四日——即阿Q將搭連賣給趙白眼的這一天——三更四點，有一隻大烏篷船到了趙府上的河埠頭。這船從黑魆魆中盪來，鄉下人睡得熟，都沒有知道；出去時將近黎明，卻很有幾個看見的了。據探頭探腦的調查來的結果，知道那竟是舉人老爺的船！ 那船便將大不安載給了未莊，不到正午，全村的人心就很動搖。船的使命，趙家本來是很秘密的，但茶坊酒肆裏卻都說，革命黨要進城，舉人老爺到我們鄉下來逃難了。惟有鄒七嫂不以為然，說那不過是幾口破衣箱，舉人老爺想來寄存的，卻已被趙太爺回覆轉去。其實舉人老爺和趙秀才素不相能，在理本不能有“共患難”的情誼，況且鄒七嫂又和趙家是鄰居，見聞較為切近，所以大概該是伊對的。 阿Q的耳朵裏，本來早聽到過革命黨這一句話，今年又親眼見過殺掉革命黨。但他有一種不知從那裏來的意見，以為革命黨便是造反，造反便是與他為難，所以一向是“深惡而痛絕之”的。殊不料這卻使百里聞名的舉人老爺有這樣怕，於是他未免也有些“神往”了，況且未莊的一群鳥男女的慌張的神情，也使阿Q更快意。 “革命也好罷，”阿Q想，“革這夥媽媽的的命，太可惡！太可恨！……便是我，也要投降革命黨了。” 阿Q近來用度窘，大約略略有些不平；加以午間喝了兩碗空肚酒，愈加醉得快，一面想一面走，便又飄飄然起來。不知怎麼一來，忽而似乎革命黨便是自己，未莊人卻都是他的俘虜了。他得意之餘，禁不住大聲的嚷道： “造反了！造反了！” 未莊人都用了驚懼的眼光對他看。這一種可憐的眼光，是阿Q從來沒有見過的，一見之下，又使他舒服得如六月裏喝了雪水。他更加高興的走而且喊道： “好，……我要什麼就是什麼，我歡喜誰就是誰。得得，鏘鏘！悔不該，酒醉錯斬了鄭賢弟，悔不該，呀呀呀……得得，鏘鏘，得，鏘令鏘！我手執鋼鞭將你打……” 趙府上的兩位男人和兩個真本家，也正站在大門口論革命。阿Q沒有見，昂了頭直唱過去。“得得，……” “老Q，”趙太爺怯怯的迎著低聲的叫。“鏘鏘，”阿Q料不到他的名字會和“老”字聯結起來，以為是一句別的話，與己無幹，只是唱。“得，鏘，鏘令鏘，鏘！”“老Q。”“悔不該……” “阿Q！”秀才只得直呼其名了。 阿Q這纔站住，歪著頭問道，“什麼？” “老Q，…現在……”趙太爺卻又沒有話，“現在……發財麽？” “發財？自然。要什麼就是什麼……” “阿……Q哥，像我們這樣窮朋友是不要緊的……”趙白眼惴惴的說，似乎想探革命黨的口風。 “窮朋友？你總比我有錢。”阿Q說著自去了。 大家都憮然，沒有話。趙太爺父子回家，晚上商量到點燈。趙白眼回家，便從腰間扯下搭連來，交給他女人藏在箱底裏。 阿Q飄飄然的飛了一通，回到土穀祠，酒已經醒透了。這晚上，管祠的老頭子也意外的和氣，請他喝茶；阿Q便向他要了兩個餅，吃完之後，又要了一支點過的四兩燭和一個樹燭臺，點起來，獨自躺在自己的小屋裏。他說不出的新鮮而且高興，燭火像元夜似的閃閃的跳，他的思想也迸跳起來了： “造反？有趣，……來了一陣白盔白甲的革命黨，都拿著板刀，鋼鞭，炸彈，洋炮，三尖兩刃刀，鉤鐮槍，走過土穀祠，叫道，‘阿Q！同去同去！’於是一同去。…… “這時未莊的一夥鳥男女纔好笑哩，跪下叫道，‘阿Q，饒命！’誰聽他！第一個該死的是小D和趙太爺，還有秀才，還有假洋鬼子，……留幾條麽？王胡本來還可留，但也不要了。…… “東西，……直走進去打開箱子來：元寶，洋錢，洋紗衫，……秀才娘子的一張寧式床先搬到土穀祠，此外便擺了錢家的桌椅，——或者也就用趙家的罷。自己是不動手的了，叫小D來搬，要搬得快，搬得不快打嘴巴。…… “趙司晨的妹子真醜。鄒七嫂的女兒過幾年再說。假洋鬼子的老婆會和沒有辮子的男人睡覺，嚇，不是好東西！秀才的老婆是眼胞上有疤的。……吳媽長久不見了，不知道在那裏，——可惜腳太大。” 阿Q沒有想得十分停當，已經發了鼾聲，四兩燭還只點去了小半寸，紅焰焰的光照著他張開的嘴。 “荷荷！”阿Q忽而大叫起來，抬了頭倉皇的四顧，待到看見四兩燭，卻又倒頭睡去了。 第二天他起得很遲，走出街上看時，樣樣都照舊。他也仍然肚餓，他想著，想不起什麼來；但他忽而似乎有了主意了，慢慢的跨開步，有意無意的走到靜修庵。 庵和春天時節一樣靜，白的牆壁和漆黑的門。他想了一想，前去打門，一隻狗在裏面叫。他急急拾了幾塊斷磚，再上去較為用力的打，打到黑門上生出許多麻點的時候，纔聽得有人來開門。 阿Q連忙捏好磚頭，擺開馬步，準備和黑狗來開戰。但庵門只開了一條縫，並無黑狗從中衝出，望進去只有一個老尼姑。 “你又來什麼事？”伊大吃一驚的說。 “革命了……你知道？……”阿Q說得很含糊。 “革命革命，革過一革的，……你們要革得我們怎麼樣呢？”老尼姑兩眼通紅的說。 “什麼？……”阿Q詫異了。 “你不知道，他們已經來革過了！” “誰？……”阿Q更其詫異了。 “那秀才和洋鬼子！” 阿Q很出意外，不由的一錯愕；老尼姑見他失了銳氣，便飛速的關了門，阿Q再推時，牢不可開，再打時，沒有回答了。 那還是上午的事。趙秀才消息靈，一知道革命黨已在夜間進城，便將辮子盤在頂上，一早去拜訪那歷來也不相能的錢洋鬼子。這是“咸與維新”的時候了，所以他們便談得很投機，立刻成了情投意合的同志，也相約去革命。他們想而又想，纔想出靜修庵裏有一塊“皇帝萬歲萬萬歲”的龍牌，是應該趕緊革掉的，於是又立刻同到庵裏去革命。因為老尼姑來阻擋，說了三句話，他們便將伊當作滿政府，在頭上很給了不少的棍子和栗鑿。尼姑待他們走後，定了神來檢點，龍牌固然已經碎在地上了，而且又不見了觀音娘娘座前的一個宣德爐。 這事阿Q後來纔知道。他頗悔自己睡著，但也深怪他們不來招呼他。他又退一步想道： “難道他們還沒有知道我已經投降了革命黨麽？” 第八章 不准革命[编辑] 未莊的人心日見其安靜了。據傳來的消息，知道革命黨雖然進了城，倒還沒有什麼大異樣。知縣大老爺還是原官，不過改稱了什麼，而且舉人老爺也做了什麼——這些名目，未莊人都說不明白——官，帶兵的也還是先前的老把總。只有一件可怕的事是另有幾個不好的革命黨夾在裏面搗亂，第二天便動手剪辮子，聽說那鄰村的航船七斤便著了道兒，弄得不像人樣子了。但這卻還不算大恐怖，因為未莊人本來少上城，即使偶有想進城的，也就立刻變了計，碰不著這危險。阿Q本也想進城去尋他的老朋友，一得這消息，也只得作罷了。 但未莊也不能說是無改革。幾天之後，將辮子盤在頂上的逐漸增加起來了，早經說過，最先自然是茂才公，其次便是趙司晨和趙白眼，後來是阿Q。倘在夏天，大家將辮子盤在頭頂上或者打一個結，本不算什麼稀奇事，但現在是暮秋，所以這“秋行夏令”的情形，在盤辮家不能不說是萬分的英斷，而在未莊也不能說無關於改革了。 趙司晨腦後空蕩盪的走來，看見的人大嚷說， “豁，革命黨來了！” 阿Q聽到了很羡慕。他雖然早知道秀才盤辮的大新聞，但總沒有想到自己可以照樣做，現在看見趙司晨也如此，纔有了學樣的意思，定下實行的決心。他用一支竹筷將辮子盤在頭頂上，遲疑多時，這纔放膽的走去。 他在街上走，人也看他，然而不說什麼話，阿Q當初很不快，後來便很不平。他近來很容易鬧脾氣了；其實他的生活，倒也並不比造反之前反艱難，人見他也客氣，店鋪也不說要現錢。而阿Q總覺得自己太失意：既然革了命，不應該只是這樣的。況且有一回看見小D，愈使他氣破肚皮了。 小D也將辮子盤在頭頂上了，而且也居然用一支竹筷。阿Q萬料不到他也敢這樣做，自己也決不准他這樣做！小D是什麼東西呢？他很想即刻揪住他，拗斷他的竹筷，放下他的辮子，並且批他幾個嘴巴，聊且懲罰他忘了生辰八字，也敢來做革命黨的罪。但他終於饒放了，單是怒目而視的吐一口唾沫道“呸！” 這幾日裏，進城去的只有一個假洋鬼子。趙秀才本也想靠著寄存箱子的淵源，親身去拜訪舉人老爺的，但因為有剪辮的危險，所以也中止了。他寫了一封“黃傘格”的信，托假洋鬼子帶上城，而且托他給自己紹介紹介，去進自由黨。假洋鬼子回來時，向秀才討還了四塊洋錢，秀才便有一塊銀桃子掛在大襟上了；未莊人都驚服，說這是柿油黨的頂子，抵得一個翰林；趙太爺因此也驟然大闊，遠過於他兒子初雋秀才的時候，所以目空一切，見了阿Q，也就很有些不放在眼裏了。 阿Q正在不平，又時時刻刻感著冷落，一聽得這銀桃子的傳說，他立即悟出自己之所以冷落的原因了：要革命，單說投降，是不行的；盤上辮子，也不行的；第一著仍然要和革命黨去結識。他生平所知道的革命黨只有兩個，城裏的一個早已“嚓”的殺掉了，現在只剩了一個假洋鬼子。他除卻趕緊去和假洋鬼子商量之外，再沒有別的道路了。 錢府的大門正開著，阿Q便怯怯的躄進去。他一到裏面，很吃了驚，只見假洋鬼子正站在院子的中央，一身烏黑的大約是洋衣，身上也掛著一塊銀桃子，手裏是阿Q曾經領教過的棍子，已經留到一尺多長的辮子都拆開了披在肩背上，蓬頭散髮的像一個劉海仙。對面挺直的站著趙白眼和三個閑人，正在必恭必敬的聽說話。 阿Q輕輕的走近了，站在趙白眼的背後，心裏想招呼，卻不知道怎麼說纔好：叫他假洋鬼子固然是不行的了，洋人也不妥，革命黨也不妥，或者就應該叫洋先生了罷。 洋先生卻沒有見他，因為白著眼睛講得正起勁： “我是性急的，所以我們見面，我總是說：洪哥！我們動手罷！他卻總說道No！——這是洋話，你們不懂的。否則早已成功了。然而這正是他做事小心的地方。他再三再四的請我上湖北，我還沒有肯。誰願意在這小縣城裏做事情。……” “唔，……這個……”阿Q候他略停，終於用十二分的勇氣開口了，但不知道因為什麼，又並不叫他洋先生。 聽著說話的四個人都吃驚的回顧他。洋先生也纔看見： “什麼？” “我……” “出去！” “我要投……” “滾出去！”洋先生揚起哭喪棒來了。 趙白眼和閑人們便都吆喝道：“先生叫你滾出去，你還不聽麽！” 阿Q將手向頭上一遮，不自覺的逃出門外；洋先生倒也沒有追。他快跑了六十多步，這纔慢慢的走，於是心裏便湧起了憂愁：洋先生不准他革命，他再沒有別的路；從此決不能望有白盔白甲的人來叫他，他所有的抱負，志向，希望，前程，全被一筆勾銷了。至於閑人們傳揚開去，給小D王胡等輩笑話，倒是還在其次的事。 他似乎從來沒有經驗過這樣的無聊。他對於自己的盤辮子，仿佛也覺得無意味，要侮蔑；為報仇起見，很想立刻放下辮子來，但也沒有竟放。他遊到夜間，賒了兩碗酒，喝下肚去，漸漸的高興起來了，思想裏纔又出現白盔白甲的碎片。 有一天，他照例的混到夜深，待酒店要關門，纔踱回土穀祠去。 拍，吧～～！ 他忽而聽得一種異樣的聲音，又不是爆竹。阿Q本來是愛看熱鬧，愛管閑事的，便在暗中直尋過去。似乎前面有些腳步聲；他正聽，猛然間一個人從對面逃來了。阿Q一看見，便趕緊翻身跟著逃。那人轉彎，阿Q也轉彎，那人站住了，阿Q也站住。他看後面並無什麼，看那人便是小D。 “什麼？”阿Q不平起來了。 “趙……趙家遭搶了！”小D氣喘吁吁的說。 阿Q的心怦怦的跳了。小D說了便走；阿Q卻逃而又停的兩三回。但他究竟是做過“這路生意”，格外膽大，於是躄出路角，仔細的聽，似乎有些嚷嚷，又仔細的看，似乎許多白盔白甲的人，絡繹的將箱子抬出了，器具抬出了，秀才娘子的寧式床也抬出了，但是不分明，他還想上前，兩隻腳卻沒有動。 這一夜沒有月，未莊在黑暗裏很寂靜，寂靜到像羲皇時候一般太平。阿Q站著看到自己發煩，也似乎還是先前一樣，在那裏來來往往的搬，箱子抬出了，器具抬出了，秀才娘子的寧式床也抬出了，……抬得他自己有些不信他的眼睛了。但他決計不再上前，卻回到自己的祠裏去了。 土穀祠裏更漆黑；他關好大門，摸進自己的屋子裏。他躺了好一會，這纔定了神，而且發出關於自己的思想來：白盔白甲的人明明到了，並不來打招呼，搬了許多好東西，又沒有自己的份，——這全是假洋鬼子可惡，不准我造反，否則，這次何至於沒有我的份呢？阿Q越想越氣，終於禁不住滿心痛恨起來，毒毒的點一點頭：“不准我造反，只准你造反？媽媽的假洋鬼子，——好，你造反！造反是殺頭的罪名呵，我總要告一狀，看你抓進縣裏去殺頭，——滿門抄斬，——嚓！嚓！” 第九章 大團圓[编辑] 趙家遭搶之後，未莊人大抵很快意而且恐慌，阿Q也很快意而且恐慌。但四天之後，阿Q在半夜裏忽被抓進縣城裏去了。那時恰是暗夜，一隊兵，一隊團丁，一隊員警，五個偵探，悄悄地到了未莊，乘昏暗圍住土穀祠，正對門架好機關槍；然而阿Q不衝出。許多時沒有動靜，把總焦急起來了，懸了二十千的賞，纔有兩個團丁冒了險，逾垣進去，裏應外合，一擁而入，將阿Q抓出來；直待擒出祠外面的機關槍左近，他纔有些清醒了。 到進城，已經是正午，阿Q見自己被攙進一所破衙門，轉了五六個彎，便推在一間小屋裏。他剛剛一蹌踉，那用整株的木料做成的柵欄門便跟著他的腳跟闔上了，其餘的三面都是牆壁，仔細看時，屋角上還有兩個人。 阿Q雖然有些忐忑，卻並不很苦悶，因為他那土穀祠裏的臥室，也並沒有比這間屋子更高明。那兩個也仿佛是鄉下人，漸漸和他兜搭起來了，一個說是舉人老爺要追他祖父欠下來的陳租，一個不知道為了什麼事。他們問阿Q，阿Q爽利的答道，“因為我想造反。” 他下半天便又被抓出柵欄門去了，到得大堂，上面坐著一個滿頭剃得精光的老頭子。阿Q疑心他是和尚，但看見下麵站著一排兵，兩旁又站著十幾個長衫人物，也有滿頭剃得精光像這老頭子的，也有將一尺來長的頭髮披在背後像那假洋鬼子的，都是一臉橫肉，怒目而視的看他；他便知道這人一定有些來歷，膝關節立刻自然而然的寬鬆，便跪了下去了。 “站著說！不要跪！”長衫人物都吆喝說。 阿Q雖然似乎懂得，但總覺得站不住，身不由己的蹲了下去，而且終於趁勢改為跪下了。 “奴隸性！……”長衫人物又鄙夷似的說，但也沒有叫他起來。 “你從實招來罷，免得吃苦。我早都知道了。招了可以放你。”那光頭的老頭子看定了阿Q的臉，沉靜的清楚的說。 “招罷！”長衫人物也大聲說。 “我本來要……來投……”阿Q胡裏胡塗的想了一通，這纔斷斷續續的說。 “那麼，為什麼不來的呢？”老頭子和氣的問。 “假洋鬼子不准我！” “胡說此刻說，也遲了。現在你的同黨在那裏？” “什麼？…… “那一晚打劫趙家的一夥人。” “他們沒有來叫我。他們自己搬走了。”阿Q提起來便憤憤。 “走到那裏去了呢？說出來便放你了。”老頭子更和氣了。 “我不知道，……他們沒有來叫我……” 然而老頭子使了一個眼色，阿Q便又被抓進柵欄門裏了。他第二次抓出柵欄門，是第二天的上午。 大堂的情形都照舊。上面仍然坐著光頭的老頭子，阿Q也仍然下了跪。 老頭子和氣的問道，“你還有什麼話說麽？” 阿Q一想，沒有話，便回答說，“沒有。” 於是一個長衫人物拿了一張紙，並一支筆送到阿Q的面前，要將筆塞在他手裏。阿Q這時很吃驚，幾乎“魂飛魄散”了：因為他的手和筆相關，這回是初次。他正不知怎樣拿；那人卻又指著一處地方教他畫花押。 “我……我……不認得字。”阿Q一把抓住了筆，惶恐而且慚愧的說。 “那麼，便宜你，畫一個圓圈！” 阿Q要畫圓圈了，那手捏著筆卻只是抖。於是那人替他將紙鋪在地上，阿Q伏下去，使盡了平生的力氣畫圓圈。他生怕被人笑話，立志要畫得圓，但這可惡的筆不但很沉重，並且不聽話，剛剛一抖一抖的幾乎要合縫，卻又向外一聳，畫成瓜子模樣了。 阿Q正羞愧自己畫得不圓，那人卻不計較，早已掣了紙筆去，許多人又將他第二次抓進柵欄門。 他第二次進了柵欄，倒也並不十分懊惱。他以為人生天地之間，大約本來有時要抓進抓出，有時要在紙上畫圓圈的，惟有圈而不圓，卻是他“行狀”上的一個汙點。但不多時也就釋然了，他想：孫子纔畫得很圓的圓圈呢。於是他睡著了。 然而這一夜，舉人老爺反而不能睡：他和把總嘔了氣了。舉人老爺主張第一要追贓，把總主張第一要示眾。把總近來很不將舉人老爺放在眼裏了，拍案打凳的說道，“懲一儆百！你看，我做革命黨還不上二十天，搶案就是十幾件，全不破案，我的面子在那裏？破了案，你又來迂。不成！這是我管的！”舉人老爺窘急了，然而還堅持，說是倘若不追贓，他便立刻辭了幫辦民政的職務。而把總卻道，“請便罷！”於是舉人老爺在這一夜竟沒有睡，但幸第二天倒也沒有辭。 阿Q第三次抓出柵欄門的時候，便是舉人老爺睡不著的那一夜的明天的上午了。他到了大堂，上面還坐著照例的光頭老頭子；阿Q也照例的下了跪。 老頭子很和氣的問道，“你還有什麼話麽？” 阿Q一想，沒有話，便回答說，“沒有。” 許多長衫和短衫人物，忽然給他穿上一件洋布的白背心，上面有些黑字。阿Q很氣苦：因為這很像是帶孝，而帶孝是晦氣的。然而同時他的兩手反縛了，同時又被一直抓出衙門外去了。 阿Q被抬上了一輛沒有蓬的車，幾個短衣人物也和他同坐在一處。這車立刻走動了，前面是一班背著洋炮的兵們和團丁，兩旁是許多張著嘴的看客，後面怎樣，阿Q沒有見。但他突然覺到了：這豈不是去殺頭麽？他一急，兩眼發黑，耳朵裏喤的一聲，似乎發昏了。然而他又沒有全發昏，有時雖然著急，有時卻也泰然；他意思之間，似乎覺得人生天地間，大約本來有時也未免要殺頭的。 他還認得路，於是有些詫異了：怎麼不向著法場走呢？他不知道這是在遊街，在示眾。但即使知道也一樣，他不過便以為人生天地間，大約本來有時也未免要遊街要示眾罷了 他省悟了，這是繞到法場去的路，這一定是“嚓”的去殺頭。他惘惘的向左右看，全跟著馬蟻似的人，而在無意中，卻在路旁的人叢中發見了一個吳媽。很久違，伊原來在城裏做工了。阿Q忽然很羞愧自己沒志氣：竟沒有唱幾句戲。他的思想仿佛旋風似的在腦裏一迴旋：《小孤孀上墳》欠堂皇，《龍虎鬥》裏的“悔不該……”也太乏，還是“手執鋼鞭將你打”罷。他同時想手一揚，纔記得這兩手原來都捆著，於是“手執鋼鞭”也不唱了。 “過了二十年又是一個……”阿Q在百忙中，“無師自通”的說出半句從來不說的話。 “好！！！”從人叢裏，便發出豺狼的嗥叫一般的聲音來。 車子不住的前行，阿Q在喝采聲中，輪轉眼睛去看吳媽，似乎伊一向並沒有見他，卻只是出神的看著兵們背上的洋炮。 阿Q於是再看那些喝采的人們 這剎那中，他的思想又仿佛旋風似的在腦裏一迴旋了。四年之前，他曾在山腳下遇見一隻餓狼，永是不近不遠的跟定他，要吃他的肉。他那時嚇得幾乎要死，幸而手裏有一柄斫柴刀，纔得仗這壯了膽，支持到未莊；可是永遠記得那狼眼睛，又凶又怯，閃閃的像兩顆鬼火，似乎遠遠的來穿透了他的皮肉。而這回他又看見從來沒有見過的更可怕的眼睛了，又鈍又鋒利，不但已經咀嚼了他的話，並且還要咀嚼他皮肉以外的東西，永是不近不遠的跟他走。 這些睛們似乎連成一氣，已經在那裏咬他的靈魂。 “救命，……” 然而阿Q沒有說。他早就兩眼發黑，耳朵裏嗡的一聲，覺得全身仿佛微塵似的迸散了。 至於當時的影響，最大的倒反在舉人老爺，因為終於沒有追贓，他全家都號啕了。其次是趙府，非特秀才因為上城去報官，被不好的革命黨剪了辮子，而且又破費了二十千的賞錢，所以全家也號啕了。從這一天以來，他們便漸漸的都發生了遺老的氣味。 至於輿論，在未莊是無異議，自然都說阿Q壞，被槍斃便是他的壞的證據：不壞又何至於被槍斃呢？而城裏的輿論卻不佳，他們多半不滿足，以為槍斃並無殺頭這般好看；而且那是怎樣的一個可笑的死囚呵，游了那麼久的街，竟沒有唱一句戲：他們白跟一趟了。 EOT; protected static $encoding = 'UTF-8'; protected static function explode($text) { $chars = []; foreach (preg_split('//u', str_replace(PHP_EOL, '', $text)) as $char) { if (!empty($char)) { $chars[] = $char; } } return $chars; } protected static function strlen($text) { return function_exists('mb_strlen') ? mb_strlen($text, static::$encoding) : count(static::explode($text)); } protected static function validStart($word) { return !in_array($word, static::$notBeginPunct, false); } protected static function appendEnd($text) { $mbAvailable = extension_loaded('mbstring'); // extract the last char of $text if ($mbAvailable) { // in order to support php 5.3, third param use 1 instead of null // https://secure.php.net/manual/en/function.mb-substr.php#refsect1-function.mb-substr-changelog $last = mb_substr($text, mb_strlen($text, static::$encoding) - 1, 1, static::$encoding); } else { $chars = static::utf8Encoding($text); $last = $chars[count($chars) - 1]; } // if the last char is a not-valid-end punctuation, remove it if (in_array($last, static::$notEndPunct, false)) { if ($mbAvailable) { $text = mb_substr($text, 0, mb_strlen($text, static::$encoding) - 1, static::$encoding); } else { array_pop($chars); $text = implode('', $chars); } } // if the last char is not a valid punctuation, append a default one. return in_array($last, static::$endPunct, false) ? $text : $text . '。'; } /** * Convert original string to utf-8 encoding. * * @param string $text * * @return array */ protected static function utf8Encoding($text) { $encoding = []; $chars = str_split($text); $countChars = count($chars); for ($i = 0; $i < $countChars; ++$i) { $temp = $chars[$i]; $ord = ord($chars[$i]); switch (true) { case $ord > 251: $temp .= $chars[++$i]; // no break case $ord > 247: $temp .= $chars[++$i]; // no break case $ord > 239: $temp .= $chars[++$i]; // no break case $ord > 223: $temp .= $chars[++$i]; // no break case $ord > 191: $temp .= $chars[++$i]; } $encoding[] = $temp; } return $encoding; } } PK A�)[�T!�& �& * faker/src/Faker/Provider/zh_TW/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\zh_TW; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $companyEnSuffix = [ 'Inc', 'and Sons', 'LLC', 'Group', 'PLC', 'Ltd', ]; protected static $companyEnFormats = [ '{{lastNameEn}} {{companyEnSuffix}}', '{{lastNameEn}}-{{lastNameEn}}', '{{lastNameEn}}, {{lastNameEn}} and {{lastNameEn}}', ]; protected static $formats = [ '{{companyPrefix}}{{companyModifier}}', '{{companyPrefix}}{{companySuffix}}', '{{companyPrefix}}{{companyModifier}}{{CompanySuffix}}', ]; /** * @see http://zh.wikipedia.org/zh-tw/Category:%E5%8F%B0%E7%81%A3%E5%85%AC%E5%8F%B8%E5%88%97%E8%A1%A8 */ protected static $companyPrefix = [ '乾坤', '亞神', '光譜', '典選', '凱基', '前衛花園', '創見', '友訊', '台達', '合勤', '喜瑪拉雅', '喬山', '多利安', '大國', '大宇', '太陽', '太陽動力', '宏碁', '宏達', '小白兔', '巨大', '巨室', '康師傅', '延伸', '弘煜', '彎的', '擎天', '新亞洲', '旺旺', '昱泉', '智冠', '未來', '松崗', '正新', '洧誠', '海蝶', '添翼創越', '滾石', '王品', '當然', '相信', '睛水', '研華', '福茂', '種子', '米樂士', '紅元素', '紅心辣椒', '統一', '美利達', '美妙', '美樂帝', '群石', '老鷹', '聯強', '芮河', '英特衛', '茂為', '華特', '華研', '華碩', '華義', '角頭', '訊連', '豐華', '豪客', '豪記', '貴族', '趨勢', '遊戲橘子', '野火樂集', '金革', '銀魚', '阿爾發', '風和日麗', '風潮', '風雲', ]; protected static $companyModifier = [ '科技', '電腦', '國際', '電子', '娛樂', '音樂', '唱片', '證券', '集團', '企業', '機械', '工業', '文化', '汽車', '百貨', '酒店', '數位', ]; protected static $companySuffix = [ '公司', '有限公司', '股份有限公司', ]; /** * @see https://zh-tw.facebook.com/notes/%E7%8E%A9%E5%BB%A3%E5%91%8Aplaying-with-advertising/%E5%9B%9E%E9%A1%A7%E8%87%BA%E7%81%A3%E6%AD%B7%E5%B1%86%E5%BB%A3%E5%91%8A%E9%87%91%E5%8F%A5%E7%8D%8E/294008963985215 */ protected static $catchPhrase = [ 'Everything\'s ok', 'Just call me be happy', 'Keep Walking', 'NOKIA相信科技始終來自於人性', 'PayEasy，陪你Shopping一輩子', 'Play不累', 'The city never sleeps', 'Trust me, you can make it!', 'We are family', 'We share', 'You A.S.O beautiful', '一人吃，兩人補', '一定要幸福哦！', '一把抵兩把，何需瑪麗亞？！', '一次買好，就是頂好', '一步一腳印，大家愛台灣', '一段話，感動了一幅畫！', '一點一點 累積更好的自己', '三不五時，愛要及時', '三餐老是在外，人人叫我老外！', '不只辦公室，掌握更多事', '不在乎天長地久，只在乎曾經擁有', '不在辦公室，也能辦公事', '不平凡的平凡大眾', '不想分開 就永遠在一起吧', '不該愛的，趁早換', '不過～不過～，一定測不過', '世事難料，安泰比較好', '世事難料，對人要更好', '世界上最重要的一部車是爸爸的肩膀', '乎乾啦！', '人生30財開始', '什麼最青？', '什麼都有，什麼都賣，什麼都不奇怪！', '今天心情幾？', '他傻瓜、你聰明', '他捉得住我', '你未必出類拔萃 但肯定與眾不同', '你的愛，是孩子最好的示範', '你講台語嘛也通', '便宜一樣有好貨', '係金A！', '信任，帶來新幸福', '信義房屋，信任，帶來新幸福', '做你自己才叫乖，做你的乖乖！', '做自己 自己做', '傻瓜鏡片,聰明選擇', 'お元気ですか？', '全國電子 足感心ㄟ', '全家就是你家', '再忙，也要和你喝杯咖啡', '別讓今天的應酬成為明天的負擔', '到服裝店培養氣質，到書店展示服裝', '化去心中那條線', '原來我們這麼近', '只有遠傳，沒有距離', '只要有夢，你會紅', '叫天天不印 Canon幫你印！', '可憐的舊情人，看不到我的新內衣', '台灣，加油！', '合味才會呷意', '啊！福氣啦！', '喜歡嗎? 爸爸買給你!', '嚕加嚕好呷', '回家的感覺真好', '因為你值得 L’ORE’AL', '夏天好熱 愛要趁熱', '多喝水沒事，沒事多喝水', '夜深了，打個電話回家', '天生超人氣，不該遭人棄', '女人說好，才算頂好', '好東西和好朋友分享', '好的開喜就是成功的一半！', '好身體，沒人敢惹你', '好險，有南山！', '孩子！我要你將來比我強！', '學琴的孩子不會變壞', '安全是回家唯一的路', '小而美、小而冷、小而省', '幸福怎能說不用', '心，是人生最大的戰場', '您真內行！', '想像力是你的超能力', '慈母心、豆腐心', '我不認識你，但是我謝謝你！', '我就是超愛 Send！', '我的八分新摺學！', '拍誰像誰，誰拍誰誰都得像誰', '挺立，不只挺阮 也挺恁', '捐血一袋，救人一命', '撼動天下的力量', '擋不住的感覺', '整個城市就是我的咖啡館', '最佳女主角換你做做看', '有心最要緊', '有書才會贏', '有青才敢大聲', '有點黏又不會太黏', '期待下一次，不如靠自己', '未來 就是現在', '正反，反正都很正！', '每一句話，都是思念', '沒說出口的 保誠也聽得懂', '現在的Nobody，未來的Somebody！', '生命就該浪費在美好的事物上', '用你想要的方式道別', '用大金，省大金', '用好心腸做好香腸', '用愛打敗不景氣', '用最愛 照顧最愛', '留一盞燈給最後回家的人', '百服寧、保護您', '真感情就是最好的服務', '知識使你更有魅力', '碼碼都有獎', '管他什麼垢，一瓶就夠', '紅利點數也能當飯吃', '紙有春風最溫柔', '紙要Double A 萬事都OK！', '給你好看', '給我小心點兒', '肝哪沒好，人生是黑白的！肝哪顧好，人生是彩色的！', '肝苦誰人知', '萬事皆可達，唯有情無價', '認真的女人最美麗', '贏甲嘸知人', '路，是ESCAPE走出來的', '這不是肯德基！', '這個月不會來，下個月也不會來了，以後都不會來了', '這是一定要的啦！', '這種時機，無閒也是一種幸福', '這種鬼地方都收得到', '通往成功的路，總是在施工中', '鑽石恆久遠，一顆永留傳', '關心自己，也關心別人', '關機是一種美德', '陪妳Shopping 一輩子', '雅芳比女人更瞭解女人', '青菜底呷啦', '靜得讓您耳根清靜', '馬上就會好', ]; protected static $bsWords = [ [ '實現', '實作', '整合', '最佳化', '革命', '轉變', '提昇', '啟用', '指揮', '利用', '重現', '結合', '架構', '加強', '集中', '變形', '強化', '推廣', '延伸', '生產', '進化', '改善', '提高', '開發', '創造', '專注', ], [ '加值', '縱向', '堅固', '全球', '在地', '領先', '虛擬', '動態', '完全', '成熟', '穩定', '穩健', '即時', '全年無休', '高效', '快速', '互動', '世界級', '下一代', '新一代', '無線', '無限', '豐富', '開源', '前端', '分散式', '無縫', '跨平臺', ], [ '典範', '市場', '合作', '架構', '基礎平臺', '頻道', '焦點', '方案', '解決方案', '社群', '科技', '技術', '內容', '入口', '供應鍊', '介面', '系統', '頻寬', '模型', '網路', '使用經驗', '評量', '方法', ], ]; public static function companyEnSuffix() { return static::randomElement(static::$companyEnSuffix); } public function companyEn() { $format = static::randomElement(static::$companyEnFormats); return $this->generator->parse($format); } public static function companyModifier() { return static::randomElement(static::$companyModifier); } public static function companyPrefix() { return static::randomElement(static::$companyPrefix); } public function catchPhrase() { return static::randomElement(static::$catchPhrase); } public function bs() { $result = ''; foreach (static::$bsWords as &$word) { $result .= static::randomElement($word); } return $result; } /** * return standard VAT / Tax ID / Uniform Serial Number * * @example 28263822 * * @return int */ public function VAT() { return static::randomNumber(8, true); } } PK A�)[�imu u ( faker/src/Faker/Provider/zh_TW/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\zh_TW; class Color extends \Faker\Provider\Color { /** * @see http://zh.wikipedia.org/zh-tw/%E9%A2%9C%E8%89%B2%E5%88%97%E8%A1%A8 */ protected static $safeColorNames = [ '黑色', '粟色', '綠色', '藏青', '橄欖色', '紫', '鳧綠', '鮮綠色', '藍色', '銀色', '灰色', '黃色', '品紅', '水色', '白色', ]; protected static $allColorNames = [ '黑色', '昏灰', '灰色', '暗灰', '銀色', '亮灰色', '庚斯博羅灰', '白煙色', '白色', '雪色', '鐵灰色', '沙棕', '玫瑰褐', '亮珊瑚色', '印度紅', '褐色', '耐火磚紅', '栗色', '暗紅', '鮮紅', '紅色', '柿子橙', '霧玫瑰色', '鮭紅', '腥紅', '蕃茄紅', '暗鮭紅', '珊瑚紅', '橙紅', '亮鮭紅', '朱紅', '赭黃', '熱帶橙', '駝色', '杏黃', '椰褐', '海貝色', '鞍褐', '巧克力色', '燃橙', '陽橙', '粉撲桃色', '沙褐', '古銅色', '亞麻色', '蜜橙', '秘魯色', '烏賊墨色', '赭色', '陶坯黃', '橘色', '暗橙', '古董白', '日曬色', '硬木色', '杏仁白', '那瓦霍白', '萬壽菊黃', '蕃木瓜色', '灰土色', '卡其色', '鹿皮鞋色', '舊蕾絲色', '小麥色', '桃色', '橙色', '花卉白', '金菊色', '暗金菊色', '咖啡色', '茉莉黃', '琥珀色', '玉米絲色', '鉻黃', '金色', '檸檬綢色', '亮卡其色', '灰金菊色', '暗卡其色', '含羞草黃', '奶油色', '象牙色', '米黃色', '亮黃', '亮金菊黃', '香檳黃', '芥末黃', '月黃', '橄欖色', '鮮黃', '黃色', '苔蘚綠', '亮檸檬綠', '橄欖軍服綠', '黃綠', '暗橄欖綠', '蘋果綠', '綠黃', '草綠', '草坪綠', '查特酒綠', '葉綠', '嫩綠', '明綠', '鈷綠', '蜜瓜綠', '暗海綠', '亮綠', '灰綠', '常春藤綠', '森林綠', '檸檬綠', '暗綠', '綠色', '鮮綠色', '孔雀石綠', '薄荷綠', '青瓷綠', '碧綠', '綠松石綠', '鉻綠', '蒼色', '海綠', '中海綠', '薄荷奶油色', '春綠', '孔雀綠', '中春綠色', '中碧藍色', '碧藍色', '青藍', '水藍', '綠松石藍', '綠松石色', '亮海綠', '中綠松石色', '亮青', '淺藍', '灰綠松石色', '暗岩灰', '鳧綠', '暗青', '青色', '水色', '暗綠松石色', '軍服藍', '孔雀藍', '嬰兒粉藍', '濃藍', '亮藍', '灰藍', '薩克斯藍', '深天藍', '天藍', '亮天藍', '水手藍', '普魯士藍', '鋼青色', '愛麗絲藍', '岩灰', '亮岩灰', '道奇藍', '礦藍', '湛藍', '韋奇伍德瓷藍', '亮鋼藍', '鈷藍', '灰丁寧藍', '矢車菊藍', '鼠尾草藍', '暗嬰兒粉藍', '藍寶石色', '國際奇連藍', '蔚藍', '品藍', '暗礦藍', '極濃海藍', '天青石藍', '幽靈白', '薰衣草紫', '長春花色', '午夜藍', '藏青', '暗藍', '中藍', '藍色', '紫藤色', '暗岩藍', '岩藍', '中岩藍', '木槿紫', '紫丁香色', '中紫紅', '紫水晶色', '淺灰紫紅', '纈草紫', '礦紫', '藍紫', '紫羅蘭色', '靛色', '暗蘭紫', '暗紫', '三色堇紫', '錦葵紫', '優品紫紅', '中蘭紫', '淡紫丁香色', '薊紫', '鐵線蓮紫', '梅紅色', '亮紫', '紫色', '暗洋紅', '洋紅', '品紅', '蘭紫', '淺珍珠紅', '陳玫紅', '淺玫瑰紅', '中青紫紅', '洋玫瑰紅', '玫瑰紅', '紅寶石色', '山茶紅', '深粉紅', '火鶴紅', '淺珊瑚紅', '暖粉紅', '勃艮第酒紅', '尖晶石紅', '胭脂紅', '淺粉紅', '樞機紅', '薰衣草紫紅', '灰紫紅', '櫻桃紅', '淺鮭紅', '緋紅', '粉紅', '亮粉紅', '殼黃紅', '茜紅', ]; } PK A�)[��,�: : ) faker/src/Faker/Provider/zh_TW/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\zh_TW; class Person extends \Faker\Provider\Person { /** * @see https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%AD%E8%8F%AF%E6%B0%91%E5%9C%8B%E5%9C%8B%E6%B0%91%E8%BA%AB%E5%88%86%E8%AD%89 */ public static $idBirthplaceCode = [ 'A' => 10, 'B' => 11, 'C' => 12, 'D' => 13, 'E' => 14, 'F' => 15, 'G' => 16, 'H' => 17, 'I' => 34, 'J' => 18, 'K' => 19, 'M' => 21, 'N' => 22, 'O' => 35, 'P' => 23, 'Q' => 24, 'T' => 27, 'U' => 28, 'V' => 29, 'W' => 32, 'X' => 30, 'Z' => 33, ]; /** * @see https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%AD%E8%8F%AF%E6%B0%91%E5%9C%8B%E5%9C%8B%E6%B0%91%E8%BA%AB%E5%88%86%E8%AD%89 */ public static $idDigitValidator = [1, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, 1]; protected static $maleNameFormats = [ '{{lastName}}{{firstNameMale}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{lastName}}{{firstNameFemale}}', ]; protected static $titleMale = ['先生', '博士', '教授']; protected static $titleFemale = ['小姐', '太太', '博士', '教授']; /** * @see http://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%99%BE%E5%AE%B6%E5%A7%93 */ protected static $lastName = [ '趙', '錢', '孫', '李', '周', '吳', '鄭', '王', '馮', '陳', '褚', '衛', '蔣', '沈', '韓', '楊', '朱', '秦', '尤', '許', '何', '呂', '施', '張', '孔', '曹', '嚴', '華', '金', '魏', '陶', '姜', '戚', '謝', '鄒', '喻', '柏', '水', '竇', '章', '雲', '蘇', '潘', '葛', '奚', '范', '彭', '郎', '魯', '韋', '昌', '馬', '苗', '鳳', '花', '方', '俞', '任', '袁', '柳', '酆', '鮑', '史', '唐', '費', '廉', '岑', '薛', '雷', '賀', '倪', '湯', '滕', '殷', '羅', '畢', '郝', '鄔', '安', '常', '樂', '于', '時', '傅', '皮', '卞', '齊', '康', '伍', '余', '元', '卜', '顧', '孟', '平', '黃', '和', '穆', '蕭', '尹', '姚', '邵', '湛', '汪', '祁', '毛', '禹', '狄', '米', '貝', '明', '臧', '計', '伏', '成', '戴', '談', '宋', '茅', '龐', '熊', '紀', '舒', '屈', '項', '祝', '董', '梁', '杜', '阮', '藍', '閔', '席', '季', '麻', '強', '賈', '路', '婁', '危', '江', '童', '顏', '郭', '梅', '盛', '林', '刁', '鍾', '徐', '丘', '駱', '高', '夏', '蔡', '田', '樊', '胡', '凌', '霍', '虞', '萬', '支', '柯', '昝', '管', '盧', '莫', '經', '房', '裘', '繆', '干', '解', '應', '宗', '丁', '宣', '賁', '鄧', '郁', '單', '杭', '洪', '包', '諸', '左', '石', '崔', '吉', '鈕', '龔', '程', '嵇', '邢', '滑', '裴', '陸', '榮', '翁', '荀', '羊', '於', '惠', '甄', '麴', '家', '封', '芮', '羿', '儲', '靳', '汲', '邴', '糜', '松', '井', '段', '富', '巫', '烏', '焦', '巴', '弓', '牧', '隗', '山', '谷', '車', '侯', '宓', '蓬', '全', '郗', '班', '仰', '秋', '仲', '伊', '宮', '甯', '仇', '欒', '暴', '甘', '鈄', '厲', '戎', '祖', '武', '符', '劉', '景', '詹', '束', '龍', '葉', '幸', '司', '韶', '郜', '黎', '薊', '薄', '印', '宿', '白', '懷', '蒲', '邰', '從', '鄂', '索', '咸', '籍', '賴', '卓', '藺', '屠', '蒙', '池', '喬', '陰', '鬱', '胥', '能', '蒼', '雙', '聞', '莘', '黨', '翟', '譚', '貢', '勞', '逄', '姬', '申', '扶', '堵', '冉', '宰', '酈', '雍', '郤', '璩', '桑', '桂', '濮', '牛', '壽', '通', '邊', '扈', '燕', '冀', '郟', '浦', '尚', '農', '溫', '別', '莊', '晏', '柴', '瞿', '閻', '充', '慕', '連', '茹', '習', '宦', '艾', '魚', '容', '向', '古', '易', '慎', '戈', '廖', '庾', '終', '暨', '居', '衡', '步', '都', '耿', '滿', '弘', '匡', '國', '文', '寇', '廣', '祿', '闕', '東', '歐', '殳', '沃', '利', '蔚', '越', '夔', '隆', '師', '鞏', '厙', '聶', '晁', '勾', '敖', '融', '冷', '訾', '辛', '闞', '那', '簡', '饒', '空', '曾', '毋', '沙', '乜', '養', '鞠', '須', '豐', '巢', '關', '蒯', '相', '查', '后', '荊', '紅', '游', '竺', '權', '逯', '蓋', '益', '桓', '公', '万俟', '司馬', '上官', '歐陽', '夏侯', '諸葛', '聞人', '東方', '赫連', '皇甫', '尉遲', '公羊', '澹臺', '公冶', '宗政', '濮陽', '淳于', '單于', '太叔', '申屠', '公孫', '仲孫', '軒轅', '令狐', '鍾離', '宇文', '長孫', '慕容', '鮮于', '閭丘', '司徒', '司空', '亓官', '司寇', '仉', '督', '子車', '顓孫', '端木', '巫馬', '公西', '漆雕', '樂正', '壤駟', '公良', '拓跋', '夾谷', '宰父', '穀梁', '晉', '楚', '閆', '法', '汝', '鄢', '涂', '欽', '段干', '百里', '東郭', '南門', '呼延', '歸', '海', '羊舌', '微生', '岳', '帥', '緱', '亢', '況', '後', '有', '琴', '梁丘', '左丘', '東門', '西門', '商', '牟', '佘', '佴', '伯', '賞', '南宮', '墨', '哈', '譙', '笪', '年', '愛', '陽', '佟', '第五', '言', '福', ]; /** * @see http://technology.chtsai.org/namefreq/ */ protected static $characterMale = [ '佳', '俊', '信', '偉', '傑', '冠', '君', '哲', '嘉', '威', '宇', '安', '宏', '宗', '宜', '家', '庭', '廷', '建', '彥', '心', '志', '思', '承', '文', '柏', '樺', '瑋', '穎', '美', '翰', '華', '詩', '豪', '賢', '軒', '銘', '霖', ]; protected static $characterFemale = [ '伶', '佩', '佳', '依', '儀', '冠', '君', '嘉', '如', '娟', '婉', '婷', '安', '宜', '家', '庭', '心', '思', '怡', '惠', '慧', '文', '欣', '涵', '淑', '玲', '珊', '琪', '琬', '瑜', '穎', '筑', '筱', '美', '芬', '芳', '華', '萍', '萱', '蓉', '詩', '貞', '郁', '鈺', '雅', '雯', '靜', '馨', ]; public static function randomName($pool, $n) { $name = ''; for ($i = 0; $i < $n; ++$i) { $name .= static::randomElement($pool); } return $name; } public static function firstNameMale() { return static::randomName(static::$characterMale, self::numberBetween(1, 2)); } public static function firstNameFemale() { return static::randomName(static::$characterFemale, self::numberBetween(1, 2)); } public static function suffix() { return ''; } /** * @param string $gender Person::GENDER_MALE || Person::GENDER_FEMALE * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/National_Identification_Card_(Republic_of_China) * * @return string Length 10 alphanumeric characters, begins with 1 latin character (birthplace), * 1 number (gender) and then 8 numbers (the last one is check digit). */ public function personalIdentityNumber($gender = null) { $birthPlace = self::randomKey(self::$idBirthplaceCode); $birthPlaceCode = self::$idBirthplaceCode[$birthPlace]; $gender = ($gender != null) ? $gender : self::randomElement([self::GENDER_FEMALE, self::GENDER_MALE]); $genderCode = ($gender === self::GENDER_MALE) ? 1 : 2; $randomNumberCode = self::randomNumber(7, true); $codes = str_split($birthPlaceCode . $genderCode . $randomNumberCode); $total = 0; foreach ($codes as $key => $code) { $total += $code * self::$idDigitValidator[$key]; } $checkSumDigit = 10 - ($total % 10); if ($checkSumDigit == 10) { $checkSumDigit = 0; } return $birthPlace . $genderCode . $randomNumberCode . $checkSumDigit; } } PK A�)[WH�� + faker/src/Faker/Provider/zh_TW/DateTime.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\zh_TW; class DateTime extends \Faker\Provider\DateTime { public static function amPm($max = 'now') { return static::dateTime($max)->format('a') === 'am' ? '上午' : '下午'; } public static function dayOfWeek($max = 'now') { $map = [ 'Sunday' => '星期日', 'Monday' => '星期一', 'Tuesday' => '星期二', 'Wednesday' => '星期三', 'Thursday' => '星期四', 'Friday' => '星期五', 'Saturday' => '星期六', ]; $week = static::dateTime($max)->format('l'); return $map[$week] ?? $week; } public static function monthName($max = 'now') { $map = [ 'January' => '一月', 'February' => '二月', 'March' => '三月', 'April' => '四月', 'May' => '五月', 'June' => '六月', 'July' => '七月', 'August' => '八月', 'September' => '九月', 'October' => '十月', 'November' => '十一月', 'December' => '十二月', ]; $month = static::dateTime($max)->format('F'); return $map[$month] ?? $month; } } PK A�)[�t�D� � * faker/src/Faker/Provider/it_IT/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\it_IT; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'IT', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[�as�' ' + faker/src/Faker/Provider/it_IT/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\it_IT; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com', 'email.it', 'libero.it', 'yahoo.it']; protected static $tld = ['com', 'com', 'com', 'net', 'org', 'it', 'it', 'it']; } PK A�)[ ��>= = . faker/src/Faker/Provider/it_IT/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\it_IT; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+## ### ## ## ####', '+## ## #######', '+## ## ########', '+## ### #######', '+## ### ########', '+## #### #######', '+## #### ########', // According to http://it.wikipedia.org/wiki/Prefisso_telefonico#Elenco_degli_indicativi_in_Italia.2C_a_San_Marino_e_nel_Vaticano '0## ### ####', '+39 0## ### ###', '3## ### ###', '+39 3## ### ###', ]; } PK A�)[ �OAs s * faker/src/Faker/Provider/it_IT/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\it_IT; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cityPrefix = ['San', 'Borgo', 'Sesto', 'Quarto', 'Settimo']; protected static $citySuffix = ['a mare', 'lido', 'ligure', 'del friuli', 'salentino', 'calabro', 'veneto', 'nell\'emilia', 'umbro', 'laziale', 'terme', 'sardo']; protected static $buildingNumber = ['%##', '%#', '%']; protected static $streetSuffix = [ 'Piazza', 'Strada', 'Via', 'Borgo', 'Contrada', 'Rotonda', 'Incrocio', ]; protected static $postcode = ['#####']; protected static $state = [ 'Agrigento', 'Alessandria', 'Ancona', 'Aosta', 'Arezzo', 'Ascoli Piceno', 'Asti', 'Avellino', 'Bari', 'Barletta-Andria-Trani', 'Belluno', 'Benevento', 'Bergamo', 'Biella', 'Bologna', 'Bolzano', 'Brescia', 'Brindisi', 'Cagliari', 'Caltanissetta', 'Campobasso', 'Caserta', 'Catania', 'Catanzaro', 'Chieti', 'Como', 'Cosenza', 'Cremona', 'Crotone', 'Cuneo', 'Enna', 'Fermo', 'Ferrara', 'Firenze', 'Foggia', 'Forlì-Cesena', 'Frosinone', 'Genova', 'Gorizia', 'Grosseto', 'Imperia', 'Isernia', 'La Spezia', 'L\'Aquila', 'Latina', 'Lecce', 'Lecco', 'Livorno', 'Lodi', 'Lucca', 'Macerata', 'Mantova', 'Massa-Carrara', 'Matera', 'Messina', 'Milano', 'Modena', 'Monza e della Brianza', 'Napoli', 'Novara', 'Nuoro', 'Oristano', 'Padova', 'Palermo', 'Parma', 'Pavia', 'Perugia', 'Pesaro e Urbino', 'Pescara', 'Piacenza', 'Pisa', 'Pistoia', 'Pordenone', 'Potenza', 'Prato', 'Ragusa', 'Ravenna', 'Reggio Calabria', 'Reggio Emilia', 'Rieti', 'Rimini', 'Roma', 'Rovigo', 'Salerno', 'Sassari', 'Savona', 'Siena', 'Siracusa', 'Sondrio', 'Sud Sardegna', 'Taranto', 'Teramo', 'Terni', 'Torino', 'Trapani', 'Trento', 'Treviso', 'Trieste', 'Udine', 'Varese', 'Venezia', 'Verbano-Cusio-Ossola', 'Vercelli', 'Verona', 'Vibo Valentia', 'Vicenza', 'Viterbo', ]; protected static $stateAbbr = [ 'AG', 'AL', 'AN', 'AO', 'AR', 'AP', 'AT', 'AV', 'BA', 'BT', 'BL', 'BN', 'BG', 'BI', 'BO', 'BZ', 'BS', 'BR', 'CA', 'CL', 'CB', 'CE', 'CT', 'CZ', 'CH', 'CO', 'CS', 'CR', 'KR', 'CN', 'EN', 'FM', 'FE', 'FI', 'FG', 'FC', 'FR', 'GE', 'GO', 'GR', 'IM', 'IS', 'SP', 'AQ', 'LT', 'LE', 'LC', 'LI', 'LO', 'LU', 'MC', 'MN', 'MS', 'MT', 'ME', 'MI', 'MO', 'MB', 'NA', 'NO', 'NU', 'OR', 'PD', 'PA', 'PR', 'PV', 'PG', 'PU', 'PE', 'PC', 'PI', 'PT', 'PN', 'PZ', 'PO', 'RG', 'RA', 'RC', 'RE', 'RI', 'RN', 'RM', 'RO', 'SA', 'SS', 'SV', 'SI', 'SR', 'SO', 'SU', 'TA', 'TE', 'TR', 'TO', 'TP', 'TN', 'TV', 'TS', 'UD', 'VA', 'VE', 'VB', 'VC', 'VR', 'VV', 'VI', 'VT', ]; protected static $country = [ 'Afghanistan', 'Albania', 'Algeria', 'American Samoa', 'Andorra', 'Angola', 'Anguilla', 'Antartide (territori a sud del 60° parallelo)', 'Antigua e Barbuda', 'Antille Olandesi', 'Arabia Saudita', 'Argentina', 'Armenia', 'Aruba', 'Australia', 'Austria', 'Azerbaijan', 'Bahamas', 'Bahrain', 'Bangladesh', 'Barbados', 'Bielorussia', 'Belgio', 'Belize', 'Benin', 'Bermuda', 'Bhutan', 'Bolivia', 'Bosnia e Herzegovina', 'Botswana', 'Isola Bouvet', 'Brasile', 'Territorio dell\'arcipelago indiano', 'Isole Vergini Britanniche', 'Brunei', 'Bulgaria', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Cambogia', 'Cameroon', 'Canada', 'Capo Verde', 'Isole Cayman', 'Repubblica Centrale Africana', 'Chad', 'Cile', 'Cina', 'Isola di Pasqua', 'Isole Cocos', 'Colombia', 'Comore', 'Congo', 'Isole Cook', 'Costa Rica', 'Costa d\'Avorio', 'Croazia', 'Cuba', 'Cipro', 'Repubblica Ceca', 'Danimarca', 'Repubblica Dominicana', 'Equador', 'Egitto', 'El Salvador', 'Emirati Arabi Uniti', 'Eritrea', 'Estonia', 'Eswatini', 'Etiopia', 'Isole Faroe', 'Isole Falkland', 'Fiji', 'Filippine', 'Finlandia', 'Francia', 'Guyana Francese', 'Polinesia Francese', 'Territori Francesi del Sud', 'Gabon', 'Gambia', 'Georgia', 'Georgia del Sud e Isole Sandwich Australi', 'Germania', 'Ghana', 'Giamaica', 'Giappone', 'Gibilterra', 'Gibuti', 'Giordania', 'Grecia', 'Groenlandia', 'Grenada', 'Guadalupa', 'Guam', 'Guatemala', 'Guernsey', 'Guinea', 'Guinea-Bissau', 'Guinea Equatoriale', 'Guyana', 'Haiti', 'Isole Heard e McDonald', 'Honduras', 'Hong Kong', 'Islanda', 'India', 'Indonesia', 'Iran', 'Iraq', 'Irlanda', 'Israele', 'Italia', 'Isola di Jersey', 'Kazakhstan', 'Kenya', 'Kirghizistan', 'Kiribati', 'Korea', 'Kuwait', 'Repubblica del Laos', 'Latvia', 'Lesotho', 'Libano', 'Liberia', 'Libia', 'Liechtenstein', 'Lituania', 'Lussemburgo', 'Macao', 'Macedonia', 'Madagascar', 'Malawi', 'Malesia', 'Maldive', 'Mali', 'Malta', 'Isola di Man', 'Isole Marianne Settentrionali', 'Isole Marshall', 'Martinica', 'Mauritania', 'Mauritius', 'Mayotte', 'Messico', 'Micronesia', 'Isole Minori esterne degli Stati Uniti d\'America', 'Moldova', 'Principato di Monaco', 'Mongolia', 'Montenegro', 'Montserrat', 'Marocco', 'Mozambico', 'Myanmar', 'Namibia', 'Nauru', 'Nepal', 'Nuova Caledonia', 'Nuova Zelanda', 'Nicaragua', 'Niger', 'Nigeria', 'Niue', 'Isole Norfolk', 'Norvegia', 'Olanda', 'Oman', 'Pakistan', 'Palau', 'Palestina', 'Panama', 'Papua Nuova Guinea', 'Paraguay', 'Peru', 'Isole Pitcairn', 'Polonia', 'Portogallo', 'Porto Rico', 'Qatar', 'Regno Unito', 'Isola della Riunione', 'Romania', 'Russia', 'Rwanda', 'Sahara Occidentale', 'San Bartolomeo', 'Sant\'Elena', 'Saint Kitts e Nevis', 'Saint Lucia', 'Saint Martin', 'Saint-Pierre e Miquelon', 'Saint Vincent e Grenadine', 'Samoa', 'San Marino', 'Sao Tome e Principe', 'Senegal', 'Serbia', 'Seychelles', 'Sierra Leone', 'Singapore', 'Slovenia', 'Isole Solomon', 'Somalia', 'Spagna', 'Sri Lanka', 'Stati Uniti d\'America', 'Sud Africa', 'Sudan', 'Suriname', 'Isole Svalbard e Jan Mayen', 'Svezia', 'Svizzera', 'Siria', 'Taiwan', 'Tajikistan', 'Tanzania', 'Tailandia', 'Timor Leste', 'Togo', 'Tokelau', 'Tonga', 'Trinidad e Tobago', 'Tunisia', 'Turchia', 'Turkmenistan', 'Isole di Turks e Caicos', 'Tuvalu', 'Uganda', 'Ucraina', 'Uruguay', 'Uzbekistan', 'Ungheria', 'Vanuatu', 'Vaticano', 'Venezuela', 'Isole Vergini Statunitensi', 'Vietnam', 'Wallis e Futuna', 'Yemen', 'Zambia', 'Zimbabwe', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityPrefix}} {{firstName}} {{citySuffix}}', '{{cityPrefix}} {{firstName}}', '{{firstName}} {{citySuffix}}', '{{lastName}} {{citySuffix}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetSuffix}} {{firstName}}', '{{streetSuffix}} {{lastName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', '{{streetName}} {{buildingNumber}} {{secondaryAddress}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{city}}, {{postcode}} {{state}} ({{stateAbbr}})", ]; protected static $secondaryAddressFormats = ['Appartamento ##', 'Piano #']; /** * @example 'Borgo' */ public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } /** * @example 'Appartamento 350' */ public static function secondaryAddress() { return static::numerify(static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats)); } /** * @example 'Cagliari' */ public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } /** * @example 'CA' */ public static function stateAbbr() { return static::randomElement(static::$stateAbbr); } } PK A�)[� ��o �o ' faker/src/Faker/Provider/it_IT/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\it_IT; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * The Project Gutenberg EBook of Una notte bizzarra, by Anton Giulio Barrili * * This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with * almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or * re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included * with this eBook or online at www.gutenberg.org * * Title: Una notte bizzarra * Author: Anton Giulio Barrili * Release Date: August 8, 2009 [EBook #29636] * Language: Italian * * *** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK UNA NOTTE BIZZARRA *** * * * Produced by Claudio Paganelli, Carlo Traverso and the * Online Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net * (This file was produced from images generously made * available by The Internet Archive/Canadian Libraries) * * * CAPITAN DODERO * * UNA NOTTE BIZZARRA * * NOVELLE DI ANTON GIULIO BARRILI * * Settima edizione. * * MILANO * * FRATELLI TREVES, EDITORI 1881. * * PROPRIETÀ LETTERARIA * * Tip. Treves * * UNA NOTTE BIZZARRA * * A LUIGI MORANDI * * * _La è proprio una inezia, frutto di tre giorni di lavoro, che intitolo * a te, giovine amico e compagno d'armi; ma sappi che fu un gaio lavoro * campestre, e lavoro gaio riesce facile, e val meglio assai che sudato, * ma uggioso._ * * _Nè paia fuor del naturale a te, nè ai lettori cortesi, che i * personaggi della mia novella s'innamorino in una notte. Anco a non * volerne cercar la ragione, la scusa, nella novità de' casi narrati, io * so che la cosa non è poi tanto difficile, io che ti ho per la prima * volta veduto, ed amato come fratello, in un giorno. Tu dirai che, * anche là, era quistione d'urgenza, imperocchè chi poteva morire il * giorno di poi non avea tempo da perdere. Or dunque, concediamo la * parte loro agli eventi, e non se ne parli più, se non per ricordare * che l'amicizia, nata e cresciuta in un giorno, ha da fortificarsi in * tutti que' molti, o pochi, che ci comporranno la trama della vita._ * * Di Genova, il 19 di Luglio del 1868. * * ANTON GIULIO BARRILI. * * @see https://gutenberg.org/cache/epub/29636/pg29636.txt * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' I. Era la notte dal 12 al 13 di gennaio 1857, e per la via Assarotti, a Genova, soffiava un vento come suole soffiare in quest'ampia via, quando Eolo scatena uno de' suoi sudditi sulla regina del Tirreno. È tramontana? è scirocco? è libeccio? Non ne sapete nulla. Esce, non si sa da dove, e v'investe da tutte le parti. Guai allo scribacchino municipale che si lascia cogliere ad occhi aperti, perchè risica di andare a palazzo Tursi colla polvere negli occhi, di non veder più lo scrittoio e di dover chiedere una licenza di ventiquattr'ore, che il capo uffizio non è sempre disposto a concedere! Guai alla signora, che non sta attenta a raccogliersi la veste dattorno, perchè il vento è curioso di segreti e, quel che è peggio, ama troppo di propalarli ai viandanti. Ma perchè sto io a discorrervi del vento? La storia che vi racconto non occorre in mezzo alla strada, ma in un elegante quartierino al terzo piano del secondo palazzo a sinistra. Abita colassù, cioè, dico male, abitava nel gennaio 1857 il protagonista del mio racconto, uomo sui trentaquattro, laureato in leggi, scapolo, non brutto, nè antipatico, e con ventimila lire d'entrata. Trentaquattro anni son forse troppi; la laurea in leggi non è nulla; ma l'essere scapolo, non brutto nè antipatico, e l'avere ventimila lire d'entrata, è già molto per esser felici, quando si abbiano desiderii modesti. Pure, Roberto Fenoglio non era felice; si annoiava da mattina a sera, da sera a mattina. Aveva buoni e gioviali amici, ai quali imprestava spesso del denaro, e che qualche volta glielo restituivano; una vecchia governante che non gli dava molestia; un cuoco che non lo derubava; un cavallo proverbiale per la dolcezza del suo trotto; uno scanno a teatro senza noiosi vicini; e tuttavia non era felice, e si annoiava maledettamente. Aveva provato a fare qualcosa, ad occuparsi; ma nessuna occupazione gli andava a' versi, e a breve andare se n'era stancato. Ma queste cose le mie belle lettrici le udranno dalla sua bocca, imperocchè io lo presento loro nel primo salotto del suo quartierino, alle tre dopo mezzanotte, vestito da cinese, in atto di congedare uno sciame di giovinotti e di allegre mascherine. Perchè vestito da cinese? perchè quelle mascherine? Roberto Fenoglio aveva raccolto in casa sua quella sera tutti i suoi amici, tanto per passar la noia in compagnia. S'era suonato, ballato e cenato, colla massima libertà ed allegrezza. Le dame non erano severe, nè contegnose. Il rispettabile corpo di ballo del teatro Carlo Felice aveva dato il suo meglio a quella festa; le mammine erano sazie e contente; le silfidi, contente e non sazie, domandavano un'altra festa come quella che Roberto Fenoglio aveva dato loro, con tanta splendidezza di mandarino annoiato. Le allegre mascherine se ne andavano, accompagnate dai fidi cavalieri, ben chiuse nei loro accappatoi, per custodirsi dal vento, che si udia zufolare di fuori; se ne andavano giù per le scale, ridendo e cinguettando come uno stuolo di passere, o di cingallegre, e destando tutto il pacifico vicinato. Il tranquillo berretto di cotone si rizzava commosso dalla rimboccatura del letto matrimoniale, e chiedeva: --Che cos'è quest'allegro rumore? Ah, capisco; si balla dall'avvocato Fenoglio. E un sospiro mal represso chiudeva la frase. E lì, una cuffia lavorata all'uncinetto si rizzava a sua volta, per soggiungere: --Ma come fa l'avvocato Fenoglio a dar delle feste da ballo, egli che non è ammogliato? Quali signore possono andare in casa sua? Domanda, questa, a cui il berretto di cotone non rispondeva, e si voltava dall'altro lato, tirandosi la rimboccatura del lenzuolo fin sopra il becchetto. La cuffia intanto pensava, pensava.... che cosa pensava? forse, che il berretto di cotone non era la più bella cosa del mondo. E il berretto di cotone, dal canto suo, fantasticava una serie di variazioni su questo tema: «beato Fenoglio! egli l'ha indovinata davvero!» Lasciamo pensare, fantasticare e riaddormentarsi da capo questi due malinconici simboli dell'Imeneo, e torniamo al nostro protagonista, che, ritto nel salotto, si volgeva a Felice Magnasco, ultimo rimasto de' suoi convitati, per dirgli, con piglio di burlesca cerimonia cinese: --_A-ing-fo-hi_! Felice Magnasco, un giovinotto elegante ed attillato, come ogni figlio d'Adamo che usi farsi vestire (o spogliare) da un sarto di grido, diede una crollata di spalle, che fece far due grinze al suo abito nero, e rispose: --Orvia! Gli è così che tu accomiati il tuo amico migliore? --Sto in carattere,--soggiunse Fenoglio.--Non ti pare che io sia un bel mandarino cinese? --Al diavolo la Cina!--proruppe l'altro,--io preferisco la tua cena. --Oh bello, bello, stupendo! Ripetilo, Felice, te ne prego. --Che cosa? --Il tuo bisticcio. Sai che amo i bisticci, come tu le bistecche.... Ah, ah! che te ne pare del mio? Gli è un po' stiracchiato, come le mie braccia, tutta questa sera, per effetto della noia. --Tu sei dunque annoiato? --Sì, Felicino, pur troppo; il figlio della luna, il cugino del sole, s'è maledettamente annoiato. --Male! io mi son divertito. È vero che le spese non le ho fatte io, e piacere che non sente il rame è pretto piacere. Che ottima cena! Viva te, Roberto primo ed unico della tua dinastia! Viva il tuo vino, i tuoi tartufi! e le tue _bajadere_. Che vispe ragazze! Oh non sai tu, che, se non era il pensiero della mia bella cugina, io questa sera ne sposavo una, senza tanti preamboli? --Ti ringrazio per lei della tua buona intenzione,--rispose, spalancando le fauci e tendendo le braccia, il buon mandarino,--e ti ringrazio per me, se non sei costretto a sbadigliare, come io faccio in questo punto per la millesima volta. --Ma che diamine ti saltò in mente di vestirti a quel modo e di costringerti a non metter fuori che cinque o sei monosillabi? --Compatiscimi, Felicino! Ho pensato che, essendo i cinesi il popolo più cerimonioso del mondo, io, come cerimoniere di casa mia, non potevo fare a meno di vestirmi da mandarino. Ora tu m'hai veduto ed udito; non ho fatto altro che dire _A-ing-fo-hi_, che in cinese, io credo, significa: son molto lieto di vedervi. --E i tuoi convitati,--soggiunse ridendo Felice,--ti hanno trovato compitissimo.-- Roberto Fenoglio si lasciò cadere con aria stanca sul canapè. --Tu mi consoli, amico!--diss'egli, dopo un lungo sospiro.--Morrò almeno contento dell'altrui contentezza. --Che diamine dici? Sei tu pazzo ora? --No, parlo da senno e del miglior ch'io m'abbia. Sentimi, Felice; io non posso più tirare innanzi questa monotona vita. Io non faccio un passo senza che il piede medesimo si annoi d'esser mosso. --Ecco una variante del _Malade imaginaire_!--esclamò Felice, in quella che andava a sedersi comodamente in una poltrona, di rincontro a Roberto Fenoglio. Questi non badò all'atto di Felice, intento com'era a rispondergli. --Ah sì, in tal guisa parlano i sani agli infermi. Anch'io, al capezzale di un tisico, gli ho detto un giorno: ma che diamine parlate voi di morire? Avete le guancie colorite come una mela. E dieci giorni dopo era morto. --Dilla su dunque una volta, questa tua malattia, ed io farò di trovarti un buon medico. --Ah ci vuol altro che un medico! La scienza non conosce il mio male, non lo ha classificato ancora ne' suoi libri; ma esso esiste, esso è là dentro. --Dove? --In quell'orologio a pendolo. Esso ne è il simbolo parlante, esso il complice infame. Non odi? tran.... tran.... tran.... Maledetto! È lui che ci misura la vita e ce la fa mandar giù in ventiquattro pillole al giorno; è lui l'omeopatico che ci tiene a bada con sessantesimi d'ora, con sessantesimi di minuto, e ci fa morire con dosi infinitesime; è lui.... Insomma, che ti dirò? Io odio gli orologi. Giovinetto ancora, io già presentivo la guerra che m'avrebbero mossa questi nemici dell'umanità, e mi vendicavo, anticipatamente, mandandoli, l'un dopo l'altro, al Monte di pietà. Adesso, si è uomini sodi, padroni di sè e delle sue ventimila lire d'entrata, e queste vendette bisogna lasciarle in disparte. Ma io troverò pure uno spediente; metterò, non foss'altro, un premio di mille lire per colui che scriverà un libro contro gli orologi, da camera e da tasca, pendoli, cronometri, ripetizioni, cilindri, saponette, áncore, castelli, ecc., ecc., e proverà che il loro inventore è stato un cattivo arnese.... un briccone.-- In quella che l'avvocato Fenoglio tirava giù con burlesca gravità contro i poveri orologi, Felice aveva cavato il suo dalla tasca del pianciotto e ne faceva scattare il coperchio d'oro. --O il tuo va male, o il mio;--disse egli.--Son già le tre e mezzo del mattino, e debbo ancora chiederti un servizio innanzi di andarmene.-- Ma Fenoglio non gli dava retta; aveva veduto l'oriuolo di Felice e volea rompergli una lancia addosso. --Ah, _tu quoque, Brute_? E tu sei un uomo che si diverte? col nemico in saccoccia? --Che vuoi? è la consuetudine. E poi, non si è mica schiavi del proprio orologio! Il mio, come quello di tutti i figli di Adamo, va bene una volta all'anno. Io lo consulto per passatempo; egli fa a modo suo, io al mio, e andiamo d'accordo come marito e moglie. Ma tu, piuttosto, perchè non rompi il tuo, e non te lo levi dai piedi? --Bravo! e la gente di servizio? Esso è in casa un arnese necessario, fatale, come la noia per me; il suo _tran tran_ ha dato la misura al tran tran della mia esistenza. Rompessi anche il pendolo, la mia vita monotona suonerebbe, io credo, le ore e i quarti d'ora in vece sua. Oh Felice, felice te che non ti annoi! --E non mi avverrà mai fin ch'io viva:--rispose Magnasco;--io ho per cotesto un segreto infallibile. --Dove si vende? ch'io vo subito a comperarlo, senza nemmanco levarmi questa zimarra di dosso.... --Oh, non tanta furia! Tu non hai bisogno di andare dallo speziale per questo. Fa a modo mio; abbandonati all'ignoto. Non chiedere mai a te stesso: «che cosa debbo io fare quest'oggi, per passar mattana?» Vedi, Fenoglio; io non mi sono mai così divertito, come un giorno che uscii di casa nell'intento di annoiarmi. Lascia operare il caso. Passi per una strada? Non isvoltare alla solita cantonata; va innanzi. Là troverai quell'amico che andavi cercando al caffè, e che, svoltando alla cantonata anzidetta, non avresti trovato di certo. Là vedrai una bella merciaia, che ti venderà un fazzoletto, mezzo seta e mezzo cotone, che regalerai poscia alla cameriera della tua bella, col risparmio di tre lire. Là vedrai una sconosciuta; la seguirai, e ti buscherai un dolce sorriso da lei, o un duello coll'amante; le quali cose ti condurranno in un altro ordine di pensieri e di conoscenze, che tu non avevi, uscendo di casa, e che potranno anche mutare del tutto il tuo sistema di vita. Insomma, non ragionare innanzi di fare, ragiona dopo; non andar colla testa, ma coi piedi; fa conto insomma di giuocare a mosca cieca. --Ma....--soggiunse Roberto Fenoglio,--e se dò del naso in qualche spigolo?.... --Gli è,--rispose gravemente Magnasco,--uno tra gli sconci di questa teorica, per altro bellissima. --Orbene, mi proverò;--disse Roberto. E intanto si stiracchiava sul canapè, sbadigliando di bel nuovo. Felice se ne avvide e fu sollecito ad alzarsi. --Il tuo sbadiglio,--diss'egli,--mi prova che debbo partire. Diamine! le quattro suonate! Ed io già avevo dimenticato lo scopo della mia fermata! Fenoglio, sai? debbo chiederti un servigio.... --_In manus tuas, domine._ Ti occorre denaro? Bada che non potrei oggi imprestarti più di duemila lire. --Che! non ho bisogno di denaro, sibbene di un servigio assai più rilevante e più delicato. --Un duello? --Quasi; vo' prender moglie. --Ah, per tutti i diavoli! _e come e quando nacque tal fiamma in te!_ --La storia sarebbe troppo lunga a raccontarsi ora,--rispose Magnasco,--ed io ho bisogno di riposare almanco tre ore, innanzi di tornare da te. --Tornare! ma come? perchè? --Eccoti il negozio in poche parole. Io ho una cugina.... --La vedova? --Per l'appunto; la conosci forse? --No, in fede mia; me ne hai parlato tu stesso qualche volta, e ancora poco fa, mi dicevi.... --È giusto, vedi che bestia! Or dunque, mia cugina, la vedova, è una crudele quanto adorata beltà, e quando io le parlo di amore, ella si mette a ridere. Io le accenno cori, ed ella mi risponde picche. --Che c'entro io nel vostro _tresette_? --Tu puoi venire da lei; le ho già parlato di te, come d'uomo a modo, rispettabile, assennato.... --Ti par proprio ch'io sia tutto ciò; Felicino? --Io ti presento a lei,--proseguì, senza turbarsi, Magnasco,--e tu perori la mia causa; non subito, ci s'intende, ma a poco a poco, con delicate entrature.... mi capisci? Colla tua parlantina di Cicerone, puoi essermi molto utile. Le fai vedere che buon partito sarebbe per lei sposare un giovane par mio, gentile di modi, dolce di umore, e molto avveduto in materia d'interessi.... --E ti par proprio d'essere tutto ciò, Felicino?--chiese Roberto Fenoglio. Felicino anche qui fece orecchie da mercante, e tirò innanzi nella sua orazione. --Mia cugina è ricca, e il suo fattore la deruba a man salva, la spoglia.... --Ah! codesto gli è grave!--interruppe Fenoglio,--spogliarla eziandio? Questo è un cumulare gli uffici di fattore e di cameriera, e capisco che, se la cugina è bella, siccome m'hai detto, ti spiacerà maledettamente che altri faccia questo uffizio presso di lei. Ah, ah, che te ne pare di questo? --È stiracchiato più degli altri;--rispose Felicino.--Ma dunque, vuoi rendermi questo servigio? --Ci stavo appunto pensando. Tu vuoi far di me una specie di Barbiere di Siviglia..... --Potresti supporre che....? --Altro che supporre! lo credo, lo vedo; ma non importa. Se pensi che i miei talenti oratorî possano giovarti presso di lei.... Ah, Felicino! io ero nato per essere oratore! Basta, ti servirò; tu mi hai dato il tuo specifico contro la noia, io ti son debitore del ricambio.... se pur lo sarà! A che ora si va da lei? --Sul mezzogiorno; ella è mattiniera come una allodola. Io dunque verrò da te alle dieci: ti vesti, andiamo ad asciolvere insieme, e poi, a piccoli passi, verso il tempio della diva. Addio, dunque, e rammenta i miei consigli.... --Abbandonarsi all'ignoto....--disse Fenoglio. --Sicuro;--soggiunse Magnasco,--lasciare operare il caso.... --E ragionar co' piedi;--conchiuse l'altro.--Non dubitare, Felicino, ti imiterò fedelmente, servilmente, e comincierò a ragionare in tal guisa, facendo il tuo elogio alla bella cugina. --Se' arguto, per un mandarino! --_A-ing-fo-hi!_--rispose con piglio di umiltà reverente Roberto Fenoglio,--_A-ing-fo-hi._ --Che in cinese significa.... --Amico, te ne ringrazio di cuore. --La si tira per tutti i versi, quella tua frase.... --Ah, che vuoi? la è una delle prerogative della lingua cinese.-- E così, giostrando a sciocchezze, si separarono. --Stattene a tuo bell'agio sdraiato,--disse Felicino a Roberto, che voleva alzarsi per accompagnarlo in anticamera:--conosco la strada; tirerò l'uscio dietro di me. --_Fiat voluntas tua!_--rispose Roberto, a cui in quell'ora la posizione orizzontale era dolce come a Magnasco il pensiero di sposar sua cugina, o, per dir meglio, le sue cinquecento mila lire. Alle quali cose pensando, e al soccorso che gli avrebbe prestato Fenoglio contro la ostinata resistenza della cuginesca cittadella, Magnasco se ne andò col cuore contento e il piè leggiero. E andandosene, trasse l'uscio dietro a sè, siccome aveva detto a Fenoglio; ma non badò punto a sincerarsi se la stanghetta della toppa a sdrucciolo, che chiudeva la porta del suo amico, avesse battuto nell'orlo della bocchetta, per modo da cacciarvisi dentro e chiuder davvero. Oh dio Caso, eccone delle tue! II. Roberto Fenoglio, come vi ho detto, era rimasto sdraiato sul suo canapè; un soffice canapè foderato di velluto, dal quale io, se ci fossi stato, non mi sarei mosso neanco per andare a nozze, e metto pegno non vi sareste mosso voi, cortese lettore, neanco per mandare a comperare il libro che mi dà modo di ragionare con voi. L'annoiato mandarino stava fantasticando, tra la veglia e il sonno, intorno ai consigli di Felice Magnasco. --Vedete mo che ingegno ha quel capo ameno di Felicino! Egli è giunto a sciogliere un problema, pel quale io mi vo beccando da dodici anni il cervello. Abbandonarsi all'ignoto, lasciar operare il dio Caso, ragionare co' piedi, equivale a sfuggire il _tran tran_ della vita. L'equazione è perfetta, e un matematico non ci troverebbe nulla a ridire. Applichiamola dunque!... E prima di tutto, che cosa farò io tra dieci minuti? che bestia! cominciavo a ragionare! non debbo, non voglio sapere, che cosa farò tra dieci minuti.... Auf! che sonno! andiamo a dormire; sarà la miglior cosa che io possa fare. Felicino dovrà tornare stamane per condurmi dalla sua bella cugina, e non posso andare da lei morto dal sonno. E da capo! No, io non debbo andare a dormire; la è cosa troppo usuale; io ricasco nella consuetudine, e questa io debbo sfuggirla ad ogni costo. Eccomi qui, su questo canapè... Ci sono a caso.... Chi ardirebbe asserire che io non ci sono per mero caso? Che cosa mi accadrà egli di nuovo su questo canapè? L'ardua sentenza ai posteri. Che sonno! andrei volontieri a letto.... Ma via, Fenoglio, non lasciarti così vilmente sopraffare dalla ragione! Si direbbe che hai paura dell'ignoto. Chi è questo signor ignoto?... È brutto o bello? E la cugina di Felice, è bella davvero come ei la dipinge? O non l'ama piuttosto per le sue ricchezze? Già, volere o non volere, il denaro si ficca sempre dappertutto. Diciamo di no; sacramentiamo che non è vero; ma la ricchezza comanda agli occhi del nostro corpo, come a quelli della nostra ragione.... Ma chi sa? potrebbe anco esser bella, questa cugina!... Lettrici e lettori, io vi fo grazia di tutte le altre considerazioni scucite del mio protagonista. La pigrizia, più assai de' consigli dell'amico, lo aveva tenuto sul canapè, dove, pochi minuti dopo, egli era rimasto assopito. Non vi giurerei che le copiose libazioni dello sciampagna spumante non c'entrassero anch'esse per una larga porzione. Roberto Fenoglio era uomo che non disprezzava punto il bicchiere, e quella notte, poi, in mezzo ad una brigata di capi scarichi e di gaie alunne di Tersicore, egli aveva pensato a dare il buon esempio, bevendo allegramente per quattro. Dormi, Fenoglio; dormi, mandarino annoiato; il tuo sonno non vuole durar molto. Imperocchè, voi già lo avete indovinato, belle lettrici e lettori cortesi, io non lo lascierò solo sul suo canapè, e non prolungherò la _scena muta_ oltre i confini della vostra pazienza. Venite con me verso l'uscio di casa. Non udite su per le scale un muover di passi frettolosi e leggieri? Non abbiate timore di ladri; insieme co' passi, s'ode il fruscìo di una veste di seta. Chi è questa donna che sale, o, per dir meglio, che vola, sfiorando appena del piede e del lembo della sua veste gli scalini, e si ferma, si rannicchia spaurita, tremante, ansante, sul pianerottolo, vicino all'uscio semichiuso di Roberto Fenoglio? Aspettate, e lo saprete. La bella incognita (imperocchè essa è bella, ed io già lo so, quantunque siamo tuttavia al buio), la bella incognita, dico, rattiene colassù la sua corsa, e raccolte intorno a sè le larghe pieghe del suo accappatoio di seta, tende l'orecchio per cogliere ogni più lieve rumore che possa giungere dal basso. Non ode nulla, e le si allarga il cuore; perciò, fattasi più animosa, si attenta di sporgere il capo sulla ringhiera.... Ma ohimè! Appunto allora comincia ad udirsi giù in fondo alle scale uno stropiccìo di piedi, quindi un rumore confuso a cui tien dietro lo scoppiettìo di un zolfanello strofinato su d'una ruvida superficie, e un raggio di luce balena dal pozzo della scala. La povera bella si rannicchia da capo nel suo angolo, ma non istà ferma al suo posto neppure un minuto secondo. --Dio mio! come fare?--ella mormora tra sè,--dove potrò salvarmi!-- Tremante, confusa, ella si avanza a tentoni, brancicando verso la parete, come per cercare le imposte di un uscio; che certo ha da trovarsi su quel pianerottolo. Ella suonerà, domanderà soccorso.... ma giungeranno in tempo ad aprirle? Chi sa? intanto ella va cercando colle mani il vano di quest'uscio e la corda del campanello, ma senza pro. La sua manina leggiadra (io lo so, quantunque siamo al buio, e la conoscerei tra mille), la sua manina leggiadra, dico, erra un tratto nel vuoto, quindi urta in uno dei battenti dell'uscio; ed oh maraviglia! il battente si apre da sè, e il pianerottolo si rischiara d'un subito, all'interna luce dell'anticamera di Roberto Fenoglio. Benéfici effetti della trascuratezza di Felicino Magnasco, che non aveva badato a far scorrere la stanghetta della toppa a sdrucciolo nella sua rispettiva bocchetta! Oh caso, caso! E i filosofi verranno poi a sostenere che esso non è l'ordinatore, anzi l'azzeccagarbugli delle umane vicende? La povera bella fu, sulle prime, come sbigottita da quello aprirsi improvviso dell'uscio, al semplice tocco delle sue dita. Quel quartierino aperto, e in apparenza deserto, le metteva paura. Tremò tutta dal capo alle piante, e si ritrasse fin presso la ringhiera. Ma di là tornava ad udire il rumore dei passi, e al rumore dei passi si mescolava il discorso di due persone che salivano, del qual discorso giunse fino a lei spiccatamente una frase: _andiamo su, ella non ci sfugge di certo_. E allora la poverina si fece animo, guardò in alto come per chieder protezione dal Cielo innanzi di commettersi nell'antro ignoto di quel quartierino, che si schiudeva luminoso a' suoi occhi, e si buttò perduta nell'anticamera. La sala era deserta; imperocchè l'unico servitore di genere mascolino che fosse in quella casa, trattandosi di una festa un tal po' scapigliata, aveva avuto licenza di andarsene a letto dopo l'ultima versata di sciampagna, e la licenza gli era paruta un comando. La bella sconosciuta non ardì nemmeno richiuder l'uscio; chè le sembrava di cadere di Scilla in Cariddi, e non voleva precludersi la ritirata da un male peggiore. Si inoltrò guardinga fino ad una portiera di seta azzurra; stette incerta un tratto, quindi si provò a sollevarla dolcemente, sporse la sua testolina nel vano, e le si parò davanti agli occhi lo spettacolo del mandarino dormente. --Ah? Che vuol dir ciò?--chiese tra sè, con atto di meraviglia, la sconosciuta visitatrice. Di maraviglia, notate, non di paura! Un uomo che dorme non fa paura ad una donna. Giaele, Giuditta, e tante altre donne famose di quella risma, ne fanno testimonianza non dubbia. La nostra sconosciuta, che non aveva nè chiodi di configger nelle tempia a Sisara, nè testa da troncare ad Oloferne, e che però ci aveva la coscienza tranquilla, dopo quel primo atto di meraviglia, compose le labbra ad un sorriso; un bel sorriso, in fede mia, e che illeggiadriva di molto le sue bellissime labbra. Essa era bella, mio candido lettore, bella quasi come voi, mia adorata lettrice. Qui, poichè siamo alla luce dei doppieri (parlo in poesia, ma in umile prosa bisognerebbe dire di una lucerna Carcel), cadrebbe in acconcio uno scampolo di descrizione della sua ammirabile bellezza. Ma siccome non ho tempo da perdere, lascio che ve ne formiate voi un concetto colla fervida immaginazione, mio candido lettore, e che ve la raffiguriate voi, guardandovi nello specchio, mia adorata lettrice. --Un cinese?--pensò la sconosciuta, guardando Fenoglio.--O dove diamine son capitata? E nessun altro in questa casa.... non una donna a cui volgermi.... E quei due che salgono le scale!... Dio mio che faccie sinistre! E come mi correvano dietro! Ah! essi sono già qui, sul pianerottolo.... urtano nell'uscio.... Ma io non l'ho chiuso, non l'ho chiuso! E come fare adesso? Signore! signore!-- Ma sì, chiamalo, Roberto Fenoglio aveva legato l'asino a buona caviglia, e non dava segno di volersi svegliare. Ella ripetè, collo stesso tono di voce sommessa con cui aveva cominciato a chiamarlo: signore! signore! --_A-ing-fo-hi!_--borbottò nel sonno il bravo mandarino Fenoglio. Cotesto non era rispondere, siccome ognun vede. La povera bella, sgomentata dal rumore che si faceva sul pianerottolo, ebbe ricorso ad uno stratagemma simile a quello del fagiano quando tenta di nascondersi agli occhi del cacciatore, ficcando la testa sotto un'ala; buttò l'accappatoio sotto una poltrona, che stava di fianco al canapè del mandarino, e si lasciò cadere su quella poltrona, rimanendovi supina in atto di donna dormente. --Ohè, Piccione! una porta aperta.... --Vedo bene; la sarà entrata qua dentro, la fuggitiva. --Impossibile! Avrebbe badato a chiudere l'uscio dietro di sè. Qui c'è un altro negozio.... un furto consumato.... --Ragione di più per entrare! --Sicuro, entriamo! III. Questo dialogo avveniva sul pianerottolo, tra i due persecutori della bella sconosciuta, i quali non erano altrimenti due Adoni da quadrivio, sibbene due sergenti di Questura, il Negri e il Piccione. Lo strepito dei loro passi mascolini nell'anticamera e il percuoter delle loro daghe contro le masserizie, fecero quello che non aveva potuto ottenere la vocina della sconosciuta; vo' dire che destarono dal sonno l'avvocato Fenoglio, il quale balzò in piedi dal suo canapè, e vedendo alzare la portiera di seta e un braccio e una gamba introdursi nel salotto, urlò prontamente: _ai ladri!_ e diè di piglio ad una sedia di Chiavari, per servirsene come di una mazza ferrata contro gl'invasori del suo domicilio. --Si cheti, signore, si cheti!--disse il Negri facendosi innanzi.--Noi non siamo ladri, nè gente che le voglia far del male. Guardi alla nostra divisa.... Ma chi vedo? il signor avvocato.... --Roberto Fenoglio in carne ed ossa,--rispose Fenoglio, che a sua volta aveva riconosciuto i sergenti;--ma che cosa vogliono le signorie loro a quest'ora, in casa dei pacifici cittadini? --Oh, la ci scusi, signor avvocato. Aveva l'uscio aperto.... --Amico mio,--disse una vocina sottile che fece balzare due passi indietro il mio protagonista,--gli è stato di certo quel briccone di Battista, che va a ciaramellare di notte colla cameriera del quinto piano. Bisogna scacciarlo dal nostro servizio, non è egli vero? --Si certo, lo scaccieremo!--rispose Fenoglio. E intanto guardava, con aria da melenso, ora i sergenti, ora la sconosciuta, che lo aveva chiamato «amico mio.» --Non vorremmo aver cagionata la disgrazia di un povero servitore....--si provò a dire il Piccione. --Che! che!--ripigliò la signora.--È un fannullone, un che so io; non è egli vero, Roberto? --Sì, un briccone, un ladro, un assassino!--soggiunse Fenoglio, il quale non sapeva più quello che si dicesse. --Oh, in tal caso,--disse il Negri,--con licenza di Vossignoria, lo arresteremo. --Sì, arrestatelo.... cioè, no, lasciatelo stare, povero diavolo! Son questi i miei modi di dire.... io non uso chiamare con altri nomi la mia gente di servizio.... --Egli bisogna tuttavia che tu gli tolga questo mal vezzo, Roberto mio!--disse la donna, mettendo con leggiadra dimestichezza il suo braccio sotto quello di Roberto Fenoglio.--Dimmi, non è egli vero che tu contenterai in ogni cosa tua moglie?-- Fenoglio aveva l'aria di cader dalle nuvole. Si lasciò mettere il braccio di lei sotto il suo; anzi, posso giurarvi che, galante com'era, anco nei momenti più difficili, curvò con bel garbo il gomito, per accogliere il dolcissimo peso. Quel braccio si appoggiò sul suo con una pressione particolare, che parea dirgli: «tenetemi bordone, per carità!»; gli occhi della sconosciuta si volsero languidi a cercare una buona risposta ne' suoi; la sconosciuta era bella, assai bella; il contatto della sua aggraziata persona gli recava una commozione subitanea per tutte le vene, insomma, il sangue non è acqua, siamo tutti uomini, e Roberto Fenoglio rispose: --Si, moglie mia, farò di contentarti.-- Tutto ciò era avvenuto in un batter d'occhio. Ora, accettata una condizione di cose, bisognava andare innanzi, mettere in buona vista tutto quel garbuglio; e Roberto, comunque fosse impacciato, ci si provò. --Vedete un po' che bel caso!--disse egli, voltandosi ai sergenti.--S'era suonato e ballato.... una festicciuola tra amici.... ai quali avevo fatto conoscere mia moglie.... --Ah sì!--interruppe il Negri.--Ella è ammogliato di fresco; noi nol sapevamo neppure.... --Infatti,--disse Fenoglio,--io non ne avevo dato notizia a nessuno. --Un matrimonio _al gran destino_....--entrò a dire con aria peritosa il Piccione. --Come sarebbe a dire; al gran destino? Vorrete dir clandestino? Sicuro, ho fatto un matrimonio clandestino; ma ora l'abbiam propalato; tutti gli amici, i parenti, Genova tutta lo ha da sapere.-- Così dicendo, Roberto Fenoglio si volse a guardare la sua improvvisata metà, che lo ricompensò delle sue parole con uno sguardo d'ineffabile tenerezza. --Che io possa morire, se ne capisco un'acca!--pensò egli tra sè. --Oh ce ne rallegriamo grandemente con Vossignoria!--disse il Piccione, che era il più cerimonioso dei due sergenti.--E ce ne rallegriamo anche colla sua signora.... --Grazie, grazie!--rispose la leggiadra donnina, accompagnando le parole col più grazioso dei suoi divini sorrisi. --Suvvia, Piccione:--disse il Negri al compagno--noi adesso disturbiamo.... --No, no, amici miei!--interruppe Fenoglio.--Voi non ve ne andrete così senza aver prima bevuto un bicchiere. --Scusi Vossignoria: ma noi eravamo venuti in questa scala per seguire una donna.... una.... --Che cosa?--domandò con molta curiosità il padrone di casa.--Avete detto una.... Se la cosa può dirsi, finite, di grazia, la frase! --Oh, niente di male in quanto alla moralità personale....-- Fenoglio respirò a larghi polmoni. Intanto il Negri proseguiva: --....Insomma, debbo dirlo? Si tratta di una emissaria di Mazzini. Il signor Questore ha saputo che questa donna, una delle più terribili cospiratrici contro il governo, è venuta da Londra a Genova, e che ella doveva trovarsi appunto in una casa qui presso.... Le nostre passeggiate debbono averla messa in sospetto di qualcosa, poichè una donna appunto (ed era certamente lei) è uscita dalla casa in discorso; ma, inseguita da noi, s'è ficcata nelle scale di questo palazzo.... --Ah diamine!--esclamò Roberto Fenoglio.--E adesso come farete a trovarla? --Ella a quest'ora avrà potuto ridiscendere le scale!--si affrettò a soggiungere la signora. --Sicuro! dice bene la signora Fenoglio!--gridò il Piccione, percuotendosi la fronte colla palma della mano.--Vedi che bestia siamo stati noi altri! Ma qui bisogna correre. --Non tanta fretta!--interruppe ella sorridendo.--A quest'ora ella ha potuto andare molto lunge, e come vorreste trovarla! Gli è un colpo fallito, al quale non si rimedia, e sarà meglio vi ricordiate che il mio Roberto vi ha pregato di fermarvi ancora pochi minuti per berne un bicchiere. --La signora ha ragione!--disse il Negri con aria melanconica.--Ora, poichè la ci è sfuggita, beviamo. --Signor avvocato,--ripigliò il sergente Piccione,--beveremo alla salute della sua signora moglie, che è tanto gentile quanto bella. Scusi, signora, il complimento, compatisca; siamo gente alla buona....-- Intanto Roberto Fenoglio era andato in una camera vicina e ne tornava con una bottiglia di Sciampagna, che fu sollecito a sturare per quei due ragguardevoli personaggi. --Alla salute della signora Fenoglio!--disse il Negri, alzando il calice spumante. --Che il Ciel la benedica, e le conceda una mezza dozzina di bei bambocci somiglianti al l'ottimo avvocato Fenoglio!--soggiunse il Piccione. --Grazie, amici, grazie!--rispose Fenoglio.--Noi faremo di non mandar vani i vostri amorevoli augurii.-- E guardò sott'occhi la sua sconosciuta vicina, che si fe' rossa in volto come una ciliegia. Intanto quei due, sebbene, dopo una seconda e una terza libazione, avessero veduto il fondo della bottiglia, non se ne andavano ancora. Fenoglio era sulle spine, poichè gli premeva di sapere chi fosse quella donna, e come gli fosse capitata in casa. La donna, dal canto suo, ci doveva avere le sue buone ragioni, per affrettare coi voti la loro partenza. Il Negri, dopo una sosta di parecchi minuti secondi, così prese a parlare: --Signor avvocato, la mi scusi; avrei a chiederle.... ma non mi dia dell'indiscreto.... --Oh, niente affatto!--rispose Fenoglio. --Sì, sì, la è una indiscretezza la nostra.... ma tant'è, non possiamo fare a meno di pregarla.... --Ahi, ahi!--pensò il mandarino--che cosa vuole ora costui?-- La povera bella, di rossa ch'ella era divenuta, si fe' più pallida di prima. --Vossignoria,--proseguì il sergente, senza addarsi di nulla,--è in relazione col nostro capo, il cavalier Gallesi.... --Sicuro, sono in relazione con lui, con quella degna persona;--rispose Roberto.--Lo vedo qualche volta ed ho l'onore del suo saluto. Ma che cosa.... --Ecco;--interruppe il Negri,--noi abbiamo fatto il nostro dovere, niente più niente meno del nostro dovere.... Ma se il signor cavaliere venisse a risapere che ci siamo lasciati sfuggire.... mi capisce? --Ah! sì, capisco,--disse Fenoglio, tornando a respirare liberamente,--io non debbo dir nulla. Non dubitate, sarò muto come una tromba.... cioè no, volevo dirle come una tomba. Che diamine! vedete mo' come talvolta ci tradisce la lingua.-- Non era vero niente; Roberto Fenoglio, rasserenato dalla piega che aveva preso il negozio, tornava ai suoi primi amori col bisticcio. --Le siamo riconoscentissimi della sua bontà, signor avvocato!--entrò a dire il Piccione, colla lingua impacciata dallo Sciampagna.--In verità non potevamo aspettarci altro da un galantuomo pari suo. Oh se tutti fossero come Vossignoria, a questo mondo! --Taci là, bestione!--interruppe il Negri, che voleva schiccherare anch'egli un complimento all'avvocato.--Se tutti fossero come il signor cavaliere.... --No, no, lasciate i titoli da parte, io non son cavaliere e me ne.... me ne.... insomma, non lo sono!--conchiuse Roberto. --Il governo ha torto!--sentenziò il Negri.--Io lo servo, lo rispetto e lo venero, come è debito mio; ma egli ha torto a non far cavaliere un personaggio come Vossignoria. Basta, io non c'entro.... Che cosa dicevo, Piccione? --Dicevi che se tutti fossero.... --Ah si, mi ricordo; volevo dirti che se tutti fossero come il signor avvocato, noi perderemmo il nostro pane, perchè non ci sarebbe nulla da fare nel nostro mestiere.-- E accompagnate queste parole con un inchino, il Negri si congedò dall'avvocato Fenoglio, pregandolo, scongiurandolo da capo a condonar loro la molestia che gli avevano involontariamente recata. Così finì quella scena, che poteva avere ben altre conseguenze per uno dei due personaggi rimasti. Fenoglio accompagnò i due sergenti fino all'uscio di casa, e questa volta lo chiuse egli, colla debita attenzione, anzi con due mandate di chiave. Quindi tornò nel salotto, dov'era rimasta la sconosciuta, e, giunto sul limitare, si fermò, sporgendo il capo verso di lei, in aria d'un maiuscolo punto interrogativo. IV. La bella ignota era caduta sulla poltrona accanto al canapè. Lo sforzo di quella scena difficile l'aveva svigorita per modo da non sentirsi più reggere in piedi. --Oh, signore!--mormorò ella, più che non dicesse--la mia gratitudine.... --Nulla, nulla, non mi ringraziate!--interruppe il mandarino.--Ditemi piuttosto, se non è un prentender troppo, chi siete voi, o signora, voi che vi fate di punto in bianco mia moglie, mi togliete dalla fronte quell'aureola di vergine.... e martire, la quale mi si confaceva pur tanto? --Signore....--balbettò la povera bella,--o signore.... voi siete così buono, avete un cuor così nobile.... --Signora, io non ho cera qui sotto le mani per turarmi gli orecchi, come fece Ulisse, allorquando egli ebbe a trovarsi in un caso simile al mio; ma vi giuro che, se voi proseguite a parlarmi così dolcemente, io supplirò alla cera colla palma delle mani.-- E dicendo queste parole, le quali arieggiavan assai più il madrigale che l'invettiva, Roberto Fenoglio fe' il doppio gesto di un uomo che vuol turarsi gli orecchi. Era grazioso in quell'atteggiamento, il nostro mandarino posticcio; e la signora, quantunque il momento non fosse da ciò, non potè rattenersi dal ridere. --Ah, vi pigliate anche giuoco di me, bella e terribile sconosciuta?--incalzò Roberto Fenoglio.--Avete ragione, in fede mia. Eccomi ammogliato senza saperlo, e con chi? con una donna _contemplata_ dall'articolo 185 del Codice penale. --Oh!--esclamò la signora alzandosi in piedi. --Non vi adirate per sovra mercato, signora!--fu sollecito a soggiungere Fenoglio.--L'articolo 185 non può offendere la dignità della donna. Ma in fine, i fatti _enunciati_ vi accusano; la prevenzione è contro di voi. Chi inseguivano quei due degni tutori dell'ordine pubblico, se non voi? se non una.... _horresco referens_.... una rivoluzionaria? --Mio buon signore,--disse la sconosciuta, accennandogli con atto leggiadro, che volesse chetarsi un tratto,--io vi prego, per quella cortesia che m'avete dimostrata fin qui, ad usar pazienza ancora un tantino. Tutto quello che è avvenuto stanotte ha bisogno di una spiegazione, e voi, gentile come siete, mi darete agio ad esporre le mie ragioni. --Tolga il Cielo che io voglia condannarvi senza ascoltarvi--rispose Roberto Fenoglio.--Non siamo più ai tempi della inquisizione, la Dio mercè, ed io son qui tutto orecchi ad udirle, queste vostre ragioni. --Or bene, signore, parlerò.... Ma anzitutto, voi siete un gentiluomo, e.... --E me ne vanto, signora! Ho sempre saputo custodire i segreti che mi furono confidati, e tanto più facilmente, in quanto che io sono l'uomo più smemorato che viva sotto la cappa del cielo. Tutto ciò che ode il mio orecchio destro non ha neppure il tempo di giungere all'orecchio sinistro, che io già l'ho dimenticato. --Tanto meglio! Sappiate dunque che la rivoluzionaria c'è, e appunto quella che i due uomini della Questura cercavano.... --Ah! voi lo confessate? Ma come mai una così leggiadra donnina (scusate la schiettezza, ma io amo dire anzitutto la verità, la pura verità, niente altro che la verità), come mai una così leggiadra donnina, quale voi siete, va a ficcarsi in questi viluppi? --Ringrazio i vostri occhi dell'inganno in cui mostrano d'essere,--rispose ella, sorridendo traditorescamente,--ma non debbo lasciar del pari in errore il vostro giudizio. Quella rivoluzionaria, di cui si parla, non sono io; siete contento? --Respiro, signora, respiro; ma proseguite, di grazia! --Ecco dunque;--continuò la signora,--questa rivoluzionaria è mia amica. Rivoluzionaria! Anche il vocabolo è improprio, imperocchè essa non è che la moglie di un ottimo cittadino, il quale è condannato nel capo e vive lontano dal suo paese, amandolo da lungi e facendo voti perchè si muti quest'ordine di cose, che nessun italiano di core.... --Dovrebbe tollerare!--conchiuse Roberto Fenoglio. --Ah, son lieta di parlare con un uomo!--disse la signora, stendendo la mano a Roberto, che l'afferrò prontamente e vi stampò un rispettoso bacio, se pure è vero che i baci siano una testimonianza di rispetto. Ella ritrasse dolcemente la sua mano e proseguì: --La mia buona Erminia (così ella si chiama) non è qui venuta per cospirare, sibbene per vedere un suo figliuoletto che ha lasciato a Genova in casa de' suoi congiunti, e che da qualche settimana era infermo. La poverina, giunta ieri, mi ha fatto pregare stanotte di recarmi da lei, e voi potete argomentar di leggieri che io non mettessi indugio a contentarla. Il mio servitore mi accompagna fino alla porta, e lo rimando a casa per maggior precauzione. Ora ecco che, mentre io salgo le scale, odo rumor di passi.... intimorita, mi ritraggo; essi mi hanno sentita, e giù per le scale verso di me! Allora io non so più quel che mi faccia, esco fuori, e senza pure voltarmi indietro, vengo a rifugiar nel portico di questo palazzo, sperando che non mi abbiano veduta ad entrarvi. Ero in errore; mi seguono; io salgo pian piano fin qui.... trovo un uscio aperto, e voi sapete il rimanente, voi che mi avete presa a proteggere, senza pur sapere chi io mi fossi. E di ciò permettete che vi ringrazi, o signore, poichè, sebbene per me non avessi nulla a temere, la mia dignità di donna era tuttavia a repentaglio, nel trovarmi sola, di notte, e inseguita a quel modo!... Ah, mio Dio? rabbrividisco al solo pensarvi. --Avete ragione, signora,--disse Roberto, com'ella ebbe finito il suo discorso,--avete ragione. Una donna sola, di notte, e così bella, come voi.... Ma perchè siete voi così bella?-- E uscendo in questa esclamazione, improvvisa, Roberto Fenoglio mandò un lungo sospiro. --Che cosa avete?--domandò ella a sua volta. --_A-ing-fo-hi_!--rispose egli sospirando da capo. --E che cosa vuol dire quest'altra frase? --Vuol dire, o signora.... Ma anzitutto, mi promettete di non andar in collera? --Ve lo prometto, purchè non mi diciate complimenti. --Oh, saranno verità sacrosante: vi dirò quello che sento e nulla più. Sapete voi che cosa avvenga allo zolfo quando un raggio di sole, attraversando il fuoco di una lente, viene a percuotergli sopra? --Credo che si accenda, ma non potrei giurarlo, perchè non m'intendo di fisica. --Oh, giuratelo, signora mia, giuratelo pure! Cotesto è avvenuto a me, dacchè voi siete entrata qui, cioè, mi spiego, da quando io mi sono svegliato. Voi siete il raggio di sole; l'occasione bizzarra che vi ha condotto qui è la lente; lo zolfo infine sono io, Roberto Fenoglio, avvocato, e scapolo per giunta. Siete nubile voi? --No, signore. --Ah! c'è un marito!... --Neppure; egli c'è stato. --Siete vedova, dunque! Vedova! oh dolce nome! siete vedova, e siete bella! Ma tutto ciò è un sogno.... Abbandonarsi all'ignoto! lasciar operare il caso!... L'ignoto è venuto, il caso ha operato un miracolo! --Che dite voi ora? --Lasciatemi dire, o signora; parlo col mio angelo custode. Non credete che io ci abbia un angelo custode? È lui che vi ha condotta quassù: consentite che io adori in voi i decreti della divina Provvidenza. E l'esservi voi dichiarata mia moglie non è forse una voce del cielo? La vocazione di Abramo è stata determinata da assai più lievi cagioni. Insomma, o signora, vengo difilato alla conclusione del mio discorso, che vi sarà parso sconclusionato; ma io m'intendo e basta. Che direste voi di un uomo non vecchio, nè al tutto sgradevole, e con ventimila lire di entrata senza contare uno zio materno, decrepito, senza figli, e con mezzo milione? --Direi,--rispose la signora che sapea stare alla celia,--ch'egli è un uomo fortunato. --Non mi avete inteso; mi spiegherò meglio. Che direste di quest'uomo, se egli vi proferisse la mano, dopo avervi umilmente chiesto la vostra? --Direi ch'egli è un bel pazzo, a concepire di così fatti disegni e più pazzo ancora a dirli a me, la prima volta che egli mi vede, e in una somigliante occasione.-- Roberto Fenoglio chinò il capo e lasciò cader le mani penzoloni lungo i braccioli della scranna sulla quale era venuto a sedersi per cominciare il suo dialogo. --Tutte così, le donne!--esclamò egli, sospirando. --Tutte così, voi dite? e perchè di grazia? --Perchè?--ripetè con accento di amarezza Roberto Fenoglio.--Voi mi chiedete ancora il perchè! Perchè esse si dilettano a tormentare il cuore di un uomo, lo girano e rigirano per tutti i versi, scherzandovi su colle loro unghie feline che lacerano dovunque toccano e fanno spicciare il sangue. Dite loro: _vi amo_, lo dite con tutta la sincerità dell'anima vostra, ed elleno vi ridono sul viso con aria d'incredulità. Per esse l'amore non esiste che allo stato di vecchiezza; lo fanno nascere dalla consuetudine, vi negano ch'e' possa essere il risultato di una commozione subitanea. L'amore per gradi; che bella cosa! Ma qual è, dopo quant'altri gradi incomincia quello in cui si può dire _vi amo_ ed esser creduti? Io mi ribello, o signora, contro questa falsa teorica. Voi stessa, che la lodate palesemente, non ne credete in cuor vostro una jota. Ma essa vi torna acconcia per guadagnar tempo, per pigliarvi diletto dei nostri tormenti... Orvia, signora, non crollate la vostra testolina a quel modo! Lasciatevi dire la verità da un uomo che riceve per la prima volta la scossa elettrica! Io non ho amato mai, sebbene molte fiate siasi potuto argomentare il contrario, da certe vaghe apparenze. Questo affetto che io vi confesso candidamente ora, è già padrone di me. Se la cosa dovesse procedere diversamente, se io dovessi innamorarmi di voi a gradi, a gradi, avreste ragione a non usarmi misericordia, perchè io sarei un uomo da nulla. Come è nato questo amore? Non lo so. La novità del caso era fatta piuttosto per ispirarmi la diffidenza; ma non ne fu nulla. Se debbo confessarvi un mio sospetto, vi dirò che vi ho amato in quel momento che avete posto il vostro braccio sotto il mio. In quella dolce pressione che volea dirmi: _salvatemi_! io ne ho sentito un'altra che diceva: _amatemi_. Ho inteso la vostra preghiera, ho accettato il vostro comando; perchè una corrente elettrica mi ha signoreggiato ad un tratto. E subito, comunque turbato, ho messo ogni mia virtù a tornarvi utile. Chi, se non il cuore, mi ha detto allora che voi eravate una gentildonna? Sì, una gentildonna; questa persuasione si è trasfusa a quel contatto in tutto l'esser mio, ed io non ho sospettato di sapere il vostro nome per obbedirvi, come non lo chiedo ora, innanzi di confessarvi che vi amo. E adesso ridete pure, ridete liberamente di me! --Perchè riderei?--chiese la sconosciuta, con piglio soave.--A schietto parlare schietta risposta. Che cosa direste voi di una donna, la quale, alle prime parole di un uomo che ella vede per la prima volta, gli rispondesse: vi credo, e accettasse di grand'animo l'amor suo? --Direi che ella è una donna superiore a tutte le altre, o, per rubare una sua magnifica frase al divino Petrarca, «_colei che sola a me par donna_.» --No, signor Fenoglio, non lo direste, o, dicendolo, non lo pensereste. Se questa donna non conosce ancora quest'uomo.... --Ma neppure io, o signora, conoscevo voi, e tuttavia.... --Gran bella ragione!--interruppe la donna.--Vedete mo il gran risico che correvate voi! Ed è egli possibile che il vostro senno non vi dimostri la grave, la profonda differenza che corre tra un cuor d'uomo e un cuore di donna? Che sacrifizio fa l'uomo ad amare e a dirlo, egli tentatore, egli padrone di perdere nel giuoco quel tanto appena che ha messo di posta? Noi, povere donne, quando amiamo (il che più veramente ci avviene che a voi, e con più violenza di subitanea passione che voi non crediate) paghiamo i nostri errori col dispregio di noi medesime. Non parlate più? Non crollate più a vostra volta il capo, in segno di incredulità? Vedete pure che non avevate ragione, e, schietta come sono, vo' confessarvelo. Ho detto testè: _se questa donna non conosce ancora quest'uomo..._ e ho detto male, poichè io già vi avevo conosciuto, sebbene da mezz'ora, più addentro che se la nostra conoscenza già contasse anni di vita. Siete un galantuomo e un gentiluomo, ed io vi ho veduto alla prova. Credete pure che io so rendervi giustizia! Noi povere donne non possiamo parlare liberamente come voi fate.... E per legge di natura, e per vincolo di educazione, noi siamo il sesso debole; non abbiamo altra arma migliore in nostra difesa che la diffidenza, la eterna diffidenza. --Il sesso debole!--soggiunse Roberto.--Siamo noi il sesso debole! --Quando ci amate, s'intende. Ma dura così poco in voi, questo stato di malattia! La convalescenza è sempre assai pronta, e ripigliate sempre le forze smarrite.-- Roberto Fenoglio rimase muto. Era quella la più eloquente risposta che egli potesse dare alla sconosciuta. Ella aveva ragione sulle generali, e sebbene egli non avesse torto nel suo caso particolare, non era quello il momento per costringerla a riconoscerlo. Perciò, tacendo egli, v'ebbe un tratto di pausa nel dialogo. Roberto, colla fronte china, contava i pezzettini di marmo del suo pavimento a mosaico; la signora guardava Roberto, aspettando che dicesse qualcosa. E così guardandolo, e vedendolo silenzioso, le scese inavvertita in cuore quella pietà traditora che è sorella dell'amore e che non ha altro ufficio se non questo, di aprir l'uscio di casa al fratello. --Povero giovine!--le susurrava al cuore la pietà.--Tu gli hai detto di brutte cose, ed egli non ardisce nemmanco risponderti. Vedi com'è contrito ed umiliato! Ora, lo hanno detto le sacre carte: _cor contritum et humiliatum Deus non despiciet_. Egli ha una cera simpatica, per verità! E poi, com'è gentile di modi! Come si è adoperato volenterosamente a farti servizio! Quanti altri uomini, nel caso suo si sarebbero diportati com'egli? Quanti altri, posti con una donna sola, sconosciuta, in casa loro, non avrebbero piuttosto ceduto a diverso consiglio? Gli uomini, in genere, sono un'assai brutta razza, animi volgari, carne impastata di fango.... Ma egli! povero giovine! Suvvia, bisogna ricompensarlo con una dolce parola!-- E la cercò, la dolce parola; ma lì, sulle prime, non le venne fatto trovarla. Trovò bensì un più soave accento e un più soave sorriso, per dirgli: --Or dunque, signor Fenoglio, voi sarete il mio cavaliere, per accompagnarmi a casa. Non è egli vero? --Come vorrete, o signora, come vorrete. Vado subito a levarmi di dosso queste ridicole insegne di mandarino cinese e sono ai vostri comandi. Ma innanzi di partire udite ancora una parola, e sarà l'ultima, ve lo giuro! --Con che aria mi dite voi questo!--rispose la signora.--Siate più gaio, ve ne prego; amo meglio udirvi a scherzare, come poco fa, che parlar malinconico e guardarmi accigliato, come ora. --Perdonatemi,--disse Roberto,--ma non posso far forza al mio naturale. Sotto la forma di uno scherzo vi ho detto poco fa tutto quello che il mio cuore sentiva. Vi ho profferto sinceramente e prontamente la mia mano, perchè aveste a scorgere sulle prime la purità de' miei intendimenti. Era quello il primo omaggio che io dovevo rendere ad una donna come voi, al primo momento che sentivo di amarla. Voi mi avete tolto in quella vece per un uomo leggero, per un di quei capi scarichi che s'innamorano al primo uscio; ed ecco, io porto la pena di aver fatto un giusto proposito e di non averne subito dichiarato le lodevoli ragioni.... --Ah signore! E credete voi che io non le abbia pensate, tutte queste cose gentili? Andate, andate a mutar abiti, senza fantasticare più altro, poichè davvero stillandovi in questa guisa il cervello, non siete più giusto, nè con voi, nè con me. --Vado, signora, vado; ma ditemi ancora... io vi accompagnerò a casa! me ne tornerò senza un conforto nel mio solitario quartierino da scapolo.... E quei due che mi sanno ammogliato... che lo andranno a ridire.... --È vero!--esclamò la sconosciuta, lasciando cadere la sua testolina leggiadra contro la spalliera della poltrona.--Non ci avevo pensato! Mi fate adesso riconoscere quanto io abbia operato sconsideratamente con voi. Oh quanto me ne duole!-- E l'espressione del volto di quella donna fu così melanconica, nel pronunciar ch'ella fece quel suo _me ne duole_, che Roberto Fenoglio cadde ginocchioni a' suoi piedi, e, prendendola per mano, si fece a dirle con accento concitato: --Non vi addolorate, per carità! Ho detto una sciocchezza.... Ma dove diamine l'ho pescata io! Piuttosto che vedervi piangere, mi ucciderei. La gente dirà quel che vuole... mi crederà ammogliato; non me ne importa; mi condannerò ad un eterno celibato, e non sarà un grave sacrifizio per me, dopo quello che vi avrò fatto, di non riuscirvi altrimenti molesto. Veduta voi, quale altra donna al mondo amerei?-- La pietà traditora inumidì leggermente le ciglia della sconosciuta. --Avvocato,--disse ella con piglio di leggiadra dimestichezza,--voi mi accompagnerete; saprete dove sto, ed io vi annunzio fin d'ora che sarà sempre aperta per un gentiluomo pari vostro la casa di Laura Moneglia....-- La folgore, cascata ai piedi di Roberto, non gli avrebbe fatto più senso di quel nome e di quel casato che uscivano soavemente dalle labbra della sua ospite leggiadra. --Che?--gridò egli, balzando in piedi.--La cugina di Felicino Magnasco? --Conoscete mio cugino?--dimandò la signora Laura. --Se lo conosco, signora... se lo conosco.... Figuratevi! egli era qui seduto su quella medesima poltrona, mezz'ora innanzi che giungeste voi, e mi stava pregando... mi stava dicendo.... Insomma, oggi stesso e' doveva presentarmi a voi. --A me? voi? Ah, mi ricordo... mi parlò di un signore, suo amico.... Sicuramente. Infatti il vostro nome non mi giungeva nuovo. Mio cugino Magnasco parla molto bene, e meritamente, di voi. Orbene, che male c'è che io sia sua cugina? --C'è, o signora, che voi... già lo sapete... Felicino vi ama.... --Orbene, che mi ami! --Ah! sta bene?--dimandò sbigottito Roberto. --Si, certo, ma io non amo lui.-- A Roberto Fenoglio fu per balzar fuori un sospiro di contentezza; ma si rattenne in tempo. --Lo amerete più tardi;--si provò a dir egli.--Vi piegherete a' suoi voti, alle sue preghiere. Felicino è un bel giovane, ha un ottimo cuore.... --Tutto ciò che vorrete,--rispose la signora Laura,--ma egli non mi piace oggi, e non mi piacerà domani, nè poi. --Egli sta fresco, allora, il mio povero amico; ma cotesto non potrà giovarmi, non farà crescere d'un punto le mie speranze, dopo la promessa che gli ho fatta.... --Che promessa? --Faccio male a dirvelo? Mi pare di no, poichè intanto avevate a saperlo!... Di aiutarlo presso la sua divina parente, di persuaderla a concedergli la sua mano. --Ah! ah! un mirabile spediente! E come lo ha scelto bene tra tutti!--gridò Laura, ridendo a più non posso. --Signora, e perchè? --Ma si, lasciatemi ridere per carità! Si vede che il mio cuginetto è molto perspicace. --Signora, io non so... non so se debba imbronciarmi o ridere con voi. --Si, ridete, ridete! Tutta questa gaiezza non ha nulla che possa recare offesa al vostro carattere, ve lo giuro! --Mi fido di voi, bella signora, e rido anche io. Povero Felicino! --Orvia, si fa tardi; andate a vestirvi. --Sì, avete ragione; questa volta vado subito. Due minuti, e torno.-- Uscito Roberto dal salotto, Laura rimase sola a pensare. Che cosa pensasse non vi dirò, poichè non sono mai penetrato nel cuore d'una donna. Dieci minuti dopo, Roberto Fenoglio ricompariva nel salotto, vestito da cristiano, col suo abito nero di gala, il pastrano sul braccio e lo staio in mano. Come avesse potuto spicciarsi a quel modo non saprei dirvi. So che l'amore fa miracoli a palate, e non mi stupisco di questo. V. Il mio protagonista, levandosi di dosso quegli abiti da cinese, tornava quel che era, un simpatico giovinotto, se pure può dirsi giovinotto chi ha passata di anni parecchi la fatale trentina. La signora Laura lo guardò e i suoi occhi manifestarono una lieta maraviglia. E invero la cosa non poteva essere diversa, poichè l'avvocato Fenoglio, oltre all'avere un gentile aspetto, era innamorato cotto; e l'amore, come tutti sanno (e se qualcheduno nol sapesse, glielo dico io), abbellisce la gente, sia che conferisca più vivacità allo sguardo, sia che impallidisca le guancie, secondo che è lieto, o sfortunato per coloro che l'hanno nel cuore. Quello di Roberto Fenoglio non potea dirsi ancora nè una cosa, nè l'altra; era fresco di un'ora, ma era nato vigoroso come Ercole, di cui narra la favola che, stando in cuna, strozzasse colle sue poderose manine i serpenti. Il desiderio di piacere a quella bellissima donna, il rispetto che sentiva per lei, sebbene l'avesse conosciuta in così strana maniera, la stranezza medesima del caso che metteva, sto per dire, un pizzico di sale su quel negozio, già di per sè saporito abbastanza, tutto ciò trasfigurava Roberto Fenoglio. Se non temessi di farmi dare dell'eretico, direi che quello era il suo Tabor, e che intorno alle tempie egli ci aveva un'aureola. --Dunque, signora,--diss'egli accompagnando le parole con un grandissimo inchino,--poichè così volete, andiamo; io sono ai vostri comandi. --Voi siete un gentil cavaliere!--rispose la signora Laura.--Andiamo dunque; mi sa mill'anni d'essere a casa mia. --Questa sarebbe casa vostra, se voi voleste, o signora.... --Pazzo!--interruppe ella, e temperò la frase con un divino sorriso.--Di ciò mi parlerete più tardi....-- Così dicendo ella seguì Roberto Fenoglio nell'anticamera fino alla porta. E qui avvenne un caso mirabile, strano, bizzarro, non mai più udito, nè visto; un caso che io potrei darvi ad indovinare alle cento, alle mille, alle diecimila, ma tanto e tanto non vi apporreste al vero; un caso che parrà inverosimile, e che infatti è inverosimile davvero, come è spesso inverosimile la verità. Non vi è egli mai avvenuto, o lettori, di vedere un tramonto di sole, di notarne gli strani colori, i più strani effetti di luce, e dire tra voi che, se un pittore lo copiasse fedelmente, gli darebbero dell'esagerato? Non vi è egli mai occorso di udire un fatto, o non avete nella vostra storia particolare un caso tanto bislacco da farvi dire, quando ve ne ricordate, che se un romanziere lo raccontasse, non parrebbe vero a nessuno? Orbene, uno di questi casi occorse per l'appunto ai miei due personaggi; uno di questi tramonti toccò alla mia narrazione, la quale non è un sole pur troppo! Roberto avea posto la mano sulla chiave e faceva girar la stanghetta per aprire. In quel punto, proprio in quel punto, si udiva una forte scampanellata. Egli, sebbene quel suono improvviso gli urtasse maledettamente i nervi, non fu più in tempo a fermarsi. L'uscio si apriva sotto le sue mani, e un uomo si presentava nel vano. Questo uomo fu sollecito ad entrare, e la prima persona che egli ebbe a vedere (poichè Roberto, nello aprir l'uscio, si cansava per darle il passo) fu la bellissima Laura Moneglia. Chi era costui? Perchè al veder quella donna e' dava uno sbalzo indietro, spalancando tanto d'occhi a guisa di spiritato? Era Felicino Magnasco, che vedeva innanzi a sè la sua crudele cugina. Fu un colpo di scena che io non vi starò a descrivere, e di certo non potrei se pur lo volessi. Il fatto, l'atto istantaneo, non si dipinge; lo scrittore non può mutarsi in fotografo. Felicino Magnasco entrò coll'aria più impacciata che vi possiate immaginare, e ne aveva ben donde. Roberto Fenoglio non lo era meno di lui. --Oh, buon giorno, Felicino!--esclamò egli, senza sapere che cosa si dicesse.--Che buon vento ti porta quassù? Come va la salute? --Bene, grazie; e la tua? --_Optime_, Felicino, optime; e che cosa mi frutta una tua visita così mattiniera? --Ah sì!...--rispose l'altro.--È un'ora indebita... giungo in mal punto.... --Ma no, Felicino, ma no... figurati! un amico come sei tu giunge sempre gradito. --Grazie da capo; ma lasciatemi raccapezzare...--soggiunse Magnasco. --Sì, raccapezziamoci, vuoi sederti un tratto? Signora....-- La signora Laura intese com'egli le chiedesse licenza di fermarsi ancora qualche minuto, e fe' per tornare nel salotto. --Oh, mi rincresce di recar fastidio....--ripigliò Felicino,--ma proprio non capisco... non ricordo più perchè io sia tornato quassù....-- E il povero Magnasco, cavato di tasca il fazzoletto, si andava asciugando il sudore che gli gocciolava in copia dalla fronte. --Ecco...,--diss'egli, come furono nel salotto,--mi ricordo.... Appena ti ho lasciato, son corso verso casa.... Ma ho trovato degli amici sotto i portici del teatro Carlo Felice, che uscivano da cena.... Essi mi hanno trattenuto colle loro chiacchiere.... Poi, sono andato a casa... ma giunto a mezza scala, mi avvedo che ho dimenticata la chiave. Dove posso averla lasciata, se iersera l'avevo? Allora ho pensato che il mio pastrano l'avevo riposto nella tua anticamera, e che per conseguenza.... Ma permettimi, vo subito a vederci; di certo la è cascata in qualche cantuccio....-- E senza aspettar altro, Felicino Magnasco, che non aveva ancora alzati gli occhi verso la sua cugina, uscì a precipizio dal salotto. --Or bene, che si fa?--chiese Roberto alla signora Laura. --Che si fa?--rispose ella.--Raccontargli.... È il partito migliore. --Oh no, signora, nemmeno per sogno!--disse Roberto.--Egli crederà che lo si voglia ingannare. Non c'è di peggio che la verità. E poi avete voi un gran tornaconto a scolparvi con lui? Già voi lo amate? --Ma che! vi pare? --Dunque.... --Dunque, ditegli ciò che vorrete. --Ampia facoltà?... --Pieni poteri.-- Era tempo che s'intendessero; Felicino tornava nel salotto. --Ecco la chiave!--gridò egli, entrando col prezioso arnese tra le dita.--Essa era a terra, di costa al tavolino. --Anch'io ho trovato la mia!--borbottò Roberto Fenoglio, guardando di sott'occhi madonna Laura. Quindi, fattasi scorrere la palma della mano sulla fronte, come un uomo che ha presa una deliberazione, entrò a parlare in tal guisa. --Felicino, amico mio, ti presento mia moglie! --Tua moglie!-- Questo grido uscì dalla bocca di Felicino Magnasco, come il «_tu quoque, Brute, fili mi_?» dalla bocca di Cesare. In quel grido si distingueva la meraviglia, l'ironia, il rimprovero, e Dio sa quante altre cose ancora! Roberto Fenoglio non s'era vantato oltre i suoi meriti, dicendo com'ei fosse nato per far l'oratore. Il discorso che gli venne fuori in quella difficilissima occasione, comunque spezzato dalle necessità del dialogo, lo ha collocato (nella mia stima, s'intende) all'altezza di Cicerone e di Demostene. --Felicino,--diss'egli, con accento grave che dimandava altrettanta gravità dal suo uditore,--ricapitoliamo, e t'avvedrai di non poter darmi il torto. --Ah, vedremo!--rispose Magnasco. --Sicuro, vedremo, e da senno, non già per mo' d'ironia, come tu dici. E prima di tutto, che cosa sapevo io de' tuoi disegni matrimoniali con tua cugina? Innanzi che la signora Laura Moneglia diventasse la signora Laura Fenoglio, potevo io prevedere che un amico mio l'avrebbe un giorno chiesta in matrimonio? ed anco pensandolo in anticipazione, dovevo far io, era egli ragionevole di chiedermi il sovrumano sacrifizio di rinunziare alla sua mano... che è così bella? Tu non sarai così crudele da aver di cosiffatte pretensioni, Felicino mio, non è egli vero? Tu non vorrai inoltre negli amici tuoi, per atto di amicizia, il dono della profezia! --No certo, io non pretendo tanto. --Or bene? che colpa puoi tu fare a me, se ho sposato la tua leggiadra e nobilissima cugina... se un matrimonio clandestino.... --Ma, signore...--entrò a dir Laura con aria turbata. --Or bene?--disse voltandosi a lei, Roberto Fenoglio.--E i pieni poteri?--E nell'accento, come nello sguardo di Roberto, c'era tanta malinconia, che madonna Laura si diè quasi per vinta, e ricadde colla sua bella testolina inerte sulla poltrona. Roberto Fenoglio proseguì volgendosi all'amico Magnasco: --Io te lo ripeto, che colpa ci ho? Stanotte tu mi cogli alla sprovveduta, mi tiri un colpo a bruciapelo, chiedendomi di renderti servizio presso la tua signora cugina.... Io casco dalle nuvole.... Non so risponderti... non so dirti, spiattellarti la verità... piglio tempo, per aspettare il tuo ritorno e raccontarti a mente serena ogni cosa... ma ecco, tu capiti cinque ore prima; mi trovi solo colla mia signora... che colpa ci ho io? --Sta bene;--rispose Felicino, mettendo fuori le parole a stento,--ma tutto ciò non è molto chiaro. A qual pro un matrimonio clandestino? --Ah, per cotesto ti assicuro, Felicino, che ci abbiam avute le nostre gran ragioni. Io te lo dirò poi.... se la mia signora consentirà. --Felice, io vi giuro....--incominciò la signora Laura. --Che se non fosse mia moglie,--proseguì prontamente Roberto, dandole sulla voce con molta accortezza,--tu non l'avresti colta in casa mia, sola, a notte inoltrata. --Mi congratulo con gli sposi!--soggiunse Felicino colla sua aria imbronciata.--Ma ormai non ci sarà più ragione a nascondere il fatto, e tu farai pubblica la nuova delle tue contentezze. --Sì, certo, domani stesso; le ragioni che ci hanno fatto tacere e dissimulare fin qui, son cessate; non è egli vero, Laura? --Voi siete crudele!--mormorò la signora. --Vi ho già detto,--soggiunse egli, curvando la persona verso di lei per parlarle a mezza voce,--che la verità non sarebbe stata creduta. --Mi accorgo,--notò Felicino,--che ci avete delle tenerezze a dirvi, e me ne vado. Già non ho sonno, e andrò a fare una cavalcata. Hai veduto il mio baio, Fenoglio? --Sì, un bell'animale; ma aspetta, usciamo anche noi.-- Il bel cuginetto diede una girata sui tacchi, e se ne andò ad ammirare un quadro appiccato all'opposta parete. Madonna Laura, a sentirlo parlare come aveva fatto allora, fu costretta a pensare che il suo cugino non si pigliava po' poi grande rammarico della sua perdita. Felicino era un uomo del suo secolo, o per dir meglio, del suo mezzo secolo. Il decimonono va diviso in due periodi; il primo è di _Jacopo Ortis_; il secondo di.... manca il nome, perchè ancora manca il libro, ma i lettori capiscono. Intanto Roberto conduceva la signora Laura verso la strombatura di una finestra. --Signora, vi chiedo scusa, ma già ve lo avevo detto. --Sì, sì, ho inteso; m'avete reso pan per focaccia. --Accettate il mio pane? --Ne parleremo più tardi. --No; ora io debbo mutar registro con vostro cugino. La verità, detta adesso, senza ch'egli possa sospettare che si voglia mendicar pretesti con lui, può essere, deve essere creduta. --Ma, signore.... --Signora....-- Dicendo questa parola, Roberto aveva le lagrime agli occhi. Laura se ne addiede, e gli stese affettuosamente la mano. --Ah!--gridò egli balzando una spanna da terra. --Che cosa c'è?--chiese Felicino, voltandosi indietro. --C'è, Felicino mio, che la tua bella cugina non è altrimenti mia moglie. --Come? che dici tu? --Cioè.... mi correggo.... non lo è ancora, ma lo sarà tra breve. Perdonami, Felicino, ma la gioia mi soffoca. Io non conoscevo tua cugina. Un caso, nota, un mero caso l'ha condotta qua, questa notte, per l'uscio che tu, nell'andartene hai lasciato aperto.... --Ah, diamine! --Sì, tutto ciò sarebbe troppo lungo a narrarsi ora, ma lo saprai per filo e per segno più tardi. Il fatto sta che un tessuto di bizzarre avventure ci ha condotto a questo punto, e che adesso, per la prima volta, la mia divina fidanzata mi ha sporto la mano. --Adesso!--esclamò Felicino stupefatto. --Adesso, mentre tu stavi guardando quella incisione del Morghen, che io ti regalo, se la ti va a genio. --No, grazie; non saprei dove metterla. --Come ti piace; ma dimmi, che ora fai? --Che domanda balzana! --Per carità, Felicino, te ne prego, che ora fai? Felicino guardò l'oriuolo. --Le sei e un quarto!--diss'egli--sei rappattumato cogli orologi? --Sì, Felicino mio; ne comprerò dieci, venti, trenta, ne riempirò tutte le camere, tutti i bugigattoli di casa; ma tutti segneranno le sei e un quarto, eternamente le sei e un quarto. --Bravo!--soggiunse Magnasco, sforzandosi a sorridere e non venendo a capo che di fare una smorfia.--Così non ti seccheranno col loro _tran tran_. --Certamente; _tu dixisti_! A proposito del _tran_ _tran_, sai tu, Felicino, che m'hai fatto un vero regalo colla tua teoria dell'ignoto, del dio Caso e del ragionare coi piedi? Senza quel tuo discorso eminentemente filosofico, io sarei andato a letto, in cambio di starmene sdraiato su questo canapè ad aspettare l'ignoto. L'ignoto non sarebbe venuto senza quell'uscio che tu lasciasti aperto, e il dio Caso non avrebbe potuto rompere la monotonia dei miei giorni. Felicino, amico mio; una stretta di mano, e non aver rancore contro il tuo amico, se gli è stamane più felice di te. Ah, che cosa ne dici di questo? --Grazioso, e me lo merito! Ma tu mi racconterai.... --Sì, tutto.... se la mia bella fidanzata lo consentirà. --Perchè no?--soggiunse madonna Laura.--Qui non c'è nulla che non si possa raccontare. Ma andiamo, che già gli è giorno chiaro. --Cugina,--disse Felicino Magnasco,--mi permettete di offrirvi il braccio? Il mio Roberto non ne sarà mica geloso? --Oh, spero di no!--rispose ella, volgendo a Roberto una di quelle occhiate che solo le donne sanno dare, e nelle grandi occasioni. VI. Lettrici e lettori, qui la mia storia sarebbe finita; ma perchè non abbiate a dire che io vi ho piantati sul più bello, aggiungerò ancora poche note, a guisa di epilogo. E _in primis_ vi dirò che, quaranta giorni appresso, Laura Moneglia, la leggiadra vedova (vedova di due mesi di matrimonio con un decrepito zio) andava a seconde nozze, anzi a prime, coll'avvocato Roberto Fenoglio. La cerimonia fu fatta nella aristocratica chiesa della Maddalena. C'erano parecchi amici, e tra essi Felicino Magnasco, il quale aveva finalmente saputo tutti i particolari di quella notte bizzarra, e ancora non potea darsene pace. Gli sposi, appena ebbero detto il dolcissimo sì, partirono alla volta della campagna. Non talentava loro di andare a Parigi, nè a Londra, nè cullare i primi giorni di amore tra la polvere delle strade maestre, l'ingombro delle valigie e la inevitabile filatessa prosaica delle mille necessità di viaggio, nè far confidente di susurrati discorsi leggiadri il cortinaggio ristucco di un letto di locanda. Se ne andarono in quella vece ad una villeggiatura di Roberto, posta mirabilmente su di una collina, di rincontro al mare, graziosa palazzina di due piani, contornata di fiori, con due falde di vigneti e di boscaglie, i vigneti a solatìo, le boscaglie a bacìo. I primi tepori della primavera rinverdivano la natura, smaltando di gaie tinte il fondo del più bel quadro d'amore che mai potesse immaginare una mente d'artista. Colassù non vedevano alcuno, nè d'alcuno avevano, o cercavano, notizia. Giungevano lettere e le lasciavano chiuse nella sopraccarta; i giornali s'affastellavano sui canterani, accanto alla parete, colla fascia intatta. Come fu passato un mese di quella vita, si ricordarono un giorno che avevano promesso di tornare a Genova: ma se ne ricordarono per guardarsi in viso, ridendo, e dirsi a vicenda che amici e congiunti potevano aspettarli ancora un bel pezzo. Insomma, ve l'ho a dire? non si mossero per tutta l'estate, e sarebbero anco rimasti fino a tardo autunno, se la signora Laura non avesse proprio dovuto andare in città, per certi apprestamenti che l'accorta lettrice indovina.... Il dì della partenza, scesero la collina a passi lenti.... Ella non era così leggiadra come il primo giorno che era salita lassù, e aveva bisogno d'un saldo appoggio al braccio di Roberto. Ella e lui, si voltavano indietro ad ogni passo, per guardare il loro bel nido, che splendeva di rincontro al sole, e andavano ripetendo a vicenda: «Torneremo? torneremo questa primavera. Oh come ci parrà lungo il tempo!» E tornarono; ci tornarono tutti gli anni seguenti, e ci torneranno quest'altro, innamorati come prima, circondati dalla più vispa, dalla più ricciuta e dalla più leggiadra famigliuola, che abbia mai potuto desiderare, nei suoi sogni di paternità, il vostro umilissimo servo. FINE. EOT; /* End of Project Gutenberg's Una notte bizzarra, by Anton Giulio Barrili *** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK UNA NOTTE BIZZARRA *** ***** This file should be named 29636-8.txt or 29636-8.zip ***** This and all associated files of various formats will be found in: http://www.gutenberg.org/2/9/6/3/29636/ Produced by Claudio Paganelli, Carlo Traverso and the Online Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net (This file was produced from images generously made available by The Internet Archive/Canadian Libraries) Updated editions will replace the previous one--the old editions will be renamed. Creating the works from public domain print editions means that no one owns a United States copyright in these works, so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United States without permission and without paying copyright royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you do not charge anything for copies of this eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports, performances and research. They may be modified and printed and given away--you may do practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is subject to the trademark license, especially commercial redistribution. *** START: FULL LICENSE *** THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free distribution of electronic works, by using or distributing this work (or any other work associated in any way with the phrase "Project Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project Gutenberg-tm License (available with this file or online at http://gutenberg.org/license). Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm electronic works 1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to and accept all the terms of this license and intellectual property (trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8. 1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be used on or associated in any way with an electronic work by people who agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works even without complying with the full terms of this agreement. See paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic works. See paragraph 1.E below. 1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the collection are in the public domain in the United States. If an individual work is in the public domain in the United States and you are located in the United States, we do not claim a right to prevent you from copying, distributing, performing, displaying or creating derivative works based on the work as long as all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily comply with the terms of this agreement by keeping this work in the same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when you share it without charge with others. 1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in a constant state of change. If you are outside the United States, check the laws of your country in addition to the terms of this agreement before downloading, copying, displaying, performing, distributing or creating derivative works based on this work or any other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning the copyright status of any work in any country outside the United States. 1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: 1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed, copied or distributed: This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.org 1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived from the public domain (does not contain a notice indicating that it is posted with permission of the copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in the United States without paying any fees or charges. If you are redistributing or providing access to a work with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9. 1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted with the permission of the copyright holder, your use and distribution must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the permission of the copyright holder found at the beginning of this work. 1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm License terms from this work, or any files containing a part of this work or any other work associated with Project Gutenberg-tm. 1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this electronic work, or any part of this electronic work, without prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with active links or immediate access to the full terms of the Project Gutenberg-tm License. 1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any word processing or hypertext form. However, if you provide access to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1. 1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. 1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided that - You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has agreed to donate royalties under this paragraph to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid within 60 days following each date on which you prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty payments should be clearly marked as such and sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation." - You provide a full refund of any money paid by a user who notifies you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm License. You must require such a user to return or destroy all copies of the works possessed in a physical medium and discontinue all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm works. - You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the electronic work is discovered and reported to you within 90 days of receipt of the work. - You comply with all other terms of this agreement for free distribution of Project Gutenberg-tm works. 1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below. 1.F. 1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread public domain works in creating the Project Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic works, and the medium on which they may be stored, may contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by your equipment. 1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all liability to you for damages, costs and expenses, including legal fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE PROVIDED IN PARAGRAPH F3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE. 1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a written explanation to the person you received the work from. If you received the work on a physical medium, you must return the medium with your written explanation. The person or entity that provided you with the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a refund. If you received the work electronically, the person or entity providing it to you may choose to give you a second opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy is also defective, you may demand a refund in writing without further opportunities to fix the problem. 1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. 1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any provision of this agreement shall not void the remaining provisions. 1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance with this agreement, and any volunteers associated with the production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works, harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees, that arise directly or indirectly from any of the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause. Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of electronic works in formats readable by the widest variety of computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from people in all walks of life. Volunteers and financial support to provide volunteers with the assistance they need, are critical to reaching Project Gutenberg-tm's goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will remain freely available for generations to come. In 2001, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4 and the Foundation web page at http://www.pglaf.org. Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit 501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at http://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by U.S. federal laws and your state's laws. The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S. Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered throughout numerous locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact information can be found at the Foundation's web site and official page at http://pglaf.org For additional contact information: Dr. Gregory B. Newby Chief Executive and Director gbnewby@pglaf.org Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide spread public support and donations to carry out its mission of increasing the number of public domain and licensed works that can be freely distributed in machine readable form accessible by the widest array of equipment including outdated equipment. Many small donations ($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt status with the IRS. The Foundation is committed to complying with the laws regulating charities and charitable donations in all 50 states of the United States. Compliance requirements are not uniform and it takes a considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up with these requirements. We do not solicit donations in locations where we have not received written confirmation of compliance. To SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any particular state visit http://pglaf.org While we cannot and do not solicit contributions from states where we have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition against accepting unsolicited donations from donors in such states who approach us with offers to donate. International donations are gratefully accepted, but we cannot make any statements concerning tax treatment of donations received from outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation methods and addresses. Donations are accepted in a number of other ways including checks, online payments and credit card donations. To donate, please visit: http://pglaf.org/donate Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works. Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be freely shared with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support. Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper edition. Most people start at our Web site which has the main PG search facility: http://www.gutenberg.org This Web site includes information about Project Gutenberg-tm, including how to make donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks. */ } PK A�)[%O\�� � * faker/src/Faker/Provider/it_IT/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\it_IT; use Faker\Calculator\Luhn; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}-{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}, {{lastName}} e {{lastName}} {{companySuffix}}', ]; protected static $catchPhraseWords = [ [ 'Abilità', 'Access', 'Adattatore', 'Algoritmo', 'Alleanza', 'Analizzatore', 'Applicazione', 'Approccio', 'Architettura', 'Archivio', 'Intelligenza artificiale', 'Array', 'Attitudine', 'Benchmark', 'Capacità', 'Sfida', 'Circuito', 'Collaborazione', 'Complessità', 'Concetto', 'Conglomerato', 'Contingenza', 'Core', 'Database', 'Data-warehouse', 'Definizione', 'Emulazione', 'Codifica', 'Criptazione', 'Firmware', 'Flessibilità', 'Previsione', 'Frame', 'framework', 'Funzione', 'Funzionalità', 'Interfaccia grafica', 'Hardware', 'Help-desk', 'Gerarchia', 'Hub', 'Implementazione', 'Infrastruttura', 'Iniziativa', 'Installazione', 'Set di istruzioni', 'Interfaccia', 'Soluzione internet', 'Intranet', 'Conoscenza base', 'Matrici', 'Matrice', 'Metodologia', 'Middleware', 'Migrazione', 'Modello', 'Moderazione', 'Monitoraggio', 'Moratoria', 'Rete', 'Architettura aperta', 'Sistema aperto', 'Orchestrazione', 'Paradigma', 'Parallelismo', 'Policy', 'Portale', 'Struttura di prezzo', 'Prodotto', 'Produttività', 'Progetto', 'Proiezione', 'Protocollo', 'Servizio clienti', 'Software', 'Soluzione', 'Standardizzazione', 'Strategia', 'Struttura', 'Successo', 'Sovrastruttura', 'Supporto', 'Sinergia', 'Task-force', 'Finestra temporale', 'Strumenti', 'Utilizzazione', 'Sito web', 'Forza lavoro', ], [ 'adattiva', 'avanzata', 'migliorata', 'assimilata', 'automatizzata', 'bilanciata', 'centralizzata', 'compatibile', 'configurabile', 'cross-platform', 'decentralizzata', 'digitalizzata', 'distribuita', 'piccola', 'ergonomica', 'esclusiva', 'espansa', 'estesa', 'configurabile', 'fondamentale', 'orizzontale', 'implementata', 'innovativa', 'integrata', 'intuitiva', 'inversa', 'gestita', 'obbligatoria', 'monitorata', 'multi-canale', 'multi-laterale', 'open-source', 'operativa', 'ottimizzata', 'organica', 'persistente', 'polarizzata', 'proattiva', 'programmabile', 'progressiva', 'reattiva', 'riallineata', 'ricontestualizzata', 'ridotta', 'robusta', 'sicura', 'condivisibile', 'stand-alone', 'switchabile', 'sincronizzata', 'sinergica', 'totale', 'universale', 'user-friendly', 'versatile', 'virtuale', 'visionaria', ], [ '24 ore', '24/7', 'terza generazione', 'quarta generazione', 'quinta generazione', 'sesta generazione', 'asimmetrica', 'asincrona', 'background', 'bi-direzionale', 'biforcata', 'bottom-line', 'coerente', 'coesiva', 'composita', 'sensibile al contesto', 'basta sul contesto', 'basata sul contenuto', 'dedicata', 'didattica', 'direzionale', 'discreta', 'dinamica', 'eco-centrica', 'esecutiva', 'esplicita', 'full-range', 'globale', 'euristica', 'alto livello', 'olistica', 'omogenea', 'ibrida', 'impattante', 'incrementale', 'intangibile', 'interattiva', 'intermediaria', 'locale', 'logistica', 'massimizzata', 'metodica', 'mission-critical', 'mobile', 'modulare', 'motivazionale', 'multimedia', 'multi-tasking', 'nazionale', 'neutrale', 'nextgeneration', 'non-volatile', 'object-oriented', 'ottima', 'ottimizzante', 'radicale', 'real-time', 'reciproca', 'regionale', 'responsiva', 'scalabile', 'secondaria', 'stabile', 'statica', 'sistematica', 'sistemica', 'tangibile', 'terziaria', 'uniforme', 'valore aggiunto', ], ]; protected static $bsWords = [ [ 'partnerships', 'comunità', 'ROI', 'soluzioni', 'e-services', 'nicchie', 'tecnologie', 'contenuti', 'supply-chains', 'convergenze', 'relazioni', 'architetture', 'interfacce', 'mercati', 'e-commerce', 'sistemi', 'modelli', 'schemi', 'reti', 'applicazioni', 'metriche', 'e-business', 'funzionalità', 'esperienze', 'webservices', 'metodologie', ], [ 'implementate', 'utilizzo', 'integrate', 'ottimali', 'evolutive', 'abilitate', 'reinventate', 'aggregate', 'migliorate', 'incentivate', 'monetizzate', 'sinergizzate', 'strategiche', 'deploy', 'marchi', 'accrescitive', 'target', 'sintetizzate', 'spedizioni', 'massimizzate', 'innovazione', 'guida', 'estensioni', 'generate', 'exploit', 'transizionali', 'matrici', 'ricontestualizzate', ], [ 'valore aggiunto', 'verticalizzate', 'proattive', 'forti', 'rivoluzionari', 'scalabili', 'innovativi', 'intuitivi', 'strategici', 'e-business', 'mission-critical', '24/7', 'globali', 'B2B', 'B2C', 'granulari', 'virtuali', 'virali', 'dinamiche', 'magnetiche', 'web', 'interattive', 'sexy', 'back-end', 'real-time', 'efficienti', 'front-end', 'distributivi', 'estensibili', 'mondiali', 'open-source', 'cross-platform', 'sinergiche', 'out-of-the-box', 'enterprise', 'integrate', 'di impatto', 'wireless', 'trasparenti', 'next-generation', 'cutting-edge', 'visionari', 'plug-and-play', 'collaborative', 'olistiche', 'ricche', ], ]; protected static $companySuffix = ['SPA', 'e figli', 'Group', 's.r.l.']; /** * @example 'Robust full-range hub' */ public function catchPhrase() { $result = []; foreach (static::$catchPhraseWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } /** * @example 'integrate extensible convergence' */ public function bs() { $result = []; foreach (static::$bsWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } /** * Italian VAT number (partita IVA) * * @see https://it.wikipedia.org/wiki/Partita_IVA * * @return string */ public static function vat() { $code = sprintf('%s%03d', static::numerify('#######'), self::numberBetween(1, 121)); return sprintf('IT%s%d', $code, Luhn::computeCheckDigit($code)); } /** * Italian VAT number (partita IVA) * * @return string * * @deprecated use {@link \Faker\Provider\it_IT\Company::vat()} instead * @see \Faker\Provider\it_IT\Company::vat() */ public static function vatId() { return self::vat(); } } PK A�)[�;�w w ) faker/src/Faker/Provider/it_IT/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\it_IT; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'Aaron', 'Abramo', 'Adriano', 'Agostino', 'Akira', 'Alan', 'Alberto', 'Albino', 'Aldo', 'Alessandro', 'Alessio', 'Alfonso', 'Alfredo', 'Alighieri', 'Alighiero', 'Amedeo', 'Amerigo', 'Amos', 'Anastasio', 'Andrea', 'Angelo', 'Anselmo', 'Antimo', 'Antonino', 'Antonio', 'Arcibaldo', 'Arduino', 'Ariel', 'Armando', 'Aroldo', 'Artes', 'Arturo', 'Audenico', 'Augusto', 'Ausonio', 'Bacchisio', 'Baldassarre', 'Battista', 'Bernardo', 'Bettino', 'Boris', 'Bortolo', 'Bruno', 'Caio', 'Caligola', 'Carlo', 'Carmelo', 'Carmine', 'Cecco', 'Cesare', 'Cirino', 'Ciro', 'Claudio', 'Cleros', 'Corrado', 'Cosimo', 'Costantino', 'Costanzo', 'Damiano', 'Danilo', 'Danny', 'Dante', 'Danthon', 'Dario', 'David', 'Davide', 'Davis', 'Demian', 'Demis', 'Dimitri', 'Dindo', 'Dino', 'Domenico', 'Domingo', 'Domiziano', 'Donato', 'Dylan', 'Edilio', 'Edipo', 'Egidio', 'Egisto', 'Elio', 'Eliziario', 'Emanuel', 'Emanuele', 'Emidio', 'Emilio', 'Enrico', 'Enzo', 'Ercole', 'Eriberto', 'Ermes', 'Erminio', 'Ernesto', 'Ethan', 'Ettore', 'Eugenio', 'Eusebio', 'Eustachio', 'Evangelista', 'Fabiano', 'Fabio', 'Fabrizio', 'Fausto', 'Federico', 'Felice', 'Ferdinando', 'Fernando', 'Filippo', 'Fiorentino', 'Fiorenzo', 'Flavio', 'Folco', 'Francesco', 'Franco', 'Fulvio', 'Furio', 'Gabriele', 'Gaetano', 'Gastone', 'Gavino', 'Gennaro', 'Gerardo', 'Gerlando', 'Germano', 'Giacinto', 'Giacobbe', 'Giacomo', 'Gian', 'Gianantonio', 'Giancarlo', 'Gianfranco', 'Gianleonardo', 'Gianluca', 'Gianmarco', 'Gianmaria', 'Gianni', 'Gianriccardo', 'Gino', 'Gioacchino', 'Giobbe', 'Giordano', 'Giorgio', 'Giovanni', 'Giuliano', 'Giulio', 'Giuseppe', 'Graziano', 'Gregorio', 'Guido', 'Harry', 'Hector', 'Iacopo', 'Ian', 'Ilario', 'Ippolito', 'Isira', 'Italo', 'Ivano', 'Jack', 'Jacopo', 'Jari', 'Jarno', 'Joannes', 'Joey', 'Joseph', 'Joshua', 'Kai', 'Karim', 'Kociss', 'Kris', 'Laerte', 'Lamberto', 'Lauro', 'Lazzaro', 'Leonardo', 'Liborio', 'Lino', 'Lorenzo', 'Loris', 'Luca', 'Luciano', 'Ludovico', 'Luigi', 'Maggiore', 'Manfredi', 'Manuele', 'Marcello', 'Marco', 'Mariano', 'Marino', 'Mario', 'Marvin', 'Marzio', 'Massimiliano', 'Massimo', 'Matteo', 'Mattia', 'Maurizio', 'Mauro', 'Max', 'Michael', 'Mirco', 'Mirko', 'Modesto', 'Moreno', 'Muzio', 'Nabil', 'Nadir', 'Nathan', 'Nazzareno', 'Nestore', 'Nick', 'Nico', 'Nicola', 'Noah', 'Noel', 'Odino', 'Odone', 'Olo', 'Omar', 'Oreste', 'Oretta', 'Orfeo', 'Osea', 'Osvaldo', 'Pablo', 'Pacifico', 'Paolo', 'Pasquale', 'Patrizio', 'Pericle', 'Piererminio', 'Pierfrancesco', 'Piero', 'Piersilvio', 'Pietro', 'Priamo', 'Primo', 'Quarto', 'Quasimodo', 'Quirino', 'Radames', 'Radio', 'Raffaele', 'Raniero', 'Raoul', 'Renato', 'Renzo', 'Riccardo', 'Roberto', 'Rocco', 'Rodolfo', 'Romano', 'Romeo', 'Romolo', 'Rosalino', 'Rosolino', 'Rudy', 'Rufo', 'Sabatino', 'Sabino', 'Salvatore', 'Samuel', 'Sandro', 'Santo', 'Sebastian', 'Sebastiano', 'Secondo', 'Sergio', 'Serse', 'Sesto', 'Silvano', 'Silverio', 'Silvio', 'Sirio', 'Siro', 'Stefano', 'Tancredi', 'Tazio', 'Terzo', 'Teseo', 'Timoteo', 'Timothy', 'Tolomeo', 'Tommaso', 'Trevis', 'Tristano', 'Ubaldo', 'Ugo', 'Ulrico', 'Umberto', 'Valdo', 'Vincenzo', 'Vinicio', 'Vito', 'Vittorio', 'Walter', 'Xavier', 'Yago', 'Zaccaria', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Adriana', 'Alessandra', 'Andrea', 'Angela', 'Angelina', 'Anna', 'Annalisa', 'Annamaria', 'Annunziata', 'Antonella', 'Antonia', 'Antonietta', 'Antonina', 'Artemide', 'Asia', 'Assia', 'Assunta', 'Barbara', 'Benedetta', 'Bibiana', 'Brigitta', 'Bruna', 'Carla', 'Carmela', 'Cassiopea', 'Caterina', 'Celeste', 'Cesidia', 'Chiara', 'Cinzia', 'Cira', 'Clara', 'Claudia', 'Clea', 'Cleopatra', 'Clodovea', 'Concetta', 'Cosetta', 'Cristina', 'Cristyn', 'Damiana', 'Daniela', 'Danuta', 'Deborah', 'Demi', 'Diamante', 'Diana', 'Domenica', 'Donatella', 'Doriana', 'Edvige', 'Elda', 'Elena', 'Eleonora', 'Elga', 'Elisa', 'Elisabetta', 'Elsa', 'Emanuela', 'Emilia', 'Enrica', 'Erminia', 'Eufemia', 'Evita', 'Fatima', 'Federica', 'Felicia', 'Filomena', 'Flaviana', 'Fortunata', 'Franca', 'Francesca', 'Gabriella', 'Gelsomina', 'Genziana', 'Giacinta', 'Gilda', 'Giovanna', 'Giuliana', 'Giulietta', 'Giuseppa', 'Giuseppina', 'Grazia', 'Graziella', 'Guendalina', 'Helga', 'Ida', 'Ileana', 'Ingrid', 'Ione', 'Irene', 'Isabel', 'Isabella', 'Ivana', 'Ivonne', 'Jelena', 'Jole', 'Kayla', 'Kristel', 'Laura', 'Leone', 'Lia', 'Lidia', 'Liliana', 'Lina', 'Lisa', 'Loredana', 'Loretta', 'Luce', 'Lucia', 'Luciana', 'Lucrezia', 'Luisa', 'Luna', 'Maddalena', 'Maika', 'Manuela', 'Marcella', 'Margherita', 'Maria', 'Mariagiulia', 'Marianita', 'Marianna', 'Mariapia', 'Marieva', 'Marina', 'Marisa', 'Maristella', 'Marta', 'Maruska', 'Matilde', 'Mercedes', 'Michela', 'Michele', 'Michelle', 'Mietta', 'Mirella', 'Miriam', 'Miriana', 'Monia', 'Monica', 'Morgana', 'Nadia', 'Naomi', 'Nayade', 'Neri', 'Nicoletta', 'Ninfa', 'Noemi', 'Nunzia', 'Olimpia', 'Ortensia', 'Paola', 'Patrizia', 'Penelope', 'Piccarda', 'Pierina', 'Prisca', 'Raffaella', 'Rebecca', 'Renata', 'Rita', 'Roberta', 'Rosa', 'Rosalba', 'Rosalia', 'Rosanna', 'Rosaria', 'Rosita', 'Ruth', 'Sabrina', 'Samira', 'Sandra', 'Sara', 'Sarah', 'Sarita', 'Sasha', 'Selvaggia', 'Shaira', 'Sibilla', 'Silvana', 'Silvia', 'Simona', 'Sonia', 'Soriana', 'Stefania', 'Stella', 'Sue ellen', 'Teresa', 'Thea', 'Tiziana', 'Tosca', 'Ursula', 'Valentina', 'Vania', 'Vera', 'Veronica', 'Vienna', 'Vincenza', 'Violante', 'Vitalba', 'Vittoria', 'Zelida', ]; protected static $lastName = [ 'Rossi', 'Russo', 'Ferrari', 'Esposito', 'Bianchi', 'Romano', 'Colombo', 'Ricci', 'Marino', 'Greco', 'Bruno', 'Gallo', 'Conti', 'De luca', 'Mancini', 'Costa', 'Giordano', 'Rizzo', 'Lombardi', 'Moretti', 'Barbieri', 'Fontana', 'Santoro', 'Mariani', 'Rinaldi', 'Caruso', 'Ferrara', 'Galli', 'Martini', 'Leone', 'Longo', 'Gentile', 'Martinelli', 'Vitale', 'Lombardo', 'Serra', 'Coppola', 'De Santis', 'D\'angelo', 'Marchetti', 'Parisi', 'Villa', 'Conte', 'Ferraro', 'Ferri', 'Fabbri', 'Bianco', 'Marini', 'Grasso', 'Valentini', 'Messina', 'Sala', 'De Angelis', 'Gatti', 'Pellegrini', 'Palumbo', 'Sanna', 'Farina', 'Rizzi', 'Monti', 'Cattaneo', 'Morelli', 'Amato', 'Silvestri', 'Mazza', 'Testa', 'Grassi', 'Pellegrino', 'Carbone', 'Giuliani', 'Benedetti', 'Barone', 'Rossetti', 'Caputo', 'Montanari', 'Guerra', 'Palmieri', 'Bernardi', 'Martino', 'Fiore', 'De rosa', 'Ferretti', 'Bellini', 'Basile', 'Riva', 'Donati', 'Piras', 'Vitali', 'Battaglia', 'Sartori', 'Neri', 'Costantini', 'Milani', 'Pagano', 'Ruggiero', 'Sorrentino', 'D\'amico', 'Orlando', 'Damico', 'Negri', 'Verdi', ]; protected static $titleMale = ['Sig.', 'Dott.', 'Dr.', 'Ing.']; protected static $titleFemale = ['Sig.ra', 'Dott.', 'Dr.', 'Ing.']; private static $suffix = []; /** * @example 'PhD' */ public static function suffix() { return static::randomElement(static::$suffix); } /** * TaxCode (CodiceFiscale) * * @see https://it.wikipedia.org/wiki/Codice_fiscale * * @return string */ public static function taxId() { return strtoupper(static::bothify('??????##?##?###?')); } } PK A�)[� �� � * faker/src/Faker/Provider/nb_NO/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nb_NO; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'NO', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[]%�AO O . faker/src/Faker/Provider/nb_NO/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nb_NO; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { /** * @var array Norwegian phone number formats */ protected static $formats = [ '+47#########', '+47 ## ## ## ##', '## ## ## ##', '## ## ## ##', '########', '########', '9## ## ###', '4## ## ###', '9#######', '4#######', ]; /** * @var array Norweign mobile number formats */ protected static $mobileFormats = [ '+474#######', '+479#######', '9## ## ###', '4## ## ###', '9#######', '4#######', ]; public function mobileNumber() { $format = static::randomElement(static::$mobileFormats); return self::numerify($this->generator->parse($format)); } } PK A�)[�H��1 1 * faker/src/Faker/Provider/nb_NO/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nb_NO; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $buildingNumber = ['%###', '%##', '%#', '%#?', '%', '%?']; protected static $streetPrefix = [ 'Øvre', 'Nedre', 'Søndre', 'Gamle', 'Østre', 'Vestre', ]; protected static $streetSuffix = [ 'alléen', 'bakken', 'berget', 'bråten', 'eggen', 'engen', 'ekra', 'faret', 'flata', 'gata', 'gjerdet', 'grenda', 'gropa', 'hagen', 'haugen', 'havna', 'holtet', 'høgda', 'jordet', 'kollen', 'kroken', 'lia', 'lunden', 'lyngen', 'løkka', 'marka', 'moen', 'myra', 'plassen', 'ringen', 'roa', 'røa', 'skogen', 'skrenten', 'spranget', 'stien', 'stranda', 'stubben', 'stykket', 'svingen', 'tjernet', 'toppen', 'tunet', 'vollen', 'vika', 'åsen', ]; protected static $streetSuffixWord = [ 'sgate', 'svei', 's Gate', 's Vei', 'gata', 'veien', ]; protected static $postcode = ['####', '####', '####', '0###']; /** * @var array Norwegian city names * * @see https://no.wikipedia.org/wiki/Liste_over_norske_byer */ protected static $cityNames = [ 'Alta', 'Arendal', 'Askim', 'Bergen', 'Bodø', 'Brekstad', 'Brevik', 'Brumunddal', 'Bryne', 'Brønnøysund', 'Drammen', 'Drøbak', 'Egersund', 'Elverum', 'Fagernes', 'Farsund', 'Fauske', 'Finnsnes', 'Flekkefjord', 'Florø', 'Fosnavåg', 'Fredrikstad', 'Førde', 'Gjøvik', 'Grimstad', 'Halden', 'Hamar', 'Hammerfest', 'Harstad', 'Haugesund', 'Hokksund', 'Holmestrand', 'Honningsvåg', 'Horten', 'Hønefoss', 'Jessheim', 'Jørpeland', 'Kirkenes', 'Kolvereid', 'Kongsberg', 'Kongsvinger', 'Kopervik', 'Kragerø', 'Kristiansand', 'Kristiansund', 'Langesund', 'Larvik', 'Leknes', 'Levanger', 'Lillehammer', 'Lillesand', 'Lillestrøm', 'Lyngdal', 'Mandal', 'Mo i Rana', 'Moelv', 'Molde', 'Mosjøen', 'Moss', 'Mysen', 'Måløy', 'Namsos', 'Narvik', 'Notodden', 'Odda', 'Orkanger', 'Oslo', 'Otta', 'Porsgrunn', 'Risør', 'Rjukan', 'Røros', 'Sandefjord', 'Sandnes', 'Sandnessjøen', 'Sandvika', 'Sarpsborg', 'Sauda', 'Ski', 'Skien', 'Skudeneshavn', 'Sortland', 'Stathelle', 'Stavanger', 'Stavern', 'Steinkjer', 'Stjørdalshalsen', 'Stokmarknes', 'Stord', 'Svelvik', 'Svolvær', 'Tromsø', 'Trondheim', 'Tvedestrand', 'Tønsberg', 'Ulsteinvik', 'Vadsø', 'Vardø', 'Verdalsøra', 'Vinstra', 'Åkrehamn', 'Ålesund', 'Åndalsnes', 'Åsgårdstrand', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; /** * @var array Norwegian municipality names * * @see https://no.wikipedia.org/wiki/Norges_kommuner */ protected static $kommuneNames = [ 'Halden', 'Moss', 'Sarpsborg', 'Fredrikstad', 'Hvaler', 'Aremark', 'Marker', 'Rømskog', 'Trøgstad', 'Spydeberg', 'Askim', 'Eidsberg', 'Skiptvet', 'Rakkestad', 'Råde', 'Rygge', 'Våler', 'Hobøl', 'Vestby', 'Ski', 'Ås', 'Frogn', 'Nesodden', 'Oppegård', 'Bærum', 'Asker', 'Aurskog-Høland', 'Sørum', 'Fet', 'Rælingen', 'Enebakk', 'Lørenskog', 'Skedsmo', 'Nittedal', 'Gjerdrum', 'Ullensaker', 'Nes', 'Eidsvoll', 'Nannestad', 'Hurdal', 'Oslo', 'Kongsvinger', 'Hamar', 'Ringsaker', 'Løten', 'Stange', 'Nord-Odal', 'Sør-Odal', 'Eidskog', 'Grue', 'Åsnes', 'Våler', 'Elverum', 'Trysil', 'Åmot', 'Stor-Elvdal', 'Rendalen', 'Engerdal', 'Tolga', 'Tynset', 'Alvdal', 'Folldal', 'Os', 'Lillehammer', 'Gjøvik', 'Dovre', 'Lesja', 'Skjåk', 'Lom', 'Vågå', 'Nord-Fron', 'Sel', 'Sør-Fron', 'Ringebu', 'Øyer', 'Gausdal', 'Østre Toten', 'Vestre Toten', 'Jevnaker', 'Lunner', 'Gran', 'Søndre Land', 'Nordre Land', 'Sør-Aurdal', 'Etnedal', 'Nord-Aurdal', 'Vestre Slidre', 'Øystre Slidre', 'Vang', 'Drammen', 'Kongsberg', 'Ringerike', 'Hole', 'Flå', 'Nes', 'Gol', 'Hemsedal', 'Ål', 'Hol', 'Sigdal', 'Krødsherad', 'Modum', 'Øvre Eiker', 'Nedre Eiker', 'Lier', 'Røyken', 'Hurum', 'Flesberg', 'Rollag', 'Nore og Uvdal', 'Horten', 'Holmestrand', 'Tønsberg', 'Sandefjord', 'Larvik', 'Svelvik', 'Sande', 'Hof', 'Re', 'Andebu', 'Stokke', 'Nøtterøy', 'Tjøme', 'Lardal', 'Porsgrunn', 'Skien', 'Notodden', 'Siljan', 'Bamble', 'Kragerø', 'Drangedal', 'Nome', 'Bø', 'Sauherad', 'Tinn', 'Hjartdal', 'Seljord', 'Kviteseid', 'Nissedal', 'Fyresdal', 'Tokke', 'Vinje', 'Risør', 'Grimstad', 'Arendal', 'Gjerstad', 'Vegårshei', 'Tvedestrand', 'Froland', 'Lillesand', 'Birkenes', 'Åmli', 'Iveland', 'Evje og Hornnes', 'Bygland', 'Valle', 'Bykle', 'Kristiansand', 'Mandal', 'Farsund', 'Flekkefjord', 'Vennesla', 'Songdalen', 'Søgne', 'Marnardal', 'Åseral', 'Audnedal', 'Lindesnes', 'Lyngdal', 'Hægebostad', 'Kvinesdal', 'Sirdal', 'Eigersund', 'Sandnes', 'Stavanger', 'Haugesund', 'Sokndal', 'Lund', 'Bjerkreim', 'Hå', 'Klepp', 'Time', 'Gjesdal', 'Sola', 'Randaberg', 'Forsand', 'Strand', 'Hjelmeland', 'Suldal', 'Sauda', 'Finnøy', 'Rennesøy', 'Kvitsøy', 'Bokn', 'Tysvær', 'Karmøy', 'Utsira', 'Vindafjord', 'Bergen', 'Etne', 'Sveio', 'Bømlo', 'Stord', 'Fitjar', 'Tysnes', 'Kvinnherad', 'Jondal', 'Odda', 'Ullensvang', 'Eidfjord', 'Ulvik', 'Granvin', 'Voss', 'Kvam', 'Fusa', 'Samnanger', 'Os', 'Austevoll', 'Sund', 'Fjell', 'Askøy', 'Vaksdal', 'Modalen', 'Osterøy', 'Meland', 'Øygarden', 'Radøy', 'Lindås', 'Austrheim', 'Fedje', 'Masfjorden', 'Flora', 'Gulen', 'Solund', 'Hyllestad', 'Høyanger', 'Vik', 'Balestrand', 'Leikanger', 'Sogndal', 'Aurland', 'Lærdal', 'Årdal', 'Luster', 'Askvoll', 'Fjaler', 'Gaular', 'Jølster', 'Førde', 'Naustdal', 'Bremanger', 'Vågsøy', 'Selje', 'Eid', 'Hornindal', 'Gloppen', 'Stryn', 'Molde', 'Ålesund', 'Kristiansund', 'Vanylven', 'Sande', 'Herøy', 'Ulstein', 'Hareid', 'Volda', 'Ørsta', 'Ørskog', 'Norddal', 'Stranda', 'Stordal', 'Sykkylven', 'Skodje', 'Sula', 'Giske', 'Haram', 'Vestnes', 'Rauma', 'Nesset', 'Midsund', 'Sandøy', 'Aukra', 'Fræna', 'Eide', 'Averøy', 'Gjemnes', 'Tingvoll', 'Sunndal', 'Surnadal', 'Rindal', 'Halsa', 'Smøla', 'Aure', 'Trondheim', 'Hemne', 'Snillfjord', 'Hitra', 'Frøya', 'Ørland', 'Agdenes', 'Rissa', 'Bjugn', 'Åfjord', 'Roan', 'Osen', 'Oppdal', 'Rennebu', 'Meldal', 'Orkdal', 'Røros', 'Holtålen', 'Midtre Gauldal', 'Melhus', 'Skaun', 'Klæbu', 'Malvik', 'Selbu', 'Tydal', 'Steinkjer', 'Namsos', 'Meråker', 'Stjørdal', 'Frosta', 'Leksvik', 'Levanger', 'Verdal', 'Verran', 'Namdalseid', 'Inderøy', 'Snåsa', 'Lierne', 'Røyrvik', 'Namsskogan', 'Grong', 'Høylandet', 'Overhalla', 'Fosnes', 'Flatanger', 'Vikna', 'Nærøy', 'Leka', 'Bodø', 'Narvik', 'Bindal', 'Sømna', 'Brønnøy', 'Vega', 'Vevelstad', 'Herøy', 'Alstahaug', 'Leirfjord', 'Vefsn', 'Grane', 'Hattfjelldal', 'Dønna', 'Nesna', 'Hemnes', 'Rana', 'Lurøy', 'Træna', 'Rødøy', 'Meløy', 'Gildeskål', 'Beiarn', 'Saltdal', 'Fauske', 'Sørfold', 'Steigen', 'Hamarøy', 'Tysfjord', 'Lødingen', 'Tjeldsund', 'Evenes', 'Ballangen', 'Røst', 'Værøy', 'Flakstad', 'Vestvågøy', 'Vågan', 'Hadsel', 'Bø', 'Øksnes', 'Sortland', 'Andøy', 'Moskenes', 'Harstad[10]', 'Tromsø', 'Kvæfjord', 'Skånland', 'Ibestad', 'Gratangen', 'Lavangen', 'Bardu', 'Salangen', 'Målselv', 'Sørreisa', 'Dyrøy', 'Tranøy', 'Torsken', 'Berg', 'Lenvik', 'Balsfjord', 'Karlsøy', 'Lyngen', 'Storfjord', 'Kåfjord', 'Skjervøy', 'Nordreisa', 'Kvænangen', 'Vardø', 'Vadsø', 'Hammerfest', 'Kautokeino', 'Alta', 'Loppa', 'Hasvik', 'Kvalsund', 'Måsøy', 'Nordkapp', 'Porsanger', 'Karasjok', 'Lebesby', 'Gamvik', 'Berlevåg', 'Tana', 'Nesseby', 'Båtsfjord', 'Sør-Varanger', ]; /** * @var array Norwegian county names * * @see https://no.wikipedia.org/wiki/Norges_fylker */ protected static $countyNames = [ 'Østfold', 'Akershus', 'Oslo', 'Hedmark', 'Oppland', 'Buskerud', 'Vestfold', 'Telemark', 'Aust-Agder', 'Vest-Agder', 'Rogaland', 'Hordaland', 'Sogn og Fjordane', 'Møre og Romsdal', 'Sør-Trøndelag', 'Nord-Trøndelag', 'Nordland', 'Troms', 'Finnmark', 'Svalbard', 'Jan Mayen', 'Kontinentalsokkelen', ]; protected static $country = [ 'Abkhasia', 'Afghanistan', 'Albania', 'Algerie', 'Andorra', 'Angola', 'Antigua og Barbuda', 'Argentina', 'Armenia', 'Aserbajdsjan', 'Australia', 'Bahamas', 'Bahrain', 'Bangladesh', 'Barbados', 'Belgia', 'Belize', 'Benin', 'Bhutan', 'Bolivia', 'Bosnia-Hercegovina', 'Botswana', 'Brasil', 'Brunei', 'Bulgaria', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Canada', 'Chile', 'Colombia', 'Costa Rica', 'Cuba', 'Danmark', 'De forente arabiske emirater', 'Den demokratiske republikken Kongo', 'Den dominikanske republikk', 'Den sentralafrikanske republikk', 'Djibouti', 'Dominica', 'Ecuador', 'Egypt', 'Ekvatorial-Guinea', 'Elfenbenskysten', 'El Salvador', 'Eritrea', 'Estland', 'Etiopia', 'Fiji', 'Filippinene', 'Finland', 'Frankrike', 'Gabon', 'Gambia', 'Georgia', 'Ghana', 'Grenada', 'Guatemala', 'Guinea', 'Guinea-Bissau', 'Guyana', 'Haiti', 'Hellas', 'Honduras', 'Hviterussland', 'India', 'Indonesia', 'Irak', 'Iran', 'Irland', 'Island', 'Israel', 'Italia', 'Jamaica', 'Japan', 'Jemen', 'Jordan', 'Kambodsja', 'Kamerun', 'Kapp Verde', 'Kasakhstan', 'Kenya', 'Folkerepublikken Kina', 'Kirgisistan', 'Kiribati', 'Komorene', 'Republikken Kongo', 'Kosovo', 'Kroatia', 'Kuwait', 'Kypros', 'Laos', 'Latvia', 'Lesotho', 'Libanon', 'Liberia', 'Libya', 'Liechtenstein', 'Litauen', 'Luxembourg', 'Madagaskar', 'Makedonia', 'Malawi', 'Malaysia', 'Maldivene', 'Mali', 'Malta', 'Marokko', 'Marshalløyene', 'Mauritania', 'Mauritius', 'Mexico', 'Mikronesiaføderasjonen', 'Moldova', 'Monaco', 'Mongolia', 'Montenegro', 'Mosambik', 'Myanmar', 'Namibia', 'Nauru', 'Nederland', 'Nepal', 'New Zealand', 'Nicaragua', 'Niger', 'Nigeria', 'Nord-Korea', 'Nord-Kypros', 'Norge', 'Oman', 'Pakistan', 'Palau', 'Panama', 'Papua Ny-Guinea', 'Paraguay', 'Peru', 'Polen', 'Portugal', 'Qatar', 'Romania', 'Russland', 'Rwanda', 'Saint Kitts og Nevis', 'Saint Lucia', 'Saint Vincent og Grenadinene', 'Salomonøyene', 'Samoa', 'San Marino', 'São Tomé og Príncipe', 'Saudi-Arabia', 'Senegal', 'Serbia', 'Seychellene', 'Sierra Leone', 'Singapore', 'Slovakia', 'Slovenia', 'Somalia', 'Spania', 'Sri Lanka', 'Storbritannia', 'Sudan', 'Surinam', 'Sveits', 'Sverige', 'Swaziland', 'Syria', 'Sør-Afrika', 'Sør-Korea', 'Sør-Ossetia', 'Sør-Sudan', 'Tadsjikistan', 'Taiwan', 'Tanzania', 'Thailand', 'Togo', 'Tonga', 'Transnistria', 'Trinidad og Tobago', 'Tsjad', 'Tsjekkia', 'Tunisia', 'Turkmenistan', 'Tuvalu', 'Tyrkia', 'Tyskland', 'Uganda', 'USA', 'Ukraina', 'Ungarn', 'Uruguay', 'Usbekistan', 'Vanuatu', 'Vatikanstaten', 'Venezuela', 'Vietnam', 'Zambia', 'Zimbabwe', 'Østerrike', 'Øst-Timor', ]; /** * @var array Norwegian street name formats */ protected static $streetNameFormats = [ '{{lastName}}{{streetSuffix}}', '{{lastName}}{{streetSuffix}}', '{{firstName}}{{streetSuffix}}', '{{firstName}}{{streetSuffix}}', '{{streetPrefix}}{{streetSuffix}}', '{{streetPrefix}}{{streetSuffix}}', '{{streetPrefix}}{{streetSuffix}}', '{{streetPrefix}}{{streetSuffix}}', '{{lastName}} {{streetSuffixWord}}', ]; /** * @var array Norwegian street address formats */ protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; /** * @var array Norwegian address formats */ protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}", ]; /** * Randomly return a real city name * * @return string */ public static function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } public static function streetSuffixWord() { return static::randomElement(static::$streetSuffixWord); } public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * Randomly return a building number. * * @return string */ public static function buildingNumber() { return static::toUpper(static::bothify(static::randomElement(static::$buildingNumber))); } } PK A�)[!����p �p * faker/src/Faker/Provider/nb_NO/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nb_NO; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{firstName}} {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} & {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} & {{lastName}}', '{{lastName}} og {{lastName}}', '{{lastName}} og {{lastName}} {{companySuffix}}', ]; /** * Common suffixes * * @see https://www.brreg.no/bedrift/organisasjonsformer/ */ protected static $companySuffix = ['ANS', 'AS', 'ASA', 'BA', 'DA', 'ENK', 'GFS', 'KTRF', 'NUF', 'PK', 'SA', 'SPA', 'STI', 'VIFE']; /** * 1500 random job titles from Statistisk Sentralbyrå * * @see http://www.ssb.no/a/yrke/yrke.csv */ protected static $jobTitleFormat = [ 'Administrasjonsdirektør', 'Administrasjonskonsulent', 'Administrasjonssekretær', 'Administrasjonssjef', 'Administrerende Overlege', 'Admiral', 'Advokatassistent', 'Aerobicinstruktør', 'Afis-Fullmektig', 'Agrotekniker', 'Ais-Fullmektig', 'Akrobat', 'Aktivitør', 'Akupunktør', 'Alarmoperatør', 'Allmenningbestyrer', 'Allmennpraktiserende Lege', 'Amanuensis', 'Ambassaderåd', 'Ambassadesekretær', 'Ambulansemedhjelper', 'Ambulansesjef', 'Ambulerende Vaktmester', 'Ammoniakkoker', 'Anestesilege', 'Animatør', 'Anleggsdykker', 'Anleggsgartnermester', 'Anleggsmaskinkjører', 'Anleggsmaskinmekaniker', 'Anleggsoperatør', 'Annenflyger', 'Annonseakkvisitør', 'Annonsebehandler', 'Annonsekonsulent', 'Annonseselger', 'Annonsesjef', 'Anretningshjelp', 'Apotekmedarbeider', 'Arbeidsmedisiner', 'Arbeidssjef', 'Arbeidsstudieingeniør', 'Arbeidsterapeut', 'Arbeidstilrettelegger', 'Arbeidstilsynskontrollør', 'Arbeidstilsynsrådgiver', 'Arkivassistent', 'Arkivmedarbeider', 'Arrestforvarer', 'Asfaltarbeider', 'Asfaltverkarbeider', 'Asfaltør', 'Assistentfotograf', 'Assisterende Administrerende Direktør', 'Assisterende Banksjef', 'Assisterende Bestyrer', 'Assisterende Borer', 'Assisterende Byfogd', 'Assisterende Fylkeshelsesjef', 'Assisterende Fylkeslege', 'Assisterende Fylkesmann', 'Assisterende Helsedirektør', 'Assisterende Kjøkkensjef', 'Assisterende Kommunegartner', 'Assisterende Sjefflygeleder', 'Assisterende Sjefspsykolog', 'Assisterende Sykepleiesjef', 'Assisterende Vaktmester', 'Astrofysiker', 'Astronom', 'Atomfysiker', 'Attache', 'Autoklavoperatør', 'Autoklavpasser', 'Automasjonsingeniør', 'Automatiker', 'Automatiseringsmontør', 'Avdelingsarkitekt', 'Avdelingsbanksjef', 'Avdelingsbetjent', 'Avdelingsdirektør', 'Avdelingsergoterapeut', 'Avdelingsingeniør', 'Avdelingsleder/fysioterapeut', 'Avdelingspsykolog', 'Avdelingssekretær', 'Avdelingssjef', 'Avdelingssjef Akvakultur Mv.', 'Avdelingssjef Restaurant', 'Avdelingssykepleier', 'Avlaster', 'Avlskonsulent', 'Avløser', 'Babysvømmeinstruktør', 'Badeassistent', 'Badebetjent', 'Bakermester', 'Bakteriolog', 'Banearbeider', 'Bankassistent', 'Bankkonsulent', 'Banksjef', 'Barkeeper', 'Barmedarbeider', 'Barne- Og Ungdomssekretær', 'Barnehageassistent', 'Barnehjemsbestyrer', 'Barnepasser', 'Barnevernskonsulent', 'Bartender', 'Basketballtrener', 'Bedriftskonsulent', 'Bedriftspsykolog', 'Bedriftsrevisor', 'Bedriftsøkonom', 'Befrakter', 'Begravelsesbyråassistent', 'Begravelsesbyråmedarbeider', 'Begravelsesbyråsjåfør', 'Beleggskjærer', 'Bemanningskonsulent', 'Benkesnekker', 'Beregner', 'Bergmester', 'Bergverksarbeider', 'Beskjærer', 'Bestyrer Helsetjenester', 'Betjent', 'Betongindustriarbeider', 'Betongvarearbeider', 'Bibliotekleder', 'Biblioteksjef', 'Bilagskontrollør', 'Bilelektriker', 'Bilgummiarbeider', 'Bilinspektør', 'Bilklargjører', 'Billedkonsulent', 'Billedtekniker', 'Billettekspeditør', 'Billettkonsulent', 'Billettkontrollør', 'Billettselger', 'Billettør', 'Bilmegler', 'Bilmekaniker', 'Bilmottaker', 'Bilpleier', 'Bilrenser', 'Bilsakkyndig', 'Biltilsyninspektør', 'Biopat', 'Blandemaskinoperatør', 'Blander', 'Blogger', 'Blomsterdekoratør', 'Blåseinstrumentmaker', 'Bokbinder', 'Bokbinderassistent', 'Bokbussassistent', 'Bokbussfører', 'Bokhandlermedarbeider', 'Bokhandlermedhjelper', 'Bokholderassistent', 'Bokollektivmedarbeider', 'Boligleder', 'Boligsjef', 'Bomringvakt', 'Bomvakt', 'Bookingansvarlig', 'Bookingmedarbeider', 'Bookingsekretær', 'Borearbeider', 'Boredekksarbeider', 'Boreingeniør', 'Boreoperasjonsleder', 'Borer', 'Boresjef', 'Borevæskeingeniør', 'Botaniker', 'Boveileder', 'Bowlingvert', 'Branninspektør', 'Brannisolatør', 'Brannkonstabel', 'Brannmester', 'Brannvakt', 'Brannvarslerinstallatør', 'Brenner', 'Brolegger', 'Bromaler', 'Brooperatør', 'Brukskunstner', 'Brygger', 'Bryggeriformann', 'Bryggerimester', 'Brønnborer', 'Budsjåfør', 'Bukker', 'Bulldoserkjører', 'Bunadmedarbeider', 'Bunnlærstanser', 'Buntmaker', 'Business Controller', 'Bussfører', 'Butikkinnehaver', 'Butikkinspektør', 'Butikkmedarbeider', 'Butikkonsulent', 'Butikksjef', 'Butikkslakter', 'Byarkitekt', 'Bydelsdirektør', 'Byfogd', 'Byggekranfører', 'Byggesaksbehandler', 'Byggesjef', 'Byggtapetserer', 'Byggtapetsermester', 'Bygningsarbeider', 'Bygningskontrollør', 'Byplanlegger', 'Byplansjef', 'Byrettsdommer', 'Byråd', 'Byssegutt', 'Byssepike', 'Båndsager', 'Båtfører', 'Båtmekaniker', 'Bærplukker', 'Børsdirektør', 'Børsemakermester', 'Børstemaker', 'Bøter', 'Cabin Chief', 'Cafemedarbeider', 'Campingplassmedarbeider', 'Cash Management Controller', 'Cellulosearbeider', 'Charge D\'affaires', 'Cirkustekniker', 'Cnc-Operatør', 'Coach', 'Controller', 'Croupier', 'Cruiseassistent', 'Daglig Leder', 'Dagsenterleder', 'Damefrisør', 'Danselærer', 'Danser', 'Dataadministrator', 'Datamaskinoperatør', 'Dataservicetekniker', 'Datasjef', 'Datatekniker', 'Dekkbygger', 'Dekorkonsulent', 'Deleekspeditør', 'Delesjef', 'Departementsråd', 'Designer', 'Desksjef', 'Diakoniarbeider', 'Diettkokk', 'Direksjonssekretær', 'Dirigent', 'Discjockey', 'Distribusjonssjåfør', 'Distributør', 'Distriktsarbeidssjef', 'Distriktsbanksjef', 'Distriktsdirektør', 'Distriktsmusiker', 'Distriktsrevisor', 'Distriktstannlege', 'Divisjonsdirektør Akvakultur Mv.', 'Divisjonssjef Akavkultur Mv.', 'Dokumentarfilmfotograf', 'Dommer', 'Domorganist', 'Dp-Operatør', 'Dramalærer', 'Dramatiker', 'Driftsansvarlig Flyfrakt', 'Driftsfullmektig', 'Driftskonsulent', 'Driftskonsulent It', 'Driftskoordinator', 'Driftsplantekniker', 'Driftstekniker', 'Driftsøkonom', 'Droneoperatør', 'Drosjesjåfør', 'Dykkerleder', 'Dyrlege', 'Dørselger', 'Dørvert', 'Døvekapellan', 'Døveprest', 'Edb-Leder', 'Ekspedent', 'Ekspedisjonssjef', 'Eksportagent', 'Eksportkonsulent', 'Eldreomsorgssjef', 'Elektriker', 'Elektrikerformann', 'Elektrisk Kabeloperasjonstekniker', 'Elektroautomasjonstekniker', 'Elektroingeniør', 'Elektromontør', 'Elkraftingeniør', 'Elverksmontør', 'Emaljebrenner', 'Emaljør', 'Energisjef', 'Engasjementssjef', 'Enhetsleder', 'Entomolog', 'Entreprenør', 'Ergoterapeut', 'Etatsjef', 'Etterforsker', 'Fagbokforfatter', 'Faglaborant', 'Faglærer', 'Fagopplæringssjef', 'Fagsjef Skogbruk', 'Fagspesialist', 'Fagutdanningskonsulent', 'Faktureringssekretær', 'Familierådgiver', 'Fargekoker', 'Fargeriarbeider', 'Fasademontør', 'Fatter', 'Feierlærling', 'Feltarbeider', 'Feltassistent', 'Feltprest', 'Fengselsavdelingsbetjent', 'Fengselsbetjent', 'Fengselsinspektør', 'Fengselsoverbetjent', 'Fenrik', 'Ferdigstiller', 'Filetarbeider', 'Filialsjef', 'Filminspisient', 'Filmkontrollsjef', 'Filosof', 'Finansanalytiker', 'Finansråd', 'Finansrådgiver', 'Finanstilsynsdirektør', 'Fiolinbygger', 'Fiskehandler', 'Fiskeridirektør', 'Fiskerikonsulent', 'Fiskeriråd', 'Fiskeritekniker', 'Fiskerøkter', 'Fiskeskipper', 'Fiskeslakter', 'Fiskevraker', 'Fjøsmester', 'Flaskesorterer', 'Flekker', 'Flisarbeider', 'Fly-Radiotekniker', 'Flyattache', 'Flyeksportmedarbeider', 'Flyelektrotekniker', 'Flygeleder', 'Flygelederassistent', 'Flyinstruktør', 'Flymekaniker', 'Flyplassekspeditør', 'Flysystemavioniker', 'Flyteknisk Inspektør', 'Flytrafikkassistent', 'Flyvertinne', 'Fms-Operatør', 'Folklorist', 'Forbundssekretær', 'Forhandlingssjef', 'Forkynner', 'Forlagsmedarbeider', 'Formgiver', 'Formstøper', 'Formuesforvalter', 'Forsikringsassistent', 'Forsikringsrådgiver', 'Forsikringsselger', 'Forskalingsbas', 'Forsker', 'Forskjærer', 'Forskningsassistent', 'Forskningssjef', 'Forskningstekniker', 'Forstander', 'Forstkandidat', 'Forsvarsråd', 'Forsøksleder', 'Forvaltningsassistent', 'Forvaltningsingeniør', 'Forvaltningssjef', 'Fosterfar', 'Fotograf', 'Fotolaboratorieassistent', 'Fraktsjef', 'Freelancejournalist', 'Frisørlærling', 'Fritidsassistent', 'Fritidssjef', 'Frivillighetssentralleder', 'Fruktpressearbeider', 'Fruktprodusent', 'Fryseriarbeider', 'Fugearbeider', 'Fylkesagronom', 'Fylkesarkitekt', 'Fylkesbarnevernsjef', 'Fylkesbyggesjef', 'Fylkesingeniør', 'Fylkeskartsjef', 'Fylkeskontorsjef', 'Fylkeskoordinator I Fylkesarbeidskontoret', 'Fylkesmann', 'Fylkespersonalsjef', 'Fylkesstyrerepresentant', 'Fyrmester', 'Fyrtjenestermann', 'Fysiker', 'Fysiokjemiker', 'Fører', 'Førsteamanuensis', 'Førstefarmasøyt', 'Førstefotograf', 'Førstekonservator', 'Førstelagmann', 'Førstelektor', 'Førstemaskinist', 'Førstemeteorologifullmektig', 'Førstepasser', 'Førstepostbetjent', 'Førstepostfullmektig', 'Førstepreparant', 'Førsteprovisor', 'Førsterevisor', 'Førstesekretær', 'Førstestatsadvokat', 'Førstestyrmann', 'Førstetollinspektør', 'Gallerivakt', 'Garderobebetjening', 'Garnfisker', 'Garnisonstannlege', 'Gartnerassistent', 'Gartnerformann', 'Gassverksjef', 'Gateselger', 'General', 'Generalinspektør For Heimevernet', 'Generalinspektør For Hæren', 'Geodet', 'Geolog', 'Geomatiker', 'Geotekniker', 'Gjærhusarbeider', 'Glasiolog', 'Glassarbeider', 'Glassblåser', 'Glassblåsermester', 'Glasshåndverker', 'Glasurarbeider', 'Godstrafikkleder', 'Grafikerlærling', 'Grafisk Formgiver', 'Grafisk Ingeniør', 'Grafisk Trykkermester', 'Granitthogger', 'Grensekontrollør', 'Grovsliper', 'Gruppeleder I Arbeidsmarkedsetaten', 'Gruvemåler', 'Guide', 'Gullarbeider', 'Gullsmedmester', 'Gummivarearbeider', 'Gynekolog', 'Gårdbruker', 'Gårdsarbeider', 'Gårdshjelp', 'Hammerarbeider', 'Handelsagent', 'Handelsråd', 'Handlevognrydder', 'Hanskesyer', 'Hartskoker', 'Hattemaker', 'Havarisekretær', 'Havneassistent', 'Havnefogd', 'Havnekontrollør', 'Havnesjef', 'Havnetrafikkleder', 'Heisinstallatør', 'Heismontør', 'Heismontørlærling', 'Helse- Og Miljørådgiver', 'Helseinformatiker', 'Helseinspektør', 'Helsesøster', 'Herrefrisør', 'Hjelpekokk', 'Hjelpepleier', 'Hjelpepleiermedarbeider', 'Hjemmehjelper', 'Hjemmehjelpsleder', 'Hjemmekonsulent', 'Hjemmesykepleier', 'Hjullastersjåfør', 'Hms-Leder', 'Hoffmarskalk', 'Hollenderifører', 'Hostess', 'Hotellarbeider', 'Hotellmedarbeider', 'Hotellsjef', 'Hovedforvalter', 'Hovmester', 'Hr-Direktør', 'Hudarbeider', 'Hudterapeut', 'Hundefører', 'Husdyrkonsulent', 'Husholdsassistent', 'Husmorvikar', 'Hustrykker', 'Hvalfanger', 'Hydrograf', 'Hydrolog', 'Hylsemaker', 'Håndballtrener', 'Håndvever', 'Hørselsassistent', 'Høvelmester', 'Idrettsinstruktør', 'Idrettsseksjonsleder', 'Idrettstrener', 'Ikt-Lærling', 'Illustratør', 'Importsjef', 'Impregnerer', 'Industribokbinder', 'Industrimontør', 'Industripsykolog', 'Industrirørlegger', 'Industrisnekker', 'Industrisyer', 'Informasjonskonsulent', 'Informasjonsleder', 'Informasjonsmedarbeider', 'Informasjonsskrankemedarbeider', 'Inkassoassistent', 'Inkassokonsulent', 'Inkassoleder', 'Inkassosjef', 'Inneselger', 'Innkjøpsansvarlig', 'Innkjøpsingeniør', 'Innkjøpskonsulent', 'Innreder', 'Innredningskonsulent', 'Innredningsmontør', 'Innsjekkingsmedarbeider', 'Innspillingsleder', 'Inspeksjonsingeniør', 'Inspisient', 'Installasjonsingeniør', 'Instituttsjef', 'Instruktør', 'Instruktørtannlege', 'Instrumentavioniker', 'Instrumentmaker', 'Instrumentrørlegger', 'Interiørarkitekt', 'Internatgruppeassistent', 'Internatgruppeleder', 'Internatleder', 'Iskremarbeider', 'It-Ansvarlig', 'It-Konsulent', 'It-Koordinator', 'It-Leder', 'It-Medarbeider', 'It-Prosjektleder', 'It-Selger/account Manager', 'It-Sjef', 'It-Systemingeniør', 'It-Teknisk Konsulent', 'Jernbaneekspeditør', 'Jernbinderbas', 'Jordbrukssjef', 'Jordmor', 'Jordregistertekniker', 'Jordskifteassistent', 'Jordskiftedommer', 'Jordskifteingeniør', 'Jordskifteoverdommer', 'Jordskifterettsleder', 'Journalist', 'Juksafisker', 'Juridisk Rådgiver', 'Jurist', 'Juvelèr', 'Kabelarbeider', 'Kabelbanefører', 'Kabinettsekretær', 'Kafemedarbeider', 'Kaiarbeider', 'Kaibetjent', 'Kalanderarbeider', 'Kammeroperatørleder', 'Kanselist', 'Kapitalforvalter', 'Kapsler', 'Kaptein', 'Kapteinløytnant', 'Kardiolog', 'Karosserimekaniker', 'Kartsjef', 'Kasseleder', 'Kennelleder', 'Keramiker', 'Keramisk Former', 'Kinokontrollør', 'Kinomaskinist', 'Kinosjef', 'Kirkegårdsarbeider', 'Kiropraktor', 'Kjellermester', 'Kjemikaliedykker', 'Kjemiker', 'Kjevekirurg', 'Kjeveortoped', 'Kjole- Og Draktsyermester', 'Kjøkkenbestyrer', 'Kjølemaskinist', 'Kjølemaskinkjører', 'Kjørelærer', 'Kjøreskolelærer', 'Kjøttskjærer', 'Klinikkassistent', 'Klinisk Ernærinsfysiolog', 'Klinisk Sosionom', 'Klinisk Vernepleier', 'Klokkedykker', 'Klokker', 'Klubbarbeider', 'Klubbleder', 'Klubbtillitsmann', 'Koder', 'Kokillestøper', 'Koksbrenner', 'Koldkjøkkenassistent', 'Kolonialhandler', 'Komiker', 'Kommunaldirektør', 'Kommunalsjef', 'Kommuneadvokat', 'Kommuneergoterapeut', 'Kommunekasserer', 'Kommuneplansjef', 'Kommunestyrerepresentant', 'Kommunikasjonsrådgiver', 'Kommunikasjonsrådmann', 'Kommunikatør', 'Kompressoroperatør', 'Konditor', 'Konduktør', 'Konfektmaker', 'Konferansevert', 'Konferansevertinne', 'Konkurransedirektør', 'Konserndirektør', 'Konsernregnskapssjef', 'Konservator', 'Konstruksjonstegner', 'Kontaktmann', 'Kontoraspirant', 'Kontormedarbeider', 'Kontorrengjører', 'Kontraktsleder', 'Kontrollflyger', 'Kontrolloperatør', 'Kontrollromsassistent', 'Kontrollsjef', 'Kontrollveterinær', 'Kontrollør', 'Kopperslager', 'Koranlærer', 'Koreolog', 'Korrespondent', 'Korrosjonsbehandler', 'Kostholdskonsulent', 'Kostnadsingeniør', 'Kostymeformann', 'Kraftmegler', 'Kraftverksdirektør', 'Kraftverksoperatør', 'Kredittleder', 'Kreftsykepleier', 'Krematoriebetjent', 'Kretskortmontør', 'Kringkastingssjef', 'Kulturhussjef', 'Kulturkonsulent', 'Kulturminnekonsulent', 'Kundemegler', 'Kundesuppertleder', 'Kunststopper', 'Kurator', 'Kursmedarbeider', 'Kursveileder', 'Kurvfletter', 'Kurvmaker', 'Kurvmakermester', 'Kusk', 'Kvalitetsbedømmer', 'Kvalitetsmedarbeider', 'Kvalitetssikringsassistent', 'Kvalitetssikringsinspektør', 'Kvalitetssikringskoordinator', 'Kvalitetssikringsleder', 'Kybernetiker', 'Kystdirektør', 'Laboratorieleder', 'Laboratorierådgiver', 'Laboratorietekniker', 'Lagerformann', 'Lagerforvalter', 'Lagerfunksjonær', 'Lagerleder', 'Lagersjef', 'Lakkerer', 'Lakkoker', 'Landbruksdirektør', 'Landbruksmaskinmekaniker', 'Landbruksveileder', 'Landskapsarkitekt', 'Landssekretær', 'Landsstyremedlem', 'Ledende Aktivitør', 'Ledende Legesekretær', 'Leder', 'Leder It Brukerstøtte', 'Lege I Spesialisering', 'Legemiddelinspektør', 'Legesekretær', 'Legpredikant', 'Leigeskjærer', 'Lekotekleder', 'Lektor', 'Lensmannsbetjent', 'Lensmannsfullmektig', 'Leveransekoordinator', 'Ligningsrevisor', 'Ligningssekretær', 'Limarbeider', 'Limnolog', 'Lineegner', 'Linjeleder', 'Linjemontør', 'Litteraturagent', 'Litteraturkritiker', 'Location Scout', 'Locationassistent', 'Loddselger', 'Logistikkdirektør', 'Logistikkkoordinator', 'Logistikkleder', 'Logistikkmedarbeider', 'Logistikkonsulent', 'Logistikksjef', 'Logoped', 'Lokomotivfører', 'Lokomotivkontrollør', 'Losbåtfører', 'Losbåtsmann', 'Losinspektør', 'Lufthavnbetjent', 'Lufttrafikksjef', 'Lugarpike', 'Lydingeniør', 'Lydmester', 'Lydtekniker', 'Lysrigger', 'Lystekniker', 'Låsemontør', 'Lærervikar', 'Lærling', 'Lønningssekretær', 'Lønningssjef', 'Løypekjører', 'Løytnant', 'Malerlærling', 'Manikyrist', 'Mannekeng', 'Marinamedarbeider', 'Mariningeniør', 'Maritim Sjef', 'Markedsassistent', 'Markedsfører', 'Markedskoordinator', 'Markedsmedarbeider', 'Markedsovervåker', 'Markedssjef', 'Marketingsekretær', 'Marketingsjef', 'Marketingsplanlegger', 'Markisemontør', 'Maskinassistent', 'Maskinfører', 'Maskiningeniør', 'Maskininnbinder', 'Maskinmekaniker', 'Maskinoffiser', 'Maskinpakker', 'Maskinpasser', 'Maskintegner', 'Maskør', 'Masseoppløser', 'Matematikkinstruktør', 'Materialadministrasjonssjef', 'Materialforvalter', 'Medhjelper', 'Medisinalråd', 'Meglerassistent', 'Meierikonsulent', 'Mekaniker', 'Mekanisk Kabeloperasjonstekniker', 'Mengeblander', 'Menger', 'Menig', 'Menighetsarbeider', 'Menighetssekretær', 'Mensendiecker', 'Merkevaresjef', 'Messepike', 'Messeplanlegger', 'Metalliserer', 'Metallpusser', 'Meteorologikonsulent', 'Mikrofilmfotograf', 'Mikseoperatør', 'Militærattache', 'Militærpsykolog', 'Miljøsaneringsarbeider', 'Miljøvernsjef', 'Miljøvernsjef På Svalbard', 'Mineralvannarbeider', 'Minerer', 'Minerydder', 'Minigraverfører', 'Misjonsprest', 'Misjonssekretær', 'Mobilkranfører', 'Modellsnekker', 'Modellør', 'Molekylærbiolog', 'Montasjeingeniør', 'Montasjesjef', 'Moseplukker', 'Motormann', 'Motormannlærling', 'Motormekaniker', 'Motorsykkelbud', 'Motorsykkelreparatør', 'Mub Ingeniør', 'Multimediedesigner', 'Museumsdirektør', 'Museumstekniker', 'Musikkinstrumentreparatør', 'Musikkpedagog', 'Musikkprodusent', 'Musikkterapeut', 'Mykolog', 'Myntarbeider', 'Møbelmontør', 'Møbelsnekker', 'Møbeltapetserer', 'Møllemester', 'Mølleoperatør', 'Møller', 'Mønsteroperatør', 'Mønstersliper', 'Namsfullmektig', 'Natler', 'Nattportier', 'Nautisk Instrumentmaker', 'Ndt-Kontrollør', 'Neglskulptør', 'Nemndleder', 'Nestleder', 'Nettmann', 'Nettverksanalytiker', 'Nettverkstekniker', 'Notfisker', 'Nupper', 'Nyhetsredaktør', 'Nyhetsreporter', 'Nyhetssjef', 'Næringsmiddelkandidat', 'Næringsmiddelkontrollør', 'Næringsmiddelteknolog', 'Næringssjef', 'Odontolog', 'Odontologisk Forsker', 'Offentlig Godkjent Sykepleier', 'Offisersaspirant', 'Offshore Installation Manager', 'Oldfrue', 'Oljeanalytiker', 'Oljedestillatør', 'Oljedirektør', 'Oljekontraktkjøper', 'Oljekontraktmegler', 'Oljepressearbeider', 'Oljeraffinerer', 'Oljeseparatør', 'Ombud', 'Ombudsmann For Forsvaret', 'Områdebanksjef', 'Områdesjef', 'Omsorgsarbeider', 'Onkolog', 'Onkologisykepleier', 'Operatør', 'Operatør Av Pakkemaskiner', 'Opplæringsfarmasøyt', 'Opplæringskonsulent', 'Opplæringsleder', 'Opplæringssjef', 'Oppmålingstekniker', 'Oppredningsarbeider', 'Oppsynssjef', 'Oppvekstsjef', 'Opsjonsmegler', 'Optikermedarbeider', 'Ordensvakt', 'Ordreplukker', 'Organisasjonskonsulent', 'Organisasjonsleder', 'Organisasjonssekretær', 'Orgelbygger', 'Ortoped', 'Ortopeditekniker', 'Ortopediteknisk Sjef', 'Ortoptist', 'Oseanograf', 'Ostemaker', 'Overgartner', 'Overingeniør', 'Overinspektør', 'Overjordmor', 'Overkokk', 'Overlærskjærer', 'Overpleier', 'Overpostbetjent', 'Overpostmester', 'Overradiograf', 'Oversetter', 'Overstiger', 'Oversykepleier', 'Pantelåner', 'Pappsalarbeider', 'Paraplymaker', 'Parkettlegger', 'Parkettsliper', 'Parksjef', 'Parlamentarisk Leder', 'Partisekretær', 'Parykkmaker', 'Parykkmakermester', 'Passkontrollør', 'Pater', 'Patolog', 'Pedagog', 'Pedagogisk Psykolog', 'Pelsbereder', 'Pelsdyroppdretter', 'Pelsmaker', 'Pengeutlåner', 'Perforerer', 'Perfusjonist', 'Personal-Og Økonomidirektør', 'Personalassistent', 'Personalleder', 'Petrofysiker', 'Petroleumsarkitekt', 'Phytoterapeut', 'Pianoreparatør', 'Pianostemmer', 'Piping Ingeniør', 'Pizzabaker', 'Pizzasjåfør', 'Planlegger', 'Planleggingssjef', 'Planner', 'Plasseringsrådgiver', 'Pleiemedarbeider', 'Pleier', 'Poet', 'Polaritetsterapeut', 'Poliklinikksykepleier', 'Poliseprodusent', 'Politiadvokat', 'Politiavdelingssjef', 'Politiførstebetjent', 'Politimester', 'Politioverkonstabel', 'Politisk Sekretær', 'Popmusiker', 'Porteføljeforvalter', 'Porteføljeselger', 'Post Doc.', 'Postdoktor', 'Postfortoller', 'Postfullmektig', 'Postinspektør', 'Postmester', 'Poståpner', 'Preparantassistent', 'Preserveringstekniker', 'Pressebas', 'Pressefotograf', 'Presser', 'Privatassurandør', 'Prodekan', 'Production Supervisor', 'Produksjonsingeniør', 'Produksjonskoordinator', 'Produksjonsmedarbeider', 'Produksjonsoperatør', 'Produksjonsteknisk Leder', 'Produktsekretær', 'Produkttester', 'Produktutviklingskoordinator', 'Programleder', 'Programmerer', 'Programmeringssjef', 'Programsjef', 'Programvaretester', 'Programvareutvikler', 'Promotionkonsulent', 'Promotionmedarbeider', 'Prorektor', 'Prosjektmegler', 'Prosjektoppfølger', 'Prosjektstyringssjef', 'Prosjektøkonom', 'Protesetekniker', 'Protokollfører', 'Protokollsekretær', 'Pubvert', 'Purserassistent', 'Påkleder', 'Pølsemaker', 'Rabbiner', 'Radarreparatør', 'Radioingeniør', 'Radioleder', 'Radiosondeleder', 'Radiotekniker', 'Radiotelefonist', 'Raffinerer', 'Rammemaker', 'Redaksjonssekretær', 'Redaktør', 'Regionsekretær', 'Regionsjef', 'Regissør', 'Registrert Legemiddelkonsulent', 'Regningsinnkrever', 'Regnskapsansvarlig', 'Rehabiliteringsterapeut', 'Reineier', 'Reklamefotograf', 'Reklamekonsulent', 'Reklamesekretær', 'Rekrutteringskonsulent', 'Rektor', 'Rekvisitamaker', 'Rekvisittleder', 'Rembursjef', 'Renholdsbetjent', 'Renholdsinspektør', 'Renholdskonsulent', 'Renholdsleder', 'Renovasjonskjører', 'Renseriarbeider', 'Renseribestyrer', 'Renserimaskinarbeider', 'Reparatør', 'Resepsjonsfullmektig', 'Resepsjonsleder', 'Reservedelsekspeditør', 'Reservedykker', 'Reservesjåfør', 'Ressurskoordinator', 'Restaurantinspektør', 'Restaureringsassistent', 'Restaureringstekniker', 'Rettsgenetiker', 'Rettsskriver', 'Revisjonsleder', 'Revisjonsrådgiver', 'Revisjonssjef', 'Revisor', 'Revisormedarbeider', 'Ridelærer', 'Rigger', 'Riksantikvar', 'Riksarkivar', 'Riksbibliotekar', 'Risiko Controller', 'Rockemusiker', 'Rockesanger', 'Rodeleder', 'Romanforfatter', 'Rosenterapeut', 'Roughneck', 'Rullestolreparatør', 'Ryddehjelp', 'Rådgivende Overlege', 'Røkter', 'Røntgenassistent', 'Røringeniør', 'Rørsveiser', 'Sagbladstiller', 'Sagbruks- Og Høvleriarbeider', 'Sagsliper', 'Salatbarmedarbeider', 'Salgsanalytiker', 'Salgsassistent', 'Salgsingeniør', 'Salgskontrollør', 'Salgsrådgiver', 'Salgssekretær', 'Sambandsoffiser', 'Sametingspresident', 'Samfunnsgeograf', 'Saneringsarbeider', 'Scanner', 'Sceneinstruktør', 'Scenemester', 'Seismisk Personell', 'Sekretær', 'Seksjonsoverlege', 'Sektorsjef/assisterende Leder Av Politistyrke', 'Selfanger', 'Selger', 'Sementarbeider', 'Sementeringstekniker', 'Seminarholder', 'Senior Ingeniør', 'Senior Maskiningeniør', 'Senior Operatør', 'Senior Planleggsingsingeniør', 'Senior Økonomikonsulent', 'Senioranalytiker', 'Seniorinnkjøper', 'Seniorinspektør', 'Seniormetallurg', 'Seniorserviceingeniør', 'Senterleder', 'Sentralbanksjef', 'Sentralbordleder', 'Serigraf', 'Service Manager', 'Servicemontør', 'Servitør', 'Shopper', 'Shoveldoserkjører', 'Signalmann', 'Sikkerhetsansvarlig', 'Sikkerhetsdirektør', 'Sikkerhetsleder', 'Silketrykker', 'Sivilforsvarsinspektør', 'Sivilombud', 'Siviløkonom', 'Sjefbioingeniør', 'Sjeflege', 'Sjefsfysioterapeut', 'Sjefsingeniør', 'Sjefskokk', 'Sjefslandskapsarkitekt', 'Sjefssykepleier', 'Sjefsøkonom', 'Sjåfør Klasse B', 'Skadedyrkontrollør', 'Skadekonsulent', 'Skademedarbeider', 'Skaderegulerer', 'Skadesjef', 'Skatteregnskapssjef', 'Skatterevisor', 'Skiftekontrollør', 'Skiftingeniør', 'Skiftleder', 'Skilærer', 'Skimaker', 'Skinnsorterer', 'Skippingmedarbeider', 'Skipsradiomontør', 'Skipsreperatør', 'Skipsrørlegger', 'Skipssmed', 'Skjenkekontrollør', 'Skogbestyrer', 'Skogbruksplanlegger', 'Skogdirektør', 'Skogformann', 'Skogforvalter', 'Skogfullmektig', 'Skogsmaskinfører', 'Skogtaksator', 'Skoleassistent', 'Skoledirektør', 'Skolefritidsleder', 'Skoleinspektør', 'Skolepsykolog', 'Skolerådgiver', 'Skomakerlærling', 'Skopusser', 'Skoreparatør', 'Skrankeekspeditør', 'Skrankemedarbeider', 'Skredder', 'Skribent', 'Skript', 'Skuespiller', 'Skummer', 'Skøyteinstruktør', 'Slaktermester', 'Slankekonsulent', 'Sminkeassistent', 'Småbruker', 'Smører', 'Snekkermester', 'Snurrevadfisker', 'Snømåker', 'Snørelager', 'Soknediakon', 'Soneterapeut', 'Sortbytter', 'Sorterer', 'Sorteringsleder', 'Sortersalarbeider', 'Sosialfaglig Leder', 'Sosialinspektør', 'Sosialrådmann', 'Sosialsekretær', 'Sparklingsarbeider', 'Speditør', 'Spesialbioingeniør', 'Spesialergoterapeut', 'Spesialfysioterapeut', 'Spesiallærer', 'Spesialpedagog', 'Spesialpsykolog', 'Spesialrevisor', 'Spesialrådgiver', 'Spesialsykepleier', 'Spesialtannlege', 'Spoler', 'Sporveisdirektør', 'Spregningsarbeider', 'Spritdestillatør', 'Sprøytelakkerer', 'Spåkone/-Mann', 'Stabssjef', 'Staffcaptain', 'Stallkar', 'Stallmann', 'Stallpike', 'Stasjonsbetjent', 'Stasjonssjef', 'Statslosaspirant', 'Statsmeteorolog', 'Statsmykolog', 'Statssekretær', 'Statsskogsjef', 'Steinbruddsarbeider', 'Steinfagmester', 'Steward', 'Stillasbygger', 'Stipendiat', 'Stopper', 'Store Manager', 'Storkundeansvarlig', 'Stortingspresident', 'Storurmaker', 'Strategirådgiver', 'Stråleterapeut', 'Studieinspektør', 'Studieleder', 'Studiobetjent', 'Studioformann', 'Stuert', 'Styreleder', 'Styremedlem', 'Støttekontakt', 'Surveyer', 'Svakstrømsmontør', 'Sveiseinspektør', 'Sveiserlærling', 'Sykehusdirektør', 'Sykehusfarmasøyt', 'Sykehuslaborant', 'Sykehusprest', 'Sykehussjef', 'Sysselmann', 'Systemanalytiker', 'Systemarkitekt', 'Systemerer', 'Systemingeniør', 'Systemsjef', 'Systemtekniker', 'Systemtester', 'Systemutvikler', 'Sølvsiselør', 'Sølvsmed', 'Sølvtrykker', 'Søppelkjører', 'Taksteinlegger', 'Takstmann', 'Takstøkonom', 'Taktekker', 'Tallmagiker', 'Tannhelsesekretær', 'Tannhygieniker', 'Tannlegeassistent', 'Tannteknikermester', 'Tapper', 'Tapperiformann', 'Taubanefører', 'Taxisjåfør', 'Teglsorterer', 'Tegneassistent', 'Teknisk Ansvarlig', 'Teknisk Direktør', 'Teknisk Rådmann', 'Tekstilkonservator', 'Tekstilkunstner', 'Tekstiloperatør', 'Tekstiltrykker', 'Teleekspeditør', 'Telefonsentralmontør', 'Telefullmektig', 'Telegrafbetjent', 'Telekommunikasjonsingeniør', 'Telesjef', 'Teolog', 'Teppelegger', 'Terminalansvarlig', 'Terminalarbeider', 'Terminalleder', 'Termisk Sprøyter', 'Tilrettelegger', 'Tilsynslege', 'Tilsynsveterinær', 'Tiltakssjef', 'Tivoliarbeider', 'Togelektriker', 'Togkontrollør', 'Togsjef', 'Tolldistriktssjef', 'Tollkasserer', 'Tollstedsjef', 'Topograf', 'Torghandler', 'Total Service Manager', 'Totalisatorfunksjonær', 'Trafikkflyger', 'Trafikklærer', 'Trafikksjef', 'Trailersjåfør', 'Transformatormontør', 'Transportformann', 'Transportleder', 'Transportmedarbeider', 'Transportsjef', 'Transportør', 'Tredreier', 'Trepleier', 'Trikkefører', 'Truckfører', 'Trygdedirektør', 'Trygderevisor', 'Trygdesjef', 'Trykker', 'Trykktester', 'Trålbas', 'Turistvert', 'Turoperatør', 'Tvisteløseleder', 'Tvisteløser', 'Tårnarbeider', 'Tårnkranfører', 'Tårnmann', 'Tømmerberegner', 'Tømmerfløter', 'Tømmerhogger', 'Tømmermåler', 'Tømmermålingsinspektør', 'Tømmersjef', 'Tømmersorterer', 'Tørkepasser', 'Tørker', 'Tørrfisktilvirker', 'Tørrstoffkoker', 'Ullklassifisør', 'Undervisningsassistent', 'Underwriter', 'Utbyggingssjef', 'Utenrikskorrespondent', 'Utenriksredaktør', 'Utenriksråd', 'Utmarkstekniker', 'Utreder', 'Utredningsingeniør', 'Utrykningsleder', 'Utstyrsoperatør', 'Utviklingsdirektør', 'Utviklingssjef', 'Va-Ingeniør', 'Vakt', 'Vaktbetjent', 'Vaktmann', 'Vaktmesterassistent', 'Valutakoordinator', 'Valutasjef', 'Vannverkssjef', 'Varabrannmester', 'Vareautomatoperatør', 'Varemegler', 'Varmebehandler', 'Vaskeriassistent', 'Vedlikeholdsingeniør', 'Vedlikeholdstekniker', 'Vegvalsekjører', 'Vekterlærling', 'Vektkontrollør', 'Velferdssekretær', 'Velferdssjef', 'Verftssjef', 'Verkstedansvarlig', 'Verkstedarbeider', 'Verkstedformann', 'Verkstedingeniør', 'Verkstedmedarbeider', 'Verkstedsjef', 'Verktøyinnstiller', 'Verktøykonstruktør', 'Verktøymaker', 'Verktøysliper', 'Verneingeniør', 'Verneombud', 'Vervet', 'Veterinærinspektør', 'Vever', 'Vikarbyråkonsulent', 'Viltforvalter', 'Viltkonsulent', 'Vinduspusser', 'Viseadmiral', 'Visekonsernsjef', 'Visekonsul', 'Visesanger', 'Voksenopplæringssjef', 'Vraker', 'Vytnesjæjja', 'Værelsesbetjent', 'Værvarslingssjef', 'Web-Publisher', 'Webdesigner', 'Webmaster', 'Webredaktør', 'Yrkesfaglærer', 'Yrkesopplæringsleder', 'Yster', 'Økonom', 'Økonomiarbeider', 'Øre-Nese-Hals-Spesialist', ]; } PK A�)[����x x ) faker/src/Faker/Provider/nb_NO/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nb_NO; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $formats = [ '{{firstName}} {{lastName}}', '{{firstName}} {{lastName}}', '{{firstName}} {{lastName}}', '{{firstName}} {{lastName}}', '{{firstName}} {{lastName}}', '{{firstName}} {{firstName}} {{lastName}}', '{{firstName}} {{firstName}} {{lastName}}', '{{firstName}} {{firstName}} {{lastName}}', '{{firstName}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{firstName}} {{lastName}}-{{lastName}}', '{{firstName}} {{firstName}} {{lastName}}-{{lastName}}', ]; /** * @var array Norwegian female first names * * @see http://spraakbanken.gu.se/statistik/lbfnamnalf.phtml */ protected static $firstNameFemale = [ 'Abida', 'Abigail', 'Abir', 'Ada', 'Adel', 'Adelaine', 'Adele', 'Adelen', 'Adelin', 'Adelina', 'Adeline', 'Adiba', 'Adila', 'Adile', 'Adina', 'Adine', 'Adisa', 'Admira', 'Adna', 'Adriana', 'Aferdita', 'Afshan', 'Agata', 'Agate', 'Agathe', 'Agda', 'Agne', 'Agnes', 'Agnete', 'Agnethe', 'Agnieszka', 'Agny', 'Ahlam', 'Aicha', 'Aida', 'Aija', 'Aileen', 'Aili', 'Ailin', 'Aime', 'Aimée', 'Aina', 'Aino', 'Aisha', 'Aiste', 'Ajna', 'Albertine', 'Aldona', 'Aleena', 'Aleksandra', 'Alena', 'Alette', 'Alexandra', 'Alfhild', 'Alia', 'Alice', 'Alida', 'Alina', 'Aline', 'Alis', 'Alise', 'Alison', 'Aliza', 'Allis', 'Alma', 'Almira', 'Alva', 'Alvhild', 'Alvilde', 'Alyssa', 'Alaa', 'Amabel', 'Amal', 'Amalie', 'Amanda', 'Amber', 'Ambjørg', 'Amelia', 'Amelie', 'Amie', 'Amila', 'Amina', 'Aminda', 'Amira', 'Amna', 'Amporn', 'Amra', 'Amy', 'An', 'Ana', 'Anab', 'Anabelle', 'Anastasia', 'Anbjørg', 'Andrea', 'Andrine', 'Ane', 'Aneta', 'Anett', 'Anette', 'Angela', 'Angelica', 'Angelina', 'Angunn', 'Anh', 'Anikken', 'Anila', 'Anine', 'Anisa', 'Anita', 'Anitra', 'Anja', 'Anke', 'Anlaug', 'Ann', 'Anna', 'Annabel', 'Annabelle', 'Annbjørg', 'Anne', 'Anneke', 'Anneli', 'Annelise', 'Annemarie', 'Annette', 'Annfrid', 'Anni', 'Annicken', 'Annie', 'Annika', 'Anniken', 'Annka', 'Annlaug', 'Annveig', 'Anny', 'Antje', 'Antoinette', 'Anya', 'April', 'Ardita', 'Ariana', 'Ariel', 'Ariela', 'Arina', 'Arja', 'Arlene', 'Arna', 'Arnbjørg', 'Arnhild', 'Arnlaug', 'Asbjørg', 'Asha', 'Aslaug', 'Asma', 'Asta', 'Astri', 'Astrid', 'Athene', 'Atina', 'Aud', 'Audhild', 'Audny', 'Audrey', 'Aurora', 'Ayan', 'Ayla', 'Ayleen', 'Aylin', 'Ayse', 'Azra', 'Babette', 'Barbara', 'Barbro', 'Beate', 'Beatrice', 'Belinda', 'Bella', 'Benedicte', 'Benedikte', 'Benny', 'Bente', 'Bergdis', 'Bergfrid', 'Bergliot', 'Bergljot', 'Berit', 'Bernadette', 'Berta', 'Berthe', 'Bertine', 'Beth', 'Betina', 'Betine', 'Betsy', 'Bettina', 'Betty', 'Betzy', 'Bianca', 'Bibbi', 'Bibi', 'Birgit', 'Birgitta', 'Birgitte', 'Birte', 'Birthe', 'Bitten', 'Bjørg', 'Bjørghild', 'Blanca', 'Bodil', 'Bolette', 'Bonnie', 'Borghild', 'Borgny', 'Bozena', 'Brigitte', 'Brit', 'Brita', 'Britt', 'Bryngjerd', 'Brynhild', 'Bushra', 'Caisa', 'Camilla', 'Carina', 'Carita', 'Carla', 'Carlota', 'Carmen', 'Carol', 'Carola', 'Carolina', 'Caroline', 'Cassandra', 'Catalina', 'Catarina', 'Cate', 'Catherina', 'Cathinka', 'Cathrine', 'Catrine', 'Cecilia', 'Cecilie', 'Celine', 'Chanette', 'Chantal', 'Charlotte', 'Chi', 'Chloe', 'Christel', 'Christiane', 'Christin', 'Christina', 'Christine', 'Cicilie', 'Cilje', 'Cindy', 'Clara', 'Claudia', 'Connie', 'Conny', 'Constance', 'Cora', 'Cordelia', 'Corina', 'Cornelia', 'Cornelie', 'Cristel', 'Cristina', 'Cynthia', 'Dagfrid', 'Dagmar', 'Dagne', 'Dagny', 'Dagrun', 'Daisy', 'Dana', 'Daniella', 'Danielle', 'Danuta', 'Daria', 'Dea', 'Debora', 'Denise', 'Derya', 'Desirée', 'Diana', 'Diane', 'Dianne', 'Dilan', 'Dina', 'Dolores', 'Donna', 'Dora', 'Dordi', 'Doreen', 'Doris', 'Dorit', 'Dorota', 'Dorothea', 'Dorte', 'Dorthe', 'Dorthea', 'Dragana', 'Drude', 'Dung', 'Dyrhild', 'Dyveke', 'Ea', 'Ebba', 'Ece', 'Edda', 'Edel', 'Edit', 'Edith', 'Edle', 'Edna', 'Edny', 'Edvarda', 'Edvine', 'Eileen', 'Eilin', 'Einy', 'Eir', 'Eira', 'Eirian', 'Eiril', 'Eirin', 'Eirunn', 'Eivor', 'Ekaterina', 'Elaine', 'Elbjørg', 'Eldbjørg', 'Eldfrid', 'Eldrid', 'Elea', 'Eleanora', 'Elen', 'Elena', 'Elenora', 'Elfi', 'Elfrid', 'Elfrida', 'Eli', 'Elia', 'Elida', 'Elin', 'Elina', 'Eline', 'Elinor', 'Elisa', 'Elisabet', 'Elisabeth', 'Elise', 'Elizabeth', 'Ella', 'Elle', 'Ellen', 'Ellida', 'Ellinor', 'Ellisiv', 'Elma', 'Elna', 'Elsa', 'Else', 'Elsebeth', 'Elsie', 'Elvine', 'Elvira', 'Elzbieta', 'Eman', 'Embla', 'Emelie', 'Emely', 'Emilie', 'Emilija', 'Emily', 'Emina', 'Emma', 'Emmy', 'Ena', 'Enid', 'Enya', 'Erica', 'Erika', 'Erle', 'Erna', 'Esma', 'Ester', 'Esther', 'Ethel', 'Eva', 'Evangeline', 'Evelina', 'Evelyn', 'Evi', 'Evie', 'Evita', 'Evy', 'Eydis', 'Eyvor', 'Fadumo', 'Faisa', 'Faiza', 'Fanny', 'Farah', 'Farhiya', 'Fariba', 'Farida', 'Farzana', 'Fatima', 'Fay', 'Felicia', 'Feliza', 'Fernanda', 'Filippa', 'Fiona', 'Florence', 'Fozia', 'Frances', 'Franciska', 'Franziska', 'Frederika', 'Fredrikke', 'Freja', 'Frid', 'Frida', 'Fride', 'Frigg', 'Frøy', 'Frøya', 'Frøydis', 'Gabrielle', 'Galina', 'Geirhild', 'Georgine', 'Gerd', 'Gerda', 'Gertrud', 'Ghazala', 'Gidske', 'Gina', 'Gine', 'Gisela', 'Giske', 'Gisken', 'Gitte', 'Gjerd', 'Gjertine', 'Gjertrud', 'Gjøril', 'Gjørild', 'Gloria', 'Grace', 'Greta', 'Grete', 'Grethe', 'Gro', 'Gry', 'Gudjørg', 'Gudlaug', 'Gudny', 'Gudrid', 'Gudrun', 'Gudveig', 'Gul', 'Gulla', 'Gullborg', 'Gun', 'Gunbjørg', 'Gunda', 'Gunhild', 'Gunlaug', 'Gunn', 'Gunnbjørg', 'Gunnel', 'Gunnhild', 'Gunnlaug', 'Gunnveig', 'Gunnvor', 'Gunnvår', 'Gunvor', 'Guri', 'Gurine', 'Guro', 'Gusta', 'Gustava', 'Gyda', 'Gyri', 'Gyrid', 'Gøril', 'Hacer', 'Hafsa', 'Haldis', 'Halimo', 'Halina', 'Hallbjørg', 'Halldis', 'Hallfrid', 'Hamida', 'Hana', 'Hanan', 'Hang', 'Hanna', 'Hanne', 'Hansine', 'Harda', 'Harriet', 'Hatice', 'Hava', 'Hawa', 'Heather', 'Hedda', 'Hedvig', 'Hege', 'Heidi', 'Heidrun', 'Heike', 'Helen', 'Helena', 'Helene', 'Helga', 'Helin', 'Hella', 'Helle', 'Helma', 'Hennie', 'Henny', 'Henriette', 'Herbjørg', 'Herborg', 'Herdis', 'Herlaug', 'Hermine', 'Hiba', 'Hibo', 'Hilary', 'Hild', 'Hilde', 'Hildegunn', 'Hildur', 'Hillevi', 'Hilma', 'Hina', 'Hjørdis', 'Hoa', 'Hong', 'Huda', 'Hue', 'Hulda', 'Huong', 'Hæge', 'Iben', 'Ida', 'Idun', 'Idunn', 'Ifrah', 'Ildri', 'Ildrid', 'Ilona', 'Ilse', 'Iman', 'Ina', 'Indira', 'Ine', 'Ines', 'Inga', 'Inge', 'Ingebjørg', 'Ingeborg', 'Ingegerd', 'Ingelin', 'Inger', 'Inger-Lise', 'Ingerid', 'Ingfrid', 'Inghild', 'Ingjerd', 'Ingrid', 'Ingrun', 'Ingrunn', 'Ingunn', 'Ingveig', 'Ingvild', 'Irene', 'Iris', 'Irja', 'Irma', 'Irmelin', 'Isa', 'Isabel', 'Isadora', 'Iselin', 'Ivana', 'Ivarda', 'Iwona', 'Izabela', 'Jacqueline', 'Jamila', 'Jane', 'Janette', 'Janicke', 'Janken', 'Janne', 'Jarlfrid', 'Jaroslaw', 'Jasmin', 'Jean', 'Jeanette', 'Jeanne', 'Jelena', 'Jenni', 'Jennifer', 'Jenny', 'Jessica', 'Jill', 'Jo', 'Jocelyn', 'Jofrid', 'Johanna', 'Johanne', 'Jolanta', 'Jone', 'Jorid', 'Jorun', 'Jorunn', 'Josefine', 'Joyce', 'Judit', 'Judith', 'Julia', 'Julie', 'June', 'Juni', 'Jytte', 'Jøran', 'Kai', 'Kaia', 'Kaisa', 'Kamila', 'Kamilla', 'Karen', 'Kari', 'Karianne', 'Karin', 'Karina', 'Karine', 'Karita', 'Karoline', 'Katarina', 'Kate', 'Kathinka', 'Kathleen', 'Kathrine', 'Kaya', 'Kelly', 'Kerstin', 'Khadija', 'Khadra', 'Khalida', 'Kim', 'Kine', 'Kirsten', 'Kirsti', 'Kitty', 'Kjellaug', 'Kjellfrid', 'Kjellrun', 'Kjersti', 'Kjerstin', 'Klara', 'Konstanse', 'Kornelia', 'Kristi', 'Kristin', 'Kristina', 'Kristine', 'Laila', 'Lana', 'Lara', 'Larissa', 'Laura', 'Lea', 'Leah', 'Leia', 'Leikny', 'Leila', 'Lena', 'Lene', 'Leona', 'Leyla', 'Lidia', 'Lilian', 'Lill', 'Lillian', 'Lilly', 'Lina', 'Linda', 'Line', 'Linea', 'Linh', 'Linn', 'Linnea', 'Lisa', 'Lisbeth', 'Lise', 'Liss', 'Liv', 'Live', 'Liza', 'Loma', 'Lone', 'Lotta', 'Lotte', 'Louise', 'Lovise', 'Lucia', 'Ludmila', 'Luna', 'Lydia', 'Lykke', 'Mabel', 'Madeleine', 'Magda', 'Magdalena', 'Magdalene', 'Magna', 'Magnhild', 'Magni', 'Mai', 'Maia', 'Maiken', 'Mailen', 'Maj', 'Maja', 'Malene', 'Mali', 'Malin', 'Maren', 'Margareta', 'Margareth', 'Margarita', 'Marge', 'Margit', 'Margot', 'Margrete', 'Margrethe', 'Marguerite', 'Margy', 'Mari', 'Maria', 'Marianne', 'Marie', 'Mariell', 'Marilyn', 'Marina', 'Marion', 'Marit', 'Marlene', 'Marta', 'Marte', 'Martha', 'Martine', 'Mary', 'Mathea', 'Mathilde', 'Maud', 'May', 'Maya', 'Maylen', 'Melanie', 'Melina', 'Melinda', 'Melissa', 'Melita', 'Mercedes', 'Merete', 'Mette', 'Mia', 'Michaela', 'Mildrid', 'Milena', 'Milla', 'Mille', 'Mina', 'Mira', 'Miranda', 'Miriam', 'Moa', 'Mona', 'Monica', 'Monika', 'Monja', 'Muna', 'Munira', 'My', 'Märta', 'Märtha', 'Møyfrid', 'Målfrid', 'Nada', 'Nadia', 'Nadine', 'Nadja', 'Naima', 'Nancy', 'Nanna', 'Naomi', 'Nasreen', 'Nasrin', 'Natalie', 'Nathalie', 'Nazia', 'Nelly', 'Ngoc', 'Nicole', 'Nikita', 'Niklas', 'Nikoline', 'Nimo', 'Nina', 'Noomi', 'Noor', 'Nor', 'Nora', 'Norunn', 'Oda', 'Oddbjørg', 'Oddfrid', 'Oddlaug', 'Oddny', 'Oddrun', 'Oddveig', 'Oksana', 'Olaug', 'Olga', 'Olina', 'Oline', 'Olivia', 'Othilie', 'Otilie', 'Palma', 'Pamela', 'Patricia', 'Paula', 'Pauline', 'Peggy', 'Perly', 'Pernille', 'Petra', 'Phuong', 'Pia', 'Rachel', 'Ragna', 'Ragne', 'Ragnfrid', 'Ragnhild', 'Ragni', 'Rahma', 'Rakel', 'Ramona', 'Randi', 'Rania', 'Ranja', 'Ranveig', 'Rebecca', 'Rebekka', 'Regine', 'Reidun', 'Renate', 'Renée', 'Riborg', 'Rigmor', 'Rina', 'Rine', 'Rita', 'Ronja', 'Rosa', 'Rose', 'Rukhsana', 'Runa', 'Rut', 'Ruth', 'Rønnaug', 'Saba', 'Sabine', 'Sabrina', 'Sadia', 'Safia', 'Saga', 'Sahra', 'Saima', 'Sally', 'Salma', 'Samantha', 'Samina', 'Samira', 'Sana', 'Sandra', 'Sanja', 'Sanna', 'Sara', 'Sarah', 'Selina', 'Selma', 'Serina', 'Shabana', 'Shahnaz', 'Shamim', 'Sharon', 'Shazia', 'Sheila', 'Shirin', 'Shirley', 'Shukri', 'Sidsel', 'Sigfrid', 'Signe', 'Sigrid', 'Sigrun', 'Silje', 'Silvia', 'Simona', 'Simone', 'Sina', 'Siren', 'Siri', 'Siril', 'Sissel', 'Siv', 'Snefrid', 'Sofia', 'Sofie', 'Sol', 'Solbjørg', 'Solfrid', 'Solgunn', 'Sollaug', 'Solrun', 'Solveig', 'Solvor', 'Sonja', 'Sophie', 'Stella', 'Stina', 'Stine', 'Sumaya', 'Sunniva', 'Susanne', 'Svanaug', 'Svanhild', 'Svetlana', 'Sygni', 'Sylvi', 'Synnøve', 'Sølvi', 'Tahira', 'Tale', 'Tamara', 'Tania', 'Tanja', 'Tanya', 'Tara', 'Taran', 'Tatiana', 'Tea', 'Terese', 'Thale', 'Thanh', 'Thao', 'Thea', 'Thelma', 'Theodora', 'Therese', 'Thi', 'Thilde', 'Thina', 'Thine', 'Thora', 'Thorbjørg', 'Thordis', 'Thorild', 'Thu', 'Thuy', 'Thyra', 'Tia', 'Tiffany', 'Tilde', 'Tina', 'Tindra', 'Tine', 'Tiril', 'Toini', 'Tomine', 'Tone', 'Tonje', 'Tora', 'Torbjørg', 'Tordis', 'Torgny', 'Torgun', 'Torgunn', 'Torhild', 'Tori', 'Toril', 'Torild', 'Torlaug', 'Torny', 'Torunn', 'Tove', 'Toya', 'Trine', 'Trude', 'Turid', 'Tuva', 'Tuyet', 'Tyra', 'Ulla', 'Ulrikke', 'Una', 'Undis', 'Une', 'Unn', 'Unni', 'Ursula', 'Uzma', 'Valentina', 'Vanessa', 'Vanja', 'Vebjørg', 'Velaug', 'Venche', 'Vendela', 'Vera', 'Veronica', 'Veslemøy', 'Vibeke', 'Victoria', 'Vida', 'Vigdis', 'Viktoria', 'Vilde', 'Vilhelmina', 'Vilja', 'Villemo', 'Vilma', 'Viola', 'Virginia', 'Vivi', 'Vivian', 'Vår', 'Vårin', 'Wanda', 'Wanja', 'Wenche', 'Wendy', 'Wera', 'Weronika', 'Wibecke', 'Wibeke', 'Wigdis', 'Wilde', 'Wilma', 'Winnie', 'Xuan', 'Yasmin', 'Ylva', 'Yngvild', 'Yvonne', 'Zahida', 'Zahra', 'Zainab', 'Zara', 'Zuzanna', 'Øydis', 'Øyvor', 'Ågot', 'Aasa', 'Aase', 'Åse', 'Åshild', 'Aashild', 'Åslaug', 'Åsne', 'Åsta', 'Aasta', ]; /** * @var array Norwegian male first names * * @see http://www.mammanett.no/navn/leksikon/alle?field_name_sex_value=m&title= */ protected static $firstNameMale = [ 'Abbas', 'Abdallah', 'Abdelaziz', 'Abdelkader', 'Abdi', 'Abdiasis', 'Abdifatah', 'Abdikadir', 'Abdinasir', 'Abdirahim', 'Abdirahman', 'Abdirashid', 'Abdirizak', 'Abdul', 'Abdulahi', 'Abdulkadir', 'Abdullah', 'Abdullahi', 'Abdulqadir', 'Abdurahman', 'Abed', 'Abel', 'Abid', 'Abraham', 'Absalon', 'Abu', 'Abubakar', 'Adam', 'Adan', 'Adeel', 'Adelheid', 'Adelsten', 'Adem', 'Aden', 'Adham', 'Adi', 'Adil', 'Adis', 'Adler', 'Admir', 'Adnan', 'Adrian', 'Afanasi', 'Afrim', 'Afshin', 'Agim', 'Agmund', 'Agnar', 'Agvald', 'Ahmad', 'Ahmed', 'Aiden', 'Ailo', 'Aimar', 'Aime', 'Ajdin', 'Ajmal', 'Akam', 'Akbar', 'Akram', 'Aksel', 'Alain', 'Alan', 'Alban', 'Albert', 'Alberto', 'Albin', 'Albrecht', 'Alejandro', 'Aleksander', 'Alen', 'Alessandro', 'Alex', 'Alexander', 'Alexsander', 'Alf', 'Alfred', 'Algirdas', 'Algot', 'Ali', 'Allan', 'Almar', 'Almas', 'Almaz', 'Almir', 'Altin', 'Alv', 'Alvald', 'Alvar', 'Alvaro', 'Alvfinn', 'Alvgeir', 'Alvin', 'Alvis', 'Alaa', 'Amadeus', 'Aman', 'Amandus', 'Amanuel', 'Amar', 'Ambjørn', 'Ambros', 'Ambrosius', 'Amel', 'Amer', 'Amin', 'Amir', 'Ammar', 'Amund', 'An', 'Anas', 'Anbjørn', 'Anders', 'Andi', 'Andor', 'André', 'Andreas', 'Andres', 'Andrew', 'Andris', 'Andrzej', 'Andy', 'Anh', 'Anil', 'Annar', 'Anselm', 'Ansgar', 'Anskar', 'Anstein', 'Anthon', 'Anthony', 'Anton', 'Antonio', 'Antonius', 'Anwar', 'Aram', 'Ard', 'Are', 'Arent', 'Ari', 'Arian', 'Ariel', 'Arild', 'Arkadiusz', 'Armand', 'Armin', 'Arn', 'Arnald', 'Arnar', 'Arnbjørn', 'Arndor', 'Arne', 'Arnfinn', 'Arnfred', 'Arngrim', 'Arnljot', 'Arnold', 'Arnolf', 'Arnor', 'Arnstein', 'Arnt', 'Arnulf', 'Arnulv', 'Arnvid', 'Aron', 'Arslan', 'Arthur', 'Artur', 'Arun', 'Arunas', 'Arve', 'Arvid', 'Arvin', 'Asad', 'Asbjørn', 'Asgeir', 'Asif', 'Ask', 'Askjel', 'Aslak', 'Aslan', 'Asle', 'Asmund', 'Astor', 'Atif', 'Atle', 'Attila', 'Audbjørn', 'Audfinn', 'Audun', 'Augun', 'August', 'Augustin', 'Axel', 'Aziz', 'Bajram', 'Balder', 'Bao', 'Barry', 'Bart', 'Bartlomiej', 'Bartol', 'Bastian', 'Bekim', 'Ben', 'Bendik', 'Benedikt', 'Bengt', 'Benjamin', 'Benny', 'Bent', 'Berent', 'Berge', 'Berger', 'Bergfinn', 'Bergsvein', 'Berhane', 'Bernhard', 'Bernt', 'Bert', 'Bertel', 'Bertil', 'Bertin', 'Bertold', 'Bertram', 'Bertrand', 'Besim', 'Besnik', 'Bilal', 'Bill', 'Birger', 'Birk', 'Bjarne', 'Bjart', 'Bjarte', 'Bjartmar', 'Bjørge', 'Bjørk', 'Bjørn', 'Bjørnar', 'Bjørnulv', 'Blerim', 'Bo', 'Bob', 'Bobby', 'Bodolv', 'Bodvar', 'Bogdan', 'Boguslaw', 'Borgar', 'Borger', 'Boris', 'Bork', 'Bosse', 'Botolv', 'Boye', 'Brage', 'Brede', 'Bredo', 'Brian', 'Brigt', 'Brikt', 'Broder', 'Bror', 'Bruno', 'Bryan', 'Brynar', 'Brynjar', 'Brynjulf', 'Brynjulv', 'Bujar', 'Burhan', 'Byrge', 'Børge', 'Børje', 'Børre', 'Bård', 'Calvin', 'Carl', 'Carsten', 'Caspar', 'Casper', 'Caspian', 'Cato', 'Cay', 'Cecil', 'Cengiz', 'Cesar', 'Chan', 'Chand', 'Charles', 'Charlie', 'Chi', 'Chris', 'Chrisander', 'Christen', 'Christer', 'Christian', 'Christoffer', 'Christopher', 'Claes', 'Clas', 'Claude', 'Claudio', 'Claus', 'Clemens', 'Clement', 'Cliff', 'Clive', 'Colin', 'Cong', 'Conrad', 'Constantin', 'Cornelis', 'Cornelius', 'Craig', 'Cristian', 'Cristoffer', 'Curt', 'Cyril', 'Czeslaw', 'Dag', 'Dagfinn', 'Dagmøy', 'Damian', 'Damir', 'Dan', 'Dani', 'Danial', 'Daniel', 'Danish', 'Dankert', 'Danny', 'Dario', 'Dariusz', 'Darko', 'Darren', 'Dat', 'David', 'Davy', 'Dean', 'Dejan', 'Denis', 'Dennis', 'Derek', 'Derrick', 'Detlef', 'Diako', 'Dick', 'Didrik', 'Diego', 'Dieter', 'Dietmar', 'Dilan', 'Dimitrios', 'Dines', 'Dino', 'Dirk', 'Ditlev', 'Ditmar', 'Dmitri', 'Dmitry', 'Dominic', 'Dominik', 'Don', 'Donald', 'Douglas', 'Dragan', 'Dung', 'Dusan', 'Duy', 'Dylan', 'Dyre', 'Earl', 'Ebbe', 'Edd', 'Eddie', 'Eddy', 'Edgar', 'Edgard', 'Edin', 'Edmond', 'Edmund', 'Edvard', 'Edvin', 'Edward', 'Edwin', 'Ege', 'Egil', 'Egon', 'Egzon', 'Ehsan', 'Eigil', 'Eilef', 'Eilert', 'Eilev', 'Eilif', 'Eiliv', 'Einar', 'Eindride', 'Einvald', 'Eirik', 'Eivind', 'Ekrem', 'Eldar', 'Eli', 'Elias', 'Elif', 'Ellef', 'Elleif', 'Elling', 'Elliot', 'Elmar', 'Elmer', 'Elnar', 'Elton', 'Elvin', 'Elvis', 'Emanuel', 'Embret', 'Embrik', 'Emil', 'Emir', 'Emmanuel', 'Emre', 'Emrik', 'Endre', 'Ener', 'Enes', 'Enevold', 'Engebret', 'Engel', 'Enis', 'Enok', 'Enrico', 'Enrique', 'Enver', 'Erik', 'Erland', 'Erlend', 'Erling', 'Ernst', 'Ervin', 'Erwin', 'Esben', 'Eskil', 'Eskild', 'Espen', 'Esten', 'Eugen', 'Evald', 'Even', 'Evert', 'Eyolf', 'Eystein', 'Eyvind', 'Fabian', 'Fahad', 'Faisal', 'Falk', 'Farah', 'Farhad', 'Farhan', 'Farid', 'Fartein', 'Faruk', 'Farzan', 'Faste', 'Fastolv', 'Felix', 'Feliz', 'Ferdinand', 'Filip', 'Finn', 'Finnbjørn', 'Finngard', 'Finngeir', 'Finnvard', 'Flamur', 'Flemming', 'Florian', 'Folke', 'Francis', 'Frank', 'Frans', 'Frants', 'Frantz', 'Fred', 'Freddie', 'Freddy', 'Frede', 'Frederick', 'Frederik', 'Fredrick', 'Fredrik', 'Fridleiv', 'Fridtjof', 'Frikk', 'Fritjof', 'Fritjov', 'Frits', 'Fritz', 'Frode', 'Frøystein', 'Fuad', 'Fuat', 'Gabriel', 'Gard', 'Gardar', 'Gary', 'Gaute', 'Geir', 'Geirmund', 'Geirr', 'Geirstein', 'Geirulv', 'Geoffrey', 'Georg', 'Gerald', 'Gerard', 'Gerd', 'Gerhard', 'Gerrit', 'Gerry', 'Gert', 'Gholam', 'Ghulam', 'Gilbert', 'Gintaras', 'Gisle', 'Gjermund', 'Gjert', 'Gjøran', 'Gladys', 'Glen', 'Glenn', 'Godtfred', 'Goran', 'Gordon', 'Gorm', 'Grant', 'Gregard', 'Greger', 'Gregor', 'Gregorius', 'Gregory', 'Grim', 'Grimar', 'Grzegorz', 'Gudbrand', 'Gudkjell', 'Gudleiv', 'Gudmund', 'Gudvin', 'Gulbrand', 'Gullik', 'Gunder', 'Gunleik', 'Gunnar', 'Gunne', 'Gunnerius', 'Gunnleif', 'Gunnleiv', 'Gunnstein', 'Gunnvald', 'Gunstein', 'Gunvald', 'Gustav', 'Guttorm', 'Guy', 'Gynter', 'Gøran', 'Gösta', 'Hadi', 'Hagbart', 'Hai', 'Hakan', 'Hakon', 'Haldor', 'Halfdan', 'Halfrid', 'Halgeir', 'Halil', 'Halldor', 'Hallgeir', 'Hallstein', 'Hallvard', 'Halvard', 'Halvdan', 'Halvor', 'Hamid', 'Hamza', 'Hanad', 'Hans', 'Harald', 'Haroon', 'Harry', 'Hartvig', 'Hasan', 'Hassan', 'Hasse', 'Hauk', 'Hector', 'Heike', 'Hein', 'Heine', 'Helge', 'Heljar', 'Helmer', 'Heming', 'Henki', 'Henning', 'Henri', 'Henrik', 'Henry', 'Herbert', 'Herbjørn', 'Herleif', 'Herman', 'Hermann', 'Hermod', 'Hermund', 'Herstein', 'Hieu', 'Hilbert', 'Hildegard', 'Hilmar', 'Hjalmar', 'Hoang', 'Hogne', 'Holger', 'Hossein', 'Houssein', 'Hroar', 'Hubert', 'Hugo', 'Hung', 'Hussain', 'Hussein', 'Huu', 'Huy', 'Hågen', 'Håkon', 'Haakon', 'Hårek', 'Håvald', 'Håvar', 'Håvard', 'Haavard', 'Ian', 'Iben', 'Ibrahim', 'Idar', 'Idris', 'Igor', 'Ilir', 'Ilyas', 'Iman', 'Imbert', 'Immanuel', 'Imre', 'Ingar', 'Ingard', 'Inge', 'Ingebret', 'Ingebrigt', 'Ingemar', 'Ingemund', 'Ingmar', 'Ingnar', 'Ingolf', 'Ingolv', 'Ingvald', 'Ingvar', 'Ingvard', 'Ingve', 'Ioannis', 'Iqra', 'Irfan', 'Isa', 'Isach', 'Isak', 'Ismail', 'Ismet', 'Istvan', 'Ivan', 'Ivar', 'Iver', 'Jack', 'Jacob', 'Jahn', 'Jakob', 'Jalal', 'Jamal', 'James', 'Jan', 'Jani', 'Jannik', 'Jarand', 'Jardar', 'Jarl', 'Jarle', 'Jason', 'Jasper', 'Jean', 'Jeffrey', 'Jens', 'Jeppe', 'Jeremias', 'Jermund', 'Jerry', 'Jerzy', 'Jesper', 'Jesus', 'Jetmund', 'Jim', 'Jimmy', 'Jiri', 'Jo', 'Joachim', 'Joakim', 'Joar', 'Joe', 'Joel', 'Jogeir', 'Johan', 'Johannes', 'John', 'Johnny', 'Jokum', 'Jomar', 'Jon', 'Jonas', 'Jonatan', 'Jonathan', 'Jone', 'Jonny', 'Joralf', 'Jorge', 'Jorulf', 'Josef', 'Joshua', 'Jostein', 'Josva', 'Juan', 'Juel', 'Jul', 'Julian', 'Julius', 'Just', 'Jürgen', 'Jøran', 'Jørg', 'Jørgen', 'Jørn', 'Jørund', 'Kadir', 'Kai', 'Kalle', 'Kamal', 'Kamran', 'Karel', 'Karelius', 'Karim', 'Karl', 'Karlo', 'Karstein', 'Karsten', 'Kasim', 'Kaspar', 'Kasper', 'Kato', 'Kay', 'Kazimierz', 'Keith', 'Kemal', 'Ken', 'Kennet', 'Kenneth', 'Kent', 'Ketil', 'Kevin', 'Khalid', 'Khalil', 'Kian', 'Kim', 'Kimberly', 'Kittil', 'Kjartan', 'Kjell', 'Kjerand', 'Kjetil', 'Kjølv', 'Klas', 'Klaus', 'Klemet', 'Kleng', 'Knut', 'Kolbein', 'Kolbjørn', 'Kolfinn', 'Konrad', 'Konstantin', 'Kornelius', 'Kris', 'Kristen', 'Krister', 'Kristian', 'Kristofer', 'Kristoffer', 'Ksenia', 'Kurt', 'Kyrre', 'Kåre', 'Lage', 'Lambert', 'Lars', 'Lasse', 'Laurent', 'Laurentius', 'Lauri', 'Laurits', 'Lauritz', 'Lavrans', 'Leander', 'Lech', 'Leidulf', 'Leidulv', 'Leif', 'Leik', 'Leiv', 'Lennart', 'Leo', 'Leon', 'Leonard', 'Leonhard', 'Leopold', 'Levi', 'Levord', 'Lewis', 'Liam', 'Liban', 'Lidvar', 'Linus', 'Livar', 'Lloyd', 'Lodvar', 'Lodve', 'Loke', 'Lorents', 'Lorentz', 'Lothar', 'Louis', 'Lucas', 'Ludolf', 'Ludvig', 'Ludvik', 'Lukas', 'Lyder', 'Maciej', 'Mads', 'Magnar', 'Magne', 'Magnus', 'Mahad', 'Mahamed', 'Majid', 'Malcolm', 'Malfred', 'Malte', 'Malthe', 'Malvin', 'Manfred', 'Manuel', 'Marc', 'Marcel', 'Marco', 'Marcus', 'Marenius', 'Margido', 'Marius', 'Mark', 'Markus', 'Martin', 'Martinius', 'Martinus', 'Marvin', 'Mathias', 'Matias', 'Mats', 'Matteus', 'Mattias', 'Mattis', 'Maurice', 'Maurits', 'Mauritz', 'Max', 'Maximilian', 'Mehmet', 'Melkior', 'Melvin', 'Michael', 'Michel', 'Mikael', 'Mikkel', 'Mikkjel', 'Milan', 'Milo', 'Mindor', 'Minh', 'Miroslaw', 'Mirsad', 'Mirza', 'Moa', 'Modolv', 'Modulf', 'Mogens', 'Mohammad', 'Mohamoud', 'Mons', 'Morgan', 'Morits', 'Moritz', 'Morris', 'Morten', 'Mostafa', 'Muhamed', 'Muhammad', 'Muhammed', 'Murat', 'Mustafa', 'Narve', 'Nasir', 'Nathaniel', 'Neil', 'Neri', 'Ngoc', 'Nicholas', 'Niclas', 'Nicolai', 'Nicolas', 'Niels', 'Nikolai', 'Nikolas', 'Nikolaus', 'Nils', 'Njål', 'Noa', 'Noah', 'Noman', 'Noralf', 'Norbert', 'Nordahl', 'Norma', 'Norman', 'Normann', 'Norodd', 'Norvald', 'Notto', 'Nup', 'Odd', 'Oddbjørn', 'Oddgeir', 'Oddleif', 'Oddmund', 'Oddvar', 'Oddvin', 'Odin', 'Ola', 'Olaf', 'Olai', 'Olav', 'Ole', 'Oleg', 'Oliver', 'Oluf', 'Olve', 'Omar', 'Ommund', 'Oscar', 'Oskar', 'Osman', 'Osmund', 'Osvald', 'Ottar', 'Otto', 'Ove', 'Pablo', 'Palle', 'Palmer', 'Patrick', 'Patrik', 'Paul', 'Paulus', 'Peder', 'Pelle', 'Per', 'Perry', 'Peter', 'Petrus', 'Petter', 'Philip', 'Piotr', 'Poul', 'Povel', 'Preben', 'Paal', 'Pål', 'Quoc', 'Rachid', 'Radoslaw', 'Rafael', 'Ragnar', 'Ragnvald', 'Raimond', 'Rainer', 'Ralf', 'Ralph', 'Randolf', 'Randulf', 'Rashid', 'Rasmus', 'Ravn', 'Raymond', 'Rayner', 'Reidar', 'Reidulf', 'Reidulv', 'Reier', 'Reimar', 'Rein', 'Reinert', 'Reinhard', 'Reinhold', 'Reiulf', 'Remi', 'Remy', 'René', 'Reza', 'Richard', 'Rikard', 'Rino', 'Roald', 'Roar', 'Robert', 'Robin', 'Rodney', 'Roger', 'Roland', 'Rolf', 'Rolv', 'Roman', 'Romund', 'Ronald', 'Ronnie', 'Ronny', 'Roy', 'Ruben', 'Rudi', 'Rudolf', 'Runar', 'Rune', 'Ryan', 'Rådmund', 'Sabah', 'Said', 'Sainab', 'Sakarias', 'Salah', 'Salam', 'Salmund', 'Salomon', 'Salve', 'Sam', 'Samir', 'Samson', 'Samuel', 'Sander', 'Scott', 'Sean', 'Sebastian', 'Sebjørn', 'Selmar', 'Selmer', 'Sergio', 'Serkan', 'Seveld', 'Severin', 'Sevrin', 'Shahid', 'Sigbjørn', 'Sigfred', 'Sigmund', 'Sigurd', 'Sigvald', 'Sigvard', 'Sigvart', 'Sigve', 'Silias', 'Simen', 'Simon', 'Sindre', 'Sivert', 'Sjur', 'Skage', 'Skjalg', 'Skjold', 'Skule', 'Slawomir', 'Snorre', 'Sofus', 'Sondre', 'Stanislaw', 'Stanley', 'Stefan', 'Steffen', 'Stein', 'Steinar', 'Steinbjørn', 'Steingrim', 'Steinkjell', 'Steinulv', 'Sten', 'Stephan', 'Steve', 'Steven', 'Stian', 'Stig', 'Storm', 'Sture', 'Sturla', 'Sturle', 'Styrk', 'Stål', 'Ståle', 'Sune', 'Svale', 'Svein', 'Sveinar', 'Sveinulf', 'Sveinung', 'Sven', 'Svend', 'Sverre', 'Syed', 'Sylfest', 'Sylvester', 'Synne', 'Syver', 'Syvert', 'Sæbjørn', 'Sølve', 'Søren', 'Saad', 'Såmund', 'Tadeusz', 'Tage', 'Tahir', 'Tallak', 'Talleiv', 'Tan', 'Tarald', 'Tariq', 'Tarje', 'Tarjei', 'Ted', 'Tedd', 'Teddy', 'Teis', 'Tellef', 'Tengel', 'Teo', 'Teodor', 'Terje', 'Terjei', 'Terkel', 'Thai', 'Thanh', 'Theis', 'Theo', 'Theodor', 'Thien', 'Thom', 'Thomas', 'Thor', 'Thoralf', 'Thorbjørn', 'Thord', 'Thore', 'Thorkild', 'Thorleif', 'Thormod', 'Thorolf', 'Thorstein', 'Thorvald', 'Tidemann', 'Tim', 'Timothy', 'Tinius', 'Tinus', 'Tjerand', 'Tobben', 'Tobias', 'Toivo', 'Tollak', 'Tollef', 'Tolleif', 'Tolleiv', 'Tom', 'Tomas', 'Tommy', 'Tony', 'Tor', 'Toralf', 'Torben', 'Torbjørn', 'Tord', 'Tore', 'Torfinn', 'Torgard', 'Torgeir', 'Torger', 'Torgil', 'Torgils', 'Torgny', 'Torgrim', 'Torje', 'Torjus', 'Torkel', 'Torkil', 'Torkild', 'Torkjel', 'Torleif', 'Torleik', 'Tormod', 'Tormund', 'Torodd', 'Torolf', 'Torolv', 'Torry', 'Torstein', 'Torsten', 'Torvald', 'Tov', 'Trang', 'Tristan', 'Tron', 'Trond', 'Troy', 'Truls', 'Trygg', 'Trygve', 'Trym', 'Tuan', 'Ture', 'Tønnes', 'Tørres', 'Ulf', 'Ulrik', 'Ulv', 'Ulvar', 'Ulvgeir', 'Umar', 'Une', 'Uno', 'Usman', 'Vagn', 'Valborg', 'Valdemar', 'Valentin', 'Valter', 'Vebjørn', 'Vegar', 'Vegard', 'Vegeir', 'Vemund', 'Verner', 'Vetle', 'Victor', 'Vidar', 'Vidkunn', 'Viet', 'Vigbjørn', 'Viggo', 'Vigleik', 'Vigulv', 'Viking', 'Viktor', 'Vilfred', 'Vilgot', 'Vilhelm', 'Viljar', 'Villads', 'Villum', 'Villy', 'Vincent', 'Vinjar', 'Vladimir', 'Vladislav', 'Vrål', 'Waldemar', 'Waleed', 'Walid', 'Walter', 'Wayne', 'Werner', 'Wictor', 'Widar', 'Wieslaw', 'Wiggo', 'Wiktor', 'Wilfred', 'Wilhelm', 'William', 'Willy', 'Wilmar', 'Wojciech', 'Wolfgang', 'Wollert', 'Yasin', 'Yasir', 'Yngvar', 'Yngve', 'Yonas', 'Younes', 'Yousef', 'Yousuf', 'Yrjan', 'Zahid', 'Zakaria', 'Zbigniew', 'Zdzislaw', 'Zoran', 'Zygmunt', 'Øistein', 'Øivind', 'Ørjan', 'Ørjar', 'Ørn', 'Ørnulf', 'Ørnulv', 'Ørvar', 'Østen', 'Øyolv', 'Øystein', 'Øyvind', 'Ådne', 'Aage', 'Åge', 'Aake', 'Åke', 'Åmund', 'Åne', 'Ånen', 'Ånon', 'Ånund', 'Aaron', 'Åskjell', 'Åsleif', 'Åsleik', 'Åsleiv', 'Åsmund', 'Aasmund', 'Åsulv', 'Åsvald', 'Åvar', ]; /** * @var array Norwegian common last names (200 first from the link) * * @see http://www.ssb.no/befolkning/statistikker/navn/aar/2015-01-27?fane=tabell&sort=nummer&tabell=216066 */ protected static $lastName = [ 'Aas', 'Aase', 'Aasen', 'Abrahamsen', 'Ahmed', 'Ali', 'Amundsen', 'Andersen', 'Andersson', 'Andreassen', 'Andresen', 'Antonsen', 'Arnesen', 'Aune', 'Bakke', 'Bakken', 'Berg', 'Berge', 'Berger', 'Berntsen', 'Birkeland', 'Bjerke', 'Bjørnstad', 'Borge', 'Borgen', 'Breivik', 'Brekke', 'Bråten', 'Bråthen', 'Bye', 'Bø', 'Bøe', 'Carlsen', 'Christensen', 'Christiansen', 'Dahl', 'Dahle', 'Dale', 'Dalen', 'Danielsen', 'Edvardsen', 'Egeland', 'Eide', 'Eikeland', 'Eilertsen', 'Eliassen', 'Ellingsen', 'Engebretsen', 'Engen', 'Enger', 'Eriksen', 'Evensen', 'Fjeld', 'Foss', 'Fosse', 'Fossum', 'Fredriksen', 'Gabrielsen', 'Gjerde', 'Gulbrandsen', 'Gundersen', 'Gustavsen', 'Haaland', 'Haga', 'Hagen', 'Halvorsen', 'Hammer', 'Hamre', 'Hansen', 'Hanssen', 'Hassan', 'Haug', 'Hauge', 'Haugen', 'Haugland', 'Helgesen', 'Helland', 'Helle', 'Henriksen', 'Hermansen', 'Hoel', 'Hoff', 'Holen', 'Holm', 'Holmen', 'Hovland', 'Håland', 'Ingebrigtsen', 'Isaksen', 'Iversen', 'Jacobsen', 'Jakobsen', 'Jansen', 'Jensen', 'Jenssen', 'Johannesen', 'Johannessen', 'Johansen', 'Johansson', 'Johnsen', 'Jonassen', 'Jørgensen', 'Karlsen', 'Khan', 'Knudsen', 'Knutsen', 'Kolstad', 'Kristensen', 'Kristiansen', 'Kristoffersen', 'Kvam', 'Kvamme', 'Langeland', 'Larsen', 'Lie', 'Lien', 'Lorentzen', 'Ludvigsen', 'Lund', 'Lunde', 'Løken', 'Madsen', 'Magnussen', 'Martinsen', 'Mathisen', 'Mikalsen', 'Mikkelsen', 'Moe', 'Moen', 'Mohamed', 'Monsen', 'Mortensen', 'Myhre', 'Myklebust', 'Møller', 'Nguyen', 'Nielsen', 'Nikolaisen', 'Nilsen', 'Nilssen', 'Nordby', 'Nygaard', 'Nygård', 'Næss', 'Olsen', 'Ottesen', 'Paulsen', 'Pedersen', 'Petersen', 'Pettersen', 'Rasmussen', 'Ruud', 'Rønning', 'Rønningen', 'Samuelsen', 'Sand', 'Sandberg', 'Sande', 'Sandnes', 'Sandvik', 'Simonsen', 'Sivertsen', 'Sletten', 'Solbakken', 'Solberg', 'Solheim', 'Solli', 'Solvang', 'Steen', 'Stene', 'Stokke', 'Strand', 'Strøm', 'Sunde', 'Sveen', 'Svendsen', 'Syversen', 'Sæther', 'Sætre', 'Sørensen', 'Sørlie', 'Tangen', 'Teigen', 'Thomassen', 'Thoresen', 'Thorsen', 'Tollefsen', 'Torgersen', 'Torp', 'Tran', 'Tveit', 'Vik', 'Viken', 'Wang', 'Wiik', 'Wilhelmsen', 'Wold', 'Ødegaard', 'Ødegård', 'Øien', ]; /** * National Personal Identity number (personnummer) * * @see https://no.wikipedia.org/wiki/Personnummer * * @param string $gender Person::GENDER_MALE || Person::GENDER_FEMALE * * @return string on format DDMMYY##### */ public function personalIdentityNumber(\DateTime $birthdate = null, $gender = null) { if (!$birthdate) { $birthdate = \Faker\Provider\DateTime::dateTimeThisCentury(); } $datePart = $birthdate->format('dmy'); /** * @todo These number should be random based on birth year * * @see http://no.wikipedia.org/wiki/F%C3%B8dselsnummer */ $randomDigits = (string) static::numerify('##'); switch ($gender) { case static::GENDER_MALE: $genderDigit = static::randomElement([1, 3, 5, 7, 9]); break; case static::GENDER_FEMALE: $genderDigit = static::randomElement([0, 2, 4, 6, 8]); break; default: $genderDigit = (string) static::numerify('#'); } $digits = $datePart . $randomDigits . $genderDigit; /** * @todo Calculate modulo 11 of $digits * * @see http://no.wikipedia.org/wiki/F%C3%B8dselsnummer */ $checksum = (string) static::numerify('##'); return $digits . $checksum; } } PK A�)[ᩞ� � * faker/src/Faker/Provider/is_IS/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\is_IS; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'IS', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[Fxp�� � + faker/src/Faker/Provider/is_IS/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\is_IS; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { /** * @var array Some email domains in Denmark. */ protected static $freeEmailDomain = [ 'gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com', 'visir.is', 'simnet.is', 'internet.is', ]; /** * @var array Some TLD. */ protected static $tld = [ 'com', 'com', 'com', 'net', 'is', 'is', 'is', ]; } PK A�)[MqN�< < . faker/src/Faker/Provider/is_IS/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\is_IS; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { /** * @var array Icelandic phone number formats. */ protected static $formats = [ '+354 ### ####', '+354 #######', '+354#######', '### ####', '#######', ]; } PK A�)[D�hO\! \! * faker/src/Faker/Provider/is_IS/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\is_IS; class Address extends \Faker\Provider\Address { /** * @var array Countries in icelandic */ protected static $country = [ 'Afganistan', 'Albanía', 'Alsír', 'Andorra', 'Angóla', 'Angvilla', 'Antígva og Barbúda', 'Argentína', 'Armenía', 'Arúba', 'Aserbaídsjan', 'Austur-Kongó', 'Austurríki', 'Austur-Tímor', 'Álandseyjar', 'Ástralía', 'Bahamaeyjar', 'Bandaríkin', 'Bandaríska Samóa', 'Bangladess', 'Barbados', 'Barein', 'Belgía', 'Belís', 'Benín', 'Bermúdaeyjar', 'Bosnía og Hersegóvína', 'Botsvana', 'Bouvet-eyja', 'Bólivía', 'Brasilía', 'Bresku Indlandshafseyjar', 'Bretland', 'Brúnei', 'Búlgaría', 'Búrkína Fasó', 'Búrúndí', 'Bútan', 'Cayman-eyjar', 'Chile', 'Cooks-eyjar', 'Danmörk', 'Djíbútí', 'Dóminíka', 'Dóminíska lýðveldið', 'Egyptaland', 'Eistland', 'Ekvador', 'El Salvador', 'England', 'Erítrea', 'Eþíópía', 'Falklandseyjar', 'Filippseyjar', 'Finnland', 'Fídjieyjar', 'Fílabeinsströndin', 'Frakkland', 'Franska Gvæjana', 'Franska Pólýnesía', 'Frönsku suðlægu landsvæðin', 'Færeyjar', 'Gabon', 'Gambía', 'Gana', 'Georgía', 'Gíbraltar', 'Gínea', 'Gínea-Bissá', 'Grenada', 'Grikkland', 'Grænhöfðaeyjar', 'Grænland', 'Gvadelúpeyjar', 'Gvam', 'Gvatemala', 'Gvæjana', 'Haítí', 'Heard og McDonalds-eyjar', 'Holland', 'Hollensku Antillur', 'Hondúras', 'Hong Kong', 'Hvíta-Rússland', 'Indland', 'Indónesía', 'Írak', 'Íran', 'Írland', 'Ísland', 'Ísrael', 'Ítalía', 'Jamaíka', 'Japan', 'Jemen', 'Jólaey', 'Jómfrúaeyjar', 'Jórdanía', 'Kambódía', 'Kamerún', 'Kanada', 'Kasakstan', 'Katar', 'Kenía', 'Kirgisistan', 'Kína', 'Kíribatí', 'Kongó', 'Austur-Kongó', 'Vestur-Kongó', 'Kostaríka', 'Kókoseyjar', 'Kólumbía', 'Kómoreyjar', 'Kórea', 'Norður-Kórea;', 'Suður-Kórea', 'Króatía', 'Kúba', 'Kúveit', 'Kýpur', 'Laos', 'Lesótó', 'Lettland', 'Liechtenstein', 'Litháen', 'Líbanon', 'Líbería', 'Líbía', 'Lúxemborg', 'Madagaskar', 'Makaó', 'Makedónía', 'Malasía', 'Malaví', 'Maldíveyjar', 'Malí', 'Malta', 'Marokkó', 'Marshall-eyjar', 'Martiník', 'Mayotte', 'Máritanía', 'Máritíus', 'Mexíkó', 'Mið-Afríkulýðveldið', 'Miðbaugs-Gínea', 'Míkrónesía', 'Mjanmar', 'Moldóva', 'Mongólía', 'Montserrat', 'Mónakó', 'Mósambík', 'Namibía', 'Nárú', 'Nepal', 'Niue', 'Níger', 'Nígería', 'Níkaragva', 'Norður-Írland', 'Norður-Kórea', 'Norður-Maríanaeyjar', 'Noregur', 'Norfolkeyja', 'Nýja-Kaledónía', 'Nýja-Sjáland', 'Óman', 'Pakistan', 'Palá', 'Palestína', 'Panama', 'Papúa Nýja-Gínea', 'Paragvæ', 'Páfagarður', 'Perú', 'Pitcairn', 'Portúgal', 'Pólland', 'Púertó Ríkó', 'Réunion', 'Rúanda', 'Rúmenía', 'Rússland', 'Salómonseyjar', 'Sambía', 'Sameinuðu arabísku furstadæmin', 'Samóa', 'San Marínó', 'Sankti Helena', 'Sankti Kristófer og Nevis', 'Sankti Lúsía', 'Sankti Pierre og Miquelon', 'Sankti Vinsent og Grenadíneyjar', 'Saó Tóme og Prinsípe', 'Sádi-Arabía', 'Senegal', 'Serbía', 'Seychelles-eyjar', 'Simbabve', 'Singapúr', 'Síerra Leóne', 'Skotland', 'Slóvakía', 'Slóvenía', 'Smáeyjar Bandaríkjanna', 'Sómalía', 'Spánn', 'Srí Lanka', 'Suður-Afríka', 'Suður-Georgía og Suður-Sandvíkureyjar', 'Suður-Kórea', 'Suðurskautslandið', 'Súdan', 'Súrínam', 'Jan Mayen', 'Svartfjallaland', 'Svasíland', 'Sviss', 'Svíþjóð', 'Sýrland', 'Tadsjikistan', 'Taíland', 'Taívan', 'Tansanía', 'Tékkland', 'Tonga', 'Tógó', 'Tókelá', 'Trínidad og Tóbagó', 'Tsjad', 'Tsjetsjenía', 'Turks- og Caicos-eyjar', 'Túnis', 'Túrkmenistan', 'Túvalú', 'Tyrkland', 'Ungverjaland', 'Úganda', 'Úkraína', 'Úrúgvæ', 'Úsbekistan', 'Vanúatú', 'Venesúela', 'Vestur-Kongó', 'Vestur-Sahara', 'Víetnam', 'Wales', 'Wallis- og Fútúnaeyjar', 'Þýskaland', ]; /** * @var array Icelandic cities. */ protected static $cityNames = [ 'Reykjavík', 'Seltjarnarnes', 'Vogar', 'Kópavogur', 'Garðabær', 'Hafnarfjörður', 'Reykjanesbær', 'Grindavík', 'Sandgerði', 'Garður', 'Reykjanesbær', 'Mosfellsbær', 'Akranes', 'Borgarnes', 'Reykholt', 'Stykkishólmur', 'Flatey', 'Grundarfjörður', 'Ólafsvík', 'Snæfellsbær', 'Hellissandur', 'Búðardalur', 'Reykhólahreppur', 'Ísafjörður', 'Hnífsdalur', 'Bolungarvík', 'Súðavík', 'Flateyri', 'Suðureyri', 'Patreksfjörður', 'Tálknafjörður', 'Bíldudalur', 'Þingeyri', 'Staður', 'Hólmavík', 'Drangsnes', 'Árneshreppur', 'Hvammstangi', 'Blönduós', 'Skagaströnd', 'Sauðárkrókur', 'Varmahlíð', 'Hofsós', 'Fljót', 'Siglufjörður', 'Akureyri', 'Grenivík', 'Grímsey', 'Dalvík', 'Ólafsfjörður', 'Hrísey', 'Húsavík', 'Fosshóll', 'Laugar', 'Mývatn', 'Kópasker', 'Raufarhöfn', 'Þórshöfn', 'Bakkafjörður', 'Vopnafjörður', 'Egilsstaðir', 'Seyðisfjörður', 'Mjóifjörður', 'Borgarfjörður', 'Reyðarfjörður', 'Eskifjörður', 'Neskaupstaður', 'Fáskrúðsfjörður', 'Stöðvarfjörður', 'Breiðdalsvík', 'Djúpivogur', 'Höfn', 'Selfoss', 'Hveragerði', 'Þorlákshöfn', 'Ölfus', 'Eyrarbakki', 'Stokkseyri', 'Laugarvatn', 'Flúðir', 'Hella', 'Hvolsvöllur', 'Vík', 'Kirkjubæjarklaustur', 'Vestmannaeyjar', ]; /** * @var array Street name suffix. */ protected static $streetSuffix = [ 'ás', 'bakki', 'braut', 'bær', 'brún', 'berg', 'fold', 'gata', 'gróf', 'garðar', 'höfði', 'heimar', 'hamar', 'hólar', 'háls', 'kvísl', 'lækur', 'leiti', 'land', 'múli', 'nes', 'rimi', 'stígur', 'stræti', 'stekkur', 'slóð', 'skógar', 'sel', 'teigur', 'tún', 'vangur', 'vegur', 'vogur', 'vað', ]; /** * @var array Street name prefix. */ protected static $streetPrefix = [ 'Aðal', 'Austur', 'Bakka', 'Braga', 'Báru', 'Brunn', 'Fiski', 'Leifs', 'Týs', 'Birki', 'Suður', 'Norður', 'Vestur', 'Austur', 'Sanda', 'Skógar', 'Stór', 'Sunnu', 'Tungu', 'Tangar', 'Úlfarfells', 'Vagn', 'Vind', 'Ysti', 'Þing', 'Hamra', 'Hóla', 'Kríu', 'Iðu', 'Spóa', 'Starra', 'Uglu', 'Vals', ]; /** * @var array Icelandic zip code. */ protected static $postcode = [ '%##', ]; /** * @var array Icelandic regions. */ protected static $regionNames = [ 'Höfuðborgarsvæðið', 'Norðurland', 'Suðurland', 'Vesturland', 'Vestfirðir', 'Austurland', 'Suðurnes', ]; /** * @var array Icelandic building numbers. */ protected static $buildingNumber = [ '%##', '%#', '%#', '%', '%', '%', '%?', '% ?', ]; /** * @var array Icelandic city format. */ protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; /** * @var array Icelandic street's name formats. */ protected static $streetNameFormats = [ '{{streetPrefix}}{{streetSuffix}}', '{{streetPrefix}}{{streetSuffix}}', '{{firstNameMale}}{{streetSuffix}}', '{{firstNameFemale}}{{streetSuffix}}', ]; /** * @var array Icelandic street's address formats. */ protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; /** * @var array Icelandic address format. */ protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}", ]; /** * Randomly return a real city name. * * @return string */ public static function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } /** * Randomly return a street prefix. * * @return string */ public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * Randomly return a building number. * * @return string */ public static function buildingNumber() { return static::toUpper(static::bothify(static::randomElement(static::$buildingNumber))); } /** * Randomly return a real region name. * * @return string */ public static function region() { return static::randomElement(static::$regionNames); } } PK A�)[D^ i� � * faker/src/Faker/Provider/is_IS/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\is_IS; class Company extends \Faker\Provider\Company { /** * @var array Danish company name formats. */ protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{firstname}} {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{middleName}} {{companySuffix}}', '{{middleName}} {{companySuffix}}', '{{middleName}} {{companySuffix}}', '{{firstname}} {{middleName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} & {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} og {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} & {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} og {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{middleName}} & {{middleName}} {{companySuffix}}', '{{middleName}} og {{middleName}} {{companySuffix}}', '{{middleName}} & {{lastName}}', '{{middleName}} og {{lastName}}', ]; /** * @var array Company suffixes. */ protected static $companySuffix = ['ehf.', 'hf.', 'sf.']; /** * @see http://www.rsk.is/atvinnurekstur/virdisaukaskattur/ * * @var string VSK number format. */ protected static $vskFormat = '%####'; /** * Generates a VSK number (5 digits). * * @return string */ public static function vsk() { return static::numerify(static::$vskFormat); } } PK A�)[K Y�=� =� ) faker/src/Faker/Provider/is_IS/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\is_IS; use Faker\Provider\DateTime; class Person extends \Faker\Provider\Person { /** * @var array Icelandic name formats for men. */ protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{middleName}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{middleName}} {{lastNameMale}}', ]; /** * @var array Icelandic name formats for women. */ protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{middleName}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{middleName}} {{lastNameFemale}}', ]; /** * @var array<string> Icelandic names for women. */ protected static $firstNameFemale = ['Aagot', 'Abela', 'Abigael', 'Ada', 'Adda', 'Addý', 'Adela', 'Adelía', 'Adríana', 'Aðalbjörg', 'Aðalbjört', 'Aðalborg', 'Aðaldís', 'Aðalfríður', 'Aðalheiður', 'Aðalrós', 'Aðalsteina', 'Aðalsteinunn', 'Aðalveig', 'Agata', 'Agatha', 'Agða', 'Agla', 'Agnea', 'Agnes', 'Agneta', 'Alanta', 'Alba', 'Alberta', 'Albína', 'Alda', 'Aldís', 'Aldný', 'Aleta', 'Aletta', 'Alexa', 'Alexandra', 'Alexandría', 'Alexis', 'Alexía', 'Alfa', 'Alfífa', 'Alice', 'Alida', 'Alída', 'Alína', 'Alís', 'Alísa', 'Alla', 'Allý', 'Alma', 'Alrún', 'Alva', 'Alvilda', 'Amadea', 'Amal', 'Amalía', 'Amanda', 'Amelía', 'Amilía', 'Amíra', 'Amy', 'Amý', 'Analía', 'Anastasía', 'Andra', 'Andrá', 'Andrea', 'Anetta', 'Angela', 'Angelíka', 'Anika', 'Anita', 'Aníka', 'Anína', 'Aníta', 'Anja', 'Ann', 'Anna', 'Annabella', 'Annalísa', 'Anne', 'Annelí', 'Annetta', 'Anney', 'Annika', 'Annía', 'Anný', 'Antonía', 'Apríl', 'Ardís', 'Arey', 'Arinbjörg', 'Aris', 'Arisa', 'Aría', 'Aríanna', 'Aríella', 'Arín', 'Arína', 'Arís', 'Armenía', 'Arna', 'Arnbjörg', 'Arnborg', 'Arndís', 'Arney', 'Arnfinna', 'Arnfríður', 'Arngerður', 'Arngunnur', 'Arnheiður', 'Arnhildur', 'Arnika', 'Arnkatla', 'Arnlaug', 'Arnleif', 'Arnlín', 'Arnljót', 'Arnóra', 'Arnrós', 'Arnrún', 'Arnþóra', 'Arnþrúður', 'Asírí', 'Askja', 'Assa', 'Astrid', 'Atalía', 'Atena', 'Athena', 'Atla', 'Atlanta', 'Auðbjörg', 'Auðbjört', 'Auðdís', 'Auðlín', 'Auðna', 'Auðný', 'Auðrún', 'Auður', 'Aurora', 'Axelía', 'Axelma', 'Aþena', 'Ágústa', 'Ágústína', 'Álfdís', 'Álfey', 'Álfgerður', 'Álfheiður', 'Álfhildur', 'Álfrós', 'Álfrún', 'Álfsól', 'Árbjörg', 'Árbjört', 'Árdís', 'Árelía', 'Árlaug', 'Ármey', 'Árna', 'Árndís', 'Árney', 'Árnheiður', 'Árnína', 'Árný', 'Áróra', 'Ársól', 'Ársæl', 'Árún', 'Árveig', 'Árvök', 'Árþóra', 'Ása', 'Ásbjörg', 'Ásborg', 'Ásdís', 'Ásfríður', 'Ásgerður', 'Áshildur', 'Áskatla', 'Ásla', 'Áslaug', 'Ásleif', 'Ásný', 'Ásrós', 'Ásrún', 'Ást', 'Ásta', 'Ástbjörg', 'Ástbjört', 'Ástdís', 'Ástfríður', 'Ástgerður', 'Ástheiður', 'Ásthildur', 'Ástríður', 'Ástrós', 'Ástrún', 'Ástveig', 'Ástþóra', 'Ástþrúður', 'Ásvör', 'Baldey', 'Baldrún', 'Baldvina', 'Barbara', 'Barbára', 'Bassí', 'Bára', 'Bebba', 'Begga', 'Belinda', 'Bella', 'Benedikta', 'Bengta', 'Benidikta', 'Benía', 'Beníta', 'Benna', 'Benney', 'Benný', 'Benta', 'Bentey', 'Bentína', 'Bera', 'Bergdís', 'Bergey', 'Bergfríður', 'Bergheiður', 'Berghildur', 'Berglaug', 'Berglind', 'Berglín', 'Bergljót', 'Bergmannía', 'Bergný', 'Bergrán', 'Bergrín', 'Bergrós', 'Bergrún', 'Bergþóra', 'Berit', 'Bernódía', 'Berta', 'Bertha', 'Bessí', 'Bestla', 'Beta', 'Betanía', 'Betsý', 'Bettý', 'Bil', 'Birgit', 'Birgitta', 'Birna', 'Birta', 'Birtna', 'Bíbí', 'Bína', 'Bjargdís', 'Bjargey', 'Bjargheiður', 'Bjarghildur', 'Bjarglind', 'Bjarkey', 'Bjarklind', 'Bjarma', 'Bjarndís', 'Bjarney', 'Bjarnfríður', 'Bjarngerður', 'Bjarnheiður', 'Bjarnhildur', 'Bjarnlaug', 'Bjarnrún', 'Bjarnveig', 'Bjarný', 'Bjarnþóra', 'Bjarnþrúður', 'Bjartey', 'Bjartmey', 'Björg', 'Björgey', 'Björgheiður', 'Björghildur', 'Björk', 'Björney', 'Björnfríður', 'Björt', 'Bláey', 'Blíða', 'Blín', 'Blómey', 'Blædís', 'Blær', 'Bobba', 'Boga', 'Bogdís', 'Bogey', 'Bogga', 'Boghildur', 'Borg', 'Borgdís', 'Borghildur', 'Borgný', 'Borgrún', 'Borgþóra', 'Botnía', 'Bóel', 'Bót', 'Bóthildur', 'Braga', 'Braghildur', 'Branddís', 'Brá', 'Brák', 'Brigitta', 'Brimdís', 'Brimhildur', 'Brimrún', 'Brit', 'Britt', 'Britta', 'Bríana', 'Bríanna', 'Bríet', 'Bryndís', 'Brynfríður', 'Bryngerður', 'Brynheiður', 'Brynhildur', 'Brynja', 'Brynný', 'Burkney', 'Bylgja', 'Camilla', 'Carla', 'Carmen', 'Cecilia', 'Cecilía', 'Charlotta', 'Charlotte', 'Christina', 'Christine', 'Clara', 'Daðey', 'Daðína', 'Dagbjörg', 'Dagbjört', 'Dagfríður', 'Daggrós', 'Dagheiður', 'Dagmar', 'Dagmey', 'Dagný', 'Dagrún', 'Daldís', 'Daley', 'Dalía', 'Dalla', 'Dallilja', 'Dalrós', 'Dana', 'Daney', 'Danfríður', 'Danheiður', 'Danhildur', 'Danía', 'Daníela', 'Daníella', 'Dara', 'Debora', 'Debóra', 'Dendý', 'Didda', 'Dilja', 'Diljá', 'Dimmblá', 'Dimmey', 'Día', 'Díana', 'Díanna', 'Díma', 'Dís', 'Dísa', 'Dísella', 'Donna', 'Doris', 'Dorothea', 'Dóa', 'Dómhildur', 'Dóra', 'Dórey', 'Dóris', 'Dórothea', 'Dórótea', 'Dóróthea', 'Drauma', 'Draumey', 'Drífa', 'Droplaug', 'Drótt', 'Dröfn', 'Dúa', 'Dúfa', 'Dúna', 'Dýrborg', 'Dýrfinna', 'Dýrleif', 'Dýrley', 'Dýrunn', 'Dæja', 'Dögg', 'Dögun', 'Ebba', 'Ebonney', 'Edda', 'Edel', 'Edil', 'Edit', 'Edith', 'Eðna', 'Efemía', 'Egedía', 'Eggrún', 'Egla', 'Eiðný', 'Eiðunn', 'Eik', 'Einbjörg', 'Eindís', 'Einey', 'Einfríður', 'Einhildur', 'Einína', 'Einrún', 'Eir', 'Eirdís', 'Eirfinna', 'Eiríka', 'Eirný', 'Eirún', 'Elba', 'Eldbjörg', 'Eldey', 'Eldlilja', 'Eldrún', 'Eleina', 'Elektra', 'Elena', 'Elenborg', 'Elfa', 'Elfur', 'Elina', 'Elinborg', 'Elisabeth', 'Elía', 'Elíana', 'Elín', 'Elína', 'Elíná', 'Elínbet', 'Elínbjörg', 'Elínbjört', 'Elínborg', 'Elíndís', 'Elíngunnur', 'Elínheiður', 'Elínrós', 'Elírós', 'Elísa', 'Elísabet', 'Elísabeth', 'Elka', 'Ella', 'Ellen', 'Elley', 'Ellisif', 'Ellín', 'Elly', 'Ellý', 'Elma', 'Elna', 'Elsa', 'Elsabet', 'Elsie', 'Elsí', 'Elsý', 'Elva', 'Elvi', 'Elvíra', 'Elvý', 'Embla', 'Emelía', 'Emelíana', 'Emelína', 'Emeralda', 'Emilía', 'Emilíana', 'Emilíanna', 'Emilý', 'Emma', 'Emmý', 'Emý', 'Enea', 'Eneka', 'Engilbjört', 'Engilráð', 'Engilrós', 'Engla', 'Enika', 'Enja', 'Enóla', 'Eres', 'Erika', 'Erin', 'Erla', 'Erlen', 'Erlín', 'Erna', 'Esja', 'Esmeralda', 'Ester', 'Esther', 'Estiva', 'Ethel', 'Etna', 'Eufemía', 'Eva', 'Evelyn', 'Evey', 'Evfemía', 'Evgenía', 'Evíta', 'Evlalía', 'Ey', 'Eybjörg', 'Eybjört', 'Eydís', 'Eyfríður', 'Eygerður', 'Eygló', 'Eyhildur', 'Eyja', 'Eyjalín', 'Eyleif', 'Eylín', 'Eyrós', 'Eyrún', 'Eyveig', 'Eyvör', 'Eyþóra', 'Eyþrúður', 'Fanndís', 'Fanney', 'Fannlaug', 'Fanny', 'Fanný', 'Febrún', 'Fema', 'Filipía', 'Filippa', 'Filippía', 'Finna', 'Finnbjörg', 'Finnbjörk', 'Finnboga', 'Finnborg', 'Finndís', 'Finney', 'Finnfríður', 'Finnlaug', 'Finnrós', 'Fía', 'Fídes', 'Fífa', 'Fjalldís', 'Fjóla', 'Flóra', 'Folda', 'Fransiska', 'Franziska', 'Frán', 'Fregn', 'Freydís', 'Freygerður', 'Freyja', 'Freylaug', 'Freyleif', 'Friðbjörg', 'Friðbjört', 'Friðborg', 'Friðdís', 'Friðdóra', 'Friðey', 'Friðfinna', 'Friðgerður', 'Friðjóna', 'Friðlaug', 'Friðleif', 'Friðlín', 'Friðmey', 'Friðný', 'Friðrika', 'Friðrikka', 'Friðrós', 'Friðrún', 'Friðsemd', 'Friðveig', 'Friðþóra', 'Frigg', 'Fríða', 'Fríður', 'Frostrós', 'Fróðný', 'Fura', 'Fönn', 'Gabríela', 'Gabríella', 'Gauja', 'Gauthildur', 'Gefjun', 'Gefn', 'Geira', 'Geirbjörg', 'Geirdís', 'Geirfinna', 'Geirfríður', 'Geirhildur', 'Geirlaug', 'Geirlöð', 'Geirný', 'Geirríður', 'Geirrún', 'Geirþrúður', 'Georgía', 'Gerða', 'Gerður', 'Gestheiður', 'Gestný', 'Gestrún', 'Gillý', 'Gilslaug', 'Gissunn', 'Gía', 'Gígja', 'Gísela', 'Gísla', 'Gísley', 'Gíslína', 'Gíslný', 'Gíslrún', 'Gíslunn', 'Gíta', 'Gjaflaug', 'Gloría', 'Gló', 'Glóa', 'Glóbjört', 'Glódís', 'Glóð', 'Glóey', 'Gná', 'Góa', 'Gógó', 'Grein', 'Gret', 'Greta', 'Grélöð', 'Grét', 'Gréta', 'Gríma', 'Grímey', 'Grímheiður', 'Grímhildur', 'Gróa', 'Guðbjörg', 'Guðbjört', 'Guðborg', 'Guðdís', 'Guðfinna', 'Guðfríður', 'Guðjóna', 'Guðlaug', 'Guðleif', 'Guðlín', 'Guðmey', 'Guðmunda', 'Guðmundína', 'Guðný', 'Guðríður', 'Guðrún', 'Guðsteina', 'Guðveig', 'Gullbrá', 'Gullveig', 'Gullý', 'Gumma', 'Gunnbjörg', 'Gunnbjört', 'Gunnborg', 'Gunndís', 'Gunndóra', 'Gunnella', 'Gunnfinna', 'Gunnfríður', 'Gunnharða', 'Gunnheiður', 'Gunnhildur', 'Gunnjóna', 'Gunnlaug', 'Gunnleif', 'Gunnlöð', 'Gunnrún', 'Gunnur', 'Gunnveig', 'Gunnvör', 'Gunný', 'Gunnþóra', 'Gunnþórunn', 'Gurrý', 'Gúa', 'Gyða', 'Gyðja', 'Gyðríður', 'Gytta', 'Gæfa', 'Gæflaug', 'Hadda', 'Haddý', 'Hafbjörg', 'Hafborg', 'Hafdís', 'Hafey', 'Hafliða', 'Haflína', 'Hafný', 'Hafrós', 'Hafrún', 'Hafsteina', 'Hafþóra', 'Halla', 'Hallbera', 'Hallbjörg', 'Hallborg', 'Halldís', 'Halldóra', 'Halley', 'Hallfríður', 'Hallgerður', 'Hallgunnur', 'Hallkatla', 'Hallný', 'Hallrún', 'Hallveig', 'Hallvör', 'Hanna', 'Hanney', 'Hansa', 'Hansína', 'Harpa', 'Hauður', 'Hákonía', 'Heba', 'Hedda', 'Hedí', 'Heiða', 'Heiðbjörg', 'Heiðbjörk', 'Heiðbjört', 'Heiðbrá', 'Heiðdís', 'Heiðlaug', 'Heiðlóa', 'Heiðný', 'Heiðrós', 'Heiðrún', 'Heiður', 'Heiðveig', 'Hekla', 'Helen', 'Helena', 'Helga', 'Hella', 'Helma', 'Hendrikka', 'Henný', 'Henrietta', 'Henrika', 'Henríetta', 'Hera', 'Herbjörg', 'Herbjört', 'Herborg', 'Herdís', 'Herfríður', 'Hergerður', 'Herlaug', 'Hermína', 'Hersilía', 'Herta', 'Hertha', 'Hervör', 'Herþrúður', 'Hilda', 'Hildegard', 'Hildibjörg', 'Hildigerður', 'Hildigunnur', 'Hildiríður', 'Hildisif', 'Hildur', 'Hilma', 'Himinbjörg', 'Hind', 'Hinrika', 'Hinrikka', 'Hjalta', 'Hjaltey', 'Hjálmdís', 'Hjálmey', 'Hjálmfríður', 'Hjálmgerður', 'Hjálmrós', 'Hjálmrún', 'Hjálmveig', 'Hjördís', 'Hjörfríður', 'Hjörleif', 'Hjörný', 'Hjörtfríður', 'Hlaðgerður', 'Hlédís', 'Hlíf', 'Hlín', 'Hlökk', 'Hólmbjörg', 'Hólmdís', 'Hólmfríður', 'Hrafna', 'Hrafnborg', 'Hrafndís', 'Hrafney', 'Hrafngerður', 'Hrafnheiður', 'Hrafnhildur', 'Hrafnkatla', 'Hrafnlaug', 'Hrafntinna', 'Hraundís', 'Hrefna', 'Hreindís', 'Hróðný', 'Hrólfdís', 'Hrund', 'Hrönn', 'Hugbjörg', 'Hugbjört', 'Hugborg', 'Hugdís', 'Hugljúf', 'Hugrún', 'Huld', 'Hulda', 'Huldís', 'Huldrún', 'Húnbjörg', 'Húndís', 'Húngerður', 'Hvönn', 'Hödd', 'Högna', 'Hörn', 'Ida', 'Idda', 'Iða', 'Iðunn', 'Ilmur', 'Immý', 'Ina', 'Inda', 'India', 'Indiana', 'Indía', 'Indíana', 'Indíra', 'Indra', 'Inga', 'Ingdís', 'Ingeborg', 'Inger', 'Ingey', 'Ingheiður', 'Inghildur', 'Ingibjörg', 'Ingibjört', 'Ingiborg', 'Ingifinna', 'Ingifríður', 'Ingigerður', 'Ingilaug', 'Ingileif', 'Ingilín', 'Ingimaría', 'Ingimunda', 'Ingiríður', 'Ingirós', 'Ingisól', 'Ingiveig', 'Ingrid', 'Ingrún', 'Ingunn', 'Ingveldur', 'Inna', 'Irena', 'Irene', 'Irja', 'Irma', 'Irmý', 'Irpa', 'Isabel', 'Isabella', 'Ída', 'Íma', 'Ína', 'Ír', 'Íren', 'Írena', 'Íris', 'Írunn', 'Ísabel', 'Ísabella', 'Ísadóra', 'Ísafold', 'Ísalind', 'Ísbjörg', 'Ísdís', 'Ísey', 'Ísfold', 'Ísgerður', 'Íshildur', 'Ísis', 'Íslaug', 'Ísleif', 'Ísmey', 'Ísold', 'Ísól', 'Ísrún', 'Íssól', 'Ísveig', 'Íunn', 'Íva', 'Jakobína', 'Jana', 'Jane', 'Janetta', 'Jannika', 'Jara', 'Jarún', 'Jarþrúður', 'Jasmín', 'Járnbrá', 'Járngerður', 'Jenetta', 'Jenna', 'Jenný', 'Jensína', 'Jessý', 'Jovina', 'Jóa', 'Jóanna', 'Jódís', 'Jófríður', 'Jóhanna', 'Jólín', 'Jóna', 'Jónanna', 'Jónasína', 'Jónbjörg', 'Jónbjört', 'Jóndís', 'Jóndóra', 'Jóney', 'Jónfríður', 'Jóngerð', 'Jónheiður', 'Jónhildur', 'Jóninna', 'Jónída', 'Jónína', 'Jónný', 'Jóný', 'Jóra', 'Jóríður', 'Jórlaug', 'Jórunn', 'Jósebína', 'Jósefín', 'Jósefína', 'Judith', 'Júdea', 'Júdit', 'Júlía', 'Júlíana', 'Júlíanna', 'Júlíetta', 'Júlírós', 'Júnía', 'Júníana', 'Jökla', 'Jökulrós', 'Jörgína', 'Kaðlín', 'Kaja', 'Kalla', 'Kamilla', 'Kamí', 'Kamma', 'Kapitola', 'Kapítóla', 'Kara', 'Karen', 'Karin', 'Karitas', 'Karí', 'Karín', 'Karína', 'Karítas', 'Karla', 'Karlinna', 'Karlína', 'Karlotta', 'Karolína', 'Karó', 'Karólín', 'Karólína', 'Kassandra', 'Kata', 'Katarína', 'Katerína', 'Katharina', 'Kathinka', 'Katinka', 'Katla', 'Katrín', 'Katrína', 'Katý', 'Kára', 'Kellý', 'Kendra', 'Ketilbjörg', 'Ketilfríður', 'Ketilríður', 'Kiddý', 'Kira', 'Kirsten', 'Kirstín', 'Kittý', 'Kjalvör', 'Klara', 'Kládía', 'Klementína', 'Kleópatra', 'Kolbjörg', 'Kolbrá', 'Kolbrún', 'Koldís', 'Kolfinna', 'Kolfreyja', 'Kolgríma', 'Kolka', 'Konkordía', 'Konný', 'Korka', 'Kormlöð', 'Kornelía', 'Kókó', 'Krista', 'Kristbjörg', 'Kristborg', 'Kristel', 'Kristensa', 'Kristey', 'Kristfríður', 'Kristgerður', 'Kristin', 'Kristine', 'Kristíana', 'Kristíanna', 'Kristín', 'Kristína', 'Kristjana', 'Kristjóna', 'Kristlaug', 'Kristlind', 'Kristlín', 'Kristný', 'Kristólína', 'Kristrós', 'Kristrún', 'Kristveig', 'Kristvina', 'Kristþóra', 'Kría', 'Kæja', 'Laila', 'Laíla', 'Lana', 'Lara', 'Laufey', 'Laufheiður', 'Laufhildur', 'Lauga', 'Laugey', 'Laugheiður', 'Lára', 'Lárensína', 'Láretta', 'Lárey', 'Lea', 'Leikný', 'Leila', 'Lena', 'Leonóra', 'Leóna', 'Leónóra', 'Lilja', 'Liljá', 'Liljurós', 'Lill', 'Lilla', 'Lillian', 'Lillý', 'Lily', 'Lilý', 'Lind', 'Linda', 'Linddís', 'Lingný', 'Lisbeth', 'Listalín', 'Liv', 'Líba', 'Líf', 'Lífdís', 'Lín', 'Lína', 'Línbjörg', 'Líndís', 'Líneik', 'Líney', 'Línhildur', 'Lísa', 'Lísabet', 'Lísandra', 'Lísbet', 'Lísebet', 'Lív', 'Ljósbjörg', 'Ljósbrá', 'Ljótunn', 'Lofn', 'Loftveig', 'Logey', 'Lokbrá', 'Lotta', 'Louisa', 'Lousie', 'Lovísa', 'Lóa', 'Lóreley', 'Lukka', 'Lúcía', 'Lúðvíka', 'Lúísa', 'Lúna', 'Lúsinda', 'Lúsía', 'Lúvísa', 'Lydia', 'Lydía', 'Lyngheiður', 'Lýdía', 'Læla', 'Maddý', 'Magda', 'Magdalena', 'Magðalena', 'Magga', 'Maggey', 'Maggý', 'Magna', 'Magndís', 'Magnea', 'Magnes', 'Magney', 'Magnfríður', 'Magnheiður', 'Magnhildur', 'Magnúsína', 'Magný', 'Magnþóra', 'Maía', 'Maídís', 'Maísól', 'Maj', 'Maja', 'Malen', 'Malena', 'Malía', 'Malín', 'Malla', 'Manda', 'Manúela', 'Mara', 'Mardís', 'Marela', 'Marella', 'Maren', 'Marey', 'Marfríður', 'Margit', 'Margot', 'Margret', 'Margrét', 'Margrjet', 'Margunnur', 'Marheiður', 'Maria', 'Marie', 'Marikó', 'Marinella', 'Marit', 'Marí', 'María', 'Maríam', 'Marían', 'Maríana', 'Maríanna', 'Marín', 'Marína', 'Marínella', 'Maríon', 'Marísa', 'Marísól', 'Marít', 'Maríuerla', 'Marja', 'Markrún', 'Marlaug', 'Marlena', 'Marlín', 'Marlís', 'Marólína', 'Marsa', 'Marselía', 'Marselína', 'Marsibil', 'Marsilía', 'Marsý', 'Marta', 'Martha', 'Martína', 'Mary', 'Marý', 'Matta', 'Mattea', 'Matthea', 'Matthilda', 'Matthildur', 'Matthía', 'Mattíana', 'Mattína', 'Mattý', 'Maxima', 'Mábil', 'Málfríður', 'Málhildur', 'Málmfríður', 'Mánadís', 'Máney', 'Mára', 'Meda', 'Mekkin', 'Mekkín', 'Melinda', 'Melissa', 'Melkorka', 'Melrós', 'Messíana', 'Metta', 'Mey', 'Mikaela', 'Mikaelína', 'Mikkalína', 'Milda', 'Mildríður', 'Milla', 'Millý', 'Minerva', 'Minna', 'Minney', 'Minný', 'Miriam', 'Mirja', 'Mirjam', 'Mirra', 'Mist', 'Mía', 'Mínerva', 'Míra', 'Míranda', 'Mítra', 'Mjaðveig', 'Mjalldís', 'Mjallhvít', 'Mjöll', 'Mona', 'Monika', 'Módís', 'Móeiður', 'Móey', 'Móheiður', 'Móna', 'Mónika', 'Móníka', 'Munda', 'Mundheiður', 'Mundhildur', 'Mundína', 'Myrra', 'Mýr', 'Mýra', 'Mýrún', 'Mörk', 'Nadia', 'Nadía', 'Nadja', 'Nana', 'Nanna', 'Nanný', 'Nansý', 'Naomí', 'Naómí', 'Natalie', 'Natalía', 'Náttsól', 'Nella', 'Nellý', 'Nenna', 'Nicole', 'Niðbjörg', 'Nikíta', 'Nikoletta', 'Nikólína', 'Ninja', 'Ninna', 'Nína', 'Níní', 'Njála', 'Njóla', 'Norma', 'Nóa', 'Nóra', 'Nótt', 'Nýbjörg', 'Odda', 'Oddbjörg', 'Oddfreyja', 'Oddfríður', 'Oddgerður', 'Oddhildur', 'Oddlaug', 'Oddleif', 'Oddný', 'Oddrún', 'Oddveig', 'Oddvör', 'Oktavía', 'Októvía', 'Olga', 'Ollý', 'Ora', 'Orka', 'Ormheiður', 'Ormhildur', 'Otkatla', 'Otta', 'Óda', 'Ófelía', 'Óla', 'Ólafía', 'Ólafína', 'Ólavía', 'Ólivía', 'Ólína', 'Ólöf', 'Ósa', 'Ósk', 'Ótta', 'Pamela', 'París', 'Patricia', 'Patrisía', 'Pála', 'Páldís', 'Páley', 'Pálfríður', 'Pálhanna', 'Pálheiður', 'Pálhildur', 'Pálín', 'Pálína', 'Pálmey', 'Pálmfríður', 'Pálrún', 'Perla', 'Peta', 'Petra', 'Petrea', 'Petrína', 'Petronella', 'Petrónella', 'Petrós', 'Petrún', 'Petrúnella', 'Pétrína', 'Pétrún', 'Pía', 'Polly', 'Pollý', 'Pría', 'Rafney', 'Rafnhildur', 'Ragna', 'Ragnbjörg', 'Ragney', 'Ragnfríður', 'Ragnheiður', 'Ragnhildur', 'Rakel', 'Ramóna', 'Randalín', 'Randíður', 'Randý', 'Ranka', 'Rannva', 'Rannveig', 'Ráðhildur', 'Rán', 'Rebekka', 'Reginbjörg', 'Regína', 'Rein', 'Renata', 'Reyn', 'Reyndís', 'Reynheiður', 'Reynhildur', 'Rikka', 'Ripley', 'Rita', 'Ríkey', 'Rín', 'Ríta', 'Ronja', 'Rorí', 'Roxanna', 'Róberta', 'Róbjörg', 'Rós', 'Rósa', 'Rósalind', 'Rósanna', 'Rósbjörg', 'Rósborg', 'Róselía', 'Rósey', 'Rósfríður', 'Róshildur', 'Rósinkara', 'Rósinkransa', 'Róska', 'Róslaug', 'Róslind', 'Róslinda', 'Róslín', 'Rósmary', 'Rósmarý', 'Rósmunda', 'Rósný', 'Runný', 'Rut', 'Ruth', 'Rúbý', 'Rún', 'Rúna', 'Rúndís', 'Rúnhildur', 'Rúrí', 'Röfn', 'Rögn', 'Röskva', 'Sabína', 'Sabrína', 'Saga', 'Salbjörg', 'Saldís', 'Salgerður', 'Salín', 'Salína', 'Salka', 'Salma', 'Salný', 'Salome', 'Salóme', 'Salvör', 'Sandra', 'Sanna', 'Santía', 'Sara', 'Sarína', 'Sefanía', 'Selja', 'Selka', 'Selma', 'Senía', 'Septíma', 'Sera', 'Serena', 'Seselía', 'Sesilía', 'Sesselía', 'Sesselja', 'Sessilía', 'Sif', 'Sigdís', 'Sigdóra', 'Sigfríð', 'Sigfríður', 'Sigga', 'Siggerður', 'Sigmunda', 'Signa', 'Signhildur', 'Signý', 'Sigríður', 'Sigrún', 'Sigurást', 'Sigurásta', 'Sigurbára', 'Sigurbirna', 'Sigurbjörg', 'Sigurbjört', 'Sigurborg', 'Sigurdís', 'Sigurdóra', 'Sigurdríf', 'Sigurdrífa', 'Sigurða', 'Sigurey', 'Sigurfinna', 'Sigurfljóð', 'Sigurgeira', 'Sigurhanna', 'Sigurhelga', 'Sigurhildur', 'Sigurjóna', 'Sigurlaug', 'Sigurleif', 'Sigurlilja', 'Sigurlinn', 'Sigurlín', 'Sigurlína', 'Sigurmunda', 'Sigurnanna', 'Sigurósk', 'Sigurrós', 'Sigursteina', 'Sigurunn', 'Sigurveig', 'Sigurvina', 'Sigurþóra', 'Sigyn', 'Sigþóra', 'Sigþrúður', 'Silfa', 'Silfá', 'Silfrún', 'Silja', 'Silka', 'Silla', 'Silva', 'Silvana', 'Silvía', 'Sirra', 'Sirrý', 'Siv', 'Sía', 'Símonía', 'Sísí', 'Síta', 'Sjöfn', 'Skarpheiður', 'Skugga', 'Skuld', 'Skúla', 'Skúlína', 'Snjáfríður', 'Snjáka', 'Snjófríður', 'Snjólaug', 'Snorra', 'Snót', 'Snæbjörg', 'Snæbjört', 'Snæborg', 'Snæbrá', 'Snædís', 'Snæfríður', 'Snælaug', 'Snærós', 'Snærún', 'Soffía', 'Sofie', 'Sofía', 'Solveig', 'Sonja', 'Sonný', 'Sophia', 'Sophie', 'Sól', 'Sóla', 'Sólbjörg', 'Sólbjört', 'Sólborg', 'Sólbrá', 'Sólbrún', 'Sóldís', 'Sóldögg', 'Sóley', 'Sólfríður', 'Sólgerður', 'Sólhildur', 'Sólín', 'Sólkatla', 'Sóllilja', 'Sólný', 'Sólrós', 'Sólrún', 'Sólveig', 'Sólvör', 'Sónata', 'Stefana', 'Stefanía', 'Stefánný', 'Steina', 'Steinbjörg', 'Steinborg', 'Steindís', 'Steindóra', 'Steiney', 'Steinfríður', 'Steingerður', 'Steinhildur', 'Steinlaug', 'Steinrós', 'Steinrún', 'Steinunn', 'Steinvör', 'Steinþóra', 'Stella', 'Stígheiður', 'Stígrún', 'Stína', 'Stjarna', 'Styrgerður', 'Sumarlína', 'Sumarrós', 'Sunna', 'Sunnefa', 'Sunneva', 'Sunniva', 'Sunníva', 'Susan', 'Súla', 'Súsan', 'Súsanna', 'Svafa', 'Svala', 'Svalrún', 'Svana', 'Svanbjörg', 'Svanbjört', 'Svanborg', 'Svandís', 'Svaney', 'Svanfríður', 'Svanheiður', 'Svanhildur', 'Svanhvít', 'Svanlaug', 'Svanrós', 'Svanþrúður', 'Svava', 'Svea', 'Sveina', 'Sveinbjörg', 'Sveinborg', 'Sveindís', 'Sveiney', 'Sveinfríður', 'Sveingerður', 'Sveinhildur', 'Sveinlaug', 'Sveinrós', 'Sveinrún', 'Sveinsína', 'Sveinveig', 'Sylgja', 'Sylva', 'Sylvía', 'Sæbjörg', 'Sæbjört', 'Sæborg', 'Sædís', 'Sæfinna', 'Sæfríður', 'Sæhildur', 'Sælaug', 'Sæmunda', 'Sæný', 'Særós', 'Særún', 'Sæsól', 'Sæunn', 'Sævör', 'Sölva', 'Sölvey', 'Sölvína', 'Tala', 'Talía', 'Tamar', 'Tamara', 'Tanía', 'Tanja', 'Tanya', 'Tanya', 'Tara', 'Tea', 'Teitný', 'Tekla', 'Telma', 'Tera', 'Teresa', 'Teresía', 'Thea', 'Thelma', 'Theodóra', 'Theódóra', 'Theresa', 'Tindra', 'Tinna', 'Tirsa', 'Tía', 'Tíbrá', 'Tína', 'Todda', 'Torbjörg', 'Torfey', 'Torfheiður', 'Torfhildur', 'Tóbý', 'Tóka', 'Tóta', 'Tristana', 'Trú', 'Tryggva', 'Tryggvína', 'Týra', 'Ugla', 'Una', 'Undína', 'Unna', 'Unnbjörg', 'Unndís', 'Unnur', 'Urður', 'Úa', 'Úlfa', 'Úlfdís', 'Úlfey', 'Úlfheiður', 'Úlfhildur', 'Úlfrún', 'Úlla', 'Úna', 'Úndína', 'Úranía', 'Úrsúla', 'Vagna', 'Vagnbjörg', 'Vagnfríður', 'Vaka', 'Vala', 'Valbjörg', 'Valbjörk', 'Valbjört', 'Valborg', 'Valdheiður', 'Valdís', 'Valentína', 'Valería', 'Valey', 'Valfríður', 'Valgerða', 'Valgerður', 'Valhildur', 'Valka', 'Vallý', 'Valný', 'Valrós', 'Valrún', 'Valva', 'Valý', 'Valþrúður', 'Vanda', 'Vár', 'Veig', 'Veiga', 'Venus', 'Vera', 'Veronika', 'Verónika', 'Veróníka', 'Vetrarrós', 'Vébjörg', 'Védís', 'Végerður', 'Vélaug', 'Véný', 'Vibeka', 'Victoría', 'Viðja', 'Vigdís', 'Vigný', 'Viktoria', 'Viktoría', 'Vilborg', 'Vildís', 'Vilfríður', 'Vilgerður', 'Vilhelmína', 'Villa', 'Villimey', 'Vilma', 'Vilný', 'Vinbjörg', 'Vinný', 'Vinsý', 'Virginía', 'Víbekka', 'Víf', 'Vígdögg', 'Víggunnur', 'Víóla', 'Víóletta', 'Vísa', 'Von', 'Von', 'Voney', 'Vordís', 'Ylfa', 'Ylfur', 'Ylja', 'Ylva', 'Ynja', 'Yrja', 'Yrsa', 'Ýja', 'Ýma', 'Ýr', 'Ýrr', 'Þalía', 'Þeba', 'Þeódís', 'Þeódóra', 'Þjóðbjörg', 'Þjóðhildur', 'Þoka', 'Þorbjörg', 'Þorfinna', 'Þorgerður', 'Þorgríma', 'Þorkatla', 'Þorlaug', 'Þorleif', 'Þorsteina', 'Þorstína', 'Þóra', 'Þóranna', 'Þórarna', 'Þórbjörg', 'Þórdís', 'Þórða', 'Þórelfa', 'Þórelfur', 'Þórey', 'Þórfríður', 'Þórgunna', 'Þórgunnur', 'Þórhalla', 'Þórhanna', 'Þórheiður', 'Þórhildur', 'Þórkatla', 'Þórlaug', 'Þórleif', 'Þórný', 'Þórodda', 'Þórsteina', 'Þórsteinunn', 'Þórstína', 'Þórunn', 'Þórveig', 'Þórvör', 'Þrá', 'Þrúða', 'Þrúður', 'Þula', 'Þura', 'Þurí', 'Þuríður', 'Þurý', 'Þúfa', 'Þyri', 'Þyrí', 'Þöll', 'Ægileif', 'Æsa', 'Æsgerður', 'Ögmunda', 'Ögn', 'Ölrún', 'Ölveig', 'Örbrún', 'Örk', 'Ösp']; /** * @var array<string> Icelandic names for men. */ protected static $firstNameMale = ['Aage', 'Abel', 'Abraham', 'Adam', 'Addi', 'Adel', 'Adíel', 'Adólf', 'Adrían', 'Adríel', 'Aðalberg', 'Aðalbergur', 'Aðalbert', 'Aðalbjörn', 'Aðalborgar', 'Aðalgeir', 'Aðalmundur', 'Aðalráður', 'Aðalsteinn', 'Aðólf', 'Agnar', 'Agni', 'Albert', 'Aldar', 'Alex', 'Alexander', 'Alexíus', 'Alfons', 'Alfred', 'Alfreð', 'Ali', 'Allan', 'Alli', 'Almar', 'Alrekur', 'Alvar', 'Alvin', 'Amír', 'Amos', 'Anders', 'Andreas', 'André', 'Andrés', 'Andri', 'Anes', 'Anfinn', 'Angantýr', 'Angi', 'Annar', 'Annarr', 'Annas', 'Annel', 'Annes', 'Anthony', 'Anton', 'Antoníus', 'Aran', 'Arent', 'Ares', 'Ari', 'Arilíus', 'Arinbjörn', 'Aríel', 'Aríus', 'Arnald', 'Arnaldur', 'Arnar', 'Arnberg', 'Arnbergur', 'Arnbjörn', 'Arndór', 'Arnes', 'Arnfinnur', 'Arnfreyr', 'Arngeir', 'Arngils', 'Arngrímur', 'Arnkell', 'Arnlaugur', 'Arnleifur', 'Arnljótur', 'Arnmóður', 'Arnmundur', 'Arnoddur', 'Arnold', 'Arnór', 'Arnsteinn', 'Arnúlfur', 'Arnviður', 'Arnþór', 'Aron', 'Arthur', 'Arthúr', 'Artúr', 'Asael', 'Askur', 'Aspar', 'Atlas', 'Atli', 'Auðbergur', 'Auðbert', 'Auðbjörn', 'Auðgeir', 'Auðkell', 'Auðmundur', 'Auðólfur', 'Auðun', 'Auðunn', 'Austar', 'Austmann', 'Austmar', 'Austri', 'Axel', 'Ágúst', 'Áki', 'Álfar', 'Álfgeir', 'Álfgrímur', 'Álfur', 'Álfþór', 'Ámundi', 'Árbjartur', 'Árbjörn', 'Árelíus', 'Árgeir', 'Árgils', 'Ármann', 'Árni', 'Ársæll', 'Ás', 'Ásberg', 'Ásbergur', 'Ásbjörn', 'Ásgautur', 'Ásgeir', 'Ásgils', 'Ásgrímur', 'Ási', 'Áskell', 'Áslaugur', 'Áslákur', 'Ásmar', 'Ásmundur', 'Ásólfur', 'Ásröður', 'Ástbjörn', 'Ástgeir', 'Ástmar', 'Ástmundur', 'Ástráður', 'Ástríkur', 'Ástvald', 'Ástvaldur', 'Ástvar', 'Ástvin', 'Ástþór', 'Ásvaldur', 'Ásvarður', 'Ásþór', 'Baldur', 'Baldvin', 'Baldwin', 'Baltasar', 'Bambi', 'Barði', 'Barri', 'Bassi', 'Bastían', 'Baugur', 'Bárður', 'Beinir', 'Beinteinn', 'Beitir', 'Bekan', 'Benedikt', 'Benidikt', 'Benjamín', 'Benoný', 'Benóní', 'Benóný', 'Bent', 'Berent', 'Berg', 'Bergfinnur', 'Berghreinn', 'Bergjón', 'Bergmann', 'Bergmar', 'Bergmundur', 'Bergsteinn', 'Bergsveinn', 'Bergur', 'Bergvin', 'Bergþór', 'Bernhard', 'Bernharð', 'Bernharður', 'Berni', 'Bernódus', 'Bersi', 'Bertel', 'Bertram', 'Bessi', 'Betúel', 'Bill', 'Birgir', 'Birkir', 'Birnir', 'Birtingur', 'Birtir', 'Bjargar', 'Bjargmundur', 'Bjargþór', 'Bjarkan', 'Bjarkar', 'Bjarki', 'Bjarmar', 'Bjarmi', 'Bjarnar', 'Bjarnfinnur', 'Bjarnfreður', 'Bjarnharður', 'Bjarnhéðinn', 'Bjarni', 'Bjarnlaugur', 'Bjarnleifur', 'Bjarnólfur', 'Bjarnsteinn', 'Bjarnþór', 'Bjartmann', 'Bjartmar', 'Bjartur', 'Bjartþór', 'Bjólan', 'Bjólfur', 'Björgmundur', 'Björgólfur', 'Björgúlfur', 'Björgvin', 'Björn', 'Björnólfur', 'Blængur', 'Blær', 'Blævar', 'Boði', 'Bogi', 'Bolli', 'Borgar', 'Borgúlfur', 'Borgþór', 'Bóas', 'Bói', 'Bótólfur', 'Bragi', 'Brandur', 'Breki', 'Bresi', 'Brestir', 'Brimar', 'Brimi', 'Brimir', 'Brími', 'Brjánn', 'Broddi', 'Bruno', 'Bryngeir', 'Brynjar', 'Brynjólfur', 'Brynjúlfur', 'Brynleifur', 'Brynsteinn', 'Bryntýr', 'Brynþór', 'Burkni', 'Búi', 'Búri', 'Bæring', 'Bæringur', 'Bæron', 'Böðvar', 'Börkur', 'Carl', 'Cecil', 'Christian', 'Christopher', 'Cýrus', 'Daði', 'Dagbjartur', 'Dagfari', 'Dagfinnur', 'Daggeir', 'Dagmann', 'Dagnýr', 'Dagur', 'Dagþór', 'Dalbert', 'Dalli', 'Dalmann', 'Dalmar', 'Dalvin', 'Damjan', 'Dan', 'Danelíus', 'Daniel', 'Danival', 'Daníel', 'Daníval', 'Dante', 'Daríus', 'Darri', 'Davíð', 'Demus', 'Deníel', 'Dennis', 'Diðrik', 'Díómedes', 'Dofri', 'Dolli', 'Dominik', 'Dómald', 'Dómaldi', 'Dómaldur', 'Dónald', 'Dónaldur', 'Dór', 'Dóri', 'Dósóþeus', 'Draupnir', 'Dreki', 'Drengur', 'Dufgus', 'Dufþakur', 'Dugfús', 'Dúi', 'Dúnn', 'Dvalinn', 'Dýri', 'Dýrmundur', 'Ebbi', 'Ebeneser', 'Ebenezer', 'Eberg', 'Edgar', 'Edilon', 'Edílon', 'Edvard', 'Edvin', 'Edward', 'Eðvald', 'Eðvar', 'Eðvarð', 'Efraím', 'Eggert', 'Eggþór', 'Egill', 'Eiðar', 'Eiður', 'Eikar', 'Eilífur', 'Einar', 'Einir', 'Einvarður', 'Einþór', 'Eiríkur', 'Eivin', 'Elberg', 'Elbert', 'Eldar', 'Eldgrímur', 'Eldjárn', 'Eldmar', 'Eldon', 'Eldór', 'Eldur', 'Elentínus', 'Elfar', 'Elfráður', 'Elimar', 'Elinór', 'Elis', 'Elí', 'Elías', 'Elíeser', 'Elímar', 'Elínbergur', 'Elínmundur', 'Elínór', 'Elís', 'Ellert', 'Elli', 'Elliði', 'Ellís', 'Elmar', 'Elvar', 'Elvin', 'Elvis', 'Emanúel', 'Embrek', 'Emerald', 'Emil', 'Emmanúel', 'Engilbert', 'Engilbjartur', 'Engiljón', 'Engill', 'Enok', 'Eric', 'Erik', 'Erlar', 'Erlendur', 'Erling', 'Erlingur', 'Ernestó', 'Ernir', 'Ernst', 'Eron', 'Erpur', 'Esekíel', 'Esjar', 'Esra', 'Estefan', 'Evald', 'Evan', 'Evert', 'Eyberg', 'Eyjólfur', 'Eylaugur', 'Eyleifur', 'Eymar', 'Eymundur', 'Eyríkur', 'Eysteinn', 'Eyvar', 'Eyvindur', 'Eyþór', 'Fabrisíus', 'Falgeir', 'Falur', 'Fannar', 'Fannberg', 'Fanngeir', 'Fáfnir', 'Fálki', 'Felix', 'Fengur', 'Fenrir', 'Ferdinand', 'Ferdínand', 'Fertram', 'Feykir', 'Filip', 'Filippus', 'Finn', 'Finnbjörn', 'Finnbogi', 'Finngeir', 'Finnjón', 'Finnlaugur', 'Finnur', 'Finnvarður', 'Fífill', 'Fjalar', 'Fjarki', 'Fjólar', 'Fjólmundur', 'Fjölnir', 'Fjölvar', 'Fjörnir', 'Flemming', 'Flosi', 'Flóki', 'Flórent', 'Flóvent', 'Forni', 'Fossmar', 'Fólki', 'Francis', 'Frank', 'Franklín', 'Frans', 'Franz', 'Fránn', 'Frár', 'Freybjörn', 'Freygarður', 'Freymar', 'Freymóður', 'Freymundur', 'Freyr', 'Freysteinn', 'Freyviður', 'Freyþór', 'Friðberg', 'Friðbergur', 'Friðbert', 'Friðbjörn', 'Friðfinnur', 'Friðgeir', 'Friðjón', 'Friðlaugur', 'Friðleifur', 'Friðmann', 'Friðmar', 'Friðmundur', 'Friðrik', 'Friðsteinn', 'Friður', 'Friðvin', 'Friðþjófur', 'Friðþór', 'Friedrich', 'Fritz', 'Frímann', 'Frosti', 'Fróði', 'Fróðmar', 'Funi', 'Fúsi', 'Fylkir', 'Gabriel', 'Gabríel', 'Gael', 'Galdur', 'Gamalíel', 'Garðar', 'Garibaldi', 'Garpur', 'Garri', 'Gaui', 'Gaukur', 'Gauti', 'Gautrekur', 'Gautur', 'Gautviður', 'Geir', 'Geirarður', 'Geirfinnur', 'Geirharður', 'Geirhjörtur', 'Geirhvatur', 'Geiri', 'Geirlaugur', 'Geirleifur', 'Geirmundur', 'Geirólfur', 'Geirröður', 'Geirtryggur', 'Geirvaldur', 'Geirþjófur', 'Geisli', 'Gellir', 'Georg', 'Gerald', 'Gerðar', 'Geri', 'Gestur', 'Gilbert', 'Gilmar', 'Gils', 'Gissur', 'Gizur', 'Gídeon', 'Gígjar', 'Gísli', 'Gjúki', 'Glói', 'Glúmur', 'Gneisti', 'Gnúpur', 'Gnýr', 'Goði', 'Goðmundur', 'Gottskálk', 'Gottsveinn', 'Gói', 'Grani', 'Grankell', 'Gregor', 'Greipur', 'Greppur', 'Gretar', 'Grettir', 'Grétar', 'Grímar', 'Grímkell', 'Grímlaugur', 'Grímnir', 'Grímólfur', 'Grímur', 'Grímúlfur', 'Guðberg', 'Guðbergur', 'Guðbjarni', 'Guðbjartur', 'Guðbjörn', 'Guðbrandur', 'Guðfinnur', 'Guðfreður', 'Guðgeir', 'Guðjón', 'Guðlaugur', 'Guðleifur', 'Guðleikur', 'Guðmann', 'Guðmar', 'Guðmon', 'Guðmundur', 'Guðni', 'Guðráður', 'Guðröður', 'Guðsteinn', 'Guðvarður', 'Guðveigur', 'Guðvin', 'Guðþór', 'Gumi', 'Gunnar', 'Gunnberg', 'Gunnbjörn', 'Gunndór', 'Gunngeir', 'Gunnhallur', 'Gunnlaugur', 'Gunnleifur', 'Gunnólfur', 'Gunnóli', 'Gunnröður', 'Gunnsteinn', 'Gunnvaldur', 'Gunnþór', 'Gustav', 'Gutti', 'Guttormur', 'Gústaf', 'Gústav', 'Gylfi', 'Gyrðir', 'Gýgjar', 'Gýmir', 'Haddi', 'Haddur', 'Hafberg', 'Hafgrímur', 'Hafliði', 'Hafnar', 'Hafni', 'Hafsteinn', 'Hafþór', 'Hagalín', 'Hagbarður', 'Hagbert', 'Haki', 'Hallberg', 'Hallbjörn', 'Halldór', 'Hallfreður', 'Hallgarður', 'Hallgeir', 'Hallgils', 'Hallgrímur', 'Hallkell', 'Hallmann', 'Hallmar', 'Hallmundur', 'Hallsteinn', 'Hallur', 'Hallvarður', 'Hallþór', 'Hamar', 'Hannes', 'Hannibal', 'Hans', 'Harald', 'Haraldur', 'Harri', 'Harry', 'Harrý', 'Hartmann', 'Hartvig', 'Hauksteinn', 'Haukur', 'Haukvaldur', 'Hákon', 'Háleygur', 'Hálfdan', 'Hálfdán', 'Hámundur', 'Hárekur', 'Hárlaugur', 'Hásteinn', 'Hávar', 'Hávarður', 'Hávarr', 'Hávarr', 'Heiðar', 'Heiðarr', 'Heiðberg', 'Heiðbert', 'Heiðlindur', 'Heiðmann', 'Heiðmar', 'Heiðmundur', 'Heiðrekur', 'Heikir', 'Heilmóður', 'Heimir', 'Heinrekur', 'Heisi', 'Hektor', 'Helgi', 'Helmút', 'Hemmert', 'Hendrik', 'Henning', 'Henrik', 'Henry', 'Henrý', 'Herbert', 'Herbjörn', 'Herfinnur', 'Hergeir', 'Hergill', 'Hergils', 'Herjólfur', 'Herlaugur', 'Herleifur', 'Herluf', 'Hermann', 'Hermóður', 'Hermundur', 'Hersir', 'Hersteinn', 'Hersveinn', 'Hervar', 'Hervarður', 'Hervin', 'Héðinn', 'Hilaríus', 'Hilbert', 'Hildar', 'Hildibergur', 'Hildibrandur', 'Hildigeir', 'Hildiglúmur', 'Hildimar', 'Hildimundur', 'Hildingur', 'Hildir', 'Hildiþór', 'Hilmar', 'Hilmir', 'Himri', 'Hinrik', 'Híram', 'Hjallkár', 'Hjalti', 'Hjarnar', 'Hjálmar', 'Hjálmgeir', 'Hjálmtýr', 'Hjálmur', 'Hjálmþór', 'Hjörleifur', 'Hjörtur', 'Hjörtþór', 'Hjörvar', 'Hleiðar', 'Hlégestur', 'Hlér', 'Hlini', 'Hlíðar', 'Hlíðberg', 'Hlífar', 'Hljómur', 'Hlynur', 'Hlöðmundur', 'Hlöður', 'Hlöðvarður', 'Hlöðver', 'Hnefill', 'Hnikar', 'Hnikarr', 'Holgeir', 'Holger', 'Holti', 'Hólm', 'Hólmar', 'Hólmbert', 'Hólmfastur', 'Hólmgeir', 'Hólmgrímur', 'Hólmkell', 'Hólmsteinn', 'Hólmþór', 'Hóseas', 'Hrafn', 'Hrafnar', 'Hrafnbergur', 'Hrafnkell', 'Hrafntýr', 'Hrannar', 'Hrappur', 'Hraunar', 'Hreggviður', 'Hreiðar', 'Hreiðmar', 'Hreimur', 'Hreinn', 'Hringur', 'Hrímnir', 'Hrollaugur', 'Hrolleifur', 'Hróaldur', 'Hróar', 'Hróbjartur', 'Hróðgeir', 'Hróðmar', 'Hróðólfur', 'Hróðvar', 'Hrói', 'Hrólfur', 'Hrómundur', 'Hrútur', 'Hrærekur', 'Hugberg', 'Hugi', 'Huginn', 'Hugleikur', 'Hugo', 'Hugó', 'Huldar', 'Huxley', 'Húbert', 'Húgó', 'Húmi', 'Húnbogi', 'Húni', 'Húnn', 'Húnröður', 'Hvannar', 'Hyltir', 'Hylur', 'Hængur', 'Hænir', 'Höður', 'Högni', 'Hörður', 'Höskuldur', 'Illugi', 'Immanúel', 'Indriði', 'Ingberg', 'Ingi', 'Ingiberg', 'Ingibergur', 'Ingibert', 'Ingibjartur', 'Ingibjörn', 'Ingileifur', 'Ingimagn', 'Ingimar', 'Ingimundur', 'Ingivaldur', 'Ingiþór', 'Ingjaldur', 'Ingmar', 'Ingólfur', 'Ingvaldur', 'Ingvar', 'Ingvi', 'Ingþór', 'Ismael', 'Issi', 'Ían', 'Ígor', 'Ími', 'Ísak', 'Ísar', 'Ísarr', 'Ísbjörn', 'Íseldur', 'Ísgeir', 'Ísidór', 'Ísleifur', 'Ísmael', 'Ísmar', 'Ísólfur', 'Ísrael', 'Ívan', 'Ívar', 'Jack', 'Jafet', 'Jaki', 'Jakob', 'Jakop', 'Jamil', 'Jan', 'Janus', 'Jarl', 'Jason', 'Járngrímur', 'Játgeir', 'Játmundur', 'Játvarður', 'Jenni', 'Jens', 'Jeremías', 'Jes', 'Jesper', 'Jochum', 'Johan', 'John', 'Joshua', 'Jóakim', 'Jóann', 'Jóel', 'Jóhann', 'Jóhannes', 'Jói', 'Jómar', 'Jómundur', 'Jón', 'Jónar', 'Jónas', 'Jónatan', 'Jónbjörn', 'Jóndór', 'Jóngeir', 'Jónmundur', 'Jónsteinn', 'Jónþór', 'Jósafat', 'Jósavin', 'Jósef', 'Jósep', 'Jósteinn', 'Jósúa', 'Jóvin', 'Julian', 'Júlí', 'Júlían', 'Júlíus', 'Júní', 'Júníus', 'Júrek', 'Jökull', 'Jörfi', 'Jörgen', 'Jörmundur', 'Jörri', 'Jörundur', 'Jörvar', 'Jörvi', 'Kaj', 'Kakali', 'Kaktus', 'Kaldi', 'Kaleb', 'Kali', 'Kalman', 'Kalmann', 'Kalmar', 'Kaprasíus', 'Karel', 'Karim', 'Karkur', 'Karl', 'Karles', 'Karli', 'Karvel', 'Kaspar', 'Kasper', 'Kastíel', 'Katarínus', 'Kató', 'Kár', 'Kári', 'Keran', 'Ketilbjörn', 'Ketill', 'Kilían', 'Kiljan', 'Kjalar', 'Kjallakur', 'Kjaran', 'Kjartan', 'Kjarval', 'Kjárr', 'Kjói', 'Klemens', 'Klemenz', 'Klængur', 'Knútur', 'Knörr', 'Koðrán', 'Koggi', 'Kolbeinn', 'Kolbjörn', 'Kolfinnur', 'Kolgrímur', 'Kolmar', 'Kolskeggur', 'Kolur', 'Kolviður', 'Konráð', 'Konstantínus', 'Kormákur', 'Kornelíus', 'Kort', 'Kópur', 'Kraki', 'Kris', 'Kristall', 'Kristberg', 'Kristbergur', 'Kristbjörn', 'Kristdór', 'Kristens', 'Krister', 'Kristfinnur', 'Kristgeir', 'Kristian', 'Kristinn', 'Kristján', 'Kristjón', 'Kristlaugur', 'Kristleifur', 'Kristmann', 'Kristmar', 'Kristmundur', 'Kristofer', 'Kristófer', 'Kristvaldur', 'Kristvarður', 'Kristvin', 'Kristþór', 'Krummi', 'Kveldúlfur', 'Lambert', 'Lars', 'Laufar', 'Laugi', 'Lauritz', 'Lár', 'Lárent', 'Lárentíus', 'Lárus', 'Leiðólfur', 'Leif', 'Leifur', 'Leiknir', 'Leo', 'Leon', 'Leonard', 'Leonhard', 'Leó', 'Leópold', 'Leví', 'Lér', 'Liljar', 'Lindar', 'Lindberg', 'Línberg', 'Líni', 'Ljósálfur', 'Ljótur', 'Ljúfur', 'Loðmundur', 'Loftur', 'Logi', 'Loki', 'Lórens', 'Lórenz', 'Ludvig', 'Lundi', 'Lúðvíg', 'Lúðvík', 'Lúkas', 'Lúter', 'Lúther', 'Lyngar', 'Lýður', 'Lýtingur', 'Maggi', 'Magngeir', 'Magni', 'Magnús', 'Magnþór', 'Makan', 'Manfred', 'Manfreð', 'Manúel', 'Mar', 'Marbjörn', 'Marel', 'Margeir', 'Margrímur', 'Mari', 'Marijón', 'Marinó', 'Marías', 'Marínó', 'Marís', 'Maríus', 'Marjón', 'Markó', 'Markús', 'Markþór', 'Maron', 'Marri', 'Mars', 'Marsellíus', 'Marteinn', 'Marten', 'Marthen', 'Martin', 'Marvin', 'Mathías', 'Matthías', 'Matti', 'Mattías', 'Max', 'Maximus', 'Máni', 'Már', 'Márus', 'Mekkinó', 'Melkíor', 'Melkólmur', 'Melrakki', 'Mensalder', 'Merkúr', 'Methúsalem', 'Metúsalem', 'Meyvant', 'Michael', 'Mikael', 'Mikjáll', 'Mikkael', 'Mikkel', 'Mildinberg', 'Mías', 'Mímir', 'Míó', 'Mír', 'Mjöllnir', 'Mjölnir', 'Moli', 'Morgan', 'Moritz', 'Mosi', 'Móði', 'Móri', 'Mórits', 'Móses', 'Muggur', 'Muni', 'Muninn', 'Múli', 'Myrkvi', 'Mýrkjartan', 'Mörður', 'Narfi', 'Natan', 'Natanael', 'Nataníel', 'Náttmörður', 'Náttúlfur', 'Neisti', 'Nenni', 'Neptúnus', 'Nicolas', 'Nikanor', 'Nikolai', 'Nikolas', 'Nikulás', 'Nils', 'Níels', 'Níls', 'Njáll', 'Njörður', 'Nonni', 'Norbert', 'Norðmann', 'Normann', 'Nóam', 'Nóel', 'Nói', 'Nóni', 'Nóri', 'Nóvember', 'Númi', 'Nývarð', 'Nökkvi', 'Oddbergur', 'Oddbjörn', 'Oddfreyr', 'Oddgeir', 'Oddi', 'Oddkell', 'Oddleifur', 'Oddmar', 'Oddsteinn', 'Oddur', 'Oddvar', 'Oddþór', 'Oktavíus', 'Októ', 'Októvíus', 'Olaf', 'Olav', 'Olgeir', 'Oliver', 'Olivert', 'Orfeus', 'Ormar', 'Ormur', 'Orri', 'Orvar', 'Otkell', 'Otri', 'Otti', 'Ottó', 'Otur', 'Óðinn', 'Ófeigur', 'Ólafur', 'Óli', 'Óliver', 'Ólíver', 'Ómar', 'Ómi', 'Óskar', 'Ósvald', 'Ósvaldur', 'Ósvífur', 'Óttar', 'Óttarr', 'Parmes', 'Patrek', 'Patrekur', 'Patrick', 'Patrik', 'Páll', 'Pálmar', 'Pálmi', 'Pedró', 'Per', 'Peter', 'Pétur', 'Pjetur', 'Príor', 'Rafael', 'Rafn', 'Rafnar', 'Rafnkell', 'Ragnar', 'Ragúel', 'Randver', 'Rannver', 'Rasmus', 'Ráðgeir', 'Ráðvarður', 'Refur', 'Reginbaldur', 'Reginn', 'Reidar', 'Reifnir', 'Reimar', 'Reinar', 'Reinhart', 'Reinhold', 'Reynald', 'Reynar', 'Reynir', 'Reyr', 'Richard', 'Rikharð', 'Rikharður', 'Ríkarður', 'Ríkharð', 'Ríkharður', 'Ríó', 'Robert', 'Rolf', 'Ronald', 'Róbert', 'Rólant', 'Róman', 'Rómeó', 'Rósant', 'Rósar', 'Rósberg', 'Rósenberg', 'Rósi', 'Rósinberg', 'Rósinkar', 'Rósinkrans', 'Rósmann', 'Rósmundur', 'Rudolf', 'Runi', 'Runólfur', 'Rúbar', 'Rúben', 'Rúdólf', 'Rúnar', 'Rúrik', 'Rútur', 'Röðull', 'Rögnvald', 'Rögnvaldur', 'Rögnvar', 'Rökkvi', 'Safír', 'Sakarías', 'Salmann', 'Salmar', 'Salómon', 'Salvar', 'Samson', 'Samúel', 'Sandel', 'Sandri', 'Sandur', 'Saxi', 'Sebastian', 'Sebastían', 'Seifur', 'Seimur', 'Sesar', 'Sesil', 'Sigbergur', 'Sigbert', 'Sigbjartur', 'Sigbjörn', 'Sigdór', 'Sigfastur', 'Sigfinnur', 'Sigfreður', 'Sigfús', 'Siggeir', 'Sighvatur', 'Sigjón', 'Siglaugur', 'Sigmann', 'Sigmar', 'Sigmundur', 'Signar', 'Sigri', 'Sigríkur', 'Sigsteinn', 'Sigtryggur', 'Sigtýr', 'Sigur', 'Sigurbaldur', 'Sigurberg', 'Sigurbergur', 'Sigurbjarni', 'Sigurbjartur', 'Sigurbjörn', 'Sigurbrandur', 'Sigurdór', 'Sigurður', 'Sigurfinnur', 'Sigurgeir', 'Sigurgestur', 'Sigurgísli', 'Sigurgrímur', 'Sigurhans', 'Sigurhjörtur', 'Sigurjón', 'Sigurkarl', 'Sigurlaugur', 'Sigurlás', 'Sigurleifur', 'Sigurliði', 'Sigurlinni', 'Sigurmann', 'Sigurmar', 'Sigurmon', 'Sigurmundur', 'Sigurnýas', 'Sigurnýjas', 'Siguroddur', 'Siguróli', 'Sigurpáll', 'Sigursteinn', 'Sigursveinn', 'Sigurvaldi', 'Sigurvin', 'Sigurþór', 'Sigvaldi', 'Sigvarður', 'Sigþór', 'Silli', 'Sindri', 'Símon', 'Sírnir', 'Sírus', 'Sívar', 'Sjafnar', 'Skafti', 'Skapti', 'Skarphéðinn', 'Skefill', 'Skeggi', 'Skíði', 'Skírnir', 'Skjöldur', 'Skorri', 'Skuggi', 'Skúli', 'Skúta', 'Skær', 'Skæringur', 'Smári', 'Smiður', 'Smyrill', 'Snjóki', 'Snjólaugur', 'Snjólfur', 'Snorri', 'Snæbjartur', 'Snæbjörn', 'Snæhólm', 'Snælaugur', 'Snær', 'Snæringur', 'Snævar', 'Snævarr', 'Snæþór', 'Soffanías', 'Sophanías', 'Sophus', 'Sófónías', 'Sófus', 'Sókrates', 'Sólberg', 'Sólbergur', 'Sólbjartur', 'Sólbjörn', 'Sólimann', 'Sólmar', 'Sólmundur', 'Sólon', 'Sólver', 'Sólvin', 'Spartakus', 'Sporði', 'Spói', 'Stanley', 'Stapi', 'Starkaður', 'Starri', 'Stefan', 'Stefán', 'Stefnir', 'Steinar', 'Steinarr', 'Steinberg', 'Steinbergur', 'Steinbjörn', 'Steindór', 'Steinfinnur', 'Steingrímur', 'Steini', 'Steinkell', 'Steinmann', 'Steinmar', 'Steinmóður', 'Steinn', 'Steinólfur', 'Steinröður', 'Steinvarður', 'Steinþór', 'Stirnir', 'Stígur', 'Stormur', 'Stórólfur', 'Sturla', 'Sturlaugur', 'Sturri', 'Styr', 'Styrbjörn', 'Styrkár', 'Styrmir', 'Styrr', 'Sumarliði', 'Svafar', 'Svali', 'Svan', 'Svanberg', 'Svanbergur', 'Svanbjörn', 'Svangeir', 'Svanhólm', 'Svani', 'Svanlaugur', 'Svanmundur', 'Svanur', 'Svanþór', 'Svavar', 'Sváfnir', 'Sveinar', 'Sveinberg', 'Sveinbjartur', 'Sveinbjörn', 'Sveinjón', 'Sveinlaugur', 'Sveinmar', 'Sveinn', 'Sveinungi', 'Sveinþór', 'Svend', 'Sverre', 'Sverrir', 'Svölnir', 'Svörfuður', 'Sýrus', 'Sæberg', 'Sæbergur', 'Sæbjörn', 'Sæi', 'Sælaugur', 'Sæmann', 'Sæmundur', 'Sær', 'Sævald', 'Sævaldur', 'Sævar', 'Sævarr', 'Sævin', 'Sæþór', 'Sölmundur', 'Sölvar', 'Sölvi', 'Sören', 'Sörli', 'Tandri', 'Tarfur', 'Teitur', 'Theodór', 'Theódór', 'Thomas', 'Thor', 'Thorberg', 'Thór', 'Tindar', 'Tindri', 'Tindur', 'Tinni', 'Tími', 'Tímon', 'Tímoteus', 'Tímóteus', 'Tístran', 'Tjaldur', 'Tjörfi', 'Tjörvi', 'Tobías', 'Tolli', 'Tonni', 'Torfi', 'Tóbías', 'Tói', 'Tóki', 'Tómas', 'Tór', 'Trausti', 'Tristan', 'Trostan', 'Trúmann', 'Tryggvi', 'Tumas', 'Tumi', 'Tyrfingur', 'Týr', 'Ubbi', 'Uggi', 'Ulrich', 'Uni', 'Unnar', 'Unnbjörn', 'Unndór', 'Unnsteinn', 'Unnþór', 'Urðar', 'Uxi', 'Úddi', 'Úlfar', 'Úlfgeir', 'Úlfhéðinn', 'Úlfkell', 'Úlfljótur', 'Úlftýr', 'Úlfur', 'Úlrik', 'Úranus', 'Vagn', 'Vakur', 'Valberg', 'Valbergur', 'Valbjörn', 'Valbrandur', 'Valdemar', 'Valdi', 'Valdimar', 'Valdór', 'Valentín', 'Valentínus', 'Valgarð', 'Valgarður', 'Valgeir', 'Valíant', 'Vallaður', 'Valmar', 'Valmundur', 'Valsteinn', 'Valter', 'Valtýr', 'Valur', 'Valves', 'Valþór', 'Varmar', 'Vatnar', 'Váli', 'Vápni', 'Veigar', 'Veigur', 'Ver', 'Vermundur', 'Vernharð', 'Vernharður', 'Vestar', 'Vestmar', 'Veturliði', 'Vébjörn', 'Végeir', 'Vékell', 'Vélaugur', 'Vémundur', 'Vésteinn', 'Victor', 'Viðar', 'Vigfús', 'Viggó', 'Vignir', 'Vigri', 'Vigtýr', 'Vigur', 'Vikar', 'Viktor', 'Vilberg', 'Vilbergur', 'Vilbert', 'Vilbjörn', 'Vilbogi', 'Vilbrandur', 'Vilgeir', 'Vilhelm', 'Vilhjálmur', 'Vili', 'Viljar', 'Vilji', 'Villi', 'Vilmar', 'Vilmundur', 'Vincent', 'Vinjar', 'Virgill', 'Víðar', 'Víðir', 'Vífill', 'Víglundur', 'Vígmar', 'Vígmundur', 'Vígsteinn', 'Vígþór', 'Víkingur', 'Vopni', 'Vorm', 'Vöggur', 'Völundur', 'Vörður', 'Vöttur', 'Walter', 'Werner', 'Wilhelm', 'Willard', 'William', 'Willum', 'Ylur', 'Ymir', 'Yngvar', 'Yngvi', 'Yrkill', 'Ýmir', 'Ýrar', 'Zakaría', 'Zakarías', 'Zophanías', 'Zophonías', 'Zóphanías', 'Zóphonías', 'Þangbrandur', 'Þengill', 'Þeyr', 'Þiðrandi', 'Þiðrik', 'Þinur', 'Þjálfi', 'Þjóðann', 'Þjóðbjörn', 'Þjóðgeir', 'Þjóðleifur', 'Þjóðmar', 'Þjóðólfur', 'Þjóðrekur', 'Þjóðvarður', 'Þjóstar', 'Þjóstólfur', 'Þorberg', 'Þorbergur', 'Þorbjörn', 'Þorbrandur', 'Þorfinnur', 'Þorgarður', 'Þorgautur', 'Þorgeir', 'Þorgestur', 'Þorgils', 'Þorgísl', 'Þorgnýr', 'Þorgrímur', 'Þorkell', 'Þorlaugur', 'Þorlákur', 'Þorleifur', 'Þorleikur', 'Þormar', 'Þormóður', 'Þormundur', 'Þorri', 'Þorsteinn', 'Þorvaldur', 'Þorvar', 'Þorvarður', 'Þór', 'Þórar', 'Þórarinn', 'Þórbergur', 'Þórbjörn', 'Þórður', 'Þórgnýr', 'Þórgrímur', 'Þórhaddur', 'Þórhalli', 'Þórhallur', 'Þórir', 'Þórlaugur', 'Þórleifur', 'Þórlindur', 'Þórmar', 'Þórmundur', 'Þóroddur', 'Þórormur', 'Þórólfur', 'Þórsteinn', 'Þórörn', 'Þrastar', 'Þráinn', 'Þrándur', 'Þróttur', 'Þrúðmar', 'Þrymur', 'Þröstur', 'Þyrnir', 'Ægir', 'Æsir', 'Ævar', 'Ævarr', 'Ögmundur', 'Ögri', 'Ölnir', 'Ölver', 'Ölvir', 'Öndólfur', 'Önundur', 'Örlaugur', 'Örlygur', 'Örn', 'Örnólfur', 'Örvar', 'Össur', 'Öxar']; /** * @var array<string> Icelandic middle names. */ protected static $middleName = [ 'Aðaldal', 'Aldan', 'Arnberg', 'Arnfjörð', 'Austan', 'Austdal', 'Austfjörð', 'Áss', 'Bakkdal', 'Bakkmann', 'Bald', 'Ben', 'Bergholt', 'Bergland', 'Bíldsfells', 'Bjarg', 'Bjarndal', 'Bjarnfjörð', 'Bláfeld', 'Blómkvist', 'Borgdal', 'Brekkmann', 'Brim', 'Brúnsteð', 'Dalhoff', 'Dan', 'Diljan', 'Ektavon', 'Eldberg', 'Elísberg', 'Elvan', 'Espólín', 'Eyhlíð', 'Eyvík', 'Falk', 'Finndal', 'Fossberg', 'Freydal', 'Friðhólm', 'Giljan', 'Gilsfjörð', 'Gnarr', 'Gnurr', 'Grendal', 'Grindvík', 'Gull', 'Haffjörð', 'Hafnes', 'Hafnfjörð', 'Har', 'Heimdal', 'Heimsberg', 'Helgfell', 'Herberg', 'Hildiberg', 'Hjaltdal', 'Hlíðkvist', 'Hnappdal', 'Hnífsdal', 'Hofland', 'Hofteig', 'Hornfjörð', 'Hólmberg', 'Hrafnan', 'Hrafndal', 'Hraunberg', 'Hreinberg', 'Hreindal', 'Hrútfjörð', 'Hvammdal', 'Hvítfeld', 'Höfðdal', 'Hörðdal', 'Íshólm', 'Júl', 'Kjarrval', 'Knaran', 'Knarran', 'Krossdal', 'Laufkvist', 'Laufland', 'Laugdal', 'Laxfoss', 'Liljan', 'Linddal', 'Línberg', 'Ljós', 'Loðmfjörð', 'Lyngberg', 'Magdal', 'Magg', 'Matt', 'Miðdal', 'Miðvík', 'Mjófjörð', 'Móberg', 'Mýrmann', 'Nesmann', 'Norðland', 'Núpdal', 'Ólfjörð', 'Ósland', 'Ósmann', 'Reginbald', 'Reykfell', 'Reykfjörð', 'Reynholt', 'Salberg', 'Sandhólm', 'Seljan', 'Sigurhólm', 'Skagalín', 'Skíðdal', 'Snæberg', 'Snædahl', 'Sólan', 'Stardal', 'Stein', 'Steinbekk', 'Steinberg', 'Storm', 'Straumberg', 'Svanhild', 'Svarfdal', 'Sædal', 'Val', 'Valagils', 'Vald', 'Varmdal', 'Vatnsfjörð', 'Vattar', 'Vattnes', 'Viðfjörð', 'Vídalín', 'Víking', 'Vopnfjörð', 'Yngling', 'Þor', 'Önfjörð', 'Örbekk', 'Öxdal', 'Öxndal', ]; /** * Randomly return an Icelandic middle name. * * @return string */ public static function middleName() { return static::randomElement(static::$middleName); } /** * Generate prepared last name for further processing. * * @return string */ public function lastName() { $name = static::firstNameMale(); if (substr($name, -2) === 'ur') { $name = substr($name, 0, strlen($name) - 2); } if (substr($name, -1) !== 's') { $name .= 's'; } return $name; } /** * Randomly return an Icelandic last name for a woman. * * @return string */ public function lastNameMale() { return $this->lastName() . 'son'; } /** * Randomly return an Icelandic last name for a man. * * @return string */ public function lastNameFemale() { return $this->lastName() . 'dóttir'; } /** * Return a random Icelandic Kennitala (Social Security number). * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/Kennitala * * @return string */ public static function ssn() { // random birth date $birthdate = DateTime::dateTimeThisCentury(); // last four buffer $lastFour = null; // security variable reference $ref = '32765432'; // valid flag $valid = false; while (!$valid) { // make two random numbers $rand = static::randomDigit() . static::randomDigit(); // 8 char string with birth date and two random numbers $tmp = $birthdate->format('dmy') . $rand; // loop through temp string for ($i = 7, $sum = 0; $i >= 0; --$i) { // calculate security variable $sum += ($tmp[$i] * $ref[$i]); } // subtract 11 if not 11 $chk = ($sum % 11 === 0) ? 0 : (11 - ($sum % 11)); if ($chk < 10) { $lastFour = $rand . $chk . substr($birthdate->format('Y'), 1, 1); $valid = true; } } return sprintf('%s-%s', $birthdate->format('dmy'), $lastFour); } } PK A�)[�����! �! & faker/src/Faker/Provider/UserAgent.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; class UserAgent extends Base { protected static $userAgents = ['firefox', 'chrome', 'internetExplorer', 'opera', 'safari', 'msedge']; protected static $windowsPlatformTokens = [ 'Windows NT 6.2', 'Windows NT 6.1', 'Windows NT 6.0', 'Windows NT 5.2', 'Windows NT 5.1', 'Windows NT 5.01', 'Windows NT 5.0', 'Windows NT 4.0', 'Windows 98; Win 9x 4.90', 'Windows 98', 'Windows 95', 'Windows CE', ]; /** * Possible processors on Linux */ protected static $linuxProcessor = ['i686', 'x86_64']; /** * Mac processors (it also added U;) */ protected static $macProcessor = ['Intel', 'PPC', 'U; Intel', 'U; PPC']; /** * Add as many languages as you like. */ protected static $lang = ['en-US', 'sl-SI', 'nl-NL']; /** * Generate mac processor * * @return string */ public static function macProcessor() { return static::randomElement(static::$macProcessor); } /** * Generate linux processor * * @return string */ public static function linuxProcessor() { return static::randomElement(static::$linuxProcessor); } /** * Generate a random user agent * * @example 'Mozilla/5.0 (Windows CE) AppleWebKit/5350 (KHTML, like Gecko) Chrome/13.0.888.0 Safari/5350' * * @return string */ public static function userAgent() { $userAgentName = static::randomElement(static::$userAgents); return static::$userAgentName(); } /** * Generate Chrome user agent * * @example 'Mozilla/5.0 (Macintosh; PPC Mac OS X 10_6_5) AppleWebKit/5312 (KHTML, like Gecko) Chrome/14.0.894.0 Safari/5312' * * @return string */ public static function chrome() { $saf = self::numberBetween(531, 536) . self::numberBetween(0, 2); $platforms = [ '(' . static::linuxPlatformToken() . ") AppleWebKit/$saf (KHTML, like Gecko) Chrome/" . self::numberBetween(36, 40) . '.0.' . self::numberBetween(800, 899) . ".0 Mobile Safari/$saf", '(' . static::windowsPlatformToken() . ") AppleWebKit/$saf (KHTML, like Gecko) Chrome/" . self::numberBetween(36, 40) . '.0.' . self::numberBetween(800, 899) . ".0 Mobile Safari/$saf", '(' . static::macPlatformToken() . ") AppleWebKit/$saf (KHTML, like Gecko) Chrome/" . self::numberBetween(36, 40) . '.0.' . self::numberBetween(800, 899) . ".0 Mobile Safari/$saf", ]; return 'Mozilla/5.0 ' . static::randomElement($platforms); } /** * Generate Edge user agent * * @example 'Mozilla/5.0 (Windows NT 10.0; Win64; x64) AppleWebKit/537.36 (KHTML, like Gecko) Chrome/99.0.4844.82 Safari/537.36 Edg/99.0.1150.36' * * @return string */ public static function msedge() { $saf = self::numberBetween(531, 537) . '.' . self::numberBetween(0, 2); $chrv = self::numberBetween(79, 99) . '.0'; $platforms = [ '(' . static::windowsPlatformToken() . ") AppleWebKit/$saf (KHTML, like Gecko) Chrome/$chrv" . '.' . self::numberBetween(4000, 4844) . '.' . self::numberBetween(10, 99) . " Safari/$saf Edg/$chrv" . self::numberBetween(1000, 1146) . '.' . self::numberBetween(0, 99), '(' . static::macPlatformToken() . ") AppleWebKit/$saf (KHTML, like Gecko) Chrome/$chrv" . '.' . self::numberBetween(4000, 4844) . '.' . self::numberBetween(10, 99) . " Safari/$saf Edg/$chrv" . self::numberBetween(1000, 1146) . '.' . self::numberBetween(0, 99), '(' . static::linuxPlatformToken() . ") AppleWebKit/$saf (KHTML, like Gecko) Chrome/$chrv" . '.' . self::numberBetween(4000, 4844) . '.' . self::numberBetween(10, 99) . " Safari/$saf EdgA/$chrv" . self::numberBetween(1000, 1146) . '.' . self::numberBetween(0, 99), '(' . static::iosMobileToken() . ") AppleWebKit/$saf (KHTML, like Gecko) Version/15.0 EdgiOS/$chrv" . self::numberBetween(1000, 1146) . '.' . self::numberBetween(0, 99) . " Mobile/15E148 Safari/$saf", ]; return 'Mozilla/5.0 ' . static::randomElement($platforms); } /** * Generate Firefox user agent * * @example 'Mozilla/5.0 (X11; Linuxi686; rv:7.0) Gecko/20101231 Firefox/3.6' * * @return string */ public static function firefox() { $ver = 'Gecko/' . date('Ymd', self::numberBetween(strtotime('2010-1-1'), time())) . ' Firefox/' . self::numberBetween(35, 37) . '.0'; $platforms = [ '(' . static::windowsPlatformToken() . '; ' . static::randomElement(static::$lang) . '; rv:1.9.' . self::numberBetween(0, 2) . '.20) ' . $ver, '(' . static::linuxPlatformToken() . '; rv:' . self::numberBetween(5, 7) . '.0) ' . $ver, '(' . static::macPlatformToken() . ' rv:' . self::numberBetween(2, 6) . '.0) ' . $ver, ]; return 'Mozilla/5.0 ' . static::randomElement($platforms); } /** * Generate Safari user agent * * @example 'Mozilla/5.0 (Macintosh; U; PPC Mac OS X 10_7_1 rv:3.0; en-US) AppleWebKit/534.11.3 (KHTML, like Gecko) Version/4.0 Safari/534.11.3' * * @return string */ public static function safari() { $saf = self::numberBetween(531, 535) . '.' . self::numberBetween(1, 50) . '.' . self::numberBetween(1, 7); if (Miscellaneous::boolean()) { $ver = self::numberBetween(4, 5) . '.' . self::numberBetween(0, 1); } else { $ver = self::numberBetween(4, 5) . '.0.' . self::numberBetween(1, 5); } $mobileDevices = [ 'iPhone; CPU iPhone OS', 'iPad; CPU OS', ]; $platforms = [ '(Windows; U; ' . static::windowsPlatformToken() . ") AppleWebKit/$saf (KHTML, like Gecko) Version/$ver Safari/$saf", '(' . static::macPlatformToken() . ' rv:' . self::numberBetween(2, 6) . '.0; ' . static::randomElement(static::$lang) . ") AppleWebKit/$saf (KHTML, like Gecko) Version/$ver Safari/$saf", '(' . static::randomElement($mobileDevices) . ' ' . self::numberBetween(7, 8) . '_' . self::numberBetween(0, 2) . '_' . self::numberBetween(1, 2) . ' like Mac OS X; ' . static::randomElement(static::$lang) . ") AppleWebKit/$saf (KHTML, like Gecko) Version/" . self::numberBetween(3, 4) . '.0.5 Mobile/8B' . self::numberBetween(111, 119) . " Safari/6$saf", ]; return 'Mozilla/5.0 ' . static::randomElement($platforms); } /** * Generate Opera user agent * * @example 'Opera/8.25 (Windows NT 5.1; en-US) Presto/2.9.188 Version/10.00' * * @return string */ public static function opera() { $platforms = [ '(' . static::linuxPlatformToken() . '; ' . static::randomElement(static::$lang) . ') Presto/2.' . self::numberBetween(8, 12) . '.' . self::numberBetween(160, 355) . ' Version/' . self::numberBetween(10, 12) . '.00', '(' . static::windowsPlatformToken() . '; ' . static::randomElement(static::$lang) . ') Presto/2.' . self::numberBetween(8, 12) . '.' . self::numberBetween(160, 355) . ' Version/' . self::numberBetween(10, 12) . '.00', ]; return 'Opera/' . self::numberBetween(8, 9) . '.' . self::numberBetween(10, 99) . ' ' . static::randomElement($platforms); } /** * Generate Internet Explorer user agent * * @example 'Mozilla/5.0 (compatible; MSIE 7.0; Windows 98; Win 9x 4.90; Trident/3.0)' * * @return string */ public static function internetExplorer() { return 'Mozilla/5.0 (compatible; MSIE ' . self::numberBetween(5, 11) . '.0; ' . static::windowsPlatformToken() . '; Trident/' . self::numberBetween(3, 5) . '.' . self::numberBetween(0, 1) . ')'; } /** * @return string */ public static function windowsPlatformToken() { return static::randomElement(static::$windowsPlatformTokens); } /** * @return string */ public static function macPlatformToken() { return 'Macintosh; ' . static::randomElement(static::$macProcessor) . ' Mac OS X 10_' . self::numberBetween(5, 8) . '_' . self::numberBetween(0, 9); } /** * @return string */ public static function iosMobileToken() { $iosVer = self::numberBetween(13, 15) . '_' . self::numberBetween(0, 2); return 'iPhone; CPU iPhone OS ' . $iosVer . ' like Mac OS X'; } /** * @return string */ public static function linuxPlatformToken() { return 'X11; Linux ' . static::randomElement(static::$linuxProcessor); } } PK A�)[#G J� � * faker/src/Faker/Provider/ro_MD/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ro_MD; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'MD', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[�T�� . faker/src/Faker/Provider/ro_MD/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ro_MD; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ 'a## # ## ##', '(022) ### ###', '+373 60 ### ###', '+373 65 0## ###', '+373 67 ### ###', '+373 68 ### ###', '+373 69 ### ###', '+373 78 ### ###', '+373 79 ### ###', '+373 77 4## ###', '+373 77 7## ###', '+373 77 8## ###', '+373 77 9## ###', '(373) 60 ### ###', '(373) 65 0## ###', '(373) 67 ### ###', '(373) 68 ### ###', '(373) 69 ### ###', '(373) 78 ### ###', '(373) 79 ### ###', '(373) 77 4## ###', '(373) 77 7## ###', '(373) 77 8## ###', '(373) 77 9## ###', ]; } PK A�)[S�� < < * faker/src/Faker/Provider/ro_MD/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ro_MD; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $buildingNumber = ['%##', '%#', '%', '%/#', '#A', '#B']; protected static $apartmentNumber = ['#', '##']; protected static $floor = ['#', '##']; protected static $block = ['#', '##', 'A', 'B', 'C', 'D']; protected static $blockSegment = ['A', 'B', 'C', 'D']; protected static $streetPrefix = [ 'Str.', 'B-dul.', 'Aleea', 'Calea', 'P-ța', 'Str-la', ]; // random selection of seemingly frequently used streets and naming categories protected static $streetPlainName = [ // historical events 'Eroilor', 'Independenței', 'Lenin', 'Unirii', '31 August 1989', 'Sovietului', // historical people 'Mihai Viteazul', 'Mircea cel Bătrân', 'Mitropolitul Varlaam', 'Traian', 'Decebal', 'Alexandru cel Bun', 'Alexandri V.', 'Arhangelul Mihail', // national and international people names 'Veronica Micle', 'Ion Creangă', 'Mihai Eminescu', 'B. P. Hașdeu', // nature-related 'Cireșilor', 'Frasinului', 'Salcâmilor', 'Brăduțului', 'Frunzișului', 'Castanilor', 'Mesteacănului', 'Florilor', 'Pădurii', 'Piersicului', 'Trandafirilor', // work-related 'Croitorilor', 'Meșterilor', 'Zidarilor', 'Păcurari', 'Muncii', 'Învățătorului', // geography related 'Chisinau', 'Paris', ]; protected static $postcode = ['####']; // http://ro.wikipedia.org/wiki/Lista_ora%C8%99elor_din_Republica_Moldova protected static $cityNames = [ 'Chișinău', 'Tiraspol', 'Bălți', 'Tighina', 'Râbnița', 'Cahul', 'Ungheni', 'Soroca', 'Orhei', 'Dubăsari', 'Comrat', 'Ceadâr-Lunga', 'Strășeni', 'Căușeni', 'Drochia', 'Slobozia', 'Edineț', 'Vulcănești', 'Durlești', 'Hâncești', 'Ialoveni', 'Fălești', 'Călărași', 'Codru', 'Taraclia', 'Florești', 'Cimișlia', 'Sângerei', 'Dnestrovsc', 'Nisporeni', 'Grigoriopol', 'Basarabeasca', 'Râșcani', 'Glodeni', 'Camenca', 'Rezina', 'Leova', 'Cricova', 'Dondușeni', 'Ocnița', 'Briceni', 'Otaci', 'Anenii Noi', 'Ștefan Vodă', 'Cupcini', 'Sângera', 'Criuleni', 'Telenești', 'Șoldănești', 'Tvardița', 'Lipcani', 'Vadul lui Vodă', 'Iargara', 'Căinari', 'Cantemir', 'Vatra', 'Biruința', 'Crasnoe', 'Cornești', 'Costești', 'Mărculești', 'Ghindești', 'Tiraspolul Nou', 'Frunză', 'Bucovăț', 'Maiac', ]; // http://ro.wikipedia.org/wiki/Lista_statelor_lumii#Lista_statelor_lumii protected static $country = [ 'Afganistan', 'Africa de Sud', 'Albania', 'Algeria', 'Andorra', 'Angola', 'Antigua și Barbuda', 'Arabia Saudită', 'Argentina', 'Armenia', 'Australia', 'Austria', 'Azerbaidjan', 'Bahamas', 'Bahrain', 'Bangladesh', 'Barbados', 'Belarus', 'Belgia', 'Belize', 'Benin', 'Bhutan', 'Birmania', 'Bolivia', 'Bosnia și Herțegovina', 'Botswana', 'Brazilia', 'Brunei', 'Bulgaria', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Cambodgia', 'Camerun', 'Canada', 'Capul Verde', 'Cehia', 'Republica Centrafricană', 'Chile', 'Republica Populară Chineză', 'Ciad', 'Cipru', 'Columbia', 'Comore', 'Republica Democrată Congo', 'Republica Congo', 'Coreea de Nord', 'Coreea de Sud', 'Costa Rica', 'Coasta de Fildeș', 'Croația', 'Cuba', 'Danemarca', 'Djibouti', 'Dominica', 'Republica Dominicană', 'Ecuador', 'Egipt', 'El Salvador', 'Elveția', 'Emiratele Arabe Unite', 'Eritreea', 'Estonia', 'Etiopia', 'Fiji', 'Filipine', 'Finlanda', 'Franța', 'Gabon', 'Gambia', 'Georgia', 'Germania', 'Ghana', 'Grecia', 'Grenada', 'Guatemala', 'Guineea', 'Guineea-Bissau', 'Guineea Ecuatorială', 'Guyana', 'Haiti', 'Honduras', 'India', 'Indonezia', 'Iordania', 'Irak', 'Iran', 'Republica Irlanda', 'Islanda', 'Israel', 'Italia', 'Jamaica', 'Japonia', 'Kazahstan', 'Kenya', 'Kirghizstan', 'Kiribati', 'Kuweit', 'Laos', 'Lesotho', 'Letonia', 'Liban', 'Liberia', 'Libia', 'Liechtenstein', 'Lituania', 'Luxemburg', 'Republica Macedonia', 'Madagascar', 'Malawi', 'Malaezia', 'Maldive', 'Mali', 'Malta', 'Maroc', 'Insulele Marshall', 'Mauritania', 'Mauritius', 'Mexic', 'Statele Federate ale Microneziei', 'Republica Moldova', 'Monaco', 'Mongolia', 'Mozambic', 'Muntenegru', 'Namibia', 'Nauru', 'Nepal', 'Nicaragua', 'Niger', 'Nigeria', 'Norvegia', 'Noua Zeelandă', 'Olanda', 'Oman', 'Pakistan', 'Palau', 'Panama', 'Papua Noua Guinee', 'Paraguay', 'Peru', 'Polonia', 'Portugalia', 'Qatar', 'Regatul Unit', 'România', 'Rusia', 'Rwanda', 'Samoa', 'San Marino', 'São Tomé și Príncipe', 'São Tomé e Príncipe', 'Senegal', 'Serbia', 'Seychelles', 'Sfânta Lucia', 'Sfântul Cristofor și Nevis', 'Saint Vincent and the Grenadines', 'Sierra Leone', 'Singapore', 'Siria', 'Slovacia', 'Slovenia', 'Insulele Solomon', 'Somalia', 'Spania', 'Sri Lanka', 'Statele Unite ale Americii', 'Sudan', 'Sudanul de Sud', 'Suedia', 'Surinam', 'Swaziland', 'Tadjikistan', 'Tanzania', 'Thailanda', 'Timorul de Est', 'Togo', 'Tonga', 'Trinidad-Tobago', 'Tunisia', 'Turcia', 'Turkmenistan', 'Tuvalu', 'Ucraina', 'Uganda', 'Ungaria', 'Uruguay', 'Uzbekistan', 'Vanuatu', 'Vatican', 'Venezuela', 'Vietnam', 'Yemen', 'Zambia', 'Zimbabwe', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', 'Mun. {{cityName}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetPrefix}} {{streetPlainName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', '{{streetName}} {{buildingNumber}}', '{{streetName}} {{buildingNumber}}', '{{streetName}} nr. {{buildingNumber}}, bl. {{block}}, ap. {{apartmentNumber}}', '{{streetName}} nr. {{buildingNumber}}, bl. {{block}}, et. {{floor}}, ap. {{apartmentNumber}}', '{{streetName}} nr. {{buildingNumber}}, bl. {{block}}, sc. {{blockSegment}}, et. {{floor}}, ap. {{apartmentNumber}}', ]; protected static $addressFormats = [ '{{streetAddress}}, {{city}}, CP {{postcode}}', ]; public function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } public static function block() { return static::numerify(static::randomElement(static::$block)); } public function blockSegment() { return static::randomElement(static::$blockSegment); } public static function floor() { return static::numerify(static::randomElement(static::$floor)); } public static function apartmentNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$apartmentNumber)); } public function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * @example 'Independenței' */ public function streetPlainName() { return static::randomElement(static::$streetPlainName); } } PK A�)[��^!�� �� ' faker/src/Faker/Provider/ro_MD/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ro_MD; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * From ro.wikisource.org * * Acest text este disponibil sub licența Creative Commons cu atribuire * și distribuire în condiții identice; pot exista și clauze suplimentare. * Vedeți detalii la Termenii de utilizare. * * * Title: Povestea lui Harap-Alb * * Author: Ion Creangă * * Posting Date: February 6, 2005 * [Last updated: December 13, 2016] * * Language: Romanian * * @see https://wikimediafoundation.org/wiki/Terms_of_Use/ * @see https://ro.wikisource.org/wiki/Povestea_lui_Harap-Alb * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' Amu cică era odată într-o țară un crai, care avea trei feciori. Și craiul acela mai avea un frate mai mare, care era împărat într-o altă țară, mai depărtată. Și împăratul, fratele craiului, se numea Verde-împărat; și împăratul Verde nu avea feciori, ci numai fete. Mulți ani trecură la mijloc de când acești frați mai avură prilej a se întâlni amândoi. Iară verii, adică feciorii craiului și fetele împăratului, nu se văzuse niciodată de când erau ei. Și așa veni împrejurarea de nici împăratul Verde nu cunoștea nepoții săi, nici craiul nepoatele sale: pentru că țara în care împărățea fratele cel mai mare era tocmai la o margine a pământului, și crăia istuilalt la o altă margine. Și apoi, pe vremile acelea, mai toate țările erau bântuite de războaie grozave, drumurile pe ape și pe uscat erau puțin cunoscute și foarte încurcate și de aceea nu se putea călători așa de ușor și fără primejdii ca în ziua de astăzi. Și cine apuca a se duce pe atunci într-o parte a lumii adeseori dus rămânea până la moarte. Dar ia să nu ne depărtăm cu vorba și să încep a depăna firul poveștii. Amu cică împăratul acela, aproape de bătrânețe, căzând la zăcare, a scris către frăține-său craiului, să-i trimită grabnic pe cel mai vrednic dintre nepoți, ca să-l lase împărat în locul său după moartea sa. Craiul, primind cartea, îndată chemă tustrei feciorii înaintea sa și le zise: — Iaca ce-mi scrie frate-meu și moșul vostru. Care dintre voi se simte destoinic a împărăți peste o țară așa de mare și bogată, ca aceea, are voie din partea mea să se ducă, ca să împlinească voința cea mai de pe urmă a moșului vostru. Atunci feciorul cel mai mare ia îndrăzneală și zice : — Tată, eu cred că mie mi se cuvine această cinste, pentru că sunt cel mai mare dintre frați; de aceea te rog să-mi dai bani de cheltuială, straie de primeneală, arme și cal de călărie, ca să și pornesc, fără zăbavă. — Bine, dragul tatei, dacă te bizuiești că-i putea răzbate până acolo și crezi că ești în stare a cârmui și pe alții, alege-ți un cal din herghelie, care-i vrea tu, ia-ți bani cât ți-or trebui, haine care ți-or plăcea, arme care-i crede că-ți vin la socoteală și mergi cu bine, fătul meu. Atunci feciorul craiului își ia cele trebuitoare, sărută mâna tătâne-său, primind carte de la dânsul către împăratul, zice rămas bun fraților săi și apoi încalecă și pornește cu bucurie spre împărăție. Craiul însă, vrând să-l ispitească, tace molcum și, pe înserate, se îmbracă pe ascuns într-o piele de urs, apoi încalecă pe cal, iese înaintea fecioru-său pe altă cale și se bagă sub un pod. Și când să treacă fiu-său pe acolo, numai iaca la capătul podului îl și întâmpină un urs mornăind. Atunci calul fiului de crai începe a sări în două picioare, forăind, și cât pe ce să izbească pe stăpânu-său. Și fiul craiului, nemaiputând struni calul și neîndrăznind a mai merge înainte, se întoarnă rușinat înapoi la tatu-său. Până să ajungă el, craiul pe de altă parte și ajunsese acasă, dăduse drumul calului, îndosise pielea cea de urs și aștepta acum să vină fecioru-său. Și numai iaca îl și vede venind repede, dar nu așa după cum se dusese. — Da' ce-ai uitat, dragul tatei, de te-ai întors înapoi? zise craiul cu mirare. Aista nu-i semn bun, după cât știu eu. — De uitat, n-am uitat nimica, tată, dar ia, prin dreptul unui pod, mi-a ieșit înainte un urs grozav, care m-a vârât în toți spărieții. Și cu mare ce scăpând din labele lui, am găsit cu cale să mă întorc la d-ta acasă decât să fiu prada fiarelor sălbatice. Și de-acum înainte, ducă-se, din partea mea, cine știe, că mie unuia nu-mi trebuie nici împărăție, nici nimica; doar n-am a trăi cât lumea, ca să moștenesc pământul. — Despre aceasta bine ai chitit-o, dragul tatei. Se vede lucru că nici tu nu ești de împărat, nici împărăția pentru tine; și decât să încurci numai așa lumea, mai bine să șezi departe, cum zici, căci, mila Domnului: "Lac de-ar fi, broaște sunt destule". Numai aș vrea să știu, cum rămâne cu moșu-tău. Așa-i că ne-am încurcat în slăbăciune? — Tată, zise atunci feciorul cel mijlociu, să mă duc eu, dacă vrei. — Ai toată voia de la mine, fătul meu, dar mare lucru să fie de nu ți s-or tăia și ție cărările. Mai știi păcatul, poate să-ți iasă înainte vreun iepure, ceva... și popâc! m-oi trezi cu tine acasă, ca și cu frate-tău, ș-apoi atunci rușinea ta n-a fi proastă. Dar dă, cearcă și tu, să vezi cum ți-a sluji norocul. Vorba ceea: "Fiecare pentru sine, croitor de pâine". De-i izbuti, bine-de-bine, iară de nu, au mai pățit și alți voinici ca tine... Atunci feciorul cel mijlociu, pregătindu-și cele trebuitoare și primind și el carte din mâna tată-său către împăratul, își ia ziua bună de la frați, și a doua zi pornește și el. Și merge, și merge, până se înnoptează bine. Și când prin dreptul podului, numai iaca și ursul: mor! mor! mor! Calul fiului de crai începe atunci a forăi, a sări în două picioare și a da înapoi. Și fiul craiului, văzând că nu-i lucru de șagă, se lasă și el de împărăție și, cu rușinea lui, se întoarce înapoi la tată-său acasă. Craiul, cum îl vede, zice: — Ei, dragul tatei, așa-i că s-a împlinit vorba ceea: "Apără-mă de găini, că de câini nu mă tem". — Ce fel de vorbă-i asta, tată?! zise fiu-său rușinat; la d-ta urșii se cheamă găini? Ba, ia acum cred eu frăține-meu, că așa urs oștirea întreagă este în stare să o zdrumice... Încă mă mir cum am scăpat cu viață; lehamite și de împărăție și de tot, că doar, slavă Domnului, am ce mânca la casa d-tale. — Ce mânca văd eu bine că ai, despre asta nu e vorbă, fătul meu, zise craiul posomorât, dar ia spuneți-mi: rușinea unde o puneți? Din trei feciori câți are tata, nici unul să nu fie bun de nimica?! Apoi, drept să vă spun, că atunci degeaba mai stricați mâncarea, dragii mei... Să umblați numai așa, frunza frăsinelului, toată viața voastră și să vă lăudați că sunteți feciori de crai, asta nu miroase a nas de om... Cum văd eu, frate-meu se poate culca pe o ureche din partea voastră; la sfântul Așteaptă s-a împlini dorința lui. Halal de nepoți ce are! Vorba ceea: La plăcinte, înainte Și la război, înapoi. Fiul craiului cel mai mic, făcându-se atunci roș cum îi gotca, iese afară în grădină și începe a plânge în inima sa, lovit fiind în adâncul sufletului de apăsătoarele cuvinte ale părintelui său. Și cum sta el pe gânduri și nu se dumerea ce să facă pentru a scăpa de rușine, numai iaca se trezește dinaintea lui cu o babă gârbovită de bătrânețe, care umbla după milostenie. — Da' ce stai așa pe gânduri, luminate crăișor? zise baba; alungă mâhnirea din inima ta, căci norocul îți râde din toate părțile și nu ai de ce fi supărat. Ia, mai bine miluiește baba cu ceva. — Ia lasă-mă-ncolo, mătușă, nu mă supăra, zise fiul craiului; acum am altele la capul meu. — Fecior de crai, vedea-te-aș împărat! Spune babei ce te chinuiește; că, de unde știi, poate să-ți ajute și ea ceva. — Mătușă, știi ce? Una-i una și două-s mai multe; lasă-mă-n pace, că nu-mi văd lumea înaintea ochilor de necaz. — Luminate crăișor, să nu bănuiești, dar nu te iuți așa de tare, că nu știi de unde-ți poate veni ajutor. — Ce vorbești în dodii, mătușă? Tocmai de la una ca d-ta ți-ai găsit să aștept eu ajutor? — Poate ți-i deșanț de una ca aceasta? zise baba. Hei, luminate crăișor! Cel-de-sus varsă darul său peste cei neputincioși; se vede că așa place sfinției-sale. Nu căuta că mă vezi gârbovă și stremțuroasă, dar, prin puterea ce-mi este dată, știu dinainte ceea ce au de gând să izvodească puternicii pământului și adeseori râd cu hohot de nepriceperea și slăbiciunea lor. Așa-i că nu-ți vine a crede, dar să te ferească Dumnezeu de ispită! Căci multe au mai văzut ochii mei de-atâta amar de veacuri câte port pe umerii aceștia. Of! crăișorule! crede-mă, că să aibi tu puterea mea, ai vântura țările și mările, pământul l-ai da de-a dura, lumea aceasta ai purta-o, uite așa, pe degete, și toate ar fi după gândul tău. Dar uite ce vorbește gârbova și neputincioasa! Iartă-mă, Doamne, că nu știu ce mi-a ieșit din gură! Luminate crăișor, miluiește baba cu ceva! Fiul craiului, fermecat de vorbele babei, scoate atunci un ban și zice: — Ține, mătușă, de la mine puțin și de la Dumnezeu mult. — De unde dai, milostivul Dumnezeu să-ți dea, zise baba, și mult să te înzilească, luminate crăișor, că mare norocire te așteaptă. Puțin mai este, și ai să ajungi împărat, care n-a mai stat altul pe fața pământului așa de iubit, de slăvit și de puternic. Acum, luminate crăișor, ca să vezi cât poate să-ți ajute milostenia, stai liniștit, uită-te drept în ochii mei și ascultă cu luare-aminte ce ți-oi spune: du-te la tată-tău și cere să-ți dea calul, armele și hainele cu care a fost el mire, și atunci ai să te poți duce unde n-au putut merge frații tăi; pentru că ție a fost scris de sus să-ți fie dată această cinste. Tatu-tău s-a împotrivi și n-a vrea să te lase, dar tu stăruiește pe lângă dânsul cu rugăminte, că ai să-l îndupleci. Hainele despre care ți-am vorbit sunt vechi și ponosite, și armele ruginite, iară calul ai să-l poți alege punând în mijlocul hergheliei o tavà plină cu jăratic, și care dintre cai a veni la jăratic să mănânce, acela are să te ducă la împărăție și are să te scape din multe primejdii. Ține minte ce-ți spun eu, că poate să ne mai întâlnim la vrun capăt de lume: căci deal cu deal se ajunge, dar încă om cu om! Și pe când vorbea baba aceste, o vede învăluită într-un hobot alb, ridicându-se în văzduh, apoi înălțându-se tot mai sus, și după aceea n-o mai zări defel. Atunci o înfiorare cuprinde pe fiul craiului, rămânând uimit de spaimă și mirare, dar pe urmă, venindu-i inima la loc și plin de încredere în sine că va izbuti la ceea ce gândea, se înfățișază înaintea tată-său, zicând: — Dă-mi voie ca să mă duc și eu pe urma fraților mei, nu de alta, dar ca să-mi încerc norocul. Și ori oi putea izbuti, ori nu, dar îți făgăduiesc dinainte că, odată pornit din casa d-tale, înapoi nu m-oi mai întoarce, să știu bine că m-oi întâlni și cu moartea în cale. — Lucru negândit, dragul tatei, să aud așa vorbe tocmai din gura ta, zise craiul. Frații tăi au dovedit că nu au inimă într-înșii, și din partea lor mi-am luat toată nădejdea. Doar tu să fii mai viteaz, dar parcă tot nu-mi vine a crede. Însă, dacă vrei și vrei numaidecât să te duci, eu nu te opresc, dar mi-i nu cumva să te întâlnești cu scârba în drum și să dai și tu cinstea pe rușine, c-apoi atunci curat îți spun că nu mai ai ce căuta la casa mea. — Apoi dă, tată, omul e dator să se încerce. Am să pornesc și eu într-un noroc și cum a da Dumnezeu! Numai, te rog, dă-mi calul, armele și hainele cu care ai fost d-ta mire, ca să mă pot duce. Craiul, auzind aceasta, parcă nu i-a prea venit la socoteală și, încrețind din sprâncene, a zis: — Hei, hei! dragul tatei, cu vorba aceasta mi-ai adus aminte de cântecul cela: Voinic tânăr, cal bătrân, Greu se-ngăduie la drum! D-apoi calul meu de pe atunci cine mai știe unde i-or fi putrezind ciolanele! Că doar nu era să trăiască un veac de om! Cine ți-a vârât în cap și una ca aceasta, acela încă-i unul... Ori vorba ceea: Pesemne umbli după cai morți să le iei potcoavele. — Tată, atâta cer și eu de la d-ta. Acum, ori c-a fi trăind calul, ori că n-a fi trăind, aceasta mă privește pe mine; numai vreau să știu dacă mi-l dai ori ba. — Din partea mea, dat să-ți fie, dragul tatei, dar mi-i de-a mirarea de unde ai să-l iei, dacă n-are ființă pe lume. — Despre aceasta nu mă plâng eu, tată, bine că mi l-ai dat; de unde-a fi, de unde n-a fi, dacă l-oi găsi, al meu să fie. Și atunci, odată se suie în pod și coboară de-acolo un căpăstru, un frâu, un bici și o șa, toate colbăite, sfarogite și vechi ca pământul. Apoi mai scoate dintr-un gherghiriu niște straie foarte vechi, un arc, niște săgeți, un paloș și un buzdugan, toate pline de rugină, și se apucă de le grijește bine și le pune deoparte. Pe urmă umple o tava cu jăratic, se duce cu dânsa la herghelie și o pune jos între cai. Și atunci, numai iaca ce iese din mijlocul hergheliei o răpciugă de cal, grebănos, dupuros și slab, de-i numărai coastele; și venind de-a dreptul la tava, apucă o gură de jăratic. Fiul craiului îi și trage atunci cu frâul în cap, zicând: — Ghijoagă urâcioasă ce ești! din toți caii, tocmai tu te-ai găsit să mănânci jăratic? De te-a împinge păcatul să mai vii o dată, vai de steaua ta are să fie! Apoi începe a purta caii încolo și încoace, și numai iaca slăbătura cea de cal iar se repede și apucă o gură de jăratic. Fiul craiului îi mai trage și atunci un frâu în cap, cât ce poate, și apoi iar începe a purta caii de colo până colo, să vadă, nu cumva a veni alt cal să mănânce jăratic. Și numai iaca, și a treia oară, tot gloaba cea de cal vine și începe a mânca la jăratic, de n-a mai rămas. Atunci fiul craiului, mânios, îi mai trage un frâu, iar cât ce poate, apoi îl prinde în căpăstru și, punându-i frâul în cap, zice în gândul său: "Să-l iau, ori să-i dau drumul? Mă tem că m-oi face de râs. Decât cu așa cal, mai bine pedestru". Și cum sta el în cumpene, să-l ia, să nu-l ia, calul se și scutură de trei ori, și îndată rămâne cu părul lins-prelins și tânăr ca un tretin, de nu era alt mânzoc mai frumos în toată herghelia. Și apoi, uitându-se țintă în ochii fiului de crai, zice: — Sui pe mine, stăpâne, și ține-te bine! Fiul craiului, punându-i zabala în gură, încalecă, și atunci calul odată zboară cu dânsul până la nouri și apoi se lasă în jos ca o săgeată. După aceea mai zboară încă o dată până la lună și iar se lasă în jos mai iute decât fulgerul. Și unde nu mai zboară și a treia oară până la soare și, când se lasă jos, întreabă: — Ei, stăpâne, cum ți se pare? Gândit-ai vrodată că ai să ajungi: soarele cu picioarele, luna cu mâna și prin nouri să cauți cununa? — Cum să mi se pară, dragul meu tovarăș? Ia, m-ai băgat în toate grozile morții, căci, cuprins de amețeală, nu mai știam unde mă găsesc și cât pe ce erai să mă prăpădești. — Ia, așa am amețit și eu, stăpâne, când mi-ai dat cu frâul în cap, să mă prăpădești, și cu asta am vrut să-mi răstorc cele trei lovituri. Vorba ceea: una pentru alta. Acum cred că mă cunoști și de urât și de frumos, și de bătrân și de tânăr, și de slab și de puternic; de-aceea mă fac iar cum m-ai văzut în herghelie, și de-acum înainte sunt gata să te întovărășesc oriunde mi-i porunci, stăpâne. Numai să-mi spui dinainte cum să te duc: ca vântul ori ca gândul? — De mi-i duce ca gândul, tu mi-i prăpădi, iar de mi-i duce ca vântul, tu mi-i folosi, căluțul meu, zise fiul craiului. — Bine, stăpâne. Acum sui pe mine fără grijă și hai să te duc unde vrei. Fiul craiului, încălecând, îl netezește pe coamă și zice: — Hai, căluțul meu! Atunci calul zboară lin ca vântul, și când vântul a aburit, iaca și ei la crai în ogradă au sosit. — Bun sosit la noi, voinice! zise craiul, cam cu jumătate de gură. Dar aista cal ți l-ai ales?... — Apoi dă, tată, cum a dat târgul și norocul; am de trecut prin multe locuri și nu vreau să mă ia oamenii la ochi. M-oi duce și eu cât călare, cât pe jos, cum oi putea. Și zicând aceste, pune tarnița pe cal, anină armele la oblânc, își ia merinde și bani de ajuns, schimburi în desagi și o ploscă plină cu apă. Apoi sărută mâna tată-său, primind carte de la dânsul către împăratul, zice rămas bun fraților săi și a treia zi către seară pornește și el, mergând din pasul calului. Și merge el, și merge, până se înnoptează bine. Și, prin dreptul podului, numai iaca îi iese și lui ursul înainte, mornăind înfricoșat. Calul atunci dă năvală asupra ursului, și fiul craiului, ridicând buzduganul să dea, numai iaca ce aude glas de om zicând: — Dragul tatei, nu da, că eu sunt. Atunci fiul craiului descalecă, și tată-său, cuprinzându-l în brațe, îl sărută și-i zice: — Fătul meu, bun tovarăș ți-ai ales; de te-a învățat cineva, bine ți-a priit, iară de-ai făcut-o din capul tău, bun cap ai avut. Mergi de-acum tot înainte, că tu ești vrednic de împărat. Numai ține minte sfatul ce-ți dau: în călătoria ta ai să ai trebuință și de răi, și de buni, dar să te ferești de omul roș, iară mai ales de cel spân, cât îi putea; să n-ai de-a face cu dânșii, căci sunt foarte șugubeți. Și, la toată întâmplarea, calul, tovarășul tău, te-a mai sfătui și el ce ai să faci, că de multe primejdii m-a scăpat și pe mine în tinerețile mele! Na-ți acum și pielea asta de urs, că ți-a prinde bine vreodată. Apoi, dezmierdând calul, îi mai sărută de câteva ori pe amândoi și le zice: — Mergeți în pace, dragii mei. De-acum înainte, Dumnezeu știe când ne-om mai vedea!... Fiul craiului atunci încalecă, și calul, scuturându-se, mai arată-se o dată tânăr, cum îi plăcea craiului, apoi face o săritură înapoi și una înainte și se cam mai duc la împărăție, Dumnezeu să ne ție, că cuvântul din poveste, înainte mult mai este. Și merg ei o zi, merg două, și merg patruzeci și nouă, până ce de la o vreme le intră calea în codru și atunci numai iaca ce le iese înainte un om spân și zice cu îndrăzneală fiului de crai: — Bun întâlnișul, voinice! Nu ai trebuință de slugă la drum? Prin locurile iestea e cam greu de călătorit singur; nu cumva să-ți iasă vro dihanie ceva înainte și să-ți scurteze cărările. Eu cunosc bine pe-aici, și poate mai încolo să ai nevoie de unul ca mine. — Poate să am, poate să n-am, zise fiul craiului, uitându-se țintă în ochii Spânului, dar acum deodată mă las în voia întâmplării, și apoi, dând pinteni calului, pornește. Mai merge el înainte prin codru cât merge, și, la o strâmtoare, numai iaca ce Spânul iar îi iese înainte, prefăcut în alte straie, și zice cu glas subțiratic și necunoscut: — Bună calea, drumețule! — Bună să-ți fie inima, cum ți-i căutătura, zise fiul craiului. — Cât despre inima mea, s-o dea Dumnezeu oricui, zise Spânul oftând... Numai ce folos? Omul bun n-are noroc; asta-i știută; rogu-te, să nu-ți fie cu supărare, drumețule, dar fiindcă a venit vorba de-așa, îți spun, ca la un frate, că din cruda copilărie slujesc prin străini, și încaltea nu mi-ar fi ciudă, când n-aș vra să mă dau la treabă, căci cu munca m-am trezit. Dar așa, muncesc, muncesc, și nu s-alege nimica de mine; pentru că tot de stăpâni calici mi-am avut parte. Și vorba ceea: La calic slujești, calic rămâi. Când aș da odată peste un stăpân cum gândesc eu, n-aș ști ce să fac să nu-l smintesc. Nu cumva ai trebuință de slugă, voinice? Cum te văd, sameni a avea seu la rărunchi. De ce te scumpești pentru nimica toată și nu-ți iei o slugă vrednică, ca să-ți fie mână de ajutor la drum? Locurile aiestea sunt șugubețe; de unde știi cum vine întâmplarea, și, Doamne ferește, să nu-ți cadă greu singur. — Acum deodată încă tot nu, zise fiul craiului cu mâna pe buzdugan; m-oi mai sluji și eu singur, cum oi putea, și dând iar pinteni calului, pornește mai repede. Și mergând el tot înainte prin codri întunecoși, de la un loc se închide calea și încep a i se încurca cărările, încât nu se mai pricepe fiul craiului acum încotro să apuce și pe unde să meargă. — Ptiu, drace! iaca în ce încurcătură am intrat! Asta-i mai rău decât poftim la masă, zise el. Nici tu sat, nici tu târg, nici tu nimica. De ce mergi înainte, numai peste pustietăți dai; parcă a pierit sămânța omenească de pe fața pământului. Îmi pare rău că n-am luat măcar spânul cel de-al doilea cu mine. Dacă s-a aruncat în partea mâne-sa, ce-i vinovat el? Tata așa a zis, însă la mare nevoie ce-i de făcut? vorba ceea: Rău-i cu rău, dar e mai rău făr' de rău. Și tot horhăind el când pe o cărare, când pe un drum părăsit, numai iaca ce iar îi iese Spânul înainte, îmbrăcat altfel și călare pe un cal frumos, și, prefăcându-și glasul, începe a căina pe fiul craiului, zicând: — Sărmane omule, rău drum ai apucat! Se vede că ești străin și nu cunoști locurile pe aici. Ai avut mare noroc de mine, de n-ai apucat a coborî priporul ista, că erai prăpădit. Ia, colo devale, în înfundătura ceea, un taur grozav la mulți bezmetici le-a curmat zilele. Și eu, mai deunăzi, cât mă vezi de voinic, de-abia am scăpat de dânsul, ca prin urechile acului. Întoarce-te înapoi, ori, dacă ai de dus înainte, ia-ți un ajutor pe cineva. Chiar și eu m-aș tocmi la d-ta, dacă ți-a fi cu plăcere. — Așa ar trebui să urmez, om bun, zise fiul craiului, dar ți-oi spune drept: tata mi-a dat în grijă, când am pornit de-acasă, ca să mă feresc de omul roș, iară mai ales de cel spân, cât oi putea; să n-am de a face cu dânșii nici în clin, nici în mînecă; și dacă n-ai fi spân, bucuros te-aș tocmi. — Hei, hei! călătorule. Dacă ți-i vorba de-așa, ai să-ți rupi ciochinele umblând și tot n-ai să găsești slugă cum cauți d-ta, că pe-aici sunt numai oameni spâni. Ș-apoi, când este la adicălea, te-aș întreba: ca' ce fel de zăticneală ai putea să întâmpini din pricina asta? Pesemne n-ai auzit vorba ceea: că de păr și de coate-goale nu se plânge nimene. Și când nu sunt ochi negri, săruți și albaștri! Așa și d-ta: mulțumește lui Dumnezeu că m-ai găsit și tocmește-mă. Și dacă-i apuca odată a te deprinde cu mine, știu bine că n-am să pot scăpa ușor de d-ta, căci așa sunt eu în felul meu, știu una și bună: să-mi slujesc stăpânul cu dreptate. Hai, nu mai sta la îndoială, că mă tem să nu ne-apuce noaptea pe aici. Și când ai avea încaltea un cal bun, calea-valea, dar cu smârțogul ista îți duc vergile. — Apoi dă, Spânule, nu știu cum să fac, zise fiul craiului. Din copilăria mea sunt deprins a asculta de tată și, tocmindu-te pe tine, parcă-mi vine nu știu cum. Dar, fiindcă mi-au mai ieșit până acum înainte încă doi spâni, și cu tine al treilea, apoi mai-mi vine a crede că asta-i țara spânilor și n-am încotro; mort-copt, trebuie să te iau cu mine, dacă zici că știi bine locurile pe aici. Și, din două vorbe, fiul craiului îl tocmește și după aceea pornesc împreună să iasă la drum, pe unde arată Spânul. Și mergând ei o bucată bună, Spânul se preface că-i e sete și cere plosca cu apă de la stăpânu-său. Fiul craiului i-o dă, și Spânul, cum o pune la gură, pe loc o și ia, oțărându-se, și varsă toată apa dintr-însa. Fiul craiului zice atunci supărat: — Dar bine, Spânule, de ce te apuci? Nu vezi că pe aici e mare lipsă de apă? Și pe arșița asta o să ne uscăm de sete. — Să avem iertare, stăpâne! Apa era bâhlită și ne-am fi putut bolnăvi. Cât despre apa bună, nu vă îngrijiți; acuș avem să dăm peste o fântână cu apă dulce și rece ca gheața. Acolo vom poposi puțin, oi clătări plosca bine ș-oi umple-o cu apă proaspătă, ca să avem la drum, căci mai încolo nu prea sunt fântâni, și, din partea apei, mi se pare că i-om duce dorul. Și cârnind pe o cărare, mai merg ei oleacă înainte, până ce ajung într-o poiană și numai iaca ce dau de o fântână cu ghizdele de stejar și cu un capac deschis în lături. Fântâna era adâncă și nu avea nici roată, nici cumpână, ci numai o scară de coborât până la apă. — Ei, ei! Spânule, acum să te văd cât ești de vrednic, zise fiul craiului. Spânul atunci zâmbește puțin și, coborându-se în fântână, umple întâi plosca și o pune la șold. Apoi, mai stând acolo în fund pe scară, aproape de fața apei, zice: — Ei, da' ce răcoare-i aici! "Chima răului pe malul pârăului!" Îmi vine să nu mai ies afară. Dumnezeu să ușureze păcatele celui cu fântâna, că bun lucru a mai făcut. Pe arșițele ieste, o răcoreală ca asta mult plătește! Mai șede el acolo puțin și apoi iese afară, zicând: — Doamne, stăpâne, nu știi cât mă simțesc de ușor; parcă îmi vine să zbor, nu altăceva! Ia vâră-te și d-ta oleacă, să vezi cum ai să te răcorești; așa are să-ți vină de îndemână după asta, de are să ți se pară că ești ușor cum îi pana... Fiul craiului, boboc în felul său la trebi de aieste, se potrivește Spânului și se bagă în fântână, fără să-i trăsnească prin minte ce i se poate întâmpla. Și cum sta și el acolo de se răcorea, Spânul face tranc! capacul pe gura fântânii, apoi se suie deasupra lui și zice cu glas răutăcios: — Alelei! fecior de om viclean ce te găsești; tocmai de ceea ce te-ai păzit n-ai scăpat. Ei, că bine mi te-am căptușit! Acum să-mi spui tu cine ești, de unde vii și încotro te duci, că, de nu, acolo îți putrezesc ciolanele! Fiul craiului ce era să facă? Îi spune cu de-amănuntul, căci, dă, care om nu ține la viață înainte de toate? — Bine, atâta am vrut să aflu din gura ta, pui de viperă ce mi-ai fost, zice atunci Spânul: numai cată să fie așa, că, de te-oi prinde cu oca mică, greu are să-ți cadă. Chiar acum aș putea să te omor, în voia cea bună, dar mi-i milă de tinerețile tale... Dacă vrei să mai vezi soarele cu ochii și să mai calci pe iarbă verde, atunci jură-mi-te pe ascuțișul paloșului tău că mi-i da ascultare și supunere întru toate, chiar și-n foc de ți-aș zice să te arunci. Și, de azi înainte, eu o să fiu în locul tău nepotul împăratului, despre care mi-ai vorbit, iară tu — sluga mea; și atâta vreme să ai a mă sluji, până când îi muri și iar îi învia. Și oriunde vei merge cu mine, nu care cumva să bleștești din gură către cineva despre ceea ce a urmat între noi, că te-am șters de pe fața pământului. Îți place așa să mai trăiești, bine-de-bine; iară de nu, spune-mi verde în ochi, ca să știu ce leac trebuie să-ți fac... Fiul craiului, văzându-se prins în clește și fără nici o putere, îi jură credință și supunere întru toate, lăsându-se în știrea lui Dumnezeu, cum a vrea el să facă. Atunci Spânul pune mâna pe cartea, pe banii și pe armele fiului de crai și le ia la sine; apoi îl scoate din fântână și-i dă paloșul să-l sărute, ca semn de pecetluire a jurământului, zicând: — De-acum înainte să știi că te cheamă Harap-Alb; aista ți-i numele, și altul nu. După aceasta încalecă, fiecare pe calul său, și pornesc, Spânul înainte, ca stăpân, Harap-Alb în urmă, ca slugă, mergând spre împărăție, Dumnezeu să ne ție, că cuvântul din poveste, înainte mult mai este. Și merg ei, și merg, cale lungă să le-ajungă, trecând peste nouă mări, peste nouă țări și peste nouă ape mari, și într-o târzie vreme ajung la împărăție. Și cum ajung, Spânul se înfățișază înaintea împăratului cu carte din partea craiului. Și împăratul Verde, citind cartea, arde de bucurie că i-a venit nepotul, și pe dată îl și face cunoscut curții și fetelor sale, care îl primesc cu toată cinstea cuvenită unui fiu de crai și moștenitor al împăratului. Atunci Spânul, văzând că i s-au prins minciunile de bine, cheamă la sine pe Harap-Alb și-i zice cu asprime: — Tu să șezi la grajd nedezlipit și să îngrijești de calul meu ca de ochii din cap, că de-oi veni pe-acolo și n-oi găsi trebile făcute după plac, vai de pielea ta are să fie. Dar până atunci, na-ți o palmă, ca să ții minte ce ți-am spus. Bagat-ai în cap vorbele mele? — Da, stăpâne, zise Harap-Alb, lăsând ochii în jos. Și, ieșind, pornește la grajd. Cu asta a voit Spânul să-și arate arama și să facă pe HarapAlb ca să-i ia și mai mult frica. Fetele împăratului întâmplându-se de față când a lovit Spânul pe Harap-Alb, li s-a făcut milă de dânsul și au zis Spânului cu binișorul: — Vere, nu faci bine ceea ce faci. Dacă este că a lăsat Dumnezeu să fim mari peste alții, ar trebui să avem milă de dânșii, că și ei, sărmanii, sunt oameni! — Hei, dragele mele vere, zice Spânul cu viclenia lui obicinuită; d-voastră încă nu știți ce-i pe lume. Dacă dobitoacele n-ar fi fost înfrânate, de demult ar fi sfâșiat pe om. Și trebuie să știți că și între oameni cea mai mare parte sunt dobitoace, care trebuiesc ținuți din frâu, dacă ți-i voia să faci treabă cu dânșii. Ei, apoi... zi că nu-i lumea de-apoi! Să te ferească Dumnezeu când prinde mămăliga coajă. Vorba ceea: Dă-mi, Doamne, ce n-am avut, Să mă mier ce m-a găsit. Fetele atunci au luat altă vorbă, dar din inima lor nu s-a șters purtarea necuviincioasă a Spânului, cu toate îndreptările și înrudirea lui, pentru că bunătatea nu are de-a face cu răutatea. Vorba ceea: Vița-de-vie, tot în vie, Iară vița-de-boz, tot răgoz. Și din ceasul acela au început a vorbi ele înde ele, că Spânul defel nu samănă în partea lor, nici la chip, nici la bunătate; și că Harap-Alb, sluga lui, are o înfățișare mult mai plăcută și seamănă a fi mult mai omenos. Pesemne inima le spunea că Spânul nu le este văr, și de aceea nu-l puteau mistui. Așa îl urâse ele de tare acum, că, dacă ar fi fost în banii lor, s-ar fi lepădat de Spân ca de Ucigă-l-crucea. Dar nu aveau ce se face de împăratul, ca să nu-i aducă supărare. Amu, într-una din zile, cum ședea Spânul la ospăț împreună cu moșu-său, cu verele sale și cu alții, câți se întâmplase, li s-au adus mai la urmă în masă și niște sălăți foarte minunate. Atunci împăratul zice Spânului : — Nepoate, mai mâncat-ai sălăți de aceste de când ești? — Ba nu, moșule, zice Spânul; tocmai eram să vă întreb de unde le aveți, că tare-s bune!... O haraba întreagă aș fi în stare să mănânc, și parcă tot nu m-aș sătura. — Te crede moșul, nepoate, dar când ai ști cu ce greutate se capătă! pentru că numai în Grădina Ursului, dacă-i fi auzit de dânsa, se află sălăți de aceste, și mai rar om care să poată lua dintr-însele și să scape cu viață. Între toți oamenii din împărăția mea, numai un pădurar se bizuiește la treaba asta. Și acela, el știe ce face, ce drege, de-mi aduce din când în când așa, câte puține, de poftă. Spânul, voind să piardă acum pe Harap-Alb cu orice preț, zise împăratului: — Doamne, moșule, de nu mi-a aduce sluga mea sălăți de aceste și din piatra seacă, mare lucru să fie! — Ce vorbești, nepoate! zise împăratul; unul ca dânsul, și încă necunoscător de locurile acestea, cum crezi că ar putea face această slujbă? Doar de ți-i greu de viața lui. — Ia las', moșule, nu-i duce grija; pun rămășag că are să-mi aducă sălăți întocmai ca aceste, și încă multe, că știu eu ce poate el. Ș-odată cheamă Spânul pe Harap-Alb și-i zice răstit: — Acum degrabă să te duci cum îi ști tu și să-mi aduci sălăți de aceste din Grădina Ursului. Hai, ieși repede și pornește, că nu-i vreme de pierdut. Dar nu cumva să faci de altfel, că nici în borta șoarecului nu ești scăpat de mine! Harap-Alb iese mâhnit, se duce în grajd și începe a-și netezi calul pe coamă, zicând: — Ei, căluțul meu, când ai ști tu în ce necaz am intrat! Sfânt să fie rostul tătâne-meu, că bine m-a învățat! Așa-i că, dacă n-am ținut seamă de vorbele lui, am ajuns slugă la dârloagă și acum, vrând-nevrând, trebuie s-ascult, că mi-i capul în primejdie? — Stăpâne, zise atunci calul; de-acum înainte, ori cu capul de piatră, ori cu piatra de cap, tot atâta-i: fii odată bărbat și nu-ți face voie rea. Încalecă pe mine și hai! Știu eu unde te-oi duce, și mare-i Dumnezeu, ne-a scăpa el și din aceasta! Harap-Alb, mai prinzând oleacă la inimă, încalecă și se lasă în voia calului, unde vrea el să-l ducă. Atunci calul pornește la pas, până ce iese mai încolo, ca să nu-i vadă nimene. Apoi își arată puterile sale, zicând: — Stăpâne, ține-te bine pe mine, că am să zbor lin ca vântul, să cutreierăm pământul. Mare-i Dumnezeu și meșteru-i dracul. Helbet! vom putea veni de hac și Spânului celuia, nu-i e vremea trecută. Și odată zboară calul cu Harap-Alb până la nouri; apoi o ia de-a curmezișul pământului: pe deasupra codrilor, peste vârful munților, peste apa mărilor și după aceea se lasă încet- încet într-un ostrov mândru din mijlocul unei mări, lângă o căsuță singuratică, pe care era crescut niște mușchi pletos de o podină de gros, moale ca mătasa și verde ca buraticul. Atunci Harap-Alb descalecă, și spre mai mare mirarea lui, numai iaca îl întâmpină în pragul ușii cerșetoarea căreia îi dăduse el un ban de pomană, înainte de pornirea lui de acasă. — Ei, Harap-Alb, așa-i că ai venit la vorbele mele, că deal cu deal se ajunge, dar încă om cu om? Află acum că eu sunt Sfânta Duminică și știu ce nevoie te-a adus pe la mine. Spânul vrea să-ți răpună capul cu orice chip și de-aceea te-a trimis să-i aduci sălăți din Grădina Ursului, dar i-or da ele odată pe nas... Rămâi aici în astă-noapte, ca să văd ce-i de făcut. Harap-Alb rămâne bucuros, mulțumind Sfintei Duminici pentru buna găzduire și îngrijirea ce are de el. — Fii încredințat că nu eu, ci puterea milosteniei și inima ta cea bună te ajută, Harap-Alb, zice Sfânta Duminică ieșind și lăsându-l în pace să se liniștească. Și cum iese Sfânta Duminică afară, odată și pornește desculță prin rouă, de culege o poală de somnoroasă, pe care o fierbe la un loc cu o vadră de lapte dulce și cu una de miere și apoi ia mursa aceea și iute se duce de o toarnă în fântâna din Grădina Ursului, care fântână era plină cu apă până la gură. Și mai stând Sfânta Duminică oleacă în preajma fântânii, numai iaca ce vede că vine ursul cu o falcă în cer și cu una în pământ, mornăind înfricoșat. Și cum ajunge la fântână, cum începe a bea lacom la apă și a-și linge buzele de dulceața și bunătatea ei. Și mai stă din băut, și iar începe a mornăi; și iar mai bea câte un răstimp, și iar mornăiește, până ce, de la o vreme, încep a-i slăbi puterile și, cuprins de amețeală, pe loc cade jos și adoarme mort, de puteai să tai lemne pe dânsul. Atunci Sfânta Duminică, văzându-l așa, într-o clipă se duce și, deșteptând pe Harap-Alb chiar în miezul nopții, îi zice: — Îmbracă-te iute în pielea cea de urs, care o ai de la tată- tău, apucă pe ici tot înainte, și cum îi ajunge în răscrucile drumului, ai să dai de Grădina Ursului. Atunci sai repede înlăuntru de-ți ia sălăți într-ales, și câte-i vrea de multe, căci pe urs l-am pus eu la cale. Dar, la toată întâmplarea, de-i vedea și-i vedea că s-a trezit și năvălește la tine, zvârle-i pielea cea de urs și apoi fugi încoace spre mine cât îi putea. Harap-Alb face cum îi zice Sfânta Duminică. Și cum ajunge în grădină, odată începe a smulge la sălăți într-ales și leagă o sarcină mare, mare, cât pe ce să n-o poată ridica în spinare. Și când să iasă cu dânsa din grădină, iaca ursul se trezește, și după dânsul, Gavrile! Harap-Alb, dacă vede reaua, i-aruncă pielea cea de urs, și apoi fuge cât ce poate cu sarcina în spate, tot înainte la Sfânta Duminică, scăpând cu obraz curat. După aceasta, Harap-Alb, mulțumind Sfintei Duminici pentru binele ce i-a făcut, îi sărută mâna, apoi își ia sălățile și, încălecând, pornește spre împărăție, Dumnezeu să ne ție, că cuvântul din poveste, înainte mult mai este. Și mergând tot cum s-a dus, de la o vreme ajunge la împărăție și dă sălățile în mâna Spânului. Împăratul și fetele sale, văzând aceasta, le-a fost de-a mirarea. Atunci Spânul zice îngâmfat: — Ei, moșule, ce mai zici? — Ce să zic, nepoate? Ia, când aș avé eu o slugă ca aceasta, nu i-aș trece pe dinainte. — D-apoi de ce mi l-a dat tata de-acasă? numai de vrednicia lui, zise Spânul; căci altfel nu-l mai luam după mine, ca să-mi încurce zilele. La vro câteva zile după aceasta, împăratul arată Spânului niște pietre scumpe, zicând: — Nepoate, mai văzut-ai pietre nestemate așa de mari și frumoase ca acestea de când ești? — Am văzut eu, moșule, felurite pietre scumpe, dar ca aceste, drept să-ți spun, n-am văzut. Oare pe unde se pot găsi așa pietre? — Pe unde să se găsească, nepoate! Ia, în Pădurea Cerbului. Și cerbul acela este bătut tot cu pietre scumpe, mult mai mari și mai frumoase decât aceste. Mai întâi, cică are una în frunte, de strălucește ca soarele. Dar nu se poate apropia nimene de cerb, căci este solomonit și nici un fel de armă nu-l prinde; însă el, pe care l-a zări, nu mai scapă cu viață. De-aceea fuge lumea de dânsul de-și scoate ochii; și nu numai atâta, dar chiar când se uită la cineva, fie om sau orice dihanie a fi, pe loc rămâne moartă. Și cică o mulțime de oameni și de sălbătăciuni zac fără suflare în pădurea lui numai din astă pricină: se vede că este solomonit, întors de la țâță, sau dracul mai știe ce are de-i așa de primejdios. Dar cu toate aceste, trebuie să știi, nepoate, că unii oameni îs mai al dracului decât dracul; nu se astâmpără nici în ruptul capului; măcar că au pățit multe, tot cearcă prin pădurea lui, să vadă, nu l-or putea găbui cumva? Și care dintre ei are îndrăzneala mare și noroc și mai mare, umblând pe acolo, găsește din întâmplare câte o piatră de aceste, picată de pe cerb, când se scutură el la șapte ani o dată, și apoi aceluia om nu-i trebuie altă negustorie mai bună. Aduce piatra la mine și i-o plătesc cât nu face; ba încă sunt bucuros că o pot căpăta. Și află, nepoate, că asemene pietre fac podoaba împărăției mele, nu se găsesc altele mai mari și mai frumoase decât aceste la nici o împărăție, și de-aceea s-a dus vestea despre ele în toată lumea. Mulți împărați și crai înadins vin să le vadă, și li-i de-a mirarea de unde le am. — Doamne, moșule! zise atunci Spânul; să nu te superi, dar nu știu ce fel de oameni fricoși aveți pe aici. Eu pun rămășag pe ce vrei că sluga mea are să-mi aducă pielea cerbului aceluia, cu cap cu tot, așa împodobit cum este. Ș-odată cheamă Spânul pe Harap-Alb și-i zice: — Du-te în Pădurea Cerbului, cum îi ști tu, și măcar fă pe dracul în patru, sau orice-i face, dar numaidecât să-mi aduci pielea cerbului, cu cap cu tot, așa bătute cu pietre scumpe, cum se găsesc. Și doar te-a împinge păcatul să clintești vreo piatră din locul său, iară mai ales acea mare din fruntea cerbului, c-apoi atâta ți-i leacul! Hai, pornește iute, că nu-i vreme de pierdut! Harap-Alb vede el bine unde merge treaba, că doar nu era din butuci; dar neavând încotro, iese mâhnit, se duce iar în grajd la cal și, netezindu-l pe coamă, îi zice: — Dragul meu căluț, la grea belea m-a vârât iar Spânul!... De-oi mai scăpa și din asta cu viață, apoi tot mai am zile de trăit. Dar nu știu, zău, la cât mi-a sta norocul! — Nu-i nimica, stăpâne, zise calul. Capul de-ar fi sănătos, că belelele curg gârlă. Poate ai primit poruncă să jupești piatra morii și să duci pielea la împărăție... — Ba nu, căluțul meu; alta și mai înfricoșată, zise Harap- Alb. — Vorbă să fie, stăpâne, că tocmeala-i gata, zise calul. Nu te teme, știu eu năzdrăvănii de ale Spânului; și să fi vrut, de demult i-aș fi făcut pe obraz, dar lasă-l să-și mai joace calul. Ce gândești? Și unii ca aceștia sunt trebuitori pe lume câteodată, pentru că fac pe oameni să prindă la minte... Zi și d-ta că ai avut să tragi un păcat strămoșesc. Vorba ceea: "Părinții mănâncă aguridă, și fiilor li se strepezesc dinții". Hai, nu mai sta la gânduri; încalecă pe mine și pune-ți nădejdea în Dumnezeu, că mare-i puterea Lui; nu ne-a lăsa el să suferim îndelung. Cum vrei. "Ce-i e scris omului în frunte-i e pus." Doar' mare-i Cel-de-sus! S-or sfârși ele și aceste de la o vreme... Harap-Alb atunci încalecă, și calul pornește la pas, până ce iese mai încolo departe, ca să nu-i ia lumea la ochi. Și apoi, încordându-se și scuturându-se o dată voinicește, iară-și arată puterile, zicând: — Ține-te zdravăn, stăpâne, că iar am să zbor: În înaltul cerului, Văzduhul pământului; Pe deasupra codrilor, Peste vârful munților, Prin ceața măgurilor, Spre noianul mărilor, La crăiasa zânelor, Minunea minunilor, Din ostrovul florilor. Și zicând aceste, odată și zboară cu Harap-Alb În înaltul cerului, Văzduhul pământului; și o ia de-a curmeziș: De la nouri către soare, Printre lună și luceferi, Stele mândre lucitoare, și apoi se lasă lin ca vântul: În ostrovul florilor, La crăiasa zânelor, Minunea minunilor. Și când vântul a aburit, iaca și ei la Sfânta Duminică iar au sosit. Sfânta Duminică era acasă și, cum a văzut pe Harap-Alb poposind la ușa ei, pe loc l-a întâmpinat și i-a zis cu blândețe: — Ei, Harap-Alb, așa-i că iar te-a ajuns nevoia de mine? — Așa este, măicuță, răspunse Harap-Alb, cufundat în gânduri și galben la față, de parcă-i luase pânza de pe obraz. Spânul vrea să-mi răpună capul cu orice preț. Și de-aș muri mai degrabă, să scap odată de zbucium: decât așa viață, mai bine moarte de o mie de ori! — Vai de mine și de mine, Harap-Alb, zise Sfânta Duminică; parcă nu te-aș fi crezut așa slab de înger, dar, după cât văd, ești mai fricos decât o femeie! Hai, nu mai sta ca o găină plouată! rămâi la mine în astă noapte și ți-oi da eu vrun ajutor. Mare-i Dumnezeu! N-a mai fi el după gândul Spânului. Însă mai rabdă și tu, fătul meu, că mult ai avut de răbdat și puțin mai ai. Pân-acum ți-a fost mai greu, dar de-acum înainte tot așa are să-ți fie, până ce-i ieși din slujba Spânului, de la care ai să tragi încă multe necazuri, dar ai să scapi din toate cu capul teafăr, pentru că norocul te ajută. — Poate așa să fie, măicuță, zise Harap-Alb, dar prea multe s-au îngrămădit deodată pe capul meu. — Câte a dat Dumnezeu, Harap-Alb, zise Sfânta Duminică; așa a trebuit să se întâmple, și n-ai cui bănui: pentru că nu-i după cum gândește omul, ci-i după cum vrea Domnul. Când vei ajunge și tu odată mare și tare, îi căuta să judeci lucrurile de-a fir-a-păr și vei crede celor asupriți și necăjiți, pentru că știi acum ce e necazul. Dar până atunci, mai rabdă, HarapAlb, căci cu răbdarea îi frigi pielea. Harap-Alb, nemaiavând ce zice, mulțumește lui Dumnezeu, și de bine, și de rău, și Sfintei Duminici pentru buna găzduire și ajutorul făgăduit. — Ia, acum mai vii de-acasă, fătul meu! Zică cine-a zice și cum a vrea să zică, dar când este să dai peste păcat, dacă-i înainte, te silești să-l ajungi, iar dacă-i în urmă, stai și-l aștepți. Mă rog, ce mai la deal, la vale? așa e lumea asta și, de-ai face ce-ai face, rămâne cum este ea; nu poți s-o întorci cu umărul, măcar să te pui în ruptul capului. Vorba ceea: "Zi-i lume și te mântuie". Dar ia să lăsăm toate la o parte și, până la una-alta, hai să vedem ce-i de făcut cu cerbul, că Spânul te-a fi așteptând cu nerăbdare. Și, dă, stăpân nu-i? trebuie să-l asculți. Vorba ceea: "Leagă calul unde zice stăpânul". Și odată scoate Sfânta Duminică obrăzarul și sabia lui Statu-Palmă-Barbă-Cot, de unde le avea și, dându-le lui Harap-Alb, zice: — Ține aceste, că au să-ți fie de mare trebuință unde mergem. Și chiar haidem, cu ajutorul Domnului, să isprăvim odată și trebușoara asta. Și pe la cântatul cucoșilor se ia Sfânta Duminică împreună cu Harap-Alb și se duc în Pădurea Cerbului. Și cum ajung în pădure, sapă o groapă adâncă de un stat de om, lângă un izvor, unde în fiecare zi pe la amiază venea cerbul de bea apă, apoi se culca acolo pe loc și dormea cât un bei, până ce asfințea soarele. Și după aceea, sculându-se, o lua în porneală și nu mai da pe la izvor iar până a doua zi pe la amiază. — Ei, ei! acum groapa este gata, zise Sfânta Duminică. Tu, Harap-Alb, rămâi aici într-însa, toată ziua, și iaca ce ai de făcut: pune-ți obrăzarul cum se pune, iară sabia să n-o slăbești din mână; și de-amiază, când a veni cerbul aici la izvor să bea apă și s-a culca ș-a adormi, cu ochii deschiși, cum i-i feleșagul, tu, îndată ce l-îi auzi horăind, să ieși încetișor și să potrivești așa ca să-i zbori capul dintr-o singură lovitură de sabie, și apoi repede să te arunci în groapă și să șezi acolo într-însa până după asfințitul soarelui. Capul cerbului are să te strige până atunci mereu pe nume, ca să te vadă, dar tu nu cumva să te îndupleci de rugămintea lui și să te ițești la dânsul, că are un ochi otrăvit și, când l-a pironi spre tine, nu mai trăiești. Însă, cum a asfinți soarele, să știi că a murit cerbul. Și atunci să iei fără frică să-i jupești pielea, iară capul să-l iei așa întreg, cum se găsește, și apoi să vii la mine. Și așa, Sfânta Duminică se ia și se întoarnă singură acasă. Iară Harap-Alb rămâne la pândă în groapă. Și, când pe la amiază, numai iaca ce aude Harap-Alb un muget înădușit: cerbul venea boncăluind. Și ajungând la izvor, odată și începe a bea hâlpav la apă rece; apoi mai boncăluiește, și iar mai bea câte un răstimp, și iar mai boncăluiește, și iar mai bea, până ce nu mai poate. După aceea începe a-și arunca țărnă după cap, ca buhaiul, și apoi, scurmând de trei ori cu piciorul în pământ, se tologește jos pe pajiște, acolo pe loc, mai rumegă el cât mai rumegă, și pe urmă se așterne pe somn, și unde nu începe a mâna porcii la jir. Harap-Alb, cum îl aude horăind, iese afară încetișor și, când îl croiește o dată cu sabia pe la mijlocul gâtului, îi și zboară capul cât colo de la trup și apoi Harap-Alb se aruncă fără sine în groapă, după cum îl povățuise Sfânta Duminică. Atunci sângele cerbului odată a și-nceput a curge gâlgâind și a se răspândi în toate părțile, îndreptându-se și năboind în groapă peste Harap-Alb, de cât pe ce era să-l înece. Iară capul cerbului, zvârcolindu-se dureros, striga cu jale, zicând: — Harap-Alb, Harap-Alb! De nume ți-am auzit, dar de văzut nu te-am văzut. Ieși numai oleacă să te văd încaltea, vrednic ești de comoara ce ți-o las, și apoi să mor cu plăcere, dragul meu! Dar Harap-Alb tăcea molcum și de-abia își putea descleșta picioarele din sângele închegat, care era mai-mai să umple groapa. În sfârșit, mai strigă el, capul cerbului, cât mai strigă, însă Harap-Alb nici nu răspunde, nici se arată, și de la o vreme se face tăcere. Și așa, după asfințitul soarelui, Harap-Alb iese din groapă, jupește pielea cerbului cu băgare de seamă, să nu smintească vreo piatră din locul ei, apoi ia capul întreg, așa cum se găsea, și se duce la Sfânta Duminică. — Ei, Harap-Alb, zise Sfânta Duminică, așa-i că am scos-o la capăt și asta? — Așa; cu ajutorul lui Dumnezeu și cu al sfinției-voastre, răspunse Harap-Alb, am izbutit, măicuță, să facem și acum pe cheful Spânului, rămânere-aș păgubaș de dânsul să rămân, și să-l văd când mi-oi vedea ceafa; atunci, și nici atunci, că tare mi-i negru înaintea ochilor! — Lasă-l, Harap-Alb, în plata lui Dumnezeu, că și-a da el Spânul peste om vrodată; pentru că nu-i nici o faptă fără plată, zise Sfânta Duminică. Mergi de i le du și acestea, că i-or rămânea ele de cap odată. Atunci Harap-Alb, mulțumind Sfintei Duminici, îi sărută mâna, apoi încalecă pe cal și pornește tot cum a venit, mergând spre împărăție, Dumnezeu să ne ție, că cuvântul din poveste, înainte mult mai este... Și pe unde trecea, lumea din toate părțile îl înghesuia: pentru că piatra cea mare din capul cerbului strălucea de se părea că Harap-Alb soarele cu el îl ducea. Mulți crai și împărați ieșeau înaintea lui Harap-Alb, și care dincotro îl ruga, unul să-i dea bănărit, cât a cere el, altul să-i dea fata și jumătate de împărăție; altul să-i dea fata și împărăția întreagă pentru asemene odoare. Dar HarapAlb ca de foc se ferea și, urmându-și calea înainte, la stăpânu-său le ducea. Și într-una din seri, cum ședea Spânul împreună cu moșus ău și cu verele sale sus într-un foișor, numai iaca ce zăresc în depărtare un sul de raze scânteietoare, care venea înspre dânșii; și de ce se apropia, de ce lumina mai tare, de le fura vederile. Și deodată toată suflarea s-a pus în mișcare: lumea de pe lume, fiind în mare nedumerire, alerga să vadă ce minune poate să fie. Și, când colo, cine era? Harap-Alb, care venea în pasul calului, aducând cu sine pielea și capul cerbului pe care le-a și dat în mâna Spânului. La vederea acestei minunății, toți au rămas încremeniți și, uitându-se unii la alții, nu știau ce să zică. Pentru că în adevăr era și lucru de mirare! Dar Spânul, cu viclenia sa obicinuită, nu-și pierde cumpătul. Și, luând vorbă, zice împăratului: — Ei, moșule, ce mai zici? adeveritu-s-au vorbele mele? — Ce să mai zic, nepoate?! răspunse împăratul uimit. Ia, să am eu o slugă așa de vrednică și credincioasă ca HarapAlb, aș pune-o la masă cu mine, că mult prețuiește omul acesta! — Ba să-și pună pofta-n cui! răspunse Spânul cu glas răutăcios. Asta n-aș face-o eu de-ar mai fi el pe cât este; doar nu-i frate cu mama, să-l pun în capul cinstei! Eu știu, moșule, că sluga-i slugă și stăpânu-i stăpân; s-a mântuit vorba. Na, na, na! d-apoi pentru vrednicia lui mi l-a dat tata, căci altfel de ce l-aș fi luat cu mine. Hei, hei! Nu știți d-voastră ce poam-a dracului e Harap-Alb aista! Până l-am dat la brazdă, mi-am stupit sufletul cu dânsul. Numai eu îi vin de hac. Vorba ceea: "Frica păzește bostănăria". Alt stăpân în locul meu nu mai face brânză cu Harap-Alb, cât îi lumea și pământul. Ce te potrivești, moșule? Cum văd eu, d-ta prea intri în voia supușilor. De-aceea nu-ți dau cerbii pietre scumpe și urșii sălăți. Mie unuia știu că nu-mi suflă nimene în borș: când văd că mâța face mărazuri, ți-o strâng de coadă, de mănâncă și mere pădurețe, căci n-are încotro... Dacă ți-a ajuta Dumnezeu să mă rânduiești mai degrabă în locul d-tale, îi vedea, moșule dragă, ce prefacere are să ia împărăția; n-or mai ședea lucrurile tot așa moarte cum sunt. Pentru că știi vorba ceea: "Omul sfințește locul!"... Fost-ai și d-ta la tinerețe, nu zic. Dar acum îți cred. Dă, bătrânețe nu-s? Cum n-or sta trebile baltă! În sfârșit, Spânului îi mergea gura ca pupăza, de-a amețit pe împăratul, încât a uitat și de Harap-Alb, și de cerb, și de tot. Fetele împăratului însă priveau la verișor... cum privește câinele la mâță, și le era drag ca sarea-n ochi: pentru că le spunea inima ce om fără de lege este Spânul. Dar cum erau să iasă ele cu vorba înaintea tatălui lor? Spânul n-avea de cine... Vorba ceea: "Găsise un sat fără câini și se primbla fără băț". Că altă, ce pot să zic? La vro câteva zile după asta, împăratul făcu un ospăț foarte mare în cinstea nepotu-său, la care ospăț au fost poftiți cei mai străluciți oaspeți: împărați, crai, voievozi, căpitanii oștirilor, mai-marii orașelor și alte fețe cinstite. În ziua de ospăț, fetele împăratului s-au pus cu rugămintea pe lângă Spân să dea voie lui Harap-Alb ca să slujească și el la masă. Spânul, neputându-le strica hatârul, cheamă pe Harap-Alb de față cu dânsele și-i învoi aceasta, însă cu tocmală, ca în tot timpul ospățului să stea numai la spatele stăpânu-său și nici măcar să-și ridice ochii la ceilalți meseni, că de l-oi vedea obrăznicindu-se cumva, acolo pe loc îi și tai capul. — Auzit-ai ce am spus, slugă netrebnică, zise Spânul, arătând lui Harap-Alb tăișul paloșului, pe care jurase credință și supunere Spânului la ieșirea din fântână. — Da, stăpâne, răspunse Harap-Alb cu umilință; sunt gata la porunca luminării-voastre. Fetele împăratului au mulțumit Spânului și pentru atâta. Amu, tocmai pe când era temeiul mesei, și oaspeții, tot gustând vinul de bun, începuse a se chiurchiului câte oleacă, numai iaca o pasăre măiastră se vede bătând la fereastră și zicând cu glas muieratic: — Mâncați, beți și vă veseliți, dar de fata împăratului Roș nici nu gândiți! Atunci, deodată, tuturor mesenilor pe loc li s-a stricat cheful și au început a vorbi care ce știa și cum îi ducea capul: unii spuneau că împăratul Roș, având inimă haină, nu se mai satură de a vărsa sânge omenesc; alții spuneau că fata lui este o farmazoană cumplită, și că din pricina ei se fac atâtea jertfe; alții întăreau spusele celorlalți, zicând că chiar ea ar fi venit în chip de pasăre de a bătut acum la fereastră, ca să nu lase și aici lumea în pace. Alții ziceau că, oricum ar fi, dar pasărea aceasta nu-i lucru curat; și că trebuie să fie un trimis de undeva, numai pentru a iscodi casele oamenilor. Alții, mai fricoși, își stupeau în sân, menind-o ca să se întoarcă pe capul acelui care a trimis-o. În sfârșit, unii spuneau într-un fel, alții în alt fel, și multe se ziceau pe seama fetei împăratului Roș, dar nu se știa care din toate acele vorbe este cea adevărată. Spânul, după ce-i ascultă pe toți cu luare-aminte, clătină din cap și zise: — Rău e când ai a face tot cu oameni care se tem și de umbra lor! D-voastră, cinstiți oaspeți, se vede că pașteți boboci, de nu vă pricepeți al cui fapt e acesta. Și atunci Spânul repede își ațintește privirile asupra lui Harap-Alb și, nu știu cum, îl prinde zâmbind. — Așa... slugă vicleană ce-mi ești!? Vasăzică, tu ai știință de asta și nu mi-ai spus. Acum degrabă să-mi aduci pe fata împăratului Roș, de unde știi și cum îi ști tu. Hai, pornește! Și nu cumva să faci de altfel, că te-ai dus de pe fața pământului! Atunci Harap-Alb, ieșind plin de mâhnire, se duce în grajd la cal și, netezindu-l pe coamă și sărutându-l, zice: — Dragul meu tovarăș, la grea nevoie m-a băgat iar Spânul! Amu a scornit alta: cică să-i aduc pe fata împăratului Roș de unde-oi ști. Asta-i curat vorba ceea: "Poftim pungă la masă, dacă ți-ai adus de-acasă." Se vede că mi s-a apropiat funia la par. Cine știe ce mi s-a mai întâmpla! Cu Spânul tot am dus-o cum am dus-o, câine-câinește, până acum. Dar cu omul roș nu știu, zău, la cât mi-a sta capul. Ș-apoi, unde s-a fi găsind acel împărat Roș și fata lui, care cică este o farmazoană cumplită, numai Cel-de-pe-comoară a fi știind! Parcă dracul vrăjește, de n-apuc bine a scăpa din una și dau peste alta! Se vede că m-a născut mama într-un ceas rău, sau nu știu cum să mai zic, ca să nu greșesc înaintea lui Dumnezeu. Mă pricep eu tare bine ce ar trebui să fac, ca să se curme odată toate aceste. Dar m-am deprins a târâi după mine o viață ticăloasă. Vorba ceea: "Să nu dea Dumnezeu omului cât poate el suferi". — Stăpâne, zise atunci calul, nechezând cu înfocare, nu te mai olicăi atâta! După vreme rea, a fi el vreodată și senin. Dac'ar sta cineva să-și facă seamă de toate cele, cum chitești d-ta, apoi atunci ar trebui să vezi tot oameni morți pe toate cărările... Nu fi așa de nerăbdător! De unde știi că nu s-or schimba lucrurile în bine și pentru d-ta? Omul e dator să se lupte cât a putea cu valurile vieții, căci știi că este o vorbă: "Nu aduce anul ce aduce ceasul". Când sunt zile și noroc, treci prin apă și prin foc și din toate scapi nevătămat. Vorba cântecului: Fă-mă, mamă, cu noroc, Și măcar m-aruncă-n foc. Las' pe mine, stăpâne, că știu eu pe unde te-oi duce la împăratul Roș: pentru că m-au mai purtat o dată păcatele pe acolo cu tatu-tău, în tinerețile lui. Hai, încalecă pe mine și ține-te bine, că acum am să-mi arăt puterile chiar de aici, de pe loc, în ciuda Spânului, ca să-i punem venin la inimă. Harap-Alb atunci încalecă, și calul, nechezând o dată puternic, zboară cu dânsul: În înaltul cerului, Văzduhul pământului și o ia de-a curmeziș: De la nouri către soare, Printre lună și luceferi, Stele mândre lucitoare. Și apoi, de la o vreme, începe a se lăsa lin ca vântul, și luând de-a lungul pământului, merg spre împărăție, Dumnezeu să ne ție, că cuvântul din poveste, înainte mult mai este. Dar ia să vedem, ce se mai petrece la masă după ducerea lui Harap-Alb? — Hei, hei! zise Spânul în sine, tremurând de ciudă: nu te-am știut eu că-mi ești de aceștia, că de mult îți făceam felul!... Dar trăind și nemurind, te-oi sluji eu, măi badeo!... Paloșul ista are să-ți știe de știre... Ei, vedeți, moșule și cinstiți meseni, cum hrănești pe dracul, fără să știi cu cine ai de-a face? Dacă nu-s și eu un puișor de om în felul meu, dar tot m-a tras Harap-Alb pe sfoară! Bine-a zis cine-a zis: "Că unde-i cetatea mai tare, acolo bate dracul război mai puternic". În sfârșit, împăratul, fetele sale și toți oaspeții rămaseră încremeniți, Spânul, bodrogănind din gură, nu știa cum să-și ascundă ura, iară Harap-Alb, îngrijit de ce i s-ar mai putea întâmpla în urmă, mergea tot înainte prin locuri pustii și cu greu de străbătut. Și când să treacă un pod peste o apă mare, iaca o nuntă de furnici trecea și ea tocmai atunci podul. Ce să facă HarapAlb ? Stă el oleacă și se sfătuiește cu gândul: "Să trec peste dânsele, am să omor o mulțime; să dau prin apă, mă tem că m-oi îneca, cu cal cu tot. Dar tot mai bine să dau prin apă, cum a da Dumnezeu, decât să curm viața atâtor gâzulițe nevinovate". Și zicând Doamne-ajută, se aruncă cu calul în apă, o trece înot dincolo, la cela mal, fără primejdie și apoi își ia drumul înainte. Și cum mergea el, numai iaca i se înfățișază o furnică zburătoare zicând: — Harap-Alb, fiindcă ești așa de bun, de ți-a fost milă de viața noastră, când treceam pe pod, și nu ne-ai stricat veselia, vreau să-ți fac și eu un bine: na-ți aripa asta, și când îi avea vrodată nevoie de mine, să dai foc aripei, și atunci eu împreună cu tot neamul meu avem să-ți venim în ajutor. Harap-Alb, strângând aripa cu îngrijire, mulțumește furnicii pentru ajutorul făgăduit și apoi pornește tot înainte. Și mai merge el cât merge, și numai iaca ce aude o bâzâitură înădușită. Se uită el în dreapta, nu vede nimica; se uită în stânga, nici atâta; și când se uită în sus, ce să vadă? Un roi de albine se învârtea în zbor pe deasupra capului său și umblau bezmetice de colo până colo, neavând loc unde să se așeze. Harap-Alb, văzându-le așa, i se face milă de dânsele și, luându-și pălăria din cap, o pune pe iarbă la pământ, cu gura-n sus, și apoi el se dă într-o parte. Atunci, bucuria albinelor; se lasă jos cu toatele și se adună ciotcă în pălărie. Harap-Alb, aflându-se cu părere de bine despre asta, aleargă în dreapta și în stânga și nu se lasă până ce găsește-un buștihan putregăios, îl scobește cu ce poate și-i face urdiniș; după aceea așază niște țepuși într-însul, îl freacă pe dinăuntru cu cătușnică, cu sulcină, cu mătăciune, cu poala sântă-Măriei și cu alte buruiene mirositoare și prielnice albinelor și apoi, luându-l pe umăr, se duce la roi, răstoarnă albinele frumușel din pălărie în buștihan, îl întoarce binișor cu gura în jos, îi pune deasupra niște captălani, ca să nu răzbată soarele și ploaia înlăuntru, și apoi, lăsându-l acolo pe câmp, între flori, își caută de drum. Și cum mergea el, mulțumit în sine pentru această facere de bine, numai iaca i se înfățișază înainte crăiasa albinelor, zicându-i: — Harap-Alb, pentru că ești așa de bun și te-ai ostenit de ne-ai făcut adăpost, vreau să-ți fac și eu un bine în viața mea: na-ți aripa asta și, când îi avea vreodată nevoie de mine, aprinde-o, și eu îndată am să-ți vin întru ajutor. Harap-Alb, luând aripa cu bucurie, o strânge cu îngrijire; apoi, mulțumind crăiesei pentru ajutorul făgăduit, pornește, urmându-și calea tot înainte. Mai merge el cât merge și, când la poalele unui codru, numai iaca ce vede o dihanie de om, care se pârpâlea pe lângă un foc de douăzeci și patru de stânjeni de lemne și tot atunci striga, cât îi lua gura, că moare de frig. Și-apoi, afară de aceasta, omul acela era ceva de speriat; avea niște urechi clăpăuge și niște buzoaie groase și dăbălăzate. Și când sufla cu dânsele, cea deasupra se răsfrângea în sus peste scăfârlia capului, iar cea dedesubt atârna în jos, de-i acoperea pântecele. Și, ori pe ce se oprea suflarea lui, se punea promoroaca mai groasă de-o palmă. Nu era chip să te apropii de dânsul, că așa tremura de tare, de parcă-l zghihuia dracul. Și dac-ar fi tremurat numai el, ce ți-ar fi fost? Dar toată suflarea și făptura de primprejur îi țineau hangul: vântul gemea ca un nebun, copacii din pădure se văicărau, pietrele țipau, vreascurile țiuiau și chiar lemnele de pe foc pocneau de ger. Iară veverițele, găvozdite una peste alta în scorburi de copaci, suflau în unghii și plângeau în pumni, blestemându-și ceasul în care s-au născut. Mă rog, foc de ger era: ce să vă spun mai mult! HarapAlb, numai o țâră cât a stat de s-a uitat, a făcut țurțuri la gură și, neputându-și stăpâni râsul, zise cu mirare: — Multe mai vede omul acesta cât trăiește! Măi tartorule, nu mânca haram și spune drept, tu ești Gerilă? Așă-i că taci?... Tu trebuie să fii, pentru că și focul îngheață lângă tine, de arzuliu ce ești. — Râzi tu, râzi, Harap-Alb, zise atunci Gerilă tremurând, dar, unde mergi, fără mine n-ai să poți face nimica. — Hai și tu cu mine, dacă vrei, zise Harap-Alb; de-abia te-i mai încălzi mergând la drum, căci nu e bine când stai locului. Gerilă atunci se ia cu Harap-Alb și pornesc împreună. Și mergând ei o bucată înainte, Harap-Alb vede altă drăcărie și mai mare: o namilă de om mânca brazdele de pe urma a 24 de pluguri și tot atunci striga în gura mare că crapă de foame. — Ei, apoi să nu bufnești de râs? zise Harap-Alb. Măi, măi, măi! că multe-ți mai văd ochii! Pesemne c-aista-i Flămânzilă, foametea, sac fără fund sau cine mai știe ce pricopseală a fi, de nu-l poate sătura nici pământul. — Râzi tu, râzi, Harap-Alb, zice atunci Flămânzilă, dar, unde mergeți voi, fără mine n-aveți să puteți face nici o ispravă. — Dacă-i așa, hai și tu cu noi, zise Harap-Alb, că doar n-am a te duce în spinare. Flămânzilă atunci se ia după Harap-Alb și pornesc tustrei înainte. Și mai mergând ei o postată, numai iaca Harap-Alb vede altă minunăție și mai mare: o arătare de om băuse apa de la 24 de iazuri și o gârlă pe care umblau numai 500 de mori și tot atunci striga în gura mare că se usucă de sete. — Măi, da' al dracului onànie de om e și acesta! zise HarapAlb. Grozav burdăhan și nesățios gâtlej, de nu pot să-i potolească setea nici izvoarele pământului; mare ghiol de apă trebuie să fie în mațele lui! Se vede că acesta-i prăpădenia apelor, vestitul Setilă, fiul Secetei, născut în zodia rațelor și împodobit cu darul suptului. — Râzi tu, râzi, Harap-Alb, zise atunci Setilă, căruia începu a-i țâșni apa pe nări și pe urechi, ca pe niște lăptoace de mori, dar, unde vă duceți voi, fără mine degeaba vă duceți. — Hai și tu cu noi, dacă vrei, zise Harap-Alb; de-abia nu te-ai mai linciuri atâta în cele ape, îi scăpa de blestemul broaștelor și-i da răgaz morilor să umble, că destul ți-ai făcut mendrele până acum. Ce, Doamne iartă-mă, îi face broaște în pântece de atâta apă! Setilă atunci se ia după Harap-Alb și pornesc tuspatru înainte. Și mai mergând ei o bucată, numai iaca ce vede Harap-Alb altă minunăție și mai minunată: o schimonositură de om avea în frunte numai un ochi, mare cât o sită și, când îl deschidea, nu vedea nimica; da chior peste ce apuca. Iară când îl ținea închis, dar fie zi, dar fie noapte, spunea că vede cu dânsul în măruntaiele pământului. — Iaca, începu el a răcni ca un smintit, toate lucrurile mi se arată găurite, ca sitișca, și străvezii, ca apa cea limpede; deasupra capului meu văd o mulțime nenumărată de văzute și nevăzute; văd iarba cum crește din pământ; văd cum se rostogolește soarele după deal, luna și stelele cufundate în mare; copacii cu vârful în jos, vitele cu picioarele în sus și oamenii umblând cu capul între umere; văd, în sfârșit, ceea ce n-aș mai dori să vadă nimene, pentru a-și osteni vederea: văd niște guri căscate uitându-se la mine și nu-mi pot da seama de ce vă mirați așa, mira-v-ați de... frumusețe-vă! Harap-Alb atunci se bate cu mâna peste gură și zice: — Doamne ferește de omul nebun, că tare-i de jălit, sărmanul! Pe de-o parte îți vine a râde și pe de alta îți vine a-l plânge. Dar se vede că așa l-a lăsat Dumnezeu. Poate că acesta-i vestitul Ochilă, frate cu Orbilă, văr primare cu Chiorilă, nepot de soră lui Pândilă, din sat de la Chitilă, peste drum de Nimerilă. Ori din târg de la Să-l-cați, megieș cu Căutați și de urmă nu-i mai dați. Mă rog, unu-i Ochilă pe fața pământului, care vede toate și pe toți altfel de cum vede lumea cealaltă; numai pe sine nu se vede cât e de frumușel. Parcă-i un boț, chilimboț boțit, în frunte cu un ochi, numai să nu fie de deochi! — Râzi tu, râzi, Harap-Alb, zise atunci Ochilă, uitându-se închiorchioșat, dar, unde te duci, fără de mine rău are să-ți cadă. Fata împăratului Roș nu se capătă așa de lesne cum crezi tu. Din gardul Oancei ți-a da-o împăratul, dacă n-oi fi și eu pe-acolo. — Hai și tu cu noi, dacă vrei, zise Harap-Alb, că doar n-avem a te duce de mână, ca pe un orb. Ochilă atunci se ia și el după Harap-Alb și pornesc tuscinci înainte. Și mai mergând ei o bucată, numai iaca ce vede Harap-Alb altă bâzdâganie și mai și: o pocitanie de om umbla cu arcul după vânat păsări. Ș-apoi, chitiți că numai în arc se încheia tot meșteșugul și puterea omului aceluia? Ți-ai găsit! Avea un meșteșug mai drăcos și o putere mai pe sus decât își poate dracul închipui: când voia, așa se lățea de tare, de cuprindea pământul în brațe. Și altă dată, așa se deșira și se lungea de grozav, de ajungea cu mâna la lună, la stele, la soare și cât voia de sus. Și dacă se întâmpla să nu nimerească păsările cu săgeata, ele tot nu scăpau de dânsul; ți le prindea cu mâna din zbor, le răsucea gâtul cu ciudă și apoi le mânca așa, crude, cu pene cu tot. Chiar atunci avea un vraf de păsări dinainte și ospăta dintr-însele cu lăcomie, ca un vultan hămesit. Harap-Alb, cuprins de mirare, zise: — Dar oare pe acesta cum mama dracului l-o fi mai chemând? — Zi-i pe nume, să ți-l spun, răspunse atunci Ochilă, zâmbind pe sub mustăți. — Dar te mai duce capul ca să-l botezi? Să-i zici Păsărilă... nu greșești; să-i zici Lățilă... nici atâta; să-i zici Lungilă... asemene; să-i zici Păsări-Lăți-Lungilă, mi se pare că e mai potrivit cu năravul și apucăturile lui, zise Harap-Alb, înduioșat de mila bietelor păsări. Se vede că acesta-i vestitul Păsări- Lăți-Lungilă, fiul săgetătorului și nepotul arcașului; brâul pământului și scara cerului; ciuma zburătoarelor și spaima oamenilor, că altfel nu te pricepi cum să-i mai zici. — Râzi tu de mine, râzi, Harap-Alb, zise atunci Păsări-Lăți- Lungilă, dar mai bine ar fi să râzi de tine, căci nu știi ce păcat te paște. Chitești că fata împăratului Roș numai așa se capătă? Poate n-ai știință ce vidmă de fată e aceea, când vrea, se face pasăre măiastră, îți arată coada, și ia-i urma dacă poți! De n-a fi și unul ca mine pe-acolo, degeaba vă mai bateți picioarele ducându-vă. — Hai și tu cu noi, dacă vrei, zise atunci Harap-Alb; de-abia mi-i lua pe Gerilă de țuluc și l-îi purta cu nasul pe la soare, doar s-a încălzi câtuși decât și n-a mai clănțăni atâta din măsele, ca un cocostârc de cei bătrâncioși, că parcă mă strânge în spate când îl văd așa. Păsări-Lăți-Lungilă se ia atunci după Harap-Alb și pornesc ei tusșase înainte. Și pe unde treceau, pârjol făceau: Gerilă potopea pădurile prin ardere. Flămânzilă mânca lut și pământ amestecat cu humă și tot striga că moare de foame. Setilă sorbea apa de prin bălți și iazuri, de se zbăteau peștii pe uscat și țipa șarpele în gura broaștei de secetă mare ce era pe acolo. Ochilă vedea toate cele ca dracul, și numai înghețai ce da dintr-însul: Că e laie, Că-i bălaie; Că e ciută, Că-i cornută. Mă rog, nebunii de-a lui, câte-n lună și în stele, de-ți venea să fugi de ele. Sau să râzi ca un nebun, credeți-mă ce vă spun! În sfârșit, Păsări-Lăți-Lungilă ademenea zburătoarele și, jumulite, nejumulite, ți le păpa pe rudă, pe sămânță, de nu se mai stăvilea nimene cu păsări pe lângă casă de răul lui. Numai Harap-Alb nu aducea nici o supărare. Însă, ca tovarăș, era părtaș la toate: și la pagubă, și la câștig, și prietenos cu fiecare, pentru că avea nevoie de dânșii în călătoria sa la împăratul Roș, care, zice, cică era un om pâclișit și răutăcios la culme: nu avea milă de om nici cât de un câine. Dar vorba ceea: "La unul fără suflet trebuie unul fără de lege". Și gândesc eu că din cinci nespălați câți merg cu Harap-Alb, i-a veni el vreunul de hac; ș-a mai da împăratul Roș și peste oameni, nu tot peste butuci, ca până atunci. Dar iar mă întorc și zic: mai știi cum vine vremea? Lumea asta e pe dos, toate merg cu capu-n jos; puțini suie, mulți coboară, unul macină la moară. Ș-apoi acel unul are atunci în mână și pâinea, și cuțitul și taie de unde vrea și cât îi place, tu te uiți și n-ai ce-i face. Vorba ceea: "Cine poate oase roade; cine nu, nici carne moale". Așa și Harap-Alb și cu ai săi; poate-ar izbuti să ia fata împăratului Roș, poate nu, dar acum, deodată, ei se tot duc înainte și, mai la urmă, cum le-a fi norocul. Ce-mi pasă mie? Eu sunt dator să spun povestea și vă rog să ascultați. Amu Harap-Alb și cu ai săi mai merg ei cât merg și, într-o târzie vreme, ajung la împărăție, Dumnezeu să ne ție, că cuvântul din poveste, înainte mult mai este. Și cum ajung, odată intră buluc în ogradă, tusșase. Harap-Alb înainte și ceilalți în urmă, care de care mai chipos și mai îmbrăcat, de se târâiau ațele și curgeau obielele după dânșii, parcă era oastea lui Papuc Hogea Hogegarul. Și atunci, Harap-Alb se și înfățișază înaintea împăratului Roș, spunându-i de unde, cum, cine și pentru ce anume au venit. Împăratului i-a fost de-a mirarea, văzând că niște golani au asemene îndrăzneală, de vin cu nerușinare să-i ceară fata, fie din partea oricui ar fi. Dar, nevoind a le strica inima, nu le spune nici da, nici ba, ci le dă răspuns ca să rămâie peste noapte acolo, și până mâine dimineață s-a mai gândi el ce trebuie să facă... Și pe altă parte, împăratul odată cheamă în taină pe un credincios al său și dă poruncă să-i culce în casa cea de aramă înfocată, ca să doarmă pentru veșnicie, după cum pățise și alți pețitori, poate mai ceva decât aceștia. Atunci credinciosul împăratului se duce repede și dă foc casei celei de aramă pe dedesubt, cu 24 de stânjeni de lemne, de se face casa roșie cum e jăraticul. Apoi, cum înserează, vine și poftește pe oaspeți la culcare. Gerilă atunci, năzdrăvan cum era el, cheamă pe tovarășii săi deoparte și le zice încetișor: — Măi, nu cumva să vă împingă Mititelul să intrați înaintea mea unde ne-a duce omul țapului celui roș, că nu mai ajungeți să vedeți ziua de mâine. Doar unu-i împăratul Roș, vestit prin meleagurile aceste pentru bunătatea lui cea nemaipomenită și milostivirea lui cea neauzită. Îl știu eu cât e de primitor și de darnic la spatele altora. Numai de nu i-ar muri mulți înainte! să trăiască trei zile cu cea de-alaltaieri! D-apoi fetișoara lui; a zis dracul și s-a făcut; bucățică ruptă tată-său în picioare, ba încă și mai și. Vorba ceea: "Capra sare masa, și iada sare casa". Dar las' că și-au găsit ei omul. De nu le-oi veni eu de hac în astă noapte, nici mama dracului nu le mai vine! — Așa gândesc și eu, zise Flămânzilă; și-a pus el, împăratul Roș, boii în cârd cu dracul, dar are să-i scoată fără coarne. — Ba mi se pare c-a da el și teleagă, și plug, și otic, și tot, numai să scape de noi, zise Ochilă. — Ia ascultați, măi! zise Gerilă: "Vorba lungă, sărăcia omului". Mai bine haidem la culcare, că ne așteaptă omul împăratului cu masa întinsă, cu făcliile aprinse și cu brațele deschise. Hai! Ascuțiți-vă dinții și porniți după mine. Și odată pornesc ei, teleap, teleap, teleap! Și, cum ajung în dreptul ușii, se opresc puțin. Atunci Gerilă suflă de trei ori cu buzișoarele sale cele iscusite și casa rămâne nici fierbinte, nici rece, cum e mai bine de dormit într-însa. Apoi intră cu toții înlăuntru, se tologește care unde apucă, și tac mă cheamă. Iară credinciosul împăratului, încuind ușa pe din afară cu repejune, le zice cu răutate: — Las' că v-am găsit eu ac de cojoc. De-acum dormiți, dormire-ați somnul cel de veci, că v-am așternut eu bine! Vă veți face scrum până mâine-dimineață. Apoi îi lasă acolo și el se duce în treaba lui. Dar HarapAlb și cu ai săi nici nu bindiseau de asta; ei, cum au dat de căldurică, pe loc li s-au muiat ciolanele și au început a se întinde și a se hârjoni în ciuda fetei împăratului Roș. Ba încă Gerilă se întindea de căldură, de-i treceau genunchile de gură. Și hojma morocănea pe ceilalți, zicând: — Numai din pricina voastră am răcit casa; căci pentru mine era numai bună, cum era. Dar așa pățești dacă te iei cu niște bicisnici. Las' că v-a mai păli el berechetul acesta de altă dată! Știi că are haz și asta? Voi să vă lăfăiți și să huzuriți de căldură, iară eu să crap de frig. Bu...nă treabă! Să-mi dau eu liniștea mea pentru hatârul nu știu cui? Acuși vă târnâiesc prin casă, pe rudă pe sămânță; încaltea să nu se aleagă nimica nici de somnul meu, dar nici de al vostru. — Ia tacă-ți gura, măi Gerilă! ziseră ceilalți. Acuși se face ziuă, și tu nu mai stinchești cu brașoave de-ale tale. Al dracului lighioaie mai ești! Destul acum, că ne-ai făcut capul călindar. Cine-a mai dori să facă tovărășie cu tine aibă-și parte și poarte-ți portul. Că pe noi știu că ne-ai amețit. Are cineva cap să se liniștească de răul tău? I-auzi-l-ăi: parcă-i o moară hodorogită. Numai gura lui se aude în toate părțile. Hojma tolocănește pentru nimica toată, curat ca un nebun. Tu, măi, ești bun de trăit numai în pădure, cu lupii și cu urșii, dar nu în case împărătești și între niște oameni cumsecade. — Ia ascultați, măi, dar de când ați pus voi stăpânire pe mine? zise Gerilă. Apoi nu mă faceți din cal măgar, că vă veți găsi mantaua cu mine! Eu îs bun cât îs bun, dar și când mă scoate cineva din răbdare, apoi nu-i trebuie nici țigan de laie împotriva mea. — Zău, nu șuguiești, măi Buzilă? Da' amarnic mai ești la viață; când te mânii, faci sânge-n baligă, zise Flămânzilă. Tare-mi ești drag!... Te-aș vârî în sân, dar nu încapi de urechi... Ia mai bine ogoiește-te oleacă și mai strânge-ți buzișoarele acasă; nu de alta, dar să nu-ți pară rău pe urmă, că doar nu ești numai tu în casa asta. — Ei, apoi! Vorba ceea: "Fă bine, să-ți auzi rău", zise Gerilă. Dacă nu v-am lăsat să intrați aici înaintea mea, așa mi se cade; ba încă și mai rău decât așa. Cine-a face de altă dată ca mine, ca mine să pățească. — Ai dreptate, măi Gerilă, numai tu nu te cauți, zise Ochilă. Dar cu prujituri de-a tale, ia acuși se duce noaptea, și vai de odihna noastră. Măcar tu să fii acela, ce ai zice, când ți-a strica cineva somnul? Ba încă ai dat peste niște oameni ai lui Dumnezeu, dar, să fi fost cu alții, hei, hei! mâncai papara până acum. — Dar nu mai tăceți, măi? Că ia acuși trec cu picioarele prin pereți și ies afară cu acoperământul în cap, zise LățiLungil ă. Parcă nu faceți a bine, de nu vă mai astâmpără dracul nici la vremea asta. Măi Buzilă, mi se pare că tu ești toată pricina gâlcevei dintre noi. — Ba bine că nu! zise Ochilă. Are el noroc de ce are, dar știu eu ce i-ar trebui. — Ia, să-i faci chica topor, spinarea dobă și pântecele cobză, zise Setilă, căci altmintrelea nici nu e de chip s-o scoți la capăt cu buclucașul acesta. Gerilă, văzând că toți îi stau împotrivă, se mânie atunci și unde nu trântește o brumă pe pereți, de trei palme de groasă, de au început a clănțăni și ceilalți de frig, de sărea cămășa de pe dânșii. — Na! încaltea v-am făcut și eu pe obraz. De-acum înainte spuneți ce vă place, că nu mi-a fi ciudă, zise Gerilă, râzând cu hohot. Ei, apoi? Cică să nu te strici de râs!... De HarapAlb, nu zic. Dar voi, mangosiților și farfasiților, de câte ori îți fi dormit în stroh și pe târnomată, să am eu acum atâția bani în pungă nu mi-ar mai trebui altă! Oare nu cumva v-ați face și voi, niște feciori de ghindă, fătați în tindă, că sunteți obraze subțiri? — Iar cauți sămânță de vorbă, măi Buzilă? ziseră ceilalți. Al dracului să fii cu tot neamul tău, în vecii vecilor, amin! — De asta și eu mă anin și mă închin la cinstita fața voastră, ca la un codru verde, cu un poloboc de vin și cu unul de pelin, zise Gerilă. Și hai de-acum să dormim, mai acuși să ne trezim, într-un gând să ne unim, pe Harap-Alb să-l slujim și tot prieteni să fim; căci cu vrajbă și urgie raiul n-o să-l dobândim. În sfârșit, ce-or fi mai dondănit ei, și cât or mai fi dondănit, că numai iaca se face ziuă!... Și atunci, credinciosul împăratului, crezând că s-a curățit de oaspeți, vine cu gândul să măture scrumul afară, după rânduială. Și când ajunge mai aproape, ce să vadă? Casa cea de aramă, înfocată așa de strașnic de cu sară, era acum toată numai un sloi de gheață, și nu se mai cunoștea pe din afară nici ușă, nici ușori, nici gratii, nici obloane la ferești, nici nimica; iar înlăuntru se auzea un tărăboi grozav; toți bocăneau la ușă cât ce puteau și strigau cât le lua gura, zicând: — Nu știm ce fel de împărat e acesta, de ne lasă fără scânteie de foc în vatră, să degerăm aicea... Așa sărăcie de lemne nu s-a văzut nici la bordeiul cel mai sărăcăcios. Vai de noi și de noi, că ne-a înghețat limba în gură și măduva în ciolane de frig!... Credinciosul împăratului, auzind aceste, pe de-o parte l-a cuprins spaima, iară pe de alta s-a îndrăcit de ciudă. Și dă el să descuie ușa, nu poate; dă s-o desprindă, nici atâta. Pe urmă, ce să facă? Aleargă și vestește împăratului despre cele întâmplate. Atunci vine și împăratul cu o mulțime de oameni, cu cazmale ascuțite și cu cazane pline cu uncrop; și unii tăiau gheața cu cazmalele, alții aruncau cu uncrop pe la țâțânile ușii și în borta cheii și după multă trudă, cu mare ce hălăduiesc de deschid ușa și scot pe oaspeți afară. Și când colo, ce să vezi? Toți erau cu părul, cu barba și mustețile pline de promoroacă, de nu-i cunoșteai, oameni sunt, draci sunt, ori alte arătări. Și așa tremurau de tare, de le dârdâiau dinții în gură. Iară mai ales pe Gerilă parcă-l zghihuiau toți dracii; pozne făcea cu buzișoarele sale, încât s-a îngrozit și împăratul Roș când l-a văzut făcând așa de frumușel. Atunci Harap-Alb, ieșind dintre dânșii, se înfățișază cuviincios înaintea împăratului, zicând: — Prea înălțate împărate! Luminarea-sa, nepotul prea puternicului Verde-împărat, m-a fi așteptând cu nerăbdare. De-acum înainte, cred că mi-ți da fata, ca să vă lăsăm în pace și să ne ducem în treaba noastră. — Bine, voinice, zise împăratul, uitându-se la dânșii cam acru oarecum; a veni ea și vremea aceea... Dar acum, deodată, ia să ospătați ceva, ca să nu ziceți că ați ieșit din casa mea ca de la o casă pustie. — Parcă v-a ieșit un sfânt din gură, luminate împărate, zise atunci Flămânzilă, că ne ghiorăiesc mațele de foame. — Poate ni-ți da și ceva de udeală, măria-ta, zise Setilă, că ne sfârâie gâtlejul de sete. — Ia lăsați, măi, zise Ochilă, clipocind mereu din gene, că luminarea-sa știe ce ne trebuie. — Așa cred și eu, zise Păsărilă, doar, de-a putere-a hi, am căzut la casă împărătescă, să nu vă temeți, că are înălțimea-sa atâta purtare de grijă, ca să nu fim chinuiți cu frig, cu foame și cu sete. — Mai rămâne îndoială despre asta, zise Gerilă, tremurând cumplit. Dar n-aveți știință că înălțimea-sa este tata flămânzilor și al însetaților? Și tocmai de asta mă bucur și eu, că de-abia m-oi mai încălzi oleacă bând sângele Domnului. — Ei, tacă-vă gura de-acum! zise Flămânzilă. Destul e o măciucă la un car de oale. Nu tot cetărați pe măria-sa, că om e dumnealui. Pentru niște sărăcuți ca noi e greu de făcut trebi de acestea. Dar la o împărăție, ca cum te-ar pișca un purice; nu se mai bagă în seamă. — Din partea mea, mâncarea-i numai o zăbavă; băuturica mai este ce este, zise Setilă; și aș ruga pe luminarea-sa că, dacă are de gând a ne ospăta, după cum s-a hotărât, apoi să ne îndesească mai mult cu udeala, pentru că acolo stă toată puterea și îndrăzneala. Vorba ceea: "Dă-i cu cinstea, să piară rușinea". Dar mi se pare că ne-am prea întins cu vorba, și luminarea-sa nu știe cum să ne mai intre în voie. — Acum, de ne-ar da odată ce ne-ar da, zise Flămânzilă, căci mă roade inima de foame ce-mi e! — Ia mai îngăduiți oleacă, măi, zise Ochilă, că doar nu v-au mas șoarecii în pântece. Acuși s-or aduce și bucatele, și vinul, și numai de-ați avea pântece unde să le puneți. — Îndată vi s-a aduce și demâncare, și băutură, zise împăratul, numai de-ți putea dovedi cât vă voi da eu; că de nu-ți fi mâncători și băutori buni, v-ați găsit beleaua cu mine, nu vă pară lucru de șagă! — De ne-ar da Dumnezeu tot atâta supărare, luminarea voastră, zise atunci Flămânzilă, ținându-se cu mâinile de pântece. — Și înălțimei-voastre gând bun și mână slobodă, ca să ne dați cât se poate mai multă mâncare și băuturică, zise Setilă, căruia îi lăsa gura apă, că din mâncare și băutură, las' dacă ne-a întrece cineva; numai la treabă nu ne prea punem cu toți nebunii. Împăratul tăcea la toate aceste, îi asculta cu dezgust și numai înghițea noduri. Dar, în gândul său: "Bine, bine! Cercați voi marea cu degetul, dar ia să vedem cum i-ți da de fund? Vă vor ieși ele toate aceste pe nas". După aceea îi lasă și se duce în casă. În sfârșit, nu trece mult la mijloc, și numai iaca li se aduc 12 harabale cu pâine, 12 ialovițe fripte și 12 buți pline cu vin de cel hrănit, de care, cum bei câte oleacă, pe loc ți se taie picioarele, îți sclipesc ochii în cap, ți se încleie limba în gură și începi a bolborosi turcește, fără să știi bechiu măcar. Flămânzilă și Setilă ziseră atunci celorlalți: — Măi, mâncați voi întâi și beți cât veți putea, dar nu cumva să vă puneți mintea cu toată mâncarea și băutura, c-apoi al vostru e dracul! Atunci Harap-Alb, Gerilă, Ochilă și Păsări-Lăți-Lungilă se pun ei de ospătează și beau cât le trebuie. Dar ce are a face? parcă nici nu se cunoștea de unde au mâncat și au băut; că doar mâncare și băutură era acolo, nu șagă; dă, ca la o împărăție. — Hai, ia dați-vă deoparte, măi păcătoșilor, că numai ați crâmpoțit mâncarea, ziseră atunci Flămânzilă și Setilă, care așteptau cu neastâmpăr, fiind rupți în coș de foame și de sete. Și atunci unde nu începe Flămânzilă a cărăbăni deodată în gură câte o haraba de pâine și câte o ialoviță întreagă, și repede mi ți le-a înfulecat și le-a forfecat, de parcă n-au mai fost. Iară Setilă, dând fundurile afară la câte o bute, horp! ți-o sugea dintr-o singură sorbitură; și, repede-repede, mi ți le-a supt pe toate de-a rândul, de n-a mai rămas nici măcar picătură de vin pe doage. După aceea, Flămânzilă a început a striga în gura mare că moare de foame și a zvârli cu ciolane în oamenii împărătești, care erau acolo de față. Iară Setilă striga și el cât ce putea că crapă de sete și zvârlea cu doage și cu funduri de poloboc în toate părțile, ca un nebun. Împăratul atunci, auzind vuiet tocmai din casă, iese afară și, când vede aceste, își pune mâinile în cap de necaz. — Măi, măi, măi! Aceștia-s curat sărăcie trimisă de la Dumnezeu pe capu meu, zise împăratul în sine, plin de amărăciune. Mi se pare că, ia acum, mi-am dat și eu peste oameni. Harap-Alb iese atunci din mijlocul celorlalți și iar se înfățișază înaintea împăratului, zicând: — Să trăiți, luminate împărate! De-acum cred că mi-ți da fata, ca să vă lăsăm în pace și să ne ducem în treaba noastră, căci nepotul împăratului Verde ne-a fi așteptând cu nerăbdare. — A veni ea și vremea aceea, voinice, zise împăratul cam cu jumătate de gură. Dar ia mai aveți puțină răbdare, căci fata nu-i de cele de pe drumuri, s-o luați numai așa, cum s-ar întâmpla. Ia să mai vedem cam cum ar veni trebușoara asta. Nu-i vorbă, de mâncat ați mâncat și de băut ați băut fiecare cât șaptesprezece. Însă de acum înainte mai aveți și ceva treabă de făcut: iaca, vă dau o mierță de sămânță de mac, amestecată cu una de nisip mărunțel; și, până mâine dimineață, să-mi alegeți macul de-o parte, fir de fir, și nisipul de altă parte; nu cumva să găsesc vreun fir de mac printre nisip sau vreunul de nisip printre mac, că atunci am stricat pacea. Și dacă-ți putea scoate la capăt trebușoara asta, atunci oi mai vedea eu... Iară de nu, veți plăti cu capul obrăznicia ce ați întrebuințat față cu mine, ca să prindă și alții la minte văzând de patima voastră. Și apoi, ducându-se împăratul în treaba lui, i-a lăsat să-și bată capul cum vor ști. Atunci Harap-Alb și cu ai săi au început a strânge din umere, nepricepându-se ce-i de făcut. — Ei, apoi șagă vă pare? Cu chițibușuri de aceste să ne zăbovim noi? Pâclișit om e împăratul Roș! se vede el, zise atunci Ochilă. Eu, nu-i vorbă, măcar că e așa de întuneric, deosebesc tare bine firele de mac din cele de nisip. Dar numai iuțeală și gură de furnică ar trebui să aibi ca să poți apuca, alege și culege niște flecuștețe ca aceste, în așa scurtă vreme. Bine-a zis cine-a zis ca să te ferești de omul roș, căci e liștai dracul în picioare, acum văd eu. Harap-Alb își aduce atunci aminte de aripa cea de furnică, o scoate de unde-o avea strânsă, apoi scapără și-i dă foc cu o bucățică de iască aprinsă. Și atunci, minune mare! Numai iaca au și început a curge furnicile cu droaia, câtă pulbere și spuză, câtă frunză și iarbă; unele pe sub pământ, altele pe deasupra pământului și altele în zbor, de nu se mai curmau venind. Și, într-un buc, au și ales nisipul de-o parte și macul de altă parte; să fi dat mii de mii de lei, nu găseai fir de mac printre nisip sau fir de nisip printre mac. Și apoi, în zori de ziuă, când e somnul mai dulce, de doarme și pământul sub om, o mulțime de furnici de cele mărunțele au străbătut înlăuntrul palatului și au început a pișca din somn pe împăratul, de-l frigeau, nu altăceva. Și văzându-se el cuprins de așa usturime, s-a sculat cu nepus în masă, căci nu mai era de chip să doarmă, cum dormea alte dăți, până pe la amiază, nesupărat de nimene. Și, cum s-a sculat, a și început a căuta cu de-amănuntul prin așternut, să vadă ce poate să fie. Dar a găsit nimica toată, căci furnicile parcă intrară în pământ; s-au mistuit, de nu se știe ce s-au mai făcut. — A dracului treabă! Uite ce blândă mi-a ieșit pe trup. Să fi fost nimica... parcă nu-mi vine a crede. Însă mai știu eu?... Ori părerea mă înșală, ori s-a stricat vremea, zise împăratul; din două, una trebuie să fie numaidecât. Dar, până una-alta, ia să mă duc să văd: ales-au nisipul de mac acei nespălați, care-mi rod urechile să le dau fata? Și când se duce împăratul și vede cum se îndeplinise de bine porunca lui, se umple de bucurie... Și, nemaiavând ce pricină să le caute, rămâne pe gânduri. Atunci Harap-Alb iar iese din mijlocul celorlalți și se înfățișază împăratului, zicând: — Preaînălțate împărate, de-acum cred că mi-ți da fata, ca să vă lăsăm în pace și să ne ducem de unde am venit. — A veni ea și vremea aceea, voinice, zise împăratul, îngânând vorba printre dinți, dar până atunci mai este încă treabă; iaca ce aveți de făcut: fata mea are să se culce desară unde se culcă totdeauna, iară voi să mi-o străjuiți toată noaptea. Și dacă mâine dimineață s-a afla tot colo, atunci poate să ți-o dau; iară de nu, ce-i păți, cu nime nu-i împărți... Înțeles-ați? — Să trăiți, luminate împărate, răspunse Harap-Alb, numai de n-ar fi mai multă întârziere, căci stăpânul mă așteaptă și grozavă urgie poate să cadă pe capul meu din astă pricină. — Stăpânu-tău, ca stăpânu-tău; ce ți-a face el, asta-i deosebit de bașcă, zise împăratul, uitându-se chiorâș la dânșii. Ieie-vă macar și pielea de pe cap, ce am eu de-acolo? Însă pe mine căutați să nu mă smintiți: fata și ochii din cap, căci atâta vi-i leacul; v-ați dus pe copce, cu toată șmecheria voastră. După aceasta, împăratul îi lasă încurcați și se duce la ale sale. — Aici încă trebuie să fie un drac la mijloc, zise Gerilă, clătinând din cap. — Ba încă de cei bătrâni; săgeata de noapte și dracul cel de amiazăzi, răspunse Ochilă. Dar nu și-a juca el mendrele îndelung, așa cred eu. În sfârșit, durai-vurai, seara vine, fata se culcă și HarapAlb se pune de strajă chiar la ușa ei, iară ceilalți se înșiră tot câte unul-unul până la poartă, după poruncă. Și, când pe aproape de miezul nopții, fata împăratului se preface într-o păsărică și zboară nevăzută printre cinci străji. Dar când ajunge pe la străjerul Ochilă, el, sireicanul, mi ți-o vede și dă de știre lui Păsărilă, zicând: — Măi, fetișoara împăratului ne-a tras butucul. A dracului zgâtie de fată! s-a prefăcut în păsărică, a zburat ca săgeata pe lângă ceilalți și ei habar n-au despre asta. Ei, apoi? Lasă-te în seama lor dacă vrei să rămâi făr' de cap. De-acum, numai noi o putem găsi și aduce la urma ei. Taci molcum și haidem după dânsa. Eu ți-oi arăta-o pe unde se ascunde, iară tu să mi-o prinzi cum ți-i meșteșugul și să-i strâmbi gâtul oleacă, să se învețe ea de altă dată a mai purta lumea pe degete. Și atunci, odată și pornesc ei după dânsa, și nu merg tocmai mult și Ochilă zice: — Măi Păsărilă, iacătă-o, ia! colo, în dosul pământului, tupilată sub umbra iepurelui; pune mâna pe dânsa și n-o lăsa! Păsărilă atunci se lățește cât ce poate, începe a bojbăi prin toate buruienile și, când să pună mâna pe dânsa, zbr! pe vârful unui munte, și se ascunde după o stâncă. — Iacătă-oi, măi, colo, în vârful muntelui, după stânca ceea, zise Ochilă. Păsărilă atunci se înalță puțin și începe a cotrobăi pe după stânci; și când să pună mâna pe dânsa, zbr! și de acolo și se duce de se ascunde tocmai după lună. — Măi Păsărilă, iacătă-oi, ia! colo, după lună, zise Ochilă; căci nu pot eu s-o ajung, să-i dau o scărmănătură bună. Atunci Păsărilă se deșiră odată și se înalță până la lună. Apoi, cuprinzând luna în brațe, găbuiește păsărica, mi ți-o înșfacă de coadă și cât pe ce să-i sucească gâtul. Ea atunci se preface în fată și strigă înspăimântată: — Dăruiește-mi viața, Păsărilă, că te-oi dărui și eu cu milă și cu daruri împărătești, așa să trăiești! — Ba că chiar că erai să ne dăruiești cu milă și cu daruri împărătești, dacă nu te vedeam când ai pașlit-o, farmazoană ce ești! zise Ochilă. Știu că am tras o durdură bună căutându-te. Ia, mai bine hai la culcuș, că se face ziuă acuși. Ș-apoi, ce-a mai fi a mai fi. Și odată mi ți-o înșfacă ei, unul de-o mână și altul de cealaltă și hai! hai, hai! în zori de ziuă ajung la palat și, trecând cu dânsa printre străji, o silesc să intre în odaia ei, tot cum a ieșit. — Ei, Harap-Alb, zise atunci Ochilă, dacă nu eram eu și cu Păsărilă, ce făceați voi acum? Iaca așa, tot omul are un dar și un amar; și unde prisosește darul nu se mai bagă în seamă amarul. Amar era să fie de voi, de nu eram noi amândoi. Și cu străjuirea voastră, era vai de pielea noastră! Harap-Alb și ceilalți, nemaiavând ce zice, pleacă capul rușinați, mulțumind lui Păsărilă și vestitului Ochilă, căci le-au fost ca niște frați. Și atunci, numai iaca și împăratul vine ca un leu-paraleu, să-și ia fata pe seamă și, când o găsește sub strajă, după cum nu se aștepta el, numa-i scânteiau ochii în cap de ciudă, dar nu avu ce face. Atunci Harap-Alb iar se înfățișază înaintea împăratului, zicând: — Luminate împărate, de-acum cred că mi-ți da fata, ca să vă lăsăm în pace și să ne ducem în treaba noastră. — Bine, voinice, zise împăratul posomorât; a veni ea și vremea aceea. Însă eu mai am o fată, luată de suflet, tot de o vârstă cu fata mea; și nu e deosebire între dânsele nici la frumusețe, nici la stat, nici la purtat. Hai, și dacă-i cunoaște-o care-i a mea adevărată, ia-ți-o și duceți-vă de pe capul meu, că mi-ați scos peri albi, de când ați venit. Iaca, mă duc să le pregătesc, zise împăratul. Tu vină după mine, și, dacă-i ghici-o, ferice de tine a fi. Iară de nu, luați-vă catrafusele și începeți a vă cărăbăni de la casa mea, căci nu vă mai pot suferi! Și ducându-se împăratul, pune de piaptănă și îmbracă la fel pe amândouă fetele și apoi dă poruncă să vie Harap-Alb să ghicească fata împăratului. Harap-Alb, văzându-se pus în încurcală, nu mai știa ce să facă și încotro să-o dea ca să nu greșească tocmai acum, la ducă. Și, mai stând el pe gânduri oleacă, cum e omul tulburat, își aduce aminte de aripa cea de albină și, scoțând-o de unde-o avea strânsă, scapără și-i dă foc cu o bucățică de iască aprinsă. Și atunci, numai iaca se pomenește cu crăiasa albinelor. — Ce nevoie te-a ajuns de mine, Harap-Alb? zise ea, zburând pe umărul său. Spune-mi, căci sunt gata să te slujesc. Atunci Harap-Alb începe a-i spune toate cu de-amănuntul și o roagă de toți dumnezeii ca să-i dea ajutor. — N-ai grijă, Harap-Alb, zise crăiasa albinelor; las' că te fac eu s-o cunoști și dintr-o mie. Hai, intră în casă cu îndrăzneală, căci am să fiu și eu pe-acolo. Și cum îi intra, stai puțin și te uită la fete; și care-i vedea-o că se apără cu năframa, să știi că aceea este fata împăratului. Atunci Harap-Alb intră, cu albina pe umăr, în odaia unde era împăratul și cu fetele, apoi stă puțin deoparte și începe a se uita când la una, când la alta. Și cum sta el drept ca lumânarea și le privea, cu băgare de seamă, crăiasa albinelor zboară pe obrazul fetei împăratului. Atunci ea, tresărind, odată începe a țipa și a se apăra cu năframa, ca de un dușman. Lui Harap-Alb atâta i-a trebuit: îndată face câțiva pași spre dânsa, o apucă frumușel de mână și zice împăratului: — Luminarea-voastră, de-acum cred că nu mi-ți mai face nici o împiedicare, pentru că am adus întru îndeplinire tot ceea ce ne-ați poruncit. — Din partea mea poți s-o iei de-acum, Harap-Alb, zise împăratul, ovilit și sarbăd la față de supărare și rușine; dacă n-a fost ea vrednică să vă răpuie capul, fii măcar tu vrednic s-o stăpânești, căci acum ți-o dau cu toată inima. Harap-Alb mulțumește atunci împăratului și apoi zice fetei: — De-acum putem să mergem, căci stăpânu-meu, luminarea-sa nepotul împăratului Verde, a fi îmbătrânit așteptându-mă. — Ia mai îngăduiește puțin, nerăbdătorule, zise fata împăratului, luând o turturică în brațe, spunându-i nu știu ce la ureche și sărutând-o cu drag; nu te grăbi așa, Harap-Alb, că te-i pripi. Stai, că mai ai și cu mine oleacă de vorbă: înainte de pornire, trebuie să meargă calul tău și cu turturica mea să-mi aducă trei smicele de măr dulce și apă vie și apă moartă de unde se bat munții în capete. Și de-a veni turturica mea înainte cu smicelele și apa, ia-ți nădejdea despre mine, căci nu merg, ferească Dumnezeu! Iară de-i avea noroc și-a veni calul tău mai întâi și mi-o aduce cele poruncite, să știi că merg cu tine, oriunde mi-i duce; s-a mântuit socoteala. Și atunci, odată pornesc și turturica și calul, fugind pe întrecute, când pe sus, când pe jos, după cum cerea trebuința. Dar turturica, fiind mai ușoară, ajunge mai înainte; și pândind tocmai când era soarele în cruce, de se odihneau munții numai pentru o clipită, se repede ca prin foc și ia trei smicele de măr dulce și apă vie și apă moartă, și apoi ca fulgerul se întoarce înapoi. Și, când pe la poarta munților, calul îi iese înainte, o propește în cale și o ia cu măgulelile, zicându-i: — Turturică-rică, dragă păsărică, adă la mine cele trei smicele de măr dulce, apa cea vie și cea moartă, și tu du-te înapoi de-ți ia altele și mi-i ajunge pe drum, căci ești mai sprintenă decât mine. Hai, nu mai sta la îndoială și dă-mi-le, căci atunci are să fie bine și de stăpânu-meu, și de stăpână-ta, și de mine, și de tine; iară de nu mi li-i da, stăpânu-meu Harap-Alb este în primejdie, și de noi încă n-are să fie bine. Turturica parcă n-ar fi voit. Dar calul n-o mai întreabă de ce-i e cojocul; se repede și-i ia apa și smicelele cu hapca și apoi fuge cu dânsele la fata împăratului și i le dă, de față cu Harap-Alb. Atunci lui Harap-Alb i s-a umplut inima de bucurie. Vine ea și turturica mai pe urmă, dar ce-ți e bună? — Alei, țolină ce-mi ești, zise fata împăratului; da' bine m-ai vândut. Dacă e așa, hai, pornește chiar acum la împăratul Verde și vestește-i că venim și noi în urmă. Atunci turturica pornește. Iară fata împăratului îngenunche dinaintea tătâne-său și zice: — Binecuvântează-mă, tată, și rămâi sănătos! Se vede că așa mi-a fost sortit și n-am ce face; trebuie să merg cu HarapAlb, și pace bună! După aceasta, își ia cele trebuitoare la drum, apoi încalecă și ea pe un cal năzdrăvan și stă gata de pornire. Iară HarapAlb, luându-și oamenii săi, încalecă și el și pornesc spre împărăție, Dumnezeu să ne ție, că cuvântul din poveste, înainte mult mai este. Mers-au ei și zi și noapte, nu se știe cât au mers; și, de la un loc, Gerilă, Flămânzilă și Setilă, Păsări-Lăți-Lungilă și năzdrăvanul Ochilă se opresc cu toții în cale, se opresc și zic cu jale: — Harap-Alb, mergi sănătos! De-am fost răi, tu ni-i ierta, căci și răul câteodată prinde bine la ceva. Harap-Alb le mulțumește ș-apoi pleacă liniștit. Fata vesel îi zâmbește, luna-n cer a asfințit. Dar în pieptul lor răsare... Ce răsare? Ia, un dor; soare mândru, luminos și în sine arzător, ce se naște din scânteia unui ochi fermecător! Și mai merg ei cât mai merg, și de ce mergeau înainte, de ce lui Harap-Alb i se tulburau mințile, uitându-se la fată și văzând-o cât era de tânără, de frumoasă și plină de vină-ncoace. Sălățile din Grădina Ursului, pielea și capul cerbului le-a dus la stăpânu-său cu toată inima. Dar pe fata împăratului Roș mai nu-i venea s-o ducă, fiind nebun de dragostea ei. Căci era boboc de trandafir din luna lui mai, scăldat în roua dimineții, dezmierdat de cele întâi raze ale soarelui, legănat de adierea vântului și neatins de ochii fluturilor. Sau, cum s-ar mai zice la noi în țărănește, era frumoasă de mama focului; la soare te puteai uita, iar la dânsa ba. Și de-aceea Harap- Alb o prăpădea din ochi de dragă ce-i era. Nu-i vorbă, și ea fura cu ochii, din când în când, pe Harap-Alb, și în inima ei parcă se petrecea nu știu ce... poate vreun dor ascuns, care nu-i venea a-l spune. Vorba cântecului: Fugi de-acole, vină-ncoace! Șezi binișor, nu-mi da pace! sau mai știu eu cum să zic, ca să nu greșesc? Dar știu atâta, că ei mergeau fără a simți că merg, părându-li-se calea scurtă și vremea și mai scurtă; ziua ceas și ceasul clipă; dă, cum e omul când merge la drum cu dragostea alăturea. Nu știa sărmanul Harap-Alb ce-l așteaptă acasă, căci nu s-ar mai fi gândit la de-alde acestea. Însă vorba cântecului: De-ar ști omul ce-ar păți, Dinainte s-ar păzi! Dar iaca ce m-am apucat de spus. Mai bine vă spuneam că turturica ajunsese la împăratul Verde și-l înștiințase că vine și Harap-Alb cu fata împăratului Roș. Atunci împăratul Verde a și început a face pregătire, ca pentru o fată de împărat, dând și poruncă să le iasă întru întâmpinare. Iară Spânul icnea în sine și se gândea numai la răzbunare. În sfârșit, mai merge Harap-Alb cu fata împăratului cât mai merge, și de la o vreme ajung și ei la împărăție. Și, când colo, numai iaca ce le ies înainte împăratul Verde, fetele sale, Spânul și toată curtea împărătească, ca să-i primească. Și văzând Spânul cât e de frumoasă fata împăratului Roș, odată se repede să o ia în brațe de pe cal. Dar fata îi pune atunci mâna pe piept, îl brâncește cât colo și zice: — Lipsește dinaintea mea, Spânule! Doar n-am venit pentru tine, ș-am venit pentru Harap-Alb, căci el este adevăratul nepot al împăratului Verde. Atunci împăratul Verde și fetele sale au rămas încremeniți de ceea ce au auzit. Iar Spânul, văzând că i s-a dat vicleșugul pe față, se repede ca un câine turbat la Harap-Alb și-i zboară capul dintr-o singură lovitură de paloș, zicând: — Na! așa trebuie să pățească cine calcă jurământul! Dar calul lui Harap-Alb îndată se repede și el la Spân și-i zice: — Pân-aici, Spânule! Și odată mi ți-l înșfacă cu dinții de cap, zboară cu dânsul în înaltul cerului, și apoi, dându-i drumul de-acolo, se face Spânul până jos praf și pulbere. Iară fata împăratului Roș, în vălmășagul acesta, repede pune capul lui Harap-Alb la loc, îl înconjură de trei ori cu cele trei smicele de măr dulce, toarnă apă moartă, să stea sângele și să se prindă pielea, apoi îl stropește cu apă vie, și atunci Harap-Alb îndată învie și, ștergându-se cu mâna pe la ochi, zice suspinând: — Ei, da' din greu mai adormisem! — Dormeai tu mult și bine, Harap-Alb, de nu eram eu, zise fata împăratului Roș, sărutându-l cu drag și dându-i iar paloșul în stăpânire. Și apoi, îngenunchind amândoi dinaintea împăratului Verde, își jură credință unul altuia, primind binecuvântare de la dânsul și împărăția totodată. După aceasta se începe nunta, ș-apoi, dă Doamne bine! Lumea de pe lume s-a strâns de privea, Soarele și luna din cer le râdea. Ș-apoi fost-au fost poftiți la nuntă: Crăiasa furnicilor, Crăiasa albinelor și Crăiasa zânelor, minunea minunilor din ostrovul florilor! Și mai fost-au poftiți încă: crai, crăiese și-mpărați, oameni în seamă băgați, ș-un păcat de povestar, fără bani în buzunar. Veselie mare între toți era, chiar și sărăcimea ospăta și bea! Și a ținut veselia ani întregi, și acum mai ține încă; cine se duce acolo bea și mănâncă. Iar pe la noi, cine are bani bea și mănâncă, iară cine nu, se uită și rabdă. EOT; /* *** START: FULL LICENSE *** Creative Commons Legal Code Attribution-ShareAlike 3.0 Unported CREATIVE COMMONS CORPORATION IS NOT A LAW FIRM AND DOES NOT PROVIDE LEGAL SERVICES. DISTRIBUTION OF THIS LICENSE DOES NOT CREATE AN ATTORNEY-CLIENT RELATIONSHIP. CREATIVE COMMONS PROVIDES THIS INFORMATION ON AN "AS-IS" BASIS. CREATIVE COMMONS MAKES NO WARRANTIES REGARDING THE INFORMATION PROVIDED, AND DISCLAIMS LIABILITY FOR DAMAGES RESULTING FROM ITS USE. License THE WORK (AS DEFINED BELOW) IS PROVIDED UNDER THE TERMS OF THIS CREATIVE COMMONS PUBLIC LICENSE ("CCPL" OR "LICENSE"). THE WORK IS PROTECTED BY COPYRIGHT AND/OR OTHER APPLICABLE LAW. ANY USE OF THE WORK OTHER THAN AS AUTHORIZED UNDER THIS LICENSE OR COPYRIGHT LAW IS PROHIBITED. BY EXERCISING ANY RIGHTS TO THE WORK PROVIDED HERE, YOU ACCEPT AND AGREE TO BE BOUND BY THE TERMS OF THIS LICENSE. TO THE EXTENT THIS LICENSE MAY BE CONSIDERED TO BE A CONTRACT, THE LICENSOR GRANTS YOU THE RIGHTS CONTAINED HERE IN CONSIDERATION OF YOUR ACCEPTANCE OF SUCH TERMS AND CONDITIONS. 1. Definitions "Adaptation" means a work based upon the Work, or upon the Work and other pre-existing works, such as a translation, adaptation, derivative work, arrangement of music or other alterations of a literary or artistic work, or phonogram or performance and includes cinematographic adaptations or any other form in which the Work may be recast, transformed, or adapted including in any form recognizably derived from the original, except that a work that constitutes a Collection will not be considered an Adaptation for the purpose of this License. For the avoidance of doubt, where the Work is a musical work, performance or phonogram, the synchronization of the Work in timed-relation with a moving image ("synching") will be considered an Adaptation for the purpose of this License. "Collection" means a collection of literary or artistic works, such as encyclopedias and anthologies, or performances, phonograms or broadcasts, or other works or subject matter other than works listed in Section 1(f) below, which, by reason of the selection and arrangement of their contents, constitute intellectual creations, in which the Work is included in its entirety in unmodified form along with one or more other contributions, each constituting separate and independent works in themselves, which together are assembled into a collective whole. A work that constitutes a Collection will not be considered an Adaptation (as defined below) for the purposes of this License. "Creative Commons Compatible License" means a license that is listed at http://creativecommons.org/compatiblelicenses that has been approved by Creative Commons as being essentially equivalent to this License, including, at a minimum, because that license: (i) contains terms that have the same purpose, meaning and effect as the License Elements of this License; and, (ii) explicitly permits the relicensing of adaptations of works made available under that license under this License or a Creative Commons jurisdiction license with the same License Elements as this License. "Distribute" means to make available to the public the original and copies of the Work or Adaptation, as appropriate, through sale or other transfer of ownership. "License Elements" means the following high-level license attributes as selected by Licensor and indicated in the title of this License: Attribution, ShareAlike. "Licensor" means the individual, individuals, entity or entities that offer(s) the Work under the terms of this License. "Original Author" means, in the case of a literary or artistic work, the individual, individuals, entity or entities who created the Work or if no individual or entity can be identified, the publisher; and in addition (i) in the case of a performance the actors, singers, musicians, dancers, and other persons who act, sing, deliver, declaim, play in, interpret or otherwise perform literary or artistic works or expressions of folklore; (ii) in the case of a phonogram the producer being the person or legal entity who first fixes the sounds of a performance or other sounds; and, (iii) in the case of broadcasts, the organization that transmits the broadcast. "Work" means the literary and/or artistic work offered under the terms of this License including without limitation any production in the literary, scientific and artistic domain, whatever may be the mode or form of its expression including digital form, such as a book, pamphlet and other writing; a lecture, address, sermon or other work of the same nature; a dramatic or dramatico-musical work; a choreographic work or entertainment in dumb show; a musical composition with or without words; a cinematographic work to which are assimilated works expressed by a process analogous to cinematography; a work of drawing, painting, architecture, sculpture, engraving or lithography; a photographic work to which are assimilated works expressed by a process analogous to photography; a work of applied art; an illustration, map, plan, sketch or three-dimensional work relative to geography, topography, architecture or science; a performance; a broadcast; a phonogram; a compilation of data to the extent it is protected as a copyrightable work; or a work performed by a variety or circus performer to the extent it is not otherwise considered a literary or artistic work. "You" means an individual or entity exercising rights under this License who has not previously violated the terms of this License with respect to the Work, or who has received express permission from the Licensor to exercise rights under this License despite a previous violation. "Publicly Perform" means to perform public recitations of the Work and to communicate to the public those public recitations, by any means or process, including by wire or wireless means or public digital performances; to make available to the public Works in such a way that members of the public may access these Works from a place and at a place individually chosen by them; to perform the Work to the public by any means or process and the communication to the public of the performances of the Work, including by public digital performance; to broadcast and rebroadcast the Work by any means including signs, sounds or images. "Reproduce" means to make copies of the Work by any means including without limitation by sound or visual recordings and the right of fixation and reproducing fixations of the Work, including storage of a protected performance or phonogram in digital form or other electronic medium. 2. Fair Dealing Rights. Nothing in this License is intended to reduce, limit, or restrict any uses free from copyright or rights arising from limitations or exceptions that are provided for in connection with the copyright protection under copyright law or other applicable laws. 3. License Grant. Subject to the terms and conditions of this License, Licensor hereby grants You a worldwide, royalty-free, non-exclusive, perpetual (for the duration of the applicable copyright) license to exercise the rights in the Work as stated below: to Reproduce the Work, to incorporate the Work into one or more Collections, and to Reproduce the Work as incorporated in the Collections; to create and Reproduce Adaptations provided that any such Adaptation, including any translation in any medium, takes reasonable steps to clearly label, demarcate or otherwise identify that changes were made to the original Work. For example, a translation could be marked "The original work was translated from English to Spanish," or a modification could indicate "The original work has been modified."; to Distribute and Publicly Perform the Work including as incorporated in Collections; and, to Distribute and Publicly Perform Adaptations. For the avoidance of doubt: Non-waivable Compulsory License Schemes. In those jurisdictions in which the right to collect royalties through any statutory or compulsory licensing scheme cannot be waived, the Licensor reserves the exclusive right to collect such royalties for any exercise by You of the rights granted under this License; Waivable Compulsory License Schemes. In those jurisdictions in which the right to collect royalties through any statutory or compulsory licensing scheme can be waived, the Licensor waives the exclusive right to collect such royalties for any exercise by You of the rights granted under this License; and, Voluntary License Schemes. The Licensor waives the right to collect royalties, whether individually or, in the event that the Licensor is a member of a collecting society that administers voluntary licensing schemes, via that society, from any exercise by You of the rights granted under this License. The above rights may be exercised in all media and formats whether now known or hereafter devised. The above rights include the right to make such modifications as are technically necessary to exercise the rights in other media and formats. Subject to Section 8(f), all rights not expressly granted by Licensor are hereby reserved. 4. Restrictions. The license granted in Section 3 above is expressly made subject to and limited by the following restrictions: You may Distribute or Publicly Perform the Work only under the terms of this License. You must include a copy of, or the Uniform Resource Identifier (URI) for, this License with every copy of the Work You Distribute or Publicly Perform. You may not offer or impose any terms on the Work that restrict the terms of this License or the ability of the recipient of the Work to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the License. You may not sublicense the Work. You must keep intact all notices that refer to this License and to the disclaimer of warranties with every copy of the Work You Distribute or Publicly Perform. When You Distribute or Publicly Perform the Work, You may not impose any effective technological measures on the Work that restrict the ability of a recipient of the Work from You to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the License. This Section 4(a) applies to the Work as incorporated in a Collection, but this does not require the Collection apart from the Work itself to be made subject to the terms of this License. If You create a Collection, upon notice from any Licensor You must, to the extent practicable, remove from the Collection any credit as required by Section 4(c), as requested. If You create an Adaptation, upon notice from any Licensor You must, to the extent practicable, remove from the Adaptation any credit as required by Section 4(c), as requested. You may Distribute or Publicly Perform an Adaptation only under the terms of: (i) this License; (ii) a later version of this License with the same License Elements as this License; (iii) a Creative Commons jurisdiction license (either this or a later license version) that contains the same License Elements as this License (e.g., Attribution-ShareAlike 3.0 US)); (iv) a Creative Commons Compatible License. If you license the Adaptation under one of the licenses mentioned in (iv), you must comply with the terms of that license. If you license the Adaptation under the terms of any of the licenses mentioned in (i), (ii) or (iii) (the "Applicable License"), you must comply with the terms of the Applicable License generally and the following provisions: (I) You must include a copy of, or the URI for, the Applicable License with every copy of each Adaptation You Distribute or Publicly Perform; (II) You may not offer or impose any terms on the Adaptation that restrict the terms of the Applicable License or the ability of the recipient of the Adaptation to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the Applicable License; (III) You must keep intact all notices that refer to the Applicable License and to the disclaimer of warranties with every copy of the Work as included in the Adaptation You Distribute or Publicly Perform; (IV) when You Distribute or Publicly Perform the Adaptation, You may not impose any effective technological measures on the Adaptation that restrict the ability of a recipient of the Adaptation from You to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the Applicable License. This Section 4(b) applies to the Adaptation as incorporated in a Collection, but this does not require the Collection apart from the Adaptation itself to be made subject to the terms of the Applicable License. If You Distribute, or Publicly Perform the Work or any Adaptations or Collections, You must, unless a request has been made pursuant to Section 4(a), keep intact all copyright notices for the Work and provide, reasonable to the medium or means You are utilizing: (i) the name of the Original Author (or pseudonym, if applicable) if supplied, and/or if the Original Author and/or Licensor designate another party or parties (e.g., a sponsor institute, publishing entity, journal) for attribution ("Attribution Parties") in Licensor's copyright notice, terms of service or by other reasonable means, the name of such party or parties; (ii) the title of the Work if supplied; (iii) to the extent reasonably practicable, the URI, if any, that Licensor specifies to be associated with the Work, unless such URI does not refer to the copyright notice or licensing information for the Work; and (iv) , consistent with Ssection 3(b), in the case of an Adaptation, a credit identifying the use of the Work in the Adaptation (e.g., "French translation of the Work by Original Author," or "Screenplay based on original Work by Original Author"). The credit required by this Section 4(c) may be implemented in any reasonable manner; provided, however, that in the case of a Adaptation or Collection, at a minimum such credit will appear, if a credit for all contributing authors of the Adaptation or Collection appears, then as part of these credits and in a manner at least as prominent as the credits for the other contributing authors. For the avoidance of doubt, You may only use the credit required by this Section for the purpose of attribution in the manner set out above and, by exercising Your rights under this License, You may not implicitly or explicitly assert or imply any connection with, sponsorship or endorsement by the Original Author, Licensor and/or Attribution Parties, as appropriate, of You or Your use of the Work, without the separate, express prior written permission of the Original Author, Licensor and/or Attribution Parties. Except as otherwise agreed in writing by the Licensor or as may be otherwise permitted by applicable law, if You Reproduce, Distribute or Publicly Perform the Work either by itself or as part of any Adaptations or Collections, You must not distort, mutilate, modify or take other derogatory action in relation to the Work which would be prejudicial to the Original Author's honor or reputation. Licensor agrees that in those jurisdictions (e.g. Japan), in which any exercise of the right granted in Section 3(b) of this License (the right to make Adaptations) would be deemed to be a distortion, mutilation, modification or other derogatory action prejudicial to the Original Author's honor and reputation, the Licensor will waive or not assert, as appropriate, this Section, to the fullest extent permitted by the applicable national law, to enable You to reasonably exercise Your right under Section 3(b) of this License (right to make Adaptations) but not otherwise. 5. Representations, Warranties and Disclaimer UNLESS OTHERWISE MUTUALLY AGREED TO BY THE PARTIES IN WRITING, LICENSOR OFFERS THE WORK AS-IS AND MAKES NO REPRESENTATIONS OR WARRANTIES OF ANY KIND CONCERNING THE WORK, EXPRESS, IMPLIED, STATUTORY OR OTHERWISE, INCLUDING, WITHOUT LIMITATION, WARRANTIES OF TITLE, MERCHANTIBILITY, FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE, NONINFRINGEMENT, OR THE ABSENCE OF LATENT OR OTHER DEFECTS, ACCURACY, OR THE PRESENCE OF ABSENCE OF ERRORS, WHETHER OR NOT DISCOVERABLE. SOME JURISDICTIONS DO NOT ALLOW THE EXCLUSION OF IMPLIED WARRANTIES, SO SUCH EXCLUSION MAY NOT APPLY TO YOU. 6. Limitation on Liability. EXCEPT TO THE EXTENT REQUIRED BY APPLICABLE LAW, IN NO EVENT WILL LICENSOR BE LIABLE TO YOU ON ANY LEGAL THEORY FOR ANY SPECIAL, INCIDENTAL, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR EXEMPLARY DAMAGES ARISING OUT OF THIS LICENSE OR THE USE OF THE WORK, EVEN IF LICENSOR HAS BEEN ADVISED OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGES. 7. Termination This License and the rights granted hereunder will terminate automatically upon any breach by You of the terms of this License. Individuals or entities who have received Adaptations or Collections from You under this License, however, will not have their licenses terminated provided such individuals or entities remain in full compliance with those licenses. Sections 1, 2, 5, 6, 7, and 8 will survive any termination of this License. Subject to the above terms and conditions, the license granted here is perpetual (for the duration of the applicable copyright in the Work). Notwithstanding the above, Licensor reserves the right to release the Work under different license terms or to stop distributing the Work at any time; provided, however that any such election will not serve to withdraw this License (or any other license that has been, or is required to be, granted under the terms of this License), and this License will continue in full force and effect unless terminated as stated above. 8. Miscellaneous Each time You Distribute or Publicly Perform the Work or a Collection, the Licensor offers to the recipient a license to the Work on the same terms and conditions as the license granted to You under this License. Each time You Distribute or Publicly Perform an Adaptation, Licensor offers to the recipient a license to the original Work on the same terms and conditions as the license granted to You under this License. If any provision of this License is invalid or unenforceable under applicable law, it shall not affect the validity or enforceability of the remainder of the terms of this License, and without further action by the parties to this agreement, such provision shall be reformed to the minimum extent necessary to make such provision valid and enforceable. No term or provision of this License shall be deemed waived and no breach consented to unless such waiver or consent shall be in writing and signed by the party to be charged with such waiver or consent. This License constitutes the entire agreement between the parties with respect to the Work licensed here. There are no understandings, agreements or representations with respect to the Work not specified here. Licensor shall not be bound by any additional provisions that may appear in any communication from You. This License may not be modified without the mutual written agreement of the Licensor and You. The rights granted under, and the subject matter referenced, in this License were drafted utilizing the terminology of the Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works (as amended on September 28, 1979), the Rome Convention of 1961, the WIPO Copyright Treaty of 1996, the WIPO Performances and Phonograms Treaty of 1996 and the Universal Copyright Convention (as revised on July 24, 1971). These rights and subject matter take effect in the relevant jurisdiction in which the License terms are sought to be enforced according to the corresponding provisions of the implementation of those treaty provisions in the applicable national law. If the standard suite of rights granted under applicable copyright law includes additional rights not granted under this License, such additional rights are deemed to be included in the License; this License is not intended to restrict the license of any rights under applicable law. Creative Commons Notice Creative Commons is not a party to this License, and makes no warranty whatsoever in connection with the Work. Creative Commons will not be liable to You or any party on any legal theory for any damages whatsoever, including without limitation any general, special, incidental or consequential damages arising in connection to this license. Notwithstanding the foregoing two (2) sentences, if Creative Commons has expressly identified itself as the Licensor hereunder, it shall have all rights and obligations of Licensor. Except for the limited purpose of indicating to the public that the Work is licensed under the CCPL, Creative Commons does not authorize the use by either party of the trademark "Creative Commons" or any related trademark or logo of Creative Commons without the prior written consent of Creative Commons. Any permitted use will be in compliance with Creative Commons' then-current trademark usage guidelines, as may be published on its website or otherwise made available upon request from time to time. For the avoidance of doubt, this trademark restriction does not form part of the License. Creative Commons may be contacted at http://creativecommons.org/. */ } PK A�)[��a|�- �- ) faker/src/Faker/Provider/ro_MD/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ro_MD; class Person extends \Faker\Provider\Person { // http://en.wikipedia.org/wiki/Romanian_name, prefixes are for more formal purposes protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; //http://ro.wikipedia.org/wiki/List%C4%83_de_prenume_rom%C3%A2ne%C8%99ti#Feminine protected static $firstNameFemale = [ 'Ada', 'Adela', 'Adelaida', 'Adelina', 'Adina', 'Adriana', 'Agata', 'Aglaia', 'Agripina', 'Aida', 'Alberta', 'Albertina', 'Alexandra', 'Alexandrina', 'Alida', 'Alina', 'Alice', 'Alis', 'Alma', 'Amalia', 'Amelia', 'Amanda', 'Ana', 'Anabela', 'Anaida', 'Anamaria', 'Anastasia', 'Anca', 'Ancuța', 'Anda', 'Andra', 'Andrada', 'Andreea', 'Anemona', 'Aneta', 'Angela', 'Anghelina', 'Anica', 'Anișoara', 'Antoaneta', 'Antonia', 'Antonela', 'Anuța', 'Ariadna', 'Ariana', 'Arina', 'Aristița', 'Artemisa', 'Astrid', 'Atena', 'Augustina', 'Aura', 'Aurelia', 'Aureliana', 'Aurica', 'Aurora', 'Beatrice', 'Betina', 'Bianca', 'Blanduzia', 'Bogdana', 'Brândușa', 'Camelia', 'Carina', 'Carla', 'Carmen', 'Carmina', 'Carolina', 'Casandra', 'Casiana', 'Caterina', 'Catinca', 'Catrina', 'Catrinel', 'Cătălina', 'Cecilia', 'Celia', 'Cerasela', 'Cezara', 'Cipriana', 'Clara', 'Clarisa', 'Claudia', 'Clementina', 'Cleopatra', 'Codrina', 'Codruța', 'Constantina', 'Constanța', 'Consuela', 'Coralia', 'Corina', 'Cornelia', 'Cosmina', 'Crenguța', 'Crina', 'Cristina', 'Daciana', 'Dafina', 'Daiana', 'Dalia', 'Dana', 'Daniela', 'Daria', 'Dariana', 'Delia', 'Demetra', 'Denisa', 'Despina', 'Diana', 'Dida', 'Didina', 'Dimitrina', 'Dina', 'Dochia', 'Doina', 'Domnica', 'Dora', 'Doriana', 'Dorina', 'Dorli', 'Draga', 'Dumitra', 'Dumitrana', 'Ecaterina', 'Eftimia', 'Elena', 'Eleonora', 'Eliana', 'Elisabeta', 'Elisaveta', 'Eliza', 'Elodia', 'Elvira', 'Emilia', 'Emanuela', 'Erica', 'Estera', 'Eufrosina', 'Eugenia', 'Eusebia', 'Eva', 'Evanghelina', 'Evelina', 'Fabia', 'Fabiana', 'Felicia', 'Filofteia', 'Fiona', 'Flavia', 'Floare', 'Floarea', 'Flora', 'Floriana', 'Florica', 'Florina', 'Florentina', 'Florența', 'Francesca', 'Frusina', 'Gabriela', 'Geanina', 'Gențiana', 'Georgeta', 'Georgia', 'Georgiana', 'Geta', 'Gherghina', 'Gianina', 'Gina', 'Giorgiana', 'Grațiana', 'Grațiela', 'Hortensia', 'Henrieta', 'Heracleea', 'Iasmina', 'Ica', 'Ileana', 'Ilinca', 'Ilona', 'Ina', 'Ioana', 'Ioanina', 'Iolanda', 'Ionela', 'Ionelia', 'Iosefina', 'Irina', 'Iridenta', 'Iris', 'Isabela', 'Iulia', 'Iuliana', 'Iustina', 'Ivona', 'Izabela', 'Jana', 'Janeta', 'Janina', 'Jasmina', 'Jeana', 'Julia', 'Julieta', 'Larisa', 'Laura', 'Laurenția', 'Lavinia', 'Lăcrămioara', 'Leana', 'Lelia', 'Leontina', 'Leopoldina', 'Letiția', 'Lia', 'Liana', 'Lidia', 'Ligia', 'Lili', 'Liliana', 'Lioara', 'Livia', 'Loredana', 'Lorelei', 'Lorena', 'Luana', 'Lucia', 'Luciana', 'Lucreția', 'Ludovica', 'Ludmila', 'Luiza', 'Luminița', 'Magdalena', 'Maia', 'Manuela', 'Mara', 'Marcela', 'Marga', 'Margareta', 'Marcheta', 'Maria', 'Mariana', 'Maricica', 'Marilena', 'Marina', 'Marinela', 'Marioara', 'Marta', 'Matilda', 'Malvina', 'Mădălina', 'Mălina', 'Mărioara', 'Măriuca', 'Melania', 'Melina', 'Mihaela', 'Milena', 'Mina', 'Minodora', 'Mioara', 'Mirabela', 'Mirela', 'Mirona', 'Miruna', 'Mona', 'Monalisa', 'Monica', 'Nadia', 'Narcisa', 'Natalia', 'Natașa', 'Noemi', 'Nicoleta', 'Niculina', 'Nidia', 'Nora', 'Norica', 'Oana', 'Octavia', 'Octaviana', 'Ofelia', 'Olga', 'Olimpia', 'Olivia', 'Ortansa', 'Otilia', 'Ozana', 'Pamela', 'Paraschiva', 'Paula', 'Paulica', 'Paulina', 'Patricia', 'Petronela', 'Petruța', 'Pompilia', 'Profira', 'Rada', 'Rafila', 'Raluca', 'Ramona', 'Rebeca', 'Renata', 'Rica', 'Roberta', 'Robertina', 'Rodica', 'Romanița', 'Romina', 'Roza', 'Rozalia', 'Roxana', 'Roxelana', 'Ruxanda', 'Ruxandra', 'Sabina', 'Sabrina', 'Safta', 'Salomea', 'Sanda', 'Saveta', 'Savina', 'Sânziana', 'Semenica', 'Severina', 'Sidonia', 'Silvia', 'Silvana', 'Silviana', 'Simina', 'Simona', 'Smaranda', 'Sofia', 'Sonia', 'Sorana', 'Sorina', 'Speranța', 'Stana', 'Stanca', 'Stela', 'Steliana', 'Steluța', 'Suzana', 'Svetlana', 'Ștefana', 'Ștefania', 'Tamara', 'Tania', 'Tatiana', 'Teea', 'Teodora', 'Teodosia', 'Teona', 'Tiberia', 'Timea', 'Tinca', 'Tincuța', 'Tudora', 'Tudorița', 'Tudosia', 'Valentina', 'Valeria', 'Vanesa', 'Varvara', 'Vasilica', 'Venera', 'Vera', 'Veronica', 'Veta', 'Vicenția', 'Victoria', 'Violeta', 'Viorela', 'Viorica', 'Virginia', 'Viviana', 'Voichița', 'Xenia', 'Zaharia', 'Zamfira', 'Zaraza', 'Zenobia', 'Zenovia', 'Zina', 'Zoe', ]; //http://ro.wikipedia.org/wiki/List%C4%83_de_prenume_rom%C3%A2ne%C8%99ti#Feminine protected static $firstNameMale = [ 'Achim', 'Adam', 'Adelin', 'Adonis', 'Adrian', 'Adi', 'Agnos', 'Albert', 'Alex', 'Alexandru', 'Alexe', 'Aleodor', 'Alin', 'Alistar', 'Amedeu', 'Amza', 'Anatolie', 'Andrei', 'Angel', 'Anghel', 'Antim', 'Anton', 'Antonie', 'Antoniu', 'Arian', 'Aristide', 'Arsenie', 'Augustin', 'Aurel', 'Aurelian', 'Aurică', 'Avram', 'Axinte', 'Barbu', 'Bartolomeu', 'Basarab', 'Bănel', 'Bebe', 'Beniamin', 'Benone', 'Bernard', 'Bogdan', 'Brăduț', 'Bucur', 'Caius', 'Camil', 'Cantemir', 'Carol', 'Casian', 'Cazimir', 'Călin', 'Cătălin', 'Cedrin', 'Cezar', 'Ciprian', 'Claudiu', 'Codin', 'Codrin', 'Codruț', 'Cornel', 'Corneliu', 'Corvin', 'Constantin', 'Cosmin', 'Costache', 'Costel', 'Costin', 'Crin', 'Cristea', 'Cristian', 'Cristobal', 'Cristofor', 'Dacian', 'Damian', 'Dan', 'Daniel', 'Darius', 'David', 'Decebal', 'Denis', 'Dinu', 'Dominic', 'Dorel', 'Dorian', 'Dorin', 'Dorinel', 'Doru', 'Dragoș', 'Ducu', 'Dumitru', 'Edgar', 'Edmond', 'Eduard', 'Eftimie', 'Emil', 'Emilian', 'Emanoil', 'Emanuel', 'Emanuil', 'Eremia', 'Eric', 'Ernest', 'Eugen', 'Eusebiu', 'Eustațiu', 'Fabian', 'Felix', 'Filip', 'Fiodor', 'Flaviu', 'Florea', 'Florentin', 'Florian', 'Florin', 'Francisc', 'Frederic', 'Gabi', 'Gabriel', 'Gelu', 'George', 'Georgel', 'Georgian', 'Ghenadie', 'Gheorghe', 'Gheorghiță', 'Ghiță', 'Gică', 'Gicu', 'Giorgian', 'Grațian', 'Gregorian', 'Grigore', 'Haralamb', 'Haralambie', 'Horațiu', 'Horea', 'Horia', 'Iacob', 'Iancu', 'Ianis', 'Ieremia', 'Ilarie', 'Ilarion', 'Ilie', 'Inocențiu', 'Ioan', 'Ion', 'Ionel', 'Ionică', 'Ionuț', 'Iosif', 'Irinel', 'Iulian', 'Iuliu', 'Iurie', 'Iustin', 'Iustinian', 'Ivan', 'Jan', 'Jean', 'Jenel', 'Ladislau', 'Lascăr', 'Laurențiu', 'Laurian', 'Lazăr', 'Leonard', 'Leontin', 'Lică', 'Liviu', 'Lorin', 'Luca', 'Lucențiu', 'Lucian', 'Lucrețiu', 'Ludovic', 'Manole', 'Marcel', 'Marcu', 'Marian', 'Marin', 'Marius', 'Martin', 'Matei', 'Maxim', 'Maximilian', 'Mădălin', 'Mihai', 'Mihail', 'Mihnea', 'Mircea', 'Miron', 'Mitică', 'Mitruț', 'Mugur', 'Mugurel', 'Nae', 'Narcis', 'Nechifor', 'Nelu', 'Nichifor', 'Nicoară', 'Nicodim', 'Nicolae', 'Nicolaie', 'Nicu', 'Nicuță', 'Niculiță', 'Nicușor', 'Norbert', 'Norman', 'Octav', 'Octavian', 'Octaviu', 'Olimpian', 'Olimpiu', 'Oliviu', 'Ovidiu', 'Pamfil', 'Panait', 'Panagachie', 'Paul', 'Pavel', 'Pătru', 'Petre', 'Petrică', 'Petrișor', 'Petru', 'Petruț', 'Pompiliu', 'Radu', 'Rafael', 'Rareș', 'Raul', 'Răducu', 'Răzvan', 'Relu', 'Remus', 'Robert', 'Romeo', 'Romulus', 'Sabin', 'Sandu', 'Sava', 'Sebastian', 'Sergiu', 'Sever', 'Severin', 'Silvian', 'Silviu', 'Simi', 'Simion', 'Sinică', 'Sorin', 'Stan', 'Stancu', 'Stelian', 'Sandu', 'Șerban', 'Ștefan', 'Teodor', 'Teofil', 'Teohari', 'Theodor', 'Tiberiu', 'Timotei', 'Titus', 'Todor', 'Toma', 'Traian', 'Tudor', 'Valentin', 'Valeriu', 'Valter', 'Vasile', 'Vasilică', 'Veniamin', 'Vicențiu', 'Victor', 'Vincențiu', 'Viorel', 'Visarion', 'Vlad', 'Vladimir', 'Vlaicu', 'Voicu', 'Zamfir', 'Zeno', ]; //courtesy of Florin LIPAN, at nume.ottomotor.ro protected static $lastName = [ 'Achim', 'Adam', 'Albu', 'Aldea', 'Alexa', 'Alexandrescu', 'Alexandru', 'Alexe', 'Andrei', 'Anghel', 'Antal', 'Anton', 'Apostol', 'Ardelean', 'Ardeleanu', 'Avram', 'Baciu', 'Badea', 'Balan', 'Balint', 'Banica', 'Banu', 'Barbu', 'Barbulescu', 'Bejan', 'Biro', 'Blaga', 'Boboc', 'Bodea', 'Bogdan', 'Bota', 'Botezatu', 'Bratu', 'Bucur', 'Buda', 'Bunea', 'Burlacu', 'Calin', 'Catana', 'Cazacu', 'Chiriac', 'Chirila', 'Chirita', 'Chis', 'Chivu', 'Ciobanu', 'Ciocan', 'Cojocaru', 'Coman', 'Constantin', 'Constantinescu', 'Cornea', 'Cosma', 'Costache', 'Costea', 'Costin', 'Covaci', 'Cozma', 'Craciun', 'Cretu', 'Crisan', 'Cristea', 'Cristescu', 'Croitoru', 'Cucu', 'Damian', 'Dan', 'Danciu', 'Danila', 'Dascalu', 'David', 'Diaconescu', 'Diaconu', 'Dima', 'Dinca', 'Dinu', 'Dobre', 'Dobrescu', 'Dogaru', 'Dragan', 'Draghici', 'Dragoi', 'Dragomir', 'Dumitrache', 'Dumitrascu', 'Dumitrescu', 'Dumitriu', 'Dumitru', 'Duta', 'Enache', 'Ene', 'Farcas', 'Filimon', 'Filip', 'Florea', 'Florescu', 'Fodor', 'Fratila', 'Gabor', 'Gal', 'Ganea', 'Gavrila', 'Georgescu', 'Gheorghe', 'Gheorghita', 'Gheorghiu', 'Gherman', 'Ghita', 'Giurgiu', 'Grecu', 'Grigoras', 'Grigore', 'Grigorescu', 'Grosu', 'Groza', 'Horvath', 'Iacob', 'Iancu', 'Ichim', 'Ignat', 'Ilie', 'Iliescu', 'Ion', 'Ionescu', 'Ionita', 'Iordache', 'Iorga', 'Iosif', 'Irimia', 'Ispas', 'Istrate', 'Ivan', 'Ivascu', 'Kiss', 'Kovacs', 'Lazar', 'Luca', 'Lungu', 'Lupu', 'Macovei', 'Maftei', 'Man', 'Manea', 'Manolache', 'Manole', 'Marcu', 'Marginean', 'Marian', 'Marin', 'Marinescu', 'Martin', 'Mateescu', 'Matei', 'Maxim', 'Mazilu', 'Micu', 'Mihai', 'Mihaila', 'Mihailescu', 'Mihalache', 'Mihalcea', 'Milea', 'Militaru', 'Mircea', 'Mirea', 'Miron', 'Miu', 'Mocanu', 'Moga', 'Moise', 'Moldovan', 'Moldoveanu', 'Molnar', 'Morar', 'Moraru', 'Muntean', 'Munteanu', 'Muresan', 'Musat', 'Nagy', 'Nastase', 'Neacsu', 'Neagoe', 'Neagu', 'Neamtu', 'Nechita', 'Necula', 'Nedelcu', 'Negoita', 'Negrea', 'Negru', 'Nemes', 'Nica', 'Nicoara', 'Nicolae', 'Nicolescu', 'Niculae', 'Niculescu', 'Nistor', 'Nita', 'Nitu', 'Oancea', 'Olariu', 'Olaru', 'Oltean', 'Olteanu', 'Oprea', 'Opris', 'Paduraru', 'Pana', 'Panait', 'Paraschiv', 'Parvu', 'Pasca', 'Pascu', 'Patrascu', 'Paun', 'Pavel', 'Petcu', 'Peter', 'Petre', 'Petrea', 'Petrescu', 'Pintea', 'Pintilie', 'Pirvu', 'Pop', 'Popa', 'Popescu', 'Popovici', 'Preda', 'Prodan', 'Puiu', 'Radoi', 'Radu', 'Radulescu', 'Roman', 'Rosca', 'Rosu', 'Rotaru', 'Rus', 'Rusu', 'Sabau', 'Sandor', 'Sandu', 'Sarbu', 'Sava', 'Savu', 'Serban', 'Sima', 'Simion', 'Simionescu', 'Simon', 'Sirbu', 'Soare', 'Solomon', 'Staicu', 'Stan', 'Stanciu', 'Stancu', 'Stanescu', 'Stefan', 'Stefanescu', 'Stoian', 'Stoica', 'Stroe', 'Suciu', 'Szabo', 'Szasz', 'Szekely', 'Tamas', 'Tanase', 'Tataru', 'Teodorescu', 'Toader', 'Toma', 'Tomescu', 'Toth', 'Trandafir', 'Trif', 'Trifan', 'Tudor', 'Tudorache', 'Tudose', 'Turcu', 'Ungureanu', 'Ursu', 'Vaduva', 'Varga', 'Vasile', 'Vasilescu', 'Vasiliu', 'Veres', 'Vintila', 'Visan', 'Vlad', 'Voicu', 'Voinea', 'Zaharia', 'Zamfir', ]; protected static $titleMale = ['dl.', 'ing.', 'dr.']; protected static $titleFemale = ['d-na.', 'd-șoara', 'ing.', 'dr.']; } PK A�)[���R R + faker/src/Faker/Provider/en_UG/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_UG; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com', 'gmail.co.ug', 'yahoo.co.ug', 'hotmail.co.ug']; protected static $tld = ['com', 'com', 'com', 'com', 'com', 'com', 'biz', 'info', 'net', 'org', 'co.ug', 'ug']; } PK A�)[��7Q Q . faker/src/Faker/Provider/en_UG/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_UG; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+256 7## ### ###', '+2567########', '+256 4## ### ###', '+2564########', '07## ### ###', '07########', '04## ### ###', '04########', ]; } PK A�)[ Id|> > * faker/src/Faker/Provider/en_UG/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_UG; class Address extends \Faker\Provider\en_US\Address { protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; /** * @see http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_cities_and_towns_in_Uganda */ protected static $cityName = [ 'Alebtong', 'Abim', 'Adjumani', 'Amolatar', 'Amuria', 'Amuru', 'Apac', 'Arua', 'Bombo', 'Budaka', 'Bugembe', 'Bugiri', 'Bukedea', 'Bulisa', 'Buikwe', 'Bundibugyo', 'Busembatya', 'Bushenyi', 'Busia', 'Busolwe', 'Butaleja', 'Buwenge', 'Dokolo', 'Entebbe', 'Fort Portal', 'Gulu', 'Hima', 'Hoima', 'Ibanda', 'Iganga', 'Isingiro', 'Jinja', 'Kaabong', 'Kabale', 'Kaberamaido', 'Kabwohe', 'Kagadi', 'Kakinga', 'Kakiri', 'Kalangala', 'Kaliro', 'Kalisizo', 'Kalongo', 'Kalungu', 'Kampala', 'Kamuli', 'Kanoni', 'Kamwenge', 'Kanungu', 'Kapchorwa', 'Kasese', 'Katakwi', 'Kayunga', 'Kibaale', 'Kiboga', 'Kihiihi', 'Kiira', 'Kiruhura', 'Kiryandongo', 'Kisoro', 'Kitgum', 'Koboko', 'Kotido', 'Kumi', 'Kyenjojo', 'Kyotera', 'Lira', 'Lugazi', 'Lukaya', 'Luwero', 'Lwakhakha', 'Lwengo', 'Lyantonde', 'Malaba', 'Manafwa', 'Masaka', 'Masindi', 'Masindi Port', 'Matugga', 'Mayuge', 'Mbale', 'Mbarara', 'Mitooma', 'Mityana', 'Mpigi', 'Mpondwe', 'Moroto', 'Moyo', 'Mubende', 'Mukono', 'Mutukula', 'Nagongera', 'Nakaseke', 'Nakasongola', 'Nakapiripirit', 'Namutumba', 'Nansana', 'Nebbi', 'Ngora', 'Njeru', 'Nkokonjeru', 'Ntungamo', 'Oyam', 'Pader', 'Paidha', 'Pakwach', 'Pallisa', 'Rakai', 'Rukungiri', 'Sembabule', 'Sironko', 'Soroti', 'Tororo', 'Wakiso', 'Wobulenzi', 'Yumbe', ]; /** * @see http://en.wikipedia.org/wiki/Category:Districts_of_Uganda */ protected static $district = [ 'Abim', 'Adjumani', 'Agago', 'Alebtong', 'Amolatar', 'Amudat', 'Amuria', 'Amuru', 'Apac', 'Arua', 'Budaka', 'Bududa', 'Bugiri', 'Buhweju', 'Buikwe', 'Bukedea', 'Bukomansimbi', 'Bukwo', 'Bulambuli', 'Buliisa', 'Bundibugyo', 'Bushenyi', 'Busia', 'Butaleja', 'Butambala', 'Buvuma', 'Buyende', 'Dokolo', 'Gomba', 'Gulu', 'Hoima', 'Ibanda', 'Iganga', 'Isingiro', 'Jinja', 'Kaabong', 'Kabale', 'Kabarole', 'Kaberamaido', 'Kalangala', 'Kaliro', 'Kalungu', 'Kampala', 'Kamuli', 'Kamwenge', 'Kanungu', 'Kapchorwa', 'Kasese', 'Katakwi', 'Kayunga', 'Kibaale', 'Kiboga', 'Kibuku', 'Kigezi', 'Kiruhura', 'Kiryandongo', 'Kisoro', 'Kitgum', 'Koboko', 'Kole', 'Kotido', 'Kumi', 'Kween', 'Kyankwanzi', 'Kyegegwa', 'Kyenjojo', 'Lamwo', 'Lira', 'Luuka', 'Luweero', 'Lwengo', 'Lyantonde', 'Manafwa', 'Maracha', 'Maracha-Terego', 'Masaka', 'Masindi', 'Mayuge', 'Mbale', 'Mbarara', 'Mitooma', 'Mityana', 'Moroto', 'Moyo', 'Mpigi', 'Mubende', 'Mukono', 'Nakapiripirit', 'Nakaseke', 'Nakasongola', 'Namayingo', 'Namutumba', 'Napak', 'Nebbi', 'Ngora', 'Ntoroko', 'Ntungamo', 'Nwoya', 'Otuke', 'Oyam', 'Pader', 'Pallisa', 'Rakai', 'Rubirizi', 'Rukungiri', 'Sembabule', 'Serere', 'Sheema', 'Sironko', 'Soroti', 'Tororo', 'Wakiso', 'Yumbe', 'Zombo', ]; protected static $postcode = ['#', '##', '###', '####', '#####']; protected static $region = ['Central', 'East', 'North', 'West']; /** * @example 'Fort Portal' */ public static function cityName() { return static::randomElement(static::$cityName); } /** * @example 'Kampala' */ public static function district() { return static::randomElement(static::$district); } /** * @example 'East' */ public static function region() { return static::randomElement(static::$region); } } PK A�)[M��� + + ) faker/src/Faker/Provider/en_UG/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_UG; class Person extends \Faker\Provider\Person { /** * It is very common in Uganda for people to arrange their names as * lastname(surname) firstname */ protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{lastName}} {{firstNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{lastNameMale}} {{firstNameMale}}', ]; /** * It is very common in Uganda for people to arrange their names as * lastname(surname) firstname */ protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{lastName}} {{firstNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{lastNameFemale}} {{firstNameFemale}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'Aaron', 'Abdul', 'Abdullah', 'Abraham', 'Adam', 'Agustin', 'Ahmad', 'Ahmed', 'Akeem', 'Albert', 'Alex', 'Alfred', 'Ali', 'Allan', 'Allen', 'Alvin', 'Amani', 'Ambrose', 'Amos', 'Anderson', 'Andrew', 'Angel', 'Anthony', 'Arnold', 'Arthur', 'Austin', 'Barnet', 'Barry', 'Ben', 'Benjamin', 'Bennie', 'Benny', 'Bernard', 'Berry', 'Berta', 'Bertha', 'Bill', 'Billy', 'Bobby', 'Boyd', 'Bradley', 'Brian', 'Bruce', 'Caesar', 'Caleb', 'Carol', 'Cecil', 'Charles', 'Charlie', 'Chris', 'Christian', 'Christopher', 'Cleveland', 'Clifford', 'Clinton', 'Collin', 'Conrad', 'Dan', 'Daren', 'Dave', 'David', 'Dax', 'Denis', 'Dennis', 'Derek', 'Derick', 'Derrick', 'Don', 'Donald', 'Douglas', 'Dylan', 'Earnest', 'Eddie', 'Edgar', 'Edison', 'Edmond', 'Edmund', 'Edward', 'Edwin', 'Elias', 'Elijah', 'Elliot', 'Emanuel', 'Emmanuel', 'Eric', 'Ernest', 'Ethan', 'Eugene', 'Ezra', 'Felix', 'Francis', 'Frank', 'Frankie', 'Fred', 'Gaetano', 'Gaston', 'Gavin', 'Geoffrey', 'George', 'Gerald', 'Gideon', 'Gilbert', 'Glen', 'Godfrey', 'Graham', 'Gregory', 'Hans', 'Harold', 'Henry', 'Herbert', 'Herman', 'Hillary', 'Howard', 'Ian', 'Isaac', 'Isaiah', 'Ismael', 'Jabari', 'Jack', 'Jackson', 'Jacob', 'Jamaal', 'Jamal', 'Jasper', 'Jayson', 'Jeff', 'Jeffery', 'Jeremy', 'Jimmy', 'Joe', 'Joel', 'Joesph', 'Johathan', 'John', 'Johnathan', 'Johnny', 'Johnson', 'Jonathan', 'Jordan', 'Joseph', 'Joshua', 'Julian', 'Julio', 'Julius', 'Junior', 'Kaleb', 'Keith', 'Kelly', 'Kelvin', 'Ken', 'Kennedy', 'Kenneth', 'Kevin', 'Kim', 'Lawrence', 'Lewis', 'Lincoln', 'Lloyd', 'Luis', 'Luther', 'Mackenzie', 'Martin', 'Marvin', 'Mathew', 'Mathias', 'Matt', 'Maurice', 'Max', 'Maxwell', 'Mckenzie', 'Micheal', 'Mike', 'Milton', 'Mitchel', 'Mitchell', 'Mohamed', 'Mohammad', 'Mohammed', 'Morris', 'Moses', 'Muhammad', 'Myles', 'Nasir', 'Nat', 'Nathan', 'Newton', 'Nicholas', 'Nick', 'Nicklaus', 'Nickolas', 'Nicolas', 'Noah', 'Norbert', 'Oscar', 'Owen', 'Patrick', 'Paul', 'Peter', 'Philip', 'Rashad', 'Rasheed', 'Raul', 'Ray', 'Raymond', 'Reagan', 'Regan', 'Richard', 'Richie', 'Rick', 'Robb', 'Robbie', 'Robert', 'Robin', 'Roger', 'Rogers', 'Ronald', 'Rowland', 'Royal', 'Ryan', 'Sam', 'Samson', 'Sean', 'Shawn', 'Sid', 'Sidney', 'Solomon', 'Steve', 'Stevie', 'Stewart', 'Stuart', 'Taylor', 'Theodore', 'Thomas', 'Timmy', 'Timothy', 'Titus', 'Tom', 'Tony', 'Travis', 'Trevor', 'Troy', 'Trystan', 'Tyler', 'Tyson', 'Victor', 'Vince', 'Vincent', 'Vinnie', 'Walter', 'Warren', 'Wilford', 'Wilfred', 'Will', 'William', 'Willis', 'Willy', 'Wilson', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Abigail', 'Adela', 'Adrianna', 'Adrienne', 'Aisha', 'Alice', 'Alisha', 'Alison', 'Amanda', 'Amelia', 'Amina', 'Amy', 'Anabel', 'Anabelle', 'Angela', 'Angelina', 'Angie', 'Anita', 'Anna', 'Annamarie', 'Anne', 'Annette', 'April', 'Arianna', 'Ariela', 'Asha', 'Ashley', 'Ashly', 'Audrey', 'Aurelia', 'Barbara', 'Beatrice', 'Bella', 'Bernadette', 'Beth', 'Bethany', 'Bethel', 'Betsy', 'Bette', 'Bettie', 'Betty', 'Blanche', 'Bonita', 'Bonnie', 'Brenda', 'Bridget', 'Bridgette', 'Carissa', 'Carol', 'Carole', 'Carolina', 'Caroline', 'Carolyn', 'Carolyne', 'Catharine', 'Catherine', 'Cathrine', 'Cathryn', 'Cathy', 'Cecelia', 'Cecile', 'Cecilia', 'Charity', 'Charlotte', 'Chloe', 'Christina', 'Christine', 'Cindy', 'Claire', 'Clara', 'Clarissa', 'Claudine', 'Cristal', 'Crystal', 'Cynthia', 'Dahlia', 'Daisy', 'Daniela', 'Daniella', 'Danielle', 'Daphne', 'Daphnee', 'Daphney', 'Darlene', 'Deborah', 'Destiny', 'Diana', 'Dianna', 'Dina', 'Dolly', 'Dolores', 'Donna', 'Dora', 'Dorothy', 'Dorris', 'Edna', 'Edwina', 'Edyth', 'Elizabeth', 'Ella', 'Ellen', 'Elsa', 'Elsie', 'Emelia', 'Emilia', 'Emilie', 'Emily', 'Emma', 'Emmanuelle', 'Erica', 'Esta', 'Esther', 'Estella', 'Eunice', 'Eva', 'Eve', 'Eveline', 'Evelyn', 'Fabiola', 'Fatima', 'Fiona', 'Flavia', 'Flo', 'Florence', 'Frances', 'Francesca', 'Francisca', 'Frida', 'Gabriella', 'Gabrielle', 'Genevieve', 'Georgiana', 'Geraldine', 'Gertrude', 'Gladys', 'Gloria', 'Grace', 'Gracie', 'Helen', 'Hellen', 'Hilda', 'Hillary', 'Hope', 'Imelda', 'Isabel', 'Isabell', 'Isabella', 'Isabelle', 'Jackie', 'Jacklyn', 'Jacky', 'Jaclyn', 'Jacquelyn', 'Jane', 'Janelle', 'Janet', 'Jaquelin', 'Jaqueline', 'Jenifer', 'Jennifer', 'Jessica', 'Joan', 'Josephine', 'Joy', 'Joyce', 'Juanita', 'Julia', 'Juliana', 'Julie', 'Juliet', 'Justine', 'Katarina', 'Katherine', 'Katheryn', 'Katrina', 'Laura', 'Leah', 'Leila', 'Lilian', 'Lillian', 'Lilly', 'Lina', 'Linda', 'Lisa', 'Lora', 'Loraine', 'Lucie', 'Lucy', 'Lulu', 'Lydia', 'Mabel', 'Maggie', 'Mandy', 'Margaret', 'Margarete', 'Margret', 'Maria', 'Mariah', 'Mariam', 'Marian', 'Mariana', 'Mariane', 'Marianna', 'Marianne', 'Marie', 'Marilyne', 'Marina', 'Marion', 'Marjorie', 'Marjory', 'Marlene', 'Mary', 'Matilda', 'Maudie', 'Maureen', 'Maya', 'Meagan', 'Melisa', 'Melissa', 'Melody', 'Michele', 'Michelle', 'Minerva', 'Minnie', 'Miracle', 'Monica', 'Nadia', 'Naomi', 'Naomie', 'Natalia', 'Natalie', 'Natasha', 'Nichole', 'Nicole', 'Nina', 'Nora', 'Pamela', 'Patience', 'Patricia', 'Pauline', 'Pearl', 'Phoebe', 'Phyllis', 'Pink', 'Pinkie', 'Priscilla', 'Prudence', 'Rachael', 'Rachel', 'Rebeca', 'Rebecca', 'Rhoda', 'Rita', 'Robyn', 'Rose', 'Rosemary', 'Ruth', 'Ruthe', 'Ruthie', 'Sabina', 'Sabrina', 'Salma', 'Samantha', 'Sandra', 'Sandy', 'Sarah', 'Serena', 'Shakira', 'Sharon', 'Sheila', 'Sierra', 'Sonia', 'Sonya', 'Sophia', 'Sophie', 'Stacey', 'Stacy', 'Stella', 'Susan', 'Susana', 'Susanna', 'Susie', 'Suzanne', 'Sylvia', 'Tabitha', 'Teresa', 'Tess', 'Theresa', 'Tia', 'Tiffany', 'Tina', 'Tracy', 'Trinity', 'Trisha', 'Trudie', 'Trycia', 'Ursula', 'Valentine', 'Valerie', 'Vanessa', 'Veronica', 'Vickie', 'Vicky', 'Victoria', 'Viola', 'Violet', 'Violette', 'Viva', 'Vivian', 'Viviane', 'Vivianne', 'Vivien', 'Vivienne', 'Wanda', 'Wendy', 'Whitney', 'Wilma', 'Winifred', 'Yvette', 'Yvonne', 'Zita', 'Zoe', ]; protected static $lastNameMale = [ 'Mubiru', 'Muwanguzi', 'Muwonge', 'Nsamba', 'Obol', 'Odeke', 'Okumu', 'Okumuringa', 'Opega', 'Opio', 'Orishaba', 'Osiki', 'Ouma', 'Sekandi', 'Semande', 'Serwanga', 'Ssebatta', 'Ssebugulu', 'Ssebunya', 'Ssebuuma', 'Ssebyala', 'Ssegawa', 'Ssekabira', 'Ssekanjako', 'Ssekate', 'Ssekibuule', 'Ssekidde', 'Ssekiranda', 'Ssekitooleko', 'Ssekubulwa', 'Ssempija', 'Ssempungu', 'Ssemwezi', 'Ssendege', 'Ssenjovu', 'Ssenkaali', 'Ssentezza', 'Ssentongo', 'Sserubiri', 'Sseruyinda', 'Ssettende', ]; protected static $lastNameFemale = [ 'Abol', 'Adeke', 'Aketch', 'Akoth', 'Akumu', 'Aol', 'Apega', 'Apio', 'Auma', 'Awori', 'Ayo', 'Babirye', 'Chandiru', 'Dushime', 'Kabatesi', 'Kabonesa', 'Kaitesi', 'Kakiiza', 'Kakuze', 'Kaliisa', 'Karungi', 'Katusiime', 'Kebirungi', 'Kyomi', 'Kyoshabire', 'Mahoro', 'Murungi', 'Nabaale', 'Nabaggala', 'Nabakooza', 'Nabaloga', 'Nabankema', 'Nabasirye', 'Nabaweesi', 'Nabayunga', 'Nabbona', 'Nabise', 'Nabukeera', 'Nabunya', 'Nabuufu', 'Nabuuso', 'Nabwami', 'Nakaayi', 'Nakabugo', 'Nakabuye', 'Nakafeero', 'Nakalanzi', 'Nakalunda', 'Nakasinde', 'Nakasolya', 'Nakasumba', 'Nakato', 'Nakaweesa', 'Nakazibwe', 'Nakiboneka', 'Nakidde', 'Nakigozi', 'Nakiguli', 'Nakimbugwe', 'Nakimuli', 'Nakinobe', 'Nakiridde', 'Nakisige', 'Nakitende', 'Nakiyemba', 'Nakku', 'Nakyagaba', 'Nakyanzi', 'Nalubuga', 'Nalubwama', 'Nalukwago', 'Naluyima', 'Nalweyiso', 'Nalwoga', 'Namaganda', 'Namagembe', 'Namatovu', 'Nambi', 'Nambogo', 'Nambooze', 'Nambuusi', 'Namenya', 'Namiiro', 'Namirembe', 'Nampemba', 'Nampijja', 'Namubiru', 'Namuddu', 'Namugenyi', 'Namugwanya', 'Namukwaya', 'Namuleme', 'Namulindwa', 'Namutebi', 'Nankindu', 'Nankinga', 'Nanteeza', 'Nantongo', 'Nanvule', 'Nanyanzi', 'Nanyombi', 'Nanyondo', 'Nanyonjo', 'Nassimwba', 'Nazziwa', 'Ndagire', ]; protected static $lastName = [ 'Abayisenga', 'Agaba', 'Ahebwe', 'Aisu', 'Akankunda', 'Akankwasa', 'Akashaba', 'Akashabe', 'Ampumuza', 'Ankunda', 'Asasira', 'Asiimwe', 'Atuhe', 'Atuhire', 'Atukunda', 'Atukwase', 'Atwine', 'Aurishaba', 'Badru', 'Baguma', 'Bakabulindi', 'Bamwiine', 'Barigye', 'Bbosa', 'Bisheko', 'Biyinzika', 'Bugala', 'Bukenya', 'Buyinza', 'Bwana', 'Byanyima', 'Byaruhanga', 'Ddamulira', 'Gamwera', 'Ijaga', 'Isyagi', 'Kaaya', 'Kabanda', 'Kabuubi', 'Kabuye', 'Kafeero', 'Kagambira', 'Kakooza', 'Kalumba', 'Kanshabe', 'Kansiime', 'Kanyesigye', 'Kareiga', 'Kasekende', 'Kasumba', 'Kateregga', 'Katusiime', 'Kawooya', 'Kawuki', 'Kayemba', 'Kazibwe', 'Kibirige', 'Kiconco', 'Kiganda', 'Kijjoba', 'Kirabira', 'Kirabo', 'Kirigwajjo', 'Kisitu', 'Kitovu', 'Kityamuwesi', 'Kivumbi', 'Kiwanuka', 'Kyambadde', 'Lunyoro', 'Mbabazi', 'Migisha', 'Mugisa', 'Mugisha', 'Muhwezi', 'Mukalazi', 'Mulalira', 'Munyagwa', 'Murungi', 'Mushabe', 'Musinguzi', 'Mutabuza', 'Muyambi', 'Mwesige', 'Mwesigye', 'Nabasa', 'Nabimanya', 'Nankunda', 'Natukunda', 'Nayebare', 'Nimukunda', 'Ninsiima', 'Nkoojo', 'Nkurunungi', 'Nuwagaba', 'Nuwamanya', 'Nyeko', 'Obol', 'Odeke', 'Okumu', 'Okumuringa', 'Opega', 'Orishaba', 'Osiki', 'Ouma', 'Rubalema', 'Rusiimwa', 'Rwabyoma', 'Tamale', 'Tendo', 'Tizikara', 'Tuhame', 'Tumusiime', 'Tumwebaze', 'Tumwesigye', 'Tumwiine', 'Turyasingura', 'Tusiime', 'Twasiima', 'Twesigomwe', 'Wasswa', 'Wavamuno', 'Were', ]; public function lastName($gender = null) { if ($gender === static::GENDER_MALE) { return static::lastNameMale(); } if ($gender === static::GENDER_FEMALE) { return static::lastNameFemale(); } return static::randomElement(static::$lastName); } public static function lastNameMale() { return static::randomElement(static::$lastNameMale); } public static function lastNameFemale() { return static::randomElement(static::$lastNameFemale); } } PK A�)[��� � * faker/src/Faker/Provider/de_DE/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_DE; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'DE', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } /** * Sources: * The 19 largest German banks by total assets * * @see https://de.wikipedia.org/wiki/Liste_der_größten_Banken_in_Deutschland * The 20 largest co-operative banks by branch count * @see https://de.wikipedia.org/wiki/Liste_der_Genossenschaftsbanken_in_Deutschland * The 20 largest public savings banks by branch count * @see https://de.wikipedia.org/wiki/Liste_der_Sparkassen_in_Deutschland */ protected static $banks = [ 'Bank 1 Saar', 'Bayerische Landesbank', 'BBBank', 'Berliner Sparkasse', 'Berliner Volksbank', 'Braunschweigische Landessparkasse', 'Commerzbank', 'DekaBank Deutsche Girozentrale', 'Deutsche Apotheker- und Ärztebank', 'Deutsche Bank', 'Deutsche Kreditbank', 'Deutsche Pfandbriefbank', 'Dortmunder Volksbank', 'DZ Bank', 'Erzgebirgssparkasse', 'Frankfurter Sparkasse', 'Frankfurter Volksbank', 'Hamburger Sparkasse', 'Hannoversche Volksbank', 'HSGV', 'HSH Nordbank', 'ING-DiBa', 'KfW', 'Kreissparkasse Esslingen-Nürtingen', 'Kreissparkasse Heilbronn', 'Kreissparkasse Köln', 'Kreissparkasse Ludwigsburg', 'Kreissparkasse München Starnberg Ebersberg', 'L-Bank', 'Landesbank Baden-Württemberg', 'Landesbank Hessen-Thüringen', 'Landessparkasse zu Oldenburg', 'Landwirtschaftliche Rentenbank', 'Mittelbrandenburgische Sparkasse in Potsdam', 'Nassauische Sparkasse', 'Norddeutsche Landesbank', 'NRW.Bank', 'Ostsächsische Sparkasse Dresden', 'Postbank', 'Sparkasse Hannover', 'Sparkasse KölnBonn', 'Sparkasse Mainfranken Würzburg', 'Sparkasse Nürnberg', 'Sparkasse Pforzheim Calw', 'Stadtsparkasse München', 'Unicredit Bank', 'Vereinigte Volksbank', 'Volksbank, Hildesheim-Lehrte-Pattensen', 'Volksbank Alzey-Worms', 'Volksbank Braunschweig Wolfsburg', 'Volksbank Darmstadt - Südhessen', 'Volksbank Hohenlohe', 'Volksbank Kraichgau Wiesloch-Sinsheim', 'Volksbank Lüneburger Heide', 'Volksbank Mittelhessen', 'Volksbank Paderborn-Höxter-Detmold', 'Volksbank Raiffeisenbank Rosenheim-Chiemsee', 'Volksbank Stuttgart', 'VR Bank Main-Kinzig-Büdingen', 'WGZ Bank', ]; /** * @example 'Volksbank Stuttgart' */ public static function bank() { return static::randomElement(static::$banks); } } PK A�)[�!�� � + faker/src/Faker/Provider/de_DE/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_DE; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { /** * @see https://www.statista.com/statistics/446418/most-popular-e-mail-providers-germany/ * @see http://blog.shuttlecloud.com/the-10-most-popular-email-providers-in-germany */ protected static $freeEmailDomain = [ 'web.de', 'gmail.com', 'hotmail.de', 'yahoo.de', 'googlemail.com', 'aol.de', 'gmx.de', 'freenet.de', 'posteo.de', 'mail.de', 'live.de', 't-online.de', ]; protected static $tld = ['com', 'com', 'com', 'net', 'org', 'de', 'de', 'de']; } PK A�)[�'Q�� � . faker/src/Faker/Provider/de_DE/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_DE; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { /** * @var array<int, string> */ protected static $areaCodeRegexes = [ 2 => '(0[0-389]|0[4-6][1-68]|1[124]|1[0-9][0-9]|2[18]|2[0-9][1-9]|3[14]|3[0-35-9][0-9]|4[1]|4[02-8][0-9]|5[1]|5[02-9][0-9]|6[1]|6[02-9][0-9]|7[1]|7[2-7][0-9]|8[1]|8[02-7][0-9]|9[1]|9[02-9][0-9])', 3 => '(0|3[15]|3[02-46-9][1-9]|3[02-46-9][02-9][0-9]|4[015]|4[2-4679][1-8]|4[2-4679][02-9][0-9]|5[15]|5[02-46-9][1-9]|5[02-46-9][02-9][0-9]|6[15]|6[02-46-9][1-9]|6[02-46-9][02-9][0-9]|7[15]|7[2-467][1-7]|7[2-467][02-689][0-9]|8[15]|8[2-46-8][013-9]|8[2-46-8][02-9][0-9]|9[15]|9[02-46-9][1-9]|9[02-46-9][02-9][0-9])', 4 => '(0|1[02-9][0-9]|2[1]|2[02-9][0-9]|3[1]|3[02-9][0-9]|4[1]|4[0-9][0-9]|5[1]|5[02-6][0-9]|6[1]|6[02-8][0-9]|7[1]|7[02-79][0-9]|8[1]|8[02-9][0-9]|9[1]|9[02-7][0-9])', 5 => '(0[2-8][0-9]|1[1]|1[02-9][0-9]|2[1]|2[02-9][1-9]|3[1]|3[02-8][0-9]|4[1]|4[02-9][1-9]|5[1]|5[02-9][0-9]|6[1]|6[02-9][0-9]|7[1]|7[02-7][1-9]|8[1]|8[02-8][0-9]|9[1]|9[0-7][1-9])', 6 => '(0[02-9][0-9]|1[1]|1[02-9][0-9]|2[1]|2[02-9][0-9]|3[1]|3[02-9][0-9]|4[1]|4[0-8][0-9]|5[1]|5[02-9][0-9]|6[1]|6[2-9][0-9]|7[1]|7[02-8][1-9]|8[1]|8[02-9][1-9]|9)', 7 => '(0[2-8][1-6]|1[1]|1[2-9][0-9]|2[1]|2[0-7][0-9]|3[1]|3[02-9][0-9]|4[1]|4[0-8][0-9]|5[1]|5[02-8][0-9]|6[1]|6[02-8][0-9]|7[1]|7[02-7][0-9]|8[1]|8[02-5][1-9]|9[1]|9[03-7][0-9])', 8 => '(0[2-9][0-9]|1[1]|1[02-79][0-9]|2[1]|2[02-9][0-9]|3[1]|3[02-9][0-9]|4[1]|4[02-6][0-9]|5[1]|5[02-9][0-9]|6[1]|6[2-8][0-9]|7[1]|7[02-8][1-9]|8[1]|8[02-6][0-9]|9)', 9 => '(0[6]|0[07-9][0-9]|1[1]|1[02-9][0-9]|2[1]|2[02-9][0-9]|3[1]|3[02-9][0-9]|4[1]|4[02-9][0-9]|5[1]|5[02-7][0-9]|6[1]|6[02-8][1-9]|7[1]|7[02-467][0-9]|8[1]|8[02-7][0-9]|9[1]|9[02-7][0-9])', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/National_conventions_for_writing_telephone_numbers#Germany * @see https://www.itu.int/oth/T0202000051/en * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Telephone_numbers_in_Germany */ protected static $formats = [ // International format '+49 {{areaCode}} #######', '+49 {{areaCode}} ### ####', '+49 (0{{areaCode}}) #######', '+49 (0{{areaCode}}) ### ####', '+49{{areaCode}}#######', '+49{{areaCode}}### ####', // Standard formats '0{{areaCode}} ### ####', '0{{areaCode}} #######', '(0{{areaCode}}) ### ####', '(0{{areaCode}}) #######', ]; protected static $e164Formats = [ '+49{{areaCode}}#######', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Toll-free_telephone_number */ protected static $tollFreeAreaCodes = [ 800, ]; protected static $tollFreeFormats = [ // Standard formats '0{{tollFreeAreaCode}} ### ####', '(0{{tollFreeAreaCode}}) ### ####', '+49{{tollFreeAreaCode}} ### ####', ]; public function tollFreeAreaCode() { return self::randomElement(static::$tollFreeAreaCodes); } public function tollFreePhoneNumber() { $format = self::randomElement(static::$tollFreeFormats); return self::numerify($this->generator->parse($format)); } protected static $mobileCodes = [ 1511, 1512, 1514, 1515, 1516, 1517, 1520, 1521, 1522, 1523, 1525, 1526, 1529, 1570, 1573, 1575, 1577, 1578, 1579, 1590, ]; protected static $mobileFormats = [ '+49{{mobileCode}}#######', '+49 {{mobileCode}} ### ####', '0{{mobileCode}}#######', '0{{mobileCode}} ### ####', '0 {{mobileCode}} ### ####', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_dialling_codes_in_Germany * * @return string */ public static function areaCode() { $firstDigit = self::numberBetween(2, 9); return $firstDigit . self::regexify(self::$areaCodeRegexes[$firstDigit]); } /** * Generate a code for a mobile number. * * @internal Used to generate mobile numbers. * * @return string */ public static function mobileCode() { return static::randomElement(static::$mobileCodes); } /** * Generate a mobile number. * * @example A mobile number: '015111234567' * @example A mobile number with spaces: '01511 123 4567' * @example A mobile number with international code prefix: '+4915111234567' * @example A mobile number with international code prefix and spaces: '+49 1511 123 4567' * * @return string */ public function mobileNumber() { return ltrim(static::numerify($this->generator->parse( static::randomElement(static::$mobileFormats), ))); } } PK A�)[V�X�+> +> * faker/src/Faker/Provider/de_DE/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_DE; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $buildingNumber = ['%##', '%#', '%', '%/%', '%#[abc]', '%[abc]']; protected static $streetSuffixLong = [ 'Gasse', 'Platz', 'Ring', 'Straße', 'Weg', 'Allee', ]; protected static $streetSuffixShort = [ 'gasse', 'platz', 'ring', 'straße', 'str.', 'weg', 'allee', ]; protected static $postcode = ['#####']; /** * @var array * * @see https://de.wikipedia.org/wiki/Liste_der_Gro%C3%9F-_und_Mittelst%C3%A4dte_in_Deutschland */ protected static $cityNames = [ 'Aachen', 'Aalen', 'Achern', 'Achim', 'Ahaus', 'Ahlen', 'Ahrensburg', 'Aichach', 'Albstadt', 'Alfter', 'Alsdorf', 'Altenburg', 'Amberg', 'Andernach', 'Annaberg-Buchholz', 'Ansbach', 'Apolda', 'Arnsberg', 'Arnstadt', 'Aschaffenburg', 'Aschersleben', 'Attendorn', 'Augsburg', 'Aurich', 'Backnang', 'Bad Harzburg', 'Bad Hersfeld', 'Bad Homburg vor der Höhe', 'Bad Honnef', 'Bad Kissingen', 'Bad Kreuznach', 'Bad Mergentheim', 'Bad Nauheim', 'Bad Neuenahr-Ahrweiler', 'Bad Oeynhausen', 'Bad Oldesloe', 'Bad Rappenau', 'Bad Salzuflen', 'Bad Soden am Taunus', 'Bad Vilbel', 'Bad Waldsee', 'Bad Zwischenahn', 'Baden-Baden', 'Baesweiler', 'Balingen', 'Bamberg', 'Barsinghausen', 'Baunatal', 'Bautzen', 'Bayreuth', 'Beckum', 'Bedburg', 'Bensheim', 'Bergheim', 'Bergisch Gladbach', 'Bergkamen', 'Berlin', 'Bernau bei Berlin', 'Bernburg (Saale)', 'Biberach an der Riß', 'Bielefeld', 'Bietigheim-Bissingen', 'Bingen am Rhein', 'Bitterfeld-Wolfen', 'Blankenburg (Harz)', 'Blankenfelde-Mahlow', 'Blieskastel', 'Böblingen', 'Bocholt', 'Bochum', 'Bonn', 'Borken', 'Bornheim', 'Bottrop', 'Bramsche', 'Brandenburg an der Havel', 'Braunschweig', 'Bremen', 'Bremerhaven', 'Bretten', 'Brilon', 'Bruchköbel', 'Bruchsal', 'Brühl', 'Buchholz in der Nordheide', 'Büdingen', 'Bühl', 'Bünde', 'Büren', 'Burg', 'Burgdorf', 'Burgwedel', 'Butzbach', 'Buxtehude', 'Calw', 'Castrop-Rauxel', 'Celle', 'Chemnitz', 'Cloppenburg', 'Coburg', 'Coesfeld', 'Coswig', 'Cottbus', 'Crailsheim', 'Cuxhaven', 'Dachau', 'Darmstadt', 'Datteln', 'Deggendorf', 'Delbrück', 'Delitzsch', 'Delmenhorst', 'Dessau-Roßlau', 'Detmold', 'Dietzenbach', 'Dillenburg', 'Dillingen/Saar', 'Dinslaken', 'Ditzingen', 'Döbeln', 'Donaueschingen', 'Dormagen', 'Dorsten', 'Dortmund', 'Dreieich', 'Dresden', 'Duderstadt', 'Duisburg', 'Dülmen', 'Düren', 'Düsseldorf', 'Eberswalde', 'Eckernförde', 'Edewecht', 'Ehingen', 'Einbeck', 'Eisenach', 'Eisenhüttenstadt', 'Lutherstadt Eisleben', 'Eislingen/Fils', 'Ellwangen (Jagst)', 'Elmshorn', 'Elsdorf', 'Emden', 'Emmendingen', 'Emmerich am Rhein', 'Emsdetten', 'Enger', 'Ennepetal', 'Ennigerloh', 'Eppingen', 'Erding', 'Erftstadt', 'Erfurt', 'Erkelenz', 'Erkrath', 'Erlangen', 'Eschborn', 'Eschweiler', 'Espelkamp', 'Essen', 'Esslingen am Neckar', 'Ettlingen', 'Euskirchen', 'Falkensee', 'Fellbach', 'Filderstadt', 'Flensburg', 'Flörsheim am Main', 'Forchheim', 'Frankenthal (Pfalz)', 'Frankfurt (Oder)', 'Frankfurt am Main', 'Frechen', 'Freiberg', 'Freiburg im Breisgau', 'Freising', 'Freital', 'Freudenstadt', 'Friedberg', 'Friedberg (Hessen)', 'Friedrichsdorf', 'Friedrichshafen', 'Friesoythe', 'Fröndenberg/Ruhr', 'Fulda', 'Fürstenfeldbruck', 'Fürstenwalde/Spree', 'Fürth', 'Gaggenau', 'Ganderkesee', 'Garbsen', 'Gardelegen', 'Garmisch-Partenkirchen', 'Gauting', 'Geesthacht', 'Geestland', 'Geilenkirchen', 'Geislingen an der Steige', 'Geldern', 'Gelnhausen', 'Gelsenkirchen', 'Georgsmarienhütte', 'Gera', 'Geretsried', 'Germering', 'Germersheim', 'Gersthofen', 'Geseke', 'Gevelsberg', 'Gießen', 'Gifhorn', 'Gladbeck', 'Glauchau', 'Goch', 'Göppingen', 'Görlitz', 'Goslar', 'Gotha', 'Göttingen', 'Greifswald', 'Greiz', 'Greven', 'Grevenbroich', 'Griesheim', 'Grimma', 'Gronau (Westf.)', 'Groß-Gerau', 'Groß-Umstadt', 'Gummersbach', 'Günzburg', 'Güstrow', 'Gütersloh', 'Haan', 'Haar', 'Hagen', 'Halberstadt', 'Halle (Saale)', 'Halle (Westf.)', 'Haltern am See', 'Hamburg', 'Hameln', 'Hamm', 'Hamminkeln', 'Hanau', 'Hann. Münden', 'Hannover', 'Haren (Ems)', 'Harsewinkel', 'Haßloch', 'Hattersheim am Main', 'Hattingen', 'Heide', 'Heidelberg', 'Heidenheim an der Brenz', 'Heilbronn', 'Heiligenhaus', 'Heinsberg', 'Helmstedt', 'Hemer', 'Hennef (Sieg)', 'Hennigsdorf', 'Henstedt-Ulzburg', 'Heppenheim (Bergstraße)', 'Herborn', 'Herdecke', 'Herford', 'Herne', 'Herrenberg', 'Herten', 'Herzogenaurach', 'Herzogenrath', 'Hilden', 'Hildesheim', 'Hockenheim', 'Hof', 'Hofheim am Taunus', 'Hohen Neuendorf', 'Holzminden', 'Homburg', 'Horb am Neckar', 'Höxter', 'Hoyerswerda', 'Hückelhoven', 'Hürth', 'Husum', 'Ibbenbüren', 'Idar-Oberstein', 'Idstein', 'Ilmenau', 'Ilsede', 'Ingelheim am Rhein', 'Ingolstadt', 'Iserlohn', 'Isernhagen', 'Itzehoe', 'Jena', 'Jüchen', 'Jülich', 'Kaarst', 'Kaiserslautern', 'Kaltenkirchen', 'Kamen', 'Kamp-Lintfort', 'Karben', 'Karlsfeld', 'Karlsruhe', 'Kassel', 'Kaufbeuren', 'Kehl', 'Kelkheim (Taunus)', 'Kempen', 'Kempten (Allgäu)', 'Kerpen', 'Kevelaer', 'Kiel', 'Kirchheim unter Teck', 'Kitzingen', 'Kleinmachnow', 'Kleve', 'Koblenz', 'Köln', 'Königs Wusterhausen', 'Königsbrunn', 'Königswinter', 'Konstanz', 'Korbach', 'Kornwestheim', 'Korschenbroich', 'Köthen (Anhalt)', 'Krefeld', 'Kreuztal', 'Kulmbach', 'Laatzen', 'Lage', 'Lahr/Schwarzwald', 'Lampertheim', 'Landau in der Pfalz', 'Landsberg am Lech', 'Landshut', 'Langen', 'Langenfeld (Rheinland)', 'Langenhagen', 'Lauf an der Pegnitz', 'Laupheim', 'Leer', 'Lehrte', 'Leichlingen (Rheinland)', 'Leimen', 'Leinfelden-Echterdingen', 'Leipzig', 'Lemgo', 'Lengerich', 'Lennestadt', 'Leonberg', 'Leutkirch im Allgäu', 'Leverkusen', 'Lichtenfels', 'Limbach-Oberfrohna', 'Limburg an der Lahn', 'Lindau (Bodensee)', 'Lindlar', 'Lingen (Ems)', 'Lippstadt', 'Lohmar', 'Löhne', 'Lohne (Oldenburg)', 'Lörrach', 'Lübbecke', 'Lübeck', 'Luckenwalde', 'Lüdenscheid', 'Lüdinghausen', 'Ludwigsburg', 'Ludwigsfelde', 'Ludwigshafen am Rhein', 'Lüneburg', 'Lünen', 'Magdeburg', 'Maintal', 'Mainz', 'Mannheim', 'Marburg', 'Markkleeberg', 'Marl', 'Mechernich', 'Meckenheim', 'Meerbusch', 'Meinerzhagen', 'Meiningen', 'Meißen', 'Melle', 'Memmingen', 'Menden (Sauerland)', 'Meppen', 'Merseburg', 'Merzig', 'Meschede', 'Mettmann', 'Metzingen', 'Minden', 'Moers', 'Mönchengladbach', 'Monheim am Rhein', 'Moormerland', 'Mörfelden-Walldorf', 'Mosbach', 'Mühlacker', 'Mühlhausen/Thüringen', 'Mühlheim am Main', 'Mülheim an der Ruhr', 'München', 'Münster', 'Nagold', 'Naumburg (Saale)', 'Neckarsulm', 'Netphen', 'Nettetal', 'Neu Wulmstorf', 'Neu-Isenburg', 'Neu-Ulm', 'Neubrandenburg', 'Neuburg an der Donau', 'Neukirchen-Vluyn', 'Neumarkt in der Oberpfalz', 'Neumünster', 'Neunkirchen', 'Neuruppin', 'Neusäß', 'Neuss', 'Neustadt am Rübenberge', 'Neustadt an der Weinstraße', 'Neustrelitz', 'Neuwied', 'Niederkassel', 'Nienburg/Weser', 'Norden', 'Nordenham', 'Norderstedt', 'Nordhausen', 'Nordhorn', 'Northeim', 'Nürnberg', 'Nürtingen', 'Oberhausen', 'Obertshausen', 'Oberursel (Taunus)', 'Oelde', 'Oer-Erkenschwick', 'Offenbach am Main', 'Offenburg', 'Öhringen', 'Olching', 'Oldenburg', 'Olpe', 'Oranienburg', 'Osnabrück', 'Osterholz-Scharmbeck', 'Osterode am Harz', 'Ostfildern', 'Ottobrunn', 'Overath', 'Paderborn', 'Panketal', 'Papenburg', 'Passau', 'Peine', 'Petershagen', 'Pfaffenhofen an der Ilm', 'Pforzheim', 'Pfungstadt', 'Pinneberg', 'Pirmasens', 'Pirna', 'Plauen', 'Plettenberg', 'Porta Westfalica', 'Potsdam', 'Puchheim', 'Pulheim', 'Quedlinburg', 'Quickborn', 'Radebeul', 'Radevormwald', 'Radolfzell am Bodensee', 'Rastatt', 'Rastede', 'Rathenow', 'Ratingen', 'Ravensburg', 'Recklinghausen', 'Rees', 'Regensburg', 'Reinbek', 'Remscheid', 'Remseck am Neckar', 'Rendsburg', 'Reutlingen', 'Rheda-Wiedenbrück', 'Rheinbach', 'Rheinberg', 'Rheine', 'Rheinfelden (Baden)', 'Rheinstetten', 'Riedstadt', 'Riesa', 'Rietberg', 'Rinteln', 'Rödermark', 'Rodgau', 'Ronnenberg', 'Rosenheim', 'Rösrath', 'Rostock', 'Rotenburg (Wümme)', 'Roth', 'Rottenburg am Neckar', 'Rottweil', 'Rudolstadt', 'Rüsselsheim am Main', 'Saalfeld/Saale', 'Saarbrücken', 'Saarlouis', 'Salzgitter', 'Salzkotten', 'Salzwedel', 'Sangerhausen', 'Sankt Augustin', 'Sankt Ingbert', 'Schleswig', 'Schloß Holte-Stukenbrock', 'Schmallenberg', 'Schönebeck', 'Schorndorf', 'Schortens', 'Schramberg', 'Schwabach', 'Schwäbisch Gmünd', 'Schwäbisch Hall', 'Schwandorf', 'Schwanewede', 'Schwedt/Oder', 'Schweinfurt', 'Schwelm', 'Schwerin', 'Schwerte', 'Schwetzingen', 'Seelze', 'Seevetal', 'Sehnde', 'Seligenstadt', 'Selm', 'Senden', 'Senden', 'Senftenberg', 'Siegburg', 'Siegen', 'Sindelfingen', 'Singen (Hohentwiel)', 'Sinsheim', 'Soest', 'Solingen', 'Soltau', 'Sondershausen', 'Sonneberg', 'Sonthofen', 'Speyer', 'Spremberg', 'Springe', 'Sprockhövel', 'St. Wendel', 'Stade', 'Stadtallendorf', 'Stadthagen', 'Stadtlohn', 'Starnberg', 'Staßfurt', 'Steinfurt', 'Steinhagen', 'Stendal', 'Stolberg (Rheinland)', 'Stralsund', 'Straubing', 'Strausberg', 'Stuhr', 'Stutensee', 'Stuttgart', 'Suhl', 'Sundern (Sauerland)', 'Syke', 'Taunusstein', 'Teltow', 'Tönisvorst', 'Torgau', 'Traunreut', 'Trier', 'Troisdorf', 'Tübingen', 'Tuttlingen', 'Übach-Palenberg', 'Überlingen', 'Uelzen', 'Uetze', 'Ulm', 'Unna', 'Unterhaching', 'Unterschleißheim', 'Vaihingen an der Enz', 'Varel', 'Vaterstetten', 'Vechta', 'Velbert', 'Verden (Aller)', 'Verl', 'Versmold', 'Viernheim', 'Viersen', 'Villingen-Schwenningen', 'Voerde (Niederrhein)', 'Völklingen', 'Vreden', 'Wachtberg', 'Waghäusel', 'Waiblingen', 'Waldkirch', 'Waldkraiburg', 'Waldshut-Tiengen', 'Wallenhorst', 'Walsrode', 'Waltrop', 'Wandlitz', 'Wangen im Allgäu', 'Warburg', 'Waren (Müritz)', 'Warendorf', 'Warstein', 'Wedel', 'Wedemark', 'Wegberg', 'Weiden in der Oberpfalz', 'Weil am Rhein', 'Weilheim in Oberbayern', 'Weimar', 'Weingarten', 'Weinheim', 'Weinstadt', 'Weißenfels', 'Weiterstadt', 'Werdau', 'Werder (Havel)', 'Werl', 'Wermelskirchen', 'Werne', 'Wernigerode', 'Wertheim', 'Wesel', 'Wesseling', 'Westerstede', 'Westoverledingen', 'Wetter (Ruhr)', 'Wetzlar', 'Weyhe', 'Wiehl', 'Wiesbaden', 'Wiesloch', 'Wilhelmshaven', 'Willich', 'Wilnsdorf', 'Winnenden', 'Winsen (Luhe)', 'Wipperfürth', 'Wismar', 'Witten', 'Lutherstadt Wittenberg', 'Wittmund', 'Wolfenbüttel', 'Wolfsburg', 'Worms', 'Wülfrath', 'Wunstorf', 'Wuppertal', 'Würselen', 'Würzburg', 'Xanten', 'Zeitz', 'Zerbst/Anhalt', 'Zirndorf', 'Zittau', 'Zülpich', 'Zweibrücken', 'Zwickau', ]; protected static $state = [ 'Baden-Württemberg', 'Bayern', 'Berlin', 'Brandenburg', 'Bremen', 'Hamburg', 'Hessen', 'Mecklenburg-Vorpommern', 'Niedersachsen', 'Nordrhein-Westfalen', 'Rheinland-Pfalz', 'Saarland', 'Sachsen', 'Sachsen-Anhalt', 'Schleswig-Holstein', 'Thüringen', ]; protected static $country = [ 'Afghanistan', 'Alandinseln', 'Albanien', 'Algerien', 'Amerikanisch-Ozeanien', 'Amerikanisch-Samoa', 'Amerikanische Jungferninseln', 'Andorra', 'Angola', 'Anguilla', 'Antarktis', 'Antigua und Barbuda', 'Argentinien', 'Armenien', 'Aruba', 'Aserbaidschan', 'Australien', 'Ägypten', 'Äquatorialguinea', 'Äthiopien', 'Äußeres Ozeanien', 'Bahamas', 'Bahrain', 'Bangladesch', 'Barbados', 'Belarus', 'Belgien', 'Belize', 'Benin', 'Bermuda', 'Bhutan', 'Bolivien', 'Bosnien und Herzegowina', 'Botsuana', 'Bouvetinsel', 'Brasilien', 'Britische Jungferninseln', 'Britisches Territorium im Indischen Ozean', 'Brunei Darussalam', 'Bulgarien', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Chile', 'China', 'Cookinseln', 'Costa Rica', 'Côte d’Ivoire', 'Demokratische Republik Kongo', 'Demokratische Volksrepublik Korea', 'Deutschland', 'Dominica', 'Dominikanische Republik', 'Dschibuti', 'Dänemark', 'Ecuador', 'El Salvador', 'Eritrea', 'Estland', 'Europäische Union', 'Falklandinseln', 'Fidschi', 'Finnland', 'Frankreich', 'Französisch-Guayana', 'Französisch-Polynesien', 'Französische Süd- und Antarktisgebiete', 'Färöer', 'Gabun', 'Gambia', 'Georgien', 'Ghana', 'Gibraltar', 'Grenada', 'Griechenland', 'Grönland', 'Guadeloupe', 'Guam', 'Guatemala', 'Guernsey', 'Guinea', 'Guinea-Bissau', 'Guyana', 'Haiti', 'Heard- und McDonald-Inseln', 'Honduras', 'Indien', 'Indonesien', 'Irak', 'Iran', 'Irland', 'Island', 'Isle of Man', 'Israel', 'Italien', 'Jamaika', 'Japan', 'Jemen', 'Jersey', 'Jordanien', 'Kaimaninseln', 'Kambodscha', 'Kamerun', 'Kanada', 'Kap Verde', 'Kasachstan', 'Katar', 'Kenia', 'Kirgisistan', 'Kiribati', 'Kokosinseln', 'Kolumbien', 'Komoren', 'Kongo', 'Kroatien', 'Kuba', 'Kuwait', 'Laos', 'Lesotho', 'Lettland', 'Libanon', 'Liberia', 'Libyen', 'Liechtenstein', 'Litauen', 'Luxemburg', 'Madagaskar', 'Malawi', 'Malaysia', 'Malediven', 'Mali', 'Malta', 'Marokko', 'Marshallinseln', 'Martinique', 'Mauretanien', 'Mauritius', 'Mayotte', 'Mazedonien', 'Mexiko', 'Mikronesien', 'Monaco', 'Mongolei', 'Montenegro', 'Montserrat', 'Mosambik', 'Myanmar', 'Namibia', 'Nauru', 'Nepal', 'Neukaledonien', 'Neuseeland', 'Nicaragua', 'Niederlande', 'Niederländische Antillen', 'Niger', 'Nigeria', 'Niue', 'Norfolkinsel', 'Norwegen', 'Nördliche Marianen', 'Oman', 'Osttimor', 'Österreich', 'Pakistan', 'Palau', 'Palästinensische Gebiete', 'Panama', 'Papua-Neuguinea', 'Paraguay', 'Peru', 'Philippinen', 'Pitcairn', 'Polen', 'Portugal', 'Puerto Rico', 'Republik Korea', 'Republik Moldau', 'Ruanda', 'Rumänien', 'Russische Föderation', 'Réunion', 'Salomonen', 'Sambia', 'Samoa', 'San Marino', 'Saudi-Arabien', 'Schweden', 'Schweiz', 'Senegal', 'Serbien', 'Serbien und Montenegro', 'Seychellen', 'Sierra Leone', 'Simbabwe', 'Singapur', 'Slowakei', 'Slowenien', 'Somalia', 'Sonderverwaltungszone Hongkong', 'Sonderverwaltungszone Macao', 'Spanien', 'Sri Lanka', 'St. Barthélemy', 'St. Helena', 'St. Kitts und Nevis', 'St. Lucia', 'St. Martin', 'St. Pierre und Miquelon', 'St. Vincent und die Grenadinen', 'Sudan', 'Suriname', 'Svalbard und Jan Mayen', 'Swasiland', 'Syrien', 'São Tomé und Príncipe', 'Südafrika', 'Südgeorgien und die Südlichen Sandwichinseln', 'Tadschikistan', 'Taiwan', 'Tansania', 'Thailand', 'Togo', 'Tokelau', 'Tonga', 'Trinidad und Tobago', 'Tschad', 'Tschechische Republik', 'Tunesien', 'Turkmenistan', 'Turks- und Caicosinseln', 'Tuvalu', 'Türkei', 'Uganda', 'Ukraine', 'Unbekannte oder ungültige Region', 'Ungarn', 'Uruguay', 'Usbekistan', 'Vanuatu', 'Vatikanstadt', 'Venezuela', 'Vereinigte Arabische Emirate', 'Vereinigte Staaten', 'Vereinigtes Königreich', 'Vietnam', 'Wallis und Futuna', 'Weihnachtsinsel', 'Westsahara', 'Zentralafrikanische Republik', 'Zypern', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{lastName}}{{streetSuffixShort}}', '{{firstName}}-{{lastName}}-{{streetSuffixLong}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}", ]; public function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } public function streetSuffixShort() { return static::randomElement(static::$streetSuffixShort); } public function streetSuffixLong() { return static::randomElement(static::$streetSuffixLong); } /** * @example 'Berlin' */ public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } public static function buildingNumber() { return static::regexify(self::numerify(static::randomElement(static::$buildingNumber))); } } PK A�)[ �� ' faker/src/Faker/Provider/de_DE/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_DE; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * The Project Gutenberg EBook of Die Leiden des jungen Werther--Buch 1, by * Johann Wolfgang von Goethe * * This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with * almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or * re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included * with this eBook or online at www.gutenberg.org * * Title: Die Leiden des jungen Werther--Buch 1 * * Author: Johann Wolfgang von Goethe * * Posting Date: June 28, 2011 [EBook #2407] * Release Date: November, 2000 * * Language: German * * *** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DIE LEIDEN DES JUNGEN WERTHER *** * * Produced by Michael Pullen, globaltraveler5565@yahoo.com * with proofreading and correction by Dr. Mary Cicora, * mcicora@yahoo.com. * * @see http://www.gutenberg.org/cache/epub/2407/pg2407.txt * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' Am 4. Mai 1771 Wie froh bin ich, daß ich weg bin! Bester Freund, was ist das Herz des Menschen! Dich zu verlassen, den ich so liebe, von dem ich unzertrennlich war, und froh zu sein! Ich weiß, du verzeihst mir's. Waren nicht meine übrigen Verbindungen recht ausgesucht vom Schicksal, um ein Herz wie das meine zu ängstigen? Die arme Leonore! Und doch war ich unschuldig. Konnt' ich dafür, daß, während die eigensinnigen Reize ihrer Schwester mir eine angenehme Unterhaltung verschafften, daß eine Leidenschaft in dem armen Herzen sich bildete? Und doch—bin ich ganz unschuldig? Hab' ich nicht ihre Empfindungen genährt? Hab' ich mich nicht an den ganz wahren Ausdrücken der Natur, die uns so oft zu lachen machten, so wenig lächerlich sie waren, selbst ergetzt? Hab' ich nicht—o was ist der Mensch, daß er über sich klagen darf! Ich will, lieber Freund, ich verspreche dir's, ich will mich bessern, will nicht mehr ein bißchen Übel, das uns das Schicksal vorlegt, wiederkäuen, wie ich's immer getan habe; ich will das Gegenwärtige genießen, und das Vergangene soll mir vergangen sein. Gewiß, du hast recht, Bester, der Schmerzen wären minder unter den Menschen, wenn sie nicht—Gott weiß, warum sie so gemacht sind!—mit so viel Emsigkeit der Einbildungskraft sich beschäftigten, die Erinnerungen des vergangenen Übels zurückzurufen, eher als eine gleichgültige Gegenwart zu ertragen. Du bist so gut, meiner Mutter zu sagen, daß ich ihr Geschäft bestens betreiben und ihr ehstens Nachricht davon geben werde. Ich habe meine Tante gesprochen und bei weitem das böse Weib nicht gefunden, das man bei uns aus ihr macht. Sie ist eine muntere, heftige Frau von dem besten Herzen. Ich erklärte ihr meiner Mutter Beschwerden über den zurückgehaltenen Erbschaftsanteil; sie sagte mir ihre Gründe, Ursachen und die Bedingungen, unter welchen sie bereit wäre, alles herauszugeben, und mehr als wir verlangten—kurz, ich mag jetzt nichts davon schreiben, sage meiner Mutter, es werde alles gut gehen. Und ich habe, mein Lieber, wieder bei diesem kleinen Geschäft gefunden, daß Mißverständnisse und Trägheit vielleicht mehr Irrungen in der Welt machen als List und Bosheit. Wenigstens sind die beiden letzteren gewiß seltener. Übrigens befinde ich mich hier gar wohl. Die Einsamkeit ist meinem Herzen köstlicher Balsam in dieser paradiesischen Gegend, und diese Jahreszeit der Jugend wärmt mit aller Fülle mein oft schauderndes Herz. Jeder Baum, jede Hecke ist ein Strauß von Blüten, und man möchte zum Maienkäfer werden, um in dem Meer von Wohlgerüchen herumschweben und alle seine Nahrung darin finden zu können. Die Stadt selbst ist unangenehm, dagegen rings umher eine unaussprechliche Schönheit der Natur. Das bewog den verstorbenen Grafen von M., einen Garten auf einem der Hügel anzulegen, die mit der schönsten Mannigfaltigkeit sich kreuzen und die lieblichsten Täler bilden. Der Garten ist einfach, und man fühlt gleich bei dem Eintritte, daß nicht ein wissenschaftlicher Gärtner, sondern ein fühlendes Herz den Plan gezeichnet, das seiner selbst hier genießen wollte. Schon manche Träne hab' ich dem Abgeschiedenen in dem verfallenen Kabinettchen geweint, das sein Lieblingsplätzchen war und auch meines ist. Bald werde ich Herr vom Garten sein; der Gärtner ist mir zugetan, nur seit den paar Tagen, und er wird sich nicht übel dabei befinden. Am 10. Mai Eine wunderbare Heiterkeit hat meine ganze Seele eingenommen, gleich den süßen Frühlingsmorgen, die ich mit ganzem Herzen genieße. Ich bin allein und freue mich meines Lebens in dieser Gegend, die für solche Seelen geschaffen ist wie die meine. Ich bin so glücklich, mein Bester, so ganz in dem Gefühle von ruhigem Dasein versunken, daß meine Kunst darunter leidet. Ich könnte jetzt nicht zeichnen, nicht einen Strich, und bin nie ein größerer Maler gewesen als in diesen Augenblicken. Wenn das liebe Tal um mich dampft, und die hohe Sonne an der Oberfläche der undurchdringlichen Finsternis meines Waldes ruht, und nur einzelne Strahlen sich in das innere Heiligtum stehlen, ich dann im hohen Grase am fallenden Bache liege, und näher an der Erde tausend mannigfaltige Gräschen mir merkwürdig werden; wenn ich das Wimmeln der kleinen Welt zwischen Halmen, die unzähligen, unergründlichen Gestalten der Würmchen, der Mückchen näher an meinem Herzen fühle, und fühle die Gegenwart des Allmächtigen, der uns nach seinem Bilde schuf, das Wehen des Alliebenden, der uns in ewiger Wonne schwebend trägt und erhält; mein Freund! Wenn's dann um meine Augen dämmert, und die Welt um mich her und der Himmel ganz in meiner Seele ruhn wie die Gestalt einer Geliebten—dann sehne ich mich oft und denke : ach könntest du das wieder ausdrücken, könntest du dem Papiere das einhauchen, was so voll, so warm in dir lebt, daß es würde der Spiegel deiner Seele, wie deine Seele ist der Spiegel des unendlichen Gottes!—mein Freund—aber ich gehe darüber zugrunde, ich erliege unter der Gewalt der Herrlichkeit dieser Erscheinungen. Ich weiß nicht, ob täuschende Geister um diese Gegend schweben, oder ob die warme, himmlische Phantasie in meinem Herzen ist, die mir alles rings umher so paradiesisch macht. Das ist gleich vor dem Orte ein Brunnen, ein Brunnen, an den ich gebannt bin wie Melusine mit ihren Schwestern.—Du gehst einen kleinen Hügel hinunter und findest dich vor einem Gewölbe, da wohl zwanzig Stufen hinabgehen, wo unten das klarste Wasser aus Marmorfelsen quillt. Die kleine Mauer, die oben umher die Einfassung macht, die hohen Bäume, die den Platz rings umher bedecken, die Kühle des Orts; das hat alles so was Anzügliches, was Schauerliches. Es vergeht kein Tag, daß ich nicht eine Stunde da sitze. Da kommen die Mädchen aus der Stadt und holen Wasser, das harmloseste Geschäft und das nötigste, das ehemals die Töchter der Könige selbst verrichteten. Wenn ich da sitze, so lebt die patriarchalische Idee so lebhaft um mich, wie sie, alle die Altväter, am Brunnen Bekanntschaft machen und freien, und wie um die Brunnen und Quellen wohltätige Geister schweben. O der muß nie nach einer schweren Sommertagswanderung sich an des Brunnens Kühle gelabt haben, der das nicht mitempfinden kann. Am 13. Mai Du fragst, ob du mir meine Bücher schicken sollst?—lieber, ich bitte dich um Gottes willen, laß mir sie vom Halse! Ich will nicht mehr geleitet, ermuntert, angefeuert sein, braust dieses Herz doch genug aus sich selbst; ich brauche Wiegengesang, und den habe ich in seiner Fülle gefunden in meinem Homer. Wie oft lull' ich mein empörtes Blut zur Ruhe, denn so ungleich, so unstet hast du nichts gesehn als dieses Herz. Lieber! Brauch' ich dir das zu sagen, der du so oft die Last getragen hast, mich vom Kummer zur Ausschweifung und von süßer Melancholie zur verderblichen Leidenschaft übergehen zu sehn? Auch halte ich mein Herzchen wie ein krankes Kind; jeder Wille wird ihm gestattet. Sage das nicht weiter; es gibt Leute, die mir es verübeln würden. Am 15. Mai Die geringen Leute des Ortes kennen mich schon und lieben mich, besonders die Kinder. Eine traurige Bemerkung hab' ich gemacht. Wie ich im Anfange mich zu ihnen gesellte, sie freundschaftlich fragte über dies und das, glaubten einige, ich wollte ihrer spotten, und fertigten mich wohl gar grob ab. Ich ließ mich das nicht verdrießen; nur fühlte ich, was ich schon oft bemerkt habe, auf das lebhafteste : Leute von einigem Stande werden sich immer in kalter Entfernung vom gemeinen Volke halten, als glaubten sie durch Annäherung zu verlieren; und dann gibt's Flüchtlinge und üble Spaßvögel, die sich herabzulassen scheinen, um ihren Übermut dem armen Volke desto empfindlicher zu machen. Ich weiß wohl, daß wir nicht gleich sind, noch sein können; aber ich halte dafür, daß der, der nötig zu haben glaubt, vom so genannten Pöbel sich zu entfernen, um den Respekt zu erhalten, ebenso tadelhaft ist als ein Feiger, der sich vor seinem Feinde verbirgt, weil er zu unterliegen fürchtet. Letzthin kam ich zum Brunnen und fand ein junges Dienstmädchen, das ihr Gefäß auf die unterste Treppe gesetzt hatte und sich umsah, ob keine Kamerädin kommen wollte, ihr es auf den Kopf zu helfen. Ich stieg hinunter und sah sie an.—"Soll ich Ihr helfen, Jungfer?" sagte ich.—sie ward rot über und über.—"O nein, Herr!" sagte sie.—"Ohne Umstände".—sie legte ihren Kragen zurecht, und ich half ihr. Sie dankte und stieg hinauf. Den 17. Mai Ich habe allerlei Bekanntschaft gemacht, Gesellschaft habe ich noch keine gefunden. Ich weiß nicht, was ich Anzügliches für die Menschen haben muß; es mögen mich ihrer so viele und hängen sich an mich, und da tut mir's weh, wenn unser Weg nur eine kleine Strecke miteinander geht. Wenn du fragst, wie die Leute hier sind, muß ich dir sagen: wie überall! Es ist ein einförmiges Ding um das Menschengeschlecht. Die meisten verarbeiten den größten Teil der Zeit, um zu leben, und das bißchen, das ihnen von Freiheit übrig bleibt, ängstigt sie so, daß sie alle Mittel aufsuchen, um es los zu werden. O Bestimmung des Menschen! Aber eine recht gute Art Volks! Wenn ich mich manchmal vergesse, manchmal mit ihnen die Freuden genieße, die den Menschen noch gewährt sind, an einem artig besetzten Tisch mit aller Offen—und Treuherzigkeit sich herumzuspaßen, eine Spazierfahrt, einen Tanz zur rechten Zeit anzuordnen, und dergleichen, das tut eine ganz gute Wirkung auf mich; nur muß mir nicht einfallen, daß noch so viele andere Kräfte in mir ruhen, die alle ungenutzt vermodern und die ich sorgfältig verbergen muß. Ach das engt das ganze Herz so ein.—Und doch! Mißverstanden zu werden, ist das Schicksal von unsereinem. Ach, daß die Freundin meiner Jugend dahin ist, ach, daß ich sie je gekannt habe!—ich würde sagen: du bist ein Tor! Du suchst, was hienieden nicht zu finden ist! Aber ich habe sie gehabt, ich habe das Herz gefühlt, die große Seele, in deren Gegenwart ich mir schien mehr zu sein, als ich war, weil ich alles war, was ich sein konnte. Guter Gott! Blieb da eine einzige Kraft meiner Seele ungenutzt? Konnt' ich nicht vor ihr das ganze wunderbare Gefühl entwickeln, mit dem mein Herz die Natur umfaßt? War unser Umgang nicht ein ewiges Weben von der feinsten Empfindung, dem schärfsten Witze, dessen Modifikationen, bis zur Unart, alle mit dem Stempel des Genies bezeichnet waren? Und nun!—ach ihre Jahre, die sie voraus hatte, führten sie früher ans Grab als mich. Nie werde ich sie vergessen, nie ihren festen Sinn und ihre göttliche Duldung. Vor wenig Tagen traf ich einen jungen V. an, einen offnen Jungen, mit einer gar glücklichen Gesichtsbildung. Er kommt erst von Akademien dünkt sich eben nicht weise, aber glaubt doch, er wisse mehr als andere. Auch war er fleißig, wie ich an allerlei spüre, kurz, er hat hübsche Kenntnisse. Da er hörte, daß ich viel zeichnete und Griechisch könnte (zwei Meteore hierzulande), wandte er sich an mich und kramte viel Wissens aus, von Batteux bis zu Wood, von de Piles zu Winckelmann, und versicherte mich, er habe Sulzers Theorie, den ersten Teil, ganz durchgelesen und besitze ein Manuskript von Heynen über das Studium der Antike. Ich ließ das gut sein. Noch gar einen braven Mann habe ich kennen lernen, den fürstlichen Amtmann, einen offenen, treuherzigen Menschen. Man sagt, es soll eine Seelenfreude sein, ihn unter seinen Kindern zu sehen, deren er neun hat; besonders macht man viel Wesens von seiner ältesten Tochter. Er hat mich zu sich gebeten, und ich will ihn ehster Tage besuchen. Er wohnt auf einem fürstlichen Jagdhofe, anderthalb Stunden von hier, wohin er nach dem Tode seiner Frau zu ziehen die Erlaubnis erhielt, da ihm der Aufenthalt hier in der Stadt und im Amthause zu weh tat. Sonst sind mir einige verzerrte Originale in den Weg gelaufen, an denen alles unausstehlich ist, am unerträglichsten Freundschaftsbezeigungen. Leb' wohl! Der Brief wird dir recht sein, er ist ganz historisch. Am 22. Mai Daß das Leben des Menschen nur ein Traum sei, ist manchem schon so vorgekommen, und auch mit mir zieht dieses Gefühl immer herum. Wenn ich die Einschränkung ansehe, in welcher die tätigen und forschenden Kräfte des Menschen eingesperrt sind; wenn ich sehe, wie alle Wirksamkeit dahinaus läuft, sich die Befriedigung von Bedürfnissen zu verschaffen, die wieder keinen Zweck haben, als unsere arme Existenz zu verlängern, und dann, daß alle Beruhigung über gewisse Punkte des Nachforschens nur eine träumende Regignation ist, da man sich die Wände, zwischen denen man gefangen sitzt, mit bunten Gestalten und lichten Aussichten bemalt—das alles, Wilhelm, macht mich stumm. Ich kehre in mich selbst zurück, und finde eine Welt! Wieder mehr in Ahnung und dunkler Begier als in Darstellung und lebendiger Kraft. Und da schwimmt alles vor meinen Sinnen, und ich lächle dann so träumend weiter in die Welt. Daß die Kinder nicht wissen, warum sie wollen, darin sind alle hochgelahrten Schul—und Hofmeister einig; daß aber auch Erwachsene gleich Kindern auf diesem Erdboden herumtaumeln und wie jene nicht wissen, woher sie kommen und wohin sie gehen, ebensowenig nach wahren Zwecken handeln, ebenso durch Biskuit und Kuchen und Birkenreiser regiert werden: das will niemand gern glauben, und mich dünkt, man kann es mit Händen greifen. Ich gestehe dir gern, denn ich weiß, was du mir hierauf sagen möchtest, daß diejenigen die Glücklichsten sind, die gleich den Kindern in den Tag hinein leben, ihre Puppen herumschleppen, aus—und anziehen und mit großem Respekt um die Schublade umherschleichen, wo Mama das Zuckerbrot hineingeschlossen hat, und, wenn sie das gewünschte endlich erhaschen, es mit vollen Backen verzehren und rufen:"mehr!"—das sind glückliche Geschöpfe. Auch denen ist's wohl, die ihren Lumpenbeschäftigungen oder wohl gar ihren Leidenschaften prächtige Titel geben und sie dem Menschengeschlechte als Riesenoperationen zu dessen Heil und Wohlfahrt anschreiben.—Wohl dem, der so sein kann! Wer aber in seiner Demut erkennt, wo das alles hinausläuft, wer da sieht, wie artig jeder Bürger, dem es wohl ist, sein Gärtchen zum Paradiese zuzustutzen weiß, und wie unverdrossen auch der Unglückliche unter der Bürde seinen Weg fortkeucht, und alle gleich interessiert sind, das Licht dieser Sonne noch eine Minute länger zu sehn—ja, der ist still und bildet auch seine Welt aus sich selbst und ist auch glücklich, weil er ein Mensch ist. Und dann, so eingeschränkt er ist, hält er doch immer im Herzen das süße Gefühl der Freiheit, und daß er diesen Kerker verlassen kann, wann er will. Am 26. Mai Du kennst von alters her meine Art, mich anzubauen, mir irgend an einem vertraulichen Orte ein Hüttchen aufzuschlagen und da mit aller Einschränkung zu herbergen. Auch hier habe ich wieder ein Plätzchen angetroffen, das mich angezogen hat. Ungefähr eine Stunde von der Stadt liegt ein Ort, den sie Wahlheim nennen. Die Lage an einem Hügel ist sehr interessant, und wenn man oben auf dem Fußpfade zum Dorf herausgeht, übersieht man auf einmal das ganze Tal. Eine gute Wirtin, die gefällig und munter in ihrem Alter ist, schenkt Wein, Bier, Kaffee; und was über alles geht, sind zwei Linden, die mit ihren ausgebreiteten Ästen den kleinen Platz vor der Kirche bedecken, der ringsum mit Bauerhäusern, Scheunen und Höfen eingeschlossen ist. So vertraulich, so heimlich hab' ich nicht leicht ein Plätzchen gefunden, und dahin lass' ich mein Tischchen aus dem Wirtshause bringen und meinen Stuhl, trinke meinen Kaffee da und lese meinen Homer. Das erstenmal, als ich durch einen Zufall an einem schönen Nachmittage unter die Linden kam, fand ich das Plätzchen so einsam. Es war alles im Felde; nur ein Knabe von ungefähr vier Jahren saß an der Erde und hielt ein anderes, etwa halbjähriges, vor ihm zwischen seinen Füßen sitzendes Kind mit beiden Armen wider seine Brust, so daß er ihm zu einer Art von Sessel diente und ungeachtet der Munterkeit, womit er aus seinen schwarzen Augen herumschaute, ganz ruhig saß. Mich vergnügte der Anblick: ich setzte mich auf einen Pflug, der gegenüber stand, und zeichnete die brüderliche Stellung mit vielem Ergetzen. Ich fügte den nächsten Zaun, ein Scheunentor und einige gebrochene Wagenräder bei, alles, wie es hinter einander stand, und fand nach Verlauf einer Stunde, daß ich eine wohlgeordnete, sehr interessante Zeichnung verfertigt hatte, ohne das mindeste von dem Meinen hinzuzutun. Das bestärkte mich in meinem Vorsatze, mich künftig allein an die Natur zu halten. Sie allein ist unendlich reich, und sie allein bildet den großen Künstler. Man kann zum Vorteile der Regeln viel sagen, ungefähr was man zum Lobe der bürgerlichen Gesellschaft sagen kann. Ein Mensch, der sich nach ihnen bildet, wird nie etwas Abgeschmacktes und Schlechtes hervorbringen, wie einer, der sich durch Gesetze und Wohlstand modeln läßt, nie ein unerträglicher Nachbar, nie ein merkwürdiger Bösewicht werden kann; dagegen wird aber auch alle Regel, man rede was man wolle, das wahre Gefühl von Natur und den wahren Ausdruck derselben zerstören! Sag' du: 'das ist zu hart! Sie schränkt nur ein, beschneidet die geilen Reben' etc.—guter Freund, soll ich dir ein Gleichnis geben? Es ist damit wie mit der Liebe. Ein junges Herz hängt ganz an einem Mädchen, bringt alle Stunden seines Tages bei ihr zu, verschwendet alle seine Kräfte, all sein Vermögen, um ihr jeden Augenblick auszudrücken, daß er sich ganz ihr hingibt. Und da käme ein Philister, ein Mann, der in einem öffentlichen Amte steht, und sagte zu ihm: 'feiner junger Herr! Lieben ist menschlich, nur müßt Ihr menschlich lieben! Teilet Eure Stunden ein, die einen zur Arbeit, und die Erholungsstunden widmet Eurem Mädchen. Berechnet Euer Vermögen, und was Euch von Eurer Notdurft übrig bleibt, davon verwehr' ich Euch nicht, ihr ein Geschenk, nur nicht zu oft, zu machen, etwa zu ihrem Geburts—und Namenstage ' etc.—folgt der Mensch, so gibt's einen brauchbaren jungen Menschen, und ich will selbst jedem Fürsten raten, ihn in ein Kollegium zu setzen; nur mit seiner Liebe ist's am Ende und, wenn er ein Künstler ist, mit seiner Kunst. O meine Freunde! Warum der Strom des Genies so selten ausbricht, so selten in hohen Fluten hereinbraust und eure staunende Seele erschüttert?—liebe Freunde, da wohnen die gelassenen Herren auf beiden Seiten des Ufers, denen ihre Gartenhäuschen, Tulpenbeete und Krautfelder zugrunde gehen würden, die daher in Zeiten mit Dämmen und Ableiten der künftig drohenden Gefahr abzuwehren wissen. Am 27. Mai Ich bin, wie ich sehe, in Verzückung, Gleichnisse und Deklamation verfallen und habe darüber vergessen, dir auszuerzählen, was mit den Kindern weiter geworden ist. Ich saß, ganz in malerische Empfindung vertieft, die dir mein gestriges Blatt sehr zerstückt darlegt, auf meinem Pfluge wohl zwei Stunden. Da kommt gegen Abend eine junge Frau auf die Kinder los, die sich indes nicht gerührt hatten, mit einem Körbchen am Arm und ruft von weitem: "Philipps, du bist recht brav". —Sie grüßte mich, ich dankte ihr, stand auf, trat näher hin und fragte sie, ob sie Mutter von den Kindern wäre? Sie bejahte es, und indem sie dem ältesten einen halben Weck gab, nahm sie das kleine auf und küßte es mit aller mütterlichen Liebe.—"ich habe", sagte sie, "meinem Philipps das Kleine zu halten gegeben und bin mit meinem Ältesten in die Stadt gegangen, um weiß Brot zu holen und Zucker und ein irden Breipfännchen".—Ich sah das alles in dem Korbe, dessen Deckel abgefallen war.—"Ich will meinem Hans (das war der Name des Jüngsten) ein Süppchen kochen zum Abende; der lose Vogel, der Große, hat mir gestern das Pfännchen zerbrochen, als er sich mit Philippsen um die Scharre des Breis zankte".—ich fragte nach dem Ältesten, und sie hatte mir kaum gesagt, daß er sich auf der Wiese mit ein paar Gänsen herumjage, als er gesprungen kam und dem Zweiten eine Haselgerte mitbrachte. Ich unterhielt mich weiter mit dem Weibe und erfuhr, daß sie des Schulmeisters Tochter sei, und daß ihr Mann eine Reise in die Schweiz gemacht habe, um die Erbschaft eines Vetters zu holen.—"Sie haben ihn drum betriegen wollen", sagte sie,"und ihm auf seine Briefe nicht geantwortet; da ist er selbst hineingegangen. Wenn ihm nur kein Unglück widerfahren ist, ich höre nichts von ihm".—Es ward mir schwer, mich von dem Weibe los zu machen, gab jedem der Kinder einen Kreuzer, und auch fürs jüngste gab ich ihr einen, ihm einen Weck zur Suppe mitzubringen, wenn sie in die Stadt ginge, und so schieden wir von einander. Ich sage dir, mein Schatz, wenn meine Sinne gar nicht mehr halten wollen, so lindert all den Tumult der Anblick eines solchen Geschöpfs, das in glücklicher Gelassenheit den engen Kreis seines Daseins hingeht, von einem Tage zum andern sich durchhilft, die Blätter abfallen sieht und nichts dabei denkt, als daß der Winter kommt. Seit der Zeit bin ich oft draußen. Die Kinder sind ganz an mich gewöhnt, sie kriegen Zucker, wenn ich Kaffee trinke, und teilen das Butterbrot und die saure Milch mit mir des Abends. Sonntags fehlt ihnen der Kreuzer nie, und wenn ich nicht nach der Betstunde da bin, so hat die Wirtin Ordre, ihn auszuzahlen. Sie sind vertraut, erzählen mir allerhand, und besonders ergetze ich mich an ihren Leidenschaften und simpeln Ausbrüchen des Begehrens, wenn mehr Kinder aus dem Dorfe sich versammeln. Viele Mühe hat mich's gekostet, der Mutter ihre Besorgnis zu nehmen, sie möchten den Herrn inkommodieren. Am 30. Mai Was ich dir neulich von der Malerei sagte, gilt gewiß auch von der Dichtkunst; es ist nur, daß man das Vortreffliche erkenne und es auszusprechen wage, und das ist freilich mit wenigem viel gesagt. Ich habe heute eine Szene gehabt, die, rein abgeschrieben, die schönste Idylle von der Welt gäbe; doch was soll Dichtung, Szene und Idylle? Muß es denn immer gebosselt sein, wenn wir teil an einer Naturerscheinung nehmen sollen? Wenn du auf diesen Eingang viel Hohes und Vornehmes erwartest, so bist du wieder übel betrogen; es ist nichts als ein Bauerbursch, der mich zu dieser lebhaften Teilnehmung hingerissen hat. Ich werde, wie gewöhnlich, schlecht erzählen, und du wirst mich, wie gewöhnlich, denk' ich, übertrieben finden; es ist wieder Wahlheim, und immer Wahlheim, das diese Seltenheiten hervorbringt. Es war eine Gesellschaft draußen unter den Linden, Kaffee zu trinken. Weil sie mir nicht ganz anstand, so blieb ich unter einem Vorwande zurück. Ein Bauerbursch kam aus einem benachbarten Hause und beschäftigte sich, an dem Pfluge, den ich neulich gezeichnet hatte, etwas zurecht zu machen. Da mir sein Wesen gefiel, redete ich ihn an, fragte nach seinen Umständen, wir waren bald bekannt und, wie mir's gewöhnlich mit dieser Art Leuten geht, bald vertraut. Er erzählte mir, daß er bei einer Witwe in Diensten sei und von ihr gar wohl gehalten werde. Er sprach so vieles von ihr und lobte sie dergestalt, daß ich bald merken konnte, er sei ihr mit Leib und Seele zugetan. Sie sei nicht mehr jung, sagte er, sie sei von ihrem ersten Mann übel gehalten worden, wolle nicht mehr heiraten, und aus seiner Erzählung leuchtete so merklich hervor, wie schön, wie reizend sie für ihn sei, wie sehr er wünschte, daß sie ihn wählen möchte, um das Andenken der Fehler ihres ersten Mannes auszulöschen, daß ich Wort für Wort wiederholen müßte, um dir die reine Neigung, die Liebe und Treue dieses Menschen anschaulich zu machen. Ja, ich müßte die Gabe des größten Dichters besitzen, um dir zugleich den Ausdruck seiner Gebärden, die Harmonie seiner Stimme, das heimliche Feuer seiner Blicke lebendig darstellen zu können. Nein, es sprechen keine Worte die Zartheit aus, die in seinem ganzen Wesen und Ausdruck war; es ist alles nur plump, was ich wieder vorbringen könnte. Besonders rührte mich, wie er fürchtete, ich möchte über sein Verhältnis zu ihr ungleich denken und an ihrer guten Aufführung zweifeln. Wie reizend es war, wenn er von ihrer Gestalt, von ihrem Körper sprach, der ihn ohne jugendliche Reize gewaltsam an sich zog und fesselte, kann ich mir nur in meiner innersten Seele wiederholen. Ich hab' in meinem Leben die dringende Begierde und das heiße, sehnliche Verlangen nicht in dieser Reinheit gesehen, ja wohl kann ich sagen, in dieser Reinheit nicht gedacht und geträumt. Schelte mich nicht, wenn ich dir sage, daß bei der Erinnerung dieser Unschuld und Wahrheit mir die innerste Seele glüht, und daß mich das Bild dieser Treue und Zärtlichkeit überall verfolgt, und daß ich, wie selbst davon entzündet, lechze und schmachte. Ich will nun suchen, auch sie ehstens zu sehn, oder vielmehr, wenn ich's recht bedenke, ich will's vermeiden. Es ist besser, ich sehe sie durch die Augen ihres Liebhabers; vielleicht erscheint sie mir vor meinen eigenen Augen nicht so, wie sie jetzt vor mir steht, und warum soll ich mir das schöne Bild verderben? Am 16. Junius Warum ich dir nicht schreibe?—Fragst du das und bist doch auch der Gelehrten einer. Du solltest raten, daß ich mich wohl befinde, und zwar—kurz und gut, ich habe eine Bekanntschaft gemacht, die mein Herz näher angeht. Ich habe—ich weiß nicht. Dir in der Ordnung zu erzählen, wie's zugegangen ist, daß ich eins der liebenswürdigsten Geschöpfe habe kennen lernen, wird schwer halten. Ich bin vergnügt und glücklich, und also kein guter Historienschreiber. Einen Engel!—pfui! Das sagt jeder von der Seinigen, nicht wahr? Und doch bin ich nicht imstande, dir zu sagen, wie sie vollkommen ist, warum sie vollkommen ist; genug, sie hat allen meinen Sinn gefangengenommen. So viel Einfalt bei so viel Verstand, so viel Güte bei so viel Festigkeit, und die Ruhe der Seele bei dem wahren Leben und der Tätigkeit.—Das ist alles garstiges Gewäsch, was ich da von ihr sage, leidige Abstraktionen, die nicht einen Zug ihres Selbst ausdrücken. Ein andermal—nein, nicht ein andermal, jetzt gleich will ich dir's erzählen. Tu' ich 's jetzt nicht, so geschäh' es niemals. Denn, unter uns, seit ich angefangen habe zu schreiben, war ich schon dreimal im Begriffe, die Feder niederzulegen, mein Pferd satteln zu lassen und hinauszureiten. Und doch schwur ich mir heute früh, nicht hinauszureiten, und gehe doch alle Augenblick' ans Fenster, zu sehen, wie hoch die Sonne noch steht.—Ich hab's nicht überwinden können, ich mußte zu ihr hinaus. Da bin ich wieder, Wilhelm, will mein Butterbrot zu Nacht essen und dir schreiben. Welch eine Wonne das für meine Seele ist, sie in dem Kreise der lieben, muntern Kinder, ihrer acht Geschwister, zu sehen!—Wenn ich so fortfahre, wirst du am Ende so klug sein wie am Anfange. Höre denn, ich will mich zwingen, ins Detail zu gehen. Ich schrieb dir neulich, wie ich den Amtmann S. habe kennen lernen, und wie er mich gebeten habe, ihn bald in seiner Einsiedelei oder vielmehr seinem kleinen Königreiche zu besuchen. Ich vernachlässigte das, und wäre vielleicht nie hingekommen, hätte mir der Zufall nicht den Schatz entdeckt, der in der stillen Gegend verborgen liegt. Unsere jungen Leute hatten einen Ball auf dem Lande angestellt, zu dem ich mich denn auch willig finden ließ. Ich bot einem hiesigen guten, schönen, übrigens unbedeutenden Mädchen die Hand, und es wurde ausgemacht, daß ich eine Kutsche nehmen, mit meiner Tänzerin und ihrer Base nach dem Orte der Lustbarkeit hinausfahren und auf dem Wege Charlotten S. mitnehmen sollte.—"Sie werden ein schönes Frauenzimmer kennenlernen", sagte meine Gesellschafterin, da wir durch den weiten, ausgehauenen Wald nach dem Jagdhause fuhren.—"Nehmen Sie sich in acht", versetzte die Base, "daß Sie sich nicht verlieben!"—"Wieso?" sagte ich.—"Sie ist schon vergeben,"antwortete jene,"an einen sehr braven Mann, der weggereist ist, seine Sachen in Ordnung zu bringen, weil sein Vater gestorben ist, und sich um eine ansehnliche Versorgung zu bewerben".—Die Nachricht war mir ziemlich gleichgültig. Die Sonne war noch eine Viertelstunde vom Gebirge, als wir vor dem Hoftore anfuhren. Es war sehr schwül, und die Frauenzimmer äußerten ihre Besorgnis wegen eines Gewitters, das sich in weißgrauen, dumpfichten Wölkchen rings am Horizonte zusammenzuziehen schien. Ich täuschte ihre Furcht mit anmaßlicher Wetterkunde, ob mir gleich selbst zu ahnen anfing, unsere Lustbarkeit werde einen Stoß leiden. Ich war ausgestiegen, und eine Magd, die ans Tor kam, bat uns, einen Augenblick zu verziehen, Mamsell Lottchen würde gleich kommen. Ich ging durch den Hof nach dem wohlgebauten Hause, und da ich die vorliegenden Treppen hinaufgestiegen war und in die Tür trat, fiel mir das reizendste Schauspiel in die Augen, das ich je gesehen habe. in dem Vorsaale wimmelten sechs Kinder von eilf zu zwei Jahren um ein Mädchen von schöner Gestalt, mittlerer Größe, die ein simples weißes Kleid, mit blaßroten Schleifen an Arm und Brust, anhatte. Sie hielt ein schwarzes Brot und schnitt ihren Kleinen rings herum jedem sein Stück nach Proportion ihres Alters und Appetits ab, gab's jedem mit solcher Freundlichkeit, und jedes rief so ungekünstelt sein "danke!", indem es mit den kleinen Händchen lange in die Höhe gereicht hatte, ehe es noch abgeschnitten war, und nun mit seinem Abendbrote vergnügt entweder wegsprang, oder nach seinem stillern Charakter gelassen davonging nach dem Hoftore zu, um die Fremden und die Kutsche zu sehen, darin ihre Lotte wegfahren sollte.—"Ich bitte um Vergebung", sagte sie, "daß ich Sie hereinbemühe und die Frauenzimmer warten lasse. Über dem Anziehen und allerlei Bestellungen fürs Haus in meiner Abwesenheit habe ich vergessen, meinen Kindern ihr Vesperbrot zu geben, und sie wollen von niemanden Brot geschnitten haben als von mir". Ich machte ihr ein unbedeutendes Kompliment, meine ganze Seele ruhte auf der Gestalt, dem Tone, dem Betragen, und ich hatte eben Zeit, mich von der Überraschung zu erholen, als sie in die Stube lief, ihre Handschuhe und den Fächer zu holen. Die Kleinen sahen mich in einiger Entfernung so von der Seite an, und ich ging auf das jüngste los, das ein Kind von der glücklichsten Gesichtsbildung war. Es zog sich zurück, als eben Lotte zur Türe herauskam und sagte:"Louis, gib dem Herrn Vetter eine Hand".—das tat der Knabe sehr freimütig, und ich konnte mich nicht enthalten, ihn, ungeachtet seines kleinen Rotznäschens, herzlich zu küssen. "Vetter?" sagte ich, indem ich ihr die Hand reichte," glauben Sie, daß ich des Glücks wert sei, mit Ihnen verwandt zu sein?"—"O", sagte sie mit einem leichtfertigen Lächeln, "unsere Vetterschaft ist sehr weitläufig, und es wäre mir leid, wenn Sie der schlimmste drunter sein sollten".—Im Gehen gab sie Sophien, der ältesten Schwester nach ihr, einem Mädchen von ungefähr elf Jahren, den Auftrag, wohl auf die Kinder acht zu haben und den Papa zu grüßen, wenn er vom Spazierritte nach Hause käme. Den Kleinen sagte sie, sie sollten ihrer Schwester Sophie folgen, als wenn sie's selber wäre, das denn auch einige ausdrücklich versprachen. Eine kleine, naseweise Blondine aber, von ungefähr sechs Jahren, sagte: "du bist's doch nicht, Lottchen, wir haben dich doch lieber".—die zwei ältesten Knaben waren hinten auf die Kutsche geklettert, und auf mein Vorbitten erlaubte sie ihnen, bis vor den Wald mitzufahren, wenn sie versprächen, sich nicht zu necken und sich recht festzuhalten. Wir hatten uns kaum zurecht gesetzt, die Frauenzimmer sich bewillkommt, wechselsweise über den Anzug, vorzüglich über die Hüte ihre Anmerkungen gemacht und die Gesellschaft, die man erwartete, gehörig durchgezogen, als Lotte den Kutscher halten und ihre Brüder herabsteigen ließ, die noch einmal ihre Hand zu küssen begehrten, das denn der älteste mit aller Zärtlichkeit, die dem Alter von fünfzehn Jahren eigen sein kann, der andere mit viel Heftigkeit und Leichtsinn tat. Sie ließ die Kleinen noch einmal grüßen, und wir fuhren weiter. Die Base fragte, ob sie mit dem Buche fertig wäre, das sie ihr neulich geschickt hätte.—"nein", sagte Lotte,"es gefällt mir nicht, Sie können's wiederhaben. Das vorige war auch nicht besser".—Ich erstaunte, als ich fragte, was es für Bücher wären, und sie mir antwortete:—ich fand so viel Charakter in allem, was sie sagte, ich sah mit jedem Wort neue Reize, neue Strahlen des Geistes aus ihren Gesichtszügen hervorbrechen, die sich nach und nach vergnügt zu entfalten schienen, weil sie an mir fühlte, daß ich sie verstand. "Wie ich jünger war", sagte sie, "liebte ich nichts so sehr als Romane. Weiß Gott, wie wohl mir's war, wenn ich mich Sonntags in so ein Eckchen setzen und mit ganzem Herzen an dem Glück und Unstern einer Miß Jonny teilnehmen konnte. Ich leugne auch nicht, daß die Art noch einige Reize für mich hat. Doch da ich so selten an ein Buch komme, so muß es auch recht nach meinem Geschmack sein. Und der Autor ist mir der liebste, in dem ich meine Welt wiederfinde, bei dem es zugeht wie um mich, und dessen Geschichte mir doch so interessant und herzlich wird als mein eigen häuslich Leben, das freilich kein Paradies, aber doch im ganzen eine Quelle unsäglicher Glückseligkeit ist". Ich bemühte mich, meine Bewegungen über diese Worte zu verbergen. Das ging freilich nicht weit: denn da ich sie mit solcher Wahrheit im Vorbeigehen vom Landpriester von Wakefield, vom—reden hörte, kam ich ganz außer mich, sagte ihr alles, was ich mußte, und bemerkte erst nach einiger Zeit, da Lotte das Gespräch an die anderen wendete, daß diese die Zeit über mit offenen Augen, als säßen sie nicht da, dagesessen hatten. Die Base sah mich mehr als einmal mit einem spöttischen Näschen an, daran mir aber nichts gelegen war. Das Gespräch fiel aufs Vergnügen am Tanze.—"wenn diese Leidenschaft ein Fehler ist,"sagte Lotte, "so gestehe ich Ihnen gern, ich weiß mir nichts übers Tanzen. Und wenn ich was im Kopfe habe und mir auf meinem verstimmten Klavier einen Contretanz vortrommle, so ist alles wieder gut". Wie ich mich unter dem Gespäche in den schwarzen Augen weidete—wie die lebendigen Lippen und die frischen, muntern Wangen meine ganze Seele anzogen—wie ich, in den herrlichen Sinn ihrer Rede ganz versunken, oft gar die Worte nicht hörte, mit denen sie sich ausdrückte—davon hast du eine Vorstellung, weil du mich kennst. Kurz, ich stieg aus dem Wagen wie ein Träumender, als wir vor dem Lusthause stille hielten, und war so in Träumen rings in der dämmernden Welt verloren, daß ich auf die Musik kaum achtete, die uns von dem erleuchteten Saal herunter entgegenschallte. Die zwei Herren Audran und ein gewisser N. N.—wer behält alle die Namen—, die der Base und Lottens Tänzer waren, empfingen uns am Schlage, bemächtigten sich ihrer Frauenzimmer, und ich führte das meinige hinauf. Wir schlangen uns in Menuetts um einander herum; ich forderte ein Frauenzimmer nach dem andern auf, und just die unleidlichsten konnten nicht dazu kommen, einem die Hand zu reichen und ein Ende zu machen. Lotte und ihr Tänzer fingen einen Englischen an, und wie wohl mir's war, als sie auch in der Reihe die Figur mit uns anfing, magst du fühlen. Tanzen muß man sie sehen! Siehst du, sie ist so mit ganzem Herzen und mit ganzer Seele dabei, ihr ganzer Körper eine Harmonie, so sorglos, so unbefangen, als wenn das eigentlich alles wäre, als wenn sie sonst nichts dächte, nichts empfände; und in dem Augenblicke gewiß schwindet alles andere vor ihr. Ich bat sie um den zweiten Contretanz; sie sagte mit den dritten zu, und mit der liebenswürdigsten Freimütigkeit von der Welt versicherte sie mir, daß sie herzlich gern deutsch tanze.—"Es ist hier so Mode, "fuhr sie fort," daß jedes Paar, das zusammen gehört, beim Deutschen zusammenbleibt, und mein Chapeau walzt schlecht und dankt mir's, wenn ich ihm die Arbeit erlasse. Ihr Frauenzimmer kann's auch nicht und mag nicht, und ich habe im Englischen gesehen, daß Sie gut walzen; wenn Sie nun mein sein wollen fürs Deutsche, so gehen Sie und bitten sich's von meinem Herrn aus, und ich will zu Ihrer Dame gehen".—ich gab ihr die Hand darauf, und wir machten aus, daß ihr Tänzer inzwischen meine Tänzerin unterhalten sollte. Nun ging's an, und wir ergetzten uns eine Weile an manigfaltigen Schlingungen der Arme. Mit welchem Reize, mit welcher Flüchtigkeit bewegte sie sich! Und da wir nun gar ans Walzen kamen und wie die Sphären um einander herumrollten, ging's freilich anfangs, weil's die wenigsten können, ein bißchen bunt durcheinander. Wir waren klug und ließen sie austoben, und als die Ungeschicktesten den Plan geräumt hatten, fielen wir ein und hielten mit noch einem Paare, mit Audran und seiner Tänzerin, wacker aus. Nie ist mir's so leicht vom Flecke gegangen. Ich war kein Mensch mehr. Das liebenswürdigste Geschöpf in den Armen zu haben und mit ihr herumzufliegen wie Wetter, daß alles rings umher verging, und—Wilhelm, um ehrlich zu sein, tat ich aber doch den Schwur, daß ein Mädchen, das ich liebte, auf das ich Ansprüche hätte, mir nie mit einem andern walzen sollte als mit mir, und wenn ich drüber zugrunde gehen müßte. Du verstehst mich! Wir machten einige Touren gehend im Saale, um zu verschnaufen. Dann setzte sie sich, und die Orangen, die ich beiseite gebracht hatte, die nun die einzigen noch übrigen waren, taten vortreffliche Wirkung, nur daß mir mit jedem Schnittchen, das sie einer unbescheidenen Nachbarin ehrenhalben zuteilte, ein Stich durchs Herz ging. Beim dritten englischen Tanz waren wir das zweite Paar. Wie wir die Reihe durchtanzten und ich, weiß Gott mit wieviel Wonne, an ihrem Arm und Auge hing, das voll vom wahrsten Ausdruck des offensten, reinsten Vergnügens war, kommen wir an eine Frau, die mir wegen ihrer liebenswürdigen Miene auf einem nicht mehr ganz jungen Gesichte merkwürdig gewesen war. Sie sieht Lotten lächelnd an, hebt einen drohenden Finger auf und nennt den Namen Albert zweimal im Vorbeifliegen mit viel Bedeutung. "Wer ist Albert?" sagte ich zu Lotten, "wenn's nicht Vermessenheit ist zu fragen".—Sie war im Begriff zu antworten, als wir uns scheiden mußten, um die große Achte zu machen, und mich dünkte einiges Nachdenken auf ihrer Stirn zu sehen, als wir so vor einander vorbeikreuzten.—"Was soll ich's Ihnen leugnen," sagte sie, indem sie mir die Hand zur Promenade bot. "Albert ist ein braver Mensch, dem ich so gut als verlobt bin".—nun war mir das nichts Neues (denn die Mädchen hatten mir's auf dem Wege gesagt) und war mir doch so ganz neu, weil ich es noch nicht im Verhältnis auf sie, die mir in so wenig Augenblicken so wert geworden war, gedacht hatte. Genug, ich verwirrte mich, vergaß mich und kam zwischen das unrechte Paar hinein, daß alles drunter und drüber ging und Lottens ganze Gegenwart und Zerren und Ziehen nötig war, um es schnell wieder in Ordnung zu bringen. Der Tanz war noch nicht zu Ende, als die Blitze, die wir schon lange am Horizonte leuchten gesehn und die ich immer für Wetterkühlen ausgegeben hatte, viel stärker zu werden anfingen und der Donner die Musik überstimmte. Drei Frauenzimmer liefen aus der Reihe, denen ihre Herren folgten; die Unordnung wurde allgemein, und die Musik hörte auf. Es ist natürlich, wenn uns ein Unglück oder etwas Schreckliches im Vergnügen überrascht, daß es stärkere Eindrücke auf uns macht als sonst, teils wegen des Gegensatzes, der sich so lebhaft empfinden läßt, teils und noch mehr, weil unsere Sinne einmal der Fühlbarkeit geöffnet sind und also desto schneller einen Eindruck annehmen. Diesen Ursachen muß ich die wunderbaren Grimassen zuschreiben, in die ich mehrere Frauenzimmer ausbrechen sah. Die klügste setzte sich in eine Ecke, mit dem Rücken gegen das Fenster, und hielt die Ohren zu. Eine andere kniete vor ihr nieder und verbarg den Kopf in der erster Schoß. Eine dritte schob sich zwischen beide hinein und umfaßte ihre Schwesterchen mit tausend Tränen. Einige wollten nach Hause; andere, die noch weniger wußten, was sie taten, hatten nicht so viel Besinnungskraft, den Keckheiten unserer jungen Schlucker zu steuern, die sehr beschäftigt zu sein schienen, alle die ängstlichen Gebete, die dem Himmel bestimmt waren, von den Lippen der schönen Bedrängten wegzufangen. Einige unserer Herren hatten sich hinabbegeben, um ein Pfeifchen in Ruhe zu rauchen; und die übrige Gesellschaft schlug es nicht aus, als die Wirtin auf den klugen Einfall kam, uns ein Zimmer anzuweisen, das Läden und Vorhänge hätte. Kaum waren wir da angelangt, als Lotte beschäftigt war, einen Kreis von Stühlen zu stellen und, als sich die Gesellschaft auf ihre Bitte gesetzt hatte, den Vortrag zu einem Spiele zu tun. Ich sah manchen, der in Hoffnung auf ein saftiges Pfand sein Mäulchen spitzte und seine Glieder reckte.—"Wir spielen Zählens!" sagte sie. "Nun gebt acht! Ich geh' im Kreise herum von der Rechten zur Linken, und so zählt ihr auch rings herum, jeder die Zahl, die an ihn kommt, und das muß gehen wie ein Lauffeuer, und wer stockt oder sich irrt, kriegt eine Ohrfeige, und so bis tausend".—nun war das lustig anzusehen: sie ging mit ausgestrecktem Arm im Kreise herum. "Eins", fing der erste an, der Nachbar "zwei", "drei" der folgende, und so fort. Dann fing sie an, geschwinder zu gehen, immer geschwinder; da versah's einer: Patsch! Eine Ohrfeige, und über das Gelächter der folgende auch: Patsch! Und immer geschwinder. Ich selbst kriegte zwei Maulschellen und glaubte mit innigem Vergnügen zu bemerken, daß sie stärker seien, als sie den übrigen zuzumessen pflegte. Ein allgemeines Gelächter und Geschwärm endigte das Spiel, ehe noch das Tausend ausgezählt war. Die Vertrautesten zogen einander beiseite, das Gewitter war vorüber, und ich folgte Lotten in den Saal. Unterwegs sagte sie:"über die Ohrfeigen haben sie Wetter und alles vergessen!"—ich konnte ihr nichts antworten.—"ich war", fuhr sie fort, "eine der Furchtsamsten, und indem ich mich herzhaft stellte, um den andern Mut zu geben, bin ich mutig geworden".—Wir traten ans Fenster. Es donnerte abseitwärts, und der herrliche Regen säuselte auf das Land, und der erquickendste Wohlgeruch stieg in aller Fülle einer warmen Luft zu uns auf. Sie stand auf ihren Ellenbogen gestützt, ihr Blick durchdrang die Gegend; sie sah gen Himmel und auf mich, ich sah ihr Auge tränenvoll, sie legte ihre Hand auf die meinige und sagte: "Klopstock!"—Ich erinnerte mich sogleich der herrlichen Ode, die ihr in Gedanken lag, und versank in dem Strome von Empfindungen, den sie in dieser Losung über mich ausgoß. Ich ertrug's nicht, neigte mich auf ihre Hand und küßte sie unter den wonnevollsten Tränen. Und sah nach ihrem Auge wieder—Edler! Hättest du deine Vergötterung in diesem Blicke gesehen, und möcht' ich nun deinen so oft entweihten Namen nie wieder nennen hören! Am 19. Junius Wo ich neulich mit meiner Erzählung geblieben bin, weiß ich nicht mehr; das weiß ich, daß es zwei Uhr des Nachts war, als ich zu Bette kam, und daß, wenn ich dir hätte vorschwatzen können, statt zu schreiben, ich dich vielleicht bis an den Morgen aufgehalten hätte. Was auf unserer Hereinfahrt vom Balle geschehen ist, habe ich noch nicht erzählt, habe auch heute keinen Tag dazu. Es war der herrlichste Sonnenaufgang. Der tröpfelnde Wald und das erfrischte Feld umher! Unsere Gesellschafterinnen nickten ein. Sie fragte mich, ob ich nicht auch von der Partie sein wollte; ihretwegen sollt' ich unbekümmert sein.—"So lange ich diese Augen offen sehe", sagte ich und sah sie fest an,"so lange hat's keine Gefahr".—Und wir haben beide ausgehalten bis an ihr Tor, da ihr die Magd leise aufmachte und auf ihr Fragen versicherte, daß Vater und Kleine wohl seien und alle noch schliefen. Da verließ ich sie mit der Bitte, sie selbigen Tags noch sehen zu dürfen; sie gestand mir's zu, und ich bin gekommen—und seit der Zeit können Sonne, Mond und Sterne geruhig ihre Wirtschaft treiben, ich weiß weder daß Tag noch daß Nacht ist, und die ganze Welt verliert sich um mich her. Am 21. Junius Ich lebe so glückliche Tage, wie sie Gott seinen Heiligen ausspart; und mit mir mag werden was will, so darf ich nicht sagen, daß ich die Freuden, die reinsten Freuden des Lebens nicht genossen habe.—du kennst mein Wahlheim; dort bin ich völlig etabliert, von da habe ich nur eine halbe Stunde zu Lotten, dort fühl' ich mich selbst und alles Glück, das dem Menschen gegeben ist. Hätt' ich gedacht, als ich mir Wahlheim zum Zwecke meiner Spaziergänge wählte, daß es so nahe am Himmel läge! Wie oft habe ich das Jagdhaus, das nun alle meine Wünsche einschließt, auf meinen weiten Wanderungen, bald vom Berge, bald von der Ebne über den Fluß gesehn! Lieber Wilhelm, ich habe allerlei nachgedacht, über die Begier im Menschen, sich auszubreiten, neue Entdeckungen zu machen, herumzuschweifen; und dann wieder über den inneren Trieb, sich der Einschränkung willig zu ergeben, in dem Gleise der Gewohnheit so hinzufahren und sich weder um Rechts noch um Links zu bekümmern. Es ist wunderbar: wie ich hierher kam und vom Hügel in das schöne Tal schaute, wie es mich rings umher anzog.—dort das Wäldchen!—ach könntest du dich in seine Schatten mischen!—dort die Spitze des Berges!—ach könntest du von da die weite Gegend überschauen!—die in einander geketteten Hügel und vertraulichen Täler!—o könnte ich mich in ihnen verlieren!—ich eilte hin, und kehrte zurück, und hatte nicht gefunden, was ich hoffte. O es ist mit der Ferne wie mit der Zukunft! Ein großes dämmerndes Ganze ruht vor unserer Seele, unsere Empfindung verschwimmt darin wie unser Auge, und wir sehnen uns, ach! Unser ganzes Wesen hinzugeben, uns mit aller Wonne eines einzigen, großen, herrlichen Gefühls ausfüllen zu lassen.—und ach! Wenn wir hinzueilen, wenn das Dort nun Hier wird, ist alles vor wie nach, und wir stehen in unserer Armut, in unserer Eingeschränktheit, und unsere Seele lechzt nach entschlüpftem Labsale. So sehnt sich der unruhigste Vagabund zuletzt wieder nach seinem Vaterlande und findet in seiner Hütte, an der Brust seiner Gattin, in dem Kreise seiner Kinder, in den Geschäften zu ihrer Erhaltung die Wonne, die er in der weiten Welt vergebens suchte. Wenn ich des Morgens mit Sonnenaufgange hinausgehe nach meinem Wahlheim und dort im Wirtsgarten mir meine Zuckererbsen selbst pflücke, mich hinsetze, sie abfädne und dazwischen in meinem Homer lese; wenn ich in der kleinen Küche mir einen Topf wähle, mir Butter aussteche, Schoten ans Feuer stelle, zudecke und mich dazusetze, sie manchmal umzuschütteln: da fühl' ich so lebhaft, wie die übermütigen Freier der Penelope Ochsen und Schweine schlachten, zerlegen und braten. Es ist nichts, das mich so mit einer stillen, wahren Empfindung ausfüllte als die Züge patriarchalischen Lebens, die ich, Gott sei Dank, ohne Affektation in meine Lebensart verweben kann. Wie wohl ist mir's, daß mein Herz die simple, harmlose Wonne des Menschen fühlen kann, der ein Krauthaupt auf seinen Tisch bringt, das er selbst gezogen, und nun nicht den Kohl allein, sondern all die guten Tage, den schönen Morgen, da er ihn pflanzte, die lieblichen Abende, da er ihn begoß, und da er an dem fortschreitenden Wachstum seine Freude hatte, alle in einem Augenblicke wieder mitgenießt. Am 29. Junius Vorgestern kam der Medikus hier aus der Stadt hinaus zum Amtmann und fand mich auf der Erde unter Lottens Kindern, wie einige auf mir herumkrabbelten, andere mich neckten, und wie ich sie kitzelte und ein großes Geschrei mit ihnen erregte. Der Doktor, der eine sehr dogmatische Drahtpuppe ist, unterm Reden seine Manschetten in Falten legt und einen Kräusel ohne Ende herauszupft, fand dieses unter der Würde eines gescheiten Menschen; das merkte ich an seiner Nase. Ich ließ mich aber in nichts stören, ließ ihn sehr vernünftige Sachen abhandeln und baute den Kindern ihre Kartenhäuser wieder, die sie zerschlagen hatten. Auch ging er darauf in der Stadt herum und beklagte, des Amtmanns Kinder wären so schon ungezogen genug, der Werther verderbe sie nun völlig. Ja, lieber Wilhelm, meinem Herzen sind die Kinder am nächsten auf der Erde. Wenn ich ihnen zusehe und in dem kleinen Dinge die Keime aller Tugenden, aller Kräfte sehe, die sie einmal so nötig brauchen werden; wenn ich in dem Eigensinne künftige Standhaftigkeit und Festigkeit des Charakters, in dem Mutwillen guten Humor und Leichtigkeit, über die Gefahren der Welt hinzuschlüpfen, erblicke, alles so unverdorben, so ganz!—immer, immer wiederhole ich dann die goldenen Worte des Lehrers der Menschen:"wenn ihr nicht werdet wie eines von diesen!" und nun, mein Bester, sie, die unseresgleichen sind, die wir als unsere Muster ansehen sollten, behandeln wir als Untertanen. Sie sollen keinen Willen haben!—haben wir denn keinen? Und wo liegt das Vorrecht?—weil wir älter sind und gescheiter!—guter Gott von deinem Himmel, alte Kinder siehst du und junge Kinder, und nichts weiter; und an welchen du mehr Freude hast, das hat dein Sohn schon lange verkündigt. Aber sie glauben an ihn und hören ihn nicht—das ist auch was Altes!—und bilden ihre Kinder nach sich und—Adieu, Wilhelm! Ich mag darüber nicht weiter radotieren. Am 1. Julius Was Lotte einem Kranken sein muß, fühl' ich an meinem eigenen Herzen, das übler dran ist als manches, das auf dem Siechbette verschmachtet. Sie wird einige Tage in der Stadt bei einer rechtschaffnen Frau zubringen, die sich nach der Aussage der Ärzte ihrem Ende naht und in diesen letzten Augenblicken Lotten um sich haben will. Ich war vorige Woche mit ihr, den Pfarrer von St. zu besuchen; ein Örtchen, das eine Stunde seitwärts im Gebirge liegt. Wir kamen gegen vier dahin. Lotte hatte ihre zweite Schwester mitgenommen. Als wir in den mit zwei hohen Nußbäumen überschatteten Pfarrhof traten, saß der gute alte Mann auf einer Bank vor der Haustür, und da er Lotten sah, ward er wie neu belebt, vergaß seinen Knotenstock und wagte sich auf, ihr entgegen. Sie lief hin zu ihm, nötigte ihn sich niederzulassen, indem sie sich zu ihm setzte, brachte viele Grüße von ihrem Vater, herzte seinen garstigen, schmutzigen jüngsten Buben, das Quakelchen seines Alters. Du hättest sie sehen sollen, wie sie den Alten beschäftigte, wie sie ihre Stimme erhob, um seinen halb tauben Ohren vernehmlich zu werden, wie sie ihm von jungen, robusten Leuten erzählte, die unvermutet gestorben wären, von der Vortrefflichkeit des Karlsbades, und wie sie seinen Entschluß lobte, künftigen Sommer hinzugehen, wie sie fand, daß er viel besser aussähe, viel munterer sei als das letztemal, da sie ihn gesehn.—ich hatte indes der Frau Pfarrerin meine Höflichkeiten gemacht. Der Alte wurde ganz munter, und da ich nicht umhin konnte, die schönen Nußbäume zu loben, die uns so lieblich beschatteten, fing er an, uns, wiewohl mit einiger Beschwerlichkeit, die Geschichte davon zu geben.—"den alten", sagte er,"wissen wir nicht, wer den gepflanzt hat; einige sagen dieser, andere jener Pfarrer. Der jüngere aber dort hinten ist so alt als meine Frau, im Oktober funfzig Jahr. Ihr Vater pflanzte ihn des Morgens, als sie gegen Abend geboren wurde. Er war mein Vorfahr im Amt, und wie lieb ihm der Baum war, ist nicht zu sagen; mir ist er's gewiß nicht weniger. Meine Frau saß darunter auf einem Balken und strickte, da ich vor siebenundzwanzig Jahren als ein armer Student zum erstenmale hier in den Hof kam".—Lotte fragte nach seiner Tochter; es hieß, sie sei mit Herrn Schmidt auf die Wiese hinaus zu den Arbeitern, und der Alte fuhr in seiner Erzählung fort: wie sein Vorfahr ihn liebgewonnen und die Tochter dazu, und wie er erst sein Vikar und dann sein Nachfolger geworden. Die Geschichte war nicht lange zu Ende, als die Jungfer Pfarrerin mit dem sogenannten Herrn Schmidt durch den Garten herkam: sie bewillkommte Lotten mit herzlicher Wärme, und ich muß sagen, sie gefiel mir nicht übel; eine rasche, wohlgewachsene Brünette, die einen die kurze Zeit über auf dem Lande wohl unterhalten hätte. Ihr Liebhaber (denn als solchen stellte sich Herr Schmidt gleich dar), ein feiner, doch stiller Mensch, der sich nicht in unsere Gespräche mischen wollte, ob ihn gleich Lotte immer hereinzog. Was mich am meisten betrübte, war, daß ich an seinen Gesichtszügen zu bemerken schien, es sei mehr Eigensinn und übler Humor als Eingeschränktheit des Verstandes, der ihn sich mitzuteilen hinderte. In der Folge ward dies leider nur zu deutlich; denn als Friederike beim Spazierengehen mit Lotten und gelegentlich auch mit mir ging, wurde des Herrn Angesicht, das ohnedies einer bräunlichen Farbe war, so sichtlich verdunkelt, daß es Zeit war, daß Lotte mich beim Ärmel zupfte und mir zu verstehn gab, daß ich mit Friederiken zu artig getan. Nun verdrießt mich nichts mehr, als wenn die Menschen einander plagen, am meisten, wenn junge Leute in der Blüte des Lebens, da sie am offensten für alle Freuden sein könnten, einander die paar guten Tage mit Fratzen verderben und nur erst zu spät das Unersetzliche ihrer Verschwendung einsehen. Mich wurmte das, und ich konnte nicht umhin, da wir gegen Abend in den Pfarrhof zurückkehrten und an einem Tische Milch aßen und das Gespräch auf Freude und Leid der Welt sich wendete, den Faden zu ergreifen und recht herzlich gegen die üble Laune zu reden.—"wir Menschen beklagen uns oft", fing ich an, "daß der guten Tage so wenig sind und der schlimmen so viel, und, wie mich dünkt, meist mit Unrecht. Wenn wir immer ein offenes Herz hätten, das Gute zu genießen, das uns Gott für jeden Tag bereitet, wir würden alsdann auch Kraft genug haben, das Übel zu tragen, wenn es kommt". —"Wir haben aber unser Gemüt nicht in unserer Gewalt", versetzte die Pfarrerin, "wie viel hängt vom Körper ab! Wenn einem nicht wohl ist, ist's einem überall nicht recht".—Ich gestand ihr das ein.—"Wir wollen es also", fuhr ich fort,"als eine Krankheit ansehen und fragen, ob dafür kein Mittel ist?"—"Das läßt sich hören", sagte Lotte, "ich glaube wenigstens, daß viel von uns abhängt. Ich weiß es an mir. Wenn mich etwas neckt und mich verdrießlich machen will, spring' ich auf und sing' ein paar Contretänze den Garten auf und ab, gleich ist's weg".—"das war's, was ich sagen wollte,"versetzte ich,"es ist mit der üblen Laune völlig wie mit der Trägheit, denn es ist eine Art von Trägheit. Unsere Natur hängt sehr dahin, und doch, wenn wir nur einmal die Kraft haben, uns zu ermannen, geht uns die Arbeit frisch von der Hand, und wir finden in der Tätigkeit ein wahres Vergnügen". —Friederike war sehr aufmerksam, und der junge Mensch wandte mir ein, daß man nicht Herr über sich selbst sei und am wenigsten über seine Empfindungen gebieten könne.—"es ist hier die Frage von einer unangenehmen Empfindung", versetzte ich, "die doch jedermann gerne los ist; und niemand weiß, wie weit seine Kräfte gehen, bis er sie versucht hat. Gewiß, wer krank ist, wird bei allen Ärzten herumfragen, und die größten Resignationen, die bittersten Arzeneien wird er nicht abweisen, um seine gewünschte Gesundheit zu erhalten".—ich bemerkte, daß der ehrliche Alte sein Gehör anstrengte, um an unserm Diskurse teilzunehmen, ich erhob die Stimme, indem ich die Rede gegen ihn wandte". Man predigt gegen so viele Laster", sagte ich, "ich habe noch nie gehört, daß man gegen die üble Laune vom Predigtstuhle gearbeitet hätte.—"Das müßten die Stadtpfarrer tun", sagte er, "die Bauern haben keinen bösen Humor; doch könnte es auch zuweilen nicht schaden, es wäre eine Lektion für seine Frau wenigstens und für den Herrn Amtmann".—Die Gesellschaft lachte, und er herzlich mit, bis er in einen Husten verfiel, der unsern Diskurs eine Zeitlang unterbrach; darauf denn der junge Mensch wieder das Wort nahm: "Sie nannten den bösen Humor ein Laster; mich deucht, das ist übertrieben".—"Mit nichten", gab ich zur Antwort, "wenn das, womit man sich selbst und seinem Nächsten schadet, diesen Namen verdient. Ist es nicht genug, daß wir einander nicht glücklich machen können, müssen wir auch noch einander das Vergnügen rauben, das jedes Herz sich noch manchmal selbst gewähren kann? Und nennen Sie mir den Menschen, der übler Laune ist und so brav dabei, sie zu verbergen, sie allein zu tragen, ohne die Freude um sich her zu zerstören! Oder ist sie nicht vielmehr ein innerer Unmut über unsere eigene Unwürdigkeit, ein Mißfallen an uns selbst, das immer mit einem Neide verknüpft ist, der durch eine törichte Eitelkeit aufgehetzt wird? Wir sehen glückliche Menschen, die wir nicht glücklich machen, und das ist unerträglich".—Lotte lächelte mich an, da sie die Bewegung sah, mit der ich redete, und eine Träne in Friederikens Auge spornte mich fortzufahren.—"Wehe denen", sagte ich, "die sich der Gewalt bedienen, die sie über ein Herz haben, um ihm die einfachen Freuden zu rauben, die aus ihm selbst hervorkeimen. Alle Geschenke, alle Gefälligkeiten der Welt ersetzen nicht einen Augenblick Vergnügen an sich selbst, den uns eine neidische Unbehaglichkeit unsers Tyrannen vergällt hat". Mein ganzes Herz war voll in diesem Augenblicke; die Erinnerung so manches Vergangenen drängte sich an meine Seele, und die Tränen kamen mir in die Augen. "Wer sich das nur täglich sagte",rief ich aus,"du vermagst nichts auf deine Freunde, als ihnen ihre Freuden zu lassen und ihr Glück zu vermehren, indem du es mit ihnen genießest. Vermagst du, wenn ihre innere Seele von einer ängstigenden Leidenschaft gequält, vom Kummer zerrüttet ist, ihnen einen Tropfen Linderung zu geben? Und wenn die letzte, bangste Krankheit dann über das Geschöpf herfällt, das du in blühenden Tagen untergraben hast, und sie nun daliegt in dem erbärmlichsten Ermatten, das Auge gefühllos gen Himmel sieht, der Todesschweiß auf der blassen Stirne abwechselt, und du vor dem Bette stehst wie ein Verdammter, in dem innigsten Gefühl, daß du nichts vermagst mit deinem ganzen Vermögen, und die Angst dich inwendig krampft, daß du alles hingeben möchtest, dem untergehenden Geschöpfe einen Tropfen Stärkung, einen Funken Mut einflößen zu können". Die Erinnerung einer solchen Szene, wobei ich gegenwärtig war, fiel mit ganzer Gewalt bei diesen Worten über mich. Ich nahm das Schnupftuch vor die Augen und verließ die Gesellschaft, und nur Lottens Stimme, die mir rief, wir wollten fort, brachte mich zu mir selbst. Und wie sie mich auf dem Wege schalt über den zu warmen Anteil an allem, und daß ich drüber zugrunde gehen würde! Daß ich mich schonen sollte!—O der Engel! Um deinetwillen muß ich leben! Am 6. Julius Sie ist immer um ihre sterbende Freundin, und ist immer dieselbe, immer das gegenwärtige, holde Geschöpf, das, wo sie hinsieht, Schmerzen lindert und Glückliche macht. Sie ging gestern abend mit Marianen und dem kleinen Malchen spazieren, ich wußte es und traf sie an, und wir gingen zusammen. Nach einem Wege von anderthalb Stunden kamen wir gegen die Stadt zurück, an den Brunnen, der mir so wert und nun tausendmal werter ist. Lotte setzte sich aufs Mäuerchen, wir standen vor ihr. Ich sah umher, ach, und die Zeit, da mein Herz so allein war, lebte wieder vor mir auf.—"Lieber Brunnen", sagte ich, "seither hab' ich nicht mehr an deiner Kühle geruht, hab' in eilendem Vorübergehn dich manchmal nicht angesehn".—Ich blickte hinab und sah, daß Malchen mit einem Glase Wasser sehr beschäftigt heraufstieg.—Ich sah Lotten an und fühlte alles, was ich an ihr habe. Indem kommt Malchen mit einem Glase. Mariane wollt' es ihr abnehmen: "nein!" rief das Kind mit dem süßesten Ausdrucke,"nein, Lottchen, du sollst zuerst trinken!"—ich ward über die Wahrheit, über die Güte, womit sie das ausrief, so entzückt, daß ich meine Empfindung mit nichts ausdrücken konnte, als ich nahm das Kind von der Erde und küßte es lebhaft, das sogleich zu schreien und zu weinen anfing.—"Sie haben übel getan", sagte Lotte.—Ich war betroffen.—"komm, Malchen, "fuhr sie fort, indem sie es bei der Hand nahm und die Stufen hinabführte, "da wasche dich aus der frischen Quelle geschwind, geschwind, da tut's nichts".—Wie ich so dastand und zusah, mit welcher Emsigkeit das Kleine seinen nassen Händchen die Backen rieb, mit welchem Glauben, daß durch die Wunderquelle alle Verunreinigung abgespült und die Schmach abgetan würde, einen häßlichen Bart zu kriegen; wie Lotte sagte: "es ist genug!" und das Kind doch immer eifrig fortwusch, als wenn Viel mehr täte als Wenig—ich sage dir, Wilhelm, ich habe mit mehr Respekt nie einer Taufhandlung beigewohnt; und als Lotte heraufkam, hätte ich mich gern vor ihr niedergeworfen wie vor einem Propheten, der die Schulden einer Nation weggeweiht hat. Des Abends konnte ich nicht umhin, in der Freude meines Herzens den Vorfall einem Manne zu erzählen, dem ich Menschensinn zutraute, weil er Verstand hat; aber wie kam ich an! Er sagte, das sei sehr übel von Lotten gewesen; man solle den Kindern nichts weis machen; dergleichen gebe zu unzähligen Irrtümern und Aberglauben Anlaß, wovor man die Kinder frühzeitig bewahren müsse.—nun fiel mir ein, daß der Mann vor acht Tagen hatte taufen lassen, drum ließ ich's vorbeigehen und blieb in meinem Herzen der Wahrheit getreu: wir sollen es mit den Kindern machen wie Gott mit uns, der uns am glücklichsten macht, wenn er uns in freundlichem Wahne so hintaumeln läßt. Am 8. Julius Was man ein Kind ist! Was man nach so einem Blicke geizt! Was man ein Kind ist!—Wir waren nach Wahlheim gegangen. Die Frauenzimmer fuhren hinaus, und während unserer Spaziergänge glaubte ich in Lottens schwarzen Augen—ich bin ein Tor, verzeih mir's! Du solltest sie sehen, diese Augen.—Daß ich kurz bin (denn die Augen fallen mir zu vor Schlaf): siehe, die Frauenzimmer stiegen ein, da standen um die Kutsche der junge W., Selstadt und Audran und ich. Da ward aus dem Schlage geplaudert mit den Kerlchen, die freilich leicht und lüftig genug waren.—ich suchte Lottens Augen: ach, sie gingen von einem zum andern! Aber auf mich! Mich! Mich! Der ganz allein auf sie resigniert dastand, fielen sie nicht!—Mein Herz sagte ihr tausend Adieu! Und sie sah mich nicht! Die Kutsche fuhr vorbei, und eine Träne stand mir im Auge. Ich sah ihr nach und sah Lottens Kopfputz sich zum Schlage herauslehnen, und sie wandte sich um zu sehen, ach! Nach mir?—Lieber! In dieser Ungewißheit schwebe ich; das ist mein Trost: vielleicht hat sie sich nach mir umgesehen! Vielleicht!—Gute Nacht! O, was ich ein Kind bin! Am 10. Julius Die alberne Figur, die ich mache, wenn in Gesellschaft von ihr gesprochen wird, solltest du sehen! Wenn man mich nun gar fragt, wie sie mir gefällt?—gefällt! Das Wort hasse ich auf den Tod. Was muß das für ein Mensch sein, dem Lotte gefällt, dem sie nicht alle Sinne, alle Empfindungen ausfüllt! Gefällt! Gefällt! Neulich fragte mich einer, wie mir Ossian gefiele! Am 11. Julius Frau M. ist sehr schlecht; ich bete für ihr Leben, weil ich mit Lotten dulde. Ich sehe sie selten bei einer Freundin, und heute hat sie mir einen wunderbaren Vorfall erzählt.—der alte M. ist ein geiziger, rangiger Filz, der seine Frau im Leben was Rechts geplagt und eingeschränkt hat; doch hat sich die Frau immer durchzuhelfen gewußt. Vor wenigen Tagen, als der Arzt ihr das Leben abgesprochen hatte, ließ sie ihren Mann kommen (Lotte war im Zimmer) und redete ihn also an: "ich muß dir eine Sache gestehen, die nach meinem Tode Verwirrung und Verdruß machen könnte. Ich habe bisher die Haushaltung geführt, so ordentlich und sparsam als möglich; allein du wirst mir verzeihen, daß ich dich diese dreißig Jahre her hintergangen habe. Du bestimmtest im Anfange unserer Heirat ein Geringes für die Bestreitung der Küche und anderer häuslichen Ausgaben. Als unsere Haushaltung stärker wurde, unser Gewerbe größer, warst du nicht zu bewegen, mein Wochengeld nach dem Verhältnisse zu vermehren; kurz, du weißt, daß du in den Zeiten, da sie am größten war, verlangtest, ich solle mit sieben Gulden die Woche auskommen. Die habe ich denn ohne Widerrede genommen und mir den Überschuß wöchentlich aus der Losung geholt, da niemand vermutete, daß die Frau die Kasse bestehlen würde. Ich habe nichts verschwendet und wäre auch, ohne es zu bekennen, getrost der Ewigkeit entgegengegangen, wenn nicht diejenige, die nach mir das Hauswesen zu führen hat, sich nicht zu helfen wissen würde, und du doch immer darauf bestehen könntest, deine erste Frau sei damit ausgekommen". Ich redete mit Lotten über die unglaubliche Verblendung des Menschensinns, daß einer nicht argwohnen soll, dahinter müsse was anders stecken, wenn eins mit sieben Gulden hinreicht, wo man den Aufwand vielleicht um zweimal so viel sieht. Aber ich habe selbst Leute gekannt, die des Propheten ewiges Ölkrüglein ohne Verwunderung in ihrem Hause angenommen hätten. Am 13. Julius Nein, ich betrüge mich nicht! Ich lese in ihren schwarzen Augen wahre Teilnehmung an mir und meinem Schicksal. Ja ich fühle, und darin darf ich meinem Herzen trauen, daß sie—o darf ich, kann ich den Himmel in diesen Worten aussprechen?—daß sie mich liebt! Mich liebt!—und wie wert ich mir selbst werde, wie ich—dir darf ich's wohl sagen, du hast Sinn für so etwas—wie ich mich selbst anbete, seitdem sie mich liebt! Ob das Vermessenheit ist oder Gefühl des wahren Verhältnisses?—ich kenne den Menschen nicht, von dem ich etwas in Lottens Herzen fürchtete. Und doch—wenn sie von ihrem Bräutigam spricht, mit solcher Wärme, solcher Liebe von ihm spricht—da ist mir's wie einem, der aller seiner Ehren und Würden entsetzt und dem der Degen genommen wird. Am 16. Julius Ach wie mir das durch alle Adern läuft, wenn mein Finger unversehens den ihrigen berührt, wenn unsere Füße sich unter dem Tische begegnen! Ich ziehe zurück wie vom Feuer, und eine geheime Kraft zieht mich wieder vorwärts—mir wird's so schwindelig vor allen Sinnen.—O! Und ihre Unschuld, ihre unbefangene Seele fühlt nicht, wie sehr mich die kleinen Vertraulichkeiten peinigen. Wenn sie gar im Gespräch ihre Hand auf die meinige legt und im Interesse der Unterredung näher zu mir rückt, daß der himmlische Atem ihres Mundes meine Lippen erreichen kann:—ich glaube zu versinken, wie vom Wetter gerührt.—und, Wilhelm! Wenn ich mich jemals unterstehe, diesen Himmel, dieses Vertrauen—! Du verstehst mich. Nein, mein Herz ist so verderbt nicht! Schwach! Schwach genug!—und ist das nicht Verderben?—sie ist mir heilig. Alle Begier schweigt in ihrer Gegenwart. Ich weiß nie, wie mir ist, wenn ich bei ihr bin; es ist, als wenn die Seele sich mir in allen Nerven umkehrte.—sie hat eine Melodie, die sie auf dem Klaviere spielet mit der Kraft eines Engels, so simpel und so geistvoll! Es ist ihr Leiblied, und mich stellt es von aller Pein, Verwirrung und Grillen her, wenn sie nur die erste Note davon greift. Kein Wort von der Zauberkraft der alten Musik ist mir unwahrscheinlich. Wie mich der einfache Gesang angreift! Und wie sie ihn anzubringen weiß, oft zur Zeit, wo ich mir eine Kugel vor den Kopf schießen möchte! Die Irrung und Finsternis meiner Seele zerstreut sich, und ich atme wieder freier. Am 18. Julius Wilhelm, was ist unserem Herzen die Welt ohne Liebe! Was eine Zauberlaterne ist ohne Licht! Kaum bringst du das Lämpchen hinein, so scheinen dir die buntesten Bilder an deine weiße Wand! Und wenn's nichts wäre als das, als vorübergehende Phantome, so macht's doch immer unser Glück, wenn wir wie frische Jungen davor stehen und uns über die Wundererscheinungen entzücken. Heute konnte ich nicht zu Lotten, eine unvermeidliche Gesellschaft hielt mich ab. Was war zu tun? Ich schickte meinen Diener hinaus, nur um einen Menschen um mich zu haben, der ihr heute nahe gekommen wäre. Mit welcher Ungeduld ich ihn erwartete, mit welcher Freude ich ihn wiedersah! Ich hätte ihn gern beim Kopfe genommen und geküßt, wenn ich mich nicht geschämt hätte. Man erzählt von dem Bononischen Steine, daß er, wenn man ihn in die Sonne legt, ihre Strahlen anzieht und eine Weile bei Nacht leuchtet. So war mir's mit dem Burschen. Das Gefühl, daß ihre Augen auf seinem Gesichte, seinen Backen, seinen Rockknöpfen und dem Kragen am Surtout geruht hatten, machte mir das alles so heilig, so wert! Ich hätte in dem Augenblick den Jungen nicht um tausend Taler gegeben. Es war mir so wohl in seiner Gegenwart.—bewahre dich Gott, daß du darüber lachest. Wilhelm, sind das Phantome, wenn es uns wohl ist? Den 19. Julius "Ich werde sie sehen!" ruf' ich morgens aus, wenn ich mich ermuntere und mit aller Heiterkeit der schönen Sonne entgegenblicke; "ich werde sie sehen!" und da habe ich für den ganzen Tag keinen Wunsch weiter. Alles, alles verschlingt sich in dieser Aussicht. Eure Idee will noch nicht die meinige werden, daß ich mit dem Gesandten nach *** gehen soll. Ich liebe die Subordination nicht sehr, und wir wissen alle, daß der Mann noch dazu ein widriger Mensch ist. Meine Mutter möchte mich gern in Aktivität haben, sagst du, das hat mich zu lachen gemacht. Bin ich jetzt nicht auch aktiv, und ist's im Grunde nicht einerlei, ob ich Erbsen zähle oder Linsen? Alles in der Welt läuft doch auf eine Lumperei hinaus, und ein Mensch, der um anderer willen, ohne daß es seine eigene Leidenschaft, sein eigenes Bedürfnis ist, sich um Geld oder Ehre oder sonst was abarbeitet, ist immer ein Tor. Am 24. Julius Da dir so sehr daran gelegen ist, daß ich mein Zeichnen nicht vernachlässige, möchte ich lieber die ganze Sache übergehen als dir sagen, daß zeither wenig getan wird. Noch nie war ich glücklicher, noch nie war meine Empfindung an der Natur, bis aufs Steinchen, aufs Gräschen herunter, voller und inniger, und doch—ich weiß nicht, wie ich mich ausdrücken soll, meine vorstellende Kraft ist so schwach, alles schwimmt und schwankt so vor meiner Seele, daß ich keinen Umriß packen kann; aber ich bilde mir ein, wenn ich Ton hätte oder Wachs, so wollte ich's wohl herausbilden. Ich werde auch Ton nehmen, wenn's länger währt, und kneten, uns sollten's Kuchen werden! Lottens Porträt habe ich dreimal angefangen, und habe mich dreimal prostituiert; das mich um so mehr verdrießt, weil ich vor einiger Zeit sehr glücklich im Treffen war. Darauf habe ich denn ihren Schattenriß gemacht, und damit soll mir g'nügen. Ja, liebe Lotte, ich will alles besorgen und bestellen; geben Sie mir nur mehr Aufträge, nur recht oft. Um eins bitte ich Sie: keinen Sand mehr auf die Zettelchen, die Sie mir schreiben. Heute führte ich es schnell nach der Lippe, und die Zähne knisterten mir. Am 26. Julius Ich habe mir schon manchmal vorgenommen, sie nicht so oft zu sehn. Ja wer das halten könnte! Alle Tage unterlieg' ich der Versuchung und verspreche mir heilig: morgen willst du einmal wegbleiben. Und wenn der Morgen kommt, finde ich doch wieder eine unwiderstehliche Ursache, und ehe ich mich's versehe, bin ich bei ihr. Entweder sie hat des Abends gesagt: "Sie kommen doch morgen?"—wer könnte da wegbleiben? Oder sie gibt mir einen Auftrag, und ich finde schicklich, ihr selbst die Antwort zu bringen; oder der Tag ist gar zu schön, ich gehe nach Wahlheim, und wenn ich nun da bin, ist's nur noch eine halbe Stunde zu ihr!—ich bin zu nah in der Atmosphäre—zuck! So bin ich dort. Meine Großmutter hatte ein Märchen vom Magnetenberg: die Schiffe, die zu nahe kamen, wurden auf einmal alles Eisenwerks beraubt, die Nägel flogen dem Berge zu, und die armen Elenden scheiterten zwischen den übereinander stürzenden Brettern. Am 30. Julius Albert ist angekommen, und ich werde gehen; und wenn er der beste, der edelste Mensch wäre, unter den ich mich in jeder Betrachtung zu stellen bereit wäre, so wär's unerträglich, ihn vor meinem Angesicht im Besitz so vieler Vollkommenheit zu sehen.—Besitz!—genug, Wilhelm, der Bräutigam ist da! Ein braver, lieber Mann, dem man gut sein muß. Glücklicherweise war ich nicht beim Empfange! Das hätte mir das Herz zerrissen. Auch ist er so ehrlich und hat Lotten in meiner Gegenwart noch nicht ein einzigmal geküßt. Das lohn' ihm Gott! Um des Respekts willen, den er vor dem Mädchen hat, muß ich ihn lieben. Er will mir wohl, und ich vermute, das ist Lottens Werk mehr als seiner eigenen Empfindung; denn darin sind die Weiber fein und haben recht; wenn sie zwei Verehrer in gutem Vernehmen mit einander erhalten können, ist der Vorteil immer ihr, so selten es auch angeht. Indes kann ich Alberten meine Achtung nicht versagen. Seine gelassene Außenseite sticht gegen die Unruhe meines Charakters sehr lebhaft ab, die sich nicht verbergen läßt. Er hat viel Gefühl und weiß, was er an Lotten hat. Erscheint wenig üble Laune zu haben, und du weißt, das ist die Sünde, die ich ärger hasse am Menschen als alle andre. Er hält mich für einen Menschen von Sinn; und meine Anhänglichkeit zu Lotten, meine warme Freude, die ich an allen ihren Handlungen habe, vermehrt seinen Triumph, und er liebt sie nur desto mehr. Ob er sie nicht einmal mit keiner Eifersüchtelei peinigt, das lasse ich dahingestellt sein, wenigstens würd' ich an seinem Platz nicht ganz sicher vor diesem Teufel bleiben. Dem sei nun wie ihm wolle, meine Freude, bei Lotten zu sein, ist hin. Soll ich das Torheit nennen oder Verblendung?—was braucht's Namen! Erzählt die Sache an sich!—ich wußte alles, was ich jetzt weiß, ehe Albert kam; ich wußte, daß ich keine Prätension an sie zu machen hatte, machte auch keine—das heißt, insofern es möglich ist, bei so viel Liebenswürdigkeit nicht zu begehren—und jetzt macht der Fratze große Augen, da der andere nun wirklich kommt und ihm das Mädchen wegnimmt. Ich beiße die Zähne auf einander und spott über mein Elend, und spottete derer doppelt und dreifach, die sagen könnten, ich sollte mich resignieren, und weil es nun einmal nicht anders sein könnte. —schafft mir diese Strohmänner vom Halse!—ich laufe in den Wäldern herum, und wenn ich zu Lotten komme, und Albert bei ihr sitzt im Gärtchen unter der Laube, und ich nicht weiter kann, so bin ich ausgelassen närrisch und fange viel Possen, viel verwirrtes Zeug an. —"um Gottes willen", sagte mir Lotte heut, "ich bitte Sie, keine Szene wie die von gestern abend! Sie sind fürchterlich, wenn Sie so lustig sind".—Unter uns, ich passe die Zeit ab, wenn er zu tun hat; wutsch! Bin ich drauß, und da ist mir's immer wohl, wenn ich sie allein finde. Am 8. August Ich bitte dich, lieber Wilhelm, es war gewiß nicht auf dich geredet, wenn ich die Menschen unerträglich schalt, die von uns Ergebung in unvermeidliche Schicksale fordern. Ich dachte wahrlich nicht daran, daß du von ähnlicher Meinung sein könntest. Und im Grunde hast du recht. Nur eins, mein Bester! In der Welt ist es sehr selten mit dem Entweder-Oder getan; die Empfindungen und Handlungsweisen schattieren sich so mannigfaltig, als Abfälle zwischen einer Habichts—und Stumpfnase sind. Du wirst mir also nicht übelnehmen, wenn ich dir dein ganzes Argument einräume und mich doch zwischen dem Entweder-Oder durchzustehlen suche. Entweder, sagst du, hast du Hoffnung auf Lotten, oder du hast keine. Gut, im ersten Fall suche sie durchzutreiben, suche die Erfüllung deiner Wünsche zu umfassen: im anderen Fall ermanne dich und suche einer elenden Empfindung los zu werden, die alle deine Kräfte verzehren muß.—Bester! Das ist wohl gesagt, und—bald gesagt. Und kannst du von dem Unglücklichen, dessen Leben unter einer schleichenden Krankheit unaufhaltsam allmählich abstirbt, kannst du von ihm verlangen, er solle durch einen Dolchstoß der Qual auf einmal ein Ende machen? Und raubt das Übel, das ihm die Kräfte verzehrt, ihm nicht auch zugleich den Mut, sich davon zu befreien? Zwar könntest du mir mit einem verwandten Gleichnisse antworten: wer ließe sich nicht lieber den Arm abnehmen, als daß er durch Zaudern und Zagen sein Leben aufs Spiel setzte?—Ich weiß nicht!—Und wir wollen uns nicht in Gleichnissen herumbeißen. Genug—ja, Wilhelm, ich habe manchmal so einen Augenblick aufspringenden, abschüttelnden Muts, und da—wenn ich nur wüßte wohin, ich ginge wohl. Abends Mein Tagebuch, das ich seit einiger Zeit vernachlässiget, fiel mir heut wieder in die Hände, und ich bin erstaunt, wie ich so wissentlich in das alles, Schritt vor Schritt, hineingegangen bin! Wie ich über meinen Zustand immer so klar gesehen und doch gehandelt habe wie ein Kind, jetzt noch so klar sehe, und es noch keinen Anschein zur Besserung hat. Am 10. August Ich könnte das beste, glücklichste Leben führen, wenn ich nicht ein Tor wäre. So schöne Umstände vereinigen sich nicht leicht, eines Menschen Seele zu ergetzen, als die sind, in denen ich mich jetzt befinde. Ach so gewiß ist's, daß unser Herz allein sein Glück macht. —ein Glied der liebenswürdigen Familie zu sein, von dem Alten geliebt zu werden wie ein Sohn, von den Kleinen wie ein Vater, und von Lotten! —dann der ehrliche Albert, der durch keine launische Unart mein Glück stört; der mich mit herzlicher Freundschaft umfaßt; dem ich nach Lotten das Liebste auf der Welt bin!—Wilhelm, es ist eine Freude, uns zu hören, wenn wir spazierengehen und uns einander von Lotten unterhalten: es ist in der Welt nichts Lächerlichers erfunden worden als dieses Verhältnis, und doch kommen mir oft darüber die Tränen in die Augen. Wenn er mir von ihrer rechtschaffenen Mutter erzählt: wie sie auf ihrem Todbette Lotten ihr Haus und ihre Kinder übergeben und ihm Lotten anbefohlen habe, wie seit der Zeit ein ganz anderer Geist Lotten belebt habe, wie sie, in der Sorge für ihre Wirtschaft und in dem Ernste, eine wahre Mutter geworden, wie kein Augenblick ihrer Zeit ohne tätige Liebe, ohne Arbeit verstrichen, und dennoch ihre Munterkeit, ihr leichter Sinn sie nie dabei verlassen habe.—Ich gehe so neben ihm hin und pflücke Blumen am Wege, füge sie sehr sorgfältig in einen Strauß und—werfe sie in den vorüberfließenden Strom und sehe ihnen nach, wie sie leise hinunterwallen.—Ich weiß nicht, ob ich dir geschrieben habe, daß Albert hier bleiben und ein Amt mit einem artigen Auskommen vom Hofe erhalten wird, wo er sehr beliebt ist. In Ordnung und Emsigkeit in Geschäften habe ich wenig seinesgleichen gesehen. Am 12. August Gewiß, Albert ist der beste Mensch unter dem Himmel. Ich habe gestern eine wunderbare Szene mit ihm gehabt. Ich kam zu ihm, um Abschied von ihm zu nehmen; denn mich wandelte die Lust an, ins Gebirge zu reiten, von woher ich dir auch jetzt schreibe, und wie ich in der Stube auf und ab gehe, fallen mir seine Pistolen in die Augen.—"Borge mir die Pistolen", sagte ich, "zu meiner Reise".—"Meinetwegen", sagte er, "wenn du dir die Mühe nehmen willst, sie zu laden; bei mir hängen sie nur pro forma".—Ich nahm eine herunter, und er fuhr fort: "seit mir meine Vorsicht einen so unartigen Streich gespielt hat, mag ich mit dem Zeuge nichts mehr zu tun haben".—Ich war neugierig, die Geschichte zu wissen.—"Ich hielt mich", erzählte er, "wohl ein Vierteljahr auf dem Lande bei einem Freunde auf, hatte ein paar Terzerolen ungeladen und schlief ruhig. Einmal an einem regnichten Nachmittage, da ich müßig sitze, weiß ich nicht, wie mir einfällt: wir könnten überfallen werden, wir könnten die Terzerolen nötig haben und könnten—du weißt ja, wie das ist.—ich gab sie dem Bedienten, sie zu putzen und zu laden; und der dahlt mit den Mädchen, will sie schrecken, und Gott weiß wie, das Gewehr geht los, da der Ladstock noch drin steckt, und schießt den Ladstock einem Mädchen zur Maus herein an der rechten Hand und zerschlägt ihr den Daumen. Da hatte ich das Lamentieren, und die Kur zu bezahlen obendrein, und seit der Zeit lass' ich alles Gewehr ungeladen. Lieber Schatz, was ist Vorsicht? Die Gefahr läßt sich nicht auslernen! Zwar.—Nun weißt du, daß ich den Menschen sehr lieb habe bis auf seine Zwar; denn versteht sich's nicht von selbst, daß jeder allgemeine Satz Ausnahmen leidet? Aber so rechtfertig ist der Mensch! Wenn er glaubt, etwas Übereiltes, Allgemeines, Halbwahres gesagt zu haben, so hört er dir nicht auf zu limitieren, zu modifizieren und ab—und zuzutun, bis zuletzt gar nichts mehr an der Sache ist. Und bei diesem Anlaß kam er sehr tief in Text: ich hörte endlich gar nicht weiter auf ihn, verfiel in Grillen, und mit einer auffahrenden Gebärde drückte ich mir die Mündung der Pistole übers rechte Aug' an die Stirn.—"Pfui!" sagte Albert, indem er mir die Pistole herabzog, "was soll das?"—"Sie ist nicht geladen", sagte ich.—"Und auch so, was soll's?" versetzte er ungeduldig. "Ich kann mir nicht vorstellen, wie ein Mensch so töricht sein kann, sich zu erschießen; der bloße Gedanke erregt mir Widerwillen". "Daß ihr Menschen", rief ich aus, "um von einer Sache zu reden, gleich sprechen müßt: 'das ist töricht, das ist klug, das ist gut, das ist bös!' und was will das alles heißen? Habt ihr deswegen die innern Verhältnisse einer Handlung erforscht? Wißt ihr mit Bestimmtheit die Ursachen zu entwickeln, warum sie geschah, warum sie geschehen mußte? Hättet ihr das, ihr würdet nicht so eilfertig mit euren Urteilen sein". "Du wirst mir zugeben", sagte Albert, "daß gewisse Handlungen lasterhaft bleiben, sie mögen geschehen, aus welchem Beweggrunde sie wollen". Ich zuckte die Achseln und gab's ihm zu.—"Doch, mein Lieber", fuhr ich fort, "finden sich auch hier einige Ausnahmen. Es ist wahr, der Diebstahl ist ein Laster: aber der Mensch, der, um sich und die Seinigen vom gegenwärtigen Hungertode zu erretten, auf Raub ausgeht, verdient der Mitleiden oder Strafe? Wer hebt den ersten Stein auf gegen den Ehemann, der im gerechten Zorne sein untreues Weib und ihren nichtswürdigen Verführer aufopfert? Gegen das Mädchen, das in einer wonnevollen Stunde sich in den unaufhaltsamen Freuden der Liebe verliert? Unsere Gesetze selbst, diese kaltblütigen Pedanten, lassen sich rühren und halten ihre Strafe zurück". "Das ist ganz was anders", versetzte Albert, "weil ein Mensch, den seine Leidenschaften hinreißen, alle Besinnungskraft verliert und als ein Trunkener, als ein Wahnsinniger angesehen wird". "Ach ihr vernünftigen Leute!" rief ich lächelnd aus. "Leidenschaft! Trunkenheit! Wahnsinn! Ihr steht so gelassen, so ohne Teilnehmung da, ihr sittlichen Menschen, scheltet den Trinker, verabscheut den Unsinnigen, geht vorbei wie der Priester und dankt Gott wie der Pharisäer, daß er euch nicht gemacht hat wie einen von diesen. Ich bin mehr als einmal trunken gewesen, meine Leidenschaften waren nie weit vom Wahnsinn, und beides reut mich nicht: denn ich habe in einem Maße begreifen lernen, wie man alle außerordentlichen Menschen, die etwas Großes, etwas Unmöglichscheinendes wirkten, von jeher für Trunkene und Wahnsinnige ausschreiten mußte. Aber auch im gemeinen Leben ist's unerträglich, fast einem jeden bei halbweg einer freien, edlen, unerwarteten Tat nachrufen zu hören: ' der Mensch ist trunken, der ist närrisch!' Schämt euch, ihr Nüchternen! Schämt euch, ihr Weisen!" "Das sind nun wieder von deinen Grillen", sagte Albert, "du überspannst alles und hast wenigstens hier gewiß unrecht, daß du den Selbstmord, wovon jetzt die Rede ist, mit großen Handlungen vergleichst: da man es doch für nichts anders als eine Schwäche halten kann. Denn freilich ist es leichter zu sterben, als ein qualvolles Leben standhaft zu ertragen". Ich war im Begriff abzubrechen; denn kein Argument bringt mich so aus der Fassung, als wenn einer mit einem unbedeutenden Gemeinspruche angezogen kommt, wenn ich aus ganzem Herzen rede. Doch faßte ich mich, weil ich's schon oft gehört und mich öfter darüber geärgert hatte, und versetzte ihm mit einiger Lebhaftigkeit: "Du nennst das Schwäche? Ich bitte dich, laß dich vom Anscheine nicht verführen. Ein Volk, das unter dem unerträglichen Joch eines Tyrannen seufzt, darfst du das schwach heißen, wenn es endlich aufgärt und seine Ketten zerreißt? Ein Mensch, der über dem Schrecken, daß Feuer sein Haus ergriffen hat, alle Kräfte gespannt fühlt und mit Leichtigkeit Lasten wegträgt, die er bei ruhigem Sinne kaum bewegen kann; einer, der in der Wut der Beleidigung es mit sechsen aufnimmt und sie überwältig, sind die schwach zu nennen? Und, mein Guter, wenn Anstrengung Stärke ist, warum soll die Überspannung das Gegenteil sein?"—Albert sah mich an und sagte: "nimm mir's nicht übel, die Beispiele, die du gibst, scheinen hieher gar nicht zu gehören".—"Es mag sein", sagte ich, "man hat mir schon öfters vorgeworfen, daß meine Kombinationsart manchmal an Radotage grenze. Laßt uns denn sehen, ob wir uns auf eine andere Weise vorstellen können, wie dem Menschen zu Mute sein mag, der sich entschließt, die sonst angenehme Bürde des Lebens abzuwerfen. Denn nur insofern wir mitempfinden, haben wir die Ehre, von einer Sache zu reden". "Die menschliche Natur", fuhr ich fort, "hat ihre Grenzen: sie kann Freude, Leid, Schmerzen bis auf einen gewissen Grad ertragen und geht zugrunde, sobald der überstiegen ist. Hier ist also nicht die Frage, ob einer schwach oder stark ist, sondern ob er das Maß seines Leidens ausdauern kann, es mag nun moralisch oder körperlich sein. Und ich finde es ebenso wunderbar zu sagen, der Mensch ist feige, der sich das Leben nimmt, als es ungehörig wäre, den einen Feigen zu nennen, der an einem bösartigen Fieber stirbt". "Paradox! Sehr paradox!" rief Albert aus.—"Nicht so sehr, als du denkst", versetzte ich. "Du gibst mir zu, wir nennen das eine Krankheit zum Tode, wodurch die Natur so angegriffen wird, daß teils ihre Kräfte verzehrt, teils so außer Wirkung gesetzt werden, daß sie sich nicht wieder aufzuhelfen, durch keine glückliche Revolution den gewöhnlichen Umlauf des Lebens wieder herzustellen fähig ist. Nun, mein Lieber, laß uns das auf den Geist anwenden. Sieh den Menschen an in seiner Eingeschränktheit, wie Eindrücke auf ihn wirken, Ideen sich bei ihm festsetzen, bis endlich eine wachsende Leidenschaft ihn aller ruhigen Sinneskraft beraubt und ihn zugrunde richtet. Vergebens, daß der gelassene, vernünftige Mensch den Zustand Unglücklichen übersieht, vergebens, daß er ihm zuredet! Ebenso wie ein Gesunder, der am Bette des Kranken steht, ihm von seinen Kräften nicht das geringste einflößen kann". Alberten war das zu allgemein gesprochen. Ich erinnerte ihn an ein Mädchen, das man vor weniger Zeit im Wasser tot gefunden, und wiederholte ihm ihre Geschichte.—"Ein gutes, junges Geschöpf, das in dem engen Kreise häuslicher Beschäftigungen, wöchentlicher bestimmter Arbeit herangewachsen war, das weiter keine Aussicht von Vergnügen kannte, als etwa Sonntags in einem nach und nach zusammengeschafften Putz mit ihresgleichen um die Stadt spazierenzugehen, vielleicht alle hohen Feste einmal zu tanzen und übrigens mit aller Lebhaftigkeit des herzlichsten Anteils manche Stunde über den Anlaß eines Gezänkes, einer übeln Nachrede mit einer Nachbarin zu verplaudern—deren feurige Natur fühlt nun endlich innigere Bedürfnisse, die durch die Schmeicheleien der Männer vermehrt werden; ihre vorigen Freuden werden ihr nach und nach unschmackhaft, bis sie endlich einen Menschen antrifft, zu dem ein unbekanntes Gefühl sie unwiderstehlich hinreißt, auf den sie nun alle ihre Hoffnungen wirft, die Welt rings um sich vergißt, nichts hört, nichts sieht, nichts fühlt als ihn, den Einzigen, sich nur sehnt nach ihm, dem Einzigen. Durch die leeren Vergnügungen einer unbeständigen Eitelkeit nicht verdorben, zieht ihr Verlangen gerade nach dem Zweck, sie will die Seinige werden, sie will in ewiger Verbindung all das Glück antreffen, das ihr mangelt, die Vereinigung aller Freuden genießen, nach denen sie sich sehnte. Wiederholtes Versprechen, das ihr die Gewißheit aller Hoffnungen versiegelt, kühne Liebkosungen, die ihre Begierden vermehren, umfangen ganz ihre Seele; sie schwebt in einem dumpfen Bewußtsein, in einem Vorgefühl aller Freuden, sie ist bis auf den höchsten Grad gespannt, sie streckt endlich ihre Arme aus, all ihre Wünsche zu umfassen—und ihr Geliebter verläßt sie.—Erstarrt, ohne Sinne steht sie vor einem Abgrunde; alles ist Finsternis um sie her, keine Aussicht, kein Trost, keine Ahnung! Denn der hat sie verlassen, in dem sie allein ihr Dasein fühlte. Sie sieht nicht die weite Welt, die vor ihr liegt, nicht die vielen, die ihr den Verlust ersetzen könnten, sie fühlt sich allein, verlassen von aller Welt,—und blind, in die Enge gepreßt von der entsetzlichen Not ihres Herzens, stürzt sie sich hinunter, um in einem rings umfangenden Tode alle ihre Qualen zu ersticken.—Sieh, Albert, das ist die Geschichte so manches Menschen! Und sag', ist das nicht der Fall der Krankheit? Die Natur findet keinen Ausweg aus dem Labyrinthe der verworrenen und widersprechenden Kräfte, und der Mensch muß sterben. Wehe dem, der zusehen und sagen könnte: 'die Törin! Hätte sie gewartet, hätte sie die Zeit wirken lassen, die Verzweifelung würde sich schon gelegt, es würde sich schon ein anderer sie zu trösten vorgefunden haben.'—Das ist eben, als wenn einer sagte: 'der Tor, stirbt am Fieber! Hätte er gewartet, bis seine Kräfte sich erholt, seine Säfte sich verbessert, der Tumult seines Blutes sich gelegt hätten: alles wäre gut gegangen, und er lebte bis auf den heutigen Tag! '" Albert, dem die Vergleichung noch nicht anschaulich war, wandte noch einiges ein, und unter andern: ich hätte nur von einem einfältigen Mädchen gesprochen; wie aber ein Mensch von Verstande, der nicht so eingeschränkt sei, der mehr Verhältnisse übersehe, zu entschuldigen sein möchte, könne er nicht begreifen.—"Mein Freund", rief ich aus, "der Mensch ist Mensch, und das bißchen Verstand, das einer haben mag, kommt wenig oder nicht in Anschlag, wenn Leidenschaft wütet und die Grenzen der Menschheit einen drängen. Vielmehr—ein andermal davon", sagte ich und griff nach meinem Hute. O mir war das Herz so voll—und wir gingen auseinander, ohne einander verstanden zu haben. Wie denn auf dieser Welt keiner leicht den andern versteht. Am 15. August Es ist doch gewiß, daß in der Welt den Menschen nichts notwendig macht als die Liebe. Ich fühl's an Lotten, daß sie mich ungern verlöre, und die Kinder haben keinen andern Begriff, als daß ich immer morgen wiederkommen würde. Heute war ich hinausgegangen, Lottens Klavier zu stimmen, ich konnte aber nicht dazu kommen, denn die Kleinen verfolgten mich um ein Märchen, und Lotte sagte selbst, ich sollte ihnen den Willen tun. Ich schnitt ihnen das Abendbrot, das sie nun fast so gern von mir als von Lotten annehmen, und erzählte ihnen das Hauptstückchen von der Prinzessin, die von Händen bedient wird. Ich lerne viel dabei, das versichre ich dich, und ich bin erstaunt, was es auf sie für Eindrücke macht. Weil ich manchmal einen Inzidentpunkt erfinden muß, den ich beim zweitenmal vergesse, sagen sie gleich, das vorigemal wär' es anders gewesen, so daß ich mich jetzt übe, sie unveränderlich in einem singenden Silbenfall an einem Schnürchen weg zu rezitieren. Ich habe daraus gelernt, wie ein Autor durch eine zweite, veränderte Ausgabe seiner Geschichte, und wenn sie poetisch noch so besser geworden wäre, notwendig seinem Buche schaden muß. Der erste Eindruck findet uns willig, und der Mensch ist gemacht, daß man ihn das Abenteuerlichste überreden kann; das haftet aber auch gleich so fest, und wehe dem, der es wieder auskratzen und austilgen will! Am 18. August Mußte denn das so sein, daß das, was des Menschen Glückseligkeit macht, wieder die Quelle seines Elendes würde? Das volle, warme Gefühl meines Herzens an der lebendigen Natur, das mich mit so vieler Wonne überströmte, das rings umher die Welt mir zu einem Paradiese schuf, wird mir jetzt zu einem unerträglichen Peiniger, zu einem quälenden Geist, der mich auf allen Wegen verfolgt. Wenn ich sonst vom Felsen über den Fluß bis zu jenen Hügeln das fruchtbare Tal überschaute und alles um mich her keimen und quellen sah; wenn ich jene Berge, vom Fuße bis auf zum Gipfel, mit hohen, dichten Bäumen bekleidet, jene Täler in ihren mannigfaltigen Krümmungen von den lieblichsten Wäldern beschattet sah, und der sanfte Fluß zwischen den lispelnden Rohren dahingleitete und die lieben Wolken abspiegelte, die der sanfte Abendwind am Himmel herüberwiegte; wenn ich dann die Vögel um mich den Wald beleben hörte, und die Millionen Mückenschwärme im letzten roten Strahle der Sonne mutig tanzten, und ihr letzter zuckender Blick den summenden Käfer aus seinem Grase befreite, und das Schwirren und Weben um mich her mich auf den Boden aufmerksam machte, und das Moos, das meinem harten Felsen seine Nahrung abzwingt, und das Geniste, das den dürren Sandhügel hinunter wächst, mir das innere, glühende, heilige Leben der Natur eröffnete: wie faßte ich das alles in mein warmes Herz, fühlte mich in der überfließenden Fülle wie vergöttert, und die herrlichen Gestalten der unendlichen Welt bewegten sich allbelebend in meiner Seele. Ungeheure Berge umgaben mich, Abgründe lagen vor mir, und Wetterbäche stürzten herunter, die Flüsse strömten unter mir, und Wald und Gebirg erklang; und ich sah sie wirken und schaffen ineinander in den Tiefen der Erde, alle die unergründlichen Kräfte; und nun über der Erde und unter dem Himmel wimmeln die Geschlechter der mannigfaltigen Geschöpfe. Alles, alles bevölkert mit tausendfachen Gestalten; und die Menschen dann sich in Häuslein zusammen sichern und sich annisten und herrschen in ihrem Sinne über die weite Welt! Armer Tor! Der du alles so gering achtest, weil du so klein bist.—vom unzugänglichen Gebirge über die Einöde, die kein Fuß betrat, bis ans Ende des unbekannten Ozeans weht der Geist des Ewigschaffenden und freut sich jedes Staubes, der ihn vernimmt und lebt.—ach damals, wie oft habe ich mich mit Fittichen eines Kranichs, der über mich hin flog, zu dem Ufer des ungemessenen Meeres gesehnt, aus dem schäumenden Becher des Unendlichen jene schwellende Lebenswonne zu trinken und nur einen Augenblick in der eingeschränkten Kraft meines Busens einen Tropfen der Seligkeit des Wesens zu fühlen, das alles in sich und durch sich hervorbringt. Bruder, nur die Erinnerung jener Stunden macht mir wohl. Selbst diese Anstrengung, jene unsäglichen Gelüste zurückzurufen, wieder auszusprechen, hebt meine Seele über sich selbst und läßt mich dann das Bange des Zustandes doppelt empfinden, der mich jetzt umgibt. Es hat sich vor meiner Seele wie ein Vorhang weggezogen, und der Schauplatz des unendlichen Lebens verwandelt sich vor mir in den Abgrund des ewig offenen Grabes. Kannst du sagen: Das ist! Da alles vorübergeht? Da alles mit der Wetterschnelle vorüberrollt, so selten die ganze Kraft seines Daseins ausdauert, ach, in den Strom fortgerissen, untergetaucht und an Felsen zerschmettert wird? Da ist kein Augenblick, der nicht dich verzehrte und die Deinigen um dich her, kein Augenblick, da du nicht ein Zerstörer bist, sein mußt; der harmloseste Spaziergang kostet tausend armen Würmchen das Leben, es zerrüttet ein Fußtritt die mühseligen Gebäude der Ameisen und stampft eine kleine Welt in ein schmähliches Grab. Ha! Nicht die große, seltne Not der Welt, diese Fluten, die eure Dörfer wegspülen, diese Erdbeben, die eure Städte verschlingen, rühren mich; mir untergräbt das Herz die verzehrende Kraft, die in dem All der Natur verborgen liegt; die nichts gebildet hat, das nicht seinen Nachbar, nicht sich selbst zerstörte. Und so taumle ich beängstigt. Himmel und Erde und ihre webenden Kräfte um mich her: ich sehe nichts als ein ewig verschlingendes, ewig wiederkäuendes Ungeheuer. Am 21. August Umsonst strecke ich meine Arme nach ihr aus, morgens, wenn ich von schweren Träumen aufdämmere, vergebens suche ich sie nachts in meinem Bette, wenn mich ein glücklicher, unschuldiger Traum getäuscht hat, als säß' ich neben ihr auf der Wiese und hielt' ihre Hand und deckte sie mit tausend Küssen. Ach, wenn ich dann noch halb im Taumel des Schlafes nach ihr tappe und drüber mich ermuntere—ein Strom von Tränen bricht aus meinem gepreßten Herzen, und ich weine trostlos einer finstern Zukunft entgegen. Am 22. August Es ist ein Unglück, Wilhelm, meine tätigen Kräfte sind zu einer unruhigen Lässigkeit verstimmt, ich kann nicht müßig sein und kann doch auch nichts tun. Ich habe keine Vorstellungskraft, kein Gefühl an der Natur, und die Bücher ekeln mich an. Wenn wir uns selbst fehlen, fehlt uns doch alles. Ich schwöre dir, manchmal wünschte ich, ein Tagelöhner zu sein, um nur des Morgens beim Erwachen eine Aussicht auf den künftigen Tag, einen Drang, eine Hoffnung zu haben. Oft beneide ich Alberten, den ich über die Ohren in Akten begraben sehe, und bilde mir ein, mir wäre wohl, wenn ich an seiner Stelle wäre! Schon etlichemal ist mir's so aufgefahren, ich wollte dir schreiben und dem Minister, um die Stelle bei der Gesandtschaft anzuhalten, die, wie du versicherst, mir nicht versagt werden würde. Ich glaube es selbst. Der Minister liebt mich seit langer Zeit, hatte lange mir angelegen, ich sollte mich irgendeinem Geschäfte widmen; und eine Stunde ist mir's auch wohl drum zu tun. Hernach, wenn ich wieder dran denke und mir die Fabel vom Pferde einfällt, das, seiner Freiheit ungeduldig, sich Sattel und Zeug auflegen läßt und zuschanden geritten wird—ich weiß nicht, was ich soll.—und, mein Lieber! Ist nicht vielleicht das Sehnen in mir nach Veränderung des Zustands eine innere, unbehagliche Ungeduld, die mich überallhin verfolgen wird? Am 28. August Es ist wahr, wenn meine Krankheit zu heilen wäre, so würden diese Menschen es tun. Heute ist mein Geburtstag, und in aller Frühe empfange ich ein Päckchen von Alberten. Mir fällt beim Eröffnen sogleich eine der blaßroten Schleifen in die Augen, die Lotte vor hatte, als ich sie kennen lernte, und um die ich sie seither etlichemal gebeten hatte. Es waren zwei Büchelchen in Duodez dabei, der kleine Wetsteinische Homer, eine Ausgabe, nach der ich so oft verlangt, um mich auf dem Spaziergange mit dem Ernestischen nicht zu schleppen. Sieh! So kommen sie meinen Wünschen zuvor, so suchen sie alle die kleinen Gefälligkeiten der Freundschaft auf, die tausendmal werter sind als jene blendenden Geschenke, wodurch uns die Eitelkeit des Gebers erniedrigt. Ich küsse diese Schleife tausendmal, und mit jedem Atemzuge schlürfe ich die Erinnerung jener Seligkeiten ein, mit denen mich jene wenigen, glücklichen, unwiederbringlichen Tage überfüllten. Wilhelm, es ist so, und ich murre nicht, die Blüten des Lebens sind nur Erscheinungen! Wie viele gehn vorüber, ohne eine Spur hinter sich zu lassen, wie wenige setzen Frucht an, und wie wenige dieser Früchte werden reif! Und doch sind deren noch genug da; und doch—o mein Bruder!—können wir gereifte Früchte vernachlässigen, verachten, ungenossen verfaulen lassen? Lebe wohl! Es ist ein herrlicher Sommer; ich sitze oft auf den Obstbäumen in Lottens Baumstück mit dem Obstbrecher, der langen Stange, und hole die Birnen aus dem Gipfel. Sie steht unten und nimmt sie ab, wenn ich sie ihr herunterlasse. Am 30. August Unglücklicher! Bist du nicht ein Tor? Betriegst du dich nicht selbst? Was soll diese tobende, endlose Leidenschaft? Ich habe kein Gebet mehr als an sie; meiner Einbildungskraft erscheint keine andere Gestalt als die ihrige, und alles in der Welt um mich her sehe ich nur im Verhältnisse mit ihr. Und das macht mir denn so manche glückliche Stunde—bis ich mich wieder von ihr losreißen muß! Ach Wilhelm! Wozu mich mein Herz oft drängt!—wenn ich bei ihr gesessen bin, zwei, drei Stunden, und mich an ihrer Gestalt, an ihrem Betragen, an dem himmlischen Ausdruck ihrer Worte geweidet habe, und nun nach und nach alle meine Sinne aufgespannt werden, mir es düster vor den Augen wird, ich kaum noch höre, und es mich an die Gurgel faßt wie ein Meuchelmörder, dann mein Herz in wilden Schlägen den bedrängten Sinnen Luft zu machen sucht und ihre Verwirrung nur vermehrt—Wilhelm, ich weiß oft nicht, ob ich auf der Welt bin! Und—wenn nicht manchmal die Wehmut das Übergewicht nimmt und Lotte mir den elenden Trost erlaubt, auf ihrer Hand meine Beklemmung auszuweinen,—so muß ich fort, muß hinaus, und schweife dann weit im Felde umher; einen jähen Berg zu klettern ist dann meine Freude, durch einen unwegsamen Wald einen Pfad durchzuarbeiten, durch die Hecken, die mich verletzen, durch die Dornen, die mich zerreißen! Da wird mir's etwas besser! Etwas! Und wenn ich vor Müdigkeit und Durst manchmal unterwegs liegen bleibe, manchmal in der tiefen Nacht, wenn der hohe Vollmond über mir steht, im einsamen Walde auf einen krumm gewachsenen Baum mich setze, um meinen verwundeten Sohlen nur einige Linderung zu verschaffen, und dann in einer ermattenden Ruhe in dem Dämmerschein hinschlummre! O Wilhelm! Die einsame Wohnung einer Zelle, das härene Gewand und der Stachelgürtel wären Labsale, nach denen meine Seele schmachtet. Adieu! Ich sehe dieses Elendes kein Ende als das Grab. Am 3. September Ich muß fort! Ich danke dir, Wilhelm, daß du meinen wankenden Entschluß bestimmt hast. Schon vierzehn Tage gehe ich mit dem Gedanken um, sie zu verlassen. Ich muß fort. Sie ist wieder in der Stadt bei einer Freundin. Und Albert—und—ich muß fort! Am 10. September Das war eine Nacht! Wilhelm! Nun überstehe ich alles. Ich werde sie nicht wiedersehn! O daß ich nicht an deinen Hals fliegen, dir mit tausend Tränen und Entzückungen ausdrücken kann, mein Bester, die Empfindungen, die mein Herz bestürmen. Hier sitze ich und schnappe nach Luft, suche mich zu beruhigen, erwarte den Morgen, und mit Sonnenaufgang sind die Pferde bestellt. Ach, sie schläft ruhig und denkt nicht, daß sie mich nie wieder sehen wird. Ich habe mich losgerissen, bin stark genug gewesen, in einem Gespräch von zwei Stunden mein Vorhaben nicht zu verraten. Und Gott, welch ein Gespräch! Albert hatte mir versprochen, gleich nach dem Nachtessen mit Lotten im Garten zu sein. Ich stand auf der Terrasse unter den hohen Kastanienbäumen und sah der Sonne nach, die mir nun zum letztenmale über dem lieblichen Tale, über dem sanften Fluß unterging. So oft hatte ich hier gestanden mit ihr und eben dem herrlichen Schauspiele zugesehen, und nun—ich ging in der Allee auf und ab, die mir so lieb war; ein geheimer sympathetischer Zug hatte mich hier so oft gehalten, ehe ich noch Lotten kannte, und wie freuten wir uns, als wir im Anfang unserer Bekanntschaft die wechselseitige Neigung zu diesem Plätzchen entdeckten, das wahrhaftig eins von den romantischsten ist, die ich von der Kunst hervorgebracht gesehen habe. Erst hast du zwischen den Kastanienbäumen die weite Aussicht—Ach, ich erinnere mich, ich habe dir, denk' ich, schon viel davon geschrieben, wie hohe Buchenwände einen endlich einschließen und durch ein daranstoßendes Boskett die Allee immer düsterer wird, bis zuletzt alles sich in ein geschlossenes Plätzchen endigt, das alle Schauer der Einsamkeit umschweben. Ich fühle es noch, wie heimlich mir's ward, als ich zum erstenmale an einem hohen Mittage hineintrat; ich ahnete ganz leise, was für ein Schauplatz das noch werden sollte von Seligkeit und Schmerz. Ich hatte mich etwa eine halbe Stunde in den schmachtenden, süßen Gedanken des Abscheidens, des Wiedersehens geweidet, als ich sie die Terrasse heraufsteigen hörte. Ich lief ihnen entgegen, mit einem Schauer faßte ich ihre Hand und küßte sie. Wir waren eben heraufgetreten, als der Mond hinter dem buschigen Hügel aufging; wir redeten mancherlei und kamen unvermerkt dem düstern Kabinette näher. Lotte trat hinein und setzte sich, Albert neben sie, ich auch; doch meine Unruhe ließ mich nicht lange sitzen; ich stand auf, trat vor sie, ging auf und ab, setzte mich wieder: es war ein ängstlicher Zustand. Sie machte uns aufmerksam auf die schöne Wirkung des Mondenlichtes, das am Ende der Buchenwände die ganze Terrasse vor uns erleuchtete: ein herrlicher Anblick, der um so viel frappanter war, weil uns rings eine tiefe Dämmerung einschloß. Wir waren still, und sie fing nach einer Weile an: "niemals gehe ich im Mondenlichte spazieren, niemals, daß mir nicht der Gedanke an meine Verstorbenen begegnete, daß nicht das Gefühl von Tod, von Zukunft über mich käme". "Wir werden sein!" fuhr sie mit der Stimme des herrlichsten Gefühls fort; "aber, Werther, sollen wir uns wieder finden? Wieder erkennen? Was ahnen Sie? Was sagen Sie?" "Lotte", sagte ich, indem ich ihr die Hand reichte und mir die Augen voll Tränen wurden,"wir werden uns wiedersehn! Hier und dort wiedersehn!"—ich konnte nicht weiter reden—Wilhelm, mußte sie mich das fragen, da ich diesen ängstlichen Abschied im Herzen hatte! "Und ob die lieben Abgeschiednen von uns wissen", fuhr sie fort, "ob sie fühlen, wann's uns wohl geht, daß wir mit warmer Liebe uns ihrer erinnern? O! Die Gestalt meiner Mutter schwebt immer um mich, wenn ich am stillen Abend unter ihren Kindern, unter meinen Kindern sitze und sie um mich versammelt sind, wie sie um sie versammelt waren. Wenn ich dann mit einer sehnenden Träne gen Himmel sehe und wünsche, daß sie hereinschauen könnte einen Augenblick, wie ich mein Wort halte, das ich ihr in der Stunde des Todes gab: die Mutter ihrer Kinder zu sein. Mit welcher Empfindung rufe ich aus: 'verzeihe mir's, Teuerste, wenn ich ihnen nicht bin, was du ihnen warst. Ach! Tue ich doch alles, was ich kann; sind sie doch gekleidet, genährt, ach, und, was mehr ist als das alles, gepflegt und geliebt. Könntest du unsere Eintracht sehen, liebe Heilige! Du würdest mit dem heißesten Danke den Gott verherrlichen, den du mit den letzten, bittersten Tränen um die Wohlfahrt deiner Kinder batest.'"—Sie sagte das! O Wilhelm, wer kann wiederholen, was sie sagte! Wie kann der kalte, tote Buchstabe diese himmlische Blüte des Geistes darstellen! Albert fiel ihr sanft in die Rede: "es greift zu stark an, liebe Lotte! Ich weiß, Ihre Seele hängt sehr nach diesen Ideen, aber ich bitte Sie".—"O Albert", sagte sie, "ich weiß, du vergissest nicht die Abende, da wir zusammensaßen an dem kleinen, runden Tischchen, wenn der Papa verreist war, und wir die Kleinen schlafen geschickt hatten. Du hattest oft ein gutes Buch und kamst so selten dazu, etwas zu lesen—war der Umgang dieser herrlichen Seele nicht mehr als alles? Die schöne, sanfte, muntere und immer tätige Frau! Gott kennt meine Tränen, mit denen ich mich oft in meinem Bette vor ihn hinwarf: er möchte mich ihr gleich machen". "Lotte!" rief ich aus, indem ich mich vor sie hinwarf, ihre Hand nahm und mit tausend Tränen netzte, "Lotte! Der Segen Gottes ruht über dir und der Geist deiner Mutter!" "Wenn Sie sie gekannt hätten", sagte sie, indem sie mir die Hand drückte,—"sie war wert, von Ihnen gekannt zu sein!"—ich glaubte zu vergehen. Nie war ein größeres, stolzeres Wort über mich ausgesprochen worden—und sie fuhr fort:"und diese Frau mußte in der Blüte ihrer Jahre dahin, da ihr jüngster Sohn nicht sechs Monate alt war! Ihre Krankheit dauerte nicht lange; sie war ruhig, hingegeben, nur ihre Kinder taten ihr weh, besonders das kleine. Wie es gegen das Ende ging und sie zu mir sagte: 'bringe mir sie herauf!' und wie ich sie hereinführte, die kleinen, die nicht wußten, und die ältesten, die ohne Sinne waren, wie sie ums Bette standen, und wie sie die Hände aufhob und über sie betete, und sie küßte nach einander und sie wegschickte und zu mir sagte: 'sei ihre Mutter!'—Ich gab ihr die Hand drauf!—'Du versprichst viel, meine Tochter', sagte sie, 'das Herz einer Mutter und das Aug' einer Mutter. Ich habe oft an deinen dankbaren Tränen gesehen, daß du fühlst, was das sei. Habe es für deine Geschwister, und für deinen Vater die Treue und den Gehorsam einer Frau. Du wirst ihn trösten.'—Sie fragte nach ihm, er war ausgegangen, um uns den unerträglichen Kummer zu verbergen, den er fühlte, der Mann war ganz zerrissen. Albert, du warst im Zimmer. Sie hörte jemand gehn und fragte und forderte dich zu sich, und wie sie dich ansah und mich, mit dem getrösteten, ruhigen Blicke, daß wir glücklich sein, zusammen glücklich sein würden".—Albert fiel ihr um den Hals und küßte sie und rief: "wir sind es! Wir werden es sein!"—der ruhige Albert war ganz aus seiner Fassung, und ich wußte nichts von mir selber. "Werther", fing sie an, "und diese Frau sollte dahin sein! Gott! Wenn ich manchmal denke, wie man das Liebste seines Lebens wegtragen läßt, und niemand als die Kinder das so scharf fühlt, die sich noch lange beklagten, die schwarzen Männer hätten die Mama weggetragen! "sie stand auf, und ich ward erweckt und erschüttert, blieb sitzen und hielt ihre Hand.—"Wir wollen fort", sagte sie, "es wird Zeit".—Sie wollte ihre Hand zurückziehen, und ich hielt sie fester.—"wir werden uns wieder sehen" rief ich, "wir werden uns finden, unter allen Gestalten werden wir uns erkennen. Ich gehe", fuhr ich fort, "ich gehe willig, und doch, wenn ich sagen sollte auf ewig, ich würde es nicht aushalten. Leb' wohl, Lotte! Leb' wohl, Albert! Wir sehn uns wieder".—"Morgen, denke ich", versetzte sie scherzend.—Ich fühlte das Morgen! Ach, sie wußte nicht, als sie ihre Hand aus der meinen zog—Sie gingen die Allee hinaus, ich stand, sah ihnen nach im Mondscheine und warf mich an die Erde und weinte mich aus und sprang auf und lief auf die Terrasse hervor und sah noch dort unten im Schatten der hohen Lindenbäume ihr weißes Kleid nach der Gartentür schimmern, ich streckte meine Arme aus, und es verschwand. EOT; /* End of the Project Gutenberg EBook of Die Leiden des jungen Werther--Buch 1, by Johann Wolfgang von Goethe *** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DIE LEIDEN DES JUNGEN WERTHER *** ***** This file should be named 2407-8.txt or 2407-8.zip ***** This and all associated files of various formats will be found in: http://www.gutenberg.org/2/4/0/2407/ Produced by Michael Pullen, globaltraveler5565@yahoo.com with proofreading and correction by Dr. Mary Cicora, mcicora@yahoo.com. Updated editions will replace the previous one--the old editions will be renamed. Creating the works from public domain print editions means that no one owns a United States copyright in these works, so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United States without permission and without paying copyright royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you do not charge anything for copies of this eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports, performances and research. They may be modified and printed and given away--you may do practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is subject to the trademark license, especially commercial redistribution. *** START: FULL LICENSE *** THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free distribution of electronic works, by using or distributing this work (or any other work associated in any way with the phrase "Project Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project Gutenberg-tm License (available with this file or online at http://gutenberg.org/license). Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm electronic works 1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to and accept all the terms of this license and intellectual property (trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8. 1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be used on or associated in any way with an electronic work by people who agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works even without complying with the full terms of this agreement. See paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic works. See paragraph 1.E below. 1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the collection are in the public domain in the United States. If an individual work is in the public domain in the United States and you are located in the United States, we do not claim a right to prevent you from copying, distributing, performing, displaying or creating derivative works based on the work as long as all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily comply with the terms of this agreement by keeping this work in the same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when you share it without charge with others. 1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in a constant state of change. If you are outside the United States, check the laws of your country in addition to the terms of this agreement before downloading, copying, displaying, performing, distributing or creating derivative works based on this work or any other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning the copyright status of any work in any country outside the United States. 1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: 1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed, copied or distributed: This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.org 1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived from the public domain (does not contain a notice indicating that it is posted with permission of the copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in the United States without paying any fees or charges. If you are redistributing or providing access to a work with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9. 1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted with the permission of the copyright holder, your use and distribution must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the permission of the copyright holder found at the beginning of this work. 1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm License terms from this work, or any files containing a part of this work or any other work associated with Project Gutenberg-tm. 1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this electronic work, or any part of this electronic work, without prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with active links or immediate access to the full terms of the Project Gutenberg-tm License. 1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any word processing or hypertext form. However, if you provide access to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1. 1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. 1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided that - You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has agreed to donate royalties under this paragraph to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid within 60 days following each date on which you prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty payments should be clearly marked as such and sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation." - You provide a full refund of any money paid by a user who notifies you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm License. You must require such a user to return or destroy all copies of the works possessed in a physical medium and discontinue all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm works. - You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the electronic work is discovered and reported to you within 90 days of receipt of the work. - You comply with all other terms of this agreement for free distribution of Project Gutenberg-tm works. 1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below. 1.F. 1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread public domain works in creating the Project Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic works, and the medium on which they may be stored, may contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by your equipment. 1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all liability to you for damages, costs and expenses, including legal fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE PROVIDED IN PARAGRAPH F3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE. 1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a written explanation to the person you received the work from. If you received the work on a physical medium, you must return the medium with your written explanation. The person or entity that provided you with the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a refund. If you received the work electronically, the person or entity providing it to you may choose to give you a second opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy is also defective, you may demand a refund in writing without further opportunities to fix the problem. 1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. 1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any provision of this agreement shall not void the remaining provisions. 1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance with this agreement, and any volunteers associated with the production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works, harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees, that arise directly or indirectly from any of the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause. Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of electronic works in formats readable by the widest variety of computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from people in all walks of life. Volunteers and financial support to provide volunteers with the assistance they need, are critical to reaching Project Gutenberg-tm's goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will remain freely available for generations to come. In 2001, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4 and the Foundation web page at http://www.pglaf.org. Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit 501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at http://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by U.S. federal laws and your state's laws. The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S. Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered throughout numerous locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact information can be found at the Foundation's web site and official page at http://pglaf.org For additional contact information: Dr. Gregory B. Newby Chief Executive and Director gbnewby@pglaf.org Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide spread public support and donations to carry out its mission of increasing the number of public domain and licensed works that can be freely distributed in machine readable form accessible by the widest array of equipment including outdated equipment. Many small donations ($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt status with the IRS. The Foundation is committed to complying with the laws regulating charities and charitable donations in all 50 states of the United States. Compliance requirements are not uniform and it takes a considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up with these requirements. We do not solicit donations in locations where we have not received written confirmation of compliance. To SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any particular state visit http://pglaf.org While we cannot and do not solicit contributions from states where we have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition against accepting unsolicited donations from donors in such states who approach us with offers to donate. International donations are gratefully accepted, but we cannot make any statements concerning tax treatment of donations received from outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation methods and addresses. Donations are accepted in a number of other ways including checks, online payments and credit card donations. To donate, please visit: http://pglaf.org/donate Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works. Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be freely shared with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support. Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper edition. Most people start at our Web site which has the main PG search facility: http://www.gutenberg.org This Web site includes information about Project Gutenberg-tm, including how to make donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks. */ } PK A�)[E�*�E E * faker/src/Faker/Provider/de_DE/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_DE; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}', '{{lastName}}', ]; /** * @see http://www.personalseite.de/information/titel.htm */ protected static $jobTitleFormat = [ 'Abteilungsdirektor', 'Arbeitsdirektor', 'Aufsichtsrat', 'Beirat', 'Bereichsleiter', 'Betriebsleiter', 'Finanzvorstand', 'Geschäftsführender Gesellschafter', 'Geschäftsführer', 'Gesellschafter', 'Handlungsbevollmächtigter', 'Kaufmännischer Vorstand', 'Leiter Rechtsabteilung', 'Mitglied des Aufsichtsrats', 'Personalleiter', 'Prokurist', 'Stellvertretender Vorsitzender des Vorstandes', 'Vorsitzender der Geschäftsführung', 'Vorsitzender des Aufsichtsrats', 'Vorsitzender des Vorstandes', 'Vorstand Personal', 'Vorstand Technik', 'Vorstand Vertrieb', 'Vorstandsmitglied', 'Werksleiter', ]; protected static $companySuffix = ['e.G.', 'e.V.', 'GbR', 'GbR', 'OHG mbH', 'GmbH & Co. OHG', 'AG & Co. OHG', 'GmbH', 'GmbH', 'GmbH', 'GmbH', 'AG', 'AG', 'AG', 'AG', 'KG', 'KG', 'KG', 'GmbH & Co. KG', 'GmbH & Co. KG', 'AG & Co. KG', 'Stiftung & Co. KG', 'KGaA', 'GmbH & Co. KGaA', 'AG & Co. KGaA', 'Stiftung & Co. KGaA']; } PK A�)[V*���F �F ) faker/src/Faker/Provider/de_DE/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_DE; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}-{{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}-{{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; /** * Top 500 Names from a phone directory (6. January 2005) * {@link} From https://de.wiktionary.org/wiki/Verzeichnis:Deutsch/Namen/die_h%C3%A4ufigsten_m%C3%A4nnlichen_Vornamen_Deutschlands */ protected static $firstNameMale = [ 'Achim', 'Adalbert', 'Adam', 'Adrian', 'Ahmed', 'Ahmet', 'Albert', 'Albin', 'Albrecht', 'Alex', 'Alexander', 'Alfons', 'Alfred', 'Ali', 'Alois', 'Aloys', 'Alwin', 'Anatoli', 'Andre', 'Andreas', 'Andree', 'Andrej', 'Andrzej', 'André', 'Andy', 'Angelo', 'Ansgar', 'Anton', 'Antonio', 'Antonius', 'Armin', 'Arnd', 'Arndt', 'Arne', 'Arno', 'Arnold', 'Arnulf', 'Arthur', 'Artur', 'August', 'Axel', 'Bastian', 'Benedikt', 'Benjamin', 'Benno', 'Bernard', 'Bernd', 'Berndt', 'Bernhard', 'Bert', 'Berthold', 'Bertram', 'Björn', 'Bodo', 'Bogdan', 'Boris', 'Bruno', 'Burghard', 'Burkhard', 'Carl', 'Carlo', 'Carlos', 'Carsten', 'Christian', 'Christof', 'Christoph', 'Christopher', 'Christos', 'Claudio', 'Claus', 'Claus-Dieter', 'Claus-Peter', 'Clemens', 'Cornelius', 'Daniel', 'Danny', 'Darius', 'David', 'Denis', 'Dennis', 'Detlef', 'Detlev', 'Dierk', 'Dieter', 'Diethard', 'Diethelm', 'Dietmar', 'Dietrich', 'Dimitri', 'Dimitrios', 'Dirk', 'Domenico', 'Dominik', 'Eberhard', 'Eckard', 'Eckart', 'Eckehard', 'Eckhard', 'Eckhardt', 'Edgar', 'Edmund', 'Eduard', 'Edward', 'Edwin', 'Egbert', 'Egon', 'Ehrenfried', 'Ekkehard', 'Elmar', 'Emanuel', 'Emil', 'Engelbert', 'Enno', 'Enrico', 'Erhard', 'Eric', 'Erich', 'Erik', 'Ernst', 'Ernst-August', 'Erwin', 'Eugen', 'Ewald', 'Fabian', 'Falk', 'Falko', 'Felix', 'Ferdinand', 'Florian', 'Francesco', 'Franco', 'Frank', 'Franz', 'Franz Josef', 'Franz-Josef', 'Fred', 'Fredi', 'Fridolin', 'Friedbert', 'Friedemann', 'Frieder', 'Friedhelm', 'Friedrich', 'Friedrich-Wilhelm', 'Fritz', 'Gabriel', 'Gebhard', 'Georg', 'Georgios', 'Gerald', 'Gerd', 'Gerhard', 'Gernot', 'Gero', 'Gerold', 'Gert', 'Gilbert', 'Giovanni', 'Gisbert', 'Giuseppe', 'Gottfried', 'Gotthard', 'Gottlieb', 'Gregor', 'Guenter', 'Guido', 'Guiseppe', 'Gunnar', 'Gunter', 'Gunther', 'Gustav', 'Götz', 'Günter', 'Günther', 'Hagen', 'Halil', 'Hannes', 'Hanni', 'Hanno', 'Hanns', 'Hans', 'Hans Dieter', 'Hans Georg', 'Hans Jürgen', 'Hans Peter', 'Hans-Christian', 'Hans-Dieter', 'Hans-Georg', 'Hans-Gerd', 'Hans-Günter', 'Hans-Günther', 'Hans-Heinrich', 'Hans-Hermann', 'Hans-J.', 'Hans-Joachim', 'Hans-Jochen', 'Hans-Josef', 'Hans-Jörg', 'Hans-Jürgen', 'Hans-Martin', 'Hans-Otto', 'Hans-Peter', 'Hans-Ulrich', 'Hans-Walter', 'Hans-Werner', 'Hans-Wilhelm', 'Hansjörg', 'Hanspeter', 'Harald', 'Hardy', 'Harri', 'Harro', 'Harry', 'Hartmut', 'Hartwig', 'Hasan', 'Heiko', 'Heiner', 'Heino', 'Heinrich', 'Heinz', 'Heinz-Dieter', 'Heinz-Georg', 'Heinz-Günter', 'Heinz-Joachim', 'Heinz-Josef', 'Heinz-Jürgen', 'Heinz-Peter', 'Heinz-Werner', 'Helfried', 'Helge', 'Hellmut', 'Hellmuth', 'Helmar', 'Helmut', 'Helmuth', 'Hendrik', 'Henning', 'Henrik', 'Henry', 'Henryk', 'Herbert', 'Heribert', 'Hermann', 'Hermann-Josef', 'Herwig', 'Hilmar', 'Hinrich', 'Holger', 'Horst', 'Horst-Dieter', 'Hubert', 'Hubertus', 'Hugo', 'Hüseyin', 'Ibrahim', 'Ignaz', 'Igor', 'Ingo', 'Ingolf', 'Ismail', 'Ivan', 'Ivo', 'Jakob', 'Jan', 'Janusz', 'Jens', 'Jens-Uwe', 'Joachim', 'Jochen', 'Johann', 'Johannes', 'John', 'Jonas', 'Jonas', 'Jose', 'Josef', 'Joseph', 'Josip', 'Jost', 'Juergen', 'Julian', 'Julius', 'Juri', 'Jörg', 'Jörn', 'Jürgen', 'Kai-Uwe', 'Karl', 'Karl Heinz', 'Karl-Ernst', 'Karl-Friedrich', 'Karl-Heinrich', 'Karl-Heinz', 'Karl-Josef', 'Karl-Ludwig', 'Karl-Otto', 'Karl-Wilhelm', 'Karlheinz', 'Karsten', 'Kaspar', 'Kevin', 'Klaus', 'Klaus Dieter', 'Klaus Peter', 'Klaus-Dieter', 'Klaus-Jürgen', 'Klaus-Peter', 'Klemens', 'Knut', 'Konrad', 'Konstantin', 'Konstantinos', 'Kuno', 'Kurt', 'Lars', 'Leo', 'Leonhard', 'Leonid', 'Leopold', 'Lorenz', 'Lothar', 'Ludger', 'Ludwig', 'Luigi', 'Lukas', 'Lutz', 'Magnus', 'Maik', 'Malte', 'Manfred', 'Manuel', 'Marc', 'Marcel', 'Marco', 'Marcus', 'Marek', 'Marian', 'Mario', 'Marius', 'Mark', 'Marko', 'Markus', 'Martin', 'Mathias', 'Matthias', 'Max', 'Maximilian', 'Mehmet', 'Meinhard', 'Meinolf', 'Metin', 'Michael', 'Michel', 'Mike', 'Milan', 'Mirco', 'Mirko', 'Miroslav', 'Miroslaw', 'Mohamed', 'Moritz', 'Murat', 'Mustafa', 'Nico', 'Nicolas', 'Niels', 'Nikola', 'Nikolai', 'Nikolaj', 'Nikolaos', 'Nikolaus', 'Nils', 'Norbert', 'Norman', 'Olaf', 'Oliver', 'Ortwin', 'Oskar', 'Osman', 'Oswald', 'Otmar', 'Ottmar', 'Otto', 'Pascal', 'Patrick', 'Paul', 'Peer', 'Peter', 'Philip', 'Philipp', 'Pierre', 'Pietro', 'Piotr', 'Rafael', 'Raimund', 'Rainer', 'Ralf', 'Ralph', 'Ramazan', 'Raphael', 'Reimund', 'Reiner', 'Reinhard', 'Reinhardt', 'Reinhold', 'Rene', 'René', 'Richard', 'Rico', 'Robert', 'Roberto', 'Robin', 'Roger', 'Roland', 'Rolf', 'Rolf-Dieter', 'Roman', 'Ronald', 'Ronny', 'Rudi', 'Rudolf', 'Rupert', 'Rüdiger', 'Salvatore', 'Samuel', 'Sandro', 'Sebastian', 'Sergej', 'Siegbert', 'Siegfried', 'Siegmar', 'Siegmund', 'Sigmund', 'Sigurd', 'Silvio', 'Simon', 'Stanislaw', 'Stefan', 'Steffen', 'Stephan', 'Steven', 'Sven', 'Swen', 'Sönke', 'Sören', 'Theo', 'Theodor', 'Thilo', 'Thomas', 'Thorsten', 'Till', 'Tilo', 'Tim', 'Timo', 'Tino', 'Tobias', 'Tom', 'Toni', 'Torben', 'Torsten', 'Udo', 'Ulf', 'Uli', 'Ullrich', 'Ulrich', 'Uwe', 'Valentin', 'Veit', 'Victor', 'Viktor', 'Vincenzo', 'Vinzenz', 'Vitali', 'Vladimir', 'Volker', 'Volkmar', 'Waldemar', 'Walter', 'Walther', 'Wenzel', 'Werner', 'Wieland', 'Wilfried', 'Wilhelm', 'Willi', 'William', 'Willibald', 'Willy', 'Winfried', 'Wladimir', 'Wolf', 'Wolf-Dieter', 'Wolfgang', 'Wolfram', 'Wulf', 'Xaver', 'Yusuf', ]; /** * Top 500 Names from a phone directory (6. January 2005) * {@link} From https://de.wiktionary.org/wiki/Verzeichnis:Deutsch/Namen/die_h%C3%A4ufigsten_weiblichen_Vornamen_Deutschlands */ protected static $firstNameFemale = [ 'Adele', 'Adelheid', 'Agathe', 'Agnes', 'Alexandra', 'Alice', 'Alma', 'Almut', 'Aloisia', 'Alwine', 'Amalie', 'Ana', 'Anastasia', 'Andrea', 'Anett', 'Anette', 'Angela', 'Angelika', 'Anika', 'Anita', 'Anja', 'Anke', 'Anna', 'Anna-Maria', 'Anne', 'Annegret', 'Annelie', 'Annelies', 'Anneliese', 'Annelore', 'Annemarie', 'Annerose', 'Annett', 'Annette', 'Anni', 'Annika', 'Anny', 'Antje', 'Antonia', 'Antonie', 'Ariane', 'Astrid', 'Auguste', 'Ayse', 'Babette', 'Barbara', 'Beate', 'Beatrice', 'Beatrix', 'Bernadette', 'Berta', 'Bettina', 'Betty', 'Bianca', 'Bianka', 'Birgit', 'Birgitt', 'Birgitta', 'Birte', 'Brigitta', 'Brigitte', 'Britta', 'Brunhild', 'Brunhilde', 'Bärbel', 'Carina', 'Carla', 'Carmen', 'Carola', 'Carolin', 'Caroline', 'Cathrin', 'Catrin', 'Centa', 'Charlotte', 'Christa', 'Christel', 'Christiane', 'Christin', 'Christina', 'Christine', 'Christl', 'Cindy', 'Claudia', 'Conny', 'Constanze', 'Cordula', 'Corina', 'Corinna', 'Cornelia', 'Cäcilia', 'Cäcilie', 'Dagmar', 'Dana', 'Daniela', 'Danuta', 'Denise', 'Diana', 'Dietlinde', 'Dora', 'Doreen', 'Doris', 'Dorit', 'Dorothea', 'Dorothee', 'Dunja', 'Dörte', 'Edda', 'Edelgard', 'Edeltraud', 'Edeltraut', 'Edith', 'Elena', 'Eleonore', 'Elfi', 'Elfriede', 'Elisabeth', 'Elise', 'Elke', 'Ella', 'Ellen', 'Elli', 'Elly', 'Elsa', 'Elsbeth', 'Else', 'Elvira', 'Emilia', 'Emilie', 'Emine', 'Emma', 'Emmi', 'Emmy', 'Erika', 'Erna', 'Ernestine', 'Esther', 'Eugenie', 'Eva', 'Eva-Maria', 'Evelin', 'Eveline', 'Evelyn', 'Evelyne', 'Evi', 'Ewa', 'Fatma', 'Felicitas', 'Franziska', 'Frauke', 'Frida', 'Frieda', 'Friederike', 'Gabi', 'Gabriela', 'Gabriele', 'Gaby', 'Galina', 'Gerda', 'Gerhild', 'Gerlinde', 'Gerta', 'Gerti', 'Gertraud', 'Gertraude', 'Gertrud', 'Gertrude', 'Gesa', 'Gesine', 'Giesela', 'Gisela', 'Gitta', 'Grete', 'Gretel', 'Grit', 'Gudrun', 'Gunda', 'Gundula', 'Halina', 'Hanna', 'Hanne', 'Hannelore', 'Hatice', 'Hedi', 'Hedwig', 'Heide', 'Heidemarie', 'Heiderose', 'Heidi', 'Heidrun', 'Heike', 'Helen', 'Helena', 'Helene', 'Helga', 'Hella', 'Helma', 'Henny', 'Henri', 'Henriette', 'Hermine', 'Herta', 'Hertha', 'Hilda', 'Hilde', 'Hildegard', 'Hiltrud', 'Ida', 'Ilka', 'Ilona', 'Ilse', 'Imke', 'Ina', 'Ines', 'Inga', 'Inge', 'Ingeborg', 'Ingeburg', 'Ingelore', 'Ingrid', 'Inka', 'Inna', 'Irena', 'Irene', 'Irina', 'Iris', 'Irma', 'Irmgard', 'Irmhild', 'Irmtraud', 'Irmtraut', 'Isa', 'Isabel', 'Isabell', 'Isabella', 'Isabelle', 'Isolde', 'Ivonne', 'Jacqueline', 'Jana', 'Janet', 'Janina', 'Janine', 'Jaqueline', 'Jasmin', 'Jeanette', 'Jeannette', 'Jennifer', 'Jenny', 'Jessica', 'Joanna', 'Johanna', 'Johanne', 'Jolanta', 'Josefa', 'Josefine', 'Judith', 'Julia', 'Juliane', 'Jutta', 'Karen', 'Karin', 'Karina', 'Karla', 'Karola', 'Karolina', 'Karoline', 'Katarina', 'Katharina', 'Kathleen', 'Kathrin', 'Kati', 'Katja', 'Katrin', 'Kerstin', 'Kirsten', 'Kirstin', 'Klara', 'Klaudia', 'Konstanze', 'Kornelia', 'Kristin', 'Kristina', 'Krystyna', 'Kunigunde', 'Käte', 'Käthe', 'Larissa', 'Laura', 'Lena', 'Leni', 'Leonore', 'Liane', 'Lidia', 'Liesbeth', 'Liesel', 'Lieselotte', 'Lilli', 'Lilly', 'Lilo', 'Lina', 'Linda', 'Lisa', 'Lisbeth', 'Liselotte', 'Loni', 'Lore', 'Lotte', 'Lucia', 'Lucie', 'Ludmila', 'Ludmilla', 'Luise', 'Luzia', 'Luzie', 'Lydia', 'Madeleine', 'Magda', 'Magdalena', 'Magdalene', 'Maike', 'Maja', 'Mandy', 'Manja', 'Manuela', 'Mareike', 'Maren', 'Marga', 'Margareta', 'Margarete', 'Margaretha', 'Margarethe', 'Margarita', 'Margit', 'Margitta', 'Margot', 'Margret', 'Margrit', 'Maria', 'Marianne', 'Marie', 'Marie-Luise', 'Marietta', 'Marija', 'Marika', 'Marina', 'Marion', 'Marita', 'Maritta', 'Marlen', 'Marlene', 'Marlies', 'Marliese', 'Marlis', 'Marta', 'Martha', 'Martina', 'Mathilde', 'Mechthild', 'Meike', 'Melanie', 'Melitta', 'Meta', 'Michaela', 'Mina', 'Minna', 'Miriam', 'Mirjam', 'Mona', 'Monica', 'Monika', 'Monique', 'Nadine', 'Nadja', 'Nancy', 'Natalia', 'Natalie', 'Natalja', 'Natascha', 'Nathalie', 'Nelli', 'Nicole', 'Nina', 'Nora', 'Olga', 'Ortrud', 'Ottilie', 'Pamela', 'Patricia', 'Patrizia', 'Paula', 'Pauline', 'Peggy', 'Petra', 'Pia', 'Ramona', 'Rebecca', 'Regina', 'Regine', 'Reinhild', 'Reinhilde', 'Renata', 'Renate', 'Resi', 'Ria', 'Ricarda', 'Rita', 'Romy', 'Rosa', 'Rosalinde', 'Rose', 'Rosel', 'Rosemarie', 'Rosi', 'Rosina', 'Rosita', 'Rosmarie', 'Roswitha', 'Ruth', 'Sabina', 'Sabine', 'Sabrina', 'Sandra', 'Sandy', 'Sara', 'Sarah', 'Saskia', 'Selma', 'Sibylle', 'Sieglinde', 'Siegrid', 'Siglinde', 'Sigrid', 'Sigrun', 'Silke', 'Silvana', 'Silvia', 'Simona', 'Simone', 'Sina', 'Sofia', 'Sofie', 'Sonja', 'Sophia', 'Sophie', 'Stefanie', 'Steffi', 'Stephanie', 'Susan', 'Susann', 'Susanna', 'Susanne', 'Svenja', 'Svetlana', 'Swetlana', 'Sybille', 'Sylke', 'Sylvia', 'Tamara', 'Tanja', 'Tatjana', 'Teresa', 'Thea', 'Thekla', 'Theresa', 'Therese', 'Theresia', 'Tina', 'Traudel', 'Traute', 'Trude', 'Ulla', 'Ulrike', 'Ursel', 'Ursula', 'Uschi', 'Uta', 'Ute', 'Valentina', 'Valeri', 'Valerie', 'Vanessa', 'Vera', 'Verena', 'Veronika', 'Viktoria', 'Viola', 'Walburga', 'Wally', 'Waltraud', 'Waltraut', 'Wanda', 'Wendelin', 'Wera', 'Wiebke', 'Wilhelmine', 'Wilma', 'Wiltrud', 'Yvonne', 'Änne', ]; /** * Top 500 Names from a phone directory (6. January 2005) * {@link} https://de.wiktionary.org/wiki/Verzeichnis:Deutsch/Namen/die_h%C3%A4ufigsten_Nachnamen_Deutschlands */ protected static $lastName = [ 'Ackermann', 'Adam', 'Adler', 'Ahrens', 'Albers', 'Albert', 'Albrecht', 'Altmann', 'Anders', 'Appel', 'Arndt', 'Arnold', 'Auer', 'Bach', 'Bachmann', 'Bader', 'Baier', 'Bartels', 'Barth', 'Barthel', 'Bartsch', 'Bauer', 'Baum', 'Baumann', 'Baumgartner', 'Baur', 'Bayer', 'Beck', 'Becker', 'Beckmann', 'Beer', 'Behrendt', 'Behrens', 'Beier', 'Bender', 'Benz', 'Berg', 'Berger', 'Bergmann', 'Berndt', 'Bernhardt', 'Bertram', 'Betz', 'Beyer', 'Binder', 'Bischoff', 'Bittner', 'Blank', 'Block', 'Blum', 'Bock', 'Bode', 'Born', 'Brand', 'Brandl', 'Brandt', 'Braun', 'Brenner', 'Breuer', 'Brinkmann', 'Brunner', 'Bruns', 'Brückner', 'Buchholz', 'Buck', 'Burger', 'Burkhardt', 'Busch', 'Busse', 'Bär', 'Böhm', 'Böhme', 'Böttcher', 'Bühler', 'Büttner', 'Christ', 'Conrad', 'Decker', 'Diehl', 'Dietrich', 'Dietz', 'Dittrich', 'Dorn', 'Döring', 'Dörr', 'Eberhardt', 'Ebert', 'Eckert', 'Eder', 'Ehlers', 'Eichhorn', 'Engel', 'Engelhardt', 'Engelmann', 'Erdmann', 'Ernst', 'Esser', 'Falk', 'Feldmann', 'Fiedler', 'Fink', 'Fischer', 'Fleischer', 'Fleischmann', 'Forster', 'Frank', 'Franke', 'Franz', 'Freitag', 'Freund', 'Frey', 'Fricke', 'Friedrich', 'Fritsch', 'Fritz', 'Fröhlich', 'Fuchs', 'Fuhrmann', 'Funk', 'Funke', 'Förster', 'Gabriel', 'Gebhardt', 'Geiger', 'Geisler', 'Geißler', 'Gerber', 'Gerlach', 'Geyer', 'Giese', 'Glaser', 'Gottschalk', 'Graf', 'Greiner', 'Grimm', 'Gross', 'Groß', 'Großmann', 'Gruber', 'Gärtner', 'Göbel', 'Götz', 'Günther', 'Haag', 'Haas', 'Haase', 'Hagen', 'Hahn', 'Hamann', 'Hammer', 'Hanke', 'Hansen', 'Harms', 'Hartmann', 'Hartung', 'Hartwig', 'Haupt', 'Hauser', 'Hecht', 'Heck', 'Heil', 'Heim', 'Hein', 'Heine', 'Heinemann', 'Heinrich', 'Heinz', 'Heinze', 'Held', 'Heller', 'Hempel', 'Henke', 'Henkel', 'Hennig', 'Henning', 'Hentschel', 'Herbst', 'Hermann', 'Herold', 'Herrmann', 'Herzog', 'Hess', 'Hesse', 'Heuer', 'Heß', 'Hildebrandt', 'Hiller', 'Hinz', 'Hirsch', 'Hoffmann', 'Hofmann', 'Hohmann', 'Holz', 'Hoppe', 'Horn', 'Huber', 'Hummel', 'Hübner', 'Jacob', 'Jacobs', 'Jahn', 'Jakob', 'Jansen', 'Janssen', 'Janßen', 'John', 'Jordan', 'Jost', 'Jung', 'Jäger', 'Jürgens', 'Kaiser', 'Karl', 'Kaufmann', 'Keil', 'Keller', 'Kellner', 'Kern', 'Kessler', 'Keßler', 'Kiefer', 'Kirchner', 'Kirsch', 'Klaus', 'Klein', 'Klemm', 'Klose', 'Kluge', 'Knoll', 'Koch', 'Kohl', 'Kolb', 'Konrad', 'Kopp', 'Kraft', 'Kramer', 'Kraus', 'Krause', 'Krauß', 'Krebs', 'Kremer', 'Kretschmer', 'Krieger', 'Kroll', 'Krug', 'Kruse', 'Krämer', 'Kröger', 'Krüger', 'Kuhlmann', 'Kuhn', 'Kunz', 'Kunze', 'Kurz', 'Köhler', 'König', 'Körner', 'Köster', 'Kühn', 'Kühne', 'Lang', 'Lange', 'Langer', 'Lauer', 'Lechner', 'Lehmann', 'Lemke', 'Lenz', 'Lindemann', 'Lindner', 'Link', 'Linke', 'Lohmann', 'Lorenz', 'Ludwig', 'Lutz', 'Löffler', 'Mack', 'Mai', 'Maier', 'Mann', 'Marquardt', 'Martens', 'Martin', 'Marx', 'Maurer', 'May', 'Mayer', 'Mayr', 'Meier', 'Meister', 'Meißner', 'Menzel', 'Merkel', 'Mertens', 'Merz', 'Metz', 'Metzger', 'Meyer', 'Michel', 'Michels', 'Miller', 'Mohr', 'Moll', 'Moritz', 'Moser', 'Möller', 'Müller', 'Münch', 'Nagel', 'Naumann', 'Neubauer', 'Neubert', 'Neuhaus', 'Neumann', 'Nickel', 'Niemann', 'Noack', 'Noll', 'Nolte', 'Nowak', 'Opitz', 'Oswald', 'Ott', 'Otto', 'Pape', 'Paul', 'Peter', 'Peters', 'Petersen', 'Pfeifer', 'Pfeiffer', 'Philipp', 'Pieper', 'Pietsch', 'Pohl', 'Popp', 'Preuß', 'Probst', 'Raab', 'Rapp', 'Rau', 'Rauch', 'Rausch', 'Reich', 'Reichel', 'Reichert', 'Reimann', 'Reimer', 'Reinhardt', 'Reiter', 'Renner', 'Reuter', 'Richter', 'Riedel', 'Riedl', 'Rieger', 'Ritter', 'Rohde', 'Rose', 'Roth', 'Rothe', 'Rudolph', 'Ruf', 'Runge', 'Rupp', 'Röder', 'Römer', 'Sander', 'Sauer', 'Sauter', 'Schade', 'Schaller', 'Scharf', 'Scheffler', 'Schenk', 'Scherer', 'Schiller', 'Schilling', 'Schindler', 'Schlegel', 'Schlüter', 'Schmid', 'Schmidt', 'Schmitt', 'Schmitz', 'Schneider', 'Scholz', 'Schott', 'Schrader', 'Schramm', 'Schreiber', 'Schreiner', 'Schröder', 'Schröter', 'Schubert', 'Schuler', 'Schulte', 'Schultz', 'Schulz', 'Schulze', 'Schumacher', 'Schumann', 'Schuster', 'Schwab', 'Schwarz', 'Schweizer', 'Schäfer', 'Schön', 'Schüler', 'Schütte', 'Schütz', 'Schütze', 'Seeger', 'Seidel', 'Seidl', 'Seifert', 'Seiler', 'Seitz', 'Siebert', 'Simon', 'Singer', 'Sommer', 'Sonntag', 'Springer', 'Stadler', 'Stahl', 'Stark', 'Steffen', 'Steffens', 'Stein', 'Steinbach', 'Steiner', 'Stephan', 'Stock', 'Stoll', 'Straub', 'Strauß', 'Strobel', 'Stumpf', 'Sturm', 'Thiel', 'Thiele', 'Thomas', 'Ullrich', 'Ulrich', 'Unger', 'Urban', 'Vetter', 'Vogel', 'Vogt', 'Voigt', 'Vollmer', 'Voss', 'Voß', 'Völker', 'Wagner', 'Wahl', 'Walter', 'Walther', 'Weber', 'Wegener', 'Wegner', 'Weidner', 'Weigel', 'Weis', 'Weise', 'Weiss', 'Weiß', 'Wendt', 'Wenzel', 'Werner', 'Westphal', 'Wetzel', 'Wiedemann', 'Wiegand', 'Wieland', 'Wiese', 'Wiesner', 'Wild', 'Wilhelm', 'Wilke', 'Will', 'Wimmer', 'Winkler', 'Winter', 'Wirth', 'Witt', 'Witte', 'Wittmann', 'Wolf', 'Wolff', 'Wolter', 'Wulf', 'Wunderlich', 'Zander', 'Zeller', 'Ziegler', 'Zimmer', 'Zimmermann', ]; protected static $titleMale = ['Herr', 'Herr Dr.', 'Herr Prof.', 'Herr Prof. Dr.']; protected static $titleFemale = ['Frau', 'Frau Dr.', 'Frau Prof.', 'Frau Prof. Dr.']; protected static $suffix = ['B.Sc.', 'B.A.', 'B.Eng.', 'MBA.']; /** * @example 'PhD' */ public static function suffix() { return static::randomElement(static::$suffix); } } PK A�)[��ҡ� � * faker/src/Faker/Provider/sl_SI/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sl_SI; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'SI', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[�;^�: : + faker/src/Faker/Provider/sl_SI/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sl_SI; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'gmail.com', 'gmail.com', 'hotmail.com', 'yahoo.com', 'siol.net', 't-2.net']; protected static $tld = ['si', 'si', 'si', 'si', 'eu', 'com', 'info', 'net', 'org']; } PK A�)[SZ�Um m . faker/src/Faker/Provider/sl_SI/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sl_SI; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+386 ## ### ###', '00386 ## ### ###', '0## ### ###', '00386########', '+386########', '0########', '+386 # ### ####', '00386 # ### ####', '0# ### ####', ]; } PK A�)[\ҝT� � * faker/src/Faker/Provider/sl_SI/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sl_SI; class Address extends \Faker\Provider\Address { /** * @see http://www.rtvslo.si/strani/abecedni-seznam-obcin/3103 */ protected static $city = [ 'Ajdovščina', 'Apače', 'Beltinci', 'Benedikt', 'Bistrica ob Sotli', 'Bled', 'Bloke', 'Bohinj', 'Borovnica', 'Bovec', 'Braslovče', 'Brda', 'Brezovica', 'Brežice', 'Cankova', 'Celje', 'Cerklje na Gorenjskem', 'Cerknica', 'Cerkno', 'Cerkvenjak', 'Cirkulane', 'Destrnik', 'Divača', 'Dobje', 'Dobrepolje', 'Dobrna', 'Dobrova - Polhov Gradec', 'Dobrovnik', 'Dol pri Ljubljani', 'Dolenjske Toplice', 'Domžale', 'Dornava', 'Dravograd', 'Duplek', 'Gorenja vas - Poljane', 'Gorišnica', 'Gorje', 'Gornja Radgona', 'Gornji Grad', 'Gornji Petrovci', 'Grad', 'Grosuplje', 'Hajdina', 'Hodoš', 'Horjul', 'Hoče - Slivnica', 'Hrastnik', 'Hrpelje - Kozina', 'Idrija', 'Ig', 'Ilirska Bistrica', 'Ivančna Gorica', 'Izola', 'Jesenice', 'Jezersko', 'Juršinci', 'Kamnik', 'Kanal ob Soči', 'Kidričevo', 'Kobarid', 'Kobilje', 'Komen', 'Komenda', 'Koper', 'Kostanjevica na Krki', 'Kostel', 'Kozje', 'Kočevje', 'Kranj', 'Kranjska Gora', 'Križevci', 'Krško', 'Kungota', 'Kuzma', 'Laško', 'Lenart', 'Lendava', 'Litija', 'Ljubljana', 'Ljubno', 'Ljutomer', 'Log - Dragomer', 'Logatec', 'Lovrenc na Pohorju', 'Loška Dolina', 'Loški Potok', 'Lukovica', 'Luče', 'Majšperk', 'Makole', 'Maribor', 'Markovci', 'Medvode', 'Mengeš', 'Metlika', 'Mežica', 'Miklavž na Dravskem polju', 'Miren - Kostanjevica', 'Mirna Peč', 'Mislinja', 'Mokronog - Trebelno', 'Moravske Toplice', 'Moravče', 'Mozirje', 'Murska Sobota', 'Muta', 'Naklo', 'Nazarje', 'Nova Gorica', 'Novo mesto', 'Odranci', 'Oplotnica', 'Ormož', 'Osilnica', 'Pesnica', 'Piran', 'Pivka', 'Podlehnik', 'Podvelka', 'Podčetrtek', 'Poljčane', 'Polzela', 'Postojna', 'Prebold', 'Preddvor', 'Prevalje', 'Ptuj', 'Puconci', 'Radenci', 'Radeče', 'Radlje ob Dravi', 'Radovljica', 'Ravne na Koroškem', 'Razkrižje', 'Rače - Fram', 'Renče - Vogrsko', 'Rečica ob Savinji', 'Ribnica na Pohorju', 'Ribnica', 'Rogatec', 'Rogaška Slatina', 'Rogašovci', 'Ruše', 'Selnica ob Dravi', 'Semič', 'Sevnica', 'Sežana', 'Slovenj Gradec', 'Slovenska Bistrica', 'Slovenske Konjice', 'Sodražica', 'Solčava', 'Središče ob Dravi', 'Starše', 'Straža', 'Sveta Ana', 'Sveta Trojica v Slovenskih goricah', 'Sveti Andraž v Slovenskih goricah', 'Sveti Jurij ob Ščavnici', 'Sveti Jurij v Slovenskih goricah', 'Sveti Tomaž', 'Tabor', 'Tišina', 'Tolmin', 'Trbovlje', 'Trebnje', 'Trnovska vas', 'Trzin', 'Tržič', 'Turnišče', 'Velenje', 'Velika Polana', 'Velike Lašče', 'Veržej', 'Videm', 'Vipava', 'Vitanje', 'Vodice', 'Vojnik', 'Vransko', 'Vrhnika', 'Vuzenica', 'Zagorje ob Savi', 'Zavrč', 'Zreče', 'Črenšovci', 'Črna na Koroškem', 'Črnomelj', 'Šalovci', 'Šempeter - Vrtojba', 'Šentilj', 'Šentjernej', 'Šentjur', 'Šentrupert', 'Šenčur', 'Škocjan', 'Škofja Loka', 'Škofljica', 'Šmarje pri Jelšah', 'Šmarješke Toplice', 'Šmartno ob Paki', 'Šmartno pri Litiji', 'Šoštanj', 'Štore', 'Žalec', 'Železniki', 'Žetale', 'Žiri', 'Žirovnica', 'Žužemberk', ]; protected static $buildingNumber = ['%##', '%#', '%#', '%#', '%#', '%']; protected static $postcode = ['###0']; /** * Most common street names in Slovenia * * @see http://www.stat.si/krajevnaimena/pregledi_ulice_najpogostejse.asp * @see http://www.stat.si/KrajevnaImena/pregledi_naselja_najpogostejsa.asp */ protected static $street = [ 'Šolska ulica', 'Prešernova ulica', 'Cankarjeva ulica', 'Vrtna ulica', 'Gregorčičeva ulica', 'Kajuhova ulica', 'Prečna ulica', 'Levstikova ulica', 'Trubarjeva ulica', 'Mladinska ulica', 'Gubčeva ulica', 'Ljubljanska cesta', 'Partizanska ulica', 'Maistrova ulica', 'Rožna ulica', 'Bevkova ulica', 'Jurčičeva ulica', 'Župančičeva ulica', 'Kolodvorska ulica', 'Partizanska cesta', 'Gasilska ulica', 'Kidričeva ulica', 'Aškerčeva ulica', 'Kratka ulica', 'Nova ulica', 'Obrtniška ulica', 'Tomšičeva ulica', 'Cvetlična ulica', 'Mariborska cesta', 'Ob potoku', 'Trg svobode', 'Ulica talcev', 'Kettejeva ulica', 'Kosovelova ulica', 'Finžgarjeva ulica', 'Ob gozdu', 'Stara cesta', 'Vegova ulica', 'Prežihova ulica', 'Sončna ulica', 'Gradišče', 'Pristava', 'Brezje', 'Dolenja vas', 'Potok', 'Ravne', 'Brdo', 'Dobrava', 'Draga', 'Javorje', 'Kal', 'Laze', 'Log', 'Planina', 'Podkraj', 'Selce', 'Trnovec', 'Bistrica', 'Gorenja vas', 'Gorica', 'Lipa', 'Nova vas', 'Podgora', 'Podgorje', 'Podgrad', 'Ponikve', 'Sela', 'Selo', 'Škocjan', 'Vrh', ]; /** * @see http://sl.wikipedia.org/wiki/Seznam_suverenih_držav */ protected static $country = [ 'Afganistan', 'Albanija', 'Alžirija', 'Andora', 'Angola', 'Antigva in Barbuda', 'Argentina', 'Armenija', 'Avstralija', 'Avstrija', 'Azerbajdžan', 'Bahami', 'Bahrajn', 'Bangladeš', 'Barbados', 'Belgija', 'Belize', 'Belorusija', 'Benin', 'Bocvana', 'Bolgarija', 'Bolivija', 'Bosna in Hercegovina', 'Brazilija', 'Brunej', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Butan', 'Ciper', 'Čad', 'Češka', 'Čile', 'Črna gora', 'Danska', 'Dominika', 'Dominikanska republika', 'Džibuti', 'Egipt', 'Ekvador', 'Ekvatorialna Gvineja', 'Eritreja', 'Estonija', 'Etiopija', 'Fidži', 'Filipini', 'Finska', 'Francija', 'Gabon', 'Gambija', 'Gana', 'Grčija', 'Grenada', 'Gruzija', 'Gvajana', 'Gvatemala', 'Gvineja', 'Gvineja Bissau', 'Haiti', 'Honduras', 'Hrvaška', 'Indija', 'Indonezija', 'Irak', 'Iran', 'Irska', 'Islandija', 'Italija', 'Izrael', 'Jamajka', 'Japonska', 'Jemen', 'Jordanija', 'Južna Afrika', 'Južna Koreja', 'Kambodža', 'Kamerun', 'Kanada', 'Katar', 'Kazahstan', 'Kenija', 'Kirgizistan', 'Kiribati', 'Kitajska', 'Kolumbija', 'Komori', 'Kongo', 'Demokratična republika Kongo', 'Kostarika', 'Kuba', 'Kuvajt', 'Laos', 'Latvija', 'Lesoto', 'Libanon', 'Liberija', 'Libija', 'Lihtenštajn', 'Litva', 'Luksemburg', 'Madagaskar', 'Madžarska', 'Makedonija', 'Malavi', 'Maldivi', 'Malezija', 'Mali', 'Malta', 'Maroko', 'Marshallovi otoki', 'Mauritius', 'Mavretanija', 'Mehika', 'Mikronezija', 'Mjanmar', 'Moldavija', 'Monako', 'Mongolija', 'Mozambik', 'Namibija', 'Nauru', 'Nemčija', 'Nepal', 'Niger', 'Nigerija', 'Nikaragva', 'Nizozemska', 'Norveška', 'Nova Zelandija', 'Oman', 'Pakistan', 'Palau', 'Panama', 'Papua Nova Gvineja', 'Paragvaj', 'Peru', 'Poljska', 'Portugalska', 'Romunija', 'Ruanda', 'Rusija', 'Saint Kitts in Nevis', 'Saint Lucia', 'Saint Vincent in Grenadine', 'Salomonovi otoki', 'Salvador', 'San Marino', 'Sao Tome in Principe', 'Saudova Arabija', 'Sejšeli', 'Senegal', 'Severna Koreja', 'Sierra Leone', 'Singapur', 'Sirija', 'Slonokoščena obala', 'Slovaška', 'Slovenija', 'Somalija', 'Srbija', 'Srednjeafriška republika', 'Sudan', 'Surinam', 'Svazi', 'Španija', 'Šrilanka', 'Švedska', 'Švica', 'Tadžikistan', 'Tajska', 'Tajvan', 'Tanzanija', 'Togo', 'Tonga', 'Trinidad in Tobago', 'Tunizija', 'Turčija', 'Turkmenistan', 'Tuvalu', 'Uganda', 'Ukrajina', 'Urugvaj', 'Uzbekistan', 'Vanuatu', 'Vatikan', 'Velika Britanija', 'Venezuela', 'Vietnam', 'Vzhodni Timor', 'Zahodna Samoa', 'Zambija', 'Združene države Amerike', 'Združeni arabski emirati', 'Zelenortski otoki', 'Zimbabve', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; protected static $addressFormats = [ '{{streetAddress}}\n {{postcode}}\n {{cityName}}', ]; public static function cityName() { return static::randomElement(static::$city); } public function streetName() { return static::randomElement(static::$street); } } PK A�)[DqW~� � * faker/src/Faker/Provider/sl_SI/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sl_SI; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{firstName}} {{lastName}} s.p.', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}, {{lastName}} in {{lastName}} {{companySuffix}}', ]; protected static $companySuffix = ['d.o.o.', 'd.d.', 'k.d.', 'k.d.d.', 'd.n.o.', 'so.p.']; } PK A�)[�]C�# �# ) faker/src/Faker/Provider/sl_SI/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sl_SI; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{title}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{title}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; /** * @see http://www.stat.si/imena_top_imena_spol.asp?r=True * @see http://www.stat.si/doc/vsebina/05/imena/TOPIMENA_SI.xlsx */ protected static $firstNameMale = [ 'Adam', 'Albert', 'Albin', 'Aleks', 'Aleksandar', 'Aleksander', 'Aleksej', 'Alen', 'Alex', 'Aleš', 'Aljaž', 'Aljoša', 'Alojz', 'Alojzij', 'Andraž', 'Andrej', 'Anej', 'Anton', 'Anže', 'Avgust', 'Ažbe', 'Benjamin', 'Bernard', 'Bine', 'Blaž', 'Bogdan', 'Bogomir', 'Bojan', 'Bor', 'Boris', 'Borut', 'Boštjan', 'Božidar', 'Branko', 'Brin', 'Bruno', 'Ciril', 'Cvetko', 'Damijan', 'Damir', 'Damjan', 'Daniel', 'Danijel', 'Danilo', 'Darko', 'David', 'Davor', 'Davorin', 'Dejan', 'Denis', 'Domen', 'Dominik', 'Dragan', 'Drago', 'Dušan', 'Edin', 'Edvard', 'Elvis', 'Emil', 'Enej', 'Erazem', 'Erik', 'Ernest', 'Ervin', 'Ferdinand', 'Filip', 'Franc', 'Franci', 'Franjo', 'Frančišek', 'Gaber', 'Gabriel', 'Gal', 'Gašper', 'Goran', 'Gorazd', 'Grega', 'Gregor', 'Hasan', 'Ian', 'Ignac', 'Igor', 'Ivan', 'Ivo', 'Izak', 'Izidor', 'Iztok', 'Jaka', 'Jakob', 'Jan', 'Janez', 'Jani', 'Janko', 'Jasmin', 'Jaša', 'Jernej', 'Jon', 'Josip', 'Joško', 'Jošt', 'Jože', 'Jožef', 'Jure', 'Jurij', 'Karel', 'Karl', 'Kevin', 'Klemen', 'Kristijan', 'Kristjan', 'Ladislav', 'Lan', 'Lenart', 'Leon', 'Leopold', 'Liam', 'Lovro', 'Ludvik', 'Luka', 'Lukas', 'Mai', 'Maj', 'Maks', 'Maksimiljan', 'Marcel', 'Marijan', 'Mario', 'Marjan', 'Mark', 'Marko', 'Martin', 'Matej', 'Matevž', 'Matic', 'Matija', 'Matjaž', 'Max', 'Metod', 'Miha', 'Mihael', 'Milan', 'Miloš', 'Miran', 'Mirko', 'Miro', 'Miroslav', 'Mirsad', 'Mitja', 'Mladen', 'Nace', 'Nal', 'Nejc', 'Nenad', 'Nik', 'Niko', 'Nikola', 'Nikolaj', 'Nino', 'Oskar', 'Ožbej', 'Patrik', 'Pavel', 'Petar', 'Peter', 'Primož', 'Rado', 'Radovan', 'Rafael', 'Rajko', 'Renato', 'Rene', 'Robert', 'Rok', 'Roman', 'Rudi', 'Rudolf', 'Samir', 'Samo', 'Sandi', 'Saša', 'Sašo', 'Sebastijan', 'Sebastjan', 'Senad', 'Sergej', 'Silvester', 'Silvo', 'Simon', 'Slavko', 'Slobodan', 'Srečko', 'Stanislav', 'Stanko', 'Staš', 'Stjepan', 'Stojan', 'Svit', 'Tadej', 'Tai', 'Taj', 'Tarik', 'Teo', 'Tevž', 'Tian', 'Tilen', 'Tim', 'Timotej', 'Tine', 'Tjaš', 'Tomaž', 'Tomislav', 'Tristan', 'Urban', 'Uroš', 'Val', 'Valentin', 'Valter', 'Vid', 'Viktor', 'Viljem', 'Vincenc', 'Vinko', 'Vito', 'Vladimir', 'Vlado', 'Vojko', 'Zdenko', 'Zdravko', 'Zlatko', 'Zoran', 'Zvonko', 'Štefan', 'Žak', 'Žan', 'Željko', 'Žiga', ]; /** * @see http://www.stat.si/imena_top_imena_spol.asp?r=True * @see http://www.stat.si/doc/vsebina/05/imena/TOPIMENA_SI.xlsx */ protected static $firstNameFemale = [ 'Ajda', 'Ajla', 'Albina', 'Aleksandra', 'Alenka', 'Alina', 'Alja', 'Alojzija', 'Amalija', 'Ana Marija', 'Ana', 'Andreja', 'Andrejka', 'Aneja', 'Angela', 'Anica', 'Anika', 'Anita', 'Anja', 'Anka', 'Antonija', 'Barbara', 'Bernarda', 'Blanka', 'Bojana', 'Branka', 'Breda', 'Brigita', 'Brina', 'Cecilija', 'Cvetka', 'Damjana', 'Danica', 'Daniela', 'Danijela', 'Darinka', 'Darja', 'Daša', 'Doroteja', 'Dragica', 'Dušanka', 'Ela', 'Elena', 'Elizabeta', 'Ella', 'Ema', 'Emilija', 'Erika', 'Erna', 'Eva', 'Frančiška', 'Gabrijela', 'Gaja', 'Gloria', 'Gordana', 'Hana', 'Hedvika', 'Helena', 'Hermina', 'Ida', 'Ines', 'Inja', 'Irena', 'Iris', 'Irma', 'Iva', 'Ivana', 'Ivanka', 'Ivica', 'Iza', 'Izabela', 'Jana', 'Janja', 'Jasmina', 'Jasna', 'Jelena', 'Jelka', 'Jerca', 'Jerneja', 'Jolanda', 'Jožefa', 'Jožica', 'Julia', 'Julija', 'Julijana', 'Justina', 'Kaja', 'Karin', 'Karmen', 'Karolina', 'Katarina', 'Katja', 'Kiara', 'Kim', 'Klara', 'Klavdija', 'Kristina', 'Ksenija', 'Lana', 'Lara', 'Larisa', 'Laura', 'Lea', 'Leja', 'Lejla', 'Lia', 'Lidija', 'Lili', 'Lilijana', 'Liljana', 'Lina', 'Liza', 'Ljubica', 'Ljudmila', 'Loti', 'Lucija', 'Luna', 'Magda', 'Magdalena', 'Maja', 'Majda', 'Manca', 'Marica', 'Marija', 'Marijana', 'Marina', 'Marinka', 'Marjana', 'Marjanca', 'Marjeta', 'Marjetka', 'Marta', 'Martina', 'Maruša', 'Mateja', 'Matilda', 'Maša', 'Melita', 'Meta', 'Metka', 'Mia', 'Mihaela', 'Mija', 'Mila', 'Milena', 'Milica', 'Milka', 'Mira', 'Mirjam', 'Mirjana', 'Miroslava', 'Mojca', 'Monika', 'Nada', 'Nadja', 'Naja', 'Nastja', 'Natalija', 'Nataša', 'Neja', 'Neli', 'Nevenka', 'Neža', 'Nika', 'Nikolina', 'Nina', 'Nives', 'Nuša', 'Olga', 'Patricija', 'Pavla', 'Petra', 'Pia', 'Pika', 'Polona', 'Polonca', 'Rebeka', 'Renata', 'Romana', 'Rozalija', 'Sabina', 'Sandra', 'Sanja', 'Sara', 'Saša', 'Silva', 'Simona', 'Slavica', 'Slavka', 'Sofia', 'Sofija', 'Sonja', 'Stanislava', 'Stanka', 'Stela', 'Suzana', 'Tadeja', 'Taja', 'Tajda', 'Tamara', 'Tanja', 'Tara', 'Tatjana', 'Tea', 'Teja', 'Terezija', 'Tia', 'Tiana', 'Tija', 'Tina', 'Tinkara', 'Tisa', 'Tjaša', 'Ula', 'Urša', 'Urška', 'Valentina', 'Valerija', 'Vanja', 'Vera', 'Veronika', 'Vesna', 'Vida', 'Viktorija', 'Vita', 'Vlasta', 'Zala', 'Zara', 'Zarja', 'Zdenka', 'Zlatka', 'Zofija', 'Zoja', 'Zora', 'Zvonka', 'Špela', 'Štefanija', 'Štefka', 'Žana', 'Živa', ]; /** * @see http://www.stat.si/imena_top_priimki.asp?r=True */ protected static $lastName = [ 'Ambrožič', 'Babič', 'Bajc', 'Bergant', 'Bevc', 'Bezjak', 'Bizjak', 'Blatnik', 'Blažič', 'Bogataj', 'Božič', 'Bregar', 'Breznik', 'Bukovec', 'Cerar', 'Cvetko', 'Debeljak', 'Demšar', 'Dolenc', 'Dolinar', 'Dolinšek', 'Erjavec', 'Eržen', 'Filipič', 'Fras', 'Furlan', 'Gajšek', 'Godec', 'Golob', 'Gomboc', 'Gorenc', 'Gorjup', 'Gregorič', 'Hafner', 'Hodžić', 'Horvat', 'Hozjan', 'Hočevar', 'Hren', 'Hribar', 'Hribernik', 'Hrovat', 'Humar', 'Ilić', 'Ivančič', 'Jamnik', 'Janežič', 'Jarc', 'Javornik', 'Jazbec', 'Jelen', 'Jenko', 'Jereb', 'Jerič', 'Jerman', 'Jovanović', 'Jug', 'Kalan', 'Kastelic', 'Kaučič', 'Kavčič', 'Klemenčič', 'Knez', 'Kobal', 'Kocjančič', 'Kodrič', 'Kokalj', 'Kokol', 'Kolar', 'Kolarič', 'Kolenc', 'Koren', 'Korošec', 'Kos', 'Kosi', 'Kotnik', 'Kovač', 'Kovačević', 'Kovačič', 'Kočevar', 'Košir', 'Koželj', 'Krajnc', 'Kralj', 'Kramar', 'Kramberger', 'Kranjc', 'Kranjec', 'Kristan', 'Krivec', 'Kuhar', 'Kumer', 'Lah', 'Lavrič', 'Lazar', 'Leban', 'Lebar', 'Lesjak', 'Leskovar', 'Lešnik', 'Likar', 'Logar', 'Majcen', 'Marković', 'Markovič', 'Marolt', 'Mavrič', 'Maček', 'Medved', 'Meglič', 'Mihelič', 'Miklavčič', 'Mlakar', 'Mlinar', 'Mlinarič', 'Mohorič', 'Močnik', 'Mrak', 'Nemec', 'Nikolić', 'Novak', 'Oblak', 'Pavlin', 'Pavlič', 'Perko', 'Petek', 'Petrič', 'Petrović', 'Petrovič', 'Pečnik', 'Pintar', 'Pintarič', 'Pirc', 'Pirnat', 'Podgoršek', 'Pogačar', 'Pogačnik', 'Popović', 'Potočnik', 'Povše', 'Primožič', 'Pušnik', 'Rajh', 'Ramšak', 'Resnik', 'Ribič', 'Rozman', 'Rožič', 'Rožman', 'Rupnik', 'Rus', 'Rutar', 'Savić', 'Sever', 'Simonič', 'Sitar', 'Skok', 'Smrekar', 'Stopar', 'Sušnik', 'Tavčar', 'Tomažič', 'Tomšič', 'Toplak', 'Tratnik', 'Trček', 'Turk', 'Uršič', 'Vidic', 'Vidmar', 'Vidovič', 'Vodopivec', 'Volk', 'Vovk', 'Zadravec', 'Zajc', 'Zakrajšek', 'Zalar', 'Zalokar', 'Založnik', 'Zemljič', 'Zorko', 'Zorman', 'Zupan', 'Zupanc', 'Zupančič', 'Zver', 'Čeh', 'Černe', 'Čuk', 'Šinkovec', 'Škof', 'Šmid', 'Štrukelj', 'Šuštar', 'Žagar', 'Železnik', 'Žibert', 'Žižek', 'Žnidaršič', ]; protected static $title = [ 'dr.', 'mag.', 'inž.', 'univ. dipl.', 'dipl.', 'univ. dipl. inž.', 'dipl. inž.', 'prof.', 'akad.', 'dr. med.', 'spec.', ]; /** * replaced by specific unisex slovenian title */ public function title($gender = null) { return static::randomElement(static::$title); } /** * @param string|null $gender 'male', 'female' or null for any * * @example 'Novak' */ public function lastName($gender = null) { return static::randomElement(static::$lastName); } public static function lastNameMale() { return static::lastName(); } public static function lastNameFemale() { return static::lastName(); } } PK A�)[��� � ! faker/src/Faker/Provider/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; abstract class Text extends Base { protected static $baseText = ''; protected static $separator = ' '; protected static $separatorLen = 1; protected $explodedText; protected $consecutiveWords = []; protected static $textStartsWithUppercase = true; /** * Generate a text string by the Markov chain algorithm. * * Depending on the $maxNbChars, returns a random valid looking text. The algorithm * generates a weighted table with the specified number of words as the index and the * possible following words as the value. * * @example 'Alice, swallowing down her flamingo, and began by taking the little golden key' * * @param int $maxNbChars Maximum number of characters the text should contain (minimum: 10) * @param int $indexSize Determines how many words are considered for the generation of the next word. * The minimum is 1, and it produces a higher level of randomness, although the * generated text usually doesn't make sense. Higher index sizes (up to 5) * produce more correct text, at the price of less randomness. * * @return string */ public function realText($maxNbChars = 200, $indexSize = 2) { return $this->realTextBetween((int) round($maxNbChars * 0.8), $maxNbChars, $indexSize); } /** * Generate a text string by the Markov chain algorithm. * * Depending on the $maxNbChars, returns a random valid looking text. The algorithm * generates a weighted table with the specified number of words as the index and the * possible following words as the value. * * @example 'Alice, swallowing down her flamingo, and began by taking the little golden key' * * @param int $minNbChars Minimum number of characters the text should contain (maximum: 8) * @param int $maxNbChars Maximum number of characters the text should contain (minimum: 10) * @param int $indexSize Determines how many words are considered for the generation of the next word. * The minimum is 1, and it produces a higher level of randomness, although the * generated text usually doesn't make sense. Higher index sizes (up to 5) * produce more correct text, at the price of less randomness. * * @return string */ public function realTextBetween($minNbChars = 160, $maxNbChars = 200, $indexSize = 2) { if ($minNbChars < 1) { throw new \InvalidArgumentException('minNbChars must be at least 1'); } if ($maxNbChars < 10) { throw new \InvalidArgumentException('maxNbChars must be at least 10'); } if ($indexSize < 1) { throw new \InvalidArgumentException('indexSize must be at least 1'); } if ($indexSize > 5) { throw new \InvalidArgumentException('indexSize must be at most 5'); } if ($minNbChars >= $maxNbChars) { throw new \InvalidArgumentException('minNbChars must be smaller than maxNbChars'); } $words = $this->getConsecutiveWords($indexSize); $iterations = 0; do { ++$iterations; if ($iterations >= 100) { throw new \OverflowException(sprintf('Maximum retries of %d reached without finding a valid real text', $iterations)); } $result = $this->generateText($maxNbChars, $words); } while (static::strlen($result) <= $minNbChars); return $result; } /** * @param int $maxNbChars * @param array $words * * @return string */ protected function generateText($maxNbChars, $words) { $result = []; $resultLength = 0; // take a random starting point $next = static::randomKey($words); while ($resultLength < $maxNbChars && isset($words[$next])) { // fetch a random word to append $word = static::randomElement($words[$next]); // calculate next index $currentWords = static::explode($next); $currentWords[] = $word; array_shift($currentWords); $next = static::implode($currentWords); // ensure text starts with an uppercase letter if ($resultLength == 0 && !static::validStart($word)) { continue; } // append the element $result[] = $word; $resultLength += static::strlen($word) + static::$separatorLen; } // remove the element that caused the text to overflow array_pop($result); // build result $result = static::implode($result); return static::appendEnd($result); } protected function getConsecutiveWords($indexSize) { if (!isset($this->consecutiveWords[$indexSize])) { $parts = $this->getExplodedText(); $words = []; $index = []; for ($i = 0; $i < $indexSize; ++$i) { $index[] = array_shift($parts); } for ($i = 0, $count = count($parts); $i < $count; ++$i) { $stringIndex = static::implode($index); if (!isset($words[$stringIndex])) { $words[$stringIndex] = []; } $word = $parts[$i]; $words[$stringIndex][] = $word; array_shift($index); $index[] = $word; } // cache look up words for performance $this->consecutiveWords[$indexSize] = $words; } return $this->consecutiveWords[$indexSize]; } protected function getExplodedText() { if ($this->explodedText === null) { $this->explodedText = static::explode(preg_replace('/\s+/u', ' ', static::$baseText)); } return $this->explodedText; } protected static function explode($text) { return explode(static::$separator, $text); } protected static function implode($words) { return implode(static::$separator, $words); } protected static function strlen($text) { return function_exists('mb_strlen') ? mb_strlen($text, 'UTF-8') : strlen($text); } protected static function validStart($word) { $isValid = true; if (static::$textStartsWithUppercase) { $isValid = preg_match('/^\p{Lu}/u', $word); } return $isValid; } protected static function appendEnd($text) { return preg_replace("/([ ,-:;\x{2013}\x{2014}]+$)/us", '', $text) . '.'; } } PK A�)[���y * faker/src/Faker/Provider/de_AT/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_AT; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * Value Added Tax (VAT) * * @example 'ATU12345678', ('spaced') 'AT U12345678' * * @see http://ec.europa.eu/taxation_customs/vies/faq.html?locale=en#item_11 * @see http://www.iecomputersystems.com/ordering/eu_vat_numbers.htm * @see http://en.wikipedia.org/wiki/VAT_identification_number * * @param bool $spacedNationalPrefix * * @return string VAT Number */ public static function vat($spacedNationalPrefix = true) { $prefix = $spacedNationalPrefix ? 'AT U' : 'ATU'; return sprintf('%s%d', $prefix, self::randomNumber(8, true)); } /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'AT', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[(W�� + faker/src/Faker/Provider/de_AT/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_AT; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['aon.at', 'chello.at', 'gmail.com', 'gmx.at', 'univie.ac.at']; protected static $tld = ['at', 'co.at', 'com', 'net', 'org']; } PK A�)[��^$� � . faker/src/Faker/Provider/de_AT/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_AT; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '0650 #######', '0660 #######', '0664 #######', '0676 #######', '0677 #######', '0678 #######', '0699 #######', '0680 #######', '+43 #### ####', '+43 #### ####-##', ]; protected static $e164Formats = [ '+43##########', ]; } PK A�)[�C�V=+ =+ * faker/src/Faker/Provider/de_AT/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_AT; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $buildingNumber = ['%##', '%#', '%', '##[abc]', '#[abc]']; protected static $streetSuffixLong = [ 'Gasse', 'Platz', 'Ring', 'Straße', 'Weg', ]; protected static $streetSuffixShort = [ 'gasse', 'platz', 'ring', 'straße', 'weg', ]; /** * @var string[] * * @see http://www.statistik.at/verzeichnis/reglisten/gemliste_knz.xls - postal codes of all Austrian cities with the status 'Statutarstadt (SR)' or 'Stadtgemeinde (ST)' */ protected static $postcode = [ '1010', '1020', '1030', '1040', '1050', '1060', '1070', '1080', '1090', '1100', '1110', '1120', '1130', '1140', '1150', '1160', '1170', '1180', '1190', '1200', '1210', '1220', '1230', '2000', '2020', '2070', '2073', '2083', '2093', '2095', '2100', '2120', '2130', '2136', '2170', '2201', '2225', '2230', '2232', '2293', '2301', '2320', '2340', '2401', '2410', '2452', '2460', '2483', '2490', '2491', '2500', '2514', '2540', '2560', '2620', '2630', '2640', '2700', '2860', '3002', '3021', '3040', '3100', '3130', '3133', '3150', '3170', '3180', '3240', '3250', '3270', '3300', '3340', '3350', '3370', '3380', '3390', '3400', '3430', '3500', '3512', '3542', '3550', '3580', '3601', '3712', '3730', '3741', '3804', '3812', '3820', '3830', '3860', '3874', '3910', '3920', '3943', '3950', '3970', '4020', '4050', '4053', '4060', '4070', '4150', '4190', '4210', '4221', '4230', '4240', '4300', '4320', '4360', '4400', '4470', '4540', '4560', '4600', '4614', '4663', '4690', '4710', '4722', '4780', '4800', '4810', '4820', '4840', '4910', '4950', '5020', '5110', '5201', '5202', '5230', '5280', '5400', '5500', '5550', '5600', '5700', '5730', '5760', '6020', '6060', '6130', '6240', '6300', '6330', '6370', '6460', '6500', '6682', '6700', '6800', '6845', '6850', '6900', '7000', '7071', '7083', '7100', '7132', '7210', '7350', '7400', '7423', '7461', '7540', '8010', '8130', '8160', '8200', '8230', '8240', '8280', '8330', '8350', '8380', '8430', '8480', '8490', '8530', '8570', '8572', '8580', '8600', '8605', '8630', '8650', '8680', '8700', '8720', '8724', '8740', '8750', '8784', '8786', '8790', '8793', '8832', '8850', '8940', '8970', '8990', '9020', '9100', '9150', '9170', '9300', '9330', '9341', '9360', '9400', '9433', '9462', '9500', '9545', '9560', '9620', '9800', '9853', '9900', ]; /** * @var array * * @see https://de.wikipedia.org/wiki/Liste_der_St%C3%A4dte_in_%C3%96sterreich */ protected static $cityNames = [ 'Allentsteig', 'Altheim', 'Althofen', 'Amstetten', 'Ansfelden', 'Attnang-Puchheim', 'Bad Aussee', 'Bad Hall', 'Bad Ischl', 'Bad Leonfelden', 'Bad Radkersburg', 'Bad St. Leonhard im Lavanttal', 'Bad Vöslau', 'Baden', 'Bärnbach', 'Berndorf', 'Bischofshofen', 'Bleiburg', 'Bludenz', 'Braunau am Inn', 'Bregenz', 'Bruck an der Leitha', 'Bruck an der Mur', 'Deutsch-Wagram', 'Deutschlandsberg', 'Dornbirn', 'Drosendorf-Zissersdorf', 'Dürnstein', 'Ebenfurth', 'Ebreichsdorf', 'Eferding', 'Eggenburg', 'Eisenerz', 'Eisenstadt', 'Enns', 'Fehring', 'Feldbach', 'Feldkirch', 'Feldkirchen in Kärnten', 'Ferlach', 'Fischamend', 'Frauenkirchen', 'Freistadt', 'Friedberg', 'Friesach', 'Frohnleiten', 'Fürstenfeld', 'Gallneukirchen', 'Gänserndorf', 'Geras', 'Gerasdorf bei Wien', 'Gföhl', 'Gleisdorf', 'Gloggnitz', 'Gmünd', 'Gmünd in Kärnten', 'Gmunden', 'Graz', 'Grein', 'Grieskirchen', 'Groß-Enzersdorf', 'Groß Gerungs', 'Groß-Siegharts', 'Güssing', 'Haag', 'Hainburg an der Donau', 'Hainfeld', 'Hall in Tirol', 'Hallein', 'Hardegg', 'Hartberg', 'Heidenreichstein', 'Hermagor-Pressegger See', 'Herzogenburg', 'Hohenems', 'Hollabrunn', 'Horn', 'Imst', 'Innsbruck', 'Jennersdorf', 'Judenburg', 'Kapfenberg', 'Kindberg', 'Kirchdorf an der Krems', 'Kirchschlag in der Buckligen Welt', 'Kitzbühel', 'Klagenfurt am Wörthersee', 'Klosterneuburg', 'Knittelfeld', 'Köflach', 'Korneuburg', 'Krems an der Donau', 'Kufstein', 'Laa an der Thaya', 'Laakirchen', 'Landeck', 'Langenlois', 'Leibnitz', 'Leoben', 'Leonding', 'Lienz', 'Liezen', 'Lilienfeld', 'Linz', 'Litschau', 'Maissau', 'Mank', 'Mannersdorf am Leithagebirge', 'Marchegg', 'Marchtrenk', 'Mariazell', 'Mattersburg', 'Mattighofen', 'Mautern an der Donau', 'Melk', 'Mittersill', 'Mistelbach', 'Mödling', 'Murau', 'Mureck', 'Mürzzuschlag', 'Neufeld an der Leitha', 'Neulengbach', 'Neumarkt am Wallersee', 'Neunkirchen', 'Neusiedl am See', 'Oberndorf bei Salzburg', 'Oberpullendorf', 'Oberwart', 'Oberwölz', 'Perg', 'Peuerbach', 'Pinkafeld', 'Pöchlarn', 'Poysdorf', 'Pregarten', 'Pressbaum', 'Pulkau', 'Purbach am Neusiedler See', 'Purkersdorf', 'Raabs an der Thaya', 'Radenthein', 'Radstadt', 'Rattenberg', 'Retz', 'Ried im Innkreis', 'Rohrbach-Berg', 'Rottenmann', 'Rust', 'Saalfelden am Steinernen Meer', 'Salzburg', 'Sankt Andrä', 'St. Johann im Pongau', 'St. Pölten', 'St. Valentin', 'Sankt Veit an der Glan', 'Schärding', 'Scheibbs', 'Schladming', 'Schrattenthal', 'Schrems', 'Schwanenstadt', 'Schwaz', 'Schwechat', 'Seekirchen am Wallersee', 'Spielberg', 'Spittal an der Drau', 'Stadtschlaining', 'Steyr', 'Steyregg', 'Stockerau', 'Straßburg', 'Ternitz', 'Traiskirchen', 'Traismauer', 'Traun', 'Trieben', 'Trofaiach', 'Tulln an der Donau', 'Villach', 'Vils', 'Vöcklabruck', 'Voitsberg', 'Völkermarkt', 'Waidhofen an der Thaya', 'Waidhofen an der Ybbs', 'Weitra', 'Weiz', 'Wels', 'Wien', 'Wiener Neustadt', 'Wieselburg', 'Wilhelmsburg', 'Wolfsberg', 'Wolkersdorf im Weinviertel', 'Wörgl', 'Ybbs an der Donau', 'Zell am See', 'Zeltweg', 'Zistersdorf', 'Zwettl', ]; protected static $state = [ 'Burgenland', 'Kärnten', 'Niederösterreich', 'Oberösterreich', 'Salzburg', 'Steiermark', 'Tirol', 'Vorarlberg', 'Wien', ]; protected static $country = [ 'Afghanistan', 'Alandinseln', 'Albanien', 'Algerien', 'Amerikanisch-Ozeanien', 'Amerikanisch-Samoa', 'Amerikanische Jungferninseln', 'Andorra', 'Angola', 'Anguilla', 'Antarktis', 'Antigua und Barbuda', 'Argentinien', 'Armenien', 'Aruba', 'Aserbaidschan', 'Australien', 'Ägypten', 'Äquatorialguinea', 'Äthiopien', 'Äußeres Ozeanien', 'Bahamas', 'Bahrain', 'Bangladesch', 'Barbados', 'Belarus', 'Belgien', 'Belize', 'Benin', 'Bermuda', 'Bhutan', 'Bolivien', 'Bosnien und Herzegowina', 'Botsuana', 'Bouvetinsel', 'Brasilien', 'Britische Jungferninseln', 'Britisches Territorium im Indischen Ozean', 'Brunei Darussalam', 'Bulgarien', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Chile', 'China', 'Cookinseln', 'Costa Rica', 'Côte d’Ivoire', 'Demokratische Republik Kongo', 'Demokratische Volksrepublik Korea', 'Deutschland', 'Dominica', 'Dominikanische Republik', 'Dschibuti', 'Dänemark', 'Ecuador', 'El Salvador', 'Eritrea', 'Estland', 'Europäische Union', 'Falklandinseln', 'Fidschi', 'Finnland', 'Frankreich', 'Französisch-Guayana', 'Französisch-Polynesien', 'Französische Süd- und Antarktisgebiete', 'Färöer', 'Gabun', 'Gambia', 'Georgien', 'Ghana', 'Gibraltar', 'Grenada', 'Griechenland', 'Grönland', 'Guadeloupe', 'Guam', 'Guatemala', 'Guernsey', 'Guinea', 'Guinea-Bissau', 'Guyana', 'Haiti', 'Heard- und McDonald-Inseln', 'Honduras', 'Indien', 'Indonesien', 'Irak', 'Iran', 'Irland', 'Island', 'Isle of Man', 'Israel', 'Italien', 'Jamaika', 'Japan', 'Jemen', 'Jersey', 'Jordanien', 'Kaimaninseln', 'Kambodscha', 'Kamerun', 'Kanada', 'Kap Verde', 'Kasachstan', 'Katar', 'Kenia', 'Kirgisistan', 'Kiribati', 'Kokosinseln', 'Kolumbien', 'Komoren', 'Kongo', 'Kroatien', 'Kuba', 'Kuwait', 'Laos', 'Lesotho', 'Lettland', 'Libanon', 'Liberia', 'Libyen', 'Liechtenstein', 'Litauen', 'Luxemburg', 'Madagaskar', 'Malawi', 'Malaysia', 'Malediven', 'Mali', 'Malta', 'Marokko', 'Marshallinseln', 'Martinique', 'Mauretanien', 'Mauritius', 'Mayotte', 'Mazedonien', 'Mexiko', 'Mikronesien', 'Monaco', 'Mongolei', 'Montenegro', 'Montserrat', 'Mosambik', 'Myanmar', 'Namibia', 'Nauru', 'Nepal', 'Neukaledonien', 'Neuseeland', 'Nicaragua', 'Niederlande', 'Niederländische Antillen', 'Niger', 'Nigeria', 'Niue', 'Norfolkinsel', 'Norwegen', 'Nördliche Marianen', 'Oman', 'Osttimor', 'Österreich', 'Pakistan', 'Palau', 'Palästinensische Gebiete', 'Panama', 'Papua-Neuguinea', 'Paraguay', 'Peru', 'Philippinen', 'Pitcairn', 'Polen', 'Portugal', 'Puerto Rico', 'Republik Korea', 'Republik Moldau', 'Ruanda', 'Rumänien', 'Russische Föderation', 'Réunion', 'Salomonen', 'Sambia', 'Samoa', 'San Marino', 'Saudi-Arabien', 'Schweden', 'Schweiz', 'Senegal', 'Serbien', 'Serbien und Montenegro', 'Seychellen', 'Sierra Leone', 'Simbabwe', 'Singapur', 'Slowakei', 'Slowenien', 'Somalia', 'Sonderverwaltungszone Hongkong', 'Sonderverwaltungszone Macao', 'Spanien', 'Sri Lanka', 'St. Barthélemy', 'St. Helena', 'St. Kitts und Nevis', 'St. Lucia', 'St. Martin', 'St. Pierre und Miquelon', 'St. Vincent und die Grenadinen', 'Sudan', 'Suriname', 'Svalbard und Jan Mayen', 'Swasiland', 'Syrien', 'São Tomé und Príncipe', 'Südafrika', 'Südgeorgien und die Südlichen Sandwichinseln', 'Tadschikistan', 'Taiwan', 'Tansania', 'Thailand', 'Togo', 'Tokelau', 'Tonga', 'Trinidad und Tobago', 'Tschad', 'Tschechische Republik', 'Tunesien', 'Turkmenistan', 'Turks- und Caicosinseln', 'Tuvalu', 'Türkei', 'Uganda', 'Ukraine', 'Unbekannte oder ungültige Region', 'Ungarn', 'Uruguay', 'Usbekistan', 'Vanuatu', 'Vatikanstadt', 'Venezuela', 'Vereinigte Arabische Emirate', 'Vereinigte Staaten', 'Vereinigtes Königreich', 'Vietnam', 'Wallis und Futuna', 'Weihnachtsinsel', 'Westsahara', 'Zentralafrikanische Republik', 'Zypern', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{lastName}}{{streetSuffixShort}}', '{{firstName}}-{{lastName}}-{{streetSuffixLong}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}", ]; public function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } public function streetSuffixShort() { return static::randomElement(static::$streetSuffixShort); } public function streetSuffixLong() { return static::randomElement(static::$streetSuffixLong); } /** * @example 'Wien' */ public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } public static function buildingNumber() { return static::regexify(self::numerify(static::randomElement(static::$buildingNumber))); } } PK A�)[Y>PZ Z ' faker/src/Faker/Provider/de_AT/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_AT; class Text extends \Faker\Provider\de_DE\Text { } PK A�)[�i�99 9 * faker/src/Faker/Provider/de_AT/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_AT; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}', ]; protected static $companySuffix = ['AG', 'EWIV', 'Ges.m.b.H.', 'GmbH', 'KEG', 'KG', 'OEG', 'OG', 'OHG', 'SE']; } PK A�)[g�N��, �, ) faker/src/Faker/Provider/de_AT/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\de_AT; use Faker\Provider\DateTime; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; /** * 60 most popular names in 1985, 1995, 2005 and 2015 * {@link} https://www.statistik.at/wcm/idc/idcplg?IdcService=GET_NATIVE_FILE&RevisionSelectionMethod=LatestReleased&dDocName=115199 */ protected static $firstNameMale = [ 'Adrian', 'Alexander', 'Andreas', 'Anton', 'Ben', 'Benedikt', 'Benjamin', 'Bernd', 'Bernhard', 'Christian', 'Christoph', 'Christopher', 'Clemens', 'Daniel', 'David', 'Dominik', 'Elias', 'Emil', 'Erik', 'Fabian', 'Fabio', 'Felix', 'Finn', 'Florian', 'Franz', 'Gabriel', 'Georg', 'Gerald', 'Gerhard', 'Gernot', 'Gregor', 'Günther', 'Hannes', 'Harald', 'Helmut', 'Herbert', 'Jakob', 'Jan', 'Johann', 'Johannes', 'Jonas', 'Jonathan', 'Josef', 'Joseph', 'Julian', 'Justin', 'Jürgen', 'Karl', 'Kevin', 'Kilian', 'Klaus', 'Konstantin', 'Leo', 'Leon', 'Lorenz', 'Luca', 'Luis', 'Lukas', 'Manfred', 'Manuel', 'Marc', 'Marcel', 'Marco', 'Mario', 'Markus', 'Martin', 'Marvin', 'Matteo', 'Matthias', 'Max', 'Maximilian', 'Michael', 'Moritz', 'Nico', 'Nicolas', 'Niklas', 'Noah', 'Oliver', 'Oskar', 'Pascal', 'Patrick', 'Patrik', 'Paul', 'Peter', 'Philipp', 'Ralph', 'Raphael', 'Reinhard', 'René', 'Richard', 'Robert', 'Roland', 'Roman', 'Samuel', 'Sandro', 'Sascha', 'Sebastian', 'Simon', 'Stefan', 'Theo', 'Theodor', 'Thomas', 'Tim', 'Tobias', 'Valentin', 'Vincent', 'Werner', 'Wolfgang', ]; /** * 60 most popular names in 1985, 1995, 2005 and 2015 * {@link} https://www.statistik.at/wcm/idc/idcplg?IdcService=GET_NATIVE_FILE&RevisionSelectionMethod=LatestReleased&dDocName=115199 */ protected static $firstNameFemale = [ 'Alexandra', 'Alexandrea', 'Algelika', 'Alina', 'Amelie', 'Andrea', 'Angelina', 'Anita', 'Anja', 'Anna', 'Anna-Lena', 'Annika', 'Astrid', 'Barbara', 'Bettina', 'Bianca', 'Birgit', 'Carina', 'Caroline', 'Celina', 'Chiara', 'Christina', 'Christine', 'Clara', 'Claudia', 'Cornelia', 'Daniela', 'Denise', 'Doris', 'Elena', 'Elisa', 'Elisabeth', 'Ella', 'Emely', 'Emilia', 'Emily', 'Emma', 'Eva', 'Eva-Maria', 'Franziska', 'Hanna', 'Hannah', 'Helena', 'Ines', 'Iris', 'Isabel', 'Isabella', 'Jacqueline', 'Jacquline', 'Jana', 'Janine', 'Jasmin', 'Jennifer', 'Jessica', 'Johanna', 'Julia', 'Karin', 'Katharina', 'Katrin', 'Kerstin', 'Lara', 'Larissa', 'Laura', 'Lea', 'Lena', 'Leonie', 'Lilly', 'Lina', 'Lisa', 'Livia', 'Luisa', 'Magdalena', 'Maja', 'Manuela', 'Maria', 'Marie', 'Marion', 'Marlene', 'Martina', 'Melanie', 'Melina', 'Mia', 'Michaela', 'Michelle', 'Miriam', 'Mona', 'Monika', 'Nadine', 'Natalie', 'Nicole', 'Nina', 'Nora', 'Patricia', 'Paula', 'Petra', 'Pia', 'Rebecca', 'Rosa', 'Sabine', 'Sabrina', 'Sandra', 'Sarah', 'Selina', 'Silvia', 'Simone', 'Sonja', 'Sophia', 'Sophie', 'Stefanie', 'Susanne', 'Tamara', 'Tanja', 'Theresa', 'Valentina', 'Valerie', 'Vanessa', 'Verena', 'Viktoria', 'Yvonne', ]; /** * Top 500 Names from a phone directory (February 2004) * {@link} https://de.wiktionary.org/w/index.php?title=Verzeichnis:Deutsch/Namen/die_h%C3%A4ufigsten_Nachnamen_%C3%96sterreichs */ protected static $lastName = [ 'Abraham', 'Achleitner', 'Adam', 'Aichinger', 'Aigner', 'Albrecht', 'Altmann', 'Amann', 'Amon', 'Angerer', 'Arnold', 'Artner', 'Aschauer', 'Auer', 'Augustin', 'Auinger', 'Bacher', 'Bachler', 'Bachmann', 'Bader', 'Baier', 'Barth', 'Bartl', 'Bauer', 'Baumann', 'Baumgartner', 'Bayer', 'Beck', 'Beer', 'Berger', 'Bergmann', 'Bernhard', 'Bichler', 'Binder', 'Bischof', 'Bock', 'Bogner', 'Brandl', 'Brandner', 'Brandstetter', 'Brandstätter', 'Braun', 'Brenner', 'Bruckner', 'Brugger', 'Brunner', 'Buchberger', 'Buchegger', 'Bucher', 'Buchinger', 'Buchner', 'Burger', 'Burgstaller', 'Burtscher', 'Böck', 'Böhm', 'Bösch', 'Danner', 'Denk', 'Deutsch', 'Dietrich', 'Dobler', 'Doppler', 'Dorner', 'Draxler', 'Eberharter', 'Eberl', 'Ebner', 'Ecker', 'Eder', 'Edlinger', 'Egger', 'Eibl', 'Eichberger', 'Eichinger', 'Eigner', 'Erhart', 'Ernst', 'Ertl', 'Falkner', 'Fasching', 'Feichtinger', 'Fellner', 'Fiala', 'Fichtinger', 'Fiedler', 'Fink', 'Fischer', 'Fleischhacker', 'Forster', 'Forstner', 'Frank', 'Franz', 'Friedl', 'Friedrich', 'Fritsch', 'Fritz', 'Fröhlich', 'Frühwirth', 'Fuchs', 'Führer', 'Fürst', 'Gabriel', 'Gangl', 'Gartner', 'Gasser', 'Gassner', 'Geiger', 'Geisler', 'Geyer', 'Glaser', 'Glatz', 'Gmeiner', 'Grabner', 'Graf', 'Gratzer', 'Greiner', 'Grill', 'Gritsch', 'Gross', 'Groß', 'Gruber', 'Grünwald', 'Gschwandtner', 'Gutmann', 'Haas', 'Haberl', 'Hackl', 'Hafner', 'Hagen', 'Hager', 'Hahn', 'Haider', 'Haidinger', 'Haller', 'Hammer', 'Hammerl', 'Handl', 'Handler', 'Harrer', 'Hartl', 'Hartmann', 'Haslinger', 'Hauer', 'Hauser', 'Heindl', 'Heinrich', 'Hemetsberger', 'Herbst', 'Hermann', 'Herzog', 'Hinterberger', 'Hinteregger', 'Hinterleitner', 'Hirsch', 'Hochreiter', 'Hofbauer', 'Hofer', 'Hoffmann', 'Hofmann', 'Hofstätter', 'Holzer', 'Holzinger', 'Holzmann', 'Horvath', 'Huber', 'Huemer', 'Hufnagl', 'Humer', 'Hummer', 'Hutter', 'Hämmerle', 'Hödl', 'Höfler', 'Höller', 'Hölzl', 'Hörmann', 'Hütter', 'Jahn', 'Jandl', 'Janisch', 'Jovanovic', 'Jung', 'Jungwirth', 'Jäger', 'Kainz', 'Kaiser', 'Kaltenbrunner', 'Kapeller', 'Kargl', 'Karl', 'Karner', 'Kastner', 'Kaufmann', 'Kellner', 'Kern', 'Kerschbaumer', 'Kirchmair', 'Kirchner', 'Klammer', 'Klein', 'Klinger', 'Klug', 'Knapp', 'Knoll', 'Koch', 'Kofler', 'Kogler', 'Kohl', 'Koller', 'Kollmann', 'Konrad', 'Kopp', 'Kovacs', 'Kraft', 'Krainer', 'Kramer', 'Krammer', 'Kraus', 'Kremser', 'Krenn', 'Kreuzer', 'Kronberger', 'Kröll', 'Kugler', 'Kummer', 'Kurz', 'Köberl', 'Köck', 'Köhler', 'König', 'Lackner', 'Lamprecht', 'Lang', 'Langer', 'Lechner', 'Lederer', 'Leeb', 'Lehner', 'Leitgeb', 'Leitner', 'Lengauer', 'Lenz', 'Lettner', 'Lindner', 'List', 'Loidl', 'Lorenz', 'Ludwig', 'Luger', 'Lukas', 'Lutz', 'Löffler', 'Mader', 'Maier', 'Maierhofer', 'Mair', 'Mairhofer', 'Mandl', 'Markovic', 'Martin', 'Maurer', 'Mayer', 'Mayerhofer', 'Mayr', 'Mayrhofer', 'Meier', 'Meixner', 'Messner', 'Meyer', 'Mitterer', 'Moosbrugger', 'Moser', 'Muhr', 'Mühlbacher', 'Müller', 'Müllner', 'Nagl', 'Nemeth', 'Neubauer', 'Neuhauser', 'Neuhold', 'Neumann', 'Neumayer', 'Neuner', 'Neuwirth', 'Nikolic', 'Novak', 'Nowak', 'Nussbaumer', 'Nußbaumer', 'Ofner', 'Ortner', 'Oswald', 'Ott', 'Paar', 'Pacher', 'Pammer', 'Paul', 'Payer', 'Peer', 'Penz', 'Peter', 'Petrovic', 'Petz', 'Pfeffer', 'Pfeifer', 'Pfeiffer', 'Pfister', 'Pfleger', 'Pichler', 'Pilz', 'Pinter', 'Pirker', 'Plank', 'Plattner', 'Platzer', 'Pointner', 'Pokorny', 'Pollak', 'Posch', 'Prem', 'Prinz', 'Probst', 'Pucher', 'Putz', 'Pöll', 'Pölzl', 'Pöschl', 'Pühringer', 'Raab', 'Rabl', 'Rainer', 'Rath', 'Rauch', 'Rausch', 'Rauscher', 'Rauter', 'Rechberger', 'Redl', 'Reich', 'Reichl', 'Reindl', 'Reiner', 'Reinisch', 'Reischl', 'Reisinger', 'Reiter', 'Reiterer', 'Renner', 'Resch', 'Richter', 'Rieder', 'Riedl', 'Riedler', 'Rieger', 'Riegler', 'Rieser', 'Ritter', 'Rosenberger', 'Roth', 'Rupp', 'Sailer', 'Sattler', 'Sauer', 'Schachinger', 'Schachner', 'Schaffer', 'Schaller', 'Scharf', 'Schatz', 'Schauer', 'Scheiber', 'Schenk', 'Scheucher', 'Schiefer', 'Schiller', 'Schindler', 'Schlager', 'Schlögl', 'Schmid', 'Schmidt', 'Schmied', 'Schnabl', 'Schneeberger', 'Schneider', 'Schober', 'Scholz', 'Schranz', 'Schreiber', 'Schreiner', 'Schubert', 'Schuh', 'Schuller', 'Schulz', 'Schuster', 'Schwab', 'Schwaiger', 'Schwaighofer', 'Schwarz', 'Schweiger', 'Schweighofer', 'Schön', 'Schöpf', 'Schütz', 'Seebacher', 'Seidl', 'Siegl', 'Simon', 'Singer', 'Sommer', 'Sonnleitner', 'Spitzer', 'Springer', 'Stadler', 'Stangl', 'Stark', 'Staudinger', 'Steger', 'Steinbauer', 'Steinberger', 'Steindl', 'Steiner', 'Steininger', 'Steinkellner', 'Steinlechner', 'Steinwender', 'Stelzer', 'Stern', 'Steurer', 'Stocker', 'Stockinger', 'Strasser', 'Strauss', 'Strauß', 'Strobl', 'Stummer', 'Sturm', 'Stöckl', 'Stöger', 'Suppan', 'Swoboda', 'Szabo', 'Thaler', 'Thaller', 'Thurner', 'Tischler', 'Toth', 'Traxler', 'Trimmel', 'Trummer', 'Ulrich', 'Unger', 'Unterberger', 'Unterweger', 'Urban', 'Varga', 'Vogel', 'Vogl', 'Wachter', 'Wagner', 'Walch', 'Walcher', 'Wallner', 'Walter', 'Weber', 'Wechselberger', 'Wegscheider', 'Weidinger', 'Weigl', 'Weinberger', 'Weiss', 'Weiß', 'Weninger', 'Werner', 'Wieland', 'Wieser', 'Wiesinger', 'Wild', 'Wilhelm', 'Wimmer', 'Windisch', 'Winkler', 'Winter', 'Wirth', 'Wittmann', 'Wolf', 'Wurm', 'Wurzer', 'Zach', 'Zangerl', 'Zauner', 'Zechner', 'Zehetner', 'Zeilinger', 'Zeller', 'Zenz', 'Ziegler', 'Zimmermann', 'Zöhrer', ]; protected static $titleMale = ['Herr', 'Dr.', 'Mag.', 'Ing.', 'Dipl.-Ing.', 'Prof.', 'Univ.Prof.']; protected static $titleFemale = ['Frau', 'Dr.', 'Maga.', 'Ing.', 'Dipl.-Ing.', 'Prof.', 'Univ.Prof.']; protected static $suffix = ['B.Sc.', 'B.A.', 'B.Eng.', 'MBA.']; /** * @example 'PhD' */ public static function suffix() { return static::randomElement(static::$suffix); } /** * Generates a random Austrian Social Security number. * * @see https://de.wikipedia.org/wiki/Sozialversicherungsnummer#.C3.96sterreich * * @return string */ public static function ssn(\DateTime $birthdate = null) { $birthdate = $birthdate ?? DateTime::dateTimeThisCentury(); $birthDateString = $birthdate->format('dmy'); do { $consecutiveNumber = (string) self::numberBetween(100, 999); $verificationNumber = ( (int) $consecutiveNumber[0] * 3 + (int) $consecutiveNumber[1] * 7 + (int) $consecutiveNumber[2] * 9 + (int) $birthDateString[0] * 5 + (int) $birthDateString[1] * 8 + (int) $birthDateString[2] * 4 + (int) $birthDateString[3] * 2 + (int) $birthDateString[4] * 1 + (int) $birthDateString[5] * 6 ) % 11; } while ($verificationNumber == 10); return sprintf('%s%s%s', $consecutiveNumber, $verificationNumber, $birthDateString); } } PK A�)[R9� � $ faker/src/Faker/Provider/Barcode.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; use Faker\Calculator\Ean; use Faker\Calculator\Isbn; /** * @see http://en.wikipedia.org/wiki/EAN-13 * @see http://en.wikipedia.org/wiki/ISBN */ class Barcode extends Base { private function ean($length = 13) { $code = static::numerify(str_repeat('#', $length - 1)); return $code . Ean::checksum($code); } /** * Utility function for computing EAN checksums * * @deprecated Use \Faker\Calculator\Ean::checksum() instead * * @param string $input * * @return int */ protected static function eanChecksum($input) { return Ean::checksum($input); } /** * ISBN-10 check digit * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Standard_Book_Number#ISBN-10_check_digits * @deprecated Use \Faker\Calculator\Isbn::checksum() instead * * @param string $input ISBN without check-digit * * @throws \LengthException When wrong input length passed * * @return string */ protected static function isbnChecksum($input) { return Isbn::checksum($input); } /** * Get a random EAN13 barcode. * * @return string * * @example '4006381333931' */ public function ean13() { return $this->ean(13); } /** * Get a random EAN8 barcode. * * @return string * * @example '73513537' */ public function ean8() { return $this->ean(8); } /** * Get a random ISBN-10 code * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Standard_Book_Number * * @return string * * @example '4881416324' */ public function isbn10() { $code = static::numerify(str_repeat('#', 9)); return $code . Isbn::checksum($code); } /** * Get a random ISBN-13 code * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Standard_Book_Number * * @return string * * @example '9790404436093' */ public function isbn13() { $code = '97' . self::numberBetween(8, 9) . static::numerify(str_repeat('#', 9)); return $code . Ean::checksum($code); } } PK A�)[#A� � * faker/src/Faker/Provider/kk_KZ/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\kk_KZ; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { protected static $banks = [ 'Қазкоммерцбанк', 'Халық Банкі', ]; /** * @example 'Қазкоммерцбанк' */ public static function bank() { return static::randomElement(static::$banks); } /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'KZ', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[���e� � + faker/src/Faker/Provider/kk_KZ/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\kk_KZ; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['mail.kz', 'yandex.kz', 'host.kz']; protected static $tld = ['com', 'com', 'net', 'org', 'kz', 'kz', 'kz', 'kz']; } PK A�)[��<�O O . faker/src/Faker/Provider/kk_KZ/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\kk_KZ; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+7 (701) #######', '+7 (702) #######', '+7 (705) #######', '+7 (707) #######', '+7 (727) 239####', '+7 (747) #######', '+7 (7172) 745###', ]; } PK A�)[���/ / * faker/src/Faker/Provider/kk_KZ/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\kk_KZ; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $citySuffix = ['қаласы']; protected static $regionSuffix = ['облысы']; protected static $streetSuffix = [ 'көшесі', 'даңғылы', ]; protected static $buildingNumber = ['%##']; protected static $postcode = ['0#####']; // TODO list all country names in the world protected static $country = [ 'Қазақстан', 'Ресей', ]; protected static $region = [ 'Алматы', 'Ақтау', 'Ақтөбе', 'Астана', 'Атырау', 'Байқоңыр', 'Қарағанды', 'Көкшетау', 'Қостанай', 'Қызылорда', 'Маңғыстау', 'Павлодар', 'Петропавл', 'Талдықорған', 'Тараз', 'Орал', 'Өскемен', 'Шымкент', ]; protected static $city = [ 'Алматы', 'Ақтау', 'Ақтөбе', 'Астана', 'Атырау', 'Байқоңыр', 'Қарағанды', 'Көкшетау', 'Қостанай', 'Қызылорда', 'Маңғыстау', 'Павлодар', 'Петропавл', 'Талдықорған', 'Тараз', 'Орал', 'Өскемен', 'Шымкент', ]; protected static $street = [ 'Абай', 'Гоголь', 'Кенесары', 'Бейбітшілік', 'Достық', 'Бұқар жырау', ]; protected static $addressFormats = [ '{{postcode}}, {{region}} {{regionSuffix}}, {{city}} {{citySuffix}}, {{street}} {{streetSuffix}}, {{buildingNumber}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{street}} {{streetSuffix}}, {{buildingNumber}}', ]; public static function buildingNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$buildingNumber)); } public static function regionSuffix() { return static::randomElement(static::$regionSuffix); } public static function region() { return static::randomElement(static::$region); } public function city() { return static::randomElement(static::$city); } public static function street() { return static::randomElement(static::$street); } } PK A�)[ʕ��� �� ' faker/src/Faker/Provider/kk_KZ/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\kk_KZ; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * From kk.wikipedia.org * * Мәтін Creative Commons Attribution-ShareAlike лицензиясы аясында қолжетімді * кейбір жағдайларда қосымша шарттардың талаптары атқарылады. * Толығырақ қ. Қолдану шарттары. * * * Title: Арыстан баб кесенесі * * Posting Date: 22:55, 2015 ж. сәуірдің 12. * * Language: Kazakh * * @licence Creative Commons Attribution-ShareAlike http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.ru * * @see https://wikimediafoundation.org/wiki/Terms_of_Use/ * @see http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A2%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%82_%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B5%D0%BD%D0%B7%D0%B8%D0%B8_Creative_Commons_Attribution-ShareAlike_3.0_Unported * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' Арыстан баб кесенесі - көне Отырар жеріндегі сәулет өнері ескерткіші. Түркістан халқының арасында мұсылман дінін таратушы Қожа Ахмет Иасауидің ұстазы болған Арыстан баб ата қабірінің басына салынған. Кесене дәлізхана, мешіт, құжырахана, азан шақыратын мұнара сияқты жеке бөлмелерден құралған. Кесененің ең көне бөлігі қабірхана болуы тиіс. Қазір де оның едені басқа бөлмелермен салыстырғанда едәуір биік. Қабір үстіне алғашқы белгі 12 ғ. шамасында салынған. Мазар 14 ғасырда қайта жөнделген. Арыстан баб кесенесі 20 ғасырдың басында жергілікті халықтың қаражатымен күйдірілген кірпіштен ауданы 35x12 м, биіктігі 12 м, бұрынғы Меккеге қараған есігі Түркістанға, Әзірет Сұлтанға бағытталып, Солтүстік жағы кесене, Оңтүстік жағы мешіт есебінде қайта жәнделді. Дәліз-қақпа маңдайшасына мәрмәр тақта қаланып, бетіне һижра бойынша 1327 жыл, яғни соңғы құрылыс жүрген уақыт деп көрсетілген. Қысқаша мәлімет Бұл кесене XII ғасырда өмір сүрген діни көріпкел Арыстан баб мазарының үстіне салынған. Кесененің бірінші құрылысы XIV-XV ғасырға жатады. Сол құрылыстан кесілген айван тізбектері қалған. XVIII ғасырда көне мазардың орнында жер сілкінісінен кейін екі кесілген ағаш тізбекке тірелген айванмен салынған екі күмбезді құрылыс орнатылды. XVIII ғасырда құрылыс қиратылып, фриз жазбалары бойынша 1909 жылы қайта салынды. 1971 жылы жоғары деңгейдегі грунт сулары салдарынан мешіт құлатылып, қайта орнатылды. Құрылыс алебастр ерітіндісінде күйдірілген кірпіштен қабырғаның сырт жағына салынды. Қазіргі кезде бұл кесене Орталық Азиядағы қажылық міндетті өтейтін мұсылман киелі жерлерінің бірі болып саналады Аңыз бойынша Арыстан баб Мұхаммед пайғамбардың елшісі болған. Бір күні Мұхаммед пайғамбар өзінің шәкірттерімен құрма жеп отырған еді. Бір құрма қайта-қайта ыдыстан құлай беріп, пайғамбар ішкі дауысты естіді: «Бұл құрма Сізден кейін 400 жыл алдағы уақытта туылатын мұсылман бала Ахметке арналған». Сонда пайғамбар шәкірттері ішінен бұл құрманы кім иесіне жеткізетінін сұрайды. Ешкім сұранған жоқ. Пайғамбар сұрақты қайта қойғаннан кейін, Арыстан баб былай деді: «Егер Сіз Алла Тағаладан 400 жыл сұрап берсеңіз мен бұл құрманы иесіне жеткіземін». Халық аңыздарынан және жазба деректеріне қарағанда («Рисолаи Сарем-Исфижоб» және Куприлозада кітабы) Арыстан баб Ахмет Яссауидің ұстазы болып құрманы жеткізеді. Қазіргі кезде Арыстан баб мазары үстінде 30*13 метр аумағы бар кесене тұр. Тарихи деректер бойынша XII-XVIII ғасырларда кесене бірнеше рет қайта салынып, қайта жаңартылды. Қожа Ахмет Яссауи ұлы әулие мен діни көріпкел 1103 жылы туылып 1166 жылы қайтыс болған. Арыстанбаб туралы аңыздар Арыстанбабтың дүние салуы Қожа Ахмет Иасауи хикметінде былайша суреттеледі: «Бабам айтты: Ей балам, қасымда тұр өлейін, Жаназамды оқып көм, жан тәсілім қалайын. Медет берсе Мұстафа, ғарыш биігіне шығайын. Арыслан бабам сөздерін есітіңіз - тәбәрік. Жылап айттым: ей бала, жас көдекпін білмеймін. Көріңізді қазармын, көтеріп сала алмаспын. Хақ Мұстафа сүндетін, балапанмын, білмеймін. Бабам айтты: Ей балам, періштелер жиылады. Жебірейіл имам болып, өзгелер оған ұйиды. Макаил мен Исрафил көтеріп көрге қояды».Отырар өңірінде біз естіген аңыз байынша Арыстанбаб дүние салған соң, оның денесін ақ бураға артып, еркіне жіберіп, соңынан ілесіп отырған. Ақ бура жүре-жүре осы жерге шөккен екен. Сол шөккен жерге Арыстанбаб қойылыпты. «Алпамыс жырының» бір үлгісінде Байбөрі мен Аналық «Самарқанда сансыз баб», Бұқарадағы «Баһауәдин Нақишбент» молаларына зират қылады, және "Түнейді үш күн Байбөрі Әзіретті сұлтанға. Түркістанда түмен бап, Сайрамда бар сансыз бап, Отырарда отыз бап, Бабалардың бабын сұрасаң, Ең үлкені Арыстан бап. Әулие қоймай қыдырып, Бабалардың бәрін қылды сап» Әзірет Сұлтан қорық-музейінің сақтаулы тұрған Баян ауылдан бір зияратшылдың қолжазбасында мынадай қызық мағұлмат бар: Арыстанбаб дүние салған соң, оның моласының басына екі құс – бірі лашын, бірі қарға ұшып келеді. Бұл әңгіме бізді ежелгі түркі шаманизміне жетелейді. Көне түркілер бұл аталған құстарды киелі деп санаған. Мысалы, ескі жылнамаларда жазылған аңыз бойынша көне түркілердің Ашина тайпасына жау шауып, жаппай қырып кетеді. Сонда жалғыз қалған бала ғана аман қалады. Баланы қасқыр емізіп, аспан әлемінің елшісі – қарға ет әкеліп асыраған. Осы баладан түркілердің ұрпағы деседі. Қазақтардың қарғаны киелі құс санағаны жөнінде дерек ер аз емес. Қарға сөзімен байланысты мынадай мақал-мәтелдер бар: «Біздің де қолымызға қарға тышар», «Қарға тамырлы қазақ», «Қарғам-ау» деген сөз қарағым, қалқам деген мағынада қолданылады. «Қарғам, қарғашым, қарғатайым" деп қарттар немере-шөберелерін еркелеткен. Қанша балаң бар деп жауап қайтарған. Құрылымы Арыстанбаб кесенесі ғасырлар бойы түрлі өндеу-жөндеуді басынан кешірген құрылыс. Кейде Арыстанбабтың ХІ-ХІІ ғасырларда өмір сүргенін тілге тиек ете отырып, оның кесенесі Арыстанбаб дүние салған соң іле-шала тұрғызылған деген жорамал айтылады. Алайда бізге жеткен қазіргі кесенеде ХІІ ғасырдың белгілері жоқ. Бұл арада біз ислам дінінің алғашқы кезде қабыр үстіне төбесі жабық құрылыс тұрғызуға тыйым салғанын есте ұстағанымыз жөн. Осы тұрғыдан қарағанда, ХІІ ғасырда Арыстанбаб ғимаратының болмауы да мүмкін. А.Черкасовтың жазбаларында Арыстанбаб кесенесі әулие және шәкірттері жатқан екі бөлмеден, сондай-ақ алдындағы бастырмадан тұрғанын жоғарыда айтқан болатынбыз. Бұлардың жобасы ХІV ғасырдың құрылысына сай келеді. Осымен қатар бастырмадағы ұстындар да ХІҮ ғасырдың аяғы мен ХV ғасырдың басында жасалған деген тұжырымды мамандар айтқан болатын. Яғни қазіргі Арыстанбаб құрылыс кешеніндегі қабырғаналар бөлігі ең көнесі, әуелгісі болып табылады. Бұған қоса халық арасында кең тараған мынадай аңыз бар: «Қожа Ахмет кесенесінің қабырғалары қаланып болған түні алып жасыл өгіз көтерілген дуалдарды мүйізімен соғып, құлатады. Ғимарат қабырғалары қайта тұрғызылып, күмбездері қалана бастағанда бұл оқиға тағы да қайталанып, бәрі үйелген төбеге айналады. Бұл жай Әмір Темірді көп ойландырады. Түсінде бір шал келіп, аян береді, ол Қожа Ахметтің ең алғашқы ұстазы, Арыстанбаб моласының үстіне мазар көтеруге әмір ететінін жеткізеді. Бұл талап орындалған соң ғана Әмір Темір Түркістандағы құрылысын ойдағыдай аяқтайды». Арыстанбаб қабірханасының едені басқа бөлмелермен салыстырғанда едәуір биік. Тігінен көтерілген қабырғалары бір биіктікте сәулет өнерінде «желкен» деп аталатын өріммен иіліп барым күмбезге ұласады. Күмбез ауқымы кең, һәм биік етіп тұрғызылған. Қабірхананың есігі күнбатысқа, дәлірек айтсақ, Меккеге бағышталған. Бұл қасиетті қабірлерге тағзым етудің мұсылмандық ережелерінен туындайды: зиярат етушінің беті сағанаға, арқасы құбылаға қарауға тиіс болған. Оның ұзындығы 3 м. 90 см., ені 1 м. 30 см., биіктігі 1 м. 20 см. Қабаттас, көлемі 5,4м х 5,4 м. Бөлмеде үш қабір бар. Ол да биік күмбезбен жабылған. Алайда күмбездің іші алебастрмен сыланып, геометриялық үлгідегі өрнектермен нақышталған. Әулиеге кірер есіктің екі жағында екі қабір орналасқан. Шырақшылар бұларды Лашынбаб пен Қарғабаб дейді. Олар әулие қабірімен салыстырғанда аса шағын болып келген. Лашын баб қабырының көлемі 1,63м х 0,92м., Қарғабабтікі 1,70 м х 0,90 м. Осы қабарханаларға оңтүстік-батыс жақтан бірнеше бөлмелер қосылған. Екі қанаттағы бөлмелерді біріктіріп, байланыстырып тұрған дәліз-бастырма бар. Ол әдеттегі бастырма-айвандардан өзгеше, тұтасымен қыштан өріліп, төбесі иіліп жабылған. Оның көлемі 7,60м х 4,35м. Қабырханалар, дәліз қышпен қаланып күмбезделсе, мешіт бөлігі негізінен қам кесектен тұрғызылып, төбесін жабуда ағаш кең пайдаланылған. Мешіттің ортасында В.В.Константинова жасаған жоба бойынша алты ағаш тіреу болған. Олардың үстіне қары қойылып, ағаштан қырлы күмбез қиыстырылған. Мешіт қабырғасында Мекке бағытын көрсететін ойық-михраб бар Зерттелуі Арыстан баб ескерткіші деп аталатын мазарлар басқа аймақтардың бірі – Қырғызстандағы Ош өңірінде. Бірақ қырғыздардың діни-нанымдарын зерттеген ғалым С.М.Абрамзонның пікірінше, жергілікті халық бұл жерде жерленген Арыстанбабты қалмақтарға қарсы соғысқан батыр деп таниды. Яғни Оштағы Арыстанбаб XYII-XVII ғасырларда болған адам. Арыстанбаб қабірінің басына тұрғызылған ғимарат алғаш ғылыми әдебиетте 1898 ж.ж. И.Т.Пославскийдің «Развалины города Отрара» атты мақаласында аталады. 1903 жылы кесене түркістандық археология әуесқойлар үйірмесінің мүшесі А.Черкасовтың Отырар төбені көріп айтқаны жөніндегі есебінде аталып өтіледі. А.Черкасовты түкпір бөлмедегі Арсытанбабтың қабірі таң қалдырады: «Надгробие Арстан – Баба такой же формы, как и остальные, покрыто куском белого коленкора и поражает своими размерами. Такого роста, по ловам шейха, достигал и сам святой...». А.Черкасовтың деректері кеінірек орыс-француз тілдерінде жарық көрген. И.А.Кастеньенің «Древности Киргизской степи и Оренбургского края» деген еңбегінде де қайталанады. Көп үзілістен кейін Арыстанбаб кесенесі жөніндегі ғылыми сипаттама 1950 ж. В.В.Константинованың «Некоторые архитектурные памятники по среднему течению р.Сырдарьи» деген мақаласында жарияланды. 1987 жылы «Білім мен Еңбекте» М.Сембиннің кесене жайлы мақаласы жарияланды. М.Сембин Арыстанбаб туралы мақаласында О.Дастановтың «Әулиелі жерлер туралы шындық» атты кітабындағы келтірілген мәліметтерге сүйене отырып, Арыстанбаб кесенесінің сәулетшісі ташкенттік Ескендір қажы болған деген болатын. «Ол өзінше бір қайта жырау, тыңнан толғау, немесе ақындық шабыт-шалым сынасып, жырмен жарысу есепті...»,- деген М.Әуезов сөздері Арыстанбаб сәулетшісіне толығымен тән. XXI ғасырдағы Арыстан баб кесенесі Әлемге танымал “Арыстан баб” мавзолейінің құрылысы екі жыл бұрын жаңа архитектуралық кешен тұрғысында басталған. Идея авторы – белгілі мемлекет және қоғам қайраткері, инженер-ғалым, танымал меценат Асқар Құлыбаев болып табылады. Бір кездері Асқар Алтынбекұлы халық игілігі үшін рухани құндылық орнатуды армандаған. Бүгінде Асқар Құлыбаевтың және оның ұлдарының Қазақстанның жан азығы байлығын еселей түсу мақсатындағы сіңірген үлесі зор екендігін айту қажет. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев өзі бастама көтеріп, бүкіл мемлекеттік деңгейде жүзеге “Мәдени мұра” бағдарламасы асырылып жатыр. EOT; /* *** START: FULL LICENSE *** Creative Commons Legal Code Attribution-ShareAlike 3.0 Unported CREATIVE COMMONS CORPORATION IS NOT A LAW FIRM AND DOES NOT PROVIDE LEGAL SERVICES. DISTRIBUTION OF THIS LICENSE DOES NOT CREATE AN ATTORNEY-CLIENT RELATIONSHIP. CREATIVE COMMONS PROVIDES THIS INFORMATION ON AN "AS-IS" BASIS. CREATIVE COMMONS MAKES NO WARRANTIES REGARDING THE INFORMATION PROVIDED, AND DISCLAIMS LIABILITY FOR DAMAGES RESULTING FROM ITS USE. License THE WORK (AS DEFINED BELOW) IS PROVIDED UNDER THE TERMS OF THIS CREATIVE COMMONS PUBLIC LICENSE ("CCPL" OR "LICENSE"). THE WORK IS PROTECTED BY COPYRIGHT AND/OR OTHER APPLICABLE LAW. ANY USE OF THE WORK OTHER THAN AS AUTHORIZED UNDER THIS LICENSE OR COPYRIGHT LAW IS PROHIBITED. BY EXERCISING ANY RIGHTS TO THE WORK PROVIDED HERE, YOU ACCEPT AND AGREE TO BE BOUND BY THE TERMS OF THIS LICENSE. TO THE EXTENT THIS LICENSE MAY BE CONSIDERED TO BE A CONTRACT, THE LICENSOR GRANTS YOU THE RIGHTS CONTAINED HERE IN CONSIDERATION OF YOUR ACCEPTANCE OF SUCH TERMS AND CONDITIONS. 1. Definitions "Adaptation" means a work based upon the Work, or upon the Work and other pre-existing works, such as a translation, adaptation, derivative work, arrangement of music or other alterations of a literary or artistic work, or phonogram or performance and includes cinematographic adaptations or any other form in which the Work may be recast, transformed, or adapted including in any form recognizably derived from the original, except that a work that constitutes a Collection will not be considered an Adaptation for the purpose of this License. For the avoidance of doubt, where the Work is a musical work, performance or phonogram, the synchronization of the Work in timed-relation with a moving image ("synching") will be considered an Adaptation for the purpose of this License. "Collection" means a collection of literary or artistic works, such as encyclopedias and anthologies, or performances, phonograms or broadcasts, or other works or subject matter other than works listed in Section 1(f) below, which, by reason of the selection and arrangement of their contents, constitute intellectual creations, in which the Work is included in its entirety in unmodified form along with one or more other contributions, each constituting separate and independent works in themselves, which together are assembled into a collective whole. A work that constitutes a Collection will not be considered an Adaptation (as defined below) for the purposes of this License. "Creative Commons Compatible License" means a license that is listed at http://creativecommons.org/compatiblelicenses that has been approved by Creative Commons as being essentially equivalent to this License, including, at a minimum, because that license: (i) contains terms that have the same purpose, meaning and effect as the License Elements of this License; and, (ii) explicitly permits the relicensing of adaptations of works made available under that license under this License or a Creative Commons jurisdiction license with the same License Elements as this License. "Distribute" means to make available to the public the original and copies of the Work or Adaptation, as appropriate, through sale or other transfer of ownership. "License Elements" means the following high-level license attributes as selected by Licensor and indicated in the title of this License: Attribution, ShareAlike. "Licensor" means the individual, individuals, entity or entities that offer(s) the Work under the terms of this License. "Original Author" means, in the case of a literary or artistic work, the individual, individuals, entity or entities who created the Work or if no individual or entity can be identified, the publisher; and in addition (i) in the case of a performance the actors, singers, musicians, dancers, and other persons who act, sing, deliver, declaim, play in, interpret or otherwise perform literary or artistic works or expressions of folklore; (ii) in the case of a phonogram the producer being the person or legal entity who first fixes the sounds of a performance or other sounds; and, (iii) in the case of broadcasts, the organization that transmits the broadcast. "Work" means the literary and/or artistic work offered under the terms of this License including without limitation any production in the literary, scientific and artistic domain, whatever may be the mode or form of its expression including digital form, such as a book, pamphlet and other writing; a lecture, address, sermon or other work of the same nature; a dramatic or dramatico-musical work; a choreographic work or entertainment in dumb show; a musical composition with or without words; a cinematographic work to which are assimilated works expressed by a process analogous to cinematography; a work of drawing, painting, architecture, sculpture, engraving or lithography; a photographic work to which are assimilated works expressed by a process analogous to photography; a work of applied art; an illustration, map, plan, sketch or three-dimensional work relative to geography, topography, architecture or science; a performance; a broadcast; a phonogram; a compilation of data to the extent it is protected as a copyrightable work; or a work performed by a variety or circus performer to the extent it is not otherwise considered a literary or artistic work. "You" means an individual or entity exercising rights under this License who has not previously violated the terms of this License with respect to the Work, or who has received express permission from the Licensor to exercise rights under this License despite a previous violation. "Publicly Perform" means to perform public recitations of the Work and to communicate to the public those public recitations, by any means or process, including by wire or wireless means or public digital performances; to make available to the public Works in such a way that members of the public may access these Works from a place and at a place individually chosen by them; to perform the Work to the public by any means or process and the communication to the public of the performances of the Work, including by public digital performance; to broadcast and rebroadcast the Work by any means including signs, sounds or images. "Reproduce" means to make copies of the Work by any means including without limitation by sound or visual recordings and the right of fixation and reproducing fixations of the Work, including storage of a protected performance or phonogram in digital form or other electronic medium. 2. Fair Dealing Rights. Nothing in this License is intended to reduce, limit, or restrict any uses free from copyright or rights arising from limitations or exceptions that are provided for in connection with the copyright protection under copyright law or other applicable laws. 3. License Grant. Subject to the terms and conditions of this License, Licensor hereby grants You a worldwide, royalty-free, non-exclusive, perpetual (for the duration of the applicable copyright) license to exercise the rights in the Work as stated below: to Reproduce the Work, to incorporate the Work into one or more Collections, and to Reproduce the Work as incorporated in the Collections; to create and Reproduce Adaptations provided that any such Adaptation, including any translation in any medium, takes reasonable steps to clearly label, demarcate or otherwise identify that changes were made to the original Work. For example, a translation could be marked "The original work was translated from English to Spanish," or a modification could indicate "The original work has been modified."; to Distribute and Publicly Perform the Work including as incorporated in Collections; and, to Distribute and Publicly Perform Adaptations. For the avoidance of doubt: Non-waivable Compulsory License Schemes. In those jurisdictions in which the right to collect royalties through any statutory or compulsory licensing scheme cannot be waived, the Licensor reserves the exclusive right to collect such royalties for any exercise by You of the rights granted under this License; Waivable Compulsory License Schemes. In those jurisdictions in which the right to collect royalties through any statutory or compulsory licensing scheme can be waived, the Licensor waives the exclusive right to collect such royalties for any exercise by You of the rights granted under this License; and, Voluntary License Schemes. The Licensor waives the right to collect royalties, whether individually or, in the event that the Licensor is a member of a collecting society that administers voluntary licensing schemes, via that society, from any exercise by You of the rights granted under this License. The above rights may be exercised in all media and formats whether now known or hereafter devised. The above rights include the right to make such modifications as are technically necessary to exercise the rights in other media and formats. Subject to Section 8(f), all rights not expressly granted by Licensor are hereby reserved. 4. Restrictions. The license granted in Section 3 above is expressly made subject to and limited by the following restrictions: You may Distribute or Publicly Perform the Work only under the terms of this License. You must include a copy of, or the Uniform Resource Identifier (URI) for, this License with every copy of the Work You Distribute or Publicly Perform. You may not offer or impose any terms on the Work that restrict the terms of this License or the ability of the recipient of the Work to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the License. You may not sublicense the Work. You must keep intact all notices that refer to this License and to the disclaimer of warranties with every copy of the Work You Distribute or Publicly Perform. When You Distribute or Publicly Perform the Work, You may not impose any effective technological measures on the Work that restrict the ability of a recipient of the Work from You to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the License. This Section 4(a) applies to the Work as incorporated in a Collection, but this does not require the Collection apart from the Work itself to be made subject to the terms of this License. If You create a Collection, upon notice from any Licensor You must, to the extent practicable, remove from the Collection any credit as required by Section 4(c), as requested. If You create an Adaptation, upon notice from any Licensor You must, to the extent practicable, remove from the Adaptation any credit as required by Section 4(c), as requested. You may Distribute or Publicly Perform an Adaptation only under the terms of: (i) this License; (ii) a later version of this License with the same License Elements as this License; (iii) a Creative Commons jurisdiction license (either this or a later license version) that contains the same License Elements as this License (e.g., Attribution-ShareAlike 3.0 US)); (iv) a Creative Commons Compatible License. If you license the Adaptation under one of the licenses mentioned in (iv), you must comply with the terms of that license. If you license the Adaptation under the terms of any of the licenses mentioned in (i), (ii) or (iii) (the "Applicable License"), you must comply with the terms of the Applicable License generally and the following provisions: (I) You must include a copy of, or the URI for, the Applicable License with every copy of each Adaptation You Distribute or Publicly Perform; (II) You may not offer or impose any terms on the Adaptation that restrict the terms of the Applicable License or the ability of the recipient of the Adaptation to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the Applicable License; (III) You must keep intact all notices that refer to the Applicable License and to the disclaimer of warranties with every copy of the Work as included in the Adaptation You Distribute or Publicly Perform; (IV) when You Distribute or Publicly Perform the Adaptation, You may not impose any effective technological measures on the Adaptation that restrict the ability of a recipient of the Adaptation from You to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the Applicable License. This Section 4(b) applies to the Adaptation as incorporated in a Collection, but this does not require the Collection apart from the Adaptation itself to be made subject to the terms of the Applicable License. If You Distribute, or Publicly Perform the Work or any Adaptations or Collections, You must, unless a request has been made pursuant to Section 4(a), keep intact all copyright notices for the Work and provide, reasonable to the medium or means You are utilizing: (i) the name of the Original Author (or pseudonym, if applicable) if supplied, and/or if the Original Author and/or Licensor designate another party or parties (e.g., a sponsor institute, publishing entity, journal) for attribution ("Attribution Parties") in Licensor's copyright notice, terms of service or by other reasonable means, the name of such party or parties; (ii) the title of the Work if supplied; (iii) to the extent reasonably practicable, the URI, if any, that Licensor specifies to be associated with the Work, unless such URI does not refer to the copyright notice or licensing information for the Work; and (iv) , consistent with Ssection 3(b), in the case of an Adaptation, a credit identifying the use of the Work in the Adaptation (e.g., "French translation of the Work by Original Author," or "Screenplay based on original Work by Original Author"). The credit required by this Section 4(c) may be implemented in any reasonable manner; provided, however, that in the case of a Adaptation or Collection, at a minimum such credit will appear, if a credit for all contributing authors of the Adaptation or Collection appears, then as part of these credits and in a manner at least as prominent as the credits for the other contributing authors. For the avoidance of doubt, You may only use the credit required by this Section for the purpose of attribution in the manner set out above and, by exercising Your rights under this License, You may not implicitly or explicitly assert or imply any connection with, sponsorship or endorsement by the Original Author, Licensor and/or Attribution Parties, as appropriate, of You or Your use of the Work, without the separate, express prior written permission of the Original Author, Licensor and/or Attribution Parties. Except as otherwise agreed in writing by the Licensor or as may be otherwise permitted by applicable law, if You Reproduce, Distribute or Publicly Perform the Work either by itself or as part of any Adaptations or Collections, You must not distort, mutilate, modify or take other derogatory action in relation to the Work which would be prejudicial to the Original Author's honor or reputation. Licensor agrees that in those jurisdictions (e.g. Japan), in which any exercise of the right granted in Section 3(b) of this License (the right to make Adaptations) would be deemed to be a distortion, mutilation, modification or other derogatory action prejudicial to the Original Author's honor and reputation, the Licensor will waive or not assert, as appropriate, this Section, to the fullest extent permitted by the applicable national law, to enable You to reasonably exercise Your right under Section 3(b) of this License (right to make Adaptations) but not otherwise. 5. Representations, Warranties and Disclaimer UNLESS OTHERWISE MUTUALLY AGREED TO BY THE PARTIES IN WRITING, LICENSOR OFFERS THE WORK AS-IS AND MAKES NO REPRESENTATIONS OR WARRANTIES OF ANY KIND CONCERNING THE WORK, EXPRESS, IMPLIED, STATUTORY OR OTHERWISE, INCLUDING, WITHOUT LIMITATION, WARRANTIES OF TITLE, MERCHANTIBILITY, FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE, NONINFRINGEMENT, OR THE ABSENCE OF LATENT OR OTHER DEFECTS, ACCURACY, OR THE PRESENCE OF ABSENCE OF ERRORS, WHETHER OR NOT DISCOVERABLE. SOME JURISDICTIONS DO NOT ALLOW THE EXCLUSION OF IMPLIED WARRANTIES, SO SUCH EXCLUSION MAY NOT APPLY TO YOU. 6. Limitation on Liability. EXCEPT TO THE EXTENT REQUIRED BY APPLICABLE LAW, IN NO EVENT WILL LICENSOR BE LIABLE TO YOU ON ANY LEGAL THEORY FOR ANY SPECIAL, INCIDENTAL, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR EXEMPLARY DAMAGES ARISING OUT OF THIS LICENSE OR THE USE OF THE WORK, EVEN IF LICENSOR HAS BEEN ADVISED OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGES. 7. Termination This License and the rights granted hereunder will terminate automatically upon any breach by You of the terms of this License. Individuals or entities who have received Adaptations or Collections from You under this License, however, will not have their licenses terminated provided such individuals or entities remain in full compliance with those licenses. Sections 1, 2, 5, 6, 7, and 8 will survive any termination of this License. Subject to the above terms and conditions, the license granted here is perpetual (for the duration of the applicable copyright in the Work). Notwithstanding the above, Licensor reserves the right to release the Work under different license terms or to stop distributing the Work at any time; provided, however that any such election will not serve to withdraw this License (or any other license that has been, or is required to be, granted under the terms of this License), and this License will continue in full force and effect unless terminated as stated above. 8. Miscellaneous Each time You Distribute or Publicly Perform the Work or a Collection, the Licensor offers to the recipient a license to the Work on the same terms and conditions as the license granted to You under this License. Each time You Distribute or Publicly Perform an Adaptation, Licensor offers to the recipient a license to the original Work on the same terms and conditions as the license granted to You under this License. If any provision of this License is invalid or unenforceable under applicable law, it shall not affect the validity or enforceability of the remainder of the terms of this License, and without further action by the parties to this agreement, such provision shall be reformed to the minimum extent necessary to make such provision valid and enforceable. No term or provision of this License shall be deemed waived and no breach consented to unless such waiver or consent shall be in writing and signed by the party to be charged with such waiver or consent. This License constitutes the entire agreement between the parties with respect to the Work licensed here. There are no understandings, agreements or representations with respect to the Work not specified here. Licensor shall not be bound by any additional provisions that may appear in any communication from You. This License may not be modified without the mutual written agreement of the Licensor and You. The rights granted under, and the subject matter referenced, in this License were drafted utilizing the terminology of the Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works (as amended on September 28, 1979), the Rome Convention of 1961, the WIPO Copyright Treaty of 1996, the WIPO Performances and Phonograms Treaty of 1996 and the Universal Copyright Convention (as revised on July 24, 1971). These rights and subject matter take effect in the relevant jurisdiction in which the License terms are sought to be enforced according to the corresponding provisions of the implementation of those treaty provisions in the applicable national law. If the standard suite of rights granted under applicable copyright law includes additional rights not granted under this License, such additional rights are deemed to be included in the License; this License is not intended to restrict the license of any rights under applicable law. Creative Commons Notice Creative Commons is not a party to this License, and makes no warranty whatsoever in connection with the Work. Creative Commons will not be liable to You or any party on any legal theory for any damages whatsoever, including without limitation any general, special, incidental or consequential damages arising in connection to this license. Notwithstanding the foregoing two (2) sentences, if Creative Commons has expressly identified itself as the Licensor hereunder, it shall have all rights and obligations of Licensor. Except for the limited purpose of indicating to the public that the Work is licensed under the CCPL, Creative Commons does not authorize the use by either party of the trademark "Creative Commons" or any related trademark or logo of Creative Commons without the prior written consent of Creative Commons. Any permitted use will be in compliance with Creative Commons' then-current trademark usage guidelines, as may be published on its website or otherwise made available upon request from time to time. For the avoidance of doubt, this trademark restriction does not form part of the License. Creative Commons may be contacted at http://creativecommons.org/. */ } PK A�)[wz�� � * faker/src/Faker/Provider/kk_KZ/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\kk_KZ; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $companyNameFormats = [ '{{companyPrefix}} {{companyNameElement}}', '{{companyPrefix}} {{companyNameElement}}{{companyNameElement}}', '{{companyPrefix}} {{companyNameElement}}{{companyNameElement}}{{companyNameElement}}', '{{companyPrefix}} {{companyNameElement}}{{companyNameElement}}{{companyNameElement}}{{companyNameSuffix}}', ]; protected static $companyPrefixes = [ 'АҚ', 'ЖШС', 'ЖАҚ', ]; protected static $companyNameSuffixes = [ 'Құрылыс', 'Машина', 'Бұзу', '-М', 'Лизинг', 'Страх', 'Ком', 'Телеком', ]; protected static $companyElements = [ 'Қазақ', 'Кітап', 'Цемент', 'Лифт', 'Креп', 'Авто', 'Теле', 'Транс', 'Алмаз', 'Метиз', 'Мотор', 'Қаз', 'Тех', 'Сантех', 'Алматы', 'Астана', 'Электро', ]; /** * @example 'ЖШС АлматыТелеком' */ public function company() { $format = static::randomElement(static::$companyNameFormats); return $this->generator->parse($format); } public static function companyPrefix() { return static::randomElement(static::$companyPrefixes); } public static function companyNameElement() { return static::randomElement(static::$companyElements); } public static function companyNameSuffix() { return static::randomElement(static::$companyNameSuffixes); } /** * National Business Identification Numbers * * @see http://egov.kz/wps/portal/Content?contentPath=%2Fegovcontent%2Fbus_business%2Ffor_businessmen%2Farticle%2Fbusiness_identification_number&lang=en * * @return string 12 digits, like 150140000019 */ public static function businessIdentificationNumber(\DateTime $registrationDate = null) { if (!$registrationDate) { $registrationDate = \Faker\Provider\DateTime::dateTimeThisYear(); } $dateAsString = $registrationDate->format('ym'); $legalEntityType = (string) self::numberBetween(4, 6); $legalEntityAdditionalType = (string) self::numberBetween(0, 3); $randomDigits = (string) static::numerify('######'); return $dateAsString . $legalEntityType . $legalEntityAdditionalType . $randomDigits; } } PK A�)[�Q�O� � ( faker/src/Faker/Provider/kk_KZ/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\kk_KZ; class Color extends \Faker\Provider\Color { protected static $safeColorNames = [ 'қара', 'қою қызыл', 'жасыл', 'қара көк', 'сарғыш түс', 'күлгін', 'көк', 'көк', 'күміс', 'сұр', 'сары', 'қызылкүрең түс', 'теңіз толқыны түс', 'ақ', ]; } PK A�)[wD� ) faker/src/Faker/Provider/kk_KZ/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\kk_KZ; use Faker\Provider\DateTime; class Person extends \Faker\Provider\Person { public const GENDER_MALE = 0; public const GENDER_FEMALE = 1; public const CENTURY_19TH = 0; public const CENTURY_20TH = 1; public const CENTURY_21ST = 2; public const MALE_CENTURY_19TH = 1; public const MALE_CENTURY_20TH = 3; public const MALE_CENTURY_21ST = 5; public const FEMALE_CENTURY_19TH = 2; public const FEMALE_CENTURY_20TH = 4; public const FEMALE_CENTURY_21ST = 6; /** * @var array */ public static $firstSequenceBitWeights = [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11]; /** * @var array */ public static $secondSequenceBitWeights = [3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 1, 2]; /** * @var array */ public static $genderCenturyMap = [ self::GENDER_MALE => [ self::CENTURY_19TH => self::MALE_CENTURY_19TH, self::CENTURY_20TH => self::MALE_CENTURY_20TH, self::CENTURY_21ST => self::MALE_CENTURY_21ST, ], self::GENDER_FEMALE => [ self::CENTURY_19TH => self::FEMALE_CENTURY_19TH, self::CENTURY_20TH => self::FEMALE_CENTURY_20TH, self::CENTURY_21ST => self::FEMALE_CENTURY_21ST, ], ]; /** * @see https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%84%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%8F * * @var array */ protected static $maleNameFormats = [ '{{lastName}}ұлы {{firstNameMale}}', ]; /** * @see https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%84%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%8F * * @var array */ protected static $femaleNameFormats = [ '{{lastName}}қызы {{firstNameFemale}}', ]; /** * @see http://koshpendi.kz/index.php/nomad/imena/ * * @var array */ protected static $firstNameMale = [ 'Аылғазы', 'Әбдіқадыр', 'Бабағожа', 'Ғайса', 'Дәмен', 'Егізбек', 'Жазылбек', 'Зұлпықар', 'Игісін', 'Кәдіржан', 'Қадырқан', 'Латиф', 'Мағаз', 'Нармағамбет', 'Оңалбай', 'Өндіріс', 'Пердебек', 'Рақат', 'Сағындық', 'Танабай', 'Уайыс', 'Ұйықбай', 'Үрімбай', 'Файзрахман', 'Хангелді', 'Шаттық', 'Ыстамбақы', 'Ібни', ]; /** * @see http://koshpendi.kz/index.php/nomad/imena/ * * @var array */ protected static $firstNameFemale = [ 'Асылтас', 'Әужа', 'Бүлдіршін', 'Гүлшаш', 'Ғафура', 'Ділдә', 'Еркежан', 'Жібек', 'Зылиқа', 'Ирада', 'Күнсұлу', 'Қырмызы', 'Ләтипа', 'Мүштәри', 'Нұршара', 'Орынша', 'Өрзия', 'Перизат', 'Рухия', 'Сындыбала', 'Тұрсынай', 'Уәсима', 'Ұрқия', 'Үрия', 'Фируза', 'Хафиза', 'Шырынгүл', 'Ырысты', 'Іңкәр', ]; /** * @see http://koshpendi.kz/index.php/nomad/imena/ * @see https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%84%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%8F * * @var array */ protected static $lastName = [ 'Адырбай', 'Әжібай', 'Байбөрі', 'Ғизат', 'Ділдабек', 'Ешмұхамбет', 'Жігер', 'Зікірия', 'Иса', 'Кунту', 'Қыдыр', 'Лұқпан', 'Мышырбай', 'Нысынбай', 'Ошақбай', 'Өтетілеу', 'Пірәлі', 'Рүстем', 'Сырмұхамбет', 'Тілеміс', 'Уәлі', 'Ұлықбек', 'Үстем', 'Фахир', 'Хұсайын', 'Шілдебай', 'Ыстамбақы', 'Ісмет', ]; /** * Note! When calculating individual identification number * 2000-01-01 - 2000-12-31 counts as 21th century * 1900-01-01 - 1900-12-31 counts as 20th century * * @param int $year * * @return int */ private static function getCenturyByYear($year) { if (($year >= 2100) || ($year < 1800)) { throw new \InvalidArgumentException('Unexpected century'); } if ($year >= 2000) { return self::CENTURY_21ST; } if ($year >= 1900) { return self::CENTURY_20TH; } return self::CENTURY_19TH; } /** * National Individual Identification Numbers * * @see http://egov.kz/wps/portal/Content?contentPath=%2Fegovcontent%2Fcitizen_migration%2Fpassport_id_card%2Farticle%2Fiin_info&lang=en * @see https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D1%83%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D1%80 * * @param int $gender * * @return string 12 digits, like 780322300455 */ public static function individualIdentificationNumber(\DateTime $birthDate = null, $gender = self::GENDER_MALE) { if (!$birthDate) { $birthDate = DateTime::dateTimeBetween(); } do { $population = self::numberBetween(1000, 2000); $century = self::getCenturyByYear((int) $birthDate->format('Y')); $iin = $birthDate->format('ymd'); $iin .= (string) self::$genderCenturyMap[$gender][$century]; $iin .= (string) $population; $checksum = self::checkSum($iin); } while ($checksum === 10); return $iin . (string) $checksum; } /** * @param string $iinValue * * @return int */ public static function checkSum($iinValue) { $controlDigit = self::getControlDigit($iinValue, self::$firstSequenceBitWeights); if ($controlDigit === 10) { return self::getControlDigit($iinValue, self::$secondSequenceBitWeights); } return $controlDigit; } /** * @param string $iinValue * @param array $sequence * * @return int */ protected static function getControlDigit($iinValue, $sequence) { $sum = 0; for ($i = 0; $i <= 10; ++$i) { $sum += (int) $iinValue[$i] * $sequence[$i]; } return $sum % 11; } } PK A�)[��ʦ� � $ faker/src/Faker/Provider/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; class Company extends Base { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', ]; protected static $companySuffix = ['Ltd']; protected static $jobTitleFormat = [ '{{word}}', ]; /** * @example 'Acme Ltd' * * @return string */ public function company() { $format = static::randomElement(static::$formats); return $this->generator->parse($format); } /** * @example 'Ltd' * * @return string */ public static function companySuffix() { return static::randomElement(static::$companySuffix); } /** * @example 'Job' * * @return string */ public function jobTitle() { $format = static::randomElement(static::$jobTitleFormat); return $this->generator->parse($format); } } PK A�)[~UԻ� � * faker/src/Faker/Provider/en_US/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_US; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { public function bankAccountNumber() { // Length between 5 and 17, biased towards center $length = self::numberBetween(0, 3) + self::numberBetween(0, 3) + self::numberBetween(0, 3) + self::numberBetween(0, 3) + 5; return self::numerify(str_repeat('#', $length)); } public function bankRoutingNumber() { $district = self::numberBetween(1, 12); $type = self::randomElement([0, 0, 0, 0, 20, 20, 60]); $clearingCenter = self::randomDigitNotNull(); $state = self::randomDigit(); $institution = self::randomNumber(4, true); $result = sprintf('%02d%01d%01d%04d', $district + $type, $clearingCenter, $state, $institution); return $result . self::calculateRoutingNumberChecksum($result); } public static function calculateRoutingNumberChecksum($routing) { return ( 7 * ($routing[0] + $routing[3] + $routing[6]) + 3 * ($routing[1] + $routing[4] + $routing[7]) + 9 * ($routing[2] + $routing[5]) ) % 10; } } PK A�)[����k k . faker/src/Faker/Provider/en_US/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_US; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { /** * @var array<int, string> */ protected static $areaCodeRegexes = [ 2 => '(0[1-35-9]|1[02-9]|2[03-589]|3[149]|4[08]|5[1-46]|6[0279]|7[0269]|8[13])', 3 => '(0[1-57-9]|1[02-9]|2[0135]|3[0-24679]|4[167]|5[12]|6[014]|8[056])', 4 => '(0[124-9]|1[02-579]|2[3-5]|3[0245]|4[0235]|58|6[39]|7[0589]|8[04])', 5 => '(0[1-57-9]|1[0235-8]|20|3[0149]|4[01]|5[19]|6[1-47]|7[013-5]|8[056])', 6 => '(0[1-35-9]|1[024-9]|2[03689]|[34][016]|5[017]|6[0-279]|78|8[0-29])', 7 => '(0[1-46-8]|1[2-9]|2[04-7]|3[1247]|4[037]|5[47]|6[02359]|7[02-59]|8[156])', 8 => '(0[1-68]|1[02-8]|2[08]|3[0-28]|4[3578]|5[046-9]|6[02-5]|7[028])', 9 => '(0[1346-9]|1[02-9]|2[0589]|3[0146-8]|4[0179]|5[12469]|7[0-389]|8[04-69])', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/National_conventions_for_writing_telephone_numbers#United_States.2C_Canada.2C_and_other_NANP_countries */ protected static $formats = [ // International format '+1-{{areaCode}}-{{exchangeCode}}-####', '+1 ({{areaCode}}) {{exchangeCode}}-####', '+1-{{areaCode}}-{{exchangeCode}}-####', '+1.{{areaCode}}.{{exchangeCode}}.####', '+1{{areaCode}}{{exchangeCode}}####', // Standard formats '{{areaCode}}-{{exchangeCode}}-####', '({{areaCode}}) {{exchangeCode}}-####', '1-{{areaCode}}-{{exchangeCode}}-####', '{{areaCode}}.{{exchangeCode}}.####', '{{areaCode}}-{{exchangeCode}}-####', '({{areaCode}}) {{exchangeCode}}-####', '1-{{areaCode}}-{{exchangeCode}}-####', '{{areaCode}}.{{exchangeCode}}.####', ]; protected static $formatsWithExtension = [ '{{areaCode}}-{{exchangeCode}}-#### x###', '({{areaCode}}) {{exchangeCode}}-#### x###', '1-{{areaCode}}-{{exchangeCode}}-#### x###', '{{areaCode}}.{{exchangeCode}}.#### x###', '{{areaCode}}-{{exchangeCode}}-#### x####', '({{areaCode}}) {{exchangeCode}}-#### x####', '1-{{areaCode}}-{{exchangeCode}}-#### x####', '{{areaCode}}.{{exchangeCode}}.#### x####', '{{areaCode}}-{{exchangeCode}}-#### x#####', '({{areaCode}}) {{exchangeCode}}-#### x#####', '1-{{areaCode}}-{{exchangeCode}}-#### x#####', '{{areaCode}}.{{exchangeCode}}.#### x#####', ]; protected static $e164Formats = [ '+1{{areaCode}}{{exchangeCode}}####', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Toll-free_telephone_number#United_States */ protected static $tollFreeAreaCodes = [ 800, 844, 855, 866, 877, 888, ]; protected static $tollFreeFormats = [ // Standard formats '{{tollFreeAreaCode}}-{{exchangeCode}}-####', '({{tollFreeAreaCode}}) {{exchangeCode}}-####', '1-{{tollFreeAreaCode}}-{{exchangeCode}}-####', '{{tollFreeAreaCode}}.{{exchangeCode}}.####', ]; public function tollFreeAreaCode() { return self::randomElement(static::$tollFreeAreaCodes); } public function tollFreePhoneNumber() { $format = self::randomElement(static::$tollFreeFormats); return self::numerify($this->generator->parse($format)); } /** * @return string * * @example '555-123-546 x123' */ public function phoneNumberWithExtension() { return static::numerify($this->generator->parse(static::randomElement(static::$formatsWithExtension))); } /** * NPA-format area code * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/North_American_Numbering_Plan#Numbering_system * * @return string */ public static function areaCode() { $firstDigit = self::numberBetween(2, 9); return $firstDigit . self::regexify(self::$areaCodeRegexes[$firstDigit]); } /** * NXX-format central office exchange code * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/North_American_Numbering_Plan#Numbering_system * * @return string */ public static function exchangeCode() { $digits[] = self::numberBetween(2, 9); $digits[] = self::randomDigit(); if ($digits[1] === 1) { $digits[] = self::randomDigitNot(1); } else { $digits[] = self::randomDigit(); } return implode('', $digits); } } PK A�)[�W��" �" * faker/src/Faker/Provider/en_US/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_US; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cityPrefix = ['North', 'East', 'West', 'South', 'New', 'Lake', 'Port']; protected static $citySuffix = ['town', 'ton', 'land', 'ville', 'berg', 'burgh', 'borough', 'bury', 'view', 'port', 'mouth', 'stad', 'furt', 'chester', 'mouth', 'fort', 'haven', 'side', 'shire']; protected static $buildingNumber = ['%####', '%###', '%##']; protected static $streetSuffix = [ 'Alley', 'Avenue', 'Branch', 'Bridge', 'Brook', 'Brooks', 'Burg', 'Burgs', 'Bypass', 'Camp', 'Canyon', 'Cape', 'Causeway', 'Center', 'Centers', 'Circle', 'Circles', 'Cliff', 'Cliffs', 'Club', 'Common', 'Corner', 'Corners', 'Course', 'Court', 'Courts', 'Cove', 'Coves', 'Creek', 'Crescent', 'Crest', 'Crossing', 'Crossroad', 'Curve', 'Dale', 'Dam', 'Divide', 'Drive', 'Drive', 'Drives', 'Estate', 'Estates', 'Expressway', 'Extension', 'Extensions', 'Fall', 'Falls', 'Ferry', 'Field', 'Fields', 'Flat', 'Flats', 'Ford', 'Fords', 'Forest', 'Forge', 'Forges', 'Fork', 'Forks', 'Fort', 'Freeway', 'Garden', 'Gardens', 'Gateway', 'Glen', 'Glens', 'Green', 'Greens', 'Grove', 'Groves', 'Harbor', 'Harbors', 'Haven', 'Heights', 'Highway', 'Hill', 'Hills', 'Hollow', 'Inlet', 'Inlet', 'Island', 'Island', 'Islands', 'Islands', 'Isle', 'Isle', 'Junction', 'Junctions', 'Key', 'Keys', 'Knoll', 'Knolls', 'Lake', 'Lakes', 'Land', 'Landing', 'Lane', 'Light', 'Lights', 'Loaf', 'Lock', 'Locks', 'Locks', 'Lodge', 'Lodge', 'Loop', 'Mall', 'Manor', 'Manors', 'Meadow', 'Meadows', 'Mews', 'Mill', 'Mills', 'Mission', 'Mission', 'Motorway', 'Mount', 'Mountain', 'Mountain', 'Mountains', 'Mountains', 'Neck', 'Orchard', 'Oval', 'Overpass', 'Park', 'Parks', 'Parkway', 'Parkways', 'Pass', 'Passage', 'Path', 'Pike', 'Pine', 'Pines', 'Place', 'Plain', 'Plains', 'Plains', 'Plaza', 'Plaza', 'Point', 'Points', 'Port', 'Port', 'Ports', 'Ports', 'Prairie', 'Prairie', 'Radial', 'Ramp', 'Ranch', 'Rapid', 'Rapids', 'Rest', 'Ridge', 'Ridges', 'River', 'Road', 'Road', 'Roads', 'Roads', 'Route', 'Row', 'Rue', 'Run', 'Shoal', 'Shoals', 'Shore', 'Shores', 'Skyway', 'Spring', 'Springs', 'Springs', 'Spur', 'Spurs', 'Square', 'Square', 'Squares', 'Squares', 'Station', 'Station', 'Stravenue', 'Stravenue', 'Stream', 'Stream', 'Street', 'Street', 'Streets', 'Summit', 'Summit', 'Terrace', 'Throughway', 'Trace', 'Track', 'Trafficway', 'Trail', 'Trail', 'Tunnel', 'Tunnel', 'Turnpike', 'Turnpike', 'Underpass', 'Union', 'Unions', 'Valley', 'Valleys', 'Via', 'Viaduct', 'View', 'Views', 'Village', 'Village', 'Villages', 'Ville', 'Vista', 'Vista', 'Walk', 'Walks', 'Wall', 'Way', 'Ways', 'Well', 'Wells', ]; protected static $postcode = ['#####', '#####-####']; protected static $state = [ 'Alabama', 'Alaska', 'Arizona', 'Arkansas', 'California', 'Colorado', 'Connecticut', 'Delaware', 'District of Columbia', 'Florida', 'Georgia', 'Hawaii', 'Idaho', 'Illinois', 'Indiana', 'Iowa', 'Kansas', 'Kentucky', 'Louisiana', 'Maine', 'Maryland', 'Massachusetts', 'Michigan', 'Minnesota', 'Mississippi', 'Missouri', 'Montana', 'Nebraska', 'Nevada', 'New Hampshire', 'New Jersey', 'New Mexico', 'New York', 'North Carolina', 'North Dakota', 'Ohio', 'Oklahoma', 'Oregon', 'Pennsylvania', 'Rhode Island', 'South Carolina', 'South Dakota', 'Tennessee', 'Texas', 'Utah', 'Vermont', 'Virginia', 'Washington', 'West Virginia', 'Wisconsin', 'Wyoming', ]; protected static $stateAbbr = [ 'AK', 'AL', 'AR', 'AZ', 'CA', 'CO', 'CT', 'DC', 'DE', 'FL', 'GA', 'HI', 'IA', 'ID', 'IL', 'IN', 'KS', 'KY', 'LA', 'MA', 'MD', 'ME', 'MI', 'MN', 'MO', 'MS', 'MT', 'NC', 'ND', 'NE', 'NH', 'NJ', 'NM', 'NV', 'NY', 'OH', 'OK', 'OR', 'PA', 'RI', 'SC', 'SD', 'TN', 'TX', 'UT', 'VA', 'VT', 'WA', 'WI', 'WV', 'WY', ]; protected static $country = [ 'Afghanistan', 'Albania', 'Algeria', 'American Samoa', 'Andorra', 'Angola', 'Anguilla', 'Antarctica (the territory South of 60 deg S)', 'Antigua and Barbuda', 'Argentina', 'Armenia', 'Aruba', 'Australia', 'Austria', 'Azerbaijan', 'Bahamas', 'Bahrain', 'Bangladesh', 'Barbados', 'Belarus', 'Belgium', 'Belize', 'Benin', 'Bermuda', 'Bhutan', 'Bolivia', 'Bosnia and Herzegovina', 'Botswana', 'Bouvet Island (Bouvetoya)', 'Brazil', 'British Indian Ocean Territory (Chagos Archipelago)', 'British Virgin Islands', 'Brunei Darussalam', 'Bulgaria', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Cambodia', 'Cameroon', 'Canada', 'Cape Verde', 'Cayman Islands', 'Central African Republic', 'Chad', 'Chile', 'China', 'Christmas Island', 'Cocos (Keeling) Islands', 'Colombia', 'Comoros', 'Congo', 'Cook Islands', 'Costa Rica', 'Cote d\'Ivoire', 'Croatia', 'Cuba', 'Cyprus', 'Czech Republic', 'Denmark', 'Djibouti', 'Dominica', 'Dominican Republic', 'Ecuador', 'Egypt', 'El Salvador', 'Equatorial Guinea', 'Eritrea', 'Estonia', 'Ethiopia', 'Faroe Islands', 'Falkland Islands (Malvinas)', 'Fiji', 'Finland', 'France', 'French Guiana', 'French Polynesia', 'French Southern Territories', 'Gabon', 'Gambia', 'Georgia', 'Germany', 'Ghana', 'Gibraltar', 'Greece', 'Greenland', 'Grenada', 'Guadeloupe', 'Guam', 'Guatemala', 'Guernsey', 'Guinea', 'Guinea-Bissau', 'Guyana', 'Haiti', 'Heard Island and McDonald Islands', 'Holy See (Vatican City State)', 'Honduras', 'Hong Kong', 'Hungary', 'Iceland', 'India', 'Indonesia', 'Iran', 'Iraq', 'Ireland', 'Isle of Man', 'Israel', 'Italy', 'Jamaica', 'Japan', 'Jersey', 'Jordan', 'Kazakhstan', 'Kenya', 'Kiribati', 'Korea', 'Korea', 'Kuwait', 'Kyrgyz Republic', 'Lao People\'s Democratic Republic', 'Latvia', 'Lebanon', 'Lesotho', 'Liberia', 'Libyan Arab Jamahiriya', 'Liechtenstein', 'Lithuania', 'Luxembourg', 'Macao', 'Macedonia', 'Madagascar', 'Malawi', 'Malaysia', 'Maldives', 'Mali', 'Malta', 'Marshall Islands', 'Martinique', 'Mauritania', 'Mauritius', 'Mayotte', 'Mexico', 'Micronesia', 'Moldova', 'Monaco', 'Mongolia', 'Montenegro', 'Montserrat', 'Morocco', 'Mozambique', 'Myanmar', 'Namibia', 'Nauru', 'Nepal', 'Netherlands Antilles', 'Netherlands', 'New Caledonia', 'New Zealand', 'Nicaragua', 'Niger', 'Nigeria', 'Niue', 'Norfolk Island', 'Northern Mariana Islands', 'Norway', 'Oman', 'Pakistan', 'Palau', 'Palestinian Territories', 'Panama', 'Papua New Guinea', 'Paraguay', 'Peru', 'Philippines', 'Pitcairn Islands', 'Poland', 'Portugal', 'Puerto Rico', 'Qatar', 'Reunion', 'Romania', 'Russian Federation', 'Rwanda', 'Saint Barthelemy', 'Saint Helena', 'Saint Kitts and Nevis', 'Saint Lucia', 'Saint Martin', 'Saint Pierre and Miquelon', 'Saint Vincent and the Grenadines', 'Samoa', 'San Marino', 'Sao Tome and Principe', 'Saudi Arabia', 'Senegal', 'Serbia', 'Seychelles', 'Sierra Leone', 'Singapore', 'Slovakia (Slovak Republic)', 'Slovenia', 'Solomon Islands', 'Somalia', 'South Africa', 'South Georgia and the South Sandwich Islands', 'Spain', 'Sri Lanka', 'Sudan', 'Suriname', 'Svalbard & Jan Mayen Islands', 'Swaziland', 'Sweden', 'Switzerland', 'Syrian Arab Republic', 'Taiwan', 'Tajikistan', 'Tanzania', 'Thailand', 'Timor-Leste', 'Togo', 'Tokelau', 'Tonga', 'Trinidad and Tobago', 'Tunisia', 'Turkey', 'Turkmenistan', 'Turks and Caicos Islands', 'Tuvalu', 'Uganda', 'Ukraine', 'United Arab Emirates', 'United Kingdom', 'United States of America', 'United States Minor Outlying Islands', 'United States Virgin Islands', 'Uruguay', 'Uzbekistan', 'Vanuatu', 'Venezuela', 'Vietnam', 'Wallis and Futuna', 'Western Sahara', 'Yemen', 'Zambia', 'Zimbabwe', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityPrefix}} {{firstName}}{{citySuffix}}', '{{cityPrefix}} {{firstName}}', '{{firstName}}{{citySuffix}}', '{{lastName}}{{citySuffix}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{firstName}} {{streetSuffix}}', '{{lastName}} {{streetSuffix}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{buildingNumber}} {{streetName}}', '{{buildingNumber}} {{streetName}} {{secondaryAddress}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{city}}, {{stateAbbr}} {{postcode}}", ]; protected static $secondaryAddressFormats = ['Apt. ###', 'Suite ###']; /** * @example 'East' */ public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } /** * @example 'Appt. 350' */ public static function secondaryAddress() { return static::numerify(static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats)); } /** * @example 'California' */ public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } /** * @example 'CA' */ public static function stateAbbr() { return static::randomElement(static::$stateAbbr); } } PK A�)[Y��� � ' faker/src/Faker/Provider/en_US/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_US; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * Project Gutenberg's Alice's Adventures in Wonderland, by Lewis Carroll * * This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with * almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or * re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included * with this eBook or online at www.gutenberg.org * * * Title: Alice's Adventures in Wonderland * * Author: Lewis Carroll * * Posting Date: June 25, 2008 [EBook #11] * Release Date: March, 1994 * [Last updated: December 20, 2011] * * Language: English * * * *** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ALICE'S ADVENTURES IN WONDERLAND *** * * ALICE'S ADVENTURES IN WONDERLAND * * Lewis Carroll * * THE MILLENNIUM FULCRUM EDITION 3.0 * * @see http://www.gutenberg.org/cache/epub/11/pg11.txt * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' CHAPTER I. Down the Rabbit-Hole Alice was beginning to get very tired of sitting by her sister on the bank, and of having nothing to do: once or twice she had peeped into the book her sister was reading, but it had no pictures or conversations in it, 'and what is the use of a book,' thought Alice 'without pictures or conversations?' So she was considering in her own mind (as well as she could, for the hot day made her feel very sleepy and stupid), whether the pleasure of making a daisy-chain would be worth the trouble of getting up and picking the daisies, when suddenly a White Rabbit with pink eyes ran close by her. There was nothing so VERY remarkable in that; nor did Alice think it so VERY much out of the way to hear the Rabbit say to itself, 'Oh dear! Oh dear! I shall be late!' (when she thought it over afterwards, it occurred to her that she ought to have wondered at this, but at the time it all seemed quite natural); but when the Rabbit actually TOOK A WATCH OUT OF ITS WAISTCOAT-POCKET, and looked at it, and then hurried on, Alice started to her feet, for it flashed across her mind that she had never before seen a rabbit with either a waistcoat-pocket, or a watch to take out of it, and burning with curiosity, she ran across the field after it, and fortunately was just in time to see it pop down a large rabbit-hole under the hedge. In another moment down went Alice after it, never once considering how in the world she was to get out again. The rabbit-hole went straight on like a tunnel for some way, and then dipped suddenly down, so suddenly that Alice had not a moment to think about stopping herself before she found herself falling down a very deep well. Either the well was very deep, or she fell very slowly, for she had plenty of time as she went down to look about her and to wonder what was going to happen next. First, she tried to look down and make out what she was coming to, but it was too dark to see anything; then she looked at the sides of the well, and noticed that they were filled with cupboards and book-shelves; here and there she saw maps and pictures hung upon pegs. She took down a jar from one of the shelves as she passed; it was labelled 'ORANGE MARMALADE', but to her great disappointment it was empty: she did not like to drop the jar for fear of killing somebody, so managed to put it into one of the cupboards as she fell past it. 'Well!' thought Alice to herself, 'after such a fall as this, I shall think nothing of tumbling down stairs! How brave they'll all think me at home! Why, I wouldn't say anything about it, even if I fell off the top of the house!' (Which was very likely true.) Down, down, down. Would the fall NEVER come to an end! 'I wonder how many miles I've fallen by this time?' she said aloud. 'I must be getting somewhere near the centre of the earth. Let me see: that would be four thousand miles down, I think--' (for, you see, Alice had learnt several things of this sort in her lessons in the schoolroom, and though this was not a VERY good opportunity for showing off her knowledge, as there was no one to listen to her, still it was good practice to say it over) '--yes, that's about the right distance--but then I wonder what Latitude or Longitude I've got to?' (Alice had no idea what Latitude was, or Longitude either, but thought they were nice grand words to say.) Presently she began again. 'I wonder if I shall fall right THROUGH the earth! How funny it'll seem to come out among the people that walk with their heads downward! The Antipathies, I think--' (she was rather glad there WAS no one listening, this time, as it didn't sound at all the right word) '--but I shall have to ask them what the name of the country is, you know. Please, Ma'am, is this New Zealand or Australia?' (and she tried to curtsey as she spoke--fancy CURTSEYING as you're falling through the air! Do you think you could manage it?) 'And what an ignorant little girl she'll think me for asking! No, it'll never do to ask: perhaps I shall see it written up somewhere.' Down, down, down. There was nothing else to do, so Alice soon began talking again. 'Dinah'll miss me very much to-night, I should think!' (Dinah was the cat.) 'I hope they'll remember her saucer of milk at tea-time. Dinah my dear! I wish you were down here with me! There are no mice in the air, I'm afraid, but you might catch a bat, and that's very like a mouse, you know. But do cats eat bats, I wonder?' And here Alice began to get rather sleepy, and went on saying to herself, in a dreamy sort of way, 'Do cats eat bats? Do cats eat bats?' and sometimes, 'Do bats eat cats?' for, you see, as she couldn't answer either question, it didn't much matter which way she put it. She felt that she was dozing off, and had just begun to dream that she was walking hand in hand with Dinah, and saying to her very earnestly, 'Now, Dinah, tell me the truth: did you ever eat a bat?' when suddenly, thump! thump! down she came upon a heap of sticks and dry leaves, and the fall was over. Alice was not a bit hurt, and she jumped up on to her feet in a moment: she looked up, but it was all dark overhead; before her was another long passage, and the White Rabbit was still in sight, hurrying down it. There was not a moment to be lost: away went Alice like the wind, and was just in time to hear it say, as it turned a corner, 'Oh my ears and whiskers, how late it's getting!' She was close behind it when she turned the corner, but the Rabbit was no longer to be seen: she found herself in a long, low hall, which was lit up by a row of lamps hanging from the roof. There were doors all round the hall, but they were all locked; and when Alice had been all the way down one side and up the other, trying every door, she walked sadly down the middle, wondering how she was ever to get out again. Suddenly she came upon a little three-legged table, all made of solid glass; there was nothing on it except a tiny golden key, and Alice's first thought was that it might belong to one of the doors of the hall; but, alas! either the locks were too large, or the key was too small, but at any rate it would not open any of them. However, on the second time round, she came upon a low curtain she had not noticed before, and behind it was a little door about fifteen inches high: she tried the little golden key in the lock, and to her great delight it fitted! Alice opened the door and found that it led into a small passage, not much larger than a rat-hole: she knelt down and looked along the passage into the loveliest garden you ever saw. How she longed to get out of that dark hall, and wander about among those beds of bright flowers and those cool fountains, but she could not even get her head through the doorway; 'and even if my head would go through,' thought poor Alice, 'it would be of very little use without my shoulders. Oh, how I wish I could shut up like a telescope! I think I could, if I only knew how to begin.' For, you see, so many out-of-the-way things had happened lately, that Alice had begun to think that very few things indeed were really impossible. There seemed to be no use in waiting by the little door, so she went back to the table, half hoping she might find another key on it, or at any rate a book of rules for shutting people up like telescopes: this time she found a little bottle on it, ('which certainly was not here before,' said Alice,) and round the neck of the bottle was a paper label, with the words 'DRINK ME' beautifully printed on it in large letters. It was all very well to say 'Drink me,' but the wise little Alice was not going to do THAT in a hurry. 'No, I'll look first,' she said, 'and see whether it's marked "poison" or not'; for she had read several nice little histories about children who had got burnt, and eaten up by wild beasts and other unpleasant things, all because they WOULD not remember the simple rules their friends had taught them: such as, that a red-hot poker will burn you if you hold it too long; and that if you cut your finger VERY deeply with a knife, it usually bleeds; and she had never forgotten that, if you drink much from a bottle marked 'poison,' it is almost certain to disagree with you, sooner or later. However, this bottle was NOT marked 'poison,' so Alice ventured to taste it, and finding it very nice, (it had, in fact, a sort of mixed flavour of cherry-tart, custard, pine-apple, roast turkey, toffee, and hot buttered toast,) she very soon finished it off. * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * 'What a curious feeling!' said Alice; 'I must be shutting up like a telescope.' And so it was indeed: she was now only ten inches high, and her face brightened up at the thought that she was now the right size for going through the little door into that lovely garden. First, however, she waited for a few minutes to see if she was going to shrink any further: she felt a little nervous about this; 'for it might end, you know,' said Alice to herself, 'in my going out altogether, like a candle. I wonder what I should be like then?' And she tried to fancy what the flame of a candle is like after the candle is blown out, for she could not remember ever having seen such a thing. After a while, finding that nothing more happened, she decided on going into the garden at once; but, alas for poor Alice! when she got to the door, she found she had forgotten the little golden key, and when she went back to the table for it, she found she could not possibly reach it: she could see it quite plainly through the glass, and she tried her best to climb up one of the legs of the table, but it was too slippery; and when she had tired herself out with trying, the poor little thing sat down and cried. 'Come, there's no use in crying like that!' said Alice to herself, rather sharply; 'I advise you to leave off this minute!' She generally gave herself very good advice, (though she very seldom followed it), and sometimes she scolded herself so severely as to bring tears into her eyes; and once she remembered trying to box her own ears for having cheated herself in a game of croquet she was playing against herself, for this curious child was very fond of pretending to be two people. 'But it's no use now,' thought poor Alice, 'to pretend to be two people! Why, there's hardly enough of me left to make ONE respectable person!' Soon her eye fell on a little glass box that was lying under the table: she opened it, and found in it a very small cake, on which the words 'EAT ME' were beautifully marked in currants. 'Well, I'll eat it,' said Alice, 'and if it makes me grow larger, I can reach the key; and if it makes me grow smaller, I can creep under the door; so either way I'll get into the garden, and I don't care which happens!' She ate a little bit, and said anxiously to herself, 'Which way? Which way?', holding her hand on the top of her head to feel which way it was growing, and she was quite surprised to find that she remained the same size: to be sure, this generally happens when one eats cake, but Alice had got so much into the way of expecting nothing but out-of-the-way things to happen, that it seemed quite dull and stupid for life to go on in the common way. So she set to work, and very soon finished off the cake. * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * CHAPTER II. The Pool of Tears 'Curiouser and curiouser!' cried Alice (she was so much surprised, that for the moment she quite forgot how to speak good English); 'now I'm opening out like the largest telescope that ever was! Good-bye, feet!' (for when she looked down at her feet, they seemed to be almost out of sight, they were getting so far off). 'Oh, my poor little feet, I wonder who will put on your shoes and stockings for you now, dears? I'm sure _I_ shan't be able! I shall be a great deal too far off to trouble myself about you: you must manage the best way you can;--but I must be kind to them,' thought Alice, 'or perhaps they won't walk the way I want to go! Let me see: I'll give them a new pair of boots every Christmas.' And she went on planning to herself how she would manage it. 'They must go by the carrier,' she thought; 'and how funny it'll seem, sending presents to one's own feet! And how odd the directions will look! ALICE'S RIGHT FOOT, ESQ. HEARTHRUG, NEAR THE FENDER, (WITH ALICE'S LOVE). Oh dear, what nonsense I'm talking!' Just then her head struck against the roof of the hall: in fact she was now more than nine feet high, and she at once took up the little golden key and hurried off to the garden door. Poor Alice! It was as much as she could do, lying down on one side, to look through into the garden with one eye; but to get through was more hopeless than ever: she sat down and began to cry again. 'You ought to be ashamed of yourself,' said Alice, 'a great girl like you,' (she might well say this), 'to go on crying in this way! Stop this moment, I tell you!' But she went on all the same, shedding gallons of tears, until there was a large pool all round her, about four inches deep and reaching half down the hall. After a time she heard a little pattering of feet in the distance, and she hastily dried her eyes to see what was coming. It was the White Rabbit returning, splendidly dressed, with a pair of white kid gloves in one hand and a large fan in the other: he came trotting along in a great hurry, muttering to himself as he came, 'Oh! the Duchess, the Duchess! Oh! won't she be savage if I've kept her waiting!' Alice felt so desperate that she was ready to ask help of any one; so, when the Rabbit came near her, she began, in a low, timid voice, 'If you please, sir--' The Rabbit started violently, dropped the white kid gloves and the fan, and skurried away into the darkness as hard as he could go. Alice took up the fan and gloves, and, as the hall was very hot, she kept fanning herself all the time she went on talking: 'Dear, dear! How queer everything is to-day! And yesterday things went on just as usual. I wonder if I've been changed in the night? Let me think: was I the same when I got up this morning? I almost think I can remember feeling a little different. But if I'm not the same, the next question is, Who in the world am I? Ah, THAT'S the great puzzle!' And she began thinking over all the children she knew that were of the same age as herself, to see if she could have been changed for any of them. 'I'm sure I'm not Ada,' she said, 'for her hair goes in such long ringlets, and mine doesn't go in ringlets at all; and I'm sure I can't be Mabel, for I know all sorts of things, and she, oh! she knows such a very little! Besides, SHE'S she, and I'm I, and--oh dear, how puzzling it all is! I'll try if I know all the things I used to know. Let me see: four times five is twelve, and four times six is thirteen, and four times seven is--oh dear! I shall never get to twenty at that rate! However, the Multiplication Table doesn't signify: let's try Geography. London is the capital of Paris, and Paris is the capital of Rome, and Rome--no, THAT'S all wrong, I'm certain! I must have been changed for Mabel! I'll try and say "How doth the little--"' and she crossed her hands on her lap as if she were saying lessons, and began to repeat it, but her voice sounded hoarse and strange, and the words did not come the same as they used to do:-- 'How doth the little crocodile Improve his shining tail, And pour the waters of the Nile On every golden scale! 'How cheerfully he seems to grin, How neatly spread his claws, And welcome little fishes in With gently smiling jaws!' 'I'm sure those are not the right words,' said poor Alice, and her eyes filled with tears again as she went on, 'I must be Mabel after all, and I shall have to go and live in that poky little house, and have next to no toys to play with, and oh! ever so many lessons to learn! No, I've made up my mind about it; if I'm Mabel, I'll stay down here! It'll be no use their putting their heads down and saying "Come up again, dear!" I shall only look up and say "Who am I then? Tell me that first, and then, if I like being that person, I'll come up: if not, I'll stay down here till I'm somebody else"--but, oh dear!' cried Alice, with a sudden burst of tears, 'I do wish they WOULD put their heads down! I am so VERY tired of being all alone here!' As she said this she looked down at her hands, and was surprised to see that she had put on one of the Rabbit's little white kid gloves while she was talking. 'How CAN I have done that?' she thought. 'I must be growing small again.' She got up and went to the table to measure herself by it, and found that, as nearly as she could guess, she was now about two feet high, and was going on shrinking rapidly: she soon found out that the cause of this was the fan she was holding, and she dropped it hastily, just in time to avoid shrinking away altogether. 'That WAS a narrow escape!' said Alice, a good deal frightened at the sudden change, but very glad to find herself still in existence; 'and now for the garden!' and she ran with all speed back to the little door: but, alas! the little door was shut again, and the little golden key was lying on the glass table as before, 'and things are worse than ever,' thought the poor child, 'for I never was so small as this before, never! And I declare it's too bad, that it is!' As she said these words her foot slipped, and in another moment, splash! she was up to her chin in salt water. Her first idea was that she had somehow fallen into the sea, 'and in that case I can go back by railway,' she said to herself. (Alice had been to the seaside once in her life, and had come to the general conclusion, that wherever you go to on the English coast you find a number of bathing machines in the sea, some children digging in the sand with wooden spades, then a row of lodging houses, and behind them a railway station.) However, she soon made out that she was in the pool of tears which she had wept when she was nine feet high. 'I wish I hadn't cried so much!' said Alice, as she swam about, trying to find her way out. 'I shall be punished for it now, I suppose, by being drowned in my own tears! That WILL be a queer thing, to be sure! However, everything is queer to-day.' Just then she heard something splashing about in the pool a little way off, and she swam nearer to make out what it was: at first she thought it must be a walrus or hippopotamus, but then she remembered how small she was now, and she soon made out that it was only a mouse that had slipped in like herself. 'Would it be of any use, now,' thought Alice, 'to speak to this mouse? Everything is so out-of-the-way down here, that I should think very likely it can talk: at any rate, there's no harm in trying.' So she began: 'O Mouse, do you know the way out of this pool? I am very tired of swimming about here, O Mouse!' (Alice thought this must be the right way of speaking to a mouse: she had never done such a thing before, but she remembered having seen in her brother's Latin Grammar, 'A mouse--of a mouse--to a mouse--a mouse--O mouse!') The Mouse looked at her rather inquisitively, and seemed to her to wink with one of its little eyes, but it said nothing. 'Perhaps it doesn't understand English,' thought Alice; 'I daresay it's a French mouse, come over with William the Conqueror.' (For, with all her knowledge of history, Alice had no very clear notion how long ago anything had happened.) So she began again: 'Ou est ma chatte?' which was the first sentence in her French lesson-book. The Mouse gave a sudden leap out of the water, and seemed to quiver all over with fright. 'Oh, I beg your pardon!' cried Alice hastily, afraid that she had hurt the poor animal's feelings. 'I quite forgot you didn't like cats.' 'Not like cats!' cried the Mouse, in a shrill, passionate voice. 'Would YOU like cats if you were me?' 'Well, perhaps not,' said Alice in a soothing tone: 'don't be angry about it. And yet I wish I could show you our cat Dinah: I think you'd take a fancy to cats if you could only see her. She is such a dear quiet thing,' Alice went on, half to herself, as she swam lazily about in the pool, 'and she sits purring so nicely by the fire, licking her paws and washing her face--and she is such a nice soft thing to nurse--and she's such a capital one for catching mice--oh, I beg your pardon!' cried Alice again, for this time the Mouse was bristling all over, and she felt certain it must be really offended. 'We won't talk about her any more if you'd rather not.' 'We indeed!' cried the Mouse, who was trembling down to the end of his tail. 'As if I would talk on such a subject! Our family always HATED cats: nasty, low, vulgar things! Don't let me hear the name again!' 'I won't indeed!' said Alice, in a great hurry to change the subject of conversation. 'Are you--are you fond--of--of dogs?' The Mouse did not answer, so Alice went on eagerly: 'There is such a nice little dog near our house I should like to show you! A little bright-eyed terrier, you know, with oh, such long curly brown hair! And it'll fetch things when you throw them, and it'll sit up and beg for its dinner, and all sorts of things--I can't remember half of them--and it belongs to a farmer, you know, and he says it's so useful, it's worth a hundred pounds! He says it kills all the rats and--oh dear!' cried Alice in a sorrowful tone, 'I'm afraid I've offended it again!' For the Mouse was swimming away from her as hard as it could go, and making quite a commotion in the pool as it went. So she called softly after it, 'Mouse dear! Do come back again, and we won't talk about cats or dogs either, if you don't like them!' When the Mouse heard this, it turned round and swam slowly back to her: its face was quite pale (with passion, Alice thought), and it said in a low trembling voice, 'Let us get to the shore, and then I'll tell you my history, and you'll understand why it is I hate cats and dogs.' It was high time to go, for the pool was getting quite crowded with the birds and animals that had fallen into it: there were a Duck and a Dodo, a Lory and an Eaglet, and several other curious creatures. Alice led the way, and the whole party swam to the shore. CHAPTER III. A Caucus-Race and a Long Tale They were indeed a queer-looking party that assembled on the bank--the birds with draggled feathers, the animals with their fur clinging close to them, and all dripping wet, cross, and uncomfortable. The first question of course was, how to get dry again: they had a consultation about this, and after a few minutes it seemed quite natural to Alice to find herself talking familiarly with them, as if she had known them all her life. Indeed, she had quite a long argument with the Lory, who at last turned sulky, and would only say, 'I am older than you, and must know better'; and this Alice would not allow without knowing how old it was, and, as the Lory positively refused to tell its age, there was no more to be said. At last the Mouse, who seemed to be a person of authority among them, called out, 'Sit down, all of you, and listen to me! I'LL soon make you dry enough!' They all sat down at once, in a large ring, with the Mouse in the middle. Alice kept her eyes anxiously fixed on it, for she felt sure she would catch a bad cold if she did not get dry very soon. 'Ahem!' said the Mouse with an important air, 'are you all ready? This is the driest thing I know. Silence all round, if you please! "William the Conqueror, whose cause was favoured by the pope, was soon submitted to by the English, who wanted leaders, and had been of late much accustomed to usurpation and conquest. Edwin and Morcar, the earls of Mercia and Northumbria--"' 'Ugh!' said the Lory, with a shiver. 'I beg your pardon!' said the Mouse, frowning, but very politely: 'Did you speak?' 'Not I!' said the Lory hastily. 'I thought you did,' said the Mouse. '--I proceed. "Edwin and Morcar, the earls of Mercia and Northumbria, declared for him: and even Stigand, the patriotic archbishop of Canterbury, found it advisable--"' 'Found WHAT?' said the Duck. 'Found IT,' the Mouse replied rather crossly: 'of course you know what "it" means.' 'I know what "it" means well enough, when I find a thing,' said the Duck: 'it's generally a frog or a worm. The question is, what did the archbishop find?' The Mouse did not notice this question, but hurriedly went on, '"--found it advisable to go with Edgar Atheling to meet William and offer him the crown. William's conduct at first was moderate. But the insolence of his Normans--" How are you getting on now, my dear?' it continued, turning to Alice as it spoke. 'As wet as ever,' said Alice in a melancholy tone: 'it doesn't seem to dry me at all.' 'In that case,' said the Dodo solemnly, rising to its feet, 'I move that the meeting adjourn, for the immediate adoption of more energetic remedies--' 'Speak English!' said the Eaglet. 'I don't know the meaning of half those long words, and, what's more, I don't believe you do either!' And the Eaglet bent down its head to hide a smile: some of the other birds tittered audibly. 'What I was going to say,' said the Dodo in an offended tone, 'was, that the best thing to get us dry would be a Caucus-race.' 'What IS a Caucus-race?' said Alice; not that she wanted much to know, but the Dodo had paused as if it thought that SOMEBODY ought to speak, and no one else seemed inclined to say anything. 'Why,' said the Dodo, 'the best way to explain it is to do it.' (And, as you might like to try the thing yourself, some winter day, I will tell you how the Dodo managed it.) First it marked out a race-course, in a sort of circle, ('the exact shape doesn't matter,' it said,) and then all the party were placed along the course, here and there. There was no 'One, two, three, and away,' but they began running when they liked, and left off when they liked, so that it was not easy to know when the race was over. However, when they had been running half an hour or so, and were quite dry again, the Dodo suddenly called out 'The race is over!' and they all crowded round it, panting, and asking, 'But who has won?' This question the Dodo could not answer without a great deal of thought, and it sat for a long time with one finger pressed upon its forehead (the position in which you usually see Shakespeare, in the pictures of him), while the rest waited in silence. At last the Dodo said, 'EVERYBODY has won, and all must have prizes.' 'But who is to give the prizes?' quite a chorus of voices asked. 'Why, SHE, of course,' said the Dodo, pointing to Alice with one finger; and the whole party at once crowded round her, calling out in a confused way, 'Prizes! Prizes!' Alice had no idea what to do, and in despair she put her hand in her pocket, and pulled out a box of comfits, (luckily the salt water had not got into it), and handed them round as prizes. There was exactly one a-piece all round. 'But she must have a prize herself, you know,' said the Mouse. 'Of course,' the Dodo replied very gravely. 'What else have you got in your pocket?' he went on, turning to Alice. 'Only a thimble,' said Alice sadly. 'Hand it over here,' said the Dodo. Then they all crowded round her once more, while the Dodo solemnly presented the thimble, saying 'We beg your acceptance of this elegant thimble'; and, when it had finished this short speech, they all cheered. Alice thought the whole thing very absurd, but they all looked so grave that she did not dare to laugh; and, as she could not think of anything to say, she simply bowed, and took the thimble, looking as solemn as she could. The next thing was to eat the comfits: this caused some noise and confusion, as the large birds complained that they could not taste theirs, and the small ones choked and had to be patted on the back. However, it was over at last, and they sat down again in a ring, and begged the Mouse to tell them something more. 'You promised to tell me your history, you know,' said Alice, 'and why it is you hate--C and D,' she added in a whisper, half afraid that it would be offended again. 'Mine is a long and a sad tale!' said the Mouse, turning to Alice, and sighing. 'It IS a long tail, certainly,' said Alice, looking down with wonder at the Mouse's tail; 'but why do you call it sad?' And she kept on puzzling about it while the Mouse was speaking, so that her idea of the tale was something like this:-- 'Fury said to a mouse, That he met in the house, "Let us both go to law: I will prosecute YOU.--Come, I'll take no denial; We must have a trial: For really this morning I've nothing to do." Said the mouse to the cur, "Such a trial, dear Sir, With no jury or judge, would be wasting our breath." "I'll be judge, I'll be jury," Said cunning old Fury: "I'll try the whole cause, and condemn you to death."' 'You are not attending!' said the Mouse to Alice severely. 'What are you thinking of?' 'I beg your pardon,' said Alice very humbly: 'you had got to the fifth bend, I think?' 'I had NOT!' cried the Mouse, sharply and very angrily. 'A knot!' said Alice, always ready to make herself useful, and looking anxiously about her. 'Oh, do let me help to undo it!' 'I shall do nothing of the sort,' said the Mouse, getting up and walking away. 'You insult me by talking such nonsense!' 'I didn't mean it!' pleaded poor Alice. 'But you're so easily offended, you know!' The Mouse only growled in reply. 'Please come back and finish your story!' Alice called after it; and the others all joined in chorus, 'Yes, please do!' but the Mouse only shook its head impatiently, and walked a little quicker. 'What a pity it wouldn't stay!' sighed the Lory, as soon as it was quite out of sight; and an old Crab took the opportunity of saying to her daughter 'Ah, my dear! Let this be a lesson to you never to lose YOUR temper!' 'Hold your tongue, Ma!' said the young Crab, a little snappishly. 'You're enough to try the patience of an oyster!' 'I wish I had our Dinah here, I know I do!' said Alice aloud, addressing nobody in particular. 'She'd soon fetch it back!' 'And who is Dinah, if I might venture to ask the question?' said the Lory. Alice replied eagerly, for she was always ready to talk about her pet: 'Dinah's our cat. And she's such a capital one for catching mice you can't think! And oh, I wish you could see her after the birds! Why, she'll eat a little bird as soon as look at it!' This speech caused a remarkable sensation among the party. Some of the birds hurried off at once: one old Magpie began wrapping itself up very carefully, remarking, 'I really must be getting home; the night-air doesn't suit my throat!' and a Canary called out in a trembling voice to its children, 'Come away, my dears! It's high time you were all in bed!' On various pretexts they all moved off, and Alice was soon left alone. 'I wish I hadn't mentioned Dinah!' she said to herself in a melancholy tone. 'Nobody seems to like her, down here, and I'm sure she's the best cat in the world! Oh, my dear Dinah! I wonder if I shall ever see you any more!' And here poor Alice began to cry again, for she felt very lonely and low-spirited. In a little while, however, she again heard a little pattering of footsteps in the distance, and she looked up eagerly, half hoping that the Mouse had changed his mind, and was coming back to finish his story. CHAPTER IV. The Rabbit Sends in a Little Bill It was the White Rabbit, trotting slowly back again, and looking anxiously about as it went, as if it had lost something; and she heard it muttering to itself 'The Duchess! The Duchess! Oh my dear paws! Oh my fur and whiskers! She'll get me executed, as sure as ferrets are ferrets! Where CAN I have dropped them, I wonder?' Alice guessed in a moment that it was looking for the fan and the pair of white kid gloves, and she very good-naturedly began hunting about for them, but they were nowhere to be seen--everything seemed to have changed since her swim in the pool, and the great hall, with the glass table and the little door, had vanished completely. Very soon the Rabbit noticed Alice, as she went hunting about, and called out to her in an angry tone, 'Why, Mary Ann, what ARE you doing out here? Run home this moment, and fetch me a pair of gloves and a fan! Quick, now!' And Alice was so much frightened that she ran off at once in the direction it pointed to, without trying to explain the mistake it had made. 'He took me for his housemaid,' she said to herself as she ran. 'How surprised he'll be when he finds out who I am! But I'd better take him his fan and gloves--that is, if I can find them.' As she said this, she came upon a neat little house, on the door of which was a bright brass plate with the name 'W. RABBIT' engraved upon it. She went in without knocking, and hurried upstairs, in great fear lest she should meet the real Mary Ann, and be turned out of the house before she had found the fan and gloves. 'How queer it seems,' Alice said to herself, 'to be going messages for a rabbit! I suppose Dinah'll be sending me on messages next!' And she began fancying the sort of thing that would happen: '"Miss Alice! Come here directly, and get ready for your walk!" "Coming in a minute, nurse! But I've got to see that the mouse doesn't get out." Only I don't think,' Alice went on, 'that they'd let Dinah stop in the house if it began ordering people about like that!' By this time she had found her way into a tidy little room with a table in the window, and on it (as she had hoped) a fan and two or three pairs of tiny white kid gloves: she took up the fan and a pair of the gloves, and was just going to leave the room, when her eye fell upon a little bottle that stood near the looking-glass. There was no label this time with the words 'DRINK ME,' but nevertheless she uncorked it and put it to her lips. 'I know SOMETHING interesting is sure to happen,' she said to herself, 'whenever I eat or drink anything; so I'll just see what this bottle does. I do hope it'll make me grow large again, for really I'm quite tired of being such a tiny little thing!' It did so indeed, and much sooner than she had expected: before she had drunk half the bottle, she found her head pressing against the ceiling, and had to stoop to save her neck from being broken. She hastily put down the bottle, saying to herself 'That's quite enough--I hope I shan't grow any more--As it is, I can't get out at the door--I do wish I hadn't drunk quite so much!' Alas! it was too late to wish that! She went on growing, and growing, and very soon had to kneel down on the floor: in another minute there was not even room for this, and she tried the effect of lying down with one elbow against the door, and the other arm curled round her head. Still she went on growing, and, as a last resource, she put one arm out of the window, and one foot up the chimney, and said to herself 'Now I can do no more, whatever happens. What WILL become of me?' Luckily for Alice, the little magic bottle had now had its full effect, and she grew no larger: still it was very uncomfortable, and, as there seemed to be no sort of chance of her ever getting out of the room again, no wonder she felt unhappy. 'It was much pleasanter at home,' thought poor Alice, 'when one wasn't always growing larger and smaller, and being ordered about by mice and rabbits. I almost wish I hadn't gone down that rabbit-hole--and yet--and yet--it's rather curious, you know, this sort of life! I do wonder what CAN have happened to me! When I used to read fairy-tales, I fancied that kind of thing never happened, and now here I am in the middle of one! There ought to be a book written about me, that there ought! And when I grow up, I'll write one--but I'm grown up now,' she added in a sorrowful tone; 'at least there's no room to grow up any more HERE.' 'But then,' thought Alice, 'shall I NEVER get any older than I am now? That'll be a comfort, one way--never to be an old woman--but then--always to have lessons to learn! Oh, I shouldn't like THAT!' 'Oh, you foolish Alice!' she answered herself. 'How can you learn lessons in here? Why, there's hardly room for YOU, and no room at all for any lesson-books!' And so she went on, taking first one side and then the other, and making quite a conversation of it altogether; but after a few minutes she heard a voice outside, and stopped to listen. 'Mary Ann! Mary Ann!' said the voice. 'Fetch me my gloves this moment!' Then came a little pattering of feet on the stairs. Alice knew it was the Rabbit coming to look for her, and she trembled till she shook the house, quite forgetting that she was now about a thousand times as large as the Rabbit, and had no reason to be afraid of it. Presently the Rabbit came up to the door, and tried to open it; but, as the door opened inwards, and Alice's elbow was pressed hard against it, that attempt proved a failure. Alice heard it say to itself 'Then I'll go round and get in at the window.' 'THAT you won't' thought Alice, and, after waiting till she fancied she heard the Rabbit just under the window, she suddenly spread out her hand, and made a snatch in the air. She did not get hold of anything, but she heard a little shriek and a fall, and a crash of broken glass, from which she concluded that it was just possible it had fallen into a cucumber-frame, or something of the sort. Next came an angry voice--the Rabbit's--'Pat! Pat! Where are you?' And then a voice she had never heard before, 'Sure then I'm here! Digging for apples, yer honour!' 'Digging for apples, indeed!' said the Rabbit angrily. 'Here! Come and help me out of THIS!' (Sounds of more broken glass.) 'Now tell me, Pat, what's that in the window?' 'Sure, it's an arm, yer honour!' (He pronounced it 'arrum.') 'An arm, you goose! Who ever saw one that size? Why, it fills the whole window!' 'Sure, it does, yer honour: but it's an arm for all that.' 'Well, it's got no business there, at any rate: go and take it away!' There was a long silence after this, and Alice could only hear whispers now and then; such as, 'Sure, I don't like it, yer honour, at all, at all!' 'Do as I tell you, you coward!' and at last she spread out her hand again, and made another snatch in the air. This time there were TWO little shrieks, and more sounds of broken glass. 'What a number of cucumber-frames there must be!' thought Alice. 'I wonder what they'll do next! As for pulling me out of the window, I only wish they COULD! I'm sure I don't want to stay in here any longer!' She waited for some time without hearing anything more: at last came a rumbling of little cartwheels, and the sound of a good many voices all talking together: she made out the words: 'Where's the other ladder?--Why, I hadn't to bring but one; Bill's got the other--Bill! fetch it here, lad!--Here, put 'em up at this corner--No, tie 'em together first--they don't reach half high enough yet--Oh! they'll do well enough; don't be particular--Here, Bill! catch hold of this rope--Will the roof bear?--Mind that loose slate--Oh, it's coming down! Heads below!' (a loud crash)--'Now, who did that?--It was Bill, I fancy--Who's to go down the chimney?--Nay, I shan't! YOU do it!--That I won't, then!--Bill's to go down--Here, Bill! the master says you're to go down the chimney!' 'Oh! So Bill's got to come down the chimney, has he?' said Alice to herself. 'Shy, they seem to put everything upon Bill! I wouldn't be in Bill's place for a good deal: this fireplace is narrow, to be sure; but I THINK I can kick a little!' She drew her foot as far down the chimney as she could, and waited till she heard a little animal (she couldn't guess of what sort it was) scratching and scrambling about in the chimney close above her: then, saying to herself 'This is Bill,' she gave one sharp kick, and waited to see what would happen next. The first thing she heard was a general chorus of 'There goes Bill!' then the Rabbit's voice along--'Catch him, you by the hedge!' then silence, and then another confusion of voices--'Hold up his head--Brandy now--Don't choke him--How was it, old fellow? What happened to you? Tell us all about it!' Last came a little feeble, squeaking voice, ('That's Bill,' thought Alice,) 'Well, I hardly know--No more, thank ye; I'm better now--but I'm a deal too flustered to tell you--all I know is, something comes at me like a Jack-in-the-box, and up I goes like a sky-rocket!' 'So you did, old fellow!' said the others. 'We must burn the house down!' said the Rabbit's voice; and Alice called out as loud as she could, 'If you do. I'll set Dinah at you!' There was a dead silence instantly, and Alice thought to herself, 'I wonder what they WILL do next! If they had any sense, they'd take the roof off.' After a minute or two, they began moving about again, and Alice heard the Rabbit say, 'A barrowful will do, to begin with.' 'A barrowful of WHAT?' thought Alice; but she had not long to doubt, for the next moment a shower of little pebbles came rattling in at the window, and some of them hit her in the face. 'I'll put a stop to this,' she said to herself, and shouted out, 'You'd better not do that again!' which produced another dead silence. Alice noticed with some surprise that the pebbles were all turning into little cakes as they lay on the floor, and a bright idea came into her head. 'If I eat one of these cakes,' she thought, 'it's sure to make SOME change in my size; and as it can't possibly make me larger, it must make me smaller, I suppose.' So she swallowed one of the cakes, and was delighted to find that she began shrinking directly. As soon as she was small enough to get through the door, she ran out of the house, and found quite a crowd of little animals and birds waiting outside. The poor little Lizard, Bill, was in the middle, being held up by two guinea-pigs, who were giving it something out of a bottle. They all made a rush at Alice the moment she appeared; but she ran off as hard as she could, and soon found herself safe in a thick wood. 'The first thing I've got to do,' said Alice to herself, as she wandered about in the wood, 'is to grow to my right size again; and the second thing is to find my way into that lovely garden. I think that will be the best plan.' It sounded an excellent plan, no doubt, and very neatly and simply arranged; the only difficulty was, that she had not the smallest idea how to set about it; and while she was peering about anxiously among the trees, a little sharp bark just over her head made her look up in a great hurry. An enormous puppy was looking down at her with large round eyes, and feebly stretching out one paw, trying to touch her. 'Poor little thing!' said Alice, in a coaxing tone, and she tried hard to whistle to it; but she was terribly frightened all the time at the thought that it might be hungry, in which case it would be very likely to eat her up in spite of all her coaxing. Hardly knowing what she did, she picked up a little bit of stick, and held it out to the puppy; whereupon the puppy jumped into the air off all its feet at once, with a yelp of delight, and rushed at the stick, and made believe to worry it; then Alice dodged behind a great thistle, to keep herself from being run over; and the moment she appeared on the other side, the puppy made another rush at the stick, and tumbled head over heels in its hurry to get hold of it; then Alice, thinking it was very like having a game of play with a cart-horse, and expecting every moment to be trampled under its feet, ran round the thistle again; then the puppy began a series of short charges at the stick, running a very little way forwards each time and a long way back, and barking hoarsely all the while, till at last it sat down a good way off, panting, with its tongue hanging out of its mouth, and its great eyes half shut. This seemed to Alice a good opportunity for making her escape; so she set off at once, and ran till she was quite tired and out of breath, and till the puppy's bark sounded quite faint in the distance. 'And yet what a dear little puppy it was!' said Alice, as she leant against a buttercup to rest herself, and fanned herself with one of the leaves: 'I should have liked teaching it tricks very much, if--if I'd only been the right size to do it! Oh dear! I'd nearly forgotten that I've got to grow up again! Let me see--how IS it to be managed? I suppose I ought to eat or drink something or other; but the great question is, what?' The great question certainly was, what? Alice looked all round her at the flowers and the blades of grass, but she did not see anything that looked like the right thing to eat or drink under the circumstances. There was a large mushroom growing near her, about the same height as herself; and when she had looked under it, and on both sides of it, and behind it, it occurred to her that she might as well look and see what was on the top of it. She stretched herself up on tiptoe, and peeped over the edge of the mushroom, and her eyes immediately met those of a large caterpillar, that was sitting on the top with its arms folded, quietly smoking a long hookah, and taking not the smallest notice of her or of anything else. CHAPTER V. Advice from a Caterpillar The Caterpillar and Alice looked at each other for some time in silence: at last the Caterpillar took the hookah out of its mouth, and addressed her in a languid, sleepy voice. 'Who are YOU?' said the Caterpillar. This was not an encouraging opening for a conversation. Alice replied, rather shyly, 'I--I hardly know, sir, just at present--at least I know who I WAS when I got up this morning, but I think I must have been changed several times since then.' 'What do you mean by that?' said the Caterpillar sternly. 'Explain yourself!' 'I can't explain MYSELF, I'm afraid, sir' said Alice, 'because I'm not myself, you see.' 'I don't see,' said the Caterpillar. 'I'm afraid I can't put it more clearly,' Alice replied very politely, 'for I can't understand it myself to begin with; and being so many different sizes in a day is very confusing.' 'It isn't,' said the Caterpillar. 'Well, perhaps you haven't found it so yet,' said Alice; 'but when you have to turn into a chrysalis--you will some day, you know--and then after that into a butterfly, I should think you'll feel it a little queer, won't you?' 'Not a bit,' said the Caterpillar. 'Well, perhaps your feelings may be different,' said Alice; 'all I know is, it would feel very queer to ME.' 'You!' said the Caterpillar contemptuously. 'Who are YOU?' Which brought them back again to the beginning of the conversation. Alice felt a little irritated at the Caterpillar's making such VERY short remarks, and she drew herself up and said, very gravely, 'I think, you ought to tell me who YOU are, first.' 'Why?' said the Caterpillar. Here was another puzzling question; and as Alice could not think of any good reason, and as the Caterpillar seemed to be in a VERY unpleasant state of mind, she turned away. 'Come back!' the Caterpillar called after her. 'I've something important to say!' This sounded promising, certainly: Alice turned and came back again. 'Keep your temper,' said the Caterpillar. 'Is that all?' said Alice, swallowing down her anger as well as she could. 'No,' said the Caterpillar. Alice thought she might as well wait, as she had nothing else to do, and perhaps after all it might tell her something worth hearing. For some minutes it puffed away without speaking, but at last it unfolded its arms, took the hookah out of its mouth again, and said, 'So you think you're changed, do you?' 'I'm afraid I am, sir,' said Alice; 'I can't remember things as I used--and I don't keep the same size for ten minutes together!' 'Can't remember WHAT things?' said the Caterpillar. 'Well, I've tried to say "HOW DOTH THE LITTLE BUSY BEE," but it all came different!' Alice replied in a very melancholy voice. 'Repeat, "YOU ARE OLD, FATHER WILLIAM,"' said the Caterpillar. Alice folded her hands, and began:-- 'You are old, Father William,' the young man said, 'And your hair has become very white; And yet you incessantly stand on your head-- Do you think, at your age, it is right?' 'In my youth,' Father William replied to his son, 'I feared it might injure the brain; But, now that I'm perfectly sure I have none, Why, I do it again and again.' 'You are old,' said the youth, 'as I mentioned before, And have grown most uncommonly fat; Yet you turned a back-somersault in at the door-- Pray, what is the reason of that?' 'In my youth,' said the sage, as he shook his grey locks, 'I kept all my limbs very supple By the use of this ointment--one shilling the box-- Allow me to sell you a couple?' 'You are old,' said the youth, 'and your jaws are too weak For anything tougher than suet; Yet you finished the goose, with the bones and the beak-- Pray how did you manage to do it?' 'In my youth,' said his father, 'I took to the law, And argued each case with my wife; And the muscular strength, which it gave to my jaw, Has lasted the rest of my life.' 'You are old,' said the youth, 'one would hardly suppose That your eye was as steady as ever; Yet you balanced an eel on the end of your nose-- What made you so awfully clever?' 'I have answered three questions, and that is enough,' Said his father; 'don't give yourself airs! Do you think I can listen all day to such stuff? Be off, or I'll kick you down stairs!' 'That is not said right,' said the Caterpillar. 'Not QUITE right, I'm afraid,' said Alice, timidly; 'some of the words have got altered.' 'It is wrong from beginning to end,' said the Caterpillar decidedly, and there was silence for some minutes. The Caterpillar was the first to speak. 'What size do you want to be?' it asked. 'Oh, I'm not particular as to size,' Alice hastily replied; 'only one doesn't like changing so often, you know.' 'I DON'T know,' said the Caterpillar. Alice said nothing: she had never been so much contradicted in her life before, and she felt that she was losing her temper. 'Are you content now?' said the Caterpillar. 'Well, I should like to be a LITTLE larger, sir, if you wouldn't mind,' said Alice: 'three inches is such a wretched height to be.' 'It is a very good height indeed!' said the Caterpillar angrily, rearing itself upright as it spoke (it was exactly three inches high). 'But I'm not used to it!' pleaded poor Alice in a piteous tone. And she thought of herself, 'I wish the creatures wouldn't be so easily offended!' 'You'll get used to it in time,' said the Caterpillar; and it put the hookah into its mouth and began smoking again. This time Alice waited patiently until it chose to speak again. In a minute or two the Caterpillar took the hookah out of its mouth and yawned once or twice, and shook itself. Then it got down off the mushroom, and crawled away in the grass, merely remarking as it went, 'One side will make you grow taller, and the other side will make you grow shorter.' 'One side of WHAT? The other side of WHAT?' thought Alice to herself. 'Of the mushroom,' said the Caterpillar, just as if she had asked it aloud; and in another moment it was out of sight. Alice remained looking thoughtfully at the mushroom for a minute, trying to make out which were the two sides of it; and as it was perfectly round, she found this a very difficult question. However, at last she stretched her arms round it as far as they would go, and broke off a bit of the edge with each hand. 'And now which is which?' she said to herself, and nibbled a little of the right-hand bit to try the effect: the next moment she felt a violent blow underneath her chin: it had struck her foot! She was a good deal frightened by this very sudden change, but she felt that there was no time to be lost, as she was shrinking rapidly; so she set to work at once to eat some of the other bit. Her chin was pressed so closely against her foot, that there was hardly room to open her mouth; but she did it at last, and managed to swallow a morsel of the lefthand bit. * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * 'Come, my head's free at last!' said Alice in a tone of delight, which changed into alarm in another moment, when she found that her shoulders were nowhere to be found: all she could see, when she looked down, was an immense length of neck, which seemed to rise like a stalk out of a sea of green leaves that lay far below her. 'What CAN all that green stuff be?' said Alice. 'And where HAVE my shoulders got to? And oh, my poor hands, how is it I can't see you?' She was moving them about as she spoke, but no result seemed to follow, except a little shaking among the distant green leaves. As there seemed to be no chance of getting her hands up to her head, she tried to get her head down to them, and was delighted to find that her neck would bend about easily in any direction, like a serpent. She had just succeeded in curving it down into a graceful zigzag, and was going to dive in among the leaves, which she found to be nothing but the tops of the trees under which she had been wandering, when a sharp hiss made her draw back in a hurry: a large pigeon had flown into her face, and was beating her violently with its wings. 'Serpent!' screamed the Pigeon. 'I'm NOT a serpent!' said Alice indignantly. 'Let me alone!' 'Serpent, I say again!' repeated the Pigeon, but in a more subdued tone, and added with a kind of sob, 'I've tried every way, and nothing seems to suit them!' 'I haven't the least idea what you're talking about,' said Alice. 'I've tried the roots of trees, and I've tried banks, and I've tried hedges,' the Pigeon went on, without attending to her; 'but those serpents! There's no pleasing them!' Alice was more and more puzzled, but she thought there was no use in saying anything more till the Pigeon had finished. 'As if it wasn't trouble enough hatching the eggs,' said the Pigeon; 'but I must be on the look-out for serpents night and day! Why, I haven't had a wink of sleep these three weeks!' 'I'm very sorry you've been annoyed,' said Alice, who was beginning to see its meaning. 'And just as I'd taken the highest tree in the wood,' continued the Pigeon, raising its voice to a shriek, 'and just as I was thinking I should be free of them at last, they must needs come wriggling down from the sky! Ugh, Serpent!' 'But I'm NOT a serpent, I tell you!' said Alice. 'I'm a--I'm a--' 'Well! WHAT are you?' said the Pigeon. 'I can see you're trying to invent something!' 'I--I'm a little girl,' said Alice, rather doubtfully, as she remembered the number of changes she had gone through that day. 'A likely story indeed!' said the Pigeon in a tone of the deepest contempt. 'I've seen a good many little girls in my time, but never ONE with such a neck as that! No, no! You're a serpent; and there's no use denying it. I suppose you'll be telling me next that you never tasted an egg!' 'I HAVE tasted eggs, certainly,' said Alice, who was a very truthful child; 'but little girls eat eggs quite as much as serpents do, you know.' 'I don't believe it,' said the Pigeon; 'but if they do, why then they're a kind of serpent, that's all I can say.' This was such a new idea to Alice, that she was quite silent for a minute or two, which gave the Pigeon the opportunity of adding, 'You're looking for eggs, I know THAT well enough; and what does it matter to me whether you're a little girl or a serpent?' 'It matters a good deal to ME,' said Alice hastily; 'but I'm not looking for eggs, as it happens; and if I was, I shouldn't want YOURS: I don't like them raw.' 'Well, be off, then!' said the Pigeon in a sulky tone, as it settled down again into its nest. Alice crouched down among the trees as well as she could, for her neck kept getting entangled among the branches, and every now and then she had to stop and untwist it. After a while she remembered that she still held the pieces of mushroom in her hands, and she set to work very carefully, nibbling first at one and then at the other, and growing sometimes taller and sometimes shorter, until she had succeeded in bringing herself down to her usual height. It was so long since she had been anything near the right size, that it felt quite strange at first; but she got used to it in a few minutes, and began talking to herself, as usual. 'Come, there's half my plan done now! How puzzling all these changes are! I'm never sure what I'm going to be, from one minute to another! However, I've got back to my right size: the next thing is, to get into that beautiful garden--how IS that to be done, I wonder?' As she said this, she came suddenly upon an open place, with a little house in it about four feet high. 'Whoever lives there,' thought Alice, 'it'll never do to come upon them THIS size: why, I should frighten them out of their wits!' So she began nibbling at the righthand bit again, and did not venture to go near the house till she had brought herself down to nine inches high. CHAPTER VI. Pig and Pepper For a minute or two she stood looking at the house, and wondering what to do next, when suddenly a footman in livery came running out of the wood--(she considered him to be a footman because he was in livery: otherwise, judging by his face only, she would have called him a fish)--and rapped loudly at the door with his knuckles. It was opened by another footman in livery, with a round face, and large eyes like a frog; and both footmen, Alice noticed, had powdered hair that curled all over their heads. She felt very curious to know what it was all about, and crept a little way out of the wood to listen. The Fish-Footman began by producing from under his arm a great letter, nearly as large as himself, and this he handed over to the other, saying, in a solemn tone, 'For the Duchess. An invitation from the Queen to play croquet.' The Frog-Footman repeated, in the same solemn tone, only changing the order of the words a little, 'From the Queen. An invitation for the Duchess to play croquet.' Then they both bowed low, and their curls got entangled together. Alice laughed so much at this, that she had to run back into the wood for fear of their hearing her; and when she next peeped out the Fish-Footman was gone, and the other was sitting on the ground near the door, staring stupidly up into the sky. Alice went timidly up to the door, and knocked. 'There's no sort of use in knocking,' said the Footman, 'and that for two reasons. First, because I'm on the same side of the door as you are; secondly, because they're making such a noise inside, no one could possibly hear you.' And certainly there was a most extraordinary noise going on within--a constant howling and sneezing, and every now and then a great crash, as if a dish or kettle had been broken to pieces. 'Please, then,' said Alice, 'how am I to get in?' 'There might be some sense in your knocking,' the Footman went on without attending to her, 'if we had the door between us. For instance, if you were INSIDE, you might knock, and I could let you out, you know.' He was looking up into the sky all the time he was speaking, and this Alice thought decidedly uncivil. 'But perhaps he can't help it,' she said to herself; 'his eyes are so VERY nearly at the top of his head. But at any rate he might answer questions.--How am I to get in?' she repeated, aloud. 'I shall sit here,' the Footman remarked, 'till tomorrow--' At this moment the door of the house opened, and a large plate came skimming out, straight at the Footman's head: it just grazed his nose, and broke to pieces against one of the trees behind him. '--or next day, maybe,' the Footman continued in the same tone, exactly as if nothing had happened. 'How am I to get in?' asked Alice again, in a louder tone. 'ARE you to get in at all?' said the Footman. 'That's the first question, you know.' It was, no doubt: only Alice did not like to be told so. 'It's really dreadful,' she muttered to herself, 'the way all the creatures argue. It's enough to drive one crazy!' The Footman seemed to think this a good opportunity for repeating his remark, with variations. 'I shall sit here,' he said, 'on and off, for days and days.' 'But what am I to do?' said Alice. 'Anything you like,' said the Footman, and began whistling. 'Oh, there's no use in talking to him,' said Alice desperately: 'he's perfectly idiotic!' And she opened the door and went in. The door led right into a large kitchen, which was full of smoke from one end to the other: the Duchess was sitting on a three-legged stool in the middle, nursing a baby; the cook was leaning over the fire, stirring a large cauldron which seemed to be full of soup. 'There's certainly too much pepper in that soup!' Alice said to herself, as well as she could for sneezing. There was certainly too much of it in the air. Even the Duchess sneezed occasionally; and as for the baby, it was sneezing and howling alternately without a moment's pause. The only things in the kitchen that did not sneeze, were the cook, and a large cat which was sitting on the hearth and grinning from ear to ear. 'Please would you tell me,' said Alice, a little timidly, for she was not quite sure whether it was good manners for her to speak first, 'why your cat grins like that?' 'It's a Cheshire cat,' said the Duchess, 'and that's why. Pig!' She said the last word with such sudden violence that Alice quite jumped; but she saw in another moment that it was addressed to the baby, and not to her, so she took courage, and went on again:-- 'I didn't know that Cheshire cats always grinned; in fact, I didn't know that cats COULD grin.' 'They all can,' said the Duchess; 'and most of 'em do.' 'I don't know of any that do,' Alice said very politely, feeling quite pleased to have got into a conversation. 'You don't know much,' said the Duchess; 'and that's a fact.' Alice did not at all like the tone of this remark, and thought it would be as well to introduce some other subject of conversation. While she was trying to fix on one, the cook took the cauldron of soup off the fire, and at once set to work throwing everything within her reach at the Duchess and the baby--the fire-irons came first; then followed a shower of saucepans, plates, and dishes. The Duchess took no notice of them even when they hit her; and the baby was howling so much already, that it was quite impossible to say whether the blows hurt it or not. 'Oh, PLEASE mind what you're doing!' cried Alice, jumping up and down in an agony of terror. 'Oh, there goes his PRECIOUS nose'; as an unusually large saucepan flew close by it, and very nearly carried it off. 'If everybody minded their own business,' the Duchess said in a hoarse growl, 'the world would go round a deal faster than it does.' 'Which would NOT be an advantage,' said Alice, who felt very glad to get an opportunity of showing off a little of her knowledge. 'Just think of what work it would make with the day and night! You see the earth takes twenty-four hours to turn round on its axis--' 'Talking of axes,' said the Duchess, 'chop off her head!' Alice glanced rather anxiously at the cook, to see if she meant to take the hint; but the cook was busily stirring the soup, and seemed not to be listening, so she went on again: 'Twenty-four hours, I THINK; or is it twelve? I--' 'Oh, don't bother ME,' said the Duchess; 'I never could abide figures!' And with that she began nursing her child again, singing a sort of lullaby to it as she did so, and giving it a violent shake at the end of every line: 'Speak roughly to your little boy, And beat him when he sneezes: He only does it to annoy, Because he knows it teases.' CHORUS. (In which the cook and the baby joined):-- 'Wow! wow! wow!' While the Duchess sang the second verse of the song, she kept tossing the baby violently up and down, and the poor little thing howled so, that Alice could hardly hear the words:-- 'I speak severely to my boy, I beat him when he sneezes; For he can thoroughly enjoy The pepper when he pleases!' CHORUS. 'Wow! wow! wow!' 'Here! you may nurse it a bit, if you like!' the Duchess said to Alice, flinging the baby at her as she spoke. 'I must go and get ready to play croquet with the Queen,' and she hurried out of the room. The cook threw a frying-pan after her as she went out, but it just missed her. Alice caught the baby with some difficulty, as it was a queer-shaped little creature, and held out its arms and legs in all directions, 'just like a star-fish,' thought Alice. The poor little thing was snorting like a steam-engine when she caught it, and kept doubling itself up and straightening itself out again, so that altogether, for the first minute or two, it was as much as she could do to hold it. As soon as she had made out the proper way of nursing it, (which was to twist it up into a sort of knot, and then keep tight hold of its right ear and left foot, so as to prevent its undoing itself,) she carried it out into the open air. 'IF I don't take this child away with me,' thought Alice, 'they're sure to kill it in a day or two: wouldn't it be murder to leave it behind?' She said the last words out loud, and the little thing grunted in reply (it had left off sneezing by this time). 'Don't grunt,' said Alice; 'that's not at all a proper way of expressing yourself.' The baby grunted again, and Alice looked very anxiously into its face to see what was the matter with it. There could be no doubt that it had a VERY turn-up nose, much more like a snout than a real nose; also its eyes were getting extremely small for a baby: altogether Alice did not like the look of the thing at all. 'But perhaps it was only sobbing,' she thought, and looked into its eyes again, to see if there were any tears. No, there were no tears. 'If you're going to turn into a pig, my dear,' said Alice, seriously, 'I'll have nothing more to do with you. Mind now!' The poor little thing sobbed again (or grunted, it was impossible to say which), and they went on for some while in silence. Alice was just beginning to think to herself, 'Now, what am I to do with this creature when I get it home?' when it grunted again, so violently, that she looked down into its face in some alarm. This time there could be NO mistake about it: it was neither more nor less than a pig, and she felt that it would be quite absurd for her to carry it further. So she set the little creature down, and felt quite relieved to see it trot away quietly into the wood. 'If it had grown up,' she said to herself, 'it would have made a dreadfully ugly child: but it makes rather a handsome pig, I think.' And she began thinking over other children she knew, who might do very well as pigs, and was just saying to herself, 'if one only knew the right way to change them--' when she was a little startled by seeing the Cheshire Cat sitting on a bough of a tree a few yards off. The Cat only grinned when it saw Alice. It looked good-natured, she thought: still it had VERY long claws and a great many teeth, so she felt that it ought to be treated with respect. 'Cheshire Puss,' she began, rather timidly, as she did not at all know whether it would like the name: however, it only grinned a little wider. 'Come, it's pleased so far,' thought Alice, and she went on. 'Would you tell me, please, which way I ought to go from here?' 'That depends a good deal on where you want to get to,' said the Cat. 'I don't much care where--' said Alice. 'Then it doesn't matter which way you go,' said the Cat. '--so long as I get SOMEWHERE,' Alice added as an explanation. 'Oh, you're sure to do that,' said the Cat, 'if you only walk long enough.' Alice felt that this could not be denied, so she tried another question. 'What sort of people live about here?' 'In THAT direction,' the Cat said, waving its right paw round, 'lives a Hatter: and in THAT direction,' waving the other paw, 'lives a March Hare. Visit either you like: they're both mad.' 'But I don't want to go among mad people,' Alice remarked. 'Oh, you can't help that,' said the Cat: 'we're all mad here. I'm mad. You're mad.' 'How do you know I'm mad?' said Alice. 'You must be,' said the Cat, 'or you wouldn't have come here.' Alice didn't think that proved it at all; however, she went on 'And how do you know that you're mad?' 'To begin with,' said the Cat, 'a dog's not mad. You grant that?' 'I suppose so,' said Alice. 'Well, then,' the Cat went on, 'you see, a dog growls when it's angry, and wags its tail when it's pleased. Now I growl when I'm pleased, and wag my tail when I'm angry. Therefore I'm mad.' 'I call it purring, not growling,' said Alice. 'Call it what you like,' said the Cat. 'Do you play croquet with the Queen to-day?' 'I should like it very much,' said Alice, 'but I haven't been invited yet.' 'You'll see me there,' said the Cat, and vanished. Alice was not much surprised at this, she was getting so used to queer things happening. While she was looking at the place where it had been, it suddenly appeared again. 'By-the-bye, what became of the baby?' said the Cat. 'I'd nearly forgotten to ask.' 'It turned into a pig,' Alice quietly said, just as if it had come back in a natural way. 'I thought it would,' said the Cat, and vanished again. Alice waited a little, half expecting to see it again, but it did not appear, and after a minute or two she walked on in the direction in which the March Hare was said to live. 'I've seen hatters before,' she said to herself; 'the March Hare will be much the most interesting, and perhaps as this is May it won't be raving mad--at least not so mad as it was in March.' As she said this, she looked up, and there was the Cat again, sitting on a branch of a tree. 'Did you say pig, or fig?' said the Cat. 'I said pig,' replied Alice; 'and I wish you wouldn't keep appearing and vanishing so suddenly: you make one quite giddy.' 'All right,' said the Cat; and this time it vanished quite slowly, beginning with the end of the tail, and ending with the grin, which remained some time after the rest of it had gone. 'Well! I've often seen a cat without a grin,' thought Alice; 'but a grin without a cat! It's the most curious thing I ever saw in my life!' She had not gone much farther before she came in sight of the house of the March Hare: she thought it must be the right house, because the chimneys were shaped like ears and the roof was thatched with fur. It was so large a house, that she did not like to go nearer till she had nibbled some more of the lefthand bit of mushroom, and raised herself to about two feet high: even then she walked up towards it rather timidly, saying to herself 'Suppose it should be raving mad after all! I almost wish I'd gone to see the Hatter instead!' CHAPTER VII. A Mad Tea-Party There was a table set out under a tree in front of the house, and the March Hare and the Hatter were having tea at it: a Dormouse was sitting between them, fast asleep, and the other two were using it as a cushion, resting their elbows on it, and talking over its head. 'Very uncomfortable for the Dormouse,' thought Alice; 'only, as it's asleep, I suppose it doesn't mind.' The table was a large one, but the three were all crowded together at one corner of it: 'No room! No room!' they cried out when they saw Alice coming. 'There's PLENTY of room!' said Alice indignantly, and she sat down in a large arm-chair at one end of the table. 'Have some wine,' the March Hare said in an encouraging tone. Alice looked all round the table, but there was nothing on it but tea. 'I don't see any wine,' she remarked. 'There isn't any,' said the March Hare. 'Then it wasn't very civil of you to offer it,' said Alice angrily. 'It wasn't very civil of you to sit down without being invited,' said the March Hare. 'I didn't know it was YOUR table,' said Alice; 'it's laid for a great many more than three.' 'Your hair wants cutting,' said the Hatter. He had been looking at Alice for some time with great curiosity, and this was his first speech. 'You should learn not to make personal remarks,' Alice said with some severity; 'it's very rude.' The Hatter opened his eyes very wide on hearing this; but all he SAID was, 'Why is a raven like a writing-desk?' 'Come, we shall have some fun now!' thought Alice. 'I'm glad they've begun asking riddles.--I believe I can guess that,' she added aloud. 'Do you mean that you think you can find out the answer to it?' said the March Hare. 'Exactly so,' said Alice. 'Then you should say what you mean,' the March Hare went on. 'I do,' Alice hastily replied; 'at least--at least I mean what I say--that's the same thing, you know.' 'Not the same thing a bit!' said the Hatter. 'You might just as well say that "I see what I eat" is the same thing as "I eat what I see"!' 'You might just as well say,' added the March Hare, 'that "I like what I get" is the same thing as "I get what I like"!' 'You might just as well say,' added the Dormouse, who seemed to be talking in his sleep, 'that "I breathe when I sleep" is the same thing as "I sleep when I breathe"!' 'It IS the same thing with you,' said the Hatter, and here the conversation dropped, and the party sat silent for a minute, while Alice thought over all she could remember about ravens and writing-desks, which wasn't much. The Hatter was the first to break the silence. 'What day of the month is it?' he said, turning to Alice: he had taken his watch out of his pocket, and was looking at it uneasily, shaking it every now and then, and holding it to his ear. Alice considered a little, and then said 'The fourth.' 'Two days wrong!' sighed the Hatter. 'I told you butter wouldn't suit the works!' he added looking angrily at the March Hare. 'It was the BEST butter,' the March Hare meekly replied. 'Yes, but some crumbs must have got in as well,' the Hatter grumbled: 'you shouldn't have put it in with the bread-knife.' The March Hare took the watch and looked at it gloomily: then he dipped it into his cup of tea, and looked at it again: but he could think of nothing better to say than his first remark, 'It was the BEST butter, you know.' Alice had been looking over his shoulder with some curiosity. 'What a funny watch!' she remarked. 'It tells the day of the month, and doesn't tell what o'clock it is!' 'Why should it?' muttered the Hatter. 'Does YOUR watch tell you what year it is?' 'Of course not,' Alice replied very readily: 'but that's because it stays the same year for such a long time together.' 'Which is just the case with MINE,' said the Hatter. Alice felt dreadfully puzzled. The Hatter's remark seemed to have no sort of meaning in it, and yet it was certainly English. 'I don't quite understand you,' she said, as politely as she could. 'The Dormouse is asleep again,' said the Hatter, and he poured a little hot tea upon its nose. The Dormouse shook its head impatiently, and said, without opening its eyes, 'Of course, of course; just what I was going to remark myself.' 'Have you guessed the riddle yet?' the Hatter said, turning to Alice again. 'No, I give it up,' Alice replied: 'what's the answer?' 'I haven't the slightest idea,' said the Hatter. 'Nor I,' said the March Hare. Alice sighed wearily. 'I think you might do something better with the time,' she said, 'than waste it in asking riddles that have no answers.' 'If you knew Time as well as I do,' said the Hatter, 'you wouldn't talk about wasting IT. It's HIM.' 'I don't know what you mean,' said Alice. 'Of course you don't!' the Hatter said, tossing his head contemptuously. 'I dare say you never even spoke to Time!' 'Perhaps not,' Alice cautiously replied: 'but I know I have to beat time when I learn music.' 'Ah! that accounts for it,' said the Hatter. 'He won't stand beating. Now, if you only kept on good terms with him, he'd do almost anything you liked with the clock. For instance, suppose it were nine o'clock in the morning, just time to begin lessons: you'd only have to whisper a hint to Time, and round goes the clock in a twinkling! Half-past one, time for dinner!' ('I only wish it was,' the March Hare said to itself in a whisper.) 'That would be grand, certainly,' said Alice thoughtfully: 'but then--I shouldn't be hungry for it, you know.' 'Not at first, perhaps,' said the Hatter: 'but you could keep it to half-past one as long as you liked.' 'Is that the way YOU manage?' Alice asked. The Hatter shook his head mournfully. 'Not I!' he replied. 'We quarrelled last March--just before HE went mad, you know--' (pointing with his tea spoon at the March Hare,) '--it was at the great concert given by the Queen of Hearts, and I had to sing "Twinkle, twinkle, little bat! How I wonder what you're at!" You know the song, perhaps?' 'I've heard something like it,' said Alice. 'It goes on, you know,' the Hatter continued, 'in this way:-- "Up above the world you fly, Like a tea-tray in the sky. Twinkle, twinkle--"' Here the Dormouse shook itself, and began singing in its sleep 'Twinkle, twinkle, twinkle, twinkle--' and went on so long that they had to pinch it to make it stop. 'Well, I'd hardly finished the first verse,' said the Hatter, 'when the Queen jumped up and bawled out, "He's murdering the time! Off with his head!"' 'How dreadfully savage!' exclaimed Alice. 'And ever since that,' the Hatter went on in a mournful tone, 'he won't do a thing I ask! It's always six o'clock now.' A bright idea came into Alice's head. 'Is that the reason so many tea-things are put out here?' she asked. 'Yes, that's it,' said the Hatter with a sigh: 'it's always tea-time, and we've no time to wash the things between whiles.' 'Then you keep moving round, I suppose?' said Alice. 'Exactly so,' said the Hatter: 'as the things get used up.' 'But what happens when you come to the beginning again?' Alice ventured to ask. 'Suppose we change the subject,' the March Hare interrupted, yawning. 'I'm getting tired of this. I vote the young lady tells us a story.' 'I'm afraid I don't know one,' said Alice, rather alarmed at the proposal. 'Then the Dormouse shall!' they both cried. 'Wake up, Dormouse!' And they pinched it on both sides at once. The Dormouse slowly opened his eyes. 'I wasn't asleep,' he said in a hoarse, feeble voice: 'I heard every word you fellows were saying.' 'Tell us a story!' said the March Hare. 'Yes, please do!' pleaded Alice. 'And be quick about it,' added the Hatter, 'or you'll be asleep again before it's done.' 'Once upon a time there were three little sisters,' the Dormouse began in a great hurry; 'and their names were Elsie, Lacie, and Tillie; and they lived at the bottom of a well--' 'What did they live on?' said Alice, who always took a great interest in questions of eating and drinking. 'They lived on treacle,' said the Dormouse, after thinking a minute or two. 'They couldn't have done that, you know,' Alice gently remarked; 'they'd have been ill.' 'So they were,' said the Dormouse; 'VERY ill.' Alice tried to fancy to herself what such an extraordinary ways of living would be like, but it puzzled her too much, so she went on: 'But why did they live at the bottom of a well?' 'Take some more tea,' the March Hare said to Alice, very earnestly. 'I've had nothing yet,' Alice replied in an offended tone, 'so I can't take more.' 'You mean you can't take LESS,' said the Hatter: 'it's very easy to take MORE than nothing.' 'Nobody asked YOUR opinion,' said Alice. 'Who's making personal remarks now?' the Hatter asked triumphantly. Alice did not quite know what to say to this: so she helped herself to some tea and bread-and-butter, and then turned to the Dormouse, and repeated her question. 'Why did they live at the bottom of a well?' The Dormouse again took a minute or two to think about it, and then said, 'It was a treacle-well.' 'There's no such thing!' Alice was beginning very angrily, but the Hatter and the March Hare went 'Sh! sh!' and the Dormouse sulkily remarked, 'If you can't be civil, you'd better finish the story for yourself.' 'No, please go on!' Alice said very humbly; 'I won't interrupt again. I dare say there may be ONE.' 'One, indeed!' said the Dormouse indignantly. However, he consented to go on. 'And so these three little sisters--they were learning to draw, you know--' 'What did they draw?' said Alice, quite forgetting her promise. 'Treacle,' said the Dormouse, without considering at all this time. 'I want a clean cup,' interrupted the Hatter: 'let's all move one place on.' He moved on as he spoke, and the Dormouse followed him: the March Hare moved into the Dormouse's place, and Alice rather unwillingly took the place of the March Hare. The Hatter was the only one who got any advantage from the change: and Alice was a good deal worse off than before, as the March Hare had just upset the milk-jug into his plate. Alice did not wish to offend the Dormouse again, so she began very cautiously: 'But I don't understand. Where did they draw the treacle from?' 'You can draw water out of a water-well,' said the Hatter; 'so I should think you could draw treacle out of a treacle-well--eh, stupid?' 'But they were IN the well,' Alice said to the Dormouse, not choosing to notice this last remark. 'Of course they were', said the Dormouse; '--well in.' This answer so confused poor Alice, that she let the Dormouse go on for some time without interrupting it. 'They were learning to draw,' the Dormouse went on, yawning and rubbing its eyes, for it was getting very sleepy; 'and they drew all manner of things--everything that begins with an M--' 'Why with an M?' said Alice. 'Why not?' said the March Hare. Alice was silent. The Dormouse had closed its eyes by this time, and was going off into a doze; but, on being pinched by the Hatter, it woke up again with a little shriek, and went on: '--that begins with an M, such as mouse-traps, and the moon, and memory, and muchness--you know you say things are "much of a muchness"--did you ever see such a thing as a drawing of a muchness?' 'Really, now you ask me,' said Alice, very much confused, 'I don't think--' 'Then you shouldn't talk,' said the Hatter. This piece of rudeness was more than Alice could bear: she got up in great disgust, and walked off; the Dormouse fell asleep instantly, and neither of the others took the least notice of her going, though she looked back once or twice, half hoping that they would call after her: the last time she saw them, they were trying to put the Dormouse into the teapot. 'At any rate I'll never go THERE again!' said Alice as she picked her way through the wood. 'It's the stupidest tea-party I ever was at in all my life!' Just as she said this, she noticed that one of the trees had a door leading right into it. 'That's very curious!' she thought. 'But everything's curious today. I think I may as well go in at once.' And in she went. Once more she found herself in the long hall, and close to the little glass table. 'Now, I'll manage better this time,' she said to herself, and began by taking the little golden key, and unlocking the door that led into the garden. Then she went to work nibbling at the mushroom (she had kept a piece of it in her pocket) till she was about a foot high: then she walked down the little passage: and THEN--she found herself at last in the beautiful garden, among the bright flower-beds and the cool fountains. CHAPTER VIII. The Queen's Croquet-Ground A large rose-tree stood near the entrance of the garden: the roses growing on it were white, but there were three gardeners at it, busily painting them red. Alice thought this a very curious thing, and she went nearer to watch them, and just as she came up to them she heard one of them say, 'Look out now, Five! Don't go splashing paint over me like that!' 'I couldn't help it,' said Five, in a sulky tone; 'Seven jogged my elbow.' On which Seven looked up and said, 'That's right, Five! Always lay the blame on others!' 'YOU'D better not talk!' said Five. 'I heard the Queen say only yesterday you deserved to be beheaded!' 'What for?' said the one who had spoken first. 'That's none of YOUR business, Two!' said Seven. 'Yes, it IS his business!' said Five, 'and I'll tell him--it was for bringing the cook tulip-roots instead of onions.' Seven flung down his brush, and had just begun 'Well, of all the unjust things--' when his eye chanced to fall upon Alice, as she stood watching them, and he checked himself suddenly: the others looked round also, and all of them bowed low. 'Would you tell me,' said Alice, a little timidly, 'why you are painting those roses?' Five and Seven said nothing, but looked at Two. Two began in a low voice, 'Why the fact is, you see, Miss, this here ought to have been a RED rose-tree, and we put a white one in by mistake; and if the Queen was to find it out, we should all have our heads cut off, you know. So you see, Miss, we're doing our best, afore she comes, to--' At this moment Five, who had been anxiously looking across the garden, called out 'The Queen! The Queen!' and the three gardeners instantly threw themselves flat upon their faces. There was a sound of many footsteps, and Alice looked round, eager to see the Queen. First came ten soldiers carrying clubs; these were all shaped like the three gardeners, oblong and flat, with their hands and feet at the corners: next the ten courtiers; these were ornamented all over with diamonds, and walked two and two, as the soldiers did. After these came the royal children; there were ten of them, and the little dears came jumping merrily along hand in hand, in couples: they were all ornamented with hearts. Next came the guests, mostly Kings and Queens, and among them Alice recognised the White Rabbit: it was talking in a hurried nervous manner, smiling at everything that was said, and went by without noticing her. Then followed the Knave of Hearts, carrying the King's crown on a crimson velvet cushion; and, last of all this grand procession, came THE KING AND QUEEN OF HEARTS. Alice was rather doubtful whether she ought not to lie down on her face like the three gardeners, but she could not remember ever having heard of such a rule at processions; 'and besides, what would be the use of a procession,' thought she, 'if people had all to lie down upon their faces, so that they couldn't see it?' So she stood still where she was, and waited. When the procession came opposite to Alice, they all stopped and looked at her, and the Queen said severely 'Who is this?' She said it to the Knave of Hearts, who only bowed and smiled in reply. 'Idiot!' said the Queen, tossing her head impatiently; and, turning to Alice, she went on, 'What's your name, child?' 'My name is Alice, so please your Majesty,' said Alice very politely; but she added, to herself, 'Why, they're only a pack of cards, after all. I needn't be afraid of them!' 'And who are THESE?' said the Queen, pointing to the three gardeners who were lying round the rosetree; for, you see, as they were lying on their faces, and the pattern on their backs was the same as the rest of the pack, she could not tell whether they were gardeners, or soldiers, or courtiers, or three of her own children. 'How should I know?' said Alice, surprised at her own courage. 'It's no business of MINE.' The Queen turned crimson with fury, and, after glaring at her for a moment like a wild beast, screamed 'Off with her head! Off--' 'Nonsense!' said Alice, very loudly and decidedly, and the Queen was silent. The King laid his hand upon her arm, and timidly said 'Consider, my dear: she is only a child!' The Queen turned angrily away from him, and said to the Knave 'Turn them over!' The Knave did so, very carefully, with one foot. 'Get up!' said the Queen, in a shrill, loud voice, and the three gardeners instantly jumped up, and began bowing to the King, the Queen, the royal children, and everybody else. 'Leave off that!' screamed the Queen. 'You make me giddy.' And then, turning to the rose-tree, she went on, 'What HAVE you been doing here?' 'May it please your Majesty,' said Two, in a very humble tone, going down on one knee as he spoke, 'we were trying--' 'I see!' said the Queen, who had meanwhile been examining the roses. 'Off with their heads!' and the procession moved on, three of the soldiers remaining behind to execute the unfortunate gardeners, who ran to Alice for protection. 'You shan't be beheaded!' said Alice, and she put them into a large flower-pot that stood near. The three soldiers wandered about for a minute or two, looking for them, and then quietly marched off after the others. 'Are their heads off?' shouted the Queen. 'Their heads are gone, if it please your Majesty!' the soldiers shouted in reply. 'That's right!' shouted the Queen. 'Can you play croquet?' The soldiers were silent, and looked at Alice, as the question was evidently meant for her. 'Yes!' shouted Alice. 'Come on, then!' roared the Queen, and Alice joined the procession, wondering very much what would happen next. 'It's--it's a very fine day!' said a timid voice at her side. She was walking by the White Rabbit, who was peeping anxiously into her face. 'Very,' said Alice: '--where's the Duchess?' 'Hush! Hush!' said the Rabbit in a low, hurried tone. He looked anxiously over his shoulder as he spoke, and then raised himself upon tiptoe, put his mouth close to her ear, and whispered 'She's under sentence of execution.' 'What for?' said Alice. 'Did you say "What a pity!"?' the Rabbit asked. 'No, I didn't,' said Alice: 'I don't think it's at all a pity. I said "What for?"' 'She boxed the Queen's ears--' the Rabbit began. Alice gave a little scream of laughter. 'Oh, hush!' the Rabbit whispered in a frightened tone. 'The Queen will hear you! You see, she came rather late, and the Queen said--' 'Get to your places!' shouted the Queen in a voice of thunder, and people began running about in all directions, tumbling up against each other; however, they got settled down in a minute or two, and the game began. Alice thought she had never seen such a curious croquet-ground in her life; it was all ridges and furrows; the balls were live hedgehogs, the mallets live flamingoes, and the soldiers had to double themselves up and to stand on their hands and feet, to make the arches. The chief difficulty Alice found at first was in managing her flamingo: she succeeded in getting its body tucked away, comfortably enough, under her arm, with its legs hanging down, but generally, just as she had got its neck nicely straightened out, and was going to give the hedgehog a blow with its head, it WOULD twist itself round and look up in her face, with such a puzzled expression that she could not help bursting out laughing: and when she had got its head down, and was going to begin again, it was very provoking to find that the hedgehog had unrolled itself, and was in the act of crawling away: besides all this, there was generally a ridge or furrow in the way wherever she wanted to send the hedgehog to, and, as the doubled-up soldiers were always getting up and walking off to other parts of the ground, Alice soon came to the conclusion that it was a very difficult game indeed. The players all played at once without waiting for turns, quarrelling all the while, and fighting for the hedgehogs; and in a very short time the Queen was in a furious passion, and went stamping about, and shouting 'Off with his head!' or 'Off with her head!' about once in a minute. Alice began to feel very uneasy: to be sure, she had not as yet had any dispute with the Queen, but she knew that it might happen any minute, 'and then,' thought she, 'what would become of me? They're dreadfully fond of beheading people here; the great wonder is, that there's any one left alive!' She was looking about for some way of escape, and wondering whether she could get away without being seen, when she noticed a curious appearance in the air: it puzzled her very much at first, but, after watching it a minute or two, she made it out to be a grin, and she said to herself 'It's the Cheshire Cat: now I shall have somebody to talk to.' 'How are you getting on?' said the Cat, as soon as there was mouth enough for it to speak with. Alice waited till the eyes appeared, and then nodded. 'It's no use speaking to it,' she thought, 'till its ears have come, or at least one of them.' In another minute the whole head appeared, and then Alice put down her flamingo, and began an account of the game, feeling very glad she had someone to listen to her. The Cat seemed to think that there was enough of it now in sight, and no more of it appeared. 'I don't think they play at all fairly,' Alice began, in rather a complaining tone, 'and they all quarrel so dreadfully one can't hear oneself speak--and they don't seem to have any rules in particular; at least, if there are, nobody attends to them--and you've no idea how confusing it is all the things being alive; for instance, there's the arch I've got to go through next walking about at the other end of the ground--and I should have croqueted the Queen's hedgehog just now, only it ran away when it saw mine coming!' 'How do you like the Queen?' said the Cat in a low voice. 'Not at all,' said Alice: 'she's so extremely--' Just then she noticed that the Queen was close behind her, listening: so she went on, '--likely to win, that it's hardly worth while finishing the game.' The Queen smiled and passed on. 'Who ARE you talking to?' said the King, going up to Alice, and looking at the Cat's head with great curiosity. 'It's a friend of mine--a Cheshire Cat,' said Alice: 'allow me to introduce it.' 'I don't like the look of it at all,' said the King: 'however, it may kiss my hand if it likes.' 'I'd rather not,' the Cat remarked. 'Don't be impertinent,' said the King, 'and don't look at me like that!' He got behind Alice as he spoke. 'A cat may look at a king,' said Alice. 'I've read that in some book, but I don't remember where.' 'Well, it must be removed,' said the King very decidedly, and he called the Queen, who was passing at the moment, 'My dear! I wish you would have this cat removed!' The Queen had only one way of settling all difficulties, great or small. 'Off with his head!' she said, without even looking round. 'I'll fetch the executioner myself,' said the King eagerly, and he hurried off. Alice thought she might as well go back, and see how the game was going on, as she heard the Queen's voice in the distance, screaming with passion. She had already heard her sentence three of the players to be executed for having missed their turns, and she did not like the look of things at all, as the game was in such confusion that she never knew whether it was her turn or not. So she went in search of her hedgehog. The hedgehog was engaged in a fight with another hedgehog, which seemed to Alice an excellent opportunity for croqueting one of them with the other: the only difficulty was, that her flamingo was gone across to the other side of the garden, where Alice could see it trying in a helpless sort of way to fly up into a tree. By the time she had caught the flamingo and brought it back, the fight was over, and both the hedgehogs were out of sight: 'but it doesn't matter much,' thought Alice, 'as all the arches are gone from this side of the ground.' So she tucked it away under her arm, that it might not escape again, and went back for a little more conversation with her friend. When she got back to the Cheshire Cat, she was surprised to find quite a large crowd collected round it: there was a dispute going on between the executioner, the King, and the Queen, who were all talking at once, while all the rest were quite silent, and looked very uncomfortable. The moment Alice appeared, she was appealed to by all three to settle the question, and they repeated their arguments to her, though, as they all spoke at once, she found it very hard indeed to make out exactly what they said. The executioner's argument was, that you couldn't cut off a head unless there was a body to cut it off from: that he had never had to do such a thing before, and he wasn't going to begin at HIS time of life. The King's argument was, that anything that had a head could be beheaded, and that you weren't to talk nonsense. The Queen's argument was, that if something wasn't done about it in less than no time she'd have everybody executed, all round. (It was this last remark that had made the whole party look so grave and anxious.) Alice could think of nothing else to say but 'It belongs to the Duchess: you'd better ask HER about it.' 'She's in prison,' the Queen said to the executioner: 'fetch her here.' And the executioner went off like an arrow. The Cat's head began fading away the moment he was gone, and, by the time he had come back with the Duchess, it had entirely disappeared; so the King and the executioner ran wildly up and down looking for it, while the rest of the party went back to the game. CHAPTER IX. The Mock Turtle's Story 'You can't think how glad I am to see you again, you dear old thing!' said the Duchess, as she tucked her arm affectionately into Alice's, and they walked off together. Alice was very glad to find her in such a pleasant temper, and thought to herself that perhaps it was only the pepper that had made her so savage when they met in the kitchen. 'When I'M a Duchess,' she said to herself, (not in a very hopeful tone though), 'I won't have any pepper in my kitchen AT ALL. Soup does very well without--Maybe it's always pepper that makes people hot-tempered,' she went on, very much pleased at having found out a new kind of rule, 'and vinegar that makes them sour--and camomile that makes them bitter--and--and barley-sugar and such things that make children sweet-tempered. I only wish people knew that: then they wouldn't be so stingy about it, you know--' She had quite forgotten the Duchess by this time, and was a little startled when she heard her voice close to her ear. 'You're thinking about something, my dear, and that makes you forget to talk. I can't tell you just now what the moral of that is, but I shall remember it in a bit.' 'Perhaps it hasn't one,' Alice ventured to remark. 'Tut, tut, child!' said the Duchess. 'Everything's got a moral, if only you can find it.' And she squeezed herself up closer to Alice's side as she spoke. Alice did not much like keeping so close to her: first, because the Duchess was VERY ugly; and secondly, because she was exactly the right height to rest her chin upon Alice's shoulder, and it was an uncomfortably sharp chin. However, she did not like to be rude, so she bore it as well as she could. 'The game's going on rather better now,' she said, by way of keeping up the conversation a little. ''Tis so,' said the Duchess: 'and the moral of that is--"Oh, 'tis love, 'tis love, that makes the world go round!"' 'Somebody said,' Alice whispered, 'that it's done by everybody minding their own business!' 'Ah, well! It means much the same thing,' said the Duchess, digging her sharp little chin into Alice's shoulder as she added, 'and the moral of THAT is--"Take care of the sense, and the sounds will take care of themselves."' 'How fond she is of finding morals in things!' Alice thought to herself. 'I dare say you're wondering why I don't put my arm round your waist,' the Duchess said after a pause: 'the reason is, that I'm doubtful about the temper of your flamingo. Shall I try the experiment?' 'HE might bite,' Alice cautiously replied, not feeling at all anxious to have the experiment tried. 'Very true,' said the Duchess: 'flamingoes and mustard both bite. And the moral of that is--"Birds of a feather flock together."' 'Only mustard isn't a bird,' Alice remarked. 'Right, as usual,' said the Duchess: 'what a clear way you have of putting things!' 'It's a mineral, I THINK,' said Alice. 'Of course it is,' said the Duchess, who seemed ready to agree to everything that Alice said; 'there's a large mustard-mine near here. And the moral of that is--"The more there is of mine, the less there is of yours."' 'Oh, I know!' exclaimed Alice, who had not attended to this last remark, 'it's a vegetable. It doesn't look like one, but it is.' 'I quite agree with you,' said the Duchess; 'and the moral of that is--"Be what you would seem to be"--or if you'd like it put more simply--"Never imagine yourself not to be otherwise than what it might appear to others that what you were or might have been was not otherwise than what you had been would have appeared to them to be otherwise."' 'I think I should understand that better,' Alice said very politely, 'if I had it written down: but I can't quite follow it as you say it.' 'That's nothing to what I could say if I chose,' the Duchess replied, in a pleased tone. 'Pray don't trouble yourself to say it any longer than that,' said Alice. 'Oh, don't talk about trouble!' said the Duchess. 'I make you a present of everything I've said as yet.' 'A cheap sort of present!' thought Alice. 'I'm glad they don't give birthday presents like that!' But she did not venture to say it out loud. 'Thinking again?' the Duchess asked, with another dig of her sharp little chin. 'I've a right to think,' said Alice sharply, for she was beginning to feel a little worried. 'Just about as much right,' said the Duchess, 'as pigs have to fly; and the m--' But here, to Alice's great surprise, the Duchess's voice died away, even in the middle of her favourite word 'moral,' and the arm that was linked into hers began to tremble. Alice looked up, and there stood the Queen in front of them, with her arms folded, frowning like a thunderstorm. 'A fine day, your Majesty!' the Duchess began in a low, weak voice. 'Now, I give you fair warning,' shouted the Queen, stamping on the ground as she spoke; 'either you or your head must be off, and that in about half no time! Take your choice!' The Duchess took her choice, and was gone in a moment. 'Let's go on with the game,' the Queen said to Alice; and Alice was too much frightened to say a word, but slowly followed her back to the croquet-ground. The other guests had taken advantage of the Queen's absence, and were resting in the shade: however, the moment they saw her, they hurried back to the game, the Queen merely remarking that a moment's delay would cost them their lives. All the time they were playing the Queen never left off quarrelling with the other players, and shouting 'Off with his head!' or 'Off with her head!' Those whom she sentenced were taken into custody by the soldiers, who of course had to leave off being arches to do this, so that by the end of half an hour or so there were no arches left, and all the players, except the King, the Queen, and Alice, were in custody and under sentence of execution. Then the Queen left off, quite out of breath, and said to Alice, 'Have you seen the Mock Turtle yet?' 'No,' said Alice. 'I don't even know what a Mock Turtle is.' 'It's the thing Mock Turtle Soup is made from,' said the Queen. 'I never saw one, or heard of one,' said Alice. 'Come on, then,' said the Queen, 'and he shall tell you his history,' As they walked off together, Alice heard the King say in a low voice, to the company generally, 'You are all pardoned.' 'Come, THAT'S a good thing!' she said to herself, for she had felt quite unhappy at the number of executions the Queen had ordered. They very soon came upon a Gryphon, lying fast asleep in the sun. (IF you don't know what a Gryphon is, look at the picture.) 'Up, lazy thing!' said the Queen, 'and take this young lady to see the Mock Turtle, and to hear his history. I must go back and see after some executions I have ordered'; and she walked off, leaving Alice alone with the Gryphon. Alice did not quite like the look of the creature, but on the whole she thought it would be quite as safe to stay with it as to go after that savage Queen: so she waited. The Gryphon sat up and rubbed its eyes: then it watched the Queen till she was out of sight: then it chuckled. 'What fun!' said the Gryphon, half to itself, half to Alice. 'What IS the fun?' said Alice. 'Why, SHE,' said the Gryphon. 'It's all her fancy, that: they never executes nobody, you know. Come on!' 'Everybody says "come on!" here,' thought Alice, as she went slowly after it: 'I never was so ordered about in all my life, never!' They had not gone far before they saw the Mock Turtle in the distance, sitting sad and lonely on a little ledge of rock, and, as they came nearer, Alice could hear him sighing as if his heart would break. She pitied him deeply. 'What is his sorrow?' she asked the Gryphon, and the Gryphon answered, very nearly in the same words as before, 'It's all his fancy, that: he hasn't got no sorrow, you know. Come on!' So they went up to the Mock Turtle, who looked at them with large eyes full of tears, but said nothing. 'This here young lady,' said the Gryphon, 'she wants for to know your history, she do.' 'I'll tell it her,' said the Mock Turtle in a deep, hollow tone: 'sit down, both of you, and don't speak a word till I've finished.' So they sat down, and nobody spoke for some minutes. Alice thought to herself, 'I don't see how he can EVEN finish, if he doesn't begin.' But she waited patiently. 'Once,' said the Mock Turtle at last, with a deep sigh, 'I was a real Turtle.' These words were followed by a very long silence, broken only by an occasional exclamation of 'Hjckrrh!' from the Gryphon, and the constant heavy sobbing of the Mock Turtle. Alice was very nearly getting up and saying, 'Thank you, sir, for your interesting story,' but she could not help thinking there MUST be more to come, so she sat still and said nothing. 'When we were little,' the Mock Turtle went on at last, more calmly, though still sobbing a little now and then, 'we went to school in the sea. The master was an old Turtle--we used to call him Tortoise--' 'Why did you call him Tortoise, if he wasn't one?' Alice asked. 'We called him Tortoise because he taught us,' said the Mock Turtle angrily: 'really you are very dull!' 'You ought to be ashamed of yourself for asking such a simple question,' added the Gryphon; and then they both sat silent and looked at poor Alice, who felt ready to sink into the earth. At last the Gryphon said to the Mock Turtle, 'Drive on, old fellow! Don't be all day about it!' and he went on in these words: 'Yes, we went to school in the sea, though you mayn't believe it--' 'I never said I didn't!' interrupted Alice. 'You did,' said the Mock Turtle. 'Hold your tongue!' added the Gryphon, before Alice could speak again. The Mock Turtle went on. 'We had the best of educations--in fact, we went to school every day--' 'I'VE been to a day-school, too,' said Alice; 'you needn't be so proud as all that.' 'With extras?' asked the Mock Turtle a little anxiously. 'Yes,' said Alice, 'we learned French and music.' 'And washing?' said the Mock Turtle. 'Certainly not!' said Alice indignantly. 'Ah! then yours wasn't a really good school,' said the Mock Turtle in a tone of great relief. 'Now at OURS they had at the end of the bill, "French, music, AND WASHING--extra."' 'You couldn't have wanted it much,' said Alice; 'living at the bottom of the sea.' 'I couldn't afford to learn it.' said the Mock Turtle with a sigh. 'I only took the regular course.' 'What was that?' inquired Alice. 'Reeling and Writhing, of course, to begin with,' the Mock Turtle replied; 'and then the different branches of Arithmetic--Ambition, Distraction, Uglification, and Derision.' 'I never heard of "Uglification,"' Alice ventured to say. 'What is it?' The Gryphon lifted up both its paws in surprise. 'What! Never heard of uglifying!' it exclaimed. 'You know what to beautify is, I suppose?' 'Yes,' said Alice doubtfully: 'it means--to--make--anything--prettier.' 'Well, then,' the Gryphon went on, 'if you don't know what to uglify is, you ARE a simpleton.' Alice did not feel encouraged to ask any more questions about it, so she turned to the Mock Turtle, and said 'What else had you to learn?' 'Well, there was Mystery,' the Mock Turtle replied, counting off the subjects on his flappers, '--Mystery, ancient and modern, with Seaography: then Drawling--the Drawling-master was an old conger-eel, that used to come once a week: HE taught us Drawling, Stretching, and Fainting in Coils.' 'What was THAT like?' said Alice. 'Well, I can't show it you myself,' the Mock Turtle said: 'I'm too stiff. And the Gryphon never learnt it.' 'Hadn't time,' said the Gryphon: 'I went to the Classics master, though. He was an old crab, HE was.' 'I never went to him,' the Mock Turtle said with a sigh: 'he taught Laughing and Grief, they used to say.' 'So he did, so he did,' said the Gryphon, sighing in his turn; and both creatures hid their faces in their paws. 'And how many hours a day did you do lessons?' said Alice, in a hurry to change the subject. 'Ten hours the first day,' said the Mock Turtle: 'nine the next, and so on.' 'What a curious plan!' exclaimed Alice. 'That's the reason they're called lessons,' the Gryphon remarked: 'because they lessen from day to day.' This was quite a new idea to Alice, and she thought it over a little before she made her next remark. 'Then the eleventh day must have been a holiday?' 'Of course it was,' said the Mock Turtle. 'And how did you manage on the twelfth?' Alice went on eagerly. 'That's enough about lessons,' the Gryphon interrupted in a very decided tone: 'tell her something about the games now.' CHAPTER X. The Lobster Quadrille The Mock Turtle sighed deeply, and drew the back of one flapper across his eyes. He looked at Alice, and tried to speak, but for a minute or two sobs choked his voice. 'Same as if he had a bone in his throat,' said the Gryphon: and it set to work shaking him and punching him in the back. At last the Mock Turtle recovered his voice, and, with tears running down his cheeks, he went on again:-- 'You may not have lived much under the sea--' ('I haven't,' said Alice)--'and perhaps you were never even introduced to a lobster--' (Alice began to say 'I once tasted--' but checked herself hastily, and said 'No, never') '--so you can have no idea what a delightful thing a Lobster Quadrille is!' 'No, indeed,' said Alice. 'What sort of a dance is it?' 'Why,' said the Gryphon, 'you first form into a line along the sea-shore--' 'Two lines!' cried the Mock Turtle. 'Seals, turtles, salmon, and so on; then, when you've cleared all the jelly-fish out of the way--' 'THAT generally takes some time,' interrupted the Gryphon. '--you advance twice--' 'Each with a lobster as a partner!' cried the Gryphon. 'Of course,' the Mock Turtle said: 'advance twice, set to partners--' '--change lobsters, and retire in same order,' continued the Gryphon. 'Then, you know,' the Mock Turtle went on, 'you throw the--' 'The lobsters!' shouted the Gryphon, with a bound into the air. '--as far out to sea as you can--' 'Swim after them!' screamed the Gryphon. 'Turn a somersault in the sea!' cried the Mock Turtle, capering wildly about. 'Change lobsters again!' yelled the Gryphon at the top of its voice. 'Back to land again, and that's all the first figure,' said the Mock Turtle, suddenly dropping his voice; and the two creatures, who had been jumping about like mad things all this time, sat down again very sadly and quietly, and looked at Alice. 'It must be a very pretty dance,' said Alice timidly. 'Would you like to see a little of it?' said the Mock Turtle. 'Very much indeed,' said Alice. 'Come, let's try the first figure!' said the Mock Turtle to the Gryphon. 'We can do without lobsters, you know. Which shall sing?' 'Oh, YOU sing,' said the Gryphon. 'I've forgotten the words.' So they began solemnly dancing round and round Alice, every now and then treading on her toes when they passed too close, and waving their forepaws to mark the time, while the Mock Turtle sang this, very slowly and sadly:-- '"Will you walk a little faster?" said a whiting to a snail. "There's a porpoise close behind us, and he's treading on my tail. See how eagerly the lobsters and the turtles all advance! They are waiting on the shingle--will you come and join the dance? Will you, won't you, will you, won't you, will you join the dance? Will you, won't you, will you, won't you, won't you join the dance? "You can really have no notion how delightful it will be When they take us up and throw us, with the lobsters, out to sea!" But the snail replied "Too far, too far!" and gave a look askance-- Said he thanked the whiting kindly, but he would not join the dance. Would not, could not, would not, could not, would not join the dance. Would not, could not, would not, could not, could not join the dance. '"What matters it how far we go?" his scaly friend replied. "There is another shore, you know, upon the other side. The further off from England the nearer is to France-- Then turn not pale, beloved snail, but come and join the dance. Will you, won't you, will you, won't you, will you join the dance? Will you, won't you, will you, won't you, won't you join the dance?"' 'Thank you, it's a very interesting dance to watch,' said Alice, feeling very glad that it was over at last: 'and I do so like that curious song about the whiting!' 'Oh, as to the whiting,' said the Mock Turtle, 'they--you've seen them, of course?' 'Yes,' said Alice, 'I've often seen them at dinn--' she checked herself hastily. 'I don't know where Dinn may be,' said the Mock Turtle, 'but if you've seen them so often, of course you know what they're like.' 'I believe so,' Alice replied thoughtfully. 'They have their tails in their mouths--and they're all over crumbs.' 'You're wrong about the crumbs,' said the Mock Turtle: 'crumbs would all wash off in the sea. But they HAVE their tails in their mouths; and the reason is--' here the Mock Turtle yawned and shut his eyes.--'Tell her about the reason and all that,' he said to the Gryphon. 'The reason is,' said the Gryphon, 'that they WOULD go with the lobsters to the dance. So they got thrown out to sea. So they had to fall a long way. So they got their tails fast in their mouths. So they couldn't get them out again. That's all.' 'Thank you,' said Alice, 'it's very interesting. I never knew so much about a whiting before.' 'I can tell you more than that, if you like,' said the Gryphon. 'Do you know why it's called a whiting?' 'I never thought about it,' said Alice. 'Why?' 'IT DOES THE BOOTS AND SHOES.' the Gryphon replied very solemnly. Alice was thoroughly puzzled. 'Does the boots and shoes!' she repeated in a wondering tone. 'Why, what are YOUR shoes done with?' said the Gryphon. 'I mean, what makes them so shiny?' Alice looked down at them, and considered a little before she gave her answer. 'They're done with blacking, I believe.' 'Boots and shoes under the sea,' the Gryphon went on in a deep voice, 'are done with a whiting. Now you know.' 'And what are they made of?' Alice asked in a tone of great curiosity. 'Soles and eels, of course,' the Gryphon replied rather impatiently: 'any shrimp could have told you that.' 'If I'd been the whiting,' said Alice, whose thoughts were still running on the song, 'I'd have said to the porpoise, "Keep back, please: we don't want YOU with us!"' 'They were obliged to have him with them,' the Mock Turtle said: 'no wise fish would go anywhere without a porpoise.' 'Wouldn't it really?' said Alice in a tone of great surprise. 'Of course not,' said the Mock Turtle: 'why, if a fish came to ME, and told me he was going a journey, I should say "With what porpoise?"' 'Don't you mean "purpose"?' said Alice. 'I mean what I say,' the Mock Turtle replied in an offended tone. And the Gryphon added 'Come, let's hear some of YOUR adventures.' 'I could tell you my adventures--beginning from this morning,' said Alice a little timidly: 'but it's no use going back to yesterday, because I was a different person then.' 'Explain all that,' said the Mock Turtle. 'No, no! The adventures first,' said the Gryphon in an impatient tone: 'explanations take such a dreadful time.' So Alice began telling them her adventures from the time when she first saw the White Rabbit. She was a little nervous about it just at first, the two creatures got so close to her, one on each side, and opened their eyes and mouths so VERY wide, but she gained courage as she went on. Her listeners were perfectly quiet till she got to the part about her repeating 'YOU ARE OLD, FATHER WILLIAM,' to the Caterpillar, and the words all coming different, and then the Mock Turtle drew a long breath, and said 'That's very curious.' 'It's all about as curious as it can be,' said the Gryphon. 'It all came different!' the Mock Turtle repeated thoughtfully. 'I should like to hear her try and repeat something now. Tell her to begin.' He looked at the Gryphon as if he thought it had some kind of authority over Alice. 'Stand up and repeat "'TIS THE VOICE OF THE SLUGGARD,"' said the Gryphon. 'How the creatures order one about, and make one repeat lessons!' thought Alice; 'I might as well be at school at once.' However, she got up, and began to repeat it, but her head was so full of the Lobster Quadrille, that she hardly knew what she was saying, and the words came very queer indeed:-- ''Tis the voice of the Lobster; I heard him declare, "You have baked me too brown, I must sugar my hair." As a duck with its eyelids, so he with his nose Trims his belt and his buttons, and turns out his toes.' [later editions continued as follows When the sands are all dry, he is gay as a lark, And will talk in contemptuous tones of the Shark, But, when the tide rises and sharks are around, His voice has a timid and tremulous sound.] 'That's different from what I used to say when I was a child,' said the Gryphon. 'Well, I never heard it before,' said the Mock Turtle; 'but it sounds uncommon nonsense.' Alice said nothing; she had sat down with her face in her hands, wondering if anything would EVER happen in a natural way again. 'I should like to have it explained,' said the Mock Turtle. 'She can't explain it,' said the Gryphon hastily. 'Go on with the next verse.' 'But about his toes?' the Mock Turtle persisted. 'How COULD he turn them out with his nose, you know?' 'It's the first position in dancing.' Alice said; but was dreadfully puzzled by the whole thing, and longed to change the subject. 'Go on with the next verse,' the Gryphon repeated impatiently: 'it begins "I passed by his garden."' Alice did not dare to disobey, though she felt sure it would all come wrong, and she went on in a trembling voice:-- 'I passed by his garden, and marked, with one eye, How the Owl and the Panther were sharing a pie--' [later editions continued as follows The Panther took pie-crust, and gravy, and meat, While the Owl had the dish as its share of the treat. When the pie was all finished, the Owl, as a boon, Was kindly permitted to pocket the spoon: While the Panther received knife and fork with a growl, And concluded the banquet--] 'What IS the use of repeating all that stuff,' the Mock Turtle interrupted, 'if you don't explain it as you go on? It's by far the most confusing thing I ever heard!' 'Yes, I think you'd better leave off,' said the Gryphon: and Alice was only too glad to do so. 'Shall we try another figure of the Lobster Quadrille?' the Gryphon went on. 'Or would you like the Mock Turtle to sing you a song?' 'Oh, a song, please, if the Mock Turtle would be so kind,' Alice replied, so eagerly that the Gryphon said, in a rather offended tone, 'Hm! No accounting for tastes! Sing her "Turtle Soup," will you, old fellow?' The Mock Turtle sighed deeply, and began, in a voice sometimes choked with sobs, to sing this:-- 'Beautiful Soup, so rich and green, Waiting in a hot tureen! Who for such dainties would not stoop? Soup of the evening, beautiful Soup! Soup of the evening, beautiful Soup! Beau--ootiful Soo--oop! Beau--ootiful Soo--oop! Soo--oop of the e--e--evening, Beautiful, beautiful Soup! 'Beautiful Soup! Who cares for fish, Game, or any other dish? Who would not give all else for two Pennyworth only of beautiful Soup? Pennyworth only of beautiful Soup? Beau--ootiful Soo--oop! Beau--ootiful Soo--oop! Soo--oop of the e--e--evening, Beautiful, beauti--FUL SOUP!' 'Chorus again!' cried the Gryphon, and the Mock Turtle had just begun to repeat it, when a cry of 'The trial's beginning!' was heard in the distance. 'Come on!' cried the Gryphon, and, taking Alice by the hand, it hurried off, without waiting for the end of the song. 'What trial is it?' Alice panted as she ran; but the Gryphon only answered 'Come on!' and ran the faster, while more and more faintly came, carried on the breeze that followed them, the melancholy words:-- 'Soo--oop of the e--e--evening, Beautiful, beautiful Soup!' CHAPTER XI. Who Stole the Tarts? The King and Queen of Hearts were seated on their throne when they arrived, with a great crowd assembled about them--all sorts of little birds and beasts, as well as the whole pack of cards: the Knave was standing before them, in chains, with a soldier on each side to guard him; and near the King was the White Rabbit, with a trumpet in one hand, and a scroll of parchment in the other. In the very middle of the court was a table, with a large dish of tarts upon it: they looked so good, that it made Alice quite hungry to look at them--'I wish they'd get the trial done,' she thought, 'and hand round the refreshments!' But there seemed to be no chance of this, so she began looking at everything about her, to pass away the time. Alice had never been in a court of justice before, but she had read about them in books, and she was quite pleased to find that she knew the name of nearly everything there. 'That's the judge,' she said to herself, 'because of his great wig.' The judge, by the way, was the King; and as he wore his crown over the wig, (look at the frontispiece if you want to see how he did it,) he did not look at all comfortable, and it was certainly not becoming. 'And that's the jury-box,' thought Alice, 'and those twelve creatures,' (she was obliged to say 'creatures,' you see, because some of them were animals, and some were birds,) 'I suppose they are the jurors.' She said this last word two or three times over to herself, being rather proud of it: for she thought, and rightly too, that very few little girls of her age knew the meaning of it at all. However, 'jury-men' would have done just as well. The twelve jurors were all writing very busily on slates. 'What are they doing?' Alice whispered to the Gryphon. 'They can't have anything to put down yet, before the trial's begun.' 'They're putting down their names,' the Gryphon whispered in reply, 'for fear they should forget them before the end of the trial.' 'Stupid things!' Alice began in a loud, indignant voice, but she stopped hastily, for the White Rabbit cried out, 'Silence in the court!' and the King put on his spectacles and looked anxiously round, to make out who was talking. Alice could see, as well as if she were looking over their shoulders, that all the jurors were writing down 'stupid things!' on their slates, and she could even make out that one of them didn't know how to spell 'stupid,' and that he had to ask his neighbour to tell him. 'A nice muddle their slates'll be in before the trial's over!' thought Alice. One of the jurors had a pencil that squeaked. This of course, Alice could not stand, and she went round the court and got behind him, and very soon found an opportunity of taking it away. She did it so quickly that the poor little juror (it was Bill, the Lizard) could not make out at all what had become of it; so, after hunting all about for it, he was obliged to write with one finger for the rest of the day; and this was of very little use, as it left no mark on the slate. 'Herald, read the accusation!' said the King. On this the White Rabbit blew three blasts on the trumpet, and then unrolled the parchment scroll, and read as follows:-- 'The Queen of Hearts, she made some tarts, All on a summer day: The Knave of Hearts, he stole those tarts, And took them quite away!' 'Consider your verdict,' the King said to the jury. 'Not yet, not yet!' the Rabbit hastily interrupted. 'There's a great deal to come before that!' 'Call the first witness,' said the King; and the White Rabbit blew three blasts on the trumpet, and called out, 'First witness!' The first witness was the Hatter. He came in with a teacup in one hand and a piece of bread-and-butter in the other. 'I beg pardon, your Majesty,' he began, 'for bringing these in: but I hadn't quite finished my tea when I was sent for.' 'You ought to have finished,' said the King. 'When did you begin?' The Hatter looked at the March Hare, who had followed him into the court, arm-in-arm with the Dormouse. 'Fourteenth of March, I think it was,' he said. 'Fifteenth,' said the March Hare. 'Sixteenth,' added the Dormouse. 'Write that down,' the King said to the jury, and the jury eagerly wrote down all three dates on their slates, and then added them up, and reduced the answer to shillings and pence. 'Take off your hat,' the King said to the Hatter. 'It isn't mine,' said the Hatter. 'Stolen!' the King exclaimed, turning to the jury, who instantly made a memorandum of the fact. 'I keep them to sell,' the Hatter added as an explanation; 'I've none of my own. I'm a hatter.' Here the Queen put on her spectacles, and began staring at the Hatter, who turned pale and fidgeted. 'Give your evidence,' said the King; 'and don't be nervous, or I'll have you executed on the spot.' This did not seem to encourage the witness at all: he kept shifting from one foot to the other, looking uneasily at the Queen, and in his confusion he bit a large piece out of his teacup instead of the bread-and-butter. Just at this moment Alice felt a very curious sensation, which puzzled her a good deal until she made out what it was: she was beginning to grow larger again, and she thought at first she would get up and leave the court; but on second thoughts she decided to remain where she was as long as there was room for her. 'I wish you wouldn't squeeze so.' said the Dormouse, who was sitting next to her. 'I can hardly breathe.' 'I can't help it,' said Alice very meekly: 'I'm growing.' 'You've no right to grow here,' said the Dormouse. 'Don't talk nonsense,' said Alice more boldly: 'you know you're growing too.' 'Yes, but I grow at a reasonable pace,' said the Dormouse: 'not in that ridiculous fashion.' And he got up very sulkily and crossed over to the other side of the court. All this time the Queen had never left off staring at the Hatter, and, just as the Dormouse crossed the court, she said to one of the officers of the court, 'Bring me the list of the singers in the last concert!' on which the wretched Hatter trembled so, that he shook both his shoes off. 'Give your evidence,' the King repeated angrily, 'or I'll have you executed, whether you're nervous or not.' 'I'm a poor man, your Majesty,' the Hatter began, in a trembling voice, '--and I hadn't begun my tea--not above a week or so--and what with the bread-and-butter getting so thin--and the twinkling of the tea--' 'The twinkling of the what?' said the King. 'It began with the tea,' the Hatter replied. 'Of course twinkling begins with a T!' said the King sharply. 'Do you take me for a dunce? Go on!' 'I'm a poor man,' the Hatter went on, 'and most things twinkled after that--only the March Hare said--' 'I didn't!' the March Hare interrupted in a great hurry. 'You did!' said the Hatter. 'I deny it!' said the March Hare. 'He denies it,' said the King: 'leave out that part.' 'Well, at any rate, the Dormouse said--' the Hatter went on, looking anxiously round to see if he would deny it too: but the Dormouse denied nothing, being fast asleep. 'After that,' continued the Hatter, 'I cut some more bread-and-butter--' 'But what did the Dormouse say?' one of the jury asked. 'That I can't remember,' said the Hatter. 'You MUST remember,' remarked the King, 'or I'll have you executed.' The miserable Hatter dropped his teacup and bread-and-butter, and went down on one knee. 'I'm a poor man, your Majesty,' he began. 'You're a very poor speaker,' said the King. Here one of the guinea-pigs cheered, and was immediately suppressed by the officers of the court. (As that is rather a hard word, I will just explain to you how it was done. They had a large canvas bag, which tied up at the mouth with strings: into this they slipped the guinea-pig, head first, and then sat upon it.) 'I'm glad I've seen that done,' thought Alice. 'I've so often read in the newspapers, at the end of trials, "There was some attempts at applause, which was immediately suppressed by the officers of the court," and I never understood what it meant till now.' 'If that's all you know about it, you may stand down,' continued the King. 'I can't go no lower,' said the Hatter: 'I'm on the floor, as it is.' 'Then you may SIT down,' the King replied. Here the other guinea-pig cheered, and was suppressed. 'Come, that finished the guinea-pigs!' thought Alice. 'Now we shall get on better.' 'I'd rather finish my tea,' said the Hatter, with an anxious look at the Queen, who was reading the list of singers. 'You may go,' said the King, and the Hatter hurriedly left the court, without even waiting to put his shoes on. '--and just take his head off outside,' the Queen added to one of the officers: but the Hatter was out of sight before the officer could get to the door. 'Call the next witness!' said the King. The next witness was the Duchess's cook. She carried the pepper-box in her hand, and Alice guessed who it was, even before she got into the court, by the way the people near the door began sneezing all at once. 'Give your evidence,' said the King. 'Shan't,' said the cook. The King looked anxiously at the White Rabbit, who said in a low voice, 'Your Majesty must cross-examine THIS witness.' 'Well, if I must, I must,' the King said, with a melancholy air, and, after folding his arms and frowning at the cook till his eyes were nearly out of sight, he said in a deep voice, 'What are tarts made of?' 'Pepper, mostly,' said the cook. 'Treacle,' said a sleepy voice behind her. 'Collar that Dormouse,' the Queen shrieked out. 'Behead that Dormouse! Turn that Dormouse out of court! Suppress him! Pinch him! Off with his whiskers!' For some minutes the whole court was in confusion, getting the Dormouse turned out, and, by the time they had settled down again, the cook had disappeared. 'Never mind!' said the King, with an air of great relief. 'Call the next witness.' And he added in an undertone to the Queen, 'Really, my dear, YOU must cross-examine the next witness. It quite makes my forehead ache!' Alice watched the White Rabbit as he fumbled over the list, feeling very curious to see what the next witness would be like, '--for they haven't got much evidence YET,' she said to herself. Imagine her surprise, when the White Rabbit read out, at the top of his shrill little voice, the name 'Alice!' CHAPTER XII. Alice's Evidence 'Here!' cried Alice, quite forgetting in the flurry of the moment how large she had grown in the last few minutes, and she jumped up in such a hurry that she tipped over the jury-box with the edge of her skirt, upsetting all the jurymen on to the heads of the crowd below, and there they lay sprawling about, reminding her very much of a globe of goldfish she had accidentally upset the week before. 'Oh, I BEG your pardon!' she exclaimed in a tone of great dismay, and began picking them up again as quickly as she could, for the accident of the goldfish kept running in her head, and she had a vague sort of idea that they must be collected at once and put back into the jury-box, or they would die. 'The trial cannot proceed,' said the King in a very grave voice, 'until all the jurymen are back in their proper places--ALL,' he repeated with great emphasis, looking hard at Alice as he said do. Alice looked at the jury-box, and saw that, in her haste, she had put the Lizard in head downwards, and the poor little thing was waving its tail about in a melancholy way, being quite unable to move. She soon got it out again, and put it right; 'not that it signifies much,' she said to herself; 'I should think it would be QUITE as much use in the trial one way up as the other.' As soon as the jury had a little recovered from the shock of being upset, and their slates and pencils had been found and handed back to them, they set to work very diligently to write out a history of the accident, all except the Lizard, who seemed too much overcome to do anything but sit with its mouth open, gazing up into the roof of the court. 'What do you know about this business?' the King said to Alice. 'Nothing,' said Alice. 'Nothing WHATEVER?' persisted the King. 'Nothing whatever,' said Alice. 'That's very important,' the King said, turning to the jury. They were just beginning to write this down on their slates, when the White Rabbit interrupted: 'UNimportant, your Majesty means, of course,' he said in a very respectful tone, but frowning and making faces at him as he spoke. 'UNimportant, of course, I meant,' the King hastily said, and went on to himself in an undertone, 'important--unimportant--unimportant--important--' as if he were trying which word sounded best. Some of the jury wrote it down 'important,' and some 'unimportant.' Alice could see this, as she was near enough to look over their slates; 'but it doesn't matter a bit,' she thought to herself. At this moment the King, who had been for some time busily writing in his note-book, cackled out 'Silence!' and read out from his book, 'Rule Forty-two. ALL PERSONS MORE THAN A MILE HIGH TO LEAVE THE COURT.' Everybody looked at Alice. 'I'M not a mile high,' said Alice. 'You are,' said the King. 'Nearly two miles high,' added the Queen. 'Well, I shan't go, at any rate,' said Alice: 'besides, that's not a regular rule: you invented it just now.' 'It's the oldest rule in the book,' said the King. 'Then it ought to be Number One,' said Alice. The King turned pale, and shut his note-book hastily. 'Consider your verdict,' he said to the jury, in a low, trembling voice. 'There's more evidence to come yet, please your Majesty,' said the White Rabbit, jumping up in a great hurry; 'this paper has just been picked up.' 'What's in it?' said the Queen. 'I haven't opened it yet,' said the White Rabbit, 'but it seems to be a letter, written by the prisoner to--to somebody.' 'It must have been that,' said the King, 'unless it was written to nobody, which isn't usual, you know.' 'Who is it directed to?' said one of the jurymen. 'It isn't directed at all,' said the White Rabbit; 'in fact, there's nothing written on the OUTSIDE.' He unfolded the paper as he spoke, and added 'It isn't a letter, after all: it's a set of verses.' 'Are they in the prisoner's handwriting?' asked another of the jurymen. 'No, they're not,' said the White Rabbit, 'and that's the queerest thing about it.' (The jury all looked puzzled.) 'He must have imitated somebody else's hand,' said the King. (The jury all brightened up again.) 'Please your Majesty,' said the Knave, 'I didn't write it, and they can't prove I did: there's no name signed at the end.' 'If you didn't sign it,' said the King, 'that only makes the matter worse. You MUST have meant some mischief, or else you'd have signed your name like an honest man.' There was a general clapping of hands at this: it was the first really clever thing the King had said that day. 'That PROVES his guilt,' said the Queen. 'It proves nothing of the sort!' said Alice. 'Why, you don't even know what they're about!' 'Read them,' said the King. The White Rabbit put on his spectacles. 'Where shall I begin, please your Majesty?' he asked. 'Begin at the beginning,' the King said gravely, 'and go on till you come to the end: then stop.' These were the verses the White Rabbit read:-- 'They told me you had been to her, And mentioned me to him: She gave me a good character, But said I could not swim. He sent them word I had not gone (We know it to be true): If she should push the matter on, What would become of you? I gave her one, they gave him two, You gave us three or more; They all returned from him to you, Though they were mine before. If I or she should chance to be Involved in this affair, He trusts to you to set them free, Exactly as we were. My notion was that you had been (Before she had this fit) An obstacle that came between Him, and ourselves, and it. Don't let him know she liked them best, For this must ever be A secret, kept from all the rest, Between yourself and me.' 'That's the most important piece of evidence we've heard yet,' said the King, rubbing his hands; 'so now let the jury--' 'If any one of them can explain it,' said Alice, (she had grown so large in the last few minutes that she wasn't a bit afraid of interrupting him,) 'I'll give him sixpence. _I_ don't believe there's an atom of meaning in it.' The jury all wrote down on their slates, 'SHE doesn't believe there's an atom of meaning in it,' but none of them attempted to explain the paper. 'If there's no meaning in it,' said the King, 'that saves a world of trouble, you know, as we needn't try to find any. And yet I don't know,' he went on, spreading out the verses on his knee, and looking at them with one eye; 'I seem to see some meaning in them, after all. "--SAID I COULD NOT SWIM--" you can't swim, can you?' he added, turning to the Knave. The Knave shook his head sadly. 'Do I look like it?' he said. (Which he certainly did NOT, being made entirely of cardboard.) 'All right, so far,' said the King, and he went on muttering over the verses to himself: '"WE KNOW IT TO BE TRUE--" that's the jury, of course--"I GAVE HER ONE, THEY GAVE HIM TWO--" why, that must be what he did with the tarts, you know--' 'But, it goes on "THEY ALL RETURNED FROM HIM TO YOU,"' said Alice. 'Why, there they are!' said the King triumphantly, pointing to the tarts on the table. 'Nothing can be clearer than THAT. Then again--"BEFORE SHE HAD THIS FIT--" you never had fits, my dear, I think?' he said to the Queen. 'Never!' said the Queen furiously, throwing an inkstand at the Lizard as she spoke. (The unfortunate little Bill had left off writing on his slate with one finger, as he found it made no mark; but he now hastily began again, using the ink, that was trickling down his face, as long as it lasted.) 'Then the words don't FIT you,' said the King, looking round the court with a smile. There was a dead silence. 'It's a pun!' the King added in an offended tone, and everybody laughed, 'Let the jury consider their verdict,' the King said, for about the twentieth time that day. 'No, no!' said the Queen. 'Sentence first--verdict afterwards.' 'Stuff and nonsense!' said Alice loudly. 'The idea of having the sentence first!' 'Hold your tongue!' said the Queen, turning purple. 'I won't!' said Alice. 'Off with her head!' the Queen shouted at the top of her voice. Nobody moved. 'Who cares for you?' said Alice, (she had grown to her full size by this time.) 'You're nothing but a pack of cards!' At this the whole pack rose up into the air, and came flying down upon her: she gave a little scream, half of fright and half of anger, and tried to beat them off, and found herself lying on the bank, with her head in the lap of her sister, who was gently brushing away some dead leaves that had fluttered down from the trees upon her face. 'Wake up, Alice dear!' said her sister; 'Why, what a long sleep you've had!' 'Oh, I've had such a curious dream!' said Alice, and she told her sister, as well as she could remember them, all these strange Adventures of hers that you have just been reading about; and when she had finished, her sister kissed her, and said, 'It WAS a curious dream, dear, certainly: but now run in to your tea; it's getting late.' So Alice got up and ran off, thinking while she ran, as well she might, what a wonderful dream it had been. But her sister sat still just as she left her, leaning her head on her hand, watching the setting sun, and thinking of little Alice and all her wonderful Adventures, till she too began dreaming after a fashion, and this was her dream:-- First, she dreamed of little Alice herself, and once again the tiny hands were clasped upon her knee, and the bright eager eyes were looking up into hers--she could hear the very tones of her voice, and see that queer little toss of her head to keep back the wandering hair that WOULD always get into her eyes--and still as she listened, or seemed to listen, the whole place around her became alive with the strange creatures of her little sister's dream. The long grass rustled at her feet as the White Rabbit hurried by--the frightened Mouse splashed his way through the neighbouring pool--she could hear the rattle of the teacups as the March Hare and his friends shared their never-ending meal, and the shrill voice of the Queen ordering off her unfortunate guests to execution--once more the pig-baby was sneezing on the Duchess's knee, while plates and dishes crashed around it--once more the shriek of the Gryphon, the squeaking of the Lizard's slate-pencil, and the choking of the suppressed guinea-pigs, filled the air, mixed up with the distant sobs of the miserable Mock Turtle. So she sat on, with closed eyes, and half believed herself in Wonderland, though she knew she had but to open them again, and all would change to dull reality--the grass would be only rustling in the wind, and the pool rippling to the waving of the reeds--the rattling teacups would change to tinkling sheep-bells, and the Queen's shrill cries to the voice of the shepherd boy--and the sneeze of the baby, the shriek of the Gryphon, and all the other queer noises, would change (she knew) to the confused clamour of the busy farm-yard--while the lowing of the cattle in the distance would take the place of the Mock Turtle's heavy sobs. Lastly, she pictured to herself how this same little sister of hers would, in the after-time, be herself a grown woman; and how she would keep, through all her riper years, the simple and loving heart of her childhood: and how she would gather about her other little children, and make THEIR eyes bright and eager with many a strange tale, perhaps even with the dream of Wonderland of long ago: and how she would feel with all their simple sorrows, and find a pleasure in all their simple joys, remembering her own child-life, and the happy summer days. THE END EOT; /* End of Project Gutenberg's Alice's Adventures in Wonderland, by Lewis Carroll *** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ALICE'S ADVENTURES IN WONDERLAND *** ***** This file should be named 11.txt or 11.zip ***** This and all associated files of various formats will be found in: http://www.gutenberg.org/1/11/ Updated editions will replace the previous one--the old editions will be renamed. Creating the works from public domain print editions means that no one owns a United States copyright in these works, so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United States without permission and without paying copyright royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you do not charge anything for copies of this eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports, performances and research. They may be modified and printed and given away--you may do practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is subject to the trademark license, especially commercial redistribution. *** START: FULL LICENSE *** THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free distribution of electronic works, by using or distributing this work (or any other work associated in any way with the phrase "Project Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project Gutenberg-tm License (available with this file or online at http://gutenberg.org/license). Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm electronic works 1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to and accept all the terms of this license and intellectual property (trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8. 1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be used on or associated in any way with an electronic work by people who agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works even without complying with the full terms of this agreement. See paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic works. See paragraph 1.E below. 1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the collection are in the public domain in the United States. If an individual work is in the public domain in the United States and you are located in the United States, we do not claim a right to prevent you from copying, distributing, performing, displaying or creating derivative works based on the work as long as all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily comply with the terms of this agreement by keeping this work in the same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when you share it without charge with others. 1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in a constant state of change. If you are outside the United States, check the laws of your country in addition to the terms of this agreement before downloading, copying, displaying, performing, distributing or creating derivative works based on this work or any other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning the copyright status of any work in any country outside the United States. 1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: 1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed, copied or distributed: This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.org 1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived from the public domain (does not contain a notice indicating that it is posted with permission of the copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in the United States without paying any fees or charges. If you are redistributing or providing access to a work with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9. 1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted with the permission of the copyright holder, your use and distribution must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the permission of the copyright holder found at the beginning of this work. 1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm License terms from this work, or any files containing a part of this work or any other work associated with Project Gutenberg-tm. 1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this electronic work, or any part of this electronic work, without prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with active links or immediate access to the full terms of the Project Gutenberg-tm License. 1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any word processing or hypertext form. However, if you provide access to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1. 1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. 1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided that - You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has agreed to donate royalties under this paragraph to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid within 60 days following each date on which you prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty payments should be clearly marked as such and sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation." - You provide a full refund of any money paid by a user who notifies you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm License. You must require such a user to return or destroy all copies of the works possessed in a physical medium and discontinue all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm works. - You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the electronic work is discovered and reported to you within 90 days of receipt of the work. - You comply with all other terms of this agreement for free distribution of Project Gutenberg-tm works. 1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below. 1.F. 1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread public domain works in creating the Project Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic works, and the medium on which they may be stored, may contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by your equipment. 1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all liability to you for damages, costs and expenses, including legal fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE PROVIDED IN PARAGRAPH F3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE. 1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a written explanation to the person you received the work from. If you received the work on a physical medium, you must return the medium with your written explanation. The person or entity that provided you with the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a refund. If you received the work electronically, the person or entity providing it to you may choose to give you a second opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy is also defective, you may demand a refund in writing without further opportunities to fix the problem. 1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. 1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any provision of this agreement shall not void the remaining provisions. 1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance with this agreement, and any volunteers associated with the production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works, harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees, that arise directly or indirectly from any of the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause. Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of electronic works in formats readable by the widest variety of computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from people in all walks of life. Volunteers and financial support to provide volunteers with the assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will remain freely available for generations to come. In 2001, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4 and the Foundation web page at http://www.pglaf.org. Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit 501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at http://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by U.S. federal laws and your state's laws. The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S. Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered throughout numerous locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact information can be found at the Foundation's web site and official page at http://pglaf.org For additional contact information: Dr. Gregory B. Newby Chief Executive and Director gbnewby@pglaf.org Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide spread public support and donations to carry out its mission of increasing the number of public domain and licensed works that can be freely distributed in machine readable form accessible by the widest array of equipment including outdated equipment. Many small donations ($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt status with the IRS. The Foundation is committed to complying with the laws regulating charities and charitable donations in all 50 states of the United States. Compliance requirements are not uniform and it takes a considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up with these requirements. We do not solicit donations in locations where we have not received written confirmation of compliance. To SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any particular state visit http://pglaf.org While we cannot and do not solicit contributions from states where we have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition against accepting unsolicited donations from donors in such states who approach us with offers to donate. International donations are gratefully accepted, but we cannot make any statements concerning tax treatment of donations received from outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation methods and addresses. Donations are accepted in a number of other ways including checks, online payments and credit card donations. To donate, please visit: http://pglaf.org/donate Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works. Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be freely shared with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support. Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper edition. Most people start at our Web site which has the main PG search facility: http://www.gutenberg.org This Web site includes information about Project Gutenberg-tm, including how to make donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks. */ } PK A�)[��%�=� =� * faker/src/Faker/Provider/en_US/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_US; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}-{{lastName}}', '{{lastName}}, {{lastName}} and {{lastName}}', ]; protected static $catchPhraseWords = [ [ 'Adaptive', 'Advanced', 'Ameliorated', 'Assimilated', 'Automated', 'Balanced', 'Business-focused', 'Centralized', 'Cloned', 'Compatible', 'Configurable', 'Cross-group', 'Cross-platform', 'Customer-focused', 'Customizable', 'Decentralized', 'De-engineered', 'Devolved', 'Digitized', 'Distributed', 'Diverse', 'Down-sized', 'Enhanced', 'Enterprise-wide', 'Ergonomic', 'Exclusive', 'Expanded', 'Extended', 'Facetoface', 'Focused', 'Front-line', 'Fully-configurable', 'Function-based', 'Fundamental', 'Future-proofed', 'Grass-roots', 'Horizontal', 'Implemented', 'Innovative', 'Integrated', 'Intuitive', 'Inverse', 'Managed', 'Mandatory', 'Monitored', 'Multi-channelled', 'Multi-lateral', 'Multi-layered', 'Multi-tiered', 'Networked', 'Object-based', 'Open-architected', 'Open-source', 'Operative', 'Optimized', 'Optional', 'Organic', 'Organized', 'Persevering', 'Persistent', 'Phased', 'Polarised', 'Pre-emptive', 'Proactive', 'Profit-focused', 'Profound', 'Programmable', 'Progressive', 'Public-key', 'Quality-focused', 'Reactive', 'Realigned', 'Re-contextualized', 'Re-engineered', 'Reduced', 'Reverse-engineered', 'Right-sized', 'Robust', 'Seamless', 'Secured', 'Self-enabling', 'Sharable', 'Stand-alone', 'Streamlined', 'Switchable', 'Synchronised', 'Synergistic', 'Synergized', 'Team-oriented', 'Total', 'Triple-buffered', 'Universal', 'Up-sized', 'Upgradable', 'User-centric', 'User-friendly', 'Versatile', 'Virtual', 'Visionary', 'Vision-oriented', ], [ '24hour', '24/7', '3rdgeneration', '4thgeneration', '5thgeneration', '6thgeneration', 'actuating', 'analyzing', 'asymmetric', 'asynchronous', 'attitude-oriented', 'background', 'bandwidth-monitored', 'bi-directional', 'bifurcated', 'bottom-line', 'clear-thinking', 'client-driven', 'client-server', 'coherent', 'cohesive', 'composite', 'context-sensitive', 'contextually-based', 'content-based', 'dedicated', 'demand-driven', 'didactic', 'directional', 'discrete', 'disintermediate', 'dynamic', 'eco-centric', 'empowering', 'encompassing', 'even-keeled', 'executive', 'explicit', 'exuding', 'fault-tolerant', 'foreground', 'fresh-thinking', 'full-range', 'global', 'grid-enabled', 'heuristic', 'high-level', 'holistic', 'homogeneous', 'human-resource', 'hybrid', 'impactful', 'incremental', 'intangible', 'interactive', 'intermediate', 'leadingedge', 'local', 'logistical', 'maximized', 'methodical', 'mission-critical', 'mobile', 'modular', 'motivating', 'multimedia', 'multi-state', 'multi-tasking', 'national', 'needs-based', 'neutral', 'nextgeneration', 'non-volatile', 'object-oriented', 'optimal', 'optimizing', 'radical', 'real-time', 'reciprocal', 'regional', 'responsive', 'scalable', 'secondary', 'solution-oriented', 'stable', 'static', 'systematic', 'systemic', 'system-worthy', 'tangible', 'tertiary', 'transitional', 'uniform', 'upward-trending', 'user-facing', 'value-added', 'web-enabled', 'well-modulated', 'zeroadministration', 'zerodefect', 'zerotolerance', ], [ 'ability', 'access', 'adapter', 'algorithm', 'alliance', 'analyzer', 'application', 'approach', 'architecture', 'archive', 'artificialintelligence', 'array', 'attitude', 'benchmark', 'blockchain', 'budgetarymanagement', 'capability', 'capacity', 'challenge', 'circuit', 'collaboration', 'complexity', 'concept', 'conglomeration', 'contingency', 'core', 'customerloyalty', 'database', 'data-warehouse', 'definition', 'emulation', 'encoding', 'encryption', 'extranet', 'firmware', 'flexibility', 'focusgroup', 'forecast', 'frame', 'framework', 'function', 'functionalities', 'GraphicInterface', 'groupware', 'GraphicalUserInterface', 'hardware', 'help-desk', 'hierarchy', 'hub', 'implementation', 'info-mediaries', 'infrastructure', 'initiative', 'installation', 'instructionset', 'interface', 'internetsolution', 'intranet', 'knowledgeuser', 'knowledgebase', 'localareanetwork', 'leverage', 'matrices', 'matrix', 'methodology', 'middleware', 'migration', 'model', 'moderator', 'monitoring', 'moratorium', 'neural-net', 'openarchitecture', 'opensystem', 'orchestration', 'paradigm', 'parallelism', 'policy', 'portal', 'pricingstructure', 'processimprovement', 'product', 'productivity', 'project', 'projection', 'protocol', 'securedline', 'service-desk', 'software', 'solution', 'standardization', 'strategy', 'structure', 'success', 'superstructure', 'support', 'synergy', 'systemengine', 'task-force', 'throughput', 'time-frame', 'toolset', 'utilisation', 'website', 'workforce', ], ]; protected static $bsWords = [ [ 'implement', 'utilize', 'integrate', 'streamline', 'optimize', 'evolve', 'transform', 'embrace', 'enable', 'orchestrate', 'leverage', 'reinvent', 'aggregate', 'architect', 'enhance', 'incentivize', 'morph', 'empower', 'envisioneer', 'monetize', 'harness', 'facilitate', 'seize', 'disintermediate', 'synergize', 'strategize', 'deploy', 'brand', 'grow', 'target', 'syndicate', 'synthesize', 'deliver', 'mesh', 'incubate', 'engage', 'maximize', 'benchmark', 'expedite', 'reintermediate', 'whiteboard', 'visualize', 'repurpose', 'innovate', 'scale', 'unleash', 'drive', 'extend', 'engineer', 'revolutionize', 'generate', 'exploit', 'transition', 'e-enable', 'iterate', 'cultivate', 'matrix', 'productize', 'redefine', 'recontextualize', ], [ 'clicks-and-mortar', 'value-added', 'vertical', 'proactive', 'robust', 'revolutionary', 'scalable', 'leading-edge', 'innovative', 'intuitive', 'strategic', 'e-business', 'mission-critical', 'sticky', 'one-to-one', '24/7', 'end-to-end', 'global', 'B2B', 'B2C', 'granular', 'frictionless', 'virtual', 'viral', 'dynamic', '24/365', 'best-of-breed', 'killer', 'magnetic', 'bleeding-edge', 'web-enabled', 'interactive', 'dot-com', 'sexy', 'back-end', 'real-time', 'efficient', 'front-end', 'distributed', 'seamless', 'extensible', 'turn-key', 'world-class', 'open-source', 'cross-platform', 'cross-media', 'synergistic', 'bricks-and-clicks', 'out-of-the-box', 'enterprise', 'integrated', 'impactful', 'wireless', 'transparent', 'next-generation', 'cutting-edge', 'user-centric', 'visionary', 'customized', 'ubiquitous', 'plug-and-play', 'collaborative', 'compelling', 'holistic', 'rich', ], [ 'synergies', 'web-readiness', 'paradigms', 'markets', 'partnerships', 'infrastructures', 'platforms', 'initiatives', 'channels', 'eyeballs', 'communities', 'ROI', 'solutions', 'e-tailers', 'e-services', 'action-items', 'portals', 'niches', 'technologies', 'content', 'vortals', 'supply-chains', 'convergence', 'relationships', 'architectures', 'interfaces', 'e-markets', 'e-commerce', 'systems', 'bandwidth', 'infomediaries', 'models', 'mindshare', 'deliverables', 'users', 'schemas', 'networks', 'applications', 'metrics', 'e-business', 'functionalities', 'experiences', 'webservices', 'methodologies', ], ]; /** * Source - http://www.careerplanner.com/ListOfJobs.cfm */ protected static $jobTitleFormat = [ 'Able Seamen', 'Account Manager', 'Accountant', 'Actor', 'Actuary', 'Adjustment Clerk', 'Admin', 'Administrative Law Judge', 'Administrative Services Manager', 'Administrative Support Supervisors', 'Advertising Manager OR Promotions Manager', 'Advertising Sales Agent', 'Aerospace Engineer', 'Agricultural Crop Farm Manager', 'Agricultural Crop Worker', 'Agricultural Engineer', 'Agricultural Equipment Operator', 'Agricultural Inspector', 'Agricultural Manager', 'Agricultural Product Grader Sorter', 'Agricultural Sales Representative', 'Agricultural Science Technician', 'Agricultural Sciences Teacher', 'Agricultural Technician', 'Agricultural Worker', 'Air Crew Member', 'Air Crew Officer', 'Air Traffic Controller', 'Aircraft Assembler', 'Aircraft Body Repairer', 'Aircraft Cargo Handling Supervisor', 'Aircraft Engine Specialist', 'Aircraft Launch and Recovery Officer', 'Aircraft Launch Specialist', 'Aircraft Mechanics OR Aircraft Service Technician', 'Aircraft Rigging Assembler', 'Aircraft Structure Assemblers', 'Airfield Operations Specialist', 'Airframe Mechanic', 'Airline Pilot OR Copilot OR Flight Engineer', 'Algorithm Developer', 'Alteration Tailor', 'Ambulance Driver', 'Amusement Attendant', 'Anesthesiologist', 'Animal Breeder', 'Animal Care Workers', 'Animal Control Worker', 'Animal Husbandry Worker', 'Animal Scientist', 'Animal Trainer', 'Annealing Machine Operator', 'Announcer', 'Answering Service', 'Anthropologist', 'Anthropologist OR Archeologist', 'Anthropology Teacher', 'Appliance Repairer', 'Arbitrator', 'Archeologist', 'Architect', 'Architectural Drafter', 'Architectural Drafter OR Civil Drafter', 'Architecture Teacher', 'Archivist', 'Armored Assault Vehicle Crew Member', 'Armored Assault Vehicle Officer', 'Art Director', 'Art Teacher', 'Artillery Officer', 'Artillery Crew Member', 'Artist', 'Assembler', 'Assessor', 'Astronomer', 'Athletes and Sports Competitor', 'Athletic Trainer', 'Atmospheric and Space Scientist', 'Audio and Video Equipment Technician', 'Audiologist', 'Audio-Visual Collections Specialist', 'Auditor', 'Auditor', 'Automatic Teller Machine Servicer', 'Automotive Body Repairer', 'Automotive Glass Installers', 'Automotive Master Mechanic', 'Automotive Mechanic', 'Automotive Specialty Technician', 'Automotive Technician', 'Auxiliary Equipment Operator', 'Aviation Inspector', 'Avionics Technician', 'Bailiff', 'Baker', 'Barber', 'Bartender', 'Bartender Helper', 'Battery Repairer', 'Bellhop', 'Bench Jeweler', 'Benefits Specialist', 'Bicycle Repairer', 'Bill and Account Collector', 'Bindery Machine Operator', 'Bindery Worker', 'Biochemist', 'Biochemist or Biophysicist', 'Biological Science Teacher', 'Biological Scientist', 'Biological Technician', 'Biologist', 'Biomedical Engineer', 'Biophysicist', 'Board Of Directors', 'Boat Builder and Shipwright', 'Boiler Operator', 'Boilermaker', 'Bookbinder', 'Bookkeeper', 'Brake Machine Setter', 'Brattice Builder', 'Brazer', 'Brazing Machine Operator', 'Brickmason', 'Bridge Tender OR Lock Tender', 'Broadcast News Analyst', 'Broadcast Technician', 'Brokerage Clerk', 'Budget Analyst', 'Buffing and Polishing Operator', 'Building Cleaning Worker', 'Building Inspector', 'Bulldozer Operator', 'Bus Driver', 'Business Development Manager', 'Business Manager', 'Business Operations Specialist', 'Business Teacher', 'Butcher', 'Buyer', 'Cabinetmaker', 'Cafeteria Cook', 'Calibration Technician OR Instrumentation Technician', 'Camera Operator', 'Camera Repairer', 'Captain', 'Caption Writer', 'Cardiovascular Technologist', 'Career Counselor', 'Carpenter', 'Carpenter Assembler and Repairer', 'Carpet Installer', 'Cartographer', 'Cartoonist', 'Carver', 'Cashier', 'Casting Machine Operator', 'Casting Machine Set-Up Operator', 'ccc', 'Ceiling Tile Installer', 'Cement Mason and Concrete Finisher', 'Central Office', 'Central Office and PBX Installers', 'Central Office Operator', 'CEO', 'CFO', 'Chef', 'Chemical Engineer', 'Chemical Equipment Controller', 'Chemical Equipment Operator', 'Chemical Equipment Tender', 'Chemical Plant Operator', 'Chemical Technician', 'Chemist', 'Chemistry Teacher', 'Child Care', 'Child Care Worker', 'Chiropractor', 'Choreographer', 'City', 'City Planning Aide', 'Civil Drafter', 'Civil Engineer', 'Civil Engineering Technician', 'Claims Adjuster', 'Claims Examiner', 'Claims Taker', 'Cleaners of Vehicles', 'Clergy', 'Clerk', 'Clinical Laboratory Technician', 'Clinical Psychologist', 'Clinical School Psychologist', 'Coaches and Scout', 'Coating Machine Operator', 'Coil Winders', 'Command Control Center Officer', 'Command Control Center Specialist', 'Commercial and Industrial Designer', 'Commercial Diver', 'Commercial Pilot', 'Communication Equipment Repairer', 'Communication Equipment Worker', 'Communications Equipment Operator', 'Communications Teacher', 'Community Service Manager', 'Compacting Machine Operator', 'Compensation and Benefits Manager', 'Compliance Officers', 'Composer', 'Computer', 'Computer Hardware Engineer', 'Computer Operator', 'Computer Programmer', 'Computer Repairer', 'Computer Science Teacher', 'Computer Scientist', 'Computer Security Specialist', 'Computer Software Engineer', 'Computer Specialist', 'Computer Support Specialist', 'Computer Systems Analyst', 'Computer-Controlled Machine Tool Operator', 'Concierge', 'Conservation Scientist', 'Construction', 'Construction Carpenter', 'Construction Driller', 'Construction Equipment Operator', 'Construction Laborer', 'Construction Manager', 'Continuous Mining Machine Operator', 'Control Valve Installer', 'Conveyor Operator', 'Cook', 'Cooling and Freezing Equipment Operator', 'Copy Machine Operator', 'Copy Writer', 'Coremaking Machine Operator', 'Coroner', 'Corporate Trainer', 'Correctional Officer', 'Correspondence Clerk', 'Cost Estimator', 'Costume Attendant', 'Counseling Psychologist', 'Counselor', 'Council', 'Courier', 'Court Clerk', 'Court Reporter', 'Craft Artist', 'Crane and Tower Operator', 'Creative Writer', 'Credit Checkers Clerk', 'Credit Analyst', 'Credit Authorizer', 'Credit Checker', 'Criminal Investigator', 'Crossing Guard', 'Crushing Grinding Machine Operator', 'CSI', 'CTO', 'Cultural Studies Teacher', 'Curator', 'Custom Tailor', 'Customer Service Representative', 'Cutting Machine Operator', 'Cutting Machine Operator', 'Dancer', 'Data Entry Operator', 'Data Processing Equipment Repairer', 'Database Administrator', 'Database Manager', 'Deburring Machine Operator', 'Decorator', 'Dental Assistant', 'Dental Hygienist', 'Dental Laboratory Technician', 'Dentist', 'Designer', 'Desktop Publisher', 'Detective', 'Diagnostic Medical Sonographer', 'Diamond Worker', 'Diesel Engine Specialist', 'Dietetic Technician', 'Director Of Business Development', 'Director Of Marketing', 'Director Of Social Media Marketing', 'Director Of Talent Acquisition', 'Director Religious Activities', 'Directory Assistance Operator', 'Dishwasher', 'Dispatcher', 'Distribution Manager', 'Door To Door Sales', 'Dot Etcher', 'Drafter', 'Dragline Operator', 'Dredge Operator', 'Drilling and Boring Machine Tool Setter', 'Driver-Sales Worker', 'Drycleaning Machine Operator', 'Drywall Ceiling Tile Installer', 'Drywall Installer', 'Earth Driller', 'Economics Teacher', 'Economist', 'Editor', 'Education Administrator', 'Education Teacher', 'Educational Counselor OR Vocationall Counselor', 'Educational Psychologist', 'Electric Meter Installer', 'Electric Motor Repairer', 'Electrical and Electronic Inspector and Tester', 'Electrical and Electronics Drafter', 'Electrical Drafter', 'Electrical Engineer', 'Electrical Engineering Technician', 'Electrical Parts Reconditioner', 'Electrical Power-Line Installer', 'Electrical Sales Representative', 'Electrician', 'Electrician', 'Electrolytic Plating Machine Operator', 'Electromechanical Equipment Assembler', 'Electro-Mechanical Technician', 'Electronic Drafter', 'Electronic Engineering Technician', 'Electronic Equipment Assembler', 'Electronic Masking System Operator', 'Electronics Engineer', 'Electronics Engineering Technician', 'Electrotyper', 'Elementary and Secondary School Administrators', 'Elementary School Teacher', 'Elevator Installer and Repairer', 'Eligibility Interviewer', 'Embalmer', 'Embossing Machine Operator', 'Emergency Management Specialist', 'Emergency Medical Technician and Paramedic', 'Employment Interviewer', 'Engine Assembler', 'Engineer', 'Engineering', 'Engineering Manager', 'Engineering Teacher', 'Engineering Technician', 'English Language Teacher', 'Engraver', 'Entertainer and Performer', 'Entertainment Attendant', 'Environmental Compliance Inspector', 'Environmental Engineer', 'Environmental Engineering Technician', 'Environmental Science Teacher', 'Environmental Science Technician', 'Environmental Scientist', 'Epidemiologist', 'Equal Opportunity Representative', 'Etcher', 'Etcher and Engraver', 'Event Planner', 'Excavating Machine Operator', 'Executive Secretary', 'Exhibit Designer', 'Explosives Expert', 'Extraction Worker', 'Extruding and Drawing Machine Operator', 'Extruding Machine Operator', 'Fabric Mender', 'Fabric Pressers', 'Farm and Home Management Advisor', 'Farm Equipment Mechanic', 'Farm Labor Contractor', 'Farmer', 'Farmworker', 'Fashion Designer', 'Fashion Model', 'Fast Food Cook', 'Fence Erector', 'Fiber Product Cutting Machine Operator', 'Fiberglass Laminator and Fabricator', 'File Clerk', 'Film Laboratory Technician', 'Financial Analyst', 'Financial Examiner', 'Financial Manager', 'Financial Services Sales Agent', 'Financial Specialist', 'Fire Fighter', 'Fire Inspector', 'Fire Investigator', 'Fire-Prevention Engineer', 'First-Line Supervisor-Manager of Landscaping, Lawn Service, and Groundskeeping Worker', 'Fish Game Warden', 'Fish Hatchery Manager', 'Fishery Worker', 'Fishing OR Forestry Supervisor', 'Fitness Trainer', 'Fitter', 'Flight Attendant', 'Floor Finisher', 'Floor Layer', 'Floral Designer', 'Food Batchmaker', 'Food Cooking Machine Operators', 'Food Preparation', 'Food Preparation and Serving Worker', 'Food Preparation Worker', 'Food Science Technician', 'Food Scientists and Technologist', 'Food Servers', 'Food Service Manager', 'Food Tobacco Roasting', 'Foreign Language Teacher', 'Forensic Investigator', 'Forensic Science Technician', 'Forest and Conservation Technician', 'Forest and Conservation Worker', 'Forest Fire Fighter', 'Forest Fire Fighting Supervisor', 'Forest Fire Inspector', 'Forester', 'Forestry Conservation Science Teacher', 'Forging Machine Setter', 'Forming Machine Operator', 'Forming Machine Operator', 'Foundry Mold and Coremaker', 'Fraud Investigator', 'Freight Agent', 'Freight and Material Mover', 'Freight Inspector', 'Funeral Attendant', 'Funeral Director', 'Furnace Operator', 'Furniture Finisher', 'Gaming Cage Worker', 'Gaming Dealer', 'Gaming Manager', 'Gaming Service Worker', 'Gaming Supervisor', 'Gaming Surveillance Officer', 'Garment', 'Gas Appliance Repairer', 'Gas Compressor Operator', 'Gas Distribution Plant Operator', 'Gas Plant Operator', 'Gas Processing Plant Operator', 'Gas Pumping Station Operator', 'Gas Pumping Station Operator', 'Gauger', 'GED Teacher', 'General Farmworker', 'General Manager', 'General Practitioner', 'Geographer', 'Geography Teacher', 'Geological Data Technician', 'Geological Sample Test Technician', 'Geologist', 'Geoscientists', 'Glass Blower', 'Glass Cutting Machine Operator', 'Glazier', 'Gluing Machine Operator', 'Government', 'Government Property Inspector', 'Government Service Executive', 'Graduate Teaching Assistant', 'Graphic Designer', 'Grinder OR Polisher', 'Grinding Machine Operator', 'Grips', 'Grounds Maintenance Worker', 'Hairdresser OR Cosmetologist', 'Hand Trimmer', 'Hand Presser', 'Hand Sewer', 'Hazardous Materials Removal Worker', 'Head Nurse', 'Health Educator', 'Health Practitioner', 'Health Services Manager', 'Health Specialties Teacher', 'Health Technologist', 'Healthcare', 'Healthcare Practitioner', 'Healthcare Support Worker', 'Heat Treating Equipment Operator', 'Heaters', 'Heating and Air Conditioning Mechanic', 'Heating Equipment Operator', 'Heavy Equipment Mechanic', 'Highway Maintenance Worker', 'Highway Patrol Pilot', 'Historian', 'History Teacher', 'Hoist and Winch Operator', 'Home', 'Home Appliance Installer', 'Home Appliance Repairer', 'Home Economics Teacher', 'Home Entertainment Equipment Installer', 'Home Health Aide', 'Homeland Security', 'Horticultural Worker', 'Host and Hostess', 'Hotel Desk Clerk', 'House Cleaner', 'Housekeeper', 'Housekeeping Supervisor', 'HR Manager', 'HR Specialist', 'Human Resource Director', 'Human Resource Manager', 'Human Resources Assistant', 'Human Resources Manager', 'Human Resources Specialist', 'Hunter and Trapper', 'HVAC Mechanic', 'Hydrologist', 'Illustrator', 'Immigration Inspector OR Customs Inspector', 'Industrial Engineer', 'Industrial Engineering Technician', 'Industrial Equipment Maintenance', 'Industrial Machinery Mechanic', 'Industrial Production Manager', 'Industrial Safety Engineer', 'Industrial-Organizational Psychologist', 'Infantry', 'Infantry Officer', 'Information Systems Manager', 'Inspector', 'Installation and Repair Technician', 'Instructional Coordinator', 'Instrument Sales Representative', 'Insulation Installer', 'Insulation Worker', 'Insurance Investigator', 'Insurance Appraiser', 'Insurance Claims Clerk', 'Insurance Policy Processing Clerk', 'Insurance Sales Agent', 'Insurance Underwriter', 'Interaction Designer', 'Interior Designer', 'Internist', 'Interpreter OR Translator', 'Interviewer', 'Irradiated-Fuel Handler', 'Janitor', 'Janitorial Supervisor', 'Jeweler', 'Jewelry Model OR Mold Makers', 'Job Printer', 'Judge', 'Keyboard Instrument Repairer and Tuner', 'Kindergarten Teacher', 'Landscape Architect', 'Landscape Artist', 'Landscaper', 'Landscaping', 'Lathe Operator', 'Laundry OR Dry-Cleaning Worker', 'Law Clerk', 'Law Enforcement Teacher', 'Law Teacher', 'Lawn Service Manager', 'Lawyer', 'Lay-Out Worker', 'Legal Secretary', 'Legal Support Worker', 'Legislator', 'Letterpress Setters Operator', 'Librarian', 'Library Assistant', 'Library Science Teacher', 'Library Technician', 'Library Worker', 'License Clerk', 'Licensed Practical Nurse', 'Licensing Examiner and Inspector', 'Life Science Technician', 'Life Scientists', 'Lifeguard', 'Loading Machine Operator', 'Loan Counselor', 'Loan Interviewer', 'Loan Officer', 'Locker Room Attendant', 'Locksmith', 'Locomotive Engineer', 'Locomotive Firer', 'Lodging Manager', 'Log Grader and Scaler', 'Logging Equipment Operator', 'Logging Supervisor', 'Logging Tractor Operator', 'Logging Worker', 'Logistician', 'Machine Feeder', 'Machine Operator', 'Machine Tool Operator', 'Machinery Maintenance', 'Machinist', 'Maid', 'Mail Clerk', 'Mail Machine Operator', 'Maintenance and Repair Worker', 'Maintenance Equipment Operator', 'Maintenance Supervisor', 'Maintenance Worker', 'Makeup Artists', 'Management Analyst', 'Manager', 'Manager of Air Crew', 'Manager of Food Preparation', 'Manager of Weapons Specialists', 'Manager Tactical Operations', 'Manicurists', 'Manufactured Building Installer', 'Manufacturing Sales Representative', 'Mapping Technician', 'MARCOM Director', 'MARCOM Manager', 'Marine Architect', 'Marine Cargo Inspector', 'Marine Engineer', 'Marine Oiler', 'Market Research Analyst', 'Marketing Manager', 'Marketing VP', 'Marking Clerk', 'Marking Machine Operator', 'Marriage and Family Therapist', 'Massage Therapist', 'Material Movers', 'Material Moving Worker', 'Materials Engineer', 'Materials Inspector', 'Materials Scientist', 'Mathematical Science Teacher', 'Mathematical Scientist', 'Mathematical Technician', 'Mathematician', 'Meat Packer', 'Mechanical Door Repairer', 'Mechanical Drafter', 'Mechanical Engineer', 'Mechanical Engineering Technician', 'Mechanical Equipment Sales Representative', 'Mechanical Inspector', 'Media and Communication Worker', 'Medical Appliance Technician', 'Medical Assistant', 'Medical Equipment Preparer', 'Medical Equipment Repairer', 'Medical Laboratory Technologist', 'Medical Records Technician', 'Medical Sales Representative', 'Medical Scientists', 'Medical Secretary', 'Medical Technician', 'Medical Transcriptionist', 'Mental Health Counselor', 'Merchandise Displayer OR Window Trimmer', 'Metal Fabricator', 'Metal Molding Operator', 'Metal Pourer and Caster', 'Metal Worker', 'Metal-Refining Furnace Operator', 'Meter Mechanic', 'Microbiologist', 'Middle School Teacher', 'Military Officer', 'Milling Machine Operator', 'Millwright', 'Mine Cutting Machine Operator', 'Mining Engineer OR Geological Engineer', 'Mining Machine Operator', 'Mixing and Blending Machine Operator', 'Model Maker', 'Mold Maker', 'Molder', 'Molding and Casting Worker', 'Molding Machine Operator', 'Motion Picture Projectionist', 'Motor Vehicle Inspector', 'Motor Vehicle Operator', 'Motorboat Mechanic', 'Motorboat Operator', 'Motorcycle Mechanic', 'Movers', 'Movie Director oR Theatre Director', 'Multi-Media Artist', 'Multiple Machine Tool Setter', 'Municipal Clerk', 'Municipal Court Clerk', 'Municipal Fire Fighter', 'Municipal Fire Fighting Supervisor', 'Museum Conservator', 'Music Arranger and Orchestrator', 'Music Composer', 'Music Director', 'Musical Instrument Tuner', 'Musician', 'Musician OR Singer', 'Natural Sciences Manager', 'Naval Architects', 'Network Admin OR Computer Systems Administrator', 'Network Systems Analyst', 'New Accounts Clerk', 'Night Security Guard', 'Night Shift', 'Nonfarm Animal Caretaker', 'Nuclear Engineer', 'Nuclear Equipment Operation Technician', 'Nuclear Medicine Technologist', 'Nuclear Monitoring Technician', 'Nuclear Power Reactor Operator', 'Nuclear Technician', 'Numerical Control Machine Tool Operator', 'Numerical Tool Programmer OR Process Control Programmer', 'Nursery Manager', 'Nursery Worker', 'Nursing Aide', 'Nursing Instructor', 'Nutritionist', 'Obstetrician', 'Occupational Health Safety Specialist', 'Occupational Health Safety Technician', 'Occupational Therapist', 'Occupational Therapist Aide', 'Occupational Therapist Assistant', 'Office and Administrative Support Worker', 'Office Clerk', 'Office Machine and Cash Register Servicer', 'Office Machine Operator', 'Offset Lithographic Press Operator', 'Oil and gas Operator', 'Oil Service Unit Operator', 'Online Marketing Analyst', 'Operating Engineer', 'Operations Research Analyst', 'Ophthalmic Laboratory Technician', 'Optical Instrument Assembler', 'Opticians', 'Optometrist', 'Oral Surgeon', 'Order Clerk', 'Order Filler', 'Order Filler OR Stock Clerk', 'Organizational Development Manager', 'Orthodontist', 'Orthotist OR Prosthetist', 'Outdoor Power Equipment Mechanic', 'Packaging Machine Operator', 'Packer and Packager', 'Painter', 'Painter and Illustrator', 'Painting Machine Operator', 'Pantograph Engraver', 'Paper Goods Machine Operator', 'Paperhanger', 'Paralegal', 'Park Naturalist', 'Parking Enforcement Worker', 'Parking Lot Attendant', 'Parts Salesperson', 'Paste-Up Worker', 'Pastry Chef', 'Patrol Officer', 'Patternmaker', 'Paving Equipment Operator', 'Payroll Clerk', 'Pediatricians', 'Percussion Instrument Repairer', 'Personal Care Worker', 'Personal Financial Advisor', 'Personal Home Care Aide', 'Personal Service Worker', 'Personal Trainer', 'Personnel Recruiter', 'Pest Control Worker', 'Pesticide Sprayer', 'Petroleum Engineer', 'Petroleum Pump Operator', 'Petroleum Pump System Operator', 'Petroleum Technician', 'Pewter Caster', 'Pharmaceutical Sales Representative', 'Pharmacist', 'Pharmacy Aide', 'Pharmacy Technician', 'Philosophy and Religion Teacher', 'Photoengraver', 'Photoengraving Machine Operator', 'Photographer', 'Photographic Restorer', 'Photographic Developer', 'Photographic Process Worker', 'Photographic Processing Machine Operator', 'Photographic Reproduction Technician', 'Physical Scientist', 'Physical Therapist', 'Physical Therapist Aide', 'Physical Therapist Assistant', 'Physician', 'Physician Assistant', 'Physicist', 'Physics Teacher', 'Pile-Driver Operator', 'Pipe Fitter', 'Pipefitter', 'Pipelayer', 'Pipelaying Fitter', 'Plant and System Operator', 'Plant Scientist', 'Plasterer OR Stucco Mason', 'Plastic Molding Machine Operator', 'Plate Finisher', 'Platemaker', 'Plating Machine Operator', 'Plating Operator', 'Plating Operator OR Coating Machine Operator', 'Plumber', 'Plumber OR Pipefitter OR Steamfitter', 'Podiatrist', 'Poet OR Lyricist', 'Police and Sheriffs Patrol Officer', 'Police Detective', 'Police Identification OR Records Officer', 'Political Science Teacher', 'Political Scientist', 'Portable Power Tool Repairer', 'Postal Clerk', 'Postal Service Clerk', 'Postal Service Mail Carrier', 'Postal Service Mail Sorter', 'Postmasters', 'Postsecondary Education Administrators', 'Postsecondary Teacher', 'Potter', 'Poultry Cutter', 'Power Distributors OR Dispatcher', 'Power Generating Plant Operator', 'Power Plant Operator', 'PR Manager', 'Precious Stone Worker', 'Precision Aircraft Systems Assemblers', 'Precision Devices Inspector', 'Precision Dyer', 'Precision Etcher and Engraver', 'Precision Instrument Repairer', 'Precision Lens Grinders and Polisher', 'Precision Mold and Pattern Caster', 'Precision Pattern and Die Caster', 'Precision Printing Worker', 'Prepress Technician', 'Preschool Education Administrators', 'Preschool Teacher', 'Press Machine Setter, Operator', 'Pressing Machine Operator', 'Pressure Vessel Inspector', 'Printing Machine Operator', 'Printing Press Machine Operator', 'Private Detective and Investigator', 'Private Household Cook', 'Private Sector Executive', 'Probation Officers and Correctional Treatment Specialist', 'Procurement Clerk', 'Producer', 'Producers and Director', 'Product Management Leader', 'Product Promoter', 'Product Safety Engineer', 'Product Specialist', 'Production Control Manager', 'Production Helper', 'Production Inspector', 'Production Laborer', 'Production Manager', 'Production Planner', 'Production Planning', 'Production Worker', 'Professional Photographer', 'Professor', 'Program Director', 'Project Manager', 'Proofreaders and Copy Marker', 'Prosthodontist', 'Protective Service Worker', 'Protective Service Worker', 'Psychiatric Aide', 'Psychiatric Technician', 'Psychiatrist', 'Psychologist', 'Psychology Teacher', 'Public Health Social Worker', 'Public Relations Manager', 'Public Relations Specialist', 'Public Transportation Inspector', 'Pump Operators', 'Punching Machine Setters', 'Purchasing Agent', 'Purchasing Manager', 'Radar Technician', 'Radiation Therapist', 'Radio and Television Announcer', 'Radio Mechanic', 'Radio Operator', 'Radiologic Technician', 'Radiologic Technologist', 'Radiologic Technologist and Technician', 'Rail Car Repairer', 'Rail Transportation Worker', 'Rail Yard Engineer', 'Railroad Conductors', 'Railroad Inspector', 'Railroad Switch Operator', 'Railroad Yard Worker', 'Range Manager', 'Real Estate Appraiser', 'Real Estate Association Manager', 'Real Estate Broker', 'Real Estate Sales Agent', 'Receptionist and Information Clerk', 'Record Clerk', 'Recordkeeping Clerk', 'Recreation and Fitness Studies Teacher', 'Recreation Worker', 'Recreational Therapist', 'Recreational Vehicle Service Technician', 'Recruiter', 'Recyclable Material Collector', 'Refinery Operator', 'Refractory Materials Repairer', 'Refrigeration Mechanic', 'Registered Nurse', 'Rehabilitation Counselor', 'Religious Worker', 'Rental Clerk', 'Reporters OR Correspondent', 'Reservation Agent OR Transportation Ticket Agent', 'Residential Advisor', 'Respiratory Therapist', 'Respiratory Therapy Technician', 'Restaurant Cook', 'Retail Sales person', 'Retail Salesperson', 'Rigger', 'RN', 'Rock Splitter', 'Rolling Machine Setter', 'Roof Bolters Mining', 'Roofer', 'Rotary Drill Operator', 'Rough Carpenter', 'Roustabouts', 'Safety Engineer', 'Sailor', 'Sales and Related Workers', 'Sales Engineer', 'Sales Manager', 'Sales Person', 'Sales Representative', 'Sawing Machine Operator', 'Sawing Machine Setter', 'Sawing Machine Tool Setter', 'Scanner Operator', 'School Bus Driver', 'School Social Worker', 'Scientific Photographer', 'Screen Printing Machine Operator', 'Sculptor', 'Secondary School Teacher', 'Secretary', 'Securities Sales Agent', 'Security Guard', 'Security Systems Installer OR Fire Alarm Systems Installer', 'Segmental Paver', 'Self-Enrichment Education Teacher', 'Semiconductor Processor', 'Separating Machine Operators', 'Septic Tank Servicer', 'Service Station Attendant', 'Set and Exhibit Designer', 'Set Designer', 'Sewing Machine Operator', 'Shampooer', 'Shear Machine Set-Up Operator', 'Sheet Metal Worker', 'Sheriff', 'Ship Captain', 'Ship Carpenter and Joiner', 'Ship Engineer', 'Ship Mates', 'Ship Pilot', 'Shipping and Receiving Clerk', 'Shoe and Leather Repairer', 'Shoe Machine Operators', 'Short Order Cook', 'Shuttle Car Operator', 'Signal Repairer OR Track Switch Repairer', 'Silversmith', 'Singer', 'Sketch Artist', 'Skin Care Specialist', 'Slot Key Person', 'Social and Human Service Assistant', 'Social Media Marketing Manager', 'Social Science Research Assistant', 'Social Sciences Teacher', 'Social Scientists', 'Social Service Specialists', 'Social Work Teacher', 'Social Worker', 'Sociologist', 'Sociology Teacher', 'Software Engineer', 'Soil Conservationist', 'Soil Scientist', 'Soil Scientist OR Plant Scientist', 'Solderer', 'Soldering Machine Setter', 'Sound Engineering Technician', 'Space Sciences Teacher', 'Special Education Teacher', 'Special Force', 'Special Forces Officer', 'Speech-Language Pathologist', 'Sports Book Writer', 'Spotters', 'Spraying Machine Operator', 'Staff Psychologist', 'State', 'Statement Clerk', 'Stationary Engineer', 'Stationary Engineer OR Boiler Operator', 'Statistical Assistant', 'Statistician', 'Steel Worker', 'Stevedore', 'Stock Broker', 'Stock Clerk', 'Stone Cutter', 'Stone Sawyer', 'Stonemason', 'Stonemason', 'Storage Manager OR Distribution Manager', 'Streetcar Operator', 'Stringed Instrument Repairer and Tuner', 'Structural Iron and Steel Worker', 'Structural Metal Fabricator', 'Substance Abuse Counselor', 'Substance Abuse Social Worker', 'Substation Maintenance', 'Supervisor Correctional Officer', 'Supervisor Fire Fighting Worker', 'Supervisor of Customer Service', 'Supervisor of Police', 'Surgeon', 'Surgical Technologist', 'Survey Researcher', 'Surveying and Mapping Technician', 'Surveying Technician', 'Surveyor', 'Sys Admin', 'System Administrator', 'Tailor', 'Talent Acquisition Manager', 'Talent Director', 'Tank Car', 'Taper', 'Tax Examiner', 'Tax Preparer', 'Taxi Drivers and Chauffeur', 'Teacher', 'Teacher Assistant', 'Team Assembler', 'Technical Director', 'Technical Program Manager', 'Technical Specialist', 'Technical Writer', 'Telecommunications Equipment Installer', 'Telecommunications Facility Examiner', 'Telecommunications Line Installer', 'Telemarketer', 'Telephone Operator', 'Telephone Station Installer and Repairer', 'Teller', 'Terrazzo Workes and Finisher', 'Textile Cutting Machine Operator', 'Textile Dyeing Machine Operator', 'Textile Knitting Machine Operator', 'Textile Machine Operator', 'Textile Worker', 'Therapist', 'Ticket Agent', 'Tile Setter OR Marble Setter', 'Timing Device Assemblers', 'Tire Builder', 'Tire Changer', 'Title Abstractor', 'Title Examiner', 'Title Searcher', 'Tool and Die Maker', 'Tool Set-Up Operator', 'Tool Sharpener', 'Tour Guide', 'Tractor Operator', 'Tractor-Trailer Truck Driver', 'Traffic Technician', 'Train Crew', 'Trainer', 'Training Manager OR Development Manager', 'Transformer Repairer', 'Transit Police OR Railroad Police', 'Transportation and Material-Moving', 'Transportation Attendant', 'Transportation Equipment Maintenance', 'Transportation Equipment Painters', 'Transportation Inspector', 'Transportation Manager', 'Transportation Worker', 'Travel Agent', 'Travel Clerk', 'Travel Guide', 'Tree Trimmer', 'Truck Driver', 'TSA', 'Typesetter', 'Typesetting Machine Operator', 'Umpire and Referee', 'Underground Mining', 'University', 'Upholsterer', 'Urban Planner', 'User Experience Manager', 'User Experience Researcher', 'Usher', 'Utility Meter Reader', 'Valve Repairer OR Regulator Repairer', 'Vending Machine Servicer', 'Veterinarian', 'Veterinary Assistant OR Laboratory Animal Caretaker', 'Veterinary Technician', 'Vice President Of Human Resources', 'Vice President Of Marketing', 'Video Editor', 'Visual Designer', 'Vocational Education Teacher', 'Waiter', 'Waitress', 'Warehouse', 'Washing Equipment Operator', 'Waste Treatment Plant Operator', 'Watch Repairer', 'Weapons Specialists', 'Web Developer', 'Webmaster', 'Welder', 'Welder', 'Welder and Cutter', 'Welder-Fitter', 'Welding Machine Tender', 'Welding Machine Operator', 'Welding Machine Setter', 'Welfare Eligibility Clerk', 'Well and Core Drill Operator', 'Wellhead Pumper', 'Wholesale Buyer', 'Wind Instrument Repairer', 'Woodworker', 'Woodworking Machine Operator', 'Woodworking Machine Setter', 'Word Processors and Typist', 'Writer OR Author', 'Zoologists OR Wildlife Biologist', ]; protected static $companySuffix = ['Inc', 'and Sons', 'LLC', 'Group', 'PLC', 'Ltd']; /** * @see https://www.irs.gov/businesses/small-businesses-self-employed/how-eins-are-assigned-and-valid-ein-prefixes */ protected static $einPrefixes = [ 01, 02, 03, 04, 05, 06, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 98, 99, ]; /** * @example 'Robust full-range hub' */ public function catchPhrase() { $result = []; foreach (static::$catchPhraseWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } /** * @example 'integrate extensible convergence' */ public function bs() { $result = []; foreach (static::$bsWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } /** * Employer Identification Number (EIN) * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Employer_Identification_Number * * @example '12-3456789' */ public static function ein() { $prefix = static::randomElement(static::$einPrefixes); $suffix = self::numberBetween(0, 9999999); return sprintf('%02d-%07d', $prefix, $suffix); } } PK A�)[ �m� m� ) faker/src/Faker/Provider/en_US/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_US; use Faker\Provider\Miscellaneous; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'Aaron', 'Abdiel', 'Abdul', 'Abdullah', 'Abe', 'Abel', 'Abelardo', 'Abner', 'Abraham', 'Adalberto', 'Adam', 'Adan', 'Adelbert', 'Adolfo', 'Adolphus', 'Adonis', 'Adrain', 'Adrian', 'Adriel', 'Adrien', 'Afton', 'Agustin', 'Ahmad', 'Ahmed', 'Aidan', 'Aiden', 'Akeem', 'Al', 'Alan', 'Albert', 'Alberto', 'Albin', 'Alden', 'Alec', 'Alejandrin', 'Alek', 'Alessandro', 'Alex', 'Alexander', 'Alexandre', 'Alexandro', 'Alexie', 'Alexis', 'Alexys', 'Alexzander', 'Alf', 'Alfonso', 'Alfonzo', 'Alford', 'Alfred', 'Alfredo', 'Ali', 'Allan', 'Allen', 'Alphonso', 'Alvah', 'Alvis', 'Amani', 'Amari', 'Ambrose', 'Americo', 'Amir', 'Amos', 'Amparo', 'Anastacio', 'Anderson', 'Andre', 'Andres', 'Andrew', 'Andy', 'Angel', 'Angelo', 'Angus', 'Anibal', 'Ansel', 'Ansley', 'Anthony', 'Antone', 'Antonio', 'Antwan', 'Antwon', 'Arch', 'Archibald', 'Arden', 'Arely', 'Ari', 'Aric', 'Ariel', 'Arjun', 'Arlo', 'Armand', 'Armando', 'Armani', 'Arnaldo', 'Arne', 'Arno', 'Arnold', 'Arnoldo', 'Arnulfo', 'Aron', 'Art', 'Arthur', 'Arturo', 'Arvel', 'Arvid', 'Ashton', 'August', 'Augustus', 'Aurelio', 'Austen', 'Austin', 'Austyn', 'Avery', 'Axel', 'Ayden', 'Bailey', 'Barney', 'Baron', 'Barrett', 'Barry', 'Bart', 'Bartholome', 'Barton', 'Baylee', 'Beau', 'Bell', 'Ben', 'Benedict', 'Benjamin', 'Bennett', 'Bennie', 'Benny', 'Benton', 'Bernard', 'Bernardo', 'Bernhard', 'Bernie', 'Berry', 'Berta', 'Bertha', 'Bertram', 'Bertrand', 'Bill', 'Billy', 'Blair', 'Blaise', 'Blake', 'Blaze', 'Bo', 'Bobbie', 'Bobby', 'Boris', 'Boyd', 'Brad', 'Braden', 'Bradford', 'Bradley', 'Bradly', 'Brady', 'Braeden', 'Brain', 'Brando', 'Brandon', 'Brandt', 'Brannon', 'Branson', 'Brant', 'Braulio', 'Braxton', 'Brayan', 'Brendan', 'Brenden', 'Brendon', 'Brennan', 'Brennon', 'Brent', 'Bret', 'Brett', 'Brian', 'Brice', 'Brock', 'Broderick', 'Brody', 'Brook', 'Brooks', 'Brown', 'Bruce', 'Bryce', 'Brycen', 'Bryon', 'Buck', 'Bud', 'Buddy', 'Buford', 'Burley', 'Buster', 'Cade', 'Caden', 'Caesar', 'Cale', 'Caleb', 'Camden', 'Cameron', 'Camren', 'Camron', 'Camryn', 'Candelario', 'Candido', 'Carey', 'Carleton', 'Carlo', 'Carlos', 'Carmel', 'Carmelo', 'Carmine', 'Carol', 'Carroll', 'Carson', 'Carter', 'Cary', 'Casey', 'Casimer', 'Casimir', 'Casper', 'Ceasar', 'Cecil', 'Cedrick', 'Celestino', 'Cesar', 'Chad', 'Chadd', 'Chadrick', 'Chaim', 'Chance', 'Chandler', 'Charles', 'Charley', 'Charlie', 'Chase', 'Chauncey', 'Chaz', 'Chelsey', 'Chesley', 'Chester', 'Chet', 'Chris', 'Christ', 'Christian', 'Christop', 'Christophe', 'Christopher', 'Cicero', 'Cielo', 'Clair', 'Clark', 'Claud', 'Claude', 'Clay', 'Clemens', 'Clement', 'Cleo', 'Cletus', 'Cleve', 'Cleveland', 'Clifford', 'Clifton', 'Clint', 'Clinton', 'Clovis', 'Cloyd', 'Clyde', 'Coby', 'Cody', 'Colby', 'Cole', 'Coleman', 'Colin', 'Collin', 'Colt', 'Colten', 'Colton', 'Columbus', 'Conner', 'Connor', 'Conor', 'Conrad', 'Constantin', 'Consuelo', 'Cooper', 'Corbin', 'Cordelia', 'Cordell', 'Cornelius', 'Cornell', 'Cortez', 'Cory', 'Coty', 'Coy', 'Craig', 'Crawford', 'Cristian', 'Cristina', 'Cristobal', 'Cristopher', 'Cruz', 'Cullen', 'Curt', 'Curtis', 'Cyril', 'Cyrus', 'Dagmar', 'Dale', 'Dallas', 'Dallin', 'Dalton', 'Dameon', 'Damian', 'Damien', 'Damion', 'Damon', 'Dan', 'Dane', 'D\'angelo', 'Dangelo', 'Danial', 'Danny', 'Dante', 'Daren', 'Darian', 'Darien', 'Dario', 'Darion', 'Darius', 'Daron', 'Darrel', 'Darrell', 'Darren', 'Darrick', 'Darrin', 'Darrion', 'Darron', 'Darryl', 'Darwin', 'Daryl', 'Dashawn', 'Dave', 'David', 'Davin', 'Davion', 'Davon', 'Davonte', 'Dawson', 'Dax', 'Dayne', 'Dayton', 'Dean', 'Deangelo', 'Declan', 'Dedric', 'Dedrick', 'Dee', 'Deion', 'Dejon', 'Dejuan', 'Delaney', 'Delbert', 'Dell', 'Delmer', 'Demarco', 'Demarcus', 'Demario', 'Demetrius', 'Demond', 'Denis', 'Dennis', 'Deon', 'Deondre', 'Deontae', 'Deonte', 'Dereck', 'Derek', 'Derick', 'Deron', 'Derrick', 'Deshaun', 'Deshawn', 'Desmond', 'Destin', 'Devan', 'Devante', 'Deven', 'Devin', 'Devon', 'Devonte', 'Devyn', 'Dewayne', 'Dewitt', 'Dexter', 'Diamond', 'Diego', 'Dillan', 'Dillon', 'Dimitri', 'Dino', 'Dion', 'Dock', 'Domenic', 'Domenick', 'Domenico', 'Domingo', 'Dominic', 'Don', 'Donald', 'Donato', 'Donavon', 'Donnell', 'Donnie', 'Donny', 'Dorcas', 'Dorian', 'Doris', 'Dorthy', 'Doug', 'Douglas', 'Doyle', 'Drake', 'Dudley', 'Duncan', 'Durward', 'Dustin', 'Dusty', 'Dwight', 'Dylan', 'Earl', 'Earnest', 'Easter', 'Easton', 'Ed', 'Edd', 'Eddie', 'Edgar', 'Edgardo', 'Edison', 'Edmond', 'Edmund', 'Eduardo', 'Edward', 'Edwardo', 'Edwin', 'Efrain', 'Efren', 'Einar', 'Eino', 'Eladio', 'Elbert', 'Eldon', 'Eldred', 'Eleazar', 'Eli', 'Elian', 'Elias', 'Eliezer', 'Elijah', 'Eliseo', 'Elliot', 'Elliott', 'Ellis', 'Ellsworth', 'Elmer', 'Elmo', 'Elmore', 'Eloy', 'Elroy', 'Elton', 'Elvis', 'Elwin', 'Elwyn', 'Emanuel', 'Emerald', 'Emerson', 'Emery', 'Emil', 'Emile', 'Emiliano', 'Emilio', 'Emmanuel', 'Emmet', 'Emmett', 'Emmitt', 'Emory', 'Enid', 'Enoch', 'Enos', 'Enrico', 'Enrique', 'Ephraim', 'Eriberto', 'Eric', 'Erich', 'Erick', 'Erik', 'Erin', 'Erling', 'Ernest', 'Ernesto', 'Ernie', 'Ervin', 'Erwin', 'Esteban', 'Estevan', 'Ethan', 'Ethel', 'Eugene', 'Eusebio', 'Evan', 'Evans', 'Everardo', 'Everett', 'Evert', 'Ewald', 'Ewell', 'Ezekiel', 'Ezequiel', 'Ezra', 'Fabian', 'Faustino', 'Fausto', 'Favian', 'Federico', 'Felipe', 'Felix', 'Felton', 'Fermin', 'Fern', 'Fernando', 'Ferne', 'Fidel', 'Filiberto', 'Finn', 'Flavio', 'Fletcher', 'Florencio', 'Florian', 'Floy', 'Floyd', 'Ford', 'Forest', 'Forrest', 'Foster', 'Francesco', 'Francis', 'Francisco', 'Franco', 'Frank', 'Frankie', 'Franz', 'Fred', 'Freddie', 'Freddy', 'Frederic', 'Frederick', 'Frederik', 'Fredrick', 'Fredy', 'Freeman', 'Friedrich', 'Fritz', 'Furman', 'Gabe', 'Gabriel', 'Gaetano', 'Gage', 'Gardner', 'Garett', 'Garfield', 'Garland', 'Garnet', 'Garnett', 'Garret', 'Garrett', 'Garrick', 'Garrison', 'Garry', 'Garth', 'Gaston', 'Gavin', 'Gay', 'Gayle', 'Gaylord', 'Gene', 'General', 'Gennaro', 'Geo', 'Geoffrey', 'George', 'Geovanni', 'Geovanny', 'Geovany', 'Gerald', 'Gerard', 'Gerardo', 'Gerhard', 'German', 'Gerson', 'Gianni', 'Gideon', 'Gilbert', 'Gilberto', 'Giles', 'Gillian', 'Gino', 'Giovani', 'Giovanni', 'Giovanny', 'Giuseppe', 'Glen', 'Glennie', 'Godfrey', 'Golden', 'Gonzalo', 'Gordon', 'Grady', 'Graham', 'Grant', 'Granville', 'Grayce', 'Grayson', 'Green', 'Greg', 'Gregg', 'Gregorio', 'Gregory', 'Greyson', 'Griffin', 'Grover', 'Guido', 'Guillermo', 'Guiseppe', 'Gunnar', 'Gunner', 'Gus', 'Gussie', 'Gust', 'Gustave', 'Guy', 'Hadley', 'Hailey', 'Hal', 'Haleigh', 'Haley', 'Halle', 'Hank', 'Hans', 'Hardy', 'Harley', 'Harmon', 'Harold', 'Harrison', 'Harry', 'Harvey', 'Haskell', 'Hassan', 'Hayden', 'Hayley', 'Hazel', 'Hazle', 'Heber', 'Hector', 'Helmer', 'Henderson', 'Henri', 'Henry', 'Herbert', 'Herman', 'Hermann', 'Herminio', 'Hershel', 'Hester', 'Hilario', 'Hilbert', 'Hillard', 'Hilton', 'Hipolito', 'Hiram', 'Hobart', 'Holden', 'Hollis', 'Horace', 'Horacio', 'Houston', 'Howard', 'Howell', 'Hoyt', 'Hubert', 'Hudson', 'Hugh', 'Humberto', 'Hunter', 'Hyman', 'Ian', 'Ibrahim', 'Ignacio', 'Ignatius', 'Ike', 'Imani', 'Immanuel', 'Irving', 'Irwin', 'Isaac', 'Isac', 'Isadore', 'Isai', 'Isaiah', 'Isaias', 'Isidro', 'Ismael', 'Isom', 'Israel', 'Issac', 'Izaiah', 'Jabari', 'Jace', 'Jacey', 'Jacinto', 'Jack', 'Jackson', 'Jacques', 'Jaden', 'Jadon', 'Jaeden', 'Jaiden', 'Jaime', 'Jairo', 'Jake', 'Jakob', 'Jaleel', 'Jalen', 'Jalon', 'Jamaal', 'Jamal', 'Jamar', 'Jamarcus', 'Jamel', 'Jameson', 'Jamey', 'Jamie', 'Jamil', 'Jamir', 'Jamison', 'Jan', 'Janick', 'Jaquan', 'Jared', 'Jaren', 'Jarod', 'Jaron', 'Jarred', 'Jarrell', 'Jarret', 'Jarrett', 'Jarrod', 'Jarvis', 'Jasen', 'Jasmin', 'Jason', 'Jasper', 'Javier', 'Javon', 'Javonte', 'Jay', 'Jayce', 'Jaycee', 'Jayde', 'Jayden', 'Jaydon', 'Jaylan', 'Jaylen', 'Jaylin', 'Jaylon', 'Jayme', 'Jayson', 'Jean', 'Jed', 'Jedediah', 'Jedidiah', 'Jeff', 'Jefferey', 'Jeffery', 'Jeffrey', 'Jeffry', 'Jennings', 'Jensen', 'Jerad', 'Jerald', 'Jeramie', 'Jeramy', 'Jerel', 'Jeremie', 'Jeremy', 'Jermain', 'Jermey', 'Jerod', 'Jerome', 'Jeromy', 'Jerrell', 'Jerrod', 'Jerrold', 'Jerry', 'Jess', 'Jesse', 'Jessie', 'Jessy', 'Jesus', 'Jett', 'Jettie', 'Jevon', 'Jillian', 'Jimmie', 'Jimmy', 'Jo', 'Joan', 'Joany', 'Joaquin', 'Jocelyn', 'Joe', 'Joel', 'Joesph', 'Joey', 'Johan', 'Johann', 'Johathan', 'John', 'Johnathan', 'Johnathon', 'Johnnie', 'Johnny', 'Johnpaul', 'Johnson', 'Jon', 'Jonas', 'Jonatan', 'Jonathan', 'Jonathon', 'Jordan', 'Jordi', 'Jordon', 'Jordy', 'Jordyn', 'Jorge', 'Jose', 'Joseph', 'Josh', 'Joshua', 'Joshuah', 'Josiah', 'Josue', 'Jovan', 'Jovani', 'Jovanny', 'Jovany', 'Judah', 'Judd', 'Judge', 'Judson', 'Jules', 'Julian', 'Julien', 'Julio', 'Julius', 'Junior', 'Junius', 'Justen', 'Justice', 'Juston', 'Justus', 'Justyn', 'Juvenal', 'Juwan', 'Kacey', 'Kade', 'Kaden', 'Kadin', 'Kale', 'Kaleb', 'Kaleigh', 'Kaley', 'Kameron', 'Kamren', 'Kamron', 'Kamryn', 'Kane', 'Kareem', 'Karl', 'Karley', 'Karson', 'Kay', 'Kayden', 'Kayleigh', 'Kayley', 'Keagan', 'Keanu', 'Keaton', 'Keegan', 'Keeley', 'Keenan', 'Keith', 'Kellen', 'Kelley', 'Kelton', 'Kelvin', 'Ken', 'Kendall', 'Kendrick', 'Kennedi', 'Kennedy', 'Kenneth', 'Kennith', 'Kenny', 'Kenton', 'Kenyon', 'Keon', 'Keshaun', 'Keshawn', 'Keven', 'Kevin', 'Kevon', 'Keyon', 'Keyshawn', 'Khalid', 'Khalil', 'Kian', 'Kiel', 'Kieran', 'Kiley', 'Kim', 'King', 'Kip', 'Kirk', 'Kobe', 'Koby', 'Kody', 'Kolby', 'Kole', 'Korbin', 'Korey', 'Kory', 'Kraig', 'Kris', 'Kristian', 'Kristofer', 'Kristoffer', 'Kristopher', 'Kurt', 'Kurtis', 'Kyle', 'Kyleigh', 'Kyler', 'Ladarius', 'Lafayette', 'Lamar', 'Lambert', 'Lamont', 'Lance', 'Landen', 'Lane', 'Laron', 'Larry', 'Larue', 'Laurel', 'Lavern', 'Laverna', 'Laverne', 'Lavon', 'Lawrence', 'Lawson', 'Layne', 'Lazaro', 'Lee', 'Leif', 'Leland', 'Lemuel', 'Lennie', 'Lenny', 'Leo', 'Leon', 'Leonard', 'Leonardo', 'Leone', 'Leonel', 'Leopold', 'Leopoldo', 'Lesley', 'Lester', 'Levi', 'Lew', 'Lewis', 'Lexus', 'Liam', 'Lincoln', 'Lindsey', 'Linwood', 'Lionel', 'Lisandro', 'Llewellyn', 'Lloyd', 'Logan', 'Lon', 'London', 'Lonnie', 'Lonny', 'Lonzo', 'Lorenz', 'Lorenza', 'Lorenzo', 'Louie', 'Louisa', 'Lourdes', 'Louvenia', 'Lowell', 'Loy', 'Loyal', 'Lucas', 'Luciano', 'Lucio', 'Lucious', 'Lucius', 'Ludwig', 'Luigi', 'Luis', 'Lukas', 'Lula', 'Luther', 'Lyric', 'Mac', 'Macey', 'Mack', 'Mackenzie', 'Madisen', 'Madison', 'Madyson', 'Magnus', 'Major', 'Makenna', 'Malachi', 'Malcolm', 'Mallory', 'Manley', 'Manuel', 'Manuela', 'Marc', 'Marcel', 'Marcelino', 'Marcellus', 'Marcelo', 'Marco', 'Marcos', 'Marcus', 'Mariano', 'Mario', 'Mark', 'Markus', 'Marley', 'Marlin', 'Marlon', 'Marques', 'Marquis', 'Marshall', 'Martin', 'Marty', 'Marvin', 'Mason', 'Mateo', 'Mathew', 'Mathias', 'Matt', 'Matteo', 'Maurice', 'Mauricio', 'Maverick', 'Mavis', 'Max', 'Maxime', 'Maximilian', 'Maximillian', 'Maximo', 'Maximus', 'Maxine', 'Maxwell', 'Maynard', 'Mckenna', 'Mckenzie', 'Mekhi', 'Melany', 'Melvin', 'Melvina', 'Merl', 'Merle', 'Merlin', 'Merritt', 'Mervin', 'Micah', 'Michael', 'Michale', 'Micheal', 'Michel', 'Miguel', 'Mike', 'Mikel', 'Milan', 'Miles', 'Milford', 'Miller', 'Milo', 'Milton', 'Misael', 'Mitchel', 'Mitchell', 'Modesto', 'Mohamed', 'Mohammad', 'Mohammed', 'Moises', 'Monroe', 'Monserrat', 'Monserrate', 'Montana', 'Monte', 'Monty', 'Morgan', 'Moriah', 'Morris', 'Mortimer', 'Morton', 'Mose', 'Moses', 'Moshe', 'Muhammad', 'Murl', 'Murphy', 'Murray', 'Mustafa', 'Myles', 'Myrl', 'Myron', 'Napoleon', 'Narciso', 'Nash', 'Nasir', 'Nat', 'Nathan', 'Nathanael', 'Nathanial', 'Nathaniel', 'Nathen', 'Neal', 'Ned', 'Neil', 'Nels', 'Nelson', 'Nestor', 'Newell', 'Newton', 'Nicholas', 'Nicholaus', 'Nick', 'Nicklaus', 'Nickolas', 'Nico', 'Nicola', 'Nicolas', 'Nigel', 'Nikko', 'Niko', 'Nikolas', 'Nils', 'Noah', 'Noble', 'Noe', 'Noel', 'Nolan', 'Norbert', 'Norberto', 'Norris', 'Norval', 'Norwood', 'Obie', 'Oda', 'Odell', 'Okey', 'Ola', 'Olaf', 'Ole', 'Olen', 'Olin', 'Oliver', 'Omari', 'Omer', 'Oral', 'Oran', 'Oren', 'Orin', 'Orion', 'Orland', 'Orlando', 'Orlo', 'Orrin', 'Orval', 'Orville', 'Osbaldo', 'Osborne', 'Oscar', 'Osvaldo', 'Oswald', 'Oswaldo', 'Otho', 'Otis', 'Ottis', 'Otto', 'Owen', 'Pablo', 'Paolo', 'Paris', 'Parker', 'Patrick', 'Paul', 'Paxton', 'Payton', 'Pedro', 'Percival', 'Percy', 'Perry', 'Pete', 'Peter', 'Peyton', 'Philip', 'Pierce', 'Pierre', 'Pietro', 'Porter', 'Presley', 'Preston', 'Price', 'Prince', 'Quentin', 'Quincy', 'Quinn', 'Quinten', 'Quinton', 'Rafael', 'Raheem', 'Rahul', 'Raleigh', 'Ralph', 'Ramiro', 'Ramon', 'Randal', 'Randall', 'Randi', 'Randy', 'Ransom', 'Raoul', 'Raphael', 'Rashad', 'Rashawn', 'Rasheed', 'Raul', 'Raven', 'Ray', 'Raymond', 'Raymundo', 'Reagan', 'Reece', 'Reed', 'Reese', 'Regan', 'Reggie', 'Reginald', 'Reid', 'Reilly', 'Reinhold', 'Remington', 'Rene', 'Reuben', 'Rex', 'Rey', 'Reyes', 'Reymundo', 'Reynold', 'Rhett', 'Rhiannon', 'Ricardo', 'Richard', 'Richie', 'Richmond', 'Rick', 'Rickey', 'Rickie', 'Ricky', 'Rico', 'Rigoberto', 'Riley', 'Robb', 'Robbie', 'Robert', 'Roberto', 'Robin', 'Rocio', 'Rocky', 'Rod', 'Roderick', 'Rodger', 'Rodolfo', 'Rodrick', 'Rodrigo', 'Roel', 'Rogelio', 'Roger', 'Rogers', 'Rolando', 'Rollin', 'Roman', 'Ron', 'Ronaldo', 'Ronny', 'Roosevelt', 'Rory', 'Rosario', 'Roscoe', 'Rosendo', 'Ross', 'Rowan', 'Rowland', 'Roy', 'Royal', 'Royce', 'Ruben', 'Rudolph', 'Rudy', 'Rupert', 'Russ', 'Russel', 'Russell', 'Rusty', 'Ryan', 'Ryann', 'Ryder', 'Rylan', 'Ryleigh', 'Ryley', 'Sage', 'Saige', 'Salvador', 'Salvatore', 'Sam', 'Samir', 'Sammie', 'Sammy', 'Samson', 'Sanford', 'Santa', 'Santiago', 'Santino', 'Santos', 'Saul', 'Savion', 'Schuyler', 'Scot', 'Scottie', 'Scotty', 'Seamus', 'Sean', 'Sebastian', 'Sedrick', 'Selmer', 'Seth', 'Shad', 'Shane', 'Shaun', 'Shawn', 'Shayne', 'Sheldon', 'Sheridan', 'Sherman', 'Sherwood', 'Sid', 'Sidney', 'Sigmund', 'Sigrid', 'Sigurd', 'Silas', 'Sim', 'Simeon', 'Skye', 'Skylar', 'Sofia', 'Soledad', 'Solon', 'Sonny', 'Spencer', 'Stan', 'Stanford', 'Stanley', 'Stanton', 'Stefan', 'Stephan', 'Stephen', 'Stephon', 'Sterling', 'Steve', 'Stevie', 'Stewart', 'Stone', 'Stuart', 'Sven', 'Sydney', 'Sylvan', 'Sylvester', 'Tad', 'Talon', 'Tanner', 'Tate', 'Tatum', 'Taurean', 'Tavares', 'Taylor', 'Ted', 'Terence', 'Terrance', 'Terrell', 'Terrence', 'Terrill', 'Terry', 'Tevin', 'Thad', 'Thaddeus', 'Theo', 'Theodore', 'Theron', 'Thomas', 'Thurman', 'Tillman', 'Timmothy', 'Timmy', 'Timothy', 'Tito', 'Titus', 'Tobin', 'Toby', 'Tod', 'Tom', 'Tomas', 'Tommie', 'Toney', 'Toni', 'Tony', 'Torey', 'Torrance', 'Torrey', 'Toy', 'Trace', 'Tracey', 'Travis', 'Travon', 'Tre', 'Tremaine', 'Tremayne', 'Trent', 'Trenton', 'Trever', 'Trevion', 'Trevor', 'Trey', 'Tristian', 'Tristin', 'Triston', 'Troy', 'Trystan', 'Turner', 'Tyler', 'Tyree', 'Tyreek', 'Tyrel', 'Tyrell', 'Tyrese', 'Tyrique', 'Tyshawn', 'Tyson', 'Ubaldo', 'Ulices', 'Ulises', 'Unique', 'Urban', 'Uriah', 'Uriel', 'Valentin', 'Van', 'Vance', 'Vaughn', 'Vern', 'Verner', 'Vernon', 'Vicente', 'Victor', 'Vidal', 'Vince', 'Vincent', 'Vincenzo', 'Vinnie', 'Virgil', 'Vito', 'Vladimir', 'Wade', 'Waino', 'Waldo', 'Walker', 'Wallace', 'Walter', 'Walton', 'Ward', 'Warren', 'Watson', 'Waylon', 'Wayne', 'Webster', 'Weldon', 'Wellington', 'Wendell', 'Werner', 'Westley', 'Weston', 'Wilber', 'Wilbert', 'Wilburn', 'Wiley', 'Wilford', 'Wilfred', 'Wilfredo', 'Wilfrid', 'Wilhelm', 'Will', 'Willard', 'William', 'Willis', 'Willy', 'Wilmer', 'Wilson', 'Wilton', 'Winfield', 'Winston', 'Woodrow', 'Wyatt', 'Wyman', 'Xavier', 'Xzavier', 'Xander', 'Zachariah', 'Zachary', 'Zachery', 'Zack', 'Zackary', 'Zackery', 'Zakary', 'Zander', 'Zane', 'Zechariah', 'Zion', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Aaliyah', 'Abagail', 'Abbey', 'Abbie', 'Abbigail', 'Abby', 'Abigail', 'Abigale', 'Abigayle', 'Ada', 'Adah', 'Adaline', 'Addie', 'Addison', 'Adela', 'Adele', 'Adelia', 'Adeline', 'Adell', 'Adella', 'Adelle', 'Aditya', 'Adriana', 'Adrianna', 'Adrienne', 'Aglae', 'Agnes', 'Agustina', 'Aida', 'Aileen', 'Aimee', 'Aisha', 'Aiyana', 'Alaina', 'Alana', 'Alanis', 'Alanna', 'Alayna', 'Alba', 'Alberta', 'Albertha', 'Albina', 'Alda', 'Aleen', 'Alejandra', 'Alena', 'Alene', 'Alessandra', 'Alessia', 'Aletha', 'Alexa', 'Alexandra', 'Alexandrea', 'Alexandria', 'Alexandrine', 'Alexane', 'Alexanne', 'Alfreda', 'Alia', 'Alice', 'Alicia', 'Alisa', 'Alisha', 'Alison', 'Alivia', 'Aliya', 'Aliyah', 'Aliza', 'Alize', 'Allene', 'Allie', 'Allison', 'Ally', 'Alta', 'Althea', 'Alva', 'Alvena', 'Alvera', 'Alverta', 'Alvina', 'Alyce', 'Alycia', 'Alysa', 'Alysha', 'Alyson', 'Alysson', 'Amalia', 'Amanda', 'Amara', 'Amaya', 'Amber', 'Amelia', 'Amelie', 'Amely', 'America', 'Amie', 'Amina', 'Amira', 'Amiya', 'Amy', 'Amya', 'Ana', 'Anabel', 'Anabelle', 'Anahi', 'Anais', 'Anastasia', 'Andreane', 'Andreanne', 'Angela', 'Angelica', 'Angelina', 'Angeline', 'Angelita', 'Angie', 'Anika', 'Anissa', 'Anita', 'Aniya', 'Aniyah', 'Anjali', 'Anna', 'Annabel', 'Annabell', 'Annabelle', 'Annalise', 'Annamae', 'Annamarie', 'Anne', 'Annetta', 'Annette', 'Annie', 'Antoinette', 'Antonetta', 'Antonette', 'Antonia', 'Antonietta', 'Antonina', 'Anya', 'April', 'Ara', 'Araceli', 'Aracely', 'Ardella', 'Ardith', 'Ariane', 'Arianna', 'Arielle', 'Arlene', 'Arlie', 'Arvilla', 'Aryanna', 'Asa', 'Asha', 'Ashlee', 'Ashleigh', 'Ashley', 'Ashly', 'Ashlynn', 'Ashtyn', 'Asia', 'Assunta', 'Astrid', 'Athena', 'Aubree', 'Aubrey', 'Audie', 'Audra', 'Audreanne', 'Audrey', 'Augusta', 'Augustine', 'Aurelia', 'Aurelie', 'Aurore', 'Autumn', 'Ava', 'Avis', 'Ayana', 'Ayla', 'Aylin', 'Baby', 'Bailee', 'Barbara', 'Beatrice', 'Beaulah', 'Bella', 'Belle', 'Berenice', 'Bernadette', 'Bernadine', 'Berneice', 'Bernice', 'Berniece', 'Bernita', 'Bert', 'Beryl', 'Bessie', 'Beth', 'Bethany', 'Bethel', 'Betsy', 'Bette', 'Bettie', 'Betty', 'Bettye', 'Beulah', 'Beverly', 'Bianka', 'Billie', 'Birdie', 'Blanca', 'Blanche', 'Bonita', 'Bonnie', 'Brandi', 'Brandy', 'Brandyn', 'Breana', 'Breanna', 'Breanne', 'Brenda', 'Brenna', 'Bria', 'Briana', 'Brianne', 'Bridget', 'Bridgette', 'Bridie', 'Brielle', 'Brigitte', 'Brionna', 'Brisa', 'Britney', 'Brittany', 'Brooke', 'Brooklyn', 'Bryana', 'Bulah', 'Burdette', 'Burnice', 'Caitlyn', 'Caleigh', 'Cali', 'Calista', 'Callie', 'Camila', 'Camilla', 'Camille', 'Camylle', 'Candace', 'Candice', 'Candida', 'Cara', 'Carissa', 'Carlee', 'Carley', 'Carli', 'Carlie', 'Carlotta', 'Carmela', 'Carmella', 'Carmen', 'Carolanne', 'Carole', 'Carolina', 'Caroline', 'Carolyn', 'Carolyne', 'Carrie', 'Casandra', 'Cassandra', 'Cassandre', 'Cassidy', 'Cassie', 'Catalina', 'Caterina', 'Catharine', 'Catherine', 'Cathrine', 'Cathryn', 'Cathy', 'Cayla', 'Cecelia', 'Cecile', 'Cecilia', 'Celestine', 'Celia', 'Celine', 'Chanel', 'Chanelle', 'Charity', 'Charlene', 'Charlotte', 'Chasity', 'Chaya', 'Chelsea', 'Chelsie', 'Cheyanne', 'Cheyenne', 'Chloe', 'Christa', 'Christelle', 'Christiana', 'Christina', 'Christine', 'Christy', 'Chyna', 'Ciara', 'Cierra', 'Cindy', 'Citlalli', 'Claire', 'Clara', 'Clarabelle', 'Clare', 'Clarissa', 'Claudia', 'Claudie', 'Claudine', 'Clementina', 'Clementine', 'Clemmie', 'Cleora', 'Cleta', 'Clotilde', 'Colleen', 'Concepcion', 'Connie', 'Constance', 'Cora', 'Coralie', 'Cordia', 'Cordie', 'Corene', 'Corine', 'Corrine', 'Cortney', 'Courtney', 'Creola', 'Cristal', 'Crystal', 'Crystel', 'Cydney', 'Cynthia', 'Dahlia', 'Daija', 'Daisha', 'Daisy', 'Dakota', 'Damaris', 'Dana', 'Dandre', 'Daniela', 'Daniella', 'Danielle', 'Danika', 'Dannie', 'Danyka', 'Daphne', 'Daphnee', 'Daphney', 'Darby', 'Dariana', 'Darlene', 'Dasia', 'Dawn', 'Dayana', 'Dayna', 'Deanna', 'Deborah', 'Deja', 'Dejah', 'Delfina', 'Delia', 'Delilah', 'Della', 'Delores', 'Delpha', 'Delphia', 'Delphine', 'Delta', 'Demetris', 'Dena', 'Desiree', 'Dessie', 'Destany', 'Destinee', 'Destiney', 'Destini', 'Destiny', 'Diana', 'Dianna', 'Dina', 'Dixie', 'Dolly', 'Dolores', 'Domenica', 'Dominique', 'Donna', 'Dora', 'Dorothea', 'Dorothy', 'Dorris', 'Dortha', 'Dovie', 'Drew', 'Duane', 'Dulce', 'Earlene', 'Earline', 'Earnestine', 'Ebba', 'Ebony', 'Eda', 'Eden', 'Edna', 'Edwina', 'Edyth', 'Edythe', 'Effie', 'Eileen', 'Elaina', 'Elda', 'Eldora', 'Eldridge', 'Eleanora', 'Eleanore', 'Electa', 'Elena', 'Elenor', 'Elenora', 'Eleonore', 'Elfrieda', 'Eliane', 'Elinor', 'Elinore', 'Elisa', 'Elisabeth', 'Elise', 'Elisha', 'Elissa', 'Eliza', 'Elizabeth', 'Ella', 'Ellen', 'Ellie', 'Elmira', 'Elna', 'Elnora', 'Elody', 'Eloisa', 'Eloise', 'Elouise', 'Elsa', 'Else', 'Elsie', 'Elta', 'Elva', 'Elvera', 'Elvie', 'Elyse', 'Elyssa', 'Elza', 'Emelia', 'Emelie', 'Emely', 'Emie', 'Emilia', 'Emilie', 'Emily', 'Emma', 'Emmalee', 'Emmanuelle', 'Emmie', 'Emmy', 'Ena', 'Enola', 'Era', 'Erica', 'Ericka', 'Erika', 'Erna', 'Ernestina', 'Ernestine', 'Eryn', 'Esmeralda', 'Esperanza', 'Esta', 'Estefania', 'Estel', 'Estell', 'Estella', 'Estelle', 'Esther', 'Estrella', 'Etha', 'Ethelyn', 'Ethyl', 'Ettie', 'Eudora', 'Eugenia', 'Eula', 'Eulah', 'Eulalia', 'Euna', 'Eunice', 'Eva', 'Evalyn', 'Evangeline', 'Eve', 'Eveline', 'Evelyn', 'Everette', 'Evie', 'Fabiola', 'Fae', 'Fannie', 'Fanny', 'Fatima', 'Fay', 'Faye', 'Felicia', 'Felicita', 'Felicity', 'Felipa', 'Filomena', 'Fiona', 'Flavie', 'Fleta', 'Flo', 'Florence', 'Florida', 'Florine', 'Flossie', 'Frances', 'Francesca', 'Francisca', 'Freda', 'Frederique', 'Freeda', 'Freida', 'Frida', 'Frieda', 'Gabriella', 'Gabrielle', 'Gail', 'Genesis', 'Genevieve', 'Genoveva', 'Georgette', 'Georgiana', 'Georgianna', 'Geraldine', 'Gerda', 'Germaine', 'Gerry', 'Gertrude', 'Gia', 'Gilda', 'Gina', 'Giovanna', 'Gisselle', 'Gladyce', 'Gladys', 'Glenda', 'Glenna', 'Gloria', 'Golda', 'Grace', 'Gracie', 'Graciela', 'Gregoria', 'Greta', 'Gretchen', 'Guadalupe', 'Gudrun', 'Gwen', 'Gwendolyn', 'Hailee', 'Hailie', 'Halie', 'Hallie', 'Hanna', 'Hannah', 'Harmony', 'Hassie', 'Hattie', 'Haven', 'Haylee', 'Haylie', 'Heath', 'Heather', 'Heaven', 'Heidi', 'Helen', 'Helena', 'Helene', 'Helga', 'Hellen', 'Heloise', 'Henriette', 'Hermina', 'Herminia', 'Herta', 'Hertha', 'Hettie', 'Hilda', 'Hildegard', 'Hillary', 'Hilma', 'Hollie', 'Holly', 'Hope', 'Hortense', 'Hosea', 'Hulda', 'Icie', 'Ida', 'Idell', 'Idella', 'Ila', 'Ilene', 'Iliana', 'Ima', 'Imelda', 'Imogene', 'Ines', 'Irma', 'Isabel', 'Isabell', 'Isabella', 'Isabelle', 'Isobel', 'Itzel', 'Iva', 'Ivah', 'Ivory', 'Ivy', 'Izabella', 'Jacinthe', 'Jackeline', 'Jackie', 'Jacklyn', 'Jacky', 'Jaclyn', 'Jacquelyn', 'Jacynthe', 'Jada', 'Jade', 'Jadyn', 'Jaida', 'Jailyn', 'Jakayla', 'Jalyn', 'Jammie', 'Jana', 'Janae', 'Jane', 'Janelle', 'Janessa', 'Janet', 'Janice', 'Janie', 'Janis', 'Janiya', 'Jannie', 'Jany', 'Jaquelin', 'Jaqueline', 'Jaunita', 'Jayda', 'Jayne', 'Jazlyn', 'Jazmin', 'Jazmyn', 'Jazmyne', 'Jeanette', 'Jeanie', 'Jeanne', 'Jena', 'Jenifer', 'Jennie', 'Jennifer', 'Jennyfer', 'Jermaine', 'Jessica', 'Jessika', 'Jessyca', 'Jewel', 'Jewell', 'Joana', 'Joanie', 'Joanne', 'Joannie', 'Joanny', 'Jodie', 'Jody', 'Joelle', 'Johanna', 'Jolie', 'Jordane', 'Josefa', 'Josefina', 'Josephine', 'Josiane', 'Josianne', 'Josie', 'Joy', 'Joyce', 'Juana', 'Juanita', 'Jude', 'Judy', 'Julia', 'Juliana', 'Julianne', 'Julie', 'Juliet', 'June', 'Justina', 'Justine', 'Kaci', 'Kacie', 'Kaela', 'Kaelyn', 'Kaia', 'Kailee', 'Kailey', 'Kailyn', 'Kaitlin', 'Kaitlyn', 'Kali', 'Kallie', 'Kamille', 'Kara', 'Karelle', 'Karen', 'Kari', 'Kariane', 'Karianne', 'Karina', 'Karine', 'Karlee', 'Karli', 'Karlie', 'Karolann', 'Kasandra', 'Kasey', 'Kassandra', 'Katarina', 'Katelin', 'Katelyn', 'Katelynn', 'Katharina', 'Katherine', 'Katheryn', 'Kathleen', 'Kathlyn', 'Kathryn', 'Kathryne', 'Katlyn', 'Katlynn', 'Katrina', 'Katrine', 'Kattie', 'Kavon', 'Kaya', 'Kaycee', 'Kayla', 'Kaylah', 'Kaylee', 'Kayli', 'Kaylie', 'Kaylin', 'Keara', 'Keely', 'Keira', 'Kelli', 'Kellie', 'Kelly', 'Kelsi', 'Kelsie', 'Kendra', 'Kenna', 'Kenya', 'Kenyatta', 'Kiana', 'Kianna', 'Kiara', 'Kiarra', 'Kiera', 'Kimberly', 'Kira', 'Kirsten', 'Kirstin', 'Kitty', 'Krista', 'Kristin', 'Kristina', 'Kristy', 'Krystal', 'Krystel', 'Krystina', 'Kyla', 'Kylee', 'Kylie', 'Kyra', 'Lacey', 'Lacy', 'Laila', 'Laisha', 'Laney', 'Larissa', 'Laura', 'Lauren', 'Laurence', 'Lauretta', 'Lauriane', 'Laurianne', 'Laurie', 'Laurine', 'Laury', 'Lauryn', 'Lavada', 'Lavina', 'Lavinia', 'Lavonne', 'Layla', 'Lea', 'Leann', 'Leanna', 'Leanne', 'Leatha', 'Leda', 'Leila', 'Leilani', 'Lela', 'Lelah', 'Lelia', 'Lempi', 'Lenna', 'Lenora', 'Lenore', 'Leola', 'Leonie', 'Leonor', 'Leonora', 'Leora', 'Lera', 'Leslie', 'Lesly', 'Lessie', 'Leta', 'Letha', 'Letitia', 'Lexi', 'Lexie', 'Lia', 'Liana', 'Libbie', 'Libby', 'Lila', 'Lilian', 'Liliana', 'Liliane', 'Lilla', 'Lillian', 'Lilliana', 'Lillie', 'Lilly', 'Lily', 'Lilyan', 'Lina', 'Linda', 'Lindsay', 'Linnea', 'Linnie', 'Lisa', 'Lisette', 'Litzy', 'Liza', 'Lizeth', 'Lizzie', 'Lois', 'Lola', 'Lolita', 'Loma', 'Lonie', 'Lora', 'Loraine', 'Loren', 'Lorena', 'Lori', 'Lorine', 'Lorna', 'Lottie', 'Lou', 'Loyce', 'Lucie', 'Lucienne', 'Lucile', 'Lucinda', 'Lucy', 'Ludie', 'Lue', 'Luella', 'Luisa', 'Lulu', 'Luna', 'Lupe', 'Lura', 'Lurline', 'Luz', 'Lyda', 'Lydia', 'Lyla', 'Lynn', 'Lysanne', 'Mabel', 'Mabelle', 'Mable', 'Maci', 'Macie', 'Macy', 'Madaline', 'Madalyn', 'Maddison', 'Madeline', 'Madelyn', 'Madelynn', 'Madge', 'Madie', 'Madilyn', 'Madisyn', 'Madonna', 'Mae', 'Maegan', 'Maeve', 'Mafalda', 'Magali', 'Magdalen', 'Magdalena', 'Maggie', 'Magnolia', 'Maia', 'Maida', 'Maiya', 'Makayla', 'Makenzie', 'Malika', 'Malinda', 'Mallie', 'Malvina', 'Mandy', 'Mara', 'Marcelina', 'Marcella', 'Marcelle', 'Marcia', 'Margaret', 'Margarete', 'Margarett', 'Margaretta', 'Margarette', 'Margarita', 'Marge', 'Margie', 'Margot', 'Margret', 'Marguerite', 'Maria', 'Mariah', 'Mariam', 'Marian', 'Mariana', 'Mariane', 'Marianna', 'Marianne', 'Maribel', 'Marie', 'Mariela', 'Marielle', 'Marietta', 'Marilie', 'Marilou', 'Marilyne', 'Marina', 'Marion', 'Marisa', 'Marisol', 'Maritza', 'Marjolaine', 'Marjorie', 'Marjory', 'Marlee', 'Marlen', 'Marlene', 'Marquise', 'Marta', 'Martina', 'Martine', 'Mary', 'Maryam', 'Maryjane', 'Maryse', 'Mathilde', 'Matilda', 'Matilde', 'Mattie', 'Maud', 'Maude', 'Maudie', 'Maureen', 'Maurine', 'Maxie', 'Maximillia', 'May', 'Maya', 'Maybell', 'Maybelle', 'Maye', 'Maymie', 'Mayra', 'Mazie', 'Mckayla', 'Meagan', 'Meaghan', 'Meda', 'Megane', 'Meggie', 'Meghan', 'Melba', 'Melisa', 'Melissa', 'Mellie', 'Melody', 'Melyna', 'Melyssa', 'Mercedes', 'Meredith', 'Mertie', 'Meta', 'Mia', 'Micaela', 'Michaela', 'Michele', 'Michelle', 'Mikayla', 'Millie', 'Mina', 'Minerva', 'Minnie', 'Miracle', 'Mireille', 'Mireya', 'Missouri', 'Misty', 'Mittie', 'Modesta', 'Mollie', 'Molly', 'Mona', 'Monica', 'Monique', 'Mossie', 'Mozell', 'Mozelle', 'Muriel', 'Mya', 'Myah', 'Mylene', 'Myra', 'Myriam', 'Myrna', 'Myrtice', 'Myrtie', 'Myrtis', 'Myrtle', 'Nadia', 'Nakia', 'Name', 'Nannie', 'Naomi', 'Naomie', 'Natalia', 'Natalie', 'Natasha', 'Nayeli', 'Nedra', 'Neha', 'Nelda', 'Nella', 'Nelle', 'Nellie', 'Neoma', 'Nettie', 'Neva', 'Nia', 'Nichole', 'Nicole', 'Nicolette', 'Nikita', 'Nikki', 'Nina', 'Noelia', 'Noemi', 'Noemie', 'Noemy', 'Nola', 'Nona', 'Nora', 'Norene', 'Norma', 'Nova', 'Novella', 'Nya', 'Nyah', 'Nyasia', 'Oceane', 'Ocie', 'Octavia', 'Odessa', 'Odie', 'Ofelia', 'Oleta', 'Olga', 'Ollie', 'Oma', 'Ona', 'Onie', 'Opal', 'Ophelia', 'Ora', 'Orie', 'Orpha', 'Otha', 'Otilia', 'Ottilie', 'Ova', 'Ozella', 'Paige', 'Palma', 'Pamela', 'Pansy', 'Pascale', 'Pasquale', 'Pat', 'Patience', 'Patricia', 'Patsy', 'Pattie', 'Paula', 'Pauline', 'Pearl', 'Pearlie', 'Pearline', 'Peggie', 'Penelope', 'Petra', 'Phoebe', 'Phyllis', 'Pink', 'Pinkie', 'Piper', 'Polly', 'Precious', 'Princess', 'Priscilla', 'Providenci', 'Prudence', 'Queen', 'Queenie', 'Rachael', 'Rachel', 'Rachelle', 'Rae', 'Raegan', 'Rafaela', 'Rahsaan', 'Raina', 'Ramona', 'Raphaelle', 'Raquel', 'Reanna', 'Reba', 'Rebeca', 'Rebecca', 'Rebeka', 'Rebekah', 'Reina', 'Renee', 'Ressie', 'Reta', 'Retha', 'Retta', 'Reva', 'Reyna', 'Rhea', 'Rhianna', 'Rhoda', 'Rita', 'River', 'Roberta', 'Robyn', 'Roma', 'Romaine', 'Rosa', 'Rosalee', 'Rosalia', 'Rosalind', 'Rosalinda', 'Rosalyn', 'Rosamond', 'Rosanna', 'Rose', 'Rosella', 'Roselyn', 'Rosemarie', 'Rosemary', 'Rosetta', 'Rosie', 'Rosina', 'Roslyn', 'Rossie', 'Rowena', 'Roxane', 'Roxanne', 'Rozella', 'Rubie', 'Ruby', 'Rubye', 'Ruth', 'Ruthe', 'Ruthie', 'Rylee', 'Sabina', 'Sabrina', 'Sabryna', 'Sadie', 'Sadye', 'Sallie', 'Sally', 'Salma', 'Samanta', 'Samantha', 'Samara', 'Sandra', 'Sandrine', 'Sandy', 'Santina', 'Sarah', 'Sarai', 'Sarina', 'Sasha', 'Savanah', 'Savanna', 'Savannah', 'Scarlett', 'Selena', 'Selina', 'Serena', 'Serenity', 'Shaina', 'Shakira', 'Shana', 'Shanel', 'Shanelle', 'Shania', 'Shanie', 'Shaniya', 'Shanna', 'Shannon', 'Shanny', 'Shanon', 'Shany', 'Sharon', 'Shawna', 'Shaylee', 'Shayna', 'Shea', 'Sheila', 'Shemar', 'Shirley', 'Shyann', 'Shyanne', 'Sibyl', 'Sienna', 'Sierra', 'Simone', 'Sincere', 'Sister', 'Skyla', 'Sonia', 'Sonya', 'Sophia', 'Sophie', 'Stacey', 'Stacy', 'Stefanie', 'Stella', 'Stephania', 'Stephanie', 'Stephany', 'Summer', 'Sunny', 'Susan', 'Susana', 'Susanna', 'Susie', 'Suzanne', 'Syble', 'Sydnee', 'Sydni', 'Sydnie', 'Sylvia', 'Tabitha', 'Talia', 'Tamara', 'Tamia', 'Tania', 'Tanya', 'Tara', 'Taryn', 'Tatyana', 'Taya', 'Teagan', 'Telly', 'Teresa', 'Tess', 'Tessie', 'Thalia', 'Thea', 'Thelma', 'Theodora', 'Theresa', 'Therese', 'Theresia', 'Thora', 'Tia', 'Tiana', 'Tianna', 'Tiara', 'Tierra', 'Tiffany', 'Tina', 'Tomasa', 'Tracy', 'Tressa', 'Tressie', 'Treva', 'Trinity', 'Trisha', 'Trudie', 'Trycia', 'Twila', 'Tyra', 'Una', 'Ursula', 'Vada', 'Valentina', 'Valentine', 'Valerie', 'Vallie', 'Vanessa', 'Veda', 'Velda', 'Vella', 'Velma', 'Velva', 'Vena', 'Verda', 'Verdie', 'Vergie', 'Verla', 'Verlie', 'Verna', 'Vernice', 'Vernie', 'Verona', 'Veronica', 'Vesta', 'Vicenta', 'Vickie', 'Vicky', 'Victoria', 'Vida', 'Vilma', 'Vincenza', 'Viola', 'Violet', 'Violette', 'Virgie', 'Virginia', 'Virginie', 'Vita', 'Viva', 'Vivian', 'Viviane', 'Vivianne', 'Vivien', 'Vivienne', 'Wanda', 'Wava', 'Wendy', 'Whitney', 'Wilhelmine', 'Willa', 'Willie', 'Willow', 'Wilma', 'Winifred', 'Winnifred', 'Winona', 'Yadira', 'Yasmeen', 'Yasmin', 'Yasmine', 'Yazmin', 'Yesenia', 'Yessenia', 'Yolanda', 'Yoshiko', 'Yvette', 'Yvonne', 'Zaria', 'Zelda', 'Zella', 'Zelma', 'Zena', 'Zetta', 'Zita', 'Zoe', 'Zoey', 'Zoie', 'Zoila', 'Zola', 'Zora', 'Zula', ]; protected static $lastName = [ 'Abbott', 'Abernathy', 'Abshire', 'Adams', 'Altenwerth', 'Anderson', 'Ankunding', 'Armstrong', 'Auer', 'Aufderhar', 'Bahringer', 'Bailey', 'Balistreri', 'Barrows', 'Bartell', 'Bartoletti', 'Barton', 'Bashirian', 'Batz', 'Bauch', 'Baumbach', 'Bayer', 'Beahan', 'Beatty', 'Bechtelar', 'Becker', 'Bednar', 'Beer', 'Beier', 'Berge', 'Bergnaum', 'Bergstrom', 'Bernhard', 'Bernier', 'Bins', 'Blanda', 'Blick', 'Block', 'Bode', 'Boehm', 'Bogan', 'Bogisich', 'Borer', 'Bosco', 'Botsford', 'Boyer', 'Boyle', 'Bradtke', 'Brakus', 'Braun', 'Breitenberg', 'Brekke', 'Brown', 'Bruen', 'Buckridge', 'Carroll', 'Carter', 'Cartwright', 'Casper', 'Cassin', 'Champlin', 'Christiansen', 'Cole', 'Collier', 'Collins', 'Conn', 'Connelly', 'Conroy', 'Considine', 'Corkery', 'Cormier', 'Corwin', 'Cremin', 'Crist', 'Crona', 'Cronin', 'Crooks', 'Cruickshank', 'Cummerata', 'Cummings', 'Dach', 'D\'Amore', 'Daniel', 'Dare', 'Daugherty', 'Davis', 'Deckow', 'Denesik', 'Dibbert', 'Dickens', 'Dicki', 'Dickinson', 'Dietrich', 'Donnelly', 'Dooley', 'Douglas', 'Doyle', 'DuBuque', 'Durgan', 'Ebert', 'Effertz', 'Eichmann', 'Emard', 'Emmerich', 'Erdman', 'Ernser', 'Fadel', 'Fahey', 'Farrell', 'Fay', 'Feeney', 'Feest', 'Feil', 'Ferry', 'Fisher', 'Flatley', 'Frami', 'Franecki', 'Friesen', 'Fritsch', 'Funk', 'Gaylord', 'Gerhold', 'Gerlach', 'Gibson', 'Gislason', 'Gleason', 'Gleichner', 'Glover', 'Goldner', 'Goodwin', 'Gorczany', 'Gottlieb', 'Goyette', 'Grady', 'Graham', 'Grant', 'Green', 'Greenfelder', 'Greenholt', 'Grimes', 'Gulgowski', 'Gusikowski', 'Gutkowski', 'Gutmann', 'Haag', 'Hackett', 'Hagenes', 'Hahn', 'Haley', 'Halvorson', 'Hamill', 'Hammes', 'Hand', 'Hane', 'Hansen', 'Harber', 'Harris', 'Hartmann', 'Harvey', 'Hauck', 'Hayes', 'Heaney', 'Heathcote', 'Hegmann', 'Heidenreich', 'Heller', 'Herman', 'Hermann', 'Hermiston', 'Herzog', 'Hessel', 'Hettinger', 'Hickle', 'Hill', 'Hills', 'Hilpert', 'Hintz', 'Hirthe', 'Hodkiewicz', 'Hoeger', 'Homenick', 'Hoppe', 'Howe', 'Howell', 'Hudson', 'Huel', 'Huels', 'Hyatt', 'Jacobi', 'Jacobs', 'Jacobson', 'Jakubowski', 'Jaskolski', 'Jast', 'Jenkins', 'Jerde', 'Johns', 'Johnson', 'Johnston', 'Jones', 'Kassulke', 'Kautzer', 'Keebler', 'Keeling', 'Kemmer', 'Kerluke', 'Kertzmann', 'Kessler', 'Kiehn', 'Kihn', 'Kilback', 'King', 'Kirlin', 'Klein', 'Kling', 'Klocko', 'Koch', 'Koelpin', 'Koepp', 'Kohler', 'Konopelski', 'Koss', 'Kovacek', 'Kozey', 'Krajcik', 'Kreiger', 'Kris', 'Kshlerin', 'Kub', 'Kuhic', 'Kuhlman', 'Kuhn', 'Kulas', 'Kunde', 'Kunze', 'Kuphal', 'Kutch', 'Kuvalis', 'Labadie', 'Lakin', 'Lang', 'Langosh', 'Langworth', 'Larkin', 'Larson', 'Leannon', 'Lebsack', 'Ledner', 'Leffler', 'Legros', 'Lehner', 'Lemke', 'Lesch', 'Leuschke', 'Lind', 'Lindgren', 'Littel', 'Little', 'Lockman', 'Lowe', 'Lubowitz', 'Lueilwitz', 'Luettgen', 'Lynch', 'Macejkovic', 'Maggio', 'Mann', 'Mante', 'Marks', 'Marquardt', 'Marvin', 'Mayer', 'Mayert', 'McClure', 'McCullough', 'McDermott', 'McGlynn', 'McKenzie', 'McLaughlin', 'Medhurst', 'Mertz', 'Metz', 'Miller', 'Mills', 'Mitchell', 'Moen', 'Mohr', 'Monahan', 'Moore', 'Morar', 'Morissette', 'Mosciski', 'Mraz', 'Mueller', 'Muller', 'Murazik', 'Murphy', 'Murray', 'Nader', 'Nicolas', 'Nienow', 'Nikolaus', 'Nitzsche', 'Nolan', 'Oberbrunner', 'O\'Connell', 'O\'Conner', 'O\'Hara', 'O\'Keefe', 'O\'Kon', 'Okuneva', 'Olson', 'Ondricka', 'O\'Reilly', 'Orn', 'Ortiz', 'Osinski', 'Pacocha', 'Padberg', 'Pagac', 'Parisian', 'Parker', 'Paucek', 'Pfannerstill', 'Pfeffer', 'Pollich', 'Pouros', 'Powlowski', 'Predovic', 'Price', 'Prohaska', 'Prosacco', 'Purdy', 'Quigley', 'Quitzon', 'Rath', 'Ratke', 'Rau', 'Raynor', 'Reichel', 'Reichert', 'Reilly', 'Reinger', 'Rempel', 'Renner', 'Reynolds', 'Rice', 'Rippin', 'Ritchie', 'Robel', 'Roberts', 'Rodriguez', 'Rogahn', 'Rohan', 'Rolfson', 'Romaguera', 'Roob', 'Rosenbaum', 'Rowe', 'Ruecker', 'Runolfsdottir', 'Runolfsson', 'Runte', 'Russel', 'Rutherford', 'Ryan', 'Sanford', 'Satterfield', 'Sauer', 'Sawayn', 'Schaden', 'Schaefer', 'Schamberger', 'Schiller', 'Schimmel', 'Schinner', 'Schmeler', 'Schmidt', 'Schmitt', 'Schneider', 'Schoen', 'Schowalter', 'Schroeder', 'Schulist', 'Schultz', 'Schumm', 'Schuppe', 'Schuster', 'Senger', 'Shanahan', 'Shields', 'Simonis', 'Sipes', 'Skiles', 'Smith', 'Smitham', 'Spencer', 'Spinka', 'Sporer', 'Stamm', 'Stanton', 'Stark', 'Stehr', 'Steuber', 'Stiedemann', 'Stokes', 'Stoltenberg', 'Stracke', 'Streich', 'Stroman', 'Strosin', 'Swaniawski', 'Swift', 'Terry', 'Thiel', 'Thompson', 'Tillman', 'Torp', 'Torphy', 'Towne', 'Toy', 'Trantow', 'Tremblay', 'Treutel', 'Tromp', 'Turcotte', 'Turner', 'Ullrich', 'Upton', 'Vandervort', 'Veum', 'Volkman', 'Von', 'VonRueden', 'Waelchi', 'Walker', 'Walsh', 'Walter', 'Ward', 'Waters', 'Watsica', 'Weber', 'Wehner', 'Weimann', 'Weissnat', 'Welch', 'West', 'White', 'Wiegand', 'Wilderman', 'Wilkinson', 'Will', 'Williamson', 'Willms', 'Windler', 'Wintheiser', 'Wisoky', 'Wisozk', 'Witting', 'Wiza', 'Wolf', 'Wolff', 'Wuckert', 'Wunsch', 'Wyman', 'Yost', 'Yundt', 'Zboncak', 'Zemlak', 'Ziemann', 'Zieme', 'Zulauf', ]; protected static $suffix = ['Jr.', 'Sr.', 'I', 'II', 'III', 'IV', 'V', 'MD', 'DDS', 'PhD', 'DVM']; /** * @example 'PhD' */ public static function suffix() { return static::randomElement(static::$suffix); } /** * @example '123-45-6789' */ public static function ssn() { $area = Miscellaneous::boolean() ? self::numberBetween(1, 665) : self::numberBetween(667, 899); $group = self::numberBetween(1, 99); $serial = self::numberBetween(1, 9999); return sprintf('%03d-%02d-%04d', $area, $group, $serial); } } PK A�)[B�b<� � * faker/src/Faker/Provider/uk_UA/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\uk_UA; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * @see list of Ukraine banks (2017-11-08), source: https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B8_%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%97%D0%BD%D0%B8 */ protected static $banks = [ 'А-Банк', 'Авангард', 'Айбокс Банк', 'Акордбанк', 'Альпарі Банк', 'Альтбанк', 'Альфа-Банк', 'Альянс', 'Апекс-банк', 'Аркада', 'Асвіо Банк', 'Банк 3/4', 'БМ Банк', 'Богуслав', 'БТА Банк', 'Вернум Банк', 'Восток', 'ВТБ', 'VS Bank', 'Гефест', 'Глобус', 'Грант', 'DV Bank', 'Deutsche Bank', 'Експрес-Банк', 'Європромбанк', 'Земельний капітал', 'Ідея Банк', 'Інвестицій', 'ING', 'Індустріалбанк', 'Комерційний Індустріальний Банк', 'Кліринговий', 'Комінвестбанк', 'Конкорд', 'Кредит Дніпро', 'Кредит Європа Банк', 'Кредит Оптима Банк', 'Кредитвест', 'Crédit Agricole', 'Кредобанк', 'Кристалбанк', 'Львів', 'Марфін банк', 'Мегабанк', 'МетаБанк', 'Міжнародний інвестиційний банк', 'Місто Банк', 'Мотор Банк', 'Оксі Банк', 'OTP Bank', 'Ощадбанк', 'Перший Інвестиційний Банк', 'Південний', 'Piraeus Bank', 'Полікомбанк', 'Полтава-банк', 'Портал', 'Правекс-Банк', 'Преміум', 'ПриватБанк', 'ПроКредит Банк', 'Промінвестбанк', 'ПУМБ', 'Промислово-фінансовий банк', 'Радабанк', 'Райффайзен Аваль', 'РВС банк', 'Регіон-банк', 'Розрахунковий центр', 'Сбербанк', 'SEB', 'Сітібанк', 'Січ', 'Таскомбанк', 'Траст-Капітал', 'Український Капітал', 'Український банк реконструкції та розвитку', 'Укрбудінвестбанк', 'Укргазбанк', 'Укрексімбанк', 'УкрСиббанк', 'Укрсоцбанк', 'Універсал Банк', 'Фамільний', 'Фінансовий партнер', 'Forward Bank', 'Центр', 'Unex', ]; /** * @example 'Сітібанк' */ public static function bank() { return static::randomElement(static::$banks); } } PK A�)[;��Z + faker/src/Faker/Provider/uk_UA/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\uk_UA; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $tld = ['ua', 'com.ua', 'org.ua', 'net.ua', 'com', 'net', 'org']; protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'mail.ru', 'ukr.net', 'i.ua', 'rambler.ru']; } PK A�)[�''~G G . faker/src/Faker/Provider/uk_UA/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\uk_UA; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { /** * @see list of Ukraine mobile formats (2017-08-08), source: https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%84%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD_%D0%BD%D1%83%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BD%D1%8B */ protected static $formats = [ // International format (mobile) '+38050#######', '+38066#######', '+38068#######', '+38096#######', '+38067#######', '+38091#######', '+38092#######', '+38093#######', '+38094#######', '+38095#######', '+38096#######', '+38097#######', '+38098#######', '+38063#######', '+38099#######', // Internal country format (mobile) '050#######', '066#######', '068#######', '096#######', '067#######', '091#######', '092#######', '093#######', '094#######', '095#######', '096#######', '097#######', '098#######', '063#######', '099#######', // More generic formats '+38(0##)#######', '+38(0###)######', '+38(0####)#####', ]; /** * @see Detailed numbering scheme. Source: https://www.itu.int/oth/T02020000DB/en */ protected static $e164Formats = [ '+38050#######', '+38066#######', '+38068#######', '+38096#######', '+38067#######', '+38091#######', '+38092#######', '+38093#######', '+38094#######', '+38095#######', '+38096#######', '+38097#######', '+38098#######', '+38063#######', '+38099#######', ]; } PK A�)[X�;P( P( * faker/src/Faker/Provider/uk_UA/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\uk_UA; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cityPrefix = ['місто']; protected static $regionSuffix = ['область']; protected static $streetPrefix = [ 'вул.', 'пров.', 'пл.', 'просп.', ]; protected static $buildingNumber = ['%#']; protected static $postcode = ['#####']; protected static $country = [ 'Афганістан', 'Албанія', 'Алжир', 'Андорра', 'Ангола', 'Аргентина', 'Вірменія', 'Австралія', 'Австрія', 'Азербайджан', 'Багамські острови', 'Бахрейн', 'Бангладеш', 'Барбадос', 'Білорусь', 'Бельгія', 'Беліз', 'Бенін', 'Бутан', 'Болівія', 'Боснія і Герцеговина', 'Ботсвана', 'Бразилія', 'Бруней', 'Болгарія', 'Бурунді', 'Камбоджа', 'Камерун', 'Канада', 'Кабо-Верде', 'Центрально-Африканська Республіка', 'Чад', 'Чилі', 'Китай', 'Колумбія', 'Коморські острови', 'Конго', 'Конго, Демократична Республіка', 'Коста-Ріка', 'Хорватія', 'Куба', 'Кіпр', 'Чеська республіка', 'Данія', 'Джибуті', 'Домініка', 'Домініканська Республіка', 'східний Тимор', 'Еквадор', 'Єгипет', 'Сальвадор', 'Екваторіальна Гвінея', 'Еритрея', 'Естонія', 'Ефіопія', 'Фіджі', 'Фінляндія', 'Франція', 'Габон', 'Гамбія', 'Грузія', 'Німеччина', 'Гана', 'Греція', 'Гренада', 'Гватемала', 'Гвінея', 'Гвінея-Бісау', 'Гайана', 'Гаїті', 'Гондурас', 'Угорщина', 'Ісландія', 'Індія', 'Індонезія', 'Іран', 'Ірак', 'Ірландія', 'Ізраїль', 'Італія', 'Ямайка', 'Японія', 'Йорданія', 'Казахстан', 'Кенія', 'Кірібаті', 'Північна Корея', 'Південна Корея', 'Косово', 'Кувейт', 'Киргизія', 'Лаос', 'Латвія', 'Ліван', 'Лесото', 'Ліберія', 'Лівія', 'Ліхтенштейн', 'Литва', 'Люксембург', 'Македонії', 'Мадагаскар', 'Малаві', 'Малайзія', 'Мальдіви', 'Малі', 'Мальта', 'Маршаллові острови', 'Мавританія', 'Маврикій', 'Мексика', 'Мікронезія', 'Молдова', 'Монако', 'Монголія', 'Чорногорія', 'Марокко', 'Мозамбік', 'М\'янма', 'Намібія', 'Науру', 'Непал', 'Нідерланди', 'Нова Зеландія', 'Нікарагуа', 'Нігер', 'Нігерія', 'Норвегія', 'Оман', 'Пакистан', 'Палау', 'Панама', 'Папуа-Нова Гвінея', 'Парагвай', 'Перу', 'Філіппіни', 'Польща', 'Португалія', 'Катар', 'Румунія', 'Російська Федерація', 'Руанда', 'Сент-Кітс і Невіс', 'Сент-Люсія', 'Сент-Вінсент і Гренадіни', 'Самоа', 'Саудівська Аравія', 'Сенегал', 'Сербія', 'Сейшельські острови', 'Сьєрра-Леоне', 'Сінгапур', 'Словаччина', 'Словенія', 'Соломонові острови', 'Сомалі', 'ПАР', 'Іспанія', 'Шрі Ланка', 'Судан', 'Сурінам', 'Свазіленд', 'Швеція', 'Швейцарія', 'Сирія', 'Тайвань', 'Таджикистан', 'Танзанія', 'Таїланд', 'Того', 'Тонга', 'Тринідад і Тобаго', 'Туніс', 'Туреччина', 'Туркменістан', 'Тувалу', 'Уганда', 'Україна', 'Об\'єднані Арабські Емірати', 'Великобританія', 'Сполучені Штати', 'Уругвай', 'Узбекистан', 'Вануату', 'Ватикан', 'Венесуела', 'В\'єтнам', 'Ємен', 'Замбія', 'Зімбабве', ]; protected static $region = [ 'Вінницька', 'Волинська', 'Дніпропетровська', 'Донецька', 'Житомирська', 'Закарпатська', 'Запорізька', 'Івано-Франківська', 'Київська', 'Кіровоградська', 'Луганська', 'Львівська', 'Миколаївська', 'Одеська', 'Полтавська', 'Рівненська', 'Сумська', 'Тернопільська', 'Харківська', 'Херсонська', 'Хмельницька', 'Черкаська', 'Чернівецька', 'Чернігівська', ]; protected static $city = [ 'Вінниця', 'Луцьк', 'Дніпро', 'Донецьк', 'Житомир', 'Ужгород', 'Запоріжжя', 'Івано-Франківськ', 'Київ', 'Кропивницький', 'Луганськ', 'Львів', 'Миколаїв', 'Одеса', 'Полтава', 'Рівне', 'Суми', 'Тернопіль', 'Харків', 'Херсон', 'Хмельницький', 'Черкаси', 'Чернівці', 'Чернігів', ]; /** * @see list of Ukraine street (2017-08-08), source: http://ukrexport.gov.ua/ukr/useful_info/gov/ */ protected static $street = [ 'Тараса Шевченка', 'Лесі Українки', 'Михайла Грушевського', 'Урицького', 'П. Орлика', 'Хрещатик', 'Артема', 'Копиленка', 'Різницька', 'Лук’янівська', 'Паторжинського', 'Солом’янська', 'Арсенальна', 'Мельникова', 'Володимирська', 'Фізкультури', 'Львівська', 'Шота Руставелі', 'Прорізна', 'І. Франкa', 'Б. Грінченка', 'Інститутська', 'Пирогова', 'М. Коцюбинського', 'Володимирська', ]; protected static $addressFormats = [ '{{postcode}}, {{cityAndRegion}}, {{streetPrefix}} {{streetName}}, {{buildingNumber}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetPrefix}} {{streetName}}, {{buildingNumber}}', ]; public static function citySuffix() { // We don't use city suffix return ''; } public static function streetSuffix() { // We don't use street suffix return ''; } public function streetName() { return static::randomElement(static::$street); } public static function postcode() { return static::toUpper(static::bothify(static::randomElement(static::$postcode))); } public static function regionSuffix() { return static::randomElement(static::$regionSuffix); } public static function region() { return static::randomElement(static::$region); } public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } public function city() { return static::randomElement(static::$city); } /** * Get city and region together * We need it because city and region must comply each other in Ukraine * * @example 'Закарпатська область, місто Ужгород' * * @return string */ public function cityAndRegion() { $regionAndCityNumber = self::numberBetween(0, count(static::$region) - 1); $region = static::$region[$regionAndCityNumber]; $city = static::$city[$regionAndCityNumber]; $format = "$region {{regionSuffix}}, {{cityPrefix}} $city"; return $this->generator->parse($format); } public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } } PK A�)[�ʴ_Q� Q� ' faker/src/Faker/Provider/uk_UA/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\uk_UA; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * From uk.wikisource.org * * Текст доступний на умовах ліцензії Creative Commons Attribution/Share-Alike, * також можуть діяти додаткові умови. Детальніше див. Умови використання. * * * Title: Захар Беркут * * Author: Іван Франко * * Posting Date: July 19, 2007 * Release Date: 1882 * [Last updated: November 14, 2012] * * Language: Ukrainian * * @see https://wikimediafoundation.org/wiki/Terms_of_Use/ * @see http://uk.wikisource.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%80_%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%BA%D1%83%D1%82 * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' I Cумно і непривітно тепер в нашій Тухольщині! Правда, і Стрий, і Опір однаково миють її рінисті зелені узбережжя, луги її однаково покриваються весною травами та цвітами, і в її лазуровім, чистім повітрі однаково плавле та колесує орел беркут, як і перед давніми віками. Але все інше як же змінилося! І ліси, і села, і люди! Що давно ліси густі, непрохідні закривали майже весь її простір, окрім високих полонин, сходили в долину аж над самі ріки,- тепер вони, мов сніг на сонці, стопилися, зрідли, змаліли, декуди пощезали, лишаючи по собі лисі облази; інде знов із них остоялися лише пообсмалювані пеньки, а з-між них де-де несміло виростає нужденна смеречина або ще нужденніший яловець. Що давно тихо тут було, не чути ніякого голосу, крім вівчарської трембіти десь на далекій полонині або рику дикого тура чи оленя в гущавинах,- тепер на полонині гейкають воларі, а в ярах і дебрях галюкають рубачі, трачі й ґонтарі, ненастанно, мов невмирущий черв, підгризаючи та підтинаючи красу тухольських гір - столітні ялиці та смереки, і або спускаючи їх, потятих на великі ботюки, долі потоками до нових парових тартаків, або таки на місці ріжучи на дошки та на ґонти. Але найбільше змінилися люди. Зверха глянувши, то немовби змоглася між ними «культура», але на ділі виходить, що змоглося тільки їх число. Сіл і присілків більше, хат по селах більше, але зате по хатах убожество більше і нужда більша. Народ нужденний, прибитий, понурий, супроти чужих несмілий і недотепний. Кождий дбає тільки про себе, не розуміючи того, що таким робом роздроблюються їх сили, ослаблюється громада. Не так тут колись було! Хоч менше народу, та зате що за народ! Що за життя кипіло в тих горах, серед тих непрохідних борів у стіп могутнього Зелеменя! Лиха доля довгі віки знущалася над тим народом. Тяжкі удари підкопали його добробут, нужда зломила його свобідну, здорову вдачу, і нині тільки неясні, давні спомини нагадують правнукам щасливіше життя предків. І коли часом стара бабуся, сидячи в запічку та прядучи грубу вовну, почне розповідати дрібним унукам про давню давнину, про напади монголів-песиголовців і про тухольського ватажка Беркута,- діти слухають тривожно, в їх сивих оченятах блискотять сльози. А коли скінчиться дивовижна повість, то малі й старі, зітхаючи, шепчуть: «Ах, яка ж то красна байка!» - Так, так,говорить бабуся, похитуючи головою,так, так, дітоньки! Для - нас то байка, а колись то правда була! - А не знати, чи вернуться ще коли такі часи,закидає дехто старший. - Говорять старі люди, що ще колись вернуться, але, мабуть, аж перед - кінцем світу. Сумно і непривітно тепер в вашій Тухольщині! Казкою видається повість про давні часи і давніх людей. Вірити не хотяіь нинішні люди, що виросли в нужді й притиску, в тисячолітніх путах і залежностях. Але нехай собі! Думка поета летить у ті давні часи, оживляє давніх людей, а в кого серце чисте і щиро- людське чуття, той і в них побачить своїх братів, живих людей, а в життю їх, хоч і як неподібнім до нашого, догляне не одно таке, що може бути пожадане і для наших «культурних» часів. Було се 1241 року. Весна стояла в тухольських горах. Одної прегарної днини лунали лісисті пригірки Зеле-меня голосами стрілецьких рогів і криками численних стрільців. Се новий тухольський боярин, Тугар Вовк, справляв великі лови на грубу звірину. Він святкував почин свого нового життя,- бо недавно князь Данило дарував йому в Тухольщині величезні полонини і ціле одно пригір'я Зе-леменя; недавно він появився в тих горах і побудував собі гарну хату, і оце першу учту справляє, знайомиться з довколичними боярами. По учті рушили на лови в ту- хольські ліси. Лови на грубого звіра - то не забавка, то боротьба тяжка, не раз кровава, не раз на життя і смерть. Тури, медведі дики - се небезпечні противники; стрілами з луків рідко кому удасться повалити такого звіра; навіть рогатиною, яку кидалось на противника при відповіднім приближенню, нелегко дати йому раду. Тож остатньою і рішучою зброєю було важке копіє, яким треба було влу чити противника зблизька. власноручно, з цілою силою, відразу. Схиблений удар - і життю борця грозила велика небезпека, коли йому не вдалось в остатній хвилі сховатись у безпечну криївку і добути меча або тяжкого топора для своєї оборони. Не диво, отже, що Тугар зі своїми гістьми вибирався на лови, мов на війну, з запасом стріл і рогатин, зі слугами й запасами живності, навіть з досвідним знахарем, що вмів замовляти рани. Не диво також, що Тугар і його гості були в повній рицарській зброї, окрім панцирів, бо ті спиняли би їх у ході по ломах та гущавинах. Те тільки диво, що й Тугарова донька Мирослава, не поки-даючись батька, посміла також вирушити разом з гістьми на лови. Тухольські громадяни, видячи її, як їхала на лови посеред гостей, гордо, сміло, мов стрімка тополя серед коренастих дубів, з уподобою поводили за нею очима, поговорюючи: - От дівчина! Тій не жаль би бути мужем. І, певно, ліпший з неї би був - муж, ніж її батько! А се, певно, була немала похвала, бо Тугар Вовк був мужчина, як дуб. Плечистий, підсадкуватий, з грубими обрисами лиця і грубим чорним волоссям, він і сам по-добав на одного з тих злющих тухольських медведів, яких їхав воювати. Але ж бо й донька його Мирослава була дівчина, якої пошукати. Не кажемо вже про її уроду й красу, ані про її добре серце - в тім згляді багато її ровесниць могло стати з нею нарівні, хоч і небагато могло перевищити її. Але в чім не мала вона пари між своїми ровесницями, так се в природній свободі свого поводження, в незвичайній силі мускулів, у смілості й рішучості, властивій тільки мужчинам, що виросли в ненастанній боротьбі з супротивними обставинами. Зараз з першого разу видно було, що Мирослава виросла на свободі, що виховання її було мужеське і що в тім прегарно розвиненім дівочім тілі живе сильний, великими здібностями обдарований дух. Вона була в батька одиначка, а до того, ще зараз при народженню втратила матір. Нянька її, стара мужичка, відмалку направляла її до всякої ручної роботи, а коли підросла, то батько, щоб розважити свою самоту, брав її всюди з собою і, щоб задовольнити її палку натуру, привчив її владати рицарського зброєю, зносити всякі невигоди і сміло стояти в небезпеках. І чим більші трудності їй прихопилось поборювати, тим охітніше бралась вона за діло, тим краще проявлялася сила її тіла й її рішучого, прямого характеру. Але попри все те Мирослава ніколи не переставала бути жен-щиною: ніжною, доброю, з живим чуттям і скромним, стидливим лицем, а все те лучилось в ній у таку дивну, чаруючу гармонію, що хто раз бачив її, чув її мову,- той довіку не міг забути її лиця, її ходу, її голосу,- тому вони пригадувалися живо і виразно в найкращих хвилях його життя, так, як весна навіть старому старцеві пригадує його молоду любов. Вже третій день тривали лови. Багато оленів-рогачів і чорногривих турів лягло головами від стріл і ратищ боярських. Над шумним гірським потоком, на зеленій поляні серед лісу стояли шатра ловців, курілися раз у раз величезні огнища, де висіли на гаках кітли, оберталися рожна, де варилось і пеклось м'ясиво вбитої дичини для гостей. Нинішній, остатній, день ловів мав бути посвячений самому головному, та заразом і найбільше небезпечному ділу - ловам на медведів. На стрімкім пригірку, відділенім від інших страшними дебрями, порослім густо величезними буками та смереками, покритім ломами й обвалищами дерев, було віддавна головне леговище медведів. Тут, як твердив тухольський провідник, молодий гірняк Максим Беркут, гніздилася медведяча матка. Відси дикі звірі розносили пострах на цілу околицю і на всі полонини. І хоч не раз удавалось смілим вівчарям забити одного або другого стрілами та топорами або завабити під сліп, де йому ламала крижі важка колода, спадаючи вниз,- то все-таки число їх було надто велике, щоб із того була значна полегша для околиці. То й не дивно, що коли новоприбулий боярин Тугар Вовк оповістив тухольцям, що хотів би зробити великі лови на медведів і просить дати йому провідника, вони не тільки дали йому на провідника першого удальця на всю Тухольську верховину Максима Беркута, сина тухольського бесідника Захара, але, крім того, вирядили з власної волі цілий відділ пасем-ців з луками й ратищами для помочі зібраним боярам. Ціла та громада мала обступити медведяче леговище і очистити його доразу від поганого звіра. Від самого досвіта в ловецькім таборі великий рух і тривожне дожидання. Боярські слуги від півночі звивалися, приготовляючи для гостей їду на цілий день, наповнюючи шипучим медом і яблучником "подорожні баклаги. Тухольські пасемці й собі готовились, острячи ножі та тесаки, обуваючи міцні жуброві постоли і складаючи в невеличкі дорожні бесаги печене м'ясо, паляниці, сир і все, що могло понадобитися в цілоденній трудній переправі. Максим Беркут, який аж нині, супроти найважнішого і найтяжчого діла, почув себе вповні самим собою, вповні начальником сеї невеличкої армії, зарядясував з правдиво начальницькою вважливістю й повагою все, що належало до діла, нічого не забуваючи, ні з чим не кваплячись, але й ні з чим не опізню-ючись. Все у нього виходило в свій час і на своїм місці, без сумішки й сутолоки; всюди він був, де його потрібно, всюди вмів зробити лад і порядок. Чи то між своїми товаришами-тухольцями, чи між боярами, чи між слугами, Максим Беркут усюди був однаковий - спокійний, свобідний в рухах і словах, мов рівний серед рівних. Товариші поводились з ним так само, як він з ними, сво-бідно, несилувано, сміялись і жартували з ним, а проте виповнювали його розкази точно, швидко і так весело та радо, немов і самі без розказу були би в тій хвилі зробили те саме. Боярська служба, хоч далеко не такої рівної вдачі, далеко не так свобідна в поводженню, далеко похіпніша з одних гордо висміватися, а перед другими низенько хилитися, все ж таки поважала Максима Беркута за його звичайність і розсудливість і, хоч не без до-тинків та жартів, таки робила те, що він казав. А й самі бояри, по більшій часті люди горді, воєнні, що нерадо бачили «смерда» в своїм товаристві, та й то ще смерда, що вважав їх чимось немов собі рівним,- і вони тепер не показували надто виразно своєї неохоти і виповнювали розпорядження молодого провідника, маючи на кож-дім кроці нагоду переконатися, що ті розпорядження були зовсім розумні, такі, як треба. Ще сонечко не зараз мало сходити, а вже ловецьке товариство вирушило з табору. Глибока тиша стояла над горами; нічні сумерки дрімали під темно- зеленими коронами смерек; на густім, чепіргатім листю папороті висіли краплі роси; повзучі зелені поясники вилися попід ноги, плуталися поміж корінням величезних вивертів, спліталися в непрохідні клебуки з корчами гнучкої, колючої ожини та з сплетами дикого пнучого хмелю. З пропадистих, чорних, мов горла безодні, дебрів піднімалася сивими туманами пара - знак, що на дні тих дебрів плили невеличкі лісові потоки. Повітря в лісі напоєне було тою парою й запахом живиці; воно захоплювало дух, немовбито ширших грудей треба було, щоб дихати ним свобідно. Мовчки пробиралася ловецька дружина непрохідними нетрями, дебрями й ломами без стежки, без ніяких провідних знаків у тьмавій гущавині. Попереду йшов Максим Беркут, а за ним Тугар Вовк і інші бояри. Обік Ту-гара йшла його донька Мирослава. Позаду йшли тухоль-ські пасемці. Всі йшли озираючись і надслухували пильно. Ліс починав оживати денним життям. Пестропера сойка хрипіла в вершках смерек, зелена жовна, причепив-шися до пня тут же над головами прохожих, довбала своїм залізним дзьобом кору; в далеких зворах чути було рик турів і виття вовків. Медведі в ту пору, наївши-ся, дрімали під ломами на моховій постелі. Стадо диків рохкало десь у дебрі, холодячися в студенім намулі. Може, годину йшло товариство тою трудною, нетоптаною дорогою. Всі дихали важко, ледве можучи наловити грудьми повітря, всі отирали краплистий піт із лиць. Максим частенько озирався позад себе. Він зразу противний був тому, щоб і женщина йшла разом з мужами в той небезпечний похід, але Мирослава уперлася. Вона ж перший раз була на таких великих ловах і мала би для бог зна яких трудностей занехати найкращу їх частину! Ніякі Максимові докази про трудності дороги, про небезпеки на становищі, про силу й лютість звіра не могли переконати її. «Тим ліпше! Тим ліпше!» - говорила вона з таким смілим поглядом, з таким солодким усміхом, що Максим, мов очарований, не міг нічого більше сказати. І батько, що зразу також радив Мирославі лишитися в таборі, вкінці мусив уступити її просьбам. З подивом глядів тепер Максим, як ота незвичайна женщина поровень з найсильнішими мужами поборювала всякі трудності утяжливої дороги, як легко перескакувала гнилі ломи і величезні грами, яким певним кроком ішла понад урвища, горі стрімкими дебрями, просковзу-вала поміж виверти, і при тім так безпечно, так невтоми-мо, що Максимові здавалося, що вона хіба на яких чудових крилах уноситься. Він глядів на се й не міг нагля-дітися. «Дивна дівчина! - думалось йому раз по разу.- Такої я ще й не видав «ніколи!» Ось уже прийшли на місце. Медведяче леговище - то був високий, тільки від південного боку з трудом доступний горб, покритий грубезними буками й смереками, завалений вивертами й ломами. Від півночі, заходу і сходу вхід 1 вихід замикали високі скалисті стіни, немов величезною сокирою вирубані з тіла велетня Зелеменя і відсунені від нього на кільканадцять сажнів; сподом попід ті стіни вузькою щілиною шумів і пінився студе-ний гірський потік. Таке положення улегшувало нашим ловцям роботу; вони потребували тільки обсадити не надто широкий плай від південного боку і тим плаєм доступати чимраз далі догори, а звір, не маючи іншого виходу, мусив конечно попастися в їх руки і на їх ратища. Опинившися на тім важнім, хоч дуже небезпечнім плаю, Максим Беркут велів товариству на хвилю розло-житися і спочити, аби набрати сил до трудного діла. Сонце сходило, але гілля смерек і сусідні горби заслоню-вали його вид. По короткім віддиху Максим почав розставляти ловців у два ряди так, аби вповні обсадити плай. Доки плай ще вузький, кождому ловцеві прийдеться стояти о п'ять кроків від другого; але дальше вгорі, де плай розширяється в цілу споховасту площину, там прийдеться ловцям ширше розступитися. Одно тільки клопотало його: що зробити з Мирославом, яка конче хотіла й собі стояти на окремім становищі, а не при боці свого батька. - А що ж то я гірша отсих твоїх пасемців? говорила вона, рум'яніючись, - мов рожа, до Максима.їх ти ставиш на становищі, а мене не хочеш… Ні, - сього не буде! І для мого батька се був би стид, коли б нас двоз - стояло на однім становищі! Правда, батеньку? Тугар Вовк не міг їй супротивитися. Максим почав говорити їй про небезпеку, про силу й лютість розжертого звіра, але вона зацитькала його: - А що ж то в мене нема сили? А що ж то я не владаю луком, ратищем і - топором? Ану, нехай котрий-будь із твоїх ласемців спробує зо мною - порівнятися,побачимо, хто дужчий! Максим вкінці замовк і мусив учинити її волю. Та й чи міг спротивитися тій дивній, чарівній дівчині? Він хотів хоч становище визначити їй найменше небезпечне, але, на лихо, сього не можна було зробити, бо тут усі становища були однаково небезпечні. Розстановивши ціле товариство, Максим дав ось який розпорядок: - Тепер помолімся, кому хто знає, а потім разом заграймо в роги. Се - буде перший знак і сполошить звіра. Потім підемо горі плаєм і - станемо аж там, де він розширюється. Там мої товариші лишаться - пильнувати виходу, щоб ані один звір не уйшов, а ви, бояри, підете - дальше, до самого матчиного леговища! В добру хвилю по тім залунали ліси й полонини хрипливим ревом жубрових рогів. Немов величезна хвиля, покотився голос по лісах і зворах, розбиваючися, глухнучи, то знов подвоюючись. Пробуркалися ліси. Заскиглила каня над верховіттям смереки; зляканий беркут, широко розмахуючи крилами, піднявся на воздухи; захрустів звір поміж ломами, шукаючи безпечної криївки. Нараз рик рогів утих і ловці пустилися в дорогу горі плаєм. Усіх серця билися живіше ожиданням незвісних небезпек, бою і побіди. Обережно пробирались вони рядами; передом ряд боярський, за ним парубоцький ряд; Максим ішов попереду, пильно надслухаючи та слідячи звірину. Цар ломів, медвідь, ще не показувався. Дійшли вже до самого найвужчого гирла, поза яким плай розширювався в велику споховасту площину. Ловці знов тут зупинилися на розказ Максима, і знов загриміли ще з більшою силою жуброві роги, розносячи тривогу в сумрачні медведячі гаври. Раптом затріщав лім недалеко, за величезною купою грубих перегнилих вивертів. - Бачність! скрикнув Максим.Звір наближається! Ледве сказав ті слова, коли втім крізь велику щілину між двома переверненими пнями просунулася пелехата, величезна голова, і двоє сірих очей напівпікаво, напів-тривожно вдивлялися в Тугара Вовка, що стояв на своїм становищі, якраз о яких десять кроків перед щілиною. Тугар був старий вояк і старий ловець,- він не знав, що то тривога. Тож, не говорячи ані слова, не відзиваючись ні до ксго, він вихопив важку залізну стрілу з сагайдака, положив на лук і намірявся до звіра. - Міряй в око, боярине! шепнув з-позаду Максим. Хвилька тривожної - мовчанки свиснула стріла і заревів звір мов скажений, кинувши собою - взад. І хоть через те щез він ловцям з очей, скрившися за купою вивертів, то ревіт його не втихав і не втихало скажене ше-метання. - Далі за ним! крикнув Тугар Вовк і кинувся до щілини, кудою щез - медвідь. Рівночасно два бояри вже видряпалися були на верх виверту, вже попіднімали свої ратища і старались дати їм відповідний розмах, аби доконати звіра. Тугар Вовк, стоячи в щілині, пустив у нього другою стрілою. Звір заревів ще дужче і кинувся втікати, але очі його заплили кров'ю, він не міг знайти виходу і розщибав собою о дерева. Ратище одного боярина впилось йому між ребра, але не завдало смертельної рани. Дикий рик раненого медведя розлягався чимраз дужче. В розпуці він підводився на задні лапи, обтирав собі кров з очей, рвав і кидав галуззям наперед себе, але дарма; одно його око прошиблене було стрілою, а друге раз у раз запливало кров'ю наново. Шемечучись наосліп довкола, звір наблизився знов до Гугара Вовка. Той відкинув лук і, причаївшися за виваленим коренем, ухопив обіруч свій важкий топір і, коли медвідь, мацаючи, добирався до знайомої собі щілини, він з усього розмаху цюкнув його згори в голову, аж череп розколовся надвоє, мов розбита тиква. Бризнув кровавий мозок на боярина, тихо, без рику повалився звір додолу. Радісно заревли труби бояр на знак першої побіди. Звіра витягнено з-поміж вивертів і обдерто зі шкури. Тоді бояри рушили дальше, в гущавину. Сонце вже піднялось на небі і меркотіло крізь гілляки, мов скісні золоті нитки та пасма. Ловці йшли тепер геть-геть веселіше, перехвалюючися своєю відвагою й силою. - Хоч я лише вовк, дрібна звірюка, то все ще дам раду тухольському - медведеві! говорив Тугар Вовк, радіючи. Максим Беркут слухав тих перехвалок і сам не знав, чому йому жаль зробилося тухольського медведя. - Що ж,сказав він,дурна звірюка той медвідь, самотою держиться. Якби - вони зібралися докупи, то хто знає, чи й стадо вовків дало би їм - раду. Тугар позирнув на нього гнівно, але не сказав нічого. Ловці обережно поступали дальше, дряпаючись по вивертах, перескакуючи з пня на пень, западаючи не раз по пояс у порохно та ломи. Посеред тих звалищ величної природи виднілися подекуди медведячі стежки, протоптані від давніх-давен, вузькі, але добре втоптані, густо засіяні вибіленими кістками баранів, оленів та всякої іншої звірини. Максим держався тепер позаду бояр; він раз за разом обходив усі становища, осмотрював сліди, щоб догадатися, чи вони свіжі, чи ні, підпомагав, заохочував утомлених,- і тільки на нім однім не знати було ніякої втоми. З подивом позирала на нього Мирослава, коли він переходив коло неї, і хоч багато досі видала вона молодців і сильних, і смілих, але такого, як Максим, що сполучав би в собі всі прикмети сильного робітника, рицаря і начальника,- такого їй досі не траплялося бачити. Нараз захрустів лім і грізно-люто випав на ловців величезний медвідь. Він біг зразу на чотирьох лапах, але, побачивши перед собою ворогів, звівся на задні лапи, а в передні вхопив бурею відламаний буковий конар, викручуючи ним довкола себе і видаючи час від часу з горла уриваний, немов визиваючий рик. На становищі супроти звіра були два підгірські бояри, з тих, що найголосніше перехвалювалися і хотіли перед усіми показатися мисливцями. Побачивши страшного ворога тут же перед собою, вони зблідли й затремтіли. Але скритися, тікати не уходило,- треба було ставити чоло, будь-що-будь. Дві стріли вилетіли рівночасно з двох луків, але одна хибила, свиснувши медведеві понад вуха, а друга влучила звіра в бік, не зранивши значно, а тільки роздразнивши безмірно. Величезним скоком підплигнув медвідь і шпурнув на одного ловця свою зброю - буковий копар, який зі страшною силою гепнувся о дерево. Тоді, не зупиняючись ані на хвильку і не даючи ворогам часу до намислу, медвідь кинувся на одного з них, що саме стояв па його протоптаній стежці. Ратище блисло в тремтячій руці боярина,- він хотів кинути ним на звіра. - Не кидай! крикнув тривожно Максим, надбігаючи і ведучи з собою поміч - загроженим боярам Тугара Вовка і ще одного боярина.Не кидай ратище, - але настав поприбіч і боронися! Але боярин не слухав і кинув ратище на звіра. Розмах був невеликий, рука боярина тремтіла, медвідь був уже на яких п'ять кроків,- от і не диво, що ратище слабо зранило звіра в передню лопатку. Вхопив медвідь дрючину, розломив її і зі страшним риком кинувся на свого ворога. Той держав уже в руках простого, на оба боки острого меча, що його називав медвідником, і готовився віпхнути його вістря в груди звірові. Але вістря поховз-лося по кості і застряло в лопатці, і звір ухопив боярина в свої страшні, залізні обійми. Страшенно скрикнула нещаслива жертва; захрустіли кості під медведячими губами. Ціла та страшна і дрожжю проймаюча подія скоїлася так раптово, так несподівано, що, заким Максим міг надбігти з підмогою, вже боярин, хриплячи в передсмертних судорогах, лежав на землі, а над ним стояв кровавий медвідь, вискаливши свої страшенні зуби і ревучи на весь ліс з болю від одержаних ран. Дрож пройшла у всіх по тілі на той вид; бояри стали мов укопані. Тільки Максим спокійно наложив стрілу на свій роговий лук, підійшов два кроки ближче до мед-ведя і, прицілившися одну хвилину, пустив йому стрілу просто в серце. Мов ножем перетятий, урвався рик звіра, і він повалився трупом на землю. Не ревіли роги, не лунали веселі оклики по тій новій побіді. Бояри, покинувши свої становища, збіглися на місце нещастя. Хоч і як вони були загартовані в війнах, привикли бачити смерть біля себе, але вид кровавого, потрощеного та пошарпаного трупа витиснув із усіх грудей важкий зойк. Мирослава вхопилась за груди і відвернула очі. Тухольські пасемці на сплетені з галуззя мари положили трупа, а за ним потягли і медведя. Понура мовчанка залягла над товариством. Велика калюжа крові блискотіла до сонця і нагадувала всім, що тут іще перед хвилею стояв живий чоловік, батько дітям, веселий, охочий і повний надії, а тепер з нього лишилася лише безформна купа кровавого м'яса. У великої часті бояр відійшла охота до ловів. - Цур їм, тим проклятим медведям! говорили деякі.Нехай тут хоч жиють, - хоч гинуть собі, чи ж нам для них наражувати своє життя? Але Тугар Вовк, а особливо Мирослава й Максим, налягали конче, аби кінчити розпочате діло. Бояри вкінці пристали, але якось дуже не раді були вертати на свої становища. - Позвольте мені, бояри, слово сказати,заговорив до них Максим.Мої - товариші-тухольці замкнули вихід і не пустять ані одного звіра - відси. Тим-то нам не потрібно розходитися віддалік одним від одних. - Найліпше буде, думаю, розділитися нам на дві ровти і йти понад самі - краї пропасті по обох боках. Так ми зможемо найліпше зігнати все до - середини, а там разом з тухольськи-ми пасемцями обступимо густою - лавою і вистріляємо до одного. - Авжеж, авжеж, що так ліпшеї крикнули деякі бояри, не бачачи - насмішливого усміху, що перелетів по устах Максима. Тоді товариство розділилося. Одну ровту провадив Тугар Вовк, а другу Максим. Мирослава з власної охоти прилучилася до другої ровти, хоч і сама не могла собі вияснити, для чого. Мабуть, шукала небезпеки, бо Максим виразно казав, що дорога другої ровти небезпечніша. Знов заграли роги, і обі ровти розійшлися. Ловці йшли де парами, де одинцем, то сходячись, то розходячись, щоб вишукувати дорогу. Купами йти було зовсім неможливо. Зближались уже до самого верха; верх сам був голий, але понижче був цілий вал каміння, звалищ і вивертів. Туди пройти було найтрудніше і найнебезпечніше. В однім місці стирчала купа звалищ, мов висока башта. Ломаччя, каміння і навіяне від давніх-давен листя загороджувало, бачилось, усякий приступ до природної твердині. Максим поповз понад самим краєм глибочезної пропасті, чіпляючись де-де моху та скальних обривів, щоб туди винайти прохід. Бояри ж, не навиклі до таких неприступних і карколомних доріг, пішли здовж валу, надіючись найти далі перерву і обійти його. Мирослава зупинилася, немов щось держало її близ Максима; Гі бистрі очі вдавлювалися пильно в настобур-чену перед нею стіну лому, шукаючи хоч би й як трудного проходу. Недовго так і вдивлялася, але сміло почала вдиратися на великі кам'яні брили та виверти, що завалювали прохід. Стала на версі і гордо озирнулася довкола. Бояри відійшли вже були досить далеко, Максима не видно, а перед нею безладна сутолока скал та ломів, через яку, бачилось, прохід був неможливий. Але ні! Он там, трохи віддалік, лежить величезна смерека кладкою понад те пекло,- туди безпечно можна перейти до вершка! Недовго думаючи, Мирослава пустилася на ту кладку. А вступаючи на неї, ще раз озирнулася і, горда зі свого відкриття, приложила гарно точений ріг до своїх коралових уст і затрубила на весь ліс. Луна покотилася полонинами, розбиваючись у дебрях та зворах чимраз на більше часток, аж поки не сконала десь у далеких, недоступних гущавинах. На голос Мирославиного рога відізвався здалека ріг її батька, а там і роги інших бояр. Ще хвильку завагувалася Мирослава, стоячи високо на виверті. Смерека була дуже стара і наскрізь порохнява, а всподу, в непроглядній гущавині ломів, здавалось їй, що чує легкий хрускіт і муркотання. Прислухалася ліпше - не чути нічого. Тоді вона сміло ступила на свою кладку. Але ледве уйшла з п'ять кроків, коли разом затріщала перетрупішіла смерека, зламалася під ногами Мирослави, і сміла дівчина враз із перегнилим грамом упала додолу, в ломи та звалища. Впала на ноги, не попускаючись своєї зброї. В руках стискала сильно сріблом оковане ратище; через плечі у неї висіли міцний лук і сагайдак зі стрілами, а за гарним шкіряним поясом, що мов вилитий обхапував її стрункий дівочий стан, застромлений був топір і широкий мисливський ніж з кістяними черенцями. Звалившись несподівано в тьмаву пропасть, вона, проте, не почула ані на хвилю страху, а тільки почала озиратися довкола, щоб догледіти який вихід. Зразу не могла нічого виразно добачити, але швидко її очі привикли до півсумерку, і тоді побачила такий вид, котрий і найсмілішого міг перейняти смертельною тривогою. Не далі як на п'ять кроків перед нею лежала величезна медведиця в гнізді коло своїх молодих і гнівними, зеленкуватими очима гляділа на несподіваного гостя. Мирослава затремтіла. Чи вдаватися в боротьбу зі страшним звіром, чи шукати виходу і спровадити поміч? Але нелегко було знайти вихід: довкола їжилися ломи й обриви скал, і хоч перелізти через них з тяжким трудом було би можна, то на очах дикого звіра була така робота крайнє небезпечна. Недовго надумуючись, рішилася Мирослава не зачіпати звіра, лиш боронитися в разі нападу, а тим часом дати трубою тривожний знак і закликати поміч. Але скоро тільки вона затрубила, медведиця схопилася з леговища і, виючи, кинулась до неї. Не час було Мирославі братися до лука,- звір був надто близько. Вона вхопила обома руками ратище і, опершись плечима о кам'яний облаз, наставила його насупротив медведиці. Звір, побачивши блискуче залізне вістря, зупинився. Обі неприятельки стояли так довгу хвилю, не зводячи ока одна з одної, не схибляючи ані одним рухом зі свого становища. Мирослава не сміла перша нападати на медведицю; медведиця знов шукала очима, куди би напасти на ворога. Раптом медведиця вхопила в передні лапи великий камінь і, зводячись на задні ноги, хотіла шпурнути ним на Мирославу. Але в тій самій хвилі, коли зводилася на задні ноги, Мирослава одним могучим рухом пхнула їй ратище між передні лопатки. Рикнула страшенно медведиця і перевернулась горілиць, обіллявшися кров'ю. Але рана не була смертельна, і медведиця швидко зірвалася на ноги. Кров текла з неї, та, незважаючи на біль, вона знов кинулася на Мирославу. Небезпека була страшна. Розжертий звір садив просто, грозячи вже тепер своїми страшними зубами. Один рятунок для Мирослави був - видряпатися на облаз, о котрий була оперта плечима. Хвилька, один рух - і вона стояла на облазі. На серці в неї полегшало,- тепер її положення не було таке небезпечне, бо в разі нападу могла вдарити звіра згори. Та ледве Мирослава могла дослідити, що робить медведиця, а вже звірюка стояла близько неї на камені, ревучи грізно і рознявши закровавлену пащеку. Зимний піт виступив на чолі Мирослави; вона бачила, що тепер настала рішуча хвиля, що на тій вузькій кам'яній плиті мусить розігратися боротьба на життя і смерть і що того буде побіда, хто зможе вдержатися на іім становищі й зіпхнути з нього противника. Медведиця була вже близько; Мирослава пробувала заставитися від неї ратищем, але медведиця вхопила дрючину зубами і шарпнула її так сильно, що мало не зіпхнула Мирославу з каменя; ратище виховзлось їй із рук, і звір кинув ним геть у ломи. «Тепер прийдеться загибати?» - блиснуло в думці в Мирослави, але «відвага не покинула її. Вона вхопила обома руками топір і стала міцно «до остатньої оборони. Звір сунув чимраз ближче: гарячий його віддих «чула вже Мирослава на своїм лиці; мохната лапа, насторожена острими «кігтями, грозила її груді; ще хвиля - і їй довелось би, пошарпаній, «кровавій, упасти з каменя, бо топорище було закоротке супроти лап «величезного звіра. - Рятунку! скрикнула у смертельній тривозі Мирослава, і в тій хвилі - понад її головою блиснуло ратище і пхнута в горло медведиця, мов - колода, впала з каменя. В щілині кам'яних звалищ понад головою - Мирослави показалось радісне» живим огнем палаюче лице Максима - Беркута. Один вдячний погляд урятованої дівчини пройняв Максима - наскрізь. Але слова не було між ним ані одного. На те не було часу. - Медведиця ще жила і, ревучи, зірвалася з місця. Одним скоком була вона коло своїх молодих, що, не розуміючи цілої тої боротьби, бавилися і переверталися в гнізді. Обнюхавши їх, медведиця кинулася знов до Мирослави. На се Мирослава була приготована і, піднявши обіруч топір, одним замахом розрубала ним голову медведиці. Впала опосочена звірюка і, метнувши собою кілька разів у боки, сконала. Тим часом і Максим, продертися крізь навалені ломи, станув обік Мирослави. В очах дівчини заблисли дві перлові сльози, і, не кажучи ані слова, вона гаряче стиснула руку свого порятівника. Максим чогось немов змішався, почервонів, спустив очі і, зупиняючись, проговорив: - Я чув твій тривожний знак… але не знав, де ти… Богу дякувати, що й - так додряпався! Мирослава все ще стояла на місці, держачи руку гарного парубка в своїй руці і дивлячись у його хороше, сонцем опалене і здоровим рум'янцем осяяне, одверте, щире лице. В тій хвилі вона не почувала нічого, крім вдячності за рятунок від нехибної смерті. Але коли Максим, трохи осмілившись, стиснув її ніжну, а так сильну руку, тоді Мирослава почула, як щось солодко защеміло їй коло серця, як лице її загорілось стидливим рум'янцем,- і вона спустила очі, а слово подяки, котре готове було вилетіти з її уст, так і завмерло на губах і розіллялось по лиці дивним чаром розгоряючого сердечного чуття. Максим перший отямився. В його серці, смілім і чистім, як щире золото, відразу блиснула щаслива думка, котра тут же перемінилася в незломне рішення. Се вернуло йому всю смілість і певність поступування. Приложивши ріг до уст, він затрубив радісно на знак побіди. Тут же, за стіною вивертів, обізвалися роги Тугара й інших бояр. Звинна, як вивірка, Мирослава швидко видряпалась назад на той вал, з якого була впала, і відтам оголосила цілому стрілецькому товариству свою пригоду і поміч, якої дізнала від Максима. З трудом видряпався сюди Тугар Вовк, а за ним і інші бояри; Тугар довго держав доньку в обіймах, а побачивши кров на її одежі, аж затремтів. - І ти, ти, моя доню, була в такій небезпеці! І він раз по разу - обнімав доньку, немов боячись утратити її. Потім він зліз униз до Максима, що порався коло мед-ведиці і коло молодих медведят. Молоді, що не знали ще свого ворога в чоловіці, муркотіли любенько в гнізді і бавились собі, мов малі песики; вони давали себе гладити руками і зовсім не боялися людей. Максим узяв їх на руки і положив перед Мирославою й Тугаром. - Отеє ваша здобич! сказав він.Ви чей же радо приймете в своїм домі - таких гостей. Згромаджені бояри гляділи то радісно на малі медве-дята, то зо страхом на вбиту медведицю, обзирали рану і подивляли силу й смілість Мирослави, що могла вдатися в боротьбу з такою страшною звірюкою. - О ні,сказала, сміючись, Мирослава,без помочі отсього чесного молодця - була б я тепер лежала там, як сеся звірюка, пошарпана й - закровавлена! Йому від мене належиться велика подяка. Тугар Вовк якось немов нерадо слухав тої бесіди своєї доньки. Хоч і як він любив її, хоч і як радувався її вибавленням із великої небезпеки, але все-таки він волів би був, якби вибавив його доньку боярський син, а не сей простий тухольський мужик, не сей «смерд», хоч і як, зрештою, той смерд умів подобатися Тугарові. Та всетаки йому, гордому бояринові, що виріс і великої честі дослужився при князівськім дворі, важко було прилюдно віддавати подяку за вирятування доньки - мужикові. Але ніщо було діяти… Обов'язок вдячності так був глибоко вкорінений у наших рицарських предків, що й Ту- гар Вовк не міг від нього виламатися. Він узяв Максима за руку і випровадив його наперед. - Молодче,сказав він,донька моя, єдина моя дитина, говорить, що ти - вирятував її життя з великої небезпеки. Я не маю причини не вірити - її слову. Прийми ж за своє чесне діло подяку вітця, котрого вся любов і вся надія в тій одній дитині. Я не знаю, чим тобі можемо відплатити за се діло, але будь певний, що скоро се коли-будь буде в моїй силі, то боярин Тугар Вовк не забуде того, що тобі завдячує. Максим стояв при тих словах, мов на грані. Він не привик до таких прилюдних похвал і зовсім не надіявся, ані не бажав нічого подібного. Він змішався при боярських похвалах і не знав, чи відповідати що- небудь, чи ні, а вкінці сказав коротко: - Нема за що дякувати, боярине! Я зробив те, що кождий на моїм місці - зробив би,за що ж тут дякувати? Нехай донька твоя буде здорова, але - на вдячність ніяку я не заслужив. Сказавши се, він пішов, аби закликати своїх тухоль-ських товаришів. При їх помочі медведицю швидко обдерто зі шкури, а малі медведята перенесено на збірне місце, відки ціле товариство по скінченню ловів мало удатися назад до табору. Сонце доходило вже полудня і сипало гаряче золотисте проміння на тухольські гори; розігріта живиця сильніше запахла в лісах; гордо і тільки десь-колись помахуючи розпластаними крилами, плавав яструб високо понад полонинами в лазуровім океані. Тиша стояла в природі. Тільки з одного пригірка Зелеменя лунали голоси ловецьких труб і крики ловецького товариства. Лови скінчилися, хоч і не зовсім щасливо. На дрючках несли тухольські парубки поперед ловцями три медведячі шкури і в мішку двоє медведят, а на ношах із галуззя несли боярські слуги позаду товариства окровавленого, задубілого вже трупа нещасливого боярина, що погиб від медве-дячих лап. Швидко під проводом Максима дійшло товариство до мисливського табору. Лови були скінчені. Сьогодні ще хотіло ціле товариство вертати домів, зараз, скоро лише по обіді. Дорога була вправді не близька, але Максим обіцяв випровадити товариство простішою лісовою стежкою до Тухлі, а відтам до двора Тугара Вовка. Тухоль-ські пасемці, скоро тільки пообідали, зараз пішли наперед до домів; Максим лишився з боярами, поки слуги здійняли табір і попрятали всі кухонні та ловецькі знаряддя; тоді й боярське товариство вирушило в дорогу з поворотом додому. ІI Стародавнє село Тухля - се була велика гірська оселя з двома чи трьома чималими присілками, всього коло півтори тисячі душ. Село й присілки лежали не там, де лежить теперішня Тухля, але геть вище серед гір у просторій подовжній долині, що тепер поросла лісом і зоветься Запалою долиною. В ті давні часи, коли йде наше оповідання. Запала долина не була поросла лісом, але, навпаки, була управлена і годувала своїх жильців достатнім хлібом. Простягаючись звиш півмилі вдовж, а мало що не чверть милі в ширину, рівна й намулиста, обведена з усіх боків стрімкими скалистими стінами, високими декуди на іри або й чотири сажні, долина тота була немов величезним кітлом, із якого вилито воду. І певно, що воно й не інакше було. Чималий гірський потік впадав від сходу до тої долини високим на півтора сажня во-допадом, прориваючи собі дорогу поміж тісні, тверді скали і обкрутившися вужакою по долині, випливав на захід у таку ж саму тісну браму, розбиваючись поміж гладкі кам'яні стіни і гуркотячи ще кількома водопада-ми, поки чверть милі понижче не впав до Опору. Високі, стрімкі береги тухольської кітловини покриті були темним смерековим лісом, що надавав самій долині позір ще більшого заглиблення і якоїсь пустинної тиші та відрубності від усього світу. Так, справді, се була величезна гірська криївка, з усіх боків тільки з великим трудом доступна,- але такі були в тих часах ненастанних війн, усобиць і нападів майже всі гірські села, і тільки дякуючи тій своїй неприступності, вони змогли довше, ніж подільські села, охоронити своє свобідке староруське громадське життя, яке деінде силувалися чимраз більше підірвати горді, війнами збагачені бояри. Тухольський народ жив головно скотарством. Тільки та долина, де лежало село, а також кілька поменших порічин, не покритих лісом, надавалися до хліборобства і видавали щороку багаті збори вівса, ячменю і проса. Зате в полонинах, що були, так само, як і всі доокружні ліси, власністю тухольської громади, паслися великі отари овець, у котрих спочивав головний скарб тухольців: з них вони добували собі одежу й страву, омасту й м'ясо. В лісах довкола села паслися корови й воли; але сама місцевість, гориста, скалиста й неприступна, забороняла держати багато тяжкої рогатої худоби. Другим головним джерелом достатку тухольців були ліси. Не говорячи вже про дрова, котрих мали безплатно і на топливо, і на всякі будинки, ліси достачали тухольцям звірини, лісових овочів і меду. Правда, життя серед лісів і недоступних диких гір було тяжке, було ненастанною війною з природою: з водами, снігами, диким звіром і дикою, недоступною околицею,- але тота боротьба вироблювала силу, смілість і промисловість народу, була підставою й пружиною його сильного, свобідного громадського ладу. Сонце вже геть схилилося з полудня, коли з високого верха в тухольську долину спускалося знайоме нам ловецьке товариство під проводом Максима Беркута. Передом ішов Тугар Вовк з донькою і з Максимом; решта товариства ступала за ними невеличкими купками, гуторя-чи про перебуті лови та ловецькі пригоди. Перед очима товариства розкрилася тухольська долина, облита гарячим сонячним промінням, мов велике зелене озеро з невеличкими чорними острівцями. Круг неї, мов височезний паркан, бовваніли кам'яні стіни, по яких п'ялися де-де пачоси зеленої ожини та корчі ліщини. При вході в долину ревів водопад, розбиваючись о каміння сріблястою піною; поуз водопаду викутий був у скалі вузький вивіз, яким ішлося вгору і далі понад берегом потока через верхи і полонини аж до угорської країни; се був звісний тодішнім гірнякам «тухольський прохід», найвигідніший і найбезпечніший після «дуклянського: десять дооколичних громад, з галицького і з угорського «боку, працювали майже два роки над виготовленням сього проходу. «Тухольці вложиди найбільше праці в те діло, тож гордилися ним, як «своїм. - Гляди, боярине,сказав Максим, зупиняючись над водопадом при вході в - крутий, у камені кований вивіз,гляди, боярине, се діло тухольської - громади! Геть ось туди, через Бескиди, тягнеться сеся дорога, перша така дорога в верховині. Мій батько сам витичував її на протязі п'ятьох миль; кождий місток, кожда закрутина, кож-дий вивіз на тім протязі зроблений за його показом. Боярин неохітно якось поглянув горами, куди на далекий протяг понад потоком вилася між скалами протерта гірська дорога. Потім глянув долі вивозом і похитав головою. - Твій батько має велику вдасть над громадою? спитав він. - Власть, боярине? відказав здивований Максим.Ні, власті у нас над - громадою не має ніхто: громада має власть сама, а більше ніхто, - боярине. Але мій батько досвідний чоловік і радо служить громаді. Як - він говорить на раді громадській, так не зуміє ніхто в цілій - верховині. Громада слухає батькової ради,але власті батько мій не - має ніякої і не жадає її. Очі Максима блищали огнями гордості й подиву, коли говорив про свого батька. Тугар Вовк при його словах у задумі похилив голову; зате Мирослава гляділа на Максима, не зводячи з нього очей. Слухаючи Максимових слів, вона чула, що його батько стається для неї таким близьким, таким мов рідним чоловіком, немов вона вік жила під його батьківською опікою. Але Тугар Вовк ставав чимраз більше понурий, чоло його морщилося, і очі з виразом давно здержуваного гніву звернулися на Максима. - То се твій батько бунтує тухольців против мене і против князя? - спитав він нараз терпким, різким тоном. Немов болющий дотик, вразили - ті слова Мирославу; вона зблідла і позирала то на батька, то на Максима. Але Максим цілком не змішався від тих слів, а відповів спокійно: - Бунтує громаду, боярине? Ні, се тобі неправду сказано. Вся громада - гнівна на тебе за те, що ти присвоюєш собі громадський ліс і - полонину, не спитавши навіть громади, чи схоче вона на те пристати, - чи ні. - А так, ще питатися вашої громади! Мені князь дарував той ліс і тоту - полонину, і мені ні в кого більше дозволятися. - Те самісіньке й говорить громаді мій батько, боярине. Мій батько - уцитькує громаду і радить підождати аж до громадського суду, на - котрім те діло розбереться. - Громадського суду! скрикнув Тугар Вовк.То й я мав би ставати перед - тим судом? - Думаю, що й тобі самому се буде пожадане. Ти будеш міг усім доказати - своє право, вспокоїти громаду. Тугар Вовк відвернувся. Вони йшли далі вивозом, який закручувався насередині, щоб зробити дорогу не так похилою і не так небезпечною. Максим, ідучи позаду, не зводив очей із Мирослави. Але його лице не ясніло вже таким чистим щастям, як недовго перед тим. Чим чорніша хмара гніву й невдоволення залягала на чолі її батька, тим виразніше почув Максим, що між ним і Мирославою розвертається глибока пропасть. При тім він, дитя гір, не знаючи великого світу і високих боярських замислів, і не догадувався, яка широка і глибока була та пропасть на самім ділі. Зійшли вже на долину. Під водопадом творив потік просторий, спокійний і чистий, мов сльоза, ставок. При його берегах стояли великі шапки перлової шипучої піни: дно наїжене було великими й малими обломами скал; прудкі, мов стріла, пструги блискали поміж камінням своїми перлово-жовтими, червоно цяткованими боками; в глибині затоки долі кам'яною стіною ревів водо-пад, мов живий срібний стовп, граючи до сонця всіми барвами веселки. - Що за пречудове місце! аж скрикнула Мирослава, вдивляючися в водопад - і навалені в глибині дико пошарпані скали, обведені згори темно- - зеленою габою смерекового лісу. - Це наша Тухольщина, наш рай! сказав Максим, обкидаючи оком долину, і - гори, і водопад з такими гордощами, з якими мало котрий цар обзирає - своє царство. - Тільки мені ви затроюєте життя в тім раю,сказав гнівно Тугар Вовк. Ніхто не відзивався на ті слова; всі троє йшли мовчки дальше. Ось уже доходили до села, що розкинулося густими купами порядних, драницями критих хат, густо обсаджене рябиною, вербами та розлогими грушами. Народ робив у полю; тільки старі діди, поважні, сивобороді, походжали коло хат, то дещо тешучи, то плетучи сіті на звіра та на рибу, то розмовляючи про громадські діла. Максим кланявся їм і вітав їх голосно, приязно; далі й Мирослава почала вітати старих тухольців, що стояли на дорозі; тільки Тугар Вовк ішов понурий та німий, навіть поглянути не хотів на тих смердів, що сміли супротивлятися волі його князя. Аж ось насеред села з ними пострічалася дивна компанія. Три старці, убрані по- празничному, несли дорогою на високій, гарно точеній і оздібно сріблом окованій дрючині великий, також сріблом окований ланцюг, вироблений суцільно з одної штуки дерева в виді перстеня, нерозривного і замкнутого в собі. Понад тим ланцюгом повівала червона, кармазинова, сріблом вишивана хоругов. Три старці йшли повільно. Перед кождим дворищем вони зупинялися і викликали голосно хазяїв по ім'ю, а коли той або хто-будь із жильців дворища явився, вони говорили: - Завтра на копу! і йшли дальше. - Се що за дивоглядія? спитав Тугар Вовк, коли старці почали - наближатися до них. - Хіба ж ти не видав ще такого? спитав його здивований Максим. - Не видав. У нас коло Галича нема такого звичаю. - На копу скликають, на раду громадську,сказав Максим. - Я гадав, що попи з корогвою,почав насміхатися Тугар.У нас коли - скликають на копу, то скликають потиху, передаючи з хати до хати - копне знамено. - У нас копне знамено обноситься по селу отсими закличниками; вони - повинні кождого громадянина по ім'ю закликати на копу. І тебе - закличуть, боярине. - Нехай собі кличуть, я не прийду! Нічого мене не обходить ваша копа. - Я тут із княжої волі і можу сам збирати копу, коли буду вважати се - потрібним. - Ти сам… збирати копу? спитав зачудований Максим.Без наших - закличників? Без нашого знамена? - У мене свої закличники і своє знамено. - Але ж на твою копу ніхто з наших громадян не піде. А наша копа як - осудить, так у нашій громаді й буде. - Побачимо! сказав гнівно й уперто Тугар Вов-я. В ту саму пору - наблизилися наші пішоходи до закличників. Побачивши боярина, - закличники поставили знамено, а один із них відізвався: - Боярине Тугаре Вовче! - Ось я,відповів боярин понуро. - Завтра на копу! - Чого? Але закличники на се не відповіли нічого і пішли дальше. - Не їх діло, боярине, говорити чого,пояснив Максим, стараючись - якомога втихомирити нехіть боярина до тухольської громадської ради. - По довшій мовчанці, під час котрої вони все йшли селом, Максим знов - зачав говорити: - Боярине, позволь мені, недосвідному, молодому, сказати тобі слово. - Говори! сказав боярин. - Прийди завтра на копу! - І піддатися вашому холопському судові? - Що ж, боярине, тухольська громада судить по справедливості, а - справедливому судові хіба стид піддатися? - Таточку! вмішалася й Мирослава до тої розмови.Зроби так, як каже - Максим. Він добре каже! Він урятував моє життя,- він же ж не хотів би тобі зле радити; він знає добре тутешні звичаї. Тугар Вовк знехотя всміхнувся на ту правдиво жіночу логіку, але чоло його швидко знов наморщилося. - І вже ти протуркала мені упгі тим Максимом! сказав він.Ну, урятував - тобі життя, я і вдячний йому за те, і, коли хочеш, дам йому пару - волів. А тут знов о інші річі йде, до яких не слід мішатися ні тобі, ні Максимові. - Ні, боярине,відмовив на се Максим,ти чей не схочеш унизити мене - відплатою за моє незначне діло. Ані я, ані мій батько не приймемо - ніякої відплати. А то, що я тебе прошу прийти завтра на копу, я - роблю тільки з щирої прихильності. Я рад би, боярине, щоб між ту- - хольською громадою і тобою була згода. - Ну, нехай і так,сказав вкінці Тугар Вовк,прийду завтра на тоту вашу - раду, але не на те, щоб Їй піддатися, а лиш на те, щоб побачити, що - се за рада буде. - Прийди, боярине, прийди! скрикнув радісно Максим.Побачиш сам, що - тухольська громада вміє бути справедливою. Приречення Тугара Вовка облегшило серце Максимові. Він став веселий, говіркий, показував Мирославі направо і наліво, що було гарного й цікавого довкола, а гарного й цікавого було багато. Наші пішоходи були саме серед села і на середині тухольської долини. Стрімкі ска-листі береги кітловини світилися по обох боках далеко, мов рівні, високі мармурові мури. Потік плив посеред села, тут же біля дороги, шумів і пінився, розбиваючись по каменях, котрими усіяне було його дно, і навіваючи свіжий холод на всю долину. По обох боках потока, якого береги були досить високі, прорізані в намулі давнього озера, побудовані були кашиці (загати) з річного каміння і грубих смерекових палів та колод, щоб охоронити село від виливу. Всюди через потік пороблені були вигідні з поруччями кладки, а зараз поза кашицями йшли скопані грядки з фасолею й горохом, що вилися вгору по тичинню, з буряками й капустою, а також загони пшениці, що чистими ясно-зеленими пасмугами простягалися далеко поза хати. Хати були порядно обгороджені і харно удержувані; стіни з гладкого дилиння, не обмазаного глиною, але кілька разів до року митого і скобленого річними черепницями; тільки там, де одна ди-лина сходилася з другою, в вузьких пасмугах стіни були поліплені глиною і побілені паленим вапном, і виглядали дуже гарно серед зелених верб і груш. При вході до кождого дворища стояли дві липи, між якими прив'язані були гарно плетені в усякі узори ворота. Майже над кождими воротами на жердці висіла прибита якась хижа птиця: то сова, то сорока, то ворона, то яструб, то орел, з широко розпростертими крилами і звислою додолу головою; се були знаки духів - опікунів дому. За хатами стояли стайні та інші господарські будинки, всі під драницями і з грубезних тесаних брусів збудовані; тільки нечисленні обороги були з соломи і насторошували де-де свої золото- жовті остро-круглі чуби догори помія» чотирма високими оборожинами. - Ось мого батька двір,сказав Максим, показуючи на один двір, нічим не - відмінний від інших. Перед домом не було нікого, але двері від сіней - були відчинені, а в стіні до полудня прорубані були два невеличкі - квадратові отвори, які вліті оставались або зовсім створені, або - закладались тонкими і напівпрозірчастими гіпсовими плитками і на - зиму, крім того, забивались дощаними віконницями. Се були тодішні - вікна. Мирослава цікаво позирнула на те гніздо Беркутів, над котрого ворітьми справді висів недавно вбитий величезний беркут, ще й по смерті немов грозячи своїми могутніми залізними пазурами і своїм чорним, у каблук закривленим дзюбом. Затишно, супокійне і ясно було па тім обійстю; потік відділював його від гостинця, пе-рекинений широкою кладкою, і журчав стиха та плескав кришталевою хвилею о кам'яну загату. І Тугар Вовк позирнув туди. - Ага, то тут сидить той тухольський владика. Ну, рад я пізнати його. - Побачимо, що се за птиця! Максим хотів попрощати боярина й його доньку і звернути додому, але щось немов тягло його йти з ними дальше. Мирослава немов порозуміла се. - Чи вже вертаєш додому? спитала вона, відвертаючись, щоб укрити своє - помішання. - Хотів було вертати, але нехай і так проведу вас іще через тіснину до - вашого двора. Мирослава втішилася, сама не знаючи чого. І знов пішли вони вниз селом, гуторячи, озираючись на всі боки, любуючись одне одним, голосом, присутністю, одне для другого забуваючи все довкола, батька, громаду. І хоча в цілій розмові ані одним словом не згадували про себе, про свої чуття й надії, але й крізь найбай-дужнішу їх бесіду тремтіло тепло молодих, першою любов'ю огрітих сердець, проявлялася таємнича сила, що притягала до себе ті дві молоді, здорові й гарні істоти, чисті та незопсовані, що в своїй невинності навіть не думали про перепони, які мусила стрінути їх молода любов. І Тугар Вовк, що йшов передом у важкій, понурій задумі та міркував над тим, як би то завтра стати гідно і в цілім блиску перед тими смердами та показати їм свою повагу та вищість,- і Тугар Вовк не завважав нічого між молодими людьми; одно тільки гнівало його, що той молодий парубок такий смілий і так поводиться з ним і з його донькою, мов з рівними собі. Але до пори, до часу він здержував свій гнів. Минули вже село і зближалися до того місця, де ту-хольська кітловина замикалася, пропускаючи тільки вузькою скалистою брамою потік у долину. Сонце вже похилилося геть із полудня і стояло над вершиною лісу, купаючи своє скісне проміння в спінених хвилях потоку. Від скал, що затіснювали виплив потоку з тухоль-ської долини, лежали вже довгі тіні; в самій тіснині було сумрачно, холодно і слизько. Внизу розбивалася вода потоку о величезне, купами тут навалене каміння, а вгорі високо шуміли величезні смереки і буки. Понад самим потоком з обох боків вели проковані в скалах вигідні стежки - також діло тухольців. Якась дрож пройняла Мирославу, коли входила в оту дивовижну «кам'яну браму»: чи то від пануючого тут холоду, чи від вогкості, чи бог знає від чого,- вона взяла батька за руку і притиснулася до нього. - Яке страшне місце! сказала вона, зупиняючись у самій тіснині і - озираючись кругом та догори. І справді, місце було незвичайне, дике. - Потік був вузький, може, на три сажні, не більше, завширшки, і так - гладко прорізаний рвучою гірською водою в лупаковій скалі, що - незнающий був би міг присягнути, що се людських рук робота. А перед - самим проходом стояв насторч величезний кам'яний стовп, усподу геть - підмитий водою і для того тонший, а вгорі немов головатий, оброслий - папороттю та карлуватими берізками. Се був широко звісний Сторож, - котрий, бачилось, пильнував входу в тухольську долину і готов був - упасти на кождого, хто в ворожій цілі вдирався б до сього тихого, - щасливого закутка. Сам Тугар Вовк почув якийсь холод за плечима, - зирнувши на того страшного Сторожа. - Тьфу, яка небезпечна каменюка! сказав він.Так нависла над самим - проходом, що, бачиться, ось-ось упаде! - Се святий камінь, боярине,сказав поважно Максим,йому щовесни - складають вінки з червоного огнику се наш тухольський Сторож. - Ех, все у вас ваше, все у вас святе, все у вас ту-хольське,аж - слухати обридло! - скрикнув Тугар Вовк.Немовто поза вашою Тухольщиною вже й світу нема! - Для нас і справді нема світу,відмовив Максим.Ми над усе любимо свій - кутик,коли б так кождий інший любив свій кутик, то, певно, всі люди - жили б на світі спокійно й щасливо. Максим у своїй невинній щирості й не розумів, як чутко вколов він у серце боярина тими словами. Він не завважав також, якими злобними очима позирнув на нього Тугар Вовк. Звертаючися до Мирослави, Максим мовив далі спокійним, теплим голосом: - А про той камінь, про нашого Сторожа, я вам оповім, що чув від - батька. Давно то, дуже давно діялось, ще коли велетні жили в наших - горах. То тут, де тепер наша Тухля, стояло велике озеро; сеся - кітловина була ще зовсім замкнена, і тільки через верх текла вода. - Озеро се було закляте: в нім не було нічого живого - ні рибки, ні хробачка; а котра звірина напилася з нього, мусила - згинути; а пташина, що хотіла перелетіти понад нього, мусила впасти - в воду і втопитися. Озеро було під опікою Морани, богині смерті. Але раз сталося, що цар велетнів посварився з Мораною, і, щоб зробити їй наперекір, ударив своїм чародійським молотом о скалу, і розвалив стіну, так що вся вода з заклятого озера виплила і стратила свою дивну силу. Ціла околиця раптом ожила; дно озера зробилося плодючою долиною і зазеленілося буйними травами та цвітами; в потоці завелися риби, поміж камінням усяка гадь, у лісах звірина, в повітрі птиця. За те розлютилася Морана, бо вона не любить нічого живого, і закляла царя велетнів у отсей камінь. Але долині самій не могла нічого зробити, бо не могла назад вернути мертвящої води, що виплила з озера; якби була вернула назад усю воду до краплини і заткала отсей у скалі вибитий прохід, то була би знов царицею наших гір. А так, то хоч цар велетнів і не жив, та проте й Морана не має вже тут власті. Але цар не зовсім погиб. Він триває в тім камені і пильнує сеї долини. Кажуть, що колись Морана ще раз ізбере свою силу, щоб нею завоювати нашу Тухольщину, але отсей заклятий Сторож упаде тоді на силу Морани і роздавить її собою. З дивним чуттям слухала Мирослава тої повісті: вона глибоко щеміла її в серці,- їй так бажалося стати під руксю того доброго і животворного царя велетнів до бою з силою Морани; кров живіше заграла в її молодім серці. Як сильно, як гаряче любила вона в тій хвилі Максима! А Тугар Вовк хоч і слухав Максимової повісті, але, бачилось, не дуже вірив їй, тільки ще раз обернувся, позирнув на кам'яного тухольського Сторожа і з погордою всміхнувся, немов подумав собі: «От дурні смерди, в якій дурниці покладають свою гордість і свою надію!» Вже наші пішоходи минули вузький протік тухольського потоку і вийшли на ясний світ. Перед їх очима раптом розкинулася довга, крутими горами обмежена долина Опору, котра ген-ген сходилася з долиною Стрию. Сонце вже клонилося на захід і гарячим пурпуром мерко-•гіло в широких хвилях Опору. Тухольський потік скаженими скоками і з лютим шумом гуркотів додолу, щоб скупатися в Опорі. Його вода, різко відбиваючи в собі заходову червоність, виглядала неначе кров, що бурхає з величезної рани. Довкола шуміли темні вже ліси. Хвилю стояли наші пішоходи, напуваючись тою безсмертною і живущою красою природи. Максим немов вагувався на якійсь думці, що так і засіла в його голові і силоміць просилася на волю. Далі він зібрався з відвагою і приблизився до Тугара Вовка, тремтячи й черво-ніючись. - Боярине-батьку,сказав він незвичайно м'яким і несміливим голосом. - Чого тобі треба? - Позволь мені бути твоїм найщирішим слугою… - Слугою? Що ж, се нетрудно,прийди з батьком і наймись, коли конче - хочеш на службу. - Ні, боярине, не так ти зрозумів мене… Позволь мені бути твоїм сином! - Сином? Але ж у тебе б свій батько, і, як чую, далеко ліпший, - справедливіший і мудріший від мене, коли завтра буде судити мене! Боярин гірко, їдовито всміхнувся. - Я хотів сказати,поправився Максим,хотів сказати ще не так. Боярине, - віддай за мене доньку свою, котру я люблю дужче свого життя, дужче - душі своєї! Грім з ясного неба не був би так перелякав Тугара Вовка, як ті гарячі, а при тім прості слова молодого парубка. Він відступив два кроки назад і прошибаючим, з гнівом і погордою змішаним поглядом мірив бідного Максима від ніг до голови. Лице його було недобре, аж синє, зуби йому заціпило, губи дрожали. - Смерде! скрикнув він нараз, аж дооколичні гори залунали тим - проклятим окликом.Що се за слова смієш говорити до мене? Повтори ще - раз, бо се не може бути, щоб я справді чув те, що мені причулося. Грізний крик боярина збудив і в Максима його звичайну смілість і рішучість. Він випростувався перед боярином, мов молодий, пишний дубчак, і сказав лагідним, але певним голосом: - Нічого злого я не сказав тобі, боярине,нічого такого, що би - приносило нечесть тобі або твоїй доньці. Я просив у тебе руки твоєї - доньки, котру я люблю, як її ніхто в світі не буде любити. Невже ж - між твоїм боярським, а моїм мужицьким родом така велика пропасть, - щоб її любов не могла перегатити? Та й чим же ж тя так дуже вищий - від мене? - Мовчи, смерде! перебив його лютим криком Тугар Вовк.Рука моя - судорожне стискає рукоять меча, щоб заткати ним твою глупу гортанку. - Одно тільки рятує тебе від моєї мести, а се те, що ти нині вирятував - мою доньку з небезпеки. Інакше ляг би ти в тій хвилі трупом за такі - слова. І ти, безумний, міг подумати, міг посміти підносити очі свої - до неї, до моєї доньки?.. Се за те, що я й вона говоримо з тобою по- - людськи, а не копаємо тебе, як собаку! І ти думав, що, рятуючи її - від пазурів медведя, ти здобув її для себе, як бранку? О ні! Коли б - мало на таке прийти, то воліла б вона згинути в кривавих обіймах - дикого звіра, ніж мала би тобі дістатися! - Ні, боярине, не так кажи! Волів би я згинути в лапах медведя, аніж - мав би один її волосок бути ушкоджений. Мирослава відвернулася при тих словах, щоб скрити від батька і від Максима довго здержувані сльози, що тепер бризнули з її очей. Але Тугар Вовк не зважав на те і говорив дальше: - І ти, підлий хамів роде, смієш рівняти себе зо мною? Зо мною, що вік - звікував між князями, вдостоївся княжої похвали і надгороди за - рицарські діла! Моя донька може вибирати собі жениха між найпершими - і найславнішими молодцями в краю, а я мав би дати її тобі, смердові, - до твого тухольського гнізда, де би вона зів'яла, зсохла і пропала в - нужді? Ш, ні, йди геть, бідний хлопче, ти несповна розуму, ти сказав - свої слова в нападі божевільства. Максим бачив тепер, що його надії розбиті, що боярин надто високо міряє, надто гордо глядить на нього. Хоч і як тяжко приходилось йому, але ніщо було робити. - Боярине, боярине,сказав він сумним, теплим голосом,занадто ти високо - піднявся на крилах гордості,але уважай! Доля звичайно тих найвище - підносить, кого думає найнижче зіпхнути. Не гордуй бідними, не - гордуй низькими, не гордуй робучими, боярине, бо хто ще знає, до - котрої хто криниці прийде воду пити! - Ти ще смієш мені давати науки, гаде? скрикнув розлючений Тугар Вовк, - і очі його заблищали безумним гнівом.Геть мені з очей, а то, богом - кленусь, не буду ні на що зважав, а просаджу тебе отсим ножем, як - просадив нині рано медведя. - Не гнівайся, боярине, за слова дурного хлопця,відповів усе спокійний Максим.- Прощай! Прощай і ти, моя зоре, що блиснула мені так чудово на одну днину, а тепер мусиш навіки для мене померкнути! Прощай і будь щаслива! - Ні, годі мовчати,сказала нараз Мирослава, рішучо обертаючись,я не - померкну для тебе, молодче, я буду твоя. Тугар Вовк, мов остовпілий, глядів на свою доньку і вже аж тепер не знав, що йому робити. - Доню, а се що ти кажеш! скрикнув він. - Те, що чуєш, таточку. Віддай мене за Максима! Я піду за нього. - Дурна дівчино, се не може бути! - Спробуй а побачиш, що може. - Ти в гарячці говориш, доню,ти перелякалася дикого звіра, ти - недужа!.. - Ні, таточку, я здорова і скажу тобі ще раз, і кле-нусь перед он тим - ясним сонцем, що сей молодець мусить бути моїм! Сонце, будь свідком! І вона взяла Максима за руку і гаряче прилипла устами до його уст. Тугар Вовк не міг отямитися, не міг здобутися на один рух, на одно слово. - А тепер, молодче, йди домів і не лякайся нічого. Мирослава присягла, - що буде твоєю, і Мирослава зуміє додержати присяги. А ми, таточку, - спішімо додому! Онде в долині наш двір, а ось і наші гості надходять. І, сказавши се, дивна дівчина взяла безтямного з диву батька за руку і пішла з ним долі горою. А Максим довго ще стояв на місці, очарований, щасливий. Вкінці прочунявся і, впавши лицем на землю, помолився захо-довому сонцю так, як молилися його діди й прадіди, як молився тайком і його батько. Потім устав і тихою ходою пішов додому. ІIІ За селом Тухлею, зараз же близ водопаду, стояла насеред поля величезна липа. Ніхто не затямив, коли її засаджено і коли вона розрослася така здорова та конариста. Тухля була оселя не дуже давня, і деревина, що росла на тухольській долині, була геть-геть молодша від тої липи; тим- то й не диво, що тухольський народ уважав її найдавнішим свідком давнини і окружав великою пошаною. Тухольці вірили, що тота липа - дар їх споконвічного добродія, царя велетнів, який засадив її власноручно на тухольській долині на знак своєї побіди над Мораною. З-під коріння липи било джерело погожої води і відтак, тихо журчачи по дрібних камінцях, впливало до потоку. Се було місце копних зборів тухольських, місце сільського віча, котре в старовину являло з себе всю і одиноку вдасть у руських громадах. Довкола липи був широкий, рівний майдан. Рядами стояли на нім до схід сонця гладкі кам'яні брили, призначені на стільці, де сідали старці громадські, батьки родин. Кілько було таких батьків, стілько й кам'яних стільців. Поза ними було вільне місце. Під липою, над самим джерелом, стояв чотиригранний камінь з проверченою всередині дорого; тут на час ради виставлялося копне знамено. А обік зроблене було друге підвищення - для бесідника, себто для того, хто в якій- небудь справі говорив; він виступав із свого місця і входив на се підвищення, щоб увесь народ міг чути його. На другий день після боярських ловів густо тухоль-ського народу роїлося по копнім майдані. Гамір ішов по долині. Старці громадські йшли повагом із села один за одним і засідали на своїх місцях. Шумно збиралася мо-лодіж і ставала поза ними широким півколесом. І жінки сходилися, хоч не так численно: від громадської ради жаден дорослий громадянин, чи муж, чи жінка, не був виключений. І хоч рішаючий голос мали тільки старці-батьки, але при нараді вільно було й молодежі, й жіноцтву подавати свій голос під розвагу старцям. Сонце піднялось уже високо на небі, коли з села, остатні за всіма, надійшли закличники, несучи перед собою тухольське копне знамено. Поява їх викликала загальний шепіт між громадою, а коли вони наблизилися, все втихло. Закличникн, тричі поклонившися громаді, вийшли під липу і познімали шапки з голів. Уся громада зробила те саме. - Чесна громадо,відізвалися закличники,чи воля ваша нині раду держати? - Так, так! загула громада. - То нехай же бог помагає! сказали вони і, піднявши високо вгору копне - знамено, встромили його в дірку, продовбану в камені. Се був знак, - що рада зачата. Потім устав зі свого місця найстарший у зборі, Захар Беркут, і повільним, але твердим кроком виступив під липу, і, доторкнувшися її рукою, наблизився до пливучої з її коріння нори, і, припавши на коліна, помазав собі нею очі й уста. Се була звичайна стародавня церемонія, що знаменувала очищення уст і прояснення ока, потрібне при такім важнім ділі, як народна рада. По тім він сів на підвищенім місці, звернений лицем до народу, тобто до східної сторони неба. Захар Беркут - се був сивий, як голуб, звиш 90-літній старець, найстарший віком у цілій тухольській громаді. Батько вісьмох синів, із яких три сиділи вже разом із ним між старцями, а наймолодший, Максим, мов здоровий дубчак між явориною, визначався між усім тухоль-ськкм парубоцтвом. Високий ростом, поважний поставою, строгий лицем, багатий досвідом життя й знанням людей та обставин, Захар Беркут був правдивим образом тих давніх патріархів, батьків і провідників цілого народу, про яких говорять нам тисячолітні пісні та перекази. Незважаючи на глибоку старість, Захар Беркут був іще сильний і кремезний. Правда, він не робив уже коло поля, не гонив овець у полонину, ані не ловив звіра в лісових нетрях,- та, проте, працювати він не переставав. Сад, пасіка й ліки - се була його робота. Скоро лишень весна завітає в тухольські гори, Захар Беркут уже в своїм саду, копле, чистить, підрізує, щепить і пересаджує. Дивувалися громадяни його знанню в садівництві, тим більше дивувалися, що він не крився з тим знанням, але радо навчав кождого, показував і заохочував. Пасіка його була в лісі, і кождеї погідної днини Захар Беркут ходив у свою пасіку, хоч дорога була утяжлива і досить далека. А вже найбільшим добродієм уважали тухольці Захара Беркута за його ліки. Коли було настане час між зеленими святами а святом Купайла, Захар Беркут з своїм наймолодшим сипом Максимом іде на кілька неділь у гори за зіллям і ліками. Правда, чисті та прості звичаї тодішнього народу, свіже тухольське повітря, просторі та здорові хати і ненастанна та зовсім не надсильна праця - все те вкупі хоронило людей від частих і заразливих хвороб. Зате частіше лучалися каліцтва, рани, на які, певно, ніякий знахар не вмів так скоро і так гарно зарадити, як Захар Беркут. Але не в тім усім покладав Захар Беркут головну вагу свого старечого життя. «Життя лиш доти має вартість,- говорив він частенько,- доки чоловік «може помагати іншим. Коли він стає для інших тягарем, а хісна не «приносить їм ніякого, тоді він уже не чоловік, а завада, тоді він уже «й жити не варт. Хорони мене боже, щоб я коли-будь мав статися тягарем «для інших і їсти ласкавий, хоч і як заслужений хліб!» Ті слова - то «була провідна, золота нитка в життю Захара Беркута. Все, що він робив, що говорив, що думав, те робив, говорив і думав з поглядом на добро і хосен інших, а поперед усього - громади. Громада - то був його світ, то була ціль його життя. Ви-дячи, що медведі та дики часто калічать худобу й людей у горах, він, ще бувши молодим парубком, задумав навчитися лічити рани і, покинувши батьківський дім, вибрався в далеку, незнайому дорогу до одного славного ворожбита, який, чутка була, вмів замовляти стріли й кров. Але примова того лікаря показалася пустою. Захар Беркут, прийшовши до нього, обіцяв йому десять ку-шіць плати, щоб навчив його своєї примови. Ворожбит пристав, але Захарові не досить було навчитися насліпо, він хотів попереду переконатися, чи лік ворожбитів добрий. Він вийняв свій ніж і задав собі ним глибоку рану в стегно. - На, заков,сказав він до зачудованого лікаря. Примова не вдалася. - Е,сказав лікар,це для того не вдається, що ти самовільно завдав собі - рану. Такої рани замовити не можна. - Ну, то видно, що кепська твоя примова, і мені Гі не потрібно. Я - потребую такої примови, котра не питала би, чи рана самовільна, чи - ні, а загоїла б усяку. І, як стій, Захар Беркут покинув ворожбита і пішов дальше - розпитувати ліпших лікарів. Довго блукав він по горах і долах, аж поки по році блукання не зайшов до скитських монахів. Між ними був один столітній старець, що довгі часи пробував на Афонській горі у греків і читав там багато старих грецьких книг. Той монах умів чудово лічити рани і брався навчити своєї штуки кождого, хто проживе з ним рік у добрій злагоді і покажеться йому чоловіком щирого серця й чистої душі. Багато вже учеників приходило до старого, вічно задуманого і вічно сумовитого монаха, але ні одного він не вподобав, ні один не прожив з ним умовленого року і не виніс його тайників лікарських. Про цього-то лікаря прочув Захар Беркут і наважився відбути його пробу. Прийшовши до скитського монастиря, просив, щоб заведено його до старця Акинтія, і одверто розповів йому про ціль свого приходу. Сивобородий, понурий дід Акинтій прийняв його без суперечки - і Захар вибув не рік, а цілі три роки. Він вернувся зо скита новим чоловіком; його любов до громади стала ще гарячішою і сильнішою, його слова плили кришталевою, чистою хвилею, були спокійні, розумні і тверді, як сталь, а проти усякої неправди гострі, як бритва. В своїй чотирилітній мандрівці Захар Беркут пізнав світ, був і в Галичі, і в Києві, бачив князів і їх діла, пізнав вояків і купців, а його простий, ясний розум складав усе бачене й чуте, зерно до зерна, в скарбницю пам'яті як матеріали для думки. Він вернувся з мандрівки не тільки лікарем, але й громадянином. Бачачи по долах, як князі та їх бояри силуються ослабити і розірвати громадські вільні порядки по селах, щоб опісля роз'єднаних і розрізнених людей тим легше повернути в невольників і слуг, Захар Беркут переконався, що для його братів-селян нема іншого рятунку й іншої надії, як тільки добре уладження й розумне ведення та розвивання громадських порядків, громадської спільності та дружності. А з другого боку, від Акинтія і від інших бувалих людей він чимало наслухався про громадські порядки в північній Русі, в Новгороді, Пскові, про добробут і розцвіт тамошніх людей, і все те запалювало його гарячу душу до бажання - віддати ціле своє життя на поправу й скріплення добрих громадських порядків у своїй рідній Тухольщині. Сімдесят літ минуло від того часу. Мов стародавній дуб-велетень, стояв Захар Беркут серед молодого покоління і міг тепер бачити плоди своєї довголітньої діяльності. І, певно, не без радості міг він глядіти на них. Мов одна душа, стояла тухольська громада дружно в праці і вживанню, в радощах і в горю. Громада була для себе і суддею, і впорядчиком у всьому. Громадське поле, громадські ліси не потребували сторожа - громада сама, вся і завсіди, бачно берегла своє добро. Бідних не було в громаді; земля достачала пожитку для всіх, а громадські шпихліри та стодоли стояли завсіди отвором для потребуючих. Князі і їх бояри зависливим оком гляділи на те життя, в якім для них не було місця, в якім їх не потребували. Раз у рік з'їздив у Тухольщину князівський збірщик податків, і громада старалась якнайборше позбутися немилого урядового гостя: через день або два він виїздив, обвантажений усяким добром - бо податки в великій мірі платили тухольці натурою. Але в Тухольщині збірщик князівських податків не був таким самовладним паном, як по інших селах. Тухольці добре уважали, що належиться збірщикові, а що князеві, і не попускали йому зробити над ними ніякого надужиття. Але не тільки в самій Тухольщині видний і спасенний був вплив Захара Беркута; його знали люди на кільканадцять миль довкола, по руськім і угорськім боці. Та й то знали його не лиш як чудовного лікаря, що лічить рани і всякі болісті, але й не менше як чудовного бесідника та порадника, котрий «як заговорить, то немов бог тобі в серце вступає», а як порадить чи то одному чоловікові, чи й цілій громаді, то хоч цілий майдан старців набери, то й ті вкупі, певно, ліпшої ради не придумають. Віддавна Захар Беркут прийшов був до того твердого переконання, що як чоловік сам-один серед громади слабий і безрадний, так і одна громада слаба, і що тільки спільне порозуміння і спільне ділання многих сусідніх громад може надати їм силу і може в кождій громаді поокремо зміцнити свобідні порядки громадські. Тож ніколи, працюючи всілякими способами для своєї Тухоль-щини, Захар не забував і про сусідні громади. Він за молодших часів часто ходив по громадах, бував на їх копних зборах, старався пізнати добре їх потреби й людей, і всюди ради та намови його змагали до одного: до скріплення дружніх, товариських і братерських зв'язків між людьми в громадах і між громадами в сусідстві. А зв'язки ті були тоді ще досить живі й сильні; ще роз'їд- лива князівщина та боярщина не здужала була порозривати їх до решти,- тому й не диво, що під проводом так усіма любленого, так досвідного і громадському ділу відданого чоловіка, як Захар Беркут, ті зв'язки живо відновилися і зміцніли. Особливо зв'язок з руськими громадами по угорськім боці був дуже важним ділом для Тухоль-щини, ба й для цілої Стрийської верховини, багатої вовною та кожухами, та зате досить убогої на хліб, якого мали недостатком загірні люди. Отже ж то одним із головних старань Захара було - провести зі своєї Тухоль- щини просту і безпечну дорогу на угорський бік. Довгі літа він носився а тою гадкою, переходив здовж і вшир тухольські полонини, розмірковуючи, куди би найліпше, найбезпечніше і а найменшим коштом можна провести дорогу, а заразом старався звільна й ненастанно накло- нювати верховинські громади по однім і другім боці Бес-кида до того діла. При кождій нагоді, на кождій громадській раді він не залишав доказувати користь і потребу такої дороги, поки вкінці не добився сього. Більше як десять громад з ближчої й дальшої околиці прислали до Тухлі своїх виборних на громадську раду, на якій мало обговорюватись побудовання нової дороги. Се був радісний день для Захара. Він не тільки прийнявся радо сам повитичувати, куди має йти дорога, але також через весь час, поки вона мала будуватися, взявся надзирати за роботою, а окрім того, виправив чотирьох своїх синів до роботи, а п'ятий його син, коваль, мав із своєю перевізною кузнею все бути на місці роботи для направи потрібних знаряддів. Кожда громада висилала по кільканадцять робітників, із запасом свого хліба й своєї страви,- і під проводом невтомного Захара дорога була збудована в однім році. Користі її відразу для всіх стали очевидні. Зв'язок з багатими ще тоді угро-руськими громадами оживив усю верховину; почалася жива і обопільна хосен - на обміна здобутків праці: туди йшли кожухи, сир овечий та й цілі отари на заріз, а відтам пшениця, жито та полотна. Але не тільки для такого обмінного торгу була вигідна тухольська дорога; вона була також проводом для всіляких вістей про життя громад по однім і по другім боці Бескида, була живою ниткою, що в'язала докупи дітей одного народу, розбитих між двома державами. Правда, тухольська дорога була не перша така нитка. Давнішня і колись далеко славніша була дуклянська дорога. Але галицько-руським князям вона з многих причин не злюбилася, менше, може, для того, що піддержувала живий зв'язок між громадами по сім і по тім боці Бескида та через те скріплювала в одних і в других вольні громадські порядки, як радше для того, що туди частенько мадьярські королі й дуки впадали з військами до Червоної Русі. От тому-то галицькі та перемиські князі старались коли не зовсім замкнути, то бодай укріпити ту входову браму в свої границі, а звісно, що таке «укріплення», зроблене по-державному і для державних цілей, мусило вийти на шкоду громад і громадської самоуправи. Князі понасаджували здовж дуклянської дороги своїх бояр, понадаровували їм із громадських земель просторі грунти й посідища і вложили на них обов'язок - пильнувати Дуклянської брами, в разі воєнного нападу спиняти неприятеля воєнними дружинами, набраними з околичних громад, а також засіками, себто дерев'яними та кам'яними запорами, що ними в тісних місцях завалювано дорогу, чинячи її при якій-такій обороні зовсім непрохідною для ворожих вояків. Розуміється, що ті обов'язки цілим своїм тягарем спадали на селян, на громади. Вони не тільки тратили часть своїх споконвічних земель, на яких розсідалися бояри, але мусили, крім того, ставити варти, давати дружинників та слуг бобрам, робити засіки, ба, в разі воєнного часу, піддані були зовсім боярським розказам і боярському судові. Очевидна річ, боярин, обдарований такими широкими правами, стався силою в селі і, зовсім природно, дбав про побільшення й укріплення своєї сили. Щоб забагатіти, бояри закладали на шляху свої власні засіки-рогачки і побирали з них і в спокійних часах оплату від усякого проїжджого, а се мусило спинити живий рух по дуклянській дорозі, ослабити живі зв'язки між громадами. А рівночасно з ослабленням тих зв'язків мусив іти й упадок вічних, вільних порядків у самих громадах. Вдасть боярська не могла й не хотіла обік себе терпіти другої, громадської власті; між боярами а громадами мусило прийти до довгої й тяжкої боротьби, яка вкінці випала на некористь громад. Правда, в тім часі, коли йде наше оповідання, боротьба тота ще далеко не була скінчена, а декуди, в відлюдних гірських селах, ще й зовсім не почалася,- і се були, можна сказати напевно, найщасливіпгі закутки тодішньої Русі. До таких щасливих закутків належала й Тухольщина, а дорога, проведена через Бескид на Угри, на довгі часи забезпечила й' добробуток. Тухольська дорога не була ще в руках боярських, була вільна для кождого, хоч громадяни суміжних з нею селищ, як червоноруського, так і угорського боку, пильно стерегли її від усякого ворожого нападу і давали собі взаїмно знати про всяку грозячу небезпеку, яку таким способом відбивано завчасу і тихо сполученими силами всіх заінтересованих тим ділом громад. Не диво, проте, що, лежачи при тій дорозі, на середині між Угорщиною і Підгір'ям, Тухольщина раз у раз підносилася не лише добрим побутом, але й свобідним громадським ладом. Своїм приміром вона освіжувала і піддержувала всю дооколичну верховину, а особливо ті села, в яких уже були княжі бояри і в яких почалась уже руйнуюча боротьба між давнім громадством а новим панством. Гаряче слово і велика повага Захара Беркута при-чинювалися немало до того, що, поки більша часть громад держалася добре в тій боротьбі, бояри не могли так швидко розширювати своєї власті, як їм сього бажалося, і мусили жити в добрій злагоді з громадами, підлягаючи в часах супокою їх копним судам і засідаючи в них поруч з іншими старцями як рівні з рівними. Але такий стан був боярам дуже немилий; вони ждали воєнного часу, як не знати якого празника, бо тоді всміхалась їм надія - відразу захопити всю власть у свої руки, а при тій нагоді розбити до крихти ненависні громадські порядки, так, аби раз захоплена власть уже не потребувала виходити з їх рук. Але часу воєнного не було. Володар Червоної Русі, князь Данило Романович, хоч і який був ласкавий для бояр - не то що його батько,- але допомогти Їм багато не міг, зайнятий то стараннями про королівську корону, то спорами князів, що дерлись за великокняжий київський престол, а найменше забезпечуванням свого краю против нового, досі не чуваного ворога - монголів, що перед десятьма роками, мов страшна громова хмара, появилися були на східних границях Русі, в наддонських степах, і побили зібраних руських князів у страшній і дуже кровавій битві над рікою Калкою. Але з-над Калки нагло, немов наполошені хоробрістю русичів, вони вернули назад, і ось уже десятий рік минав, а про них не було нічого чути. Тільки глуха тривога ходила по народі, мов гаряча вітрова хвиля ходить по дозріваючім житі і ніхто не знав, чи хвиля уляжеться, чи, може, нажене з собою грізну градову тучу. А найменше знали се й надіялись сього князі та бояри. Вони спокійно по погромі над Калкою прийнялися за свою давню роботу - спори за насліддя престолів і підкопування свобідних та самоуправних громадських порядків. Нерозумні! Вони підривали дуба, котрий годував їх своїми жолудьми! Коли б були свою вдасть і свою силу повернули на скріплювання а не на підкопування тих порядків по громадах і живих зв язків між громадами, то наша Русь, певно, не була б упала під стрілами та топорами монголів, але була б остоялася проти них, як глибоко вкорінений дуб-велетень остоюється проти осінньої бурі! Щаслива була Тухольщина, бо досі якось обминали її неситі очі князів і бояр. Чи то для того, що лежала так віддалік від світу, між горами та скалами, чи, може, для того, що надто великого багатства в ній не було. Досить того, що бояри якось не мали охоти затісуватися в той закуток. Але і се щастя не було вічне. Нараз одної гарної днини заїхав у тухольські гори боярин Тугар Вовк і, не кажучи нікому ані слова, почав на горбі над Опором, віддалік від Тухлі, але на тухольськім грунті, будувати собі дім. Тухольці з зачудування зразу мовчали не спиняли нового гостя, далі почали допитуватися його, хто він, відки і за чим приходить сюди? - Я боярин князя Данила,гордо відповідав їм Тугар Вовк.За мої заслуги - князь надгородив мене землями й лісами в Тухольщині. - Але ж се землі й ліси громадські! відповідали йому тухольці. - Се мене нічого не обходить,відказував боярин,ідіть і в князя - допоминайтеся. Я маю його грамоту - і більше нічого знати не хочу! Тухольці кивали головами на такі боярські слова і не казали нічого. А боярин тим часом починав собі все згорда все похвалявся княжою ласкою та княжою волею, хоч зрештою, наразі й не стісняв ні в чім тухольців і не мішався в їх громадські діла. Тухольці, а особливо молодші, зразу, чи то з цікавості, чи з звичайної гостинності, частенько сходилися з боярином і робили йому деякі прислуги,- аж нараз, мов сокирою втяв, перестали ходити і, очевидно, зовсім уникали його. Се зразу здивувало, а далі й розсердило боярина, і він почав тепер чинити тухольцям усякі пакості. Дім його стояв якраз над тухольською дорогою, і він, ідучи за приміром інших бояр, поставив на дорозі величезну рогачку і ждав від проїжджих для себе мита. Та тухольці були тугий народ. Вони почули відразу, що тут починається рішуча боротьба, і постановили за радою Захара Беркута стояти твердо і невідступне при своїх правах до крайньої крайності. Зараз тиждень по виставленню рогачки вислала тухоль-ська рада громадська своїх відпоручників до Тугара Вовка. Відпоручники завдали йому коротке і рішуче питання: - Що робиш, боярине? За що спираєш дорогу? - Так мені хочеться! відповів гордо боярин.Коли вам кривда, то йдіть - жалуйтесь на мене до князя. - Але ж се дорога не княжа, а громадська. - Се мене нічого не обходить! З тим відпоручники й віддалилися, але зараз по їх відході прийшла з Тухлі ціла ватага сільської молодежі з сокирами і тихесенько порубала рогачку на дрібні кусні, наклала з неї огонь і спалила її недалеко від боярського двора. Боярин лютився на своїм дворі, кляв поганих смердів, але супротивлятися їм не мав смілості і наразі не робив уже другої рогачки. Перший напад на громадські права був відбитий, але тухольці не радувалися завчасно,- вони добре знали, що се тільки перший напад і що за ним треба надіятись інших. І справді, так воно сталося. Одного дня прибігли до Тухлі вівчарі, голосячи сумну вість, що боярські слуги зганяють їх із найкращої громадської полоняни. Не вспіли вівчарі до ладу розказати свого, коли втім прибігли громадські лісничі, кажучи, що боярин відмірює і запальковує для себе величезний кусень найкращого громадського лісу. Знов громадська рада вислала відпоручників до Тугара Вовка. - За що, боярине, кривдиш громаду? - Я беру тільки те, що мені мій князь дарував. - Але ж се не княжі, а громадські землі! Князь не міг дарувати того, - що до нього не належить. - Ну, то йдіть на князя жалуйтеся! відказав їм боярин і відвернувся - від них. Від тої пори почалася правдива війна між боярином і тухольцями. То раз тухольці зженуть боярські стада зі своїх полонин, то боярські слуги зженуть тухольські отари. Лісу, загарбаного боярином, стерегли і громадські, і боярські лісничі, між котрими не раз приходило до сварки і бійки. Се лютило боярина чимраз дужче, і він вкінці казав убивати тухольську худобу, придибану на загарбаних полонинах, а одного громадського лісничого, придибаного в заграбленім лісі, велів прив'язати до дереза і сікти терновими різками мало що не на смерть. Сьо-'-о було вже замного тухольській громаді. Многі голоси обізвалися за тим, аби по давньому звичаю до боярина при-ложити закон про непокірного і шкідного громадянина, розбійника та злодія і вигнати його з обсягу громадських земель, а дім його зруйнувати дотла. Велика часть громадян пристала на се, і певно, що круто прийшлось би було тоді бояринові, коли б Захар Беркут не був висловив тої думки, що не належиться засуджувати нікого, не вислухавши вперед його оправдання, і що справедливість домагається закликати боярина поперед усього на громадський копний суд, дати йому можність витолкуватися і аж потім поступати з ним так, як осудить громада при повнім спокою й розвазі. Тої розумної ради послухала тухольська громада. Певно, ніхто в нинішнім зборі не розумів так добре важності сеї хвилі, як Захар Беркут. Він бачив, що тут ціле діло його життя важиться на вістрю громадського засуду. Та й коби-то в тім засуді ходило лиш о просту справедливість, то Захар був би спокійний і покладався б уповні на громадський розум. Але тут приходилося розважати - перший раз на тухольськім копнім суді - також інші, посторонні, а безмірно важні обставини, що запутували справу майже до безвихідності. Захар розу^ мів добре, що засуд, чи прихильний, чи неприхильний для боярина, грозить громаді великою небезпекою. Прихильний засуд значить признання не так права, як сили по стороні боярина, раз назавсіди упокорить перед ним громаду, віддасть йому в руки на тільки загарбані ліси й полонини, але й цілу громаду, буде першим і найтяжчим виломом у вільнім громадськім устрою, над якого відновленням і скріпленням він ненастанно трудився протягом сімдесятьох літ. А неприхильний засуд, що вирече прогнання боярина з громади, грозить також немалою небезпекою. Ану ж боярин зуміє підмовити князя, розбудити його гнів, переконати його, що тухольці - бунтівники? Се може стягнути велику бурю або й цілковиту руїну на Гухольщину, як подібні засуди кілька разів уже стягали руїну на інші громади, що їх князі узнавали за бунтівничі і віддавали боярам та їх дружинам на розграблення та на знищення. Оба ті важкі виходи нинішньої ради наповняли серце старого Захара великим сумом, і він щиро молився духом перед почином ради до великого Дажбога-Сонця, щоб той просвітив розум його і його громади і дав їм знайти праву стежку серед усіх тих трудностей. - Чесна громадо! так зачав він свою бесіду.Не буду від вас скривати, - та й, впрочім, ви й самі то добре знаєте, які важкі й великі діла - чекають сьогодні нашого громадського розсуду. Коли поглядаю на те, - що довкола нас робиться і що нам грозить, то так і здається мені, що - наше дотеперішнє спокійне громадське життя пропало безповоротно, що - тепер наступає для нас усіх пора показати на ділі, в боротьбі, чи - наші громадські порядки справді міцні й добрі, чи можуть видержати - надходячу важку бурю. Яка се буря надходить на нас, і то не з одного - боку, се ви знаєте і почуєте ще ширше на нинішній раді, тож про се я - тепер не потребую говорити. Я хотів би тільки показати вам і вбити - незнищимо в вашу тямку те становище, на якім би нам, по моїй думці, - треба стояти, твердо стояти до крайньої крайності. А втім, і тут ні - я, ні ніхто інший не має власті над вами: схочете, то послухаєте, а - не схочете воля ваша! Тільки ж кажу вам, що сьогодні ми стоїмо на - розстайній дорозі, сьогодні нам прийдеться вибрати: сюди чи туди. - Тож годиться нам, людям старим і досвідним, добре вияснити собі той - вибір і ті дороги, на які він може повести нас, і те місце, на - котрім ми стоїмо тепер! - Погляньте, чесна громадо, на те наше копне знамено, котре від - п'ятдесятьох літ чує наші слова і бачить наші діла. Чи знаєте ви, що - виражають його знаки? Святі і поважні старці, батьки наші, зробили його і передали мені його значення. «Захаре,- сказали вони,- колись, у хвилі найгрізнішої небезпеки, коли «життя наверне супротивну хвилю на громаду і загрозить її порядок,- «тоді ти відкриєш громаді, що значить се знамено, а заразом відкриєш, «що на нім спочиває наше й нашого духа-опікуна благословенство, що «відступлення від тої дороги, яку вказує те знамено, буде найбільшим «нещастям для громади, буде початком її цілковитого упадку!» Захар утих на хвилю. Його бесіда зробила велике враження на всіх громадян. Усіх очі звернені були на знамено, що на високій жердці, встромленій у камінь, стояло перед громадою, блискотіло срібною оковою на своїх кільцях і повівало кармазиновою хоруговкою, немов переливалось живою кров'ю. - Я досі не говорив вам про се нічого,говорив Захар дальше,бо часи - були спокійні. Але сьогодні пора се зробити. Глядіть на нього, на се - знамено наше! З одного здорового пня вироблений весь той суцільний - ланцюг, сильний і немов замкнутий у собі, а прецінь свобідний в - кождім поєдинчім колісці, готовий прийняти всякі зв'язки. Сей ланцюг - то наш руський рід, такий, який вийшов з рук добрих, творчих духів. - Кожде колісце в тім ланцюзі то одна громада, нерозривно, з самої - природи зв'язана з усіма іншими, а, проте, свобідна сама в собі, - немов замкнена сама в собі, живе своїм власним життям і вдоволяє - свої потреби. Тільки така суцільність і свобода кождої поодинокої - громади робить усю цілість суцільною й свобідною. Нехай тільки одно - колісце трісне, розпадеться само в собі, то й цілий ланцюг - розпадеться, одноцілий його зв'язок розірветься. От так і упадок - вольних громадських порядків у одній громаді стає раною, котра - приносить недугу, а то й заразу для цілого тіла нашої святої Русі. Горе громаді, котра добровільно станеться тою раною, котра не ужиє всіх сил і способів, щоб удержати себе прії здоров'ю! Ліпше би було такій громаді щезнути з лиця землі, запастися в безодню! Остатні слова Захара, сказані грізним, піднесеним голосом, приглушили в ушах слухаючої громади шум водо-паду, що недалеко гримав собою о камінь і, мов живий стовп кришталю, граючи проти сонця всіми барвами веселки, видавався блискучою пасмугою понад головами громади. Захар говорив дальше: - Гляньте ще раз на те знамено! Кожде колісце його ланцюга сковане - блискучими срібними оковами в гарні узори. Окови ті не обтяжають - колісця, а додають йому оздоби й тривкості. Так само кожда громада - має свої дорогоцінні установи і порядки, породжені потребами, - упорядковані розумом мудрих батьків наших. Порядки ті святі, але не - для того, що давні, що батьками нашими уладже-ні, тільки для того, - що свобідні, що не в'яжуть нікого доброго в добрім діланню, а - в'яжуть лиш злого, що хотів би шкодити громаді. Порядки ті не - в'яжуть і громаду, а тільки додають їй сили і власті для охорони - всього, що добре і хосенне, а для знищення всього, що зле і шкідне. - Коли б не ті срібні окови, дерев'яні обручки легко могли би - потріскати і вся одноцілість ланцюга пропала би. Так само, якби не - наші святі громадські установи, то й уся громада пропала би. - Уважайте ж, чесна громадо! Злодійські руки простягаються, щоб - обдерти ті срібні окови з нашого колісця, щоб ослабити і ногами - потоптати наш громадський лад, при якім нам так добре жилосяі - Ні, ми не попустимо їм того! крикнула разом од-нодушно - громада.Станемо в обороні своєї свободи, хоч би прийшлося нам і - остатню краплю крові пролити! - Добре, діти! сказав зворушений Захар Беркут.Так воно й треба! Вірте - мені, се дух нашого великого Сторожа прорік із вас! Ви його силою - вгадали значення тої хоругви, що повіває на нашім знамені. Чому вона - червона? Бо значить кров! До остатньої краплі крові повинна боронити громада своєї свободи, свого святого ладу! І вірте мені, недалеко та хвиля, котра справді запотребує від нас крові! Будьмо готові й її пролити в своїй обороні! В тій хвилі очі всіх громадян, немов на даний знак, звернулися в сторону села. Там, на шляху, що вів від села попри водопад у гори, показалася невеличка громада пишно построєних, оруж-них людей. Се йшов у всій своїй пишноті на тухольську раду боярин Тугар Вовк зі своєю дружиною. Незважаючи на гарячу весняну днину, боярин був у повній рицарській зброї: в панцирі з залізної блискучої бляхи, в "аких же набедрениках і наголінниках і в блискучім спижевім шоломі з розвіяною поверх нього китото з когутячих косиць. При боці у нього теліпався в піхві тяжкий бойовий меч, через плечі перевішений був лук і сагайдак зі стрілами, а за поясом стримів топір, блискучий широким сталевим вістрям і бронзою набиваним обухом. Поверх усеї тої страшної зброї, на знак супокійного свого наміру, боярин накинув вовчу шкуру, з пащею, переробленою в защіпку на груді, і з лабами, що гострими кігтями обхапували його пояс. Довкола боярина йшло десять вояків, лучників і топірників, повбираних у такі ж вовчі шкури, але без панцирів. Мимоволі стрепенулася тухольська громада, побачивши наближення тої вовчої дружини; всі зрозуміли, що се, власне, й є той ворог, який напосівся на їх свободу й незалежність. Але поки що вони ще не надійшли, а Захар кінчив свою бесіду. - Ось надходить боярин, котрий хвалиться, що з милості для нього князь - подарував йому наші землі, нашу свободу, нас самих. Бачте, як гордо - виступає він у тім почуттю княжої милості, в тім почуттю, що він - княжий слуга, що він раб! Нам не потрібно милості від боярина і ні - за що ставати нам рабами се причина, для чого він ненавидить нас і - прозиває нас смердами. Але ми знаємо, що гордість ного пуста і що - правдиво свобід-ному чоловікові личить не гордість, а супокійна - повага та розум. Заховайте ж проти нього ту повагу і той розум, щоб - не ми упокорили його, а сам він у глибині свого сумління почув себе - упокореним! Я скінчив. Тихий шепіт вдоволення і радісної рішучості пройшов по громаді. Захар сів на своє місце. Хвилю стояла мовчанка на майдані, поки Тугар Вовк не наблизився до ради. - Здорові були, громадо! сказав він, дотикаючи рукою свого шолома, але - не знімаючи його з голови. - Здоров будь і ти, боярине! відповіла громада. Тугар Вовк гордим, - безпечним поступом вийшов перед громаду і, ледве окинувши її оком, - проговорив: - Ви кликали мене перед себе і ось я. Чого хочете від мене? Слова ті сказані були різким, гордим голосом, котрим боярин, очевидно, хотів показати громаді свою вищість. При тім він не дивився на громаду, але обертав у руках свій топір і немов любувався блиском його вістря та обуха, показуючи явно, що глибоко погорджує цілою тою радою. - Ми закликали тебе, боярине, перед суд громадський, щоб, заким - осудимо твої поступки, вислухати твого слова. Яким правом і в якій - цілі ти робиш кривду громаді? - На суд громадський? повторив, немов зачудува-ний, Тугар Вовк, - обертаючись лицем до Захара.Я княжий слуга і боярин. Ніхто не має - права судити мене, окрім князя і рівних мені бояр. - Про се, боярине, чий ти слуга, ми не будемо з тобою сперечатися,се - нас нічого не обходить. А про твоє право поговоримо пізніше. Тепер - тільки будь ласкав сказати нам: відкіля прийшов ти в наше село? - Зі столичного княжого міста Галича. - А хто велів тобі йти сюди? - Мій і ваш пан князь Данило Романович. - Говори про себе, а не про нас, боярине! Ми вольні люди і не знаємо - ніякого пана. А чого ж велів тобі твій пан іти в наше село? Лице боярина облилося червоною пасмугою злості при тих словах Захара. Хвилю він вагувався, чи відповідати дальше на його допитування, далі погамував свій невчасний порив. - Він велів мені бути сторожем його земель і його підданих, воєводою і - начальником Тухольщини і дав мені і моїм потемкам у вічне посідання - тухольські землі в нагороду за мою вірну службу. Ось його грамота, - його печать і підпис! При тих словах боярин гордим рухом руки вийняв із-за широкого ремінного пояса княжу грамоту і підняв її вгору, показуючи громаді. - Сховай свою грамоту, боярине,сказав спокійно Захар,ми не вміємо її - читати, а печать того князя для нас не закон. Радше сам ти скажи - нам, хто се такий той твій князь? - Як то? крикнув здивований боярин,Ви не знаєте князя Данила? - Ні, не знаємо ніякого князя. - Володаря всіх земель, усіх осель і міст від Сану аж до Дніпра, від - Карпат аж до устя Бугу? - Ми не видали його ніколи, і у нас він не володар. Адже пастух, - володар отари, стереже її від вовка, гонить її в спеку полудня до - холодного потоку, а в холод ночі до теплої, безпечної кошари. А - князь чи робить се зі своїми підвладними? - Князь робить з ними ще більше,відповів боярин.Він дає їм мудрі права - і мудрих суддів, посилає їм своїх вірних слуг, аби боронили їх від - ворога. - Не по правді сказав ти се, боярине,замітив строго Захар.Бач, сонце - на небі закрило своє ясне лице, щоб не слухати твоїх кривих слів! - Мудрі права наші походять не від твого князя, а від дідів і батьків - наших. Мудрих суддів княжих ми не видали досі і жили тихо, в згоді й - ладі, судячись самі громадським розумом. Батьки наші здавна вчили - нас: один чоловік дурень, а громадський суд справедливий суд. Без - княжих воєвод жили наші батьки, жили й ми досі, і, як бачиш, хати - наші не попустошені, і діти наші не забрані до ворожої неволі. - Так було досі, але відтепер не так буде. - Як буде відтепер, сього ми не знаємо, і ти, боярине, не знаєш. Одно - ще тільки скажи нам: твій князь чи справедливий чоловік? - Весь світ знає і подивляє його справедливість. - То він, певно, і тебе вислав, щоб ти в наших горах насаджував - справедливість? Боярин змішався сим простим питанням, але по хвилевім вагованню сказав: - Так. - А як думаєш, боярине, чи справедливий може несправедливо кривдити - своїх підвладних? Боярин мовчав. - Чи може він несправедливими поступками насадити в їх серця - справедливість і, кривдячи їх, з'єднати для себе їх любов і повагу? Боярин мовчав, граючись вістрям свойого топора. - Гляди ж, боярине,закінчив Захар.Уста твої мовчать, але сумління твоє - каже, що се не може бути. А прецінь же твій справедливий князь - зробив се з нами, з нами, котрих він не бачив і не знає, котрих - добром і щастям він не турбується, котрі йому не вчинили нічого - злого, але, навпаки, щороку складають йому багату данину. Як він міг - се зробити, боярине? Тугар Вовк блиснув гнівно очима на Захара і сказав: - Плетеш дурниці, старий. Князь нікого не може скривдити! - А прецінь нас скривдив, отою самою грамотою, котрою ти так хвалишся! - Бо зважай лишень: чи не скривдив би я тебе, якби без твоєї волі зняв - із тебе отой блискучий панцир і дав його мойому синові? А таке саме - діло зробив твій князь із нами. Що для тебе панцир, то для нас земля й ліс. Від віків ми вживали їх і берегли, як ока в голові,- а тут нараз приходиш ти в імені свого князя і кажеш: «Се моє! Мій князь дав мені се в надгороду за мої великі заслуги!» І «проганяєш наших пастухів, убиваєш нашого лісничого на нашій власній «землі! Скажи ж, чи можемо ми уважати твого князя справедливим «чоловіком? - Ти помилився, старче! сказав Тугар Вовк.Усі ми власність князя, зі - всім, що маємо, з худобою й землею. Князь один вільний, а ми його - невільники. Його ласка то наша воля. Він може зробити з нами, що - хоче. Мов удар обуха в тім'я, так оглушили ті слова Захара Беркута. Він похилив свою сиву голову додолу і довгу хвилю мовчав, не знаючи, що й казати. Мертвецьки понуро мовчала й уся громада. Вкінці Захар устав. Лице його ясніло. Він підніс руку догори, до сонця. - Сонце преясне! сказав він.Ти благотворне, вольне світило, не слухай - тих огидних слів, які осмілився сей чоловік сказати перед твоїм - лицем! Не слухай їх, забудь, що вони сказані були на нашій, досі й - помислом таким не оскверненій землі! І не карай нас за них! Бо - безкарно ти не пропустиш їх, то знаю. І коли там - у тім Галичі, довкола князя наплодилось багато таких людей то ти - зітри їх із лиця землі, але за кару не погуби разом із ними всього - нашого народу! І по сім Захар услокоївся, сів і знов звернувся до боярина. - Ми чули, боярине, твоє переконання,сказав він,не повторяй його - другий раз перед нами, нехай воно при тобі лишається. Послухай же - тепер, яка наша думка про твого князя. Послухай і не прогнівайся! - Сам иачиш і знаєш, що вітця й опікуна ми в нім бачити не можемо. - Отець знає свою дитину, її потреби й бажання, а він не знає нас і не - хоче знати. Опікун береже свого підручного від ворога і від усякої - шкоди,князь не береже нас ні від сльоти, ні від тучі, ні від граду, - ні від медведя,а се наші найгірші вороги. Він, щоправда, голосить, - що береже нас від нападів угорських вояків. Але як береже нас? - Насилаючи на нас іще гірших ворогів, ніж угри,-своїх неситих бояр з їх дружинами. Угрії нападуть, заберуть, що можна, і підуть; боярин як нападе, то вже й осяде, і не вдоволиться ніякими добича-ми, а рад би нас усіх навіки поробити рабами. Не віт-цем і опікуном ми вважаємо твого князя, але карою божою, зісланою на нас за гріхи наші, від якої мусимо від- купуватися щорічними данинами. Чим менше ми про нього знаємо, а він про нас, тим ліпше для нас. І коби вся наша Русь могла позбутися сьогодні його з усіма його ватагами, то, певно, була би ще щаслива і велика! З дивним чуттям у серці слухав Тугар Вовк тих гарячих слів старого бесідника. Хоч вихований при княжім дворі і зіпсований гниллю та підлотою, він усе-таки був рицар, вояк, чоловік і мусив відчути серцем хоч крихту того чуття, яке так сильно порушувало серце Захара Беркута. А при тім же він далеко не по щирій совісті виповідав уперед свої слова про необмежену власть князя; його душа й сама не раз бунтувалася проти тої власті, а тут він тільки хотів заслонити показом на княжу власть свої власні забаги такої ж власті. Не диво, що слова Захара Беркута запали йому глибше в душу, ніж він сам того бажав. Він перший раз зі щирим подивом глянув на нього, але заразом і жаль йому зробилося того велетня, якого упадок, по його думці, був близький і неминучий. - Старче, старче,сказав він,жаль мені твого сивого волосся і твого - молодечого серця. Довгий час прожив ти на світі, здається навіть, що - занадто довгий! Живучи серцем у давнині і в гарячих думах молодості, перестав ти розуміти нові, теперішні часи, їх погляди та потреби. Те, що було давно, не мусить бути й тепер, ані вічно. Все, що живе,- переживається. Пережилися й твої?юлодечі думи про свободу. Важкі тепер часи надходять, старче! Вони домагаються конечно одного сильного володаря в нашім краю, котрий би в однім осередку згромадив і в свою руку уняв усю силу цілого народу для оборони його перед ворогом, що надтягає зі сходу сонця. Ти, старче, не знаєш усього того, і тобі здається, що давні часи ще тривають. - І тут ти помилився, боярине,сказав Захар Беркут.Не подоба старому - вдаватися в молоді мрії, а на сучасність жмурити очі. Але ж тричі не - подоба йому по-мітуватися добрим для того, що воно старе, а хапати - за лихе для того, що воно нове. Се звичай молодиків, і то зле - вихованих молодиків. Ти закидаєш мені, що я не знаю того, що діється - довкола нас. А тим часом не знати ще, хто з нас двох більше й - докладніше се знає. Ти натякнув мені на страшного ворога, що грозить - нам зі сходу сонця, і висловив думку, що наближення того ворога - вимагає згромадження всієї народної сили в одних руках. Тепер я - скажу тобі, що я знаю про того ворога. Правда, боярине, до тебе - вчора прибіг княжий післанець, який оповістив тебе про новий напад - страшних монголів на нашу країну, про те, що вони по довгім опорі - зайняли Київ, і зруйнували його дотла, і тепер величезною хмарою - тягнуть на наші червоноруські землі. Ми, боярине, знали се ще перед - тижнем і знали про княжого післанця, виправленого в отсі сторони, та - про його вісті. Княжий післанець прибув пізненько наші піс-ланці - далеко скоріше ходять. Монголи давно вже аапо-веннли нашу Червону - Русь, понищили багато городів і сіл і розділилися на дві ріки. Одна - пішла на захід, мабуть, під Судомир, у польську країну, а друга йде - горі долиною Стрию в наші сторони. Правда, боярине, що ти ще не знав - сього? Тугар Вовк з подивом, майже зо страхом, глядів на старого Захара. - А відки ти се анаєш, старче? запитав він. - Я й се скажу тобі, щоб ти знав, яка сила в громадах і в їх вольнім - союзі. Зі всімп підгірськими громадами ми стоїмо в зв'язку: вони - обов'язані нам, а ми їм докосити якнайшвидше всякі вісті, важні для - громадського життя. Підгірські ж громади стоять у зв'язках з - дальшими, покутськими та подільськими, тож про все, сяк чи так важне - для нас, що діється на нашій Червоній Русі, йде блискавкою вість від - громади до громади. - Що вам з вістей, коли помогти собі не можете! згірдно буркнув - боярин. - Правду сказав ти, боярине,сумно відповів Захар.Подільські та - покутські громади не можуть допомогти собі, бо вони обдерті та - обезсилені князями та боярами, які не позволяють їм мати своє - оружжя, ані вправлятися в робленню ним. От і бачиш, боярине, що се - значить: єдинитн силу народу в одних руках! Щоби з'єдинити в одних руках силу народу, треба ослабити силу народу. Щоб одному надати велику власть над народом, треба кождій громаді відібрати її свободу, треба розбити громадські зв'язки, обезоружити громадські руки. А тоді всяким монголам одверта дорога в нашу країну. Бо поглянь тепер на кашу Русь! Твій владник, твій могу-чий князь Данило пропав десь безвісти. Замість обернутися до свого народу, віддати йому його свободу і зробити з нього живу, непоборну запору проти монгольського наїзду, він, поки монголи руйнують його край, побіг до угорського короля, у нього благаючи помочі. Але угри не поквапні помагати нам, хоч і їм самим грозить та сама навала. Тепер твій Данило щез десь, і, хто знає, може, незадовго його побачите в таборі монгольського хана яко його вірного підданця, щоб ціною неволі й пониження перед сильнішим купити собі власть над слабшими. Боярин слухав того оповідання, і вже голова його почала укладати плани: що діяти? Як використати таку пору? - Так, кажеш, монголи грозять нападом і отсим горам? Захар якось значучо всміхнувся на те запитання: - Грозять, боярине. - І що ж ви думаєте робити? Піддаватися чи боронитися? - Піддаватися їм не можна, бо всіх, хто їм піддається, женуть вони на - службу, і то в перші ряди, в найтяжчі бої. - Значить, ви хочете боронитись? - Що сила наша, спробуємо зробити. - Коли так, то прийміть мене за свого воєводу. Я вас поведу до бою - проти монголів! - Постій, боярине, ми ще не дійшли до вибору воєводи. Ти ще не - витолкувався зі своїх поступків у нашій громаді. Твою щиру волю до - служби громаді ми приймемо, але батьки наші казали нам, що до - чистого діла треба й чистих рук. А чи будуть твої руки чисті до - такого діла, боярине? Тугар Вовк змішався трохи таким наглим зворотом, а далі сказав: - Старче, громадо,покиньмо давні урази! Ворог зближається, з'єднаймо - свої сили проти нього! Доправ-дуючись своєї урази, ви можете лише - пошкодити ділу, а хісна ніякого собі не добудете. - Ні, боярине, не говори сього! Не своєї урази ми до-правдуємось, але - самої правди. Неправдою прийшов ти до нас, боярине, не по правді - поступав з нами,і як же ми можемо повірити тобі начальство над собою - в війні з монголами? - Старче, ти, бачу, завзявся роздратувати мене? - Боярине, уважай, що тут суд громадський, а не забава! Скажи мені: - осідаючи на тухольській землі, чи хотів ти бути членом громади, чи - ні? - Я присланий сюди князем як воєвода. - Ми сказали тобі, що не признаємо права тзого над нами, а особливо - права на нашу землю. Не тикай, боярине, наших земель і наших людей, - а тоді, може,;.іи приймемо тебе до своєї громади як рівного між - рівних. - От як! скрикнув гнівно Тугар Вовк.Отака ваша справедливість! То я - мав би нехтувати княжу ласку, а допрошуватися ласки від смердів? - Що ж, боярине, інакше ти не можеш бути нашим громадянином, а не - належного до громади громада й терпіти у себе не схоче. - Не схоче терпіти? насмішливо скрикнув Тугар Вовк. - Батьки наші казали нам: шкідливого і непотрібного члена громади, - розбійника, конокрада або посторон-нього, що без волі громади - забирав би громадські землі, з родиною такого прогнати з границь - громадських, а дім його розвалити і зрівняти з землею. - Ха-ха-ха! зареготався силуваним сміхом боярин.То ви сміли б мене, - княжого боярина, наділеного княжою ласкою за мої заслуги, рівняти з - розбійниками і конокрадами? - Що ж, боярине, а скажи сам по совісті, чи ліпше ти поступаєш з нами, - як розбійник? Адже ж землю нашу забираєш наше найбільше і єдине - добро. Людей наших гониш і вбиваєш на смерть, худобу нашу стріляєш! Чи так роблять чесні громадяни? - Старче, покинь таку мову, я її не можу слухати, вона нарушає мою - честь. - ІІостій, боярине, я ще не скінчив,сказав спокійно Захар Беркут.Отеє - ти згадав про свою честь і раз у раз говориш про свої великі - заслуги. Будь ласкав, скажи нам, які се твої заслуги, щоб і ми могли - вшанувати їх! - У двадцятьох битвах я проливав свою кров! - Кров свою проливати, боярине, се ще не заслуга. І розбійник не раз - проливає свою кров, а його ж за те вішають. Скажи нам, проти кого і - за ким ти воював? - Проти князя київського, проти князів волинських, і польських, і - мазовецьких… - Досить, боярине! Ті війни се ганьба, не заслуга, і для тебе, і для - князів. Се чисто розбійницькі війни. - Я воював і проти монголів над Калкою. - І як же ти воював протії них? - Як то як? Так, як повинен був воювати, не вступаючись із місця, - поки, ранений, не дістався до неволі. - Отеє ти добре сказав,не знаємо тільки, чи се правда. - Як не знаєте, то й не мішайтеся в те, чого не знаєте. - Постій, боярине, не насміхайся над нашим незнанням. Постараємось - переконатися. І за тим словом Захар устав і, звертаючись до громади, сказав: - Чесна громадо, ви чули признання боярина Тугара Вовка? - Чули. - Чи може хто свідчить за ним або против нього? - Я можу! озвався голос із народу. Мов стрілою поражений, стрепенувся - боярин на той голос і перший раз уважно, з якоюсь тривогою поглянув - на громаду. - Хто може свідчити, нехай вийде перед громаду і свідчить,сказав - Захар. Перед громаду вийшов не старий ще чоловік, каліка, без руки і ноги, навхрест перекалічений. Лице його було порите глибокими шрамами. Се був Митько Вовк, як звала його громада. Перед кількома літами зайшов він до громади на кулі, розповідаючи страшні вісті про монголів, про битву над Калкою, про погром руських князів і про смерть тих, що дісталися до неволі, а потім під час обіду монгольських полководців були удушені під дошками, на яких монголи засіли до учти. Він, Митько, також був у тій битві в дружиш одного боярина і разом з ним дістався до неволі, з якої потім якимсь чудом уйшов. Довго блукав він по селах і містах святої Русі, поки вкінці не зайшов і до Тухлі. Тут йому сподобалося жити, а що своєю одною рукою вмів плестіг скусні коші і знав багато пісень та оповідань про далекі краї, то громада прийняла його р свої члени, живила його і зодягала за чергою, загально люблячи і поважаючи його за рани, понесені в війні з наїзником, і за його чесний, веселий характер. Отой-то Митько тепер вийшов свідчити протії боярина. - Скажи нам, Вояче Митьку,почав питати його Захар,ти знаєш сього - боярина, проти котрого хочеш свідчити? - Знаю,відповів твердим голосом Митько.В його дружині я служив і був у - битві над Калкою. - Яке ж свідоцтво хочеш ти зложити проти нього? - Мовчи, підлий рабе! скрикнув, побліднівши, боярин.Мовчи, а то тут - буде й конепь твоя amp;му нужденному життю! - Боярине, я тепер не раб твій, але вільний громадянин, і тільки моя - громада може веліти мені мовчати. Я досі мовчав, але тепер мені - велять говорити. Чесна громадо! Свідоцтво моє проти боярина Тугара - Вовка велике і страшне: він зра… - Мовчав досі, то мовчи й далі! ревнув боярин, блиснув топір, і Митько - Вояк з розлупаною головою, окровавлений упав додолу. Охнула громада і зірвалася на ноги. Страшний крик залунав довкола: - Смерть йому! Смерть! Він зганьбив святість суду! На раді забив мужа - нашого! - Смерди погані! скрикнув до них боярин.Не боюсь вас! От так буде - кождому, хто поважиться торкнути мене чи рукою, чи словом. Гей, мої - вірні слуги, сюди, до мене! Лучники і топірники, хоч самі бліді й тремтючі, обступили боярина. Грізний, червоний з лютості, стояв він посеред них з кровавим топором у руці. На знак Захара громада втихла. - Боярине,сказав Захар,ти смертельно провинивсь проти бога і громади. - Ти на суді забив свідка, нашого громадянина. Що він хотів проти тебе - свідчити, ми не дізналися і не хочемо знати,нехай твоя совість - судить тебе. Але своїм убійством ти признався до вини і поповнив - нову вину. Громада не може тебе терпіти на своїй землі. Віддалися - з-між нас! За три дні віднині прийдуть наші люди, щоб розвалити твій - дім і загладити навіть слід твого буття у нас. - Нехай приходять! крикнув люто боярин.Побачимо, хто чий слід - загладить. Я плюю на ваш суд! Рад побачити того, хто приступить до мого дому! Ану, мої слуги, ходімо з сього поганого збору! Боярин віддалився зі своїми слугами. Довгий час стояла мовчанка в зборі. Молодці винесли кроваве тіло Мить-ка Вояка. - Чесна громадо,сказав Захар,чи воля ваша поступити з боярином Тугаром Вовком так, як батьки наші веліли поступати з такими людьми? - Так, так! загула громада. - Кого ж вибираєте до сповнення громадської волі? Вибрано десять - молодців, між ними й Максима Беркута. Важко було Максимові приймати - сей вибір. Хоч і як ненависний був йому боярин, але все-таки він був - віт-цем тої, котра мов чаром опанувала його серце і його мислі, за - котру він віддав би був життя. А тепер, о горе, і вона була - засуджена, безвинно, за батькову провину. Але проте Максим не відпирався від вибору. Хоч і як тяжке для нього було завдання сповнити громадський засуд, усе-таки він у глибині свого серця радувався ним: адже ж при тій нагоді він побачить її! А може, йому удасться як-небудь потішити її, злагодити хоть своєю щирістю острий засуд громади!.. А тим часом рада громадська йшла далі своєю чергою. Прикликано післанців від сторонських громад, щоб і з ними нарадитись над тим, як боронитися проти нападу монголів. - Зруйновані ми,говорив післанець підгірських громад.Села наші - попалені, худоби зрабовані, молодіж ви-гибла. Широкою рікою - розлилися пожежі і знищення по Підгір'ю. Князь не дав нам ніякої - оборони, а бояри, що тисли нас в часи спокою, зрадили нас у потребі. Післанці з Корчина й Тустаня говорили: - Нам грозить залива. Понижче Синевідська на рівнині біліють вже шатра - монголів. Іде їх сила незлічима, і ми й думати не можемо про - боротьбу й опір, але забираємо все і втікаємо в ліси та в гори. - Бояри наші зачали були робити засіки на шляху, але якось вагуються. - Шепчуть люди, що хотять запродати шляхи наші монголам. Післанці з інших верховинських громад говорили: - У нас урожаї лихі, а тепер з долів набігло до нас багато народу. - Передновинок тяжкий. Рятуйте нас і наших гостей, поможіть перебути - чорну годину! Післанці з угро-руських громад сказали: - Чули ми, що монгольська залива йде в угорську країну. На бога і - богів батьків наших взиваємо вас, сусіди і браття: спиніть тоту - страшну хмару, не допустіть її звалитися в нашу країну! Ваші села - твердині; кожда скала, кожда дебра ваша стане за тисячу вояків. А - скоро раз вони переваляться через гори, то вже там ніяка сила не - спинить їх, і всі ми погибнемо марно. Ми готові дати вам поміч, якої - зажадаєте,і хлібом, і людьми, тільки не опускайте рук, не тратьте - надії, ставайте до бою з поганим наїзником! Тоді Захар Беркут сказав: - Чесна громадо, і ви, чесні посли сусідські! Всі ми тут чули, яка - страшна хмара йде на нашу країну. Воєнні сили виступали проти них і - погибли. Сила їх велика, а нещасні порядки на наших долах дозволили - їм зайти аж у серце нашого краю, перед поріг нашої хати. Князі й - бояри потратили голови або зраджують край свій очевидячки. Що нам - тут зробити? Як нам боронитися? Я думав би, що нам поза границі - нашої Тухольщини удаватися не можна. Шлях наш при вашій помочі, - чесні загірні громадяни, ми чень оборонимо. Але інших шляхів ми - оборонити не можемо. Се буде ваше діло, чесні тустанські громадяни, - а коли б нам удалося наше діло, то ми й вам радо підемо допомагати. На те сказали тустанські післанці: - Знаємо ми, батьку Захаре, що вам ніяк іти нас боронити і ще в тій - тяжкій годині треба, щоб кождий поперед усього за себе стояв. Але - зважте лише, що наші громади не такі щасливі, як ваша, що бояри - забрали нас у руки і вони держать сторожу над засіками й проходами. - А як вони схотять видати їх монголам, то що ж ми порадимо? Лиш - одного ми надіємось, і се може ще спасти нас: що монголи не підуть - на ваш шлях і що в такім разі ви, забезпечивши свій шлях вартою, - будете могли рушити нам на поміч. - Ей, громадяни, громадяни,сумовито, але і з докором сказав Захар,і - сила, бачиться, у вас у руках, і розум у головах, як у мужів, а - бесіда ваша дитиняча! Покладаєте надію на «може» та на «хто знає». Адже ж, сього будьте певні, що скоро нам не грозитиме небезпека, то ми всею громадою прийдемо вам на поміч. Але поперед усього вам належалось би забезпечити себе проти ваших власних ворогів - бояр. Доки в їх руках засіки і проходи, доти ви й дихнути безпечно не можете. Кождої хвилі сей прехитрий рід може продати вас. Пора вам не дрімати, але вдарити в дзвони і громадами поскидати з себе ті пута, в які обпутала вас боярська неситість і княжа сваволя. Поки сього не буде, поти й ми не зможемо допомогти вам. Сумно похилили голови тустанські післанці на ті Захарові слова. - Ей, батьку Захаре,сказали вони,знаєш тп наших громадян, а говориш, - немовби зовсім не знав їх. Зламана у них давня відвага, притоптана - їх воля. За твою раду дякуємо тобі і передамо її нашим громадам, але - чи підуть вони за нею?.. Ей, коби ти був між ними і ска-вав їм своє - слово! - Невже ж таки, чесні сусіди, моє слово у ваших громадян може мати - більшу вагу, ніж їх власна потреба, ніж їх власний розум? Ні! Коли б - так було, то нічого вже й моє слово вам не поможе, то вже пропали - наші громади, пропала наша Русь. Сонце геть-геть уже схилилося з полудня, коли тухольська громада по скінченій раді вертала до села. Без радісних співів і викриків, сумно, повагом ішли старі й молоді, повні важких дум. Що то принесуть їм будущі дні? Післанці сторонських громад, піднесені на дусі й заохочені, порозходилися. Тільки копне знамено, знак сили і згоди громадської, повівало високо і весело в повітрі, і весняне небо ясніло пречистим блакитом, немов не бачачи земної журби та тривоги. ІV Широкою рікою плили по Русі пожежі, руїна та смерть. Страшенна монгольська орда з далекої степової Азії налетіла на нашу країну, щоб на довгі віки в самім корені підтятії її силу, розбити її народне життя. Найперші міста - Київ, Канів, Переяслав - упали і були зруйновані до основи; їх слідом пішли тисячі сіл і менших городів. Страшний начальник монгольський Бату-хан, прозваний Батиєм, ішов на чолі своєї стотисячної орди, женучи перед собою вчетверо стільки всяких полоняників, що мусили битися за нього в перших рядах,- ішов поздовж руської землі, розпускаючи широко свої загони і бродячи по коліна в крові. Про який- будь опір на рівнім полі ніщо було й думати, тим більше, що Русь була роз'єднана і роздерта внутрішніми межиусобицями. Декуди ставали опором міщани в своїх мурах, і непривичні до ведення правильної облоги монголи мусили не раз тратити багато часу, добуваючи брам і мурів топорами. Але слабі твердині падали більше через зраду і підкупство, ніж силою поборені. Ціль походу страшної орди були Угри, багата країна, заселена племенем, спорідненим з монголами, від котрого великий Чінгісхан монгольський домагався, щоб йому піддалося. Угри не хотіли піддатися, і страшенний похід монгольської орди мав їм показати месть великого Чін- гісхана. З трьох боків разом, після плану Батия, мала впасти орда до Угорщини: зі сходу в землю Семигород-ську, з заходу з землі Моравської і з півночі через Карпати. В тій цілі орда поділилася на три часті: одна, під проводом Кайдана, пішла бессарабськими степами в Волощину, друга, під проводом Пети, відділилася від головної орди в землі Волинській і поперек Червоної Русі, через Пліснесько, змагала до верхів'я ріки Дністра, щоб перейти її вбрід, а далі розлилася по Підгір'ю, шукаючи проходів через Карпати. Взяті до неволі місцеві люди, а також деякі бояри-зрадники провадили монголів горі рікою Стриєм на тухольський шлях, і вже, як говорили корчинські післанці, їх шатра білілися на рівнині понижче Синевідська. Вечоріло. Густі сумерки лягали на Підгір'я. Лісисті тухольські гори задимилися, мов незлічимі вулкани, готовлячись вибухати. Стрий шумів по кам'яних бродах і пінився по закрутинах. Небо покривалось зорями. Але й на землі, на широкій надстрийськііі рівнині, почали розблискуватись якісь світила, зразу де-де, рідко, мов не-сміло, далі чимраз густіше, сильніше,- поки врешті ціла рівнина, як далеко око засягне, не покрилася ними, не розжеврілася кровавим облиском. Мов море, порушене легким вітром, так меркотів той облиск над долиною, то живіше палахкотячи, то мов розпливаючись у темніючім просторі. Се палали нічні огнища в таборі монголів. Але ген-ген у віддалі, де кінчилось те меркотяче море, палали інші світила, страшні, широкі, бухаючи огняною загравою: се горіли околичні села і слободи, окружаючи широкою огненною пасмугою монгольський табір. Там бушували загони монголів, рабуючи та мордуючи людей, забираючи в неволю та нищачи до основи все, чого не можна було забрати. Смерком уже їхало вузьким плаєм поверх синевідських гір двоє люда на невеличких, та крепких гірських кониках. Один із їздців, мужчина вже в літах, був у рицарськім строю, у зброї, з мечем і топором, з шоломом на голові і з списом, прип'ятим до кінського сідла. З-під шолома спливало довге і густе, сивіюче вже волосся на його плечі. Навіть густі сумороки, що хмарою лежали на горах і величезними клубами котилися з ярів і дебрів чимраз вище на верхи, не могли на його лиці закрити виразу глибокого невдоволення, гніву і якоїсь сліпої завзятості, що щохвилі розливався по ньому то їдким, прикрим сміхом, то понурою хмарою,- немов щось шарпало його сустави несподіваними судорожними рухами і давалося взнаки його гарному коневі. Другий їздець - то була молода, гарна дівчина, одіта в полотняну, шовковими нитками перетикану одежу, з невеличким бобровим ковпаком на голові, що не міг вмістити в собі її багатого, буйного золотисто- жовтого волосся. Через плечі у неї перевішений був лук з турового рога і сагайдак зо стрілами, її чорні палкі очі ластівками літали довкола, любуючись рівними, хвилястими контурами верховини і темно-зеленими ситими барвами лісів та полонин. - Що за гарна країна, таточку! скрикнула вона дзвінким, срібним - голосом, коли коні їх на хвильку зупинилися на крутім пригірку, - через який вони з трудом пробиралися, щоб перед цілковитим смерком - доїхати до цілі.Що за чудово гарна країна! повторила вона вже - тихішим, ніжнішим голосом, озираючись позад себе і тонучи поглядом у - незглибимо темних зворах. - А що за поганий народ живе в тій країні! гнівно відрізав їздець. - Ні, таточку, сього не кажи! сказала вона сміло, але зараз же якось - змішалась і, значно понизивши голос, додала по хвилі: Я не знаю, але - народ тутешній мені сподобався… - О, я знаю, що він тобі сподобався! скрикнув з докором їздець.А - радше, що сподобався тобі один із того народу той проклятий Беркут! - О, я знаю, що ти готова батька свого покинути для нього, що ти - перестала вже любити батька для нього! Та що діяти така вже дівоча - вдача! А тільки я кажу тобі, дівчино: не вір тому поверховому - блискові! Не вір гадюці, хоч кораловими барвами міниться! - Але ж, таточку, що за думки шибають по твоїй голові! І якими - прикрими словами ти докоряєш мені! Я призналася тобі, що люблю - Максима, і присягала перед сонцем, що буду його. Але я ще не його, я - ще твоя. А хоч і його буду, то не перестану любити тебе, таточку, - ніколи, ніколи! - Але ж, дурна дівчино, ти не будеш його про се ніщо й думати! Хіба ти - забула, що ти боярська дочка, а він смерд, вівчар?… - Ні, таточку, не говори сього! Він такий рицар, як і інші рицарі,ні, - він ліпший, сміліший і чесніший від усіх тих боярчуків, яких я - бачила досі. Впрочім, таточку, дарма вже відмовляти я присягла. - Що значить присяга дурної, осліпленої дівчини? - Ні, таточку, я не дурна і не осліплена! Не в пориві дикої - пристрасті, не без ваговання й думання я зробила се. Навіть не без - вищої волі, таточку! Остатні слова сказала вона якимсь приглушеним, таємничим голосом. Боярин цікаво обернувся до неї: - Ну, а се що знов? Яка вища воля спонукала тебе до такого безумства? - Слухай, таточку,говорила дівчина, обертаючись до нього та звільняючи - в їзді.- Вночі перед тим днем, коли ми мали рушати на медведів, показалась мені в сні моя мати. Така була, якою ти описував мені її: в білій одежі, з розпущеним волоссям, але з лицем рум'яним і ясним, мов сонце, з радістю на устах і з усміхом та безмірною любов'ю в ясних очах. Вона приступила до мене з розпростертими руками і обняла мене, сильно притискаючи до грудей. «Мамо!» - сказала я і більше не могла нічого сказати з радості та «розкоші, що наповняла цілу мою істоту. «Мирославе, дитя моє єдине,- говорила вона лагідним, м'яким голосом, «що й досі тремтить мені в серці,- слухай, що я тобі скажу. Велика для «тебе хвиля зближається, доню! Серце твоє пробудиться і заговорить. «Слухай свого серця, доню, і йди за його голосом!» «Так, мамо!» - сказала я, тремтячи з якоїсь несказанної радості. «Благословлю ж твоє серце!» - І сказавши се, вона розвіялася запахущим «леготом, а я прокинулась. І серце моє справді заговорило, таточку, і «я пішла за його голосом. На мені благословенство мами! - Але ж, дурна дівчино, се був сон! Про що ти вдень думала, те вночі й - приснилось тобі! А втім,додав боярин по недовгій хвилі,а вті:,г, ти - вже й не побачиш його ніколи! - Не побачу? скрикнула живо Мирослава.Чому не побачу? Хіба він умер? - Хоч би й сто літ жив, то таки не побачиш його, бо ми ми не вернемось - уже більше в ті прокляті сторони. - Не вернемось? А се для чого? - Для того,сказав боярин з силуваним супокоєм,що ті твої добрі люди, а - поперед усіх той старий чорт, батько твого укоханого Максима, - ухвалили на своїй раді вигнати нас із свого села, розвалити наш дім - і зрівняти його з землею! Але постійте ви, хамове плем'я, пізнаєте ви, з ким маєте діло! Тугар Вовк - се не тухольський вовк, він і тухольським медведям зуміє показати зуби! Болюче тьохнуло в серці Мирослави, коли почула ті слова. - Вигнали нас, таточку? І за що ж нас вигнали? Певно, за того - лісничого, що ти казав так немилосердно бити, хоч я з слізьми - благала тебе пустити його на волю? - Як ти все те тямиш! підхопив злісно Тугар, хоч у серці глибоко - вкололо його те скарження з уст доньки.О, я знаю, що коли б ти була - на тій раді, то й ти була б стала за ними прогив свого батька! Що ж - діяти,батько старий, понурий, не вміє блискати очима, ані зітхати, а - тобі хочеться не такого товариша! І що з того, що батько отеє перед - часом посивів, стараючись забезпечити твою долю, а той новий, - миліший, молодший товариш, може, десь тепер зі своїми тухольпями - руйнує нашу хату, остатнє й одиноке наше пристановище на світі! Мирослава не витерпіла тих їдких докорів,- гарячі сльози бризнули з її очей. - Ні, се ти, ти не любиш мене,сказала вона, зали-ваючися слізьми,і я - не знаю, що відвернуло твоє серце від мене! Я ж не дала тобі ніякої - причини! Сам ти вчив і наказував мені жити по правді і говорити - правду! Невже ж тепер нараз правда так дуже опротивіла тобі? Боярин мовчав, похиливши голову. Вони зближалися вже до верха гори і їхали вузькою дорогою поміж високими буками, що зовсім заслонювали перед ними небо. Коні, здані на власну волю, самі шукали собі стежки серед сутінків і, зчаста форкаючи, тюпали звільна по похилій каменистій дорозі під гору. - Куди ж ми їдемо, коли нас вигнано з Тухольщи-ни? спитала нараз - Мирослава, отираючи рукавом сльози і підводячи догори голову. - В світ за очі,відказав батько. - Ти ж казав, що їдемо до одного боярина в гостину. - Правда опротивіла мені: я сказав неправду. - То куди ж їдемо? - Куди сама хочеш. Мені все одно. Може, їхати до Галича, до князя, - котрому я наприкрився і котрий рад був мене позбутися? О, хитра се - штука, той князь! Використати силу чоловіка, виссати його, мов спілу вишню, а кістку кинути геть - на те він якраз. І який рад був він, коли я попросив у нього - даровизни землі в Ту-хольщині! «Іди,- сказав мені,- нехай лишень тут не бачу тебе! Йди і угризайся з тими смердами за нуясдек-ну межу, лиш сюди не вертай!» Ну, що, може, їхати най до нього жалуватися на тухольців, просити напроти них княжої помочі?.. - Ні, таточку! говорила Мирослава.Кня»а поміч злого не направить, а - тільки ще дужче погіршить. - А видиш,сказав боярин, небагато зважаючи на остатні слова доньки.Ну, - а може, вертати нам до Тухлі, до тих проклятих хлопів, до того чорта - Беркута, і просити у них ласки, піддатися їх карі, зректися свого - боярства і благати їх, щоб нас прийняли до своєї громади, як рівні - рівних, і жити з ними так, як вони,з вівцями вкупі, між вівсом і - гноєм? Постава Мирослави незамітно, мимоволі простувалася, лице її прояснювалось при тих словах. - А як гадаєш, таточку, чи вони приймили б нас? спитала вона живо. - Хто знає! сказав гризько боярин.Се ще якби ласкаві були їх хамські - величества й їх надвеличество Захар Беркут! - Таточку, а чому ж нам не спробувати сього? Ту-хольці не люблять - неправди; вони хоч і засудили нас, то, може, по свойому праву. А - може… може, й ти, таточку, дечим… своїм острим поступованням - причинився до того? А коли б лагідно, по-людськи з ними… - Ах, боже, се що таке? скрикнула нараз Мирослава, перериваючи свої - попередні міркування. Вони станули саме на вершку гори, і перед - ними, мов силою чарів, розкинулася широка стрийська долина, залита - морем пожеж і огнищ. Небо жевріло крозавим відблиском. Немов з - пекла, неслися з долини дивні голоси, іржання коней, брязкіт зброї, - переклики вартових, гомін сидячих при огнищах чорних, косматих - людей, а геть-геть далеко ряздираючі серце зойки мордованих старців, - жінок і дітей, в'язаних і ведених у неволю мужчин, рик скотини і - хрускіт будинків, що, перепалені, валилися додолу, а по тім - величезні водопади іскор, мов рої золотистих комах, збивалися під - небо. В кровавім розблиску огнів виднілися тут же, в долині над - рікою, довгі, безконечно довгі ряди чотиригранних шатрів, переділені - від себе широкими ві.аб-ступами. Люди, мов мурашки, снували поміж - шатрами і громадилися коло огнищ. Мирослава стала на той вид мов - остовпіла, не можучи відірвати від нього очей. Навіть старий, - понурий боярин не міг рушитися з місця, потопаючи очима в тім лячнім - кровавім морі, ловлячи носом запах гіркого диму і крові, вслухуючись - у змішаний гамір, у зойки, стогнання та радісні окрики побіди. Навіть коні під нашими їздцями почали тремтіти всім тілом, стригти вухами і форкати ніздрями, немов лякалися йти дальше. - Тату, про бога святого, се що таке? скрикнула Мирослава. - Наші союзники,сказав понуро Тугар Вовк. - Ах, се мусять бути монголи, про котрих прихід говорив народ з такою - тривогою? - Так, се вони! - Нищителі руської землі! - Наші союзники проти тих проклятих смердів і їх громадівства. - Тату, се загибель наша! Як не стане хлопів, то хто буде кормити - бояр? - Не бійся, не вродилась іще та буря, що здужала б до кореня знищити - те підле насіння! - Але ж, таточку, монголи не щадять ні хати, ні двору, ні князівської - палати! Сам же ти не раз оповідав, як вони подушили князів під дошками. - І се добре! Нехай їх душать, тих хитрих круків! Але боярина не - задушили ніякого. Ще раз кажу тобі: се наші союзники! - Але ж, таточку, ти хотів би входити в союз із тими дикунами, - обагреними кров'ю нашого народу? - Що мене се обходить, хто вони і які вони? Крім них, ми не маємо - виходу. А нехай вони собі будуть і самі злі духи, щоб тільки помогли - мені! Мирослава, вся бліда, тривожними очима гляділа на свого батька. Кровавий відблиск огнів, що освічував околицю, робив його лице страшним і диким і меркотів на його шоломі, немов обвивав те лице кровавим вінцем. Вони обоє позлізали з коней і, стоячи на гострім гребені гори, гляділи одне на одного. - Який ти страшний, таточку,прошепотіла Мирослава.Я не пізнаю тебе! - Говори сміло, говори, донечко! сказав з якимсь диким насміхом - батько.Я знаю, що ти хотіла сказати! Ти хотіла сказати: ‹'Я не можу - дальше йти з тобою, я покину тебе, зрадника вітчизни, а вернуся до - свого милого, до свого вірного Беркута!» Скажи, скажи се одверто - і покинь мене. Я піду, куди веде мене доля, і буду до кінця життя свого дбати про твоє добро! Їдовитий голос боярина стався при кінці якимсь м'яким, тремтячим, зрушуючим, так що Мирослава вибух-ла голосним плачем і кинулась батькові на шию, гірко ридаючи. - Ох, таточку,хлипала вона,як ти рвеш моє серце! Чим я так тяжко - провинилася перед тобою? Я ж знаю, що ти любиш мене! Я… я не покину - тебе ніколи! Я буду твоєю служницею, твоєю невільницею до остатнього - віддиху, лиш не йди туди, не подавай свого чесного ім'я на вічну - ганьбу! Ридаючи, вона впала батькові до ніг і обнімала руками його коліна, обливала слізьми його руки. Не видержав Тугар Вовк, капнули сльози з його старих очей. Він підняв Мирославу і міцно притиснув її до грудей. - Доню моя,сказав він лагідно,не жалуйся на мене! Горе наповнило - гіркістю моє серце, гнівом налило мої думи. Але я знаю, що твоє - серце щире золото, що ти не покинеш мене в днях тривоги й боротьби. - Адже ж ми самі тепер на світі, ні до кого нам прихилитися, ні від - кого ждати помочі, а тільки від себе самих. Вибору не маємо. Берімо поміч, де її знайдемо! - Таточку, таточку! говорила з слізьми Мирослава.Гнів проти тухольців - засліпив тебе і пхає тебе до загибелі. Нехай і так, що ми - нещасливі,а чи для того мусимо бути зрадниками свого краю? Ні, радше - згинути нам із голоду під плотом! - Молода ти ще доню, гаряча, палка, і не знаєш, як смакує голод, як - смакує нужда. Я зазнав їх і хочу оберегти тебе від них. Не переч же - мені! Ходи, їдьмо до цілі! Що буде, те буде, долі своєї не об'їдемо! І він скочив на свого коня і шпигнув його острогами. Даремно Мирослава хотіла спинити його - він погнав униз горою. Ридаючи, подалася за ним і вона. В своїй непохитній дитячій вірі вона все ще думала, що зможе охоронити батька від загибелі, від віковистої ганьби - від зради свого краю. Вона, бідна, й не знала, як глибоко її батько був уже застряг у тім огиднім багні, як безповоротно він уже впав у безодню, так, що для нього справді не було іншого виходу, як падати глибше, аж до дна. Чим дальше з'їздили в долину, тим густіше пітьма обкапувала їх, тим менше могли що-небудь бачити, крім блимання огнищ і жевріння віддалених пожеж. Зате гомін і рик величезної юрби ставався чимраз голоснішим, оглушаючим. Дим виїдав їм очі, захапував віддих у грудях. Боярин простував до першого огнища, що палало серед поля. Се була монгольська сторожа. Наближаючись, вони бачили п'ять люда в кожухах, обернених волоссям догори, в таких самих пелехатих острокінчастих ковпаках, з луками на плечах і з топорами в руках. Аж недалеко варти Мирослава дігнала батька й сіпнула його за рукав. - Таточку, богом святим молю тебе, вертаймо відси. - Куди? - Ходімо до Тухлі! - Ні, пропало вже! Підемо, але не з униженою просьбою. Підемо в гості - і рад я побачити, чи твої Беркути посміють тепер виганяти нас! В тій хвилі монголи почули прихід чужих людей і з диким криком похапали за луки та окружили їх. - Хто їде? закричали різними голосами, то по-нашому, то по-свому. - Поклонник великого Чінгісхана! сказав по-мон-гольськи Тугар Вовк. Монголи стали, витріщившії очі на нього. - Ти відки, що за один, за чим приходиш? спитав один, очевидно, - начальник сторожі. - Не твоє діло,відповів остро на монгольській мові боярин.Хто веде - вашу силу? - Внуки великого Чінгісхана: Пета-бегадир і Бурун-да-бегадир. - Іди ж і скажи їм, що «Калка-ріка по болоті тече і в Дон упадає». А - ми на твій поворот пождемо коло огнища. З рабським ушанованням розступилися монголи перед незнайомим приїжджим, що говорив їх мовою та й ще таким певним тоном, до якого вони привикли від своїх ханів та бегадирів. В одній хвилі начальник варти здав своє місце на другого а сам, допавши коня, погнав до табору, якої, може, чверть милі віддаленого від вартового вогнища. Тугар Вовк і Мирослава позлазили з коней, яких дехто з вартових зараз узяли, обчистили, напоїли й прип'яли на мужицькій, житом засіяній ниві. Приїжджі гості приступили до огнища, гріючи над ним руки, в які щипав їх весняний нічний холод. Мирослава тремтіла цілим тілом, мов у лихорадці, вона була бліда і не сміла піднести очей ка батька. Аж тепер, почувши з батькових уст монгольську мову і побачивши, з якою пошаною монголи сповняли його волю, вона догадалася, що батько її не віднині знається з тими страшними нищителями рідної землі і що правдивою мусить бути та вість, яка глухо шепталась при дворі князя Данила, немовто Тугар Вовк у битві над Калкою зрадив Русь монголам, виявивши їм наперед цілий план битви, уложений руськими князями. Правда,- говорили вісті,- доказу на те певного нема, а то б бояринові прийшлось понести голову на колоду; боярин стояв у битві в першім ряді і при першім замішанню взятий був до неволі. Але дивним видавалось декому його швидке увільнення без окупу, хоч боярин божився, що Монголії випустили його, шануючи ного хоробрість. Діло було темне, а тільки те було певне, що при княжім дворі всі почали якось сторонити від Тугара і сам князь не довіряв йому так, як довіряв давніше. Боярин вкінці почув тоту зміну і попросив у князя даровизни землі в Тухольщині. Не допитуючись, для чого задумав боярин покидати Галич і для чого хоче закопатися в такій лісистій пустині, та й ще з молодою дочкою, князь Данило дав йому даровизну - очевидно, рад був його позбутися. І при від'їзді з Галича якось холодно прощалися всі з боярином - довголітнім товаришем оружжя. Все те згадала тепер в одній хвилі Мирослава, і все те, що тоді дивувало й гнівало її, стало тепер ясне й зрозуміле перед її очима. Так, значиться, вісті й шепти говорили правдуі Так, значиться, батько її віддавна, від десятьох літ, був у порозумінню з монголами, був зрадником! Мов придавлена, мов підкошена тою гадкою, похилила Мирослава свою прегарну голову додолу. Серце її боліло дуже: вона чула, як у ньому одна за другою рвалися найсильніші й найсвятіші нитки - нитки дитячої любові й поважання. Якою самітною, якою круглою сиротою чула себе вона тепер на світі, хоч тут же коло неї сидів її батько! Якою нещасною чула вона себе тепер, хоч батько недавно ще запевнював її, що все робить для її щастя! Але й боярин сидів тепер якийсь невеселий: його рішуче серце тисли, очевидно, якісь важкі думи. Не знати, про що думав він, але його очі гляділи, не змигаючи, в полум'я огнища, слідили уважно за тим, як догорали червоні, мов розжарене залізо, поліна, як тріскали в огні, злизувані полум'ям. Чи се було спокійне думання чоловіка, що дійшов до своєї мети, чи, може, яке тривожне прочуття будущини холодною рукою вхопило його за серце і печать мовчання положило на його устах? Тільки ж і він, старий розважний чоловік, уникав погляду Мирослави, лише глядів і глядів у огнище на миготячі іскри та попеліючі поліна. - Доню! сказав він вкінці стиха, не підводячи на неї очей. - Чому ти вчора не вбив мене, тату? прошептала Мирослава, насилу - здержуючи сльози в очах. Голос її, хоч тихий, дунув на боярина - ледовим холодом. Він не знайшов на те питання відповіді, і мовчав, і - вдивлювався в огнище, поки не прибіг вартівник із табору. - Внуки великого Чінгісхана шлють свій привіт новому другові і просять - його до свого шатра на воєнну раду. - Ходімо! сказав коротко боярин і піднявся з місця. Мирослава встала також, але ноги її відмовляли послуху. Та не час було тепер вертатися. В одній хвилі монголи привели їх коней, висадили Мирославу і, окруживши їх обоє, повели до табору. Монгольський табір був розложений у величезнім чотирикутнику і обкопаний глибоким ровом. В кождім боці чотирикутника було по дванадцять входів, окружених оружною вартою. Хоч неприятель ніякий не грозив таборові, то все- таки його стережено чуйно - таке вже було воєнне правило монголів, зовсім у суперечність із християнським рицарством, яке не дорівнювало монголам ані в військовій карності, ані в умілості тактики та кер-мовання великими масами. Вартові при вході табору дикими голосами перекликалися з вартовими, що вели боярина з донькою, а потім перейняли незвичайних гостей і повели їх до шатра своїх начальників. Хоч і як придавлена була Мирослава своїм болем і стидом, що випалював гарячі рум'янці на її дівочім лиці, то все ж вона була надто смілої вдачі, надто свобідно і по-рицарськи вихована, щоб не зацікавитися розкладом табора і всім новим та невиданим окруясен-ням. Бистрим оком окинула вона пооводжаючих її вартових. Низькі, підсадкуваті їх постави, повбирані в овечі кожухи, через які перевішений був у кождого лук і сагайдак зі стрілами, виглядали мов медведі або які інші дикі звірі. Лице без заросту, з вистаючими вилицями і підочними кістьми, з маленькими і глибоко впалими очи. ма, що ледве блищалися з вузьких, скісно прорізаних повік, з невеликими приплесканими носами, виглядали якось гидко, відразливе, а жовтава їх барва, що в відблиску огнищ переливалася в якийсь зеленкуватий відтінок, робила їх іще страшнішими та відразливішими. З похнюпленими додолу головами і з горляною, співучою мовою, вони подобали на вовків, що шукають, кого б пожерти. Шатра їх, як Мирослава зблизька приглянулася, зроблені були з войлоку, розп'ятого на чотирьох жердках, зв'заних угорі докупи, і накриті були вверху для забезпеки від дощу великими шапками з кінської шкіри. Перед шатрами стояли на жердках понастромлювані людські голови, кроваві, з застиглим виразом болю і розпуки на блідих, посинілих, світлом огнищ дивовижно освічених лицях. Холодний піт виступив на чоло Мирослави На сей вид; її, геройську, смілу дівчину, не мучила думка, що швидко й її голова так само стримітиме де-будь перед шатром якого монгольського бегадира. Та ні, вона воліла б тепер тліти в пожежі і стриміти як кро-вавий трофей перед шатром побідителя, аніж своїми живими очима оглядати ті трофеї, з яких кождий недавно ще був живим чоловіком, думав, працював і любив,- аніж іти здовж оцього страшного табору на безчесне, зрадницьке діло! «Ні, ні,-думалось їй,-не буде того. Я не піду дальше! Я не стану «зрадницею свого краю! Я покину батька, коли не зможу відвести його «від його проклятого наміру». Тим часом вони станули перед шатром начальника чети, любимця Батиєвого. Шатро не відзначувалося від інших шатрів зверха нічим, окрім прип'ятої на його вершку жердки з трьома бунчуками; зате всередині було далеко пишніше, по- азіатськи уладжене. Тільки ж ані боярин, ані Мирослава до середини шатра не входили, бо начальників монгольських застали перед шатром, коло огнища, на котрім невільники пекли двох баранів. Поба- чивши гостей, начальники схопилися всі враз на рівпї ноги і похапали до рук свою зброю, хоч, впрочім, не поступилися з місця, щоби стрічати їх. Знаючи монгольський звичай, боярин кивнув доньці, щоб лишилась позаду, а сам, знявши з голови шолом, а з плечей лук, приступив до них з поклоном і став мовчки, з похиленими до землі очима, на три кроки перед головним начальником Петою. - Від якого царя приносиш нам вісти? спитав його Пета. - Я не знаю ніякого царя, крім великого Чінгісхана, пана всього світу! - сказав боярин. Се була звичайна формула піддання. Пета тоді поважно, - але радо простяг бояринові руку. - В пору приходиш,сказав Пета,ми дожидали свого союзника. - Я знаю свій обов'язок,сказав Тугар Вовк.В однім лишень я переступив - ваш звичай: я привів доньку свою до табору. - Доньку? сказав зачудуваний Пета.Хіба ж ти не знаєш, що звичай наш - забороняє женщинам вступати в збір вояків? - Знаю. Але що ж я мав зробити з нею? У мене нема дому, ні родини, ні - дружини! Крім мене і великого Чінгісхана, вона не має ніякої опіки! - Мій князь рад був позбутися мене зі свого міста, а ті прокляті - смерди, мої невольники, збунтувалися против мене. - Але все ж таки тут вона не може лишитися. - Я прошу внуків великого Чінгісхана позволити їй лишитися нинішню ніч - і завтрашній день, поки не винайду для неї безпечного пристановища. - Для другів наших ми гостинні,сказав Пета, і потім, обертаючись до Мирослави, він сказав ламаною руською мовою: - Зблизись, дивчина! Мирослава аж затремтіла, почувши ті звернені до себе слова страшного монгольського начальника. Повними ненависті й погорди очима гляділа вона на того нищителя Русі, зовсім не слухаючи його слів. - Зблизись, Мирославе! сказав її батько.Великий начальник - монгольського війська ласкавий до нас. - Не хочу його ласки! відказала Мирослава. - Зблизись, розказую тобі! сказав грізно боярин. Мирослава неохітно - зблизилася. Пета своїми малими блискучими очима поглянув на неї. - Гарни дивчина! Жаль, що не остатись. Гляди, дивчина, на свій тат. - Будь вірна велики Чінгісхан. Велика лас ка буде! На тоюі, дівчина, - отсе коко, з вашого князь Мстислав. Знак безпеки. Покажи монгольськи - вояк усі пропустить, нічого злого не зробить. А тепер до шатра? З тими словами Пета подав Мирославі зі свого пальця великий золотий перстень, здобутий ним у битві над Кал-кою з князя Мстислава. На перстені буз великий золотисто-зелений берил із вирізаними на нім фігурами. Мирослава вагувалася, чи прийняти дар від ворога,- може, навіть заплату за батькову зраду. - Візьми, доню, сей знак від великого внука Чінгіс-хана,сказав - боярин.Се знак його великої ласки для тебе, дає тобі безпечний - прохід у монгольськім таборі. Нам-бо прийдеться розстатися, доню. їх воєнний звичай забороняє женщинам бути в таборі. Але з тим пер amp;тенем ти можеш безпечно приходити і виходити, коли тобі запотребиться. Мирослава ще вагувалась. Але, втім, нова якась дума шибнула їй у голову - вона взяла перстень і, відвертаючись, уриваним голосом сказала: - Дякую! Потім Пета велів відвести її до окремого шатра, котре наборзі приготовано для її батька, а Тугар Вовк лишився сам з монгольськими бегадирами, щоб радити воєнну раду. Перший забрав голос Пета, головний начальник сього відділу, чоловічок літ коло сорока, тип монгола: невеличкий, повертливий, з хитро мигаючими малими, мов мишачими, очима. - Сідай, гостю,сказав він до боярина.Коли скажем тобі, що ми дожидали - тебе, то нехай се буде найвища похвала твоєї вірності для великого - Чінгісхана. Але все-таки ти троха запізно прийшов. Військо наше жде - вже третій день, а великий Чінгісхан, виправляючи нас на захід, до краю рабів своїх Арпадів, наказував нам довше трьох день без потреби ніде не задержуватись. Брат наш, Кайдан-бегадир, що пішов через край волохів, буде перед нами в домі Арпадів, здобуде їх столичне місто, а яку ж славу ми принесемо з того походу? На те сказав боярин: - Я порозумів слова твої, великий бегадире, і ось що відповім на них. - Вірний слуга великого Чінгісхана не міг швидше прибути до вашого - табору, бо аж учора дізнався про ваш похід, а дізнавшися, прибув - зараз. Про задержку не журися. Шляхи наші хоч неширокі, але - безпечні. Брама в царство Арпадів стане вам отвором, лиш тільки - застукайте. - Які шляхи і в чиїх руках? спитав коротко Пета. - Один шлях дуклянський, горі Саном-рікою, а потім через низький - гірський провал. Шлях широкий і вигідний, топтаний уже не раз - руськими й угорськими воєнними силами. - Далеко відси? - Відси до Перемишля два дні ходу, а з Перемишля до гір іще два дні. - Хто стереже? - Стережуть його нашого князя бояри, що на нім поробили засіки. Але - бояри нерадо служать князеві Данилові Романовичу, нерадо стережуть - засіків. Мала обіцянка склонить їх на сторону великого Чінгісхана. - Але чому ж досі ми нікого з них не бачили в нашім таборі? спитав - Пета. - Годі їм, великий бегадире. Народ, серед якого вони живуть і який - мусить поставляти оружних людей для оборони засіків, нерадо зносить - їх вдасть над собою. Дух бунту і непокори живе в народі. Серце його - тужить за давніми порядками, де не було ні князів, ні власті, де - кожда громада жила для себе, а против спільного вороге всі дружилися - по добрій волі і вибирали та скидали свою старшину. В отсих горах - живе один дід, що його прозвали бесідником, і той роздуває полум'я - непокори в ім'я тих старих порядків. Народ глядить на бояр, мов - пастухи на вовка, і скоро би тільки побачив, що бояри тягнуть у - сторону великого Чінгісхана одверто, то побив біі їх камінням. Коли - ж за приближенням вашої сили бояри піддадуться вам і віддадуть вам - засіки, народ пирсне, як полова від вітру. Пета слухав уважно бесіди боярина. Насміх і погорда заблискотіли на його тонких губах, - Дивні ж у вас порядки! сказав він.Князь бунтує против своїх слуг, - слуги проти князя, князь і слуги против народу, а народ против - усякої власті! Дивні порядки! У нас коли дрібні ватажки хотіли - бунтувати проти великого Чінгісхана, то той згромадив їх до свого аулу і, окруживши аул своїми вірними синами, велів настановити вісімдесят великих кітлів на грані і налити їх водою, а коли вода закипіла, то, не розбираючи нічиєї вини, велів у кождий котел вкинути по два бунтівники і варити їх так довго, поки тіло зовсім не відкипіло від кості. Тоді велів повиймати голі кістяки з котлів, посадити їх коней і повідводити до підвладних їм племен, щоб ті на примірі своїх ватажків училися послкху і покори великому Чінгісханові. От так би і вас її вчити. І ми навчимо вас її. Дякуйте богам, що зіслали нас до сього краю, бо коли б не ми, то ви, певно, мов ті голодні вовки, пожерли б одні других. Кров постила бояринові в тілі при тім оповіданню монгола, але він ні словечка не відказав на се. - Ну. а який же ваш другий шлях? спитав дальше Пета. - Другий шлях тухольський,відповів боярин,хоч вужчий і не такий - рівний, але зате ближчий і рівно безпечний. На тім шляху засіків - нема, ані княжих бояр нема. Самі хлопи пильнують його. - Хлопів ваших ми не боїмося! сказав з погордою Пета. - І ніщо їх боятися,підхопив боярин.Вони ж без оружжя і без умілості - воєнної. Тим шляхом я сам можу вам бути провідником. - Але, може, на арпадській стороні ті шляхи сильно замкнені? - Тухольський не замкнений зовсім. Дуклянський замкнений, але не дуже - сильно. - А довга дорога тухольським шляхом до краю Ар-падів? - Для оружних мужів до Тухлі день ходу. В Тухлі переночувати, а разом - зо світом у дорогу, і на вечір будете вже на рівнині. - А дуклянським? - Вчисляючи, кілько часу треба на понищення засіків, три дні ходу. - Ну, то веди нас тухольським! сказав Пета. - Дозволь мені слово сказати, великий бегадире,сказав один із - начальників монгольських, мужчина величезного росту й геркулесової - будови тіла, а лицем темно-оливкової барви, одітий у шкуру степового - тигра, що все разом аж надто свідчило про його походження з тур- - команського племені. Се був страшний, безтямно смілий і кровожадлия - воновник, Бурунда-бегадир, супірник у славі з Кайданом. Монгольські загони, які він провадив, лишали по собі найстрашнішу руїну, найбільше число трупів, найширшу ріку пожеж. Він безмірно переви-щав Пету своєю відвагою; перед його шатром кождого вечора було два рази більше свіжих голів, ніж перед шатром усякого іншого вояка. Але Пета не завидів йому тої смілості, чуючи надто добре свою перевагу над Бурундото в штуці ведення великих мас і кермовання великими битвами та походами. Він радо пускав Бурунду на найнебез-печніші місця, держав його в запасі на найтяжчу, рішучу хвилю, немов непоборний залізний таран,- а тоді пускав його з відділом «кровавих туркоманів» довершувати побіди. - Говори, брате Бурундо! сказав Пета. - Дозволь мені з десятитисячним відділом іти ту-хольським шляхом, а ти - сам простуй на дуклянський. Перейшовши на арпадський бік, я вдарю - зразу на тих, що стережуть дуклянського шляху, і прорівняю тобі - дорогу. Пета з подивом глянув на Бурунду, немов се перший раз вирвалось тому рубаці з уст таке розумне слово. І справді, план Бурунди був хоч і смілий, та зате дуже розумний, і Бурунда був єдиний смільчак до виконання сього плану. - Добре,сказав Пета,нехай буде по-твойому! Вибирай собі вояків і рушай - з ними зараз завтра. - Позвольте ще й мені слово сказати, великі бегади-ри,сказав Тугар - Вовк. - Говори! сказав Пета. - Коли воля ваша слати часть своєї сили тухольським шляхом,а всеї - задля тісноти шляху й я не радив би слати,то позвольте мені піти - наперед, з невеличким відділом і зайняти вхід того шляху, заким іще - тухоль-ські смерди дізнаються про ваш прихід і завалять його - засіками. - Добре, йди! сказав Пета.Коли хочеш вирушити? - Зараз, щоб іще завтра на південь сповнити своє діло. - Коли так, то нехай буде конець нашій раді і нехай боги щастять нашій - зброї! сказав Пета, встаючи з місця. Встали й інші начальники. Тугар - Вовк просив Пету, щоб визначив для нього відділ смілих мужів, а сам пішов до шатра покріпитися і попрощатися з донькою. В темнім шатрі на ліжку, покритім м'якими зрабова-ннми перинами, сиділа Мирослава і гірко плакала. По всіх страшних і несподіваних вражіннях сього вечора вона аж тепер мала час зібрати свої думки, розглянути добре своє теперішнє положення, в яке втягнув її батько. Положення те було справді страшне, бачилось навіть - безвихідне. Батько її - зрадник, монгольський слуга; вона-в монгольськім таборі, напівгість, напівбранка, а на всякий спосіб кругла сирота. Бо навіть остання її підпора - непохитна віра в свій пророчий сон, в благословення матері і в своє любовне щастя з Максимом, - і тота віра тепер, при холодній розвазі, зачала похитуватись, кровавлячи їй серце. Бо яким лицем стане вона тепер перед Максимом? Якими словами розповість йому про свій - добровільний чи недобровільний? - побут у монгольському таборі? Мов гадюки, вертіли її серце ті питання, і вона дала сльозам волю і плакала мов з життям своїм прощалася. Батько тихими, тривожними кроками приступив до неї, положив руку на її плече,- вона не підводила голови, не рушалась, не переставала плакати. - Доню Мирославе,сказав він,не плач! Дасть бог, усе ще добре буде! Мирослава мов не чула нічого, сиділа недвижне, холодна, безучасна. - Забудь того смерда! Гарна будучність чекає тебе, а він… Що він? - Завтра в полуднє він упаде трупом від мойого меча. - Хто? скрикнула Мирослава роздираючим серце голосом. Боярин злякався того голосу і відступився від дочки, що зірвалась на рівні ноги. - Хто впаде трупом? повторила вона.Він, Максим? Ти ведеш напад на - Тухлю? - Та ні, ні! відпекувався боярин.Хто се сказав тобі? - Сам ти сказав! наставала на нього Мирослава.Тату, скажи мені правду, - що задумуєш? Не бійся за мене! Я тепер і сама вже добре бачу, що не - можу бути Максимова, через тебе не можу бути! О, ти розумний, ти хитрий! Ти допровадив до свого! Не для того я не можу бути Максимова, що вища від нього родом,- о ні! Я нижча від нього, я чую себе безмірно нижчою від нього, бо він чиста, чесна душа, а я дочка зрадника, може, й сама зрадниця? Так, тату! Ти дуже хитрий, такий хитрий, що аж себе самого перехитрив! Ти кажеш, що мого щастя бажаєш, а ти вбив моє щастя. Але нехай і так! Що з мене за хосен? Тільки скажи мені, що ти задумуєш напротив нього? - Але ж нічого, зовсім нічого! Він тепер, може, вже десь далеко в - горах. - Ні, ні, ні, не вірю тобі! Скажи мені, що ви урадили з монголами? - Говорили про те, куди йти на Угри. - І ти їм хочеш видати тухольський шлях, щоби по-мститися на - тухольцях! - Дурна дівчино, що мені мститися на них! Задрібні вони для моєї - месті. Я хочу перепровадити монголів на Угри, бо чим скорше підуть - із нашого краю, тим менше тут руїн нароблять. - О, певно, певно! скрикнула Мирослава.Але з поворотом доруйнують, що - тепер лишать ціле! І ти ведеш їх на Тухлю, тепер, зараз? - Ні, не на Тухлю. Я веду тільки один малий відділ, щоб обсадити вхід - до Тухлі. - Хто має браму, той має й хату! Але розумію тепер! Ти ж сам сказав - недавно он там, на горі, що завтра Максим має з тухольськими - молодцями валити наш дім. А ти хочеш з монголами напасти на нього, вбити його… Боярин видивився на неї зачудуваними очима; він почав боятися, чи не відьма вона, що так страшно бистро вгадувала, в чім діло. - Доню, забудь за нього! сказав він.Яка доля йому судилася, така й - буде. - Ні, тату, тим ти не зведеш мене! Я їду, їду до Тухлі, я остережу - його, спасу його від твоєї засідки! А коли в неї попадеться, то я - стану обік нього і буду боронитися разом з ним, до остатнього скону, - проти тебе, тату, і твоїх поганих союзників! - Дівчино, ти божевільна! скрикнув боярин.Уважай, не доводи мене до - гніву! Се хвиля рішуча. - Що мене обходить твій гнів! відказала холодно Мирослава.І що ти мені - можеш іще більше злого зробити після того, що зробив досі? Коли - уб'єш мене, то се буде тільки добродійство, бо й так мені не жити. - Пусти мене! - Ні, лишись тут, нерозумна! - Так, лишись тут, поки ти спокійно не замордуєш того, хто дорожчий - мені над життя моє! О ні, я не лишусь! - Лишись! Богом клянусь тобі, що не підійму руки своєї на нього! - О, знаю, знаю, що се значить! скрикнула Мирослава.-Ну, розуміється, - ти боярин, де ж би ти піднімав руку на смерда. Але своїм диким - товаришам велиш усі затроєні стріли націлити на його груди! - Ні! Коли вже таке твоє над ним милосердя, то ще раз клянусь тобі, що - ані я, ані ніхто з моєї дружини не ткне його, хоч би він не знати як - нападав на нас! Досить тобі сього? Мирослава стояла, шарпана страшною сердечною тривогою, і не могла нічого більше сказати. Хіба ж вона знала, чи досить сього, чи ні? О, як радо була б вона пташкою злетіла до нього, щирим щебетанням перестерегла його! Але годі було. Батько її взяв свою зброю і, виходячи з шатра, сказав: - Доню, ще раз кажу тобі і заклинаю тебе: лишись у таборі, поки я не - вернусь, а тоді роби собі, що твоя воля буде. А тепер прощай. Він вийшов, і заслона з войлока, що служила замість дверей, неспокійно захиталася за ним. З заломаними руками, образ найтяжчого горя і найстрашнішої тривоги, стояла Мирослава насеред шатра німа, перехилена наперед, з створеними устами, ухом ловлячи остатній стук кінських копит, що глухли й німіли по мірі того, як віддалявся на полуднє відділ монголів, ведений батьком на загибель Тухольщини. V З важким серцем ішов Максим Беркут посеред невеличкої ватаги тухольських молодців на сповнення громадської волі. Відмалку виріс він у глибокім почуванню своєї єдності з громадою і святості громадської волі, тож і тепер, коли зовсім не впору для його серця на нього впав почесний вибір громади - прогнати з громадських земель ворога громади, якого бачили тухольці в боярині,- і тепер він не смів відмовитись від того поручен-ня, хоч серце його рвалося і краялось на саму думку, що буде мусив стрітися з Мирославою, з її батьком як з ворогами, що буде, може, мусив боротися з боярськими лучниками або і з самим боярином, проливати кров людську в очах тої, за котру він сам готов був свою кров пролити. Правда, він твердо рішився зробити своє діло як можна найспокійніше і не доводити його аж до проливання крові, але хто ж міг йому заручити, що боярин, знаючи його слабу сторону, сам не буде шукати зачіпки? Се легше могло бути, як що. «Але ні,- думав собі Максим,- коли схоче моєї крові, я не буду «боронитися, я надставлю йому свої груди добровільно, нехай б'є! Життя «він не хоче мені дати, то нехай дає смерть! Прощай, моя Тухольщино! «Прощай батьку мій, соколе сизий! Прощайте, браття і товариші мої! Не «побачите вже Максима, а почувши про мою смерть, посумуєте і скажете: «Згинув для добра громади!» Але ви не будете знати, що я сам бажав і «шукав смерті!» Так думав Максим, наближаючись до будинків боярських на горбку над Опором. Дім боярина збудований був із грубих, у чотири гранки гладко обтесаних і гиблем на споєннях вигладжених ялиць, будованих в угла, так, як тепер ще будують наші сільські хати. Покритий був грубими драницями, обмазаними зверха грубою верствою червоної, в воді не розмокаючої глини. Вікка, як і у всіх хатах, обернені були на полуднє; замість шибок понапинані були на рами волові міхури, що пропускали слабе жовтаве світло досередини. Входові двері спереду і ззаду вели до просторих сіней, яких стіни обвішані були всіляким оружжям, оленевими та жубровими рогами, шкурами з диків, вовків і медведів. З сіней на оба боки вели двері до кімнат, просторих, високих, з глиняними печами без коминів і з дерев'яними, гарно вирізуваними полицями на всяку посуду. Одна світлиця бояринова, а друга, по другім боці сіней,- його доньки. Ззаду були дві широкі комори: в одній кухня, в другій - служебна. В світлиці боярина стіни були обвішані шкурами мед-ведів, тільки над постіллю висів дорогий заморський килим, здобутий боярином у якімсь поході. Там же висіли його луки, мечі й інша підручна зброя. Світлиця ж Мирослави була, крім м'яких шкур по стінах і помості, пристроєна в цвіти, а на стіні навпроти вікон, над її ліжком, висіло дороге металеве дзеркало і обік нього дерев'яний, сріблом окований чотириструнний теорбан, любий повірник Мирославнних мрій і дівочих дум. Віддалік від дому, на невеличкій долині, стояли стайні, стодоли й інші господарські будинки; там також була невеличка хата для скотарів. Але пусто і глухо було сьогодні в просторім боярськім домі. Боярина і Мирослави нема дома, слуг боярин повідправляв, худобу велів перегнати до череди сусіднього, корчинського, осадника; тільки лучники й топірники лишилися, та й ті якісь невеселі, не гомонять, не жартують, ані пісень не співають. Мабуть, важніше якесь жде їх діло, бо беруть луки і стріли, топори й списи, а все те мовчки, сумовито, мов на смерть готуються. Що се такого? Та ось один, що стояв серед шляху, мов на сторожі, дав знак трубою,- і в повній зброї всі дружинники стали в ряд перед боярським дот.юм, піднявши списи, нап явши луки, мов до битви. По шляху надійшла тульська ватага і. побачивши оружних людей перед бояр-ським домом, почала й собі готовитися до бою Тривожними очима позирнув Максим на оружних людей, чи нема між ними боярина. Але, на щастя, боярина не було. Відітхнув Максим, немов гора з грудей його звалилася, і сміліше почав порядкувати свою ватагу Се й недовго часу забрало, і мовчки, з понатяганими луками, з блискучими топорами і списами тухольці зближалися в ряді до боярських дружинників. Не дальше як на п'ятдесят кроків одні від других зупинилися. - Боярине Тугаре Вовче! кликнув голосно Максим. - Нема боярина Тугара Вовка! відповіли дружинники. - Так ви, вірні його, слухайте, що я скажу вам від імені тухольської - громади! Післала нас громада, щоб прогнати вас волею чи неволею з тухольських земель по засуду громадському. Питаємо вас: чи вступитесь по волі, чи ні? Дружинники мовчали. - Питаємо другий раз! сказав Максим. Дружинники мовчали, не спускаючи - луків. - Питаємо третій раз! сказав, підносячи голос, Максим. Дружинники мовчали, але стояли недвижне в своїй ворожій поставі. Дивно було Максимові, що се має значити, але, не зупиняючись довше, він велів своїм молодцям випустити стріли на дружинників. Стріли засвистіли, мов змії, і, перелетівши понад головами дружинників, повбивалися в стіну. В тій хвилі дружинники, мов на даний знак, кинули зброю на землю і з простягненими руками ступили напроти тухольських молодців. - Товариші, браття! сказали вони.Не прогнівайтесь на нас за нашу - мовчанку. Ми дали слово бояринові, що стрітимо вас ворожо, але ми не давали йому слова проливати вашу кров, і проливати її за неправду. Ми були при суді громадськім і знаємо, що боярин скривдив громаду і що громадський суд справедливий. Робіть, що вам повелено, і, коли буде ласка батьків ваших, ми будемо просити їх, щоб прийняли нас до своєї громади. Не хочемо більше служити бояринові! Радість тухольців, а особливо Максима, коли почули ті слова, була безмежна. Зараз усі поскидали оружжя на купу перед боярським домом і серед голосних веселих криків обіймали й цілували своїх нових і несподіваних товаришів, з якими перед хвилею думали вступити в смертельний бій. Максим найдужче рад був тому, що його побоювання не справдилося, що йому не довелось перед очима Мирослави поборювати її батька і прого- нювати на незвісні шляхи ту, з якою рад би був ніколи не розстатися. Радість сумирного закінчення сеї немилої справи на хвилю заглушила в нім усякі інші непевності. В товаристві веселих боярських дружинників увійшли тухольці до боярського дому, все з зацікавленням оглядаючи, хоч нічого не тикаючи. З сердечним трепетом наближався Максим до світлиці Мирослави, надіючись тут стрітити її в сльозах або в гніві, бажаючи щирим словом потішити, заспокоїти її. Але Мирослави не було в світлиці, і се затурбувало Максима. «Де вона?» -подумав він і зараз надумав спитати про се дружинників, що тим часом вешталися, приготовуючи на радощах для своїх тухольських гостей братерську гостину. Але відповідь дружинників на його питання зовсім не вдоволила й не заспокоїла Максима. Боярин учора рано виїхав з донькою, але куди, за чим, коли верне - не знати. Велів їм виступити вороже проти тухольців, але, чи то побачивши їх понурі неохочі лиця, чи то, може, повзяв-ши яку іншу думку, урвав бесіду й від'їхав. От і все, що дізнався Максим від нових союзників. Очевидна річ, що такі вісті мусили відразу закаламутити його чисту радість, ба навіть кинути тінь якогось підозріння на дружинників. Що се таке? Чи не криється в тім яка зрада? Чи не хоче боярин зловити їх у яку засідку? Але, не хо- тячи всім уголос виявляти свого підозріння, Максим шепнув тільки деяким із своїх товаришів, щоб малися на бачності, а сам почав пильно і уважно переглядати весь дім від гори аж до долу, не минаючи ні одної скритки, ні одного закамарка. Ніде не було нічого підозреного. - Гарна будова! сказав Максим до дружинників, що заставляли столи.Але - що ж, ми мусимо її розібрати. Звісна річ, ми не будемо її ні валити, - ні палити, але зложимо все порядно на купу, щоб боярин, коли - запотре-бує, міг собі все те забрати. І все добро його мусить бути - йому схоронене в цілості. Тим часом дружинники повиносили до сіней велиш дубові столи із світлиці, прикрили їх білою скатертю і заставили всілякою стравою й медом. Серед радісних окликів і співів почалася гостина. Тільки ж чим довше сиділи молодці за столами, чим більше їли й пили, тим більше щезала якось їх радість і веселість. І хоч мед пінився в точених дерев'яних кубках, хоч м'ясо, печене на рожнах, димилось на дерев'яних тарілках, хоча щирі, товариські слова гомоніли від одного кінця стола до другого, то все-таки таємно тремтіли чогось усі серця, немов дожидали якоїсь страшної вісті. Дивна недослідна, а всім чутна тривога висіла в повітрі. Чи стіни боярського дому давили вільних громадян?.. Ось устав один із боярських дружинників і, піднімаючи вгору кубок, повен пінистого меду, почав говорити: - Браття! Радісний сей день для нас, і щоб ніяка лиха пригода… Але не скінчив. Разом поблід і затремтів цілим тілом. Усі бенкетарі напруго посхапувались і, вискакуючи хто куди міг, перевернули стіл з усіма кубками і стравами. - Що се? Що се? крикнули всі нараз і поперлися до дверей. Хоч і як - дрібний на око і мало значучнй був знак глухий стук кінських копит,а - прецінь якого безмірного переполоху наробив він у боярськім домі! - Одну хвилю дійсне пекло було в сінях: сей біг туди, той сюди, сей - шукав того, той сього, а всі мішалися і товпилися без ладу, топчучи - по кубках і стравах, по білій скатерті і по дубовім переверненім - столі. Максим перший вирвався надвір із тої замішанини і, раз тільки - кинувши оком довкола, пізнав усю велич небезпеки. - До зброї, браття, до зброї! Монголи! Монголи! Той крик був мов - наглий удар грому. Всі стали мов мертві, безладна сумішка - перемінилася на безладне остовпіння. Але й се тривало тільки хвилю. - Стукіт кінських копит розлягався все ближче і ближче, а неминуча - небезпека разом обудила всіх із мертвоти! Адже ж усі були смілі, сильні, молоді! Адже ж кождий із них не раз у своїх дитячих і молодечих снах бачив себе в битві, в небезпеці, в кровавій боротьбі з ворогом, і бажав, і молився, щоб сон стався явою, щоб довелось йому колись ставати грудьми в обороні свого краю. І ось хвиля надійшла - і вони ж мали б її перелякатися? Тільки на хвилю оглушила їх страшна вість, страшна назва «монголи»,- в найближчій хвилі вони вже були тим, чим були звичайно: «вже кождий держав у руках свою зброю, стояв у ряді поруч з іншими, «готовий до кровавого бою. - Головне діло наше, товариші, держатися сих стін. Поки ворог не випре - нас від сього дому і не окружить на вільнім полі, поти не маємо чого - боятися. Дім сей то буде наша твердиня! І він розставляв лучників коло вікон, коло дверей по два і по три, як до важності й доступності місця. Деякі мали бути внутрі дому, щоб доносити з боярського складу лучникам стріл і рогатин, головна ж сила мала стояти при входових дверях, щоб, у разі потреби, проломити ряди напасників і відбити їх від дому. А тим часом монголи на ріні над Опором зупинилися, позлазили з коней і, розділившися на три відділи, рушили під горбок трьома стежками. Очевидно, провадив їх хтось добре знайомий зі стежками й ходами, бо цілий той маневр відбувся швидко, без вагання, без довшої запинки. Маневр той показував ясно, що монголи хотіли зі всіх боків обійти й окружити дім відразу. Але хто се йде так завзято на чолі середнього, головного, відділу монголів? Глядять товариші і очам своїм віри не ймуть. Се не хто другий, як сам властитель сього дому, гордий боярин Тугар Вовк. - Наш боярин! Наш боярин! скрикнули деякі дружинники, яких Максим, не - довіряючи їх щирості, поставив у ряди всуміш із тухольцями. - Так, ваш боярин монгольський слуга, зрадник своєї батьківщиниі Невже - ж ви й тепер іще схочете додержувати йому вірности? - Ні, ні! скрикнули дружинники однодушно.Смерть зрадникові! Розіб'ємо - вражу ватагу або самі погинемо в обороні свого краю. Урадуваний тою заявою, сказав Максим: - Простіть, браття! Одну хвилю я несправедливо судив вас, думаючи, що - ви в змові зі своїм боярином. Але тепер бачу, що кривду робив я вам. - Держімося разом, близько стін, так, аби не могли нас окружити, і - стараймося завдавати їм якнайбільше страти. Монголії, як я чув, - недобре вміють вести облогу, а ще в такій невеличкій силі. Чей, нам - удасться відбити їх напад. Бідний Максим! Він старався в інших вмовити надію, яка у нього самого почала щезати від першої хвилі, коли тільки побачив монголів, і то тим більше тепер, коли переважна їх сила вповні розвернулася перед очима обля-жених. Але все- таки його слова мали велику вагу в його товаришів, що не раз уже мали нагоду переконатися про його притомність духу й оглядність в часі найбільшої небезпеки. Сліпо полягаючи на його словах і розказах, кождий дбав лише про те, щоб пильнувати свого місця до крайньої можності, знаючи добре, що й сусіднє місце буде так само пильноване. Та ось монголи широким колесом у три ряди обступили вже дім боярський і кам'яні стріли на своїх луках держав? вже намірені на смілих обляжених молодців. Тільки що начальник не дав іще знаку до бою. Начальник, бачиться, хоче попереду пробувати ще намови, бо ось він виступив з-поміж рядів наперед против головного відділу обляжених і каже: - Раби невірнії! Погані смерди! Невже ж зухвалість ваша така безмежна, - як і ваша дурнота, що ви хотіли би піднімати оружжя на військо - великого Чінгісхана, нині безперечного пана всеї Русі? Піддайтеся йому без бою, то він помилує вас. Але ті, що захотять опиратися його силі, будуть нещадно роздавлені, як хробаки під колесами воза. На таку мову голосно і сміло відповів Максим Беркут: - Боярине! Дуже не впору назвав ти нас, синів вольної громади, рабами! - Ти поглянь на себе! Може, до тебе така назва борше пристане, ніж до - нас. Адже до вчора ще був ти раб княжий, а нині ти вже раб великого - Чінгісхана і, певно, полизав молоко, розлите по хребті коня якогось - його бегадира. Коли воно тобі смакувало, то ще з того не виходить, - щоб і ми були ласі на нього. Великої сили великого Чінгісхана ми не - лякаємось. Вона може нас зробити трупами, але не зробить нас рабами. - А тебе, боярине, вся сила великого Чінгісхана не зробить уже ані - вольним, ані чесним чоловіком! Остра і різка була бесіда Максимова. Іншим часом він уважав би на те, що перед ним батько Мирослави, але тепер він бачив тільки ворога - ні, зрадника, чоловіка, що потоптав сам свою честь, котрому, проте, ніяка честь не належиться. Голосно радувались товариші, почувши таку Максимову мову. А боярин аж пінився зо злості. - : Хлопе поганий! - кричав він.- Жди лишень, я тобі покажу, що - : завчасно ти похвалявся своєю вільністю! Нині ще кайдани забряжчать - : на твоїх руках і ногах! Нині ще ти будеш валятися в поросі перед - : начальником монгольської сили! - Швидше згинути! відповів Максим. - Отже, не згинеш! крикнув боярин.Гей, діти,озвався він до монголів - їхньою мовою,далі на нихі Тільки сього обминайте, сього мусимо мати - живого в руках! І він дав знак до бою. Залунав по горах і лісах роговий вереск і урвався. Стишилось довкола боярського дому, але се була страшна тиша. Мов гадюки, свистіли монгольські стріли, градом сиплючись на боярську оселю. Правда, напасники були занадто далеко віддалені, щоб їх стріли могли трафляти оборонців або, трафивши, небезпечно ранити їх. Для того Максим крикнув до своїх товаришів, щоб тепер іще не стріляли і щоб узагалі щадили стріл і зброї, а вживали їх аж тоді, коли можна добре влучити ворога і одним ударом нанести йому значну страту. А щоб не відразу припустити напасників до стін дому, він зі своїми вибраними товаришами уставився на подвір'ю, о яких двадцять кроків перед входом, ва міцним дощаним остінком - куснем недобудованого паркана. Паркан був якраз у хлопа зависокий, і стріли монгольські не досягали молодців. Зате їх цільні, хоч і рідкі, стріли смертельно разили монголів і стримували їх від наближення. Страшно розлютився Тугар Возк, побачивши се. - Приступом до них! крикнув він, і збита громада монголів під його - проводом кинулася бігцем із голосним криком до остінка. За остінком - було тихо, немов усе там вимерло. Ось-ось уже монголи добігають, - ось-ось своїм напором обалять остінок; коли втім понад остінком - вирвався, мов із землі виріс, ряд голів і могутніх рамен - і свиснула громада сталених стріл, і ревнули з болю поражені монголи страшними голосами. Половина їх упала мов підкошена, а друга половина перла назад, не дбаючи на крики і прокляття боярина. - Гурра, молодці! Гурра, Максим! Гурра, Тухольщи-на! закричали - оборонці, і дух вступив у них. Але боярин, не тямлячись зо злості, - зібрав уже другу громаду до нападу. Він повчав монголів, як треба - нападати і не розсипатися за першим ударом противника, але бігти по - трупах дальше. Тим часом і Максим поучав своїх молодців, що діяти, і - з піднесеним оружжям ждали вони нападу монголів. - Далі на них! крикнув боярин, і поперед усього цілими хмарами пустили - монголи ряд стріл на противників, а потім знов пустилася громада - приступом на остінок. Знов перед наближенням стрітили їх молодці - цільними стрілами, і знов частина напасників із страшним криком - упала на землю. Але решта вже не метнулася назад лише з оглушаючим - криком летіла далі й досягла остінка. Страшна була хвиля. Тонкий дощаний остінок ділив від себе смертельних ворогів, що, хоч як близько себе були, не могли досягнути одні одних. Хвилю мовчали одні й другі, тільки швидкий, гарячий віддих чути було по обох боках остінка. Раптом, мов на даний знак, загримали монгольські топори о ості- нок, але в тій самій хвилі тухольські молодці сильними підоймами підважили вгору остінок, поперли його плечима і обалили на монголів. А разом з тою хвилею, коли впав остінок, обаляючи своїм тягарем передні ряди монголів, скочили наперед молодці, узброєні в топори на довгих топорищах, лупаючи ними черепи монгольські. Забризкала кров, залунали крики і стогнання ворогів,- і знов розскочилася юрма напасників, лишаючи на місці бою трупів і ранених. І знов радісний крик оборонців повітав побіду товаришів, і знов відповіли на той крик монголи градом стріл, а боярин - лютими прокляттями. Але молодцям прийшлось тепер покидати своє висунене становище - із жалем прощали вони те місце, з якого так щасливо відразили перші напади монголів. Без ніякої страти, без ран, в повній зброї і найкращім порядку, лицем до ворога, молодці відступили під стіни боярського дому. Коли на полуденнім боці двора молодці так щасливо відбивали напад монголів, ішла завзята і не так щаслива боротьба на північнім подвір'ю. І тут монгольські стріли просвистіли без шкоди для обляжених. Тільки ж тут монголи відразу пішли на приступ, і обляженим при-йшлось дуже гаряче. Вони кинулись купою проти монголів, але стрічені були стрілами і мусили вертатися, стративши трьох ранених, яких монголи зараз порубали на кусні. Першим ділом Максима було тепер - обійти всі становища і оглянути добре своє положення. Живим ланцюгом обступили монголи хату і ненастанно сипали на неї градом стріл. Обляжені також стріляли, хоч і не так густо. Максим відразу побачив, що напасники намагають до того, щоб вперти їх досередини хати, відки б вони не так густо могли стріляти, а потім легка мусила б бути над ними побіда. Значить, головна річ для оборонців була - вдержатись перед стінами дому. Але тут вони виставлені були на густі монгольські стріли. Щоб хоч троха захиститися від них, Максим велів повідривати двері, познімати верхняки із столів і поуставляти їх перед кож-дим становищем як великі щити. Із-за тих щитів безпечно і вигідно стріляли молодці на монголів, кепкуючи собі з їх стріл. А Максим ходив від становища до становища, обдумував нові способи оборони і заохочував товаришів своїм словом і прикладом. - Держімся, товариші! говорив він.Швидко в Тухлі почують крики або хто-будь побачить, що тут діється, і нам прибуде поміч! Півгодини вже тривала облога. Монголи стріляли і кляли страшно «руських псів», що не то що не піддавалися їм, але ще сміли так уперто і щасливо боронитися. Тугар Вовк скликав знатніших їх ватажків на нараду, щоб обдумати який одностайний рішучий удар. - Приступом іти! говорив один. - Ні, приступом трудно, а стріляти, поки всіх не постріляємо,говорив - другий. - Постійте,сказав Тугар Вовк,на все буде час. Тепер тільки в тім річ, - щоб позганяти їх із менших становищ. Згромадьте найбільші наші сили - ніби до приступу, щоб відвести їх увагу, а тим часом малі відряди - нехай рушать з обох боків до причілкових, нестережених стін. Стіни - ті, правда, без вікон, але всетаки, коли наші люди стануть під ними, - то будуть їм могли багато шкодити. Ватажки пристали на тоту раду, бо вони, несвідущі в подібних маневрах, не вміли б і такої придумати. Заворушилася монгольська сила, забряжчала зброя, заблискотіли до сонця мечі та топори, і сміло стискали в руках своє оружжя тухольські молодці, готуючись до тяжкого бою. Але поки монголи радились і ладились до уданого приступу, Максим також не дрімав. Щаслива думка прийшла до голови. В дощаній криші боярського дому були на всі чотири боки пророблені невеличкі вікна, і от в тих-то вікнах Максим поставив у кождім по двох слабших з своїх людей, аби пильнували відтам усяких рухів ворога, а також старалися зі своїх безпечних становищ шкодити йому чи то стрілами, чи камінням. Поки один стояв при вікні, другий завше готов був достачати йому, чого треба, а один мав доносити від них вісті товаришам надолину. Заграли труби, і завили дикими голосами монголи, кидаючись на противників. Та тільки ж вони не мали на думці дійти аж зустріту з ними, але, прибігши до пів-віддалення, разом зупинились і випустили стріли на об- ляжених. Коли ж і обляжеш, що готовилися на останню, рішучу боротьбу, повітали їх градом стріл і причинили їм багато ран і страт, то вся монгольська лінія разом подалася назад. Голосними насміхами повітали молодці той відступ. - А що, боярине,крикнув Максим,сила великого Чінгісхана, бачиться, - заяче серце має: розженеться і відступить! Хіба ж не стидно тобі, - старому рицареві, ватажкувати над такими бездухами, що тільки в юрбі - смілі, мов барани, а поєдинчо нікотрий і за півмужа не стоїть? Боярин нічого не відповідав на той насміх; він добре бачив, що Максим завчасно сміявсь. І сам Максим швидко побачив се. Радісний крик монголів залунав ось-ось за причілковими стінами дому, направо і наліво відразу. Під час уданого монгольського приступу вони рушили проти тих стін. Се були стіни без вікон і дверей, тож товариші не так дуже пильнували їх. Правда, поставлені на подрі молодці побачили надходячих із тих боків монголів, і кілька цільних стріл упало з дахових вікон на них, але не спинило їх, тим більше, що, стоячи при самій стіні, вони дощаним окапом заслонені були від усякої небезпеки згори. Максим поблід, чуючи тут же біля себе зловіщі крики і дізнавшися від вартового з подрі, що вони значать. «Пропали ми,- подумав він.- Про рятунок і мови нема. Тепер приходиться «вже боротись не на життя, а на смерть». Та й Тугар Вовк, побачивши вдачу свойого задуму, голосно порадувавсь їй. - А що, хлопи! крикнув він.Побачимо, чи надовго ще стане вашої - гордості. Глядіть, мої вояки вже під вашими стінами. Огню під стіни! Живо ми викуримо їх із того гнізда, а на чистім полі вони проти нас, мов миш проти кота. Бачить Максим, що непереливки, скликає своїх товаришів докупи, бо ніщо вже тепер боронитись на поєдин-чих становищах, коли під причілковими стінами гюнго-ли огонь кладуть. - Браття,говорив він,мабуть, прийдеться нам погибати, бо на рятунок - слаба надія, а монголи, се знайте наперед, не пощадять нікого, хто - дістанеться в їх руки, так, як не пощадили наших ранених товаришів. - А коли гинути, то гиньмо як мужі з оружжям у руках. Як гадаєте: чи - будемо стояти тут і боронитися до остатнього духу, заслонені хоч - вчасти стінами, чи волимо всі разом ударити на монголів, може б, нам - таки удалося проломити їх ряди? - Так, так, ударимо на монголів! закричали всі товариші.Ми ж не лиси, - що їх стрілець викурює з ями. - Добре, коли така ваша воля,сказав Максим Ставайте ж у три ряди, луки - й стріли кидайте геть, а то-пори й ножі до рук і за мною! Мов один величезний камінь, випущений із великої метавки навпроти мурів твердині, так ударили наші молодці на монгольські ряди. Правда, заким іще добігли до монголів, стрічені були градом стріл,- тільки ж ті стріли нічого не зробили їм, бо перший ряд ніс перед собою замість щита верхняк із стола, вбитий на дві списи, і в той верхняк повпивалися монгольські стріли. Аж наближуючись до монголів, перший ряд кинув свій дерев'яний щит - і цілий відряд кинувся на ворога з безтямною завзятістю. Відразу змішалися монголи і почали подаватися в боки, але Тугар Вовк був уже тут зі своїм відділом і окружив молодців цілою громадою монголів, мов стрільці цілою ватагою псів окружають розжертого дика. Розпочалась страшна різанина. Цілими десятками валили хоробрі молодці монголів, але Тугар Вовк слав щораз нові роти навпротив них. Кров бризкала далеко із скаженої сутолоки людей, трупів, ран та кровавого оружжя. Стогнання ранених, зойки конаючих, скажені крики убійців - усе те мішалося в якусь пекольну гармонію, що різала вухо і серце, лунаючи під отим усміх-нутим ясним сонцем, на тлі ситої зелені смерекових лісів та під лад ненастанного шуму холодних потоків. - Направо, товариші! Разом і дружно напрім на них! кричав Максим, - відбиваючися від трьох монголів, що старалися вибити йому оружжя з - руки. Зі страшною натугою наперли товариші направо, де лінія - монголів була найслабіша і місце для оборони найдогідніше. По - короткім опорі монголи подалися. - Далі, далі женіть їх, наперед себе! кричав Максим, кидаючися зі - своїм кровавим топором на уступаючих монголів. Товариші поперли за - ним, і відворіт монголів швидко перемінився на пополох і безладну - втіка-нину. А товариші гнали слідом за ними, валячи одного за другим - іззаду на землю. Перед ними було чисте поле, а недалечке темний, - запахущий ліс. Коли б їм удалося добігти до нього, то були б - спасені, ніяка монгольська сила не здужала б їм тут нічого зробити. - Далі, товариші, далі, до лісу! -кричав Максим, і без віддиху, - мовчки, кроваві й страшні, мов справді дикі звірі, гнали товариші - наперед себе втікаючих монголів у напрямі до лісу. Тугар Вовк одним - позирком переглянув положення обох сторін і зареготався: - Щаслива дорога! крикнув він услід за молодцями.На тій дорозі ми ще - здиблемося! І живо він відділив часть монголів і післав їх горою на тухольськнй шлях, щоб зайшли молодців іспереду, від лісу. Він знав добре, що його монголи впору поспіють. А сам з рештою монголів пустився навздогін за тухоль-цями. Три тумани куряви стояли на полю над Опором; три громадки людей гнали за собою тим полем. Перша бігла громадка переляканих, розбитих монголів; за ними, здоганяючи їх, наші молодці під проводом Максима, а за ними головна сила монголів під проводом Тугара Вовка. Третій відділ монгольський, висланий Тугаром горою навперейми, швидко десь заховався і щез, не завважений роз'яреними в своїй погоні молодцями. Нараз утікаючі монголи спинилися, стали. Перед ними показалася несподівана завада: глибокий, у скалі викутий вивіз - початок тухольського шляху. Вивіз був у тім місці майже на два сажні глибокий; стіни його стрімкі й гладкі, так що злізти в долину зовсім не можна, а скакати дуже небезпечно, особливо першому рядові втікачів, які могли надіятися, що тут же за ними і па них скочить другий ряд. У смертельній тривозі, яка й найбоязливішому не раз у остатній хвилі додає відваги, зупинилися монголи і обернулися лицем до своїх противників. В тій хвилі блиснула їм несподівана надія: за слідом противників побачили настигаючих своїх одновірців - і руки їх мимоволі вхопили за оружжя. Але сей наглий вибух відваги не був в силі спасти їх. Мов розгу-кана буря, впали на них тухольські молодці, ломлячи и друхочучи всі завади,- і попхнули їх до пропасті. З зойком повалились ті, що стояли ззаду, на дно вивозу, коли тим часом передні конали від мечів і топорів ту-хольських. Тепер молодці самі опинилися над стрімкою стіною вивозу і затремтіли. Тут іззаду настигає Тугар Вовк з монголами, а спереду оця страшна пропасть! Що діяти? Хвилі розваги досить було для Максима. Вид лежачих на дні вивозу потовчених монголів навів його на добру думку. - Задній ряд нехай обернеться лицем до монголів і стримує на хвилю їх - нагін, а передній кидай монгольські трупи в вивіз і скачи на них! - кричав він. - Гурра! закричали радісно молодці, сповняючи його розказ. Застугоніли - теплі ще монгольські трупи, падучи додолу, заясніла для наших - молодців надія рятунку. А втім, надлетіла монгольська погоня, Тугар - Вовк попереду. - Ні вже,кричав він,сим разом не уйдете моєї руки! І своїм важким - топором повалив першого стрічного противника, що вчора ще був його - найвірнішим лучником. Зойкнув смертельно ранений і впав під ноги - боярина. Товариш його замахнувсь топором на Тугара, щоб помститись - смерті товариша, але в тій хвилі його з двох боків піднято на - монгольські списи. Цілий перший ряд молодців упав по короткім опорі. - Се ж були самі найслабші поранені в попередній битві, що в погоні - бігли з самого заду. Але все-таки монголів на хвилю вони спинили, а - їх щасливіші товариші були вже безпечні на дні вивозу. - Стійте! кричав до своїх Максим.В ряди і під стіну вивозу! Коли - схотять гнатися за нами, то тут їм справимо кроваву купіль. - Перший ряд скачи за ними,командував у нерозважнім запалі Тугар Вовк. - І скочив перший ряд монголів, але не встав уже живий, ба многі й до - землі не долетіли живі, стрічені в повітрі топорами молодців. - Гурра! закричали ті, радуючись.Ану, другий ряд, скачи також! Але другий ряд стояв над вивозом і не квапився скакати. Тугар Вовк побачив свою помилку і швидко вислав сильний відділ нижче, щоб іздолини замкнути вихід вивозу. - Тепер не уйдуть нам пташки,радувався він.От уже мої ловці надходять! - Ану, діти, далі на них! Скажений крик монголів залунав у вивозі, тут же під ногами Тугара Вовка. Се був відділ, висланий горою •навперейми; вниз вивозом він ударив тепер на ту- хольців. - Вниз вивозом утікаймо! скрикнули молодці, але один позирк переконав - їх, що вся надія на рятунок пропала. При вході внизу чорнілася вже - друга купа монголів, що йшла навпроти них, щоб їх зовсім замкнути в - тій кам'яній клітці. - Аж тепер смерть наша! сказав Максим, обтираючи о кожух забитого, при - його ногах лежачого монгола свій кровавий топір.Товариші, сміло до - остатнього бою! Та й сміло ж виступили вони! Добуваючи остатніх сил, ударили на монголів і, невважаючи на некорисну, згористу місцевість, що сприяла монголам, ще раз змішали їх, ще раз завдали їм велику страту. Але монголи силою свого розгону поперли їх у долину і розбили їх ряди. В геройській обороні падали молодці один за другим, тільки Максим, хоч бився, як лев, прецінь не мав іще рани на своїм тілі. Монголи уникали його, а коли тислися на нього, то тільки в надії витрутити йому оружжя з руки і взяти його живого. Такий був виразний наказ Ту-гара Вовка. Ось наступив і другий відділ монгольський з долини; молодців стиснено в тій безвихідній кам'яній кліті, приперто їх до стіни, і лиш тілько вільного місця було перед ними, кілько могли його зробити своїми мечами та топорами. Але руки їх зачали ослабати, а монголи пруться і пруться на них, мов хвилі повені. Вже деякі, стративши всяку надію і бачачи неможливість дальшої боротьби, наосліп кинулися в найгустіші ряди монголів і в одній хвилі погибали, розсікані топорами. Інші, шепчучи молитви, тулилися ще до стіни, мов вона могла дати їм яку- небудь поміч; треті хоть і ніби боронилися, але безтямно, машинально махали топорами, і смертельні удари монголів заставали їх уже трупами, нечутливими й бездушними. Тільки невеличка горстка найсильніших - п'ять їх було,- окруживши Максима, держалися ще просто, мов шпиль скали серед розгуканої заливи. Три приступи монголів відбила вже та горстка, стоячи на купі трупів, мов на башті; вже мечі й топори в руках героїв затулилися, одіж їх, руки й лиця скрізь заплили кров'ю, але все ще різко й виразно відзивався голос Максима, що загрівав товаришів до оборони. Тугар Вовк на-півгнівно, напів з подивом глядів на молодця згори. - їй-богу, славний молодець! сказав він сам до себе.Не дивуюсь, що він - очарував мою доньку. І мене самого він міг би очарувати своєю - рицарською вдачею! А потім, обертаючися до своїх монголів, що стояли над берегом яру, він крикнув: - Далі, скачіть на них! Нехай скінчиться та різанина. Лиш сього - (показав на Максима) не тикайте! І разом, мов важка скала, скочили монголи згори на не побіджену ще купку героїв і повалили їх на землю. Ще раз залунали скажені крики, ще борикалися напід-сили монголи з тухольцями, але недовго. На кождого з героїв навалилася ціла юрба монголів - і всі полягли головами. Тільки Максим сам-один стояв іще, мов дуб серед поля. Він розсік голову тому монголові, що скочив був на нього, і саме замахнувся на другого, коли втім якась сильна рука залізним стиском ухопила його ззаду за горло і кинула ним до землі. Упав, підступно повалений, Максим, і над ним, почервоніле від гніву й натуги, нахилилося лице Тугара Вовка. - А що, смерде! насмішливо кричав боярин.Бачиш тепер, що я вмію - додержати слова? Ану, діти, закуйте його в залізні пута! - Хоч і в путах, я все буду вольний чоловік. У мене пута на руках, а в - тебе на душі! сказав Максим. Боярин зареготався і відійшов від нього давати порядок монгольському війську, якого число сильно змаліло в тій кровавій різанині. З головною частиною оставших іще монголів Тугар Вовк пішов до своєї хати; решті велів обсадити нещасний, тепер трупами завалений вивіз. Виділивши всіх здорових до стереження вивозу, сам він з невеличкою рештою і взятим до неволі Максимом мав вернутися до табору. - Прокляті хлопи! буркотів боярин, переглядаючи свої страти.Скілько - народу понівечили! Ну, але чорт бери монголів їх не шкода! Коб - тільки мені по тих трупах дійти до власті й сили,обернувся б і я - лицем проти них. Але сей поганець, сей Максим,то мені борець! А хто - знає, може, й він міг би послужити до моєї цілі? Треба використати - його, коли його маю в руках. Він мусить служити нам за провідника в - горах, бо чорт їх там знає, який се той їх шлях і чи нема де на нім - яких манівців. Тепер, коли він у моїх руках, треба приєднати, - вкоськати його троха, хто знає, на що ще може він пригодитися. А тим часом монголи готовили вже коней до від'їзду. Максиїл,- скований за руки і за ноги в тяжкі ланцюги, кровавий, простоволосий, із пошарпаною на шматки одежею,- сидів на камені над річкою, німий, з затиснени-ми зубами і з розпукою в серці. Перед ним на полі і в вивозі купами лежали не застиглі ще, пошматовані і кров'ю оббризкані трупи його товаришів і ворогів. Які щасливі були ті трупи! Вони лежали так тихо, так сумирно на своїй кровавій постелі, без гніву, без муки, без ворогування. Вони сміялись тепер зі всяких пут, із цілої сили великого Чінгісхана, а його кусень заліза зробив бездушним знарядом у руках дикої самоволі, жертвою крова-вої пімсти! Які щасливі були трупи! Вони, хоч покалічені, носили на собі образ і подобу людську,- а його оці пута в одній хвилі зробили скотиною, невольником! - Сонце праведне! кликнув у своїй душевній муці Максим.Невже ж така - твоя воля, щоб я гинув у кайданах? Невже ж ти так часто своїм ясним - усміхом вітало дні моєї радості на те лише, щоб сьогодні повітати - моє бездонне горе? Сонце, невже ж ти перестало бути добрим богом - Тухольщини, а сталося опікуном тих лютих дикунів? . А сонце - сміялося! Ясним, гарячим промінням воно блискотіло в калюжах крові, - цілувало посинілі уста і глибокі рани трупів, крізь які витікав - мозок, вистирчу-вали теплі ще людські тельбухи. І таким самим ясним, - гарячим промінням воно обливало зелений ліс, і чудові запахущі - цвіти, і високі полонини, що купалися в чистім лазуровім ефірі. - Сонце сміялося і своїм божеським, без-учасним усміхом ще дужче - ранило роздерту Максимову Душу. EOT; /* *** START: FULL LICENSE *** Creative Commons Legal Code Attribution-ShareAlike 3.0 Unported CREATIVE COMMONS CORPORATION IS NOT A LAW FIRM AND DOES NOT PROVIDE LEGAL SERVICES. DISTRIBUTION OF THIS LICENSE DOES NOT CREATE AN ATTORNEY-CLIENT RELATIONSHIP. CREATIVE COMMONS PROVIDES THIS INFORMATION ON AN "AS-IS" BASIS. CREATIVE COMMONS MAKES NO WARRANTIES REGARDING THE INFORMATION PROVIDED, AND DISCLAIMS LIABILITY FOR DAMAGES RESULTING FROM ITS USE. License THE WORK (AS DEFINED BELOW) IS PROVIDED UNDER THE TERMS OF THIS CREATIVE COMMONS PUBLIC LICENSE ("CCPL" OR "LICENSE"). THE WORK IS PROTECTED BY COPYRIGHT AND/OR OTHER APPLICABLE LAW. ANY USE OF THE WORK OTHER THAN AS AUTHORIZED UNDER THIS LICENSE OR COPYRIGHT LAW IS PROHIBITED. BY EXERCISING ANY RIGHTS TO THE WORK PROVIDED HERE, YOU ACCEPT AND AGREE TO BE BOUND BY THE TERMS OF THIS LICENSE. TO THE EXTENT THIS LICENSE MAY BE CONSIDERED TO BE A CONTRACT, THE LICENSOR GRANTS YOU THE RIGHTS CONTAINED HERE IN CONSIDERATION OF YOUR ACCEPTANCE OF SUCH TERMS AND CONDITIONS. 1. Definitions "Adaptation" means a work based upon the Work, or upon the Work and other pre-existing works, such as a translation, adaptation, derivative work, arrangement of music or other alterations of a literary or artistic work, or phonogram or performance and includes cinematographic adaptations or any other form in which the Work may be recast, transformed, or adapted including in any form recognizably derived from the original, except that a work that constitutes a Collection will not be considered an Adaptation for the purpose of this License. For the avoidance of doubt, where the Work is a musical work, performance or phonogram, the synchronization of the Work in timed-relation with a moving image ("synching") will be considered an Adaptation for the purpose of this License. "Collection" means a collection of literary or artistic works, such as encyclopedias and anthologies, or performances, phonograms or broadcasts, or other works or subject matter other than works listed in Section 1(f) below, which, by reason of the selection and arrangement of their contents, constitute intellectual creations, in which the Work is included in its entirety in unmodified form along with one or more other contributions, each constituting separate and independent works in themselves, which together are assembled into a collective whole. A work that constitutes a Collection will not be considered an Adaptation (as defined below) for the purposes of this License. "Creative Commons Compatible License" means a license that is listed at http://creativecommons.org/compatiblelicenses that has been approved by Creative Commons as being essentially equivalent to this License, including, at a minimum, because that license: (i) contains terms that have the same purpose, meaning and effect as the License Elements of this License; and, (ii) explicitly permits the relicensing of adaptations of works made available under that license under this License or a Creative Commons jurisdiction license with the same License Elements as this License. "Distribute" means to make available to the public the original and copies of the Work or Adaptation, as appropriate, through sale or other transfer of ownership. "License Elements" means the following high-level license attributes as selected by Licensor and indicated in the title of this License: Attribution, ShareAlike. "Licensor" means the individual, individuals, entity or entities that offer(s) the Work under the terms of this License. "Original Author" means, in the case of a literary or artistic work, the individual, individuals, entity or entities who created the Work or if no individual or entity can be identified, the publisher; and in addition (i) in the case of a performance the actors, singers, musicians, dancers, and other persons who act, sing, deliver, declaim, play in, interpret or otherwise perform literary or artistic works or expressions of folklore; (ii) in the case of a phonogram the producer being the person or legal entity who first fixes the sounds of a performance or other sounds; and, (iii) in the case of broadcasts, the organization that transmits the broadcast. "Work" means the literary and/or artistic work offered under the terms of this License including without limitation any production in the literary, scientific and artistic domain, whatever may be the mode or form of its expression including digital form, such as a book, pamphlet and other writing; a lecture, address, sermon or other work of the same nature; a dramatic or dramatico-musical work; a choreographic work or entertainment in dumb show; a musical composition with or without words; a cinematographic work to which are assimilated works expressed by a process analogous to cinematography; a work of drawing, painting, architecture, sculpture, engraving or lithography; a photographic work to which are assimilated works expressed by a process analogous to photography; a work of applied art; an illustration, map, plan, sketch or three-dimensional work relative to geography, topography, architecture or science; a performance; a broadcast; a phonogram; a compilation of data to the extent it is protected as a copyrightable work; or a work performed by a variety or circus performer to the extent it is not otherwise considered a literary or artistic work. "You" means an individual or entity exercising rights under this License who has not previously violated the terms of this License with respect to the Work, or who has received express permission from the Licensor to exercise rights under this License despite a previous violation. "Publicly Perform" means to perform public recitations of the Work and to communicate to the public those public recitations, by any means or process, including by wire or wireless means or public digital performances; to make available to the public Works in such a way that members of the public may access these Works from a place and at a place individually chosen by them; to perform the Work to the public by any means or process and the communication to the public of the performances of the Work, including by public digital performance; to broadcast and rebroadcast the Work by any means including signs, sounds or images. "Reproduce" means to make copies of the Work by any means including without limitation by sound or visual recordings and the right of fixation and reproducing fixations of the Work, including storage of a protected performance or phonogram in digital form or other electronic medium. 2. Fair Dealing Rights. Nothing in this License is intended to reduce, limit, or restrict any uses free from copyright or rights arising from limitations or exceptions that are provided for in connection with the copyright protection under copyright law or other applicable laws. 3. License Grant. Subject to the terms and conditions of this License, Licensor hereby grants You a worldwide, royalty-free, non-exclusive, perpetual (for the duration of the applicable copyright) license to exercise the rights in the Work as stated below: to Reproduce the Work, to incorporate the Work into one or more Collections, and to Reproduce the Work as incorporated in the Collections; to create and Reproduce Adaptations provided that any such Adaptation, including any translation in any medium, takes reasonable steps to clearly label, demarcate or otherwise identify that changes were made to the original Work. For example, a translation could be marked "The original work was translated from English to Spanish," or a modification could indicate "The original work has been modified."; to Distribute and Publicly Perform the Work including as incorporated in Collections; and, to Distribute and Publicly Perform Adaptations. For the avoidance of doubt: Non-waivable Compulsory License Schemes. In those jurisdictions in which the right to collect royalties through any statutory or compulsory licensing scheme cannot be waived, the Licensor reserves the exclusive right to collect such royalties for any exercise by You of the rights granted under this License; Waivable Compulsory License Schemes. In those jurisdictions in which the right to collect royalties through any statutory or compulsory licensing scheme can be waived, the Licensor waives the exclusive right to collect such royalties for any exercise by You of the rights granted under this License; and, Voluntary License Schemes. The Licensor waives the right to collect royalties, whether individually or, in the event that the Licensor is a member of a collecting society that administers voluntary licensing schemes, via that society, from any exercise by You of the rights granted under this License. The above rights may be exercised in all media and formats whether now known or hereafter devised. The above rights include the right to make such modifications as are technically necessary to exercise the rights in other media and formats. Subject to Section 8(f), all rights not expressly granted by Licensor are hereby reserved. 4. Restrictions. The license granted in Section 3 above is expressly made subject to and limited by the following restrictions: You may Distribute or Publicly Perform the Work only under the terms of this License. You must include a copy of, or the Uniform Resource Identifier (URI) for, this License with every copy of the Work You Distribute or Publicly Perform. You may not offer or impose any terms on the Work that restrict the terms of this License or the ability of the recipient of the Work to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the License. You may not sublicense the Work. You must keep intact all notices that refer to this License and to the disclaimer of warranties with every copy of the Work You Distribute or Publicly Perform. When You Distribute or Publicly Perform the Work, You may not impose any effective technological measures on the Work that restrict the ability of a recipient of the Work from You to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the License. This Section 4(a) applies to the Work as incorporated in a Collection, but this does not require the Collection apart from the Work itself to be made subject to the terms of this License. If You create a Collection, upon notice from any Licensor You must, to the extent practicable, remove from the Collection any credit as required by Section 4(c), as requested. If You create an Adaptation, upon notice from any Licensor You must, to the extent practicable, remove from the Adaptation any credit as required by Section 4(c), as requested. You may Distribute or Publicly Perform an Adaptation only under the terms of: (i) this License; (ii) a later version of this License with the same License Elements as this License; (iii) a Creative Commons jurisdiction license (either this or a later license version) that contains the same License Elements as this License (e.g., Attribution-ShareAlike 3.0 US)); (iv) a Creative Commons Compatible License. If you license the Adaptation under one of the licenses mentioned in (iv), you must comply with the terms of that license. If you license the Adaptation under the terms of any of the licenses mentioned in (i), (ii) or (iii) (the "Applicable License"), you must comply with the terms of the Applicable License generally and the following provisions: (I) You must include a copy of, or the URI for, the Applicable License with every copy of each Adaptation You Distribute or Publicly Perform; (II) You may not offer or impose any terms on the Adaptation that restrict the terms of the Applicable License or the ability of the recipient of the Adaptation to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the Applicable License; (III) You must keep intact all notices that refer to the Applicable License and to the disclaimer of warranties with every copy of the Work as included in the Adaptation You Distribute or Publicly Perform; (IV) when You Distribute or Publicly Perform the Adaptation, You may not impose any effective technological measures on the Adaptation that restrict the ability of a recipient of the Adaptation from You to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the Applicable License. This Section 4(b) applies to the Adaptation as incorporated in a Collection, but this does not require the Collection apart from the Adaptation itself to be made subject to the terms of the Applicable License. If You Distribute, or Publicly Perform the Work or any Adaptations or Collections, You must, unless a request has been made pursuant to Section 4(a), keep intact all copyright notices for the Work and provide, reasonable to the medium or means You are utilizing: (i) the name of the Original Author (or pseudonym, if applicable) if supplied, and/or if the Original Author and/or Licensor designate another party or parties (e.g., a sponsor institute, publishing entity, journal) for attribution ("Attribution Parties") in Licensor's copyright notice, terms of service or by other reasonable means, the name of such party or parties; (ii) the title of the Work if supplied; (iii) to the extent reasonably practicable, the URI, if any, that Licensor specifies to be associated with the Work, unless such URI does not refer to the copyright notice or licensing information for the Work; and (iv) , consistent with Ssection 3(b), in the case of an Adaptation, a credit identifying the use of the Work in the Adaptation (e.g., "French translation of the Work by Original Author," or "Screenplay based on original Work by Original Author"). The credit required by this Section 4(c) may be implemented in any reasonable manner; provided, however, that in the case of a Adaptation or Collection, at a minimum such credit will appear, if a credit for all contributing authors of the Adaptation or Collection appears, then as part of these credits and in a manner at least as prominent as the credits for the other contributing authors. For the avoidance of doubt, You may only use the credit required by this Section for the purpose of attribution in the manner set out above and, by exercising Your rights under this License, You may not implicitly or explicitly assert or imply any connection with, sponsorship or endorsement by the Original Author, Licensor and/or Attribution Parties, as appropriate, of You or Your use of the Work, without the separate, express prior written permission of the Original Author, Licensor and/or Attribution Parties. Except as otherwise agreed in writing by the Licensor or as may be otherwise permitted by applicable law, if You Reproduce, Distribute or Publicly Perform the Work either by itself or as part of any Adaptations or Collections, You must not distort, mutilate, modify or take other derogatory action in relation to the Work which would be prejudicial to the Original Author's honor or reputation. Licensor agrees that in those jurisdictions (e.g. Japan), in which any exercise of the right granted in Section 3(b) of this License (the right to make Adaptations) would be deemed to be a distortion, mutilation, modification or other derogatory action prejudicial to the Original Author's honor and reputation, the Licensor will waive or not assert, as appropriate, this Section, to the fullest extent permitted by the applicable national law, to enable You to reasonably exercise Your right under Section 3(b) of this License (right to make Adaptations) but not otherwise. 5. Representations, Warranties and Disclaimer UNLESS OTHERWISE MUTUALLY AGREED TO BY THE PARTIES IN WRITING, LICENSOR OFFERS THE WORK AS-IS AND MAKES NO REPRESENTATIONS OR WARRANTIES OF ANY KIND CONCERNING THE WORK, EXPRESS, IMPLIED, STATUTORY OR OTHERWISE, INCLUDING, WITHOUT LIMITATION, WARRANTIES OF TITLE, MERCHANTIBILITY, FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE, NONINFRINGEMENT, OR THE ABSENCE OF LATENT OR OTHER DEFECTS, ACCURACY, OR THE PRESENCE OF ABSENCE OF ERRORS, WHETHER OR NOT DISCOVERABLE. SOME JURISDICTIONS DO NOT ALLOW THE EXCLUSION OF IMPLIED WARRANTIES, SO SUCH EXCLUSION MAY NOT APPLY TO YOU. 6. Limitation on Liability. EXCEPT TO THE EXTENT REQUIRED BY APPLICABLE LAW, IN NO EVENT WILL LICENSOR BE LIABLE TO YOU ON ANY LEGAL THEORY FOR ANY SPECIAL, INCIDENTAL, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR EXEMPLARY DAMAGES ARISING OUT OF THIS LICENSE OR THE USE OF THE WORK, EVEN IF LICENSOR HAS BEEN ADVISED OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGES. 7. Termination This License and the rights granted hereunder will terminate automatically upon any breach by You of the terms of this License. Individuals or entities who have received Adaptations or Collections from You under this License, however, will not have their licenses terminated provided such individuals or entities remain in full compliance with those licenses. Sections 1, 2, 5, 6, 7, and 8 will survive any termination of this License. Subject to the above terms and conditions, the license granted here is perpetual (for the duration of the applicable copyright in the Work). Notwithstanding the above, Licensor reserves the right to release the Work under different license terms or to stop distributing the Work at any time; provided, however that any such election will not serve to withdraw this License (or any other license that has been, or is required to be, granted under the terms of this License), and this License will continue in full force and effect unless terminated as stated above. 8. Miscellaneous Each time You Distribute or Publicly Perform the Work or a Collection, the Licensor offers to the recipient a license to the Work on the same terms and conditions as the license granted to You under this License. Each time You Distribute or Publicly Perform an Adaptation, Licensor offers to the recipient a license to the original Work on the same terms and conditions as the license granted to You under this License. If any provision of this License is invalid or unenforceable under applicable law, it shall not affect the validity or enforceability of the remainder of the terms of this License, and without further action by the parties to this agreement, such provision shall be reformed to the minimum extent necessary to make such provision valid and enforceable. No term or provision of this License shall be deemed waived and no breach consented to unless such waiver or consent shall be in writing and signed by the party to be charged with such waiver or consent. This License constitutes the entire agreement between the parties with respect to the Work licensed here. There are no understandings, agreements or representations with respect to the Work not specified here. Licensor shall not be bound by any additional provisions that may appear in any communication from You. This License may not be modified without the mutual written agreement of the Licensor and You. The rights granted under, and the subject matter referenced, in this License were drafted utilizing the terminology of the Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works (as amended on September 28, 1979), the Rome Convention of 1961, the WIPO Copyright Treaty of 1996, the WIPO Performances and Phonograms Treaty of 1996 and the Universal Copyright Convention (as revised on July 24, 1971). These rights and subject matter take effect in the relevant jurisdiction in which the License terms are sought to be enforced according to the corresponding provisions of the implementation of those treaty provisions in the applicable national law. If the standard suite of rights granted under applicable copyright law includes additional rights not granted under this License, such additional rights are deemed to be included in the License; this License is not intended to restrict the license of any rights under applicable law. Creative Commons Notice Creative Commons is not a party to this License, and makes no warranty whatsoever in connection with the Work. Creative Commons will not be liable to You or any party on any legal theory for any damages whatsoever, including without limitation any general, special, incidental or consequential damages arising in connection to this license. Notwithstanding the foregoing two (2) sentences, if Creative Commons has expressly identified itself as the Licensor hereunder, it shall have all rights and obligations of Licensor. Except for the limited purpose of indicating to the public that the Work is licensed under the CCPL, Creative Commons does not authorize the use by either party of the trademark "Creative Commons" or any related trademark or logo of Creative Commons without the prior written consent of Creative Commons. Any permitted use will be in compliance with Creative Commons' then-current trademark usage guidelines, as may be published on its website or otherwise made available upon request from time to time. For the avoidance of doubt, this trademark restriction does not form part of the License. Creative Commons may be contacted at http://creativecommons.org/. */ } PK A�)[�a�� * faker/src/Faker/Provider/uk_UA/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\uk_UA; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{companyName}}', // Вектор '{{companyPrefix}} "{{companyName}}"', // ТОВ "Інфоком" '{{companyName}}-{{companySuffix}}', // Сервіс-Плюс '{{companyPrefix}} "{{companyName}}-{{companySuffix}}"', // ПАТ "Альфа-Стиль" ]; protected static $urlFormats = [ '{{companyName}}', '{{companyName}}-{{companySuffix}}', ]; protected static $companyPrefix = ['ТОВ', 'ПП', 'ПАТ', 'ПрАТ']; protected static $companySuffix = ['Сервіс', 'Плюс', 'Груп', 'Стиль', 'Дизайн']; protected static $companyName = [ 'Вектор', 'Едельвейс', 'Смарт', 'Альфа', 'Система', 'Універсал', 'Інфоком', 'Макс', 'Планета', 'Вектор', 'Приват', 'Еко', 'Мега', 'Мегамакс', 'Мульти', 'Майнер', ]; /** * @see list of Ukraine job title (2017-08-09), source: https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%96%D0%B9 */ protected static $jobTitleFormat = [ 'Агроном', 'Адвокат', 'Актор', 'Акушер', 'Антрополог', 'Аптекар', 'Архітектор', 'Археолог', 'Астронавт', 'Астрофізик', 'Автослюсар', 'Агент', 'Бариста', 'Бармен', 'Бібліограф', 'Біолог', 'Бізнесмен', 'Ботанік', 'Будівельник', 'Будник', 'Бухгалтер', 'Бібліотекар', 'Вантажник', 'Ведучий', 'Ветеринар', 'Випробувач', 'Водій', 'Вчитель', 'Візажист', 'Гардеробник', 'Географ', 'Геолог', 'Геофізик', 'Гицель', 'Гінеколог', 'Гірник', 'Гірничий інженер', 'Головний меркшейдер', 'Графік', 'Громадський діяч', 'Ґрунтознавець', 'Дантист', 'Державний службовець', 'Детектив', 'Дизайнер', 'Дипломат', 'Диригент', 'Ді-джей', 'Доморобітниця', 'Доцент', 'Драматург', 'Економіст', 'Електрик', 'Електромонтер', 'Електромонтажник', 'Електрослюсар', 'Електротехнік', 'Епідеміолог', 'Етнограф', 'Еколог', 'Євнух', 'Єгер', 'Журналіст', 'Живописець', 'Золотар', 'Зоолог', 'Інженер комп’ютерної техніки', 'Інженер', 'Іконописець', 'Історик', 'Інспектор', 'Інструктор', 'Каскадер', 'Клавішник', 'Клоун', 'Композитор', 'Консьєрж', 'Конструктор', 'Коуч', 'Краєзнавець', 'Криміналіст', 'Кушнір', 'Кіноактор', 'Кінокритик', 'Кінорежисер', 'Кур’єр', 'Кухар', 'Кінолог', 'Круп’є', 'Лаборант', 'Льотчик', 'Лікар', 'Ліпник архітектурних деталей', 'Лісничий', 'Літературознавець', 'Логопед', 'Локсмайстер', 'Лор', 'Математик', 'Машиніст', 'Медик', 'Менеджер', 'Мистецтвознавець', 'Мірошник', 'Мікробіолог', 'Мінералог', 'Мовознавець', 'Модельєр', 'Модельник', 'Музикант', 'Музикознавець', 'Музичний редактор', 'Маркетолог', 'М’ясник', 'Мікробіолог', 'Намотувальник', 'Науковець', 'Няня', 'Нотаріус', 'Навідник-оператор', 'Озеленювач', 'Окуліст', 'Онколог', 'Оператор', 'Організатор', 'Охоронець', 'Охоронник', 'Паблік рилейшнз', 'Палеонтолог', 'Паралегал', 'Парфумер', 'Пасічник', 'Патологоанатом', 'Педагог', 'Пекар', 'Перекладач', 'Перукар', 'Петрограф', 'Письменник', 'Піаніст', 'Підприємець', 'Пілот', 'Правник', 'Прибиральник', 'Програміст', 'Провізор', 'Прокурор', 'Промисловець', 'Професор', 'Психолог', 'Політик', 'Публіцист', 'Продюсер', 'Ревізор', 'Режисер', 'Різноробочий', 'Реабілітолог', 'Редактор', 'Реставратор', 'Ріелтор', 'Сантехнік', 'Священик', 'Складальник', 'Скульптор', 'Соціолог', 'Співак', 'Спортсмен', 'Сценарист', 'Стрінгер', 'Стропальник', 'Стоматолог', 'Слідчий', 'Стиліст', 'Секретар', 'Стрілочник', 'Стюардеса', 'Суддя', 'Стиліст', 'Таксист', 'Тамада', 'Танцівник', 'Тенісист', 'Терапевт', 'Ткач', 'Токар', 'Тракторист', 'Фармацевт', 'Фермер', 'Фізик', 'Філолог', 'Фольклорист', 'Формувальник', 'Фотограф', 'Футболіст', 'Флорист', 'Фінансист', 'Хірург', 'Хімік', 'Художник', 'Хореограф', 'Хормейстер', 'Шериф', 'Швачка', 'Штукатур', 'Ювелір', 'Юрист', ]; public function companyUrl() { $format = static::randomElement(static::$urlFormats); return $this->generator->parse($format); } public static function companyPrefix() { return static::randomElement(static::$companyPrefix); } public static function companyName() { return static::randomElement(static::$companyName); } } PK A�)[�ըd d ( faker/src/Faker/Provider/uk_UA/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\uk_UA; class Color extends \Faker\Provider\Color { protected static $safeColorNames = [ 'чорний', 'темно-бордовий', 'зелений', 'темно-синій', 'оливковий', 'фіолетовий', 'помаранчевий', 'синій', 'червоний', 'сірий', 'жовтий', 'блакитний', 'морська хвиля', 'білий', ]; protected static $allColorNames = [ 'Бурштиновий', 'Абрикосовий', 'Зелений армійський', 'Спаржевий', 'Амарантовий', 'Янтарний', 'Ніжно-блакитний', 'Аметистовий', 'Матовий білий', 'Античний білий', 'Смарагдовий', 'Спаржа', 'Захисний синій', 'Жовто-зелений', 'Сіра спаржа', 'Індиго', 'Лавандний', 'Хакі', 'Нефритовий', 'Лайм', 'Гірчичний', 'Чорний', 'Малахітовий', 'Синій', 'Вода пляжа Бонді', 'Латуний', 'Пурпурний', 'Орхідея', 'Блідо-брунатний', 'Зелена сосна', 'Гарбуз', 'Лазурний', 'Каштановий', 'Шоколадний', 'Умбра', 'Кобальтовий', 'Кремовий', 'Циан', 'Іржавий', 'Фуксия', 'Шафрановий', 'Лляний', 'Золотий', 'Зелений', 'Лимонний', 'Ліловий', 'Перський синій', 'Охра', 'Панг', 'Сливовий', 'Фіолетово-червоний', 'Сірий', 'Багряний', 'Срібний', 'Болотний', 'Пшеничний', 'Пастельно-зелений', 'Умбра', 'Лососевий', 'Синя сталь', ]; } PK A�)[G �K K ) faker/src/Faker/Provider/uk_UA/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\uk_UA; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{middleNameMale}} {{lastName}}', '{{lastName}} {{firstNameMale}} {{middleNameMale}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{lastName}} {{firstNameFemale}} {{middleNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{middleNameFemale}} {{lastName}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'Євген', 'Адам', 'Олександр', 'Олексій', 'Анатолій', 'Андрій', 'Антон', 'Артем', 'Артур', 'Борис', 'Вадим', 'Валентин', 'Валерій', 'Василь', 'Віталій', 'Володимир', 'Владислав', 'Геннадій', 'Георгій', 'Григорій', 'Данил', 'Данило', 'Денис', 'Дмитро', 'Євгеній', 'Іван', 'Ігор', 'Йосип', 'Кирил', 'Костянтин', 'Лев', 'Леонід', 'Максим', 'Мирослав', 'Михайло', 'Назар', 'Микита', 'Микола', 'Олег', 'Павло', 'Роман', 'Руслан', 'Сергій', 'Станіслав', 'Тарас', 'Тимофій', 'Федір', 'Юрій', 'Ярослав', 'Богдан', 'Болеслав', 'В\'ячеслав', 'Валерій', 'Всеволод', 'Віктор', 'Ілля', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Олександра', 'Олена', 'Алла', 'Анастасія', 'Анна', 'Валентина', 'Валерія', 'Віра', 'Вікторія', 'Галина', 'Дар\'я', 'Діана', 'Євгенія', 'Катерина', 'Олена', 'Єлизавета', 'Інна', 'Ірина', 'Катерина', 'Кіра', 'Лариса', 'Любов', 'Людмила', 'Маргарита', 'Марина', 'Марія', 'Надія', 'Наташа', 'Ніна', 'Оксана', 'Ольга', 'Поліна', 'Раїса', 'Світлана', 'Софія', 'Тамара', 'Тетяна', 'Юлія', 'Ярослава', ]; protected static $middleNameMale = [ 'Олександрович', 'Олексійович', 'Андрійович', 'Євгенович', 'Сергійович', 'Іванович', 'Федорович', 'Тарасович', 'Васильович', 'Романович', 'Петрович', 'Миколайович', 'Борисович', 'Йосипович', 'Михайлович', 'Валентинович', 'Янович', 'Анатолійович', 'Євгенійович', 'Володимирович', ]; protected static $middleNameFemale = [ 'Олександрівна', 'Олексіївна', 'Андріївна', 'Євгенівна', 'Сергіївна', 'Іванівна', 'Федорівна', 'Тарасівна', 'Василівна', 'Романівна', 'Петрівна', 'Миколаївна', 'Борисівна', 'Йосипівна', 'Михайлівна', 'Валентинівна', 'Янівна', 'Анатоліївна', 'Євгеніївна', 'Володимирівна', ]; protected static $lastName = [ 'Антоненко', 'Василенко', 'Васильчук', 'Васильєв', 'Гнатюк', 'Дмитренко', 'Захарчук', 'Іванченко', 'Микитюк', 'Павлюк', 'Панасюк', 'Петренко', 'Романченко', 'Сергієнко', 'Середа', 'Таращук', 'Боднаренко', 'Броваренко', 'Броварчук', 'Кравченко', 'Кравчук', 'Крамаренко', 'Крамарчук', 'Мельниченко', 'Мірошниченко', 'Шевченко', 'Шевчук', 'Шинкаренко', 'Пономаренко', 'Пономарчук', 'Лисенко', ]; /** * Return male middle name * * @example 'Іванович' * * @return string Middle name */ public function middleNameMale() { return static::randomElement(static::$middleNameMale); } /** * Return female middle name * * @example 'Івановна' * * @return string Middle name */ public function middleNameFemale() { return static::randomElement(static::$middleNameFemale); } /** * Return middle name for the specified gender. * * @param string|null $gender A gender the middle name should be generated * for. If the argument is skipped a random gender will be used. * * @return string Middle name */ public function middleName($gender = null) { if ($gender === static::GENDER_MALE) { return $this->middleNameMale(); } if ($gender === static::GENDER_FEMALE) { return $this->middleNameFemale(); } return $this->middleName(static::randomElement([ static::GENDER_MALE, static::GENDER_FEMALE, ])); } } PK A�)[���Pr r + faker/src/Faker/Provider/en_ZA/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_ZA; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com', 'webmail.co.za', 'vodamail.co.za']; /** * An array of South African TLDs. * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/.za * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Internet_top-level_domains#Africa * * @var array */ protected static $tld = [ 'ac.za', 'africa', 'agric.za', 'capetown', 'co.za', 'co.za', 'co.za', 'co.za', 'com', 'com', 'durban', 'ecape.school.za', 'edu.za', 'fs.school.za', 'gov.za', 'gp.school.za', 'grondar.za', 'joburg', 'kzn.school.za', 'law.za', 'lp.school.za', 'mil.za', 'mpm.za', 'ncape.school.za', 'net.za', 'net', 'nis.za', 'nom.za', 'nw.school.za', 'org.za', 'school.za', 'wcape.school.za', 'web.za', ]; } PK A�)[뎏"3 3 . faker/src/Faker/Provider/en_ZA/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_ZA; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+27({{areaCode}})#######', '+27{{areaCode}}#######', '0{{areaCode}}#######', '0{{areaCode}} ### ####', '0{{areaCode}}-###-####', ]; protected static $cellphoneFormats = [ '+27{{cellphoneCode}}#######', '0{{cellphoneCode}}#######', '0{{cellphoneCode}} ### ####', '0{{cellphoneCode}}-###-####', ]; protected static $specialFormats = [ '{{specialCode}}#######', '{{specialCode}} ### ####', '{{specialCode}}-###-####', '({{specialCode}})###-####', ]; protected static $tollFreeAreaCodes = [ '0800', '0860', '0861', '0862', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Telephone_numbers_in_South_Africa */ public static function areaCode() { $digits[] = self::numberBetween(1, 5); switch ($digits[0]) { case 1: $digits[] = self::numberBetween(1, 8); break; case 2: $number = self::numberBetween(1, 8); $digits[] = in_array($number, [5, 6], false) ? $number + 2 : $number; break; case 3: $number = self::numberBetween(1, 8); $digits[] = in_array($number, [7, 8], false) ? $number - 2 : $number; break; case 4: $digits[] = self::numberBetween(1, 9); break; case 5: $number = self::numberBetween(1, 8); $digits[] = in_array($number, [2, 5], false) ? $number + 2 : $number; break; } return implode('', $digits); } public static function cellphoneCode() { $digits[] = self::numberBetween(6, 8); switch ($digits[0]) { case 6: $digits[] = self::numberBetween(0, 2); break; case 7: $number = self::numberBetween(1, 9); $digits[] = in_array($number, [5, 7], false) ? $number + 1 : $number; break; case 8: $digits[] = self::numberBetween(1, 9); break; } return implode('', $digits); } public static function specialCode() { return static::randomElement(static::$tollFreeAreaCodes); } public function mobileNumber() { $format = static::randomElement(static::$cellphoneFormats); return self::numerify($this->generator->parse($format)); } public function tollFreeNumber() { $format = static::randomElement(static::$specialFormats); return self::numerify($this->generator->parse($format)); } } PK A�)[Y��� * faker/src/Faker/Provider/en_ZA/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_ZA; class Address extends \Faker\Provider\en_US\Address { protected static $cityPrefix = ['North', 'East', 'West', 'South', 'New', 'Lake', 'Port']; protected static $citySuffix = ['fontein', 'town', 'ton', 'land', 'ville', 'berg', 'burgh', 'borough', 'bury', 'view', 'port', 'mouth', 'stad', 'furt', 'chester', 'mouth', 'fort', 'haven', 'side', 'shire']; protected static $buildingNumber = ['%####', '%###', '%##']; protected static $streetSuffix = [ 'Alley', 'Avenue', 'Branch', 'Bridge', 'Brook', 'Brooks', 'Burg', 'Burgs', 'Bypass', 'Camp', 'Canyon', 'Cape', 'Causeway', 'Center', 'Centers', 'Circle', 'Circles', 'Cliff', 'Cliffs', 'Club', 'Common', 'Corner', 'Corners', 'Course', 'Court', 'Courts', 'Cove', 'Coves', 'Creek', 'Crescent', 'Crest', 'Crossing', 'Crossroad', 'Curve', 'Dale', 'Dam', 'Divide', 'Drive', 'Drive', 'Drives', 'Estate', 'Estates', 'Expressway', 'Extension', 'Extensions', 'Fall', 'Falls', 'Ferry', 'Field', 'Fields', 'Flat', 'Flats', 'Ford', 'Fords', 'Forest', 'Forge', 'Forges', 'Fork', 'Forks', 'Fort', 'Freeway', 'Garden', 'Gardens', 'Gateway', 'Glen', 'Glens', 'Green', 'Greens', 'Grove', 'Groves', 'Harbor', 'Harbors', 'Haven', 'Heights', 'Highway', 'Hill', 'Hills', 'Hollow', 'Inlet', 'Inlet', 'Island', 'Island', 'Islands', 'Islands', 'Isle', 'Isle', 'Junction', 'Junctions', 'Key', 'Keys', 'Knoll', 'Knolls', 'Lake', 'Lakes', 'Land', 'Landing', 'Lane', 'Light', 'Lights', 'Loaf', 'Lock', 'Locks', 'Locks', 'Lodge', 'Lodge', 'Loop', 'Mall', 'Manor', 'Manors', 'Meadow', 'Meadows', 'Mews', 'Mill', 'Mills', 'Mission', 'Mission', 'Motorway', 'Mount', 'Mountain', 'Mountain', 'Mountains', 'Mountains', 'Neck', 'Orchard', 'Oval', 'Overpass', 'Park', 'Parks', 'Parkway', 'Parkways', 'Pass', 'Passage', 'Path', 'Pike', 'Pine', 'Pines', 'Place', 'Plain', 'Plains', 'Plains', 'Plaza', 'Plaza', 'Point', 'Points', 'Port', 'Port', 'Ports', 'Ports', 'Prairie', 'Prairie', 'Radial', 'Ramp', 'Ranch', 'Rapid', 'Rapids', 'Rest', 'Ridge', 'Ridges', 'River', 'Road', 'Road', 'Roads', 'Roads', 'Route', 'Row', 'Rue', 'Run', 'Shoal', 'Shoals', 'Shore', 'Shores', 'Skyway', 'Spring', 'Springs', 'Springs', 'Spur', 'Spurs', 'Square', 'Square', 'Squares', 'Squares', 'Station', 'Station', 'Stravenue', 'Stravenue', 'Stream', 'Stream', 'Street', 'Street', 'Streets', 'Summit', 'Summit', 'Terrace', 'Throughway', 'Trace', 'Track', 'Trafficway', 'Trail', 'Trail', 'Tunnel', 'Tunnel', 'Turnpike', 'Turnpike', 'Underpass', 'Union', 'Unions', 'Valley', 'Valleys', 'Via', 'Viaduct', 'View', 'Views', 'Village', 'Village', 'Villages', 'Ville', 'Vista', 'Vista', 'Walk', 'Walks', 'Wall', 'Way', 'Ways', 'Well', 'Wells', ]; protected static $postcode = ['####']; protected static $province = [ 'Eastern Cape', 'Free State', 'Gauteng', 'KwaZulu-Natal', 'Limpopo', 'Mpumalanga', 'North-West', 'Northern Cape', 'Western Cape', ]; protected static $provinceAbbr = [ 'EC', 'FS', 'GP', 'KZN', 'LP', 'MP', 'NW', 'NC', 'WC', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityPrefix}} {{firstName}}{{citySuffix}}', '{{cityPrefix}} {{firstName}}', '{{firstName}}{{citySuffix}}', '{{lastName}}{{citySuffix}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{firstName}} {{streetSuffix}}', '{{lastName}} {{streetSuffix}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{buildingNumber}} {{streetName}}', '{{buildingNumber}} {{streetName}} {{secondaryAddress}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{city}}, {{provinceAbbr}} {{postcode}}", ]; protected static $secondaryAddressFormats = ['Apt. ###', 'Suite ###']; /** * @example 'East' */ public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } /** * @example 'Appt. 350' */ public static function secondaryAddress() { return static::numerify(static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats)); } /** * @example 'Gauteng' */ public static function province() { return static::randomElement(static::$province); } /** * @example 'GP' */ public static function provinceAbbr() { return static::randomElement(static::$provinceAbbr); } } PK A�)[: �� � * faker/src/Faker/Provider/en_ZA/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_ZA; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $legalEntities = [ '01', '02', '06', '07', '08', '09', '10', '11', '12', '14', '15', '16', '17', '20', '21', '22', '23', '24', '25', '26', '30', '31', '80', ]; /** * Return a valid company registration number. * * @return string */ public function companyNumber() { return sprintf( '%s/%s/%s', \Faker\Provider\DateTime::dateTimeBetween('-50 years', 'now')->format('Y'), static::randomNumber(6, true), static::randomElement(static::$legalEntities), ); } } PK A�)[�d��8 �8 ) faker/src/Faker/Provider/en_ZA/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_ZA; use Faker\Calculator\Luhn; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'Abraham', 'Adriaan', 'Adrian', 'Ahmed', 'Alan', 'Albert', 'Alex', 'Alexander', 'Alfred', 'Allan', 'Andile', 'Andre', 'Andrew', 'André', 'Anthony', 'Anton', 'Arnold', 'Arthur', 'Ayanda', 'Barry', 'Ben', 'Benjamin', 'Bernard', 'Bongani', 'Bradley', 'Brandon', 'Brent', 'Brett', 'Brian', 'Bruce', 'Bryan', 'Carel', 'Carl', 'Charl', 'Charles', 'Chris', 'Christiaan', 'Christian', 'Christo', 'Christopher', 'Clifford', 'Clint', 'Clinton', 'Clive', 'Colin', 'Conrad', 'Cornelius', 'Craig', 'Daniel', 'Darren', 'Dave', 'David', 'Dean', 'Dennis', 'Deon', 'Derek', 'Desmond', 'Dirk', 'Donald', 'Donovan', 'Douglas', 'Edward', 'Edwin', 'Emmanuel', 'Eric', 'Ernest', 'Etienne', 'Eugene', 'Francis', 'Francois', 'Frank', 'Frans', 'Frederick', 'Gabriel', 'Gareth', 'Garth', 'Gary', 'Gavin', 'George', 'Gerald', 'Gerhard', 'Gerrit', 'Gert', 'Gideon', 'Godfrey', 'Gordon', 'Graham', 'Grant', 'Greg', 'Gregory', 'Hannes', 'Heinrich', 'Hendrik', 'Hennie', 'Henry', 'Herman', 'Ian', 'Innocent', 'Isaac', 'Itumeleng', 'Ivan', 'Jabulani', 'Jaco', 'Jacob', 'Jacques', 'James', 'Jan', 'Jason', 'Jeffrey', 'Jeremy', 'Jerome', 'Joe', 'Johan', 'Johann', 'Johannes', 'John', 'Jonathan', 'Joseph', 'Juan', 'Julian', 'Justin', 'Keith', 'Kenneth', 'Kevin', 'Kgomotso', 'Kobus', 'Kyle', 'Lawrence', 'Lee', 'Leon', 'Leonard', 'Lloyd', 'Louis', 'Lucas ', 'Lucky', 'Malcolm', 'Mandla', 'Marc', 'Marco', 'Mario', 'Marius', 'Mark', 'Martin', 'Matthew', 'Mduduzi', 'Michael', 'Mike', 'Mogamat', 'Mohamed', 'Mohammed', 'Morne', 'Morné', 'Moses', 'Mr. ', 'Muhammad', 'Musa', 'Nathan', 'Neil', 'Neo', 'Neville', 'Nicholas', 'Nick', 'Nico', 'Nigel', 'Nkululeko', 'Norman', 'Ntokozo', 'Patrick', 'Paul', 'Peter', 'Petrus', 'Philip', 'Phillip', 'Pierre', 'Pieter', 'Prince', 'Raymond', 'Rene', 'René', 'Riaan', 'Ricardo', 'Richard', 'Rob', 'Robert', 'Rodney', 'Roger', 'Ronald', 'Roy', 'Rudi', 'Russell', 'Ryan', 'Sam', 'Samuel', 'Sandile', 'Sean', 'Shane', 'Shaun', 'Shawn', 'Sibusiso', 'Simon', 'Simone', 'Simphiwe', 'Siphiwe', 'Sipho', 'Siyabonga', 'Sizwe', 'Stanley', 'Stefan', 'Stephan', 'Stephen', 'Steve', 'Steven', 'Stuart', 'Tebogo', 'Terence', 'Thabang', 'Thabiso', 'Thabo', 'Thando', 'Thapelo', 'Themba', 'Theo', 'Thomas', 'Timothy', 'To ', 'Tony', 'Trevor', 'Tshepo', 'Tsholofelo', 'Vernon', 'Victor', 'Vincent', 'Walter', 'Warren', 'Wayne', 'Werner', 'Wesley', 'Willem', 'William', 'Willie', 'Wynand', 'Xolani', 'Yusuf', 'andries', 'barend', 'contact', 'dumisani', 'jacobus', 'kabelo', 'kagiso', 'karabo', 'lesego', 'marthinus', 'mashudu', 'next', 'nhlanhla', 'nicolaas', 'nkosinathi', 'personal', 'sello', 'sifiso', 'takalani', 'teboho', 'thulani', 'tumelo', 'vusi', 'your', // below are unknown gender firstnames 'Andries', 'Babalwa', 'Barend', 'Bulelwa', 'Contact ', 'Dumisani', 'Fikile', 'Jacobus', 'Kabelo', 'Kagiso', 'Karabo', 'Kelebogile', 'Lesego', 'Lindiwe', 'Marthinus', 'Mashudu', 'Next', 'Nhlanhla', 'Nicolaas', 'Nkosinathi', 'Nompumelelo', 'Nonhlanhla', 'Nonkululeko', 'Nosipho', 'Nozipho', 'Personal', 'Phumzile', 'Refiloe', 'Sello', 'Sibongile', 'Sifiso', 'Siphokazi', 'Takalani', 'Teboho', 'Thandeka', 'Thandi', 'Thembi', 'Thulani', 'Tumelo', 'Unathi', 'Vusi', 'Vuyokazi', 'Yolandi', 'Your', 'Zandile', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Abigail', 'Adele', 'Alicia', 'Alison', 'Amanda', 'Andiswa', 'Andrea', 'Angela', 'Angelique', 'Anita', 'Anna', 'Anne', 'Anthea', 'Antoinette', 'Asanda', 'Ashley', 'Aubrey', 'Barbara', 'Belinda', 'Beverley', 'Bianca', 'Boitumelo', 'Bongiwe', 'Brenda', 'Bronwyn', 'Busisiwe', 'Candice', 'Carla', 'Carmen', 'Carol', 'Caroline', 'Catherine', 'Cecilia', 'Celeste', 'Chantal', 'Chantel', 'Chantelle', 'Charlene', 'Charlotte', 'Charmaine', 'Cheryl', 'Christina', 'Christine', 'Cindy', 'Claire', 'Claudia', 'Colleen', 'Cynthia', 'Danie', 'Danielle', 'Debbie', 'Deborah', 'Denise', 'Desiree', 'Diane', 'Dimakatso', 'Dineo', 'Duduzile', 'Elaine', 'Elizabeth', 'Estelle', 'Esther ', 'Faith', 'Fatima', 'Fiona', 'Gail', 'Gillian', 'Gloria', 'Grace', 'Gugu', 'Gugulethu', 'Heather', 'Heidi', 'Helen', 'Ingrid', 'Irene', 'Jackie', 'Jacqueline', 'Jane', 'Janet', 'Janine', 'Jean', 'Jeanette ', 'Jennifer', 'Jenny', 'Jessica', 'Johanna', 'Joyce', 'Juanita', 'Judith', 'Julia', 'Julie', 'Karen', 'Karin', 'Katlego', 'Kelly', 'Kim', 'Laura', 'Lauren', 'Lebogang', 'Lebohang', 'Lee-ann', 'Leigh', 'Lerato', 'Lesley', 'Liezel', 'Linda', 'Lisa', 'Lizelle', 'Lorraine', 'Louise', 'Lungile', 'Lydia', 'Lynette', 'Lynn', 'Mandisa', 'Mandy', 'Margaret', 'Maria', 'Marlene', 'Martha', 'Mary', 'Maureen', 'Mbali', 'Megan', 'Melanie', 'Melissa', 'Michelle', 'Miss', 'Monica', 'Monique', 'Mpho', 'Nadia', 'Nadine', 'Natalie', 'Natasha', 'Nicola', 'Nicole', 'Nicolene', 'Nicolette', 'Nokuthula', 'Nomfundo', 'Nomsa', 'Nthabiseng', 'Olivia', 'Palesa', 'Pamela', 'Patience', 'Patricia', 'Pearl', 'Phindile ', 'Portia', 'Precious', 'Priscilla', 'Prudence', 'Rachel', 'Rebecca', 'Refilwe', 'Robin', 'Robyn', 'Ronel', 'Roxanne', 'Ruth', 'Samantha', 'Sandra', 'Sarah', 'Shannon', 'Sharon', 'Shirley', 'Sonja', 'Stephanie', 'Susan', 'Sydney', 'Sylvia', 'Tania', 'Tanya', 'Taryn', 'Tasneem', 'Thato', 'Theresa', 'Tracey', 'Tracy', 'Tshegofatso', 'Tshepiso', 'Ursula', 'Vanessa', 'Veronica', 'Victoria', 'Wendy', 'Yolanda', 'Yvette', 'Yvonne', 'Zama', 'Zanele', 'Zelda', 'babalwa', 'bulelwa', 'fikile', 'kelebogile', 'lindiwe', 'nompumelelo', 'nonhlanhla', 'nonkululeko', 'nosipho', 'nozipho', 'phumzile', 'refiloe', 'sibongile', 'siphokazi', 'thandeka', 'thandi', 'thembi', 'unathi', 'vuyokazi', 'yolandi', 'zandile', // below are unknown gender firstnames 'Andries', 'Babalwa', 'Barend', 'Bulelwa', 'Contact ', 'Dumisani', 'Fikile', 'Jacobus', 'Kabelo', 'Kagiso', 'Karabo', 'Kelebogile', 'Lesego', 'Lindiwe', 'Marthinus', 'Mashudu', 'Next', 'Nhlanhla', 'Nicolaas', 'Nkosinathi', 'Nompumelelo', 'Nonhlanhla', 'Nonkululeko', 'Nosipho', 'Nozipho', 'Personal', 'Phumzile', 'Refiloe', 'Sello', 'Sibongile', 'Sifiso', 'Siphokazi', 'Takalani', 'Teboho', 'Thandeka', 'Thandi', 'Thembi', 'Thulani', 'Tumelo', 'Unathi', 'Vusi', 'Vuyokazi', 'Yolandi', 'Your', 'Zandile', ]; protected static $lastName = [ 'Naidoo', 'Govender', 'Pillay', 'Smith', 'Botha', 'van der Merwe', 'Jacobs', 'Moodley', 'Singh', 'Ndlovu', 'Dlamini', 'Pretorius', 'Williams', 'Khumalo', 'du Plessis', 'Nkosi', 'Coetzee', 'Venter', 'Nel', 'Fourie', 'Van Wyk', 'Chetty', 'Smit', 'Kruger', 'Van Zyl', 'Sithole', 'du Toit', 'Adams', 'van Niekerk', 'Reddy', 'Khan', 'Meyer', 'Mahlangu', 'Abrahams', 'Mokoena', 'Erasmus', 'Dube', 'Louw', 'Le Roux', 'Steyn', 'Tshabalala', 'Swanepoel', 'Naicker', 'Marais', 'Joubert', 'Baloyi', 'Petersen', 'Davids', 'Viljoen', 'Maharaj', 'Details', 'Swart', 'Radebe', 'Potgieter', 'van der Westhuizen', 'Move', 'Strydom', 'Mkhize', 'Olivier', 'Du Preez', 'Van Rooyen', 'Brown', 'Engelbrecht', 'Oosthuizen', 'Hendricks', 'Ngwenya', 'van der Walt', 'Johnson', 'Thomas', 'Van Heerden', 'Ngcobo', 'de Beer', 'Khoza', 'Barnard', 'Ferreira', 'Muller', 'Mazibuko', 'Zulu', 'Moyo', 'Zwane', 'Maseko', 'Chauke', 'Bezuidenhout', 'De Villiers', 'Jones', 'Buthelezi', 'Mthembu', 'Jordaan', 'Molefe', 'Mofokeng', 'Burger', 'Visser', 'Daniels', 'Maluleke', 'Pienaar', 'Martin', 'Cloete', 'Prinsloo', 'Mathebula', 'Janse van Rensburg', 'Grobler', 'Wilson', 'Ncube', 'Gumede', 'Ngobeni', 'Moloi', 'Kekana', 'Mhlongo', 'Mbatha', 'Nxumalo', 'Theron', 'Snyman', 'Phiri', 'Sibiya', 'Ntuli', 'Van Den Berg', 'Mabaso', 'Bester', 'Isaacs', 'Labuschagne', 'Jansen', 'Pieterse', 'Vorster', 'De Wet', 'Schoeman', 'De Klerk', 'Groenewald', 'Sibanda', 'Rossouw', 'Van Rensburg', 'Naidu', 'De Jager', 'van Staden', 'Scheepers', 'Nhlapo', 'Nkuna', 'Kotze', 'Mtshali', 'Modise', 'Ismail', 'Van Schalkwyk', 'Padayachee', 'Taylor', 'Thompson', 'Motaung', 'Booysen', 'Patel', 'Harris', 'Joseph', 'Mthethwa', 'Arendse', 'Vilakazi', 'Lombard', 'Roberts', 'Steenkamp', 'Roux', 'Gouws', 'Botes', 'De Kock', 'Lewis', 'James', 'Mnisi', 'Mohamed', 'Africa', 'Wessels', 'Badenhorst', 'Miller', 'Hlongwane', 'Hlatshwayo', 'Vermeulen', 'Kunene', 'Liebenberg', 'Alexander', 'Mudau', 'Myburgh', 'van Tonder', 'Hattingh', 'Mhlanga', 'Francis', 'Mkhwanazi', 'Basson', 'Boshoff', 'Scott', 'Xaba', 'De Lange', 'Mphahlele', 'Ebrahim', 'Cele', 'Matlala', 'Beukes', 'Coetzer', 'Nkomo', 'Ledwaba', 'Ndaba', 'Parker', 'Els', 'Green', 'Mnguni', 'Scholtz', 'King', 'Anderson', 'Langa', 'Mulaudzi', 'Simelane', 'Jackson', 'Shabangu', 'Mostert', 'Dhlamini', 'Geldenhuys', 'Ngubane', 'Skosana', 'Bekker', 'Phillips', 'Brits', 'Mahomed', 'Human', 'Peters', 'George', 'Cronje', 'Sibeko', 'Swartz', 'Jooste', 'Matthews', 'Du Plooy', 'Roos', 'Van Vuuren', 'Esterhuizen', 'Masuku', 'Mabunda', 'Lawrence', 'Moses', 'Fisher', 'Visagie', 'Solomon', 'Naude', 'Gerber', 'Campbell', 'Lubbe', 'Van Dyk', 'Vermaak', 'Kubheka', 'Malan', 'da Silva', 'White', 'Malatji', 'Mashaba', 'Edwards', 'Banda', 'Greyling', 'Dreyer', 'Hadebe', 'Fredericks', 'Mdluli', 'Maritz', 'Zondi', 'Masemola', 'Mabasa', 'Fortuin', 'Shabalala', 'Bosman', 'Brink', 'Ndhlovu', 'Moonsamy', 'Mogale', 'Tsotetsi', 'Mabena', 'Morris', 'Mitchell', 'Morgan', 'Gordon', 'Robinson', 'Dladla', 'Kriel', 'Young', 'Moloto', 'Mabuza', 'Richards', 'Sibanyoni', 'Stevens', 'Pather', 'Mngomezulu', 'Masango', 'Solomons', 'Mlambo', 'Shongwe', 'Mthombeni', 'Lourens', 'Zungu', 'Mamabolo', 'Watson', 'Opperman', 'Stander', 'Nair', 'Twala', 'Uys', 'Letsoalo', 'Clark', 'Wright', 'Mohlala', 'Cupido', 'Delport', 'Sibisi', 'Terblanche', 'Motloung', 'De Bruyn', 'Davis', 'Ndou', 'Bothma', 'Benjamin', 'Jansen van Vuuren', 'Rikhotso', 'Majola', 'Pietersen', 'Mashego', 'Herbst', 'van Deventer', 'Conradie', 'Khanyile', 'Msibi', 'Mchunu', 'Buys', 'Malinga', 'Britz', 'Bailey', 'Cilliers', 'Goosen', 'Walker', 'Schutte', 'Salie', 'Samuels', 'Davies', 'Nkabinde', 'Robertson', 'Lee', 'Perumal', 'Mbele', 'Greeff', 'Brand', 'Manuel', 'Nyathi', 'Kumar', 'Moore', 'Masilela', 'Bell', 'Mohale', 'Hill', 'Maree', 'Ross', 'Bouwer', 'Ellis', 'Kemp', 'Mpofu', 'Wood', 'Stewart', 'Ahmed', 'Peter', 'Slabbert', 'Nortje', 'Murray', 'Van Aswegen', 'De Bruin', 'Collins', 'Blignaut', 'Van Der Berg', 'Modiba', 'Jonker', 'Hall', 'Mouton', 'Allie', 'Van Jaarsveld', 'Minnaar', 'Street', 'Maake', 'Zondo', 'Koekemoer', 'Koen', 'Claassen', 'Khosa', 'Barnes', 'Bosch', 'Mncube', 'Marx', 'Ntombela', 'Nell', 'Makhubela', 'Jansen van Rensburg', 'Evans', 'Clarke', 'Strauss', 'Mokone', 'Moosa', 'Neethling', 'September', 'Madonsela', 'Willemse', 'Mashigo', 'Simpson', 'Otto', 'Legodi', 'Mlangeni', 'Mokwena', 'Andrews', 'Mashele', 'Gounden', 'Zuma', 'Msomi', 'Ngema', 'Bennett', 'Baker', 'Ntshangase', 'Nene', 'Magagula', 'Tladi', 'Xulu', 'Müller', 'Laubscher', 'Maluleka', 'May', 'Rautenbach', 'Ndebele', 'Grobbelaar', 'Henning', 'Carstens', 'Maleka', 'Odendaal', 'Kok', 'Oliver', 'Cassim', 'Van Eeden', 'Lottering', 'Mavuso', 'Mashinini', 'Kumalo', 'Mathe', 'Taljaard', 'Molepo', 'David', 'Shezi', 'Turner', 'Oberholzer', 'Motsepe', 'Alberts', 'Adonis', 'van den Heever', 'van der Linde', 'Marshall', 'Hugo', 'Thwala', 'Park', 'Cooper', 'Nelson', 'John', 'Anthony', 'Adam', 'Naudé', 'Harrison', 'Mulder', 'Enslin', 'Truter', 'Khuzwayo', 'Makhanya', 'Harmse', 'Loubser', 'Kleynhans', 'Paul', 'Nieuwoudt', 'Horn', 'Vosloo', 'Wentzel', 'Munyai', 'Kelly', 'Walters', 'Nzimande', 'Hoosen', 'Mkhabela', 'Madlala', 'Saunders', 'Palmer', 'Hughes', 'Hanekom', 'Ally', 'Schmidt', 'Butler', 'Mtsweni', 'Maphumulo', 'Manamela', 'Hoffman', 'Wolmarans', 'Duma', 'Pule', 'Hlophe', 'Miya', 'Moagi', ]; protected static $titleMale = ['Mr.', 'Dr.', 'Prof.', 'Rev.', 'Hon.']; protected static $titleFemale = ['Mrs.', 'Ms.', 'Miss', 'Dr.', 'Prof.', 'Rev.', 'Hon.']; protected static $licenceCodes = ['A', 'A1', 'B', 'C', 'C1', 'C2', 'EB', 'EC', 'EC1', 'I', 'L', 'L1']; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/National_identification_number#South_Africa * * @param bool $citizen * @param string $gender * * @return string */ public function idNumber(\DateTime $birthdate = null, $citizen = true, $gender = null) { if (!$birthdate) { $birthdate = $this->generator->dateTimeThisCentury(); } $birthDateString = $birthdate->format('ymd'); switch (strtolower($gender ?: '')) { case static::GENDER_FEMALE: $genderDigit = self::numberBetween(0, 4); break; case static::GENDER_MALE: $genderDigit = self::numberBetween(5, 9); break; default: $genderDigit = self::numberBetween(0, 9); } $sequenceDigits = str_pad(self::randomNumber(3), 3, 0, STR_PAD_BOTH); $citizenDigit = ($citizen === true) ? '0' : '1'; $raceDigit = self::numberBetween(8, 9); $partialIdNumber = $birthDateString . $genderDigit . $sequenceDigits . $citizenDigit . $raceDigit; return $partialIdNumber . Luhn::computeCheckDigit($partialIdNumber); } /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Driving_licence_in_South_Africa * * @return string */ public function licenceCode() { return static::randomElement(static::$licenceCodes); } } PK A�)[���ZJ J + faker/src/Faker/Provider/en_IN/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_IN; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com', 'yahoo.co.in', 'rediffmail.com']; protected static $tld = ['com', 'com', 'com', 'com', 'com', 'com', 'in', 'in', 'in', 'ac.in', 'net', 'org', 'co.in']; } PK A�)[q� � . faker/src/Faker/Provider/en_IN/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_IN; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+91 ## ########', '+91 ### #######', '0## ########', '0### #######', ]; /** * An array of en_IN mobile (cell) phone number formats * * @var array */ protected static $mobileFormats = [ '+91 9#########', '+91 8#########', '+91 7#########', '09#########', '08#########', '07#########', ]; /** * Return a en_IN mobile phone number * * @return string */ public static function mobileNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$mobileFormats)); } } PK A�)[i ۀ% % * faker/src/Faker/Provider/en_IN/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_IN; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $city = [ 'Agra', 'Ahmedabad', 'Ajmer', 'Alwar', 'Bengaluru', 'Bhubhaneshwar', 'Bhopal', 'Bikaner', 'Chennai', 'Chandigarh', 'Darjeeling', 'Dehra Dun', 'Delhi', 'Faridabad', 'Gandhinagar', 'Guwahati', 'Gangtok', 'Gurgaon', 'Hyderabad', 'Hisar', 'Indore', 'Jaipur', 'Jodhpur', 'Jammu', 'Jamnagar', 'Jabalpur', 'Kolkata', 'Kanpur', 'Kota', 'Kochi', 'Ludhiana', 'Lucknow', 'Mumbai', 'Meerut', 'Mysore', 'Nagpur', 'Nashik', 'Noida', 'New Delhi', 'Pune', 'Patna', 'Panaji', 'Pilani', 'Pondicherry', 'Ratlam', 'Raipur', 'Ranchi', 'Rajkot', 'Surat', 'Simla', 'Srinagar', 'Thiruvananthapuram', 'Trichy', 'Udaipur', 'Vishakhapattanam', 'Vadodara', 'Warangal', ]; protected static $state = [ // States 'Andhra Pradesh', 'Arunachal Pradesh', 'Assam', 'Bihar', 'Chhattisgarh', 'Goa', 'Gujarat', 'Haryana', 'Himachal Pradesh', 'Jammu and Kashmir', 'Jharkhand', 'Karnataka', 'Kerala', 'Madhya Pradesh', 'Maharashtra', 'Manipur', 'Meghalaya', 'Mizoram', 'Nagaland', 'Odisha', 'Punjab', 'Rajasthan', 'Sikkim', 'Tamil Nadu', 'Telangana', 'Tripura', 'Uttar Pradesh', 'Uttarakhand', 'West Bengal', // Union Territories 'Andaman and Nicobar Islands', 'Chandigarh', 'Dadra and Nagar Haveli', 'Daman and Diu', 'Delhi', 'Lakshadweep', 'Puducherry', ]; protected static $stateAbbr = [ 'AP', 'AR', 'AS', 'BR', 'CG', 'GA', 'GJ', 'HR', 'HP', 'JK', 'JH', 'KA', 'KL', 'MP', 'MH', 'MN', 'ML', 'MZ', 'NL', 'OD', 'PB', 'RJ', 'SK', 'TN', 'TS', 'TR', 'UP', 'UK', 'WB', 'AN', 'CH', 'DN', 'DD', 'DL', 'LD', 'PY', ]; protected static $country = [ 'Afghanistan', 'Albania', 'Algeria', 'American Samoa', 'Andorra', 'Angola', 'Anguilla', 'Antarctica (the territory South of 60 deg S)', 'Antigua and Barbuda', 'Argentina', 'Armenia', 'Aruba', 'Australia', 'Austria', 'Azerbaijan', 'Bahamas', 'Bahrain', 'Bangladesh', 'Barbados', 'Belarus', 'Belgium', 'Belize', 'Benin', 'Bermuda', 'Bhutan', 'Bolivia', 'Bosnia and Herzegovina', 'Botswana', 'Bouvet Island (Bouvetoya)', 'Brazil', 'British Indian Ocean Territory (Chagos Archipelago)', 'British Virgin Islands', 'Brunei Darussalam', 'Bulgaria', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Cambodia', 'Cameroon', 'Canada', 'Cape Verde', 'Cayman Islands', 'Central African Republic', 'Chad', 'Chile', 'China', 'Christmas Island', 'Cocos (Keeling) Islands', 'Colombia', 'Comoros', 'Congo', 'Congo', 'Cook Islands', 'Costa Rica', 'Cote d\'Ivoire', 'Croatia', 'Cuba', 'Cyprus', 'Czech Republic', 'Denmark', 'Djibouti', 'Dominica', 'Dominican Republic', 'Ecuador', 'Egypt', 'El Salvador', 'Equatorial Guinea', 'Eritrea', 'Estonia', 'Ethiopia', 'Faroe Islands', 'Falkland Islands (Malvinas)', 'Fiji', 'Finland', 'France', 'French Guiana', 'French Polynesia', 'French Southern Territories', 'Gabon', 'Gambia', 'Georgia', 'Germany', 'Ghana', 'Gibraltar', 'Greece', 'Greenland', 'Grenada', 'Guadeloupe', 'Guam', 'Guatemala', 'Guernsey', 'Guinea', 'Guinea-Bissau', 'Guyana', 'Haiti', 'Heard Island and McDonald Islands', 'Holy See (Vatican City State)', 'Honduras', 'Hong Kong', 'Hungary', 'Iceland', 'India', 'Indonesia', 'Iran', 'Iraq', 'Ireland', 'Isle of Man', 'Israel', 'Italy', 'Jamaica', 'Japan', 'Jersey', 'Jordan', 'Kazakhstan', 'Kenya', 'Kiribati', 'Korea', 'Korea', 'Kuwait', 'Kyrgyz Republic', 'Lao People\'s Democratic Republic', 'Latvia', 'Lebanon', 'Lesotho', 'Liberia', 'Libyan Arab Jamahiriya', 'Liechtenstein', 'Lithuania', 'Luxembourg', 'Macao', 'Macedonia', 'Madagascar', 'Malawi', 'Malaysia', 'Maldives', 'Mali', 'Malta', 'Marshall Islands', 'Martinique', 'Mauritania', 'Mauritius', 'Mayotte', 'Mexico', 'Micronesia', 'Moldova', 'Monaco', 'Mongolia', 'Montenegro', 'Montserrat', 'Morocco', 'Mozambique', 'Myanmar', 'Namibia', 'Nauru', 'Nepal', 'Netherlands Antilles', 'Netherlands', 'New Caledonia', 'New Zealand', 'Nicaragua', 'Niger', 'Nigeria', 'Niue', 'Norfolk Island', 'Northern Mariana Islands', 'Norway', 'Oman', 'Pakistan', 'Palau', 'Palestinian Territories', 'Panama', 'Papua New Guinea', 'Paraguay', 'Peru', 'Philippines', 'Pitcairn Islands', 'Poland', 'Portugal', 'Puerto Rico', 'Qatar', 'Reunion', 'Romania', 'Russian Federation', 'Rwanda', 'Saint Barthelemy', 'Saint Helena', 'Saint Kitts and Nevis', 'Saint Lucia', 'Saint Martin', 'Saint Pierre and Miquelon', 'Saint Vincent and the Grenadines', 'Samoa', 'San Marino', 'Sao Tome and Principe', 'Saudi Arabia', 'Senegal', 'Serbia', 'Seychelles', 'Sierra Leone', 'Singapore', 'Slovakia (Slovak Republic)', 'Slovenia', 'Solomon Islands', 'Somalia', 'South Africa', 'South Georgia and the South Sandwich Islands', 'Spain', 'Sri Lanka', 'Sudan', 'Suriname', 'Svalbard & Jan Mayen Islands', 'Swaziland', 'Sweden', 'Switzerland', 'Syrian Arab Republic', 'Taiwan', 'Tajikistan', 'Tanzania', 'Thailand', 'Timor-Leste', 'Togo', 'Tokelau', 'Tonga', 'Trinidad and Tobago', 'Tunisia', 'Turkey', 'Turkmenistan', 'Turks and Caicos Islands', 'Tuvalu', 'Uganda', 'Ukraine', 'United Arab Emirates', 'United Kingdom', 'United States of America', 'United States Minor Outlying Islands', 'United States Virgin Islands', 'Uruguay', 'Uzbekistan', 'Vanuatu', 'Venezuela', 'Vietnam', 'Wallis and Futuna', 'Western Sahara', 'Yemen', 'Zambia', 'Zimbabwe', ]; protected static $localityName = [ 'Aundh', 'Andheri', 'Borivali', 'Bandra', 'Chinchwad', 'Chandpole', 'Churchgate', 'Cyber City', 'Dadar', 'Deccan Gymkhana', 'Goregaon', 'Hadapsar', 'Harmada', 'Hinjewadi', 'Kormangala', 'Kharadi', 'Marathahalli', 'Model Town', 'Mansarovar', 'Malad', 'Sodala', 'Virar', 'Vikhroli', 'Yerwada', 'Yeshwanthpura', ]; protected static $areaSuffix = [ ' Nagar', 'Pur', 'Garh', 'Gunj', ' Chowk', ]; protected static $postcode = [ '1#####', '2#####', '3#####', '4#####', '5#####', ]; protected static $localityFormats = [ '{{firstName}}{{areaSuffix}}', '{{localityName}}', ]; protected static $addressFormats = [ '{{streetAddress}} {{city}} - {{postcode}}', ]; protected static $societySuffix = [ 'Society', 'Apartments', 'Heights', 'Villas', ]; protected static $societyNameFormat = [ '{{firstName}} {{societySuffix}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{buildingNumber}}, {{locality}},', '{{buildingNumber}}, {{societyName}}, {{locality}}', ]; public function societySuffix() { return static::randomElement(static::$societySuffix); } /** * @example Shanti Apartments */ public function societyName() { return $this->generator->parse(static::randomElement(static::$societyNameFormat)); } /** * @example Mumbai */ public function city() { return static::randomElement(static::$city); } /** * @example Vaishali Nagar */ public function locality() { return $this->generator->parse(static::randomElement(static::$localityFormats)); } /** * @example Kharadi */ public function localityName() { return $this->generator->parse(static::randomElement(static::$localityName)); } /** * @example Nagar */ public function areaSuffix() { return static::randomElement(static::$areaSuffix); } /** * @example 'Delhi' */ public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } /** * @example 'DL' */ public static function stateAbbr() { return static::randomElement(static::$stateAbbr); } } PK A�)[9�*��. �. ) faker/src/Faker/Provider/en_IN/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_IN; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{middleNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{middleNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; /** * @see http://www.indiaonlinepages.com/babynames/ */ protected static $firstNameMale = [ 'Aayushman', 'Amrit', 'Anand', 'Abhinav', 'Anil', 'Animesh', 'Arpit', 'Akhil', 'Ajinkya', 'Aniruddh', 'Arun', 'Atul', 'Ajay', 'Abhishek', 'Aditya', 'Ajeet', 'Akshay', 'Arjun', 'Arvind', 'Aadil', 'Aadish', 'Amir', 'Aarif', 'Aatif', 'Abbas', 'Abdul', 'Aslam', 'Azhar', 'Anees', 'Alex', 'Albert', 'Bahadur', 'Baldev', 'Baalkrishan', 'Balaji', 'Bharat', 'Bhola', 'Bijoy', 'Binod', 'Biren', 'Bishnu', 'Baber', 'Binoya', 'Brock', 'Chitranjan', 'Chirag', 'Chinmay', 'Charandeep', 'Chand', 'Charlie', 'Deep', 'Dinesh', 'Devendra', 'Deepesh', 'Dhiraj', 'Darpan', 'Dhanush', 'Daanish', 'David', 'Ekbal', 'Ehsaan', 'Elias', 'Emran', 'Eddie', 'Fakaruddin', 'Faisal', 'Faraz', 'Fardeen', 'Feroz', 'Ganesh', 'Govind', 'Giaan', 'Ghanshyam', 'Gaurav', 'Gauransh', 'Gajendra', 'Gulzar', 'Ghalib', 'Hari', 'Himesh', 'Hemendra', 'Hanuman', 'Hetan', 'Hrishikesh', 'Himanshu', 'Habib', 'Hassan', 'Harbhajan', 'Harpreet', 'Ibrahim', 'Iqbal', 'Ishat', 'Jatin', 'Jagat', 'Jagdish', 'Jaswant', 'Jawahar', 'Jamshed', 'Javed', 'Jobin', 'Jack', 'John', 'Kartik', 'Koushtubh', 'Kirti', 'Kushal', 'Kailash', 'Kalyan', 'Krishna', 'Kamlesh', 'Kalpit', 'Kabeer', 'Karim', 'Lalit', 'Lakshmi', 'Labeen', 'Mohan', 'Mukund', 'Mohan', 'Mohit', 'Manish', 'Moti', 'Mowgli', 'Mohanlal', 'Mitesh', 'Manoj', 'Monin', 'Mahmood', 'Malik', 'Mehul', 'Mustafa', 'Manpreet', 'Mukul', 'Munaf', 'Marlo', 'Nitin', 'Nayan', 'Naresh', 'Neerendra', 'Nirmal', 'Narayan', 'Nakul', 'Naval', 'Natwar', 'Naseer', 'Nazir', 'Nawab', 'Parveen', 'Pravin', 'Pranab', 'Prabhat', 'Pradeep', 'Prasoon', 'Preet', 'Pranay', 'Parvez', 'Pirzada', 'Peter', 'Omar', 'Obaid', 'Owais', 'Qabeel', 'Qabool', 'Qadim', 'Radhe', 'Radheshyam', 'Raj', 'Raju', 'Rajendra', 'Rajesh', 'Ram', 'Ratan', 'Ram Gopal', 'Rupesh', 'Rupal', 'Ramesh', 'Ricky', 'Rehman', 'Rahim', 'Rashid', 'Raghavan', 'Somnath', 'Sushant', 'Samir', 'Sumit', 'Shashank', 'Sirish', 'Satish', 'Saurabh', 'Subhash', 'Suraj', 'Surya', 'Sahil', 'Sohail', 'Satishwar', 'Srinivasan', 'Sharad', 'Sai', 'Siddharth', 'Sid', 'Suresh', 'Tarun', 'Tanay', 'Tushar', 'Tabeed', 'Taahid', 'Umesh', 'Uday', 'Ujwal', 'Umar', 'Usman', 'Vivek', 'Vijay', 'Vikrant', 'Vijayent', 'Vicky', 'Varun', 'Virat', 'Venkat', 'Wahid', 'Wafiq', 'Wafa', 'Yadu', 'Yadunandan', 'Yash', 'Yogesh', 'Zaad', 'Zahir', 'Zeeshan', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Aabha', 'Aarti', 'Aarushi', 'Aastha', 'Aayushi', 'Aditi', 'Afreen', 'Aisha', 'Aishwarya', 'Akanksha', 'Akhila', 'Alaknanda', 'Alka', 'Alpa', 'Anshu', 'Ambika', 'Ananya', 'Amrita', 'Amolika', 'Anjana', 'Ankita', 'Anshula', 'Anusha', 'Aruna', 'Astha', 'Avantika', 'Babita', 'Basanti', 'Bagwati', 'Bhaagyasree', 'Bhairavi', 'Bhanupriya', 'Binita', 'Bimla', 'Chameli', 'Charu', 'Chhavi', 'Chitra', 'Chhaya', 'Chandni', 'Damini', 'Devika', 'Dipti', 'Divya', 'Drishti', 'Diya', 'Esha', 'Falguni', 'Farah', 'Fatima', 'Gayatri', 'Geetanjali', 'Gowri', 'Gulab', 'Gunjan', 'Heena', 'Heer', 'Hema', 'Himani', 'Hira', 'Hina', 'Indrani', 'Isha', 'Indira', 'Jagruti', 'Jasmin', 'Jayshree', 'Jiya', 'Juhi', 'Jyoti', 'Julie', 'Kalpana', 'Kalyani', 'Kamini', 'Kasturi', 'Kiran', 'Komal', 'Kusum', 'Krishna', 'Kanika', 'Kasturba', 'Kunti', 'Kajal', 'Kajol', 'Kirti', 'Kim', 'Lata', 'Lalita', 'Leela', 'Leelawati', 'Lakshmi', 'Laveena', 'Madhu', 'Madhavi', 'Maya', 'Mayawati', 'Megha', 'Mona', 'Mridula', 'Mukti', 'Meghana', 'Manjari', 'Mukti', 'Mini', 'Munni', 'Monica', 'Nagma', 'Naina', 'Nalini', 'Namita', 'Nancy', 'Nandini', 'Namita', 'Narmada', 'Neela', 'Neha', 'Nidhi', 'Nikita', 'Nilam', 'Nilima', 'Nishi', 'Nishita', 'Nupoor', 'Nutan', 'Nitika', 'Niyati', 'Nupur', 'Navami', 'Nishtha', 'Padama', 'Padmini', 'Payal', 'Poonam', 'Prabha', 'Priyanka', 'Pushpa', 'Pooja', 'Prerna', 'Pamela', 'Pinky', 'Parminder', 'Preshita', 'Radha', 'Radhika', 'Ragini', 'Rakhi', 'Richa', 'Riddhi', 'Ritika', 'Riya', 'Rohini', 'Roma', 'Ruchi', 'Rachel', 'Rita', 'Rosey', 'Rimi', 'Runjhun', 'Sabina', 'Sameera', 'Sameedha', 'Sapna', 'Sara', 'Seema', 'Shanti', 'Sheetal', 'Shobha', 'Savita', 'Smriti', 'Sneha', 'Sona', 'Sunita', 'Supriya', 'Sushmita', 'Swati', 'Sweta', 'Shweta', 'Sukriti', 'Tanuja', 'Tejaswani', 'Tulsi', 'Trishana', 'Teena', 'Uma', 'Urmi', 'Urmila', 'Urvashi', 'Usha', 'Upasana', 'Vineeta', 'Vimala', 'Veena', 'Vaishali', 'Yamini', 'Yasmin', 'Zeenat', 'Zara', ]; /** * @see http://genealogy.familyeducation.com/browse/origin/indian */ protected static $lastName = [ 'Acharya', 'Agarwal', 'Agate', 'Aggarwal', 'Agrawal', 'Ahluwalia', 'Ahuja', 'Amble', 'Amin', 'Anand', 'Andra', 'Anne', 'Anthony', 'Apte', 'Arora', 'Arya', 'Atwal', 'Aurora', 'Babu', 'Badal', 'Badami', 'Bahl', 'Bahri', 'Bail', 'Bains', 'Bajaj', 'Bajwa', 'Bakshi', 'Bal', 'Bala', 'Balakrishnan', 'Balan', 'Balasubramanian', 'Balay', 'Bali', 'Bandi', 'Banerjee', 'Banik', 'Bansal', 'Barad', 'Baral', 'Baria', 'Barman', 'Basak', 'Bassi', 'Basu', 'Bath', 'Batra', 'Batta', 'Bava', 'Bawa', 'Bedi', 'Beharry', 'Behl', 'Ben', 'Bera', 'Bhagat', 'Bhakta', 'Bhalla', 'Bhandari', 'Bhardwaj', 'Bhargava', 'Bhasin', 'Bhat', 'Bhatia', 'Bhatnagar', 'Bhatt', 'Bhattacharyya', 'Bhatti', 'Bhavsar', 'Bir', 'Biswas', 'Biyani', 'Binnani', 'Boase', 'Bobal', 'Bora', 'Borah', 'Borde', 'Borra', 'Bose', 'Brahmbhatt', 'Brar', 'Buch', 'Bumb', 'Butala', 'Chacko', 'Chad', 'Chada', 'Chadha', 'Chahal', 'Chakrabarti', 'Chakraborty', 'Chana', 'Chand', 'Chanda', 'Chander', 'Chandra', 'Chandran', 'Char', 'Chatterjee', 'Chaudhari', 'Chaudhary', 'Chaudhry', 'Chaudhuri', 'Chaudry', 'Chauhan', 'Chawla', 'Cheema', 'Cherian', 'Chhabra', 'Chia', 'Chohan', 'Chokshi', 'Chopra', 'Choudhary', 'Choudhry', 'Choudhury', 'Chowdhury', 'Comar', 'Contractor', 'Dad', 'Dada', 'Dalal', 'Dani', 'Dar', 'Dara', 'Das', 'Dasgupta', 'Dash', 'Dass', 'Date', 'Datta', 'Dave', 'Dayal', 'De', 'Deep', 'Deo', 'Deol', 'Desai', 'Deshmukh', 'Deshpande', 'Devan', 'Devi', 'Dewan', 'Dey', 'Dhaliwal', 'Dhar', 'Dhawan', 'Dhillon', 'Dhingra', 'Dial', 'Din', 'Divan', 'Dixit', 'Doctor', 'Dodiya', 'Dora', 'Doshi', 'Dua', 'Dube', 'Dubey', 'Dugal', 'Dugar', 'Dutt', 'Dutta', 'D’Alia', 'Dyal', 'Edwin', 'Gaba', 'Gade', 'Gagrani', 'Gala', 'Gandhi', 'Ganesan', 'Ganesh', 'Ganguly', 'Gara', 'Garde', 'Garg', 'George', 'Gera', 'Ghose', 'Ghosh', 'Gill', 'Gobin', 'Goda', 'Goel', 'Gokhale', 'Gola', 'Gole', 'Golla', 'Gopal', 'Goswami', 'Gour', 'Goyal', 'Grewal', 'Grover', 'Guha', 'Gulati', 'Gupta', 'Halder', 'Handa', 'Hans', 'Hari', 'Harjo', 'Hayer', 'Hayre', 'Hegde', 'Hora', 'Inani', 'Issac', 'Iyengar', 'Iyer', 'Jacob', 'Jaggi', 'Jain', 'Jani', 'Jayaraman', 'Jha', 'Jhaveri', 'Johal', 'Joshi', 'Kabra', 'Kadakia', 'Kade', 'Kakar', 'Kala', 'Kale', 'Kalita', 'Kalla', 'Kamdar', 'Kanda', 'Kannan', 'Kant', 'Kapadia', 'Kapoor', 'Kapur', 'Kar', 'Kara', 'Karan', 'Kari', 'Karnik', 'Karpe', 'Kashyap', 'Kata', 'Kaul', 'Kaur', 'Keer', 'Khalsa', 'Khan', 'Khanna', 'Khare', 'Khatri', 'Khosla', 'Khurana', 'Kibe', 'Kohli', 'Konda', 'Korpal', 'Koshy', 'Kota', 'Kothari', 'Krish', 'Krishna', 'Krishnamurthy', 'Krishnan', 'Kulkarni', 'Kumar', 'Kumer', 'Kunda', 'Kurian', 'Kuruvilla', 'Lachman', 'Lad', 'Lal', 'Lala', 'Lall', 'Lalla', 'Lanka', 'Lata', 'Lodi', 'Loke', 'Loyal', 'Luthra', 'Madan', 'Magar', 'Mahabir', 'Mahadeo', 'Mahajan', 'Mahal', 'Maharaj', 'Maheshwari', 'Majumdar', 'Malhotra', 'Mall', 'Mallick', 'Malpani', 'Mammen', 'Mand', 'Manda', 'Mandal', 'Mander', 'Mane', 'Mangal', 'Mangat', 'Mani', 'Mann', 'Mannan', 'Manne', 'Maraj', 'Masih', 'Master', 'Mathai', 'Mathew', 'Mathur', 'Matthai', 'Meda', 'Mehan', 'Mehra', 'Mehrotra', 'Mehta', 'Meka', 'Memon', 'Menon', 'Merchant', 'Minhas', 'Mishra', 'Misra', 'Mistry', 'Mital', 'Mitra', 'Mittal', 'Mitter', 'Modi', 'Mody', 'Mogul', 'Mohabir', 'Mohan', 'Mohanty', 'Morar', 'More', 'Mukherjee', 'Mukhopadhyay', 'Muni', 'Munshi', 'Murthy', 'Murty', 'Mutti', 'Nadig', 'Nadkarni', 'Nagar', 'Nagarajan', 'Nagi', 'Nagy', 'Naidu', 'Naik', 'Nair', 'Nanda', 'Narain', 'Narang', 'Narasimhan', 'Narayan', 'Narayanan', 'Narine', 'Naruka', 'Narula', 'Natarajan', 'Nath', 'Natt', 'Nawal', 'Nayak', 'Nayar', 'Nazareth', 'Nigam', 'Nori', 'Oak', 'Om', 'Oommen', 'Oza', 'Padmanabhan', 'Pai', 'Pal', 'Palan', 'Pall', 'Palla', 'Panchal', 'Pandey', 'Pandit', 'Pandya', 'Pant', 'Pardeshi', 'Parekh', 'Parikh', 'Parmar', 'Parmer', 'Parsa', 'Patel', 'Pathak', 'Patil', 'Patla', 'Pau', 'Peri', 'Persad', 'Persaud', 'Philip', 'Pillai', 'Pillay', 'Pingle', 'Prabhakar', 'Prabhu', 'Pradhan', 'Prakash', 'Prasad', 'Prashad', 'Puri', 'Purohit', 'Radhakrishnan', 'Raghavan', 'Rai', 'Raj', 'Raja', 'Rajagopal', 'Rajagopalan', 'Rajan', 'Raju', 'Ram', 'Rama', 'Ramachandran', 'Ramakrishnan', 'Raman', 'Ramanathan', 'Ramaswamy', 'Ramesh', 'Ramkissoon', 'Ramnarine', 'Rampersad', 'Rampersaud', 'Ramroop', 'Ramson', 'Rana', 'Randhawa', 'Ranganathan', 'Rao', 'Rastogi', 'Ratta', 'Rattan', 'Ratti', 'Rau', 'Raval', 'Ravel', 'Ravi', 'Ray', 'Reddy', 'Rege', 'Rout', 'Roy', 'Sabharwal', 'Sachar', 'Sachdev', 'Sachdeva', 'Sagar', 'Saha', 'Sahni', 'Sahota', 'Saini', 'Salvi', 'Sama', 'Sami', 'Sampath', 'Samra', 'Samuel', 'Sandal', 'Sandhu', 'Sane', 'Sangha', 'Sanghvi', 'Sani', 'Sankar', 'Sankaran', 'Sant', 'Saraf', 'Saran', 'Sarin', 'Sarkar', 'Sarma', 'Sarna', 'Sarraf', 'Sastry', 'Sathe', 'Savant', 'Sawhney', 'Saxena', 'Sehgal', 'Sekhon', 'Sem', 'Sen', 'Sengupta', 'Seshadri', 'Seth', 'Sethi', 'Setty', 'Sha', 'Shah', 'Shan', 'Shankar', 'Shanker', 'Sharaf', 'Sharma', 'Shenoy', 'Shere', 'Sheth', 'Shetty', 'Shroff', 'Shukla', 'Sibal', 'Sidhu', 'Sing', 'Singh', 'Singhal', 'Sinha', 'Sodhi', 'Solanki', 'Som', 'Soman', 'Somani', 'Sodhani', 'Soni', 'Sood', 'Sridhar', 'Srinivas', 'Srinivasan', 'Srivastava', 'Subramaniam', 'Subramanian', 'Sule', 'Sundaram', 'Sunder', 'Sur', 'Sura', 'Surana', 'Suresh', 'Suri', 'Swaminathan', 'Swamy', 'Tailor', 'Tak', 'Talwar', 'Tandon', 'Taneja', 'Tank', 'Tara', 'Tata', 'Tella', 'Thaker', 'Thakkar', 'Thakur', 'Thaman', 'Thomas', 'Tiwari', 'Toor', 'Tripathi', 'Trivedi', 'Upadhyay', 'Uppal', 'Usman', 'Vaidya', 'Vala', 'Varghese', 'Varkey', 'Varma', 'Varty', 'Varughese', 'Vasa', 'Venkataraman', 'Venkatesh', 'Verma', 'Vig', 'Virk', 'Viswanathan', 'Vohra', 'Vora', 'Vyas', 'Wable', 'Wadhwa', 'Wagle', 'Wali', 'Walia', 'Walla', 'Warrior', 'Wason', 'Yadav', 'Yogi', 'Yohannan', 'Zacharia', 'Zachariah', ]; /** * @see http://www.indianchild.com/indian_middle_names.htm */ protected static $middleNameMale = [ 'Dev', 'Chandra', 'Kumar', 'Lal', 'Prasad', 'Raj', 'Singh', 'Rao', 'Ram', 'Pratap', 'Bhai', ]; /** * Return male middle name * * @example 'Kumar' * * @return string Middle name */ public function middleNameMale() { return static::randomElement(static::$middleNameMale); } } PK A�)[�2J�� � * faker/src/Faker/Provider/lv_LV/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\lv_LV; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'LV', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[�% % + faker/src/Faker/Provider/lv_LV/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\lv_LV; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['mail.lv', 'apollo.lv', 'inbox.lv', 'gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com']; protected static $tld = ['com', 'com', 'net', 'org', 'lv', 'lv', 'lv', 'lv']; } PK A�)[�V' ' . faker/src/Faker/Provider/lv_LV/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\lv_LV; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { /** * {@link} https://en.wikipedia.org/wiki/Telephone_numbers_in_Latvia */ protected static $formats = [ '########', '## ### ###', '+371 ########', ]; } PK A�)[!�X� * faker/src/Faker/Provider/lv_LV/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\lv_LV; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cityPrefix = ['pilsēta']; protected static $regionSuffix = ['reģions']; protected static $streetPrefix = [ 'iela', 'bulvāris', 'skvērs', 'gāte', ]; protected static $buildingNumber = ['%#']; protected static $postcode = ['LV-####']; /** * @see https://lv.wikipedia.org/wiki/Suver%C4%93no_valstu_uzskait%C4%ABjums */ protected static $country = [ 'Afganistāna', 'Albānija', 'Alžīrija', 'Amerikas Savienotās Valstis', 'Andora', 'Angola', 'Antigva un Barbuda', 'Apvienotie Arābu Emirāti', 'Argentīna', 'Armēnija', 'Austrālija', 'Austrija', 'Austrumtimora', 'Azerbaidžāna', 'Bahamas', 'Bahreina', 'Baltkrievija', 'Bangladeša', 'Barbadosa', 'Beliza', 'Beļģija', 'Benina', 'Bolīvija', 'Bosnija un Hercegovina', 'Botsvana', 'Brazīlija', 'Bruneja', 'Bulgārija', 'Burkinafaso', 'Burundi', 'Butāna', 'Centrālāfrikas Republika', 'Čada', 'Čehija', 'Čīle', 'Dānija', 'Dienvidāfrikas Republika', 'Dienvidkoreja', 'Dienvidsudāna', 'Dominika', 'Dominikāna', 'Džibutija', 'Ekvadora', 'Ekvatoriālā Gvineja', 'Eritreja', 'Etiopija', 'Ēģipte', 'Fidži', 'Filipīnas', 'Francija', 'Gabona', 'Gajāna', 'Gambija', 'Gana', 'Grenada', 'Grieķija', 'Gruzija', 'Gvatemala', 'Gvineja', 'Gvineja-Bisava', 'Haiti', 'Hondurasa', 'Horvātija', 'Igaunija', 'Indija', 'Indonēzija', 'Irāka', 'Irāna', 'Islande', 'Itālija', 'Izraēla', 'Īrija', 'Jamaika', 'Japāna', 'Jaunzēlande', 'Jemena', 'Jordānija', 'Kaboverde', 'Kambodža', 'Kamerūna', 'Kanāda', 'Katara', 'Kazahstāna', 'Kenija', 'Kipra', 'Kirgizstāna', 'Kiribati', 'Kolumbija', 'Komoru Salas', 'Kongo', 'Kongo DR', 'Kostarika', 'Kotdivuāra', 'Krievija', 'Kuba', 'Kuveita', 'Ķīna', 'Laosa', 'Latvija', 'Lesoto', 'Libāna', 'Libērija', 'Lībija', 'Lielbritānija', 'Lietuva', 'Lihtenšteina', 'Luksemburga', 'Madagaskara', 'Maķedonijas Republika', 'Malaizija', 'Malāvija', 'Maldīvija', 'Mali', 'Malta', 'Maroka', 'Māršala Salas', 'Maurīcija', 'Mauritānija', 'Meksika', 'Melnkalne', 'Mikronēzija', 'Mjanma', 'Moldova', 'Monako', 'Mongolija', 'Mozambika', 'Namībija', 'Nauru', 'Nepāla', 'Nīderlande', 'Nigēra', 'Nigērija', 'Nikaragva', 'Norvēģija', 'Omāna', 'Pakistāna', 'Palau', 'Panama', 'Papua-Jaungvineja', 'Paragvaja', 'Peru', 'Polija', 'Portugāle', 'Ruanda', 'Rumānija', 'Salvadora', 'Samoa', 'Sanmarīno', 'Santome un Prinsipi', 'Saūda Arābija', 'Seišelu Salas', 'Senegāla', 'Sentkitsa un Nevisa', 'Sentlūsija', 'Sentvinsenta un Grenadīnas', 'Serbija', 'Singapūra', 'Sīrija', 'Sjerraleone', 'Slovākija', 'Slovēnija', 'Somālija', 'Somija', 'Spānija', 'Sudāna', 'Surinama', 'Svazilenda', 'Šrilanka', 'Šveice', 'Tadžikistāna', 'Taizeme', 'Tanzānija', 'Togo', 'Tonga', 'Trinidāda un Tobāgo', 'Tunisija', 'Turcija', 'Turkmenistāna', 'Tuvalu', 'Uganda', 'Ukraina', 'Ungārija', 'Urugvaja', 'Uzbekistāna', 'Vācija', 'Vanuatu', 'Vatikāns', 'Venecuēla', 'Vjetnama', 'Zālamana Salas', 'Zambija', 'Ziemeļkoreja', 'Zimbabve', 'Zviedrija', ]; protected static $region = [ 'Kurzemes', 'Latgales', 'Rīgas', 'Vidzemes', 'Zemgales', ]; protected static $city = ['Aizkraukle', 'Aluksne', 'Balvi', 'Bauska', 'Cesis', 'Daugavpils', 'Dobele', 'Gulbene', 'Jekabpils', 'Jelgava', 'Kraslava', 'Kuldiga', 'Liepaja', 'Limbazi', 'Ludza', 'Madona', 'Mobile Phones', 'Ogre', 'Preili', 'Rezekne', 'Rīga', 'Ventspils', ]; protected static $street = [ 'Alfrēda Kalniņa', 'Alksnāja', 'Amatu', 'Anglikāņu', 'Arhitektu', 'Arsenāla', 'Artilērijas', 'Aspazijas', 'Atgriežu', 'Audēju', 'Basteja', 'Baumaņa', 'Bīskapa', 'Blaumaņa', 'Brīvības', 'Brīvības', 'Bruņinieku', 'Dainas', 'Daugavas', ]; protected static $addressFormats = [ '{{postcode}}, {{region}} {{regionSuffix}}, {{city}} {{cityPrefix}}, {{street}} {{streetPrefix}}, {{buildingNumber}}', ]; public static function buildingNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$buildingNumber)); } public function address() { $format = static::randomElement(static::$addressFormats); return $this->generator->parse($format); } public static function country() { return static::randomElement(static::$country); } public static function postcode() { return static::toUpper(static::bothify(static::randomElement(static::$postcode))); } public static function regionSuffix() { return static::randomElement(static::$regionSuffix); } public static function region() { return static::randomElement(static::$region); } public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } public function city() { return static::randomElement(static::$city); } public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } public static function street() { return static::randomElement(static::$street); } } PK A�)[J�^?" " ( faker/src/Faker/Provider/lv_LV/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\lv_LV; class Color extends \Faker\Provider\Color { protected static $safeColorNames = [ 'balts', 'melns', 'sarkans', 'zaļš', 'dzeltens', 'zils', 'brūns', 'purpurs', 'rozā', 'oranžs', 'pelēks', ]; protected static $allColorNames = [ 'bēšs', 'palss šatens', 'bordo', 'marengo', 'mēļš', 'sirms', 'ruds', 'rūsgans', 'ābolains', 'bērs', 'dūkans', 'loss', 'pāts', 'salns', 'zelts', 'sudrabs', 'varš', 'bronza', 'zeltains', 'subrabains', ]; } PK A�)[�@��� �� ) faker/src/Faker/Provider/lv_LV/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\lv_LV; use Faker\Provider\DateTime; class Person extends \Faker\Provider\Person { /** * {@link} http://vardunozime.lv/names-male */ protected static $firstNameMale = [ 'Acons', 'Adalberts', 'Adelions', 'Adeljans', 'Adeļjons', 'Adgars', 'Adis', 'Ado', 'Adonis', 'Adoniss', 'Adrians', 'Adriāns', 'Adris', 'Afanasijs', 'Agatons', 'Agejs', 'Agijs', 'Aģis', 'Agnārs', 'Agnis', 'Agris', 'Agrits', 'Agrons', 'Agurs', 'Ahmads', 'Ahmeds', 'Ahto', 'Aidars', 'Aidis', 'Aigars', 'Aigijs', 'Aigils', 'Aigis', 'Aigo', 'Aigvars', 'Ailands', 'Aimo', 'Ainards', 'Ainārs', 'Ainars', 'Ainis', 'Aino', 'Airats', 'Airiks', 'Airis', 'Airtons', 'Aivalds', 'Aivars', 'Aivārs', 'Aivijs', 'Aivils', 'Aivis', 'Aivo', 'Akims', 'Ako', 'Akselis', 'Aksels', 'Alans', 'Alberts', 'Albīns', 'Albins', 'Aldijs', 'Aldis', 'Aldonis', 'Aldons', 'Aldris', 'Aleksandris', 'Aleksandrs', 'Aleksejs', 'Aleksis', 'Alekss', 'Alens', 'Alēns', 'Alereins', 'Alesandrs', 'Alfejs', 'Alfijs', 'Alfins', 'Alfons', 'Alfonss', 'Alfrēds', 'Alfreds', 'Alfrīds', 'Alfrids', 'Alfs', 'Algarts', 'Algers', 'Alģerts', 'Alģimants', 'Aļģirds', 'Algirds', 'Alģirds', 'Aļģirts', 'Alģirts', 'Alģis', 'Aļģis', 'Aliks', 'Aļiks', 'Alis', 'Alisters', 'Allans', 'Allens', 'Almands', 'Almants', 'Almārs', 'Almonds', 'Alnars', 'Alnis', 'Alnors', 'Aloīzijs', 'Aloizis', 'Aloizs', 'Aloīzs', 'Alons', 'Alsis', 'Altairs', 'Alvaro', 'Alvars', 'Alvids', 'Alvijs', 'Alvils', 'Alvīns', 'Alvis', 'Alvits', 'Amandis', 'Amands', 'Ambrozijs', 'Amijs', 'Amirans', 'Amirs', 'Amunds', 'Anārs', 'Anastāsijs', 'Anastāzijs', 'Anatolijs', 'Anatols', 'Ancis', 'Andars', 'Andejs', 'Anders', 'Anderss', 'Andijs', 'Andis', 'Ando', 'Andreass', 'Andrejans', 'Andrejs', 'Andrējs', 'Andress', 'Andriāns', 'Andrievs', 'Andrijans', 'Andrijs', 'Andris', 'Androns', 'Andrs', 'Andrus', 'Andruss', 'Andulis', 'Andžejs', 'Andzelms', 'Andželo', 'Andžs', 'Anfims', 'Angarijs', 'Anicets', 'Anis', 'Anrī', 'Anrijs', 'Anris', 'Anriss', 'Anselms', 'Ansis', 'Anšlavs', 'Antans', 'Antars', 'Antis', 'Antonijs', 'Antonio', 'Antons', 'Antris', 'Ants', 'Antuans', 'Anufrijs', 'Anvars', 'Anzelms', 'Anžijs', 'Apolinārijs', 'Apolinārs', 'Apolons', 'Aralds', 'Arams', 'Arčijs', 'Arčils', 'Ardis', 'Ards', 'Aress', 'Aretijs', 'Arets', 'Argils', 'Argo', 'Argods', 'Argons', 'Argots', 'Arguts', 'Arialds', 'Arians', 'Ariels', 'Arigo', 'Arijs', 'Ariko', 'Arilds', 'Arimands', 'Arīns', 'Arions', 'Aris', 'Ariss', 'Aristīds', 'Aristons', 'Arkādijs', 'Arlijs', 'Armando', 'Armands', 'Armanis', 'Armans', 'Armants', 'Armass', 'Armens', 'Armīds', 'Armīns', 'Armins', 'Armis', 'Arnis', 'Arno', 'Arnolds', 'Arnotijs', 'Arnulfs', 'Arsenijs', 'Arsēnijs', 'Arsens', 'Arsēns', 'Arsentijs', 'Artemijs', 'Artēmijs', 'Artijs', 'Artiks', 'Artis', 'Artjoms', 'Arts', 'Artūrs', 'Arturs', 'Arvalds', 'Arveds', 'Arvēds', 'Arvīds', 'Arvids', 'Arvils', 'Arvīns', 'Arvis', 'Arvo', 'Askolds', 'Asmunds', 'Astērijs', 'Astrīds', 'Atāls', 'Atanazijs', 'Atis', 'Atstars', 'Atvars', 'Audars', 'Audris', 'Augmants', 'Augustīns', 'Augusts', 'Aurelijs', 'Aurēlijs', 'Aurels', 'Auseklis', 'Ausmis', 'Ausmunds', 'Austris', 'Austrums', 'Ādams', 'Ādolfs', 'Ārends', 'Ārens', 'Ārijs', 'Āriks', 'Āris', 'Ārons', 'Ārvaldis', 'Ārvalds', 'Āvo', 'Baldūrs', 'Balvis', 'Bartolomejs', 'Bārtulis', 'Bazils', 'Bendžamins', 'Benedikts', 'Benijs', 'Benito', 'Benjāmiņš', 'Benjamins', 'Benno', 'Beno', 'Bens', 'Berils', 'Bernads', 'Bernards', 'Bernārs', 'Bernats', 'Bernhards', 'Bertolds', 'Bertrams', 'Berts', 'Bērtulis', 'Bierants', 'Billijs', 'Bils', 'Bogdans', 'Boļeslavs', 'Bonaventūrs', 'Bonifācijs', 'Bonifātijs', 'Bonifats', 'Bonijs', 'Borislavs', 'Boriss', 'Braiens', 'Braijens', 'Brains', 'Brencis', 'Brendons', 'Brets', 'Bronis', 'Broņislavs', 'Bronislavs', 'Brunis', 'Bruno', 'Brunons', 'Brūss', 'Čariijs', 'Čarlzs', 'Česlavs', 'Censonis', 'Censons', 'Centis', 'Centonis', 'Ceronis', 'Cerons', 'Cēzars', 'Cezars', 'Cildis', 'Cildonis', 'Ciprians', 'Ciprijans', 'Dabris', 'Dacis', 'Dadzis', 'Dafnis', 'Dagmārs', 'Dagnijs', 'Dagnis', 'Dāgs', 'Dags', 'Daiens', 'Daigars', 'Daigonis', 'Dailis', 'Dailonis', 'Dailons', 'Daimonds', 'Daimons', 'Dainārs', 'Dainarts', 'Dainis', 'Dainors', 'Dairis', 'Daivis', 'Damārs', 'Damirs', 'Danats', 'Daneks', 'Dāniels', 'Daniēls', 'Daniels', 'Daniils', 'Daņiils', 'Danijs', 'Daņils', 'Danils', 'Danis', 'Danko', 'Dans', 'Dārgs', 'Dārijs', 'Daris', 'Dato', 'Daumands', 'Daumants', 'Dāvids', 'Dāvīds', 'Dāvis', 'Dāvs', 'Deils', 'Deimonds', 'Deimons', 'Deinis', 'Deins', 'Deivids', 'Deivijs', 'Deivis', 'Deivs', 'Dementijs', 'Deniels', 'Denijs', 'Deņiss', 'Deniss', 'Dens', 'Dēvids', 'Dēvijs', 'Didrihs', 'Didriķis', 'Didzis', 'Didžus', 'Digmārs', 'Dijs', 'Dikijs', 'Diks', 'Dimants', 'Dimārs', 'Dimitrijs', 'Dinards', 'Dinārs', 'Dinijs', 'Dinis', 'Dino', 'Dins', 'Dīns', 'Dionisijs', 'Dionizijs', 'Dīters', 'Ditmārs', 'Dmitrijs', 'Domeniks', 'Dominiks', 'Donalds', 'Donats', 'Donāts', 'Dravis', 'Drosmiņš', 'Drosmis', 'Drošvaldis', 'Drošvaris', 'Druvaldis', 'Druvalds', 'Druvārs', 'Druvinalds', 'Druvis', 'Druvvaldis', 'Druvvalds', 'Džastins', 'Džeims', 'Džeimss', 'Džems', 'Džemss', 'Džeralds', 'Džerijs', 'Dzidris', 'Dzilvars', 'Džims', 'Dzintars', 'Dzintārs', 'Dzintis', 'Dzintris', 'Džo', 'Džonatans', 'Džonijs', 'Džonis', 'Džons', 'Džordans', 'Džordijs', 'Džordžs', 'Eberhards', 'Edgards', 'Edgars', 'Edgārs', 'Edijs', 'Ediks', 'Edilberts', 'Edis', 'Edmans', 'Edmārs', 'Edmonds', 'Edmons', 'Edmunds', 'Edmunts', 'Eduards', 'Eduārds', 'Eduars', 'Edvards', 'Edvārts', 'Edvijs', 'Edvīns', 'Edvins', 'Edžus', 'Egberts', 'Egdijs', 'Egerts', 'Egidijs', 'Egijs', 'Egīls', 'Egils', 'Eginhards', 'Egīns', 'Egits', 'Eglis', 'Eglons', 'Egmārs', 'Egmonds', 'Egmonts', 'Egnārs', 'Ego', 'Egons', 'Eidis', 'Eigits', 'Einards', 'Einārs', 'Einars', 'Einarts', 'Einis', 'Eino', 'Eiženijs', 'Eižens', 'Elands', 'Elāns', 'Elārs', 'Elčins', 'Eldars', 'Eldijs', 'Elens', 'Elerts', 'Elfrīds', 'Elgars', 'Elgasts', 'Elgons', 'Eliass', 'Eliašs', 'Elijass', 'Elijašs', 'Elijs', 'Elīns', 'Elīss', 'Eljašs', 'Elmārs', 'Elmars', 'Elmo', 'Elmonds', 'Elmuts', 'Elnurs', 'Eltons', 'Elvars', 'Elvigs', 'Elvijs', 'Elvings', 'Elvīns', 'Elvīrs', 'Elvis', 'Elviss', 'Elvo', 'Emanuels', 'Emanuils', 'Emeralds', 'Emerihs', 'Emeriks', 'Emijs', 'Emilians', 'Emilijans', 'Emīlijs', 'Emīlis', 'Emiljans', 'Emīls', 'Emils', 'Emmanuels', 'Enārs', 'Endijs', 'Endo', 'Endrijs', 'Engelberts', 'Engus', 'Enijs', 'Enno', 'Enoks', 'Enrijs', 'Enriko', 'Enriks', 'Eralds', 'Erasts', 'Erberts', 'Erhards', 'Eriands', 'Eriens', 'Erihs', 'Eriks', 'Erims', 'Erlends', 'Ermanis', 'Ermans', 'Ermīns', 'Ernando', 'Ernests', 'Ernis', 'Ernsts', 'Ero', 'Ervids', 'Ervijs', 'Ervils', 'Ervīns', 'Ervins', 'Ervis', 'Esams', 'Etjēns', 'Euģenijs', 'Euģēnijs', 'Eugenijs', 'Eugēnijs', 'Euzebijs', 'Evalds', 'Evarists', 'Evars', 'Evarts', 'Eventijs', 'Everts', 'Evgēnijs', 'Evgenijs', 'Evģēnijs', 'Evģenijs', 'Evijs', 'Ērihs', 'Ēriks', 'Ērmanis', 'Ēro', 'Ēvalds', 'Fabiāns', 'Fabijāns', 'Fadejs', 'Falks', 'Farhads', 'Farids', 'Fedors', 'Fedots', 'Felicians', 'Felicijans', 'Fēlikss', 'Felikss', 'Feodors', 'Ferdinands', 'Ferencs', 'Ferijs', 'Fernands', 'FīIips', 'Filips', 'Fjodors', 'Floriāns', 'Florijans', 'Florijs', 'Francis', 'Francišeks', 'Francisks', 'Francs', 'Franeks', 'Franks', 'Franļišeks', 'Frederiks', 'Fredijs', 'Fredis', 'Freds', 'Frementijs', 'Frenks', 'Fricis', 'Fridberts', 'Frideriks', 'Frīdis', 'Fridis', 'Frīdrihs', 'Fritjofs', 'Gabriels', 'Gabriēls', 'Gaidars', 'Gaidis', 'Gaidonis', 'Gaidvars', 'Gaismonis', 'Gaismons', 'Gaitis', 'Gaits', 'Garlībs', 'Gastons', 'Gatiņš', 'Gatis', 'Gavrils', 'Gedimins', 'Gelārijs', 'Genādijs', 'Gennādijs', 'Georgijs', 'Georgs', 'Geralds', 'Gerards', 'Gerasims', 'Gerds', 'Gerhards', 'Geronīms', 'Gerts', 'Gido', 'Gidons', 'Gijs', 'Gilarijs', 'Gilberts', 'Ginārs', 'Gintārs', 'Gintauts', 'Ginters', 'Gintis', 'Gints', 'Gits', 'Gļebs', 'Glens', 'Godfrīds', 'Godvars', 'Gordejs', 'Gorijs', 'Gotards', 'Gotfrīds', 'Gothards', 'Gracijans', 'Grants', 'Grats', 'Gregors', 'Grigorijs', 'Grigors', 'Gudmunds', 'Gunards', 'Gunārs', 'Gunars', 'Gunarts', 'Gundaris', 'Gundars', 'Gundis', 'Gundolfs', 'Gunis', 'Gunivaldis', 'Gunivalds', 'Gunnars', 'Guno', 'Guntars', 'Guntārs', 'Guntis', 'Guntris', 'Gunts', 'Gunvaldis', 'Gunvalds', 'Gunvaris', 'Gunvars', 'Gurijs', 'Gustavs', 'Gusts', 'Gutars', 'Gvidis', 'Gvido', 'Gvidons', 'Ģederts', 'Ģedimins', 'Ģintars', 'Ģints', 'Ģirts', 'Haldons', 'Haldors', 'Hamilkārs', 'Hanss', 'Haralds', 'Hārdijs', 'Hardis', 'Harijs', 'Haris', 'Haritons', 'Harlijs', 'Harolds', 'Hartvigs', 'Harvijs', 'Hedijs', 'Hedvigs', 'Heincs', 'Heindrihs', 'Heinis', 'Heino', 'Heinrihs', 'Heinriks', 'Heldurs', 'Helijs', 'Heliodors', 'Helmārs', 'Helmī', 'Helmuts', 'Helmūts', 'Helvigs', 'Helvijs', 'Helvis', 'Hendrihs', 'Hendriks', 'Henno', 'Henrihs', 'Henrijs', 'Henriks', 'Herberts', 'Hermanis', 'Hermans', 'Hermunds', 'Herolds', 'Heronīms', 'Hevijs', 'Hieronims', 'Higo', 'Hilards', 'Hilārijs', 'Hilārs', 'Hilmārs', 'Hipolits', 'Holgers', 'Honorads', 'Horens', 'Horsts', 'Huans', 'Hūberts', 'Hugo', 'Ievalds', 'Igars', 'Igmārs', 'Ignars', 'Ignātijs', 'Ignats', 'Ignāts', 'Igo', 'Igors', 'Igvars', 'Ihtiandrs', 'Ikars', 'Ilards', 'Ilārijs', 'Ilārs', 'Ildars', 'Ildefons', 'Ilgards', 'Ilgārs', 'Ilgarts', 'Ilgmārs', 'Ilgmars', 'Ilgonis', 'Ilgons', 'Ilgvalds', 'Ilgvards', 'Ilgvaris', 'Ilgvars', 'Ilgvārs', 'Illo', 'Ilmārs', 'Ilmars', 'Ilo', 'Ilons', 'Ilvars', 'Ilvārs', 'Ilvers', 'Ilvis', 'Imants', 'Imanuels', 'Imārs', 'Imarts', 'Inārijs', 'Inārs', 'Inars', 'Inarts', 'Indars', 'Indriķis', 'Indriks', 'Indris', 'Indulis', 'Induls', 'Inesis', 'Ingars', 'Ingārs', 'Ingemārs', 'Ingerts', 'Ingmārs', 'Ingmars', 'Ingo', 'Ingolfs', 'Ingomars', 'Inguards', 'Inguns', 'Ingūns', 'Ingurds', 'Ingurs', 'Ingus', 'Inguss', 'Ingvards', 'Ingvars', 'Ingvilds', 'Inmārs', 'Innocentijs', 'Ino', 'Inolds', 'Inrigo', 'Intars', 'Intārs', 'Intis', 'Ints', 'Invalds', 'Invars', 'Ipolits', 'Iraidis', 'Iraklijs', 'Irenejs', 'Irenijs', 'Irēnijs', 'Irinejs', 'Irmants', 'Ironijs', 'Irvalds', 'Irvings', 'Irvīns', 'Ismails', 'Itallo', 'Itālo', 'Itārs', 'Itvars', 'Ivalds', 'Ivans', 'Ivars', 'Ivārs', 'Iverts', 'Ivis', 'Ivo', 'Ivs', 'Izidors', 'Īvis', 'Jaceks', 'Jakims', 'Jakobs', 'Jakovs', 'Jākubs', 'Jalmars', 'Janeks', 'Jānis', 'Janis', 'Janošs', 'Jāns', 'Janušs', 'Jaroslavs', 'Jautris', 'Jāzeps', 'Jazeps', 'Jefims', 'Jegors', 'Jēkabs', 'Jelisejs', 'Jemeļjans', 'Jermolajs', 'Jeronīms', 'Jeroslavs', 'Jevgēņijs', 'Jevgēnijs', 'Jevgeņijs', 'Jevgenijs', 'Jevģēnijs', 'Jevģenijs', 'Jēzups', 'Jezups', 'Joahims', 'Joakims', 'Joans', 'Johans', 'Jolands', 'Jolants', 'Jonatāns', 'Jonijs', 'Jons', 'Jordans', 'Jorens', 'Jorēns', 'Jovars', 'Jozefs', 'Jozs', 'Juhans', 'Jukums', 'Juliāns', 'Jūliāns', 'Jūlijans', 'Jūlijs', 'Julijs', 'Jūliuss', 'Juļjāns', 'Jumis', 'Jūnijs', 'Jurands', 'Jureks', 'Jurģis', 'Jurijs', 'Juriks', 'Juris', 'Jūris', 'Jūsmiņš', 'Justīns', 'Justs', 'Jūtvaldis', 'Juvents', 'Juzefs', 'Kaido', 'Kaivis', 'Kajs', 'Kālebs', 'Kaliksts', 'Kalins', 'Kalvis', 'Kamils', 'Kardijs', 'Karels', 'Karens', 'Karims', 'Kārlis', 'Karolis', 'Karols', 'Karps', 'Kaspars', 'Kazemirs', 'Kazimirs', 'Kazis', 'Kazmers', 'Keits', 'Kenets', 'Kerijs', 'Kestutis', 'Kevins', 'Kims', 'Kirils', 'Klaidis', 'Klaids', 'Klāss', 'Klaudijs', 'Klāvs', 'Klemans', 'Klemens', 'Klemenss', 'Klementijs', 'Klementīns', 'Klements', 'Klimans', 'Klimentijs', 'Klods', 'Knuts', 'Komēlijs', 'Kondrāts', 'Konrāds', 'Konrads', 'Konrands', 'Konrāts', 'Konstantīns', 'Konstantins', 'Kornelijs', 'Kreigs', 'Krišjānis', 'Krišjāns', 'Krišs', 'Kristafors', 'Kristaps', 'Kristars', 'Kristens', 'Kristers', 'Kristiāns', 'Kristians', 'Kristijāns', 'Kristjānis', 'Kristjans', 'Kristo', 'Kristofers', 'Kristofors', 'Kristofs', 'Krists', 'Krišus', 'Krīvs', 'Ksaverijs', 'Ksavērijs', 'Ksavers', 'Kuno', 'Kurbads', 'Kurbats', 'Kurts', 'Labrencis', 'Lāčplēsis', 'Ladislavs', 'Laimdotis', 'Laimdots', 'Laimiņš', 'Laimis', 'Laimnesis', 'Laimonds', 'Laimonis', 'Laimons', 'Laimonts', 'Laimstars', 'Laimutis', 'Laimzieds', 'Lainis', 'Landijs', 'Larijs', 'Larions', 'Laris', 'Lars', 'Larss', 'Lato', 'Latvis', 'Laurentijs', 'Laurijs', 'Lauris', 'Lavrentijs', 'Leino', 'Lenards', 'Lenārs', 'Lenarts', 'Lennijs', 'Leo', 'Leonardo', 'Leonards', 'Leonārs', 'Leongīns', 'Leonhards', 'Leonīds', 'Leonids', 'Leons', 'Leontijs', 'Leontīns', 'Leopolds', 'Levijs', 'Liards', 'Liberijs', 'Līgonis', 'Līgotnis', 'Lilians', 'Linards', 'Linārs', 'Linarts', 'Lindons', 'Linerts', 'Lins', 'Linus', 'Linuss', 'Livars', 'Līvis', 'Līvs', 'Lonards', 'Lonarts', 'Longins', 'Lorands', 'Lorens', 'Lorenss', 'Lorijs', 'Lotārs', 'Lotars', 'Luciāns', 'Lucijāns', 'Ludis', 'Lūdolfs', 'Ludoviks', 'Ludvigs', 'Ludviķis', 'Ludviks', 'Luijs', 'Luiss', 'Lūkass', 'Ļevs', 'Madars', 'Madis', 'Magnus', 'Magnuss', 'Maigonis', 'Maigons', 'Maigurs', 'Maikls', 'Maiks', 'Mairis', 'Mairolds', 'Mairs', 'Maksimiliāns', 'Maksims', 'Maksis', 'Makss', 'Maldis', 'Maldonis', 'Malvis', 'Mamerts', 'Manfreds', 'Manfrēds', 'Marats', 'Mārcis', 'Marcis', 'Mareks', 'Marģeris', 'Marģers', 'Marģis', 'Margo', 'Margonis', 'Margons', 'Margots', 'Marguss', 'Marguts', 'Marians', 'Mariens', 'Marijans', 'Mārijs', 'Mariks', 'Mario', 'Māris', 'Maris', 'Mariss', 'Mariuss', 'Marjans', 'Marjus', 'Marko', 'Marks', 'Markus', 'Markuss', 'Maro', 'Marsels', 'Mārtiņš', 'Martins', 'Martiņs', 'Marts', 'Mārts', 'Mateass', 'Matejs', 'Mateuss', 'Mateušs', 'Matiass', 'Matis', 'Matīss', 'Matvejs', 'Maurīcijs', 'Mečeslavs', 'Mečislavs', 'Medards', 'Medarts', 'Mefodijs', 'Meikols', 'Meikulis', 'Meikuls', 'Meinards', 'Meinhards', 'Meldris', 'Mereks', 'Mervils', 'Metjū', 'Metodijs', 'Mežvaldis', 'Mieriņš', 'Miermīlis', 'Miernesis', 'Miervaldis', 'Miervalds', 'Mihaels', 'Mihails', 'Mikaels', 'Miķelis', 'Miķēlis', 'Miks', 'Mikus', 'Milāns', 'Milvards', 'Milvars', 'Mindaugs', 'Mintauts', 'Miroslavs', 'Mišels', 'Modests', 'Modis', 'Modrinš', 'Modris', 'Montis', 'Monts', 'Monvīds', 'Monvids', 'Morics', 'Moriss', 'Mudijs', 'Mudiņš', 'Mudis', 'Mudris', 'Mundis', 'Mundris', 'Muntis', 'Murads', 'Muslims', 'Naidžels', 'Nameisis', 'Namejs', 'Napoleons', 'Narciss', 'Nareks', 'Narimans', 'Narimants', 'Natans', 'Nauris', 'Neils', 'Nesters', 'Nestors', 'Nevils', 'Nikandrs', 'Nikifors', 'Nikijs', 'Niklāss', 'Niklāvs', 'Niklavs', 'Niko', 'Nikodems', 'Nikodēms', 'Nikodims', 'Nikolajs', 'Nikolass', 'Niks', 'Nils', 'Nīls', 'Nilss', 'Nolāns', 'Noldis', 'Norberts', 'Nords', 'Noris', 'Norītis', 'Norlands', 'Normands', 'Normans', 'Normants', 'Normens', 'Normuds', 'Normunds', 'Ņikifors', 'Ņikita', 'Odisejs', 'Odums', 'Ogists', 'Ojārs', 'Oktavians', 'Olafs', 'Olands', 'Olārs', 'Olavs', 'Oļegs', 'Olevs', 'Olģerds', 'Oļģerts', 'Olgerts', 'Olis', 'Olivers', 'Olmars', 'Omārs', 'Oniks', 'Ontons', 'Onufrijs', 'Orests', 'Orfejs', 'Ornets', 'Ortando', 'Osips', 'Oskars', 'Osmars', 'Ostins', 'Osvaldis', 'Osvalds', 'Otārs', 'Otis', 'Oto', 'Otomārs', 'Otomars', 'Patricijs', 'Patriks', 'Paulis', 'Pauls', 'Pāvels', 'Pāvils', 'Pavils', 'Pāvuls', 'Pērs', 'Persijs', 'Pēteris', 'Pēters', 'Petro', 'Petrs', 'Pijs', 'Pīters', 'Pits', 'Pius', 'Pjotrs', 'Platons', 'Plūdonis', 'Polikarps', 'Pols', 'Prans', 'Radimins', 'Radions', 'Radislavs', 'Radomirs', 'Radvilis', 'Radvils', 'Rafaels', 'Rafaēls', 'Rafails', 'Rafiks', 'Ragnārs', 'Rahmats', 'Raiders', 'Raido', 'Raiens', 'Raigards', 'Raigo', 'Railands', 'Raimis', 'Raimo', 'Raimonds', 'Raimons', 'Raimunds', 'Rainars', 'Rainers', 'Rainis', 'Rainolds', 'Raitis', 'Raits', 'Raivis', 'Raivo', 'Raldis', 'Ralfs', 'Ramērs', 'Ramils', 'Ramiro', 'Ramons', 'Randolfs', 'Rašids', 'Rasmuss', 'Raulis', 'Rauls', 'Reds', 'Redženalds', 'Redžinalds', 'Reginalds', 'Regīns', 'Regnalds', 'Regnārs', 'Regnolds', 'Rego', 'Reimārs', 'Reimo', 'Reinards', 'Reinārs', 'Reiners', 'Reinhards', 'Reinholds', 'Reinis', 'Reino', 'Reinolds', 'Reinvalds', 'Remberts', 'Remigijs', 'Remijs', 'Remirs', 'Remo', 'Rems', 'Renalds', 'Renards', 'Renārs', 'Renars', 'Renarts', 'Renato', 'Renāts', 'Renats', 'Rendijs', 'Renijs', 'Renno', 'Reno', 'Renolds', 'Rens', 'Reons', 'Rets', 'Revs', 'Ričards', 'Ričijs', 'Ričs', 'Rids', 'Rigo', 'Rigonds', 'Rihards', 'Riho', 'Rikardo', 'Rikijs', 'Riks', 'Rimands', 'Rimants', 'Rimars', 'Rimonds', 'Rimons', 'Rinaldo', 'Rinalds', 'Rinalts', 'Rinards', 'Rinārs', 'Rinats', 'Ringo', 'Ringolds', 'Rinolds', 'Rio', 'Rišars', 'Ritmars', 'Ritums', 'Ritvaldis', 'Ritvalds', 'Ritvars', 'Rivo', 'Rjuriks', 'Roalds', 'Roans', 'Robērs', 'Roberto', 'Roberts', 'Robijs', 'Robins', 'Rodijs', 'Rodions', 'Rodrigo', 'Rodžers', 'Rojs', 'Rokijs', 'Roko', 'Rolands', 'Rolāns', 'Rolfs', 'Rolijs', 'Romalds', 'Romands', 'Romāns', 'Romans', 'Romants', 'Romass', 'Romēns', 'Romeo', 'Romis', 'Roms', 'Romualds', 'Romulds', 'Romunds', 'Romuss', 'Romvalds', 'Ronaldo', 'Ronalds', 'Ronijs', 'Ronvalds', 'Rorijs', 'Rostams', 'Rostislavs', 'Rovens', 'Rubens', 'Rudiards', 'Rūdis', 'Rūdolfs', 'Rudolfs', 'Ruriks', 'Rūsiņš', 'Ruslands', 'Ruslāns', 'Rustams', 'Saīds', 'Saigits', 'Saimons', 'Sairis', 'Saivis', 'Salamons', 'Salimons', 'Sallijs', 'Salomons', 'Salvijs', 'Salvis', 'Salvo', 'Samirs', 'Samsons', 'Samuels', 'Samuēls', 'Samvels', 'Sančo', 'Sandars', 'Sanders', 'Sandijs', 'Sandis', 'Sando', 'Sandors', 'Sandrino', 'Sandris', 'Sandro', 'Sandrs', 'Sandus', 'Sanduss', 'Sangvids', 'Sanijs', 'Santijs', 'Santis', 'Santo', 'Santoss', 'Sarmis', 'Saulceris', 'Saulgaitis', 'Saulis', 'Saulstars', 'Sauļus', 'Saulvedis', 'Savelijs', 'Sebastians', 'Sebastijans', 'Sebastjans', 'Sedriks', 'Seimanis', 'Seldzis', 'Selvijs', 'Selvīns', 'Selvis', 'Semions', 'Semjons', 'Sendijs', 'Sentis', 'Serafims', 'Sergejs', 'Sergo', 'Seržs', 'Severīns', 'Severins', 'Severjans', 'Sidars', 'Sidnejs', 'Sidors', 'Sigismunds', 'Sigits', 'Sigizmunds', 'Sigmārs', 'Sigmunds', 'Signijs', 'Signis', 'Sigords', 'Sigunds', 'Sigurds', 'Sigurts', 'Sigvards', 'Sigvars', 'Sigvarts', 'Silards', 'Silvars', 'Silvers', 'Silvesters', 'Silvestris', 'Silvestrs', 'Silvis', 'Sīmanis', 'Simeons', 'Simions', 'Simons', 'Sindijs', 'Singurs', 'Sintijs', 'Sirdsvaldis', 'Skaidris', 'Skaudris', 'Smaidonis', 'Smailis', 'Smuidris', 'Solomons', 'Solvis', 'Sondars', 'Sondris', 'Spartaks', 'Spēkonis', 'Spodris', 'Spricis', 'Staldzis', 'Staņislavs', 'Stanislavs', 'Stasis', 'Stass', 'Stefans', 'Stefāns', 'Steinārs', 'Stenlijs', 'Stepans', 'Stepons', 'Stīvens', 'Svenis', 'Svens', 'Svetoslavs', 'Svjatoslavs', 'Šandors', 'Tadeušs', 'Tagils', 'Tahirs', 'Taivo', 'Tālavs', 'Tālis', 'Tālivaldis', 'Tālivalds', 'Tālrids', 'Tālrīts', 'Tālrits', 'Tāls', 'Tālvaldis', 'Tamārs', 'Tarass', 'Taunis', 'Tautmīlis', 'Tautvaldis', 'Tautvaris', 'Tedijs', 'Tedis', 'Teldijs', 'Telesfors', 'Tenis', 'Teo', 'Teobalds', 'Teodors', 'Teofils', 'Teovils', 'Terijs', 'Tihons', 'Tils', 'Timofejs', 'Timotejs', 'Tims', 'Timurs', 'Tits', 'Tobijs', 'Toivo', 'Tomass', 'Tomašs', 'Tomijs', 'Toms', 'Tonijs', 'Toralfs', 'Torolfs', 'Tors', 'Torvalds', 'Treviss', 'Trofims', 'Tumašs', 'Turaids', 'Tūrs', 'Udo', 'Uģis', 'Ugo', 'Ulams', 'Uldis', 'Uldriķis', 'Ulfs', 'Uljans', 'Uļjans', 'Ulrihs', 'Ulriks', 'Ulvars', 'Ulvis', 'Umberts', 'Undalgs', 'Undis', 'Ungars', 'Uno', 'Uvis', 'Vaclavs', 'Vadims', 'Vagifs', 'Vahtangs', 'Vaidelotis', 'Vaidis', 'Vaino', 'Vairis', 'Vaironis', 'Vairons', 'Vaits', 'Vaivars', 'Valdeko', 'Valdeks', 'Valdemārs', 'Valdemars', 'Valdimārts', 'Valdimirs', 'Valdis', 'Valdmiers', 'Valdonis', 'Valdons', 'Valds', 'Valeks', 'Valentijs', 'Valentīns', 'Valentins', 'Valents', 'Valeriāns', 'Valerijāns', 'Valērijs', 'Valerijs', 'Valerjāns', 'Valfrīds', 'Valgudis', 'Valijs', 'Valteris', 'Valters', 'Valtīns', 'Valtis', 'Valts', 'Varaidotis', 'Varaidots', 'Varfolomejs', 'Varimands', 'Varimants', 'Varis', 'Varonis', 'Vasīlijs', 'Vasils', 'Večeslavs', 'Večislavs', 'Veidols', 'Veiko', 'Veimārs', 'Veino', 'Velards', 'Velerjans', 'Vello', 'Venancijs', 'Venantijs', 'Venceslavs', 'Venčeslavs', 'Vencislavs', 'Vendijs', 'Venedikts', 'Veners', 'Veno', 'Ventis', 'Vents', 'Verners', 'Vernis', 'Vernons', 'Veronis', 'Vestards', 'Vicents', 'Vidards', 'Vidars', 'Vidarts', 'Videvuds', 'Videvuts', 'Vidis', 'Vidmands', 'Vidmants', 'Vidmunds', 'Vido', 'Vidulis', 'Vidvars', 'Vidvedis', 'Vidvuds', 'Vidvuts', 'Viestards', 'Viestars', 'Viestarts', 'Viesturis', 'Viesturs', 'Vieturs', 'Vīgants', 'Vigars', 'Vigelijs', 'Vigilijs', 'Vīgo', 'Vigors', 'Vigorts', 'Vigurds', 'Vijārs', 'Vijtauts', 'Vikars', 'Vikentijs', 'Vikijs', 'Viktorijs', 'Viktors', 'Vilārs', 'Vilberts', 'Vilemons', 'Vilens', 'Vilfrīds', 'Vilhelmīns', 'Vilhelms', 'Vilibalds', 'Viliberts', 'Vilijs', 'Vīlips', 'Vilis', 'Viljams', 'Villems', 'Villijs', 'Vilmārs', 'Vilmars', 'Vilnis', 'Viļums', 'Viļus', 'Vinārs', 'Vincens', 'Vincentijs', 'Vincents', 'Vinceslavs', 'Vincs', 'Viners', 'Vinets', 'Vinifreds', 'Vinolds', 'Vinsents', 'Vintārs', 'Vints', 'Virgilijs', 'Virginijs', 'Viskants', 'Vismands', 'Vismants', 'Visvaldis', 'Visvalds', 'Visvaris', 'Visvars', 'Vitālijs', 'Vitalijs', 'Vitālis', 'Vitaliss', 'Vitāls', 'Vitars', 'Vitauts', 'Vītauts', 'Vitis', 'Vito', 'Vitolds', 'Vitols', 'Vitors', 'Vits', 'Vitus', 'Vivaldis', 'Vivanto', 'Vizbulis', 'Vizulis', 'Vjačeslavs', 'Vladeks', 'Vladilens', 'Vladimirs', 'Vladis', 'Vladislavs', 'Vladlens', 'Vlads', 'Vmcis', 'Voicehs', 'Voiceks', 'Voicihs', 'Voiciks', 'Voičiks', 'Voitiks', 'Voldemārs', 'Voldemars', 'Voldis', 'Voldmārs', 'Volfgangs', 'Volfreds', 'Volfrīds', 'Volfs', 'Volmārs', 'Vsevolods', 'Vudis', 'Vudro', 'Vulmārs', 'Zaigonis', 'Zālamans', 'Zalamons', 'Zāmuels', 'Zandars', 'Zanders', 'Zandis', 'Zbigņevs', 'Zdeneks', 'Zelmars', 'Zemgus', 'Zemvaldis', 'Zemvalds', 'Zenons', 'Zezostris', 'Ziedonis', 'Ziedons', 'Zigfrīds', 'Zigfrids', 'Zigis', 'Zigismunds', 'Zigizmunds', 'Zigmans', 'Zigmants', 'Zigmāris', 'Zigmārs', 'Zigmars', 'Zigmonds', 'Zigmonts', 'Zigmunds', 'Zigmunts', 'Zigo', 'Zigonis', 'Zigrīds', 'Zigrids', 'Zigurds', 'Zigurts', 'Zigvards', 'Zilgars', 'Zinaidis', 'Zinaids', 'Zinovijs', 'Zintars', 'Zintauts', 'Zintis', 'Zinturs', 'Žaks', 'Žanis', 'Žanno', 'Žano', 'Žans', 'Ženijs', 'Žerārs', 'Žoržs', 'Žozefs', ]; /** * {@link} http://vardunozime.lv/names-female */ protected static $firstNameFemale = [ 'Ada', 'Adala', 'Adalberta', 'Adela', 'Adelaida', 'Adelaide', 'Adele', 'Adelfina', 'Adelgunde', 'Adelheida', 'Adelheide', 'Adelija', 'Adēlija', 'Adelīna', 'Adelina', 'Adija', 'Adīna', 'Adīne', 'Adonija', 'Adriāna', 'Adrija', 'Aelita', 'Afanasija', 'Afra', 'Afrodīte', 'Agafija', 'Agata', 'Agate', 'Agāte', 'Agija', 'Agika', 'Agita', 'Aglikerija', 'Agna', 'Agnda', 'Agne', 'Agnesa', 'Agnese', 'Agnesija', 'Agneška', 'Agņeška', 'Agneta', 'Agnete', 'Agneze', 'Agnēze', 'Agnija', 'Agnita', 'Agra', 'Agreda', 'Agrida', 'Agrija', 'Agrina', 'Agripina', 'Agrita', 'Agrīte', 'Agunda', 'Aīda', 'Aida', 'Aiga', 'Aigija', 'Aigita', 'Aigula', 'Aija', 'Aila', 'Ailenda', 'Aili', 'Ailija', 'Ailita', 'Aina', 'Aināra', 'Ainita', 'Aira', 'Airida', 'Airika', 'Airīna', 'Airisa', 'Airita', 'Airite', 'Aisma', 'Aista', 'Aiva', 'Aivija', 'Aivika', 'Aivita', 'Ajita', 'Akilina', 'Aksenija', 'Akulina', 'Akuļina', 'Akvelīna', 'Akvelina', 'Akvilīna', 'Ala', 'Alaida', 'Alba', 'Alberta', 'Albertīna', 'Albertīne', 'Albertine', 'Albīna', 'Albina', 'Albīne', 'Alda', 'Aldija', 'Aldīna', 'Aldona', 'Aldone', 'Aldonija', 'Aldra', 'Aleftīna', 'Aleftine', 'Aleksa', 'Aleksandra', 'Aleksandrīna', 'Aleksandrine', 'Alena', 'Alēna', 'Alerina', 'Alesja', 'Aleta', 'Alevtīna', 'Alevtīne', 'Alfa', 'Alfija', 'Alfonija', 'Alfra', 'Alfrīda', 'Ali', 'Alīcija', 'Alīda', 'Alida', 'Alīde', 'Alīdija', 'Alija', 'Alika', 'Alimpiada', 'Alīna', 'Alina', 'Aļina', 'Alīne', 'Alīsa', 'Alise', 'Alīse', 'Alīsija', 'Alita', 'Alla', 'Allija', 'Alma', 'Almāra', 'Alna', 'Alodija', 'Aloīda', 'Aloiza', 'Aloizija', 'Aļona', 'Alondra', 'Alta', 'Alva', 'Alvija', 'Alvika', 'Alvīna', 'Alvīne', 'Alvine', 'Alvinija', 'Alvita', 'Alžbeta', 'Amalda', 'Amālija', 'Amanda', 'Amanta', 'Amantija', 'Amaranda', 'Amaranta', 'Amarilla', 'Amelija', 'Amēlija', 'Amelita', 'Amenta', 'Amīda', 'Amilda', 'Ammonārija', 'Amrita', 'Ana', 'Aņa', 'Anabella', 'Anaita', 'Anāra', 'Anastasija', 'Anastāsija', 'Anastāzija', 'Anata', 'Anatolija', 'Ance', 'Anda', 'Andija', 'Andīna', 'Andina', 'Andīne', 'Andra', 'Andre', 'Andrelita', 'Andreta', 'Andriāna', 'Andrija', 'Andrijana', 'Andrika', 'Andrita', 'Andromeda', 'Andžela', 'Andželika', 'Andželīna', 'Andželita', 'Andžella', 'Ane', 'Aneka', 'Aņela', 'Aneļa', 'Anēla', 'Anela', 'Anēle', 'Anēlija', 'Anelija', 'Anemarija', 'Anese', 'Aneta', 'Anete', 'Anfija', 'Anfisa', 'Anga', 'Angeļa', 'Angela', 'Angelija', 'Angelika', 'Angēlika', 'Angelīna', 'Angelita', 'Anhelita', 'Aniceta', 'Anija', 'Anika', 'Anisija', 'Aņisija', 'Aņisja', 'Anita', 'Anitra', 'Ankatrina', 'Anlīza', 'Anlīze', 'Anlizeta', 'Anmāra', 'Anmarija', 'Anna', 'Annamarija', 'Anne', 'Annele', 'Annelija', 'Annemarija', 'Anneta', 'Annete', 'Annija', 'Annika', 'Anniņa', 'Anrita', 'Anta', 'Antainna', 'Antija', 'Antonela', 'Antonīda', 'Antonija', 'Antoņina', 'Antonīna', 'Antra', 'Antuaneta', 'Antuanete', 'Aņuta', 'Anžela', 'Anželika', 'Anželina', 'Anželita', 'Anžella', 'Anzelma', 'Apolinārija', 'Apolonija', 'Aralda', 'Aranta', 'Areta', 'Arfa', 'Argija', 'Argita', 'Argunda', 'Ariadna', 'Ariadne', 'Ariāna', 'Arianda', 'Ariandra', 'Arianna', 'Arīda', 'Arieta', 'Arija', 'Arimanda', 'Arīna', 'Arisa', 'Aristīda', 'Arita', 'Arjana', 'Arkādija', 'Arlita', 'Arma', 'Armanda', 'Armīda', 'Armilda', 'Arne', 'Arnīda', 'Arnija', 'Arnika', 'Arnita', 'Arta', 'Artemida', 'Artija', 'Arvaldina', 'Arvīda', 'Arvīde', 'Arvita', 'Asija', 'Asja', 'Asma', 'Asna', 'Asnate', 'Asnāte', 'Asne', 'Asola', 'Aspāzija', 'Asterija', 'Astērija', 'Astra', 'Astrīda', 'Astrida', 'Astrīde', 'Astrīte', 'Asunta', 'Ata', 'Atala', 'Atēna', 'Auce', 'Auda', 'Augenija', 'Augusta', 'Auguste', 'Augustīna', 'Augustīne', 'Aura', 'Aurēlija', 'Aurelija', 'Aurika', 'Aurora', 'Ausma', 'Aušra', 'Aušra', 'Austra', 'Austrīte', 'Avelīna', 'Avija', 'Avita', 'Aviva', 'Azanda', 'Azella', 'Ādolfina', 'Ādolfīne', 'Āra', 'Ārija', 'Ārika', 'Ārite', 'Ārvalda', 'Baiba', 'Balva', 'Banga', 'Baņuta', 'Barba', 'Bārbala', 'Barbala', 'Barbara', 'Barbola', 'Bažena', 'Beāta', 'Beāte', 'Beate', 'Beatrisa', 'Beatrise', 'Bekija', 'Belinda', 'Bella', 'Bemadita', 'Benedikta', 'Beneventa', 'Benigna', 'Benija', 'Benilda', 'Benita', 'Benjamina', 'Benoventa', 'Berenika', 'Berita', 'Bernada', 'Bernāde', 'Bernadeta', 'Bernadete', 'Bernadina', 'Bernadīne', 'Bernadīte', 'Bernarda', 'Bernarde', 'Bernardīna', 'Bernedīne', 'Berta', 'Beruta', 'Beta', 'Betija', 'Betsija', 'Bianka', 'Bille', 'Biminita', 'Binija', 'Binnija', 'Birgita', 'Biruta', 'Birute', 'Bitīte', 'Blāzma', 'Bogumila', 'Boļeslava', 'Bonaventūra', 'Bonifācija', 'Bonija', 'Bonoventura', 'Borbala', 'Borbola', 'Borbula', 'Borghilde', 'Božena', 'Brenda', 'Breta', 'Briāna', 'Bridžita', 'Brigita', 'Brina', 'Brinda', 'Brita', 'Brīva', 'Brīve', 'Brīvīte', 'Broņa', 'Bronhilda', 'Bronija', 'Broņislava', 'Bronislava', 'Brunhilda', 'Brunhilde', 'Brunita', 'Čarita', 'Čelsija', 'Čereta', 'Česlava', 'Čezeta', 'Cecīlija', 'Cecilija', 'Celerīna', 'Celīna', 'Centa', 'Centolla', 'Cera', 'Cerība', 'Cezarija', 'Cicilija', 'Ciedra', 'Cilda', 'Cilija', 'Cilina', 'Cilmija', 'Cilnija', 'Cina', 'Cintija', 'Cirēnija', 'Dace', 'Dacija', 'Dacīte', 'Daglta', 'Dagmāra', 'Dagmara', 'Dagna', 'Dagne', 'Dagnija', 'Dagnita', 'Daidze', 'Daiga', 'Daigone', 'Daija', 'Daila', 'Daile', 'Daimona', 'Daina', 'Dainavīte', 'Dainida', 'Dainita', 'Dainīte', 'Dainuvīte', 'Daira', 'Dairita', 'Daiva', 'Dajana', 'Dālija', 'Dana', 'Dane', 'Daneta', 'Danica', 'Danida', 'Daniela', 'Dāniela', 'Daniēla', 'Daniella', 'Danija', 'Danika', 'Daņila', 'Danita', 'Danna', 'Danuta', 'Daņuta', 'Danute', 'Dārija', 'Darina', 'Darja', 'Dārta', 'Dārte', 'Debora', 'Dedze', 'Deina', 'Deivija', 'Deizija', 'Delfīna', 'Delfīne', 'Demija', 'Denija', 'Denisa', 'Denise', 'Denīza', 'Denīze', 'Denora', 'Dēvija', 'Dezija', 'Dēzija', 'Diāna', 'Diana', 'Diandra', 'Dianna', 'Diāra', 'Dida', 'Digna', 'Digne', 'Dina', 'Dīna', 'Dināra', 'Dineta', 'Dinija', 'Dinnija', 'Dita', 'Dite', 'Dolita', 'Dollija', 'Doloresa', 'Dome', 'Domenika', 'Domicela', 'Domicele', 'Domicelija', 'Domicella', 'Domija', 'Dominika', 'Domna', 'Domuse', 'Donāta', 'Donāte', 'Donicela', 'Donvina', 'Dora', 'Dore', 'Doreta', 'Dorina', 'Dorisa', 'Dorita', 'Dorota', 'Doroteja', 'Dorotija', 'Dorta', 'Dorte', 'Drosma', 'Drosme', 'Dūda', 'Džamila', 'Džana', 'Džaneta', 'Džanete', 'Džanita', 'Džasmīna', 'Džastina', 'Džeina', 'Dzeja', 'Dzelde', 'Džellija', 'Dzelme', 'Džema', 'Džemma', 'Džena', 'Dženeta', 'Dženete', 'Dženifera', 'Dženija', 'Dženita', 'Džeralda', 'Džeraldīne', 'Džesija', 'Džesika', 'Dzestra', 'Dzidra', 'Dzidrite', 'Dziedra', 'Dziesma', 'Džigunda', 'Džilda', 'Dzīle', 'Džina', 'Dzine', 'Džineta', 'Džinita', 'Dzinta', 'Dzintara', 'Dzintāra', 'Dzintārija', 'Dzintra', 'Dzirkstīte', 'Džoanna', 'Džoija', 'Džoja', 'Džovita', 'Džudīte', 'Džūlija', 'Džuljeta', 'Eba', 'Eda', 'Ede', 'Edija', 'Edīta', 'Edīte', 'Edite', 'Edla', 'Edmonda', 'Edna', 'Eduarda', 'Edviga', 'Edvija', 'Edvīna', 'Edvīne', 'Efeja', 'Ega', 'Egida', 'Egija', 'Egīna', 'Egita', 'Egle', 'Egmonta', 'Eifrozine', 'Eila', 'Eina', 'Eiženija', 'Eižēnija', 'Eļa', 'Elāna', 'Elda', 'Elektra', 'Elena', 'Elēna', 'Elenora', 'Eleonora', 'Elfa', 'Elfija', 'Elfrīda', 'Elfrida', 'Elfrīde', 'Elga', 'Elgita', 'Elīda', 'Elija', 'Elika', 'Elīna', 'Elina', 'Elīne', 'Elionora', 'Elīsa', 'Elise', 'Elita', 'Elite', 'Elīza', 'Eliza', 'Elīzabeta', 'Elizabete', 'Elīzabete', 'Elizaveta', 'Elizavete', 'Elizbete', 'Elize', 'Ella', 'Ellana', 'Ellena', 'Ellija', 'Elma', 'Elmāra', 'Elmija', 'Elmīna', 'Elmīne', 'Elmīra', 'Elmira', 'Elna', 'Elnāra', 'Elneta', 'Elona', 'Elta', 'Elva', 'Elvi', 'Elviga', 'Elvija', 'Elvīna', 'Elvīne', 'Elvīra', 'Elvira', 'Elvisa', 'Elvita', 'Elza', 'Elzabeta', 'Elžbeta', 'Ema', 'Emanuēla', 'Emarita', 'Emerenciana', 'Emerencija', 'Emerencijana', 'Emerenta', 'Emerentiana', 'Emerentina', 'Emerentīne', 'Emerita', 'Emertijana', 'Emija', 'Emilda', 'Emiliana', 'Emīlija', 'Emilija', 'Emilijana', 'Emīlja', 'Emiljana', 'Emīra', 'Emirita', 'Emma', 'Emme', 'Ena', 'Enda', 'Endija', 'Endžija', 'Ene', 'Enerita', 'Engelīna', 'Enīda', 'Enija', 'Enina', 'Enita', 'Ennata', 'Ennija', 'Enrija', 'Enrika', 'Enriketa', 'Enta', 'Envija', 'Era', 'Erena', 'Erēna', 'Eridana', 'Erika', 'Erīna', 'Erita', 'Erma', 'Ermīna', 'Ermīne', 'Ermionija', 'Ermonija', 'Erna', 'Erneste', 'Ernestīna', 'Ernestīne', 'Ernestine', 'Ernita', 'Ervīna', 'Ervita', 'Esēnija', 'Esfira', 'Esija', 'Esmeralda', 'Esmeralde', 'Estella', 'Estera', 'Estere', 'Estra', 'Eta', 'Etele', 'Etelvīne', 'Etere', 'Eteri', 'Etīna', 'Euģenija', 'Euģēnija', 'Eugenija', 'Eugēnija', 'Eulālija', 'Eva', 'Evalina', 'Eve', 'Evelīna', 'Evelina', 'Evelīne', 'Evelita', 'Everika', 'Everita', 'Evgēnija', 'Evgenija', 'Evģēnija', 'Evģenija', 'Evī', 'Evija', 'Evika', 'Evisa', 'Evita', 'Evrika', 'Ēra', 'Ērika', 'Ēstere', 'Ēva', 'Ēvī', 'Ēvija', 'Ēvisa', 'Faina', 'Fanija', 'Fannija', 'Farida', 'Fatima', 'Fatina', 'Fatma', 'Feja', 'Feliciāna', 'Felicianna', 'Felīcija', 'Felicijana', 'Felicita', 'Felicjana', 'Felonija', 'Fenija', 'Feodora', 'Feodosija', 'Feona', 'Feonija', 'Fetna', 'Fevronija', 'Filemona', 'Filgita', 'Filicija', 'Filimona', 'Fiļimona', 'Filimonija', 'Filiomena', 'Filipina', 'Filomeja', 'Filomena', 'Filumena', 'Fionija', 'Flora', 'Florence', 'Florentija', 'Florentīna', 'Florentīne', 'Floriana', 'Florija', 'Florijana', 'Fortunata', 'Frančeska', 'Franciska', 'Franciška', 'Frančiska', 'Fransuāza', 'Františka', 'Franuse', 'Fraskita', 'Frederika', 'Frensisa', 'Frīda', 'Frida', 'Friderika', 'Fridriha', 'Gabija', 'Gabriēla', 'Gabriela', 'Gabriele', 'Gabriella', 'Gaida', 'Gaidite', 'Gaija', 'Gaisma', 'Gaismīte', 'Gaismone', 'Gaita', 'Galina', 'Gaļina', 'Ganda', 'Geda', 'Gēda', 'Gedra', 'Geila', 'Gelija', 'Gēlija', 'Gelinta', 'Genefa', 'Generoza', 'Genija', 'Genita', 'Genovaite', 'Genovefa', 'Genoveja', 'Genovera', 'Genoveva', 'Gentra', 'Genuvefa', 'Geraldina', 'Gerarda', 'Gerda', 'Geronima', 'Gertija', 'Gertrūda', 'Gertrūde', 'Gertrude', 'Gesta', 'Gianeja', 'Giedra', 'Gija', 'Gina', 'Gināra', 'Gineta', 'Ginita', 'Ginta', 'Gintija', 'Gita', 'Gitāna', 'Gitija', 'Gizela', 'Glafīra', 'Glaima', 'Glauda', 'Gledisa', 'Glenda', 'Glendija', 'Glikerija', 'Glita', 'Glorija', 'Gonda', 'Gotlība', 'Grācija', 'Grasilda', 'Grata', 'Gražina', 'Greta', 'Grēta', 'Grieta', 'Grietina', 'Grineta', 'Grinete', 'Grita', 'Grizelda', 'Gudrīte', 'Gudruna', 'Gulnara', 'Guļnara', 'Guna', 'Gunāra', 'Gunavefa', 'Gunda', 'Gundega', 'Gundija', 'Gundra', 'Gunefa', 'Guneta', 'Gunita', 'Gunitra', 'Gunmāra', 'Gunta', 'Guntiņa', 'Guntra', 'Gusta', 'Guste', 'Gvenda', 'Gvida', 'Gvidālija', 'Ģēda', 'Ģenovefa', 'Ģertcuda', 'Ģertrūda', 'Ģertrūde', 'Ģertrude', 'Ģiedra', 'Ģinta', 'Haida', 'Haide', 'Halina', 'Halīna', 'Hanelita', 'Hanna', 'Hannelore', 'Hannija', 'Hanzija', 'Haralda', 'Hardija', 'Harija', 'Harina', 'Harita', 'Haritina', 'Heda', 'Hedija', 'Hedviga', 'Heidija', 'Helēna', 'Helena', 'Helēne', 'Helene', 'Helga', 'Helge', 'Helgi', 'Helgrīda', 'Hēlija', 'Helita', 'Helju', 'Hella', 'Hellēna', 'Hellija', 'Helma', 'Helmija', 'Helmīna', 'Helmīne', 'Helmīra', 'Helmute', 'Helta', 'Helvi', 'Helvija', 'Helvita', 'Henija', 'Henisa', 'Henita', 'Hennija', 'Henrieta', 'Henriete', 'Henrija', 'Henrika', 'Henrita', 'Hēra', 'Hera', 'Herenija', 'Herita', 'Herma', 'Hermīna', 'Hermīne', 'Hermine', 'Heronija', 'Heronima', 'Herta', 'Hervita', 'Hetija', 'Hiacinta', 'Hilarija', 'Hilda', 'Hildegarde', 'Hildura', 'Hilga', 'Hilja', 'Hilma', 'Honorata', 'Honoreta', 'Hortenzija', 'Hulda', 'Ida', 'Ideja', 'Idilija', 'Idra', 'Ieva', 'Ieviņa', 'Igeta', 'Igila', 'Igita', 'Ignese', 'Igunda', 'Ija', 'Ilāna', 'Ilanda', 'Ilanta', 'Ilāra', 'Ilārija', 'Ilda', 'Ildra', 'Ildze', 'Ileana', 'Ilga', 'Ilgnese', 'Ilgona', 'Iliana', 'Ilija', 'Ilita', 'Ilizana', 'Ilizane', 'Iļja', 'Iljana', 'Iļjana', 'Illa', 'Illarija', 'Illuminata', 'Ilma', 'Ilmara', 'Ilme', 'Ilmija', 'Ilna', 'Ilona', 'Ilonda', 'Ilone', 'Ilonija', 'Iluta', 'Ilva', 'Ilveta', 'Ilvija', 'Ilvīra', 'Ilvita', 'Ilza', 'Ilze', 'Ilzīte', 'Ima', 'Imalda', 'Imanda', 'Imandra', 'Imanta', 'Imelda', 'Imgarde', 'Imre', 'Imula', 'Ina', 'Inaida', 'Ināra', 'Inara', 'Inārija', 'Inarta', 'Inatra', 'Inda', 'Indīra', 'Indra', 'Inelda', 'Inesa', 'Inese', 'Inesīte', 'Ineta', 'Inete', 'Inga', 'Inge', 'Ingeborga', 'Ingemāra', 'Ingera', 'Ingēra', 'Ingerūda', 'Ingeta', 'Ingita', 'Ingmāra', 'Ingra', 'Ingre', 'Ingreta', 'Ingrīda', 'Ingrida', 'Ingrita', 'Inguna', 'Ingūna', 'Ingunda', 'Ingūra', 'Inguta', 'Ingvilda', 'Inija', 'Inita', 'Initra', 'Inna', 'Innara', 'Inneta', 'Inota', 'Inta', 'Intra', 'Inuta', 'Inveiga', 'Ira', 'Iraīda', 'Iraida', 'Iraisa', 'Irbe', 'Irēna', 'Irena', 'Irene', 'Irēne', 'Irīda', 'Irida', 'Irija', 'Irina', 'Irīna', 'Irisa', 'Irita', 'Irma', 'Irme', 'Irmgarda', 'Irmgarde', 'Irmiņa', 'Irmīna', 'Irmīne', 'Irmtrauta', 'Irmtraute', 'Irta', 'Iruta', 'Irute', 'Irvita', 'Irži', 'Isma', 'Ita', 'Itija', 'Iva', 'Ivaise', 'Ivanda', 'Ivande', 'Ivanna', 'Ivāra', 'Ivase', 'Ivena', 'Iverta', 'Iveta', 'Ivete', 'Ivika', 'Ivita', 'Ivona', 'Ivonda', 'Ivonija', 'Ivonna', 'Iza', 'Izabela', 'Izabella', 'Izanda', 'Izaura', 'Izīda', 'Izolda', 'Izolde', 'Īda', 'Īģe', 'Īna', 'Īra', 'Īrisa', 'Īva', 'Īvija', 'Jacinta', 'Jadviga', 'Jadvīga', 'Jadze', 'Jakobīna', 'Jalanta', 'Jana', 'Jāna', 'Janeka', 'Janeta', 'Janete', 'Janika', 'Janīna', 'Janina', 'Jaņīna', 'Janita', 'Janna', 'Janta', 'Januārija', 'Jaroslava', 'Jasmīna', 'Jasmīne', 'Jausma', 'Jautra', 'Jautrīte', 'Jāzepa', 'Jazepata', 'Jazupata', 'Jedviga', 'Jefimija', 'Jefrosīnija', 'Jekaterīna', 'Jeļena', 'Jeļizabeta', 'Jelizabeta', 'Jelizaveta', 'Jeļizaveta', 'Jelizavete', 'Jeļizavete', 'Jella', 'Jesija', 'Jeta', 'Jete', 'Jevdokija', 'Jevgēņija', 'Jevģenija', 'Jevģēnija', 'Jevgēnija', 'Jevgenija', 'Jevgeņija', 'Jevlampija', 'Jevženija', 'Jevžēnija', 'Jezufata', 'Jezupata', 'Jezupate', 'Joana', 'Joanna', 'Jogita', 'Johana', 'Johanna', 'Jolanda', 'Jolanta', 'Jolita', 'Jonita', 'Jovita', 'Jozefa', 'Jozefata', 'Jozefīna', 'Jozefīne', 'Juanna', 'Judīte', 'Jugita', 'Jūla', 'Jūle', 'Jūliāna', 'Jūļiana', 'Julianija', 'Jūlianna', 'Jūlija', 'Julija', 'Jūlijana', 'Julijanna', 'Julita', 'Juļjana', 'Juna', 'Jūnija', 'Junita', 'Junna', 'Junona', 'Junora', 'Junta', 'Juranta', 'Jūrāte', 'Jureta', 'Jurgita', 'Jurika', 'Jurita', 'Jūsma', 'Justa', 'Justīna', 'Justīne', 'Justine', 'Justīnija', 'Juta', 'Juvita', 'Juzefa', 'Juzefata', 'Juzefate', 'Juzefīna', 'Juzefine', 'Juzepa', 'Juzepata', 'Juzepate', 'Juzufata', 'Kadrija', 'Kaija', 'Kaira', 'Kaiva', 'Kamēlija', 'Kamena', 'Kamila', 'Kamīlija', 'Kamilla', 'Kamita', 'Kandida', 'Karalina', 'Karena', 'Kārija', 'Karīna', 'Kārina', 'Karinē', 'Karīne', 'Karita', 'Karla', 'Karlīna', 'Karlina', 'Karlīne', 'Karmena', 'Karmene', 'Karola', 'Karolīna', 'Karolīne', 'Karulina', 'Kasandra', 'Katalīna', 'Katarīna', 'Katažina', 'Kate', 'Katerīna', 'Katija', 'Katiņa', 'Katra', 'Katre', 'Katri', 'Katrīna', 'Katrina', 'Katrīne', 'Katriona', 'Kazimerina', 'Kazimira', 'Kazimirina', 'Kazmerina', 'Kazmirina', 'Kecija', 'Keisija', 'Keita', 'Keitija', 'Kelija', 'Kellija', 'Kendija', 'Kerija', 'Kerola', 'Kerolaina', 'Kerolaine', 'Kersti', 'Kerstina', 'Keta', 'Kēta', 'Kete', 'Kēte', 'Ketija', 'Ketlīna', 'Ketrija', 'Ketrīna', 'Kilikeja', 'Kima', 'Kimberiija', 'Kintija', 'Kira', 'Kitija', 'Klāra', 'Klara', 'Klaudija', 'Klavdija', 'Klementīna', 'Klementīne', 'Klementine', 'Kleofa', 'Kleopatra', 'Kleotilda', 'Klēra', 'Klimentīna', 'Klinta', 'Klitija', 'Klodija', 'Klotilde', 'Koleta', 'Konkordija', 'Konstance', 'Konstancija', 'Konstantija', 'Konstantīna', 'Konstantīne', 'Konsuela', 'Konsuella', 'Kora', 'Korina', 'Kornēlija', 'Kornelija', 'Krista', 'Kriste', 'Kristela', 'Kristena', 'Kristiāna', 'Kristiana', 'Kristiāne', 'Kristianna', 'Kristija', 'Kristijana', 'Kristilla', 'Kristīna', 'Kristīne', 'Kristine', 'Ksaverija', 'Ksavērija', 'Ksenija', 'Ksēnija', 'Kunegunda', 'Kunigunda', 'Kuzma', 'Ķērsta', 'Ķersta', 'Lada', 'Laija', 'Laila', 'Lailita', 'Laima', 'Laimdota', 'Laimiņa', 'Laimīte', 'Laimrita', 'Laimrota', 'Laimute', 'Laina', 'Laine', 'Laineta', 'Laira', 'Laisve', 'Lala', 'Lalita', 'Lana', 'Lāna', 'Landa', 'Langina', 'Largija', 'Larija', 'Larina', 'Larisa', 'Lāse', 'Lāsma', 'Lasma', 'Lāsmiņa', 'Late', 'Latvīte', 'Lauma', 'Laumīte', 'Laura', 'Laure', 'Laurentīna', 'Laureta', 'Laurita', 'Lavīze', 'Lea', 'Leāna', 'Leāra', 'Leida', 'Leila', 'Leina', 'Lelda', 'Lelde', 'Lena', 'Lēna', 'Lendija', 'Lengina', 'Lenija', 'Lenita', 'Lenora', 'Lenvija', 'Leokādija', 'Leokadija', 'Leolita', 'Leona', 'Leonāra', 'Leonarda', 'Leonārija', 'Leone', 'Leongīna', 'Leongīne', 'Leonīda', 'Leonida', 'Leonide', 'Leonija', 'Leonila', 'Leonilla', 'Leonita', 'Leonora', 'Leonorija', 'Leontija', 'Leontīna', 'Leontīne', 'Leontine', 'Leopoldina', 'Letīcija', 'Levantīna', 'Levita', 'Lia', 'Liāna', 'Liana', 'Lianda', 'Lianta', 'Liāra', 'Lība', 'Liberata', 'Lida', 'Līda', 'Lidija', 'Lidita', 'Liega', 'Liena', 'Liene', 'Lienīte', 'Liesma', 'Līga', 'Ligija', 'Ligindra', 'Ligita', 'Lija', 'Līksma', 'Lilana', 'Lili', 'Liliāna', 'Liliana', 'Lilianna', 'Lilija', 'Līlija', 'Lilijana', 'Lilioza', 'Lilita', 'Lilja', 'Liljana', 'Lilli', 'Lillija', 'Lillita', 'Līna', 'Lina', 'Linarda', 'Linda', 'Linde', 'Lindija', 'Līne', 'Lineta', 'Linita', 'Linna', 'Liona', 'Lioneta', 'Lionija', 'Lipija', 'Lira', 'Līrija', 'Lisa', 'Lisija', 'Lita', 'Līva', 'Liva', 'Liveta', 'Līvija', 'Livija', 'Livita', 'Liza', 'Līza', 'Lizabete', 'Lizbete', 'Līze', 'Lize', 'Lizelote', 'Lizeta', 'Lizete', 'Līzete', 'Līziņa', 'Logina', 'Logita', 'Loida', 'Lola', 'Lolija', 'Lolita', 'Lollija', 'Lone', 'Longīna', 'Lonija', 'Lonita', 'Lonnija', 'Lontīne', 'Lora', 'Loransa', 'Loreina', 'Lorena', 'Lorēna', 'Lorensa', 'Lorenta', 'Loreta', 'Lorete', 'Lorija', 'Lorika', 'Lorina', 'Lorita', 'Lota', 'Lote', 'Loveta', 'Luāna', 'Lucianna', 'Lūcija', 'Lucija', 'Lucijana', 'Ludmila', 'Ludmilla', 'Ludovika', 'Ludviga', 'Ludvika', 'Ludvisa', 'Ludvise', 'Ludvisija', 'Lueta', 'Lugra', 'Luīza', 'Luīze', 'Luize', 'Lukrecija', 'Lukrēcija', 'Lūlija', 'Lusija', 'Lusja', 'Ļoņa', 'Ļubova', 'Ļudgarda', 'Ļudvise', 'Madaļa', 'Madara', 'Madare', 'Made', 'Madelaina', 'Madlena', 'Madlēna', 'Mafalda', 'Magda', 'Magdalēna', 'Magdalena', 'Magdaliene', 'Magdalina', 'Magnolija', 'Magone', 'Magrieta', 'Magrita', 'Maida', 'Maiga', 'Maigone', 'Maija', 'Maila', 'Maima', 'Maina', 'Maira', 'Mairina', 'Mairita', 'Mairite', 'Mairuta', 'Makrina', 'Malānija', 'Malda', 'Maldiņa', 'Māle', 'Malgonija', 'Malgožata', 'Malle', 'Malva', 'Malvīna', 'Malvīne', 'Malvine', 'Manda', 'Manefa', 'Manuela', 'Māra', 'Maranda', 'Maranta', 'Marcela', 'Marčela', 'Marcelina', 'Marcella', 'Marciana', 'Marcianna', 'Marčija', 'Marcijana', 'Marcijanna', 'Māre', 'Mareka', 'Māreta', 'Marfa', 'Marga', 'Margareta', 'Margarēta', 'Margarieta', 'Margarita', 'Mārģieta', 'Margieta', 'Margita', 'Margnta', 'Margota', 'Margote', 'Margreta', 'Margrieta', 'Marguta', 'Marī', 'Mariana', 'Marianna', 'Mārica', 'Mariela', 'Mārieta', 'Marija', 'Marijana', 'Marijanna', 'Marijeta', 'Marika', 'Mārika', 'Marina', 'Marīna', 'Mariona', 'Marisa', 'Marita', 'Mārita', 'Maritana', 'Mārīte', 'Marīte', 'Marjama', 'Marjana', 'Marjanna', 'Marjeta', 'Marlēna', 'Marlena', 'Marsela', 'Marseljēza', 'Marsella', 'Marta', 'Mārta', 'Martijana', 'Martīna', 'Maruta', 'Māruta', 'Marute', 'Matilda', 'Matilde', 'Matrjona', 'Matrona', 'Mazalda', 'Mečislava', 'Medeja', 'Mega', 'Megija', 'Mehribana', 'Melānija', 'Melanija', 'Meldra', 'Melija', 'Melinda', 'Melisa', 'Melisandra', 'Melita', 'Melitina', 'Melizanda', 'Melizande', 'Menarda', 'Mendija', 'Meralda', 'Meri', 'Merīda', 'Mērija', 'Merija', 'Merilina', 'Merita', 'Merseda', 'Mersēda', 'Mersedesa', 'Meta', 'Mēta', 'Mētra', 'Mīce', 'Midite', 'Miervalda', 'Mihailina', 'Mihaļina', 'Mihalīna', 'Mija', 'Mikaela', 'Mikalina', 'Mīla', 'Milāna', 'Milda', 'Mildreda', 'Mīle', 'Milēna', 'Milena', 'Milica', 'Milija', 'Milita', 'Millija', 'Milona', 'Milvija', 'Mimoza', 'Mina', 'Minadora', 'Mindora', 'Minjona', 'Minna', 'Mira', 'Mirabella', 'Miralda', 'Miranda', 'Mirdza', 'Mirga', 'Mirjāma', 'Mirjana', 'Miroslava', 'Mirta', 'Mišela', 'Moda', 'Modesta', 'Modra', 'Modrīte', 'Molija', 'Mollija', 'Mona', 'Monda', 'Monija', 'Monika', 'Monna', 'Monrita', 'Monta', 'Monvida', 'Mora', 'Morēna', 'Mudīte', 'Mudra', 'Mudrīte', 'Munda', 'Mundra', 'Mundrīte', 'Munise', 'Mūza', 'Nadežda', 'Nadija', 'Nadīna', 'Nadina', 'Nadīne', 'Naila', 'Naina', 'Naira', 'Nameda', 'Nana', 'Nanda', 'Nanete', 'Nanija', 'Nannija', 'Nansija', 'Naomi', 'Nāra', 'Narcise', 'Narciza', 'Nargisa', 'Nargiza', 'Nārija', 'Narine', 'Nastasija', 'Nastja', 'Nata', 'Natalī', 'Natālija', 'Natalija', 'Nataļja', 'Natalja', 'Nate', 'Natela', 'Natella', 'Naula', 'Necija', 'Neda', 'Neila', 'Neļa', 'Nelda', 'Nelija', 'Nelima', 'Nelita', 'Nella', 'Nellija', 'Nena', 'Nensija', 'Neonila', 'Neonilla', 'Nērika', 'Neringa', 'Neta', 'Niāra', 'Niceta', 'Nida', 'Nigra', 'Nija', 'Nijole', 'Nika', 'Nikija', 'Nikita', 'Nikola', 'Nikoleta', 'Nila', 'Nilda', 'Nilija', 'Niluta', 'Nimmija', 'Nīna', 'Ninele', 'Ninella', 'Nineta', 'Ninona', 'Niola', 'Nīra', 'Nita', 'Noela', 'Nominanda', 'Nona', 'Nonna', 'Nora', 'Norgita', 'Norika', 'Noriņa', 'Norīte', 'Norma', 'Normanta', 'Normunda', 'Norvalda', 'Ņina', 'Ņīna', 'Odeta', 'Odita', 'Odrija', 'Ofēlija', 'Oksana', 'Oksāna', 'Oktāvija', 'Olesija', 'Oļesija', 'Olesja', 'Oļesja', 'Olga', 'Olgita', 'Olija', 'Olimpiada', 'Olimpija', 'Olina', 'Olita', 'Olīva', 'Olīvija', 'Olivija', 'Ollija', 'Olrita', 'Olvija', 'Olvita', 'Omula', 'Ona', 'Oneta', 'Oniksa', 'Onufrija', 'Orhideja', 'Orīda', 'Ornella', 'Ortenzija', 'Ortija', 'Oskarīna', 'Otālija', 'Otīlija', 'Otilija', 'Paija', 'Palmīra', 'Pamela', 'Pārsla', 'Pārsliņa', 'Patrīcija', 'Patricija', 'Paula', 'Pauleta', 'Paulīna', 'Paulīne', 'Pauline', 'Pavlīna', 'Pavlīne', 'Pegija', 'Pelageja', 'Pērie', 'Petra', 'Petronela', 'Petronele', 'Petronelija', 'Petronella', 'Petronellija', 'Petrunela', 'Petruneļa', 'Petrunele', 'Petrunelija', 'Pilimona', 'Pireta', 'Polīna', 'Poļina', 'Potencija', 'Praskovja', 'Proskovja', 'Pudencija', 'Pudentija', 'Rada', 'Radmila', 'Radu', 'Raēle', 'Ragnēda', 'Ragnija', 'Raida', 'Raiena', 'Raija', 'Raima', 'Raimija', 'Raimona', 'Raimonda', 'Raina', 'Rainelda', 'Rainelde', 'Raisa', 'Raisma', 'Raita', 'Raiva', 'Raivita', 'Raja', 'Raksana', 'Ralda', 'Ramīna', 'Ramona', 'Ramuna', 'Ramune', 'Ramute', 'Rana', 'Ranāte', 'Randa', 'Randija', 'Raneta', 'Ranita', 'Ranta', 'Rasa', 'Rasita', 'Rasma', 'Rasmīte', 'Rasulīte', 'Rauza', 'Ravena', 'Ravita', 'Rebeka', 'Regija', 'Regīna', 'Regina', 'Reģīna', 'Regita', 'Reičela', 'Reina', 'Rena', 'Rēna', 'Renalda', 'Renāta', 'Renāte', 'Renate', 'Rendija', 'Renē', 'Reneta', 'Renija', 'Renita', 'Renta', 'Reta', 'Revita', 'Rezēda', 'Rezenda', 'Rezija', 'Rēzija', 'Rianda', 'Riandra', 'Rieta', 'Rigmora', 'Rigonda', 'Rikarda', 'Rima', 'Rimanta', 'Rimma', 'Rimona', 'Rimonda', 'Rimvalda', 'Rina', 'Rinalda', 'Rineta', 'Rinete', 'Ringla', 'Rinta', 'Rinvalda', 'Riona', 'Rita', 'Ritija', 'Ritma', 'Roberta', 'Robertīne', 'Robija', 'Robina', 'Rode', 'Roēna', 'Rogate', 'Roksana', 'Rolanda', 'Rolande', 'Rolanta', 'Rolita', 'Roma', 'Romalda', 'Romanda', 'Romānija', 'Romāra', 'Romena', 'Romēna', 'Rometa', 'Romija', 'Romina', 'Romualda', 'Romuta', 'Romvalda', 'Rona', 'Ronalda', 'Ronta', 'Rosita', 'Rosma', 'Rosvita', 'Rota', 'Rovena', 'Rovēna', 'Roza', 'Rozālija', 'Rozalija', 'Roze', 'Rozemarija', 'Rozita', 'Rozīte', 'Rozmarija', 'Rozvita', 'Ruāna', 'Ruda', 'Rudi', 'Rudīte', 'Rufina', 'Rusanda', 'Ruslana', 'Rusudana', 'Rūta', 'Ruta', 'Rūte', 'Rūtiņa', 'Ruzanna', 'Ruze', 'Sabīna', 'Sabīne', 'Sabine', 'Sabrīna', 'Sagita', 'Saida', 'Saiga', 'Saija', 'Saila', 'Sailita', 'Saimona', 'Saira', 'Sairita', 'Saiva', 'Saksija', 'Salda', 'Salimona', 'Salimonija', 'Sallija', 'Salma', 'Salme', 'Salome', 'Salomeja', 'Salomija', 'Salvija', 'Samanta', 'Samīra', 'Sana', 'Sanda', 'Sandija', 'Sandita', 'Sandra', 'Sandrīte', 'Saneta', 'Sangrita', 'Sanija', 'Sanita', 'Sanlija', 'Sannija', 'Santa', 'Santana', 'Santija', 'Santra', 'Sāra', 'Sarika', 'Sarita', 'Sarma', 'Sarme', 'Sarmīte', 'Sārtīte', 'Saulcerīte', 'Saule', 'Saulgaida', 'Saulīte', 'Saulstarīte', 'Saulvija', 'Sava', 'Savina', 'Savita', 'Seila', 'Selēna', 'Selga', 'Sēlija', 'Selīna', 'Selita', 'Sella', 'Sellija', 'Selma', 'Selva', 'Senda', 'Sendija', 'Sendra', 'Senija', 'Senora', 'Serafima', 'Serafina', 'Serena', 'Serlana', 'Sevda', 'Severīna', 'Sholastika', 'Sholostika', 'Siandra', 'Sianta', 'Siāra', 'Sibilla', 'Sidija', 'Sidnija', 'Sidonija', 'Sigeta', 'Sigija', 'Sigita', 'Siglinda', 'Siglinde', 'Sigma', 'Signa', 'Signe', 'Signeja', 'Signejana', 'Signese', 'Signeta', 'Signija', 'Signita', 'Sigrīda', 'Sigrija', 'Sigrūna', 'Siguta', 'Sigute', 'Sijanda', 'Silga', 'Silja', 'Silva', 'Silvana', 'Silvestra', 'Silveta', 'Silvija', 'Silvita', 'Simona', 'Simoneta', 'Sinatra', 'Sinda', 'Sindija', 'Sindra', 'Singa', 'Singita', 'Singrita', 'Singūna', 'Sinilga', 'Sinita', 'Sinta', 'Sinti', 'Sintija', 'Sirdsvalda', 'Sirdvalda', 'Sīringa', 'Sirje', 'Sivija', 'Sjuzanna', 'Skaidra', 'Skaidre', 'Skaidrīte', 'Skara', 'Skārleta', 'Skolastika', 'Skolestika', 'Skolostika', 'Slanda', 'Smaida', 'Smaidiņa', 'Smaidīte', 'Smaidra', 'Smuidra', 'Smuidrīte', 'Snežana', 'Sņežana', 'Sņežanna', 'Snežanna', 'Sniedze', 'Sniedzīte', 'Sniga', 'Sofija', 'Sofja', 'Solanža', 'Solita', 'Solomeja', 'Solomija', 'Solomonija', 'Solumeja', 'Solvega', 'Solvēga', 'Solveiga', 'Solveta', 'Solvija', 'Solvita', 'Soņa', 'Sondra', 'Sonija', 'Sonita', 'Sonora', 'Sorenta', 'Spārīte', 'Spīdola', 'Spodra', 'Spodrīte', 'Spulga', 'Staņislava', 'Stanislava', 'Stase', 'Stasija', 'Stasja', 'Stefanīda', 'Stefānija', 'Stefanija', 'Steidzīte', 'Steiga', 'Stella', 'Stepanīda', 'Stepānija', 'Stīna', 'Stīne', 'Strauja', 'Straumīte', 'Strauta', 'Sulamīte', 'Susanna', 'Suzana', 'Suzanna', 'Svanhilda', 'Sveta', 'Svetlana', 'Šarlota', 'Šarlote', 'Šeila', 'Šeila', 'Šeilija', 'Šelda', 'Šellija', 'Širiija', 'Širleja', 'Tabita', 'Tabite', 'Tahmina', 'Taīda', 'Taiga', 'Taila', 'Taimira', 'Taisa', 'Taisija', 'Taive', 'Tāla', 'Tāle', 'Tālija', 'Talija', 'Talita', 'Tālivalda', 'Tālrita', 'Tamāra', 'Tamara', 'Taņa', 'Tanita', 'Tatjana', 'Tea', 'Teika', 'Teiksma', 'Tekla', 'Telma', 'Teodora', 'Teofīla', 'Teofile', 'Teofīlija', 'Teresa', 'Terēsa', 'Terese', 'Terēse', 'Terēsija', 'Teresija', 'Terēza', 'Tereza', 'Terēze', 'Tereze', 'Terezija', 'Terēzija', 'Tesa', 'Tija', 'Tikla', 'Tīksma', 'Tilla', 'Tillija', 'Tīna', 'Tina', 'Tince', 'Tira', 'Toņa', 'Tone', 'Tonija', 'Tonita', 'Tora', 'Trauta', 'Trautiņa', 'Treisija', 'Trīna', 'Trīne', 'Trūde', 'Trūta', 'Trūte', 'Tullija', 'Turaida', 'Tusnelda', 'Uga', 'Ulda', 'Uldze', 'Ulita', 'Uljana', 'Uļjana', 'Ulla', 'Ullija', 'Ulrika', 'Ulvija', 'Ulvita', 'Una', 'Unda', 'Undija', 'Undīna', 'Undīne', 'Undita', 'Unigunde', 'Unija', 'Unita', 'Urdze', 'Urdziņa', 'Ursula', 'Uršula', 'Uršule', 'Urzula', 'Ustinija', 'Ustiņja', 'Uva', 'Uve', 'Uzbete', 'Ūna', 'Ūnika', 'Ūva', 'Vaclava', 'Vaida', 'Vaila', 'Vaileta', 'Vaira', 'Vairita', 'Vairīte', 'Vaiva', 'Vaļa', 'Valda', 'Valdona', 'Valdone', 'Valentija', 'Valentīna', 'Valentina', 'Valentīne', 'Valeriana', 'Valerianna', 'Valērija', 'Valerija', 'Valerijana', 'Valerjana', 'Valfrīda', 'Valīda', 'Valija', 'Valisa', 'Valita', 'Vallida', 'Vallija', 'Valma', 'Valta', 'Valtra', 'Valtraude', 'Valtrauta', 'Valtraute', 'Valve', 'Vanda', 'Vandze', 'Vaneranda', 'Vanesa', 'Vanese', 'Varenika', 'Varita', 'Varite', 'Varonika', 'Varvara', 'Vasilisa', 'Večella', 'Vega', 'Vegita', 'Veikla', 'Veiksma', 'Velda', 'Veldra', 'Veldza', 'Veldze', 'Velga', 'Velita', 'Velonija', 'Velta', 'Velte', 'Veltija', 'Veņa', 'Vena', 'Vēna', 'Vencislava', 'Venda', 'Vendeta', 'Vendija', 'Venefrīda', 'Venēra', 'Venera', 'Veneranda', 'Venerande', 'Veneta', 'Venija', 'Venīna', 'Veniranda', 'Venita', 'Venjamina', 'Venta', 'Vera', 'Vēra', 'Veranika', 'Verēna', 'Verena', 'Vergenija', 'Verija', 'Verita', 'Veronija', 'Veronika', 'Vēsma', 'Vēsmiņa', 'Veta', 'Vētra', 'Viāna', 'Vianta', 'Vicenta', 'Vida', 'Vidaga', 'Vidaija', 'Vide', 'Vīdega', 'Vīga', 'Vigda', 'Vigeta', 'Vigija', 'Viģīlija', 'Vigilija', 'Vigita', 'Vigra', 'Vija', 'Vijolīte', 'Vika', 'Vikija', 'Viktora', 'Viktorija', 'Viktorina', 'Vila', 'Vilenta', 'Vilfrida', 'Vilhelma', 'Vilhelmīna', 'Vilhelmīne', 'Vilhelmine', 'Vilija', 'Vilita', 'Vilja', 'Viljanta', 'Villija', 'Vilma', 'Vilonija', 'Vilora', 'Vīna', 'Vinca', 'Vincenta', 'Vincentīna', 'Vincentīne', 'Vīne', 'Vineta', 'Vinete', 'Vingra', 'Vinifreda', 'Vinija', 'Vinita', 'Vinnija', 'Vinta', 'Vintra', 'Viola', 'Violanda', 'Violanta', 'Violenta', 'Violeta', 'Viorika', 'Virdžinija', 'Virēna', 'Virga', 'Virgenija', 'Virgīna', 'Virgīne', 'Virgīnija', 'Virginija', 'Virģīnija', 'Virma', 'Virta', 'Visija', 'Visma', 'Visvalda', 'Vita', 'Vitālija', 'Vitalina', 'Vitalisa', 'Vitija', 'Vitnija', 'Vitolda', 'Viva', 'Vivanta', 'Viveja', 'Viveta', 'Viviāna', 'Viviana', 'Vivija', 'Vivina', 'Vivita', 'Vizbule', 'Vizbulīte', 'Vizma', 'Vlada', 'Vladilena', 'Vladimira', 'Vladislava', 'Vladlena', 'Volga', 'Zabīne', 'Zaiga', 'Zallija', 'Zana', 'Zanda', 'Zandra', 'Zane', 'Zanga', 'Zanita', 'Zanna', 'Zanza', 'Zara', 'Zarina', 'Zelda', 'Zelga', 'Zelma', 'Zelta', 'Zeltiņa', 'Zeltīte', 'Zemfira', 'Zemīra', 'Zemlita', 'Zena', 'Zenaida', 'Zenita', 'Zenobija', 'Zenona', 'Zenta', 'Zēra', 'Zeta', 'Zete', 'Zetiņa', 'Zidija', 'Zidonija', 'Zidra', 'Ziedīte', 'Ziednese', 'Ziedone', 'Ziedonija', 'Ziedvalda', 'Ziga', 'Zigda', 'Zigeta', 'Zigfrīda', 'Zigfrida', 'Zigija', 'Zigita', 'Zigma', 'Zigmāra', 'Zigmunda', 'Zigna', 'Zigne', 'Zigra', 'Zigrīda', 'Zigrida', 'Zigrita', 'Zīle', 'Zilga', 'Zilgma', 'Zilgme', 'Zīlīte', 'Zilva', 'Zilvija', 'Zina', 'Zinaīda', 'Zinaida', 'Zinda', 'Zindra', 'Zinīda', 'Zinija', 'Zinovija', 'Zinta', 'Zintra', 'Zira', 'Zita', 'Zlata', 'Zofija', 'Zoja', 'Zola', 'Zolija', 'Zosja', 'Zuzana', 'Zuzanna', 'Zuze', 'Zvaigznīte', 'Žaklīna', 'Žaklina', 'Žaklīne', 'Žana', 'Žaneta', 'Žanete', 'Žanija', 'Žanna', 'Žanneta', 'Žene', 'Ženija', 'Žermēna', 'Žermena', 'Žozefina', 'Žuanete', 'Žubīte', ]; /** * {@link} https://lv.wikipedia.org/wiki/Kategorija:Latvie%C5%A1u_uzv%C4%81rdi */ protected static $lastName = [ 'Abuls', 'Aizupe', 'Akmentiņš', 'Alksnis', 'Alunāns', 'Ancāns', 'Andžāns', 'Ankipāns', 'Aparjode', 'Apine', 'Apinis', 'Aploks', 'Apse', 'Apsītis', 'Arājs', 'Asars', 'Astra', 'Augstkalns', 'Augškalns', 'Auniņš', 'Auns', 'Auškāps', 'Auziņa', 'Auziņš', 'Avens', 'Avens', 'Avotiņš', 'Avots', 'Ābele', 'Ābelīte', 'Ābola', 'Āboliņa', 'Āboliņš', 'Ābols', 'Āboltiņa', 'Āboltiņš', 'Ārgalis', 'Bajārs', 'Baldzēns', 'Bāliņa', 'Bāliņš', 'Balode', 'Balodis', 'Baltgailis', 'Baltiņš', 'Banga', 'Bārbale', 'Bārda', 'Bargais', 'Barkāns', 'Barons', 'Baušķenieks', 'Bebris', 'Berģis', 'Bertāns', 'Bērziņa', 'Bērziņš', 'Bērzkalns', 'Bērzs', 'Bētiņš', 'Biezais', 'Birkavs', 'Birkerts', 'Birze', 'Birznieks', 'Bisenieks', 'Bite', 'Bitenieks', 'Bļodnieks', 'Bojārs', 'Brasla', 'Breikšs', 'Brencēns', 'Brice', 'Briede', 'Briedis', 'Broks', 'Brože', 'Buiķis', 'Buks', 'Bulis', 'Bumbiere', 'Burvis', 'Butāne', 'Butkus', 'Cālītis', 'Caune', 'Caunītis', 'Celmiņa', 'Celmiņš', 'Celms', 'Ceplītis', 'Cērps', 'Cielēns', 'Ciemiņš', 'Cipruss', 'Cipulis', 'Cīrulis', 'Čaklais', 'Čakste', 'Čevers', 'Čukste', 'Dāboliņš', 'Daiders', 'Dālderis', 'Dambis', 'Dārziņš', 'Dārznieks', 'Deglavs', 'Dimants', 'Dobelis', 'Draviņš', 'Dravnieks', 'Dubra', 'Dukure', 'Dukurs', 'Dumpe', 'Dumpis', 'Dzelme', 'Dzelzītis', 'Dzenis', 'Dzenītis', 'Dzērve', 'Dzintars', 'Dzirne', 'Džeriņš', 'Egle', 'Eglīte', 'Eglītis', 'Eiduka', 'Eisaks', 'Elksne', 'Endzelīna', 'Endzelīns', 'Endziņš', 'Eniņš', 'Ezeriņš', 'Ēķis', 'Ērglis', 'Freimanis', 'Gaigals', 'Gaile', 'Gailis', 'Gailītis', 'Galviņš', 'Garanča', 'Gauja', 'Goba', 'Goppers', 'Gorkšs', 'Grantiņš', 'Graudiņš', 'Grauds', 'Grava', 'Grāvelis', 'Greste', 'Grēviņš', 'Grīva', 'Grūbe', 'Gruzītis', 'Gulbe', 'Gulbis', 'Ģīlis', 'Ģirģens', 'Igaunis', 'Ikauniece', 'Ikaunieks', 'Indriksone', 'Indriksons', 'Irbe', 'Īvāns', 'Jankausks', 'Jaudzems', 'Jaunzeme', 'Jaunzemis', 'Jaunzems', 'Jurjāns', 'Jūsmiņš', 'Kadiķis', 'Kaijaks', 'Kaktiņš', 'Kalējs', 'Kalna', 'Kalnbērzs', 'Kalniņa', 'Kalniņš', 'Kalnozols', 'Kalns', 'Kalpaks', 'Kambala', 'Kantāns', 'Kants', 'Kaņeps', 'Karašausks', 'Kārkliņa', 'Kārkliņš', 'Kauliņš', 'Kauls', 'Kazlausks', 'Kazričs', 'Kirmuška', 'Kivlenieks', 'Klētniece', 'Klišāns', 'Kļava', 'Kļaviņa', 'Kļaviņš', 'Kociņš', 'Kokina', 'Kokins', 'Kokle', 'Kozlovskis', 'Kramiņš', 'Krastiņa', 'Krastiņš', 'Krauklis', 'Krieviņš', 'Krievs', 'Krollis', 'Krūkliņš', 'Krūmiņa', 'Krūmiņš', 'Krustiņš', 'Kubiļus', 'Kubuliņa', 'Kugrēns', 'Kukainis', 'Kukule', 'Kukulis', 'Kūlis', 'Kundziņš', 'Kurpnieks', 'Kursītis', 'Kusiņš', 'Kušķis', 'Kvēps', 'Ķemere', 'Ķempe', 'Ķēniņš', 'Ķibilds', 'Ķuzis', 'Ladusāns', 'Lāce', 'Lācis', 'Lagzdiņš', 'Laime', 'Laimiņš', 'Laizāne', 'Laizāns', 'Lapainis', 'Lapiņš', 'Lapsa', 'Latvis', 'Lauks', 'Lauskis', 'Laviņa', 'Laviņš', 'Lazda', 'Lazdiņš', 'Legzdiņš', 'Leitāns', 'Leitis', 'Leja', 'Lejiņš', 'Lejnieks', 'Lībietis', 'Līce', 'Līdaka', 'Lieģis', 'Lielais', 'Lielgalvis', 'Liepa', 'Liepiņa', 'Liepiņš', 'Liepkalne', 'Linga', 'Liniņš', 'Ločmele', 'Ločmelis', 'Logina', 'Logins', 'Loze', 'Lujāns', 'Lūkins', 'Lūriņa', 'Lūsis', 'Ļaksa', 'Mangulis', 'Matīsa', 'Mauriņa', 'Mediņš', 'Mednis', 'Melbārde', 'Melbārdis', 'Mellupe', 'Melngailis', 'Mētra', 'Mežaraups', 'Mežciems', 'Mežlauks', 'Mežulis', 'Miezis', 'Miezītis', 'Miglinieks', 'Misāns', 'Miķelsons', 'Muceniece', 'Mucenieks', 'Muciņš', 'Muižniece', 'Muižnieks', 'Muktupāvela', 'Muktupāvels', 'Mūrniece', 'Mūrnieks', 'Neretniece', 'Niedra', 'Niedre', 'Oliņš', 'Osis', 'Oškalns', 'Ošs', 'Ozola', 'Ozoliņa', 'Ozoliņš', 'Ozols', 'Pabērzs', 'Paegle', 'Pauļuks', 'Pelšs', 'Peniķis', 'Petrausks', 'Pīrāgs', 'Plaude', 'Plaudis', 'Plotnieks', 'Plūme', 'Pļaviņš', 'Pļavniece', 'Podnieks', 'Poikāns', 'Polis', 'Pormalis', 'Prauliņa', 'Prauliņš', 'Priede', 'Priedīte', 'Pūce', 'Pujāts', 'Puķe', 'Pumpurs', 'Pūpols', 'Pupurs', 'Puriņš', 'Purnis', 'Purviņš', 'Putniņa', 'Putniņš', 'Putra', 'Radziņa', 'Radziņš', 'Rancāns', 'Raņķis', 'Rapa', 'Rausis', 'Reinika', 'Reiniks', 'Reizniece', 'Repše', 'Riekstiņš', 'Rijnieks', 'Rītiņš', 'Robežnieks', 'Roga', 'Rokpelnis', 'Ronis', 'Roze', 'Roziņš', 'Rozītis', 'Rožlapa', 'Rubene', 'Rubenis', 'Rudzīte', 'Rudzītis', 'Rullis', 'Rūmnieks', 'Rūtiņš', 'Sabonis', 'Saliņš', 'Salmiņš', 'Salnis', 'Saulietis', 'Saulīte', 'Saulītis', 'Sedlenieks', 'Segliņa', 'Segliņš', 'Seile', 'Seiļs', 'Sesks', 'Siliņa', 'Siliņš', 'Sīlis', 'Sīmanis', 'Sirmais', 'Skābardis', 'Skalbe', 'Skrastiņa', 'Skrastiņš', 'Skride', 'Skrinda', 'Skudra', 'Skuja', 'Skujenieks', 'Skujiņa', 'Skujiņš', 'Skulme', 'Sodums', 'Spridzāns', 'Sproģe', 'Sproģis', 'Sprūdžs', 'Spūlis', 'Stabiņš', 'Stalts', 'Staprāns', 'Stepiņš', 'Stradiņš', 'Straumanis', 'Straume', 'Straupe', 'Strautmane', 'Strautmanis', 'Strautnieks', 'Strazdiņš', 'Strazds', 'Strēlis', 'Strēlnieks', 'Strods', 'Sudmalis', 'Sudraba', 'Sukurs', 'Sukuts', 'Šķēle', 'Šnepsts', 'Tauriņš', 'Teilāne', 'Tērauda', 'Timma', 'Tīruma', 'Titāns', 'Turss', 'Upenieks', 'Upītis', 'Upmale', 'Urtāns', 'Ušpelis', 'Uzuliņš', 'Ūdentiņš', 'Ūders', 'Ūdre', 'Ūdris', 'Vācietis', 'Vairogs', 'Vaišļa', 'Vaivods', 'Vanags', 'Varslavāns', 'Vasarietis', 'Vazdika', 'Vazdiks', 'Vecozols', 'Vecumnieks', 'Vecvagars', 'Vērdiņš', 'Vīgante', 'Vīksna', 'Vīksne', 'Vilcāne', 'Vilciņa', 'Vilciņš', 'Vilkaste', 'Vilks', 'Viļums', 'Vimba', 'Vītola', 'Vītoliņš', 'Vītols', 'Zaķis', 'Zāle', 'Zālīte', 'Zālītis', 'Zaļupe', 'Zariņa', 'Zariņš', 'Zelčs', 'Zeltiņa', 'Zeltiņš', 'Zemdega', 'Zemgals', 'Zemītis', 'Zemzaris', 'Ziedonis', 'Ziemele', 'Ziemelis', 'Zīle', 'Zirnis', 'Znotiņš', 'Zvagulis', 'Zvejnieks', 'Zviedris', 'Zvirbulis', 'Zvirgzdiņš', 'Žagars', 'Žukausks', ]; public function driverLicence() { return static::bothify('??######'); } public function passportNumber() { return static::bothify('??#######'); } /** * National Personal Identity number (personas kods) * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/National_identification_number#Latvia * * @return string on format XXXXXX-XXXXX */ public function personalIdentityNumber(\DateTime $birthdate = null) { if (!$birthdate) { $birthdate = DateTime::dateTimeThisCentury(); } $year = $birthdate->format('Y'); if ($year >= 2000 && $year <= 2099) { $century = 2; } elseif ($year >= 1900 && $year <= 1999) { $century = 1; } else { $century = 0; } $datePart = $birthdate->format('dmy'); $serialNumber = static::numerify('###'); $partialNumberSplit = str_split($datePart . $century . $serialNumber); $idDigitValidator = [1, 6, 3, 7, 9, 10, 5, 8, 4, 2]; $total = 0; foreach ($partialNumberSplit as $key => $digit) { if (isset($idDigitValidator[$key])) { $total += $idDigitValidator[$key] * (int) $digit; } } $checksumDigit = (1101 - $total) % 11 % 10; return $datePart . '-' . $century . $serialNumber . $checksumDigit; } } PK A�)[k�Ȗ . faker/src/Faker/Provider/en_PH/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_PH; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { // http://en.wikipedia.org/wiki/Telephone_numbers_in_the_Philippines protected static $mobileFormats = [ '+63 (813) ###-####', '+63 (817) ###-####', '+63 (900) ###-####', '+63 (905) ###-####', '+63 (906) ###-####', '+63 (907) ###-####', '+63 (908) ###-####', '+63 (909) ###-####', '+63 (910) ###-####', '+63 (911) ###-####', '+63 (912) ###-####', '+63 (915) ###-####', '+63 (916) ###-####', '+63 (917) ###-####', '+63 (918) ###-####', '+63 (919) ###-####', '+63 (920) ###-####', '+63 (921) ###-####', '+63 (922) ###-####', '+63 (923) ###-####', '+63 (925) ###-####', '+63 (926) ###-####', '+63 (927) ###-####', '+63 (928) ###-####', '+63 (929) ###-####', '+63 (930) ###-####', '+63 (931) ###-####', '+63 (932) ###-####', '+63 (933) ###-####', '+63 (934) ###-####', '+63 (935) ###-####', '+63 (936) ###-####', '+63 (937) ###-####', '+63 (938) ###-####', '+63 (939) ###-####', '+63 (940) ###-####', '+63 (942) ###-####', '+63 (943) ###-####', '+63 (944) ###-####', '+63 (946) ###-####', '+63 (947) ###-####', '+63 (948) ###-####', '+63 (949) ###-####', '+63 (971) ###-####', '+63 (973) ###-####', '+63 (974) ###-####', '+63 (975) ###-####', '+63 (977) ###-####', '+63 (978) ###-####', '+63 (979) ###-####', '+63 (980) ###-####', '+63 (989) ###-####', '+63 (994) ###-####', '+63 (996) ###-####', '+63 (997) ###-####', '+63 (998) ###-####', '+63 (999) ###-####', '(0813) ###-####', '(0817) ###-####', '(0900) ###-####', '(0905) ###-####', '(0906) ###-####', '(0907) ###-####', '(0908) ###-####', '(0909) ###-####', '(0910) ###-####', '(0911) ###-####', '(0912) ###-####', '(0915) ###-####', '(0916) ###-####', '(0917) ###-####', '(0918) ###-####', '(0919) ###-####', '(0920) ###-####', '(0921) ###-####', '(0922) ###-####', '(0923) ###-####', '(0925) ###-####', '(0926) ###-####', '(0927) ###-####', '(0928) ###-####', '(0929) ###-####', '(0930) ###-####', '(0931) ###-####', '(0932) ###-####', '(0933) ###-####', '(0934) ###-####', '(0935) ###-####', '(0936) ###-####', '(0937) ###-####', '(0938) ###-####', '(0939) ###-####', '(0940) ###-####', '(0942) ###-####', '(0943) ###-####', '(0944) ###-####', '(0946) ###-####', '(0947) ###-####', '(0948) ###-####', '(0949) ###-####', '(0971) ###-####', '(0973) ###-####', '(0974) ###-####', '(0975) ###-####', '(0977) ###-####', '(0978) ###-####', '(0979) ###-####', '(0980) ###-####', '(0989) ###-####', '(0994) ###-####', '(0996) ###-####', '(0997) ###-####', '(0998) ###-####', '(0999) ###-####', ]; /** * Return a en_PH mobile phone number * * @return string */ public static function mobileNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$mobileFormats)); } } PK A�)[R*�j �j * faker/src/Faker/Provider/en_PH/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_PH; class Address extends \Faker\Provider\en_US\Address { protected static $streetNameFormats = [ '{{lastName}} {{streetSuffix}}', ]; //http://en.wikipedia.org/wiki/Postal_addresses_in_the_Philippines protected static $addressFormats = [ '{{streetAddress}}, {{barangay}}, {{city}} {{postcode}} {{province}}', '{{streetAddress}}, {{municipality}} {{postcode}} {{province}}', ]; protected static $buildingNumber = ['##A', '%#', '##A/##', '%#/%#']; protected static $postcode = ['####']; //http://en.wikipedia.org/wiki/Provinces_of_the_Philippines protected static $province = [ 'Abra', 'Agusan del Norte', 'Agusan del Sur', 'Aklan', 'Albay', 'Antique', 'Apayao', 'Aurora', 'Basilan', 'Bataan', 'Batanes', 'Batangas', 'Benguet', 'Biliran', 'Bohol', 'Bukidnon', 'Bulacan', 'Cagayan', 'Camarines Norte', 'Camarines Sur', 'Camiguin', 'Capiz', 'Catanduanes', 'Cavite', 'Cebu', 'Compostela Valley', 'Cotabato', 'Davao del Norte', 'Davao del Sur', 'Davao Oriental', 'Dinagat Islands', 'Eastern Samar', 'Guimaras', 'Ifugao', 'Ilocos Norte', 'Ilocos Sur', 'Iloilo', 'Isabela', 'Kalinga', 'La Union', 'Laguna', 'Lanao del Norte', 'Lanao del Sur', 'Leyte', 'Maguindanao', 'Marinduque', 'Masbate', 'Misamis Occidental', 'Misamis Oriental', 'Mountain Province', 'Negros Occidental', 'Negros Oriental', 'Northern Samar', 'Nueva Ecija', 'Nueva Vizcaya', 'Occidental Mindoro', 'Oriental Mindoro', 'Palawan', 'Pampanga', 'Pangasinan', 'Quezon', 'Quirino', 'Rizal', 'Romblon', 'Samar', 'Sarangani', 'Siquijor', 'Sorsogon', 'South Cotabato', 'Southern Leyte', 'Sultan Kudarat', 'Sulu', 'Surigao del Norte', 'Surigao del Sur', 'Tarlac', 'Tawi-Tawi', 'Zambales', 'Zamboanga del Norte', 'Zamboanga del Sur', 'Zamboanga Sibugay', 'Metro Manila', ]; //http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_cities_in_the_Philippines protected static $city = [ 'Caloocan', 'Las Piñas', 'Makati', 'Malabon', 'Mandaluyong', 'Manila', 'Marikina', 'Muntinlupa', 'Navotas', 'Parañaque', 'Pasay', 'Pasig', 'Quezon City', 'San Juan', 'Taguig', 'Valenzuela', 'Butuan', 'Cabadbaran', 'Bayugan', 'Legazpi', 'Ligao', 'Tabaco', 'Isabela', 'Lamitan', 'Balanga', 'Batangas City', 'Lipa', 'Tanauan', 'Baguio', 'Tagbilaran', 'Malaybalay', 'Valencia', 'Malolos', 'Meycauayan', 'San Jose del Monte', 'Tuguegarao', 'Iriga', 'Naga', 'Roxas', 'Bacoor', 'Cavite City', 'Dasmariñas', 'Imus', 'Tagaytay', 'Trece Martires', 'Bogo', 'Carcar', 'Cebu City', 'Danao', 'Lapu-Lapu', 'Mandaue', 'Naga', 'Talisay', 'Toledo', 'Kidapawan', 'Panabo', 'Samal', 'Tagum', 'Davao City', 'Digos', 'Mati', 'Borongan', 'Batac', 'Laoag', 'Candon', 'Vigan', 'Iloilo City', 'Passi', 'Cauayan', 'Ilagan', 'Santiago', 'Tabuk', 'San Fernando', 'Biñan', 'Cabuyao', 'Calamba', 'San Pablo', 'Santa Rosa', 'San Pedro', 'Iligan', 'Marawi', 'Baybay', 'Ormoc', 'Tacloban', 'Cotabato City', 'Masbate City', 'Oroquieta', 'Ozamiz', 'Tangub', 'Cagayan de Oro', 'El Salvador', 'Gingoog', 'Bacolod', 'Bago', 'Cadiz', 'Escalante', 'Himamaylan', 'Kabankalan', 'La Carlota', 'Sagay', 'San Carlos', 'Silay', 'Sipalay', 'Talisay', 'Victorias', 'Bais', 'Bayawan', 'Canlaon', 'Dumaguete', 'Guihulngan', 'Tanjay', 'Cabanatuan', 'Gapan', 'Muñoz', 'Palayan', 'San Jose', 'Calapan', 'Puerto Princesa', 'Angeles', 'Mabalacat', 'San Fernando', 'Alaminos', 'Dagupan', 'San Carlos', 'Urdaneta', 'Lucena', 'Tayabas', 'Antipolo', 'Calbayog', 'Catbalogan', 'Sorsogon City', 'General Santos', 'Koronadal', 'Maasin', 'Tacurong', 'Surigao City', 'Bislig', 'Tandag', 'Tarlac City', 'Olongapo', 'Dapitan', 'Dipolog', 'Pagadian', 'Zamboanga City', ]; //http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Philippine_cities_and_municipalities_by_population protected static $municipality = [ 'Bangued', 'Boliney', 'Bucay', 'Bucloc', 'Daguioman', 'Danglas', 'Dolores', 'La Paz', 'Lacub', 'Lagangilang', 'Lagayan', 'Langiden', 'Licuan-Baay', 'Luba', 'Malibcong', 'Manabo', 'Peñarrubia', 'Pidigan', 'Pilar', 'Sallapadan', 'San Isidro', 'San Juan', 'San Quintin', 'Tayum', 'Tineg', 'Tubo', 'Villaviciosa', 'Butuan City', 'Cabadbaran City', 'Buenavista', 'Carmen', 'Jabonga', 'Kitcharao', 'Las Nieves', 'Magallanes', 'Nasipit', 'Remedios T. Romualdez', 'Santiago', 'Tubay', 'Bayugan City', 'Bunawan', 'Esperanza', 'La Paz', 'Loreto', 'Prosperidad', 'Rosario', 'San Francisco', 'San Luis', 'Santa Josefa', 'Sibagat', 'Talacogon', 'Trento', 'Veruela', 'Altavas', 'Balete', 'Banga', 'Batan', 'Buruanga', 'Ibajay', 'Kalibo', 'Lezo', 'Libacao', 'Madalag', 'Makato', 'Malay', 'Malinao', 'Nabas', 'New Washington', 'Numancia', 'Tangalan', 'Legazpi City', 'Ligao City', 'Tabaco City', 'Bacacay', 'Camalig', 'Daraga', 'Guinobatan', 'Jovellar', 'Libon', 'Malilipot', 'Malinao', 'Manito', 'Oas', 'Pio Duran', 'Polangui', 'Rapu-Rapu', 'Santo Domingo', 'Anini-y', 'Barbaza', 'Belison', 'Bugasong', 'Caluya', 'Culasi', 'Hamtic', 'Laua-an', 'Libertad', 'Pandan', 'Patnongon', 'San Jose', 'San Remigio', 'Sebaste', 'Sibalom', 'Tibiao', 'Tobias Fornier', 'Valderrama', 'Calanasan', 'Conner', 'Flora', 'Kabugao', 'Luna', 'Pudtol', 'Santa Marcela', 'Baler', 'Casiguran', 'Dilasag', 'Dinalungan', 'Dingalan', 'Dipaculao', 'Maria Aurora', 'San Luis', 'Isabela City', 'Lamitan City', 'Akbar', 'Al-Barka', 'Hadji Mohammad Ajul', 'Hadji Muhtamad', 'Lantawan', 'Maluso', 'Sumisip', 'Tabuan-Lasa', 'Tipo-Tipo', 'Tuburan', 'Ungkaya Pukan', 'Balanga City', 'Abucay', 'Bagac', 'Dinalupihan', 'Hermosa', 'Limay', 'Mariveles', 'Morong', 'Orani', 'Orion', 'Pilar', 'Samal', 'Basco', 'Itbayat', 'Ivana', 'Mahatao', 'Sabtang', 'Uyugan', 'Batangas City', 'Lipa City', 'Tanauan City', 'Agoncillo', 'Alitagtag', 'Balayan', 'Balete', 'Bauan', 'Calaca', 'Calatagan', 'Cuenca', 'Ibaan', 'Laurel', 'Lemery', 'Lian', 'Lobo', 'Mabini', 'Malvar', 'Mataas na Kahoy', 'Nasugbu', 'Padre Garcia', 'Rosario', 'San Jose', 'San Juan', 'San Luis', 'San Nicolas', 'San Pascual', 'Santa Teresita', 'Santo Tomas', 'Taal', 'Talisay', 'Taysan', 'Tingloy', 'Tuy', 'Baguio City', 'Atok', 'Bakun', 'Bokod', 'Buguias', 'Itogon', 'Kabayan', 'Kapangan', 'Kibungan', 'La Trinidad', 'Mankayan', 'Sablan', 'Tuba', 'Tublay', 'Almeria', 'Biliran', 'Cabucgayan', 'Caibiran', 'Culaba', 'Kawayan', 'Maripipi', 'Naval', 'Tagbilaran City', 'Alburquerque', 'Alicia', 'Anda', 'Antequera', 'Baclayon', 'Balilihan', 'Batuan', 'Bien Unido', 'Bilar', 'Buenavista', 'Calape', 'Candijay', 'Carmen', 'Catigbian', 'Clarin', 'Corella', 'Cortes', 'Dagohoy', 'Danao', 'Dauis', 'Dimiao', 'Duero', 'Garcia Hernandez', 'Getafe', 'Guindulman', 'Inabanga', 'Jagna', 'Lila', 'Loay', 'Loboc', 'Loon', 'Mabini', 'Maribojoc', 'Panglao', 'Pilar', 'President Carlos P. Garcia', 'Sagbayan', 'San Isidro', 'San Miguel', 'Sevilla', 'Sierra Bullones', 'Sikatuna', 'Talibon', 'Trinidad', 'Tubigon', 'Ubay', 'Valencia', 'Malaybalay City', 'Valencia City', 'Baungon', 'Cabanglasan', 'Damulog', 'Dangcagan', 'Don Carlos', 'Impasug-ong', 'Kadingilan', 'Kalilangan', 'Kibawe', 'Kitaotao', 'Lantapan', 'Libona', 'Malitbog', 'Manolo Fortich', 'Maramag', 'Pangantucan', 'Quezon', 'San Fernando', 'Sumilao', 'Talakag', 'Malolos City', 'Meycauayan City', 'San Jose del Monte City', 'Angat', 'Balagtas', 'Baliuag', 'Bocaue', 'Bulacan', 'Bustos', 'Calumpit', 'Doña Remedios Trinidad', 'Guiguinto', 'Hagonoy', 'Marilao', 'Norzagaray', 'Obando', 'Pandi', 'Paombong', 'Plaridel', 'Pulilan', 'San Ildefonso', 'San Miguel', 'San Rafael', 'Santa Maria', 'Tuguegarao City', 'Abulug', 'Alcala', 'Allacapan', 'Amulung', 'Aparri', 'Baggao', 'Ballesteros', 'Buguey', 'Calayan', 'Camalaniugan', 'Claveria', 'Enrile', 'Gattaran', 'Gonzaga', 'Iguig', 'Lal-lo', 'Lasam', 'Pamplona', 'Peñablanca', 'Piat', 'Rizal', 'Sanchez-Mira', 'Santa Ana', 'Santa Praxedes', 'Santa Teresita', 'Santo Niño', 'Solana', 'Tuao', 'Basud', 'Capalonga', 'Daet', 'Jose Panganiban', 'Labo', 'Mercedes', 'Paracale', 'San Lorenzo Ruiz', 'San Vicente', 'Santa Elena', 'Talisay', 'Vinzons', 'Iriga City', 'Naga City', 'Baao', 'Balatan', 'Bato', 'Bombon', 'Buhi', 'Bula', 'Cabusao', 'Calabanga', 'Camaligan', 'Canaman', 'Caramoan', 'Del Gallego', 'Gainza', 'Garchitorena', 'Goa', 'Lagonoy', 'Libmanan', 'Lupi', 'Magarao', 'Milaor', 'Minalabac', 'Nabua', 'Ocampo', 'Pamplona', 'Pasacao', 'Pili', 'Presentacion', 'Ragay', 'Sagñay', 'San Fernando', 'San Jose', 'Sipocot', 'Siruma', 'Tigaon', 'Tinambac', 'Catarman', 'Guinsiliban', 'Mahinog', 'Mambajao', 'Sagay', 'Roxas City', 'Cuartero', 'Dao', 'Dumalag', 'Dumarao', 'Ivisan', 'Jamindan', 'Ma-ayon', 'Mambusao', 'Panay', 'Panitan', 'Pilar', 'Pontevedra', 'President Roxas', 'Sapi-an', 'Sigma', 'Tapaz', 'Bagamanoc', 'Baras', 'Bato', 'Caramoran', 'Gigmoto', 'Pandan', 'Panganiban', 'San Andres', 'San Miguel', 'Viga', 'Virac', 'Bacoor City', 'Cavite City', 'Dasmariñas City', 'Imus City', 'Tagaytay City', 'Trece Martires City', 'Alfonso', 'Amadeo', 'Carmona', 'General Mariano Alvarez', 'General Emilio Aguinaldo', 'General Trias', 'Indang', 'Kawit', 'Magallanes', 'Maragondon', 'Mendez', 'Naic', 'Noveleta', 'Rosario', 'Silang', 'Tanza', 'Ternate', 'Bogo City', 'Cebu City', 'Carcar City', 'Danao City', 'Lapu-Lapu City', 'Mandaue City', 'Naga City', 'Talisay City', 'Toledo City', 'Alcantara', 'Alcoy', 'Alegria', 'Aloguinsan', 'Argao', 'Asturias', 'Badian', 'Balamban', 'Bantayan', 'Barili', 'Boljoon', 'Borbon', 'Carmen', 'Catmon', 'Compostela', 'Consolacion', 'Cordoba', 'Daanbantayan', 'Dalaguete', 'Dumanjug', 'Ginatilan', 'Liloan', 'Madridejos', 'Malabuyoc', 'Medellin', 'Minglanilla', 'Moalboal', 'Oslob', 'Pilar', 'Pinamungahan', 'Poro', 'Ronda', 'Samboan', 'San Fernando', 'San Francisco', 'San Remigio', 'Santa Fe', 'Santander', 'Sibonga', 'Sogod', 'Tabogon', 'Tabuelan', 'Tuburan', 'Tudela', 'Compostela', 'Laak', 'Mabini', 'Maco', 'Maragusan', 'Mawab', 'Monkayo', 'Montevista', 'Nabunturan', 'New Bataan', 'Pantukan', 'Kidapawan City', 'Alamada', 'Aleosan', 'Antipas', 'Arakan', 'Banisilan', 'Carmen', 'Kabacan', 'Libungan', 'M\'lang', 'Magpet', 'Makilala', 'Matalam', 'Midsayap', 'Pigkawayan', 'Pikit', 'President Roxas', 'Tulunan', 'Panabo City', 'Samal City', 'Tagum City', 'Asuncion', 'Braulio E. Dujali', 'Carmen', 'Kapalong', 'New Corella', 'San Isidro', 'Santo Tomas', 'Talaingod', 'Davao City', 'Digos City', 'Bansalan', 'Don Marcelino', 'Hagonoy', 'Jose Abad Santos', 'Kiblawan', 'Magsaysay', 'Malalag', 'Malita', 'Matanao', 'Padada', 'Santa Cruz', 'Santa Maria', 'Sarangani', 'Sulop', 'Mati City', 'Baganga', 'Banaybanay', 'Boston', 'Caraga', 'Cateel', 'Governor Generoso', 'Lupon', 'Manay', 'San Isidro', 'Tarragona', 'Basilisa', 'Cagdianao', 'Dinagat', 'Libjo', 'Loreto', 'San Jose', 'Tubajon', 'Borongan City', 'Arteche', 'Balangiga', 'Balangkayan', 'Can-avid', 'Dolores', 'General MacArthur', 'Giporlos', 'Guiuan', 'Hernani', 'Jipapad', 'Lawaan', 'Llorente', 'Maslog', 'Maydolong', 'Mercedes', 'Oras', 'Quinapondan', 'Salcedo', 'San Julian', 'San Policarpo', 'Sulat', 'Taft', 'Buenavista', 'Jordan', 'Nueva Valencia', 'San Lorenzo', 'Sibunag', 'Aguinaldo', 'Alfonso Lista', 'Asipulo', 'Banaue', 'Hingyon', 'Hungduan', 'Kiangan', 'Lagawe', 'Lamut', 'Mayoyao', 'Tinoc', 'Batac City', 'Laoag City', 'Adams', 'Bacarra', 'Badoc', 'Bangui', 'Banna', 'Burgos', 'Carasi', 'Currimao', 'Dingras', 'Dumalneg', 'Marcos', 'Nueva Era', 'Pagudpud', 'Paoay', 'Pasuquin', 'Piddig', 'Pinili', 'San Nicolas', 'Sarrat', 'Solsona', 'Vintar', 'Candon City', 'Vigan City', 'Alilem', 'Banayoyo', 'Bantay', 'Burgos', 'Cabugao', 'Caoayan', 'Cervantes', 'Galimuyod', 'Gregorio Del Pilar', 'Lidlidda', 'Magsingal', 'Nagbukel', 'Narvacan', 'Quirino', 'Salcedo', 'San Emilio', 'San Esteban', 'San Ildefonso', 'San Juan', 'San Vicente', 'Santa', 'Santa Catalina', 'Santa Cruz', 'Santa Lucia', 'Santa Maria', 'Santiago', 'Santo Domingo', 'Sigay', 'Sinait', 'Sugpon', 'Suyo', 'Tagudin', 'Iloilo City', 'Passi City', 'Ajuy', 'Alimodian', 'Anilao', 'Badiangan', 'Balasan', 'Banate', 'Barotac Nuevo', 'Barotac Viejo', 'Batad', 'Bingawan', 'Cabatuan', 'Calinog', 'Carles', 'Concepcion', 'Dingle', 'Dueñas', 'Dumangas', 'Estancia', 'Guimbal', 'Igbaras', 'Janiuay', 'Lambunao', 'Leganes', 'Lemery', 'Leon', 'Maasin', 'Miagao', 'Mina', 'New Lucena', 'Oton', 'Pavia', 'Pototan', 'San Dionisio', 'San Enrique', 'San Joaquin', 'San Miguel', 'San Rafael', 'Santa Barbara', 'Sara', 'Tigbauan', 'Tubungan', 'Zarraga', 'Cauayan City', 'Ilagan City', 'Santiago City', 'Alicia', 'Angadanan', 'Aurora', 'Benito Soliven', 'Burgos', 'Cabagan', 'Cabatuan', 'Cordon', 'Delfin Albano', 'Dinapigue', 'Divilacan', 'Echague', 'Gamu', 'Jones', 'Luna', 'Maconacon', 'Mallig', 'Naguilian', 'Palanan', 'Quezon', 'Quirino', 'Ramon', 'Reina Mercedes', 'Roxas', 'San Agustin', 'San Guillermo', 'San Isidro', 'San Manuel', 'San Mariano', 'San Mateo', 'San Pablo', 'Santa Maria', 'Santo Tomas', 'Tumauini', 'Tabuk City', 'Balbalan', 'Lubuagan', 'Pasil', 'Pinukpuk', 'Rizal', 'Tanudan', 'Tinglayan', 'San Fernando City', 'Agoo', 'Aringay', 'Bacnotan', 'Bagulin', 'Balaoan', 'Bangar', 'Bauang', 'Burgos', 'Caba', 'Luna', 'Naguilian', 'Pugo', 'Rosario', 'San Gabriel', 'San Juan', 'Santo Tomas', 'Santol', 'Sudipen', 'Tubao', 'Biñan City', 'Cabuyao City', 'Calamba City', 'San Pablo City', 'Santa Rosa City', 'Nature and Science City of Los Baños', 'San Pedro', 'Alaminos', 'Bay', 'Calauan', 'Cavinti', 'Famy', 'Kalayaan', 'Liliw', 'Luisiana', 'Lumban', 'Mabitac', 'Magdalena', 'Majayjay', 'Nagcarlan', 'Paete', 'Pagsanjan', 'Pakil', 'Pangil', 'Pila', 'Rizal', 'Santa Cruz', 'Santa Maria', 'Siniloan', 'Victoria', 'Iligan City', 'Bacolod', 'Baloi', 'Baroy', 'Kapatagan', 'Kauswagan', 'Kolambugan', 'Lala', 'Linamon', 'Magsaysay', 'Maigo', 'Matungao', 'Munai', 'Nunungan', 'Pantao Ragat', 'Pantar', 'Poona Piagapo', 'Salvador', 'Sapad', 'Sultan Naga Dimaporo', 'Tagoloan', 'Tangcal', 'Tubod', 'Marawi City', 'Bacolod-Kalawi', 'Balabagan', 'Balindong', 'Bayang', 'Binidayan', 'Buadiposo-Buntong', 'Bubong', 'Bumbaran', 'Butig', 'Calanogas', 'Ditsaan-Ramain', 'Ganassi', 'Kapai', 'Kapatagan', 'Lumba-Bayabao', 'Lumbaca-Unayan', 'Lumbatan', 'Lumbayanague', 'Madalum', 'Madamba', 'Maguing', 'Malabang', 'Marantao', 'Marogong', 'Masiu', 'Mulondo', 'Pagayawan', 'Piagapo', 'Poona Bayabao', 'Pualas', 'Saguiaran', 'Sultan Dumalondong', 'Picong', 'Tagoloan II', 'Tamparan', 'Taraka', 'Tubaran', 'Tugaya', 'Wao', 'Baybay City', 'Ormoc City', 'Tacloban City', 'Abuyog', 'Alangalang', 'Albuera', 'Babatngon', 'Barugo', 'Bato', 'Burauen', 'Calubian', 'Capoocan', 'Carigara', 'Dagami', 'Dulag', 'Hilongos', 'Hindang', 'Inopacan', 'Isabel', 'Jaro', 'Javier', 'Julita', 'Kananga', 'La Paz', 'Leyte', 'MacArthur', 'Mahaplag', 'Matag-ob', 'Matalom', 'Mayorga', 'Merida', 'Palo', 'Palompon', 'Pastrana', 'San Isidro', 'San Miguel', 'Santa Fe', 'Tabango', 'Tabontabon', 'Tanauan', 'Tolosa', 'Tunga', 'Villaba', 'Cotabato City', 'Ampatuan', 'Barira', 'Buldon', 'Buluan', 'Datu Abdullah Sangki', 'Datu Anggal Midtimbang', 'Datu Blah T. Sinsuat', 'Datu Hoffer Ampatuan', 'Datu Montawal', 'Datu Odin Sinsuat', 'Datu Paglas', 'Datu Piang', 'Datu Salibo', 'Datu Saudi-Ampatuan', 'Datu Unsay', 'General Salipada K. Pendatun', 'Guindulungan', 'Kabuntalan', 'Mamasapano', 'Mangudadatu', 'Matanog', 'Northern Kabuntalan', 'Pagalungan', 'Paglat', 'Pandag', 'Parang', 'Rajah Buayan', 'Shariff Aguak', 'Shariff Saydona Mustapha', 'South Upi', 'Sultan Kudarat', 'Sultan Mastura', 'Sultan sa Barongis', 'Talayan', 'Talitay', 'Upi', 'Boac', 'Buenavista', 'Gasan', 'Mogpog', 'Santa Cruz', 'Torrijos', 'Masbate City', 'Aroroy', 'Baleno', 'Balud', 'Batuan', 'Cataingan', 'Cawayan', 'Claveria', 'Dimasalang', 'Esperanza', 'Mandaon', 'Milagros', 'Mobo', 'Monreal', 'Palanas', 'Pio V. Corpuz', 'Placer', 'San Fernando', 'San Jacinto', 'San Pascual', 'Uson', 'Manila', 'Caloocan', 'Las Piñas', 'Makati', 'Malabon', 'Mandaluyong', 'Marikina', 'Muntinlupa', 'Navotas', 'Parañaque', 'Pasay', 'Pasig', 'Quezon City', 'San Juan', 'Taguig', 'Valenzuela', 'Pateros', 'Oroquieta City', 'Ozamiz City', 'Tangub City', 'Aloran', 'Baliangao', 'Bonifacio', 'Calamba', 'Clarin', 'Concepcion', 'Don Victoriano Chiongbian', 'Jimenez', 'Lopez Jaena', 'Panaon', 'Plaridel', 'Sapang Dalaga', 'Sinacaban', 'Tudela', 'Cagayan de Oro', 'El Salvador City', 'Gingoog City', 'Alubijid', 'Balingasag', 'Balingoan', 'Binuangan', 'Claveria', 'Gitagum', 'Initao', 'Jasaan', 'Kinoguitan', 'Lagonglong', 'Laguindingan', 'Libertad', 'Lugait', 'Magsaysay', 'Manticao', 'Medina', 'Naawan', 'Opol', 'Salay', 'Sugbongcogon', 'Tagoloan', 'Talisayan', 'Villanueva', 'Barlig', 'Bauko', 'Besao', 'Bontoc', 'Natonin', 'Paracelis', 'Sabangan', 'Sadanga', 'Sagada', 'Tadian', 'Bacolod City', 'Bago City', 'Cadiz City', 'Escalante City', 'Himamaylan City', 'Kabankalan City', 'La Carlota City', 'Sagay City', 'San Carlos City', 'Silay City', 'Sipalay City', 'Talisay City', 'Victorias City', 'Binalbagan', 'Calatrava', 'Candoni', 'Cauayan', 'Enrique B. Magalona', 'Hinigaran', 'Hinoba-an', 'Ilog', 'Isabela', 'La Castellana', 'Manapla', 'Moises Padilla', 'Murcia', 'Pontevedra', 'Pulupandan', 'Salvador Benedicto', 'San Enrique', 'Toboso', 'Valladolid', 'Bais City', 'Bayawan City', 'Canlaon City', 'Guihulngan City', 'Dumaguete City', 'Tanjay City', 'Amlan', 'Ayungon', 'Bacong', 'Basay', 'Bindoy', 'Dauin', 'Jimalalud', 'La Libertad', 'Mabinay', 'Manjuyod', 'Pamplona', 'San Jose', 'Santa Catalina', 'Siaton', 'Sibulan', 'Tayasan', 'Valencia', 'Vallehermoso', 'Zamboanguita', 'Allen', 'Biri', 'Bobon', 'Capul', 'Catarman', 'Catubig', 'Gamay', 'Laoang', 'Lapinig', 'Las Navas', 'Lavezares', 'Lope de Vega', 'Mapanas', 'Mondragon', 'Palapag', 'Pambujan', 'Rosario', 'San Antonio', 'San Isidro', 'San Jose', 'San Roque', 'San Vicente', 'Silvino Lobos', 'Victoria', 'Cabanatuan City', 'Gapan City', 'Palayan City', 'San Jose City', 'Science City of Muñoz', 'Aliaga', 'Bongabon', 'Cabiao', 'Carranglan', 'Cuyapo', 'Gabaldon', 'General Mamerto Natividad', 'General Tinio', 'Guimba', 'Jaen', 'Laur', 'Licab', 'Llanera', 'Lupao', 'Nampicuan', 'Pantabangan', 'Peñaranda', 'Quezon', 'Rizal', 'San Antonio', 'San Isidro', 'San Leonardo', 'Santa Rosa', 'Santo Domingo', 'Talavera', 'Talugtug', 'Zaragoza', 'Alfonso Castaneda', 'Ambaguio', 'Aritao', 'Bagabag', 'Bambang', 'Bayombong', 'Diadi', 'Dupax del Norte', 'Dupax del Sur', 'Kasibu', 'Kayapa', 'Quezon', 'Santa Fe', 'Solano', 'Villaverde', 'Abra de Ilog', 'Calintaan', 'Looc', 'Lubang', 'Magsaysay', 'Mamburao', 'Paluan', 'Rizal', 'Sablayan', 'San Jose', 'Santa Cruz', 'Calapan City', 'Baco', 'Bansud', 'Bongabong', 'Bulalacao', 'Gloria', 'Mansalay', 'Naujan', 'Pinamalayan', 'Pola', 'Puerto Galera', 'Roxas', 'San Teodoro', 'Socorro', 'Victoria', 'Puerto Princesa City', 'Aborlan', 'Agutaya', 'Araceli', 'Balabac', 'Bataraza', 'Brooke\'s Point', 'Busuanga', 'Cagayancillo', 'Coron', 'Culion', 'Cuyo', 'Dumaran', 'El Nido', 'Kalayaan', 'Linapacan', 'Magsaysay', 'Narra', 'Quezon', 'Rizal', 'Roxas', 'San Vicente', 'Sofronio Española', 'Taytay', 'Angeles City', 'San Fernando City', 'Mabalacat City', 'Apalit', 'Arayat', 'Bacolor', 'Candaba', 'Floridablanca', 'Guagua', 'Lubao', 'Macabebe', 'Magalang', 'Masantol', 'Mexico', 'Minalin', 'Porac', 'San Luis', 'San Simon', 'Santa Ana', 'Santa Rita', 'Santo Tomas', 'Sasmuan', 'Alaminos City', 'Dagupan City', 'San Carlos City', 'Urdaneta City', 'Agno', 'Aguilar', 'Alcala', 'Anda', 'Asingan', 'Balungao', 'Bani', 'Basista', 'Bautista', 'Bayambang', 'Binalonan', 'Binmaley', 'Bolinao', 'Bugallon', 'Burgos', 'Calasiao', 'Dasol', 'Infanta', 'Labrador', 'Laoac', 'Lingayen', 'Mabini', 'Malasiqui', 'Manaoag', 'Mangaldan', 'Mangatarem', 'Mapandan', 'Natividad', 'Pozzorubio', 'Rosales', 'San Fabian', 'San Jacinto', 'San Manuel', 'San Nicolas', 'San Quintin', 'Santa Barbara', 'Santa Maria', 'Santo Tomas', 'Sison', 'Sual', 'Tayug', 'Umingan', 'Urbiztondo', 'Villasis', 'Lucena City', 'Tayabas City', 'Agdangan', 'Alabat', 'Atimonan', 'Buenavista', 'Burdeos', 'Calauag', 'Candelaria', 'Catanauan', 'Dolores', 'General Luna', 'General Nakar', 'Guinayangan', 'Gumaca', 'Infanta', 'Jomalig', 'Lopez', 'Lucban', 'Macalelon', 'Mauban', 'Mulanay', 'Padre Burgos', 'Pagbilao', 'Panukulan', 'Patnanungan', 'Perez', 'Pitogo', 'Plaridel', 'Polillo', 'Quezon', 'Real', 'Sampaloc', 'San Andres', 'San Antonio', 'San Francisco', 'San Narciso', 'Sariaya', 'Tagkawayan', 'Tiaong', 'Unisan', 'Aglipay', 'Cabarroguis', 'Diffun', 'Maddela', 'Nagtipunan', 'Saguday', 'Antipolo City', 'Angono', 'Baras', 'Binangonan', 'Cainta', 'Cardona', 'Jalajala', 'Morong', 'Pililla', 'Rodriguez', 'San Mateo', 'Tanay', 'Taytay', 'Teresa', 'Alcantara', 'Banton', 'Cajidiocan', 'Calatrava', 'Concepcion', 'Corcuera', 'Ferrol', 'Looc', 'Magdiwang', 'Odiongan', 'Romblon', 'San Agustin', 'San Andres', 'San Fernando', 'San Jose', 'Santa Fe', 'Santa Maria', 'Calbayog City', 'Catbalogan City', 'Almagro', 'Basey', 'Calbiga', 'Daram', 'Gandara', 'Hinabangan', 'Jiabong', 'Marabut', 'Matuguinao', 'Motiong', 'Pagsanghan', 'Paranas', 'Pinabacdao', 'San Jorge', 'San Jose De Buan', 'San Sebastian', 'Santa Margarita', 'Santa Rita', 'Santo Niño', 'Tagapul-an', 'Talalora', 'Tarangnan', 'Villareal', 'Zumarraga', 'Alabel', 'Glan', 'Kiamba', 'Maasim', 'Maitum', 'Malapatan', 'Malungon', 'Enrique Villanueva', 'Larena', 'Lazi', 'Maria', 'San Juan', 'Siquijor', 'Sorsogon City', 'Barcelona', 'Bulan', 'Bulusan', 'Casiguran', 'Castilla', 'Donsol', 'Gubat', 'Irosin', 'Juban', 'Magallanes', 'Matnog', 'Pilar', 'Prieto Diaz', 'Santa Magdalena', 'General Santos City', 'Koronadal City', 'Polomolok', 'Banga', 'Lake Sebu', 'Norala', 'Santo Niño', 'Surallah', 'T\'boli', 'Tampakan', 'Tantangan', 'Tupi', 'Maasin City', 'Anahawan', 'Bontoc', 'Hinunangan', 'Hinundayan', 'Libagon', 'Liloan', 'Limasawa', 'Macrohon', 'Malitbog', 'Padre Burgos', 'Pintuyan', 'Saint Bernard', 'San Francisco', 'San Juan', 'San Ricardo', 'Silago', 'Sogod', 'Tomas Oppus', 'Tacurong City', 'Bagumbayan', 'Columbio', 'Esperanza', 'Isulan', 'Kalamansig', 'Lambayong', 'Lebak', 'Lutayan', 'Palimbang', 'President Quirino', 'Senator Ninoy Aquino', 'Banguingui', 'Hadji Panglima Tahil', 'Indanan', 'Jolo', 'Kalingalan Caluang', 'Lugus', 'Luuk', 'Maimbung', 'Old Panamao', 'Omar', 'Pandami', 'Panglima Estino', 'Pangutaran', 'Parang', 'Pata', 'Patikul', 'Siasi', 'Talipao', 'Tapul', 'Surigao City', 'Alegria', 'Bacuag', 'Burgos', 'Claver', 'Dapa', 'Del Carmen', 'General Luna', 'Gigaquit', 'Mainit', 'Malimono', 'Pilar', 'Placer', 'San Benito', 'San Francisco', 'San Isidro', 'Santa Monica', 'Sison', 'Socorro', 'Tagana-an', 'Tubod', 'Bislig City', 'Tandag City', 'Barobo', 'Bayabas', 'Cagwait', 'Cantilan', 'Carmen', 'Carrascal', 'Cortes', 'Hinatuan', 'Lanuza', 'Lianga', 'Lingig', 'Madrid', 'Marihatag', 'San Agustin', 'San Miguel', 'Tagbina', 'Tago', 'Tarlac City', 'Anao', 'Bamban', 'Camiling', 'Capas', 'Concepcion', 'Gerona', 'La Paz', 'Mayantoc', 'Moncada', 'Paniqui', 'Pura', 'Ramos', 'San Clemente', 'San Jose', 'San Manuel', 'Santa Ignacia', 'Victoria', 'Bongao', 'Languyan', 'Mapun', 'Panglima Sugala', 'Sapa-Sapa', 'Sibutu', 'Simunul', 'Sitangkai', 'South Ubian', 'Tandubas', 'Turtle Islands', 'Olongapo City', 'Botolan', 'Cabangan', 'Candelaria', 'Castillejos', 'Iba', 'Masinloc', 'Palauig', 'San Antonio', 'San Felipe', 'San Marcelino', 'San Narciso', 'Santa Cruz', 'Subic', 'Dapitan City', 'Dipolog City', 'Bacungan', 'Baliguian', 'Godod', 'Gutalac', 'Jose Dalman', 'Kalawit', 'Katipunan', 'La Libertad', 'Labason', 'Liloy', 'Manukan', 'Mutia', 'Piñan', 'Polanco', 'President Manuel A. Roxas', 'Rizal', 'Salug', 'Sergio Osmeña Sr.', 'Siayan', 'Sibuco', 'Sibutad', 'Sindangan', 'Siocon', 'Sirawai', 'Tampilisan', 'Pagadian City', 'Zamboanga City', 'Aurora', 'Bayog', 'Dimataling', 'Dinas', 'Dumalinao', 'Dumingag', 'Guipos', 'Josefina', 'Kumalarang', 'Labangan', 'Lakewood', 'Lapuyan', 'Mahayag', 'Margosatubig', 'Midsalip', 'Molave', 'Pitogo', 'Ramon Magsaysay', 'San Miguel', 'San Pablo', 'Sominot', 'Tabina', 'Tambulig', 'Tigbao', 'Tukuran', 'Vincenzo A. Sagun', 'Alicia', 'Buug', 'Diplahan', 'Imelda', 'Ipil', 'Kabasalan', 'Mabuhay', 'Malangas', 'Naga', 'Olutanga', 'Payao', 'Roseller Lim', 'Siay', 'Talusan', 'Titay', 'Tungawan', ]; protected static $barangay = [ 'Poblacion', ]; public function province() { return static::randomElement(static::$province); } public function city() { return static::randomElement(static::$city); } public function municipality() { return static::randomElement(static::$municipality); } public function barangay() { return static::randomElement(static::$barangay); } } PK A�)[�vP�� � * faker/src/Faker/Provider/me_ME/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\me_ME; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'ME', $length = 18) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[�8� . faker/src/Faker/Provider/me_ME/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\me_ME; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+38220#####', '+38267#####', '+38269#####', '+382679#####', '+38268#####', '+38240#####', ]; } PK A�)[��1s@. @. * faker/src/Faker/Provider/me_ME/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\me_ME; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $postcode = ['#####']; protected static $streetPrefix = [ '', ]; /** * @see http://podgorica.mapa.in.rs/ */ protected static $street = [ '1. crnogorske brigade narodne odbrane', '1. maja', '1. proleterske brigade', '10. crnogorske brigade', '13. jula', '18. februara', '18. jula', '19. decembra', '2. crnogorskog bataljona', '2. proleterske dalmatinske brigade', '27. marta', '3. sandžačke proleterske brigade', '4. jula', '4. proleterske brigade', '5. proleterske brigade', '6. crnogorske udarne brigade', '7. omladinske brigade', '8. crnogorske udarne brigade', '8. jula', '8. marta', '9. crnogorske brigade', 'Admirala Zmajevića', 'Aerodromska', 'Aleksandra Ace Prijića', 'Aleksandra Lesa Ivanovića', 'Aleksandra Puškina', 'Alekse Šantića', 'Alfreda Tenisona', 'Andrije Paltašića', 'Andrijevička', 'Antona Čehova', 'Arhitekte Milana Popovića', 'Arsenija Čarnojevića', 'Atinska', 'AVNOJ-a', 'Balkanska', 'Balšića', 'Barska', 'Belvederska', 'Beogradska', 'Berska', 'Bjelasička', 'Bjelopoljska', 'Blaža Jovanovića', 'Bohinjska', 'Bokeljske mornarice', 'Bokeška', 'Bore i Ramiza', 'Borisa Kidriča', 'Boška Buhe', 'Botunska', 'Bracana Bracanovića', 'Braće Ribar', 'Branislava Lekića', 'Branka Ćopića', 'Branka Deletića', 'Branka Radičevića', 'Bratonožićka', 'Bratstva i jedinstva', 'Bregalnička', 'Buda Tomovića', 'Budvanska', 'Bulevar Džordža Vašingtona', 'Bulevar Ivana Crnojevića', 'Bulevar Mihaila Lalića', 'Bulevar revolucije', 'Bulevar Save Kovačevića', 'Cara Lazara', 'Carev laz', 'Ceklinska', 'Cetinjski put', 'Crnogorskih serdara', 'Crnojevića', 'Cvijetna', 'Dajbabska', 'Dalmatinska', 'Danilovgradska', 'Desanke Maksimović', 'Dositeja Obradovića', 'Dr Blaža Raičevića', 'Dr Filipa Šoća', 'Dr Milutina Kažića', 'Dr Nika Miljanića', 'Dr Saše Božovića', 'Drvarska', 'Dukljanska', 'Dunavska', 'Durmitorska', 'Dušana Duće Mugoše', 'Dušana Milutinovića', 'Dušana Vukotića', 'Džan', 'Đečevića', 'Đoka Miraševića', 'Đuje Jovanovića', 'Đure Daničića', 'Emila Zole', 'Franca Prešerna', 'Franca Rozmana', 'Fruškogorska', 'Fundinske bitke', 'Gavra Vukovića', 'Gavrila Principa', 'Generala Sava Orlovića', 'Georgi Dimitrova', 'Geteova', 'Goce Delčeva', 'Gojka Radonjića', 'Goranska', 'Gorička', 'Grahovačka', 'Hajduk Veljkova', 'Hercegnovska', 'Hercegovačka', 'Husinskih rudara', 'Igmanska', 'Ilije Milačića', 'Isidore Sekulić', 'Ivana Cankara', 'Ivana Gorana Kovačića', 'Ivana Milutinovića', 'Ivana Vujoševića', 'Ivangradska', 'Ive Andrića', 'Iveze Vukova', 'Jadranska', 'Janka Đanovića', 'Janka Vukotića', 'Jaroslava Čermaka', 'Jelene Balšić', 'Jerevanska', 'Jezerska', 'Josipa Broza Tita', 'Jovana Cvijića', 'Jovana Ćetkovića', 'Jovana Tomaševića', 'Kadinjača', 'Karađorđeva', 'Kninska', 'KNOJ-a', 'Kolašinska', 'Komska', 'Kosmajska', 'Kosovska', 'Kosovskih junaka', 'Koste Racina', 'Kotorska', 'Kozaračka', 'Kragujevačka', 'Kralja Nikole', 'Kraljevačka', 'Lamela', 'Lazara Sočice', 'Lička', 'Lovćenska', 'Ludviga Kube', 'Luke Boljevića', 'Lutovačkih barjaktara', 'Ljesanska', 'Ljeskopoljska', 'Ljube Čupića', 'Ljube Nenadovića', 'Ljubljanska', 'Ljubostinjskih junaka', 'Ljubovićka', 'Majevička', 'Manastirska', 'Marka Mašanovića', 'Marka Miljanova', 'Matije Gupca', 'Mediteranska', 'Medunska', 'Meše Selimovića', 'Mila Milunovića', 'Mila Peruničića', 'Mila Radunovića', 'Miladina Popovića', 'Milana Kuča', 'Milana Raičkovića', 'Miloja Pavlovića', 'Miloša Obilića', 'Miljana Vukova', 'Miodraga Bulatovića', 'Mirka Banjevića', 'Mirka Vešovića', 'Mitra Bakića', 'Mojkovačka', 'Mojsija Zečevića', 'Moračka', 'Moskovska', 'Moskovski most', 'Mosorska', 'Most Milenijum', 'Most žrtava 5. maja 1944.', 'Mušikića', 'Neznanih junaka', 'Nikca od Rovina', 'Nikole Đurkovića', 'Nikole Lopičića', 'Nikole Tesle', 'Nikšićka', 'Novaka Miloševa', 'Novaka Ramova', 'Novosadska', 'Njegoševa', 'Obala Ribnice', 'Obodska', 'Ohridska', 'Oktobarske revolucije', 'Omera Abdovića', 'Omladinskih brigada', 'Orijenska', 'Pariske komune', 'Partizanski put', 'Pera Počeka', 'Perojska', 'Petra Kočića', 'Petra Lubarde', 'Petra Prlje', 'Pilota Cvetkovića i Milojevića', 'Piperska', 'Pivska', 'Plavska', 'Plitvička', 'Plužinska', 'Pljevaljska', 'Pohorska', 'Polimska', 'Popa Boška Popovića', 'Predraga Golubovića', 'Princa Mihaila Petrovića', 'Prištinska', 'Prolaz Generala Dožića', 'Radnička', 'Radoja Jovanovića', 'Radomira Ivanovića', 'Radosava Burića', 'Radosava Popovića', 'Radovana Petrovića', 'Radovana Vukanovića', 'Radovana Zogovića', 'Radula Rusa Radulovića', 'Rista Stijovića', 'Rogamska', 'Rovačka', 'Ruža', 'Sarajevska', 'Sava Lubarde', 'Sava Nikolića', 'Savska', 'Serdara Jola Piletića', 'Sergeja Jesenjina', 'Sime Matavulja', 'Simona Ivanova', 'Sitnička', 'Skadarska', 'SKOJ-a', 'Skopska', 'Slavonska', 'Slobodana Škerovića', 'Slobode', 'Sloge', 'Spasa Nikolića', 'Spasoja Raspopovića', 'Srednjoškolska', 'Stanka Dragojevića', 'Stefana Mitrova Ljubiše', 'Steva Boljevića', 'Steva Kraljevića', 'Studentska', 'Svetog Petra Cetinjskog', 'Svetozara Markovića', 'Šarkića', 'Šavnička', 'Španskih boraca', 'Špira Mugoše', 'Tivatska', 'Trebinjska', 'Trg Božane Vučinić', 'Trg golootočkih žrtava', 'Trg Nikole Kovačevića', 'Trg republike', 'Trifuna Đukića', 'Triglavska', 'Tripa Kukolja', 'Tuška', 'Ulcinjska', 'Užička', 'Valtazara Bogišića', 'Vardarska', 'Vasa Raičkovića', 'Velimira Stojanovića', 'Velimira Terzića', 'Veljka Jankovića', 'Vezirov most', 'Vinogradska', 'Vitomira Vita Nikolića', 'Vlada Ćetkovića', 'Vlada Martinovića', 'Vladike Danila', 'Vladike Petra I', 'Vladike Vasilija Petrovića', 'Vojisavljevića', 'Vojislava Grujića', 'Vojvode Ilije Plamenca', 'Vojvode Mijajla Nišina', 'Vojvode Mirka Petrovića', 'Vojvode Raduna', 'Vojvode Vase Bracanova', 'Vojvođanska', 'Vrela 2.', 'Vrela 3.', 'Vrela 4.', 'Vrela 5.', 'Vrela 6.', 'Vučedolska', 'Vuka Đurovića', 'Vuka Karadžića', 'Vuka Mandušića', 'Vuka Mićunovića', 'Vukice Mitrović', 'Vukosava Božovića', 'Zagrebačka', 'Zetskih vladara', 'Zetskog odreda', 'Zmaj Jovina', 'Žabljačka', 'Žarka Zrenjanina', 'Žikice Jovanovića Španca', 'Žrtava fašizma', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{street}}', '{{streetPrefix}} {{street}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; /** * @see http://sh.wikipedia.org/wiki/Popis_gradova_u_Crnoj_Gori */ protected static $cityNames = [ 'Bar', 'Budva', 'Herceg Novi', 'Kotor', 'Tivat', 'Ulcinj', 'Podgorica', 'Cetinje', 'Nikšić', 'Danilovgrad', 'Žabljak', 'Kolašin', 'Andrijevica', 'Berane', 'Bijelo Polje', 'Mojkovac', 'Plav', 'Plužine', 'Pljevlja', 'Rožaje', 'Šavnik', 'Petnjica', 'Gusinje', 'Petrovac', 'Sutomore', ]; /** * @see https://github.com/umpirsky/country-list/blob/master/country/cldr/sr_Latn/country.php */ protected static $country = [ 'Alandska ostrva', 'Albanija', 'Alžir', 'Američka Samoa', 'Andora', 'Angola', 'Angvila', 'Antarktika', 'Antigva i Barbuda', 'Argentina', 'Armenija', 'Aruba', 'Australija', 'Austrija', 'Avganistan', 'Azerbejdžan', 'Bahami', 'Bahrein', 'Bangladeš', 'Barbados', 'Belgija', 'Belise', 'Belorusija', 'Benin', 'Bermuda', 'Bocvana', 'Bolivija', 'Bosna i Hercegovina', 'Božićna Ostrva', 'Brazil', 'Britanska Devičanska Ostrva', 'Britansko Indijska Okeanska Teritorija', 'Brunej', 'Bugarska', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Butan', 'Buve Ostrva', 'Čad', 'Centralno Afrička Republika', 'Češka', 'Čile', 'Crna Gora', 'Danska', 'Demokratska Republika Kongo', 'Dijego Garsija', 'Dominika', 'Dominikanska Republika', 'Džersi', 'Džibuti', 'Egipat', 'Ekvador', 'Ekvatorijalna Gvineja', 'Eritreja', 'Estonija', 'Etiopija', 'Evropska unija', 'Farska Ostrva', 'Fidži', 'Filipini', 'Finska', 'Folklandska Ostrva', 'Francuska', 'Francuska Gvajana', 'Francuska Polinezija', 'Francuske Južne Teritorije', 'Gabon', 'Gambija', 'Gana', 'Gibraltar', 'Grčka', 'Grenada', 'Grenland', 'Gruzija', 'Guam', 'Gurnsi', 'Gvadelupe', 'Gvajana', 'Gvatemala', 'Gvineja', 'Gvineja-Bisao', 'Haiti', 'Herd i Mekdonald Ostrva', 'Holandija', 'Holandski Antili', 'Honduras', 'Hong Kong (S. A. R. Kina)', 'Hrvatska', 'Indija', 'Indonezija', 'Irak', 'Iran', 'Irska', 'Island', 'Istočni Timor', 'Italija', 'Izrael', 'Jamajka', 'Japan', 'Jemen', 'Jordan', 'Južna Džordžija i Južna Sendvič Ostrva', 'Južna Koreja', 'Južnoafrička Republika', 'Kajmanska Ostrva', 'Kambodža', 'Kamerun', 'Kanada', 'Kanarska ostrva', 'Kape Verde', 'Katar', 'Kazahstan', 'Kenija', 'Kina', 'Kipar', 'Kirgizstan', 'Kiribati', 'Kokos (Keling) Ostrva', 'Kolumbija', 'Komorska Ostrva', 'Kongo', 'Kostarika', 'Kuba', 'Kukova Ostrva', 'Kuvajt', 'Laos', 'Lesoto', 'Letonija', 'Liban', 'Liberija', 'Libija', 'Lihtenštajn', 'Litvanija', 'Luksemburg', 'Madagaskar', 'Mađarska', 'Majote', 'Makao (S. A. R. Kina)', 'Makedonija', 'Malavi', 'Maldivi', 'Malezija', 'Mali', 'Malta', 'Manja Udaljena Ostrva SAD', 'Maroko', 'Maršalska Ostrva', 'Martinik', 'Mauricius', 'Mauritanija', 'Meksiko', 'Mijanmar', 'Mikronezija', 'Moldavija', 'Monako', 'Mongolija', 'Monserat', 'Mozambik', 'Namibija', 'Nauru', 'Nemačka', 'Nepal', 'Niger', 'Nigerija', 'Nikaragva', 'Niue', 'Norfolk Ostrvo', 'Norveška', 'Nova Kaledonija', 'Novi Zeland', 'Obala Slonovače', 'Oman', 'Ostala okeanija', 'Ostrvo Asension', 'Ostrvo Kliperton', 'Ostrvo Man', 'Pakistan', 'Palau', 'Palestinska Teritorija', 'Panama', 'Papua Nova Gvineja', 'Paragvaj', 'Peru', 'Pitcairn', 'Poljska', 'Porto Riko', 'Portugal', 'Rejunion', 'Ruanda', 'Rumunija', 'Rusija', 'S.A.D. Devičanska Ostrva', 'Salvador', 'Samoa', 'San Marino', 'Sao Tome i Principe', 'Saudijska Arabija', 'Sejšeli', 'Sen Pjer i Mikelon', 'Senegal', 'Sent Kits i Nevis', 'Sent Lucija', 'Sent Vinsent i Grenadini', 'Seuta i Melilja', 'Severna Koreja', 'Severna Marijanska Ostrva', 'Sijera Leone', 'Singapur', 'Sirija', 'Sjedinjene Američke Države', 'Slovačka', 'Slovenija', 'Solomonska Ostrva', 'Somalija', 'Španija', 'Srbija', 'Šri Lanka', 'Sudan', 'Surinam', 'Sv. Bartolomej', 'Sv. Martin', 'Švajcarska', 'Svalbard i Janmajen Ostrva', 'Svazilend', 'Švedska', 'Sveta Jelena', 'Tadžikistan', 'Tajland', 'Tajvan', 'Tanzanija', 'Togo', 'Tokelau', 'Tonga', 'Trinidad i Tobago', 'Tristan da Kunja', 'Tunis', 'Turkmenistan', 'Turks i Kajkos Ostrva', 'Turska', 'Tuvalu', 'Uganda', 'Ujedinjeni Arapski Emirati', 'Ukrajina', 'Urugvaj', 'Uzbekistan', 'Valis i Futuna Ostrva', 'Vanuatu', 'Vatikan', 'Velika Britanija', 'Venecuela', 'Vijetnam', 'Zambija', 'Zapadna Sahara', 'Zimbabve', ]; public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } public static function street() { return static::randomElement(static::$street); } public function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } public static function localCoordinates() { return [ 'latitude' => static::latitude(42.43, 42.45), 'longitude' => static::longitude(19.16, 19.27), ]; } } PK A�)[�[! * faker/src/Faker/Provider/me_ME/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\me_ME; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{companyName}} {{companyType}}', ]; /** * Source: extracted from http://www.crps.me/index.php/predraga */ protected static $names = [ '13 Jul - Plantaže ', '19 Decembar Podgorica', 'Agrokombinat 13 Jul', 'Agrokombinat 13 Jul', 'Atlas Banka', 'Autoremont Osmanagić', 'Božur-Velexport', 'Businessmontenegro Podgorica', 'Cemex Montenegro', 'Centralna Depozitarna Agencija ', 'Centrokoža-Produkt ', 'CG Broker', 'CMC AD Podgorica', 'Crnagoradrvo', 'Crnagoraput', 'Crnogorska Komercijalna Banka ', 'Crnogorski Telekom', 'Doclea Express Podgorica', 'Društvo Za Upravljanje Investicionim Fondom Atlas Mont', 'Drvoimpex', 'Drvoimpex', 'Drvoimpex', 'Drvoimpex-Bams', 'Drvoimpex-Fincom', 'Drvoimpex-Gm Podgorica', 'Drvoimpex-Mobile', 'Duklja - Zora', 'Duklja Podgorica', 'Duklja-Pekara', 'Duvanski Kombinat, Podgorica', 'Elastik-Plastika Ad Podgorica', 'Erste Bank Ad Podgorica', 'Euromarket Banka Nlb Grupa ', 'Exal', 'Export-Import Servisimport Si', 'Fond Zajedničkog Ulaganja Moneta', 'Goricapromet Podgorica', 'Gornji Ibar A.D.', 'Gp Radnik Beton', 'Građevinar Podgorica', 'Gross Market Podgorica', 'H.T.P.Velika Plaža A.D', 'Higijena Podgorica', 'Hipotekarna Banka', 'Hotel Ravnjak', 'Industriaimpex A.D.', 'Inpek', 'Institut Za Šumarstvo ', 'Intours', 'Invest Banka Montenegro', 'Izdavačko-Prometno Društvo Ljetopis', 'Lovćen Podgorica', 'Lovćen-Re', 'Lovćeninvest Podgorica', 'Lutrija Crne Gore', 'Margomarket Podgorica', 'Mašinopromet', 'Mašinopromet-Commerce', 'Mesopromet Podgorica', 'Mljekara', 'Moneta A.D.', 'Montenegroberza Akcionarsko Društvo', 'Morača Podgorica', 'Morača Sa P.O.', 'Nex Montenegro', 'Novogradnja Ad Podgorica', 'Osiguravajuće Društvo Swiss Osiguranje', 'Papir', 'Podgoricaekspres', 'Progas Podgorica', 'Promet', 'Prva Banka Crne Gore Podgorica', 'Ribnica Commerce', 'Sava Montenegro Podgorica', 'Si Promet A.D.', 'Sigmobil', 'Societe Generale Banka Montenegro Ad', 'Solar 80 - Elastik', 'Stadion', 'Šumarsko Preduzeće ', 'Tehnomarketi', 'Tpc Ražnatović', 'Trend A.D.', 'Trgopress', 'Unifarm ', 'Utip Crna Gora', 'Vatrostalna Podgorica', 'Velepromet Podgorica', 'Veletrgovina-Kolašin', 'Velimport Podgorica', 'Volumentrade Podgorica', 'Željeznica Crne Gore', 'Zetatrans', ]; protected static $types = [ 'A.D.', 'A.D PODGORICA', ]; public static function companyType() { return static::randomElement(static::$types); } public static function companyName() { return static::randomElement(static::$names); } } PK A�)[S�<�� �� ) faker/src/Faker/Provider/me_ME/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\me_ME; class Person extends \Faker\Provider\Person { /** * @see http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%81%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0 */ protected static $firstNameMale = [ 'Avakum', 'Avram', 'Adam', 'Aksentije', 'Aleksandar', 'Aleksandron', 'Aleksa', 'Aleksije', 'Aleksej', 'Alimpije', 'Andrej', 'Andrija', 'Andrijaš', 'Anđelko', 'Antonije', 'Aranđel', 'Arsenije', 'Arsen', 'Arsa', 'Arso', 'Atanasije', 'Atanacko', 'Aćim', 'Agnija', 'Bajko', 'Bajo', 'Bajčeta', 'Balša', 'Bane', 'Batrić', 'Berislav', 'Berisav', 'Beriša', 'Berko', 'Biljan', 'Biserko', 'Blagoje', 'Blagota', 'Blagomir', 'Blaža', 'Blažo', 'Blažen', 'Blaško', 'Boban', 'Bogdan', 'Bogelj', 'Bogić', 'Bogiša', 'Bogoboj', 'Bogoje', 'Bogoljub', 'Bogoslav', 'Bogosav', 'Božidar', 'Boža', 'Božo', 'Božin', 'Božićko', 'Boin', 'Boica', 'Bojan', 'Bojko', 'Bojo', 'Bojčeta', 'Bora', 'Boro', 'Borivoje', 'Borivoj', 'Boris', 'Borislav', 'Borisav', 'Borko', 'Boriša', 'Boroje', 'Boško', 'Brajan', 'Brajica', 'Branivoje', 'Branivoj', 'Branimir', 'Branislav', 'Branko', 'Brano', 'Bratimir', 'Bratislav', 'Bratovan', 'Bratoljub', 'Brnča', 'Budimir', 'Budislav', 'Budisav', 'Vasilije', 'Vajo', 'Vasilj', 'Vasko', 'Vasoje', 'Vasa', 'Vaso', 'Vaskrsije', 'Vekoslav', 'Vjekoslav', 'Velibor', 'Velizar', 'Velimir', 'Velisav', 'Veličko', 'Veliša', 'Veljko', 'Veselin', 'Vesko', 'Veran', 'Veroljub', 'Vidoje', 'Vidak', 'Vid', 'Vidač', 'Vidan', 'Viden', 'Vidosav', 'Vidojko', 'Vidoja', 'Viktor', 'Vilotije', 'Vitomir', 'Vitko', 'Vićentije', 'Vićan', 'Višeslav', 'Vladan', 'Vlada', 'Vlade', 'Vlado', 'Vlatko', 'Vladeta', 'Vladica', 'Vladoje', 'Vladun', 'Vladimir', 'Vladislav', 'Vladisav', 'Vlaislav', 'Vlasije', 'Vlajko', 'Vlastimir', 'Vlaško', 'Vojdrag', 'Vojimir', 'Vojkan', 'Vojin', 'Vojko', 'Voica', 'Vojislav', 'Vraneš', 'Vugdrag', 'Vuzman', 'Vuilo', 'Vuin', 'Vuica', 'Vujadin', 'Vujak', 'Vujan', 'Vujeta', 'Vujko', 'Vujčeta', 'Vujčin', 'Vujo', 'Vuk', 'Vuko', 'Vukalj', 'Vukas', 'Vukac', 'Vukač', 'Vukelja', 'Vukić', 'Vukša', 'Vukadin', 'Vukan', 'Vukota', 'Vukajlo', 'Vukalo', 'Vukman', 'Vukoman', 'Vukmilj', 'Vukoje', 'Vukojica', 'Vukola', 'Vukovoje', 'Vukašin', 'Vukomir', 'Vukmir', 'Vukoslav', 'Vukosav', 'Vuksan', 'Vuleta', 'Vule', 'Vunko', 'Vučeta', 'Vučina', 'Vučan', 'Vučen', 'Vučić', 'Vučko', 'Vuča', 'Gavrilo', 'Gaja', 'Gajo', 'Gača', 'Gajin', 'Gvozden', 'Gvozdenko', 'Genadije', 'Georgije', 'Gerasim', 'German', 'Gligorije', 'Gliša', 'Glišo', 'Grigorije', 'Godeč', 'Godomir', 'Gojko', 'Golub', 'Goran', 'Gordan', 'Gorčin', 'Gostimir', 'Gostoljub', 'Gradimir', 'Gradeta', 'Gradiša', 'Grgur', 'Grdan', 'Grijak', 'Grozdan', 'Grubeta', 'Grubiša', 'Gruban', 'Grubac', 'Grubač', 'Grubeša', 'Gruja', 'Grujica', 'Grujo', 'Dabiša', 'Dabo', 'Dabiživ', 'David', 'Dalibor', 'Danko', 'Danijel', 'Danilo', 'Dane', 'Damjan', 'Damljan', 'Dančul', 'Darije', 'Dario', 'Darijo', 'Darjan', 'Darko', 'Dejan', 'Desimir', 'Despot', 'Dimitrije', 'Dimčo', 'Dmitar', 'Dobrašin', 'Dobrilo', 'Dobrica', 'Dobrinko', 'Dobrivoje', 'Dobrivoj', 'Dobrovuk', 'Dobroslav', 'Dobrosav', 'Dojčin', 'Dojčilo', 'Doko', 'Dorotej', 'Dositej', 'Dragan', 'Dragiša', 'Dragić', 'Dragoja', 'Dragoje', 'Dragaš', 'Dragojlo', 'Dragoš', 'Dragobrat', 'Drago', 'Dragovan', 'Dragoljub', 'Dragoman', 'Dragomir', 'Dragorad', 'Dragoslav', 'Dragosav', 'Draža', 'Dražo', 'Dražeta', 'Dragutin', 'Drailo', 'Drakša', 'Draško', 'Dubravac', 'Dubravko', 'Dujak', 'Duka', 'Dukadin', 'Dušan', 'Duško', 'Đenadije', 'Đorđe', 'Đorđo', 'Đura', 'Đukan', 'Đurađ', 'Đuro', 'Đoko', 'Đorđije', 'Đurašin', 'Đurisav', 'Đurica', 'Đurko', 'Đurđe', 'Evgenije', 'Emilijan', 'Emilije', 'Emil', 'Erak', 'Žarko', 'Želimir', 'Željko', 'Živa', 'Živica', 'Živadin', 'Živan', 'Živanko', 'Živko', 'Živojin', 'Živoljub', 'Živomir', 'Živorad', 'Života', 'Žika', 'Žikica', 'Žitomir', 'Zaviša', 'Zarija', 'Zarije', 'Zaharije', 'Zvezdan', 'Zvjezdan', 'Zvezdodrag', 'Zvezdoslav', 'Zvonko', 'Zvonimir', 'Zdravko', 'Zdraviša', 'Zlatan', 'Zlatko', 'Zlatoje', 'Zlatibor', 'Zlatomir', 'Zlatosav', 'Zoran', 'Zrinko', 'Ivan', 'Ivica', 'Ivo', 'Ivko', 'Ivaniš', 'Ignjat', 'Ignjatije', 'Igor', 'Ilija', 'Isaija', 'Isailo', 'Isak', 'Isidor', 'Jablan', 'Javorko', 'Jagoš', 'Jadranko', 'Jakov', 'Jakša', 'Jandrija', 'Jandre', 'Janićije', 'Janko', 'Janča', 'Jaroslav', 'Jasen', 'Jasenko', 'Jevrem', 'Jevtimije', 'Jevta', 'Jevto', 'Jevtan', 'Jezdimir', 'Jezda', 'Jelen', 'Jelenko', 'Jelašin', 'Jelisije', 'Jeremija', 'Jerko', 'Jerotije', 'Jovan', 'Jovica', 'Joviša', 'Jova', 'Jovo', 'Jovko', 'Joko', 'Joksim', 'Jordan', 'Josif', 'Jugoljub', 'Jugomir', 'Jugoslav', 'Julijan', 'Junoša', 'Juriša', 'Justin', 'Kamenko', 'Kažimir', 'Kazimir', 'Kiprijan', 'Kirilo', 'Koviljko', 'Kojadin', 'Kojčin', 'Kokan', 'Komnen', 'Konstantin', 'Kostadin', 'Kosta', 'Kozma', 'Kornelije', 'Koča', 'Kraguj', 'Krajčin', 'Krasimir', 'Krasoje', 'Krajislav', 'Krsman', 'Krsto', 'Krsta', 'Krstan', 'Krstivoje', 'Krunislav', 'Kuzman', 'Kumodrag', 'Labud', 'Lazar', 'Laza', 'Lazo', 'Laka', 'Lako', 'Laketa', 'Lale', 'Ležimir', 'Lepoje', 'Lepomir', 'Leposlav', 'Lozan', 'Lola', 'Luka', 'Lujo', 'Ljiljan', 'Ljuban', 'Ljubinko', 'Ljubo', 'Ljubiša', 'Ljubivoje', 'Ljuboje', 'Ljuboja', 'Ljuben', 'Ljubenko', 'Ljubislav', 'Ljubisav', 'Ljubobrat', 'Ljubodrag', 'Ljubomir', 'Mavren', 'Maksim', 'Maleta', 'Maleš', 'Manojlo', 'Mane', 'Marinko', 'Marjan', 'Marko', 'Martin', 'Matija', 'Matijaš', 'Mateja', 'Matej', 'Mato', 'Mašan', 'Maško', 'Medak', 'Mijak', 'Mijan', 'Mijat', 'Mija', 'Mijo', 'Mijobrat', 'Miladin', 'Milak', 'Milan', 'Milanko', 'Milat', 'Milaš', 'Milašin', 'Mile', 'Milo', 'Milko', 'Milen', 'Milenko', 'Milentije', 'Mileta', 'Mileš', 'Milivoje', 'Milivoj', 'Milija', 'Milijan', 'Milijaš', 'Milin', 'Milinko', 'Milić', 'Milovan', 'Miloje', 'Milojko', 'Miloja', 'Milojica', 'Milomir', 'Milorad', 'Milosav', 'Milisav', 'Miloš', 'Milten', 'Milun', 'Milutin', 'Miluš', 'Miljan', 'Miljen', 'Miljko', 'Milj', 'Miljojko', 'Miljurko', 'Miodrag', 'Miomir', 'Miren', 'Mirko', 'Miro', 'Miroljub', 'Miroslav', 'Mirosav', 'Mirčeta', 'Mitar', 'Mićan', 'Mića', 'Mićo', 'Mihailo', 'Mihajlo', 'Mijailo', 'Mijuško', 'Miško', 'Miša', 'Mišo', 'Mišljen', 'Mladen', 'Mlađen', 'Mlađan', 'Mojsilo', 'Momir', 'Momčilo', 'Mrđan', 'Mrđen', 'Mrkša', 'Najdan', 'Naum', 'Nebojša', 'Neven', 'Nevenko', 'Negovan', 'Negomir', 'Nedeljko', 'Neđeljko', 'Nemanja', 'Nenad', 'Neško', 'Nestor', 'Nikašin', 'Nikodim', 'Nikodije', 'Nikola', 'Nikša', 'Ninko', 'Nino', 'Ninoslav', 'Nićifor', 'Novak', 'Novica', 'Noviša', 'Novko', 'Novo', 'Njegomir', 'Njegoš', 'Obrad', 'Obradin', 'Obren', 'Obrenko', 'Obreten', 'Ognjen', 'Ognjan', 'Ozren', 'Ozriša', 'Oliver', 'Ostoja', 'Pavle', 'Pavko', 'Pavlić', 'Pavić', 'Pantelija', 'Paun', 'Pejak', 'Pejo', 'Periša', 'Perun', 'Perunko', 'Petar', 'Pera', 'Pero', 'Perica', 'Petak', 'Petko', 'Petoje', 'Petoš', 'Petrašin', 'Petronije', 'Plavša', 'Poznan', 'Prvoslav', 'Predrag', 'Prerad', 'Pribić', 'Prodan', 'Prokopije', 'Puniša', 'Punan', 'Pureš', 'Purko', 'Puro', 'Radak', 'Radan', 'Radas', 'Radašin', 'Rade', 'Raden', 'Radenko', 'Radeta', 'Radivoje', 'Radivoj', 'Radin', 'Radinko', 'Radič', 'Radiša', 'Radman', 'Radoman', 'Radmilo', 'Radoba', 'Radobud', 'Radovan', 'Radovac', 'Radojica', 'Radoje', 'Radojko', 'Radojlo', 'Radoja', 'Radomir', 'Radonja', 'Radoslav', 'Radosav', 'Radisav', 'Radota', 'Radoš', 'Radukan', 'Radul', 'Radulin', 'Radun', 'Radusin', 'Rađen', 'Rain', 'Raica', 'Raič', 'Raičko', 'Rajak', 'Rajan', 'Rajko', 'Rajčeta', 'Ralen', 'Raleta', 'Ranisav', 'Ranko', 'Raosav', 'Rastislav', 'Rastko', 'Ratibor', 'Ratko', 'Ratomir', 'Rafailo', 'Racko', 'Račeta', 'Raško', 'Rekula', 'Relja', 'Resan', 'Ristan', 'Risto', 'Rista', 'Ristivoje', 'Rodoljub', 'Sava', 'Savo', 'Savko', 'Samuilo', 'Saša', 'Svetibor', 'Svetislav', 'Svetozar', 'Svetolik', 'Svetoljub', 'Svetomir', 'Svetorad', 'Sekula', 'Selak', 'Simeon', 'Simeun', 'Sima', 'Simo', 'Simon', 'Sinđel', 'Siniša', 'Skorosav', 'Slaven', 'Slavenko', 'Slavko', 'Slaviša', 'Slavo', 'Slavoljub', 'Slavomir', 'Slavuj', 'Sladoje', 'Slađan', 'Slobodan', 'Smiljan', 'Smiljko', 'Smoljan', 'Soko', 'Spasoje', 'Spasoja', 'Spiridon', 'Srbislav', 'Srboslav', 'Srboljub', 'Srdan', 'Srđan', 'Srđa', 'Sredoje', 'Sredoja', 'Sreten', 'Sretko', 'Srećko', 'Srećan', 'Stamenko', 'Stanimir', 'Stanislav', 'Stanisav', 'Staniša', 'Stanko', 'Stanoje', 'Stanojko', 'Stanojlo', 'Stanoja', 'Stefan', 'Stevan', 'Stevo', 'Stevica', 'Stepan', 'Stjepan', 'Stoin', 'Stoić', 'Stojadin', 'Stojak', 'Stojan', 'Stojko', 'Stojmen', 'Stojša', 'Strahinja', 'Strainja', 'Tadej', 'Tadija', 'Tanasije', 'Tanacko', 'Tatomir', 'Tvrtko', 'Teodor', 'Todor', 'Teodosije', 'Teofil', 'Tešan', 'Timotije', 'Tihomir', 'Toma', 'Tomo', 'Tomaš', 'Tomica', 'Tomislav', 'Toplica', 'Trajan', 'Trajko', 'Trifun', 'Trivun', 'Tripun', 'Tripko', 'Trpko', 'Ćirilo', 'Ćirko', 'Ćira', 'Ćiro', 'Ćirjak', 'Uglješa', 'Umiljen', 'Uroš', 'Utješen', 'Utešen', 'Filip', 'Hvalimir', 'Hvalislav', 'Hranimir', 'Hranislav', 'Hraniša', 'Hrastimir', 'Hristijan', 'Hristoslav', 'Cvejan', 'Cvijan', 'Cvetin', 'Cvijetin', 'Cvetko', 'Cvjetko', 'Cvetoje', 'Cvjetoje', 'Cvetoš', 'Cvjetoš', 'Cviko', 'Curko', 'Časlav', 'Čedomir', 'Čubrilo', 'Šakota', 'Šale', 'Šumenko', 'Šutan', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Andrea', 'Agnica', 'Adelina', 'Aleksandra', 'Aleksija', 'Ana', 'Anastasija', 'Andrijana', 'Anda', 'Anđa', 'Anđela', 'Anđelka', 'Anđelija', 'Angelina', 'Anka', 'Ankica', 'Anica', 'Antonina ', 'Blagoja', 'Biljana', 'Bisenija', 'Biserka', 'Blaginja', 'Blagica', 'Blaženka', 'Bogdana', 'Bogdanka', 'Božana', 'Božidarka', 'Božinka', 'Božica', 'Bojana', 'Borislava', 'Borislavka', 'Borjana', 'Borjanka', 'Borka', 'Bosa', 'Bosiljka', 'Branislava', 'Branka', 'Brankica', 'Bratislava', 'Budimirka', 'Budimka', 'Valerija', 'Vanja', 'Varvara', 'Vasilija', 'Vasiljka', 'Vasilka', 'Vaskrsija', 'Veliborka', 'Velinka', 'Velisava', 'Vera', 'Verka', 'Verica', 'Veronika', 'Veroslava', 'Veselinka', 'Vesela', 'Vesna', 'Vida', 'Vidojka', 'Vidosava', 'Viktorija', 'Violeta', 'Vitka', 'Vitomirka', 'Višeslava', 'Višnja', 'Vladana', 'Vladanka', 'Vladimirka', 'Vladislava', 'Vlasta', 'Vlastimirka', 'Vlatka', 'Vojislava', 'Vojka', 'Vujadinka', 'Vujka', 'Vujana', 'Vukana', 'Vukica', 'Vukosava', 'Vukmira ', 'Gavra', 'Gavrila', 'Gavrilka', 'Gvozdenija', 'Georgina', 'Gorana', 'Gorica', 'Goranka', 'Gorjana', 'Gordana', 'Gospava', 'Grozdana', 'Grozda', 'Davorka', 'Daliborka', 'Damjanka', 'Damljanka', 'Danica', 'Danka', 'Dana', 'Danojla', 'Darinka', 'Dara', 'Dafina', 'Daša', 'Deva', 'Dejana', 'Desanka', 'Desa', 'Despina', 'Despinja', 'Divna', 'Dikosava', 'Dmitra', 'Dobrila', 'Dobrinka', 'Dobrica', 'Dobrija', 'Dokna', 'Doroteja', 'Dostana', 'Dragica', 'Dragana', 'Draga', 'Draginja', 'Dragojla', 'Dragija', 'Dragomira', 'Dragoslava', 'Drenka', 'Drena', 'Drina', 'Drinka', 'Dubravka', 'Dunja', 'Dušanka', 'Dušica', 'Duška', 'Đurđa', 'Đurđica', 'Đurđija', 'Đurisava', 'Đurđevka', 'Đuka', 'Eva', 'Evica', 'Evgenija', 'Evdokija', 'Elena', 'Ekaterina', 'Emilija', 'Žaklina', 'Žanka', 'Želimirka', 'Željka', 'Željana', 'Živadinka', 'Živana', 'Živanka', 'Živka', 'Živodarka', 'Živoratka', 'Živoslava', 'Živoslavka', 'Zavida', 'Zagorka', 'Zaga', 'Zvezdana', 'Zvjezdana', 'Zvonka', 'Zdravka', 'Zlata', 'Zlatica', 'Zlatka', 'Zlatana', 'Zlatija', 'Zlatomirka', 'Zora', 'Zorica', 'Zorana', 'Zorka', 'Zorislava', 'Zrinka', 'Iva', 'Ivana', 'Ivanka', 'Ivka', 'Ivona', 'Ikonija', 'Ilinka', 'Irena', 'Irina', 'Isidora', 'Javorka', 'Jagoda', 'Jagodinka', 'Jadranka', 'Jana', 'Janja', 'Janovka', 'Jasmina', 'Jasminka', 'Jasna', 'Jevdokija', 'Jevrosima', 'Jela', 'Jelica', 'Jelka', 'Jeka', 'Jelača', 'Jelena', 'Jelenka', 'Jelisava', 'Jelisaveta', 'Jelisavka', 'Jefimija', 'Ješa', 'Jovana', 'Jovanka', 'Jovka', 'Jorgovanka', 'Jordanka', 'Julija', 'Julijana', 'Julka', 'Kadivka', 'Kazimira', 'Kasija', 'Katarina', 'Kata', 'Katica', 'Kovana', 'Koviljka', 'Kovina', 'Kojadinka', 'Komnenija', 'Kosana', 'Kosara', 'Kosovka', 'Kostadinka', 'Koštana', 'Kraisava', 'Kristina', 'Krstina', 'Krsmanija', 'Krstana', 'Krunoslava', 'Ksenija', 'Lana', 'Lara', 'Latinka', 'Lela', 'Lena', 'Lenka', 'Leonida', 'Leonora', 'Lepa', 'Leposava', 'Lidija', 'Liza', 'Lilijana', 'Lila', 'Lola', 'Luna', 'Lučija', 'Luča', 'Ljepava', 'Ljeposava', 'Ljiljana', 'Ljilja', 'Ljubica', 'Ljuba', 'Ljubinka', 'Ljubomirka', 'Ljubosava', 'Ljupka', 'Maja', 'Majda', 'Malina', 'Malinka', 'Manda', 'Manduša', 'Marija', 'Mara', 'Marica', 'Maša', 'Marina', 'Marinka', 'Marta', 'Mijana', 'Mila', 'Milana', 'Milanka', 'Miladija', 'Mileva', 'Milena', 'Milija', 'Milka', 'Milkica', 'Milijana', 'Milina', 'Milesa', 'Milisava', 'Milisavka', 'Milosava', 'Milosavka', 'Milica', 'Milojka', 'Miluka', 'Milunka', 'Miluša', 'Miljana', 'Miljka', 'Milja', 'Miomirka', 'Mira', 'Mirka', 'Mirjana', 'Miroslava', 'Mirosava', 'Mitra', 'Nada', 'Nadežda', 'Nađa', 'Nadica', 'Natalija', 'Nataša', 'Najda', 'Neda', 'Nevena', 'Nevenka', 'Nedeljka', 'Neđeljka', 'Nikolija', 'Nina', 'Nišava', 'Novka', 'Nikoleta', 'Njegomirka', 'Njegoslava', 'Obradinka', 'Obrenija', 'Ognjana', 'Olga', 'Olja', 'Olivera', 'Pava', 'Pavija', 'Pavlija', 'Pauna', 'Pelagija', 'Persa', 'Persida', 'Petra', 'Petrija', 'Poznana', 'Prodana', 'Rada', 'Radica', 'Radana', 'Radinka', 'Radmila', 'Radna', 'Radojka', 'Radoslava', 'Raduka', 'Radula', 'Radunka', 'Rajka', 'Rajna', 'Ranka', 'Roksanda', 'Rosa', 'Ruža', 'Ružica', 'Sava', 'Savka', 'Sazdana', 'Sandra', 'Sanja', 'Sara', 'Svetislava', 'Svetlana', 'Svjetlana', 'Sekana', 'Simana', 'Simeuna', 'Simka', 'Simonida', 'Sinđa', 'Skorosava', 'Slavica', 'Slavka', 'Slavna', 'Slavojka', 'Slađana', 'Slobodanka', 'Smiljana', 'Smiljka', 'Smilja', 'Smoljana', 'Smoljka', 'Snežana', 'Snježana', 'Sofija', 'Soka', 'Sonja', 'Spasenija', 'Spomenka', 'Srbijanka', 'Stajka', 'Staka', 'Stamena', 'Stamenka', 'Stana', 'Stanka', 'Stanija', 'Stanica', 'Stanava', 'Stanača', 'Stanislava', 'Stanisava', 'Stanojka', 'Stanojla', 'Staša', 'Stoisava', 'Stojana', 'Stojanka', 'Stojka', 'Stoja', 'Stojna', 'Suzana', 'Tajana', 'Tamara', 'Tankosa', 'Tankosava', 'Tara', 'Tatjana', 'Tanja', 'Teodora', 'Todora', 'Tea', 'Tijana', 'Tomanija', 'Ćerana', 'Ubavka', 'Una', 'Fema', 'Hranislava', 'Cveta', 'Cvijeta', 'Čarna', 'Šana', ]; /** * @see http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%81%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%BE%D0%BC_-%D0%B8%D1%9B */ protected static $lastName = [ 'Abadžić', 'Abdulić', 'Abramić', 'Avalić', 'Avdulić', 'Avrić', 'Aguridić', 'Adamić', 'Azarić', 'Ajdačić', 'Ajdučić', 'Aksentić', 'Aksić', 'Alavantić', 'Aladić', 'Alargić', 'Albijanić', 'Aleksandrić', 'Aleksendrić', 'Aleksić', 'Alimpić', 'Aličić', 'Aljančić', 'Amidžić', 'Ananić', 'Andić', 'Andrejić', 'Andrijanić', 'Andrić', 'Androbić', 'Anđelić', 'Anđić', 'Anđušić', 'Anić', 'Aničić', 'Ankić', 'Anojčić', 'Anokić', 'Antić', 'Antonić', 'Anušić', 'Apelić', 'Apić', 'Arambašić', 'Ardalić', 'Arsenić', 'Arsić', 'Atlagić', 'Aćimić', 'Aćić', 'Acić', 'Ačić', 'Adžić', 'Aškrabić', 'Ašćerić', 'Babarogić', 'Babić', 'Bavarčić', 'Baveljić', 'Badrić', 'Bajagić', 'Bajandić', 'Bajić', 'Bajičić', 'Bajkić', 'Bajčetić', 'Bajčić', 'Bakić', 'Baletić', 'Balotić', 'Baltić', 'Balšić', 'Banzić', 'Banić', 'Bantulić', 'Banjalić', 'Baralić', 'Barić', 'Barišić', 'Baroševčić', 'Basarić', 'Bastajić', 'Bastašić', 'Bataveljić', 'Batinić', 'Batnožić', 'Baćić', 'Bacetić', 'Bačić', 'Bačkulić', 'Bašić', 'Baštić', 'Bebić', 'Begenišić', 'Bežanić', 'Bekčić', 'Belančić', 'Belić', 'Belogrlić', 'Belodedić', 'Belonić', 'Beljić', 'Bendić', 'Berilažić', 'Berić', 'Besedić', 'Besjedić', 'Biberčić', 'Biberdžić', 'Bibić', 'Bižić', 'Bizetić', 'Bizumić', 'Bijanić', 'Bijelić', 'Bijelonić', 'Bilibajkić', 'Bilić', 'Bilkić', 'Biljić', 'Biljurić', 'Binić', 'Birišić', 'Bisenić', 'Biserić', 'Biserčić', 'Bisić', 'Bjekić', 'Bjeletić', 'Bjelinić', 'Bjelić', 'Bjeličić', 'Bjelkić', 'Bjelovitić', 'Bjelogrlić', 'Bjelonić', 'Bjelotomić', 'Blagić', 'Blagotić', 'Blažarić', 'Blažetić', 'Blažić', 'Blatešić', 'Blendić', 'Blesić', 'Blečić', 'Blešić', 'Boberić', 'Bobić', 'Bobušić', 'Bogatić', 'Bogdanić', 'Bogetić', 'Bogić', 'Bogičić', 'Bodirogić', 'Bodirožić', 'Bodić', 'Bodrožić', 'Božanić', 'Božikić', 'Božić', 'Božičić', 'Bojadić', 'Bojanić', 'Bojić', 'Bojičić', 'Bojkić', 'Bojčetić', 'Bojčić', 'Bokanić', 'Bokonjić', 'Bolić', 'Boltić', 'Boljanić', 'Bontić', 'Bondžić', 'Bondžulić', 'Borikić', 'Borić', 'Boričić', 'Borišić', 'Borjanić', 'Borokić', 'Borotić', 'Borčić', 'Bosančić', 'Bosiljkić', 'Bosiljčić', 'Bosiorčić', 'Bosiočić', 'Bosić', 'Bosnić', 'Botorić', 'Bocić', 'Bocokić', 'Bošnjačić', 'Boštrunić', 'Bradarić', 'Bradić', 'Bradonjić', 'Brajić', 'Braletić', 'Bralić', 'Bralušić', 'Brančić', 'Bratić', 'Bratonožić', 'Brašić', 'Brdarić', 'Brežančić', 'Brezić', 'Brekić', 'Brzić', 'Brisić', 'Brkanlić', 'Brkić', 'Brndušić', 'Brodalić', 'Brodić', 'Broćić', 'Bruić', 'Brujić', 'Brukić', 'Bubić', 'Bubonjić', 'Bugarčić', 'Budalić', 'Budimkić', 'Budimčić', 'Budinčić', 'Budić', 'Budišić', 'Budnić', 'Budurić', 'Buzaretić', 'Bujagić', 'Bujandrić', 'Bujić', 'Bujišić', 'Bujuklić', 'Bukazić', 'Bukvić', 'Bukelić', 'Bukovčić', 'Bukonjić', 'Bukumirić', 'Bukušić', 'Bulajić', 'Bulić', 'Buljubašić', 'Buljugić', 'Bumbić', 'Bunardžić', 'Bunić', 'Bunčić', 'Burgić', 'Burić', 'Burlić', 'Busančić', 'Buckić', 'Bučić', 'Bušetić', 'Bušić', 'Vagić', 'Vagurić', 'Vajić', 'Vajkarić', 'Vakičić', 'Vanušić', 'Varagić', 'Varaklić', 'Vardalić', 'Varjačić', 'Varničić', 'Vaselić', 'Vasilić', 'Vasić', 'Vašalić', 'Vekić', 'Veletić', 'Velikić', 'Veličić', 'Velišić', 'Veljančić', 'Veljić', 'Vemić', 'Verbić', 'Verbunkić', 'Vergić', 'Verić', 'Verkić', 'Veselić', 'Veseličić', 'Vesić', 'Vesnić', 'Vidarić', 'Vidačić', 'Videkanić', 'Vidić', 'Vilendečić', 'Vilotić', 'Vinokić', 'Vinčić', 'Viorikić', 'Vitakić', 'Vitolić', 'Vićentić', 'Višić', 'Vladetić', 'Vladić', 'Vladičić', 'Vladušić', 'Vlajić', 'Vlajnić', 'Vlajčić', 'Vlaketić', 'Vlasinić', 'Vlasonjić', 'Vlastić', 'Vlačić', 'Vlaškalić', 'Vojičić', 'Vojkić', 'Vojčić', 'Vorgić', 'Vorkapić', 'Voćkić', 'Voštinić', 'Voštić', 'Vranić', 'Vrančić', 'Vratonjić', 'Vračarić', 'Vrekić', 'Vrećić', 'Vrzić', 'Vrtunić', 'Vrugić', 'Vujanić', 'Vujanušić', 'Vujačić', 'Vujetić', 'Vujinić', 'Vujisić', 'Vujić', 'Vujičić', 'Vujnić', 'Vujčetić', 'Vukanić', 'Vukelić', 'Vukić', 'Vukoičić', 'Vukojičić', 'Vukojčić', 'Vukolić', 'Vukomančić', 'Vukosavić', 'Vukotić', 'Vukšić', 'Vuletić', 'Vulešić', 'Vulikić', 'Vulić', 'Vulišić', 'Vucelić', 'Vučelić', 'Vučendić', 'Vučenić', 'Vučetić', 'Vučinić', 'Vučić', 'Gavarić', 'Gavranić', 'Gavrančić', 'Gavrić', 'Gagić', 'Gagričić', 'Gajanić', 'Gajetić', 'Gajić', 'Gajičić', 'Gajtanić', 'Galetić', 'Galić', 'Galonić', 'Galonjić', 'Gambelić', 'Garačić', 'Gardić', 'Garić', 'Garotić', 'Gatarić', 'Gačić', 'Gadžić', 'Gašić', 'Gvozdenić', 'Gvozdić', 'Gvoić', 'Gvojić', 'Genčić', 'Gerzić', 'Gizdavić', 'Gilić', 'Glavendekić', 'Glavinić', 'Glavonić', 'Glavonjić', 'Glavčić', 'Glamočić', 'Gledić', 'Gležnić', 'Glibetić', 'Gligić', 'Gligorić', 'Gligurić', 'Glintić', 'Glišić', 'Gloginjić', 'Glomazić', 'Gluvajić', 'Glumičić', 'Gmizić', 'Gnjatić', 'Gobeljić', 'Gogić', 'Gojgić', 'Goncić', 'Goranić', 'Gorančić', 'Gordanić', 'Gordić', 'Goronjić', 'Gospavić', 'Gostić', 'Gostojić', 'Gocić', 'Gošnjić', 'Grabić', 'Grabovčić', 'Gradić', 'Gramić', 'Grandić', 'Granolić', 'Granulić', 'Graonić', 'Grašić', 'Grbić', 'Grečić', 'Grkinić', 'Grozdanić', 'Grozdić', 'Grokanić', 'Gromilić', 'Grubačić', 'Grubetić', 'Grubešić', 'Grubić', 'Grubišić', 'Grubješić', 'Grublješić', 'Grubnić', 'Gružanić', 'Grujanić', 'Grujić', 'Grujičić', 'Grumić', 'Guberinić', 'Gudurić', 'Gužvić', 'Gujaničić', 'Gurešić', 'Guconić', 'Gudžulić', 'Gušić', 'Dabarčić', 'Dabetić', 'Dabić', 'Davinić', 'Dajić', 'Dajlić', 'Damjanić', 'Dangić', 'Dangubić', 'Daničić', 'Danojlić', 'Dardić', 'Dafunić', 'Dačić', 'Dvokić', 'Dvorančić', 'Dvornić', 'Debelnogić', 'Devedžić', 'Dedić', 'Dejanić', 'Delić', 'Demić', 'Demonjić', 'Denić', 'Denkić', 'Denčić', 'Derajić', 'Deretić', 'Derikonjić', 'Deronjić', 'Desančić', 'Despenić', 'Despinić', 'Despić', 'Deurić', 'Dešić', 'Divić', 'Divnić', 'Divčić', 'Dikić', 'Diklić', 'Dikosavić', 'Dimanić', 'Dimitrić', 'Dimić', 'Dimkić', 'Dimčić', 'Dinić', 'Dinkić', 'Dinčić', 'Diskić', 'Dičić', 'Dobranić', 'Dobratić', 'Dobrić', 'Dobričić', 'Dovijanić', 'Dogandžić', 'Doganjić', 'Dodić', 'Dokić', 'Doknić', 'Dolinić', 'Dončić', 'Dorontić', 'Dostanić', 'Dostić', 'Dostičić', 'Dotlić', 'Dravić', 'Draganić', 'Draginčić', 'Dragić', 'Dragišić', 'Dragoljić', 'Dragonjić', 'Dragoslavić', 'Dragotić', 'Dragušić', 'Dražić', 'Drajić', 'Drakulić', 'Dramlić', 'Drangić', 'Draškić', 'Drezgić', 'Drekić', 'Drenić', 'Drinić', 'Drinčić', 'Družetić', 'Drulić', 'Drčelić', 'Dubajić', 'Dubačkić', 'Dubonjić', 'Dugalić', 'Dugić', 'Dugonjić', 'Dudić', 'Dukić', 'Dumanjić', 'Dumeljić', 'Dumitrikić', 'Dumnić', 'Dumonić', 'Dunčić', 'Dunjić', 'Duronjić', 'Dučić', 'Dušanić', 'Đajić', 'Đakušić', 'Đapić', 'Đekić', 'Đelić', 'Đelkapić', 'Đenadić', 'Đenisić', 'Đenić', 'Đerić', 'Đikić', 'Đinđić', 'Đokić', 'Đorđić', 'Đorić', 'Đuzić', 'Đujić', 'Đukarić', 'Đukelić', 'Đuketić', 'Đukić', 'Đuknić', 'Đuragić', 'Đurakić', 'Đurđić', 'Đuretić', 'Đurić', 'Đuričić', 'Đurišić', 'Đurkić', 'Đusić', 'Evđenić', 'Egarić', 'Egerić', 'Egić', 'Ekmečić', 'Ekmedžić', 'Ergić', 'Eremić', 'Erić', 'Erletić', 'Erčić', 'Žagrić', 'Žarić', 'Žarkić', 'Žepinić', 'Žeravić', 'Žeravčić', 'Žerajić', 'Žestić', 'Živanić', 'Živankić', 'Živić', 'Životić', 'Žigić', 'Žižić', 'Žikelić', 'Žikić', 'Žiletić', 'Žilić', 'Žmirić', 'Žmukić', 'Žmurić', 'Žugić', 'Žunić', 'Žutić', 'Žutobradić', 'Zaburnić', 'Zavišić', 'Zagorčić', 'Zakić', 'Zapukić', 'Zaradić', 'Zarić', 'Zatežić', 'Zaharić', 'Zbiljić', 'Zvekić', 'Zvizdić', 'Zdravić', 'Zdujić', 'Zebić', 'Zekavičić', 'Zekić', 'Zelić', 'Zimonjić', 'Zinaić', 'Zinajić', 'Zisić', 'Zjajić', 'Zjalić', 'Zjačić', 'Zlatić', 'Zličić', 'Zlovarić', 'Zojkić', 'Zokić', 'Zolotić', 'Zorbić', 'Zorić', 'Zoričić', 'Zorkić', 'Zrakić', 'Zrilić', 'Zrnić', 'Zubić', 'Zurnić', 'Ibrić', 'Ivanić', 'Ivantić', 'Ivančić', 'Ivezić', 'Ivetić', 'Ivić', 'Ivičić', 'Ivucić', 'Igić', 'Ignjatić', 'Ignjić', 'Ijačić', 'Ikić', 'Ikonić', 'Ilibašić', 'Ilijić', 'Ilikić', 'Ilinčić', 'Ilisić', 'Ilić', 'Iličić', 'Ilkić', 'Inđić', 'Irić', 'Ičelić', 'Jablančić', 'Javorić', 'Jagličić', 'Jagodić', 'Jakić', 'Jakišić', 'Jakonić', 'Jakšić', 'Jalić', 'Jandrić', 'Janikić', 'Janić', 'Janičić', 'Jankelić', 'Jankić', 'Janojkić', 'Jančić', 'Jančurić', 'Janjić', 'Janjušić', 'Jarić', 'Jasnić', 'Jašić', 'Jevdoksić', 'Jevđenić', 'Jeveričić', 'Jević', 'Jevrić', 'Jevtić', 'Jegdić', 'Jezdić', 'Jezerkić', 'Jelačić', 'Jelašić', 'Jelenić', 'Jelesić', 'Jelikić', 'Jelisavčić', 'Jelisić', 'Jelić', 'Jeličić', 'Jelušić', 'Jenić', 'Jergić', 'Jeremić', 'Jerinić', 'Jerinkić', 'Jerosimić', 'Jerotić', 'Jerčić', 'Jesretić', 'Jestrotić', 'Jeftenić', 'Jeftić', 'Ječmenić', 'Ješić', 'Jovakarić', 'Jovandić', 'Jovanetić', 'Jovanić', 'Jovankić', 'Jovančić', 'Jovadžić', 'Jovelić', 'Joveljić', 'Jovetić', 'Jovešić', 'Jovikić', 'Jović', 'Jovičić', 'Jovišić', 'Jovkić', 'Jovonić', 'Jovčić', 'Jozić', 'Jojić', 'Jojčić', 'Jokić', 'Jokičić', 'Joksić', 'Jolić', 'Jonikić', 'Jonić', 'Joničić', 'Jonkić', 'Jontić', 'Jončić', 'Jorgić', 'Jorgonić', 'Josić', 'Jocić', 'Juzbašić', 'Jukić', 'Jungić', 'Jurišić', 'Juškić', 'Kavalić', 'Kajganić', 'Kalabić', 'Kalajić', 'Kalajdžić', 'Kalendić', 'Kalenić', 'Kalinić', 'Kamperelić', 'Kandić', 'Kanlić', 'Kanjerić', 'Karavidić', 'Karagić', 'Karajčić', 'Karaklajić', 'Karaleić', 'Karalejić', 'Karalić', 'Karapandžić', 'Karatošić', 'Karaulić', 'Karadžić', 'Karić', 'Karišić', 'Karličić', 'Katanić', 'Katić', 'Kaćurić', 'Kačaniklić', 'Kašerić', 'Kvrgić', 'Kendrišić', 'Kentrić', 'Kepić', 'Kesić', 'Kečkić', 'Kijačić', 'Kimčetić', 'Kiselčić', 'Kitanić', 'Kitić', 'Kitonjić', 'Kičić', 'Klevernić', 'Klepić', 'Klinić', 'Klipić', 'Klisarić', 'Klisurić', 'Kličarić', 'Kljajić', 'Kljakić', 'Knežić', 'Kovanušić', 'Kovandžić', 'Kovarbašić', 'Kovačić', 'Kovinić', 'Kovinčić', 'Kovjanić', 'Kovjenić', 'Kovljenić', 'Kozić', 'Kojanić', 'Kojić', 'Kojičić', 'Kojčić', 'Kojundžić', 'Kolavčić', 'Kolarić', 'Kolačarić', 'Količić', 'Kolundžić', 'Koljančić', 'Komadinić', 'Komarčić', 'Komlenić', 'Komnenić', 'Kondić', 'Kontić', 'Konculić', 'Konjikušić', 'Koraksić', 'Kordić', 'Korugić', 'Koružić', 'Kosanić', 'Kosić', 'Kosnić', 'Kosorić', 'Kostić', 'Kotarlić', 'Kotlajić', 'Kočić', 'Kodžopeljić', 'Košarić', 'Košpić', 'Košutić', 'Kravarušić', 'Kravić', 'Kragić', 'Krainčanić', 'Krantić', 'Krasavčić', 'Krasić', 'Krezić', 'Krejić', 'Kremić', 'Kremonjić', 'Krestić', 'Krivošić', 'Krkeljić', 'Krkić', 'Krkobabić', 'Krnetić', 'Krnjajić', 'Krnjeušić', 'Krompić', 'Krotić', 'Krpić', 'Krsmanić', 'Krsmić', 'Krstajić', 'Krstekanić', 'Krstinić', 'Krstić', 'Krstičić', 'Krstonić', 'Krstonošić', 'Krtinić', 'Krunić', 'Kruškonjić', 'Kršić', 'Kuveljić', 'Kudrić', 'Kuzmić', 'Kujavić', 'Kujačić', 'Kujundžić', 'Kukrić', 'Kulezić', 'Kulizić', 'Kulišić', 'Kulundžić', 'Kuljančić', 'Kuljić', 'Kumrić', 'Kureljušić', 'Kurilić', 'Kursulić', 'Kurucić', 'Kurčubić', 'Kusonić', 'Kusonjić', 'Kusturić', 'Kutlačić', 'Kutlešić', 'Kušić', 'Kušljić', 'Labotić', 'Lavrnić', 'Lažetić', 'Lazendić', 'Lazetić', 'Lazić', 'Lazičić', 'Lazukić', 'Lajšić', 'Laketić', 'Lakić', 'Lalić', 'Lambić', 'Lapčić', 'Lastić', 'Latinčić', 'Leburić', 'Ležaić', 'Ležajić', 'Lekanić', 'Lekić', 'Lemaić', 'Lemajić', 'Leposavić', 'Lesendrić', 'Lečić', 'Leštarić', 'Lijeskić', 'Likodrić', 'Likušić', 'Lilić', 'Lipovčić', 'Lisičić', 'Lišančić', 'Lovrić', 'Lozanić', 'Lojaničić', 'Lolić', 'Lomić', 'Lopandić', 'Lubardić', 'Lubinić', 'Luburić', 'Lugonjić', 'Lužaić', 'Lužajić', 'Lukajić', 'Lukačić', 'Lukendić', 'Lukić', 'Lukičić', 'Lunić', 'Lutkić', 'Lučić', 'Ljamić', 'Ljeganušić', 'Ljotić', 'Ljubanić', 'Ljubić', 'Ljubičić', 'Ljubišić', 'Ljušić', 'Ljuškić', 'Maglić', 'Majkić', 'Makarić', 'Makivić', 'Makragić', 'Maksić', 'Malavrazić', 'Malbašić', 'Malenčić', 'Maletić', 'Malešić', 'Malinić', 'Mališić', 'Malobabić', 'Malušić', 'Maljugić', 'Maljčić', 'Mandarić', 'Mandinić', 'Mandić', 'Mandušić', 'Manić', 'Mančić', 'Manjenčić', 'Maravić', 'Marinčić', 'Marić', 'Maričić', 'Markagić', 'Markelić', 'Markeljić', 'Markulić', 'Marodić', 'Martić', 'Marunić', 'Marunkić', 'Marušić', 'Marčetić', 'Marčić', 'Masalušić', 'Maslarić', 'Maslić', 'Maslovarić', 'Matarugić', 'Matejić', 'Materić', 'Matić', 'Matičić', 'Matušić', 'Maćešić', 'Maćić', 'Mačić', 'Mačkić', 'Mačužić', 'Mašić', 'Medić', 'Medurić', 'Mektić', 'Mesulić', 'Mijalčić', 'Mijanić', 'Mijačić', 'Mijić', 'Mijucić', 'Mikarić', 'Mikelić', 'Miketić', 'Mikić', 'Mikičić', 'Mikonjić', 'Mikulić', 'Miladić', 'Milakić', 'Milačić', 'Milekić', 'Milenić', 'Miletić', 'Mileusnić', 'Milešić', 'Milijić', 'Milikić', 'Milikšić', 'Milinić', 'Milinčić', 'Milisavić', 'Miličić', 'Milić', 'Milišić', 'Milkić', 'Miloičić', 'Milojić', 'Milojičić', 'Milojkić', 'Milojčić', 'Milotić', 'Milunić', 'Milušić', 'Milčić', 'Miljanić', 'Mindić', 'Minić', 'Minčić', 'Miovčić', 'Miodanić', 'Mionić', 'Miražić', 'Mirić', 'Mirjanić', 'Mirkić', 'Mirosavić', 'Mirčetić', 'Mirčić', 'Misojčić', 'Mitić', 'Mitranić', 'Mitrekanić', 'Mitrić', 'Mitrušić', 'Mićić', 'Mihaljčić', 'Miholjčić', 'Mišeljić', 'Mišić', 'Miškić', 'Mišurić', 'Mladić', 'Mladžić', 'Mojsić', 'Mokrić', 'Momić', 'Moračić', 'Moretić', 'Morokvašić', 'Motičić', 'Mrakić', 'Mračić', 'Mrdić', 'Mrkić', 'Mrkonjić', 'Mrkušić', 'Mrkšić', 'Mudrinić', 'Mudrić', 'Munišić', 'Murganić', 'Mutavdžić', 'Mutibarić', 'Mučibabić', 'Mušikić', 'Navalušić', 'Nagradić', 'Nagulić', 'Nadaškić', 'Najdić', 'Najkić', 'Nakalamić', 'Nakić', 'Narančić', 'Narandžić', 'Nastasić', 'Nastić', 'Nebrigić', 'Nevajdić', 'Nevenić', 'Negoicić', 'Nedinić', 'Nedić', 'Nekić', 'Nemanjić', 'Nenadić', 'Nenić', 'Neoričić', 'Nešić', 'Nikezić', 'Niketić', 'Nikitić', 'Nikoletić', 'Nikolešić', 'Nikolić', 'Nikolčić', 'Nikšić', 'Ninić', 'Ninčić', 'Ničić', 'Nišavić', 'Nišić', 'Novalušić', 'Novarlić', 'Novačikić', 'Nović', 'Novičić', 'Novčić', 'Nožinić', 'Nojkić', 'Njegić', 'Njegrić', 'Nježić', 'Obrenić', 'Odavić', 'Ozimić', 'Ojdanić', 'Ojkić', 'Oketić', 'Okolić', 'Okulić', 'Olarić', 'Olić', 'Olujić', 'Oljačić', 'Opalić', 'Oparušić', 'Opačić', 'Oprikić', 'Oprić', 'Opricić', 'Oraovčić', 'Orlandić', 'Orlić', 'Osmajlić', 'Ostojić', 'Ocokoljić', 'Odžić', 'Pavić', 'Pavičić', 'Pavlekić', 'Pavličić', 'Pavčić', 'Padić', 'Pajagić', 'Pajić', 'Pajičić', 'Pajkić', 'Pajtić', 'Palalić', 'Palangetić', 'Paligorić', 'Palić', 'Paninčić', 'Panić', 'Panišić', 'Pantelić', 'Pantić', 'Pančić', 'Pandžić', 'Papić', 'Paprić', 'Papulić', 'Paramentić', 'Paraušić', 'Parivodić', 'Parlić', 'Parojčić', 'Patrnogić', 'Paunić', 'Pašić', 'Pejić', 'Pejičić', 'Pejušić', 'Pejčić', 'Pelagić', 'Pendić', 'Penezić', 'Penčić', 'Pepić', 'Perenić', 'Perić', 'Peričić', 'Perišić', 'Perjaničić', 'Perkić', 'Perotić', 'Peruničić', 'Perčić', 'Petkanić', 'Petrikić', 'Petrić', 'Petričić', 'Petronić', 'Petrušić', 'Peulić', 'Pecić', 'Pečeničić', 'Pešić', 'Pikić', 'Pilindavić', 'Piljagić', 'Piperčić', 'Pirivatrić', 'Pirić', 'Pisarić', 'Pitulić', 'Pjanić', 'Pjević', 'Plavić', 'Plavkić', 'Plavljanić', 'Plavšić', 'Plazinić', 'Planinčić', 'Planić', 'Platanić', 'Plačić', 'Plemić', 'Pleskonjić', 'Plećić', 'Plintić', 'Plisnić', 'Ploskić', 'Pločić', 'Pljakić', 'Pljevaljčić', 'Pobulić', 'Podinić', 'Podraščić', 'Podrić', 'Poznanić', 'Poznić', 'Pojkić', 'Polić', 'Polomčić', 'Polugić', 'Ponjavić', 'Pop Lazić', 'Popadić', 'Poparić', 'Popčić', 'Potrebić', 'Poštić', 'Pravdić', 'Pražić', 'Predić', 'Prekić', 'Prelić', 'Prendić', 'Prešić', 'Pržić', 'Pribić', 'Pribišić', 'Prigodić', 'Prijić', 'Prikić', 'Prišić', 'Prodanić', 'Prokić', 'Prokopić', 'Prolić', 'Protić', 'Prošić', 'Pruginić', 'Prunić', 'Pršendić', 'Pualić', 'Puvalić', 'Puvačić', 'Pudarić', 'Punišić', 'Purešić', 'Purić', 'Purišić', 'Puslojić', 'Pušeljić', 'Ravilić', 'Radančić', 'Radeljić', 'Radetić', 'Radešić', 'Radivojšić', 'Radikić', 'Radisavić', 'Radić', 'Radičić', 'Radišić', 'Radnić', 'Radoičić', 'Radojičić', 'Radojkić', 'Radojčić', 'Radonić', 'Radonjić', 'Radosavkić', 'Radotić', 'Radukić', 'Radulić', 'Raduljčić', 'Raducić', 'Radušić', 'Razumenić', 'Railić', 'Raičić', 'Rajačić', 'Rajić', 'Rajičić', 'Rajlić', 'Rajčetić', 'Rajčić', 'Rajšić', 'Rakezić', 'Raketić', 'Rakinić', 'Rakitić', 'Rakić', 'Rakonić', 'Raletić', 'Ralić', 'Raljić', 'Ramić', 'Ranđić', 'Ranisavić', 'Rankić', 'Rančić', 'Raonić', 'Rapaić', 'Rapajić', 'Rasulić', 'Ratkelić', 'Raulić', 'Racić', 'Račić', 'Rašetić', 'Rašić', 'Rašljić', 'Regodić', 'Regulić', 'Rekalić', 'Reljić', 'Remetić', 'Rendulić', 'Repašić', 'Resimić', 'Redžić', 'Ribarić', 'Riboškić', 'Riđošić', 'Riznić', 'Rinčić', 'Risimić', 'Ristanić', 'Ristić', 'Rogić', 'Roglić', 'Rogonjić', 'Rogulić', 'Rodić', 'Rozgić', 'Rokvić', 'Roknić', 'Roksandić', 'Romanić', 'Romić', 'Rosić', 'Roškić', 'Ruvidić', 'Rudić', 'Rudonjić', 'Ružić', 'Rumenić', 'Rundić', 'Runjajić', 'Rusalić', 'Rutešić', 'Rutonić', 'Ruškić', 'Sabljić', 'Savandić', 'Savatić', 'Savelić', 'Saveljić', 'Savić', 'Savičić', 'Savkić', 'Savurdić', 'Savčić', 'Salatić', 'Samardžić', 'Sandić', 'Sapardić', 'Saramandić', 'Sarić', 'Satarić', 'Svetličić', 'Svilarić', 'Svojić', 'Sekanić', 'Sekulić', 'Selenić', 'Sendrić', 'Senić', 'Seničić', 'Sentić', 'Setenčić', 'Sibinkić', 'Sibinčić', 'Sikimić', 'Simanić', 'Simendić', 'Simetić', 'Simić', 'Simurdić', 'Sinđelić', 'Sinđić', 'Sinkić', 'Sitničić', 'Sjeničić', 'Skakić', 'Skelić', 'Skendžić', 'Skerlić', 'Skokić', 'Skočajić', 'Skočić', 'Skrobić', 'Skulić', 'Slavić', 'Slavnić', 'Sladić', 'Slović', 'Smilić', 'Smiljanić', 'Smiljić', 'Smiljkić', 'Smoljanić', 'Smrekić', 'Sovrlić', 'Sovtić', 'Sojkić', 'Sokić', 'Soknić', 'Soldatić', 'Sorajić', 'Soskić', 'Sofijanić', 'Sofranić', 'Sofrenić', 'Sofronić', 'Spaić', 'Spakić', 'Sparić', 'Spasenić', 'Spasić', 'Spenčić', 'Sperlić', 'Spirić', 'Spremić', 'Spužić', 'Sredić', 'Sretić', 'Stavrić', 'Stajić', 'Stajkić', 'Stajčić', 'Stajšić', 'Stakić', 'Stakušić', 'Stamatić', 'Stambolić', 'Stamenić', 'Stamenčić', 'Stanarčić', 'Stanetić', 'Stanikić', 'Stanisavić', 'Stanić', 'Staničić', 'Stanišić', 'Stankić', 'Stanovčić', 'Stanojčić', 'Stanušić', 'Stančetić', 'Stančić', 'Stašić', 'Stevandić', 'Stevanetić', 'Stevanić', 'Stevelić', 'Stević', 'Stevčić', 'Stegić', 'Stegnjaić', 'Stegnjajić', 'Stekić', 'Steljić', 'Stepandić', 'Stepanić', 'Stepić', 'Stijačić', 'Stijepić', 'Stikić', 'Stjepić', 'Stožinić', 'Stojanić', 'Stojankić', 'Stojančić', 'Stojačić', 'Stojić', 'Stojičić', 'Stojkić', 'Stojnić', 'Stojčić', 'Stojšić', 'Stokanić', 'Stokić', 'Stolić', 'Stoparić', 'Stopić', 'Stošić', 'Strajnić', 'Strahinić', 'Strahinjić', 'Strinić', 'Subotić', 'Suvajdžić', 'Sumenić', 'Sunarić', 'Surlić', 'Suručić', 'Tadić', 'Tajsić', 'Tamindžić', 'Tanasić', 'Tanić', 'Tankosić', 'Tančić', 'Tarabić', 'Tasić', 'Tatišić', 'Tvrdišić', 'Teodosić', 'Tepić', 'Tepšić', 'Terzić', 'Teslić', 'Tešanić', 'Tešankić', 'Tešendić', 'Tešinić', 'Tešić', 'Tijanić', 'Timilić', 'Timotić', 'Tirić', 'Tirnanić', 'Tmušić', 'Tovarišić', 'Todić', 'Todorić', 'Todosić', 'Tojić', 'Tokalić', 'Toljagić', 'Tomanić', 'Tomecić', 'Tominčić', 'Tomić', 'Tomičić', 'Tomonjić', 'Tomčić', 'Tontić', 'Tončić', 'Topić', 'Topličić', 'Topolić', 'Toskić', 'Tošanić', 'Tošić', 'Travorić', 'Traparić', 'Trenčić', 'Trivalić', 'Trivić', 'Trivunić', 'Trivunčić', 'Trijić', 'Trikić', 'Trindić', 'Tripić', 'Trifunjagić', 'Trišić', 'Trmčić', 'Trninić', 'Trnić', 'Trošić', 'Trubajić', 'Trudić', 'Trujić', 'Trujkić', 'Tubonjić', 'Tukelić', 'Tumarić', 'Tupajić', 'Turajlić', 'Turnić', 'Turudić', 'Turunčić', 'Tutić', 'Tutorić', 'Tutulić', 'Tufegdžić', 'Tucić', 'Ćajić', 'Ćalić', 'Ćatić', 'Ćebić', 'Ćelić', 'Ćeranić', 'Ćipranić', 'Ćirić', 'Ćirjanić', 'Ćojbašić', 'Ćopić', 'Ćorić', 'Ćosić', 'Ćuić', 'Ćujić', 'Ćupić', 'Ćurdić', 'Ćurić', 'Ćurčić', 'Ćušić', 'Ubavić', 'Ubavkić', 'Uvalić', 'Uverić', 'Uglješić', 'Ugrinić', 'Ugrinčić', 'Ugričić', 'Udovičić', 'Udovčić', 'Umeljić', 'Umetić', 'Umiljendić', 'Uršikić', 'Ustić', 'Utvić', 'Ušendić', 'Farkić', 'Fatić', 'Femić', 'Filipić', 'Fotirić', 'Fotić', 'Frtunić', 'Hadži Antić', 'Hadži Jovančić', 'Hadži Nikolić', 'Hadži Ristić', 'Hadži Tančić', 'Hadžić', 'Hinić', 'Hristić', 'Cajić', 'Cakić', 'Carić', 'Caričić', 'Cvejić', 'Cvetić', 'Cvijetić', 'Cvijić', 'Cvikić', 'Cvišić', 'Cenić', 'Cenkić', 'Civišić', 'Civrić', 'Ciglić', 'Ciklušić', 'Cicvarić', 'Cmiljanić', 'Cmolić', 'Conić', 'Crnovčić', 'Cukanić', 'Cukić', 'Cuparić', 'Čabrić', 'Čavić', 'Čajić', 'Čalenić', 'Čalić', 'Čamagić', 'Čantrić', 'Čaprnjić', 'Čarapić', 'Čarnić', 'Čvokić', 'Čvorić', 'Čeleketić', 'Čemerikić', 'Čečarić', 'Čivčić', 'Čikarić', 'Čikić', 'Čiplić', 'Čipčić', 'Čičić', 'Čkovrić', 'Čobelić', 'Čobeljić', 'Čović', 'Čojić', 'Čojčić', 'Čolanić', 'Čolić', 'Čomić', 'Čonkić', 'Čonjagić', 'Čorbić', 'Čotrić', 'Čočurić', 'Čubrić', 'Čudić', 'Čukarić', 'Čukić', 'Čumić', 'Čupeljić', 'Čuperkić', 'Čupić', 'Čuturić', 'Džavrić', 'Džajić', 'Džambić', 'Džadžić', 'Dželebdžić', 'Džikić', 'Džinić', 'Džodić', 'Džombić', 'Džomić', 'Džonić', 'Šakić', 'Šakotić', 'Šalinić', 'Šamatić', 'Šantić', 'Šapić', 'Šaponić', 'Šaponjić', 'Šapurić', 'Šarančić', 'Šarić', 'Šarkić', 'Šaronjić', 'Šašić', 'Švabić', 'Ševarlić', 'Šević', 'Ševkušić', 'Šestić', 'Šibalić', 'Šijakinjić', 'Šijačić', 'Šikanić', 'Šikanjić', 'Šimšić', 'Šipetić', 'Šišić', 'Šljivić', 'Šljukić', 'Šmigić', 'Šobajić', 'Šobačić', 'Šorgić', 'Šoškić', 'Špirić', 'Štakić', 'Štulić', 'Šubakić', 'Šubarić', 'Šubić', 'Šuleić', 'Šulejić', 'Šuletić', 'Šulkić', 'Šuluburić', 'Šuljagić', 'Šumatić', 'Šunderić', 'Šunkić', 'Šunjevarić', 'Šutuljić', 'Šušić', 'Šušulić', ]; } PK A�)[� P�� � * faker/src/Faker/Provider/fr_CA/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_CA; class Address extends \Faker\Provider\fr_FR\Address { protected static $cityPrefix = ['Saint-', 'Sainte-', 'St-', 'Ste-']; /** * The suffixes come from this list of communities in Québec * http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_municipalités_locales_du_Québec */ protected static $citySuffix = [ // Bas-Saint-Laurent '-des-Sables', '-sur-Mer', '-des-Neiges', '-des-Sept-Douleurs', '-du-Portage', '-du-Loup', '-des-Lacs', '-de-Lessard', '-de-Kamourasca', '-de-Témiscouata', '-de-Ladrière', '-de-Rimouski', '-de-Rivière-du-Loup', '-du-Lac', '-du-Ha! Ha!', '-du-Lac-Long', '-de-Rioux', '-du-Squatec', '-de-Métis', '-d\'Ixworth', '-de-la-Croix', '-de-Matane', '-du-Lac-Humqui', '-de-Mérici', '-de-la-Pocatière', '-sur-le-Lac', // Saguenay–Lac-Saint-Jean '-de-Lorette', '-du-Lac-Saint-Jean', '-de-Bourget', '-de-Falardeau', '-les-Plaines', '-de-Sales', '-de-Taillon', '-de-Milot', '-du-Nord', // Québec (Capitale-Nationale) '-aux-Coudres', '-des-Anges', '-de-Desmaures', '-les-Neiges', '-de-l\'Île-d\'Orléans', '-de-Valcartier', '-de-Portneuf', '-du-Cap-Tourmente', '-des-Carrières', '-des-Caps', '-de-Beaupré', '-de-Laval', '-de-la-Jacques-Cartier', '-d\'Auvergne', // Mauricie '-de-Monteauban', '-du-Mont-Carmel', '-des-Monts', '-de-Maskinongé', '-de-Caxton', '-des-Grès', '-le-Grand', '-de-Vincennes', '-du-Parc', '-de-Champlain', '-de-Mékinac', '-de-Prémont', '-de-la-Pérade', '-de-Batiscan', // Estrie (Cantons de l'est) '-Ouest', '-Est', '-Sud', '-Nord', '-des-Bois', '-de-Woburn', '-de-Brompton', '-de-Bolton', '-de-Windsor', '-de-Clifton', '-de-Paquette', '-de-la-Rochelle', '-de-Hatley', '-de-Whitton', // Montréal '-de-Bellevue', // Chaudière-Appalaches '-de-Buckland', '-des-Pins', '-du-Rosaire', '-d\'Issoudun', '-de-Jésus', '-d\'Irlande', '-de-l\'Isle-aux-Grues', '-de-Tilly', '-de-Lellis', '-de-Bellechasse', '-de-Lessard', '-de-L\'Islet', '-de-Lotbinière', '-de-Beauce', '-de-Forsyth', '-de-Panet', '-de-la-Rivière-du-Sud', '-de-Dorset', '-de-Shenley', '-de-Leeds', '-de-Wolfestown', '-de-Joly', '-de-Brébeuf', '-de-Coleraine', '-des-Érables', '-Bretenières', '-de-Lauzon', '-de-Standon', '-de-Gonzague', '-de-Beaurivage', '-de-Dorchester', '-de-Cranbourne', '-de-Broughton', '-de-la-Rivière-du-Sud', '-des-Aulnaies', '-les-Mines', '-de-Lotbinière', '-de-Patton', '-sur-Rivière-du-Sud', '-de-Beauregard', '-de-Watford', ]; /** * @example 'Saint-Marc-des-Carrières' or 'Sainte-Monique' */ protected static $cityFormats = [ '{{cityPrefix}}{{firstName}}{{citySuffix}}', '{{cityPrefix}}{{firstName}}', ]; protected static $buildingNumber = ['%####', '%###', '%##', '%#', '%']; protected static $streetSuffix = [ 'Autoroute', 'Avenue', 'Boulevard', 'Chemin', 'Route', 'Rue', 'Pont', ]; protected static $postcode = ['?#? #?#', '?#?#?#']; /** * @example 'Avenue Bolduc' */ protected static $streetNameFormats = [ '{{streetSuffix}} {{firstName}}', '{{streetSuffix}} {{lastName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{buildingNumber}} {{streetName}}', '{{buildingNumber}} {{streetName}} {{secondaryAddress}}', ]; protected static $addressFormats = [ '{{streetAddress}}, {{city}}, {{stateAbbr}} {{postcode}}', ]; protected static $secondaryAddressFormats = ['Apt. ###', 'Suite ###', 'Bureau ###']; protected static $state = [ 'Alberta', 'Colombie-Britannique', 'Manitoba', 'Nouveau-Brunswick', 'Terre-Neuve-et-Labrador', 'Nouvelle-Écosse', 'Ontario', 'Île-du-Prince-Édouard', 'Québec', 'Saskatchewan', ]; protected static $stateAbbr = [ 'AB', 'BC', 'MB', 'NB', 'NL', 'NS', 'ON', 'PE', 'QC', 'SK', ]; /** * @example 'Saint-' */ public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } /** * @example '-des-Sables' */ public static function citySuffix() { return static::randomElement(static::$citySuffix); } /** * @example 'Bureau 500' */ public static function secondaryAddress() { return static::numerify(static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats)); } /** * @example 'Québec' */ public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } /** * @example 'QC' */ public static function stateAbbr() { return static::randomElement(static::$stateAbbr); } } PK A�)[ID%6�� �� ' faker/src/Faker/Provider/fr_CA/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_CA; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * The Project Gutenberg EBook of La chasse galerie, by Honoré Beaugrand * * This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with * almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or * re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included * with this eBook or online at www.gutenberg.net * * * Title: La chasse galerie * Légendes Canadiennes * * Author: Honoré Beaugrand * * Release Date: July 5, 2005 [EBook #16210] * * Language: French * * * *** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA CHASSE GALERIE *** * * * * * This text was adapted from that found at the Bibliothèque virtuelle. * http://www.fsj.ualberta.ca/biblio/default.htm * * Thank you to Donald Ipperciel and the Faculté Saint-Jean * (University of Alberta) for making it available. * * * * * * DU MÊME AUTEUR * * JEANNE LA FILEUSE--Épisode de l'Émigration Franco-Canadienne aux * États-Unis--Première édition 1878--Duexième édition--Montréal, 1888. * * LE VIEUX MONTRÉAL, 1611-1803--Album historique, chronologique et * topographique de la ville de Montréal depuis se fondation--13 planches * en couleurs--Dessins de P. L. Morin--Montréal, 1884. * * MELANGES--Trois Conférences--Montréal, 1888. * * LETTRES DE VOYAGE--France--Italie--Sicile--Malte--Tunisie--Algérie-- * Espagne--Montréal, 1889. * * SIX MOIS DANS LES MONTAGNES ROCHEUSES--Colorado--Utah--Nouveau * Mexique--Édition illustrée--Montréal, 1890. * * * LA * CHASSE * GALERIE * Légendes * Canadiennes * * par * H. Beaugrand * * MONTREAL * 1900 * * * * * TABLE DES MATIÈRES * * La Chasse-Galerie * Le Loup-Garou * La Bête à Grand'queue * Macloune * Le Père Louison * * * * La légende qui suit a déjà été publiée dans la _Patrie_, il y a * quelque dix ans, et en anglais dans le _Century Magazine_ de New * York, du mois d'août 1892, avec illustrations par Henri Julien. * On voit que cela ne date pas d'hier. Le récit lui-même est basé * sur une croyance populaire qui remonte à lépoque des coureurs * des bois et des voyageurs du Nord-Ouest. Les "gens de chantier" * ont continué la tradition, et c'est surtout dans les paroisses * riveraines du Saint-Laurent que l'on connaît les légendes de * la chasse-galerie. J'ai rencontré plus d'un vieux voyageur qui * affirmait avoir vu voguer dans l'air des canots d'écorce remplis * de "possédés" s'en allant voir leurs blondes, sous l'égide de * Belzébuth. Si j'ai été forcé de me servir d'expressions plus ou * moins académiques, on voudra bien se rappeler que je mets en scène * des hommes au langage aussi rude que leur difficile métier. * * H.B. * * @see http://www.gutenberg.org/cache/epub/16210/pg16210.txt * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' LA CHASSE-GALERIE I Pour lors que je vais vous raconter une rôdeuse d'histoire, dans le fin fil; mais s'il y a parmi vous autres des lurons qui auraient envie de courir la chasse-galerie ou le loup-garou, je vous avertis qu'ils font mieux d'aller voir dehors si les chats-huants font le sabbat, car je vais commencer mon histoire en faisant un grand signe de croix pour chasser le diable et ses diablotins. J'en ai eu assez de ces maudits-là dans mon jeune temps. Pas un homme ne fit mine de sortir; au contraire tous se rapprochèrent de la cambuse où le _cook_ finissait son préambule et se préparait à raconter une histoire de circonstance. On était à la veille du jour de l'an 1858, en pleine forêt vierge, dans les chantiers des Ross, en haut de la Gatineau. La saison avait été dure et la neige atteignait déjà la hauteur du toit de la cabane. Le bourgeois avait, selon la coutume, ordonné la distribution du contenu d'un petit baril de rhum parmi les hommes du chantier, et le cuisinier avait terminé de bonne heure les préparatifs du fricot de pattes et des glissantes pour le repas du lendemain. La mélasse mijotait dans le grand chaudron pour la partie de tire qui devait terminer la soirée. Chacun avait bourré sa pipe de bon tabac canadien, et un nuage épais obscurcissait l'intérieur de la cabane, où un feu pétillant de pin résineux jetait, cependant, par intervalles, des lueurs rougeâtres qui tremblotaient en éclairant par des effets merveilleux de clair-obscur, les mâles figures de ces rudes travailleurs des grands bois. Joe le _cook_ était un petit homme assez mal fait, que l'on appelait assez généralement le bossu, sans qu'il s'en formalisât, et qui faisait chantier depuis au moins 40 ans. Il en avait vu de toutes les couleurs dans son existence bigarrée et il suffisait de lui faire prendre un petit coup de jamaïque pour lui délier la langue et lui faire raconter ses exploits. II --Je vous disais donc, continua-t-il, que si j'ai été un peu _tough_ dans ma jeunesse, je n'entends plus risée sur les choses de la religion. J'vas à confesse régulièrement tous les ans, et ce que je vais vous raconter là se passait aux jours de ma jeunesse quand je ne craignais ni Dieu ni diable. C'était un soir comme celui-ci, la veille du jour de l'an, il y a de cela 34 ou 35 ans. Réunis avec tous mes camarades autour de la cambuse, nous prenions un petit coup; mais si les petits ruisseaux font les grandes rivières, les petits verres finissent par vider les grosses cruches, et dans ces temps-là, on buvait plus sec et plus souvent qu'aujourd'hui, et il n'était pas rare de voir finir les fêtes par des coups d poings et des tirages de tignasse. La jamaïque était bonne,--pas meilleure que ce soir,--mais elle était bougrement bonne, je vous le parsouête. J'en avais bien lampé une douzaine de petits gobelets, pour ma part, et sur les onze heures, je vous l'avoue franchement, la tête me tournait et je me laissai tomber sur ma robe de carriole pour faire un petit somme en attendant l'heure de sauter à pieds joints par-dessus la tête d'un quart de lard, de la vieille année dans la nouvelle, comme nous allons le faire ce soir sur l'heure de minuit, avant d'aller chanter la guignolée et souhaiter la bonne année aux hommes du chantier voisin. Je dormais donc depuis assez longtemps lorsque je me sentis secouer rudement par le boss des piqueurs, Baptiste Durand, qui me dit: --Joe! minuit vient de sonner et tu es en retard pour le saut du quart. Les camarades sont partis pour faire leur tournée et moi je m'en vais à Lavaltrie voir ma blonde. Veux-tu venir avec moi? --À Lavaltrie! lui répondis-je, es-tu fou? nous en sommes à plus de cent lieues et d'ailleurs aurais-tu deux mois pour faire le voyage, qu'il n'y a pas de chemin de sortie dans la neige. Et puis, le travail du lendemain du jour de l'an? --Animal! répondit mon homme, il ne s'agit pas de cela. Nous ferons le voyage en canot d'écorce à l'aviron, et demain matin à six heures nous serons de retour au chantier. Je comprenais. Mon homme me proposait de courir la chasse-galerie et de risquer mon salut éternel pour le plaisir d'aller embrasser ma blonde, au village. C'était raide! Il était bien vrai que j'étais un peu ivrogne et débauché et que la religion ne me fatiguait pas à cette époque, mais risquer de vendre mon âme au diable, ça me surpassait. --Cré poule mouillée! continua Baptiste, tu sais bien qu'il n'y a pas de danger. Il s'agit d'aller à Lavaltrie et de revenir dans six heures. Tu sais bien qu'avec la chasse-galerie, on voyage au moins 50 lieues à l'heure lorsqu'on sait manier l'aviron comme nous. Il s'agit tout simplement de ne pas prononcer le nom du bon Dieu pendant le trajet, et de ne pas s'accrocher aux croix des clochers en voyageant. C'est facile à faire et pour éviter tout danger, il faut penser à ce qu'on dit, avoir l'oeil où l'on va et ne pas prendre de boisson en route. J'ai déjà fait le voyage cinq fois et tu vois bien qu'il ne m'est jamais arrivé malheur. Allons mon vieux, prends ton courage à deux mains et, si le coeur t'en dit, dans deux heures de temps nous serons à Lavaltrie. Pense à la petite Liza Guimbette et au plaisir de l'embrasser. Nous sommes déjà sept pour faire le voyage mais il faut être deux, quatre, six ou huit et tu seras le huitième. --Oui! tout cela est très bien, mais il faut faire un serment au diable, et c'est un animal qui n'entend pas à rire lorsqu'on s'engage à lui. --Une simple formalité, mon Joe. Il s'agit simplement de ne pas se griser et de faire attention à sa langue et à son aviron. Un homme n'est pas un enfant, que diable! Viens! viens! nos camarades nous attendent dehors et le grand canot de la _drave_ est tout prêt pour le voyage. Je me laissai entraîner hors de la cabane où je vis en effet six de nos hommes qui nous attendaient, l'aviron à la main. Le grand canot était sur la neige dans une clairière et avant d'avoir eu le temps de réfléchir, j'étais déjà assis dans le devant, l'aviron pendant sur le plat-bord, attendant le signal du départ. J'avoue que j'étais un peu troublé, mais Baptiste qui passait, dans le chantier, pour n'être pas allé à confesse depuis sept ans ne me laissa pas le temps de me débrouiller. Il était à l'arrière, debout, et d'une voix vibrante il nous dit: --Répétez avec moi! Et nous répétâmes: --Satan! roi des enfers, nous te promettons de te livrer nos âmes, si d'ici à six heures nous prononçons le nom de ton maître et du nôtre, le bon Dieu, et nous touchons une croix dans le voyage. À cette condition tu nous transporteras à travers les airs, au lieu où nous voulons aller et tu nous ramèneras de même au chantier! III Acabris! Acabras! Acabram Fais-nous voyager par-dessus les montagnes À peine avions-nous prononcé les dernières paroles que nous sentîmes le canot s'élever dans l'air à une hauteur de cinq ou six cents pieds. Il me semblait que j'étais léger comme une plume et au commandement de Baptiste, nous commençâmes à nager comme des possédés que nous étions. Aux premiers coups d'aviron le canot s'élança dans l'air comme une flèche, et c'est le cas de le dire, le diable nous emportait. Ça nous en coupait le respire et le poil en frisait sur nos bonnets de carcajou. Nous filions plus vite que le vent. Pendant un quart d'heure, environ, nous naviguâmes au-dessus de la forêt sans apercevoir autre chose que les bouquets des grands pins noirs. Il faisait une nuit superbe et la lune, dans son plein, illuminait le firmament comme un beau soleil du midi. Il faisait un froid du tonnerre et nos moustaches étaient couvertes de givre, mais nous étions cependant tous en nage. Ça se comprend aisément puisque c'était le diable qui nous menait et je vous assure que ce n'était pas sur le train de la _Blanche_. Nous aperçûmes bientôt une éclaircie, c'était la Gatineau dont la surface glacée et polie étincelait au-dessous de nous comme un immense miroir. Puis, p'tit-à-p'tit nous aperçûmes des lumières dans les maisons d'habitants; puis des clochers d'églises qui reluisaient comme des baïonnettes de soldats, quand ils font l'exercice sur le Champ de Mars de Montréal. On passait ces clochers aussi vite qu'on passe les poteaux de télégraphe, quand on voyage en chemin de fer. Et nous filions toujours comme tous les diables, passant par-dessus les villages, les forêts, les rivières et laissant derrière nous comme une traînée d'étincelles. C'est Baptiste, le possédé, qui gouvernait, car il connaissait la route et nous arrivâmes bientôt à la rivière des Outaouais qui nous servit de guide pour descendre jusqu'au lac des Deux-Montagnes. --Attendez un peu, cria Baptiste. Nous allons raser Montréal et nous allons effrayer les coureux qui sont encore dehors à c'te heure cite. Toi, Joe! là, en avant, éclaircis-toi le gosier et chante-nous une chanson sur l'aviron. En effet, nous apercevions déjà les mille lumières de la grande ville, et Baptiste, d'un coup d'aviron, nous fit descendre à peu près au niveau des tours de Notre-Dame. J'enlevai ma chique pour ne pas l'avaler, et j'entonnai à tue-tête cette chanson de circonstance que tous les canotiers répétèrent en choeur: Mon père n'avait fille que moi, Canot d'écorce qui va voler, Et dessus la mer il m'envoie: Canot d'écorce qui vole, qui vole, Canot d'écorce qui va voler! Et dessus la mer il m'envoie, Canot d'écorce qui va voler, Le marinier qui me menait: Canot d'écorce qui vole, qui vole, Canot d'écorce qui va voler! Le marinier qui me menait, Canot d'écorce qui va voler, Me dit, ma belle, embrassez-moi: Canot d'écorce qui vole, qui vole, Canot d'écorce qui va voler! Me dit, ma belle, embrassez-moi, Canot d'écorce qui va voler, Non, non, monsieur, je ne saurais: Canot d'écorce qui vole, qui vole, Canot d'écorce qui va voler! Non, non, monsieur, je ne saurais, Canot d'écorce qui va voler, Car si mon papa le savait: Canot d'écorce qui vole, qui vole, Canot d'écorce qui va voler! Car si mon papa le savait, Canot d'écorce qui va voler, Ah! c'est bien sûr qu'il me battrait. Canot d'écorce qui vole, qui vole, Canot d'écorce qui va voler! IV Bien qu'il fût près de deux heures du matin, nous vîmes des groupes S'arrêter dans les rues pour nous voir passer, mais nous filions si vite qu'en un clin d'oeil nous avions dépassé Montréal et ses faubourgs, et alors je commençai à compter les clochers: la Longue-Pointe, la Pointe-aux-Trembles, Repentigny, Saint-Sulpice, et enfin les deux flèches argentées de Lavaltrie qui dominaient le vert sommet des grands pins du domaine. --Attention! vous autres, nous cria Baptiste. Nous allons atterrir à l'entrée du bois, dans le champ de mon parrain, Jean-Jean Gabriel, et nous nous rendrons ensuite à pied pour aller surprendre nos connaissances dans quelque fricot ou quelque danse du voisinage. Qui fut dit fut fait, et cinq minutes plus tard notre canot reposait dans un banc de neige à l'entrée du bois de Jean-Jean Gabriel; et nous partîmes tous les huit à la file pour nous rendre au village. Ce n'était pas une mince besogne car il n'y avait pas de chemin battu et nous avions de la neige jusqu'au califourchon. Baptiste qui était plus effronté que les autres s'en alla frapper à la porte de la maison de son parrain où l'on apercevait encore de la lumière, mais il n'y trouva qu'une fille _engagère_ qui lui annonça que les vieilles gens étaient à un _snaque_ chez le père Robillard, mais que les farauds et les filles de la paroisse étaient presque tous rendus chez Batissette Augé, à la Petite-Misère en bas de Contrecoeur, de l'autre côté du fleuve, là où il y avait un rigodon du jour de l'an. --Allons au rigodon, chez Batissette Augé, nous dit Baptiste, on est certain d'y rencontrer nos blondes. --Allons chez Batissette! Et nous retournâmes au canot, tout en nous mettant mutuellement en garde sur le danger qu'il y avait de prononcer certaines paroles et de prendre un coup de trop, car il fallait reprendre la route des chantiers et y arriver avant six heures du matin, sans quoi nous étions flambés comme des carcajous, et le diable nous emportait au fin fond des enfers. Acabris! Acabras! Acabram! Fais-nous voyager par-dessus les montagnes! cria de nouveau Baptiste. Et nous voilà repartis pour la Petite-Misère, en naviguant en l'air comme des renégats que nous étions tous. En deux tours d'aviron, nous avions traversé le fleuve et nous étions rendus chez Batissette Augé dont la maison était tout illuminée. On entendait vaguement, au dehors, les sons du violon et les éclats de rire des danseurs dont on voyait les ombres se trémousser, à travers les vitres couvertes de givre. Nous cachâmes notre canot derrière les tas de bourdillons qui bordaient la rive, car la glace avait refoulé, cette année-là. --Maintenant, nous répéta Baptiste, pas de bêtises, les amis, et attention à vos paroles. Dansons comme des perdus, mais pas un seul verre de Molson, ni de jamaïque, vous m'entendez! Et au premier signe, suivez-moi tous, car il faudra repartir sans attirer l'attention. Et nous allâmes frapper à la porte. V Le père Batissette vint ouvrir lui-même et nous fûmes reçus à bras ouverts par les invités que nous connaissions presque tous. Nous fûmes d'abord assaillis de questions: --D'où venez-vous? --Je vous croyais dans les chantiers! --Vous arrivez bien tard! --Venez prendre une larme! Ce fut encore Baptiste qui nous tira d'affaire en prenant la parole: --D'abord, laissez-nous nous décapoter et puis ensuite laissez-nous danser. Nous sommes venus exprès pour ça. Demain matin, je répondrai à toutes vos questions et nous vous raconterons tout ce que vous voudrez. Pour moi j'avais déjà reluqué Liza Guimbette qui était faraudée par le p'tit Boisjoli de Lanoraie. Je m'approchai d'elle pour la saluer et pour lui demander l'avantage de la prochaine qui était un _reel_ à quatre. Elle accepta avec un sourire qui me fit oublier que j'avais risqué le salut de mon âme pour avoir le plaisir de me trémousser et de battre des ailes de pigeon en sa compagnie. Pendant deux heures de temps, une danse n'attendait pas l'autre et ce n'est pas pour me vanter si je vous dis que dans ce temps-là, il n'y avait pas mon pareil à dix lieues à la ronde pour la gigue simple ou la voleuse. Mes camarades, de leur côté, s'amusaient comme des lurons, et tout ce que je puis vous dire, c'est que les garçons d'habitants étaient fatigués de nous autres, lorsque quatre heures sonnèrent à la pendule. J'avais cru apercevoir Baptiste Durand qui s'approchait du buffet où les hommes prenaient des nippes de whisky blanc, de temps en temps, mais j'étais tellement occupé avec ma partenaire que je n'y portai pas beaucoup d'attention. Mais maintenant que l'heure de remonter en canot était arrivée, je vis clairement que Baptiste avait pris un coup de trop et je fus obligé d'aller le prendre par le bras pour le faire sortir avec moi en faisant signe aux autres de se préparer à nous suivre sans attirer l'attention des danseuses. Nous sortîmes donc les uns après les autres sans faire semblant de rien et, cinq minutes plus tard, nous étions remontés en canot, après avoir quitté le bal comme des sauvages, sans dire bonjour à personne, pas même à Liza que j'avais invitée pour danser un _foin_. J'ai toujours pensé que c'était cela qui l'avait décidée à me trigauder et à épouser le petit Boisjoli sans même m'inviter à ses noces, la bougresse. Mais pour revenir à notre canot, je vous avoue que nous étions rudement embêtés de voir que Baptiste Durand avait bu un coup car c'était lui qui nous gouvernait et nous n'avions juste que le temps de revenir au chantier pour six heures du matin, avant le réveil des hommes qui ne travaillaient pas le jour du jour de l'an. La lune était disparue et il ne faisait plus aussi clair qu'auparavant et ce n'est pas sans crainte que je pris ma position à l'avant du canot, bien décidé à avoir l'oeil sur la route que nous allions suivre. Avant de nous enlever dans les airs, je me retournai et je dis à Baptiste: --Attention! là, mon vieux. Pique tout droit sur la montagne de Montréal, aussitôt que tu pourras l'apercevoir. --Je connais mon affaire, répliqua Baptiste, et mêle-toi des tiennes! Et avant que j'aie eu le temps de répliquer: Acabris! Acabras! Acabram! Fais-nous voyager par-dessus les montagnes! VI Et nous voilà repartis à toute vitesse. Mais il devint aussitôt évident que notre pilote n'avait plus la main aussi sûre, car le canot décrivait des zigzags inquiétants. Nous ne passâmes pas à cent pieds du clocher de Contrecoeur et au lieu de nous diriger à l'ouest, vers Montréal, Baptiste nous fit prendre les bordées vers la rivière Richelieu. Quelques instants plus tard, nous passâmes par-dessus la montagne de Beloeil et il ne s'en manqua pas de dix pieds que l'avant du canot n'allât se briser sur la grande croix de tempérance que l'évêque de Québec avait plantée là. --À droite! Baptiste! à droite! mon vieux, car tu vas nous envoyer chez le diable, si tu ne gouvernes pas mieux que ça! Et Baptiste fit instinctivement tourner le canot vers la droite en mettant le cap sur la montagne de Montréal que nous apercevions déjà dans le lointain. J'avoue que la peur commençait à me tortiller, car si Baptiste continuait à nous conduire de travers, nous étions flambés comme des gorets qu'on grille après la boucherie. Et je vous assure que la dégringolade ne se fit pas attendre, car au moment où nous passions au-dessus de Montréal, Baptiste nous fit prendre une _sheer_ et, avant d'avoir eu le temps de m'y préparer, le canot s'enfonçait dans un banc de neige, dans une éclaircie, sur le flanc de la montagne. Heureusement que c'était dans la neige molle, que personne n'attrapa de mal et que le canot ne fut pas brisé. Mais à peine étions-nous sortis de la neige que voilà Baptiste qui commence à sacrer comme un possédé et qui déclare qu'avant de repartir pour la Gatineau il veut descendre en ville prendre un verre. J'essayai de raisonner avec lui, mais allez donc faire entendre raison à un ivrogne qui veut se mouiller la luette. Alors, rendu à bout de patience, et plutôt que de laisser nos âmes au diable qui se léchait déjà les babines en nous voyant dans l'embarras, je dis un mot à mes autres compagnons qui avaient aussi peur que moi, et nous nous jetons tous sur Baptiste que nous terrassons, sans lui faire de mal, et que nous plaçons ensuite au fond du canot,--après l'avoir ligoté comme un bout de saucisse et lui avoir mis un bâillon pour l'empêcher de prononcer des paroles dangereuses, lorsque nous serions en l'air. Et: Acabris! Acabras! Acabram! nous voilà repartis sur un train de tous les diables, car nous n'avions plus qu'une heure pour nous rendre au chantier de la Gatineau. C'est moi qui gouvernais, cette fois-là, et je vous assure que j'avais l'oeil ouvert et le bras solide. Nous remontâmes la rivière Outaouais comme une poussière jusqu'à la Pointe à Gatineau et de là nous piquâmes au nord vers le chantier. Nous n'en étions plus qu'à quelques lieues, quand voilà-t-il pas cet animal de Baptiste qui se détortille de la corde avec laquelle nous l'avions ficelé, qui s'arrache son bâillon et qui se lève tout droit, dans le canot, en lâchant un sacre qui me fit frémir jusque dans la pointe des cheveux. Impossible de lutter contre lui dans le canot sans courir le risque de tomber d'une hauteur de deux ou trois cents pieds, et l'animal gesticulait comme Lin perdu en nous menaçant tous de son aviron qu'il avait saisi et qu'il faisait tournoyer sur nos têtes, en faisant le moulinet comme un Irlandais avec son _shilelagh_. La position était terrible, comme vous le comprenez bien. Heureusement que nous arrivions, mais j'étais tellement excité, que par une fausse manoeuvre que je fis pour éviter l'aviron de Baptiste, le canot heurta la tête d'un gros pin et que nous voilà tous précipités en bas, dégringolant de branche en branche comme des perdrix que l'on tue dans les épinettes. Je ne sais pas combien je mis de temps à descendre jusqu'en bas car je perdis connaissance avant d'arriver, et mon dernier souvenir était comme celui d'un homme qui rêve qu'il tombe dans un puits qui n'a pas de fond. VII Vers les huit heures du matin, je m'éveillai dans mon lit dans la cabane, où nous avaient transportés des bûcherons qui nous avaient trouvés sans connaissance, enfoncés jusqu'au cou dans un banc de neige du voisinage. Heureusement que personne ne s'était cassé les reins mais je n'ai pas besoin de vous dire que j'avais les côtes sur le long comme un homme qui a couché sur les ravalements pendant toute une semaine, sans parler d'un _blackeye_ et de deux ou trois déchirures sur les mains et dans la figure. Enfin, le principal, c'est que le diable ne nous avait pas tous emportés et je n'ai pas besoin de vous dire que je ne m'empressai pas de démentir ceux qui prétendirent qu'ils m'avaient trouvé, avec Baptiste et les six autres, tous saouls comme des grives, et en train de cuver notre jamaïque dans un banc de neige des environs. C'était déjà pas si beau d'avoir risqué de vendre son âme au diable, pour s'en vanter parmi les camarades; et ce n'est que bien des années plus tard que je racontai l'histoire telle qu'elle m'était arrivée. Tout ce que je puis vous dire, mes amis, c'est que ce n'est pas si drôle qu'on le pense que d'aller voir sa blonde en canot d'écorce, en plein coeur d'hiver, en courant la chasse-galerie; surtout si vous avez un maudit ivrogne qui se mêle de gouverner. Si vous m'en croyez, vous attendrez à l'été prochain pour aller embrasser vos p'tits coeurs, sans courir le risque de voyager aux dépens du diable. Et Joe le _cook_ plongea sa micouane dans la mélasse bouillonnante aux reflets dorés, et déclara que la tire était cuite à point et qu'il n'y avait plus qu'à l'étirer. LE LOUP-GAROU Oui! Vous êtes tous des fins-fins, les avocats d Montréal, pour vous moquer des loups-garous. Il es vrai que le diable ne fait pas tant de cérémonies avec vous autres et qu'il est si sûr de son affaire, qu'il n'a pas besoin de vous faire courir la prétentaine pour vous attraper par le chignon du cou, à l'heure qui lui conviendra. --Voyons, père Brindamour, ne vous fâchez pas, et si vous avez vu des loups-garous, racontez-nous ça. C'était pendant la dernière lutte électorale de Richelieu, entre Bruneau et Morgan, dans une salle du comité du Pot-au-beurre, en bas de Sorel. Les cabaleurs révisaient les listes et faisaient des cours d'économie politique aux badauds qui prétendaient s'intéresser à leurs arguments, pour attraper de temps en temps un p'tit coup de whisky blanc à la santé de monsieur Morgan. Dans une salle basse, remplie de fumée, assis sur des bancs grossiers autour d'une table de bois de sapin brut, vingt-cinq à trente gaillards des alentours causaient politique sous la haute direction d'un étudiant en droit qui pontifiait, flanqué de quatre ou cinq exemplaires du Hansard et des derniers livres bleus des ministères d'Ottawa. Le père Pierriche Brindamour en était rendu au paroxysme d'un enthousiasme échevelé et criait comme un possédé: --Hourrah pour monsieur Morgan! et que le diable emporte tous les rouges de Sorel; c'est une bande de coureux de loup-garoux. Un éclat de rire formidable accueillit cette frasque du père Pierriche et comme on le savait bavard, à ses heures d'enthousiasme, on résolut de le faire causer. --Des coureux de loup-garou! Allons donc M. Brindamour, est-ce que vous croyez encore à ces blagues-là, dans le rang du Pot-au-beurre? C'est alors que le vieillard riposta en s'attaquant au manque de vertu et d'orthodoxie des avocats en général et de ceux de Montréal en particulier. --Ah ben oui! vous êtes tous pareils, vous autres les avocats, et si je vous demandais seulement ce que c'est qu'un loup-garou, vous seriez ben en peine de me le dire. Quand je dis que tous les rouges de Sorel courent le loup-garou, c'est une manière de parler, car vous devriez savoir qu'il faut avoir passé sept ans sans aller à confesse, pour que le diable puisse s'emparer d'un homme et lui faire pousser du poil en dedans. Je suppose que vous ne savez même pas qu'un homme qui court le loup-garou a la couenne comme une peau de loup revirée à l'envers, avec le poil en dedans. Un sauvage de Saint-François connaît ça, mais un avocat de Montréal, ça peut bavasser sur la politique, mais en dehors de ça, faut pas lui demander grand-chose sur les choses sérieuses et sur ce qui concerne les habitants. --C'est vrai, répondirent quelques farceurs qui se rangeaient avec le père Pierriche, contre l'avocat en herbe. --Oui! tout ça, c'est très bien, riposta l'étudiant dans le but de pousser Pierriche à bout, mais ça n'est pas une véritable histoire de loup-garou. En avez-vous jamais vu, vous, un loup-garou, M. Brindamour? C'est cela que je voudrais savoir. --Oui, j'en ai vu un loup-garou, pas un seul, mais vingt-cinq, et si je vous rencontrais seulement sur le bord d'un fossé, dans une talle de hart-rouge après neuf heures du soir, je gagerais que vous auriez le poil aussi long qu'un loup, vous qui parlez, car ça vous embêterait ben de me montrer votre billet de confession. Le plus que ça pourrait être ce serait un mauvais billet de pâques de renard. Ah! on vous connaît les gens de Montréal. Faut pas venir nous pousser des pointes, parce que vous êtes plus éduqués que nous autres. --Oui! oui, tout ça, c'est bien beau mais c'est pour nous endormir que vous blaguez comme ça. Allez dire ça aux gens de Bruneau. Ce qui me faut à moi c'est des preuves, et si vous savez une histoire de loup-garou, racontez-la, car on va finir par croire que vous n'en savez pas et que vous voulez vous moquer de nous autres. --Oui-da! oui. Eh ben j'en ai une histoire et je vas vous la conter, mais à une condition: vous allez nous faire servir un gallon de whisky d'élection pour que nous buvions à la santé de monsieur Morgan, notre candidat. La proposition fut agréée et le p'tit lait électoral fut versé à la ronde, haussant d'un cran l'enthousiasme déjà surchauffé de cet auditoire désintéressé! Et après avoir constaté qu'il ne restait plus une goutte de liquide au fond de la mesure d'un gallon qu'on avait placé sur une pile de littérature électorale, au beau milieu de la table, Pierriche Brindamour prit la parole: C'est pas pour un verre de whisky du gouvernement que je voudrais vous conter une menterie. Il me faudrait quelque chose de plus sérieux que ça que je me mette en conscience en temps d'élection. Les gros bonnets se vendent trop cher à Ottawa comme à Québec, pour que les gens du comté de Sorel passent pour gâter les prix. Je vous dirai donc la vérité et rien que la vérité, comme on dit à la cour de Sorel quand on est appelé comme témoin. Pour des loups-garous, j'en ai vu assez pour faire un régiment, dans mon jeune temps, lorsque je naviguais l'été à bord des bateaux et que je faisais la pêche au petit poisson, l'hiver, aux chenaux des Trois-Rivières; mais je vous le dirai bien que j'en ai jamais délivré. J'avais bien douze ou treize ans et j'étais _cook_ à bord d'un chaland avec mon défunt père qui était capitaine. C'était le jour de la Toussaint et nous montions de Québec avec une cargaison de charbon, par une grande brise de nord-est. Nous avions dépassé le lac Saint-Pierre et sur les huit heures du soir nous nous trouvions à la tête du lac. Il faisait noir comme le loup et il brumassait même un peu, ce qui nous empêchait de bien distinguer le phare de l'île de Grâce. J'étais de vigie à l'avant et mon défunt père était à la barre. Vous savez que l'entrée du chenal n'est pas large et qu'il faut ouvrir l'oeil pour ne pas s'échouer. Il faisait une bonne brise et nous avions pris notre perroquet et notre hunier, ce qui ne nous empêchait pas de monter grand train sur notre grande voile. Tout à coup le temps parut s'éclaircir et nous aperçûmes sur la rive de l'île de Grâce, que nous rasions en montant, un grand feu de sapinages autour duquel dansaient une vingtaine de possédés qui avaient des têtes et des queues de loup et dont les yeux brillaient comme des tisons. Des ricanements terribles arrivaient jusqu'à nous et on pouvait apercevoir vaguement le corps d'un homme couché par terre et que quelques maudits étaient en train de découper pour en faire un fricot. C'était une ronde de loups-garous que le diable avait réunis pour leur faire boire du sang de chrétien et leur faire manger de la viande fraîche. Je courus à l'arrière pour attirer l'attention de mon défunt père et de Baptiste Lafleur, le matelot qui naviguait avec nous, mais qui n'était pas de quart à ce moment-là. Ils avaient déjà aperçu le pique-nique des loups-garous. Baptiste avait pris la barre et mon défunt père était en train de charger son fusil pour tirer sur les possédés qui continuaient à crier comme des perdus en sautant en rond autour du feu. Il fallait se dépêcher car le bateau filait bon train devant le nord-est. --Vite! Pierriche, vite! donne-moi la branche de rameau bénit, qu'il y a à la tête de mon lit, dans la cabine. Tu trouveras aussi un trèfle à quatre feuilles dans un livre de prières, et puis prends deux balles et sauce-les dans l'eau bénite. Vite, dépêche-toi! Je trouvai bien le rameau bénit, mais je ne pus mettre la main sur le trèfle à quatre feuilles et dans ma précipitation je renversai le petit bénitier sans pouvoir saucer les balles dedans. Mon père pulvérisa le rameau sec entre ses doigts et s'en servit pour bourrer son fusil, mais je n'osai lui avouer que le trèfle à quatre feuilles n'était pas là et que les balles n'avaient pas été mouillées dans l'eau bénite. Il mit les deux balles dans le canon, fit un grand signe de croix et visa dans le tas de mécréants. Le coup partit, mais c'est comme s'il avait chargé son fusil avec des pois et les loups-garous continuèrent à danser et à ricaner, en nous montrant du doigt. Les maudits! dit mon défunt père, je vais essayer encore une fois. Et il rechargea son fusil et en guise de balle il fourra son chapelet dans le canon. Et paf! Cette fois le coup avait porté! Le feu s'éteignit sur la rive et les loups-garous s'enfuirent dans les bois en poussant des cris à faire frémir un cabaleur d'élections. Les graines du chapelet les avaient évidemment rendus malades et les avaient dispersés, mais comme c'était un chapelet neuf qui n'avait pas encore été bénit, mon défunt père était d'opinion qu'il n'avait pas réussi à les délivrer et qu'ils iraient sans doute continuer leur sabbat sur un autre point de l'île. Ce qui avait empêché le premier coup de porter, c'est que le fusil n'avait pas été bourré avec le trèfle à quatre feuilles et que les balles n'avaient pas été plongées dans l'eau bénite. --Hein! qu'est-ce que vous dites de ça, M. l'avocat. J'en ai-t-y vu des loups-garous? continue Pierriche Brindamour. --Oui! L'histoire n'est pas mauvaise, mais je trouve que vous les avez vus un peu de loin et qu'il y a bien longtemps de ça. Si la chose s'était passée l'automne dernier, je croirais que ce sont les membres du Club de pêche de Phaneuf et de Joe Riendeau de Montréal que vous avez aperçus sur l'île de Grâce en train de courir la galipette. Vous avez dit vous-même que tous les rouges étaient des coureux de loup-garou et vous savez bien, M. Brindamour, qu'il n'y a pas de bleus dans ce club-là! --Ah! vous vous moquez de mon histoire sans doute que c'était en temps d'élection et que j'avais pris un coup de trop du whisky du candidat de ce temps-là. Eh bien! arrêtez un peu, je n'ai pas fini et j'en ai une autre que mon défunt père m'a racontée, ce soir-là, en montant à Montréal à bord de son bateau. C'est une histoire qui lui est arrivée à lui-même et je vous avertis d'avance que je me fâcherai un peu sérieusement si vous faites seulement semblant d'en douter. Mon défunt père, dans son jeune temps, faisait la chasse avec les sauvages de Saint-François dans le haut du Saint-Maurice et dans le pays de la Matawan. C'était un luron qui n'avait pas froid aux yeux et, entre nous, j'peux bien vous dire qu'il n'haïssait pas les sauvagesses. Le curé de la mission des Abénakis l'avait averti deux ou trois fois de bien prendre garde à lui, car les sauvages pourraient lui faire un mauvais parti, s'ils l'attrapaient à rôder autour de leurs cabanes. Mais les coureurs des bois de ce temps-là ne craignaient pas grand-chose et, ma foi, vous autres, les godelureaux de Montréal, vous savez bien qu'il faut que jeunesse se passe. Mon défunt père était donc parti pour aller faire la chasse au castor, au rat musqué et au carcajou dans le haut du Saint-Maurice. Une fois rendu là, il avait campé avec les Abénakis, et sa cabane de sapinages était à peine couverte de neige qu'il avait déjà jeté l'oeil sur une belle sauvagesse qui avait suivi son père à la chasse. C'était une belle fille, une belle! mais elle passait pour être sorcière dans la tribu et elle se faisait craindre de tous les chasseurs qui n'osaient l'approcher. Mon défunt père qui était un brave se piqua au jeu et, comme il parlait couramment sauvage, il commença à conter fleurette à la sauvagesse. Le père de la belle faisait des absences de deux ou trois jours pour aller tendre ses pièges et ses attrapes, et pendant ce temps-là, les choses allaient rondement. Il faut vous dire que la sauvagesse était une v'limeuse de payenne qui n'allait jamais à l'église de Saint-François et on prétendait même qu'elle n'avait jamais été baptisée. Pas besoin de vous dire tout au long comment les choses se passèrent, mais mon défunt père finit par obtenir un rendez-vous, à quelques arpents du camp, sur le coup de minuit d'un dimanche au soir. Il trouva bien l'heure un peu singulière et le jour un peu suspect, mais quand on est amoureux on passe par-dessus bien des choses. Il se rendit donc à l'endroit désigné avant l'heure et il fumait tranquillement sa pipe pour prendre patience, lorsqu'il entendit du bruit dans la fardoche. Il s'imagina que c'était sa sauvagesse qui s'approchait, mais il changea bientôt d'idée en apercevant deux yeux qui brillaient comme des _fifollets_ et qui le fixaient d'une manière étrange. Il crut d'abord que c'était un chat sauvage ou un carcajou, et il eut juste le temps d'épauler son fusil qu'il ne quittait jamais et d'envoyer une balle entre les deux yeux de l'animal qui s'avançait en rampant dans la neige et sous les broussailles. Mais il avait manqué son coup et, avant qu'il eut le temps de se garer, la bête était sur lui, dressée sur ses pattes de derrière et tâchant de 'lentourer avec ses pattes de devant. C'était un loup, mais un loup immense, comme mon défunt père n'en avait jamais vu. Il sortit son couteau de chasse et l'idée lui vint qu'il avait affaire à un loup-garou. Il savait que la seule manière de se débarrasser de ces maudites bêtes-là, c'était de leur tirer du sang en leur faisant une blessure, dans le front, en forme de croix. C'est ce qu'il tenta de faire, mais le loup-garou se défendait comme un damné qu'il était, et mon défunt père essaya vainement de lui plonger son couteau dans le corps, puisqu'il ne pouvait pas parvenir à le délivrer. Mais la pointe du couteau pliait chaque fois comme s'il eut frappé dans un côté de cuir à semelle. La lutte se prolongeait et devenait terrible et dangereuse. Le loup-garou déchirait les flancs de mon défunt père avec ses longues griffes lorsque celui-ci, d'un coup de son couteau qui coupait comme un rasoir, réussit à lui enlever une patte de devant. La bête poussa un hurlement qui ressemblait au cri d'une femme qu'on égorge et disparut dans la forêt. Mon défunt père n'osa pas la poursuivre, mais il mit la patte dans son sac et rentra au camp pour panser ses blessures qui, bien que douloureuses, ne présentaient cependant aucun danger. Le lendemain, lorsqu'il s'informa de la sauvagesse, il apprit qu'elle était partie, pendant la nuit, avec son père, et personne ne connaissait la route qu'ils avaient prise. Mais jugez de l'étonnement de mon défunt père lorsqu'en fouillant dans son sac pour y chercher une patte de loup, il y trouva une main de sauvagesse, coupée juste au-dessus du poignet. C'était tout bonnement la main de la coquine qui s'était transformée en loup-garou pour boire son sang et l'envoyer chez le diable sans lui donner seulement le temps de faire un acte de contrition. Mon père ne parla pas de la chose aux sauvages du camp, mais son premier soin, en descendant à Saint-François, le printemps suivant, fut de s'informer de la sauvagesse qui était revenue au village, prétendant avoir perdu la main droite dans un piège à carcajou. La scélérate était disparue et courait probablement le farfadet parmi les renégats de sa tribu. Voilà mon histoire, monsieur l'incrédule, termina le père Pierriche, et je vous assure qu'elle est diablement plus vraie que tout ce que vous venez nous raconter à propos de Lector Langevin, de monsieur Morgan et du p'tit Baptiste Guèvremont. Tâchez seulement de vous délivrer de Bruneau comme mon défunt père s'était délivré de la sauvagesse, mais, s'il faut en croire Baptiste Rouillard qui cabale de l'autre côté, j'ai bien peur que les rouges nous fassent tous courir le loup-garou, le soir de l'élection. En attendant prenons un aut'coup à la santé de notre candidat et allons nous coucher, chacun chez nous. LA BÊTE À GRAND'QUEUE I C'est absolument comme je te le dis, insista le p'tit Pierriche Desrosiers, j'ai vu moi-même la queue de la bête. Une queue poilue d'un rouge écarlate et coupée en sifflet pas loin du... trognon. Une queue de six pieds, mon vieux! --Oui c'est ben bon de voir la queue de la bête, mais c'vlimeux de Fanfan Lazette est si blagueur qu'il me faudrait d'autres preuves que ça pour le croire sur parole. --D'abord, continua Pierriche, tu avoueras ben qu'il a tout ce qu'il faut pour se faire poursuivre par la bête à grand'queue. Il est blagueur, tu viens de le dire, il aime à prendre la goutte, tout le monde le sait, et ça court sur la huitième année qu'il fait des pâques de renard. S'il faut être sept ans sans faire ses pâques ordinaires pour courir le loup-garou, il suffit de faire des pâques de renard pendant la même période pour se faire attaquer par la bête à grand'queue. Et il l'a rencontrée en face du manoir de Dautraye, dans les grands arbres qui bordent la route où le soleil ne pénètre jamais, même en plein midi. Juste à la même place où Louison Laroche s'était fait arracher un oeil par le maudit animal, il a environ une dizaine d'années. Ainsi causaient Pierriche Desrosiers et Maxime Sanssouci, en prenant clandestinement un p'tit coup dans la maisonnette du vieil André Laliberté qui vendait un verre par ci et par là à ses connaissances, sans trop s'occuper des lois de patentes ou des remontrances du curé. --Et toi, André, que penses-tu de tout ça? demanda Pierriche. Tu as dû en voir des bêtes à grand'queue dans ton jeune temps. Crois-tu que Fanfan Lazette en ait rencontré une, à Dautraye? --C'est ce qu'il prétend, mes enfants, et, comme le voici qui vient prendre sa nippe ordinaire, vous n'avez qu'à le faire jaser lui-même si vous voulez en savoir plus long. II Fanfan Lazette était un mauvais sujet qui faisait le désespoir de ses parents, qui se moquait des sermons du curé, qui semait le désordre dans la paroisse et qui--conséquence fatale--était la coqueluche de toutes les jolies filles des alentours. Le père Lazette l'avait mis au collège de L'Assomption, d'où il s'était échappé pour aller à Montréal l'aire un métier quelconque. Et puis il avait passé deux saisons dans les chantiers et était revenu chez son père qui se faisait vieux, pour diriger les travaux de la ferme. Fanfan était un rude gars au travail, il fallait lui donner cela, et il besognait comme quatre lorsqu'il s'y mettait; mais il était journalier, comme on dit au pays, et il faisait assez souvent des neuvaines qui n'étaient pas toujours sous l'invocation de saint François-Xavier. Comme il faisait tout à sa tête, il avait pris pour habitude de ne faire ses pâques qu'après la période de rigueur, et il mettait une espèce de fanfaronnade à ne s'approcher des sacrements qu'après que tous les fidèles s'étaient mis en règle avec les commandements de l'Église. Bref, Fanfan était un luron que les commères du village traitaient de _pendard_, que les mamans qui avaient des filles à marier craignaient comme la peste et qui passait, selon les lieux où on s'occupait de sa personne, pour un bon diable ou pour un mauvais garnement. Pierriche Desrosiers et Maxime Sanssouci se levèrent pour lui souhaiter la bienvenue et pour l'inviter à prendre un coup, qu'il s'empressa de ne pas refuser. --Et maintenant, Fanfan, raconte-nous ton histoire de bête à grand'queue. Maxime veut faire l'incrédule et prétend que tu veux nous en faire accroire. --Ouidà, oui! Eh bien, tout ce que je peux vous dire, c'est que si c'eût été Maxime Sanssouci qui eut rencontré la bête au lieu de moi, je crois qu'il ne resterait plus personne pour raconter l'histoire, au jour d'aujourd'hui. Et, s'adressant à Maxime Sanssouci: --Et toi, mon p'tit Maxime, tout ce que je te souhaite, c'est de ne jamais te trouver en pareille compagnie; tu n'as pas les bras assez longs, les reins assez solides et le corps assez raide pour te tirer d'affaire dans une pareille rencontre. Écoute-moi bien et tu m'en diras des nouvelles ensuite. Et puis: --André, trois verres de Molson réduit. III --D'abord, je n'ai pas d'objection à reconnaître qu'il y a plus de sept ans que je fais des pâques de renard et même, en y réfléchissant bien, j'avouerai que j'ai même passé deux ans sans faire de pâques du tout, lorsque j'étais dans les chantiers. J'avais donc ce qu'il fallait pour rencontrer la bête, s'il faut en croire Baptiste Gallien, qui a étudié ces choses-là dans les gros livres qu'il a trouvés chez le notaire Latour. Je me moquais bien de la chose auparavant; mais, lorsque je vous aurai raconté ce qui vient de m'arriver à Dautraye, dans la nuit de samedi à dimanche, vous m'en direz des nouvelles. J'étais parti samedi matin avec vingt-cinq poches d'avoine pour aller les porter à Berthier chez Rémi Tranchemontagne et pour en rapporter quelques marchandises: un p'tit baril de mélasse, un p'tit quart de cassonade, une meule de fromage, une dame-jeanne de jamaïque et quelques livres de thé pour nos provisions d'hiver. Le grand Sem à Gros-Louis Champagne m'accompagnait et nous faisions le voyage en grand'charette avec ma pouliche blonde--la meilleure bête de la paroisse, sans me vanter, ni la pouliche non plus. Nous étions à Berthier sur les onze heures de la matinée et, après avoir réglé nos affaires chez Tranchemontagne, déchargé notre avoine, rechargé nos provisions, il ne nous restait plus qu'à prendre un p'tit coup en attendant la fraîche du soir pour reprendre la route de Lanoraie. Le grand Sem Champagne fréquente une petite Laviolette de la petite rivière de Berthier, et il partit à l'avance pour aller farauder sa prétendue jusqu'à l'heure du départ. Je devais le prendre en passant, sur les huit heures du soir, et, pour tuer le temps, j'allai rencontrer des connaissances chez Jalbert, chez Gagnon et chez Guilmette, où nous payâmes chacun une tournée, sans cependant nous griser sérieusement ni les uns ni les autres. La journée avait été belle, mais, sur le soir, le temps devint lourd et je m'aperçus que nous ne tarderions pas à avoir de l'orage. Je serais bien parti vers les six heures, mais j'avais donné rendez-vous au grand Sem à huit heures et je ne voulais pas déranger un garçon qui _gossait_ sérieusement et pour le bon motif. J'attendis donc patiemment et je donnai une bonne portion à ma pouliche, car j'avais l'intention de retourner à Lanoraie sur un bon train. À huit heures précises, j'étais à la petite rivière, chez le père Laviolette, où il me fallut descendre prendre un coup et saluer la compagnie. Comme on ne part jamais sur une seule jambe, il fallut en prendre un deuxième pour rétablir l'équilibre, comme dit Baptiste Gallien, et après avoir dit le bonsoir à tout le monde, nous prîmes le Chemin du Roi. La pluie ne tombait pas encore, mais il était facile de voir qu'on aurait une tempête avant longtemps et je fouettai ma pouliche dans l'espoir d'arriver chez nous avant le grain. IV En entrant chez le père Laviolette, j'avais bien remarqué que Sem avait pris un coup de trop; et c'est facile à voir chez lui, car vous savez qu'il a les yeux comme une morue gelée, lorsqu'il se met en fête, mais les deux derniers coups du départ le finirent complètement et il s'endormit comme une marmotte au mouvement de la charrette. Je lui plaçai la tête sur une botte de foin que j'avais au fond de la voiture et je partis grand train. Mais j'avais à peine fait une demi-lieue, que la tempête éclata avec une fureur terrible. Vous vous rappelez la tempête de samedi dernier. La pluie tombait à torrents, le vent sifflait dans les arbres et ce n'est que par la lueur des éclairs que j'entrevoyais parfois la route. Heureusement que ma pouliche avait l'instinct de me tenir dans le milieu du chemin, car il faisait noir comme dans un four. Le grand Sem dormait toujours, bien qu'il fût trempé comme une lavette. Je n'ai pas besoin de vous dire que j'étais dans le même état. Nous arrivâmes ainsi jusque chez Louis Trempe dont j'aperçus la maison jaune à la lueur d'un éclair qui m'aveugla, et qui fut suivi d'un coup de tonnerre qui fit trembler ma bête et la fit s'arrêter tout court. Sem lui-même s'éveilla de sa léthargie et poussa un gémissement suivi d'un cri de terreur: --Regarde, Fanfan! la bête à grand'queue! Je me retournai pour apercevoir derrière la voiture deux grands yeux qui brillaient comme des tisons et, tout en même temps, un éclair me fit voir un animal qui poussa un hurlement de _bête-à-sept-têtes_ en se battant les flancs d'une queue rouge de six pieds de long.--J'ai la queue chez moi et je vous la montrerai quand vous voudrez!--Je ne suis guère peureux de ma nature, mais j'avoue que me voyant ainsi, à la noirceur, seul avec un homme saoul, au milieu d'une tempête terrible et en face d'une bête comme ça, je sentis un frisson me passer dans le dos et je lançai un grand coup de fouet à ma jument qui partit comme une flèche. Je vis que j'avais la double chance de me casser le cou dans une coulée ou en roulant en bas de la côte, ou bien de me trouver face à face avec cette fameuse bête à grand'queue dont on m'avait tant parlé, mais à laquelle je croyais à peine. C'est alors que toutes mes pâques de renard me revinrent à la mémoire et je promis bien de faire mes devoirs comme tout le monde, si le bon Dieu me tirait de là. Je savais bien que le seul moyen de venir à bout de la bête, si ça en venait à une prise de corps, c'était de lui couper la queue au ras du trognon, et je m'assurai que j'avais bien dans ma poche un bon couteau à ressort de chantier qui coupait comme un rasoir. Tout cela me passa par la tête dans un instant pendant que ma jument galopait comme une déchaînée et que le grand Sem Champagne, à moitié dégrisé par la peur, criait: --Fouette, Fanfan! la bête nous poursuit. J'lui vois les yeux dans la noirceur. Et nous allions un train d'enfer. Nous passâmes le village des Blais et il fallut nous engager dans la route qui longe le manoir de Dautraye. La route est étroite, comme vous savez. D'un côté, une haie en hallier bordée d'un fossé assez profond sépare le parc du chemin, et de l'autre, une rangée de grands arbres longe la côte jusqu'au pont de Dautraye. Les éclairs pénétraient à peine à travers le feuillage des arbres et le moindre écart de la pouliche devait nous jeter dans le fossé du côté du manoir, ou briser la charrette en morceaux sur les troncs des grands arbres. Je dis à Sem: --Tiens-toi bien mon Sem! Il va nous arriver un accident. Et vlan! patatras! un grand coup de tonnerre éclate et voilà la pouliche affolée qui se jette à droite dans le fossé, et la charrette qui se trouve sens dessus dessous. Il faisait une noirceur à ne pas se voir le bout du nez, mais, en me relevant tant bien que mal, j'aperçus au-dessus de moi les deux yeux de la bête qui s'était arrêtée et qui me reluquait d'un air féroce. Je me tâtai pour voir si je n'avais rien de cassé. Je n'avais aucun mal et ma première idée fut de saisir l'animal par la queue et de me garer de sa gueule de possédé. Je me traînai en rampant, et, tout en ouvrant mon couteau à ressort que je plaçai dans ma ceinture, et au moment où la bête s'élançait sur moi en poussant un rugissement infernal, je fis un bond de côté et l'attrapai par la queue que j'empoignai solidement de mes deux mains. Il fallait voir la lutte qui s'ensuivit. La bête, qui sentait bien que je la tenais par le bon bout, faisait des sauts terribles pour me faire lâcher prise, mais je me cramponnais comme un désespéré. Et cela dura pendant au moins un quart d'heure. Je volais à droite, à gauche, comme une casserole au bout de la queue d'un chien, mais je tenais bon. J'aurais bien voulu saisir mon couteau pour la couper, cette maudite queue, mais impossible d'y penser tant que la charogne se démènerait ainsi. À la fin, voyant qu'elle ne pouvait pas me faire lâcher prise, la voilà partie sur la route au triple galop, et moi par derrière, naturellement. Je n'ai jamais voyagé aussi vite que cela de ma vie. Les cheveux m'en frisaient en dépit de la pluie qui tombait toujours à torrents. La bête poussait des beuglements pour m'effrayer davantage et, à la faveur d'un éclair, je m'aperçus que nous filions vers le pont de Dautraye. Je pensais bien à mon couteau, mais n'osais pas me risquer d'une seule main, lorsqu'en arrivant au pont, la bête tourna vers la gauche et tenta d'escalader la palissade. La maudite voulait sauter à l'eau pour me noyer. Heureusement que son premier saut ne réussit pas, car, avec l'erre d'aller que j'avais acquise, j'aurais certainement fait le plongeon. Elle recula pour prendre un nouvel élan et c'est ce qui me donna ma chance. Je saisis mon couteau de la main droite et, au moment où elle sautait, je réunis tous mes efforts, je frappai juste et la queue me resta dans la main. J'étais délivré et j'entendis la charogne qui se débattait dans les eaux de la rivière Dautraye et qui finit par disparaître avec le courant. Je me rendis au moulin où je racontai mon affaire au meunier et nous examinâmes ensemble la queue que j'avais apportée. C'était une queue longue de cinq à six pieds, avec un bouquet de poil au bout, mais une queue rouge écarlate; une vraie queue de possédée, quoi! La tempête s'était apaisée et à l'aide d'un fanal, je partis à la recherche de ma voiture que je trouvai embourbée dans un fossé de la route, avec le grand Sem Champagne qui, complètement dégrisé, avait dégagé la pouliche et travaillait à ramasser mes marchandises que le choc avait éparpillées sur la route. Sem fut l'homme le plus étonné du monde de me voir revenir sain et sauf, car il croyait bien que c'était le diable en personne qui m'avait emporté. Après avoir emprunté un harnais au meunier pour remplacer le nôtre, qu'il avait fallu couper pour libérer la pouliche, nous reprîmes la route du village où nous arrivâmes sur l'heure de minuit. --Voilà mon histoire et je vous invite chez moi un de ces jours pour voir la queue de la bête. Baptiste Lambert est en train de l'empailler pour la conserver. V Le récit qui précède donna lieu, quelques jours plus tard, à un démêlé resté célèbre dans les annales criminelles de Lanoraie. Pour empêcher un vrai procès et les frais ruineux qui s'ensuivent, on eut recours à un arbitrage dont voici le procès-verbal: "Ce septième jour de novembre 1856, à 3 heures de relevée, nous soussignés, Jean-Baptiste Gallien, instituteur diplômé et maître-chantre de la paroisse de Lanoraie, Onésime Bombenlert, bedeau de la dite paroisse, et Damase Briqueleur, épicier, ayant été choisis comme arbitres du plein gré des intéressés en cette cause, avons rendu la sentence d'arbitrage qui suit dans le différend survenu entre François-Xavier Trempe, surnommé Francis Jean-Jean et Joseph, surnommé Fanfan Lazette. Le sus-nommé F.-X. Trempe revendique des dommages-intérêts, au montant de cent francs, au dit Fanfan Lazette, en l'accusant d'avoir coupé la queue de son taureau rouge dans la nuit du samedi 3 octobre dernier, et d'avoir ainsi causé la mort du dit taureau d'une manière cruelle, illégale et subreptice, sur le pont de la rivière Dautraye, près du manoir des seigneurs de Lanoraie. Le dit Fanfan Lazette nie d'une manière énergique l'accusation dudit F.-X. Trempe et la déclare malicieuse et irrévérencieuse, au plus haut degré. Il reconnaît avoir coupé la queue d'un animal connu dans nos campagnes sous le nom de _bête à grand'queue_ dans des conditions fort dangereuses pour sa vie corporelle et pour le salut de son âme, mais cela à son corps défendant et parce que c'est le seul moyen reconnu de se débarrasser de la bête. Et les deux intéressés produisent chacun un témoin pour soutenir leurs prétentions, tel que convenu dans les conditions d'arbitrage. Le nommé Pierre Busseau, engagé au service du dit F.-X. Trempe, déclare que la queue produite par le susdit Fanfan Lazette lui paraît être la queue du défunt taureau de son maître, dont il a trouvé la carcasse échouée sur la grève, quelques jours auparavant, dans un état avancé de décomposition. Le taureau est précisément disparu dans la nuit du 3 octobre, date où le dit Fanfan Lazette prétend avoir rencontré la _bête à grand'queue_. Et ce qui le confirme dans sa conviction, c'est la couleur de la susdite queue du susdit taureau qui, quelques jours auparavant, s'était amusé à se gratter sur une barrière récemment peinte en vermillon. Et se présente ensuite le nommé Sem Champagne, surnommé Sem-à-gros-Louis, qui désire confirmer de la manière la plus absolue les déclarations de Fanfan Lazette, car il était avec lui pendant la tempête du 3 octobre et il a aperçu et vu distinctement la _bête à grand'queue_ telle que décrite dans la déposition du dit Lazette. En vue de ces témoignages et dépositions et: Considérant que l'existence de la _bête à grand' queue_ a été de temps immémoriaux reconnue comme réelle, dans nos campagnes, et que le seul moyen de se protéger contre la susdite bête est de lui couper la queue comme paraît l'avoir fait si bravement Fanfan Lazette, un des intéressés en cette cause; Considérant, d'autre part, qu'un taureau rouge appartenant à F.-X. Trempe est disparu à la même date et que la carcasse a été trouvée, échouée et sans queue, sur la grève du Saint-Laurent par le témoin Pierre Busseau, quelques jours plus tard; Considérant qu'en face de témoignages aussi contradictoires il est fort difficile de faire plaisir à tout le monde, tout en restant dans les limites d'une décision péremptoire; Décidons: 1. Qu'à l'avenir le dit Fanfan Lazette soit forcé de faire ses pâques dans les conditions voulues par notre Sainte Mère l'Église, ce qui le protégera contre la rencontre des loups-garous, bêtes à grand'queue et feux follets quelconques, en allant à Berthier ou ailleurs. 2. Que le dit F.-X. Trempe soit forcé de renfermer ses taureaux de manière à les empêcher de fréquenter les chemins publics et de s'attaquer aux passants dans les ténèbres, à des heures indues du jour et de la nuit. 3. Que les deux intéressés en cette cause, les susdits Fanfan Lazette et F.-X. Trempe soient condamnés à prendre la queue coupée par Fanfan Lazette et à la mettre en loterie parmi les habitants de la paroisse afin que la somme réalisée nous soit remise à titre de compensation pour notre arbitrage, pour suivre la bonne tradition qui veut que, dans les procès douteux, les juges et les avocats soient rémunérés, quel que soit le sort des plaideurs qui sont renvoyés dos à dos, chacun payant les frais. En foi de quoi nous avons signé, Jean-Baptisle Gallien, Onésime Bombenlert, Damase Briqueleur. Pour copie conforme: H. Beaugrand. MACLOUNE I Bien qu'on lui eût donné, au baptême, le prénom de Maxime, tout le monde au village l'appelait _Macloune_. Et tout cela, parce que sa mère, Marie Gallien, avait un défaut d'articulation qui l'empêchait de prononcer distinctement son nom. Elle disait _Macloune_ au lieu de Maxime, et les villageois l'appelaient comme sa mère. C'était un pauvre hère qui était né et qui avait grandi dans la plus profonde et dans la plus respectable misère. Son père était un brave batelier qui s'était noyé alors que Macloune était encore au berceau, et la mère avait réussi tant bien que mal, en allant en journée à droite et à gauche, à traîner une pénible existence et à réchapper la vie de son enfant qui était né rachitique et qui avait vécu et grandi, en dépit des prédictions de toutes les commères des alentours. Le pauvre garçon était un monstre de laideur. Mal fait au possible, il avait un pauvre corps malingre auquel se trouvaient tant bien que mal attachés de longs bras et de longues jambes grêles qui se terminaient par des pieds et des mains qui n'avaient guère semblance humaine. Il était bancal, boiteux, tortu-bossu comme on dit dans nos campagnes, et le malheureux avait une tête à l'avenant: une véritable tête de macaque en rupture de ménagerie. La nature avait oublié de le doter d'un menton, et deux longues dents jaunâtres sortaient d'un petit trou circulaire qui lui tenait lieu de bouche comme des défenses de bête féroce. Il ne pouvait pas mâcher ses aliments et c'était une curiosité que de le voir manger. Son langage se composait de phrases incohérentes et de sons inarticulés qu'il accompagnait d'une pantomime très expressive. Et il parvenait assez facilement à se faire comprendre, même de ceux qui l'entendaient pour la première fois. En dépit de cette laideur vraiment repoussante et de cette difficulté de langage, Macloune était adoré par sa mère et aimé de tous les villageois. C'est qu'il était aussi bon qu'il était laid, et il avait deux grands yeux bleus qui vous fixaient comme pour vous dire: --C'est vrai! je suis bien horrible à voir, mais, tel que vous me voyez, je suis le seul support de nia vieille mère malade et, si chétif que je sois, il me faut travailler pour lui donner du pain. Et pas un gamin, même les plus méchants, aurait osé se moquer de sa laideur ou abuser de sa faiblesse. Et puis, on le prenait en pitié parce que l'on disait au village qu'une sauvagesse avait jeté un _sort_ à Marie Gallien, quelques mois avant la naissance de Macloune. Cette sauvagesse était une faiseuse de paniers qui courait les campagnes et qui s'enivrait, dès qu'elle avait pu amasser assez de gros sous pour acheter une bouteille de whisky, et c'était alors une orgie qui restait à jamais gravée dans la mémoire de ceux qui en étaient témoins. La malheureuse courait par les rues en poussant des cris de bête fauve et en s'arrachant les cheveux. Il faut avoir vu des sauvages sous l'influence de l'alcool pour se faire une idée de ces scènes vraiment infernales. C'est dans une de ces occasions que la sauvagesse avait voulu forcer la porte de la maisonnette de Marie Gallien et qu'elle avait maudit la pauvre femme, demi morte de peur, qui avait refusé de la laisser entre chez elle. Et l'on croyait généralement au village que c'était la malédiction de la sauvagesse qui était la cause de la laideur de ce pauvre Macloune. On disait aussi, mais sans l'affirmer catégoriquement, qu'un quêteux de Saint-Michel de Yamaska qui avait la réputation d'être un peu sorcier, avait jeté un autre sort à Marie Gallien parce que la pauvre femme n'avait pu lui faire l'aumône, alors qu'elle était elle-même dans la plus grande misère, pendant ses relevailles, après la naissance de son enfant. II Macloune avait grandi en travaillant, se rendait utile lorsqu'il le pouvait et toujours prêt à rendre service, à faire une commission, ou à prêter la main lorsque l'occasion se présentait. Il n'avait jamais été à l'école et ce n'est que très tard, à l'âge de treize ou quatorze ans, que le curé du village lui avait permis de faire sa première communion. Bien qu'il ne fût pas ce que l'on appelle un simple d'esprit, il avait poussé un peu à la diable et son intelligence qui n'était pas très vive n'avait jamais été cultivée. Dès l'âge de dix ans, il aidait déjà sa mère à faire bouillir la marmite et à amasser la provision de bois de chauffage pour l'hiver. C'était généralement sur la grève du Saint-Laurent qu'il passait des heures entières à recueillir les bois flottants qui descendaient avec le courant pour s'échouer sur la rive. Macloune avait développé de bonne heure un penchant pour le commerce et le brocantage et ce fut un grand jour pour lui lorsqu'il put se rendre à Montréal pour y acheter quelques articles de vente facile, comme du fil, des aiguilles, des boutons, qu'il colportait ensuite dans un panier avec des bonbons et des fruits. Il n'y eut plus de misère dans la petite famille à dater de cette époque, mais le pauvre garçon avait compté sans la maladie, qui commença à s'attaquer à son pauvre corps, déjà si faible et si cruellement éprouvé. Mais Macloune était brave, et il n'y avait guère de temps qu'on ne l'aperçut sur le quai, au débarcadère des bateaux à vapeur, les jours de marché, ou avant et après la grand'messe, tous les dimanches et fêtes de l'année. Pendant les longues soirées d'été, il faisait la pêche dans les eaux du fleuve, et il était devenu d'une habileté peu commune pour conduire un canot, soit à l'aviron pendant les jours de calme, soit à la voile lorsque les vents étaient favorables. Pendant les grandes brises du nord-est, on apercevait parfois Macloune seul, dans son canot, les cheveux au vent, louvoyant en descendant le fleuve ou filant vent arrière vers les îles de Contrecoeur. Pendant la saison des fraises, des framboises et des _bluets_, il avait organisé un petit commerce de gros qui lui rapportait d'assez beaux bénéfices. Il achetait ces fruits des villageois pour aller les revendre sur les marchés de Montréal. C'est alors qu'il fit la connaissance d'une pauvre fille qui lui apportait ses _bluets_ de la rive opposée du fleuve, où elle habitait, dans la concession de la Petite-Misère. III La rencontre de cette fille fut toute une révélation dans l'existence du pauvre Macloune. Pour la première fois il avait osé lever les yeux sur une femme et il en devint éperdument amoureux. La jeune fille, qui s'appelait Marie Joyelle, n'était ni riche ni belle. C'était une pauvre orpheline maigre, chétive, épuisée par le travail, qu'un oncle avait recueillie par charité et que l'on faisait travailler comme une esclave en échange d'une maigre pitance et de vêtements de rebut qui suffisaient à peine pour la couvrir décemment. La pauvrette n'avait jamais porté de chaussures de sa vie et un petit châle noir à carreaux rouges servait à lui couvrir la tête et les épaules. Le premier témoignage d'affection que lui donna Macloune fut l'achat d'une paire de souliers et d'une robe d'indienne à ramages, qu'il apporta un jour de Montréal et qu'il offrit timidement à la pauvre fille, en lui disant, dans son langage particulier: --Robe, mam'selle, souliers, mam'selle. Macloune achète ça pour vous. Vous prendre, hein? Et Marie Joyelle avait accepté simplement devant le regard d'inexprimable affection dont l'avait enveloppée Macloune en lui offrant son cadeau. C'était la première fois que la pauvre Marichette, comme on l'appelait toujours, se voyait l'objet d'une offrande qui ne provenait pas d'un sentiment de pitié. Elle avait compris Macloune, et sans s'occuper de sa laideur et de son baragouinage, son coeur avait été profondément touché. Et à dater de ce jour Macloune et Marichette s'aimèrent, comme on s'aime lorsqu'on a dix-huit ans, oubliant que la nature avait fait d'eux des êtres à part qu'il ne fallait même pas penser à unir par le mariage. Macloune dans sa franchise et dans sa simplicité raconta à sa mère ce qui s'était passé, et la vieille Marie Gallien trouva tout naturel que son fils eût choisi une bonne amie et qu'il pensât au mariage. Tout le village fut bientôt dans le secret, car le dimanche suivant Macloune était parti de bonne heure dans son canot pour se rendre à la Petite-Misère dans le but de prier Marichette de l'accompagner à la grand'messe à Lanoraie. Et celle-ci avait accepté sans se faire prier, trouvant la demande absolument naturelle, puisqu'elle avait accepté Macloune comme son cavalier en recevant ses cadeaux. Marichette se fit belle pour l'occasion. Elle mit sa robe à ramages et ses souliers français; il ne lui manquait plus qu'un chapeau à plumes comme en portaient les filles de Lanoraie, pour en faire une demoiselle à la mode. Son oncle, qui l'avait recueillie, était un pauvre diable qui se trouvait à la tête d'une nombreuse famille et qui ne demandait pas mieux que de s'en débarrasser en la mariant au premier venu; et autant, pour lui, valait Macloune qu'un autre. Il faut avouer qu'il se produisit une certaine sensation, dans le village, lorsque sur le troisième coup de la grand'messe Macloune apparut donnant le bras à Marichette. Tout le monde avait trop d'affection pour le pauvre garçon pour se moquer de lui ouvertement, mais on se détourna la tête pour cacher des sourires qu'on ne pouvait supprimer entièrement. Les deux amoureux entrèrent dans l'église sans paraître s'occuper de ceux qui s'arrêtaient pour les regarder, et allèrent se placer à la tête de la grande allée centrale, sur des bancs de bois réservés aux pauvres de la paroisse. Et là, sans tourner la tête une seule fois, et sans s'occuper de l'effet qu'ils produisaient, ils entendirent la messe avec la plus grande piété. Ils sortirent de même qu'ils étaient entrés, comme s'ils eussent été seuls au monde et ils se rendirent tranquillement à pas mesurés, chez Marie Gallien où les attendait le dîner du dimanche. --Macloune a fait une "blonde"! Macloune va se marier! --Macloune qui fréquente la Marichette! Et les commentaires d'aller leur train parmi la foule qui se réunit toujours à la fin de la grand'messe, devant l'église paroissiale, pour causer des événements de la semaine. --C'est un brave et honnête garçon, disait un peu tout le monde, mais il n'y avait pas de bon sens pour un singe comme lui, de penser au mariage. C'était là le verdict populaire! Le médecin qui était célibataire et qui dînait chez le curé tous les dimanches, lui souffla un mot de la chose pendant le repas, et il fut convenu entre eux qu'il fallait empêcher ce mariage à tout prix. Ils pensaient que ce serait un crime de permettre à Macloune malade, infirme, rachitique et difforme comme il l'était, de devenir le père d'une progéniture qui serait vouée d'avance à une condition d'infériorité intellectuelle et de décrépitude physique. Rien ne pressait cependant et il serait toujours temps d'arrêter le mariage lorsqu'on viendrait mettre les bans à l'église. Et puis! ce mariage; était-ce bien sérieux, après tout? IV Macloune, qui ne causait guère que lorsqu'il y était forcé par ses petites affaires, ignorait tous les complots que l'on tramait contre son bonheur. Il vaquait à ses occupations, selon son habitude, mais chaque soir, à la faveur de l'obscurité, lorsque tout reposait au village, il montait dans son canot et traversait à la Petite-Misère, pour y rencontrer Marichette qui l'attendait sur la falaise afin de l'apercevoir de plus loin. Si pauvre qu'il fût, il trouvait toujours moyen d'apporter un petit cadeau à sa bonne amie: un bout de ruban, un mouchoir de coton, un fruit, un bonbon qu'on lui avait donné et qu'il avait conservé, quelques fleurs sauvages qu'il avait cueillies dans les champs ou sur les bords de la grande route. Il offrait cela avec toujours le même: --Bôjou Maïchette! --Bonjour Macloune! Et c'était là toute leur conversation. Ils s'asseyaient sur le bord du canot que Macloune avait tiré sur la grève et ils attendaient là, quelquefois pendant une heure entière, jusqu'au moment où une voix de femme se faisait entendre de la maison. --Marichette! oh! Marichette! C'était la tante qui proclamait l'heure de rentrer pour se mettre au lit. Les deux amoureux se donnaient tristement la main en se regardant fixement, les yeux dans les yeux et: --Bôsoi Maïchette! --Bonsoir Macloune! Et Marichette rentrait au logis et Macloune retournait à Lanoraie. Les choses se passaient ainsi depuis plus d'un mois, lorsqu'un soir Macloune arriva plus joyeux que d'habitude. --Bôjou Maïchette! --Bonjour Macloune! Et le pauvre infirme sortit de son gousset une petite boîte en carton blanc d'où il tira un jonc d'or bien modeste qu'il passa au doigt de la jeune fille. --Nous autres, mariés à Saint-Michel. Hein! Maïchette! --Oui, Macloune! quand tu voudras. Et les deux pauvres déshérités se donnèrent un baiser bien chaste pour sceller leurs fiançailles. Et ce fut tout. Le mariage étant décidé pour la Saint-Michel, il n'y avait plus qu'à mettre les bans à l'église. Les parents consentaient au mariage et il était bien inutile de voir le notaire pour le contrat, car les deux époux commenceraient la vie commune dans la misère et dans la pauvreté. Il ne pouvait être question d'héritage, de douaire et de séparation ou de communauté de biens. Le lendemain, sur les quatre heures de relevée, Macloune mit ses habits des dimanches et se dirigea vers le presbytère où il trouva le curé qui se promenait dans les allées de son jardin, en récitant son bréviaire. --Bonjour Maxime! Le curé seul, au village, l'appelait de son véritable prénom. --Bôjou mosieur curé! --J'apprends, Maxime, que tu as l'intention de te marier. --Oui! mosieur curé. --Avec Marichette Joyelle de Contrecoeur! --Oui! mosieur curé. --Il n'y faut pas penser, mon pauvre Maxime. Tu n'as pas les moyens de faire vivre une femme. Et ta pauvre mère, que deviendrait-elle sans toi pour lui donner du pain! Macloune, qui n'avait jamais songé qu'il pût y avoir des objections à son mariage, regarda le curé d'un air désespéré, de cet air d'un chien fidèle qui se voit cruellement frappé par son maître, sans comprendre pourquoi on le maltraite ainsi. --Eh non! mon pauvre Maxime, il n'y faut pas penser. Tu es faible, maladif. Il faut remettre cela à plus tard, lorsque tu seras en âge. Macloune, atterré, ne pouvait pas répondre. Le respect qu'il avait pour le curé l'en aurait empêché, si un sanglot qu'il ne put comprimer et qui l'étreignait à la gorge, ne l'eut mis dans l'impossibilité de prononcer une seule parole. Tout ce qu'il comprenait c'est qu'on allait l'empêcher d'épouser Marichette et dans sa naïve crédulité il considérait l'arrêt comme fatal. Il jeta un long regard de reproche sur celui qui sacrifiait ainsi son bonheur, et, sans songer à discuter le jugement qui le frappait si cruellement, il partit en courant vers la grève qu'il suivit, pour rentrer à la maison, afin d'échapper à la curiosité des villageois qui l'auraient vu pleurer. Il se jeta dans les bras de sa mère qui ne comprenait rien à sa peine. Le pauvre infirme sanglota ainsi pendant une heure et aux questions réitérées de sa mère ne put que répondre: --Mosieur curé veut pas moi marier Maïchette. Moi mourir, maman! Et c'est en vain que la pauvre femme, dans son langage baroque, tenta de le consoler. Elle irait elle-même voir le curé et lui expliquerait la chose. Elle ne voyait pas pourquoi on voulait empêcher son Macloune d'épouser celle qu'il aimait. V Mais Macloune était inconsolable. Il ne voulut rien manger au repas du soir et, aussitôt l'obscurité venue, il prit son aviron et se dirigea vers la grève, dans l'intention de traverser à la Petite-Misère pour y voir Marichette. Sa mère tenta de le dissuader car le ciel était lourd, l'air était froid et de gros nuages roulaient à l'horizon. On allait avoir de la pluie et peut-être du gros vent. Mais Macloune n'entendit point, ou fit semblant de ne pas comprendre les objections de sa mère. Il l'embrassa tendrement en la serrant dans ses bras et, sautant dans son canot, il disparut dans la nuit sombre. Marichette l'attendait sur la rive à l'endroit ordinaire. L'obscurité l'empêcha de remarquer la figure bouleversée de son ami et elle s'avança vers lui avec la salutation accoutumée: --Bonjour Macloune! --Bôjou Maïchette! Et la prenant brusquement dans ses bras, il la serra violemment contre sa poitrine, en balbutiant des phrases incohérentes, entrecoupées de sanglots déchirants: --Tu sais Maïchette... Mosieu curé veut pas nous autres marier... to pauvre, nous autres... to laid, moi... to laid... to laid, pour marier toi... moi veux plus vivre... moi veux mourir. Et la pauvre Marichette, comprenant le malheur terrible qui les frappait, mêla ses pleurs aux plaintes et aux sanglots du malheureux Macloune. Et ils se tenaient embrassés dans la nuit noire, sans s'occuper de la pluie qui commençait à tomber à torrents et du vent froid du nord qui gémissait dans les grands peupliers qui bordent la côte. Des heures entières se passèrent. La pluie tombait toujours; le fleuve agité par la tempête était couvert d'écume et les vagues déferlaient sur la grève en venant couvrir, par intervalle, les pieds des amants qui pleuraient et qui balbutiaient des lamentations plaintives en se tenant embrassés. Les pauvres enfants étaient trempés par la pluie froide, mais ils oubliaient tout dans leur désespoir. Ils n'avaient ni l'intelligence de discuter la situation, ni le courage de secouer la torpeur qui les envahissait. Ils passèrent ainsi la nuit et ce n'est qu'aux premières lueurs du jour qu'ils se séparèrent dans une étreinte convulsive. Ils grelottaient en s'embrassant, car les pauvres haillons qui les couvraient les protégeaient à peine contre la bise du nord qui soufflait toujours en tempête. Était-ce par pressentiment ou simplement par désespoir qu'ils se dirent: --Adieu, Macloune! --Adieu, Maïchette! Et la pauvrette, trempée et transie jusqu'à la moëlle, claquant des dents, rentra chez son oncle où l'on ne s'était pas aperçu de son absence, tandis que Macloune lançait son canot dans les roulins et se dirigeait vers Lanoraie. Il avait vent contraire et il fallait toute son habileté pour empêcher la frêle embarcation d'être submergée dans les vagues. Il en eut bien pour deux heures d'un travail incessant avant d'atteindre la rive opposée. Sa mère avait passé la nuit blanche à l'attendre, dans une inquiétude mortelle. Macloune se mit au lit tout épuisé, grelottant, la figure enluminée par la fièvre; et tout ce que put faire la pauvre Marie Gallien pour réchauffer son enfant fut inutile. Le docteur, appelé vers les neuf heures du matin, déclara qu'il souffrait d'une pleurésie mortelle et qu'il l'allait appeler le prêtre au plus tôt. Le bon curé apporta le viatique au moribond qui gémissait dans le délire et qui balbutiait des paroles incompréhensibles. Macloune reconnut cependant le prêtre qui priait à ses côtés et il expira en jetant sur lui un regard de doux reproche et d'inexprimable désespérance et en murmurant le nom de Marichette. VI Un mois plus tard, à la Saint-Michel, le corbillard des pauvres conduisait au cimetière de Contrecoeur Marichette Joyelle, morte de phtisie galopante chez son oncle de la Petite-Misère. Ces deux pauvres déshérités de la vie, du bonheur et de l'amour n'avaient même pas eu le triste privilège de se trouver réunis dans la mort, sous le même tertre, dans un coin obscur du même cimetière. LE PÈRE LOUISON I C'était un grand vieux sec, droit comme une flèche, comme on dit au pays, au teint basané, et la tête et la figure couvertes d'une épaisse chevelure et d'une longue barbe poivre et sel. Tous les villageois connaissaient le père Louison, et sa réputation s'étendait même aux paroisses voisines; son métier de canotier et de passeur le mettait en relations avec tous les étrangers qui voulaient traverser le Saint-Laurent, large en cet endroit d'une bonne petite lieue. On l'avait surnommé le _Grand Tronc_, et c'était généralement par ce sobriquet cocasse qu'on le désignait lorsqu'on glosait sur son compte. Pourquoi le _Grand Tronc?_ Mystère! car le père Louison n'avait rien pour rappeler cette voie ferrée qui provoquait de si acrimonieuses discussions dans les réunions politiques de l'époque. Quelques-uns disaient que le nom provenait de la longueur de son canot creusé tout d'une pièce dans un tronc d'arbre gigantesque. Si tout le monde au village connaissait le _Grand Tronc_, personne ne pouvait en dire autant de son histoire. Il était arrivé à L...., il y avait bien longtemps--les anciens disaient qu'il y avait au moins vingt-cinq ans--sans tambour ni trompette. Il avait acheté sur les bords du Saint-Laurent, tout près de la grève et à quelques arpents de l'église, un petit coin de terre grand comme la main, où il avait construit une misérable cahute sur les ruines d'une cabine de bateau qu'il avait trouvée, un beau matin, échouée sur une batture voisine. Il gagnait péniblement sa vie à traverser les voyageurs d'une rive à l'autre du Saint-Laurent et à faire la pêche depuis la débâcle des glaces jusqu'aux derniers jours d'automne. Il était certain de prendre la première anguille, le premier doré, le premier achigan et la première alose de la saison. Il faisait aussi la chasse à l'outarde, au canard, au pluvier, à l'alouette et à la bécasse avec un long fusil à pierre qui paraissait dater du régime français. On ne le rencontrait jamais sans qu'il eût, soit son aviron, soit son fusil, soit sa canne à pêche sur l'épaule et il allait tranquillement son chemin, répondant amicalement d'un signe de tête aux salutations amicales de la plupart et aux timides coups de chapeaux des enfants qui le considéraient bien tous comme un croquemitaine qu'il fallait craindre et éviter. Si l'on ignorait sa véritable histoire, on ne s'en était pas moins fait un devoir religieux de lui en broder une, plutôt mauvaise que bonne, car le père Louison aimait et pratiquait trop la solitude pour être devenu populaire parmi les villageois. Il se contentait généralement d'aller offrir sa pêche ou sa chasse à ses clients ordinaires: le curé, le docteur, le notaire et le marchand du village, et si le poisson ou le gibier était exceptionnellement abondant, il allait écouler le surplus sur les marchés de Joliette, de Sorel et de Berthier. Si on se permettait parfois de gloser sur son compte, on ne pouvait cependant pas l'accuser d'aucun méfait, car sa réputation d'intégrité était connue à dix lieues à la ronde. Il avait même risqué sa vie à plusieurs reprises pour sauver des imprudents ou des malheureux qui avaient failli périr sur les eaux du Saint-Laurent et il s'était notamment conduit avec la plus grande bravoure pendant une tempête de serouet qui avait jeté un grand nombre de bateaux à la côte, en volant à la rescousse des naufragés avec son grand canot. M. le curé affirmait que le père Louison était un brave homme, qui s'acquittait avec la plus grande ponctualité de ses devoirs religieux. Toujours prêt à rendre un service qu'on lui demandait, il se faisait toutefois un devoir de ne jamais rien demander lui-même et c'était là probablement ce qu'on ne lui pardonnait pas. Le monde est si drôlement et si capricieusement égoïste. Chaque soir, à la brunante des longs jours d'été, le vieillard allait mouiller son canot à deux ou trois encâblures de la rive, dans un endroit où il tendait son _varveau_ ou ses lignes dormantes. Assis au milieu de son embarcation, il restait là dans la plus parfaite immobilité jusqu'à une heure avancée de la nuit. Sa silhouette se découpait d'abord, nette et précise sur le miroir du fleuve endormi, mais prenait bientôt des lignes indécises d'un tableau de Millet, dans l'obscurité, alors que l'on n'entendait plus que le murmure des petites vagues paresseuses qui venaient caresser le sable argenté de la grève. La frayeur involontaire qu'inspirait le père Louison n'existait pas seulement chez les enfants, mais plus d'une fillette superstitieuse, en causant avec son amoureux, sous les grands peupliers qui bordent la côte, avait serré convulsivement le bras de son cavalier en voyant au large s'estomper le canot du vieux pêcheur dans les dernières lueurs crépusculaires. Bref, le pauvre vieux était plutôt craint qu'aimé au village, et les gamins trottinaient involontairement lorsqu'ils apercevaient au loin sa figure taciturne. II Il y avait à L... un mauvais garnement, comme il s'en trouve dans tous les villages du monde, et ce gamin détestait tout particulièrement le père Louison dont il avait cependant une peur terrible. Le vieux pêcheur avait attrapé notre polisson un jour que celui-ci était e train de battre cruellement un vieux chien barbet qu'il avait inutilement tenté de noyer. Le vieillard avait tout simplement tiré les oreilles du gamin en le menaçant d faire connaître sa conduite à ses parents. Or, le père du gamin en question était un mauvais coucheur nommé Rivet, qui cherchait plutôt qu'il n'évitait une querelle, et, un matin que le père Louison réparait tranquillement ses filets devant sa cabane, il s'entendit apostropher: --Eh! dites donc, vous là, le _Grand Tronc_! qui est-ce qui vous a permis de mettre la main sur mon garçon? Votre garçon battait cruellement un chien qu'il n'avait pu noyer, et j'ai cru vous rendre service en l'empêchant de martyriser un pauvre animal qui ne se défendait même pas. --Ça n'était pas de vos affaires, répondit Rivet, et je ne sais pas ce qui me retient de vous faire payer tout de suite les tapes que vous avez données à mon fils. Et l'homme élevait la voix d'un ton menaçant, et quelques curieux s'étaient déjà réunis pour savoir ce dont il s'agissait. --Pardon, mon ami, répondit le vieillard tranquillement. Ce que j'ai fait, je l'ai fait pour bien faire, et vous savez de plus que je n'ai fait aucun mal à votre enfant. --Ça ne fait rien. Vous n'aviez pas le droit de le toucher, et il s'avança la main haute sur le vieux pêcheur qui continuait tranquillement à refaire les mailles de son filet. Le vieillard leva les yeux, alors qu'il était trop tard pour parer un coup de poing qui l'atteignit en pleine figure, sans lui faire cependant grand mal. Il fallut voir la transformation qui s'opéra dans toute la physionomie du père Louison à cet affront brutal. Il se redressa de toute sa hauteur, rejeta violemment le filet qu'il tenait des deux mains, et bondit comme une panthère sur l'audacieux qui venait de le frapper sans provocation. Ses yeux lançaient des éclairs de colère, et avant qu'on eût pu l'en empêcher, il avait saisi son adversaire par les flancs et, le soulevant comme il aurait fait d'un enfant au-dessus de sa tête, et à la longueur de ses longs bras, il le lança avec une violence inouïe sur le sable de la grève, en poussant un mugissement de bête fauve. Le pauvre diable, qui avait pensé s'attaquer à un vieillard impotent, venait de réveiller la colère et la puissance d'un hercule. Il tomba sans connaissance, incapable de se relever ou de faire le moindre mouvement. Le père Louison le considéra pendant un instant, un seul, et, se précipitant sur lui, le ramassa de nouveau, en s'avançant vers les eaux du fleuve, le tint un instant suspendu en l'air et le rejeta avec force sur le sable mouillé et durci par les vagues. La victime était déjà à demi morte et s'écrasa avec un bruit mat, comme celui d'un sac de grain qu'on laisse tomber par terre. Les spectateurs, qui devenaient nombreux, n'osaient pas intervenir et regardaient timidement cette scène tragique. Avant même qu'on eût pu faire un pas pour l'arrêter, le vieux pêcheur s'était encore précipité sur Rivet et, cette fois, le tenant au bout de ses bras, il était entré dans l'eau, en courant, dans l'intention évidente de le noyer. Une clameur s'éleva parmi la foule: --Il va le noyer! il va le noyer! Et, en effet, le père Louison avançait toujours dans les eaux qui lui montaient déjà jusqu'à la taille. Il n'allait plus si vite, mais il continua toujours jusqu'à ce qu'il en eût jusqu'aux aisselles; alors, balançant le pauvre Rivet deux ou trois fois au-dessus de sa tête, il le plongea dans le fleuve, à une profondeur où il aurait fallu être bon nageur pour pouvoir regagner la rive. Le vieillard parut ensuite hésiter un instant, comme pour bien s'assurer que sa victime était disparue sous les eaux, puis il regagna le rivage à pas mesurés et alla s'enfermer dans sa misérable cabane, sans qu'aucun des curieux qui se trouvaient sur son passage eût osé lever la main ou même ouvrir la bouche pour demander grâce pour la vie du malheureux Rivet. Dès que le père Louison eut disparu, tous se précipitèrent cependant vers les canots qui se trouvaient là, pour voler au secours du noyé qui n'avait pas encore reparu à la surface. Mais l'émotion du moment empêchait plutôt qu'elle n'accélérait les mouvements de ces hommes de bonne volonté, et le pauvre Rivet aurait certainement perdu la vie si des sauveteurs inattendus n'étaient venus à la rescousse. Une _cage_ descendait au large avec le courant et un canot d'écorce contenant deux hommes s'en était détaché. Il n'était plus qu'à deux ou trois arpents du rivage lorsque le père Louison s'était avancé dans le fleuve pour y précipiter son agresseur. Les deux hommes du canot avaient suivi toutes les péripéties du drame, et, au moment où le corps du pauvre Rivet reparaissait sur l'eau après quelques minutes d'immersion, ils purent le saisir par ses habits et le déposer dans leur embarcation, aux applaudissements de la foule qui grossissait toujours sur la rive. Deux coups d'aviron vigoureusement donnés par les deux voyageurs firent atterrir le canot et l'on débarqua le corps inanimé du pauvre Rivet pour le déposer sur la grève en attendant l'arrivée du curé et du médecin qu'on avait envoyé chercher. Ce n'était pas trop tôt, car l'asphyxie était presque complète, et il fallut recourir à tous les moyens que prescrit la science pour les secours aux noyés afin de ramener un signe de vie chez le malheureux Rivet dont la femme et les enfants étaient accourus sur les lieux et remplissaient l'air de leurs lamentations et de leurs cris de désespoir. Le curé avait pris la précaution de donner l'absolution _in articulo mortis_, mais l'homme de science déclara avant longtemps qu'il y avait lieu d'espérer et l'on transporta le moribond chez lui, où il reçut la visite et les soins empressés de toutes les commères du village. III S'il était vrai que le père Louison jouissait de la réputation d'un homme paisible et inoffensif et que Rivet, au contraire, passait pour un homme grincheux et querelleur, une vengeance aussi terrible pour un simple coup de poing ne pouvait manquer, néanmoins, de produire une émotion générale chez tous les habitants de L... Le curé, le notaire, le médecin et les autres notables de l'endroit se réunirent le même soir chez le capitaine de milice, qui était en même temps le magistrat de la paroisse, pour délibérer sur ce qu'il convenait de faire dans des circonstances aussi graves. Il fut décidé de tenir une enquête dès le lendemain matin et d'appeler le père Louison à comparaître devant le magistrat, en attendant que le médecin pût se prononcer d'une manière définitive sur l'état du malade qui paraissait s'améliorer assez sensiblement, cependant, pour écarter toute idée de mort prochaine ou même probable. Le bailli du village fut chargé d'aller prévenir le vieux pêcheur d'avoir à se présenter le lendemain matin à neuf heures, à la salle publique du village, où se tiendrait l'enquête préliminaire et cette nouvelle, jetée en pâture aux bonnes femmes, eut bientôt fait le tour du fort, comme on dit encore dans nos campagnes. Le père Louison n'avait pas reparu depuis qu'il s'était renfermé dans sa cabane. Aussi n'était-ce pas sans un sentiment de terreur que le bailli s'était approché pour frapper à sa porte, afin de lui communiquer les ordres du magistrat. --Monsieur Louison! monsieur Louison! fit-il, d'une voix basse et tremblante. Mais à sa grande surprise la porte s'ouvrit immédiatement et le vieillard s'avança tranquillement: --Qu'y a-t-il à votre service, Jean-Thomas? --Monsieur le magistrat m'a dit de vous informer qu'il désirait vous voir, demain matin, à la salle publique pour... pour... --Très bien, Jean-Thomas, dites à M. le magistrat que je serai là à l'heure voulue. Et il referma tranquillement la porte, comme si rien d'extraordinaire n'était arrivé et comme s'il avait répondu à un client qui lui aurait demandé une brochée d'anguilles ou de _crapets_. IV Le lendemain, à l'heure dite, la salle publique était comble et le médecin annonça tout d'abord que Rivet continuait à prendre du mieux. Un soupir de soulagement s'échappa de toutes les poitrines et l'enquête commença. Le père Louison avait été ponctuel à l'ordre du magistrat, mais il se tenait assis, seul, dans un coin, plié en deux, les coudes sur les genoux, et la tête dans les deux mains. À l'appel du magistrat qui lui demanda de raconter les événements de la veille, tout en lui disant qu'il n'était pas forcé de s'incriminer, il se leva tranquillement et récita, les yeux baissés, et d'une voix navrante de regret et de honte, tout ce qui s'était passé, sans en oublier le moindre incident. Il termina par ces mots: --Je me suis laissé emporter par un accès de colère insurmontable et je me suis comporté comme une brute et non comme un chrétien. Je vous en demande pardon, M. le magistrat, j'en demande pardon à Rivet et à sa famille et j'en demande pardon à MM. les habitants du village qui ont été témoins du grand scandale que j'ai causé par ma colère et par ma brutalité. Je remercie Dieu d'avoir épargné la vie de Rivet, et je suis prêt à subir le châtiment que j'ai mérité, --Heureusement pour vous, père Louison, répondit le magistrat, que la vie de Rivet n'est pas en danger, car il m'aurait fallu vous envoyer en prison. Il faut cependant que votre déposition soit corroborée et je demande aux voyageurs qui ont sauvé Rivet de raconter ce qu'ils ont vu, ce qu'ils ont fait et ce qui s'est passé à leur connaissance, pendant l'affaire d'hier. Le plus âgé des voyageurs, qui était un enfant de la paroisse revenant de passer l'hiver dans les chantiers de la Gatineau, raconta simplement les faits du sauvetage et corrobora la déposition du père Louison. Son compagnon, qui était aussi un homme de la soixantaine, s'avançait pour raconter son histoire, lorsqu'il se trouva face à face avec l'accusé qu'il n'avait pas encore vu. Il le regarda bien en face, hésita un instant, puis d'une voix où se mêlaient la crainte et l'étonnement: --Louis Vanelet! Le père Louison leva la tête dans un mouvement involontaire de terreur et regarda l'homme qui venait de prononcer ce nom, inconnu dans la paroisse de L... Les regards des deux hommes s'entrecroisèrent comme deux lames d'acier qui se choquent dans un battement d'épée préliminaire, puis s'abaissèrent aussitôt; et le vieil _homme de cages_ raconta le sauvetage auquel il avait pris part et le drame dont il avait été témoin, sans faire aucune allusion à ce nom qu'il venait de jeter en pâture à la curiosité publique. Il était évident qu'en dépit des pénibles événements de la veille, les sympathies de l'auditoire se portaient vers le père Louison, et personne ne fit trop attention, si ce n'est le magistrat, à l'_a parte_ qui venait de se produire entre le témoin et l'accusé. D'ailleurs, on est naturellement porté à l'indulgence chez nos habitants de la campagne, et l'enquête fut promptement terminée par le magistrat, qui enjoignit simplement au vieux pêcheur de retourner chez lui, de vaquer à ses occupations et de se tenir à la disposition de la justice. La foule se dispersa lentement et le père Louison retourna s'enfermer dans sa cahute pour échapper aux retards curieux qui l'obsédaient. Le magistrat, avant de s'éloigner, s'approcha du dernier témoin et lui intima l'ordre de venir le voir chez lui, le soir même, à huit heures. Il voulait lui causer. V Fidèle au rendez-vous qui lui avait été imposé, le vieux voyageur se trouva, à l'heure dite, en présence du juge, du curé et du notaire qui s'étaient réunis pour la circonstance. Il se doutait bien un peu de la raison qui avait provoqué sa convocation devant ce tribunal d'un nouveau genre. Aussi ne fut-il pas pris par surprise lorsqu'on lui demanda à brûle-pourpoint: --Vous connaissez le père Louison depuis longtemps et vous lui avez donné le nom de Louis Vanelet, ce matin, à l'audience. --C'est vrai, monsieur le juge, répondit le voyageur sans hésiter. Dites-nous alors, où, quand et comment vous avez fait sa connaissance? --Oh! il y a longtemps, bien longtemps. C'était au temps de mon premier voyage à la Gatineau. Nous faisions chantier pour les Gilmour et Louis Vanelet et moi nous bûchions dans le même camp. C'était un bon travaillant, un bon équarisseur et un bon garçon. Tout le monde aimait surtout à lui entendre raconter des histoires, le soir, autour de la cambuse. Un jour, une escouade de travailleurs nous arriva pour partager notre chantier et il y en avait un parmi les nouveaux arrivants qui connaissait Vanelet et qui venait de la même paroisse que lui, aux environs de Montréal. Ils se saluèrent à peine et il était évident qu'il y avait eu gribouille entre eux. Rien d'extraordinaire ne vint d'abord troubler la bonne entente, jusqu'à ce qu'un jour, Vanelet vînt me trouver et me demandât de lui servir de témoin dans une lutte à coups de poings qu'il devait avoir le lendemain avec son coparoissien. "Nous aimons, me dit-il, la même fille, au pays, et comme nous ne pouvons l'épouser tous les deux, nous voulons régler l'affaire par une partie de boxe." La proposition me parut assez raisonnable, car on se bat volontiers et pour de bien petites raisons dans les chantiers. J'acceptai donc et le lendemain matin, de bonne heure, avant l'heure des travaux, les adversaires étaient face à face dans une clairière voisine. La bataille commença assez rondement, mais à peine les premiers coups avaient-ils été portés que Vanelet était absolument hors de lui-même, dans un accès de fureur noire. Plus fort et plus adroit que son adversaire, il lui portait des coups terribles sous lesquels l'autre s'écrasait comme sous des coups de massue. J'essayai vainement, avec l'autre témoin, d'intervenir pour faire cesser la lutte, mais Vanelet, fou de rage et fort comme un taureau, frappait toujours jusqu'à ce que son adversaire, les yeux pochés et la figure ensanglantée, perdît connaissance et ne pût se relever. Alors Vanelet le saisit et, le balançant au bout de ses bras, le lança sur la neige durcie et glacée qui recouvrait le sol. Le pauvre diable était sans connaissance et le sang lui sortait par le nez et par les oreilles. Vanelet allait de nouveau se précipiter sur sa victime lorsque nous nous jetâmes sur lui et c'est avec la plus grande peine que nous réussîmes à empêcher un meurtre. Jamais je n'avais vu un homme aussi fort, dans une fureur aussi terrible. Il se calma cependant après quelques instants et s'enfuit comme un fou à travers la forêt. Mon compagnon se rendit au chantier pour obtenir un traîneau afin de transporter le corps inanimé de notre camarade. Bien que nous fussions au mois de février et en pleine forêt, très éloignés de toute habitation, Louis Vanelet disparut du chantier. Je l'ai revu hier pour la première fois depuis cette époque mémorable, car aucun de nous ne savait ce qu'il était devenu. Le pauvre homme qu'il avait presque assommé resta pendant longtemps entre la vie et la mort et nous le ramenâmes, au printemps, dans un pitoyable état, pour le renvoyer dans sa famille. J'ai appris depuis qu'il s'était rétabli et qu'il avait fini par épouser celle pour qui il avait failli sacrifier sa vie. Le magistrat, le curé et le notaire, après avoir écouté attentivement cette histoire, se consultèrent longuement et finirent par décider qu'en vue du caractère irascible du père Louison, de ses colères terribles et de sa force herculéenne, il fallait en faire un exemple et le traduire devant la Cour Criminelle qui siégeait à Sorel. Le bailli recevrait des instructions à cet effet. VI Lorsque le représentant de la loi se rendit, le lendemain matin, pour opérer l'arrestation de Louis Vanelet, il trouva la cabane vide. Le vieillard, pendant la nuit, avait disparu en emportant dans son canot ses engins de chasse et de pêche. Personne ne l'avait vu partir et l'on ignorait la direction qu'il avait prise. Quelques jours plus tard, le capitaine d'un bateau de L... racontait que, pendant une forte bourrasque de nord-est, il avait rencontré sur le lac Saint-Pierre un long canot flottant au gré des vagues et des vents. Il avait cru reconnaître l'embarcation du père Louison mais le canot était vide et à moitié rempli d'eau. EOT; /* End of the Project Gutenberg EBook of La chasse galerie, by Honoré Beaugrand *** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA CHASSE GALERIE *** ***** This file should be named 16210-8.txt or 16210-8.zip ***** This and all associated files of various formats will be found in: http://www.gutenberg.org/1/6/2/1/16210/ This text was adapted from that found at the Bibliothèque virtuelle. http://www.fsj.ualberta.ca/biblio/default.htm Thank you to Donald Ipperciel and the Faculté Saint-Jean (University of Alberta) for making it available. Updated editions will replace the previous one--the old editions will be renamed. Creating the works from public domain print editions means that no one owns a United States copyright in these works, so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United States without permission and without paying copyright royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you do not charge anything for copies of this eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports, performances and research. They may be modified and printed and given away--you may do practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is subject to the trademark license, especially commercial redistribution. *** START: FULL LICENSE *** THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free distribution of electronic works, by using or distributing this work (or any other work associated in any way with the phrase "Project Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project Gutenberg-tm License (available with this file or online at http://gutenberg.net/license). Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm electronic works 1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to and accept all the terms of this license and intellectual property (trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8. 1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be used on or associated in any way with an electronic work by people who agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works even without complying with the full terms of this agreement. See paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic works. See paragraph 1.E below. 1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the collection are in the public domain in the United States. If an individual work is in the public domain in the United States and you are located in the United States, we do not claim a right to prevent you from copying, distributing, performing, displaying or creating derivative works based on the work as long as all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily comply with the terms of this agreement by keeping this work in the same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when you share it without charge with others. 1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in a constant state of change. If you are outside the United States, check the laws of your country in addition to the terms of this agreement before downloading, copying, displaying, performing, distributing or creating derivative works based on this work or any other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning the copyright status of any work in any country outside the United States. 1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: 1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed, copied or distributed: This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.net 1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived from the public domain (does not contain a notice indicating that it is posted with permission of the copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in the United States without paying any fees or charges. If you are redistributing or providing access to a work with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9. 1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted with the permission of the copyright holder, your use and distribution must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the permission of the copyright holder found at the beginning of this work. 1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm License terms from this work, or any files containing a part of this work or any other work associated with Project Gutenberg-tm. 1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this electronic work, or any part of this electronic work, without prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with active links or immediate access to the full terms of the Project Gutenberg-tm License. 1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any word processing or hypertext form. However, if you provide access to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.net), you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1. 1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. 1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided that - You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has agreed to donate royalties under this paragraph to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid within 60 days following each date on which you prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty payments should be clearly marked as such and sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation." - You provide a full refund of any money paid by a user who notifies you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm License. You must require such a user to return or destroy all copies of the works possessed in a physical medium and discontinue all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm works. - You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the electronic work is discovered and reported to you within 90 days of receipt of the work. - You comply with all other terms of this agreement for free distribution of Project Gutenberg-tm works. 1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below. 1.F. 1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread public domain works in creating the Project Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic works, and the medium on which they may be stored, may contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by your equipment. 1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all liability to you for damages, costs and expenses, including legal fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE PROVIDED IN PARAGRAPH F3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE. 1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a written explanation to the person you received the work from. If you received the work on a physical medium, you must return the medium with your written explanation. The person or entity that provided you with the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a refund. If you received the work electronically, the person or entity providing it to you may choose to give you a second opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy is also defective, you may demand a refund in writing without further opportunities to fix the problem. 1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS', WITH NO OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. 1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any provision of this agreement shall not void the remaining provisions. 1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance with this agreement, and any volunteers associated with the production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works, harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees, that arise directly or indirectly from any of the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause. Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of electronic works in formats readable by the widest variety of computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from people in all walks of life. Volunteers and financial support to provide volunteers with the assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will remain freely available for generations to come. In 2001, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4 and the Foundation web page at http://www.pglaf.org. Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit 501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at http://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by U.S. federal laws and your state's laws. The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S. Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered throughout numerous locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact information can be found at the Foundation's web site and official page at http://pglaf.org For additional contact information: Dr. Gregory B. Newby Chief Executive and Director gbnewby@pglaf.org Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide spread public support and donations to carry out its mission of increasing the number of public domain and licensed works that can be freely distributed in machine readable form accessible by the widest array of equipment including outdated equipment. Many small donations ($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt status with the IRS. The Foundation is committed to complying with the laws regulating charities and charitable donations in all 50 states of the United States. Compliance requirements are not uniform and it takes a considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up with these requirements. We do not solicit donations in locations where we have not received written confirmation of compliance. To SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any particular state visit http://pglaf.org While we cannot and do not solicit contributions from states where we have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition against accepting unsolicited donations from donors in such states who approach us with offers to donate. International donations are gratefully accepted, but we cannot make any statements concerning tax treatment of donations received from outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation methods and addresses. Donations are accepted in a number of other ways including including checks, online payments and credit card donations. To donate, please visit: http://pglaf.org/donate Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works. Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be freely shared with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support. Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper edition. Most people start at our Web site which has the main PG search facility: http://www.gutenberg.net This Web site includes information about Project Gutenberg-tm, including how to make donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks. *** END: FULL LICENSE *** */ } PK A�)[`'�` ` * faker/src/Faker/Provider/fr_CA/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_CA; class Company extends \Faker\Provider\fr_FR\Company { } PK A�)[^��\ \ ( faker/src/Faker/Provider/fr_CA/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_CA; class Color extends \Faker\Provider\fr_FR\Color { } PK A�)[�� � ) faker/src/Faker/Provider/fr_CA/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_CA; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}-{{lastName}}', '{{firstNameMale}}-{{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}-{{lastName}}', '{{firstNameFemale}}-{{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; /** * This list is more or less the same as in \Faker\Provider\fr_FR\Person.php * Some common names were added and other removed. */ protected static $firstNameMale = [ 'Adrien', 'Aimé', 'Alain', 'Albert', 'Alexandre', 'Alfred', 'Alphonse', 'Alysson', 'André', 'Anthony', 'Antoine', 'Arthur', 'Auguste', 'Augustin', 'Augustine', 'Benjamin', 'Benoit', 'Benoît', 'Bernard', 'Bertrand', 'Charles', 'Christian', 'Christophe', 'Claude', 'Daniel', 'David', 'Denis', 'Dominic', 'Emmanuel', 'Eugène', 'Françis', 'François', 'Frédéric', 'Gabriel', 'Georges', 'Gilbert', 'Gilles', 'Grégory', 'Guillaume', 'Guy', 'Gérard', 'Henri', 'Hugues', 'Isaac', 'Jacques', 'Joseph', 'Jules', 'Julien', 'Jérôme', 'Laurent', 'Louis', 'Luc', 'Lucas', 'Léon', 'Marc', 'Marcel', 'Martin', 'Mathieu', 'Matthieu', 'Maurice', 'Michel', 'Nicolas', 'Noël', 'Olivier', 'Patrick', 'Paul', 'Philippe', 'Pierre', 'Raymond', 'René', 'Richard', 'Robert', 'Roger', 'Roland', 'Rémy', 'Simone', 'Stéphane', 'Sébastien', 'Thierry', 'Thomas', 'Théo', 'Théophile', 'Timothée', 'Tristan', 'Victor', 'Vincent', 'William', 'Xavier', 'Yvan', 'Yves', 'Yvon', 'Zacharie', 'Édouard', 'Émanuelle', 'Émile', 'Éric', 'Étienne', 'Honoré', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Adrienne', 'Adèle', 'Agathe', 'Aimée', 'Alexandra', 'Alice', 'Aline', 'Amélie', 'Anaïs', 'Andrée', 'Ann', 'Anne', 'Annette', 'Annie', 'Anouk', 'Arianne', 'Audrey', 'Aurore', 'Aurélie', 'Bernadette', 'Brigitte', 'Camille', 'Caroline', 'Catherine', 'Chantal', 'Charlotte', 'Christiane', 'Christine', 'Claire', 'Claudine', 'Colette', 'Corrine', 'Cécile', 'Céline', 'Danielle', 'Denise', 'Dominique', 'Eugénie', 'Eve', 'Françoise', 'Frédérique', 'Gabrielle', 'Geneviève', 'Hélène', 'Isabelle', 'Jacqueline', 'Jean', 'Jeanne', 'Jeannine', 'Joséphine', 'Julie', 'Laurence', 'Louise', 'Luce', 'Lucie', 'Madeleine', 'Maggie', 'Manon', 'Margot', 'Marguerite', 'Marianne', 'Marie', 'Marthe', 'Martine', 'Maryse', 'Mathilde', 'Michelle', 'Michèle', 'Monique', 'Nancy', 'Nathalie', 'Nicole', 'Noémie', 'Odette', 'Olivia', 'Patrice', 'Patricia', 'Paule', 'Paulette', 'Pauline', 'Pénélope', 'Renée', 'Rolande', 'Sophie', 'Stéphanie', 'Susanne', 'Suzanne', 'Sylvie', 'Thérèse', 'Valérie', 'Virginie', 'Véronique', 'Yvonne', 'Zoé', 'Édith', 'Élisabeth', 'Élise', 'Élodie', 'Émilie', 'Érika', 'Honorée', ]; /** * These last names come from this list of most common family names in Québec (1 to 130) * http://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_noms_de_famille_les_plus_courants_au_Québec */ protected static $lastName = [ 'Allard', 'Arsenault', 'Audet', 'Beaudoin', 'Beaulieu', 'Bédard', 'Bélanger', 'Benoît', 'Bergeron', 'Bernard', 'Bernier', 'Bertrand', 'Bérubé', 'Bilodeau', 'Blais', 'Blanchette', 'Boisvert', 'Boivin', 'Bolduc', 'Bouchard', 'Boucher', 'Boudreau', 'Caron', 'Carrier', 'Champagne', 'Charbonneau', 'Cloutier', 'Côté', 'Couture', 'Cyr', 'Demers', 'Deschênes', 'Desjardins', 'Desrosiers', 'Dion', 'Dionne', 'Drouin', 'Dubé', 'Dubois', 'Dufour', 'Dupuis', 'Fillion', 'Fontaine', 'Fortier', 'Fortin', 'Fournier', 'Gagné', 'Gagnon', 'Gaudreault', 'Gauthier', 'Giguère', 'Gilbert', 'Gingras', 'Girard', 'Giroux', 'Goulet', 'Gosselin', 'Gravel', 'Grenier', 'Guay', 'Hamel', 'Harvey', 'Hébert', 'Houle', 'Jean', 'Jacques', 'Labelle', 'Lachance', 'Lacroix', 'Lalonde', 'Lambert', 'Landry', 'Langlois', 'Lapierre', 'Lapointe', 'Larouche', 'Lauzon', 'Lavoie', 'Leblanc', 'Leduc', 'Leclerc', 'Lefebvre', 'Legault', 'Lemay', 'Lemieux', 'Lepage', 'Lessard', 'Lévesque', 'Martel', 'Martin', 'Ménard', 'Mercier', 'Michaud', 'Moreau', 'Morin', 'Nadeau', 'Nguyen', 'Ouellet', 'Paquette', 'Paradis', 'Parent', 'Pelletier', 'Perreault', 'Perron', 'Picard', 'Plante', 'Poirier', 'Poulin', 'Proulx', 'Raymond', 'Renaud', 'Richard', 'Rioux', 'Robert', 'Rousseau', 'Roy', 'Savard', 'Simard', 'St-Pierre', 'Tardif', 'Tessier', 'Thériault', 'Therrien', 'Thibault', 'Tremblay', 'Trudel', 'Turcotte', 'Vachon', 'Vaillancourt', 'Villeneuve', ]; } PK A�)[G8G�� � * faker/src/Faker/Provider/ne_NP/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ne_NP; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * List of commercial banks sorted in alphabetical order. * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_banks_in_Nepal * * @var string[] */ protected static $commercialBanks = [ 'Agricultural Development Bank', 'Bank Of Kathmandu', 'Century Commercial Bank', 'Citizens Bank International', 'Civil Bank', 'Everest Bank', 'Global IME Bank', 'Himalayan Bank', 'Kumari Bank', 'Laxmi Bank', 'Machhapuchchhre Bank', 'Mega Bank Nepal', 'Nabil Bank', 'Nepal Bangladesh Bank', 'Nepal Bank', 'Nepal Credit & Commerce Bank', 'Nepal Investment Bank', 'Nepal SBI Bank', 'NIC ASIA Bank', 'NMB Bank', 'Prabhu Bank', 'Prime Commercial Bank', 'Rastriya Banijya Bank', 'Sanima Bank', 'Siddhartha Bank', 'Standard Chartered Bank Nepal', 'Sunrise Bank', ]; /** * List of development banks sorted in alphabetical order. * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_banks_in_Nepal * * @var string[] */ protected static $developmentBanks = [ 'Corporate Development Bank', 'Excel Development Bank', 'Garima Bikas Bank', 'Green Development Bank', 'Jyoti Bikas Bank', 'Kamana Sewa Bikash Bank', 'Karnali Development Bank', 'Lumbini Bikas Bank', 'Mahalaxmi Bikas Bank', 'Miteri Development Bank', 'Muktinath Bikas Bank', 'Narayani Development Bank', 'Nepal Infrastructure Bank', 'Sahara Bikas Bank', 'Salapa Bikas Bank', 'Saptakoshi Development Bank', 'Shangrila Development Bank', 'Shine Resunga Development Bank', 'Sindhu Bikas Bank', ]; /** * List of finance companies sorted in alphabetical order. * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_banks_in_Nepal * * @var string[] */ protected static $financeCompanies = [ 'Best Finance Company', 'Capital Merchant Banking & Finance', 'Central Finance', 'Goodwill Finance Company', 'Guheshwori Merchant Banking & Finance', 'Gurkhas Finance', 'ICFC Finance', 'Janaki Finance Company', 'Manjushree Finance', 'Multipurpose Finance Company', 'Nepal Finance', 'Nepal Share Markets', 'Pokhara Finance', 'Progressive Finance', 'Reliance Finance', 'Samriddhi Finance Company', 'Shree Investment Finance Company', ]; /** * List of microfinance companies sorted in alphabetical order. * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_banks_in_Nepal * * @var string[] */ protected static $microFinances = [ 'Aatmanirbhar', 'Adarsha', 'Adhikhola', 'Arambha Chautari', 'Asha', 'Aviyan', 'BPW', 'Buddha Jyoti', 'Chhimek', 'Civil', 'CYC Nepal', 'Deprosc', 'Deurali', 'Dhaulagiri', 'First Microfinance', 'Forward Microfinance', 'Ganapati', 'Ghodighoda', 'Global IME', 'Grameen Bikas', 'Gurans', 'Infinity', 'Jalpa Samudayik', 'Janautthan Samudayik', 'Jeevan Bikas', 'Kalika', 'Khaptad', 'Kisan', 'Laxmi', 'Mahila', 'Mahuli', 'Manakamana Smart', 'Manushi', 'Meromicrofinance', 'Mirmire', 'Mithila', 'NADEP', 'National Microfinance', 'Naya Sarathi', 'Nepal Sewa', 'Nerude', 'NESDO Samriddha', 'NIC Asia', 'Nirdhan Utthan', 'NMB', 'Rastra Utthan', 'RMDC', 'RSDC', 'Sabaiko', 'Sadhana', 'Samaj', 'Samata Gharelu', 'Samudayik', 'Sana Kisan Bikas', 'Shrijanshil', 'Summit', 'Super', 'Support', 'Suryodaya', 'Swabalamban', 'Swabhiman', 'Swastik', 'Sworojagar', 'Unique Nepal', 'Unnati Sahakarya', 'Upakar', 'Vijaya', 'WEAN', 'Womi', ]; /** * List of digital wallets sorted in alphabetical order. * * @see https://www.nrb.org.np/bank-list/ * * @var string[] */ protected static $digitalWallets = [ 'CellPay', 'CG Pay', 'Chito Paisa', 'DigiPay', 'dPaisa', 'EnetPay', 'eSewa', 'Fonepay', 'GME Pay', 'iCash', 'IME Pay', 'Ipay', 'Khalti', 'Kurakani Pay', 'Lenden', 'Mobalet', 'MOCO', 'Mohar', 'Moru', 'N-Cash', 'Namaste Pay', 'PayTime', 'PayWell', 'PrabhuPAY', 'QPay', 'SajiloPay', 'WePay', ]; /** * List of Swift Codes in alphabetical order. * * @see https://www.theswiftcodes.com/nepal/ * * @var string[] */ protected static $swiftCodes = [ 'ADBLNPKA', 'BOKLNPKA', 'CCBNNPKA', 'CIVLNPKA', 'CTZNNPKA', 'EVBLNPKA', 'GLBBNPKA', 'HIMANPKA', 'KMBLNPKA', 'LXBLNPKA', 'MBLNNPKA', 'MBNLNPKA', 'NARBNPKA', 'NBOCNPKA', 'NBOCNPKANRD', 'NEBLNPKA', 'NIBLNPKT', 'NICENPKA', 'NMBBNPKA', 'NPBBNPKA', 'NRBLNPKA', 'NRBLNPKAFED', 'NSBINPKA', 'NSBINPKA001', 'PCBLNPKA', 'PRVUNPKA', 'RBBANPKA', 'SCBLNPKA', 'SIDDNPKA', 'SNMANPKA', 'SRBLNPKA', ]; /** * @example 'Agricultural Development Bank' */ public function commercialBank(): string { return static::randomElement(static::$commercialBanks); } /** * @example 'Nepal Infrastructure Bank' */ public function developmentBank(): string { return static::randomElement(static::$developmentBanks); } /** * @example 'Gurkhas Finance' */ public function financeCompany(): string { return static::randomElement(static::$financeCompanies); } /** * @example 'Adarsha Laghubitta Bittiya Sanstha' */ public function microFinance(): string { $suffix = ' Laghubitta Bittiya Sanstha'; return static::randomElement(static::$microFinances) . $suffix; } /** * @example 'Khalti' */ public function digitalWallet(): string { return static::randomElement(static::$digitalWallets); } /** * @example 'ADBLNPKA' */ public function swiftCode(): string { return static::randomElement(static::$swiftCodes); } /** * @example '00454689832792' or 'S49646367883667' */ public function bankAccountNumber(): string { $format = self::randomElement(['[A-Z][1-9]{8,19}', '[0]{2}[1-9]{7,18}']); return static::regexify($format); } } PK A�)[/��} + faker/src/Faker/Provider/ne_NP/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ne_NP; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com']; protected static $tld = ['com', 'com', 'com', 'net', 'org']; protected static $emailFormats = [ '{{userName}}@{{domainName}}', '{{userName}}@{{domainName}}', '{{userName}}@{{freeEmailDomain}}', '{{userName}}@{{domainName}}.np', '{{userName}}@{{domainName}}.np', '{{userName}}@{{domainName}}.np', ]; protected static $urlFormats = [ 'http://www.{{domainName}}.np/', 'http://www.{{domainName}}.np/', 'http://{{domainName}}.np/', 'http://{{domainName}}.np/', 'http://www.{{domainName}}.np/{{slug}}', 'http://www.{{domainName}}.np/{{slug}}.html', 'http://{{domainName}}.np/{{slug}}', 'http://{{domainName}}.np/{{slug}}', 'http://{{domainName}}/{{slug}}.html', 'http://www.{{domainName}}/', 'http://{{domainName}}/', ]; } PK A�)[p�Hg g . faker/src/Faker/Provider/ne_NP/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ne_NP; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '01-4######', '01-5######', '01-6######', '9841######', '9849######', '98510#####', '9803######', '9808######', '9813######', '9818######', ]; } PK A�)[�c�L�9 �9 * faker/src/Faker/Provider/ne_NP/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ne_NP; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $wardNumber = ['##', '#']; protected static $streetSuffix = [ 'bagh', 'bazaar', 'besi', 'chowk', 'gaun', 'kot', 'mandir', 'marg', 'nagar', 'sahar', 'sthan', 'tar', ]; protected static $postcode = ['#####']; /** * @see http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_districts_of_Nepal */ protected static $district = [ 'Achham', 'Arghakhanchi', 'Baglung', 'Baitadi', 'Bajhang', 'Bajura', 'Banke', 'Bara', 'Bardiya', 'Bhaktapur', 'Bhojpur', 'Chitwan', 'Dadeldhura', 'Dailekh', 'Dang Deukhuri', 'Darchula', 'Dhading', 'Dhankuta', 'Dhanusa', 'Dolakha', 'Dolpa', 'Doti', 'Eastern Rukum', 'Gorkha', 'Gulmi', 'Humla', 'Ilam', 'Jajarkot', 'Jhapa', 'Jumla', 'Kailali', 'Kalikot', 'Kanchanpur', 'Kapilvastu', 'Kaski', 'Kathmandu', 'Kavrepalanchok', 'Khotang', 'Lalitpur', 'Lamjung', 'Mahottari', 'Makwanpur', 'Manang', 'Morang', 'Mugu', 'Mustang', 'Myagdi', 'Nawalpur', 'Nuwakot', 'Okhaldhunga', 'Palpa', 'Panchthar', 'Parasi', 'Parbat', 'Parsa', 'Pyuthan', 'Ramechhap', 'Rasuwa', 'Rautahat', 'Rolpa', 'Rupandehi', 'Salyan', 'Sankhuwasabha', 'Saptari', 'Sarlahi', 'Sindhuli', 'Sindhupalchok', 'Siraha', 'Solukhumbu', 'Sunsari', 'Surkhet', 'Syangja', 'Tanahu', 'Taplejung', 'Terhathum', 'Udayapur', 'Western Rukum', ]; /** * @see http://www.fallingrain.com/world/NP/ */ protected static $cityName = [ 'Achham', 'Aiselukharka', 'Amardaha', 'Amariya', 'Amlekhganj', 'Amraia', 'Andia', 'Andruli', 'Angbung', 'Arghkot', 'Arughatbazaar', 'Asaina', 'Ataria', 'Atrauli', 'Aulgurta', 'Bachhuwa', 'Badirpatti', 'Bagar', 'Bagarchhap', 'Baglungbazaar', 'Bahadurganj', 'Bahrabise', 'Bahsi', 'Baijnathpurwa', 'Baindoli', 'Bairia', 'Baitadi', 'Bajhang', 'Bajura', 'Bakarkot', 'Balapur', 'Baldenggarhi', 'Balkot', 'Balma', 'Bandipur', 'Banepa', 'Banepabazaar', 'Baneshore', 'Banghi', 'Banke', 'Bansangu', 'Barbatta', 'Bardiya', 'Barhamjia', 'Basbeti', 'Batarbazaar', 'Bathala', 'Battar', 'Baudha', 'Baudhatinchule', 'Baugachia', 'Beding', 'Belahia', 'Belgaon', 'Belwa', 'Beni', 'Benighat', 'Berhampuri', 'Besisahar', 'Beteni', 'Bethari', 'Betrwati', 'Bhadgaon', 'Bhadrapur', 'Bhagaura', 'Bhagwanpur', 'Bhainsah', 'Bhainse', 'Bhainsedobhn', 'Bhairahawa', 'Bhajni', 'Bhaktapur', 'Bhandar', 'Bharatpur', 'Bhartbs', 'Bhata', 'Bhataulia', 'Bhawanipur', 'Bhikhnatdjori', 'Bhiknathor', 'Bhimkothi', 'Bhimphedi', 'Bhingrigaon', 'Bhitania', 'Bhojpur', 'Bholi', 'Bhopatpur', 'Bhowa', 'Bhujauli', 'Bhurchaur', 'Bhurkia', 'Bijulpura', 'Bilauri', 'Binayakgaon', 'Biprat', 'Biratnagar', 'Birendranagar', 'Birgunj', 'Birkot', 'Birta', 'Bishunpura', 'Bithara', 'Bogri', 'Boradandi', 'Bramhadeumandi', 'Budanilkantha', 'Budhabare', 'Bungmati', 'Burili', 'Burthum', 'Burtibang', 'Butwal', 'Captainganj', 'Chainpur', 'Chaitya', 'Champapur', 'Chandragadhi', 'Changrang', 'Chapagaun', 'Charikot', 'Chaturale', 'Chaubisho', 'Chaukle', 'Chaukun', 'Chaunrikharka', 'Chautara', 'Chautha', 'Chepang', 'Chepti', 'Chepuwa', 'Chhapia', 'Chhapre', 'Chharkabhot', 'Chhibro', 'Chhintapu', 'Chhokang', 'Chhrkbhotgaon', 'Chhukgaon', 'Chhule', 'Chilankha', 'Chilha', 'Chilkhaya', 'Chisapani', 'Chisapanigadhi', 'Chiybri', 'Chobhar', 'Cholpa', 'Chong', 'Choutar', 'Chuchekanda', 'Chukhung', 'Chumikgyatsa', 'Chunemari', 'Chyabari', 'Chyamtang', 'Chyangthapu', 'Colonelbari', 'Daban', 'Dabhung', 'Dadeldhura', 'Dahawa', 'Dailekh', 'Dakhakot', 'Dakshnkli', 'Daliwa', 'Dall', 'Dalphu', 'Daman', 'Damdwali', 'Dandakharka', 'Dang', 'Dangarmarwa', 'Daregaunra', 'Daura', 'Debichaur', 'Debikot', 'Dekhatbhuli', 'Deomoro', 'Deoraha', 'Deurali', 'Dhabi', 'Dhadinbesi', 'Dhakela', 'Dhalkebar', 'Dhamaura', 'Dhangadhi', 'Dhankuta', 'Dhankutabazaar', 'Dharamnagar', 'Dharampur', 'Dharan', 'Dharnbzr', 'Dharot', 'Dharsing', 'Dhita', 'Dhuli', 'Dhulikhel', 'Dhunche', 'Dhungrebas', 'Dhurjanna', 'Dhurkot', 'Diktel', 'Diktelbazaar', 'Dillikot', 'Dingboche', 'Dingla', 'Dipayal', 'Doglng', 'Dolakha', 'Dolalghat', 'Dorpattan', 'Doti', 'Dugtha', 'Dullu', 'Dumja', 'Dumn', 'Dumrchaur', 'Dumuhn', 'Dunai', 'Dunglang', 'Durgaon', 'Durgoli', 'Fatehpur', 'Gadhi', 'Gadriya', 'Gaighat', 'Gaindaknda', 'Gairagaon', 'Gairigaun', 'Galba', 'Galwa', 'Galwagaun', 'Gamgadhi', 'Gamphathang', 'Garenkhuti', 'Gaur', 'Geta', 'Ghachak', 'Ghanpokhara', 'Ghilinggaon', 'Ghoghda', 'Ghorahi', 'Ghra', 'Ghunsa', 'Ghunthang', 'Giri', 'Girma', 'Godavari', 'Gogangaon', 'Gogn', 'Golagowar', 'Golapala', 'Golgaur', 'Gongrali', 'Goplpur', 'Gorkha', 'Gosainkunda', 'Gotam', 'Gotamsiyala', 'Gothi', 'Gour', 'Guani', 'Gudel', 'Guleriya', 'Gulmikot', 'Gumbung', 'Gumsha', 'Gunhna', 'Gurja', 'Gurjakhana', 'Guthi', 'Hajminia', 'Halji', 'Handrung', 'Hangsari', 'Hanumannagar', 'Haraincha', 'Hardiachauki', 'Haria', 'Hariharpurgadhi', 'Haripur', 'Harrebarre', 'Hasta', 'Hatia', 'Hatranga', 'Helambu', 'Hetauda', 'Hetaudabazaar', 'Hilajug', 'Ilam', 'Inarwa', 'Ismakot', 'Itahari', 'Jagat', 'Jain', 'Jajarkot', 'Jaleswar', 'Jalkundi', 'Jalthal', 'Jamuna', 'Janakpur', 'Jantrakhani', 'Jawalakhel', 'Jhapa', 'Jhikabasti', 'Jhunga', 'Jhuwani', 'Jibu', 'Jiri', 'Jiwadanda', 'Jogkuti', 'Jomsom', 'Joriapani', 'Joshpur', 'Jumla', 'Junbesi', 'Juribela', 'Kagbeni', 'Kailali', 'Kakani', 'Kalaiya', 'Kalikot', 'Kalimati', 'Kampughat', 'Kamsin', 'Kanchanpur', 'Kanouli', 'Kantipur', 'Kapilvastu', 'Kapurkot', 'Karelung', 'Kasba', 'Kaski', 'Kaspa', 'Kathmandu', 'Katle', 'Katti', 'Katunje', 'Kehami', 'Kermi', 'Khadkagaun', 'Khadreha', 'Khaireni', 'Khalte', 'Khanchikot', 'Khandbari', 'Khangsar', 'Khanjpur', 'Kharang', 'Kharchyun', 'Khargauli', 'Kharka', 'Khinchit', 'Khmchn', 'Khngra', 'Khnskot', 'Khokna', 'Khotng', 'Khrp', 'Khumaltar', 'Khumjung', 'Khunza', 'Khurpa', 'Kiratichhap', 'Kodari', 'Kodudhunga', 'Kohalpur', 'Koilbas', 'Koropani', 'Kothari', 'Kritipur', 'Kuiyahi', 'Kulekhani', 'Kumargaon', 'Kumbher', 'Kunchha', 'Kuseri', 'Kusma', 'Kuthanawa', 'Kutharpekot', 'Labsibot', 'Lahan', 'Lakarpata', 'Lakkar', 'Lalitpur', 'Lamabagar', 'Lamji', 'Lamjung', 'Lammela', 'Lamobagargola', 'Lamodihi', 'Lampakha', 'Lamri', 'Langtang', 'Larkaiya', 'Lekhparajuli', 'Lete', 'Lahonak', 'Lildanda', 'Lilbhitti', 'Lilikot', 'Limbudin', 'Limbuwan', 'Lindandavillage', 'Liping', 'Liwang', 'Liwangaon', 'Lobuche', 'Lokondo', 'Lomanthang', 'Lubhu', 'Lukla', 'Lumbini', 'Lumbinibagh', 'Lumsal', 'Lumsum', 'Lumsumkhani', 'Lunak', 'Lungthung', 'Lunishera', 'Lurigaon', 'Mahakali', 'Mahankal', 'Maharajaganj', 'Mahdevtar', 'Mahendranagar', 'Majari', 'Majhgaon', 'Makaising', 'Makwanpurgadhi', 'Malangwa', 'Malimchigaon', 'Manakot', 'Manang', 'Manangbhot', 'Manebhaniyang', 'Mangalpur', 'Mangle', 'Mangri', 'Manhari', 'Manikpur', 'Maniramkanda', 'Mankali', 'Manmaiju', 'Martadi', 'Meghauli', 'Melekheti', 'Melung', 'Mingbo', 'Mohami', 'Motipur', 'Mughla', 'Muglaha', 'Muglin', 'Mugu', 'Muktinath', 'Munchi', 'Munge', 'Munigaun', 'Musikot', 'Mustang', 'Nagaa', 'Nagarjun', 'Nagarkot', 'Namai', 'Namchebazaar', 'Namdegoan', 'Namrek', 'Nandpur', 'Nangraon', 'Naraingarh', 'Narayangadh', 'Narayanghat', 'Narcheng', 'Nargaon', 'Naubise', 'Nauche', 'Nauranga', 'Nayagaon', 'Nepalgunj', 'Nepaltar', 'Nijgadh', 'Nuwakot', 'Odarapur', 'Okhaldhunga', 'Okhaldhungabazaar', 'Olangchukgola', 'Oligaon', 'Pachgachhiya', 'Pachi', 'Pachkaria', 'Pachuwarghat', 'Padmi', 'Pahritol', 'Paklihawa', 'Pali', 'Palung', 'Palungsikarkot', 'Panauti', 'Panautivillage', 'Panbari', 'Panchkhal', 'Pangboche', 'Pangthok', 'Panighat', 'Para', 'Parabice', 'Parasi', 'Partpur', 'Pasauli', 'Pashupatinth', 'Pasupati', 'Patan', 'Patansundhara', 'Pathalaiya', 'Patharkot', 'Patia', 'Patibhamyang', 'Patlahara', 'Phalamesangu', 'Phaplu', 'Pharping', 'Phembu', 'Phidim', 'Phijorgaon', 'Phopagaon', 'Phorcha', 'Phorse', 'Phugaon', 'Phugru', 'Phulbari', 'Phulwri', 'Phung', 'Phungnangtar', 'Pipalkot', 'Pipra', 'Pokhara', 'Pratappur', 'Pudamigaon', 'Pulanto', 'Purtighat', 'Putalikhet', 'Pyuthan', 'Rajapur', 'Rajbiraj', 'Ramdighat', 'Ramdikbana', 'Ramechhap', 'Ramgarh', 'Ramnagar', 'Rampur', 'Ranbirta', 'Rangeli', 'Ranipauwa', 'Rara', 'Rasi', 'Raskot', 'Rasnadu', 'Rasnaduvillage', 'Rasuwa', 'Rasuwagadhi', 'Rear', 'Rehara', 'Rekcha', 'Ridi', 'Rimi', 'Riribazaar', 'Ririkot', 'Romandey', 'Rukumkot', 'Rumalgaon', 'Rumjatar', 'Rupandehi', 'Saipal', 'Sakha', 'Salleri', 'Salyan', 'Salyangaon', 'Samargaon', 'Samde', 'Sanam', 'Sangdah', 'Sangu', 'Sangutar', 'Sankhu', 'Sarswati', 'Sasaiya', 'Saukatia', 'Semri', 'Setibesi', 'Shibganj', 'Shibkhola', 'Shimi', 'Shivanagar', 'Shringa', 'Siddharthanagar', 'Sidhniaghat', 'Sikha', 'Sikpasorkhani', 'Siktaghat', 'Silgadhi', 'Silgadhidoti', 'Siliguri', 'Silkot', 'Simengaon', 'Simikot', 'Simra', 'Sindhuli', 'Sindhuligadhi', 'Siraha', 'Sirsia', 'Sisaghatbazaar', 'Sisaria', 'Sisbani', 'Sisghat', 'Sitalpati', 'Sitapur', 'Siurigaon', 'Sorukot', 'Sorung', 'Sripur', 'Subkone', 'Sugarkhal', 'Sukadhik', 'Sukhar', 'Sukhchauri', 'Sunauli', 'Sundarijal', 'Sundarpur', 'Sunwal', 'Surkhet', 'Swargadwari', 'Syabru', 'Syabrubesi', 'Syangja', 'Tamghas', 'Tamsipur', 'Tanahun', 'Tandi', 'Tange', 'Tanje', 'Tansen', 'Taplejung', 'Tarakot', 'Tarenggaon', 'Tatopani', 'Taulia', 'Taulihawa', 'Teghari', 'Tehrathum', 'Telok', 'Telpani', 'Tempthng', 'Thabng', 'Thakle', 'Thalara', 'Thami', 'Thammu', 'Thankot', 'Thapagaon', 'Thargumtha', 'Thimi', 'Thonje', 'Thothung', 'Thukla', 'Thulobeshi', 'Thuloptl', 'Thumshe', 'Thyangboche', 'Tibrikot', 'Tigri', 'Tikabhairab', 'Tikapur', 'Tikoli', 'Tilaurkot', 'Tiling', 'Tilkot', 'Tingjegaon', 'Tinkar', 'Titahari', 'Tokha', 'Tokna', 'Toli', 'Topkegola', 'Topla', 'Tribeni', 'Tribenighat', 'Trislibzr', 'Trisuli', 'Tsarang', 'Tukotigaon', 'Tukucha', 'Tulsi', 'Tulsipur', 'Tumlingtar', 'Udaypur', 'Udaypurgadhi', 'Umari', 'Uppardangadhi', 'Uwagaon', 'Waling', 'Walungchunggola', 'Wapsakhani', 'Yala', 'Yalbang', 'Yamphodin', 'Yrsa', ]; protected static $country = [ 'Afghanistan', 'Albania', 'Algeria', 'American Samoa', 'Andorra', 'Angola', 'Anguilla', 'Antarctica (the territory South of 60 deg S)', 'Antigua and Barbuda', 'Argentina', 'Armenia', 'Aruba', 'Australia', 'Austria', 'Azerbaijan', 'Bahamas', 'Bahrain', 'Bangladesh', 'Barbados', 'Belarus', 'Belgium', 'Belize', 'Benin', 'Bermuda', 'Bhutan', 'Bolivia', 'Bosnia and Herzegovina', 'Botswana', 'Bouvet Island (Bouvetoya)', 'Brazil', 'British Indian Ocean Territory (Chagos Archipelago)', 'British Virgin Islands', 'Brunei Darussalam', 'Bulgaria', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Cambodia', 'Cameroon', 'Canada', 'Cape Verde', 'Cayman Islands', 'Central African Republic', 'Chad', 'Chile', 'China', 'Christmas Island', 'Cocos (Keeling) Islands', 'Colombia', 'Comoros', 'Congo', 'Cook Islands', 'Costa Rica', 'Cote d\'Ivoire', 'Croatia', 'Cuba', 'Cyprus', 'Czech Republic', 'Denmark', 'Djibouti', 'Dominica', 'Dominican Republic', 'Ecuador', 'Egypt', 'El Salvador', 'Equatorial Guinea', 'Eritrea', 'Estonia', 'Ethiopia', 'Faroe Islands', 'Falkland Islands (Malvinas)', 'Fiji', 'Finland', 'France', 'French Guiana', 'French Polynesia', 'French Southern Territories', 'Gabon', 'Gambia', 'Georgia', 'Germany', 'Ghana', 'Gibraltar', 'Greece', 'Greenland', 'Grenada', 'Guadeloupe', 'Guam', 'Guatemala', 'Guernsey', 'Guinea', 'Guinea-Bissau', 'Guyana', 'Haiti', 'Heard Island and McDonald Islands', 'Holy See (Vatican City State)', 'Honduras', 'Hong Kong', 'Hungary', 'Iceland', 'India', 'Indonesia', 'Iran', 'Iraq', 'Ireland', 'Isle of Man', 'Israel', 'Italy', 'Jamaica', 'Japan', 'Jersey', 'Jordan', 'Kazakhstan', 'Kenya', 'Kiribati', 'Korea', 'Korea', 'Kuwait', 'Kyrgyz Republic', 'Lao People\'s Democratic Republic', 'Latvia', 'Lebanon', 'Lesotho', 'Liberia', 'Libyan Arab Jamahiriya', 'Liechtenstein', 'Lithuania', 'Luxembourg', 'Macao', 'Macedonia', 'Madagascar', 'Malawi', 'Malaysia', 'Maldives', 'Mali', 'Malta', 'Marshall Islands', 'Martinique', 'Mauritania', 'Mauritius', 'Mayotte', 'Mexico', 'Micronesia', 'Moldova', 'Monaco', 'Mongolia', 'Montenegro', 'Montserrat', 'Morocco', 'Mozambique', 'Myanmar', 'Namibia', 'Nauru', 'Nepal', 'Netherlands Antilles', 'Netherlands', 'New Caledonia', 'New Zealand', 'Nicaragua', 'Niger', 'Nigeria', 'Niue', 'Norfolk Island', 'Northern Mariana Islands', 'Norway', 'Oman', 'Pakistan', 'Palau', 'Palestinian Territories', 'Panama', 'Papua New Guinea', 'Paraguay', 'Peru', 'Philippines', 'Pitcairn Islands', 'Poland', 'Portugal', 'Puerto Rico', 'Qatar', 'Reunion', 'Romania', 'Russian Federation', 'Rwanda', 'Saint Barthelemy', 'Saint Helena', 'Saint Kitts and Nevis', 'Saint Lucia', 'Saint Martin', 'Saint Pierre and Miquelon', 'Saint Vincent and the Grenadines', 'Samoa', 'San Marino', 'Sao Tome and Principe', 'Saudi Arabia', 'Senegal', 'Serbia', 'Seychelles', 'Sierra Leone', 'Singapore', 'Slovakia (Slovak Republic)', 'Slovenia', 'Solomon Islands', 'Somalia', 'South Africa', 'South Georgia and the South Sandwich Islands', 'Spain', 'Sri Lanka', 'Sudan', 'Suriname', 'Svalbard & Jan Mayen Islands', 'Swaziland', 'Sweden', 'Switzerland', 'Syrian Arab Republic', 'Taiwan', 'Tajikistan', 'Tanzania', 'Thailand', 'Timor-Leste', 'Togo', 'Tokelau', 'Tonga', 'Trinidad and Tobago', 'Tunisia', 'Turkey', 'Turkmenistan', 'Turks and Caicos Islands', 'Tuvalu', 'Uganda', 'Ukraine', 'United Arab Emirates', 'United Kingdom', 'United States of America', 'United States Minor Outlying Islands', 'United States Virgin Islands', 'Uruguay', 'Uzbekistan', 'Vanuatu', 'Venezuela', 'Vietnam', 'Wallis and Futuna', 'Western Sahara', 'Yemen', 'Zambia', 'Zimbabwe', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{firstName}}{{streetSuffix}}', '{{lastName}}{{streetSuffix}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}}', ]; protected static $addressFormats = [ '{{city}}-{{wardNumber}}, {{streetAddress}}, {{district}} {{postcode}}', ]; /** * @example 'Kalaiya' */ public static function cityName() { return static::randomElement(static::$cityName); } /** * @example '5' */ public static function wardNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$wardNumber)); } /** * @example 'Bara' */ public static function district() { return static::randomElement(static::$district); } } PK A�)[Z�� � ) faker/src/Faker/Provider/ne_NP/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ne_NP; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{middleNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{middleNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{middleNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{middleNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'Aadarsh', 'Aadesh', 'Aaditya', 'Aakash', 'Aanand', 'Abud', 'Achyut', 'Ajay', 'Ajit', 'Akhil', 'Akshar', 'Akshay', 'Amar', 'Amir', 'Amit', 'Amod', 'Amrit', 'Amulya', 'Ananta', 'Angel', 'Angikar', 'Anil', 'Ankit', 'Ankur', 'Anmol', 'Anshu', 'Anuj', 'Arjun', 'Arun', 'Ashish', 'Ashok', 'Ashutosh', 'Atal', 'Avinash', 'Ayush', 'Babish', 'Badal', 'Badri', 'Baibhav', 'Bhagwam', 'Bhakti', 'Bhanu', 'Bibek', 'Bicky', 'Bidur', 'Bidwan', 'Bikal', 'Bikash', 'Bikesh', 'Bikram', 'Bimal', 'Binamra', 'Binay', 'Bipin', 'Biplav', 'Bipul', 'Biraj', 'Birendra', 'Bishal', 'Bisu', 'Biswas', 'Brijesh', 'Buddha', 'Chaitanya', 'Chandan', 'Chandra', 'Chirag', 'Darpan', 'Deep', 'Deepak', 'Dev', 'Dhairya', 'Dharma', 'Dharmendra', 'Dhiren', 'Diwakar', 'Diwash', 'Eklavya', 'Gajendra', 'Gaurav', 'Girish', 'Gokul', 'Gopal', 'Govinda', 'Grija', 'Gyanraj', 'Hans', 'Hardik', 'Hari', 'Harsa', 'Hemant', 'Himal', 'Hitesh', 'Hridaya', 'Ishwar', 'Jitendra', 'Jivan', 'Kabindra', 'Kailash', 'Kalyan', 'Kamal', 'Kamod', 'Kapil', 'Karan', 'Karna', 'Khagendra', 'Kishor', 'Kris', 'Krishna', 'Krisus', 'Kuber', 'Lakshman', 'Lalit', 'Lava', 'Lochan', 'Lokesh', 'Madhav', 'Madhukar', 'Madhur', 'Mandeep', 'Manish', 'Manjul', 'Manoj', 'Milan', 'Mohit', 'Mridul', 'Nabin', 'Nakul', 'Narayan', 'Narendra', 'Naresh', 'Neil', 'Nerain', 'Nirajan', 'Nirmal', 'Nirupam', 'Nischal', 'Nishad', 'Nishant', 'Nutan', 'Om', 'Paras', 'Parikshit', 'Parimal', 'Pawan', 'Piyush', 'Prabal', 'Prabesh', 'Prabhat', 'Prabin', 'Prajwal', 'Prakash', 'Pramesh', 'Pramod', 'Pranaya', 'Pranil', 'Prasanna', 'Prashant', 'Prasun', 'Pratap', 'Pratik', 'Prayag', 'Prianshu', 'Prithivi', 'Purna', 'Pushkar', 'Raghab', 'Rahul', 'Rajan', 'Rajesh', 'Rakesh', 'Ramesh', 'Ranjan', 'Ranjit', 'Ricky', 'Rijan', 'Rishab', 'Rishikesh', 'Rohan', 'Rohit', 'Roshan', 'Sabin', 'Sachit', 'Safal', 'Sahaj', 'Sahan', 'Sajal', 'Sakar', 'Samir', 'Sanchit', 'Sandesh', 'Sanjay', 'Sanjeev', 'Sankalpa', 'Santosh', 'Sarad', 'Saroj', 'Sashi', 'Saumya', 'Sevak', 'Shailesh', 'Shakti', 'Shamundra', 'Shantanu', 'Shashank', 'Shashwat', 'Shekar', 'Shyam', 'Siddhartha', 'Sitaram', 'Sohan', 'Sohil', 'Soviet', 'Spandan', 'Subal', 'Subham', 'Subodh', 'Sudan', 'Sudhir', 'Sudin', 'Sudip', 'Sujan', 'Sujit', 'Sukanta', 'Sumel', 'Sunil', 'Suraj', 'Surendra', 'Surya', 'Sushant', 'Sushil', 'Suyash', 'Suyog', 'Swagat', 'Swapnil', 'Swarup', 'Tej', 'Tilak', 'Tirtha', 'Trailokya', 'Trilochan', 'Udit', 'Ujjwal', 'Umesh', 'Uttam', 'Yogendra', 'Yogesh', 'Yuvaraj', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Aakansha', 'Aanchal', 'Aarati', 'Aashika', 'Aayusha', 'Alisha', 'Ambika', 'Amrita', 'Anamika', 'Anita', 'Anjali', 'Anjana', 'Anjela', 'Anju', 'Ankita', 'Ansu', 'Anu', 'Anupa', 'Anushree', 'Anuska', 'Apeksha', 'Archana', 'Arpita', 'Aruna', 'Asha', 'Bandita', 'Barsa', 'Bhawana', 'Bimala', 'Bina', 'Bindu', 'Binita', 'Bipana', 'Chadani', 'Chameli', 'Champa', 'Chandana', 'Damini', 'Deepa', 'Deepti', 'Depika', 'Dibya', 'Diksha', 'Dilmaya', 'Dipshika', 'Durga', 'Ganga', 'Garima', 'Gauri', 'Gita', 'Goma', 'Grishma', 'Harsika', 'Hema', 'Himani', 'Isha', 'Ishika', 'Ishwari', 'Jamuna', 'Janaki', 'Januka', 'Jiya', 'Junu', 'Kabita', 'Karuna', 'Kaushika', 'Khusbhu', 'Komal', 'Kopila', 'Kripa', 'Kriti', 'Kritika', 'Kshitz', 'Kumud', 'Kusum', 'Lalita', 'Lata', 'Laxmi', 'Lina', 'Luna', 'Madhavi', 'Madhuri', 'Mamata', 'Manila', 'Manita', 'Manjita', 'Manju', 'Maya', 'Mayabati', 'Mayushi', 'Menka', 'Menuka', 'Mina', 'Mira', 'Motiva', 'Mukti', 'Muna', 'Nabina', 'Namrata', 'Nandani', 'Nilam', 'Nira', 'Nirmali', 'Nisha', 'Nishita', 'Pallavi', 'Parijat', 'Pavitra', 'Pinky', 'Prabha', 'Prabina', 'Prabriti', 'Prakriti', 'Pramila', 'Prapti', 'Pratiksha', 'Pratima', 'Preeti', 'Prekshya', 'Prenana', 'Priya', 'Priyanka', 'Puja', 'Punam', 'Purnima', 'Puspa', 'Rabina', 'Radha', 'Radhika', 'Raksha', 'Rama', 'Ramita', 'Rampyari', 'Rani', 'Ranjana', 'Ranju', 'Rashmi', 'Rejina', 'Rekha', 'Renu', 'Renuka', 'Reshami', 'Riddhi', 'Rina', 'Ritu', 'Roshni', 'Rupa', 'Sabina', 'Sabita', 'Sacheta', 'Sachita', 'Sadhana', 'Safala', 'Sagina', 'Sahana', 'Saileja', 'Sajala', 'Sakshi', 'Sakuntala', 'Samjhana', 'Sampada', 'Samridhi', 'Sangita', 'Sanjana', 'Sanskriti', 'Santoshi', 'Sarala', 'Saraswati', 'Sarina', 'Sarita', 'Sarmila', 'Sarupa', 'Saubhagya', 'Shanti', 'Shasikala', 'Shova', 'Shraddha', 'Shreya', 'Shrija', 'Shristi', 'Shriya', 'Shusila', 'Simran', 'Sita', 'Smriti', 'Sneha', 'Soni', 'Srijana', 'Subheksha', 'Sujata', 'Sukriti', 'Sulochana', 'Sumi', 'Sumnima', 'Sunila', 'Surakshya', 'Susma', 'Susmita', 'Suyesha', 'Swechchha', 'Tara', 'Tulsi', 'Uma', 'Urbasi', 'Urmila', 'Usha', 'Vandana', 'Yami', 'Yasodha', 'Yushma', ]; protected static $lastName = [ 'Acharya', 'Adhikari', 'Agarwal', 'Amatya', 'Aryal', 'Baidya', 'Bajracharya', 'Balami', 'Banepali', 'Baniya', 'Banjade', 'Baral', 'Basnet', 'Bastakoti', 'Bastola', 'Basyal', 'Belbase', 'Bhandari', 'Bhatta', 'Bhattarai', 'Bhusal', 'Bijukchhe', 'Bisht', 'Bohara', 'Budathoki', 'Byanjankar', 'Chalise', 'Chamling', 'Chapagain', 'Chaudhary', 'Chhetri', 'Dahal', 'Dangol', 'Dawadi', 'Devkota', 'Dhakal', 'Dhamla', 'Dhaubhadel', 'Dhungel', 'Gauchan', 'Gautam', 'Ghale', 'Ghimire', 'Giri', 'Golchha', 'Gurung', 'Gyalzen', 'Gyawali', 'Hamal', 'Himanshu', 'Humagain', 'Jha', 'Joshi', 'Kafle', 'Kandel', 'Kansakar', 'Karki', 'Karmacharya', 'Karna', 'Katwal', 'Kayastha', 'KC', 'Khadka', 'Khadgee', 'Khan', 'Khanal', 'Kharel', 'Khatiwada', 'Khatri', 'Khawas', 'Koirala', 'Lama', 'Lamichhane', 'Lamsal', 'Lawoti', 'Ligal', 'Limbu', 'Lohani', 'Magar', 'Maharjan', 'Mainali', 'Malakar', 'Maleku', 'Manandhar', 'Marhatta', 'Mishra', 'Nakarmi', 'Napit', 'Nemkul', 'Nepal', 'Neupane', 'Niroula', 'Ojha', 'Pachhai', 'Pahari', 'Pandey', 'Pangeni', 'Panta', 'Parajuli', 'Pathak', 'Paudel', 'Pokhrel', 'Pradhan', 'Prajapati', 'Puri', 'Rai', 'Raimajhi', 'Rana', 'Ranabhat', 'Rasali', 'Rauniyar', 'Rawat', 'Regmi', 'Rijal', 'Rimal', 'Rinpoche', 'Sarraf', 'Shah', 'Shahi', 'Shakya', 'Sharma', 'Sherpa', 'Shrestha', 'Silwal', 'Simkhada', 'Singh', 'Sitoula', 'Subedi', 'Tamang', 'Tamrakar', 'Thakur', 'Thapa', 'Thapa Magar', 'Thuladhar', 'Thule', 'Tuladhar', 'Upadhyaya', 'Veswakar', 'Wagle', 'Yadav', ]; private static $middleNameMale = ['Bahadur', 'Dev', 'Kumar', 'Man', 'Mani', 'Nath', 'Prasad', 'Raj', 'Ratna']; private static $middleNameFemale = ['Devi', 'Kumari']; /** * @example 'Bahadur' */ public static function middleNameMale() { return static::randomElement(static::$middleNameMale); } /** * @example 'Devi' */ public static function middleNameFemale() { return static::randomElement(static::$middleNameFemale); } } PK A�)[�9� . faker/src/Faker/Provider/bn_BD/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\bn_BD; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { public function phoneNumber() { $number = '+880'; $number .= static::randomNumber(7); return Utils::getBanglaNumber($number); } } PK A�)[c<d��2 �2 * faker/src/Faker/Provider/bn_BD/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\bn_BD; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cityPrefix = ['দক্ষিন', 'পূর্ব', 'পশ্চিম', 'উত্তর', 'নতুন', 'লেইক', 'পোর্ট']; protected static $citySuffix = ['টাউন', 'তলা', 'হাট', 'খানা']; protected static $streetNames = [ 'বরকত', 'হাজী', 'করিমউদ্দিন', ]; protected static $streetSuffix = [ 'তলী', 'গলি', 'চিপা', 'ব্রীজ', 'সড়ক', 'বাইপাস', 'ক্যাম্প', ]; protected static $postcode = ['#####', '#####-####']; protected static $state = [ 'খুলনা', 'বরিশাল', 'চিটাগং', 'ঢাকা', 'রাজশাহী', 'সিলেট', 'কুমিল্লা', ]; protected static $country = [ 'অস্ট্রিয়া', 'অস্ট্রেলিয়া', 'অ্যাঙ্গোলা', 'অ্যান্টার্কটিকা', 'অ্যাসসেনশন আইল্যান্ড', 'আইভরি কোস্ট', 'আইল অফ ম্যান', 'আইসল্যান্ড', 'আজারবাইজান', 'আফগানিস্তান', 'আমেরিকান সামোয়া', 'আয়ারল্যান্ড', 'আরুবা', 'আর্জেন্টিনা', 'আর্মেনিয়া', 'আলজেরিয়া', 'আলব্যানিয়া', 'আলান্ড দ্বীপপুঞ্জ', 'ইউক্রেইন', 'ইকুয়েডর', 'ইতালী', 'ইন্দোনেশিয়া', 'ইফিওপিয়া', 'ইয়েমেন', 'ইরাক', 'ইরান', 'ইরিত্রিয়া', 'ইস্রায়েল', 'উগান্ডা', 'উজবেকিস্তান', 'উত্তর কোরিয়া', 'উত্তরাঞ্চলীয় মারিয়ানা দ্বীপপুঞ্জ', 'উরুগুয়ে', 'এন্টিগুয়া ও বারবুডা', 'এল সালভেদর', 'এস্তোনিয়া', 'এ্যাঙ্গুইলা', 'এ্যান্ডোরা', 'ওমান', 'ওয়ালিস ও ফুটুনা', 'কঙ্গো - ব্রাজাভিল', 'কঙ্গো-কিনশাসা', 'কমোরোস', 'কম্বোডিয়া', 'কসোভো', 'কাজাকস্থান', 'কাতার', 'কানাডা', 'কিউবা', 'কিউরাসাও', 'কিরিবাতি', 'কির্গিজিয়া', 'কুউটা এবং মেলিলা', 'কুক দ্বীপপুঞ্জ', 'কুয়েত', 'কেনিয়া', 'কেপভার্দে', 'কেম্যান দ্বীপপুঞ্জ', 'কোকোস (কদ্বীপপুঞ্জ', 'কোলোম্বিয়া', 'কোস্টারিকা', 'ক্যানারি দ্বীপপুঞ্জ', 'ক্যামেরুন', 'ক্যারিবিয়ান নেদারল্যান্ডস', 'ক্রিসমাস দ্বীপ', 'ক্রোয়েশিয়া', 'গাম্বিয়া', 'গিনি', 'গিনি-বিসাউ', 'গিয়ানা', 'গুয়াদেলৌপ', 'গুয়াম', 'গোয়াটিমালা', 'গ্যাবন', 'গ্রাঞ্জি', 'গ্রীনল্যান্ড', 'গ্রীস', 'গ্রেনাডা', 'ঘানা', 'চাদ', 'চিলি', 'চীন', 'চেক প্রজাতন্ত্র', 'জর্জিয়া', 'জর্ডন', 'জাপান', 'জাম্বিয়া', 'জার্মানি', 'জার্সি', 'জিবুতি', 'জিব্রাল্টার', 'জিম্বাবোয়ে', 'জ্যামাইকা', 'টুভালু', 'টোকেলাউ', 'টোগো', 'টোঙ্গা', 'ট্রিস্টান ডা কুনহা', 'ডেনমার্ক', 'ডোমিনিকা', 'ডোমেনিকান প্রজাতন্ত্র', 'তাইওয়ান', 'তাজিকস্থান', 'তাঞ্জানিয়া', 'তিউনিশিয়া', 'তিমুর-লেস্তে', 'তুরস্ক', 'তুর্কমেনিস্তান', 'তুর্কস ও কাইকোস দ্বীপপুঞ্জ', 'ত্রিনিনাদ ও টোব্যাগো', 'থাইল্যান্ড', 'দক্ষিণ আফ্রিকা', 'দক্ষিণ কোরিয়া', 'দক্ষিণ জর্জিয়া ও দক্ষিণ স্যান্ডউইচ দ্বীপপুঞ্জ', 'দক্ষিন সুদান', 'দিয়েগো গার্সিয়া', 'নরওয়ে', 'নাইজার', 'নাইজেরিয়া', 'নাউরু', 'নামিবিয়া', 'নিউ ক্যালেডোনিয়া', 'নিউজিল্যান্ড', 'নিউয়ে', 'নিকারাগুয়া', 'নিরক্ষীয় গিনি', 'নিরফোক দ্বীপ', 'নেদারল্যান্ডস', 'নেপাল', 'পর্তুগাল', 'পশ্চিম সাহারা', 'পাকিস্তান', 'পানামা', 'পাপুয়া নিউ গিনি', 'পালাউ', 'পিটকেয়ার্ন দ্বীপপুঞ্জ', 'পিরু', 'পুয়ের্তো রিকো', 'পোল্যান্ড', 'প্যারাগুয়ে', 'ফকল্যান্ড দ্বীপপুঞ্জ', 'ফরাসী গায়ানা', 'ফরাসী দক্ষিণাঞ্চল', 'ফরাসী পলিনেশিয়া', 'ফিজি', 'ফিনল্যান্ড', 'ফিলিপাইন', 'ফিলিস্তিন অঞ্চলসমূহ', 'ফ্যারও দ্বীপপুঞ্জ', 'ফ্রান্স', 'বতসোয়ানা', 'বসনিয়া ও হার্জেগোভিনা', 'বাংলাদেশ', 'বারবাদোস', 'বারমুডা', 'বাহরাইন', 'বাহামা দ্বীপপুঞ্জ', 'বুরকিনা ফাসো', 'বুরুন্ডি', 'বুলগেরিয়া', 'বেনিন', 'বেলজিয়াম', 'বেলিজ', 'বেলোরুশিয়া', 'বোলিভিয়া', 'ব্রাজিল', 'ব্রিটিশ ভারত মহাসাগরীয় অঞ্চল', 'ব্রিটিশ ভার্জিন দ্বীপপুঞ্জ', 'ব্রুনেই', 'ভানুয়াটু', 'ভারত', 'ভিয়েতনাম', 'ভুটান', 'ভেনেজুয়েলা', 'ভ্যাটিকান সিটি', 'মঙ্গোলিয়া', 'মধ্য আফ্রিকার প্রজাতন্ত্র', 'মন্টসেরাট', 'মন্টিনিগ্রো', 'মরিতানিয়া', 'মরিশাস', 'মাইক্রোনেশিয়া', 'মাদাগাস্কার', 'মায়ানমার (বা', 'মায়োত্তে', 'মার্কিন ভার্জিন দ্বীপপুঞ্জ', 'মার্কিন যুক্তরাষ্ট্র', 'মার্টিনিক', 'মার্শাল দ্বীপপুঞ্জ', 'মালদ্বীপ', 'মালয়েশিয়া', 'মালাউই', 'মালি', 'মাল্টা', 'মিশর', 'মেক্সিকো', 'মোজাম্বিক', 'মোনাকো', 'মোরক্কো', 'মোল্দাভিয়া', 'ম্যাকাও এস এ আর চায়না', 'ম্যাসাডোনিয়া', 'যুক্তরাজ্য', 'যুক্তরাষ্ট্রের পার্শ্ববর্তী দ্বীপপুঞ্জ', 'রাশিয়া', 'রিইউনিয়ন', 'রুমানিয়া', 'রুয়ান্ডা', 'লাইবেরিয়া', 'লাওস', 'লাক্সেমবার্গ', 'লাত্ভিয়া', 'লিচেনস্টেইন', 'লিথুয়ানিয়া', 'লিবিয়া', 'লেবানন', 'লেসোথো', 'শ্রীলঙ্কা', 'শ্লোভাকিয়া', 'সংযুক্ত আরব আমিরাত', 'সলোমন দ্বীপপুঞ্জ', 'সাইপ্রাস', 'সাওটোমা ও প্রিন্সিপি', 'সান মারিনো', 'সামোয়া', 'সার্বিয়া', 'সিঙ্গাপুর', 'সিন্ট মার্টেন', 'সিয়েরালিওন', 'সিরিয়া', 'সিসিলি', 'সুইজারল্যান্ড', 'সুইডেন', 'সুদান', 'সুরিনাম', 'সেনেগাল', 'সেন্ট কিটস ও নেভিস', 'সেন্ট পিয়ের ও মিকুয়েলন', 'সেন্ট বারথেলিমি', 'সেন্ট ভিনসেন্ট ও দ্যা গ্রেনাডিনস', 'সেন্ট মার্টিন', 'সেন্ট লুসিয়া', 'সেন্ট হেলেনা', 'সোমালিয়া', 'সোয়াজিল্যান্ড', 'সৌদি আরব', 'স্পেন', 'স্বালবার্ড ও জান মেয়েন', 'স্লোভানিয়া', 'হংকং এসএআর চীনা', 'হণ্ডুরাস', 'হাইতি', 'হাঙ্গেরি', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityPrefix}}{{citySuffix}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{banglaStreetName}} {{streetSuffix}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetNumber}} {{streetName}}', ]; protected static $addressFormats = [ '{{streetAddress}}, {{city}} {{state}}', ]; public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } public static function streetNumber() { return Utils::getBanglaNumber(self::numberBetween(1, 100)); } public static function banglaStreetName() { return static::randomElement(static::$streetNames); } } PK A�)[��sU U * faker/src/Faker/Provider/bn_BD/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\bn_BD; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{companyName}} {{companyType}}', ]; protected static $names = [ 'রহিম', 'করিম', 'বাবলু', ]; protected static $types = [ 'সিমেন্ট', 'সার', 'ঢেউটিন', ]; public static function companyType() { return static::randomElement(static::$types); } public static function companyName() { return static::randomElement(static::$names); } } PK A�)[��b�, , ( faker/src/Faker/Provider/bn_BD/Utils.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\bn_BD; class Utils { public static function getBanglaNumber($number) { $english = range(0, 10); $bangla = ['০', '১', '২', '৩', '৪', '৫', '৬', '৭', '৮', '৯']; return str_replace($english, $bangla, $number); } } PK A�)[wjɱ � ) faker/src/Faker/Provider/bn_BD/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\bn_BD; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'অনন্ত', 'আব্দুল্লাহ', 'আহসান', 'ইমরুল', 'করিম', 'জলিল', 'বরকত', 'মাসনুন', 'রহিম', 'রিফাত', 'হাসনাত', 'হাসান', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'জারিন', 'জেরিন', 'ফারহানা', 'ফাহমেদা', 'মাহজাবিন', 'মেহনাজ', 'রহিমা', 'লাবনী', 'সাবরিন', 'সাবরিনা', 'হাসিন', 'রহমত', ]; protected static $lastName = [ 'খান', 'শেখ', 'শিকদার', 'আলী', 'তাসনীম', 'তাবাসসুম', ]; protected static $titleMale = ['মি.']; protected static $titleFemale = ['মিসেস.', 'মিস.']; } PK A�)[*c}� � * faker/src/Faker/Provider/th_TH/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\th_TH; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * @var array Thai bank names * * @see https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%8A%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%98%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2 */ protected static $banks = [ 'ธนาคารแห่งประเทศไทย', 'ธนาคารกรุงเทพ', 'ธนาคารกรุงศรีอยุธยา', 'ธนาคารกสิกรไทย', 'ธนาคารเกียรตินาคิน', 'ธนาคารซีไอเอ็มบีไทย', 'ธนาคารทหารไทย', 'ธนาคารทิสโก้', 'ธนาคารไทยพาณิชย์', 'ธนาคารไทยเครดิตเพื่อรายย่อย', 'ธนาคารธนชาต', 'ธนาคารยูโอบี', 'ธนาคารแลนด์ แอนด์ เฮาส์', 'ธนาคารสแตนดาร์ดชาร์เตอร์ด (ไทย)', 'ธนาคารกรุงไทย', 'ธนาคารพัฒนาวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมแห่งประเทศไทย', 'ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร', 'ธนาคารเพื่อการส่งออกและนำเข้าแห่งประเทศไทย', 'ธนาคารออมสิน', 'ธนาคารอาคารสงเคราะห์', 'ธนาคารอิสลามแห่งประเทศไทย', 'ธนาคารไอซีบีซี (ไทย)', ]; /** * @example 'ธนาคารกสิกรไทย' */ public static function bank() { return static::randomElement(static::$banks); } } PK A�)[��M� � + faker/src/Faker/Provider/th_TH/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\th_TH; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $tld = ['com', 'th', 'co.th', 'or.th', 'go.th', 'in.th', 'ac.th', 'mi.th', 'net.th']; } PK A�)[�n? N N . faker/src/Faker/Provider/th_TH/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\th_TH; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { /** * @var array Thai phone number formats * * @see http://www4.sit.kmutt.ac.th/content/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%82%E0%B9%82%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%A8%E0%B8%B1%E0%B8%9E%E0%B8%97%E0%B9%8C%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B9%89%E0%B8%96%E0%B8%B9%E0%B8%81%E0%B8%95%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%87 */ protected static $formats = [ '0 #### ####', '+66 #### ####', '0########', ]; /** * @var array Thai mobile phone number formats */ protected static $mobileFormats = [ '08# ### ####', '08 #### ####', '09# ### ####', '09 #### ####', '06# ### ####', '06 #### ####', ]; /** * Returns a Thai mobile phone number * * @return string */ public static function mobileNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$mobileFormats)); } } PK A�)[C��id id * faker/src/Faker/Provider/th_TH/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\th_TH; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cityPrefix = [ 'เมือง', 'หมู่บ้าน', 'ท่า', ]; protected static $citySuffix = [ 'เหนือ', 'ใต้', 'บุรี', ]; protected static $buildingNumber = [ '#####', '####', '###', '##', '##/###', ]; protected static $streetPrefix = [ 'ซอย', 'ถนน', 'สะพาน', 'วงเวียน', 'แยก', ]; protected static $streetSuffix = [ 'กรุงเกษม', 'กรุงเทพกรีฑา', 'กรุงเทพ-นนทบุรี', 'กรุงธนบุรี', 'กรุงแมน', 'กล้วยน้ำไทตัดใหม่', 'กลันตัน', 'กะออม', 'กระออม', 'กัลปพฤกษ์', 'กัลยาณไมตรี', 'กาญจนาภิเษก', 'กำนันแม้น', 'กำแพงเพชร', 'กำแพงเพชร 1', 'กำแพงเพชร 2', 'กำแพงเพชร 3', 'กำแพงเพชร 4', 'กำแพงเพชร 5', 'กำแพงเพชร 6', 'กำแพงเพชร 7', 'กิ่งแก้ว', 'กิจพานิช', 'เกษมราษฎร์', 'แก้ว', 'แก้วเงินทอง', 'โกสุมรวมใจ', 'ไกรสีห์', 'ขวัญ', 'ขาว', 'ข้าวสาร', 'ข้าวหลาม', 'ขุมทอง-ลำต้อยติ่ง', 'เขียวไข่กา', 'ครุใน', 'คลองเก้า', 'คลองถมวัดพิเรนทร์', 'คลองถมวัดสระเกศ', 'คลองถมวัดโสมนัส', 'คลองลำเจียก', 'คลองลำปัก', 'คลองสิบ-คลองสิบสี่', 'คอนแวนต์', 'คุ้มเกล้า', 'คู้บอน', 'คู้-คลองสิบ', 'เคหะร่มเกล้า', 'งามวงศ์วาน', 'จตุโชติ', 'จรัญสนิทวงศ์', 'จรัสเมือง', 'จรัสเวียง', 'จรูญเวียง', 'จอมทอง', 'จอมทองบูรณะ', 'จักรพงษ์', 'จักรพรรดิพงษ์', 'จักรเพชร', 'จักรวรรดิ', 'จันทน์', 'จันทน์เก่า', 'จันทรุเบกษา', 'จารุเมือง', 'จึงเจริญพาณิชย์', 'เจริญกรุง', 'เจริญนคร', 'เจริญพัฒนา', 'เจริญเมือง', 'เจริญรัถ', 'เจริญราษฎร์', 'เจริญเวียง', 'เจ้าคำรพ', 'เจ้าคำรบ', 'เจ้าคุณทหาร', 'เจ้าพระยาสยาม', 'เจ้าฟ้า', 'แจ้งวัฒนะ', 'ฉลองกรุง', 'ฉิมพลี', 'เฉลิมเขต 1', 'เฉลิมเขต 2', 'เฉลิมเขต 3', 'เฉลิมเขต 4', 'เฉลิมพงษ์', 'เฉลิมพระเกียรติ ร.9', 'แฉล้มนิมิตร', 'ชักพระ', 'ชัยพฤกษ์', 'ช่างอากาศอุทิศ', 'ชิดลม', 'เชตุพน', 'เชิดวุฒากาศ', 'เชียงใหม่', 'เชื้อเพลิง', 'เชื่อมคลองมอญ', 'เชื่อมสัมพันธ์', 'โชคชัย 4', 'ณ ระนอง', 'ดวงพิทักษ์', 'ดาวข่าง', 'ดำรงรักษ์', 'ดินแดง', 'ดินแดง 1', 'ดินสอ', 'ดิสมาร์ค', 'เดชะตุงคะ', 'เดโช', 'ตรีเพชร', 'ตรีมิตร', 'ตะนาว', 'ตานี', 'ตีทอง', 'เตชะวณิช', 'ทรงวาด', 'ทรงสวัสดิ์', 'ทรงเสริม', 'ทรัพย์', 'ทรัพย์สิน', 'ทวีวัฒนา', 'ทวีวัฒนา-กาญจนาภิเษก', 'ทหาร', 'ทหารอากาศอุทิศ', 'ทับยาว', 'ท่าเกษม', 'ท่าข้าม', 'ทางรถไฟสายเก่าปากน้ำ', 'ท่าดินแดง', 'ท้ายวัง', 'ทุ่งมังกร', 'เทศบาลนฤมาณ', 'เทศบาลนิมิตใต้', 'เทศบาลนิมิตเหนือ', 'เทศบาลรังรักษ์ใต้', 'เทศบาลรังรักษ์เหนือ', 'เทศบาลรังสรรใต้', 'เทศบาลรังสรรเหนือ', 'เทศบาลรังสฤษดิ์ใต้', 'เทศบาลรังสฤษดิ์เหนือ', 'เทศบาลสงเคราะห์', 'เทอดดำริ', 'เทอดไท', 'เทิดราชัน', 'เทียมร่วมมิตร', 'ไทยรามัญ', 'ธนิยะ', 'นครไชยศรี', 'นครปฐม', 'นครราชสีมา', 'นครลุง', 'นครสวรรค์', 'นนทรี', 'นราธิวาสราชนครินทร์', 'นเรศ', 'นวมินทร์', 'นวลจันทร์', 'นักกีฬาแหลมทอง', 'นาคนิวาส', 'นาคราช', 'นางลิ้นจี่', 'นาวงประชาพัฒนา', 'นิคมมักกะสัน', 'นิมิตใหม่', 'นิลเหมนิยม', 'นี้จงสวัสดิ์', 'บรมราชชนนี', 'บรรทัดทอง', 'บริพัตร', 'บวรนิเวศน์', 'บางกระดี่', 'บางขุนเทียน', 'บางขุนเทียน-ชายทะเล', 'บางขุนนนท์', 'บางแค', 'บางเชือกหนัง', 'บางนา-ตราด', 'บางบอน 1', 'บางบอน 2', 'บางบอน 3', 'บางบอน 4', 'บางบอน 5', 'บางบอนสายเดิม', 'บางไผ่', 'บางพรม', 'บางระมาด', 'บางแวก', 'บ้านหม้อ', 'บำรุงเมือง', 'บึงขวาง', 'บุญศิริ', 'บุรีภิรมย์', 'บูรณศาสตร์', 'บูรพา', 'แบนชะโด', 'แบรสต์', 'ประชาชื่น', 'ประชาทร', 'ประชาธิปก', 'ประชาธิปไตย', 'ประชาพัฒนา', 'ประชาร่วมใจ', 'ประชาราษฎร์ สาย 1', 'ประชาราษฎร์ สาย 2', 'ประชาราษฎร์บำเพ็ญ', 'ประชาสงเคราะห์', 'ประชาสำราญ', 'ประชาสุข', 'ประชาอุทิศ', 'ประดิพัทธิ์', 'ประดิษฐ์มนูธรรม', 'ประมวญ', 'ประเสริฐมนูกิจ', 'ปรินายก', 'ปั้น', 'ปากน้ำกระโจมทอง', 'ปากน้ำฝั่งเหนือ', 'แปลงนาม', 'ผดุงด้าว', 'ผดุงพันธ์', 'พญาไท', 'พญาไม้', 'พรหมราษฎร์', 'พระจันทร์', 'พระพิทักษ์', 'พระพิพิธ', 'พระยาสุเรนทร์', 'พระราม 1', 'พระราม 2', 'พระราม 3', 'พระราม 4', 'พระราม 5', 'พระราม 6', 'พระราม 9', 'พระสุเมรุ', 'พระอาทิตย์', 'พรานนก', 'พลับพลาไชย', 'พ่วงศิริ', 'พหลโยธิน', 'พะเนียง', 'พัฒน์พงศ์', 'พัฒนา', 'พัฒนาการ', 'พัฒนาชนบท', 'พัฒนาชนบท 2', 'พัฒนาชนบท 3', 'พัฒนาชนบท 4', 'พาณิชยการธนบุรี', 'พาดสาย', 'พาหุรัด', 'พิชัย', 'พิบูลสงคราม', 'พิษณุโลก', 'พีรพงษ์', 'พุทธบูชา', 'พุทธมณฑล สาย 1', 'พุทธมณฑล สาย 2', 'พุทธมณฑล สาย 3', 'เพชรเกษม', 'เพชรบุรี', 'เพชรพระราม', 'เพชรอุทัย', 'เพลินจิต', 'เพาะพานิชย์', 'เพิ่มสิน', 'แพร่งนรา', 'แพร่งภูธร', 'แพร่งสรรพศาสตร์', 'โพธิ์แก้ว', 'เฟื่องนคร', 'ภาณุรังษี', 'ภุชงค์', 'โภคี', 'มหรรณพ', 'มหาจักร', 'มหาไชย', 'มหานคร', 'มหาพฤฒาราม', 'มหาราช', 'มหาเศรษฐ์', 'มเหสักข์', 'มไหสวรรย์', 'มอเตอร์เวย์', 'มังกร', 'มาเจริญ', 'มิตรพันธ์', 'มิตรภาพไทย-จีน', 'มิตรไมตรี', 'มิตรไมตรี 1', 'มิตรไมตรี 2', 'มิตรไมตรี 3', 'มีนพัฒนา', 'แมนไท', 'ไมตรีจิต', 'ยมราชสุขุม', 'ยังพัธนา', 'ยานนาวา', 'ยี่สิบสองกรกฎาคม 1', 'ยี่สิบสองกรกฎาคม 2', 'ยี่สิบสองกรกฎาคม 3', 'ยี่สิบสองกรกฎาคม 4', 'ยี่สิบสองกรกฎาคม 5', 'ยุคล 1', 'ยุคล 2', 'เย็นจิต', 'เย็นอากาศ', 'เยาวพานิชย์', 'เยาวราช', 'แยกสวนสยาม', 'โยธา', 'โยธา 1', 'โยธินพัฒนา', 'โยธี', 'ร่มเกล้า', 'ร่วมจิตต์', 'ร่วมพัฒนา', 'รองเมือง', 'ระนอง 1', 'ระนอง 2', 'รัชดาภิเษก', 'รัชดา-รามอินทรา', 'รัชมงคลประสาธน์', 'รางน้ำ', 'ราชดำเนินกลาง', 'ราชดำเนินนอก', 'ราชดำเนินใน', 'ราชดำริ', 'ราชบพิธ', 'ราชปรารภ', 'ราชพฤกษ์', 'ราชมนตรี', 'ราชวงศ์', 'ราชวิถี', 'ราชินี', 'รามคำแหง', 'รามคำแหง 2', 'รามบุตรี', 'รามอินทรา', 'ราษฎร์นิมิตร', 'ราษฎร์บูรณะ', 'ราษฎร์พัฒนา', 'ราษฎร์ร่วมใจ', 'ราษฎร์รัฐพัฒนา', 'ราษฎร์อุทิศ', 'ริมคลองประปาฝั่งขวา', 'ริมคลองประปาฝั่งซ้าย', 'รุ่งประชา', 'ลงท่า', 'ลาซาล', 'ลาซาล-แบริ่ง', 'ลาดกระบัง', 'ลาดปลาเค้า', 'ลาดพร้าว', 'ลาดพร้าววังหิน', 'ลาดหญ้า', 'ลำไทร', 'ลำพูนไชย', 'ลำมะเขือขื่น', 'ลิขิต', 'ลูกหลวง', 'เลียบคลองเนินทราย', 'เลียบคลองบางพรม', 'เลียบคลองปทุม', 'เลียบคลองผดุงกรุงเกษม', 'เลียบคลองพิทยาลงกรณ์', 'เลียบคลองภาษีเจริญฝั่งใต้', 'เลียบคลองภาษีเจริญฝั่งเหนือ', 'เลียบคลองมอญ', 'เลียบคลองลำกอไผ่', 'เลียบคลองสอง', 'เลียบคลองสิบสามฝั่งตะวันตก', 'เลียบคลองสิบสามฝั่งตะวันออก', 'เลียบทะเลสาบ', 'เลียบวารี', 'วงศ์สว่าง', 'วรจักร', 'วังเจ้าสาย', 'วังเดิม', 'วังหลัง', 'วัชรพล', 'วัฒนธรรม', 'วัดเวฬุวนาราม', 'วัดสุขใจ', 'วัดใหม่เจริญราษฎร์', 'วิทยุ', 'วิบูลย์สาธุกิจ', 'วิบูลย์สาธุกิจ', 'วิวัฒน์เวียง', 'วิสุทธิกษัตริย์', 'วุฒากาศ', 'ศรีธรรมาธิราช', 'ศรีนครินทร์', 'ศรีบูรพา', 'ศรีวรา', 'ศรีเวียง', 'ศรีอยุธยา', 'ศาลาแดง', 'ศาลาธรรมสพน์', 'ศิริเกษม', 'ศิริพงษ์', 'ศุภมิตร', 'เศรษฐศิริ', 'เศรษฐศิริ 2', 'สกุลดี', 'สตรีวิทยา 2', 'สนามไชย', 'สมเด็จเจ้าพระยา', 'สมเด็จพระเจ้าตากสิน', 'สมเด็จพระปิ่นเกล้า', 'สรงประภา', 'สรณคมน์', 'สรรพาวุธ', 'สราญรมย์', 'สวนผัก', 'สวนพลู', 'สวนสยาม', 'สวนอ้อยซอยกลาง', 'สวรรคโลก', 'สวัสดิการ 1', 'สวัสดิการ 2', 'สวัสดิการ 3', 'สว่าง', 'สะแกงาม', 'สะพานพุทธ', 'สังคมสงเคราะห์', 'สังคโลก', 'สังฆประชา', 'สังฆสันติสุข', 'สันติภาพ', 'สาทรใต้', 'สาทรเหนือ', 'สาธุประดิษฐ์', 'สามวา', 'สามเสน', 'สายไหม', 'สารสิน', 'สารีบุตร', 'สารีบุตร-ทับยาว', 'สาลีรัฐวิภาค', 'สิบสามห้าง', 'สิรินธร', 'สี่พระยา', 'สีลม', 'สีหบุรานุกิจ', 'สุขสวัสดิ์', 'สุขาภิบาล 2', 'สุขาภิบาล 5', 'สุขาภิบาลบางระมาด', 'สุขุมวิท', 'สุโขทัย', 'สุคนธสวัสดิ์', 'สุคันธาราม', 'สุดประเสริฐ', 'สุทธาวาส', 'สุทธิสารวินิจฉัย', 'สุนทรโกษา', 'สุพรรณ', 'สุรวงศ์', 'สุรศักดิ์', 'สุวินทวงศ์', 'สุเหร่าคลองหนึ่ง', 'เสนานิคม 1', 'เสรีไทย', 'เสือป่า', 'แสนเกษม', 'แสมดำ', 'หทัยมิตร', 'หทัยราษฎร์', 'หนองแขม-วัดศรีนวล', 'หนองระแหง', 'หน้าพระธาตุ', 'หน้าพระลาน', 'หน้าหับเผย', 'หม่อมเจ้าสง่างาม สุประดิษฐ์', 'หมู่บ้านเศรษฐกิจ', 'หลวง', 'หลวงพรตพิทยพยัต', 'หลวงแพ่ง', 'หลักเมือง', 'หลังสวน', 'หลานหลวง', 'หอวัง', 'หัวหมาก', 'อนันตนาค', 'อนามัยงามเจริญ', 'อนุวงศ์', 'อยู่เย็น', 'อยู่วิทยา', 'อรุณอมรินทร์', 'อโศก-ดินแดง', 'อโศกมนตรี', 'อ่อนนุช', 'อังรีดูนังต์', 'อัศวพิเชษฐ์', 'อัษฎางค์', 'อัสสัมชัญ', 'อาจณรงค์', 'อำนวยสงคราม', 'อินทรพิทักษ์', 'อินทราวาส', 'อิสรภาพ', 'อุณากรรณ', 'อุดมสุข', 'อุทยาน', 'อู่ทองนอก', 'อู่ทองใน', 'เอกชัย', '60 พรรษามหาราชินี', ]; protected static $postcode = ['#####']; /** * @var array Thai province names * * @see https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2 */ protected static $province = [ 'กระบี่', 'กรุงเทพมหานคร', 'กาญจนบุรี', 'กาฬสินธุ์', 'กำแพงเพชร', 'ขอนแก่น', 'จันทบุรี', 'ฉะเชิงเทรา', 'ชลบุรี', 'ชัยนาท', 'ชัยภูมิ', 'ชุมพร', 'ตรัง', 'ตราด', 'ตาก', 'นครนายก', 'นครปฐม', 'นครพนม', 'นครราชสีมา', 'นครศรีธรรมราช', 'นครสวรรค์', 'นนทบุรี', 'นราธิวาส', 'น่าน', 'บึงกาฬ', 'บุรีรัมย์', 'ปทุมธานี', 'ประจวบคีรีขันธ์', 'ปราจีนบุรี', 'ปัตตานี', 'พระนครศรีอยุธยา', 'พะเยา', 'พังงา', 'พัทลุง', 'พิจิตร', 'พิษณุโลก', 'ภูเก็ต', 'มหาสารคาม', 'มุกดาหาร', 'ยะลา', 'ยโสธร', 'ระนอง', 'ระยอง', 'ราชบุรี', 'ร้อยเอ็ด', 'ลพบุรี', 'ลำปาง', 'ลำพูน', 'ศรีสะเกษ', 'สกลนคร', 'สงขลา', 'สตูล', 'สมุทรปราการ', 'สมุทรสงคราม', 'สมุทรสาคร', 'สระบุรี', 'สระแก้ว', 'สิงห์บุรี', 'สุพรรณบุรี', 'สุราษฎร์ธานี', 'สุรินทร์', 'สุโขทัย', 'หนองคาย', 'หนองบัวลำภู', 'อำนาจเจริญ', 'อุดรธานี', 'อุตรดิตถ์', 'อุทัยธานี', 'อุบลราชธานี', 'อ่างทอง', 'เชียงราย', 'เชียงใหม่', 'เพชรบุรี', 'เพชรบูรณ์', 'เลย', 'แพร่', 'แม่ฮ่องสอน', ]; /** * @var array Country names in Thai * * @see https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%8A%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8_%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B9%81%E0%B8%94%E0%B8%99_%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%A7%E0%B8%87 */ protected static $country = [ 'กรีซ', 'กัมพูชา', 'กัวเตมาลา', 'กาตาร์', 'คอซอวอ', 'คาซัคสถาน', 'คิริบาส', 'คิวบา', 'คีร์กีซสถาน', 'คูเวต', 'จอร์เจีย', 'จอร์แดน', 'จาเมกา', 'จีน', 'ชิลี', 'ซานมารีโน', 'ซามัว', 'ซาอุดีอาระเบีย', 'ซีเรีย', 'ซูรินาม', 'ญี่ปุ่น', 'ดอมินีกา', 'ตรินิแดดและโตเบโก', 'ตองกา', 'ติมอร์-เลสเต', 'ตุรกี', 'ตูวาลู', 'ทาจิกิสถาน', 'นครรัฐวาติกัน', 'นอร์เวย์', 'นาอูรู', 'นิการากัว', 'นิวซีแลนด์', 'บราซิล', 'บรูไนดารุสซาลาม', 'บอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา', 'บังกลาเทศ', 'บัลแกเรีย', 'บาร์เบโดส', 'บาห์เรน', 'บาฮามาส', 'ปากีสถาน', 'ปานามา', 'ปาปัวนิวกินี', 'ปารากวัย', 'ปาเลา', 'ฝรั่งเศส', 'พม่า', 'ฟิจิ', 'ฟินแลนด์', 'ฟิลิปปินส์', 'ภูฏาน', 'มองโกเลีย', 'มอนเตเนโกร', 'มอลตา', 'มอลโดวา', 'มัลดีฟส์', 'มาเลเซีย', 'ยูเครน', 'รัสเซีย', 'ลักเซมเบิร์ก', 'ลัตเวีย', 'ลาว', 'ลิกเตนสไตน์', 'ลิทัวเนีย', 'ศรีลังกา', 'สวิตเซอร์แลนด์', 'สวีเดน', 'สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์', 'สหรัฐอเมริกา', 'สหราชอาณาจักร', 'สาธารณรัฐมาซิโดเนีย', 'สาธารณรัฐเช็ก', 'สาธารณรัฐโดมินิกัน', 'สิงคโปร์', 'สเปน', 'สโลวาเกีย', 'สโลวีเนีย', 'หมู่เกาะมาร์แชลล์', 'หมู่เกาะโซโลมอน', 'ออสเตรีย', 'ออสเตรเลีย', 'อันดอร์รา', 'อัฟกานิสถาน', 'อาร์มีเนีย', 'อาร์เจนตินา', 'อาเซอร์ไบจาน', 'อิตาลี', 'อินเดีย', 'อินโดนีเซีย', 'อิรัก', 'อิสราเอล', 'อิหร่าน', 'อุซเบกิสถาน', 'อุรุกวัย', 'ฮอนดูรัส', 'ฮังการี', 'เกรเนดา', 'เกาหลีเหนือ', 'เกาหลีใต้', 'เซนต์คิตส์และเนวิส', 'เซนต์ลูเซีย', 'เซนต์วินเซนต์และเกรนาดีนส์', 'เซอร์เบีย', 'เดนมาร์ก', 'เติร์กเมนิสถาน', 'เนปาล', 'เนเธอร์แลนด์', 'เบลารุส', 'เบลีซ', 'เบลเยียม', 'เปรู', 'เม็กซิโก', 'เยอรมนี', 'เยเมน', 'เลบานอน', 'เวียดนาม', 'เวเนซุเอลา', 'เอกวาดอร์', 'เอลซัลวาดอร์', 'เอสโตเนีย', 'เฮติ', 'แคนาดา', 'แอนติกาและบาร์บูดา', 'แอลเบเนีย', 'โครเอเชีย', 'โคลอมเบีย', 'โบลิเวีย', 'โปรตุเกส', 'โปแลนด์', 'โมนาโก', 'โรมาเนีย', 'โอมาน', 'ไซปรัส', 'ไทย', 'ไมโครนีเซีย', 'ไอซ์แลนด์', 'ไอร์แลนด์', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityPrefix}} {{firstName}}{{citySuffix}}', '{{cityPrefix}} {{firstName}}', '{{firstName}}{{citySuffix}}', '{{lastName}}{{citySuffix}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetPrefix}} {{streetSuffix}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{buildingNumber}} {{streetName}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{city}}, {{postcode}}", ]; /** * @example 'เมือง' */ public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } /** * @example 'ถนน' */ public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * @example 'กรุงเทพมหานคร' */ public static function province() { return static::randomElement(static::$province); } } PK A�)[�e�x� � * faker/src/Faker/Provider/th_TH/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\th_TH; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $slogans = [ [ 'เชื่อมต่อ', 'สรรสร้าง', 'เชื่อมโยง', 'ส่งเสริม', 'เปลี่ยน', 'ประสาน', 'พัฒนา', ], [ 'ตลาด', 'อุตสาหกรรม', 'โครงสร้าง', 'เทคโนโลยี', 'เนื้อหา', 'สถาปัตยกรรม', 'ระบบ', 'ความคิด', 'ผู้ใช้', 'เครือข่าย', 'ประสบการณ์', ], [ 'ที่แข็งแกร่ง', 'ที่มีคุณค่า', 'ที่สร้างสรรค์', '24 ชั่วโมง', 'อย่างสากล', 'สู่ผู้บริโภค', 'ที่น่าดึงดูด', 'อย่างมีประสิทธิภาพ', 'อย่างไร้รอยต่อ', 'อย่างไร้ที่ติ', 'ที่ปรับตัวได้', 'คุณภาพสากล', 'พร้อมใช้งาน', 'ที่มีความหมาย', 'ที่โปร่งใส', 'เพื่อการเปลี่ยนแปลง', 'สมัยใหม่', 'รูปแบบใหม่', ], ]; /** * @example 'เชื่อมต่อตลาดที่แข็งแกร่ง' */ public function slogan() { $result = []; foreach (static::$slogans as &$slogan) { $result[] = static::randomElement($slogan); } return implode('', $result); } } PK A�)[�-�I ( faker/src/Faker/Provider/th_TH/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\th_TH; class Color extends \Faker\Provider\Color { protected static $safeColorNames = [ 'ขาว', 'ชมพู', 'ดำ', 'น้ำตาล', 'น้ำเงิน', 'ฟ้า', 'ม่วง', 'ส้ม', 'เขียว', 'เขียวอ่อน', 'เหลือง', 'แดง', ]; protected static $allColorNames = [ 'กากี', 'ขาว', 'คราม', 'ชมพู', 'ดำ', 'ทอง', 'นาค', 'น้ำตาล', 'น้ำเงิน', 'ฟ้า', 'ม่วง', 'ส้ม', 'เขียว', 'เขียวอ่อน', 'เงิน', 'เทา', 'เหลือง', 'เหลืองอ่อน', 'แดง', '่ขี้ม้า', ]; } PK A�)[� ��G �G ) faker/src/Faker/Provider/th_TH/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\th_TH; use Faker\Provider\Miscellaneous; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'กฤต', 'กฤติพงศ์', 'กฤติเดช', 'กฤษฎา', 'กฤษฎิ์', 'กฤษณะ', 'กฤษณ์', 'กันตพงศ์', 'กันตภณ', 'กำจร', 'กิตติ', 'กิตติภณ', 'กิตติศักดิ์', 'ก้องภพ', 'คมกฤช', 'คมสันต์', 'ครรชิต', 'ครองฤทธิ์', 'คำรณ', 'คึกฤทธิ์', 'จตุภัทร', 'จรัล', 'จรูญ', 'จอมเดช', 'จาตุรนต์', 'จารุกิตติ์', 'จารุวัฒน์', 'จารุวิทย์', 'จารุเดช', 'จิตรายุธ', 'จิรพัฒน์', 'จิรายุ', 'จิรายุทธ', 'จิรเดช', 'จิรโชติ', 'จีรยุทธ', 'จุมพล', 'ฉันทพล', 'ฉันทพัฒน์', 'ชนกันต์', 'ชนะศึก', 'ชัชชัย', 'ชัชวาลย์', 'ชัยณรงค์', 'ชัยนันท์', 'ชัยมงคล', 'ชัยวุฒิ', 'ชัยโรจน์', 'ชาญชัย', 'ชาญรบ', 'ชาตพล', 'ชานนท์', 'ชิษณุพงศ์', 'ชุติเดช', 'ฐิติพงศ์', 'ฐิติภัทร', 'ณรงค์', 'ณรงค์กร', 'ณรงค์ชัย', 'ณรงค์ฤทธิ์', 'ณัฏฐกิตติ์', 'ณัฏฐชัย', 'ณัฏฐพล', 'ณัฐกฤต', 'ณัฐชนน', 'ณัฐพงศ์', 'ณัฐภูมิ', 'ณัฐฤกษ์', 'ณัฐวิโรจน์', 'ดนัย', 'ดนุเดช', 'ดลฤทธิ์', 'ดุลยศักดิ์', 'ตรีภพ', 'ติณณภพ', 'ต้นกล้า', 'ทรงกฤต', 'ทรงภพ', 'ทรงวุฒิ', 'ทวีเดช', 'ทัดภูมิ', 'ทิฐิพล', 'ทินภัทร', 'ทีปกร', 'ธงชัย', 'ธนกร', 'ธนกฤต', 'ธนชาติ', 'ธนชิต', 'ธนภัทร', 'ธนภูมิ', 'ธนศักดิ์', 'ธนัชชัย', 'ธนาธิป', 'ธนเดช', 'ธนโชติ', 'ธรรมศักดิ์', 'ธวัชชัย', 'ธัญวิทย์', 'ธานินทร์', 'ธารินทร์', 'ธิติ', 'ธีธัช', 'ธีรนัย', 'ธีรพล', 'ธเนศ', 'นพณัฐ', 'นพเดช', 'นรวุฒิ', 'นรสิงห์', 'นราธิป', 'นฤชิต', 'นันทภพ', 'บรรพต', 'บรรยงค์', 'บวรชัย', 'บวรพจน์', 'บวรวิทย์', 'บัณฑิต', 'บันลือศักดิ์', 'บัลลพ', 'บุญฤทธิ์', 'บุญส่ง', 'บุญโชค', 'บุรินทร์', 'ปกรณ์', 'ปฏิพล', 'ปณต', 'ประชา', 'ประพจน์', 'ประเสริฐ', 'ปรัชญา', 'ปัญจพล', 'ปานศักดิ์', 'ปิติ', 'ปิติพงศ์', 'ปิยวัฒน์', 'ป้องเกียรติ', 'ผดุงศักดิ์', 'ผดุงเดช', 'พงศ์กฤต', 'พงศ์พัทธ์', 'พงศ์เดช', 'พลภัทร', 'พลวัต', 'พันธ์พงษ์', 'พันเดช', 'พัลลภ', 'พาทิศ', 'พิพัฒน์', 'พิริยะศักดิ์', 'พิสิษฐ์', 'พิเชษฐ', 'พีรพล', 'พีรพัฒน์', 'พีรเทพ', 'พุฒิพงศ์', 'ภควัต', 'ภัคพล', 'ภัทร', 'ภัทรกร', 'ภากร', 'ภาคิน', 'ภาณุพงศ์', 'ภาณุภัทร', 'ภานุวัฒน์', 'ภูมิ', 'ภูมิพัฒน์', 'ภูริช', 'ภูวดล', 'ภูวเดช', 'ภูสิทธิ', 'มงคล', 'มงคลชัย', 'มนภาส', 'มนุญศักดิ์', 'มานะ', 'ยุทธการ', 'ราเชน', 'วรพจน์', 'วรพล', 'วรวุฒิ', 'วรุตม์', 'วรเทพ', 'วรเมธ', 'วัชรพล', 'วัลลภ', 'วิกรม', 'วิชาญ', 'วิทวัส', 'วิบูลย์', 'วิวัฒน์ชัย', 'วิโรจน์', 'วีรพล', 'วีรยุทธ', 'วีรเดช', 'วุฒิชัย', 'วุฒิชาติ', 'วุฒิเดช', 'ศักดา', 'ศุภกิจ', 'ศุภณัฐ', 'สมชาย', 'สมศักดิ์', 'สิทธินนท์', 'สิทธิเดช', 'สุกฤษฎิ์', 'สุทธินันท์', 'สุทธิพงษ์', 'สุบรรณ', 'สุเมธ', 'อดิรุจ', 'อดิเทพ', 'อดุลย์', 'อติชาติ', 'อนันตชัย', 'อนุชิต', 'อนุทิศ', 'อนุพนธ์', 'อนุภัทร', 'อนุรักข์', 'อภิคม', 'อภิชาติ', 'อรรคพล', 'อรรณพ', 'อรรณวุฒิ', 'อัคคเดช', 'อัครชัย', 'อาชวิน', 'อาณัติ', 'อานนท์', 'อานันท์', 'อารักษ์', 'อิทธิชัย', 'อิทธิพัทธ์', 'เกริกไกร', 'เจตน์', 'เจตพล', 'เจนศักดิ์', 'เจษฎา', 'เจิมศักดิ์', 'เชิดชาย', 'เด่นภูมิ', 'เตชภณ', 'เตชินท์', 'เป็นต่อ', 'เผชิญชัย', 'เผด็จ', 'เผ่าเทพ', 'เมธัส', 'เรวัติ', 'เรืองโรจน์', 'เสกข์', 'เหมรัชต์', 'เอกภพ', 'แสงโชติ', 'โกมุท', 'โกเมน', 'โกเมศ', 'โฆษิต', 'โพธิวัฒน์', 'โยธิต', 'โอภาส', 'โอฬาร', 'ไกรยุทธ์', 'ไชยวัฒน์', 'ไตรภพ', 'ไพศาล', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'กชวรรณ', 'กนกกาญจน์', 'กนกทิพย์', 'กนกนุช', 'กนกพรรณ', 'กนกรัตน์', 'กนกวรรณ', 'กนกอร', 'กมลกานต์', 'กมลฉัตร', 'กมลชนก', 'กมลทิพย์', 'กมลรัตน์', 'กมลวรรณ', 'กมลา', 'กมลเนตร', 'กรกนก', 'กรกมล', 'กรรณิกา', 'กรรณิการ์', 'กรวรรณ', 'กรวิกา', 'กรวิภา', 'กรองกาญจน์', 'กรองแก้ว', 'กรุณา', 'กฤตยา', 'กวินทิพย์', 'กัลยรัตน์', 'กัลยา', 'กัลยาณี', 'กัลยาณี', 'กานต์ธิดา', 'กิตติมา', 'กิรติกา', 'กิ่งกาญจน์', 'กิ่งแก้ว', 'กุสุมา', 'ขจีพรรณ', 'ขวัญจิรา', 'ขวัญตา', 'ขวัญทิพย์', 'ขวัญแก้ว', 'ครองพร', 'คะนึงจิต', 'คะนึงนิตย์', 'คำหยาด', 'จรรยา', 'จรัญพร', 'จรูญพรรณ', 'จันทนา', 'จันทนิภา', 'จันทร์จิรา', 'จันทร์เพ็ญ', 'จารีรัตน์', 'จารุณี', 'จารุวรรณ', 'จิดาภา', 'จิตตนาถ', 'จิตติมา', 'จิตรลดา', 'จิตรานุช', 'จินดา', 'จินดาพรรณ', 'จินดารัตน์', 'จินตนา', 'จินตพร', 'จินตภา', 'จิรนาถ', 'จิรัชญา', 'จีรพรรณ', 'จุฑาทิพย์', 'จุฑาภรณ์', 'จุฑามณี', 'จุฑารัตน์', 'จุไรรัตน์', 'จุไรวรรณ', 'ฉวีผ่อง', 'ฉัตราภรณ์', 'ชงโค', 'ชนกนันท์', 'ชนกนาถ', 'ชนนิภา', 'ชนิกานต์', 'ชนิดา', 'ชนิภา', 'ชมพูนุช', 'ชยาภา', 'ชลธิชา', 'ชลธิดา', 'ชลิตา', 'ชาลินี', 'ชิดชนก', 'ชุติกา', 'ชุติกาญจน์', 'ชุติภา', 'ชุติมน', 'ชุติมา', 'ช่อทิพย์', 'ฐปนีย์', 'ฐาปนีย์', 'ฐิตาพร', 'ฐิตารีย์', 'ฐิติกร', 'ฐิติกาญจน์', 'ฐิติพร', 'ฐิติพรรณ', 'ฐิติภา', 'ฐิติมา', 'ณฐินี', 'ณฤดี', 'ณัชชา', 'ณัฏฐธิดา', 'ณัฏฐิกา', 'ณัฏฐินี', 'ณัฐกานต์', 'ณัฐชยา', 'ณัฐชา', 'ณัฐฐา', 'ณัฐวดี', 'ณิชกานต์', 'ณิชมน', 'ณิชา', 'ณิชารีย์', 'ณีรนุช', 'ดลพร', 'ดวงแข', 'ดารณี', 'ดารินทร์', 'ดาวเรือง', 'ดุจดาว', 'ถวิกา', 'ถิรดา', 'ทองปลิว', 'ทัดดาว', 'ทิพนาถ', 'ทิพปภา', 'ทิพย์รัตน์', 'ธนพร', 'ธนัญญา', 'ธนิดา', 'ธัญชนก', 'ธัญญรัตน์', 'ธัญญา', 'ธัญทิพย์', 'ธัญพร', 'ธัญพิมล', 'ธัญรัตน์', 'ธันยชนก', 'ธันยพร', 'ธารทิพย์', 'ธาริณี', 'ธิดารัตน์', 'ธิดาวรรณ', 'นงนุช', 'นภา', 'นภาพร', 'นภาพรรณ', 'นภาวรรณ', 'นรีรัตน์', 'นฤมล', 'นลิน', 'นันทฉัตร', 'นันทนา', 'นันทิกานต์', 'นันทิชา', 'นันทิตา', 'นันทินี', 'นาถสุดา', 'นิชา', 'นิชาภา', 'นิรชา', 'บุณยนุช', 'บุณยพร', 'บุปผา', 'บุษบา', 'บุหลัน', 'ปฐมา', 'ปณิดา', 'ปนัดดา', 'ประกายแก้ว', 'ประภัสสร', 'ประภารัตน์', 'ประไพพรรณ', 'ปรางทิพย์', 'ปราญชลี', 'ปรียา', 'ปรียาดา', 'ปรียานุช', 'ปวันรัตน์', 'ปวีณอร', 'ปัญญารัตน์', 'ปัทมา', 'ปัทมาพร', 'ปานชนก', 'ปาริฉัตร', 'ปิยธิดา', 'ปิยนุช', 'ปิยะพรรณ', 'ปิยะวรรณ', 'ปุณยภา', 'ผกาพรรณ', 'ผดุงพร', 'พรทิพา', 'พรนภา', 'พรประภา', 'พรพรรณ', 'พรพิมล', 'พรรณทิพย์', 'พรรนิภา', 'พรไพลิน', 'พวงผกา', 'พัชรมัย', 'พัชรีวรรณ', 'พิมพ์ผกา', 'พิมพ์พรรณ', 'พิมพ์อัปสร', 'พิมลภา', 'พิมลรัตน์', 'พิศมัย', 'ภัทรธิดา', 'ภัทรลดา', 'ภัทรวรรณ', 'ภารวี', 'ภาวินี', 'มณีรัตน์', 'มัลลิกา', 'มาลินี', 'มินตรา', 'ยุพา', 'รติมา', 'รัชนี', 'รัตนประภา', 'รุจยา', 'รุจิราพร', 'ลดามณี', 'ลำดวน', 'วรกานต์', 'วรรณพร', 'วราภรณ์', 'วลัยพร', 'วลัยพรรณ', 'วลัยสมร', 'วลีรัตน์', 'วัชราภรณ์', 'วันทนีย์', 'วิภาดา', 'วิมลรัตน์', 'วิไลรัตน์', 'วิไลวรรณ', 'วีณา', 'ศันสนีย์', 'สมพร', 'สมศรี', 'สมหญิง', 'สาวิตรี', 'สุนิสา', 'อภิรดี', 'อรจิรา', 'อรชร', 'อรณิชา', 'อรนุช', 'อรพรรณ', 'อรพิมพ์', 'อรพิมล', 'อลิน', 'อังคณา', 'อัจฉรา', 'อัจฉราพร', 'อัญชลิกา', 'อาภรณ์', 'อินตรา', 'อุไรวรรณ', 'เกตุมณี', 'เกวลิน', 'เขมจิรา', 'เขมิกา', 'เครือวัลย์', 'เจนจิรา', 'เบญจพร', 'เบญจภรณ์', 'เบญจรัตน์', 'เบญจวรรณ', 'เพ็ญประภา', 'เพ็ญแข', 'เภตรา', 'เมธินี', 'เลอลักษณ์', 'เสาวรส', 'แก้วทิพย์', 'แสงจันทร์', 'โชติกา', 'ไฉววงศ์', 'ไปรยา', 'ไลลา', 'ไอริณ', ]; protected static $lastName = [ 'กติยา', 'กมลานันท์', 'กล้านอนหงาย', 'กองการ', 'กางมุ้งคอย', 'กาญจนวิภู', 'กำธรเจริญ', 'กิจจานุรักษ์', 'กิตติธร', 'ครองจินดา', 'งามระลึก', 'จันทร์ประดับ', 'จิตประสงค์', 'จิตมานะ', 'จิตสะอาด', 'จิรามณี', 'จุฑาเทพ ณ อยุธยา', 'ชมชอบ', 'ชอบนอนหงาย', 'ดำรงลาวรรณ', 'ดิเรกวิทยา', 'ตะลุมพุก', 'ทวิพักตร์', 'ทองดี', 'ทองม่วง', 'นทีพิทักษ์', 'นิมิตนาม', 'บาดตาสาว', 'บินทะลุบ้าน', 'บุญมั่น', 'ปรปักษ์เป็นจุล', 'ประจัญบาน', 'ประภาพร', 'ปืนครก', 'พงศ์พิทักษ์', 'พจน์จำเนียร', 'พรรณาราย', 'พิชัยรณรงค์', 'พิทักษ์ไทย', 'พึ่งสุข', 'พุ่มฉัตร', 'มณีน้อย', 'มนูญศักดิ์', 'มหานิยม', 'ยอดยาใจ', 'รอดคงรวย', 'รักธรรม', 'รักสำราญ', 'รัตนามิรา', 'รัตนเดชากร', 'รุจิอาภรณ์', 'วงศ์บันเทิง', 'วงศ์สินวิเศษ', 'วรรณดำรง', 'วรเลิศรัตน์', 'วังชัยศรี', 'วาทะศรัทธา', 'วิทยเขตปภา', 'วิไลสักดิ์', 'ศรีเจริญ', 'ศิลามหาฤกษ์', 'ศิวาวงศ์', 'สมคำนึง', 'สมุทรเทวา', 'สันตติวงศ์', 'สันต์สิริศักดิ์', 'สัมพันธ์พงษ์', 'สำราญฤทธิ์', 'สุรบดินทร์', 'สูญสิ้นภัย', 'หงส์แก้ว', 'หนึ่งในยุทธจักร', 'หวังกระแทกคาง', 'อดุสาระดี', 'อัศวรัช', 'อัศวเรืองฤทธิ์', 'อาจฤทธิ์', 'เกตุอารี', 'เกิดความสุข', 'เกิดงามพริ้ง', 'เก่งระดมยิง', 'เจนพานิชย์สกุล', 'เจริญเดช', 'เทพทัต', 'เทพสุวรรณ', 'เที่ยงธรรม', 'เบี้ยวสกุล', 'เหนือกาล', 'แก้วมณีงาม', 'แสนชล', 'โชคช่วย', 'ไชยวัฒนา', ]; protected static $suffix = ['Jr.', 'Sr.', 'I', 'II', 'III', 'IV', 'V', 'MD', 'DDS', 'PhD', 'DVM']; /** * @example 'PhD' */ public static function suffix() { return static::randomElement(static::$suffix); } /** * @example '123-45-6789' */ public static function ssn() { $area = Miscellaneous::boolean() ? self::numberBetween(1, 665) : self::numberBetween(667, 899); $group = self::numberBetween(1, 99); $serial = self::numberBetween(1, 9999); return sprintf('%03d-%02d-%04d', $area, $group, $serial); } } PK A�)[��Q�� � * faker/src/Faker/Provider/nl_NL/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nl_NL; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'NL', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[ -� + faker/src/Faker/Provider/nl_NL/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nl_NL; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'hotmail.nl', 'live.nl', 'yahoo.nl']; protected static $tld = ['com', 'com', 'com', 'net', 'org', 'nl', 'nl', 'nl']; } PK A�)[�;�i i . faker/src/Faker/Provider/nl_NL/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nl_NL; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '06 ########', '06-########', '+316-########', '+31(0)6-########', '+316 ########', '+31(0)6 ########', '01# #######', '(01#) #######', '+311# #######', '02# #######', '(02#) #######', '+312# #######', '03# #######', '(03#) #######', '+313# #######', '04# #######', '(04#) #######', '+314# #######', '05# #######', '(05#) #######', '+315# #######', '07# #######', '(07#) #######', '+317# #######', '0800 ######', '+31800 ######', '088 #######', '+3188 #######', '0900 ######', '+31900 ######', ]; } PK A�)[�|��<� <� * faker/src/Faker/Provider/nl_NL/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nl_NL; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $buildingNumber = ['%', '%#', '%##', '%###', '%-?', '%#-?', '%?', '%#?', '%-#', '%#-##']; protected static $postcodes = [ '1013PT', '1015GZ', '1053GS', '1058EG', '1060PM', '1068NE', '1072NL', '1073SK', '1074JA', '1078NH', '1111LW', '1121JC', '1141RP', '1141VM', '1161TC', '1183CH', '1187RK', '1188LP', '1271KZ', '1312SG', '1323CW', '1325EZ', '1333EJ', '1334DP', '1339VJ', '1351AC', '1352AC', '1354LM', '1356AC', '1391RX', '1406MZ', '1411JM', '1435GS', '1443CK', '1444TM', '1448VB', '1505WL', '1509GP', '1531CZ', '1531KA', '1561ZV', '1602EP', '1606BS', '1619KB', '1674PG', '1689BJ', '1702LB', '1761GN', '1775BR', '1782SK', '1788WE', '1862BK', '1901CT', '1911CH', '1949AN', '1951MS', '1962PL', '1972DA', '2015HA', '2022RM', '2171XJ', '2231BB', '2231DG', '2231NZ', '2242PK', '2245VZ', '2261BH', '2262EA', '2264BK', '2264TS', '2266AA', '2274GD', '2316XD', '2332KV', '2333CW', '2403CG', '2512VH', '2516XJ', '2518ER', '2521SZ', '2531BH', '2544KR', '2562VH', '2564CJ', '2595BK', '2597PL', '2613DC', '2622DX', '2623HS', '2631VK', '2671LD', '2675EE', '2685VZ', '2771JD', '2801JS', '2802ED', '2803ZN', '2841AK', '2903XH', '2905PN', '2908KA', '2922AG', '2935RD', '2951JC', '3015XB', '3021WL', '3026RC', '3034VE', '3035CE', '3044AB', '3054XL', '3055AK', '3068DL', '3069HH', '3073DW', '3075AH', '3132CS', '3135EX', '3143KB', '3145CN', '3202AN', '3208LB', '3209BE', '3222CK', '3223VD', '3232TN', '3235NS', '3241BG', '3247CN', '3252CJ', '3255SC', '3274LD', '3312CV', '3317HR', '3319BN', '3319RG', '3351RJ', '3411AK', '3439LB', '3511PL', '3513GS', '3514CR', '3515GC', '3527EJ', '3551GH', '3572KA', '3573AL', '3608VJ', '3628AC', '3704MK', '3731EP', '3739JJ', '3741ZC', '3771RK', '3824HR', '3843BB', '3871GE', '3882CG', '3892BA', '3904NB', '3981KE', '3985SG', '4011KH', '4021EB', '4103XV', '4131NE', '4142WE', '4201BS', '4209SE', '4261ZC', '4283HA', '4307LC', '4334HG', '4337VE', '4371EN', '4382JC', '4382NC', '4385AS', '4401CA', '4401CG', '4521BW', '4553NG', '4581CA', '4614BD', '4614GX', '4698BG', '4702HJ', '4703LB', '4706CN', '4707WJ', '4735AS', '4793CM', '4797HE', '4811SH', '4814NJ', '4815CJ', '4835GG', '4871DD', '4921PK', '5011HS', '5013BE', '5061NA', '5103KD', '5105AC', '5111XN', '5126NT', '5126WR', '5151LR', '5151RZ', '5152VB', '5171GH', '5223BK', '5231PS', '5268GE', '5298AL', '5301HE', '5403NJ', '5469AT', '5481NC', '5482XE', '5575CS', '5611LP', '5644KR', '5645KR', '5651LX', '5654AX', '5684CP', '5712BR', '5751LD', '5753RJ', '5754GE', '5912SP', '6019CW', '6021BT', '6021KJ', '6049BL', '6085EX', '6097DG', '6097ZH', '6118BW', '6163KG', '6164GP', '6165XE', '6222BT', '6222VD', '6222VJ', '6226WC', '6365BJ', '6411ND', '6415BX', '6417BV', '6461JD', '6524SR', '6534XT', '6538CX', '6538RV', '6541AD', '6581BZ', '6584AM', '6605DP', '6621KN', '6651KG', '6655AE', '6671DV', '6673DB', '6716ND', '6741BR', '6822JL', '6823JD', '6871ZM', '6905SG', '6915TT', '6922EG', '6942LX', '6952ET', '6961XV', '6971GW', '7009CN', '7011JD', '7051JB', '7121LZ', '7136LH', '7261CN', '7273PP', '7311AL', '7312DG', '7314BK', '7315CW', '7323KB', '7361TD', '7391CZ', '7391SG', '7411VR', '7425EB', '7441GB', '7442CW', '7442GX', '7481DX', '7481SL', '7544XD', '7557VC', '7558GR', '7574PG', '7606XL', '7607RE', '7615RD', '7622VX', '7627SE', '7642EN', '7645AL', '7678RM', '7681ZA', '7707RL', '7722LG', '7722XJ', '7761AJ', '7825VC', '7833JJ', '7906NK', '7942JG', '7957DD', '7981BC', '8061BA', '8075AT', '8121HA', '8121SB', '8141HR', '8152BA', '8171JC', '8181VZ', '8226HJ', '8231DH', '8231JL', '8252HG', '8262EA', '8265GX', '8302AR', '8321KC', '8322EH', '8421PG', '8431MC', '8446CM', '8472DA', '8502CA', '8521DE', '8573WP', '8602XV', '8605AV', '8606XZ', '8701EG', '8701ZE', '8711EJ', '8802VB', '8861KZ', '8862AC', '8933EK', '9057LC', '9061AS', '9073LK', '9164LC', '9201TM', '9203PZ', '9269SV', '9269SZ', '9289ZH', '9354VD', '9401MA', '9406BM', '9431GV', '9501AM', '9502CX', '9642EA', '9651AR', '9675LR', '9712LJ', '9742GT', '9745EH', '9751TA', '9751TS', '9752BK', '9752GE', '9801TA', '9901EH', '9991EG', '9999XK', ]; protected static $streetNameFormats = ['{{lastName}}{{streetSuffix}}']; protected static $streetAddressFormats = ['{{streetName}} {{buildingNumber}}']; protected static $cityFormats = ['{{cityName}}']; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}", ]; protected static $streetSuffix = [ 'baan', 'boulevard', 'dreef', 'hof', 'laan', 'pad', 'ring', 'singel', 'steeg', 'straat', 'weg', ]; /** * Export of BAG (http://bag.vrom.nl/) * last updated 2012/11/09 * * @var array */ protected static $cityNames = [ "'s Gravenmoer", "'s-Graveland", "'s-Gravendeel", "'s-Gravenhage", "'s-Gravenpolder", "'s-Gravenzande", "'s-Heer Abtskerke", "'s-Heer Arendskerke", "'s-Heer Hendrikskinderen", "'s-Heerenberg", "'s-Heerenbroek", "'s-Heerenhoek", "'s-Hertogenbosch", "'t Goy", "'t Haantje", "'t Harde", "'t Loo Oldebroek", "'t Veld", "'t Waar", "'t Zand", "'t Zandt", '2e Valthermond', 'Aadorp', 'Aagtekerke', 'Aalden', 'Aalsmeer', 'Aalsmeerderbrug', 'Aalst', 'Aalsum', 'Aalten', 'Aardenburg', 'Aarlanderveen', 'Aarle-Rixtel', 'Aartswoud', 'Abbega', 'Abbekerk', 'Abbenbroek', 'Abbenes', 'Abcoude', 'Achlum', 'Achterveld', 'Achterveld', 'Achthuizen', 'Achtmaal', 'Acquoy', 'Adorp', 'Aduard', 'Aerdenhout', 'Aerdt', 'Afferden L', 'Afferden', 'Agelo', 'Akersloot', 'Akkrum', 'Akmarijp', 'Albergen', 'Alblasserdam', 'Alde Leie', 'Aldeboarn', 'Aldtsjerk', 'Alem', 'Alkmaar', 'Allingawier', 'Almelo', 'Almen', 'Almere', 'Almkerk', 'Alphen aan den Rijn', 'Alphen', 'Alphen', 'Alteveer gem Hoogeveen', 'Alteveer', 'Alteveer', 'Alteveer', 'Altforst', 'Ambt Delden', 'Ameide', 'Amen', 'America', 'Amerongen', 'Amersfoort', 'Ammerstol', 'Ammerzoden', 'Amstelhoek', 'Amstelveen', 'Amstenrade', 'Amsterdam Zuidoost', 'Amsterdam', 'Andel', 'Andelst', 'Anderen', 'Andijk', 'Ane', 'Anerveen', 'Anevelde', 'Angeren', 'Angerlo', 'Anjum', 'Ankeveen', 'Anloo', 'Anna Paulowna', 'Annen', 'Annerveenschekanaal', 'Ansen', 'Ansen', 'Apeldoorn', 'Apeldoorn', 'Appelscha', 'Appeltern', 'Appingedam', 'Arcen', 'Arkel', 'Arnemuiden', 'Arnhem', 'Arum', 'Asch', 'Asperen', 'Assen', 'Assendelft', 'Asten', 'Augsbuurt', 'Augustinusga', 'Austerlitz', 'Avenhorn', 'Axel', 'Azewijn', 'Baaiduinen', 'Baaium', 'Baak', 'Baambrugge', 'Baard', 'Baarland', 'Baarle-Nassau', 'Baarlo', 'Baarlo', 'Baarn', 'Baars', 'Babberich', 'Babyloniënbroek', 'Bad Nieuweschans', 'Badhoevedorp', 'Baexem', 'Baflo', 'Bakel', 'Bakhuizen', 'Bakkeveen', 'Balgoij', 'Balinge', 'Balk', 'Balkbrug', 'Balloo', 'Balloërveld', 'Ballum', 'Baneheide', 'Banholt', 'Bant', 'Bantega', 'Barchem', 'Barendrecht', 'Barger-Compascuum', 'Barneveld', 'Barsingerhorn', 'Basse', 'Batenburg', 'Bathmen', 'Bavel AC', 'Bavel', 'Bears', 'Bedum', 'Beegden', 'Beek en Donk', 'Beek', 'Beek', 'Beek', 'Beekbergen', 'Beemte Broekland', 'Beers NB', 'Beerta', 'Beerze', 'Beerzerveld', 'Beesd', 'Beesel', 'Beets', 'Beetsterzwaag', 'Beilen', 'Beinsdorp', 'Belfeld', 'Bellingwolde', 'Belt-Schutsloot', 'Beltrum', 'Bemelen', 'Bemmel', 'Beneden-Leeuwen', 'Bennebroek', 'Bennekom', 'Benneveld', 'Benningbroek', 'Benschop', 'Bentelo', 'Benthuizen', 'Bentveld', 'Berg en Dal', 'Berg en Dal', 'Berg en Terblijt', 'Bergambacht', 'Bergeijk', 'Bergen (NH)', 'Bergen L', 'Bergen aan Zee', 'Bergen op Zoom', 'Bergentheim', 'Bergharen', 'Berghem', 'Bergschenhoek', 'Beringe', 'Berkel en Rodenrijs', 'Berkel-Enschot', 'Berkenwoude', 'Berkhout', 'Berlicum', 'Berltsum', 'Bern', 'Best', 'Beugen', 'Beuningen Gld', 'Beuningen', 'Beusichem', 'Beutenaken', 'Beverwijk', 'Biddinghuizen', 'Bierum', 'Biervliet', 'Biervliet', 'Biest-Houtakker', 'Biezenmortel', 'Biggekerke', 'Bilthoven', 'Bingelrade', 'Bitgum', 'Bitgummole', 'Bladel', 'Blankenham', 'Blaricum', 'Blauwestad', 'Blauwhuis', 'Bleiswijk', 'Blesdijke', 'Bleskensgraaf ca', 'Blessum', 'Blije', 'Blijham', 'Blitterswijck', 'Bloemendaal', 'Blokker', 'Blokzijl', 'Boazum', 'Bocholtz', 'Bodegraven', 'Boekel', 'Boelenslaan', 'Boer', 'Boerakker', 'Boerakker', 'Boesingheliede', 'Boijl', 'Boksum', 'Bolsward', 'Bontebok', 'Boornbergum', 'Boornzwaag', 'Borculo', 'Borger', 'Borgercompagnie', 'Borgercompagnie', 'Borgsweer', 'Born', 'Borne', 'Bornerbroek', 'Bornwird', 'Borssele', 'Bosch en Duin', 'Boschoord', 'Boskoop', 'Bosschenhoofd', 'Botlek Rotterdam', 'Bourtange', 'Boven-Leeuwen', 'Bovenkarspel', 'Bovensmilde', 'Boxmeer', 'Boxtel', 'Braamt', 'Brakel', 'Brandwijk', 'Brantgum', 'Breda', 'Bredevoort', 'Breedenbroek', 'Breezand', 'Breezanddijk', 'Breskens', 'Breukelen', 'Breukeleveen', 'Brielle', 'Briltil', 'Britsum', 'Britswert', 'Broek in Waterland', 'Broek op Langedijk', 'Broek', 'Broekhuizen', 'Broekhuizen', 'Broekhuizenvorst', 'Broekland', 'Bronkhorst', 'Bronneger', 'Bronnegerveen', 'Brouwershaven', 'Bruchem', 'Brucht', 'Bruchterveld', 'Bruinehaar', 'Bruinisse', 'Brummen', 'Brunssum', 'Bruntinge', 'Buchten', 'Budel', 'Budel-Dorplein', 'Budel-Schoot', 'Buggenum', 'Buinen', 'Buinerveen', 'Buitenkaag', 'Buitenpost', 'Bunde', 'Bunne', 'Bunnik', 'Bunschoten-Spakenburg', 'Burdaard', 'Buren', 'Buren', 'Burgerbrug', 'Burgerveen', 'Burgh-Haamstede', 'Burgum', 'Burgwerd', 'Burum', 'Bussum', 'Buurmalsen', 'Buurmalsen', 'Cadier en Keer', 'Cadzand', 'Callantsoog', 'Capelle aan den IJssel', 'Castelre', 'Castenray', 'Casteren', 'Castricum', 'Chaam', 'Clinge', 'Coevorden', 'Colijnsplaat', 'Collendoorn', 'Colmschate', 'Cornwerd', 'Cothen', 'Creil', 'Cromvoirt', 'Cruquius', 'Cuijk', 'Culemborg', 'Daarle', 'Daarlerveen', 'Dalem', 'Dalen', 'Dalerpeel', 'Dalerveen', 'Dalfsen', 'Dalmsholte', 'Darp', 'De Bilt', 'De Blesse', 'De Bult', 'De Cocksdorp', 'De Falom', 'De Glind', 'De Goorn', 'De Groeve', 'De Heen', 'De Heurne', 'De Hoeve', 'De Kiel', 'De Klomp', 'De Knipe', 'De Koog', 'De Krim', 'De Kwakel', 'De Lier', 'De Meern', 'De Moer', 'De Mortel', 'De Pol', 'De Punt', 'De Rijp', 'De Rips', 'De Schiphorst', 'De Steeg', 'De Tike', 'De Veenhoop', 'De Waal', 'De Weere', 'De Westereen', 'De Wilgen', 'De Wilp', 'De Zilk', 'Dearsum', 'Dedemsvaart', 'Dedgum', 'Deelen', 'Deest', 'Deil', 'Deinum', 'Delden', 'Delfgauw', 'Delfstrahuizen', 'Delft', 'Delfzijl', 'Delwijnen', 'Demen', 'Den Andel', 'Den Bommel', 'Den Burg', 'Den Dolder', 'Den Dungen', 'Den Ham', 'Den Ham', 'Den Helder', 'Den Hoorn', 'Den Hoorn', 'Den Horn', 'Den Hout', 'Den Ilp', 'Den Oever', 'Den Velde', 'Denekamp', 'Deurne', 'Deurningen', 'Deurningen', 'Deursen-Dennenburg', 'Deurze', 'Deventer', 'Didam', 'Dieden', 'Diemen', 'Diepenheim', 'Diepenveen', 'Dieren', 'Diessen', 'Diever', 'Dieverbrug', 'Diffelen', 'Dijken', 'Dinteloord', 'Dinxperlo', 'Diphoorn', 'Dirkshorn', 'Dirksland', 'Dodewaard', 'Doenrade', 'Doesburg', 'Doetinchem', 'Doeveren', 'Doezum', 'Dokkum', 'Doldersum', 'Domburg', 'Donderen', 'Dongen', 'Dongjum', 'Doniaga', 'Donkerbroek', 'Doorn', 'Doornenburg', 'Doornspijk', 'Doorwerth', 'Dordrecht', 'Dorst', 'Drachten', 'Drachten-Azeven', 'Drachtstercompagnie', 'Dreischor', 'Drempt', 'Dreumel', 'Driebergen-Rijsenburg', 'Drieborg', 'Driebruggen', 'Driehuis NH', 'Driehuizen', 'Driel', 'Driewegen', 'Driezum', 'Drijber', 'Drimmelen', 'Drogeham', 'Drogteropslagen', 'Drongelen', 'Dronryp', 'Dronten', 'Drouwen', 'Drouwenermond', 'Drouwenerveen', 'Drunen', 'Druten', 'Duiven', 'Duivendrecht', 'Duizel', 'Dussen', 'Dwingeloo', 'Eagum', 'Easterein', 'Easterlittens', 'Eastermar', 'Easterwierrum', 'Echt', 'Echteld', 'Echten', 'Echten', 'Echtenerbrug', 'Eck en Wiel', 'Eckelrade', 'Edam', 'Ede', 'Ederveen', 'Ee', 'Eede', 'Eefde', 'Eelde', 'Eelderwolde', 'Eemdijk', 'Eemnes', 'Eemshaven', 'Een', 'Een-West', 'Eenrum', 'Eenum', 'Eerbeek', 'Eersel', 'Ees', 'Eesergroen', 'Eeserveen', 'Eesterga', 'Eesveen', 'Eethen', 'Eext', 'Eexterveen', 'Eexterveenschekanaal', 'Eexterzandvoort', 'Egchel', 'Egmond aan Zee', 'Egmond aan den Hoef', 'Egmond-Binnen', 'Eibergen', 'Eijsden', 'Eindhoven', 'Einighausen', 'Ekehaar', 'Elahuizen', 'Elburg', 'Eldersloo', 'Eleveld', 'Elim', 'Elkenrade', 'Ell', 'Ellecom', 'Ellemeet', 'Ellertshaar', 'Ellewoutsdijk', 'Elp', 'Elsendorp', 'Elshout', 'Elsloo', 'Elsloo', 'Elspeet', 'Elst Ut', 'Elst', 'Emmeloord', 'Emmen', 'Emmer-Compascuum', 'Empe', 'Emst', 'Engwierum', 'Enkhuizen', 'Ens', 'Enschede', 'Enspijk', 'Enter', 'Enumatil', 'Epe', 'Epen', 'Eppenhuizen', 'Epse', 'Erica', 'Erichem', 'Erlecom', 'Erm', 'Ermelo', 'Erp', 'Esbeek', 'Esch', 'Escharen', 'Espel', 'Est', 'Etten', 'Etten-Leur', 'Europoort Rotterdam', 'Eursinge', 'Eursinge', 'Everdingen', 'Evertsoord', 'Ewijk', 'Exloo', 'Exloërveen', 'Exmorra', 'Eygelshoven', 'Eys', 'Ezinge', 'Farmsum', 'Feanwâlden', 'Feerwerd', 'Feinsum', 'Ferwert', 'Ferwoude', 'Fijnaart', 'Finsterwolde', 'Firdgum', 'Fleringen', 'Fluitenberg', 'Fochteloo', 'Follega', 'Folsgare', 'Formerum', 'Foudgum', 'Foxhol', 'Foxwolde', 'Franeker', 'Frederiksoord', 'Friens', 'Frieschepalen', 'Froombosch', 'Gaanderen', 'Gaast', 'Gaastmeer', 'Galder', 'Gameren', 'Gapinge', 'Garderen', 'Garmerwolde', 'Garminge', 'Garnwerd', 'Garrelsweer', 'Garsthuizen', 'Garyp', 'Gassel', 'Gasselte', 'Gasselternijveen', 'Gasselternijveenschemond', 'Gastel', 'Gasteren', 'Gauw', 'Geelbroek', 'Geerdijk', 'Geersdijk', 'Geertruidenberg', 'Geervliet', 'Gees', 'Geesbrug', 'Geesteren', 'Geesteren', 'Geeuwenbrug', 'Geffen', 'Geijsteren', 'Geldermalsen', 'Gelderswoude', 'Geldrop', 'Geleen', 'Gellicum', 'Gelselaar', 'Gemert', 'Gemonde', 'Genderen', 'Gendringen', 'Gendt', 'Genemuiden', 'Gennep', 'Gerkesklooster', 'Gersloot', 'Geulle', 'Giesbeek', 'Giessen', 'Giessenburg', 'Gieten', 'Gieterveen', 'Giethmen', 'Giethoorn', 'Gilze', 'Ginnum', 'Glane', 'Glimmen', 'Godlinze', 'Goedereede', 'Goes', 'Goingarijp', 'Goirle', 'Goor', 'Gorinchem', 'Gorredijk', 'Gorssel', 'Gouda', 'Gouderak', 'Goudriaan', 'Goudswaard', 'Goutum', 'Goënga', 'Goëngahuizen', 'Graauw', 'Grafhorst', 'Graft', 'Gramsbergen', 'Grashoek', 'Grathem', 'Grave', 'Greonterp', 'Grevenbicht', 'Griendtsveen', 'Grijpskerk', 'Grijpskerke', 'Groede', 'Groenekan', 'Groeningen', 'Groenlo', 'Groesbeek', 'Groessen', 'Groet', 'Grolloo', 'Groningen', 'Gronsveld', 'Groot-Ammers', 'Grootebroek', 'Grootegast', 'Grootschermer', 'Grou', 'Grubbenvorst', 'Gulpen', 'Guttecoven', 'Gytsjerk', 'Haaften', 'Haaksbergen', 'Haalderen', 'Haaren', 'Haarle', 'Haarle', 'Haarlem', 'Haarlemmerliede', 'Haarlo', 'Haarsteeg', 'Haarzuilens', 'Haastrecht', 'Haelen', 'Hagestein', 'Haghorst', 'Haler', 'Halfweg', 'Hall', 'Halle', 'Hallum', 'Halsteren', 'Handel', 'Hank', 'Hansweert', 'Hantum', 'Hantumeruitburen', 'Hantumhuizen', 'Hapert', 'Haps', 'Harbrinkhoek', 'Hardenberg', 'Harderwijk', 'Hardinxveld-Giessendam', 'Haren Gn', 'Haren', 'Harfsen', 'Harich', 'Haringhuizen', 'Harkema', 'Harkstede', 'Harlingen', 'Harmelen', 'Harreveld', 'Harskamp', 'Hartwerd', 'Haskerdijken', 'Haskerhorne', 'Hasselt', 'Hattem', 'Hattemerbroek', 'Haule', 'Haulerwijk', 'Hauwert', 'Havelte', 'Havelterberg', 'Hazerswoude-Dorp', 'Hazerswoude-Rijndijk', 'Hedel', 'Hedikhuizen', 'Hee', 'Heeg', 'Heel', 'Heelsum', 'Heelweg', 'Heemserveen', 'Heemskerk', 'Heemstede', 'Heenvliet', 'Heerde', 'Heerenveen', 'Heerewaarden', 'Heerhugowaard', 'Heerjansdam', 'Heerle', 'Heerlen', 'Heesbeen', 'Heesch', 'Heesselt', 'Heeswijk-Dinther', 'Heeten', 'Heeze', 'Hegebeintum', 'Hegelsom', 'Hei- en Boeicop', 'Heibloem', 'Heide', 'Heijen', 'Heijenrath', 'Heijningen', 'Heikant', 'Heilig Landstichting', 'Heiligerlee', 'Heiloo', 'Heinenoord', 'Heinkenszand', 'Heino', 'Hekelingen', 'Hekendorp', 'Helden', 'Helenaveen', 'Hellendoorn', 'Hellevoetsluis', 'Hellouw', 'Hellum', 'Helmond', 'Helvoirt', 'Hem', 'Hemelum', 'Hemmen', 'Hempens', 'Hemrik', 'Hendrik-Ido-Ambacht', 'Hengelo (Gld)', 'Hengelo', 'Hengevelde', 'Hengstdijk', 'Hensbroek', 'Herbaijum', 'Herkenbosch', 'Herkingen', 'Hernen', 'Herpen', 'Herpt', 'Herten', 'Hertme', 'Herveld', 'Herwen', 'Herwijnen', 'Heteren', 'Heukelom', 'Heukelum', 'Heumen', 'Heusden', 'Heusden', 'Heveadorp', 'Heythuysen', 'Hezingen', 'Hiaure', 'Hichtum', 'Hidaard', 'Hierden', 'Hieslum', 'Hijken', 'Hijum', 'Hilaard', 'Hillegom', 'Hilvarenbeek', 'Hilversum', 'Hindeloopen', 'Hinnaard', 'Hippolytushoef', 'Hitzum', 'Hobrede', 'Hoedekenskerke', 'Hoek van Holland', 'Hoek', 'Hoenderloo', 'Hoenderloo', 'Hoensbroek', 'Hoenzadriel', 'Hoevelaken', 'Hoeven', 'Hoge Hexel', 'Hollandsche Rading', 'Hollandscheveld', 'Hollum', 'Holsloot', 'Holten', 'Holthees', 'Holtheme', 'Holthone', 'Holtum', 'Holwerd', 'Holwierde', 'Hommerts', 'Homoet', 'Honselersdijk', 'Hoofddorp', 'Hoofdplaat', 'Hoog Soeren', 'Hoog-Keppel', 'Hoogblokland', 'Hooge Mierde', 'Hooge Zwaluwe', 'Hoogeloon', 'Hoogenweg', 'Hoogerheide', 'Hoogersmilde', 'Hoogersmilde', 'Hoogeveen', 'Hoogezand', 'Hooghalen', 'Hoogkarspel', 'Hoogland', 'Hooglanderveen', 'Hoogmade', 'Hoogvliet Rotterdam', 'Hoogwoud', 'Hoorn', 'Hoorn', 'Hoornaar', 'Hoornsterzwaag', 'Horn', 'Hornhuizen', 'Horssen', 'Horst', 'Houten', 'Houtigehage', 'Houwerzijl', 'Huijbergen', 'Huis ter Heide', 'Huis ter Heide', 'Huisduinen', 'Huisseling', 'Huissen', 'Huizen', 'Huizinge', 'Hulsberg', 'Hulsel', 'Hulshorst', 'Hulst', 'Hulten', 'Hummelo', 'Hunsel', 'Hurdegaryp', 'Hurwenen', 'Húns', 'IJhorst', 'IJlst', 'IJmuiden', 'IJsselham', 'IJsselmuiden', 'IJsselstein', 'IJzendijke', 'IJzendoorn', 'Idaerd', 'Idsegahuizum', 'Idskenhuizen', 'Idzega', 'Iens', 'Ilpendam', 'Indijk', 'Ingber', 'Ingelum', 'Ingen', 'It Heidenskip', 'Itens', 'Ittervoort', 'Jaarsveld', 'Jabeek', 'Jannum', 'Jellum', 'Jelsum', 'Jirnsum', 'Jislum', 'Jisp', 'Jistrum', 'Jonkerslân', 'Jonkersvaart', 'Joppe', 'Jorwert', 'Joure', 'Jouswier', 'Jubbega', 'Julianadorp', 'Jutrijp', 'Kaag', 'Kaard', 'Kaatsheuvel', 'Kalenberg', 'Kallenkote', 'Kamerik', 'Kampen', 'Kamperland', 'Kamperveen', 'Kantens', 'Kapel Avezaath', 'Kapel-Avezaath', 'Kapelle', 'Kapellebrug', 'Katlijk', 'Kats', 'Kattendijke', 'Katwijk NB', 'Katwijk', 'Katwoude', 'Kedichem', 'Keent', 'Keijenborg', 'Kekerdom', 'Kelpen-Oler', 'Kerk Avezaath', 'Kerk-Avezaath', 'Kerkdriel', 'Kerkenveld', 'Kerkrade', 'Kerkwerve', 'Kerkwijk', 'Kessel', 'Kesteren', 'Kiel-Windeweer', 'Kilder', 'Kimswerd', 'Kinderdijk', 'Kinnum', 'Klaaswaal', 'Klarenbeek', 'Klarenbeek', 'Klazienaveen', 'Klazienaveen-Noord', 'Klein Zundert', 'Klijndijk', 'Klimmen', 'Kloetinge', 'Kloetinge', 'Klooster Lidlum', 'Kloosterburen', 'Kloosterhaar', 'Kloosterhaar', 'Kloosterzande', 'Klundert', 'Knegsel', 'Koarnjum', 'Kockengen', 'Koedijk', 'Koedijk', 'Koekange', 'Koewacht', 'Kolderwolde', 'Kolham', 'Kolhorn', 'Kollum', 'Kollumerpomp', 'Kollumerzwaag', 'Kommerzijl', 'Koningsbosch', 'Koningslust', 'Koog aan de Zaan', 'Koolwijk', 'Kootstertille', 'Kootwijk', 'Kootwijkerbroek', 'Kornhorn', 'Kornwerderzand', 'Kortehemmen', 'Kortenhoef', 'Kortgene', 'Koudekerk aan den Rijn', 'Koudekerke', 'Koudum', 'Koufurderrige', 'Krabbendijke', 'Kraggenburg', 'Kreileroord', 'Krewerd', 'Krimpen aan de Lek', 'Krimpen aan den IJssel', 'Kring van Dorth', 'Krommenie', 'Kronenberg', 'Kropswolde', 'Kruiningen', 'Kruisland', 'Kudelstaart', 'Kuinre', 'Kuitaart', 'Kwadendamme', 'Kwadijk', 'Kwintsheul', 'Kûbaard', 'Laag Zuthem', 'Laag-Keppel', 'Laag-Soeren', 'Lage Mierde', 'Lage Vuursche', 'Lage Zwaluwe', 'Lageland', 'Lambertschaag', 'Lamswaarde', 'Landerum', 'Landgraaf', 'Landhorst', 'Landsmeer', 'Langbroek', 'Langedijke', 'Langelille', 'Langelo', 'Langenboom', 'Langerak', 'Langeveen', 'Langeweg', 'Langezwaag', 'Langweer', 'Laren', 'Laren', 'Lathum', 'Lattrop-Breklenkamp', 'Lauwersoog', 'Lauwerzijl', 'Ledeacker', 'Leek', 'Leende', 'Leens', 'Leerbroek', 'Leerdam', 'Leermens', 'Leersum', 'Leeuwarden', 'Leeuwarden', 'Legemeer', 'Leiden', 'Leiderdorp', 'Leidschendam', 'Leimuiden', 'Leimuiden', 'Leimuiderbrug', 'Lekkerkerk', 'Lekkum', 'Lellens', 'Lelystad', 'Lemele', 'Lemelerveld', 'Lemiers', 'Lemmer', 'Lengel', 'Lent', 'Leons', 'Lepelstraat', 'Lettelbert', 'Lettele', 'Leunen', 'Leur', 'Leusden', 'Leuth', 'Leutingewolde', 'Leuvenheim', 'Leveroy', 'Lewedorp', 'Lexmond', 'Lichtaard', 'Lichtenvoorde', 'Liempde', 'Lienden', 'Lierderholthuis', 'Lieren', 'Lierop', 'Lies', 'Lieshout', 'Liessel', 'Lievelde', 'Lieveren', 'Lijnden', 'Limbricht', 'Limmen', 'Linde', 'Linden', 'Linne', 'Linschoten', 'Lioessens', 'Lippenhuizen', 'Lisse', 'Lisserbroek', 'Lith', 'Lithoijen', 'Lobith', 'Lochem', 'Loenen aan de Vecht', 'Loenen', 'Loenersloot', 'Loerbeek', 'Lollum', 'Lomm', 'Longerhouw', 'Loo Gld', 'Loo Gld', 'Loon op Zand', 'Loon', 'Loosbroek', 'Loosdrecht', 'Loozen', 'Lopik', 'Lopikerkapel', 'Loppersum', 'Losdorp', 'Losser', 'Lottum', 'Loënga', 'Lucaswolde', 'Luddeweer', 'Luinjeberd', 'Lunteren', 'Lutjebroek', 'Lutjegast', 'Lutjewinkel', 'Luttelgeest', 'Lutten', 'Luttenberg', 'Luxwoude', 'Luyksgestel', 'Lytsewierrum', 'Maarheeze', 'Maarn', 'Maarsbergen', 'Maarssen', 'Maartensdijk', 'Maasbommel', 'Maasbracht', 'Maasbree', 'Maasdam', 'Maasdijk', 'Maashees', 'Maasland', 'Maassluis', 'Maastricht', 'Maastricht-Airport', 'Maasvlakte Rotterdam', 'Macharen', 'Made', 'Makkinga', 'Makkum', 'Malden', 'Mander', 'Manderveen', 'Mantgum', 'Mantinge', 'Maren-Kessel', 'Margraten', 'Maria Hoop', 'Mariahout', 'Mariaparochie', 'Marijenkampen', 'Mariënberg', 'Mariënheem', 'Mariënvelde', 'Markelo', 'Marken', 'Markenbinnen', 'Marknesse', 'Marle', 'Marrum', 'Marsum', 'Marum', 'Marwijksoord', 'Mastenbroek', 'Mastenbroek', 'Matsloot', 'Maurik', 'Mechelen', 'Medemblik', 'Meeden', 'Meedhuizen', 'Meerkerk', 'Meerlo', 'Meerssen', 'Meerstad', 'Meeuwen', 'Megchelen', 'Megen', 'Meijel', 'Melderslo', 'Melick', 'Meliskerke', 'Melissant', 'Menaam', 'Mensingeweer', 'Meppel', 'Meppen', 'Merkelbeek', 'Merselo', 'Meteren', 'Meterik', 'Metslawier', 'Mheer', 'Middelaar', 'Middelburg', 'Middelharnis', 'Middelie', 'Middelstum', 'Middenbeemster', 'Middenmeer', 'Midlaren', 'Midlum', 'Midsland', 'Midwolda', 'Midwolde', 'Midwoud', 'Miedum', 'Mierlo', 'Mijdrecht', 'Mijnsheerenland', 'Mildam', 'Milheeze', 'Mill', 'Millingen aan de Rijn', 'Milsbeek', 'Minnertsga', 'Mirns', 'Moddergat', 'Moerdijk', 'Moergestel', 'Moerkapelle', 'Moerstraten', 'Molenaarsgraaf', 'Molenhoek', 'Molenschot', 'Molkwerum', 'Monnickendam', 'Monster', 'Montfoort', 'Montfort', 'Mook', 'Mookhoek', 'Moordrecht', 'Moorveld', 'Morra', 'Muiden', 'Muiderberg', 'Munnekeburen', 'Munnekezijl', 'Munstergeleen', 'Muntendam', 'Mussel', 'Musselkanaal', 'Mûnein', 'Naaldwijk', 'Naarden', 'Nagele', 'Nederasselt', 'Nederhemert', 'Nederhorst den Berg', 'Nederland', 'Nederweert', 'Nederweert-Eind', 'Neede', 'Neer', 'Neerijnen', 'Neeritter', 'Neerkant', 'Neerlangel', 'Neerloon', 'Nes (Ameland)', 'Nes (Boornsterhem)', 'Nes (Dongeradeel)', 'Netersel', 'Netterden', 'Niawier', 'Nibbixwoud', 'Niebert', 'Niehove', 'Niekerk', 'Niekerk', 'Nietap', 'Nieuw Annerveen', 'Nieuw Beerta', 'Nieuw Heeten', 'Nieuw Namen', 'Nieuw Scheemda', 'Nieuw- en Sint Joosland', 'Nieuw-Amsterdam', 'Nieuw-Balinge', 'Nieuw-Beijerland', 'Nieuw-Buinen', 'Nieuw-Dordrecht', 'Nieuw-Lekkerland', 'Nieuw-Roden', 'Nieuw-Schoonebeek', 'Nieuw-Vennep', 'Nieuw-Vossemeer', 'Nieuw-Weerdinge', 'Nieuwaal', 'Nieuwdorp', 'Nieuwe Niedorp', 'Nieuwe Pekela', 'Nieuwe Wetering', 'Nieuwe-Tonge', 'Nieuwebrug', 'Nieuwediep', 'Nieuwegein', 'Nieuwehorne', 'Nieuwendijk', 'Nieuwer Ter Aa', 'Nieuwerbrug aan den Rijn', 'Nieuwerkerk aan den IJssel', 'Nieuwerkerk', 'Nieuweroord', 'Nieuweroord', 'Nieuwersluis', 'Nieuweschoot', 'Nieuwkoop', 'Nieuwkuijk', 'Nieuwland', 'Nieuwlande Coevorden', 'Nieuwlande', 'Nieuwleusen', 'Nieuwolda', 'Nieuwpoort', 'Nieuwstadt', 'Nieuwveen', 'Nieuwvliet', 'Niezijl', 'Niftrik', 'Nigtevecht', 'Nij Altoenae', 'Nij Beets', 'Nijbroek', 'Nijeberkoop', 'Nijega', 'Nijehaske', 'Nijeholtpade', 'Nijeholtwolde', 'Nijelamer', 'Nijemirdum', 'Nijensleek', 'Nijetrijne', 'Nijeveen', 'Nijhuizum', 'Nijkerk', 'Nijkerkerveen', 'Nijland', 'Nijlande', 'Nijmegen', 'Nijverdal', 'Nispen', 'Nisse', 'Nistelrode', 'Noardburgum', 'Nooitgedacht', 'Noorbeek', 'Noord-Scharwoude', 'Noord-Sleen', 'Noordbeemster', 'Noordbroek', 'Noordeinde Gld', 'Noordeinde', 'Noordeloos', 'Noorden', 'Noordgouwe', 'Noordhoek', 'Noordhorn', 'Noordlaren', 'Noordscheschut', 'Noordwelle', 'Noordwijk', 'Noordwijk', 'Noordwijkerhout', 'Noordwolde', 'Noordwolde', 'Nootdorp', 'Norg', 'Notter', 'Nuenen', 'Nuis', 'Nuland', 'Numansdorp', 'Nunhem', 'Nunspeet', 'Nuth', 'Nutter', 'Obbicht', 'Obdam', 'Ochten', 'Odijk', 'Odiliapeel', 'Odoorn', 'Odoornerveen', 'Oeffelt', 'Oegstgeest', 'Oene', 'Oentsjerk', 'Offingawier', 'Ohé en Laak', 'Oijen', 'Oirlo', 'Oirsbeek', 'Oirschot', 'Oisterwijk', 'Okkenbroek', 'Olburgen', 'Oldeberkoop', 'Oldebroek', 'Oldeholtpade', 'Oldeholtwolde', 'Oldehove', 'Oldekerk', 'Oldelamer', 'Oldemarkt', 'Oldenzaal', 'Oldenzijl', 'Oldeouwer', 'Oldetrijne', 'Olst', 'Olterterp', 'Ommel', 'Ommen', 'Ommeren', 'Onderdendam', 'Onna', 'Onnen', 'Onstwedde', 'Ooij', 'Ooltgensplaat', 'Oost West en Middelbeers', 'Oost-Graftdijk', 'Oost-Souburg', 'Oostburg', 'Oostdijk', 'Oosteind', 'Oosterbeek', 'Oosterbierum', 'Oosterblokker', 'Oosterend', 'Oosterend', 'Oosterhesselen', 'Oosterhout', 'Oosterhout', 'Oosterland', 'Oosterleek', 'Oosternieland', 'Oosternijkerk', 'Oosterstreek', 'Oosterwijk', 'Oosterwijtwerd', 'Oosterwolde Gld', 'Oosterwolde', 'Oosterzee', 'Oosthem', 'Oosthuizen', 'Oostkapelle', 'Oostknollendam', 'Oostrum', 'Oostrum', 'Oostvoorne', 'Oostwold', 'Oostwold', 'Oostwoud', 'Oostzaan', 'Ootmarsum', 'Opeinde', 'Opende', 'Ophemert', 'Opheusden', 'Opijnen', 'Oploo', 'Opmeer', 'Oppenhuizen', 'Opperdoes', 'Oranje', 'Oranjewoud', 'Orvelte', 'Ospel', 'Oss', 'Ossendrecht', 'Ossenisse', 'Ossenwaard', 'Ossenzijl', 'Oterleek', 'Otterlo', 'Ottersum', 'Ottoland', 'Oud Ade', 'Oud Annerveen', 'Oud Gastel', 'Oud Ootmarsum', 'Oud Zuilen', 'Oud-Alblas', 'Oud-Beijerland', 'Oud-Vossemeer', 'Ouddorp', 'Oude Meer', 'Oude Niedorp', 'Oude Pekela', 'Oude Wetering', 'Oude Willem', 'Oude-Tonge', 'Oudebildtzijl', 'Oudega', 'Oudega', 'Oudega', 'Oudehaske', 'Oudehorne', 'Oudelande', 'Oudemirdum', 'Oudemolen', 'Oudemolen', 'Oudenbosch', 'Oudendijk', 'Oudenhoorn', 'Ouderkerk aan de Amstel', 'Ouderkerk aan den IJssel', 'Oudeschans', 'Oudeschild', 'Oudeschip', 'Oudeschoot', 'Oudesluis', 'Oudewater', 'Oudezijl', 'Oudheusden', 'Oudkarspel', 'Oudkarspel', 'Oudorp', 'Oudwoude', 'Ouwerkerk', 'Ouwster-Nijega', 'Ouwsterhaule', 'Overasselt', 'Overberg', 'Overdinkel', 'Overlangel', 'Overloon', 'Overschild', 'Overslag', 'Overveen', 'Ovezande', 'Paasloo', 'Paesens', 'Pannerden', 'Panningen', 'Papekop', 'Papendrecht', 'Papenhoven', 'Papenvoort', 'Parrega', 'Paterswolde', 'Peest', 'Peins', 'Peize', 'Peperga', 'Pernis Rotterdam', 'Persingen', 'Pesse', 'Pesse', 'Petten', 'Philippine', 'Piaam', 'Piershil', 'Pieterburen', 'Pietersbierum', 'Pieterzijl', 'Pijnacker', 'Pingjum', 'Plasmolen', 'Poederoijen', 'Poeldijk', 'Polsbroek', 'Poortugaal', 'Poortvliet', 'Poppenwier', 'Posterholt', 'Prinsenbeek', 'Puiflijk', 'Punthorst', 'Purmer', 'Purmer', 'Purmerend', 'Purmerland', 'Puth', 'Putte', 'Putten', 'Puttershoek', 'Raalte', 'Raamsdonk', 'Raamsdonksveer', 'Raard', 'Radewijk', 'Radio Kootwijk', 'Raerd', 'Randwijk', 'Ransdaal', 'Rasquert', 'Ravenstein', 'Ravenswaaij', 'Ravenswoud', 'Readtsjerk', 'Reahûs', 'Reduzum', 'Reek', 'Reeuwijk', 'Reijmerstok', 'Reitsum', 'Rekken', 'Renesse', 'Renkum', 'Renswoude', 'Ressen', 'Retranchement', 'Reusel', 'Reutum', 'Reuver', 'Rha', 'Rheden', 'Rhee', 'Rheeze', 'Rheezerveen', 'Rhenen', 'Rhenoy', 'Rhoon', 'Ridderkerk', 'Ried', 'Riel', 'Rien', 'Riethoven', 'Rietmolen', 'Rijen', 'Rijkevoort', 'Rijkevoort-De Walsert', 'Rijnsaterwoude', 'Rijnsburg', 'Rijpwetering', 'Rijpwetering', 'Rijs', 'Rijsbergen', 'Rijsenhout', 'Rijssen', 'Rijswijk (GLD)', 'Rijswijk (NB)', 'Rijswijk', 'Rilland', 'Rinsumageast', 'Ritthem', 'Rockanje', 'Roden', 'Roderesch', 'Roderwolde', 'Roelofarendsveen', 'Roermond', 'Rogat', 'Roggel', 'Rohel', 'Rolde', 'Roodeschool', 'Roosendaal', 'Roosteren', 'Rosmalen', 'Rossum', 'Rossum', 'Roswinkel', 'Rotstergaast', 'Rotsterhaule', 'Rotterdam', 'Rotterdam-Albrandswaard', 'Rottevalle', 'Rottum', 'Rottum', 'Rouveen', 'Rozenburg', 'Rozenburg', 'Rozendaal', 'Rucphen', 'Ruigahuizen', 'Ruinen', 'Ruinen', 'Ruinerwold', 'Rumpt', 'Rutten', 'Ruurlo', 'Ryptsjerk', 'Saaksum', 'Saasveld', 'Saaxumhuizen', 'Sambeek', 'Sandfirden', 'Santpoort-Noord', 'Santpoort-Zuid', 'Sappemeer', 'Sas van Gent', 'Sassenheim', 'Sauwerd', 'Schagen', 'Schagerbrug', 'Schaijk', 'Schalkhaar', 'Schalkwijk', 'Schalsum', 'Schardam', 'Scharendijke', 'Scharmer', 'Scharnegoutum', 'Scharsterbrug', 'Scharwoude', 'Scheemda', 'Scheerwolde', 'Schellinkhout', 'Schelluinen', 'Schermerhorn', 'Scherpenisse', 'Scherpenzeel', 'Scherpenzeel', 'Schettens', 'Scheulder', 'Schiedam', 'Schiermonnikoog', 'Schijf', 'Schijndel', 'Schildwolde', 'Schimmert', 'Schin op Geul', 'Schinnen', 'Schinveld', 'Schipborg', 'Schiphol', 'Schiphol-Rijk', 'Schipluiden', 'Schokland', 'Schoondijke', 'Schoonebeek', 'Schoonhoven', 'Schoonloo', 'Schoonoord', 'Schoonrewoerd', 'Schoorl', 'Schore', 'Schouwerzijl', 'Schraard', 'Schuinesloot', 'Sebaldeburen', 'Sellingen', 'Serooskerke', 'Serooskerke', 'Sevenum', 'Sexbierum', 'Sibculo', 'Sibculo', 'Sibrandabuorren', 'Sibrandahûs', 'Siddeburen', 'Siebengewald', 'Siegerswoude', 'Sijbekarspel', 'Silvolde', 'Simonshaven', 'Simpelveld', 'Sinderen', 'Sint Agatha', 'Sint Annen', 'Sint Anthonis', 'Sint Geertruid', 'Sint Hubert', 'Sint Jansklooster', 'Sint Jansteen', 'Sint Joost', 'Sint Kruis', 'Sint Maarten', 'Sint Maartensbrug', 'Sint Maartensvlotbrug', 'Sint Nicolaasga', 'Sint Odiliënberg', 'Sint Pancras', 'Sint Philipsland', 'Sint-Annaland', 'Sint-Maartensdijk', 'Sint-Michielsgestel', 'Sint-Oedenrode', 'Sintjohannesga', 'Sirjansland', 'Sittard', 'Skingen', 'Slagharen', 'Slappeterp', 'Sleen', 'Sleeuwijk', 'Slenaken', 'Sliedrecht', 'Slijk-Ewijk', 'Slijkenburg', 'Slochteren', 'Slootdorp', 'Sloten', 'Sluis', 'Sluiskil', 'Smakt', 'Smalle Ee', 'Smallebrugge', 'Smilde', 'Smilde', 'Snakkerburen', 'Sneek', 'Snelrewaard', 'Snikzwaag', 'Soerendonk', 'Soest', 'Soesterberg', 'Someren', 'Sommelsdijk', 'Son en Breugel', 'Son', 'Sondel', 'Sonnega', 'Spaarndam gem. Haarlem', 'Spaarndam', 'Spanbroek', 'Spanga', 'Spankeren', 'Spannum', 'Spaubeek', 'Spier', 'Spier', 'Spierdijk', 'Spijk Gn', 'Spijk', 'Spijk', 'Spijkenisse', 'Spijkerboor', 'Spijkerboor', 'Sprang-Capelle', 'Sprundel', 'Spui', 'St. Willebrord', 'St.-Annaparochie', 'St.-Jacobiparochie', "Stad aan 't Haringvliet", 'Stadskanaal', 'Stampersgat', 'Standdaarbuiten', 'Staphorst', 'Starnmeer', 'Startenhuizen', 'Startenhuizen', 'Stavenisse', 'Stavoren', 'Stedum', 'Steenbergen', 'Steenbergen', 'Steendam', 'Steenderen', 'Steenenkamer', 'Steensel', 'Steenwijk', 'Steenwijkerwold', 'Stegeren', 'Steggerda', 'Stein', 'Stellendam', 'Sterksel', 'Stevensbeek', 'Stevensweert', 'Steyl', 'Stieltjeskanaal', 'Stiens', 'Stitswerd', 'Stokkum', 'Stolwijk', 'Stompetoren', 'Stoutenburg Noord', 'Stoutenburg', 'Stramproy', 'Streefkerk', 'Striep', 'Strijbeek', 'Strijen', 'Strijensas', 'Stroe', 'Stroobos', 'Stuifzand', 'Stuifzand', 'Sumar', 'Surhuisterveen', 'Surhuizum', 'Susteren', 'Suwâld', 'Swalmen', 'Sweikhuizen', 'Swichum', 'Swifterbant', 'Swolgen', 'Taarlo', 'Teeffelen', 'Teerns', 'Tegelen', 'Ten Boer', 'Ten Post', 'Ter Aar', 'Ter Aard', 'Ter Apel', 'Ter Apelkanaal', 'Ter Heijde', 'Ter Idzard', 'Terband', 'Terborg', 'Terheijden', 'Terherne', 'Terhole', 'Terkaple', 'Termunten', 'Termunterzijl', 'Ternaard', 'Terneuzen', 'Teroele', 'Terschuur', 'Tersoal', 'Terwispel', 'Terwolde', 'Teteringen', 'Teuge', 'Thesinge', 'Tholen', 'Thorn', 'Tiel', 'Tiendeveen', 'Tiendeveen', 'Tienhoven', 'Tienhoven', 'Tienray', 'Tijnje', 'Tilburg', 'Tilligte', 'Tinallinge', 'Tinte', 'Tirns', 'Tjalhuizum', 'Tjalleberd', 'Tjerkgaast', 'Tjerkwerd', 'Tjuchem', 'Tolbert', 'Toldijk', 'Tolkamer', 'Tollebeek', 'Tonden', 'Toornwerd', 'Tricht', 'Triemen', 'Tripscompagnie', 'Tubbergen', 'Tuil', 'Tuitjenhorn', 'Tuk', "Tull en 't Waal", 'Twello', 'Twijzel', 'Twijzelerheide', 'Twisk', 'Tynaarlo', 'Tytsjerk', 'Tzum', 'Tzummarum', 'Ubbena', 'Ubbergen', 'Uddel', 'Uden', 'Udenhout', 'Uffelte', 'Ugchelen', 'Uitdam', 'Uitgeest', 'Uithoorn', 'Uithuizen', 'Uithuizermeeden', 'Uitwellingerga', 'Uitwijk', 'Ulestraten', 'Ulft', 'Ulicoten', 'Ulrum', 'Ulvenhout AC', 'Ulvenhout', 'Ureterp', 'Urk', 'Urmond', 'Ursem gem. S', 'Ursem', 'Usquert', 'Utrecht', 'Vaals', 'Vaassen', 'Valburg', 'Valkenburg', 'Valkenburg', 'Valkenswaard', 'Valthe', 'Valthermond', 'Varik', 'Varsselder', 'Varsseveld', 'Vasse', 'Veelerveen', 'Veen', 'Veendam', 'Veenendaal', 'Veenhuizen', 'Veeningen', 'Veenklooster', 'Veenoord', 'Veere', 'Veessen', 'Vegelinsoord', 'Veghel', 'Velddriel', 'Velden', 'Veldhoven', 'Velp', 'Velp', 'Velsen-Noord', 'Velsen-Zuid', 'Velserbroek', 'Ven-Zelderheide', 'Venebrugge', 'Venhorst', 'Venhuizen', 'Venlo', 'Venray', 'Vessem', 'Vethuizen', 'Veulen', 'Vianen NB', 'Vianen', 'Vierakker', 'Vierhouten', 'Vierhuizen', 'Vierlingsbeek', 'Vierpolders', 'Vijfhuizen', 'Vijlen', 'Vilsteren', 'Vinkega', 'Vinkel', 'Vinkel', 'Vinkenbuurt', 'Vinkeveen', 'Visvliet', 'Vlaardingen', 'Vlagtwedde', 'Vledder', 'Vledderveen', 'Vledderveen', 'Vleuten', 'Vlieland', 'Vlierden', 'Vlijmen', 'Vlissingen', 'Vlist', 'Vlodrop', 'Voerendaal', 'Vogelenzang', 'Vogelwaarde', 'Volendam', 'Volkel', 'Vollenhove', 'Vondelingenplaat Rotterdam', 'Voorburg', 'Voorhout', 'Voorschoten', 'Voorst', 'Voorst', 'Voorthuizen', 'Vorchten', 'Vorden', 'Vorstenbosch', 'Vortum-Mullem', 'Vragender', 'Vredenheim', 'Vredepeel', 'Vreeland', 'Vries', 'Vriescheloo', 'Vriezenveen', 'Vroomshoop', 'Vrouwenakker', 'Vrouwenparochie', 'Vrouwenpolder', 'Vught', 'Vuren', 'Waaksens', 'Waal', 'Waalre', 'Waalwijk', 'Waarde', 'Waardenburg', 'Waarder', 'Waardhuizen', 'Waarland', 'Waaxens', 'Wachtum', 'Waddinxveen', 'Wadenoijen', 'Wagenberg', 'Wagenborgen', 'Wageningen', 'Walem', 'Walsoorden', 'Wamel', 'Wanneperveen', 'Wanroij', 'Wanssum', 'Wapenveld', 'Wapse', 'Wapserveen', 'Warder', 'Warffum', 'Warfhuizen', 'Warfstermolen', 'Warmenhuizen', 'Warmond', 'Warns', 'Warnsveld', 'Warstiens', 'Warten', 'Waskemeer', 'Waspik', 'Wassenaar', 'Wateren', 'Watergang', 'Waterhuizen', 'Wateringen', 'Waterlandkerkje', 'Waverveen', 'Wedde', 'Weerselo', 'Weert', 'Weesp', 'Wehe-den Hoorn', 'Wehl', 'Weidum', 'Weiteveen', 'Wekerom', 'Well L', 'Well', 'Wellerlooi', 'Welsum', 'Wemeldinge', 'Wenum Wiesel', 'Wenum Wiesel', 'Wergea', 'Werkendam', 'Werkhoven', 'Wernhout', 'Wervershoof', 'Wesepe', 'Wessem', 'West-Graftdijk', 'West-Terschelling', 'Westbeemster', 'Westbroek', 'Westdorp', 'Westdorpe', 'Westendorp', 'Westerbeek', 'Westerbork', 'Westerbroek', 'Westeremden', 'Westergeest', 'Westerhaar-Vriezenveensewijk', 'Westerhoven', 'Westerland', 'Westerlee', 'Westernieland', 'Westervelde', 'Westervoort', 'Westerwijtwerd', 'Westhem', 'Westhoek', 'Westkapelle', 'Westknollendam', 'Westmaas', 'Westwoud', 'Westzaan', 'Wetering', 'Weteringbrug', 'Wetsens', 'Wetsinge', 'Weurt', 'Wezep', 'Wezup', 'Wezuperbrug', 'Wichmond', 'Wier', 'Wierden', 'Wieringerwaard', 'Wieringerwerf', 'Wierum', 'Wijchen', 'Wijckel', 'Wijdenes', 'Wijdewormer', 'Wijhe', 'Wijk aan Zee', 'Wijk bij Duurstede', 'Wijk en Aalburg', 'Wijlre', 'Wijnaldum', 'Wijnandsrade', 'Wijnbergen', 'Wijngaarden', 'Wijnjewoude', 'Wijster', 'Wilbertoord', 'Wildervank', 'Wilhelminadorp', 'Wilhelminaoord', 'Willemsoord', 'Willemstad', 'Wilnis', 'Wilp', 'Wilsum', 'Winde', 'Windraak', 'Winkel', 'Winneweer', 'Winschoten', 'Winssen', 'Winsum', 'Winsum', 'Wintelre', 'Winterswijk Brinkheurne', 'Winterswijk Corle', 'Winterswijk Henxel', 'Winterswijk Huppel', 'Winterswijk Kotten', 'Winterswijk Meddo', 'Winterswijk Miste', 'Winterswijk Ratum', 'Winterswijk Woold', 'Winterswijk', 'Wirdum Gn', 'Wirdum', 'Wissenkerke', 'Witharen', 'Witmarsum', 'Witte Paarden', 'Wittelte', 'Wittem', 'Witteveen', 'Wiuwert', 'Wjelsryp', 'Woensdrecht', 'Woerden', 'Woerdense Verlaat', 'Wognum', 'Woldendorp', 'Wolfheze', 'Wolphaartsdijk', 'Wolsum', 'Woltersum', 'Wolvega', 'Wommels', 'Wons', 'Workum', 'Wormer', 'Wormerveer', 'Woubrugge', 'Woudbloem', 'Woudenberg', 'Woudrichem', 'Woudsend', 'Wouw', 'Wouwse Plantage', 'Wyns', 'Wytgaard', 'Wâlterswâld', 'Wânswert', 'Yde', 'Yerseke', 'Ypecolsga', 'Ysbrechtum', 'Ysselsteyn', 'Zaamslag', 'Zaandam', 'Zaandijk', 'Zalk', 'Zaltbommel', 'Zandberg', 'Zandeweer', 'Zandhuizen', 'Zandpol', 'Zandvoort', 'Zeddam', 'Zeegse', 'Zeeland', 'Zeerijp', 'Zeewolde', 'Zegge', 'Zegveld', 'Zeijen', 'Zeijerveen', 'Zeijerveld', 'Zeist', 'Zelhem', 'Zenderen', 'Zennewijnen', 'Zennewijnen', 'Zetten', 'Zevenaar', 'Zevenbergen', 'Zevenbergschen Hoek', 'Zevenbergschen Hoek', 'Zevenhoven', 'Zevenhuizen', 'Zevenhuizen', 'Zierikzee', 'Zieuwent', 'Zijderveld', 'Zijdewind', 'Zijldijk', 'Zoelen', 'Zoelmond', 'Zoetermeer', 'Zoeterwoude', 'Zonnemaire', 'Zorgvlied', 'Zoutelande', 'Zoutkamp', 'Zuid-Beijerland', 'Zuid-Scharwoude', 'Zuidbroek', 'Zuiddorpe', 'Zuidermeer', 'Zuiderwoude', 'Zuidhorn', 'Zuidlaarderveen', 'Zuidland', 'Zuidlaren', 'Zuidoostbeemster', 'Zuidschermer', 'Zuidveen', 'Zuidveld', 'Zuidvelde', 'Zuidwolde', 'Zuidwolde', 'Zuidzande', 'Zuilichem', 'Zuna', 'Zundert', 'Zurich', 'Zutphen', 'Zuurdijk', 'Zwaag', 'Zwaagdijk-Oost', 'Zwaagdijk-West', 'Zwaanshoek', 'Zwagerbosch', 'Zwammerdam', 'Zwanenburg', 'Zwartebroek', 'Zwartemeer', 'Zwartewaal', 'Zwartsluis', 'Zweeloo', 'Zweins', 'Zwiggelte', 'Zwijndrecht', 'Zwinderen', 'Zwolle', 'de Hoef', 'de Lutte', 'de Wijk', 'de Woude', ]; protected static $state = [ 'Drenthe', 'Gelderland', 'Groningen', 'Flevoland', 'Friesland', 'Noord-Brabant', 'Noord-Holland', 'Overijssel', 'Limburg', 'Utrecht', 'Zeeland', 'Zuid-Holland', ]; protected static $country = [ 'Afghanistan', 'Albanië', 'Algerije', 'Amerikaans-Samoa', 'Andorra', 'Angola', 'Amerikaanse Virgineilanden', 'Anguilla', 'Antartica', 'Antigua en Barbuda', 'Argentinië', 'Armenië', 'Aruba', 'Australië', 'Azerbeidzjan', 'Bahamas', 'Bahrein', 'Bangladesh', 'Barbados', 'België', 'Belize', 'Benin', 'Bermuda', 'Bhutan', 'Bolivia', 'Bosnië-Herzegovina', 'Botswana', 'Bouvet Eiland (Bouvetøya)', 'Brazilië', 'Britse Maagdeneilanden', 'Brunei Darussalam', 'Bulgarije', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Cambodja', 'Canada', 'Centraal-Afrikaanse Republiek', 'Chili', 'China', 'Christmaseiland', 'Cocoseilanden', 'Colombia', 'Comoren', 'Congo', 'Cookeilanden', 'Costa Rica', 'Cuba', 'Cyprus', 'Denemarken', 'Djibouti', 'Dominica', 'Dominicaanse Republiek', 'Duitsland', 'Ecuador', 'Egypte', 'El salvador', 'Equatoriaal-Guinea', 'Eritrea', 'Estland', 'Ethiopië', 'Faroe Eilanden', 'Falklandeilanden', 'Fiji', 'Finland', 'Frankrijk', 'Frans-Guyana', 'Frans-Polynesië', 'Franse Zuidelijke en Antarctische Gebieden', 'Gabon', 'Gambia', 'Georgië', 'Ghana', 'Gibraltar', 'Griekenland', 'Groenland', 'Grenada', 'Guadeloupe', 'Guam', 'Guatemala', 'Guernsey', 'Guinee', 'Guinee-Bissau', 'Guyana', 'Haïti', 'Heard en McDonaldeilanden', 'Honduras', 'Hong Kong', 'Hongarije', 'IJsland', 'India', 'Indonesië', 'Iran', 'Irak', 'Ierland', 'Man', 'Israel', 'Ivoorkust', 'Italië', 'Jamaica', 'Japan', 'Jersey', 'Jordanië', 'Jemen', 'Kazachstan', 'Kenia', 'Kleinere afgelegen eilanden van de Verenigde Staten', 'Kiribati', 'Korea', 'Koeweit', 'Kirgizië', 'Kameroen', 'Kaapverdië', 'Kaaimaneilanden', 'Kroatië', 'Laos', 'Letland', 'Libanon', 'Lesotho', 'Liberia', 'Libië', 'Liechtenstein', 'Litouwen', 'Luxemburg', 'Macau', 'Macedonië', 'Madagascar', 'Malawi', 'Maleisië', 'Maldiven', 'Mali', 'Malta', 'Marshalleilanden', 'Martinique', 'Mauritus', 'Mauritania', 'Mayotte', 'Mexico', 'Micronesië', 'Moldavië', 'Monaco', 'Mongolië', 'Montenegro', 'Monsterrat', 'Marokko', 'Mozambique', 'Myanmar', 'Namibië', 'Nauru', 'Nepal', 'Nederlandse Antillen', 'Nederland', 'Nieuw-Caledonië', 'Nieuw-Zeeland', 'Nicaragua', 'Niger', 'Nigeria', 'Niue', 'Norfolk', 'Noordelijke Marianen', 'Noorwegen', 'Oman', 'Oostenrijk', 'Oeganda', 'Oekraïne', 'Oezbakistan', 'Pakistan', 'Palau', 'Palestina', 'Panama', 'Papoea-Nieuw-Guinea', 'Paraguay', 'Peru', 'Filipijnen', 'Pitcairneilanden', 'Polen', 'Portugal', 'Puerto Rico', 'Qatar', 'Réunion', 'Romania', 'Rusland', 'Rwanda', 'Sint-Bartholomeus', 'Sint-Helena', 'Saint Kitts en Nevis', 'Saint Lucia', 'Sint Maarten', 'Saint-Pierre en Miquelon', 'Saint Vincent en de Grenadines', 'Samoa', 'San Marino', 'Sao Tomé en Principe', 'Saoedi-Arabië', 'Senegal', 'Servië', 'Seychellen', 'Sierra Leone', 'Singapore', 'Slovenië', 'Salomonseilanden', 'Somalië', 'Spanje', 'Sri Lanka', 'Soedan', 'Suriname', 'Spitsbergen en Jan Mayen', 'Swaziland', 'Zweden', 'Zwitserland', 'Syrië', 'Taiwan', 'Tadzjikistan', 'Tanzania', 'Thailand', 'Tsjaad', 'Timor-Leste', 'Togo', 'Tokelau-eilanden', 'Tonga', 'Trinidad en Trobago', 'Tunesië', 'Turkije', 'Turkmenistan', 'Turks- en Caicoseilanden', 'Tuvalu', 'Tsjechische Republiek', 'Uruguay', 'Vanuatu', 'Venezuela', 'Verenigde Arabische Emiraten', 'Verenigd Koninkrijk', 'Verenigde Staten van Amerika', 'Vaticaanstad', 'Vietnam', 'Wallis en Futuna', 'Westerlijke Shara', 'Wit-Rusland', 'Zambia', 'Zuid-Afrika', 'Zuid-Georgia en de Zuidelijke Sandwicheilanden', 'Zimbabwe', ]; /** * @see parent */ public static function buildingNumber() { return static::bothify(static::randomElement(static::$buildingNumber)); } /** * @example 'Gelderland' */ public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } /** * @see parent */ public function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } public static function postcode() { return static::randomElement(static::$postcodes); } } PK A�)[^Sd� � ' faker/src/Faker/Provider/nl_NL/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nl_NL; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * Project Gutenberg's Dichtertje - De Uitvreter - Titaantjes, by Nescio * * This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with * almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or * re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included * with this eBook or online at www.gutenberg.org * * Title: Dichtertje - De Uitvreter - Titaantjes * * Author: Nescio * * Release Date: August 17, 2009 [EBook #29719] * * Language: Dutch * * *** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DICHTERTJE - DE UITVRETER *** * * Produced by Mark C. Orton and the Online Distributed * Proofreading Team at http://www.pgdp.net/ * * Nescio * * Dichtertje * * De Uitvreter * * Titaantjes * * J. H. de Bois - Haarlem. * * "Dichtertje" is hier voor het eerst gepubliceerd. * "De Uitvreter" verscheen in "De Gids" van Januari * 1911. "Titaantjes" in "Groot-Nederland" van Juni 1915. * * @see http://www.gutenberg.org/cache/epub/29719/pg29719.txt * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' DICHTERTJE. In 't derde oorlogsjaar. Bellum transit, amor manet. I. Tweemaal schudde de God van Nederland zijn eerbiedwaardig hoofd en tweemaal schoven z'n eerbiedwaardige grauwe bakkebaarden heen en weer over z'n vest. 't Klopte niet. Ergens moest een fout zijn. Een dichter met nergens haar, dat was heel vreemd. Sedert dertig jaar hield de God van Nederland niet van dichters. Je wist niet meer, wat je er aan had. Fatsoenlijk of onfatsoenlijk, je kon er niet uit wijs. En nu dit. "Hij heeft gezegd, dat hij vol van mij is. Vroeger kon je daar op aan." God zuchtte. Hij zou er morgen eens met Potgieter over spreken. Je had tegenwoordig niets dan narigheid aan je hoofd. Daar beneden in de Leidsche straat liep een meisje. Met vaderlijk welgevallen zag God op haar neer. Het meisje was als honderde andere meisjes dien zomer, heelemaal in 't wit, zijden blouse, korte frotté rok, witte kousen, fijne enkeltjes en lage witte schoentjes en had lieve oogen als honderde andere meisjes in Amsterdam. Oogen die kijken alsof ze iets heel bijzonders weten. Dat vonden ze ook weer niet goed. Nooit had ons Lieve Heer daar vroeger iets bij gedacht. En nu hatti kwestie. 't Was begonnen met versjes over "wetende oogen." Toen zei er één, dat 't allemaal bedrog was, een vroom bedrog van God. Dat ze niets wisten en alleen maar keken alsof, zonder dat ze 't konden helpen. Nooit had God er over nagedacht. Tegenwoordig brachten ze hem over alles aan 't denken. En 't was toch zoo noodig, dat de hoofden bij de zaken werden gehouden. De keizer had 't nog onlangs weer gezegd: "Der Tüchtigkeit ist die Welt". Maar als je eenmaal over iets aan 't prakkizeeren raakte kwam je er zoo makkelijk niet weer af. Nu i er eenmaal op lette, zag i honderde, duizende van die meisjes, telkens weer anderen en telkens weer dezelfden. Zoodat i soms niet meer wist of i er tienduizend had gezien of één, tienduizendmaal. "Heer in den hemel had hij al die meisjes geschapen? Of was 't een grapje van den duivel, al die wetende oogen?" Kijk, daar gaat 't dichtertje. Toch wel een knap, jong ventje, zoo slank, zoo'n aardig gladgeschoren jongensgezicht, alleen een paar stutten voor de ooren, en zoo verbrand door de zon. Hij groet iemand. Z'n strooien hoedje lichtten-i even op van zijn kort geknipte haren. Raar toch, zoo kaal, maar 't was toch vast wel een dichtertje, want God begreep niets van 'm en Potgieter ook niet. En professor Volmer verachttenem. En hij leed ijselijk van die wetende oogen, zooals geen rechtschapen mensch. De duivel hattem leelijk te pakken. Hij was een zwak dichtertje, kindsch werti er van. Hij bleef fatsoenlijk van zwakte. Dat was weer zoo iets raars, waar God vroeger nooit over gedacht had, fatsoenlijk was fatsoenlijk en daarmee uit. 't Dichtertje wist niet op wie hij verliefd moest worden. Als hij in twee wetende oogen had gekeken, zag hij er dadelijk weer twee. Hij was zoo zwak, zoo lekker zwak. Maar als i 't vijfentwintigste meisje zag, voeldeni zoo iets raars in z'n hersens. Hij had al eens in 't voorbijloopen op 't terras van een café een stoeltje omgeschopt van kwaadaardigheid. Want hij wist wel, dat ze niets wisten, dat ze dom giggelden, alleen al als i z'n hoed voor hen af nam, of strak keken, omdat ze stonken van burgerjuffrouwen-ingebeeldheid. En toch kon i 't niet laten. En dan moest i vluchten naar ergens, waar geen vrouwen waren en dan maakteni zich kwaad op God en den duivel tegelijk en zei datti idioot werd en datti nog eens met open mond jaren lang kwijlen zou, een leeren slabbetje voor, zonder datti 't zelf wist. Maar den volgenden dag keeki weer en dacht daarbij: "Mon âme prend son élan vers l'infini." Potgieter zei dat de vent gek was en dat in den tijd van Piet Hein........ Dichtend vervolgde 't dichtertje z'n tocht door de woestenijen van Amsterdam. Zoover 't oog reikte, niets dan Nederlandsche menschen. Weer groette-n-i iemand, een heer met hoogen hoed en gekleede jas, uit een stuk van Verkade. Nu spraken ze elkaar aan. Daar stonden ze, op 't plein voor 't Centraalstation. Op den beganen grond liep God nu met z'n gelen strooien deukhoed, z'n wandelstok met zilveren greep, z'n jas hing slobberig en breed en ondefinieerbaar bruinig over z'n rug, op z'n kraag lag roos, z'n broekspijpen waren te wijd en te lang en lagen met plooien op z'n schoenen. Z'n bakkebaarden kon je van achteren zien en toen i bezadiglijk de twee treden opstapte om in 't station te gaan, glom de lage avondzon in Gods gepoetsten linkerschoen. "Wie was die meneer?" vroeg 't dichtertje. "God" zei de duivel en de knobbels op z'n voorhoofd werden grooter. 't Dichtertje sprak niet. "Jouw God, de God van je baas en van je schoonvader en van je baas z'n boekhouder en van den gérant van de "Nieuwe Karseboom". De God van je tante, die zei, dat je moest groeten als je langs 't huis van je baas kwam in Delft of Oldenzaal, waar was 't ook weer, ook al zag je niemand, je kon nooit weten wie 't zag. Van je tante, die je zuster altijd liet breien. "Een vrouw mag niet stilzitten." De God van al die menschen, die zullen zeggen: "Dat had ik van jou niet gedacht," als je nog eens probeert te leven en die zullen zeggen: "Dat had ik altijd wel gedacht, dat kon niet goed gaan," als je later in 't werkhuis moet. De God, die niet hebben kan, dat je 's Zaterdagsmiddags vrij bent, de God van meneer Volmer, hoogleeraar in 't boekhouden en de bedrijfsleer, die vindt, dat je veel te veel naar de lucht kijkt. De God van allen die geen andere keus hebben dan werken of vervelen. De God van Nederland, van heel Nederland, van Surhuisterveen en Spekholzerheide, donateur van den Bond van hoofden van groote gezinnen en van de Vereeniging tot opheffing van gevallen vrouwen. Dat noemen ze vallen. Ik ben ook gevallen." "De beeldspraak is inderdaad gebrekkig", zei 't dichtertje, absent. Hij had al dien tijd gekeken naar een dame, die daar stond te wachten. Naar de aardige scherpe achterkantjes van haar beenen, vlak boven de lage witte schoentjes. Natuurlijk had ze lage witte schoentjes aan met korte rokken en erg open geweven kousen, waar haar beenen wit doorheen schemerden. "Nu vallen", dacht 't dichtertje. "Mon âme prend son élan vers l'infini," zei de Duivel en glimlachte ironisch, zooals hij een eeuwigheid lang geglimlacht had. Toen zag 't dichtertje 't stationsplein weer en den duivel en hoorde wat die gezegd had. "Duivel" zei-di, "mij belazer je niet." De duivel haalde even z'n schouders op en keek naar de stationsklok. Tien minuten over zevenen. Hij gaapte achter z'n hand. De eeuwigheid schoot niet op. En eigenlijk hatti ook al zooveel dichtertjes gekend. Waarom sprak i nog zooveel? 't Dichtertje liep naar huis en keek in de hoogte naar 't gevleugelde wiel, dat midden op de leuning van de hooge spoorbrug over de westelijke doorvaart op een kleine ijzeren zuil staat en vliegen wil en nooit van z'n plaats komt en gezien wordt uit vertetjes waar 't nooit komt, wel heel van de Torensluis, 't Singel af. De blauwe lucht was er nog zoo hopeloos ver boven. Zelfs de palen met de booglampen, aan 't begin en 't eind van de brug, staken hoog boven 't wieltje uit. 't Geeft niet veel of je op een spoorbrug staat op een ijzeren zuiltje. Je kunt er hoogstens van aan 't denken raken en dat deugt heelemaal niet. En 't dichtertje dacht, dat je beter zoo'n wiel kunt wezen dan een dichtertje. Zoo'n wiel is van ijzer, maar een dichtertje niet. Onderwijl zat God alleen in een coupé eerste klas in den trein naar Delft en staarde uit 't raampje, maar zag niets. Uitkijken deed hij nooit. In z'n hand hielti een rapport. Naast 'm lagen dossiers. De God van Nederland dacht. Het was een rare tijd. Weer las God: "Het lot van den mensch is verdriet te hebben, wanneer hij z'n doel niet bereikt en wanneer hij z'n doel bereikt heeft. "Er is geen troost in de deugd en er is geen troost in de zonde. "Daarom laat blijmoediglijk af van alle verwachting. Stel uw hoop op de eeuwigheid: uit dezen droom is geen ontwaken." Het was wel een rare tijd. Zoo kon 't niet goed gaan. En nou hatti nog wel gezegd, dat een nieuw tijdvak was aangebroken. De tijd van het "ironisch dilettantisme" was voorbij, een nieuwe tijd van "baanbrekend optimisme" en "frissche daadkracht" was begonnen. Dat hatti zoo maar 's gezegd. En weer zuchtend begon God toen 't manuscript te lezen van een dik boek over 't Taylor systeem. II. 't Dichtertje was nooit gevallen. Een groot dichter te zijn en dan te vallen. Als 't dichtertje er over dacht, wat hij eigenlijk 't liefst zou willen, dan was 't dat. De wereld ééns te verbazen en ééns een liaisonnetje te hebben met een dichteres. Jarenlang had hij dit telkens weer gedacht, naïvelijk. 't Dichtertje was fatsoenlijk getrouwd met een lief, jong, levendig, natuurlijk vrouwtje. Natuurlijk was hij onmiddellijk verliefd geworden, toen hij de wereld begon te zien. 's Morgens zag hij haar als hij naar kantoor ging en zij naar school, en 's middags om kwart over eenen "in 't beursuur", als hij op straat mocht en zij uit de melkinrichting kwam, waar zij haar boterhammen met een glas melk at en soms een roomhorentje of een taartje met slagroom, haar boterhammen. En ze was wat kwaad op 'm, omdat i daar altijd zoo stond, gewoon bespottelijk. De andere meisjes noemden 'm "'t Ideaaltje", omdat i een keep droeg en zulk mooi zwart haar had, (toen liet-i 't nog niet kortknippen). En ze keken naar 'm, als ze met hun drieën gearmd langs hem heen liepen, heel even keken ze en giggelden tegen elkaar, de beide buitensten de hoofden gebogen naar de binnenste, die ook giggelde en naar den grond keek. Maar zij liep statig voorbij en zag hem niet en zei tegen Mien Bus datti om haar kwam en dan lachten ze allemaal, want ze wist wel beter. Op den grond stampte ze met haar schoolmeisjesvoetje van zeventien jaar. "Om mij? die engert?" en hield haar hoofd achterover. En hij was ongelukkig en telde de uren. 's Avonds om elf uur keek i naar de lucht, de helft was om tusschen 's middags half twee en 's morgens half negen. En hij dichtte. Hij maakte gedichten naar Heine, Hollandsche en Duitsche, en naar Héléne Swarth en naar Kloos en van Eeden. "De Uren": "Hoe gaan de uren zoo zwaar met loggen tred". "Die Kreuzfahrer": "Dort unten lag die heilge Stadt in ihrer Glorie". Dat was zij. Maar de poorten waren dicht. En hij vroeg zich af waarom hij verder leefde. En hij werd opstandig tegen God. "Mijn God, zal dan mijn kwelling nimmer einden?" En de lui op kantoor kon i niet zien en hooren, als i om kwart over negenen op kantoor kwam hatti er wel een willen slaan, zoo maar. En van somber werti extatisch. En dichtte weer. "Mijn heilig lief". "Nu is de wereld een groot zomerland". "God gooide de poorten des hemels open, Mijn zoete lief zat op een gouden troon". Dat duurde zoo elf maanden. Daar kwamen nog drie maanden bij datti buiten was, een klein betrekkingkje had in een stadje, waar ze nu nog praten over dien mallen kerel. Toen kreeg i haar. Negentien jaar was i. Hij schreef haar een briefje datti twee dagen in Amsterdam was en datti haar graag wilde spreken. Ze kenden elkaars namen, Amsterdam is ten slotte ook maar een dorp. Ze hattem die honderd dagen erg gemist en ze kwam. Haar moe vond 't goed, "als 't een nette burgerjongen was en ze hield van 'm....., maar geen scharrelpartij." Ze kwam, 's avonds bij de Muiderpoort en hij zei dat ze zeker wel begreep, watti haar vragen wou. 't Was zoo raar, zoo gewoon, hij kon heelemaal niet dichten. En ze zei natuurlijk dat ze 't niet begreep, maar toch liepen ze samen maar de Sarphatistraat op. 't Gesprek liep wat moeilijk, wat moest je mekaar vertellen, je kende mekaar nog zoo heelemaal niet. Hij had gedacht, dat i wonder wat zeggen zou, dat de woorden zóó maar zouden komen met geweld, zooals de breede Waal jaagt langs de schuitjes van den ponton-steiger bij Nijmegen. En nu spraken ze over z'n betrekking in dat stadje en over hun ouders. En voor haar huis namen ze afscheid en hij gaf haar een zoen, heel links, op haar voorhoofd. En ze was wat in haar schik, ze had een vrijer en zoo'n knappe, wat zou Loe wel zeggen. Jammer datti buiten woonde. Zoo vervelend, vooral 's Zondagsmiddags als i dan niet over kwam, dan moest je thuis blijven. Den tweeden avond mochti boven komen, 't moest gauw gaan, want hij had maar twee dagen vrij. Z'n pa was bij haar vader op bezoek geweest en nu mochti bovenkomen. Daar zaten haar vader en de zijne en haar moeder en een grootmoeder en een tante. Haar twee kleine zusjes waren vroeg naar bed gestuurd. En toen kreeg i haar en de tante zei later "wat een nette jongen". 's Zondagsmiddags natuurlijk zij op visite bij hem thuis en daar was toevallig een nicht met scheeve schouders in een scheeve groene hobbezak en een lorgnet op, die bier dronk en Coba was allerliefst voor haar aanstaande schoonmoeder en die was allerliefst voor Coba. "Wat heb je daar een snoezig taschje." "Uit 't City-magazijn?" "Nee, van Liberty". "Je ziet tegenwoordig heel veel van die taschjes met een klein taschje buitenop." "Nee, die vind ik om de waarheid te zeggen niet zoo aardig." "Och, ieder z'n smaak. Onze Riek heeft zoo één en die vind ik ook heel aardig". En hij zat er bij en begreep er niets van. Had hij 's nachts op straat geloopen en gezegd, dat God de poorten des hemels open gooide? Wat raar. Maar ze was heel lief, jong, levendig en natuurlijk en zoende 'm niet op z'n voorhoofd, maar flink op z'n lippen en op zij in z'n nek, in den gang, voor ze de kamer binnen gingen. Daar moest ze voor op haar teenen gaan staan en z'n schouders beetpakken. En ze ging heel veel van 'm houden en hij hield ook veel van haar en drukte haar tegen zich aan. Maar de zaak bleef 'm duister en dichten deedi niet meer tot i getrouwd was. En nu waren ze zes jaar getrouwd en hadden een kindje, een meisje van vijf jaar, een snoes die door alle tantes geknuffeld werd. Zij had een beetje geld en hij had een beetje geld en hij had in Amsterdam een baantje gevonden, datti niet al te slecht waarnam en ze waren ten naaste bij gelukkig. Maar daar i een echt dichtertje was, moest hem iets ontbreken. Wat is voor een dichtertje iets dat hij heeft? Datti zoo maar heeft, dag in, dag uit. Al die dagen. En altijd getrouwd is zoo erg lang. En een heel lief, jong, levendig en natuurlijk vrouwtje, dat veel van haar man houdt en zijn manuscripten in 't net schrijft, maar tweeduizend nachten naast 'm heeft geslapen en weet datti niet tegen tocht kan en 's morgens niet uit zijn bed kan komen en niet van de jam af kan blijven, al is i een dichter, dat is nu echt iets voor den Duivel. III. Een groot dichter zijn en dan te vallen. Maar er kwam nooit wat van, want als je een dichtertje bent, dan loopen de mooiste meisjes altijd aan den overkant van de gracht. En zoo werd z'n heele leven één gedicht, wat ook vervelend wordt. In de tram zat hij en dichtte zoo stilletjes voor zich heen, met z'n twee handen op den knop van z'n wandelstok zatti te staren en onderwijl te denken, datti zulke mooie blanke, fijne en slanke handen had, zooals dichtertjes dat doen. 't Was Zondagavond in November tegen zessen, de straten waren donker en verlaten. Een dame van een jaar of zes en twintig kwam de tram binnen, statiglijk, rijzig in haar bruine mantelpak, de opstaande kraag, manchetten en onderkant van mantel en rok afgezet met zwart bont, de handen in een groote, afhangende mof van 't zelfde bruine laken met 't zelfde bont bezet, klein bruin hoedje met zwart bont op 't fijne gezichtje. Alles echt lijn 2, Museumkwartier. 't Dichtertje keek even op, recht in haar oogen, maar zij zag alleen 't leege plaatsje in den hoek en ging hem voorbij, statiglijk. Achter haar kwam haar man, gladgeschoren, in 't zwart, met een hoogen hoed op z'n grijzend, kort geknipt haar. Toen ze zat kon 't dichtertje haar niet zien, want hij zat op de zelfde bank vooraan en er waren vier menschen tusschen. Meneer zat correct rechtop tegenover haar, keek op z'n horloge en zei iets, hoe laat 't was natuurlijk. Daarna spraken ze niet meer. Ze waren ongetwijfeld getrouwd. 't Dichtertje dacht, dat ze op bezoek waren geweest en naar huis gingen om te eten. En of ze een kindje zou hebben of kindertjes. En of haar man zich correct zou gedragen in de slaapkamer. God liet 't gebeuren, dat hij hem duidelijk voor zich zag, daar in die tram, in z'n enkele hemd en sokken, een jaegerhemd, ja natuurlijk jaeger, grijs, niet mooi wit, hij was zeker in de veertig en met wat malle, uitstekende haartjes op z'n bloote beenen, en z'n hooge dop op. Jammer dat i niet brilde. En hij hoorde hem vragen met z'n correcte Museumkwartier geluid: "Zal ik 't licht aan laten, Clara?" Want ze heette natuurlijk Clara, de schitterende. En 't dichtertje dacht datti "pardon" tegen haar zou zeggen op een gegeven oogenblik. Ja, God laat de gedachten van een mensch raar dolen en er komen vreemde passages voor in zoo'n gedicht zonder eind. Toen keek 't dichtertje op door 't ruit van de tram tegenover hem. De huizen waren alle donker en de dames die dit lezen weten wel, dat je dan alle passagiers heel duidelijk weerspiegeld ziet, buiten. En de peinzende oogen van 't dichtertje zagen toen recht in de peinzende oogen van Clara, de schitterende, die keken alsof ze iets heel bijzonders wisten, wat bedrog is. Even werden de vier peinzende oogen grooter en schitterden, toen dorst 't dichtertje niet meer, want hij was een welopgevoed mannetje, al hatti rare kronkels in z'n eindelooze gedicht en hij keek naar 't bruine laken en 't zwarte bont en naar den vagen vorm van haar beenen in den rok en toen keek hij met geweld naar een onderhuis, waar een melkboer woonde, 't gordijn was neer om den Zondag. Als je wilt kun je door die weerspiegeling heen kijken en de P. C. Hooftstraat is erg achteruitgegaan, jaren geleden had je daar geen melkboer, nu is er zelfs een aardappelen en groentenwinkel. Maar toeni daarna weer keek hoe een van haar haren los was gegaan en voor haar linkerslaap hing, zoo lief, zoo gegolfd, toen ontmoetten hun oogen elkaar weer, even. "Ik vind jou mooi, vind jij mij mooi?" "Ik wil je hebben als ik durf, wil jij mij hebben als je durft?" "Even wil ik een levend mensch zijn, even vrij, een Godin, geen dame van 't Museumkwartier, geen dochter van die, zuster van die, vrouw van die, moeder van die, vriendin van Mevr. die. Even, in mijn gedachten. Mijn gedachten gaan naar jou door mijn oogen, mijn gedachten kunnen wijd en zijd gaan, vooruit en achteruit in den tijd, door alle bedeksels gaan mijn gedachten. Niemand kan hen vatten of deeren, naar jou gaan mijn gedachten door mijn oogen." En zoo gingen zijn gedachten naar haar, door zijn oogen in de hare in deze luttele seconden. En niemand wist er van. En een hooge toren verrees uit zijn geest en een hooge toren uit den hare. En ze zagen wijd en zijd over alles heen en alleen elkaar zagen ze. Zoo dichtte 't dichtertje z'n eindelooze gedicht verder en de domste vrouw kan dat meedichten. Maar bij elkaar komen konden ze niet en dat was misschien juist 't mooie. Bij de Hobbemastraat keek haar man even naar den conducteur en direct ging die z'n hand naar de schel. En ze stond op en liep achter haar man door de tram, correct en statig en zag niemand. Maar terwijl meneer afstapte en zij wachten moest op 't balcon voor den ingang, haar linkerschouder naar 't dichtertje, en toen 't bijna gedaan was, toen overwon ze nog even één ondeelbaar oogenblik 't Museumkwartier en keek. "Ik vind je mooi en jij vindt mij ook mooi. Mijn hart zingt in mijn lijf en m'n hersens zingen onder m'n haren. Mooi haar, hé?" En 't dichtertje dichtte z'n gedicht voort, eindeloos. Maar 't werd een somber gedicht, zoolang 't duurde, en Amsterdam was donker en ledig. Als een echt belachelijk dichtertje heeft i daarna nog een paar maal 's middags in 't Museumkwartier gedwaald, waar i zich altijd erg arm voelde en nooit zeker was of z'n das wel goed zat en z'n boordje wel schoon was en of i er heelemaal wel beschaafd genoeg uitzag. Maar hij zag haar natuurlijk niet meer, mogelijk woonde ze heelemaal niet eens in Amsterdam. Er was een huis op een hoek met een klein tuintje er om en daar groeide een klimstruik tegen den muur. Die bloeide in 't zachte Novemberweer zonder blad, met kleine gele sterbloemetjes. En hij maakte voor zich zelf uit, dat ze daar woonde en de bloeiende struik noemde hij "Clara". Toch hield i wel van z'n vrouwtje en z'n vrouwtje hield veel van hem en ze lieten 't mekaar aan niets ontbreken. Waarom heeft God ook een mensch tot dichtertje gemaakt? IV. De duivel heeft altijd schik in lieve, jonge, natuurlijke vrouwtjes, die veel van hun wettigen man houden. Als ze een jaar of wat getrouwd zijn krijgen ze een vreemd heimwee naar een land, dat ze kennen. Maar ze zijn er toch nooit geweest. Hoe kunnen ze verlangen naar iets dat ze niet kennen? Hoe kun je iets kennen dat je toch niet kent? Vreemd, wat missen ze? En zingende zetten ze in den voorjaarsmorgen de balkondeuren open en ineens zijn ze weer vaag droevig. Waarom toch? C'est là, c'est là qu'il faut être. La? Waar? "'k Ben mal". En ze drukken hun kindje tegen zich aan en zoenen 't erg. Coba zit op 't terras van de "Beursbengel", op 't Damrak, aan zoo'n tafeltje met zwaar rond marmeren blad, met een koperen band om den kant. Haar kindje zit tegenover haar, de bloote beentjes van het kindje met witte halve kousjes bengelen voor haar stoeltje. Het krijgt een taartje met een glas melk. 't Eet met haar kleine vingertjes, haar lekkere oogen zijn zoo groot en kijken zoo overal heen. 't Kindje is onder den indruk van zoo iets heerlijks en al die menschen, maar 't is erg blij. Moedertje kijkt of 't kleintje niet morst en helpt haar zachtjes, maar zegt niet veel. In den hoek zit de duivel en draait z'n snor op. Eens heb ik een vrouw hooren zeggen, een hoogstaande vrouw: "Zoo'n vent, wat verbeeldt zich die wel? Een man die denkt dat ik verliefd zal worden, omdat i zich zelf aan een brok haar trekt, bah." Vertrouw die vrouw niet te veel. Nu ligt ze 's nachts wakker en bijt in haar natte kussen. Coba trekt haar manteltje uit, legt 't over haar knieën, 't is te warm voor een blauw cheviotten mantelpakje. Een wit bloesje heeft ze aan, haar armen schijnen er door, zoo rose-bruin en 't allerbovenste van haar rug en borst. Je ziet waar haar hemd eindigt en dat 't met kanten strooken van haar schoudertjes hangt. Nu trekt ze haar bovenlip even naar binnen en maakt haar onderkaak langer en strijkt met de rechterhand haar haar glad, ze draait even met haar hoofd en 't puntje van haar tong komt te zien en strijkt langs haar bovenlip en verdwijnt schielijk. De duivel draait aan z'n snor. Nu praat ze lief met haar kindje, ze lacht, al haar tanden laat ze zien; ze heeft een sterk gebit, alle tanden staan aangesloten en ze zijn schitterend wit, om haar zoo je hand voor te houden, dat ze er in bijten kan, aan den buitenkant tusschen pink en pols. Het is in 't begin van Mei. Voor 't eerst van 't jaar heeft ze een bloese aan die driehoekig is uitgesneden en ook haar borst is wit, zoo erg wit, dat de duivel moet denken aan het licht uit den hemel. En de hoeken van haar sleutelbeenderen bij 't kuiltje van haar hals staan zoo pittig. Met haar slanke vingers strijkt ze langs den rand van haar bloese. Nu veegt ze de handjes van haar kindje af en haar toetje, met haar zakdoekje, dat een opengewerkten rand heeft. En ze neemt 't handje van 't kind in haar twee handen en drukt 't en geeft haar een zoentje op haar groote oogjes en 't kindje vraagt: "Maatje, waarom doet u dat?" En ze kleurt en vraagt: "Wat, Bobi?" "Waarom zoent u me ineens?" "Maar kindje, maatje zoent je toch wel meer ineens? Wil Bobi nog een taartje? Maar dan moet je je niet zoo vuil maken, hoor. Zal mammi 't zelf gaan uitzoeken voor kindje? Zoet blijven zitten hoor!" En maatje gaat naar binnen, haar heupen draaien heel even en haar blauw cheviotten rok gaat heen en weer. En dan komt ze terug met 't taartje op een schaaltje en uit de deur lacht ze tegen haar kindje en ze gaat weer zitten. De duivel draait aan z'n snor. En dan in eens wordt ze bang. Als i haar eens aansprak? Wat moest ze doen? "Kom Bobi, maak voort, wacht, zal ik je helpen?" En op de punt van 't vorkje steekt ze haar 't halve taartje in 't mondje, 't is of de dikke dame naast haar draait. 't Kindje heeft 't toetje vol slagroom. "Bah, wat een vies kindje." "Mammi, dat doe je zelf." Daar is Pa. Hij groet en neemt z'n hoed af voor den duivel en de duivel neemt z'n hoed af voor Pa. Maatje kleurt weer, nu tot 't kuiltje van haar hals. Maar 't dichtertje ziet dat niet, hij is te lang getrouwd. Ze staat op en helpt 't kindje van haar stoel. "Wil je meteen weg?" "Ik moet nog wol koopen om mijn manteltje af te breien. Ik kan nergens de kleur krijgen. 'k Ben in wel vier winkels geweest en toen dacht ik, ik zal maar eerst hier naar toe gaan, want 't werd zoo laat." De oogen van 't kindje worden heel groot en kijken naar boven naar maatje. "Nou vooruit dan maar, heb je betaald? aanneme!" Dichtertje dopt, de duivel dopt, maatje knikt stijf. Bobi wuift met haar handje en zegt met een hoog stemmetje: "Dag meneer." De duivel knikt en lacht en knijpt een oog dicht. "Maatje, die meneer heeft al dien tijd naar u gekeken." Gelukkig, 't dichtertje hoort niets, zijn gedicht zonder eind is weer in een stadium datti er stapel zot van wordt. Hij ziet op dat terras al die vrouwen zitten en er gaan er voorbij op straat. "O God," denkt i, "als er nu eens een wonder gebeurde, als nu eens in eens van al die vrouwen al de kleeren afvielen?" Een dichtertje dat den waanzin nabij is denkt rare dingen. U en ik lezer denken nooit zoo iets. En mijn lezeressen..... heilige onschuld, ik moet er niet aan denken. V. Zes jaar waren ze getrouwd. En terwijl zij iederen morgen brood sneed en boterhammen smeerde en thee schonk voor hem, voor kleine Bobi, voor 't dienstmeisje en soms voor de werkster.... Snijd eens één keer brood en smeer eens boterhammen voor vier kinderen, als je 't niet gewend bent, wat de ongelukkige schrijver van deze geschiedenis eens gedaan heeft, volslagen uitzinnig word je d'r van. Op d'n duur zal 't wel wennen, maar o lieve Heer, op den duur moet 't toch ook afgrijselijk vervelend wezen, als je 't ongeluk hebt er over na te denken. Nu dan, terwijl zij voortdurend dit alles weer deed, behaagde 't God, den echten God van hemel en aarde, Dora, haar zusje, te doen opgroeien en vrouw worden, zoo mooi als een renpaardje. Zij was een van die twee zusjes, die in bed waren gestopt, toen i voor 't eerst boven mocht komen. Het duurde lang voor hij haar zag. Maar zij had hem allang gezien. Vijftien jaar was ze toen. Hij was pas getrouwd, iets meer dan een jaar en kwam van een reis terug, heelemaal verbrand. Een licht grijs pak had hij aan en bruine schoenen en een wit hoedje met heelemaal neergeslagen rand. Toendertijd gooiden ze je in de Reinwardtstraat nog met steenen als je den rand van je hoed heelemaal neergeslagen had, nu mag 't. Zijn schoonouders woonden toen op 't land, ergens bij den IJsel in een wit huisje met een serre, en een weranda langs de bovenverdieping. Ze was nog nauwelijks meer dan een kind, haar rokje kwam maar halverwege tusschen knie en enkel. Nu loopen de volwassen vrouwen zoo. Ze had een jurkje aan met banden over de schouders, met dikke roode strepen verticaal, daartusschen smalle witte strepen. De schouderbanden waren enkel rood. In dit hooge jurkje dat over de borsten reikte, droeg ze een wit bloesje met stijven opstaanden kraag. Ook haar gezichtje was gebruind. 't Donkere haar droeg ze met een scheiding en van achteren loshangend in een zwarten strik. Ze was blootshoofds en speelde op 't gras voor 't huis als een kind diabolo, voor 't laatst, maar dat wist ze niet. 't Was in 't begin van Juni, de hooge boomen achter en op zij van 't huis waren een groene berg, massief. Hier en daar stond er een bruine beuk tusschen. De roode meidoorn was uitgebloeid, de roode bloemen van de kastanjes waren afgevallen, de ijle kaarsjes, die er van waren overgebleven, stonden rechtop. De accaciá's bloeiden en de jasmijn. De serre en alle drie de deuren aan de weranda stonden wijd open. Er was een klein rond vijvertje voor 't huis met bladen en witte bloemen van de waterlelie er in en riet en gele irissen aan den kant. Voor den tuin liep de grindweg en aan den overkant van den weg en ook aan deze zij er van, links en rechts van den tuin, stond alom de groene rog manshoog. Met de geheven armen wijduit ving ze de diabolo op 't touw, maar hij viel en toen ze zich bukken wilde zag ze den man van haar zuster. "Dag Dora, ken je me niet meer?" Hij zag een kind en 't grasveld, en 't vijvertje en 't witte huis en de hooge boomen en de accacia's en jasmijn in bloei, op zij. Hij was pas getrouwd en nog niet begonnen aan z'n gedicht zonder einde. Maar zij zag hem, haar oogen werden groot, 't bloed gutste in haar lijf naar boven. Waarom vloog ze haar zwagertje niet om z'n hals en zoende 'm? Dat had ze altijd gedaan, want hij was een lief zwagertje, die bonbons en brochjes meebracht en rumboonen, de rumboonen stilletjes. "Dag Ee," zei ze en gaf 'm een hand. "Dora, wat zie je d'r lief uit, is m'n schoonmama thuis en m'n schoonvader?" Hij wilde in haar wang knijpen, zooals hij dat "de kinderen" altijd gedaan had, maar ze liep hard weg en viel 't huis binnen. "Daar is Ee." De diabolo lag op 't pad en de stokjes met 't touw op 't grasveld. Hij raapte ze op en zoende z'n schoonmoeder en schudde den ouden heer de hand met geweld. "Hier zusje, daar heb je je speelgoed! Is Em nog op de kostschool?" En schoonmama, die graag zag zoenen in eer en deugd, vroeg: "Hebben jelui mekaar al behoorlijk goeien dag gezegd?" Maar zij ging haastig de kamer uit met 't speelgoed en liep naar boven en stond op haar kamertje voor 't open raam. Gek, ze hijgde anders nooit, nu haalde ze diep adem. En ze voelde met haar handen dat haar borsten groot werden. En 't grasveld voor 't huis en 't vijvertje met de bladen en de witte bloemen, met 't riet, dat zachtjes heen en weer ging en de gele lissen en links aan den kant van den tuin de bloeiende accacia's en de jasmijn bij het rhododendronboschje, dat uitgebloeid was en de rogge over den weg, die golvend glansde, al die dingen leken zoo nieuw en zoo mooi. De leeuwerikken zongen overal, een reiger vloog, de lucht was zoo hoog en de boomen ruischten om 't huis en 't licht--kun je 't licht pakken en aan je drukken en in je? Ze deed haar handen samen om haar achterhoofd en voelde haar borsten optrekken. Toen rekte ze zich heelemaal uit. De armen wijduit omhoog, als bij 't diabolospel. En ze voelde de lucht doordringen tot onder in haar longen. Kalm kwam ze de trap af en zong 't koor uit de Maccabeeën: "Dag vol licht en hemelgloed," wat ze vaak had gezongen, zonder er veel bij te denken. Toen ging ze de kamer binnen en zei: "Dag Ee", en ging op haar teenen staan en rekte zich uit en zoende 'm op z'n mond, als vroeger, zusterlijk. En hij, die een gesprek had met z'n schoonvader over lijnolie, pas van de reis terug, wat moet een dichtertje al niet doen, hij zei enkel: "Kind, wat wor je groot, ik hoef je waarachtig niet eens meer op te tillen." En toen hield ze al zooveel van 'm, dat ze niet eens kwaad was omdat ie dat zei. "Haar borsten werden immers al groot, wacht maar." "Dora, de melk kookt over, Maartje is naar 't dorp." En Dora vlug naar de keuken om 't stel uit te draaien. VI. Voor ik verder ga wil ik even vertellen dat ook mijn manuscripten door m'n vrouw worden overgeschreven en dat ze de poëzie in dit verhaal niet begrijpt. Dat Coba coquetteerde vindt ze niet zoo erg, dat kwam doordat 't dichtertje haar verwaarloosde. Die dame in de tram had een klap op haar gezicht moeten hebben en 't dichtertje ook. Gek, in andere verhalen vindt ze zulke dingen niet zoo erg. 'k Denk dat 't komt doordat ik dit geschreven heb. Ze moet toch den auteur weten te onderscheiden van meneer Nescio, maar dat gaat haar te hoog. De situatie is voor mij pijnlijk, mijn huiselijk geluk is ietwat gestoord, toch ga ik door. Daar wandelt de God van Nederland weer op 't Damrak over 't gloeiende asfalt. Weer heeft hij 't zelfde bruinige pak aan en denzelfden hoed op en schilfertjes op z'n kraag. Nu heeft hij een zakdoek om z'n boordje gelegd, voor 't zweten. Z'n wandelstok zetti een heel eind van z'n lichaam neer. Z'n grauwige bakkebaarden wandelen mee. God van hemel en aarde, van land en zee, neem deze benauwenis van mij weg, schep 'm op uw ééne hand van 't Damrak en leg 'm zoetjes neer op een belt, bij blauwe pannen zonder bodems en vertrapte blikjes en verroeste hoepels van vaten en asch en garnalendoppen, ergens waar ik nooit kom. Nu kan mijn geest mijn verdomde zelf verlaten en recht naar boven gaan als blauwe rook in een stillen zomeravond, als een verre koe klagelijk loeit. En nu is alles weg dat geweest is en ik ben Dora en in een nieuwe wereld, die dezelfde is als de oude, maar gezien van de voeten des Vaders, van waar ik ook neerzie op Dora, die ikzelf ben, een vrouw nu, een meisje, zoolang de genade duurt. En zooals de wereld thans nieuw is voor mij, zoo lag ze nieuw en maagdelijk en goedertieren uitgespreid voor Dora na dien dag. O, ze aanvaardde 't wonder, maar ze begreep 't niet en ze begreep zich zelven niet, zooals de aarde zich zelve niet begrijpt, waaruit 't koren groeit, dat groen is en geel wordt en wordt gemaaid en de hooge garven staan op de gele stoppels en de aarde weet er niet van. En haar borsten werden grooter, ze bewogen bij 't loopen. Toch was ze een tenger meisje met een duidelijk kuiltje in haar hals, met duidelijke peesjes en 't begin van haar sleutelbeenderen duidelijk afgeteekend, net als haar zuster. En als ze 't hoofd op zij deed, zag je een diep kuiltje op haar schouder als ze haar losse kiel aan had, die vierkant was uitgesneden. In haar bruine gezichtje waren haar oogen zoo wit en zoo donker blauw. Het wit was zooals ik eens de bevroren Zuiderzee gezien heb. Maar uit 't blauw scheen al de warmte van haar lijfje, dat toch niet koeler werd. En als ze dan met haar handjes op haar rug stond, stevig op de beenen, de voeten een eindje van elkaar, dan zag je de punten van haar schouderbladen en een holte daartusschen, als een gedicht, die de gedachten trok naar verten, als een rivier, die gestrekt ligt, ver, en zich dan wendt en waarvan je 't eind niet ziet. En als ze haar hals boog, ze droeg 't haar nu opgenomen, dan keek de God van hemel en aarde even op van z'n eeuwige contemplatie der eeuwige landen en zeeën en leunde z'n hoofd op z'n rechterhand, die steunde op z'n dij, de duim onder den kin en de wijsvinger langs zijn wang en aanschouwde het bruine knobbeltje boven de holte, die een gedicht was en de kleine haartjes die glinsterden in de zon en glimlachte. Daarna keek hij weer ernstig langs z'n voeten en zag zijn Rijn wenden tusschen zijn bergen en peinsde: "Hoe was hij er ook weer toe gekomen, 't Duitsche rijk te laten stichten? Die Pruisen....." En z'n edel, hareloos gelaat versomberde, er kwamen twee diepe plooien boven z'n rechten sterken neus. Maar zij dacht aan geen Pruisen. Zij dacht hoe een lieven man haar zuster had en dat 't goed was van haar zwager te houden. Hij was toch haar broer. En een dichter. Dat had Coba haar verteld. En een dichter dat was een van hen, die God lief had. Dat had ze in een boek gelezen. Ze was nu zoo oud, dat ze verheven boeken las met een mondje vol chocola en de rest van de reep op 't tafeltje. Als zij ook eens dichten kon of--schrijven. Een boek over jonge liefde. Jonge liefde, daar las je toen veel van. En als ze 's avonds aan den IJseldijk lag, de fiets naast haar plat in 't gras, met een grasje in haar mond, dat ze om en om draaide en over 't water keek, waar 't zeil van een tjalk met geraas zakte langs den mast en slap viel, dan probeerde ze het. Maar er kwam niet veel. Ze werd wel heel week van binnen, haar hartje en haar longetjes werden zoo groot en zoo weemoedig vol. Ze voelde 't avondlandschap in haar ruggestreng van boven tot onder. De koeien, die in 't water stonden en dronken en zichzelf zagen, 't rammelen van de ankerketting, 't licht dat opgetrokken werd aan den mast van de tjalk, ze brachten tranen in haar groote oogen. Maar er kwam niets. 't Grasje in haar mond spleet ze in de lengte met haar twee nageltjes, maar er kwam niets. Ze stond op. Aan de bleeke lucht schenen de sterren, 't water rimpelde en warrelde en draaide en stroomde alsof er geen Dora stond in den kleureloozen zomeravond. Een zware wagen kraakte moeizaam over den grindweg in de verte. Weemoed steeg op uit 't duisterende land, 't water hield nog wat licht. Toen strekte ze de handen uit, maar er was niemand die antwoordde. Toen wist ze niet of ze sterven wilde of leven en reed langzaam op haar fiets naar huis terug, waar moeder zat te gapen met 't Nieuws van den Dag onder de petroleumlamp en haar bril op de punt van haar neus. Zoo keek ze Dora strak aan. Daarna zette ze haar bril af, vouwde 'm op, voelde op de krant naar 't huisje er van en bukte omdat 't andere stuk wel onder tafel zou liggen. "Hier moe." Toen stond moe op, vouwde gapend de krant dubbel, keek op 't wekkertje dat op den schoorsteen stond en zei geeuwend: "Kwart-over tienen." Op haar kamertje kleedde Dora zich uit en rook de geur van haar eigen warme schoone lichaampje. En een groot verlangen vulde haar opnieuw, zooals 't avondlijke land haar met een groot verlangen had vervuld, en ook de donkere rivier, die uitliep in een punt, die even lichtte waar i zich wendde en verdween. Maar wat 't was, wist ze niet. En in eens zag ze alles weer voor zich in 't donker van de kamer, 't water met de tjalk die geankerd lag met z'n licht in de mast, de koeien aan 't water aan den overkant, dichterbij. Ze zag dat de avond niet viel, maar opkroop uit 't land, voor 't eerst gaf ze zich daarvan rekenschap. En ze zag vooral 't end van de rivier, de bocht, die in een punt uitliep, waar een groenige lichte plek in 't water was, daar waar de oever rondboog. En ze hoorde 't verre kraken van den zwaren wagen over den grindweg. "God, als 't eens waar was, dat U mij lief heeft," zei ze kinderlijk. En ze droomde dien nacht, dat Ee wandelde met Coba op een wei, zij in een wit linnen mantelpakje en hij heelemaal in wit flanel, met een omgeslagen rand aan zijn broek en een platten stroohoed op en bruine schoenen. En dat ze tegen elkaar lachten en hij haar zoende op haar mond, vier zoenen achter elkaar en dat ze zich lachend losmaakte. En dat zij, Dora, op haar zuster toeliep en haar armen om haar hals sloeg en haar hoofd tegen haar schouder legde en zei: "Coba wat ben je toch lief." En toen stond daar in eens haar moeder, nu met haar bril boven op haar voorhoofd en zei, "dertien minuten over half twee." VII. Intusschen liep 't beminde dichtertje kalmpjes als een net burgerheertje zijn wegje af naar z'n graf en op 't Damrak en op 't Rokin en in heel Amsterdam en overal ging 't verkeer z'n gang, alsof er aan 't dichtertje niets gelegen was. Hij maakte wat promotie in z'n betrekking en erfde een kleinigheid, veranderde gaandeweg van kleermaker en schoenenwinkel, kocht toen ook dat witte flanellen pak, rookte geregeld sigaren van vier cent inplaats van tweeëneenhalf, had ten slotte zelfs een kistje in huis, droeg fijne overhemden en niet meer van die dikke wollen sokken, waschte z'n handen voor en na 't eten, en gaf iedere week enkele guldens uit in cafés, alleen en met z'n vrouw. Hij verheugde zich in den beleefden groet van z'n sigarenwinkelier en in de eerbiedige familiariteit van den conducteur op lijn twee. Op kantoor werti door de jaren wat ijveriger, begon wat van z'n werk te maken en het gebeurde zelfs datti 's avonds terugkwam, ofschoon z'n baas de lui daar nooit om vroeg. De concierge respecteerde hem steeds meer, hield 'm voor een heele geleerde. Zelfs zijn tante uit Delft of Oldenzaal begon tegen 'm op te zien en knikte goedkeurend als Coba haar verhaalde hoe haar neef vooruitging. Hij zelf sprak er nooit over. Hij was nu geabonneerd op 't Volk, 't Handelsblad en de Groene, lid van de Partij en den Algemeenen Nederlandschen Bond van Handels en Kantoorbedienden. Op vergaderingen kwam i niet, maar als ze bij hem kwamen met een steunlijst voor een werkstaking of om een uur loon voor de Partijkas, dan gaf hij hun een sigaar en Coba schonk een kopje thee en dan praatte-n-i heelemaal niet uit de hoogte met ze en teekende voor een riks of vijf gulden en bracht ze tot de trap en trok de deur voor hen open. Hij was toch zelf ook maar in loondienst en had als jongen ook zoolbeslag en hoefijzers onder z'n schoenen gehad en heel vroeger in een huis gewoond waar de buren altijd de trapdeur open lieten staan en aan tafel gezeten met een pan rijst, voor dat z'n vader dat werk had gehad waar i zoo aardig aan had verdiend. En toen i weer opslag had gekregen aten ze voortaan iederen dag soep vooraf en Coba kocht drie zilveren servetringen, voor Bobi ook één, en wilde voortaan geen brood meer meenemen als ze 's Zondags de stad uitgingen, wat ze nog heel lang gedaan hadden. Ook z'n vrinden waren vooruitgekomen in de wereld. Bonger, de dokter en Graafland, die hoofdcommies was bij de post en 't boekenschrijven had opgegeven en van der Meer, die in automobielen dee en 't dichten verachtte. Die niet vooruitgekomen waren zag je heelemaal niet meer. Daar had je Kool, die altijd z'n brood met z'n twee handen at en die zoo lang had geprakkizeerd om de wereld te hervormen, datti koloniaal was geworden. God weet waar die nu zat, eerst hadden ze mekaar geschreven, maar toen had dat opgehouden, je wist niet meer wat je schrijven moest. Hein hatti een tijdje geleden nog eens ontmoet. Die moest en die zou schilderen. De ziel der dingen schilderdeni, maar 't bracht nix op en toen z'n vader was gestorven hatti heelemaal nix. In jaren had 't dichtertje hem niet gezien. Op een dag loopti door de Pietervlamingstraat en daar ziet i 'm, als kraai verkleed. Hein, die één maal geexposeerd had: "Portrait d'un jeune homme poitrinaire et syphilitique," theosofisch "opgevat." Er moest een groenteboer begraven worden. De kraaien stonden op de kleine steentjes te wachten, ze hadden parapluies bij zich, Hein ook. 't Was druilerig weer. Scheef op z'n kop stond een rouwhoogehoed, die 'm te klein was. Z'n gekleede rouwjas met tressen hatti dicht geknoopt. 't Ding was veel te nauw en barstte haast open en zat vol malle plooien om z'n ribbekast. "Jonge," zegt Hein, "wat ben jij een fijne man geworden." Meteen dragen ze, Goddank, den dooien groenteboer z'n deur uit. 't Is niet zoo makkelijk iets te wezen in de wereld, ook al ben je een dichtertje en heb je jezelf wel zoo wat in de gaten. Hij liep toch al niet zoo graag meer in die straten, na dien tijd kwam i er liever heelemaal niet meer. En dan moet je mee uit eten genomen worden en een spijskaart voor je krijgen waar geen regel op staat die je begrijpt. En dan neem je den eersten keer overal te veel van omdat je niet precies weet wat er komt en nooit weet hoe ver je bent. En de volgende maal zal je 't beter doen en dan krijg je lang niet genoeg en moet een groote zware sigaar rooken met een leege maag. Dan wensch je dat je vader je maar bij de stadsreiniging had gedaan indertijd, om met een blauwe kiel en een ratel en een glimmende leeren pet met een koperen nummer op een stil, zonnig grachtje te loopen ratelen in de vroegte, zonder er wat bij te denken, op schoenklompen met dubbele zoolen. En achtentwintig jaar voor hem uit, op 't wegje naar z'n graf zag i 't grijze hoofd van z'n vader loopen, dien 't ook altijd goed was gegaan en die ook nooit iets bijzonders had bereikt. Hij zag zichzelf al loopen over 28 jaar, met net zoo'n hoofd en kreeg 't gevoel of i z'n eigen vader was. En drieentwintig jaar achter 'm liep z'n dochter, nu nog z'n dochtertje. Z'n Bobi van nu zou over drieentwintig jaar nergens wezen en toch zou ze den weg afloopen dan, dezelfde en toch een ander. En 't dichtertje vond 't een zinnelooze optocht, die 'm droefgeestig maakte. Maar in dit nette, onschadelijke, jonge burgerheertje leefde nog iets, dat geen heertje was, maar een mensch, die niet zoo maar dood wou gaan, die zichzelf een toren wou oprichten tot de blauwe lucht, om te staan in eeuwigheid. En een beest dat zich zat wilde vreten aan al 't onverschillige levende en doode, dat maar dee of hij er niet was en zich wederom zat wilde vreten tot 't alles opgevreten had en alleen over was met 't niet. Maar daar hij niet wist hoe i beginnen moest, kwam er nooit iets van. Hij bracht 't niet verder dan dat nu en dan één van z'n gedichten in een tijdschrift werd opgenomen en dat 't Handelsblad 'm prees, maar dat prijst zooveel, en dat meneer Scharten hem, Goddank "veelbelovend" noemde. En z'n vrienden, die ernstige mannen waren geworden, zeiden een enkel waardeerend woord er over, als ze 'm bij gelegenheid eens zagen, die dweepten niet meer. En de afleveringen der tijdschriften begonnen langzaam te vergaan, zooals 't leven van 't dichtertje en overigens gebeurde er niets. De lui op kantoor lazen geen tijdschriften en hij schreef trouwens toch onder een anderen naam. Eens op de Zaandammerboot zat een verloofd stel naar 't water te kijken, hij had zijn rechterarm om haar schouder en hield haar rechterpols vast en zij legde weer haar linkerhand op zijn rechter en zoo zaten ze dicht tegen elkaar aan. 't Dichtertje keek naar hen, zoo'n net verloofd stel is zoo aardig om te zien. Dat die kinderen onrustig zijn omdat ze meer willen en zich warm maken om wat ze niet kunnen en niet durven en nooit weten waar ze zullen ophouden, dat zie je niet en daar denk je niet over. 't Was heel aardig en misschien waren ze nog maar pas verloofd en tevreden met elkaar vast te houden en te dwepen. Toen keken ze elkaar lachend aan en hij zei: "Ik kijk van terzij in je groote oogen. En zie een blauw' en een gouden vonk" en zoende haar op haar mond. Zij bloosde: "Die meneer keek net." Dat was de eenigste keer dat 't dichtertje zijn leven voelde leven in 't hoofd van een ander mensch en toen werti nog verlegener dan 't meisje en bloosde ook en gaf een kwartje aan den man die geld kwam ophalen voor de muziek. Daarna was noch aan de doode, noch aan de levende dingen meer te merken, dat ze weet hadden van wat 't dichtertje beleefd had in z'n dichterhoofd, datti meedroeg op weg naar z'n roemlooze graf. 't Dichtertje kreeg er genoeg van. Hij had nog iets heel moois liggen: "Mijn doode hart is zoo zwaar te dragen". Dat gooideni maar in 't keukenfornuis, de haard brandde niet, want 't was zomer. En toen werti zoo kwaad op alle levende en doode dingen, datti z'n eindelooze erotiek onderbrak en een grimmig boek schreef, dat 'm in eens beroemd maakte. Maar dat was later pas, dat komt straks. Voorloopig deeti alleen nog maar z'n gave tanden en kiezen op elkaar en daarna zeidi, alleen in z'n kamer, hardop: "Een groot dichter worden en dan vallen, Godverdomme." Z'n schoenen hatti losgemaakt en i schopte er één van z'n voeten datti een slag gaf, waar mevrouw beneden van schrikte. VIII. Dat was in den zomer en in 't najaar was 't dichtertje zoo ver datti "onmogelijk" van kantoor weg kon. Z'n tante had reden tot tevredenheid. Haar neef "hattet druk". Drie, vier avonden in de week zat i op kantoor. Hij had een week bij haar zullen logeeren in Velp, waar zij tegenwoordig stil leefde, de zaak had ze verkocht. Maar hij kon niet weg, als een heusche heer. 's Zondags las i thuis de mail, om toch maar vooral niet te denken en als er visite kwam, zei Coba: "Ik geloof uit Shanghai, is 't niet Shanghai, Eduard?" En tante zag in gedachte al een circulaire waarin stond "dat wij onzen langjarigen medewerker, met ingang van 1 Januari,--dat is wat gauw, met ingang van 1 Juli tot mededirecteur hebben benoemd." Maar 't kwam even anders. Pa was dood. Pa had altijd buiten willen wonen. Vier jaar lang hatti kippen gehouden en de pauw voer gegeven en vruchtboompjes geplant, die dood waren gegaan. En boekgehouden. Als de eieren in 't dorp zes centen kostten in 't winkeltje, kwamen ze hem op acht. Maar als i de keuken binnenkwam met zes eieren en z'n voeten naveegde op de mat, vontti dat je voor die twaalf centen meer, ook waar kreeg. En moe had zich geschikt en zoo veel mogelijk meegeleefd en nix laten merken, als een echte goeie ouwerwetsche moe. En 's avonds, alleen onder de lamp, op d'r krant gestaard over haar bril en aan de Linnaeusstraat gedacht. Zij kon niet om negen uur naar bed. Ze zag de trams rijden in den avond over 't pleintje bij de Mauritskade, waar ze op uitkeek van haar bovenwoning, ze zag de lichten schuiven. En de boomen van het Muiderbosch, die bladerloos heen en weer gingen langs de donkere lucht, met de zwarte kraaiennesten. Dan kon je zoo echt naar 's zomers buiten verlangen. En ze dacht aan de winkels op Zaterdagavond en de drukte van 't winkelen en hoe ze zelf door de van Swindenstraat liep met 't boodschappenmandje onder haar schort, in den tijd dat 't hun nog niet zoo goed ging. Zoo echt gezellig kon je dan nog eens praten. Hè jà, en de Dapperstraat met twee rijen karren, groenten en visch en kaas en kopjes en schoteltjes, met olielampen, die walmden en rustig wit licht in witte ballonnetjes van eigengemaakt gas. En overal herrie en geraas. Toen ze al lang deftig waren geworden, ging ze nog wel 's Zaterdagsavonds gerookte aaltjes koopen aan de kar met al die zwarte stangen rechtop, met van die genoegerige koperen knoppen. Tot een meisje met een groot bont schort en gekapt hoofd, zonder hoed, had gezegd: "Jeisis, de raakdom komt oltjes kaupe." Zoo'n flodder, met bruine schoenen aan. En dan begon moe te soezen in de suizende stilte en met haar bril in haar rechterhand zat ze te knikkebollen, tot ze wakker werd doordat ze te veel voorover knikte. "Hè, mensche, 'k dacht waarachtig dattik de tram hoorde bellen." Onderwijl schreef Dora op haar slaapkamer in schoolschriften van een dubbeltje proza over "Hem" en maakte zichzelf wijs dat hij iemand was, dien ze niet kende en die komen moest. En die schriften werden weggestopt in een la, waar niemand in kon, ze bloosde, ofschoon ze alleen was en niemand er van wist. Em was verloofd, met een boekhouder in Amsterdam en praatte over haar huis, dat nog gezocht moest worden en dacht aan een kindje. Raar, zoo'n vrijer, die "op stuk van zaken" en "eventueel" zei en met een scherpe plooi in z'n zwarte kamgaren broek bij 't kippehok stond. En altijd hatti 't weer met pa over "de Bovenkerken," meneer Bovenkerk, die in steenkolen dee en mevrouw Bovenkerk, die 's zomers in Zandvoort woonde op "Mon Désir", en den jongeheer Bovenkerk, die eindexamen vijfjarige zou doen. En de rest. Em was erg kwaad geworden, omdat Dora eens had gezegd: "Daar heb je Bovenkerk". "Vrij jij met den IJseldijk", had ze gezegd en bijna had ze er bij gezegd: "Ouwe kneut." Dora was een jaar ouder. Maar haar opvoeding was haar gelukkig de baas gebleven. Dora had erg gekleurd en niets teruggezegd. "Zou ze in één van m'n schriften hebben gekeken? Ik laat er toch nooit één zwerven." Jasses wat een zwager. En als i z'n witte vest aan had! En die oogen. Zoo echt een heer, die bij den weg naar nix anders kijkt dan of i ook een kennis tegen komt. En zoo slap. Hoe kon Em tegen zoo'n man aanstaan! Zij leunde nog liever tegen een dennestam. Nee dan was Coba heel wat beter af. Zoo'n man als een zee! En meteen kreeg ze een visioen van wit zand en zon en golven en branding, en roode en blauwe badpakjes en witte jurken en witte en roode parasols. En van duinen met uitgeholde flank, met helmsprieten, gebogen waaiend, er bovenop. En van een golf die haar omsloeg in 't water, ze proefde zout. Nu was pa dood en zouden ze verhuizen. Moe ging weer in de Linnaeusstraat wonen, over 't Oosterpark. Em zou 't volgend jaar trouwen en Dora moest maar naar kantoor. Zoo'n beetje helpen in 't huishouden en nu eens hier logeeren en dan eens daar en eigenlijk nix doen maakt maar ongedurig. Ze zou nog eerst een paar weken naar een vriendin gaan bij Berg en Dal om wat te bekomen van al de narigheid en dan kon ze meteen naar Amsterdam in 't nieuwe huis trekken. Ee zou haar wegbrengen. Hij kon wel moeilijk nog een dag van kantoor weg, maar hij zou 't er dan maar afnemen. Dora keek al eens naar 'm: wat praatte n-i-raar. In den trein waren ze beleefd en welwillend voor elkaar, maar erg stil. Ze reden over den IJsel en over den Rijn en Dora staarde met groote stille oogen naar de rivieren, rechtop in haar zwarte jurk, de handjes in haar schoot, tot zij ze niet meer zag en ook daarna zat ze en staarde. En hij keek zoo nu en dan naar haar gezichtje en dan weer naar buiten, om haar vooral niet te hinderen. En dan probeerde 'n-i of hij haar zien kon in z'n verbeelding, eerst telkens een brok, haar voorhoofd, en hoe de haren er boven waren, golvend, en haar oogleden en haar lange donkere wimpers en dan haar zwarte wenkbrauwen daar boven, even gebogen en dan dat alles bij elkaar en haar oogen, haar oogen vooral, die zag hij telkens boven de akkers, en 't neusje dat nauwelijks wipte, zoo fijn en haar kleinen mond, dicht gesloten de roode lippen, en de kleine oortjes, die rose doorschenen, met 't haar er boven en losse haren er voor en haar onderkaak, zoo edel lang, met een spits kinnetje, waar een zoenkuiltje in was. En dan moesti telkens weer kijken naar de twee rechtoppe richeltjes onder haar neusje. Hij sloot even z'n oogen en zag 't heele gezichtje duidelijk voor zich, de bruine wangen nu ook. En daar was 't ook heel duidelijk buiten, voor de rij populieren, die nog maar weinig blad hadden. Want 't was al October. Hij moest even lachen om de menschen, die hem voor een degelijk heer hielden. "Zeg is 't waar, dat je tegenwoordig iederen avond op kantoor zit?" Hij knikte. "Moet dat?" Hij haalde z'n schouders op. "Waarom doe je 't dan?" Hij lachte weer. "Om vooruit te komen in de wereld. 't Wordt je niet cadeau gedaan." 't Leek haar nix prettig... "Wat zou jij dan willen?" "Kijken... en denken... en schrijven," zei ze en bloosde heel even... "ten minste als je dat kunt." Hij glimlachte akelig wijs. "Nix gedaan, Doortje. Je wordt er nix beter van, 't stomste vee is 't beste af. Geloof je niet dat Bovenkerk een gelukkige kerel is?" Haar groote oogen gingen wijd open in stille ontzetting. "Hè, schrijven wat je denkt is zoo fijn, zoo roef, roef, je weet zelf niet hoe je 't doet. 't Staat er ineens precies zooals 't er staan moet. En als je 't dan naderhand leest, dan leef je in eens weer je eigen leven van toen en toch weet je niet, of je dat nu zelf bent of een ander." Haar oogen schitterden, er waren tranen in. Ze bloosde niet meer over zichzelf. Ze zat stil met haar hoofdje op haar rechterhand, haar elboog op de richel voor 't raampje en staarde naar buiten. En 't dichtertje dacht: "dat is een echte," en dat ze hem nu voor een degelijk heer hielden. Maar hij bleef grimmig en wijs, "God brengt ons op een hoogte, om ons te laten afdalen. De weg over den top is kort, maar de dalen zijn lang. Die op den top is geweest, slijt zijn dagen in verdriet." Zij schudde langzaam haar meisjeskopje, zoo lief en toch zoo nadenkelijk: "Ik leef altijd op den top." Hij wou zeggen: "Goed zoo," maar hij zei niets. Zij staarde in den Waal. "Mooi hè?" En in eens stond ze op, nam haar hoed uit 't rek, stak er vlug de pennen door en met haar beide handen aan haar hoed, de voeten wat van elkaar om stevig te staan, lachte ze in eens overmoedig met al haar tanden, als een kwaaie meid, haar oogen in de zijne: "Aan mijn lijf geen Bovenkerk." Toen leunde ze haar bovenlijf uit 't raampje en keek naar Nijmegen, dat daar lag op de heuvels aan de rivier, zoo on-Hollandsch, zwak romantisch, huizen boven huizen en boomen boven boomen, en zong tegen den wind en 't gerammel van den trein over de brug. IX. Een groot dichter zijn en dan vallen. In de volheid der tijden. 't Was wel een dag om eens even de 36" white shirtings en coloured satteens te vergeten. Zij werden niet afgehaald. De vriendin kon niet van huis, want haar moeder kon niet loopen en ze zaten zonder meid. Een meid is een zuster, niet van u of mij, maar van een letterzetter of een brievenbesteller, die bij u of mij op haar knieën door de kamer kruipt om den grond te vegen en 't vuilnisvat buiten zet en de kopjes breekt. Dora en 't dichtertje dronken dus koffie in Lent, over 't water, in 't gezicht van de stad en de heuvels. 't Was een stille, zonnige herfstmiddag geworden. De kastanjes waren al kaal, de gele vijfvingerige bladen met hun dikke kleverige stelen lagen op de aarde en dorre en gouden bladen lagen overal. Er was de geur van bladen, die vergaan, die 't dichtertje altijd zoo week maakte onder zijn vest, alsof i dood zou gaan en onsterfelijk wakker worden in net zoo'n stillen blauwen en gouden herfstdag, die niet zou eindigen. En hij streek een herfstdraad van z'n voorhoofd. De lucht was zoo blauw en wolkeloos en zag zichzelf in 't water en de zon scheen gouden. En uit 't water steeg de stad naar de blauwe lucht, de kade en de huizen en daarboven weer huizen, half of heel uit boven andere, met vele roode daken en ergens een kerk, groot, als een teeken voor God om z'n stad te herkennen en twee spitse torens, die hoog en onmachtig zich rekten naar nog hooger. Zoo reikt een dichtertje uit de rivier zijner dichterlijkheid machtig en onmachtig naar God, die niet te zien komt achter de blauwe lucht. Toen moest 't dichtertje toch weer even lachen om 't wonder dat in zijn oogen was, die daar een monument van heerlijkheid zagen, terwijl er niets was dan veel hokken vol miezerig, nog niet eens Hollandsch, maar Geldersch kleinsteedsch leven. Zij keken juist recht in een straat, die van de kade steil en recht naar boven liep, er begon wat schaduw in te komen aan den rechterkant. En ergens in de hoogte was een groot plat met een ijzeren hek er om en ergens anders een waschtobbe op een ander plat en iemand zette, meer dan halfweg tusschen de rivier en God, een raam open, dat even de zon fel weerkaatste. En links van de stad was 't lage walletje der begroeide heuvels, een rechte lijn tot "ins grosse Vaterland". Een gouden laantje liep langzaam hellend, schuin naar boven. De gouden letters van het Fransche pensionaat "Notre Dame aux anges" blonken in de verte, hoog, aan het hooge huis, dat aan den voet van de heuvels staat, waar de grasvlakte eindigt. "Notre Dame aux anges", onschuldig naakte engeltjes en onschuldige, geheel gekleede pensionnaires. De God van Nederland heeft wel gelijk, je weet nooit wat je aan die dichters hebt, zijn ze nou netjes of niet netjes? Toen hervond 't dichtertje ineens de zwakke romantiek in dat heele geval. God bedoelde er heelemaal niets mee. Hij speelde maar wat en had maar eens een heel nieuwe ensceneering bedacht om die Leiden des jungen Werthers op te voeren, als hij daar lust in zou hebben. En zoo praatten zij en speelden met woorden en gedachten en fantasieën en zagen aan de schittering van elkaars oogen, als een nieuwe inval uit zou flitsen. En daarna stapten ze op en gingen de rivier over. Zij wilde datti een mooi cadeau voor Coba meebracht, als i 's avonds naar huis ging. Dat zouden ze eerst samen koopen. Ze hing aan z'n arm, haar linker door zijn rechter en zoo hielden haar kleine handjes in zwarte glacétjes elkaar vast. Een zacht-lila, zijden sjaal met geknoopte franje moest i koopen, hè ja, daar zou Coba vast heel blij mee zijn. Toe, dan was i een lief zwagertje. Ze keek in z'n oogen en drukte z'n arm, voor haar zuster. Er was geen valschheid in haar hoofdje, haar bloed joeg, maar in haar hoofdje was geen valschheid. "Kijk eens wat leuk". Ze stonden in de laagte en keken naar boven onder de brug door, die daar in de hoogte naar de Belvédère voert. En de boog van de brug omlijstte een schilderijtje. Een brok verlaten buitengrindweg, ietwat stijgend, aan weerszijden de blauwe band der voetpaden en kleine boompjes met schel oranjegele kruintjes, en de takken, door de bladen heen al goed zichtbaar en een paar lantaarns, ver van elkaar, met melkglas van boven, fel wit, een prentje om "5 October" onder te schrijven. Er was geen valschheid in haar hoofdje toen ze in eens kalmer werd door de afleiding, die dat prentje aan het gesprek gaf, ofschoon ze 't zelf voelde. Maar ze begreep 't niet, zooals Adam en Eva hun naaktheid niet begrepen en de "Anges" van Notre Dame hun engelenstaat en de pensionnaires hun geheel gekleedheid niet. Mijn God, wat is een vrouw, die zichzelf begrijpt. Maar hij begreep zichzelf wel, akelig duidelijk en daarom gebeurde er niets. Hij zag haar aan en de dichter in hem aanbad haar en hief haar ten troon naast den God van hemel en aarde en durfde haar niet aanraken. En te gelijk zat diep in 't dichtertje 't beest gedoken voor den sprong, dat zich zat wilde vreten aan alles wat als een temptatie in onverschilligheid om hem heen had gestaan en langs hem was geloopen en hem niet erkend had. En haar eerst, 't mooie, 't beminde eerst, zoo dat er geen pardon meer zou zijn voor al 't mindere. Haar te verheffen zoo hoog als de sterren in de winternacht en met haar 't ergste te genieten en haar dan te laten vallen in 't zwarte grondelooze. Op haar te wreken in 't genot de tempteerende onverschilligheid. En wat zou een dichteres je ook beter verlangen, dan zóó te vallen? Dit dachtti terwijl een muschje van een paardevijg op den grindweg in een van de oranje boomen vloog. Maar hij zei: "Weet jij een goeie winkel?" Ze kochten een heel mooie shawl, fijn en zwierig. Jammer, dat ze in 't zwart was. Zij pastte zelf net zoo'n doek, maar een zwarte, om te zien hoe die viel en deed er haar bovenlijfje een klein beetje bij achterover. Maar die lila, die was prachtig. Coba zou vast een gilletje geven van plezier. En zoo was ze tegelijk en beurtelings dien dag zuster en vrouw en dichteresje en courtisane en kende haar verdeeldheid niet en begreep er niets van. Maar wat een dag der dagen. Luid zong ze op den weg naar Beek, die ook verlaten was en ze liep steigerend, ze kon 't niet laten, ze kon de heuvels vertillen voor een lolletje en de zon met één hand van de lucht halen en over haar hoofd in den Waal gooien, datti siste. De electrische tram haalde hen in en trok een lange rij dorre en gele bladen warrelend en schuifelend, ritselend achter zich aan, een lolletje Gods, datti zich wel veroorloven kon op zoo'n dag. Van Beek stegen ze naar Berg en Dal slingerend door de heuvels. En de heuvels waren te laag en niet steil genoeg, hoe kon je daar moe worden? En moe moest ze worden of ze sprong uit elkaar van kracht, in scherven van dichteresje en vrouw en zuster en courtisane. Bovenop keken ze in een dalletje met hellende zwarte en gele en groene rechthoekige veldjes en denneboschjes en eiken hakhout er tusschen op de hellingen. En daaroverheen in de vlakte, uren ver met niets markants er in, alleen een recht brok rivier, dat breed van hen wegliep, tot waar i zich in een bocht verloor. Daaraan, heel klein, de roode afdaken van steenbakkerijen en hun schoorsteenen, hoog en toch verloren in de wijdte. Daar stonden ze en op eens merkten ze dat ze niets konden dan weer weggaan. Maar 's avonds in bed kon ze niet slapen, in haar hoofdje wilde de helderheid niet wijken. Ze doorleefde den heelen dag telkens opnieuw en zag alles weer heel duidelijk. En in eens werd 't onder haar schedel als de zon zelf: "Ik houd van hem. Ik kan niet anders. Ik wil. God sta me bij." Ze ging uit bed en dronk haar karaf achter elkaar leeg. Den volgenden ochtend zat ze in haar pon op den rand van 't ledikant en keek naar haar enkels en prakkizeerde: "'t Zal wel zoo zijn," maar de helderheid was geweken. Hij wilde niet denken. Als een net en degelijk heer zat i kalmpjes en gereserveerd in lijn twee en reed naar kantoor. "Môgge, dames en heeren." En grimmig ging i aan z'n lessenaar zitten en schiftte de post. X. 't Was in 't laatst van Maart toen de tijden vol waren. Den heelen dag hadden ze drukproeven nagezien, Dora en hij, heel droog en zakelijk. Coba logeerde met Bobi in den Haag bij een rijke nicht uit Indië. Zij hadden beiden eenige dagen vrij genomen van kantoor. Om vijf uur had ze thuis gegeten en daarna was ze nog even teruggekomen, om 't werk af te maken. Toen de schemering begon waren ze klaar, 't pak lag op tafel, de brief voor den uitgever lag er naast, er moesten alleen nog maar postzegels op. 't Was in de stad op een bovenhuis, maar het was aan den kant, er was een vaart voor 't huis en aan den overkant was 't weiland. Dora zat op een stoel voor den haard, mantel aan en hoed op en keek in 't vuur en dacht aan de volheid der tijden, de volheid voor haar heel ver af. Hij lag plat op de rustbank, tusschen 't venster en den haard, zoo plat dat ze hem nauwelijks zien kon in de donkere kamer, en keek naar 't gele licht van de straatlantaarn op 't plafond en naar 't roode schijnsel van den haard op de vloer. Achter 't huis was de stad en 't lamplicht in vele vensters, maar dat zagen ze niet, want ze zaten voòr en als Dora opkeek zag ze 't land, waar 't laatste licht de hooge lucht verliet, over de aarde was 't reeds donker. 't Dichtertje had nu van alles genoeg. Z'n boek was af, z'n gedicht zonder eind hatti vermoord, z'n positie in de maatschappij was een farce. Coba en Bobi hadden genoeg om te leven zonder hem, God zou hen troosten, de tijd heelt alle wonden. Dat was een wandtekst van z'n tante in Velp. 't Was lente. Het leek nog winter, maar 't was lente. Het sneeuwde nog wat in die dagen, 't was nog wat koud en 't vroor nu en dan, maar dat was maar een aardigheidje en zoo erg niet gemeend. De dagen werden lang, om zeven uur deden de menschen de lichten aan. En als om half zeven de gaslantaarns werden aangestoken op de gracht, stonden ze daar zoo bleek en verwonderd. Dan warrelde de sneeuw er wat om heen in kleine voorjaarsvlokjes en smolt voor dat ze op straat viel. En ze dachten beiden aan de zomerregens, die komen zouden en hun neuzen van niet te rangeeren bohemiens, die zichzelf niet vermoorden konden, rooken 't versche hooi. Hij, grimmig als de titel van z'n boek, "Djengis Kan," en grimmig als 't boek zelf en met de gedachte dattie 't niet meer ruiken zou, datti ook dit koninklijk abandonneerde, zij vol vaag verlangen en zoo bewogen in haar hart. Haar handen vouwde ze op haar rok waar die gespannen stond tusschen haar knieën. Die hield ze van elkaar en zoo zat ze, voorovergebogen, op haar stoel. De koeien waren al in 't land geweest, op een zonnigen dag hadden zij ze gezien. Het land had de koeien direct herkend en ze stonden er heel vertrouwelijk in en de zon was er blijde om geweest. Naderhand waren de dagen weer kouder geworden en de koeien moesten zoo lang weer binnen. Maar de hagel kon de lente niet tegenhouden. De berkestammen waren toen zilverwit, maar mooier dan zilver. De taal is armoedig, doodarmoedig. Die de werken des Vaders kent, weet dit. De weilanden leken minder verzadigd van water, de landen werden gemest, de zon steeg hooger en was trager in 't zinken. En Dora dacht hoe de zon groot, rood en koud had gestaan in December, laag boven de kim, om vier uur en verging in een kouden nevel en verdween, zwak en weerloos. Maar dat was lang geleden. En hoe in den winter de menschen om vier uur hun lichten aandoen en hopen dat 't nog weer eens dag zal worden. Maar nu wist ze al weer zeker dat de zon zou opkomen den volgenden morgen. En dan, wat dan nog? Ze spraken nog altijd niet. Hij dacht aan den tijd toen i gewerkt had, wat men noemt "hard gewerkt." En hoe z'n familie gezegd had, datti wijzer begon te worden. En datti eens had geklaagd, datti 't zoo erg druk had en dat allerlei dingen op kantoor tegenliepen en hij er 's nachts van droomde. En dat toen z'n tante had gezegd: "Ja jongen, de ernst des levens." Ze zou vast z'n boek lezen, hopen op een presentexemplaar, wachten of 't in de portefeuille zou komen. En er van willen schrikken, maar dat niet durven als allerlei menschen 't geprezen hadden. Hij zag zichzelf al circuleeren in de portefeuille in Velp, 't was wel de moeite waard. "En wat dan nog?" dacht Dora. De sneeuw had ze weer zien smelten en de knoppen wat grooter worden. En daarna werden de kruinen van de hooge boomen alom bruin. Het leek haar alsof ze dit heel lang geleden ook zoo gezien had, met haar handen gevouwen op haar rok, de knieën wijduit, voorovergebogen op haar stoel. De zon scheen weer, ze zag de huizen in 't licht en de boomen en den gouden schijn in 't water. Den treurwilg zag zij gelen, zijn takken hingen, ze trokken naar 't water, in doodstille gele aanbidding hingen ze er stom boven en zagen 't gele licht in den vijver. De wollige witte wolken zeilden in den vijver, ze schoven voor den blauwen hemel, maar dekten hem niet. Zoo staan de treurwilgen in de stad in de vroege lente, materialisatie Gods tusschen de klompige huizen, die zoo hoog zijn, en ze wekken 't verlangen, dat geluk is en verdriet. Je komt den hoek om, een abjecten goren hoek bij een haringstalletje, dat stinkt naar gemarineerde haring en op eens gaat een slag van je oogen naar je hart, je ziet 't goud neerstorten als een zee en je staat en een klein jongetje veegt z'n neus af met den rug van z'n hand en roept: "Kakmadam." Dat is Amsterdam, de hoofdstad van Nederland, in 't vroege voorjaar. 't Was nu bijna nacht. De kolen in den haard rommelden plotseling, vlammetjes schoten uit en hun licht was in de kamer. "Dora," zei hij in eens, "hoe vind je Penning?" Penning was ook een vrind uit z'n jeugd. Jaren lang hatti 'm niet gezien, hij wist alleen datti ingenieur was geworden. En nu voor veertien dagen hatti 'm ontmoet en hij was een paar maal komen oploopen, terwijl ze bezig waren met de drukproeven en had dan telkens een uurtje zitten praten. Hij was een groote, frissche jongen, aardig op weg om carrière te maken en toch buiten z'n werk nog heelemaal een jongen. Hij had verteld datti over enkele maanden voor een jaar of wat naar Zuid-Amerika zou vertrekken om ergens iets uit te baggeren of een pier te leggen of iets dergelijks. 't Dichtertje hattem ook een keer meegenomen naar z'n schoonmoeder, die dadelijk erg met 'm ingenomen was. Em hield niet vannem. "Hoe vind je Penning?" "Gaat nogal," zei Dora absent. Stilte. In 't schijnsel van de straatlantaarn op 't plafond zag je de schaduwen van de sneeuwvlokjes die nu wat grooter vielen. "Komende maand trouwt Em." Ze keek op. Wat praatte-n-i weer raar, hij leek wel Bovenkerk met Em. Ze gaf geen antwoord. Als een lang vergeten ding zag ze in eens een breede rivier voor zich, die naar zee stuwde. Zijn golven stuwden 't zonlicht naar zee, maar het water en het licht waren zonder einde. Op een blauwe en gouden baan trok een klein sleepbootje een langen sleep. Nietig was 't bootje, zijn pijp stak heel klein de lucht in, de rook was gering, z'n schor geroep ging verloren in de ruimte. Uren en uren ging dit door het water, tusschen de velden onder de ontzaggelijke lucht. En ze zag een langen weg vol stof en zon en verlatenheid. En weer wat anders: een weide, eindeloos, en een laan van hooge boomen, er in de zon, van terzij, al wat lager en alles vol van levend goud en blauwe lucht. En toen: een rivier, wat in de diepte, donker al in 't Oosten, in 't Westen stierf de dag, geel eerst, vol droevig, bleek groen er boven, de dag die niet sterven wilde, de duisternis die machtig steeg, van de landen in het Oosten steeg in de lucht en machtig trok naar 't Westen, daar was de rivier rood en schreide en wilde 't licht houden, 't licht dat blijven wilde. Zoo vloeide de rivier, met 't licht naar de zee, die ze niet zag. Toen zei hij "Penning komt om jou". Ze schrok, 't Duurde even voor dat ze begreep wat ze had hooren zeggen. "Luister goed Dora, neem hem. Hij zal je vragen, ik weet 't. Neem hem, trouw met 'm. Verval niet aan de kunst of iets dat er op lijkt." Ze zat zoo als ze gezeten had. Alleen haar hoofdje hield ze wat hooger, ze keek naar 't venster, dat donker glansde, met ergens enkele gele stipjes er in, van 't licht van den straatlantaarn. Een van de spaarzame groote sneeuwvlokken raakte 't glas en smolt. Ze begreep niet. Hij legde zijn hand om haar gevouwen handen, z'n vingers raakten de hare in hun geheele lengte. Toen steeg zoo een wild verlangen uit haar lijf naar haar hoofdje met haar bloed, dat al haar kleeren haar onverdragelijk waren, één oogenblik. Maar ze stond kalm op, één hand hield ze op de leuning van den stoel. "Ik trouw niet". Ze zei 't alsof ze vertelde dat de boekhouder z'n ontslag had genomen. Alsof hij niets gezegd had, kwam hij van de bank af. "Hier" zeidi, "wil je dien sleutel meenemen? Die is van de straatdeur. Bonger zou tegen tienen bij jelui komen om 'm te halen. Hij zou vannacht hier slapen. Hij moest vandaag van z'n kast af en kan pas morgen op de de nieuwe. 'k Had 'm gezegd dat ik niet zeker wist of ik thuis zou zijn." "Ga je dan nog uit?" Ze was nu volkomen rustig, voelde op tafel naar de lucifers en stak 't gas aan. Hè, ze konden nix zien. "Ga je dan nog uit?" Hij haalde z'n schouders op. "Misschien." Ze keek 'm strak aan, maar aan z'n gezicht was nix byzonders te merken, zóó had hij de laatste dagen dikwijls gekeken, als i een goede plaats oplas uit "Djengis Kan" en ze even opzag van 't nakijken. Hij bracht haar tot de trap. "Dag Ee, tot morgenavond bij moe". Hij drukte haar hand. "Dag Dora, au revoir camarade." Even hoorde ze iets in z'n toon, dat er altijd was als i vertelde wat z'n tante had gezegd. Gek was dat. "Nou dag". "Dag hoor," riep i haar na, alsof i een meisje van zestien jaar nadee. Toen sloeg de deur dicht. XI. Ze stapte hard door, moest telkens uitwijken voor de plassen. Het sneeuwen had bijna opgehouden, de natte vlokken die nog vielen warrelden langzaam naar beneden, een enkele viel op haar gezicht, dat deed haar goed. In 't licht van een lantaarn zag ze de dikke knoppen aan een van de kleine kastanjeboompjes op de gracht, met glinsterlichtjes waar ze 't dikst waren. Een gele, rechte streep licht was op den stam van boven naar beneden. Wat was er eigenlijk gebeurd? Alweer een plas, wat leek die diep met de weerspiegeling van de lucht er in, de weerschijn van een ster pinkte in een opening tusschen de wolken. Duizelig zou je er van worden van aldoor zoo in die plassen te kijken, loopende. Ze kende een sentimenteel Duitsch liedje van 't geluk dat "Jenseits der Sterne" was. Of misschien diep in zoo'n plas, heelemaal onderaan. Malligheid, der stond mogelijk geen centimeter water. Haar dag zou ook komen. Ze wou. Wat wilde ze? Kon zij iets willen? Fijn, zoo alleen te loopen in den avond en je gedachten te laten komen en gaan en weer komen. En daar ze een dichteresje was citeerde ze Perk, terwijl ze op zij stapte voor weer een plas en haast in een andere trapte: "Voelt zich aan zich door zich alleen verbonden." De natte, zoele wind sloeg om haar heen, ze haalde diep adem. "Makkelijk praten". Waarachtig, daar liep ze bijna tegen een stel aan, dat onder een lantaarn stond te zoenen. En in eens voelde ze zich dame: "Wat een vulgair stel". "Der minnen vruchten ic u mildelijck gaf, Maer een ewich zuchten houde ic daer af". Weg was de dame, toch bloosde ze in haar eentje onder de donkere lucht om die "vruchten", die ze gegeven zou hebben. En in eens herinnerde ze zich dat gevoel, dat ze zooeven gehad had, God, nog geen tien minuten geleden, dat al haar kleeren haar onverdraaglijk waren. Ze voelde haar wangen branden. "'t Zal niet zijn." Meteen stond ze op haar stoep. Half acht. "Dag moe, ik kom direct beneden". Maar toen ze op haar kamer was en hoed en mantel had afgegooid, toen werd haar duidelijk wat er zooeven gebeurd was. Een groot gevoel van verlatenheid en dat 't leven de moeite niet waard was kwam in haar hoofd. Ze begreep zichzelf niet. Waarom had ze niet z'n hand gepakt en gezegd: "Ik houd van jou". Waarom wilde ze niet, wat ze zoo erg wilde? Wat kon haar gebeuren, erger dan deze dood levend om te dragen? Waarom was ze? Waarom moest ze ongezoend dood gaan? Niet zoo maar 's gezoend, maar heel erg. Ze gloeide overal, haar hart werd groot. Ze maakte haar goed open voor den spiegel en bekeek haar borsten, zoo wit in haar zwarte japon en hield ze op haar beide handen. Rein en onaangeraakt was zij. Ook een lolletje. En in haar groote verwarring bad ze, dat God haar onteeren zou. "Zou ik gek worden?" Haar manteltje gleed van 't bed met een slag. Dat was de sleutel. Een gedachte schoot door haar hoofd als een vlam: "hij had afscheid van haar genomen, er was iets niet in orde, ze moest terug." Kalm waschte ze haar gezicht wat en kleedde zich weer aan. "Ik heb iets vergeten, over een half uurtje ben ik weer terug." Om acht uur stond ze weer voor zijn deur en schelde. Geen gehoor. Ze schelde nog eens en maakte toen resoluut de deur met den sleutel open. Nergens licht. Ze griezelde van 't leege, donkere, stille huis, haar hart klopte hevig, maar moedig ging ze naar boven. De deur van de voorkamer stond open, 't licht van de straatlantaarn scheen op 't plafond, 't roode licht van den haard was in de kamer. "Ee, waar ben je"? Wat klonk dat akelig. Ze liep door de kamers, bang en moedig. Toen ging ze de tweede trap op. Door een kier van de slaapkamerdeur kwam licht. Haastig gooide ze de deur open, bang dat ze zich omdraaien en vluchten zou. "Ee, wat doe je?" Hij zat heel stil op den rand van 't bed tusschen zijn knieën door naar 't kleed te staren. Hij stond op: "Dora". In dat eene woord was alles en ze hoorde 't. Toen vielen ze samen peilloos diep door 't licht en ze voelden hun lijven als zingende zonnen. Maar in z'n achterhoofd was een plek ijskoud en daar dacht hij: "Dit is de wraak, zij boet voor een wereld"... De Duivel zat in "de Kroon," in 't midden, bij een pilaar. Hij legde z'n dunne gouden horloge voor zich op 't tafeltje. De twee knobbels op z'n voorhoofd waren grooter dan ooit. "Kwart over achten. Consummatum est." Iemand tikte op z'n schouder. De God van hemel en aarde stond achter hem: "Consummatum est, ga mee en zie." XII. Om half elf vonden hem Bonger en Graafland. Bonger had den sleutel bij z'n schoonmoeder gehaald. Geheel naakt stond hij in 't midden van de kamer. Z'n linkerarm hing langs z'n lijf, de vuist was gebald, de rechterarm was geheven en wees met den wijsvinger naar boven. Er was een zwakke geur van lelietjes van dalen, op den grond lag een blauwe haarspeld. 't Bed lag in wanorde. "Eduard" riepen ze beiden tegelijk. "Ik ben God", zeidi. "Ik ben meer dan God. Ik ben de onwrikbare, de onbarmhartige. Ik ken geen goed of kwaad. Ik doe wat ik moet. Wat ik doe is goed." Bonger nam een laken van 't bed en trad op hem toe. "Ga weg", zeidi en deed een stap achteruit. Bonger bleef staan. "Zei ik, dat ik God was? Ik ben 't eeuwige leven. Ik ben de vruchtbaarheid. God heeft me gezonden. Bedek me niet". Weer stapte hij achteruit. "Bedek me niet. Ik ben de vruchtbaarheid. Breng alle vrouwen hier, alle jonge vrouwen. Alle zeg ik. Ik ken je wel. Jij bent Bonger, die andere is Graafland. Ik ken jelui wel. Leg dat laken op bed. Zij moet er op liggen. Leg haar er op, de eerste, heelemaal naakt. De anderen hoeven niet weg te gaan. Ze moeten zien. Je kunt gaan Bonger, en jij ook, Graafland". Bonger legde z'n hand op z'n schouder. "Sta stil, doe je arm omlaag". De arm zakte en Bonger sloeg 't laken om hem heen. "Ga op dien stoel zitten". Hij ging zitten. Graafland zocht z'n kleeren bij elkaar, van 't bed, van de stoelen, van den grond. "Kleed je aan". Toen trok hij gedwee en langzaam al z'n kleeren aan. 't Dichtertje is nu dood. Die lui daar in Delft of Oldenzaal hebben schitterend gelijk gekregen. Hij was vast nooit goed bij z'n hoofd geweest. Z'n boek is driemaal herdrukt, z'n verzamelde gedichten zijn uitgegeven met een inleiding, van meneer Scharten of een ander. 't Fretje, dat 't gebracht heeft tot financieel redacteur van de Provinciale Arnhemsche en Geldersche Courant vertelt overal, dat i met 'm op school geweest is. En alsi in Amsterdam komt, wat nog al eens gebeurt, dan schiet i Bonger aan en begint telkens weer een gesprek over 't dichtertje en z'n werk en doet erg zwaar op de hand en vertelt datti naast 'm heeft gezeten op school. Coba is zachtzinnig en vergevingsgezind en natuurlijk, zooals ze altijd geweest was. Ze is godsdienstig geworden zonder wandtext en gaat iederen Zondag naar de Nederlandsch Hervormde kerk aan den Boezemsingel, want ze woont in Rotterdam, als straf omdat ze wel eens met een ander heeft gecoquetteerd toen ze getrouwd was. Zachtzinnig en vergevingsgezind denkt ze er aan, hoe zij ook langs den rand van den afgrond is gegaan. Dora is een "ongehuwde moeder". Zij is op kantoor in Rotterdam, haar baas kent haar geschiedenis en veracht haar niet, integendeel. Wat iets heel bizonders is voor een Rotterdammer. En ik denk dat om dezen éénen man deze wanstaltige stad mogelijk nog gespaard zal blijven op den grooten dag. Wat weer een nadeel is. Ze woont met haar kindje bij Coba en Bobi en gaat rechtop en trotsch en zwijgend door haar leven. Ze wil staatsexamen doen en dan in de rechten gaan studeeren van 't geld van haar pa, die dood is. Vooral niet in de letteren. Werken wil ze en niet denken. Maar ik geloof niet, dat zij zich zelf zal kunnen vermoorden. Zij die God werkelijk lief heeft boven allen, moeten de last daarvan dragen tot het einde. Juni-Juli 1917. DE UITVRETER. I. Behalve den man, die de Sarphatistraat de mooiste plek van Europa vond, heb ik nooit een wonderlijker kerel gekend dan den uitvreter. Den uitvreter, dien je in je bed vond liggen met zijn vuile schoenen, als je 's avonds laat thuis kwam. Den uitvreter, die je sigaren oprookte, en van je tabak stopte en je steenkolen verstookte en je kasten nakeek en geld van je leende en je schoenen op-droeg en een jas van je aantrok als-i in den regen naar huis moest. Den uitvreter, die altijd wat liet halen op den naam van een ander; die als een vorst jenever zat te drinken op 't terras van "Hollandais" voor de centen van de lui; die parapluies leende en nooit terugbracht; die een barst stookte in de tweede hands kachel van Bavink; die dubbele boorden droeg van zijn broer en de boeken uitleende van Appi, en buitenlandsche reizen maakte als-i z'n ouwe heer weer had afgezet, en pakken droeg, die hij nooit betaalde. Z'n naam was Japi. Z'n achternaam heb ik nooit geweten. Bavink kwam met hem aanzetten toen-i uit Veere terugkwam. Een heelen zomer had Bavink in Zeeland geschilderd. In Veere had-i Japi voor 't eerst gezien. Japi zat daar maar. Bavink had al enkele malen gedacht: wat is dat toch voor een kerel? Niemand wist 't, altijd vond je hem ergens aan den waterkant. Daar zat hij maar, uren achtereen, onbewegelijk. Om twaalf uur en om zes uur ging i voor een uurtje naar binnen om te eten; de rest van den dag zat i. Dat duurde een week of drie; toen zag Bavink hem niet meer. Een paar dagen daarna kwam Bavink van Rotterdam. Af en toe had hij behoefte om veel menschen om zich heen te zien. Hij had enkele dagen in Rotterdam langs de havens gesjouwd en had er meer dan genoeg van. Aan boord van de boot tusschen Numansdorp en de Zijpe, daar zat i weer. Het woei nog al, dien ochtend; er stond een flink koudje wind en het water liep met witte koppen. Af en toe spatte 't op 't voorschip over de verschansing. De glazen tochtdeuren op 't voordek waren dicht; op 't voorschip zat niemand. Alleen Japi zat daar, tuurde over de verschansing en werd deerlijk nat. "Kijk," dacht Bavink, "daar heb je waarachtig diezelfde kerel." Hij ging bij hem staan. De boot rolde en steigerde. Japi zat op z'n bankje, hield z'n pet vast en liet zich nat worden. Het duurde nog al wat, voordat i merkte, dat er iemand bij hem stond. "Lekker weertje, meester", zei Bavink. Japi keek 'm aan met z'n groote blauwe oogen en hield aldoor z'n pet vast. Meteen kwam er een plons water over boord, de droppels stonden op z'n gezicht. "Nogal", zei Japi. Met een plof kwam 't voorschip op 't water neer en stootte. Een heer trachtte tevergeefs de deur van den glazen salon open te maken, waar de wind op stond. "We zijn mooi op tijd", zei Bavink, om wat te zeggen. "Zoo?" zei Japi, "ik weet van geen tijd." 't Gesprek hokte wat. Japi keek in de golven. Bavink keek naar de grijze pet van Japi en dacht wat dat toch voor een kerel zou zijn. In eens zei Japi: "kijk eens, een regenboog in 't water." Je kon in 't water een eindje regenboog zien, aan de lucht stond niets. Nog eens keek Japi Bavink met z'n groote blauwe oogen aan en werd plotseling spraakzaam. "Ik vind 't hier verdomd leuk", zei-i, "'t is jammer, dat 't zoo niet altijd blijft." "Over een uurtje zijn we aan", zei Bavink. "Moet u naar Zierikzee?" vroeg Japi. "Dat wil zeggen", zei Bavink, "ik ga vanavond door naar Veere." "Zoo", zei Japi, "is u daar gelogeerd?" "Ja, daar ben ik gelogeerd en is u niet die heer uit Amsterdam, die altijd maar aan den waterkant zit?" Toen moest Japi lachen en zei: "Ik zit nog al eens aan den waterkant, altijd is een beetje sterk. 's Nachts lig ik op m'n bed, ik heb een uur noodig om me aan te kleeden en te ontbijten, een half uur zit ik aan mijn lunch en om zes uur moet ik weer eten. Maar ik zit nog al eens aan den waterkant. Daarvoor kom ik naar Zeeland. Ik maak me nog veel te druk. Van de week ben ik naar Amsterdam geweest. Ik moest wel, m'n centen waren op." "Is u Amsterdammer?" vroeg Bavink. "Ja, Goddank", zei Japi. "Ik ook", zei Bavink. "U schildert niet?" vroeg Bavink. Het was een rare burgermansvraag, maar Bavink dacht aldoor maar: wat zou dat toch voor een kerel wezen? "Nee Goddank", zei Japi, "en ik dicht ook niet en ik ben geen natuurvriend en geen anarchist. Ik ben Goddank heelemaal niks." Dat kon Bavink wel bekoren. Het schip steigerde, kwakte, rolde en slingerde; het water spatte en plenste over de verschansing; niemand anders was aan dek te bekennen. Vóóruit was het water onafzienbaar, vol witte koppen, de schaduw van een groote wolk was een drijvend eiland; heel in de verte voer stampend een zwarte vrachtboot voor hen uit. "Kijk", zei Japi, "de ""Stad Gent."" Je zag in de verte het water aan weerszijden van de boeg hoog opvliegen; om de schroef zag je het woelen en bruisen en schuimen. Hol liepen de golven met scherpe kammen, groen en blauw en geel en grijs en wit, al naar de diepte en de weerspiegeling van de wolken, nergens en geen oogenblik 't zelfde. Een klein sleepbootje sleepte een aak en twee tjalken. "Nee", zei Japi, "ik ben niks en ik doe niks. Eigenlijk doe ik nog veel te veel. Ik ben bezig te versterven. Het beste is, dat ik maar stil zit, bewegen en denken is goed voor domme menschen. Ik denk ook niet. 't Is jammer dat ik eten en slapen moet. Liefst zou ik dag en nacht blijven doorzitten." Bavink begon 't geval interessant te vinden. Hij knikte maar. Nog altijd hield Japi z'n pet vast met z'n rechterhand, z'n rechterarm steunde op de verschansing. 't Woei zoo hard, dat Bavink z'n hand opzij van z'n neus moest houden om adem te halen. Japi zat daar maar, alsof hij thuis was. Toen vertelde Japi dat i van plan was, nog enkele weken in Veere te zitten, tot zijn geld op was. Schilderen leek 'm wel aardig, als je 't goed kon. Hij kon niks, en daarom deed i maar niks. Je kon toch de dingen niet zoo weergeven als je ze onderging. Hij had maar één wensch: te versterven, onaandoenlijk te worden voor honger en slaap, voor kou en nat. Dat waren je groote vijanden. Eeuwig en altijd moest je weer eten en slapen, moest je weg van de kou, werd je nat en beroerd of moe. Zoo'n waterplas heeft 't maar goed, die golft maar en weerspiegelt de wolken, is aldoor anders en blijft toch gelijk. Heeft nergens last van. Al dien tijd stond Bavink schrap in den wind op z'n stok geleund en knikte Japi maar toe. Dat is zoo mal nog niet, dacht i. En droogjes weg vroeg i, of Japi ook door ging naar Veere. En zoo kwam 't gesprek op Zierikzee, op Middelburg, op Arnemuiden en al die oorden, waar ze allebei uit en te na hadden rondgeloopen en gestaan en gezeten. Want Japi had van z'n leven toch ook nog wel iets anders gedaan dan in Veere aan den waterkant gezeten. En toen merkte Bavink al gauw dat Japi niet alleen loopen en staan en zitten kon, maar kijken ook. En boomen honderd uit. En toen ze samen aan de Zijpe aan wal stapten, toen wees Japi naar 't Zuidwesten, naar den dikken toren van Zierikzee die heel flauwtjes aan den horizon zichtbaar was en zei: "Dikke Jan, die oue geduldige dikke Jan, hij staat er nog. Ik dacht 't wel. Ja hoor, hij staat er nog." En toen vroeg Bavink of i altijd zoo'n lol had en toen zei Japi: "Ja", meer niks. En toen ze in Zierikzee arriveerden en uit de tram waren gestapt toen liet Japi zijn zoolen klepperen op de heete keien van een of ander schaduwloos straatje dat maar bakte en bakte in de zon en rekte zich uit en zei dat 't leven toch verduiveld lollig was. En toen dreigde i de zon met z'n wandelstok en zei: "Zoo'n zon toch, hij schijnt maar, maar i daalt, hij rijst niet meer, 't is over twaalven, hij moet onder; van avond is 't weer koel. De lui zouden raar kijken als i niet daalde. Lekker warm hé, mijn goed plakt aan mijn lijf. De zeelucht stoomt mijn boordje uit." En toen bleek dat je dat versterven niet zoo letterlijk moest nemen. Aan tafel was Japi meer dan spraakzaam. Hij praatte voor drie, at voor zes. "Die zeelucht graaft", zeggen ze in Veere. Hij dronk voor zes anderen en zong 't heele liedje van de Nancy Brig. Kortom hij was zeer bedrijvig en luidruchtig, en Bavink dacht dat zoo'n kerel goud waard was. En dat was i. 's Middags nam i Bavink mee naar de singels en liet 'm driemaal Zierikzee rond loopen. Z'n mond stond niet stil en z'n wandelstok wees maar en als de Zierikzeeënaars bleven staan en keken, dan ging i op ze af en sprak ze aan met "jongeheer" en vroeg of ze wel gezond waren en klopte ze op den schouder, dat Bavink zijn zijen hield van 't lachen. Dat kon Japi goed: met 't welwillende beschaafde Hollandsche publiek afrekenen, dat niemand duldt die er niet minstens even dom en smakeloos uitziet als zij, en hoont en hardop over je praat alsof niet zelfs op 't kleinste dorp sedert eeuwen dominees en pastoors bezig zijn 't volk op te voeden. Japi was een kerel als een karrepaard en sloeg er op in als 't moest met een kracht en een bedrevenheid waartegen de plompste kinkel 't moest afleggen. Zoover kwam 't in Zierikzee niet. De Zeeuwen zijn de beroerdsten niet. Japi placht te zeggen: "'t Eenigste wat me spijt is dat je op Walcheren niet eens af en toe een relletje hebt." II. Twee dagen sjouwden Bavink en Japi in Veere rond en toen jijden en jouwden ze elkaar al. Urenlang zaten ze samen op 't dak van 't Hospitaal en keken over Walcheren, over de Kreek en 't Veergat en den ingang van de Oosterschelde en de duinen van Schouwen. En daar had je dikke Jan ook weer, den toren van Zierikzee, nu in 't Noorden. En daar had je Goes en Lange Jan, den toren van Middelburg, de spil van Walcheren, het hart dier wereld. En 't tij kwam in en 't tij ging uit; 't water rees en viel. En iederen avond kwam de manke havenmeester en maakte eerst 't groene lichtje aan op 't Noorderhoofd, de palenwering; en dan kwam i daar af, dan moest i om 't heele haventje heen en dan zag je 'm weer bij den toren en dan maakte i het houten hek open en klom de houten trap op en stak ook 't licht aan den toren aan. En dan zei Japi: "alweer een dag, meester", en dan zei de manke havenmeester: "Ja mijnheer, al weer een." En als je dan naar den kant van Schouwen keek dan zag je 't draaiende licht aan en uitgaan. En een uur weg naar zee lag de lichtboei en scheen en doofde. En 't water klotste en rees en daalde, en door de nacht schoof de zon die je niet zag door 't Noorden. En 't laatste licht van den dag schoof mee door 't Noorden en werd 't eerste licht van den nieuwen morgen. Zoo raakte de eene dag aan den anderen, zooals dat in Juni altijd is. Voor de aarde was de zaak eenvoudig genoeg. Die draaide maar om z'n as en vervolgde z'n baan om de zon en had er geen weet van. Maar de menschen erop tobden met moeite en zorg en veel verdriet door de dagen, alsof 't zonder die moeite, die zorg en dat verdriet geen avond zou worden. Japi wist wel beter. De zon kwam van zelf wel weer bij de Walchersche duinen in zee terecht. Maar Bavink had 't bij tijden leelijk te pakken. Bavink was een kerel, die gemeenlijk hard werkte. De menschen dachten dat i nog al wat kon. Hij lachte er om. Als i niet moest verkocht i niets; zijn beste werk zette i weg, keek er niet meer naar om, altijd ontevreden. Zoolang i werkte ging het goed, als i klaar was hatti er pijn van; bij tijden was i dood op. Als de menschen wisten hoe i de dingen zag, hoe ze hem aanpakten, ze zouden lachen om zijn prutswerk, om zijn akelige knoeierige reproductie dier heerlijkheid. Bavink had heele tijden dat i niets deed, zich maar liet gaan, lekkertjes de dingen aankeek en er doorheen sukkelde, 't prettig vond dat de boel zoo "verdomd mooi was", zooals i dat zei. Dat i pijn in zijn schedel voelde als i dacht aan al zijn vergeefsche pogingen, aan zijn "verdienstelijke werk." Verdienstelijke werk! Spuwen moest i als i er aan dacht. "Verdienstelijke werk", zeiden ze. Ze wisten er wat van. Je kon wel merken dat de dingen hen niet te grazen hadden genomen en door elkaar geschud zooals hem. Hij wou dat i 't schilderen maar laten kon, maar dat gaat ook maar zoo niet; als 't er in zit wil 't er uit. En dan begon de marteling weer, werken, werken dag en nacht, daags schilderen, 's nachts er over piekeren, er bij blijven, doorwerken, zorgen dat je de dingen nu goed vasthield. Dan sliep en at i nauwelijks; in 't begin rookte i dan enorm veel sigaren achter elkaar maar na den eersten dag hield dat ook op. Dan had i oogenblikken van 't hoogste geluk zooals zelfs het loome wegzinken in al dat "lekkere mooi" hem niet geven kon. En dan kwam die kijken, en die, en dan stonden ze met hun tweeën, met hun drieën, met hun vieren achter hem en keken en knikten en wezen. En dan ineens was 't uit. Dan zei i: "Verdomme", en ging op zijn brits liggen en liet een klein spatje jenever halen, en deed niets meer. Dan werd na een paar dagen het doek bij de rest gezet. De dagen die daarop volgden was i ellendig, moe, miserabel, onvatbaar, ziek, en ging i weer "sloffen" zooals i dat noemde: niets doen, luieren, rond loopen. Als i centen noodig had dan haalde i 't een of ander uit de "vullis", dan zocht i een "doekje" uit waarvoor "ze wel 't een of ander zouden geven", en dat verkocht i dan. Niemand kon 'm van die manieren afbrengen. Hij was nu eenmaal zoo. Z'n kracht en zijn zwakte hoorden onverbrekelijk bij elkaar. En als i wat had verkocht dan stopte i de centen los in zijn zak, dan rammelde i met de guldens en riksdaalders, dan liep i in de Kalverstraat een liedje te fluiten. Dan groette i joviaal met zijn hand boven zijn hoofd als je 'm tegen kwam. Dan kwam i vertrouwelijk bij je staan, liet je geheimzinnig de "spieën" zien, lachte hardop en zei: "De stakkers toch hè?" Papier nam i nooit aan: daar kon je niet mee rammelen. Goud moest i hebben en zilver, en als 't 'm te veel werd "kwam i de rest later wel eens halen." Dat was Bavink; en je begrijpt dat een heer die zich oefende in 't versterven hem degelijk interesseerde. Daar kon i wat van leeren. Zoo'n kerel die 't prettig vond om zich te laten uitwaaien, zijn kleeren en zijn lijf te laten doortrekken van den natten zouten wind, die zijn lippen proefde met zijn tong omdat i dien zeesmaak zoo "verdomde lekker" vond; die 's avonds aan zijn handen zat te snuffelen om de zee op te snuiven. Zoo'n kerel die tevreden was omdat i bestond en gezond was en genoegerig zich bewoog tusschen Gods hemel en Gods aarde, en 't dwaas vond dat de menschen zich zooveel moeite gaven, en hardop om ze lachte en die eeuwig met een besten glimlach zich stilletjes zat te verheugen in 't water en de lucht en de wolken en 't veld en zich doornat liet regenen zonder 't te merken en dan zei: "ik geloof dat ik nat ben", en lachte. Een kerel die smakelijk duur kon dineeren en smakelijk dure jenever wist te drinken als de eerste in Nederland, en op andere tijden op marsch (want i zat niet altijd, hij was af en toe dagen op de been) dag in dag uit droge fijntjes at en tot tranen toe bewogen was omdat in 't veld "zoo'n brokkie brood zoo lekker smaken kon." En als Bavink werkte dan zat Japi er bij in 't gras of binnen, omgekeerd op een stoel en rookte. En als ze binnen waren dan had Japi een tweede stoel erbij slaan met een borreltje er op, waar i af en toe de hand naar uitstak. En hij hield Bavink aan den gang. Tegen niemand anders had Bavink ooit een woord gezegd als i werkte; met Japi sprak i. "Wat duvel", zei Japi, "'t dondert toch niet of 't goed is, je doet wat je kunt, je bent nu eenmaal een stakker. Je moet schilderen. Je kunt 't toch niet laten. 't Hindert immers aan de dingen niet of jij ze nou niet heelemaal zoo krijgen kunt als ze zijn. En de lui, die snappen er toch niets van. Van de dingen niet en van je werk niet en van jou niet. Ik kon mijn tijd toch ook een boel beter besteden dan hier te zitten zuipen en naar die verfboel te koekeloeren. Word ik er minder van?" "Neen, dat deugt niet", zei i dan, "veel te blauw; je weet toch wat we gisteren afgesproken hebben? Veel te blauw, kerel. Denk je dat 't je zoo zou aangepakt hebben als 't die rare blauwe kleur had?" Japi was goud waard voor Bavink. Bavink sleepte 'm overal mee. Bavink heeft Japi gemaakt tot wat i was, toen Bavink in Amsterdam met hem kwam aanzetten. Japi was al heel gauw erger dan schraal bij kas. Voor geen geld ter wereld had Bavink hem laten gaan. Japi moest maar zelf in de "vullis" gaan zoeken. En dat vak verstond Japi gauw. Nooit had "de belt" zoo gerendeerd. En sedert betaalde Bavink alles of bijna alles. Af en toe kreeg Japi een klein beetje geld van huis gestuurd. Maar dat was de moeite niet, want bij tijden leefden de heeren als kapitalisten; als ze een bui kregen gingen ze voor een paar dagen naar Amsterdam, naar Brussel, naar Parijs, naar Luxemburg; veertien dagen zaten ze in Normandië. Japi sleepte geregeld een klein beltje mee: een "jonki van den grooten belt", zooals hij dat noemde. In Frankrijk en België klampte i de menschen op straat aan, schelde aan de huizen. Van niemand anders zou Bavink 't geringste van dien aard hebben geduld. Maar niemand anders verstond de kunst Bavink in 't leven te houden, zooals Bavink zei. Z'n conversatie was onuitputtelijk. En een geheugen hatti voor landschap dat aan 't wonderbaarlijke grensde. Langs de spoorlijn van Middelburg naar Amsterdam kende i alles, elk veld, elke sloot, elk huis, elke laan, elke boomgroep, elk riggeltje hei in Brabant, elken wissel van 't spoor. Als je uren in donker had gereden en Japi had al dien tijd geslapen languit op de bank en je maakte 'm wakker en je vroeg: "Japi waar zijn we?" dan moest je even wachten tot i goed wakker was en dan lag i even te luisteren naar den klank van 't rijden en dan zei i: "Ik denk dat we bij Etten-Leur zijn." En dan kwam 't uit ook. Hij kon je precies vertellen hoe op dien en dien dag de schaduw van die en die boomen bij Zalt-Bommel op die en die laan viel en welke schepen toen en toen langs Kuilenburg vaarden in de Lek, toen je met Japi over de spoorbrug reed. En dan zat i maar bij 't raampje in afwachting: "nu komt dit, nu komt dat". Uren lang. En als i iets zag dat i bijzonder goed kende dan knikte i en lachte. Of hij zei: "Kijk, die boom is weg"; of: "Hé, nu zitten er appeltjes aan, die heb ik den vorigen keer nog niet gezien." Of: "Voor veertien dagen stond de zon net achter de kruin van dien boom, nu staat i een eindje links er van en wat lager, dat komt omdat we veertien dagen verder zijn en we zijn ook 10 minuten te laat." III. En zoo kwamen ze met den winter naar Amsterdam en zat Japi op een avond op mijn kamer en rookte de eene sigaar na de andere, die voor 't wegnemen op mijn tafel lagen, mijn sigaren. Ik had dien avond juist den langen Hoyer op bezoek, die weer eens van Parijs was komen aanwaaien en nu zat op te hakken over z'n werk en over de meiden, met een stroohoed op, in November, en een zalmkleurige jas aan. Hij was bezig aan een onbegrijpelijk verhaal van een jonge dame en een huurkoetsier en een mandje met paling, toen we op de trap gestommel hoorden. 't Was in een volksbuurt, je kon gewoonlijk zoo maar naar boven loopen, de straatdeur stond meestal open. Bavink kwam 't eerst binnen en zei: "Hoe maak je 't kerel? ja ik ben 't zelf. Ha, ha, Hoyertje. Hoe gaat 't, Hoyertje, nog altijd een ophakker? Nogmaals hartelijk gefeliciteerd hoor. En jij ook, Koekebakker, dat je er lang getuige van mag wezen." In de deur stond Japi. Een lucht van zoutwater en gras brachten ze mee. "Kom binnen, kerel, kom binnen!" inviteerde Bavink, op mijn zolder. "Och mijnheer", zei Hoyer, "wees zoo goed de deur achter je dicht te maken." "Koekebakker", zei Bavink, "dit is Japi, een kerel waar je plezier van kunt beleven. Hoyer is nog even welgemanierd als altijd, hoor ik". "Ga zitten Japi", inviteerde Bavink en liet zich met een plof vallen op de eenige stoel die vrij was; "neem dat kistje maar." Er stond een schavotkleurige matrozenkist, daar had ik een schoon hemd in en de brieven van mijn zuster. "Wacht ik zal u helpen", zei ik. Toen schoven wij de kist bij tafel, Japi en ik, en toen zag Japi een leeg stijfselkistje staan van Hoffmann met een kat er op, daar had ik aard ingehad, maar er had niets in willen groeien. "Zie zoo", zei Japi "anders zit ik zoo laag." "Ik zal er maar eentje nemen", zei Bavink en stak een van mijn sigaren op. "Ga je gang maar Japi". En Japi beviel dat wel. "Wat heb je daar?" zei Bavink. Op mijn tafel lag "Le Lys dans la Vallée" van Balzac. "Aha, Balzac. Geen kwajongen, die oue heer. Dood hè? Al lang dood. Natuurlijk. Waar kom je vandaan, Hoyer? Wat heb je daar een mooie jas aan. Ga eens staan. Te kort, kerel, veel te kort". Bavink was genoegerig. "Dat weet ik potdome ook", zei Hoyer. "Vertel liever eens waar jij gezeten hebt. En wie is die heer?" En toen kwam het verhaal, met begeleiding van Japi met knikken en grijnzen. En af en toe ging die hand naar mijn tafel en ook Hoyer werkte als een fabriek en ik rookte maar niet meer. "Wacht", zei Bavink, "dat is waar ook." "Goeie hoor. Kamper Middelburgers, van Bessem en Hoogenkamp van de Lange Delft." "Bekend", zei ik. "'s Jonge", zei Japi, en zat m'n hok rond te kijken; "'s jonge, "'t ziet er hier gezellig uit. Waarachtig, 't is hier gezellig". Hij stond op en liep naar den muur. "Aha, Breitner. Heel goed. En wat hebben we daar? 't Is hier een beetje donker. Zoo, mijn vriend Mauve. En daar heb je waarachtig ons stadhuis ook." 't Was een schetsje van 't raadhuis in Veere. "Bavink", zei Japi, "'k geloof, dat je daar kennis aan hebt; ik zoek zoo een baantje, als dat niet een dingetje van jou is." "Daar kom je goed af", zei Bavink. "Dat dacht ik wel", zei Japi en ging weer zitten. "Nee maar, ik kom hier vast terug. Ik zit hier goed." Op dat oogenblik begon de gramophoon van den diamantslijper aan den overkant ter werken. "Klappen", zei Japi. En wij aan 't applaudisseeren. Met z'n vieren stonden we bij 't open raam en applaudisseerden honderd uit. Overal hoorde je op de waranda's deuren opengaan, de menschen kwamen buiten. Sommigen applaudisseerden mee; een kind begon te huilen; een hond jankte alsof binnen een maand 't heele blok zou komen uit te sterven. De diamantslijper hield prachtig vol. Een juffrouw aan den overkant riep: "Halve garen!" Een klein meisje schreeuwde enkele malen. "Papus", "Zeppelin!" Een jongetje ging op een mondharmonica spelen. "We moesten de straat maar opgaan", zei Hoyer. En zoo stommelden wij de trappen af. Drie- en tweehoog werd binnen druk gepraat. "Over ons", zei Japi. Eenhoog was niemand thuis. "Zeg Japi" zei Bavink op straat, "nu moest jij eens een rondje geven." "O ja", zei Japi, "vooruit dan maar". En zoo leerde ik Japi dienzelfden avond nog in zijn kwaliteit kennen. Hoyer had een theorie dat bier nooit kwaad kon. Wij dronken er dus zeer aanzienlijke hoeveelheden van. Japi had geen cent; Hoyer verdomde 't; Bavink was zat, zat wezenloos te staren en te beweren dat "deze heer een verdomd goeie kerel was en dat hij een rondje gaf (dat was Japi), en dat de kelner ook een verdomd goeie kerel was." Ik kwam op negentien cent; Hoyer was uitgeknepen. Ik besloot "'t geval" maar schuldig te blijven; de kelner kende me; en om één uur liepen we met z'n drieën op 't Frederiksplein vreedzaam te jodelen. Die centen kreeg ik later van Bavink terug; hij wilde met geweld hebben dat ik ze aanpakte. Japi vond 't geval kostelik, zat drie dagen later op den rand van mijn ledekant en liet zijn beenen bengelen; zei dat 't stom van Bavink was geweest om zich te bezatten, maar "die zaak kwam in orde." Toen hij wegging had hij "Le Lys dans la Vallée" te pakken. IV. Het was een maand later. Een veertien dagen had het wat gevroren, maar in 't begin van die week was 't weer plotseling omgeslagen. En nu was 't avond en 't stortregende. Den heelen dag had het bijna zonder ophouden gestortregend. Het water liep bij stralen langs mijn ruiten. Ik voelde me behagelijk. Ik mocht dat wel. Ik had geen kachel en m'n demi stond nog bij Oome Jan. Een winterjas heb ik nooit bezeten. Die vorst had me gehinderd: van armoede moest je naar bed. Anders kon ik in dergelijke omstandigheden nog wel eens bij Bavink terecht. Maar juist nu had die heer de aardigheid gehad om over dag te slapen en 's nachts bij den weg te loopen. Een heele nacht had ik moederziel alleen bij zijn kachel gezeten; hij had dat zoo willen hebben maar lollig was 't niet geweest. En nu zat ik te luisteren naar 't kletteren van den regen op 't dak en was blij dat 't dooide, hard dooide. Op tafel lag mijn brood, twee dikke pillen; mijn laatste bordje was den avond tevoren gebroken. En daarnaast lagen de centen: vier blauwe papiertjes, twee rijksdaalders, drie guldens en enkele centen. En in den hoek op den grond stond mijn éénvlams stelletje en in 't kleine keteltje begon 't water te razen. Daarnaast stond m'n theepot, zonder deksel, te wachten tot 't water zou koken; de thee was er al in. En ik zat met mijn beenen onder tafel uitgestrekt, met bloote voeten, in mijn hemd, mijn handen in m'n broekzakken en keek naar m'n boterhammen, naar m'n lieve geldje, naar de vlam van mijn olielamp, naar 't licht van mijn stelletje, en luisterde naar de regen en was tevreden. 't Was acht uur. 'k Legde m'n klokje op tafel naast m'n centen, 't klokje dat nu niet naar Oome Jan hoefde en zei: "Jij blijft voorloopig bij Oome Koekebakker, klokje", en stak m'n hand weer in mijn zak. Dat converseeren met m'n dingetjes was ik zoo gewoon, omdat je met de meeste menschen zoo weinig praten kunt. Voorloopig was ik uit den brand, 't Lieve najaar had me niet bedrogen. Het vallen van de bladeren, de Zuidwestenwind die de boomen aan den Veerschenweg nog meer had doen krommen naar het Noordoosten, die 't klokkenspel van Lange Jan in flarden had gewaaid, die den toren had doen zwiepen en trillen, bang onder de zwarte wolken, ik had ze dan eindelijk in bank en zilver omgezet en daar zat ik en keek er naar, naar mijn eigen geld, 't geld daar je op aan kunt, dat je nooit bedriegt en nooit in de steek laat. Doornat was ik een uur geleden thuisgekomen, met een brood, een half pond boter, twee ons boterhammenworst, een half pond suiker, een ons thee en een kistje sigaren, 25 sigaren van 4 cent, een rijkdom die ik sedert mijn verjaardag niet gekend had, en dat was maanden geleden. De boterhammenworst had ik weggezet, die was voor morgen. Ze hadden een kastje voor me getimmerd, naast 't raam en daar lag op den bodem alles op een rijtje: de boter, de thee, de suiker, de worst, al die dingetjes die zoo lekker kunnen wezen, als je er een tijdje af bent geweest. En 't aangesneden brood lag er boven, op 't plankje. En op den zolder van drie hoog hingen mijn kleeren te drogen: jas, vest, broek, onderbroek, overhemd en sokken. 't Water begon te koken, 't deksel van 't keteltje ging rammelend op en neer. Ik keek naar den stoom en begon plannen te maken om morgen m'n demi uit den lommerd te halen en voor een keer niet in 't koschere restaurant te dineeren: biefstuk met appies 30 cent, erwtensoep met vleesch 35 cent. En ik bedacht juist dat ik er wel aan had kunnen denken om een druppeltje drank in huis te halen, toen ik in mijn gepeinzen gestoord werd door een zwaren stap buiten de deur. Er rommelde iemand aan mijn deur. Kloppen ging niet, want mijn deur was van behangselpapier op een paar latten geplakt, en als je klopte ging je er door. Dat wisten de lui. "Zeker Hoyer", dacht ik, "die kan nooit den haak vinden." De haak zat van binnen maar de deur sloot niet; je kon net je vinger door de reet steken en zoo van buiten de deur openmaken. "Kom binnen", riep ik, te lui om op te staan. "Makkelijk praten", hoorde ik zeggen, "hoe zit dat?" "Die stem ken ik niet", dacht ik, "wie kan dat zijn?" Ik stond op en deed open, meteen liep een straal water over mijn hand. "Japi", zei de man. "Kom binnen", zei ik weer. Daar stond i; 't water liep van alle kanten uit zijn kleeren en van z'n hoed. "'t Regent nog al", zei Japi, "mag ik even mijn jas uitdoen? Wacht, dan zullen we dit eerst neerzetten." Onder z'n jas vandaan haalde i een pak in een Handelsblad: boeken, dat kon je direct zien, en zette 't op tafel. "Ziezoo, kan dit ergens uitgehangen worden?" zei i en gaf me z'n jas. Z'n hoed zette i overeind tegen m'n stelletje. "Een oogenblik, ouwe heer", zei ik en nam z'n jas en hoed mee, hing de jas bij m'n eigen natte kleeren, sloeg den hoed uit en legde die toen plat op den grond in den hoek. Japi zat al, wrong de knieën van z'n broek uit en keek rond. "Wat verschaft me het genoegen?" "Zeg maar Japi", zei i, maakte 't pakje los en legde "Le Lys dans la Vallée" op tafel. "Zie hier, burger". "Mooi zoo", zei ik, "en wat hebben we daar?" "O", zei Japi, "boeken van Appi."--"Leest Appi tegenwoordig 't Handelsblad?" "Neen," zei Japi, "die krant is van mijn ouwe heer, daar stond een advertentie in."--"Een advertentie?"--"Een advertentie; zie hier, daar even van den ouwen heer gekregen." ""Assistent correspondent gevraagd op druk exportkantoor", let wel, druk exportkantoor--"grondig bekend met de moderne talen, stenografie en machineschrijven. Zij die reeds in den export werkzaam waren (let op dat waren!) genieten de voorkeur. (Genieten de voorkeur, dat genieten kan me wel bekoren). Salaris f 3 à 400 per jaar. Brieven onder No. 1296 bureau Alg. Handelsblad"--1296, slag op 't vlotje. Floris de stijve springt over de Overtoom. Nooit van gehoord? En waarom hebben ze dan de Overtoom gedempt? 't Was geen gezicht om dien stijven kerel er over te zien springen, dat wilden ze niet meer hebben. Die f 300 à 400 bevallen me wel, de rest trekt me minder aan" "Wilt u daarop schrijven?" vroeg ik--"Jij, als 't ublieft," zei Japi. "Willen? Ik moet van de ouwe heer. Hij zegt: 't kan zoo niet blijven doorgaan. Ik zie niet in, wat niet. Heeft hij last van me? In vijf weken heb ik maar twee maal thuis geslapen. Geen cent zie ik van hem. Kijk eens hier." Hij stak z'n been uit. Ik zag een splinternieuwen, gelen schoen. "Wat bliksem, dien schoen ken ik."--Waar zie je zulke gele schoenen?--"Ze zijn nu wat donker van 't water", zei Japi, en zette den anderen voet bij den eenen. "Van Appi! En hoe komt dat? Ik ben m'n ouwen heer niet tot last. Ik loop rond met mijn schoenen tot ze zoo lek zijn als een mand. Appi is een fideele kerel. Schilderen kan i niet, zal i nooit leeren, dat zie ik wel, maar hij is een fideele kerel. Sokken hat i niet over de hand, ik zit met m'n bloote voeten in z'n schoenen", zei Japi, en liet heel gemoedelijk een stuk van z'n bloote been zien. "En boeken heeft i, in geen jaar kom ik er doorheen, al lees ik dag en nacht." Appi z'n vader had een goed beklante slagerij en kon 't doen. Dat Appi nooit schilderen zou leeren heeft Japi goed gezien; z'n vader heeft hem later in een huis-, reclame- en decoratieschilderswerkplaats gezet. Ik zette thee. Gehurkt bij mijn stelletje, goot ik 't water op en zette 't theepotje op 't waterketeltje. Japi snoof. "Goeie bullen", zei i, draaide zich heelemaal om en verschoof z'n stoel tot hij met z'n neus boven de theepot zat. "Ik heb mot gehad met Bavink". zei i. "Is 't waarachtig?" zei ik. Van Hoyer had ik al gehoord dat ze bij dag en bij nacht samen rondscharrelden, dat ze in één bed sliepen, Japi onder 't laken en Bavink er boven, dat ze om beurten jenever hadden gedronken uit 't ééne bierglas dat Bavink nog had. "Ik heb z'n kacheltje kaduuk gestookt, Zondagavond." In één avond hatti 't kapot gestookt. Hij had maar zitten opladen en zitten poken, en naar den gloeienden pot zitten kijken en z'n pijp gerookt, de kachel zoo te zeggen tusschen z'n knieën. En niks gezegd hatti, tot Bavink plotseling gezien had dat er een groote scheur in den pot was en vreeselijk had opgespeeld. Japi had 'm laten uitrazen, hij was opgestaan en had z'n stoel weggenomen, en Bavink had met de pook 't schuifdeurtje open gemaakt en een gat gebrand in den grond met 't uitscheppen van de gloeiende kolen. En toen Bavink was blijven razen had Japie gezegd: "Verrek met je kachel", en was kalmpjes weggegaan naar 't huis van z'n ouwe heer en had een schoone boord omgedaan van z'n broer, en van z'n moeder een stuk taart gekregen dat van 't dessert was overgebleven. En had een nacht thuis geslapen en den volgenden middag was i op straat Loef tegengekomen dien i ook al kende. Loef die later met zwemmen verdronken is, juist toen i er zoon beetje begon te komen; en die had hem weer meegenomen naar Bavink en gezegd: "Bavink ik breng je kaduukstoker mee." En Bavink had om 't geval gelachen, En Japi was dadelijk naar 't plankje geloopen en had, op 't bekende plaatsje "naast Dante", een nieuw kruikje Bols gevonden. En met z'n drieën hadden ze 't een heel eind soldaat gemaakt en toen had Japi dikke boterhammen gesneden van Bavink z'n brood en toen waren ze met hun drieën naar 't Amstelveld gegaan en hadden voor 70 cent een nieuw kacheltje gekocht ('t was Maandag), een kachel van een voorwereldlijk model; en met z' drieën hadden ze die op een handkar naar huis gekruid. Ik presenteerde Japi een kop thee. Hij dronk uit een spoelkom, een kopje had ik niet voor 'm, steunde behagelijk en zette de kom hard neer. "Nu wou ik wel een stukje brood hebben", zei i; "neem me niet kwalijk, ik geloof dat ik den weg al weet." Hij had m'n kast al in de gaten gehad "Kerel", zei i, "weet je dat je worst in huis hebt?" Of ik 't wist. Hij kwam er al mee aanzetten. "Boterhammenworst, een ordinair volksvoedsel." Mijn worst, mijn rijkdom, zoo even nog het onderwerp van mijn mijmeringen over mijn weelde, de worst die ik voor morgen wilde bewaren. Japi wist er raad mee. En ik moet zeggen hij vergat mij niet, hij gaf me twee plakken op elke boterham. Er was toch genoeg. Japi at. Wat kon die kerel eten! Het brood lag naast 'm op tafel en hij sneed maar. Ik begon er schik in te krijgen. "Geneer je niet Japi, centen genoeg." Japi had ze nog niet gezien. "Goddome", zei i, "vetpot!" "Ze hebben zeker weer wat van je geplaatst". Ik knikte. "Zoo moet je maar doen", zei i, "die kerels zijn toch nergens anders goed voor dan om ons de kost te geven. Ik heb van m'n leven ook nog eens iets geschreven." Hij propte z'n mond vol brood en worst en veegde z'n handen af met 't Handelsblad, dat i daarna in elkaar frommelde. "Ik zal er maar niet op schrijven, ik deug daar toch niet voor." En toen kwam uit een binnenzak een oud vermolmd onwelriekend krantje, op de vouwen doorgesleten: "De Vlachtwedder Grensbode." Hij liet me een artikeltje zien: "Brieven uit Amsterdam" stond er boven. Zes hatti er geschreven, zei i, de vijf andere had z'n broer zoek gemaakt. Japi nam nog een sneedje brood. "Moet je niet meer?" vroeg hij. Ik bedankte en Japi nam 't laatste van m'n twee ons worst, "'t Ordinaire volksvoedsel" ging er goed in. "'s Nachts gemaakt" zei Japi met z'n mond vol en wees met 't mes naar 't krantje. "Na kantoortijd, 's Avonds moest ik altijd op kantoor terugkomen. Af en toe moest ik m'n hoofd onder de kraan houden om wakker te blijven. Ik zou je nu danken. Wat heb ik er aan? Niks, moe word je er van. 'k Loop liever bij den weg en kijk naar de menschen en de wagens en de huizen. Speciaal kijk ik naar de lieve jonge meisjes en de pas getrouwde vrouwtjes. Die pas getrouwde vrouwtjes pik je er zoo uit, die herken je dadelijk. En dan denk ik aan 't plezier dat ik van al die lieve diertjes niet heb. Dat doe ik liever dan dat ik er over schrijf. Wat gaat 't die kaffers aan, wat ik zie. Zelf loopen ze bij de straat te sloffen en naar den grond te kijken en trekken vervelende gezichten omdat 't zoo ver is, en 't leven zoo moeilijk, dat je er akelig van wordt. Doen zij iets voor mij? Die paar centen kunnen ze houden." 't Artikeltje was wel aardig, maar Hoyer zei later dat i vast niet geloofde dat 't van hem was. "Nu zou ik wel een potje bier lusten", zei Japi en leunde achterover. "'t Spijt me kerel", zei ik, "ik heb niets in huis, geen bier en geen jenever en geen kleeren om over straat te gaan, maar steek een sigaar op." De regen kletterde op 't dak alsof i er door zou komen, de ruiten waren wit van 't water. Japi had geen zin er uit te gaan, dat zag ik wel. Hij stak een sigaar op, keek een poosje naar den rook en vroeg toen: "Die Hoyer, wat is dat toch eigenlijk voor een kerel?" Hoyer en hij konden 't niet goed vinden. Dat had ik wel gedacht. Hoyer was op de penning en een ruwe vent. "Die kerel deugt niet", zei Japi, "die moet vooral maar veel met verf knoeien, voor iets beters is ie toch niet goed." Bavink was een dag uit de stad geweest: "voor zaken" zei Japi en toen was hij (Japi) van Houten tegengekomen op weg van kantoor naar huis. Van Houten (een kennis van Bavink) was een kantoorbediende die dacht datti schrijven kon. Hij had indertijd een dikken roman gepubliceerd, waar de uitgever heel wat aan te kort gekomen was. Japi had zich door hem mee laten nemen en zich te eten laten nooden. Hoyer was er ook en 't eerste wat i gezegd had was: "Zoo, uitvreter!" Japi vond dat prachtig. We waren toch allemaal uitvreters. "De burgerman moet ons toch allemaal de kost geven." En dienzelfden avond had hij Hoyer een riks te leen gevraagd, enkel om te pesten. Want hij wist wel dat Hoyer toevallig geen geld bij zich zou hebben. Toch heeft zelfs de lange Hoyer er naderhand aan moeten gelooven. Japie heeft die malle zalmkleurige jas van 'm geleend en nooit teruggebracht. Maar veel plezier heeft Japie er niet van gehad. Ieder oogenblik moest hij er mee in den slag, en in Ouderkerk op de brug hebben de pummels er een mouw uitgetrokken. "Kom", zei Japi, "kwart over negenen, ik stap op. Hoor dien regen eens." Hij ging voor 't raam staan. "Niks te zien", zei i. "Je kunt niks zien door dien regen. Foei ik ben rillerig geworden, mijn knieën zijn nog nat. Jammer dat je niks in huis hebt." Ik haalde zijn jas. Hij was nog zwaar van 't water. "Moet je ver door dat weer?" vroeg ik. "Ik kan wel naar de ouwe gaan", zei Japi, "maar dat is ook nog een half uur. Dat is je nest, hè?" Japi schoof 't gordijn weg en ging op m'n ledikant zitten en gaapte. "Ik geloof dat ik ziek ben", zei i; "weet je wat je doen moest, haal voor mijn rekening een half maatje ouwe klare, ik zal 't je bij gelegenheid wel teruggeven." Ik stond daar nog met z'n jas over m'n arm. "Trek mijn jas aan", zei i. Ik scharrelde naar zolder; m'n vest was tamelik droog. De tapper woonde vlak bij. Ik schoot Japi z'n jas over m'n vest. 't Natte ding maakte me koud en akelig. Zoo ging ik al die trappen af en de straat over. Bij den tapper was niks te doen, ik bleef geen tien minuten weg. Toen ik boven kwam lag Japi te ronken, aangekleed, z'n schoenen nog aan. "Hallo", riep ik en schudde aan z'n schouder. Hij mompelde wat. "Hallo, jenever." Hij keek me lodderig aan en kwam langzaam overeind. "O", zei i, "ik zie 't al". Hij dronk een spatje. "Daar knap ik van op." "Zeg", zei i, "kan ik hier niet maffen? Ik ben vannacht niet op mijn bed geweest en vandaag kon ik niet slapen." Wat moest ik doen? Hij kon wel op den grond slapen, zei i, als i maar wat onder z'n hoofd had. "Goddank", zei i en smeet zijn twee schoenen tegelijk over den vloer. "Goddank, dat ik uit die natte krengen ben." Toen hing i z'n broek over de leuning van een stoel "om te drogen." Mijn stelletje schoof i op zij; in den hoek legde i de boeken van Appi, z'n jasje legde i er over heen, z'n vest hield i aan. Toen nam i mijn beste deken, rolde zich er in, dronk nog een spatje en ging met z'n hoofd op 't stapeltje liggen en zei: "Wel te rusten." En ik ging weer aan tafel zitten, keek naar mijn centen en dutte in. Toen ik wakker werd knetterde de lamp, de olie was op. Ik kroop in mijn ledekant en sliep slecht, door de kou. Japi had nergens weet van. Toen de dag aanbrak en ik voor de zooveelste maal wakker werd, hoorde ik hem rammelen. Hij was bezig thee te zetten, had zelf beneden water gehaald, en zich aan m'n ontstelde buren voor een neef van mij uitgegeven. Hij had best geslapen, hij was alleen een beetje stijf. Hij hoopte dat i me niet wakker had gemaakt. "Ik heb al gegeten", zei i "ik geloof dat je niet al te veel brood meer hebt." Hij moest weg. Hij wilde Bavink nog spreken die toen gemeenlijk 's morgens om een uur of tien ging slapen. Hij bracht mij een kom thee in bed en stond bij 't raam z'n kom leeg te slurpen. Met twee handen hield i die vast en keek naar buiten. "Allemaal armoed", zeidi. "Nou bonjour hoor, mijn jas kan ik zelf wel van de lijn halen." Bij de deur draaide i zich nog even om. "'s Avonds ziet zoo'n hok er een boel gezelliger uit." Dat vond ik ook. Ik scharrelde mijn bed uit, koud en beroerd. Op tafel lagen m'n centen nog. Hij zegt dat hij z'n ouwe heer niet noodig heeft, dacht ik, en de centen van den burgerman evenmin. Zegt u dat wel. V. "Koekebakker", zei Japi, "ik voel me zoo raar van binnen." 't Was op een middag bij Bavink. Ik had Bavink willen spreken, maar die was uit. Japi zat aan tafel met een fleschje inkt van een stuiver en een pak kranten voor zich. "Koekebakker, ik voel me zoo raar van binnen." "Je ruikt tenminste degelijk naar jenever", zei ik. "Nee", zei Japi, "de jenever is 't niet. Ik geloof dat mijn ziel te groot is." Zoo'n uitvreter toch! "Wat moeten die kranten, Japi?" vroeg ik. Japi gaf een klap op 't pak. "Nieuwzen van den Dag, Koekebakker, Nieuwzen van den dag. Er zijn er bij van een maand oud." "Moet je weer solliciteeren, Japi?" "Juist geraden man. 't Gaat zoo niet langer. Pak een stoel. Kijk eens aan, K H 14684 Nieuws van den Dag. WelEdl. Heeren."--"De hoeveelste is dat?" vroeg ik.--"De eerste pas. Dat gaat niet zoo gauw. Dat komt, omdat jelui nooit in den handel zijn geweest, jelui weet niet, hoe 'n toer dat is. Wat zal je drinken, kerel? Je neemt me wel niet kwalijk?" en hij doopte z'n pen in de inkt en staarde op z'n papier. "Koekebakker", zei Japi, keek hulpeloos rond en legde z'n pen neer. "'t Gaat niet, ik ben er geen kerel voor. Eenmaal ben ik in den handel geweest. Ik deug er niet voor. Ik weet 't bij ondervinding. Ik begrijp er niks van. Waar is dat allemaal goed voor? Ik ben zoo best tevreden. We zullen dat maar weer wegbergen." En hij nam het pak kranten en legde 't zorgvuldig onder tafel. "Zie zoo, nu zie ik ze niet meer. Jij weet niet wat handel is, Koekebakker, anders zou je der niet om lachen. Om te beginnen ga je tot je achtiende jaar op school. Heb jij ooit geweten hoeveel schapen er in Australië zijn en hoe diep 't Suezkanaal is? Nou juist, daar heb je het. Ik heb dat geweten. Weet jij wat polarisatie is? Ik ook niet, maar ik heb 't geweten. De raarste dingen heb ik moeten leeren. Vertaal in 't Fransch: "onder benefice van inventaris." Ga der maar tegen aan staan. Je hebt er geen begrip van, Koekebakker. Dat duurt zoo jaren. Dan doet je ouwe heer je op een kantoor. Dan merk je, dat je al die dingen geleerd hebt om met een kwast papier nat te maken. Overigens is 't 't ouwe gedonderjaag, 's morgens om negen uur present en urenlang stil zitten. Ik vond dat ik op die manier niet opschoot. Ik kwam altijd te laat, ik probeerde wel op tijd te komen, maar 't wou niet meer, ik had 't zooveel jaren gedaan. En taai. Ze zeiden dat ik alles verkeerd deed, daar zullen ze wel gelijk aan gehad hebben. Ik wilde wel, maar ik kon niet, ik ben geen kerel om te werken. Ze zeiden, dat ik de anderen van hun werk hield. Ook daarin zullen ze wel gelijk gehad hebben. Als ik klaagde, dat ik 't niks lollig vond en vroeg of ik daarvoor nu op school al die wonderlijke dingen had geleerd, dan zei de oue boekhouder: "Ja jongetje, het leven is geen roman." Bakken vertellen, dat kon ik en dat vonden ze leuk ook, maar ze waren er niet tevreden mee. De ouwe boekhouder wist al heel gauw niet wat hij met me doen moest. Als de baas er niet was maakte ik dierengeluiden, zong komieke liedjes, die ze nog nooit hadden gehoord. De zoon van den baas was een ingebeelde kwajongen; af en toe kwam i op kantoor om centen te halen. Hij sprak vreeselijk gemaakt en keek met een allerellendigst, door niets gemotiveerd vertoon van superioriteit naar de bedienden van zijn pa. De lui lachten zich een beroerte als ik dien jongeheer nadeed. Ik heb daar ook nog een schrijfmachine bedorven en een boek weggemaakt. Toen hebben ze me aan een toestel gezet, dat ze de "guillotine" noemden. Daar moest ik monsters mee knippen. Dagen lang heb ik daaraan gestaan: alle monsters werden scheef. De lui hadden 't wel in de gaten, ze hadden niets anders verwacht. Ze hadden me daar alleen maar aan gezet om erger te voorkomen. Die monsters werden weggegooid; die gingen nooit naar de klanten. Toch had ik in die dagen nog gelegenheid om een brief verkeerd in te sluiten. Natuurlijk was 't erg; de man die den brief kreeg mocht niet weten, dat de baas zaken deed met den man waaraan i geschreven was. De boekhouder was totaal van streek. Toen begreep ik, dat ik maar liever heen moest gaan. Ik kreeg een poot van den baas. Ik was zelf ook blij dat ik wegging en heb hem hartelijk de hand geschud. Ik heb gezegd, dat 't me speet, maar dat ik er niets aan doen kon en ik geloof, dat 'k 't meende. Zie je, Koekebakker, dat is handel. Ik ben daarna nog drie weken volontair geweest op een effectenkantoortje, krantjes nakijken met een boek om te zien of de stukken van de klanten waren uitgeloot. Je ergste vijand zal er voor bewaard blijven. Ze moesten me wegdoen. Ik moest daar ook copieeren. Er was geen denken aan, dat ze uit 't copieboek konden wijs worden. Ik zag wel in dat 't zoo niet ging, ik kon er mijn hoofd niet bij houden. "Mijn ouwe heer was ten einde raad. Hij hoopt nu, dat 't met de jaren wel beteren zal. Ik weet dat zoo niet. 't Lijkt er nog niet veel op. 'k Heb 't nog veel te goed zoo. Weet je dat Bavink pas een bom duiten heeft gemaakt? Een slootje bij Kortenhoef met een hooibergje en een kalf. Als je blieft." En hij haalde zijn portemonnaie voor den dag. "Hij puilt van de centen. Koekebakker, jong, hij puilt van de centen. Harde riksjes. Morgen ga ik op reis." "Met Bavink?" vroeg ik. "Neen," zei Japi, "niet met Bavink, alleen. Ik ga naar Friesland." "Midden in den winter?" Japi knikte. "Wat doen?" Hij haalde z'n schouders op. "Doen? Niks doen. Jelui kerels zijn zoo akelig wijs: alles moet een reden en een doel hebben. Ik ga naar Friesland, niks doen, nergens om. Zonder reden. Omdat ik er zin in heb." Den volgenden avond bracht ik hem weg, in donker, naar den sneltrein van zevenen. Hij had een jas zonder knoopen aan, die hem veel te wijd was, een pet op, die hem een eind achter de ooren zakte en aan z'n voeten de nieuwe gele schoenen van Appi. In z'n hand hatti een papieren sigarenpijpje met een reclame. "Wacht even", zei i, toen we al beneden waren. "Ik heb nog wat vergeten." Even daarna kwam i terug met een vischhengel. Hij was weinig spraakzaam dien avond. Ik kon niet uit hem krijgen wat hij met dien vischhengel wilde. Onderweg rookte hij in een half uur vier sigaren uit zijn papieren sigarenpijpje, en toen ik aan het portier van hem afscheid nam vroeg hij me of ik niet een beetje tabak voor hem had. Na zes weken kwam hij terug met zes knoopen aan zijn jas en een paar rooie pluche pantoffels aan zijn voeten. Hij weigerde alle opheldering. Waar zijn vischhengel was? Oh, die had i uit den trein laten vallen. Hij was ook nog een keer in 't water gevallen, zei i. Meer liet hij niet los. Blijkbaar had i zich al dien tijd niet laten scheren, hij had een kleur van roode baksteen en een lucht van koemest bij zich. Hij bracht twee pond tabak mee, die niemand rooken kon. Hij was er aan verslaafd en kwam in veertien dagen niet om een sigaar. Toen waren de twee pond op, plus een peukie dat hij ook nog had meegebracht. Toen bleek dat hij nergens in Amsterdam die tabak kon krijgen. Hij schreef er om naar Friesland, maar kreeg geen antwoord. Hij was er beroerd van. Maar na een paar dagen zag ik hem toch weer bij Bavink zitten met een sigaar in 't hoofd, van Bavink natuurlijk. VI. Den zomer daarop was Japi weer verdwenen. Toen kwam ik hem tegen op den Boulevard du Nord in Brussel. Mijnheer was piekfijn, glad geschoren, een grijs hoedje, een goudgeel smal zijden dasje, een geruit overhemd, een gordel, een wit flanellen jasje met dunne blauwe streepjes, een witte linnen broek, van onderen onberispelijk omgestreken, bruine sokken met witte ruiten, lage schoenen. Hoe het ging? Patent. Wat hij daar deed? Op en neer loopen van het Gare du Nord naar het Gare du Midi over de boulevards. Of hij zich amuseerde? Uitstekend. Waar hij woonde? In Uccle. Wie hij uitvrat? Hij lachte, maar gaf geen antwoord. In het Maastrichtsche bierhuis op de Place Brouckère dronken wij ettelijke potjes zuur bier, waar hij verzot op was geworden. Eigenlijk dronk hij al die ettelijke potjes op een na, dat ik staan liet. Hij zat weer prinselijk achterover op zijn stoel en dronk met waardigheid en smaak, hield een beschouwing over asphalt, over de groote markt, over het mooie weer, zei toen dat hij naar huis moest en vroeg waar ik logeerde. Dan zou hij mij eens komen opzoeken. Daarna betaalde hij de potjes bier, en liet mij in verbazing achter. Begin Augustus kwam hij in Amsterdam terug met een verbonden hoofd. In Marchienne aux Ponts had hem een mijnwerker een geëmailleerd etens-pannetje op 't hoofd stukgeslagen. Hij was gesjochtener dan ooit, zijn ouwe heer hield hem schrikkelijk krap. Tot diep in November droeg hij zijn witte broek, die toen allang niet wit meer was. Hij was de oude niet meer, hij sprak weinig en rookte veel minder. Als hij bij Bavink op 't hok kwam en Bavink legde zijn sigaren op tafel, dan liet i zich op zijn stoel vallen, hield zijn jas aan en zijn hoed op, nam moeizaam een sigaar, beet er langzaam het puntje af en had moeite om de lucifers te vinden, knoeide met aansteken, rookte langzaam en zelden meer dan één sigaar op een avond. Stak hij een tweede op, dan gooide hij een groot stuk weg, wat hij vroeger nooit deed. Toen rookte i tot 't endje te klein werd om vast te houden, dan stak hij er een speld in en rookte 't zoo op. Het duurde niet lang of i rookte scheef. Eens liet hij bij Bavink de kachel uitgaan. Toen gaven wij hem op. En toen op een nacht dat het hard vroor, tusschen Kerstmis en Nieuwjaar, toen kwam Hoyer dien wij in maanden niet gezien hadden, en nadat we een tijd hadden zitten kletsen, vroeg i naar Japi. En toen begon i herinneringen op te halen. Of we nog wisten hoe Japi verleden zomer (dat was toen zoowat een half jaar geleden) 's nachts mee ging roeien op den Amstel. Hij zou in de punt gaan zitten om uit te kijken, want de Volharding voer toen alles kapot, had nog pas een tjalk in den grond gevaren aan den Omval. En Japi zat in het water te kijken naar de weerkaatsing van de sterren en zat met zijn rechterhand in het water en zag geen Volharding, zoodat de Volharding om voor ons uit te wijken bijna in de bocht aan den grond voer. De kerels werden toen kwaad en een van hen kwam op de achterplecht en schold ons uit voor nakende verdommelingen, en smeet met een steen die een heel eind voor onzen boeg in 't water plofte. Toen had Bavink gezegd, dat hij 't wel gedacht had en Japi zei: daar zijn we netjes afgekomen. "Apropos", zei Hoyer toen plotseling (Hoyer werkte nog al met burgermanstermen). "Apropos, ik heb Japi in Veere gezien met een Fransche dame, een verdomd lief wijf. Den heelen avond hadden die twee samen op 't steenen havenhoofd staan praten en over de balustrade gekeken naar de lichtboei en 't draaiende licht van Schouwen en naar de branding geluisterd, en "bekgetrokken" zooals Hoyer 't ordinair uitdrukte. Bavink zei weer dat i 't wel gedacht had en ik zei: "ook stom, dat hadden we kunnen weten," en toen kwamen wij los over Japi en dat hij niet meer zoo uitvrat als we dat van hem gewoon waren. 't Duurde nog een maand voor dat Japi los kwam. Zijn ouwe heer had een betrekking voor hem gevonden en den eersten Maart zou hij aantreden. Hij zei niet dat ie 't beroerd vond. Hij zou eens zien wat i er van maken kon. Hij zou vijftig gulden per maand verdienen. Dien avond vroor het weer hard. De sterren waren helder en ontzettend hoog. De kachel was niet aan. Wij zaten met ons drieën, jassen aan, kragen in de hoogte, hoeden op zoo als wij zoo vaak hadden gezeten als wij harder waren dan het kapitalistische gemoed en niets meer hadden om te verstoken. Toen begon Japi allerakeligst te boomen. Je zeilde maar met de aarde door de ijzige donkere ruimte, de nacht zou niet meer ophouden, de zon was weg en ging niet meer op. De aarde joeg voort in de duisternis, de ijzige wind huilde er achter aan. Al die werelden zeilden verlaten door de ruimte. Als er een tegen je aan zeilde was je verloren, verloren met al die 1500 millioen ongelukkige menschen. Japi zat te rillen in zijn jas, het vroor in de kamer. Toen begon i weer anders. De zon kon zoo mooi in de Waal schijnen. Bij Zaltbommel had i de zon in de Waal zien schijnen toen i de laatste maal met den trein over de brug kwam. Tusschen de brug en de stad maakte de zon een groote lichtplek in het water. Het water stroomde maar, de zon scheen er maar in, honderd, duizend, honderdduizend maal. Voor tweeduizend jaar scheen de zon er al in en stroomde het water maar. God weet hoe lang al. Meer dan 700,000 maal was de zon sedert al opgegaan, meer dan 700,000 maal was i ondergegaan, al dien tijd had het water gestroomd. Hij werd beroerd van dat getal. Hoeveel regendagen zouden daarbij geweest zijn? Hoeveel nachten zou het zoo hard gevroren hebben als nu, en harder? Hoeveel menschen zouden dat water hebben zien stroomen en de zon er in zien schijnen en al die sterren gezien hebben in de nachten dat 't zoo vroor? Hoeveel menschen die nu dood zijn? en hoeveel menschen zouden dat water nog zien stroomen? En 2000 jaar was nog niets; duizende jaren langer had de aarde al bestaan, duizende jaren kon i nog bestaan. Duizende jaren kon het water nog stroomen, zonder dat hij het zien zou. En als de aarde verging dan was er eigenlijk nog niks gebeurd. Daarna kwam nog zooveel tijd, er kwam geen einde aan den tijd. En al dien tijd zou hij dood zijn. Japies tanden klapperden; er was geen spatje jenever in huis en niets meer te krijgen op de pof. Toen werd Japi week. Toen begon i te spreken over Jeanne, zonder eenige aanleiding, alsof wij er alles van wisten. En dat haar handjes zoo zacht en zoo warm waren, dat haar oogen zoo konden schitteren. Donkere oogen had ze en zwart haar. Wij begonnen er mee te zitten. Hij deed de akeligste confidenties, over een witte rok met kantjes, over een rok van lila zij; over haar kleine witte voetjes, over allerlei lichaamsdeelen waar men niet over schrijft. Op 't laatst begon i Fransch te praten, eenige tientallen malen hoorden wij het woord "chéri" en "chérie". De laatste "e" van chérie sprak i uit. Toen sprak i weer Hollandsch en werd zakelijker. Zij zou scheiden van haar man, een misselijken droogpruimer, twintig jaar ouder dan zij. Dat vonden wij nog al banaal. En 1 Maart moest i aantreden op kantoor. Toen wreef i zijn gezicht met zijn beide handen en zei: "Ik ga weg, geef me een poot." Op de trap stommelde i. Een Maart trad i niet aan. Het werd April voordat hij weer zoover was dat hij aan het werk kon gaan. Uitvreten deed i niet meer. Maanden later op een avond zag Bavink hem zitten ergens drie hoog in een kantoorgebouw. Hij zat aan 't raam te werken en 't lokaal was hel verlicht. Bavink liep naar boven. Hij zat alleen en was druk bezig. Bavink kon niets uit hem krijgen. Hij werkte maar en zei weinig. Bavink snorde overal rond, pakte hier en daar een boek uit de rekken, keek er in, zette 't weer weg, schudde zijn hoofd, zei enkele malen: "'s jonge, 's jonge", draaide aan de copieerpers, keek op straat, zette alle ramen open om te luchten. Buiten viel een fijne sneeuw. Vlokken woeien naar binnen. "Doe als je blieft de ramen dicht", zei Japi en bleef schrijven. Toen kreeg Bavink een copieboek te pakken, bladerde en las er in, schudde weer herhaaldelijk zijn hoofd en kwam toen bij Japi staan, 't copieboek geopend in zijn handen. "Zeg, schrijf jij dat allemaal?" Japi keek nauwelijks op en zei enkel: "Niet allemaal." "Je bent toch een verdomd knappe kerel," zei Bavink, "die handel is niet makkelijk." Daarna ging Bavink weg. VII. Japi was een harde werker geworden. Kort na het bezoek van Bavink zonden ze hem naar Afrika. Binnen de twee jaar was i terug: ziek, half dood. Niemand hoorde iets van hem, tot ik hem op een November-namiddag zag staan achter den steenen wal bij het haventje van Wijk bij Duurstede. Daar stond i naar den modder te staren. Ik had eenige moeite hem te herkennen. Hij stak in een enorm wijde grijze jas, die hem veel te groot was, een enorme grijze pet zat hem diep in de oogen en over de ooren. Hij had een paar enorme breede bruine schoenen aan met stompe neuzen, en enkele jongens achter zich. Ik dacht: dat lijkt waarachtig Japi wel; en, ja hoor, het was 'm, wat bleek en mager en zonder baard of snor en met een wonderlijk starende uitdrukking in zijn oogen, maar het was Japi ongetwijfeld. Japi zag niets, hoorde niets. Ik tikte 'm op zijn schouder en zei: "Wat doe jij hier, hoe gaat het, hoe kom je hier?" Hij gaf me een hand, zei niets, was niet verwonderd. "Ik sta maar te staren," zei i toen. "Dat heb ik in de gaten," zei ik, "ga je mee een borreltje pakken?" "Goed," zei Japi. De pummels die op eenigen afstand, achterover tegen den steenen wal geleund, zich eenigen tijd geamuseerd hadden met zeer luide en onhebbelijke glossen, groetten nu zeer eerbiedig, omdat ik nogal wat geld verteerd had in Wijk bij Duurstede en 's Zondags den notaris op zijn schouder had geklopt. Na een borreltje kwam er wat leven in Japi. Gewerkt had i in Afrika, last gehad van de hitte en van de beesten en koorts geleden, meer koorts geleden dan gewerkt of iets anders. Als een geraamte was i van den zomer teruggekomen. Zijn Française leefde in Parijs met een Hollandsch jongmensch, sedert onheugelijke tijden volontair op een kantoor. Had nog een vriend die kolonel was. Had hem in Parijs getracteerd en hem in haar gebroken Hollandsch een "goeie beest" genoemd en uitgelachen. Had haar kousenband vastgemaakt waar hij bij was, zoodat hij een stukje van haar bloote knie had gezien. Had hem daarna weggestuurd. Hij moest er om lachen. Verliefd was i niet meer. Een licht blauwe zijden onderrok had zij aan gehad. Een keer had i haar met den kolonel op het terras van een kroeg gezien. De kolonel deed zeer zelfgenoegzaam en keek woest en verwaten. Achter zijn rug om had ze Japi een oogje gegeven. Ze had een borstkwaal en haar maanden waren geteld. En altijd even opgewekt; maar loopen kon ze nog maar heel slecht. En wat Japi nu van plan was? of hij nog uitvrat? Z'n kantoor vrat i uit; iederen laatsten van de maand ging i zijn centen halen. Of i van plan was nog weer eens zoo'n woeste werker te worden? O nee. Te sappel had i zich gemaakt. Vijftien jaar ouder geworden was i in de laatste drie, vier jaar. Toen stak i een versche sigaar op, van mij, een sigaar van een dubbeltje, met een bandje, ik was toen in goeden doen. Het bandje deed i er af. Geploeterd hatti, misère gezien hatti. In Marchienne aux Ponts en Charleroi was het begonnen. Voor de aardigheid was i daar met Jeanne heen gegaan. Na drie dagen had ze er genoeg van gehad. Hij was gebleven. Een portretje liet i mij zien; een grijnzend doodskopje, het dochtertje van een werkman uit een glasfabriek. Zeven kinderen gehad, vijf dood, het zesde stierf terwijl hij er in den kost lag, daar was dat portretje van. Daar hatti leeren kijken, gezien wat werken was. Geld uitgeven hatti altijd verdomde leuk gekund, anderen brachten 't op. Te sappel hatti zich gemaakt. Socialist had i willen worden. Voor z'n brood hatti gewerkt, voortgejaagd was i, voortgejaagd en gedrukt door menschen en de noodzakelijkheid zooals al die anderen. Nachten hatti gewerkt: om één, twee uur was i in Amsterdam van kantoor thuisgekomen en daarna hatti opgezeten, gepiekerd, gepend, heele romans hatti geschreven en de paperassen verbrand. Wat kon i doen? Wat bereikten ze met hun allen? Te sappel hatti zich gemaakt, gloeiende speechen, woeste artikelen hatti gefantaseerd, terwijl i op kantoor zat en werkte voor den handel van zijn baas, hard werkte en iedereen zich verwonderde over de massa's werk, die i verstouwde. De wereld was blijven draaien, draaide precies zooals altijd, zou wel blijven draaien zonder hem. Te sappel had i zich gemaakt. Hij was nu wijzer. Hij trok er zijn handen van af. Er waren kooplui genoeg en schrijvers en praters en lui die zich te sappel maakten, meer dan genoeg. En altijd zaten ze in angst ergens voor en hadden verdriet ergens over. Altijd waren ze bang ergens te laat te komen of van iemand een standje te krijgen, of zij kwamen niet uit met hun tractement, of hun plee was verstopt, of ze hadden een zweertje, of hun Zondagsche pak begon te slijten, of de huur moest betaald worden; dit konden ze niet doen hierom en dát moesten ze laten daarom. In zijn jongen tijd was i nog zoo dom niet geweest. Een sigaartje rooken, een beetje kletsen, wat rondkoekeloeren, je verheugen in het zonnetje als 't er was en in den regen als 't er niet was, en niet denken aan den dag van morgen, niets willen worden, niets te verlangen dan af en toe wat mooi weer. Je kon 't niet volhouden. Dat wist i wel. Het kon nu eenmaal niet bestaan of je moest een bom duiten hebben. En die hatti niet. Wat zijn ouwe hem kon nalaten was de moeite niet waard. En hij, Japi, vond het nu welletjes ook. Hij was nu bezig zijn tijd te verstaren. Bereiken kon je toch niets. Hij scharrelde nog wat rond op de plaatsen waar i zich vroeger geamuseerd had. Speciaal hield i zich bezig met in rivieren te staren. In Dordrecht had i enkele weken starende versleten. In Veere had i dagen lang boven op 't Hospitaal gekampeerd. September had i in Nijmegen doorgebracht. En toen met eenige variatie herhaalde i zijn oude rêverie over 't water. Van 't water dat maar altijd naar 't westen stroomde, dat iederen avond naar de zon stroomde. In Nijmegen liep een ouwe dokter rond, die drie-en-vijftig jaar lang 's morgens op 't zelfde uur dezelfde wandeling had gemaakt. Over 't Valkhof en aan de Noordzijde naar beneden en de Waalkade af tot aan de brug. Dat is meer dan 19300 maal. En altijd stroomde 't water naar het westen. En dat beteekende nog niets. Het heeft zeker honderd maal drie en vijftig jaar naar dien kant gestroomd. En langer. Nu ligt de brug er over. Nog maar kort, nog maar wat jaren. En toch heel lang. Ieder jaar is 365 dagen, tien jaar is 3650 zonnen. Iedere dag is 24 uur, en ieder uur gaat er meer door de hoofden van al die tobbende menschen dan je in duizende boeken zou kunnen opschrijven. Duizende tobbers die de brug gezien hebben, zijn nu dood. En toch ligt i er nog maar kort. Veel, veel langer stroomde het water daar. En er was een tijd toen dat water er niet stroomde. Die tijd is nog veel langer geweest. Dood zijn de tobbers gegaan bij honderde en honderde millioenen. Wie kent ze nog? En hoeveel zullen er sterven na dezen? Ze tobben maar, tot God ze wegraapt. En je zou denken: God zou ze een lol doen als i ze plotseling te grazen nam. Maar God weet beter dan jij of ik. Tobben willen ze, blijven voorttobben. En onderwijl gaat de zon op en onder, de rivier daar stroomt naar 't Westen en blijft stroomen tot daar ook een eind aan komt. Neen plannen hatti niet meer, en te sappel maken zou i zich niet meer. Daarvoor zou Japi wel oppassen. Een diner accepteerde i dien avond nog wel. Zelfs zong i een komiek liedje en stak een malle speech af, staande op een stoel. Eenige maanden heeft Japi nog verstaard. Met zijn gezondheid ging het niet al te best en de toelage van zijn kantoor hield op. Den winter bracht i in Amsterdam door, waar ze druk bezig geweest waren, mooie huizen af te breken en er leelijke voor in de plaats te zetten, al tobbende. In Mei trok i naar Nijmegen. Daar schreef i me op een briefkaartje, dat Jeanne aan haar borstkwaal gestorven was. Daar hatti op gewacht, schreef i. Op een zomermorgen om half vijf, toen de zon prachtig opkwam, is hij van de Waalbrug gestapt. De wachter kreeg hem te laat in de gaten. "Maak je niet druk, ouwe jongen," had Japi gezegd, en toen was i er afgestapt met zijn gezicht naar het Noord-Oosten. Springen kon je het niet noemen, had de man gezegd, hij was er afgestapt. Op zijn kamer vonden ze een stok die van Bavink had gehoord en aan de muur zes briefjes met G.v.d. er op en één met "Ziezoo". De rivier is sedert naar het Westen blijven stroomen en de menschen zijn blijven voorttobben. Ook de zon komt nog op en iederen avond krijgen Japi zijn oude lui het Nieuws van den Dag nog. Zijn reis naar Friesland is altijd onopgehelderd gebleven. TITAANTJES. I. Jongens waren we--maar aardige jongens. Al zeg ik 't zelf. We zijn nu veel wijzer, stakkerig wijs zijn we, behalve Bavink, die mal geworden is. Wat hebben we al niet willen opknappen. We zouden hun wel eens laten zien hoe 't moest. We, dat waren wij, met z'n vijven. Alle andere menschen waren "ze". "Ze", die niets snapten en niets zagen. "Wat?" zei Bavink, "God? je praat over God? Hun warme eten is hun God." Op enkele "goeie kerels" na werd iedereen door ons veracht. Heel stilletjes zeg ik daar nu bij: "En niet ten onrechte," maar dat mag niemand hooren. Ik ben nu geen held meer. Je weet niet hoe je de menschen nog eens noodig kunt hebben. En Hoyer vindt ook dat je geen aanstoot moet geven. Van Bekker zie of hoor je niks meer. En Kees Ploeger praat van die rare kerels die 'm op den slechten weg brachten. Maar toen waren we in de dagen onzer dwaasheid, de uitverkorenen Gods, ja God zelf. Verstandig zijn we nu, alweer behalve Bavink en we kijken mekaar aan en glimlachen en ik zeg tegen Hoyer: "we zijn er niet op vooruit gegaan." Maar Hoyer is al te ver heen, hij begint bij de bonzen van de S. D. A. P. te hooren, en maakt een gebaar van twijfel met z'n handen en z'n schouders. Wat we eigenlijk doen zouden is ons nooit duidelijk geweest. Iets zouden we doen. Bekker had een vaag besef dat-i alle kantoren wilde afbreken, Ploeger wilde zijn baas z'n eigen klokken laten inpakken en er bij gaan staan met een sigaar in z'n hoofd en vloeken op die kerels die nooit iets goed konden doen. Eéns waren we 't, dat we "eruit" moesten. Waaruit, en hoe? Eigenlijk deden we niets anders dan praten, rooken, drinken en boeken lezen. Bavink vrijde bovendien nog met Lien. Achteraf bedenk ik, dat we een prachtig stel kerels geweest waren om rijk te zijn, maar "centen hebben" vonden we verachtelijk; alleen Hoyer begon daar vrij gauw anders over te denken. Bavink begreep niet, waarom die kerels zoo maar in rijtuigen mochten rijden en dure jassen aanhebben en andere lui commandeeren, die niet stommer waren dan zij. Automobielen zag je toen zoo nog niet. Heele zomernachten stonden we tegen 't hek van 't Oosterpark te leunen en honderd uit te boomen. Een heel kamerameublement zou je daaraan hebben kunnen verdienen, als je dat allemaal had kunnen onthouden. Er wordt toch zooveel geschreven tegenwoordig. Dikwijls waren we ook minder spraakzaam. Aan den rand van 't trottoir zaten we tot lang na twaalven, zoo maar op de straatsteenen en waren weemoedig en tuurden naar de klinkers, en van de klinkers naar de sterren. En dan zei Bekker, dat-i eigenlijk medelijden met z'n baas had en ik probeerde een gedicht te maken, en Hoyer zei, dat-i opstond want dat die blauwe steen zoo optrok. En als in die korte, zoele nachten het zwart recht boven onze hoofden wat verschoot, dan zat Bavink met z'n hoofd in z'n handen, over de zon te praten, bij 't sentimenteele af. En we vonden dat 't zonde was naar bed te gaan, dat een mensch eigenlijk altijd op moest kunnen blijven. Ook dat zouden we veranderen. Kees zat te slapen. En dan gingen we de zon op zien komen aan de Zuiderzee, behalve Kees, die naar huis ging. Hoyer klaagde over de kou, maar Bavink en Bekker wisten nergens van. Die zaten op de steenen onder aan den zeedijk met de oogen half dicht en keken tusschen hun oogharen door naar de dansende gouden pijltjes die de zon in 't water maakte. Stapelmal werd Bavink er van. Naar de zon loopen wilde-i over de lange, lange schitterende streep. Maar aan den kant van 't water bleef-i toch maar staan. Ik herinner me, dat we, Bavink en ik, eens op een keer aan zee kwamen, toen de halve zon groot, koud en rood aan de kim stond. Bavink sloeg met z'n vuist tegen z'n voorhoofd en vloekte: "God, God, dat schilder ik nooit. Dat kan ik nooit." Nu zit-i in een gesticht. Als we teruggingen, konden we een heelen tijd niets zien dan gele vlekken en voor onze bazen waren zulke tochten heel slecht. Want ik was er op kantoor nog slaperig van en Bekker, die er beter tegen kon, zat den geheelen dag over de zon te suffen en meer dan ooit naar de verlichte boomtoppen aan de overzij van de tuinen te staren en erger dan ooit naar zes uur te verlangen. Waar we ook heel sterk in waren, dat waren, na kantoor, tochten naar den Ringdijk. Daar zaten we in 't gras tusschen de boterbloemetjes beneden aan den dijk en dan kwamen de nieuwsgierige koeien met hun groote oogen en keken naar ons en wij keken naar de koeien. En dan kon je ervan opaan, dat Bavink over Lien begon. Op de een of andere manier moeten die koeienoogen daar iets mee uit te staan gehad hebben. En dan begon 't te schemeren, de kikkers gingen kwaken, één ging er vreeselijk te keer, vlak bij mijn schoen, m'n eene voet lag bijna in de sloot. Andere hoorde je zachtjes, ver, heel ver weg. Een koe, die je nauwelijks meer kon zien in de halve duisternis, hoorde je 't gras afschuren. In de verte begon er een klagelijk te loeien. Een paard holde heen en weer, je hoorde 't maar zag 't niet. De koe bij ons blies en werd onrustig. Bekker zei: "'t Is hier goeie. Zoo moest 't maar blijven." Bavink stond overeind en breidde z'n armen uit en luisterde, en ging daarna weer zitten en zei dat we der ook nooit iets van zouden snappen, hij zelf ook niet, en dat we eigenlijk niet veel beter waren dan al die andere lui, en ik geloof, dat-i daar heel na aan de waarheid was. Neen, we deden eigenlijk niets. Ons werk op kantoor deden we niet al te best, en onze bazen verachtten we, behalve Bavink en Hoyer, die geen bazen hadden en niet begrepen, waarom we iederen dag weer naar die bazen toegingen. We wachtten maar. Waarop? Dat hebben we nooit geweten. Bekker zei: "Op 't koninkrijk Gods." Dat wil zeggen, dat heeft-i een keer gezegd zonder zich nader te verklaren. Bavink had 't altijd over "het einde, dat meteen 't begin zou wezen." Wij vonden dat allemaal volkomen duidelijk en weidden er niet verder over uit. II. Op den zolder van Kees kwamen we dien zomer bijna iederen avond bij elkaar. Kees had ook een "hok" moeten hebben. Zijn hok was 't grootste en voor allen makkelijk te bereiken. De buren vonden 't niks leuk iederen avond dat geloop op de trap. Kees z'n vader begreep er niks van. Tegenwoordig groet-i me heel beleefd en noemt me "mijnheer Koekebakker", omdat-i m'n naam in 't Handelsblad heeft gezien. Bekker had Kees gezegd, hoe-i 't doen moest. Ze hadden goedkoop bloemetjesbehangsel van 3 centen de rol gekocht en dat achterstevoren tegen den muur geplakt, de effe groene achterkant buiten. Bekker had een spreuk geschreven met sier-letters en die aan den muur geplakt naast de deur. "J'ai attendu le Seigneur avec une grande patience, enfin il s'est abaissé jusqu'à moi." Ik weet niet meer waar-i dat vandaan had gehaald. Kees kon 't niet lezen. Maar Kees had óók iets gedaan. Hij had een spa gemaakt en Bekker had die diagonaalsgewijs aan den muur geprakkizeerd in 't aangezicht van de spreuk. Het was eerst niet duidelijk, wat dat moest beteekenen, maar naderhand bleek, dat Bekker zich in zijn hoofd had gehaald, dat-i metdertijd op de hei zou gaan wonen en daar een brokje land bewerken, dan hoefde-i niet meer naar kantoor. Bavink vond dat een mooi idee, maar-i was bang dat Lien er geen zin in zou hebben en Hoyer zat liever in de kroeg. Daar zaten we dan en lieten niets heel. Tenminste niet veel. Ik herinner me, dat Zola en Jaap Maris tamelijk ongeschonden bleven en misschien nog wel de een of ander. Bekker las uit Dante voor, de Prediker en 't Hooglied en 't boek Job kende-i uit z'n hoofd. 't Was heel indrukwekkend. Van de buitenwereld merkte je niet veel op dat hok. Het eenige raam was bijna schouderhoogte van den grond; als je aan tafel zat, zag je niet veel meer dan een stuk lucht, waar langzamerhand de kleur uitweek, en wat sterren, als 't donker was. Schilderen? Wie kon er nog schilderen, als je Bavink hoorde? Alles lieten de lui zich voorzetten, letterlijk alles. Ik moest maar eens een schilderij maken. Dat was ik zelf, Koekebakker. Hij zou me zeggen wat ik doen moest. "Je schildert twee horizontale banen, onder elkaar, even breed, een blauwe en een goudgele en in 't midden van die blauwe baan maak je een ronde goudgele vlek. En dan zetten we in den catalogus: No. 666 De Gedachte, schilderij. En dan zenden we 't in op mijn naam: Johannes Bavink, 2de Jan Steenstraat, nummer zooveel en we prijzen 't voor f 800. Je zult eens zien wat ze er in ontdekken. Van alles, waar je zelf nooit een flauw benul van gehad hebt." Bavink was toen nog erg jong.--Naderhand kwam Lien daar ook en zette thee. Eén keer heeft ze den grond geboend en alles afgestoft; maar dat was heel ongezellig. Kees kwam er door in verlegenheid, want tegen die juffrouw had de ouwe heer bepaald bezwaar. En Bavink was niet zooals we hem graag zagen, wanneer Lien er bij was en had een neiging om haar voortdurend te knijpen. Dat was hinderlijk. Gelukkig liet hij haar al heel gauw weer thuis, omdat-i dacht, dat Lien mij oogjes gaf. Bekker zei: "Meiden, dat is niks" en rookte met bizonder welbehagen z'n steenen pijpje toen ze er voor 't eerst weer niet bij was. Het was dien avond ook heel genoegelijk. Uren lang zaten we in donker. De lamp was gaan zakken en daarna uitgegaan. We bleven maar zitten en rookten, uren lang. Af en toe zei iemand eens wat. Bavink vond schilderen 't stomste dat iemand doen kon. Kees begreep er weer niks van. "Je moest zoo maar stilletjes blijven zitten," zei Bavink en keek naar de lucht. Een groote groenachtige ster stond daar te donkeren. "Je moest zoo maar stilletjes blijven zitten te verlangen zonder te weten waarnaar." En hij stopte een versche pijp. III. Het was een wonderlijke tijd. Als ik er even over nadenk, dan moet die tijd nog voortduren, die duurt zoolang er jongens van negentien, twintig jaar rondloopen. Maar voor ons is hij lang voorbij. Wij waren boven de wereld en de wereld was boven ons en drukte zwaar op ons. Heel in de diepte zagen wij de wereld vol bedrijvigheid en verachtten de menschen, de gewichtige heeren vooral, de heeren, die 't druk hebben en die denken dat zij 't aardig ver in de wereld hebben gebracht. Maar wij waren arm. Bekker en ik moesten 't grootste deel van onzen tijd op kantoor doorbrengen en doen wat die heeren zeiden en hun domme opinies aanhooren, als ze met elkaar spraken en verdragen, dat zij zichzelf veel flinker en knapper vonden dan ons. En als zij vonden, dat 't koud was, dan moesten alle ramen dicht en 's winters moest 't licht veel te vroeg op en de gordijnen moesten neer, zoodat wij de roode lucht niet zagen en 't schemeren in de straat niet, en wij hadden niets te vertellen. En wij moesten in straten wonen, heel bekrompen, met uitzicht op de lancaster gordijnen van den overkant en de balletjesfranje en de aspedistra in een pot met een onbestaanbare bloem er op. O, wij namen wraak, wij leerden talen, waarvan zij de namen nooit gehoord hadden en wij lazen boeken waar zij niets van konden begrijpen, wij doorleefden gevoelens waarvan zij het bestaan niet vermoedden. 's Zondags liepen wij uren en uren ver over wegen, waar zij nooit kwamen en op kantoor dachten wij aan de slootjes en de weilanden, die wij gezien hadden en terwijl de heeren ons bevalen dingen te doen, waarvan wij 't nut niet begrepen, dachten wij eraan, hoe Zondagavond de zon was ondergegaan achter Abcoû. En hoe wij woordeloos 't heelal doordacht hadden, hoe God ons hoofd, ons hart en ons ruggemerg gevuld had en hoe mal zij zouden kijken, als wij hun dat zouden zeggen. En hoe zij met al hun geld en hun reizen naar Zwitserland en Italië en Godweetwaarheen en met al hun knapheid en bedrijvigheid dat nooit zouden kunnen beleven. Maar met dat al hadden ze ons toch in hun macht, ze legden beslag op 't grootste deel van onzen tijd, zij hielden ons uit de zon en van de weilanden en den waterkant vandaan. Ze dwongen ons voortdurend onze gedachten bezig te houden met hun onbegrijpelijke zaken. Maar dat ging zoo ver als 't voeten had. En zij gaven ons standjes; niks waren wij op kantoor. "O, Bekker" zeiden ze tegen elkaar. Welopgevoed waren de heeren; de juffrouw van tweehoog zei: "die halvegare", daar waren de heeren te welopgevoed voor. En ze waren knap, veel knapper dan de juffrouw van tweehoog, wier man lantaarnopsteker was, een leuk vak, waar weinig geleerdheid voor noodig is. M'n baas vroeg me of ik misschien gedichten maakte. Bekker vond dat zoo'n man dat woord eigenlijk niet mocht uitspreken, dat moest niet mogen. "Wat zei je tegen hem?" Ik had niks gezegd, ik had maar naar z'n gezicht gekeken en gevonden dat-i zoo'n dikken kop had en gedacht: "hij weet niet wien hij voor heeft, daar is hij te dom voor." En ze betaalden ons slecht de heeren. IV. En verliefd waren we. Bekker liep maanden lang iederen morgen over de Sarphatistraat waar hij niets te maken had. Hij hield van een schoolmeisje van een jaar of zeventien en liep vijftig pas achter haar of aan de overzij van de straat en keek naar haar. Hij heeft nooit geweten hoe zij heette, nooit een woord met haar gesproken. In de Kerstvacantie was-i ongelukkig. In Februari nam hij een middag vrij om haar op te wachten, als de school uitging. Daar stond-i op 't stille grachtje in de sneeuw en een vent reed voorbij op een wit paard, met een blauwe kiel aan en een stroohoed op. Wat raar dat je juist op zoo'n middag zoo iets geks moet zien. Maar om vijf minuten voor vieren ging Bekker weg, hij dorst niet te blijven staan. Langzaam slenterde-i weg en op de Weteringschans haalde ze hem in. Ze lachte luid tegen een vriendin. Ik geloof niet dat zij ooit geweten heeft dat Bekker bestond, Van mij wilde Bekker weten waar dat op uit moest loopen, dat kon toch zoo niet doorgaan. En 't ging ook zoo niet door, want na de zomervacantie kwam ze niet meer terug. "Meiden," zei Bekker, "dat is niks gedaan... Ze veerde als ze liep." Hij draaide de lamp wat op en sloeg een blad om van 't boek waar-i in las. "Waar zou ze nu zijn?" "Zou ze zoenen?" Een stukje vuur uit zijn pijp viel op 't boek. Hij doofde 't met een lucifersdoosje. "Verdomme, een gat, dat heb ik stom gedaan." "'t Is beter zoo, meiden is niks gedaan, je schiet er niet mee op, ze leiden je maar af. Op een afstand zijn ze aardig, om gedichten op te maken." Hij las. Na een poosje keek hij weer op... "Weet je wat een raar ding is? Toen ze me dien middag inhaalde ging ze rakelings langs me heen. Er was zoo te zeggen niks tusschen ons, een beetje kleeren van haar en zoo goed als geen kleeren van mij." (Bekker liep zomer en winter met z'n overhemd op z'n bloote lijf). "Dat is niet veel, vind je wel?" Ik vond dat niet veel; tusschen den toren van Naarden en de kamer van Bekker b.v. was veel meer. "Tusschen den toren van Naarden en deze snor," zei Bekker, "is veel minder, veel minder dan er toen was tusschen haar schouder en de mijne. 't Haalt er niet bij Koekebakker." Hij sloeg weer een blad om, keek in 't licht, en zei: "zoo is 't" en ging door met lezen. V. Zoo was 't: God liet zijn aangezicht zien en verhulde 't beurtelings. Je schoot er niet mee op, ook al bewonderde je de meisjes alleen maar uit de verte en al liet je hun bekjes zoenen door anderen, door die gewichtige heeren, waar ze over 't algemeen meer mee op hadden dan met ons. Die waren zooveel netter en praatten zoo aardig. En wij waren armoedzaaiers. Van God was niets te hopen, die gaat zijn eigen weg en geeft geen rekenschap. Als we wat wilden moesten we 't zelf doen. Maar wij vonden, dat Bavink en Hoyer makkelijk praten hadden, die konden wat, die konden laten zien hoe 't moest, maar wij, Bekker en Kees en ik, wij konden hoogstens "socialen" worden en dat leek toch wel wat erg armoedig, nadat je aan Gods tafel had gezeten, adressen te gaan schrijven voor drukwerk of lid te worden van de "vrije groep Kastanjeplein en omstreken." En van dat wonen op de hei zou ook wel niets komen, want als Bekker een paar centen bij elkaar had, dan moesten zijn schoenen gelapt worden. In de kolonie van Van Eeden hadden we misschien kunnen gaan, maar toen we op een Zondag er heen waren geloopen, vier uur gaans, toen liep daar een heer, in een boerenkiel, met dure gele schoenen, kolombijntjes te eten uit een papieren zak, blootshoofds, in innige aanraking met de natuur, zooals dat toen genoemd werd, en z'n baard vol kruimels. Toen dorsten we niet verder en liepen maar weer naar Amsterdam terug en liepen achter elkaar langs de Naarder trekvaart en zongen, en een boerenmeid zei tegen een boerenjongen: "D'r het niks van in de krant 'estaan jong, hoe vin je dat nou? wist jai d'r van?" VI. Dus deden we maar niks. Ja toch, in dien tijd maakte Bekker z'n eerste gedicht. 'k Weet 't nog heel goed, 't was op een Zondag, natuurlijk. Als er iets gebeurde, dan was 't op Zondag. Want de zes andere dagen van de week droegen drie van ons onze ketenen van negen tot zes. Ik was uit solliciteeren geweest in Hillegom bij een bollenhandelaar met dikke roode gladgeschoren wangetjes. En de anderen hadden er meteen een uitgangsdag van gemaakt. Bavink, Hoyer en Bekker hadden alle drie al zoo vaak naar 't oudheidkundig museum in Leiden gewild en nu zou 't er dan van komen. En Kees moest mee, die deed wat de anderen deden. In Leiden zou ik hen vinden. 't Was in December. Ik stond achter op de tram, heelemaal achter op. De tram reed maar door 't land en stond stil en reed weer, uren duurde 't, de landen lagen eindeloos. En de lucht werd hoe langer hoe blauwer en de zon scheen alsof er bloemen moesten groeien uit de boerenkinkels. En de roode daken in de dorpen en de zwarte boomen en de akkers, veel met riet gedekt, hadden het lekker warm, en de duinen stonden in de zon met hun bloote hoofd. En de straatweg lag daar wit en pijnlijk in 't licht en kon de zon niet verdragen en de ruiten van de dorpslantaarns flikkerden, ook zij verdroegen met moeite 't felle licht. Maar ik werd hoe langer hoe kouder. En zoo lang als de zon scheen, reed de tram. 't Is een lange rit van Hillegom naar Leiden en de dag is kort in December. En op 't laatst stond er een lijk op de tram te staren in die malle groote koude zon, die vlamde als of de revolutie moest beginnen, alsof ze in Amsterdam bezig waren de kantoren af te breken, en die geen vonkje leven in m'n koude voeten en dooie beenen kon brengen. En de zon werd steeds grooter en kouder en ik werd steeds kouder en bleef even groot. En de blauwe lucht keek vreeselijk ernstig: "Wat moest ik toch op die tram?" Dien middag maakte Bekker z'n eerste gedicht. En toen ik met 't aansteken van de gaslantarens in Leiden aankwam en de onsterfelijken naast elkaar op een lange bank vond zitten in de derde klas wachtkamer van 't station, bij de kachel, toen moest ik mee 't gedicht ondergaan. 't Was heel mooi. Of 't geen naam had? Bekker schudde van nee. Maar Bavink en Hoyer schreeuwden, dat ze gezien hadden, dat er iets boven stond. Een burgerheer zei: "Opscheppers" tegen den man, die aan de deur z'n kaartje knipte. Bavink had 't papier te pakken, Wat stond er boven? Natuurlijk? "Aan haar." Dat had ik zóo wel geweten. Bavink vond dat er een schepje op de kachel moest, maar kon de kolenschep niet vinden. Ze nemen in die wachtkamers altijd den kolenschep mee, anders stookt 't publiek te hard. Toen gooide Bavink de steenkolen met z'n handen in de kachel en kreeg mot met een kerel met een witte kiel aan. 't Was heel lollig dien avond. In den trein vielen Kees en Hoyer in slaap. Bavink zat te praten met een Haagsch juffertje en de lucht van heliotroop op te snuiven die haar lieve leden ontsteeg. Toen begon Bekker weer over de hei te praten. Daar wilde-i stilletjes wonen en maar afwachten wat God met 'm voorhad. Doen kon je niks. Hij was erg weemoedig. Ik had bezwaar tegen die hei: 't is er zoo droog. En ik vroeg Bekker waar-i van leven wilde, dat boeren van kantoorheeren lukt gemeenlijk niet al te best, behalve in Amerika, waar allerlei leugens van geloofd worden. Maar hij maakte zich daarover geen zorg. Hij had niks noodig. Nu weet hij beter. God alleen heeft niks noodig. En dat is nu juist 't groote verschil tusschen God en ons. Er is dan ook niks van gekomen van die hei. VII. Wij zaten met z'n vieren bij Zandvoort in 't fijne witte zand aan den voet van 't duin en keken naar zee. Kees was er niet bij. 't Was in 't laatst van Juli. Om zeven uur stond de zon nog hoog boven de zee, maakte, alweer, ik kan 't niet helpen, 't is God zelf die steeds in herhalingen vervalt, maakte alweer een lange gouden streep op 't water en scheen op onze gelaten. Aan den gezichtseinder voer een sleepboot en rees en daalde; als-i daalde zag je enkel de stoompijp. Bekker zou den volgenden dag naar Duitschland gaan. Door zijn groote talenkennis had-i een betrekking gekregen als correspondent op een fabriek. En Hoyer ging naar Parijs, schilderen. Bekker vooral was weer erg weemoedig. Hij wou dat-i dat baantje maar niet aangenomen had. Hij begreep niet goed meer waarom-i 't gedaan had. Twee uur was-i in dat ellendige fabrieksstadje geweest om zich voor te stellen. Ziek was-i er geworden, heimwee had-i er gekregen. Zoo gauw mogelijk was-i naar 't station gevlucht. Daar lagen gelukkig de rails nog, onafzienbaar, recht, tot aan den horizon, de weg naar Amsterdam. En zijn biljet had-i voor den dag gehaald. En er had nog duidelijk opgestaan: "nach Amsterdam". En op tijd was de trein gekomen en had 'm over de rails naar huis gereden. En toen-i aan 't Centraal station was afgestapt, toen had-i in de volheid zijns gemoeds een praatje gemaakt met den machinist en hem een sigaar gegeven, een dure, en even de locomotief met z'n hand aangeraakt en gedacht: "aai locomotief". En toch had-i dat baantje aangenomen. 't Gaf een boel meer dan-i hier verdiende. En nu moest-i weg en zou den Ringdijk niet meer zien. En al dien tijd zouden die rails daar liggen, maar hij zou hoogstens daarginds op 't perron kunnen staan en er naar kijken en de treinen zien vertrekken, 's avonds, en 's Zondags den geheelen dag, vele malen. Nu was de zon lager en rood, de gouden streep was weg. 't Was een warme, stille avond. Het roode water rimpelde wat, de branding rolde langzaam en ruischte maar zacht. Bekker had een theorie, dat-i zou sparen en terugkomen en op de hei gaan wonen. Maar hij geloofde er zelf niet aan in zijn hart. En wij probeerden 't te gelooven, zelfs Hoyer probeerde 't en wij overtuigden ons zelf dat 't zoo gaan zou, maar wij geloofden 't niet. En 't is ook zoo niet gegaan. Na een jaar is Bekker teruggekomen. Hij had een paar honderd gulden overgehouden en liep weer iederen morgen om half negen in de Linnaeusstraat met z'n brood in een zeiltje. Een mensch heeft veel noodig. Maar dien avond dachten wij niet aan zeiltjes met brood. Wij deden erg ons best om te gelooven, dat wij er nog heel wat van terecht zouden brengen. Verbazen zouden wij de wereld, zoo kalm en onaanzienlijk als wij daar zaten met opgetrokken beenen en onze acht handen om onze knieën. Hoyer had zich voorgenomen allerlei gemeene dingen te schilderen. In een tijdschrift had-i een artikel gelezen over de sociale taak van den kunstenaar, hij was er nu achter. Hij begon een dispuut met Bekker over de hei. Het was mirakel geleerd. Hij probeerde Bekker te overtuigen, dat 't verkeerd was zich af te zonderen van de wereld en naar die hei te gaan, waar-i toch nooit naar toe zou gaan. Een kunstenaar behoort te staan midden in 't moderne leven. Van mij wilde Hoyer weten hoe ik er over dacht. Ik zei maar, dat ik er nooit over gedacht had. Ik begreep ook niet wat-i wilde, hij wist 't immers, waarom moest-i nu nog weten hoe ik er over dacht. Alleen Bavink zei niets, hij zat met z'n kin op z'n knieën en ontving de zon in z'n hart. De zon was nu zoo plat als een suikerboon en dof rood, hij was bijna weg. Hoyer kon er niet bij blijven zitten. Hij sprong op en nam Bekker mee. Zij wandelden langs 't strand, in de verte hoorde we Hoyer schreeuwen, blijkbaar wond-i zich op. Bavink en ik bleven nog even zitten, toen drentelden wij zachtjes achter hen aan. 't Leek me niets leuk een levensbeschouwing te hebben, Hoyer schreeuwde zoo. Bavink en ik stonden stil en keken naar de punten van onze schoenen en naar 't aanrollen van de verloopende golven. De zon was weg, de roode schijn op 't water begon te verbleken, in 't zuiden klom een blauwige duisternis. Er was een geur van modder. In de verte, bij 't dorp, gingen plotseling de booglampen aan bij 't strand. "Begrijp jij dat," vroeg Bavink, "van die sociale taak?" Ik haalde m'n schouders op. "Wat zou dat voor 'n vent zijn, die dat artikel geschreven heeft? Heb jij verantwoordelijkheidsgevoel, Koekebakker?" Daar had Hoyer 't ook over gehad. "Hoyer praat machtig mooi," zei Bavink. "Machtig mooi. Ik heb geen verantwoordelijkheidsgevoel. Ik kan me daar niet mee ophouden. Ik moet schilderen. Een lolletje is 't niet. Wat zei-di ook weer?" "Wie?" vroeg ik. "Die vent in dat boek, wat zei-di ook weer dat kunstenaars waren?" "Gebenedijden, Bavink." "Weet je wat ik denk, Koekebakker? Dat 't dezelfde vent is, die de spoorboekjes gemaakt heeft. Daar heb ik ook nooit iets van begrepen, hoe iemand dat kon. Gebenedijden... God is overal? Of niet, Koekebakker? Dat zeggen ze toch?" Ik knikte. De duisternis begon nu overal uit 't water te klimmen, in 't noordwesten hield de kim nog wat gelige en groenige gloed, boven onze hoofden trok 't laatste licht weg. Wolken waren er niet. "Dus hij is overal," zei Bavink. "Daar en daar en daar." Met uitgestrekte arm wees hij om ons heen. "En daar achter die zee, in 't land dat wij niet zien. En daar, bij Driehuis, waar de booglampen staan. En in de Kalverstraat. Ga eens met je rug naar 't water staan en luister. Kan jij eruit blijven?" "Waaruit?" "Uit die zee?" Ik knikte van ja, dat kon ik best. "Ik nauwelijks," zei Bavink. "'t Is zoo raar dat weemoedige geluid achter je. 't Is net of zoo'n zee wat van me wil. Daarin is God ook, God roept. 't Is waarachtig geen lolletje, overal is-i. En overal roept-i Bavink. Je wordt mal van je eigen naam, als-i zoo dikwijls geroepen wordt. En dan moet Bavink schilderen. Dan moet God op een brokkie linnen met verf. Dan roept Bavink "God." En zoo blijven ze mekaar roepen. Voor God is 't een spelletje, die is oneindig en overal. Hij roept maar. Maar Bavink heeft maar éen dom hoofd en één domme rechterhand en kan maar aan één schilderijtje te gelijk werken. En als-i denkt dat-i God heeft dan heeft-i linnen en verf. Dan is God overal, behalve waar Bavink 'm hebben wil. En dan komt er een vent en schrijft dat Bavink gebenedijd is. En Hoyer leert dat uit z'n hoofd en loopt er over te zwetsen tegen Bekker. Zeg wel gebenedijd. Weet je wat ik wou? Dat ik spoorwegboekjes kon maken. Zoo'n vent laat God met vrede, die is 'm de moeite niet waard." Ik presenteerde Bavink een sigaar en stelde voor naar Driehuis te gaan. Ik had trek in koffie. Ik vond het niet mooi van Bavink een verdienstelijk heer zoo te kleineeren. Achter ons aan kwamen Hoyer en Bekker terug en hadden 't nog erg druk. Om elf uur stonden we dien avond nog weer aan 't strand in de nacht. Er was wat wind komen opzetten, de golven ruischten. Een weinig drank had de weemoed en de somberheid verdreven. Een nieuwe tijd zou aanbreken. Bekker zou in de eenzaamheid van zijn Duitsche kosthuis Dante vertalen, zooals nog nooit iemand 't gedaan had. Bavink had een groot doek in z'n hoofd, een gezicht op Rhenen, hij was daar eens een dag geweest, duidelijk zag hij alles voor zich. En Hoyer ging werken aan z'n sociale taak; ze zouden er van opkijken. En ik probeerde 't allemaal te gelooven. De koele wind woei om ons heen. De zee ruischte klagend, de zee, die klaagt en weet niet waarom. De zee spoelt verdrietig aan 't land. Mijn gedachten zijn een zee, ze spoelen verdrietig aan hun grenzen. Een nieuwe tijd zou aanbreken, nog konden wij groote dingen tot stand brengen. Ik deed mijn best 't te gelooven, héél erg mijn best. VIII. In Rhenen stond ik in de schemering op de brug over den spoorweg en keek naar 't Noorden. In de diepte lag de spoorlijn tot den gezichtseinder, aan beide zijden er van rees de berg steil op, begroeid met lichtgroen gras en donkergroene brem vol gele bloemen. Ik keek er naar hoe de bergwanden geleidelijk lager werden, tot ze, heel ver, overgingen in de vlakte. Weer begon de duisternis geheimzinnig naar boven te kruipen uit de aarde, zooals ik dat zoo dikwijls gezien had. Bevreesd en bangelijk lag 't laatste licht van den dag op den berg, de spleet was vol duisternis, een rood licht was opgetrokken aan een paal aan de spoorlijn. De lucht was wat grijs beslagen en keek kleurloos neer op den verslagen dag. Zes jaar was ik weggeweest en nu stond ik daar, pas in Holland terug, op de plaats waaraan ik zoo vaak had gedacht, waarover ze mij in bijna iederen brief hadden geschreven. (Bavink schreef me ieder jaar zeker wel twee keer en Bekker wat vaker), op den berg waarvan Bavink mij in den loop van den tijd zeven teekeningetjes had gestuurd en waarop Bekker twee heel kleine versjes had gemaakt. Naar Holland was ik gekomen om armoe te lijden en artikeltjes en verhaaltjes te schrijven in 't buurtje waar ik zoo lang gewoond had. En mijn laatste twee rijksdaalders wilde ik verteren in de stad die in mijn afwezigheid een korte poos de hoofdstad der wereld was geweest. In 't Noorden verslond de duisternis 't licht mateloos, nu was de berg weldra verzwolgen, 't laatste geleide van den dag vluchtte in 't Noordwesten overhaast en ik stond op 't bruggetje aan 't niet, omspoeld door de oneindigheid. Ik legde mijn elboog op de leuning en hield m'n kin met m'n hand vast en keek in de duisternis en dacht aan de platte roode zon, die, lang geleden, in de groene golven van den Atlantischen oceaan was ondergegaan, de golven die opliepen met scherpe randen en holle flanken en vielen en opliepen en nu nog oploopen en vallen. En aan de gele lichten in de armelijke buurtwinkeltjes in Amsterdam, die ik nu spoedig weer zou zien en die iederen avond hadden geschenen, terwijl de oceaan golfde. En de vage verwachtingen van vroeger stegen weer in mij op en het verlangen, zonder te weten waarnaar. Doch er kwam een gevoel bij, dat ik vroeger niet gekend had. Voorbij waren al die dagen gegaan en voorbij zouden nog vele dagen gaan, en al die dagen zouden mijn verwachtingen onvervuld blijven en mijn verlangens onbevredigd. Jaren had Bavink met tusschenpoozen gewerkt aan zijn gezicht op Rhenen, aan de rivier, den berg, den Cuneratoren, de bloeiende appelboomen, de roode daken van 't stadje, de kastanjes met hun witte en roode bloemen en de bruine beuken tusschen de huizen in de hoogte, en 't molentje ergens op den berg. Jaren had Bekker in 't villaatje op den berg, dat Bavink gehuurd had, iederen Zondag Dante vertaald en gedichtjes geschreven soms, jaren had ik over de wereld gezworven. En wat was er nu nog gebeurd? Wat beteekende dat alles voor de wereld, voor God, voor ons zelf? Op den toren van Rhenen had ik gestaan en de verten gezien, en mijn hart had naar de verte getrokken en naar de roode luchten in 't westen. Doch al had ik van den toren kunnen vliegen naar de verten, dan zou ik slechts gevonden hebben, dat de verte het nabije was geworden en opnieuw zou mijn hart naar de verte getrokken hebben. En wat baat mij de wijsheid, die mij leert dat 't niet anders kan en zoo blijven zal in eeuwigheid? Iederen dag hadden wij verlangd zonder te weten waarnaar. En eentonig was 't geworden. Eentonig werd 't opgaan van de zon en 't ondergaan en 't schijnen van de zon in 't water en 't schuiven der witte wolken. En ook de donkere luchten werden eentonig, en 't bruin en geel worden van de bladen, en de bladerlooze kruinen en de armoedige drassige weilanden in den winter, al die dingen die ik zoo vaak gezien had en waaraan ik zoo vaak had gedacht in mijn afwezigheid en die ik zoo vaak weer zou zien, als ik niet stierf. Wie kan z'n leven doorbrengen met te kijken naar al deze dingen, die zich steeds herhalen, wie kan blijven verlangen naar niets? Hopen op een God die er niet is? En nu bloeiden weer de brem en de seringen en de appelboomen en de kastanjes en de zon had al weer fel gebrand. En vol ontroering had ik dit alles weergezien. En terwijl ik daaraan dacht, weken de vage verwachtingen en verlangens. God leeft in mijn hoofd. Zijn velden zijn er onmetelijk, zijn tuinen staan er vol schoone bloemen, die niet sterven en statige vrouwen wandelen er naakt, vele duizenden. En de zon gaat er op en onder en schijnt laag en hoog en weer laag en 't eindelooze gebied is eindeloos 't zelfde en geen oogenblik gelijk. En breede rivieren stroomen er door met vele bochten en de zon schijnt er in en ze voeren 't licht naar de zee. En aan de rivieren mijner gedachten zit ik stilletjes en genoeglijk en rook een steenen pijpje en voel de zon op mijn lijf schijnen en zie 't water stroomen, voortdurend stroomen naar 't onbekende. En 't onbekende deert mij niet. En ik knik maar eens tegen de schoone vrouwen, die de bloemen plukken in mijn tuinen en hoor de wind ruischen door de hooge dennen, door de wouden der zekerheid, dat dit alles bestaat, omdat ik 't zoo verkies te denken. En ik ben dankbaar dat mij dit gegeven is. En in ootmoed pijp ik nog eens aan en voel mij God, de oneindigheid zelf. Doelloos zit ik, Gods doel is de doelloosheid. Maar voor geen mensch is het weggelegd dit bij voortduring te beseffen. IX. Toen ik den volgenden ochtend tegen negenen in Amsterdam aankwam en op 't plein voor 't Centraalstation stond, zag ik allerlei electrische trammen die ik daar nog nooit gezien had en huurauto's en agenten van politie met petten op inplaats van helmen. Maar 't Damrak hadden ze nog niet gedempt, ik zag de achterkanten van de huizen van de Warmoesstraat weer vlak aan 't water staan en den toren van de Oudekerk aan 't eind er boven uit. Dat was dus nog in orde. En daar liepen ook weer diezelfde nette heeren, wier haar altijd even netjes zit, die nooit een kreukel in hun jas of een spatje modder op hun schoenen hebben. En ze zagen er weer uit als of ze 't nog altijd enorm goed wisten, en vonden dat ze vrijwel geslaagd waren in 't leven. En vriendelijk en beleefd waren ze weer tegen elkaar. Hun kleeding was een kleinigheid anders dan een jaar of wat geleden, maar nog even degelijk. En je kon zien dat zij nog altijd met alles in 't reine waren. Een jas was nog altijd een jas en een vest een vest, en een fatsoenlijke vrouw een fatsoenlijke vrouw en een meid een meid. Het kwam allemaal nog precies uit. Ook wisten ze nog precies wie en wat beneden hun stand was; ik twijfelde er niet aan. En ook 't Rokin zou wel gedempt komen als ze er aan toe waren. Met lijn twee reed ik over de Nieuwezijds Voorburgwal. Het was maar goed dat ze die gedempt hadden lang geleden, anders had de tram daar allicht niet kunnen rijden en je kon nu ook overal makkelijk van den eenen kant naar den anderen oversteken. Met lijn twee, de lijn bij uitnemendheid der nette en gewichtige heeren. Een paar vreeselijk gewichtige heeren waren in de tram, niets was ik daarbij. Vroolijk scheen het zonnetje op den Voorburgwal, 't groen der boompjes was nog wat licht en ik zag dat de schaduw van de Nieuwe kerk den overkant der straat niet raakte, lang niet. En ik herinnerde me, dat ik jaren geleden, ook in 't laatst van Mei dezelfde schaduw precies zoo gezien had. En dat ik op een zonnigen winterdag, toen over de Voorburgwal nog geen tram reed, door de schaduw van die kerk geloopen had, die toen de heele breedte van de straat bedekte. Nu raakte hij de rails niet, de tram reed in de zon voorbij de kerk. En over enkele maanden zou dezelfde wagen (hij was nog heel nieuw) op dezelfde plaats door die schaduw rijden. En toen ik weer naar die twee vreeselijk gewichtige heeren keek vond ik, dat al dien tijd dat Rhenen de hoofdstad der wereld geweest was, er eigenlijk al heel weinig in die wereld veranderd was. En ik dacht, wanneer die twee heeren dood zouden gaan en naakt zouden aankomen voor de rechtbank des Heeren, en hier vergeten zouden zijn. En dat er vreeselijk gewichtige heeren na hen zouden komen. En of ze hun stomme aplomb zouden bewaren, als ze daar boven zouden aankomen zonder hun gepoetste schoenen? En hoe 't gaan zou met die nette scheidingen in hun haar? En of ze dan zouden uitkomen met hun stupide vertoon van meerderheid, of er niet een kleinigheid op die gezichten te lezen zou zijn, als ze daar die andere, nog gewichtiger heeren zouden ontmoeten, die ze zooveel jaren hadden hooggeacht, ook naakt? En hoeveel idealistische jongelingen in dien tijd opstellen geschreven en gedichtjes en schilderijtjes gemaakt en zich opgewonden en gedweept zouden hebben. En gezoend. En daarna ook gewichtig zouden zijn geworden misschien, en ook vergeten. Toen kwam er een meisje met een viool in de tram en keek met haar zwarte oogjes naar de puntjes van haar schoentjes, en ik keek naar de ronding van haar zomermanteltje en vergat die nette heeren. X. Hoyer vond ik thuis. Hij woonde heel netjes in een straatje van den tweeden rang, achter 't Concertgebouw. Hij ontving me in een zitkamer, waar ik niet durfde loopen, er lag zoo'n duur kleed. Zijn gordijnen waren van pluche, z'n stoelen bekleed met geel moquette, op den schoorsteen stond een zwarte pendule met candelabres en ik meen dat ik ook nog ergens een bronzen paard heb gezien, allemaal dingen uit dure bazars. Goed zitten durfde ik ook niet, ik zat al dien tijd op de punt van een stoei, maar ik geloof niet, dat Hoyer daar iets van gesnapt heeft. Hoyer had kolossaal geboft. Ze hadden de ouwe stomme streek uitgehaald een naaktfiguur van hem te weigeren. De Wellust had hij de dame genoemd en ze was inderdaad, laat ik maar zeggen, omdat ik voor een fatsoenlijk tijdschrift schrijf "heel lief." En nu woonde Hoyer heel duur op gemeubileerde kamers, bij een nette weduwe met drie namen, waar ook een vrouwelijke advocaat in huis was en een assistent-resident met verlof, met vrouw en kind. En hij at buitenshuis, want de weduwe was veel te net om voor eten te zorgen. Schoenen poetsen was extra. En ik zat al dien tijd op de punt van mijn stoel en keek naar de gedraaide poot van de tafel en naar de vergulde lijst van den spiegel. Het was erg vervelend. Ik moest natuurlijk vertellen van mijn reis, maar ik wist niet wat, ik hoorde mezelf praten en luisterde als een daas naar mijn eigen geluid. Er was een naargeestig licht in de kamer, ik denk dat de weduwe bang was voor inkijken. Ik wou dat ik maar weg was en keek langs de drie muren, die ik zien kon zonder al te veel te draaien, maar ze weken niet en ik kon er niet doorheen zien. Ik keek naar de deur, ik kon er mijn oogen niet van afhouden, hulpeloos zat ik daar te staren. De deur trok. Vage visioenen had ik van de Cunera, van den hoek van den Grebbeberg met de rivier en van 't zonnige plein voor 't Centraalstation en de blinkende wijzerplaat van de Oudekerk en daar doorheen zag ik de geschilderde vlammen van 't nagemaakte eikenhout van die deur. En onderwijl ging iemand door met praten, o ja, dat was Hoyer. En nu antwoordde ik zelf, of eigenlijk ik zelf niet, maar mijn tong bewoog toch en er kwam geluid uit m'n mond, ik hoorde 't duidelijk. Niets merkte Hoyer. Z'n atelier was boven. Of hij me maar even voor mocht gaan. Wezenloos liep ik achter 'm aan "Dit is zeker 't privaat?" Ik dacht dat 't hoorde zoo iets te zeggen, als een heer je z'n huis liet zien. Niets merkte Hoyer: "Nee, dat is een kast" zeide-i. En ik dacht, waarom zegt-i niet: "Pardon, dat is een kast." Dat zoud-i zeker later zeggen, over een jaar of zoo. De gangetjes waren nauw, de loopertjes smal, de trapjes naar rato, met dunne spijltjes, een beetje gedraaid, maar alles was netjes, keurig netjes, dat moest ik zeggen. Nog merkte Hoyer niets. Daar boven knapte ik wat op, daar was ten minste licht, 't bekende licht van 't atelier. De ezel was leeg. Er stond een dure stoel, een clubstoel waar ik in wegzakte, nog nooit had ik in zoo'n stoel gezeten. Hoyer schilderde tegenwoordig portretten, dames en heeren, allemaal netjes aangekleed. Hij liet me ook een pas begonnen portret van de vrouwelijke advocaat zien. Zij was nu op reis. Eerst had Hoyer z'n atelier buitenshuis gehad, maar de advocate had "mevrouw" overgehaald toe te staan, dat een deel van de zolder voor atelier werd vertimmerd. Dat overhalen had eenige moeite gekost en was pas gelukt, toen de weduwe had gehoord, dat Hoyer het portret zou schilderen van een juffrouw van den Willemsparkweg met winterhoed, boa en mof. En de rest van haar kleeren natuurlijk. En dat hij voorgedragen was als lid van "Arti". Of Bavink wel eens hier kwam? Nooit, hij was er nog niet geweest. En of hij nog wel eens iets van Kees had gehoord? Ja, Bavink had hem een tijdje geleden op straat gesproken. Drie of vier betrekkingen had Kees in een paar jaar versleten en daar tusschendoor was hij lange tijden werkeloos geweest. Z'n vader had eindelijk een betrekkinkje voor 'm gevonden bij de gasfabriek. "Hij loopt nu met een uniformpet op met drie kruisjes en G. G. boven z'n voorhoofd en een boekje onder z'n arm. En een vent bij 'm met een zwarte zak." Bavink had 't een heel gezicht gevonden. Hij moet de halve stuivers uit de muntmeters halen en de andere vent moet die dragen in dien zak. En als ze de halve stuivers uit de meter hebben gehaald, dan moet Kees vragen of de juffrouw die halve stuivers weer in wil wisselen. Hij klaagde dat-i zoo weinig verdiende. Bavink was een eindje met 'm mee gegaan, hij had nog nooit naast zoo iemand geloopen. Maar 't had hem gauw verveeld. Hij deed 't nooit weer. Ik tuurde naar 't Bokharakleedje, dat voor den clubstoel lag en zag heel duidelijk de verlaten keien van de Linnaeusstraat en den hardsteenen trottoirband en de voeg, waar twee stukken daarvan tegen elkaar gezet waren en de klinkertjes van 't trottoir. En ik zag ons daar zitten in de zomernacht. Bavink en Bekker en Kees en Hoyer en mijzelf. Ik zag dat de keien en 't stof nat waren, de sproeiwagen was er over heen gegaan, ergens lag een nat stuk krant. En ik hoorde Hoyer zeggen, dat-i opstond, want dat die blauwe steen zoo optrok. En nu hoorde ik weer diezelfde stem, maar wat beschaafder, met wat meer modulatie: "Je zult me excuseeren, Koekebakker, om elf uur heb ik een conferentie." Buiten scheen de lentezon in de troostelooze straat. Mijn God, hoe kon zoo'n straat bestaan. 't Meisje in de tram had ik vast niet mogen zoenen, maar zoo'n straat mocht bestaan. Dat mocht. XI. Op een van de grachten was 't. Ik stond op de stoep en las: "P. Bekker, Agentuur en Commissiehandel." Ik schelde en wachtte. 't Duurde nog al lang. Toen ging de bovenste helft van de deur open en ik zag een jongmensch met een vierkant hoofd. "Is m'nheer Bekker op kantoor?" Raar klonk dat. En terwijl 't jonge mensch met eenige moeite de onderdeur open maakte, herinnerde ik me hoe vroeger de straatdeur werd opengetrokken zonder dat je iemand zag en dat ik dan riep "Hallo Bekker!" "Is mijnheer op kantoor?" Er was iemand bij mijnheer. In den marmeren gang stond een groote rol loopergoed. "Wie kan ik zeggen dat er is?" "Koekebakker." "Wilt u mij maar volgen?" 't Jonge mensch ging mij voor, een smalle trap op, die ettelijke malen draaide. Boven, aan 't eind van een nauwen donkeren gang stond hij stil. In 't schemerige licht kon ik nog net even 't woord "Monsterkamer" lezen. "Moet ik hier zijn vriend?" vroeg ik en wees naar dat woord. Ik zag dat de vriend mij een rare vond. "Dat staat er nog van vroeger, mijnheer." Hij klopte. Ik hoorde Bekkers stem die "Ja", riep. De vriend ging naar binnen, de deur ging weer dicht en daar stond ik. Of ik zoo goed wilde zijn hier even te wachten. Ik werd in een klein achterkantoortje gelaten met een uitzicht op een blinden muur. Aan den zolder hing een zware rol pakpapier aan een spil, een eind papier hing naar beneden boven een groote, leege paktafel. 't Jongmensch ging aan een lessenaartje zitten, dat tegen 't raam stond en begon te tikken op een schrijfmachine met z'n rug naar me toe. Ik zag 't stuk papier hangen, ik zag dat 't schuin was afgescheurd, ik keek op den breeden bollen rug en de bonkige schouders van den kantoorbediende en naar den blinden muur. Een van de baksteenen was kapot en van binnen donkerrood; dat brok steen was 't mooiste dat ik zag. De bediende tikte maar, God weet wat-i tikte. Als-i even ophield, hoorde ik de stemmen van twee menschen door de gesloten deur, ik herkende 't geluid van Bekker, maar de woorden verstond ik niet. Twintig minuten zat ik daar te sterven. "Per me si va nella città dolente." Toen ging de deur open en Bekker verscheen. Hij was zenuwachtig en verlegen. Hoe het mij ging. Ik zag er goed uit. Het speet hem vreeselijk. Hij had een klant over uit Bordeaux. Die mijnheer was speciaal overgekomen om met hem te spreken. Hij geloofde niet, dat hij hem voor vanavond laat kwijt zou raken... "Je begrijpt--kerel wat zie je d'r toch goed uit. Kom je nu van Algiers?" Ik begreep 't volkomen. Ja, ik kwam van Algiers. "Waar logeer je, als 't kan, kom ik vanavond om 9 uur bij je." Ik logeerde nergens, mijn geld was op, maar dat kun je toch niet zeggen op een kantoor, waar een vreemde bij is. Ik zei maar dat ik 't nog niet wist, ik kwam nog wel eens aan. "Ik hoop dat je 't dan beter treft." Ik wist dat-i dat zeggen zou. D'r zijn zoo van die gesprekken onder nette lui, waarbij je heelemaal niet hoeft te luisteren. Hij bracht me tot de straatdeur. Hij vond 't verdomd beroerd. Ik keek naar 't bordje, "P. Bekker, Agentuur en commissiehandel" en toen naar z'n oogen. En toen zag ik dat ook hij plotseling weer die koe hoorde loeien, die tien jaar geleden geloeid had in de schemering, de koe die je hoorde en niet zag. Wij gaven elkaar de hand. "Per me si va tra la perduta gente, Koekebakker." Hij hield mijn hand nog vast en legde z'n andere hand op m'n schouder. "Zeg eens, als je geld noodig hebt?" Ik ging de stoep af, de klant stond voor 't raam met z'n handen in z'n zijden, de beenen van elkaar en keek naar buiten. Rijk en welverzorgd zag hij er uit. Ik nam eerbiedig mijn hoed voor 'm af en hij groette terug, beleefd en minzaam. XII. Ik kom nu zoo gaandeweg tot 't einde. Goddank, zal hier of daar iemand zeggen. Och, ik wist vooruit dat 't op niet veel zou uitloopen. Waar loopt tegenwoordig 't leven van een Amsterdammer op uit? In mijn jongenstijd heb ik vaak genoeg gewenscht, dat er nu eindelijk eens iets zou gebeuren. Maar er gebeurde nooit iets. Zelfs verhuisd zijn we nooit. En later.... Alleen Hoyer weet waar de boel op uitloopt. Hij heeft wat geërfd en zit flink in de duiten. Hij is lid van de S. D. A. P. en leest "Het Volk". 's Avonds zit-i op 't Leesmuseum en leest 't Berliner Tageblatt. Schilderen doet-i niet meer. Hij weet ook waarom hij niet meer schildert: wij zijn in een tijd van verval. Een nieuwe kunst is in opkomst. Daar wacht-i zeker op. Hij brengt ondertusschen Kunst aan het Volk, hoe, dat weet ik niet. Een metselaar heeft hem eens gevraagd, "wat-i voor die smoessies kocht." Ook daarvoor had Hoyer een verklaring "Wij sociaal democraten weten maar al te goed----" Hij zegt een boel dingen, die erg waar zijn en als je denkt, "nou wordt 't interessant", dan gaat-i niet verder. Op een middag in "Polen", sprak-i heel veel over "proletarisch sentiment" en "burgerlijke ideologieën." Ik luisterde maar naar 'm. Eén keer heb ik tegen 'm gezegd: "'t Is toch mooi dat je alles zoo zeker weten kunt." Hij ging daar direct op in en ik kon in een half uur niet meer aan 't woord komen. En 't is inderdaad heel mooi voor iemand die zijn heele leven lang te doen heeft wat een ander 'm commandeert, zonder dat-i er zelf veel van snapt en voortdurend wordt gesnauwd en altijd margarine moet eten en in de benauwde luchten wonen. Als ik maar een beetje twijfelen mocht, dan zou ik ook wel lid van de S. D. A. P. worden. Eén geluk: de menschen, die altijd in de benauwde luchten verkeeren, hebben me niet noodig. En misschien zou 't zonder Hoyer ook nog wel gaan. 'k Zal toch eens informeeren of 't mag, dat twijfelen. Met den agentuur en commissiehandel is 't slecht gegaan. Die commissiehandel was heelemaal larie, dat had Bekker er maar bij laten zetten omdat 't goed stond. En iemand die Dante vertaald heeft en gedichtjes gemaakt, al zijn 't er maar dertien, die moet geen agent van binnen- en buitenlandsche huizen worden. Op een regenachtigen Decemberdag, toen de lantaarns op de gracht werden opgestoken, vond ik Bekker scheef aan z'n lessenaar zitten met z'n hand onder z'n hoofd. De kamer was half donker. Hij bewoog niet. Ik stak 't gas op. De prullemand stond achter 'm en daarin lag al z'n post van drie dagen, ongeopend. Met z'n elleboog hat-i de heele rommel erin geschoven, opzettelijk, zonder er naar te kijken. Z'n bediende hat-i maanden geleden gedaan gegeven, de telefoon hadden ze weggenomen. Daar zat-i. Aan de muur hing een lijst met afvaarten van stoombooten, waarvan de laatste al weer lang was binnengekomen en na dien tijd weer uitgevaren, herhaalde malen. En op den schoorsteen stond een dik boek, een prachtuitgave van de Divina Commedia. Buiten stonden de lantaarns te branden, bleek en vreemd in 't laatste daglicht, als een wonderlijke vergissing, zooals ze zoo dikwijls gestaan hadden. Een wonderlijke vergissing leek alles. Nu zit Bekker weer ergens op een kantoortje. Hij heeft een goeie baas, die hem respecteert, omdat hij Dante vertaald heeft. Op mooie dagen stuurt-i Bekker 's middags weg, dan mag-i een beetje in 't zonnetje wandelen. Aan den drank is Bekker niet gegaan. Hij lost schaakproblemen op of slaapt. Een voorstelling van de toekomst heeft-i niet. Hij verlangt zelfs niet naar zes uur. Dat geeft toch niets. Z'n tractement beurt-i met een weemoedig welbehagen, met weemoedig welbehagen koopt-i er dassen en schoenen voor. Z'n kleeren zijn netjes geborsteld. Bij tijden is hij een weinig ingenomen met zichzelf, om dat-i vroeger "een geestelijk leven geleid heeft." Hij ziet nog weleens een schilderijtje. Onlangs kwam ik hem nog eens tegen. Toen had-i 't over de intocht van de koningin, dat schilderijtje van Eerelman, waar 't woord "Odol" zoo natuurlijk op geschilderd staat. Hij vroeg of 't niet een mooi schilderij was om in een deftige apotheek op te hangen. Kees loopt nog altijd voor de gasfabriek en verkeert in de benauwde luchten, waar ik 't zoo even ook over gehad heb. Hij weet niet waar 't volgende kind zal moeten slapen. De kinderen zijn nu nog klein, maar over een jaar of wat kibbelen ze 's morgens bij die ééne kraan en dat ééne privaat, zooals dat altijd in district III gegaan is. Hij tobt met wat Hoyer noemt: "'t Chronische tekort in 't huishouden van den werkman," en koopt alleen 's Zaterdagsavonds sigaren. 's Zondags moet-i de kinderen verbieden. Hij moppert dat-i 't zooveel beter had kunnen hebben, als-i eerder naar z'n vader geluisterd had. Z'n vrouw is goed voor 'm. Midden in de week heeft-i een schoone zakdoek. Maar ze zal de lusten niet opwekken van iemand, die niet aan haar gewend is, zooals Kees. Zes jaar geleden was dat anders. En op zolder bij z'n vader, waar vroeger z'n hok was, daar hangen nu de onderlijfjes van z'n zusters te droogen. XIII. En Bavink? Bavink heeft 't tegen die "Godverdomde dingen" afgelegd. Die dingen die geschilderd wilden wezen en als je dan dacht: "dan moet 't ook maar gebeuren," dan wilden ze weer niet. Hij begon wat opgang te maken, toen de strijd al op 't eind liep. Twee maanden na mijn terugkomst kwam-i me heel kalm vertellen, dat-i zijn gezicht op Rhenen in stukken had gesneden. En zoo was 't. De rivier, den berg, den Cuneratoren, de bloeiende appelboomen, de roode daken van Rhenen, de kastanjes met hun witte en roode bloemen, de bruine beuken en 't molentje ergens in de hoogte, 64 gelijke, rechthoekige brokken van 15 bij 12-1/2 centimeter hat-i er van gesneden, met een bot knipmes. Een heel werk was 't geweest. 't Ding had 'm geërgerd. 't Was niks, totaal niks, vodden. Hij wou van mij weten, waarom iemand schilderde. Hij begreep zelf niets meer. Hij stak z'n arm uit en wees in de ruimte. Dààr waren de dingen. Hij sloeg met z'n vuist tegen z'n voorhoofd. En daar waren ze. Er uit wilden ze, maar ze deden 't niet. Stapelgek werd je ervan. Bijna een jaar daarna vond ik hem aan 't Centraalstation aan de Parijzer trein van 8 uur. Hij bracht een of anderen kennis weg, een haarboer met lange zwarte lokken en heel veel baard, meer haar dan mensch, en een hoog voorhoofd met niets er achter. De ondergaande zon stond te schijnen, groot en rood, aan 't eind van de kap stond-i, er was een rossig schijnsel in de ruiten en 't vernis van de spoorwagens. Bavink was dronken. De trein vertrok, schoof onder de kap vandaan en boog even om naar links. Bij 't ombuigen flikkerde 't licht fel op de wagens. Wij wandelden naar 't eind van 't perron. Een man met een seinlicht kwamen wij tegen, ik zag, dat hij in 't voorbijloopen naar een conducteur keek, die daar stond bij een anderen trein en een beweging maakte van drinken met de hand aan den mond. Wij stonden stil buiten de kap en keken naar de zon. "Zie je die zon, Koekebakker?" De zon was bijzonder duidelijk, hij stond recht voor ons uit en dicht bij, zoo groot en zoo rood was-i nog nooit geweest. Hij raakte bijna de rails van den spoorweg, hij maakte geen flikkeringen meer op de dingen, en alleen in de matglazen ruiten van den locomotievenstal, rechts van den spoorweg, was een dof schijnsel. "Je denkt dat ik dronken ben?" Dat dacht ik inderdaad. "Het maakt geen verschil, Koekebakker, als ik nuchter ben, begrijp ik er toch ook niks van." "Begrijp jij wat die zon van mij wil? Vier en dertig ondergaande zonnen heb ik tegen de muur staan, achter elkaar, omgekeerd. En toch staat-i daar weer iederen avond." "Als er geen wolken zijn," zei ik. Maar hij liet zich niet afleiden. "Koekebakker jij bent altijd mijn beste vrind geweest. Ik ken jou al--hoe lang al?" "Omtrent dertien jaar Bavink." "Dertien jaar. Dat is lang. Weet je wat jij doen moet? Doe me een lol. Heb je een hoedendoos?" Ik zweeg. "Doe 'm in een hoedendoos, Koekebakker. In een hoedendoos. Ik wil met vrede gelaten worden. Doe 'm in een hoedendoos, in een ordinaire hoedendoos. Hij verdient niet beter." Bavink griende dronkemanstranen. Ik keek hulpeloos rond. Een heer in een uniformjas en met gele biezen om z'n pet kwam op ons af en sprak mij aan. "Ik geloof mijnheer, dat u beter doet, als u dezen heer naar huis brengt." Ik salueerde en gaf Bavink een arm. Hij ging gewillig mee. In de huurauto viel-i in slaap. Op de Nieuwe Zijds-Voorburgwal werd-i even wakker toen wij door een kuil reden en wilde weer over die hoedendoos beginnen. Maar meteen viel-i weer in slaap. Op een morgen zat-i wezenloos te staren voor z'n laatste zonsondergang. Ik kwam op z'n hok met Hoyer. Hij herkende ons niet. Hij keek maar naar die zon, een groote, koude, roode zon, die in wolken onderging. "Hij kijkt me maar aan, wij begrijpen geen van beiden wat we van elkaar moeten." Verder kwam-i niet. Hij is nu in een gesticht voor zenuwpatienten. Hij is heel rustig. Hij kijkt maar naar boven, naar de lucht of tuurt naar den horizon of zit in de zon te staren tot z'n oogen pijn doen. Dat mag-i niet, maar ze kunnen niets met 'm beginnen. Aan 't praten kunnen ze 'm niet krijgen. Z'n schilderijen doen tegenwoordig aardige prijzen. En Koekebakkertje is een wijs en bedaard man geworden. Hij schrijft maar, ontvangt z'n schamel loon en geeft geen ergernis. Gods troon is nog ongeschokt. Zijn wereld gaat haar gang maar. Af en toe glimlacht God even om de gewichtige heeren, die denken dat ze heel wat beteekenen. Nieuwe Titaantjes zijn al weer bezig kleine rotsblokjes op te stapelen om 'm van z'n verhevenheid te storten en dan de wereld eens naar hun zin in te richten. Hij lacht maar en denkt: "Goed zoo jongens, zoo mal als je bent, ben je me toch liever dan die mooie wijze heeren. 't Spijt me dat je je nek moet breken en dat ik die heeren moet laten gedijen, maar ik ben ook God maar." En zoo gaat alles z'n gangetje en wee hem die vraagt: Waarom? EEN WOORD NA. Voor hen die gaarne weten hoe het met de liefde gesteld is, wil ik nog mededeelen, dat Dichtertje's Dora ontstaan is uit de idealisatie van een jong meisje, waarvoor ik uit de verte de genegenheid van een oud man voelde. Toen zij het manuscript gelezen had, vertelde ik haar dat, en haar antwoord was: "Ik heb toch nooit diabolo gespeeld." Ze zei dit niet uit coquetterie of uit verlegenheid, ze had er niets van begrepen. NESCIO. 5 Jan. 1918. EOT; } PK A�)[�(��}[ }[ * faker/src/Faker/Provider/nl_NL/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nl_NL; use Faker\Provider\Miscellaneous; class Company extends \Faker\Provider\Company { /** * @see https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_beroepen */ protected static $jobTitleFormat = [ 'Aankondiger', 'Acceptant', 'Accountant', 'Accountmanager', 'Acrobaat', 'Acteur', 'Activiteitenbegeleider', 'Actuaris', 'Acupuncturist', 'Adjudant', 'Administrateur', 'Advertentiezetter', 'Adviseur', 'Advocaat', 'Agent', 'Agrariër', 'Akoepedist', 'Akoesticus', 'Alchemist', 'Allergoloog', 'Altist', 'Amanuensis', 'Ambtenaar', 'Ambulancebegeleider', 'Ambulancechauffeur', 'Ambulanceverpleegkundige', 'Analist', 'Anatoom', 'Andragoog', 'Androloog', 'Anesthesist', 'Anesthesiemedewerker', 'Animeermeisje', 'Antiquaar', 'Antiquair', 'Apotheker', 'Apothekersassistent', 'Applicatieontwikkelaar', 'Arbeidsanalist', 'Arbeidsbemiddelaar', 'Arbeidsdeskundige', 'Arbeidsfysioloog', 'Arbeidsgeneesheer', 'Arbeidshygiënist', 'Archeoloog', 'Architect', 'Archivaris', 'Archivist', 'Arrangeur', 'Artdirector', 'Artiest', 'Arts', 'Assuradeur', 'Astrofysicus', 'Astroloog', 'Astronaut', 'Astronoom', 'Audioloog', 'Audiometrist', 'Audiotherapeut', 'Auditor', 'Autohandelaar', 'Automonteur', 'Autoplaatwerker', 'Autospuiter', 'Bacterioloog', 'Badmeester', 'Baggermachinist', 'Baggermolenarbeider', 'Baker', 'Bakker', 'Baliemedewerker', 'Balletdanser', 'Ballroomdanser', 'Bandagist', 'Bandenmonteur', 'Bankbediende', 'Bankdirecteur', 'Banketbakker', 'Bankmakelaar', 'Bankwerker', 'Barbediende', 'Barhouder', 'Barman', 'Basketballer', 'Bassist', 'Beademingsassistent', 'Bedienaar', 'Bediener', 'Bedrijfsbrandweer', 'Bedrijfseconoom', 'Bedrijfshoofd', 'Bedrijfsjurist', 'Bedrijfskassier', 'Bedrijfskundige', 'Bedrijfsleermeester', 'Bedrijfsleider', 'Bedrijfsorganisatiedeskundige', 'Bedrijfspolitieagent', 'Bedrijfsrecherche', 'Bedrijfsverpleegkundige', 'Beeldapparatuurbediener', 'Beeldhouwer', 'Beenhouwer', 'Begeleider', 'Begrafenispersoneel', 'Begrotingscalculator', 'Behanger', 'Beheerder', 'Beiaardier', 'Bejaardenverzorgende', 'Belastingambtenaar', 'Belastingconsulent', 'Beleidsambtenaar', 'Beleidsmedewerker', 'Belichter', 'Bergingsduiker', 'Beroepskeuzeadviseur', 'Beroepsmilitair', 'Beroepssporter', 'Bestekschrijver', 'Besteksorteerder', 'Bestekzoeker', 'Bestuurder', 'Bestuurskundige', 'Betonmolenbaas', 'Betontimmerman', 'Betonstaalvlechter', 'Betonwerker', 'Beul', 'Beveiligingsapparatuur', 'Beveiligingsbeambte', 'Bewaarder', 'Bewaker', 'Bewegingstherapeut', 'Bezorger', 'Bibliothecaris', 'Bibliotheekassistent', 'Bierbrouwer', 'Bijenkorfvlechter', 'Bijenkweker', 'Bijkantoorhouder', 'Binderijpersoneel', 'Binnenhuisarchitect', 'Biochemicus', 'Biograaf', 'Bioloog', 'Bioscoopoperateur', 'Bitumineerder', 'Bloemist', 'Bloemkweker', 'Bloemschikker', 'Bloemsierkunstenaar', 'Bode', 'Boekbinder', 'Boekhouder', 'Boekillustrator', 'Boer', 'Bontkleermaker', 'Bontsnijder', 'Bookmaker', 'Boomchirurg', 'Boomkweker', 'Boomverzorger', 'Boordwerktuigkundige', 'Boormachinist', 'Boorpersoneel', 'Bootsman', 'Bosbaas', 'Bosbouwkundige', 'Boswachter', 'Botenbouwer', 'Bouwcalculator', 'Bouwhistoricus', 'Bouwkundig tekenaar', 'Bouwliftbediener', 'Bouwpromotor', 'Bouwopzichter', 'Bouwvakker', 'Bouwvaktimmerman', 'Brandmeester', 'Brandveiligheidsdeskundige', 'Brandwacht', 'Brandweerman', 'Brandweercommandant', 'Brandweeronderofficier', 'Breimachinesteller', 'Bromfietshersteller', 'Bronboorder', 'Buffetbediende', 'Buikspreker', 'Buitenbandenvulkaniseur', 'Buitendienstmedewerker', 'Burgemeester', 'Buschauffeur', 'Budgetcoach', 'Butler', 'Cabaretier', 'Caféhouder', 'Cafetariamedewerker', 'Caissière', 'Calculator', 'Callgirl', 'Cameraman', 'Cardioloog', 'Cargadoor', 'Carrosseriebouwer', 'Cartograaf', 'Cellist', 'Chauffeur', 'Chef', 'Chemicus', 'Chiropodist', 'Chirurg', 'Chocolademaker', 'Chocolatier', 'Choreograaf', 'Cilindermaker', 'Cineast', 'Cipier', 'Circusartiest', 'Circusdirecteur', 'Civiel ingenieur', 'Classicus', 'Clown', 'Coach', 'Codeur', 'Collationist', 'Colporteur', 'Columnist', 'Combinatiefunctionaris', 'Commentator', 'Commissaris', 'Commissionair', 'Completeerder', 'Compliance officer', 'Componist', 'Computeroperator', 'Computerprogrammeur', 'Conciërge', 'Conducteur', 'Conservator', 'Constructeur', 'Constructiebankwerker', 'Constructiesamenbouwer', 'Constructieschilder', 'Consulent', 'Contactlensspecialist', 'Controleur', 'Controller', 'Coördinator', 'Copywriter', 'Counselor', 'Corrector', 'Correpetitor', 'Correspondent', 'Creatief therapeut', 'Crècheleidster', 'Criminoloog', 'Criticus', 'Croupeur', 'Croupier', 'Cultuurtechnicus', 'Curator', 'Cursuscoördinator', 'Cursusleider', 'Dakdekker', 'Dakpannenvormer', 'Danser', 'Dansleraar', 'Database administrator', 'Debitant', 'Decaan', 'Declarant', 'Decoratieschilder', 'Decorschilder', 'Degelpersdrukker', 'Dekkledenmaker', 'Dekpersoneel', 'Delfstoffenbewerker', 'Demonstrateur', 'Dermatoloog', 'Deskundige', 'Detailhandelaar', 'Detective', 'Deurenzetter', 'Deurwaarder', 'Dichter', 'Dieetkok', 'Dienstbode', 'Dienstleider', 'Diepdrukgraveur', 'Dierenarts', 'Dierenartsassistent', 'Dierenasielhouder', 'Dierentrainer', 'Dierenverzorger', 'Diëtist', 'Diplomaat', 'Directeur', 'Directieassistent', 'Directiesecretaresse', 'Dirigent', 'Diskjockey', 'Districtschef', 'Districtsverpleegkundige', 'Docent', 'Documentalist', 'Documentencontroleur', 'Dokmeester', 'Doktersassistent', 'Dominee', 'Doodgraver', 'Douaneambtenaar', 'Dozenmaker', 'Draaier', 'Dramadocent', 'Dramatherapeut', 'Drogist', 'Drukker', 'Drukkerijbinder', 'Drukwerkvoorbereiders', 'Drummer', 'Duiker', 'Econoom', 'Ecotechnisch manager', 'Edelmetaalbewerker', 'Edelsmid', 'Editor', 'EDP-auditor', 'Egyptoloog', 'Eindredacteur', 'Elektricien', 'Elektromonteur', 'Elektronicamonteur', 'Elektronicus', 'Elektrotechnicus', 'Encyclopedist', 'Enquêteur', 'Ergonoom', 'Ergotherapeut', 'Ertskundige', 'Essayeur', 'Essayist', 'Etaleur', 'Etnograaf', 'Etnoloog', 'Etymoloog', 'Evangelist', 'Examinator', 'Expediteur', 'Explantatiemedewerker', 'Fabrikant', 'Facilitair Manager', 'Facturist', 'Farmacoloog', 'Fietsenmaker', 'Fijnbankwerker', 'Filiaalhouder', 'Filmer', 'Filmregisseur', 'Filosoof', 'Filterreiniger', 'Financieel analist', 'Fluitenbouwer', 'Fotograaf', 'Fotograveur', 'Fotolaborant', 'Fotolaboratoriumbediende', 'Fotolithograaf', 'Fotoredacteur', 'Framebouwer', 'Frezer', 'Fruitteler', 'Fysicus', 'Fysioloog', 'Fysiotherapeut', 'Galvaniseur', 'Game Designer', 'Garagehouder', 'Garderobejuffrouw', 'Garnalenpeller', 'Gasleidinglegger', 'Gastvrouw', 'Gecommitteerde', 'Gedeputeerde', 'Gemeentesecretaris', 'Geneeskundige', 'Generaal', 'Geodeet', 'Geograaf', 'Geoloog', 'Gerant', 'Gerechtsdeurwaarder', 'Gereedschapsmaker', 'Gereedschapssmid', 'Geschiedkundige', 'Gevangenbewaarder', 'Gezaghebber', 'Gezagvoerder', 'Gezondheidsbegeleider', 'Gezondheidsfysicus', 'Gezondheidstechnicus', 'Gidsenschrijver', 'Gieterijtechnicus', 'Gietmachinebediener', 'Gigolo', 'Gipsverbandmeester', 'Gitarist', 'Glasblazer', 'Glasgraveur', 'Glasslijper', 'Glaszetter', 'Glazenhaler', 'Glazenmaker', 'Glazenwasser', 'Goochelaar', 'Goudsmid', 'Goudzoeker', 'Grafdelver', 'Graficus', 'Grafisch ontwerper', 'Grafoloog', 'Graveur', 'Griendwerker', 'Griffier', 'Grimeur', 'Groenteteler', 'Groepsleider', 'Groepsvervoer', 'Grondsteward', 'Grondstewardess', 'Grondwerker', 'Groothandelaar', 'Gymleraar', 'Gynaecoloog', 'Handelaar', 'Handelscorrespondent', 'Handwever', 'Havenarbeider', 'Havenmeester', 'Heemraad', 'Heftruckchauffeur', 'Heibaas', 'Heier', 'Heilpedagoog', 'Heilsoldaat', 'Helpdeskmedewerker', 'Herbergier', 'Hijsmachinist', 'Historicus', 'Hoefsmid', 'Hoekman', 'Hofmeester', 'Homeopaat', 'Hondenfokker', 'Hondentoiletteerder', 'Hondentrimmer', 'Hoofd', 'Hoofdambtenaar', 'Hoofdcontroleur', 'Hoofdredacteur', 'Hoofduitvoerder', 'Hoofdverpleegkundige', 'Hoofdwerktuigkundige', 'Hoogleraar', 'Hoornist', 'Hoorspelregisseur', 'Horlogemaker', 'Hostess', 'Hotelier', 'Hotelmanager', 'Hotelportier', 'Houtbewerker', 'Houtmodelmaker', 'Houtsnijder', 'Houtvester', 'Houtwarensamensteller', 'Hovenier', 'Huidtherapeut', 'Huisarts', 'Huisbaas', 'Huisbewaarder', 'Huishoudhulp', 'Huishoudster', 'Huisschilder', 'Hulparbeider', 'Hulpautomonteur', 'Hulpkok', 'Hulpverkoper', 'Huurmoordenaar', 'Hydroloog', 'IJscoman', 'IJzervlechter', 'Illusionist', 'Illustrator', 'Imam', 'Imker', 'Importeur', 'Impresario', 'Industrieel ontwerper', 'Ingenieur', 'Inkoper', 'Inrijger', 'Inseminator', 'Inspecteur', 'Installateur', 'Instructeur', 'Instrumentalist', 'Instrumentmaker', 'Interieurarchitect', 'Interieurverzorger', 'Interne accountant', 'Internist', 'Jachtopzichter', 'Jager', 'Jongleur', 'Journalist', 'Justitieel Aanklager', 'Juwelier', 'Judoleraar', 'Kaartenzetter', 'Kaasmaker', 'Kabelsplitser', 'Kabelwerker', 'Kanaalmeester', 'Kantonnier', 'Kantoorhulp', 'Kapitein', 'Kapper', 'Kappershulp', 'Kardinaal', 'Karteerder', 'Kartonnagewerker', 'Kassamedewerker', 'Kassier', 'Kelner', 'Keizer', 'Keramist', 'Kermisexploitant', 'Kernmaker', 'Kerstman', 'Ketelmetselaar', 'Keukenassistent', 'Keukenknecht', 'Keurder', 'Keuringsambtenaar', 'Keurmeester', 'Kinderverzorgende', 'Kleermaker', 'Kleidelver', 'Kleinhandelaar', 'Klerk', 'Kleuterleider', 'Klokkenmaker', 'Klompenmaker', 'Kloosterling', 'Kno-arts', 'Koerier', 'Koetsier', 'Kok', 'Komiek', 'Kompel', 'Kooiker', 'Kooiman', 'Koordirigent', 'Koperslager', 'Kostendeskundige', 'Koster', 'Kostprijscalculator', 'Kozijnenmaker', 'Kraamverzorgende', 'Kraamhulp', 'Kraanmachinist', 'Kredietanalist', 'Kredietbeoordelaar', 'Kruidendokter', 'Kruier', 'Kuiper', 'Kunstcriticus', 'Kunstenaar', 'Kunstschilder', 'Kustlichtwachter', 'Kwitantieloper', 'Laadschopbestuurder', 'Laborant', 'Laboratoriumbediende', 'Lader', 'Ladingmeester', 'Lakei', 'Landarbeider', 'Landbouwer', 'Landbouwkundige', 'Landbouwmachinebestuurder', 'Landbouwmilieubeheer', 'Landbouwwerktuigenhersteller', 'Landmeetkundige', 'Landmeettechnicus', 'Landmeter', 'Landschapsarchitect', 'Landschapsbeheer', 'Lasinspecteur', 'Lasser', 'Lastechnicus', 'Lector', 'Ledertechnoloog', 'Lederwarenmaker', 'Leerbewerker', 'Leerkracht', 'Leeuwentemmer', 'Legionair', 'Leidekker', 'Leidinggevende', 'Leraar', 'Letterkundige', 'Leurder', 'Lichtdrukker', 'Lichtmatroos', 'Lijstenmaker', 'Linktrainer', 'Literator', 'Literatuurcriticus', 'Literatuuronderzoeker', 'Logopedist', 'Logotherapeut', 'Lokettist', 'Longfunctieassistent', 'Loodgieter', 'Loods', 'Loodschef', 'Loonadministrateur', 'Loopbaancoach', 'Losser', 'Luchtverkeersleider', 'Maatnemer', 'Maatschappelijk medewerker', 'Maatschappelijk werker', 'Maatschoenmaker', 'Machine vouwer', 'Machinebankwerker', 'Machinebediende', 'Machinesteller', 'Manegehouder', 'Machinist', 'Magazijnbediende', 'Magazijnbeheerder', 'Magazijnknecht', 'Magnetiseur', 'Makelaar', 'Managementassistent', 'Manager', 'Mandenmaker', 'Mannequin', 'Manueel therapeut', 'Marconist', 'Marinier', 'Maritiem Officier', 'Marechaussee', 'Marketingadviseur', 'Marketingassistent', 'Marktkoopman', 'Masseur', 'Mathematicus', 'Matroos', 'Mattenmaker', 'Medewerker', 'Mediatrainer', 'Meester restauratiestukadoor', 'Meettechnicus', 'Melkboer', 'Metaalbewerker', 'Metaalbrander', 'Metaalbuiger', 'Metaalfrezer', 'Metaalgieter', 'Metaalkundige', 'Meteoroloog', 'Meteropnemer', 'Metselaar', 'Meubelbeeldhouwer', 'Meubelmaker', 'Meubelstoffeerder', 'Meubelstoffennaaister', 'Meubeltekenaar', 'Mijnbouwkundige', 'Middenstander', 'Mijnwerker', 'Milieudeskundige', 'Milieuhygiënist', 'Militair', 'Mimespeler', 'Min', 'Mineralenbewerker', 'Minister', 'Minister-president', 'Model', 'Modelmaker', 'Modelnaaister', 'Molenaar', 'Modeontwerper', 'Mondhygiënist', 'Monnik', 'Monteur', 'Mosselman', 'Motordemonteur', 'Motordrijver', 'Motormonteur', 'Mouldroomtechnicus', 'Munter', 'Muntmeester', 'Museumconservator', 'Museumgids', 'Museumhouder', 'Museummedewerker', 'Musicus', 'Muziekinstrumentenmaker', 'Muziekprogrammeur', 'Naaister', 'Nachtwaker', 'Nagelstyliste', 'Nasynchronisatieregisseur', 'Natuurkundeleraar', 'Natuurkundige', 'Natuurwetenschapper', 'Navigator', 'Neonatoloog', 'Nettenboeter', 'Netwerkbeheerder', 'Neurochirurg', 'Neuroloog', 'Neurofysioloog', 'Nieuwslezer', 'Nijverheidsconsulent', 'Nko-arts', 'Nopster', 'Notaris', 'Nucleair geneeskundige', 'Ober', 'Oberkelner', 'Objectleider', 'Oceanoloog', 'Octrooigemachtigde', 'Officier', 'Officier van justitie', 'Olieslager', 'Omroeper', 'Omsteller', 'Oncoloog', 'Onderhoudsloodgieter', 'Onderhoudsman', 'Onderhoudsmedewerker', 'Onderhoudsmonteur', 'Ondernemer', 'Onderofficier', 'Ondersteunende', 'Onderwaterwerker', 'Onderwijsassistent', 'Onderwijstechnicus', 'Onderwijzer', 'Onderzoeker', 'Onderzoeker in opleiding', 'Ontdekkingsreiziger', 'Ontmijner', 'Ontvlekker', 'Ontwerper', 'Oogarts', 'Operateur', 'Operatieassistent', 'Operational auditor', 'Operator', 'Opkoper', 'Opperman', 'Opsporingsambtenaar', 'Opsporingsingenieur', 'Opticien', 'Optometrist', 'Opvoedingsconsulent', 'Opvoedingsvoorlichter', 'Opzichter', 'Organist', 'Organizer', 'Ornitholoog', 'Orthodontist', 'Orthopedagoog', 'Orthopeed', 'Orthoptist', 'ORL-arts', 'Osteopaat', 'Ouvreuse', 'Ovenman', 'Paardenfokker', 'Pakhuischef', 'Paleontoloog', 'Palfrenier', 'Pandjesbaas', 'Papierschepper', 'Papiervernisser', 'Parkeerwachter', 'Parketvloerenlegger', 'Parketwacht', 'Pastoor', 'Paswerker', 'Patholoog', 'Patholoog-anatoom', 'Patissier', 'Patroonmaker', 'Patroontekenaar', 'Pedagoog', 'Pedicure', 'Perronopzichter', 'Perser', 'Personeelsfunctionaris', 'Peuterwerker', 'Pianist', 'Pianostemmer', 'Piccolo', 'Pijpfitter', 'Pikeur', 'Piloot', 'Plaatwerker', 'Planner', 'Plantenteeltdeskundige', 'Plantsoenmedewerker', 'Plasticvormer', 'Pleitbezorger', 'Poelier', 'Poepruimer', 'Poetser', 'Podiatrist', 'Podoloog', 'Poffertjesbakker', 'Polisopmaker', 'Politicus', 'Politieagent', 'Politiecommissaris', 'Politie-inspecteur', 'Politiek analist', 'Pontschipper', 'Porder', 'Portier', 'Portretfotograaf', 'Postbediende', 'Postbesteller', 'Postbode', 'Postcommandant', 'Postexpediteur', 'Postsorteerder', 'Pottenbakker', 'Predikant', 'Premier', 'Presentator', 'President', 'Priester', 'Probleemanalist', 'Procesmanager', 'Procesoperator', 'Procureur', 'Procureur des Konings', 'Producer', 'Productenmaker', 'Productensorteerder', 'Productiebegeleider', 'Productieleider', 'Productiemedewerker', 'Productieplanner', 'Professor', 'Professioneel worstelaar', 'Programmamaker', 'Programmeur', 'Projectadviseur', 'Projectleider', 'Projectmanager', 'Projectontwikkelaar', 'Promovendus', 'Pruikenmaker', 'Psychiater', 'Psychologisch assistent', 'Psycholoog', 'Psychotherapeut', 'Psychomotorisch kindertherapeut', 'Purser', 'Putjesschepper', 'Quarantaine-beambte', 'Quizmaster', 'Quantity surveyor', 'Raadsman', 'Radarwaarnemer', 'Radiotherapeutisch laborant', 'Radiograaf', 'Radiolaborant', 'Radiotechnicus', 'Radiotelegrafist', 'Rangeerder', 'Recensent', 'Receptionist', 'Recherchekundige', 'Rechercheur', 'Rechtbanktekenaar', 'Rechter', 'Reclame-ontwerper', 'Reclameacquisiteur', 'Reclamedeskundige', 'Reclametekenaar', 'Redacteur', 'Redactiechef', 'Regisseur', 'Registeraccountant', 'Reiniger', 'Reinigingsdienstarbeider', 'Reisleider', 'Reisprogrammeur', 'Reisverkoper', 'Rekenaar', 'Rekwisietenmaker', 'Rentmeester', 'Reparateur', 'Ridder', 'Repetitor', 'Reproductietekenaar', 'Restauranthouder', 'Rietmeubelmaker', 'Rietwerker', 'Rijtuigspuiter', 'Rijwielhersteller', 'Rolluikentimmerman', 'Rondvaartgids', 'Röntgenoloog', 'Ruimtevaarder', 'Samensteller', 'Saunahouder', 'Scenarioschrijver', 'Schaaldierenkweker', 'Schaaldierenpeller', 'Schaapherder', 'Schadecorrespondent', 'Schadetaxateur', 'Schakelbordwachter', 'Schaker', 'Schapenscheerder', 'Scharensliep', 'Scheepskapitein', 'Scheepskok', 'Scheepspurser', 'Scheepsschilder', 'Scheepstimmerman', 'Scheidsrechter', 'Scheikundige', 'Schillenboer', 'Schipper', 'Schoenfabrieksarbeider', 'Schoenhersteller', 'Schoenmaker', 'Schoolbegeleider', 'Schooldecaan', 'Schooldirecteur', 'Schoolinspecteur', 'Schoonheidsmasseur', 'Schoonheidsspecialiste', 'Schoonmaker', 'Schoorsteenveger', 'Schotter', 'Schrijftolk', 'Schrijver', 'Schuurder', 'Secretaresse', 'Secretariaatsmedewerker', 'Secretaris', 'Seismoloog', 'Seizoenarbeider', 'Seksuoloog', 'Selecteur', 'Sergeant', 'Seroloog', 'Serveerster', 'Setdresser', 'Sigarenmaker', 'Sinoloog', 'Sjorder', 'Sjouwer', 'Slachter', 'Slager', 'Slagwerker', 'Slijter', 'Sloper', 'Sluiswachter', 'Smeerder', 'Smelter', 'Smid', 'Snackbarbediende', 'Snackbarhouder', 'Snijder', 'Sociotherapeut', 'Softwareontwikkelaar', 'Soldaat', 'Soldeerder', 'Sommelier', 'Sondeerder', 'Songwriter', 'Souschef', 'Spoeler', 'Souffleur', 'Specialist', 'Spelersmakelaar', 'Speltherapeut', 'Spindoppenmonteur', 'Spion', 'Sportinstructeur', 'Stadsomroeper', 'Stadstimmerman', 'Stanser', 'Stationschef', 'Statisticus', 'Stedenbouwkundige', 'Steenbewerker', 'Steenfabrikant', 'Steenhouwer', 'Steenzetter', 'Steigerbouwer', 'Steigermaker', 'Stenotypist', 'Stereotypeur', 'Sterilisatieassistent', 'Stewardess', 'Stoelenmatter', 'Stoffeerder', 'Storingsmonteur', 'Straatverkoper', 'Strandjutter', 'Stratenmaker', 'Stripper', 'Stucwerker', 'Stukadoor', 'Stuurman', 'Stuwadoor', 'Stylist', 'Stypengalvaniseur', 'Surinamist', 'Systeemanalist', 'Systeembeheerder', 'Systeemontwerper', 'Systeemprogrammeur', 'Takelaar', 'Tandarts', 'Tandartsassistente', 'Tandtechnicus', 'Tapper', 'Taxichauffeur', 'Taxidermist', 'Technicus', 'Technisch Oogheelkundig Assistent', 'Technisch tekenaar', 'Tegelzetter', 'Tekenaar', 'Tekstschrijver', 'Telecommunicatiemonteur', 'Telefoniste', 'Telegrafist', 'Televisieregisseur', 'Televisietechnicus', 'Telexist', 'Tennisser', 'Terrazzovloerenlegger', 'Terreinchef', 'Tester', 'Textieldrukker', 'Textiellaborant', 'Textielopmaker', 'Textielproductenmaker', 'Theateragent', 'Theatertechnicus', 'Therapeut', 'Timmerman', 'Tingieter', 'Toetsenist', 'Tolk', 'Toneelfigurant', 'Toneelmeester', 'Toneelregisseur', 'Toneelschrijver', 'Toneelspeler', 'Torenkraanmonteur', 'Totalisatormedewerker', 'Touringcarchauffeur', 'Touwslager', 'Traceur', 'Trainingsacteur', 'Traiteur', 'Trambestuurder', 'Transportplanner', 'Treinbestuurder', 'Treinconducteur', 'Treindienstleider', 'Treinduwer', 'Treinmachinist', 'Trekkerchauffeur', 'Tuiger', 'Tuinarchitect', 'Tuinder', 'Tuinman', 'Typiste', 'Uitgever', 'Uitsmijter', 'Uitvaartbegeleider', 'Uitvinder', 'Uitvoerder', 'Uroloog', 'Uurwerkmaker', 'Vakkenvuller', 'Valet', 'Veearts', 'Veehouder', 'Veeverloskundige', 'Veiligheidsbeambte', 'Veilinghouder', 'Verfspuiter', 'Vergaderstenograaf', 'Verhuizer', 'Verhuurder', 'Verkeersdienstsimulator', 'Verkeersinspecteur', 'Verkeerskundige', 'Verkeersleider', 'Verkeersonderzoeker', 'Verkeersplanoloog', 'Verkoopchef', 'Verkoopstyliste', 'Verkoper', 'Verloskundige', 'Verpleeghulp', 'Verpleegkundige', 'Verslaggever', 'Verspaner', 'Vertaler', 'Vertegenwoordiger', 'Vervoer', 'Vervoersinspecteur', 'Verwarmingsinstallateur', 'Verwarmingsmonteur', 'Verzekeringsagent', 'Verzekeringsdeskundige', 'Verzekeringsinspecteur', 'Verzorgende', 'Vicaris', 'Videoclipregisseur', 'Videojockey', 'Vioolbouwer', 'Violist', 'Vinoloog', 'Viroloog', 'Visagiste', 'Visfileerder', 'Visser', 'Vj', 'Vleeswarenmaker', 'Vlieger', 'Vliegtuigplaatwerker', 'Vliegtuigtimmerman', 'Vloerlegger', 'Voedingsmiddelentechnoloog', 'Voedingsvoorlichter', 'Voeger', 'Voertuigbekleder', 'Voetballer', 'Volder of Voller', 'Voorganger', 'Voorlichter', 'Voorlichtingsfunctionaris', 'Voorraadadministrateur', 'Voorzitter', 'Vormende', 'Vormenmaker', 'Vormer', 'Vormgever', 'Vrachtwagenchauffeur', 'Vuilnisman', 'Vulkanoloog', 'Vuurspuwer', 'Vuurtorenwachter', 'Vroedvrouw', 'Waard', 'Waardijn', 'Waarzegger', 'Wachtcommandant', 'Wachter', 'Wachtmeester', 'Wagenmaker', 'Wasser', 'Wasserettehouder', 'Waterbouwkundige', 'Webdesigner', 'Weefmachinesteller', 'Weerkundige', 'Weerpresentator', 'Wegenbouwarbeider', 'Wegenbouwmachinist', 'Wegmarkeerder', 'Werkleider-dokmeester', 'Werktuigbouwkundige', 'Werktuigkundige', 'Werkvoorbereider', 'Wethouder', 'Wijkmeester', 'Wijnboer', 'Winkelbediende', 'Winkelier', 'Wiskundige', 'Wisselkassier', 'Wisselmaker', 'Woonbegeleider', 'Xylofonist', 'Yogaleraar', 'Zaakwaarnemer', 'Zakenman', 'Zanger', 'Zeefdrukker', 'Zeeman', 'Zeepzieder', 'Zeilmaker', 'Zelfstandig ondernemer', 'Zetter', 'Ziekenhuisapotheker', 'Ziekenhuishygiënist', 'Ziekenverzorgende', 'Zilversmid', 'Zweminstructeur', 'Zoöloog', ]; protected static $companySuffix = [ 'VOF', 'CV', 'LLP', 'BV', 'NV', 'IBC', 'CSL', 'EESV', 'SE', 'CV', 'Stichting', '& Zonen', '& Zn', ]; protected static $product = [ 'Keuken', 'Media', 'Meubel', 'Sanitair', 'Elektronica', 'Schoenen', 'Zorg', 'Muziek', 'Audio', 'Televisie', 'Pasta', 'Lunch', 'Boeken', 'Cadeau', 'Kunst', 'Tuin', 'Klus', 'Video', 'Sieraden', 'Kook', 'Woon', 'Pizza', 'Mode', 'Haar', 'Kleding', 'Antiek', 'Interieur', 'Gadget', 'Foto', 'Computer', 'Witgoed', 'Bruingoed', 'Broeken', 'Pakken', 'Maatpak', 'Fietsen', 'Speelgoed', 'Barbecue', 'Sport', 'Fitness', 'Brillen', 'Bakkers', 'Drank', 'Zuivel', 'Pret', 'Vis', 'Wijn', 'Salade', 'Terras', 'Borrel', 'Dieren', 'Aquaria', 'Verf', 'Behang', 'Tegel', 'Badkamer', 'Decoratie', ]; protected static $type = [ 'Markt', 'Kampioen', 'Expert', 'Concurrent', 'Shop', 'Expert', 'Magazijn', 'Dump', 'Store', 'Studio', 'Boulevard', 'Fabriek', 'Groep', 'Huis', 'Salon', 'Vakhuis', 'Winkel', 'Gigant', 'Reus', 'Plaza', 'Park', 'Tuin', ]; protected static $store = [ 'Boekhandel', 'Super', 'Tabakzaak', 'Schoenmaker', 'Kaashandel', 'Slagerij', 'Smederij', 'Bakkerij', 'Bierbrouwer', 'Kapperszaak', 'Groenteboer', 'Bioboer', 'Fietsenmaker', 'Opticien', 'Café', 'Garage', ]; /** * @example 'Fietsenmaker Zijlemans' * * @return string */ public function company() { $determinator = self::numberBetween(0, 2); switch ($determinator) { case 0: $companyName = static::randomElement(static::$product) . ' ' . static::randomElement(static::$type); break; case 1: $companyName = static::randomElement(static::$product) . strtolower(static::randomElement(static::$type)); break; case 2: $companyName = static::randomElement(static::$store) . ' ' . $this->generator->lastName(); break; } if (Miscellaneous::boolean()) { return $companyName . ' ' . static::randomElement(static::$companySuffix); } return $companyName; } /** * Belasting Toegevoegde Waarde (BTW) = VAT * * @example 'NL123456789B01' * * @see https://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/belastingdienst/zakelijk/btw/administratie_bijhouden/btw_nummers_controleren/uw_btw_nummer * * @return string VAT Number */ public static function vat() { return sprintf('%s%d%s%d', 'NL', self::randomNumber(9, true), 'B', self::randomNumber(2, true)); } /** * Alias dutch vat number format * * @return string */ public static function btw() { return self::vat(); } } PK A�)[ ��� � ( faker/src/Faker/Provider/nl_NL/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nl_NL; class Color extends \Faker\Provider\Color { protected static $safeColorNames = [ 'zwart', 'kastanjebruin', 'donkergroen', 'marine', 'olijfgroen', 'purper', 'groenblauw', 'limoen', 'blauw', 'zilver', 'grijs', 'geel', 'fuchsia', 'cyaan', 'wit', ]; protected static $allColorNames = [ 'Cyaan', 'Aquamarijn', 'Aquamarijn', 'Ultramarijn', 'Beige', 'Zwart', 'Blauw', 'Blauwviolet', 'Bruin', 'Groen', 'Chocoladebruin', 'Koraal', 'Korenbloemblauw', 'Vermiljoen', 'Cyaan', 'Donkerblauw', 'Donkercyaan', 'Donkergrijs', 'Donkergroen', 'Donkergrijs', 'Donkerkaki', 'Donkermagenta', 'Donkerolijfgroen', 'Donkeroranje', 'Donkerrood', 'Donkerzalm', 'Donkerzeegroen', 'Donkerleigrijs', 'Donkerleigrijs', 'Donkerturkoois', 'Donkerviolet', 'Dieproze', 'Diep hemelsblauw', 'Vuurvaste baksteen', 'Fluweelwit', 'Bosgroen', 'Fuchsia', 'Goud', 'Grijs', 'Donkergroen', 'Groengeel', 'Grijs', 'Acaciaroze', 'Indisch rood', 'Indigo', 'Ivoor', 'Kaki', 'Lavendel', 'Grasgroen', 'Lichtblauw', 'Lichtkoraal', 'Lichtcyaan', 'Lichtgrijs', 'Lichtgroen', 'Lichtgrijs', 'Lichtroze', 'Lichtzalm', 'Lichtzeegroen', 'Lichthemelsblauw', 'Lichtleigrijs', 'Lichtleigrijs', 'Staalblauw', 'Lichtgeel', 'Limoen', 'Limoengroen', 'Linnen', 'Magenta', 'Kastanjebruin', 'Middenblauw', 'Midlentegroen', 'Middenvioletrood', 'Midnachtsblauw', 'Mint', 'Marine', 'Kant', 'Olijfgroen', 'Oranje', 'Oranjerood', 'Oranjerood', 'Orchidee', 'Bleekgroen', 'Lichtturkoois', 'Roze', 'Pruim', 'Purper', 'Rood', 'Koningsblauw', 'Zalm', 'Zandbruin', 'Zeegroen', 'Schelp', 'Sienna', 'Zilver', 'Hemelsblauw', 'Leigrijs', 'Leigrijs', 'Sneeuwwit', 'Lentegroen', 'Donkerstaalblauw', 'Groenblauw', 'Distel', 'Tomaat', 'Transparant', 'Turkoois', 'Violet', 'Wit', 'Rookwit', 'Geel', 'Groengeel', ]; } PK A�)[w� Ewj wj ) faker/src/Faker/Provider/nl_NL/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\nl_NL; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{title}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{title}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{title}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{title}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; protected static $title = [ 'mr.', 'dr.', 'ir.', 'drs', 'bacc.', 'kand.', 'dr.h.c.', 'prof.', 'ds.', 'ing.', 'bc.', ]; protected static $suffix = [ 'BA', 'Bsc', 'LLB', 'LLM', 'MA', 'Msc', 'MPhil', 'D', 'PhD', 'AD', 'B', 'M', ]; protected static $prefix = ["'s", "'t", 'a', 'aan', "aan 't", 'aan de', 'aan den', 'aan der', 'aan het', 'aan t', 'af', 'al', 'am', 'am de', 'auf', 'auf dem', 'auf den', 'auf der', 'auf ter', 'aus', "aus 'm", 'aus dem', 'aus den', 'aus der', 'aus m', 'ben', 'bij', "bij 't", 'bij de', 'bij den', 'bij het', 'bij t', 'bin', 'boven d', "boven d'", 'd', "d'", 'da', 'dal', 'dal’', 'dalla', 'das', 'de', 'de die', 'de die le', 'de l', 'de l’', 'de la', 'de las', 'de le', 'de van der', 'deca', 'degli', 'dei', 'del', 'della', 'den', 'der', 'des', 'di', 'die le', 'do', 'don', 'dos', 'du', 'el', 'het', 'i', 'im', 'in', "in 't", 'in de', 'in den', 'in der', 'in het', 'in t', 'l', 'l’', 'la', 'las', 'le', 'les', 'lo', 'los', 'of', 'onder', "onder 't", 'onder de', 'onder den', 'onder het', 'onder t', 'op', "op 't", 'op de', 'op den', 'op der', 'op gen', 'op het', 'op t', 'op ten', 'over', "over 't", 'over de', 'over den', 'over het', 'over t', 's', "s'", 't', 'te', 'ten', 'ter', 'tho', 'thoe', 'thor', 'to', 'toe', 'tot', 'uijt', "uijt 't", 'uijt de', 'uijt den', 'uijt te de', 'uijt ten', 'uit', "uit 't", 'uit de', 'uit den', 'uit het', 'uit t', 'uit te de', 'uit ten', 'unter', 'van', "van 't", 'van De', 'van de', 'van de l', "van de l'", 'van den', 'van der', 'van gen', 'van het', 'van la', 'van t', 'van ter', 'van van de', 'ver', 'vom', 'von', "von 't", 'von dem', 'von den', 'von der', 'von t', 'voor', "voor 't", 'voor de', 'voor den', "voor in 't", 'voor in t', 'vor', 'vor der', 'zu', 'zum', 'zur', ]; protected static $commonDutchLastNames = [ 'de Jong', 'Jansen', 'de Vries', 'van de Berg', 'van den Berg', 'van der Berg', 'van Dijk', 'Bakker', 'Janssen', 'Visser', 'Smit', 'Meijer', 'Meyer', 'de Boer', 'Mulder', 'de Groot', 'Bos', 'Vos', 'Peters', 'Hendriks', 'van Leeuwen', 'Dekker', 'Brouwer', 'de Wit', 'Dijkstra', 'Smits', 'de Graaf', 'van der Meer', 'van der Linden', 'Kok', 'Jacobs', 'de Haan', 'Vermeulen', 'van den Heuvel', 'van de Veen', 'van der Veen', 'van den Broek', 'de Bruijn', 'de Bruyn', 'de Bruin', 'van der Heijden', 'van der Heyden', 'Schouten', 'van Beek', 'Willems', 'van Vliet', 'van de Ven', 'van der Ven', 'Hoekstra', 'Maas', 'Verhoeven', 'Koster', 'van Dam', 'van de Wal', 'van der Wal', 'Prins', 'Blom', 'Huisman', 'Peeters', 'de Jonge', 'Kuipers', 'van Veen', 'Post', 'Kuiper', 'Veenstra', 'Kramer', 'van de Brink', 'van den Brink', 'Scholten', 'van Wijk', 'Postma', 'Martens', 'Vink', 'de Ruiter', 'Timmermans', 'Groen', 'Gerritsen', 'Jonker', 'van Loon', 'Boer', 'van de Velde', 'van den Velde', 'van der Velde', 'van de Velden', 'van den Velden', 'van der Velden', 'Willemsen', 'Smeets', 'de Lange', 'de Vos', 'Bosch', 'van Dongen', 'Schipper', 'de Koning', 'van der Laan', 'Koning', 'Driessen', 'van Doorn', 'Hermans', 'Evers', 'van den Bosch', 'van der Meulen', 'Hofman', 'Bosman', 'Wolters', 'Sanders', 'van der Horst', 'Mol', 'Kuijpers', 'Molenaar', 'van de Pol', 'van den Pol', 'van der Pol', 'de Leeuw', 'Verbeek', ]; protected static $dutchLastNames = [ 'Aalts', 'Aarden', 'Aarts', 'Adelaar', 'Adriaansen', 'Adriaensdr', 'Adriaense', 'Adryaens', 'Aeije', 'Aelftrud van Wessex', 'Aertsz', 'van Alenburg', 'van Allemanië', 'Alpaidis', 'Amalrada', 'van Amstel', 'Ansems', 'Appelman', 'Arens', 'Arent', 'Ariens', 'Ariens Ansems', 'van Arkel', 'Arnold', 'van Arnsberg', 'Arts', 'Aschman', 'van den Assem', 'van Asten', 'van der Avoirt', 'Bökenkamp', 'van Baalen', 'Backer', 'de Backer', 'Barents', 'Bartels', 'Bastiaanse', 'Bastiaense', 'Bave', 'van Beaumont', 'Becht', 'van Beeck Beeckmans', 'van Beeck', 'van Beek', 'Beekman', 'de Beer', 'Beernink', 'van Beieren', 'Beijring', 'Bekbergen', 'Bellemans', 'Belpere', 'van Bentheim', 'Beourgeois', 'Berends', 'Berendse', 'van den Berg', 'van Bergen', 'van den Bergh', 'van Berkel', 'van Berkum', 'Bernaards', 'van Bernicia', 'Bertho', 'Bezemer', 'Bierstraten', 'van de Biesenbos', 'van de Biezenbos', 'Bijlsma', 'Billung', 'Blaak', 'Blees', 'Bleijenberg', 'Blewanus', 'Bloemendaal', 'Blokland', 'Blom', 'Blonk', 'de Bock', 'Boddaugh', 'Boer', 'de Boer', 'Boers', 'Boeser', 'Boetet', 'Bolkesteijn', 'de Bont', 'Booden', 'Boogaerts', 'Borman', 'Bos', 'Bosch', 'Boudewijns', 'Bouhuizen', 'van Boulogne', 'Bourgondië, van', 'Bouthoorn', 'Bouwhuisen', 'van Boven', 'van Bovene', 'van Bovenen', 'van den Brand', 'Brandon', 'Brands', 'Brandt', 'van Brenen', 'Bresé', 'Bresse', 'van Breugel', 'Breugelensis', 'van Breukeleveen', 'van Breukelveen', 'le Briel', 'Briere', 'Brievingh', 'van den Brink', 'van der Brink', 'Brisee', 'Brizee', 'Broeckx', 'Broeders', 'Broek', 'van den Broek', 'Broekhoven', 'Broeshart', 'Bronder', 'Brouwer', 'van Bruchem', 'Bruggeman', 'Brugman', 'de Bruijn', 'Bruijne van der Veen', 'de Bruin', 'Brumleve', 'van Brunswijk', 'Bruynzeels', 'Bud', 'Buijs', 'van Bunschoten', 'Butselaar', 'van Buuren', 'den Buytelaar', 'Cadefau', 'Cammel', 'Cant', 'Carnotte', 'Charon', 'Chevresson', 'Chotzen', 'Chrodtrud', 'Claassen', 'Claesdr', 'Claesner', 'van Clootwijck', 'Coenen', 'Coolen', 'Coret', 'Coret-Coredo', 'Coreth von und zu Coredo und Starkenberg', 'Cornelisse', 'Cornelissen', 'Cornelisz', 'van den Corput', 'Corstiaens', 'Cosman', 'van de Coterlet', 'Courtier', 'van Cuijck', 'van Daal', 'Dachgelder', 'Dachgeldt', 'Dachgelt', 'van Dagsburg', 'van Dalem', 'van Dam', 'van de Darnau', 'David', 'Dekker', 'Demmendaal', 'Dennenberg', 'die Bont', 'Diesbergen', 'van Dijk', 'Dijkman', 'van Dillen', 'Dircken', 'Dirksen', 'Dirven', 'Doesburg', 'van Dokkum', 'van Dommelen', 'van Dongen', 'van Dooren', 'Doorhof', 'Doornhem', 'Dorsman', 'Doyle', 'Draaisma', 'van Drenthe', 'Dries', 'Drysdale', 'Dubois', 'van Duivenvoorde', 'Duivenvoorden', 'van Duvenvoirde', 'van Duyvenvoorde', 'die Bont', 'die Pelser', 'die Witte', 'van Eck', 'Eckhardt', 'Eelman', 'Eerden', 'van de Eerenbeemt', 'van den Eerenbeemt', 'van Egisheim', 'Ehlert', 'Eijkelboom', 'van den Eijssel', 'Elberts', 'Elbertse', 'Ellis', 'Elsemulder', 'Elsenaar', 'van de Elzas', 'van Embden', 'van Emmelen', 'Emmen', 'van Engeland', 'van Engelen', 'Engels', 'van Enschot', 'Erhout', 'Ernst', 'van \'t Erve', 'van Es', 'van Este', 'Estey', 'van Evelingen', 'Everde', 'Everts', 'Fechant', 'Feenstra', 'Feltzer', 'Ferran', 'Fiere', 'van der Flaas', 'de la Fleche', 'Flink', 'le Floch', 'van Formbach', 'Fortuyn', 'François', 'Françoise', 'Frankhuizen', 'Fredriks', 'Fremie', 'Frerichs', 'Freshour', 'Friehus', 'Furda', 'Galenzone', 'Galijn', 'le Gallen', 'Garret', 'van Gastel', 'van Geenen', 'Geerling', 'Geerts', 'Geertsen', 'van Geest', 'van Geffen', 'Geldens', 'van Gelder', 'Gellemeyer', 'Gemen', 'van Gemert', 'Geneart', 'Genefaas', 'van Gent', 'Gepa van Bourgondië', 'Gerrits', 'Gerritse', 'Gervais', 'Ghoerle', 'van Ghoerle', 'van Gils', 'van Ginkel', 'van Ginneke', 'Giselmeyer', 'Glasses', 'Gnodde', 'Goderts', 'Godfrey van Alemannië', 'Goedhart', 'van Goerle', 'van Gorp', 'Goudriaan', 'Govarts', 'Goyaerts van Waderle', 'de Graaf', 'de Gratie', '\'s Gravensande', 'van de Greef', 'Greij', 'van Grinsven', 'Groenendaal', 'Groenestein', 'Grondel', 'van Grondelle', 'de Groot', 'Groote', 'de Grote', 'Gruijl', 'de Gruijl', 'de Gruijter', 'de Gruil', 'de Grunt', 'de Gruson', 'le Guellec', 'Guit', 'le Gulcher', 'Höning', 'Haack', 'den Haag', 'van Haarlem', 'de Haas', 'van Haeften', 'Haengreve', 'van Hagen', 'Hagendoorn', 'Hak', 'Hakker', 'van Ham', 'van Hamaland', 'Haneberg', 'Hanegraaff', 'Haring', 'Haselaar', 'van Haspengouw', 'Hazenveld', 'de Heer', 'Heere', 'Heerkens', 'Heerschop', 'Hehl', 'van der Heiden', 'van der Heijden', 'Heijman', 'Heijmans', 'Heijmen', 'Heinrichs', 'Hekker', 'Hellevoort', 'Helmerhorst', 'van Hemert', 'Hemma', 'Hendricks', 'Hendriks', 'Hendrikse', 'van Henegouwen', 'van den Henst', 'Heribert van Laon', "d' Heripon", 'Hermans', 'van Herstal', 'van Heusden', 'Hexspoor', 'Heymans', 'Heyne', 'Hoedemakers', 'van den Hoek', 'Hoeks', 'Hoelen', 'Hoes', 'van Hoevel en van Zwindrecht', 'van der Hoeven', 'van Holland', 'Hollander', 'Holthuis', 'Hondeveld', 'Honing', 'de Hoog', 'Hoogers', 'de Hoogh', 'Hoppenbrouwer', 'Horrocks', 'van der Horst', 'van Hostaden', 'Houdijk', "van 't Houteveen", 'Huberts', 'Huel', 'Huijben', 'Huijbrechts', 'Huijs', 'Huijzing', 'Huisman', 'Huls', 'Hulshouts', 'Hulskes', 'Hulst', 'van Hulten', 'Huurdeman', 'van het Heerenveen', 'Jaceps', 'Jacobi', 'Jacobs', 'Jacquot', 'de Jager', 'Jans', 'Jansdr', 'Janse', 'Jansen', 'Jansen', 'Jansse', 'Janssen', 'Janssens', 'Jasper dr', 'Jdotte', 'Jeggij', 'Jekel', 'Jerusalem', 'Jochems', 'Jones', 'de Jong', 'Jonkman', 'Joosten', 'Jorlink', 'Jorissen', 'van Jumiège', 'Jurrijens', 'Köster', 'van der Kaay', 'de Kale', 'Kallen', 'Kalman', 'Kamp', 'Kamper', 'Karels', 'Kas', 'van Kasteelen', 'Kathagen', 'Keijser', 'de Keijser', 'Keijzer', 'de Keijzer', 'Keltenie', 'van Kempen', 'Kerkhof', 'Ketel', 'Ketting', 'der Kijnder', 'van der Kint', 'Kirpenstein', 'Kisman', 'van Klaarwater', 'van de Klashorst', 'Kleibrink', 'Kleijse', 'Klein', 'van der Klein', 'Klerks', 'Kleybrink', 'van der Klijn', 'Klomp Jan', 'Kloppert', 'Knoers', 'Knuf', 'Koeman', 'Kof', 'Kok', 'de Kok', 'Kolen', 'Kolster', 'de Koning', 'Konings', 'van de Kooij', 'Koret', 'Korsman', 'Korstman', 'Kort', 'de Korte', 'Kortman', 'Kosten', 'Koster', 'Krabbe', 'Kremer', 'Kriens', 'Kronenberg', 'Kruns', 'van Kuijc van Malsen', 'van Kuijc', 'Kuijpers', 'Kuilenburg', 'Kuit', 'Kunen', 'van Kusen', 'Kwaadland', 'van Laar', 'van der Laar', 'van Laarhoven', 'van der Laarse', 'Labado', 'Laffray', 'Lafleur', 'Lage', 'Lagerweij', 'Lambers', 'Lambregt', 'Lamore', 'Lamotte', 'van Landen', 'Langevoort', 'Lankle', 'Lansink', 'van Laon', 'Lathrope', 'Latier', 'Le Grand', 'Le Marec', 'van der Lede', 'van der Leek', 'van de Leemput', 'Leene', 'van Leeuwen', 'Leguit', 'Lelijveld', 'Lemmens', 'Lensen', 'Lether', 'van Leuven', 'Levesque', 'van Liendert', 'Lieshout', 'Ligtvoet', 'Lijn', 'van Limburg', 'Lind', 'van der Linden', 'Linschoten', 'Lips', 'Loep', 'Lommert', 'Lonen', 'van der Loo', 'van Loon', 'Loreal', 'Lorreijn', 'Louws', 'Luboch', 'le Luc', 'Lucas', 'van Lucel', 'van Luin', 'van Luinenburg', 'Luitgardis van Neustrië', 'Luster', 'Lutterveld', 'van Luxemburg', 'van Luyssel', 'van Maaren', 'Maas', 'van Maasgouw', 'Maaswinkel', 'van der Maath', 'van der Maes', 'Mahieu', 'Mallien', 'de Man', 'Mangel', 'Manne', 'Mansveld', 'Mansvelt', 'Marceron', 'Marchal', 'Marchand', 'de Marduras', 'van Mare', 'Martel', 'Martens', 'Massa', 'van der Mast', 'le Matelot', 'Mater', 'Mathieu', 'Mathol', 'Mathurin', 'Matthews', 'Meeres', 'Meeusen', 'Meijer', 'Meis', 'Melet', 'Mens', 'Mercks', 'Merckx', 'Merkx', 'van Metz', 'Meyer', 'Michiels', 'Michielsen', 'Middelkoop', 'Mijsberg', 'van Mil', 'Miltenburg', 'Miner', 'van Mispelen', 'Moenen', 'Moensendijk', 'Moet', 'Mol', 'de Mol', 'Molegraaf', 'Molen', 'Momberg', 'van Mook', 'Mosley', 'Mudden', 'Muijs', 'Mulder', 'Mulders', 'Muller', 'van Munster', 'van Nederlotharingen', 'Nedermeijer', 'Nek', 'van Nes', 'Neuteboom', 'Neuzerling', 'Niermann', 'van den Nieuwenhuijsen', 'Nieuwstraten', 'Nihoe', 'Nijman', 'de Nijs', 'van Nimwegen', 'Nollee', 'van Noordeloos', 'Noordijk', 'van de Noordmark', 'van Noort', 'van der Noot', 'van Northeim', 'van Nus', 'van den Nuwenhijsen', 'van den Nuwenhuijzen', 'van den Nuwenhuysen', 'van den Nyeuwenhuysen', 'van Ochten', 'Oda', 'Oemencs', 'Oennen', 'van den Oever', 'van Oirschot', 'van Olst', 'Olthof', 'Olykan', 'van Ommeren', 'Ooms', 'van Ooste', 'van Oosten', 'van Oostendorp', 'Oosterhek', 'Oosterhout', 'Oostveen', 'van Ooyen', 'Opmans', 'van Opper-Lotharingen', 'van Orleans', 'Osterhoudt', 'Otte', 'Otto', 'Oude Heer', 'van Oudewater', 'Ouwel', 'Ouwerkerk', 'Overdijk', 'Overeem', 'Oversteeg', 'Paillet', 'Palman', 'van Parijs', 'Pasman', 'Passchiers', 'Pastoors', 'de Pauw', 'Pauwels', 'van de Pavert', 'Perck', 'Perkins', 'Peronne', 'Perrono', 'Persijn', 'Peterse', 'Phillipsen', 'Pierson', 'Pieters', 'Pieters van der Maes', 'Pison', 'de Plantard', 'van de Plas', 'van der Plas', 'van der Ploeg', 'van der Pluijm', 'Poncelet', 'Ponci', 'Pons', 'van Poppel', 'Post', 'Potters', 'van der Pouw', 'van Praagh', 'Pratt', 'Prinsen', 'Puig', 'Rackham', 'Rademaker', 'Ramaker', 'Recer', 'Recers', 'de Reede', 'Rehorst', 'Reijers', 'Reimes', 'Rek', 'Remmers', 'van Rheineck', 'Ridder', 'Riem', 'van Riet', "van 't Riet", 'Rietveld', 'Rijcken', 'Rijks', 'Rijn', 'van Rijnsbergen', 'Rijntjes', 'van Rijthoven', 'Rippey', 'Risma', 'Robbrechts Bruijne', 'Roessink', 'van Roijen', 'Romijn', 'de Roo', 'Roodesteijn', 'van Rooij', 'Room', 'de Roos', 'Roose', 'Roosenboom', 'van Rossum', 'Rotteveel', 'Roukes', 'Rousselet', 'Rouwenhorst', 'Rouwhorst', 'Rubben', 'Ruijs', 'Rutten', 'van Saksen', 'Salet', 'van Salm', 'van Salmen', 'Sam', 'van der Sande', 'Sanders', 'van Santen', 'Sarneel', 'Sas', 'Saxo', 'Scardino', 'Schagen', 'Schakelaar', 'Scharroo', 'Schatteleijn', 'Scheer', 'Scheffers', 'Schellekens', 'Schelvis', 'Schenk', 'Schenkel', 'Scherms', 'van Schevinghuizen', 'Schiffer', 'Schilt', 'Schokman', 'Scholten', 'Schotte', 'Schrant', 'Schrik', 'Schroeff', 'van der Schuijt', 'Schulten', 'Schuurmans', 'Schuylenborch', 'Schwartsbach', 'van Schweinfurt', 'Scuylenborchs', 'Segerszoen', 'Serra', 'Sestig', 'Shupe', 'Simonis', 'Simons', 'Sire', 'Sitters', 'Slaetsdochter', 'Slagmolen', 'Slingerland', 'van der Sloot', 'van der Smeede', 'Smit', 'de Smit', 'Smith', 'Smits', 'van Soest', 'Soos', 'Spaan', 'van der Spaendonc', 'van der Spaendonck', 'Spanhaak', 'Speijer', 'Spier', 'Spies', 'Spiker', 'Spreeuw', 'van Spreeuwel', 'van Spreuwel', 'Sprong', 'Spruit', 'Spruyt', 'van der Stael de Jonge', 'van der Stael', 'Stamrood', 'Stange', 'van der Steen', 'Steenbakkers', 'Steenbeek', 'Steinmeiern', 'Sterkman', 'Stettyn', 'Stichter', 'Stinis', 'Stoffel', 'Stoffelsz', 'Stook', 'van Straaten', 'van Stralen', 'van der Strigt', 'de Strigter', 'Strijker', 'Strik', 'Stuivenberg', 'Suijker', 'van Suinvorde', 'van Susa', 'de Swart', 'Symons', 'Takkelenburg', 'Tammerijn', 'Tamsma', 'Terry', 'den Teuling', 'Teunissen', 'Texier', 'Thatcher', 'The Elder', 'Thomas', 'Thout', 'Tielemans', 'Tillmanno', 'Timmerman', 'Timmermans', 'Tins', 'Tirie', 'Totwiller', 'van Tours', 'van Tuijl', 'Tuithof', 'Uittenbosch', 'Ulrich', 'Uphaus', 'Uphuis', 'Uphus', 'VI', 'Vaessen', 'Vallenduuk', 'Van Bragt', 'Vandenbergh', 'Vastenhouw', 'Veenendaal', 'Vegt', 'van der Veiver', 'Velderman', 'van Velthoven', 'Veltman', 'van Velzen', 'van de Ven', 'van Venrooy', 'Verbeeck', 'Verbeek', 'Verboom', 'Verbruggen', 'Verda', 'van Verdun', 'Vergeer', 'Verhaar', 'Verhagen', 'Verharen', 'Verheij', 'Verheuvel', 'Verhoeven', 'Verkade', 'van Vermandois', 'Vermeulen', 'Verschuere', 'Verschut', 'Versluijs', 'Vertoor', 'Vertooren', 'Vervoort', 'Verwoert', 'Vial', 'Vierdag', 'Vignon', 'van Vlaanderen', 'Volcke', 'van Voorhout', 'van Voorst', 'Voortman', 'Vos', 'Vrancken', 'de Vries', 'de Vroege', 'de Vrome', 'ter Waarbeek', 'Waardeloo', 'van Waas', 'Wagenvoort', 'van Wallaert', 'Walsteijn', 'Walter', 'van Wassenaar', 'van de Water', 'Weeldenburg', 'Weerdenburg', 'Weijland', 'Weijters', 'van Wel', "van 't Wel", 'Welf', 'Wendt', 'Wensen', 'de Werd', 'Werdes', 'van Wessex', 'Westerbeek', 'Westerburg', 'Westermann', 'van Westfalen', 'van de Weterink', 'Wever', 'Weyland', 'Weylant', 'van Wickerode', 'van de Wiel', 'Wigman', 'Wijland', 'van Wijland', 'Wilcken', 'Wildschut', 'Willems', 'Willems van Lier', 'Willemsen', 'Wilmont', 'Wilson', 'Winnrich', 'Winters', 'Wipstrik', 'de Wit', 'van den Wittenboer', 'Wolffel', 'Wolfswinkel', 'Wolters', 'Wolzak', 'Wooning', 'Woudenberg', 'Wouters', 'Wouters van Eijndhoven', 'Woutersz', 'Wright', 'Wunderink', 'Wutke', 'Zaal', 'Zeemans', 'Zeldenrust', 'Zevenboom', 'van der Zijl', 'Zijlemans', 'Zijlmans', 'Zuidweg', 'Zuijdveld', 'van Zwaben', 'Zwart', 'Zwijsen', ]; protected static $commonForeignLastNames = [ 'Yilmaz', 'Nguyen', 'Ali', 'Mohamed', 'Yildiz', 'Yildirim', 'Öztürk', 'Demir', 'Hassan', 'Şahin', 'Aydin', 'Özdemir', 'Çelik', 'Kiliç', 'Arslan', 'Dogan', 'Tran', 'Abdi', 'Aslan', 'Hussein', 'Koç', 'Özcan', 'Hussain', 'Kurt', 'Pham', 'Autar', 'Polat', 'Korkmaz', 'Le', 'Çetin', 'Koçak', 'Said', 'Ünal', 'Bulut', 'Ramautar', 'Simsek', 'Ismail', 'Ramcharan', 'Mahabier', 'Kalloe', 'Zhang', 'Özkan', 'Sahin', 'Farah', 'Mohammad', 'Yüksel', 'Demirci', 'Kanhai', 'Çakir', 'Karaca', 'Can', 'Keskin', 'dos Santos', 'Uzun', 'Winklaar', 'Sardjoe', 'Lopes', 'Erdoğan', 'Loukili', 'Tekin', 'Ramlal', 'Yavuz', 'Sambo', 'Coşkun', 'Yalçin', 'Biharie', 'Köse', 'Dogan', 'Aktaş', 'Avci', 'Uysal', 'Badal', 'Bozkurt', 'Ramos', 'Moussaoui', 'Akin', 'Özer', 'Malik', 'Sital', 'El Idrissi', 'Aziz', 'Demirel', 'Henriquez', 'Janga', 'Hooi', 'Geerman', 'Güler', 'Aksoy', 'Soekhoe', 'Turan', 'Güneş', 'Narain', 'Ahmadi', 'Esajas', 'Zhou', 'Tahiri', 'Çiçek', 'Mohan', 'Cicilia', 'Mangal', ]; protected static $longLastNames = [ 'Albinus genaamd Weiss von Weissenlöw', "van Bol'es Rijnbende", 'Doris Bin Sijlvanus', 'Douglas tot Springwoodpark', 'Dubbeldemuts van der Sluys', 'Duhme auf der Heide sive Heydahrens', 'Elsjan of Wipper', "de la Fontaine und d'Harnoncourt Unverzagt", 'Franse Storm', 'von Frijtag Drabbe Künzel', 'Gansneb genaamd Tengnagel tot Bonkenhave', 'Grinwis Plaat Stuitjes', "von Heinrich d'Omóróvicza", 'van Hugenpoth tot den Berenclauw', 'Jansz Muskus te Pasque', 'Kijk in de Vegte', 'Kleine Pier', 'Koning Knol', 'Martena van Burmania Vegilin van Claerbergen', 'Paspoort van Grijpskerke en Poppendamme', 'de Pruyssenaere de la Woestijne', 'Rahajoe genaamd en geschreven ten Kate', 'de la Rive Box', 'Spiegelmaker Spanjaard', 'Spring in ‘t Veld', 'Vos Specht', 'Vroeg in de Wei', 'Zowran von Ranzow', 'Zuérius Boxhorn van Miggrode', 'Zum Vörde Sive Vörding', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Emma', 'Sophie', 'Julia', 'Anna', 'Lisa', 'Isa', 'Eva', 'Saar', 'Lotte', 'Tess', 'Lynn', 'Fleur', 'Sara', 'Lieke', 'Noa', 'Fenna', 'Sarah', 'Mila', 'Sanne', 'Roos', 'Elin', 'Zoë', 'Evi', 'Maud', 'Jasmijn', 'Femke', 'Nina', 'Anne', 'Noor', 'Amy', 'Sofie', 'Olivia', 'Feline', 'Liv', 'Esmee', 'Nora', 'Iris', 'Lina', 'Luna', 'Naomi', 'Elise', 'Amber', 'Yara', 'Charlotte', 'Lana', 'Milou', 'Isabel', 'Isabella', 'Eline', 'Floor', 'Lara', 'Anouk', 'Fenne', 'Vera', 'Nikki', 'Loïs', 'Liz', 'Maria', 'Tessa', 'Jill', 'Laura', 'Puck', 'Sophia', 'Hannah', 'Evy', 'Lizzy', 'Fay', 'Veerle', 'Bente', 'Nienke', 'Linde', 'Romy', 'Senna', 'Isis', 'Bo', 'Sterre', 'Benthe', 'Lauren', 'Julie', 'Norah', 'Merel', 'Ilse', 'Marit', 'Nova', 'Rosalie', 'Lena', 'Fiene', 'Lise', 'Demi', 'Johanna', 'Suze', 'Vajèn', 'Ella', 'Mirthe', 'Lola', 'Indy', 'Emily', 'Kiki', 'Sofia', 'Isabelle', 'Myrthe', 'Yfke', 'Jade', 'Cato', 'Lize', 'Danique', 'Guusje', 'Elisa', 'Esmée', 'Elena', 'Rosa', 'Suus', 'Fien', 'Britt', 'Quinty', 'Robin', 'Hanna', 'Elisabeth', 'Silke', 'Pien', 'Amira', 'Elize', 'Faye', 'Hailey', 'Madelief', 'Aya', 'Louise', 'Meike', 'Elif', 'Jaylinn', 'Daphne', 'Lily', 'Liza', 'Juul', 'Lieve', 'Valerie', 'Josephine', 'Mara', 'Sam', 'Kate', 'Jolie', 'Phileine', 'Ise', 'Amélie', 'Cornelia', 'Dewi', 'Livia', 'Stella', 'Mia', 'Noortje', 'Ashley', 'Janne', 'Alicia', 'Ivy', 'Janna', 'Nynke', 'Kaylee', 'Lisanne', 'Azra', 'Maartje', 'Megan', 'Jet', 'Victoria', 'Kayleigh', 'Floortje', 'Chloë', 'Pleun', 'Alyssa', 'Jennifer', 'Mare', 'Renske', 'Aimée', 'Juliette', 'Kim', 'Fem', 'Mette', 'Dina', 'Tara', 'Michelle', 'Esther', 'Jenna', 'Lot', 'Elizabeth', 'Merle', 'Dana', 'Eliza', 'Karlijn', 'Bibi', 'Melissa', 'Yasmin', 'Annabel', 'Carlijn', 'Imke', 'Evie', 'Fabiënne', 'Linn', 'Zeynep', 'Kyra', 'Aylin', 'Zara', 'Lois', 'Zoey', 'Ceylin', 'Chloé', 'Joëlle', 'Joy', 'Noëlle', 'Féline', 'Yasmine', 'Evelien', 'Ize', 'Mirte', 'Ninthe', 'Ecrin', 'Kyara', 'Maya', 'Nisa', 'Leah', 'Maryam', 'Angelina', 'Catharina', 'Lindsey', 'Loes', 'Yinthe', 'Sienna', 'Adriana', 'Esila', 'Jente', 'Lizz', 'Lucy', 'Nadine', 'Selina', 'Fatima', 'Maaike', 'Aaliyah', 'Amina', 'Inaya', 'Selena', 'Frederique', 'Pippa', 'Puk', 'Sylvie', 'Annemijn', 'Helena', 'Jayda', 'Nadia', 'Amelia', 'Jinthe', 'Jolijn', 'Maja', 'Tirza', ]; protected static $firstNameMale = [ 'Daan', 'Bram', 'Sem', 'Lucas', 'Milan', 'Levi', 'Luuk', 'Thijs', 'Jayden', 'Tim', 'Finn', 'Stijn', 'Thomas', 'Lars', 'Ruben', 'Jesse', 'Noah', 'Julian', 'Max', 'Liam', 'Mees', 'Sam', 'Sven', 'Gijs', 'Luca', 'Teun', 'Tijn', 'Siem', 'Mats', 'Jens', 'Benjamin', 'Adam', 'Ryan', 'Jan', 'Floris', 'David', 'Olivier', 'Cas', 'Tygo', 'Dylan', 'Ties', 'Tom', 'Pepijn', 'Daniël', 'Hugo', 'Thijmen', 'Dean', 'Boaz', 'Jasper', 'Nick', 'Willem', 'Roan', 'Dex', 'Niels', 'Guus', 'Stan', 'Koen', 'Mohamed', 'Joep', 'Johannes', 'Jurre', 'Pim', 'Niek', 'Robin', 'Bas', 'Rayan', 'Damian', 'Jelle', 'Noud', 'Pieter', 'Vince', 'Dani', 'Joris', 'Jason', 'Timo', 'Mick', 'Quinten', 'Joshua', 'Simon', 'Tobias', 'Kyan', 'Hidde', 'Mohammed', 'Jack', 'Quinn', 'Rens', 'Samuel', 'Alexander', 'Hendrik', 'Xavi', 'Joey', 'Fabian', 'Justin', 'Keano', 'Cornelis', 'Fedde', 'Casper', 'Morris', 'Mike', 'Nathan', 'Jacob', 'Mika', 'Owen', 'Abel', 'Emir', 'Sepp', 'Twan', 'Aiden', 'Jonathan', 'Muhammed', 'Job', 'Mason', 'Stef', 'Chris', 'Gerrit', 'Jesper', 'Lukas', 'Valentijn', 'Melle', 'Wessel', 'Jip', 'Luc', 'Rick', 'Sil', 'Loek', 'Dylano', 'Florian', 'Kevin', 'Jort', 'Julius', 'Daniel', 'Maarten', 'Matthijs', 'Jamie', 'Jelte', 'Tycho', 'Amir', 'Boris', 'Thijn', 'Sep', 'Wout', 'Sjoerd', 'Joël', 'Aron', 'Bart', 'James', 'Kai', 'Lorenzo', 'Raf', 'Lenn', 'Marijn', 'Sebastiaan', 'Senn', 'Jim', 'Brent', 'Rafael', 'Tijs', 'Imran', 'Nout', 'Thom', 'Aaron', 'Dirk', 'Oscar', 'Jay', 'Ravi', 'Ali', 'Sami', 'Kian', 'Wouter', 'Giovanni', 'Ian', 'Laurens', 'Leon', 'Milo', 'Kay', 'Alex', 'Amin', 'Jayson', 'Berat', 'Jules', 'Sander', 'Seth', 'Ben', 'Jonas', 'Jordy', 'Mathijs', 'Colin', 'Tijmen', 'Marinus', 'Wesley', 'Yusuf', 'Maurits', 'Bjorn', 'Bryan', 'Joost', 'Riley', 'Victor', 'Felix', 'Ibrahim', 'Luka', 'Bastiaan', 'Hamza', 'Mark', 'Arthur', 'Bradley', 'Dave', 'Rowan', 'Collin', 'Luke', 'Merijn', 'Vigo', 'Beau', 'Bilal', 'Jorn', 'Vincent', 'Matthias', 'Ayden', 'Maxim', 'Yassin', 'Dion', 'Jake', 'Kyano', 'Kick', 'Mustafa', 'Michael', 'Youssef', 'Elias', 'Naud', 'Senna', 'Brian', 'Jari', 'Mehmet', 'Micha', 'Stefan', 'Arie', 'Duuk', 'Zakaria', 'Ayoub', 'Faas', 'Olaf', 'Tristan', 'Mads', 'Berend', 'Mart', 'Sten', 'Ivan', 'Philip', 'Giel', 'Lex', 'Rik', 'Tyler', ]; /** * @example 'Doe' */ public function lastName() { $determinator = self::numberBetween(0, 25); if ($determinator === 0) { $lastName = static::randomElement(static::$longLastNames); } elseif ($determinator <= 10) { $lastName = static::randomElement(static::$commonDutchLastNames); } elseif ($determinator <= 15) { $lastName = static::randomElement(static::$commonForeignLastNames); } else { $lastName = static::randomElement(static::$dutchLastNames); } return $lastName; } public function title($gender = null) { return static::randomElement(static::$title); } /** * replaced by specific unisex dutch title */ public static function titleMale() { return static::randomElement(static::$title); } /** * replaced by specific unisex dutch title */ public static function titleFemale() { return static::randomElement(static::$title); } /** * @example 'BA' */ public static function suffix() { return static::randomElement(static::$suffix); } /** * @example 'van der' */ public static function prefix() { return static::randomElement(static::$prefix); } /** * @see https://nl.wikipedia.org/wiki/Burgerservicenummer#11-proef * * @return string */ public function idNumber() { $nr = []; $nr[] = 0; while (count($nr) < 8) { $nr[] = static::randomDigit(); } $nr[] = self::numberBetween(0, 6); if ($nr[7] == 0 && $nr[8] == 0) { $nr[7] = 0; } $bsn = (9 * $nr[8]) + (8 * $nr[7]) + (7 * $nr[6]) + (6 * $nr[5]) + (5 * $nr[4]) + (4 * $nr[3]) + (3 * $nr[2]) + (2 * $nr[1]); $nr[0] = floor($bsn - floor($bsn / 11) * 11); if ($nr[0] > 9) { if ($nr[1] > 0) { $nr[0] = 8; --$nr[1]; } else { $nr[0] = 1; ++$nr[1]; } } return implode('', array_reverse($nr)); } } PK A�)[} ؈ � $ faker/src/Faker/Provider/Medical.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; class Medical extends Base { protected static $bloodTypes = ['A', 'AB', 'B', 'O']; protected static $bloodRhFactors = ['+', '-']; /** * @example 'AB' */ public static function bloodType(): string { return static::randomElement(static::$bloodTypes); } /** * @example '+' */ public static function bloodRh(): string { return static::randomElement(static::$bloodRhFactors); } /** * @example 'AB+' */ public function bloodGroup(): string { return $this->generator->parse('{{bloodType}}{{bloodRh}}'); } } PK A�)[Na�t� � . faker/src/Faker/Provider/es_AR/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_AR; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+##(#)##########', '+##(#)##########', '###-###-####', '(##)4###-####', '(##)4###-####', '(##)4###-####', '(##)4###-####', '(##)154###-####', '(##)5###-####', '(##)5###-####', '(##)155###-####', '(##)155###-####', '(##)155###-####', '(##)6###-####', '(###)4##-####', '(###)4##-####', '(###)4##-####', '(###)5##-####', '(###)5##-####', '(###)5##-####', '(###)154##-####', '(###)154##-####', '(###)155##-####', '(###)155##-####', '(###)155##-####', '(####)4#-####', '(####)4#-####', '(####)4#-####', '(####)4#-####', '(####)154#-####', '(####)154#-####', '(####)154#-####', '(####)155#-####', ]; } PK A�)[��>B� � * faker/src/Faker/Provider/es_AR/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_AR; class Address extends \Faker\Provider\es_ES\Address { protected static $cityPrefix = ['San', 'Puerto', 'Villa', 'Gral.', 'Don']; protected static $citySuffix = ['del Mar', 'del Norte', 'del Este', 'del Sur', 'del Oeste', 'del Mirador']; protected static $buildingNumber = ['%####', '%###', '%##', '%#', '%']; protected static $streetSuffix = ['']; protected static $postcode = ['####', '#####']; protected static $state = [ 'Buenos Aires', 'Catamarca', 'Chaco', 'Chubut', 'Córdoba', 'Corrientes', 'Entre Ríos', 'Formosa', 'Jujuy', 'La Pampa', 'La Rioja', 'Mendoza', 'Misiones', 'Neuquén', 'Río Negro', 'Salta', 'San Juan', 'San Luis', 'Santa Cruz', 'Santa Fe', 'Santiago del Estero', 'Tierra del Fuego, Antártida e Islas del Atlántico Sur', 'Tucumán', ]; protected static $stateAbbr = [ 'AR-B', 'AR-K', 'AR-H', 'AR-U', 'AR-X', 'AR-W', 'AR-E', 'AR-P', 'AR-Y', 'AR-L', 'AR-F', 'AR-M', 'AR-N', 'AR-Q', 'AR-R', 'AR-A', 'AR-J', 'AR-D', 'AR-Z', 'AR-S', 'AR-G', 'AR-V', 'AR-T', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityPrefix}} {{firstName}} {{citySuffix}}', '{{cityPrefix}} {{firstName}}', '{{firstName}} {{citySuffix}}', '{{lastName}} {{citySuffix}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{firstName}} {{streetSuffix}}', '{{lastName}} {{streetSuffix}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', '{{streetName}} {{buildingNumber}} {{secondaryAddress}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{city}}, {{stateAbbr}} {{postcode}}", ]; protected static $secondaryAddressFormats = ['Depto. ###', 'Hab. ###', 'Piso #', 'Piso ##', 'PB A', '# A', '# B', '# C', '# D', '# E', '# F', '## A', '## B', '## C', '## D', '## E', '## F', '# #', '## #']; /** * @example 'San' */ public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } /** * @example '3ºA' */ public static function secondaryAddress() { return static::numerify(static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats)); } /** * @example 'Buenos Aires' */ public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } /** * @example 'AR-B' */ public static function stateAbbr() { return static::randomElement(static::$stateAbbr); } } PK A�)[] �� � * faker/src/Faker/Provider/es_AR/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_AR; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}-{{lastName}}', '{{lastName}} y {{lastName}}', '{{lastName}} de {{lastName}}', '{{lastName}}, {{lastName}} y {{lastName}}', ]; protected static $catchPhraseWords = [ [ 'Adaptive', 'Advanced', 'Ameliorated', 'Assimilated', 'Automated', 'Balanced', 'Business-focused', 'Centralized', 'Cloned', 'Compatible', 'Configurable', 'Cross-group', 'Cross-platform', 'Customer-focused', 'Customizable', 'Decentralized', 'De-engineered', 'Devolved', 'Digitized', 'Distributed', 'Diverse', 'Down-sized', 'Enhanced', 'Enterprise-wide', 'Ergonomic', 'Exclusive', 'Expanded', 'Extended', 'Facetoface', 'Focused', 'Front-line', 'Fully-configurable', 'Function-based', 'Fundamental', 'Future-proofed', 'Grass-roots', 'Horizontal', 'Implemented', 'Innovative', 'Integrated', 'Intuitive', 'Inverse', 'Managed', 'Mandatory', 'Monitored', 'Multi-channelled', 'Multi-lateral', 'Multi-layered', 'Multi-tiered', 'Networked', 'Object-based', 'Open-architected', 'Open-source', 'Operative', 'Optimized', 'Optional', 'Organic', 'Organized', 'Persevering', 'Persistent', 'Phased', 'Polarised', 'Pre-emptive', 'Proactive', 'Profit-focused', 'Profound', 'Programmable', 'Progressive', 'Public-key', 'Quality-focused', 'Reactive', 'Realigned', 'Re-contextualized', 'Re-engineered', 'Reduced', 'Reverse-engineered', 'Right-sized', 'Robust', 'Seamless', 'Secured', 'Self-enabling', 'Sharable', 'Stand-alone', 'Streamlined', 'Switchable', 'Synchronised', 'Synergistic', 'Synergized', 'Team-oriented', 'Total', 'Triple-buffered', 'Universal', 'Up-sized', 'Upgradable', 'User-centric', 'User-friendly', 'Versatile', 'Virtual', 'Visionary', 'Vision-oriented', ], [ '24hour', '24/7', '3rdgeneration', '4thgeneration', '5thgeneration', '6thgeneration', 'actuating', 'analyzing', 'asymmetric', 'asynchronous', 'attitude-oriented', 'background', 'bandwidth-monitored', 'bi-directional', 'bifurcated', 'bottom-line', 'clear-thinking', 'client-driven', 'client-server', 'coherent', 'cohesive', 'composite', 'context-sensitive', 'contextually-based', 'content-based', 'dedicated', 'demand-driven', 'didactic', 'directional', 'discrete', 'disintermediate', 'dynamic', 'eco-centric', 'empowering', 'encompassing', 'even-keeled', 'executive', 'explicit', 'exuding', 'fault-tolerant', 'foreground', 'fresh-thinking', 'full-range', 'global', 'grid-enabled', 'heuristic', 'high-level', 'holistic', 'homogeneous', 'human-resource', 'hybrid', 'impactful', 'incremental', 'intangible', 'interactive', 'intermediate', 'leadingedge', 'local', 'logistical', 'maximized', 'methodical', 'mission-critical', 'mobile', 'modular', 'motivating', 'multimedia', 'multi-state', 'multi-tasking', 'national', 'needs-based', 'neutral', 'nextgeneration', 'non-volatile', 'object-oriented', 'optimal', 'optimizing', 'radical', 'real-time', 'reciprocal', 'regional', 'responsive', 'scalable', 'secondary', 'solution-oriented', 'stable', 'static', 'systematic', 'systemic', 'system-worthy', 'tangible', 'tertiary', 'transitional', 'uniform', 'upward-trending', 'user-facing', 'value-added', 'web-enabled', 'well-modulated', 'zeroadministration', 'zerodefect', 'zerotolerance', ], [ 'ability', 'access', 'adapter', 'algorithm', 'alliance', 'analyzer', 'application', 'approach', 'architecture', 'archive', 'artificialintelligence', 'array', 'attitude', 'benchmark', 'budgetarymanagement', 'capability', 'capacity', 'challenge', 'circuit', 'collaboration', 'complexity', 'concept', 'conglomeration', 'contingency', 'core', 'customerloyalty', 'database', 'data-warehouse', 'definition', 'emulation', 'encoding', 'encryption', 'extranet', 'firmware', 'flexibility', 'focusgroup', 'forecast', 'frame', 'framework', 'function', 'functionalities', 'GraphicInterface', 'groupware', 'GraphicalUserInterface', 'hardware', 'help-desk', 'hierarchy', 'hub', 'implementation', 'info-mediaries', 'infrastructure', 'initiative', 'installation', 'instructionset', 'interface', 'internetsolution', 'intranet', 'knowledgeuser', 'knowledgebase', 'localareanetwork', 'leverage', 'matrices', 'matrix', 'methodology', 'middleware', 'migration', 'model', 'moderator', 'monitoring', 'moratorium', 'neural-net', 'openarchitecture', 'opensystem', 'orchestration', 'paradigm', 'parallelism', 'policy', 'portal', 'pricingstructure', 'processimprovement', 'product', 'productivity', 'project', 'projection', 'protocol', 'securedline', 'service-desk', 'software', 'solution', 'standardization', 'strategy', 'structure', 'success', 'superstructure', 'support', 'synergy', 'systemengine', 'task-force', 'throughput', 'time-frame', 'toolset', 'utilisation', 'website', 'workforce', ], ]; protected static $bsWords = [ [ 'implement', 'utilize', 'integrate', 'streamline', 'optimize', 'evolve', 'transform', 'embrace', 'enable', 'orchestrate', 'leverage', 'reinvent', 'aggregate', 'architect', 'enhance', 'incentivize', 'morph', 'empower', 'envisioneer', 'monetize', 'harness', 'facilitate', 'seize', 'disintermediate', 'synergize', 'strategize', 'deploy', 'brand', 'grow', 'target', 'syndicate', 'synthesize', 'deliver', 'mesh', 'incubate', 'engage', 'maximize', 'benchmark', 'expedite', 'reintermediate', 'whiteboard', 'visualize', 'repurpose', 'innovate', 'scale', 'unleash', 'drive', 'extend', 'engineer', 'revolutionize', 'generate', 'exploit', 'transition', 'e-enable', 'iterate', 'cultivate', 'matrix', 'productize', 'redefine', 'recontextualize', ], [ 'clicks-and-mortar', 'value-added', 'vertical', 'proactive', 'robust', 'revolutionary', 'scalable', 'leading-edge', 'innovative', 'intuitive', 'strategic', 'e-business', 'mission-critical', 'sticky', 'one-to-one', '24/7', 'end-to-end', 'global', 'B2B', 'B2C', 'granular', 'frictionless', 'virtual', 'viral', 'dynamic', '24/365', 'best-of-breed', 'killer', 'magnetic', 'bleeding-edge', 'web-enabled', 'interactive', 'dot-com', 'sexy', 'back-end', 'real-time', 'efficient', 'front-end', 'distributed', 'seamless', 'extensible', 'turn-key', 'world-class', 'open-source', 'cross-platform', 'cross-media', 'synergistic', 'bricks-and-clicks', 'out-of-the-box', 'enterprise', 'integrated', 'impactful', 'wireless', 'transparent', 'next-generation', 'cutting-edge', 'user-centric', 'visionary', 'customized', 'ubiquitous', 'plug-and-play', 'collaborative', 'compelling', 'holistic', 'rich', ], [ 'synergies', 'web-readiness', 'paradigms', 'markets', 'partnerships', 'infrastructures', 'platforms', 'initiatives', 'channels', 'eyeballs', 'communities', 'ROI', 'solutions', 'e-tailers', 'e-services', 'action-items', 'portals', 'niches', 'technologies', 'content', 'vortals', 'supply-chains', 'convergence', 'relationships', 'architectures', 'interfaces', 'e-markets', 'e-commerce', 'systems', 'bandwidth', 'infomediaries', 'models', 'mindshare', 'deliverables', 'users', 'schemas', 'networks', 'applications', 'metrics', 'e-business', 'functionalities', 'experiences', 'webservices', 'methodologies', ], ]; protected static $companySuffix = ['e Hijo', 'e Hija', 'e Hijos', 'y Asoc.', 'y Flia.', 'SRL', 'SA', 'S. de H.']; /** * @example 'Robust full-range hub' */ public function catchPhrase() { $result = []; foreach (static::$catchPhraseWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } /** * @example 'integrate extensible convergence' */ public function bs() { $result = []; foreach (static::$bsWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } } PK A�)[�X�u�* �* ) faker/src/Faker/Provider/es_AR/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_AR; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'Aarón', 'Adrián', 'Agustín', 'Alan', 'Alejandro', 'Alex', 'Alexander', 'Alonso', 'Andrés', 'Anthony', 'Antonio', 'Axel', 'Benjamín', 'Bruno', 'Camilo', 'Carlos', 'Christian', 'Christopher', 'Cristóbal', 'Damián', 'Daniel', 'Dante', 'David', 'Diego', 'Diego Alejandro', 'Dylan', 'Eduardo', 'Elías', 'Emiliano', 'Emilio', 'Emmanuel', 'Esteban', 'Facundo', 'Felipe', 'Fernando', 'Francisco', 'Franco', 'Gabriel', 'Gael', 'Hipólito', 'Horacio', 'Hugo', 'Ian', 'Ignacio', 'Isaac', 'Ivan', 'Jacobo', 'Javier', 'Jerónimo', 'Jesús', 'Joaquín', 'Jorge', 'Joshua', 'Josué', 'José', 'Juan', 'Juan David', 'Juan Diego', 'Juan José', 'Juan Manuel', 'Juan Martín', 'Juan Pablo', 'Juan Sebastián', 'Julián', 'Kevin', 'Lautaro', 'Leonardo', 'Lorenzo', 'Lucas', 'Luciano', 'Luis', 'Manuel', 'Mario', 'Martín', 'Mateo', 'Matthew', 'Matías', 'Maximiliano', 'Miguel', 'Miguel Ángel', 'Máximo', 'Nahuel', 'Pablo', 'Pedro', 'Rafael', 'Ricardo', 'Rodrigo', 'Samuel', 'Santiago', 'Santino', 'Sebastián', 'Sergio', 'Simón', 'Thiago', 'Tomas', 'Valentino', 'Valentín', 'Vicente', 'Bautista', 'Juan Esteban', 'Hidalgo', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Abigail', 'Abril', 'Adriana', 'Agustina', 'Alejandra', 'Alessandra', 'Alexa', 'Allison', 'Alma', 'Amanda', 'Amelia', 'Ana', 'Ana Paula', 'Ana Sofía', 'Andrea', 'Antonella', 'Antonia', 'Ariadna', 'Ariana', 'Ashley', 'Bianca', 'Camila', 'Carla', 'Carolina', 'Catalina', 'Clara', 'Constanza', 'Daniela', 'Delfina', 'Elena', 'Elizabeth', 'Emilia', 'Emily', 'Emma', 'Fabiana', 'Florencia', 'Fátima', 'Gabriela', 'Guadalupe', 'Irene', 'Isabel', 'Isabella', 'Isidora', 'Ivanna', 'Jazmín', 'Josefa', 'Josefina', 'Juana', 'Julia', 'Juliana', 'Julieta', 'Laura', 'Lola', 'Luana', 'Luciana', 'Lucía', 'Luna', 'Magdalena', 'Maite', 'Malena', 'Manuela', 'Mariana', 'Mariangel', 'Martina', 'María', 'María Alejandra', 'María Camila', 'María Fernanda', 'María José', 'María Paula', 'Micaela', 'Michelle', 'Miranda', 'Montserrat', 'Mía', 'Nadia', 'Natalia', 'Nicole', 'Oliva', 'Olivia', 'Ornela', 'Paula', 'Paulina', 'Rafaela', 'Rebeca', 'Regina', 'Renata', 'Romina', 'Salomé', 'Samantha', 'Sara', 'Silvana', 'Sofía', 'Sophie', 'Valentina', 'Valeria', 'Valery', 'Victoria', 'Violeta', 'Zoe', 'Aitana', 'Sara Sofía', 'Ximena', ]; protected static $lastName = [ 'Abeyta', 'Abrego', 'Abreu', 'Acevedo', 'Acosta', 'Acuña', 'Adame', 'Adorno', 'Agosto', 'Aguayo', 'Águilar', 'Aguilera', 'Aguirre', 'Alanis', 'Alaniz', 'Alarcón', 'Alba', 'Alcala', 'Alcántar', 'Alcaraz', 'Alejandro', 'Alemán', 'Alfaro', 'Alicea', 'Almanza', 'Almaraz', 'Almonte', 'Alonso', 'Alonzo', 'Altamirano', 'Alva', 'Alvarado', 'Álvarez', 'Amador', 'Amaya', 'Anaya', 'Anguiano', 'Angulo', 'Aparicio', 'Apodaca', 'Aponte', 'Aragón', 'Araña', 'Aranda', 'Arce', 'Archuleta', 'Arellano', 'Arenas', 'Arevalo', 'Arguello', 'Arias', 'Armas', 'Armendáriz', 'Armenta', 'Armijo', 'Arredondo', 'Arreola', 'Arriaga', 'Arroyo', 'Arteaga', 'Atencio', 'Ávalos', 'Ávila', 'Avilés', 'Ayala', 'Baca', 'Badillo', 'Báez', 'Baeza', 'Bahena', 'Balderas', 'Ballesteros', 'Banda', 'Bañuelos', 'Barajas', 'Barela', 'Barragán', 'Barraza', 'Barrera', 'Barreto', 'Barrientos', 'Barrios', 'Batista', 'Becerra', 'Beltrán', 'Benavides', 'Benavídez', 'Benítez', 'Bermúdez', 'Bernal', 'Berríos', 'Bétancourt', 'Blanco', 'Bonilla', 'Borrego', 'Botello', 'Bravo', 'Briones', 'Briseño', 'Brito', 'Bueno', 'Burgos', 'Bustamante', 'Bustos', 'Caballero', 'Cabán', 'Cabrera', 'Cadena', 'Caldera', 'Calderón', 'Calvillo', 'Camacho', 'Camarillo', 'Campos', 'Canales', 'Candelaria', 'Cano', 'Cantú', 'Caraballo', 'Carbajal', 'Cardenas', 'Cardona', 'Carmona', 'Carranza', 'Carrasco', 'Carrasquillo', 'Carreón', 'Carrera', 'Carrero', 'Carrillo', 'Carrion', 'Carvajal', 'Casanova', 'Casares', 'Casárez', 'Casas', 'Casillas', 'Castañeda', 'Castellanos', 'Castillo', 'Castro', 'Cavazos', 'Cazares', 'Ceballos', 'Cedillo', 'Ceja', 'Centeno', 'Cepeda', 'Cerda', 'Cervantes', 'Cervántez', 'Chacón', 'Chapa', 'Chavarría', 'Chávez', 'Cintrón', 'Cisneros', 'Collado', 'Collazo', 'Colón', 'Colunga', 'Concepción', 'Contreras', 'Cordero', 'Córdova', 'Cornejo', 'Corona', 'Coronado', 'Corral', 'Corrales', 'Correa', 'Cortés', 'Cortez', 'Cotto', 'Covarrubias', 'Crespo', 'Cruz', 'Cuellar', 'Curiel', 'Dávila', 'de Anda', 'de Jesús', 'Delacrúz', 'Delafuente', 'Delagarza', 'Delao', 'Delapaz', 'Delarosa', 'Delatorre', 'Deleón', 'Delgadillo', 'Delgado', 'Delrío', 'Delvalle', 'Díaz', 'Domínguez', 'Domínquez', 'Duarte', 'Dueñas', 'Duran', 'Echevarría', 'Elizondo', 'Enríquez', 'Escalante', 'Escamilla', 'Escobar', 'Escobedo', 'Esparza', 'Espinal', 'Espino', 'Espinosa', 'Espinoza', 'Esquibel', 'Esquivel', 'Estévez', 'Estrada', 'Fajardo', 'Farías', 'Feliciano', 'Fernández', 'Ferrer', 'Fierro', 'Figueroa', 'Flores', 'Flórez', 'Fonseca', 'Franco', 'Frías', 'Fuentes', 'Gaitán', 'Galarza', 'Galindo', 'Gallardo', 'Gallegos', 'Galván', 'Gálvez', 'Gamboa', 'Gamez', 'Gaona', 'Garay', 'García', 'Garibay', 'Garica', 'Garrido', 'Garza', 'Gastélum', 'Gaytán', 'Gil', 'Girón', 'Godínez', 'Godoy', 'Gómez', 'Gonzales', 'González', 'Gracia', 'Granado', 'Granados', 'Griego', 'Grijalva', 'Guajardo', 'Guardado', 'Guerra', 'Guerrero', 'Guevara', 'Guillen', 'Gurule', 'Gutiérrez', 'Guzmán', 'Haro', 'Henríquez', 'Heredia', 'Hernádez', 'Hernandes', 'Hernández', 'Herrera', 'Hidalgo', 'Hinojosa', 'Holguín', 'Huerta', 'Hurtado', 'Ibarra', 'Iglesias', 'Irizarry', 'Jaime', 'Jaimes', 'Jáquez', 'Jaramillo', 'Jasso', 'Jiménez', 'Jimínez', 'Juárez', 'Jurado', 'Laboy', 'Lara', 'Laureano', 'Leal', 'Lebrón', 'Ledesma', 'Leiva', 'Lemus', 'León', 'Lerma', 'Leyva', 'Limón', 'Linares', 'Lira', 'Llamas', 'Loera', 'Lomeli', 'Longoria', 'López', 'Lovato', 'Loya', 'Lozada', 'Lozano', 'Lucero', 'Lucio', 'Luevano', 'Lugo', 'Luján', 'Luna', 'Macías', 'Madera', 'Madrid', 'Madrigal', 'Maestas', 'Magaña', 'Malave', 'Maldonado', 'Manzanares', 'Mares', 'Marín', 'Márquez', 'Marrero', 'Marroquín', 'Martínez', 'Mascareñas', 'Mata', 'Mateo', 'Matías', 'Matos', 'Maya', 'Mayorga', 'Medina', 'Medrano', 'Mejía', 'Meléndez', 'Melgar', 'Mena', 'Menchaca', 'Méndez', 'Mendoza', 'Menéndez', 'Meraz', 'Mercado', 'Merino', 'Mesa', 'Meza', 'Miramontes', 'Miranda', 'Mireles', 'Mojica', 'Molina', 'Mondragón', 'Monroy', 'Montalvo', 'Montañez', 'Montaño', 'Montemayor', 'Montenegro', 'Montero', 'Montes', 'Montez', 'Montoya', 'Mora', 'Morales', 'Moreno', 'Mota', 'Moya', 'Munguía', 'Muñiz', 'Muñoz', 'Murillo', 'Muro', 'Nájera', 'Naranjo', 'Narváez', 'Nava', 'Navarrete', 'Navarro', 'Nazario', 'Negrete', 'Negrón', 'Nevárez', 'Nieto', 'Nieves', 'Niño', 'Noriega', 'Núñez', 'Ocampo', 'Ocasio', 'Ochoa', 'Ojeda', 'Olivares', 'Olivárez', 'Olivas', 'Olivera', 'Olivo', 'Olmos', 'Olvera', 'Ontiveros', 'Oquendo', 'Ordóñez', 'Orellana', 'Ornelas', 'Orosco', 'Orozco', 'Orta', 'Ortega', 'Ortiz', 'Osorio', 'Otero', 'Ozuna', 'Pabón', 'Pacheco', 'Padilla', 'Padrón', 'Páez', 'Pagan', 'Palacios', 'Palomino', 'Palomo', 'Pantoja', 'Paredes', 'Parra', 'Partida', 'Patiño', 'Paz', 'Pedraza', 'Pedroza', 'Pelayo', 'Peña', 'Perales', 'Peralta', 'Perea', 'Peres', 'Pérez', 'Pichardo', 'Piña', 'Pineda', 'Pizarro', 'Polanco', 'Ponce', 'Porras', 'Portillo', 'Posada', 'Prado', 'Preciado', 'Prieto', 'Puente', 'Puga', 'Pulido', 'Quesada', 'Quezada', 'Quiñones', 'Quiñónez', 'Quintana', 'Quintanilla', 'Quintero', 'Quiroz', 'Rael', 'Ramírez', 'Ramón', 'Ramos', 'Rangel', 'Rascón', 'Raya', 'Razo', 'Regalado', 'Rendón', 'Rentería', 'Reséndez', 'Reyes', 'Reyna', 'Reynoso', 'Rico', 'Rincón', 'Riojas', 'Ríos', 'Rivas', 'Rivera', 'Rivero', 'Robledo', 'Robles', 'Rocha', 'Rodarte', 'Rodrígez', 'Rodríguez', 'Rodríquez', 'Rojas', 'Rojo', 'Roldán', 'Rolón', 'Romero', 'Romo', 'Roque', 'Rosado', 'Rosales', 'Rosario', 'Rosas', 'Roybal', 'Rubio', 'Ruelas', 'Ruiz', 'Ruvalcaba', 'Saavedra', 'Sáenz', 'Saiz', 'Salas', 'Salazar', 'Salcedo', 'Salcido', 'Saldaña', 'Saldivar', 'Salgado', 'Salinas', 'Samaniego', 'Sanabria', 'Sanches', 'Sánchez', 'Sandoval', 'Santacruz', 'Santana', 'Santiago', 'Santillán', 'Sarabia', 'Sauceda', 'Saucedo', 'Sedillo', 'Segovia', 'Segura', 'Sepúlveda', 'Serna', 'Serrano', 'Serrato', 'Sevilla', 'Sierra', 'Sisneros', 'Solano', 'Solís', 'Soliz', 'Solorio', 'Solorzano', 'Soria', 'Sosa', 'Sotelo', 'Soto', 'Suárez', 'Tafoya', 'Tamayo', 'Tamez', 'Tapia', 'Tejada', 'Tejeda', 'Téllez', 'Tello', 'Terán', 'Terrazas', 'Tijerina', 'Tirado', 'Toledo', 'Toro', 'Torres', 'Tórrez', 'Tovar', 'Trejo', 'Treviño', 'Trujillo', 'Ulibarri', 'Ulloa', 'Urbina', 'Ureña', 'Urías', 'Uribe', 'Urrutia', 'Vaca', 'Valadez', 'Valdés', 'Valdez', 'Valdivia', 'Valencia', 'Valentín', 'Valenzuela', 'Valladares', 'Valle', 'Vallejo', 'Valles', 'Valverde', 'Vanegas', 'Varela', 'Vargas', 'Vásquez', 'Vázquez', 'Vega', 'Vela', 'Velasco', 'Velásquez', 'Velázquez', 'Vélez', 'Véliz', 'Venegas', 'Vera', 'Verdugo', 'Verduzco', 'Vergara', 'Viera', 'Vigil', 'Villa', 'Villagómez', 'Villalobos', 'Villalpando', 'Villanueva', 'Villareal', 'Villarreal', 'Villaseñor', 'Villegas', 'Yáñez', 'Ybarra', 'Zambrano', 'Zamora', 'Zamudio', 'Zapata', 'Zaragoza', 'Zarate', 'Zavala', 'Zayas', 'Zelaya', 'Zepeda', 'Zúñiga', ]; protected static $titleMale = ['Sr.', 'Dn.', 'Dr.', 'Lic.', 'Ing.']; protected static $titleFemale = ['Sra.', 'Srita.', 'Dr.', 'Lic.', 'Ing.']; private static $suffix = ['Hijo', 'Segundo', 'Tercero']; /** * @example 'Hijo' */ public static function suffix() { return static::randomElement(static::$suffix); } } PK A�)[Q��3� � * faker/src/Faker/Provider/lt_LT/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\lt_LT; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'LT', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[@ <[ + faker/src/Faker/Provider/lt_LT/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\lt_LT; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $userNameFormats = [ '{{lastNameMale}}.{{firstNameMale}}', '{{lastNameFemale}}.{{firstNameFemale}}', '{{firstNameMale}}##', '{{firstNameFemale}}##', '?{{lastNameFemale}}', '?{{lastNameMale}}', ]; protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com']; protected static $tld = ['com', 'com', 'net', 'org', 'lt', 'lt', 'lt', 'lt', 'lt']; } PK A�)[*,�]V V . faker/src/Faker/Provider/lt_LT/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\lt_LT; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '86#######', '8 6## #####', '+370 6## ## ###', '+3706#######', '(8 5) ### ####', '+370 5 ### ####', '+370 46 ## ## ##', '(8 46) ## ## ##', ]; } PK A�)[9 ܲ$ �$ * faker/src/Faker/Provider/lt_LT/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\lt_LT; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cityPrefix = ['miestas']; protected static $regionSuffix = ['regionas']; protected static $streetSuffix = [ 'g.', 'gatvė', 'prospektas', 'alėja', ]; protected static $buildingNumber = ['%#']; protected static $postcode = ['LT-#####']; protected static $country = [ 'Afganistanas', 'Airija', 'Alandų salos', 'Albanija', 'Alžyras', 'Amerikos Samoa', 'Andora', 'Angilija', 'Angola', 'Antarktis', 'Antigva ir Barbuda', 'Argentina', 'Armėnija', 'Aruba', 'Australija', 'Austrija', 'Azerbaidžanas', 'Bahamos', 'Bahreinas', 'Baltarusija', 'Bangladešas', 'Barbadosas', 'Belgija', 'Belizas', 'Beninas', 'Bermuda', 'Bisau Gvinėja', 'Bolivija', 'Bosnija ir Hercegovina', 'Botsvana', 'Bouvet sala', 'Brazilija', 'Brunėjus', 'Bulgarija', 'Burkina Fasas', 'Burundis', 'Butanas', 'Centrinės Afrikos Respublika', 'Danija', 'Didžioji Britanija', 'Didžiosios Britanijos Mergelių salos', 'Dominika', 'Dominikos Respublika', 'Dramblio Kaulo Krantas', 'Džersis', 'Džibutis', 'Egiptas', 'Ekvadoras', 'Eritrėja', 'Estija', 'Etiopija', 'Falklando salos', 'Farerų salos', 'Fidžis', 'Filipinai', 'Gabonas', 'Gajana', 'Gambija', 'Gana', 'Gibraltaras', 'Graikija', 'Grenada', 'Grenlandija', 'Gruzija', 'Guamas', 'Guernsis', 'Gvadelupė', 'Gvatemala', 'Gvinėja', 'Haitis', 'Heardo ir McDonaldo Salų Sritis', 'Hondūras', 'Indija', 'Indijos vandenyno britų sritis', 'Indonezija', 'Irakas', 'Iranas', 'Islandija', 'Ispanija', 'Italija', 'Izraelis', 'Jamaika', 'Japonija', 'Jemenas', 'Jordanija', 'Jungtiniai Arabų Emyratai', 'Jungtinių Valstijų mažosios aplinkinės salos', 'Jungtinės Valstijos', 'Juodkalnija', 'Kaimanų salos', 'Kalėdų sala', 'Kambodža', 'Kamerūnas', 'Kanada', 'Kataras', 'Kazachstanas', 'Kenija', 'Kinija', 'Kinijos S.A.R.Honkongas', 'Kipras', 'Kirgiztanas', 'Kiribatis', 'Kokosų salos', 'Kolumbija', 'Komorai', 'Kongas', 'Kongo Demokratinė Respublika', 'Kosta Rika', 'Kroatija', 'Kuba', 'Kuko salos', 'Kuveitas', 'Laosas', 'Latvija', 'Lenkija', 'Lesotas', 'Libanas', 'Liberija', 'Libija', 'Lichtenšteinas', 'Lietuva', 'Liuksemburgas', 'Macao', 'Madagaskaras', 'Makedonija', 'Malaizija', 'Malavis', 'Maldivai', 'Malis', 'Malta', 'Marianos šiaurinės salos', 'Marokas', 'Martinika', 'Maršalo Salos', 'Mauricijus', 'Mauritanija', 'Mayotte’as', 'Meino sala', 'Meksika', 'Mergelių salos (JAV)', 'Mianmaras', 'Mikronezija', 'Moldova', 'Monakas', 'Mongolija', 'Montserratas', 'Mozambikas', 'Namibija', 'Naujoji Kaledonija', 'Naujoji Zelandija', 'Nauru', 'Nepalas', 'Nežinoma ar neteisinga sritis', 'Nigerija', 'Nigeris', 'Nikaragva', 'Niue', 'Norfolko sala', 'Norvegija', 'Nyderlandai', 'Olandijos Antilai', 'Omanas', 'Pakistanas', 'Palau', 'Palestinos teritorija', 'Panama', 'Papua Naujoji Gvinėja', 'Paragvajus', 'Peru', 'Pietų Afrika', 'Pietų Džordžija ir Pietų Sandvičo salos', 'Pietų Korėja', 'Pitkernas', 'Portugalija', 'Prancūzija', 'Prancūzijos Gviana', 'Prancūzijos Pietų sritys', 'Prancūzų Polinezija', 'Puerto Rikas', 'Pusiaujo Gvinėja', 'Reunionas', 'Ruanda', 'Rumunija', 'Rusijos Federacija', 'Rytų Timoras', 'Saint-Martin', 'Saliamono salos', 'Salvadoras', 'Samoa', 'San Marinas', 'San Tomė ir Principė', 'Saudo Arabija', 'Seišeliai', 'Sen Pjeras ir Mikelonas', 'Senegalas', 'Sent Kitsas ir Nevis', 'Serbija', 'Serbija ir Juodkalnija', 'Siera Leonė', 'Singapūras', 'Sirija', 'Slovakija', 'Slovėnija', 'Somalis', 'Sudanas', 'Suomija', 'Surinamas', 'Svalbardo ir Jan Majen salos', 'Svazilendas', 'Tadžikistanas', 'Tailandas', 'Taivanas', 'Tanzanija', 'Togas', 'Tokelau', 'Tonga', 'Trinidadas ir Tobagas', 'Tunisas', 'Turkija', 'Turkmėnistanas', 'Turkso ir Caicoso salos', 'Tuvalu', 'Uganda', 'Ukraina', 'Urugvajus', 'Uzbekistanas', 'Vakarų Sachara', 'Vanuatu', 'Vatikanas', 'Venesuela', 'Vengrija', 'Vietnamas', 'Vokietija', 'Wallisas ir Futuna', 'Zambija', 'Zimbabvė', 'Čadas', 'Čekija', 'Čilė', 'Šiaurės Korėja', 'Šri Lanka', 'Švedija', 'Šveicarija', 'Šventasis Vincentas ir Grenadinai', 'Švento Baltramiejaus sala', 'Šventoji Elena', 'Šventoji Liucija', 'Žaliasis Kyšulys', ]; /** * @see https://lt.wikipedia.org/wiki/Lietuvos_etnokult%C5%ABriniai_regionai */ protected static $region = [ 'Aukštaitija', 'Dzūkija', 'Suvalkija', 'Žemaitija', ]; /** * @see https://lt.wikipedia.org/wiki/S%C4%85ra%C5%A1as:Lietuvos_miestai_pagal_gyventojus */ protected static $city = ['Vilnius', 'Kaunas', 'Klaipėda', 'Šiauliai', 'Panevėžys', 'Alytus', 'Marijampolė', 'Mažeikiai', 'Jonava', 'Utena', 'Kėdainiai', 'Telšiai', 'Visaginas', 'Tauragė', 'Ukmergė', ]; protected static $street = [ 'Klaipėdos', 'Vilniaus', 'Kauno', 'Žalgirio', 'Saltoniškių', 'Laisvės', 'Didžioji', 'Liepų', ]; protected static $addressFormats = [ '{{street}} {{streetSuffix}} {{buildingNumber}}-{{buildingNumber}}, {{city}}', '{{street}} {{streetSuffix}} {{buildingNumber}}, {{city}}', '{{street}} {{streetSuffix}} {{buildingNumber}}, {{city}} {{postcode}}', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Municipalities_of_Lithuania */ private static $municipality = [ 'Akmenės rajono savivaldybė', 'Alytaus miesto savivaldybė', 'Alytaus rajono savivaldybė', 'Anykščių rajono savivaldybė', 'Birštono savivaldybė', 'Biržų rajono savivaldybė', 'Druskininkų savivaldybė', 'Elektrėnų savivaldybė', 'Ignalinos rajono savivaldybė', 'Jonavos rajono savivaldybė', 'Joniškio rajono savivaldybė', 'Jurbarko rajono savivaldybė', 'Kaišiadorių rajono savivaldybė', 'Kalvarijos savivaldybė', 'Kauno miesto savivaldybė', 'Kauno rajono savivaldybė', 'Kazlų Rūdos savivaldybė', 'Kėdainių rajono savivaldybė', 'Kelmės rajono savivaldybė', 'Klaipėdos miesto savivaldybė', 'Klaipėdos rajono savivaldybė', 'Kretingos rajono savivaldybė', 'Kupiškio rajono savivaldybė', 'Lazdijų rajono savivaldybė', 'Marijampolės savivaldybė', 'Mažeikių rajono savivaldybė', 'Molėtų rajono savivaldybė', 'Neringos savivaldybė', 'Pagėgių savivaldybė', 'Pakruojo rajono savivaldybė', 'Palangos miesto savivaldybė', 'Panevėžio miesto savivaldybė', 'Panevėžio rajono savivaldybė', 'Pasvalio rajono savivaldybė', 'Plungės rajono savivaldybė', 'Prienų rajono savivaldybė', 'Radviliškio rajono savivaldybė', 'Raseinių rajono savivaldybė', 'Rietavo savivaldybė', 'Rokiškio rajono savivaldybė', 'Skuodo rajono savivaldybė', 'Šakių rajono savivaldybė', 'Šalčininkų rajono savivaldybė', 'Šiaulių miesto savivaldybė', 'Šiaulių rajono savivaldybė', 'Šilalės rajono savivaldybė', 'Šilutės rajono savivaldybė', 'Širvintų rajono savivaldybė', 'Švenčionių rajono savivaldybė', 'Tauragės rajono savivaldybė', 'Telšių rajono savivaldybė', 'Trakų rajono savivaldybė', 'Ukmergės rajono savivaldybė', 'Utenos rajono savivaldybė', 'Varėnos rajono savivaldybė', 'Vilkaviškio rajono savivaldybė', 'Vilniaus miesto savivaldybė', 'Vilniaus rajono savivaldybė', 'Visagino savivaldybė', 'Zarasų rajono savivaldybė', ]; public static function buildingNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$buildingNumber)); } public function address() { $format = static::randomElement(static::$addressFormats); return $this->generator->parse($format); } public static function country() { return static::randomElement(static::$country); } public static function postcode() { return static::toUpper(static::bothify(static::randomElement(static::$postcode))); } public static function regionSuffix() { return static::randomElement(static::$regionSuffix); } public static function region() { return static::randomElement(static::$region); } public static function citySuffix() { return static::randomElement(static::$citySuffix); } public function city() { return static::randomElement(static::$city); } public static function streetSuffix() { return static::randomElement(static::$streetSuffix); } public static function street() { return static::randomElement(static::$street); } /** * Lithuania municipality * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Municipality * * @return string */ public function municipality() { return static::randomElement(static::$municipality); } } PK A�)[��-u� � * faker/src/Faker/Provider/lt_LT/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\lt_LT; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{companySuffix}} {{lastNameMale}}', '{{companySuffix}} {{lastNameMale}} ir {{lastNameMale}}', '{{companySuffix}} "{{lastNameMale}} ir {{lastNameMale}}"', '{{companySuffix}} "{{lastNameMale}}"', ]; protected static $companySuffix = ['UAB', 'AB', 'IĮ', 'MB', 'VŠĮ']; } PK A�)[�5�sn sn ) faker/src/Faker/Provider/lt_LT/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\lt_LT; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', ]; protected static $lastNameFormat = [ '{{firstNameMale}}', '{{firstNameFemale}}', ]; protected static $titleMale = ['p.', 'ponas']; protected static $titleFemale = ['p.', 'ponia', 'panelė']; /** * @see https://lt.wikipedia.org/wiki/S%C4%85ra%C5%A1as:Lietuvoje_paplit%C4%99_vardai */ protected static $firstNameMale = [ 'Abramas', 'Abraomas', 'Achilas', 'Adalbertas', 'Adamas', 'Adas', 'Adolfas', 'Adolis', 'Adomas', 'Adrijus', 'Agatas', 'Agnius', 'Aidas', 'Ainius', 'Aistis', 'Aivaras', 'Akimas', 'Akvilinas', 'Albertas', 'Albrechtas', 'Albinas', 'Aldonas', 'Aleksandras', 'Aleksas', 'Alenas', 'Alfas', 'Alfonsas', 'Alfredas', 'Algimantas', 'Algirdas', 'Algis', 'Alius', 'Almantas', 'Almis', 'Almonas', 'Aloyzas', 'Alpas', 'Alpis', 'Alvidas', 'Alvydas', 'Ambraziejus', 'Anatolijus', 'Anatolis', 'Andreas', 'Andriejus', 'Andrius', 'Andžejus', 'Anicetas', 'Anisimas', 'Antanas', 'Antonas', 'Antonijus', 'Antonis', 'Anupras', 'Anzelmas', 'Apolinaras', 'Apolonijus', 'Aras', 'Arijus', 'Arimantas', 'Aristarchas', 'Aristidas', 'Arkadijus', 'Armantas', 'Arminas', 'Arnas', 'Arnoldas', 'Aronas', 'Arsenas', 'Arsenijus', 'Artas', 'Artiomas', 'Artūras', 'Arūnas', 'Arvaidas', 'Arvydas', 'Astijus', 'Audrius', 'Audrys', 'Audronius', 'Augis', 'Augustas', 'Augustinas', 'Aurelijus', 'Aurimas', 'Aušrius', 'Aušrys', 'Ąžuolas', 'Balys', 'Baltazaras', 'Baltramiejus', 'Baltrus', 'Banguolis', 'Bartas', 'Bartvydas', 'Bazilijus', 'Benas', 'Benediktas', 'Benonas', 'Benius', 'Benjaminas', 'Bernardas', 'Beržas', 'Bijūnas', 'Bogdanas', 'Boguslavas', 'Boleslavas', 'Boleslovas', 'Bonifacas', 'Borisas', 'Bronislavas', 'Bronislovas', 'Bronius', 'Brunas', 'Brunonas', 'Cecilijus', 'Celestinas', 'Cezaris', 'Chaimas', 'Charitonas', 'Ciprijonas', 'Česius', 'Česlovas', 'Čiogintas', 'Dainius', 'Daivis', 'Dalius', 'Damijonas', 'Danas', 'Dangerutis', 'Danielius', 'Danila', 'Danius', 'Darijus', 'Darius', 'Dariušas', 'Daumantas', 'Davidas', 'Deimantas', 'Deividas', 'Deivis', 'Demetrijus', 'Demjanas', 'Denis', 'Denisas', 'Dimitrijus', 'Diomidas', 'Dionizas', 'Dmitrijus', 'Dobilas', 'Donatas', 'Domantas', 'Domas', 'Dominykas', 'Donaldas', 'Dovydas', 'Dovilis', 'Dovis', 'Drąsius', 'Drąsutis', 'Džeraldas', 'Džiraldas', 'Džiugas', 'Džonis', 'Edgaras', 'Edmundas', 'Eduardas', 'Edvardas', 'Edvinas', 'Egidijus', 'Eidimantas', 'Eidminas', 'Eidvydas', 'Eimantas', 'Eimis', 'Einius', 'Eivydas', 'Eldaras', 'Eligijus', 'Elijus', 'Elmantas', 'Emanuelis', 'Emilis', 'Emilijonas', 'Emilijus', 'Enrikas', 'Erazmas', 'Erdvilas', 'Erichas', 'Erikas', 'Ernestas', 'Ervinas', 'Eugenijus', 'Eugeniušas', 'Evaldas', 'Fabijus', 'Faustas', 'Fedoras', 'Felicijonas', 'Felicijus', 'Feliksas', 'Ferdinandas', 'Filipas', 'Fiodoras', 'Foma', 'Flavijus', 'Florijonas', 'Francas', 'Francišekas', 'Fredas', 'Fridrikas', 'Gabrielis', 'Gabrielius', 'Gailimantas', 'Gailius', 'Galmantas', 'Gasparas', 'Gaudenis', 'Gaudrimas', 'Gaudvydas', 'Gavrila', 'Gavrilas', 'Gedas', 'Gedgaudas', 'Gediminas', 'Gedmantas', 'Gedmas', 'Gedminas', 'Gedvaldas', 'Gedvydas', 'Gedvilas', 'Geivydas', 'Genadijus', 'Gendrius', 'Genrichas', 'Georgijus', 'Geraldas', 'Gerardas', 'Gerdas', 'Gerimantas', 'Germanas', 'Germantas', 'Gerutis', 'Gervydas', 'Giedrius', 'Gilbertas', 'Gintaras', 'Gintas', 'Gintis', 'Gintautas', 'Girėnas', 'Girius', 'Girmantas', 'Girvydas', 'Gitanas', 'Gytautas', 'Gytis', 'Gordejus', 'Gotfridas', 'Gracijonas', 'Gracijus', 'Gražvydas', 'Grigalius', 'Grigas', 'Grigorijus', 'Gunaras', 'Gustas', 'Gustavas', 'Gustis', 'Gvidas', 'Gvidonas', 'Haraldas', 'Haris', 'Haroldas', 'Hektoras', 'Helmutas', 'Henrikas', 'Henris', 'Herbertas', 'Herkus', 'Hermanas', 'Hilarijus', 'Horacijus', 'Horstas', 'Hubertas', 'Ignacas', 'Ignas', 'Ignotas', 'Igoris', 'Ilja', 'Imantas', 'Indrius', 'Ingvaras', 'Inocentas', 'Ipolitas', 'Irenijus', 'Irmantas', 'Irtautas', 'Irvydas', 'Isaakas', 'Isakas', 'Ivanas', 'Izidorius', 'Izoldas', 'Jacekas', 'Jakovas', 'Jakubas', 'Janas', 'Janis', 'Jankelis', 'Janušas', 'Jaroslavas', 'Jaunius', 'Jaunutis', 'Jegoras', 'Jemeljanas', 'Jeronimas', 'Jevgenijus', 'Ježis', 'Joanas', 'Jogaila', 'Jogintas', 'Jogirdas', 'Jokimas', 'Jokūbas', 'Jolantas', 'Jomantas', 'Jonaras', 'Jonas', 'Jonis', 'Joris', 'Jorūnas', 'Josifas', 'Jotautas', 'Jovaldas', 'Jovaras', 'Jovitas', 'Judrius', 'Julijonas', 'Julijus', 'Julius', 'Juljanas', 'Juozapas', 'Juozapatas', 'Juozas', 'Juras', 'Jurgis', 'Jurijus', 'Jūras', 'Jūris', 'Justas', 'Justinas', 'Juvencijus', 'Juzefas', 'Kajetonas', 'Kajus', 'Kalikstas', 'Kalnius', 'Kamilis', 'Kaributas', 'Karlas', 'Karolis', 'Karpas', 'Kasparas', 'Kastantas', 'Kastytis', 'Kazimieras', 'Kazys', 'Kęstas', 'Kęstautas', 'Kęstutis', 'Kimas', 'Kipras', 'Kiprijonas', 'Kirilas', 'Klaudas', 'Klaudijus', 'Klemas', 'Klemensas', 'Klementas', 'Kleopas', 'Klevas', 'Klimas', 'Klimentijus', 'Kondratas', 'Konradas', 'Konstantinas', 'Kornelijus', 'Kostas', 'Kovas', 'Kozmas', 'Krescencijus', 'Kristijonas', 'Kristinas', 'Kristoforas', 'Kristupas', 'Ksaveras', 'Kšištofas', 'Kuprijanas', 'Laimis', 'Laimonas', 'Laimutis', 'Laisvydas', 'Laisvis', 'Laisvūnas', 'Lauras', 'Laurentijus', 'Laurynas', 'Lauris', 'Lavrentijus', 'Leandras', 'Leonardas', 'Leonas', 'Leonidas', 'Leopoldas', 'Levas', 'Libertas', 'Linas', 'Lionginas', 'Liubartas', 'Liubomiras', 'Liucijonas', 'Liucijus', 'Liudas', 'Liudvigas', 'Liudvikas', 'Liūtas', 'Liutauras', 'Livijus', 'Lozorius', 'Lukas', 'Lukrecijus', 'Makaras', 'Makarijus', 'Maksas', 'Maksimas', 'Maksimilijonas', 'Mamertas', 'Manfredas', 'Mangirdas', 'Mantas', 'Mantautas', 'Mantrimas', 'Mantvydas', 'Maratas', 'Marcelijus ', 'Marcelinas', 'Marcelius', 'Marekas', 'Margiris', 'Marianas', 'Marijonas', 'Marijus', 'Marinas', 'Marius', 'Markas', 'Martas', 'Martinas', 'Martynas', 'Matas', 'Mateušas', 'Matvejus', 'Mažvydas', 'Mečislavas', 'Mečislovas', 'Mečys', 'Medardas', 'Medas', 'Mefodijus', 'Melanijus', 'Melchioras', 'Mendelis', 'Merkys', 'Merūnas', 'Michalas', 'Michailas', 'Miglius', 'Mikalojus', 'Mikas', 'Mikolajus', 'Milanas', 'Mildas', 'Milvydas', 'Mindaugas', 'Minijus', 'Mykolas', 'Mingaudas', 'Mintaras', 'Miroslavas', 'Modestas', 'Morkus', 'Motiejus', 'Mozė', 'Naglis', 'Napalis', 'Napalys', 'Napoleonas', 'Napolis', 'Narcizas', 'Narimantas', 'Narsutis', 'Narvydas', 'Natanas', 'Natas', 'Naumas', 'Nauris', 'Nazaras', 'Nazarijus', 'Nedas', 'Neimantas', 'Neivydas', 'Nemunas', 'Nerijus', 'Nerimantas', 'Nerimas', 'Neringas', 'Nerius', 'Nidas', 'Nikandras', 'Nikas', 'Nikiforas', 'Nikita', 'Nikodemas', 'Nikola', 'Nikolajus', 'Nilas', 'Nojus', 'Nomedas', 'Norbertas', 'Normanas', 'Normantas', 'Nortautas', 'Norvydas', 'Norvilas', 'Oktavijus', 'Olegas', 'Orestas', 'Orintas', 'Oskaras', 'Osmundas', 'Osvaldas', 'Otas', 'Otilijus', 'Otonas', 'Ovidijus', 'Palemonas', 'Palmyras', 'Patricijus', 'Patrikas', 'Paulis', 'Paulius', 'Petras', 'Pijus', 'Pilypas', 'Pilėnas', 'Piotras', 'Platonas', 'Polikarpas', 'Polis', 'Povilas', 'Pranas', 'Pranciškus', 'Putinas', 'Radvila', 'Rafaelis', 'Rafailas', 'Rafalas', 'Raigardas', 'Raimondas', 'Raimundas', 'Rainoldas', 'Ralfas', 'Ramintas', 'Ramonas', 'Ramūnas', 'Rapolas', 'Rasius', 'Raulis', 'Redas', 'Regimantas', 'Reginaldas', 'Reinhardas', 'Remas', 'Remigijus', 'Renaldas', 'Renatas', 'Renius', 'Richardas', 'Ričardas', 'Rikardas', 'Rimantas', 'Rimas', 'Rimgaudas', 'Rimtas', 'Rimtautas', 'Rimtis', 'Rimvydas', 'Rinatas', 'Ryšardas', 'Rytas', 'Rytautas', 'Rytis', 'Robertas', 'Robinas', 'Rodrigas', 'Rokas', 'Rolandas', 'Rolfas', 'Romanas', 'Romas', 'Romualdas', 'Ronaldas', 'Rostislavas', 'Rubenas', 'Rudolfas', 'Rufas', 'Rufinas', 'Rupertas', 'Ruslanas', 'Rūtenis', 'Sabinas', 'Sakalas', 'Saliamonas', 'Salvijus', 'Samuelis', 'Samsonas', 'Samuilas', 'Sandras', 'Santaras', 'Saulenis', 'Saulius', 'Sava', 'Sebastijonas', 'Semas', 'Semionas', 'Serafinas', 'Serapinas', 'Sergejus', 'Sergijus', 'Seržas', 'Severas', 'Severinas', 'Sidas', 'Sidoras', 'Sigis', 'Sigitas', 'Sigizmundas', 'Sikstas', 'Silverijus', 'Silvestras', 'Silvijus', 'Simas', 'Simeonas', 'Simonas', 'Sirvydas', 'Skaidrius', 'Skaistis', 'Skalmantas', 'Skalvis', 'Skirgaila', 'Skirmantas', 'Skomantas', 'Sonetas', 'Stanislavas', 'Stanislovas', 'Stasys', 'Stasius', 'Stepas', 'Stefanas', 'Stepanas', 'Steponas', 'Svajūnas', 'Svajus', 'Sviatoslavas', 'Šarūnas', 'Šiaurys', 'Švitrigaila', 'Tadas', 'Tadeušas', 'Tamošius', 'Tarasas', 'Tauras', 'Tautginas', 'Tautrimas', 'Tautvydas', 'Tedas', 'Telesforas', 'Teisius', 'Teisutis', 'Teodoras', 'Teofilis', 'Terentijus', 'Tiberijus', 'Timas', 'Timotiejus', 'Timotis', 'Timūras', 'Titas', 'Tomas', 'Tomašas', 'Tonis', 'Traidenis', 'Trofimas', 'Tumas', 'Ugnius', 'Ulrikas', 'Uosis', 'Urbonas', 'Utenis', 'Ubaldas', 'Ūdrys', 'Ūkas', 'Vacys', 'Vacius', 'Vaclovas', 'Vadimas', 'Vaidas', 'Vaidevutis', 'Vaidila', 'Vaidis', 'Vaidotas', 'Vaidutis', 'Vaigaudas', 'Vaigirdas', 'Vainius', 'Vainoras', 'Vaitiekus', 'Vaižgantas', 'Vakaris', 'Valdas', 'Valdemaras', 'Valdimantas', 'Valdis', 'Valentas', 'Valentinas', 'Valerijonas', 'Valerijus', 'Valys', 'Valius', 'Valteris', 'Vasaris', 'Vasilijus', 'Venantas', 'Verneris', 'Vėjas', 'Vėjūnas', 'Venjaminas', 'Vergilijus', 'Vestas', 'Viačeslavas', 'Vidas', 'Vydas', 'Vidimantas', 'Vydimantas', 'Vidmantas', 'Vydmantas', 'Viesulas', 'Vygaudas', 'Vigilijus', 'Vygintas', 'Vygirdas', 'Vykantas', 'Vykintas', 'Viktas', 'Viktoras', 'Viktorijus', 'Viktorinas', 'Vilenas', 'Vilgaudas', 'Vilhelmas', 'Vilijus', 'Vilius', 'Vylius', 'Vilmantas', 'Vilmas', 'Vilnius', 'Viltaras', 'Viltautas', 'Viltenis', 'Vincas', 'Vincentas', 'Vingaudas', 'Virgaudas', 'Virgilijus', 'Virginijus', 'Virgintas', 'Virgis', 'Virgius', 'Virmantas', 'Vismantas', 'Visvaldas', 'Visvaldis', 'Vitalijus', 'Vitalis', 'Vitalius', 'Vitas', 'Vitoldas', 'Vygandas', 'Vygantas', 'Vykintas', 'Vytaras', 'Vytautas', 'Vytas', 'Vytenis', 'Vytis', 'Vyturys', 'Vladas', 'Vladimiras', 'Vladislavas', 'Vladislovas', 'Vladlenas', 'Voicechas', 'Voldemaras', 'Vsevolodas', 'Zacharijus', 'Zakarijus', 'Zbignevas', 'Zdislavas', 'Zenius', 'Zenonas', 'Zigfridas', 'Zygfridas', 'Zigmantas', 'Zigmas', 'Zygmuntas', 'Zinovijus', 'Žanas', 'Žeimantas', 'Žilvinas', 'Žibartas', 'Žybartas', 'Žydrius', 'Žydrūnas', 'Žygaudas', 'Žygimantas', 'Žygintas', 'Žygis', 'Žymantas', 'Žvaigždžius', ]; /** * @see https://lt.wikipedia.org/wiki/S%C4%85ra%C5%A1as:Lietuvoje_paplit%C4%99_vardai */ protected static $firstNameFemale = [ 'Ada', 'Adelė', 'Adelija', 'Adelina', 'Adolfa', 'Adolfina', 'Adriana', 'Adrija', 'Adrijana', 'Agata', 'Agnė', 'Agnetė', 'Agnieška', 'Agnietė', 'Agnija', 'Agota', 'Agripina', 'Aida', 'Aidė', 'Aimana', 'Aimantė', 'Aina', 'Ainė', 'Airė', 'Airida', 'Aistė', 'Aistra', 'Aitra', 'Aivara', 'Akvilė', 'Akvilina', 'Alana', 'Alanta', 'Alberta', 'Albertina', 'Albina', 'Alda', 'Aldona', 'Alė', 'Aleksandra', 'Aleksandrina', 'Aleksė', 'Aleta', 'Alfonsė', 'Alfonsa', 'Alfreda', 'Algė', 'Algimanta', 'Algimantė', 'Algina', 'Algirdė', 'Algutė', 'Alicija', 'Alina', 'Aliodija', 'Aliona', 'Alisa', 'Alma', 'Aloyza', 'Alona', 'Alva', 'Alvyda', 'Alvydė', 'Alvita', 'Amalija', 'Amanda', 'Ana', 'Anastasija', 'Anastazija', 'Andrė', 'Andrėja', 'Andžela', 'Anė', 'Anelė', 'Aneta', 'Anetė', 'Angelė', 'Angelina', 'Aniceta', 'Antanina', 'Antonida', 'Antonija', 'Antonina', 'Anzelma', 'Apolinarija', 'Apolonija', 'Ara', 'Ariadnė', 'Arija', 'Arimantė', 'Arina', 'Aristida', 'Armina', 'Arminta', 'Arnė', 'Arnolda', 'Arūnė', 'Arvydė', 'Asta', 'Astija', 'Astra', 'Astrida', 'Ašara', 'Atėnė', 'Audra', 'Audrė', 'Audronė', 'Augustė', 'Augustina', 'Augutė', 'Auksė', 'Auksuolė', 'Aura', 'Aurėja', 'Aurelija', 'Aurora', 'Austė', 'Austėja', 'Austra', 'Aušra', 'Aušrinė', 'Banga', 'Banguolė', 'Barbara', 'Barbora', 'Bargailė', 'Bartė', 'Basia', 'Beata', 'Beatričė', 'Benedikta', 'Benė', 'Benigna', 'Benita', 'Benjamina', 'Bernadeta', 'Bernarda', 'Bernardina', 'Berta', 'Beta', 'Biruta', 'Birutė', 'Bytautė', 'Bitė', 'Boleslava', 'Boleslova', 'Brigita', 'Bronė', 'Bronislava', 'Bronislova', 'Božena', 'Cecilė', 'Cecilija', 'Celestina', 'Celina', 'Cezarija', 'Cilė', 'Cintija', 'Dagmara', 'Dagna', 'Dagnė', 'Daina', 'Dainė', 'Dainora', 'Daiva', 'Daivita', 'Daivutė', 'Dalė', 'Dalia', 'Dalija', 'Dalytė', 'Dana', 'Danė', 'Dangė', 'Dangerutė', 'Dangira', 'Daniela', 'Danielė', 'Danguolė', 'Danuta', 'Danutė', 'Darata', 'Daria', 'Darija', 'Darja', 'Daugailė', 'Daumantė', 'Debora', 'Deima', 'Deimantė', 'Deivė', 'Deivilė', 'Demetra', 'Diana', 'Dijana', 'Dina', 'Dinara', 'Dita', 'Ditė', 'Doloresa', 'Doma', 'Domantė', 'Domicelė', 'Dominika', 'Dominyka', 'Dona', 'Donalda', 'Donata', 'Dora', 'Dorota', 'Dorotė', 'Dorotėja', 'Dovilė', 'Džeinė', 'Džeralda', 'Džesika', 'Džilda', 'Džina', 'Džiugė', 'Džiuginta', 'Džiulija', 'Džiuljeta', 'Džordana', 'Džulija', 'Edita', 'Eglė', 'Egida', 'Egidija', 'Eidvilė', 'Eimantė', 'Einara', 'Eiva', 'Ela', 'Elada', 'Elė', 'Elegija', 'Elena', 'Eleonora', 'Elfrida', 'Elija', 'Elytė', 'Eliza', 'Elma', 'Elona', 'Elvira', 'Elvyra', 'Elza', 'Elzė', 'Elžbieta', 'Ema', 'Emanuelė', 'Emilė', 'Emilija', 'Enrika', 'Erdvilė', 'Erika', 'Ermina', 'Erna', 'Ernesta', 'Ernestina', 'Ervina', 'Esmeralda', 'Estela', 'Estera', 'Eufrozina', 'Eugenija', 'Eulalija', 'Eva', 'Evalda', 'Evelina', 'Fabija', 'Faina', 'Faustina', 'Felicija', 'Felicita', 'Feliksa', 'Fernanda', 'Filomena', 'Freda', 'Frida', 'Gabeta', 'Gabija', 'Gabriela', 'Gabrielė', 'Gailė', 'Gailiūtė', 'Gailutė', 'Gaiva', 'Gaivilė', 'Gaja', 'Galia', 'Galina', 'Gaudencija', 'Gaudrė', 'Geda', 'Gedimina', 'Gediminė', 'Gedmantė', 'Gedmintė', 'Gedvyda', 'Geida', 'Geismantė', 'Geistė', 'Gelena', 'Gėlė', 'Gelmė', 'Gema', 'Gena', 'Genadija', 'Gendrė', 'Genė', 'Genovaitė', 'Genovefa', 'Genutė', 'Georgina', 'Gerarda', 'Gerda', 'Germantė', 'Gerta', 'Gertė', 'Gertruda', 'Gertrūda', 'Geta', 'Giedra', 'Giedrė', 'Gilda', 'Gilė', 'Gilija', 'Gilma', 'Gina', 'Gintara', 'Gintarė', 'Gintautė', 'Gintė', 'Girstautė', 'Girstė', 'Gita', 'Gitana', 'Gitė', 'Gytė', 'Gizela', 'Glorija', 'Gluosnė', 'Goda', 'Gotautė', 'Gotė', 'Gracija', 'Grasilda', 'Gražina', 'Gražyna', 'Gražvyda', 'Greta', 'Grėtė', 'Grita', 'Grytė', 'Gunda', 'Guoda', 'Gustė', 'Gustina', 'Halina', 'Hana', 'Helena', 'Henrika', 'Helga', 'Henrieta', 'Henrietė', 'Herma', 'Hiacinta', 'Hilda', 'Honorata', 'Hortenzija', 'Ida', 'Idalija', 'Ieva', 'Ievutė', 'Ignė', 'Ignota', 'Ilma', 'Ilmena', 'Ilona', 'Ilzė', 'Imantė', 'Ina', 'Indra', 'Indraja', 'Indrė', 'Inesa', 'Ineta', 'Inga', 'Ingita', 'Ingė', 'Ingeborga', 'Ingrida', 'Ira', 'Irena', 'Irida', 'Iridė', 'Irina', 'Irma', 'Irmanta', 'Irmantė', 'Irmina', 'Irmutė', 'Irta', 'Irtautė', 'Irutė', 'Isabela', 'Iva', 'Ivana', 'Ivona', 'Iveta', 'Iza', 'Izabela', 'Izabelė', 'Izidė', 'Izidora', 'Izolda', 'Jadzė', 'Jadviga', 'Jadvyga', 'Jana', 'Janė', 'Janina', 'Januarija', 'Jaunė', 'Jaunutė', 'Jekaterina', 'Jelena', 'Jelizaveta', 'Jeronima', 'Jevdokija', 'Jieva', 'Joana', 'Jogailė', 'Jogilė', 'Jogintė', 'Jola', 'Jolanta', 'Joleta', 'Jolita', 'Jomantė', 'Jomilė', 'Jonė', 'Jorė', 'Jorigė', 'Jorūnė', 'Jotvingė', 'Jovilė', 'Jovita', 'Judita', 'Judra', 'Judrė', 'Julė', 'Juliana', 'Julija', 'Julijana', 'Julijona', 'Julita', 'Julytė', 'Juozapina', 'Juozapota', 'Juozė', 'Jura', 'Jūra', 'Jūrė', 'Jūratė', 'Jurga', 'Jurgė', 'Jurgina', 'Jurgita', 'Justė', 'Justina', 'Juta', 'Juventa', 'Juzefa', 'Kaja', 'Kamila', 'Kamilė', 'Karina', 'Karla', 'Karmela', 'Karolė', 'Karolina', 'Kasia', 'Kastė', 'Kastytė', 'Katarina', 'Katažina', 'Katažyna', 'Katerina', 'Katia', 'Katrė', 'Kazė', 'Kazimiera', 'Kazimira', 'Kazytė', 'Kęstė', 'Kira', 'Klara', 'Klarisa', 'Klaudija', 'Klema', 'Klementina', 'Kleopa', 'Kleopatra', 'Klotilda', 'Konstancija', 'Konstantina', 'Kornelija', 'Kostė', 'Kotryna', 'Krista', 'Kristė', 'Kristijona', 'Kristina', 'Krystyna', 'Ksavera', 'Ksaverija', 'Ksenija', 'Kunigunda', 'Lada', 'Laima', 'Laimė', 'Laimona', 'Laimutė', 'Laisvė', 'Laisvyda', 'Laisvydė', 'Laisvūnė', 'Lana', 'Lara', 'Larisa', 'Lauma', 'Laura', 'Laurena', 'Laurentina', 'Lauryna', 'Leandra', 'Leda', 'Leila', 'Lėja', 'Lelija', 'Lena', 'Leokadija', 'Leona', 'Leonarda', 'Leonė', 'Leonida', 'Leonija', 'Leonila', 'Leonilė', 'Leonora', 'Leontina', 'Leopolda', 'Leta', 'Lėta', 'Leticija', 'Leva', 'Levutė', 'Liana', 'Liauda', 'Liberta', 'Lida', 'Lidija', 'Liepa', 'Lijana', 'Lilė', 'Liliana', 'Lilija', 'Lilijana', 'Lina', 'Linda', 'Lingailė', 'Linė', 'Lionė', 'Liongina', 'Liuba', 'Liubarta', 'Liubovė', 'Liucė', 'Liucilė', 'Liucina', 'Liucija', 'Liuda', 'Liudmila', 'Liudvika', 'Liūnė', 'Liutaura', 'Liva', 'Liveta', 'Livija', 'Liza', 'Lizaveta', 'Lola', 'Lolita', 'Longina', 'Lora', 'Lorena', 'Loreta', 'Lorija', 'Lucyna', 'Luisa', 'Luiza', 'Luknė', 'Lukrecija', 'Magda', 'Magdalena', 'Magdė', 'Maja', 'Malda', 'Malgožata', 'Malvina', 'Mamerta', 'Mamertina', 'Mantautė', 'Mantė', 'Mantvydė', 'Manuela', 'Mara', 'Marcė', 'Marcelė', 'Marcelija', 'Marcelina', 'Marcijona', 'Marė', 'Marilė', 'Margita', 'Margarita', 'Mariana', 'Marija', 'Marijona', 'Marina', 'Marita', 'Marytė', 'Marta', 'Martina', 'Martyna', 'Matilda', 'Matriona', 'Mažvydė', 'Mečislava', 'Mečislova', 'Meda', 'Medeina', 'Medėja', 'Megana', 'Megė', 'Meilė', 'Meilutė', 'Melanija', 'Melda', 'Melisa', 'Mėnulė', 'Mėta', 'Michalina', 'Miglė', 'Mika', 'Mikalina', 'Mykolė', 'Mila', 'Milda', 'Mildutė', 'Milena', 'Milvydė', 'Mindaugė', 'Mingailė', 'Minija', 'Mintara', 'Mintarė', 'Mintautė', 'Mintė', 'Mira', 'Mirga', 'Modesta', 'Mona', 'Monika', 'Morta', 'Nadė', 'Nadia', 'Nadežda', 'Nadiežda', 'Naktis', 'Narciza', 'Nastasija', 'Nastazija', 'Nastė', 'Nastia', 'Natalija', 'Nata', 'Neda', 'Neimantė', 'Nela', 'Nelė', 'Nemira', 'Nemunė', 'Nendrė', 'Neringa', 'Nerita', 'Nida', 'Nijolė', 'Nika', 'Nikė', 'Nila', 'Nilė', 'Nina', 'Ninelė', 'Noja', 'Nomeda', 'Nona', 'Nora', 'Norberta', 'Norma', 'Norgailė', 'Normantė', 'Nortė', 'Norvyda', 'Norvilė', 'Odeta', 'Ofelija', 'Oksana', 'Oktavija', 'Oktiabrina', 'Olga', 'Olimpiada', 'Olimpija', 'Oliva', 'Olivija', 'Ona', 'Onė', 'Onorata', 'Onutė', 'Oresta', 'Orinta', 'Otilija', 'Ovidija', 'Palma', 'Palmira', 'Palmyra', 'Pamela', 'Pasaka', 'Patricija', 'Paula', 'Paulė', 'Paulina', 'Pelagėja', 'Pelagija', 'Petra', 'Petrė', 'Petronė', 'Petronėlė', 'Petrutė', 'Pija', 'Polė', 'Polina', 'Povilė', 'Pranciška', 'Pranė', 'Praskovja', 'Prima', 'Pulcherija', 'Rachilė', 'Rada', 'Radmila', 'Radvyda', 'Radvilė', 'Rafaela', 'Rafaelė', 'Raimonda', 'Raimunda', 'Raistė', 'Rakelė', 'Ramybė', 'Raminta', 'Ramona', 'Ramunė', 'Ramūnė', 'Ramutė', 'Rasa', 'Raselė', 'Rasė', 'Rasytė', 'Rasuolė', 'Rasvita', 'Rebeka', 'Reda', 'Rėda', 'Rega', 'Regimanta', 'Regimantė', 'Regina', 'Rema', 'Remigija', 'Rena', 'Renalda', 'Renata', 'Renatė', 'Renė', 'Ričarda', 'Rikarda', 'Rima', 'Rimanta', 'Rimantė', 'Rimgailė', 'Rimgaudė', 'Rimtautė', 'Rimtė', 'Rimutė', 'Rimvyda', 'Rimvydė', 'Rimvilė', 'Rina', 'Ringa', 'Ringailė', 'Rita', 'Ryta', 'Ritė', 'Rytė', 'Roberta', 'Robertina', 'Rolanda', 'Roma', 'Romana', 'Romė', 'Romina', 'Romualda', 'Rosita', 'Roza', 'Rozalija', 'Rožė', 'Rufina', 'Rugilė', 'Ruslana', 'Rusnė', 'Rūstė', 'Ruta', 'Rūta', 'Rūtelė', 'Rūtenė', 'Rūtilė', 'Sabina', 'Sabrina', 'Salė', 'Salomėja', 'Salvė', 'Salvija', 'Salvinija', 'Samanta', 'Sandra', 'Santara', 'Sauga', 'Saulė', 'Saulena', 'Saulenė', 'Saulytė', 'Saulutė', 'Selena', 'Selma', 'Serafina', 'Serafima', 'Serena', 'Severija', 'Severina', 'Sibilė', 'Siga', 'Sigita', 'Sigrida', 'Sigutė', 'Silva', 'Silverija', 'Silvestra', 'Silvija', 'Sima', 'Simona', 'Sintė', 'Sintija', 'Siuzana', 'Skaidra', 'Skaidrė', 'Skaiste', 'Skaiva', 'Skalvė', 'Skirgailė', 'Skirma', 'Skirmanta', 'Skirmantė', 'Skolastika', 'Smilga', 'Smiltė', 'Snaigė', 'Snežana', 'Sniegė', 'Sniegena', 'Snieguolė', 'Sofa', 'Sofija', 'Solveiga', 'Sonata', 'Soneta', 'Sonia', 'Sotera', 'Stanislava', 'Stanislova', 'Staselė', 'Stasė', 'Stefa', 'Stefanija', 'Stela', 'Stepė', 'Sulamita', 'Svaja', 'Svajonė', 'Sveta', 'Svetlana', 'Šalna', 'Šalnė', 'Šarlota', 'Šarūnė', 'Šatrija', 'Šilė', 'Šviesa', 'Šviesė', 'Švitrigailė', 'Taika', 'Taisa', 'Taisija', 'Tamara', 'Tania', 'Tatjana', 'Taura', 'Tautė', 'Tautvydė', 'Teklė', 'Teodora', 'Teofilė', 'Tera', 'Teresė', 'Tereza', 'Terezija', 'Tesa', 'Tilija', 'Tina', 'Toma', 'Ugnė', 'Ula', 'Ulė', 'Ulijona', 'Uljana', 'Ulrika', 'Una', 'Undinė', 'Unė', 'Uoginta', 'Ursula', 'Uršula', 'Uršulė', 'Urtė', 'Ūla', 'Upė', 'Vacė', 'Vaclava', 'Vaclova', 'Vaida', 'Vaidota', 'Vaidotė', 'Vaidilutė', 'Vaiga', 'Vaigalė', 'Vainora', 'Vaiva', 'Vakarė', 'Valda', 'Valdemara', 'Valdė', 'Valdonė', 'Valentina', 'Valeriana', 'Valerija', 'Valerijona', 'Valia', 'Valė', 'Vanda', 'Varvara', 'Vasa', 'Vasara', 'Vasarė', 'Vasilisa', 'Vėja', 'Vėjūnė', 'Venanta', 'Vena', 'Venera', 'Venta', 'Vera', 'Verena', 'Vergilija', 'Verutė', 'Veronika', 'Vesta', 'Vėtra', 'Vida', 'Vyda', 'Vidmanta', 'Vidmantė', 'Vydmantė', 'Vidimanta', 'Vigilija', 'Vygantė', 'Vygintė', 'Vija', 'Vijolė', 'Vika', 'Vykintė', 'Vikta', 'Viktė', 'Viktorija', 'Viktorina', 'Vilena', 'Vilė', 'Vylė', 'Vilhelma', 'Vilhelmina', 'Vilija', 'Vilma', 'Vilmanta', 'Vilmantė', 'Vilnė', 'Viltara', 'Viltautė', 'Viltė', 'Viltenė', 'Vilūnė', 'Vincė', 'Vincenta', 'Vincentė', 'Viola', 'Violeta', 'Violina', 'Virdžinija', 'Virga', 'Virginija', 'Virmantė', 'Vismantė', 'Vita', 'Vyta', 'Vitalė', 'Vitalija', 'Vytautė', 'Vitė', 'Vytė', 'Vytenė', 'Vlada', 'Vladė', 'Vladislava', 'Vladislova', 'Vladlena', 'Vilita', 'Zabelė', 'Zanė', 'Zelma', 'Zenė', 'Zigfrida', 'Zigmantė', 'Zylė', 'Zina', 'Zinaida', 'Zita', 'Zofija', 'Zoja', 'Zosė', 'Zuzana', 'Žana', 'Žaneta', 'Žara', 'Žeimantė', 'Žemyna', 'Žibuoklė', 'Žibutė', 'Žiedė', 'Živilė', 'Žydrė', 'Žydronė', 'Žydrūnė', 'Žygimantė', 'Žyginta', 'Žilvinė', 'Žymantė', 'Žoržeta', ]; /** * @see http://www.horoskopai.lt/gaires/populiariausios-pavardes-lietuvoje/ */ protected static $lastNameMale = [ 'Kazlauskas', 'Jankauskas', 'Petrauskas', 'Stankevičius', 'Vasiliauskas', 'Žukauskas', 'Butkus', 'Kateiva', 'Paulauskas', 'Urbonas', 'Kavaliauskas', 'Baranauskas', 'Pocius', 'Sakalauskas', ]; /** * @see http://www.horoskopai.lt/gaires/populiariausios-pavardes-lietuvoje/ */ protected static $lastNameFemale = [ 'Kazlauskienė', 'Jankauskienė', 'Petrauskienė', 'Stankevičienė', 'Vasiliauskienė', 'Paulauskienė', 'Žukauskienė', 'Urbonienė', 'Kavaliauskienė', 'Navickienė', 'Kazlauskaitė', 'Jankauskaitė', 'Stankevičiūtė', 'Petrauskaitė', 'Vasiliauskaitė', 'Butkutė', 'Pociūtė', 'Lukoševičiūtė', 'Balčiūnaitė', 'Kavaliauskaitė', ]; /** * @param string|null $gender 'male', 'female' or null for any * * @example 'Doe' * * @return string */ public function lastName($gender = null) { if ($gender === static::GENDER_MALE) { return static::lastNameMale(); } if ($gender === static::GENDER_FEMALE) { return static::lastNameFemale(); } return $this->generator->parse(static::randomElement(static::$lastNameFormat)); } /** * Return male last name * * @return string * * @example 'Vasiliauskas' */ public function lastNameMale() { return static::randomElement(static::$lastNameMale); } /** * Return female last name * * @return string * * @example 'Žukauskaitė' */ public function lastNameFemale() { return static::randomElement(static::$lastNameFemale); } /** * Return driver license number * * @return string * * @example 12345678 */ public function driverLicence() { return $this->bothify('########'); } /** * Return passport number * * @return string * * @example 12345678 */ public function passportNumber() { return $this->bothify('########'); } /** * National Personal Identity number (asmens kodas) * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/National_identification_number#Lithuania * @see https://lt.wikipedia.org/wiki/Asmens_kodas * * @param string $gender [male|female] * @param string $randomNumber three integers * * @return string on format XXXXXXXXXXX */ public function personalIdentityNumber($gender = 'male', \DateTime $birthdate = null, $randomNumber = '') { if (!$birthdate) { $birthdate = \Faker\Provider\DateTime::dateTimeThisCentury(); } $genderNumber = ($gender == 'male') ? 1 : 0; $firstNumber = (int) floor($birthdate->format('Y') / 100) * 2 - 34 - $genderNumber; $datePart = $birthdate->format('ymd'); $randomDigits = (string) (!$randomNumber || strlen($randomNumber) < 3) ? static::numerify('###') : substr($randomNumber, 0, 3); $partOfPerosnalCode = $firstNumber . $datePart . $randomDigits; $sum = self::calculateSum($partOfPerosnalCode, 1); $liekana = $sum % 11; if ($liekana !== 10) { $lastNumber = $liekana; return $firstNumber . $datePart . $randomDigits . $lastNumber; } $sum = self::calculateSum($partOfPerosnalCode, 2); $liekana = $sum % 11; $lastNumber = ($liekana !== 10) ? $liekana : 0; return $firstNumber . $datePart . $randomDigits . $lastNumber; } /** * Calculate the sum of personal code * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/National_identification_number#Lithuania * @see https://lt.wikipedia.org/wiki/Asmens_kodas * * @param string $numbers * @param int $time [1|2] * * @return int */ private static function calculateSum($numbers, $time = 1) { if ($time == 1) { $multipliers = [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 1]; } else { $multipliers = [3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 1, 2, 3]; } $sum = 0; for ($i = 1; $i <= 10; ++$i) { $sum += ((int) $numbers[$i - 1]) * $multipliers[$i - 1]; } return (int) $sum; } } PK A�)[6 ~� � * faker/src/Faker/Provider/it_CH/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\it_CH; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'CH', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[�;Y�> > + faker/src/Faker/Provider/it_CH/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\it_CH; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'hotmail.com', 'yahoo.com', 'googlemail.com', 'gmx.ch', 'bluewin.ch', 'swissonline.ch']; protected static $tld = ['com', 'com', 'com', 'net', 'org', 'li', 'ch', 'ch']; } PK A�)[�3�� � . faker/src/Faker/Provider/it_CH/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\it_CH; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+41 (0)## ### ## ##', '+41(0)#########', '+41 ## ### ## ##', '0#########', '0## ### ## ##', ]; /** * An array of Swiss mobile (cell) phone number formats. * * @var array */ protected static $mobileFormats = [ // Local '075 ### ## ##', '075#######', '076 ### ## ##', '076#######', '077 ### ## ##', '077#######', '078 ### ## ##', '078#######', '079 ### ## ##', '079#######', ]; /** * Return a Swiss mobile phone number. * * @return string */ public static function mobileNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$mobileFormats)); } } PK A�)[-��U U * faker/src/Faker/Provider/it_CH/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\it_CH; class Address extends \Faker\Provider\it_IT\Address { protected static $buildingNumber = ['%##', '%#', '%', '#a', '#b', '#c']; protected static $streetPrefix = ['Piazza', 'Strada', 'Via', 'Borgo', 'Contrada', 'Rotonda', 'Incrocio']; protected static $postcode = ['####']; /** * @see https://it.wikipedia.org/wiki/Citt%C3%A0_svizzere */ protected static $cityNames = [ 'Aarau', 'Adliswil', 'Aesch', 'Affoltern am Albis', 'Allschwil', 'Altstätten', 'Amriswil', 'Arbon', 'Arth', 'Baar', 'Baden', 'Basilea', 'Bassersdorf', 'Bellinzona', 'Belp', 'Berna', 'Bienne', 'Binningen', 'Birsfelden', 'Briga-Glis', 'Brugg', 'Buchs', 'Bulle', 'Burgdorf', 'Bülach', 'Carouge', 'Cham', 'Chêne-Bougeries', 'Coira', 'Davos', 'Delémont', 'Dietikon', 'Dübendorf', 'Ebikon', 'Ecublens', 'Einsiedeln', 'Emmen', 'Frauenfeld', 'Freienbach', 'Friburgo', 'Ginevra', 'Gland', 'Gossau', 'Grenchen', 'Herisau', 'Hinwil', 'Horgen', 'Horw', 'Illnau-Effretikon', 'Ittigen', 'Kloten', 'Kreuzlingen', 'Kriens', 'Köniz', 'Küsnacht', 'Küssnacht', 'La Chaux-de-Fonds', 'La Tour-de-Peilz', 'Lancy', 'Langenthal', 'Le Grand-Saconnex', 'Le Locle', 'Liestal', 'Locarno', 'Losanna', 'Lucerna', 'Lugano', 'Lyss', 'Martigny', 'Meilen', 'Mendrisio', 'Meyrin', 'Monthey', 'Montreux', 'Morges', 'Muri bei Bern', 'Muttenz', 'Männedorf', 'Möhlin', 'Münchenstein', 'Münsingen', 'Neuchâtel', 'Neuhausen am Rheinfall', 'Nyon', 'Oberwil', 'Oftringen', 'Olten', 'Onex', 'Opfikon', 'Ostermundigen', 'Pfäffikon', 'Pratteln', 'Prilly', 'Pully', 'Rapperswil-Jona', 'Regensdorf', 'Reinach', 'Renens', 'Rheinfelden', 'Richterswil', 'Riehen', 'Rüti', 'San Gallo', 'Schlieren', 'Sciaffusa', 'Sierre', 'Sion', 'Soletta', 'Spiez', 'Spreitenbach', 'Steffisburg', 'Stäfa', 'Svitto', 'Thalwil', 'Thun', 'Thônex', 'Uster', 'Uzwil', 'Val-de-Travers', 'Vernier', 'Versoix', 'Vevey', 'Veyrier', 'Villars-sur-Glâne', 'Volketswil', 'Wallisellen', 'Weinfelden', 'Wettingen', 'Wetzikon', 'Wil', 'Winterthur', 'Wohlen', 'Worb', 'Wädenswil', 'Yverdon-les-Bains', 'Zofingen', 'Zollikon', 'Zugo', 'Zurigo', ]; /** * @see https://it.wikipedia.org/wiki/Cantoni_della_Svizzera */ protected static $canton = [ ['AG' => 'Argovia'], ['AI' => 'Appenzello Interno'], ['AR' => 'Appenzello Esterno'], ['BE' => 'Berna'], ['BL' => 'Basilea Campagna'], ['BS' => 'Basilea Città'], ['FR' => 'Friburgo'], ['GE' => 'Ginevra'], ['GL' => 'Glarona'], ['GR' => 'Grigioni'], ['JU' => 'Giura'], ['LU' => 'Lucerna'], ['NE' => 'Neuchâtel'], ['NW' => 'Nidvaldo'], ['OW' => 'Obvaldo'], ['SG' => 'San Gallo'], ['SH' => 'Sciaffusa'], ['SO' => 'Soletta'], ['SZ' => 'Svitto'], ['TG' => 'Turgovia'], ['TI' => 'Ticino'], ['UR' => 'Uri'], ['VD' => 'Vaud'], ['VS' => 'Vallese'], ['ZG' => 'Zugo'], ['ZH' => 'Zurigo'], ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetSuffix}} {{firstName}}', '{{streetSuffix}} {{lastName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}", ]; /** * Returns a random street prefix * * @example Via * * @return string */ public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * Returns a random city name. * * @example Luzern * * @return string */ public function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } /** * Returns a canton * * @example array('BE' => 'Bern') * * @return array */ public static function canton() { return static::randomElement(static::$canton); } /** * Returns the abbreviation of a canton. * * @return string */ public static function cantonShort() { $canton = static::canton(); return key($canton); } /** * Returns the name of canton. * * @return string */ public static function cantonName() { $canton = static::canton(); return current($canton); } } PK A�)["�;Z Z ' faker/src/Faker/Provider/it_CH/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\it_CH; class Text extends \Faker\Provider\it_IT\Text { } PK A�)[ ��K K * faker/src/Faker/Provider/it_CH/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\it_CH; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}', '{{lastName}}', ]; protected static $companySuffix = ['SA', 'Sarl']; } PK A�)[�]�T ) faker/src/Faker/Provider/it_CH/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\it_CH; class Person extends \Faker\Provider\it_IT\Person { /** * @see http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/01/02/blank/dos/prenoms/02.html */ protected static $firstNameMale = [ 'Aaron', 'Adriano', 'Alain', 'Alan', 'Alberto', 'Aldo', 'Alessandro', 'Alessio', 'Alex', 'Alexander', 'Alfredo', 'Andrea', 'Andreas', 'André', 'Angelo', 'Antonino', 'Antonio', 'Aris', 'Armando', 'Arturo', 'Athos', 'Attilio', 'Augusto', 'Aurelio', 'Boris', 'Bruno', 'Carlo', 'Carlos', 'Carmelo', 'Carmine', 'Cesare', 'Christian', 'Claudio', 'Corrado', 'Cristian', 'Cristiano', 'Damiano', 'Daniel', 'Daniele', 'Danilo', 'Dante', 'Dario', 'David', 'Davide', 'Denis', 'Diego', 'Domenico', 'Donato', 'Edoardo', 'Elia', 'Elio', 'Emanuele', 'Emilio', 'Enea', 'Enrico', 'Enzo', 'Eric', 'Ernesto', 'Eros', 'Ettore', 'Eugenio', 'Ezio', 'Fabiano', 'Fabio', 'Fabrizio', 'Fausto', 'Federico', 'Felice', 'Fernando', 'Filippo', 'Fiorenzo', 'Flavio', 'Francesco', 'Franco', 'Fulvio', 'Gabriel', 'Gabriele', 'Gaetano', 'Gerardo', 'Giacomo', 'Gian', 'Giancarlo', 'Gianfranco', 'Gianluca', 'Gianni', 'Gioele', 'Giona', 'Giordano', 'Giorgio', 'Giovanni', 'Giuliano', 'Giulio', 'Giuseppe', 'Graziano', 'Guido', 'Hans', 'Igor', 'Ivan', 'Ivano', 'Ivo', 'Jacopo', 'Jean', 'Joel', 'Jonathan', 'José', 'Kevin', 'Kurt', 'Leandro', 'Leonardo', 'Liam', 'Livio', 'Lorenzo', 'Loris', 'Luca', 'Luciano', 'Lucio', 'Luigi', 'Luis', 'Manuel', 'Marcello', 'Marco', 'Marino', 'Mario', 'Marko', 'Markus', 'Martin', 'Martino', 'Marzio', 'Massimiliano', 'Massimo', 'Matteo', 'Mattia', 'Maurizio', 'Mauro', 'Michael', 'Michel', 'Michele', 'Mirco', 'Mirko', 'Moreno', 'Nathan', 'Nicola', 'Nicolas', 'Nicolò', 'Noah', 'Oliver', 'Omar', 'Oscar', 'Paolo', 'Pasquale', 'Patrick', 'Paul', 'Pedro', 'Peter', 'Pier', 'Pierluigi', 'Piero', 'Pietro', 'Raffaele', 'Remo', 'Renato', 'Renzo', 'René', 'Reto', 'Riccardo', 'Robert', 'Roberto', 'Rocco', 'Roland', 'Rolf', 'Romano', 'Rosario', 'Ruben', 'Rudolf', 'Sacha', 'Salvatore', 'Samuel', 'Samuele', 'Sandro', 'Sebastian', 'Sebastiano', 'Sergio', 'Silvano', 'Silvio', 'Simon', 'Simone', 'Stefan', 'Stefano', 'Thomas', 'Tiziano', 'Tommaso', 'Valentino', 'Valerio', 'Vincenzo', 'Vito', 'Vittorio', 'Walter', 'Werner', ]; /** * @see http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/01/02/blank/dos/prenoms/02.html */ protected static $firstNameFemale = [ 'Ada', 'Adele', 'Adriana', 'Agnese', 'Alessandra', 'Alessia', 'Alexandra', 'Alice', 'Aline', 'Ana', 'Andrea', 'Angela', 'Angelina', 'Anita', 'Anna', 'Annamaria', 'Antonella', 'Antonia', 'Antonietta', 'Arianna', 'Asia', 'Aurora', 'Barbara', 'Beatrice', 'Bianca', 'Brigitte', 'Bruna', 'Camilla', 'Carla', 'Carmela', 'Carmen', 'Carolina', 'Caterina', 'Cecilia', 'Chantal', 'Chiara', 'Christine', 'Cinzia', 'Clara', 'Claudia', 'Cristina', 'Daniela', 'Debora', 'Deborah', 'Denise', 'Diana', 'Dolores', 'Donatella', 'Doris', 'Elda', 'Elena', 'Eleonora', 'Eliana', 'Elisa', 'Elisabeth', 'Elisabetta', 'Elsa', 'Emanuela', 'Emilia', 'Emma', 'Enrica', 'Erica', 'Erika', 'Ester', 'Eva', 'Fabiana', 'Federica', 'Fernanda', 'Filomena', 'Flavia', 'Franca', 'Francesca', 'Gabriella', 'Gaia', 'Giada', 'Gianna', 'Giorgia', 'Giovanna', 'Giulia', 'Giuliana', 'Giuseppina', 'Gloria', 'Graziella', 'Greta', 'Ida', 'Ilaria', 'Ines', 'Irene', 'Iris', 'Isabel', 'Isabella', 'Ivana', 'Jacqueline', 'Jennifer', 'Jessica', 'Jolanda', 'Karin', 'Katia', 'Lara', 'Laura', 'Letizia', 'Lia', 'Lidia', 'Liliana', 'Lina', 'Linda', 'Lisa', 'Loredana', 'Lorena', 'Lorenza', 'Luana', 'Lucia', 'Luciana', 'Luisa', 'Manuela', 'Mara', 'Margherita', 'Margrit', 'Maria', 'Mariangela', 'Marianne', 'Marie', 'Mariella', 'Marilena', 'Marina', 'Marisa', 'Marta', 'Martina', 'Matilde', 'Maura', 'Melissa', 'Michela', 'Michelle', 'Milena', 'Mirella', 'Miriam', 'Monica', 'Monika', 'Morena', 'Myriam', 'Nadia', 'Nathalie', 'Nicole', 'Nicoletta', 'Nina', 'Nives', 'Noemi', 'Nora', 'Olga', 'Ornella', 'Pamela', 'Paola', 'Patricia', 'Patrizia', 'Pia', 'Pierina', 'Prisca', 'Raffaella', 'Renata', 'Rita', 'Roberta', 'Romina', 'Rosa', 'Rosanna', 'Rosmarie', 'Ruth', 'Sabina', 'Sabrina', 'Samantha', 'Sandra', 'Sara', 'Sarah', 'Serena', 'Silvana', 'Silvia', 'Simona', 'Sofia', 'Sonia', 'Sonja', 'Sophie', 'Stefania', 'Susanna', 'Susanne', 'Tamara', 'Tania', 'Tatiana', 'Teresa', 'Tiziana', 'Ursula', 'Valentina', 'Valeria', 'Vanessa', 'Vera', 'Verena', 'Veronica', 'Virginia', 'Vittoria', 'Viviana', 'Yvonne', ]; /** * @see http://blog.tagesanzeiger.ch/datenblog/index.php/6859 */ protected static $lastName = [ 'Agustoni', 'Alberti', 'Albertini', 'Albisetti', 'Ambrosini', 'Antonini', 'Balestra', 'Balmelli', 'Bassetti', 'Bassi', 'Baumann', 'Beffa', 'Belotti', 'Beretta', 'Bernasconi', 'Berta', 'Besomi', 'Bettosini', 'Bianchi', 'Bianda', 'Bizzozero', 'Bonetti', 'Botta', 'Bottinelli', 'Brunner', 'Butti', 'Caccia', 'Campana', 'Camponovo', 'Candolfi', 'Canepa', 'Canonica', 'Capoferri', 'Carrara', 'Casanova', 'Cassina', 'Castelli', 'Cattaneo', 'Cavadini', 'Cavalli', 'Ceppi', 'Cereghetti', 'Cerutti', 'Chiesa', 'Colombo', 'Conti', 'Corti', 'Costa', 'Crivelli', 'Croci', 'Delcò', 'Delmenico', 'Donati', 'Esposito', 'Ferrari', 'Ferrazzini', 'Ferretti', 'Filippini', 'Fischer', 'Foglia', 'Foletti', 'Fontana', 'Forni', 'Frei', 'Frey', 'Frigerio', 'Fumagalli', 'Galfetti', 'Galli', 'Gamboni', 'Genini', 'Gerosa', 'Ghirlanda', 'Gianella', 'Gianinazzi', 'Gianini', 'Giannini', 'Gianola', 'Gilardi', 'Giovannini', 'Giudici', 'Gobbi', 'Grandi', 'Grassi', 'Grossi', 'Guerra', 'Guglielmetti', 'Guidotti', 'Huber', 'Jelmini', 'Keller', 'Lafranchi', 'Leonardi', 'Leoni', 'Lepori', 'Locatelli', 'Lombardi', 'Lombardo', 'Lorenzetti', 'Lucchini', 'Lupi', 'Lurati', 'Maggetti', 'Maggi', 'Maggini', 'Martinelli', 'Martini', 'Maspoli', 'Mattei', 'Medici', 'Meier', 'Meroni', 'Meyer', 'Milani', 'Minotti', 'Molinari', 'Molteni', 'Mombelli', 'Monti', 'Morandi', 'Mordasini', 'Moresi', 'Moretti', 'Morisoli', 'Moro', 'Moser', 'Müller', 'Nessi', 'Notari', 'Ortelli', 'Pagani', 'Pagnamenta', 'Papa', 'Pedrazzi', 'Pedrazzini', 'Pedrini', 'Pedroni', 'Peduzzi', 'Pellanda', 'Pellegrini', 'Pelloni', 'Pescia', 'Pesenti', 'Petrini', 'Piffaretti', 'Pini', 'Polli', 'Ponti', 'Ponzio', 'Poretti', 'Pozzi', 'Quadri', 'Realini', 'Regazzoni', 'Rezzonico', 'Rigamonti', 'Righetti', 'Rinaldi', 'Riva', 'Rizzi', 'Robbiani', 'Rodoni', 'Romano', 'Roncoroni', 'Rosselli', 'Rossetti', 'Rossi', 'Rossini', 'Rusca', 'Rusconi', 'Russo', 'Sala', 'Sargenti', 'Sartori', 'Sassi', 'Schmid', 'Schneider', 'Scolari', 'Solari', 'Solcà', 'Soldati', 'Soldini', 'Steiner', 'Storni', 'Sulmoni', 'Suter', 'Taddei', 'Tamagni', 'Tettamanti', 'Togni', 'Tognola', 'Valsangiacomo', 'Vassalli', 'Villa', 'Vitali', 'Weber', 'Widmer', 'Zanetti', 'Zanini', 'Zimmermann', ]; /** * Generates a valid random AVS13 (swiss social security) number * * This function acts as an alias for the function defined in the fr_CH provider. * * @see \Faker\Provider\fr_CH\Person::avs13() * * @return string */ public static function avs13() { return \Faker\Provider\fr_CH\Person::avs13(); } } PK A�)[� T4� � " faker/src/Faker/Provider/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; class Color extends Base { protected static $safeColorNames = [ 'black', 'maroon', 'green', 'navy', 'olive', 'purple', 'teal', 'lime', 'blue', 'silver', 'gray', 'yellow', 'fuchsia', 'aqua', 'white', ]; protected static $allColorNames = [ 'AliceBlue', 'AntiqueWhite', 'Aqua', 'Aquamarine', 'Azure', 'Beige', 'Bisque', 'Black', 'BlanchedAlmond', 'Blue', 'BlueViolet', 'Brown', 'BurlyWood', 'CadetBlue', 'Chartreuse', 'Chocolate', 'Coral', 'CornflowerBlue', 'Cornsilk', 'Crimson', 'Cyan', 'DarkBlue', 'DarkCyan', 'DarkGoldenRod', 'DarkGray', 'DarkGreen', 'DarkKhaki', 'DarkMagenta', 'DarkOliveGreen', 'Darkorange', 'DarkOrchid', 'DarkRed', 'DarkSalmon', 'DarkSeaGreen', 'DarkSlateBlue', 'DarkSlateGray', 'DarkTurquoise', 'DarkViolet', 'DeepPink', 'DeepSkyBlue', 'DimGray', 'DimGrey', 'DodgerBlue', 'FireBrick', 'FloralWhite', 'ForestGreen', 'Fuchsia', 'Gainsboro', 'GhostWhite', 'Gold', 'GoldenRod', 'Gray', 'Green', 'GreenYellow', 'HoneyDew', 'HotPink', 'IndianRed', 'Indigo', 'Ivory', 'Khaki', 'Lavender', 'LavenderBlush', 'LawnGreen', 'LemonChiffon', 'LightBlue', 'LightCoral', 'LightCyan', 'LightGoldenRodYellow', 'LightGray', 'LightGreen', 'LightPink', 'LightSalmon', 'LightSeaGreen', 'LightSkyBlue', 'LightSlateGray', 'LightSteelBlue', 'LightYellow', 'Lime', 'LimeGreen', 'Linen', 'Magenta', 'Maroon', 'MediumAquaMarine', 'MediumBlue', 'MediumOrchid', 'MediumPurple', 'MediumSeaGreen', 'MediumSlateBlue', 'MediumSpringGreen', 'MediumTurquoise', 'MediumVioletRed', 'MidnightBlue', 'MintCream', 'MistyRose', 'Moccasin', 'NavajoWhite', 'Navy', 'OldLace', 'Olive', 'OliveDrab', 'Orange', 'OrangeRed', 'Orchid', 'PaleGoldenRod', 'PaleGreen', 'PaleTurquoise', 'PaleVioletRed', 'PapayaWhip', 'PeachPuff', 'Peru', 'Pink', 'Plum', 'PowderBlue', 'Purple', 'Red', 'RosyBrown', 'RoyalBlue', 'SaddleBrown', 'Salmon', 'SandyBrown', 'SeaGreen', 'SeaShell', 'Sienna', 'Silver', 'SkyBlue', 'SlateBlue', 'SlateGray', 'Snow', 'SpringGreen', 'SteelBlue', 'Tan', 'Teal', 'Thistle', 'Tomato', 'Turquoise', 'Violet', 'Wheat', 'White', 'WhiteSmoke', 'Yellow', 'YellowGreen', ]; /** * @example '#fa3cc2' * * @return string */ public static function hexColor() { return '#' . str_pad(dechex(self::numberBetween(1, 16777215)), 6, '0', STR_PAD_LEFT); } /** * @example '#ff0044' * * @return string */ public static function safeHexColor() { $color = str_pad(dechex(self::numberBetween(0, 255)), 3, '0', STR_PAD_LEFT); return '#' . $color[0] . $color[0] . $color[1] . $color[1] . $color[2] . $color[2]; } /** * @example 'array(0,255,122)' * * @return array */ public static function rgbColorAsArray() { $color = static::hexColor(); return [ hexdec(substr($color, 1, 2)), hexdec(substr($color, 3, 2)), hexdec(substr($color, 5, 2)), ]; } /** * @example '0,255,122' * * @return string */ public static function rgbColor() { return implode(',', static::rgbColorAsArray()); } /** * @example 'rgb(0,255,122)' * * @return string */ public static function rgbCssColor() { return 'rgb(' . static::rgbColor() . ')'; } /** * @example 'rgba(0,255,122,0.8)' * * @return string */ public static function rgbaCssColor() { return 'rgba(' . static::rgbColor() . ',' . static::randomFloat(1, 0, 1) . ')'; } /** * @example 'blue' * * @return string */ public static function safeColorName() { return static::randomElement(static::$safeColorNames); } /** * @example 'NavajoWhite' * * @return string */ public static function colorName() { return static::randomElement(static::$allColorNames); } /** * @example '340,50,20' * * @return string */ public static function hslColor() { return sprintf( '%s,%s,%s', self::numberBetween(0, 360), self::numberBetween(0, 100), self::numberBetween(0, 100), ); } /** * @example array(340, 50, 20) * * @return array */ public static function hslColorAsArray() { return [ self::numberBetween(0, 360), self::numberBetween(0, 100), self::numberBetween(0, 100), ]; } } PK A�)[�U��X �X ! faker/src/Faker/Provider/Base.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; use Faker\DefaultGenerator; use Faker\Generator; use Faker\UniqueGenerator; use Faker\ValidGenerator; class Base { /** * @var \Faker\Generator */ protected $generator; /** * @var \Faker\UniqueGenerator */ protected $unique; public function __construct(Generator $generator) { $this->generator = $generator; } /** * Returns a random number between 0 and 9 * * @return int */ public static function randomDigit() { return mt_rand(0, 9); } /** * Returns a random number between 1 and 9 * * @return int */ public static function randomDigitNotNull() { return mt_rand(1, 9); } /** * Generates a random digit, which cannot be $except * * @param int $except * * @return int */ public static function randomDigitNot($except) { $result = self::numberBetween(0, 8); if ($result >= $except) { ++$result; } return $result; } /** * Returns a random integer with 0 to $nbDigits digits. * * The maximum value returned is mt_getrandmax() * * @param int $nbDigits Defaults to a random number between 1 and 9 * @param bool $strict Whether the returned number should have exactly $nbDigits * * @example 79907610 * * @return int */ public static function randomNumber($nbDigits = null, $strict = false) { if (!is_bool($strict)) { throw new \InvalidArgumentException('randomNumber() generates numbers of fixed width. To generate numbers between two boundaries, use numberBetween() instead.'); } if (null === $nbDigits) { $nbDigits = static::randomDigitNotNull(); } $max = 10 ** $nbDigits - 1; if ($max > mt_getrandmax()) { throw new \InvalidArgumentException('randomNumber() can only generate numbers up to mt_getrandmax()'); } if ($strict) { return mt_rand(10 ** ($nbDigits - 1), $max); } return mt_rand(0, $max); } /** * Return a random float number * * @param int $nbMaxDecimals * @param float|int $min * @param float|int $max * * @example 48.8932 * * @return float */ public static function randomFloat($nbMaxDecimals = null, $min = 0, $max = null) { if (null === $nbMaxDecimals) { $nbMaxDecimals = static::randomDigit(); } if (null === $max) { $max = static::randomNumber(); if ($min > $max) { $max = $min; } } if ($min > $max) { $tmp = $min; $min = $max; $max = $tmp; } return round($min + mt_rand() / mt_getrandmax() * ($max - $min), $nbMaxDecimals); } /** * Returns a random number between $int1 and $int2 (any order) * * @param int $int1 default to 0 * @param int $int2 defaults to 32 bit max integer, ie 2147483647 * * @example 79907610 * * @return int */ public static function numberBetween($int1 = 0, $int2 = 2147483647) { $min = $int1 < $int2 ? $int1 : $int2; $max = $int1 < $int2 ? $int2 : $int1; return mt_rand($min, $max); } /** * Returns the passed value */ public static function passthrough($value) { return $value; } /** * Returns a random letter from a to z * * @return string */ public static function randomLetter() { return chr(mt_rand(97, 122)); } /** * Returns a random ASCII character (excluding accents and special chars) * * @return string */ public static function randomAscii() { return chr(mt_rand(33, 126)); } /** * Returns randomly ordered subsequence of $count elements from a provided array * * @todo update default $count to `null` (BC) for next major version * * @param array|class-string|\Traversable $array Array to take elements from. Defaults to a-c * @param int|null $count Number of elements to take. If `null` then returns random number of elements * @param bool $allowDuplicates Allow elements to be picked several times. Defaults to false * * @throws \InvalidArgumentException * @throws \LengthException When requesting more elements than provided * * @return array New array with $count elements from $array */ public static function randomElements($array = ['a', 'b', 'c'], $count = 1, $allowDuplicates = false) { $elements = $array; if (is_string($array) && function_exists('enum_exists') && enum_exists($array)) { $elements = $array::cases(); } if ($array instanceof \Traversable) { $elements = \iterator_to_array($array, false); } if (!is_array($elements)) { throw new \InvalidArgumentException(sprintf( 'Argument for parameter $array needs to be array, an instance of %s, or an instance of %s, got %s instead.', \UnitEnum::class, \Traversable::class, is_object($array) ? get_class($array) : gettype($array), )); } $numberOfElements = count($elements); if (!$allowDuplicates && null !== $count && $numberOfElements < $count) { throw new \LengthException(sprintf( 'Cannot get %d elements, only %d in array', $count, $numberOfElements, )); } if (null === $count) { $count = mt_rand(1, $numberOfElements); } $randomElements = []; $keys = array_keys($elements); $maxIndex = $numberOfElements - 1; $elementHasBeenSelectedAlready = []; $numberOfRandomElements = 0; while ($numberOfRandomElements < $count) { $index = mt_rand(0, $maxIndex); if (!$allowDuplicates) { if (isset($elementHasBeenSelectedAlready[$index])) { continue; } $elementHasBeenSelectedAlready[$index] = true; } $key = $keys[$index]; $randomElements[] = $elements[$key]; ++$numberOfRandomElements; } return $randomElements; } /** * Returns a random element from a passed array * * @param array|class-string|\Traversable $array * * @throws \InvalidArgumentException */ public static function randomElement($array = ['a', 'b', 'c']) { $elements = $array; if (is_string($array) && function_exists('enum_exists') && enum_exists($array)) { $elements = $array::cases(); } if ($array instanceof \Traversable) { $elements = iterator_to_array($array, false); } if ($elements === []) { return null; } if (!is_array($elements)) { throw new \InvalidArgumentException(sprintf( 'Argument for parameter $array needs to be array, an instance of %s, or an instance of %s, got %s instead.', \UnitEnum::class, \Traversable::class, is_object($array) ? get_class($array) : gettype($array), )); } $randomElements = static::randomElements($elements, 1); return $randomElements[0]; } /** * Returns a random key from a passed associative array * * @param array $array * * @return int|string|null */ public static function randomKey($array = []) { if (!$array) { return null; } $keys = array_keys($array); return $keys[mt_rand(0, count($keys) - 1)]; } /** * Returns a shuffled version of the argument. * * This function accepts either an array, or a string. * * @example $faker->shuffle([1, 2, 3]); // [2, 1, 3] * @example $faker->shuffle('hello, world'); // 'rlo,h eold!lw' * * @see shuffleArray() * @see shuffleString() * * @param array|string $arg The set to shuffle * * @return array|string The shuffled set */ public static function shuffle($arg = '') { if (is_array($arg)) { return static::shuffleArray($arg); } if (is_string($arg)) { return static::shuffleString($arg); } throw new \InvalidArgumentException('shuffle() only supports strings or arrays'); } /** * Returns a shuffled version of the array. * * This function does not mutate the original array. It uses the * Fisher–Yates algorithm, which is unbiased, together with a Mersenne * twister random generator. This function is therefore more random than * PHP's shuffle() function, and it is seedable. * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/Fisher%E2%80%93Yates_shuffle * * @example $faker->shuffleArray([1, 2, 3]); // [2, 1, 3] * * @param array $array The set to shuffle * * @return array The shuffled set */ public static function shuffleArray($array = []) { $shuffledArray = []; $i = 0; reset($array); foreach ($array as $key => $value) { if ($i == 0) { $j = 0; } else { $j = mt_rand(0, $i); } if ($j == $i) { $shuffledArray[] = $value; } else { $shuffledArray[] = $shuffledArray[$j]; $shuffledArray[$j] = $value; } ++$i; } return $shuffledArray; } /** * Returns a shuffled version of the string. * * This function does not mutate the original string. It uses the * Fisher–Yates algorithm, which is unbiased, together with a Mersenne * twister random generator. This function is therefore more random than * PHP's shuffle() function, and it is seedable. Additionally, it is * UTF8 safe if the mb extension is available. * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/Fisher%E2%80%93Yates_shuffle * * @example $faker->shuffleString('hello, world'); // 'rlo,h eold!lw' * * @param string $string The set to shuffle * @param string $encoding The string encoding (defaults to UTF-8) * * @return string The shuffled set */ public static function shuffleString($string = '', $encoding = 'UTF-8') { if (function_exists('mb_strlen')) { // UTF8-safe str_split() $array = []; $strlen = mb_strlen($string, $encoding); for ($i = 0; $i < $strlen; ++$i) { $array[] = mb_substr($string, $i, 1, $encoding); } } else { $array = str_split($string, 1); } return implode('', static::shuffleArray($array)); } private static function replaceWildcard($string, $wildcard, $callback) { if (($pos = strpos($string, $wildcard)) === false) { return $string; } for ($i = $pos, $last = strrpos($string, $wildcard, $pos) + 1; $i < $last; ++$i) { if ($string[$i] === $wildcard) { $string[$i] = call_user_func($callback); } } return $string; } /** * Replaces all hash sign ('#') occurrences with a random number * Replaces all percentage sign ('%') occurrences with a not null number * * @param string $string String that needs to bet parsed * * @return string */ public static function numerify($string = '###') { // instead of using randomDigit() several times, which is slow, // count the number of hashes and generate once a large number $toReplace = []; if (($pos = strpos($string, '#')) !== false) { for ($i = $pos, $last = strrpos($string, '#', $pos) + 1; $i < $last; ++$i) { if ($string[$i] === '#') { $toReplace[] = $i; } } } if ($nbReplacements = count($toReplace)) { $maxAtOnce = strlen((string) mt_getrandmax()) - 1; $numbers = ''; $i = 0; while ($i < $nbReplacements) { $size = min($nbReplacements - $i, $maxAtOnce); $numbers .= str_pad(static::randomNumber($size), $size, '0', STR_PAD_LEFT); $i += $size; } for ($i = 0; $i < $nbReplacements; ++$i) { $string[$toReplace[$i]] = $numbers[$i]; } } $string = self::replaceWildcard($string, '%', [static::class, 'randomDigitNotNull']); return $string; } /** * Replaces all question mark ('?') occurrences with a random letter * * @param string $string String that needs to bet parsed * * @return string */ public static function lexify($string = '????') { return self::replaceWildcard($string, '?', [static::class, 'randomLetter']); } /** * Replaces hash signs ('#') and question marks ('?') with random numbers and letters * An asterisk ('*') is replaced with either a random number or a random letter * * @param string $string String that needs to be parsed * * @return string */ public static function bothify($string = '## ??') { $string = self::replaceWildcard($string, '*', static function () { return mt_rand(0, 1) === 1 ? '#' : '?'; }); return static::lexify(static::numerify($string)); } /** * Replaces * signs with random numbers and letters and special characters * * @example $faker->asciify(''********'); // "s5'G!uC3" * * @param string $string String that needs to bet parsed * * @return string */ public static function asciify($string = '****') { return preg_replace_callback('/\*/u', [static::class, 'randomAscii'], $string); } /** * Transforms a basic regular expression into a random string satisfying the expression. * * @example $faker->regexify('[A-Z0-9._%+-]+@[A-Z0-9.-]+\.[A-Z]{2,4}'); // sm0@y8k96a.ej * * Regex delimiters '/.../' and begin/end markers '^...$' are ignored. * * Only supports a small subset of the regex syntax. For instance, * unicode, negated classes, unbounded ranges, subpatterns, back references, * assertions, recursive patterns, and comments are not supported. Escaping * support is extremely fragile. * * This method is also VERY slow. Use it only when no other formatter * can generate the fake data you want. For instance, prefer calling * `$faker->email` rather than `regexify` with the previous regular * expression. * * Also note than `bothify` can probably do most of what this method does, * but much faster. For instance, for a dummy email generation, try * `$faker->bothify('?????????@???.???')`. * * @see https://github.com/icomefromthenet/ReverseRegex for a more robust implementation * * @param string $regex A regular expression (delimiters are optional) * * @return string */ public static function regexify($regex = '') { // ditch the anchors $regex = preg_replace('/^\/?\^?/', '', $regex); $regex = preg_replace('/\$?\/?$/', '', $regex); // All {2} become {2,2} $regex = preg_replace('/\{(\d+)\}/', '{\1,\1}', $regex); // Single-letter quantifiers (?, *, +) become bracket quantifiers ({0,1}, {0,rand}, {1, rand}) $regex = preg_replace('/(?<!\\\)\?/', '{0,1}', $regex); $regex = preg_replace('/(?<!\\\)\*/', '{0,' . static::randomDigitNotNull() . '}', $regex); $regex = preg_replace('/(?<!\\\)\+/', '{1,' . static::randomDigitNotNull() . '}', $regex); // [12]{1,2} becomes [12] or [12][12] $regex = preg_replace_callback('/(\[[^\]]+\])\{(\d+),(\d+)\}/', static function ($matches) { return str_repeat($matches[1], Base::randomElement(range($matches[2], $matches[3]))); }, $regex); // (12|34){1,2} becomes (12|34) or (12|34)(12|34) $regex = preg_replace_callback('/(\([^\)]+\))\{(\d+),(\d+)\}/', static function ($matches) { return str_repeat($matches[1], Base::randomElement(range($matches[2], $matches[3]))); }, $regex); // A{1,2} becomes A or AA or \d{3} becomes \d\d\d $regex = preg_replace_callback('/(\\\?.)\{(\d+),(\d+)\}/', static function ($matches) { return str_repeat($matches[1], Base::randomElement(range($matches[2], $matches[3]))); }, $regex); // (this|that) becomes 'this' or 'that' $regex = preg_replace_callback('/\((.*?)\)/', static function ($matches) { return Base::randomElement(explode('|', str_replace(['(', ')'], '', $matches[1]))); }, $regex); // All A-F inside of [] become ABCDEF $regex = preg_replace_callback('/\[([^\]]+)\]/', static function ($matches) { return '[' . preg_replace_callback('/(\w|\d)\-(\w|\d)/', static function ($range) { return implode('', range($range[1], $range[2])); }, $matches[1]) . ']'; }, $regex); // All [ABC] become B (or A or C) $regex = preg_replace_callback('/\[([^\]]+)\]/', static function ($matches) { // remove backslashes (that are not followed by another backslash) because they are escape characters $match = preg_replace('/\\\(?!\\\)/', '', $matches[1]); $randomElement = Base::randomElement(str_split($match)); //[.] should not be a random character, but a literal . return str_replace('.', '\.', $randomElement); }, $regex); // replace \d with number and \w with letter and . with ascii $regex = preg_replace_callback('/\\\w/', [static::class, 'randomLetter'], $regex); $regex = preg_replace_callback('/\\\d/', [static::class, 'randomDigit'], $regex); //replace . with ascii except backslash $regex = preg_replace_callback('/(?<!\\\)\./', static function () { $chr = static::asciify('*'); if ($chr === '\\') { $chr .= '\\'; } return $chr; }, $regex); // remove remaining single backslashes $regex = str_replace('\\\\', '[:escaped_backslash:]', $regex); $regex = str_replace('\\', '', $regex); $regex = str_replace('[:escaped_backslash:]', '\\', $regex); // phew return $regex; } /** * Converts string to lowercase. * Uses mb_string extension if available. * * @param string $string String that should be converted to lowercase * * @return string */ public static function toLower($string = '') { return extension_loaded('mbstring') ? mb_strtolower($string, 'UTF-8') : strtolower($string); } /** * Converts string to uppercase. * Uses mb_string extension if available. * * @param string $string String that should be converted to uppercase * * @return string */ public static function toUpper($string = '') { return extension_loaded('mbstring') ? mb_strtoupper($string, 'UTF-8') : strtoupper($string); } /** * Chainable method for making any formatter optional. * * @param float|int $weight Set the probability of receiving a null value. * "0" will always return null, "1" will always return the generator. * If $weight is an integer value, then the same system works * between 0 (always get false) and 100 (always get true). * * @return mixed|null */ public function optional($weight = 0.5, $default = null) { // old system based on 0.1 <= $weight <= 0.9 // TODO: remove in v2 if ($weight > 0 && $weight < 1 && mt_rand() / mt_getrandmax() <= $weight) { return $this->generator; } // new system with percentage if (is_int($weight) && mt_rand(1, 100) <= $weight) { return $this->generator; } return new DefaultGenerator($default); } /** * Chainable method for making any formatter unique. * * <code> * // will never return twice the same value * $faker->unique()->randomElement(array(1, 2, 3)); * </code> * * @param bool $reset If set to true, resets the list of existing values * @param int $maxRetries Maximum number of retries to find a unique value, * After which an OverflowException is thrown. * * @throws \OverflowException When no unique value can be found by iterating $maxRetries times * * @return UniqueGenerator A proxy class returning only non-existing values */ public function unique($reset = false, $maxRetries = 10000) { if ($reset || !$this->unique) { $this->unique = new UniqueGenerator($this->generator, $maxRetries); } return $this->unique; } /** * Chainable method for forcing any formatter to return only valid values. * * The value validity is determined by a function passed as first argument. * * <code> * $values = array(); * $evenValidator = function ($digit) { * return $digit % 2 === 0; * }; * for ($i=0; $i < 10; $i++) { * $values []= $faker->valid($evenValidator)->randomDigit; * } * print_r($values); // [0, 4, 8, 4, 2, 6, 0, 8, 8, 6] * </code> * * @param Closure $validator A function returning true for valid values * @param int $maxRetries Maximum number of retries to find a unique value, * After which an OverflowException is thrown. * * @throws \OverflowException When no valid value can be found by iterating $maxRetries times * * @return ValidGenerator A proxy class returning only valid values */ public function valid($validator = null, $maxRetries = 10000) { return new ValidGenerator($this->generator, $validator, $maxRetries); } } PK A�)[�Q'� � / faker/src/Faker/Provider/sr_Latn_RS/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sr_Latn_RS; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'RS', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[ \3�| | / faker/src/Faker/Provider/sr_Latn_RS/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sr_Latn_RS; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $postcode = ['#####']; protected static $streetPrefix = [ 'Bulevar', ]; protected static $street = [ 'Kralja Milana', 'Cara Dušana', 'Nikole Tesle', 'Mihajla Pupina', 'Nikole Pašića', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{street}}', '{{streetPrefix}} {{street}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; /** * @see http://sr.wikipedia.org/sr-el/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4_%D1%83_%D0%A1%D1%80%D0%B1%D0%B8%D1%98%D0%B8 */ protected static $cityNames = [ 'Beograd', 'Valjevo', 'Vranje', 'Zaječar', 'Zrenjanin', 'Jagodina', 'Kragujevac', 'Kraljevo', 'Kruševac', 'Leskovac', 'Loznica', 'Niš', 'Novi Pazar', 'Novi Sad', 'Pančevo', 'Požarevac', 'Priština', 'Smederevo', 'Sombor', 'Sremska Mitrovica', 'Subotica', 'Užice', 'Čačak', 'Šabac', ]; /** * @see https://github.com/umpirsky/country-list/blob/master/country/cldr/sr_Latn/country.php */ protected static $country = [ 'Ostrvo Asension', 'Andora', 'Ujedinjeni Arapski Emirati', 'Avganistan', 'Antigva i Barbuda', 'Angvila', 'Albanija', 'Armenija', 'Holandski Antili', 'Angola', 'Antarktika', 'Argentina', 'Američka Samoa', 'Austrija', 'Australija', 'Aruba', 'Alandska ostrva', 'Azerbejdžan', 'Bosna i Hercegovina', 'Barbados', 'Bangladeš', 'Belgija', 'Burkina Faso', 'Bugarska', 'Bahrein', 'Burundi', 'Benin', 'Sv. Bartolomej', 'Bermuda', 'Brunej', 'Bolivija', 'Brazil', 'Bahami', 'Butan', 'Buve Ostrva', 'Bocvana', 'Belorusija', 'Belise', 'Kanada', 'Kokos (Keling) Ostrva', 'Demokratska Republika Kongo', 'Centralno Afrička Republika', 'Kongo', 'Švajcarska', 'Obala Slonovače', 'Kukova Ostrva', 'Čile', 'Kamerun', 'Kina', 'Kolumbija', 'Ostrvo Kliperton', 'Kostarika', 'Srbija i Crna Gora', 'Kuba', 'Kape Verde', 'Božićna Ostrva', 'Kipar', 'Češka', 'Nemačka', 'Dijego Garsija', 'Džibuti', 'Danska', 'Dominika', 'Dominikanska Republika', 'Alžir', 'Seuta i Melilja', 'Ekvador', 'Estonija', 'Egipat', 'Zapadna Sahara', 'Eritreja', 'Španija', 'Etiopija', 'Evropska unija', 'Finska', 'Fidži', 'Folklandska Ostrva', 'Mikronezija', 'Farska Ostrva', 'Francuska', 'Gabon', 'Velika Britanija', 'Grenada', 'Gruzija', 'Francuska Gvajana', 'Gurnsi', 'Gana', 'Gibraltar', 'Grenland', 'Gambija', 'Gvineja', 'Gvadelupe', 'Ekvatorijalna Gvineja', 'Grčka', 'Južna Džordžija i Južna Sendvič Ostrva', 'Gvatemala', 'Guam', 'Gvineja-Bisao', 'Gvajana', 'Hong Kong (S. A. R. Kina)', 'Herd i Mekdonald Ostrva', 'Honduras', 'Hrvatska', 'Haiti', 'Mađarska', 'Kanarska ostrva', 'Indonezija', 'Irska', 'Izrael', 'Ostrvo Man', 'Indija', 'Britansko Indijska Okeanska Teritorija', 'Irak', 'Iran', 'Island', 'Italija', 'Džersi', 'Jamajka', 'Jordan', 'Japan', 'Kenija', 'Kirgizstan', 'Kambodža', 'Kiribati', 'Komorska Ostrva', 'Sent Kits i Nevis', 'Severna Koreja', 'Južna Koreja', 'Kuvajt', 'Kajmanska Ostrva', 'Kazahstan', 'Laos', 'Liban', 'Sent Lucija', 'Lihtenštajn', 'Šri Lanka', 'Liberija', 'Lesoto', 'Litvanija', 'Luksemburg', 'Letonija', 'Libija', 'Maroko', 'Monako', 'Moldavija', 'Crna Gora', 'Sv. Martin', 'Madagaskar', 'Maršalska Ostrva', 'Makedonija', 'Mali', 'Mijanmar', 'Mongolija', 'Makao (S. A. R. Kina)', 'Severna Marijanska Ostrva', 'Martinik', 'Mauritanija', 'Monserat', 'Malta', 'Mauricius', 'Maldivi', 'Malavi', 'Meksiko', 'Malezija', 'Mozambik', 'Namibija', 'Nova Kaledonija', 'Niger', 'Norfolk Ostrvo', 'Nigerija', 'Nikaragva', 'Holandija', 'Norveška', 'Nepal', 'Nauru', 'Niue', 'Novi Zeland', 'Oman', 'Panama', 'Peru', 'Francuska Polinezija', 'Papua Nova Gvineja', 'Filipini', 'Pakistan', 'Poljska', 'Sen Pjer i Mikelon', 'Pitcairn', 'Porto Riko', 'Palestinska Teritorija', 'Portugal', 'Palau', 'Paragvaj', 'Katar', 'Ostala okeanija', 'Rejunion', 'Rumunija', 'Srbija', 'Rusija', 'Ruanda', 'Saudijska Arabija', 'Solomonska Ostrva', 'Sejšeli', 'Sudan', 'Švedska', 'Singapur', 'Sveta Jelena', 'Slovenija', 'Svalbard i Janmajen Ostrva', 'Slovačka', 'Sijera Leone', 'San Marino', 'Senegal', 'Somalija', 'Surinam', 'Sao Tome i Principe', 'Salvador', 'Sirija', 'Svazilend', 'Tristan da Kunja', 'Turks i Kajkos Ostrva', 'Čad', 'Francuske Južne Teritorije', 'Togo', 'Tajland', 'Tadžikistan', 'Tokelau', 'Istočni Timor', 'Turkmenistan', 'Tunis', 'Tonga', 'Turska', 'Trinidad i Tobago', 'Tuvalu', 'Tajvan', 'Tanzanija', 'Ukrajina', 'Uganda', 'Manja Udaljena Ostrva SAD', 'Sjedinjene Američke Države', 'Urugvaj', 'Uzbekistan', 'Vatikan', 'Sent Vinsent i Grenadini', 'Venecuela', 'Britanska Devičanska Ostrva', 'S.A.D. Devičanska Ostrva', 'Vijetnam', 'Vanuatu', 'Valis i Futuna Ostrva', 'Samoa', 'Jemen', 'Majote', 'Južnoafrička Republika', 'Zambija', 'Zimbabve', ]; public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } public static function street() { return static::randomElement(static::$street); } public function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } } PK A�)[�V�0� 0� . faker/src/Faker/Provider/sr_Latn_RS/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sr_Latn_RS; class Person extends \Faker\Provider\Person { /** * @see http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%81%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0 */ protected static $firstNameMale = [ 'Adam', 'Aleksa', 'Aleksandar', 'Aleksej', 'Andrej', 'Andrija', 'Antonije', 'Arsen', 'Balša', 'Bane', 'Berko', 'Blagoja', 'Blaža', 'Boban', 'Bogdan', 'Bojan', 'Bojo', 'Bora', 'Boris', 'Borislav', 'Borivoj', 'Boško', 'Božidar', 'Božo', 'Brajan', 'Branislav', 'Branko', 'Brano', 'Dalibor', 'Damjan', 'Dane', 'Danijel', 'Danilo', 'Danko', 'Dario', 'Darko', 'David', 'Dejan', 'Dragan', 'Drago', 'Dragomir', 'Dragoš', 'Dubravko', 'Dušan', 'Duško', 'Emil', 'Filip', 'German', 'Gojko', 'Goran', 'Gordan', 'Grgur', 'Igor', 'Ilija', 'Isak', 'Ivan', 'Ivica', 'Ivo', 'Jadranko', 'Jakov', 'Jandre', 'Janko', 'Jaroslav', 'Jasen', 'Jerko', 'Joko', 'Jordan', 'Jova', 'Jovan', 'Jovica', 'Jovo', 'Justin', 'Konstantin', 'Kosta', 'Kostadin', 'Lazar', 'Luka', 'Luča', 'Maksim', 'Maleš', 'Marinko', 'Marjan', 'Marko', 'Martin', 'Matej', 'Matija', 'Mato', 'Maša', 'Mihailo', 'Mihajlo', 'Mijo', 'Miladin', 'Milan', 'Milen', 'Milenko', 'Mileš', 'Milija', 'Miljan', 'Milko', 'Milo', 'Miloje', 'Milorad', 'Miloš', 'Miodrag', 'Miomir', 'Mirko', 'Miro', 'Miroslav', 'Mićo', 'Miško', 'Mladen', 'Nebojša', 'Nemanja', 'Nenad', 'Nestor', 'Neven', 'Nikola', 'Nino', 'Novak', 'Novo', 'Ognjen', 'Oliver', 'Ozren', 'Perica', 'Pero', 'Petar', 'Petko', 'Predrag', 'Rade', 'Raden', 'Radenko', 'Radin', 'Radmilo', 'Radomir', 'Radoslav', 'Radovan', 'Rajan', 'Rajko', 'Ranko', 'Rastislav', 'Resan', 'Risto', 'Sava', 'Saša', 'Simeon', 'Simo', 'Simon', 'Siniša', 'Slaviša', 'Slavko', 'Slavoljub', 'Slavomir', 'Slobodan', 'Spasoje', 'Srećko', 'Stanimir', 'Stanislav', 'Stanko', 'Stanoje', 'Stefan', 'Stepan', 'Stevan', 'Stevo', 'Stjepan', 'Strahinja', 'Svetislav', 'Tadej', 'Teodor', 'Tihomir', 'Todor', 'Tomaš', 'Tomica', 'Tomislav', 'Tomo', 'Trpko', 'Uroš', 'Vasko', 'Velibor', 'Velimir', 'Veselin', 'Viktor', 'Vlada', 'Vladan', 'Vladimir', 'Vladislav', 'Vlado', 'Vlastimir', 'Vlatko', 'Vuk', 'Vukan', 'Zdravko', 'Zlatko', 'Zoran', 'Zvonimir', 'Zvonko', 'Ćirilo', 'Ćiro', 'Želimir', 'Željko', // below are unknown gender firstnames 'Agnica', 'Agnija', 'Aksentije', 'Aleksandron', 'Aleksija', 'Aleksije', 'Alimpije', 'Anastasija', 'Andrijaš', 'Ankica', 'Anđa', 'Anđela', 'Anđelija', 'Anđelka', 'Anđelko', 'Aranđel', 'Arsa', 'Arsenije', 'Arso', 'Atanacko', 'Atanasije', 'Avakum', 'Avram', 'Aćim', 'Bajko', 'Bajo', 'Bajčeta', 'Batrić', 'Berisav', 'Berislav', 'Beriša', 'Biljan', 'Bisenija', 'Biserka', 'Biserko', 'Blagica', 'Blaginja', 'Blagoje', 'Blagomir', 'Blagota', 'Blaško', 'Blažen', 'Blaženka', 'Blažo', 'Bogdana', 'Bogelj', 'Bogić', 'Bogiša', 'Bogoboj', 'Bogoje', 'Bogoljub', 'Bogosav', 'Bogoslav', 'Boica', 'Boin', 'Bojko', 'Bojčeta', 'Borisav', 'Borislava', 'Borislavka', 'Borivoje', 'Boriša', 'Borjanka', 'Borka', 'Borko', 'Boro', 'Boroje', 'Bosa', 'Bosiljka', 'Boža', 'Božana', 'Božica', 'Božidarka', 'Božin', 'Božinka', 'Božićko', 'Brajica', 'Branimir', 'Branislava', 'Branivoj', 'Branivoje', 'Bratimir', 'Bratislav', 'Bratislava', 'Bratoljub', 'Bratovan', 'Brnča', 'Budimir', 'Budimirka', 'Budimka', 'Budisav', 'Budislav', 'Curko', 'Cvejan', 'Cveta', 'Cvetin', 'Cvetko', 'Cvetoje', 'Cvetoš', 'Cvijan', 'Cvijeta', 'Cvijetin', 'Cviko', 'Cvjetko', 'Cvjetoje', 'Cvjetoš', 'Dabiša', 'Dabiživ', 'Dabo', 'Daliborka', 'Damjanka', 'Damljan', 'Damljanka', 'Danojla', 'Dančul', 'Darije', 'Darijo', 'Darinka', 'Darjan', 'Desanka', 'Desimir', 'Despinja', 'Despot', 'Dikosava', 'Dimitrije', 'Dimčo', 'Divna', 'Dmitar', 'Dmitra', 'Dobrašin', 'Dobrica', 'Dobrija', 'Dobrila', 'Dobrilo', 'Dobrinka', 'Dobrinko', 'Dobrivoj', 'Dobrivoje', 'Dobrosav', 'Dobroslav', 'Dobrovuk', 'Dojčilo', 'Dojčin', 'Dokna', 'Doko', 'Dorotej', 'Doroteja', 'Dositej', 'Dostana', 'Draga', 'Dragaš', 'Dragija', 'Draginja', 'Dragić', 'Dragiša', 'Dragobrat', 'Dragoja', 'Dragoje', 'Dragojla', 'Dragojlo', 'Dragoljub', 'Dragoman', 'Dragomira', 'Dragorad', 'Dragosav', 'Dragoslav', 'Dragoslava', 'Dragovan', 'Dragutin', 'Drailo', 'Drakša', 'Draško', 'Draža', 'Dražeta', 'Dražo', 'Drena', 'Drenka', 'Drinka', 'Dubravac', 'Dubravka', 'Dujak', 'Dukadin', 'Emilijan', 'Emilije', 'Erak', 'Evdokija', 'Evgenije', 'Fema', 'Gaja', 'Gajin', 'Gajo', 'Gavra', 'Gavrila', 'Gavrilka', 'Gavrilo', 'Gača', 'Genadije', 'Georgije', 'Gerasim', 'Gligorije', 'Gliša', 'Glišo', 'Godeč', 'Godomir', 'Golub', 'Goranka', 'Gorica', 'Gorjana', 'Gorčin', 'Gospava', 'Gostimir', 'Gostoljub', 'Gradeta', 'Gradimir', 'Gradiša', 'Grdan', 'Grigorije', 'Grijak', 'Grozda', 'Grozdan', 'Grozdana', 'Grubac', 'Gruban', 'Grubač', 'Grubeta', 'Grubeša', 'Grubiša', 'Gruja', 'Grujica', 'Grujo', 'Gvozden', 'Gvozdenija', 'Gvozdenko', 'Hranimir', 'Hranislav', 'Hranislava', 'Hraniša', 'Hrastimir', 'Hristijan', 'Hristoslav', 'Hvalimir', 'Hvalislav', 'Ignjat', 'Ignjatije', 'Ikonija', 'Ilinka', 'Isaija', 'Isailo', 'Isidor', 'Ivaniš', 'Ivko', 'Jablan', 'Jagodinka', 'Jagoš', 'Jakša', 'Jandrija', 'Janićije', 'Janovka', 'Jasenko', 'Javorka', 'Javorko', 'Jefimija', 'Jela', 'Jelača', 'Jelašin', 'Jelen', 'Jelenka', 'Jelenko', 'Jelica', 'Jelisava', 'Jelisavka', 'Jelisije', 'Jeremija', 'Jerotije', 'Jevdokija', 'Jevrem', 'Jevrosima', 'Jevta', 'Jevtan', 'Jevtimije', 'Jevto', 'Jezda', 'Jezdimir', 'Joksim', 'Jorgovanka', 'Josif', 'Joviša', 'Jovka', 'Jovko', 'Jugoljub', 'Jugomir', 'Jugoslav', 'Julijan', 'Julka', 'Junoša', 'Juriša', 'Kadivka', 'Kamenko', 'Kasija', 'Kazimir', 'Kazimira', 'Kažimir', 'Kiprijan', 'Kirilo', 'Kojadin', 'Kojadinka', 'Kojčin', 'Kokan', 'Komnen', 'Komnenija', 'Kornelije', 'Kosana', 'Kosara', 'Kosovka', 'Kostadinka', 'Kovana', 'Koviljka', 'Koviljko', 'Kovina', 'Kozma', 'Koča', 'Koštana', 'Kraguj', 'Kraisava', 'Krajislav', 'Krajčin', 'Krasimir', 'Krasoje', 'Krsman', 'Krsmanija', 'Krsta', 'Krstan', 'Krstana', 'Krstina', 'Krstivoje', 'Krsto', 'Krunislav', 'Krunoslava', 'Ksenija', 'Kumodrag', 'Kuzman', 'Labud', 'Laka', 'Laketa', 'Lako', 'Latinka', 'Laza', 'Leonida', 'Lepa', 'Lepoje', 'Lepomir', 'Leposava', 'Leposlav', 'Ležimir', 'Ljepava', 'Ljeposava', 'Ljilja', 'Ljiljan', 'Ljuban', 'Ljuben', 'Ljubenko', 'Ljubinko', 'Ljubisav', 'Ljubislav', 'Ljubivoje', 'Ljubiša', 'Ljubo', 'Ljubobrat', 'Ljubodrag', 'Ljuboja', 'Ljuboje', 'Ljubomir', 'Ljubomirka', 'Ljubosava', 'Lozan', 'Lujo', 'Manduša', 'Manojlo', 'Matijaš', 'Mavren', 'Mašan', 'Maško', 'Medak', 'Mijailo', 'Mijak', 'Mijan', 'Mijana', 'Mijat', 'Mijobrat', 'Mijuško', 'Miladija', 'Milak', 'Milanko', 'Milat', 'Milaš', 'Milašin', 'Milentije', 'Milesa', 'Mileta', 'Mileva', 'Milijan', 'Milijaš', 'Milina', 'Milinko', 'Milisav', 'Milisava', 'Milisavka', 'Milivoj', 'Milivoje', 'Milić', 'Milj', 'Miljen', 'Miljka', 'Miljko', 'Miljojko', 'Miljurko', 'Milkica', 'Miloja', 'Milojica', 'Milojka', 'Milojko', 'Milomir', 'Milosav', 'Milosava', 'Milosavka', 'Milovan', 'Milten', 'Miluka', 'Milun', 'Milunka', 'Milutin', 'Miluš', 'Miluša', 'Miomirka', 'Miroljub', 'Mirosav', 'Mirosava', 'Mirčeta', 'Mitar', 'Mićan', 'Mišljen', 'Mlađan', 'Mlađen', 'Mojsilo', 'Momir', 'Momčilo', 'Mrkša', 'Mrđan', 'Mrđen', 'Nadica', 'Najdan', 'Naum', 'Nedeljka', 'Nedeljko', 'Negomir', 'Negovan', 'Nevenko', 'Neđeljka', 'Neđeljko', 'Neško', 'Nikašin', 'Nikodije', 'Nikodim', 'Nikolija', 'Nikša', 'Ninko', 'Ninoslav', 'Nićifor', 'Nišava', 'Njegomir', 'Njegomirka', 'Njegoslava', 'Njegoš', 'Novica', 'Noviša', 'Novka', 'Novko', 'Obrad', 'Obradin', 'Obradinka', 'Obren', 'Obrenija', 'Obrenko', 'Obreten', 'Ognjan', 'Ognjana', 'Olja', 'Ostoja', 'Ozriša', 'Pantelija', 'Paun', 'Pauna', 'Pava', 'Pavija', 'Pavić', 'Pavko', 'Pavle', 'Pavlija', 'Pavlić', 'Pejak', 'Pejo', 'Pelagija', 'Pera', 'Periša', 'Persida', 'Perun', 'Perunko', 'Petak', 'Petoje', 'Petoš', 'Petrašin', 'Petrija', 'Petronije', 'Plavša', 'Poznan', 'Poznana', 'Prerad', 'Pribić', 'Prodan', 'Prodana', 'Prokopije', 'Prvoslav', 'Punan', 'Puniša', 'Pureš', 'Purko', 'Puro', 'Racko', 'Radak', 'Radan', 'Radana', 'Radas', 'Radašin', 'Radeta', 'Radica', 'Radinka', 'Radinko', 'Radisav', 'Radivoj', 'Radivoje', 'Radič', 'Radiša', 'Radman', 'Radna', 'Radoba', 'Radobud', 'Radoja', 'Radoje', 'Radojica', 'Radojko', 'Radojlo', 'Radoman', 'Radonja', 'Radosav', 'Radoslava', 'Radota', 'Radovac', 'Radoš', 'Raduka', 'Radukan', 'Radul', 'Radula', 'Radulin', 'Radun', 'Radunka', 'Radusin', 'Rafailo', 'Raica', 'Raič', 'Raičko', 'Rajak', 'Rajka', 'Rajna', 'Rajčeta', 'Ralen', 'Raleta', 'Ranisav', 'Ranka', 'Raosav', 'Rastko', 'Ratibor', 'Ratko', 'Ratomir', 'Račeta', 'Rađen', 'Raško', 'Rekula', 'Relja', 'Rista', 'Ristan', 'Ristivoje', 'Rodoljub', 'Roksanda', 'Samuilo', 'Savka', 'Savko', 'Savo', 'Sazdana', 'Sekana', 'Sekula', 'Selak', 'Simana', 'Simeun', 'Simeuna', 'Simka', 'Simonida', 'Sinđa', 'Sinđel', 'Skorosav', 'Skorosava', 'Sladoje', 'Slaven', 'Slavenko', 'Slavna', 'Slavo', 'Slavojka', 'Slavuj', 'Slađan', 'Slađana', 'Slobodanka', 'Smilja', 'Smiljan', 'Smiljana', 'Smiljka', 'Smiljko', 'Smoljan', 'Smoljana', 'Smoljka', 'Soka', 'Soko', 'Spasenija', 'Spasoja', 'Spiridon', 'Spomenka', 'Srbijanka', 'Srbislav', 'Srboljub', 'Srboslav', 'Srdan', 'Sredoja', 'Sredoje', 'Sreten', 'Sretko', 'Srećan', 'Srđa', 'Srđan', 'Stajka', 'Staka', 'Stamena', 'Stamenka', 'Stamenko', 'Stanava', 'Stanača', 'Stanica', 'Stanija', 'Stanisav', 'Stanisava', 'Staniša', 'Stanoja', 'Stanojka', 'Stanojko', 'Stanojla', 'Stanojlo', 'Staša', 'Stevica', 'Stoin', 'Stoisava', 'Stoić', 'Stoja', 'Stojadin', 'Stojak', 'Stojan', 'Stojana', 'Stojanka', 'Stojka', 'Stojko', 'Stojmen', 'Stojna', 'Stojša', 'Strainja', 'Svetibor', 'Svetislava', 'Svetolik', 'Svetoljub', 'Svetomir', 'Svetorad', 'Svetozar', 'Svjetlana', 'Tadija', 'Tanacko', 'Tanasije', 'Tankosa', 'Tankosava', 'Tatomir', 'Teodosije', 'Teofil', 'Tešan', 'Timotije', 'Todora', 'Toma', 'Tomanija', 'Toplica', 'Trajan', 'Trajko', 'Trifun', 'Tripko', 'Tripun', 'Trivun', 'Tvrtko', 'Ubavka', 'Uglješa', 'Umiljen', 'Utešen', 'Utješen', 'Vajo', 'Vasilija', 'Vasilije', 'Vasilj', 'Vasiljka', 'Vaskrsija', 'Vaskrsije', 'Vasoje', 'Vekoslav', 'Veliborka', 'Velinka', 'Velisav', 'Velisava', 'Velizar', 'Veličko', 'Veljko', 'Veran', 'Veroljub', 'Veroslava', 'Veselinka', 'Vesko', 'Vid', 'Vidak', 'Vidan', 'Vidač', 'Viden', 'Vidoja', 'Vidoje', 'Vidojka', 'Vidojko', 'Vidosav', 'Vidosava', 'Vilotije', 'Vitka', 'Vitko', 'Vitomir', 'Vitomirka', 'Vićan', 'Vićentije', 'Višeslav', 'Višeslava', 'Vjekoslav', 'Vladana', 'Vlade', 'Vladeta', 'Vladica', 'Vladimirka', 'Vladisav', 'Vladislava', 'Vladoje', 'Vladun', 'Vlaislav', 'Vlajko', 'Vlasije', 'Vlastimirka', 'Vlatka', 'Vlaško', 'Voica', 'Vojdrag', 'Vojimir', 'Vojin', 'Vojislav', 'Vojislava', 'Vojka', 'Vojkan', 'Vojko', 'Vraneš', 'Vugdrag', 'Vuica', 'Vuilo', 'Vuin', 'Vujadin', 'Vujadinka', 'Vujak', 'Vujan', 'Vujana', 'Vujeta', 'Vujka', 'Vujko', 'Vujo', 'Vujčeta', 'Vujčin', 'Vukac', 'Vukadin', 'Vukajlo', 'Vukalj', 'Vukalo', 'Vukana', 'Vukas', 'Vukač', 'Vukašin', 'Vukelja', 'Vukica', 'Vukić', 'Vukman', 'Vukmilj', 'Vukmir', 'Vukmira', 'Vuko', 'Vukoje', 'Vukojica', 'Vukola', 'Vukoman', 'Vukomir', 'Vukosav', 'Vukosava', 'Vukoslav', 'Vukota', 'Vukovoje', 'Vuksan', 'Vukša', 'Vule', 'Vuleta', 'Vunko', 'Vuzman', 'Vuča', 'Vučan', 'Vučen', 'Vučeta', 'Vučina', 'Vučić', 'Vučko', 'Zagorka', 'Zaharije', 'Zarija', 'Zarije', 'Zavida', 'Zaviša', 'Zdraviša', 'Zlata', 'Zlatan', 'Zlatana', 'Zlatibor', 'Zlatica', 'Zlatija', 'Zlatoje', 'Zlatomir', 'Zlatomirka', 'Zlatosav', 'Zorislava', 'Zorka', 'Zrinka', 'Zrinko', 'Zvezdan', 'Zvezdana', 'Zvezdodrag', 'Zvezdoslav', 'Zvjezdan', 'Zvjezdana', 'Zvonka', 'Ćerana', 'Ćirjak', 'Ćirko', 'Čarna', 'Časlav', 'Čedomir', 'Čubrilo', 'Đenadije', 'Đoko', 'Đorđe', 'Đorđije', 'Đorđo', 'Đuka', 'Đukan', 'Đura', 'Đurađ', 'Đurašin', 'Đurica', 'Đurisav', 'Đurisava', 'Đurko', 'Đuro', 'Đurđe', 'Đurđevka', 'Đurđica', 'Đurđija', 'Šakota', 'Šale', 'Šumenko', 'Šutan', 'Žanka', 'Žarko', 'Želimirka', 'Željana', 'Žika', 'Žikica', 'Žitomir', 'Živadin', 'Živadinka', 'Živan', 'Živana', 'Živanka', 'Živanko', 'Živica', 'Živka', 'Živko', 'Živodarka', 'Živojin', 'Živoljub', 'Živomir', 'Živorad', 'Živoratka', 'Živoslava', 'Živoslavka', 'Života', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Adelina', 'Aleksandra', 'Ana', 'Anda', 'Andreja', 'Andrijana', 'Angelina', 'Anica', 'Anka', 'Antonina', 'Biljana', 'Bogdanka', 'Bojana', 'Borjana', 'Branka', 'Brankica', 'Dafina', 'Dana', 'Danica', 'Danka', 'Dara', 'Davorka', 'Daša', 'Dejana', 'Desa', 'Despina', 'Deva', 'Dragana', 'Dragica', 'Drina', 'Duka', 'Dunja', 'Dušanka', 'Dušica', 'Duška', 'Ekaterina', 'Elena', 'Emilija', 'Eva', 'Evgenija', 'Evica', 'Georgina', 'Gorana', 'Gordana', 'Irena', 'Irina', 'Isidora', 'Iva', 'Ivana', 'Ivanka', 'Ivka', 'Ivona', 'Jadranka', 'Jagoda', 'Jana', 'Janja', 'Janča', 'Jasmina', 'Jasminka', 'Jasna', 'Jeka', 'Jelena', 'Jelisaveta', 'Jelka', 'Ješa', 'Jordanka', 'Jovana', 'Jovanka', 'Julija', 'Julijana', 'Kata', 'Katarina', 'Katica', 'Kristina', 'Lale', 'Lana', 'Lara', 'Lazo', 'Lela', 'Lena', 'Lenka', 'Leonora', 'Lidija', 'Lila', 'Lilijana', 'Liza', 'Ljiljana', 'Ljuba', 'Ljubica', 'Ljubinka', 'Ljupka', 'Lola', 'Luna', 'Lučija', 'Maja', 'Majda', 'Maleta', 'Malina', 'Malinka', 'Manda', 'Mane', 'Mara', 'Marica', 'Marija', 'Marina', 'Marinka', 'Marta', 'Mateja', 'Mija', 'Mila', 'Milana', 'Milanka', 'Mile', 'Milena', 'Milica', 'Milijana', 'Milin', 'Milja', 'Miljana', 'Milka', 'Mira', 'Miren', 'Mirjana', 'Mirka', 'Miroslava', 'Mitra', 'Mića', 'Miša', 'Mišo', 'Nada', 'Nadežda', 'Najda', 'Natalija', 'Nataša', 'Nađa', 'Neda', 'Nevena', 'Nevenka', 'Nikoleta', 'Nina', 'Olga', 'Olivera', 'Persa', 'Petra', 'Rada', 'Radmila', 'Radojka', 'Rain', 'Rosa', 'Ruža', 'Ružica', 'Sandra', 'Sanja', 'Sara', 'Sima', 'Slavica', 'Slavka', 'Snežana', 'Snježana', 'Sofija', 'Sonja', 'Stana', 'Stanislava', 'Stanka', 'Suzana', 'Svetlana', 'Tajana', 'Tamara', 'Tanja', 'Tara', 'Tatjana', 'Tea', 'Teodora', 'Tijana', 'Una', 'Valerija', 'Vanja', 'Varvara', 'Vasa', 'Vasilka', 'Vaso', 'Veliša', 'Vera', 'Verica', 'Verka', 'Veronika', 'Vesela', 'Vesna', 'Vida', 'Viktorija', 'Violeta', 'Višnja', 'Vladanka', 'Vlasta', 'Zaga', 'Zdravka', 'Zlatka', 'Zora', 'Zorana', 'Zorica', 'Ćira', 'Đurđa', 'Šana', 'Žaklina', 'Željka', 'Živa', // below are unknown gender firstnames 'Agnica', 'Agnija', 'Aksentije', 'Aleksandron', 'Aleksija', 'Aleksije', 'Alimpije', 'Anastasija', 'Andrijaš', 'Ankica', 'Anđa', 'Anđela', 'Anđelija', 'Anđelka', 'Anđelko', 'Aranđel', 'Arsa', 'Arsenije', 'Arso', 'Atanacko', 'Atanasije', 'Avakum', 'Avram', 'Aćim', 'Bajko', 'Bajo', 'Bajčeta', 'Batrić', 'Berisav', 'Berislav', 'Beriša', 'Biljan', 'Bisenija', 'Biserka', 'Biserko', 'Blagica', 'Blaginja', 'Blagoje', 'Blagomir', 'Blagota', 'Blaško', 'Blažen', 'Blaženka', 'Blažo', 'Bogdana', 'Bogelj', 'Bogić', 'Bogiša', 'Bogoboj', 'Bogoje', 'Bogoljub', 'Bogosav', 'Bogoslav', 'Boica', 'Boin', 'Bojko', 'Bojčeta', 'Borisav', 'Borislava', 'Borislavka', 'Borivoje', 'Boriša', 'Borjanka', 'Borka', 'Borko', 'Boro', 'Boroje', 'Bosa', 'Bosiljka', 'Boža', 'Božana', 'Božica', 'Božidarka', 'Božin', 'Božinka', 'Božićko', 'Brajica', 'Branimir', 'Branislava', 'Branivoj', 'Branivoje', 'Bratimir', 'Bratislav', 'Bratislava', 'Bratoljub', 'Bratovan', 'Brnča', 'Budimir', 'Budimirka', 'Budimka', 'Budisav', 'Budislav', 'Curko', 'Cvejan', 'Cveta', 'Cvetin', 'Cvetko', 'Cvetoje', 'Cvetoš', 'Cvijan', 'Cvijeta', 'Cvijetin', 'Cviko', 'Cvjetko', 'Cvjetoje', 'Cvjetoš', 'Dabiša', 'Dabiživ', 'Dabo', 'Daliborka', 'Damjanka', 'Damljan', 'Damljanka', 'Danojla', 'Dančul', 'Darije', 'Darijo', 'Darinka', 'Darjan', 'Desanka', 'Desimir', 'Despinja', 'Despot', 'Dikosava', 'Dimitrije', 'Dimčo', 'Divna', 'Dmitar', 'Dmitra', 'Dobrašin', 'Dobrica', 'Dobrija', 'Dobrila', 'Dobrilo', 'Dobrinka', 'Dobrinko', 'Dobrivoj', 'Dobrivoje', 'Dobrosav', 'Dobroslav', 'Dobrovuk', 'Dojčilo', 'Dojčin', 'Dokna', 'Doko', 'Dorotej', 'Doroteja', 'Dositej', 'Dostana', 'Draga', 'Dragaš', 'Dragija', 'Draginja', 'Dragić', 'Dragiša', 'Dragobrat', 'Dragoja', 'Dragoje', 'Dragojla', 'Dragojlo', 'Dragoljub', 'Dragoman', 'Dragomira', 'Dragorad', 'Dragosav', 'Dragoslav', 'Dragoslava', 'Dragovan', 'Dragutin', 'Drailo', 'Drakša', 'Draško', 'Draža', 'Dražeta', 'Dražo', 'Drena', 'Drenka', 'Drinka', 'Dubravac', 'Dubravka', 'Dujak', 'Dukadin', 'Emilijan', 'Emilije', 'Erak', 'Evdokija', 'Evgenije', 'Fema', 'Gaja', 'Gajin', 'Gajo', 'Gavra', 'Gavrila', 'Gavrilka', 'Gavrilo', 'Gača', 'Genadije', 'Georgije', 'Gerasim', 'Gligorije', 'Gliša', 'Glišo', 'Godeč', 'Godomir', 'Golub', 'Goranka', 'Gorica', 'Gorjana', 'Gorčin', 'Gospava', 'Gostimir', 'Gostoljub', 'Gradeta', 'Gradimir', 'Gradiša', 'Grdan', 'Grigorije', 'Grijak', 'Grozda', 'Grozdan', 'Grozdana', 'Grubac', 'Gruban', 'Grubač', 'Grubeta', 'Grubeša', 'Grubiša', 'Gruja', 'Grujica', 'Grujo', 'Gvozden', 'Gvozdenija', 'Gvozdenko', 'Hranimir', 'Hranislav', 'Hranislava', 'Hraniša', 'Hrastimir', 'Hristijan', 'Hristoslav', 'Hvalimir', 'Hvalislav', 'Ignjat', 'Ignjatije', 'Ikonija', 'Ilinka', 'Isaija', 'Isailo', 'Isidor', 'Ivaniš', 'Ivko', 'Jablan', 'Jagodinka', 'Jagoš', 'Jakša', 'Jandrija', 'Janićije', 'Janovka', 'Jasenko', 'Javorka', 'Javorko', 'Jefimija', 'Jela', 'Jelača', 'Jelašin', 'Jelen', 'Jelenka', 'Jelenko', 'Jelica', 'Jelisava', 'Jelisavka', 'Jelisije', 'Jeremija', 'Jerotije', 'Jevdokija', 'Jevrem', 'Jevrosima', 'Jevta', 'Jevtan', 'Jevtimije', 'Jevto', 'Jezda', 'Jezdimir', 'Joksim', 'Jorgovanka', 'Josif', 'Joviša', 'Jovka', 'Jovko', 'Jugoljub', 'Jugomir', 'Jugoslav', 'Julijan', 'Julka', 'Junoša', 'Juriša', 'Kadivka', 'Kamenko', 'Kasija', 'Kazimir', 'Kazimira', 'Kažimir', 'Kiprijan', 'Kirilo', 'Kojadin', 'Kojadinka', 'Kojčin', 'Kokan', 'Komnen', 'Komnenija', 'Kornelije', 'Kosana', 'Kosara', 'Kosovka', 'Kostadinka', 'Kovana', 'Koviljka', 'Koviljko', 'Kovina', 'Kozma', 'Koča', 'Koštana', 'Kraguj', 'Kraisava', 'Krajislav', 'Krajčin', 'Krasimir', 'Krasoje', 'Krsman', 'Krsmanija', 'Krsta', 'Krstan', 'Krstana', 'Krstina', 'Krstivoje', 'Krsto', 'Krunislav', 'Krunoslava', 'Ksenija', 'Kumodrag', 'Kuzman', 'Labud', 'Laka', 'Laketa', 'Lako', 'Latinka', 'Laza', 'Leonida', 'Lepa', 'Lepoje', 'Lepomir', 'Leposava', 'Leposlav', 'Ležimir', 'Ljepava', 'Ljeposava', 'Ljilja', 'Ljiljan', 'Ljuban', 'Ljuben', 'Ljubenko', 'Ljubinko', 'Ljubisav', 'Ljubislav', 'Ljubivoje', 'Ljubiša', 'Ljubo', 'Ljubobrat', 'Ljubodrag', 'Ljuboja', 'Ljuboje', 'Ljubomir', 'Ljubomirka', 'Ljubosava', 'Lozan', 'Lujo', 'Manduša', 'Manojlo', 'Matijaš', 'Mavren', 'Mašan', 'Maško', 'Medak', 'Mijailo', 'Mijak', 'Mijan', 'Mijana', 'Mijat', 'Mijobrat', 'Mijuško', 'Miladija', 'Milak', 'Milanko', 'Milat', 'Milaš', 'Milašin', 'Milentije', 'Milesa', 'Mileta', 'Mileva', 'Milijan', 'Milijaš', 'Milina', 'Milinko', 'Milisav', 'Milisava', 'Milisavka', 'Milivoj', 'Milivoje', 'Milić', 'Milj', 'Miljen', 'Miljka', 'Miljko', 'Miljojko', 'Miljurko', 'Milkica', 'Miloja', 'Milojica', 'Milojka', 'Milojko', 'Milomir', 'Milosav', 'Milosava', 'Milosavka', 'Milovan', 'Milten', 'Miluka', 'Milun', 'Milunka', 'Milutin', 'Miluš', 'Miluša', 'Miomirka', 'Miroljub', 'Mirosav', 'Mirosava', 'Mirčeta', 'Mitar', 'Mićan', 'Mišljen', 'Mlađan', 'Mlađen', 'Mojsilo', 'Momir', 'Momčilo', 'Mrkša', 'Mrđan', 'Mrđen', 'Nadica', 'Najdan', 'Naum', 'Nedeljka', 'Nedeljko', 'Negomir', 'Negovan', 'Nevenko', 'Neđeljka', 'Neđeljko', 'Neško', 'Nikašin', 'Nikodije', 'Nikodim', 'Nikolija', 'Nikša', 'Ninko', 'Ninoslav', 'Nićifor', 'Nišava', 'Njegomir', 'Njegomirka', 'Njegoslava', 'Njegoš', 'Novica', 'Noviša', 'Novka', 'Novko', 'Obrad', 'Obradin', 'Obradinka', 'Obren', 'Obrenija', 'Obrenko', 'Obreten', 'Ognjan', 'Ognjana', 'Olja', 'Ostoja', 'Ozriša', 'Pantelija', 'Paun', 'Pauna', 'Pava', 'Pavija', 'Pavić', 'Pavko', 'Pavle', 'Pavlija', 'Pavlić', 'Pejak', 'Pejo', 'Pelagija', 'Pera', 'Periša', 'Persida', 'Perun', 'Perunko', 'Petak', 'Petoje', 'Petoš', 'Petrašin', 'Petrija', 'Petronije', 'Plavša', 'Poznan', 'Poznana', 'Prerad', 'Pribić', 'Prodan', 'Prodana', 'Prokopije', 'Prvoslav', 'Punan', 'Puniša', 'Pureš', 'Purko', 'Puro', 'Racko', 'Radak', 'Radan', 'Radana', 'Radas', 'Radašin', 'Radeta', 'Radica', 'Radinka', 'Radinko', 'Radisav', 'Radivoj', 'Radivoje', 'Radič', 'Radiša', 'Radman', 'Radna', 'Radoba', 'Radobud', 'Radoja', 'Radoje', 'Radojica', 'Radojko', 'Radojlo', 'Radoman', 'Radonja', 'Radosav', 'Radoslava', 'Radota', 'Radovac', 'Radoš', 'Raduka', 'Radukan', 'Radul', 'Radula', 'Radulin', 'Radun', 'Radunka', 'Radusin', 'Rafailo', 'Raica', 'Raič', 'Raičko', 'Rajak', 'Rajka', 'Rajna', 'Rajčeta', 'Ralen', 'Raleta', 'Ranisav', 'Ranka', 'Raosav', 'Rastko', 'Ratibor', 'Ratko', 'Ratomir', 'Račeta', 'Rađen', 'Raško', 'Rekula', 'Relja', 'Rista', 'Ristan', 'Ristivoje', 'Rodoljub', 'Roksanda', 'Samuilo', 'Savka', 'Savko', 'Savo', 'Sazdana', 'Sekana', 'Sekula', 'Selak', 'Simana', 'Simeun', 'Simeuna', 'Simka', 'Simonida', 'Sinđa', 'Sinđel', 'Skorosav', 'Skorosava', 'Sladoje', 'Slaven', 'Slavenko', 'Slavna', 'Slavo', 'Slavojka', 'Slavuj', 'Slađan', 'Slađana', 'Slobodanka', 'Smilja', 'Smiljan', 'Smiljana', 'Smiljka', 'Smiljko', 'Smoljan', 'Smoljana', 'Smoljka', 'Soka', 'Soko', 'Spasenija', 'Spasoja', 'Spiridon', 'Spomenka', 'Srbijanka', 'Srbislav', 'Srboljub', 'Srboslav', 'Srdan', 'Sredoja', 'Sredoje', 'Sreten', 'Sretko', 'Srećan', 'Srđa', 'Srđan', 'Stajka', 'Staka', 'Stamena', 'Stamenka', 'Stamenko', 'Stanava', 'Stanača', 'Stanica', 'Stanija', 'Stanisav', 'Stanisava', 'Staniša', 'Stanoja', 'Stanojka', 'Stanojko', 'Stanojla', 'Stanojlo', 'Staša', 'Stevica', 'Stoin', 'Stoisava', 'Stoić', 'Stoja', 'Stojadin', 'Stojak', 'Stojan', 'Stojana', 'Stojanka', 'Stojka', 'Stojko', 'Stojmen', 'Stojna', 'Stojša', 'Strainja', 'Svetibor', 'Svetislava', 'Svetolik', 'Svetoljub', 'Svetomir', 'Svetorad', 'Svetozar', 'Svjetlana', 'Tadija', 'Tanacko', 'Tanasije', 'Tankosa', 'Tankosava', 'Tatomir', 'Teodosije', 'Teofil', 'Tešan', 'Timotije', 'Todora', 'Toma', 'Tomanija', 'Toplica', 'Trajan', 'Trajko', 'Trifun', 'Tripko', 'Tripun', 'Trivun', 'Tvrtko', 'Ubavka', 'Uglješa', 'Umiljen', 'Utešen', 'Utješen', 'Vajo', 'Vasilija', 'Vasilije', 'Vasilj', 'Vasiljka', 'Vaskrsija', 'Vaskrsije', 'Vasoje', 'Vekoslav', 'Veliborka', 'Velinka', 'Velisav', 'Velisava', 'Velizar', 'Veličko', 'Veljko', 'Veran', 'Veroljub', 'Veroslava', 'Veselinka', 'Vesko', 'Vid', 'Vidak', 'Vidan', 'Vidač', 'Viden', 'Vidoja', 'Vidoje', 'Vidojka', 'Vidojko', 'Vidosav', 'Vidosava', 'Vilotije', 'Vitka', 'Vitko', 'Vitomir', 'Vitomirka', 'Vićan', 'Vićentije', 'Višeslav', 'Višeslava', 'Vjekoslav', 'Vladana', 'Vlade', 'Vladeta', 'Vladica', 'Vladimirka', 'Vladisav', 'Vladislava', 'Vladoje', 'Vladun', 'Vlaislav', 'Vlajko', 'Vlasije', 'Vlastimirka', 'Vlatka', 'Vlaško', 'Voica', 'Vojdrag', 'Vojimir', 'Vojin', 'Vojislav', 'Vojislava', 'Vojka', 'Vojkan', 'Vojko', 'Vraneš', 'Vugdrag', 'Vuica', 'Vuilo', 'Vuin', 'Vujadin', 'Vujadinka', 'Vujak', 'Vujan', 'Vujana', 'Vujeta', 'Vujka', 'Vujko', 'Vujo', 'Vujčeta', 'Vujčin', 'Vukac', 'Vukadin', 'Vukajlo', 'Vukalj', 'Vukalo', 'Vukana', 'Vukas', 'Vukač', 'Vukašin', 'Vukelja', 'Vukica', 'Vukić', 'Vukman', 'Vukmilj', 'Vukmir', 'Vukmira', 'Vuko', 'Vukoje', 'Vukojica', 'Vukola', 'Vukoman', 'Vukomir', 'Vukosav', 'Vukosava', 'Vukoslav', 'Vukota', 'Vukovoje', 'Vuksan', 'Vukša', 'Vule', 'Vuleta', 'Vunko', 'Vuzman', 'Vuča', 'Vučan', 'Vučen', 'Vučeta', 'Vučina', 'Vučić', 'Vučko', 'Zagorka', 'Zaharije', 'Zarija', 'Zarije', 'Zavida', 'Zaviša', 'Zdraviša', 'Zlata', 'Zlatan', 'Zlatana', 'Zlatibor', 'Zlatica', 'Zlatija', 'Zlatoje', 'Zlatomir', 'Zlatomirka', 'Zlatosav', 'Zorislava', 'Zorka', 'Zrinka', 'Zrinko', 'Zvezdan', 'Zvezdana', 'Zvezdodrag', 'Zvezdoslav', 'Zvjezdan', 'Zvjezdana', 'Zvonka', 'Ćerana', 'Ćirjak', 'Ćirko', 'Čarna', 'Časlav', 'Čedomir', 'Čubrilo', 'Đenadije', 'Đoko', 'Đorđe', 'Đorđije', 'Đorđo', 'Đuka', 'Đukan', 'Đura', 'Đurađ', 'Đurašin', 'Đurica', 'Đurisav', 'Đurisava', 'Đurko', 'Đuro', 'Đurđe', 'Đurđevka', 'Đurđica', 'Đurđija', 'Šakota', 'Šale', 'Šumenko', 'Šutan', 'Žanka', 'Žarko', 'Želimirka', 'Željana', 'Žika', 'Žikica', 'Žitomir', 'Živadin', 'Živadinka', 'Živan', 'Živana', 'Živanka', 'Živanko', 'Živica', 'Živka', 'Živko', 'Živodarka', 'Živojin', 'Živoljub', 'Živomir', 'Živorad', 'Živoratka', 'Živoslava', 'Živoslavka', 'Života', ]; /** * @see http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%81%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%BE%D0%BC_-%D0%B8%D1%9B */ protected static $lastName = [ 'Abadžić', 'Abdulić', 'Abramić', 'Avalić', 'Avdulić', 'Avrić', 'Aguridić', 'Adamić', 'Azarić', 'Ajdačić', 'Ajdučić', 'Aksentić', 'Aksić', 'Alavantić', 'Aladić', 'Alargić', 'Albijanić', 'Aleksandrić', 'Aleksendrić', 'Aleksić', 'Alimpić', 'Aličić', 'Aljančić', 'Amidžić', 'Ananić', 'Andić', 'Andrejić', 'Andrijanić', 'Andrić', 'Androbić', 'Anđelić', 'Anđić', 'Anđušić', 'Anić', 'Aničić', 'Ankić', 'Anojčić', 'Anokić', 'Antić', 'Antonić', 'Anušić', 'Apelić', 'Apić', 'Arambašić', 'Ardalić', 'Arsenić', 'Arsić', 'Atlagić', 'Aćimić', 'Aćić', 'Acić', 'Ačić', 'Adžić', 'Aškrabić', 'Ašćerić', 'Babarogić', 'Babić', 'Bavarčić', 'Baveljić', 'Badrić', 'Bajagić', 'Bajandić', 'Bajić', 'Bajičić', 'Bajkić', 'Bajčetić', 'Bajčić', 'Bakić', 'Baletić', 'Balotić', 'Baltić', 'Balšić', 'Banzić', 'Banić', 'Bantulić', 'Banjalić', 'Baralić', 'Barić', 'Barišić', 'Baroševčić', 'Basarić', 'Bastajić', 'Bastašić', 'Bataveljić', 'Batinić', 'Batnožić', 'Baćić', 'Bacetić', 'Bačić', 'Bačkulić', 'Bašić', 'Baštić', 'Bebić', 'Begenišić', 'Bežanić', 'Bekčić', 'Belančić', 'Belić', 'Belogrlić', 'Belodedić', 'Belonić', 'Beljić', 'Bendić', 'Berilažić', 'Berić', 'Besedić', 'Besjedić', 'Biberčić', 'Biberdžić', 'Bibić', 'Bižić', 'Bizetić', 'Bizumić', 'Bijanić', 'Bijelić', 'Bijelonić', 'Bilibajkić', 'Bilić', 'Bilkić', 'Biljić', 'Biljurić', 'Binić', 'Birišić', 'Bisenić', 'Biserić', 'Biserčić', 'Bisić', 'Bjekić', 'Bjeletić', 'Bjelinić', 'Bjelić', 'Bjeličić', 'Bjelkić', 'Bjelovitić', 'Bjelogrlić', 'Bjelonić', 'Bjelotomić', 'Blagić', 'Blagotić', 'Blažarić', 'Blažetić', 'Blažić', 'Blatešić', 'Blendić', 'Blesić', 'Blečić', 'Blešić', 'Boberić', 'Bobić', 'Bobušić', 'Bogatić', 'Bogdanić', 'Bogetić', 'Bogić', 'Bogičić', 'Bodirogić', 'Bodirožić', 'Bodić', 'Bodrožić', 'Božanić', 'Božikić', 'Božić', 'Božičić', 'Bojadić', 'Bojanić', 'Bojić', 'Bojičić', 'Bojkić', 'Bojčetić', 'Bojčić', 'Bokanić', 'Bokonjić', 'Bolić', 'Boltić', 'Boljanić', 'Bontić', 'Bondžić', 'Bondžulić', 'Borikić', 'Borić', 'Boričić', 'Borišić', 'Borjanić', 'Borokić', 'Borotić', 'Borčić', 'Bosančić', 'Bosiljkić', 'Bosiljčić', 'Bosiorčić', 'Bosiočić', 'Bosić', 'Bosnić', 'Botorić', 'Bocić', 'Bocokić', 'Bošnjačić', 'Boštrunić', 'Bradarić', 'Bradić', 'Bradonjić', 'Brajić', 'Braletić', 'Bralić', 'Bralušić', 'Brančić', 'Bratić', 'Bratonožić', 'Brašić', 'Brdarić', 'Brežančić', 'Brezić', 'Brekić', 'Brzić', 'Brisić', 'Brkanlić', 'Brkić', 'Brndušić', 'Brodalić', 'Brodić', 'Broćić', 'Bruić', 'Brujić', 'Brukić', 'Bubić', 'Bubonjić', 'Bugarčić', 'Budalić', 'Budimkić', 'Budimčić', 'Budinčić', 'Budić', 'Budišić', 'Budnić', 'Budurić', 'Buzaretić', 'Bujagić', 'Bujandrić', 'Bujić', 'Bujišić', 'Bujuklić', 'Bukazić', 'Bukvić', 'Bukelić', 'Bukovčić', 'Bukonjić', 'Bukumirić', 'Bukušić', 'Bulajić', 'Bulić', 'Buljubašić', 'Buljugić', 'Bumbić', 'Bunardžić', 'Bunić', 'Bunčić', 'Burgić', 'Burić', 'Burlić', 'Busančić', 'Buckić', 'Bučić', 'Bušetić', 'Bušić', 'Vagić', 'Vagurić', 'Vajić', 'Vajkarić', 'Vakičić', 'Vanušić', 'Varagić', 'Varaklić', 'Vardalić', 'Varjačić', 'Varničić', 'Vaselić', 'Vasilić', 'Vasić', 'Vašalić', 'Vekić', 'Veletić', 'Velikić', 'Veličić', 'Velišić', 'Veljančić', 'Veljić', 'Vemić', 'Verbić', 'Verbunkić', 'Vergić', 'Verić', 'Verkić', 'Veselić', 'Veseličić', 'Vesić', 'Vesnić', 'Vidarić', 'Vidačić', 'Videkanić', 'Vidić', 'Vilendečić', 'Vilotić', 'Vinokić', 'Vinčić', 'Viorikić', 'Vitakić', 'Vitolić', 'Vićentić', 'Višić', 'Vladetić', 'Vladić', 'Vladičić', 'Vladušić', 'Vlajić', 'Vlajnić', 'Vlajčić', 'Vlaketić', 'Vlasinić', 'Vlasonjić', 'Vlastić', 'Vlačić', 'Vlaškalić', 'Vojičić', 'Vojkić', 'Vojčić', 'Vorgić', 'Vorkapić', 'Voćkić', 'Voštinić', 'Voštić', 'Vranić', 'Vrančić', 'Vratonjić', 'Vračarić', 'Vrekić', 'Vrećić', 'Vrzić', 'Vrtunić', 'Vrugić', 'Vujanić', 'Vujanušić', 'Vujačić', 'Vujetić', 'Vujinić', 'Vujisić', 'Vujić', 'Vujičić', 'Vujnić', 'Vujčetić', 'Vukanić', 'Vukelić', 'Vukić', 'Vukoičić', 'Vukojičić', 'Vukojčić', 'Vukolić', 'Vukomančić', 'Vukosavić', 'Vukotić', 'Vukšić', 'Vuletić', 'Vulešić', 'Vulikić', 'Vulić', 'Vulišić', 'Vucelić', 'Vučelić', 'Vučendić', 'Vučenić', 'Vučetić', 'Vučinić', 'Vučić', 'Gavarić', 'Gavranić', 'Gavrančić', 'Gavrić', 'Gagić', 'Gagričić', 'Gajanić', 'Gajetić', 'Gajić', 'Gajičić', 'Gajtanić', 'Galetić', 'Galić', 'Galonić', 'Galonjić', 'Gambelić', 'Garačić', 'Gardić', 'Garić', 'Garotić', 'Gatarić', 'Gačić', 'Gadžić', 'Gašić', 'Gvozdenić', 'Gvozdić', 'Gvoić', 'Gvojić', 'Genčić', 'Gerzić', 'Gizdavić', 'Gilić', 'Glavendekić', 'Glavinić', 'Glavonić', 'Glavonjić', 'Glavčić', 'Glamočić', 'Gledić', 'Gležnić', 'Glibetić', 'Gligić', 'Gligorić', 'Gligurić', 'Glintić', 'Glišić', 'Gloginjić', 'Glomazić', 'Gluvajić', 'Glumičić', 'Gmizić', 'Gnjatić', 'Gobeljić', 'Gogić', 'Gojgić', 'Goncić', 'Goranić', 'Gorančić', 'Gordanić', 'Gordić', 'Goronjić', 'Gospavić', 'Gostić', 'Gostojić', 'Gocić', 'Gošnjić', 'Grabić', 'Grabovčić', 'Gradić', 'Gramić', 'Grandić', 'Granolić', 'Granulić', 'Graonić', 'Grašić', 'Grbić', 'Grečić', 'Grkinić', 'Grozdanić', 'Grozdić', 'Grokanić', 'Gromilić', 'Grubačić', 'Grubetić', 'Grubešić', 'Grubić', 'Grubišić', 'Grubješić', 'Grublješić', 'Grubnić', 'Gružanić', 'Grujanić', 'Grujić', 'Grujičić', 'Grumić', 'Guberinić', 'Gudurić', 'Gužvić', 'Gujaničić', 'Gurešić', 'Guconić', 'Gudžulić', 'Gušić', 'Dabarčić', 'Dabetić', 'Dabić', 'Davinić', 'Dajić', 'Dajlić', 'Damjanić', 'Dangić', 'Dangubić', 'Daničić', 'Danojlić', 'Dardić', 'Dafunić', 'Dačić', 'Dvokić', 'Dvorančić', 'Dvornić', 'Debelnogić', 'Devedžić', 'Dedić', 'Dejanić', 'Delić', 'Demić', 'Demonjić', 'Denić', 'Denkić', 'Denčić', 'Derajić', 'Deretić', 'Derikonjić', 'Deronjić', 'Desančić', 'Despenić', 'Despinić', 'Despić', 'Deurić', 'Dešić', 'Divić', 'Divnić', 'Divčić', 'Dikić', 'Diklić', 'Dikosavić', 'Dimanić', 'Dimitrić', 'Dimić', 'Dimkić', 'Dimčić', 'Dinić', 'Dinkić', 'Dinčić', 'Diskić', 'Dičić', 'Dobranić', 'Dobratić', 'Dobrić', 'Dobričić', 'Dovijanić', 'Dogandžić', 'Doganjić', 'Dodić', 'Dokić', 'Doknić', 'Dolinić', 'Dončić', 'Dorontić', 'Dostanić', 'Dostić', 'Dostičić', 'Dotlić', 'Dravić', 'Draganić', 'Draginčić', 'Dragić', 'Dragišić', 'Dragoljić', 'Dragonjić', 'Dragoslavić', 'Dragotić', 'Dragušić', 'Dražić', 'Drajić', 'Drakulić', 'Dramlić', 'Drangić', 'Draškić', 'Drezgić', 'Drekić', 'Drenić', 'Drinić', 'Drinčić', 'Družetić', 'Drulić', 'Drčelić', 'Dubajić', 'Dubačkić', 'Dubonjić', 'Dugalić', 'Dugić', 'Dugonjić', 'Dudić', 'Dukić', 'Dumanjić', 'Dumeljić', 'Dumitrikić', 'Dumnić', 'Dumonić', 'Dunčić', 'Dunjić', 'Duronjić', 'Dučić', 'Dušanić', 'Đajić', 'Đakušić', 'Đapić', 'Đekić', 'Đelić', 'Đelkapić', 'Đenadić', 'Đenisić', 'Đenić', 'Đerić', 'Đikić', 'Đinđić', 'Đokić', 'Đorđić', 'Đorić', 'Đuzić', 'Đujić', 'Đukarić', 'Đukelić', 'Đuketić', 'Đukić', 'Đuknić', 'Đuragić', 'Đurakić', 'Đurđić', 'Đuretić', 'Đurić', 'Đuričić', 'Đurišić', 'Đurkić', 'Đusić', 'Evđenić', 'Egarić', 'Egerić', 'Egić', 'Ekmečić', 'Ekmedžić', 'Ergić', 'Eremić', 'Erić', 'Erletić', 'Erčić', 'Žagrić', 'Žarić', 'Žarkić', 'Žepinić', 'Žeravić', 'Žeravčić', 'Žerajić', 'Žestić', 'Živanić', 'Živankić', 'Živić', 'Životić', 'Žigić', 'Žižić', 'Žikelić', 'Žikić', 'Žiletić', 'Žilić', 'Žmirić', 'Žmukić', 'Žmurić', 'Žugić', 'Žunić', 'Žutić', 'Žutobradić', 'Zaburnić', 'Zavišić', 'Zagorčić', 'Zakić', 'Zapukić', 'Zaradić', 'Zarić', 'Zatežić', 'Zaharić', 'Zbiljić', 'Zvekić', 'Zvizdić', 'Zdravić', 'Zdujić', 'Zebić', 'Zekavičić', 'Zekić', 'Zelić', 'Zimonjić', 'Zinaić', 'Zinajić', 'Zisić', 'Zjajić', 'Zjalić', 'Zjačić', 'Zlatić', 'Zličić', 'Zlovarić', 'Zojkić', 'Zokić', 'Zolotić', 'Zorbić', 'Zorić', 'Zoričić', 'Zorkić', 'Zrakić', 'Zrilić', 'Zrnić', 'Zubić', 'Zurnić', 'Ibrić', 'Ivanić', 'Ivantić', 'Ivančić', 'Ivezić', 'Ivetić', 'Ivić', 'Ivičić', 'Ivucić', 'Igić', 'Ignjatić', 'Ignjić', 'Ijačić', 'Ikić', 'Ikonić', 'Ilibašić', 'Ilijić', 'Ilikić', 'Ilinčić', 'Ilisić', 'Ilić', 'Iličić', 'Ilkić', 'Inđić', 'Irić', 'Ičelić', 'Jablančić', 'Javorić', 'Jagličić', 'Jagodić', 'Jakić', 'Jakišić', 'Jakonić', 'Jakšić', 'Jalić', 'Jandrić', 'Janikić', 'Janić', 'Janičić', 'Jankelić', 'Jankić', 'Janojkić', 'Jančić', 'Jančurić', 'Janjić', 'Janjušić', 'Jarić', 'Jasnić', 'Jašić', 'Jevdoksić', 'Jevđenić', 'Jeveričić', 'Jević', 'Jevrić', 'Jevtić', 'Jegdić', 'Jezdić', 'Jezerkić', 'Jelačić', 'Jelašić', 'Jelenić', 'Jelesić', 'Jelikić', 'Jelisavčić', 'Jelisić', 'Jelić', 'Jeličić', 'Jelušić', 'Jenić', 'Jergić', 'Jeremić', 'Jerinić', 'Jerinkić', 'Jerosimić', 'Jerotić', 'Jerčić', 'Jesretić', 'Jestrotić', 'Jeftenić', 'Jeftić', 'Ječmenić', 'Ješić', 'Jovakarić', 'Jovandić', 'Jovanetić', 'Jovanić', 'Jovankić', 'Jovančić', 'Jovadžić', 'Jovelić', 'Joveljić', 'Jovetić', 'Jovešić', 'Jovikić', 'Jović', 'Jovičić', 'Jovišić', 'Jovkić', 'Jovonić', 'Jovčić', 'Jozić', 'Jojić', 'Jojčić', 'Jokić', 'Jokičić', 'Joksić', 'Jolić', 'Jonikić', 'Jonić', 'Joničić', 'Jonkić', 'Jontić', 'Jončić', 'Jorgić', 'Jorgonić', 'Josić', 'Jocić', 'Juzbašić', 'Jukić', 'Jungić', 'Jurišić', 'Juškić', 'Kavalić', 'Kajganić', 'Kalabić', 'Kalajić', 'Kalajdžić', 'Kalendić', 'Kalenić', 'Kalinić', 'Kamperelić', 'Kandić', 'Kanlić', 'Kanjerić', 'Karavidić', 'Karagić', 'Karajčić', 'Karaklajić', 'Karaleić', 'Karalejić', 'Karalić', 'Karapandžić', 'Karatošić', 'Karaulić', 'Karadžić', 'Karić', 'Karišić', 'Karličić', 'Katanić', 'Katić', 'Kaćurić', 'Kačaniklić', 'Kašerić', 'Kvrgić', 'Kendrišić', 'Kentrić', 'Kepić', 'Kesić', 'Kečkić', 'Kijačić', 'Kimčetić', 'Kiselčić', 'Kitanić', 'Kitić', 'Kitonjić', 'Kičić', 'Klevernić', 'Klepić', 'Klinić', 'Klipić', 'Klisarić', 'Klisurić', 'Kličarić', 'Kljajić', 'Kljakić', 'Knežić', 'Kovanušić', 'Kovandžić', 'Kovarbašić', 'Kovačić', 'Kovinić', 'Kovinčić', 'Kovjanić', 'Kovjenić', 'Kovljenić', 'Kozić', 'Kojanić', 'Kojić', 'Kojičić', 'Kojčić', 'Kojundžić', 'Kolavčić', 'Kolarić', 'Kolačarić', 'Količić', 'Kolundžić', 'Koljančić', 'Komadinić', 'Komarčić', 'Komlenić', 'Komnenić', 'Kondić', 'Kontić', 'Konculić', 'Konjikušić', 'Koraksić', 'Kordić', 'Korugić', 'Koružić', 'Kosanić', 'Kosić', 'Kosnić', 'Kosorić', 'Kostić', 'Kotarlić', 'Kotlajić', 'Kočić', 'Kodžopeljić', 'Košarić', 'Košpić', 'Košutić', 'Kravarušić', 'Kravić', 'Kragić', 'Krainčanić', 'Krantić', 'Krasavčić', 'Krasić', 'Krezić', 'Krejić', 'Kremić', 'Kremonjić', 'Krestić', 'Krivošić', 'Krkeljić', 'Krkić', 'Krkobabić', 'Krnetić', 'Krnjajić', 'Krnjeušić', 'Krompić', 'Krotić', 'Krpić', 'Krsmanić', 'Krsmić', 'Krstajić', 'Krstekanić', 'Krstinić', 'Krstić', 'Krstičić', 'Krstonić', 'Krstonošić', 'Krtinić', 'Krunić', 'Kruškonjić', 'Kršić', 'Kuveljić', 'Kudrić', 'Kuzmić', 'Kujavić', 'Kujačić', 'Kujundžić', 'Kukrić', 'Kulezić', 'Kulizić', 'Kulišić', 'Kulundžić', 'Kuljančić', 'Kuljić', 'Kumrić', 'Kureljušić', 'Kurilić', 'Kursulić', 'Kurucić', 'Kurčubić', 'Kusonić', 'Kusonjić', 'Kusturić', 'Kutlačić', 'Kutlešić', 'Kušić', 'Kušljić', 'Labotić', 'Lavrnić', 'Lažetić', 'Lazendić', 'Lazetić', 'Lazić', 'Lazičić', 'Lazukić', 'Lajšić', 'Laketić', 'Lakić', 'Lalić', 'Lambić', 'Lapčić', 'Lastić', 'Latinčić', 'Leburić', 'Ležaić', 'Ležajić', 'Lekanić', 'Lekić', 'Lemaić', 'Lemajić', 'Leposavić', 'Lesendrić', 'Lečić', 'Leštarić', 'Lijeskić', 'Likodrić', 'Likušić', 'Lilić', 'Lipovčić', 'Lisičić', 'Lišančić', 'Lovrić', 'Lozanić', 'Lojaničić', 'Lolić', 'Lomić', 'Lopandić', 'Lubardić', 'Lubinić', 'Luburić', 'Lugonjić', 'Lužaić', 'Lužajić', 'Lukajić', 'Lukačić', 'Lukendić', 'Lukić', 'Lukičić', 'Lunić', 'Lutkić', 'Lučić', 'Ljamić', 'Ljeganušić', 'Ljotić', 'Ljubanić', 'Ljubić', 'Ljubičić', 'Ljubišić', 'Ljušić', 'Ljuškić', 'Maglić', 'Majkić', 'Makarić', 'Makivić', 'Makragić', 'Maksić', 'Malavrazić', 'Malbašić', 'Malenčić', 'Maletić', 'Malešić', 'Malinić', 'Mališić', 'Malobabić', 'Malušić', 'Maljugić', 'Maljčić', 'Mandarić', 'Mandinić', 'Mandić', 'Mandušić', 'Manić', 'Mančić', 'Manjenčić', 'Maravić', 'Marinčić', 'Marić', 'Maričić', 'Markagić', 'Markelić', 'Markeljić', 'Markulić', 'Marodić', 'Martić', 'Marunić', 'Marunkić', 'Marušić', 'Marčetić', 'Marčić', 'Masalušić', 'Maslarić', 'Maslić', 'Maslovarić', 'Matarugić', 'Matejić', 'Materić', 'Matić', 'Matičić', 'Matušić', 'Maćešić', 'Maćić', 'Mačić', 'Mačkić', 'Mačužić', 'Mašić', 'Medić', 'Medurić', 'Mektić', 'Mesulić', 'Mijalčić', 'Mijanić', 'Mijačić', 'Mijić', 'Mijucić', 'Mikarić', 'Mikelić', 'Miketić', 'Mikić', 'Mikičić', 'Mikonjić', 'Mikulić', 'Miladić', 'Milakić', 'Milačić', 'Milekić', 'Milenić', 'Miletić', 'Mileusnić', 'Milešić', 'Milijić', 'Milikić', 'Milikšić', 'Milinić', 'Milinčić', 'Milisavić', 'Miličić', 'Milić', 'Milišić', 'Milkić', 'Miloičić', 'Milojić', 'Milojičić', 'Milojkić', 'Milojčić', 'Milotić', 'Milunić', 'Milušić', 'Milčić', 'Miljanić', 'Mindić', 'Minić', 'Minčić', 'Miovčić', 'Miodanić', 'Mionić', 'Miražić', 'Mirić', 'Mirjanić', 'Mirkić', 'Mirosavić', 'Mirčetić', 'Mirčić', 'Misojčić', 'Mitić', 'Mitranić', 'Mitrekanić', 'Mitrić', 'Mitrušić', 'Mićić', 'Mihaljčić', 'Miholjčić', 'Mišeljić', 'Mišić', 'Miškić', 'Mišurić', 'Mladić', 'Mladžić', 'Mojsić', 'Mokrić', 'Momić', 'Moračić', 'Moretić', 'Morokvašić', 'Motičić', 'Mrakić', 'Mračić', 'Mrdić', 'Mrkić', 'Mrkonjić', 'Mrkušić', 'Mrkšić', 'Mudrinić', 'Mudrić', 'Munišić', 'Murganić', 'Mutavdžić', 'Mutibarić', 'Mučibabić', 'Mušikić', 'Navalušić', 'Nagradić', 'Nagulić', 'Nadaškić', 'Najdić', 'Najkić', 'Nakalamić', 'Nakić', 'Narančić', 'Narandžić', 'Nastasić', 'Nastić', 'Nebrigić', 'Nevajdić', 'Nevenić', 'Negoicić', 'Nedinić', 'Nedić', 'Nekić', 'Nemanjić', 'Nenadić', 'Nenić', 'Neoričić', 'Nešić', 'Nikezić', 'Niketić', 'Nikitić', 'Nikoletić', 'Nikolešić', 'Nikolić', 'Nikolčić', 'Nikšić', 'Ninić', 'Ninčić', 'Ničić', 'Nišavić', 'Nišić', 'Novalušić', 'Novarlić', 'Novačikić', 'Nović', 'Novičić', 'Novčić', 'Nožinić', 'Nojkić', 'Njegić', 'Njegrić', 'Nježić', 'Obrenić', 'Odavić', 'Ozimić', 'Ojdanić', 'Ojkić', 'Oketić', 'Okolić', 'Okulić', 'Olarić', 'Olić', 'Olujić', 'Oljačić', 'Opalić', 'Oparušić', 'Opačić', 'Oprikić', 'Oprić', 'Opricić', 'Oraovčić', 'Orlandić', 'Orlić', 'Osmajlić', 'Ostojić', 'Ocokoljić', 'Odžić', 'Pavić', 'Pavičić', 'Pavlekić', 'Pavličić', 'Pavčić', 'Padić', 'Pajagić', 'Pajić', 'Pajičić', 'Pajkić', 'Pajtić', 'Palalić', 'Palangetić', 'Paligorić', 'Palić', 'Paninčić', 'Panić', 'Panišić', 'Pantelić', 'Pantić', 'Pančić', 'Pandžić', 'Papić', 'Paprić', 'Papulić', 'Paramentić', 'Paraušić', 'Parivodić', 'Parlić', 'Parojčić', 'Patrnogić', 'Paunić', 'Pašić', 'Pejić', 'Pejičić', 'Pejušić', 'Pejčić', 'Pelagić', 'Pendić', 'Penezić', 'Penčić', 'Pepić', 'Perenić', 'Perić', 'Peričić', 'Perišić', 'Perjaničić', 'Perkić', 'Perotić', 'Peruničić', 'Perčić', 'Petkanić', 'Petrikić', 'Petrić', 'Petričić', 'Petronić', 'Petrušić', 'Peulić', 'Pecić', 'Pečeničić', 'Pešić', 'Pikić', 'Pilindavić', 'Piljagić', 'Piperčić', 'Pirivatrić', 'Pirić', 'Pisarić', 'Pitulić', 'Pjanić', 'Pjević', 'Plavić', 'Plavkić', 'Plavljanić', 'Plavšić', 'Plazinić', 'Planinčić', 'Planić', 'Platanić', 'Plačić', 'Plemić', 'Pleskonjić', 'Plećić', 'Plintić', 'Plisnić', 'Ploskić', 'Pločić', 'Pljakić', 'Pljevaljčić', 'Pobulić', 'Podinić', 'Podraščić', 'Podrić', 'Poznanić', 'Poznić', 'Pojkić', 'Polić', 'Polomčić', 'Polugić', 'Ponjavić', 'Pop Lazić', 'Popadić', 'Poparić', 'Popčić', 'Potrebić', 'Poštić', 'Pravdić', 'Pražić', 'Predić', 'Prekić', 'Prelić', 'Prendić', 'Prešić', 'Pržić', 'Pribić', 'Pribišić', 'Prigodić', 'Prijić', 'Prikić', 'Prišić', 'Prodanić', 'Prokić', 'Prokopić', 'Prolić', 'Protić', 'Prošić', 'Pruginić', 'Prunić', 'Pršendić', 'Pualić', 'Puvalić', 'Puvačić', 'Pudarić', 'Punišić', 'Purešić', 'Purić', 'Purišić', 'Puslojić', 'Pušeljić', 'Ravilić', 'Radančić', 'Radeljić', 'Radetić', 'Radešić', 'Radivojšić', 'Radikić', 'Radisavić', 'Radić', 'Radičić', 'Radišić', 'Radnić', 'Radoičić', 'Radojičić', 'Radojkić', 'Radojčić', 'Radonić', 'Radonjić', 'Radosavkić', 'Radotić', 'Radukić', 'Radulić', 'Raduljčić', 'Raducić', 'Radušić', 'Razumenić', 'Railić', 'Raičić', 'Rajačić', 'Rajić', 'Rajičić', 'Rajlić', 'Rajčetić', 'Rajčić', 'Rajšić', 'Rakezić', 'Raketić', 'Rakinić', 'Rakitić', 'Rakić', 'Rakonić', 'Raletić', 'Ralić', 'Raljić', 'Ramić', 'Ranđić', 'Ranisavić', 'Rankić', 'Rančić', 'Raonić', 'Rapaić', 'Rapajić', 'Rasulić', 'Ratkelić', 'Raulić', 'Racić', 'Račić', 'Rašetić', 'Rašić', 'Rašljić', 'Regodić', 'Regulić', 'Rekalić', 'Reljić', 'Remetić', 'Rendulić', 'Repašić', 'Resimić', 'Redžić', 'Ribarić', 'Riboškić', 'Riđošić', 'Riznić', 'Rinčić', 'Risimić', 'Ristanić', 'Ristić', 'Rmandić', 'Rnić', 'Rogić', 'Roglić', 'Rogonjić', 'Rogulić', 'Rodić', 'Rozgić', 'Rokvić', 'Roknić', 'Roksandić', 'Roksić', 'Roljić', 'Romanić', 'Romić', 'Rosić', 'Roškić', 'Ruvidić', 'Rudić', 'Rudonjić', 'Ružić', 'Ružičić', 'Ružojčić', 'Rumenić', 'Rundić', 'Runjajić', 'Rusalić', 'Rutešić', 'Rutonić', 'Ruškić', 'Sabljić', 'Savandić', 'Savatić', 'Savelić', 'Saveljić', 'Savić', 'Savičić', 'Savkić', 'Savurdić', 'Savčić', 'Salatić', 'Samardžić', 'Sandić', 'Sapardić', 'Saramandić', 'Sarić', 'Satarić', 'Svetličić', 'Svilarić', 'Svojić', 'Sekanić', 'Sekulić', 'Selenić', 'Sendrić', 'Senić', 'Seničić', 'Sentić', 'Setenčić', 'Sibinkić', 'Sibinčić', 'Sikimić', 'Simanić', 'Simendić', 'Simetić', 'Simić', 'Simurdić', 'Sinđelić', 'Sinđić', 'Sinkić', 'Sitničić', 'Sjeničić', 'Skakić', 'Skelić', 'Skendžić', 'Skerlić', 'Skokić', 'Skočajić', 'Skočić', 'Skrobić', 'Skulić', 'Slavić', 'Slavnić', 'Sladić', 'Slović', 'Smilić', 'Smiljanić', 'Smiljić', 'Smiljkić', 'Smoljanić', 'Smrekić', 'Sovrlić', 'Sovtić', 'Sojkić', 'Sokić', 'Soknić', 'Soldatić', 'Sorajić', 'Soskić', 'Sofijanić', 'Sofranić', 'Sofrenić', 'Sofronić', 'Spaić', 'Spakić', 'Sparić', 'Spasenić', 'Spasić', 'Spenčić', 'Sperlić', 'Spirić', 'Spremić', 'Spužić', 'Sredić', 'Sretić', 'Stavrić', 'Stajić', 'Stajkić', 'Stajčić', 'Stajšić', 'Stakić', 'Stakušić', 'Stamatić', 'Stambolić', 'Stamenić', 'Stamenčić', 'Stanarčić', 'Stanetić', 'Stanikić', 'Stanisavić', 'Stanić', 'Staničić', 'Stanišić', 'Stankić', 'Stanovčić', 'Stanojčić', 'Stanušić', 'Stančetić', 'Stančić', 'Stašić', 'Stevandić', 'Stevanetić', 'Stevanić', 'Stevelić', 'Stević', 'Stevčić', 'Stegić', 'Stegnjaić', 'Stegnjajić', 'Stekić', 'Steljić', 'Stepandić', 'Stepanić', 'Stepić', 'Stijačić', 'Stijepić', 'Stikić', 'Stjepić', 'Stožinić', 'Stojanić', 'Stojankić', 'Stojančić', 'Stojačić', 'Stojić', 'Stojičić', 'Stojkić', 'Stojnić', 'Stojčić', 'Stojšić', 'Stokanić', 'Stokić', 'Stolić', 'Stoparić', 'Stopić', 'Stošić', 'Strajnić', 'Strahinić', 'Strahinjić', 'Strinić', 'Subotić', 'Suvajdžić', 'Sumenić', 'Sunarić', 'Surlić', 'Suručić', 'Tadić', 'Tajsić', 'Tamindžić', 'Tanasić', 'Tanić', 'Tankosić', 'Tančić', 'Tarabić', 'Tasić', 'Tatišić', 'Tvrdišić', 'Teodosić', 'Tepić', 'Tepšić', 'Terzić', 'Teslić', 'Tešanić', 'Tešankić', 'Tešendić', 'Tešinić', 'Tešić', 'Tijanić', 'Timilić', 'Timotić', 'Tirić', 'Tirnanić', 'Tmušić', 'Tovarišić', 'Todić', 'Todorić', 'Todosić', 'Tojić', 'Tokalić', 'Toljagić', 'Tomanić', 'Tomecić', 'Tominčić', 'Tomić', 'Tomičić', 'Tomonjić', 'Tomčić', 'Tontić', 'Tončić', 'Topić', 'Topličić', 'Topolić', 'Toskić', 'Tošanić', 'Tošić', 'Travorić', 'Traparić', 'Trenčić', 'Trivalić', 'Trivić', 'Trivunić', 'Trivunčić', 'Trijić', 'Trikić', 'Trindić', 'Tripić', 'Trifunjagić', 'Trišić', 'Trmčić', 'Trninić', 'Trnić', 'Trošić', 'Trubajić', 'Trudić', 'Trujić', 'Trujkić', 'Tubonjić', 'Tukelić', 'Tumarić', 'Tupajić', 'Turajlić', 'Turnić', 'Turudić', 'Turunčić', 'Tutić', 'Tutorić', 'Tutulić', 'Tufegdžić', 'Tucić', 'Ćajić', 'Ćalić', 'Ćatić', 'Ćebić', 'Ćelić', 'Ćeranić', 'Ćipranić', 'Ćirić', 'Ćirjanić', 'Ćojbašić', 'Ćopić', 'Ćorić', 'Ćosić', 'Ćuić', 'Ćujić', 'Ćupić', 'Ćurdić', 'Ćurić', 'Ćurčić', 'Ćušić', 'Ubavić', 'Ubavkić', 'Uvalić', 'Uverić', 'Uglješić', 'Ugrinić', 'Ugrinčić', 'Ugričić', 'Udovičić', 'Udovčić', 'Umeljić', 'Umetić', 'Umiljendić', 'Uršikić', 'Ustić', 'Utvić', 'Ušendić', 'Farkić', 'Fatić', 'Femić', 'Filipić', 'Fotirić', 'Fotić', 'Frtunić', 'Hadži Antić', 'Hadži Jovančić', 'Hadži Nikolić', 'Hadži Ristić', 'Hadži Tančić', 'Hadžić', 'Hinić', 'Hristić', 'Cajić', 'Cakić', 'Carić', 'Caričić', 'Cvejić', 'Cvetić', 'Cvijetić', 'Cvijić', 'Cvikić', 'Cvišić', 'Cenić', 'Cenkić', 'Civišić', 'Civrić', 'Ciglić', 'Ciklušić', 'Cicvarić', 'Cmiljanić', 'Cmolić', 'Conić', 'Crnovčić', 'Cukanić', 'Cukić', 'Cuparić', 'Čabrić', 'Čavić', 'Čajić', 'Čalenić', 'Čalić', 'Čamagić', 'Čantrić', 'Čaprnjić', 'Čarapić', 'Čarnić', 'Čvokić', 'Čvorić', 'Čeleketić', 'Čemerikić', 'Čečarić', 'Čivčić', 'Čikarić', 'Čikić', 'Čiplić', 'Čipčić', 'Čičić', 'Čkovrić', 'Čobelić', 'Čobeljić', 'Čović', 'Čojić', 'Čojčić', 'Čolanić', 'Čolić', 'Čomić', 'Čonkić', 'Čonjagić', 'Čorbić', 'Čotrić', 'Čočurić', 'Čubrić', 'Čudić', 'Čukarić', 'Čukić', 'Čumić', 'Čupeljić', 'Čuperkić', 'Čupić', 'Čuturić', 'Džavrić', 'Džajić', 'Džambić', 'Džadžić', 'Dželebdžić', 'Džikić', 'Džinić', 'Džodić', 'Džombić', 'Džomić', 'Džonić', 'Šakić', 'Šakotić', 'Šalinić', 'Šamatić', 'Šantić', 'Šapić', 'Šaponić', 'Šaponjić', 'Šapurić', 'Šarančić', 'Šarić', 'Šarkić', 'Šaronjić', 'Šašić', 'Švabić', 'Ševarlić', 'Šević', 'Ševkušić', 'Šestić', 'Šibalić', 'Šijakinjić', 'Šijačić', 'Šikanić', 'Šikanjić', 'Šimšić', 'Šipetić', 'Šišić', 'Škobić', 'Škodrić', 'Škondrić', 'Škorić', 'Škrbić', 'Škrebić', 'Škulić', 'Škundrić', 'Šljapić', 'Šljivić', 'Šljukić', 'Šmigić', 'Šobajić', 'Šobačić', 'Šorgić', 'Šoškić', 'Špirić', 'Štakić', 'Štulić', 'Šubakić', 'Šubarić', 'Šubić', 'Šuleić', 'Šulejić', 'Šuletić', 'Šulkić', 'Šuluburić', 'Šuljagić', 'Šumatić', 'Šunderić', 'Šunkić', 'Šunjevarić', 'Šutuljić', 'Šušić', 'Šušulić', ]; } PK A�)[��� � * faker/src/Faker/Provider/ar_SA/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_SA; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'SA', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[XԽ K K + faker/src/Faker/Provider/ar_SA/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_SA; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $userNameFormats = [ '{{lastNameAscii}}.{{firstNameAscii}}', '{{firstNameAscii}}.{{lastNameAscii}}', '{{firstNameAscii}}##', '?{{lastNameAscii}}', ]; protected static $safeEmailTld = [ 'com', 'jo', 'me', 'net', 'org', ]; protected static $tld = [ 'biz', 'com', 'info', 'sa', 'net', 'org', ]; protected static $lastNameAscii = [ 'abbad', 'abbadi', 'abbas', 'abulebbeh', 'flefel', 'hadi', 'hamad', 'hasan', 'jabri', 'kanaan', 'karam', 'maanee', 'melhem', 'nimry', 'obaisi', 'qasem', 'qawasmee', 'rabee', 'rashwani', 'shami', 'zaloum', ]; protected static $firstNameAscii = [ 'abd', 'abdullah', 'ahmad', 'akram', 'amr', 'bashar', 'bilal', 'fadi', 'ibrahim', 'khaled', 'layth', 'mohammad', 'mutaz', 'omar', 'osama', 'rami', 'saleem', 'samer', 'sami', 'yazan', ]; public static function lastNameAscii() { return static::randomElement(static::$lastNameAscii); } public static function firstNameAscii() { return static::randomElement(static::$firstNameAscii); } /** * @example 'ahmad.abbadi' */ public function userName() { $format = static::randomElement(static::$userNameFormats); return static::bothify($this->generator->parse($format)); } /** * @example 'wewebit.jo' */ public function domainName() { return static::randomElement(static::$lastNameAscii) . '.' . $this->tld(); } } PK A�)[�1��j+ j+ * faker/src/Faker/Provider/ar_SA/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_SA; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $streetPrefix = ['شارع', 'طريق', 'ممر']; /** * @see https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D9%85%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%D9%8A%D8%A9 */ protected static $cityName = [ 'الرياض', 'جدة', 'مكة', 'المدينة المنورة', 'تبوك', 'الدمام', 'الأحساء', 'القطيف', 'خميس مشيط', 'المظيلف', 'الهفوف', 'المبرز', 'الطائف', 'نجران', 'حفر الباطن', 'الجبيل', 'ضباء', 'الخرج', 'الثقبة', 'ينبع البحر', 'الخبر', 'عرعر', 'الحوية', 'عنيزة', 'سكاكا', 'جيزان', 'القريات', 'الظهران', 'الزلفي', 'الباحة', 'الرس', 'وادي الدواسر', 'بيشة', 'سيهات', 'شرورة', 'الدوادمي', 'الأفلاج', ]; /** * @see https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%82%D8%B3%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%8A_%D9%84%D9%84%D9%85%D9%85%D9%84%D9%83%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%D9%8A%D8%A9 */ protected static $subdivisions = [ 'منطقة الرياض', 'منطقة القصيم', 'منطقة مكة المكرمة', 'منطقة المدينة المنورة', 'منطقة حائل', 'منطقة الجوف', 'منطقة تبوك', 'منطقة الحدود الشمالية', 'منطقة عسير', 'منطقة جازان', 'منطقة نجران', 'منطقة الباحة', 'المنطقة الشرقية', ]; /** * @see https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%D9%8A%D8%A9 */ protected static $governorates = [ 'الرياض', 'الدرعية', 'الخرج', 'الدوادمي', 'المجمعة', 'القويعية', 'الأفلاج', 'وادي الدواسر', 'الزلفي', 'شقراء', 'حوطة بني تميم', 'عفيف', 'الغاط', 'السليل', 'ضرما', 'المزاحمية', 'رماح', 'ثادق', 'حريملاء', 'الحريق', 'مرات', 'مكة المكرمة', 'جدة', 'الطائف', 'القنفذة', 'الليث', 'رابغ', 'خليص', 'الخرمة', 'رنية', 'تربة', 'الجموم', 'الكامل', 'المويه', 'ميسان', 'أضم', 'العرضيات', 'بحرة', 'المدينة المنورة', 'ينبع', 'العلا', 'مهد الذهب', 'الحناكية', 'بدر', 'خيبر', 'العيص', 'وادي الفرع', 'بريدة', 'عنيزة', 'الرس', 'المذنب', 'البكيرية', 'البدائع', 'الأسياح', 'النبهانية', 'الشماسية', 'عيون الجواء', 'رياض الخبراء', 'عقلة الصقور', 'ضرية', 'الدمام', 'الأحساء', 'حفر الباطن', 'الجبيل', 'القطيف', 'الخبر', 'الخفجي', 'رأس تنورة', 'بقيق', 'النعيرية', 'قرية العليا', 'العديد', 'أبها', 'خميس مشيط', 'بيشة', 'النماص', 'محايل عسير', 'ظهران الجنوب', 'تثليث', 'سراة عبيدة', 'رجال ألمع', 'بلقرن', 'أحد رفيدة', 'المجاردة', 'البرك', 'بارق', 'تنومة', 'طريب', 'تبوك', 'الوجه', 'ضبا', 'تيماء', 'أملج', 'حقل', 'البدع', 'حائل', 'بقعاء', 'الغزالة', 'الشنان', 'الحائط', 'السليمي', 'الشملي', 'موقق', 'سميراء', 'عرعر', 'رفحاء', 'طريف', 'العويقيلة', 'جازان', 'صبيا', 'أبو عريش', 'صامطة', 'بيش', 'الدرب', 'الحرث', 'ضمد', 'الريث', 'جزر فرسان', 'الدائر', 'العارضة', 'أحد المسارحة', 'العيدابي', 'فيفاء', 'الطوال', 'هروب', 'نجران', 'شرورة', 'حبونا', 'بدر الجنوب', 'يدمه', 'ثار', 'خباش', 'الخرخير', 'الباحة', 'بلجرشي', 'المندق', 'المخواة', 'قلوة', 'العقيق', 'القرى', 'غامد الزناد', 'الحجرة', 'بني حسن', 'سكاكا', 'القريات', 'دومة الجندل', 'طبرجل', ]; protected static $buildingNumber = ['%####', '%###', '%#']; protected static $postcode = ['#####', '#####-####']; /** * @see http://www.nationsonline.org/oneworld/countrynames_arabic.htm */ protected static $country = [ 'الكاريبي', 'أمريكا الوسطى', 'أنتيجوا وبربودا', 'أنجولا', 'أنجويلا', 'أندورا', 'اندونيسيا', 'أورجواي', 'أوروبا', 'أوزبكستان', 'أوغندا', 'أوقيانوسيا', 'أوقيانوسيا النائية', 'أوكرانيا', 'ايران', 'أيرلندا', 'أيسلندا', 'ايطاليا', 'بابوا غينيا الجديدة', 'باراجواي', 'باكستان', 'بالاو', 'بتسوانا', 'بتكايرن', 'بربادوس', 'برمودا', 'بروناي', 'بلجيكا', 'بلغاريا', 'بليز', 'بنجلاديش', 'بنما', 'بنين', 'بوتان', 'بورتوريكو', 'بوركينا فاسو', 'بوروندي', 'بولندا', 'بوليفيا', 'بولينيزيا', 'بولينيزيا الفرنسية', 'بيرو', 'تانزانيا', 'تايلند', 'تايوان', 'تركمانستان', 'تركيا', 'ترينيداد وتوباغو', 'تشاد', 'توجو', 'توفالو', 'توكيلو', 'تونجا', 'تونس', 'تيمور الشرقية', 'جامايكا', 'جبل طارق', 'جرينادا', 'جرينلاند', 'جزر الأنتيل الهولندية', 'جزر الترك وجايكوس', 'جزر القمر', 'جزر الكايمن', 'جزر المارشال', 'جزر الملديف', 'جزر الولايات المتحدة البعيدة الصغيرة', 'جزر أولان', 'جزر سليمان', 'جزر فارو', 'جزر فرجين الأمريكية', 'جزر فرجين البريطانية', 'جزر فوكلاند', 'جزر كوك', 'جزر كوكوس', 'جزر ماريانا الشمالية', 'جزر والس وفوتونا', 'جزيرة الكريسماس', 'جزيرة بوفيه', 'جزيرة مان', 'جزيرة نورفوك', 'جزيرة هيرد وماكدونالد', 'جمهورية افريقيا الوسطى', 'جمهورية التشيك', 'جمهورية الدومينيك', 'جمهورية الكونغو الديمقراطية', 'جمهورية جنوب افريقيا', 'جنوب آسيا', 'جنوب أوروبا', 'جنوب شرق آسيا', 'جنوب وسط آسيا', 'جواتيمالا', 'جوادلوب', 'جوام', 'جورجيا', 'جورجيا الجنوبية وجزر ساندويتش الجنوبية', 'جيبوتي', 'جيرسي', 'دومينيكا', 'رواندا', 'روسيا', 'روسيا البيضاء', 'رومانيا', 'روينيون', 'زامبيا', 'زيمبابوي', 'ساحل العاج', 'ساموا', 'ساموا الأمريكية', 'سانت بيير وميكولون', 'سانت فنسنت وغرنادين', 'سانت كيتس ونيفيس', 'سانت لوسيا', 'سانت مارتين', 'سانت هيلنا', 'سان مارينو', 'ساو تومي وبرينسيبي', 'سريلانكا', 'سفالبارد وجان مايان', 'سلوفاكيا', 'سلوفينيا', 'سنغافورة', 'سوازيلاند', 'سوريا', 'سورينام', 'سويسرا', 'سيراليون', 'سيشل', 'شرق آسيا', 'شرق افريقيا', 'شرق أوروبا', 'شمال افريقيا', 'شمال أمريكا', 'شمال أوروبا', 'شيلي', 'صربيا', 'صربيا والجبل الأسود', 'طاجكستان', 'عمان', 'غامبيا', 'غانا', 'غرب آسيا', 'غرب افريقيا', 'غرب أوروبا', 'غويانا', 'غيانا', 'غينيا', 'غينيا الاستوائية', 'غينيا بيساو', 'فانواتو', 'فرنسا', 'فلسطين', 'فنزويلا', 'فنلندا', 'فيتنام', 'فيجي', 'قبرص', 'قرغيزستان', 'قطر', 'كازاخستان', 'كاليدونيا الجديدة', 'كرواتيا', 'كمبوديا', 'كندا', 'كوبا', 'كوريا الجنوبية', 'كوريا الشمالية', 'كوستاريكا', 'كولومبيا', 'كومنولث الدول المستقلة', 'كيريباتي', 'كينيا', 'لاتفيا', 'لاوس', 'لبنان', 'لوكسمبورج', 'ليبيا', 'ليبيريا', 'ليتوانيا', 'ليختنشتاين', 'ليسوتو', 'مارتينيك', 'ماكاو الصينية', 'مالطا', 'مالي', 'ماليزيا', 'مايوت', 'مدغشقر', 'مصر', 'مقدونيا', 'ملاوي', 'منغوليا', 'موريتانيا', 'موريشيوس', 'موزمبيق', 'مولدافيا', 'موناكو', 'مونتسرات', 'ميانمار', 'ميكرونيزيا', 'ميلانيزيا', 'ناميبيا', 'نورو', 'نيبال', 'نيجيريا', 'نيكاراجوا', 'نيوزيلاندا', 'نيوي', 'هايتي', 'هندوراس', 'هولندا', 'هونج كونج الصينية', 'وسط آسيا', 'وسط افريقيا', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetPrefix}} {{firstName}} {{lastName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{buildingNumber}} {{streetName}}', '{{buildingNumber}} {{streetName}} {{secondaryAddress}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{city}}", ]; protected static $secondaryAddressFormats = ['شقة رقم. ##', 'عمارة رقم ##']; /** * @example 'شرق' */ public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } /** * @example 'الرياض' */ public static function cityName() { return static::randomElement(static::$cityName); } /** * @example 'شارع' */ public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * @example 'شقة رقم. 350' */ public static function secondaryAddress() { return static::numerify(static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats)); } /** * @example 'منطقة الرياض' */ public static function subdivision() { return static::randomElement(static::$subdivisions); } /** * @example 'منطقة الرياض' */ public static function governorate() { return static::randomElement(static::$governorates); } } PK A�)[�ʟ�R� R� ' faker/src/Faker/Provider/ar_SA/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_SA; class Text extends \Faker\Provider\Text { protected static function validStart($word) { return preg_match('/^\p{Arabic}/u', $word); } /** * License: Attribution-ShareAlike 3.0 Unported (CC BY-SA 3.0) * * Title: حي بن يقظان * Author: ابن الطفيل * Language: Arabic * * @see https://ar.wikisource.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%81%D9%8A%D9%84_-_%D8%AD%D9%8A_%D8%A8%D9%86_%D9%8A%D9%82%D8%B8%D8%A7%D9%86 * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' ذكر سلفنا الصالح - رضي الله عنهم - أن جزيرة من جزائر الهند التي تحت خط الاستواء، وهي الجزيرة التي يتولد بها الإنسان من غير أم ولا أب، وبها شجر يثمر نساء، وهي التي ذكر المسعودي أنها جزيرة الوقواق لان تلك الجزيرة اعدل بقاع الأرض هواء؛ أتممها لشروق النور الأعلى عليها استعدادً، وان كان ذلك خلاف ما يراه جمهور الفلاسفة وكبار الأطباء، فانهم يرون إن اعدل ما في المعمورة الإقليم الرابع، فان كانوا قالوا ذلك لأنه صح عندهم انه ليس على خط الاستواء عمارة لمانع من الموانع الأرضية، فلقولهم: أن الإقليم الرابع اعدل بقاع الأرض وجه، وان كانوا إنما أرادوا بذلك إن ما على خط الاستواء شديد الحرارة، كالذي يصرح به أكثرهم فهو خطأ يقوم البرهان على خلافه. وذلك أنه قد تبرهن في العلوم الطبيعية أنه لا سبب لتكون الحرارة إلا الحركة أو ملاقاة الأجسام الحارة والإضاءة؛ وتبين فيها أيضاً إن الشمس بذاتها غير حارة ولا متكيفة بشيء من هذه الكيفيات المزاجية؛ وقد تبين فيها أيضاً إن الأجسام التي تقبل الإضاءة أتم القبول، هي الأجسام الصقيلة غير الشفافة، ويليها في قبول ذلك الأجسام الكثيفة غير الصقيلة، فأما الأجسام الشفافة التي لاشيء فيها من الكثافة فلا تقبل الضوء بوجه. وهذا وحده مما برهنه الشيخ أبو علي خاصة، ولم يذكره من تقدمه، فإذا صحت هذه المقدمات، فاللازم عنها أن الشمس لا تسخن الأرض كما تسخن الأجسام الحارة أجسام أخر تماسها، لان الشمس في ذاتها غير حارة ولا الأرض أيضاً تسخن بالحركة لأنها ساكنة وعلى حالة واحدة في شروق الشمس عليها وفي وقت مغيبها عنها وأحوالها في التسخين والتبريد، ظاهرة الاختلاف للحس في هذين الوقتين. ولا الشمس أيضاً تسخن الهواء أولاً ثم تسخن بعد ذلك الأرض بتوسط سخونة الهواء، وكيف يكون ذلك ونحن نجد أن ما قرب من الهواء من الأرض في وقت الحر، أسخن كثيراً من الهواء الذي يبعد منه علواً؟ فبقي أن تسخين الشمس للأرض إنما هو على سبيل الإضاءة لا غير، فان الحرارة تتبع الضوء أبداً: حتى إن الضوء إذا افرط في المرأة المقعرة، أشعل ما حاذاها. وقد ثبت في علوم التعاليم بالبراهين القطعية، أن الشمس كروية الشكل، وأن الأرض كذلك، وأن الشمس أعظم من الأرض كثيراً، وأن الذي يستضيء من الشمس أبداً هو أعظم من نصفها، وأن هذا النصف المضيء من الأرض في كل وقت أشد ما يكون الضوء في وسطه، لأنه أبعد المواضع من المظلمة، ولأنه يقابل من الشمس أجزاءاً أكثر، وما قرب من المحيط كان أقل ضوءاً حتى ينتهي إلى الظلمة عند محيط الدائرة الذي ما أضاء موقعه من الأرض قط، وإنما يكون الموضع وسط دائرة الضياء إذا كانت الشمس على سمت رؤوس الساكنين فيه، وحينئذ تكون الحرارة في ذلك الموضع أشد ما يكون فان كان الموضع مما تبعد الشمس عن مسامتة رؤوس أهله، كان شديد البرودة جداً، وان كان مما تدوم فيه المسامتة كان شديد الحرارة، وقد ثبت في علم الهيئة أن بقاع الأرض التي على خط الاستواء لا تسامت الشمس رؤوس أهلها سوى مرتين في العام: عند حلولها برأس الحمل؛ وعند حلولها برأس الميزان. وهي في سائر العام ستة أشهر جنوباً منهم، وستة أشهر شمالاً منهم: فليس عندهم حر مفرط، ولا برد مفرط. وأحوالهم بسبب ذلك متشابهة. وهذا القول يحتاج إلى بيان أكثر من هذا، لا يليق بما نحن بسبيله؛ وإنما نبهناك عليه، لأنه من الأمور التي تشهد بصحة ما ذكر من تجويز تولد الإنسان بتلك البقعة من غير أم ولا أب. فمنهم من بت الحكم وجزم القضية بأن حي بن يقظان من جملة من تكون في تلك البقعة من غير أم ولا أب، ومنهم من أنكر ذلك وروى من أمره خبراً نقصه عليك، فقال: انه كان بازاء تلك الجزيرة، جزيرة عظيمة متسعة الأكتاف، كثيرة الفوائد، عامرة بالناس، يملكها رجل منهم شديد الأنفة والغيرة، وكانت له أخت ذات جمال وحسن باهر فعضلها ومنعها الأزواج إذا لم يجد لها كفواً. وكان له قريب يسمى يقظان فتزوجها سراً على وجه جائز في مذهبهم المشهور في زمنهم. ثم إنها حملت منه ووضعت طفلاً. فلما خافت أن يفتضح أمرها وينكشف سرها، وضعته في تابوت أحكمت زمه بعد أن أروته من الرضاع؛ وخرجت به في أول الليل في جملة من خدمها وثقاتها إلى ساحل البحر، وقلبها يحترق صبابةً به، وخوفاً عليه، ثم إنها ودعته وقالت: "اللهم انك خلقت هذا الطفل ولم يكن شيئاً مذكوراً، ورزقته في ظلمات الأحشاء، وتكفلت به حتى تم واستوى. وأنا قد سلمته إلى لطفك، ورجوت له فضلك، خوفاً من هذا الملك الغشوم الجبار العنيد. فكن له، ولا تسلمه، يا أرحم الراحمين" ثم قذفت به في اليم. فصادف ذلك جري الماء بقوة المد، فاحتمله من ليلته إلى ساحل الجزيرة الأخرى المتقدم ذكرها. وكان المد يصل في ذلك الوقت إلى موضع لا يصل إليه بعد علم. فأدخله الماء بقوته إلى أجمة ملتفة الشجر عذبة التربة، مستورة عن الرياح والمطر، محجوبة عن الشمس تزاور عنها إذا طلعت، وتميل إذا غربت. ثم أخذ الماء في الجزر. وبقي التابوت في ذلك الموضع، وعلت الرمال بهبوب الرياح، وتراكمت بعد ذلك حتى سدت مدخل الماء إلى تلك الأجمة. فكان المد لا ينتهي إليها، وكانت مسامير التابوت قد فلقت، وألواحه قد اضطربت عند رمي الماء في تلك الأجمة. فلما أشتد الجوع بذلك الطفل، بكى واستغاث وعالج الحركة، فوقع صوته في أذن ظبية فقدت طلاها، خرج من كناسه فحمله العقاب، فلما سمعت الصوت ظنته ولدها. فتتبعت الصوت وهي تتخيل طلاها حتى وصلت إلى التابوت، ففحصت عنه بأظلافها وهو ينوء ويئن من داخله، حتى طار عن التابوت لوح من أعلاه. فحنت الظبية وحنت عليه ورئفت به، وألقمه حلمتها وأروته لبناً سائغاً. ومازالت تتعهده وتربيه وتدفع عنه الأذى. هذا ما كان من ابتداء أمره عند من ينكره التولد. ونحن نصف هنا كيف تربى وكيف أنتقل في أحواله حتى يبلغ المبلغ العظيم. وأما الذين زعموا أنه تولد من الأرض فانهم قالوا إن بطناً من أرض تلك الجزيرة تخمرت فيه طينه على مر السنين والأعوام، حتى امتزج فيها الحار بالبارد، والرطب باليابس، امتزاج تكافؤ وتعادل في القوى. وكانت هذه الطينة المتخمرة كبيرة جداً وكان بعضها يفضل بعضاً في اعتدال المزاج والتهيؤ لتكون الأمشاج. وكان الوسط منها أعدل ما فيها وأتمه مشابهة بمزاج الإنسان: فتمخضت تلك الطينة، وحدث فيها شبه نفاخات الغليان لشدة لزوجتها: وحدث في الوسط منها لزوجة ونفاخة صغيرة جداً، منقسمة بقسمين، بينها حجاب رقيق، ممتلئة بجسم لطيف هوائي في غاية من الاعتدال اللائق به، فتعلق به عند ذلك الروح الذي هو من أمر الله تعالى وتشبث به تشبثاً يعسر انفصاله عنه عند الحس وعند العقل؛ إذ قد تبين أن هذا الروح دائم الفيضان من عند الله عز وجل، وأنه بمنزلة نور الشمس الذي هو دائم الفيضان على العالم. فمن الأجسام ما لا يستضيء به، وهو الهواء الشفاف جداً؛ ومنها ما يستضيء به بعض الاستضاءة، وهي الأجسام الكثيفة غير الصقيلة وهذه تختلف في قبول الضياء، وتختلف بحسب ذلك ألوانها، ومنها ما يستضيء به غاية الاستضاءة وهي الأجسام الصقيلة كالمرأة ونحوها. فإذا كانت هذه المرأة مقعرة على شكل مخصوص، حدث فيها النار لإفراط الضياء. الذي هو الروح، الذي هو من أمر الله تعالى، فياض أبداً على جميع الموجودات؛ فمنها ما لا يظهر أثره فيه اعدم الأستعداد، وهي الجمادات التي لا حياة لها، وهذه بمنزلة الهواء في المثال المتقدم، ومنها ما يظهر أثره فيه، وهي أنواع النبات بحسب استعداداتها وهذه بمنزلة الأجسام الكثيفة في المثال المتقدم؛ ومنها ما يظهر أثره فيه ظهوراً كثيراً، وهي الأجسام الصقيلة في المثال المتقدم. ومن هذه الأجسام الصقيلة ما يزيد على شدة قبوله لضياء الشمس أنه يحكي صورة الشمس، ومثالها. وكذلك أيضاً من الحيوان ما يزيد على شدة قبوله للروح أنه يحكي الروح ويتصور بصورته وهو الإنسان خاصة. واليه الإشارة بقوله صلى الله عليه وسلم: "إن الله خلق أدم على صورته". فان قويت في هذه الصورة حتى تتلاشى جميع الصور في حقها، وتبقى هي وحدها، وتحرق سبحات نورها كل ما أدركته، كانت حينئذ بمنزلة المرأة المنعكسة على نفسها المحرقة لسوها وهذا لا يكون إلا للأنبياء صلوات الله عليهم أجمعين. وهذا كله مبين في مواضعه اللائقة به، فليرجع إلى تمام ما حكوه من وصف ذلك التخلق. قالوا: فلما تعلق هذا الروح بتلك القرارة، خضعت له جميع القوى وسجدت له وسخرت بأمر الله تعالى في كمالها، فتكون بازاء تلك القرارة نفاخة أخرى منقسمة إلى ثلاث قرارت بينهما حجب لطيفة، ومسالك نافذة، وامتلأت بمثل ذلك الهوائي الذي امتلأت منه القرارة الأولى؛ إلا أنه ألطف منه. وفي هذه البطون الثلاثة المنقسمة من واحد، طائفة من تلك القوى التي خضعت له وتوكلت بحراستها والقيام عليها، وإنهاء ما يطرأ فيها من دقيق الأشياء وجليلها إلى الروح الأول المتعلق بالقرارة الأولى. وتكون بازاء هذه القرارة من الجهة المقابلة للقراءة الثانية، نفاخة ثالثة مملوءة جسماً هوائياً، إلا أنه أغلظ من الأولين وسكن في هذه القرارة فريق من تلك القوى الخاضعة، وتوكلت بحفظها و القيام عليها؛ فكانت هذه القرارة الأولى والثانية والثالثة، أول ما تخلق من تلك الطينة المتحمرة على الترتيب الذي ذكرناه. واحتاج بعضها إلى بعض: فالأولى منها حاجتها إلى الآخرين، حاجة استخدام وتسخير. والأخريان حاجتهما إلى الأولى حاجة المرؤوس إلى الرئيس، والمدبر إلى المدبر؛ وكلاهما لما يتخلق بعدهما من الأعضاء رئيس لا مرؤوس. وأحدهما، وهو الثاني، أتمم رئاسة من الثالث فالأول منهما لما تعلق به الروح، واشتعلت حرارته تشكل بشكل النار لصنوبري وتشكل أيضاً الجسم الغليظ المحدق به على شكله، وتكون لحماً صلباً، وصار عليه غلاف صفيق يحفظه وسمي العضو كله قلباً واحتاج لما يتبع الحرارة من التحليل وافناء الرطوبات إلى شيء يمده ويغذوه، ويخلف ما تحلل منه على الدوام، وإلا لم يطل بقاؤه، واحتاج أيضاً إلى تحسس بما يلائمه فيجذبه، وبما يخالفه فيدفعه. فتكفل له العضو الواحد بما فيه من القوى التي أصلها منه بحاجته الواحدة، وتكفل له العضو الآخر بحاجته الأخرى. وكان المتكفل بالحس هو الدماغو المتكفل بالغذاء هو الكبد؛ واحتاج كل واحد من هذين إليه في أن يمدها بحرارته، وبالقوى المخصوصة بهما التي أصلها منه ، فانتسجت بينهما لذلك كله مسالك وطرق: بعضها أوسع من بعض بحسب ما تدعواليه الضرورة، فكانت الشرايين و العروق. وصفه الطبيعيون في خلقة الجنين في الرحم، لم يغادروا من ذلك شيئاً، إلى أن كمل خلقه، وتمت أعضاؤه، وحصل في حد خروج الجنين من البطن، واستعانوا في وصف كمال ذلك بتلك الطينة الكبيرة المتخمرة، وأنها كانت قد تهيأت لان يتخلق منها كل ما يحتاج إليه في خلق الإنسان من الأغشية المجللة لجملة بدنه وغيرها فلما كمل انشقت عنه تلك الأغشية، بشبه المخاض، وتصدع باقي الطينة إذ كان قد لحقه الجفاف. ثم استغاث ذلك الطفل عند فناء مادة غذائه واشتداد جوعه، فلبته ظبية فقدت طلاها. ثم استوى عبد ما وصفه هؤلاء بعد هذا الموضع، وما وصفه الطائفة الأولى في معنى التربية؛ فقالوا جميعاً: إن الظبية التي تكفلت به وافقت خصباً ومرعى أثيثاً، فكثر لحمها وكثر لبنها، حتى قام بغذاء ذلك الطفل أحسن قيام. وكانت معه لا تبعد عنه إلا لضرورة الرعي. وألف الطفل تلك الظبية حتى كان بحيث إذا هي أبطأت عنه اشتد بكاؤه فطارت إليه. ولم يكن بتلك الجزيرة شيء من السباع العادية، فتربى الطفل ونما واغتذى بلبن تلك الظبية إلى أن تم له حولان، وتدرج في المشي وأثغر فكان يتبع تلك الظبية، وكانت هي ترفق به و ترحمه وتحمله إلى مواضع فيها شجر مثمر فكانت تطعمه ما تساقط من ثمراتها الحلوة النضيجة؛ وما كان منها صلب القشر كسرته له بطواحنها؛ ومتى عاد إلى اللبن أروته، ومتى ظمئ إلى الماء أرودته، متى ضحا ظللته؛ ومتى خصر أدفأته. وإذا جن الليل صرفته إلى مكان الأول وجللته بنفسها وبريش كان هناك؛ مما ملئ به التابوت أولاً في وقت وضع الطفل فيه. وكان في غدوهما ورواحهما قد ألفهما ربرب يسرح ويبيت معهما حيث مبيتهما. فما زال الطفل مع الظباء على تلك الحال: يحكي نغمتها بصوته حتى لا يكاد يفرق بينهما؛ وكذلك كان يحكي جميع ما يسمعه من أصوات الطير وأنواع سائر الحيوان محاكاة شديدة لقوة انفعاله لما يريده ما كانت محاكاته لأصوات الظباء في الاستصراخ والاستئلاف والاستدعاء والاستدفاع. إذ للحيوانات في هذه الأحوال المختلفة أصوات مختلفة فألفته الوحوش وألفها؛ ولم تنكره ولا أنكرها. فلما ثبت في نفسه أمثلة الأشياء بعد مغيبها عن مشاهدته، حدث له نزوغ إلى بعضها؛ وكراهية لبعض. وكان في ذلك كله ينظر إلى جميع الحيوانات فيراها كاسية بالاوبار و الأشعار و أنواع الريش، وكان يرى ما لها من العدو وقوة البطش، وما لها من الأسلحة المعدة لمدافعة من ينازعها، مثل القرون و الأنياب و الحوافر و الصياصي و المخالب. ثم يرجع إلى نفسه، فيرى ما به من العري وعدم السلاح، وضعف العدو، وقلة البطش، عندما كانت تنازعه الوحوش أكل الثمرات، وتستبد بها دونه، وتغلبه عليها، فلا يستطيع المدافعة عن نفسه، ولا الفرار عن شيء منها. وكان يرى أترابه من أولاد الظباء، قد تبتت لها قرون، بعد أن لم تكن، وصارت قوية بعد ضعفها في العدو. ولم ير لنفسه شيئاً من ذلك فكان يفكر في ذلك ولا يدري ما سببه. وكان ينظر إلى ذوي العاهات والخلق الناقص فلا يجد لنفسه شبيهاً فيهم. وكان أيضاً ينظر إلى مخارج الفضول من سائر الحيوانات، فيراها مستورة: أما مخرج أغلظ الفضلتين فبالاذناب، وأما مخرج وأما مخرج أرقهما فبالاوبار وما أشبههما. ولأنها كانت أيضاً اخفى قضباناً منه. فكان ذلك ما يكربه ويسؤه. فلما طال همه في ذلك كله، وهو قد قارب سبعة اعوام، ويئس من أن يكمل له ما قد أضر به نقصه، اتخذ من أوراق الشجر العريضة شيئاً جعل بعضه خلفه و بعضه قدمه، وعمل من الخوض والحلفاء شبه حزام على وسطه، علق به تلك الأوراق فلم يلبث إلا يسيراً حتى ذوى ذلك الورق وجف وتساقط. فما زال يتخذ غيره ويخصف بعضه ببعض طاقات مضاعفة، وربما كان ذلك أطول لبقائه إلا انه على كل حال قصير المدة. واتخذ من أغصان الشجر عصياً وسوى أطرافها وعدل متنها. وكان بها على الوحوش المنازعة له، فيحمل على الضعيف منها، ويقاوم القوي منها، فنبل بذلك قدره عند نفسه بعض نباله، ورأى أن ليده فضلاً كثيراً على أيديها: إذ أمكن له بها ستر عورته واتخاذ العصي التي يدافع بها عن حوزته، ما استغنى به عما أراده من الذنب والعذاب الطبيعي. وفي خلال ذلك ترعرع واربى على السبع سنين، وطال به العناء في تجديد الأوراق التي كان يستتر بها. فكانت نفسه عند ذلك تنازعه إلى اتخاذ ذنب من ذنوب الوحوش الميتة ليعلقه على نفسه، إلا أنه كان يرى أحياء الوحوش تتحامى ميتها وتفر عنه فلا يتأتى له الأقدام على ذلك الفعل، إلى أن صادف في الأيام نسراً ميتاً فهدي إلى نيل أمله منه، واغتنم الفرصة في، إذ لم ير للوحوش عنه نفرةً فأقدم عليه، وقطع جناحيه وذنبه صحاحاً كما هي، وفتح ريشها وسواها، وسلخ عنه سائر جلده، وفصله على قطعتين: ربط إحداهما على ظهره، وأخرى على سرته وما تحتها، وعلق الذنب من خلفه، وعلق الجناحين على عضديه، فأكسبه ذلك ستراً ودفئاً ومهابة في نفوس جميع الوحوش، حتى كانت لا تنازعه ولا تعارضه. فصار لايدنو إليه شيء منها سوى الظبية التي كانت أرضعته وربته: فانها لم تفارقه ولا فارقها، إلى أن اسنت وضعغت، فكان يرتاد بها المراعي الخصبة ويجتني لها الثمرات الحلوة، ويطعمها. ومازل الهزل والضعف يستولي عليها ويتوالى، إلى أن أدركها الموت، فسكنت حركاتها بالجملة، وتعطلت جميع أفعالها. فلما رأها الصبي على تلك الحالة، جزع جزعاً شديداً، وكادت نفسه تفيض أسفاً عليها. فكان يناديها بالصوت الذي كانت عادتها أن تجيبه عند سماعه، ويصيح بأشد ما يقدر عليه، فلا لها عند ذلك حركة ولا تغييراً. فكان ينظر إلى أذنيها والى عينيها فلا يرى بها آفة ظاهرة، وكذلك كان ينظر إلى جميع أعضائها فلا يرى بشيء منها آفة. فكان يطمع إن يعثر على موضع الآفة فيزيلها عنها، فترجع إلى ما كانت عليه فلم ياتت له شيء من ذلك ولا استطاعة. وكان الذي أرشده لهذا الرأي ما كان قد اعتبره في نفسه قبل ذلك: لانه كان يرى انه إذا غمض عينيه أو حجبهما بشيء لا يبصر حتى نزول ذلك العائق، وكذلك كان يرى انه اذا ادخل إصبعه في أذنيه وسدها لا يسمع شيئاً حتى يزول ذلك العارض، وإذا امسك أنفه بيده لا يشم شيئاً من الروائح حتى يفتح أنفه. فاعتقد من اجل ذلك إن جميع ماله من الادراكات و الأفعال قد تكون لها عوائق تعوقها، فإذا أزيلت العوائق عادت الأفعال. فلما نظر إلى جميع أعضاء الظاهرة ولم ير فيها آفة ظاهرة - وكان يرى مع ذلك العطلة قد اشتملها ولم يختص بها عضو دون عضو - وقع في خاطرة أن الآفة التي نزلت بها، إنما هي العضو غائب عن العيان مستكن في باطن الجسد، وان ذلك العضو لا يغني عنه في فعله شيء من هذه الأعضاء الظاهرة. فلما نزلت به الآفة عمت المضرة، وشملت العطلة، وطمع لو أنه عثر على ذلك العضو وأزال عنه ما يزال به لاستقامت أحواله وفاض على سائر البدن نفعه، وعادت الأفعال إلى ما كانت عليه. وكان قد شاهد قبل ذلك في الأشباح الميتة من الوحوش وسواها أن جميع أعضائها مصمتة لا تجويف فيها إلا القحف، والصدر، والبطن. فوقع في نفسه أن العضو الذي بتلك الصفة لن يعدو أحد هذه المواضع الثلاثة، وكان يغلب على ظنه غلبة قوية أنه إنما هو في الموضع المتوسط من هذه المواضع الثلاثة، إذ استقر في نفسه أن جميع الأعضاء محتاجة إليه، وأن الواجب بحسب ذلك أن يكون مسكنه في الوسط. وكان أيضاً إذا رجع إلى ذاته، شعر بمثل هذا العضو في صدره لانه كان يعترض سائراً اعضائه كاليد، والرجل، والأذن، والانف، والعين، ويقدر مفارقتها، فيتاى له أنه كان يستغني عنها، وكان يقدر في رأسه مثل ذلك ويظن أنه يستغني عنه، فإذا فكر في الشيء الذي يجده في صدره، لم يتأت له الاستغناء عنه طرفة عين. وكذلك كان عند محاربته للوحوش أكثر ما كان يتقي من صياصيهم على صدره، لشعوره بالشيء الذي فيه. فلما جزم الحكم بان العضو الذي نزلت به الآفة إنما هو في صدورها، اجمع على البحث عليه والتنقير عنه، لعله يظفر به، ويرى آفته فيزيلها ثم انه خاف أنه يكون نفس فعله هذا أعظم من الآفة التي نزلت بها أولاً فيكون سعيه عليها. ثم أنه تفكر: هل رأى من الوحوش وسواها، من ضار في مثل تلك الحال، ثم عاد إلى مثل حاله الأول؟ فلم يجد شيئاً! فحصل له من ذلك، اليأس من رجوعها إلى حالها الأولى إن هو تركها، وبقي له بعض الرجاء في رجوعها إلى تلك الحال إن هو وجد ذلك العضو وأزال الآفة عنه. فعزم على شق صدرها وتفتيش ما فيه، فاتخذ من كسور الأحجار الصلدة وشقوق القصب اليابسة، أشباه السكاكين، وشق بها بين أضلاعها حتى قطع اللحم الذي بين الأضلاع، وأفضى إلى الحجاب المستبطن للأضلاع فراه قوياً، فقوي ظنه مثل ذلك الحجاب لا يكون إلا لمثل ذلك العضو وطمع بأنه إذا تجاوزه ألفى مطلوبه فحاول شقه، فصعب عليه، لعدم الآلات، ولأنها لم تكن إلا من الحجارة والقصب، فاستجدها ثانية واستحدها وتلطف في خرق الحجاب حتى انخرق له، فأفضى إلى الرئة فظن أنها مطلوبه، فما زال يقلبها ويطلب موضع الآفة بها. وكان أولاً نصفها الذي هو في الجانب الواحد. فلما راها مائلة إلى جهة واحدة، وكان قد اعتقد أن ذلك العضو لا يكون إلا في الوسط في عرض البدن، كما في الوسط في طوله. فمازال يفتش في وسط الصدر حتى ألفى القلب وهو مجلل بغشاء في غاية القوة مربوط بعلائق في غاية الوثاقة، والرثة مطيفة به من الجهة التي بدأ بالشق منها، فقال في نفسه: إن كان لهذا العضو من الجهة الأخرى مثل ما له من الجهة فهو في حقيقة الوسط، ولا محالة أنه مطلوبي. لا سيما مع ما أرى له حسن الوضع، وجمال الشكل، وقلة التشتت، وقوة اللحم، وأنه محجوب بمثل هذا الحجاب الذي لم أر مثله لشيء من الأعضاء. فبحث عن الجانب الآخر من الصدر، فوجد فيه الحجاب المستبطن للأضلاع، ووجد الرئة كمثل ما وجد من هذه الجهة. فحكم بان ذلك العضو هو مطلوبه، فحاول هتك حجابه، وشق شغافه، فبكد واستكراه ما، قدر على ذلك، بعد استفراغ مجهوده. وجرد القلب فراه مصمتاً من كل جهة، فنظر هل يرى فيه آفة ظاهرة؟ فلم ير فيه شيئاً! فشد على يده، فتبين له أن فيه تجويفاً، فقال: لعل مطلوبي الأقصى إنما هو في داخل هذا العضو، وأنا حتى الآن لم أصل إليه. فشق عليه، فألقى فيه تجويفين اثنين احدهما من الجهة اليمنى والآخر من الجهة اليسرى، والذي من الجهة اليمنى مملوء بعقد منعقد، والذي من الجهة اليسرى خال لا شيء به. فقال: لن يعدو مطلوبي أن يكون مسكنه أحد هذين البيتين. ثم قال: أما هذا البيت الأيمن، فلا أرى فيه إلا هذا الدم المنعقد. ولا شك أنه لم ينعقد حتى صار الجسد كله إلى هذا الحال - إذ كان قد شاهد الدماء متى سالت وخرجت انعقدت وجمدت ولم يكن هذا إلا دماً كسائر الدماء - وأنا أرى أن هذا الدم موجود في سائر الأعضاء لا يختص به عضو دون أخر، وأنا ليس مطلوبي شيئاً بهذه الصفة إنما مطلوبي الشيء الذي يختص به هذا الموضع الذي أجدني لا أستغني عنه طرفة العين، واليه كان انبعاثي من أول. واما هذا الدم فكم مرة جرحتني الوحوش في المحاربة فسال مني كثير منه فما ضرني ذلك ولا افقدني شيئاً من أفعالي، فهذا بيت ليس فيه مطلوبي. وأما هذا البيت الأيسر فأراه خالياً لاشيء فيه، وما أرى ذلك لباطل، فاني رأيت كل عضو من الأعضاء إنما لفعل يختص به، فكيف يكون هذا البيت على ما شاهدت من شرفه باطلاً؟ ما أرى إلا أن مطلوبي كان فيه! فارتحل عنه وأخلاه. وعند ذلك، طرأ على هذا الجسد من العطلة ما طرأ، ففقد الإدراك وعدم الحراك. فلما رأى أن الساكن في ذلك البيت قد ارتحل قبل انهدامه وتركه وهو بحاله، تحقق أنه أحرى أن لا يعود إليه بعد أن حدث فيه من الخراب والتخريق ما حدث. فصار عنده الجسد كله خسيساً لا قدر له بالإضافة إلى ذلك الشيء الذي اعتقد في نفسه أنه يسكنه مدة ويرحل عنه بعد ذلك. فاقتصر على الفكرة في ذلك الشيء ما هو؟ وكيف هو؟ وما الذي ربطه بهذا الجسد؟ والى اين صار؟ ومن أي الأبواب خرج عند خروجه من الجسد؟ وما السبب الذي أزعجه إن كان خرج كارهاً؟ وما السبب الذي كره إليه الجسد، حتى فارقه إن كان خرج مختاراً؟ وتشتت فكره في ذلك كله، وسلا عن الجسد وطرحه، وعلم أن أمه التي عطفت عليه وأرضعته، إنما كانت ذلك الشيء المرتحل، وعنه كانت تصدر تلك الأفعال كلها، لا هذا الجسد العاطل وأن هذا الجسد بجملته، إنما هو كالآلة وبمنزلة العصي التي اتخذها هو لقتال الوحوش. فانتقلت علاقته عن الجسد إلى صاحب الجسد ومحركه، ولم يبق له شوق إلا إليه. وفي خلال ذلك نتن ذلك الجسد، وقامت منه روائح كريهة، فزادت نفرته عنه، وود أن لا يراه ثم انه سنح لنظره غرابان يقتتلان حتى صرع أحدهما الآخر ميتاً. ثم جعل الحي يبحث في الأرض حتى حفر حفرة فوارى فيها ذلك الميت بالتراب فقال في نفسه: ما أحسن ما صنع هذا الغراب في مواراة جيفة صاحبه وان كان قد أساء في قتله اياه! وأنا كنت أحق بالاهتداء إلى هذا الفعل بآمي! فحفر حفرة وألقى فيها جسد أمه، وحثا عليها التراب. وبقي يتفكر في ذلك الشيء المصرف للجسد لا يدري ما هو! غير أنه كان ينظر إلى أشخاص الظباء كلها، فيراها على شكل أمه، وعلى صورتها فكان يغلب على ظنه، أن كل واحد منها إنما يحركه ويصرفه شيء هو مثل الشيء الذي كان يحرك أمه ويصرفها، فكان يألف الظباء ويحن إليها لمكان ذلك الشبه. وبقي على ذلك برهة من الزمن، يتصفح أنواع الحيوان والنبات ويطوف بساحل تلك الجزيرة، ويتطلب هل يرى أو يجد لنفسه شبيهاً حسبما يرى لكل واحد من أشخاص الحيوان والنبات أشباهاً كثيرة، فلا يجد شيئاً من ذلك. وكان يرى البحر قد أحدق بالجزيرة من كل جهة، فيعتقد أنه ليس في الوجود أرض سوى جزيرته تلك. واتفق في بعض الاحيان أن انقدحت نار في أجمة قلخ على سبيل المحاكة. فلما بصر بها رأى منظراً هاله، وخلقاً لم يعهده قبل، فوقف يتعجب منها ملياً، ومازال يدنو منها شيئاً فشيئاً، فرأى ما للنار من الضوء الثاقب والفعل الغالب حتى لا تعلق بشيء إلا أتت عليه وأحالته إلى نفسها، فحمله، العجب بها، وبما ركب الله تعالى في طباعه من الجراءة و القوة، على أن يده إليها، وأراد أن يأخذ منها شيئاً فلما باشرها أحرقت يده فلم يستطع القبض عليها فاهتدى إلى أن يأخذ قبساً لم تستول النار على جميعه، فأخذ بطرفه السليم والنار في طرفه الآخر، فتاتي له ذلك وحمله إلى موضعه الذي كان يأوي إليه - وكان قد خلا في جحر استحسنه للسكنى قبل ذلك. ثم مازال يمد تلك النار بالحشيش والحطب الجزل، ويتعهدهاً ليلاً ونهاراً استحساناً منه وتعجباً منها. وكان يزيد انسه بها ليلاً، لأنها كانت تقوم له مقام الشمس في الضياء و الدفء، فعظم بها ولوعه، واعتقد أنها أفضل الأشياء التي لديه: وكان دائماً يراها تتحرك إلى جهة فوق وتطلب العلو، فغلب على ظنه أنها من جملة الجواهر السماوية التي كان يشاهدها. وكان يختبر قوتها في جميع الأشياء بأن يلقيها فيها، فيراها مستولية عليه أما بسرعة واما ببطء بحسب قوة استعداد الجسم الذي كان يلقيه للاحتراق أو ضعفه. وكان من جملة ما القى فيها على سبيل الاختبار لقوتها، شيء من أصناف الحيوانات البحرية - كان قد ألقاه البحر إلى ساحله - فلما أنضجت ذلك الحيوان وسطع قتاره تحركت شهوته إليه، فأكل منه شيئاً فاستطابه، فاعتاد بذلك أكل اللحم، فصرف الحيلة في صيد البر والبحر، حتى مهر في ذلك. وزادت محبته للنار، إذ تأتي له بها من وجوه الاغتذاء الطيب شيء لم يتأت له قبل ذلك. فلما اشتد شغفه بها لما رأى من أحسن آثارها وقوة اقتدارها، وقع في نفسه أن الشيء الذي ارتحل من قلب أمه الظبية التي أنشأته، كان من جوهر هذا الوجود أو من شيء يجانسه، وأكد ذلك في ظنه، ما كان يراه من حرارة الحيوان طول مدة حياته، وبرودته من بعد موته، وكل هذا دائم لا يختل، وما كان يجده في نفسه من شدة الحرارة عند صدره، بازاء الموضع الذي كان قد شق عليه من الظبية، فوقع في نفسه أنه لو أخذ حيواناً حياً وشق قلبه ونظر إلى ذلك التجويف الذي صادفه خالياً عندما شق عليه في أمه الظبية، لرأه في الحيوان الحي وهو مملوء بذلك الشيء الساكن فيه وتحقق هل هو من جوهر النار؟ وهل فيه شيء من الضوء والحرارة، آم لا؟ فعمد إلى بعد الوحوش واستوثق منه كتافاً وشقه على الصفة التي شق بها الظبية حتى وصل القلب. فقصد أولاً إلى الجهة اليسرى منه وشقها، فرأى ذلك الفراغ مملوءاً بهواء بخاري، يشبه الضباب الابيض، فأدخل إصبعه فيه، فوجده من الحرارة في حد كاد يحرقه، ومات ذلك الحيوان على الفور. فصح عنده أن ذلك البخار الحار هو الذي كان يحرك هذا الحيوان، وأن في كل شخص من أشخاص الحيوانات مثل ذلك، ومتى انفصل عن الحيوان مات. ثم تحركت في نفسه الشهوة للبحث عن سائر أعضاء الحيوان وترتيبها وأوضاعها وكميتها وكيفية ارتباط بعضها ببعض، وكيف تستمد من هذا البخار الحار حتى تستمر لها الحياة به، وكيف بقاء هذا البخار المدة التي يبقى، ومن أين يستمد، وكيف لا تنفذ حرارته؟ فتتبع ذلك كله بتشريح الحيوانات الأحياء و الاموات، ولم يزل ينعم النظر فيها ويجيد الفكرة، حتى بلغ في ذلك كله مبلغ كبار الطبيعيين، فتبين له أن كل شخص من أشخاص الحيوان، وان كان كثيراً بأعضائه وتفنن حواسه وحركاته فانه واحد بذلك الروح الذي مبدؤه من قرار واحد، وانقسامه وانقسامه في سائر الأعضاء منبعث منه. وأن جميع الأعضاء إنما هي خادمة له، أو مؤدية عنه، وأن منزلة ذلك الروح في تصريف الجسد، كمنزلة من يحارب الأعداء بالسلاح التام، ويصيد جميع صيد البر والبحر، فيمد لكل جنس آلة يصيده بها والتي يحارب بها تنقسم: إلى ما يدفع به نكيلة غيره، والى ما ينكي بها غيره. وكذلك آلات الصيد تنقسم: إلى ما يصلح لحيوان البحر، والى ما يصلح لحيوان البر، وكذلك الأشياء التي يشرح بها تنقسم: إلى ما يصلح للشق، والى ما يصلح للكسر، والى ما يصلح للثقب، والبدن الواحد، وهو يصرف ذلك أنحاء من التصريف بحسب ما تصلح له كل آلة، وبحسب الغايات التي تلتمس بذلك التصرف. كذلك؛ ذلك الروح الحيواني واحد، وإذا عمل بالة العين كان فعله أبصاراً، وإذا عمل بآلة الآذن كان فعله سمعاً، وإذا عمل بآلة الآنف كان فعله شماً، وإذا عمل بآلة اللسان كان فعله ذوقاً، وإذا عمل بالجلد واللحم كان فعله لمساً، وإذا عمل بالعضد كان فعله حركه، وإذا عمل بالكبد كان فعله غذاء واغتذاء. ولكل واحد من هذه، أعضاء تخدمه. ولا يتم لشيء من هذه فعل إلا بما يصل إليها من ذلك الروح، على الطريق التي تسمى عصباً. ومتى انقطعت تلك الطرق أو انسدت، تعطل فعل ذلك العضو. وهذه الأعصاب إنما تستمد الروح من بطون الدماغ يستمد الروح من القلب، والدماغ فيه أرواح كثير، لانه موضع تتوزع فيه أقسام كثيرة: فآي عضو عدم هذا الروح بسبب من الأسباب تعطل فعله وصار بمنزلة الآلة المطرحة، التي يصرفها الفاعل ولا ينتفع بها. فان خرج هذا الروح بجملته عن الجسد، أو فني، أو تحلل بوجه من الوجوه، تعطل الجسد كله، وصار إلى حالة الموت، فانتهى به إلى هذا من منشئه، وذلك أحد وعشرون عاماً. وفي خلال هذه المدة المذكورة تفنن في وجوه حيله، واكتسى بجلود الحيوانات التي كان يشرحها، واحتذى بها، واتخذ الخيوط من الأشعار ولحا قصب الخطمية والخباري والقنب، وكل نبات ذي خيط. وكان أصل اهتدائه إلى ذلك، أنه أخذ من الحلفاء وعمل خطاطيف من الشوك القوي والقصب المحدد على الحجارة. واهتدى إلى البناء بما رأى من فعل الخطاطيف فاتخذ مخزناً وبيتاً لفضلة غذائه، وحصن عليه بباب من القصب المربوط بعضه إلى بعض، لئلا يصل إليه شيء من الحيوانات عند مغيبه عن تلك الجهة في بعض شؤونه. واستألف جوانح الطير ليستعين بها في الصيد، واتخذ الدواجن ببيضها وفراخها، واتخذ من الصياصي البقر الوحشية شبه الاسنة، وركبها في القصب القوي، وفي عصي الزان وغيرها، واستعان في ذلك بالنار وبحروف الحجارة، حتى صارت شبه الرماح، واتخذ ترسه من جلود مضاعة: كل ذلك لما رأى من عدمه السلاح الطبيعي. ولما رأى أن يده تفي له بكل ما فاته من ذلك، وكان لا يقاومه شيء من الحيوانات على اختلاف أنواعها، إلا أنها كانت عنه فتعجزه هرباً، فكر في وجه الحيلة في ذلك، فلم ير شيئاً أنجع له من أن يتالف بعض الحيوانات الشديدة العدو، ويحسن إليها بأعداد الغذاء الذي يصلح لها، حتى يتأتى له الركوب عليها ومطاردة سائر الأصناف بها. وكان بتلك الجزيرة خيل البرية وحمر وحشية، فاتخذ منها ما يصلح له، وراضها حتى كمل بها غرضه، وعمل عليها من الشرك والجلود أمثال الشكائم والسروج فتاتي له بذلك ما امله من طرد الحيوانات التي صعبت عليه الحيلة في أخذها. وانما تفنن في هذه الأمور كلها ف وقت اشتغاله التشريح، وشهوته في وقوفه على خصائص أعضاء الحيوان، وبماذا تختلف، وذلك في المدة التي حددنا منتهاها بأحد وعشرين عاماً. ثم انه بعد ذلك أخذ في مآخذ أخر من النظر، فتصفح جميع الأجسام التي في عالم الكون والفساد: من الحيوانات على اختلاف أنواعها، والنبات والمعادن وأصناف الحجارة والتراب والماء والبخار والثلج والبرد، والدخان واللهيب والجمر، فرأى لها أصوافاً كثيرة وأفعالاً مختلفة، وحركات متفقة ومضادة، وأنعم النظر في ذلك والتثبت، فرأى أنها تتفق ببعض الصفات وتختلف ببعض، وأنها من الجهة التي تتفق بها واحدة، ومن الجهة التي تختلف فيها متغايرة ومتكثرة فكان تارة ينظر خصائص الأشياء وما يتفرد به بعضها عن بعض، فتكثر عنده كثرة تخرج عن الحصر، وينتشر له الوجود انتشار لا يضبط. كل عضو منها فيرى أنه يحتمل القسمة إلى أجزاء كثيرة جداً، فيحكم على ذاته بالكثرة، وكذلك على ذات كل شيء. ثم كان يرجع إلى نظر آخر من طريق ثان، فيرى أن أعضاءه، وان كانت كثيرة فهي متصلة كلها بعضها ببعض، لا انفصال بينها بوجه، فهي في الحكم الواحد، وأنها لا تختلف إلا بحسب اختلاف أفعالها، أن ذلك الاختلاف إنما هو بسبب ما يصل إليها من قوة الروح الحيواني، الذي انتهى إليه نظره أولاً، وأن ذلك الروح واحد ذاته، وهو حقيقة الذات، وسائر الأعضاء كلها كالآلات، فكانت تتحد عنده ذاته بهذا الطريق. ثم أنه كان ينتقل إلى جميع أنواع الحيوانات، فيرى كل شخص منها واحداً بهذا النوع من النظر. ثم كان ينظر إلى نوع منها: كالظباء والخيل وأصناف الطير صنفاً صنفاً، فكان يرى أشخاص كل نوع يشبه بعضه بعضاً في الأعضاء الظاهرة والباطنة الادراكات والحركات والمنازع، ولا يرى بينها اختلافاً إلا في أشياء يسيرة بالإضافة إلى ما اتفقت فيه. وكان يحكم بان الروح الذي لجميع ذلك النوع شيء واحد، وأنه لم يختلف إلا أنه انقسم على قلوب كثيرة، وأنه لو أمكن أن يجمع جميع الذي افترق في تلك القلوب منه ويجعل في وعاء واحد، لكان كله شيئاً واحداً، بمنزلة ماء واحد، أو شراب واحد، يفرق على أوان كثيرة، ثم يجمع بعد ذلك. فهو في حالتي تفريقه وجمعه شيء واحد، إنما الغرض له التكثر بوجه ما، فكان يرى النوع بهذا النظر واحداً، ويجعل كثرة أشخاصه بمنزلة كثيرة أعضاء الشخص الواحد، التي لم تكن كثرة في الحقيقة. ثم كان يحضر أنواع الحيوانات كلها في نفسه ويتأملها فيراها تتفق في أنها تحس، وتغتذي، وتتحرك بالإرادة إلى أي جهة شاءت، وكان قد علم أن هذه الأفعال هي أخص أفعال الروح الحيواني، وأن سائر الأشياء التي تختلف بها بعد هذا الاتفاق، ليست شديدة الاختصاص بالروح الحيواني. فظهر له بهذا التأمل، أن الروح الحيواني الذي لجميع جنس الحيوان واحد بالحقيقة، وان كان فيه اختلاف يسير، اختص به نوع دون نوع: بمنزلة ماء واحد مقسوم على أوان كثيرة، بعضه أبرد من بعض. وهو في أصله واحد وكل ما كان في طبقة واحدة من البرودة، فهو بمنزلة اختصاص ذلك الروح الحيواني بنوع واحد، وان عرض له التكثر بوجه ما. فكان يرى جنس الحيوان كله واحداً بهذا النوع من النظر. ثم كان يرجع إلى أنواع النبات على اختلافها. فيرى كل نوع منها تشبه أشخاصه بعضها بعضاً في الأغصان، والورق، والزهر والثمر، والأفعال فكان يقيسها بالحيوان، ويعلم أن لها شيئاً واحداً فيه: هو لها بمنزلة الروح الحيواني وأنها بذلك الشيء واحد. وكذلك كان ينظر إلى جنس النبات كله، فيحكم باتحاده بحسب ما يراه من اتفاق فعله في أنه يتغذى وينمو. ثم كان يجمع في نفسه جنس الحيوان وجنس النبات، فيراهما جميعاً متفقين في الاغتذاء والنمو، ألا أن الحيوان يزيد على النبات، بفضل الحس والادراك والتحرك؛ وربما ظهر في النبات شيء شبيه به، مثل تحول وجوه الزهر إلى جهة الشمس، وتحرك عروقه إلى الغذاء، بسبب شيء واحد مشترك بينهما، هو في أحدهما أتمم وأكمل، وفي الآخر قد عاقه عائق ما، وأن ذلك بمنزلة ماء واحد قسم بقسمين، أحدهما جامد والآخر سيال، فيتحد عنده النبات والحيوان. ثم ينظر إلى الأجسام التي لا تحس ولا تغتذي ولا تنمو، من الحجارة، والتراب، والماء، والهواء، واللهب، فيرى أنها أجسام مقدر لها الطول وعرض وعمق وأنها لاتختلف، إلا أن بعضها ذو لون وبعضها لا لون له وبعضها حار والآخر بارد، ونحو ذلك من الاختلافات وكان يرى أن الحار منها يصير بارداً، والبارد يصير حار وكان يرى الماء يصير بخاراً والبخار ماء، والأشياء المحترقة تصير جمراً، ورماداً، ولهيباً، ودخاناً، والدخان إذا وافق في صعوده قبة حجر انعقد فيه وصار بمنزلة سائر الأشياء الأرضية، فيظهر له بهذا التأمل، أن جميعها شيء واحد في الحقيقة، وان لحقتها الكثرة بوجه ما، فذلك مثل ما لحقت الكثرة للحيوان والنبات. ثم ينظر إلى الشيء الذي اتحد به عند النبات والحيوان، فيرى أنه جسم ما مثل هذه الأجسام: له طول وعرض وعمق، وهو إما حار واما بارد، كواحد من هذه الأجسام التي لا تحس ولا تتغذى، وانما خالفها بأفعاله التي تظهر عنه بالآلات الحيوانية والنباتية لا غير، ولعل تلك الأفعال ليست ذاتية، وانما تسري إليه من شيء آخر ولو سرت إلى هذه الأجسام الآخر، لكانت مثله فكان ينظر إليه بذاته مجرداً عن هذه الأفعال، التي تظهر ببادئ الرأي، أنها صادرة عنه، فكان يرى أنه ليس إلا جسماً من هذه الأجسام، فيظهر له بهذا التأمل، أن الأجسام كلها شيء واحد: حيها وجمادها، متحركها وساكنها، إلا أنه يظهر أن لبعضها أفعالاً بالات، ولا يدري هل تلك الأفعال ذاتية لها، أو سارية أليها من غيرها. وكان في هذه الحال لا يرى شيئاً غير الأجسام فكان بهذا الطريق يرى الوجود كله شيئاً واحداً، وبالنظر الأول كثرة لا تنحصر ولا تتناهى. وبقي بحكم هذه الحالة مدة. ثم انه تأمل جميع الأجسام حيها وجامدها. وهي التي هي عنده تارةً شيء واحد وتارةً كثيرة كثرة لا نهاية لها، فرأى إن كل واحد منها، لا يخلو من أحد أمرين: إما أن يتحرك إلى جهة العلو مثل الدخان واللهيب والهواء، إذا حصل تحت الماء واما أن يتحرك إلى الجهة المضادة لتلك الجهة، وهي جهة السفل، مثل الماء، وأجزاء الحيوان و النبات، وأن كل جسم من هذه الأجسام لن يعرى عن إحدى هاتين الحركتين وأنه لا يسكن إلا إذا منعه مانع يعوقه عن طريقه، مثل الحجر النازل يصادف وجه الأرض صلباً، فلا يمكن أن يخرقه، ولو أمكنه ذلك لما انثنى عن حركته فيما يظهر، ولذلك إذا رفعته، وجدته يتحامل عليك بميله إلى جهة السفل، طالباً للنزول. وكذلك الدخان في صعوده، لا ينثني إلا أن يصادف قبة صلبة تحبسه، فحينئذً ينعطف يميناً وشمالاً ثم إذا تخلص من تلك القبة، خرق الهواء صاعداً لأن الهواء لا يمكنه أن يحبسه. وكان يرى إن الهواء إذا ملئ به زق جلد، وربط ثم غوص تحت الماء طلب الصعود وتحامل على من يمسكه تحت الماء، ولا يزال يفعل ذلك حتى يوافي موضع الهواء، وذلك بخروجه من تحت الماء فحينئذً يسكن ويزول عنه ذلك التحامل والميل إلى جهة العلو الذي كان يوجد منه قبل ذلك. ونظر هل يجد جسماً يعرى عن إحدى هاتين الحركتين أو الميل إلى إحداهما في الوقت ما؟ فلم يجد ذلك في الأجسام التي لديه، وانما طلب ذلك، لانه طمع أن يجده، فيرى طبيعة الجسم من حيث هو جسم، دون أن تقترن به وصف من الأوصاف، التي هي منشأ التكثر. فلما أعياه ذلك ونظر إلى الأجسام التي هي أقل الأجسام حملاً للأوصاف فلم يرها تعرى عن أحد هذين الوصفين بوجه، وهما اللذان يعبر عنهما بالثقل والخفة فنظر إلى الثقل والخفة، هل هما للجسم من حيث هو جسم؟ أو هما لمعنى زائد على الجسمية؟ فظهر له أنهما لمعنى زائد على الجسمية لانهما لو كانا للجسم من حيث هو جسم، لما وجد إلا وهما له. ونحن نجد الثقيل لا توجد فيه الخفة، والخفيف لا يوجد فيه الثقل، وهما لا محالة جسمان ولكل واحد منهما معنى منفرد به عن الأخر زائد على جسميته. وذلك المعنى، الذي به غاير كل واحد منهما الآخر، ولولا ذلك لكانا شيئاً واحداً من جميع الوجوه. فتبين له أن حقيقة كل واحد من الثقيل والخفيف، مركبة من معنيين: أحدهما ما يقع فيه الاشتراك منهما جميعاً، وهو معنى الجسمية؛ والآخر ما تنفرد به حقيقة كل واحد منهما على الاخر، وهما أما الثقل في احدهما واما الخفة في الاخر، المقترنان بمعنى الجسمية، أي المعنى الذي يحرك أحدهما الأخر علواً والأخر سفلاً. وكذلك نظر إلى سائر الأجسام من الجمادات والأحياء، فرأى أن حقيقة وجود كل واحد منهما مركبة من معنى الجسمية، ومن شيء أخر زائد على الجسمية: أما واحد، واما أكثر من واحد؛ فلاحت له صور الأجسام على اختلافها وهو أول ما لاح له من العالم الروحاني، اذ هي صور لا تدرك بالحس، وانما تدرك بضرب ما من النظر العقلي. ولاح له في جملة ما لاح من ذلك، أن الروح الحيواني الذي مسكنه القلب - وهو الذي تقدم شرحه أولاً - لابد له أيضاً من معنى زائد على جسميته يصلح بذلك المعنى لأن يعمل هذه الأعمال الغريبة، التي تختص به من ضروب الاحساسات، وفنون الادراكات وأصناف الحركات، وذلك المعنى هو صورته وفضله الذي انفصل به عن سائر الأجسام، وهو الذي يعبر عنه النظار بالنفس الحيوانية. وكذلك ايضاً للشيء الذي يقوم للنبات مقام الحار الغريزي للحيوان، شيء يخصه هو صورته، وهو الذي يعبر عنه النظار بالنفس النباتية. وكذلك لجميع الأجسام الجمادات: وهي ما عدا الحيوان والنبات مما في عالم الكون والفساد شيء يخصها به، يفعل كل واحد منها فعله الذي يختص به مثل صنوف الحركات وضروب الكيفيات المحسوسة عنها، وذلك الشيء هو صورة كل واحد منها، وهو الذي يعبر النظار عنه بالطبيعة. فلما وقف بهذا النظر على ان حقيقة الروح الحيواني، الذي كان تشوقه اليه ابداً، مركبة من معنى الجسمية، ومن معنى أخر زائد على الجسمية، وان معنى الجسمية مشترك، ولسائر الأجسام، والمعنى الأخر المقترن به هو وحده، هان عنده معنى الجسمية فاطرحه، وتعلق فكره بالمعنى الثاني، وهو الذي يعبر عنه النفس؛ فتشوق إلى التحقق به فالتزم الفكرة فيه، وجعل مبدأ النظر في ذلك تصفح الأجسام كلها، لا من جهة ما هي أجسام، بل من وجهة ما هي ذوات صور تلزم عنها خواص، ينفصل بها بعضها ببعض. فتتبع ذلك وحصره في نفسه، فرأى جملة من الأجسام، تشترك في صورة ما يصدر عنها فعل ما، أو أفعال ما، ورأى فريقاً من تلك الجملة، مع أنه يشارك الجملة بتلك الصورة، يزيد عليها بصورة أخرى، يصدر عنها ما، ورأى طائفة من ذلك الفريق، مع أنها تشارك الفريق في الصورة الأولى والثانية، تزيد عليه بصوره ثالثة، تصدر عنها أفعال ما خاصة بها. مثال ذلك: إن الأجسام الأرضية، مثل التراب والحجارة والمعادن والنبات والحيوان، وسائر الأجسام الثقيلة، وهي جملة واحدة تشترك في صورة واحدة تصدر عنها الحركة إلى الأسفل، ما لم يعقها عائق عن النزول: ومتى تحركت إلى جهة العلو بالقسر ثم تركت، تحركت بصورتها إلى الأسفل. وفريق من هذه الجملة، وهو النبات والحيوان، مع مشاركة الجملة المتقدمة في تلك الصورة، يزيد عليها صورة أخرى، يصدر عنها التغذي والنمو. والتغذي: هو أن يخلف المتغذي، بدل ما تحلل منه، بان يحيل إلى ما التشبه بجوهره مادة قريبة منه، يجتذبها إلى نفسه. والنمو: هو الحركة في الأقطار الثلاثة، على نسبة محفوظة في الطول والعرض والعمق. فهذان الفعلان عامان للنبات والحيوان، وهما لا محالة صادران عن صورة مشتركة لهما، وهي المعبر عنها بالنفس النباتية. وطائفة من هذا الفريق، وهو الحيوان خاصة، مع مشاركته الفريق المتقدم في الصورة الأولى والثانية، تزيد عليه بصورة ثالثة، يصدر عنها الحس والتنقل من حين إلى أخر. ورأى أيضاً كل نوع من أنواع الحيوان، له خاصية ينحاز بها عن سائر الأنواع، وينفصل بها متميزاً عنها. فعلم إن ذلك صادر عن صورة له تخصه هي زائدة عن معنى الصورة المشتركة له ولسائر الحيوان، وكذلك لكل واحد من أنواع النبات مثل ذلك. فتبين له إن الأجسام المحسوسة التي في عالم الكون والفساد، بعضها تلتئم حقيقته من معان كثيرة، زائدة على معنى الجسمية، وبعضها من معان اقل؛ وعلم إن معرفة الأقل أسهل من معرفة الأكثر؛ فطلب أولاً الوقوف على الحقيقة لشيء الذي تلتئم حقيقته من اقل الأشياء، ورأى إن الحيوان والنبات، لا تلتئم حقائقها إلا من معان كثيرة، لتفنن أفعالها؛ فأخر التفكير في صورهما. وكذلك رأى إن أجزاء الأرض بعضها ابسط من بعض، فقصد منها إلى ابسط ما قدر عليه وكذلك رأى إن الماء شيء قليل التركيب، لقلة ما يصدر عن صورته من أفعال، وكذلك راى النار والهواء. وكان قد سبق إلى ظنه أولاً، أن هذه الأربعة يستحيل بعضها إلى بعض، وان لها شيئاً واحداً تشترك فيه، وهو معنى الجسمية، وان ذلك الشيء ينبغي إن يكون خلواً من المعاني التي تميز بها كل واحد من هذه الأربعة عن الأخر، فلا يمكن أن يتحرك إلى فوق ولا إلى اسفل، ولا إن يكون حاراً ولا يكون بارداً، ولا يكون رطباً، ولا يابساً، لان كل واحد من هذه الاوصاف، لا يعم جميع الأجسام، فليست إذن للجسم بما هو جسم. فإذا أمكن وجود جسم لا صورة فيه زائدة على الجسمية، فليس تكون فيه صفة من هذه الصفات، ولا يمكن إن تكون فيه صفة إلا وهي تعم سائر الأجسام المتصورة، بضروب الصور. فنظر هل يجد وصفاً واحداً يعم جميع الأجسام: حيها وجمادها، فلم يجد شيئاً يعم الأجسام كلها. إلا معنى الامتداد الموجود في جميعها في الأقطار الثلاثة، التي يعبر عنها بالطول، والعرض، والعمق، فعلم هذا المعنى هو للجسم من حيث هو جسم، لكنه لم يتأت له بالحس وجود جسم بهذه الصفة وحدها، حتى لا يكون فيه معنى زائد على الامتداد المذكور ويكون بالجملة خلواً من سائر الصور. ثم تفكر في هذا الامتداد إلى الأقطار الثلاثة، هل هو معنى الجسم بعينه، وليس ثم معنى أخر أو ليس الأمر كذلك، فرأى أن وراء هذا الامتداد معنى أخر، هو الذي يوجد فيه هذا الامتداد، وان الامتداد وحده لا يمكن إن يقوم بنفسه كما إن ذلك الشيء الممتد، لا يمكن أن تقوم دون امتداد. واعتبر ذلك ببعض هذه الأجسام المحسوسة ذوات الصور، كالطين مثلاً، كان له طول وعرض وعمق على قدر ما. ثم إن تلك الكرة بعينها لو أخذت وردت إلى شكل مكعب أو بيض، لتبدل ذلك الطول وذلك العرض وذلك العمق، وصارت على قدر أخر. غير الذي كانت عليه، والطين واحد بعينه لم يتبدل، غير أنه لا بد له من طول وعرض وعمق على أي قدر كان، ولا يمكن إن يعرى عنها؛ غير أنها لتعاقبها عليه، تبين له أنها معنى على حياله؛ ولكونه لا يعرى بالجملة عنها، تبين له أنها من حقيقة. فلاح له بهذا الاعتبار، إن الجسم، بما هو جسم، مركب على الحقيقة من معنين: أحدهما يقوم منه مقام الطين للكرة في هذا المثال. والأخر: يقوم مقام طول الكرة وعرضها وعمقها، أو المكعب، أو أي شكل كان له. وانه لا يفهم الجسم إلا مركباً من هذين المعنين، وان احدهما لا يستغني عن الأخر. ولكن الذي يمكن أن يتبدل ويتعاقب على أوجه كثيرة، وهو معنى الامتداد يشبه الصورة التي لسائر الأجسام ذوات الصور، والذي يثبت على حال واحدة، وهو الذي ينزل منزلة الطين في المثال المتقدم، يشبه معنى الجسمية التي لسائر الأجسام ذوات الصور. وهذا الشيء الذي هو بمنزلة الطين في هذا المثال هو الذي يسميه النظار المادة والهيولى وهي عارية عن الصورة جملة. فلما نظره إلى هذا الحد، وفارق المحسوس بعض مفارقة، وأشرف على تخوم العالم العقلي، استوحش وحن إلى ما ألفه من عالم الحس، فتقهقر قليلاً وترك الجسم على الإطلاق، إذ هو أمر لا يدركه الحس، ولا يقدر على تناوله. فاخذ أبسط الأجسام المحسوسة التي شاهدها، وهي تلك الأربعة التي كان قد وقف نظره عليها. فأول ما نظر إلى الماء فرأى انه إذا خلي وما تقتضيه صورته، ظهر منه برد محسوس، وطلب النزول إلى اسفل فإذا سخن أما بالنار واما بحرارة الشمس، زال عنه البرد أولاً وبقي فيه طلب النزول، فإذا أفرط عليه بالتسخين، زال عنه طلب النزول إلى اسفل. وصار يطلب الصعود إلى فوق. فزال عنه بالجملة الوصفان اللذان كانا أبداً يصدران عن صورته، ولم يعرف من صورته أكثر من صدور هذين الفعلين عنها. فلما زال هذان الفعلان بطل حكم الصورة، فزالت الصورة المائية عن ذلك الجسم عندما ظهرت منه أفعال من شأنها أن تصدر عن صورة أخرى، وحدثت له صورة أخرى، بعد أن لم تكن، وصدر عنه بها أفعال لم يكن من شأنها أن تصدر عنه وهو بصورته الأولى. فعلم بالضرورة أن كل حادث لا بد له من محدث. فارتسم في نفسه بهذا الاعتبار، فاعل للصورة، ارتساماً على العموم دون تفصيل. ثم أنه تتبع الصور التي كان قد عاينها قبل ذلك، صورة صورة، فرأى أنها كلها حادثة، وأنها لا بد لها من فاعل. ثم نظر إلى ذوات، الصور، فلم ير أنها شيء أكثر من استعداد الجسم لان يصدر عنه ذلك الفعل، مثل الماء، فانه إذا افرط عليه التسخين، استعد للحركة إلى فوق وصلح لها. فذلك الاستعداد هو صورته، إذ ليس ها هنا إلا جسم وأشياء تحس عنه، بعد أن لم تكن؛ فصلوح الجسم لبعض الحركات دون بعض، واستعداده بصورته، ولاح له مثل ذلك في جميع الصور، فتبين له أن الأفعال الصادرة عنها، ليست في الحقيقة لها، وانما هي لفاعل يفعل بها الأفعال المنسوبة إليها؛ وهذا المعنى الذي لاح له، هو قول الرسول الله عليه الصلاة والسلام: "كنت سمعه الذي يسمع به وبصره الذي يبصر به" وفي محكم التنزيل: "بسم الله الرحمن الرحيم" فان تقتلوهم ولكن الله قتلهم؛ وما رميت إذا رميت، ولكن الله رمى! صدق الله العظيم. فلما لاح له من أمر هذا الفاعل، ما لاح على الإجمال دون تفصيل، حدث له شوق حثيث إلى معرفته على التفصيل، ولانه لم يكن بعد فارق عالم الحس، جعل يطلب هذا الفاعل على جهة المحسوسات، وهو لا يعلم بعد هل هو واحد أو كثير؟ فتصفح جميع الأجسام التي لديه، وهي التي كانت فكرته أبداً فيها، فرأها كلها تتكون تارة وتفسد أخرى، وما لم يقف على فساد جملته، وقف على الفساد أجزائه مثل الماء والأرض، فانه راى أجزاءهما تفسد بالنار، وكذلك الهواء رآه يفسد بشدة البرد، حتى بتكون منه الثلج فيسيل ماء. وكذلك سائر الأجسام التي كانت لديه، ولم ير منها شيئاً بريئاً عن الحدوث والافتقار إلى الفاعل المختار، فاطرحها كلها وانتقلت فكرته إلى الأجسام السماوية. وانتهى إلى هذا النظر على رأس أربعة أسابيع من منشئه، وذلك ثمانية وعشرون عاماً. فعلم إن السماء وما فيها من كواكب الأجسام، لأنها ممتدة في الأقطار الثلاثة: الطول، والعرض، والعمق؛ لا ينفك شيء منها عن هذه الصفة، وكل ما لا ينفك عن هذه الصفة، فهو جسم؛ فهي إذن كلها أجسام. ثم تفكر هل هي ممتدة إلى ما لا نهاية، وذاهبة أبداً في الطول والعرض والعمق إلى ما لا نهاية، أو هي متناهية محدودة بحدود تنقطع عندها، ولا يمكن أن يكون وراءها شيء من الامتداد؟ فتحير بعد ذلك بعض الحيرة. ثم انه بقوة فطرته، وذكاء خاطره، راى أن جسماً لا نهاية له أمر باطل، وشيء لا يمكن، ومعنى لا يعقل، وتقوى هذا الحكم عنده بحجج كثيرة، سنحت له بينه وبين نفسه وذلك أنه قال: أما الجسم السماوي فهو متناه من الجهة التي تليني والناحية التي وقع عليها حسي، فهذا لا شك فيه لأنني أدركه ببصر، وأما الجهة التي تقابل هذه الجهة، وهي التي يداخلني فيها الشك، فاني أيضاً أعلم من المحال أن تمتد إلى غير نهاية، لأني إن تخيلت أن خطين اثنين، يبتدئان من هذه الجهة المتناهية، ويمران في سمك الجسم إلى غير نهاية حسب امتداد الجسم، ثم تخيلت أن أحد هذين الخطين، قطع منه جزء كبير من ناحية طرفه المتناهي، ثم أخذ ما بقي منه شيء واطبق الخط المقطوع منه على الخط الذي لم يقطع منه شيء، وذهب الذهن كذلك معهما إلى الجهة التي يقال إنها غير متناهية، فأما أن نجد خطين أبداً يمتدان إلى غير نهاية ولا ينقص أحدهما عن الأخر، فيكون الذي قطع منه جزء مساوياً للذي لم يقطع منه شيء وهو محال، كما أن الكل مثل الجزء المحال؛ واما أن لا يمتد الناقص معه ابداً، بل ينقطع دون مذهبه ويقف عن الامتدادمعه، فيكون متناهياً، فإذا رد عليه القدر الذي قطع منه أولاً، وقد كان متناهياً، صار كله أيضاً متناهياً، وحينئذ لا يقصر عن الخط الأخر الذي يقطع منه شيء، ولا يفضل عليه فيكون إذن مثله وهو متناه، فذلك أيضاً متناه، فالجسم الذي تفرض فيه هذه الخطوط متناه، وكل جسم يمكن أن تفرض فيه هذه الخطوط، فكل جسم متناه. فإذا فرضنا أن جسماً غير متناه، فقد فرضنا باطلاً ومحالاً. فلما صح عنده بفطرته الفائقة التي لمثل هذه الجهة، أن جسم السماء متناه، أراد أن يعرف على أي شكل هو، وكيفية انقطاعه بالسطوح التي تحده. فنظر أولاً إلى الشمس والقمر وسائر الكواكب، فرأها كلها تطلع من جهة المشرق، وتغرب من جهة المغرب، فما كان يمر على سمت رأسه، رأه يقطع دائرة عظمى، وما مال عن سمت رأسه إلى الشمال أو إلى الجنوب، رأه يقطع دائرة أصغر من تلك. وما كان أبعد عن سمت الرأس إلى أحد الجانبين، كانت دائرته أصغر من دائرة ما هو أقرب. حتى كانت أصغر الدوائر التي تتحرك عليها الكواكب، دائرتين اثنتين: إحداهما حول القطب الجنوبي، وهي مدار سهيل، والاخرى حول القطب الشمالي، وهي المدار الفرقدين. ولما كان مسكنه على خط الاستواء الذي وصفناه أولاً، كانت هذه الدوائر كلها على سطح آفة. ومتشابهة في الجنوب والشمال وكان القطبان معاً ظاهرين له، وكان يترقب إذا طلع كوكب من الكواكب على دائرة كبيرة، وطلع كوكب آخر على دائرة صغيرة، وكان طلوعهما معاً، فكان يرى غروبهما معاً. واطرد له في ذلك جميع الكواكب وفي جميع الأوقات، فتبين له بذلك أن الفلك على شكل الكرة، وقوى ذلك في اعتقاده، ما رآه من رجوع الشمس والقمر وسائر الكواكب إلى المشرق، بعد مغيبها بالمغرب، وما رآه أيضاً من أنها تظهر لبصره على قدر واحد من العظم في حال طلوعها وتوسطها وغروبها، وأنها لو كانت حركتها على غير شكل الكرة لكانت لا محالة في بعض الأوقات، أقرب إلى بصره منها في وقت آخر، ولو كانت كذلك، لكانت مقاديرها واعظامها تختلف عند بصره فيراها في حال القرب أعظم مما يراها في حال البعد، لاختلاف أبعادها عن مركزه حينئذ بخلافها على الأول. فلما لم يكن شيء من ذلك؛ تحقق عنده كروية الشكل. وما زال يتصفح حركة القمر، فيراها آخذه من المغرب إلى المشرق وحركات الكواكب السيارة كذلك، حتى تبين له قدر كبير من علم الهيئة، وظهر له أن حركتها لا تكون إلا بأفلاك كثيرة، كلها مضمنة في فلك واحد، هو أعلاها. وهو الذي يحرك الكل من المشرق إلى المغرب في اليوم والليلة. وشرح كيفية انتقاله. ومعرفة ذلك يطول؛ وهو مثبت في الكتب، ولا يحتاج منه في غرضنا إلا للقدر الذي أردناه. فلما انتهى إلى هذه المعرفة، ووقف على أن الفلك بجملته وما يحتوي عليه، كشيء واحد متصل بعضه ببعض، وأن جميع الأجسام التي كان ينظر فيها أولاً: كالأرض والماء والهواء والنبات والحيوان وما شاكلها، هي كلها في ضمنه وغير خارجة عنه، وأنه كله أشبه شيء بشخص من أشخاص الحيوان؛ وما فيه من الكواكب المنيرة هي بمنزلة حواس الحيوان؛ وما فيه من ضروب الأفلاك، المتصل بعضها ببعض، هي بمنزلة أعضاء الحيوان؛ وما في داخله من الكون والفساد هي بمنزلة ما في جوف الحيوان من أصناف الفضول والرطوبات، التي كثيراً ما يتكون فيها أيضاً حيوان، كما يتكون في العالم الأكبر. فلما تبين له أنه كله كشخص واحد في الحقيقة، واتحدت عنده أجزاؤه الكثيرة بنوع من النظر الذي اتحدت به عنده الأجسام التي في عالم الكون والفساد، تفكر في العالم بجملته، هل هو شيء حدث بعد إن لم يكن، وخرج إلى الوجود بعد العدم؟ أو هو أمر كان موجوداً فيما سلف، ولم يسبقه العدم بوجه من الوجوه؟ فتشك في ذلك ولم يترجح عنده أحد الحكمين على الآخر. وذلك أنه كان إذا أزمع على اعتقاد القدم، اعترضه عوارض كثيرة، من استحالة وجود ما لا نهاية له، بمثل الذي استحال عنده به وجود جسم لا نهاية وكذلك أيضاً كان يرى أن هذا الوجود لا يخلو من الحوادث، فهو لا يمكن تقدمه عليها، وما لا يمكن أن يتقدم على الحوادث، فهو أيضاً محدث. وإذا أزمع على اعتقاد الحدوث، اعترضته عوارض أخرى، وذلك أنه كان يرى أن معنى حدوثه، بعد أن لم يكن لا يفهم إلا على أن الزمان تقدمه، والزمان من جملة العالم وغير منفك عنه، فإذن لا يفهم تأخر العالم عن الزمان. وكذلك أيضاً كان يقول: إذا كان حادثاً، فلا بد له من محدث؛ وهذا المحدث الذي أحدثه، لم أحدثه الآن ولم يحدثه قبل ذلك، الطارئ طرأ عليه ولا شيء هناك غيره، أم لتغير حدث في ذاته؟ فان كان فما الذي احدث ذلك التغيير؟ وما زال يتفكر في ذلك عدة سنين. فتتعارض عنده الحجج، ولا يترجح عنده أحد الاعتقادين على الآخر. فلما أعياه ذلك، جعل يتفكر ما الذي يلزم عن كل واحد من الاعتقادين، فلعل اللازم عنهما يكون شيئاً واحداً. فرأى انه إن اعتقد حدوث العالم خروجه إلى الوجود بعد العدم، فاللازم عن ذلك ضرورة، انه لا يمكن أن يخرج إلى الوجود بنفسه، وانه لا بد له من فاعل يخرجه إلى الوجود، وان ذلك الفاعل لا يمكن إن يدرك بشيء من الحواس، لانه لو أدرك بشيء من الحواس لكان جسماً من الأجسام، ولو كان جسماً من الأجسام لكان من جملة العالم، وكان حادثاً واحتاج إلى محدث، ولو كان ذلك المحدث الثاني أيضاً جسماً، لحتاج إلى محدث ثالث، والثالث إلى رابع، ويتسلسل ذلك إلى غير نهايةً وهو باطل. فإذن لابد للعالم من فاعل ليس بجسم، وإذا لم يكن جسماً فليس إلى إدراكه لشيء من الحواس سبيل، الآن الحواس الخمس لا تدرك إلا الأجسام، وإذا لا يمكن أن يحس فلا يمكن أن يتخيل، لان التخيل ليس شيئاً إلا إحضار صور المحسوسات بعد غيبتها، وإذا لم يكن جسماً فصفات الأجسام كلها تستحيل عليه، وأول صفات الأجسام هو الامتداد في الطول والعرض والعمق، وهو منزه عن ذلك، وعن جميع ما يتبع هذا الوصف من صفات الأجسام. وإذا كان فاعلاً للعالم فهو لا محالة قادر عليه وعالم به "بسم الله الرحمن الرحيم" إلا يعلم من خلق، وهو اللطيف الخبير؟ صدق الله العظيم. وراى أيضاً انه إن اعتقد قدم العالم، وان العدم لم يسبقه، وانه لم يزل كما هو، فان اللازم عن ذلك أن حركته قديمة لا نهاية لها من جهة الابتداء، إذ لم يسبقها سكون يكون مبدؤها منه، وكل حركة فلابد لها من محرك ضرورة، والمحرك أما أن يكون قوة سارية في جسم من الأجسام - أما جسم المتحرك نفسه، واما جسم أخر خارج عنه - واما أن تكون قوة ليست سارية ولا شائعة قي جسم. وكل قوى سارية في جسم وشائعه فيه، فانها تنقسم بانقسامه، وتتضاعف بتضاعفه، مثل الثقل بالحجر مثلاً. المحرك إلى الأسفل. فانه إن قسم الحجر نصفين. وان زيد عليه أخر مثله، زاد في الثقل أخر مثله، فان أمكن أن يتزايد الحجر إلى غير نهاية، كتزايد هذا الثقل إلى غير نهاية، وان وصل الحجر إلى حد ما من العظم ووقف، وصل الثقل إلى ذلك الحد ووقف، لكنه قد تبرهن أن كل جسم فانه لا محالة متناه، فإذن كل قوة في الجسم فهي لا محالة متناهية. فان وجدناها قوة تفعل فعلاً لا نهاية له، فهي قوة ليست في جسم، وقد وجدنا الفلك يتحرك أبداً حركة لانهاية لها ولا انقطاع إذ فرضناه قديماً لا ابتداء له فالواجب على ذلك أن تكون القوة التي تحرك ليست في جسمه، ولا في جسم خارج عنه. فهي إذا لشيء بريء عن الأجسام، وغير موصوف بشيء من أوصاف الجسمية، وقد كان لاح له في نظره الأول في عالم الكون والفساد إن حقيقة وجود كل جسم، إنما هي من جهة صورته التي هي استعداده لضروب الحركات، وان وجوده الذي له من جهة مادته وجود ضعيف لا يكاد يدرك؛ فان وجود العالم كله إنما هو من جهة استعداده لتحريك هذا المحرك البريء عن المادة، وعن صفات الأجسام، المنزه عن أن يدركه حس، أو يتطرق إليه خيال، سبحانه، وإذا كان فاعلاً لحركات الفلك على اختلاف أنواعها، فعلاً لا تفاوت فيه ولا فتور فيه ولا قصور، فهو لا محالة قادر عليها وعالم بها. فانتهى نظره بهذا الطريق إلى ما انتهى إليه بالطريق الأول، ولم يضره في ذلك تشككه في قدم العالم أو حدوثه، وصح له على الوجهين جميعاً وجود فاعل غير الجسم، ولا متصل بجسم ولا منفصل عنه، ولا داخل فيه، ولا خارج عنه، إذ: الاتصال، والانفصال، والدخول، هي كلمات من صفات الأجسام، وهو منزه عنها. ولما كانت المادة في كل جسم مفتقرة إلى الصورة، إذ لا تقوم إلا بها ولا تثبت لها حقيقة دونها، وكانت الصورة لا يصح وجودها إلا من فعل هذا الفاعل تبين له افتقار جميع الموجودات في وجودها إلى هذا الفاعل وأنه لا قيام لشيء منها إلا به فهو إذن علة لها، وهي معلومة له، سواء كانت محدثة الوجود، بعد أن سبقها العدم، أو كانت الابتداء لها من جهة الزمان، ولم يسبقها العدم قط، فانها على كلا الحالتين معلولة، ومفتقرة إلى الفاعل، متعلقة الوجود به، ولولا دوامه لم تدم، ولولا وجوده لم توجد، ولولا قدمه لم تكن قديمة، وهو في ذاته غني عنها وبريء منها! وكيف لا يكون كذلك وقد تبرهن أن قدرته غير متناهية، وأن جميع الأجسام وما يتصل بها أو يتعلق بها، ولو بعض التعلق، هو متناه منقطع. فإذن العالم كله بما في السماوات والأرض والكواكب، وما بينها، وما فوقها، وما تحتها، فعله وخلقه؛ ومتأخر عليه بالذات، وان كانت غير ماخرة عليها بالزمان. كما انك إذا أخذت في قبضتك جسماً من الأجسام، ثم حركت يدك، فان ذلك الجسم لا محالة يتحرك تابعاً لحركة يدك، حركة متأخرة عن حركة يدك، تأخراً بالذات؛ وان كانت لم تتأخر بالزمان عنها، بل كان ابتداؤهما معاً، فكذلك العالم كله، معلول ومخلوق لهذا الفاعل بغير زمان "بسم الله الرحمن الرحيم" إنما أمره إذا أراد شيئاً أن يقول له كن فيكون صدق الله العظيم. فلما راى إن جميع الموجودات فعله، تصفحها من بعد ذا تصفحاً على طريق الاعتبار في قدرة فاعلها؛ والتعجب من غريب صنعته، ولطيف حكمته، ودقيق علمه فتبين له في اقل الأشياء الموجودة، فضلاً عن أكثرها من أثار الحكمة، وبدائع الصنعة، ما قضى منه كل العجب، وتحقق عنده إن ذلك لا يصدر إلا عن فاعل مختار في غاية الكمال وفوق الكمال "بسم الله الرحمن الرحيم" لا يغرب عنه مثقال ذرة في السموات ولا في الأرض ولا اصغر من ذلك ولا أكبر صدق الله العظيم. ثمتأمل في جميع أصناف الحيوان، كيف "بسم الله الرحمن الرحيم" أعطى كل شيء خلقه، ثم هداه صدق الله العظيم لاستعماله، فلولا أنه هداه لاستعمال تلك الأعضاء التي خلقت له في وجوه المنافع المقصود بها، لما انتفع بها الحيوان، وكانت كلاً عليه، فعلم بذلك أنه أكرم الكرماء، وارحم الرحماء. من فيض ذلك الفاعل المختار - جل جلاله - ومن وجوده، ومن فعله، فعلم أن الذي هو في ذاته أعظم منها، وأكمل، واتمم وأحسن، وأبهى وأجمل وأدوم، وأنه لا نسبة لهذه إلى تلك. فما زال يتتبع صفات الكمال كلها، فيراها له وصادرة عنه، ويرى أنه أحق بها من كل ما يوصف بها دونه. وتتبع صفات النقص كلها فرآه بريئاً منها، ومنزهاً عنها؛ وكيف لا يكون بريئاً منها وليس معنى النقص إلا العدم المحض، أو ما يتعلق بالعدم؟ وكيف يكون العدم تعلق أو تلبس، بمن هو الموجود المحض، الواجب الوجود بذاته، المعطي لكل ذي وجود وجوده، فلا وجود إلا هو: فهو الوجود، وهو الكمال، وهو التمام، وهو الحسن، وهو البهاء، وهو القدرة، وهو العلم، وهو هو، و "بسم الله الرحمن الرحيم" كل شيء هالك إلا وجهه صدق الله العظيم. فانتهت به المعرفة إلى هذا الحد، على رأس خمسة أسابيع من منشئه، وذلك خمسة وثلاثون عاماً، وقد رسخ في قلبه من هذا الفاعل، ما شغله عن الفكرة في كل شيء إلا فيه، وذهل عما كان فيه تصفح الموجودات والبحث عنها، حتى صار بحيث لا يقع بصره على شيء من الأشياء، إلا ويرى فيه أثر الصنعة، ومن حينه، فينتقل بفكره على الفور إلى الصانع ويترك المصنوع، حتى اشتد شوقه إليه، وانزعج قلبه بالكلية عن العالم الأدنى المحسوس، وتعلق بالعالم الأرفع المعقول. فلما حصل له العلم بهذا الموجود الرفيع الثابت الوجود الذي لا سبب لوجود جميع الأشياء، أراد أن يعلم بأي شيء حصل له هذا العالم، وبأي قوة أدرك هذا الموجود: فتصفح حواسه كلها وهي: السمع، والبصر، والشم، والذوق، واللمس، فرأى أنها لا تدرك شيئاً إلا جسماً، أو ما هو في الجسم، وذلك أن السمع لا يدرك المسموعات، وهي ما يحدث من تموج الهواء عند تصادم الأجسام، والبصر إنما يدرك الألوان، والشم يدرك الروائح، والذوق يدرك الطعوم، واللمس يدرك الأمزجة والصلابة واللين، والخشونة والملاسة، وكذلك القوة الخيالية لا تدرك شيئاً إلا أن يكون له طول وعرض وعمق؛ وهذه المدركات كلها من صفات الأجسام، وليس لهذه الحواس أدراك شيء سواها، وذلك لأنها قوى شائعة في الأجسام، ومنقسمة بانقسامها، فهي لذلك لا تدرك إلا جسماً منقسماً، لان هذه القوة إذا كانت شائعة في شيء منقسم، فلا محالة أنها إذا أدركت شيئاً من الأشياء، فانه ينقسم بانقسامها؛ فإذن كل قوة في جسم، فانها لا محالة لا تدرك إلا جسماً أو ما هو جسم. وقد تبين إن هذا الموجود الواجب الوجود، بريء من صفات الأجسام من جميع الاتجاهات، فإذن لا سبيل إلى إدراكه إلا بشيء ليس بجسم، ولا هو قوة في جسم، ولا تعلق له وجه من الوجوه بالأجسام، ولا هو داخل فيها ولا خارج عنها، ولا متصل بها ولا منفصل عنها. وقد كان تبين له أن أدركه بذاته، ورسخت المعرفة به عنده، فتبين له بذلك أن ذاته التي أدركه بها أمر غير جسماني، ولا يجوز عليه شيء من صفات الأجسام، وان كل ما يدركه من ظاهر ذاته من الجسمانية فانها ليست حقيقة ذاته، وانما حقيقة ذاته ذلك الشيء الذي أدرك به الموجود المطلق الواجب الوجود. فلما علم أن ذاته ليست هذه المتجسمة التي يدركها بحواسه، ويحيط بها أديمه، هان عنده بالجملة جسمه، وجعل يتفكر في تلك الذات الشريفة، التي أدرك بها ذلك الموجود الشريف الواجب الوجود، ونظر في ذاته تلك الشريفة، هل يمكن أن تبيد أو تفسد وتضمحل، أو هي دائمة البقاء؟ فرأى إن الفساد والاضمحلال إنما هو من صفات الأجسام بأن تخلع صورة وتلبس صورة أخرى، مثل الماء إذا صار هواء، والهواء إذا صار ماء، والنبات إذا صار تراباً، والتراب إذا صار نباتاً، هذا هو معنى الفساد. وأما الشيء الذي ليس بجسم، ولا يحتاج في قوامه إلى جسم، وهو منزه بالجملة عن الجسمانية، فلا يتصور فساده البتة. فلما ثبت له أن ذاته الحقيقة لا يمكن فسادها، أراد إن يعلم كيف يكون حالها إذا اطرح البدن وتخلت عنه، وقد كان تبين له أنها لا تطرحه إلا إذا لم يصلح آلة لها، فتصفح جميع القوى المدركة، فرأى أن كل واحدة منها تارةً تكون مدركة بالقوة، وتارةً تكون مدرة بالفعل: مثل العين في حال تغميضها أو أعراضها عن البصر، فانها تكون مدركة بالقوة - ومعنى مدركه بالقوة أنها لا تدرك الآن وتدرك في المستقبل - وفي حال فتحها واستقبالها للمبصر، تكون مدركه بالفعل - ومعنى مدركة بالفعل أنها الآن تدرك - وكذلك كل واحدة من هذه القوى تكون مدركة بالقوة وتكون مدركة بالفعل، وكل واحدة من هذه القوى إن كانت لم تدرك قط بالفعل، فهي ما دامت بالقوة لا تتشوق إلى إدراك الشيء المخصوص بها لأنها لم تتعرف به بعد، مثل من خلق مكفوف البصر؛ وان كانت قد أدركت بالفعل تارةً، ثم صارت بالقوة، فانها ما دامت بالقوة تشتاق إلى الإدراك بالفعل لأنها قد تعرفت إلى المدرك، وتعلقت به، وحنت إليه، مثل من كان يصيراً ثم عمي فانه لا يزال يشتاق إلى المبصرات. وبحسب ما يكون الشيء المدرك أتم وأبهى وأحسن، يكون الشوق أكثر؛ والتألم لفقده اعظم، ولذلك كان تألم من يفقد بصره بعد الرؤية أعظم من تألم من يفقد شمه، إذ الأشياء التي يدركها البصر أتم وأحسن من التي يدركها الشم، فان كان في الأشياء شيء لا نهاية لكماله، ولا غاية لحسنه وجماله وبهائه، وهو فوق الكمال والبهاء والجمال، وليس في الوجود كمال، ولا حسن، ولا بهاء، ولا جمال إلا صادر من جهته، وفائض من قبله، فمن فقد إدراك ذلك الشيء بعد إن تعرف به، فلا محالة أنهما ما دام فاقد له، يكون في ألام لا نهاية لها، كما أن من كان مدركاً له على الدوام، فانه يكون في لذة لا انفصام لها، وغبطة لا غاية لها ورائها، وبهجة وسرور لا نهاية لهما. وقد تبين له أن الموجود الواجب الوجود. متصف بأوصاف الكمال كلها، ومنزه عن الصفات النقص وبريء منها. وتبين له أن الشيء الذي به يتوصل إلى أدركه أمر لا يشبه الأجسام، ولا يفسد لفسادها؛ فظهر له بذلك أن من كانت له مثل هذه الذات، المعدة لمثل هذا الإدراك؛ فانه إذا أطرح البدن بالموت؛ فإما أن يكون قبل ذلك - في مدة تصريفه للبدن - لم يتعرف قط بهذا الموجود الواجب الوجود؛ ولا اتصل به؛ ولا سمع عنه؛ فهذا إذا فارق البدن لا يشتاق إلى ذلك الموجود ولا يتألم لفقده. واما جميع القوى الجسمانية، فانها تبطل ببطلان الجسم؛ فلا تشتاق أيضاً إلى مقتضيات تلك القوى، ولا تحن إليها، ولا تتألم لفقدها. وهذه حال البهائم غير الناطقة كلها: سواء كانت من صورة الإنسان أو لم تكن. واما إن يكون قبل ذلك - في مدة تصريفه للبدن - قد تعرف بهذا الموجود، وعلم ما هو عليه من الكمال والعظمة والسلطان والحسن إلا انه أعرض عنه واتبع هواه، حتى وافته منيته وهو على تلك الحال، فيحرم المشاهدة، وعنده الشوق إليها فيبقى في عذاب طويل، وألام لا نهاية لها. فأما من يتخلص من تلك الآلام بعد جهد طويل، ويشاهد ما تشوق إليه قبل ذلك، واما أن يبقى في آلامه بقاءً سرمدياً، بحسب استعداده لكل واحد من الوجهين لحياته الجسمانية. واما من تعرف بهذا الموجود الواجب الوجود، قبل أن يفارق البدن، واقبل بكليته عليه والتزم الفكرة في جلاله وحسن بهائه، ولم يعرض عنه حتى وافته منيته، وهذا على حال من الإقبال والمشاهدة بالفعل. فهذا إذا فارق البدن بقي في لذة لا نهاية لها، وغبطة وسرور وفرح دائم، لاتصال مشاهدته لذلك الموجود الواجب الوجود، وسلامة تلك المشاهدة من الكدر والشوائب؛ ويزول عنه ما تقتضيه هذه القوى الجسمانية من الأمور الحسية التي هي - بالإضافة إلى تلك الحال - ألام وشرور وعوائق. فلما تبين له أن كمال ذاته ولذتها إنما هو بمشاهدة ذلك الموجود الواجب الوجود على الدوام، مشاهدة بالفعل أبداً، حتى لا يعرض عنه طرفة عين لكي توافيه منيته، وهو في حال المشاهدة بالفعل، فتتصل لذته دون أن يتخللها ألم. ثم جعل يتفكر كيف يتأتى له دوام هذه المشاهدة بالفعل، حتى لا يقع منه أعراض فكان يلازم الفكرة في ذلك الموجود كل ساعة، فما هو إلا يسنح لبصره محسوس ما من المحسوسات، أو يخرق سمعه صوت بعض الحيوان، أو يتعرضه خيال من الخيالات، أو يناله ألم في أحد اعضائه، أو يصيبه الجوع أو العطش أو البرد أو الحر، أو يحتاج القيام لدفع فضوله؛ فتختل فكرته، ويزول عما كان فيه، ويتعذر عليه الرجوع إلى ما كان عليه من حال المشاهدة، إلا بعد جهد. وكان يخاف أن تفاجأه منيته وهو في حال الأعراض، فيفضي إلى الشقاء الدائم، وألم الحجاب. فساءه حاله ذلك، وأعياء الدواء. فجعل يتصفح أنواع الحيوانات كلها، وينظر أفعالها وما تسعى فيه، لعله يتفطن في بعضها أنها شعرت بهذا الموجود، وجعلت تسعى نحوه، فيتعلم منها ما يكون في سبب نجاته. فرآها كلها إنما تسعى في تحصيل غذائها، ومقتضى شهواتها من المطعوم والمشروب والمنكوح، والاستظلال والاستدفاء، وتجد في ذلك ليلها ونهارها إلى حين مماتها وانقضاء مدتها. ولم ير شيئاً منها ينحرف عن هذا الرأي، ولا يسعى لغيره في وقت من الأوقات، فبان له بذلك أنها لم تشعر بذلك الموجود ولا اشتاقت إليه، ولا تعرفت إليه بوجه من الوجوه، وأنها كلها صائرة إلى العدم، أو إلى حال شبيه بالعدم. فلما حكم على ذلك بالحيوان، علم أن الحكم على النبات أولى، إذ ليس للنبات من الادراكات إلا بعض ما للحيوان. وإذا كان الأكمل إدراكاً لم يصل إلى هذه المعرفة، فالأنقص إدراكاً أحرى أن لا يصل، مع انه رأى أيضاً أن أفعال النبات كلها لا تتعدى الغذاء والتوليد. ثم انه بعد ذلك نظر إلى الكواكب والأفلاك فرآها كلها منتظمة الحركات، جارية على نسق؛ ورآها شفافة ومضيئة بعيدة عن قبول التغيير والفساد، فحدس حدساً قوياً أن لها ذوات سوى أجسامها، تعرف ذلك الموجود الواجب الوجود، وأن تلك الذوات العارفة ليست بأجسام، ولا منطبعة في أجسام مثل ذاته، هو، العارفة، وكيف لا يكون لها مثل تلك الذوات البريئة عن الجسمانية، ويكون لمثله على ما به من الضعف وشدة الاحتياج إلى الأمور المحسوسة، وأنه من جملة الأجسام الفاسدة؟ ومع ما به من النقص، فلم يعقه ذلك عن أن تكون ذاته بريئة عن الأجسام لا تفسد، فتبين له بذلك أن الأجسام السماوية أولى بذلك، وعلم أنها تعرف ذلك الموجود الواجب الوجود وتشاهد على الدوام بالفعل، لأن العوائق التي قطعت به هو عن الدوام المشاهدة من العوارض المحسوسة، لا يوجد مثلها للأجسام السماوية. ثم انه تفكر: لم اختص هو من بين سائر أنواع الحيوانات بهذه الذات التي أشبه بها الأجسام السماوية. وقد كان تبين له أولاً من آمر العناصر واستحالة بعضها إلى بعض، وأن جميع ما على وجه الأرض لا يبقى على صورته؛ بل الكون والفساد متعاقبان عليه أبداً، وأن أكثر هذه الأجسام مختلطة مركبة من أشياء متضادة، ولذلك تؤول إلى الفساد، وانه لا يوجد منه شيء صرفاً، وما كان منها قريباً من أن يكون صرفاً خالصاً لا شائبة فيه، فهو بعيد عن الفساد جداً مثل الذهب والياقوت، وأن الأجسام البسيطة صرفة، ولذلك هي بعيدة عن الفساد، والصور لا تتعاقب عليها. وتبين له هنالك أن جميع الأجسام التي في عالم الكون والفساد، منها ما تتقوم حقيقتها بصورة واحدة زائدة على معنى الجسمية - وهذه هي الاسطقسات الأربع - ومنها ما تتقوم حقيقتها أكثر من ذلك كالحيوان والنبات. فما كان قوام حقيقته بصور أقل، كانت أفعاله أقل، وبعده عن الحياة أكثر، فان عدم الصورة جملة لم يكن فيه إلى الحياة طريق، وصار في حال شبيه بالعدم، وما كان قوام حقيقته بصور أكثر، كانت أفعاله أكثر، ودخوله في حال الحياة أبلغ؛ وان كانت تلك الصورة بحيث لا سبيل إلى مفارقتها لمادتها التي اختصت بها كانت الحياة حينئذ كامل الظهور والكمال والقوة. فالشيء العديم للصورة جملة هو الهيولى والمادة، ولا شيء من الحياة فيها وهي شبيهة بالعدم، والشيء المتقوم بصورة واحدة هي الاسطقسات الأربع وهي في أول مراتب الوجود في عالم الكون والفساد ومنها تتركب الأشياء ذوات الصور الكثيرة. وهذه الاسطقسات ضعيفة الحياة جداً، إذ ليست تتحرك إلا حركة واحدة، وانما كانت ضعيفة الحياة لان لكل واحد منها ضداً ظاهر العناد يخالفه في مقتضى طبيعته، ويطلب أن يغير صورته. فوجوده لذلك غير متمكن، وحياته ضعيف، والبات أقوى حياة منه والحيوان أظهر حياة منه. وذلك أن ما كان من هذه المركبات تغلب عليه طبيعة أسطقس واحد، فلقوته فيه يغلب طبائع الاسطقسات الباقية، ويبطل قواها، ويصير ذلك المركب في حكم الاسطقس الغالب، فلا يستأهل لاجل ذلك من الحياة آل شيئا يسيراً، كما إن ذلك الاسطقس لا يستأهل من الحياة إلا يسيراً ضعيفاً وما كان من هذه المركبات لا تغلب عليه طبيعة أسطقس واحد منها، فان الاسطقسات تكون فيه متعادلة متكافئة، فإذن لا يبطل لأحدهما الآخر قوة الآخر بأكثر مما يبطل ذلك الآخر قوته، بل يفعل بعضها في بعض فعلاً متساوياً، فلا يكون فعل أحد الاسطقسات أظهر فيه، ولا يستولي عليه أحدها، فيكون بعيد الشبه من كل واحد من الاسطقسات، فكأنه لا مضادة لصورته، فيستأهل الحياة بذلك. ومتى زاد هذا الاعتدال وكان أتم وأبعد من الانحراف، كان بعده عن أن يوجد له ضد أكثر، وكانت حياته أكمل. ولما كان الروح الحيواني الذي مسكنه القلب، شديد الاعتدال، لانه ألطف من الأرض والماء وأغلظ من النار والهواء، صار في حكم الوسط ولم يضاده شيء من الاسطقسات مضادة بينه. فاستعد بذلك الصورة الحيوانية، فرأى أن الواجب إلى ذلك أن يكون أعدل ما في هذه الأرواح الحيوانية مستعداً لاتمم ما يكون من الحياة في عالم الكون والفساد، وأن يكون ذلك الروح قريباً من أن يقال أنه لا ضد لصورته، فيشبه لذلك هذه الأجسام السماوية التي لا ضد لصورها؛ ويكون روح ذلك الحيوان، وكأنه وسط بالحقيقة بين الاسطقسات التي لا تتحرك إلى جهة العلو على الإطلاق، ولا إلى جهة السفل، بل لو أمكن أن يجعل في وسط المسافة بين المراكز وأعلى ما تنتهي إليه النار في جهة العلو ولم يطرأ عليه الفساد، لثبت هناك ولم يطلب الصعود ولا نزول. ولو تحرك في المكان، لتحرك حول الوسط كما تتحرك الأجسام السماوية، ولو تحرك في الوضع، لتحرك على نفسه، وكان كروي الشكل إذ لا يمكن غير ذلك، فإذن هو شديد الشبه بالأجسام السماوية. ولما كان قد اعتقد أن أحوال الحيوان، ولم ير فيها ما يظن به انه شعر بالموجود الواجب الوجود، وقد كان علم من ذاتها قد شعرت به، قطع ذلك على أنه هو الحيوان المعتدل الروح، الشيبة بالأجسام السماوية وتبين لو انه نوع مباين لسائر الحيوان، وانه إنما خلق لغاية أخرى، وأعد لامر عظيم، لم يعد له شيء من أنواع الحيوان، وكفى به شرفاً أن يكون أحس جزأيه - وهو الجسماني - أشبه الأشياء بالجواهر السماوية الخارجة عن عالم الكون والفساد، المنزهة عن الحوادث النقص والاستحالة والتغيير. وأما أشرف جزأيه، فهو الشيء الذي به عرف الموجود الواجب الوجود، وهذا الشيء العارف، أمر رباني الهي يستحيل ولا يلحقه الفساد، ولا يوصف بشيء مما توصف به الأجسام، ولا يدرك بشيء من الحواس، ولا يتخيل، ولا يتوصل إلى معرفته بآلة سواه، بل يتوصل إليه به؛ فهو العارف والمعروف، والمعرفة؛ وهو العالم، والمعلوم، والعلم؛ لا يتباين في شيء من ذلك، إذ التباين والانفصال من صفات الأجسام ولواحقها، ولا جسم هنالك ولا صفة جسم ولا لاحق بجسم! فلما تبين له الوجه الذي اختص به من بين سائر أصناف الحيوان بمشابهة الأجسام السماوية، رأى إن الواجب عليه أن يتقبلها ويحاكي أفعالها ويتشبه بها جهده. وكذلك رأى أنه بجزئه الاشرف الذي به عرف الموجود الواجب الوجود، فيه شبه ما منه من حيث هو منزه عن صفات الأجسام، وكما أن الواجب الوجود منزه عنها، فرأى ايضاً انه يجب عليه أن يسعى في تحصيل صفاته لنفسه من أي وجه أمكن، وان يتخلق بأخلاقه ويقتدي بأفعاله، ويجد في تنفيذ إرادته، ويسلم الآمر له، ويرضى بجميع حكمه، رضى من قلبه ظاهراً وباطناً، بحيث يسر به وان كان مؤلماً لجسمه وضاراً به ومتلفتاً لبدنه بالجملة. وكذلك رأى فيه شبهاً من سائر أنواع الحيوان بجزئه الخسيس الذي هو من عالم الكون والفساد، وهو البدن المظلم والكثيف، الذي يطالبه بأنواع المحسوسات من المطعوم والمشروب والمنكوح، ورأى أيضاً أن ذلك البدن لم يخلق له عبثاً ولا قرن به لامر باطل، ويجب عليه أن يتفقده ويصلح من شأنه. هذا التفقد لا يكون منه إلا بفعل يشبه أفعال سائر الحيوان. فاتجهت عنده الأعمال التي يجب عليه أن يفعلها نحو ثلاثة أغراض: أما عمل يتشبه بالحيوان الغير الناطق. واما عمل يتشبه به بالأجسام السماوية. واما عمل يتشبه به بالموجود الواجب الوجود. فالتشبه الأول: يجب عليه من حيث البدن المظلم ذو الأعضاء المنقسمة، والقوى المختلفة، والمنازع المتفننة. والتشبه الثاني: يجب عليه من حيث له الروح الحيواني الذي مسكنه القلب، وهو مبدأ لسائر البدن، ولما فيه من القوى. والتشبه الثالث: يجب عليه من حيث هو، أي: من حيث هو الذات التي بها عرف ذلك الموجود الواجب الوجود. وكان أولاً قد وقف على أن سعادته وفوزه من الشقاء، إنما هي في دوام المشاهدة لهذا الموجود الواجب الوجود، حتى يكون بحيث لا يعرض بطرفة عين. ثم أنه نظر بالوجه الذي يتأتى له به هذا الدوام، فأخر له النظر أنه يجب عليه الاعتمال في هذه الأقسام الثلاثة من التشبيهات: آما التشبه الأول، فلا يحصل له به شيء من هذه المشاهدة، بل هو صارف عنها وعائق دونها، إذ هو تصرف في الأمور المحسوسة، والأمور المحسوسة كلها حجب معترضة دون تلك المشاهدة؛ وانما احتيج إلى هذا التشبه لاستدامة هذا الروح الحيواني الذي يحصل به التشبه الثاني بالأجسام السماوية. فالضرورة تدعو إليه من هذا الطريق،ولو كان لا يخلو من تلك المضرة. واما التشبه الثاني، فيحصل له به حظ عظيم من المشاهدة على الدوام، لكنها مشاهدة يخالطها شوب؛ اذ من يشاهد ذلك النحو من المشاهدة على الدوام فهو مع تلك المشاهدة يعقل ذاته ويلتفت إليه حسبما يتبين بعد هذا. واما التشبه الثالث، فتحصل به المشاهدة الصرفة، والاستغراق المحض الذي لا التفات فيه بوجه من الوجوه الا إلى الموجود الواجب الوجود، والذي يشاهد هذه المشاهدة قد غابت عنه ذات نفسه وفنيت وتلاشت. وكذلك سائر الذوات، كثيرة كانت أو قليلة، إلا ذات الواحد الحق الواجب الوجود - جل وتعالى وعز. فلما تبين له أن مطلوبه الأقصى هو هذا التشبه الثالث، وأنه لا يحصل له إلا بعد التمرن والاعتمال مدة طويلة في التشبه الثاني، وان هذه المدة لا تدوم له بالتشبه الأول، وعلم أن التشبه الأول - وان كان ضرورياً، فانه عائق بذاته وان كان معيناً بالعرض لا بالذات لكنه ضروري- فألزم نفسه أن لا يجعل لها حظاً من هذا التشبه الأول، إلا بقدر الضرورة، وهي الكفاية التي لا بقاء للروح الحيواني بأقل منها. ووجد ما تدعو إليه الضرورة في بقاء هذا الروح أمرين: أحدهما: ما يمده من الداخل، ويخلف عليه بدل ما يتخلل منه وهو الغذاء. والأخر: ما يقيه من الخارج، ويدفع عنه وجوه الأذى: من البرد والحر والمطر ولفح الشمس والحيوانات المؤذية ونحو ذلك. ورأى أنه إن تناول ضرورية من هذه جزافاً كيفما اتفق، ربما وقع في السرف واخذ فوق الكفاية. فكان سعيه على نفسه من حيث لا يشعر، فرأى أن الحزم له أن يفرض لنفسه فيها حدوداً لا يتعداها، ومقادير لا يتجاوزها، وبأن له الفرض يجب أن يكون في جنس ما يتغذى به. وأي شيء يكون وفي مقداره وفي المدة التي تكون بين العبادات إليه. فنظر أولاً إلى أجناس ما به يتغذى، فرآها ثلاثة أضرب: أولاً: أما نبات لم يكمل بعد نضجه ولم ينته إلى غاية تمامه، وهي أصناف البقول الرطبة التي يمكن الاغتذاء بها. ثانياً: واما ثمرات النبات الذي تم وانتهى وأخرج بذرة ليتكون منه أخر من نوعه حفظاً له، وهي أصناف الفواكه رطبها ويابسها. ثالثاً: واما حيوان من الحيوانات التي يتغذى بها: أما البرية واما البحرية. وكان قد صح عنده أن هذه الأجناس كلها، من فعل ذلك الموجود الواجب الوجود الذي تبين له أن سعادته في القرب منه، وطلب التشبه به، ولا محالة أن الاغتذاء بها مما يقطعها عن كمالها ويحول بينها وبين الغاية القصوى المقصودة بها. فكان ذلك اعتراض على فعل الفاعل. وهذا الاعتراض مضاد لما يطلبه من القرب منه والتشبه به. فرأى أن الصواب كان له لو أمكن أن يمتنع عن الغذاء جملة واحدة، لكنه لما لم يمكنه ذلك، لانه أن امتنع عنه أل ذلك إلى فساد جسمه، فيكون ذلك اعتراضاً على فاعله أشد من الأول، إذ هو أشرف من تلك الأشياء الآخر التي يكون فسادها سبباً لبقائه. فاستهل أيسر الضررين، وتسامح في اخف الاعتراضين، ورأى إن يأخذ من هذه الأجناس إذا عدمت آيها تيسر له، بالقدر الذي يتبين له بعد هذا. فأما إن كانت كلها موجودة فينبغي له حينئذ إن يتثبت ويتخير منها ما لم يكن في أخذه كبير اعتراض على فعل فاعل، وذلك مثل لحوم الفواكه التي قد تناهت في الطيب، وصلح ما فيها لتوليد البزر على الشرط التحفظ على ذلك البزر، بان لا يأكله ولا يفسده ولا يلقيه في موضع لا يصلح للنبات، مثل الصفاة والسبخة ونحوهما. فان تعذر عليه وجود مثل هذه الثمرات ذات الطعم الغاذي، كالتفاح والكمثرى والأجاص ونحوها، كان له عند ذلك إن يأكل آما الثمرات التي لا يغذو منها إلا نفس البزر، كالجوز والقسطل، واما من البقول التي لم تصل بعد حد كمالها. والشرط عليه في هذين لأن يقصد أكثرها وجوداً وأقواها توليداً، وان لا يستأصل أصولها ولا يفني بزرها. فان عدم هذه، فله أن يأخذ من الحيوان آو من بيضه، والشرط عليه من الحيوان إن يأخذ من أكثره وجوداً، ويستأصل منه نوعاً بأسره. هذا ما رأى في جنس ما يتغذى به. واما المقدر فرأى أن يكون بحسب ما يسد خلة الجوع ولا يزيد عليها. واما الزمان الذي بين كل عودتين، فرأى انه إذا اخذ حاجته من الغذاء، أن يقيم عليه ولا يتعرض لسواه، حتى يلحقه ضعف يقطع به بعض الأعمال التي تجب عليه في التشبه الثاني، وهي التي يأتي ذكرها بعد هذا. فأما ما تدعو إليه الضرورة في بقاء الروح الحيواني مما يقيه من خارج، فكان الخطب فيه يسيراً: إذ كان مكتسياً بالجلود، وقد كان له مسكن يقيه مما يرد عليه من خارج، فاكتفى بذلك ولم يرى الاشتغال به، والتزم في غذائه القوانين التي رسمها لنفسه، وهي التي تقدم شرحها. ثم اخذ في العمل الثاني، وهو التشبه بالأجسام السماوية والاقتداء بها، والتقبل أوصافها، فانحصرت عنده في ثلاثة أضرب: الضرب الأول: أوصاف لها بالإضافة إلى ما تحتها من عالم الكون والفساد، وهي ما تعطيه إياه من التسخين بالذات، آو التبريد بالعرض، والإضاءة والتلطيف والتكثيف، إلى سائر ما تفعل فيه من الأمور التي بها يستعد لفيضان الصور الروحانية عليه من عند الفاعل الواجب الوجود. والضرب الثاني: أوصاف لها في ذاتها، مثل كونها شفافة وناصعة وطاهرة منزهة عن الكدر وضروب الرجس، ومتحركة بالاستدارة بعضها على مركز نفسها، وبعضها على مركز غيرها. والضرب الثالث: أوصاف لها بالإضافة إلى الموجود الواجب الوجود، مثل كونها تشاهد مشاهدة دائمة، وتعرض عنه، وتتشوق إليه، وتتصرف بحكمه، وتتسخر في تتميم إرادته، ولا تتحرك إلا بمشيئته وفي قبضته. فجعل يتشبه بها جهده في كل من هذه الاضرب الثلاثة. آما الضرب الأول: فكان تشبه بها فيه: إن ألزم نفسه إن لا يرى ذا حاجة آو عاهة آو مضرة، أو ذا عائق من الحيوان أو النبات، وهو يقدر على أزالتها عنه إلا ويزيلها. فمتى وقع بصره على نبات قد حجبه عن الشمس حاجب آو تعلق به نبات آخر يؤذيه، أو عطش عطشاً يكاد يفسده، أزال عنه ذلك الحاجب إن كان ما يزال، وفصل بينه وبين ذلك المؤذي بفاصل لا يضر المؤذي، وتهده بالسقي ما أمكنه. ومتى وقع بصره على حيوان قد أرهقه سبع آو نشب به ناشب، آو تعلق به شوك، آو سقط على عينيه آو آذنيه شيء يؤذيه، آو مسه ظمأ آو جوع، تكفل بإزالة ذلك كله عنه جهده واطعمه وسقاه. ومتى وقع بصره على ماء يسيل إلى سقي نبات أو حيوان وقد عاقه عن ممره ذلك عائق، من حجر سقط فيه، آو جرف انهار عليه، ازال ذلك كله عنه. وما زال يمعن في هذا النوع من ضروب التشبه حتى بلغ فيه الغاية. واما الضرب الثاني: فكان تشبهه بها فيه إن الزم نفسه دوام الطهارة وإزالة الدنس والرجس عن جسمه والاغتسال بالماء في أكثر الأوقات، وتنظيف ما كان من أظافره واسنانه ومغابن بدنه، وتطيبها بما أمكن من طيبات النبات وصنوف الدهون العطرة، وتعهد لباسه بالتنظيف والتطييب حتى كان يتلألأ حسناً وجمالاً ونظافة وطيباً. والتزم مع ذلك ضروب الحركة على الاستدارة: فتارةً كان يطوف بالجزيرة، ويدور على ساحلها ويسيح باكنافها، وتارةً كان يطوف ببيته، او ببعض الكدى أدوارا معدوده: آما مشياً، آما هرولة؛ وتارة يدور على نفسه حتى يغشه عليه. وأما الضرب الثالث: فكان تشبهه بها فيه، إن كان يلازم الفكرة في تلك الموجود الواجب الوجود، ثم يقطع علائق المحسوسات. ويغمض عينيه، ويسد أذنيه، ويضرب جهده عن تتبع الخيال، ويروم بمبلغ طاقته إن لا يفكر في شيء سواه، ولا يشترك به احداً ويستعين على ذلك بالاستدارة على نفسه والاستحثاث فيها. فكان اذا اشتد في الاستدارة، غابت عنه جميع المحسوسات، وضعف الخيال وسائر القوى التي إلى الألأت الجسمانية، وقوي فعل ذاته - التي هي بريئة من الجسم - فكانت في بعض الأوقات فكرته قد تخلص عن الشوب ويشاهد بها الموجود الواجب الوجود، ثم تكر عليه القوى الجسمانية فتفسد عليه حاله، وترده إلى اسفل السافلين. ويعود من ذي قبل، فان لحقه ضعف يقطع به عن غرضه تناول بعض الأغذية عن الشرائط المذكورة. ثم انتقل إلى شأنه من التشبه بالأجسام السماوية بالأضرب الثلاثة المذكورة. ودأب على ذلك مدة وهو يجاهد قواه الجسمانية وتجاهده، وينازعها وتنازعه في الأوقات التي يكون له عليها الظهور، وتتخلص فكرته عن الشوب، يلوح له شيء من أحوال أهل التشبه الثالث. ثم جعل يطلب التشبه الثالث، ويسعى في تحصيله، فينظر في صفات الموجود الواجب الوجود. وقد كان تبين له أثناء نظره العلمي قبل الشروع في العمل، إنها على ضربين: آما صفة ثبوت: كالعلم والقدرة والحكمة. وأما صففة سلب: كتنزه عن الجسمانية وعن صفات الأجسام ولواحقها، وما يتعلق بها، ولو على بعد. وأن صفات الثبوت يشترط فيها هذا التنزيه حتى لا يكون فيها شيء من صفات الأجسام التي من جملتها الكثرة، فلا تتكثر ذاته بهذه الصفات الثبوتية، ثم ترجع كلها إلى معنى واحد هي حقيقة ذاته. فجعل يطلب كيف يتشبه به في كل واحد من هذين الضربين. آما صفات الاجاب، فلما علم انها كلها راجعة إلى حقيقة ذاته، وانه لا كثرة فيها بوجه من الوجوه، إذ الكثرة من صفات الأجسام؛ وعلم إن علمه بذاته؛ ليس معنى زائداً على ذاته، بل ذاته هي علمه لذاته؛ وعلمه بذاته هو ذاته، تبين له انه إن أمكنه هو إن يعلم ذاته، فليس ذلك العلم الذي علم به ذاته معنى زائداً على ذاته، بل هو هو! فرأى إن التشبه به من صفات الاجاب، هو ان يعلمه فقط دون إن يشرك به شيئاً من صفات الأجسام؛ فاخذ نفسه بذلك. واما صقات السلب، فانها كلها راجعة إلى التنزه عن الجسمية. فجعل يطرح اوصاف الجسمية عن ذاته. وكان قد طرح منها كثيراً في رياضته المتقدمة التي كان ينحو بها بالتشبه بالأجسام السماوية. إلا انه أبقى منها بقايا كثيرة: كحركة الاستدارة - والحركة من أخص صفات الأجسام - وكل الاعتناء بأمر الحيوان والنبات والرحمة لها، والاهتمام بإزالة عوائقها. فان هذه أيضاً من صفات الأجسام، إذ لا يراها أولاً إلا بقوة جسمانية، ثم يكدح بأمرها بقوة جسمانية أيضاً. فاخذ في طرح ذلك كله عن نفسه، إذ هي بجملتها مما لا يليق بهذه الحالة التي يطلبها الآن. وما زال يقتصر على السكون في قصر مغارته مطرقاً، غاضاً بصره، معرضاً عن جميع المحسوسات والقوى الجسمانية، مجتمع الهم والفكرة في الموجود الواجب الوجود وحده دون شركه؛ فمتى سنح بخياله سانح سواه، طرده عن خياله جهده، ودافعه وراض نفسه على ذلك، ودأب فيه مدة طويلة، بحيث تمر عليه عدة أيام لا يتغذى فيها ولا يتحرك. وفي خلال شدة مجاهدته هذه ربما كانت تغيب عن ذكره وفكره جميع الأشياء إلا ذاته، فانها كانت لا تغيب عنه في وقت استغراقه بمشاهدة الموجود الأول الحق الواجب الوجود. فكان يسوءه ذلك، ويعلم انه شوب في المشاهدة المحضة، وشركه في الملاحظة. ومازال يطلب الفناء عن نفسه والإخلاص في مشاهدة الحق حتى تأتى له ذلك، وغابت عن ذكره وفكره السموات والأرض وما بينهما، وجميع الصور الروحانية والقوى الجسمانية، وجميع القوى المفارقة للمواد، والتي هي الذوات العارفه بالموجود الحق؛ وغابت ذاته في جملة تلك الذوات، وتلاشى الكل واضمحل، وصار هباءً منثوراً، ولم يبقى إلا الواحد الحق الموجود الثابت الوجود. وهو يقول بقوله الذي ليس معنى زائداً على ذاته: "بسم الله الرحمن الرحيم" لمن الملك اليوم لله الواحد القهار صدق الله العظيم ففهم كلامه وسمع ندائه ولم يمنعه عن فهمه كونه لا يعرف الكلام، ولا يتكلم. واستغرق في حالته هذه وشاهد ما لا عين رأت ولا إذن سمعت! ولا خطر على قلب بشر. فلا تعلق قلبك بوصف آمر لم يخطر على قلب بشر، فان كثيراً من الأمور التي تخطر على قلوب البشر قد يتعذر وصفه، فكيف بأمر لا سبيل إلى خطورة على القلب، ولا هو من عالمه ولا من طوره!؟ ولست أعني بالقلب جسم القلب، ولا الروح التي في تجويفه بل أعني صورة تلك الروح الفائضة بقواها على بدن الإنسان، فان كل واحد من هذه الثلاثة قد يقال له قلب ولكن لا سبيل لخطور ذلك الآمر على واحد من هذه الثلاثة، ولا يتأتى التعبير إلا عما الخطر علها. ومن رام التعبير عن تلك الحال، فقد رام مستحيلاً وهو بمنزلة من يريد أن يذوق الألوان من حيث هي الألوان، ويطلب أن يكون السواد مثلاً حلواً أو حامضاً. لكنا، مع ذلك، لا نخيلك عن إشارات نومئ بها إلى ما شاهده من عجائب ذلك المقام، على سبيل ضرب المثل، لا على سبيل قرع باب الحقيقية. إذ لا سبيل إلى التحقق بما في ذلك المقام إلا بالوصول إليه. فأصغ الآن بسمع قلبك، وحدق ييصر إلى ما أشير به اليك لعلك أن تجد منه هدياً يلقيك على جادة الطريق! وشرطي عليك أن لا تطلب مني في هذا الوقت مزيد بيان بالمشافهة على ما أودعه هذه الاوراق فان المجال ضيق، والتحكم بالألفاظ على آمر ليس من شأنه أن يلفظ به خطر. فأقول: انه لما فني عن ذاتهوعن جميع وعن جميع الذوات ولم ير في الوجود إلا الواحد القيوم، وشاهد ما شاهد، ثم عاد إلى ملاحظة الاغيار عندما آفاق من حالة تلك التي شبيه بالسكر، خطر بباله انه لا ذات له يغاير بها ذات الحق تعالى، وان حقيقة ذاته هي ذات الحق، وان الشيء الذي كان يظن أولاً انه ذات المغايرة لذات الحق، ليس شيئاً في الحقيقة، بل ليس ثم شيء إلا ذات الحق، وان ذلك بمنزلة نور الشمس الذي يقع على الأجسام الكثيفة فتراه يظهر فيها. فإنه وإن نسب إلى الجسم الذي يظهر فيه، فليس هو في الحقيقية شيئاً سوى نور الشمس. وان زال ذلك الجسم زال نوره، وبقي نور الشمس بحاله لم ينقص عند حضور ذلك الجسم ولم يزد عند مغيبه. ومتى حدث جسم يصلح لقبول ذلك النور، قبله، فإذا عدم الجسم عدم ذلك القبول، ولك يكن له معنى، عنده هذا الظن بما قد بان له من إن ذات الحق، عز وجل، لا تتكثر بوجهه من الوجوه، وأن علمه بذاته، وهو ذاته بعينها. فلزم عنده من هذا أن حصل عنده العلم بذاته، فقد حصلت عنده ذاته، وقد كان حصل عنده العلم فحصلت عنده الذات. وهذه الذات لا تحصل إلا عند ذاتها، ونفس حصولها هو الذات؛ فإذن هو الذات بعينها. وكذلك جميع الذوات المفارقة للمادة العارفة بتلك الذات الحقه التي كان يراها أولاً كثيرة، وصارت عنده بهذا الظن شيئاً واحداً. وكادت هذه الشبه ترسخ في نفسه لولا أن تداركه الله برحمته وتلافاه بهدايته، فعلم إن الشبهة انما ثارت عنده من بقايا ظلمة الأجسام، وكدورة المحسوسات. فان الكثير والقليل والواحد والوحدة، والجمع والاجتماع، والافتراق، هي كلها من صفات الأجسام، وتلك الذوات المفارقة العارفة بذات الحق، عز وجل، لبرائتها عن المادة، لا يجب إن يقال انها كثيرة، ولا واحدة، لان الكثرة انما هي مغايرة الذوات بعضها لبعض، والوحدة أيضاً لا تكون إلا بالاتصال. ولا يفهم شيء من ذلك إلا في المعاني المركبة المتلبسة بالمادة. غير إن العبارة في هذا الموضع قد تضيق جداً لانك إن عبرت عن تلك الذوات المفارقة بصيغة الجمع حسب لفظنا هذا، أوهم ذلك معنى الكثرة فيها، وهي بريئة عن الكثرة. وان أنت عبرت بصيغة الإفراد، اوهم ذلك معنى الاتحاد، وهو مستحيل عليها. وكأني بمن يقف على هذا الموضع من الخفافيش الذين تظلم الشمس في أعينهم يتحرك في سلسلة جنونه، ويقول: لقد افرطت في تدقيقك حتى انك قد انخلعت عن غريزة العقلاء، واطرحت حكم معقول، فان من أحكام العقل إن الشيء آما واحد واما كثير، فليتئد في غلوائه، وليكف من غرب لسانه وليتهم نفسه، وليعتبر بالعالم المحسوس الخسيس الذي هو أطباقه بنحو ما اعتبر به حي بن يقظان حيث كان بنظر فيه بنظر فيراه كثيراً كثرة لا تنحصر ولا تدخل تحت حد، ثم ينظر فيه بنظر آخر، فيراه واحداً. وبقي في ذلك متردداً ولم يكنه إن يقطع بأحد الوصفين دون الآخر. هذا فالعالم المحسوس منشأ الجمع والإفراد، وفيه الانفصال والاتصال، والتحيز والمغايرة، والاتفاق والاختلاف، فما ظنه بالعالم الإلهي الذي لا يقال فيه كل ولا بعض، ولا ينطق في أمره بلفظ من الألفاظ المسموعة، إلا وتوهم فيه شيء على خلاف الحقيقة، فلا يعرفه إلا من شاهده؛ ولا تثبت حقيقته إلا عند من حصل فيه. واما قوله: حتى انخلعت عن غريزة العقلاء، واطرحت حكم المعقول. فنحن نسلم له ذلك، ونتركه مع عقله وعقلائه، فان العقل الذي يعنيه هو أمثاله، انما هو القوة الناطقة التي تتصفح أشخاص الموجودات المحسوسة، وتقتنص منها المعنى الكلي. والعقلاء الذين يعنيهم، هم ينظرون من هذا النظر والنمط الذي كلامنا فيه فوق هذا كله، فليسد عنه سمعه من لا يعرف سوى المحسوسات وكلياتها، وليرجع إلى فريقه الذين "بسم الله الرحمن الرحيم" يعملون ظاهراً من الحياة الدنيا. وهم عن الآخرة هم غافلون. صدق الله العظيم. فان كنت ممن يقتنع بهذا النوع من التلويح والإشارة إلى ما في العالم الإلهي، ولا تحمل ألفاظاً من المعاني على ما جرت العادة بها في تحميلها إياه، فنحن نزيدك شيئاً مما شاهده حي بن يقظان في مقام أولي الصدق الذي تقدم ذكره، فتقول: انه بعض الاستغراق المحض، والفناء التام، وحقيقة الوصول، وشاهد للفلك الأعلى، الذي لا جسم له، ورأى ذاتاً بريئة عن المادة، ليست هي ذات الواحد الحق، ولا هي نفس الفلك، ولا هي غيرها؛ وكأنها صورة الشمس التي تظهر في مرآة من المرائي الصقيلة، فانها ليست هي الشمس ولا المرأة ولا غيرهما. وراى لذات ذلك الفلك المفارقة من الكمال والبهاء والحسن، ما يعظم عن إن يوصف بلسان، ويدق إن يكسى بحرف آو صوت، وراه في غاية من اللذة والسرور، والغبطة والفرح، بمشاهدة ذات الحق جل جلاله. وشاهد ايضاً للفلك الذي يليه، وهو فلك الكواكب الثابتة، ذاتاً بريئة عن المادة أيضاً، ليست هي ذات الواحد الحق، ولا ذات الفلك الأعلى المفارقة، ولا نفسه، ولا هي غيرها. وكأنها صورة الشمس التي تظهر في المرآة قد انعكست إليها من مرآة أخرى مقابلة للشمس، ورأى لهذه الذات ايضاً من البهاء والحسن واللذة مثل ما راى لتلك التي للفلك الأعلى. وشاهد ايضاً للفلك الذي يلي هذا، وهو فلك زحل ذاتاً مفارقة للمادة ليست هي شيئاً من الدواب التي شاهدها قبله ولا هي غيرها؛ وكأنها صورة الشمس التي تظهر في مرآة قد انعكست إليها الصورة من مرآة مقابلة للشمس؛ وراى لهذه الذات ايضاً مثل ما راى آمل قبلها من البهاء واللذة. ومازال يشاهد لكل فلك ذاتاً مفارقة بريئة عن المادة ليست هي شيئاً من الذوات التي قبلها ولا هي غيرها وكأنها صورة الشمس التي تنعكس من مرآة على مرآة، على رتب مرتبة بحسب ترتيب الأفلاك. وشاهد لكل ذات من هذه الذوات من الحسن والبهاء، واللذة والفرح، ما لا عين رأت، ولا أذن سمعت، ولا خطر على قلب بشر. إلى أن انتهى إلى عالم الكون والفساد، وهو جميعه حشو فلك القمر. فرأى له ذاتاً بريئة عن المادة ليست شيئاً من الذوات التي شاهدها قبلها، ولا هي سواها. ولهذه سبعون ألف وجه، في كل وجه سبعون ألف فم، في كل فم سبعون ألف لسان، يسبح بها ذات الواحد الحق، ويقدسها ويمجدها، لا يفتر؛ ورأى لهذه الذات، التي توهم فيها الكثرة وليست كثيرة، من الكمال واللذة، مثل الذي رآه لما قبلها. وكأن هذه الذات صورة الشمس التي تظهر في ماء مترجرج، وقد انعكست إليها الصورة من آخر المرايا التي انتهى إليها الانعكاس على الترتيب المتقدم من المرآة الأولى التي قابلت الشمس بعينها. ثم شاهد لنفسه ذاتاً مفارقة، لو جاز إن تتبعض ذات السبعين ألف وجه، لقلنا انها بعضها. ولولا إن هذه الذات حدثت بعد إن لم تكن، لقلنا إنها هي! ولولا اختصاصها ببدنه عند حدوثه، لقلنا إنها لم تحدث! وشاهد في هذه الرتبة ذواتاً، مثل ذاته، لاجسام كانت ثم اضمحلت، ولاجسام لم تزل معه في الوجود، وهي من الكثرة في حد بحيث لا تتناهى إن جاز أن يقال لها كثيرة، أو هي كلها متحدة إن جاز إن يقال لها واحدة. وراى لذاته ولتلك الذوات التي في رتبته من الحسن والبهاء واللذة غير المتناهية، ما لا عين رأت ولا أذن سمعت، ولا خطر على قلب بشر، ولا يصفه الواصفون، ولا يعقله إلا الواصلون العارفون. وشاهد ذواتاً كثيرة مفارقة للمادة كأنها مرايا صدئة، قد ران عليها الخبث، وهي مع ذلك مستدبرة للمرايا الصقيلة التي ارتسمت فيها صورة الشمس، ومولية عنها بوجوهها، وراى لهذه الذوات من القبح والنقص ما لم يقم بباله قط؛ وراها في ألام لا تنقضي، وحسرات لا تنمحي؛ قد أحاط بها سرادق العذاب، وأحرقتها نار الحجاب، ونشرت بمناشير بين الانزعاج والانجذاب. وشاهد هنا ذواتاً سوى هذه المعذبة تلوح ثم تضمحل، وتنعقد ثم تنحل، فتثبت فيها وأنعم النظر إليها، فرأى هولاً عظيماً وخطباً جسيماً، وخلقاً حثيثاً، وأحكاماً بليغة، وتسوية ونفخاً وإنشاء ونسخاً. فما هو إلا إن تثبت قليلاً، فعادت إليه حواسه، وتنبه من حاله تلك التي كانت شبيهة بالغشي، وزلت قدمه عن ذلك المقام، ولاح له العالم المحسوس، وغاب عنه العالم الإلهي: إذ لم يكن اجتماعهما في حال واحدة، إذ الأخرى والدنيا كضرتين، إن أرضيت احدهما أسخطت الأخرى، فان قلت يظهر مما حكيته من هذه المشاهدة، إن الذوات المفارقة إن كانت لجسم دائم الوجود لا يفسد، كالأفلاك، كانت هي دائمة الوجود؛ وان كانت لجسم يؤول إلى الفساد كالحيوان الناطق، فسدت هي واضمحلت وتلاشت، حسبما مثلث به في المرايا الانعكاس، فان الصورة لا ثبات لها إلا ثبات بثبات المرآة، فإذا فسدت المرآة صح فساد الصورة واضمحلت هي؛ فأقول لك: ما لأسرع ما نسيت العهد، وحلت عن الربط، ألم نقدم إليك إن مجال العبارة هنا ضيق، وان الألفاظ على كل حال توهم غير الحقيقة وذلك الذي توهمته إنما أوقعك فيه، إن جعلت المثال والممثل به على حكم واحد من جميع الوجوه. ولا ينبغي أن يفعل ذلك في أصناف المخاطبات المعتادة، فكيف ها هنا والشمس ونورها، وصورتها وتشكلها والمرايا والصور الحاصلة فيها، كلها أمور غير مفارقة للأجسام، ولا قوام لها إلا بها وفيها؟ فلذلك افتقرت في وجودها إليها وبطلت ببطلانها. واما الذوات الإلهية، والأرواح الربانية، فانها كلها بريئة عن الأجسام ولواحقها ومنزهة غاية التنزيه عنها، فلا ارتباط ولا تعلق لها بها، وسواء بالإضافة إليها بطلان الأجسام أو ثبوتها، ووجودها أو عدمها؛ وانما ارتباطها وتعلقها بذات الواحد الحق الموجود الواجب الوجود، الذي هو أولها ومبدؤها وسببها وموجدها، وهو يعطيها الدوام ويمدها بالبقاء والتسرمد؛ ولا حاجة بها إلى الأجسام بل الأجسام المحتاجة إليها. ولو جاز عدمها لعدمت الأجسام فانها هي مبديها، كما انه لو جاز إن تعدم ذات الواحد الحق - تعالى وتقدس عن ذلك؛ لا اله إلا هو! - لعدمت هذه الذوات كلها، ولعدمت الأجسام، ولعدم العالم الحسي بآسره، ولم يبق موجود، إذ الكل مرتبط بعضه ببعض. والعالم المحسوس وان كان تابعاً للعالم الإلهي، شبيه الظل له؛ والعالم الإلهي مستغن عنه وبريء منه فانه مع ذلك قد يستحيل فرض عدمه، إذ هو لا محالة تابع للعالم الإلهي، وانما فساده إن يبدل، لا إن يعدم بالجملة، وبذلك نطق الكتاب العزيز حيثما وقع هذا المعنى منه في تسيير الجبال وتسييرها كالعهن والناس كالفراش. وتكوير الشمس والقمر، وتفجيرالبحار يوم تبدل الارض غير الأرض والسموات. فهذا القدر هو الذي امكنني الآن أن أشير إليك به فيما شاهده حي بن يقظان في ذلك المقام الكريم فلا تلتمس الزيادة عليه من جهة الألفاظ فان ذلك كالمعتذر. واما تمام خبره - فسأتلوه عليك إن شاء الله تعالى: وهو انه لما عاد إلى العالم المحسوس، وذلك بعد جولا نه حيث جال، سئم تكاليف الحياة الدنيا، واشتد شوقه إلى الحياة الدنيا، واشتد شوقه إلى الحياة القصوى، فجعل يطلب العود إلى ذلك المقام بالنحو الذي طلبه أولاً حتى وصل إليه بأيسر من السعي الذي وصل به أولاً ودام فيه ثانياً مدة أطول من الأولى. ثم عاد إلى عالم الحس. ثم تكلف الوصول إلى مقامه بعد ذلك فكان ايسر عليه من الأولى والثانية وكان دوامه أطول. وما زال الوصول إلى ذلك المقام الكريم يزيد عليه سهولة، والدوام يزيد فيه طولاً مدة بعد مدة، حتى صار يصل إليه متى شاء، ولا ينفصل عنه إلا متى شاء؛ فكان يلازم مقامه ذلك ولا ينثني عنه إلا لضرورة بدنه التي كان قد قللها، حتى كان لا يوجد اقل منها. وهو في كل ذلك كله يريد إن يريحه الله عز وجل من كل بدنه الذي يدعوه إلى مفارقة مقامه ذلك، فيتخلص إلى لذته تخلصاً دائماً، ويبرأ عما يجده من الألم عند الأعراض عن مقامه ذلك إلى ضرورة البدن. وبقي على حالته تلك حتى أناف على سبعة أسابيع من منشئه وذلك خمسون عاماً. وحينئذ اتفقت له صحبة أسال وكان من قصته معه ما يأتي ذكره بعد هذا إن شاء الله تعالى. ذكروا: إن جزيرة قريبة من الجزيرة التي ولد بها حي بن يقظان على أحد القولين المختلفين على صفة مبدئه، انتقلت إليه ملة من الملل الصحيحة الماخوذه على بعض الأنبياء المتقدمين، صلوات الله عليهم. وكانت ملة محاكية لجميع الموجودات الحقيقية بالأمثال المضروبة التي خيالات تلك الأشياء، وتثبت رسومها في النفوس، حسبما جرت به العادة في مخاطبة الجمهور؛ فما زالت تلك الملة تنتشر بتلك الجزيرة وتقوى وتظهر، حتى قام بها ملكها وحمل الناس على التزامها. وكان قد نشأ بها فتيان من أهل الفضل والخير، يسمى أحدهما أسال والآخر سلامان فتلقيا هذه الملة وقبلاها احسن قبول، واخذ على أنفسهما على بالتزام جميع شرائعها والموظبة على جميع أعمالها، واصطحبا على ذلك. وكانا يتفقهان في بعض الأوقات فيما ورد من ألفاظ تلك الشريعة في صفة الله عز وجل وملائكته، وصفات الميعاد والثواب والعقاب. فأما أسال فكان أشد غوصاً على الباطن، وأكثر عثوراً على المعاني الروحانية واطمع في التأويل. واما سلامان صاحبه فكان أكثر احتفاظاً بالظاهر، وأشد بعداً عن التأويل، وأوقف عن التصرف والتأمل؛ وكلاهما مجد في الأعمال الظاهرة، ومحاسبة النفس، ومجاهدة الهوى. وكان في تلك الشريعة أقوال تحمل عن العزلة والانفراد، وتدل على إن الفوز والنجاة فيهما؛ واقوال أخر تحمل على المعاشرة وملازمة الجماعة. فتعلق أسال بطلب العزلة، ورجح القول فيها لما كان في طباعه من دوام الفكرة، وملازمة العبرة، والغوص على المعاني، وأكثر ما كان يتأتى له أمله من ذلك بالانفراد. وتعلق سلامان بملازمة الجماعة، ورجح القول فيها لما كان في طباعه من الجبن عن الفكرة والتصرف. فكانت ملازمته الجماعة عنده مما يدرأ الوسواس، ويزيل الظنون المعترضة ويعيد من همزات الشياطين. وكان اختلافهما في هذا الرأي سبب افتراقهما. وكان أسال قد سمع عن الجزيرة التي ذكر أن حي بن يقظان تكون بها وعرف ما بها من الخصب والمرافق والهواء المعتدل، وان الانفراد بها يتأتى لملتمسه، فأجمع إن يرتحل إليها ويعتزل الناس بها بقية عمره. فجمع ما كان له من المال، واشترى ببعضه مركباً تحمله إلى تلك الجزيرة، وفرق باقيه على المساكين، وودع صاحبه سلامان وركب متن البحر؛ فحمله الملاحون إلى تلك الجزيرة؛ ووضعوه بساحلها؛ وانفصلوا عنها. فبقي أسال بتلك الجزيرة يعبد الله عز وجل؛ ويعظمه ويقدسه؛ ويفكر في اسمائه الحسنى وصفاته العليا؛ فلا ينقطع خاطره؛ ولا تتكدر فكرته. واذا احتاج إلى غذاء تناول من ثمرات تلك الجزيرة وصيدها ما يسد بها جوعته. وأقام على تلك الحال مدة وهو في أتم غبطة وأعظم أنس بمناجاة ربه. وكان كل يوم يشاهد من ألطافه ومزايا تحفة وتيسره عليه في مطلبه وغذائه ما يثبت يقينه ويقر عينه. وكان في تلك المدة حي بن يقظان شديد الاستغراق في مقاماته الكريمة؛ فكان لا يبرح عن مغارته إلا مرة في الاسبوع لتناول ما سنح من الغذاء، فلذلك لم يعثر عليه أسال لأول وهلة، بل كان يتطوف بأكناف تلك الجزيرة ويسبح في أرجائها، فلا يرى أنسياً ولا يشاهد أثراً فيزيد بذلك أنسه وتنبسط نفسه لما كان قد عزم عليه من التناهي في طلب العزلة والانفراد. إلى إن اتفق في بعض تلك الأوقات إن خرج حي بن يقظان لالتماس غذائه وأسال قد ألم بتلك الجهة، فوقع بصر كل منهما على الآخر. فإما أسال فلم يشك أنه من العباد المنقطعين، وصل تلك الجزيرة لطلب العزلة عن الناس كما وصل هو إليها. فخشي إن هو تعرض له وتعرف به إن يكون سبباً في فساد حاله وعائقاً بينه وبين أمله. واما حي بن يقظان فلم يدر ما هو، لانه لم يره على صورة شيء من الحيوانات التي كان قد عاينها قبل ذلك. وكان عليه مدرعة سوداء من الشعر والصوف، فظن إنها لباس طبيعي. فوقف يتعجب منه ملياً. وولى أسال هارباً منه خيفة أن يشغله عن حاله، فاقتفى حي بن يقظان أثره لما كان في طباعه من البحث عن الحقائق. فلما رآه يشتد في الهرب. خنس عنه وتوارى له، حتى ظن أسال انه قد انصرف عنه وتباعد من تلك الجهة. فشرع أسال في الصلاة والقراءة، والدعاء والبكاء، والتضرع والتواجد، حتى شغله ذلك عن كل شيء. فجعل حي بن يقظان يتقرب منه قليلاً قليلاً، وأسال لا يشعر به حتى دنا منه بحيث يسمع قراءته وتسبيحه، ويشاهد خضوعه وبكائه. فسمع صوتاً حسناً وحروف منظمة، لم يعهد مثلها من شيء من أصناف الحيوان. ونظر إلى أشكاله وتخطيطه فرآه على صورته، وتبين له أن المدرعة التي عليه ليست جلداً طبيعياً، وانما هي لباس متخذ مثل لباسه هو، ولما رأى حسن خشوعه وتضرعه وبكائه لم يشك في انه من الذوات العارفة بالحق؛ فتشوق إليه واراد إن يرى ما عنده، وما الذي أوجب بكاءه وتضرعه؛ فزاد في الدنو منه حتى أحس به أسال؛ فاشتد في العدو، واشتد حي بن يقظان في أثره حتى التحق به - لما كان أعطاه الله من القوة والبسطة في العلم والجسم - فالتزمه وقبض عليه؛ ولم يمكنه من البراح. فلما نظر إليه أسال وهو مكتس بجلود الحيوان ذوات الاوبار؛ وشعره قد طال حتى جلل كثيراً منه، ورأى ما عنده من سرعة العدو وقوة البطش، فرق منه فرقاً شديداً، وجعل يستعطفه ويرغب إليه بكلام لا يفهمه حي بن يقظان ولا يدري ما هو، غير أنه يميز فيه شمائل الجزع. فكان يؤنسه بأصوات كان قد تعلمها من الحيوانات، ويجر يده على رأسه، ويمسح أعطافه. ويتملق إليه، ويظهر البشر والفرح به. حتى سكن جأش أسال وعلم أنه لا يريد به سوءاً. كان أسال قديماً لمحبته في علم التأويل. قد تعلم أكثر الألسن، ومهر فيها. فجعل يكلم حي بن يقظان ويسائله عن شأنه بكل لسان يعلمه ويعالج أفهامه فلا يستطيع، وحي بن يقظان في ذلك كله يتعجب مما يسمع ولا يدري ما هو. غير أنه يظهر له البشر والقبول. فاستغرب كل واحد منهما أمر صاحبه. وكان عند أسال من زاد كان قد اصطحبه من الجزيرة المعمورة، فقربه إلى حي بن يقظان فلم يدر ما هو، لانه لم يكن شاهده قبل ذلك. فأكل منه أسال وأشار إليه ليأكل ففكر حي بن يقظان فيما كان ألزم نفسه من الشروط لتناول الغذاء، ولم يدر اصل ذلك الشيء الذي قدم له ما هو، وهل يجوز له تناوله أم لا! فامتنع عن الآكل. ولم يزل أسال يرغب إليه ويستعطفه. وقد كان اولع به حي بن يقظان فخشي إن دام على امتناعه إن يوحشه، فاقدم على ذلك الزاد وأكل منه. فلما ذاقه واستطابه بدا له سوء ما صنع من نقض عهوده في شرط غذاء، وندم على فعله، وأراد الانفصال عن أسال والإقبال على شأنه من طلب الرجوع إلى مقامه الكريم، فلما تتأت له المشاهدة بسرعة. فرأى أن يقيم مع أسال في عالم الحس حتى يقف على حقيقة شأنه، ولا يبقي في نفسه هو نزوع إليه، وينصرف بعد ذلك إلى مقامه دون إن يشغله شاغل. فالتزم صحبة أسال ولما رأى أسال أيضاً انه لا يتكلم، آمن من غلوائه على دينه، ورجا أن يعلمه الكلام والعلم والدين، فيكون له بذلك أعظم أجر وزلفى عند الله. فشرع أسال في تعليمه الكلام أولاً بأن كان يشير له إلى أعيان الموجودات وينطق بأسمائها ويكرر ذلك عليه ويحمله على النطق، فينطق بها مقترناً بالاشارة، حتى علمه الأسماء كلها، ودرجه قليلاً قليلاً حتى تكلم في أقرب مدة. فجعل أسال يسأله عن شأنه ومن أين صار إلى تلك الجزيرة، فأعلمه حي بن يقظان انه لا يدري لنفسه ابتداء ولا أباً ولا أماً أكثر من الظبية التي ربته، ووصف له شأنه كله وكيف ترقى بالمعرفة، حتى انتهى إلى درجة الوصول. فلما سمع أسال منه وصف تلك الحقائق والذوات المفارقة لعالم الحس العارفة بذات الحق عز وجل، ووصفه ذلك الحق تعالى وجل بأوصافه الحسنى، ووصف له ما أمكنه وصفه مما شاهده عند الوصول من لذات الواصلين وألام المحجوبين، لم يشك أسال في أن جميع الأشياء التي وردت في شريعته من أمر الله عز وجل، وملائكته، وكتبه، ورسله، واليوم الآخر، وجنته وناره، هي أمثلة هذه التي شاهدها حي بن يقظان؛ فانفتح بصر قلبه وانقدحت نار خطره وتطابق عنده المعقول والمنقول، وقربت عليه طرق التأويل، ولم يبق عليه مشكل في الشرع إلا تبين له، ولا مغلق إلا انفتح، ولا غامض إلا اتضح، وصار من أولى الألباب. وعند ذلك نظر إلى حي بن يقظان بعين التعظيم والتوقير، وتحقق عنده أنه من أولياء الله الذين لا خوف عليهم ولا هم يحزنون. فالتزم خدمته والاقتداء به بإشارته فيما تعارض عنده من الأعمال الشرعية التي قد تعلمها في ملته. وجعل حي بن يقظان يستفصحه عن أمره وشأنه، فجعل أسال يصف له شأن جزيرته وما فيها من العالم، وكيف كانت سيرهم قبل وصول الملة اليهم. وكيف هي الآن بعد وصولها إليهم، وصف له جميع ما ورد في الشريعة من وصف العالم الإلهي، والجنة والنار، والبعث والنشور، والحشر والحساب، والميزان والصراط. ففهم حي بن يقظان ذلك كله ولم ير فيه شيء على خلاف ما شاهده في مقامه الكريم. فعلم أن الذي وصف ذلك وجاء به محق في وصفه، صادق في قوله، ورسول من عند ربه؛ فأمن به وصدقه وشهد برسالته. ثم جاء يسأله عما جاء به من الفرائض، ووضعه من العبادات؛ فوصف له الصلاة والزكاة، والصيام والحج، وما أشبهها من الأعمال الظاهرة؛ فتلقى ذلك والتزمه، وأخذ نفسه بأدائه امتثالاً للآمر الذي صح عنده صدق قوله. إلا انه بقي في نفسه أمران كان يتعجب منهما ولا يدري وجه الحكمة فيهما: أحدهما - لما ضرب هذا الرسول الأمثال للناس في أكثر ما وصفه من أمر العالم الإلهي، وأضرب عن المكاشفة حتى وقع الناس في أمر عظيم من التجسيم، واعتقاد أشياء في ذات الحق هو منزه عنها وبريء منها؟ وكذلك في أمر الثواب والعقاب! والآمر الآخر - لم اقتصر على هذه الفرائض ووظائف العبادات وأباح الاقتناء للأموال والتوسع في المأكل، حتى بفرغ الناس بالاشتغال بالباطل، والأعراض عن الحق؟ وكان رأيه هو لا يتناول أحد شيئاً إلا ما يقيم به من الرمق؛ واما الأموال فلم تكن لها عنده معنى. وكان يرى ما في الشرع من الأحكام في أمر الأموال: كالزكاة وتشعبها، والبيوع والربا والحدود والعقوبات، فكان يستغرب هذا كله ويراه تطويلاً، ويقول: إن الناس لو فهموا الآمر على حقيقته لاعرضوا عن هذه البواطل، وأقبلو على الحق، واستغنوا عن هذا كله، ولم يكن لاحد اختصاص بمال يسأل عن زكاته، أو تقطع الأيدي على سرقته، أو تذهب النفوس على أخذه مجاهرة. وكان الذي أوقعه في ذلك ظنه، أن الناس كلهم ذوو فطر فائقة، وأذهان ثاقبة، ونفوس عازمة، ولم يكن يدري ما هم عليه من البلادة والنقص، وسوء الرأي وضعف العزم، وأنهم كالأنعام بل هم أضل سبيلاً. فلما اشتد إشفاقه على الناس، وطمع أن تكون نجاتهم على يديه، حدثت له النية في الوصول إليهم، وإيضاح الحق لديهم، وتبييه لهم ففاوض في ذلك صاحبه أسال وسأله: هل تمكنه حيلة في الوصول اليهم؟ فأعلمه بما هم فيه من نقص الفطرة والأعراض عن آمر الله فلم يتأت له فهم ذلك، وبقي في نفسه تعلق بما كان قد أمله. وطمع أسال أيضاً أن يهدي الله على يديه طائفة من معارفه المريدين الذين كانوا أقرب من التخلص من سواهم، فساعده على رأيه، ورأيا أن يلتزما ساحل البحر ولا يفارقاه ليلاً ولا نهاراً، لعل الله إن السني لهما عبور البحر فالتزما ذلك وابتهلا الله تعالى أن يهيء لهما من أمرهما رشدأً. فكان من أمر الله عز وجل أن سفينة ضلت مسلكها، ودفعها الرياح وتلاطم الأمواج إلى ساحلها. فلما قربت من البر رأى أهلها الرجلين على الشاطئ. فدنوا منها فكلمهم أسال وسألهم أن يحملوهما معهم، فأجابوهما إلى ذلك، وأدخلوهما السفينة، فأرسل الله إليهم ريحاً رخاء حملت السفينة في أقرب مدة إلى الجزيرة التي أملاها فنزلا بها، ودخلا مدينتها، واجتمع أصحاب أسال به، فعرفهم شأن حي بن يقظان، فاشتملوا عليه شديداً وأكبروا آمره، واجتمعوا إليه واعظموه وبجلوه، وأعلمه أسال أن تلك الطائفة هم أن تلك الطائفة هم أقرب إلى الفهم والذكاء من جميع الناس، وانه إن عجز عن تعليمهم فهو عن تعليم الجمهور أعجز. وكان رأس تلك الجزيرة سلامان وهو صاحب أسال الذي كان يراه ملازمة الجماعة، ويقول بتحريم العزلة، فشرع حي بن يقظان في تعليمهم وبث أسرار الحكمة إليهم. فما هو إلا أن ترقى عن الظاهر قليلاً وأخذ في وصف ما سبق إلى فهمهم خلافه، فجعلوا ينقبضون منه وتشمئز نفوسهم مما يأتي به، ويتسخطونه بقلوبهم، وان اظهروا له الرضا في وجهه اكراماً لغربته فيهم، ومراعاة لحق صاحبهم أسال! وما زال حي بن يقظان يستلطفهم ليلاً ونهاراً، ويبن لهم الحق سراً وجهاراً، فلا يزيدهم ذلك إلا نبوأً ونفاراً، مع أنهم كانوا محبين للخير، راغبين في الحق، إلا انهم لنقص فطرتهم كانوا لا يطلبون الحق من طريقة ولا يأخذونه لجهة تحقيقه، ولا يلتمسونه من بابه، بل كانوا لا يريدون معرفته من طريق أربابه. فيأس من أصلاحهم، وانقطع رجائه من صلاحهم لقلة قبولهم. وتصفح طبقات الناس بعد ذلك، فرأى كل حزب بما لديهم فرحون، قد اتخذوا ألههم هواهم، ومعبودهم شهواتهم، وتهالكوا في جميع حطام الدنيا، ألهاهم التكاثر حتى زاروا المقابر، لا تنجح فيهم الموعظة ولا تعمل فيهم الكلمة الحسنة، ولا يزدادون بالجدل إلا إصرارا. واما الحكمة فلا سبيل لهم إليها، ولا حظ لهم منه، قد غمرتهم الجهالة وران على قلوبهم ما يكسبون ختم الله على قلوبهم وعلى سمعهم وعلى أبصارهم غشاوةً ولهم عذاب عظيم. فلما رأى سرادق العذاب قد أحاط بهم، الظالمات الحجب قد تغشتهم، والكل منهم - إلا اليسير - لا يتمسكون من ملتهم إلا بالدنيا، وقد نبذوا أعمالهم على خفتها وسهولتها وراء ظهورهم، واشتروا بها ثمناً قليلاً، وألهاهم عن ذكر الله تعالى التجارة والبيع، ولم يخافوا يوماً تنقلب فيه القلوب والابصار، لأن له وتحقق على القطع، أن مخاطبتهم بطريق المكاشفة لا تمكن وأن تكليفهم من العمل فوق هذا القدر لا يتفق، وأن حظ أكثر الجمهور من الانتفاع بالشريعة إنما هو في حياتهم الدنيا لا يستقيم له معاشه، ولا يتعدى عليه سواه فيما اختص هو به، وانه لا يفوز منه بالسعادة الأخروية إلا الشاذ النادر، وهو من أراد حرث الآخرة وسعى لها سعياً وهو مؤمن. وأما من طغى وأثر الحياة الدنيا فان الجحيم هي المأوى، وأي تعب أعظم وشقاوةً أطم ممن إذا تصفحت أعماله من وقت انتباهه من نومه إلى حين رجوعه إلى الكره لا تجد منها شيئاً إلا وهو يلتمس به تحصيل غايةً من هذه الأمور المحسوسة الخسيسة آما مال يجمعه أو لذة ينالها أو شهوة يقضيها أو غيطاً يتشفه به أو جاه يحرزه أو عمل من أعمال الشرع يتزين به أو يدافع عن رقبته، وهي كلها ظلمات بعضها فوق بعض في بحر لجي وان منكم إلا واردها كان على ربك حتماً مقضياً. فلما فهم أحوال الناس وان أكثرهم بمنزلة الحيوان غير الناطق علم أن الحكمة كلها والهداية والتوفيق فيما نطقت به الرسل ووردت به الشريعة لا يمكن غير ذلك ولا يحتمل المزيد عليه ولكل عمل رجال وكل ميسر لما خلق له "بسم الله الرحمن الرحيم" سنة الله التي قد خلت من قبل ولن تجد لسنة الله تبديلاً صدق الله العظيم. فانصرف إلى سلامان وأصحابه، فاعتذر عما تكلم به معه وتبرأ إليهم منه وأعلمهم أنه قد رآه مثل رأيهم واهتدى بمثل هديهم، وأوصاهم بملازمة ما هم عليه من التزام حدود الشرع والأعمال الظاهرة مقلة الخوض فيما لا يعنيهم، والإيمان بالمتشابهات والتسليم لها، والأعراض عن البدع والأهواء والاقتداء بالسلف الصالح والترك لمحدثات الأمور، وأمرهم بمجانبة ما عليه جمهور العوام من إهمال الشريعة والإقبال على الدنيا، وحذرهم عنه غاية التحذير، وعلم هو وصاحبه أسال أن هذه الطائفة المريدة القاصرة لا نجاة لها إلا بهذا الطريق، وأنها إن رفعت عنه إلى يفاع الاستبصار اختل ما هي عليه ولم يمكنها أن تلحق بدرجة السعداء وتذبذبت وانتكست وساءت عاقبتها. وان هي دامت على ما هي عليه حتى يوافيها اليقين فازت بالآمن وكانت من أصحاب اليمين، والسابقون السابقون أولئك المقربون. فو دعاهم وانفصلا عنهم وتلطفا في العود إلى جزيرتهما حتى يسر الله عز وجل عليهما العبور إليها. وطلب حي بن يقظان مقامه الكريم بالنحو الذي طلبه أولاً حتى عاد إليه، واقتدى به أسال حتى قرب من أو كاد وعبدا الله في تلك الجزيرة حتى أتاهما اليقين. هذا - أيدنا الله وأياك بروح منه - ما كان من نبأ حي بن يقظان وأسال وسلامان وقد أشتمل على حظ من الكلام لا يوجد في كتاب ولا يسمع في معتاد خطاب، وهو من العلم المكنون الذي لا يقبله إلا أهل المعرفة بالله، ولا يجهله إلا أهل الغرة بالله. وقد خالفنا فيه طريق السلف الصالح في الضنانا به والشح عليه. إلا أن الذي سهل علينا إفشاء هذا السر وهتك الحجاب، ما ظهر في زماننا من أراء فاسده نبغت بها متفلسفة العصر وصرحت بها، حتى انتشرت في البلدان وعما ضررها وخشينا على الضعفاء الذين اطرحوا تقليد الأنبياء صلوات الله عليهم، وأرادوا تقليد السفهاء والأغبياء أن يظنوا أن تلك الآراء هي الأسرار المضنون بها على غير أهلها، فيزيد بذلك حبهم فيها وولعهم فيها. فرأينا أن نلمح إليهم بطرف من سر الأسرار لنجتذبهم إلى جانب التحقيق، ثم نصدهم عن ذلك الطريق. ولم نخل مع ذلك ما أودعناه هذه الأوراق اليسيره من الأسرار عن حجاب رقيق وستر لطيف ينتهك سريعاً لمن هو أهله، ويتكاثف لمن لا يستحق تجاوزه حتى لا يتعداه. وأنا أسئل إخواني الواقفين على هذا الكلام، أن يقبلو عذري فيما تسائلت في تبينه وتسامحت في تثبيته، فلم أفعل ذلك إلا لأني تسمنت شواهق يزل الطرف عن مرآها. وأردت تقريب الكلام فيها على وجه الترغيب والتشويق في دخول الطريق. وأسأل الله التجاوز والعفو، وأن يوردنا من المعرفة به الصفو، إنه منعم كريم. والسلام عليك أيها الأخ المفترض إسعافه ورحمت الله وبركاته. EOT; } PK A�)[??�� � * faker/src/Faker/Provider/ar_SA/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_SA; use Faker\Calculator\Luhn; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{companyPrefix}} {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{companyPrefix}} {{lastName}}', ]; protected static $bsWords = [ [], ]; protected static $catchPhraseWords = [ ['الخدمات', 'الحلول', 'الانظمة'], [ 'الذهبية', 'الذكية', 'المتطورة', 'المتقدمة', 'الدولية', 'المتخصصه', 'السريعة', 'المثلى', 'الابداعية', 'المتكاملة', 'المتغيرة', 'المثالية', ], ]; protected static $companyPrefix = ['شركة', 'مؤسسة', 'مجموعة', 'مكتب', 'أكاديمية', 'معرض']; protected static $companySuffix = ['وأولاده', 'للمساهمة المحدودة', ' ذ.م.م', 'مساهمة عامة', 'وشركائه']; /** * @example 'مؤسسة' * * @return string */ public function companyPrefix() { return static::randomElement(self::$companyPrefix); } /** * @example 'الحلول المتقدمة' */ public function catchPhrase() { $result = []; foreach (static::$catchPhraseWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } /** * @example 'integrate extensible convergence' */ public function bs() { $result = []; foreach (static::$bsWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } /** * example 7001010101 */ public static function companyIdNumber() { $partialValue = static::numerify(700 . str_repeat('#', 6)); return Luhn::generateLuhnNumber($partialValue); } } PK A�)[�;\P%. %. ( faker/src/Faker/Provider/ar_SA/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_SA; class Color extends \Faker\Provider\Color { protected static $safeColorNames = [ 'أسود', 'قرمزي', 'أخضر', 'أزرق داكن', 'زيتوني', 'أرجواني', 'أحمر', 'ليمي', 'أزرق', 'فضي', 'رمادي', 'أصفر', 'برتقالي', 'بني', 'أبيض', ]; /** * @see https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86_(%D9%85%D8%AA%D8%B6%D8%A7%D9%85%D8%A9) */ protected static $allColorNames = [ 'استقلالي', 'انصهاري الذهب', 'أبنوسي', 'أبيض', 'أبيض الشبح', 'أبيض زهوري', 'أبيض عتيق', 'أبيض مضاد للإشعاع', 'أبيض هولندي', 'أحمر الأبنية', 'أحمر التفاح المحلى', 'أحمر التفاح المحلى الداكن', 'أحمر الفالون', 'أحمر الفيراري', 'أحمر إمبراطوري', 'أحمر إنجليزي', 'أحمر باستيلي داكن', 'أحمر توسكاني عميق', 'أحمر جامعة بوسطن', 'أحمر حرس السواحل', 'أحمر داكن', 'أحمر ديبيان', 'أحمر صيني', 'أحمر طوبي', 'أحمر عقيقي', 'أحمر كادميومي', 'أحمر كارمن', 'أحمر مرجاني', 'أحمر مطفئة الحريق', 'أحمر نحاسي', 'أحمر هندي', 'أخضر (بانتون)', 'أخضر (ح ص ز)', 'أخضر (صباغ)', 'أخضر (عجلة الألوان) (أخض )', 'أخضر (كريولا)', 'أخضر (لون)', 'أخضر (مونسل)', 'أخضر (نظام الألوان الطبيعية)', 'أخضر الصياد', 'أخضر الغابة (تقليدي)', 'أخضر الغابة (وب)', 'أخضر الهند', 'أخضر أندرويد', 'أخضر إسلامي', 'أخضر إلكتروني', 'أخضر إنجليزي', 'أخضر باستيلي داكن', 'أخضر بحري داكن', 'أخضر برونسويكي', 'أخضر بنغلاديشي', 'أخضر تشارلستون', 'أخضر تفاحي', 'أخضر تمويهي', 'أخضر جامعة كاليفورنيا م ت', 'أزرق جامعة كامبريدج', 'أخضر جيشي', 'أخضر دارتموثي', 'أخضر داكن', 'أخضر دغلي', 'أخضر دغلي داكن', 'أخضر دغلي عميق', 'أخضر ربيعي داكن', 'أخضر زيتوني داكن', 'أخضر سباقي بريطاني', 'أخضر سرخسي', 'أخضر طحالبي داكن', 'أخضر قاروري', 'أخضر كادميومي', 'أخضر كاستلتون', 'أخضر كاريبي', 'أخضر مزرق', 'أخضر مضيء', 'أخضر مكتبي', 'أخضر هوكر', 'أرجواني إلكرتوني', 'أرجواني إمبراطوري', 'أرجواني باستيلي داكن', 'أرجواني فوشي', 'أرجواني قطيفي', 'أرجواني هان', 'أزرق', 'أزرق (ح ص ز)', 'أزرق (صبغة)', 'أزرق (كريولا)', 'أزرق (مونسل)', 'أزرق (نظام الألوان الطبيعية)', 'أزرق اردوازي داكن', 'أزرق البحرية مضيء', 'أزرق التفوق الجوي', 'أزرق السماء الإيطالي', 'أزرق السماء الفرنسي', 'أزرق العاشقين', 'أزرق الهونولولو', 'أزرق أليس', 'أزرق إلكتروني', 'أزرق إلكتروني داكن', 'أزرق إمبراطوري', 'أزرق إمبراطوري داكن', 'إزرق إيتون', 'أزرق باستيلي داكن', 'أزرق بوندي', 'أزرق جامعة براندايس', 'أزرق جامعة ديوك', 'أزرق جامعة كارولينا', 'أزرق جامعة كولومبيا', 'أزرق جوي (القوات الجوية الأمريكية)', 'أزرق جوي (سلاح الجو الملكي)', 'أزرق حرس السواحل', 'أزرق داكن', 'أزرق رمادي', 'أزرق سماوي داكن', 'أزرق سماوي عميق', 'أزرق سيروليان', 'أزرق طفولي', 'أزرق عاصفي', 'أزرق عيني الطفل', 'أزرق فرنسا', 'أزرق فرنسي', 'أزرق فريق دودجر', 'أزرق قنطريوني', 'أزرق كاتالينا', 'أزرق كاديتي', 'أزرق كروي', 'أزرق كلين العالمي', 'أزرق مسحوقي داكن', 'أزرق مصري', 'أزرق هان', 'أزرق هوائي', 'أسود', 'أشقر', 'أصفر الكناري', 'أصفر الكوبالت', 'أصفر أريليد', 'أصفر إلكتروني', 'أصفر برونزي', 'أصفر داكن', 'أصفر ذهبي', 'أصفر كادميومي', 'أصفر متألق', 'أزرق منتصف الليل الداكن', 'أصفر الأرض', 'أصفر مخضر', 'أصفر موزي', 'أصفر هندي', 'أفوكادوي', 'ألماسي', 'أمازوني', 'أومبرياوي محروق', 'أيلي', 'إمبراطوري', 'إيزابيلي', 'باذنجاني', 'برتقالي الجزر', 'برتقالي الجزر العميق', 'برتقالي داكن', 'برتقالي عالمي (جسر البوابة الذهبية)', 'برتقالي عالمي (فضاء جوي)', 'برتقالي عالمي (هندسة)', 'برتقالي فريق الجيانتس', 'برتقالي كادميومي', 'برتقالي متألق', 'برتقالي محروق', 'برتقالي مشاب', 'برعمي يونيو', 'برغوثي داكن', 'برغوثي عميق', 'برغوثي فرنسي', 'برقي', 'برونزي', 'برونزي عتيق', 'برونزي منطلق', 'بندقي الكستناء', 'بندقي الكستناء الداكن', 'بندقي الكستناء العميق', 'بنفسجي إلكتروني', 'بنفسجي إنجليزي', 'بنفسجي داكن', 'بنفسجي صيني', 'بنفسجي فرنسي', 'بنفسجي مزرق', 'بنفسجي ياباني', 'بني الحمير', 'بني المتملقين', 'بني داكن', 'بني ذهبي', 'بني كاكاوي', 'بني (وب)', 'بني (تقليدي)', 'بورغندي', 'بيزنطي', 'بيزنطي داكن', 'ترابي', 'تربي داكن', 'تربي محروق', 'تفاحي جراني سميث', 'تملقي', 'توردي', 'جاسبري', 'جلدي الجاموس', 'جمشتي', 'جملي', 'جوزي الهند', 'حسائي', 'حممي داكن', 'خامي', 'خبازي عميق', 'خبازي فرنسي', 'خرنوبي', 'خزامي إلكتروني', 'خزامي إنجليزي', 'خزامي داكن', 'خزامي مضيء', 'خشخاشي ذهبي', 'خشخاشي منثور', 'خلدي داكن', 'خلدي عميق', 'خوخي عميق', 'خوخي فرنسي', 'دودي قياس', 'دينمي', 'ذروي', 'ذهبي (معدني)', 'ذهبي (وب)(ذهبي)', 'ذهبي القلب', 'رأسي الموت', 'رقيبي الشمس', 'رماد الأخشاب', 'رمادي', 'رمادي (رمادي HTML/CSS)', 'رمادي (رمادي X11)', 'رمادي الميدان', 'رمادي-أزرق داكن', 'رمادي اردوازي داكن', 'رمادي دافي', 'رمادي داكن', 'رمادي البوارج', 'رمادي بارد', 'رمادي خافت', 'رمادي رقيبي الشمس', 'رمادي كاديتي', 'رمادي متوسط داكن', 'رمادي مزرق', 'زبرجدي', 'زرنيخي', 'زعفراني عميق', 'زمردي', 'زمردي مضيء', 'زنجبيلي', 'زنجفري', 'زهري النحام', 'زهري إزهار الكرز', 'زهري الحافة', 'زهري الحجاب', 'زهري الحلوى السكرية', 'زهري الصين', 'زهري القرنفل', 'زهري الكرز', 'زهري باربي', 'زهري بيكر-ميلر', 'زهري ساحر', 'زهري ساخن', 'زهري داكن', 'زهري طفولي', 'زهري عميق', 'زهري فاندانغو', 'زهري فرنسي', 'زهري فوشي', 'زهري قطيفي', 'زهري كارمن', 'زهري كارمن العميق', 'زهري متألق', 'زهري مرجاني', 'زيتوني أسود', 'ستري أسود الجلد', 'سحلبي داكن', 'سقفي', 'سقلاتي داكن', 'سلموني داكن', 'سوسني', 'سيان', 'سيان (طباعي)', 'سيان إلكتروني', 'سيان داكن', 'سيروليان', 'سيروليان داكن', 'سيروليان مضيء', 'شامباني', 'شامباني عميق', 'شوكولاتي (تقليدي)', 'شوكولاتي (وب)', 'صبغة خشب الزان', 'صبغي النيلة', 'صحراوي', 'صفروي', 'صقيعي سيرولياني', 'صوفي', 'صوفي فرنسي', 'طوبي', 'طيني نضيج داكن', 'عاجي', 'عاصفي الغبار', 'عصوي الذهب', 'عصوي الذهب الداكن', 'عظمي', 'علكي', 'عليقي بويزن', 'عليقي داكن', 'عليقي فرنسي', 'عنبري', 'عنبي', 'عنبري (SAE/ECE)', 'عنبي بري', 'غزلي البنات', 'فاصولي أسود', 'فاندانغوي', 'فانيلي داكن', 'فحمي', 'فقاعي', 'فلدسباري', 'فوشي', 'فوشي (كريولا)', 'فوشي الموضة', 'فوشي عتيق', 'فوشي عميق', 'فوشي فرنسي', 'فيروزي داكن', 'فيروزي مضيء', 'قرطبي', 'قرفي', 'قرمزي', 'قرمزي الأليزارين', 'قرمزي إلكتروني', 'قرمزي جامعة ألاباما', 'قرمزي جامعة هارفارد', 'قشدي', 'قشري البيض', 'قطيفي', 'قندسي', 'قنطريوني', 'قهوي', 'قهوي اللبن', 'قهوي عميق', 'كابري', 'كاديتي', 'كاردينالي', 'كارمن', 'كارمن عميق', 'كارمن ياباني', 'كبادي', 'كبدي داكن', 'كبدي داكن (الأحصنة)', 'كتاني', 'كستنائي مضيء', 'كرتوزي (تقليدي)', 'كرتوزي (وب)', 'كرزي', 'كرزي عميق', 'كرزي هوليوود', 'كلاريتي', 'كمبوجي', 'كوبالتي', 'كوزي العسل', 'لاتيهي كوني', 'لازوردي', 'لازوردي إلكتروني', 'لازوردي ضبابي(ويب)', 'لحائي داكن', 'لهيبي', 'لوزي', 'لوزي مبيض', 'ليلاكي عميق', 'ليلاكي فرنسي', 'ليلاكي مضيء', 'ليموني عميق', 'ليموني مر', 'ليمي إلكتروني', 'ليمي فرنسي', 'ليمي مر', 'مائي', 'ماجنتي داكن', 'ماجنتي ساخن', 'ماجنتي عميق', 'مرجاني', 'مرجاني داكن', 'مسحوقي الطفل', 'مشمشي', 'مصفر', 'معدني', 'موزي مجنون', 'نبيذي فرنسي', 'نحاسي', 'نحاسي (كريولا)', 'نحاسي أصفر', 'نحاسي عتيق', 'نرجسي أسلي', 'نرجسي كاذب', 'نيلي (وب)', 'نيلي', 'نيلي إلكتروني', 'نيلي ياباني', 'هليوني', 'هليوني رمادي', 'هندبائي', 'هوائي طلق', 'وردي أمريكي', 'وردي الأسواق', 'وردي الصين', 'وردي بلغاري', 'وردي فرنسي', 'وردي فوشي', 'وردي قرانيا', 'وردي كلاسيكي', 'وردي مضيء', 'وردي نحاسي', 'ياسميني', 'ياقوتي أزرق', 'ياقوتي عتيق', 'ياقوتي عميق', 'ياقوتي مغمور', 'يخضور عام', 'يشبي', 'يوسفي داكن', 'يوسفي ذري', 'يوكاليبتوسي', ]; } PK A�)[!�R��; �; ) faker/src/Faker/Provider/ar_SA/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_SA; use Faker\Calculator\Luhn; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; /** * @see http://muslim-names.us/ */ protected static $firstNameMale = [ 'آدم', 'أبراهيم', 'أحمد', 'أدهم', 'أسامة', 'أسعد', 'أشرف', 'أكثم', 'أكرم', 'أمجد', 'أمين', 'أنس', 'أنور', 'أواس', 'أوس', 'أيمن', 'أيهم', 'أيوب', 'إبراهيم', 'إسلام', 'إسماعيل', 'إلياس', 'إياد', 'إيهاب', 'ابان', 'ابراهيم', 'اثير', 'احسان', 'احمد', 'ادريس', 'ادم', 'ادهم', 'اديب', 'اسامة', 'اسحاق', 'اسحق', 'اسعد', 'اسلام', 'اسماعيل', 'اسيد', 'اشراف', 'اشرف', 'اصلان', 'اكثم', 'اكرم', 'البراء', 'البشر', 'الحارث', 'الحسين', 'الطفيل', 'العزم', 'الليث', 'المثنى', 'المنصور', 'الياس', 'اليمان', 'امجد', 'امير', 'امين', 'أنس', 'انور', 'انيس', 'اوس', 'اوسم', 'اويس', 'اياد', 'اياس', 'ايسر', 'ايمن', 'ايهم', 'ايوب', 'باسل', 'باسم', 'باهر', 'بدر', 'بدوان', 'براء', 'برهان', 'بسام', 'بشار', 'بشر', 'بشير', 'بكر', 'بلال', 'بليغ', 'بندر', 'بهاء', 'تركي', 'توفيق', 'ثامر', 'جابر', 'جاسر', 'جاسم', 'جبر', 'جبير', 'جراح', 'جريس', 'جعفر', 'جلال', 'جمال', 'جمزه', 'جميل', 'جهاد', 'جواد', 'حابس', 'حاتم', 'حارث', 'حازم', 'حافظ', 'حاكم', 'حامد', 'حبيب', 'حذيفة', 'حسام', 'حسان', 'حسن', 'حسني', 'حسين', 'حكم', 'حمد', 'حمدالله', 'حمدان', 'حمدي', 'حمزة', 'حمود', 'حميد', 'خالد', 'خضر', 'خلدون', 'خلف', 'خليفة', 'خليل', 'خميس', 'داوود', 'ذياب', 'ذيب', 'رأفت', 'رؤوف', 'رئاد', 'رائد', 'رائف', 'راجح', 'راجي', 'راشد', 'راضي', 'راغب', 'رافت', 'رافع', 'رافي', 'راكان', 'رامان', 'رامز', 'رامي', 'رامين', 'ربيع', 'رجا', 'رجائي', 'رجب', 'رداد', 'رزق', 'رسلان', 'رشاد', 'رشيد', 'رضا', 'رضوان', 'رعد', 'رغد', 'رغيد', 'ركان', 'رماح', 'رياض', 'ريان', 'زاهر', 'زاهي', 'زايد', 'زكريا', 'زمام', 'زهير', 'زياد', 'زيد', 'زيدان', 'زيدون', 'زين', 'زين العابدين', 'سائد', 'ساري', 'سالم', 'سامح', 'سامر', 'سامي', 'ساهر', 'سدير', 'سرمد', 'سري', 'سعد', 'سعود', 'سعيد', 'سفيان', 'سكوت', 'سلام', 'سلطان', 'سلمان', 'سليم', 'سليمان', 'سمعان', 'سميح', 'سنان', 'سند', 'سهل', 'سهم', 'سيف', 'شادي', 'شافع', 'شاكر', 'شامل', 'شاهر', 'شرحبيل', 'شريف', 'شهاب', 'شهم', 'شوان', 'صادق', 'صافي', 'صالح', 'صخر', 'صدام', 'صفاء', 'صفوان', 'صقر', 'صلاح', 'صلاح الدين', 'صهيب', 'ضرار', 'ضرغام', 'ضياء', 'ضياء الدين', 'طارق', 'طالب', 'طاهر', 'طلال', 'طه', 'عادل', 'عاصم', 'عاطف', 'عامر', 'عايد', 'عبادة', 'عباس', 'عبد الباري', 'عبد الحافظ', 'عبد الحكيم', 'عبد الحليم', 'عبد الحميد', 'عبد الحي', 'عبد الرحمان', 'عبد الرحمن', 'عبد الرحيم', 'عبد الرزاق', 'عبد السلام', 'عبد السميع', 'عبد العزيز', 'عبد العفو', 'عبد الغني', 'عبد الفتاح', 'عبد القادر', 'عبد الكريم', 'عبد اللطيف', 'عبد الله', 'عبد المجيد', 'عبد المولى', 'عبد الناصر', 'عبد الهادي', 'عبد ربه', 'عبداالله', 'عبدالاله', 'عبدالباسط', 'عبدالجليل', 'عبدالجواد', 'عبدالحليم', 'عبدالحميد', 'عبدالرؤوف', 'عبدالرحمن', 'عبدالرحيم', 'عبدالرزاق', 'عبدالسلام', 'عبدالعزيز', 'عبدالفتاح', 'عبدالقادر', 'عبدالكريم', 'عبداللطيف', 'عبدالله', 'عبدالمجيد', 'عبدالمطلب', 'عبدالمعطي', 'عبدالمهيمن', 'عبدالناصر', 'عبدالهادي', 'عبدالوهاب', 'عبيدالله', 'عبيدة', 'عتيبه', 'عثمان', 'عدب', 'عدلي', 'عدنان', 'عدوان', 'عدي', 'عرار', 'عرمان', 'عروة', 'عريق', 'عرين', 'عز الدين', 'عزالدين', 'عزام', 'عزت', 'عزمي', 'عزيز', 'عصام', 'عقل', 'علاء', 'علي', 'عليان', 'عماد', 'عمار', 'عمر', 'عمران', 'عمرو', 'عملا', 'عميد', 'عناد', 'عنان', 'عواد', 'عودة', 'عوده', 'عوض', 'عوف', 'عون', 'عوني', 'عيد', 'عيدالله', 'عيسى', 'غازي', 'غالب', 'غانم', 'غدير', 'غسان', 'غيث', 'فؤاد', 'فائق', 'فاخر', 'فادي', 'فارس', 'فاروق', 'فاضل', 'فايز', 'فتحي', 'فجر', 'فراس', 'فرح', 'فريد', 'فلاح', 'فهد', 'فهمي', 'فواز', 'فوزي', 'فيصل', 'قارس', 'قاسم', 'قبلان', 'قتاده', 'قتيبة', 'قصي', 'قيس', 'كاظم', 'كامل', 'كايد', 'كرم', 'كريم', 'كفاح', 'كمال', 'كنان', 'لؤي', 'لبيب', 'لطف', 'لطفي', 'ليث', 'مأمون', 'مؤثر', 'مؤمن', 'مؤنس', 'مؤيد', 'ماجد', 'مازن', 'مالك', 'مامون', 'ماهر', 'مبارك', 'مثنى', 'مجاهد', 'مجد', 'مجدي', 'محسن', 'محمد ', 'محمود', 'محي', 'مختار', 'مخلص', 'مدحت', 'مدين', 'مراد', 'مرشد', 'مرهف', 'مروان', 'مسعد', 'مسعود', 'مسلم', 'مشاري', 'مشعل', 'مشهور', 'مصباح', 'مصطفى', 'مصطفي', 'مصعب', 'مضر', 'مطيع', 'مظفر', 'مظهر', 'معاذ', 'معاوية', 'معتز', 'معتصم', 'معمر', 'معن', 'معين', 'مفدي', 'مفلح', 'مقداد', 'ملهم', 'ممدوح', 'مناف', 'منتصر', 'منح', 'منذر', 'منصف', 'منصور', 'منير', 'مهاب', 'مهدي', 'مهران', 'مهند', 'موسى', 'موفق', 'نائل', 'ناجي', 'نادر', 'ناصر', 'ناهض', 'نايف', 'نبراس', 'نبيل', 'نجيب', 'نديم', 'نزار', 'نزال', 'نزيه', 'نسيم', 'نشات', 'نصار', 'نصر', 'نصري', 'نصوح', 'نضال', 'نظام', 'نعمان', 'نعمة', 'نعيم', 'نقولا', 'نمر', 'نهاد', 'نهار', 'نواف', 'نورس', 'نوفان', 'هادي', 'هارون', 'هاشم', 'هانى', 'هاني', 'هذال', 'هشام', 'هلال', 'همام', 'هيثم', 'وائل', 'واثق', 'واصف', 'وجدي', 'وجيه', 'وحيد', 'وديع', 'ورد', 'وسام', 'وسن', 'وسيم', 'وصفي', 'وضاح', 'وعد', 'وفاء', 'وليد', 'وهيب', 'ياسر', 'ياسين', 'يامن', 'يحيى', 'يزن', 'يزيد', 'يسار', 'يشار', 'يعرب', 'يعقوب', 'يمان', 'ينال', 'يوسف', 'يونس', ]; /** * @see http://muslim-names.us/ */ protected static $firstNameFemale = [ 'آثار', 'آلاء', 'آناء', 'آية', 'أبرار', 'أحلام', 'أروى', 'أريج', 'أسماء', 'أسيل', 'أصاله', 'أفنان', 'ألاء', 'أماني', 'أمل', 'أميرة', 'أنسام', 'أنوار', 'إباء', 'إخلاص', 'إسراء', 'إسلام', 'إكرام', 'إنعام', 'إيمان', 'إيناس', 'ابتهاج', 'ابتهال', 'أبرار', 'إخلاص', 'ارجوان', 'أروى', 'أريج', 'أزهار', 'أسحار', 'اسراء', 'اسرار', 'اسيل', 'اشراق', 'أصالة', 'اعتدال', 'أفراح', 'أفنان', 'إكرام', 'آلاء', 'العنود', 'إلهام', 'آمال', 'أمنة', 'أميرة', 'أمينة', 'أناهيد', 'انتظار', 'أنعام', 'أنوار', 'آيات', 'إيمان', 'إيناس', 'آية', 'باسمة', 'بتول', 'بثينة', 'بدور', 'براء', 'براءة', 'بسمة', 'بشائر', 'بشرى', 'بلسم', 'بنان', 'بهجة', 'بيان', 'بيداء', 'بيسان', 'تالا', 'تالة', 'تالين', 'تحرير', 'تسنيم', 'تغريد', 'تقوى', 'تقى', 'تمارا', 'تماضر', 'تمام', 'تهاني', 'تولين', 'ثريا', 'جمانة', 'جميلة', 'جنى', 'جهاد', 'جود', 'حبيبة', 'حسناء', 'حصة', 'حلا', 'حليمة', 'حنان', 'حنين', 'حياة', 'ختام', 'خديجة', 'خلود', 'خولة', 'دارين', 'داليا', 'دالية', 'دانا', 'دانة', 'دانية', 'دعاء', 'دلال', 'دنى', 'دنيا', 'ديانا', 'ديما', 'دينا', 'رؤى', 'رؤيه', 'رابعة', 'راغدة', 'راما', 'رانا', 'رانيا', 'راوية', 'راية', 'ربا', 'رباب', 'ربى', 'رجاء', 'رحمة', 'رحمه', 'ردينة', 'رزان', 'رشا', 'رغد', 'رغدة', 'رفاه', 'رقية', 'رمال', 'رنا', 'رناد', 'رند', 'رنده', 'رنيم', 'رنين', 'رهام', 'رهف', 'رواء', 'روان', 'روزان', 'روزانا', 'روزين', 'رولى', 'روند', 'رويدة', 'ريان', 'ريتا', 'ريم', 'ريما', 'ريمان', 'ريناتا', 'ريناد', 'ريهام', 'زكية', 'زمان', 'زها', 'زهرة', 'زين', 'زينا', 'زينات', 'زينب', 'زينة', 'ساجدة', 'سارة', 'سجى', 'سحر', 'سدين', 'سرى', 'سرين', 'سعاد', 'سكينة', 'سلام', 'سلسبيل', 'سلمى', 'سلوى', 'سما', 'سماح', 'سماره', 'سمر', 'سمية', 'سميرة', 'سناء', 'سنابل', 'سندس', 'سنريت', 'سنن', 'سهاد', 'سهام', 'سهر', 'سهى', 'سهير', 'سهيله', 'سوار', 'سوزان', 'سوسن', 'سيرين', 'سيرينا', 'سيلفا', 'سيلين', 'سيما', 'شذى', 'شروق', 'شريفة', 'شرين', 'شريهان', 'شفاء', 'شهد', 'شيرين', 'شيماء', 'صابرين', 'صبا', 'صباح', 'صبرين', 'صفا', 'صفاء', 'صفية', 'صمود', 'ضحى', 'ضياء', 'عائشة', 'عاليا', 'عالية', 'عبلة', 'عبير', 'عزة', 'عزيزة', 'عفاف', 'علا', 'علياء', 'عنود', 'عهد', 'غادة', 'غدير', 'غرام', 'غزل', 'غصون', 'غفران', 'غنى', 'غيد', 'غيداء', 'غيده', 'فاتن', 'فادية', 'فاديه', 'فاطمة', 'فايزة', 'فتحية', 'فداء', 'فدوى', 'فدى', 'فرح', 'فريال', 'فريدة', 'فوزية', 'فيروز', 'فيفيان', 'قمر', 'كيان', 'لارا', 'لانا', 'لبنا', 'لجين', 'لطيفة', 'لمى', 'لميس', 'لنا', 'لورا', 'لورينا', 'لونا', 'ليان', 'ليدا', 'ليلى', 'ليليان', 'لين', 'لينا', 'لينة', 'ليندا', 'لينه', 'مايا', 'مجد', 'مجدولين', 'محبوبة', 'مديحة', 'مرام', 'مرح', 'مروة', 'مريام', 'مريم', 'مسعدة', 'مشيرة', 'معالي', 'ملاك', 'ملك', 'منار', 'منال', 'منى', 'مها', 'مي', 'ميادة', 'مياده', 'ميار', 'ميان', 'ميرا', 'ميرال', 'ميران', 'ميرفت', 'ميس', 'ميسا', 'ميساء', 'ميسر', 'ميسره', 'ميسم', 'ميسون', 'ميلاء', 'ميناس', 'نائله', 'ناديا', 'نادية', 'نادين', 'ناديه', 'نانسي', 'نبال', 'نبراس', 'نبيله', 'نجاة', 'نجاح', 'نجلاء', 'نجود', 'نجوى', 'نداء', 'ندى', 'ندين', 'نرمين', 'نسرين', 'نسيمة', 'نعمت', 'نعمه', 'نهاد', 'نهى', 'نهيدة', 'نوال', 'نور', 'نور الهدى', 'نورا', 'نوران', 'نيروز', 'نيفين', 'هادلين', 'هازار', 'هالة', 'هانيا', 'هايدي', 'هبة', 'هدايه', 'هدى', 'هديل', 'هزار', 'هلا', 'هنا', 'هناء', 'هنادي', 'هند', 'هيا', 'هيفا', 'هيفاء', 'هيلين', 'وئام', 'وجدان', 'وداد', 'ورود', 'وسام', 'وسن', 'وسيم', 'وعد', 'وفاء', 'ولاء', 'ىمنة', 'يارا', 'ياسمين', 'يسرى', ]; protected static $lastName = [ 'العتيبي', 'الشهري', 'العنزي', 'الخضيري', 'الحسين', 'العسكر', 'باشا', 'مدني', 'العرفج', 'القحطاني', 'الفدا', 'المشيقح', 'العمرو', 'السالم', 'الشيباني', 'السهلي', 'المطرفي', 'الأحمري', 'الفيفي', 'العقل', 'الفرحان', 'الحصين', 'الأسمري', 'الماجد', 'الخالدي', 'السيف', 'الحنتوشي', 'الشهيل', 'الزامل', 'الصامل', 'السماعيل', 'الجريد', 'الحميد', 'المقبل', 'الراجحي', 'المنيف', 'السويلم', 'السمير', 'الصقير', 'الصقيه', 'سقا', 'مكي', 'جواهرجي', 'الجهني', 'الفريدي', 'برماوي', 'هوساوي', 'السعيد', 'الداوود', 'السليم', 'السماري', ]; protected static $titleMale = ['السيد', 'الأستاذ', 'الدكتور', 'المهندس']; protected static $titleFemale = ['السيدة', 'الآنسة', 'الدكتورة', 'المهندسة']; private static $prefix = ['أ.', 'د.', 'أ.د', 'م.']; /** * @example 'أ.' */ public static function prefix() { return static::randomElement(static::$prefix); } /** * @example 1010101010 */ public static function idNumber() { $partialValue = static::numerify( static::randomElement([1, 2]) . str_repeat('#', 8), ); return Luhn::generateLuhnNumber($partialValue); } /** * @example 1010101010 */ public static function nationalIdNumber() { $partialValue = static::numerify(1 . str_repeat('#', 8)); return Luhn::generateLuhnNumber($partialValue); } /** * @example 2010101010 */ public static function foreignerIdNumber() { $partialValue = static::numerify(2 . str_repeat('#', 8)); return Luhn::generateLuhnNumber($partialValue); } } PK A�)[���)� � " faker/src/Faker/Provider/Lorem.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; class Lorem extends Base { protected static $wordList = [ 'alias', 'consequatur', 'aut', 'perferendis', 'sit', 'voluptatem', 'accusantium', 'doloremque', 'aperiam', 'eaque', 'ipsa', 'quae', 'ab', 'illo', 'inventore', 'veritatis', 'et', 'quasi', 'architecto', 'beatae', 'vitae', 'dicta', 'sunt', 'explicabo', 'aspernatur', 'aut', 'odit', 'aut', 'fugit', 'sed', 'quia', 'consequuntur', 'magni', 'dolores', 'eos', 'qui', 'ratione', 'voluptatem', 'sequi', 'nesciunt', 'neque', 'dolorem', 'ipsum', 'quia', 'dolor', 'sit', 'amet', 'consectetur', 'adipisci', 'velit', 'sed', 'quia', 'non', 'numquam', 'eius', 'modi', 'tempora', 'incidunt', 'ut', 'labore', 'et', 'dolore', 'magnam', 'aliquam', 'quaerat', 'voluptatem', 'ut', 'enim', 'ad', 'minima', 'veniam', 'quis', 'nostrum', 'exercitationem', 'ullam', 'corporis', 'nemo', 'enim', 'ipsam', 'voluptatem', 'quia', 'voluptas', 'sit', 'suscipit', 'laboriosam', 'nisi', 'ut', 'aliquid', 'ex', 'ea', 'commodi', 'consequatur', 'quis', 'autem', 'vel', 'eum', 'iure', 'reprehenderit', 'qui', 'in', 'ea', 'voluptate', 'velit', 'esse', 'quam', 'nihil', 'molestiae', 'et', 'iusto', 'odio', 'dignissimos', 'ducimus', 'qui', 'blanditiis', 'praesentium', 'laudantium', 'totam', 'rem', 'voluptatum', 'deleniti', 'atque', 'corrupti', 'quos', 'dolores', 'et', 'quas', 'molestias', 'excepturi', 'sint', 'occaecati', 'cupiditate', 'non', 'provident', 'sed', 'ut', 'perspiciatis', 'unde', 'omnis', 'iste', 'natus', 'error', 'similique', 'sunt', 'in', 'culpa', 'qui', 'officia', 'deserunt', 'mollitia', 'animi', 'id', 'est', 'laborum', 'et', 'dolorum', 'fuga', 'et', 'harum', 'quidem', 'rerum', 'facilis', 'est', 'et', 'expedita', 'distinctio', 'nam', 'libero', 'tempore', 'cum', 'soluta', 'nobis', 'est', 'eligendi', 'optio', 'cumque', 'nihil', 'impedit', 'quo', 'porro', 'quisquam', 'est', 'qui', 'minus', 'id', 'quod', 'maxime', 'placeat', 'facere', 'possimus', 'omnis', 'voluptas', 'assumenda', 'est', 'omnis', 'dolor', 'repellendus', 'temporibus', 'autem', 'quibusdam', 'et', 'aut', 'consequatur', 'vel', 'illum', 'qui', 'dolorem', 'eum', 'fugiat', 'quo', 'voluptas', 'nulla', 'pariatur', 'at', 'vero', 'eos', 'et', 'accusamus', 'officiis', 'debitis', 'aut', 'rerum', 'necessitatibus', 'saepe', 'eveniet', 'ut', 'et', 'voluptates', 'repudiandae', 'sint', 'et', 'molestiae', 'non', 'recusandae', 'itaque', 'earum', 'rerum', 'hic', 'tenetur', 'a', 'sapiente', 'delectus', 'ut', 'aut', 'reiciendis', 'voluptatibus', 'maiores', 'doloribus', 'asperiores', 'repellat', ]; /** * @example 'Lorem' * * @return string */ public static function word() { return static::randomElement(static::$wordList); } /** * Generate an array of random words * * @example array('Lorem', 'ipsum', 'dolor') * * @param int $nb how many words to return * @param bool $asText if true the sentences are returned as one string * * @return array|string */ public static function words($nb = 3, $asText = false) { $words = []; for ($i = 0; $i < $nb; ++$i) { $words[] = static::word(); } return $asText ? implode(' ', $words) : $words; } /** * Generate a random sentence * * @example 'Lorem ipsum dolor sit amet.' * * @param int $nbWords around how many words the sentence should contain * @param bool $variableNbWords set to false if you want exactly $nbWords returned, * otherwise $nbWords may vary by +/-40% with a minimum of 1 * * @return string */ public static function sentence($nbWords = 6, $variableNbWords = true) { if ($nbWords <= 0) { return ''; } if ($variableNbWords) { $nbWords = self::randomizeNbElements($nbWords); } $words = static::words($nbWords); $words[0] = ucwords($words[0]); return implode(' ', $words) . '.'; } /** * Generate an array of sentences * * @example array('Lorem ipsum dolor sit amet.', 'Consectetur adipisicing eli.') * * @param int $nb how many sentences to return * @param bool $asText if true the sentences are returned as one string * * @return array|string */ public static function sentences($nb = 3, $asText = false) { $sentences = []; for ($i = 0; $i < $nb; ++$i) { $sentences[] = static::sentence(); } return $asText ? implode(' ', $sentences) : $sentences; } /** * Generate a single paragraph * * @example 'Sapiente sunt omnis. Ut pariatur ad autem ducimus et. Voluptas rem voluptas sint modi dolorem amet.' * * @param int $nbSentences around how many sentences the paragraph should contain * @param bool $variableNbSentences set to false if you want exactly $nbSentences returned, * otherwise $nbSentences may vary by +/-40% with a minimum of 1 * * @return string */ public static function paragraph($nbSentences = 3, $variableNbSentences = true) { if ($nbSentences <= 0) { return ''; } if ($variableNbSentences) { $nbSentences = self::randomizeNbElements($nbSentences); } return implode(' ', static::sentences($nbSentences)); } /** * Generate an array of paragraphs * * @example array($paragraph1, $paragraph2, $paragraph3) * * @param int $nb how many paragraphs to return * @param bool $asText if true the paragraphs are returned as one string, separated by two newlines * * @return array|string */ public static function paragraphs($nb = 3, $asText = false) { $paragraphs = []; for ($i = 0; $i < $nb; ++$i) { $paragraphs[] = static::paragraph(); } return $asText ? implode("\n\n", $paragraphs) : $paragraphs; } /** * Generate a text string. * Depending on the $maxNbChars, returns a string made of words, sentences, or paragraphs. * * @example 'Sapiente sunt omnis. Ut pariatur ad autem ducimus et. Voluptas rem voluptas sint modi dolorem amet.' * * @param int $maxNbChars Maximum number of characters the text should contain (minimum 5) * * @return string */ public static function text($maxNbChars = 200) { if ($maxNbChars < 5) { throw new \InvalidArgumentException('text() can only generate text of at least 5 characters'); } $type = 'paragraph'; if ($maxNbChars < 100) { $type = 'sentence'; } if ($maxNbChars < 25) { $type = 'word'; } $text = []; while (empty($text)) { $size = 0; // until $maxNbChars is reached while ($size < $maxNbChars) { $word = ($size ? ' ' : '') . static::$type(); $text[] = $word; $size += strlen($word); } array_pop($text); } if ($type === 'word') { // capitalize first letter $text[0] = ucwords($text[0]); // end sentence with full stop $text[count($text) - 1] .= '.'; } return implode('', $text); } protected static function randomizeNbElements($nbElements) { return (int) ($nbElements * self::numberBetween(60, 140) / 100) + 1; } } PK A�)[x��f� � * faker/src/Faker/Provider/at_AT/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\at_AT; /** * @deprecated at_AT is not an existing locale, use {@link \Faker\Provider\de_AT\Payment}. * @see \Faker\Provider\de_AT\Payment */ class Payment extends \Faker\Provider\de_AT\Payment { } PK A�)[�w�[� � * faker/src/Faker/Provider/pt_PT/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pt_PT; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'PT', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[�;� + faker/src/Faker/Provider/pt_PT/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pt_PT; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com', 'sapo.pt', 'clix.pt', 'mail.pt']; protected static $tld = ['com', 'com', 'pt', 'pt', 'net', 'org', 'eu']; } PK A�)[�i«^ ^ . faker/src/Faker/Provider/pt_PT/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pt_PT; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { /** * @see http://en.wikipedia.org/wiki/Telephone_numbers_in_Portugal */ protected static $formats = [ '+351 91#######', '+351 92#######', '+351 93#######', '+351 96#######', '+351 21#######', '+351 22#######', '+351 23#######', '+351 24#######', '+351 25#######', '+351 26#######', '+351 27#######', '+351 28#######', '+351 29#######', '91#######', '92#######', '93#######', '96#######', '21#######', '22#######', '23#######', '24#######', '25#######', '26#######', '27#######', '28#######', '29#######', ]; protected static $mobileNumberPrefixes = [ '91#######', '92#######', '93#######', '96#######', ]; public static function mobileNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$mobileNumberPrefixes)); } } PK A�)[Ie^�} } * faker/src/Faker/Provider/pt_PT/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pt_PT; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $streetPrefix = ['Av.', 'Avenida', 'R.', 'Rua', 'Tv.', 'Travessa', 'Lg.', 'Largo']; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetPrefix}} {{lastName}}', '{{streetPrefix}} {{firstName}} {{lastName}}', '{{streetPrefix}} St. {{firstName}} {{lastName}}', '{{streetPrefix}} São. {{firstName}}', '{{streetPrefix}} de {{lastName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}}', '{{streetName}}, {{buildingNumber}}', '{{streetName}}, {{buildingNumber}}, {{secondaryAddress}}', ]; /** * @see http://www.univ-ab.pt/PINTAC/carta_normas.htm address example in letters * */ protected static $addressFormats = [ '{{streetAddress}} {{postcode}} {{city}}', ]; /** * @see http://www.mapadeportugal.net/indicecidades.asp * */ private static $cities = [ 'Abrantes', 'Agualva-Cacém', 'Águeda', 'Albufeira', 'Alcácer do Sal', 'Alcobaça', 'Almada', 'Almeirim', 'Alverca do Ribatejo', 'Amadora', 'Amarante', 'Amora', 'Anadia', 'Angra do Heroísmo', 'Aveiro', 'Barcelos', 'Barreiro', 'Beja', 'Braga', 'Bragança', 'Caldas da Rainha', 'Camara de Lobos', 'Cantanhede', 'Cartaxo', 'Castelo Branco', 'Chaves', 'Coimbra', 'Covilhã', 'Elvas', 'Entroncamento', 'Ermesinde', 'Esmoriz', 'Espinho', 'Esposende', 'Estarreja', 'Estremoz', 'Évora', 'Fafe', 'Faro', 'Fátima', 'Felgueiras', 'Fiães', 'Figueira da Foz', 'Freamunde', 'Funchal', 'Fundão', 'Gafanha da Nazaré', 'Gondomar', 'Gouveia', 'Guarda', 'Guimarães', 'Horta', 'Ílhavo', 'Lagoa', 'Lagos', 'Lamego', 'Leiria', 'Lisboa', 'Lixa', 'Loulé', 'Loures', 'Lourosa', 'Macedo de Cavaleiros', 'Machico', 'Maia', 'Mangualde', 'Marco de Canaveses', 'Marinha Grande', 'Matosinhos', 'Mealhada', 'Miranda do Douro', 'Mirandela', 'Montemor-o-Novo', 'Montijo', 'Moura', 'Odivelas', 'Olhão da Restauração', 'Oliveira de Azeméis', 'Oliveira do Hospital', 'Ourém', 'Ovar', 'Paços de Ferreira', 'Paredes', 'Penafiel', 'Peniche', 'Peso da Régua', 'Pinhel', 'Pombal', 'Ponta Delgada', 'Ponte de Sor', 'Portalegre', 'Portimão', 'Porto', 'Porto Santo', 'Póvoa de Santa Iria', 'Póvoa de Varzim', 'Quarteira', 'Queluz', 'Ribeira Grande', 'Rio Maior', 'Rio Tinto', 'Sacavém', 'Santa Comba Dão', 'Santa Cruz', 'Santa Maria da Feira', 'Santana', 'Santarém', 'Santiago do Cacém', 'Santo Tirso', 'São João da Madeira', 'São Mamede de Infesta', 'Seia', 'Seixal', 'Setúbal', 'Silves', 'Sines', 'Tarouca', 'Tavira', 'Tomar', 'Tondela', 'Torres Novas', 'Torres Vedras', 'Valbom', 'Vale de Cambra', 'Valongo', 'Valpaços', 'Vendas Novas', 'Viana do Castelo', 'Vila do Conde', 'Vila Franca de Xira', 'Vila Nova de Famalicão', 'Vila Nova de Foz Côa', 'Vila Nova de Gaia', 'Vila Praia da Vitória', 'Vila Real', 'Vila Real de Santo António', 'Viseu', 'Vizela', ]; protected static $postcode = [ '%##0-###', '%##0', '%##1-###', '%##1', '%##4-###', '%##4', '%##5-###', '%##5', '%##9-###', '%##9', ]; protected static $buildingNumber = ['nº %', 'nº %%', 'nº %%%', '%', '%#', '%##']; protected static $secondaryAddressFormats = [ 'Bloco %', 'Bl. %', '%º Dir.', '%#º Dir.', '%º Dr.', '%#º Dr.', '%º Esq.', '%#º Esq.', '%º Eq.', '%#º Eq.', ]; /** * @example '6º Dir.' */ public static function secondaryAddress() { return static::numerify(static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats)); } /** * @see http://www.indexmundi.com/pt/ * */ protected static $country = [ 'Afeganistão', 'África do Sul', 'Albânia', 'Alemanha', 'Andorra', 'Angola', 'Antigua e Barbuda', 'Arabia Saudita', 'Argélia', 'Argentina', 'Armênia', 'Austrália', 'Áustria', 'Azerbaijão', 'Bahamas', 'Bangladesh', 'Barbados', 'Barein', 'Belize', 'Benin', 'Bielorrússia', 'Birmânia', 'Bolívia', 'Bósnia e Herzegovina', 'Botsuana', 'Brasil', 'Brunei', 'Bulgária', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Butão', 'Bélgica', 'Cabo Verde', 'Camboja', 'Camarões', 'Canadá', 'Cazaquistão', 'Chad', 'Chile', 'China', 'Chipre', 'Colômbia', 'Comoras', 'Congo', 'Coréia do Norte', 'Coréia do Sul', 'Costa Rica', 'Costa do Marfim', 'Croácia', 'Cuba', 'Dinamarca', 'Djibouti', 'Domênica', 'Equador', 'Egito', 'El Salvador', 'Emirados Árabes Unidos', 'Eritrea', 'Eslováquia', 'Eslovênia', 'Espanha', 'Estados Unidos da América', 'Estónia', 'Etiópia', 'Filipinas', 'Finlândia', 'Fiji', 'França', 'Gabão', 'Gâmbia', 'Georgia', 'Gana', 'Granada', 'Grécia', 'Guatemala', 'Guiné Equatorial', 'Guiné Bissau', 'Guiana', 'Haiti', 'Honduras', 'Hungria', 'Índia', 'Indonésia', 'Iraque', 'Irlanda', 'Irã', 'Islândia', 'Ilhas Marshall', 'Ilhas Maurício', 'Ilhas Salomão', 'Ilhas Samoa', 'Israel', 'Itália', 'Jamaica', 'Japão', 'Jordânia', 'Kiribati', 'Kwait', 'Laos', 'Lesoto', 'Letónia', 'Libéria', 'Líbia', 'Liechtenstein', 'Lituânia', 'Luxemburgo', 'Líbano', 'Macedónia', 'Madagascar', 'Malásia', 'Malauí', 'Maldivas', 'Mali', 'Malta', 'Marrocos', 'Mauritânia', 'Micronésia', 'Moldávia', 'Mongólia', 'Montenegro', 'Moçambique', 'México', 'Mónaco', 'Namíbia', 'Nauru', 'Nepal', 'Nicarágua', 'Nigéria', 'Noruega', 'Nova Guiné', 'Nova Zelândia', 'Níger', 'Omã', 'Qatar', 'Quênia', 'Quirguistão', 'Paquistão', 'Palaos', 'Panamá', 'Papua Nova Guiné', 'Paraguai', 'Países Baixos', 'Peru', 'Polónia', 'Portugal', 'Reino Unido', 'Reino Unido da Grã Bretanha e Irlanda do Norte', 'República Centroafricana', 'República Checa', 'República Democrática do Congo', 'República Dominicana', 'Ruanda', 'Romênia', 'Rússia', 'São Cristovão e Neves', 'San Marino', 'São Vicente e as Granadinas', 'Santa Luzia', 'São Tomé e Príncipe', 'Senegal', 'Sérvia', 'Seychelles', 'Serra Leoa', 'Singapura', 'Síria', 'Somália', 'Sri Lanka', 'Suazilândia', 'Sudão', 'Suécia', 'Suiça', 'Suriname', 'Tailândia', 'Tanzânia', 'Tajiquistão', 'Timor Leste', 'Togo', 'Tonga', 'Trinidad e Tobago', 'Turcomenistão', 'Turquia', 'Tuvalu', 'Tunísia', 'Ucrânia', 'Uganda', 'Uruguai', 'Uzbequistão', 'Vaticano', 'Vanuatu', 'Venezuela', 'Vietnã', 'Yemen', 'Zâmbia', 'Zimbábue', ]; /** * @example 'Avenida' ' Rua' */ public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * @example 'Aveiro' 'Oliveira de Azeméis' */ public function city() { return static::randomElement(static::$cities); } } PK A�)[�xZ?� � * faker/src/Faker/Provider/pt_PT/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pt_PT; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{lastName}}', '{{lastName}} e {{lastName}}', '{{lastName}} {{lastName}} {{companySuffix}}', 'Grupo {{lastName}} {{companySuffix}}', ]; protected static $companySuffix = ['e Filhos', 'e Associados', 'Lda.', 'S.A.']; } PK A�)[�� � ) faker/src/Faker/Provider/pt_PT/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pt_PT; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}} de {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{firstNameMale}} de {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} de {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{lastName}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}} de {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{firstNameFemale}} de {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} de {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{lastName}} {{lastName}}', ]; /** * @see http://goo.gl/v6bScG document with all pt abreviations * */ protected static $titleMale = ['Sr.', 'Dr.', 'Exmo.', 'Eng.', 'Eng.º', 'Ex.', 'Exº']; protected static $titleFemale = ['Sra.', 'Dra.', 'Exma', 'Eng.ª', 'Exª']; protected static $firstEightDigitsFormat = [ '1#######', '2#######', '3#######', '45######', '5#######', '6#######', '70######', '71######', '72######', '77######', '79######', '8#######', '90######', '98######', '99######', ]; /** * Taxpayer Identification Number (NIF in Portugal) * * @see http://pt.wikipedia.org/wiki/N%C3%BAmero_de_identifica%C3%A7%C3%A3o_fiscal * * @return string 9 digit number */ public static function taxpayerIdentificationNumber() { $firstEightDigits = static::numerify(static::randomElement(static::$firstEightDigitsFormat)); $lastDigit = static::dvCalcMod11($firstEightDigits); return $firstEightDigits . $lastDigit; } /** * Generate module * * @see http://pt.wikipedia.org/wiki/D%C3%ADgito_verificador * * @param string $number number * * @return int */ public static function dvCalcMod11($number) { $base = 9; $sum = 0; $factor = 2; for ($i = strlen($number); $i > 0; --$i) { $numbers[$i] = substr($number, $i - 1, 1); $partial[$i] = $numbers[$i] * $factor; $sum += $partial[$i]; if ($factor == $base) { $factor = 1; } ++$factor; } $res = $sum % 11; if ($res == 0 || $res == 1) { $digit = 0; } else { $digit = 11 - $res; } return $digit; } /** * @see http://nomesportugueses.blogspot.pt/2012/01/lista-dos-cem-nomes-mais-usados-em.html */ protected static $firstNameMale = [ 'Rodrigo', 'João', 'Martim', 'Afonso', 'Tomás', 'Gonçalo', 'Francisco', 'Tiago', 'Diogo', 'Guilherme', 'Pedro', 'Miguel', 'Rafael', 'Gabriel', 'Santiago', 'Dinis', 'David', 'Duarte', 'José', 'Simão', 'Daniel', 'Lucas', 'Gustavo', 'André', 'Denis', 'Salvador', 'António', 'Vasco', 'Henrique', 'Lourenço', 'Manuel', 'Eduardo', 'Bernardo', 'Leandro', 'Luís', 'Diego', 'Leonardo', 'Alexandre', 'Rúben', 'Mateus', 'Ricardo', 'Vicente', 'Filipe', 'Bruno', 'Nuno', 'Carlos', 'Rui', 'Hugo', 'Samuel', 'Álvaro', 'Matias', 'Fábio', 'Ivo', 'Paulo', 'Jorge', 'Xavier', 'Marco', 'Isaac', 'Raúl', 'Benjamim', 'Renato', 'Artur', 'Mário', 'Frederico', 'Cristiano', 'Ivan', 'Sérgio', 'Micael', 'Vítor', 'Edgar', 'Kevin', 'Joaquim', 'Igor', 'Ângelo', 'Enzo', 'Valentim', 'Flávio', 'Joel', 'Fernando', 'Sebastião', 'Tomé', 'César', 'Cláudio', 'Nelson', 'Lisandro', 'Jaime', 'Gil', 'Mauro', 'Sandro', 'Hélder', 'Matheus', 'William', 'Gaspar', 'Márcio', 'Martinho', 'Emanuel', 'Marcos', 'Telmo', 'Davi', 'Wilson', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Maria', 'Leonor', 'Matilde', 'Mariana', 'Ana', 'Beatriz', 'Inês', 'Lara', 'Carolina', 'Margarida', 'Joana', 'Sofia', 'Diana', 'Francisca', 'Laura', 'Sara', 'Madalena', 'Rita', 'Mafalda', 'Catarina', 'Luana', 'Marta', 'Íris', 'Alice', 'Bianca', 'Constança', 'Gabriela', 'Eva', 'Clara', 'Bruna', 'Daniela', 'Iara', 'Filipa', 'Vitória', 'Ariana', 'Letícia', 'Bárbara', 'Camila', 'Rafaela', 'Carlota', 'Yara', 'Núria', 'Raquel', 'Ema', 'Helena', 'Benedita', 'Érica', 'Isabel', 'Nicole', 'Lia', 'Alícia', 'Mara', 'Jéssica', 'Soraia', 'Júlia', 'Luna', 'Victória', 'Luísa', 'Teresa', 'Miriam', 'Adriana', 'Melissa', 'Andreia', 'Juliana', 'Alexandra', 'Yasmin', 'Tatiana', 'Leticia', 'Luciana', 'Eduarda', 'Cláudia', 'Débora', 'Fabiana', 'Renata', 'Kyara', 'Kelly', 'Irina', 'Mélanie', 'Nádia', 'Cristiana', 'Liliana', 'Patrícia', 'Vera', 'Doriana', 'Ângela', 'Mia', 'Erica', 'Mónica', 'Isabela', 'Salomé', 'Cátia', 'Verónica', 'Violeta', 'Lorena', 'Érika', 'Vanessa', 'Iris', 'Anna', 'Viviane', 'Rebeca', 'Neuza', ]; protected static $lastName = [ 'Abreu', 'Almeida', 'Alves', 'Amaral', 'Amorim', 'Andrade', 'Anjos', 'Antunes', 'Araújo', 'Assunção', 'Azevedo', 'Baptista', 'Barbosa', 'Barros', 'Batista', 'Borges', 'Branco', 'Brito', 'Campos', 'Cardoso', 'Carneiro', 'Carvalho', 'Castro', 'Coelho', 'Correia', 'Costa', 'Cruz', 'Cunha', 'Domingues', 'Esteves', 'Faria', 'Fernandes', 'Ferreira', 'Figueiredo', 'Fonseca', 'Freitas', 'Garcia', 'Gaspar', 'Gomes', 'Gonçalves', 'Guerreiro', 'Henriques', 'Jesus', 'Leal', 'Leite', 'Lima', 'Lopes', 'Loureiro', 'Lourenço', 'Macedo', 'Machado', 'Magalhães', 'Maia', 'Marques', 'Martins', 'Matias', 'Matos', 'Melo', 'Mendes', 'Miranda', 'Monteiro', 'Morais', 'Moreira', 'Mota', 'Moura', 'Nascimento', 'Neto', 'Neves', 'Nogueira', 'Nunes', 'Oliveira', 'Pacheco', 'Paiva', 'Pereira', 'Pinheiro', 'Pinho', 'Pinto', 'Pires', 'Ramos', 'Reis', 'Ribeiro', 'Rocha', 'Rodrigues', 'Santos', 'Silva', 'Simões', 'Soares', 'Sousa', 'Sá', 'Tavares', 'Teixeira', 'Torres', 'Valente', 'Vaz', 'Vicente', 'Vieira', ]; } PK A�)[x� � � * faker/src/Faker/Provider/en_GB/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_GB; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'GB', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[�DAL L + faker/src/Faker/Provider/en_GB/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_GB; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com', 'gmail.co.uk', 'yahoo.co.uk', 'hotmail.co.uk']; protected static $tld = ['com', 'com', 'com', 'com', 'com', 'com', 'biz', 'info', 'net', 'org', 'co.uk']; } PK A�)[~�cD . faker/src/Faker/Provider/en_GB/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_GB; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+44(0)##########', '+44(0)#### ######', '+44(0)#########', '+44(0)#### #####', '0##########', '0#########', '0#### ######', '0#### #####', '0### ### ####', '0### #######', '(0####) ######', '(0####) #####', '(0###) ### ####', '(0###) #######', ]; /** * An array of en_GB mobile (cell) phone number formats * * @var array */ protected static $mobileFormats = [ // Local '07#########', '07### ######', '07### ### ###', ]; protected static $e164Formats = [ '+44##########', ]; /** * Return a en_GB mobile phone number * * @return string */ public static function mobileNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$mobileFormats)); } } PK A�)[���; �; * faker/src/Faker/Provider/en_GB/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_GB; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cityPrefix = ['North', 'East', 'West', 'South', 'New', 'Lake', 'Port']; protected static $citySuffix = [ 'berg', 'borough', 'burgh', 'bury', 'chester', 'fort', 'furt', 'haven', 'land', 'mouth', 'mouth', 'port', 'shire', 'side', 'stad', 'ton', 'town', 'view', 'ville', ]; protected static $buildingNumber = ['%##', '%#', '%']; protected static $streetSuffix = [ 'Alley', 'Avenue', 'Branch', 'Bridge', 'Brook', 'Brooks', 'Burg', 'Burgs', 'Bypass', 'Camp', 'Canyon', 'Cape', 'Causeway', 'Center', 'Centers', 'Circle', 'Circles', 'Cliff', 'Cliffs', 'Club', 'Common', 'Corner', 'Corners', 'Course', 'Court', 'Courts', 'Cove', 'Coves', 'Creek', 'Crescent', 'Crest', 'Crossing', 'Crossroad', 'Curve', 'Dale', 'Dam', 'Divide', 'Drive', 'Drive', 'Drives', 'Estate', 'Estates', 'Expressway', 'Extension', 'Extensions', 'Fall', 'Falls', 'Ferry', 'Field', 'Fields', 'Flat', 'Flats', 'Ford', 'Fords', 'Forest', 'Forge', 'Forges', 'Fork', 'Forks', 'Fort', 'Garden', 'Gardens', 'Gateway', 'Glen', 'Glens', 'Green', 'Greens', 'Grove', 'Groves', 'Harbour', 'Harbours', 'Haven', 'Heights', 'Highway', 'Hill', 'Hills', 'Hollow', 'Inlet', 'Island', 'Islands', 'Isle', 'Junction', 'Junctions', 'Key', 'Keys', 'Knoll', 'Knolls', 'Lake', 'Lakes', 'Land', 'Landing', 'Lane', 'Light', 'Lights', 'Loaf', 'Lock', 'Locks', 'Locks', 'Lodge', 'Lodge', 'Loop', 'Manor', 'Manors', 'Meadow', 'Meadows', 'Mews', 'Mill', 'Mills', 'Motorway', 'Mount', 'Mountain', 'Mountains', 'Neck', 'Orchard', 'Oval', 'Overpass', 'Park', 'Parks', 'Parkway', 'Parkways', 'Pass', 'Passage', 'Path', 'Pike', 'Pine', 'Pines', 'Place', 'Plain', 'Plains', 'Plaza', 'Point', 'Points', 'Port', 'Ports', 'Radial', 'Ramp', 'Ranch', 'Rapid', 'Rapids', 'Rest', 'Ridge', 'Ridges', 'River', 'Road', 'Road', 'Roads', 'Roads', 'Route', 'Row', 'Rue', 'Run', 'Shoal', 'Shoals', 'Shore', 'Shores', 'Spring', 'Springs', 'Springs', 'Spur', 'Spurs', 'Square', 'Square', 'Squares', 'Squares', 'Station', 'Station', 'Stream', 'Stream', 'Street', 'Streets', 'Summit', 'Terrace', 'Throughway', 'Trace', 'Track', 'Trafficway', 'Trail', 'Tunnel', 'Turnpike', 'Underpass', 'Union', 'Unions', 'Valley', 'Valleys', 'Via', 'Viaduct', 'View', 'Views', 'Village', 'Villages', 'Ville', 'Vista', 'Vista', 'Walk', 'Walks', 'Wall', 'Way', 'Ways', 'Well', 'Wells', ]; protected static $postcode = [ 'DD8 1LR', 'HU7 4FE', 'SG6 1PR', 'DN40 3PT', 'PO21 3JR', 'BN13 3DN', 'B23 5RS', 'W5 5PA', 'ML12 6XR', 'WR2 4HQ', 'TR16 6EU', 'TF4 2NU', 'HU8 8SH', 'TS24 7QA', 'SE11 5SD', 'WV99 1TL', 'TR16 5TN', 'NP16 6QT', 'BT60 3QU', 'TA24 6LB', 'TS23 1AD', 'W1G 9PN', 'WA1 4PJ', 'CM22 6DR', 'BL7 8BW', 'FK2 8DB', 'LL65 4LN', 'LL21 0RG', 'SP6 1NH', 'EN1 4AE', 'WR5 1DG', 'NW6 9FA', 'NG18 3AZ', 'N14 5HW', 'CO9 3JZ', 'CW12 1BP', 'BT41 2RX', 'CT6 9AR', 'ST10 4JQ', 'HD9 7ED', 'SW6 1LG', 'KY10 3RL', 'LA8 9RA', 'RH20 2LH', 'WF9 2JY', 'N11 1RH', 'BT78 2JU', 'ME6 5PD', 'CB22 7PT', 'BS4 2BH', 'NR10 3QE', 'ST3 5SH', 'WA5 1QF', 'B17 0LW', 'WA7 1EN', 'SP3 6WD', 'LL48 6SE', 'MK3 7SA', 'CV34 4DF', 'CW1 5PG', 'BN41 1PT', 'TS22 5AN', 'ST3 2HB', 'L25 8SJ', 'ST14 5JJ', 'L36 3RN', 'S2 3BQ', 'HR7 4AT', 'PH6 2HW', 'RH10 7RT', 'RM12 5EJ', 'IV2 5EG', 'RH19 9GG', 'BD4 7HP', 'GL3 4TA', 'BS23 3YE', 'SN2 7TE', 'CB2 3EN', 'B27 6SF', 'AB53 4RJ', 'W4 3JU', 'SK14 1SB', 'PO14 4NH', 'CB9 9EE', 'WF1 5HR', 'LL55 4TE', 'BH12 2EN', 'LE2 9HY', 'EX32 2BA', 'BS31 3HT', 'PE25 1AA', 'G61 3HA', 'EX12 2WH', 'OX4 1GF', 'DY2 9EU', 'CO1 1QR', 'CH45 6UP', 'ME14 4NL', 'SE1P 5NT', 'LE3 9LB', 'BT66 7RR', 'BT5 5ED', 'NG17 1BH', 'GU1 2SB', 'SW15 4AF', 'AL5 1SZ', 'B63 4JQ', 'OL12 6RA', 'RH12 1AS', 'TN6 2QU', 'CO12 3SQ', 'E1 4QJ', 'TW5 0XT', 'ST10 1JW', 'BL9 8LE', 'CH1 4EZ', 'SA71 5BP', 'HR9 9AJ', 'SA6 6DH', 'ML9 3BS', 'TW12 2RA', 'EH26 0LE', 'E12 5QJ', 'M46 9XG', 'CO6 3EG', 'ST16 3AP', 'WN6 8BX', 'WR14 2YU', 'DG11 3JQ', 'TN14 5GD', 'TW15 3EQ', 'SW8 4TE', 'DE55 5SF', 'DT6 9BF', 'TN31 7BY', 'SA19 9BR', 'HD9 4DH', 'IP21 4TN', 'CT14 7EW', 'DE65 5JX', 'B10 9JS', 'AL1 1SZ', 'CF39 0LH', 'SW20 8JY', 'HP1 9HT', 'M44 6ZR', 'SW19 1BB', 'HP13 7TG', 'IP16 4UL', 'SE1 7DB', 'BN12 6HW', 'WF10 2AL', 'AL3 8RN', 'RG14 2EL', 'ME8 6QQ', 'W14 8AZ', 'BT49 0NJ', 'WS11 1ZY', 'CR5 2DP', 'LS17 8LP', 'DL15 8GH', 'W1G 9PZ', 'CA6 5YS', 'WN2 3RS', 'L39 3LJ', 'BT47 2QQ', 'CT13 0PW', 'BL8 2ND', 'RM9 4UT', 'GU7 9SD', 'WN3 6DQ', 'AB22 8ZW', 'LE11 9DA', 'EX16 6BS', 'DE65 6JG', 'GL55 6HT', 'BS24 7AH', 'LS26 8UF', 'PO6 4FH', 'CT5 3HQ', 'CW11 5SY', 'MK16 0FL', 'RG19 8JZ', 'SP1 1NE', 'SG18 0HL', 'HA7 1HB', 'TW4 7JP', 'BT15 3FB', 'LN5 9WR', 'SK2 5XT', 'NP18 3TF', 'NE33 5SQ', 'L40 4LA', 'LU7 4SW', 'WV99 1RG', 'EC3P 3AY', 'CW5 6DY', 'CR2 8EN', 'PO11 0JY', 'IP33 9GD', 'WA3 3UR', 'WD3 3LY', 'CT6 7HL', 'TN15 8JE', 'L35 5JA', 'CF23 0EL', 'TR13 0DP', 'GL14 2NW', 'W1D 4PR', 'SY5 0AR', 'NP4 8LA', 'CH45 7RH', 'S35 4FX', 'PL20 6JB', 'NW1 6AB', 'AB41 7HB', 'S72 7HG', 'RG27 8PG', 'TA1 3TF', 'FK3 8EP', 'MK43 7LX', 'BT79 7AQ', 'L9 9BL', 'PE28 5US', 'PO4 8NU', 'WF4 3QZ', 'SE23 3RG', 'NN5 7AR', 'L15 6UE', 'CA4 9QG', 'RH9 8DR', 'AB11 5QE', 'L2 2TX', 'NE20 0RB', 'TF3 2BG', 'NW2 2SH', 'IG10 3JT', 'HR9 7GB', 'N10 3DS', 'PA3 4NH', 'W8 7EY', 'HP19 9BW', 'KA1 3TU', 'SE26 6JG', 'SL3 9LU', 'L38 9EB', 'M15 6QL', 'BN6 8DA', 'PE27 5PP', 'LS16 8EE', 'CM0 7HA', 'SY11 4LB', 'IG1 3TR', 'NE63 8EL', 'CR5 3DN', 'NW4 4XL', 'BL9 6QT', 'KT24 6NU', 'EH37 5TF', 'SO16 9RJ', 'PL28 8QJ', 'E9 5LR', 'BR6 9XJ', 'M25 3BY', 'M20 1BT', 'SE18 7QX', 'DD1 2NF', 'NR31 8NS', 'BH31 6AF', 'TN23 5PR', 'TN12 9PU', 'HR8 2JJ', 'KT6 5DX', 'HX3 0NS', 'SN7 8NR', 'SY7 8AQ', 'CV8 1LS', 'NR34 9ET', 'BD23 3EU', 'YO11 3JN', 'BH11 9NE', 'CM3 3AE', 'KA3 7PR', 'DE15 9DU', 'PR8 9LB', 'GL53 7EN', 'OX15 4HW', 'TS19 9ES', 'G65 9BG', 'SE15 6FE', 'B37 7RA', 'BT51 3NQ', 'YO32 9SX', 'M50 3TU', 'LL14 5NR', 'PO35 5XS', 'W5 9TG', 'BD24 0LF', 'KT22 7UE', 'GL1 2SZ', 'HP5 2ED', 'TN11 8HT', 'LA12 0HX', 'N5 1WP', 'TS10 3NS', 'B98 7JU', 'SY23 4LA', 'PR7 5PY', 'YO7 1SP', 'HR9 7XU', 'ST3 1EQ', 'AL9 5DL', 'DT11 0JD', 'KT17 1DJ', 'HP6 5AY', 'NR8 5BD', 'PO37 6NN', 'YO31 8WU', 'CF48 2SR', 'BD23 1UY', 'HU12 8HG', 'ML3 8PH', 'CO5 9BJ', 'BD9 4EF', 'G71 7PA', 'TF1 1HU', 'G74 3LB', 'CM16 6TT', 'BS8 4UR', 'B92 8HS', 'EH4 5LQ', 'GU1 2PB', 'FK8 1LD', 'S70 4DN', 'BT93 6AB', 'RM15 4AP', 'HU14 3EB', 'CH63 4JT', 'M34 2JG', 'LU3 1HQ', 'TD1 2BX', 'PE23 4LZ', 'S66 8JW', 'RG8 0UN', 'YO31 0UQ', 'OX11 8JJ', 'TS18 1NS', 'ME19 6QD', 'PL15 8US', 'SG5 3JJ', 'TN34 9GL', 'LL18 3RP', 'SK13 1LP', 'KA7 1TH', 'NG8 4EN', 'B68 8PE', 'EX14 1QF', 'RG14 2NL', 'NG9 3FL', 'KA13 7NR', 'PR8 4RH', 'BB4 5TZ', 'SA5 4EA', 'TD8 6PQ', 'B44 8SR', 'GU16 6EL', 'AB31 5ZD', 'TA4 2EY', 'WR2 4RX', 'TF4 2JW', 'RM14 3PA', 'DD3 8ES', 'CA28 6HA', 'IP22 1JW', 'S70 5RT', 'RM16 3EW', 'G77 6DL', 'TR15 1PH', 'DN2 5AU', 'ML11 9BQ', 'PE16 6RY', 'SW6 2WG', 'PL7 4AJ', 'MK17 9QX', 'SL7 3PB', 'BL6 6YT', 'NG24 2PB', 'RG30 4AJ', 'DT7 3SY', 'YO21 1HX', 'BH8 8BP', 'DE11 0SD', 'S81 0HT', 'WD6 5QD', 'BT25 2HD', 'CW5 6QF', 'S6 1WR', 'RM20 1WN', 'CF62 3HX', 'CB2 8HH', 'NE10 8JX', 'SL4 1YB', 'WV5 9BS', 'G83 0SH', 'M45 8AF', 'WR1 2HZ', 'LU2 7LJ', 'SK6 7QN', 'TR10 8QN', 'HA3 7SF', 'LL12 9NR', 'G69 7EA', 'L25 2NW', 'PL2 2DD', 'DN15 9AU', 'HA1 2AG', 'LS2 9ND', 'HD9 6PH', 'DH3 2NB', 'OL12 7TX', 'NG5 1HT', 'S64 0BU', 'EX20 1ER', 'RG40 4RX', 'B47 5EE', 'NE29 7BG', 'SM3 9QR', 'NG17 4JY', 'CF23 7EW', 'GU10 4HE', 'NP44 4PE', 'MK9 2AD', 'S49 1YZ', 'PO8 0LJ', 'BD18 4LP', 'SW2 3DJ', 'SP4 6JS', 'OL16 3NA', 'IP7 5SS', 'PO17 5HZ', 'RH15 9TE', 'ME15 0JU', 'LS25 2AY', 'BT46 5NR', 'YO19 6BL', 'M28 7XP', 'W6 7PR', 'NE29 0AT', 'TR19 6DX', 'LE3 0BF', 'BS6 9HE', 'SA18 1HW', 'DD8 4EX', 'BT35 7PB', 'PE29 2HJ', 'LS1 9QA', 'BN14 7AR', 'BS5 8PJ', 'OX3 7PJ', 'W6 7AN', 'S60 2PT', 'G12 9BH', 'IP5 1LR', 'B26 3SX', 'PE21 8PT', 'RM14 2LD', 'PL9 9NN', 'NG20 0JZ', 'W1K 7AF', 'AB31 4DX', 'PL1 4EH', 'IP19 0NS', 'LS28 9NF', 'CH64 3TH', 'G13 1XN', 'NG5 1JR', 'W10 6DY', 'BS27 3XD', 'ST21 6SR', 'PL4 9RB', 'BA15 2QE', 'TR20 9RG', 'NG34 9HJ', 'BD22 9DN', 'LE4 4JR', 'KA9 2RN', 'W1G 6JQ', 'B14 5TF', 'SA16 0HY', 'N8 7AU', 'LE17 5PD', 'PE25 2RA', 'SE19 2BG', 'OX12 8PJ', 'DY5 3EH', 'NG19 7QJ', 'G43 1HQ', ]; protected static $county = [ 'Aberdeenshire', 'Anglesey', 'Angus', 'Argyll', 'Ayrshire', 'Banffshire', 'Bedfordshire', 'Berwickshire', 'Breconshire', 'Buckinghamshire', 'Bute', 'Caernarvonshire', 'Caithness', 'Cambridgeshire', 'Cardiganshire', 'Carmarthenshire', 'Cheshire', 'Clackmannanshire', 'Cornwall', 'Isles of Scilly', 'Cumbria', 'Denbighshire', 'Derbyshire', 'Devon', 'Dorset', 'Dumbartonshire', 'Dumfriesshire', 'Durham', 'East Lothian', 'East Sussex', 'Essex', 'Fife', 'Flintshire', 'Glamorgan', 'Gloucestershire', 'Greater London', 'Greater Manchester', 'Hampshire', 'Hertfordshire', 'Inverness', 'Kent', 'Kincardineshire', 'Kinross-shire', 'Kirkcudbrightshire', 'Lanarkshire', 'Lancashire', 'Leicestershire', 'Lincolnshire', 'London', 'Merionethshire', 'Merseyside', 'Midlothian', 'Monmouthshire', 'Montgomeryshire', 'Moray', 'Nairnshire', 'Norfolk', 'North Yorkshire', 'Northamptonshire', 'Northumberland', 'Nottinghamshire', 'Orkney', 'Oxfordshire', 'Peebleshire', 'Pembrokeshire', 'Perthshire', 'Radnorshire', 'Renfrewshire', 'Ross & Cromarty', 'Roxburghshire', 'Selkirkshire', 'Shetland', 'Shropshire', 'Somerset', 'South Yorkshire', 'Staffordshire', 'Stirlingshire', 'Suffolk', 'Surrey', 'Sutherland', 'Tyne and Wear', 'Warwickshire', 'West Lothian', 'West Midlands', 'West Sussex', 'West Yorkshire', 'Wigtownshire', 'Wiltshire', 'Worcestershire', ]; protected static $country = [ 'Afghanistan', 'Albania', 'Algeria', 'American Samoa', 'Andorra', 'Angola', 'Anguilla', 'Antarctica (the territory South of 60 deg S)', 'Antigua and Barbuda', 'Argentina', 'Armenia', 'Aruba', 'Australia', 'Austria', 'Azerbaijan', 'Bahamas', 'Bahrain', 'Bangladesh', 'Barbados', 'Belarus', 'Belgium', 'Belize', 'Benin', 'Bermuda', 'Bhutan', 'Bolivia', 'Bosnia and Herzegovina', 'Botswana', 'Bouvet Island (Bouvetoya)', 'Brazil', 'British Indian Ocean Territory (Chagos Archipelago)', 'British Virgin Islands', 'Brunei Darussalam', 'Bulgaria', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Cambodia', 'Cameroon', 'Canada', 'Cape Verde', 'Cayman Islands', 'Central African Republic', 'Chad', 'Chile', 'China', 'Christmas Island', 'Cocos (Keeling) Islands', 'Colombia', 'Comoros', 'Congo', 'Congo', 'Cook Islands', 'Costa Rica', 'Cote d\'Ivoire', 'Croatia', 'Cuba', 'Cyprus', 'Czech Republic', 'Denmark', 'Djibouti', 'Dominica', 'Dominican Republic', 'Ecuador', 'Egypt', 'El Salvador', 'Equatorial Guinea', 'Eritrea', 'Estonia', 'Ethiopia', 'Faroe Islands', 'Falkland Islands (Malvinas)', 'Fiji', 'Finland', 'France', 'French Guiana', 'French Polynesia', 'French Southern Territories', 'Gabon', 'Gambia', 'Georgia', 'Germany', 'Ghana', 'Gibraltar', 'Greece', 'Greenland', 'Grenada', 'Guadeloupe', 'Guam', 'Guatemala', 'Guernsey', 'Guinea', 'Guinea-Bissau', 'Guyana', 'Haiti', 'Heard Island and McDonald Islands', 'Holy See (Vatican City State)', 'Honduras', 'Hong Kong', 'Hungary', 'Iceland', 'India', 'Indonesia', 'Iran', 'Iraq', 'Ireland', 'Isle of Man', 'Israel', 'Italy', 'Jamaica', 'Japan', 'Jersey', 'Jordan', 'Kazakhstan', 'Kenya', 'Kiribati', 'Korea', 'Korea', 'Kuwait', 'Kyrgyz Republic', 'Lao People\'s Democratic Republic', 'Latvia', 'Lebanon', 'Lesotho', 'Liberia', 'Libyan Arab Jamahiriya', 'Liechtenstein', 'Lithuania', 'Luxembourg', 'Macao', 'Macedonia', 'Madagascar', 'Malawi', 'Malaysia', 'Maldives', 'Mali', 'Malta', 'Marshall Islands', 'Martinique', 'Mauritania', 'Mauritius', 'Mayotte', 'Mexico', 'Micronesia', 'Moldova', 'Monaco', 'Mongolia', 'Montenegro', 'Montserrat', 'Morocco', 'Mozambique', 'Myanmar', 'Namibia', 'Nauru', 'Nepal', 'Netherlands Antilles', 'Netherlands', 'New Caledonia', 'New Zealand', 'Nicaragua', 'Niger', 'Nigeria', 'Niue', 'Norfolk Island', 'Northern Mariana Islands', 'Norway', 'Oman', 'Pakistan', 'Palau', 'Palestinian Territories', 'Panama', 'Papua New Guinea', 'Paraguay', 'Peru', 'Philippines', 'Pitcairn Islands', 'Poland', 'Portugal', 'Puerto Rico', 'Qatar', 'Reunion', 'Romania', 'Russian Federation', 'Rwanda', 'Saint Barthelemy', 'Saint Helena', 'Saint Kitts and Nevis', 'Saint Lucia', 'Saint Martin', 'Saint Pierre and Miquelon', 'Saint Vincent and the Grenadines', 'Samoa', 'San Marino', 'Sao Tome and Principe', 'Saudi Arabia', 'Senegal', 'Serbia', 'Seychelles', 'Sierra Leone', 'Singapore', 'Slovakia (Slovak Republic)', 'Slovenia', 'Solomon Islands', 'Somalia', 'South Africa', 'South Georgia and the South Sandwich Islands', 'Spain', 'Sri Lanka', 'Sudan', 'Suriname', 'Svalbard & Jan Mayen Islands', 'Swaziland', 'Sweden', 'Switzerland', 'Syrian Arab Republic', 'Taiwan', 'Tajikistan', 'Tanzania', 'Thailand', 'Timor-Leste', 'Togo', 'Tokelau', 'Tonga', 'Trinidad and Tobago', 'Tunisia', 'Turkey', 'Turkmenistan', 'Turks and Caicos Islands', 'Tuvalu', 'Uganda', 'Ukraine', 'United Arab Emirates', 'United Kingdom', 'United States of America', 'United States Minor Outlying Islands', 'United States Virgin Islands', 'Uruguay', 'Uzbekistan', 'Vanuatu', 'Venezuela', 'Vietnam', 'Wallis and Futuna', 'Western Sahara', 'Yemen', 'Zambia', 'Zimbabwe', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityPrefix}} {{firstName}}{{citySuffix}}', '{{cityPrefix}} {{firstName}}', '{{firstName}}{{citySuffix}}', '{{lastName}}{{citySuffix}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{firstName}} {{streetSuffix}}', '{{lastName}} {{streetSuffix}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{buildingNumber}} {{streetName}}', '{{buildingNumber}} {{streetName}}', "{{secondaryAddress}}\n{{streetName}}", ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{city}}\n{{postcode}}", ]; protected static $secondaryAddressFormats = ['Flat ##', 'Flat ##?', 'Studio ##', 'Studio ##?']; /** * @example 'East' */ public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } /** * @example 'Flat 350' */ public static function secondaryAddress() { return static::bothify(static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats)); } /** * @example 'Hampshire' */ public static function county() { return static::randomElement(static::$county); } /** * @example 'N6 5AA' */ public static function postcode() { return static::randomElement(static::$postcode); } } PK A�)[�m�� � * faker/src/Faker/Provider/en_GB/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_GB; class Company extends \Faker\Provider\Company { public const VAT_PREFIX = 'GB'; public const VAT_TYPE_DEFAULT = 'vat'; public const VAT_TYPE_BRANCH = 'branch'; public const VAT_TYPE_GOVERNMENT = 'gov'; public const VAT_TYPE_HEALTH_AUTHORITY = 'health'; /** * UK VAT number * * This method produces numbers that are _reasonably_ representative * of those issued by government * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/VAT_identification_number#VAT_numbers_by_country */ public static function vat(string $type = null): string { switch ($type) { case static::VAT_TYPE_BRANCH: return static::generateBranchTraderVatNumber(); case static::VAT_TYPE_GOVERNMENT: return static::generateGovernmentVatNumber(); case static::VAT_TYPE_HEALTH_AUTHORITY: return static::generateHealthAuthorityVatNumber(); default: return static::generateStandardVatNumber(); } } /** * Standard * 9 digits (block of 3, block of 4, block of 2) * * This uses the format introduced November 2009 onward where the first * block starts from 100 and the final two digits are generated via a the * modulus 9755 algorithm */ private static function generateStandardVatNumber(): string { $firstBlock = static::numberBetween(100, 999); $secondBlock = static::randomNumber(4, true); return sprintf( '%s%d %d %d', static::VAT_PREFIX, $firstBlock, $secondBlock, static::calculateModulus97($firstBlock . $secondBlock), ); } /** * Health authorities * the letters HA then 3 digits from 500 to 999 (e.g. GBHA599) */ private static function generateHealthAuthorityVatNumber(): string { return sprintf( '%sHA%d', static::VAT_PREFIX, static::numberBetween(500, 999), ); } /** * Branch traders * 12 digits (as for 9 digits, followed by a block of 3 digits) */ private static function generateBranchTraderVatNumber(): string { return sprintf( '%s %d', static::generateStandardVatNumber(), static::randomNumber(3, true), ); } /** * Government departments * the letters GD then 3 digits from 000 to 499 (e.g. GBGD001) */ private static function generateGovernmentVatNumber(): string { return sprintf( '%sGD%s', static::VAT_PREFIX, str_pad((string) static::numberBetween(0, 499), 3, '0', STR_PAD_LEFT), ); } /** * Apply a Modulus97 algorithm to an input * * @see https://library.croneri.co.uk/cch_uk/bvr/43-600 */ public static function calculateModulus97(string $input, bool $use9755 = true): string { $digits = str_split($input); if (count($digits) !== 7) { throw new \InvalidArgumentException(); } $multiplier = 8; $sum = 0; foreach ($digits as $digit) { $sum += (int) $digit * $multiplier; --$multiplier ; } if ($use9755) { $sum = $sum + 55; } while ($sum > 0) { $sum -= 97; } $sum = $sum * -1; return str_pad((string) $sum, 2, '0', STR_PAD_LEFT); } } PK A�)[Ho 5Z Z ) faker/src/Faker/Provider/en_GB/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_GB; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; /** * @see http://www.ons.gov.uk/ons/rel/vsob1/baby-names--england-and-wales/2013/index.html */ protected static $firstNameMale = [ 'Aaron', 'Adam', 'Adrian', 'Aiden', 'Alan', 'Alex', 'Alexander', 'Alfie', 'Andrew', 'Andy', 'Anthony', 'Archie', 'Arthur', 'Barry', 'Ben', 'Benjamin', 'Bradley', 'Brandon', 'Bruce', 'Callum', 'Cameron', 'Charles', 'Charlie', 'Chris', 'Christian', 'Christopher', 'Colin', 'Connor', 'Craig', 'Dale', 'Damien', 'Dan', 'Daniel', 'Darren', 'Dave', 'David', 'Dean', 'Dennis', 'Dominic', 'Duncan', 'Dylan', 'Edward', 'Elliot', 'Elliott', 'Ethan', 'Finley', 'Frank', 'Fred', 'Freddie', 'Gary', 'Gavin', 'George', 'Gordon', 'Graham', 'Grant', 'Greg', 'Harley', 'Harrison', 'Harry', 'Harvey', 'Henry', 'Ian', 'Isaac', 'Jack', 'Jackson', 'Jacob', 'Jake', 'James', 'Jamie', 'Jason', 'Jayden', 'Jeremy', 'Jim', 'Joe', 'Joel', 'John', 'Jonathan', 'Jordan', 'Joseph', 'Joshua', 'Karl', 'Keith', 'Ken', 'Kevin', 'Kieran', 'Kyle', 'Lee', 'Leo', 'Lewis', 'Liam', 'Logan', 'Louis', 'Lucas', 'Luke', 'Mark', 'Martin', 'Mason', 'Matthew', 'Max', 'Michael', 'Mike', 'Mohammed', 'Muhammad', 'Nathan', 'Neil', 'Nick', 'Noah', 'Oliver', 'Oscar', 'Owen', 'Patrick', 'Paul', 'Pete', 'Peter', 'Philip', 'Quentin', 'Ray', 'Reece', 'Riley', 'Rob', 'Ross', 'Ryan', 'Samuel', 'Scott', 'Sean', 'Sebastian', 'Stefan', 'Stephen', 'Steve', 'Theo', 'Thomas', 'Tim', 'Toby', 'Tom', 'Tony', 'Tyler', 'Wayne', 'Will', 'William', 'Zachary', 'Zach', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Abbie', 'Abigail', 'Adele', 'Alexa', 'Alexandra', 'Alice', 'Alison', 'Amanda', 'Amber', 'Amelia', 'Amy', 'Anna', 'Ashley', 'Ava', 'Beth', 'Bethany', 'Becky', 'Caitlin', 'Candice', 'Carlie', 'Carmen', 'Carole', 'Caroline', 'Carrie', 'Charlotte', 'Chelsea', 'Chloe', 'Claire', 'Courtney', 'Daisy', 'Danielle', 'Donna', 'Eden', 'Eileen', 'Eleanor', 'Elizabeth', 'Ella', 'Ellie', 'Elsie', 'Emily', 'Emma', 'Erin', 'Eva', 'Evelyn', 'Evie', 'Faye', 'Fiona', 'Florence', 'Francesca', 'Freya', 'Georgia', 'Grace', 'Hannah', 'Heather', 'Helen', 'Helena', 'Hollie', 'Holly', 'Imogen', 'Isabel', 'Isabella', 'Isabelle', 'Isla', 'Isobel', 'Jade', 'Jane', 'Jasmine', 'Jennifer', 'Jessica', 'Joanne', 'Jodie', 'Julia', 'Julie', 'Justine', 'Karen', 'Karlie', 'Katie', 'Keeley', 'Kelly', 'Kimberly', 'Kirsten', 'Kirsty', 'Laura', 'Lauren', 'Layla', 'Leah', 'Leanne', 'Lexi', 'Lilly', 'Lily', 'Linda', 'Lindsay', 'Lisa', 'Lizzie', 'Lola', 'Lucy', 'Maisie', 'Mandy', 'Maria', 'Mary', 'Matilda', 'Megan', 'Melissa', 'Mia', 'Millie', 'Molly', 'Naomi', 'Natalie', 'Natasha', 'Nicole', 'Nikki', 'Olivia', 'Patricia', 'Paula', 'Pauline', 'Phoebe', 'Poppy', 'Rachel', 'Rebecca', 'Rosie', 'Rowena', 'Roxanne', 'Ruby', 'Ruth', 'Sabrina', 'Sally', 'Samantha', 'Sarah', 'Sasha', 'Scarlett', 'Selina', 'Shannon', 'Sienna', 'Sofia', 'Sonia', 'Sophia', 'Sophie', 'Stacey', 'Stephanie', 'Suzanne', 'Summer', 'Tanya', 'Tara', 'Teagan', 'Theresa', 'Tiffany', 'Tina', 'Tracy', 'Vanessa', 'Vicky', 'Victoria', 'Wendy', 'Yasmine', 'Yvette', 'Yvonne', 'Zoe', ]; /** * @see http://surname.sofeminine.co.uk/w/surnames/most-common-surnames-in-great-britain.html */ protected static $lastName = [ 'Adams', 'Allen', 'Anderson', 'Bailey', 'Baker', 'Bell', 'Bennett', 'Brown', 'Butler', 'Campbell', 'Carter', 'Chapman', 'Clark', 'Clarke', 'Collins', 'Cook', 'Cooper', 'Cox', 'Davies', 'Davis', 'Edwards', 'Ellis', 'Evans', 'Fox', 'Graham', 'Gray', 'Green', 'Griffiths', 'Hall', 'Harris', 'Harrison', 'Hill', 'Holmes', 'Hughes', 'Hunt', 'Hunter', 'Jackson', 'James', 'Johnson', 'Jones', 'Kelly', 'Kennedy', 'Khan', 'King', 'Knight', 'Lee', 'Lewis', 'Lloyd', 'Marshall', 'Martin', 'Mason', 'Matthews', 'Miller', 'Mitchell', 'Moore', 'Morgan', 'Morris', 'Murphy', 'Murray', 'Owen', 'Palmer', 'Parker', 'Patel', 'Phillips', 'Powell', 'Price', 'Reid', 'Reynolds', 'Richards', 'Richardson', 'Roberts', 'Robertson', 'Robinson', 'Rogers', 'Rose', 'Ross', 'Russell', 'Saunders', 'Scott', 'Shaw', 'Simpson', 'Smith', 'Stevens', 'Stewart', 'Taylor', 'Thomas', 'Thompson', 'Turner', 'Walker', 'Walsh', 'Ward', 'Watson', 'White', 'Wilkinson', 'Williams', 'Wilson', 'Wood', 'Wright', 'Young', ]; /** * Generates a random National Insurance number. * * @see https://www.gov.uk/hmrc-internal-manuals/national-insurance-manual/nim39110 */ public function nino(): string { $prefixAllowList = ['A', 'B', 'C', 'E', 'G', 'H', 'J', 'K', 'L', 'M', 'N', 'O', 'P', 'R', 'S', 'T', 'W', 'X', 'Y', 'Z']; $prefixBanList = ['BG', 'GB', 'KN', 'NK', 'NT', 'TN', 'ZZ']; do { $prefix = implode('', self::randomElements($prefixAllowList, 2, true)); } while (in_array($prefix, $prefixBanList, false) || $prefix[1] == 'O'); $digits = static::numerify('######'); $suffix = static::randomElement(['A', 'B', 'C', 'D']); return sprintf('%s%s%s', $prefix, $digits, $suffix); } } PK A�)[s`�E, , # faker/src/Faker/Provider/Biased.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; class Biased extends Base { /** * Returns a biased integer between $min and $max (both inclusive). * The distribution depends on $function. * * The algorithm creates two doubles, x ∈ [0, 1], y ∈ [0, 1) and checks whether the * return value of $function for x is greater than or equal to y. If this is * the case the number is accepted and x is mapped to the appropriate integer * between $min and $max. Otherwise two new doubles are created until the pair * is accepted. * * @param int $min Minimum value of the generated integers. * @param int $max Maximum value of the generated integers. * @param callable $function A function mapping x ∈ [0, 1] onto a double ∈ [0, 1] * * @return int An integer between $min and $max. */ public function biasedNumberBetween($min = 0, $max = 100, $function = 'sqrt') { do { $x = mt_rand() / mt_getrandmax(); $y = mt_rand() / (mt_getrandmax() + 1); } while (call_user_func($function, $x) < $y); return (int) floor($x * ($max - $min + 1) + $min); } /** * 'unbiased' creates an unbiased distribution by giving * each value the same value of one. * * @return int */ protected static function unbiased() { return 1; } /** * 'linearLow' favors lower numbers. The probability decreases * in a linear fashion. * * @return int */ protected static function linearLow($x) { return 1 - $x; } /** * 'linearHigh' favors higher numbers. The probability increases * in a linear fashion. * * @return int */ protected static function linearHigh($x) { return $x; } } PK A�)[���� � * faker/src/Faker/Provider/el_CY/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\el_CY; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN). * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'CY', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } /** * @var array Cyprus banks * * @see http://www.acb.com.cy/cgibin/hweb?-A=206&-V=membership */ protected static $banks = [ 'Τράπεζα Κύπρου', 'Ελληνική Τράπεζα', 'Alpha Bank Cyprus', 'Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος (Κύπρου)', 'USB BANK', 'Κυπριακή Τράπεζα Αναπτύξεως', 'Societe Gererale Cyprus', 'Τράπεζα Πειραιώς (Κύπρου)', 'RCB Bank', 'Eurobank Cyprus', 'Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα', 'Ancoria Bank', ]; /** * @example 'Τράπεζα Κύπρου' */ public static function bank() { return static::randomElement(static::$banks); } } PK A�)['Վ�\ \ + faker/src/Faker/Provider/el_CY/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\el_CY; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com', 'cablenet.com.cy', 'cytanet.com.cy', 'primehome.com']; protected static $tld = ['com.cy', 'com.cy', 'com.cy', 'com.cy', 'com.cy', 'com.cy', 'biz', 'info', 'net', 'org']; } PK A�)[Ypbl l . faker/src/Faker/Provider/el_CY/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\el_CY; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+3572#######', '+3579#######', '2#######', '9#######', ]; /** * An array of el_CY mobile (cell) phone number formats. * * @var array */ protected static $mobileFormats = [ '9#######', ]; /** * Return a el_CY mobile phone number. * * @return string */ public static function mobileNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$mobileFormats)); } } PK A�)[ � * faker/src/Faker/Provider/el_CY/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\el_CY; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $citySuffix = ['Λευκωσία', 'Λεμεσός', 'Λάρνακα', 'Πάφος']; protected static $streetSuffix = []; protected static $streetPrefix = [ 'Όδος', 'Οδός', 'Λεωφόρος', ]; protected static $cityFormats = [ '{{citySuffix}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetPrefix}} {{lastName}}', '{{streetPrefix}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{streetPrefix}} Αγίου {{lastName}}', '{{streetPrefix}} Βασιλέως {{lastName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}}, {{buildingNumber}}', ]; protected static $buildingNumber = ['%#', '%']; protected static $postcode = ['####']; protected static $country = [ 'Ανγκόλα', 'Αζερμπαϊτζάν', 'Αίγυπτος', 'Αιθιοπία', 'Αϊτή', 'Αλβανία', 'Αλγερία', 'Αργεντινή', 'Αρμενία', 'Αυστραλία', 'Αυστρία', 'Αφγανιστάν', 'Βέλγιο', 'Βενεζουέλα', 'Βιετνάμ', 'Βολιβία', 'Βοσνία και Ερζεγοβίνη', 'Βουλγαρία', 'Βραζιλία', 'Γαλλία', 'Γερμανία', 'Γεωργία', 'Γροιλανδία', 'Δανία', 'Δομινικανή Δημοκρατία', 'Ελβετία', 'Ελλάδα', 'Ερυθραία', 'Εσθονία', 'ΗΠΑ', 'Ηνωμένο Βασίλειο', 'Ιαπωνία', 'Ινδία', 'Ινδονησία', 'Ιορδανία', 'Ιράκ', 'Ιράν', 'Ιρλανδία', 'Ισλανδία', 'Ισπανία', 'Ισραήλ', 'Ιταλία', 'Καζακστάν', 'Καμπότζη', 'Καναδάς', 'Κεντροαφρικανική Δημοκρατία', 'Κένυα', 'Κίνα', 'Κιργιζία', 'Κολομβία', 'Κομόρες', 'Δημοκρατία του Κονγκό', 'Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό', 'Βόρεια Κορέα', 'Νότια Κορέα', 'Κόστα Ρίκα', 'Κουβέιτ', 'Κροατία', 'Κύπρος', 'Λάος', 'Λεττονία', 'Λευκορωσία', 'Λίβανος', 'Λιβερία', 'Λιβύη', 'Λιθουανία', 'Λουξεμβούργο', 'Μαδαγασκάρη', 'Μαλαισία', 'Μάλτα', 'Μαρόκο', 'Μαυρίκιος', 'Μαυριτανία', 'Μαυροβούνιο', 'Μεξικό', 'Μογγολία', 'Μοζαμβίκη', 'Μολδαβία', 'Μονακό', 'Μποτσουάνα', 'Μπουρούντι', 'Μπουτάν', 'Νέα Ζηλανδία', 'Νεπάλ', 'Νίγηρας', 'Νιγηρία', 'Νικαράγουα', 'Νορβηγία', 'Νότια Αφρική', 'Ολλανδία', 'Ουγγαρία', 'Ουγκάντα', 'Ουζμπεκιστάν', 'Ουκρανία', 'Ουρουγουάη', 'Πακιστάν', 'Παλαιστίνη', 'Παναμάς', 'Παραγουάη', 'Περού', 'Πολωνία', 'Πουέρτο Ρίκο', 'Πορτογαλία', 'Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας', 'Ρουάντα', 'Ρουμανία', 'Ρωσία', 'Σαμόα', 'Σαουδική Αραβία', 'Σενεγάλη', 'Σερβία', 'Σιγκαπούρη', 'Σλοβακία', 'Σλοβενία', 'Σομαλία', 'Σουαζιλάνδη', 'Σουδάν', 'Σουηδία', 'Σουρινάμ', 'Συρία', 'Ταϊβάν', 'Ταϊλάνδη', 'Τανζανία', 'Τατζικιστάν', 'Τζαμάικα', 'Τόγκο', 'Τόνγκα', 'Τουβαλού', 'Τουρκία', 'Τουρκμενιστάν', 'Τσεχία', 'Τυνησία', 'Υεμένη', 'Φιλιππίνες', 'Φινλανδία', 'Χιλή', ]; /** * @example 'Όδος' */ public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } } PK A�)[�C]�i i * faker/src/Faker/Provider/el_CY/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\el_CY; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $companySuffix = [ 'ΛΤΔ', 'Δημόσια εταιρεία', '& Υιοι', '& ΣΙΑ', ]; protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}-{{lastName}}', ]; } PK A�)[��/ / ) faker/src/Faker/Provider/el_CY/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\el_CY; class Person extends \Faker\Provider\Person { /** * @var array * * @see http://www.mof.gov.cy/mof/cystat/statistics.nsf/populationcondition_22main_gr/populationcondition_22main_gr?OpenForm&sub=2&sel=2 */ protected static $firstNameMale = [ 'Άγγελος', 'Άδωνης', 'Άκης', 'Άνθιμος', 'Άρης', 'Έκτορας', 'Αβραάμ', 'Αγάπιος', 'Αγαθοκλής', 'Αδαμάντιος', 'Αθανάσιος', 'Αιμίλιος', 'Αλέκος', 'Αλέξανδρος', 'Αλέξης', 'Αλκιβιάδης', 'Αναστάσιος', 'Ανδρέας', 'Ανδρόνικος', 'Ανθούλης', 'Αντώνης', 'Απόστολος', 'Αρέστης', 'Αργύρης', 'Αριστείδης', 'Αριστόδημος', 'Αυγουστής', 'Αυξέντης', 'Αχιλλέας', 'Βίκτωρας', 'Βαλεντίνος', 'Βαρνάβας', 'Βασίλης', 'Βλαδίμηρος', 'Βρυώνης', 'Γαβριήλ', 'Γεννάδιος', 'Γεράσιμος', 'Γιάγκος', 'Γιώργος', 'Γλαύκος', 'Γρηγόρης', 'Δαμιανός', 'Δανιήλ', 'Δημήτρης', 'Δημοσθένης', 'Διομήδης', 'Διονύσης', 'Δώρος', 'Ειρηναίος', 'Εμανουήλ', 'Ερρίκος', 'Ερωτόκριτος', 'Ευάγγελος', 'Ευαγόρας', 'Ευγένιος', 'Ευθύμιος', 'Ευριπίδης', 'Ευστάθιος', 'Ευτύχιος', 'Εφραίμ', 'Ζήνωνας', 'Ζαχαρίας', 'Ηλίας', 'Ηράκλης', 'Ηρόδοτος', 'Θεμιστοκλής', 'Θεοδόσης', 'Θεοφάνης', 'Θεοχάρης', 'Θεόδουλος', 'Θεόδωρος', 'Θεόφιλος', 'Θρασύβουλος', 'Θωμάς', 'Ιάκωβος', 'Ιάκωβος', 'Ιάσωνας', 'Ιορδάνης', 'Ιωάννης', 'Ιωακείμ', 'Ιωνάς', 'Ιωσήφ', 'Κλεάνθης', 'Κλείτος', 'Κοσμάς', 'Κυριάκος', 'Κύπρος', 'Κώστας', 'Λάζαρος', 'Λάκης', 'Λάμπρος', 'Λέανδρος', 'Λευτέρης', 'Λεωνίδας', 'Λεόντιος', 'Λεύκιος', 'Λουκάς', 'Λοϊζος', 'Μάκης', 'Μάμας', 'Μάξιμος', 'Μάριος', 'Μανώλης', 'Μαρίνος', 'Ματθαίος', 'Μενέλαος', 'Μηνάς', 'Μιλτιάδης', 'Μιχάλης', 'Μωυσής', 'Μόδεστος', 'Νέστορας', 'Νεκτάριος', 'Νεοκλής', 'Νεόφυτος', 'Νικήτας', 'Νικόλας', 'Ντένης', 'Ντίνος', 'Ξάνθος', 'Ξένιος', 'Οδυσσέας', 'Ονησιφόρος', 'Ορέστης', 'Πάρης', 'Πέτρος', 'Παναγιώτης', 'Παντελής', 'Παρασκευάς', 'Πασχάλης', 'Παύλος', 'Περικλής', 'Πιερής', 'Πολύβιος', 'Πολύδωρος', 'Πολύκαρπος', 'Προκόπης', 'Πρόδρομος', 'Ρένος', 'Ραφαήλ', 'Ρολάνδος', 'Σάββας', 'Σέργιος', 'Σεβαστιανός', 'Σολωμός', 'Σοφοκλής', 'Σοφρώνης', 'Σπυρίδωνας', 'Στέφανος', 'Σταύρος', 'Στυλιανός', 'Συμεών', 'Σωκράτης', 'Σωτήρης', 'Σόλωνας', 'Τηλέμαχος', 'Τιμόθεος', 'Τρύφωνας', 'Φίλιππος', 'Φαίδωνας', 'Φειδίας', 'Φλώρος', 'Φοίβος', 'Φρίξος', 'Φώτης', 'Χαράλαμπος', 'Χαρίλαος', 'Χρίστος', 'Χριστοφής', 'Χριστόδουλος', 'Χριστόφορος', 'Χρυσήλιος', 'Χρυσόστομος', 'Χρύσανθος', 'Όμηρος', ]; /** * @var array * * @see http://www.mof.gov.cy/mof/cystat/statistics.nsf/populationcondition_22main_gr/populationcondition_22main_gr?OpenForm&sub=2&sel=2 */ protected static $firstNameFemale = [ 'Ελση', 'Άλκηστις', 'Άννα', 'Άννα Μαρία', 'Έφη', 'Ήβη', 'Αίγλη', 'Αίμιλη', 'Αγάθη', 'Αγάπη', 'Αγγέλα', 'Αγλαϊα', 'Αγνή', 'Αδαμάντια', 'Αθανασία', 'Αθηνά', 'Αλέξια', 'Αλίκη', 'Αλεξάνδρα', 'Αμαλία', 'Αναστασία', 'Ανδρομάχη', 'Ανδρονίκη', 'Ανδρούλα', 'Ανθή', 'Ανθούλα', 'Αννέτα', 'Αννίτα', 'Αντιγόνη', 'Αντωνία', 'Αποστολία', 'Αργυρώ', 'Αρετή', 'Αριάδνη', 'Αριστη', 'Αριστοτέλης', 'Αρτεμισία', 'Ασπασία', 'Αστέρω', 'Αυγή', 'Αυγούστα', 'Αφροδίτη', 'Βέρα', 'Βίκη', 'Βαλέρια', 'Βαλεντίνα', 'Βανθούλα', 'Βαρβάρα', 'Βασιλική', 'Βερονίκη', 'Βικτώρια', 'Βιολέτα', 'Γαβριέλα', 'Γαλάτεια', 'Γεωργία', 'Γεωργιάνα', 'Γιολάντα', 'Γιούλα', 'Γλυκερία', 'Γρηγόρια', 'Δάφνη', 'Δέσποινα', 'Δήμητρα', 'Δήμος', 'Δανάη', 'Δημητριάνα', 'Διαμαντώ', 'Δώρα', 'Εβελίνα', 'Ειρήνη', 'Ελένη', 'Ελίζα', 'Ελίνα', 'Ελεονώρα', 'Ελευθερία', 'Ελισάβετ', 'Ελλάδα', 'Ελπίδα', 'Ελπινίκη', 'Ερίκα', 'Ερασμία', 'Ερατώ', 'Ερμιόνη', 'Ευαγγελία', 'Ευανθία', 'Ευγενία', 'Ευδοκία', 'Ευθυμία', 'Ευρυδίκη', 'Ευσταθία', 'Ευτυχία', 'Ευφροσύνη', 'Εύα', 'Εύη', 'Ζήνα', 'Ζαχαρούλα', 'Ζηνοβία', 'Ζωή', 'Ηλέκτρα', 'Ηλιάδα', 'Ηλιάνα', 'Ηρώ', 'Θάλεια', 'Θέκλα', 'Θέλμα', 'Θέμιδα', 'Θεά', 'Θεανώ', 'Θεογνωσία', 'Θεοδοσία', 'Θεοδώρα', 'Θεονίτσα', 'Θεοπίστη', 'Θεοφανώ', 'Ιουλία', 'Ιρίνα', 'Ισαβέλα', 'Ισμήνη', 'Ιφιγένεια', 'Ιωάννα', 'Κάλλια', 'Κίκα', 'Καλλισθένη', 'Καλλιόπη', 'Καρολίνα', 'Κατερίνα', 'Κλαίρη', 'Κλειώ', 'Κλεονίκη', 'Κλεοπάτρα', 'Κορίνα', 'Κορνήλια', 'Κυπρούλα', 'Κυριακή', 'Κωνσταντίνα', 'Λάουρα', 'Λένα', 'Λένος', 'Λίλια', 'Λίνα', 'Λίτσα', 'Λαρίσα', 'Λευκή', 'Λητώ', 'Λουκία', 'Λουϊζα', 'Λυγία', 'Λύδια', 'Μάγια', 'Μάρθα', 'Μάρκος', 'Μέλανη', 'Μίνα', 'Μαγδαληνή', 'Μαρία', 'Μαρίλια', 'Μαρίνα', 'Μαργαρίτα', 'Μαριάμ', 'Μαριάννα', 'Μαριλένα', 'Μαρκέλλα', 'Μελίνα', 'Μελπομένη', 'Μερόπη', 'Μηλίτσα', 'Μιράντα', 'Μιχαέλλα', 'Μυριάνθη', 'Μυροφόρα', 'Μυρτώ', 'Μόνικα', 'Μύρια', 'Νάγια', 'Νάντια', 'Νάσια', 'Νάσω', 'Νάτια', 'Νέαρχος', 'Νίκη', 'Νίνα', 'Νίτσα', 'Νατάσα', 'Ναταλία', 'Ναυσικά', 'Νεκταρία', 'Νεοφύτα', 'Νεφέλη', 'Νικολέττα', 'Νιόβη', 'Ντίνα', 'Ντανιέλα', 'Νταϊανα', 'Ξάνθη', 'Ξένια', 'Ξενοφών', 'Ολίβια', 'Ολυμπιάδα', 'Ονούφριος', 'Ορθοδοξία', 'Ουρανία', 'Παναγιώτα', 'Παντελίτσα', 'Παρασκευή', 'Παρθενόπη', 'Παυλίνα', 'Περσεφόνη', 'Πετρούλα', 'Πηνελόπη', 'Πολυξένη', 'Πωλίνα', 'Πόλα', 'Πόπη', 'Ρέα', 'Ρίτα', 'Ραάνια', 'Ραφαέλα', 'Ρεββέκα', 'Ροδοθέα', 'Ροδούλα', 'Ρούλα', 'Σάντρα', 'Σάρα', 'Σαββούλα', 'Σαλώμη', 'Σιμόνα', 'Σουζάνα', 'Σοφία', 'Σούλα', 'Σπυρούλα', 'Στάλω', 'Στέφανη', 'Σταυρούλα', 'Στυλιανή', 'Σωτηρούλα', 'Σόνια', 'Σύλβια', 'Τάκης', 'Τάνια', 'Τίνα', 'Τατιάνα', 'Τερέζα', 'Τούλα', 'Τόνια', 'Φαίδρα', 'Φιλιώ', 'Φλωρεντία', 'Φλώρα', 'Φοίβη', 'Φρειδερίκη', 'Φωτεινή', 'Χαρίκλεια', 'Χαραλαμπία', 'Χαριτίνη', 'Χλόη', 'Χρίστια', 'Χριστίνα', 'Χριστιάνα', 'Χριστοδούλα', 'Χριστοθέα', 'Χριστούλα', 'Χρυσάνθη', 'Χρυσή', 'Χρυσοβαλάντω', 'Χρυσούλα', 'Χρυστάλλα', 'Χρυσταλλένη', 'Χρύσα', 'Χρύσω', 'Όλγα', ]; /** * @var array * * @see http://www.mof.gov.cy/mof/cystat/statistics.nsf/populationcondition_22main_gr/populationcondition_22main_gr?OpenForm&sub=2&sel=2 */ protected static $lastName = [ 'Άκη', 'Αγαθοκλέους', 'Αθανάσιου', 'Αλέκου', 'Αλεξάνδρου', 'Αλκιβιάδη', 'Αναστασίου', 'Ανδρέου', 'Ανδρονίκου', 'Αντωνίου', 'Αργύρη', 'Αριστείδη', 'Αριστοδήμου', 'Αυγουστή', 'Αυξεντίου', 'Αχιλλέα', 'Βίκτωρα', 'Βαλεντίνου', 'Βαρνάβα', 'Βασίλη', 'Γαβριήλ', 'Γεράσιμου', 'Γεωργίου', 'Γιάγκου', 'Γλαύκου', 'Γρηγορίου', 'Δαμιανού', 'Δανιήλ', 'Δημητρίου', 'Δημοσθένους', 'Διομήδη', 'Διονυσίου', 'Ερωτοκρίτου', 'Ευαγγέλου', 'Ευαγόρα', 'Ευγενίου', 'Ευθύμιου', 'Ευριπίδη', 'Ευστάθιου', 'Ευτύχιου', 'Ζήνωνα', 'Ζαχαρία', 'Ηλία', 'Ηρακλέους', 'Θεμιστοκλέους', 'Θεοδούλου', 'Θεοδόση', 'Θεοδώρου', 'Θεοδώρου', 'Θεοφάνους', 'Θεοχάρους', 'Θεόφιλου', 'Θρασύβουλου', 'Θωμά', 'Ιάσωνα', 'Ιακώβου', 'Ιορδάνου', 'Ιωάννη', 'Ιωακείμ', 'Ιωνά', 'Ιωσήφ', 'Κλεάνθη', 'Κλείτου', 'Κοσμά', 'Κυριάκου', 'Κωνσταντίνου', 'Κύπρου', 'Κώστα', 'Λάμπρου', 'Λεάνδρου', 'Λεοντίου', 'Λευτέρη', 'Λεωνίδα', 'Λουκά', 'Λοϊζου', 'Μάμα', 'Μανώλη', 'Μαρίνου', 'Μιλτιάδη', 'Μιχαήλ', 'Μωυσέως', 'Νεκτάριου', 'Νεοκλέους', 'Νεοφύτου', 'Νικήτα', 'Νικολάου', 'Ομήρου', 'Ορέστη', 'Πάρη', 'Πέτρου', 'Παναγιώτη', 'Παντελής', 'Παρασκευά', 'Πασχάλη', 'Παύλου', 'Περικλέους', 'Πιερή', 'Πολύβιου', 'Πολύδωρου', 'Πολύκαρπου', 'Προδρόμου', 'Προκόπη', 'Ραφαήλ', 'Σάββα', 'Σολωμός', 'Σοφοκλέους', 'Σοφρωνίου', 'Σπυρίδωνος', 'Στέφανου', 'Σταύρου', 'Στυλιανού', 'Συμεών', 'Σωκράτη', 'Σωτηρίου', 'Σόλωνα', 'Τηλεμάχου', 'Τιμοθέου', 'Τρύφωνος', 'Φίλιππου', 'Φαίδωνος', 'Φειδία', 'Φοίβου', 'Φώτη', 'Χαραλάμπους', 'Χαριλάου', 'Χρίστου', 'Χριστοδούλου', 'Χριστοφή', 'Χριστοφόρου', 'Χρυσόστομος', 'Χρύσανθου', ]; protected static $titleMale = ['κος.', 'κ.']; protected static $titleFemale = ['δις.', 'δνις.', 'κα.']; } PK A�)[v�� � * faker/src/Faker/Provider/tr_TR/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\tr_TR; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'TR', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[ ! t t + faker/src/Faker/Provider/tr_TR/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\tr_TR; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'hotmail.com', 'yahoo.com', 'yandex.com.tr', 'mynet.com', 'turk.net', 'superposta.com']; protected static $tld = ['com', 'com', 'com', 'com', 'com.tr', 'com.tr', 'info', 'net', 'org', 'org.tr', 'edu', 'edu.tr', 'edu.tr']; } PK A�)[~v<J J . faker/src/Faker/Provider/tr_TR/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\tr_TR; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { /** * Mixed landline and mobile phone numbers valid for Turkey * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Telephone_numbers_in_Turkey * * @var string[] */ protected static $formats = [ '0212#######', '0216#######', '0222#######', '0224#######', '050########', '053########', '054########', '055########', '0 212 ### ## ##', '0 216 ### ## ##', '0 222 ### ## ##', '0 224 ### ## ##', '0 50# ### ## ##', '0 53# ### ## ##', '0 54# ### ## ##', '0 55# ### ## ##', '0 (212) ### ## ##', '0 (216) ### ## ##', '0 (222) ### ## ##', '0 (224) ### ## ##', '0 (50#) ### ## ##', '0 (53#) ### ## ##', '0 (54#) ### ## ##', '0 (55#) ### ## ##', '+90212#######', '+90216#######', '+90222#######', '+90224#######', '+9050########', '+9053########', '+9054########', '+9055########', '+90 212 ### ## ##', '+90 216 ### ## ##', '+90 222 ### ## ##', '+90 224 ### ## ##', '+90 50# ### ## ##', '+90 53# ### ## ##', '+90 54# ### ## ##', '+90 55# ### ## ##', '+90 (212) ### ## ##', '+90 (216) ### ## ##', '+90 (222) ### ## ##', '+90 (224) ### ## ##', '+90 (50#) ### ## ##', '+90 (53#) ### ## ##', '+90 (54#) ### ## ##', '+90 (55#) ### ## ##', ]; /** * Mixed landline and mobile phone numbers in E164 format valid for Turkey * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Telephone_numbers_in_Turkey * * @var string[] */ protected static $e164Formats = [ '+90212#######', '+90216#######', '+90222#######', '+90224#######', '+90226#######', '+90228#######', '+90232#######', '+90236#######', '+90242#######', '+90246#######', '+90248#######', '+90252#######', '+90256#######', '+90258#######', '+90262#######', '+90264#######', '+90266#######', '+90272#######', '+90274#######', '+90276#######', '+90282#######', '+90284#######', '+90286#######', '+90288#######', '+90312#######', '+90318#######', '+90322#######', '+90324#######', '+90326#######', '+90328#######', '+90332#######', '+90338#######', '+90342#######', '+90344#######', '+90346#######', '+90348#######', '+90352#######', '+90354#######', '+90356#######', '+90358#######', '+90362#######', '+90364#######', '+90366#######', '+90368#######', '+90370#######', '+90372#######', '+90374#######', '+90376#######', '+90378#######', '+90380#######', '+90382#######', '+90384#######', '+90386#######', '+90388#######', '+90412#######', '+90414#######', '+90416#######', '+90422#######', '+90424#######', '+90426#######', '+90428#######', '+90432#######', '+90434#######', '+90436#######', '+90438#######', '+90442#######', '+90446#######', '+90452#######', '+90454#######', '+90456#######', '+90458#######', '+90462#######', '+90464#######', '+90466#######', '+90472#######', '+90474#######', '+90476#######', '+90478#######', '+90482#######', '+90484#######', '+90486#######', '+90488#######', '+90501#######', '+90502#######', '+90503#######', '+90504#######', '+90505#######', '+90506#######', '+90507#######', '+90530#######', '+90531#######', '+90532#######', '+90533#######', '+90534#######', '+90535#######', '+90536#######', '+90537#######', '+90538#######', '+90539#######', '+90541#######', '+90542#######', '+90543#######', '+90544#######', '+90545#######', '+90546#######', '+90549#######', '+90551#######', '+90552#######', '+90553#######', '+90554#######', '+90555#######', '+90556#######', ]; } PK A�)[ P'� � * faker/src/Faker/Provider/tr_TR/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\tr_TR; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $buildingNumber = ['%##', '%#', '%']; protected static $streetSuffix = [ 'Sokak', 'Caddesi', 'Kavşağı', 'Durağı', 'İş Hanı', 'Mevkii', ]; protected static $postcode = ['#####']; /** * @var array Cities of Turkey, for future updates please use @see https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye'nin_illeri */ protected static $cityNames = [ 'Adana', 'Adıyaman', 'Afyonkarahisar', 'Ağrı', 'Aksaray', 'Amasya', 'Ankara', 'Antalya', 'Ardahan', 'Artvin', 'Aydın', 'Balıkesir', 'Bartın', 'Batman', 'Bayburt', 'Bilecik', 'Bingöl', 'Bitlis', 'Bolu', 'Burdur', 'Bursa', 'Çanakkale', 'Çankırı', 'Çorum', 'Denizli', 'Diyarbakır', 'Düzce', 'Edirne', 'Elazığ', 'Erzincan', 'Erzurum', 'Eskişehir', 'Gaziantep', 'Giresun', 'Gümüşhane', 'Hakkari', 'Hatay', 'Iğdır', 'Isparta', 'İstanbul', 'İzmir', 'Kahramanmaraş', 'Karabük', 'Karaman', 'Kars', 'Kastamonu', 'Kayseri', 'Kilis', 'Kırıkkale', 'Kırklareli', 'Kırşehir', 'Kocaeli', 'Konya', 'Kütahya', 'Malatya', 'Manisa', 'Mardin', 'Mersin', 'Muğla', 'Muş', 'Nevşehir', 'Niğde', 'Ordu', 'Osmaniye', 'Rize', 'Sakarya', 'Samsun', 'Şanlıurfa', 'Siirt', 'Sinop', 'Şırnak', 'Sivas', 'Tekirdağ', 'Tokat', 'Trabzon', 'Tunceli', 'Uşak', 'Van', 'Yalova', 'Yozgat', 'Zonguldak', ]; /** * @var array Countries in Turkish * * @see https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%9Clkeler_listesi */ protected static $country = [ 'Almanya', 'Amerika Birleşik Devletleri', 'Arjantin', 'Arnavutluk', 'Avustralya', 'Avusturya', 'Azerbaycan', 'Bahreyn', 'Belçika', 'Beyaz Rusya', 'Birleşik Arap Emirlikleri', 'Bosna-hersek', 'Brezilya', 'Bulgaristan', 'Çek Cumhuriyeti', 'Cezayir', 'Çin Halk Cumhuriyeti', 'Danimarka', 'Dominik Cumhuriyeti', 'Endonezya', 'Ermenistan', 'Estonya', 'Fas', 'Filipinler', 'Filistin', 'Finlandiya', 'Fransa', 'Güney Afrika Cumhuriyeti', 'Güney Kore', 'Gürcistan', 'Hindistan', 'Hırvatistan', 'Hollanda', 'İngiltere', 'Irak', 'İran', 'İrlanda', 'İskoçya', 'İspanya', 'İsrail', 'İsveç', 'İsviçre', 'İtalya', 'Jamaika', 'Japonya', 'Kamboçya', 'Kanada', 'Karadağ', 'Kazakistan', 'Kıbrıs', 'Kırgızistan', 'Kosta Rika', 'Küba', 'Kuzey Kore', 'Letonya', 'Libya', 'Litvanya', 'Lübnan', 'Lüksemburg', 'Macaristan', 'Makedonya', 'Maldivler', 'Malta', 'Maurıtıus', 'Mısır', 'Nepal', 'Özbekistan', 'Pakistan', 'Polonya', 'Portekiz', 'Romanya', 'Rusya', 'Sırbistan', 'Slovakya', 'Slovenya', 'Sri Lanka', 'Sudan', 'Suriye', 'Suudi Arabistan', 'Tacikistan', 'Tayland', 'Tayvan', 'Tunus', 'Türkiye', 'Ukrayna', 'Umman', 'Ürdün', 'Venezuela', 'Vietnam', 'Yemen', 'Yeni Zelanda', 'Yeşil Burun', 'Yunanistan', 'Zambiya', 'Zimbabve', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{lastName}} {{streetSuffix}}', '{{firstName}} {{streetSuffix}}', '{{firstName}} {{streetSuffix}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}", ]; public function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } } PK A�)[3��r� � * faker/src/Faker/Provider/tr_TR/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\tr_TR; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}oğlu {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companyField}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companyField}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companyField}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{lastName}} {{companyField}} {{companySuffix}}', ]; protected static $companySuffix = ['A.Ş.', 'Ltd. Şti.']; protected static $companyField = [ 'Akaryakıt', 'Beyaz Eşya', 'Bilgi İşlem', 'Bilgisayar', 'Bilişim Hizmetleri', 'Biracılık ve Malt Sanayii', 'Cam Sanayii', 'Çimento', 'Demir ve Çelik', 'Dış Ticaret', 'Eczacılık', 'Elektrik İletim', 'Elektrik Üretim', 'Elektronik', 'Emlak', 'Enerji', 'Giyim', 'Gıda', 'Holding', 'Isıtma ve Soğutma Sistemleri', 'İletişim Hizmetleri', 'İnşaat ve Sanayi', 'İthalat ve İhracat', 'Kimya', 'Kurumsal Hizmetler', 'Lojistik', 'Madencilik', 'Makina', 'Mağazalar', 'Nakliyat', 'Otomotiv', 'Pazarlama', 'Perakende Ticaret', 'Petrol', 'Petrolcülük', 'Sanayi', 'Sağlık Hizmetleri', 'Servis ve Ticaret', 'Süt Ürünleri', 'Tarım Sanayi', 'Tavukçuluk', 'Tekstil', 'Telekomünikasyon', 'Tersane ve Ulaşım Sanayi', 'Ticaret', 'Ticaret ve Sanayi', 'Ticaret ve Taahhüt', 'Turizm', 'Yatırım', ]; /** * @see https://tr.wikipedia.org/wiki/Meslekler_listesi * * @note Randomly took 300 from this list */ protected static $jobTitleFormat = [ 'Acil tıp teknisyeni', 'Agronomist', 'Aile hekimi', 'Aktar', 'Aktör', 'Aktüer', 'Akustikçi', 'Albay', 'Ambarcı', 'Ambulans şoförü', 'Amiral', 'Analist', 'Antika satıcısı', 'Araba tamircisi', 'Arabacı', 'Araştırmacı', 'Armatör', 'Artist', 'Asker', 'Astrofizikçi', 'Astrolog', 'Astronom', 'Astronot', 'Atlet', 'Avukat', 'Ayakkabı boyacısı', 'Ayakkabı tamircisi', 'Ayakçı', 'Ağ yöneticisi', 'Aşçıbaşı', 'Bacacı', 'Badanacı', 'Baharatçı', 'Bahçe bitkileri uzmanı', 'Bakkal', 'Bakteriyolog', 'Balon pilotu', 'Bankacı', 'Banker', 'Barmeyd', 'Başdümenci', 'Başpiskopos', 'Başçavuş', 'Bebek Bakıcısı', 'Belediye başkanı', 'Belediye meclisi üyesi', 'Besteci', 'Biletçi', 'Bilgi İşlemci', 'Bilgisayar mühendisi', 'Binicilik', 'Biyografi yazarı', 'Bobinajcı', 'Borsacı', 'Boyacı', 'Bulaşıkçı', 'Börekçi', 'Çamaşırcı', 'Çantacı', 'Çevik Kuvvet', 'Çevirmen', 'Çevre Mühendisi', 'Çevrebilimci', 'Çeyizci', 'Çiftlik işletici', 'Çiftçi', 'Çinici', 'Çoban', 'Çırak', 'Dadı', 'Daktilograf', 'Dalgıç', 'Dansöz', 'Dedektif', 'Derici', 'Değirmen işçisi', 'Değirmenci', 'Dilci', 'Diplomat', 'Doktor', 'Dokumacı', 'Dondurmacı', 'Doğramacı', 'Dövizci', 'Döşemeci', 'Elektrik mühendisi', 'Elektronik mühendisi', 'Elektronik ve Haberleşme mühendisi', 'Embriyolog', 'Emniyet amiri', 'Emniyet genel müdürü', 'Ergonomist', 'Eskici', 'Falcı', 'Fizikçi', 'Fizyoterapist', 'Fotoğrafçı', 'Fıçıcı', 'Galerici', 'Garson', 'Gazete dağıtıcısı', 'Gazete satıcısı', 'Gazeteci', 'Gelir uzman yardımcısı', 'General', 'Genetik mühendisi', 'Gezici vaiz', 'Gondolcu', 'Guru', 'Gökbilimci', 'Gözlükçü', 'Güfteci', 'Gümrük uzmanı', 'Haham', 'Hakem', 'Halkbilimci', 'Hamal', 'Hamurkâr', 'Hareket memuru', 'Hava trafikçisi', 'Havacı', 'Hayvan terbiyecisi', 'Hesap uzmanı', 'Heykeltıraş', 'Hokkabaz', 'Irgat', 'İcra memuru', 'İllüzyonist', 'İmam', 'İnsan kaynakları uzmanı', 'İplikçi', 'İthalatçı', 'İş ve uğraşı terapisti', 'İşaretçi', 'Jimnastikçi', 'Jokey', 'Kabin görevlisi', 'Kabuk soyucusu', 'Kadın berberi', 'Kahveci', 'Kalaycı', 'Kaplamacı', 'Kapı satıcısı', 'Kardinal', 'Kardiyolog', 'Karikatürist', 'Kat görevlisi', 'Kaymakam', 'Kayıkçı', 'Kazıcı', 'Klarnetçi', 'Konserveci', 'Konveyör operatörü', 'Koramiral', 'Korgeneral', 'Kozmolog', 'Kuaför', 'Kumaşçı', 'Kumcu', 'Kuruyemişçi', 'Kurye', 'Kuyumcu', 'Kâğıtçı', 'Köpek eğiticisi', 'Köşe yazarı', 'Kürkçü', 'Kırtasiyeci', 'Laborant', 'Laboratuar işçisi', 'Lahmacuncu', 'Lehimci', 'Levazımcı', 'Lobici', 'Lokantacı', 'Lokman', 'Lostracı', 'Madenci', 'Makastar', 'Makine mühendisi', 'Makine zabiti', 'Makyajcı', 'Mali hizmetler uzmanı', 'Manastır baş rahibesi', 'Manifaturacı', 'Manikürcü', 'Masör', 'Matematikçi', 'Memur', 'Mermerci', 'Meteoroloji uzmanı', 'Misyoner', 'Model', 'Modelci', 'Modelist', 'Montajcı', 'Montör', 'Muallim', 'Muhafız', 'Mumyalayıcı', 'Müzik yönetmeni', 'Müşavir', 'Nalbant', 'Nalbur', 'Oduncu', 'Orgcu', 'Ornitolog', 'Oto elektrikçisi', 'Oto lastik tamircisi', 'Oyuncakçı', 'Oyuncu', 'Ön muhasebe yardımcı elemanı', 'Ön muhasebeci', 'Öğretim elemanı', 'Öğretim görevlisi', 'Öğretim üyesi', 'Papaz', 'Paramedik', 'Pastörizör', 'Pencereci', 'Perukçu', 'Peyzaj teknikeri', 'Peçeteci', 'Pideci', 'Pilot', 'Piyanist', 'Politikacı', 'Pompacı', 'Psikolog', 'Radyolog', 'Radyoloji teknisyeni/teknikeri', 'Rejisör', 'Reklamcı', 'Rektör', 'Rot balansçı', 'Saat tamircisi', 'Sanat yönetmeni', 'Saraç', 'Savcı', 'Saz şairi', 'Sekreter', 'Ses teknisyeni', 'Sicil memuru', 'Sihirbaz', 'Sistem mühendisi', 'Sosyal hizmet uzmanı', 'Sosyolog', 'Soğuk demirci', 'Stenograf', 'Stilist', 'Sucu', 'Sunucu', 'Susuz araç yıkama', 'Sünnetçi', 'Sürveyan', 'Şapel papazı', 'Şarkı sözü yazarı', 'Şehir Plancısı', 'Şekerci', 'Şimşirci', 'Şoför', 'Tahsildar', 'Tarihçi', 'Tasarımcı', 'Taşlayıcı', 'Taşçı', 'Tekniker', 'Teknisyen', 'Teknoloji uzmanı', 'Televizyon tamircisi', 'Terapist', 'Tesisatçı', 'Teşrifatçı', 'Tornacı', 'Tuğgeneral', 'Ulaşım sorumlusu', 'Ustabaşı', 'Uydu antenci', 'Üst Düzey Yönetici', 'Ütücü', 'Uzay bilimcisi', 'Vali', 'Veri hazırlama ve kontrol işletmeni', 'Veteriner hekim', 'Veteriner sağlık teknikeri', 'Veznedar', 'Vinç operatörü', 'Vitrinci', 'Yarbay', 'Yardımcı pilot', 'Yargıç', 'Yazar', 'Yazı işleri müdürü', 'Yazılım mühendisi', 'Yer gösterici', 'Yol bekçisi', 'Yorgancı', 'Yoğurtçu', 'Yıkıcı', 'Zabıta', 'Zoolog', ]; /** * Returns a random company field. * * @return string */ public static function companyField() { return static::randomElement(static::$companyField); } } PK A�)[r���� � ( faker/src/Faker/Provider/tr_TR/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\tr_TR; class Color extends \Faker\Provider\Color { /** * @see http://tr.wikipedia.org/wiki/Renkler_listesi */ protected static $safeColorNames = [ 'siyah', 'kırmızı', 'sarı', 'mavi', 'turuncu', 'yeşil', 'mor', 'gümüş', 'gri', 'pembe', ]; protected static $allColorNames = [ 'Alev kırmızısı', 'Alice mavisi', 'Alizarin', 'Altunî', 'Ametist', 'Armut', 'Akuamarin', 'Asker yeşili', 'Bakır', 'Barut', 'Bataklık yeşili', 'Bebek mavisi', 'Bej', 'Beyaz', 'Bondi mavisi', 'Bordo', 'Bronz', 'Buğday', 'Burgonya', 'Camgöbeği', 'Çam yeşili', 'Çay yeşili', 'Çelik mavisi', 'Çikolata', 'Çivit', 'Deniz mavisi', 'Deniz yeşili', 'Devedikeni', 'Eğrelti yeşili', 'Elektrik mavisi', 'Elektrik çivit', 'Elektrik lime', 'Elektrik mor', 'Falu kırmızısı', 'Fildişi', 'Fransız gül', 'Galibarda', 'Gece mavisi', 'Gök mavisi', 'Gri', 'Gri-kuşkonmaz', 'Gül', 'Gümüşi', 'Haki', 'Hardal', 'Havuç', 'Horozibiği', 'İlkbahar yeşili', 'İslam yeşili', 'Kabak', 'Kahverengi', 'Kahverengimsi gri', 'Kamuflâj yeşili', 'Karanfil pembesi', 'Karanfil', 'Kardinal', 'Karolina mavisi', 'Kayısı', 'Kehribar', 'Kestane', 'Keten', 'Kırmızı', 'Kırmızımsı kahverengi', 'Kırmızı-menekşe', 'Kiraz kırmızısı', 'Kobalt', 'Kobalt mavisi', 'Koyu galibarda', 'Koyu haki', 'Koyu kahverengi', 'Koyu kestane', 'Koyu kırmızı', 'Koyu kızıl kahverengi', 'Koyu leylak', 'Koyu magenta', 'Koyu mandalina', 'Koyu mavi', 'Koyu menekşe', 'Koyu mercan', 'Koyu mor', 'Koyu pastel yeşil', 'Koyu pembe', 'Koyu şeftali', 'Koyu turkuaz', 'Koyu toz mavi', 'Koyu turkuaz', 'Koyu yeşil', 'Kösele', 'Krem', 'Kum kahverengisi', 'Kuşkonmaz', 'Lacivert', 'Lacivert', 'Lavanta', 'Lavanta mavisi', 'Lavender pembesi', 'Lavender greisi', 'Lavender magenta', 'Lavanta pembesi', 'Lavanta mor', 'Lavanta gül', 'Limoni', 'Açık Limon', 'Leylak', 'Lime', 'Mandalina', 'Malakit', 'Mavi', 'Menekşe', 'Menekşe-patlıcan', 'Mısır', 'Mor', 'Morsalkım', 'Nane yeşili', 'Nar', 'Navajo beyazı', 'Okul otobüsü sarısı', 'Parlak mor', 'Pas', 'Pastel pembe', 'Pastel yeşili', 'Patlıcan', 'Pembe', 'Pembe-turuncu', 'Peygamber çiçeği', 'Prusya mavisi', 'Safran', 'Safir', 'Sarımsı kahverengi', 'Sarımsı pembe', 'Sarı', 'Sarı', 'Siyahımsı koyu kahverengi', 'Soluk sarı', 'Şeftali', 'Şeftali-turuncu', 'Şeftali-sarı', 'Tarçın', 'Teal', 'Toz mavi', 'Turkuaz', 'Turuncumsu sarı', 'Turuncu', 'Turuncumsu sarı', 'Yeşil', 'Yeşil-sarı', 'Yonca yeşili', 'Yosun yeşili', 'Zeytuni', 'Zümrüt yeşili', 'Yanık turuncu', 'Yanık Toprak', 'Kardinal', 'Şarap', 'Celadon', 'Berrak mavi', 'Gök mavisi', 'Gül', 'Mercan', 'Mercan Kırmızısı', 'Kıpkırmızı', 'Hile mavisi', 'Altınımsı', 'Soytarı', 'Siğil otu', 'Holivod kırmızısı', 'Sıcak Magenta', 'Sıcak pembe', 'Uluslararası Klein mavisi', 'Enternasyonal turuncu', 'Yeşim', 'Orta şarap', 'Orta Mor', 'Dağ pembesi', 'Aşı boyası', 'Eski altın', 'Eski iplik', 'Eski Lavanta', 'Eski gül', 'Zeytin Kahverengisi', 'Donuk turuncu', 'Papaya', 'Periwinkle', 'Pers mavisi', 'Pers yeşili', 'Persian lacivert', 'Pers pembesi', 'Persian kırmızısı', 'Pers gülü', 'Ham toprak', 'Kızıl yumurta mavisi', 'Kraliyet mavisi', 'Kırmızı şarap', 'Kırmızı', 'Deniz kabuğu', 'Ayrık sarı', 'Vurgun pembe', 'Salamura grisi', 'Tenné (Tawny)', 'Küçük kara', 'Lacivert', 'Viridian', 'Zinnwaldite', ]; } PK A�)[`��f� � ) faker/src/Faker/Provider/tr_TR/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\tr_TR; class Person extends \Faker\Provider\Person { /** * @var array Turkish person name formats. */ protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; /** * @see http://www.guzelisimler.com/en_cok_aranan_erkek_isimleri.php * * @var array Turkish first names. */ protected static $firstNameMale = [ 'Ahmet', 'Ali', 'Alp', 'Armağan', 'Atakan', 'Aşkın', 'Baran', 'Bartu', 'Berk', 'Berkay', 'Berke', 'Bora', 'Burak', 'Canberk', 'Cem', 'Cihan', 'Deniz', 'Efe', 'Ege', 'Ege', 'Emir', 'Emirhan', 'Emre', 'Ferid', 'Göktürk', 'Görkem', 'Güney', 'Kağan', 'Kerem', 'Koray', 'Kutay', 'Mert', 'Onur', 'Ogün', 'Polat', 'Rüzgar', 'Sarp', 'Serhan', 'Toprak', 'Tuna', 'Türker', 'Utku', 'Yağız', 'Yiğit', 'Çınar', 'Derin', 'Meriç', 'Barlas', 'Dağhan', 'Doruk', 'Çağan', ]; /** * @see http://www.guzelisimler.com/en_cok_aranan_kiz_isimleri.php * * @var array Turkish first names. */ protected static $firstNameFemale = [ 'Ada', 'Esma', 'Emel', 'Ebru', 'Şahnur', 'Ümran', 'Sinem', 'İrem', 'Rüya', 'Ece', 'Burcu', ]; /** * @see http://tr.wikipedia.org/wiki/Kategori:T%C3%BCrk%C3%A7e_soyadlar%C4%B1 * * @var array Turkish last names. */ protected static $lastName = [ 'Abacı', 'Abadan', 'Aclan', 'Adal', 'Adan', 'Adıvar', 'Akal', 'Akan', 'Akar', 'Akay', 'Akaydın', 'Akbulut', 'Akgül', 'Akışık', 'Akman', 'Akyürek', 'Akyüz', 'Akşit', 'Alnıaçık', 'Alpuğan', 'Alyanak', 'Arıcan', 'Arslanoğlu', 'Atakol', 'Atan', 'Avan', 'Ayaydın', 'Aybar', 'Aydan', 'Aykaç', 'Ayverdi', 'Ağaoğlu', 'Aşıkoğlu', 'Babacan', 'Babaoğlu', 'Bademci', 'Bakırcıoğlu', 'Balaban', 'Balcı', 'Barbarosoğlu', 'Baturalp', 'Baykam', 'Başoğlu', 'Berberoğlu', 'Beşerler', 'Beşok', 'Biçer', 'Bolatlı', 'Dalkıran', 'Dağdaş', 'Dağlaroğlu', 'Demirbaş', 'Demirel', 'Denkel', 'Dizdar', 'Doğan', 'Durak', 'Durmaz', 'Duygulu', 'Düşenkalkar', 'Egeli', 'Ekici', 'Ekşioğlu', 'Eliçin', 'Elmastaşoğlu', 'Elçiboğa', 'Erbay', 'Erberk', 'Erbulak', 'Erdoğan', 'Erez', 'Erginsoy', 'Erkekli', 'Eronat', 'Ertepınar', 'Ertürk', 'Erçetin', 'Evliyaoğlu', 'Fahri', 'Gönültaş', 'Gümüşpala', 'Günday', 'Gürmen', 'Ilıcalı', 'Kahveci', 'Kaplangı', 'Karabulut', 'Karaböcek', 'Karadaş', 'Karaduman', 'Karaer', 'Kasapoğlu', 'Kavaklıoğlu', 'Kaya', 'Keseroğlu', 'Keçeci', 'Kılıççı', 'Kıraç', 'Kocabıyık', 'Korol', 'Koyuncu', 'Koç', 'Koçoğlu', 'Koçyiğit', 'Kuday', 'Kulaksızoğlu', 'Kumcuoğlu', 'Kunt', 'Kunter', 'Kurutluoğlu', 'Kutlay', 'Kuzucu', 'Körmükçü', 'Köybaşı', 'Köylüoğlu', 'Küçükler', 'Limoncuoğlu', 'Mayhoş', 'Menemencioğlu', 'Mertoğlu', 'Nalbantoğlu', 'Nebioğlu', 'Numanoğlu', 'Okumuş', 'Okur', 'Oraloğlu', 'Orbay', 'Ozansoy', 'Paksüt', 'Pekkan', 'Pektemek', 'Polat', 'Poyrazoğlu', 'Poçan', 'Sadıklar', 'Samancı', 'Sandalcı', 'Sarıoğlu', 'Saygıner', 'Sepetçi', 'Sezek', 'Sinanoğlu', 'Solmaz', 'Sözeri', 'Süleymanoğlu', 'Tahincioğlu', 'Tanrıkulu', 'Tazegül', 'Taşlı', 'Taşçı', 'Tekand', 'Tekelioğlu', 'Tokatlıoğlu', 'Tokgöz', 'Topaloğlu', 'Topçuoğlu', 'Toraman', 'Tunaboylu', 'Tunçeri', 'Tuğlu', 'Tuğluk', 'Türkdoğan', 'Türkyılmaz', 'Tütüncü', 'Tüzün', 'Uca', 'Uluhan', 'Velioğlu', 'Yalçın', 'Yazıcı', 'Yetkiner', 'Yeşilkaya', 'Yıldırım', 'Yıldızoğlu', 'Yılmazer', 'Yorulmaz', 'Çamdalı', 'Çapanoğlu', 'Çatalbaş', 'Çağıran', 'Çetin', 'Çetiner', 'Çevik', 'Çörekçi', 'Önür', 'Örge', 'Öymen', 'Özberk', 'Özbey', 'Özbir', 'Özdenak', 'Özdoğan', 'Özgörkey', 'Özkara', 'Özkök', 'Öztonga', 'Öztuna', ]; protected static $title = ['Doç. Dr.', 'Dr.', 'Prof. Dr.']; public function title($gender = null) { return static::titleMale(); } /** * replaced by specific unisex Turkish title */ public static function titleMale() { return static::randomElement(static::$title); } /** * replaced by specific unisex Turkish title */ public static function titleFemale() { return static::titleMale(); } /** * National Personal Identity number (tc kimlik no) * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Turkish_Identification_Number * * @return string on format XXXXXXXXXXX */ public function tcNo() { $randomDigits = static::numerify('#########'); $checksum = self::tcNoChecksum($randomDigits); return $randomDigits . $checksum; } /** * Generates Turkish Identity Number Checksum * Gets first 9 digit as prefix and calculates checksum * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Turkish_Identification_Number * * @param string $identityPrefix * * @return string Checksum (two digit) */ public static function tcNoChecksum($identityPrefix) { if (strlen((string) $identityPrefix) !== 9) { throw new \InvalidArgumentException('Argument should be an integer and should be 9 digits.'); } $oddSum = 0; $evenSum = 0; $identityArray = array_map('intval', str_split($identityPrefix)); // Creates array from int foreach ($identityArray as $index => $digit) { if ($index % 2 === 0) { $evenSum += $digit; } else { $oddSum += $digit; } } $tenthDigit = (7 * $evenSum - $oddSum) % 10; $eleventhDigit = ($evenSum + $oddSum + $tenthDigit) % 10; return $tenthDigit . $eleventhDigit; } /** * Checks whether a TCNo has a valid checksum * * @param string $tcNo * * @return bool */ public static function tcNoIsValid($tcNo) { return self::tcNoChecksum(substr($tcNo, 0, -2)) === substr($tcNo, -2, 2); } } PK A�)[q��� � + faker/src/Faker/Provider/tr_TR/DateTime.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\tr_TR; class DateTime extends \Faker\Provider\DateTime { public static function amPm($max = 'now') { return static::dateTime($max)->format('a') === 'am' ? 'öö' : 'ös'; } public static function dayOfWeek($max = 'now') { $map = [ 'Sunday' => 'Pazar', 'Monday' => 'Pazartesi', 'Tuesday' => 'Salı', 'Wednesday' => 'Çarşamba', 'Thursday' => 'Perşembe', 'Friday' => 'Cuma', 'Saturday' => 'Cumartesi', ]; $week = static::dateTime($max)->format('l'); return $map[$week] ?? $week; } public static function monthName($max = 'now') { $map = [ 'January' => 'Ocak', 'February' => 'Şubat', 'March' => 'Mart', 'April' => 'Nisan', 'May' => 'Mayıs', 'June' => 'Haziran', 'July' => 'Temmuz', 'August' => 'Ağustos', 'September' => 'Eylül', 'October' => 'Ekim', 'November' => 'Kasım', 'December' => 'Aralık', ]; $month = static::dateTime($max)->format('F'); return $map[$month] ?? $month; } } PK A�)[�DF�� � * faker/src/Faker/Provider/fr_FR/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_FR; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * Value Added Tax (VAT) * * @example 'FR12123456789', ('spaced') 'FR 12 123 456 789' * * @see http://ec.europa.eu/taxation_customs/vies/faq.html?locale=en#item_11 * @see http://www.iecomputersystems.com/ordering/eu_vat_numbers.htm * @see http://en.wikipedia.org/wiki/VAT_identification_number * * @param bool $spacedNationalPrefix * * @return string VAT Number */ public function vat($spacedNationalPrefix = true) { $siren = Company::siren(false); $key = (12 + 3 * ($siren % 97)) % 97; $pattern = "%s%'.02d%s"; if ($spacedNationalPrefix) { $siren = trim(chunk_split($siren, 3, ' ')); $pattern = "%s %'.02d %s"; } return sprintf($pattern, 'FR', $key, $siren); } /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'FR', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[��H�� � + faker/src/Faker/Provider/fr_FR/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_FR; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'hotmail.fr', 'yahoo.fr', 'laposte.net', 'free.fr', 'sfr.fr', 'orange.fr', 'club-internet.fr', 'dbmail.com', 'live.com', 'noos.fr', 'tele2.fr', 'wanadoo.fr']; protected static $tld = ['com', 'com', 'com', 'net', 'org', 'fr', 'fr', 'fr']; } PK A�)[�OO O . faker/src/Faker/Provider/fr_FR/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_FR; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { // Phone numbers can't start by 00 in France // 01 is the most common prefix protected static $formats = [ '+33 (0)1 ## ## ## ##', '+33 (0)1 ## ## ## ##', '+33 (0)2 ## ## ## ##', '+33 (0)3 ## ## ## ##', '+33 (0)4 ## ## ## ##', '+33 (0)5 ## ## ## ##', '+33 (0)6 ## ## ## ##', '+33 (0)7 {{phoneNumber07WithSeparator}}', '+33 (0)8 {{phoneNumber08WithSeparator}}', '+33 (0)9 ## ## ## ##', '+33 1 ## ## ## ##', '+33 1 ## ## ## ##', '+33 2 ## ## ## ##', '+33 3 ## ## ## ##', '+33 4 ## ## ## ##', '+33 5 ## ## ## ##', '+33 6 ## ## ## ##', '+33 7 {{phoneNumber07WithSeparator}}', '+33 8 {{phoneNumber08WithSeparator}}', '+33 9 ## ## ## ##', '01########', '01########', '02########', '03########', '04########', '05########', '06########', '07{{phoneNumber07}}', '08{{phoneNumber08}}', '09########', '01 ## ## ## ##', '01 ## ## ## ##', '02 ## ## ## ##', '03 ## ## ## ##', '04 ## ## ## ##', '05 ## ## ## ##', '06 ## ## ## ##', '07 {{phoneNumber07WithSeparator}}', '08 {{phoneNumber08WithSeparator}}', '09 ## ## ## ##', ]; // Mobile phone numbers start by 06 and 07 // 06 is the most common prefix protected static $mobileFormats = [ '+33 (0)6 ## ## ## ##', '+33 6 ## ## ## ##', '+33 (0)7 {{phoneNumber07WithSeparator}}', '+33 7 {{phoneNumber07WithSeparator}}', '06########', '07{{phoneNumber07}}', '06 ## ## ## ##', '07 {{phoneNumber07WithSeparator}}', ]; protected static $serviceFormats = [ '+33 (0)8 {{phoneNumber08WithSeparator}}', '+33 8 {{phoneNumber08WithSeparator}}', '08 {{phoneNumber08WithSeparator}}', '08{{phoneNumber08}}', ]; protected static $e164Formats = [ '+33#########', ]; public function phoneNumber07() { $phoneNumber = $this->phoneNumber07WithSeparator(); return str_replace(' ', '', $phoneNumber); } /** * Only 073 to 079 are acceptable prefixes with 07 * * @see http://www.arcep.fr/index.php?id=8146 */ public function phoneNumber07WithSeparator() { $phoneNumber = $this->generator->numberBetween(3, 9); $phoneNumber .= $this->numerify('# ## ## ##'); return $phoneNumber; } public function phoneNumber08() { $phoneNumber = $this->phoneNumber08WithSeparator(); return str_replace(' ', '', $phoneNumber); } /** * Valid formats for 08: * * 0# ## ## ## * 1# ## ## ## * 2# ## ## ## * 91 ## ## ## * 92 ## ## ## * 93 ## ## ## * 97 ## ## ## * 98 ## ## ## * 99 ## ## ## * * Formats 089(4|6)## ## ## are valid, but will be * attributed when other 089 resource ranges are exhausted. * * @see https://www.arcep.fr/index.php?id=8146#c9625 * @see https://issuetracker.google.com/u/1/issues/73269839 */ public function phoneNumber08WithSeparator() { $regex = '([012]{1}\d{1}|(9[1-357-9])( \d{2}){3}'; return $this->regexify($regex); } /** * @example '0601020304' */ public function mobileNumber() { $format = static::randomElement(static::$mobileFormats); return static::numerify($this->generator->parse($format)); } /** * @example '0891951357' */ public function serviceNumber() { $format = static::randomElement(static::$serviceFormats); return static::numerify($this->generator->parse($format)); } } PK A�)[<��A% A% * faker/src/Faker/Provider/fr_FR/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_FR; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $citySuffix = ['Ville', 'Bourg', '-les-Bains', '-sur-Mer', '-la-Forêt', 'boeuf', 'nec', 'dan']; protected static $streetPrefix = ['rue', 'rue', 'chemin', 'avenue', 'boulevard', 'place', 'impasse']; protected static $cityFormats = [ '{{lastName}}', '{{lastName}}', '{{lastName}}', '{{lastName}}', '{{lastName}}{{citySuffix}}', '{{lastName}}{{citySuffix}}', '{{lastName}}{{citySuffix}}', '{{lastName}}-sur-{{lastName}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetPrefix}} {{lastName}}', '{{streetPrefix}} {{firstName}} {{lastName}}', '{{streetPrefix}} de {{lastName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}}', '{{buildingNumber}}, {{streetName}}', '{{buildingNumber}}, {{streetName}}', '{{buildingNumber}}, {{streetName}}', '{{buildingNumber}}, {{streetName}}', '{{buildingNumber}}, {{streetName}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}", ]; protected static $buildingNumber = ['%', '%#', '%#', '%#', '%##']; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Postal_codes_in_France */ protected static $postcode = ['#####']; protected static $country = [ 'Afghanistan', 'Afrique du sud', 'Albanie', 'Algérie', 'Allemagne', 'Andorre', 'Angola', 'Anguilla', 'Antarctique', 'Antigua et Barbuda', 'Antilles néerlandaises', 'Arabie saoudite', 'Argentine', 'Arménie', 'Aruba', 'Australie', 'Autriche', 'Azerbaïdjan', 'Bahamas', 'Bahrain', 'Bangladesh', 'Belgique', 'Belize', 'Benin', 'Bermudes (Les)', 'Bhoutan', 'Biélorussie', 'Bolivie', 'Bosnie-Herzégovine', 'Botswana', 'Bouvet (Îles)', 'Brunei', 'Brésil', 'Bulgarie', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Cambodge', 'Cameroun', 'Canada', 'Cap Vert', 'Cayman (Îles)', 'Chili', 'Chine (Rép. pop.)', 'Christmas (Île)', 'Chypre', 'Cocos (Îles)', 'Colombie', 'Comores', 'Cook (Îles)', 'Corée du Nord', 'Corée, Sud', 'Costa Rica', 'Croatie', 'Cuba', 'Côte d\'Ivoire', 'Danemark', 'Djibouti', 'Dominique', 'Égypte', 'El Salvador', 'Émirats arabes unis', 'Équateur', 'Érythrée', 'Espagne', 'Estonie', 'États-Unis', 'Ethiopie', 'Falkland (Île)', 'Fidji (République des)', 'Finlande', 'France', 'Féroé (Îles)', 'Gabon', 'Gambie', 'Ghana', 'Gibraltar', 'Grenade', 'Groenland', 'Grèce', 'Guadeloupe', 'Guam', 'Guatemala', 'Guinée', 'Guinée Equatoriale', 'Guinée-Bissau', 'Guyane', 'Guyane française', 'Géorgie', 'Géorgie du Sud et Sandwich du Sud (Îles)', 'Haïti', 'Heard et McDonald (Îles)', 'Honduras', 'Hong Kong', 'Hongrie', 'Îles Mineures Éloignées des États-Unis', 'Inde', 'Indonésie', 'Irak', 'Iran', 'Irlande', 'Islande', 'Israël', 'Italie', 'Jamaïque', 'Japon', 'Jordanie', 'Kazakhstan', 'Kenya', 'Kirghizistan', 'Kiribati', 'Koweit', 'La Barbad', 'Laos', 'Lesotho', 'Lettonie', 'Liban', 'Libye', 'Libéria', 'Liechtenstein', 'Lithuanie', 'Luxembourg', 'Macau', 'Macédoine', 'Madagascar', 'Malaisie', 'Malawi', 'Maldives (Îles)', 'Mali', 'Malte', 'Mariannes du Nord (Îles)', 'Maroc', 'Marshall (Îles)', 'Martinique', 'Maurice', 'Mauritanie', 'Mayotte', 'Mexique', 'Micronésie (États fédérés de)', 'Moldavie', 'Monaco', 'Mongolie', 'Montserrat', 'Mozambique', 'Myanmar', 'Namibie', 'Nauru', 'Nepal', 'Nicaragua', 'Niger', 'Nigeria', 'Niue', 'Norfolk (Îles)', 'Norvège', 'Nouvelle Calédonie', 'Nouvelle-Zélande', 'Oman', 'Ouganda', 'Ouzbékistan', 'Pakistan', 'Palau', 'Panama', 'Papouasie-Nouvelle-Guinée', 'Paraguay', 'Pays-Bas', 'Philippines', 'Pitcairn (Îles)', 'Pologne', 'Polynésie française', 'Porto Rico', 'Portugal', 'Pérou', 'Qatar', 'Roumanie', 'Royaume-Uni', 'Russie', 'Rwanda', 'Rép. Dém. du Congo', 'République centrafricaine', 'République Dominicaine', 'République tchèque', 'Réunion (La)', 'Sahara Occidental', 'Saint Pierre et Miquelon', 'Saint Vincent et les Grenadines', 'Saint-Kitts et Nevis', 'Saint-Marin (Rép. de)', 'Sainte Hélène', 'Sainte Lucie', 'Samoa', 'Samoa', 'Seychelles', 'Sierra Leone', 'Singapour', 'Slovaquie', 'Slovénie', 'Somalie', 'Soudan', 'Sri Lanka', 'Suisse', 'Suriname', 'Suède', 'Svalbard et Jan Mayen (Îles)', 'Swaziland', 'Syrie', 'São Tomé et Príncipe (Rép.)', 'Sénégal', 'Tadjikistan', 'Taiwan', 'Tanzanie', 'Tchad', 'Territoire britannique de l\'océan Indien', 'Territoires français du sud', 'Thailande', 'Timor', 'Togo', 'Tokelau', 'Tonga', 'Trinité et Tobago', 'Tunisie', 'Turkménistan', 'Turks et Caïques (Îles)', 'Turquie', 'Tuvalu', 'Ukraine', 'Uruguay', 'Vanuatu', 'Vatican (Etat du)', 'Venezuela', 'Vierges (Îles)', 'Vierges britanniques (Îles)', 'Vietnam', 'Wallis et Futuna (Îles)', 'Yemen', 'Yougoslavie', 'Zambie', 'Zaïre', 'Zimbabwe', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Regions_of_France */ private static $regions = [ 'Auvergne-Rhône-Alpes', 'Bourgogne-Franche-Comté', 'Bretagne', 'Centre-Val de Loire', 'Corse', 'Grand Est', 'Hauts-de-France', 'Île-de-France', 'Normandie', 'Nouvelle-Aquitaine', 'Occitanie', 'Pays de la Loire', "Provence-Alpes-Côte d'Azur", 'Guadeloupe', 'Martinique', 'Guyane', 'La Réunion', 'Mayotte', ]; private static $departments = [ ['01' => 'Ain'], ['02' => 'Aisne'], ['03' => 'Allier'], ['04' => 'Alpes-de-Haute-Provence'], ['05' => 'Hautes-Alpes'], ['06' => 'Alpes-Maritimes'], ['07' => 'Ardèche'], ['08' => 'Ardennes'], ['09' => 'Ariège'], ['10' => 'Aube'], ['11' => 'Aude'], ['12' => 'Aveyron'], ['13' => 'Bouches-du-Rhône'], ['14' => 'Calvados'], ['15' => 'Cantal'], ['16' => 'Charente'], ['17' => 'Charente-Maritime'], ['18' => 'Cher'], ['19' => 'Corrèze'], ['2A' => 'Corse-du-Sud'], ['2B' => 'Haute-Corse'], ['21' => "Côte-d'Or"], ['22' => "Côtes-d'Armor"], ['23' => 'Creuse'], ['24' => 'Dordogne'], ['25' => 'Doubs'], ['26' => 'Drôme'], ['27' => 'Eure'], ['28' => 'Eure-et-Loir'], ['29' => 'Finistère'], ['30' => 'Gard'], ['31' => 'Haute-Garonne'], ['32' => 'Gers'], ['33' => 'Gironde'], ['34' => 'Hérault'], ['35' => 'Ille-et-Vilaine'], ['36' => 'Indre'], ['37' => 'Indre-et-Loire'], ['38' => 'Isère'], ['39' => 'Jura'], ['40' => 'Landes'], ['41' => 'Loir-et-Cher'], ['42' => 'Loire'], ['43' => 'Haute-Loire'], ['44' => 'Loire-Atlantique'], ['45' => 'Loiret'], ['46' => 'Lot'], ['47' => 'Lot-et-Garonne'], ['48' => 'Lozère'], ['49' => 'Maine-et-Loire'], ['50' => 'Manche'], ['51' => 'Marne'], ['52' => 'Haute-Marne'], ['53' => 'Mayenne'], ['54' => 'Meurthe-et-Moselle'], ['55' => 'Meuse'], ['56' => 'Morbihan'], ['57' => 'Moselle'], ['58' => 'Nièvre'], ['59' => 'Nord'], ['60' => 'Oise'], ['61' => 'Orne'], ['62' => 'Pas-de-Calais'], ['63' => 'Puy-de-Dôme'], ['64' => 'Pyrénées-Atlantiques'], ['65' => 'Hautes-Pyrénées'], ['66' => 'Pyrénées-Orientales'], ['67' => 'Bas-Rhin'], ['68' => 'Haut-Rhin'], ['69' => 'Rhône'], ['70' => 'Haute-Saône'], ['71' => 'Saône-et-Loire'], ['72' => 'Sarthe'], ['73' => 'Savoie'], ['74' => 'Haute-Savoie'], ['75' => 'Paris'], ['76' => 'Seine-Maritime'], ['77' => 'Seine-et-Marne'], ['78' => 'Yvelines'], ['79' => 'Deux-Sèvres'], ['80' => 'Somme'], ['81' => 'Tarn'], ['82' => 'Tarn-et-Garonne'], ['83' => 'Var'], ['84' => 'Vaucluse'], ['85' => 'Vendée'], ['86' => 'Vienne'], ['87' => 'Haute-Vienne'], ['88' => 'Vosges'], ['89' => 'Yonne'], ['90' => 'Territoire de Belfort'], ['91' => 'Essonne'], ['92' => 'Hauts-de-Seine'], ['93' => 'Seine-Saint-Denis'], ['94' => 'Val-de-Marne'], ['95' => "Val-d'Oise"], ['971' => 'Guadeloupe'], ['972' => 'Martinique'], ['973' => 'Guyane'], ['974' => 'La Réunion'], ['976' => 'Mayotte'], ]; protected static $secondaryAddressFormats = ['Apt. ###', 'Suite ###', 'Étage ###', 'Bât. ###', 'Chambre ###']; /** * @example 'Appt. 350' */ public static function secondaryAddress() { return static::numerify(static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats)); } /** * @example 'rue' */ public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * Randomly returns a french region. * * @example 'Guadeloupe' * * @return string */ public static function region() { return static::randomElement(static::$regions); } /** * Randomly returns a french department ('departmentNumber' => 'departmentName'). * * @example array('2B' => 'Haute-Corse') * * @return array */ public static function department() { return static::randomElement(static::$departments); } /** * Randomly returns a french department name. * * @example 'Ardèche' * * @return string */ public static function departmentName() { $randomDepartmentName = array_values(static::department()); return $randomDepartmentName[0]; } /** * Randomly returns a french department number. * * @example '59' * * @return string */ public static function departmentNumber() { $randomDepartmentNumber = array_keys(static::department()); return $randomDepartmentNumber[0]; } } PK A�)[��<f f ' faker/src/Faker/Provider/fr_FR/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_FR; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * The Project Gutenberg EBook of Madame Bovary, by Gustave Flaubert * * This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with * almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or * re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included * with this eBook or online at www.gutenberg.net * * Title: Madame Bovary * Author: Gustave Flaubert * Release Date: November 26, 2004 [EBook #14155] * [Last updated: November 28, 2011] * Language: French * * *** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK MADAME BOVARY *** * * Produced by Ebooks libres et gratuits at http://www.ebooksgratuits.com * * Gustave Flaubert * MADAME BOVARY * (1857) * * @see http://www.gutenberg.org/cache/epub/14155/pg14155.txt * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' PREMIÈRE PARTIE I Nous étions à l'Étude, quand le Proviseur entra, suivi d'un nouveau habillé en bourgeois et d'un garçon de classe qui portait un grand pupitre. Ceux qui dormaient se réveillèrent, et chacun se leva comme surpris dans son travail. Le Proviseur nous fit signe de nous rasseoir; puis, se tournant vers le maître d'études: -- Monsieur Roger, lui dit-il à demi-voix, voici un élève que je vous recommande, il entre en cinquième. Si son travail et sa conduite sont méritoires, il passera dans les grands, où l'appelle son âge. Resté dans l'angle, derrière la porte, si bien qu'on l'apercevait à peine, le nouveau était un gars de la campagne, d'une quinzaine d'années environ, et plus haut de taille qu'aucun de nous tous. Il avait les cheveux coupés droit sur le front, comme un chantre de village, l'air raisonnable et fort embarrassé. Quoiqu'il ne fût pas large des épaules, son habit-veste de drap vert à boutons noirs devait le gêner aux entournures et laissait voir, par la fente des parements, des poignets rouges habitués à être nus. Ses jambes, en bas bleus, sortaient d'un pantalon jaunâtre très tiré par les bretelles. Il était chaussé de souliers forts, mal cirés, garnis de clous. On commença la récitation des leçons. Il les écouta de toutes ses oreilles, attentif comme au sermon, n'osant même croiser les cuisses, ni s'appuyer sur le coude, et, à deux heures, quand la cloche sonna, le maître d'études fut obligé de l'avertir, pour qu'il se mît avec nous dans les rangs. Nous avions l'habitude, en entrant en classe, de jeter nos casquettes par terre, afin d'avoir ensuite nos mains plus libres; il fallait, dès le seuil de la porte, les lancer sous le banc, de façon à frapper contre la muraille en faisant beaucoup de poussière; c'était là le genre. Mais, soit qu'il n'eût pas remarqué cette manoeuvre ou qu'il n'eut osé s'y soumettre, la prière était finie que le nouveau tenait encore sa casquette sur ses deux genoux. C'était une de ces coiffures d'ordre composite, où l'on retrouve les éléments du bonnet à poil, du chapska, du chapeau rond, de la casquette de loutre et du bonnet de coton, une de ces pauvres choses, enfin, dont la laideur muette a des profondeurs d'expression comme le visage d'un imbécile. Ovoïde et renflée de baleines, elle commençait par trois boudins circulaires; puis s'alternaient, séparés par une bande rouge, des losanges de velours et de poils de lapin; venait ensuite une façon de sac qui se terminait par un polygone cartonné, couvert d'une broderie en soutache compliquée, et d'où pendait, au bout d'un long cordon trop mince, un petit croisillon de fils d'or, en manière de gland. Elle était neuve; la visière brillait. -- Levez-vous, dit le professeur. Il se leva; sa casquette tomba. Toute la classe se mit à rire. Il se baissa pour la reprendre. Un voisin la fit tomber d'un coup de coude, il la ramassa encore une fois. -- Débarrassez-vous donc de votre casque, dit le professeur, qui était un homme d'esprit. Il y eut un rire éclatant des écoliers qui décontenança le pauvre garçon, si bien qu'il ne savait s'il fallait garder sa casquette à la main, la laisser par terre ou la mettre sur sa tête. Il se rassit et la posa sur ses genoux. -- Levez-vous, reprit le professeur, et dites-moi votre nom. Le nouveau articula, d'une voix bredouillante, un nom inintelligible. -- Répétez! Le même bredouillement de syllabes se fit entendre, couvert par les huées de la classe. -- Plus haut! cria le maître, plus haut! Le nouveau, prenant alors une résolution extrême, ouvrit une bouche démesurée et lança à pleins poumons, comme pour appeler quelqu'un, ce mot: Charbovari. Ce fut un vacarme qui s'élança d'un bond, monta en crescendo, avec des éclats de voix aigus (on hurlait, on aboyait, on trépignait, on répétait: Charbovari! Charbovari!), puis qui roula en notes isolées, se calmant à grand-peine, et parfois qui reprenait tout à coup sur la ligne d'un banc où saillissait encore çà et là, comme un pétard mal éteint, quelque rire étouffé. Cependant, sous la pluie des pensums, l'ordre peu à peu se rétablit dans la classe, et le professeur, parvenu à saisir le nom de Charles Bovary, se l'étant fait dicter, épeler et relire, commanda tout de suite au pauvre diable d'aller s'asseoir sur le banc de paresse, au pied de la chaire. Il se mit en mouvement, mais, avant de partir, hésita. -- Que cherchez-vous? demanda le professeur. -- Ma cas... fit timidement le nouveau, promenant autour de lui des regards inquiets. -- Cinq cents vers à toute la classe! exclamé d'une voix furieuse, arrêta, comme le _Quos ego_, une bourrasque nouvelle. -- Restez donc tranquilles! continuait le professeur indigné, et s'essuyant le front avec son mouchoir qu'il venait de prendre dans sa toque: Quant à vous, le nouveau, vous me copierez vingt fois le verbe _ridiculus sum_. Puis, d'une voix plus douce: -- Eh! vous la retrouverez, votre casquette; on ne vous l'a pas volée! Tout reprit son calme. Les têtes se courbèrent sur les cartons, et le nouveau resta pendant deux heures dans une tenue exemplaire, quoiqu'il y eût bien, de temps à autre, quelque boulette de papier lancée d'un bec de plume qui vînt s'éclabousser sur sa figure. Mais il s'essuyait avec la main, et demeurait immobile, les yeux baissés. Le soir, à l'Étude, il tira ses bouts de manches de son pupitre, mit en ordre ses petites affaires, régla soigneusement son papier. Nous le vîmes qui travaillait en conscience, cherchant tous les mots dans le dictionnaire et se donnant beaucoup de mal. Grâce, sans doute, à cette bonne volonté dont il fit preuve, il dut de ne pas descendre dans la classe inférieure; car, s'il savait passablement ses règles, il n'avait guère d'élégance dans les tournures. C'était le curé de son village qui lui avait commencé le latin, ses parents, par économie, ne l'ayant envoyé au collège que le plus tard possible. Son père, M. Charles-Denis-Bartholomé Bovary, ancien aide- chirurgien-major, compromis, vers 1812, dans des affaires de conscription, et forcé, vers cette époque, de quitter le service, avait alors profité de ses avantages personnels pour saisir au passage une dot de soixante mille francs, qui s'offrait en la fille d'un marchand bonnetier, devenue amoureuse de sa tournure. Bel homme, hâbleur, faisant sonner haut ses éperons, portant des favoris rejoints aux moustaches, les doigts toujours garnis de bagues et habillé de couleurs voyantes, il avait l'aspect d'un brave, avec l'entrain facile d'un commis voyageur. Une fois marié, il vécut deux ou trois ans sur la fortune de sa femme, dînant bien, se levant tard, fumant dans de grandes pipes en porcelaine, ne rentrant le soir qu'après le spectacle et fréquentant les cafés. Le beau-père mourut et laissa peu de chose; il en fut indigné, se lança dans la fabrique, y perdit quelque argent, puis se retira dans la campagne, où il voulut faire valoir. Mais, comme il ne s'entendait guère plus en culture qu'en indiennes, qu'il montait ses chevaux au lieu de les envoyer au labour, buvait son cidre en bouteilles au lieu de le vendre en barriques, mangeait les plus belles volailles de sa cour et graissait ses souliers de chasse avec le lard de ses cochons, il ne tarda point à s'apercevoir qu'il valait mieux planter là toute spéculation. Moyennant deux cents francs par an, il trouva donc à louer dans un village, sur les confins du pays de Caux et de la Picardie, une sorte de logis moitié ferme, moitié maison de maître; et, chagrin, rongé de regrets, accusant le ciel, jaloux contre tout le monde, il s'enferma dès l'âge de quarante-cinq ans, dégoûté des hommes, disait-il, et décidé à vivre en paix. Sa femme avait été folle de lui autrefois; elle l'avait aimé avec mille servilités qui l'avaient détaché d'elle encore davantage. Enjouée jadis, expansive et tout aimante, elle était, en vieillissant, devenue (à la façon du vin éventé qui se tourne en vinaigre) d'humeur difficile, piaillarde, nerveuse. Elle avait tant souffert, sans se plaindre, d'abord, quand elle le voyait courir après toutes les gotons de village et que vingt mauvais lieux le lui renvoyaient le soir, blasé et puant l'ivresse! Puis l'orgueil s'était révolté. Alors elle s'était tue, avalant sa rage dans un stoïcisme muet, qu'elle garda jusqu'à sa mort. Elle était sans cesse en courses, en affaires. Elle allait chez les avoués, chez le président, se rappelait l'échéance des billets, obtenait des retards; et, à la maison, repassait, cousait, blanchissait, surveillait les ouvriers, soldait les mémoires, tandis que, sans s'inquiéter de rien, Monsieur, continuellement engourdi dans une somnolence boudeuse dont il ne se réveillait que pour lui dire des choses désobligeantes, restait à fumer au coin du feu, en crachant dans les cendres. Quand elle eut un enfant, il le fallut mettre en nourrice. Rentré chez eux, le marmot fut gâté comme un prince. Sa mère le nourrissait de confitures; son père le laissait courir sans souliers, et, pour faire le philosophe, disait même qu'il pouvait bien aller tout nu, comme les enfants des bêtes. À l'encontre des tendances maternelles, il avait en tête un certain idéal viril de l'enfance, d'après lequel il tâchait de former son fils, voulant qu'on l'élevât durement, à la spartiate, pour lui faire une bonne constitution. Il l'envoyait se coucher sans feu, lui apprenait à boire de grands coups de rhum et à insulter les processions. Mais, naturellement paisible, le petit répondait mal à ses efforts. Sa mère le traînait toujours après elle; elle lui découpait des cartons, lui racontait des histoires, s'entretenait avec lui dans des monologues sans fin, pleins de gaietés mélancoliques et de chatteries babillardes. Dans l'isolement de sa vie, elle reporta sur cette tête d'enfant toutes ses vanités éparses, brisées. Elle rêvait de hautes positions, elle le voyait déjà grand, beau, spirituel, établi, dans les ponts et chaussées ou dans la magistrature. Elle lui apprit à lire, et même lui enseigna, sur un vieux piano qu'elle avait, à chanter deux ou trois petites romances. Mais, à tout cela, M. Bovary, peu soucieux des lettres, disait que ce n'était pas la peine! Auraient-ils jamais de quoi l'entretenir dans les écoles du gouvernement, lui acheter une charge ou un fonds de commerce? D'ailleurs, avec du toupet, un homme réussit toujours dans le monde. Madame Bovary se mordait les lèvres, et l'enfant vagabondait dans le village. Il suivait les laboureurs, et chassait, à coups de motte de terre, les corbeaux qui s'envolaient. Il mangeait des mûres le long des fossés, gardait les dindons avec une gaule, fanait à la moisson, courait dans le bois, jouait à la marelle sous le porche de l'église les jours de pluie, et, aux grandes fêtes, suppliait le bedeau de lui laisser sonner les cloches, pour se pendre de tout son corps à la grande corde et se sentir emporter par elle dans sa volée. Aussi poussa-t-il comme un chêne. Il acquit de fortes mains, de belles couleurs. À douze ans, sa mère obtint que l'on commençât ses études. On en chargea le curé. Mais les leçons étaient si courtes et si mal suivies, qu'elles ne pouvaient servir à grand-chose. C'était aux moments perdus qu'elles se donnaient, dans la sacristie, debout, à la hâte, entre un baptême et un enterrement; ou bien le curé envoyait chercher son élève après l'Angélus, quand il n'avait pas à sortir. On montait dans sa chambre, on s'installait: les moucherons et les papillons de nuit tournoyaient autour de la chandelle. Il faisait chaud, l'enfant s'endormait; et le bonhomme, s'assoupissant les mains sur son ventre, ne tardait pas à ronfler, la bouche ouverte. D'autres fois, quand M. le curé, revenant de porter le viatique à quelque malade des environs, apercevait Charles qui polissonnait dans la campagne, il l'appelait, le sermonnait un quart d'heure et profitait de l'occasion pour lui faire conjuguer son verbe au pied d'un arbre. La pluie venait les interrompre, ou une connaissance qui passait. Du reste, il était toujours content de lui, disait même que le jeune homme avait beaucoup de mémoire. Charles ne pouvait en rester là. Madame fut énergique. Honteux, ou fatigué plutôt, Monsieur céda sans résistance, et l'on attendit encore un an que le gamin eût fait sa première communion. Six mois se passèrent encore; et, l'année d'après, Charles fut définitivement envoyé au collège de Rouen, où son père l'amena lui-même, vers la fin d'octobre, à l'époque de la foire Saint- Romain. Il serait maintenant impossible à aucun de nous de se rien rappeler de lui. C'était un garçon de tempérament modéré, qui jouait aux récréations, travaillait à l'étude, écoutant en classe, dormant bien au dortoir, mangeant bien au réfectoire. Il avait pour correspondant un quincaillier en gros de la rue Ganterie, qui le faisait sortir une fois par mois, le dimanche, après que sa boutique était fermée, l'envoyait se promener sur le port à regarder les bateaux, puis le ramenait au collège dès sept heures, avant le souper. Le soir de chaque jeudi, il écrivait une longue lettre à sa mère, avec de l'encre rouge et trois pains à cacheter; puis il repassait ses cahiers d'histoire, ou bien lisait un vieux volume d'Anacharsis qui traînait dans l'étude. En promenade, il causait avec le domestique, qui était de la campagne comme lui. À force de s'appliquer, il se maintint toujours vers le milieu de la classe; une fois même, il gagna un premier accessit d'histoire naturelle. Mais à la fin de sa troisième, ses parents le retirèrent du collège pour lui faire étudier la médecine, persuadés qu'il pourrait se pousser seul jusqu'au baccalauréat. Sa mère lui choisit une chambre, au quatrième, sur l'Eau-de-Robec, chez un teinturier de sa connaissance: Elle conclut les arrangements pour sa pension, se procura des meubles, une table et deux chaises, fit venir de chez elle un vieux lit en merisier, et acheta de plus un petit poêle en fonte, avec la provision de bois qui devait chauffer son pauvre enfant. Puis elle partit au bout de la semaine, après mille recommandations de se bien conduire, maintenant qu'il allait être abandonné à lui-même. Le programme des cours, qu'il lut sur l'affiche, lui fit un effet d'étourdissement: cours d'anatomie, cours de pathologie, cours de physiologie, cours de pharmacie, cours de chimie, et de botanique, et de clinique, et de thérapeutique, sans compter l'hygiène ni la matière médicale, tous noms dont il ignorait les étymologies et qui étaient comme autant de portes de sanctuaires pleins d'augustes ténèbres. Il n'y comprit rien; il avait beau écouter, il ne saisissait pas. Il travaillait pourtant, il avait des cahiers reliés, il suivait tous les cours; il ne perdait pas une seule visite. Il accomplissait sa petite tâche quotidienne à la manière du cheval de manège, qui tourne en place les yeux bandés, ignorant de la besogne qu'il broie. Pour lui épargner de la dépense, sa mère lui envoyait chaque semaine, par le messager, un morceau de veau cuit au four, avec quoi il déjeunait le matin; quand il était rentré de l'hôpital, tout en battant la semelle contre le mur. Ensuite il fallait courir aux leçons, à l'amphithéâtre, à l'hospice, et revenir chez lui, à travers toutes les rues. Le soir, après le maigre dîner de son propriétaire, il remontait à sa chambre et se remettait au travail, dans ses habits mouillés qui fumaient sur son corps, devant le poêle rougi. Dans les beaux soirs d'été; à l'heure où les rues tièdes sont vides, quand les servantes, jouent au volant sur le seuil des portes, il ouvrait sa fenêtre et s'accoudait. La rivière, qui fait de ce quartier de Rouen comme une ignoble petite Venise, coulait en bas, sous lui, jaune, violette ou bleue, entre ses ponts et ses grilles. Des ouvriers, accroupis au bord, lavaient leurs bras dans l'eau. Sur des perches partant du haut des greniers, des écheveaux de coton séchaient à l'air. En face, au-delà des toits, le grand ciel pur s'étendait, avec le soleil rouge se couchant. Qu'il devait faire bon là-bas! Quelle fraîcheur sous la hêtraie! Et il ouvrait les narines pour aspirer les bonnes odeurs de la campagne, qui ne venaient pas jusqu'à lui. Il maigrit, sa taille s'allongea, et sa figure prit une sorte d'expression dolente qui la rendit presque intéressante. Naturellement, par nonchalance; il en vint à se délier de toutes les résolutions qu'il s'était faites. Une fois, il manqua la visite, le lendemain son cours, et, savourant la paresse, peu à peu, n'y retourna plus. Il prit l'habitude du cabaret, avec la passion des dominos. S'enfermer chaque soir dans un sale appartement public, pour y taper sur des tables de marbre de petits os de mouton marqués de points noirs, lui semblait un acte précieux de sa liberté, qui le rehaussait d'estime vis-à-vis de lui-même. C'était comme l'initiation au monde, l'accès des plaisirs défendus; et, en entrant, il posait la main sur le bouton de la porte avec une joie presque sensuelle. Alors, beaucoup de choses comprimées en lui, se dilatèrent; il apprit par coeur des couplets qu'il chantait aux bienvenues, s'enthousiasma pour Béranger, sut faire du punch et connut enfin l'amour. Grâce à ces travaux préparatoires, il échoua complètement à son examen d'officier de santé. On l'attendait le soir même à la maison pour fêter son succès. Il partit à pied et s'arrêta vers l'entrée du village, où il fit demander sa mère, lui conta tout. Elle l'excusa, rejetant l'échec sur l'injustice des examinateurs, et le raffermit un peu, se chargeant d'arranger les choses. Cinq ans plus tard seulement, M. Bovary connut la vérité; elle était vieille, il l'accepta, ne pouvant d'ailleurs supposer qu'un homme issu de lui fût un sot. Charles se remit donc au travail et prépara sans discontinuer les matières de son examen, dont il apprit d'avance toutes les questions par coeur. Il fut reçu avec une assez bonne note. Quel beau jour pour sa mère! On donna un grand dîner. Où irait-il exercer son art? À Tostes. Il n'y avait là qu'un vieux médecin. Depuis longtemps madame Bovary guettait sa mort, et le bonhomme n'avait point encore plié bagage, que Charles était installé en face, comme son successeur. Mais ce n'était pas tout que d'avoir élevé son fils, de lui avoir fait apprendre la médecine et découvert Tostes pour l'exercer: il lui fallait une femme. Elle lui en trouva une: la veuve d'un huissier de Dieppe, qui avait quarante-cinq ans et douze cents livres de rente. Quoiqu'elle fût laide, sèche comme un cotret, et bourgeonnée comme un printemps, certes madame Dubuc ne manquait pas de partis à choisir. Pour arriver à ses fins, la mère Bovary fut obligée de les évincer tous, et elle déjoua même fort habilement les intrigues d'un charcutier qui était soutenu par les prêtres. Charles avait entrevu dans le mariage l'avènement d'une condition meilleure, imaginant qu'il serait plus libre et pourrait disposer de sa personne et de son argent. Mais sa femme fut le maître; il devait devant le monde dire ceci, ne pas dire cela, faire maigre tous les vendredis, s'habiller comme elle l'entendait, harceler par son ordre les clients qui ne payaient pas. Elle décachetait ses lettres, épiait ses démarches, et l'écoutait, à travers la cloison, donner ses consultations dans son cabinet, quand il y avait des femmes. Il lui fallait son chocolat tous les matins, des égards à n'en plus finir. Elle se plaignait sans cesse de ses nerfs, de sa poitrine, de ses humeurs. Le bruit des pas lui faisait mal; on s'en allait, la solitude lui devenait odieuse; revenait-on près d'elle, c'était pour la voir mourir, sans doute. Le soir, quand Charles rentrait, elle sortait de dessous ses draps ses longs bras maigres, les lui passait autour du cou, et, l'ayant fait asseoir au bord du lit, se mettait à lui parler de ses chagrins: il l'oubliait, il en aimait une autre! On lui avait bien dit qu'elle serait malheureuse; et elle finissait en lui demandant quelque sirop pour sa santé et un peu plus d'amour. II Une nuit, vers onze heures, ils furent réveillés par le bruit d'un cheval qui s'arrêta juste à la porte. La bonne ouvrit la lucarne du grenier et parlementa quelque temps avec un homme resté en bas, dans la rue. Il venait chercher le médecin; il avait une lettre. Nastasie descendit les marches en grelottant, et alla ouvrir la serrure et les verrous, l'un après l'autre. L'homme laissa son cheval, et, suivant la bonne, entra tout à coup derrière elle. Il tira de dedans son bonnet de laine à houppes grises, une lettre enveloppée dans un chiffon, et la présenta délicatement à Charles, qui s'accouda sur l'oreiller pour la lire. Nastasie, près du lit, tenait la lumière. Madame, par pudeur, restait tournée vers la ruelle et montrait le dos. Cette lettre, cachetée d'un petit cachet de cire bleue, suppliait M. Bovary de se rendre immédiatement à la ferme des Bertaux, pour remettre une jambe cassée. Or il y a, de Tostes aux Bertaux, six bonnes lieues de traverse, en passant par Longueville et Saint- Victor. La nuit était noire. Madame Bovary jeune redoutait les accidents pour son mari. Donc il fut décidé que le valet d'écurie prendrait les devants. Charles partirait trois heures plus tard, au lever de la lune. On enverrait un gamin à sa rencontre, afin de lui montrer le chemin de la ferme et d'ouvrir les clôtures devant lui. Vers quatre heures du matin, Charles, bien enveloppé dans son manteau, se mit en route pour les Bertaux. Encore endormi par la chaleur du sommeil, il se laissait bercer au trot pacifique de sa bête. Quand elle s'arrêtait d'elle-même devant ces trous entourés d'épines que l'on creuse au bord des sillons, Charles se réveillant en sursaut, se rappelait vite la jambe cassée, et il tâchait de se remettre en mémoire toutes les fractures qu'il savait. La pluie ne tombait plus; le jour commençait à venir, et, sur les branches des pommiers sans feuilles, des oiseaux se tenaient immobiles, hérissant leurs petites plumes au vent froid du matin. La plate campagne s'étalait à perte de vue, et les bouquets d'arbres autour des fermes faisaient, à intervalles éloignés, des taches d'un violet noir sur cette grande surface grise, qui se perdait à l'horizon dans le ton morne du ciel. Charles, de temps à autre, ouvrait les yeux; puis, son esprit se fatiguant et le sommeil revenant de soi-même, bientôt il entrait dans une sorte d'assoupissement où, ses sensations récentes se confondant avec des souvenirs, lui-même se percevait double, à la fois étudiant et marié, couché dans son lit comme tout à l'heure, traversant une salle d'opérés comme autrefois. L'odeur chaude des cataplasmes se mêlait dans sa tête à la verte odeur de la rosée; il entendait rouler sur leur tringle les anneaux de fer des lits et sa femme dormir... Comme il passait par Vassonville, il aperçut, au bord d'un fossé, un jeune garçon assis sur l'herbe. -- Êtes-vous le médecin? demanda l'enfant. Et, sur la réponse de Charles, il prit ses sabots à ses mains et se mit à courir devant lui. L'officier de santé, chemin faisant, comprit aux discours de son guide que M. Rouault devait être un cultivateur des plus aisés. Il s'était cassé la jambe, la veille au soir, en revenant de faire les Rois, chez un voisin. Sa femme était morte depuis deux ans. Il n'avait avec lui que sa demoiselle, qui l'aidait à tenir la maison. Les ornières devinrent plus profondes. On approchait des Bertaux. Le petit gars, se coulant alors par un trou de haie, disparut, puis, il revint au bout d'une cour en ouvrir la barrière. Le cheval glissait sur l'herbe mouillée; Charles se baissait pour passer sous les branches. Les chiens de garde à la niche aboyaient en tirant sur leur chaîne. Quand il entra dans les Bertaux, son cheval eut peur et fit un grand écart. C'était une ferme de bonne apparence. On voyait dans les écuries, par le dessus des portes ouvertes, de gros chevaux de labour qui mangeaient tranquillement dans des râteliers neufs. Le long des bâtiments s'étendait un large fumier, de la buée s'en élevait, et, parmi les poules et les dindons, picoraient dessus cinq ou six paons, luxe des basses-cours cauchoises. La bergerie était longue, la grange était haute, à murs lisses comme la main. Il y avait sous le hangar deux grandes charrettes et quatre charrues, avec leurs fouets, leurs colliers, leurs équipages complets, dont les toisons de laine bleue se salissaient à la poussière fine qui tombait des greniers. La cour allait en montant; plantée d'arbres symétriquement espacés, et le bruit gai d'un troupeau d'oies retentissait près de la mare. Une jeune femme, en robe de mérinos bleu garnie de trois volants, vint sur le seuil de la maison pour recevoir M. Bovary, qu'elle fit entrer dans la cuisine, où flambait un grand feu. Le déjeuner des gens bouillonnait alentour, dans des petits pots de taille inégale. Des vêtements humides séchaient dans l'intérieur de la cheminée. La pelle, les pincettes et le bec du soufflet, tous de proportion colossale, brillaient comme de l'acier poli, tandis que le long des murs s'étendait une abondante batterie de cuisine, où miroitait inégalement la flamme claire du foyer, jointe aux premières lueurs du soleil arrivant par les carreaux. Charles monta, au premier, voir le malade. Il le trouva dans son lit, suant sous ses couvertures et ayant rejeté bien loin son bonnet de coton. C'était un gros petit homme de cinquante ans, à la peau blanche, à l'oeil bleu, chauve sur le devant de la tête, et qui portait des boucles d'oreilles. Il avait à ses côtés, sur une chaise, une grande carafe d'eau-de-vie, dont il se versait de temps à autre pour se donner du coeur au ventre; mais, dès qu'il vit le médecin, son exaltation tomba, et, au lieu de sacrer comme il faisait depuis douze heures, il se prit à geindre faiblement. La fracture était simple, sans complication d'aucune espèce. Charles n'eût osé en souhaiter de plus facile. Alors, se rappelant les allures de ses maîtres auprès du lit des blessés, il réconforta le patient avec toutes sortes de bons mots; caresses chirurgicales qui sont comme l'huile dont on graisse les bistouris. Afin d'avoir des attelles, on alla chercher, sous la charreterie, un paquet de lattes. Charles en choisit une, la coupa en morceaux et la polit avec un éclat de vitre, tandis que la servante déchirait des draps pour faire des bandes, et que mademoiselle Emma tâchait à coudre des coussinets. Comme elle fut longtemps avant de trouver son étui, son père s'impatienta; elle ne répondit rien; mais, tout en cousant, elle se piquait les doigts, qu'elle portait ensuite à sa bouche pour les sucer. Charles fut surpris de la blancheur de ses ongles. Ils étaient brillants, fins du bout, plus nettoyés que les ivoires de Dieppe, et taillés en amande. Sa main pourtant n'était pas belle, point assez pâle peut-être, et un peu sèche aux phalanges; elle était trop longue aussi, et sans molles inflexions de lignes sur les contours. Ce qu'elle avait de beau, c'étaient les yeux; quoiqu'ils fussent bruns, ils semblaient noirs à cause des cils, et son regard arrivait franchement à vous avec une hardiesse candide. Une fois le pansement fait, le médecin fut invité, par M. Rouault lui-même, à prendre un morceau avant de partir. Charles descendit dans la salle, au rez-de-chaussée. Deux couverts, avec des timbales d'argent, y étaient mis sur une petite table, au pied d'un grand lit à baldaquin revêtu d'une indienne à personnages représentant des Turcs. On sentait une odeur d'iris et de draps humides, qui s'échappait de la haute armoire en bois de chêne, faisant face à la fenêtre. Par terre, dans les angles, étaient rangés, debout, des sacs de blé. C'était le trop-plein du grenier proche, où l'on montait par trois marches de pierre. Il y avait, pour décorer l'appartement, accrochée à un clou, au milieu du mur dont la peinture verte s'écaillait sous le salpêtre, une tête de Minerve au crayon noir, encadrée de dorure, et qui portait au bas, écrit en lettres gothiques: «À mon cher papa.» On parla d'abord du malade, puis du temps qu'il faisait, des grands froids, des loups qui couraient les champs, la nuit. Mademoiselle Rouault ne s'amusait guère à la campagne, maintenant surtout qu'elle était chargée presque à elle seule des soins de la ferme. Comme la salle était fraîche, elle grelottait tout en mangeant, ce qui découvrait un peu ses lèvres charnues, qu'elle avait coutume de mordillonner à ses moments de silence. Son cou sortait d'un col blanc, rabattu. Ses cheveux, dont les deux bandeaux noirs semblaient chacun d'un seul morceau, tant ils étaient lisses, étaient séparés sur le milieu de la tête par une raie fine, qui s'enfonçait légèrement selon la courbe du crâne; et, laissant voir à peine le bout de l'oreille, ils allaient se confondre par derrière en un chignon abondant, avec un mouvement ondé vers les tempes, que le médecin de campagne remarqua là pour la première fois de sa vie. Ses pommettes étaient roses. Elle portait, comme un homme, passé entre deux boutons de son corsage, un lorgnon d'écaille. Quand Charles, après être monté dire adieu au père Rouault, rentra dans la salle avant de partir, il la trouva debout, le front contre la fenêtre, et qui regardait dans le jardin, où les échalas des haricots avaient été renversés par le vent. Elle se retourna. -- Cherchez-vous quelque chose? demanda-t-elle. -- Ma cravache, s'il vous plaît, répondit-il. Et il se mit à fureter sur le lit, derrière les portes, sous les chaises; elle était tombée à terre, entre les sacs et la muraille. Mademoiselle Emma l'aperçut; elle se pencha sur les sacs de blé. Charles, par galanterie, se précipita et, comme il allongeait aussi son bras dans le même mouvement, il sentit sa poitrine effleurer le dos de la jeune fille, courbée sous lui. Elle se redressa toute rouge et le regarda par-dessus l'épaule, en lui tendant son nerf de boeuf. Au lieu de revenir aux Bertaux trois jours après, comme il l'avait promis, c'est le lendemain même qu'il y retourna, puis deux fois la semaine régulièrement, sans compter les visites inattendues qu'il faisait de temps à autre, comme par mégarde. Tout, du reste, alla bien; la guérison s'établit selon les règles, et quand, au bout de quarante-six jours, on vit le père Rouault qui s'essayait à marcher seul dans sa masure, on commença à considérer M. Bovary comme un homme de grande capacité. Le père Rouault disait qu'il n'aurait pas été mieux guéri par les premiers médecins d'Yvetot ou même de Rouen. Quant à Charles, il ne chercha point à se demander pourquoi il venait aux Bertaux avec plaisir. Y eût-il songé, qu'il aurait sans doute attribué son zèle à la gravité du cas, ou peut-être au profit qu'il en espérait. Était-ce pour cela, cependant, que ses visites à la ferme faisaient, parmi les pauvres occupations de sa vie, une exception charmante? Ces jours-là il se levait de bonne heure, partait au galop, poussait sa bête, puis il descendait pour s'essuyer les pieds sur l'herbe, et passait ses gants noirs avant d'entrer. Il aimait à se voir arriver dans la cour, à sentir contre son épaule la barrière qui tournait, et le coq qui chantait sur le mur, les garçons qui venaient à sa rencontre. Il aimait la grange et les écuries; il aimait le père Rouault; qui lui tapait dans la main en l'appelant son sauveur; il aimait les petits sabots de mademoiselle Emma sur les dalles lavées de la cuisine; ses talons hauts la grandissaient un peu, et, quand elle marchait devant lui, les semelles de bois, se relevant vite, claquaient avec un bruit sec contre le cuir de la bottine. Elle le reconduisait toujours jusqu'à la première marche du perron. Lorsqu'on n'avait pas encore amené son cheval, elle restait là. On s'était dit adieu, on ne parlait plus; le grand air l'entourait, levant pêle-mêle les petits cheveux follets de sa nuque, ou secouant sur sa hanche les cordons de son tablier, qui se tortillaient comme des banderoles. Une fois, par un temps de dégel, l'écorce des arbres suintait dans la cour, la neige sur les couvertures des bâtiments se fondait. Elle était sur le seuil; elle alla chercher son ombrelle, elle l'ouvrit. L'ombrelle, de soie gorge de pigeon, que traversait le soleil, éclairait de reflets mobiles la peau blanche de sa figure. Elle souriait là- dessous à la chaleur tiède; et on entendait les gouttes d'eau, une à une, tomber sur la moire tendue. Dans les premiers temps que Charles fréquentait les Bertaux, madame Bovary jeune ne manquait pas de s'informer du malade, et même sur le livre qu'elle tenait en partie double, elle avait choisi pour M. Rouault une belle page blanche. Mais quand elle sut qu'il avait une fille, elle alla aux informations; et elle apprit que mademoiselle Rouault, élevée au couvent, chez les Ursulines, avait reçu, comme on dit, une belle éducation, qu'elle savait, en conséquence, la danse, la géographie, le dessin, faire de la tapisserie et toucher du piano. Ce fut le comble! -- C'est donc pour cela, se disait-elle, qu'il a la figure si épanouie quand il va la voir, et qu'il met son gilet neuf, au risque de l'abîmer à la pluie? Ah! cette femme! cette femme!... Et elle la détesta, d'instinct. D'abord, elle se soulagea par des allusions, Charles ne les comprit pas; ensuite, par des réflexions incidentes qu'il laissait passer de peur de l'orage; enfin, par des apostrophes à brûle-pourpoint auxquelles il ne savait que répondre. -- D'où vient qu'il retournait aux Bertaux, puisque M. Rouault était guéri et que ces gens-là n'avaient pas encore payé? Ah! c'est qu'il y avait là-bas une personne, quelqu'un qui savait causer, une brodeuse, un bel esprit. C'était là ce qu'il aimait: il lui fallait des demoiselles de ville! -- Et elle reprenait: -- La fille au père Rouault, une demoiselle de ville! Allons donc! leur grand-père était berger, et ils ont un cousin qui a failli passer par les assises pour un mauvais coup, dans une dispute. Ce n'est pas la peine de faire tant de fla-fla, ni de se montrer le dimanche à l'église avec une robe de soie, comme une comtesse. Pauvre bonhomme, d'ailleurs, qui sans les colzas de l'an passé, eût été bien embarrassé de payer ses arrérages! Par lassitude, Charles cessa de retourner aux Bertaux. Héloïse lui avait fait jurer qu'il n'irait plus, la main sur son livre de messe, après beaucoup de sanglots et de baisers, dans une grande explosion d'amour. Il obéit donc; mais la hardiesse de son désir protesta contre la servilité de sa conduite, et, par une sorte d'hypocrisie naïve, il estima que cette défense de la voir était pour lui comme un droit de l'aimer. Et puis la veuve était maigre; elle avait les dents longues; elle portait en toute saison un petit châle noir dont la pointe lui descendait entre les omoplates; sa taille dure était engainée dans des robes en façon de fourreau, trop courtes, qui découvraient ses chevilles, avec les rubans de ses souliers larges s'entrecroisant sur des bas gris. La mère de Charles venait les voir de temps à autre; mais, au bout de quelques jours, la bru semblait l'aiguiser à son fil; et alors, comme deux couteaux, elles étaient à le scarifier par leurs réflexions et leurs observations. Il avait tort de tant manger! Pourquoi toujours offrir la goutte au premier venu? Quel entêtement que de ne pas vouloir porter de flanelle! Il arriva qu'au commencement du printemps, un notaire d'Ingouville, détenteur de fonds de la veuve Dubuc, s'embarqua, par une belle marée, emportant avec lui tout l'argent de son étude. Héloïse, il est vrai, possédait encore, outre une part de bateau évaluée six mille francs, sa maison de la rue Saint- François; et cependant, de toute cette fortune que l'on avait fait sonner si haut, rien, si ce n'est un peu de mobilier et quelques nippes, n'avait paru dans le ménage. Il fallut tirer la chose au clair. La maison de Dieppe se trouva vermoulue d'hypothèques jusque dans ses pilotis; ce qu'elle avait mis chez le notaire, Dieu seul le savait, et la part de barque n'excéda point mille écus. Elle avait donc menti, la bonne dame! Dans son exaspération, M. Bovary père, brisant une chaise contre les pavés, accusa sa femme d'avoir fait le malheur de leur fils en l'attelant à une haridelle semblable, dont les harnais ne valaient pas la peau. Ils vinrent à Tostes. On s'expliqua. Il y eut des scènes. Héloïse, en pleurs, se jetant dans les bras de son mari, le conjura de la défendre de ses parents. Charles voulut parler pour elle. Ceux-ci se fâchèrent, et ils partirent. Mais le coup était porté. Huit jours après, comme elle étendait du linge dans sa cour, elle fut prise d'un crachement de sang, et le lendemain, tandis que Charles avait le dos tourné pour fermer le rideau de la fenêtre, elle dit: «Ah! mon Dieu!» poussa un soupir et s'évanouit. Elle était morte! Quel étonnement! Quand tout fut fini au cimetière, Charles rentra chez lui. Il ne trouva personne en bas; il monta au premier, dans la chambre, vit sa robe encore accrochée au pied de l'alcôve; alors, s'appuyant contre le secrétaire, il resta jusqu'au soir perdu dans une rêverie douloureuse. Elle l'avait aimé, après tout. III Un matin, le père Rouault vint apporter à Charles le payement de sa jambe remise: soixante et quinze francs en pièces de quarante sous, et une dinde. Il avait appris son malheur, et l'en consola tant qu'il put. -- Je sais ce que c'est! disait-il en lui frappant sur l'épaule; j'ai été comme vous, moi aussi! Quand j'ai eu perdu ma pauvre défunte, j'allais dans les champs pour être tout seul; je tombais au pied d'un arbre, je pleurais, j'appelais le bon Dieu, je lui disais des sottises; j'aurais voulu être comme les taupes, que je voyais aux branches, qui avaient des vers leur grouillant dans le ventre, crevé, enfin. Et quand je pensais que d'autres, à ce moment-là, étaient avec leurs bonnes petites femmes à les tenir embrassées contre eux, je tapais de grands coups par terre avec mon bâton; j'étais quasiment fou, que je ne mangeais plus; l'idée d'aller seulement au café me dégoûtait, vous ne croiriez pas. Eh bien, tout doucement, un jour chassant l'autre, un printemps sur un hiver et un automne par-dessus un été, ça a coulé brin à brin, miette à miette; ça s'en est allé, c'est parti, c'est descendu, je veux dire, car il vous reste toujours quelque chose au fond, comme qui dirait... un poids, là, sur la poitrine! Mais, puisque c'est notre sort à tous, on ne doit pas non plus se laisser dépérir, et, parce que d'autres sont morts, vouloir mourir... Il faut vous secouer, monsieur Bovary; ça se passera! Venez nous voir; ma fille pense à vous de temps à autre, savez-vous bien, et elle dit comme ça que vous l'oubliez. Voilà le printemps bientôt; nous vous ferons tirer un lapin dans la garenne, pour vous dissiper un peu. Charles suivit son conseil. Il retourna aux Bertaux; il retrouva tout comme la veille, comme il y avait cinq mois, c'est-à-dire. Les poiriers déjà étaient en fleur, et le bonhomme Rouault, debout maintenant, allait et venait, ce qui rendait la ferme plus animée. Croyant qu'il était de son devoir de prodiguer au médecin le plus de politesses possible, à cause de sa position douloureuse, il le pria de ne point se découvrir la tête, lui parla à voix basse, comme s'il eût été malade, et même fit semblant de se mettre en colère de ce que l'on n'avait pas apprêté à son intention quelque chose d'un peu plus léger que tout le reste, tels que des petits pots de crème ou des poires cuites. Il conta des histoires. Charles se surprit à rire; mais le souvenir de sa femme, lui revenant tout à coup, l'assombrit. On apporta le café; il n'y pensa plus. Il y pensa moins, à mesure qu'il s'habituait à vivre seul. L'agrément nouveau de l'indépendance lui rendit bientôt la solitude plus supportable. Il pouvait changer maintenant les heures de ses repas, rentrer ou sortir sans donner de raisons, et, lorsqu'il était bien fatigué, s'étendre de ses quatre membres, tout en large, dans son lit. Donc, il se choya, se dorlota et accepta les consolations qu'on lui donnait. D'autre part, la mort de sa femme ne l'avait pas mal servi dans son métier, car on avait répété durant un mois: «Ce pauvre jeune homme! quel malheur!» Son nom s'était répandu, sa clientèle s'était accrue; et puis il allait aux Bertaux tout à son aise. Il avait un espoir sans but, un bonheur vague; il se trouvait la figure plus agréable en brossant ses favoris devant son miroir. Il arriva un jour vers trois heures; tout le monde était aux champs; il entra dans la cuisine, mais n'aperçut point d'abord Emma; les auvents étaient fermés. Par les fentes du bois, le soleil allongeait sur les pavés de grandes raies minces, qui se brisaient à l'angle des meubles et tremblaient au plafond. Des mouches, sur la table, montaient le long des verres qui avaient servi, et bourdonnaient en se noyant au fond, dans le cidre resté. Le jour qui descendait par la cheminée, veloutant la suie de la plaque, bleuissait un peu les cendres froides. Entre la fenêtre et le foyer, Emma cousait; elle n'avait point de fichu, on voyait sur ses épaules nues de petites gouttes de sueur. Selon la mode de la campagne, elle lui proposa de boire quelque chose. Il refusa, elle insista, et enfin lui offrit, en riant, de prendre un verre de liqueur avec elle. Elle alla donc chercher dans l'armoire une bouteille de curaçao, atteignit deux petits verres, emplit l'un jusqu'au bord, versa à peine dans l'autre, et, après avoir trinqué, le porta à sa bouche. Comme il était presque vide, elle se renversait pour boire; et, la tête en arrière, les lèvres avancées, le cou tendu, elle riait de ne rien sentir, tandis que le bout de sa langue, passant entre ses dents fines, léchait à petits coups le fond du verre. Elle se rassit et elle reprit son ouvrage, qui était un bas de coton blanc où elle faisait des reprises; elle travaillait le front baissé; elle ne parlait pas, Charles non plus. L'air, passant par le dessous de la porte, poussait un peu de poussière sur les dalles; il la regardait se traîner, et il entendait seulement le battement intérieur de sa tête, avec le cri d'une poule, au loin, qui pondait dans les cours. Emma, de temps à autre, se rafraîchissait les joues en y appliquant la paume de ses mains; qu'elle refroidissait après cela sur la pomme de fer des grands chenets. Elle se plaignit d'éprouver, depuis le commencement de la saison, des étourdissements; elle demanda si les bains de mer lui seraient utiles; elle se mit à causer du couvent, Charles de son collège, les phrases leur vinrent. Ils montèrent dans sa chambre. Elle lui fit voir ses anciens cahiers de musique, les petits livres qu'on lui avait donnés en prix et les couronnes en feuilles de chêne, abandonnées dans un bas d'armoire. Elle lui parla encore de sa mère, du cimetière, et même lui montra dans le jardin la plate- bande dont elle cueillait les fleurs, tous les premiers vendredis de chaque mois, pour les aller mettre sur sa tombe. Mais le jardinier qu'ils avaient n'y entendait rien; on était si mal servi! Elle eût bien voulu, ne fût-ce au moins que pendant l'hiver, habiter la ville, quoique la longueur des beaux jours rendît peut-être la campagne plus ennuyeuse encore durant l'été; - - et, selon ce qu'elle disait, sa voix était claire, aiguë, ou se couvrant de langueur tout à coup, traînait des modulations qui finissaient presque en murmures, quand elle se parlait à elle- même, -- tantôt joyeuse, ouvrant des yeux naïfs, puis les paupières à demi closes, le regard noyé d'ennui, la pensée vagabondant. Le soir, en s'en retournant, Charles reprit une à une les phrases qu'elle avait dites, tâchant de se les rappeler, d'en compléter le sens, afin de se faire la portion d'existence qu'elle avait vécu dans le temps qu'il ne la connaissait pas encore. Mais jamais il ne put la voir en sa pensée, différemment qu'il ne l'avait vue la première fois, ou telle qu'il venait de la quitter tout à l'heure. Puis il se demanda ce qu'elle deviendrait, si elle se marierait, et à qui? hélas! le père Rouault était bien riche, et elle!... si belle! Mais la figure d'Emma revenait toujours se placer devant ses yeux, et quelque chose de monotone comme le ronflement d'une toupie bourdonnait à ses oreilles: «Si tu te mariais, pourtant! si tu te mariais!» La nuit, il ne dormit pas, sa gorge était serrée, il avait soif; il se leva pour aller boire à son pot à l'eau et il ouvrit la fenêtre; le ciel était couvert d'étoiles, un vent chaud passait, au loin des chiens aboyaient. Il tourna la tête du côté des Bertaux. Pensant qu'après tout l'on ne risquait rien, Charles se promit de faire la demande quand l'occasion s'en offrirait; mais, chaque fois qu'elle s'offrit, la peur de ne point trouver les mots convenables lui collait les lèvres. Le père Rouault n'eût pas été fâché qu'on le débarrassât de sa fille, qui ne lui servait guère dans sa maison. Il l'excusait intérieurement, trouvant qu'elle avait trop d'esprit pour la culture, métier maudit du ciel, puisqu'on n'y voyait jamais de millionnaire. Loin d'y avoir fait fortune, le bonhomme y perdait tous les ans; car, s'il excellait dans les marchés, où il se plaisait aux ruses du métier, en revanche la culture proprement dite, avec le gouvernement intérieur de la ferme, lui convenait moins qu'à personne. Il ne retirait pas volontiers ses mains de dedans ses poches, et n'épargnait point la dépense pour tout ce qui regardait sa vie, voulant être bien nourri, bien chauffé, bien couché. Il aimait le gros cidre, les gigots saignants, les glorias longuement battus. Il prenait ses repas dans la cuisine, seul, en face du feu, sur une petite table qu'on lui apportait toute servie, comme au théâtre. Lorsqu'il s'aperçut donc que Charles avait les pommettes rouges près de sa fille, ce qui signifiait qu'un de ces jours on la lui demanderait en mariage, il rumina d'avance toute l'affaire. Il le trouvait bien un peu gringalet, et ce n'était pas là un gendre comme il l'eût souhaité; mais on le disait de bonne conduite, économe, fort instruit, et sans doute qu'il ne chicanerait pas trop sur la dot. Or, comme le père Rouault allait être forcé de vendre vingt-deux acres de son bien, qu'il devait beaucoup au maçon, beaucoup au bourrelier, que l'arbre du pressoir était à remettre: -- S'il me la demande, se dit-il; je la lui donne. À l'époque de la Saint-Michel, Charles était venu passer trois jours aux Bertaux. La dernière journée s'était écoulée comme les précédentes, à reculer de quart d'heure en quart d'heure. Le père Rouault lui fit la conduite; ils marchaient dans un chemin creux, ils s'allaient quitter; c'était le moment. Charles se donna jusqu'au coin de la haie, et enfin, quand on l'eut dépassée: -- Maître Rouault, murmura-t-il, je voudrais bien vous dire quelque chose. Ils s'arrêtèrent. Charles se taisait. -- Mais contez-moi votre histoire! est-ce que je ne sais pas tout? dit le père Rouault, en riant doucement. -- Père Rouault..., père Rouault..., balbutia Charles. -- Moi, je ne demande pas mieux, continua le fermier. Quoique sans doute la petite soit de mon idée, il faut pourtant lui demander son avis. Allez-vous-en donc; je m'en vais retourner chez nous. Si c'est oui, entendez-moi bien, vous n'aurez pas besoin de revenir, à cause du monde, et, d'ailleurs, ça la saisirait trop. Mais pour que vous ne vous mangiez pas le sang, je pousserai tout grand l'auvent de la fenêtre contre le mur: vous pourrez le voir par derrière, en vous penchant sur la haie. Et il s'éloigna. Charles attacha son cheval à un arbre. Il courut se mettre dans le sentier; il attendit. Une demi-heure se passa, puis il compta dix- neuf minutes à sa montre. Tout à coup un bruit se fit contre le mur; l'auvent s'était rabattu, la cliquette tremblait encore. Le lendemain, dès neuf heures, il était à la ferme. Emma rougit quand il entra, tout en s'efforçant de rire un peu; par contenance. Le père Rouault embrassa son futur gendre. On remit à causer des arrangements d'intérêt; on avait, d'ailleurs, du temps devant soi, puisque le mariage ne pouvait décemment avoir lieu avant la fin du deuil de Charles, c'est-à-dire vers le printemps de l'année prochaine. L'hiver se passa dans cette attente. Mademoiselle Rouault s'occupa de son trousseau. Une partie en fut commandée à Rouen, et elle se confectionna des chemises et des bonnets de nuit, d'après des dessins de modes qu'elle emprunta. Dans les visites que Charles faisait à la ferme, on causait des préparatifs de la noce; on se demandait dans quel appartement se donnerait le dîner; on rêvait à la quantité de plats qu'il faudrait et quelles seraient les entrées. Emma eût, au contraire, désiré se marier à minuit, aux flambeaux; mais le père Rouault ne comprit rien à cette idée. Il y eut donc une noce, où vinrent quarante-trois personnes, où l'on resta seize heures à table, qui recommença le lendemain et quelque peu les jours suivants. IV Les conviés arrivèrent de bonne heure dans des voitures, carrioles à un cheval, chars à bancs à deux roues, vieux cabriolets sans capote, tapissières à rideaux de cuir, et les jeunes gens des villages les plus voisins dans des charrettes où ils se tenaient debout, en rang, les mains appuyées sur les ridelles pour ne pas tomber, allant au trot et secoués dur. Il en vint de dix lieues loin, de Goderville, de Normanville, et de Cany. On avait invité tous les parents des deux familles, on s'était raccommodé avec les amis brouillés, on avait écrit à des connaissances perdues de vue depuis longtemps. De temps à autre, on entendait des coups de fouet derrière la haie; bientôt la barrière s'ouvrait: c'était une carriole qui entrait. Galopant jusqu'à la première marche du perron, elle s'y arrêtait court, et vidait son monde, qui sortait par tous les côtés en se frottant les genoux et en s'étirant les bras. Les dames, en bonnet, avaient des robes à la façon de la ville, des chaînes de montre en or, des pèlerines à bouts croisés dans la ceinture, ou de petits fichus de couleur attachés dans le dos avec une épingle, et qui leur découvraient le cou par derrière. Les gamins, vêtus pareillement à leurs papas, semblaient incommodés par leurs habits neufs (beaucoup même étrennèrent ce jour-là la première paire de bottes de leur existence), et l'on voyait à côté d'eux, ne soufflant mot dans la robe blanche de sa première communion rallongée pour la circonstance, quelque grande fillette de quatorze ou seize ans, leur cousine ou leur soeur aînée sans doute, rougeaude, ahurie, les cheveux gras de pommade à la rose, et ayant bien peur de salir ses gants. Comme il n'y avait point assez de valets d'écurie pour dételer toutes les voitures, les messieurs retroussaient leurs manches et s'y mettaient eux-mêmes. Suivant leur position sociale différente, ils avaient des habits, des redingotes, des vestes, des habits-vestes: -- bons habits, entourés de toute la considération d'une famille, et qui ne sortaient de l'armoire que pour les solennités; redingotes à grandes basques flottant au vent, à collet cylindrique, à poches larges comme des sacs; vestes de gros drap, qui accompagnaient ordinairement quelque casquette cerclée de cuivre à sa visière; habits-vestes très courts, ayant dans le dos deux boutons rapprochés comme une paire d'yeux, et dont les pans semblaient avoir été coupés à même un seul bloc, par la hache du charpentier. Quelques-uns encore (mais ceux-là, bien sûr, devaient dîner au bas bout de la table) portaient des blouses de cérémonie, c'est-à-dire dont le col était rabattu sur les épaules, le dos froncé à petits plis et la taille attachée très bas par une ceinture cousue. Et les chemises sur les poitrines bombaient comme des cuirasses! Tout le monde était tondu à neuf, les oreilles s'écartaient des têtes, on était rasé de près; quelques-uns même qui s'étaient levés dès avant l'aube, n'ayant pas vu clair à se faire la barbe, avaient des balafres en diagonale sous le nez, ou, le long des mâchoires, des pelures d'épiderme larges comme des écus de trois francs, et qu'avait enflammées le grand air pendant la route, ce qui marbrait un peu de plaques roses toutes ces grosses faces blanches épanouies. La mairie se trouvant à une demi-lieue de la ferme, on s'y rendit à pied, et l'on revint de même, une fois la cérémonie faite à l'église. Le cortège, d'abord uni comme une seule écharpe de couleur, qui ondulait dans la campagne, le long de l'étroit sentier serpentant entre les blés verts, s'allongea bientôt et se coupa en groupes différents, qui s'attardaient à causer. Le ménétrier allait en tête, avec son violon empanaché de rubans à la coquille; les mariés venaient ensuite, les parents, les amis tout au hasard, et les enfants restaient derrière, s'amusant à arracher les clochettes des brins d'avoine, ou à se jouer entre eux, sans qu'on les vît. La robe d'Emma, trop longue, traînait un peu par le bas; de temps à autre, elle s'arrêtait pour la tirer, et alors délicatement, de ses doigts gantés, elle enlevait les herbes rudes avec les petits dards des chardons, pendant que Charles, les mains vides, attendait qu'elle eût fini. Le père Rouault, un chapeau de soie neuf sur la tête et les parements de son habit noir lui couvrant les mains jusqu'aux ongles, donnait le bras à madame Bovary mère. Quant à M. Bovary père, qui, méprisant au fond tout ce monde-là, était venu simplement avec une redingote à un rang de boutons d'une coupe militaire, il débitait des galanteries d'estaminet à une jeune paysanne blonde. Elle saluait, rougissait, ne savait que répondre. Les autres gens de la noce causaient de leurs affaires ou se faisaient des niches dans le dos, s'excitant d'avance à la gaieté; et, en y prêtant l'oreille, on entendait toujours le crin-crin du ménétrier qui continuait à jouer dans la campagne. Quand il s'apercevait qu'on était loin derrière lui, il s'arrêtait à reprendre haleine, cirait longuement de colophane son archet, afin que les cordes grinçassent mieux, et puis il se remettait à marcher, abaissant et levant tour à tour le manche de son violon, pour se bien marquer la mesure à lui-même. Le bruit de l'instrument faisait partir de loin les petits oiseaux. C'était sous le hangar de la charreterie que la table était dressée. Il y avait dessus quatre aloyaux, six fricassées de poulets, du veau à la casserole, trois gigots, et, au milieu, un joli cochon de lait rôti, flanqué de quatre andouilles à l'oseille. Aux angles, se dressait l'eau de vie dans des carafes. Le cidre doux en bouteilles poussait sa mousse épaisse autour des bouchons, et tous les verres, d'avance, avaient été remplis de vin jusqu'au bord. De grands plats de crème jaune, qui flottaient d'eux-mêmes au moindre choc de la table, présentaient, dessinés sur leur surface unie, les chiffres des nouveaux époux en arabesques de nonpareille. On avait été chercher un pâtissier à Yvetot, pour les tourtes et les nougats. Comme il débutait dans le pays, il avait soigné les choses; et il apporta, lui-même, au dessert, une pièce montée qui fit pousser des cris. À la base, d'abord, c'était un carré de carton bleu figurant un temple avec portiques, colonnades et statuettes de stuc tout autour, dans des niches constellées d'étoiles en papier doré; puis se tenait au second étage un donjon en gâteau de Savoie, entouré de menues fortifications en angélique, amandes, raisins secs, quartiers d'oranges; et enfin, sur la plate-forme supérieure, qui était une prairie verte où il y avait des rochers avec des lacs de confitures et des bateaux en écales de noisettes, on voyait un petit Amour, se balançant à une escarpolette de chocolat, dont les deux poteaux étaient terminés par deux boutons de rose naturels, en guise de boules, au sommet. Jusqu'au soir, on mangea. Quand on était trop fatigué d'être assis, on allait se promener dans les cours ou jouer une partie de bouchon dans la grange; puis on revenait à table. Quelques-uns, vers la fin, s'y endormirent et ronflèrent. Mais, au café, tout se ranima; alors on entama des chansons, on fit des tours de force, on portait des poids, on passait sous son pouce, on essayait à soulever les charrettes sur ses épaules, on disait des gaudrioles; on embrassait les dames. Le soir, pour partir, les chevaux gorgés d'avoine jusqu'aux naseaux, eurent du mal à entrer dans les brancards; ils ruaient, se cabraient, les harnais se cassaient, leurs maîtres juraient ou riaient; et toute la nuit, au clair de la lune, par les routes du pays, il y eut des carrioles emportées qui couraient au grand galop, bondissant dans les saignées, sautant par-dessus les mètres de cailloux, s'accrochant aux talus, avec des femmes qui se penchaient en dehors de la portière pour saisir les guides. Ceux qui restèrent aux Bertaux passèrent la nuit à boire dans la cuisine. Les enfants s'étaient endormis sous les bancs. La mariée avait supplié son père qu'on lui épargnât les plaisanteries d'usage. Cependant, un mareyeur de leurs cousins (qui même avait apporté, comme présent de noces, une paire de soles) commençait à souffler de l'eau avec sa bouche par le trou de la serrure, quand le père Rouault arriva juste à temps pour l'en empêcher, et lui expliqua que la position grave de son gendre ne permettait pas de telles inconvenances. Le cousin, toutefois, céda difficilement à ces raisons. En dedans de lui-même, il accusa le père Rouault d'être fier, et il alla se joindre dans un coin à quatre ou cinq autres des invités qui, ayant eu par hasard plusieurs fois de suite à table les bas morceaux des viandes, trouvaient aussi qu'on les avait mal reçus, chuchotaient sur le compte de leur hôte et souhaitaient sa ruine à mots couverts. Madame Bovary mère n'avait pas desserré les dents de la journée. On ne l'avait consultée ni sur la toilette de la bru, ni sur l'ordonnance du festin; elle se retira de bonne heure. Son époux, au lieu de la suivre, envoya chercher des cigares à Saint-Victor et fuma jusqu'au jour, tout en buvant des grogs au kirsch, mélange inconnu à la compagnie, et qui fut pour lui comme la source d'une considération plus grande encore. Charles n'était point de complexion facétieuse, il n'avait pas brillé pendant la noce. Il répondit médiocrement aux pointes, calembours, mots à double entente, compliments et gaillardises que l'on se fit un devoir de lui décocher dès le potage. Le lendemain, en revanche, il semblait un autre homme. C'est lui plutôt que l'on eût pris pour la vierge de la veille, tandis que la mariée ne laissait rien découvrir où l'on pût deviner quelque chose. Les plus malins ne savaient que répondre, et ils la considéraient, quand elle passait près d'eux, avec des tensions d'esprit démesurées. Mais Charles ne dissimulait rien. Il l'appelait ma femme, la tutoyait, s'informait d'elle à chacun, la cherchait partout, et souvent il l'entraînait dans les cours, où on l'apercevait de loin, entre les arbres, qui lui passait le bras sous la taille et continuait à marcher à demi penché sur elle, en lui chiffonnant avec sa tête la guimpe de son corsage. Deux jours après la noce, les époux s'en allèrent: Charles, à cause de ses malades, ne pouvait s'absenter plus longtemps. Le père Rouault les fit reconduire dans sa carriole et les accompagna lui-même jusqu'à Vassonville. Là, il embrassa sa fille une dernière fois, mit pied à terre et reprit sa route. Lorsqu'il eut fait cent pas environ, il s'arrêta, et, comme il vit la carriole s'éloignant, dont les roues tournaient dans la poussière, il poussa un gros soupir. Puis il se rappela ses noces, son temps d'autrefois, la première grossesse de sa femme; il était bien joyeux, lui aussi, le jour qu'il l'avait emmenée de chez son père dans sa maison, quand il la portait en croupe en trottant sur la neige; car on était aux environs de Noël et la campagne était toute blanche; elle le tenait par un bras, à l'autre était accroché son panier; le vent agitait les longues dentelles de sa coiffure cauchoise, qui lui passaient quelquefois sur la bouche, et, lorsqu'il tournait la tête, il voyait près de lui, sur son épaule, sa petite mine rosée qui souriait silencieusement, sous la plaque d'or de son bonnet. Pour se réchauffer les doigts, elle les lui mettait, de temps en temps, dans la poitrine. Comme c'était vieux tout cela! Leur fils, à présent, aurait trente ans! Alors il regarda derrière lui, il n'aperçut rien sur la route. Il se sentit triste comme une maison démeublée; et, les souvenirs tendres se mêlant aux pensées noires dans sa cervelle obscurcie par les vapeurs de la bombance, il eut bien envie un moment d'aller faire un tour du côté de l'église. Comme il eut peur, cependant, que cette vue ne le rendît plus triste encore, il s'en revint tout droit chez lui. M. et madame Charles arrivèrent à Tostes, vers six heures. Les voisins se mirent aux fenêtres pour voir la nouvelle femme de leur médecin. La vieille bonne se présenta, lui fit ses salutations, s'excusa de ce que le dîner n'était pas prêt, et engagea Madame, en attendant, à prendre connaissance de sa maison. V La façade de briques était juste à l'alignement de la rue, ou de la route plutôt. Derrière la porte se trouvaient accrochés un manteau à petit collet, une bride, une casquette de cuir noir, et, dans un coin, à terre, une paire de houseaux encore couverts de boue sèche. À droite était la salle, c'est-à-dire l'appartement où l'on mangeait et où l'on se tenait. Un papier jaune-serin, relevé dans le haut par une guirlande de fleurs pâles, tremblait tout entier sur sa toile mal tendue; des rideaux de calicot blanc, bordés d'un galon rouge, s'entrecroisaient le long des fenêtres, et sur l'étroit chambranle de la cheminée resplendissait une pendule à tête d'Hippocrate, entre deux flambeaux d'argent plaqué, sous des globes de forme ovale. De l'autre côté du corridor était le cabinet de Charles, petite pièce de six pas de large environ, avec une table, trois chaises et un fauteuil de bureau. Les tomes du Dictionnaire des sciences médicales, non coupés, mais dont la brochure avait souffert dans toutes les ventes successives par où ils avaient passé, garnissaient presque à eux seuls, les six rayons d'une bibliothèque en bois de sapin. L'odeur des roux pénétrait à travers la muraille, pendant les consultations, de même que l'on entendait de la cuisine, les malades tousser dans le cabinet et débiter toute leur histoire. Venait ensuite, s'ouvrant immédiatement sur la cour, où se trouvait l'écurie, une grande pièce délabrée qui avait un four, et qui servait maintenant de bûcher, de cellier, de garde-magasin, pleine de vieilles ferrailles, de tonneaux vides, d'instruments de culture hors de service, avec quantité d'autres choses poussiéreuses dont il était impossible de deviner l'usage. Le jardin, plus long que large, allait, entre deux murs de bauge couverts d'abricots en espalier, jusqu'à une haie d'épines qui le séparait des champs. Il y avait au milieu un cadran solaire en ardoise, sur un piédestal de maçonnerie; quatre plates-bandes garnies d'églantiers maigres entouraient symétriquement le carré plus utile des végétations sérieuses. Tout au fond, sous les sapinettes, un curé de plâtre lisait son bréviaire. Emma monta dans les chambres. La première n'était point meublée; mais la seconde, qui était la chambre conjugale, avait un lit d'acajou dans une alcôve à draperie rouge. Une boîte en coquillages décorait la commode; et, sur le secrétaire, près de la fenêtre, il y avait, dans une carafe, un bouquet de fleurs d'oranger, noué par des rubans de satin blanc. C'était un bouquet de mariée, le bouquet de l'autre! Elle le regarda. Charles s'en aperçut, il le prit et l'alla porter au grenier, tandis qu'assise dans un fauteuil (on disposait ses affaires autour d'elle), Emma songeait à son bouquet de mariage, qui était emballé dans un carton, et se demandait, en rêvant, ce qu'on en ferait; si par hasard elle venait à mourir. Elle s'occupa, les premiers jours, à méditer des changements dans sa maison. Elle retira les globes des flambeaux, fit coller des papiers neufs, repeindre l'escalier et faire des bancs dans le jardin, tout autour du cadran solaire; elle demanda même comment s'y prendre pour avoir un bassin à jet d'eau avec des poissons. Enfin son mari, sachant qu'elle aimait à se promener en voiture, trouva un boc d'occasion, qui, ayant une fois des lanternes neuves et des gardes-crotte en cuir piqué, ressembla presque à un tilbury. Il était donc heureux et sans souci de rien au monde. Un repas en tête-à-tête, une promenade le soir sur la grande route, un geste de sa main sur ses bandeaux, la vue de son chapeau de paille accroché à l'espagnolette d'une fenêtre, et bien d'autres choses encore où Charles n'avait jamais soupçonné de plaisir, composaient maintenant la continuité de son bonheur. Au lit, le matin, et côte à côté sur l'oreiller, il regardait la lumière du soleil passer parmi le duvet de ses joues blondes, que couvraient à demi les pattes escalopées de son bonnet. Vus de si près, ses yeux lui paraissaient agrandis, surtout quand elle ouvrait plusieurs fois de suite ses paupières en s'éveillant; noirs à l'ombre et bleu foncé au grand jour, ils avaient comme des couches de couleurs successives, et qui plus épaisses dans le fond, allaient en s'éclaircissant vers la surface de l'émail. Son oeil, à lui, se perdait dans ces profondeurs, et il s'y voyait en petit jusqu'aux épaules, avec le foulard qui le coiffait et le haut de sa chemise entrouvert. Il se levait. Elle se mettait à la fenêtre pour le voir partir; et elle restait accoudée sur le bord, entre deux pots de géraniums, vêtue de son peignoir, qui était lâche autour d'elle. Charles, dans la rue, bouclait ses éperons sur la borne; et elle continuait à lui parler d'en haut, tout en arrachant avec sa bouche quelque bribe de fleur ou de verdure qu'elle soufflait vers lui, et qui voltigeant, se soutenant, faisant dans l'air des demi-cercles comme un oiseau, allait, avant de tomber, s'accrocher aux crins mal peignés de la vieille jument blanche, immobile à la porte. Charles, à cheval, lui envoyait un baiser; elle répondait par un signe, elle refermait la fenêtre, il partait. Et alors, sur la grande route qui étendait sans en finir son long ruban de poussière, par les chemins creux où les arbres se courbaient en berceaux, dans les sentiers dont les blés lui montaient jusqu'aux genoux, avec le soleil sur ses épaules et l'air du matin à ses narines, le coeur plein des félicités de la nuit, l'esprit tranquille, la chair contente, il s'en allait ruminant son bonheur, comme ceux qui mâchent encore, après dîner, le goût des truffes qu'ils digèrent. Jusqu'à présent, qu'avait-il eu de bon dans l'existence? Était-ce son temps de collège, où il restait enfermé entre ces hauts murs, seul au milieu de ses camarades plus riches ou plus forts que lui dans leurs classes, qu'il faisait rire par son accent, qui se moquaient de ses habits, et dont les mères venaient au parloir avec des pâtisseries dans leur manchon? Était-ce plus tard, lorsqu'il étudiait la médecine et n'avait jamais la bourse assez ronde pour payer la contredanse à quelque petite ouvrière qui fût devenue sa maîtresse? Ensuite il avait vécu pendant quatorze mois avec la veuve, dont les pieds, dans le lit, étaient froids comme des glaçons. Mais, à présent, il possédait pour la vie cette jolie femme qu'il adorait. L'univers, pour lui, n'excédait pas le tour soyeux de son jupon; et il se reprochait de ne pas l'aimer, il avait envie de la revoir; il s'en revenait vite, montait l'escalier; le coeur battant. Emma, dans sa chambre, était à faire sa toilette; il arrivait à pas muets, il la baisait dans le dos, elle poussait un cri. Il ne pouvait se retenir de toucher continuellement à son peigne, à ses bagues, à son fichu; quelquefois, il lui donnait sur les joues de gros baisers à pleine bouche, ou c'étaient de petits baisers à la file tout le long de son bras nu, depuis le bout des doigts jusqu'à l'épaule; et elle le repoussait, à demi souriante et ennuyée, comme on fait à un enfant qui se pend après vous. Avant qu'elle se mariât, elle avait cru avoir de l'amour; mais le bonheur qui aurait dû résulter de cet amour n'étant pas venu, il fallait qu'elle se fût trompée, songeait-elle. Et Emma cherchait à savoir ce que l'on entendait au juste dans la vie par les mots de félicité, de passion et d'ivresse, qui lui avaient paru si beaux dans les livres. VI Elle avait lu Paul et Virginie et elle avait rêvé la maisonnette de bambous, le nègre Domingo, le chien Fidèle, mais surtout l'amitié douce de quelque bon petit frère, qui va chercher pour vous des fruits rouges dans des grands arbres plus hauts que des clochers, ou qui court pieds nus sur le sable, vous apportant un nid d'oiseau. Lorsqu'elle eut treize ans, son père l'amena lui-même à la ville, pour la mettre au couvent. Ils descendirent dans une auberge du quartier Saint-Gervais, où ils eurent à leur souper des assiettes peintes qui représentaient l'histoire de mademoiselle de la Vallière. Les explications légendaires, coupées çà et là par l'égratignure des couteaux, glorifiaient toutes la religion, les délicatesses du coeur et les pompes de la Cour. Loin de s'ennuyer au couvent les premiers temps, elle se plut dans la société des bonnes soeurs, qui, pour l'amuser, la conduisaient dans la chapelle, où l'on pénétrait du réfectoire par un long corridor. Elle jouait fort peu durant les récréations, comprenait bien le catéchisme, et c'est elle qui répondait toujours à M. le vicaire dans les questions difficiles. Vivant donc sans jamais sortir de la tiède atmosphère des classes et parmi ces femmes au teint blanc portant des chapelets à croix de cuivre, elle s'assoupit doucement à la langueur mystique qui s'exhale des parfums de l'autel, de la fraîcheur des bénitiers et du rayonnement des cierges. Au lieu de suivre la messe, elle regardait dans son livre les vignettes pieuses bordées d'azur, et elle aimait la brebis malade, le Sacré-Coeur percé de flèches aiguës, ou le pauvre Jésus, qui tombe en marchant sur sa croix. Elle essaya, par mortification, de rester tout un jour sans manger. Elle cherchait dans sa tête quelque voeu à accomplir. Quand elle allait à confesse, elle inventait de petits péchés afin de rester là plus longtemps, à genoux dans l'ombre, les mains jointes, le visage à la grille sous le chuchotement du prêtre. Les comparaisons de fiancé, d'époux, d'amant céleste et de mariage éternel qui reviennent dans les sermons lui soulevaient au fond de l'âme des douceurs inattendues. Le soir, avant la prière, on faisait dans l'étude une lecture religieuse. C'était, pendant la semaine, quelque résumé d'Histoire sainte ou les Conférences de l'abbé Frayssinous, et, le dimanche, des passages du Génie du christianisme, par récréation. Comme elle écouta, les premières fois, la lamentation sonore des mélancolies romantiques se répétant à tous les échos de la terre et de l'éternité! Si son enfance se fût écoulée dans l'arrière-boutique d'un quartier marchand, elle se serait peut-être ouverte alors aux envahissements lyriques de la nature, qui, d'ordinaire, ne nous arrivent que par la traduction des écrivains. Mais elle connaissait trop la campagne; elle savait le bêlement des troupeaux, les laitages, les charrues. Habituée aux aspects calmes, elle se tournait, au contraire, vers les accidentés. Elle n'aimait la mer qu'à cause de ses tempêtes, et la verdure seulement lorsqu'elle était clairsemée parmi les ruines. Il fallait qu'elle pût retirer des choses une sorte de profit personnel; et elle rejetait comme inutile tout ce qui ne contribuait pas à la consommation immédiate de son coeur, -- étant de tempérament plus sentimentale qu'artiste, cherchant des émotions et non des paysages. Il y avait au couvent une vieille fille qui venait tous les mois, pendant huit jours, travailler à la lingerie. Protégée par l'archevêché comme appartenant à une ancienne famille de gentilshommes ruinés sous la Révolution, elle mangeait au réfectoire à la table des bonnes soeurs, et faisait avec elles, après le repas, un petit bout de causette avant de remonter à son ouvrage. Souvent les pensionnaires s'échappaient de l'étude pour l'aller voir. Elle savait par coeur des chansons galantes du siècle passé, qu'elle chantait à demi-voix, tout en poussant son aiguille. Elle contait des histoires, vous apprenait des nouvelles, faisait en ville vos commissions, et prêtait aux grandes, en cachette, quelque roman qu'elle avait toujours dans les poches de son tablier, et dont la bonne demoiselle elle-même avalait de longs chapitres, dans les intervalles de sa besogne. Ce n'étaient qu'amours, amants, amantes, dames persécutées s'évanouissant dans des pavillons solitaires, postillons qu'on tue à tous les relais, chevaux qu'on crève à toutes les pages, forêts sombres, troubles du coeur, serments, sanglots, larmes et baisers, nacelles au clair de lune, rossignols dans les bosquets, messieurs braves comme des lions, doux comme des agneaux, vertueux comme on ne l'est pas, toujours bien mis, et qui pleurent comme des urnes. Pendant six mois, à quinze ans, Emma se graissa donc les mains à cette poussière des vieux cabinets de lecture. Avec Walter Scott, plus tard, elle s'éprit de choses historiques, rêva bahuts, salle des gardes et ménestrels. Elle aurait voulu vivre dans quelque vieux manoir, comme ces châtelaines au long corsage, qui, sous le trèfle des ogives, passaient leurs jours, le coude sur la pierre et le menton dans la main, à regarder venir du fond de la campagne un cavalier à plume blanche qui galope sur un cheval noir. Elle eut dans ce temps-là le culte de Marie Stuart, et des vénérations enthousiastes à l'endroit des femmes illustres ou infortunées. Jeanne d'Arc, Héloïse, Agnès Sorel, la belle Ferronnière et Clémence Isaure, pour elle, se détachaient comme des comètes sur l'immensité ténébreuse de l'histoire, où saillissaient encore çà et là, mais plus perdus dans l'ombre et sans aucun rapport entre eux, saint Louis avec son chêne, Bayard mourant, quelques férocités de Louis XI, un peu de Saint-Barthélemy, le panache du Béarnais, et toujours le souvenir des assiettes peintes où Louis XIV était vanté. À la classe de musique, dans les romances qu'elle chantait, il n'était question que de petits anges aux ailes d'or, de madones, de lagunes, de gondoliers, pacifiques compositions qui lui laissaient entrevoir, à travers la niaiserie du style et les imprudences de la note, l'attirante fantasmagorie des réalités sentimentales. Quelques-unes de ses camarades apportaient au couvent les keepsakes qu'elles avaient reçus en étrennes. Il les fallait cacher, c'était une affaire; on les lisait au dortoir. Maniant délicatement leurs belles reliures de satin, Emma fixait ses regards éblouis sur le nom des auteurs inconnus qui avaient signé, le plus souvent, comtes ou vicomtes, au bas de leurs pièces. Elle frémissait, en soulevant de son haleine le papier de soie des gravures, qui se levait à demi plié et retombait doucement contre la page. C'était, derrière la balustrade d'un balcon, un jeune homme en court manteau qui serrait dans ses bras une jeune fille en robe blanche, portant une aumônière à sa ceinture; ou bien les portraits anonymes des ladies anglaises à boucles blondes, qui, sous leur chapeau de paille rond, vous regardent avec leurs grands yeux clairs. On en voyait d'étalées dans des voitures, glissant au milieu des parcs, où un lévrier sautait devant l'attelage que conduisaient au trot deux petits postillons en culotte blanche. D'autres, rêvant sur des sofas près d'un billet décacheté, contemplaient la lune, par la fenêtre entrouverte, à demi drapée d'un rideau noir. Les naïves, une larme sur la joue, becquetaient une tourterelle à travers les barreaux d'une cage gothique, ou, souriant la tête sur l'épaule, effeuillaient une marguerite de leurs doigts pointus, retroussés comme des souliers à la poulaine. Et vous y étiez aussi, sultans à longues pipes, pâmés sous des tonnelles, aux bras des bayadères, djiaours, sabres turcs, bonnets grecs, et vous surtout, paysages blafards des contrées dithyrambiques, qui souvent nous montrez à la fois des palmiers, des sapins, des tigres à droite, un lion à gauche, des minarets tartares à l'horizon, au premier plan des ruines romaines, puis des chameaux accroupis; -- le tout encadré d'une forêt vierge bien nettoyée, et avec un grand rayon de soleil perpendiculaire tremblotant dans l'eau, où se détachent en écorchures blanches, sur un fond d'acier gris, de loin en loin, des cygnes qui nagent. Et l'abat-jour du quinquet, accroché dans la muraille au-dessus de la tête d'Emma, éclairait tous ces tableaux du monde, qui passaient devant elle les uns après les autres, dans le silence du dortoir et au bruit lointain de quelque fiacre attardé qui roulait encore sur les boulevards. Quand sa mère mourut, elle pleura beaucoup les premiers jours. Elle se fit faire un tableau funèbre avec les cheveux de la défunte, et, dans une lettre qu'elle envoyait aux Bertaux, toute pleine de réflexions tristes sur la vie, elle demandait qu'on l'ensevelît plus tard dans le même tombeau. Le bonhomme la crut malade et vint la voir. Emma fut intérieurement satisfaite de se sentir arrivée du premier coup à ce rare idéal des existences pâles, où ne parviennent jamais les coeurs médiocres. Elle se laissa donc glisser dans les méandres lamartiniens, écouta les harpes sur les lacs, tous les chants de cygnes mourants, toutes les chutes de feuilles, les vierges pures qui montent au ciel, et la voix de l'Éternel discourant dans les vallons. Elle s'en ennuya, n'en voulut point convenir, continua par habitude, ensuite par vanité, et fut enfin surprise de se sentir apaisée, et sans plus de tristesse au coeur que de rides sur son front. Les bonnes religieuses, qui avaient si bien présumé de sa vocation, s'aperçurent avec de grands étonnements que mademoiselle Rouault semblait échapper à leur soin. Elles lui avaient, en effet, tant prodigué les offices, les retraites, les neuvaines et les sermons, si bien prêché le respect que l'on doit aux saints et aux martyrs, et donné tant de bons conseils pour la modestie du corps et le salut de son âme, qu'elle fit comme les chevaux que l'on tire par la bride: elle s'arrêta court et le mors lui sortit des dents. Cet esprit, positif au milieu de ses enthousiasmes, qui avait aimé l'église pour ses fleurs, la musique pour les paroles des romances, et la littérature pour ses excitations passionnelles, s'insurgeait devant les mystères de la foi, de même qu'elle s'irritait davantage contre la discipline, qui était quelque chose d'antipathique à sa constitution. Quand son père la retira de pension, on ne fut point fâché de la voir partir. La supérieure trouvait même qu'elle était devenue, dans les derniers temps, peu révérencieuse envers la communauté. Emma, rentrée chez elle, se plut d'abord au commandement des domestiques, prit ensuite la campagne en dégoût et regretta son couvent. Quand Charles vint aux Bertaux pour la première fois, elle se considérait comme fort désillusionnée, n'ayant plus rien à apprendre, ne devant plus rien sentir. Mais l'anxiété d'un état nouveau, ou peut-être l'irritation causée par la présence de cet homme, avait suffi à lui faire croire qu'elle possédait enfin cette passion merveilleuse qui jusqu'alors s'était tenue comme un grand oiseau au plumage rose planant dans la splendeur des ciels poétiques; -- et elle ne pouvait s'imaginer à présent que ce calme où elle vivait fût le bonheur qu'elle avait rêvé. VII Elle songeait quelquefois que c'étaient là pourtant les plus beaux jours de sa vie, la lune de miel, comme on disait. Pour en goûter la douceur, il eût fallu, sans doute, s'en aller vers ces pays à noms sonores où les lendemains de mariage ont de plus suaves paresses! Dans des chaises de poste, sous des stores de soie bleue, on monte au pas des routes escarpées, écoutant la chanson du postillon, qui se répète dans la montagne avec les clochettes des chèvres et le bruit sourd de la cascade. Quand le soleil se couche, on respire au bord des golfes le parfum des citronniers; puis, le soir, sur la terrasse des villas, seuls et les doigts confondus, on regarde les étoiles en faisant des projets. Il lui semblait que certains lieux sur la terre devaient produire du bonheur, comme une plante particulière au sol et qui pousse mal tout autre part. Que ne pouvait-elle s'accouder sur le balcon des chalets suisses ou enfermer sa tristesse dans un cottage écossais, avec un mari vêtu d'un habit de velours noir à longues basques, et qui porte des bottes molles, un chapeau pointu et des manchettes! Peut-être aurait-elle souhaité faire à quelqu'un la confidence de toutes ces choses. Mais comment dire un insaisissable malaise, qui change d'aspect comme les nuées, qui tourbillonne comme le vent? Les mots lui manquaient donc, l'occasion, la hardiesse. Si Charles l'avait voulu cependant, s'il s'en fût douté, si son regard, une seule fois, fût venu à la rencontre de sa pensée, il lui semblait qu'une abondance subite se serait détachée de son coeur, comme tombe la récolte d'un espalier quand on y porte la main. Mais, à mesure que se serrait davantage l'intimité de leur vie; un détachement intérieur se faisait qui la déliait de lui. La conversation de Charles était plate comme un trottoir de rue, et les idées de tout le monde y défilaient dans leur costume ordinaire, sans exciter d'émotion, de rire ou de rêverie. Il n'avait jamais été curieux, disait-il, pendant qu'il habitait Rouen, d'aller voir au théâtre les acteurs de Paris. Il ne savait ni nager, ni faire des armes, ni tirer le pistolet, et il ne put, un jour, lui expliquer un terme d'équitation qu'elle avait rencontré dans un roman. Un homme, au contraire, ne devait-il pas, tout connaître, exceller en des activités multiples, vous initier aux énergies de la passion, aux raffinements de la vie, à tous les mystères? Mais il n'enseignait rien, celui-là, ne savait rien, ne souhaitait rien. Il la croyait heureuse; et elle lui en voulait de ce calme si bien assis, de cette pesanteur sereine, du bonheur même qu'elle lui donnait. Elle dessinait quelquefois; et c'était pour Charles un grand amusement que de rester là, tout debout à la regarder penchée sur son carton, clignant des yeux afin de mieux voir son ouvrage, ou arrondissant, sur son pouce, des boulettes de mie de pain. Quant au piano, plus les doigts y couraient vite, plus il s'émerveillait. Elle frappait sur les touches avec aplomb, et parcourait du haut en bas tout le clavier sans s'interrompre. Ainsi secoué par elle, le vieil instrument, dont les cordes frisaient, s'entendait jusqu'au bout du village si la fenêtre était ouverte, et souvent le clerc de l'huissier qui passait sur la grande route, nu-tête et en chaussons, s'arrêtait à l'écouter, sa feuille de papier à la main. Emma, d'autre part; savait conduire sa maison. Elle envoyait aux malades le compte des visites, dans des lettres bien tournées, qui ne sentaient pas la facture. Quand ils avaient, le dimanche, quelque voisin à dîner, elle trouvait moyen d'offrir un plat coquet, s'entendait à poser sur des feuilles de vigne les pyramides de reines-claudes, servait renversés les pots de confitures dans une assiette, et même elle parlait d'acheter des rince-bouche pour le dessert. Il rejaillissait de tout cela beaucoup de considération sur Bovary. Charles finissait par s'estimer davantage de ce qu'il possédait une pareille femme. Il montrait avec orgueil, dans la salle, deux petits croquis d'elle, à la mine de plomb, qu'il avait fait encadrer de cadres très larges et suspendus contre le papier de la muraille à de longs cordons verts. Au sortir de la messe, on le voyait sur sa porte avec de belles pantoufles en tapisserie. Il rentrait tard, à dix heures, minuit quelquefois. Alors il demandait à manger, et, comme la bonne était couchée, c'était Emma qui le servait. Il retirait sa redingote pour dîner plus à son aise. Il disait les uns après les autres tous les gens qu'il avait rencontrés, les villages où il avait été, les ordonnances qu'il avait écrites, et satisfait de lui-même, il mangeait le reste du miroton, épluchait son fromage, croquait une pomme, vidait sa carafe, puis s'allait mettre au lit, se couchait sur le dos et ronflait. Comme il avait eu longtemps l'habitude du bonnet de coton, son foulard ne lui tenait pas aux oreilles; aussi ses cheveux, le matin, étaient rabattus pêle-mêle sur sa figure et blanchis par le duvet de son oreiller, dont les cordons se dénouaient pendant la nuit. Il portait toujours de fortes bottes, qui avaient au cou-de- pied deux plis épais obliquant vers les chevilles, tandis que le reste de l'empeigne se continuait en ligne droite, tendu comme par un pied de bois. Il disait que c'était bien assez bon pour la campagne. Sa mère l'approuvait en cette économie; car elle le venait voir comme autrefois, lorsqu'il y avait eu chez elle quelque bourrasque un peu violente; et cependant madame Bovary mère semblait prévenue contre sa bru. Elle lui trouvait un genre trop relevé pour leur position de fortune; le bois, le sucre et la chandelle filaient comme dans une grande maison, et la quantité de braise qui se brûlait à la cuisine aurait suffi pour vingt-cinq plats! Elle rangeait son linge dans les armoires et lui apprenait à surveiller le boucher quand il apportait la viande. Emma recevait ces leçons; madame Bovary les prodiguait; et les mots de ma fille et de ma mère s'échangeaient tout le long du jour, accompagnés d'un petit frémissement des lèvres, chacune lançant des paroles douces d'une voix tremblante de colère. Du temps de madame Dubuc, la vieille femme se sentait encore la préférée; mais, à présent, l'amour de Charles pour Emma lui semblait une désertion de sa tendresse, un envahissement sur ce qui lui appartenait; et elle observait le bonheur de son fils avec un silence triste, comme quelqu'un de ruiné qui regarde, à travers les carreaux, des gens attablés dans son ancienne maison. Elle lui rappelait, en manière de souvenirs, ses peines et ses sacrifices, et, les comparant aux négligences d'Emma, concluait qu'il n'était point raisonnable de l'adorer d'une façon si exclusive. Charles ne savait que répondre; il respectait sa mère, et il aimait infiniment sa femme; il considérait le jugement de l'une comme infaillible, et cependant il trouvait l'autre irréprochable. Quand madame Bovary était partie, il essayait de hasarder timidement, et dans les mêmes termes, une ou deux des plus anodines observations qu'il avait entendu faire à sa maman; Emma, lui prouvant d'un mot qu'il se trompait, le renvoyait à ses malades. Cependant, d'après des théories qu'elle croyait bonnes, elle voulut se donner de l'amour. Au clair de lune, dans le jardin, elle récitait tout ce qu'elle savait par coeur de rimes passionnées et lui chantait en soupirant des adagios mélancoliques; mais elle se trouvait ensuite aussi calme qu'auparavant, et Charles n'en paraissait ni plus amoureux ni plus remué. Quand elle eut ainsi un peu battu le briquet sur son coeur sans en faire jaillir une étincelle, incapable, du reste, de comprendre ce qu'elle n'éprouvait pas, comme de croire à tout ce qui ne se manifestait point par des formes convenues, elle se persuada sans peine que la passion de Charles n'avait plus rien d'exorbitant. Ses expansions étaient devenues régulières; il l'embrassait à de certaines heures. C'était une habitude parmi les autres, et comme un dessert prévu d'avance, après la monotonie du dîner. Un garde-chasse, guéri par Monsieur, d'une fluxion de poitrine, avait donné à Madame une petite levrette d'Italie; elle la prenait pour se promener, car elle sortait quelquefois, afin d'être seule un instant et de n'avoir plus sous les yeux l'éternel jardin avec la route poudreuse. Elle allait jusqu'à la hêtraie de Banneville, près du pavillon abandonné qui fait l'angle du mur, du côté des champs. Il y a dans le saut-de-loup, parmi les herbes, de longs roseaux à feuilles coupantes. Elle commençait par regarder tout alentour, pour voir si rien n'avait changé depuis la dernière fois qu'elle était venue. Elle retrouvait aux mêmes places les digitales et les ravenelles, les bouquets d'orties entourant les gros cailloux, et les plaques de lichen le long des trois fenêtres, dont les volets toujours clos s'égrenaient de pourriture, sur leurs barres de fer rouillées. Sa pensée, sans but d'abord, vagabondait au hasard, comme sa levrette, qui faisait des cercles dans la campagne, jappait après les papillons jaunes, donnait la chasse aux musaraignes; ou mordillait les coquelicots sur le bord d'une pièce de blé. Puis ses idées peu à peu se fixaient, et, assise sur le gazon, qu'elle fouillait à petits coups avec le bout de son ombrelle, Emma se répétait: -- Pourquoi, mon Dieu! me suis-je mariée? Elle se demandait s'il n'y aurait pas eu moyen, par d'autres combinaisons du hasard, de rencontrer un autre homme; et elle cherchait à imaginer quels eussent été ces événements non survenus, cette vie différente, ce mari qu'elle ne connaissait pas. Tous, en effet, ne ressemblaient pas à celui-là. Il aurait pu être beau, spirituel, distingué, attirant, tels qu'ils étaient sans doute, ceux qu'avaient épousés ses anciennes camarades du couvent. Que faisaient-elles maintenant? À la ville, avec le bruit des rues, le bourdonnement des théâtres et les clartés du bal, elles avaient des existences où le coeur se dilate, où les sens s'épanouissent. Mais elle, sa vie était froide comme un grenier dont la lucarne est au nord, et l'ennui, araignée silencieuse, filait sa toile dans l'ombre à tous les coins de son coeur. Elle se rappelait les jours de distribution de prix, où elle montait sur l'estrade pour aller chercher ses petites couronnes. Avec ses cheveux en tresse, sa robe blanche et ses souliers de prunelle découverts, elle avait une façon gentille, et les messieurs, quand elle regagnait sa place, se penchaient pour lui faire des compliments; la cour était pleine de calèches, on lui disait adieu par les portières, le maître de musique passait en saluant, avec sa boîte à violon. Comme c'était loin, tout cela! comme c'était loin! Elle appelait Djali, la prenait entre ses genoux, passait ses doigts sur sa longue tête fine et lui disait: -- Allons, baisez maîtresse, vous qui n'avez pas de chagrins. Puis, considérant la mine mélancolique du svelte animal qui bâillait avec lenteur, elle s'attendrissait, et, le comparant à elle-même, lui parlait tout haut, comme à quelqu'un d'affligé que l'on console. Il arrivait parfois des rafales de vent, brises de la mer qui, roulant d'un bond sur tout le plateau du pays de Caux, apportaient, jusqu'au loin dans les champs, une fraîcheur salée. Les joncs sifflaient à ras de terre, et les feuilles des hêtres bruissaient en un frisson rapide, tandis que les cimes, se balançant toujours, continuaient leur grand murmure. Emma serrait son châle contre ses épaules et se levait. Dans l'avenue, un jour vert rabattu par le feuillage éclairait la mousse rase qui craquait doucement sous ses pieds. Le soleil se couchait; le ciel était rouge entre les branches, et les troncs pareils des arbres plantés en ligne droite semblaient une colonnade brune se détachant sur un fond d'or; une peur la prenait, elle appelait Djali, s'en retournait vite à Tostes par la grande route, s'affaissait dans un fauteuil, et de toute la soirée ne parlait pas. Mais, vers la fin de septembre, quelque chose d'extraordinaire tomba dans sa vie: elle fut invitée à la Vaubyessard, chez le marquis d'Andervilliers. Secrétaire d'État sous la Restauration, le Marquis, cherchant à rentrer dans la vie politique, préparait de longue main sa candidature à la Chambre des députés. Il faisait, l'hiver, de nombreuses distributions de fagots, et, au Conseil général, réclamait avec exaltation toujours des routes pour son arrondissement. Il avait eu, lors des grandes chaleurs, un abcès dans la bouche, dont Charles l'avait soulagé comme par miracle, en y donnant à point un coup de lancette. L'homme d'affaires, envoyé à Tostes pour payer l'opération, conta, le soir, qu'il avait vu dans le jardinet du médecin des cerises superbes. Or, les cerisiers poussaient mal à la Vaubyessard, M. le Marquis demanda quelques boutures à Bovary, se fit un devoir de l'en remercier lui-même, aperçut Emma, trouva qu'elle avait une jolie taille et qu'elle ne saluait point en paysanne; si bien qu'on ne crut pas au château outrepasser les bornes de la condescendance, ni d'autre part commettre une maladresse, en invitant le jeune ménage. Un mercredi, à trois heures, M. et madame Bovary, montés dans leur boc, partirent pour la Vaubyessard, avec une grande malle attachée par derrière et une boîte à chapeau qui était posée devant le tablier. Charles avait, de plus, un carton entre les jambes. Ils arrivèrent à la nuit tombante, comme on commençait à allumer des lampions dans le parc, afin d'éclairer les voitures. VIII Le château, de construction moderne, à l'Italienne, avec deux ailes avançant et trois perrons, se déployait au bas d'une immense pelouse où paissaient quelques vaches, entre des bouquets de grands arbres espacés, tandis que des bannettes d'arbustes, rhododendrons, seringas et boules-de-neige bombaient leurs touffes de verdure inégales sur la ligne courbe du chemin sablé. Une rivière passait sous un pont; à travers la brume, on distinguait des bâtiments à toit de chaume, éparpillés dans la prairie, que bordaient en pente douce deux coteaux couverts de bois, et par derrière, dans les massifs, se tenaient, sur deux lignes parallèles, les remises et les écuries, restes conservés de l'ancien château démoli. Le boc de Charles s'arrêta devant le perron du milieu; des domestiques parurent; le Marquis s'avança, et, offrant son bras à la femme du médecin, l'introduisit dans le vestibule. Il était pavé de dalles en marbre, très haut, et le bruit des pas, avec celui des voix, y retentissait comme dans une église. En face montait un escalier droit, et à gauche une galerie donnant sur le jardin conduisait à la salle de billard dont on entendait, dès la porte, caramboler les boules d'ivoire. Comme elle la traversait pour aller au salon, Emma vit autour du jeu des hommes à figure grave, le menton posé sur de hautes cravates, décorés tous, et qui souriaient silencieusement, en poussant leur queue. Sur la boiserie sombre du lambris, de grands cadres dorés portaient, au bas de leur bordure, des noms écrits en lettres noires. Elle lut: «Jean-Antoine d'Andervilliers d'Yverbonville, comte de la Vaubyessard et baron de la Fresnaye, tué à la bataille de Coutras, le 20 octobre 1587.» Et sur un autre: «Jean-Antoine-Henry-Guy d'Andervilliers de la Vaubyessard, amiral de France et chevalier de l'ordre de Saint-Michel, blessé au combat de la Hougue-Saint- Vaast, le 29 mai 1692, mort à la Vaubyessard le 23 janvier 1693.» Puis on distinguait à peine ceux qui suivaient, car la lumière des lampes, rabattue sur le tapis vert du billard, laissait flotter une ombre dans l'appartement. Brunissant les toiles horizontales, elle se brisait contre elles en arêtes fines, selon les craquelures du vernis; et de tous ces grands carrés noirs bordés d'or sortaient, çà et là, quelque portion plus claire de la peinture, un front pâle, deux yeux qui vous regardaient, des perruques se déroulant sur l'épaule poudrée des habits rouges, ou bien la boucle d'une jarretière au haut d'un mollet rebondi. Le Marquis ouvrit la porte du salon; une des dames se leva (la Marquise elle-même), vint à la rencontre d'Emma et la fit asseoir près d'elle, sur une causeuse, où elle se mit à lui parler amicalement, comme si elle la connaissait depuis longtemps. C'était une femme de la quarantaine environ, à belles épaules, à nez busqué, à la voix traînante, et portant, ce soir-là, sur ses cheveux châtains, un simple fichu de guipure qui retombait par derrière, en triangle. Une jeune personne blonde se tenait à côté, dans une chaise à dossier long; et des messieurs, qui avaient une petite fleur à la boutonnière de leur habit, causaient avec les dames, tout autour de la cheminée. À sept heures, on servit le dîner. Les hommes, plus nombreux, s'assirent à la première table, dans le vestibule, et les dames à la seconde, dans la salle à manger, avec le Marquis et la Marquise. Emma se sentit, en entrant, enveloppée par un air chaud, mélange du parfum des fleurs et du beau linge, du fumet des viandes et de l'odeur des truffes. Les bougies des candélabres allongeaient des flammes sur les cloches d'argent; les cristaux à facettes, couverts d'une buée mate, se renvoyaient des rayons pâles; des bouquets étaient en ligne sur toute la longueur de la table, et, dans les assiettes à large bordure, les serviettes, arrangées en manière de bonnet d'évêque, tenaient entre le bâillement de leurs deux plis chacune un petit pain de forme ovale. Les pattes rouges des homards dépassaient les plats; de gros fruits dans des corbeilles à jour s'étageaient sur la mousse; les cailles avaient leurs plumes, des fumées montaient; et, en bas de soie, en culotte courte, en cravate blanche, en jabot, grave comme un juge, le maître d'hôtel, passant entre les épaules des convives les plats tout découpés, faisait d'un coup de sa cuiller sauter pour vous le morceau qu'on choisissait. Sur le grand poêle de porcelaine à baguette de cuivre, une statue de femme drapée jusqu'au menton regardait immobile la salle pleine de monde. Madame Bovary remarqua que plusieurs dames n'avaient pas mis leurs gants dans leur verre. Cependant, au haut bout de la table, seul parmi toutes ces femmes, courbé sur son assiette remplie, et la serviette nouée dans le dos comme un enfant, un vieillard mangeait, laissant tomber de sa bouche des gouttes de sauce. Il avait les yeux éraillés et portait une petite queue enroulée d'un ruban noir. C'était le beau-père du marquis, le vieux duc de Laverdière, l'ancien favori du comte d'Artois, dans le temps des parties de chasse au Vaudreuil, chez le marquis de Conflans, et qui avait été, disait-on, l'amant de la reine Marie-Antoinette entre MM. de Coigny et de Lauzun. Il avait mené une vie bruyante de débauches, pleine de duels, de paris, de femmes enlevées, avait dévoré sa fortune et effrayé toute sa famille. Un domestique, derrière sa chaise, lui nommait tout haut, dans l'oreille, les plats qu'il désignait du doigt en bégayant; et sans cesse les yeux d'Emma revenaient d'eux-mêmes sur ce vieil homme à lèvres pendantes comme sur quelque chose d'extraordinaire et d'auguste. Il avait vécu à la Cour et couché dans le lit des reines! On versa du vin de Champagne à la glace. Emma frissonna de toute sa peau en sentant ce froid dans sa bouche. Elle n'avait jamais vu de grenades ni mangé d'ananas. Le sucre en poudre même lui parut plus blanc et plus fin qu'ailleurs. Les dames, ensuite, montèrent dans leurs chambres s'apprêter pour le bal. Emma fit sa toilette avec la conscience méticuleuse d'une actrice à son début. Elle disposa ses cheveux d'après les recommandations du coiffeur, et elle entra dans sa robe de barège, étalée sur le lit. Le pantalon de Charles le serrait au ventre. -- Les sous-pieds vont me gêner pour danser, dit-il. -- Danser? reprit Emma. -- Oui! -- Mais tu as perdu la tête! on se moquerait de toi, reste à ta place. D'ailleurs, c'est plus convenable pour un médecin, ajouta- t-elle. Charles se tut. Il marchait de long en large, attendant qu'Emma fût habillée. Il la voyait par derrière, dans la glace, entre deux flambeaux. Ses yeux noirs semblaient plus noirs. Ses bandeaux, doucement bombés vers les oreilles, luisaient d'un éclat bleu; une rose à son chignon tremblait sur une tige mobile, avec des gouttes d'eau factices au bout de ses feuilles. Elle avait une robe de safran pâle, relevée par trois bouquets de roses pompon mêlées de verdure. Charles vint l'embrasser sur l'épaule. -- Laisse-moi! dit-elle, tu me chiffonnes. On entendit une ritournelle de violon et les sons d'un cor. Elle descendit l'escalier, se retenant de courir. Les quadrilles étaient commencés. Il arrivait du monde. On se poussait. Elle se plaça près de la porte, sur une banquette. Quand la contredanse fut finie, le parquet resta libre pour les groupes d'hommes causant debout et les domestiques en livrée qui apportaient de grands plateaux. Sur la ligne des femmes assises, les éventails peints s'agitaient, les bouquets cachaient à demi le sourire des visages, et les flacons à bouchon d'or tournaient dans des mains entrouvertes dont les gants blancs marquaient la forme des ongles et serraient la chair au poignet. Les garnitures de dentelles, les broches de diamants, les bracelets à médaillon frissonnaient aux corsages, scintillaient aux poitrines, bruissaient sur les bras nus. Les chevelures, bien collées sur les fronts et tordues à la nuque, avaient, en couronnes, en grappes ou en rameaux, des myosotis, du jasmin, des fleurs de grenadier, des épis ou des bleuets. Pacifiques à leurs places, des mères à figure renfrognée portaient des turbans rouges. Le coeur d'Emma lui battit un peu lorsque, son cavalier la tenant par le bout des doigts, elle vint se mettre en ligne et attendit le coup d'archet pour partir. Mais bientôt l'émotion disparut; et, se balançant au rythme de l'orchestre, elle glissait en avant, avec des mouvements légers du cou. Un sourire lui montait aux lèvres à certaines délicatesses du violon, qui jouait seul, quelquefois, quand les autres instruments se taisaient; on entendait le bruit clair des louis d'or qui se versaient à côté, sur le tapis des tables; puis tout reprenait à la fois, le cornet à pistons lançait un éclat sonore, les pieds retombaient en mesure, les jupes se bouffaient et frôlaient, les mains se donnaient, se quittaient; les mêmes yeux, s'abaissant devant vous, revenaient se fixer sur les vôtres. Quelques hommes (une quinzaine) de vingt-cinq à quarante ans, disséminés parmi les danseurs ou causant à l'entrée des portes, se distinguaient de la foule par un air de famille, quelles que fussent leurs différences d'âge, de toilette ou de figure. Leurs habits, mieux faits, semblaient d'un drap plus souple, et leurs cheveux, ramenés en boucles vers les tempes, lustrés par des pommades plus fines. Ils avaient le teint de la richesse, ce teint blanc que rehaussent la pâleur des porcelaines, les moires du satin, le vernis des beaux meubles, et qu'entretient dans sa santé un régime discret de nourritures exquises. Leur cou tournait à l'aise sur des cravates basses; leurs favoris longs tombaient sur des cols rabattus; ils s'essuyaient les lèvres à des mouchoirs brodés d'un large chiffre, d'où sortait une odeur suave. Ceux qui commençaient à vieillir avaient l'air jeune, tandis que quelque chose de mûr s'étendait sur le visage des jeunes. Dans leurs regards indifférents flottait la quiétude de passions journellement assouvies; et, à travers leurs manières douces, perçait cette brutalité particulière que communique la domination de choses à demi faciles, dans lesquelles la force s'exerce et où la vanité s'amuse, le maniement des chevaux de race et la société des femmes perdues. À trois pas d'Emma, un cavalier en habit bleu causait Italie avec une jeune femme pâle, portant une parure de perles. Ils vantaient la grosseur des piliers de Saint-Pierre, Tivoli, le Vésuve, Castellamare et les Cassines, les roses de Gênes, le Colisée au clair de lune. Emma écoutait de son autre oreille une conversation pleine de mots qu'elle ne comprenait pas. On entourait un tout jeune homme qui avait battu, la semaine d'avant, Miss Arabelle et Romulus, et gagné deux mille louis à sauter un fossé, en Angleterre. L'un se plaignait de ses coureurs qui engraissaient; un autre, des fautes d'impression qui avaient dénaturé le nom de son cheval. L'air du bal était lourd; les lampes pâlissaient. On refluait dans la salle de billard. Un domestique monta sur une chaise et cassa deux vitres; au bruit des éclats de verre, madame Bovary tourna la tête et aperçut dans le jardin, contre les carreaux, des faces de paysans qui regardaient. Alors le souvenir des Bertaux lui arriva. Elle revit la ferme, la mare bourbeuse, son père en blouse sous les pommiers, et elle se revit elle-même, comme autrefois, écrémant avec son doigt les terrines de lait dans la laiterie. Mais, aux fulgurations de l'heure présente, sa vie passée, si nette jusqu'alors, s'évanouissait tout entière, et elle doutait presque de l'avoir vécue. Elle était là; puis autour du bal, il n'y avait plus que de l'ombre, étalée sur tout le reste. Elle mangeait alors une glace au marasquin, qu'elle tenait de la main gauche dans une coquille de vermeil, et fermait à demi les yeux, la cuiller entre les dents. Une dame, près d'elle, laissa tomber son éventail. Un danseur passait. -- Que vous seriez bon, monsieur, dit la dame, de vouloir bien ramasser mon éventail, qui est derrière ce canapé! Le monsieur s'inclina, et, pendant qu'il faisait le mouvement d'étendre son bras, Emma vit la main de la jeune dame qui jetait dans son chapeau quelque chose de blanc, plié en triangle. Le monsieur, ramenant l'éventail, l'offrit à la dame, respectueusement; elle le remercia d'un signe de tête et se mit à respirer son bouquet. Après le souper, où il y eut beaucoup de vins d'Espagne et de vins du Rhin, des potages à la bisque et au lait d'amandes, des puddings à la Trafalgar et toutes sortes de viandes froides avec des gelées alentour qui tremblaient dans les plats, les voitures, les unes après les autres, commencèrent à s'en aller. En écartant du coin le rideau de mousseline, on voyait glisser dans l'ombre la lumière de leurs lanternes. Les banquettes s'éclaircirent; quelques joueurs restaient encore; les musiciens rafraîchissaient, sur leur langue, le bout de leurs doigts; Charles dormait à demi, le dos appuyé contre une porte. À trois heures du matin, le cotillon commença. Emma ne savait pas valser. Tout le monde valsait, mademoiselle d'Andervilliers elle- même et la marquise; il n'y avait plus que les hôtes du château, une douzaine de personnes à peu près. Cependant, un des valseurs, qu'on appelait familièrement vicomte, et dont le gilet très ouvert semblait moulé sur la poitrine, vint une seconde fois encore inviter madame Bovary, l'assurant qu'il la guiderait et qu'elle s'en tirerait bien. Ils commencèrent lentement, puis allèrent plus vite. Ils tournaient: tout tournait autour d'eux, les lampes, les meubles, les lambris, et le parquet, comme un disque sur un pivot. En passant auprès des portes, la robe d'Emma, par le bas, s'éraflait au pantalon; leurs jambes entraient l'une dans l'autre; il baissait ses regards vers elle, elle levait les siens vers lui; une torpeur la prenait, elle s'arrêta. Ils repartirent; et, d'un mouvement plus rapide, le vicomte, l'entraînant, disparut avec elle jusqu'au bout de la galerie, où, haletante, elle faillit tomber, et, un instant, s'appuya la tête sur sa poitrine. Et puis, tournant toujours, mais plus doucement, il la reconduisit à sa place; elle se renversa contre la muraille et mit la main devant ses yeux. Quand elle les rouvrit, au milieu du salon, une dame assise sur un tabouret avait devant elle trois valseurs agenouillés. Elle choisit le Vicomte, et le violon recommença. On les regardait. Ils passaient et revenaient, elle immobile du corps et le menton baissé, et lui toujours dans sa même pose, la taille cambrée, le coude arrondi, la bouche en avant. Elle savait valser, celle-là! Ils continuèrent longtemps et fatiguèrent tous les autres. On causa quelques minutes encore, et, après les adieux ou plutôt le bonjour, les hôtes du château s'allèrent coucher. Charles se traînait à la rampe, les genoux lui rentraient dans le corps. Il avait passé cinq heures de suite, tout debout devant les tables, à regarder jouer au whist sans y rien comprendre. Aussi poussa-t-il un grand soupir de satisfaction lorsqu'il eut retiré ses bottes. Emma mit un châle sur ses épaules, ouvrit la fenêtre et s'accouda. La nuit était noire. Quelques gouttes de pluie tombaient. Elle aspira le vent humide qui lui rafraîchissait les paupières. La musique du bal bourdonnait encore à ses oreilles, et elle faisait des efforts pour se tenir éveillée, afin de prolonger l'illusion de cette vie luxueuse qu'il lui faudrait tout à l'heure abandonner. Le petit jour parut. Elle regarda les fenêtres du château, longuement, tâchant de deviner quelles étaient les chambres de tous ceux qu'elle avait remarqués la veille. Elle aurait voulu savoir leurs existences, y pénétrer, s'y confondre. Mais elle grelottait de froid. Elle se déshabilla et se blottit entre les draps, contre Charles qui dormait. Il y eut beaucoup de monde au déjeuner. Le repas dura dix minutes; on ne servit aucune liqueur, ce qui étonna le médecin. Ensuite mademoiselle d'Andervilliers ramassa des morceaux de brioche dans une bannette, pour les porter aux cygnes sur la pièce d'eau, et on s'alla promener dans la serre chaude, où des plantes bizarres, hérissées de poils, s'étageaient en pyramides sous des vases suspendus, qui, pareils à des nids de serpents trop pleins, laissaient retomber, de leurs bords, de longs cordons verts entrelacés. L'orangerie, que l'on trouvait au bout, menait à couvert jusqu'aux communs du château. Le Marquis, pour amuser la jeune femme, la mena voir les écuries. Au-dessus des râteliers en forme de corbeille, des plaques de porcelaine portaient en noir le nom des chevaux. Chaque bête s'agitait dans sa stalle, quand on passait près d'elle, en claquant de la langue. Le plancher de la sellerie luisait à l'oeil comme le parquet d'un salon. Les harnais de voiture étaient dressés dans le milieu sur deux colonnes tournantes, et les mors, les fouets, les étriers, les gourmettes rangés en ligne tout le long de la muraille. Charles, cependant, alla prier un domestique d'atteler son boc. On l'amena devant le perron, et, tous les paquets y étant fourrés, les époux Bovary firent leurs politesses au Marquis et à la Marquise, et repartirent pour Tostes. Emma, silencieuse, regardait tourner les roues. Charles, posé sur le bord extrême de la banquette, conduisait les deux bras écartés, et le petit cheval trottait l'amble dans les brancards, qui étaient trop larges pour lui. Les guides molles battaient sur sa croupe en s'y trempant d'écume, et la boîte ficelée derrière le boc donnait contre la caisse de grands coups réguliers. Ils étaient sur les hauteurs de Thibourville, lorsque devant eux, tout à coup, des cavaliers passèrent en riant, avec des cigares à la bouche. Emma crut reconnaître le Vicomte: elle se détourna, et n'aperçut à l'horizon que le mouvement des têtes s'abaissant et montant, selon la cadence inégale du trot ou du galop. Un quart de lieue plus loin, il fallut s'arrêter pour raccommoder, avec de la corde, le reculement qui était rompu. Mais Charles, donnant au harnais un dernier coup d'oeil, vit quelque chose par terre, entre les jambes de son cheval; et il ramassa un porte-cigares tout bordé de soie verte et blasonné à son milieu comme la portière d'un carrosse. -- Il y a même deux cigares dedans, dit-il; ce sera pour ce soir, après dîner. -- Tu fumes donc? demanda-t-elle. -- Quelquefois, quand l'occasion se présente. Il mit sa trouvaille dans sa poche et fouetta le bidet. Quand ils arrivèrent chez eux, le dîner n'était point prêt. Madame s'emporta. Nastasie répondit insolemment. -- Partez! dit Emma. C'est se moquer, je vous chasse. Il y avait pour dîner de la soupe à l'oignon, avec un morceau de veau à l'oseille. Charles, assis devant Emma, dit en se frottant les mains d'un air heureux: -- Cela fait plaisir de se retrouver chez soi! On entendait Nastasie qui pleurait. Il aimait un peu cette pauvre fille. Elle lui avait, autrefois, tenu société pendant bien des soirs, dans les désoeuvrements de son veuvage. C'était sa première pratique, sa plus ancienne connaissance du pays. -- Est-ce que tu l'as renvoyée pour tout de bon? dit-il enfin. -- Oui. Qui m'en empêche? répondit-elle. Puis ils se chauffèrent dans la cuisine, pendant qu'on apprêtait leur chambre. Charles se mit à fumer. Il fumait en avançant les lèvres, crachant à toute minute, se reculant à chaque bouffée. -- Tu vas te faire mal, dit-elle dédaigneusement. Il déposa son cigare, et courut avaler, à la pompe, un verre d'eau froide. Emma, saisissant le porte-cigares, le jeta vivement au fond de l'armoire. La journée fut longue, le lendemain! Elle se promena dans son jardinet, passant et revenant par les mêmes allées, s'arrêtant devant les plates-bandes, devant l'espalier, devant le curé de plâtre, considérant avec ébahissement toutes ces choses d'autrefois qu'elle connaissait si bien. Comme le bal déjà lui semblait loin! Qui donc écartait, à tant de distance, le matin d'avant-hier et le soir d'aujourd'hui? Son voyage à la Vaubyessard avait fait un trou dans sa vie, à la manière de ces grandes crevasses qu'un orage, en une seule nuit, creuse quelquefois dans les montagnes. Elle se résigna pourtant; elle serra pieusement dans la commode sa belle toilette et jusqu'à ses souliers de satin, dont la semelle s'était jaunie à la cire glissante du parquet. Son coeur était comme eux: au frottement de la richesse, il s'était placé dessus quelque chose qui ne s'effacerait pas. Ce fut donc une occupation pour Emma que le souvenir de ce bal. Toutes les fois que revenait le mercredi, elle se disait en s'éveillant: «Ah! il y a huit jours... il y a quinze jours..., il y a trois semaines, j'y étais!» Et peu à peu, les physionomies se confondirent dans sa mémoire, elle oublia l'air des contredanses, elle ne vit plus si nettement les livrées et les appartements; quelques détails s'en allèrent; mais le regret lui resta. IX Souvent, lorsque Charles était sorti, elle allait prendre dans l'armoire, entre les plis du linge où elle l'avait laissé, le porte-cigares en soie verte. Elle le regardait, l'ouvrait, et même elle flairait l'odeur de sa doublure, mêlée de verveine et de tabac. À qui appartenait-il?... Au Vicomte. C'était peut-être un cadeau de sa maîtresse. On avait brodé cela sur quelque métier de palissandre, meuble mignon que l'on cachait à tous les yeux, qui avait occupé bien des heures et où s'étaient penchées les boucles molles de la travailleuse pensive. Un souffle d'amour avait passé parmi les mailles du canevas; chaque coup d'aiguille avait fixé là une espérance ou un souvenir, et tous ces fils de soie entrelacés n'étaient que la continuité de la même passion silencieuse. Et puis le Vicomte, un matin, l'avait emporté avec lui. De quoi avait-on parlé, lorsqu'il restait sur les cheminées à large chambranle, entre les vases de fleurs et les pendules Pompadour? Elle était à Tostes. Lui, il était à Paris, maintenant; là-bas! Comment était ce Paris? Quel nom démesuré! Elle se le répétait à demi-voix, pour se faire plaisir; il sonnait à ses oreilles comme un bourdon de cathédrale, il flamboyait à ses yeux jusque sur l'étiquette de ses pots de pommade. La nuit, quand les mareyeurs, dans leurs charrettes, passaient sous ses fenêtres en chantant la Marjolaine, elle s'éveillait, et écoutant le bruit des roues ferrées, qui, à la sortie du pays, s'amortissait vite sur la terre: -- Ils y seront demain! se disait-elle. Et elle les suivait dans sa pensée, montant et descendant les côtes, traversant les villages, filant sur la grande route à la clarté des étoiles. Au bout d'une distance indéterminée, il se trouvait toujours une place confuse où expirait son rêve. Elle s'acheta un plan de Paris, et, du bout de son doigt, sur la carte, elle faisait des courses dans la capitale. Elle remontait les boulevards, s'arrêtant à chaque angle, entre les lignes des rues, devant les carrés blancs qui figurent les maisons. Les yeux fatigués à la fin, elle fermait ses paupières, et elle voyait dans les ténèbres se tordre au vent des becs de gaz, avec des marche- pieds de calèches, qui se déployaient à grand fracas devant le péristyle des théâtres. Elle s'abonna à la Corbeille, journal des femmes, et au Sylphe des salons. Elle dévorait, sans en rien passer, tous les comptes rendus de premières représentations, de courses et de soirées, s'intéressait au début d'une chanteuse, à l'ouverture d'un magasin. Elle savait les modes nouvelles, l'adresse des bons tailleurs, les jours de Bois ou d'Opéra. Elle étudia, dans Eugène Sue, des descriptions d'ameublements; elle lut Balzac et George Sand, y cherchant des assouvissements imaginaires pour ses convoitises personnelles. À table même, elle apportait son livre, et elle tournait les feuillets, pendant que Charles mangeait en lui parlant. Le souvenir du Vicomte revenait toujours dans ses lectures. Entre lui et les personnages inventés, elle établissait des rapprochements. Mais le cercle dont il était le centre peu à peu s'élargit autour de lui, et cette auréole qu'il avait, s'écartant de sa figure, s'étala plus au loin, pour illuminer d'autres rêves. Paris, plus vague que l'Océan, miroitait donc aux yeux d'Emma dans une atmosphère vermeille. La vie nombreuse qui s'agitait en ce tumulte y était cependant divisée par parties, classée en tableaux distincts. Emma n'en apercevait que deux ou trois qui lui cachaient tous les autres, et représentaient à eux seuls l'humanité complète. Le monde des ambassadeurs marchait sur des parquets luisants, dans des salons lambrissés de miroirs, autour de tables ovales couvertes d'un tapis de velours à crépines d'or. Il y avait là des robes à queue, de grands mystères, des angoisses dissimulées sous des sourires. Venait ensuite la société des duchesses; on y était pâle; on se levait à quatre heures; les femmes, pauvres anges! portaient du point d'Angleterre au bas de leur jupon, et les hommes, capacités méconnues sous des dehors futiles, crevaient leurs chevaux par partie de plaisir, allaient passer à Bade la saison d'été, et, vers la quarantaine enfin, épousaient des héritières. Dans les cabinets de restaurant où l'on soupe après minuit riait, à la clarté des bougies, la foule bigarrée des gens de lettres et des actrices. Ils étaient, ceux- là, prodigues comme des rois, pleins d'ambitions idéales et de délires fantastiques. C'était une existence au-dessus des autres, entre ciel et terre, dans les orages, quelque chose de sublime. Quant au reste du monde, il était perdu, sans place précise, et comme n'existant pas. Plus les choses, d'ailleurs, étaient voisines, plus sa pensée s'en détournait. Tout ce qui l'entourait immédiatement, campagne ennuyeuse, petits bourgeois imbéciles, médiocrité de l'existence, lui semblait une exception dans le monde, un hasard particulier où elle se trouvait prise, tandis qu'au delà s'étendait à perte de vue l'immense pays des félicités et des passions. Elle confondait, dans son désir, les sensualités du luxe avec les joies du coeur, l'élégance des habitudes et les délicatesses du sentiment. Ne fallait-il pas à l'amour, comme aux plantes indiennes, des terrains préparés, une température particulière? Les soupirs au clair de lune, les longues étreintes, les larmes qui coulent sur les mains qu'on abandonne, toutes les fièvres de la chair et les langueurs de la tendresse ne se séparaient donc pas du balcon des grands châteaux qui sont pleins de loisirs, d'un boudoir à stores de soie avec un tapis bien épais, des jardinières remplies, un lit monté sur une estrade, ni du scintillement des pierres précieuses et des aiguillettes de la livrée. Le garçon de la poste, qui, chaque matin, venait panser la jument, traversait le corridor avec ses gros sabots; sa blouse avait des trous, ses pieds étaient nus dans des chaussons. C'était là le groom en culotte courte dont il fallait se contenter! Quand son ouvrage était fini, il ne revenait plus de la journée; car Charles, en rentrant, mettait lui-même son cheval à l'écurie, retirait la selle et passait le licou, pendant que la bonne apportait une botte de paille et la jetait, comme elle le pouvait, dans la mangeoire. Pour remplacer Nastasie (qui enfin partit de Tostes, en versant des ruisseaux de larmes), Emma prit à son service une jeune fille de quatorze ans, orpheline et de physionomie douce. Elle lui interdit les bonnets de coton, lui apprit qu'il fallait vous parler à la troisième personne, apporter un verre d'eau dans une assiette, frapper aux portes avant d'entrer, et à repasser, à empeser, à l'habiller, voulut en faire sa femme de chambre. La nouvelle bonne obéissait sans murmure pour n'être point renvoyée; et, comme Madame, d'habitude, laissait la clef au buffet, Félicité, chaque soir prenait une petite provision de sucre qu'elle mangeait toute seule, dans son lit, après avoir fait sa prière. L'après-midi, quelquefois, elle allait causer en face avec les postillons. Madame se tenait en haut, dans son appartement. Elle portait une robe de chambre tout ouverte, qui laissait voir, entre les revers à châle du corsage, une chemisette plissée avec trois boutons d'or. Sa ceinture était une cordelière à gros glands, et ses petites pantoufles de couleur grenat avaient une touffe de rubans larges, qui s'étalait sur le cou-de-pied. Elle s'était acheté un buvard, une papeterie, un porte-plume et des enveloppes, quoiqu'elle n'eût personne à qui écrire; elle époussetait son étagère, se regardait dans la glace, prenait un livre, puis, rêvant entre les lignes, le laissait tomber sur ses genoux. Elle avait envie de faire des voyages ou de retourner vivre à son couvent. Elle souhaitait à la fois mourir et habiter Paris. Charles, à la neige à la pluie, chevauchait par les chemins de traverse. Il mangeait des omelettes sur la table des fermes, entrait son bras dans des lits humides, recevait au visage le jet tiède des saignées écoutait des râles, examinait des cuvettes, retroussait bien du linge sale; mais il trouvait, tous les soirs, un feu flambant, la table servie, des meubles souples, et une femme en toilette fine, charmante et sentant frais, à ne savoir même d'où venait cette odeur, ou si ce n'était pas sa peau qui parfumait sa chemise. Elle le charmait par quantité de délicatesses: c'était tantôt une manière nouvelle de façonner pour les bougies des bobèches de papier, un volant qu'elle changeait à sa robe, ou le nom extraordinaire d'un mets bien simple, et que la bonne avait manqué, mais que Charles, jusqu'au bout, avalait avec plaisir. Elle vit à Rouen des dames qui portaient à leur montre un paquet de breloques; elle acheta des breloques. Elle voulut sur sa cheminée deux grands vases de verre bleu, et, quelque temps après, un nécessaire d'ivoire, avec un dé de vermeil. Moins Charles comprenait ces élégances, plus il en subissait la séduction. Elles ajoutaient quelque chose au plaisir de ses sens et à la douceur de son foyer. C'était comme une Poussière d'or qui sablait tout du long le petit sentier de sa vie. Il se portait bien, il avait bonne mine; sa réputation était établie tout à fait. Les campagnards le chérissaient parce qu'il n'était pas fier. Il caressait les enfants, n'entrait jamais au cabaret, et, d'ailleurs, inspirait de la confiance par sa moralité. Il réussissait particulièrement dans les catarrhes et maladies de poitrine. Craignant beaucoup de tuer son monde, Charles, en effet, n'ordonnait guère que des potions calmantes, de temps à autre de l'émétique, un bain de pieds ou des sangsues. Ce n'est pas que la chirurgie lui fît peur; il vous saignait les gens largement, comme des chevaux, et il avait pour l'extraction des dents une poigne d'enfer. Enfin, pour se tenir au courant, il prit un abonnement à la Ruche médicale, journal nouveau dont il avait reçu le prospectus. Il en lisait, un peu après son dîner; mais la chaleur de l'appartement, jointe à la digestion, faisait qu'au bout de cinq minutes il s'endormait; et il restait là, le menton sur ses deux mains, et les cheveux étalés comme une crinière jusqu'au pied de la lampe. Emma le regardait en haussant les épaules. Que n'avait-elle, au moins, pour mari un de ces hommes d'ardeurs taciturnes qui travaillent la nuit dans les livres, et portent enfin, à soixante ans, quand vient l'âge des rhumatismes, une brochette de croix, sur leur habit noir, mal fait. Elle aurait voulu que ce nom de Bovary, qui était le sien, fût illustre, le voir étalé chez les libraires, répété dans les journaux, connu par toute la France. Mais Charles n'avait point d'ambition! Un médecin d'Yvetot, avec qui dernièrement il s'était trouvé en consultation, l'avait humilié quelque peu, au lit même du malade, devant les parents assemblés. Quand Charles lui raconta, le soir, cette anecdote, Emma s'emporta bien haut contre le confrère. Charles en fut attendri. Il la baisa au front avec une larme. Mais elle était exaspérée de honte, elle avait envie de le battre, elle alla dans le corridor ouvrir la fenêtre et huma l'air frais pour se calmer. -- Quel pauvre homme! quel pauvre homme! disait-elle tout bas, en se mordant les lèvres. Elle se sentait, d'ailleurs, plus irritée de lui. Il prenait, avec l'âge, des allures épaisses; il coupait, au dessert, le bouchon des bouteilles vides; il se passait, après manger, la langue sur les dents; il faisait, en avalant sa soupe, un gloussement à chaque gorgée, et, comme il commençait d'engraisser, ses yeux, déjà petits, semblaient remontés vers les tempes par la bouffissure de ses pommettes. Emma, quelquefois, lui rentrait dans son gilet la bordure rouge de ses tricots, rajustait sa cravate, ou jetait à l'écart les gants déteints qu'il se disposait à passer; et ce n'était pas, comme il croyait, pour lui; c'était pour elle-même, par expansion d'égoïsme, agacement nerveux. Quelquefois aussi, elle lui parlait des choses qu'elles avait lues, comme d'un passage de roman, d'une pièce nouvelle, ou de l'anecdote du grand monde que l'on racontait dans le feuilleton; car, enfin, Charles était quelqu'un, une oreille toujours ouverte, une approbation toujours prête. Elle faisait bien des confidences à sa levrette! Elle en eût fait aux bûches de la cheminée et au balancier de la pendule. Au fond de son âme, cependant, elle attendait un événement. Comme les matelots en détresse, elle promenait sur la solitude de sa vie des yeux désespérés, cherchant au loin quelque voile blanche dans les brumes de l'horizon. Elle ne savait pas quel serait ce hasard, le vent qui le pousserait jusqu'à elle, vers quel rivage il la mènerait, s'il était chaloupe ou vaisseau à trois ponts, chargé d'angoisses ou plein de félicités jusqu'aux sabords. Mais, chaque matin, à son réveil, elle l'espérait pour la journée, et elle écoutait tous les bruits, se levait en sursaut, s'étonnait qu'il ne vînt pas; puis, au coucher du soleil, toujours plus triste, désirait être au lendemain. Le printemps reparut. Elle eut des étouffements aux premières chaleurs, quand les poiriers fleurirent. Dès le commencement de juillet, elle compta sur ses doigts combien de semaines lui restaient pour arriver au mois d'octobre, pensant que le marquis d'Andervilliers, peut-être, donnerait encore un bal à la Vaubyessard. Mais tout septembre s'écoula sans lettres ni visites. Après l'ennui de cette déception, son coeur de nouveau resta vide, et alors la série des mêmes journées recommença. Elles allaient donc maintenant se suivre ainsi à la file, toujours pareilles, innombrables, et n'apportant rien! Les autres existences, si plates qu'elles fussent, avaient du moins la chance d'un événement. Une aventure amenait parfois des péripéties à l'infini, et le décor changeait. Mais, pour elle, rien n'arrivait, Dieu l'avait voulu! L'avenir était un corridor tout noir, et qui avait au fond sa porte bien fermée. Elle abandonna la musique. Pourquoi jouer? qui l'entendrait? Puisqu'elle ne pourrait jamais, en robe de velours à manches courtes, sur un piano d'Érard, dans un concert, battant de ses doigts légers les touches d'ivoire, sentir, comme une brise, circuler autour d'elle un murmure d'extase, ce n'était pas la peine de s'ennuyer à étudier. Elle laissa dans l'armoire ses cartons à dessin et la tapisserie. À quoi bon? à quoi bon? La couture l'irritait. -- J'ai tout lu, se disait-elle. Et elle restait à faire rougir les pincettes, ou regardant la pluie tomber. Comme elle était triste le dimanche, quand on sonnait les vêpres! Elle écoutait, dans un hébétement attentif, tinter un à un les coups fêlés de la cloche. Quelque chat sur les toits, marchant lentement, bombait son dos aux rayons pâles du soleil. Le vent, sur la grande route, soufflait des traînées de poussière. Au loin, parfois, un chien hurlait: et la cloche, à temps égaux, continuait sa sonnerie monotone qui se perdait dans la campagne. Cependant on sortait de l'église. Les femmes en sabots cirés, les paysans en blouse neuve, les petits enfants qui sautillaient nu- tête devant eux, tout rentrait chez soi. Et, jusqu'à la nuit, cinq ou six hommes, toujours les mêmes, restaient à jouer au bouchon, devant la grande porte de l'auberge. L'hiver fut froid. Les carreaux, chaque matin, étaient chargés de givre, et la lumière, blanchâtre à travers eux, comme par des verres dépolis, quelquefois ne variait pas de la journée. Dès quatre heures du soir, il fallait allumer la lampe. Les jours qu'il faisait beau, elle descendait dans le jardin. La rosée avait laissé sur les choux des guipures d'argent avec de longs fils clairs qui s'étendaient de l'un à l'autre. On n'entendait pas d'oiseaux, tout semblait dormir, l'espalier couvert de paille et la vigne comme un grand serpent malade sous le chaperon du mur, où l'on voyait, en s'approchant, se traîner des cloportes à pattes nombreuses. Dans les sapinettes, près de la haie, le curé en tricorne qui lisait son bréviaire avait perdu le pied droit et même le plâtre, s'écaillant à la gelée, avait fait des gales blanches sur sa figure. Puis elle remontait, fermait la porte, étalait les charbons, et, défaillant à la chaleur du foyer, sentait l'ennui plus lourd qui retombait sur elle. Elle serait bien descendue causer avec la bonne, mais une pudeur la retenait. Tous les jours, à la même heure, le maître d'école, en bonnet de soie noire, ouvrait les auvents de sa maison, et le garde- champêtre passait, portant son sabre sur sa blouse. Soir et matin, les chevaux de la poste, trois par trois, traversaient la rue pour aller boire à la mare. De temps à autre, la porte d'un cabaret faisait tinter sa sonnette, et, quand il y avait du vent; l'on entendait grincer sur leurs deux tringles les petites cuvettes en cuivre du perruquier, qui servaient d'enseigne à sa boutique. Elle avait pour décoration une vieille gravure de modes collée contre un carreau et un buste de femme en cire, dont les cheveux étaient jaunes. Lui aussi, le perruquier, il se lamentait de sa vocation arrêtée, de son avenir perdu, et, rêvant quelque boutique dans une grande. ville, comme à Rouen par exemple, sur le port, près du théâtre, il restait toute la journée à se promener en long, depuis la mairie jusqu'à l'église, sombre, et attendant la clientèle. Lorsque madame Bovary levait les yeux, elle le voyait toujours là, comme une sentinelle en faction, avec son bonnet grec sur l'oreille et sa veste de lasting. Dans l'après-midi, quelquefois, une tête d'homme apparaissait derrière les vitres de la salle, tête hâlée, à favoris noirs, et qui souriait lentement d'un large sourire doux à dents blanches. Une valse aussitôt commençait, et, sur l'orgue, dans un petit salon, des danseurs hauts comme le doigt, femmes en turban rose, Tyroliens en jaquette, singes en habit noir, messieurs en culotte courte, tournaient, tournaient entre les fauteuils, les canapés, les consoles, se répétant dans les morceaux de miroir que raccordait à leurs angles un filet de papier doré. L'homme faisait aller sa manivelle, regardant à droite, à gauche et vers les fenêtres. De temps à autre, tout en lançant contre la borne un long jet de salive brune, il soulevait du genou son instrument, dont la bretelle dure lui fatiguait l'épaule; et, tantôt dolente et traînarde, ou joyeuse et précipitée, la musique de la boîte s'échappait en bourdonnant à travers un rideau de taffetas rose, sous une grille de cuivre en arabesque. C'étaient des airs que l'on jouait ailleurs sur les théâtres; que l'on chantait dans les salons, que l'on dansait le soir sous des lustres éclairés, échos du monde qui arrivaient jusqu'à Emma. Des sarabandes à n'en plus finir se déroulaient dans sa tête; et, comme une bayadère sur les fleurs d'un tapis, sa pensée bondissait avec les notes, se balançait de rêve en rêve, de tristesse en tristesse. Quand l'homme avait reçu l'aumône dans sa casquette, il rabattait une vieille couverture de laine bleue, passait son orgue sur son dos et s'éloignait d'un pas lourd. Elle le regardait partir. Mais c'était surtout aux heures des repas qu'elle n'en pouvait plus, dans cette petite salle au rez-de-chaussée, avec le poêle qui fumait, la porte qui criait, les murs qui suintaient, les pavés humides; toute l'amertume de l'existence, lui semblait servie sur son assiette, et, à la fumée du bouilli, il montait du fond de son âme comme d'autres bouffées d'affadissement. Charles était long à manger; elle grignotait quelques noisettes, ou bien, appuyée du coude, s'amusait, avec la pointe de son couteau, à faire des raies sur la toile cirée. Elle laissait maintenant tout aller dans son ménage, et madame Bovary mère, lorsqu'elle vint passer à Tostes une partie du carême, s'étonna fort de ce changement. Elle, en effet, si soigneuse autrefois et délicate, elle restait à présent des journées entières sans s'habiller, portait des bas de coton gris, s'éclairait à la chandelle. Elle répétait qu'il fallait économiser, puisqu'ils n'étaient pas riches, ajoutant qu'elle était très contente, très heureuse, que Tostes lui plaisait beaucoup, et autres discours nouveaux qui fermaient la bouche à la belle-mère. Du reste, Emma ne semblait plus disposée à suivre ses conseils; une fois même, madame Bovary s'étant avisée de prétendre que les maîtres devaient surveiller la religion de leurs domestiques, elle lui avait répondu d'un oeil si colère et avec un sourire tellement froid, que la bonne femme ne s'y frotta plus. Emma devenait difficile, capricieuse. Elle se commandait des plats pour elle, n'y touchait point, un jour ne buvait que du lait pur, et, le lendemain, des tasses de thé à la douzaine. Souvent elle s'obstinait à ne pas sortir, puis elle suffoquait, ouvrait les fenêtres, s'habillait en robe légère. Lorsqu'elle avait bien rudoyé sa servante, elle lui faisait des cadeaux ou l'envoyait se promener chez les voisines, de même qu'elle jetait parfois aux pauvres toutes les pièces blanches de sa bourse, quoiqu'elle ne fût guère tendre cependant, ni facilement accessible à l'émotion d'autrui, comme la plupart des gens issus de campagnards, qui gardent toujours à l'âme quelque chose de la callosité des mains paternelles. Vers la fin de février, le père Rouault, en souvenir de sa guérison, apporta lui-même à son gendre une dinde superbe, et il resta trois jours à Tostes. Charles étant à ses malades, Emma lui tint compagnie. Il fuma dans la chambre, cracha sur les chenets, causa culture, veaux, vaches, volailles et conseil municipal; si bien qu'elle referma la porte, quand il fut parti, avec un sentiment de satisfaction qui la surprit elle-même. D'ailleurs, elle ne cachait plus son mépris pour rien, ni pour personne; et elle se mettait quelquefois à exprimer des opinions singulières, blâmant ce que l'on approuvait, et approuvant des choses perverses ou immorales: ce qui faisait ouvrir de grands yeux à son mari. Est-ce que cette misère durerait toujours? est-ce qu'elle n'en sortirait pas? Elle valait bien cependant toutes celles qui vivaient heureuses! Elle avait vu des duchesses à la Vaubyessard qui avaient la taille plus lourde et les façons plus communes, et elle exécrait l'injustice de Dieu; elle s'appuyait la tête aux murs pour pleurer; elle enviait les existences tumultueuses, les nuits masquées, les insolents plaisirs avec tous les éperduments qu'elle ne connaissait pas et qu'ils devaient donner. Elle pâlissait et avait des battements de coeur. Charles lui administra de la valériane et des bains de camphre. Tout ce que l'on essayait semblait l'irriter davantage. En de certains jours, elle bavardait avec une abondance fébrile; à ces exaltations succédaient tout à coup des torpeurs où elle restait sans parler, sans bouger. Ce qui la ranimait alors, c'était de se répandre sur les bras un flacon d'eau de Cologne. Comme elle se plaignait de Tostes continuellement, Charles imagina que la cause de sa maladie était sans doute dans quelque influence locale, et, s'arrêtant à cette idée, il songea sérieusement à aller s'établir ailleurs. Dès lors, elle but du vinaigre pour se faire maigrir, contracta une petite toux sèche et perdit complètement l'appétit. Il en coûtait à Charles d'abandonner Tostes après quatre ans de séjour et au moment où il commençait à s'y poser. S'il le fallait, cependant! Il la conduisit à Rouen voir son ancien maître. C'était une maladie nerveuse: on devait la changer d'air. Après s'être tourné de côté et d'autre, Charles apprit qu'il y avait dans l'arrondissement de Neufchâtel, un fort bourg nommé Yonville-l'Abbaye, dont le médecin, qui était un réfugié polonais, venait de décamper la semaine précédente. Alors il écrivit au pharmacien de l'endroit pour savoir quel était le chiffre de la population, la distance où se trouvait le confrère le plus voisin, combien par année gagnait son prédécesseur, etc.; et, les réponses ayant été satisfaisantes, il se résolut à déménager vers le printemps, si la santé d'Emma ne s'améliorait pas. Un jour qu'en prévision de son départ elle faisait des rangements dans un tiroir, elle se piqua les doigts à quelque chose. C'était un fil de fer de son bouquet de mariage. Les boutons d'oranger étaient jaunes de poussière, et les rubans de satin, à liséré d'argent, s'effiloquaient par le bord. Elle le jeta dans le feu. Il s'enflamma plus vite qu'une paille sèche. Puis ce fut comme un buisson rouge sur les cendres, et qui se rongeait lentement. Elle le regarda brûler. Les petites baies de carton éclataient, les fils d'archal se tordaient, le galon se fondait; et les corolles de papier, racornies, se balançant le long de la plaque comme des papillons noirs, enfin s'envolèrent par la cheminée. Quand on partit de Tostes, au mois de mars, madame Bovary était enceinte. DEUXIÈME PARTIE I Yonville-l'Abbaye (ainsi nommé à cause d'une ancienne abbaye de Capucins dont les ruines n'existent même plus) est un bourg à huit lieues de Rouen, entre la route d'Abbeville et celle de Beauvais, au fond d'une vallée qu'arrose la Rieule, petite rivière qui se jette dans l'Andelle, après avoir fait tourner trois moulins vers son embouchure, et où il y a quelques truites, que les garçons, le dimanche, s'amusent à pêcher à la ligne. On quitte la grande route à la Boissière et l'on continue à plat jusqu'au haut de la côte des Leux, d'où l'on découvre la vallée. La rivière qui la traverse en fait comme deux régions de physionomie distincte: tout ce qui est à gauche est en herbage, tout ce qui est à droite est en labour. La prairie s'allonge sous un bourrelet de collines basses pour se rattacher par derrière aux pâturages du pays de Bray, tandis que, du côté de l'est, la plaine, montant doucement, va s'élargissant et étale à perte de vue ses blondes pièces de blé. L'eau qui court au bord de l'herbe sépare d'une raie blanche la couleur des prés et celle des sillons, et la campagne ainsi ressemble à un grand manteau déplié qui a un collet de velours vert, bordé d'un galon d'argent. Au bout de l'horizon, lorsqu'on arrive, on a devant soi les chênes de la forêt d'Argueil, avec les escarpements de la côte Saint- Jean, rayés du haut en bas par de longues traînées rouges, inégales; ce sont les traces des pluies, et ces tons de brique, tranchant en filets minces sur la couleur grise de la montagne, viennent de la quantité de sources ferrugineuses qui coulent au delà, dans le pays d'alentour. On est ici sur les confins de la Normandie, de la Picardie et de l'Île-de-France, contrée bâtarde où le langage est sans accentuation, comme le paysage sans caractère. C'est là que l'on fait les pires fromages de Neufchâtel de tout l'arrondissement, et, d'autre part, la culture y est coûteuse, parce qu'il faut beaucoup de fumier pour engraisser ces terres friables pleines de sable et de cailloux. Jusqu'en 1835, il n'y avait point de route praticable pour arriver à Yonville; mais on a établi vers cette époque un chemin de grande vicinalité qui relie la route d'Abbeville à celle d'Amiens, et sert quelquefois aux rouliers allant de Rouen dans les Flandres. Cependant, Yonville-l'Abbaye est demeuré stationnaire, malgré ses débouchés nouveaux. Au lieu d'améliorer les cultures, on s'y obstine encore aux herbages, quelque dépréciés qu'ils soient, et le bourg paresseux, s'écartant de la plaine, a continué naturellement à s'agrandir vers la rivière. On l'aperçoit de loin, tout couché en long sur la rive, comme un gardeur de vaches qui fait la sieste au bord de l'eau. Au bas de la côte, après le pont, commence une chaussée plantée de jeunes trembles, qui vous mène en droite ligne jusqu'aux premières maisons du pays. Elles sont encloses de haies, au milieu de cours pleines de bâtiments épars, pressoirs, charreteries et bouilleries, disséminés sous les arbres touffus portant des échelles, des gaules ou des faux accrochées dans leur branchage. Les toits de chaume, comme des bonnets de fourrure rabattus sur des yeux, descendent jusqu'au tiers à peu près des fenêtres basses, dont les gros verres bombés sont garnis d'un noeud dans le milieu, à la façon des culs de bouteilles. Sur le mur de plâtre que traversent en diagonale des lambourdes noires, s'accroche parfois quelque maigre poirier, et les rez-de-chaussée ont à leur porte une petite barrière tournante pour les défendre des poussins, qui viennent picorer, sur le seuil, des miettes de pain bis trempé de cidre. Cependant les cours se font plus étroites, les habitations se rapprochent, les haies disparaissent; un fagot de fougères se balance sous une fenêtre au bout d'un manche à balai; il y a la forge d'un maréchal et ensuite un charron avec deux ou trois charrettes neuves, en dehors, qui empiètent sur la route. Puis, à travers une claire-voie, apparaît une maison blanche au delà d'un rond de gazon que décore un Amour, le doigt posé sur la bouche; deux vases en fonte sont à chaque bout du perron; des panonceaux brillent à la porte; c'est la maison du notaire, et la plus belle du pays. L'église est de l'autre côté de la rue, vingt pas plus loin, à l'entrée de la place. Le petit cimetière qui l'entoure, clos d'un mur à hauteur d'appui, est si bien rempli de tombeaux, que les vieilles pierres à ras du sol font un dallage continu, où l'herbe a dessiné de soi-même des carrés verts réguliers. L'église a été rebâtie à neuf dans les dernières années du règne de Charles X. La voûte en bois commence à se pourrir par le haut, et, de place en place, a des enfonçures noires dans sa couleur bleue. Au-dessus de la porte, où seraient les orgues, se tient un jubé pour les hommes, avec un escalier tournant qui retentit sous les sabots. Le grand jour, arrivant par les vitraux tout unis, éclaire obliquement les bancs rangés en travers de la muraille, que tapisse çà et là quelque paillasson cloué, ayant au-dessous de lui ces mots en grosses lettres: «Banc de M. un tel.» Plus loin, à l'endroit où le vaisseau se rétrécit, le confessionnal fait pendant à une statuette de la Vierge, vêtue d'une robe de satin, coiffée d'un voile de tulle semé d'étoiles d'argent, et tout empourprée aux pommettes comme une idole des îles Sandwich; enfin une copie de la Sainte Famille, envoi du ministre de l'intérieur, dominant le maître-autel entre quatre chandeliers, termine au fond la perspective. Les stalles du choeur, en bois de sapin, sont restées sans être peintes. Les halles, c'est-à-dire un toit de tuiles supporté par une vingtaine de poteaux, occupent à elles seules la moitié environ de la grande place d'Yonville. La mairie, construite sur les dessins d'un architecte de Paris, est une manière de temple grec qui fait l'angle, à côté de la maison du pharmacien. Elle a, au rez-de- chaussée, trois colonnes ioniques et, au premier étage, une galerie à plein cintre, tandis que le tympan qui la termine est rempli par un coq gaulois, appuyé d'une patte sur la Charte et tenant de l'autre les balances de la justice. Mais ce qui attire le plus les yeux, c'est, en face de l'auberge du Lion d'or, la pharmacie de M. Homais! Le soir, principalement, quand son quinquet est allumé et que les bocaux rouges et verts qui embellissent sa devanture allongent au loin, sur le sol, leurs deux clartés de couleur; alors, à travers elles, comme dans des feux du Bengale, s'entrevoit l'ombre du pharmacien, accoudé sur son pupitre. Sa maison, du haut en bas, est placardée d'inscriptions écrites en anglaise, en ronde, en moulée: «Eaux de Vichy, de Seltz et de Barèges, robs dépuratifs, médecine Raspail, racahout des Arabes, pastilles Darcet, pâte Regnault, bandages; bains, chocolats de santé, etc.» Et l'enseigne, qui tient toute la largeur de la boutique, porte en lettres d'or: Homais, pharmacien. Puis, au fond de la boutique, derrière les grandes balances scellées sur le comptoir, le mot laboratoire se déroule au-dessus d'une porte vitrée qui, à moitié de sa hauteur, répète encore une fois Homais, en lettres d'or, sur un fond noir. Il n'y a plus ensuite rien à voir dans Yonville. La rue (la seule), longue d'une portée de fusil et bordée de quelques boutiques, s'arrête court au tournant de la route. Si on la laisse sur la droite et que l'on suive le bas de la côte Saint-Jean, bientôt on arrive au cimetière. Lors du choléra, pour l'agrandir, on a abattu un pan de mur et acheté trois acres de terre à côté; mais toute cette portion nouvelle est presque inhabitée, les tombes, comme autrefois, continuant à s'entasser vers la porte. Le gardien, qui est en même temps fossoyeur et bedeau à l'église (tirant ainsi des cadavres de la paroisse un double bénéfice), a profité, du terrain vide pour y semer des pommes de terre. D'année en année, cependant, son petit champ se rétrécit, et, lorsqu'il survient une épidémie, il ne sait pas s'il doit se réjouir des décès ou s'affliger des sépultures. -- Vous vous nourrissez des morts, Lestiboudois! lui dit enfin un jour, M. le curé. Cette parole sombre le fit réfléchir; elle l'arrêta pour quelque temps; mais, aujourd'hui encore, il continue la culture de ses tubercules, et même soutient avec aplomb qu'ils poussent naturellement. Depuis les événements que l'on va raconter; rien, en effet, n'a changé à Yonville. Le drapeau tricolore de fer-blanc tourne toujours au haut du clocher de l'église; la boutique du marchand de nouveautés agite encore au vent ses deux banderoles d'indienne; les foetus du pharmacien, comme des paquets d'amadou blanc, se pourrissent de plus en plus dans leur alcool bourbeux, et, au- dessus de la grande porte de l'auberge, le vieux lion d'or, déteint par les pluies, montre toujours aux passants sa frisure de caniche. Le soir que les époux Bovary devaient arriver à Yonville, madame veuve Lefrançois, la maîtresse de cette auberge, était si fort affairée, qu'elle suait à grosses gouttes en remuant ses casseroles. C'était le lendemain jour de marché dans le bourg. Il fallait d'avance tailler les viandes, vider les poulets, faire de la soupe et du café. Elle avait, de plus, le repas de ses pensionnaires, celui du médecin, de sa femme et de leur bonne; le billard retentissait d'éclats de rire; trois meuniers, dans la petite salle, appelaient pour qu'on leur apportât de l'eau-de-vie; le bois flambait, la braise craquait, et, sur la longue table de la cuisine, parmi les quartiers de mouton cru, s'élevaient des piles d'assiettes qui tremblaient aux secousses du billot où l'on hachait des épinards. On entendait, dans la basse-cour, crier les volailles que la servante poursuivait pour leur couper le cou. Un homme en pantoufles de peau verte, quelque peu marqué de petite vérole et coiffé d'un bonnet de velours à gland d'or, se chauffait le dos contre la cheminée. Sa figure n'exprimait rien que la satisfaction de soi-même, et il avait l'air aussi calme dans la vie que le chardonneret suspendu au-dessus de sa tête, dans une cage d'osier: c'était le pharmacien. -- Artémise! criait la maîtresse d'auberge, casse de la bourrée, emplis les carafes, apporte de l'eau-de-vie, dépêche-toi! Au moins, si je savais quel dessert offrir à la société que vous attendez! Bonté divine! les commis du déménagement recommencent leur tintamarre dans le billard! Et leur charrette qui est restée sous la grande porte! L'Hirondelle est capable de la défoncer en arrivant! Appelle Polyte pour qu'il la remise!... Dire que, depuis le matin, monsieur Homais, ils ont peut-être fait quinze parties et bu huit pots de cidre!... Mais ils vont me déchirer le tapis, continuait-elle en les regardant de loin, son écumoire à la main. -- Le mal ne serait pas grand, répondit M. Homais vous en achèteriez un autre. -- Un autre billard! exclama la veuve. -- Puisque celui-là ne tient plus, madame Lefrançois; je vous le répète, vous vous faites tort! vous vous faites grand tort! Et puis les amateurs, à présent, veulent des blouses étroites et des queues lourdes. On ne joue plus la bille; tout est changé! Il faut marcher avec son siècle! Regardez Tellier, plutôt... L'hôtesse devint rouge de dépit. Le pharmacien ajouta: -- Son billard, vous avez beau dire, est plus mignon que le vôtre; et qu'on ait l'idée, par exemple de monter une poule patriotique pour la Pologne ou les inondés de Lyon... -- Ce ne sont pas des gueux comme lui qui nous font peur! interrompit l'hôtesse, en haussant ses grosses épaules. Allez! allez! monsieur Homais, tant que le Lion d'or vivra, on y viendra. Nous avons du foin dans nos bottes, nous autres! Au lieu qu'un de ces marins vous verrez le Café français fermé, et avec une belle affiche sur les auvents!... Changer mon billard, continuait-elle en se parlant à elle-même, lui qui m'est si commode pour ranger ma lessive, et sur lequel, dans le temps de la chasse, j'ai mis coucher jusqu'à six voyageurs!... Mais ce lambin d'Hivert qui n'arrive pas! -- L'attendez-vous pour le dîner de vos messieurs? demanda le pharmacien. -- L'attendre? Et M. Binet donc! À six heures battant vous allez le voir entrer, car son pareil n'existe pas sur la terre pour l'exactitude. Il lui faut toujours sa place dans la petite salle! On le tuerait plutôt que de le faire dîner ailleurs! et dégoûté qu'il est! et si difficile pour le cidre! Ce n'est pas comme M. Léon; lui, il arrive quelquefois à sept heures, sept heures et demie même; il ne regarde seulement pas à ce qu'il mange. Quel bon jeune homme! jamais un mot plus haut que l'autre. -- C'est qu'il y a bien de la différence, voyez-vous, entre quelqu'un qui a reçu de l'éducation et un ancien carabinier qui est percepteur. Six heures sonnèrent. Binet entra. Il était vêtu d'une redingote bleue, tombant droit d'elle-même tout autour de son corps maigre, et sa casquette de cuir, à pattes nouées par des cordons sur le sommet de sa tête, laissait voir, sous la visière relevée, un front chauve, qu'avait déprimé l'habitude du casque. Il portait un gilet de drap noir, un col de crin, un pantalon gris, et, en toute saison, des bottes bien cirées qui avaient deux renflements parallèles, à cause de la saillie de ses orteils. Pas un poil ne dépassait la ligne de son collier blond, qui, contournant la mâchoire, encadrait comme la bordure d'une plate-bande sa longue figure terne, dont les yeux étaient petits et le nez busqué. Fort à tous les jeux de cartes, bon chasseur et possédant une belle écriture, il avait chez lui un tour, où il s'amusait à tourner des ronds de serviette dont il encombrait sa maison, avec la jalousie d'un artiste et l'égoïsme d'un bourgeois. Il se dirigea vers la petite salle; mais il fallut d'abord en faire sortir les trois meuniers; et, pendant tout le temps que l'on fut à mettre son couvert, Binet resta silencieux à sa place, auprès du poêle; puis il ferma la porte et retira sa casquette, comme d'usage. -- Ce ne sont pas les civilités qui lui useront la langue! dit le pharmacien, dès qu'il fut seul avec l'hôtesse. -- Jamais il ne cause davantage, répondit-elle; il est venu ici, la semaine dernière, deux voyageurs en draps, des garçons pleins d'esprit qui contaient, le soir, un tas de farces que j'en pleurais de rire; eh bien, il restait là, comme une alose, sans dire un mot. -- Oui, fit le pharmacien, pas d'imagination, pas de saillies, rien de ce qui constitue l'homme de société! -- On dit pourtant qu'il a des moyens, objecta l'hôtesse. -- Des moyens? répliqua M. Homais; lui! des moyens? Dans sa partie, c'est possible, ajouta-t-il d'un ton plus calme. Et il reprit: -- Ah! qu'un négociant qui a des relations considérables, qu'un jurisconsulte, un médecin, un pharmacien soient tellement absorbés qu'ils en deviennent fantasques et bourrus même, je le comprends; on en cite des traits dans les histoires! Mais, au moins, c'est qu'ils pensent à quelque chose. Moi, par exemple, combien de fois m'est-il arrivé de chercher ma plume sur mon bureau pour écrire une étiquette, et de trouver, en définitive, que je l'avais placée à mon oreille! Cependant, madame Lefrançois alla sur le seuil regarder si l'Hirondelle n'arrivait pas. Elle tressaillit. Un homme vêtu de noir entra tout à coup dans la cuisine. On distinguait, aux dernières lueurs du crépuscule, qu'il avait la figure rubiconde et le corps athlétique. -- Qu'y a-t-il pour votre service, monsieur le curé? demanda la maîtresse d'auberge, tout en atteignant sur la cheminée un des flambeaux de cuivre qui s'y trouvaient rangés en colonnade avec leurs chandelles; voulez-vous prendre quelque chose? un doigt de cassis, un verre de vin? L'ecclésiastique refusa fort civilement. Il venait chercher son parapluie, qu'il avait oublié l'autre jour au couvent d'Ernemont, et, après avoir prié madame Lefrançois de le lui faire remettre au presbytère dans la soirée, il sortit pour se rendre à l'église, où l'on sonnait l'Angelus. Quand le pharmacien n'entendit plus sur la place le bruit de ses souliers, il trouva fort inconvenante sa conduite de tout à l'heure. Ce refus d'accepter un rafraîchissement lui semblait une hypocrisie des plus odieuses; les prêtres godaillaient tous sans qu'on les vît, et cherchaient à ramener le temps de la dîme. L'hôtesse prit la défense de son curé: -- D'ailleurs, il en plierait quatre comme vous sur son genou. Il a, l'année dernière, aidé nos gens à rentrer la paille; il en portait jusqu'à six bottes à la fois, tant il est fort! -- Bravo! dit le pharmacien. Envoyez donc vos filles en confesse à des gaillards d'un tempérament pareil! Moi, si j'étais le gouvernement, je voudrais qu'on saignât les prêtres une fois par mois. Oui, madame Lefrançois, tous les mois, une large phlébotomie, dans l'intérêt de la police et des moeurs! -- Taisez-vous donc, monsieur Homais! vous êtes un impie! vous n'avez pas de religion! Le pharmacien répondit: -- J'ai une religion, ma religion, et même j'en ai plus qu'eux tous, avec leurs momeries et leurs jongleries! J'adore Dieu, au contraire! je crois en l'Être suprême, à un Créateur, quel qu'il soit, peu m'importe, qui nous a placés ici-bas pour y remplir nos devoirs de citoyen et de père de famille; mais je n'ai pas besoin d'aller, dans une église, baiser des plats d'argent, et engraisser de ma poche un tas de farceurs qui se nourrissent mieux que nous! Car on peut l'honorer aussi bien dans un bois, dans un champ, ou même en contemplant la voûte éthérée, comme les anciens. Mon Dieu, à moi, c'est le Dieu de Socrate, de Franklin, de Voltaire et de Béranger! Je suis pour la Profession de foi du vicaire savoyard et les immortels principes de 89! Aussi, je n'admets pas un bonhomme de bon Dieu qui se promène dans son parterre la canne à la main, loge ses amis dans le ventre des baleines, meurt en poussant un cri et ressuscite au bout de trois jours: choses absurdes en elles-mêmes et complètement opposées, d'ailleurs, à toutes les lois de la physique; ce qui nous démontre, en passant, que les prêtres ont toujours croupi dans une ignorance turpide, où ils s'efforcent d'engloutir avec eux les populations. Il se tut, cherchant des yeux un public autour de lui, car, dans son effervescence, le pharmacien un moment s'était cru en plein conseil municipal. Mais la maîtresse d'auberge ne l'écoutait plus; elle tendait son oreille à un roulement éloigné. On distingua le bruit d'une voiture mêlé à un claquement de fers lâches qui battaient la terre, et l'Hirondelle enfin s'arrêta devant la porte. C'était un coffre jaune porté par deux grandes roues qui, montant jusqu'à la hauteur de la bâche, empêchaient les voyageurs de voir la route et leur salissaient les épaules. Les petits carreaux de ses vasistas étroits tremblaient dans leurs châssis quand la voiture était fermée, et gardaient des taches de boue, çà et là, parmi leur vieille couche de poussière, que les pluies d'orage même ne lavaient pas tout à fait. Elle était attelée de trois chevaux, dont le premier en arbalète, et, lorsqu'on descendait les côtes, elle touchait du fond en cahotant. Quelques bourgeois d'Yonville arrivèrent sur la place; ils parlaient tous à la fois, demandant des nouvelles, des explications et des bourriches; Hivert ne savait auquel répondre. C'était lui qui faisait à la ville les commissions du pays. Il allait dans les boutiques, rapportait des rouleaux de cuir au cordonnier, de la ferraille au maréchal, un baril de harengs pour sa maîtresse, des bonnets de chez la modiste, des toupets de chez le coiffeur; et, le long de la route, en s'en revenant, il distribuait ses paquets, qu'il jetait par-dessus les clôtures des cours, debout sur son siège, et criant à pleine poitrine, pendant que ses chevaux allaient tout seuls. Un accident l'avait retardé: la levrette de madame Bovary s'était enfuie à travers champs. On l'avait sifflée un grand quart d'heure. Hivert même était retourné d'une demi-lieue en arrière, croyant l'apercevoir à chaque minute; mais il avait fallu continuer la route. Emma avait pleuré, s'était emportée; elle avait accusé Charles de ce malheur. M. Lheureux, marchand d'étoffes, qui se trouvait avec elle dans la voiture, avait essayé de la consoler par quantité d'exemples de chiens perdus, reconnaissant leur maître au bout de longues années. On en citait un, disait-il, qui était revenu de Constantinople à Paris. Un autre avait fait cinquante lieues en ligne droite et passé quatre rivières à la nage; et son père à lui-même avait possédé un caniche qui, après douze ans d'absence, lui avait tout à coup sauté sur le dos, un soir, dans la rue, comme il allait dîner en ville. II Emma descendit la première, puis Félicité, M. Lheureux, une nourrice, et l'on fut obligé de réveiller Charles dans son coin, où il s'était endormi complètement dès que la nuit était venue. Homais se présenta; il offrit ses hommages à Madame, ses civilités à Monsieur, dit qu'il était charmé d'avoir pu leur rendre quelque service, et ajouta d'un air cordial qu'il avait osé s'inviter lui- même, sa femme d'ailleurs étant absente. Madame Bovary, quand elle fut dans la cuisine, s'approcha de la cheminée. Du bout de ses deux doigts, elle prit sa robe à la hauteur du genou, et, l'ayant ainsi remontée jusqu'aux chevilles, elle tendit à la flamme, par-dessus le gigot qui tournait, son pied chaussé d'une bottine noire. Le feu l'éclairait en entier, pénétrant d'une lumière crue la trame de sa robe, les pores égaux de sa peau blanche et même les paupières de ses yeux qu'elle clignait de temps à autre. Une grande couleur rouge passait sur elle, selon le souffle du vent qui venait par la porte entrouverte. De l'autre côté de la cheminée, un jeune homme à chevelure blonde la regardait silencieusement. Comme il s'ennuyait beaucoup à Yonville, où il était clerc chez maître Guillaumin, souvent M. Léon Dupuis (c'était lui, le second habitué du Lion d'or) reculait l'instant de son repas, espérant qu'il viendrait quelque voyageur à l'auberge avec qui causer dans la soirée. Les jours que sa besogne était finie il lui fallait bien, faute de savoir que faire, arriver à l'heure exacte, et subir depuis la soupe jusqu'au fromage le tête-à-tête de Binet. Ce fut donc avec joie qu'il accepta la proposition de l'hôtesse de dîner en la compagnie des nouveaux venus, et l'on passa dans la grande salle, où madame Lefrançois, par pompe, avait fait dresser les quatre couverts. Homais demanda la permission de garder son bonnet grec, de peur des coryzas. Puis, se tournant vers sa voisine: -- Madame, sans doute, est un peu lasse? On est si épouvantablement cahoté dans notre Hirondelle! -- Il est vrai, répondit Emma; mais le dérangement m'amuse toujours; j'aime à changer de place. -- C'est une chose si maussade, soupira le clerc, que de vivre cloué aux mêmes endroits! -- Si vous étiez comme moi, dit Charles, sans cesse obligé d'être à cheval... -- Mais, reprit Léon. s'adressant à madame Bovary, rien n'est plus agréable, il me semble; quand on le peut, ajouta-t-il. -- Du reste, disait l'apothicaire, l'exercice de la médecine n'est pas fort pénible en nos contrées; car l'état de nos routes permet l'usage du cabriolet, et, généralement, l'on paye assez bien, les cultivateurs étant aisés. Nous avons, sous le rapport médical, à part les cas ordinaires d'entérite, bronchite, affections bilieuses, etc., de temps à autre quelques fièvres intermittentes à la moisson, mais, en somme, peu de choses graves, rien de spécial à noter, si ce n'est beaucoup d'humeurs froides, et qui tiennent sans doute aux déplorables conditions hygiéniques de nos logements de paysan. Ah! vous trouverez bien des préjugés à combattre, monsieur Bovary; bien des entêtements de la routine, où se heurteront quotidiennement tous les efforts de votre science; car on a recours encore aux neuvaines, aux reliques, au curé, plutôt que de venir naturellement chez le médecin ou chez le pharmacien. Le climat, pourtant, n'est point, à vrai dire, mauvais, et même nous comptons dans la commune quelques nonagénaires. Le thermomètre (j'en ai fait les observations) descend en hiver jusqu'à quatre degrés, et, dans la forte saison, touche vingt-cinq, trente centigrades tout au plus, ce qui nous donne vingt-quatre Réaumur au maximum, ou autrement cinquante- quatre Fahrenheit (mesure anglaise), pas davantage! -- et, en effet, nous sommes abrités des vents du nord par la forêt d'Argueil d'une part, des vents d'ouest par la côte Saint-Jean de l'autre, et cette chaleur, cependant, qui à cause de la vapeur d'eau dégagée par la rivière et la présence considérable de bestiaux dans les prairies, lesquels exhalent, comme vous savez, beaucoup d'ammoniaque, c'est-à-dire azote, hydrogène et oxygène (non, azote et hydrogène seulement), et qui, pompant à elle l'humus de la terre, confondant toutes ces émanations différentes, les réunissant en un faisceau, pour ainsi dire, et se combinant de soi-même avec l'électricité répandue dans l'atmosphère, lorsqu'il y en a, pourrait à la longue, comme dans les pays tropicaux, engendrer des miasmes insalubres; -- cette chaleur, dis-je, se trouve justement tempérée du côté où elle vient, ou plutôt d'où elle viendrait, c'est-à-dire du côté sud, par les vents de sud- est, lesquels, s'étant rafraîchis d'eux-mêmes en passant sur la Seine, nous arrivent quelquefois tout d'un coup, comme des brises de Russie! -- Avez-vous du moins quelques Promenades dans les environs? continuait madame Bovary parlant au jeune homme. -- Oh! fort peu, répondit-il. Il y a un endroit que l'on nomme la Pâture, sur le haut de la côte, à la lisière de la forêt. Quelquefois, le dimanche, je vais là, et j'y reste avec un livre, à regarder le soleil couchant. -- Je ne trouve rien d'admirable comme les soleils couchants, reprit-elle, mais au bord de la mer, surtout. -- Oh! j'adore la mer, dit M. Léon. -- Et puis ne vous semble-t-il pas, répliqua madame Bovary, que l'esprit vogue plus librement sur cette étendue sans limites, dont la contemplation vous élève l'âme et donne des idées d'infini, d'idéal? -- Il en est de même des paysages de montagnes, reprit Léon. J'ai un cousin qui a voyagé en Suisse l'année dernière, et qui me disait qu'on ne peut se figurer la poésie des lacs, le charme des cascades, l'effet gigantesque des glaciers. On voit des pins d'une grandeur incroyable, en travers des torrents, des cabanes suspendues sur des précipices, et, à mille pieds sous vous, des vallées entières, quand les nuages s'entrouvrent. Ces spectacles doivent enthousiasmer, disposer à la prière, à l'extase! Aussi je ne m'étonne plus de ce musicien célèbre qui, pour exciter mieux son imagination, avait coutume d'aller jouer du piano devant quelque site imposant. -- Vous faites de la musique? demanda-t-elle. -- Non, mais je l'aime beaucoup, répondit-il. -- Ah! ne l'écoutez pas, madame Bovary, interrompit Homais en se penchant sur son assiette, c'est modestie pure. -- Comment, mon cher! Eh! l'autre jour, dans votre chambre, vous chantiez _l'Ange gardien_ à ravir. Je vous entendais du laboratoire; vous détachiez cela comme un acteur. Léon, en effet, logeait chez le pharmacien, où il avait une petite pièce au second étage, sur la place. Il rougit à ce compliment de son propriétaire, qui déjà s'était tourné vers le médecin et lui énumérait les uns après les autres les principaux habitants d'Yonville. Il racontait des anecdotes, donnait des renseignements; on ne savait pas au juste la fortune du notaire, et il y avait la maison Tuvache qui faisait beaucoup d'embarras. Emma reprit: -- Et quelle musique préférez-vous? -- Oh! la musique allemande, celle qui porte à rêver. -- Connaissez-vous les Italiens? -- Pas encore; mais je les verrai l'année prochaine, quand j'irai habiter Paris, pour finir mon droit. -- C'est comme j'avais l'honneur, dit le pharmacien, de l'exprimer à M. votre époux, à propos de ce pauvre Yanoda qui s'est enfui; vous vous trouverez, grâce aux folies qu'il a faites, jouir d'une des maisons les plus confortables d'Yonville. Ce qu'elle a principalement de commode pour un médecin, c'est une porte sur l'Allée, qui permet d'entrer et de sortir sans être vu. D'ailleurs, elle est fournie de tout ce qui est agréable à un ménage: buanderie, cuisine avec office, salon de famille, fruitier, etc. C'était un gaillard qui n'y regardait pas! Il s'était fait construire, au bout du jardin, à côté de l'eau, une tonnelle tout exprès pour boire de la bière en été, et si Madame aime le jardinage, elle pourra... -- Ma femme ne s'en occupe guère, dit Charles; elle aime mieux, quoiqu'on lui recommande l'exercice, toujours rester dans sa chambre, à lire. -- C'est comme moi, répliqua Léon; quelle meilleure chose, en effet, que d'être le soir au coin du feu avec un livre, pendant que le vent bat les carreaux, que la lampe brûle?... -- N'est-ce pas? dit-elle, en fixant sur lui ses grands yeux noirs tout ouverts. -- On ne songe à rien, continuait-il, les heures passent. On se promène immobile dans des pays que l'on croit voir, et votre pensée, s'enlaçant à la fiction, se joue dans les détails ou poursuit le contour des aventures. Elle se mêle aux personnages; il semble que c'est vous qui palpitez sous leurs costumes. -- C'est vrai! c'est vrai! disait-elle. -- Vous est-il arrivé parfois, reprit Léon, de rencontrer dans un livre une idée vague que l'on a eue, quelque image obscurcie qui revient de loin, et comme l'exposition entière de votre sentiment le plus délié? -- J'ai éprouvé cela, répondit-elle. -- C'est pourquoi, dit-il, j'aime surtout les poètes. Je trouve les vers plus tendres que la prose, et qu'ils font bien mieux pleurer. -- Cependant ils fatiguent à la longue, reprit Emma; et maintenant, au contraire, j'adore les histoires qui se suivent tout d'une haleine, où l'on a peur. Je déteste les héros communs et les sentiments tempérés, comme il y en a dans la nature. -- En effet, observa le clerc, ces ouvrages ne touchant pas le coeur, s'écartent, il me semble, du vrai but de l'Art. Il est si doux, parmi les désenchantements de la vie, de pouvoir se reporter en idée sur de nobles caractères, des affections pures et des tableaux de bonheur. Quant à moi, vivant ici, loin du monde, c'est ma seule distraction; mais Yonville offre si peu de ressources! -- Comme Tostes, sans doute, reprit Emma; aussi j'étais toujours abonnée à un cabinet de lecture. -- Si Madame veut me faire l'honneur d'en user, dit le pharmacien, qui venait d'entendre ces derniers mots, j'ai moi-même à sa disposition une bibliothèque composée des meilleurs auteurs: Voltaire, Rousseau, Delille, Walter Scott, l'Écho des feuilletons, etc., et je reçois, de plus, différentes feuilles périodiques, parmi lesquelles le Fanal de Rouen, quotidiennement, ayant l'avantage d'en être le correspondant pour les circonscriptions de Buchy, Forges, Neufchâtel, Yonville et les alentours. Depuis deux heures et demie, on était à table; car la servante Artémise, traînant nonchalamment sur les carreaux ses savates de lisière, apportait les assiettes les unes après les autres, oubliait tout, n'entendait à rien et sans cesse laissait entrebâillée la porte du billard, qui battait contre le mur du bout de sa clenche. Sans qu'il s'en aperçût, tout en causant, Léon avait posé son pied sur un des barreaux de la chaise où madame Bovary était assise. Elle portait une petite cravate de soie bleue, qui tenait droit comme une fraise un col de batiste tuyauté; et, selon les mouvements de tête qu'elle faisait, le bas de son visage s'enfonçait dans le linge ou en sortait avec douceur. C'est ainsi, l'un près de l'autre, pendant que Charles et le pharmacien devisaient, qu'ils entrèrent dans une de ces vagues conversations où le hasard des phrases vous ramène toujours au centre fixe d'une sympathie commune. Spectacles de Paris, titres de romans, quadrilles nouveaux, et le monde qu'ils ne connaissaient pas, Tostes où elle avait vécu, Yonville où ils étaient, ils examinèrent tout, parlèrent de tout jusqu'à la fin du dîner. Quand le café fut servi, Félicité s'en alla préparer la chambre dans la nouvelle maison, et les convives bientôt levèrent le siège. Madame Lefrançois dormait auprès des cendres, tandis que le garçon d'écurie, une lanterne à la main, attendait M. et madame Bovary pour les conduire chez eux. Sa chevelure rouge était entremêlée de brins de paille, et il boitait de la jambe gauche. Lorsqu'il eut pris de son autre main le parapluie de M. le curé, l'on se mit en marche. Le bourg était endormi. Les piliers des halles allongeaient de grandes ombres. La terre était toute grise, comme par une nuit d'été. Mais, la maison du médecin se trouvant à cinquante pas de l'auberge, il fallut presque aussitôt se souhaiter le bonsoir, et la compagnie se dispersa. Emma, dès le vestibule, sentit tomber sur ses épaules, comme un linge humide, le froid du plâtre. Les murs étaient neufs, et les marches de bois craquèrent. Dans la chambre, au premier, un jour blanchâtre passait par les fenêtres sans rideaux. On entrevoyait des cimes d'arbres, et plus loin la prairie, à demi noyée dans le brouillard, qui fumait au clair de la lune, selon le cours de la rivière. Au milieu de l'appartement, pêle-mêle, il y avait des tiroirs de commode, des bouteilles, des tringles, des bâtons dorés avec des matelas sur des chaises et des cuvettes sur le parquet, - - les deux hommes qui avaient apporté, les meubles ayant tout laissé là, négligemment. C'était la quatrième fois qu'elle couchait dans un endroit inconnu. La première avait été le jour de son entrée au couvent, la seconde celle de son arrivée à Tostes, la troisième à la Vaubyessard, la quatrième était celle-ci; et chacune s'était trouvée faire dans sa vie comme l'inauguration d'une phase nouvelle. Elle ne croyait pas que les choses pussent se représenter les mêmes à des places différentes, et, puisque la portion vécue avait été mauvaise, sans doute ce qui restait à consommer serait meilleur. III Le lendemain, à son réveil, elle aperçut le clerc sur la place. Elle était en peignoir. Il leva la tête et la salua. Elle fit une inclination rapide et referma la fenêtre. Léon attendit pendant tout le jour que six heures du soir fussent arrivées; mais, en entrant à l'auberge, il ne trouva personne que M. Binet, attablé. Ce dîner de la veille était pour lui un événement considérable; jamais, jusqu'alors, il n'avait causé pendant deux heures de suite avec une dame. Comment donc avoir pu lui exposer, et en un tel langage, quantité de choses qu'il n'aurait pas si bien dites auparavant? il était timide d'habitude et gardait cette réserve qui participe à la fois de la pudeur et de la dissimulation. On trouvait à Yonville qu'il avait des manières comme il faut. Il écoutait raisonner les gens mûrs, et ne paraissait point exalté en politique, chose remarquable pour un jeune homme. Puis il possédait des talents, il peignait à l'aquarelle, savait lire la clef de sol, et s'occupait volontiers de littérature après son dîner, quand il ne jouait pas aux cartes. M Homais le considérait pour son instruction; madame Homais l'affectionnait pour sa complaisance, car souvent il accompagnait au jardin les petits Homais, marmots toujours barbouillés, fort mal élevés et quelque peu lymphatiques, comme leur mère. Ils avaient pour les soigner, outre la bonne, Justin, l'élève en pharmacie, un arrière-cousin de M. Homais que l'on avait pris dans la maison par charité, et qui servait en même temps de domestique. L'apothicaire se montra le meilleur des voisins. Il renseigna madame Bovary sur les fournisseurs, fit venir son marchand de cidre tout exprès, goûta la boisson lui-même, et veilla dans la cave à ce que la futaille fut bien placée; il indiqua encore la façon de s'y prendre pour avoir une provision de beurre à bon marché, et conclut un arrangement avec Lestiboudois, le sacristain, qui, outre ses fonctions sacerdotales et mortuaires, soignait les principaux jardins d'Yonville à l'heure ou à l'année, selon le goût des personnes. Le besoin de s'occuper d'autrui ne poussait pas seul le pharmacien à tant de cordialité obséquieuse, et il y avait là-dessous un plan. Il avait enfreint la loi du 19 ventôse an XI, article Ier, qui défend à tout individu non porteur de diplôme l'exercice de la médecine; si bien que, sur des dénonciations ténébreuses, Homais avait été mandé à Rouen, près M le procureur du roi, en son cabinet particulier. Le magistrat l'avait reçu debout, dans sa robe, hermine à l'épaule et toque en tête. C'était le matin, avant l'audience. On entendait dans le corridor passer les fortes bottes des gendarmes, et comme un bruit lointain de grosses serrures qui se fermaient. Les oreilles du pharmacien lui tintèrent à croire qu'il allait tomber d'un coup de sang; il entrevit des culs de basse-fosse, sa famille en pleurs, la pharmacie vendue, tous les bocaux disséminés; et il fut obligé d'entrer dans un café prendre un verre de rhum avec de l'eau de Seltz, pour se remettre les esprits. Peu à peu, le souvenir de cette admonition s'affaiblit, et il continuait, comme autrefois, à donner des consultations anodines dans son arrière-boutique. Mais le maire lui en voulait, des confrères étaient jaloux, il fallait tout craindre; en s'attachant M. Bovary par des politesses, c'était gagner sa gratitude, et empêcher qu'il ne parlât plus tard, s'il s'apercevait de quelque chose. Aussi, tous les matins, Homais lui apportait le journal, et souvent, dans l'après-midi, quittait un instant la pharmacie pour aller chez l'officier de santé faire la conversation. Charles était triste: la clientèle n'arrivait pas. Il demeurait assis pendant de longues heures, sans parler, allait dormir dans son cabinet ou regardait coudre sa femme. Pour se distraire, il s'employa chez lui comme homme de peine, et même il essaya de peindre le grenier avec un reste de couleur que les peintres avaient laissé. Mais les affaires d'argent le préoccupaient. Il en avait tant dépensé pour les réparations de Tostes, pour les toilettes de Madame et pour le déménagement, que toute la dot, plus de trois mille écus, s'était écoulée en deux ans. Puis, que de choses endommagées ou perdues dans le transport de Tostes à Yonville, sans compter le curé de plâtre, qui, tombant de la charrette à un cahot trop fort, s'était écrasé en mille morceaux sur le pavé de Quincampoix! Un souci meilleur vint le distraire, à savoir la grossesse de sa femme. À mesure que le terme en approchait, il la chérissait davantage. C'était un autre lien de la chair s'établissant et comme le sentiment continu d'une union plus complexe. Quand il voyait de loin sa démarche paresseuse et sa taille tourner mollement sur ses hanches sans corset, quand vis-à-vis l'un de l'autre il la contemplait tout à l'aise et qu'elle prenait, assise, des poses fatiguées dans son fauteuil, alors son bonheur ne se tenait plus; il se levait, il l'embrassait, passait ses mains sur sa figure, l'appelait petite maman, voulait la faire danser, et débitait, moitié riant, moitié pleurant, toutes sortes de plaisanteries caressantes qui lui venaient à l'esprit. L'idée d'avoir engendré le délectait. Rien ne lui manquait à présent. Il connaissait l'existence humaine tout du long, et il s'y attablait sur les deux coudes avec sérénité. Emma d'abord sentit un grand étonnement, puis eut envie d'être délivrée, pour savoir quelle chose c'était que d'être mère. Mais, ne pouvant faire les dépenses qu'elle voulait, avoir un berceau en nacelle avec des rideaux de soie rose et des béguins brodés, elle renonça au trousseau dans un accès d'amertume, et le commanda d'un seul coup à une ouvrière du village, sans rien choisir ni discuter. Elle ne s'amusa donc pas à ces préparatifs où la tendresse des mères se met en appétit, et son affection, dès l'origine, en fut peut-être atténuée de quelque chose: Cependant, comme Charles, à tous les repas, parlait du marmot, bientôt elle y songea d'une façon plus continue. Elle souhaitait un fils; il serait fort et brun, elle l'appellerait Georges; et cette idée d'avoir pour enfant un mâle était comme la revanche en espoir de toutes ses impuissances passées. Un homme, au moins, est libre; il peut parcourir les passions et les pays, traverser les obstacles, mordre aux bonheurs les plus lointains. Mais une femme est empêchée continuellement. Inerte et flexible à la fois, elle a contre elle les mollesses de la chair avec les dépendances de la loi. Sa volonté, comme le voile de son chapeau retenu par un cordon, palpite à tous les vents; il y a toujours quelque désir qui entraîne, quelque convenance qui retient. Elle accoucha un dimanche, vers six heures, au soleil levant. -- C'est une fille! dit Charles. Elle tourna la tête et s'évanouit, Presque aussitôt, madame Homais accourut et l'embrassa, ainsi que la mère Lefrançois, du Lion d'or. Le pharmacien, en homme discret, lui adressa seulement quelques félicitations provisoires, par la porte entrebâillée. Il voulut voir l'enfant, et le trouva bien conformé. Pendant sa convalescence, elle s'occupa beaucoup à chercher un nom pour sa fille. D'abord, elle passa en revue tous ceux qui avaient des terminaisons italiennes, tels que Clara, Louisa, Amanda, Atala; elle aimait assez Galsuinde, plus encore Yseult ou Léocadie. Charles désirait qu'on appelât l'enfant comme sa mère; Emma s'y opposait. On parcourut le calendrier d'un bout à l'autre, et l'on consulta les étrangers. -- M. Léon; disait le pharmacien, avec qui j'en causais l'autre jour, s'étonne que vous ne choisissiez point Madeleine, qui est excessivement à la mode maintenant. Mais la mère Bovary se récria bien fort sur ce nom de pécheresse. M. Homais, quant à lui, avait en prédilection tous ceux qui rappelaient un grand homme, un fait illustre ou une conception généreuse, et c'est dans ce système-là qu'il avait baptisé ses quatre enfants. Ainsi, Napoléon représentait la gloire et Franklin la liberté; Irma, peut-être, était une concession au romantisme; mais Athalie, un hommage au plus immortel chef-d'oeuvre de la scène française. Car ses convictions philosophiques n'empêchaient pas ses admirations artistiques, le penseur chez lui n'étouffait point l'homme sensible; il savait établir des différences, faire la part de l'imagination et celle du fanatisme. De cette tragédie, par exemple, il blâmait les idées, mais il admirait le style; il maudissait la conception, mais il applaudissait à tous les détails, et s'exaspérait contre les personnages, en s'enthousiasmant de leurs discours. Lorsqu'il lisait les grands morceaux, il était transporté; mais, quand il songeait que les calotins en tiraient avantage pour leur boutique, il était désolé, et dans cette confusion de sentiments où il s'embarrassait, il aurait voulu tout à la fois pouvoir couronner Racine de ses deux mains et discuter avec lui pendant un bon quart d'heure. Enfin, Emma se souvint qu'au château de la Vaubyessard elle avait entendu la marquise appeler Berthe une jeune femme; dès lors ce nom-là fut choisi, et, comme le père Rouault ne pouvait venir, on pria M. Homais d'être parrain. Il donna pour cadeaux tous produits de son établissement, à savoir: six boîtes de jujubes, un bocal entier de racahout, trois coffins de pâte à la guimauve, et, de plus, six bâtons de sucre candi qu'il avait retrouvés dans un placard. Le soir de la cérémonie, il y eut un grand dîner; le curé s'y trouvait; on s'échauffa. M. Homais, vers les liqueurs, entonna le Dieu des bonnes gens. M. Léon chanta une barcarolle, et madame Bovary mère, qui était la marraine, une romance du temps de l'Empire; enfin M. Bovary père exigea que l'on descendît l'enfant, et se mit à le baptiser avec un verre de champagne qu'il lui versait de haut sur la tête. Cette dérision du premier des sacrements indigna l'abbé Bournisien; le père Bovary répondit par une citation de la _Guerre des dieux_, le curé voulut partir; les dames suppliaient; Homais s'interposa; et l'on parvint à faire rasseoir l'ecclésiastique, qui reprit tranquillement, dans sa soucoupe, sa demi-tasse de café à moitié bue. M. Bovary père resta encore un mois à Yonville, dont il éblouit les habitants par un superbe bonnet de police à galons d'argent, qu'il portait le matin, pour fumer sa pipe sur la place. Ayant aussi l'habitude de boire beaucoup d'eau-de-vie, souvent il envoyait la servante au Lion d'or lui en acheter une bouteille, que l'on inscrivait au compte de son fils; et il usa, pour parfumer ses foulards, toute la provision d'eau de Cologne qu'avait sa bru. Celle-ci ne se déplaisait point dans sa compagnie. Il avait couru le monde: il parlait de Berlin, de Vienne, de Strasbourg, de son temps d'officier, des maîtresses qu'il avait eues, des grands déjeuners qu'il avait faits; puis il se montrait aimable, et parfois même, soit dans l'escalier ou au jardin, il lui saisissait la taille en s'écriant: -- Charles, prends garde à toi! Alors la mère Bovary s'effraya pour le bonheur de son fils, et, craignant que son époux, à la longue, n'eût une influence immorale sur les idées de la jeune femme, elle se hâta de presser le départ. Peut-être avait-elle des inquiétudes plus sérieuses. M. Bovary était homme à ne rien respecter. Un jour, Emma fut prise tout à coup du besoin de voir sa petite fille, qui avait été mise en nourrice chez la femme du menuisier; et, sans regarder à l'almanach si les six semaines de la Vierge duraient encore, elle s'achemina vers la demeure de Rolet, qui se trouvait à l'extrémité du village, au bas de la côte, entre la grande route et les prairies. Il était midi; les maisons avaient leurs volets fermés, et les toits d'ardoises, qui reluisaient sous la lumière âpre du ciel bleu, semblaient à la crête de leurs pignons faire pétiller des étincelles. Un vent lourd soufflait. Emma se sentait faible en marchant; les cailloux du trottoir la blessaient; elle hésita si elle ne s'en retournerait pas chez elle, ou entrerait quelque part pour s'asseoir. À ce moment, M. Léon sortit d'une porte voisine avec une liasse de papiers sous son bras. Il vint la saluer et se mit à l'ombre devant la boutique de Lheureux, sous la tente grise qui avançait. Madame Bovary dit qu'elle allait voir son enfant, mais qu'elle commençait à être lasse. -- Si..., reprit Léon, n'osant poursuivre. -- Avez-vous affaire quelque part? demanda-t-elle. Et, sur la réponse du clerc, elle le pria de l'accompagner. Dès le soir, cela fut connu dans Yonville, et madame Tuvache, la femme du maire, déclara devant sa servante que madame Bovary se compromettait. Pour arriver chez la nourrice il fallait, après la rue, tourner à gauche, comme pour gagner le cimetière, et suivre, entre des maisonnettes et des cours, un petit sentier que bordaient des troènes. Ils étaient en fleur et les véroniques aussi, les églantiers, les orties, et les ronces légères qui s'élançaient des buissons. Par le trou des haies, on apercevait, dans les masures, quelque pourceau sur un fumier, ou des vaches embricolées, frottant leurs cornes contre le tronc des arbres. Tous les deux, côte à côte, ils marchaient doucement, elle s'appuyant sur lui et lui retenant son pas qu'il mesurait sur les siens; devant eux, un essaim de mouches voltigeait, en bourdonnant dans l'air chaud. Ils reconnurent la maison à un vieux noyer qui l'ombrageait. Basse et couverte de tuiles brunes, elle avait en dehors, sous la lucarne de son grenier, un chapelet d'oignons suspendu. Des bourrées, debout contre la clôture d'épines, entouraient un carré de laitues, quelques pieds de lavande et des pots à fleurs montés sur des rames. De l'eau sale coulait en s'éparpillant sur l'herbe, et il y avait tout autour plusieurs guenilles indistinctes, des bas de tricot, une camisole d'indienne rouge, et un grand drap de toile épaisse étalé en long sur la haie. Au bruit de la barrière, la nourrice parut, tenant sur son bras un enfant qui tétait. Elle tirait de l'autre main un pauvre marmot chétif, couvert de scrofules au visage, le fils d'un bonnetier de Rouen, que ses parents trop occupés de leur négoce laissaient à la campagne. -- Entrez, dit-elle; votre petite est là qui dort. La chambre, au rez-de-chaussée, la seule du logis, avait au fond contre la muraille un large lit sans rideaux, tandis que le pétrin occupait le côté de la fenêtre, dont une vitre était raccommodée avec un soleil de papier bleu. Dans l'angle, derrière la porte, des brodequins à clous luisants étaient rangés sous la dalle du lavoir, près d'une bouteille pleine d'huile qui portait une plume à son goulot; un Mathieu Laensberg traînait sur la cheminée poudreuse, parmi des pierres à fusil, des bouts de chandelle et des morceaux d'amadou. Enfin la dernière superfluité de cet appartement était une Renommée soufflant dans des trompettes, image découpée sans doute à même quelque prospectus de parfumerie, et que six pointes à sabot clouaient au mur. L'enfant d'Emma dormait à terre, dans un berceau d'osier. Elle la prit avec la couverture qui l'enveloppait, et se mit à chanter doucement en se dandinant. Léon se promenait dans la chambre; il lui semblait étrange de voir cette belle dame en robe de nankin, tout au milieu de cette misère. Madame Bovary devint rouge; il se détourna, croyant que ses yeux peut-être avaient eu quelque impertinence. Puis elle recoucha la petite, qui venait de vomir sur sa collerette. La nourrice aussitôt vint l'essuyer, protestant qu'il n'y paraîtrait pas. -- Elle m'en fait bien d'autres, disait-elle, et je ne suis occupée qu'à la rincer continuellement! Si vous aviez donc la complaisance de commander à Camus l'épicier, qu'il me laisse prendre un peu de savon lorsqu'il m'en faut? ce serait même plus commode pour vous, que je ne dérangerais pas. -- C'est bien, c'est bien! dit Emma. Au revoir, mère Rolet! Et elle sortit, en essuyant ses pieds sur le seuil. La bonne femme l'accompagna jusqu'au bout de la cour, tout en parlant du mal qu'elle avait à se relever la nuit. -- J'en suis si rompue quelquefois, que je m'endors sur ma chaise; aussi, vous devriez pour le moins me donner une petite livre de café moulu qui me ferait un mois et que je prendrais le matin avec du lait. Après avoir subi ses remerciements, madame Bovary s'en alla; et elle était quelque peu avancée dans le sentier, lorsqu'à un bruit de sabots elle tourna la tête: c'était la nourrice! -- Qu'y a-t-il? Alors la paysanne, la tirant à l'écart, derrière un orme, se mit à lui parler de son mari, qui, avec son métier et six francs par an que le capitaine... -- Achevez plus vite, dit Emma. -- Eh bien, reprit la nourrice poussant des soupirs entre chaque mot, j'ai peur qu'il ne se fasse une tristesse de me voir prendre du café toute seule; vous savez, les hommes... -- Puisque vous en aurez, répétait Emma, je vous en donnerai!... Vous m'ennuyez! -- Hélas! ma pauvre chère dame, c'est qu'il a, par suite de ses blessures, des crampes terribles à la poitrine. Il dit même que le cidre l'affaiblit. -- Mais dépêchez-vous, mère Rolet! -- Donc, reprit celle-ci faisant une révérence, si ce n'était pas trop vous demander..., -- elle salua encore une fois, -- quand vous voudrez, -- et son regard suppliait, -- un cruchon d'eau-de- vie, dit-elle enfin, et j'en frotterai les pieds de votre petite, qui les a tendres comme la langue. Débarrassée de la nourrice, Emma reprit le bras de M. Léon. Elle marcha rapidement pendant quelque temps; puis elle se ralentit, et son regard qu'elle promenait devant elle rencontra l'épaule du jeune homme, dont la redingote avait un collet de velours noir. Ses cheveux châtains tombaient dessus, plats et bien peignés. Elle remarqua ses ongles, qui étaient plus longs qu'on ne les portait à Yonville. C'était une des grandes occupations du clerc que de les entretenir; et il gardait, à cet usage, un canif tout particulier dans son écritoire. Ils s'en revinrent à Yonville en suivant le bord de l'eau. Dans la saison chaude, la berge plus élargie découvrait jusqu'à leur base les murs des jardins, qui avaient un escalier de quelques marches descendant à la rivière. Elle coulait sans bruit, rapide et froide à l'oeil; de grandes herbes minces s'y courbaient ensemble, selon le courant qui les poussait, et comme des chevelures vertes abandonnées s'étalaient dans sa limpidité. Quelquefois, à la pointe des joncs ou sur la feuille des nénuphars, un insecte à pattes fines marchait ou se posait. Le soleil traversait d'un rayon les petits globules bleus des ondes qui se succédaient en se crevant; les vieux saules ébranchés miraient dans l'eau leur écorce grise; au delà, tout alentour, la prairie semblait vide. C'était l'heure du dîner dans les fermes, et la jeune femme et son compagnon n'entendaient en marchant que la cadence de leurs pas sur la terre du sentier, les paroles qu'ils se disaient, et le frôlement de la robe d'Emma qui bruissait tout autour d'elle. Les murs des jardins, garnis à leur chaperon de morceaux de bouteilles, étaient chauds comme le vitrage d'une serre. Dans les briques, des ravenelles avaient poussé; et, du bord de son ombrelle déployée, madame Bovary, tout en passant, faisait s'égrener en poussière jaune un peu de leurs fleurs flétries, ou bien quelque branche des chèvrefeuilles et des clématites qui pendaient en dehors traînait un moment sur la soie, en s'accrochant aux effilés. Ils causaient d'une troupe de danseurs espagnols, que l'on attendait bientôt sur le théâtre de Rouen. -- Vous irez? demanda-t-elle. -- Si je le peux, répondit-il. N'avaient-ils rien autre chose à se dire? Leurs yeux pourtant étaient pleins d'une causerie plus sérieuse; et, tandis qu'ils s'efforçaient à trouver des phrases banales, ils sentaient une même langueur les envahir tous les deux; c'était comme un murmure de l'âme, profond, continu, qui dominait celui des voix. Surpris d'étonnement à cette suavité nouvelle, ils ne songeaient pas à s'en raconter la sensation ou à en découvrir la cause. Les bonheurs futurs, comme les rivages des tropiques, projettent sur l'immensité qui les précède leurs mollesses natales, une brise parfumée, et l'on s'assoupit dans cet enivrement sans même s'inquiéter de l'horizon que l'on n'aperçoit pas. La terre, à un endroit, se trouvait effondrée par le pas des bestiaux, il fallut marcher sur de grosses pierres vertes, espacées dans la boue. Souvent elle s'arrêtait une minute à regarder où poser sa bottine, -- et, chancelant sur le caillou qui tremblait, les coudes en l'air, la taille penchée, l'oeil indécis, elle riait alors, de peur de tomber dans les flaques d'eau. Quand ils furent arrivés devant son jardin madame Bovary poussa la petite barrière, monta les marches en courant et disparut. Léon rentra à son étude. Le patron était absent; il jeta un coup d'oeil sur les dossiers, puis se tailla une plume, prit enfin son chapeau et s'en alla. Il alla sur la Pâture, au haut de la côte d'Argueil, à l'entrée de la forêt; il se coucha par terre sous les sapins, et regarda le ciel à travers ses doigts. -- Comme je m'ennuie! se disait-il, comme je m'ennuie! Il se trouvait à plaindre de vivre dans ce village, avec Homais pour ami et M. Guillaumin pour maître. Ce dernier, tout occupé d'affaires, portant des lunettes à branches d'or et favoris rouges sur cravate blanche, n'entendait rien aux délicatesses de l'esprit, quoiqu'il affectât un genre raide et anglais qui avait ébloui le clerc dans les premiers temps. Quant à la femme du pharmacien, c'était la meilleure épouse de Normandie, douce comme un mouton, chérissant ses enfants, son père, sa mère, ses cousins, pleurant aux maux d'autrui, laissant tout aller dans son ménage, et détestant les corsets; -- mais si lente à se mouvoir, si ennuyeuse à écouter, d'un aspect si commun et d'une conversation si restreinte, qu'il n'avait jamais songé, quoiqu'elle eût trente ans, qu'il en eût vingt, qu'ils couchassent porte à porte, et qu'il lui parlât chaque jour, qu'elle pût être une femme pour quelqu'un, ni qu'elle possédât de son sexe autre chose que la robe. Et ensuite, qu'y avait-il? Binet, quelques marchands, deux ou trois cabaretiers, le curé, et enfin M. Tuvache, le maire, avec ses deux fils, gens cossus, bourrus, obtus, cultivant leurs terres eux-mêmes, faisant des ripailles en famille, dévots d'ailleurs, et d'une société tout à fait insupportable. Mais, sur le fond commun de tous ces visages humains, la figure d'Emma se détachait isolée et plus lointaine cependant; car il sentait entre elle et lui comme de vagues abîmes. Au commencement, il était venu chez elle plusieurs fois dans la compagnie du pharmacien, Charles n'avait point paru extrêmement curieux de le recevoir; et Léon ne savait comment s'y prendre entre la peur d'être indiscret et le désir d'une intimité qu'il estimait presque impossible. IV Dès les premiers froids, Emma quitta sa chambre pour habiter la salle, longue pièce à plafond bas où il y avait, sur la cheminée, un polypier touffu s'étalant contre la glace. Assise dans son fauteuil, près de la fenêtre, elle voyait passer les gens du village sur le trottoir. Léon, deux fois par jour, allait de son étude au Lion d'or. Emma, de loin, l'entendait venir; elle se penchait en écoutant, et le jeune homme glissait derrière le rideau, toujours vêtu de même façon et sans détourner la tête. Mais au crépuscule, lorsque, le menton dans sa main gauche, elle avait abandonné sur ses genoux sa tapisserie commencée, souvent elle tressaillait à l'apparition de cette ombre glissant tout à coup. Elle se levait et commandait qu'on mît le couvert. M Homais arrivait pendant le dîner. Bonnet grec à la main, il entrait à pas muets pour ne déranger personne et toujours en répétant la même phrase: «Bonsoir la compagnie!» Puis, quand il s'était posé à sa place, contre la table, entre les deux époux, il demandait au médecin des nouvelles de ses malades, et celui-ci le consultait sur la probabilité des honoraires. Ensuite, on causait de ce qu'il y avait dans le journal. Homais, à cette heure-là, le savait presque par coeur; et il le rapportait intégralement, avec les réflexions du journaliste et toutes les histoires des catastrophes individuelles arrivées en France ou à l'étranger. Mais, le sujet se tarissant, il ne tardait pas à lancer quelques observations sur les mets qu'il voyait. Parfois même, se levant à demi, il indiquait délicatement à Madame le morceau le plus tendre, ou, se tournant vers la bonne, lui adressait des conseils pour la manipulation des ragoûts et l'hygiène des assaisonnements; il parlait arome, osmazôme, sucs et gélatine d'une façon à éblouir. La tête d'ailleurs plus remplie de recettes que sa pharmacie ne l'était de bocaux, Homais excellait à faire quantité de confitures, vinaigres et liqueurs douces, et il connaissait aussi toutes les inventions nouvelles de caléfacteurs économiques, avec l'art de conserver les fromages et de soigner les vins malades. À huit heures, Justin venait le chercher pour fermer la pharmacie. Alors M. Homais le regardait d'un oeil narquois, surtout si Félicité se trouvait là, s'étant aperçu que son élève affectionnait la maison du médecin. -- Mon gaillard, disait-il, commence à avoir des idées, et je crois, diable m'emporte, qu'il est amoureux de votre bonne! Mais un défaut plus grave, et qu'il lui reprochait, c'était d'écouter continuellement les conversations. Le dimanche, par exemple, on ne pouvait le faire sortir du salon, où madame Homais l'avait appelé pour prendre les enfants, qui s'endormaient dans les fauteuils, en tirant avec leurs dos les housses de calicot, trop larges. Il ne venait pas grand monde à ces soirées du pharmacien, sa médisance et ses opinions politiques ayant écarté de lui successivement différentes personnes respectables. Le clerc ne manquait pas de s'y trouver. Dès qu'il entendait la sonnette, il courait au-devant de madame Bovary, prenait son châle, et posait à l'écart, sous le bureau de la pharmacie, les grosses pantoufles de lisière qu'elle portait sur sa chaussure, quand il y avait de la neige. On faisait d'abord quelques parties de trente-et-un; ensuite M. Hornais jouait à l'écarté avec Emma; Léon, derrière elle, lui donnait des avis. Debout et les mains sur le dossier de sa chaise, il regardait les dents de son peigne qui mordaient son chignon. À chaque mouvement qu'elle faisait pour jeter les cartes, sa robe du côté droit remontait. De ses cheveux retroussés, il descendait une couleur brune sur son dos, et qui, s'apâlissant graduellement, peu à peu se perdait dans l'ombre. Son vêtement, ensuite, retombait des deux côtés sur le siège, en bouffant, plein de plis, et s'étalait jusqu'à terre. Quand Léon parfois sentait la semelle de sa botte poser dessus, il s'écartait, comme s'il eût marché sur quelqu'un. Lorsque la partie de cartes était finie, l'apothicaire et le médecin jouaient aux dominos, et Emma changeant de place, s'accoudait sur la table, à feuilleter l'Illustration. Elle avait apporté son journal de modes. Léon se mettait près d'elle; ils regardaient ensemble les gravures et s'attendaient au bas des pages. Souvent elle le priait de lui lire des vers; Léon les déclamait d'une voix traînante et qu'il faisait expirer soigneusement aux passages d'amour. Mais le bruit des dominos le contrariait; M. Homais y était fort, il battait Charles à plein double-six. Puis, les trois centaines terminées, ils s'allongeaient tous deux devant le foyer et ne tardaient pas à s'endormir. Le feu se mourait dans les cendres; la théière était vide; Léon lisait encore. Emma l'écoutait, en faisant tourner machinalement l'abat-jour de la lampe, où étaient peints sur la gaze des pierrots dans des voitures et des danseuses de corde, avec leurs balanciers. Léon s'arrêtait, désignant d'un geste son auditoire endormi, alors ils se parlaient à voix basse, et la conversation qu'ils avaient leur semblait plus douce, parce qu'elle n'était pas entendue. Ainsi s'établit entre eux une sorte d'association, un commerce continuel de livres et de romances; M. Bovary, peu jaloux, ne s'en étonnait pas. Il reçut pour sa fête une belle tête phrénologique, toute marquetée de chiffres jusqu'au thorax et peinte en bleu. C'était une attention du clerc. Il en avait bien d'autres, jusqu'à lui faire, à Rouen, ses commissions; et le livre d'un romancier ayant mis à la mode la manie des plantes grasses, Léon en achetait pour Madame, qu'il rapportait sur ses genoux, dans l'Hirondelle, tout en se piquant les doigts à leurs poils durs. Elle fit ajuster, contre sa croisée, une planchette à balustrade pour tenir ses potiches. Le clerc eut aussi son jardinet suspendu; ils s'apercevaient soignant leurs fleurs à leur fenêtre. Parmi les fenêtres du village, il y en avait une encore plus souvent occupée; car, le dimanche, depuis le matin jusqu'à la nuit, et chaque après-midi, si le temps était clair, on voyait à la lucarne d'un grenier le profil maigre de M. Binet penché sur son tour, dont le ronflement monotone s'entendait jusqu'au Lion d'or Un soir, en rentrant, Léon trouva dans sa chambre un tapis de velours et de laine avec des feuillages sur fond pâle, il appela madame Homais, M Homais, Justin, les enfants, la cuisinière, il en parla à son patron; tout le monde désira connaître ce tapis; pourquoi la femme du médecin faisait-elle au clerc des générosités? Cela parut drôle, et l'on pensa définitivement qu'elle devait être sa bonne amie. Il le donnait à croire, tant il vous entretenait sans cesse de ses charmes et de son esprit, si bien que Binet lui répondit une fois fort brutalement: -- Que m'importe, à moi, puisque je ne suis pas de sa société! Il se torturait à découvrir par quel moyen lui faire sa déclaration; et, toujours hésitant entre la crainte de lui déplaire et la honte d'être si pusillanime, il en pleurait de découragement et de désirs. Puis il prenait des décisions énergiques; il écrivait des lettres qu'il déchirait, s'ajournait à des époques qu'il reculait. Souvent il se mettait en marche, dans le projet de tout oser; mais cette résolution l'abandonnait bien vite en la présence d'Emma, et, quand Charles, survenant, l'invitait à monter dans son boc pour aller voir ensemble quelque malade aux environs, il acceptait aussitôt, saluait Madame et s'en allait. Son mari, n'était-ce pas quelque chose d'elle? Quant à Emma, elle ne s'interrogea point pour savoir si elle l'aimait. L'amour, croyait-elle, devait arriver tout à coup, avec de grands éclats et des fulgurations, -- ouragan des cieux qui tombe sur la vie, la bouleverse, arrache les volontés comme des feuilles et emporte à l'abîme le coeur entier. Elle ne savait pas que, sur la terrasse des maisons, la pluie fait des lacs quand les gouttières sont bouchées, et elle fût ainsi demeurée en sa sécurité, lorsqu'elle découvrit subitement une lézarde dans le mur. V Ce fut un dimanche de février, une après-midi qu'il neigeait. Ils étaient tous, M et madame Bovary, Homais et M. Léon, partis voir, à une demi-lieue d'Yonville, dans la vallée, une filature de lin que l'on établissait. L'apothicaire avait emmené avec lui Napoléon et Athalie, pour leur faire faire de l'exercice, et Justin les accompagnait, portant des parapluies sur son épaule. Rien pourtant n'était moins curieux que cette curiosité Un grand espace de terrain vide, où se trouvaient pêle-mêle, entre des tas de sable et de cailloux, quelques roues d'engrenage déjà rouillées, entourait un long bâtiment quadrangulaire que perçaient quantité de petites fenêtres. Il n'était pas achevé d'être bâti, et l'on voyait le ciel à travers les lambourdes de la toiture. Attaché à la poutrelle du pignon, un bouquet de paille entremêlé d'épis faisait claquer au vent ses rubans tricolores. Homais parlait. Il expliquait à la compagnie l'importance future de cet établissement, supputait la force des planchers, l'épaisseur des murailles, et regrettait beaucoup de n'avoir pas de canne métrique, comme M. Binet en possédait une pour son usage particulier. Emma, qui lui donnait le bras, s'appuyait un peu sur son épaule, et elle regardait le disque du soleil irradiant au loin, dans la brume, sa pâleur éblouissante; mais elle tourna la tête: Charles était là. Il avait sa casquette enfoncée sur ses sourcils, et ses deux grosses lèvres tremblotaient, ce qui ajoutait à son visage quelque chose de stupide; son dos même, son dos tranquille était irritant à voir, et elle y trouvait étalée sur la redingote toute la platitude du personnage. Pendant qu'elle le considérait, goûtant ainsi dans son irritation une sorte de volupté dépravée, Léon s'avança d'un pas. Le froid qui le pâlissait semblait déposer sur sa figure une langueur plus douce; entre sa cravate et son cou, le col de la chemise, un peu lâche, laissait voir la peau; un bout d'oreille dépassait sous une mèche de cheveux, et son grand oeil bleu, levé vers les nuages, parut à Emma plus limpide et plus beau que ces lacs des montagnes où le ciel se mire. -- Malheureux! s'écria tout à coup l'apothicaire. Et il courut à son fils, qui venait de se précipiter dans un tas de chaux pour peindre ses souliers en blanc. Aux reproches dont on l'accablait, Napoléon se prit à pousser des hurlements, tandis que Justin lui essuyait ses chaussures avec un torchis de paille. Mais il eût fallu un couteau; Charles offrit le sien. -- Ah! se dit-elle, il porte un couteau dans sa poche, comme un paysan! Le givre tombait; et l'on s'en retourna vers Yonville. Madame Bovary, le soir, n'alla pas chez ses voisins, et, quand Charles fut parti, lorsqu'elle se sentit seule, le parallèle recommença dans la netteté d'une sensation presque immédiate et avec cet allongement de perspective que le souvenir donne aux objets. Regardant de son lit le feu clair qui brûlait, elle voyait encore, comme là-bas, Léon debout, faisant plier d'une main sa badine et tenant de l'autre Athalie, qui suçait tranquillement un morceau de glace. Elle le trouvait charmant; elle ne pouvait s'en détacher; elle se rappela ses autres attitudes en d'autres jours, des phrases qu'il avait dites, le son de sa voix, toute sa personne; et elle répétait, en avançant ses lèvres comme pour un baiser: -- Oui, charmant! charmant!... N'aime-t-il pas? se demanda-t-elle. Qui donc?... mais c'est moi! Toutes les preuves à la fois s'en étalèrent, son coeur bondit. La flamme de la cheminée faisait trembler au plafond une clarté joyeuse; elle se tourna sur le dos en s'étirant les bras. Alors commença l'éternelle lamentation: «Oh! si le ciel l'avait voulu! Pourquoi n'est-ce pas? Qui empêchait donc?...» Quand Charles, à minuit, rentra, elle eut l'air de s'éveiller, et, comme il fit du bruit en se déshabillant, elle se plaignit de la migraine; puis demanda nonchalamment ce qui s'était passé dans la soirée. -- M. Léon, dit-il, est remonté de bonne heure. Elle ne put s'empêcher de sourire, et elle s'endormit l'âme remplie d'un enchantement nouveau. Le lendemain, à la nuit tombante, elle reçut la visite du sieur Lheureux, marchand de nouveautés. C'était un homme habile que ce boutiquier, Né Gascon, mais devenu Normand, il doublait sa faconde méridionale de cautèle cauchoise. Sa figure grasse, molle et sans barbe, semblait teinte par une décoction de réglisse claire, et sa chevelure blanche rendait plus vif encore l'éclat rude de ses petits yeux noirs. On ignorait ce qu'il avait été jadis: porteballe, disaient les uns, banquier à Routot, selon les autres. Ce qu'il y a de sûr, c'est qu'il faisait, de tête, des calculs compliqués, à effrayer Binet lui-même. Poli jusqu'à l'obséquiosité, il se tenait toujours les reins à demi courbés, dans la position de quelqu'un qui salue ou qui invite. Après avoir laissé à la porte son chapeau garni d'un crêpe, il posa sur la table un carton vert, et commença par se plaindre à Madame, avec force civilités, d'être resté jusqu'à ce jour sans obtenir sa confiance. Une pauvre boutique comme la sienne n'était pas faite pour attirer une élégante; il appuya sur le mot. Elle n'avait pourtant, qu'à commander, et il se chargerait de lui fournir ce qu'elle voudrait, tant en mercerie que lingerie, bonneterie ou nouveautés; car il allait à la ville quatre fois par mois, régulièrement. Il était en relation avec les plus fortes maisons. On pouvait parler de lui aux Trois Frères, à la Barbe d'or ou au Grand Sauvage, tous ces messieurs le connaissaient comme leur poche! Aujourd'hui donc, il venait montrer à Madame, en passant, différents articles qu'il se trouvait avoir, grâce à une occasion des plus rares. Et il retira de la boîte une demi- douzaine de cols brodés. Madame Bovary les examina. -- Je n'ai besoin de rien, dit-elle. Alors M. Lheureux exhiba délicatement trois écharpes algériennes, plusieurs paquets d'aiguilles anglaises, une paire de pantoufles en paille, et, enfin, quatre coquetiers en coco, ciselés à jour par des forçats. Puis, les deux mains sur la table, le cou tendu, la taille penchée; il suivait, bouche béante, le regard d'Emma, qui se promenait indécis parmi ces marchandises. De temps à autre comme pour en chasser la poussière, il donnait un coup d'ongle sur la soie des écharpes, dépliées, dans toute leur longueur; et elles frémissaient avec un bruit léger, en faisant, à la lumière verdâtre du crépuscule, scintiller, comme de petites étoiles, les paillettes d'or de leur tissu. -- Combien coûtent-elles? --Une misère, répondit-il, une, misère; mais rien ne presse; quand vous voudrez; nous ne sommes pas des juifs! Elle réfléchit quelques instants, et finit encore, par remercier M. Lheureux, qui répliqua sans s'émouvoir. -- Eh bien; nous nous entendrons plus tard; avec les dames je me suis toujours arrangé, si ce n'est avec la mienne, cependant! Emma sourit. -- C'était pour vous dire, reprit-il d'un air bonhomme après sa plaisanterie, que ce n'est pas l'argent qui m'inquiète... Je vous en donnerais, s'il le fallait. Elle eut un geste de surprise. -- Ah! fit-il vivement et à voix basse, je n'aurais pas besoin d'aller loin pour vous en trouver; comptez-y! Et il se mit à demander des nouvelles du père Tellier, le maître du Café Français, que M. Bovary soignait alors. -- Qu'est-ce qu'il a donc, le père Tellier?... Il tousse qu'il en secoue toute sa maison, et j'ai bien peur que prochainement il ne lui faille plutôt un paletot de sapin qu'une camisole de flanelle? Il a fait tant de bamboches quand il était jeune! Ces gens-là, madame, n'avaient pas le moindre ordre! il s'est calciné avec l'eau-de-vie! Mais c'est fâcheux tout de même de voir une connaissance s'en aller. Et, tandis qu'il rebouclait son carton, il discourait ainsi sur la clientèle du médecin. -- C'est le temps, sans doute, dit-il en regardant les carreaux avec une figure rechignée, qui est la cause de ces maladies-là! Moi aussi, je ne me sens pas en mon assiette; il faudra même un de ces jours que je vienne consulter Monsieur, pour une douleur que j'ai dans le dos. Enfin, au revoir, madame Bovary; à votre disposition; serviteur très humble! Et il referma la porte doucement Emma se fit servir à dîner dans sa chambre, au coin du feu, sur un plateau; elle fut longue à manger; tout lui sembla bon. -- Comme j'ai été sage! se disait-elle en songeant aux écharpes. Elle entendit des pas dans l'escalier: c'était Léon. Elle se leva, et prit sur la commode; parmi des torchons à ourler, le premier de la pile. Elle semblait fort occupée quand il parut. La conversation fut languissante, madame Bovary l'abandonnant à chaque minute, tandis qu'il demeurait lui-même comme tout embarrassé. Assis sur une chaise basse, près de la cheminée, il faisait tourner dans ses doigts l'étui d'ivoire; elle poussait son aiguille, ou, de temps à autre, avec son ongle, fronçait les plis de la toile. Elle ne parlait pas; il se taisait, captivé par son silence, comme il l'eût été par ses paroles. -- Pauvre garçon! pensait-elle. -- En quoi lui déplais-je? se demandait-il. Léon, cependant, finit par dire qu'il devait, un de ces jours, aller à Rouen, pour une affaire de son étude... -- Votre abonnement de musique est terminé, dois-je le reprendre? -- Non, répondit-elle. -- Pourquoi? -- Parce que... Et, pinçant ses lèvres, elle tira lentement une longue aiguillée de fil gris. Cet ouvrage irritait Léon. Les doigts d'Emma semblaient s'y écorcher par le bout; il lui vint en tête une phrase galante, mais qu'il ne risqua pas. -- Vous l'abandonnez donc? reprit-il. -- Quoi? dit-elle vivement; la musique? Ah! mon Dieu, oui! n'ai-je pas ma maison à tenir, mon mari à soigner, mille choses enfin, bien des devoirs qui passent auparavant! Elle regarda la pendule. Charles était en retard. Alors elle fit la soucieuse. Deux ou trois fois même elle répéta: -- Il est si bon! Le clerc affectionnait M. Bovary. Mais cette tendresse à son endroit l'étonna d'une façon désagréable; néanmoins il continua son éloge, qu'il entendait faire à chacun, disait-il, et surtout au pharmacien. -- Ah! c'est un brave homme, reprit Emma. -- Certes, reprit le clerc: Et il se mit à parler de madame Homais, dont la tenue fort négligée leur apprêtait à rire ordinairement. -- Qu'est-ce que cela fait? interrompit Emma. Une bonne mère de famille ne s'inquiète pas de sa toilette. Puis elle retomba dans son silence. Il en fut de même les jours suivants; ses discours, ses manières, tout changea. On la vit prendre à coeur son ménage, retourner à l'église régulièrement et tenir sa servante avec plus de sévérité. Elle retira Berthe de nourrice. Félicité l'amenait quand il venait des visites, et madame Bovary la déshabillait afin de faire voir ses membres. Elle déclarait adorer les enfants; c'était sa consolation, sa joie, sa folie, et elle accompagnait ses caresses d'expansions lyriques, qui, à d'autres qu'à des Yonvillais, eussent rappelé la Sachette de Notre-Dame de Paris. Quand Charles rentrait, il trouvait auprès des cendres ses pantoufles à chauffer. Ses gilets maintenant ne manquaient plus de doublure, ni ses chemises de boutons, et même il y avait plaisir à considérer dans l'armoire tous les bonnets de coton rangés par piles égales. Elle ne rechignait plus, comme autrefois, à faire des tours dans le jardin; ce qu'il proposait était toujours consenti, bien qu'elle ne devinât pas les volontés auxquelles elle se soumettait sans un murmure; -- et lorsque Léon le voyait au coin du feu, après le dîner, les deux mains sur son ventre, les deux pieds sur les chenets, la joue rougie par la digestion, les yeux humides de bonheur, avec l'enfant qui se traînait sur le tapis, et cette femme à taille mince qui par-dessus le dossier du fauteuil venait le baiser au front: -- Quelle folie! se disait-il, et comment arriver jusqu'à elle? Elle lui parut donc si vertueuse et inaccessible, que toute espérance, même la plus vague, l'abandonna. Mais, par ce renoncement, il la plaçait en des conditions extraordinaires. Elle se dégagea, pour lui, des qualités charnelles dont il n'avait rien à obtenir; et elle alla, dans son coeur, montant toujours et s'en détachant, à la manière magnifique d'une apothéose qui s'envole. C'était un de ces sentiments purs qui n'embarrassent pas l'exercice de la vie, que l'on cultive parce qu'ils sont rares; et dont la perte affligerait plus que la possession n'est réjouissante. Emma maigrit, ses joues pâlirent, sa figure s'allongea. Avec ses bandeaux noirs, ses grands yeux, son nez droit, sa démarche d'oiseau, et toujours silencieuse maintenant, ne semblait-elle pas traverser l'existence en y touchant à peine, et porter au front la vague empreinte de quelque prédestination sublime? Elle était si triste et si calme, si douce à la fois et si réservée, que l'on se sentait près d'elle pris par un charme glacial, comme l'on frissonne dans les églises sous le parfum des fleurs mêlé au froid des marbres. Les autres même n'échappaient point à cette séduction. Le pharmacien disait: -- C'est une femme de grands moyens et qui ne serait pas déplacée dans une sous-préfecture. Les bourgeoises admiraient son économie, les clients sa politesse, les pauvres sa charité. Mais elle était pleine de convoitises, de rage, de haine. Cette robe aux plis droits cachait un coeur bouleversé, et ces lèvres si pudiques n'en racontaient pas la tourmente. Elle était amoureuse de Léon, et elle recherchait la solitude, afin de pouvoir plus à l'aise se délecter en son image. La vue de sa personne troublait la volupté de cette méditation. Emma palpitait au bruit de ses pas; puis, en sa présence, l'émotion tombait, et il ne lui restait ensuite qu'un immense étonnement qui se finissait en tristesse. Léon ne savait pas, lorsqu'il sortait de chez elle désespéré, qu'elle se levait derrière lui afin de le voir dans la rue. Elle s'inquiétait de ses démarches, elle épiait son visage; elle inventa toute une histoire pour trouver prétexte à visiter sa chambre. La femme du pharmacien lui semblait bien heureuse de dormir sous le même toit; et ses pensées continuellement s'abattaient sur cette maison, comme les pigeons du Lion d'or qui venaient tremper là, dans les gouttières, leurs pattes roses et leurs ailes blanches. Mais plus Emma s'apercevait de son amour, plus elle le refoulait, afin qu'il ne parût pas, et pour le diminuer. Elle aurait voulu que Léon s'en doutât; et elle imaginait des hasards, des catastrophes qui l'eussent facilité. Ce qui la retenait, sans doute, c'était la paresse ou l'épouvante, et la pudeur aussi. Elle songeait qu'elle l'avait repoussé trop loin, qu'il n'était plus temps, que tout était perdu. Puis l'orgueil, la joie de se dire: «je suis vertueuse», et de se regarder dans la glace en prenant des poses résignées, la consolait un peu du sacrifice qu'elle croyait faire. Alors, les appétits de la chair, les convoitises d'argent et les mélancolies de la passion, tout se confondit dans une même souffrance; -- et, au lieu d'en détourner sa pensée; elle l'y attachait davantage, s'excitant à la douleur et en cherchant partout les occasions. Elle s'irritait d'un plat mal servi ou d'une porte entrebâillée, gémissait du velours qu'elle n'avait pas, du bonheur qui lui manquait, de ses rêves trop hauts, de sa maison trop étroite. Ce qui l'exaspérait, c'est que Charles n'avait pas l'air de se douter de son supplice. La conviction où il était de la rendre heureuse lui semblait une insulte imbécile, et sa sécurité, là- dessus, de l'ingratitude. Pour qui donc était-elle sage? N'était- il pas, lui, obstacle à toute félicité, la cause de toute misère, et comme l'ardillon pointu de cette courroie complexe qui la bouclait de tous côtés? Donc, elle reporta sur lui seul la haine nombreuse qui résultait de ses ennuis, et chaque effort pour l'amoindrir ne servait qu'à l'augmenter; car cette peine inutile s'ajoutait aux autres motifs de désespoir et contribuait encore plus à l'écartement. Sa propre douceur à elle-même lui donnait des rébellions. La médiocrité domestique la poussait à des fantaisies luxueuses, la tendresse matrimoniale en des désirs adultères. Elle aurait voulu que Charles la battît, pour pouvoir plus justement le détester, s'en venger. Elle s'étonnait parfois des conjectures atroces qui lui arrivaient à la pensée; et il fallait continuer à sourire, s'entendre répéter qu'elle était heureuse, faire semblant de l'être, le laisser croire! Elle avait des dégoûts, cependant, de cette hypocrisie. Des tentations la prenaient de s'enfuir avec Léon, quelque part, bien loin, pour essayer une destinée nouvelle; mais aussitôt il s'ouvrait dans son âme un gouffre vague, plein d'obscurité. -- D'ailleurs, il ne m'aime plus, pensait-elle; que devenir? quel secours attendre, quelle consolation, quel allégement? Elle restait brisée, haletante, inerte, sanglotant à voix basse et avec des larmes qui coulaient. -- Pourquoi ne point le dire à Monsieur? lui demandait la domestique, lorsqu'elle entrait pendant ces crises. -- Ce sont les nerfs, répondait Emma; ne lui en parle pas, tu l'affligerais. -- Ah! oui, reprenait Félicité, vous êtes justement comme la Guérine, la fille au père Guérin, le pêcheur du Pollet, que j'ai connue à Dieppe, avant de venir chez vous. Elle était si triste, si triste, qu'à la voir debout sur le seuil de sa maison, elle vous faisait l'effet d'un drap d'enterrement tendu devant la porte. Son mal, à ce qu'il paraît, était une manière de brouillard qu'elle avait dans la tête, et les médecins n'y pouvaient rien, ni le curé non plus. Quand ça la prenait trop fort, elle s'en allait toute seule sur le bord de la mer, si bien que le lieutenant de la douane, en faisant sa tournée, souvent la trouvait étendue à plat ventre et pleurant sur les galets. Puis, après son mariage, ça lui a passé, dit-on. -- Mais, moi, reprenait Emma, c'est après le mariage que ça m'est venu. VI Un soir que la fenêtre était ouverte, et que, assise au bord, elle venait de regarder Lestiboudois, le bedeau, qui taillait le buis, elle entendit tout à coup sonner l'Angelus. On était au commencement d'avril, quand les primevères sont écloses; un vent tiède se roule sur les plates-bandes labourées, et les jardins, comme des femmes, semblent faire leur toilette pour les fêtes de l'été. Par les barreaux de la tonnelle et au delà tout alentour, on voyait la rivière dans la prairie, où elle dessinait sur l'herbe des sinuosités vagabondes. La vapeur du soir passait entre les peupliers sans feuilles, estompant leurs contours d'une teinte violette, plus pâle et plus transparente qu'une gaze subtile arrêtée sur leurs branchages. Au loin, des bestiaux marchaient; on n'entendait ni leurs pas, ni leurs mugissements; et la cloche, sonnant toujours, continuait dans les airs sa lamentation pacifique. À ce tintement répété, la pensée de la jeune femme s'égarait dans ses vieux souvenirs de jeunesse et de pension. Elle se rappela les grands chandeliers, qui dépassaient sur l'autel les vases pleins de fleurs et le tabernacle à colonnettes. Elle aurait voulu, comme autrefois, être encore confondue dans la longue ligne des voiles blancs, que marquaient de noir ça et là les capuchons raides des bonnes soeurs inclinées sur leur prie-Dieu; le dimanche, à la messe, quand elle relevait sa tête, elle apercevait le doux visage de la Vierge parmi les tourbillons bleuâtres de l'encens qui montait. Alors un attendrissement la saisit; elle se sentit molle et tout abandonnée, comme un duvet d'oiseau qui tournoie dans la tempête; et ce fut sans en avoir conscience qu'elle s'achemina vers l'église, disposée à n'importe quelle dévotion, pourvu qu'elle y absorbât son âme et que l'existence entière y disparût. Elle rencontra, sur la place, Lestiboudois, qui s'en revenait; car, pour ne pas rogner la journée, il préférait interrompre sa besogne puis la reprendre, si bien qu'il tintait l'Angelus selon sa commodité. D'ailleurs, la sonnerie, faite plus tôt, avertissait les gamins de l'heure du catéchisme. Déjà quelques-uns, qui se trouvaient arrivés, jouaient aux billes sur les dalles du cimetière. D'autres, à califourchon sur le mur, agitaient leurs jambes, en fauchant avec leurs sabots les grandes orties poussées entre la petite enceinte et les dernières tombes. C'était la seule place qui fût verte; tout le reste n'était que pierres, et couvert continuellement d'une poudre fine, malgré le balai de la sacristie. Les enfants en chaussons couraient là comme sur un parquet fait pour eux, et on entendait les éclats de leurs voix à travers le bourdonnement de la cloche. Il diminuait avec les oscillations de la grosse corde qui, tombant des hauteurs du clocher, traînait à terre par le bout. Des hirondelles passaient en poussant de petits cris, coupaient l'air au tranchant de leur vol, et rentraient vite dans leurs nids jaunes, sous les tuiles du larmier. Au fond de l'église, une lampe brûlait, c'est-à-dire une mèche de veilleuse dans un verre suspendu. Sa lumière, de loin, semblait une tache blanchâtre qui tremblait sur l'huile. Un long rayon de soleil traversait toute la nef et rendait plus sombres encore les bas- côtés et les angles. -- Où est le curé? demanda madame Bovary à un jeune garçon qui s'amusait à secouer le tourniquet dans son trou trop lâche. -- Il va venir, répondit-il. En effet, la porte du presbytère grinça, l'abbé Bournisien parut; les enfants, pêle-mêle, s'enfuirent dans l'église. -- Ces polissons-là! murmura l'ecclésiastique, toujours les mêmes! Et, ramassant un catéchisme en lambeaux qu'il venait de heurter avec son pied: -- Ça ne respecte rien! Mais, dès qu'il aperçut madame Bovary: -- Excusez-moi, dit-il, je ne vous remettais pas. Il fourra le catéchisme dans sa poche et s'arrêta, continuant à balancer entre deux doigts la lourde clef de la sacristie. La lueur du soleil couchant qui frappait, en plein son visage pâlissait le lasting de sa soutane, luisante sous les coudes, effiloquée par le bas. Des taches de graisse et de tabac suivaient sur sa poitrine large la ligne des petits boutons, et elles devenaient plus nombreuses en s'écartant de son rabat, où reposaient les plis abondants de sa peau rouge; elle était semée de macules jaunes qui disparaissaient dans les poils rudes de sa barbe grisonnante. Il venait de dîner et respirait bruyamment. -- Comment vous portez-vous? ajouta-t-il. -- Mal, répondit Emma; je souffre. -- Eh bien, moi aussi, reprit l'ecclésiastique. Ces premières chaleurs, n'est-ce pas, vous amollissent étonnamment? Enfin, que voulez-vous! nous sommes nés pour souffrir, comme dit saint Paul. Mais, M. Bovary, qu'est-ce qu'il en pense? -- Lui! fit-elle avec un geste de dédain. -- Quoi! répliqua le bonhomme tout étonné, il ne vous ordonne pas quelque chose? -- Ah! dit Emma, ce ne sont pas les remèdes de la terre qu'il me faudrait. Mais le curé, de temps à autre, regardait dans l'église, où tous les gamins agenouillés se poussaient de l'épaule, et tombaient comme des capucins de cartes. -- Je voudrais savoir..., reprit-elle. -- Attends, attends, Riboudet, cria l'ecclésiastique d'une voix colère, je m'en vas aller te chauffer les oreilles, mauvais galopin! Puis, se tournant vers Emma: -- C'est le fils de Boudet le charpentier; ses parents sont à leur aise et lui laissent faire ses fantaisies. Pourtant il apprendrait vite, s'il le voulait, car il est plein d'esprit. Et moi quelquefois, par plaisanterie, je l'appelle donc Riboudet (comme la côte que l'on prend pour aller à Maromme), et je dis même: mon Riboudet. Ah! ah! Mont-Riboudet! L'autre jour, j'ai rapporté ce mot-là à Monseigneur, qui en a ri... il a daigné en rire. -- Et M. Bovary, comment va-t-il? Elle semblait ne pas entendre. Il continua: -- Toujours fort occupé, sans doute? car nous sommes certainement, lui et moi, les deux personnes de la paroisse qui avons le plus à faire. Mais lui, il est le médecin des corps, ajouta-t-il avec un rire épais, et moi, je le suis des âmes! Elle fixa sur le prêtre des yeux suppliants. -- Oui..., dit-elle, vous soulagez toutes les misères. -- Ah! ne m'en parlez pas, madame Bovary! Ce matin même, il a fallu que j'aille dans le Bas-Diauville pour une vache qui avait l'enfle; ils croyaient que c'était un sort. Toutes leurs vaches, je ne sais comment... Mais, pardon! Longuermarre et Boudet! sac à papier! voulez-vous bien finir! Et, d'un bond, il s'élança dans l'église. Les gamins, alors, se pressaient autour du grand pupitre, grimpaient sur le tabouret du chantre, ouvraient le missel; et d'autres, à pas de loup, allaient se hasarder bientôt jusque dans le confessionnal. Mais le curé, soudain, distribua sur tous une grêle de soufflets. Les prenant par le collet de la veste, il les enlevait de terre et les reposait à deux genoux sur les pavés du choeur, fortement, comme s'il eût voulu les y planter. -- Allez, dit-il quand il fut revenu près d'Emma, et en déployant son large mouchoir d'indienne, dont il mit un angle entre ses dents, les cultivateurs sont bien à plaindre! -- Il y en a d'autres, répondit-elle. -- Assurément! les ouvriers des villes, par exemple. -- Ce ne sont pas eux... -- Pardonnez-moi! j'ai connu là de pauvres mères de famille, des femmes vertueuses, je vous assure, de véritables saintes, qui manquaient même de pain. -- Mais celles, reprit Emma (et les coins de sa bouche se tordaient en parlant), celles, monsieur le curé, qui ont du pain, et qui n'ont pas... -- De feu l'hiver, dit le prêtre. -- Eh! qu'importe? -- Comment! qu'importe? Il me semble, à moi, que lorsqu'on est bien chauffé, bien nourri..., car enfin... -- Mon Dieu! mon Dieu! soupirait-elle. -- Vous vous trouvez gênée? fit-il, en s'avançant d'un air inquiet; c'est la digestion, sans doute? Il faut rentrer chez vous, madame Bovary, boire un peu de thé; ça vous fortifiera, ou bien un verre d'eau fraîche avec de la cassonade. -- Pourquoi? Et elle avait l'air de quelqu'un qui se réveille d'un songe. -- C'est que vous passiez la main sur votre front. J'ai cru qu'un étourdissement vous prenait. Puis, se ravisant: -- Mais vous me demandiez quelque chose? Qu'est-ce donc? Je ne sais plus. -- Moi? Rien..., rien..., répétait Emma. Et son regard, qu'elle promenait autour d'elle, s'abaissa lentement sur le vieillard à soutane. Ils se considéraient tous les deux, face à face, sans parler. -- Alors, madame Bovary, dit-il enfin, faites excuse, mais le devoir avant tout, vous savez; il faut que j'expédie mes garnements. Voilà les premières communions qui vont venir. Nous serons encore surpris, j'en ai peur! Aussi, à partir de l'Ascension, je les tiens recta tous les mercredis une heure de plus. Ces pauvres enfants! on ne saurait les diriger trop tôt dans la voie du Seigneur, comme, du reste, il nous l'a recommandé lui- même par la bouche de son divin Fils... Bonne santé, madame; mes respects à monsieur votre mari! Et il entra dans l'église, en faisant dès la porte une génuflexion. Emma le vit qui disparaissait entre la double ligne des bancs, marchant à pas lourds, la tête un peu penchée sur l'épaule, et avec ses deux mains entrouvertes, qu'il portait en dehors. Puis elle tourna sur ses talons, tout d'un bloc comme une statue sur un pivot, et prit le chemin de sa maison. Mais la grosse voix du curé, la voix claire des gamins arrivaient encore à son oreille et continuaient derrière elle: -- Êtes-vous chrétien? -- Oui, je suis chrétien. -- Qu'est-ce qu'un chrétien? -- C'est celui qui, étant baptisé..., baptisé..., baptisé. Elle monta les marches de son escalier en se tenant à la rampe, et, quand elle fut dans sa chambre, se laissa tomber dans un fauteuil. Le jour blanchâtre des carreaux s'abaissait doucement avec des ondulations. Les meubles à leur place semblaient devenus plus immobiles et se perdre dans l'ombre comme dans un océan ténébreux. La cheminée était éteinte, la pendule battait toujours, et Emma vaguement s'ébahissait à ce calme des choses, tandis qu'il y avait en elle-même tant de bouleversements. Mais, entre la fenêtre et la table à ouvrage, la petite Berthe était là, qui chancelait sur ses bottines de tricot, et essayait de se rapprocher de sa mère, pour lui saisir, par le bout, les rubans de son tablier. -- Laisse-moi! dit celle-ci en l'écartant avec la main. La petite fille bientôt revint plus près encore contre ses genoux; et, s'y appuyant des bras, elle levait vers elle son gros oeil bleu, pendant qu'un filet de salive pure découlait de sa lèvre sur la soie du tablier. -- Laisse-moi! répéta la jeune femme tout irritée. Sa figure épouvanta l'enfant, qui se mit à crier. -- Eh! laisse-moi donc! fit-elle en la repoussant du coude. Berthe alla tomber au pied de la commode, contre la patère de cuivre; elle s'y coupa la joue, le sang sortit. Madame Bovary se précipita pour la relever, cassa le cordon de la sonnette, appela la servante de toutes ses forces, et elle allait commencer à se maudire, lorsque Charles parut. C'était l'heure du dîner, il rentrait. -- Regarde donc, cher ami, lui dit Emma d'une voix tranquille: voilà la petite qui, en jouant, vient de se blesser par terre. Charles la rassura, le cas n'était point grave, et il alla chercher du diachylum. Madame Bovary ne descendit, pas dans la salle; elle voulut demeurer seule à garder son enfant. Alors, en la contemplant dormir, ce qu'elle conservait d'inquiétude se dissipa par degrés, et elle se parut à elle-même bien sotte et bien bonne de s'être troublée tout à l'heure pour si peu de chose. Berthe, en effet, ne sanglotait plus. Sa respiration, maintenant, soulevait insensiblement la couverture de coton. De grosses larmes s'arrêtaient au coin de ses paupières à demi closes, qui laissaient voir entre les cils deux prunelles pâles, enfoncées; le sparadrap, collé sur sa joue, en tirait obliquement la peau tendue. -- C'est une chose étrange, pensait Emma, comme cette enfant est laide! Quand Charles, à onze heures du soir, revint de la pharmacie (où il avait été remettre, après le dîner, ce qui lui restait du diachylum), il trouva sa femme debout auprès du berceau. -- Puisque je t'assure que ce ne sera rien, dit-il en la baisant au front; ne te tourmente pas, pauvre chérie, tu te rendras malade! Il était resté longtemps chez l'apothicaire. Bien qu'il ne s'y fût pas montré fort ému, M. Homais, néanmoins, s'était efforcé de le raffermir, de lui remonter le moral. Alors on avait causé des dangers divers qui menaçaient l'enfance et de l'étourderie des domestiques. Madame Homais en savait quelque chose, ayant encore sur la poitrine les marques d'une écuellée de braise qu'une cuisinière, autrefois, avait laissée tomber dans son sarrau. Aussi ces bons parents prenaient-ils quantité de précautions. Les couteaux jamais n'étaient affilés, ni les appartements cirés. Il y avait aux fenêtres des grilles en fer et aux chambranles de fortes barres. Les petits Homais, malgré leur indépendance, ne pouvaient remuer sans un surveillant derrière eux; au moindre rhume, leur père les bourrait de pectoraux, et jusqu'à plus de quatre ans ils portaient tous, impitoyablement, des bourrelets matelassés. C'était, il est vrai, une manie de madame Homais; son époux en était intérieurement affligé, redoutant pour les organes de l'intellect les résultats possibles d'une pareille compression, et il s'échappait jusqu'à lui dire: --Tu prétends donc en faire des Caraïbes ou des Botocudos? Charles, cependant, avait essayé plusieurs fois d'interrompre la conversation. -- J'aurais à vous entretenir, avait-il soufflé bas à l'oreille du clerc, qui se mit à marcher devant lui dans l'escalier. -- Se douterait-il de quelque chose? se demandait Léon. Il avait des battements de coeur et se perdait en conjectures. Enfin Charles, ayant fermé la porte, le pria de voir lui-même à Rouen quels pouvaient être les prix d'un beau daguerréotype; c'était une surprise sentimentale qu'il réservait à sa femme, une attention fine, son portrait en habit noir. Mais il voulait auparavant savoir à quoi s'en tenir; ces démarches ne devaient pas embarrasser M. Léon, puisqu'il allait à la ville toutes les semaines, à peu près. Dans quel but? Homais soupçonnait là-dessous quelque histoire de jeune homme, une intrigue. Mais il se trompait; Léon ne poursuivait aucune amourette. Plus que jamais il était triste, et madame Lefrançois s'en apercevait bien à la quantité de nourriture qu'il laissait maintenant sur son assiette. Pour en savoir plus long, elle interrogea le percepteur; Binet répliqua, d'un ton rogue, qu'il n'était point payé par la police. Son camarade, toutefois, lui paraissait fort singulier; car souvent Léon se renversait sur sa chaise en écartant les bras, et se plaignait vaguement de l'existence. -- C'est que vous ne prenez point assez de distractions, disait le percepteur. -- Lesquelles? -- Moi, à votre place, j'aurais un tour! -- Mais je ne sais pas tourner, répondait le clerc. -- Oh! c'est vrai! faisait l'autre en caressant sa mâchoire, avec un air de dédain mêlé de satisfaction. Léon était las d'aimer sans résultat; puis il commençait à sentir cet accablement que vous cause la répétition de la même vie, lorsque aucun intérêt ne la dirige et qu'aucune espérance ne la soutient. Il était si ennuyé d'Yonville et des Yonvillais, que la vue de certaines gens, de certaines maisons l'irritait à n'y pouvoir tenir; et le pharmacien, tout bonhomme qu'il était, lui devenait complètement insupportable. Cependant, la perspective d'une situation nouvelle l'effrayait autant qu'elle le séduisait. Cette appréhension se tourna vite en impatience, et Paris alors agita pour lui, dans le lointain, la fanfare de ses bals masqués avec le rire de ses grisettes. Puisqu'il devait y terminer son droit, pourquoi ne partait-il pas? qui l'empêchait? Et il se mit à faire des préparatifs intérieurs: il arrangea d'avance ses occupations. Il se meubla, dans sa tête, un appartement. Il y mènerait une vie d'artiste! Il y prendrait des leçons de guitare! Il aurait une robe de chambre, un béret basque, des pantoufles de velours bleu! Et même il admirait déjà sur sa cheminée deux fleurets en sautoir, avec une tête de mort et la guitare au- dessus. La chose difficile était le consentement de sa mère; rien pourtant ne paraissait plus raisonnable. Son patron même l'engageait à visiter une autre étude, où il pût se développer davantage. Prenant donc un parti moyen, Léon chercha quelque place de second clerc à Rouen, n'en trouva pas, et écrivit enfin à sa mère une longue lettre détaillée, où il exposait les raisons d'aller habiter Paris immédiatement. Elle y consentit. Il ne se hâta point. Chaque jour, durant tout un mois, Hivert transporta pour lui d'Yonville à Rouen, de Rouen à Yonville, des coffres, des valises, des paquets; et, quand Léon eut remonté sa garde-robe, fait rembourrer ses trois fauteuils, acheté une provision de foulards, pris en un mot plus de dispositions que pour un voyage autour du monde, il s'ajourna de semaine en semaine, jusqu'à ce qu'il reçût une seconde lettre maternelle où on le pressait de partir, puisqu'il désirait, avant les vacances, passer son examen. Lorsque le moment fut venu des embrassades, madame Homais pleura; Justin sanglotait; Homais, en homme fort, dissimula son émotion; il voulut lui-même porter le paletot de son ami jusqu'à la grille du notaire, qui emmenait Léon à Rouen dans sa voiture. Ce dernier avait juste le temps de faire ses adieux à M. Bovary. Quand il fut au haut de l'escalier, il s'arrêta, tant il se sentait hors d'haleine. À son entrée, madame Bovary se leva vivement. -- C'est encore moi! dit Léon. -- J'en étais sûre! Elle se mordit les lèvres, et un flot de sang lui courut sous la peau, qui se colora tout en rose, depuis la racine des cheveux jusqu'au bord de sa collerette. Elle restait debout, s'appuyant de l'épaule contre la boiserie. -- Monsieur n'est donc pas là? reprit-il. -- Il est absent. Elle répéta: -- Il est absent. Alors il y eut un silence. Ils se regardèrent; et leurs pensées, confondues dans la même angoisse, s'étreignaient étroitement, comme deux poitrines palpitantes. -- Je voudrais bien embrasser Berthe, dit Léon. Emma descendit quelques marches, et elle appela Félicité. Il jeta vite autour de lui un large coup d'oeil qui s'étala sur les murs, les étagères, la cheminée, comme pour pénétrer tout, emporter tout. Mais elle rentra, et la servante amena Berthe, qui secouait au bout d'une ficelle un moulin à vent la tête en bas. Léon la baisa sur le cou à plusieurs reprises. -- Adieu, pauvre enfant! adieu, chère petite, adieu! Et il la remit à sa mère. -- Emmenez-la, dit celle-ci. Ils restèrent seuls. Madame Bovary, le dos tourné, avait la figure posée contre un carreau; Léon tenait sa casquette à la main et la battait doucement le long de sa cuisse. -- Il va pleuvoir, dit Emma. -- J'ai un manteau, répondit-il. -- Ah! Elle se détourna, le menton baissé et le front en avant. La lumière y glissait comme sur un marbre, jusqu'à la courbe des sourcils, sans que l'on pût savoir ce qu'Emma regardait à l'horizon ni ce qu'elle pensait au fond d'elle-même. -- Allons, adieu! soupira-t-il. Elle releva sa tête d'un mouvement brusque: -- Oui, adieu..., partez! Ils s'avancèrent l'un vers l'autre; il tendit la main, elle hésita. -- À l'anglaise donc, fit-elle abandonnant la sienne tout en s'efforçant de rire. Léon la sentit entre ses doigts, et la substance même de tout son être lui semblait descendre dans cette paume humide. Puis il ouvrit la main; leurs yeux se rencontrèrent encore, et il disparut. Quand il fut sous les halles, il s'arrêta, et il se cacha derrière un pilier, afin de contempler une dernière fois cette maison blanche avec ses quatre jalousies vertes. Il crut voir une ombre derrière la fenêtre, dans la chambre; mais le rideau, se décrochant de la patère comme si personne n'y touchait, remua lentement ses longs plis obliques, qui d'un seul bond s'étalèrent tous, et il resta droit, plus immobile qu'un mur de plâtre. Léon se mit à courir. Il aperçut de loin, sur la route, le cabriolet de son patron, et à côté un homme en serpillière qui tenait le cheval. Homais et M. Guillaumin causaient ensemble. On l'attendait. -- Embrassez-moi, dit l'apothicaire les larmes aux yeux. Voilà votre paletot, mon bon ami; prenez garde au froid! Soignez-vous! ménagez-vous! -- Allons, Léon, en voiture! dit le notaire. Homais se pencha sur le garde-crotte, et d'une voix entrecoupée par les sanglots, laissa tomber ces deux mots tristes: -- Bon voyage! -- Bonsoir, répondit M. Guillaumin. Lâchez tout! Ils partirent, et Homais s'en retourna. Madame Bovary avait ouvert sa fenêtre sur le jardin, et elle regardait les nuages. Ils s'amoncelaient au couchant du côté de Rouen, et roulaient vite leurs volutes noires, d'où dépassaient par derrière les grandes lignes du soleil, comme les flèches d'or d'un trophée suspendu, tandis que le reste du ciel vide avait la blancheur d'une porcelaine. Mais une rafale de vent fit se courber les peupliers, et tout à coup la pluie tomba; elle crépitait sur les feuilles vertes. Puis le soleil reparut, les poules chantèrent, des moineaux battaient des ailes dans les buissons humides, et les flaques d'eau sur le sable emportaient en s'écoulant les fleurs roses d'un acacia. -- Ah! qu'il doit être loin déjà! pensa-t-elle. M. Homais, comme de coutume, vint à six heures et demie, pendant le dîner. -- Eh bien, dit-il en s'asseyant, nous avons donc tantôt embarqué notre jeune homme? -- Il paraît! répondit le médecin. Puis, se tournant sur sa chaise: -- Et quoi de neuf chez vous? -- Pas grand-chose. Ma femme, seulement, a été, cette après-midi, un peu émue. Vous savez, les femmes, un rien les trouble! la mienne surtout! Et l'on aurait tort de se révolter là contre, puisque leur organisation nerveuse est beaucoup plus malléable que la nôtre. -- Ce pauvre Léon! disait Charles, comment va-t-il vivre à Paris?... S'y accoutumera-t-il? Madame Bovary soupira. -- Allons donc! dit le pharmacien en claquant de la langue, les parties fines chez le traiteur! les bals masqués! le champagne! tout cela va rouler, je vous assure. -- Je ne crois pas qu'il se dérange, objecta Bovary. -- Ni moi! reprit vivement M. Homais, quoiqu'il lui faudra pourtant suivre les autres, au risque de passer pour un jésuite. Et vous ne savez pas la vie que mènent ces farceurs-là, dans le quartier Latin, avec les actrices! Du reste, les étudiants sont fort bien vus à Paris. Pour peu qu'ils aient quelque talent d'agrément, on les reçoit dans les meilleures sociétés, et il y a même des dames du faubourg Saint-Germain qui en deviennent amoureuses, ce qui leur fournit, par la suite, les occasions de faire de très beaux mariages. -- Mais, dit le médecin, j'ai peur pour lui que... là-bas... -- Vous avez raison, interrompit l'apothicaire, c'est le revers de la médaille! et l'on y est obligé continuellement d'avoir la main posée sur son gousset. Ainsi, vous êtes dans un jardin public, je suppose; un quidam se présente, bien mis, décoré même, et qu'on prendrait pour un diplomate; il vous aborde; vous causez; il s'insinue, vous offre une prise ou vous ramasse votre chapeau. Puis on se lie davantage; il vous mène au café, vous invite à venir dans sa maison de campagne, vous fait faire, entre deux vins, toutes sortes de connaissances, et, les trois quarts du temps ce n'est que pour flibuster votre bourse ou vous entraîner en des démarches pernicieuses. -- C'est vrai, répondit Charles; mais je pensais surtout aux maladies, à la fièvre typhoïde, par exemple, qui attaque les étudiants de la province. Emma tressaillit. -- À cause du changement de régime, continua le pharmacien, et de la perturbation qui en résulte dans l'économie générale. Et puis, l'eau de Paris, voyez-vous! les mets de restaurateurs, toutes ces nourritures épicées finissent par vous échauffer le sang et ne valent pas, quoi qu'on en dise, un bon pot-au-feu. J'ai toujours, quant à moi, préféré la cuisine bourgeoise: c'est plus sain! Aussi, lorsque j'étudiais à Rouen la pharmacie, je m'étais mis en pension dans une pension; je mangeais avec les professeurs. Et il continua donc à exposer ses opinions générales et ses sympathies personnelles, jusqu'au moment où Justin vint le chercher pour un lait de poule qu'il fallait faire. -- Pas un instant de répit! s'écria-t-il, toujours à la chaîne! Je ne peux sortir une minute! Il faut, comme un cheval de labour, être à suer sang et eau! Quel collier de misère! Puis, quand il fut sur la porte: -- À propos, dit-il, savez-vous la nouvelle? -- Quoi donc? -- C'est qu'il est fort probable, reprit Homais en dressant ses sourcils et en prenant une figure des plus sérieuses, que les comices agricoles de la Seine-Inférieure se tiendront cette année à Yonville-l'Abbaye. Le bruit, du moins, en circule. Ce matin, le journal en touchait quelque chose. Ce serait pour notre arrondissement de la dernière importance! Mais nous en causerons plus tard. J'y vois, je vous remercie; Justin a la lanterne. VII Le lendemain fut, pour Emma, une journée funèbre. Tout lui parut enveloppé par une atmosphère noire qui flottait confusément sur l'extérieur des choses, et le chagrin s'engouffrait dans son âme avec des hurlements doux, comme fait le vent d'hiver dans les châteaux abandonnés. C'était cette rêverie que l'on a sur ce qui ne reviendra plus, la lassitude qui vous prend après chaque fait accompli, cette douleur enfin que vous apportent l'interruption de tout mouvement accoutumé, la cessation brusque d'une vibration prolongée. Comme au retour de la Vaubyessard, quand les quadrilles tourbillonnaient dans sa tête, elle avait une mélancolie morne, un désespoir engourdi. Léon réapparaissait plus grand, plus beau, plus suave, plus vague; quoiqu'il fût séparé d'elle, il ne l'avait pas quittée, il était là, et les murailles de la maison semblaient garder son ombre. Elle ne pouvait détacher sa vue de ce tapis où il avait marché, de ces meubles vides où il s'était assis. La rivière coulait toujours, et poussait lentement ses petits flots le long de la berge glissante. Ils s'y étaient promenés bien des fois, à ce même murmure des ondes, sur les cailloux couverts de mousse. Quels bons soleils ils avaient eus! quelles bonnes après- midi, seuls, à l'ombre, dans le fond du jardin! Il lisait tout haut, tête nue, posé sur un tabouret de bâtons secs; le vent frais de la prairie faisait trembler les pages du livre et les capucines de la tonnelle... Ah! il était parti, le seul charme de sa vie, le seul espoir possible d'une félicité! Comment n'avait-elle pas saisi ce bonheur-là, quand il se présentait! Pourquoi ne l'avoir pas retenu à deux mains, à deux genoux, quand il voulait s'enfuir? Et elle se maudit de n'avoir pas aimé Léon; elle eut soif de ses lèvres. L'envie la prit de courir le rejoindre, de se jeter dans ses bras, de lui dire: «C'est moi, je suis à toi!» Mais Emma s'embarrassait d'avance aux difficultés de l'entreprise, et ses désirs, s'augmentant d'un regret, n'en devenaient que plus actifs. Dès lors, ce souvenir de Léon fut comme le centre de son ennui; il y pétillait plus fort que, dans un steppe de Russie, un feu de voyageurs abandonné sur la neige. Elle se précipitait vers lui, elle se blottissait contre, elle remuait délicatement ce foyer près de s'éteindre, elle allait cherchant tout autour d'elle ce qui pouvait l'aviver davantage; et les réminiscences les plus lointaines comme les plus immédiates occasions, ce qu'elle éprouvait avec ce qu'elle imaginait, ses envies de volupté qui se dispersaient, ses projets de bonheur qui craquaient au vent comme des branchages morts, sa vertu stérile, ses espérances tombées, la litière domestique, elle ramassait tout, prenait tout, et faisait servir tout à réchauffer sa tristesse. Cependant les flammes s'apaisèrent, soit que la provision d'elle- même s'épuisât, ou que l'entassement fût trop considérable. L'amour, peu à peu, s'éteignit par l'absence, le regret s'étouffa sous l'habitude; et cette lueur d'incendie qui empourprait son ciel pâle se couvrit de plus d'ombre et s'effaça par degrés. Dans l'assoupissement de sa conscience, elle prit même les répugnances du mari pour des aspirations vers l'amant, les brûlures de la haine pour des réchauffements de la tendresse; mais, comme l'ouragan soufflait toujours, et que la passion se consuma jusqu'aux cendres, et qu'aucun secours ne vint, qu'aucun soleil ne parut, il fut de tous côtés nuit complète, et elle demeura perdue dans un froid horrible qui la traversait. Alors les mauvais jours de Tostes recommencèrent. Elle s'estimait à présent beaucoup plus malheureuse: car elle avait l'expérience du chagrin, avec la certitude qu'il ne finirait pas. Une femme qui s'était imposé de si grands sacrifices pouvait bien se passer des fantaisies. Elle s'acheta un prie-Dieu gothique, et elle dépensa en un mois pour quatorze francs de citrons à se nettoyer les ongles; elle écrivit à Rouen, afin d'avoir une robe en cachemire bleu; elle choisit chez Lheureux la plus belle de ses écharpes; elle se la nouait à la taille par-dessus sa robe de chambre; et, les volets fermés, avec un livre à la main, elle restait étendue sur un canapé dans cet accoutrement. Souvent, elle variait sa coiffure: elle se mettait à la chinoise, en boucles molles, en nattes tressées; elle se fit une raie sur le côté de la tête et roula ses cheveux en dessous, comme un homme. Elle voulut apprendre l'italien: elle acheta des dictionnaires, une grammaire, une provision de papier blanc. Elle essaya des lectures sérieuses, de l'histoire et de la philosophie. La nuit, quelquefois, Charles se réveillait en sursaut, croyant qu'on venait le chercher pour un malade: -- J'y vais, balbutiait-il. Et c'était le bruit d'une allumette qu'Emma frottait afin de rallumer la lampe. Mais il en était de ses lectures comme de ses tapisseries, qui, toutes commencées encombraient son armoire; elle les prenait, les quittait, passait à d'autres. Elle avait des accès, où on l'eût poussée facilement à des extravagances. Elle soutint un jour, contre son mari, qu'elle boirait bien un grand demi-verre d'eau-de-vie, et, comme Charles eut la bêtise de l'en défier, elle avala l'eau-de-vie jusqu'au bout. Malgré ses airs évaporés (c'était le mot des bourgeoises d'Yonville), Emma pourtant ne paraissait pas joyeuse, et, d'habitude, elle gardait aux coins de la bouche cette immobile contraction qui plisse la figure des vieilles filles et celle des ambitieux déchus. Elle était pâle partout, blanche comme du linge; la peau du nez se tirait vers les narines, ses yeux vous regardaient d'une manière vague. Pour s'être découvert trois cheveux gris sur les tempes, elle parla beaucoup de sa vieillesse. Souvent des défaillances la prenaient. Un jour même, elle eut un crachement de sang, et, comme Charles s'empressait, laissant apercevoir son inquiétude: -- Ah bah! répondit-elle, qu'est-ce que cela fait? Charles s'alla réfugier dans son cabinet; et il pleura, les deux coudes sur la table, assis dans son fauteuil de bureau, sous la tête phrénologique. Alors il écrivit à sa mère pour la prier de venir, et ils eurent ensemble de longues conférences au sujet d'Emma. À quoi se résoudre? que faire, puisqu'elle se refusait à tout traitement? -- Sais-tu ce qu'il faudrait à ta femme? reprenait la mère Bovary. Ce seraient des occupations forcées, des ouvrages manuels! Si elle était comme tant d'autres, contrainte à gagner son pain, elle n'aurait pas ces vapeurs-là, qui lui viennent d'un tas d'idées qu'elle se fourre dans la tête, et du désoeuvrement où elle vit. -- Pourtant elle s'occupe, disait Charles. -- Ah! elle s'occupe! À quoi donc? À lire des romans, de mauvais livres, des ouvrages qui sont contre la religion et dans lesquels on se moque des prêtres par des discours tirés de Voltaire. Mais tout cela va loin, mon pauvre enfant, et quelqu'un qui n'a pas de religion finit toujours par tourner mal. Donc, il fut résolu que l'on empêcherait Emma de lire des romans. L'entreprise ne semblait point facile. La bonne dame s'en chargea: elle devait quand elle passerait par Rouen, aller en personne chez le loueur de livres et lui représenter qu'Emma cessait ses abonnements. N'aurait-on pas le droit d'avertir la police, si le libraire persistait quand même dans son métier d'empoisonneur? Les adieux de la belle-mère et de la bru furent secs. Pendant les trois semaines qu'elles étaient restées ensemble, elles n'avaient pas échangé quatre paroles, à part les informations et compliments quand elles se rencontraient à table, et le soir avant de se mettre au lit. Madame Bovary mère partit un mercredi, qui était jour de marché à Yonville. La Place, dès le matin, était encombrée par une file de charrettes qui, toutes à cul et les brancards en l'air, s'étendaient le long des maisons depuis l'église, jusqu'à l'auberge. De l'autre côté, il y avait des baraques de toile où l'on vendait des cotonnades, des couvertures et des bas de laine, avec des licous pour les chevaux et des paquets de rubans bleus, qui par le bout s'envolaient au vent. De la grosse quincaillerie s'étalait par terre, entre les pyramides d'oeufs et les bannettes de fromages, d'où sortaient des pailles gluantes; près des machines à blé, des poules qui gloussaient dans des cages plates passaient leurs cous par les barreaux. La foule, s'encombrant au même endroit sans en vouloir bouger, menaçait quelquefois de rompre la devanture de la pharmacie. Les mercredis, elle ne désemplissait pas et l'on s'y poussait, moins pour acheter des médicaments que pour prendre des consultations, tant était fameuse la réputation du sieur Homais dans les villages circonvoisins. Son robuste aplomb avait fasciné les campagnards. Ils le regardaient comme un plus grand médecin que tous les médecins. Emma était accoudée à sa fenêtre (elle s'y mettait souvent: la fenêtre, en province, remplace les théâtres et la promenade), et elle s'amusait à considérer la cohue des rustres, lorsqu'elle aperçut un monsieur vêtu d'une redingote de velours vert. Il était ganté de gants jaunes, quoiqu'il fût chaussé de fortes guêtres; et il se dirigeait vers la maison du médecin, suivi d'un paysan marchant la tête basse d'un air tout réfléchi. -- Puis-je voir Monsieur? demanda-t-il à Justin, qui causait sur le seuil avec Félicité. Et, le prenant pour le domestique de la maison: -- Dites-lui que M. Rodolphe Boulanger de la Huchette est là. Ce n'était point par vanité territoriale que le nouvel arrivant avait ajouté à son nom la particule, mais afin de se faire mieux connaître. La Huchette, en effet, était un domaine près d'Yonville, dont il venait d'acquérir le château, avec deux fermes qu'il cultivait lui-même, sans trop se gêner cependant. Il vivait, en garçon, et passait pour avoir au moins quinze mille livres de rentes! Charles entra dans la salle. M. Boulanger lui présenta son homme, qui voulait être saigné parce qu'il éprouvait des fourmis le long du corps. -- Ça me purgera, objectait-il à tous les raisonnements. Bovary commanda donc d'apporter une bande et une cuvette, et pria Justin de la soutenir. Puis, s'adressant au villageois déjà blême: -- N'ayez point peur, mon brave. -- Non, non, répondit l'autre, marchez toujours! Et, d'un air fanfaron, il tendit son gros bras. Sous la piqûre de la lancette, le sang jaillit et alla s'éclabousser contre la glace. -- Approche le vase! exclama Charles. -- Guête! disait le paysan, on jurerait une petite fontaine qui coule! Comme j'ai le sang rouge! ce doit être bon signe, n'est-ce pas? -- Quelquefois, reprit l'officier de santé, l'on n'éprouve rien au commencement, puis la syncope se déclare, et plus particulièrement chez les gens bien constitués, comme celui-ci. Le campagnard, à ces mots, lâcha l'étui qu'il tournait entre ses doigts. Une saccade de ses épaules fit craquer le dossier de la chaise. Son chapeau tomba. -- Je m'en doutais, dit Bovary en appliquant son doigt sur la veine. La cuvette commençait à trembler aux mains de Justin; ses genoux chancelèrent, il devint pâle. -- Ma femme! ma femme! appela Charles. D'un bond, elle descendit l'escalier. -- Du vinaigre! cria-t-il. Ah! mon Dieu, deux à la fois! Et, dans son émotion, il avait peine à poser la compresse. -- Ce n'est rien, disait tout tranquillement M. Boulanger, tandis qu'il prenait Justin entre ses bras. Et il l'assit sur la table, lui appuyant le dos contre la muraille. Madame Bovary se mit à lui retirer sa cravate. Il y avait un noeud aux cordons de la chemise; elle resta quelques minutes à remuer ses doigts légers dans le cou du jeune garçon; ensuite elle versa du vinaigre sur son mouchoir de batiste; elle lui en mouillait les tempes à petits coups et elle soufflait dessus, délicatement. Le charretier se réveilla; mais la syncope de Justin durait encore, et ses prunelles disparaissaient dans leur sclérotique pâle, comme des fleurs bleues dans du lait. -- Il faudrait, dit Charles, lui cacher cela. Madame Bovary prit la cuvette. Pour la mettre sous la table, dans le mouvement qu'elle fit en s'inclinant, sa robe (c'était une robe d'été à quatre volants, de couleur jaune, longue de taille, large de jupe), sa robe s'évasa autour d'elle sur les carreaux de la salle; -- et, comme Emma, baissée; chancelait un peu en écartant les bras, le gonflement de l'étoffe se crevait de place en place, selon les inflexions de son corsage. Ensuite elle alla prendre une carafe d'eau, et elle faisait fondre des morceaux de sucre lorsque le pharmacien arriva. La servante l'avait été chercher dans l'algarade; en apercevant son élève les yeux ouverts, il reprit haleine. Puis, tournant autour de lui, il le regardait de haut en bas. -- Sot! disait-il; petit sot, vraiment! sot en trois lettres! Grand-chose, après tout, qu'une phlébotomie! et un gaillard qui n'a peur de rien! une espèce d'écureuil, tel que vous le voyez, qui monte locher des noix à des hauteurs vertigineuses. Ah! oui, parle, vante-toi! voilà de belles dispositions à exercer plus tard la pharmacie; car tu peux te trouver appelé en des circonstances graves, par-devant les tribunaux, afin d'y éclairer la conscience des magistrats; et il faudra pourtant garder son sang-froid, raisonner, se montrer homme, ou bien passer pour un imbécile! Justin ne répondait pas. L'apothicaire continuait: -- Qui t'a prié de venir? Tu importunes toujours monsieur et madame! Les mercredis, d'ailleurs, ta présence m'est plus indispensable. Il y a maintenant vingt personnes à la maison. J'ai tout quitté à cause de l'intérêt que je te porte. Allons, va-t'en! cours! attends-moi, et surveille les bocaux! Quand Justin, qui se rhabillait, fut parti, l'on causa quelque peu des évanouissements. Madame Bovary n'en avait jamais eu. -- C'est extraordinaire pour une dame! dit M. Boulanger. Du reste, il y a des gens bien délicats. Ainsi j'ai vu, dans une rencontre, un témoin perdre connaissance rien qu'au bruit des pistolets que l'on chargeait. -- Moi, dit l'apothicaire, la vue du sang des autres ne me fait rien du tout; mais l'idée seulement du mien qui coule suffirait à me causer des défaillances, si j'y réfléchissais trop. Cependant M. Boulanger congédia son domestique, en l'engageant à se tranquilliser l'esprit, puisque sa fantaisie était passée. -- Elle m'a procuré l'avantage de votre connaissance, ajouta-t-il. Et il regardait Emma durant cette phrase. Puis il déposa trois francs sur le coin de la table, salua négligemment et s'en alla. Il fut bientôt de l'autre côté de la rivière (c'était son chemin pour s'en retourner à la Huchette); et Emma l'aperçut dans la prairie, qui marchait sous les peupliers, se ralentissant de temps à autre, comme quelqu'un qui réfléchit. -- Elle est fort gentille! se disait-il; elle est fort gentille, cette femme du médecin! De belles dents, les yeux noirs, le pied coquet, et de la tournure comme une Parisienne. D'où diable sort- elle? Où donc l'a-t-il trouvée, ce gros garçon-là? M. Rodolphe Boulanger avait trente-quatre ans; il était de tempérament brutal et d'intelligence perspicace, ayant d'ailleurs beaucoup fréquenté les femmes, et s'y connaissant bien. Celle-là lui avait paru jolie; il y rêvait donc, et à son mari. -- Je le crois très bête. Elle en est fatiguée sans doute. Il porte des ongles sales et une barbe de trois jours. Tandis qu'il trottine à ses malades, elle reste à ravauder des chaussettes. Et on s'ennuie! on voudrait habiter la ville, danser la polka tous les soirs! Pauvre petite femme! Ça bâille après l'amour, comme une carpe après l'eau sur une table de cuisine. Avec trois mots de galanterie, cela vous adorerait; j'en suis sûr! ce serait tendre! charmant!... Oui, mais comment s'en débarrasser ensuite? Alors les encombrements du plaisir, entrevus en perspective, le firent, par contraste, songer à sa maîtresse. C'était une comédienne de Rouen, qu'il entretenait; et, quand il se fut arrêté sur cette image, dont il avait, en souvenir même, des rassasiements: -- Ah! madame Bovary, pensa-t-il, est bien plus jolie qu'elle, plus fraîche surtout. Virginie, décidément, commence à devenir trop grosse. Elle est si fastidieuse avec ses joies. Et, d'ailleurs, quelle manie de salicoques! La campagne était déserte, et Rodolphe n'entendait autour de lui que le battement régulier des herbes qui fouettaient sa chaussure, avec le cri des grillons tapis au loin sous les avoines; il revoyait Emma dans la salle, habillée comme il l'avait vue, et il la déshabillait. -- Oh! je l'aurai! s'écria-t-il en écrasant, d'un coup de bâton, une motte de terre devant lui. Et aussitôt il examina la partie politique de l'entreprise. Il se demandait: -- Où se rencontrer? par quel moyen? On aura continuellement le marmot sur les épaules, et la bonne, les voisins, le mari, toute sorte de tracasseries considérables. Ah bah! dit-il, on y perd trop de temps! Puis il recommença: -- C'est qu'elle a des yeux qui vous entrent au coeur comme des vrilles. Et ce teint pâle!... Moi, qui adore les femmes pâles! Au haut de la côte d'Argueil, sa résolution était prise -- Il n'y a plus qu'à chercher les occasions. Eh bien, j'y passerai quelquefois, je leur enverrai du gibier, de la volaille; je me ferai saigner, s'il le faut; nous deviendrons amis, je les inviterai chez moi... Ah! parbleu! ajouta-t-il, voilà les comices bientôt; elle y sera, je la verrai. Nous commencerons, et hardiment, car c'est le plus sûr. VIII Ils arrivèrent, en effet, ces fameux Comices! Dès le matin de la solennité, tous les habitants, sur leurs portes, s'entretenaient des préparatifs; on avait enguirlandé de lierres le fronton de la mairie; une tente dans un pré était dressée pour le festin, et, au milieu de la Place, devant l'église, une espèce de bombarde devait signaler l'arrivée de M. le préfet et le nom des cultivateurs lauréats. La garde nationale de Buchy (il n'y en avait point à Yonville) était venue s'adjoindre au corps des pompiers, dont Binet était le capitaine. Il portait ce jour-là un col encore plus haut que de coutume; et, sanglé dans sa tunique, il avait le buste si roide et immobile, que toute la partie vitale de sa personne semblait être descendue dans ses deux jambes, qui se levaient en cadence, à pas marqués, d'un seul mouvement. Comme une rivalité subsistait entre le percepteur et le colonel, l'un et l'autre, pour montrer leurs talents, faisaient à part manoeuvrer leurs hommes. On voyait alternativement passer et repasser les épaulettes rouges et les plastrons noirs. Cela ne finissait pas et toujours recommençait! Jamais il n'y avait eu pareil déploiement de pompe! Plusieurs bourgeois, dès la veille, avaient lavé leurs maisons; des drapeaux tricolores pendaient aux fenêtres entrouvertes; tous les cabarets étaient pleins; et, par le beau temps qu'il faisait, les bonnets empesés, les croix d'or et les fichus de couleur paraissaient plus blancs que neige, miroitaient au soleil clair, et relevaient de leur bigarrure éparpillée la sombre monotonie des redingotes et des bourgerons bleus. Les fermières des environs retiraient, en descendant de cheval, la grosse épingle qui leur serrait autour du corps leur robe retroussée de peur des taches; et les maris, au contraire, afin de ménager leurs chapeaux, gardaient par-dessus des mouchoirs de poche, dont ils tenaient un angle entre les dents. La foule arrivait dans la grande rue par les deux bouts du village. Il s'en dégorgeait des ruelles, des allées, des maisons, et l'on entendait de temps à autre retomber le marteau des portes, derrière les bourgeoises en gants de fil, qui sortaient pour aller voir la fête. Ce que l'on admirait surtout, c'étaient deux longs ifs couverts de lampions qui flanquaient une estrade où s'allaient tenir les autorités; et il y avait de plus, contre les quatre colonnes de la mairie, quatre manières de gaules, portant chacune un petit étendard de toile verdâtre, enrichi d'inscriptions en lettres d'or. On lisait sur l'un: «Au Commerce»; sur l'autre: «À l'Agriculture»; sur le troisième: «À l'Industrie»; et sur le quatrième: «Aux Beaux-Arts». Mais la jubilation qui épanouissait tous les visages paraissait assombrir madame Lefrançois, l'aubergiste. Debout sur les marches de sa cuisine, elle murmurait dans son menton: -- Quelle bêtise! quelle bêtise avec leur baraque de toile! Croient-ils que le préfet sera bien aise de dîner là-bas, sous une tente, comme un saltimbanque? Ils appellent ces embarras-là, faire le bien du pays! Ce n'était pas la peine, alors, d'aller chercher un gargotier à Neufchâtel! Et pour qui? pour des vachers! des va- nu-pieds!... L'apothicaire passa. Il portait un habit noir, un pantalon de nankin, des souliers de castor, et par extraordinaire un chapeau, -- un chapeau bas de forme. -- Serviteur! dit-il; excusez-moi, je suis pressé. Et comme la grosse veuve lui demanda où il allait: -- Cela vous semble drôle, n'est-ce pas? moi qui reste toujours plus confiné dans mon laboratoire que le rat du bonhomme dans son fromage. -- Quel fromage? fit l'aubergiste. -- Non, rien! ce n'est rien! reprit Homais. Je voulais vous exprimer seulement, madame Lefrançois, que je demeure d'habitude tout reclus chez moi. Aujourd'hui cependant, vu la circonstance, il faut bien que... -- Ah! vous allez là-bas? dit-elle avec un air de dédain. -- Oui, j'y vais, répliqua l'apothicaire étonné; ne fais-je point partie de la commission consultative? La mère Lefrançois le considéra quelques minutes, et finit par répondre en souriant: -- C'est autre chose! Mais qu'est-ce que la culture vous regarde? vous vous y entendez donc? -- Certainement, je m'y entends, puisque je suis pharmacien, c'est-à-dire chimiste! et la chimie, madame Lefrançois, ayant pour objet la connaissance de l'action réciproque et moléculaire de tous les corps de la nature, il s'ensuit que l'agriculture se trouve comprise dans son domaine! Et, en effet, composition des engrais, fermentation des liquides, analyse des gaz et influence des miasmes, qu'est-ce que tout cela, je vous le demande, si ce n'est de la chimie pure et simple? L'aubergiste ne répondit rien. Homais continua: -- Croyez-vous qu'il faille, pour être agronome, avoir soi-même labouré la terre ou engraissé des volailles? Mais il faut connaître plutôt la constitution des substances dont il s'agit, les gisements géologiques, les actions atmosphériques, la qualité des terrains, des minéraux, des eaux, la densité des différents corps et leur capillarité! que sais-je? Et il faut posséder à fond tous ses principes d'hygiène, pour diriger, critiquer la construction des bâtiments, le régime des animaux, l'alimentation des domestiques! il faut encore, madame Lefrançois, posséder la botanique; pouvoir discerner les plantes, entendez-vous, quelles sont les salutaires d'avec les délétères, quelles les improductives et quelles les nutritives, s'il est bon de les arracher par-ci et de les ressemer par-là, de propager les unes, de détruire les autres; bref, il faut se tenir au courant de la science par les brochures et papiers publics, être toujours en haleine, afin d'indiquer les améliorations... L'aubergiste ne quittait point des yeux la porte du café Français, et le pharmacien poursuivit: -- Plût à Dieu que nos agriculteurs fussent des chimistes, ou que du moins ils écoutassent davantage les conseils de la science! Ainsi, moi, j'ai dernièrement écrit un fort opuscule, un mémoire de plus de soixante et douze pages, intitulé: Du cidre, de sa fabrication et de ses effets; suivi de quelques réflexions nouvelles à ce sujet, que j'ai envoyé à la Société agronomique de Rouen; ce qui m'a même valu l'honneur d'être reçu parmi ses membres, section d'agriculture, classe de pomologie; eh bien, si mon ouvrage avait été livré à la publicité... Mais l'apothicaire s'arrêta, tant madame Lefrançois paraissait préoccupée. -- Voyez-les donc! disait-elle, on n'y comprend rien! une gargote semblable! Et, avec des haussements d'épaules qui tiraient sur sa poitrine les mailles de son tricot, elle montrait des deux mains le cabaret de son rival, d'où sortaient alors des chansons. -- Du reste, il n'en a pas pour longtemps, ajouta-t-elle; avant huit jours, tout est fini. Homais se recula de stupéfaction. Elle descendit ses trois marches, et, lui parlant à l'oreille: -- Comment! vous ne savez pas cela? On va le saisir cette semaine. C'est Lheureux qui le fait vendre. Il l'a assassiné de billets. -- Quelle épouvantable catastrophe! s'écria l'apothicaire, qui avait toujours des expressions congruentes à toutes les circonstances imaginables. L'hôtesse donc se mit à lui raconter cette histoire, qu'elle savait par Théodore, le domestique de M. Guillaumin, et, bien qu'elle exécrât Tellier, elle blâmait Lheureux. C'était un enjôleur, un rampant... -- Ah! tenez, dit-elle, le voilà sous les halles; il salue madame Bovary, qui a un chapeau vert. Elle est même au bras de M. Boulanger. -- Madame Bovary! fit Homais. Je m'empresse d'aller lui offrir mes hommages. Peut-être qu'elle sera bien aise d'avoir une place dans l'enceinte, sous le péristyle. Et, sans écouter la mère Lefrançois, qui le rappelait pour lui en conter plus long, le pharmacien s'éloigna d'un pas rapide, sourire aux lèvres et jarret tendu, distribuant de droite et de gauche quantité de salutations et emplissant beaucoup d'espace avec les grandes basques de son habit noir, qui flottaient au vent derrière lui. Rodolphe, l'ayant aperçu de loin, avait pris un train rapide; mais madame Bovary s'essouffla; il se ralentit donc et lui dit en souriant, d'un ton brutal: -- C'est pour éviter ce gros homme: vous savez, l'apothicaire. Elle lui donna un coup de coude. -- Qu'est-ce que cela signifie? se demanda-t-il. Et il la considéra du coin de l'oeil, tout en continuant à marcher. Son profil était si calme, que l'on n'y devinait rien. Il se détachait en pleine lumière, dans l'ovale de sa capote qui avait des rubans pâles ressemblant à des feuilles de roseau. Ses yeux aux longs cils courbes regardaient devant elle, et, quoique bien ouverts, ils semblaient un peu bridés par les pommettes, à cause du sang, qui battait doucement sous sa peau fine. Une couleur rose traversait la cloison de son nez. Elle inclinait la tête sur l'épaule, et l'on voyait entre ses lèvres le bout nacré de ses dents blanches. -- Se moque-t-elle de moi? songeait Rodolphe. Ce geste d'Emma pourtant n'avait été qu'un avertissement; car M. Lheureux les accompagnait, et il leur parlait de temps à autre, comme pour entrer en conversation: -- Voici une journée superbe! tout le monde est dehors! les vents sont à l'est. Et madame Bovary, non plus que Rodolphe, ne lui répondait guère, tandis qu'au moindre mouvement qu'ils faisaient, il se rapprochait en disant: «Plaît-il?» et portait la main à son chapeau. Quand ils furent devant la maison du maréchal, au lieu de suivre la route jusqu'à la barrière, Rodolphe, brusquement, prit un sentier, entraînant madame Bovary; il cria: -- Bonsoir, M. Lheureux! au plaisir! -- Comme vous l'avez congédié! dit-elle en riant. -- Pourquoi, reprit-il, se laisser envahir par les autres? et, puisque, aujourd'hui, j'ai le bonheur d'être avec vous... Emma rougit. Il n'acheva point sa phrase. Alors il parla du beau temps et du plaisir de marcher sur l'herbe. Quelques marguerites étaient repoussées. -- Voici de gentilles pâquerettes, dit-il, et de quoi fournir bien des oracles à toutes les amoureuses du pays. Il ajouta: -- Si j'en cueillais. Qu'en pensez-vous? -- Est-ce que vous êtes amoureux? fit-elle en toussant un peu. -- Eh! eh! qui sait? répondit Rodolphe. Le pré commençait à se remplir, et les ménagères vous heurtaient avec leurs grands parapluies, leurs paniers et leurs bambins. Souvent il fallait se déranger devant une longue file de campagnardes, servantes en bas-bleus, à souliers plats, à bagues d'argent, et qui sentaient le lait, quand on passait près d'elles. Elles marchaient en se tenant par la main, et se répandaient ainsi sur toute la longueur de la prairie, depuis la ligne des trembles jusqu'à la tente du banquet. Mais c'était le moment de l'examen, et les cultivateurs, les uns après les autres, entraient dans une manière d'hippodrome que formait une longue corde portée sur des bâtons. Les bêtes étaient là, le nez tourné vers la ficelle, et alignant confusément leurs croupes inégales. Des porcs assoupis enfonçaient en terre leur groin; des veaux beuglaient; des brebis bêlaient; les vaches, un jarret replié, étalaient leur ventre sur le gazon, et, ruminant lentement, clignaient leurs paupières lourdes, sous les moucherons qui bourdonnaient autour d'elles. Des charretiers, les bras nus, retenaient par le licou des étalons cabrés, qui hennissaient à pleins naseaux du côté des juments. Elles restaient paisibles, allongeant la tête et la crinière pendante, tandis que leurs poulains se reposaient à leur ombre, ou venaient les téter quelquefois; et, sur la longue ondulation de tous ces corps tassés, on voyait se lever au vent, comme un flot, quelque crinière blanche, ou bien saillir des cornes aiguës, et des têtes d'hommes qui couraient. À l'écart, en dehors des lices, cent pas plus loin, il y avait un grand taureau noir muselé, portant un cercle de fer à la narine, et qui ne bougeait pas plus qu'une bête de bronze. Un enfant en haillons le tenait par une corde. Cependant, entre les deux rangées, des messieurs s'avançaient d'un pas lourd, examinant chaque animal, puis se consultaient à voix basse. L'un d'eux, qui semblait plus considérable, prenait, tout en marchant, quelques notes sur un album. C'était le président du jury: M. Derozerays de la Panville. Sitôt qu'il reconnut Rodolphe, il s'avança vivement, et lui dit en souriant d'un air aimable: -- Comment, monsieur Boulanger, vous nous abandonnez? Rodolphe protesta qu'il allait venir, mais quand le président eut disparu: -- Ma foi, non, reprit-il, je n'irai pas; votre compagnie vaut bien la sienne. Et, tout en se moquant des comices, Rodolphe, pour circuler plus à l'aise, montrait au gendarme sa pancarte bleue, et même il s'arrêtait parfois devant quelque beau sujet, que madame Bovary n'admirait guère. Il s'en aperçut, et alors se mit à faire des plaisanteries sur les dames d'Yonville, à propos de leur toilette; puis il s'excusa lui-même du négligé de la sienne. Elle avait cette incohérence de choses communes et recherchées, où le vulgaire, d'habitude, croit entrevoir la révélation d'une existence excentrique, les désordres du sentiment, les tyrannies de l'art, et toujours un certain mépris des conventions sociales, ce qui le séduit ou l'exaspère. Ainsi sa chemise de batiste à manchettes plissées bouffait au hasard du vent, dans l'ouverture de son gilet, qui était de coutil gris, et son pantalon à larges raies découvrait aux chevilles ses bottines de nankin, claquées de cuir verni. Elles étaient si vernies, que l'herbe s'y reflétait. Il foulait avec elles les crottins de cheval, une main dans la poche de sa veste et son chapeau de paille mis de côté. -- D'ailleurs, ajouta-t-il, quand on habite la campagne... -- Tout est peine perdue, dit Emma. -- C'est vrai! répliqua Rodolphe. Songer que pas un seul de ces braves gens n'est capable de comprendre même la tournure d'un habit! Alors ils parlèrent de la médiocrité provinciale, des existences qu'elle étouffait, des illusions qui s'y perdaient. -- Aussi, disait Rodolphe, je m'enfonce dans une tristesse... -- Vous! fit-elle avec étonnement. Mais je vous croyais très gai? -- Ah! oui, d'apparence, parce qu'au milieu du monde je sais mettre sur mon visage un masque railleur; et cependant que de fois, à la vue d'un cimetière, au clair de lune, je me suis demandé si je ne ferais pas mieux d'aller rejoindre ceux qui sont à dormir... -- Oh! Et vos amis? dit-elle. Vous n'y pensez pas. -- Mes amis? lesquels donc? en ai-je? Qui s'inquiète de moi? Et il accompagna ces derniers mots d'une sorte de sifflement entre ses lèvres. Mais ils furent obligés de s'écarter l'un de l'autre, à cause d'un grand échafaudage de chaises qu'un homme portait derrière eux. Il en était si surchargé, que l'on apercevait seulement la pointe de ses sabots, avec le bout de ses deux bras, écartés droit. C'était Lestiboudois, le fossoyeur, qui charriait dans la multitude les chaises de l'église. Plein d'imagination pour tout ce qui concernait ses intérêts, il avait découvert ce moyen de tirer parti des comices; et son idée lui réussissait, car il ne savait plus auquel, entendre. En effet, les villageois, qui avaient chaud, se disputaient ces sièges dont la paille sentait l'encens, et s'appuyaient contre leurs gros dossiers salis par la cire des cierges, avec une certaine vénération. Madame Bovary reprit le bras de Rodolphe; il continua comme se parlant à lui-même: -- Oui! tant de choses m'ont manqué! toujours seul! Ah! si j'avais eu un but dans la vie, si j'eusse rencontré une affection, si j'avais trouvé quelqu'un... Oh! comme j'aurais dépensé toute l'énergie dont je suis capable, j'aurais surmonté tout, brisé tout! -- Il me semble pourtant, dit Emma, que vous n'êtes guère à plaindre. -- Ah! vous trouvez? fit Rodolphe. -- Car enfin..., reprit-elle, vous êtes libre. Elle hésita: -- Riche. -- Ne vous moquez pas de moi, répondit-il. Et elle jurait qu'elle ne se moquait pas, quand un coup de canon retentit; aussitôt, on se poussa, pêle-mêle, vers le village. C'était une fausse alerte. M. le préfet n'arrivait pas; et les membres du jury se trouvaient fort embarrassés, ne sachant s'il fallait commencer la séance ou bien attendre encore. Enfin, au fond de la Place, parut un grand landau de louage, traîné par deux chevaux maigres, que fouettait à tour de bras un cocher en chapeau blanc. Binet n'eut que le temps de crier: «Aux armes!» et le colonel de l'imiter. On courut vers les faisceaux. On se précipita. Quelques-uns même oublièrent leur col. Mais l'équipage préfectoral sembla deviner cet embarras, et les deux rosses accouplées, se dandinant sur leur chaînette, arrivèrent au petit trot devant le péristyle de la mairie, juste au moment où la garde nationale et les pompiers s'y déployaient, tambour battant, et marquant le pas. -- Balancez! cria Binet. -- Halte! cria le colonel. Par file à gauche! Et, après, un port d'armes où le cliquetis des capucines, se déroulant, sonna comme un chaudron de cuivre qui dégringole les escaliers, tous les fusils retombèrent. Alors on vit descendre du carrosse un monsieur vêtu d'un habit court à broderie d'argent, chauve sur le front, portant toupet à l'occiput, ayant le teint blafard et l'apparence des plus bénignes. Ses deux yeux, fort gros et couverts de paupières épaisses, se fermaient à demi pour considérer la multitude, en même temps qu'il levait son nez pointu et faisait sourire sa bouche rentrée. Il reconnut le maire à son écharpe, et lui exposa que M. le préfet n'avait pu venir. Il était, lui, un conseiller de préfecture; puis il ajouta quelques excuses. Tuvache y répondit par des civilités, l'autre s'avoua confus; et ils restaient ainsi, face à face, et leurs fronts se touchant presque, avec les membres du jury tout alentour, le conseil municipal, les notables, la garde nationale et la foule. M. le conseiller, appuyant contre sa poitrine son petit tricorne noir, réitérait ses salutations, tandis que Tuvache, courbé comme un arc, souriait aussi, bégayait, cherchait ses phrases, protestait de son dévouement à la monarchie, et de l'honneur que l'on faisait à Yonville. Hippolyte, le garçon de l'auberge, vint prendre par la bride les chevaux du cocher, et tout en boitant de son pied bot, il les conduisit sous le porche du Lion d'or, où beaucoup de paysans s'amassèrent à regarder la voiture. Le tambour battit, l'obusier tonna, et les messieurs à la file montèrent s'asseoir sur l'estrade, dans les fauteuils en utrecht rouge qu'avait prêtés madame Tuvache. Tous ces gens-là se ressemblaient. Leurs molles figures blondes, un peu hâlées par le soleil, avaient la couleur du cidre doux, et leurs favoris bouffants s'échappaient de grands cols roides, que maintenaient des cravates blanches à rosette bien étalée. Tous les gilets étaient de velours, à châle; toutes les montres portaient au bout d'un long ruban quelque cachet ovale en cornaline; et l'on appuyait ses deux mains sur ses deux cuisses, en écartant avec soin la fourche du pantalon, dont le drap non décati reluisait plus brillamment que le cuir des fortes bottes. Les dames de la société se tenaient derrière, sous le vestibule, entre les colonnes, tandis que le commun de la foule était en face, debout, ou bien assis sur des chaises. En effet, Lestiboudois avait apporté là toutes celles qu'il avait déménagées de la prairie, et même il courait à chaque minute en chercher d'autres dans l'église, et causait un tel encombrement par son commerce, que l'on avait grand-peine à parvenir jusqu'au petit escalier de l'estrade. -- Moi, je trouve, dit M. Lheureux (s'adressant au pharmacien, qui passait pour gagner sa place), que l'on aurait dû planter là deux mâts vénitiens: avec quelque chose d'un peu sévère et de riche comme nouveautés, c'eût été d'un fort joli coup d'oeil. -- Certes, répondit Homais. Mais, que voulez-vous! c'est le maire qui a tout pris sous son bonnet. Il n'a pas grand goût, ce pauvre Tuvache, et il est même complètement dénué de ce qui s'appelle le génie des arts. Cependant Rodolphe, avec madame Bovary, était monté au premier étage de la mairie, dans la salle des délibérations, et, comme elle était vide, il avait déclaré que l'on y serait bien pour jouir du spectacle plus à son aise. Il prit trois tabourets autour de la table ovale, sous le buste du monarque, et, les ayant approchés de l'une des fenêtres, ils s'assirent l'un près de l'autre. Il y eut une agitation sur l'estrade, de longs chuchotements, des pourparlers. Enfin, M. le Conseiller se leva. On savait maintenant qu'il s'appelait Lieuvain, et l'on se répétait son nom de l'un à l'autre, dans la foule. Quand il eut donc collationné quelques feuilles et appliqué dessus son oeil pour y mieux voir, il commença: «Messieurs, Qu'il me soit permis d'abord (avant de vous entretenir de l'objet de cette réunion d'aujourd'hui, et ce sentiment, j'en suis sûr, sera partagé par vous tous), qu'il me soit permis, dis-je de rendre justice à l'administration supérieure, au gouvernement, au monarque, messieurs, à notre souverain, à ce roi bien-aimé à qui aucune branche de la prospérité publique ou particulière n'est indifférente, et qui dirige à la fois d'une main si ferme et si sage le char de l'État parmi les périls incessants d'une mer orageuse, sachant d'ailleurs faire respecter la paix comme la guerre, l'industrie, le commerce, l'agriculture et les beaux- arts.» -- Je devrais, dit Rodolphe, me reculer un peu. -- Pourquoi? dit Emma. Mais, à ce moment, la voix du Conseiller s'éleva d'un ton extraordinaire. Il déclamait: «Le temps n'est plus, messieurs, où la discorde civile ensanglantait nos places publiques, où le propriétaire, le négociant, l'ouvrier lui-même, en s'endormant le soir d'un sommeil paisible, tremblaient de se voir réveillés tout à coup au bruit des tocsins incendiaires, où les maximes les plus subversives sapaient audacieusement les bases...» -- C'est qu'on pourrait, reprit Rodolphe, m'apercevoir d'en bas; puis j'en aurais pour quinze jours à donner des excuses, et, avec ma mauvaise réputation... -- Oh! vous vous calomniez, dit Emma. -- Non, non, elle est exécrable, je vous jure. «Mais messieurs, poursuivait le Conseiller, que si, écartant de mon souvenir ces sombres tableaux, je reporte mes yeux sur la situation actuelle de notre belle patrie: qu'y vois-je? Partout fleurissent le commerce et les arts; partout des voies nouvelles de communication, comme autant d'artères nouvelles dans le corps de l'État, y établissent des rapports nouveaux; nos grands centres manufacturiers ont repris leur activité; la religion, plus affermie, sourit à tous les coeurs; nos ports sont pleins, la confiance renaît, et enfin la France respire!...» -- Du reste, ajouta Rodolphe, peut-être, au point de vue du monde, a-t-on raison? -- Comment cela? fit-elle. -- Eh quoi! dit-il, ne savez-vous pas qu'il y a des âmes sans cesse tourmentées? Il leur faut tour à tour le rêve et l'action, les passions les plus pures, les jouissances les plus furieuses, et l'on se jette ainsi dans toutes sortes de fantaisies, de folies. Alors elle le regarda comme on contemple un voyageur qui a passé par des pays extraordinaires, et elle reprit: -- Nous n'avons pas même cette distraction, nous autres pauvres femmes! -- Triste distraction car on n'y trouve pas le bonheur. -- Mais le trouve-t-on jamais? demanda-t-elle. -- Oui, il se rencontre un jour, répondit-il. «Et c'est là ce que vous avez compris, disait le Conseiller. Vous, agriculteurs et ouvriers des campagnes; vous, pionniers pacifiques d'une oeuvre toute de civilisation! vous, hommes de progrès et de moralité! vous avez compris, dis-je, que les orages politiques sont encore plus redoutables vraiment que les désordres de l'atmosphère...» -- Il se rencontre un jour, répéta Rodolphe, un jour, tout à coup, et quand on en désespérait. Alors des horizons s'entrouvrent, c'est comme une voix qui crie: «Le voilà!» Vous sentez le besoin de faire à cette personne la confidence de votre vie; de lui donner tout, de lui sacrifier tout! On ne s'explique pas, on se devine. On s'est entrevu dans ses rêves. (Et il la regardait.) Enfin, il est là, ce trésor que l'on a tant cherché, là, devant vous; il brille, il étincelle. Cependant on en doute encore, on n'ose y croire; on en reste ébloui, comme si l'on sortait des ténèbres à la lumière. Et, en achevant ces mots; Rodolphe ajouta la pantomime à sa phrase. Il se passa la main sur le visage, tel qu'un homme pris d'étourdissement; puis il la laissa retomber sur celle d'Emma. Elle retira la sienne. Mais le Conseiller lisait toujours: «Et qui s'en étonnerait, messieurs? Celui-là seul qui serait assez aveugle, assez plongé (je ne crains pas de le dire), assez plongé dans les préjugés d'un autre âge pour méconnaître encore l'esprit des populations agricoles. Où trouver, en effet, plus de patriotisme que dans les campagnes, plus de dévouement à la cause publique, plus d'intelligence en un mot? Et je n'entends pas, messieurs, cette intelligence superficielle, vain ornement des esprits oisifs, mais plus de cette intelligence profonde et modérée, qui s'applique par-dessus toute chose à poursuivre des buts utiles, contribuant ainsi au bien de chacun, à l'amélioration commune et au soutien des États, fruit du respect des lois et de la pratique des devoirs...» -- Ah! encore, dit Rodolphe. Toujours les devoirs, je suis assommé de ces mots-là. Ils sont un tas de vieilles ganaches en gilet de flanelle, et de bigotes à chaufferette et à chapelet, qui continuellement nous chantent aux oreilles: «Le devoir! le devoir!» Eh! parbleu! le devoir, c'est de sentir ce qui est grand, de chérir ce qui est beau, et non pas d'accepter toutes les conventions de la société, avec les ignominies qu'elle nous impose. -- Cependant..., cependant..., objectait madame Bovary. -- Eh non! pourquoi déclamer contre les passions? Ne sont-elles pas la seule belle chose qu'il y ait sur la terre, la source de l'héroïsme, de l'enthousiasme, de la poésie, de la musique, des arts, de tout enfin? -- Mais il faut bien, dit Emma, suivre un peu l'opinion du monde et obéir à sa morale. -- Ah! c'est qu'il y en a deux, répliqua-t-il. La petite, la convenue, celle des hommes, celle qui varie sans cesse et qui braille si fort, s'agite en bas, terre à terre, comme ce rassemblement d'imbéciles que vous voyez. Mais l'autre, l'éternelle, elle est tout autour et au-dessus, comme le paysage qui nous environne et le ciel bleu qui nous éclaire. M. Lieuvain venait de s'essuyer la bouche avec son mouchoir de poche. Il reprit: «Et qu'aurais-je à faire, messieurs, de vous démontrer ici l'utilité de l'agriculture? Qui donc pourvoit à nos besoins? qui donc fournit à notre subsistance? N'est-ce pas l'agriculteur? L'agriculteur, messieurs, qui, ensemençant d'une main laborieuse les sillons féconds des campagnes, fait naître le blé, lequel broyé est mis en poudre au moyen d'ingénieux appareils, en sort sous le nom de farine, et, de là, transporté dans les cités, est bientôt rendu chez le boulanger, qui en confectionne un aliment pour le pauvre comme pour le riche. N'est-ce pas l'agriculteur encore qui engraisse, pour nos vêtements, ses abondants troupeaux dans les pâturages? Car comment nous vêtirions-nous, car comment nous nourririons-nous sans l'agriculteur? Et même, messieurs, est- il besoin d'aller si loin chercher des exemples? Qui n'a souvent réfléchi à toute l'importance que l'on retire de ce modeste animal, ornement de nos basses-cours, qui fournit à la fois un oreiller moelleux pour nos couches, sa chair succulente pour nos tables, et des oeufs? Mais je n'en finirais pas, s'il fallait énumérer les uns après les autres les différents produits que la terre bien cultivée, telle qu'une mère généreuse, prodigue à ses enfants. Ici, c'est la vigne; ailleurs, ce sont les pommiers à cidre; là, le colza; plus loin, les fromages; et le lin; messieurs, n'oublions pas le lin! qui a pris dans ces dernières années un accroissement considérable et sur lequel j'appellerai plus particulièrement votre attention.» Il n'avait pas besoin de l'appeler: car toutes les bouches de la multitude se tenaient ouvertes, comme pour boire ses paroles. Tuvache, à côté de lui, l'écoutait en écarquillant les yeux; M. Derozerays, de temps à autre, fermait doucement les paupières; et, plus loin, le pharmacien, avec son fils Napoléon entre ses jambes, bombait sa main contre son oreille pour ne pas perdre une seule syllabe. Les autres membres du jury balançaient lentement leur menton dans leur gilet, en signe d'approbation. Les pompiers, au bas de l'estrade, se reposaient sur leurs baïonnettes; et Binet, immobile, restait le coude en dehors, avec la pointe du sabre en l'air. Il entendait peut-être, mais il ne devait rien apercevoir, à cause de la visière de son casque qui lui descendait sur le nez. Son lieutenant, le fils cadet du sieur Tuvache, avait encore exagéré le sien; car il en portait un énorme et qui lui vacillait sur la tête, en laissant dépasser un bout de son foulard d'indienne. Il souriait là-dessous avec une douceur tout enfantine, et sa petite figure pâle, où des gouttes ruisselaient, avait une expression de jouissance, d'accablement et de sommeil La place jusqu'aux maisons était comble de monde. On voyait des gens accoudés à toutes les fenêtres, d'autres debout sur toutes les portes, et Justin, devant la devanture de la pharmacie, paraissait tout fixé dans la contemplation de ce qu'il regardait. Malgré le silence, la voix de M. Lieuvain se perdait dans l'air. Elle vous arrivait par lambeaux de phrases, qu'interrompait, çà et là le bruit des chaises dans la foule; puis on entendait, tout à coup, partir derrière soi un long mugissement de boeuf, ou bien les bêlements des agneaux qui se répondaient au coin des rues. En effet, les vachers et les bergers avaient poussé leurs bêtes jusque-là, et elles beuglaient de temps à autre, tout en arrachant avec leur langue quelque bribe de feuillage qui leur pendait sur le museau. Rodolphe s'était rapproché d'Emma, et il disait d'une voix basse, en parlant vite: -- Est-ce que cette conjuration du monde ne vous révolte pas? Est- il un seul sentiment qu'il ne condamne? Les instincts les plus nobles, les sympathies les plus pures sont persécutés, calomniés, et, s'il se rencontre enfin deux pauvres âmes, tout est organisé pour qu'elles ne puissent se joindre. Elles essayeront cependant, elles battront des ailes, elles s'appelleront. Oh! n'importe, tôt ou tard, dans six mois, dix ans, elles se réuniront, s'aimeront, parce que la fatalité l'exige et qu'elles sont nées l'une pour l'autre. Il se tenait les bras croisés sur ses genoux, et, ainsi levant la figure vers Emma, il la regardait de près, fixement. Elle distinguait dans ses yeux des petits rayons d'or s'irradiant tout autour de ses pupilles noires, et même elle sentait le parfum de la pommade qui lustrait sa chevelure. Alors une mollesse la saisit, elle se rappela ce vicomte qui l'avait fait valser à la Vaubyessard, et dont la barbe exhalait, comme ces cheveux-là, cette odeur de vanille et de citron; et, machinalement, elle entreferma les paupières pour la mieux respirer: Mais, dans ce geste qu'elle fit en se cambrant sur sa chaise, elle aperçut au loin, tout au fond de l'horizon, la vieille diligence l'Hirondelle, qui descendait lentement la côte des Leux, en traînant après soi un long panache de poussière. C'était dans cette voiture jaune que Léon, si souvent, était revenu vers elle; et par cette route là-bas qu'il était parti pour toujours! Elle crut le voir en face, à sa fenêtre; puis tout se confondit, des nuages passèrent; il lui sembla qu'elle tournait encore dans la valse, sous le feu des lustres, au bras du vicomte, et que Léon n'était pas loin, qui allait venir ... et cependant elle sentait toujours la tête de Rodolphe à côté d'elle. La douceur de cette sensation pénétrait ainsi ses désirs d'autrefois, et comme des grains de sable sous un coup de vent, ils tourbillonnaient dans la bouffée subtile du parfum qui se répandait sur son âme. Elle ouvrit les narines à plusieurs reprises, fortement, pour aspirer la fraîcheur des lierres autour des chapiteaux. Elle retira ses gants, elle s'essuya les mains; puis, avec son mouchoir, elle s'éventait la figure, tandis qu'à travers le battement de ses tempes elle entendait la rumeur de la foule et la voix du Conseiller qui psalmodiait ses phrases. Il disait: «Continuez! persévérez! n'écoutez ni les suggestions de la routine, ni les conseils trop hâtifs d'un empirisme téméraire! Appliquez-vous surtout à l'amélioration du sol, aux bons engrais, au développement des races chevalines, bovines, ovines et porcines! Que ces comices soient pour vous comme des arènes pacifiques où le vainqueur, en en sortant, tendra la main au vaincu et fraternisera avec lui, dans l'espoir d'un succès meilleur! Et vous, vénérables serviteurs! humbles domestiques, dont aucun gouvernement jusqu'à ce jour n'avait pris en considération les pénibles labeurs, venez recevoir la récompense de vos vertus silencieuses, et soyez convaincus que l'état, désormais, a les yeux fixés sur vous, qu'il vous encourage, qu'il vous protège, qu'il fera droit à vos justes réclamations et allégera, autant qu'il est en lui, le fardeau de vos pénibles sacrifices!». M. Lieuvain se rassit alors; M. Derozerays se leva, commençant un autre discours. Le sien peut-être, ne fut point aussi fleuri que celui du Conseiller; mais il se recommandait par un caractère de style plus positif, c'est-à-dire par des connaissances plus spéciales et des considérations plus relevées. Ainsi, l'éloge du gouvernement y tenait moins de place; la religion et l'agriculture en occupaient davantage. On y voyait le rapport de l'une et de l'autre, et comment elles avaient concouru toujours à la civilisation. Rodolphe, avec madame Bovary, causait rêves, pressentiments, magnétisme. Remontant au berceau des sociétés, l'orateur vous dépeignait ces temps farouches où les hommes vivaient de glands, au fond des bois. Puis ils avaient quitté la dépouille des bêtes; endossé le drap, creusé des sillons, planté la vigne. Était-ce un bien, et n'y avait-il pas dans cette découverte plus d'inconvénients que d'avantages? M. Derozerays se posait ce problème. Du magnétisme, peu à peu, Rodolphe en était venu aux affinités, et, tandis que M. le président citait Cincinnatus à sa charrue, Dioclétien plantant ses choux, et les empereurs de la Chine inaugurant l'année par des semailles, le jeune homme expliquait à la jeune femme que ces attractions irrésistibles tiraient leur cause de quelque existence antérieure. -- Ainsi, nous, disait-il, pourquoi nous sommes-nous connus? quel hasard l'a voulu? C'est qu'à travers l'éloignement, sans doute, comme deux fleuves qui coulent pour se rejoindre, nos pentes particulières nous avaient poussés l'un vers l'autre. Et il saisit sa main; elle ne la retira pas. «Ensemble de bonnes cultures!» cria le président. -- Tantôt, par exemple, quand je suis venu chez vous... «À M. Bizet, de Quincampoix.» -- Savais-je que je vous accompagnerais? «Soixante et dix francs!» -- Cent fois même j'ai voulu partir, et je vous ai suivie, je suis resté. «Fumiers.» -- Comme je resterais ce soir, demain, les autres jours, toute ma vie! «À M. Caron, d'Argueil, une médaille d'or!» -- Car jamais je n'ai trouvé dans la société de personne un charme aussi complet. «À M. Bain, de Givry-Saint-Martin!» -- Aussi, moi, j'emporterai votre souvenir. «Pour un bélier mérinos...» -- Mais vous m'oublierez, j'aurai passé comme une ombre. «À M. Belot, de Notre-Dame...» -- Oh! non, n'est-ce pas, je serai quelque chose dans votre pensée, dans votre vie? «Race porcine, prix ex aequo: à MM. Lehérissé et Cullembourg; soixante francs!» Rodolphe lui serrait la main, et il la sentait toute chaude et frémissante comme une tourterelle captive qui veut reprendre sa volée; mais, soit qu'elle essayât de la dégager ou bien qu'elle répondît à cette pression, elle fit un mouvement des doigts; il s'écria: -- Oh! merci! Vous ne me repoussez pas! Vous êtes bonne! vous comprenez que je suis à vous! Laissez que je vous voie, que je vous contemple! Un coup de vent qui arriva par les fenêtres fronça le tapis de la table, et, sur la Place, en bas, tous les grands bonnets des paysannes se soulevèrent, comme des ailes de papillons blancs qui s'agitent. «Emploi de tourteaux de graines oléagineuses», continua le président. Il se hâtait: «Engrais flamand, -- culture du lin, -- drainage, -- baux à longs termes, -- services de domestiques.» Rodolphe ne parlait plus. Ils se regardaient. Un désir suprême faisait frissonner leurs lèvres sèches; et mollement, sans effort, leurs doigts se confondirent. «Catherine-Nicaise-Élisabeth Leroux, de Sassetot-la-Guerrière, pour cinquante-quatre ans de service dans la même ferme, une médaille d'argent -- du prix de vingt-cinq francs!» «Où est-elle, Catherine Leroux?» répéta le Conseiller. Elle ne se présentait pas, et l'on entendait des voix qui chuchotaient: -- Vas-y! -- Non. -- À gauche! -- N'aie pas peur! -- Ah! qu'elle est bête! -- Enfin y est-elle? s'écria Tuvache. -- Oui!... la voilà! -- Qu'elle approche donc! Alors on vit s'avancer sur l'estrade une petite vieille femme de maintien craintif, et qui paraissait se ratatiner dans ses pauvres vêtements. Elle avait aux pieds de grosses galoches de bois, et, le long des hanches, un grand tablier bleu. Son visage maigre, entouré d'un béguin sans bordure, était plus plissé de rides qu'une pomme de reinette flétrie, et des manches de sa camisole rouge dépassaient deux longues mains, à articulations noueuses. La poussière des granges, la potasse des lessives et le suint des laines les avaient si bien encroûtées, éraillées, durcies, qu'elles semblaient sales quoiqu'elles fussent rincées d'eau claire; et, à force d'avoir servi, elles restaient entrouvertes, comme pour présenter d'elles-mêmes l'humble témoignage de tant de souffrances subies. Quelque chose d'une rigidité monacale relevait l'expression de sa figure. Rien de triste ou d'attendri n'amollissait ce regard pâle. Dans la fréquentation des animaux, elle avait pris leur mutisme et leur placidité. C'était la première fois qu'elle se voyait au milieu d'une compagnie si nombreuse; et, intérieurement effarouchée par les drapeaux, par les tambours, par les messieurs en habit noir et par la croix d'honneur du Conseiller, elle demeurait tout immobile, ne sachant s'il fallait s'avancer ou s'enfuir, ni pourquoi la foule la poussait et pourquoi les examinateurs lui souriaient. Ainsi se tenait, devant ces bourgeois épanouis, ce demi-siècle de servitude. -- Approchez, vénérable Catherine-Nicaise-Élisabeth Leroux! dit M. le Conseiller, qui avait pris des mains du président la liste des lauréats. Et tour à tour examinant la feuille de papier, puis la vieille femme, il répétait d'un ton paternel: -- Approchez, approchez! -- Êtes-vous sourde? dit Tuvache, en bondissant sur son fauteuil. Et il se mit là lui crier dans l'oreille: -- Cinquante-quatre ans de service! Une médaille d'argent! Vingt- cinq francs! C'est pour vous. Puis, quand elle eut sa médaille, elle la considéra. Alors un sourire de béatitude se répandit sur sa figure, et on l'entendit qui marmottait en s'en allant: -- Je la donnerai au curé de chez nous, pour qu'il me dise des messes. -- Quel fanatisme! exclama le pharmacien, en se penchant vers le notaire. La séance était finie; la foule se dispersa; et, maintenant que les discours étaient lus, chacun reprenait son rang et tout rentrait dans la coutume: les maîtres rudoyaient les domestiques, et ceux-ci frappaient les animaux, triomphateurs indolents qui s'en retournaient à l'étable, une couronne verte entre les cornes. Cependant les gardes nationaux étaient montés au premier étage de la mairie, avec des brioches embrochées à leurs baïonnettes, et le tambour du bataillon qui portait un panier de bouteilles. Madame Bovary prit le bras de Rodolphe; il la reconduisit chez elle; ils se séparèrent devant sa porte; puis il se promena seul dans la prairie, tout en attendant l'heure du banquet. Le festin fut long, bruyant, mal servi; l'on était si tassé, que l'on avait peine à remuer les coudes, et les planches étroites qui servaient de bancs faillirent se rompre sous le poids des convives. Ils mangeaient abondamment. Chacun s'en donnait pour sa quote-part. La sueur coulait sur tous les fronts; et une vapeur blanchâtre, comme la buée d'un fleuve par un matin d'automne, flottait au-dessus de la table, entre les quinquets suspendus. Rodolphe, le dos appuyé contre le calicot de la tente, pensait si fort à Emma, qu'il n'entendait rien. Derrière lui, sur le gazon, des domestiques empilaient des assiettes sales; ses voisins parlaient, il ne leur répondait pas; on lui emplissait son verre, et un silence s'établissait dans sa pensée, malgré les accroissements de la rumeur. Il rêvait à ce qu'elle avait dit et à la forme de ses lèvres; sa figure, comme en un miroir magique, brillait sur la plaque des shakos; les plis de sa robe descendaient le long des murs, et des journées d'amour se déroulaient à l'infini dans les perspectives de l'avenir. Il la revit le soir, pendant le feu d'artifice; mais elle était avec son mari, madame Homais et le pharmacien, lequel se tourmentait beaucoup sur le danger des fusées perdues; et, à chaque moment, il quittait la compagnie pour aller faire à Binet des recommandations. Les pièces pyrotechniques envoyées à l'adresse du sieur Tuvache avaient, par excès de précaution, été enfermées dans sa cave; aussi la poudre humide ne s'enflammait guère, et le morceau principal, qui devait figurer un dragon se mordant la queue, rata complètement. De temps à autre, il partait une pauvre chandelle romaine; alors la foule béante poussait une clameur où se mêlait le cri des femmes à qui l'on chatouillait la taille pendant l'obscurité. Emma, silencieuse, se blottissait doucement contre l'épaule de Charles; puis, le menton levé, elle suivait dans le ciel noir le jet lumineux des fusées. Rodolphe la contemplait à la lueur des lampions qui brûlaient. Ils s'éteignirent peu à peu. Les étoiles s'allumèrent. Quelques gouttes de pluie vinrent à tomber. Elle noua son fichu sur sa tête nue. À ce moment, le fiacre du Conseiller sortit de l'auberge. Son cocher, qui était ivre, s'assoupit tout à coup; et l'on apercevait de loin, par-dessus la capote, entre les deux lanternes, la masse de son corps qui se balançait de droite et de gauche selon le tangage des soupentes. -- En vérité, dit l'apothicaire, on devrait bien sévir contre l'ivresse! Je voudrais que l'on inscrivît, hebdomadairement, à la porte de la mairie, sur un tableau ad hoc, les noms de tous ceux qui, durant la semaine, se seraient intoxiqués avec des alcools. D'ailleurs, sous le rapport de la statistique, on aurait là comme des annales patentes qu'on irait au besoin... Mais excusez. Et il courut encore vers le capitaine. Celui-ci rentrait à sa maison. Il allait revoir son tour. -- Peut-être ne feriez-vous pas mal, lui dit Homais, d'envoyer un de vos hommes ou d'aller vous-même... --Laissez-moi donc tranquille, répondit le percepteur, puisqu'il n'y a rien! -- Rassurez-vous, dit l'apothicaire, quand il fut revenu près de ses amis. M. Binet m'a certifié que les mesures étaient prises. Nulle flammèche ne sera tombée. Les pompes sont pleines. Allons dormir. -- Ma foi! j'en ai besoin, fit madame Homais qui bâillait considérablement; mais, n'importe, nous avons eu pour notre fête une bien belle journée. Rodolphe répéta d'une voix basse et avec un regard tendre: -- Oh! oui, bien belle! Et, s'étant salués, on se tourna le dos. Deux jours après, dans le Fanal de Rouen il y avait un grand article sur les comices. Homais l'avait composé, de verve, dès le lendemain: «Pourquoi ces festons, ces fleurs, ces guirlandes? Où courait cette foule comme les flots d'une mer en furie, sous les torrents d'un soleil tropical qui répandait sa chaleur sur nos guérets?» Ensuite, il parlait de la condition des paysans. Certes, le gouvernement faisait beaucoup, mais, pas assez! «Du courage! lui criait-il; mille réformes sont indispensables, accomplissons-les.» Puis, abordant l'entrée du Conseiller, il n'oubliait point «l'air martial de notre milice», ni «nos plus sémillantes villageoises», ni «les vieillards à tête chauve, sorte de patriarches qui étaient là, et dont quelques-uns, débris de nos immortelles phalanges, sentaient encore battre leurs coeurs au son mâle des tambours.» Il se citait des premiers parmi les membres du jury, et même il rappelait, dans une note, que M. Homais, pharmacien, avait envoyé un mémoire sur le cidre à la Société d'agriculture. Quand il arrivait à la distribution des récompenses, il dépeignait la joie des lauréats en traits dithyrambiques. Le père embrassait son fils, le frère le frère, l'époux l'épouse. Plus d'un montrait avec orgueil son humble médaille, et sans doute, revenu chez lui, près de sa bonne ménagère, il l'aura suspendue en pleurant aux murs discrets de sa chaumine. «Vers six heures, un banquet, dressé dans l'herbage de M. Liégeard, a réuni les principaux assistants de la fête. La plus grande cordialité n'a cessé d'y régner. Divers toasts ont été portés: M. Lieuvain, au monarque! M. Tuvache, au préfet! M. Derozerays, à l'agriculture! M. Homais, à l'industrie et aux beaux-arts, ces deux soeurs! M. Leplichey, aux améliorations! Le soir, un brillant feu d'artifice a tout à coup illuminé les airs. On eût dit un véritable kaléidoscope, un vrai décor d'Opéra, et un moment notre petite localité, a pu se croire transportée au milieu d'un rêve des Mille et une Nuits. «Constatons qu'aucun événement fâcheux n'est venu troubler cette réunion de famille.» Et il ajoutait: «On y a seulement remarqué l'absence du clergé. Sans doute les sacristies entendent le progrès d'une autre manière. Libre à vous, messieurs de Loyola!» IX Six semaines s'écoulèrent. Rodolphe ne revint pas. Un soir, enfin, il parut. Il s'était dit, le lendemain des comices: -- N'y retournons pas de sitôt, ce serait une faute. Et, au bout de la semaine, il était parti pour la chasse. Après la chasse, il avait songé qu'il était trop tard, puis il fit ce raisonnement: -- Mais, si du premier jour elle m'a aimé, elle doit, par l'impatience de me revoir, m'aimer davantage. Continuons donc! Et il comprit que son calcul avait été bon lorsque, en entrant dans la salle, il aperçut Emma pâlir. Elle était seule. Le jour tombait. Les petits rideaux de mousseline, le long des vitres, épaississaient le crépuscule, et la dorure du baromètre, sur qui frappait un rayon de soleil, étalait des feux dans la glace, entre les découpures du polypier. Rodolphe resta debout; et à peine si Emma répondit à ses premières phrases de politesse. -- Moi, dit-il, j'ai eu des affaires. J'ai été malade. -- Gravement? s'écria-t-elle. -- Eh bien, fit Rodolphe en s'asseyant à ses côtés sur un tabouret, non!... C'est que je n'ai pas voulu revenir. -- Pourquoi? -- Vous ne devinez pas? Il la regarda encore une fois, mais d'une façon si violente qu'elle baissa la tête en rougissant. Il reprit: -- Emma... -- Monsieur! fit-elle en s'écartant un peu. -- Ah! vous voyez bien, répliqua-t-il d'une voix mélancolique, que j'avais raison de vouloir ne pas revenir; car ce nom, ce nom qui remplit mon âme et qui m'est échappé, vous me l'interdisez! Madame Bovary!... Eh! tout le monde vous appelle comme cela!... Ce n'est pas votre nom, d'ailleurs; c'est le nom d'un autre! Il répéta: -- D'un autre! Et il se cacha la figure entre les mains. -- Oui, je pense à vous continuellement!... Votre souvenir me désespère! Ah! pardon!... Je vous quitte... Adieu!... J'irai loin..., si loin, que vous n'entendrez plus parler de moi!... Et cependant..., aujourd'hui..., je ne sais quelle force encore m'a poussé vers vous! Car on ne lutte pas contre le ciel, on ne résiste point au sourire des anges! On se laisse entraîner par ce qui est beau, charmant, adorable! C'était la première fois qu'Emma s'entendait dire ces choses; et son orgueil, comme quelqu'un qui se délasse dans une étuve, s'étirait mollement et tout entier à la chaleur de ce langage. -- Mais, si je ne suis pas venu, continua-t-il, si je n'ai pu vous voir, ah! du moins j'ai bien contemplé ce qui vous entoure. La nuit, toutes les nuits, je me relevais, j'arrivais jusqu'ici, je regardais votre maison, le toit qui brillait sous la lune, les arbres du jardin qui se balançaient à votre fenêtre, et une petite lampe, une lueur, qui brillait à travers les carreaux, dans l'ombre. Ah! vous ne saviez guère qu'il y avait là, si près et si loin, un pauvre misérable... Elle se tourna vers lui avec un sanglot. -- Oh! vous êtes bon! dit-elle. -- Non, je vous aime, voilà tout! Vous n'en doutez pas! Dites-le- moi; un mot! un seul mot! Et Rodolphe, insensiblement, se laissa glisser du tabouret jusqu'à terre; mais on entendit un bruit de sabots dans la cuisine, et la porte de la salle, il s'en aperçut, n'était pas fermée. -- Que vous seriez charitable, poursuivit-il en se relevant, de satisfaire une fantaisie! C'était de visiter sa maison; il désirait la connaître; et, madame Bovary n'y voyant point d'inconvénient, ils se levaient tous les deux, quand Charles entra. -- Bonjour, docteur, lui dit Rodolphe. Le médecin, flatté de ce titre inattendu, se répandit en obséquiosités, et l'autre en profita pour se remettre un peu. -- Madame m'entretenait, fit-il donc, de sa santé... Charles l'interrompit: il avait mille inquiétudes, en effet; les oppressions de sa femme recommençaient. Alors Rodolphe demanda si l'exercice du cheval ne serait pas bon. -- Certes! excellent, parfait!... Voilà une idée! Tu devrais la suivre. Et, comme elle objectait qu'elle n'avait point de cheval, M. Rodolphe en offrit un; elle refusa ses offres; il n'insista pas; puis, afin de motiver sa visite, il conta que son charretier, l'homme à la saignée, éprouvait toujours des étourdissements. -- J'y passerai, dit Bovary. -- Non, non, je vous l'enverrai; nous viendrons, ce sera plus commode pour vous. -- Ah! fort bien. Je vous remercie. Et, dès qu'ils furent seuls: -- Pourquoi n'acceptes-tu pas les propositions de M. Boulanger, qui sont si gracieuses? Elle prit un air boudeur, chercha mille excuses, et déclara finalement que cela peut-être semblerait drôle. -- Ah! je m'en moque pas mal! dit Charles en faisant une pirouette. La santé avant tout! Tu as tort! -- Eh! comment veux-tu que je monte à cheval, puisque je n'ai pas d'amazone? -- Il faut t'en commander une! répondit-il. L'amazone la décida. Quand le costume fut prêt, Charles écrivit à M. Boulanger que sa femme était à sa disposition, et qu'ils comptaient sur sa complaisance. Le lendemain, à midi, Rodolphe arriva devant la porte de Charles avec deux chevaux de maître. L'un portait des pompons roses aux oreilles et une selle de femme en peau de daim. Rodolphe avait mis de longues bottes molles, se disant que sans doute elle n'en avait jamais vu de pareilles; en effet, Emma fut charmée, de sa tournure, lorsqu'il apparut sur le palier avec son grand habit de velours et sa culotte de tricot blanc. Elle était prête, elle l'attendait. Justin s'échappa de la pharmacie pour la voir, et l'apothicaire aussi se dérangea. Il faisait à M. Boulanger des recommandations: -- Un malheur arrive si vite! Prenez garde! Vos chevaux peut-être sont fougueux! Elle entendit du bruit au-dessus de sa tête: c'était Félicité qui tambourinait contre les carreaux pour divertir la petite Berthe. L'enfant envoya de loin un baiser; sa mère lui répondit d'un signe avec le pommeau de sa cravache. -- Bonne promenade! cria M. Homais. De la prudence, surtout! de la prudence! Et il agita son journal en les regardant s'éloigner. Dès qu'il sentit la terre, le cheval d'Emma prit le galop. Rodolphe galopait à côté d'elle. Par moments ils échangeaient une parole. La figure un peu baissée, la main haute et le bras droit déployé, elle s'abandonnait à la cadence du mouvement qui la berçait sur la selle. Au bas de la côte, Rodolphe lâcha les rênes; ils partirent ensemble, d'un seul bond; puis, en haut, tout à coup, les chevaux s'arrêtèrent, et son grand voile bleu retomba. On était aux premiers jours d'octobre. Il y avait du brouillard sur la campagne. Des vapeurs s'allongeaient à l'horizon, entre le contour des collines; et d'autres, se déchirant, montaient, se perdaient. Quelquefois, dans un écartement des nuées, sous un rayon de soleil, on apercevait au loin les toits d'Yonville, avec les jardins au bord de l'eau, les cours, les murs, et le clocher de l'église. Emma fermait à demi les paupières pour reconnaître sa maison, et jamais ce pauvre village où elle vivait ne lui avait semblé si petit. De la hauteur où ils étaient, toute la vallée paraissait un immense lac pâle, s'évaporant à l'air. Les massifs d'arbres, de place en place, saillissaient comme des rochers noirs; et les hautes lignes des peupliers, qui dépassaient la brume, figuraient des grèves que le vent remuait. À côté, sur la pelouse, entre les sapins, une lumière brune circulait dans l'atmosphère tiède. La terre, roussâtre comme de la poudre de tabac, amortissait le bruit des pas; et, du bout de leurs fers, en marchant, les chevaux poussaient devant eux des pommes de pin tombées. Rodolphe et Emma suivirent ainsi la lisière du bois. Elle se détournait de temps à autre afin d'éviter son regard, et alors elle ne voyait que les troncs des sapins alignés, dont la succession continue l'étourdissait un peu. Les chevaux soufflaient. Le cuir des selles craquait. Au moment où ils entrèrent dans la forêt, le soleil parut. -- Dieu nous protège! dit Rodolphe. -- Vous croyez? fit-elle. -- Avançons! avançons! reprit-il. Il claqua de la langue. Les deux bêtes couraient. De longues fougères, au bord du chemin, se prenaient dans l'étrier d'Emma. Rodolphe, tout en allant, se penchait et il les retirait à mesure. D'autres fois, pour écarter les branches, il passait près d'elle, et Emma sentait son genou lui frôler la jambe. Le ciel était devenu bleu. Les feuilles ne remuaient pas. Il y avait de grands espaces pleins de bruyères tout en fleurs; et des nappes de violettes s'alternaient avec le fouillis des arbres, qui étaient gris, fauves ou dorés, selon la diversité des feuillages. Souvent on entendait, sous les buissons, glisser un petit battement d'ailes, ou bien le cri rauque et doux des corbeaux, qui s'envolaient dans les chênes. Ils descendirent. Rodolphe attacha les chevaux. Elle allait devant, sur la mousse, entre les ornières. Mais sa robe trop longue l'embarrassait, bien qu'elle la portât relevée par la queue, et Rodolphe, marchant derrière elle, contemplait entre ce drap noir et la bottine noire, la délicatesse de son bas blanc, qui lui semblait quelque chose de sa nudité. Elle s'arrêta. -- Je suis fatiguée, dit-elle. -- Allons, essayez encore! reprit-il. Du courage! Puis, cent pas plus loin, elle s'arrêta de nouveau; et, à travers son voile, qui de son chapeau d'homme descendait obliquement sur ses hanches, on distinguait son visage dans une transparence bleuâtre, comme si elle eût nagé sous des flots d'azur. -- Où allons-nous donc? Il ne répondit rien. Elle respirait d'une façon saccadée. Rodolphe jetait les yeux autour de lui et il se mordait la moustache. Ils arrivèrent à un endroit plus large, où l'on avait abattu des baliveaux. Ils s'assirent sur un tronc d'arbre renversé, et Rodolphe se mit à lui parler de son amour. Il ne l'effraya point d'abord par des compliments. Il fut calme, sérieux, mélancolique. Emma l'écoutait la tête basse, et tout en remuant, avec la pointe de son pied, des copeaux par terre. Mais, à cette phrase: -- Est-ce que nos destinées maintenant ne sont pas communes. -- Eh non! répondit-elle. Vous le savez bien. C'est impossible. Elle se leva pour partir. Il la saisit au poignet. Elle s'arrêta. Puis, l'ayant considéré quelques minutes d'un oeil amoureux et tout humide, elle dit vivement: -- Ah! tenez, n'en parlons plus... Où sont les chevaux? Retournons. Il eut un geste de colère et d'ennui. Elle répéta: -- Où sont les chevaux? où sont les chevaux? Alors, souriant d'un sourire étrange et la prunelle fixe, les dents serrées, il s'avança en écartant les bras. Elle se recula tremblante. Elle balbutiait: -- Oh! vous me faites peur! vous me faites mal! Partons. -- Puisqu'il le faut, reprit-il en changeant de visage. Et il redevint aussitôt respectueux, caressant, timide. Elle lui donna son bras. Ils s'en retournèrent. Il disait: -- Qu'aviez-vous donc? Pourquoi? Je n'ai pas compris! Vous vous méprenez, sans doute? Vous êtes dans mon âme comme une madone sur un piédestal, à une place haute, solide et immaculée. Mais j'ai besoin de vous pour vivre! J'ai besoin de vos yeux, de votre voix, de votre pensée. Soyez mon amie, ma soeur, mon ange! Et il allongeait son bras et lui en entourait la taille. Elle tâchait de se dégager mollement. Il la soutenait ainsi, en marchant. Mais ils entendirent les deux chevaux qui broutaient le feuillage. -- Oh! encore, dit Rodolphe. Ne partons pas! Restez! Il l'entraîna plus loin, autour d'un petit étang, où des lentilles d'eau faisaient une verdure sur les ondes. Des nénuphars flétris se tenaient immobiles entre les joncs. Au bruit de leurs pas dans l'herbe, des grenouilles sautaient pour se cacher. -- J'ai tort, j'ai tort, disait-elle. Je suis folle de vous entendre. -- Pourquoi?... Emma! Emma! -- Oh! Rodolphe!... fit lentement la jeune femme en se penchant sur son épaule. Le drap de sa robe s'accrochait au velours de l'habit. Elle renversa son cou blanc, qui se gonflait d'un soupir; et, défaillante, tout en pleurs, avec un long frémissement et se cachant la figure, elle s'abandonna. Les ombres du soir descendaient; le soleil horizontal, passant entre les branches, lui éblouissait les yeux. Çà et là, tout autour d'elle, dans les feuilles ou par terre, des taches lumineuses tremblaient, comme si des colibris, en volant, eussent éparpillé leurs plumes. Le silence était partout; quelque chose de doux semblait sortir des arbres; elle sentait son coeur, dont les battements recommençaient, et le sang circuler dans sa chair comme un fleuve de lait. Alors, elle entendit tout au loin, au delà du bois, sur les autres collines, un cri vague et prolongé, une voix qui se traînait, et elle l'écoutait silencieusement, se mêlant comme une musique aux dernières vibrations de ses nerfs émus. Rodolphe, le cigare aux dents, raccommodait avec son canif une des deux brides cassée. Ils s'en revinrent à Yonville, par le même chemin. Ils revirent sur la boue les traces de leurs chevaux, côte à côte, et les mêmes buissons, les mêmes cailloux dans l'herbe. Rien autour d'eux n'avait changé; et pour elle, cependant, quelque chose était survenu de plus considérable que si les montagnes se fussent déplacées. Rodolphe, de temps à autre, se penchait et lui prenait sa main pour la baiser. Elle était charmante, à cheval! Droite, avec sa taille mince, le genou plié sur la crinière de sa bête et un peu colorée par le grand air, dans la rougeur du soir. En entrant dans Yonville, elle caracola sur les pavés. On la regardait des fenêtres. Son mari, au dîner, lui trouva bonne mine; mais elle eut l'air de ne pas l'entendre lorsqu'il s'informa de sa promenade; et elle restait le coude au bord de son assiette, entre les deux bougies qui brûlaient. -- Emma! dit-il. -- Quoi? -- Eh bien, j'ai passé cette après-midi chez M. Alexandre; il a une ancienne pouliche encore fort belle, un peu couronnée seulement, et qu'on aurait, je suis sûr, pour une centaine d'écus... Il ajouta: -- Pensant même que cela te serait agréable, je l'ai retenue..., je l'ai achetée... Ai-je bien fait? Dis-moi donc. Elle remua la tête en signe d'assentiment; puis, un quart d'heure après: -- Sors-tu ce soir? demanda-t-elle. -- Oui. Pourquoi? -- Oh! rien, rien, mon ami. Et, dès qu'elle fut débarrassée de Charles, elle monta s'enfermer dans sa chambre. D'abord, ce fut comme un étourdissement; elle voyait les arbres, les chemins, les fossés, Rodolphe, et elle sentait encore l'étreinte de ses bras, tandis que le feuillage frémissait et que les joncs sifflaient. Mais, en s'apercevant dans la glace, elle s'étonna de son visage. Jamais elle n'avait eu les yeux si grands, si noirs, ni d'une telle profondeur. Quelque chose de subtil épandu sur sa personne la transfigurait. Elle se répétait: «J'ai un amant! un amant!» se délectant à cette idée comme à celle d'une autre puberté qui lui serait survenue. Elle allait donc posséder enfin ces joies de l'amour, cette fièvre du bonheur dont elle avait désespéré. Elle entrait dans quelque chose de merveilleux où tout serait passion, extase, délire; une immensité bleuâtre l'entourait, les sommets du sentiment étincelaient sous sa pensée, et l'existence ordinaire n'apparaissait qu'au loin, tout en bas, dans l'ombre, entre les intervalles de ces hauteurs. Alors elle se rappela les héroïnes des livres qu'elle avait lus, et la légion lyrique de ces femmes adultères se mit à chanter dans sa mémoire avec des voix de soeurs qui la charmaient. Elle devenait elle-même comme une partie véritable de ces imaginations et réalisait la longue rêverie de sa jeunesse, en se considérant dans ce type d'amoureuse qu'elle avait tant envié. D'ailleurs, Emma éprouvait une satisfaction de vengeance. N'avait-elle pas assez souffert! Mais elle triomphait maintenant, et l'amour, si longtemps contenu, jaillissait tout entier avec des bouillonnements joyeux. Elle le savourait sans remords, sans inquiétude, sans trouble. La journée du lendemain se passa dans une douceur nouvelle. Ils se firent des serments. Elle lui raconta ses tristesses. Rodolphe l'interrompait par ses baisers; et elle lui demandait, en le contemplant les paupières à demi closes, de l'appeler encore par son nom et de répéter qu'il l'aimait. C'était dans la forêt, comme la veille, sous une hutte de sabotiers. Les murs en étaient de paille et le toit descendait si bas, qu'il fallait se tenir courbé. Ils étaient assis l'un contre l'autre, sur un lit de feuilles sèches. À partir de ce jour-là, ils s'écrivirent régulièrement tous les soirs. Emma portait sa lettre au bout du jardin, près de la rivière, dans une fissure de la terrasse. Rodolphe venait l'y chercher et en plaçait une autre, qu'elle accusait toujours d'être trop courte. Un matin, que Charles était sorti dès avant l'aube, elle fut prise par la fantaisie de voir Rodolphe à l'instant. On pouvait arriver promptement à la Huchette, y rester une heure et être rentré dans Yonville que tout le monde encore serait endormi. Cette idée la fit haleter de convoitise, et elle se trouva bientôt au milieu de la prairie, où elle marchait à pas rapides, sans regarder derrière elle. Le jour commençait à paraître. Emma, de loin, reconnut la maison de son amant, dont les deux girouettes à queue-d'aronde se découpaient en noir sur le crépuscule pâle. Après la cour de la ferme, il y avait un corps de logis qui devait être le château. Elle y entra, comme si les murs, à son approche, se fussent écartés d'eux-mêmes. Un grand escalier droit montait vers un corridor. Emma tourna la clenche d'une porte, et tout à coup, au fond de la chambre, elle aperçut un homme qui dormait. C'était Rodolphe. Elle poussa un cri. -- Te voilà! te voilà! répétait-il. Comment as-tu fait pour venir?... Ah! ta robe est mouillée! -- Je t'aime! répondit-elle en lui passant les bras autour du cou. Cette première audace lui ayant réussi, chaque fois maintenant que Charles sortait de bonne heure, Emma s'habillait vite et descendait à pas de loup le perron qui conduisait au bord de l'eau. Mais, quand la planche aux vaches était levée, il fallait suivre les murs qui longeaient la rivière; la berge était glissante; elle s'accrochait de la main, pour ne pas tomber, aux bouquets de ravenelles flétries. Puis elle prenait à travers des champs en labour, où elle enfonçait, trébuchait et empêtrait ses bottines minces. Son foulard, noué sur sa tête, s'agitait au vent dans les herbages; elle avait peur des boeufs, elle se mettait à courir; elle arrivait essoufflée, les joues roses, et exhalant de toute sa personne un frais parfum de sève, de verdure et de grand air. Rodolphe, à cette heure-là, dormait encore. C'était comme une matinée de printemps qui entrait dans sa chambre. Les rideaux jaunes, le long des fenêtres laissaient passer doucement une lourde lumière blonde. Emma tâtonnait en clignant des yeux, tandis que les gouttes de rosée suspendues à ses bandeaux faisaient comme une auréole de topazes tout autour de sa figure. Rodolphe, en riant, l'attirait à lui et il la prenait sur son coeur. Ensuite, elle examinait l'appartement, elle ouvrait les tiroirs des meubles, elle se peignait avec son peigne et se regardait dans le miroir à barbe. Souvent même, elle mettait entre ses dents le tuyau d'une grosse pipe qui était sur la table de nuit, parmi des citrons et des morceaux de sucre, près d'une carafe d'eau. Il leur fallait un bon quart d'heure pour les adieux. Alors Emma pleurait; elle aurait voulu ne jamais abandonner Rodolphe. Quelque chose de plus fort qu'elle la poussait vers lui, si bien qu'un jour, la voyant survenir à l'improviste, il fronça le visage comme quelqu'un de contrarié. -- Qu'as-tu donc? dit-elle. Souffres-tu? Parle-moi! Enfin il déclara, d'un air sérieux, que ses visites devenaient imprudentes et qu'elle se compromettait. X Peu à peu, ces craintes de Rodolphe la gagnèrent. L'amour l'avait enivrée d'abord, et elle n'avait songé à rien au delà. Mais, à présent qu'il était indispensable à sa vie, elle craignait d'en perdre quelque chose, ou même qu'il ne fût troublé. Quand elle s'en revenait de chez lui, elle jetait tout alentour des regards inquiets, épiant chaque forme qui passait à l'horizon et chaque lucarne du village d'où l'on pouvait l'apercevoir. Elle écoutait les pas, les cris, le bruit des charrues; et elle s'arrêtait plus blême et plus tremblante que les feuilles des peupliers qui se balançaient sur sa tête. Un matin, qu'elle s'en retournait ainsi, elle crut distinguer tout à coup le long canon d'une carabine qui semblait la tenir en joue. Il dépassait obliquement le bord d'un petit tonneau, à demi enfoui entre les herbes, sur la marge d'un fossé. Emma, prête à défaillir de terreur, avança cependant, et un homme sortit du tonneau, comme ces diables à boudin qui se dressent du fond des boîtes. Il avait des guêtres bouclées jusqu'aux genoux, sa casquette enfoncée jusqu'aux yeux, les lèvres grelottantes et le nez rouge. C'était le capitaine Binet, à l'affût des canards sauvages. -- Vous auriez dû parler de loin! s'écria-t-il. Quand on aperçoit un fusil, il faut toujours avertir. Le percepteur, par là, tâchait de dissimuler la crainte qu'il venait d'avoir; car, un arrêté préfectoral ayant interdit la chasse aux canards autrement qu'en bateau, M. Binet, malgré son respect pour les lois, se trouvait en contravention. Aussi croyait-il à chaque minute entendre arriver le garde champêtre. Mais cette inquiétude irritait son plaisir, et, tout seul dans son tonneau, il s'applaudissait de son bonheur et de sa malice. À la vue d'Emma, il parut soulagé d'un grand poids, et aussitôt, entamant la conversation: -- Il ne fait pas chaud, ça pique! Emma ne répondit rien. Il poursuivit: -- Et vous voilà sortie de bien bonne heure? -- Oui, dit-elle en balbutiant; je viens de chez la nourrice où est mon enfant. -- Ah! fort bien! fort bien! Quant à moi, tel que vous me voyez, dès la pointe du jour je suis là; mais le temps est si crassineux, qu'à moins d'avoir la plume juste au bout... -- Bonsoir, monsieur Binet, interrompit-elle en lui tournant les talons. -- Serviteur, madame, reprit-il d'un ton sec. Et il rentra dans son tonneau. Emma se repentit d'avoir quitté si brusquement le percepteur. Sans doute, il allait faire des conjectures défavorables. L'histoire de la nourrice était la pire excuse, tout le monde sachant bien à Yonville que la petite Bovary, depuis un an, était revenue chez ses parents. D'ailleurs, personne n'habitait aux environs; ce chemin ne conduisait qu'à la Huchette; Binet donc avait deviné d'où elle venait, et il ne se tairait pas, il bavarderait, c'était certain! Elle resta jusqu'au soir à se torturer l'esprit dans tous les projets de mensonges imaginables, et ayant sans cesse devant les yeux cet imbécile à carnassière. Charles, après le dîner, la voyant soucieuse, voulut, par distraction, la conduire chez le pharmacien; et la première personne qu'elle aperçut dans la pharmacie, ce fut encore lui, le percepteur! Il était debout devant le comptoir, éclairé par la lumière du bocal rouge, et il disait: -- Donnez-moi, je vous prie, une demi-once de vitriol. -- Justin, cria l'apothicaire, apporte-nous l'acide sulfurique. Puis, à Emma, qui voulait monter dans l'appartement de madame Homais: -- Non, restez, ce n'est pas la peine, elle va descendre. Chauffez-vous au poêle en attendant... Excusez-moi... Bonjour, docteur (car le pharmacien se plaisait beaucoup a prononcer ce mot docteur, comme si en l'adressant à un autre, il eût fait rejaillir sur lui-même quelque chose de la pompe qu'il y trouvait)... Mais prends garde de renverser les mortiers! va plutôt chercher les chaises de la petite salle; tu sais bien qu'on ne dérange pas les fauteuils du salon. Et, pour remettre en place son fauteuil, Homais se précipitait hors du comptoir, quand Binet lui demanda une demi-once d'acide de sucre. -- Acide de sucre? fit le pharmacien dédaigneusement. Je ne connais pas, j'ignore! Vous voulez peut-être de l'acide oxalique? C'est oxalique, n'est-il pas vrai? Binet expliqua qu'il avait besoin d'un mordant pour composer lui- même une eau de cuivre avec quoi dérouiller diverses garnitures de chasse. Emma tressaillit. Le pharmacien se mit à dire: -- En effet, le temps n'est pas propice, à cause de l'humidité. -- Cependant, reprit le percepteur d'un air finaud, il y a des personnes qui s'en arrangent. Elle étouffait. -- Donnez-moi encore... -- Il ne s'en ira donc jamais! pensait-elle. -- Une demi-once d'arcanson et de térébenthine, quatre onces de cire jaune, et trois demi-onces de noir animal, s'il vous plaît, pour nettoyer les cuirs vernis de mon équipement. L'apothicaire commençait à tailler de la cire, quand madame Homais parut avec Irma dans ses bras, Napoléon à ses côtés et Athalie qui la suivait. Elle alla s'asseoir sur le banc de velours contre la fenêtre, et le gamin s'accroupit sur un tabouret, tandis que sa soeur aînée rôdait autour de la boîte à jujube, près de son petit papa. Celui-ci emplissait des entonnoirs et bouchait des flacons, il collait des étiquettes, il confectionnait des paquets. On se taisait autour de lui; et l'on entendait seulement de temps à autre tinter les poids dans les balances, avec quelques paroles basses du pharmacien donnant des conseils à son élève. -- Comment va votre jeune personne? demanda tout à coup madame Homais. -- Silence! exclama son mari, qui écrivait des chiffres sur le cahier de brouillons. -- Pourquoi ne l'avez-vous pas amenée? reprit-elle à demi-voix. -- Chut! chut! fit Emma en désignant du doigt l'apothicaire. Mais Binet, tout entier à la lecture de l'addition, n'avait rien entendu probablement. Enfin il sortit. Alors Emma, débarrassée, poussa un grand soupir. -- Comme vous respirez fort! dit madame Homais. -- Ah! c'est qu'il fait un peu chaud, répondit-elle. Ils avisèrent donc, le lendemain, à organiser leurs rendez-vous; Emma voulait corrompre sa servante par un cadeau; mais il eût mieux valu découvrir à Yonville quelque maison discrète. Rodolphe promit d'en chercher une. Pendant tout l'hiver, trois ou quatre fois la semaine, à la nuit noire, il arrivait dans le jardin. Emma, tout exprès, avait retiré la clef de la barrière, que Charles crut perdue. Pour l'avertir, Rodolphe jetait contre les persiennes une poignée de sable. Elle se levait en sursaut; mais quelquefois il lui fallait attendre, car Charles avait la manie de bavarder au coin du feu, et il n'en finissait pas. Elle se dévorait d'impatience; si ses yeux l'avaient pu, ils l'eussent fait sauter par les fenêtres. Enfin, elle commençait sa toilette de nuit; puis, elle prenait un livre et continuait à lire fort tranquillement, comme si la lecture l'eût amusée. Mais Charles, qui était au lit, l'appelait pour se coucher. -- Viens donc, Emma, disait-il, il est temps. -- Oui, j'y vais! répondait-elle. Cependant, comme les bougies l'éblouissaient, il se tournait vers le mur et s'endormait. Elle s'échappait en retenant son haleine, souriante, palpitante, déshabillée. Rodolphe avait un grand manteau; il l'en enveloppait tout entière, et, passant le bras autour de sa taille, il l'entraînait sans parler jusqu'au fond du jardin. C'était sous la tonnelle, sur ce même banc de bâtons pourris où autrefois Léon la regardait si amoureusement, durant les soirs d'été. Elle ne pensait guère à lui maintenant. Les étoiles brillaient à travers les branches du jasmin sans feuilles. Ils entendaient derrière eux la rivière qui coulait, et, de temps à autre, sur la berge, le claquement des roseaux secs. Des massifs d'ombre, çà et là, se bombaient dans l'obscurité, et parfois, frissonnant tous d'un seul mouvement, ils se dressaient et se penchaient comme d'immenses vagues noires qui se fussent avancées pour les recouvrir. Le froid de la nuit les faisait s'étreindre davantage; les soupirs de leurs lèvres leur semblaient plus forts; leurs yeux, qu'ils entrevoyaient à peine, leur paraissaient plus grands, et, au milieu du silence, il y avait des paroles dites tout bas qui tombaient sur leur âme avec une sonorité cristalline et qui s'y répercutaient en vibrations multipliées. Lorsque la nuit était pluvieuse, ils s'allaient réfugier dans le cabinet aux consultations, entre le hangar et l'écurie. Elle allumait un des flambeaux de la cuisine, qu'elle avait caché derrière les livres. Rodolphe s'installait là comme chez lui. La vue de la bibliothèque et du bureau, de tout l'appartement enfin, excitait sa gaieté; et il ne pouvait se retenir de faire sur Charles quantité de plaisanteries qui embarrassaient Emma. Elle eût désiré le voir plus sérieux, et même plus dramatique à l'occasion, comme cette fois où elle crut entendre dans l'allée un bruit de pas qui s'approchaient. -- On vient! dit-elle. Il souffla la lumière. -- As-tu tes pistolets? -- Pourquoi? -- Mais... pour te défendre, reprit Emma. -- Est-ce de ton mari? Ah! le pauvre garçon! Et Rodolphe acheva sa phrase avec un geste qui signifiait: «Je l'écraserais d'une chiquenaude.» Elle fut ébahie de sa bravoure, bien qu'elle y sentît une sorte d'indélicatesse et de grossièreté naïve qui la scandalisa. Rodolphe réfléchit beaucoup à cette histoire de pistolets. Si elle avait parlé sérieusement, cela était fort ridicule, pensait-il, odieux même, car il n'avait, lui, aucune raison de haïr ce bon Charles, n'étant pas ce qui s'appelle dévoré de jalousie; -- et, à ce propos, Emma lui avait fait un grand serment qu'il ne trouvait pas non plus du meilleur goût. D'ailleurs, elle devenait bien sentimentale. Il avait fallu échanger des miniatures, on s'était coupé des poignées de cheveux, et elle demandait à présent une bague, un véritable anneau de mariage, en signe d'alliance éternelle. Souvent elle lui parlait des cloches du soir ou des voix de la nature; puis elle l'entretenait de sa mère, à elle, et de sa mère, à lui. Rodolphe l'avait perdue depuis vingt ans. Emma, néanmoins, l'en consolait avec des mièvreries de langage, comme on eût fait à un marmot abandonné, et même lui disait quelquefois, en regardant la lune: -- Je suis sûre que là-haut, ensemble, elles approuvent notre amour. Mais elle était si jolie! il en avait possédé si peu d'une candeur pareille! Cet amour sans libertinage était pour lui quelque chose de nouveau, et qui, le sortant de ses habitudes faciles, caressait à la fois son orgueil et sa sensualité. L'exaltation d'Emma, que son bon sens bourgeois dédaignait, lui semblait au fond du coeur charmante, puisqu'elle s'adressait à sa personne. Alors, sûr d'être aimé, il ne se gêna pas, et insensiblement ses façons changèrent. Il n'avait plus, comme autrefois, de ces mots si doux qui la faisaient pleurer, ni de ces véhémentes caresses qui la rendaient folle; si bien que leur grand amour, où elle vivait plongée, parut se diminuer sous elle, comme l'eau d'un fleuve qui s'absorberait dans son lit, et elle aperçut la vase. Elle n'y voulut pas croire; elle redoubla de tendresse; et Rodolphe, de moins en moins, cacha son indifférence. Elle ne savait pas si elle regrettait de lui avoir cédé, ou si elle ne souhaitait point, au contraire, le chérir davantage. L'humiliation de se sentir faible se tournait en une rancune que les voluptés tempéraient. Ce n'était pas de l'attachement, c'était comme une séduction permanente. Il la subjuguait. Elle en avait presque peur. Les apparences, néanmoins, étaient plus calmes que jamais, Rodolphe ayant réussi à conduire l'adultère selon sa fantaisie; et, au bout de six mois, quand le printemps arriva, ils se trouvaient, l'un vis-à-vis de l'autre, comme deux mariés qui entretiennent tranquillement une flamme domestique. C'était l'époque où le père Rouault envoyait son dinde, en souvenir de sa jambe remise. Le cadeau arrivait toujours avec une lettre. Emma coupa la corde qui la retenait au panier, et lut les lignes suivantes: «Mes chers enfants, «J'espère que la présente vous trouvera en bonne santé et que celui-là vaudra bien les autres; car il me semble un peu plus mollet, si j'ose dire, et plus massif. Mais, la prochaine fois, par changement, je vous donnerai un coq, à moins que vous ne teniez de préférence aux picots; et renvoyez-moi la bourriche, s'il vous plaît, avec les deux anciennes. J'ai eu un malheur à ma charreterie, dont la couverture, une nuit qu'il ventait fort, s'est envolée dans les arbres. La récolte non plus n'a pas été trop fameuse. Enfin, je ne sais pas quand j'irai vous voir. Ça m'est tellement difficile de quitter maintenant la maison, depuis que je suis seul, ma pauvre Emma! «Et il y avait ici un intervalle entre les lignes, comme si le bonhomme eût laissé tomber sa plume pour rêver quelque temps. «Quant à moi, je vais bien, sauf un rhume que j'ai attrapé l'autre jour à la foire d'Yvetot, où j'étais parti pour retenir un berger, ayant mis le mien dehors, par suite de sa trop grande délicatesse de bouche. Comme on est à plaindre avec tous ces brigands-là! Du reste, c'était aussi un malhonnête. «J'ai appris d'un colporteur qui, voyageant cet hiver par votre pays, s'est fait arracher une dent, que Bovary travaillait toujours dur. Ça ne m'étonne pas, et il m'a montré sa dent; nous avons pris un café ensemble. Je lui ai demandé s'il t'avait vue, il m'a dit que non, mais qu'il avait vu dans l'écurie deux animaux, d'où je conclus que le métier roule. Tant mieux, mes chers enfants, et que le bon Dieu vous envoie tout le bonheur imaginable. «Il me fait deuil de ne pas connaître encore ma bien-aimée petite- fille Berthe Bovary. J'ai planté pour elle, dans le jardin, sous ta chambre, un prunier de prunes d'avoine, et je ne veux pas qu'on y touche, si ce n'est pour lui faire plus tard des compotes, que je garderai dans l'armoire, à son intention, quand elle viendra. «Adieu, mes chers enfants. Je t'embrasse, ma fille; vous aussi, mon gendre, et la petite, sur les deux joues. «Je suis, avec bien des compliments, «Votre tendre père, «THEODORE ROUAULT.» Elle resta quelques minutes à tenir entre ses doigts ce gros papier. Les fautes d'orthographe s'y enlaçaient les unes aux autres, et Emma poursuivait la pensée douce qui caquetait tout au travers comme une poule à demi cachée dans une haie d'épines. On avait séché l'écriture avec les cendres du foyer, car un peu de poussière grise glissa de la lettre sur sa robe, et elle crut presque apercevoir son père se courbant vers l'âtre pour saisir les pincettes. Comme il y avait longtemps qu'elle n'était plus auprès de lui, sur l'escabeau, dans la cheminée, quand elle faisait brûler le bout d'un bâton à la grande flamme des joncs marins qui pétillaient!... Elle se rappela des soirs d'été tout pleins de soleil. Les poulains hennissaient quand on passait, et galopaient, galopaient... Il y avait sous sa fenêtre une ruche à miel, et quelquefois les abeilles, tournoyant dans la lumière, frappaient contre les carreaux comme des balles d'or rebondissantes. Quel bonheur dans ce temps-là! quelle liberté! quel espoir! quelle abondance d'illusions! Il n'en restait plus maintenant! Elle en avait dépensé à toutes les aventures de son âme, par toutes les conditions successives, dans la virginité, dans le mariage et dans l'amour; -- les perdant ainsi continuellement le long de sa vie, comme un voyageur qui laisse quelque chose de sa richesse à toutes les auberges de la route. Mais qui donc la rendait si malheureuse? où était la catastrophe extraordinaire qui l'avait bouleversée? Et elle releva la tête, regardant autour d'elle, comme pour chercher la cause de ce qui la faisait souffrir. Un rayon d'avril chatoyait sur les porcelaines de l'étagère; le feu brûlait; elle sentait sous ses pantoufles la douceur du tapis; le jour était blanc, l'atmosphère tiède, et elle entendit son enfant qui poussait des éclats de rire. En effet, la petite fille se roulait alors sur le gazon, au milieu de l'herbe qu'on fanait. Elle était couchée à plat ventre, au haut d'une meule. Sa bonne la retenait par la jupe. Lestiboudois ratissait à côté, et, chaque fois qu'il s'approchait, elle se penchait en battant l'air de ses deux bras. -- Amenez-la-moi! dit sa mère se précipitant pour l'embrasser. Comme je t'aime, ma pauvre enfant! comme je t'aime! Puis, s'apercevant qu'elle avait le bout des oreilles un peu sale, elle sonna vite pour avoir de l'eau chaude, et la nettoya, la changea de linge, de bas, de souliers, fit mille questions sur sa santé, comme au retour d'un voyage, et enfin, la baisant encore et pleurant un peu, elle la remit aux mains de la domestique, qui restait fort ébahie devant cet excès de tendresse. Rodolphe, le soir, la trouva plus sérieuse que d'habitude. -- Cela se passera, jugea-t-il, c'est un caprice. Et il manqua consécutivement à trois rendez-vous. Quand il revint, elle se montra froide et presque dédaigneuse. -- Ah! tu perds ton temps, ma mignonne... Et il eut l'air de ne point remarquer ses soupirs mélancoliques, ni le mouchoir qu'elle tirait. C'est alors qu'Emma se repentit! Elle se demanda même pourquoi donc elle exécrait Charles, et s'il n'eût pas été meilleur de le pouvoir aimer. Mais il n'offrait pas grande prise à ces retours du sentiment, si bien qu'elle demeurait fort embarrassée dans sa velléité de sacrifice, lorsque l'apothicaire vint à propos lui fournir une occasion. XI Il avait lu dernièrement l'éloge d'une nouvelle méthode pour la cure des pieds-bots; et comme il était partisan du progrès, il conçut cette idée patriotique que Yonville, pour se mettre au niveau, devait avoir des opérations de stréphopodie. -- Car, disait-il à Emma, que risque-t-on? Examinez (et il énumérait, sur ses doigts, les avantages de la tentative); succès presque certain, soulagement et embellissement du malade, célébrité vite acquise à l'opérateur. Pourquoi votre mari, par exemple, ne voudrait-il pas débarrasser ce pauvre Hippolyte, du Lion d'or? Notez qu'il ne manquerait pas de raconter sa guérison à tous les voyageurs, et puis (Homais baissait la voix et regardait autour de lui) qui donc m'empêcherait d'envoyer au journal une petite note là-dessus? Eh! mon Dieu! un article circule..., on en parle..., cela finit par faire la boule de neige! Et qui sait? qui sait? En effet, Bovary pouvait réussir; rien n'affirmait à Emma qu'il ne fût pas habile, et quelle satisfaction pour elle que de l'avoir engagé à une démarche d'où sa réputation et sa fortune se trouveraient accrues? Elle ne demandait qu'à s'appuyer sur quelque chose de plus solide que l'amour. Charles, sollicité par l'apothicaire et par elle, se laissa convaincre. Il fit venir de Rouen le volume du docteur Duval, et, tous les soirs, se prenant la tête entre les mains, il s'enfonçait dans cette lecture. Tandis qu'il étudiait les équins, les varus et les valgus, c'est- à-dire la stréphocatopodie, la stréphendopodie et la stréphexopodie (ou, pour parler mieux, les différentes déviations du pied, soit en bas, en dedans ou en dehors), avec la stréphypopodie et la stréphanopodie (autrement dit torsion en dessous et redressement en haut), M. Homais par toute sorte de raisonnements, exhortait le garçon d'auberge à se faire opérer. -- À peine sentiras-tu, peut-être, une légère douleur; c'est une simple piqûre comme une petite saignée, moins que l'extirpation de certains cors. Hippolyte, réfléchissant, roulait des yeux stupides. -- Du reste, reprenait le pharmacien, ça ne me regarde pas! c'est pour toi! par humanité pure! Je voudrais te voir, mon ami, débarrassé de ta hideuse claudication, avec ce balancement de la région lombaire, qui, bien que tu prétendes le contraire, doit te nuire considérablement dans l'exercice de ton métier. Alors Homais lui représentait combien il se sentirait ensuite plus gaillard et plus ingambe, et même lui donnait à entendre qu'il s'en trouverait mieux pour plaire aux femmes; et le valet d'écurie se prenait à sourire lourdement. Puis il l'attaquait par la vanité: -- N'es-tu pas un homme, saprelotte? Que serait-ce donc, s'il t'avait fallu servir, aller combattre sous les drapeaux?... Ah! Hippolyte! Et Homais s'éloignait, déclarant qu'il ne comprenait pas cet entêtement, cet aveuglement à se refuser aux bienfaits de la science. Le malheureux céda, car ce fut comme une conjuration. Binet, qui ne se mêlait jamais des affaires d'autrui, madame Lefrançois, Artémise, les voisins, et jusqu'au maire, M. Tuvache, tout le monde l'engagea, le sermonna, lui faisait honte; mais ce qui acheva de le décider, c'est que ça ne lui coûterait rien. Bovary se chargeait même de fournir la machine pour l'opération. Emma avait eu l'idée de cette générosité; et Charles y consentit, se disant au fond du coeur que sa femme était un ange. Avec les conseils du pharmacien, et en recommençant trois fois, il fit donc construire par le menuisier, aidé du serrurier, une manière de boîte pesant huit livres environ, et où le fer, le bois, la tôle, le cuir, les vis et les écrous ne se trouvaient point épargnés. Cependant, pour savoir quel tendon couper à Hippolyte, il fallait connaître d'abord quelle espèce de pied-bot il avait. Il avait un pied faisant avec la jambe une ligne presque droite, ce qui ne l'empêchait pas d'être tourné en dedans, de sorte que c'était un équin mêlé d'un peu de varus, ou bien un léger varus fortement accusé d'équin. Mais, avec cet équin, large en effet comme un pied de cheval, à peau rugueuse, à tendons secs, à gros orteils, et où les ongles noirs figuraient les clous d'un fer, le stréphopode, depuis le matin jusqu'à la nuit, galopait comme un cerf. On le voyait continuellement sur la place, sautiller tout autour des charrettes, en jetant en avant son support inégal. Il semblait même plus vigoureux de cette jambe-là que de l'autre. À force d'avoir servi, elle avait contracté comme des qualités morales de patience et d'énergie, et quand on lui donnait quelque gros ouvrage, il s'écorait dessus, préférablement. Or, puisque c'était un équin, il fallait couper le tendon d'Achille, quitte à s'en prendre plus tard au muscle tibial antérieur pour se débarrasser du varus; car le médecin n'osait d'un seul coup risquer deux opérations, et même il tremblait déjà, dans la peur d'attaquer quelque région importante qu'il ne connaissait pas. Ni Ambroise Paré, appliquant pour la première fois depuis Celse, après quinze siècles d'intervalle, la ligature immédiate d'une artère; ni Dupuytren allant ouvrir un abcès à travers une couche épaisse d'encéphale; ni Gensoul, quand il fit la première ablation de maxillaire supérieur, n'avaient certes le coeur si palpitant, la main si frémissante, l'intellect aussi tendu que M. Bovary quand il approcha d'Hippolyte, son ténotome entre les doigts. Et, comme dans les hôpitaux, on voyait à côté, sur une table, un tas de charpie, des fils cirés, beaucoup de bandes, une pyramide de bandes, tout ce qu'il y avait de bandes chez l'apothicaire. C'était M. Homais qui avait organisé dès le matin tous ces préparatifs, autant pour éblouir la multitude que pour s'illusionner lui-même. Charles piqua la peau; on entendit un craquement sec. Le tendon était coupé, l'opération était finie. Hippolyte n'en revenait pas de surprise; il se penchait sur les mains de Bovary pour les couvrir de baisers. -- Allons, calme-toi, disait l'apothicaire, tu témoigneras plus tard ta reconnaissance envers ton bienfaiteur! Et il descendit conter le résultat à cinq ou six curieux qui stationnaient dans la cour, et qui s'imaginaient qu'Hippolyte allait reparaître marchant droit. Puis Charles, ayant bouclé son malade dans le moteur mécanique, s'en retourna chez lui, où Emma, tout anxieuse, l'attendait sur la porte. Elle lui sauta au cou; ils se mirent à table; il mangea beaucoup, et même il voulut, au dessert, prendre une tasse de café, débauche qu'il ne se permettait que le dimanche lorsqu'il y avait du monde. La soirée fut charmante, pleine de causeries, de rêves en commun. Ils parlèrent de leur fortune future, d'améliorations à introduire dans leur ménage, il voyait sa considération s'étendant, son bien- être s'augmentant, sa femme l'aimant toujours; et elle se trouvait heureuse de se rafraîchir dans un sentiment nouveau, plus sain, meilleur, enfin d'éprouver quelque tendresse pour ce pauvre garçon qui la chérissait. L'idée de Rodolphe, un moment, lui passa par la tête; mais ses yeux se reportèrent sur Charles: elle remarqua même avec surprise qu'il n'avait point les dents vilaines. Ils étaient au lit lorsque M. Homais, malgré la cuisinière, entra tout à coup dans la chambre, en tenant à la main une feuille de papier fraîche écrite. C'était la réclame qu'il destinait au Fanal de Rouen. Il la leur apportait à lire. -- Lisez vous-même, dit Bovary. Il lut: -- «Malgré les préjugés qui recouvrent encore une partie de la face de l'Europe comme un réseau, la lumière cependant commence à pénétrer dans nos campagnes. C'est ainsi que, mardi, notre petite cité d'Yonville s'est vue le théâtre d'une expérience chirurgicale qui est en même temps un acte de haute philanthropie. M. Bovary, un de nos praticiens les plus distingués...» -- Ah! c'est trop! c'est trop! disait Charles, que l'émotion suffoquait. -- Mais non, pas du tout! comment donc!... «A opéré d'un pied- bot...» Je n'ai pas mis le terme scientifique, parce que, vous savez, dans un journal..., tout le monde peut-être ne comprendrait pas; il faut que les masses... -- En effet, dit Bovary. Continuez. -- Je reprends, dit le pharmacien. «M. Bovary, un de nos praticiens les plus distingués, a opéré d'un pied-bot le nommé Hippolyte Tautain, garçon d'écurie depuis vingt-cinq ans à l'hôtel du Lion d'or, tenu par madame veuve Lefrançois, sur la place d'Armes. La nouveauté de la tentative et l'intérêt qui s'attachait au sujet avaient attiré un tel concours de population, qu'il y avait véritablement encombrement au seuil de l'établissement. L'opération, du reste, s'est pratiquée comme par enchantement, et à peine si quelques gouttes de sang sont venues sur la peau, comme pour dire que le tendon rebelle venait enfin de céder sous les efforts de l'art. Le malade, chose étrange (nous l'affirmons de visu) n'accusa point de douleur. Son état, jusqu'à présent, ne laisse rien à désirer. Tout porte à croire que la convalescence sera courte; et qui sait même si, à la prochaine fête villageoise, nous ne verrons pas notre brave Hippolyte figurer dans des danses bachiques, au milieu d'un choeur de joyeux drilles, et ainsi prouver à tous les yeux, par sa verve et ses entrechats, sa complète guérison? Honneur donc aux savants généreux! honneur à ces esprits infatigables qui consacrent leurs veilles à l'amélioration ou bien au soulagement de leur espèce! Honneur! trois fois honneur! N'est-ce pas le cas de s'écrier que les aveugles verront, les sourds entendront et les boiteux marcheront! Mais ce que le fanatisme autrefois promettait à ses élus, la science maintenant l'accomplit pour tous les hommes! Nous tiendrons nos lecteurs au courant des phases successives de cette cure si remarquable.» Ce qui n'empêcha pas que, cinq jours après, la mère Lefrançois n'arrivât tout effarée en s'écriant: -- Au secours! il se meurt!... J'en perds la tête! Charles se précipita vers le Lion d'or, et le pharmacien qui l'aperçut passant sur la place, sans chapeau, abandonna la pharmacie. Il parut lui-même, haletant, rouge, inquiet, et demandant à tous ceux qui montaient l'escalier: -- Qu'a donc notre intéressant stréphopode? Il se tordait, le stréphopode, dans des convulsions atroces, si bien que le moteur mécanique où était enfermée sa jambe frappait contre la muraille à la défoncer. Avec beaucoup de précautions, pour ne pas déranger la position du membre, on retira donc la boîte, et l'on vit un spectacle affreux. Les formes du pied disparaissaient dans une telle bouffissure, que la peau tout entière semblait près de se rompre, et elle était couverte d'ecchymoses occasionnées par la fameuse machine. Hippolyte déjà s'était plaint d'en souffrir; on n'y avait pris garde; il fallut reconnaître qu'il n'avait pas eu tort complètement; et on le laissa libre quelques heures. Mais à peine l'oedème eut-il un peu disparu, que les deux savants jugèrent à propos de rétablir le membre dans l'appareil, et en l'y serrant davantage, pour accélérer les choses. Enfin, trois jours après, Hippolyte n'y pouvant plus tenir, ils retirèrent encore une fois la mécanique, tout en s'étonnant beaucoup du résultat qu'ils aperçurent. Une tuméfaction livide s'étendait sur la jambe, et avec des phlyctènes de place en place, par où suintait un liquide noir. Cela prenait une tournure sérieuse. Hippolyte commençait à s'ennuyer, et la mère Lefrançois l'installa dans la petite salle, près de la cuisine, pour qu'il eût au moins quelque distraction. Mais le percepteur, qui tous les jours y dînait, se plaignit avec amertume d'un tel voisinage. Alors on transporta Hippolyte dans la salle de billard. Il était là, geignant sous ses grosses couvertures, pâle, la barbe longue, les yeux caves, et, de temps à autre, tournant sa tête en sueur sur le sale oreiller où s'abattaient les mouches. Madame Bovary le venait voir. Elle lui apportait des linges pour ses cataplasmes, et le consolait, l'encourageait. Du reste, il ne manquait pas de compagnie, les jours de marché surtout, lorsque les paysans autour de lui poussaient les billes du billard, escrimaient avec les queues, fumaient, buvaient, chantaient, braillaient. -- Comment vas-tu? disaient-ils en lui frappant sur l'épaule. Ah! tu n'es pas fier, à ce qu'il paraît! mais c'est ta faute. Il faudrait faire ceci, faire cela. Et on lui racontait des histoires de gens qui avaient tous été guéris par d'autres remèdes que les siens; puis, en manière de consolation, ils ajoutaient: -- C'est que tu t'écoutes trop! lève-toi donc! tu te dorlotes comme un roi! Ah! n'importe, vieux farceur! tu ne sens pas bon! La gangrène, en effet, montait de plus en plus. Bovary en était malade lui-même. Il venait à chaque heure, à tout moment. Hippolyte le regardait avec des yeux pleins d'épouvante et balbutiait en sanglotant: -- Quand est-ce que je serai guéri?... Ah! sauvez-moi!... Que je suis malheureux! que je suis malheureux! Et le médecin s'en allait, toujours en lui recommandant la diète. -- Ne l'écoute point, mon garçon, reprenait la mère Lefrançois; ils t'ont déjà bien assez martyrisé? tu vas t'affaiblir encore. Tiens, avale! Et elle lui présentait quelque bon bouillon, quelque tranche de gigot, quelque morceau de lard, et parfois des petits verres d'eau-de-vie qu'il n'avait pas le courage de porter à ses lèvres. L'abbé Bournisien, apprenant qu'il empirait, fit demander à le voir. Il commença par le plaindre de son mal, tout en déclarant qu'il fallait s'en réjouit, puisque c'était la volonté du Seigneur, et profiter vite de l'occasion pour se réconcilier avec le ciel. -- Car, disait l'ecclésiastique d'un ton paterne, tu négligeais un peu tes devoirs; on te voyait rarement à l'office divin; combien y a-t-il d'années que tu ne t'es approché de la sainte table? Je comprends que tes occupations, que le tourbillon du monde aient pu t'écarter du soin de ton salut. Mais à présent, c'est l'heure d'y réfléchir. Ne désespère pas cependant; j'ai connu de grands coupables qui, près de comparaître devant Dieu (tu n'en es point encore là, je le sais bien), avaient imploré sa miséricorde, et qui certainement sont morts dans les meilleures dispositions. Espérons que, tout comme eux, tu nous donneras de bons exemples! Ainsi, par précaution, qui donc t'empêcherait de réciter matin et soir un «Je vous salue, Marie, pleine de grâce», et un «Notre Père, qui êtes aux cieux»? Oui fais cela! pour moi, pour m'obliger. Qu'est-ce que ça coûte?... Me le promets-tu? Le pauvre diable promit. Le curé revint les jours suivants. Il causait avec l'aubergiste et même racontait des anecdotes entremêlées de plaisanteries, de calembours qu'Hippolyte ne comprenait pas. Puis, dès que la circonstance le permettait, il retombait sur les matières de religion, en prenant une figure convenable. Son zèle parut réussir; car bientôt le stréphopode témoigna l'envie d'aller en pèlerinage à Bon-Secours, s'il se guérissait: à quoi M. Bournisien répondit qu'il ne voyait pas d'inconvénient; deux précautions valaient mieux qu'une. On ne risquait rien. L'apothicaire s'indigna contre ce qu'il appelait les manoeuvres du prêtre; elles nuisaient, prétendait-il, à la convalescence d'Hippolyte, et il répétait à madame Lefrançois: -- Laissez-le! Laissez-le! vous lui perturbez le moral avec votre mysticisme! Mais la bonne femme ne voulait plus l'entendre. Il était la cause de tout. Par esprit de contradiction, elle accrocha même au chevet du malade un bénitier tout plein, avec une branche de buis. Cependant la religion pas plus que la chirurgie ne paraissait le secourir, et l'invincible pourriture allait montant toujours des extrémités vers le ventre. On avait beau varier les potions et changer les cataplasmes, les muscles chaque jour se décollaient davantage, et enfin Charles répondit par un signe de tête affirmatif quand la mère Lefrançois lui demanda si elle ne pourrait point, en désespoir de cause, faire venir M. Canivet, de Neufchâtel, qui était une célébrité. Docteur en médecine, âgé de cinquante ans, jouissant d'une bonne position et sûr de lui-même, le confrère ne se gêna pas pour rire dédaigneusement lorsqu'il découvrit cette jambe gangrenée jusqu'au genou. Puis, ayant déclaré net qu'il la fallait amputer, il s'en alla chez le pharmacien déblatérer contre les ânes qui avaient pu réduire un malheureux homme en un tel état. Secouant M. Homais par le bouton de sa redingote, il vociférait dans la pharmacie: -- Ce sont là des inventions de Paris! Voilà les idées de ces messieurs de la Capitale! c'est comme le strabisme, le chloroforme et la lithotritie, un tas de monstruosités que le gouvernement devrait défendre! Mais on veut faire le malin, et l'on vous fourre des remèdes sans s'inquiéter des conséquences. Nous ne sommes pas si forts que cela, nous autres; nous ne sommes pas des savants, des mirliflores, des jolis coeurs; nous sommes des praticiens, des guérisseurs, et nous n'imaginerions pas d'opérer quelqu'un qui se porte à merveille! Redresser des pieds-bots! est-ce qu'on peut redresser les pieds-bots? c'est comme si l'on voulait, par exemple, rendre droit un bossu! Homais souffrait en écoutant ce discours, et il dissimulait son malaise sous un sourire de courtisan, ayant besoin de ménager M. Canivet, dont les ordonnances quelquefois arrivaient jusqu'à Yonville; aussi ne prit-il pas la défense de Bovary, ne fit-il même aucune observation, et, abandonnant ses principes, il sacrifia sa dignité aux intérêts plus sérieux de sort négoce. Ce fut dans le village un événement considérable que cette amputation de cuisse par le docteur Canivet! Tous les habitants, ce jour-là, s'étaient levés de meilleure heure, et la Grande-Rue, bien que pleine de monde, avait quelque chose de lugubre comme s'il se fût agi d'une exécution capitale. On discutait chez l'épicier sur la maladie d'Hippolyte; les boutiques ne vendaient rien, et madame Tuvache, la femme du maire, ne bougeait pas de sa fenêtre, par l'impatience où elle était de voir venir l'opérateur. Il arriva dans son cabriolet, qu'il conduisait lui-même. Mais, le ressort du coté droit s'étant à la longue affaissé sous le poids de sa corpulence, il se faisait que la voiture penchait un peu tout en allant, et l'on apercevait sur l'autre coussin près de lui une vaste boîte, recouverte de basane rouge, dont les trois fermoirs de cuivre brillaient magistralement. Quand il fut entré comme un tourbillon sous le porche du Lion d'or, le docteur, criant très haut, ordonna de dételer son cheval, puis il alla dans l'écurie voir s'il mangeait bien l'avoine; car, en arrivant chez ses malades, il s'occupait d'abord de sa jument et de son cabriolet. On disait même à ce propos: «Ah! M. Canivet, c'est un original!» Et on l'estimait davantage pour cet inébranlable aplomb. L'univers aurait pu crever jusqu'au dernier homme, qu'il n'eût pas failli à la moindre de ses habitudes. Homais se présenta. -- Je compte sur vous, fit le docteur. Sommes-nous prêts? En marche! Mais l'apothicaire, en rougissant, avoua qu'il était trop sensible pour assister à une pareille opération. -- Quand on est simple spectateur, disait-il, l'imagination, vous savez, se frappe! Et puis j'ai le système nerveux tellement... -- Ah bah! interrompit Canivet, vous me paraissez, au contraire, porté à l'apoplexie. Et, d'ailleurs, cela ne m'étonne pas; car, vous autres, messieurs les pharmaciens, vous êtes continuellement fourrés dans votre cuisine, ce qui doit finir par altérer votre tempérament. Regardez-moi, plutôt: tous les jours, je me lève à quatre heures, je fais ma barbe à l'eau froide (je n'ai jamais froid), et je ne porte pas de flanelle, je n'attrape aucun rhume, le coffre est bon! Je vis tantôt d'une manière, tantôt d'une autre, en philosophe, au hasard de la fourchette. C'est pourquoi je ne suis point délicat comme vous, et il m'est aussi parfaitement égal de découper un chrétien que la première volaille venue. Après ça, direz-vous, l'habitude..., l'habitude!... Alors, sans aucun égard pour Hippolyte, qui suait d'angoisse entre ses draps, ces messieurs engagèrent une conversation où l'apothicaire compara le sang-froid d'un chirurgien à celui d'un général; et ce rapprochement fut agréable à Canivet, qui se répandit en paroles sur les exigences de son art. Il le considérait comme un sacerdoce, bien que les officiers de santé le déshonorassent. Enfin, revenant au malade, il examina les bandes apportées par Homais, les mêmes qui avaient comparu lors du pied- bot, et demanda quelqu'un pour lui tenir le membre. On envoya chercher Lestiboudois, et M. Canivet, ayant retroussé ses manches, passa dans la salle de billard, tandis que l'apothicaire restait avec Artémise et l'aubergiste, plus pâles toutes les deux que leur tablier, et l'oreille tendue contre la porte. Bovary, pendant ce temps-là, n'osait bouger de sa maison. Il se tenait en bas, dans la salle, assis au coin de la cheminée sans feu, le menton sur sa poitrine, les mains jointes, les yeux fixes. Quelle mésaventure! pensait-il, quel désappointement! Il avait pris pourtant toutes les précautions imaginables. La fatalité s'en était mêlée. N'importe! si Hippolyte plus tard venait à mourir, c'est lui qui l'aurait assassiné. Et puis, quelle raison donnerait-il dans les visites, quand on l'interrogerait? Peut- être, cependant, s'était-il trompé en quelque chose? Il cherchait, ne trouvait pas. Mais les plus fameux chirurgiens se trompaient bien. Voilà ce qu'on ne voudrait jamais croire! on allait rire, au contraire, clabauder! Cela se répandrait jusqu'à Forges! jusqu'à Neufchâtel! jusqu'à Rouen! partout! Qui sait si des confrères n'écriraient pas contre lui? Une polémique s'ensuivrait, il faudrait répondre dans les journaux. Hippolyte même pouvait lui faire un procès. Il se voyait déshonoré, ruiné, perdu! Et son imagination, assaillie par une multitude d'hypothèses, ballottait au milieu d'elles comme un tonneau vide emporté à la mer et qui roule sur les flots. Emma, en face de lui, le regardait; elle ne partageait pas son humiliation, elle en éprouvait une autre: c'était de s'être imaginé qu'un pareil homme pût valoir quelque chose, comme si vingt fois déjà elle n'avait pas suffisamment aperçu sa médiocrité. Charles se promenait de long en large, dans la chambre. Ses bottes craquaient sur le parquet. -- Assieds-toi, dit-elle, tu m'agaces! Il se rassit. Comment donc avait-elle fait (elle qui était si intelligente!) pour se méprendre encore une fois? Du reste, par quelle déplorable manie avoir ainsi abîmé son existence en sacrifices continuels? Elle se rappela tous ses instincts de luxe, toutes les privations de son âme, les bassesses du mariage, du ménage, ses rêves tombant dans la boue comme des hirondelles blessées, tout ce qu'elle avait désiré, tout ce qu'elle s'était refusé, tout ce qu'elle aurait pu avoir! et pourquoi? pourquoi? Au milieu du silence qui emplissait le village, un cri déchirant traversa l'air. Bovary devint pâle à s'évanouir. Elle fronça les sourcils d'un geste nerveux, puis continua. C'était pour lui cependant, pour cet être, pour cet homme qui ne comprenait rien, qui ne sentait rien! car il était là, tout tranquillement, et sans même se douter que le ridicule de son nom allait désormais la salir comme lui. Elle avait fait des efforts pour l'aimer, et elle s'était repentie en pleurant d'avoir cédé à un autre. -- Mais c'était peut-être un valgus! exclama soudain Bovary, qui méditait. Au choc imprévu de cette phrase tombant sur sa pensée comme une balle de plomb clins un plat d'argent, Emma tressaillant leva la tête pour deviner ce qu'il voulait dire; et ils se regardèrent silencieusement, presque ébahis de se voir, tant ils étaient par leur conscience éloignés l'un de l'autre. Charles la considérait avec le regard trouble d'un homme ivre, tout en écoutant, immobile, les derniers cris de l'amputé qui se suivaient en modulations traînantes, coupées de saccades aiguës, comme le hurlement lointain de quelque bête qu'on égorge. Emma mordait ses lèvres blêmes, et, roulant entre ses doigts un des brins du polypier qu'elle avait cassé, elle fixait sur Charles la pointe ardente de ses prunelles, comme deux flèches de feu prêtes à partir. Tout en lui l'irritait maintenant, sa figure, son costume, ce qu'il ne disait pas, sa personne entière, son existence enfin. Elle se repentait, comme d'un crime, de sa vertu passée, et ce qui en restait encore s'écroulait sous les coups furieux de son orgueil. Elle se délectait dans toutes les ironies mauvaises de l'adultère triomphant. Le souvenir de son amant revenait à elle avec des attractions vertigineuses: elle y jetait son âme, emportée vers cette image par un enthousiasme nouveau; et Charles lui semblait aussi détaché de sa vie, aussi absent pour toujours, aussi impossible et anéanti, que s'il allait mourir et qu'il eût agonisé sous ses yeux. Il se fit un bruit de pas sur le trottoir. Charles regarda; et, à travers la jalousie baissée, il aperçut au bord des halles, en plein soleil, le docteur Canivet qui s'essuyait le front avec son foulard. Homais, derrière lui, portait à la main une grande boîte rouge, et ils se dirigeaient tous les deux du côté de la pharmacie. Alors, par tendresse subite et découragement, Charles se tourna vers sa femme en lui disant: -- Embrasse-moi donc, ma bonne! -- Laisse-moi! fit-elle, toute rouge de colère. -- Qu'as-tu? qu'as-tu? répétait-il stupéfait. Calme-toi! reprends- toi!... Tu sais bien que je t'aime! ... viens! -- Assez! s'écria-t-elle d'un air terrible. Et s'échappant de la salle, Emma ferma la porte si fort, que le baromètre bondit de la muraille et s'écrasa par terre. Charles s'affaissa dans son fauteuil, bouleversé, cherchant ce qu'elle pouvait avoir, imaginant une maladie nerveuse, pleurant, et sentant vaguement circuler autour de lui quelque chose de funeste et d'incompréhensible. Quand Rodolphe, le soir, arriva dans le jardin, il trouva sa maîtresse qui l'attendait au bas du perron, sur la première marche. Ils s'étreignirent, et toute leur rancune se fondit comme une neige sous la chaleur de ce baiser. XII Ils recommencèrent à s'aimer. Souvent même, au milieu de la journée, Emma lui écrivait tout à coup; puis, à travers les carreaux, faisait un signe à Justin, qui, dénouant vite sa serpillière, s'envolait à la Huchette. Rodolphe arrivait; c'était pour lui dire qu'elle s'ennuyait, que son mari était odieux et son existence affreuse! -- Est-ce que j'y peux quelque chose? s'écria-t-il un jour, impatienté. -- Ah! si tu voulais! ... Elle était assise par terre, entre ses genoux, les bandeaux dénoués, le regard perdu. -- Quoi donc? fit Rodolphe. Elle soupira. -- Nous irions vivre ailleurs..., quelque part... -- Tu es folle, vraiment! dit-il en riant. Est-ce possible? Elle revint là-dessus; il eut l'air de ne pas comprendre et détourna la conversation. Ce qu'il ne comprenait pas, c'était tout ce trouble dans une chose aussi simple que l'amour. Elle avait un motif, une raison, et comme un auxiliaire à son attachement. Cette tendresse, en effet, chaque jour s'accroissait davantage sous la répulsion du mari. Plus elle se livrait à l'un, plus elle exécrait l'autre; jamais Charles ne lui paraissait aussi désagréable, avoir les doigts aussi carrés, l'esprit aussi lourd, les façons si communes qu'après ses rendez-vous avec Rodolphe, quand ils se trouvaient ensemble. Alors, tout en faisant l'épouse et la vertueuse, elle s'enflammait à l'idée de cette tête dont les cheveux noirs se tournaient en une boucle vers le front hâlé, de cette taille à la fois si robuste et si élégante, de cet homme enfin qui possédait tant d'expérience dans la raison, tant d'emportement dans le désir! C'était pour lui qu'elle se limait les ongles avec un soin de ciseleur, et qu'il n'y avait jamais assez de cold-cream sur sa peau, ni de patchouli dans ses mouchoirs. Elle se chargeait de bracelets, de bagues, de colliers. Quand il devait venir, elle emplissait de roses ses deux grands vases de verre bleu, et disposait son appartement et sa personne comme une courtisane qui attend un prince. Il fallait que la domestique fût sans cesse à blanchir du linge; et, de toute la journée, Félicité ne bougeait de la cuisine, où le petit Justin, qui souvent lui tenait compagnie, la regardait travailler. Le coude sur la longue planche où elle repassait, il considérait avidement toutes ces affaires de femmes étalées autour de lui: les jupons de basin, les fichus, les collerettes, et les pantalons à coulisse, vastes de hanches et qui se rétrécissaient par le bas. -- À quoi cela sert-il? demandait le jeune garçon en passant sa main sur la crinoline ou les agrafes. -- Tu n'as donc jamais rien vu? répondait en riant Félicité; comme si ta patronne, madame Homais, n'en portait pas de pareils. -- Ah bien oui! madame Homais! Et il ajoutait d'un ton méditatif: -- Est-ce que c'est une dame comme Madame? Mais Félicité s'impatientait de le voir tourner ainsi tout autour d'elle. Elle avait six ans de plus, et Théodore, le domestique de M. Guillaumin, commençait à lui faire la cour. -- Laisse-moi tranquille! disait-elle en déplaçant son pot d'empois. Va-t'en plutôt piler des amandes; tu es toujours à fourrager du côté des femmes; attends pour te mêler de ça, méchant mioche, que tu aies de la barbe au menton. -- Allons, ne vous fâchez pas, je m'en vais vous faire ses bottines. Et aussitôt, il atteignait sur le chambranle les chaussures d'Emma, tout empâtées de crotte -- la crotte des rendez-vous -- qui se détachait en poudre sous ses doigts, et qu'il regardait monter doucement dans un rayon de soleil. -- Comme tu as peur de les abîmer! disait la cuisinière, qui n'y mettait pas tant de façons quand elle les nettoyait elle-même, parce que Madame, dès que l'étoffe n'était plus fraîche, les lui abandonnait. Emma en avait une quantité dans son armoire, et qu'elle gaspillait à mesure, sans que jamais Charles se permît la moindre observation. C'est ainsi qu'il déboursa trois cents francs pour une jambe de bois dont elle jugea convenable de faire cadeau à Hippolyte. Le pilon en était garni de liège, et il y avait des articulations à ressort, une mécanique compliquée recouverte d'un pantalon noir, que terminait une botte vernie. Mais Hippolyte, n'osant à tous les jours se servir d'une si belle jambe, supplia madame Bovary de lui en procurer une autre plus commode. Le médecin, bien entendu, fit encore les frais de cette acquisition. Donc, le garçon d'écurie peu à peu recommença son métier. On le voyait comme autrefois parcourir le village, et quand Charles entendait de loin, sur les pavés, le bruit sec de son bâton, il prenait bien vite une autre route. C'était M. Lheureux, le marchand, qui s'était chargé de la commande; cela lui fournit l'occasion de fréquenter Emma. Il causait avec elle des nouveaux déballages de paris, de mille curiosités féminines, se montrait fort complaisant, et jamais ne réclamait d'argent. Emma s'abandonnait à cette facilité de satisfaire tous ses caprices. Ainsi, elle voulut avoir, pour la donner à Rodolphe, une fort belle cravache qui se trouvait à Rouen dans un magasin de parapluies. M. Lheureux, la semaine d'après, la lui posa sur sa table. Mais le lendemain il se présenta chez elle avec une facture de deux cent soixante et dix francs, sans compter les centimes. Emma fut très embarrassée: tous les tiroirs du secrétaire étaient vides; on devait plus de quinze jours à Lestiboudois, deux trimestres à la servante, quantité d'autres choses encore, et Bovary attendait impatiemment l'envoi de M. Derozerays, qui avait coutume, chaque année, de le payer vers la Saint-Pierre. Elle réussit d'abord à éconduire Lheureux; enfin il perdit patience; on le poursuivait, ses capitaux étaient absents, et, s'il ne rentrait dans quelques-uns, il serait forcé de lui reprendre toutes les marchandises qu'elle avait. -- Eh! reprenez-les! dit Emma. -- Oh! c'est pour rire! répliqua-t-il. Seulement, je ne regrette que la cravache. Ma foi! je la redemanderai à Monsieur. -- Non! non! fit-elle. -- Ah! je te tiens! pensa Lheureux. Et, sûr de sa découverte, il sortit en répétant à demi-voix et avec son petit sifflement habituel: -- Soit! nous verrons! nous verrons! Elle rêvait comment se tirer de là, quand la cuisinière entrant, déposa sur la cheminée un petit rouleau de papier bleu, de la part de M. Derozerays. Emma sauta dessus, l'ouvrit. Il y avait quinze napoléons. C'était le compte. Elle entendit Charles dans l'escalier; elle jeta l'or au fond de son tiroir et prit la clef. Trois jours après, Lheureux reparut. -- J'ai un arrangement à vous proposer, dit-il; si, au lieu de la somme convenue, vous vouliez prendre... -- La voilà, fit-elle en lui plaçant dans la main quatorze napoléons. Le marchand fut stupéfait. Alors, pour dissimuler son désappointement, il se répandit en excuses et en offres de service qu'Emma refusa toutes; puis elle resta quelques minutes palpant dans la poche de son tablier les deux pièces de cent sous qu'il lui avait rendues. Elle se promettait d'économiser, afin de rendre plus tard... -- Ah bah! songea-t-elle, il n'y pensera plus. Outre la cravache à pommeau de vermeil, Rodolphe avait reçu un cachet avec cette devise: _Amor nel cor_; de plus, une écharpe pour se faire un cache-nez, et enfin un porte-cigares tout pareil à celui du Vicomte, que Charles avait autrefois ramassé sur la route et qu'Emma conservait. Cependant ces cadeaux l'humiliaient. Il en refusa plusieurs; elle insista, et Rodolphe finit par obéir, la trouvant tyrannique et trop envahissante. Puis elle avait d'étranges idées: -- Quand minuit sonnera, disait-elle, tu penseras à moi! Et, s'il avouait n'y avoir point songé, c'étaient des reproches en abondance, et qui se terminaient toujours par l'éternel mot: -- M'aimes-tu? -- Mais oui, je t'aime! répondait-il. -- Beaucoup? -- Certainement! -- Tu n'en as pas aimé d'autres, hein? -- Crois-tu m'avoir pris vierge? exclamait-il en riant. Emma pleurait, et il s'efforçait de la consoler, enjolivant de calembours ses protestations. -- Oh! c'est que je t'aime! reprenait-elle, je t'aime à ne pouvoir me passer de toi, sais-tu bien? J'ai quelquefois des envies de te revoir où toutes les colères de l'amour me déchirent. Je me demande: «Où est-il? Peut-être il parle à d'autres femmes? Elles lui sourient, il s'approche...» Oh! non, n'est-ce pas, aucune ne te plaît? Il y en a de plus belles; mais, moi, je sais mieux aimer! Je suis ta servante et ta concubine! Tu es mon roi, mon idole! tu es bon! tu es beau! tu es intelligent! tu es fort! Il s'était tant de fois entendu dire ces choses, qu'elles n'avaient pour lui rien d'original. Emma ressemblait à toutes les maîtresses; et le charme de la nouveauté, peu à peu tombant comme un vêtement, laissait voir à nu l'éternelle monotonie de la passion, qui a toujours les mêmes formes et le même langage. Il ne distinguait pas, cet homme si plein de pratique, la dissemblance des sentiments sous la parité des expressions. Parce que des lèvres libertines ou vénales lui avaient murmuré des phrases pareilles, il ne croyait que faiblement à la candeur de celles-là; on en devait rabattre, pensait-il, les discours exagérés cachant les affections médiocres; comme si la plénitude de l'âme ne débordait pas quelquefois par les métaphores les plus vides, puisque personne, jamais, ne peut donner l'exacte mesure de ses besoins, ni de ses conceptions, ni de ses douleurs, et que la parole humaine est comme un chaudron fêlé où nous battons des mélodies à faire danser les ours, quand on voudrait attendrir les étoiles. Mais, avec cette supériorité de critique appartenant à celui qui, dans n'importe quel engagement, se tient en arrière, Rodolphe aperçut en cet amour d'autres jouissances à exploiter. Il jugea toute pudeur incommode. Il la traita sans façon. Il en fit quelque chose de souple et de corrompu. C'était une sorte d'attachement idiot plein d'admiration pour lui, de voluptés pour elle, une béatitude qui l'engourdissait; et son âme s'enfonçait en cette ivresse et s'y noyait, ratatinée, comme le duc de Clarence dans son tonneau de malvoisie. Par l'effet seul de ses habitudes amoureuses, madame Bovary changea d'allures. Ses regards devinrent plus hardis, ses discours plus libres; elle eut même l'inconvenance de se promener avec M. Rodolphe, une cigarette à la bouche, comme pour narguer le monde; enfin, ceux qui doutaient encore ne doutèrent plus quand on la vit, un jour, descendre de l'Hirondelle, la taille serrée dans un gilet, à la façon d'un homme; et madame Bovary mère, qui, après une épouvantable scène avec son mari, était venue se réfugier chez son fils, ne fut pas la bourgeoise la moins scandalisée. Bien d'autres choses lui déplurent: d'abord Charles n'avait point écouté ses conseils pour l'interdiction des romans; puis, le genre de la maison lui déplaisait; elle se permit des observations, et l'on se fâcha, une fois surtout, à propos de Félicité. Madame Bovary mère, la veille au soir, en traversant le corridor, l'avait surprise dans la compagnie d'un homme, un homme à collier brun, d'environ quarante ans, et qui, au bruit de ses pas, s'était vite échappé de la cuisine. Alors Emma se prit à rire; mais la bonne dame s'emporta, déclarant qu'à moins de se moquer des moeurs, on devait surveiller celles des domestiques. -- De quel monde êtes-vous? dit la bru, avec un regard tellement impertinent que madame Bovary lui demanda si elle ne défendait point sa propre cause. -- Sortez! fit la jeune femme se levant d'un bond. -- Emma!... maman!... s'écriait Charles pour les rapatrier. Mais elles s'étaient enfuies toutes les deux dans leur exaspération. Emma trépignait en répétant: -- Ah! quel savoir-vivre! quelle paysanne! Il courut à sa mère; elle était hors des gonds, elle balbutiait: -- C'est une insolente! une évaporée! pire, peut-être! Et elle voulait partir immédiatement, si l'autre ne venait lui faire des excuses. Charles retourna donc vers sa femme et la conjura de céder; il se mit à genoux; elle finit par répondre: -- Soit! j'y vais. En effet, elle tendit la main à sa belle-mère avec une dignité de marquise, en lui disant: -- Excusez-moi, madame. Puis, remontée chez elle, Emma se jeta tout à plat ventre sur son lit, et elle y pleura comme un enfant, la tête enfoncée dans l'oreiller. Ils étaient convenus, elle et Rodolphe, qu'en cas d'événement extraordinaire, elle attacherait à la persienne un petit chiffon de papier blanc, afin que, si par hasard il se trouvait à Yonville, il accourût dans la ruelle, derrière la maison. Emma fit le signal; elle attendait depuis trois quarts d'heure, quand tout à coup elle aperçut Rodolphe au coin des halles. Elle fut tentée d'ouvrir la fenêtre, de l'appeler; mais déjà il avait disparu. Elle retomba désespérée. Bientôt pourtant il lui sembla que l'on marchait sur le trottoir. C'était lui, sans doute; elle descendit l'escalier, traversa la cour. Il était là, dehors. Elle se jeta dans ses bras. -- Prends donc garde, dit-il. -- Ah! si tu savais! reprit-elle. Et elle se mit à lui raconter tout, à la hâte, sans suite, exagérant les faits, en inventant plusieurs, et prodiguant les parenthèses si abondamment qu'il n'y comprenait rien. -- Allons, mon pauvre ange, du courage, console-toi, patience! -- Mais voilà quatre ans que je patiente et que je souffre!... Un amour comme le nôtre devrait s'avouer à la face du ciel! Ils sont à me torturer. Je n'y tiens plus! Sauve-moi! Elle se serrait contre Rodolphe. Ses yeux, pleins de larmes, étincelaient comme des flammes sous l'onde; sa gorge haletait à coups rapides; jamais il ne l'avait tant aimée; si bien qu'il en perdit la tête et qu'il lui dit: -- Que faut-il faire? que veux-tu? -- Emmène-moi! s'écria-t-elle. Enlève-moi!... Oh! je t'en supplie! Et elle se précipita sur sa bouche, comme pour y saisir le consentement inattendu qui s'en exhalait dans un baiser. -- Mais... reprit Rodolphe. -- Quoi donc? -- Et ta fille? Elle réfléchit quelques minutes, puis répondit: -- Nous la prendrons, tant pis! -- Quelle femme! se dit-il en la regardant s'éloigner. Car elle venait de s'échapper dans le jardin. On l'appelait. La mère Bovary, les jours suivants, fut très étonnée de la métamorphose de sa bru. En effet, Emma se montra plus docile, et même poussa la déférence jusqu'à lui demander une recette pour faire mariner des cornichons. Était-ce afin de les mieux duper l'un et l'autre? ou bien voulait- elle, par une sorte de stoïcisme voluptueux, sentir plus profondément l'amertume des choses qu'elle allait abandonner? Mais elle n'y prenait garde, au contraire; elle vivait comme perdue dans la dégustation anticipée de son bonheur prochain. C'était avec Rodolphe un éternel sujet de causeries. Elle s'appuyait sur son épaule, elle murmurait: -- Hein! quand nous serons dans la malle-poste!... Y songes-tu? Est-ce possible? Il me semble qu'au moment où je sentirai la voiture s'élancer, ce sera comme si nous montions en ballon, comme si nous partions vers les nuages. Sais-tu que je compte les jours?... Et toi? Jamais madame Bovary ne fut aussi belle qu'à cette époque; elle avait cette indéfinissable beauté qui résulte de la joie, de l'enthousiasme, du succès, et qui n'est que l'harmonie du tempérament avec les circonstances. Ses convoitises, ses chagrins, l'expérience du plaisir et ses illusions toujours jeunes, comme font aux fleurs le fumier, la pluie, les vents et le soleil, l'avaient par gradations développée, et elle s'épanouissait enfin dans la plénitude de sa nature. Ses paupières semblaient taillées tout exprès pour ses longs regards amoureux où la prunelle se perdait, tandis qu'un souffle fort écartait ses narines minces et relevait le coin charnu de ses lèvres, qu'ombrageait à la lumière un peu de duvet noir. On eût dit qu'un artiste habile en corruptions avait disposé sur sa nuque la torsade de ses cheveux: ils s'enroulaient en une masse lourde, négligemment, et selon les hasards de l'adultère, qui les dénouait tous les jours. Sa voix maintenant prenait des inflexions plus molles, sa taille aussi; quelque chose de subtil qui vous pénétrait se dégageait même des draperies de sa robe et de la cambrure de son pied. Charles, comme aux premiers temps de son mariage, la trouvait délicieuse et tout irrésistible. Quand il rentrait au milieu de la nuit, il n'osait pas la réveiller. La veilleuse de porcelaine arrondissait au plafond une clarté tremblante, et les rideaux fermés du petit berceau faisaient comme une hutte blanche qui se bombait dans l'ombre, au bord du lit. Charles les regardait. Il croyait entendre l'haleine légère de son enfant. Elle allait grandir maintenant; chaque saison, vite, amènerait un progrès. Il la voyait déjà revenant de l'école à la tombée du jour, toute rieuse, avec sa brassière tachée d'encre, et portant au bras son panier; puis il faudrait la mettre en pension, cela coûterait beaucoup; comment faire? Alors il réfléchissait. Il pensait à louer une petite ferme aux environs, et qu'il surveillerait lui-même, tous les matins, en allant voir ses malades. Il en économiserait le revenu, il le placerait à la caisse d'épargne; ensuite il achèterait des actions, quelque part, n'importe où; d'ailleurs, la clientèle augmenterait; il y comptait, car il voulait que Berthe fût bien élevée, qu'elle eût des talents, qu'elle apprît le piano. Ah! qu'elle serait jolie, plus tard, à quinze ans, quand, ressemblant à sa mère, elle porterait comme elle, dans l'été, de grands chapeaux de paille! On les prendrait de loin pour les deux soeurs. Il se la figurait travaillant le soir auprès d'eux, sous la lumière de la lampe; elle lui broderait des pantoufles; elle s'occuperait du ménage; elle emplirait toute la maison de sa gentillesse et de sa gaieté. Enfin, ils songeraient à son établissement: on lui trouverait quelque brave garçon ayant un état solide; il la rendrait heureuse; cela durerait toujours. Emma ne dormait pas, elle faisait semblant d'être endormie; et, tandis qu'il s'assoupissait à ses côtés, elle se réveillait en d'autres rêves. Au galop de quatre chevaux, elle était emportée depuis huit jours vers un pays nouveau, d'où ils ne reviendraient plus. Ils allaient, ils allaient, les bras enlacés, sans parler. Souvent, du haut d'une montagne, ils apercevaient tout à coup quelque cité splendide avec des dômes, des ponts, des navires, des forêts de citronniers et des cathédrales de marbre blanc, dont les clochers aigus portaient des nids de cigogne. On marchait au pas, à cause des grandes dalles, et il y avait par terre des bouquets de fleurs que vous offraient des femmes habillées en corset rouge. On entendait sonner des cloches, hennir les mulets, avec le murmure des guitares et le bruit des fontaines, dont la vapeur s'envolant rafraîchissait des tas de fruits, disposés en pyramide au pied des statues pâles, qui souriaient sous les jets d'eau. Et puis ils arrivaient, un soir, dans un village de pêcheurs, où des filets bruns séchaient au vent, le long de la falaise et des cabanes. C'est là qu'ils s'arrêteraient pour vivre; ils habiteraient une maison basse, à toit plat, ombragée d'un palmier, au fond d'un golfe, au bord de la mer. Ils se promèneraient en gondole, ils se balanceraient en hamac; et leur existence serait facile et large comme leurs vêtements de soie, toute chaude et étoilée comme les nuits douces qu'ils contempleraient. Cependant, sur l'immensité de cet avenir qu'elle se faisait apparaître, rien de particulier ne surgissait; les jours, tous magnifiques, se ressemblaient comme des flots; et cela se balançait à l'horizon, infini, harmonieux, bleuâtre et couvert de soleil. Mais l'enfant se mettait à tousser dans son berceau, ou bien Bovary ronflait plus fort, et Emma ne s'endormait que le matin, quand l'aube blanchissait les carreaux et que déjà le petit Justin, sur la place, ouvrait les auvents de la pharmacie. Elle avait fait venir M. Lheureux et lui avait dit: -- J'aurais besoin d'un manteau, un grand manteau, à long collet, doublé. -- Vous partez en voyage? demanda-t-il. -- Non! mais..., n'importe, je compte sur vous, n'est-ce pas? et vivement! Il s'inclina. -- Il me faudrait encore, reprit-elle, une caisse..., pas trop lourde..., commode. -- Oui, oui, j'entends, de quatre-vingt-douze centimètres environ sur cinquante, comme on les fait à présent. -- Avec un sac de nuit. -- Décidément, pensa Lheureux, il y a du grabuge là-dessous. -- Et tenez, dit madame Bovary en tirant sa montre de sa ceinture, prenez cela; vous vous payerez dessus. Mais le marchand s'écria qu'elle avait tort; ils se connaissaient; est-ce qu'il doutait d'elle? Quel enfantillage! Elle insista cependant pour qu'il prît au moins la chaîne, et déjà Lheureux l'avait mise dans sa poche et s'en allait, quand elle le rappela. -- Vous laisserez tout chez vous. Quant au manteau, -- elle eut l'air de réfléchir, -- ne l'apportez pas non plus; seulement, vous me donnerez l'adresse de l'ouvrier et avertirez qu'on le tienne à ma disposition. C'était le mois prochain qu'ils devaient s'enfuir. Elle partirait d'Yonville comme pour aller faire des commissions à Rouen. Rodolphe aurait retenu les places, pris des passeports, et même écrit à Paris, afin d'avoir la malle entière jusqu'à Marseille, où ils achèteraient une calèche et, de là, continueraient sans s'arrêter, par la route de Gênes. Elle aurait eu soin d'envoyer chez Lheureux son bagage, qui serait directement porté à l'Hirondelle, de manière que personne ainsi n'aurait de soupçons; et, dans tout cela, jamais il n'était question de son enfant. Rodolphe évitait d'en parler; peut-être qu'elle n'y pensait pas. Il voulut avoir encore deux semaines devant lui, pour terminer quelques dispositions; puis, au bout de huit jours, il en demanda quinze autres; puis il se dit malade; ensuite il fit un voyage; le mois d'août se passa, et, après tous ces retards, ils arrêtèrent que ce serait irrévocablement pour le 4 septembre, un lundi. Enfin le samedi, l'avant-veille, arriva. Rodolphe vint le soir, plus tôt que de coutume. -- Tout est-il prêt? lui demanda-t-elle. -- Oui. Alors ils firent le tour d'une plate-bande, et allèrent s'asseoir près de la terrasse, sur la margelle du mur. -- Tu es triste, dit Emma. -- Non, pourquoi? Et cependant il la regardait singulièrement, d'une façon tendre. -- Est-ce de t'en aller? reprit-elle, de quitter tes affections, ta vie? Ah! je comprends... Mais, moi, je n'ai rien au monde! tu es tout pour moi. Aussi je serai tout pour toi, je te serai une famille, une patrie; je te soignerai, je t'aimerai. -- Que tu es charmante! dit-il en la saisissant dans ses bras. -- Vrai? fit-elle avec un rire de volupté. M'aimes-tu? Jure-le donc! -- Si je t'aime! si je t'aime! mais je t'adore, mon amour! La lune, toute ronde et couleur de pourpre, se levait à ras de terre, au fond de la prairie. Elle montait vite entre les branches des peupliers, qui la cachaient de place en place, comme un rideau noir, troué. Puis elle parut, éclatante de blancheur, dans le ciel vide qu'elle éclairait; et alors, se ralentissant, elle laissa tomber sur la rivière une grande tache, qui faisait une infinité d'étoiles; et cette lueur d'argent semblait s'y tordre jusqu'au fond, à la manière d'un serpent sans tête couvert d'écailles lumineuses. Cela ressemblait aussi à quelque monstrueux candélabre, d'où ruisselaient, tout du long, des gouttes de diamant en fusion. La nuit douce s'étalait autour d'eux; des nappes d'ombre emplissaient les feuillages. Emma, les yeux à demi clos, aspirait avec de grands soupirs le vent frais qui soufflait. Ils ne se parlaient pas, trop perdus qu'ils étaient dans l'envahissement de leur rêverie. La tendresse des anciens jours leur revenait au coeur, abondante et silencieuse comme la rivière qui coulait, avec autant de mollesse qu'en apportait le parfum des seringas, et projetait dans leur souvenir des ombres plus démesurées et plus mélancoliques que celles des saules immobiles qui s'allongeaient sur l'herbe. Souvent quelque bête nocturne, hérisson ou belette, se mettant en chasse, dérangeait les feuilles, ou bien on entendait par moments une pêche mûre qui tombait toute seule de l'espalier. -- Ah! la belle nuit! dit Rodolphe. -- Nous en aurons d'autres! reprit Emma. Et, comme se parlant à elle-même: -- Oui, il fera bon voyager... Pourquoi ai-je le coeur triste, cependant? Est-ce l'appréhension de l'inconnu..., l'effet des habitudes quittées..., ou plutôt...? Non, c'est l'excès du bonheur! Que je suis faible, n'est-ce pas? Pardonne-moi! -- Il est encore temps! s'écria-t-il. Réfléchis, tu t'en repentiras peut-être. -- Jamais! fit-elle impétueusement. Et, en se rapprochant de lui: -- Quel malheur donc peut-il me survenir? Il n'y a pas de désert, pas de précipice ni d'océan que je ne traverserais avec toi. À mesure que nous vivrons ensemble, ce sera comme une étreinte chaque jour plus serrée, plus complète! Nous n'aurons rien qui nous trouble, pas de soucis, nul obstacle! Nous serons seuls, tout à nous, éternellement... Parle donc, réponds-moi. Il répondait à intervalles réguliers: «Oui... oui!...» Elle lui avait passé les mains dans ses cheveux, et elle répétait d'une voix enfantine, malgré de grosses larmes qui coulaient: -- Rodolphe! Rodolphe!... Ah! Rodolphe, cher petit Rodolphe! Minuit sonna. -- Minuit! dit-elle. Allons, c'est demain! encore un jour! Il se leva pour partir; et, comme si ce geste qu'il faisait eût été le signal de leur fuite, Emma, tout à coup, prenant un air gai: -- Tu as les passeports? -- Oui. -- Tu n'oublies rien? -- Non. -- Tu en es sûr? -- Certainement. -- C'est à l'hôtel de Provence, n'est-ce pas, que tu m'attendras?... à midi? Il fit un signe de tête. -- À demain, donc! dit Emma dans une dernière caresse. Et elle le regarda s'éloigner. Il ne se détournait pas. Elle courut après lui, et, se penchant au bord de l'eau entre des broussailles: -- À demain! s'écria-t-elle. Il était déjà de l'autre côté de la rivière et marchait vite dans la prairie. Au bout de quelques minutes, Rodolphe s'arrêta; et, quand il la vit avec son vêtement blanc peu à peu s'évanouir dans l'ombre comme un fantôme, il fut pris d'un tel battement de coeur, qu'il s'appuya contre un arbre pour ne pas tomber. -- Quel imbécile je suis! fit-il en jurant épouvantablement. N'importe, c'était une jolie maîtresse! Et, aussitôt, la beauté d'Emma, avec tous les plaisirs de cet amour, lui réapparurent. D'abord il s'attendrit, puis il se révolta contre elle. -- Car enfin, exclamait-il en gesticulant, je ne peux pas m'expatrier, avoir la charge d'une enfant. Il se disait ces choses pour s'affermir davantage. -- Et, d'ailleurs, les embarras, la dépense... Ah! non, non, mille fois non! cela eût été trop bête! XIII À peine arrivé chez lui, Rodolphe s'assit brusquement à son bureau, sous la tête de cerf faisant trophée contre la muraille. Mais, quand il eut la plume entre les doigts, il ne sut rien trouver, si bien que, s'appuyant sur les deux coudes, il se mit à réfléchir. Emma lui semblait être reculée dans un passé lointain, comme si la résolution qu'il avait prise venait de placer entre eux, tout à coup, un immense intervalle. Afin de ressaisir quelque chose d'elle, il alla chercher dans l'armoire, au chevet de son lit, une vieille boîte à biscuits de Reims où il enfermait d'habitude ses lettres de femmes, et il s'en échappa une odeur de poussière humide et de roses flétries. D'abord il aperçut un mouchoir de poche, couvert de gouttelettes pâles. C'était un mouchoir à elle, une fois qu'elle avait saigné du nez, en promenade; il ne s'en souvenait plus. Il y avait auprès, se cognant à tous les angles, la miniature donnée par Emma; sa toilette lui parut prétentieuse et son regard en coulisse du plus pitoyable effet; puis, à force de considérer cette image et d'évoquer le souvenir du modèle, les traits d'Emma peu à peu se confondirent en sa mémoire, comme si la figure vivante et la figure peinte, se frottant l'une contre l'autre, se fussent réciproquement effacées. Enfin il lut de ses lettres; elles étaient pleines d'explications relatives à leur voyage, courtes, techniques et pressantes comme des billets d'affaires. Il voulut revoir les longues, celles d'autrefois; pour les trouver au fond de la boîte, Rodolphe dérangea toutes les autres; et machinalement il se mit à fouiller dans ce tas de papiers et de choses, y retrouvant pêle-mêle des bouquets, une jarretière, un masque noir, des épingles et des cheveux -- des cheveux! de bruns, de blonds; quelques-uns même, s'accrochant à la ferrure de la boîte, se cassaient quand on l'ouvrait. Ainsi flânant parmi ses souvenirs, il examinait les écritures et le style des lettres, aussi variés que leurs orthographes. Elles étaient tendres ou joviales, facétieuses, mélancoliques; il y en avait qui demandaient de l'amour et d'autres qui demandaient de l'argent. À propos d'un mot, il se rappelait des visages, de certains gestes, un son de voix; quelquefois pourtant il ne se rappelait rien. En effet, ces femmes, accourant à la fois dans sa pensée, s'y gênaient les unes les autres et s'y rapetissaient, comme sous un même niveau d'amour qui les égalisait. Prenant donc à poignée les lettres confondues, il s'amusa pendant quelques minutes à les faire tomber en cascades, de sa main droite dans sa main gauche. Enfin, ennuyé, assoupi, Rodolphe alla reporter la boîte dans l'armoire en se disant: -- Quel tas de blagues!... Ce qui résumait son opinion; car les plaisirs, comme des écoliers dans la cour d'un collège, avaient tellement piétiné sur son coeur, que rien de vert n'y poussait, et ce qui passait par là, plus étourdi que les enfants, n'y laissait pas même, comme eux, son nom gravé sur la muraille. -- Allons, se dit-il, commençons! Il écrivit: «Du courage, Emma! du courage! Je ne veux pas faire le malheur de votre existence...» -- Après tout, c'est vrai, pensa Rodolphe; j'agis dans son intérêt; je suis honnête. «Avez-vous mûrement pesé votre détermination? Savez-vous l'abîme où je vous entraînais, pauvre ange? Non, n'est-ce pas? Vous alliez confiante et folle, croyant au bonheur, à l'avenir... Ah! malheureux que nous sommes! insensés!» Rodolphe s'arrêta pour trouver ici quelque bonne excuse. -- Si je lui disais que toute ma fortune est perdue?... Ah! non, et d'ailleurs, cela n'empêcherait rien. Ce serait à recommencer plus tard. Est-ce qu'on peut faire entendre raison à des femmes pareilles! Il réfléchit, puis ajouta: «Je ne vous oublierai pas, croyez-le bien, et j'aurai continuellement pour vous un dévouement profond; mais, un jour, tôt ou tard, cette ardeur (c'est là le sort des choses humaines) se fût diminuée, sans doute! Il nous serait venu des lassitudes, et qui sait même si je n'aurais pas eu l'atroce douleur d'assister à vos remords et d'y participer moi-même, puisque je les aurais causés. L'idée seule des chagrins qui vous arrivent me torture, Emma! Oubliez-moi! Pourquoi faut-il que je vous aie connue? Pourquoi étiez-vous si belle? Est-ce ma faute? O mon Dieu! non, non, n'en accusez que la fatalité!» -- Voilà un mot qui fait toujours de l'effet, se dit-il. «Ah! si vous eussiez été une de ces femmes au coeur frivole comme on en voit, certes, j'aurais pu, par égoïsme, tenter une expérience alors sans danger pour vous. Mais cette exaltation délicieuse, qui fait à la fois votre charme et votre tourment, vous a empêchée de comprendre, adorable femme que vous êtes, la fausseté de notre position future. Moi non plus, je n'y avais pas réfléchi d'abord, et je me reposais à l'ombre de ce bonheur idéal, comme à celle du mancenillier, sans prévoir les conséquences.» -- Elle va peut-être croire que c'est par avarice que j'y renonce... Ah! n'importe! tant pis, il faut en finir! «Le monde est cruel, Emma. Partout où nous eussions été, il nous aurait poursuivis. Il vous aurait fallu subir les questions indiscrètes, la calomnie, le dédain, l'outrage peut-être. L'outrage à vous! Oh!... Et moi qui voudrais vous faire asseoir sur un trône! moi qui emporte votre pensée comme un talisman! Car je me punis par l'exil de tout le mal que je vous ai fait. Je pars. Où? Je n'en sais rien, je suis fou! Adieu! Soyez toujours bonne! Conservez le souvenir du malheureux qui vous a perdue. Apprenez mon nom à votre enfant, qu'il le redise dans ses prières.» La mèche des deux bougies tremblait. Rodolphe se leva pour aller fermer la fenêtre, et, quand il se fut rassis: -- Il me semble que c'est tout. Ah! encore ceci, de peur qu'elle ne vienne à me relancer: «Je serai loin quand vous lirez ces tristes lignes; car j'ai voulu m'enfuir au plus vite afin d'éviter la tentation de vous revoir. Pas de faiblesse! Je reviendrai; et peut-être que, plus tard, nous causerons ensemble très froidement de nos anciennes amours. Adieu!» Et il y avait un dernier adieu, séparé en deux mots: À Dieu! ce qu'il jugeait d'un excellent goût. -- Comment vais-je signer, maintenant? se dit-il. Votre tout dévoué?... Non. Votre ami?... Oui, c'est cela. «Votre ami.» Il relut sa lettre. Elle lui parut bonne. -- Pauvre petite femme! pensa-t-il avec attendrissement. Elle va me croire plus insensible qu'un roc; il eût fallu quelques larmes là-dessus; mais, moi, je ne peux pas pleurer; ce n'est pas ma faute. Alors, s'étant versé de l'eau dans un verre, Rodolphe y trempa son doigt et il laissa tomber de haut une grosse goutte, qui fit une tache pâle sur l'encre; puis, cherchant à cacheter la lettre, le cachet _Amor nel cor_ se rencontra. -- Cela ne va guère à la circonstance... Ah bah! n'importe! Après quoi, il fuma trois pipes et s'alla coucher. Le lendemain, quand il fut debout (vers deux heures environ, il avait dormi tard), Rodolphe se fit cueillir une corbeille d'abricots. Il disposa la lettre dans le fond, sous des feuilles de vigne, et ordonna tout de suite à Girard, son valet de charrue, de porter cela délicatement chez madame Bovary. Il se servait de ce moyen pour correspondre avec elle, lui envoyant, selon la saison, des fruits ou du gibier. -- Si elle te demande de mes nouvelles, dit-il, tu répondras que je suis parti en voyage. Il faut remettre le panier à elle-même, en mains propres... Va, et prends garde! Girard passa sa blouse neuve, noua son mouchoir autour des abricots, et marchant à grands pas lourds dans ses grosses galoches ferrées, prit tranquillement le chemin d'Yonville. Madame Bovary, quand il arriva chez elle, arrangeait avec Félicité, sur la table de la cuisine, un paquet de linge. -- Voilà, dit le valet, ce que notre maître vous envoie. Elle fut saisie d'une appréhension, et, tout en cherchant quelque monnaie dans sa poche, elle considérait le paysan d'un oeil hagard, tandis qu'il la regardait lui-même avec ébahissement, ne comprenant pas qu'un pareil cadeau pût tant émouvoir quelqu'un. Enfin il sortit. Félicité restait. Elle n'y tenait plus, elle courut dans la salle comme pour y porter les abricots, renversa le panier, arracha les feuilles, trouva la lettre, l'ouvrit, et, comme s'il y avait eu derrière elle un effroyable incendie, Emma se mit à fuir vers sa chambre, tout épouvantée. Charles y était, elle l'aperçut; il lui parla, elle n'entendit rien, et elle continua vivement à monter les marches; haletante, éperdue, ivre, et toujours tenant cette horrible feuille de papier, qui lui claquait dans les doigts comme une plaque de tôle. Au second étage, elle s'arrêta devant la porte du grenier, qui était fermée. Alors elle voulut se calmer; elle se rappela la lettre; il fallait la finir, elle n'osait pas. D'ailleurs, où? comment? on la verrait. -- Ah! non, ici, pensa-t-elle, je serai bien. Emma poussa la porte et entra. Les ardoises laissaient tomber d'aplomb une chaleur lourde, qui lui serrait les tempes et l'étouffait; elle se traîna jusqu'à la mansarde close, dont elle tira le verrou, et la lumière éblouissante jaillit d'un bond. En face, par-dessus les toits, la pleine campagne s'étalait à perte de vue. En bas, sous elle, la place du village était vide; les cailloux du trottoir scintillaient, les girouettes des maisons se tenaient immobiles; au coin de la rue, il partit d'un étage inférieur une sorte de ronflement à modulations stridentes. C'était Binet qui tournait. Elle s'était appuyée contre l'embrasure de la mansarde, et elle relisait la lettre avec des ricanements de colère. Mais plus elle y fixait d'attention, plus ses idées se confondaient. Elle le revoyait, elle l'entendait, elle l'entourait de ses deux bras; et des battements de coeur, qui la frappaient sous la poitrine comme à grands coups de bélier, s'accéléraient l'un après l'autre, à intermittences inégales. Elle jetait les yeux tout autour d'elle avec l'envie que la terre croulât. Pourquoi n'en pas finir? Qui la retenait donc? Elle était libre. Et elle s'avança, elle regarda les pavés en se disant: -- Allons! allons! Le rayon lumineux qui montait d'en bas directement tirait vers l'abîme le poids de son corps. Il lui semblait que le sol de la place oscillant s'élevait le long des murs, et que le plancher s'inclinait par le bout, à la manière d'un vaisseau qui tangue. Elle se tenait tout au bord, presque suspendue, entourée d'un grand espace. Le bleu du ciel l'envahissait, l'air circulait dans sa tête creuse, elle n'avait qu'à céder, qu'à se laisser prendre; et le ronflement du tour ne discontinuait pas, comme une voix furieuse qui l'appelait. -- Ma femme! ma femme! cria Charles. Elle s'arrêta. -- Où es-tu donc? Arrive! L'idée qu'elle venait d'échapper à la mort faillit la faire s'évanouir de terreur; elle ferma les yeux; puis elle tressaillit au contact d'une main sur sa manche: c'était Félicité. -- Monsieur vous attend, Madame; la soupe est servie. Et il fallut descendre! il fallut se mettre à table! Elle essaya de manger. Les morceaux l'étouffaient. Alors elle déplia sa serviette comme pour en examiner les reprises et voulut réellement s'appliquer à ce travail, compter les fils de la toile. Tout à coup, le souvenir de la lettre lui revint. L'avait-elle donc perdue? Où la retrouver? Mais elle éprouvait une telle lassitude dans l'esprit, que jamais elle ne put inventer un prétexte à sortir de table. Puis elle était devenue lâche; elle avait peur de Charles; il savait tout, c'était sûr! En effet, il prononça ces mots, singulièrement: -- Nous ne sommes pas près, à ce qu'il paraît, de voir M. Rodolphe. -- Qui te l'a dit? fit-elle en tressaillant. -- Qui me l'a dit? répliqua-t-il un peu surpris de ce ton brusque; c'est Girard, que j'ai rencontré tout à l'heure à la porte du café Français. Il est parti en voyage, ou il doit partir. Elle eut un sanglot. -- Quoi donc t'étonne? Il s'absente ainsi de temps à autre pour se distraire, et, ma foi! je l'approuve. Quand on a de la fortune et que l'on est garçon!... Du reste, il s'amuse joliment, notre ami! c'est un farceur. M. Langlois m'a conté... Il se tut par convenance, à cause de la domestique qui entrait. Celle-ci replaça dans la corbeille les abricots répandus sur l'étagère; Charles, sans remarquer la rougeur de sa femme, se les fit apporter, en prit un et mordit à même. -- Oh! parfait! disait-il. Tiens, goûte. Et il tendit la corbeille, qu'elle repoussa doucement. -- Sens donc: quelle odeur! fit-il en la lui passant sous le nez à plusieurs reprises. -- J'étouffe! s'écria-t-elle en se levant d'un bond. Mais, par un effort de volonté, ce spasme disparut; puis: -- Ce n'est rien! dit-elle, ce n'est rien! c'est nerveux! Assieds- toi, mange! Car elle redoutait qu'on ne fût à la questionner, à la soigner, qu'on ne la quittât plus. Charles, pour obéir, s'était rassis, et il crachait dans sa main les noyaux des abricots, qu'il déposait ensuite dans son assiette. Tout à coup, un tilbury bleu passa au grand trot sur la place. Emma poussa un cri et tomba roide par terre, à la renverse. En effet, Rodolphe, après bien des réflexions, s'était décidé à partir pour Rouen. Or, comme il n'y a, de la Huchette à Buchy, pas d'autre chemin que celui d'Yonville, il lui avait fallu traverser le village, et Emma l'avait reconnu à la lueur des lanternes qui coupaient comme un éclair le crépuscule. Le pharmacien, au tumulte qui se faisait dans la maison, s'y précipita. La table, avec toutes les assiettes, était renversée; de la sauce, de la viande, les couteaux, la salière et l'huilier jonchaient l'appartement; Charles appelait au secours; Berthe, effarée, criait; et Félicité, dont les mains tremblaient, délaçait Madame, qui avait le long du corps des mouvements convulsifs. -- Je cours, dit l'apothicaire, chercher dans mon laboratoire, un peu de vinaigre aromatique. Puis, comme elle rouvrait les yeux en respirant le flacon: -- J'en étais sûr, fit-il; cela vous réveillerait un mort. -- Parle-nous! disait Charles, parle-nous! Remets-toi! C'est moi, ton Charles qui t'aime! Me reconnais-tu? Tiens, voilà ta petite fille: embrasse-la donc! L'enfant avançait les bras vers sa mère pour se pendre à son cou. Mais, détournant la tête, Emma dit d'une voix saccadée: -- Non, non... personne! Elle s'évanouit encore. On la porta sur son lit. Elle restait étendue, la bouche ouverte, les paupières fermées, les mains à plat, immobile, et blanche comme une statue de cire. Il sortait de ses yeux deux ruisseaux de larmes qui coulaient lentement sur l'oreiller. Charles, debout, se tenait au fond de l'alcôve, et le pharmacien, près de lui, gardait ce silence méditatif qu'il est convenable d'avoir dans les occasions sérieuses de la vie. -- Rassurez-vous, dit-il en lui poussant le coude, je crois que le paroxysme est passé. -- Oui, elle repose un peu maintenant! répondit Charles, qui la regardait dormir. Pauvre femme!... pauvre femme!... la voilà retombée! Alors Homais demanda comment cet accident était survenu. Charles répondit que cela l'avait saisie tout à coup, pendant qu'elle mangeait des abricots. -- Extraordinaire!... reprit le pharmacien. Mais il se pourrait que les abricots eussent occasionné la syncope! Il y a des natures si impressionnables à l'encontre de certaines odeurs! et ce serait même une belle question à étudier, tant sous le rapport pathologique que sous le rapport physiologique. Les prêtres en connaissaient l'importance, eux qui ont toujours mêlé des aromates à leurs cérémonies. C'est pour vous stupéfier l'entendement et provoquer des extases, chose d'ailleurs facile à obtenir chez les personnes du sexe, qui sont plus délicates que les autres. On en cite qui s'évanouissent à l'odeur de la corne brûlée, du pain tendre... -- Prenez garde de l'éveiller! dit à voix basse Bovary. -- Et non seulement, continua l'apothicaire, les humains sont en butte à ces anomalies, mais encore les animaux. Ainsi, vous n'êtes pas sans savoir l'effet singulièrement aphrodisiaque que produit le nepeta cataria, vulgairement appelé herbe-au-chat, sur la gent féline; et d'autre part, pour citer un exemple que je garantis authentique, Bridoux (un de mes anciens camarades, actuellement établi rue Malpalu) possède un chien qui tombe en convulsions dès qu'on lui présente une tabatière. Souvent même il en fait l'expérience devant ses amis, à son pavillon du bois Guillaume. Croirait-on qu'un simple sternutatoire pût exercer de tels ravages dans l'organisme d'un quadrupède? C'est extrêmement curieux, n'est-il pas vrai? -- Oui, dit Charles, qui n'écoutait pas. -- Cela nous prouve, reprit l'autre en souriant avec un air de suffisance bénigne, les irrégularités sans nombre du système nerveux. Pour ce qui est de Madame, elle m'a toujours paru, je l'avoue, une vraie sensitive. Aussi ne vous conseillerai-je point, mon bon ami, aucun de ces prétendus remèdes qui, sous prétexte d'attaquer les symptômes, attaquent le tempérament. Non, pas de médicamentation oiseuse! du régime, voilà tout! des sédatifs, des émollients, des dulcifiants. Puis, ne pensez-vous pas qu'il faudrait peut-être frapper l'imagination? -- En quoi? comment? dit Bovary. -- Ah! c'est là la question! Telle est effectivement la question: _That is the question!_ comme je lisais dernièrement dans le journal. Mais Emma, se réveillant, s'écria: -- Et la lettre? et la lettre? On crut qu'elle avait le délire; elle l'eut à partir de minuit: une fièvre cérébrale s'était déclarée. Pendant quarante-trois jours, Charles ne la quitta pas. Il abandonna tous ses malades; il ne se couchait plus, il était continuellement à lui tâter le pouls, à lui poser des sinapismes, des compresses d'eau froide. Il envoyait Justin jusqu'à Neufchâtel chercher de la glace; la glace se fondait en route; il le renvoyait. Il appela M. Canivet en consultation; il fit venir de Rouen le docteur Larivière, son ancien maître; il était désespéré. Ce qui l'effrayait le plus, c'était l'abattement d'Emma; car elle ne parlait pas, n'entendait rien et même semblait ne point souffrir, -- comme si son corps et son âme se fussent ensemble reposés de toutes leurs agitations. Vers le milieu d'octobre, elle put se tenir assise dans son lit, avec des oreillers derrière elle. Charles pleura quand il la vit manger sa première tartine de confitures. Les forces lui revinrent; elle se levait quelques heures pendant l'après-midi, et, un jour qu'elle se sentait mieux, il essaya de lui faire faire, à son bras, un tour de promenade dans le jardin. Le sable des allées disparaissait sous les feuilles mortes; elle marchait pas à pas, en traînant ses pantoufles, et, s'appuyant de l'épaule contre Charles, elle continuait à sourire. Ils allèrent ainsi jusqu'au fond, près de la terrasse. Elle se redressa lentement, se mit la main devant ses yeux, pour regarder; elle regarda au loin, tout au loin; mais il n'y avait à l'horizon que de grands feux d'herbe, qui fumaient sur les collines. -- Tu vas te fatiguer, ma chérie, dit Bovary. Et, la poussant doucement pour la faire entrer sous la tonnelle: -- Assieds-toi donc sur ce banc: tu seras bien. -- Oh! non, pas là, pas là! fit-elle d'une voix défaillante. Elle eut un étourdissement, et dès le soir, sa maladie recommença, avec une allure plus incertaine, il est vrai, et des caractères plus complexes. Tantôt elle souffrait au coeur, puis dans la poitrine, dans le cerveau, dans les membres; il lui survint des vomissements où Charles crut apercevoir les premiers symptômes d'un cancer. Et le pauvre garçon, par là-dessus, avait des inquiétudes d'argent! XIV D'abord, il ne savait comment faire pour dédommager M. Homais de tous les médicaments pris chez lui; et, quoiqu'il eût pu, comme médecin, ne pas les payer, néanmoins il rougissait un peu de cette obligation. Puis la dépense du ménage, à présent que la cuisinière était maîtresse, devenait effrayante; les notes pleuvaient dans la maison; les fournisseurs murmuraient; M. Lheureux, surtout, le harcelait. En effet, au plus fort de la maladie d'Emma, celui-ci, profitant de la circonstance pour exagérer sa facture, avait vite apporté le manteau, le sac de nuit, deux caisses au lieu d'une, quantité d'autres choses encore. Charles eut beau dire qu'il n'en avait pas besoin, le marchand répondit arrogamment qu'on lui avait commandé tous ces articles et qu'il ne les reprendrait pas; d'ailleurs, ce serait contrarier Madame dans sa convalescence; Monsieur réfléchirait; bref, il était résolu à le poursuivre en justice plutôt que d'abandonner ses droits et que d'emporter ses marchandises. Charles ordonna par la suite de les renvoyer à son magasin; Félicité oublia; il avait d'autres soucis; on n'y pensa plus; M. Lheureux revint à la charge, et, tour à tour menaçant et gémissant, manoeuvra de telle façon, que Bovary finit par souscrire un billet à six mois d'échéance. Mais à peine eut-il signé ce billet, qu'une idée audacieuse lui surgit: c'était d'emprunter mille francs à M. Lheureux. Donc, il demanda, d'un air embarrassé, s'il n'y avait pas moyen de les avoir, ajoutant que ce serait pour un an et au taux que l'on voudrait. Lheureux courut à sa boutique, en rapporta les écus et dicta un autre billet, par lequel Bovary déclarait devoir payer à son ordre, le Ier septembre prochain, la somme de mille soixante et dix francs; ce qui, avec les cent quatre-vingts déjà stipulés, faisait juste douze cent cinquante. Ainsi, prêtant à six pour cent, augmenté d'un quart de commission, et les fournitures lui rapportant un bon tiers pour le moins, cela devait, en douze mois, donner cent trente francs de bénéfice; et il espérait que l'affaire ne s'arrêterait pas là, qu'on ne pourrait payer les billets, qu'on les renouvellerait, et que son pauvre argent, s'étant nourri chez le médecin comme dans une maison de santé, lui reviendrait, un jour, considérablement plus dodu, et gros à faire craquer le sac. Tout, d'ailleurs, lui réussissait. Il était adjudicataire d'une fourniture de cidre pour l'hôpital de Neufchâtel; M. Guillaumin lui promettait des actions dans les tourbières de Grumesnil, et il rêvait d'établir un nouveau service de diligences entre Argueil et Rouen, qui ne tarderait pas, sans doute, à ruiner la guimbarde du Lion d'or, et qui, marchant plus vite, étant à prix plus bas et portant plus de bagages, lui mettrait ainsi dans les mains tout le commerce d'Yonville. Charles se demanda plusieurs fois par quel moyen, l'année prochaine, pouvoir rembourser tant d'argent; et il cherchait, imaginait des expédients, comme de recourir à son père ou de vendre quelque chose. Mais son père serait sourd, et il n'avait, lui, rien à vendre. Alors il découvrait de tels embarras, qu'il écartait vite de sa conscience un sujet de méditation aussi désagréable. Il se reprochait d'en oublier Emma; comme si, toutes ses pensées appartenant à cette femme, c'eût été lui dérober quelque chose que de n'y pas continuellement réfléchir. L'hiver fut rude. La convalescence de Madame fut longue. Quand il faisait beau, on la poussait dans son fauteuil auprès de la fenêtre, celle qui regardait la Place; car elle avait maintenant le jardin en antipathie, et la persienne de ce côté restait constamment fermée. Elle voulut que l'on vendît le cheval; ce qu'elle aimait autrefois, à présent lui déplaisait. Toutes ses idées paraissaient se borner au soin d'elle-même. Elle restait dans son lit à faire de petites collations, sonnait sa domestique pour s'informer de ses tisanes ou pour causer avec elle. Cependant la neige sur le toit des halles jetait dans la chambre un reflet blanc, immobile; ensuite ce fut la pluie qui tombait. Et Emma quotidiennement attendait, avec une sorte d'anxiété, l'infaillible retour d'événements minimes, qui pourtant ne lui importaient guère. Le plus considérable était, le soir, l'arrivée de l'Hirondelle. Alors l'aubergiste criait et d'autres voix répondaient, tandis que le falot d'Hippolyte, qui cherchait des coffres sur la bâche, faisait comme une étoile dans l'obscurité. À midi, Charles rentrait; ensuite il sortait; puis elle prenait un bouillon, et, vers cinq heures, à la tombée du jour, les enfants qui s'en revenaient de la classe, traînant leurs sabots sur le trottoir, frappaient tous avec leurs règles la cliquette des auvents, les uns après les autres. C'était à cette heure-là que M. Bournisien venait la voir. Il s'enquérait de sa santé, lui apportait des nouvelles et l'exhortait à la religion dans un petit bavardage câlin qui ne manquait pas d'agrément. La vue seule de sa soutane la réconfortait. Un jour qu'au plus fort de sa maladie elle s'était crue agonisante, elle avait demandé la communion; et, à mesure que l'on faisait dans sa chambre les préparatifs pour le sacrement, que l'on disposait en autel la commode encombrée de sirops et que Félicité semait par terre des fleurs de dahlia, Emma sentait quelque chose de fort passant sur elle, qui la débarrassait de ses douleurs, de toute perception, de tout sentiment. Sa chair allégée ne pesait plus, une autre vie commençait; il lui sembla que son être, montant vers Dieu, allait s'anéantir dans cet amour comme un encens allumé qui se dissipe en vapeur. On aspergea d'eau bénite les draps du lit; le prêtre retira du saint ciboire la blanche hostie; et ce fut en défaillant d'une joie céleste qu'elle avança les lèvres pour accepter le corps du Sauveur qui se présentait. Les rideaux de son alcôve se gonflaient mollement, autour d'elle, en façon de nuées, et les rayons des deux cierges brûlant sur la commode lui parurent être des gloires éblouissantes. Alors elle laissa retomber sa tête, croyant entendre dans les espaces le chant des harpes séraphiques et apercevoir en un ciel d'azur, sur un trône d'or, au milieu des saints tenant des palmes vertes, Dieu le Père tout éclatant de majesté, et qui d'un signe faisait descendre vers la terre des anges aux ailes de flamme pour l'emporter dans leurs bras. Cette vision splendide demeura dans sa mémoire comme la chose la plus belle qu'il fût possible de rêver; si bien qu'à présent elle s'efforçait d'en ressaisir la sensation, qui continuait cependant, mais d'une manière moins exclusive et avec une douceur aussi profonde. Son âme, courbatue d'orgueil, se reposait enfin dans l'humilité chrétienne; et, savourant le plaisir d'être faible, Emma contemplait en elle-même la destruction de sa volonté, qui devait faire aux envahissements de la grâce une large entrée. Il existait donc à la place du bonheur des félicités plus grandes, un autre amour au-dessus de tous les amours, sans intermittence ni fin, et qui s'accroîtrait éternellement! Elle entrevit, parmi les illusions de son espoir, un état de pureté flottant au-dessus de la terre, se confondant avec le ciel, et où elle aspira d'être. Elle voulut devenir une sainte. Elle acheta des chapelets, elle porta des amulettes; elle souhaitait avoir dans sa chambre, au chevet de sa couche, un reliquaire enchâssé d'émeraudes, pour le baiser tous les soirs. Le Curé s'émerveillait de ces dispositions, bien que la religion d'Emma, trouvait-il, pût, à force de ferveur, finir par friser l'hérésie et même l'extravagance. Mais, n'étant pas très versé dans ces matières sitôt qu'elles dépassaient une certaine mesure, il écrivit à M. Boulard, libraire de Monseigneur, de lui envoyer quelque chose de fameux pour une personne du sexe, qui était pleine d'esprit. Le libraire, avec autant d'indifférence que s'il eût expédié de la quincaillerie à des nègres, vous emballa pêle- mêle tout ce qui avait cours pour lors dans le négoce des livres pieux. C'étaient de petits manuels par demandes et par réponses, des pamphlets d'un ton rogue dans la manière de M. de Maistre, et des espèces de romans à cartonnage rose et à style douceâtre, fabriqués par des séminaristes troubadours ou des bas bleus repenties. Il y avait le _Pensez-y bien_; _l'Homme du monde aux pieds de Marie_, par M. de, décoré de plusieurs ordres; _des Erreurs de Voltaire, à l'usage des jeunes gens_, etc. Madame Bovary n'avait pas encore l'intelligence assez nette pour s'appliquer sérieusement à n'importe quoi; d'ailleurs, elle entreprit ces lectures avec trop de précipitation. Elle s'irrita contre les prescriptions du culte; l'arrogance des écrits polémiques lui déplut par leur acharnement à poursuivre des gens qu'elle ne connaissait pas; et les contes profanes relevés de religion lui parurent écrits dans une telle ignorance du monde, qu'ils l'écartèrent insensiblement des vérités dont elle attendait la preuve. Elle persista pourtant, et, lorsque le volume lui tombait des mains, elle se croyait prise par la plus fine mélancolie catholique qu'une âme éthérée pût concevoir. Quant au souvenir de Rodolphe, elle l'avait descendu tout au fond de son coeur; et il restait là, plus solennel et plus immobile qu'une momie de roi dans un souterrain. Une exhalaison s'échappait de ce grand amour embaumé et qui, passant à travers tout, parfumait de tendresse l'atmosphère d'immaculation où elle voulait vivre. Quand elle se mettait à genoux sur son prie-Dieu gothique, elle adressait au Seigneur les mêmes paroles de suavité qu'elle murmurait jadis à son amant, dans les épanchements de l'adultère. C'était pour faire venir la croyance; mais aucune délectation ne descendait des cieux, et elle se relevait, les membres fatigués, avec le sentiment vague d'une immense duperie. Cette recherche, pensait-elle, n'était qu'un mérite de plus; et dans l'orgueil de sa dévotion, Emma se comparait à ces grandes dames d'autrefois, dont elle avait rêvé la gloire sur un portrait de la Vallière, et qui, traînant avec tant de majesté la queue chamarrée de leurs longues robes, se retiraient en des solitudes pour y répandre aux pieds du Christ toutes les larmes d'un coeur que l'existence blessait. Alors, elle se livra à des charités excessives. Elle cousait des habits pour les pauvres; elle envoyait du bois aux femmes en couches; et Charles, un jour en rentrant, trouva dans la cuisine trois vauriens attablés qui mangeaient un potage. Elle fit revenir à la maison sa petite fille, que son mari, durant sa maladie, avait renvoyée chez la nourrice. Elle voulut lui apprendre à lire; Berthe avait beau pleurer, elle ne s'irritait plus. C'était un parti pris de résignation, une indulgence universelle. Son langage, à propos de tout, était plein d'expressions idéales. Elle disait à son enfant: -- Ta colique est-elle passée, mon ange? Madame Bovary mère ne trouvait rien à blâmer, sauf peut-être cette manie de tricoter des camisoles pour les orphelins, au lieu de raccommoder ses torchons. Mais, harassée de querelles domestiques, la bonne femme se plaisait en cette maison tranquille, et même elle y demeura jusques après Pâques, afin d'éviter les sarcasmes du père Bovary, qui ne manquait pas, tous les vendredis saints, de se commander une andouille. Outre la compagnie de sa belle-mère, qui la raffermissait un peu par sa rectitude de jugement et ses façons graves, Emma, presque tous les jours, avait encore d'autres sociétés. C'était madame Langlois, madame Caron, madame Dubreuil, madame Tuvache et, régulièrement, de deux à cinq heures, l'excellente madame Homais, qui n'avait jamais voulu croire, celle-là, à aucun des cancans que l'on débitait sur sa voisine. Les petits Homais aussi venaient la voir; Justin les accompagnait. Il montait avec eux dans la chambre, et il restait debout près de la porte, immobile, sans parler. Souvent même, madame Bovary, n'y prenant garde, se mettait à sa toilette. Elle commençait par retirer son peigne, en secouant sa tête d'un mouvement brusque; et, quand il aperçut la première fois cette chevelure entière qui descendait jusqu'aux jarrets en déroulant ses anneaux noirs, ce fut pour lui, le pauvre enfant, comme l'entrée subite dans quelque chose d'extraordinaire et de nouveau dont la splendeur l'effraya. Emma, sans doute, ne remarquait pas ses empressements silencieux ni ses timidités. Elle ne se doutait point que l'amour, disparu de sa vie, palpitait là, près d'elle, sous cette chemise de grosse toile, dans ce coeur d'adolescent ouvert aux émanations de sa beauté. Du reste, elle enveloppait tout maintenant d'une telle indifférence, elle avait des paroles si affectueuses et des regards si hautains, des façons si diverses, que l'on ne distinguait plus l'égoïsme de la charité, ni la corruption de la vertu. Un soir, par exemple, elle s'emporta contre sa domestique, qui lui demandait à sortir et balbutiait en cherchant un prétexte; puis tout à coup: -- Tu l'aimes donc? dit-elle. Et, sans attendre la réponse de Félicité, qui rougissait elle ajouta d'un air triste: -- Allons, cours-y! amuse-toi! Elle fit, au commencement du printemps, bouleverser le jardin d'un bout à l'autre, malgré les observations de Bovary; il fut heureux, cependant de lui voir enfin manifester une volonté quelconque. Elle en témoigna davantage à mesure qu'elle se rétablissait. D'abord, elle trouva moyen d'expulser la mère Rolet, la nourrice, qui avait pris l'habitude, pendant sa convalescence, de venir trop souvent à la cuisine avec ses deux nourrissons et son pensionnaire, plus endenté qu'un cannibale. Puis elle se dégagea de la famille Homais, congédia successivement toutes les autres visites et même fréquenta l'église avec moins d'assiduité, à la grande approbation de l'apothicaire, qui lui dit alors amicalement: -- Vous donniez un peu dans la calotte! M. Bournisien, comme autrefois, survenait tous les jours, en sortant du catéchisme. Il préférait rester dehors, à prendre l'air au milieu du bocage, il appelait ainsi la tonnelle. C'était l'heure où Charles rentrait. Ils avaient chaud; on apportait du cidre doux, et ils buvaient ensemble au complet rétablissement de Madame. Binet se trouvait là, c'est-à-dire un peu plus bas, contre le mur de la terrasse, à pêcher des écrevisses. Bovary l'invitait à se rafraîchir, et il s'entendait parfaitement à déboucher les cruchons. -- Il faut, disait-il en promenant autour de lui et jusqu'aux extrémités du paysage un regard satisfait, tenir ainsi la bouteille d'aplomb sur la table, et, après que les ficelles sont coupées, pousser le liège à petits coups, doucement, doucement, comme on fait, d'ailleurs, à l'eau de Seltz, dans les restaurants. Mais le cidre, pendant sa démonstration, souvent leur jaillissait en plein visage, et alors l'ecclésiastique, avec un rire opaque, ne manquait jamais cette plaisanterie: -- Sa bonté saute aux yeux! Il était brave homme, en effet, et même, un jour, ne fut point scandalisé du pharmacien, qui conseillait à Charles, pour distraire Madame, de la mener au théâtre de Rouen voir l'illustre ténor Lagardy. Homais s'étonnant de ce silence, voulut savoir son opinion, et le prêtre déclara qu'il regardait la musique comme moins dangereuse pour les moeurs que la littérature. Mais le pharmacien prit la défense des lettres. Le théâtre, prétendait-il, servait à fronder les préjugés, et, sous le masque du plaisir, enseignait la vertu. -- _Castigat ridendo mores_, monsieur Bournisien! Ainsi, regardez la plupart des tragédies de Voltaire; elles sont semées habilement de réflexions philosophiques qui en font pour le peuple une véritable école de morale et de diplomatie. -- Moi, dit Binet, j'ai vu autrefois une pièce intitulée le _Gamin de Paris_, où l'on remarque le caractère d'un vieux général qui est vraiment tapé! Il rembarre un fils de famille qui avait séduit une ouvrière, qui à la fin... -- Certainement! continuait Homais, il y a la mauvaise littérature comme il y a la mauvaise pharmacie, mais condamner en bloc le plus important des beaux arts me paraît une balourdise, une idée gothique, digne de ces temps abominables où l'on enfermait Galilée. -- Je sais bien, objecta le Curé, qu'il existe de bons ouvrages, de bons auteurs; cependant, ne serait-ce que ces personnes de sexe différent réunies dans un appartement enchanteur, orné de pompes mondaines, et puis ces déguisements païens, ce fard, ces flambeaux, ces voix efféminées, tout cela doit finir par engendrer un certain libertinage d'esprit et vous donner des pensées déshonnêtes, des tentations impures. Telle est du moins l'opinion de tous les Pères. Enfin, ajouta-t-il en prenant subitement un ton de voix mystique, tandis qu'il roulait sur son pouce une prise de tabac, si l'Église a condamné les spectacles, c'est qu'elle avait raison; il faut nous soumettre à ses décrets. -- Pourquoi, demanda l'apothicaire, excommunie-t-elle les comédiens? car, autrefois, ils concouraient ouvertement aux cérémonies du culte. Oui, on jouait, on représentait au milieu du choeur des espèces de farces appelées mystères, dans lesquelles les lois de la décence souvent se trouvaient offensées. L'ecclésiastique se contenta de pousser un gémissement, et le pharmacien poursuivit: -- C'est comme dans la Bible; il y a... savez-vous..., plus d'un détail... piquant, des choses... vraiment... gaillardes! Et, sur un geste d'irritation que faisait M. Bournisien: -- Ah! vous conviendrez que ce n'est pas un livre à mettre entre les mains d'une jeune personne, et je serais fâché qu'Athalie... -- Mais ce sont les protestants, et non pas nous, s'écria l'autre impatienté, qui recommandent la Bible! -- N'importe! dit Homais, je m'étonne que, de nos jours, en un siècle de lumières, on s'obstine encore à proscrire un délassement intellectuel qui est inoffensif, moralisant et même hygiénique quelquefois, n'est-ce pas, docteur? -- Sans doute, répondit le médecin nonchalamment, soit que, ayant les mêmes idées, il voulût n'offenser personne, ou bien qu'il n'eût pas d'idées. La conversation semblait finie, quand le pharmacien jugea convenable de pousser une dernière botte. -- J'en ai connu, des prêtres, qui s'habillaient en bourgeois pour aller voir gigoter des danseuses. -- Allons donc! fit le curé. -- Ah! j'en ai connu! Et, séparant les syllabes de sa phrase, Homais répéta: -- J'en -- ai -- connu. -- Eh bien! ils avaient tort, dit Bournisien résigné à tout entendre. -- Parbleu! ils en font bien d'autres! exclama l'apothicaire. -- Monsieur!... reprit l'ecclésiastique avec des yeux si farouches, que le pharmacien en fut intimidé. -- Je veux seulement dire, répliqua-t-il alors d'un ton moins brutal, que la tolérance est le plus sûr moyen d'attirer les âmes à la religion. -- C'est vrai! c'est vrai! concéda le bonhomme en se rasseyant sur sa chaise. Mais il n'y resta que deux minutes. Puis, dès qu'il fut parti, M. Homais dit au médecin: -- Voilà ce qui s'appelle une prise de bec! Je l'ai roulé, vous avez vu, d'une manière!... Enfin, croyez-moi, conduisez Madame au spectacle, ne serait-ce que pour faire une fois dans votre vie enrager un de ces corbeaux-là, saprelotte! Si quelqu'un pouvait me remplacer, je vous accompagnerais moi-même. Dépêchez-vous! Lagardy ne donnera qu'une seule représentation; il est engagé en Angleterre à des appointements considérables. C'est, à ce qu'on assure, un fameux lapin! il roule sur l'or! il mène avec lui trois maîtresses et son cuisinier! Tous ces grands artistes brûlent la chandelle par les deux bouts; il leur faut une existence dévergondée qui excite un peu l'imagination. Mais ils meurent à l'hôpital, parce qu'ils n'ont pas eu l'esprit, étant jeunes, de faire des économies. Allons, bon appétit; à demain! Cette idée de spectacle germa vite dans la tête de Bovary; car aussitôt il en fit part à sa femme, qui refusa tout d'abord, alléguant la fatigue, le dérangement, la dépense; mais, par extraordinaire, Charles ne céda pas, tant il jugeait cette récréation lui devoir être profitable. Il n'y voyait aucun empêchement; sa mère leur avait expédié trois cents francs sur lesquels il ne comptait plus, les dettes courantes n'avaient rien d'énorme, et l'échéance des billets à payer au sieur Lheureux était encore si longue, qu'il n'y fallait pas songer. D'ailleurs, imaginant qu'elle y mettait de la délicatesse, Charles insista davantage; si bien qu'elle finit, à force d'obsessions, par se décider. Et, le lendemain, à huit heures, ils s'emballèrent dans l'hirondelle. L'apothicaire, que rien ne retenait à Yonville, mais qui se croyait contraint de n'en pas bouger, soupira en les voyant partir. -- Allons, bon voyage! leur dit-il, heureux mortels que vous êtes! Puis, s'adressant à Emma, qui portait une robe de soie bleue à quatre falbalas: -- Je vous trouve jolie comme un Amour! Vous allez faire florès à Rouen. La diligence descendait à l'hôtel de la Croix rouge, sur la place Beauvoisine. C'était une de ces auberges comme il y en a dans tous les faubourgs de province, avec de grandes écuries et de petites chambres à coucher, où l'on voit au milieu de la cour des poules picorant l'avoine sous les cabriolets crottés des commis voyageurs; -- bons vieux gîtes à balcon de bois vermoulu qui craquent au vent dans les nuits d'hiver, continuellement pleins de monde, de vacarme et de mangeaille, dont les tables noires sont poissées par les glorias, les vitres épaisses jaunies par les mouches, les serviettes humides tachées par le vin bleu; et qui, sentant toujours le village, comme des valets de ferme habillés en bourgeois, ont un café sur la rue, et du côté de la campagne un jardin à légumes. Charles immédiatement se mit en courses. Il confondit l'avant-scène avec les galeries, le parquet avec les loges, demanda des explications, ne les comprit pas, fut renvoyé du contrôleur au directeur, revint à l'auberge, retourna au bureau, et, plusieurs fois ainsi, arpenta toute la longueur de la ville, depuis le théâtre jusqu'au boulevard. Madame s'acheta un chapeau, des gants, un bouquet. Monsieur craignait beaucoup de manquer le commencement; et, sans avoir eu le temps d'avaler un bouillon, ils se présentèrent devant les portes du théâtre, qui étaient encore fermées. XV La foule stationnait contre le mur, parquée symétriquement entre des balustrades. À l'angle des rues voisines, de gigantesques affiches répétaient en caractères baroques: «_Lucie de Lamermoor_... Lagardy... Opéra..., etc.» Il faisait beau; on avait chaud; la sueur coulait dans les frisures, tous les mouchoirs tirés épongeaient les fronts rouges; et parfois un vent tiède, qui soufflait de la rivière, agitait mollement la bordure des tentes en coutil suspendues à la porte des estaminets. Un peu plus bas, cependant, on était rafraîchi par un courant d'air glacial qui sentait le suif, le cuir et l'huile. C'était l'exhalaison de la rue des Charrettes, pleine de grands magasins noirs où l'on roule des barriques. De peur de paraître ridicule, Emma voulut, avant d'entrer, faire un tour de promenade sur le port, et Bovary, par prudence, garda les billets à sa main, dans la poche de son pantalon, qu'il appuyait contre son ventre. Un battement de coeur la prit dès le vestibule. Elle sourit involontairement de vanité, en voyant la foule qui se précipitait à droite par l'autre corridor, tandis qu'elle montait l'escalier des premières. Elle eut plaisir, comme un enfant, à pousser de son doigt les larges portes tapissées; elle aspira de toute sa poitrine l'odeur poussiéreuse des couloirs, et, quand elle fut assise dans sa loge, elle se cambra la taille avec une désinvolture de duchesse. La salle commençait à se remplir, on tirait les lorgnettes de leurs étuis, et les abonnés, s'apercevant de loin, se faisaient des salutations. Ils venaient se délasser dans les beaux-arts des inquiétudes de la vente; mais, n'oubliant point les affaires, ils causaient encore cotons, trois-six ou indigo. On voyait là des têtes de vieux, inexpressives et pacifiques, et qui, blanchâtres de chevelure et de teint, ressemblaient à des médailles d'argent ternies par une vapeur de plomb. Les jeunes beaux se pavanaient au parquet, étalant, dans l'ouverture de leur gilet, leur cravate rose ou vert pomme; et madame Bovary les admirait d'en haut, appuyant sur des badines à pomme d'or la paume tendue de leurs gants jaunes. Cependant, les bougies de l'orchestre s'allumèrent; le lustre descendit du plafond, versant, avec le rayonnement de ses facettes, une gaieté subite dans la salle; puis les musiciens entrèrent les uns après les autres, et ce fut d'abord un long charivari de basses ronflant, de violons grinçant, de pistons trompettant, de flûtes et de flageolets qui piaulaient. Mais on entendit trois coups sur la scène; un roulement de timbales commença, les instruments de cuivre plaquèrent des accords, et le rideau, se levant, découvrit un paysage. C'était le carrefour d'un bois, avec une fontaine, à gauche, ombragée par un chêne. Des paysans et des seigneurs, le plaid sur l'épaule, chantaient tous ensemble une chanson de chasse; puis il survint un capitaine qui invoquait l'ange du mal en levant au ciel ses deux bras; un autre parut; ils s'en allèrent, et les chasseurs reprirent. Elle se retrouvait dans les lectures de sa jeunesse, en plein Walter Scott. Il lui semblait entendre, à travers le brouillard, le son des cornemuses écossaises se répéter sur les bruyères. D'ailleurs, le souvenir du roman facilitant l'intelligence du libretto, elle suivait l'intrigue phrase à phrase, tandis que d'insaisissables pensées qui lui revenaient, se dispersaient, aussitôt, sous les rafales de la musique. Elle se laissait aller au bercement des mélodies et se sentait elle-même vibrer de tout son être comme si les archets des violons se fussent promenés sur ses nerfs. Elle n'avait pas assez d'yeux pour contempler les costumes, les décors, les personnages, les arbres peints qui tremblaient quand on marchait, et les toques de velours, les manteaux, les épées, toutes ces imaginations qui s'agitaient dans l'harmonie comme dans l'atmosphère d'un autre monde. Mais une jeune femme s'avança en jetant une bourse à un écuyer vert. Elle resta seule, et alors on entendit une flûte qui faisait comme un murmure de fontaine ou comme des gazouillements d'oiseau. Lucie entama d'un air brave sa cavatine en sol majeur; elle se plaignait d'amour, elle demandait des ailes. Emma, de même, aurait voulu, fuyant la vie, s'envoler dans une étreinte. Tout à coup, Edgar- Lagardy parut. Il avait une de ces pâleurs splendides qui donnent quelque chose de la majesté des marbres aux races ardentes du Midi. Sa taille vigoureuse était prise dans un pourpoint de couleur brune; un petit poignard ciselé lui battait sur la cuisse gauche, et il roulait des regards langoureusement en découvrant ses dents blanches. On disait qu'une princesse polonaise, l'écoutant un soir chanter sur la plage de Biarritz, où il radoubait des chaloupes, en était devenue amoureuse. Elle s'était ruinée à cause de lui. Il l'avait plantée là pour d'autres femmes, et cette célébrité sentimentale ne laissait pas que de servir à sa réputation artistique. Le cabotin diplomate avait même soin de faire toujours glisser dans les réclames une phrase poétique sur la fascination de sa personne et la sensibilité de son âme. Un bel organe, un imperturbable aplomb, plus de tempérament que d'intelligence et plus d'emphase que de lyrisme, achevaient de rehausser cette admirable nature de charlatan, où il y avait du coiffeur et du toréador. Dès la première scène, il enthousiasma. Il pressait Lucie dans ses bras, il la quittait, il revenait, il semblait désespéré: il avait des éclats de colère, puis des râles élégiaques d'une douceur infinie, et les notes s'échappaient de son cou nu, pleines de sanglots et de baisers. Emma se penchait pour le voir, égratignant avec ses ongles le velours de sa loge. Elle s'emplissait le coeur de ces lamentations mélodieuses qui se traînaient à l'accompagnement des contrebasses, comme des cris de naufragés dans le tumulte d'une tempête. Elle reconnaissait tous les enivrements et les angoisses dont elle avait manqué mourir. La voix de la chanteuse ne lui semblait être que le retentissement de sa conscience, et cette illusion qui la charmait quelque chose même de sa vie. Mais personne sur la terre ne l'avait aimée d'un pareil amour. Il ne pleurait pas comme Edgar, le dernier soir, au clair de lune, lorsqu'ils se disaient: «À demain; à demain!...» La salle craquait sous les bravos; on recommença la strette entière; les amoureux parlaient des fleurs de leur tombe, de serments, d'exil, de fatalité, d'espérances, et quand ils poussèrent l'adieu final, Emma jeta un cri aigu, qui se confondit avec la vibration des derniers accords. -- Pourquoi donc, demanda Bovary, ce seigneur est-il à la persécuter? -- Mais non, répondit-elle; c'est son amant. -- Pourtant il jure de se venger sur sa famille, tandis que l'autre, celui qui est venu tout à l'heure, disait: «J'aime Lucie et je m'en crois aimé.» D'ailleurs, il est parti avec son père, bras dessus, bras dessous. Car c'est bien son père, n'est-ce pas, le petit laid qui porte une plume de coq à son chapeau? Malgré les explications d'Emma, dès le duo récitatif où Gilbert expose à son maître Ashton ses abominables manoeuvres, Charles, en voyant le faux anneau de fiançailles qui doit abuser Lucie, crut que c'était un souvenir d'amour envoyé par Edgar. Il avouait, du reste, ne pas comprendre l'histoire, -- à cause de la musique -- qui nuisait beaucoup aux paroles. -- Qu'importe? dit Emma; tais-toi! -- C'est que j'aime, reprit-il en se penchant sur son épaule, à me rendre compte, tu sais bien. -- Tais-toi! tais-toi! fit-elle impatientée. Lucie s'avançait, à demi soutenue par ses femmes, une couronne d'oranger dans les cheveux, et plus pâle que le satin blanc de sa robe. Emma rêvait au jour de son mariage; et elle se revoyait là- bas, au milieu des blés, sur le petit sentier, quand on marchait vers l'église. Pourquoi donc n'avait-elle pas, comme celle-là, résisté, supplié? Elle était joyeuse, au contraire, sans s'apercevoir de l'abîme où elle se précipitait... Ah! si, dans la fraîcheur de sa beauté, avant les souillures du mariage et la désillusion de l'adultère, elle avait pu placer sa vie sur quelque grand coeur solide, alors la vertu, la tendresse, les voluptés et le devoir se confondant, jamais elle ne serait descendue d'une félicité si haute. Mais ce bonheur-là, sans doute, était un mensonge imaginé pour le désespoir de tout désir. Elle connaissait à présent la petitesse des passions que l'art exagérait. S'efforçant donc d'en détourner sa pensée, Emma voulait ne plus voir dans cette reproduction de ses douleurs qu'une fantaisie plastique bonne à amuser les yeux, et même elle souriait intérieurement d'une pitié dédaigneuse, quand au fond du théâtre, sous la portière de velours, un homme apparut en manteau noir. Son grand chapeau à l'espagnole tomba dans un geste qu'il fit; et aussitôt les instruments et les chanteurs entonnèrent le sextuor. Edgar, étincelant de furie, dominait tous les autres de sa voix plus claire. Ashton lui lançait en notes graves des provocations homicides, Lucie poussait sa plainte aiguë, Arthur modulait à l'écart des sons moyens, et la basse-taille du ministre ronflait comme un orgue, tandis que les voix de femmes, répétant ses paroles, reprenaient en choeur, délicieusement. Ils étaient tous sur la même ligne à gesticuler; et la colère, la vengeance, la jalousie, la terreur, la miséricorde et la stupéfaction s'exhalaient à la fois de leurs bouches entrouvertes. L'amoureux outragé brandissait son épée nue; sa collerette de guipure se levait par saccades, selon les mouvements de sa poitrine, et il allait de droite et de gauche, à grands pas, faisant sonner contre les planches les éperons vermeils de ses bottes molles, qui s'évasaient à la cheville. Il devait avoir, pensait-elle, un intarissable amour, pour en déverser sur la foule à si larges effluves. Toutes ses velléités de dénigrement s'évanouissaient sous la poésie du rôle qui l'envahissait, et, entraînée vers l'homme par l'illusion du personnage, elle tâcha de se figurer sa vie, cette vie retentissante, extraordinaire, splendide, et qu'elle aurait pu mener cependant, si le hasard l'avait voulu. Ils se seraient connus, ils se seraient aimés! Avec lui, par tous les royaumes de l'Europe, elle aurait voyagé de capitale en capitale, partageant ses fatigues et son orgueil, ramassant les fleurs qu'on lui jetait, brodant elle-même ses costumes; puis, chaque soir, au fond d'une loge, derrière la grille à treillis d'or, elle eût recueilli, béante, les expansions de cette âme qui n'aurait chanté que pour elle seule; de la scène, tout en jouant, il l'aurait regardée. Mais une folie la saisit: il la regardait, c'est sûr! Elle eut envie de courir dans ses bras pour se réfugier en sa force, comme dans l'incarnation de l'amour même, et de lui dire, de s'écrier: «Enlève-moi, emmène-moi, partons! À toi, à toi! toutes mes ardeurs et tous mes rêves!» Le rideau se baissa. L'odeur du gaz se mêlait aux haleines; le vent des éventails rendait l'atmosphère plus étouffante. Emma voulut sortir; la foule encombrait les corridors, et elle retomba dans son fauteuil avec des palpitations qui la suffoquaient. Charles, ayant peur de la voir s'évanouir, courut à la buvette lui chercher un verre d'orgeat. Il eut grand-peine à regagner sa place, car on lui heurtait les coudes à tous les pas, à cause du verre qu'il tenait entre ses mains, et même il en versa les trois quarts sur les épaules d'une Rouennaise en manches courtes, qui, sentant le liquide froid lui couler dans les reins, jeta des cris de paon, comme si on l'eût assassinée. Son mari, qui était un filateur, s'emporta contre le maladroit; et, tandis qu'avec son mouchoir elle épongeait les taches sur sa belle robe de taffetas cerise, il murmurait d'un ton bourru les mots d'indemnité, de frais, de remboursement. Enfin, Charles arriva près de sa femme, en lui disant tout essoufflé: -- J'ai cru, ma foi, que j'y resterais! Il y a un monde!... un monde!... Il ajouta: -- Devine un peu qui j'ai rencontré là-haut? M. Léon! -- Léon? -- Lui-même! Il va venir te présenter ses civilités. Et, comme il achevait ces mots, l'ancien clerc d'Yonville entra dans la loge. Il tendit sa main avec un sans-façon de gentilhomme: et madame Bovary machinalement avança la sienne, sans doute obéissant à l'attraction d'une volonté plus forte. Elle ne l'avait pas sentie depuis ce soir de printemps où il pleuvait sur les feuilles vertes, quand ils se dirent adieu, debout au bord de la fenêtre. Mais, vite, se rappelant à la convenance de la situation, elle secoua dans un effort cette torpeur de ses souvenirs et se mit à balbutier des phrases rapides. -- Ah! bonjour... Comment! vous voilà? -- Silence! cria une voix du parterre, car le troisième acte commençait. -- Vous êtes donc à Rouen? -- Oui. -- Et depuis quand? -- À la porte! à la porte! On se tournait vers eux; ils se turent. Mais, à partir de ce moment, elle n'écouta plus; et le choeur des conviés, la scène d'Ashton et de son valet, le grand duo en ré majeur, tout passa pour elle dans l'éloignement, comme si les instruments fussent devenus moins sonores et les personnages plus reculés; elle se rappelait les parties de cartes chez le pharmacien, et la promenade chez la nourrice, les lectures sous la tonnelle, les tête-à-tête au coin du feu, tout ce pauvre amour si calme et si long, si discret, si tendre, et qu'elle avait oublié cependant. Pourquoi donc revenait-il? quelle combinaison d'aventures le replaçait dans sa vie? Il se tenait derrière elle, s'appuyant de l'épaule contre la cloison; et, de temps à autre, elle se sentait frissonner sous le souffle tiède de ses narines qui lui descendait dans la chevelure. -- Est-ce que cela vous amuse? dit-il en se penchant sur elle de si près, que la pointe de sa moustache lui effleura la joue. Elle répondit nonchalamment: -- Oh! mon Dieu, non! pas beaucoup. Alors il fit la proposition de sortir du théâtre, pour aller prendre des glaces quelque part. -- Ah! pas encore! restons! dit Bovary. Elle a les cheveux dénoués: cela promet d'être tragique. Mais la scène de la folie n'intéressait point Emma, et le jeu de la chanteuse lui parut exagéré. -- Elle crie trop fort, dit-elle en se tournant vers Charles, qui écoutait. -- Oui... peut-être... un peu, répliqua-t-il, indécis entre la franchise de son plaisir et le respect qu'il portait aux opinions de sa femme. Puis Léon dit en soupirant -- Il fait une chaleur... -- Insupportable! c'est vrai. -- Es-tu gênée? demanda Bovary. -- Oui, j'étouffe; partons. M. Léon posa délicatement sur ses épaules son long châle de dentelle, et ils allèrent tous les trois s'asseoir sur le port, en plein air, devant le vitrage d'un café. Il fut d'abord question de sa maladie, bien qu'Emma interrompît Charles de temps à autre, par crainte, disait-elle, d'ennuyer M. Léon; et celui-ci leur raconta qu'il venait à Rouen passer deux ans dans une forte étude, afin de se rompre aux affaires, qui étaient différentes en Normandie de celles que l'on traitait à Paris. Puis il s'informa de Berthe, de la famille Homais, de la mère Lefrançois; et, comme ils n'avaient, en présence du mari, rien de plus à se dire, bientôt la conversation s'arrêta. Des gens qui sortaient du spectacle passèrent sur le trottoir, tout fredonnant ou braillant à plein gosier: O bel ange, ma Lucie! Alors Léon, pour faire le dilettante, se mit à parler musique. Il avait vu Tamburini, Rubini, Persiani, Grisi; et à côté d'eux, Lagardy, malgré ses grands éclats, ne valait rien. -- Pourtant, interrompit Charles qui mordait à petits coups son sorbet au rhum, on prétend qu'au dernier acte il est admirable tout à fait; je regrette d'être parti avant la fin, car ça commençait à m'amuser. -- Au reste, reprit le clerc, il donnera bientôt une autre représentation. Mais Charles répondit qu'ils s'en allaient dès le lendemain. -- À moins, ajouta-t-il en se tournant vers sa femme, que tu ne veuilles rester seule, mon petit chat? Et, changeant de manoeuvre devant cette occasion inattendue qui s'offrait à son espoir, le jeune homme entama l'éloge de Lagardy dans le morceau final. C'était quelque chose de superbe, de sublime! Alors Charles insista: -- Tu reviendrais dimanche. Voyons, décide-toi! tu as tort, si tu sens le moins du monde que cela te fait du bien. Cependant les tables, alentour, se dégarnissaient; un garçon vint discrètement se poster près d'eux; Charles qui comprit, tira sa bourse; le clerc le retint par le bras, et même n'oublia point de laisser, en plus, deux pièces blanches, qu'il fit sonner contre le marbre. -- Je suis fâché, vraiment, murmura Bovary, de l'argent que vous... L'autre eut un geste dédaigneux plein de cordialité, et, prenant son chapeau: -- C'est convenu, n'est-ce pas, demain, à six heures? Charles se récria encore une fois qu'il ne pouvait s'absenter plus longtemps; mais rien n'empêchait Emma... -- C'est que..., balbutia-t-elle avec un singulier sourire, je ne sais pas trop... -- Eh bien! tu réfléchiras, nous verrons, la nuit porte conseil... Puis à Léon, qui les accompagnait: -- Maintenant que vous voilà dans nos contrées, vous viendrez, j'espère de temps à autre, nous demander à dîner? Le clerc affirma qu'il n'y manquerait pas, ayant d'ailleurs besoin de se rendre à Yonville pour une affaire de son étude. Et l'on se sépara devant le passage Saint-Herbland, au moment où onze heures et demie sonnaient à la cathédrale. TROISIÈME PARTIE I M. Léon, tout en étudiant son droit, avait passablement fréquenté la Chaumière, où il obtint même de fort jolis succès près des grisettes, qui lui trouvaient l'air distingué. C'était le plus convenable des étudiants: il ne portait les cheveux ni trop longs ni trop courts, ne mangeait pas le 1er du mois l'argent de son trimestre, et se maintenait en de bons termes avec ses professeurs. Quant à faire des excès, il s'en était toujours abstenu, autant par pusillanimité que par délicatesse. Souvent, lorsqu'il restait à lire dans sa chambre, ou bien assis le soir sous les tilleuls du Luxembourg, il laissait tomber son Code par terre, et le souvenir d'Emma lui revenait. Mais peu à peu ce sentiment s'affaiblit, et d'autres convoitises s'accumulèrent par-dessus, bien qu'il persistât cependant à travers elles; car Léon ne perdait pas toute espérance, et il y avait pour lui comme une promesse incertaine qui se balançait dans l'avenir, tel qu'un fruit d'or suspendu à quelque feuillage fantastique. Puis, en la revoyant après trois années d'absence, sa passion se réveilla. Il fallait, pensa-t-il, se résoudre enfin à la vouloir posséder. D'ailleurs, sa timidité s'était usée au contact des compagnies folâtres, et il revenait en province, méprisant tout ce qui ne foulait pas d'un pied verni l'asphalte du boulevard. Auprès d'une Parisienne en dentelles, dans le salon de quelque docteur illustre, personnage à décorations et à voiture, le pauvre clerc, sans doute, eût tremblé comme un enfant; mais ici, à Rouen, sur le port, devant la femme de ce petit médecin, il se sentait à l'aise, sûr d'avance qu'il éblouirait. L'aplomb dépend des milieux où il se pose: on ne parle pas à l'entresol comme au quatrième étage, et la femme riche semble avoir autour d'elle, pour garder sa vertu, tous ses billets de banque, comme une cuirasse, dans la doublure de son corset. En quittant la veille au soir M. et madame Bovary, Léon, de loin, les avait suivis dans la rue; puis les ayant vus s'arrêter à la Croix rouge, il avait tourné les talons et passé toute la nuit à méditer un plan. Le lendemain donc, vers cinq heures, il entra dans la cuisine de l'auberge, la gorge serrée, les joues pâles, et avec cette résolution des poltrons que rien n'arrête. -- Monsieur n'y est point, répondit un domestique. Cela lui parut de bon augure. Il monta. Elle ne fut pas troublée à son abord; elle lui fit, au contraire, des excuses pour avoir oublié de lui dire où ils étaient descendus. -- Oh! je l'ai deviné, reprit Léon. -- Comment? Il prétendit avoir été guidé vers elle, au hasard, par un instinct. Elle se mit à sourire, et aussitôt, pour réparer sa sottise, Léon raconta qu'il avait passé sa matinée à la chercher successivement dans tous les hôtels de la ville. -- Vous vous êtes donc décidée à rester? ajouta-t-il. -- Oui, dit-elle, et j'ai eu tort. Il ne faut pas s'accoutumer à des plaisirs impraticables, quand on a autour de soi mille exigences... -- Oh! je m'imagine... -- Eh! non, car vous n'êtes pas une femme, vous. Mais les hommes avaient aussi leurs chagrins, et la conversation s'engagea par quelques réflexions philosophiques. Emma s'étendit beaucoup sur la misère des affections terrestres et l'éternel isolement où le coeur reste enseveli. Pour se faire valoir, ou par une imitation naïve de cette mélancolie qui provoquait la sienne, le jeune homme déclara s'être ennuyé prodigieusement tout le temps de ses études. La procédure l'irritait, d'autres vocations l'attiraient, et sa mère ne cessait, dans chaque lettre, de le tourmenter. Car ils précisaient de plus en plus les motifs de leur douleur, chacun, à mesure qu'il parlait, s'exaltant un peu dans cette confidence progressive. Mais ils s'arrêtaient quelquefois devant l'exposition complète de leur idée, et cherchaient alors à imaginer une phrase qui pût la traduire cependant. Elle ne confessa point sa passion pour un autre; il ne dit pas qu'il l'avait oubliée. Peut-être ne se rappelait-il plus ses soupers après le bal, avec des débardeuses; et elle ne se souvenait pas sans doute, des rendez-vous d'autrefois, quand elle courait le matin dans les herbes, vers le château de son amant. Les bruits de la ville arrivaient à peine jusqu'à eux; et la chambre semblait petite, tout exprès pour resserrer davantage leur solitude. Emma, vêtue d'un peignoir en basin, appuyait son chignon contre le dossier du vieux fauteuil; le papier jaune de la muraille faisait comme un fond d'or derrière elle; et sa tête nue se répétait dans la glace avec la raie blanche au milieu, et le bout de ses oreilles dépassant sous ses bandeaux. -- Mais pardon, dit-elle, j'ai tort! je vous ennuie avec mes éternelles plaintes! -- Non, jamais! jamais! -- Si vous saviez, reprit-elle, en levant au plafond ses beaux yeux qui roulaient une larme, tout ce que j'avais rêvé! -- Et moi, donc! Oh! j'ai bien souffert! Souvent je sortais, je m'en allais, je me traînais le long des quais, m'étourdissant au bruit de la foule sans pouvoir bannir l'obsession qui me poursuivait. Il y a sur le boulevard, chez un marchand d'estampes, une gravure italienne qui représente une Muse. Elle est drapée d'une tunique et elle regarde la lune, avec des myosotis sur sa chevelure dénouée. Quelque chose incessamment me poussait là; j'y suis resté des heures entières. Puis, d'une voix tremblante: -- Elle vous ressemblait un peu. Madame Bovary détourna la tête, pour qu'il ne vît pas sur ses lèvres l'irrésistible sourire qu'elle y sentait monter. -- Souvent, reprit-il, je vous écrivais des lettres qu'ensuite je déchirais. Elle ne répondait pas. Il continua: -- Je m'imaginais quelquefois qu'un hasard vous amènerait. J'ai cru vous reconnaître au coin des rues; et je courais après tous les fiacres où flottait à la portière un châle, un voile pareil au vôtre... Elle semblait déterminée à le laisser parler sans l'interrompre. Croisant les bras et baissant la figure, elle considérait la rosette de ses pantoufles, et elle faisait dans leur satin de petits mouvements, par intervalles, avec les doigts de son pied. Cependant, elle soupira: -- Ce qu'il y a de plus lamentable, n'est-ce pas, c'est de traîner, comme moi, une existence inutile? Si nos douleurs pouvaient servir à quelqu'un, on se consolerait dans la pensée du sacrifice! Il se mit à vanter la vertu, le devoir et les immolations silencieuses, ayant lui-même un incroyable besoin de dévouement qu'il ne pouvait assouvir. -- J'aimerais beaucoup, dit-elle, à être une religieuse d'hôpital. -- Hélas! répliqua-t-il, les hommes n'ont point de ces missions saintes, et je ne vois nulle part aucun métier..., à moins peut- être que celui de médecin... Avec un haussement léger de ses épaules, Emma l'interrompit pour se plaindre de sa maladie où elle avait manqué mourir; quel dommage! elle ne souffrirait plus maintenant. Léon tout de suite envia le calme du tombeau, et même, un soir, il avait écrit son testament en recommandant qu'on l'ensevelît dans ce beau couvre- pied, à bandes de velours, qu'il tenait d'elle; car c'est ainsi qu'ils auraient voulu avoir été, l'un et l'autre se faisant un idéal sur lequel ils ajustaient à présent leur vie passée. D'ailleurs, la parole est un laminoir qui allonge toujours les sentiments. Mais à cette invention du couvre-pied: -- Pourquoi donc? demanda-t-elle. -- Pourquoi? Il hésitait. -- Parce que je vous ai bien aimée! Et, s'applaudissant d'avoir franchi la difficulté, Léon, du coin de l'oeil, épia sa physionomie. Ce fut comme le ciel, quand un coup de vent chasse les nuages. L'amas des pensées tristes qui les assombrissaient parut se retirer de ses yeux bleus; tout son visage rayonna. Il attendait. Enfin elle répondit: -- Je m'en étais toujours doutée... Alors, ils se racontèrent les petits événements de cette existence lointaine, dont ils venaient de résumer, par un seul mot, les plaisirs et les mélancolies. Il se rappelait le berceau de clématite, les robes qu'elle avait portées, les meubles de sa chambre, toute sa maison. -- Et nos pauvres cactus, où sont-ils? -- Le froid les a tués cet hiver. -- Ah! que j'ai pensé à eux, savez-vous? Souvent je les revoyais comme autrefois, quand, par les matins d'été, le soleil frappait sur les jalousies... et j'apercevais vos deux bras nus qui passaient entre les fleurs. -- Pauvre ami! fit-elle en lui tendant la main. Léon, bien vite, y colla ses lèvres. Puis, quand il eut largement respiré: -- Vous étiez, dans ce temps-là, pour moi, je ne sais quelle force incompréhensible qui captivait ma vie. Une fois, par exemple, je suis venu chez vous; mais vous ne vous en souvenez pas, sans doute? -- Si, dit-elle. Continuez. -- Vous étiez en bas, dans l'antichambre, prête à sortir, sur la dernière marche; -- vous aviez même un chapeau à petites fleurs bleues; et, sans nulle invitation de votre part, malgré moi, je vous ai accompagnée. À chaque minute, cependant, j'avais de plus en plus conscience de ma sottise, et je continuais à marcher près de vous, n'osant vous suivre tout à fait, et ne voulant pas vous quitter. Quand vous entriez dans une boutique, je restais dans la rue, je vous regardais par le carreau défaire vos gants et compter la monnaie sur le comptoir. Ensuite vous avez sonné chez madame Tuvache, on vous a ouvert, et je suis resté comme un idiot devant la grande porte lourde, qui était retombée sur vous. Madame Bovary, en l'écoutant, s'étonnait d'être si vieille; toutes ces choses qui réapparaissaient lui semblaient élargir son existence; cela faisait comme des immensités sentimentales où elle se reportait; et elle disait de temps à autre, à voix basse et les paupières à demi fermées: -- Oui, c'est vrai!... c'est vrai!... c'est vrai... Ils entendirent huit heures sonner aux différentes horloges du quartier Beauvoisine, qui est plein de pensionnats, d'églises et de grands hôtels abandonnés. Ils ne se parlaient plus; mais ils sentaient, en se regardant, un bruissement dans leurs têtes, comme si quelque chose de sonore se fût réciproquement échappé, de leurs prunelles fixes. Ils venaient de se joindre les mains; et le passé, l'avenir, les réminiscences et les rêves, tout se trouvait confondu dans la douceur de cette extase. La nuit s'épaississait sur les murs, où brillaient encore, à demi perdues dans l'ombre, les grosses couleurs de quatre estampes représentant quatre scènes de la Tour de Nesle, avec une légende au bas, en espagnol et en français. Par la fenêtre à guillotine, on voyait un coin de ciel noir entre des toits pointus. Elle se leva pour allumer deux bougies sur la commode, puis elle vint se rasseoir. -- Eh bien... fit Léon. -- Eh bien? répondit-elle. Et il cherchait comment renouer le dialogue, interrompu, quand elle lui dit: -- D'où vient que personne, jusqu'à présent, ne m'a jamais exprimé des sentiments pareils? Le clerc se récria que les natures idéales étaient difficiles à comprendre. Lui, du premier coup d'oeil, il l'avait aimée; et il se désespérait en pensant au bonheur qu'ils auraient eu si, par une grâce du hasard, se rencontrant plus tôt, ils se fussent attachés l'un à l'autre d'une manière indissoluble. -- J'y ai songé quelquefois, reprit-elle. -- Quel rêve! murmura Léon. Et, maniant délicatement le liséré bleu de sa longue ceinture blanche, il ajouta: -- Qui nous empêche donc de recommencer? -- Non, mon ami, répondit-elle. Je suis trop vieille... vous êtes trop jeune... oubliez-moi! D'autres vous aimeront... vous les aimerez. -- Pas comme vous! s'écria-t-il. -- Enfant que vous êtes! Allons, soyons sage je le veux! Elle lui représenta les impossibilités de leur amour, et qu'ils devaient se tenir, comme autrefois, dans les simples termes d'une amitié fraternelle. Était-ce sérieusement qu'elle parlait ainsi? Sans doute qu'Emma n'en savait rien elle-même, tout occupée par le charme de la séduction et la nécessité de s'en défendre; et, contemplant le jeune homme d'un regard attendri, elle repoussait doucement les timides caresses que ses mains frémissantes essayaient. -- Ah! pardon, dit-il en se reculant. Et Emma fut prise d'un vague effroi, devant cette timidité, plus dangereuse pour elle que la hardiesse de Rodolphe quand il s'avançait les bras ouverts. Jamais aucun homme ne lui avait paru si beau. Une exquise candeur s'échappait de son maintien. Il baissait ses longs cils fins qui se recourbaient. Sa joue à l'épiderme suave rougissait -- pensait-elle: -- du désir de sa personne, et Emma sentait une invincible envie d'y porter ses lèvres. Alors, se penchant vers la pendule comme pour regarder l'heure: -- Qu'il est tard, mon Dieu! dit-elle; que nous bavardons! Il comprit l'allusion et chercha son chapeau. -- J'en ai même oublié le spectacle! Ce pauvre Bovary qui m'avait laissée tout exprès! M Lormeaux, de la rue Grand-Pont, devait m'y conduire avec sa femme. Et l'occasion était perdue, car elle partait dès le lendemain. -- Vrai? fit Léon. -- Oui. -- Il faut pourtant que je vous voie encore, reprit-il; j'avais à vous dire... -- Quoi? -- Une chose... grave, sérieuse. Eh! non, d'ailleurs, vous ne partirez pas, c'est impossible! Si vous saviez... Écoutez-moi... Vous ne m'avez donc pas compris? vous n'avez pas deviné?... -- Cependant vous parlez bien, dit Emma. -- Ah! des plaisanteries! Assez, assez! Faites, par pitié, que je vous revoie... une fois... une seule. -- Eh bien... Elle s'arrêta; puis, comme se ravisant: -- Oh! pas ici! -- Où vous voudrez. -- Voulez-vous... Elle parut réfléchir, et, d'un ton bref: -- Demain, à onze heures, dans la cathédrale. -- J'y serai! s'écria-t-il en saisissant ses mains, qu'elle dégagea. Et, comme ils se trouvaient debout tous les deux, lui placé derrière elle et Emma baissant la tête, il se pencha vers son cou et la baisa longuement à la nuque. -- Mais vous êtes fou! ah! vous êtes fou! disait-elle avec de petits rires sonores, tandis que les baisers se multipliaient. Alors, avançant la tête par-dessus son épaule, il sembla chercher le consentement de ses yeux. Ils tombèrent sur lui, pleins d'une majesté glaciale. Léon fit trois pas en arrière, pour sortir. Il resta sur le seuil. Puis il chuchota d'une voix tremblante: -- À demain. Elle répondit par un signe de tête, et disparut comme un oiseau dans la pièce à côté. Emma, le soir, écrivit au clerc une interminable lettre où elle se dégageait du rendez-vous: tout maintenant était fini, et ils ne devaient plus, pour leur bonheur, se rencontrer. Mais, quand la lettre fut close, comme elle ne savait pas l'adresse de Léon, elle se trouva fort embarrassée. -- Je la lui donnerai moi-même, se dit-elle; il viendra. Léon, le lendemain, fenêtre ouverte et chantonnant sur son balcon, vernit lui-même ses escarpins, et à plusieurs couches. Il passa un pantalon blanc, des chaussettes fines, un habit vert, répandit dans son mouchoir tout ce qu'il possédait de senteurs, puis, s'étant fait friser, se défrisa, pour donner à sa chevelure plus d'élégance naturelle. -- Il est encore trop tôt! pensa-t-il en regardant le coucou du perruquier, qui marquait neuf heures. Il lut un vieux journal de modes, sortit, fuma un cigare, remonta trois rues, songea qu'il était temps et se dirigea lestement vers le parvis Notre-Dame. C'était par un beau matin d'été. Des argenteries reluisaient aux boutiques des orfèvres, et la lumière qui arrivait obliquement sur la cathédrale posait des miroitements à la cassure des pierres grises; une compagnie d'oiseaux tourbillonnaient dans le ciel bleu, autour des clochetons à trèfles; la place, retentissante de cris, sentait les fleurs qui bordaient son pavé, roses, jasmins, oeillets, narcisses et tubéreuses, espacés inégalement par des verdures humides, de l'herbe-au-chat et du mouron pour les oiseaux; la fontaine, au milieu, gargouillait, et, sous de larges parapluies, parmi des cantaloups s'étageant en pyramides, des marchandes, nu-tête, tournaient dans du papier des bouquets de violettes. Le jeune homme en prit un. C'était la première fois qu'il achetait des fleurs pour une femme; et sa poitrine, en les respirant, se gonfla d'orgueil, comme si cet hommage qu'il destinait à une autre se fût retourné vers lui. Cependant il avait peur d'être aperçu; il entra résolument dans l'église. Le Suisse, alors, se tenait sur le seuil, au milieu du portail à gauche, au-dessous de la Marianne dansant plumet en tête, rapière au mollet, canne au poing, plus majestueux qu'un cardinal et reluisant comme un saint ciboire. Il s'avança vers Léon, et, avec ce sourire de bénignité pateline que prennent les ecclésiastiques lorsqu'ils interrogent les enfants: -- Monsieur, sans doute, n'est pas d'ici? Monsieur désire voir les curiosités de l'église? -- Non, dit l'autre. Et il fit d'abord le tour des bas-côtés. Puis il vint regarder sur la place. Emma n'arrivait pas. Il remonta jusqu'au choeur. La nef se mirait dans les bénitiers pleins, avec le commencement des ogives et quelques portions de vitrail. Mais le reflet des peintures, se brisant au bord du marbre, continuait plus loin, sur les dalles, comme un tapis bariolé. Le grand jour du dehors s'allongeait dans l'église en trois rayons énormes, par les trois portails ouverts. De temps à autre, au fond, un sacristain passait en faisant devant l'autel l'oblique génuflexion des dévots pressés. Les lustres de cristal pendaient immobiles. Dans le choeur, une lampe d'argent brûlait; et, des chapelles latérales, des parties sombres de l'église, il s'échappait quelquefois comme des exhalaisons de soupirs, avec le son d'une grille qui retombait, en répercutant son écho sous les hautes voûtes. Léon, à pas sérieux, marchait auprès des murs. Jamais la vie ne lui avait paru si bonne. Elle allait venir tout à l'heure, charmante, agitée, épiant derrière elle les regards qui la suivaient, -- et avec sa robe à volants, son lorgnon d'or, ses bottines minces, dans toute sorte d'élégances dont il n'avait pas goûté, et dans l'ineffable séduction de la vertu qui succombe. L'église, comme un boudoir gigantesque, se disposait autour d'elle; les voûtes s'inclinaient pour recueillir dans l'ombre la confession de son amour; les vitraux resplendissaient pour illuminer son visage, et les encensoirs allaient brûler pour qu'elle apparût comme un ange, dans la fumée des parfums. Cependant elle ne venait pas. Il se plaça sur une chaise et ses yeux rencontrèrent un vitrage bleu où l'on voit des bateliers qui portent des corbeilles. Il le regarda longtemps, attentivement, et il comptait les écailles des poissons et les boutonnières des pourpoints, tandis, que sa pensée vagabondait à la recherche d'Emma. Le Suisse, à l'écart, s'indignait intérieurement contre cet individu, qui se permettait d'admirer seul la cathédrale. Il lui semblait se conduire d'une façon monstrueuse, le voler en quelque sorte, et presque commettre un sacrilège. Mais un froufrou de soie sur les dalles, la bordure d'un chapeau, un camail noir... C'était elle! Léon se leva et courut à sa rencontre. Emma était pâle. Elle marchait vite. -- Lisez! dit-elle en lui tendant un papier... Oh non! Et brusquement elle retira sa main, pour entrer dans la chapelle de la Vierge, où, s'agenouillant contre une chaise, elle se mit en prière. Le jeune homme fut irrité de cette fantaisie bigote; puis il éprouva pourtant un certain charme à la voir, au milieu du rendez- vous, ainsi perdue dans les oraisons comme une marquise andalouse; puis il ne tarda pas à s'ennuyer, car elle n'en finissait. Emma priait, ou plutôt s'efforçait de prier, espérant qu'il allait lui descendre du ciel quelque résolution subite; et, pour attirer le secours divin, elle s'emplissait les yeux des splendeurs du tabernacle, elle aspirait le parfum des juliennes blanches épanouies dans les grands vases, et prêtait l'oreille au silence de l'église, qui ne faisait qu'accroître le tumulte de son coeur. Elle se relevait, et ils allaient partir, quand le Suisse s'approcha vivement, en disant: -- Madame, sans doute, n'est pas d'ici? Madame désire voir les curiosités de l'église? -- Eh non! s'écria le clerc. -- Pourquoi pas? reprit-elle. Car elle se raccrochait de sa vertu chancelante à la Vierge, aux sculptures, aux tombeaux, à toutes les occasions. Alors, afin de procéder dans l'ordre, le Suisse les conduisit jusqu'à l'entrée près de la place, où, leur montrant avec sa canne un grand cercle de pavés noirs, sans inscriptions ni ciselures: -- Voilà, fit-il majestueusement, la circonférence de la belle cloche d'Amboise. Elle pesait quarante mille livres. Il n'y avait pas sa pareille dans toute l'Europe. L'ouvrier qui l'a fondue en est mort de joie... -- Partons, dit Léon. Le bonhomme se remit en marche; puis, revenu à la chapelle de la Vierge, il étendit les bras dans un geste synthétique de démonstration, et, plus orgueilleux qu'un propriétaire campagnard vous montrant ses espaliers: -- Cette simple dalle recouvre Pierre de Brézé, seigneur de la Varenne et de Brissac, grand maréchal de Poitou et gouverneur de Normandie, mort à la bataille de Montlhéry, le 16 juillet 1465. Léon, se mordant les lèvres, trépignait. -- Et, à droite, ce gentilhomme tout bardé de fer, sur un cheval qui se cabre, est son petit-fils Louis de Brézé, seigneur de Breval et de Montchauvet, comte de Maulevrier, baron de Mauny, chambellan du roi, chevalier de l'Ordre et pareillement gouverneur de Normandie, mort le 23 juillet 1531, un dimanche, comme l'inscription porte; et, au-dessous, cet homme prêt à descendre au tombeau vous figure exactement le même. Il n'est point possible, n'est-ce pas, de voir une plus parfaite représentation du néant? Madame Bovary prit son lorgnon. Léon, immobile, la regardait, n'essayant même plus de dire un seul mot, de faire un seul geste, tant il se sentait découragé devant ce double parti pris de bavardage et d'indifférence. L'éternel guide continuait: -- Près de lui, cette femme à genoux qui pleure est son épouse Diane de Poitiers, comtesse de Brézé, duchesse de Valentinois, née en 1499, morte en 1566; et, à gauche, celle qui porte un enfant, la sainte Vierge. Maintenant, tournez-vous de ce côté: voici les tombeaux d'Amboise. Ils ont été tous les deux cardinaux et archevêques de Rouen. Celui-là était ministre du roi Louis XII. Il a fait beaucoup de bien à la Cathédrale. On a trouvé dans son testament trente mille écus d'or pour les pauvres. Et, sans s'arrêter, tout en parlant, il les poussa dans une chapelle encombrée par des balustrades, en dérangea quelques-unes, et découvrit une sorte de bloc, qui pouvait bien avoir été une statue mal faite. -- Elle décorait autrefois, dit-il avec un long gémissement, la tombe de Richard Coeur de Lion, roi d'Angleterre et duc de Normandie. Ce sont les calvinistes, monsieur, qui vous l'ont réduite en cet état. Ils l'avaient, par méchanceté, ensevelie dans de la terre, sous le siège épiscopal de Monseigneur. Tenez, voici la porte par où il se rend à son habitation, Monseigneur. Passons voir les vitraux de la Gargouille. Mais Léon tira vivement une pièce blanche de sa poche et saisit Emma par le bras. Le Suisse demeura tout stupéfait, ne comprenant point cette munificence intempestive, lorsqu'il restait encore à l'étranger tant de choses à voir. Aussi, le rappelant: -- Eh! monsieur. La flèche! la flèche!... -- Merci, fit Léon. -- Monsieur a tort! Elle aura quatre cent quarante pieds, neuf de moins que la grande pyramide d'Égypte. Elle est toute en fonte, elle... Léon fuyait; car il lui semblait que son amour, qui, depuis deux heures bientôt, s'était immobilisé dans l'église comme les pierres, allait maintenant s'évaporer, telle qu'une fumée, par cette espèce de tuyau tronqué, de cage oblongue, de cheminée à jour, qui se hasarde si grotesquement sur la cathédrale comme la tentative extravagante de quelque chaudronnier fantaisiste. -- Où allons-nous donc? disait-elle. Sans répondre, il continuait à marcher d'un pas rapide, et déjà madame Bovary trempait son doigt dans l'eau bénite, quand ils entendirent derrière eux un grand souffle haletant, entrecoupé régulièrement par le rebondissement d'une canne. Léon se détourna. -- Monsieur! -- Quoi? Et il reconnut le Suisse, portant sous son bras et maintenant en équilibre contre son ventre une vingtaine environ de forts volumes brochés. C'étaient les ouvrages qui frottaient de la cathédrale. -- Imbécile! grommela Léon s'élançant hors de l'église. Un gamin polissonnait sur le parvis: -- Va me chercher un fiacre! L'enfant partit comme une balle, par la rue des Quatre-Vents; alors ils restèrent seuls quelques minutes, face à face et un peu embarrassés. -- Ah! Léon!... Vraiment..., je ne sais... si je dois...! Elle minaudait. Puis, d'un air sérieux: -- C'est très inconvenant, savez-vous? -- En quoi? répliqua le clerc. Cela se fait à Paris! Et cette parole, comme un irrésistible argument, la détermina. Cependant le fiacre n'arrivait pas. Léon avait peur qu'elle ne rentrât dans l'église. Enfin le fiacre parut. -- Sortez du moins par le portail du nord! leur cria le Suisse, qui était resté sur le seuil, pour voir la Résurrection, le Jugement dernier, le Paradis, le Roi David, et les Réprouvés dans les flammes d'enfer. -- Où Monsieur va-t-il? demanda le cocher. -- Où vous voudrez! dit Léon poussant Emma dans la voiture. Et la lourde machine se mit en route Elle descendit la rue Grand-Pont, traversa la place des Arts, le quai Napoléon, le pont Neuf et s'arrêta court devant la statue de Pierre Corneille. -- Continuez! fit une voix qui sortait de l'intérieur. La voiture repartit, et, se laissant, dès le carrefour La Fayette, emporter par la descente, elle entra au grand galop dans la gare du chemin de fer. -- Non, tout droit! cria la même voix. Le fiacre sortit des grilles, et bientôt, arrivé sur le Cours, trotta doucement, au milieu des grands ormes. Le cocher s'essuya le front, mit son chapeau de cuir entre ses jambes et poussa la voiture en dehors des contre-allées, au bord de l'eau, près du gazon. Elle alla le long de la rivière, sur le chemin de halage pavé de cailloux secs, et, longtemps, du côté d'Oyssel, au delà des îles. Mais tout à coup, elle s'élança d'un bond à travers Quatremares, Sotteville, la Grande-Chaussée, la rue d'Elbeuf, et fit sa troisième halte devant le jardin des plantes. -- Marchez donc! s'écria la voix plus furieusement. Et aussitôt, reprenant sa course, elle passa par Saint-Sever, par le quai des Curandiers, par le quai aux Meules, encore une fois par le pont, par la place du Champ-de-Mars et derrière les jardins de l'hôpital, où des vieillards en veste noire se promènent au soleil, le long d'une terrasse toute verdie par des lierres. Elle remonta le boulevard Bouvreuil, parcourut le boulevard Cauchoise, puis tout le Mont-Riboudet jusqu'à la côte de Deville. Elle revint; et alors, sans parti pris ni direction, au hasard, elle vagabonda. On la vit à Saint-Pol, à Lescure, au mont Gargan, à la Rouge-Mare, et place du Gaillard-bois; rue Maladrerie, rue Dinanderie, devant Saint-Romain, Saint-Vivien, Saint-Maclou, Saint-Nicaise, -- devant la Douane, -- à la basse Vieille-Tour, aux Trois-Pipes et au Cimetière Monumental. De temps à autre, le cocher sur son siège jetait aux cabarets des regards désespérés. Il ne comprenait pas quelle fureur de la locomotion poussait ces individus à ne vouloir point s'arrêter. Il essayait quelquefois, et aussitôt il entendait derrière lui partir des exclamations de colère. Alors il cinglait de plus belle ses deux rosses tout en sueur, mais sans prendre garde aux cahots, accrochant par-ci par- là, ne s'en souciant, démoralisé, et presque pleurant de soif, de fatigue et de tristesse. Et sur le port, au milieu des camions et des barriques, et dans les rues, au coin des bornes, les bourgeois ouvraient de grands yeux ébahis devant cette chose si extraordinaire en province, une voiture à stores tendus, et qui apparaissait ainsi continuellement, plus close qu'un tombeau et ballottée comme un navire. Une fois, au milieu du jour, en pleine campagne, au moment où le soleil dardait le plus fort contre les vieilles lanternes argentées, une main nue passa sous les petits rideaux de toile jaune et jeta des déchirures de papier, qui se dispersèrent au vent et s'abattirent plus loin, comme des papillons blancs, sur un champ de trèfles rouges tout en fleur. Puis, vers six heures, la voiture s'arrêta dans une ruelle du quartier Beauvoisine, et une femme en descendit qui marchait le voile baissé, sans détourner la tête. II En arrivant à l'auberge, madame Bovary fut étonnée de ne pas apercevoir la diligence. Hivert, qui l'avait attendue cinquante- trois minutes, avait fini par s'en aller. Rien pourtant ne la forçait à partir; mais elle avait donné sa parole qu'elle reviendrait le soir même. D'ailleurs, Charles l'attendait; et déjà elle se sentait au coeur cette lâche docilité qui est, pour bien des femmes, comme le châtiment tout à la fois et la rançon de l'adultère. Vivement elle fit sa malle, paya la note, prit dans la cour un cabriolet, et, pressant le palefrenier, l'encourageant, s'informant à toute minute de l'heure et des kilomètres parcourus, parvint à rattraper l'Hirondelle vers les premières maisons de Quincampoix. À peine assise dans son coin, elle ferma les yeux et les rouvrit au bas de la côte, où elle reconnut de loin Félicité, qui se tenait en vedette devant la maison du maréchal. Hivert retint ses chevaux, et la cuisinière, se haussant jusqu'au vasistas, dit mystérieusement: -- Madame il faut que vous alliez tout de suite chez M. Homais. C'est pour quelque chose de pressé. Le village était silencieux comme d'habitude. Au coin des rues, il y avait de petits tas roses qui fumaient l'air, c'était le moment des confitures, et tout le monde à Yonville, confectionnait sa provision le même jour. Mais on admirait devant la boutique du pharmacien, un tas beaucoup plus large, et qui dépassait les autres de la supériorité qu'une officine doit avoir sur les fourneaux bourgeois, un besoin général sur des fantaisies individuelles. Elle entra. Le grand fauteuil était renversé, et même le Fanal de Rouen gisait par terre, étendu entre les deux pilons. Elle poussa la porte du couloir; et, au milieu de la cuisine, parmi les jarres brunes pleines de groseilles égrenées, du sucre râpé, du sucre en morceaux, des balances sur la table, des bassines sur le feu, elle aperçut tous les Homais, grands et petits, avec des tabliers qui leur montaient jusqu'au menton et tenant des fourchettes à la main. Justin, debout, baissait la tête, et le pharmacien criait: -- Qui t'avait dit de l'aller chercher dans le capharnaüm? -- Qu'est-ce donc? qu'y a-t-il? -- Ce qu'il y a? répondit l'apothicaire. On fait des confitures: elles cuisent; mais elles allaient déborder à cause du bouillon trop fort, et je commande une autre bassine. Alors, lui, par mollesse, par paresse, a été prendre, suspendue à son clou dans mon laboratoire, la clef du capharnaüm! L'apothicaire appelait ainsi un cabinet, sous les toits, plein des ustensiles et des marchandises de sa profession. Souvent il y passait seul de longues heures à étiqueter, à transvaser, à reficeler; et il le considérait non comme un simple magasin, mais comme un véritable sanctuaire, d'où s'échappaient ensuite, élaborées par ses mains, toutes sortes de pilules, bols, tisanes, lotions et potions, qui allaient répandre aux alentours sa célébrité. Personne au monde n'y mettait les pieds; et il le respectait si fort, qu'il le balayait lui-même. Enfin, si la pharmacie, ouverte à tout venant, était l'endroit où il étalait son orgueil, le capharnaüm était le refuge où, se concentrant égoïstement, Homais se délectait dans l'exercice de ses prédilections; aussi l'étourderie de Justin lui paraissait-elle monstrueuse d'irrévérence; et, plus rubicond que les groseilles, il répétait: -- Oui, du capharnaüm! La clef qui enferme les acides avec les alcalis caustiques! Avoir été prendre une bassine de réserve! une bassine à couvercle! et dont jamais peut-être je ne me servirai! Tout a son importance dans les opérations délicates de notre art! Mais que diable! il faut établir des distinctions et ne pas employer à des usages presque domestiques ce qui est destiné pour les pharmaceutiques! C'est comme si on découpait une poularde avec un scalpel, comme si un magistrat... -- Mais calme-toi! disait madame Homais. Et Athalie, le tirant par sa redingote -- Papa! papa! -- Non, laissez-moi! reprenait l'apothicaire, laissez-moi! fichtre! Autant s'établir, épicier, ma parole d'honneur! Allons, va! ne respecte rien! casse! brise! lâche les sangsues! brûle la guimauve! marine des cornichons dans les bocaux! lacère les bandages! -- Vous aviez pourtant... dit Emma. -- Tout à l'heure! -- Sais-tu à quoi tu t'exposais?... N'as-tu rien vu, dans le coin, à gauche, sur la troisième tablette? Parle, réponds, articule quelque chose! -- Je ne... sais pas, balbutia le jeune garçon. -- Ah! tu ne sais pas! Eh bien, je sais, moi! Tu as vu une bouteille, en verre bleu, cachetée avec de la cire jaune, qui contient une poudre blanche, sur laquelle même j'avais écrit: Dangereux! et sais-tu ce qu'il y avait dedans? De l'arsenic! et tu vas toucher à cela! prendre une bassine qui est à côté! -- À côté! s'écria madame Homais en joignant les mains. De l'arsenic? Tu pouvais nous empoisonner tous! Et les enfants se mirent à pousser des cris, comme s'ils avaient déjà senti dans leurs entrailles d'atroces douleurs. -- Ou bien empoisonner un malade! continuait l'apothicaire. Tu voulais donc que j'allasse sur le banc des criminels, en cour d'assises? me voir traîner à l'échafaud? Ignores-tu le soin que j'observe dans les manutentions, quoique j'en aie cependant une furieuse habitude. Souvent je m'épouvante moi-même, lorsque je pense à ma responsabilité! car le gouvernement nous persécute, et l'absurde législation qui nous régit est comme une véritable épée de Damoclès suspendue sur notre tête! Emma ne songeait plus à demander ce qu'on lui voulait, et le pharmacien poursuivait en phrases haletantes: -- Voilà comme tu reconnais les bontés qu'on a pour toi! voilà comme tu me récompenses des soins tout paternels que je te prodigue! Car, sans moi, où serais-tu? que ferais-tu? Qui te fournit la nourriture, l'éducation, l'habillement, et tous les moyens de figurer un jour, avec honneur dans les rangs de la société! Mais il faut pour cela suer ferme sur l'aviron, et acquérir, comme on dit, du cal aux mains. _Fabricando fil faber, age quod agis._ Il citait du latin, tant il était exaspéré. Il eût cité du chinois et du groenlandais, s'il eût connu ces deux langues; car il se trouvait dans une de ces crises où l'âme entière montre indistinctement ce qu'elle enferme, comme l'Océan, qui, dans les tempêtes, s'entrouvre depuis les fucus de son rivage jusqu'au sable de ses abîmes. Et il reprit -- Je commence à terriblement me repentir de m'être chargé de ta personne! J'aurais certes mieux fait de te laisser autrefois croupir dans ta misère et dans la crasse où tu es né! Tu ne seras jamais bon qu'à être un gardeur de bêtes à cornes! Tu n'as nulle aptitude pour les sciences! à peine si tu sais coller une étiquette! Et tu vis là, chez moi, comme un chanoine, comme un coq en pâte, à te goberger! Mais Emma, se tournant vers madame Homais: -- On m'avait fait venir... -- Ah! mon Dieu! interrompit d'un air triste la bonne dame, comment vous dirai-je bien?... C'est un malheur! Elle n'acheva pas. L'apothicaire tonnait: Vide-la! écure-la! reporte-la! dépêche-toi donc! Et, secouant Justin par le collet de son bourgeron, il fit tomber un livre de sa poche. L'enfant se baissa. Homais fut plus prompt, et, ayant ramassé le volume, il le contemplait, les yeux écarquillés, la mâchoire ouverte. -- L'amour... conjugal! dit-il en séparant lentement ces deux mots. Ah! très bien! très bien! très joli! Et des gravures!... Ah! c'est trop fort! Madame Homais s'avança. -- Non! n'y touche pas! Les enfants voulurent voir les images. -- Sortez! fit-il impérieusement. Et ils sortirent. Il marcha d'abord de long en large, à grands pas, gardant le volume ouvert entre ses doigts, roulant les yeux, suffoqué, tuméfié, apoplectique. Puis il vint droit à son élève, et, se plantant devant lui les bras croisés: -- Mais tu as donc tous les vices, petit malheureux?... Prends garde, tu es sur une pente!... Tu n'as donc pas réfléchi qu'il pouvait, ce livre infâme, tomber entre les mains de mes enfants, mettre l'étincelle dans leur cerveau, ternir la pureté d'Athalie, corrompre Napoléon! Il est déjà formé comme un homme. Es-tu bien sûr, au moins, qu'ils ne l'aient pas lu? peux-tu me certifier...? -- Mais enfin, monsieur, fit Emma, vous aviez à me dire...? -- C'est vrai, madame... Votre beau-père est mort! En effet, le sieur Bovary père venait de décéder l'avant-veille, tout à coup, d'une attaque d'apoplexie, au sortir de table; et, par excès de précaution pour la sensibilité d'Emma, Charles avait prié M. Homais de lui apprendre avec ménagement cette horrible nouvelle. Il avait médité sa phrase, il l'avait arrondie, polie, rythmée; c'était un chef-d'oeuvre de prudence et de transitions, de tournures fines et de délicatesse; mais la colère avait emporté la rhétorique. Emma, renonçant à avoir aucun détail, quitta donc la pharmacie; car M. Homais avait repris le cours de ses vitupérations. Il se calmait cependant, et, à présent, il grommelait d'un ton paterne, tout en s'éventant avec son bonnet grec: -- Ce n'est pas que je désapprouve entièrement l'ouvrage! L'auteur était médecin. Il y a là-dedans certains côtés scientifiques qu'il n'est pas mal à un homme de connaître et, j'oserais dire, qu'il faut qu'un homme connaisse. Mais plus tard, plus tard! Attends du moins que tu sois homme toi-même et que ton tempérament soit fait. Au coup de marteau d'Emma, Charles, qui l'attendait, s'avança les bras ouverts et lui dit avec des larmes dans la voix: -- Ah! ma chère amie... Et il s'inclina doucement pour l'embrasser. Mais, au contact de ses lèvres, le souvenir de l'autre la saisit, et elle se passa la main sur son visage en frissonnant. Cependant elle répondit: -- Oui, je sais..., je sais... Il lui montra la lettre où sa mère narrait l'événement, sans aucune hypocrisie sentimentale. Seulement, elle regrettait que son mari n'eût pas reçu les secours de la religion, étant mort à Doudeville, dans la rue, sur le seuil d'un café, après un repas patriotique avec d'anciens officiers. Emma rendit la lettre; puis, au dîner, par savoir-vivre, elle affecta quelque répugnance. Mais comme il la reforçait, elle se mit résolument à manger, tandis que Charles, en face d'elle, demeurait immobile, dans une posture accablée. De temps à autre, relevant la tête, il lui envoyait un long regard tout plein de détresse. Une fois il soupira: -- J'aurais voulu le revoir encore! Elle se taisait. Enfin, comprenant qu'il fallait parler: -- Quel âge avait-il, ton père? -- Cinquante-huit ans! -- Ah! Et ce fut tout. Un quart d'heure après, il ajouta: -- Ma pauvre mère?... que va-t-elle devenir, à présent? Elle fit un geste d'ignorance. À la voir si taciturne, Charles la supposait affligée et il se contraignait à ne rien dire, pour ne pas aviver cette douleur qui l'attendrissait. Cependant, secouant la sienne: -- T'es-tu bien amusée hier? demanda-t-il. -- Oui. Quand la nappe fut ôtée, Bovary ne se leva pas, Emma non plus; et, à mesure qu'elle l'envisageait, la monotonie de ce spectacle bannissait peu à peu tout apitoiement de son coeur. Il lui semblait chétif, faible, nul, enfin être un pauvre homme, de toutes les façons. Comment se débarrasser de lui? Quelle interminable soirée! Quelque chose de stupéfiant comme une vapeur d'opium l'engourdissait. Ils entendirent dans le vestibule le bruit sec d'un bâton sur les planches. C'était Hippolyte qui apportait les bagages de Madame. Pour les déposer, il décrivit péniblement un quart de cercle avec son pilon. -- Il n'y pense même plus! se disait-elle en regardant le pauvre diable, dont la grosse chevelure rouge dégouttait de sueur. Bovary cherchait un patard au fond de sa bourse; et, sans paraître comprendre tout ce qu'il y avait pour lui d'humiliation dans la seule présence de cet homme qui se tenait là, comme le reproche personnifié de son incurable ineptie: -- Tiens! tu as un joli bouquet! dit-il en remarquant sur la cheminée les violettes de Léon. -- Oui, fit-elle avec indifférence; c'est un bouquet que j'ai acheté tantôt... à une mendiante. Charles prit les violettes, et, rafraîchissant dessus ses yeux tout rouges de larmes, il les humait délicatement. Elle les retira vite de sa main, et alla les porter dans un verre d'eau. Le lendemain, madame Bovary mère arriva. Elle et son fils pleurèrent beaucoup. Emma, sous prétexte d'ordres à donner, disparut. Le jour d'après, il fallut aviser ensemble aux affaires de deuil. On alla s'asseoir, avec les boîtes à ouvrage, au bord de l'eau, sous la tonnelle. Charles pensait à son père, et il s'étonnait de sentir tant d'affection pour cet homme qu'il avait cru jusqu'alors n'aimer que très médiocrement. Madame Bovary mère pensait à son mari. Les pires jours d'autrefois lui réapparaissaient enviables. Tout s'effaçait sous le regret instinctif d'une si longue habitude; et, de temps à autre, tandis qu'elle poussait son aiguille, une grosse larme descendait le long de son nez et s'y tenait un moment suspendue. Emma pensait qu'il y avait quarante-huit heures à peine, ils étaient ensemble, loin du monde, tout en ivresse, et n'ayant pas assez d'yeux pour se contempler. Elle tâchait de ressaisir les plus imperceptibles détails de cette journée disparue. Mais la présence de la belle-mère et du mari la gênait. Elle aurait voulu ne rien entendre, ne rien voir, afin de ne pas déranger le recueillement de son amour qui allait se perdant, quoi qu'elle fît, sous les sensations extérieures. Elle décousait la doublure d'une robe, dont les bribes s'éparpillaient autour d'elle; la mère Bovary, sans lever les yeux, faisait crier ses ciseaux, et Charles, avec ses pantoufles de lisière et sa vieille redingote brune qui lui servait de robe de chambre, restait les deux mains dans ses poches et ne parlait pas non plus; près d'eux, Berthe, en petit tablier blanc, raclait avec sa pelle le sable des allées. Tout à coup, ils virent entrer par la barrière M. Lheureux, le marchand d'étoffes. Il venait offrir ses services, eu égard à la fatale circonstance. Emma répondit qu'elle croyait pouvoir s'en passer. Le marchand ne se tint pas pour battu. -- Mille excuses, dit-il; je désirerais avoir un entretien particulier. Puis, d'une voix basse: -- C'est relativement à cette affaire..., vous savez? Charles devint cramoisi jusqu'aux oreilles. -- Ah! oui..., effectivement. Et, dans son trouble, se tournant vers sa femme: -- Ne pourrais-tu pas..., ma chérie...? Elle parut le comprendre, car elle se leva, et Charles dit à sa mère: -- Ce n'est rien! Sans doute quelque bagatelle de ménage. Il ne voulait point qu'elle connût l'histoire du billet, redoutant ses observations. Dès qu'ils furent seuls, M. Lheureux se mit, en termes assez nets, à féliciter Emma sur la succession, puis à causer de choses indifférentes, des espaliers, de la récolte et de sa santé à lui, qui allait toujours couci-couci, entre le zist et le zest. En effet, il se donnait un mal de cinq cents diables, bien qu'il ne fît pas, malgré les propos du monde, de quoi avoir seulement du beurre sur son pain. Emma le laissait parler. Elle s'ennuyait si prodigieusement depuis deux jours! -- Et vous voilà tout à fait rétablie? continuait-il. Ma foi, j'ai vu votre pauvre mari dans de beaux états! C'est un brave garçon, quoique nous ayons eu ensemble des difficultés. Elle demanda lesquelles, car Charles lui avait caché la contestation des fournitures. -- Mais vous le savez bien! fit Lheureux. C'était pour vos petites fantaisies, les boîtes de voyage. Il avait baissé son chapeau sur ses yeux, et, les deux mains derrière le dos, souriant et sifflotant, il la regardait en face, d'une manière insupportable. Soupçonnait-il quelque chose? Elle demeurait perdue dans toutes sortes d'appréhensions. À la fin pourtant, il reprit: -- Nous nous sommes rapatriés, et je venais encore lui proposer un arrangement. C'était de renouveler le billet signé par Bovary. Monsieur, du reste, agirait à sa guise; il ne devait point se tourmenter, maintenant surtout qu'il allait avoir une foule d'embarras. -- Et même il ferait mieux de s'en décharger sur quelqu'un, sur vous, par exemple; avec une procuration, ce serait commode, et alors nous aurions ensemble de petites affaires... Elle ne comprenait pas. Il se tut. Ensuite, passant à son négoce, Lheureux déclara que Madame ne pouvait se dispenser de lui prendre quelque chose. Il lui enverrait un barège noir, douze mètres, de quoi faire une robe. -- Celle que vous avez là est bonne pour la maison. Il vous en faut une autre pour les visites. J'ai vu ça, moi, du premier coup en entrant. J'ai l'oeil américain. Il n'envoya point d'étoffe, il l'apporta. Puis il revint pour l'aunage; il revint sous d'autres prétextes, tâchant chaque fois, de se rendre aimable, serviable, s'inféodant, comme eût dit Homais, et toujours glissant à Emma quelques conseils sur la procuration. Il ne parlait point du billet. Elle n'y songeait pas; Charles, au début de sa convalescence, lui en avait bien conté quelque chose; mais tant d'agitations avaient passé dans sa tête, qu'elle ne s'en souvenait plus. D'ailleurs, elle se garda d'ouvrir aucune discussion d'intérêt; la mère Bovary en fut surprise, et attribua son changement d'humeur aux sentiments religieux qu'elle avait contractés étant malade. Mais, dès qu'elle fut partie, Emma ne tarda pas à émerveiller Bovary par son bon sens pratique. Il allait falloir prendre des informations, vérifier les hypothèques, voir s'il y avait lieu à une licitation ou à une liquidation. Elle citait des termes techniques, au hasard, prononçait les grands mots d'ordre, d'avenir, de prévoyance, et continuellement exagérait les embarras de la succession; si bien qu'un jour elle lui montra le modèle d'une autorisation générale pour «gérer et administrer ses affaires, faire tous emprunts, signer et endosser tous billets, payer toutes sommes, etc.» Elle avait profité des leçons de Lheureux. Charles, naïvement, lui demanda d'où venait ce papier. -- De M. Guillaumin. Et, avec le plus grand sang-froid du monde, elle ajouta: -- Je ne m'y fie pas trop. Les notaires ont si mauvaise réputation! Il faudrait peut-être consulter... Nous ne connaissons que... Oh! personne. -- À moins que Léon..., répliqua Charles, qui réfléchissait. Mais il était difficile de s'entendre par correspondance. Alors elle s'offrit à faire ce voyage. Il la remercia. Elle insista. Ce fut un assaut de prévenances. Enfin, elle s'écria d'un ton de mutinerie factice: -- Non, je t'en prie, j'irai. -- Comme tu es bonne! dit-il en la baisant au front. Dès le lendemain, elle s'embarqua dans l'Hirondelle pour aller à Rouen consulter M. Léon; et elle y resta trois jours. III Ce furent trois jours pleins, exquis, splendides, une vraie lune de miel. Ils étaient à l'hôtel de Boulogne, sur le port. Et ils vivaient là, volets fermés, portes closes, avec des fleurs par terre et des sirops à la glace, qu'on leur apportait dès le matin. Vers le soir, ils prenaient une barque couverte et allaient dîner dans une île. C'était l'heure où l'on entend, au bord des chantiers, retentir le maillet des calfats contre la coque des vaisseaux. La fumée du goudron s'échappait d'entre les arbres, et l'on voyait sur la rivière de larges gouttes grasses, ondulant inégalement sous la couleur pourpre du soleil, comme des plaques de bronze florentin, qui flottaient. Ils descendaient au milieu des barques amarrées, dont les longs câbles obliques frôlaient un peu le dessus de la barque. Les bruits de la ville insensiblement s'éloignaient, le roulement des charrettes, le tumulte des voix, le jappement des chiens sur le pont des navires. Elle dénouait son chapeau et ils abordaient à leur île. Ils se plaçaient dans la salle basse d'un cabaret, qui avait à sa porte des filets noirs suspendus. Ils mangeaient de la friture d'éperlans, de la crème et des cerises. Ils se couchaient sur l'herbe; ils s'embrassaient à l'écart sous les peupliers; et ils auraient voulu, comme deux Robinsons, vivre perpétuellement dans ce petit endroit, qui leur semblait, en leur béatitude, le plus magnifique de la terre. Ce n'était pas la première fois qu'ils apercevaient des arbres, du ciel bleu, du gazon, qu'ils entendaient l'eau couler et la brise soufflant dans le feuillage; mais ils n'avaient sans doute jamais admiré tout cela, comme si la nature n'existait pas auparavant, ou qu'elle n'eût commencé à être belle que depuis l'assouvissance de leurs désirs. À la nuit, ils repartaient. La barque suivait le bord des îles. Ils restaient au fond, tous les deux cachés par l'ombre, sans parler. Les avirons carrés sonnaient entre les tolets de fer; et cela marquait dans le silence comme un battement de métronome, tandis qu'à l'arrière la bauce qui traînait ne discontinuait pas son petit clapotement doux dans l'eau. Une fois, la lune parut; alors ils ne manquèrent pas à faire des phrases, trouvant l'astre mélancolique et plein de poésie; même elle se mit à chanter: Un soir, t'en souvient-il? nous voguions, etc. Sa voix harmonieuse et faible se perdait sur les flots; et le vent emportait les roulades que Léon écoutait passer, comme des battements d'ailes, autour de lui. Elle se tenait en face, appuyée contre la cloison de la chaloupe, où la lune entrait par un des volets ouverts. Sa robe noire, dont les draperies s'élargissaient en éventail, l'amincissait, la rendait plus grande. Elle avait la tête levée, les mains jointes, et les deux yeux vers le ciel. Parfois l'ombre des saules la cachait en entier, puis elle réapparaissait tout à coup, comme une vision, dans la lumière de la lune. Léon, par terre, à côté d'elle, rencontra sous sa main un ruban de soie ponceau. Le batelier l'examina et finit par dire: -- Ah! c'est peut-être à une compagnie que j'ai promenée l'autre jour. Ils sont venus un tas de farceurs, messieurs et dames, avec des gâteaux, du champagne, des cornets à pistons, tout le tremblement! Il y en avait un surtout, un grand bel homme, à petites moustaches, qui était joliment amusant! et ils disaient comme ça: «Allons, conte-nous quelque chose..., Adolphe..., Dodolphe..., je crois.» Elle frissonna. -- Tu souffres? fit Léon en se rapprochant d'elle. -- Oh! ce n'est rien. Sans doute, la fraîcheur de la nuit. -- Et qui ne doit pas manquer de femmes, non plus, ajouta doucement le vieux matelot, croyant dire une politesse à l'étranger. Puis, crachant dans ses mains, il reprit ses avirons. Il fallut pourtant se séparer! Les adieux furent tristes. C'était chez la mère Rolet qu'il devait envoyer ses lettres; et elle lui fit des recommandations si précises à propos de la double enveloppe, qu'il admira grandement son astuce amoureuse. -- Ainsi, tu m'affirmes que tout est bien? dit-elle dans le dernier baiser. -- Oui certes! -- Mais pourquoi donc, songea-t-il après, en s'en revenant seul par les rues, tient-elle si fort à cette procuration? IV Léon, bientôt, prit devant ses camarades un air de supériorité, s'abstint de leur compagnie, et négligea complètement les dossiers. Il attendait ses lettres; il les relisait. Il lui écrivait. Il l'évoquait de toute la force de son désir et de ses souvenirs. Au lieu de diminuer par l'absence, cette envie de la revoir s'accrut, si bien qu'un samedi matin il s'échappa de son étude. Lorsque, du haut de la côte, il aperçut dans la vallée le clocher de l'église avec son drapeau de fer-blanc qui tournait au vent, il sentit cette délectation mêlée de vanité triomphante et d'attendrissement égoïste que doivent avoir les millionnaires, quand ils reviennent visiter leur village. Il alla rôder autour de sa maison. Une lumière brillait dans la cuisine. Il guetta son ombre derrière les rideaux. Rien ne parut. La mère Lefrançois, en le voyant, fit de grandes exclamations, et elle le trouva «grandi et minci», tandis qu'Artémise, au contraire, le trouva «forci et bruni». Il dîna dans la petite salle, comme autrefois, mais seul, sans le percepteur; car Binet, fatigué d'attendre l'Hirondelle, avait définitivement avancé son repas d'une heure, et, maintenant, il dînait à cinq heures juste, encore prétendait-il le plus souvent que la vieille patraque retardait. Léon pourtant se décida; il alla frapper à la porte du médecin: Madame était dans sa chambre, d'où elle ne descendit qu'un quart d'heure après. Monsieur parut enchanté de le revoir; mais il ne bougea de la soirée, ni de tout le jour suivant. Il la vit seule, le soir, très tard, derrière le jardin, dans la ruelle; -- dans la ruelle, comme avec l'autre! Il faisait de l'orage, et ils causaient sous un parapluie à la lueur des éclairs. Leur séparation devenait intolérable. -- Plutôt mourir! disait Emma. Elle se tordait sur son bras, tout en pleurant. -- Adieu!... adieu!... Quand te reverrai-je? Ils revinrent sur leurs pas pour s'embrasser encore; et ce fut là qu'elle lui fit la promesse de trouver bientôt, par n'importe quel moyen, l'occasion permanente de se voir en liberté, au moins une fois la semaine. Emma n'en doutait pas. Elle était, d'ailleurs, pleine d'espoir. Il allait lui venir de l'argent. Aussi, elle acheta pour sa chambre une paire de rideaux jaunes à larges raies, dont M. Lheureux lui avait vanté le bon marché; elle rêva un tapis, et Lheureux, affirmant «que ce n'était pas la mer à boire», s'engagea poliment à lui en fournir un. Elle ne pouvait plus se passer de ses services. Vingt fois dans la journée elle l'envoyait chercher, et aussitôt il plantait là ses affaires, sans se permettre un murmure. On ne comprenait point davantage pourquoi la mère Rolet déjeunait chez elle tous les jours, et même lui faisait des visites en particulier. Ce fut vers cette époque, c'est-à-dire vers le commencement de l'hiver, qu'elle parut prise d'une grande ardeur musicale. Un soir que Charles l'écoutait, elle recommença quatre fois de suite le même morceau, et toujours en se dépitant, tandis que, sans y remarquer de différence, il s'écriait: -- Bravo!..., très bien!... Tu as tort! va donc! -- Eh non! c'est exécrable! j'ai les doigts rouillés. Le lendemain, il la pria de lui jouer encore quelque chose. -- Soit, pour te faire plaisir! Et Charles avoua qu'elle avait un peu perdu. Elle se trompait de portée, barbouillait; puis, s'arrêtant court: -- Ah! c'est fini! il faudrait que je prisse des leçons; mais... Elle se mordit les lèvres et ajouta: -- Vingt francs par cachet, c'est trop cher! -- Oui, en effet..., un peu..., dit Charles tout en ricanant niaisement. Pourtant, il me semble que l'on pourrait peut-être à moins; car il y a des artistes sans réputation qui souvent valent mieux que les célébrités. -- Cherche-les, dit Emma. Le lendemain, en rentrant, il la contempla d'un oeil finaud, et ne put à la fin retenir cette phrase: -- Quel entêtement tu as quelquefois! J'ai été à Barfeuchères aujourd'hui. Eh bien, madame Liégeard m'a certifié que ses trois demoiselles, qui sont à la Miséricorde, prenaient des leçons moyennant cinquante sous la séance, et d'une fameuse maîtresse encore! Elle haussa les épaules, et ne rouvrit plus son instrument. Mais, lorsqu'elle passait auprès (si Bovary se trouvait là), elle soupirait: -- Ah! mon pauvre piano! Et quand on venait la voir, elle ne manquait pas de vous apprendre qu'elle avait abandonné la musique et ne pouvait maintenant s'y remettre, pour des raisons majeures. Alors on la plaignait. C'était dommage! elle qui avait un si beau talent! On en parla même à Bovary. On lui faisait honte, et surtout le pharmacien: -- Vous avez tort! il ne faut jamais laisser en friche les facultés de la nature. D'ailleurs, songez, mon bon ami, qu'en engageant Madame à étudier, vous économisez pour plus tard sur l'éducation musicale de votre enfant! Moi, le trouve que les mères doivent instruire elles-mêmes leurs enfants. C'est une idée de Rousseau, peut-être un peu neuve encore, mais qui finira par triompher, j'en suis sûr, comme l'allaitement maternel et la vaccination. Charles revint donc encore une fois sur cette question du piano. Emma répondit, avec aigreur qu'il valait mieux le vendre. Ce pauvre piano, qui lui avait causé tant de vaniteuses satisfactions, le voir s'en aller, c'était pour Bovary comme l'indéfinissable suicide d'une partie d'elle-même! -- Si tu voulais..., disait-il, de temps à autre, une leçon, cela ne serait pas, après tout, extrêmement ruineux. -- Mais les leçons, répliquait-elle, ne sont profitables que suivies. Et voilà comme elle s'y prit pour obtenir de son époux la permission d'aller à la ville, une fois la semaine, voir son amant. On trouva même, au bout d'un mois, qu'elle avait fait des progrès considérables. V C'était le jeudi. Elle se levait, et elle s'habillait silencieusement pour ne point éveiller Charles qui lui aurait fait des observations sur ce qu'elle s'apprêtait de trop bonne heure. Ensuite elle marchait de long en large; elle se mettait devant les fenêtres, elle regardait la Place. Le petit jour circulait entre les piliers des halles, et la maison du pharmacien, dont les volets étaient fermés, laissait apercevoir dans la couleur pâle de l'aurore les majuscules de son enseigne. Quand la pendule marquait sept heures et un quart, elle s'en allait au lion d'or, dont Artémise, en bâillant, venait lui ouvrir la porte. Celle-ci déterrait pour Madame les charbons enfouis sous les cendres. Emma restait seule dans la cuisine. De temps à autre, elle sortait. Hivert attelait sans se dépêcher, et en écoutant d'ailleurs la mère Lefrançois, qui, passant par un guichet sa tête en bonnet de coton, le chargeait de commissions et lui donnait des explications à troubler un tout autre homme. Emma battait la semelle de ses bottines contre les pavés de la cour. Enfin, lorsqu'il avait mangé sa soupe, endossé sa limousine, allumé sa pipe et empoigné son fouet, il s'installait tranquillement sur le siège. L'Hirondelle partait au petit trot, et, durant trois quarts de lieue, s'arrêtait de place en place pour prendre des voyageurs, qui la guettaient debout, au bord du chemin, devant la barrière des cours. Ceux qui avaient prévenu la veille se faisaient attendre; quelques-uns même étaient encore au lit dans leur maison; Hivert appelait, -- criait, sacrait, puis il descendait de son siège et allait frapper de grands coups contre les portes. Le vent soufflait par les vasistas fêlés. Cependant les quatre banquettes se garnissaient, la voiture roulait, les pommiers à la file se succédaient; et la route, entre ses deux longs fossés pleins d'eau jaune, allait continuellement se rétrécissant vers l'horizon. Emma la connaissait d'un bout à l'autre; elle savait qu'après un herbage il y avait un poteau, ensuite un orme, une grange ou une cahute de cantonnier; quelquefois même, afin de se faire des surprises, elle fermait les yeux. Mais elle ne perdait jamais le sentiment net de la distance à parcourir. Enfin, les maisons de briques se rapprochaient, la terre résonnait sous les roues, l'Hirondelle glissait entre des jardins où l'on apercevait, par une claire-voie, des statues, un vignot, des ifs taillés et une escarpolette. Puis, d'un seul coup d'oeil, la ville apparaissait. Descendant tout en amphithéâtre et noyée dans le brouillard, elle s'élargissait au delà des ponts, confusément. La pleine campagne remontait ensuite d'un mouvement monotone, jusqu'à toucher au loin la base indécise du ciel pâle. Ainsi vu d'en haut, le paysage tout entier avait l'air immobile comme une peinture; les navires à l'ancre se tassaient dans un coin; le fleuve arrondissait sa courbe au pied des collines vertes, et les îles, de forme oblongue, semblaient sur l'eau de grands poissons noirs arrêtés. Les cheminées des usines poussaient d'immenses panaches bruns qui s'envolaient par le bout. On entendait le ronflement des fonderies avec le carillon clair des églises qui se dressaient dans la brume. Les arbres des boulevards, sans feuilles, faisaient des broussailles violettes au milieu des maisons, et les toits, tout reluisants de pluie, miroitaient inégalement, selon la hauteur des quartiers. Parfois un coup de vent emportait les nuages vers la côte Sainte-Catherine, comme des flots aériens qui se brisaient en silence contre une falaise. Quelque chose de vertigineux se dégageait pour elle de ces existences amassées, et son coeur s'en gonflait abondamment, comme si les cent vingt mille âmes qui palpitaient là lui eussent envoyé toutes à la fois la vapeur des passions qu'elle leur supposait. Son amour s'agrandissait devant l'espace, et s'emplissait de tumulte aux bourdonnements vagues qui montaient. Elle le reversait au dehors, sur les places, sur les promenades, sur les rues, et la vieille cité normande s'étalait à ses yeux comme une capitale démesurée, comme une Babylone où elle entrait. Elle se penchait des deux mains par le vasistas, en humant la brise; les trois chevaux galopaient, les pierres grinçaient dans la boue, la diligence se balançait, et Hivert, de loin, hélait les carrioles sur la route, tandis que les bourgeois qui avaient passé la nuit au bois Guillaume descendaient la côte tranquillement, dans leur petite voiture de famille. On s'arrêtait à la barrière; Emma débouclait ses socques, mettait d'autres gants, rajustait son châle, et, vingt pas plus loin, elle sortait de l'hirondelle. La ville alors s'éveillait. Des commis, en bonnet grec, frottaient la devanture des boutiques, et des femmes qui tenaient des paniers sur la hanche poussaient par intervalles un cri sonore, au coin des rues. Elle marchait les yeux à terre, frôlant les murs, et souriant de plaisir sous son voile noir baissé. Par peur d'être vue, elle ne prenait pas ordinairement le chemin le plus court. Elle s'engouffrait dans les ruelles sombres, et elle arrivait tout en sueur vers le bas de la rue Nationale, près de la fontaine qui est là. C'est le quartier du théâtre, des estaminets et des filles. Souvent une charrette passait près d'elle, portant quelque décor qui tremblait. Des garçons en tablier versaient du sable sur les dalles, entre des arbustes verts. On sentait l'absinthe, le cigare et les huîtres. Elle tournait une rue; elle le reconnaissait à sa chevelure frisée qui s'échappait de son chapeau. Léon, sur le trottoir, continuait à marcher. Elle le suivait jusqu'à l'hôtel; il montait, il ouvrait la porte, il entrait... Quelle étreinte! Puis les paroles, après les baisers, se précipitaient. On se racontait les chagrins de la semaine, les pressentiments, les inquiétudes pour les lettres; mais à présent tout s'oubliait, et ils se regardaient face à face, avec des rires de volupté et des appellations de tendresse. Le lit était un grand lit d'acajou en forme de nacelle. Les rideaux de levantine rouge, qui descendaient du plafond, se cintraient trop bas vers le chevet évasé; -- et rien au monde n'était beau comme sa tête brune et sa peau blanche se détachant sur cette couleur pourpre, quand, par un geste de pudeur, elle fermait ses deux bras nus, en se cachant la figure dans les mains. Le tiède appartement, avec son tapis discret, ses ornements folâtres et sa lumière tranquille, semblait tout commode pour les intimités de la passion. Les bâtons se terminant en flèche, les patères de cuivre et les grosses boules de chenets reluisaient tout à coup, si le soleil entrait. Il y avait sur la cheminée, entre les candélabres, deux de ces grandes coquilles roses où l'on entend le bruit de la mer quand on les applique à son oreille. Comme ils aimaient cette bonne chambre pleine de gaieté, malgré sa splendeur un peu fanée! Ils retrouvaient toujours les meubles à leur place, et parfois des épingles à cheveux qu'elle avait oubliées, l'autre jeudi, sous le socle de la pendule. Ils déjeunaient au coin du feu, sur un petit guéridon incrusté de palissandre. Emma découpait, lui mettait les morceaux dans son assiette en débitant toutes sortes de chatteries; et elle riait d'un rire sonore et libertin quand la mousse du vin de Champagne débordait du verre léger sur les bagues de ses doigts. Ils étaient si complètement perdus en la possession d'eux-mêmes, qu'ils se croyaient là dans leur maison particulière, et devant y vivre jusqu'à la mort, comme deux éternels jeunes époux. Ils disaient notre chambre, notre tapis, nos fauteuils, même elle disait mes pantoufles, un cadeau de Léon, une fantaisie qu'elle avait eue. C'étaient des pantoufles en satin rose, bordées de cygne. Quand elle s'asseyait sur ses genoux, sa jambe, alors trop courte, pendait en l'air; et la mignarde chaussure, qui n'avait pas de quartier, tenait seulement par les orteils à son pied nu. Il savourait pour la première fois l'inexprimable délicatesse des élégances féminines. Jamais il n'avait rencontré cette grâce de langage, cette réserve du vêtement, ces poses de colombe assoupie. Il admirait l'exaltation de son âme et les dentelles de sa jupe. D'ailleurs, n'était-ce pas une femme du monde, et une femme mariée! une vraie maîtresse enfin? Par la diversité de son humeur, tour à tour mystique ou joyeuse, babillarde, taciturne, emportée, nonchalante, elle allait rappelant en lui mille désirs, évoquant des instincts ou des réminiscences. Elle était l'amoureuse de tous les romans, l'héroïne de tous les drames, le vague _Elle_ de tous les volumes de vers. Il retrouvait sur ses épaules la couleur ambrée de l'odalisque au bain; elle avait le corsage long des châtelaines féodales; elle ressemblait aussi à la femme pâle de Barcelone, mais elle était par-dessus tout Ange! Souvent, en la regardant, il lui semblait que son âme, s'échappant vers elle, se répandait comme une onde sur le contour de sa tête, et descendait entraînée dans la blancheur de sa poitrine. Il se mettait par terre, devant elle; et, les deux coudes sur ses genoux, il la considérait avec un sourire, et le front tendu. Elle se penchait vers lui et murmurait, comme suffoquée d'enivrement: -- Oh! ne bouge pas! ne parle pas! regarde-moi! Il sort de tes yeux quelque chose de si doux, qui me fait tant de bien! Elle l'appelait enfant -- Enfant, m'aimes-tu? Et elle n'entendait guère sa réponse, dans la précipitation de ses lèvres qui lui, montaient à la bouche. Il y avait sur la pendule un petit Cupidon de bronze, qui minaudait en arrondissant les bras sous une guirlande dorée. Ils en rirent bien des fois; mais, quand il fallait se séparer, tout leur semblait sérieux. Immobiles l'un devant l'autre, ils se répétaient -- À jeudi!... à jeudi! Tout à coup elle lui prenait la tête dans les deux mains, le baisait vite au front en s'écriant: «Adieu!» et s'élançait dans l'escalier. Elle allait rue de la Comédie, chez un coiffeur, se faire arranger ses bandeaux. La nuit tombait; on allumait le gaz dans la boutique. Elle entendait la clochette du théâtre qui appelait les cabotins à la représentation; et elle voyait, en face, passer des hommes à figure blanche et des femmes en toilette fanée, qui entraient par la porte des coulisses. Il faisait chaud dans ce petit appartement trop bas, où le poêle bourdonnait au milieu des perruques et des pommades. L'odeur des fers, avec ces mains grasses qui lui maniaient la tête, ne tardait pas à l'étourdir, et elle s'endormait un peu sous son peignoir. Souvent le garçon, en la coiffant, lui proposait des billets pour le bal masqué. Puis elle s'en allait! Elle remontait les rues; elle arrivait à la Croix rouge; elle reprenait ses socques, qu'elle avait cachés le matin sous une banquette, et se tassait à sa place parmi les voyageurs impatientés. Quelques-uns descendaient au bas de la côte. Elle restait seule dans la voiture. À chaque tournant, on apercevait de plus en plus tous les éclairages de la ville qui faisaient une large vapeur lumineuse au-dessus des maisons confondues. Emma se mettait à genoux sur les coussins, et elle égarait ses yeux dans cet éblouissement. Elle sanglotait, appelait Léon, et lui envoyait des paroles tendres et des baisers qui se perdaient au vent. Il y avait dans la côte un pauvre diable vagabondant avec son bâton, tout au milieu des diligences. Un amas de guenilles lui recouvrait les épaules, et un vieux castor défoncé, s'arrondissant en cuvette, lui cachait la figure; mais, quand il le retirait, il découvrait, à la place des paupières, deux orbites béantes tout ensanglantées. La chair s'effiloquait par lambeaux rouges; et il en coulait des liquides qui se figeaient en gales vertes jusqu'au nez, dont les narines noires reniflaient convulsivement. Pour vous parier, il se renversait la tête avec un rire idiot; -- alors ses prunelles bleuâtres, roulant d'un mouvement continu, allaient se cogner, vers les tempes, sur le bord de la plaie vive. Il chantait une petite chanson en suivant les voitures: _Souvent la chaleur d'un beau jour_ _Fait rêver fillette à l'amour._ Et il y avait dans tout le reste des oiseaux, du soleil et du feuillage. Quelquefois, il apparaissait tout à coup derrière Emma, tête nue. Elle se retirait avec un cri. Hivert venait le plaisanter. Il l'engageait à prendre une baraque à la foire Saint-Romain, ou bien lui demandait, en riant, comment se portait sa bonne amie. Souvent, on était en marche, lorsque son chapeau, d'un mouvement brusque entrait dans la diligence par le vasistas 93, tandis qu'il se cramponnait, de l'autre bras, sur le marchepied, entre l'éclaboussure des roues. Sa voix, faible d'abord et vagissante, devenait aiguë. Elle se traînait dans la nuit, comme l'indistincte lamentation d'une vague détresse; et, à travers la sonnerie des grelots, le murmure des arbres et le ronflement de la boîte creuse, elle avait quelque chose de lointain qui bouleversait Emma. Cela lui descendait au fond de l'âme comme un tourbillon dans un abîme, et l'emportait parmi les espaces d'une mélancolie sans bornes. Mais Hivert, qui s'apercevait d'un contrepoids, allongeait à l'aveugle de grands coups avec son fouet. La mèche le cinglait sur ses plaies, et il tombait dans la boue en poussant un hurlement. Puis les voyageurs de l'hirondelle finissaient par s'endormir, les uns la bouche ouverte, les autres le menton baissé, s'appuyant sur l'épaule de leur voisin, ou bien le bras passé dans la courroie, tout en oscillant régulièrement au branle de la voiture; et le reflet de la lanterne qui se balançait en dehors, sur la croupe des limoniers, pénétrant dans l'intérieur par les rideaux de calicot chocolat, posait des ombres sanguinolentes sur tous ces individus immobiles. Emma, ivre de tristesse, grelottait sous ses vêtements; et se sentait de plus en plus froid aux pieds, avec la mort dans l'âme. Charles, à la maison, l'attendait; l'Hirondelle était toujours en retard le jeudi. Madame arrivait enfin! À peine si elle embrassait la petite. Le dîner n'était pas prêt, n'importe! elle excusait la cuisinière. Tout maintenant semblait permis à cette fille. Souvent son mari, remarquant sa pâleur, lui demandait si elle ne se trouvait point malade. -- Non, disait Emma. -- Mais, répliquait-il, tu es toute drôle ce soir? -- Eh! ce n'est rien! ce n'est rien! Il y avait même des jours où, à peine rentrée, elle montait dans sa chambre; et Justin, qui se trouvait là, circulait à pas muets, plus ingénieux à la servir qu'une excellente camériste. Il plaçait les allumettes, le bougeoir, un livre, disposait sa camisole, ouvrait les draps. -- Allons, disait-elle, c'est bien, va-t'en! Car il restait debout, les mains pendantes et les yeux ouverts, comme enlacé dans les fils innombrables d'une rêverie soudaine. La journée du lendemain était affreuse, et les suivantes étaient plus intolérables encore par l'impatience qu'avait Emma de ressaisir son bonheur, -- convoitise âpre, enflammée d'images connues, et qui, le septième jour, éclatait tout à l'aise dans les caresses de Léon. Ses ardeurs, à lui, se cachaient sous des expansions d'émerveillement et de reconnaissance. Emma goûtait cet amour d'une façon discrète et absorbée, l'entretenait par tous les artifices de sa tendresse, et tremblait un peu qu'il ne se perdît plus tard. Souvent elle lui disait, avec des douceurs de voix mélancolique: -- Ah! tu me quitteras, toi... tu te marieras!... tu seras comme les autres. Il demandait: -- Quels autres? -- Mais les hommes, enfin, répondait-elle. Puis, elle ajoutait en le repoussant d'un geste langoureux: -- Vous êtes tous des infâmes! Un jour qu'ils causaient philosophiquement des désillusions terrestres, elle vint à dire (pour expérimenter sa jalousie ou cédant peut-être à un besoin d'épanchement trop fort) qu'autrefois, avant lui, elle avait aimé quelqu'un, «pas comme toi!» reprit-elle vite, protestant sur la tête de sa fille qu'il ne s'était rien passé. Le jeune homme la crut, et néanmoins la questionna pour savoir ce qu'il faisait. -- Il était capitaine de vaisseau, mon ami. N'était-ce pas prévenir toute recherche, et en même temps se poser très haut, par cette prétendue fascination exercée sur un homme qui devait être de nature belliqueuse et accoutumé, à des hommages? Le clerc sentit alors l'infimité de sa position; il envia des épaulettes, des croix, des titres. Tout cela devait lui plaire: il s'en doutait à ses habitudes dispendieuses. Cependant Emma taisait quantité de ses extravagances, telle que l'envie d'avoir, pour l'amener à Rouen, un tilbury bleu, attelé d'un cheval anglais, et conduit par un groom en bottes à revers. C'était Justin qui lui en avait inspiré le caprice, en la suppliant de le prendre chez elle comme valet de chambre; et, si cette privation n'atténuait pas à chaque rendez-vous le plaisir de l'arrivée, elle augmentait certainement l'amertume du retour. Souvent lorsqu'ils parlaient ensemble de Paris, elle finissait par murmurer: -- Ah! que nous serions bien là pour vivre! -- Ne sommes-nous pas heureux? reprenait doucement le jeune homme, en lui passant la main sur ses bandeaux. -- Oui, c'est vrai, disait-elle, le suis folle; embrasse-moi! Elle était pour son mari plus charmante que jamais, lui faisait des crèmes à la pistache et jouait des valses après dîner. Il se trouvait donc le plus fortuné des mortels, et Emma vivait sans inquiétude, lorsqu'un soir, tout à coup: -- C'est mademoiselle Lempereur, n'est-ce pas, qui te donne des leçons? -- Oui. -- Eh bien, je l'ai vue tantôt, reprit Charles, chez madame Liégeard. Je lui ai parlé de toi; elle ne te connaît pas. Ce fut comme un coup de foudre. Cependant elle répliqua d'un air naturel: -- Ah! sans doute, elle aura oublié mon nom? -- Mais il y a peut-être à Rouen, dit le médecin, plusieurs demoiselles Lempereur qui sont maîtresses de piano? -- C'est possible! Puis, vivement: -- J'ai pourtant ses reçus, tiens! regarde. Et elle alla au secrétaire, fouilla tous les tiroirs, confondit les papiers et finit si bien par perdre la tête, que Charles l'engagea fort à ne point se donner tant de mal pour ces misérables quittances. -- Oh! je les trouverai, dit-elle. En effet, dès le vendredi suivant, Charles, en passant une de ses bottes dans le cabinet noir où l'on serrait ses habits, sentit une feuille de papier entre le cuir et sa chaussette, il la prit et lut: «Reçu, pour trois mois de leçons, plus diverses fournitures, la somme de soixante-cinq francs. FELICIE LEMPEREUR, professeur de musique.» -- Comment diable est-ce dans mes bottes? -- Ce sera, sans doute, répondit-elle, tombé du vieux carton aux factures, qui est sur le bord de la planche. À partir de ce moment, son existence ne fut plus qu'un assemblage de mensonges, où elle enveloppait son amour comme dans des voiles, pour le cacher. C'était un besoin, une manie, un plaisir, au point que, si elle disait avoir passé, hier par le côté droit d'une rue, il fallait croire qu'elle avait pris par le côté gauche. Un matin qu'elle venait de partir, selon sa coutume, assez légèrement vêtue, il tomba de la neige tout à coup; et comme Charles regardait le temps à la fenêtre, il aperçut M. Bournisien dans le boc du sieur Tuvache qui le conduisait à Rouen. Alors il descendit confier à l'ecclésiastique un gros châle pour qu'il le remît à Madame, sitôt qu'il arriverait à la Croix rouge. À peine fut-il à l'auberge que Bournisien demanda où était la femme du médecin d'Yonville. L'hôtelière répondit qu'elle fréquentait fort peu son établissement. Aussi, le soir, en reconnaissant madame Bovary dans l'Hirondelle, le curé lui conta son embarras, sans paraître, du reste y attacher de l'importance; car il entama l'éloge d'un prédicateur qui pour lors faisait merveilles à la cathédrale, et que toutes les dames couraient entendre. N'importe s'il n'avait point demandé d'explications, d'autres plus tard pourraient se montrer moins discrets. Aussi jugea-t-elle utile de descendre chaque fois à la Croix rouge, de sorte que les bonnes gens de son village qui la voyaient dans l'escalier ne se doutaient de rien. Un jour pourtant, M. Lheureux la rencontra qui sortait de l'hôtel de Boulogne au bras de Léon; et elle eut peur, s'imaginant qu'il bavarderait. Il n'était pas si bête. Mais trois jours après, il entra dans sa chambre, ferma la porte et dit: -- J'aurais besoin d'argent. Elle déclara ne pouvoir lui en donner. Lheureux se répandit en gémissements, et rappela toutes les complaisances qu'il avait eues. En effet, des deux billets souscrits par Charles, Emma jusqu'à présent n'en avait payé qu'un seul. Quant au second, le marchand, sur sa prière, avait consenti à le remplacer par deux autres, qui même avaient été renouvelés à une fort longue échéance. Puis il tira de sa poche une liste de fournitures non soldées, à savoir: les rideaux, le tapis, l'étoffe pour les fauteuils, plusieurs robes et divers articles de toilette, dont la valeur se montait à la somme de deux mille francs environ. Elle baissa la tête; il reprit: -- Mais, si vous n'avez pas d'espèces, vous avez du bien. Et il indiqua une méchante masure sise à Barneville, près d'Aumale, qui ne rapportait pas grand-chose. Cela dépendait autrefois d'une petite ferme vendue par M. Bovary père, car Lheureux savait tout, jusqu'à la contenance d'hectares, avec le nom des voisins. -- Moi, à votre place, disait-il, je me libérerais, et j'aurais encore le surplus de l'argent. Elle objecta la difficulté d'un acquéreur; il donna l'espoir d'en trouver; mais elle demanda comment faire pour qu'elle pût vendre. -- N'avez-vous pas la procuration? répondit-il. Ce mot lui arriva comme une bouffée d'air frais. -- Laissez-moi la note, dit Emma. -- Oh! ce n'est pas la peine! reprit Lheureux. Il revint la semaine suivante, et se vanta d'avoir, après force démarches, fini par découvrir un certain Langlois qui, depuis longtemps, guignait la propriété sans faire connaître son prix. -- N'importe le prix! s'écria-t-elle. Il fallait attendre, au contraire, tâter ce gaillard-là. La chose valait la peine d'un voyage, et, comme elle ne pouvait faire ce voyage, il offrir de se rendre sur les lieux, pour s'aboucher avec Langlois. Une fois revenu, il annonça que l'acquéreur proposait quatre mille francs. Emma s'épanouit à cette nouvelle. -- Franchement, ajouta-t-il, c'est bien payé. Elle toucha la moitié de la somme immédiatement, et, quand elle fut pour solder son mémoire, le marchand lui dit: -- Cela me fait de la peine, parole d'honneur, de vous voir vous dessaisir tout d'un coup d'une somme aussi conséquente que celle- là. Alors, elle regarda les billets de banque; et, rêvant au nombre illimité de rendez-vous que ces deux mille francs représentaient: -- Comment! comment! balbutia-t-elle. -- Oh! reprit-il en riant d'un air bonhomme, on met tout ce que l'on veut sur les factures. Est-ce que je ne connais pas les ménages? Et il la considérait fixement, tout en tenant à sa main deux longs papiers qu'il faisait glisser entre ses ongles. Enfin, ouvrant son portefeuille, il étala sur la table quatre billets à ordre, de mille francs chacun. -- Signez-moi cela, dit-il, et gardez tout. Elle se récria, scandalisée. -- Mais, si je vous donne le surplus, répondit effrontément M. Lheureux, n'est-ce pas vous rendre service, à vous? Et, prenant une plume, il écrivit au bas du mémoire: «Reçu de madame Bovary quatre mille francs.» -- Qui vous inquiète, puisque vous toucherez dans six mois l'arriéré de votre baraque, et que je vous place l'échéance du dernier billet pour après le payement? Emma s'embarrassait un peu dans ses calculs, et les oreilles lui tintaient comme si des pièces d'or, s'éventrant de leurs sacs, eussent sonné tout autour d'elle sur le parquet. Enfin Lheureux expliqua qu'il avait un sien ami Vinçart, banquier à Rouen, lequel allait escompter ces quatre billets, puis il remettrait lui-même à Madame le surplus de la dette réelle. Mais au lieu de deux mille francs, il n'en apporta que dix-huit cents, car l'ami Vinçart (comme de juste) en avait prélevé deux cents, pour frais de commission et d'escompte. Puis il réclama négligemment une quittance. -- Vous comprenez..., dans le commerce..., quelquefois... Et avec la date, s'il vous plaît, la date. Un horizon de fantaisies réalisables s'ouvrit alors devant Emma. Elle eut assez de prudence pour mettre en réserve mille écus, avec quoi furent payés, lorsqu'ils échurent, les trois premiers billets; mais le quatrième, par hasard, tomba dans la maison un jeudi, et Charles, bouleversé, attendit patiemment le retour de sa femme pour avoir des explications. Si elle ne l'avait point instruit de ce billet, c'était afin de lui épargner des tracas domestiques; elle s'assit sur ses genoux, le caressa, roucoula, fit une longue énumération de toutes les choses indispensables prises à crédit. -- Enfin, tu conviendras que, vu la quantité, ce n'est pas trop cher. Charles, à bout d'idées, bientôt eut recours à l'éternel Lheureux, qui jura de calmer les choses, si Monsieur lui signait deux billets, dont l'un de sept cents francs, payable dans trois mois. Pour se mettre en mesure, il écrivit à sa mère une lettre pathétique. Au lieu d'envoyer la réponse, elle vint elle-même; et, quand Emma voulut savoir s'il en avait tiré quelque chose: -- Oui, répondit-il. Mais elle demande à connaître la facture. Le lendemain, au point du jour, Emma courut chez M. Lheureux le prier de refaire une autre note, qui ne dépassât point mille francs; car pour montrer celle de quatre mille, il eût fallu dire qu'elle en avait payé les deux tiers, avouer conséquemment la vente de l'immeuble, négociation bien conduite par le marchand, et qui ne fut effectivement connue que plus tard. Malgré le prix très bas de chaque article, madame Bovary mère ne manqua point de trouver la dépense exagérée. -- Ne pouvait-on se passer d'un tapis? Pourquoi avoir renouvelé l'étoffe des fauteuils? De mon temps, on avait dans une maison un seul fauteuil, pour les personnes âgées, -- du moins, c'était comme cela chez ma mère, qui était une honnête femme, je vous assure. -- Tout le monde ne peut être riche! Aucune fortune ne tient contre le coulage! Je rougirais de me dorloter comme vous faites! et pourtant, moi, je suis vieille, j'ai besoin de soins... En voilà! en voilà, des ajustements! des flaflas! Comment! de la soie pour doublure, à deux francs!... tandis qu'on trouve du jaconas à dix sous, et même à huit sous qui fait parfaitement l'affaire. Emma, renversée sur la causeuse, répliquait le plus tranquillement possible: -- Eh! madame, assez! assez!... L'autre continuait à la sermonner, prédisant qu'ils finiraient à l'hôpital. D'ailleurs, c'était la faute de Bovary. Heureusement qu'il avait promis d'anéantir cette procuration... -- Comment? -- Ah! il me l'a juré, reprit la bonne femme. Emma ouvrit la fenêtre, appela Charles, et le pauvre garçon fut contraint d'avouer la parole arrachée par sa mère. Emma disparut, puis rentra vite en lui tendant majestueusement une grosse feuille de papier. -- Je vous remercie, dit la vieille femme. Et elle jeta dans le feu la procuration. Emma se mit à rire d'un rire strident, éclatant, continu: elle avait une attaque de nerfs. -- Ah! mon Dieu! s'écria Charles. Eh! tu as tort aussi toi! tu viens lui faire des scènes!... Sa mère, en haussant les épaules, prétendait que tout cela c'étaient des gestes. Mais Charles, pour la première fois se révoltant, prit la défense de sa femme, si bien que madame Bovary mère voulut s'en aller. Elle partit dès le lendemain, et, sur le seuil, comme il essayait à la retenir, elle répliqua: -- Non, non! Tu l'aimes mieux que moi, et tu as raison, c'est dans l'ordre. Au reste, tant pis! tu verras!... Bonne santé!... car je ne suis pas près, comme tu dis, de venir lui faire des scènes. Charles n'en resta pas moins fort penaud vis-à-vis d'Emma, celle- ci ne cachant point la rancune qu'elle lui gardait pour avoir manqué de confiance; il fallut bien des prières avant qu'elle consentît à reprendre sa procuration, et même il l'accompagna chez M. Guillaumin pour lui en faire faire une seconde, toute pareille. -- Je comprends cela, dit le notaire; un homme de science ne peut s'embarrasser aux détails pratiques de la vie. Et Charles se sentit soulagé par cette réflexion pateline, qui donnait à sa faiblesse les apparences flatteuses d'une préoccupation supérieure. Quel débordement, le jeudi d'après, à l'hôtel, dans leur chambre, avec Léon! Elle rit, pleura, chanta, dansa, fit monter des sorbets, voulut fumer des cigarettes, lui parut extravagante, mais adorable, superbe. Il ne savait pas quelle réaction de tout son être la poussait davantage à se précipiter sur les jouissances de la vie. Elle devenait irritable, gourmande, et voluptueuse; et elle se promenait avec lui dans les rues, tête haute, sans peur, disait- elle, de se compromettre. Parfois, cependant, Emma tressaillait à l'idée soudaine de rencontrer Rodolphe; car il lui semblait, bien qu'ils fussent séparés pour toujours, qu'elle n'était pas complètement affranchie de sa dépendance. Un soir, elle ne rentra point à Yonville. Charles en perdait la tête, et la petite Berthe, ne voulant pas se coucher sans sa maman, sanglotait à se rompre la poitrine. Justin était parti au hasard sur la route. M. Homais en avait quitté sa pharmacie. Enfin, à onze heures, n'y tenant plus, Charles attela son boc, sauta dedans, fouetta sa bête et arriva vers deux heures du matin à la Croix rouge. Personne. Il pensa que le clerc peut-être l'avait vue; mais où demeurait-il? Charles, heureusement, se rappela l'adresse de son patron. Il y courut. Le jour commençait à paraître. Il distingua des panonceaux au- dessus d'une porte; il frappa. Quelqu'un, sans ouvrir, lui cria le renseignement demandé, tout en ajoutant force injures contre ceux qui dérangeaient le monde pendant la nuit. La maison que le clerc habitait n'avait ni sonnette, ni marteau, ni portier. Charles donna de grands coups de poing contre les auvents: Un agent de police vint à passer; alors il eut peur et s'en alla. -- Je suis fou, se disait-il; sans doute, on l'aura retenue à dîner chez M. Lormeaux. La famille Lormeaux n'habitait plus Rouen. -- Elle sera restée à soigner madame Dubreuil. Eh! madame Dubreuil est morte depuis dix mois!... Où est-elle donc? Une idée lui vint. Il demanda, dans un café, l'Annuaire; et chercha vite le nom de mademoiselle Lempereur, qui demeurait rue de la Renelle-des-Maroquiniers, n° 74. Comme il entrait dans cette rue, Emma parut elle-même à l'autre bout; il se jeta sur elle plutôt qu'il ne l'embrassa, en s'écriant: -- Qui t'a retenue hier? -- J'ai été malade. -- Et de quoi?... Où?... Comment?... Elle se passa la main sur le front, et répondit: -- Chez mademoiselle Lempereur. -- J'en étais sûr! J'y allais. -- Oh! ce n'est pas la peine, dit Emma. Elle vient de sortit tout à l'heure; mais, à l'avenir, tranquillise-toi. Je ne suis pas libre, tu comprends, si je sais que le moindre retard te bouleverse ainsi. C'était une manière de permission qu'elle se donnait de ne point se gêner dans ses escapades. Aussi en profita-t-elle tout à son aise, largement. Lorsque l'envie la prenait de voir Léon, elle partait sous n'importe quel prétexte, et, comme il ne l'attendait pas ce jour-là, elle allait le chercher à son étude. Ce fut un grand bonheur les premières fois; mais bientôt il ne cacha plus la vérité, à savoir: que son patron se plaignait fort de ces dérangements. -- Ah bah! viens donc, disait-elle. Et il s'esquivait. Elle voulut qu'il se vêtît tout en noir et se laissât pousser une pointe au menton, pour ressembler aux portraits de Louis XIII. Elle désira connaître son logement, le trouva médiocre; il en rougit, elle n'y prit garde, puis lui conseilla d'acheter des rideaux pareils aux siens, et comme il objectait la dépense: -- Ah! ah! tu tiens à tes petits écus! dit-elle en riant. Il fallait que Léon, chaque fois, lui racontât toute sa conduite, depuis le dernier rendez-vous. Elle demanda des vers, des vers pour elle, une pièce d'amour en son honneur; jamais il ne put parvenir à trouver la rime du second vers, et il finit par copier un sonnet dans un keepsake. Ce fut moins par vanité que dans le seul but de lui complaire. Il ne discutait pas ses idées; il acceptait tous ses goûts; il devenait sa maîtresse plutôt qu'elle n'était la sienne. Elle avait des paroles tendres avec des baisers qui lui emportaient l'âme. Où donc avait-elle appris cette corruption, presque immatérielle à force d'être profonde et dissimulée? VI Dans les voyages qu'il faisait pour la voir, Léon souvent avait dîné chez le pharmacien, et s'était cru contraint, par politesse, de l'inviter à son tour. -- Volontiers! avait répondu M. Homais; il faut, d'ailleurs, que je me retrempe un peu, car je m'encroûte ici. Nous irons au spectacle, au restaurant, nous ferons des folies! -- Ah! bon ami! murmura tendrement madame Homais, effrayée des périls vagues qu'il se disposait à courir. -- Eh bien, quoi? tu trouves que je ne ruine pas assez ma santé à vivre parmi les émanations continuelles de la pharmacie! Voilà, du reste, le caractère des femmes: elles sont jalouses de la Science, puis s'opposent à ce que l'on prenne les plus légitimes distractions. N'importe, comptez sur moi; un de ces jours, je tombe à Rouen et nous ferons sauter ensemble les monacos. L'apothicaire, autrefois, se fût bien gardé d'une telle expression; mais il donnait maintenant dans un genre folâtre et parisien qu'il trouvait du meilleur goût; et, comme madame Bovary, sa voisine, il interrogeait le clerc curieusement sur les moeurs de la capitale, même il parlait argot afin d'éblouir... les bourgeois, disant _turne, bazar, chicard, chicandard, Breda- street, _et _Je me la casse_, pour: Je m'en vais. Donc, un jeudi, Emma fut surprise de rencontrer, dans la cuisine du Lion d'or, M. Homais en costume de voyageur, c'est-à-dire couvert d'un vieux manteau qu'on ne lui connaissait pas, tandis qu'il portait d'une main une valise, et, de l'autre, la chancelière de son établissement. Il n'avait confié son projet à personne, dans la crainte d'inquiéter le public par son absence. L'idée de revoir les lieux où s'était passée sa jeunesse l'exaltait sans doute, car tout le long du chemin il n'arrêta pas de discourir; puis, à peine arrivé, il sauta vivement de la voiture pour se mettre en quête de Léon; et le clerc eut beau se débattre, M. Homais l'entraîna vers le grand café de Normandie, où il entra majestueusement sans retirer son chapeau, estimant fort provincial de se découvrir dans un endroit public. Emma attendit Léon trois quarts d'heure. Enfin elle courut à son étude, et, perdue dans toute sorte de conjectures, l'accusant d'indifférence et se reprochant à elle-même sa faiblesse, elle passa l'après-midi le front collé contre les carreaux. Ils étaient encore à deux heures attablés l'un devant l'autre. La grande salle se vidait; le tuyau du poêle, en forme de palmier, arrondissait au plafond blanc sa gerbe dorée; et près d'eux, derrière le vitrage, en plein soleil, un petit jet d'eau gargouillait dans un bassin de marbre où, parmi du cresson et des asperges, trois homards engourdis s'allongeaient jusqu'à des cailles, toutes couchées en pile, sur le flanc. Homais se délectait. Quoiqu'il se grisât de luxe encore plus que de bonne chère, le vin de Pomard, cependant, lui excitait un peu les facultés, et, lorsque apparut l'omelette au rhum, il exposa sur les femmes des théories immorales. Ce qui le séduisait par- dessus tout, c'était le chic. Il adorait une toilette élégante dans un appartement bien meublé, et, quant aux qualités corporelles, ne détestait pas le morceau. Léon contemplait la pendule avec désespoir. L'apothicaire buvait, mangeait, parlait. -- Vous devez être, dit-il tout à coup, bien privé à Rouen. Du reste, vos amours ne logent pas loin. Et, comme l'autre rougissait: -- Allons, soyez franc! Nierez-vous qu'à Yonville...? Le jeune homme balbutia. -- Chez madame Bovary, vous ne courtisiez point...? -- Et qui donc? -- La bonne! Il ne plaisantait pas; mais, la vanité l'emportant sur toute prudence, Léon, malgré lui, se récria. D'ailleurs, il n'aimait que les femmes brunes. -- Je vous approuve, dit le pharmacien; elles ont plus de tempérament. Et se penchant à l'oreille de son ami, il indiqua les symptômes auxquels on reconnaissait qu'une femme avait du tempérament. Il se lança même dans une digression ethnographique: l'Allemande était vaporeuse, la Française libertine, l'Italienne passionnée. -- Et les négresses? demanda le clerc. -- C'est un goût d'artiste, dit Homais. -- Garçon! deux demi- tasses! -- Partons-nous? reprit à la fin Léon s'impatientant. -- _Yes_. Mais il voulut, avant de s'en aller, voir le maître de l'établissement et lui adressa quelques félicitations. Alors le jeune homme, pour être seul, allégua qu'il avait affaire. -- Ah! je vous escorte! dit Homais. Et, tout en descendant les rues avec lui, il parlait de sa femme, de ses enfants, de leur avenir et de sa pharmacie, racontait en quelle décadence elle était autrefois, et le point de perfection où il l'avait montée. Arrivé devant l'hôtel de Boulogne, Léon le quitta brusquement, escalada l'escalier, et trouva sa maîtresse en grand émoi. Au nom du pharmacien, elle s'emporta. Cependant, il accumulait de bonnes raisons; ce n'était pas sa faute, ne connaissait-elle pas M. Homais? pouvait-elle croire qu'il préférât sa compagnie? Mais elle se détournait; il la retint; et, s'affaissant sur les genoux, il lui entoura la taille de ses deux bras, dans une pose langoureuse toute pleine de concupiscence et de supplication. Elle était debout; ses grands yeux enflammés le regardaient sérieusement et presque d'une façon terrible. Puis des larmes les obscurcirent, ses paupières roses s'abaissèrent, elle abandonna ses mains, et Léon les portait à sa bouche lorsque parut un domestique, avertissant Monsieur qu'on le demandait. -- Tu vas revenir? dit-elle. -- Oui. -- Mais quand? -- Tout à l'heure. -- C'est un truc, dit le pharmacien en apercevant Léon. J'ai voulu interrompre cette visite qui me paraissait vous contrarier. Allons chez Bridoux prendre un verre de garus. Léon jura qu'il lui fallait retourner à son étude. Alors l'apothicaire fit des plaisanteries sur les paperasses, la procédure. -- Laissez donc un peu Cujas et Bartole, que diable! Qui vous empêche? Soyez un brave! Allons chez Bridoux; vous verrez son chien. C'est très curieux! Et comme le clerc s'obstinait toujours: -- J'y vais aussi. Je lirai un journal en vous attendant, ou je feuilletterai un Code. Léon, étourdi par la colère d'Emma, le bavardage de M. Homais et peut-être les pesanteurs du déjeuner, restait indécis et comme sous la fascination du pharmacien qui répétait: -- Allons chez Bridoux! c'est à deux pas, rue Malpalu. Alors, par lâcheté, par bêtise, par cet inqualifiable sentiment qui nous entraîne aux actions les plus antipathiques, il se laissa conduire chez Bridoux; et ils le trouvèrent dans sa petite cour, surveillant trois garçons qui haletaient à tourner la grande roue d'une machine pour faire de l'eau de Seltz... Homais leur donna des conseils; il embrassa Bridoux; on prit le garus. Vingt fois Léon voulut s'en aller; mais l'autre l'arrêtait par le bras en lui disant: -- Tout à l'heure! je sors. Nous irons au Fanal de Rouen, voir ces messieurs. Je vous présenterai à Thomassin. Il s'en débarrassa pourtant et courut d'un bond jusqu'à l'hôtel. Emma n'y était plus. Elle venait de partir, exaspérée. Elle le détestait maintenant. Ce manque de parole au rendez-vous lui semblait un outrage, et elle cherchait encore d'autres raisons pour s'en détacher: il était incapable d'héroïsme, faible, banal, plus mou qu'une femme, avare d'ailleurs et pusillanime. Puis, se calmant, elle finit par découvrir qu'elle l'avait sans doute calomnié. Mais le dénigrement de ceux que nous aimons toujours nous en détache quelque peu. Il ne faut pas toucher aux idoles: la dorure en reste aux mains. Ils en vinrent à parler plus souvent de choses indifférentes à leur amour; et, dans les lettres qu'Emma lui envoyait, il était question de fleurs, de vers, de la lune et des étoiles, ressources naïves d'une passion affaiblie, qui essayait de s'aviver à tous les secours extérieurs. Elle se promettait continuellement, pour son prochain voyage, une félicité profonde; puis elle s'avouait ne rien sentir d'extraordinaire. Cette déception s'effaçait vite sous un espoir nouveau, et Emma revenait à lui plus enflammée, plus avide. Elle se déshabillait brutalement, arrachant le lacet mince de son corset, qui sifflait autour de ses hanches comme une couleuvre qui glisse. Elle allait sur la pointe de ses pieds nus regarder encore une fois si la porte était fermée, puis elle faisait d'un seul geste tomber ensemble tous ses vêtements; -- et, pâle, sans parler, sérieuse, elle s'abattait contre sa poitrine, avec un long frisson. Cependant, il y avait sur ce front couvert de gouttes froides, sur ces lèvres balbutiantes, dans ces prunelles égarées, dans l'étreinte de ces bras, quelque chose d'extrême, de vague et de lugubre, qui semblait à Léon se glisser entre eux, subtilement, comme pour les séparer. Il n'osait lui faire des questions; mais, la discernant si expérimentée, elle avait dû passer, se disait-il, par toutes les épreuves de la souffrance et du plaisir. Ce qui le charmait autrefois l'effrayait un peu maintenant. D'ailleurs, il se révoltait contre l'absorption, chaque jour plus grande, de sa personnalité. Il en voulait à Emma de cette victoire permanente. Il s'efforçait même à ne pas la chérir; puis, au craquement de ses bottines, il se sentait lâche, comme les ivrognes à la vue des liqueurs fortes. Elle ne manquait point, il est vrai, de lui prodiguer toute sorte d'attentions, depuis les recherches de table jusqu'aux coquetteries du costume et aux langueurs du regard. Elle apportait d'Yonville des roses dans son sein, qu'elle lui jetait à la figure, montrait des inquiétudes pour sa santé, lui donnait des conseils sur sa conduite; et, afin de le retenir davantage, espérant que le ciel peut-être s'en mêlerait, elle lui passa autour du cou une médaille de la Vierge. Elle s'informait, comme une mère vertueuse, de ses camarades. Elle lui disait: -- Ne les vois pas, ne sors pas, ne pense qu'à nous; aime-moi! Elle aurait voulu pouvoir surveiller sa vie, et l'idée lui vint de le faire suivre dans les rues. Il y avait toujours, près de l'hôtel, une sorte de vagabond qui accostait les voyageurs et qui ne refuserait pas... Mais sa fierté se révolta. -- Eh! tant pis! qu'il me trompe, que m'importe! est-ce que j'y tiens? Un jour qu'ils s'étaient quittés de bonne heure, et qu'elle s'en revenait seule par le boulevard, elle aperçut les murs de son couvent; alors elle s'assit sur un banc, à l'ombre des ormes. Quel calme dans ce temps-là! comme elle enviait les ineffables sentiments d'amour qu'elle tâchait, d'après des livres, de se figurer! Les premiers mois de son mariage, ses promenades à cheval dans la forêt, le Vicomte qui valsait, et Lagardy chantant, tout repassa devant ses yeux... Et Léon lui parut soudain dans le même éloignement que les autres. -- Je l'aime pourtant! se disait-elle. N'importe! elle n'était pas heureuse, ne l'avait jamais été. D'où venait donc cette insuffisance de la vie, cette pourriture instantanée des choses où elle s'appuyait?... Mais, s'il y avait quelque part un être fort et beau, une nature valeureuse, pleine à la fois d'exaltation et de raffinements, un coeur de poète sous une forme d'ange, lyre aux cordes d'airain, sonnant vers le ciel des épithalames élégiaques, pourquoi, par hasard, ne le trouverait-elle pas? Oh! quelle impossibilité! Rien, d'ailleurs, ne valait la peine d'une recherche; tout mentait! Chaque sourire cachait un bâillement d'ennui, chaque joie une malédiction, tout plaisir son dégoût, et les meilleurs baisers ne vous laissaient sur la lèvre qu'une irréalisable envie d'une volupté plus haute. Un râle métallique se traîna dans les airs et, quatre coups se firent entendre à la cloche du couvent. Quatre heures! et il lui semblait qu'elle était là, sur ce banc, depuis l'éternité. Mais un infini de passions peut tenir dans une minute, comme une foule dans un petit espace. Emma vivait tout occupée des siennes, et ne s'inquiétait pas plus de l'argent qu'une archiduchesse. Une fois pourtant, un homme d'allure chétive, rubicond et chauve, entra chez elle, se déclarant envoyé par M. Vinçart, de Rouen. Il retira les épingles qui fermaient la poche latérale de sa longue redingote verte, les piqua sur sa manche et tendit poliment un papier. C'était un billet de sept cents francs, souscrit par elle, et que Lheureux, malgré toutes ses protestations, avait passé à l'ordre de Vinçart. Elle expédia chez lui sa domestique. Il ne pouvait venir. Alors, l'inconnu, qui était resté debout, lançant de droite et de gauche des regards curieux que dissimulaient ses gros sourcils blonds, demanda d'un air naïf: -- Quelle réponse apporter à M. Vinçart? -- Eh bien, répondit Emma, dites-lui... que je n'en ai pas... Ce sera la semaine prochaine... Qu'il attende... oui, la semaine prochaine. Et le bonhomme s'en alla sans souffler mot. Mais, le lendemain, à midi, elle reçut un protêt; et la vue du papier timbré, où s'étalait à plusieurs reprises et en gros caractères: «Maître Hareng, huissier à Buchy», l'effraya si fort, qu'elle courut en toute hâte chez le marchand d'étoffes. Elle le trouva dans sa boutique, en train de ficeler un paquet. -- Serviteur! dit-il, je suis à vous. Lheureux n'en continua pas moins sa besogne, aidé par une jeune fille de treize ans environ, un peu bossue, et qui lui servait à la fois de commis et de cuisinière. Puis, faisant claquer ses sabots sur les planches de la boutique, il monta devant Madame au premier étage, et l'introduisit dans un étroit cabinet, où un gros bureau en bois de sape supportait quelques registres, défendus transversalement par une barre de fer cadenassée. Contre le mur, sous des coupons d'indienne, on entrevoyait un coffre-fort, mais d'une telle dimension, qu'il devait contenir autre chose que des billets et de l'argent. M. Lheureux, en effet, prêtait sur gages, et c'est là qu'il avait mis la chaîne en or de madame Bovary, avec les boucles d'oreilles du pauvre père Tellier, qui, enfin contraint de vendre, avait acheté à Quincampoix un maigre fonds d'épicerie, où il se mourait de son catarrhe, au milieu de ses chandelles moins jaunes que sa figure. Lheureux s'assit dans son large fauteuil de paille, en disant: -- Quoi de neuf? -- Tenez. Et elle lui montra le papier. -- Eh bien, qu'y puis-je? Alors, elle s'emporta, rappelant la parole qu'il avait donnée de ne pas faire circuler ses billets; il en convenait. -- Mais j'ai été forcé moi-même, j'avais le couteau sur la gorge. -- Et que va-t-il arriver, maintenant? reprit-elle. -- Oh! c'est bien simple: un jugement du tribunal, et puis la saisie...; bernique! Emma se retenait pour ne pas le battre. Elle lui demanda doucement s'il n'y avait pas moyen de calmer M. Vinçart. -- Ah bien, oui! calmer Vinçart; vous ne le connaissez guère; il est plus féroce qu'un Arabe. Pourtant il fallait que M. Lheureux s'en mêlât. -- Écoutez donc! il me semble que, jusqu'à présent, j'ai été assez bon pour vous. Et, déployant un de ses registres: -- Tenez! Puis, remontant la page avec son doigt: -- Voyons..., voyons... Le 3 août, deux cents francs... Au 17 juin, cent cinquante... 23 mars, quarante-six... En avril... Il s'arrêta, comme craignant de faire quelque sottise. -- Et je ne dis rien des billets souscrits par Monsieur, un de sept cents francs, un autre de trois cents! Quant à vos petits acomptes, aux intérêts, ça n'en finit pas, on s'y embrouille. Je ne m'en mêle plus! Elle pleurait, elle l'appela même «son bon monsieur Lheureux». Mais il se rejetait toujours sur ce «mâtin de Vinçart». D'ailleurs, il n'avait pas un centime, personne à présent ne le payait, on lui mangeait la laine sur le dos, un pauvre boutiquier comme lui ne pouvait faire d'avances. Emma se taisait; et M. Lheureux, qui mordillonnait les barbes d'une plume, sans doute s'inquiéta de son silence, car il reprit: -- Au moins, si un de ces jours j'avais quelques rentrées... Je pourrais... -- Du reste, dit-elle, dès que l'arriéré de Barneville... -- Comment?... Et, en apprenant que Langlois n'avait pas encore payé, il parut fort surpris. Puis, d'une voix mielleuse: -- Et nous convenons, dites-vous...? -- Oh! de ce que vous voudrez! Alors, il ferma les yeux pour réfléchir, écrivit quelques chiffres, et, déclarant qu'il aurait grand mal, que la chose était scabreuse et qu'il se saignait, il dicta quatre billets de deux cent cinquante francs, chacun, espacés les uns des autres à un mois d'échéance. -- Pourvu que Vinçart veuille m'entendre! Du reste c'est convenu, je ne lanterne pas, je suis rond comme une pomme. Ensuite il lui montra négligemment plusieurs marchandises nouvelles, mais dont pas une, dans son opinion, n'était digne de Madame. -- Quand je pense que voilà une robe à sept sous le mètre, et certifiée bon teint! Ils gobent cela pourtant! on ne leur conte pas ce qui en est, vous pensez bien, voulant par cet aveu de coquinerie envers les autres la convaincre tout à fait de sa probité. Puis il la rappela, pour lui montrer trois aunes de guipure qu'il avait trouvées dernièrement «dans une vendue». -- Est-ce beau! disait Lheureux; on s'en sert beaucoup maintenant, comme têtes de fauteuils, c'est le genre. Et, plus prompt qu'un escamoteur, il enveloppa la guipure de papier bleu et la mit dans les mains d'Emma. -- Au moins, que je sache...? -- Ah! plus tard, reprit-il en lui tournant les talons. Dès le soir, elle pressa Bovary d'écrire à sa mère pour qu'elle leur envoyât bien vite tout l'arriéré de l'héritage. La belle-mère répondit n'avoir plus rien; la liquidation était close, et il leur restait, outre Barneville, six cents livres de rente, qu'elle leur servirait exactement. Alors Madame expédia des factures chez deux ou trois clients, et bientôt usa largement de ce moyen, qui lui réussissait. Elle avait toujours soin d'ajouter en post-scriptum: «N'en parlez pas à mon mari, vous savez comme il est fier... Excusez-moi... Votre servante...» Il y eut quelques réclamations; elle les intercepta. Pour se faire de l'argent, elle se mit à vendre ses vieux gants, ses vieux chapeaux, la vieille ferraille; et elle marchandait avec rapacité, -- son sang de paysanne la poussant au gain. Puis, dans ses voyages à la ville, elle brocanterait des babioles, que M. Lheureux, à défaut d'autres, lui prendrait certainement. Elle s'acheta des plumes d'autruche, de la porcelaine chinoise et des bahuts; elle empruntait à Félicité, à madame Lefrançois, à l'hôtelière de la Croix rouge, à tout le monde, n'importe où. Avec l'argent qu'elle reçut enfin de Barneville, elle paya deux billets; les quinze cents autres francs s'écoulèrent. Elle s'engagea de nouveau, et toujours ainsi! Parfois, il est vrai, elle tâchait de faire des calculs; mais elle découvrait des choses si exorbitantes, qu'elle n'y pouvait croire. Alors elle recommençait, s'embrouillait vite, plantait tout là et n'y pensait plus. La maison était bien triste, maintenant! On en voyait sortir les fournisseurs avec des figures furieuses. Il y avait des mouchoirs traînant sur les fourneaux; et la petite Berthe, au grand scandale de madame Homais, portait des bas percés. Si Charles, timidement, hasardait une observation, elle répondait avec brutalité que ce n'était point sa faute! Pourquoi ces emportements? Il expliquait tout par son ancienne maladie nerveuse; et, se, reprochant d'avoir pris pour des défauts ses infirmités, il s'accusait d'égoïsme, avait envie de courir l'embrasser. -- Oh! non, se disait-il, je l'ennuierais! Et il restait. Après le dîner, il se promenait seul dans le jardin; il prenait la petite Berthe sur ses genoux, et, déployant son journal de médecine, essayait de lui apprendre à lire. L'enfant, qui n'étudiait jamais, ne tardait pas à ouvrir de grands yeux tristes et se mettait à pleurer. Alors il la consolait; il allait lui chercher de l'eau dans l'arrosoir pour faire des rivières sur le sable, ou cassait les branches des troènes pour planter des arbres dans les plates-bandes, ce qui gâtait peu le jardin; tout encombré de longues herbes; on devait tant de journées à Lestiboudois! Puis l'enfant avait froid et demandait sa mère. -- Appelle ta bonne, disait Charles. Tu sais bien, ma petite, que ta maman ne veut pas qu'on la dérange. L'automne commençait et déjà les feuilles tombaient, -- comme il y a deux ans, lorsqu'elle était malade! -- Quand donc tout cela finira-t-il!... Et il continuait à marcher, les deux mains derrière le dos. Madame était dans sa chambre. On n'y montait pas. Elle restait là tout le long du jour, engourdie, à peine vêtue, et, de temps à autre, faisant fumer des pastilles du sérail qu'elle avait achetées à Rouen, dans la boutique d'un Algérien. Pour ne pas avoir la nuit auprès d'elle, cet homme étendu qui dormait, elle finit, à force de grimaces, par le reléguer au second étage; et elle lisait jusqu'au matin des livres extravagants où il y avait des tableaux orgiaques avec des situations sanglantes. Souvent une terreur la prenait, elle poussait un cri, Charles accourait. -- Ah! va-t'en! disait-elle. Ou, d'autres fois, brûlée plus fort par cette flamme intime que l'adultère avivait, haletante, émue, tout en désir, elle ouvrait sa fenêtre, aspirait l'air froid, éparpillait au vent sa chevelure trop lourde, et, regardant les étoiles, souhaitait des amours de prince. Elle pensait à lui, à Léon. Elle eût alors tout donné pour un seul de ces rendez-vous, qui la rassasiaient. C'était ses jours de gala. Elle les voulait splendides! et, lorsqu'il ne pouvait payer seul la dépense, elle complétait le surplus libéralement, ce qui arrivait à peu près toutes les fois. Il essaya de lui faire comprendre qu'ils seraient aussi bien ailleurs, dans quelque hôtel plus modeste; mais elle trouva des objections. Un jour, elle tira de son sac six petites cuillers en vermeil (c'était le cadeau de noces du père Rouault), en le priant d'aller immédiatement porter cela, pour elle, au mont-de-piété; et Léon obéit, bien que cette démarche lui déplût. Il avait peur de se compromettre. Puis, en y réfléchissant, il trouva que sa maîtresse prenait des allures étranges, et qu'on n'avait peut-être pas tort de vouloir l'en détacher. En effet, quelqu'un avait envoyé à sa mère une longue lettre anonyme, pour la prévenir qu'il se perdait avec une femme mariée; et aussitôt la bonne dame, entrevoyant l'éternel épouvantail des familles, c'est-à-dire la vague créature pernicieuse, la sirène, le monstre, qui habite fantastiquement les profondeurs de l'amour, écrivit à maître Dubocage son patron, lequel fut parfait dans cette affaire. Il le tint durant trois quarts d'heure, voulant lui dessiller les yeux, l'avertir du gouffre. Une telle intrigue nuirait plus tard à son établissement. Il le supplia de rompre, et, s'il ne faisait ce sacrifice dans son propre intérêt, qu'il le fît au moins pour lui, Dubocage! Léon enfin avait juré de ne plus revoir Emma; et il se reprochait de n'avoir pas tenu sa parole, considérant tout ce que cette femme pourrait encore lui attirer d'embarras et de discours, sans compter les plaisanteries de ses camarades, qui se débitaient le matin, autour du poêle. D'ailleurs, il allait devenir premier clerc: c'était le moment d'être sérieux. Aussi renonçait-il à la flûte, aux sentiments exaltés, à l'imagination; -- car tout bourgeois, dans l'échauffement de sa jeunesse, ne fût-ce qu'un jour, une minute, s'est cru capable d'immenses passions, de hautes entreprises. Le plus médiocre libertin a rêvé des sultanes; chaque notaire porte en soi les débris d'un poète. Il s'ennuyait maintenant lorsque Emma, tout à coup, sanglotait sur sa poitrine; et son coeur, comme les gens qui ne peuvent endurer qu'une certaine dose de musique, s'assoupissait d'indifférence au vacarme d'un amour dont il ne distinguait plus les délicatesses. Ils se connaissaient trop pour avoir ces ébahissements de la possession qui en centuplent la joie. Elle était aussi dégoûtée de lui qu'il était fatigué d'elle. Emma retrouvait dans l'adultère toutes les platitudes du mariage. Mais comment pouvoir s'en débarrasser? Puis, elle avait beau se sentir humiliée de la bassesse d'un tel bonheur, elle y tenait par habitude ou par corruption; et, chaque jour, elle s'y acharnait davantage, tarissant toute félicité à la vouloir trop grande. Elle accusait Léon de ses espoirs déçus, comme s'il l'avait trahie; et même elle souhaitait une catastrophe qui amenât leur séparation, puisqu'elle n'avait pas le courage de s'y décider. Elle n'en continuait pas moins à lui écrire des lettres amoureuses, en vertu de cette idée, qu'une femme doit toujours écrire à son amant. Mais, en écrivant, elle percevait un autre homme, un fantôme fait de ses plus ardents souvenirs, de ses lectures les plus belles, de ses convoitises les plus fortes; et il devenait à la fin si véritable, et accessible, qu'elle en palpitait émerveillée, sans pouvoir néanmoins le nettement imaginer, tant il se perdait, comme un dieu, sous l'abondance de ses attributs. Il habitait la contrée bleuâtre où les échelles de soie se balancent à des balcons, sous le souffle des fleurs, dans la clarté de la lune. Elle le sentait près d'elle, il allait venir et l'enlèverait tout entière dans un baiser. Ensuite elle retombait à plat, brisée; car ces élans d'amour vague la fatiguaient plus que de grandes débauches. Elle éprouvait maintenant une courbature incessante et universelle. Souvent même, Emma recevait des assignations, du papier timbré qu'elle regardait à peine. Elle aurait voulu ne plus vivre, ou continuellement dormir. Le jour de la mi-carême, elle ne rentra pas à Yonville; elle alla le soir au bal masqué. Elle mit un pantalon de velours et des bas rouges, avec une perruque à catogan et un lampion sur l'oreille. Elle sauta toute la nuit au son furieux des trombones; on faisait cercle autour d'elle; et elle se trouva le matin sur le péristyle du théâtre parmi cinq ou six masques, débardeuses et matelots, des camarades de Léon, qui parlaient d'aller souper. Les cafés d'alentour étaient pleins. Ils avisèrent sur le port un restaurant des plus médiocres, dont le maître leur ouvrit, au quatrième étage, une petite chambre. Les hommes chuchotèrent dans un coin, sans doute se consultant sur la dépense. Il y avait un clerc, deux carabins et un commis: quelle société pour elle! Quant aux femmes Emma s'aperçut vite, au timbre de leurs voix, qu'elles devaient être, presque toutes, du dernier rang. Elle eut peur alors, recula sa chaise et baissa les yeux. Les autres se mirent à manger. Elle ne mangea pas; elle avait le front en feu, des picotements aux paupières et un froid de glace à la peau. Elle sentait dans sa tête le plancher du bal, rebondissant encore sous la pulsation rythmique des mille pieds qui dansaient. Puis, l'odeur du punch avec la fumée des cigares l'étourdit. Elle s'évanouissait; on la porta devant la fenêtre. Le jour commençait à se lever, et une grande tache de couleur pourpre s'élargissait dans le ciel pâle, du côté de Sainte- Catherine. La rivière livide frissonnait au vent; il n'y avait personne sur les ponts; les réverbères s'éteignaient. Elle se ranima cependant, et vint à penser à Berthe, qui dormait là-bas, dans la chambre de sa bonne. Mais une charrette pleine de longs rubans de fer passa, en jetant contre le mur des maisons une vibration métallique assourdissante. Elle s'esquiva brusquement, se débarrassa de son costume, dit à Léon qu'il lui fallait s'en retourner, et enfin resta seule à l'hôtel de Boulogne. Tout et elle-même lui étaient insupportables. Elle aurait voulu, s'échappant comme un oiseau, aller se rajeunir quelque part, bien loin, dans les espaces immaculés. Elle sortit, elle traversa le boulevard, la place Cauchoise et le faubourg, jusqu'à une rue découverte qui dominait des jardins. Elle marchait vite, le grand air la calmait: et peu à peu les figures de la foule, les masques, les quadrilles, les lustres, le souper, ces femmes, tout disparaissait comme des brumes emportées. Puis, revenue à la Croix rouge, elle se jeta sur son lit, dans la petite chambre du second, où il y avait les images de la Tour de Nesle. À quatre heures du soir, Hivert la réveilla. En rentrant chez elle, Félicité lui montra derrière la pendule un papier gris. Elle lut: «En vertu de la grosse, en forme exécutoire d'un jugement...» Quel jugement? La veille, en effet, on avait apporté un autre papier qu'elle ne connaissait pas; aussi fut-elle stupéfaite de ces mots: «Commandement de par le roi, la loi et justice, à madame Bovary...» Alors, sautant plusieurs lignes, elle aperçut: «Dans vingt-quatre heures pour tout délai.» -- Quoi donc?»Payer la somme totale de huit mille francs.» Et même il y avait plus bas: «Elle y sera contrainte par toute voie de droit, et notamment par la saisie exécutoire de ses meubles et effets.» Que faire?... C'était dans vingt-quatre heures; demain! Lheureux, pensa-t-elle, voulait sans doute l'effrayer encore; car elle devina du coup toutes ses manoeuvres, le but de ses complaisances. Ce qui la rassurait, c'était l'exagération même de la somme. Cependant, à force d'acheter, de ne pas payer, d'emprunter, de souscrire des billets, puis de renouveler ces billets, qui s'enflaient à chaque échéance nouvelle, elle avait fini par préparer au sieur Lheureux un capital, qu'il attendait impatiemment pour ses spéculations. Elle se présenta chez lui d'un air dégagé. -- Vous savez ce qui m'arrive? C'est une plaisanterie sans doute! -- Non. -- Comment cela? Il se détourna lentement, et lui dit en se croisant les bras: -- Pensiez-vous, ma petite dame, que j'allais, jusqu'à la consommation des siècles, être votre fournisseur et banquier pour l'amour de Dieu? Il faut bien que je rentre dans mes déboursés, soyons justes! Elle se récria sur la dette. -- Ah! tant pis! le tribunal l'a reconnue! il y a jugement! on vous l'a signifié! D'ailleurs, ce n'est pas moi, c'est Vinçart. -- Est-ce que vous ne pourriez...? -- Oh! rien du tout. -- Mais..., cependant..., raisonnons. Et elle battit la campagne; elle n'avait rien su... c'était une surprise... -- À qui la faute? dit Lheureux en la saluant ironiquement. Tandis que je suis, moi, à bûcher comme un nègre, vous vous repassez du bon temps. -- Ah! pas de morale! -- Ça ne nuit jamais, répliqua-t-il. Elle fut lâche, elle le supplia; et même elle appuya sa jolie main blanche et longue, sur les genoux du marchand. -- Laissez-moi donc! On dirait que vous voulez me séduire! -- Vous êtes un misérable! s'écria-t-elle. -- Oh! oh! comme vous y allez! reprit-il en riant. -- Je ferai savoir qui vous êtes. Je dirai à mon mari... -- Eh bien, moi, je lui montrerai quelque chose, à votre mari! Et Lheureux tira de son coffre-fort le reçu de dix-huit cents francs, qu'elle lui avait donné lors de l'escompte Vinçart. -- Croyez-vous, ajouta-t-il, qu'il ne comprenne pas votre petit vol, ce pauvre cher homme? Elle s'affaissa, plus assommée qu'elle n'eût été par un coup de massue. Il se promenait depuis la fenêtre jusqu'au bureau, tout en répétant: -- Ah! je lui montrerai bien... je lui montrerai bien... Ensuite il se rapprocha d'elle, et, d'une voix douce: -- Ce n'est pas amusant, je le sais; personne, après tout n'en est mort, et, puisque c'est le seul moyen qui vous reste de me rendre mon argent... -- Mais où en trouverai-je? dit Emma en se tordant les bras. -- Ah bah! quand on a comme vous des amis! Et il la regardait d'une façon si perspicace et si terrible, qu'elle en frissonna jusqu'aux entrailles. -- Je vous promets, dit-elle, je signerai... -- J'en ai assez, de vos signatures! -- Je vendrai encore... -- Allons donc! fit-il en haussant les épaules, vous n'avez plus rien. Et il cria dans le judas qui s'ouvrait sur la boutique: -- Annette! n'oublie pas les trois coupons du n° 14. La servante parut; Emma comprit, et demanda «ce qu'il faudrait d'argent pour arrêter toutes les poursuites». -- Il est trop tard! -- Mais, si je vous apportais plusieurs mille francs, le quart de la somme, le tiers, presque tout? -- Eh! non, c'est inutile! Il la poussait doucement vers l'escalier. -- Je vous en conjure, monsieur Lheureux, quelques jours encore! Elle sanglotait. -- Allons, bon! des larmes! -- Vous me désespérez! -- Je m'en moque pas mal! dit-il en refermant la porte. VII Elle fut stoïque, le lendemain, lorsque maître Hareng, l'huissier, avec deux témoins, se présenta chez elle pour faire le procès- verbal de la saisie. Ils commencèrent par le cabinet de Bovary et n'inscrivirent point la tête phrénologique, qui fut considérée comme instrument de sa profession; mais ils comptèrent dans la cuisine les plats, les marmites, les chaises, les flambeaux, et, dans sa chambre à coucher, toutes les babioles de l'étagère. Ils examinèrent ses robes, le linge, le cabinet de toilette; et son existence, jusque dans ses recoins les plus intimes, fut, comme un cadavre que l'on autopsie, étalée tout du long aux regards de ces trois hommes. Maître Hareng, boutonné dans un mince habit noir, en cravate blanche, et portant des sous-pieds fort tendus, répétait de temps à autre: -- Vous permettez; madame? vous permettez? Souvent il faisait des exclamations: -- Charmant!... fort joli! Puis il se remettait à écrire, trempant sa plume dans l'encrier de corne qu'il tenait de la main gauche. Quand ils en eurent fini avec les appartements, ils montèrent au grenier. Elle y gardait un pupitre où étaient enfermées les lettres de Rodolphe. Il fallut l'ouvrir. -- Ah! une correspondance! dit maître Hareng avec un sourire discret. Mais permettez! car je dois m'assurer si la boîte ne contient pas autre chose. Et il inclina les papiers, légèrement, comme pour en faire tomber des napoléons. Alors l'indignation la prit, à voir cette grosse main, aux doigts rouges et mous comme des limaces, qui se posait sur ces pages où son coeur avait battu. Ils partirent enfin! Félicité rentra. Elle l'avait envoyée aux aguets pour détourner Bovary; et elles installèrent vivement sous les toits le gardien de la saisie, qui jura de s'y tenir. Charles, pendant la soirée, lui parut soucieux. Emma l'épiait d'un regard plein d'angoisse, croyant apercevoir dans les rides de son visage des accusations. Puis, quand ses yeux se reportaient sur la cheminée garnie d'écrans chinois, sur les larges rideaux, sur les fauteuils, sur toutes ces choses enfin qui avaient adouci l'amertume de sa vie, un remords la prenait, ou plutôt un regret immense et qui irritait la passion, loin de l'anéantir. Charles tisonnait avec placidité, les deux pieds sur les chenets. Il y eut un moment où le gardien, sans doute s'ennuyant dans sa cachette, fit un peu de bruit. -- On marche là-haut? dit Charles. -- Non! reprit-elle, c'est une lucarne restée ouverte que le vent remue. Elle partit pour Rouen, le lendemain dimanche, afin d'aller chez tous les banquiers dont elle connaissait le nom. Ils étaient à la campagne ou en voyage. Elle ne se rebuta pas; et ceux qu'elle put rencontrer, elle leur demandait de l'argent, protestant qu'il lui en fallait, qu'elle le rendrait. Quelques-uns lui rirent au nez; tous la refusèrent. À deux heures, elle courut chez Léon, frappa contre sa porte. On n'ouvrit pas. Enfin il parut. -- Qui t'amène? -- Cela te dérange? -- Non..., mais... Et il avoua que le propriétaire n'aimait point que l'on reçût «des femmes». -- J'ai à te parler, reprit-elle. Alors il atteignit sa clef. Elle l'arrêta. -- Oh! non, là-bas, chez nous. Et ils allèrent dans leur chambre, à l'hôtel de Boulogne. Elle but en arrivant un grand verre d'eau. Elle était très pâle. Elle lui dit: -- Léon, tu vas me rendre un service. Et, le secouant par ses deux mains, qu'elle serrait étroitement, elle ajouta: -- Écoute, j'ai besoin de huit mille francs! -- Mais tu es folle! -- Pas encore! Et, aussitôt, racontant l'histoire de la saisie, elle lui exposa sa détresse; car Charles ignorait tout, sa belle-mère la détestait, le père Rouault ne pouvait rien; mais lui, Léon, il allait se mettre en course pour trouver cette indispensable somme... -- Comment veux-tu...? -- Quel lâche tu fais! s'écria-t-elle. Alors il dit bêtement: -- Tu t'exagères le mal. Peut-être qu'avec un millier d'écus ton bonhomme se calmerait. Raison de plus pour tenter quelque démarche; il n'était pas possible que l'on ne découvrît point trois mille francs. D'ailleurs, Léon pouvait s'engager à sa place. -- Va! essaye! il le faut! cours!... Oh! tâche! tâche! je t'aimerai bien! Il sortit, revint au bout d'une heure, et dit avec une figure solennelle: -- J'ai été chez trois personnes... inutilement! Puis ils restèrent assis l'un en face de l'autre, aux deux coins de la cheminée, immobiles, sans parler. Emma haussait les épaules, tout en trépignant. Il l'entendit qui murmurait: -- Si j'étais à ta place, moi, j'en trouverais bien! -- Où donc? -- À ton étude! Et elle le regarda. Une hardiesse infernale s'échappait de ses prunelles enflammées, et les paupières se rapprochaient d'une façon lascive et encourageante; -- si bien que le jeune homme se sentit faiblir sous la muette volonté de cette femme qui lui conseillait un crime. Alors il eut peur, et pour éviter tout éclaircissement, il se frappa le front en s'écriant: -- Morel doit revenir cette nuit! il ne me refusera pas, j'espère (c'était un de ses amis, le fils d'un négociant fort riche), et je t'apporterai cela demain, ajouta-t-il. Emma n'eut point l'air d'accueillir cet espoir avec autant de joie qu'il l'avait imaginé. Soupçonnait-elle le mensonge? Il reprit en rougissant: -- Pourtant, si tu ne me voyais pas à trois heures, ne m'attends plus, ma chérie. Il faut que je m'en aille, excuse-moi. Adieu! Il serra sa main, mais il la sentit tout inerte. Emma n'avait plus la force d'aucun sentiment. Quatre heures sonnèrent; et elle se leva pour s'en retourner à Yonville, obéissant comme un automate à l'impulsion des habitudes. Il faisait beau; c'était un de ces jours du mois de mars clairs et âpres, où le soleil reluit dans un ciel tout blanc. Des Rouennais endimanchés se promenaient d'un air heureux. Elle arriva sur la place du Parvis. On sortait des vêpres; la foule s'écoulait par les trois portails, comme un fleuve par les trois arches d'un pont, et, au milieu, plus immobile qu'un roc, se tenait le suisse. Alors elle se rappela ce jour où, tout anxieuse et pleine d'espérances, elle était entrée sous cette grande nef qui s'étendait devant elle moins profonde que son amour; et elle continua de marcher, en pleurant sous son voile, étourdie, chancelante, près de défaillir. -- Gare! cria une voix sortant d'une porte cochère qui s'ouvrait. Elle s'arrêta pour laisser passer un cheval noir, piaffant dans les brancards d'un tilbury que conduisait un gentleman en fourrure de zibeline. Qui était-ce donc? Elle le connaissait... La voiture s'élança et disparut. Mais c'était lui, le Vicomte! Elle se détourna: la rue était déserte. Et elle fut si accablée, si triste, qu'elle s'appuya contre un mur pour ne pas tomber. Puis elle pensa qu'elle s'était trompée. Au reste, elle n'en savait rien. Tout, en elle-même et au dehors, l'abandonnait. Elle se sentait perdue, roulant au hasard dans des abîmes indéfinissables; et ce fut presque avec joie qu'elle aperçut, en arrivant à la Croix rouge, ce bon Homais qui regardait charger sur l'Hirondelle une grande boîte pleine de provisions pharmaceutiques. Il tenait à sa main, dans un foulard, six cheminots pour son épouse. Madame Homais aimait beaucoup ces petits pains lourds, en forme de turban, que l'on mange dans le carême avec du beurre salé: dernier échantillon des nourritures gothiques, qui remonte peut-être au siècle des croisades, et dont les robustes Normands s'emplissaient autrefois, croyant voir sur la table, à la lueur des torches jaunes, entre les brocs d'hypocras et les gigantesques charcuteries, des têtes de Sarrasins à dévorer. La femme de l'apothicaire les croquait comme eux, héroïquement, malgré sa détestable dentition; aussi, toutes les fois que M. Homais faisait un voyage à la ville, il ne manquait pas de lui en rapporter, qu'il prenait toujours chez le grand faiseur, rue Massacre. -- Charmé de vous voir! dit-il en offrant la main à Emma pour l'aider à monter dans l'Hirondelle. Puis il suspendit les cheminots aux lanières du filet, et resta nu-tête et les bras croisés, dans une attitude pensive et napoléonienne. Mais, quand l'Aveugle, comme d'habitude, apparut au bas de la côte, il s'écria: -- Je ne comprends pas que l'autorité tolère encore de si coupables industries! On devrait enfermer ces malheureux, que l'on forcerait à quelque travail! Le Progrès, ma parole d'honneur, marche à pas de tortue! nous pataugeons en pleine barbarie! L'Aveugle tendait son chapeau, qui ballottait au bord de la portière, comme une poche de la tapisserie déclouée. -- Voilà, dit le pharmacien, une affection scrofuleuse! Et, bien qu'il connût ce pauvre diable, il feignit de le voir pour la première fois, murmura les mots de cornée, cornée opaque, sclérotique, faciès, puis lui demanda d'un ton paterne: -- Y a-t-il longtemps, mon ami, que tu as cette épouvantable infirmité? Au lieu de t'enivrer au cabaret, tu ferais mieux de suivre un régime. Il l'engageait à prendre de bon vin, de bonne bière, de bons rôtis. L'Aveugle continuait sa chanson; il paraissait, d'ailleurs, presque idiot. Enfin, M. Homais ouvrit sa bourse. -- Tiens, voilà un sou, rends-moi deux liards; et n'oublie pas mes recommandations, tu t'en trouveras bien. Hivert se permit tout haut quelque doute sur leur efficacité. Mais l'apothicaire certifia qu'il le guérirait lui-même, avec une pommade antiphlogistique de sa composition, et il donna son adresse: -- M. Homais, près des halles, suffisamment connu. -- Eh bien, pour la peine, dit Hivert, tu vas nous montrer la comédie. L'Aveugle s'affaissa sur ses jarrets, et, la tête renversée, tout en roulant ses yeux verdâtres et tirant la langue, il se frottait l'estomac à deux mains, tandis qu'il poussait une sorte de hurlement sourd, comme un chien affamé. Emma, prise de dégoût, lui envoya, par-dessus l'épaule, une pièce de cinq francs. C'était toute sa fortune. Il lui semblait beau de la jeter ainsi. La voiture était repartie, quand soudain M. Homais se pencha en dehors du vasistas et cria: -- Pas de farineux ni de laitage! Porter de la laine sur la peau et exposer les parties malades à la fumée de baies de genièvre! Le spectacle des objets connus qui défilaient devant ses yeux peu à peu détournait Emma de sa douleur présente. Une intolérable fatigue l'accablait, et elle arriva chez elle hébétée, découragée, presque endormie. -- Advienne que pourra! se disait-elle. Et puis, qui sait? pourquoi, d'un moment à l'autre, ne surgirait- il pas un événement extraordinaire? Lheureux même pouvait mourir. Elle fut, à neuf heures du matin, réveillée par un bruit de voix sur la place. Il y avait un attroupement autour des halles pour lire une grande affiche collée contre un des poteaux, et elle vit Justin qui montait sur une borne et qui déchirait l'affiche. Mais, à ce moment, le garde champêtre lui posa la main sur le collet. M. Homais sortit de la pharmacie, et la mère Lefrançois, au milieu de la foule, avait l'air de pérorer. -- Madame! madame! s'écria Félicité en entrant, c'est une abomination! Et la pauvre fille, émue, lui tendit un papier jaune qu'elle venait d'arracher à la porte. Emma lut d'un clin d'oeil que tout son mobilier était à vendre. Alors elles se considérèrent silencieusement. Elles n'avaient, la servante et la maîtresse, aucun secret l'une pour l'autre. Enfin Félicité soupira: -- Si j'étais de vous, madame, j'irais chez M. Guillaumin. -- Tu crois?... Et cette interrogation voulait dire: -- Toi qui connais la maison par le domestique, est-ce que le maître quelquefois aurait parlé de moi? -- Oui, allez-y, vous ferez bien. Elle s'habilla, mit sa robe noire avec sa capote à grains de jais; et, pour qu'on ne la vît pas (il y avait toujours beaucoup de monde sur la place), elle prit en dehors du village, par le sentier au bord de l'eau. Elle arriva tout essoufflée devant la grille du notaire; le ciel était sombre et un peu de neige tombait. Au bruit de la sonnette, Théodore, en gilet rouge, parut sur le perron; il vint lui ouvrir presque familièrement, comme à une connaissance, et l'introduisit dans la salle à manger. Un large poêle de porcelaine bourdonnait sous un cactus qui emplissait la niche, et, dans des cadres de bois noir, contre la tenture de papier chêne, il y avait la Esméralda de Steuben, avec la Putiphar de Schopin. La table servie, deux réchauds d'argent, le bouton des portes en cristal, le parquet et les meubles, tout reluisait d'une propreté méticuleuse, anglaise; les carreaux étaient décorés, à chaque angle, par des verres de couleur. -- Voilà une salle à manger, pensait Emma, comme il m'en faudrait une. Le notaire entra, serrant du bras gauche contre son corps sa robe de chambre à palmes, tandis qu'il ôtait et remettait vite de l'autre main sa toque de velours marron, prétentieusement posée sur le côté droit, où retombaient les bouts de trois mèches blondes qui, prises à l'occiput, contournaient son crâne chauve. Après qu'il eut offert un siège, il s'assit pour déjeuner, tout en s'excusant beaucoup de l'impolitesse. -- Monsieur, dit-elle, je vous prierais... -- De quoi, madame? J'écoute. Elle se mit à lui exposer sa situation. Maître Guillaumin la connaissait, étant lié secrètement avec le marchand d'étoffes, chez lequel il trouvait toujours des capitaux pour les prêts hypothécaires qu'on lui demandait à contracter. Donc, il savait (et mieux qu'elle) la longue histoire de ces billets, minimes d'abord, portant comme endosseurs des noms divers, espacés à de longues échéances et renouvelés continuellement, jusqu'au jour où, ramassant tous les protêts, le marchand avait chargé son ami Vinçart de faire en son nom propre les poursuites qu'il fallait, ne voulant point passer pour un tigre parmi ses concitoyens. Elle entremêla son récit de récriminations contre Lheureux, récriminations auxquelles le notaire répondait de temps à autre par une parole insignifiante. Mangeant sa côtelette et buvant son thé, il baissait le menton dans sa cravate bleu de ciel, piquée par deux épingles de diamants que rattachait une chaînette d'or; et il souriait d'un singulier sourire, d'une façon douceâtre et ambiguë. Mais, s'apercevant qu'elle avait les pieds humides: -- Approchez-vous donc du poêle... plus haut..., contre la porcelaine. Elle avait peur de la salir. Le notaire reprit d'un ton galant: -- Les belles choses ne gâtent rien. Alors elle tâcha de l'émouvoir, et, s'émotionnant elle-même, elle vint à lui conter l'étroitesse de son ménage, ses tiraillements, ses besoins. Il comprenait cela: une femme élégante! et, sans s'interrompre de manger, il s'était tourné vers elle complètement, si bien qu'il frôlait du genou sa bottine, dont la semelle se recourbait tout en fumant contre le poêle. Mais, lorsqu'elle lui demanda mille écus, il serra les lèvres, puis se déclara très peiné de n'avoir pas eu autrefois la direction de sa fortune, car il y avait cent moyens fort commodes, même pour une dame, de faire valoir son argent. On aurait pu, soit dans les tourbières de Grumesnil ou les terrains du Havre, hasarder presque à coup sûr d'excellentes spéculations; et il la laissa se dévorer de rage à l'idée des sommes fantastiques qu'elle aurait certainement gagnées. -- D'où vient, reprit-il, que vous n'êtes pas venue chez moi? -- Je ne sais trop, dit-elle. -- Pourquoi, hein?... Je vous faisais donc bien peur? C'est moi, au contraire, qui devrais me plaindre! À peine si nous nous connaissons! Je vous suis pourtant très dévoué; vous n'en doutez plus, j'espère? Il tendit sa main, prit la sienne, la couvrit d'un baiser vorace, puis la garda sur son genou; et il jouait avec ses doigts délicatement, tout en lui contant mille douceurs. Sa voix fade susurrait, comme un ruisseau qui coule; une étincelle jaillissait de sa pupille à travers le miroitement de ses lunettes, et ses mains s'avançaient dans la manche d'Emma, pour lui palper le bras. Elle sentait contre sa joue le souffle d'une respiration haletante. Cet homme la gênait horriblement. Elle se leva d'un bond et lui dit: -- Monsieur, j'attends! -- Quoi donc? fit le notaire, qui devint tout à coup extrêmement pâle. -- Cet argent. -- Mais... Puis, cédant à l'irruption d'un désir trop fort: -- Eh bien, oui!... Il se traînait à genoux vers elle, sans égard pour sa robe de chambre. -- De grâce, restez! je vous aime! Il la saisit par la taille. Un flot de pourpre monta vite au visage de madame Bovary. Elle se recula d'un air terrible, en s'écriant: -- Vous profitez impudemment de ma détresse, monsieur! Je suis à plaindre, mais pas à vendre! Et elle sortit. Le notaire resta fort stupéfait, les yeux fixés sur ses belles pantoufles en tapisserie. C'était un présent de l'amour. Cette vue à la fin le consola. D'ailleurs, il songeait qu'une aventure pareille l'aurait entraîné trop loin. -- Quel misérable! quel goujat!... quelle infamie! se disait-elle, en fuyant d'un pied nerveux sous les trembles de la route. Le désappointement de l'insuccès renforçait l'indignation de sa pudeur outragée; il lui semblait que la Providence s'acharnait à la poursuivre, et, s'en rehaussant d'orgueil, jamais elle n'avait eu tant d'estime pour elle-même ni tant de mépris pour les autres. Quelque chose de belliqueux la transportait. Elle aurait voulu battre les hommes, leur cracher au visage, les broyer tous; et elle continuait à marcher rapidement devant elle, pâle, frémissante, enragée, furetant d'un oeil en pleurs l'horizon vide, et comme se délectant à la haine qui l'étouffait. Quand elle aperçut sa maison, un engourdissement la saisit. Elle ne pouvait avancer; il le fallait cependant; d'ailleurs, où fuir? Félicité l'attendait sur la porte. -- Eh bien? -- Non! dit Emma. Et, pendant un quart d'heure, toutes les deux, elles avisèrent les différentes personnes d'Yonville disposées peut-être à la secourir. Mais, chaque fois que Félicité nommait quelqu'un, Emma répliquait: -- Est-ce possible! Ils ne voudront pas! -- Et monsieur qui va rentrer! -- Je le sais bien... Laisse-moi seule. Elle avait tout tenté. Il n'y avait plus rien à faire maintenant; et, quand Charles paraîtrait, elle allait donc lui dire: -- Retire-toi. Ce tapis où tu marches n'est plus à nous. De ta maison, tu n'as pas un meuble, une épingle, une paille, et c'est moi qui t'ai ruiné, pauvre homme! Alors ce serait un grand sanglot, puis il pleurerait abondamment, et enfin, la surprise passée, il pardonnerait. -- Oui, murmurait-elle en grinçant des dents, il me pardonnera, lui qui n'aurait pas assez d'un million à m'offrir pour que je l'excuse de m'avoir connue... Jamais! jamais! Cette idée de la supériorité de Bovary sur elle l'exaspérait. Puis, qu'elle avouât ou n'avouât pas, tout à l'heure, tantôt, demain, il n'en saurait pas moins la catastrophe; donc, il fallait attendre cette horrible scène et subir le poids de sa magnanimité. L'envie lui vint de retourner chez Lheureux: à quoi bon? d'écrire à son père; il était trop tard; et peut-être qu'elle se repentait maintenant de n'avoir pas cédé à l'autre, lorsqu'elle entendit le trot d'un cheval dans l'allée. C'était lui, il ouvrait la barrière, il était plus blême que le mur de plâtre. Bondissant dans l'escalier, elle s'échappa vivement par la place; et la femme du maire, qui causait devant l'église avec Lestiboudois, la vit entrer chez le percepteur. Elle courut le dire à madame Caron. Ces deux dames montèrent dans le grenier; et cachées par du linge étendu sur des perches, se postèrent commodément pour apercevoir tout l'intérieur de Binet. Il était seul, dans sa mansarde, en train d'imiter, avec du bois, une de ces ivoireries indescriptibles, composées de croissants, de sphères creusées les unes dans les autres, le tout droit comme un obélisque et ne servant à rien; et il entamait la dernière pièce, il touchait au but! Dans le clair-obscur de l'atelier, la poussière blonde s'envolait de son outil, comme une aigrette d'étincelles sous les fers d'un cheval au galop; les deux roues tournaient, ronflaient; Binet souriait, le menton baissé, les narines ouvertes, et semblait enfin perdu dans un de ces bonheurs complets, n'appartenant sans doute qu'aux occupations médiocres, qui amusent l'intelligence par des difficultés faciles, et l'assouvissent en une réalisation au delà de laquelle il n'y a pas à rêver. -- Ah! la voici! fit madame Tuvache. Mais il n'était guère possible, à cause du tour, d'entendre ce qu'elle disait. Enfin, ces dames crurent distinguer le mot francs, et la mère Tuvache souffla tout bas: -- Elle le prie, pour obtenir un retard à ses contributions. -- D'apparence! reprit l'autre. Elles la virent qui marchait de long en large, examinant contre les murs les ronds de serviette, les chandeliers, les pommes de rampe, tandis que Binet se caressait la barbe avec satisfaction. -- Viendrait-elle lui commander quelque chose? dit madame Tuvache. -- Mais il ne vend rien! objecta sa voisine. Le percepteur avait l'air d'écouter, tout en écarquillant les yeux, comme s'il ne comprenait pas. Elle continuait d'une manière tendre, suppliante. Elle se rapprocha; son sein haletait; ils ne parlaient plus. -- Est-ce qu'elle lui fait des avances? dit madame Tuvache. Binet était rouge jusqu'aux oreilles. Elle lui prit les mains. -- Ah! c'est trop fort! Et sans doute qu'elle lui proposait une abomination; car le percepteur, -- il était brave pourtant, il avait combattu à Bautzen et à Lutzen, fait la campagne de France, et même été porté pour la croix; -- tout à coup, comme à la vue d'un serpent, se recula bien loin en s'écriant: -- Madame! y pensez-vous?... -- On devrait fouetter ces femmes-là! dit madame Tuvache. -- Où est-elle donc? reprit madame Caron. Car elle avait disparu durant ces mots; puis, l'apercevant qui enfilait la Grande-Rue et tournait à droite comme pour gagner le cimetière, elles se perdirent en conjectures. -- Mère Rolet, dit-elle en arrivant chez la nourrice, j'étouffe!... délacez-moi. Elle tomba sur le lit; elle sanglotait. La mère Rolet la couvrit d'un jupon et resta debout près d'elle. Puis, comme elle ne répondait pas, la bonne femme s'éloigna, prit son rouet et se mit à filer du lin. -- Oh! finissez! murmura-t-elle, croyant entendre le tour de Binet. -- Qui la gêne? se demandait la nourrice. Pourquoi vient-elle ici? Elle y était accourue, poussée par une sorte d'épouvante qui la chassait de sa maison. Couchée sur le dos, immobile et les yeux fixes, elle discernait vaguement les objets, bien qu'elle y appliquât son attention avec une persistance idiote. Elle contemplait les écaillures de la muraille, deux tisons fumant bout à bout, et une longue araignée qui marchait au-dessus de sa tête, dans la fente de la poutrelle. Enfin, elle rassembla ses idées. Elle se souvenait... Un jour, avec Léon... Oh! comme c'était loin... Le soleil brillait sur la rivière et les clématites embaumaient... Alors, emportée dans ses souvenirs comme dans un torrent qui bouillonne, elle arriva bientôt à se rappeler la journée de la veille. -- Quelle heure est-il? demanda-t-elle. La mère Rolet sortit, leva les doigts de sa main droite du côté que le ciel était le plus clair, et rentra lentement en disant: -- Trois heures, bientôt. -- Ah! merci! merci! Car il allait venir. C'était sûr! Il aurait trouvé de l'argent. Mais il irait peut-être là-bas, sans se douter qu'elle fût là; et elle commanda à la nourrice de courir chez elle pour l'amener. -- Dépêchez-vous! -- Mais, ma chère dame, j'y vais! j'y vais! Elle s'étonnait, à présent, de n'avoir pas songé à lui tout d'abord; hier, il avait donné sa parole, il n'y manquerait pas; et elle se voyait déjà chez Lheureux, étalant sur son bureau les trois billets de banque. Puis il faudrait inventer une histoire qui expliquât les choses à Bovary. Laquelle? Cependant la nourrice était bien longue à revenir. Mais, comme il n'y avait point d'horloge dans la chaumière, Emma craignait de s'exagérer peut-être la longueur du temps. Elle se mit à faire des tours de promenade dans le jardin, pas à pas; elle alla dans le sentier le long de la haie, et s'en retourna vivement, espérant que la bonne femme serait rentrée par une autre route. Enfin, lasse d'attendre, assaillie de soupçons qu'elle repoussait, ne sachant plus si elle était là depuis un siècle ou une minute, elle s'assit dans un coin et ferma les yeux, se boucha les oreilles. La barrière grinça: elle fit un bond; avant qu'elle eût parlé, la mère Rolet lui avait dit: -- Il n'y a personne chez vous! -- Comment? -- Oh! personne! Et monsieur pleure. Il vous appelle. On vous cherche. Emma ne répondit rien. Elle haletait, tout en roulant les yeux autour d'elle, tandis que la paysanne, effrayée de son visage, se reculait instinctivement, la croyant folle. Tout à coup elle se frappa le front, poussa un cri, car le souvenir de Rodolphe, comme un grand éclair dans une nuit sombre, lui avait passé dans l'âme. Il était si bon, si délicat, si généreux! Et, d'ailleurs, s'il hésitait à lui rendre ce service, elle saurait bien l'y contraindre en rappelant d'un seul clin d'oeil leur amour perdu. Elle partit donc vers la Huchette, sans s'apercevoir qu'elle courait s'offrir à ce qui l'avait tantôt si fort exaspérée, ni se douter le moins du monde de cette prostitution. VIII Elle se demandait tout en marchant: «Que vais-je dire? Par où commencerai-je?» Et à mesure qu'elle avançait, elle reconnaissait les buissons, les arbres, les joncs marins sur la colline, le château là-bas. Elle se retrouvait dans les sensations de sa première tendresse, et son pauvre coeur comprimé s'y dilatait amoureusement. Un vent tiède lui soufflait au visage; la neige, se fondant, tombait goutte à goutte des bourgeons sur l'herbe. Elle entra, comme autrefois, par la petite porte du parc, puis arriva à la cour d'honneur, que bordait un double rang de tilleuls touffus. Ils balançaient, en sifflant, leurs longues branches. Les chiens au chenil aboyèrent tous, et l'éclat de leurs voix retentissait sans qu'il parût personne. Elle monta le large escalier droit, à balustres de bois, qui conduisait au corridor pavé de dalles poudreuses où s'ouvraient plusieurs chambres à la file, comme dans les monastères ou les auberges. La sienne était au bout, tout au fond, à gauche. Quand elle vint à poser les doigts sur la serrure, ses forces subitement l'abandonnèrent. Elle avait peur qu'il ne fût pas là, le souhaitait presque, et c'était pourtant son seul espoir, la dernière chance de salut. Elle se recueillit une minute, et, retrempant son courage au sentiment de la nécessité présente, elle entra. Il était devant le feu, les deux pieds sur le chambranle, en train de fumer une pipe. -- Tiens! c'est vous! dit-il en se levant brusquement. -- Oui, c'est moi!... je voudrais, Rodolphe, vous demander un conseil. Et malgré tous ses efforts, il lui était impossible de desserrer la bouche. -- Vous n'avez pas changé, vous êtes toujours charmante! -- Oh! reprit-elle amèrement, ce sont de tristes charmes, mon ami, puisque vous les avez dédaignés. Alors il entama une explication de sa conduite, s'excusant en termes vagues, faute de pouvoir inventer mieux. Elle se laissa prendre à ses paroles, plus encore à sa voix et par le spectacle de sa personne; si bien qu'elle fit semblant de croire, ou crut-elle peut-être, au prétexte de leur rupture; c'était un secret d'où dépendaient l'honneur et même la vie d'une troisième personne. -- N'importe! fit-elle en le regardant tristement, j'ai bien souffert! Il répondit d'un ton philosophique: -- L'existence est ainsi! -- A-t-elle du moins, reprit Emma, été bonne pour vous depuis notre séparation? -- Oh! ni bonne... ni mauvaise. -- Il aurait peut-être mieux valu ne jamais nous quitter. -- Oui..., peut-être! -- Tu crois? dit-elle en se rapprochant. Et elle soupira. -- O Rodolphe! si tu savais... Je t'ai bien aimé! Ce fut alors qu'elle prit sa main, et ils restèrent quelque temps les doigts entrelacés, -- comme le premier jour, aux Comices! Par un geste d'orgueil, il se débattait sous l'attendrissement. Mais, s'affaissant contre sa poitrine, elle lui dit: -- Comment voulais-tu que je vécusse sans toi? On ne peut pas se déshabituer du bonheur! J'étais désespérée! j'ai cru mourir! Je te conterai tout cela, tu verras. Et toi... tu m'as fuie!... Car, depuis trois ans, il l'avait soigneusement évitée par suite de cette lâcheté naturelle qui caractérise le sexe fort; et Emma continuait avec des gestes mignons de tête, plus câline qu'une chatte amoureuse: -- Tu en aimes d'autres, avoue-le. Oh! je les comprends, va! je les excuse; tu les auras séduites, comme tu m'avais séduite. Tu es un homme, toi! tu as tout ce qu'il faut pour te faire chérir. Mais nous recommencerons, n'est-ce pas? nous nous aimerons! Tiens, je ris, je suis heureuse!... parle donc! Et elle était ravissante à voir, avec son regard où tremblait une larme, comme l'eau d'un orage dans un calice bleu. Il l'attira sur ses genoux, et il caressait du revers de la main ses bandeaux lisses, où, dans la clarté du crépuscule, miroitait comme une flèche d'or un dernier rayon du soleil. Elle penchait le front; il finit par la baiser sur les paupières, tout doucement, du bout de ses lèvres. -- Mais tu as pleuré! dit-il. Pourquoi? Elle éclata en sanglots. Rodolphe crut que c'était l'explosion de son amour; comme elle se taisait, il prit ce silence pour une dernière pudeur, et alors il s'écria: -- Ah! pardonne-moi! tu es la seule qui me plaise. J'ai été imbécile et méchant! Je t'aime, je t'aimerai toujours!... Qu'as- tu? dis-le donc! Il s'agenouillait. -- Eh bien!... je suis ruinée, Rodolphe! Tu vas me prêter trois mille francs! -- Mais..., mais..., dit-il en se relevant peu à peu, tandis que sa physionomie prenait une expression grave. -- Tu sais, continuait-elle vite, que mon mari avait placé toute sa fortune chez un notaire; il s'est enfui. Nous avons emprunté; les clients ne payaient pas. Du reste la liquidation n'est pas finie; nous en aurons plus tard. Mais, aujourd'hui, faute de trois mille francs, on va nous saisir; c'est à présent, à l'instant même; et, comptant sur ton amitié, je suis venue. -- Ah! pensa Rodolphe, qui devint très pâle tout à coup, c'est pour cela qu'elle est venue! Enfin il dit d'un air calme: -- Je ne les ai pas, chère madame. Il ne mentait point. Il les eût eus qu'il les aurait donnés, sans doute, bien qu'il soit généralement désagréable de faire de si belles actions: une demande pécuniaire, de toutes les bourrasques qui tombent sur l'amour, étant la plus froide et la plus déracinante. Elle resta d'abord quelques minutes à le regarder. -- Tu ne les as pas! Elle répéta plusieurs fois: -- Tu ne les as pas!... J'aurais dû m'épargner cette dernière honte. Tu ne m'as jamais aimée! tu ne vaux pas mieux que les autres! Elle se trahissait, elle se perdait. Rodolphe l'interrompit, affirmant qu'il se trouvait «gêné» lui- même. -- Ah! je te plains! dit Emma. Oui, considérablement!... Et, arrêtant ses yeux sur une carabine damasquinée qui brillait dans la panoplie: -- Mais, lorsqu'on est si pauvre, on ne met pas d'argent à la crosse de son fusil! On n'achète pas une pendule avec des incrustations d'écaille! continuait-elle en montrant l'horloge de Boulle; ni des sifflets de vermeil pour ses fouets -- elle les touchait! -- ni des breloques pour sa montre! Oh! rien ne lui manque! Jusqu'à un porte-liqueurs dans sa chambre; car tu t'aimes, tu vis bien, tu as un château, des fermes, des bois; tu chasses à courre, tu voyages à Paris... Eh! quand ce ne serait que cela, s'écria-t-elle en prenant sur la cheminée ses boutons de manchettes, que la moindre de ces niaiseries! on en peut faire de l'argent!... Oh! je n'en veux pas! garde-les! Et elle lança bien loin les deux boutons, dont la chaîne d'or se rompit en cognant contre la muraille. -- Mais, moi, je t'aurais tout donné, j'aurais tout vendu, j'aurais travaillé de mes mains, j'aurais mendié sur les routes, pour un sourire, pour un regard, pour t'entendre dire: «Merci!» Et tu restes là tranquillement dans ton fauteuil, comme si déjà tu ne m'avais pas fait assez souffrir? Sans toi, sais-tu bien, j'aurais pu vivre heureuse! Qui t'y forçait? Était-ce une gageure? Tu m'aimais cependant, tu le disais... Et tout à l'heure encore... Ah! il eût mieux valu me chasser! J'ai les mains chaudes de tes baisers, et voilà la place, sur le tapis, où tu jurais à mes genoux une éternité d'amour. Tu m'y as fait croire: tu m'as pendant deux ans, traînée dans le rêve le plus magnifique et le plus suave!... Hein! nos projets de voyage, tu te rappelles? Oh! ta lettre, ta lettre! elle m'a déchiré le coeur!... Et puis, quand je reviens vers lui, vers lui, qui est riche, heureux, libre! pour implorer un secours que le premier venu rendrait, suppliante et lui rapportant toute ma tendresse, il me repousse, parce que ça lui coûterait trois mille francs! -- Je ne les ai pas! répondit Rodolphe avec ce calme parfait dont se recouvrent comme d'un bouclier les colères résignées. Elle sortit. Les murs tremblaient, le plafond l'écrasait; et elle repassa par la longue allée, en trébuchant contre les tas de feuilles mortes que le vent dispersait. Enfin elle arriva au saut- de-loup devant la grille; elle se cassa les ongles contre la serrure, tant elle se dépêchait pour l'ouvrir. Puis, cent pas plus loin, essoufflée, près de tomber, elle s'arrêta. Et alors, se détournant, elle aperçut encore une fois l'impassible château, avec le parc, les jardins, les trois cours, et toutes les fenêtres de la façade. Elle resta perdue de stupeur, et n'ayant plus conscience d'elle- même que par le battement de ses artères, qu'elle croyait entendre s'échapper comme une assourdissante musique qui emplissait la campagne. Le sol sous ses pieds était plus mou qu'une onde, et les sillons lui parurent d'immenses vagues brunes, qui déferlaient. Tout ce qu'il y avait dans sa tête de réminiscences, d'idées, s'échappait à la fois, d'un seul bond, comme les mille pièces d'un feu d'artifice. Elle vit son père, le cabinet de Lheureux, leur chambre là-bas, un autre paysage. La folie la prenait, elle eut peur, et parvint à se ressaisir, d'une manière confuse, il est vrai; car elle ne se rappelait point la cause de son horrible état, c'est-à-dire la question d'argent. Elle ne souffrait que de son amour, et sentait son âme l'abandonner par ce souvenir, comme les blessés, en agonisant, sentent l'existence qui s'en va par leur plaie qui saigne. La nuit tombait, des corneilles volaient. Il lui sembla tout à coup que des globules couleur de feu éclataient dans l'air comme des balles fulminantes en s'aplatissant, et tournaient, tournaient, pour aller se fondre sur la neige, entre les branches des arbres. Au milieu de chacun d'eux, la figure de Rodolphe apparaissait. Ils se multiplièrent, et ils se rapprochaient, la pénétraient; tout disparut. Elle reconnut les lumières des maisons, qui rayonnaient de loin dans le brouillard. Alors sa situation, telle qu'un abîme, se représenta. Elle haletait à se rompre la poitrine. Puis, dans un transport d'héroïsme qui la rendait presque joyeuse, elle descendit la côte en courant, traversa la planche aux vaches, le sentier, l'allée, les halles, et arriva devant la boutique du pharmacien. Il n'y avait personne. Elle allait entrer; mais, au bruit de la sonnette, on pouvait venir; et, se glissant par la barrière, retenant son haleine, tâtant les murs, elle s'avança jusqu'au seuil de la cuisine, où brûlait une chandelle posée sur le fourneau. Justin, en manches de chemise, emportait un plat. -- Ah! ils dînent. Attendons. Il revint. Elle frappa contre la vitre. Il sortit. -- La clef! celle d'en haut, où sont les... -- Comment? Et il la regardait, tout étonné par la pâleur de son visage, qui tranchait en blanc sur le fond noir de la nuit. Elle lui apparut extraordinairement belle, et majestueuse comme un fantôme; sans comprendre ce qu'elle voulait, il pressentait quelque chose de terrible. Mais elle reprit vivement, à voix basse, d'une voix douce, dissolvante: -- Je la veux! donne-la-moi. Comme la cloison était mince, on entendait le cliquetis des fourchettes sur les assiettes dans la salle à manger. Elle prétendit avoir besoin de tuer les rats qui l'empêchaient de dormir. -- Il faudrait que j'avertisse monsieur. -- Non! reste! Puis, d'un air indifférent: -- Eh! ce n'est pas la peine, je lui dirai tantôt. Allons, éclaire-moi! Elle entra dans le corridor où s'ouvrait la porte du laboratoire. Il y avait contre la muraille une clef étiquetée capharnaüm. -- Justin! cria l'apothicaire, qui s'impatientait. -- Montons! Et il la suivit. La clef tourna dans la serrure, et elle alla droit vers la troisième tablette, tant son souvenir la guidait bien, saisit le bocal bleu, en arracha le bouchon, y fourra sa main, et, la retirant pleine d'une poudre blanche, elle se mit à manger à même. -- Arrêtez! s'écria-t-il en se jetant sur elle. -- Tais-toi! on viendrait... Il se désespérait, voulait appeler. -- N'en dis rien, tout retomberait sur ton maître! Puis elle s'en retourna subitement apaisée, et presque dans la sérénité d'un devoir accompli. Quand Charles, bouleversé par la nouvelle de la saisie, était rentré à la maison, Emma venait d'en sortir. Il cria, pleura, s'évanouit, mais elle ne revint pas. Où pouvait-elle être? Il envoya Félicité chez Homais, chez M. Tuvache, chez Lheureux, au Lion d'or, partout; et, dans les intermittences de son angoisse, il voyait sa considération anéantie, leur fortune perdue, l'avenir de Berthe brisé! Par quelle cause?... pas un mot! Il attendit jusqu'à six heures du soir. Enfin, n'y pouvant plus tenir, et imaginant qu'elle était partie pour Rouen, il alla sur la grande route, fit une demi-lieue, ne rencontra personne, attendit encore et s'en revint. Elle était rentrée. -- Qu'y avait-il?... Pourquoi?... Explique-moi!... Elle s'assit à son secrétaire, et écrivit une lettre qu'elle cacheta lentement, ajoutant la date du jour et l'heure. Puis elle dit d'un ton solennel: -- Tu la liras demain; d'ici là, je t'en prie, ne m'adresse pas une seule question!... Non, pas une! -- Mais... -- Oh! laisse-moi! Et elle se coucha tout du long sur son lit. Une saveur âcre qu'elle sentait dans sa bouche la réveilla. Elle entrevit Charles et referma les yeux. Elle s'épiait curieusement, pour discerner si elle ne souffrait pas. Mais non! rien encore. Elle entendait le battement de la pendule, le bruit du feu, et Charles, debout près de sa couche, qui respirait. -- Ah! c'est bien peu de chose, la mort! Pensait-elle; je vais m'endormir, et tout sera fini! Elle but une gorgée d'eau et se tourna vers la muraille. Cet affreux goût d'encre continuait. -- J'ai soif!... oh! j'ai bien soif! soupira-t-elle. -- Qu'as-tu donc? dit Charles, qui lui tendait un verre. -- Ce n'est rien!... Ouvre la fenêtre..., j'étouffe! Et elle fut prise d'une nausée si soudaine, qu'elle eut à peine le temps de saisir son mouchoir sous l'oreiller. -- Enlève-le! dit-elle vivement; jette-le! Il la questionna; elle ne répondit pas. Elle se tenait immobile, de peur que la moindre émotion ne la fît vomir. Cependant, elle sentait un froid de glace qui lui montait des pieds jusqu'au coeur. -- Ah! voilà que ça commence! murmura-t-elle. -- Que dis-tu? Elle roulait sa tête avec un geste doux plein d'angoisse, et tout en ouvrant continuellement les mâchoires, comme si elle eût porté sur sa langue quelque chose de très lourd. À huit heures, les vomissements reparurent. Charles observa qu'il y avait au fond de la cuvette une sorte de gravier blanc, attaché aux parois de la porcelaine. -- C'est extraordinaire! c'est singulier! répéta-t-il. Mais elle dit d'une voix forte: -- Non, tu te trompes! Alors, délicatement et presque en la caressant, il lui passa la main sur l'estomac. Elle jeta un cri aigu. Il se recula tout effrayé. Puis elle se mit à geindre, faiblement d'abord. Un grand frisson lui secouait les épaules, et elle devenait plus pâle que le drap où s'enfonçaient ses doigts crispés. Son pouls inégal était presque insensible maintenant. Des gouttes suintaient sur sa figure bleuâtre, qui semblait comme figée dans l'exhalaison d'une vapeur métallique. Ses dents claquaient, ses yeux agrandis regardaient vaguement autour d'elle, et à toutes les questions elle ne répondait qu'en hochant la tête; même elle sourit deux ou trois fois. Peu à peu, ses gémissements furent plus forts. Un hurlement sourd lui échappa; elle prétendit qu'elle allait mieux et qu'elle se lèverait tout à l'heure. Mais les convulsions la saisirent; elle s'écria: -- Ah! c'est atroce, mon Dieu! Il se jeta à genoux contre son lit. -- Parle! qu'as-tu mangé? Réponds, au nom du ciel! Et il la regardait avec des yeux d'une tendresse comme elle n'en avait jamais vu. -- Eh bien, là..., là!... dit-elle d'une voix défaillante. Il bondit au secrétaire, brisa le cachet et lut tout haut: Qu'on n'accuse personne... Il s'arrêta, se passa la main sur les yeux, et relut encore. -- Comment!... Au secours! à moi! Et il ne pouvait que répéter ce mot: «Empoisonnée! empoisonnée!» Félicité courut chez Homais, qui l'exclama sur la place; madame Lefrançois l'entendit au Lion d'or; quelques-uns se levèrent pour l'apprendre à leurs voisins, et toute la nuit le village fut en éveil. Éperdu, balbutiant, près de tomber, Charles tournait dans la chambre. Il se heurtait aux meubles, s'arrachait les cheveux, et jamais le pharmacien n'avait cru qu'il pût y avoir de si épouvantable spectacle. Il revint chez lui pour écrire à M. Canivet et au docteur Larivière. Il perdait la tête; il fit plus de quinze brouillons. Hippolyte partit à Neufchâtel, et Justin talonna si fort le cheval de Bovary, qu'il le laissa dans la côte du bois Guillaume, fourbu et aux trois quarts crevé. Charles voulut feuilleter son dictionnaire de médecine; il n'y voyait pas, les lignes dansaient. -- Du calme! dit l'apothicaire. Il s'agit seulement d'administrer quelque puissant antidote. Quel est le poison? Charles montra la lettre. C'était de l'arsenic. -- Eh bien, reprit Homais, il faudrait en faire l'analyse. Car il savait qu'il faut, dans tous les empoisonnements, faire une analyse; et l'autre, qui ne comprenait pas, répondit: -- Ah! faites! faites! sauvez-la... Puis, revenu près d'elle, il s'affaissa par terre sur le tapis, et il restait la tête appuyée contre le bord de sa couche, à sangloter. -- Ne pleure pas! lui dit-elle. Bientôt je ne te tourmenterai plus! -- Pourquoi? Qui t'a forcée? Elle répliqua: -- Il le fallait, mon ami. -- N'étais-tu pas heureuse? Est-ce ma faute? J'ai fait tout ce que j'ai pu pourtant! -- Oui..., c'est vrai..., tu es bon, toi! Et elle lui passait la main dans les cheveux, lentement. La douceur de cette sensation surchargeait sa tristesse; il sentait tout son être s'écrouler de désespoir à l'idée qu'il fallait la perdre, quand, au contraire, elle avouait pour lui plus d'amour que jamais; et il ne trouvait rien; il ne savait pas, il n'osait, l'urgence d'une résolution immédiate achevant de le bouleverser. Elle en avait fini, songeait-elle, avec toutes les trahisons, les bassesses et les innombrables convoitises qui la torturaient. Elle ne haïssait personne, maintenant; une confusion de crépuscule s'abattait en sa pensée, et de tous les bruits de la terre Emma n'entendait plus que l'intermittente lamentation de ce pauvre coeur, douce et indistincte, comme le dernier écho d'une symphonie qui s'éloigne. -- Amenez-moi la petite, dit-elle en se soulevant du coude. -- Tu n'es pas plus mal, n'est-ce pas? demanda Charles. -- Non! non! L'enfant arriva sur le bras de sa bonne, dans sa longue chemise de nuit, d'où sortaient ses pieds nus, sérieuse et presque rêvant encore. Elle considérait avec étonnement la chambre tout en désordre, et clignait des yeux, éblouie par les flambeaux qui brûlaient sur les meubles. Ils lui rappelaient sans doute les matins du jour de l'an ou de la mi-carême, quand, ainsi réveillée de bonne heure à la clarté des bougies, elle venait dans le lit de sa mère pour y recevoir ses étrennes, car elle se mit à dire: -- Où est-ce donc, maman? Et comme tout le monde se taisait: -- Mais je ne vois pas mon petit soulier! Félicité la penchait vers le lit, tandis qu'elle regardait toujours du côté de la cheminée. -- Est-ce nourrice qui l'aurait pris? demanda-t-elle. Et, à ce nom, qui la reportait dans le souvenir de ses adultères et de ses calamités, madame Bovary détourna sa tête, comme au dégoût d'un autre poison plus fort qui lui remontait à la bouche. Berthe, cependant, restait posée sur le lit. -- Oh! comme tu as de grands yeux, maman! comme tu es pâle! comme tu sues!... Sa mère la regardait. -- J'ai peur! dit la petite en se reculant. Emma prit sa main pour la baiser; elle se débattait. -- Assez! qu'on l'emmène! s'écria Charles, qui sanglotait dans l'alcôve. Puis les symptômes s'arrêtèrent un moment; elle paraissait moins agitée; et, à chaque parole insignifiante, à chaque souffle de sa poitrine un peu plus calme, il reprenait espoir. Enfin, lorsque Canivet entra, il se jeta dans ses bras en pleurant. -- Ah! c'est vous! merci! vous êtes bon! Mais tout va mieux. Tenez, regardez-la... Le confrère ne fut nullement de cette opinion, et, n'y allant pas, comme il le disait lui-même, par quatre chemins, il prescrivit de l'émétique, afin de dégager complètement l'estomac. Elle ne tarda pas à vomir du sang. Ses lèvres se serrèrent davantage. Elle avait les membres crispés, le corps couvert de taches brunes, et son pouls glissait sous les doigts comme un fil tendu, comme une corde de harpe près de se rompre. Puis elle se mettait à crier, horriblement. Elle maudissait le poison, l'invectivait, le suppliait de se hâter, et repoussait de ses bras roidis tout ce que Charles, plus agonisant qu'elle, s'efforçait de lui faire boire. Il était debout, son mouchoir sur les lèvres, râlant, pleurant, et suffoqué par des sanglots qui le secouaient jusqu'aux talons; Félicité courait çà et là dans la chambre; Homais, immobile, poussait de gros soupirs, et M. Canivet, gardant toujours son aplomb, commençait néanmoins à se sentir troublé. -- Diable!... cependant... elle est purgée, et, du moment que la cause cesse... -- L'effet doit cesser, dit Homais; c'est évident. -- Mais sauvez-la! exclamait Bovary. Aussi, sans écouter le pharmacien, qui hasardait encore cette hypothèse: «C'est peut-être un paroxysme salutaire», Canivet allait administrer de la thériaque, lorsqu'on entendit le claquement d'un fouet; toutes les vitres frémirent, et, une berline de poste qu'enlevaient à plein poitrail trois chevaux crottés jusqu'aux oreilles, débusqua d'un bond au coin des halles. C'était le docteur Larivière. L'apparition d'un dieu n'eût pas causé plus d'émoi. Bovary leva les mains, Canivet s'arrêta court, et Homais retira son bonnet grec bien avant que le docteur fût entré. Il appartenait à la grande école chirurgicale sortie du tablier de Bichat, à cette génération, maintenant disparue, de praticiens philosophes qui, chérissant leur art d'un amour fanatique, l'exerçaient avec exaltation et sagacité! Tout tremblait dans son hôpital quand il se mettait en colère, et ses élèves le vénéraient si bien, qu'ils s'efforçaient, à peine établis, de l'imiter le plus possible; de sorte que l'on retrouvait sur eux, par les villes d'alentour, sa longue douillette de mérinos et son large habit noir, dont les parements déboutonnés couvraient un peu ses mains charnues, de fort belles mains, et qui n'avaient jamais de gants, comme pour être plus promptes à plonger dans les misères. Dédaigneux des croix, des titres et des académies, hospitalier, libéral, paternel avec les pauvres et pratiquant la vertu sans y croire, il eût presque passé pour un saint si la finesse de son esprit ne l'eût fait craindre comme un démon. Son regard, plus tranchant que ses bistouris, vous descendait droit dans l'âme et désarticulait tout mensonge à travers les allégations et les pudeurs. Et il allait ainsi, plein de cette majesté débonnaire que donnent la conscience d'un grand talent, de la fortune, et quarante ans d'une existence laborieuse et irréprochable. Il fronça les sourcils dès la porte, en apercevant la face cadavéreuse d'Emma, étendue sur le dos, la bouche ouverte. Puis, tout en ayant l'air d'écouter Canivet, il se passait l'index sous les narines et répétait: -- C'est bien, c'est bien. Mais il fit un geste lent des épaules. Bovary l'observa: ils se regardèrent; et cet homme, si habitué pourtant à l'aspect des douleurs, ne put retenir une larme qui tomba sur son jabot. Il voulut emmener Canivet dans la pièce voisine. Charles le suivit. -- Elle est bien mal, n'est-ce pas? Si l'on posait des sinapismes? je ne sais quoi! Trouvez donc quelque chose, vous qui en avez tant sauvé! Charles lui entourait le corps de ses deux bras, et il le contemplait d'une manière effarée, suppliante, à demi pâmé contre sa poitrine. -- Allons, mon pauvre garçon, du courage! Il n'y a plus rien à faire. Et le docteur Larivière se détourna. -- Vous partez? -- Je vais revenir. Il sortit comme pour donner un ordre au postillon, avec le sieur Canivet, qui ne se souciait pas non plus de voir Emma mourir entre ses mains. Le pharmacien les rejoignit sur la place. Il ne pouvait, par tempérament, se séparer des gens célèbres. Aussi conjura-t-il M. Larivière de lui faire cet insigne honneur d'accepter à déjeuner. On envoya bien vite prendre des pigeons au Lion d'or, tout ce qu'il y avait de côtelettes à la boucherie, de la crème chez Tuvache, des oeufs chez Lestiboudois, et l'apothicaire aidait lui- même aux préparatifs, tandis que madame Homais disait, en tirant les cordons de sa camisole: -- Vous ferez excuse, monsieur; car dans notre malheureux pays, du moment qu'on n'est pas prévenu la veille... -- Les verres à patte!!! souffla Homais. -- Au moins, si nous étions à la ville, nous aurions la ressource des pieds farcis. -- Tais-toi!... À table, docteur! Il jugea bon, après les premiers morceaux, de fournir quelques détails sur la catastrophe: -- Nous avons eu d'abord un sentiment de siccité au pharynx, puis des douleurs intolérables à l'épigastre, superpurgation, coma. -- Comment s'est-elle donc empoisonnée? -- Je l'ignore, docteur, et même je ne sais pas trop où elle a pu se procurer cet acide arsénieux. Justin, qui apportait alors une pile d'assiettes, fut saisi d'un tremblement. -- Qu'as-tu? dit le pharmacien. Le jeune homme, à cette question, laissa tout tomber par terre, avec un grand fracas. -- Imbécile! s'écria Homais, maladroit! lourdaud! fichu âne! Mais, soudain, se maîtrisant: -- J'ai voulu, docteur, tenter une analyse, et primo, j'ai délicatement introduit dans un tube... -- Il aurait mieux valu, dit le chirurgien, lui introduire vos doigts dans la gorge. Son confrère se taisait, ayant tout à l'heure reçu confidentiellement une forte semonce à propos de son émétique, de sorte que ce bon Canivet, si arrogant et verbeux lors du pied-bot, était très modeste aujourd'hui; il souriait sans discontinuer, d'une manière approbative. Homais s'épanouissait dans son orgueil d'amphitryon, et l'affligeante idée de Bovary contribuait vaguement à son plaisir, par un retour égoïste qu'il faisait sur lui-même. Puis la présence du Docteur le transportait. Il étalait son érudition, il citait pêle-mêle les cantharides, l'upas, le mancenillier, la vipère. -- Et même j'ai lu que différentes personnes s'étaient trouvées intoxiquées, docteur, et comme foudroyées par des boudins qui avaient subi une trop véhémente fumigation! Du moins, c'était dans un fort beau rapport, composé par une de nos sommités pharmaceutiques, un de nos maîtres, l'illustre Cadet de Gassicourt! Madame Homais réapparut, portant une de ces vacillantes machines que l'on chauffe avec de l'esprit-de-vin; car Homais tenait à faire son café sur la table, l'ayant d'ailleurs torréfié lui-même, porphyrisé lui-même, mixtionné lui-même. -- _Saccharum_, docteur, dit-il en offrant du sucre. Puis il fit descendre tous ses enfants, curieux d'avoir l'avis du chirurgien sur leur constitution. Enfin, M. Larivière allait partir, quand madame Homais lui demanda une consultation pour son mari. Il s'épaississait le sang à s'endormir chaque soir après le dîner. -- Oh! ce n'est pas le sens qui le gêne. Et, souriant un peu de ce calembour inaperçu, le docteur ouvrit la porte. Mais la pharmacie regorgeait de monde; et il eut grand- peine à pouvoir se débarrasser du sieur Tuvache, qui redoutait pour son épouse une fluxion de poitrine, parce qu'elle avait coutume de cracher dans les cendres; puis de M. Binet, qui éprouvait parfois des fringales, et de madame Caron, qui avait des picotements; de Lheureux, qui avait des vertiges; de Lestiboudois, qui avait un rhumatisme; de madame Lefrançois, qui avait des aigreurs. Enfin les trois chevaux détalèrent, et l'on trouva généralement qu'il n'avait point montré de complaisance. L'attention publique fut distraite par l'apparition de M. Bournisien, qui passait sous les halles avec les saintes huiles. Homais, comme il le devait à ses principes, compara les prêtres à des corbeaux qu'attire l'odeur des morts; la vue d'un ecclésiastique lui était personnellement désagréable, car la soutane le faisait rêver au linceul, et il exécrait l'une un peu par épouvante de l'autre. Néanmoins, ne reculant pas devant ce qu'il appelait sa mission, il retourna chez Bovary en compagnie de Canivet, que M. Larivière, avant de partir, avait engagé fortement à cette démarche; et même, sans les représentations de sa femme, il eût emmené avec lui ses deux fils, afin de les accoutumer aux fortes circonstances, pour que ce fût une leçon, un exemple, un tableau solennel qui leur restât plus tard dans la tête. La chambre, quand ils entrèrent, était toute pleine d'une solennité lugubre. Il y avait sur la table à ouvrage, recouverte d'une serviette blanche, cinq ou six petites boules de coton dans un plat d'argent, près d'un gros crucifix, entre deux chandeliers qui brûlaient. Emma, le menton contre sa poitrine, ouvrait démesurément les paupières; et ses pauvres mains se traînaient sur les draps, avec ce geste hideux et doux des agonisants qui semblent vouloir déjà se recouvrir du suaire. Pâle comme une statue, et les yeux rouges comme des charbons, Charles, sans pleurer, se tenait en face d'elle, au pied du lit, tandis que le prêtre, appuyé sur un genou, marmottait des paroles basses. Elle tourna sa figure lentement, et parut saisie de joie à voir tout à coup l'étole violette, sans doute retrouvant au milieu d'un apaisement extraordinaire la volupté perdue de ses premiers élancements mystiques, avec des visions de béatitude éternelle qui commençaient. Le prêtre se releva pour prendre le crucifix; alors elle allongea le cou comme quelqu'un qui a soif, et, collant ses lèvres sur le corps de l'Homme-Dieu, elle y déposa de toute sa force expirante le plus grand baiser d'amour qu'elle eût jamais donné. Ensuite il récita le Misereatur et Undulgentiam, trempa son pouce droit dans l'huile et commença les onctions: d'abord sur les yeux, qui avaient tant convoité toutes les somptuosités terrestres; puis sur les narines, friandes de brises tièdes et de senteurs amoureuses; puis sur la bouche, qui s'était ouverte pour le mensonge, qui avait gémi d'orgueil et crié dans la luxure; puis sur les mains, qui se délectaient aux contacts suaves, et enfin sur la plante des pieds, si rapides autrefois quand elle courait à l'assouvissance de ses désirs, et qui maintenant ne marcheraient plus. Le curé s'essuya les doigts, jeta dans le feu les brins de coton trempés d'huile, et revint s'asseoir près de la moribonde pour lui dire qu'elle devait à présent joindre ses souffrances à celles de Jésus-Christ et s'abandonner à la miséricorde divine. En finissant ses exhortations, il essaya de lui mettre dans la main un cierge bénit, symbole des gloires célestes dont elle allait tout à l'heure être environnée. Emma, trop faible, ne put fermer les doigts, et le cierge, sans M. Bournisien, serait tombé à terre. Cependant elle n'était plus aussi pâle, et son visage avait une expression de sérénité, comme si le sacrement l'eût guérie. Le prêtre ne manqua point d'en faire l'observation; il expliqua, même à Bovary que le Seigneur, quelquefois, prolongeait l'existence des personnes lorsqu'il le jugeait convenable pour leur salut; et Charles se rappela un jour où, ainsi près de mourir, elle avait reçu la communion. -- Il ne fallait peut-être pas se désespérer, pensa-t-il. En effet, elle regarda tout autour d'elle, lentement, comme quelqu'un qui se réveille d'un songe; puis, d'une voix distincte, elle demanda son miroir, et elle resta penchée dessus quelque temps, jusqu'au moment où de grosses larmes lui découlèrent des yeux. Alors elle se renversa la tête en poussant un soupir et retomba sur l'oreiller. Sa poitrine aussitôt se mit à haleter rapidement. La langue tout entière lui sortit hors de la bouche; ses yeux, en roulant, pâlissaient comme deux globes de lampe qui s'éteignent, à la croire déjà morte, sans l'effrayante accélération de ses côtes, secouées par un souffle furieux, comme si l'âme eût fait des bonds pour se détacher. Félicité s'agenouilla devant le crucifix, et le pharmacien lui-même fléchit un peu les jarrets, tandis que M. Canivet regardait vaguement sur la place. Bournisien s'était remis en prière, la figure inclinée contre le bord de la couche, avec sa longue soutane noire qui traînait derrière lui dans l'appartement. Charles était de l'autre côté, à genoux, les bras étendus vers Emma. Il avait pris ses mains et il les serrait, tressaillant à chaque battement de son coeur, comme au contrecoup d'une ruine qui tombe. À mesure que le râle devenait plus fort, l'ecclésiastique précipitait ses oraisons; elles se mêlaient aux sanglots étouffés de Bovary, et quelquefois tout semblait disparaître dans le sourd murmure des syllabes latines, qui tintaient comme un glas de cloche. Tout à coup, on entendit sur le trottoir un bruit de gros sabots, avec le frôlement d'un bâton; et une voix s'éleva, une voix rauque, qui chantait: _Souvent la chaleur d'un beau jour_ _Fait rêver fillette à l'amour._ Emma se releva comme un cadavre que l'on galvanise, les cheveux dénoués, la prunelle fixe, béante. _Pour amasser diligemment_ _Les épis que la faux moissonne,_ _Ma Nanette va s'inclinant_ _Vers le sillon qui nous les donne._ -- L'Aveugle s'écria-t-elle. Et Emma se mit à rire, d'un rire atroce, frénétique, désespéré, croyant voir la face hideuse du misérable, qui se dressait dans les ténèbres éternelles comme un épouvantement. _Il souffla bien fort ce jour-là,_ _Et le jupon court s'envola!_ Une convulsion la rabattit sur le matelas. Tous s'approchèrent. Elle n'existait plus. IX Il y a toujours après la mort de quelqu'un comme une stupéfaction qui se dégage, tant il est difficile de comprendre cette survenue du néant et de se résigner à y croire. Mais, quand il s'aperçut pourtant de son immobilité, Charles se jeta sur elle en criant: -- Adieu! adieu! Homais et Canivet l'entraînèrent hors de la chambre. -- Modérez-vous! -- Oui, disait-il en se débattant, je serai raisonnable, je ne ferai pas de mal. Mais laissez-moi! je veux la voir! c'est ma femme! Et il pleurait. -- Pleurez, reprit le pharmacien, donnez cours à la nature, cela vous soulagera! Devenu plus faible qu'un enfant, Charles se laissa conduire en bas, dans la salle, et M. Homais bientôt s'en retourna chez lui. Il fut sur la Place accosté par l'Aveugle, qui, s'étant traîné jusqu'à Yonville dans l'espoir de la pommade antiphlogistique, demandait à chaque passant où demeurait l'apothicaire. -- Allons, bon! comme si je n'avais pas d'autres chiens à fouetter! Ah! tant pis, reviens plus tard! Et il entra précipitamment dans la pharmacie. Il avait à écrire deux lettres, à faire une potion calmante pour Bovary, à trouver un mensonge qui pût cacher l'empoisonnement et à le rédiger en article pour le Fanal, sans compter les personnes qui l'attendaient, afin d'avoir des informations; et, quand les Yonvillais eurent tous entendu son histoire d'arsenic qu'elle avait pris pour du sucre, en faisant une crème à la vanille, Homais, encore une fois, retourna chez Bovary. Il le trouva seul (M. Canivet venait de partir), assis dans le fauteuil, près de la fenêtre, et contemplant d'un regard idiot les pavés de la salle. -- Il faudrait à présent, dit le pharmacien, fixer vous-même l'heure de la cérémonie. -- Pourquoi? quelle cérémonie? Puis d'une voix balbutiante et effrayée: -- Oh! non, n'est-ce pas? non, je veux la garder. Homais, par contenance; prit une carafe sur l'étagère pour arroser les géraniums. -- Ah! merci, dit Charles, vous êtes bon! Et il n'acheva pas, suffoquant sous une abondance de souvenirs que ce geste du pharmacien lui rappelait. Alors, pour le distraire, Homais jugea convenable de causer un peu horticulture; les plantes avaient besoin d'humidité. Charles baissa la tête en signe d'approbation. -- Du reste, les beaux jours maintenant vont revenir. -- Ah! fit Bovary. L'apothicaire, à bout d'idées, se mit à écarter doucement les petits rideaux du vitrage. -- Tiens, voilà M. Tuvache qui passe. Charles répéta comme une machine: -- M. Tuvache qui passe. Homais n'osa lui reparler des dispositions funèbres; ce fut l'ecclésiastique qui parvint à l'y résoudre. Il s'enferma dans son cabinet, prit une plume, et, après avoir sangloté quelque temps, il écrivit: «Je veux qu'on l'enterre dans sa robe de noces, avec des souliers blancs, une couronne. On lui étaiera les cheveux sur les épaules; trois cercueils, un de chêne, un d'acajou, un de plomb. Qu'on ne me dise rien, j'aurai de la force. On lui mettra par-dessus tout une grande pièce de velours vert. Je le veux. Faites-le.» Ces messieurs s'étonnèrent beaucoup des idées romanesques de Bovary, et aussitôt le pharmacien alla lui dire: -- Ce velours me parait une superfétation. La dépense, d'ailleurs... -- Est-ce que cela vous regarde? s'écria Charles. Laissez-moi! vous ne l'aimiez pas! Allez-vous-en! L'ecclésiastique le prit par-dessous le bras pour lui faire faire un tour de promenade dans le jardin. Il discourait sur la vanité des choses terrestres. Dieu était bien grand, bien bon; on devait sans murmure se soumettre à ses décrets, même le remercier. Charles éclata en blasphèmes. -- Je l'exècre, votre Dieu! -- L'esprit de révolte est encore en vous, soupira l'ecclésiastique. Bovary était loin. Il marchait à grands pas, le long du mur, près de l'espalier, et il grinçait des dents, il levait au ciel des regards de malédiction; mais pas une feuille seulement n'en bougea. Une petite pluie tombait. Charles, qui avait la poitrine nue, finit par grelotter; il rentra s'asseoir dans la cuisine. À six heures; on entendit un bruit de ferraille sur la Place: c'était l'Hirondelle qui arrivait; et il resta le front contre les carreaux, à voir descendre les uns après les autres tous les voyageurs. Félicité lui étendit un matelas dans le salon; il se jeta dessus et s'endormit. Bien que philosophe, M. Homais respectait les morts. Aussi, sans garder rancune au pauvre Charles, il revint le soir pour faire la veillée du cadavre, apportant avec lui trois volumes, et un portefeuille afin de prendre des notes. M. Bournisien s'y trouvait, et deux grands cierges brûlaient au chevet du lit, que l'on avait tiré hors de l'alcôve. L'apothicaire, à qui le silence pesait, ne tarda pas à formuler quelques plaintes sur cette «infortunée jeune femme»; et le prêtre répondit qu'il ne restait plus maintenant qu'à prier pour elle. -- Cependant, reprit Homais, de deux choses l'une: ou elle est morte en état de grâce (comme s'exprime l'Église), et alors elle n'a nul besoin de nos prières; ou bien elle est décédée impénitente (c'est, je crois, l'expression ecclésiastique), et alors... Bournisien l'interrompit, répliquant d'un ton bourru qu'il n'en fallait pas moins prier. -- Mais, objecta le pharmacien, puisque Dieu connaît tous nos besoins, à quoi peut servir la prière? -- Comment! fit l'ecclésiastique, la prière! Vous n'êtes donc pas chrétien? -- Pardonnez! dit Homais. J'admire le christianisme. Il a d'abord affranchi les esclaves, introduit dans le monde une morale... -- Il ne s'agit pas de cela! Tous les textes... -- Oh! oh! quant aux textes, ouvrez l'histoire; on sait qu'ils ont été falsifiés par les jésuites. Charles entra, et, s'avançant vers le lit, il tira lentement les rideaux. Emma avait la tête penchée sur l'épaule droite. Le coin de sa bouche, qui se tenait ouverte, faisait comme un trou noir au bas de son visage; les deux pouces restaient infléchis dans la paume des mains; une sorte de poussière blanche lui parsemait les cils, et ses yeux commençaient à disparaître dans une pâleur visqueuse qui ressemblait à une toile mince, comme si des araignées avaient filé dessus. Le drap se creusait depuis ses seins jusqu'à ses genoux, se relevant ensuite à la pointe des orteils; et il semblait à Charles que des masses infinies, qu'un poids énorme pesait sur elle. L'horloge de l'église sonna deux heures. On entendait le gros murmure de la rivière qui coulait dans les ténèbres, au pied de la terrasse. M. Bournisien, de temps à autre, se mouchait bruyamment, et Homais faisait grincer sa plume sur le papier. -- Allons, mon bon ami, dit-il, retirez-vous, ce spectacle vous déchire! Charles une fois parti, le pharmacien et le curé recommencèrent leurs discussions. -- Lisez Voltaire! disait l'un; lisez d'Holbach, lisez l'Encyclopédie! -- Lisez les Lettres de quelques juifs portugais disait l'autre; lisez la Raison du christianisme, par Nicolas, ancien magistrat! Ils s'échauffaient, ils étaient rouges, ils parlaient à la fois sans s'écouter; Bournisien se scandalisait d'une telle audace; Homais s'émerveillait d'une telle bêtise; et ils n'étaient pas loin de s'adresser des injures, quand Charles, tout à coup, reparut. Une fascination l'attirait. Il remontait continuellement l'escalier. Il se posait en face d'elle pour la mieux voir, et il se perdait en cette contemplation, qui n'était plus douloureuse à force d'être profonde. Il se rappelait des histoires de catalepsie, les miracles du magnétisme; et il se disait qu'en le voulant extrêmement, il parviendrait peut-être à la ressusciter. Une fois même il se pencha vers elle, et il cria tout bas: «Emma! Emma!» Son haleine, fortement poussée, fit trembler la flamme des cierges contre le mur. Au petit jour, madame Bovary mère arriva; Charles en l'embrassant, eut un nouveau débordement de pleurs. Elle essaya, comme avait tenté le pharmacien, de lui faire quelques observations sur les dépenses de l'enterrement. Il s'emporta si fort qu'elle se tut, et même il la chargea de se rendre immédiatement à la ville pour acheter ce qu'il fallait. Charles resta seul toute l'après-midi: on avait conduit Berthe chez madame Homais; Félicité se tenait en haut, dans la chambre, avec la mère Lefrançois. Le soir, il reçut des visites. Il se levait, vous serrait les mains sans pouvoir parler, puis l'on s'asseyait auprès des autres, qui faisaient devant la cheminée un grand demi-cercle. La figure basse et le jarret sur le genou, ils dandinaient leur jambe, tout en poussant par intervalles un gros soupir; et chacun s'ennuyait d'une façon démesurée; c'était pourtant à qui ne partirait pas. Homais, quand il revint à neuf heures (on ne voyait que lui sur la Place depuis deux jours), était chargé d'une provision de camphre, de benjoin et d'herbes aromatiques. Il portait aussi un vase plein de chlore, pour bannir les miasmes. À ce moment, la domestique, madame Lefrançois et la mère Bovary tournaient autour d'Emma, en achevant de l'habiller; et elles abaissèrent le long voile raide, qui la recouvrit jusqu'à ses souliers de satin. Félicité sanglotait: -- Ah! ma pauvre maîtresse! ma pauvre maîtresse! -- Regardez-la, disait en soupirant l'aubergiste, comme elle est mignonne encore! Si l'on ne jurerait pas qu'elle va se lever tout à l'heure. Puis elles se penchèrent, pour lui mettre sa couronne. Il fallut soulever un peu la tête, et alors un flot de liquides noirs sortit, comme un vomissement, de sa bouche. --Ah! mon Dieu! la robe, prenez garde! s'écria madame Lefrançois. Aidez-nous donc! disait-elle au pharmacien. Est-ce que vous avez peur, par hasard? -- Moi, peur? répliqua-t-il en haussant les épaules. Ah bien, oui! J'en ai vu d'autres à l'Hôtel-Dieu, quand j'étudiais la pharmacie! Nous faisions du punch dans l'amphithéâtre aux dissections! Le néant n'épouvante pas un philosophe; et même, je le dis souvent, j'ai l'intention de léguer mon corps aux hôpitaux, afin de servir plus tard à la Science. En arrivant, le Curé demanda comment se portait Monsieur; et, sur la réponse de l'apothicaire, il reprit: -- Le coup, vous comprenez, est encore trop récent! Alors Homais le félicita de n'être pas exposé, comme tout le monde, à perdre une compagne chérie; d'où s'ensuivit une discussion sur le célibat des prêtres. -- Car, disait le pharmacien, il n'est pas naturel qu'un homme se passe de femmes! On a vu des crimes... -- Mais, sabre de bois! s'écria l'ecclésiastique, comment voulez- vous qu'un individu pris dans le mariage puisse garder, par exemple, le secret de la confession? Homais attaqua la confession. Bournisien la défendit; il s'étendit sur les restitutions qu'elle faisait opérer. Il cita différentes anecdotes de voleurs devenus honnêtes tout à coup. Des militaires, s'étant approchés du tribunal de la pénitence, avaient senti les écailles leur tomber des yeux. Il y avait à Fribourg un ministre... Son compagnon dormait. Puis, comme il étouffait un peu dans l'atmosphère trop lourde de la chambre, il ouvrit la fenêtre, ce qui réveilla le pharmacien. -- Allons, une prise! lui dit-il. Acceptez, cela dissipe. Des aboiements continus se traînaient au loin, quelque part. -- Entendez-vous un chien qui hurle? dit le pharmacien. -- On prétend, qu'ils sentent les morts, répondit l'ecclésiastique. C'est comme les abeilles: elles s'envolent de la ruche au décès des personnes. Homais ne releva pas ces préjugés, car il s'était rendormi. M. Bournisien, plus robuste, continua quelque temps à remuer tout bas les lèvres; puis, insensiblement, il baissa le menton, lâcha son gros livre noir et se mit à ronfler. Ils étaient en face l'un de l'autre, le ventre en avant, la figure bouffie, l'air renfrogné, après tant de désaccord se rencontrant enfin dans la même faiblesse humaine; et ils ne bougeaient pas plus que le cadavre à côté d'eux, qui avait l'air de dormir. Charles, en entrant, ne les réveilla point. C'était la dernière fois. Il venait lui faire ses adieux. Les herbes aromatiques fumaient encore, et des tourbillons de vapeur bleuâtre se confondaient au bord de la croisée avec le brouillard qui entrait. Il y avait quelques étoiles, et la nuit était douce. La cire des cierges tombait par grosses larmes sur les draps du lit. Charles les regardait brûler, fatiguant ses yeux contre le rayonnement de leur flamme jaune. Des moires frissonnaient sur la robe de satin, blanche comme un clair de lune. Emma disparaissait dessous; et il lui semblait que, s'épandant au dehors d'elle-même, elle se perdait confusément dans l'entourage des choses, dans le silence, dans la nuit, dans le vent qui passait, dans les senteurs humides qui montaient. Puis, tout à coup, il la voyait dans le jardin de Tostes, sur le banc, contre la haie d'épines, ou bien à Rouen dans les rues, sur le seuil de leur maison, dans la cour des Bertaux. Il entendait encore le rire des garçons en gaieté qui dansaient sous les pommiers; la chambre était pleine du parfum de sa chevelure, et sa robe lui frissonnait dans les bras avec un bruit d'étincelles. C'était la même, celle-là! Il fut longtemps à se rappeler ainsi toutes les félicités disparues, ses attitudes, ses gestes, le timbre de sa voix. Après un désespoir, il en venait un autre, et toujours, intarissablement, comme les flots d'une marée qui déborde. Il eut une curiosité terrible: lentement, du bout des doigts, en palpitant, il releva son voile. Mais il poussa un cri d'horreur qui réveilla les deux autres. Ils l'entraînèrent en bas, dans la salle. Puis Félicité vint dire qu'il demandait des cheveux. -- Coupez-en! répliqua l'apothicaire. Et, comme elle n'osait, il s'avança lui-même, les ciseaux à la main. Il tremblait si fort, qu'il piqua la peau des tempes en plusieurs places. Enfin, se raidissant contre l'émotion, Homais donna deux ou trois grands coups au hasard, ce qui fit des marques blanches dans cette belle chevelure noire. Le pharmacien et le curé se replongèrent dans leurs occupations, non sans dormir de temps à autre, ce dont ils s'accusaient réciproquement à chaque réveil nouveau. Alors M. Bournisien aspergeait la chambre d'eau bénite et Homais jetait un peu de chlore par terre. Félicité avait eu soin de mettre pour eux, sur la commode, une bouteille d'eau-de-vie, un fromage et une grosse brioche. Aussi l'apothicaire, qui n'en pouvait plus, soupira, vers quatre heures du matin: -- Ma foi, je me sustenterais avec plaisir! L'ecclésiastique ne se fit point prier; il sortit pour aller dire sa messe, revint; puis ils mangèrent et trinquèrent, tout en ricanant un peu, sans savoir pourquoi, excités par cette gaieté vague qui vous prend après des séances de tristesse; et, au dernier petit verre, le prêtre dit au pharmacien, tout en lui frappant sur l'épaule: -- Nous finirons par nous entendre! Ils rencontrèrent en bas, dans le vestibule, les ouvriers qui arrivaient. Alors Charles, pendant deux heures, eut à subir le supplice du marteau qui résonnait sur les planches. Puis on la descendit dans son cercueil de chêne, que l'on emboîta dans les deux autres; mais, comme la bière était trop large, il fallut boucher les interstices avec la laine d'un matelas. Enfin, quand les trois couvercles furent rabotés, cloués, soudés, on l'exposa devant la porte; on ouvrit toute grande la maison, et les gens d'Yonville commencèrent à affluer. Le père Rouault arriva. Il s'évanouit sur la Place en apercevant le drap noir. X Il n'avait reçu la lettre du pharmacien que trente-six heures après l'événement; et, par égard pour sa sensibilité, M. Homais l'avait rédigée de telle façon qu'il était impossible de savoir à quoi s'en tenir. Le bonhomme tomba d'abord comme frappé d'apoplexie. Ensuite il comprit qu'elle n'était pas morte. Mais elle pouvait l'être... Enfin il avait passé sa blouse, pris son chapeau, accroché un éperon à son soulier et était parti ventre à terre; et, tout le long de la route, le père Rouault, haletant, se dévora d'angoisses. Une fois même, il fut obligé de descendre. Il n'y voyait plus, il entendait des voix autour de lui, il se sentait devenir fou. Le jour se leva. Il aperçut trois poules noires qui dormaient dans un arbre; il tressaillit, épouvanté de ce présage. Alors il promit à la sainte Vierge trois chasubles pour l'église, et qu'il irait pieds nus depuis le cimetière des Bertaux jusqu'à la chapelle de Vassonville. Il entra dans Maromme en hélant les gens de l'auberge, enfonça la porte d'un coup d'épaule, bondit au sac d'avoine, versa dans la mangeoire une bouteille de cidre doux, et renfourcha son bidet, qui faisait feu des quatre fers. Il se disait qu'on la sauverait sans doute; les médecins découvriraient un remède, c'était sûr. Il se rappela toutes les guérisons miraculeuses qu'on lui avait contées. Puis elle lui apparaissait morte. Elle était là, devant lui, étendue sur le dos, au milieu de la route. Il tirait la bride et l'hallucination disparaissait. À Quincampoix, pour se donner du coeur, il but trois cafés l'un sur l'autre. Il songea qu'on s'était trompé de nom en écrivant. Il chercha la lettre dans sa poche, l'y sentit, mais il n'osa pas l'ouvrir. Il en vint à supposer que c'était peut-être une farce, une vengeance de quelqu'un, une fantaisie d'homme en goguette; et, d'ailleurs, si elle était morte, on le saurait? Mais non! la campagne n'avait rien d'extraordinaire: le ciel était bleu, les arbres se balançaient; un troupeau de moutons passa. Il aperçut le village; on le vit accourant tout penché sur son cheval, qu'il bâtonnait à grands coups, et dont les sangles dégouttelaient de sang. Quand il eut repris connaissance, il tomba tout en pleurs dans les bras de Bovary: -- Ma fille! Emma! mon enfant! expliquez-moi...? Et l'autre répondait avec des sanglots: -- Je ne sais pas, je ne sais pas! c'est une malédiction! L'apothicaire les sépara. -- Ces horribles détails sont inutiles. J'en instruirai monsieur. Voici le monde qui vient. De la dignité, fichtre! de la philosophie! Le pauvre garçon voulut paraître fort, et. il répéta plusieurs fois: -- Oui..., du courage! -- Eh bien, s'écria le bonhomme, j'en aurai, nom d'un tonnerre de Dieu! Je m'en vas la conduire jusqu'au bout. La cloche tintait. Tout était prêt. Il fallut se mettre en marche. Et, assis dans une stalle du choeur, l'un près de l'autre, ils virent passer, devant eux et repasser continuellement les trois chantres qui psalmodiaient. Le serpent soufflait à pleine poitrine. M. Bournisien, en grand appareil, chantait d'une voix aiguë; il saluait le tabernacle, élevait les mains, étendait les bras. Lestiboudois circulait dans l'église avec sa latte de baleine; près du lutrin, la bière reposait entre quatre rangs de cierges. Charles avait envie de se lever pour les éteindre. Il tâchait cependant de s'exciter à la dévotion, de s'élancer dans l'espoir d'une vie future où il la reverrait. Il imaginait qu'elle était partie en voyage, bien loin, depuis longtemps. Mais, quand il pensait qu'elle se trouvait là-dessous, et que tout était fini, qu'on l'emportait dans la terre, il se prenait d'une rage farouche, noire, désespérée. Parfois il croyait ne plus rien sentir; et il savourait cet adoucissement de sa douleur, tout en se reprochant d'être un misérable. On entendit sur les dalles comme le bruit sec d'un bâton ferré qui les frappait à temps égaux. Cela venait du fond, et s'arrêta court dans les bas-côtés de l'église. Un homme en grosse veste brune s'agenouilla péniblement. C'était Hippolyte, le garçon du Lion d'or. Il avait mis sa jambe neuve. L'un des chantres vint faire le tour de la nef pour quêter, et les gros sous, les uns après les autres, sonnaient dans le plat d'argent. -- Dépêchez-vous donc! Je souffre, moi! s'écria Bovary tout en lui jetant avec colère une pièce de cinq francs. L'homme d'église le remercia par une longue révérence. On chantait, on s'agenouillait, on se relevait, cela n'en finissait pas! Il se rappela qu'une fois, dans les premiers temps, ils avaient ensemble assisté à la messe, et ils s'étaient mis de l'autre côté, à droite, contre le mur. La cloche recommença. Il y eut un grand mouvement de chaises. Les porteurs glissèrent leurs trois bâtons sous la bière, et l'on sortit de l'église. Justin alors parut sur le seuil de la pharmacie. Il y rentra tout à coup, pâle, chancelant. On se tenait aux fenêtres pour voir passer le cortège. Charles, en avant, se cambrait la taille. Il affectait un air brave et saluait d'un signe ceux qui, débouchant des ruelles ou des portes, se rangeaient dans la foule. Les six hommes, trois de chaque côté, marchaient au petit pas et en haletant un peu. Les prêtres, les chantres et les deux enfants de choeur récitaient le De profundis; et leurs voix s'en allaient sur la campagne, montant et s'abaissant avec des ondulations. Parfois ils disparaissaient aux détours du sentier; mais la grande croix d'argent se dressait toujours entre les arbres. Les femmes suivaient, couvertes de mantes noires à capuchon rabattu; elles portaient à la main un gros cierge qui brûlait, et Charles se sentait défaillir à cette continuelle répétition de prières et de flambeaux, sous ces odeurs affadissantes de cire et de soutane. Une brise fraîche soufflait, les seigles et les colzas verdoyaient, des gouttelettes de rosée tremblaient au bord du chemin, sur les haies d'épines. Toutes sortes de bruits joyeux emplissaient l'horizon: le claquement d'une charrette roulant au loin dans les ornières, le cri d'un coq qui se répétait ou la galopade d'un poulain que l'on voyait s'enfuir sous les pommiers. Le ciel pur était tacheté de nuages roses; des fumignons bleuâtres se rabattaient sur les chaumières couvertes d'iris; Charles, en passant, reconnaissait les cours. Il se souvenait de matins comme celui-ci, où, après avoir visité quelque malade, il en sortait, et retournait vers elle. Le drap noir, semé de larmes blanches, se levait de temps à autre en découvrant la bière. Les porteurs fatigués se ralentissaient, et elle avançait par saccades continues, comme une chaloupe qui tangue à chaque flot. On arriva. Les hommes continuèrent jusqu'en bas, à une place dans le gazon où la fosse était creusée. On se rangea tout autour; et, tandis que le prêtre parlait, la terre rouge, rejetée sur les bords, coulait par les coins, sans bruit, continuellement. Puis, quand les quatre cordes furent disposées, on poussa la bière dessus. Il la regarda descendre. Elle descendait toujours. Enfin on entendit un choc; les cordes en grinçant remontèrent. Alors Bournisien prit la bêche que lui tendait Lestiboudois; de sa main gauche, tout en aspergeant de la droite, il poussa vigoureusement une large pelletée; et le bois du cercueil, heurté par les cailloux, fit ce bruit formidable qui nous semble être le retentissement de l'éternité. L'ecclésiastique passa le goupillon à son voisin. C'était M. Homais. Il le secoua gravement, puis le tendit à Charles, qui s'affaissa jusqu'aux genoux dans la terre, et il en jetait à pleines mains tout en criant: «Adieu!» Il lui envoyait des baisers; il se traînait vers la fosse pour s'y engloutir avec elle. On l'emmena; et il ne tarda pas à s'apaiser, éprouvant peut-être, comme tous les autres, la vague satisfaction d'en avoir fini. Le père Rouault, en revenant, se mit tranquillement à fumer une pipe; ce que Homais, dans son for intérieur, jugea peu convenable. Il remarqua de même que M. Binet s'était abstenu de paraître, que Tuvache «avait filé» après la messe, et que Théodore, le domestique du notaire, portait un habit bleu, «comme si l'on ne pouvait pas trouver un habit noir, puisque c'est l'usage, que diable!» Et pour communiquer ses observations, il allait d'un groupe à l'autre. On y déplorait la mort d'Emma, et surtout Lheureux, qui n'avait point manqué de venir à l'enterrement. -- Cette pauvre petite dame! quelle douleur pour son mari! L'apothicaire reprenait: -- Sans moi, savez-vous bien, il se serait porté sur lui-même à quelque attentat funeste! -- Une si bonne personne! Dire pourtant que je l'ai encore vue samedi dernier dans ma boutique! -- Je n'ai pas eu le loisir, dit Homais, de préparer quelques paroles que j'aurais jetées sur sa tombe. En rentrant, Charles se déshabilla, et le père Rouault repassa sa blouse bleue. Elle était neuve, et, comme il s'était, pendant la route, souvent essuyé les yeux avec les manches, elle avait déteint sur sa figure; et la trace des pleurs y faisait des lignes dans la couche de poussière qui la salissait. Madame Bovary mère était avec eux. Ils se taisaient tous les trois. Enfin le bonhomme soupira: -- Vous rappelez-vous, mon ami, que je suis venu à Tostes une fois, quand vous veniez de perdre votre première défunte. Je vous consolais dans ce temps-là! Je trouvais quoi dire; mais à présent... Puis, avec un long gémissement qui souleva toute sa poitrine: -- Ah! c'est la fin pour moi, voyez-vous! J'ai vu partir ma femme..., mon fils après..., et voilà ma fille, aujourd'hui! Il voulut s'en retourner tout de suite aux Bertaux, disant qu'il ne pourrait pas dormir dans cette maison-là. Il refusa même de voir sa petite-fille. -- Non! Non! ça me ferait trop de deuil. Seulement, vous l'embrasserez bien! Adieu!... vous êtes un bon garçon! Et puis, jamais je n'oublierai ça, dit-il en se frappant la cuisse; n'ayez peur! vous recevrez toujours votre dinde. Mais, quand il fut au haut de la côte, il se détourna, comme autrefois il s'était détourné sur le chemin de Saint-Victor, en se séparant d'elle. Les fenêtres du village étaient tout en feu sous les rayons obliques du soleil, qui se couchait dans la prairie. Il mit sa main devant ses yeux; et il aperçut à l'horizon un enclos de murs où des arbres, çà et là, faisaient des bouquets noirs entre des pierres blanches, puis il continua sa route, au petit trot, car son bidet boitait. Charles et sa mère restèrent le soir, malgré leur fatigue, fort longtemps à causer ensemble. Ils parlèrent des jours d'autrefois et de l'avenir. Elle viendrait habiter Yonville, elle tiendrait son ménage, ils ne se quitteraient plus. Elle fut ingénieuse et caressante, se réjouissant intérieurement à ressaisir une affection qui depuis tant d'années lui échappait. Minuit sonna. Le village, comme d'habitude, était silencieux, et Charles, éveillé, pensait toujours à elle. Rodolphe, qui, pour se distraire, avait battu le bois toute la journée, dormait tranquillement dans son château; et Léon, là-bas, dormait aussi. Il y en avait un autre qui, à cette heure-là, ne dormait pas. Sur la fosse, entre les sapins, un enfant pleurait agenouillé, et sa poitrine, brisée par les sanglots, haletait dans l'ombre, sous la pression d'un regret immense plus doux que la lune et plus insondable que la nuit. La grille tout à coup craqua. C'était Lestiboudois; il venait chercher sa bêche qu'il avait oubliée tantôt. Il reconnut Justin escaladant le mur, et sut alors à quoi s'en tenir sur le malfaiteur qui lui dérobait ses pommes de terre. XI Charles, le lendemain, fit revenir la petite. Elle demanda sa maman. On lui répondit qu'elle était absente, qu'elle lui rapporterait des joujoux. Berthe en reparla plusieurs fois; puis, à la longue, elle n'y pensa plus. La gaieté de cette enfant navrait Bovary, et il avait à subir les intolérables consolations du pharmacien. Les affaires d'argent bientôt recommencèrent, M. Lheureux excitant de nouveau son ami Vinçart, et Charles s'engagea pour des sommes exorbitantes; car jamais il ne voulut consentir à laisser vendre le moindre des meubles ne lui avaient appartenu. Sa mère en fut exaspérée. Il s'indigna plus fort qu'elle. Il avait changé tout à fait. Elle abandonna la maison. Alors chacun se mit à profiter. Mademoiselle Lempereur réclama six mois de leçons, bien qu'Emma n'en eût jamais pris une seule (malgré cette facture acquittée qu'elle avait fait voir à Bovary): c'était une convention entre elles deux; le loueur de livres réclama trois ans d'abonnement; la mère Rolet réclama le port d'une vingtaine de lettres; et, comme Charles demandait des explications, elle eut la délicatesse de répondre: -- Ah! je ne sais rien! c'était pour ses affaires. À chaque dette qu'il payait, Charles croyait en avoir fini. Il en survenait d'autres, continuellement. Il exigea l'arriéré d'anciennes visites. On lui montra les lettres que sa femme avait envoyées. Alors il fallut faire des excuses. Félicité portait maintenant les robes de Madame; non pas toutes, car il en avait gardé quelques-unes, et il les allait voir dans son cabinet de toilette, où il s'enfermait; elle était à peu près de sa taille, souvent Charles, en l'apercevant par derrière, était saisi d'une illusion, et s'écriait: -- Oh! reste! reste! Mais, à la Pentecôte, elle décampa d'Yonville, enlevée par Théodore, et en volant tout ce qui restait de la garde-robe. Ce fut vers cette époque que madame veuve Dupuis eut l'honneur de lui faire part du «mariage de M. Léon Dupuis, son fils, notaire à Yvetot, avec mademoiselle Léocadie Leboeuf, de Bondeville». Charles, parmi les félicitations qu'il lui adressa, écrivit cette phrase: «Comme ma pauvre femme aurait été heureuse!» Un jour qu'errant sans but dans la maison, il était monté jusqu'au grenier, il sentit sous sa pantoufle une boulette de papier fin. Il l'ouvrit et il lut: «Du courage, Emma! du courage! Je ne veux pas faire le malheur de votre existence.» C'était la lettre de Rodolphe, tombée à terre entre des caisses, qui était restée là, et que le vent de la lucarne venait de pousser vers la porte. Et Charles demeura tout immobile et béant à cette même place où jadis, encore plus pâle que lui, Emma, désespérée, avait voulu mourir. Enfin, il découvrit un petit R au bas de la seconde page. Qu'était-ce? il se rappela les assiduités de Rodolphe, sa disparition soudaine et l'air contraint qu'il avait eu en la rencontrant depuis, deux ou trois fois. Mais le ton respectueux de la lettre l'illusionna. -- Ils se sont peut-être aimés platoniquement, se dit-il. D'ailleurs, Charles n'était pas de ceux qui descendent au fond des choses: il recula devant les preuves, et sa jalousie incertaine se perdit dans l'immensité de son chagrin. On avait dû, pensait-il, l'adorer. Tous les hommes, à coup sûr, l'avaient convoitée. Elle lui en parut plus belle; et il en conçut un désir permanent, furieux, qui enflammait son désespoir et qui n'avait pas de limites, parce qu'il était maintenant irréalisable. Pour lui plaire, comme si elle vivait encore, il adopta ses prédilections, ses idées; il s'acheta des bottes vernies, il prit l'usage des cravates blanches. Il mettait du cosmétique à ses moustaches, il souscrivit comme elle des billets à ordre. Elle le corrompait par delà le tombeau. Il fut obligé de vendre l'argenterie pièce à pièce, ensuite il vendit les meubles du salon. Tous les appartements se dégarnirent; mais la chambre, sa chambre à elle, était restée comme autrefois. Après son dîner, Charles montait là. Il poussait devant le feu la table ronde, et il approchait son fauteuil. Il s'asseyait en face. Une chandelle brûlait dans un des flambeaux dorés. Berthe, près de lui, enluminait des estampes. Il souffrait, le pauvre homme, à la voir si mal vêtue, avec ses brodequins sans lacet et l'emmanchure de ses blouses déchirée jusqu'aux hanches, car la femme de ménage n'en prenait guère de souci. Mais elle était si douce, si gentille, et sa petite tête se penchait si gracieusement en laissant retomber sur ses joues roses sa bonne chevelure blonde, qu'une délectation infinie l'envahissait, plaisir tout mêlé d'amertume comme ces vins mal faits qui sentent la résine. Il raccommodait ses joujoux, lui fabriquait des pantins avec du carton, ou recousait le ventre déchiré de ses poupées. Puis, s'il rencontrait des yeux la boîte à ouvrage, un ruban qui traînait ou même une épingle restée dans une fente de la table, il se prenait à rêver, et il avait l'air si triste, qu'elle devenait triste comme lui. Personne à présent ne venait les voir; car Justin s'était enfui à Rouen, où il est devenu garçon épicier, et les enfants de l'apothicaire fréquentaient de moins en moins la petite, M. Homais ne se souciant pas, vu la différence de leurs conditions sociales, que l'intimité se prolongeât. L'Aveugle, qu'il n'avait pu guérir avec sa pommade, était retourné dans la côte du Bois-Guillaume, où il narrait aux voyageurs la vaine tentative du pharmacien, à tel point que Homais, lorsqu'il allait à la ville, se dissimulait derrière les rideaux de l'Hirondelle, afin d'éviter sa rencontre. Il l'exécrait; et, dans l'intérêt de sa propre réputation, voulant s'en débarrasser à toute force, il dressa contre lui une batterie cachée, qui décelait la profondeur de son intelligence et la scélératesse de sa vanité. Durant six mois consécutifs, on put donc lire dans le Fanal de Rouen des entrefilets ainsi conçus: «Toutes les personnes qui se dirigent vers les fertiles contrées de la Picardie auront remarqué sans doute, dans la côte du Bois- Guillaume, un misérable atteint d'une horrible plaie faciale. Il vous importune, vous persécute et prélève un véritable impôt sur les voyageurs. Sommes-nous encore à ces temps monstrueux du Moyen Age, où il était permis aux vagabonds d'étaler par nos places publiques la lèpre et les scrofules qu'ils avaient rapportées de la croisade?» Ou bien: «Malgré les lois contre le vagabondage, les abords de nos grandes villes continuent à être infestés par des bandes de pauvres. On en voit qui circulent isolément, et qui, peut-être, ne sont pas les moins dangereux. À quoi songent nos édiles?» Puis Homais inventait des anecdotes: «Hier, dans la côte du Bois-Guillaume, un cheval ombrageux...» Et suivait le récit d'un accident occasionné par la présence de l'Aveugle. Il fit si bien, qu'on l'incarcéra. Mais on le relâcha. Il recommença, et Homais aussi recommença. C'était une lutte. Il eut la victoire; car son ennemi fut condamné à une réclusion perpétuelle dans un hospice. Ce succès l'enhardit; et dès lors il n'y eut plus dans l'arrondissement un chien écrasé, une grange incendiée, une femme battue, dont aussitôt il ne fît part au public, toujours guidé par l'amour du progrès et la haine des prêtres. Il établissait des comparaisons entre les écoles primaires et les frères ignorantins, au détriment de ces derniers, rappelait la Saint-Barthélemy à propos d'une allocation de cent francs faite à l'église, et dénonçait des abus, lançait des boutades. C'était son mot. Homais sapait; il devenait dangereux. Cependant il étouffait dans les limites étroites du journalisme, et bientôt il lui fallut le livre, l'ouvrage! Alors il composa une Statistique générale du canton d'Yonville, suivie d'observations climatologiques, et la statistique le poussa vers la philosophie. Il se préoccupa des grandes questions: problème social, moralisation des classes pauvres, pisciculture, caoutchouc, chemins de fer, etc. Il en vint à rougir d'être un bourgeois. Il affectait le genre artiste, il fumait! Il s'acheta deux statuettes chic Pompadour, pour décorer son salon. Il n'abandonnait point la pharmacie; au contraire! il se tenait au courant des découvertes. Il suivait le grand mouvement des chocolats. C'est le premier qui ait fait venir dans la Seine- Inférieure du cho-ca et de la revalentia. Il s'éprit d'enthousiasme pour les chaînes hydro-électriques Pulvermacher; il en portait une lui-même; et, le soir, quand il retirait son gilet de flanelle, madame Homais restait tout éblouie devant la spirale d'or sous laquelle il disparaissait, et sentait redoubler ses ardeurs pour cet homme plus garrotté qu'un Scythe et splendide comme un mage. Il eut de belles idées à propos du tombeau d'Emma. Il proposa d'abord un tronçon de colonne avec une draperie, ensuite une pyramide, puis un temple de Vesta, une manière de rotonde... ou bien «un amas de ruines». Et, dans tous les plans, Homais ne démordait point du saule pleureur, qu'il considérait comme le symbole obligé de la tristesse. Charles et lui firent ensemble un voyage à Rouen, pour voir des tombeaux, chez un entrepreneur de sépultures, -- accompagnés d'un artiste peintre, un nommé Vaufrylard, ami de Bridoux, et qui, tout le temps, débita des calembours. Enfin, après avoir examiné une centaine de dessins, s'être commandé un devis et avoir fait un second voyage à Rouen, Charles se décida pour un mausolée qui devait porter sur ses deux faces principales «un génie tenant une torche éteinte». Quant à l'inscription, Homais ne trouvait rien de beau comme: _Sta viator_, et il en restait là; il se creusait l'imagination; il répétait continuellement: _Sta viator_... Enfin, il découvrit: _amabilem conjugem calcas_! qui fut adopté. Une chose étrange, c'est que Bovary, tout en pensant à Emma continuellement, l'oubliait; et il se désespérait à sentir cette image lui échapper de la mémoire au milieu des efforts qu'il faisait pour la retenir. Chaque nuit pourtant, il la rêvait; c'était toujours le même rêve: il s'approchait d'elle; mais, quand il venait à l'étreindre, elle tombait en pourriture dans ses bras. On le vit pendant une semaine entrer le soir à l'église. M. Bournisien lui fit même deux ou trois visites, puis l'abandonna. D'ailleurs, le bonhomme tournait à l'intolérance, au fanatisme, disait Homais; il fulminait contre l'esprit du siècle, et ne manquait pas, tous les quinze jours, au sermon, de raconter l'agonie de Voltaire, lequel mourut en dévorant ses excréments, comme chacun sait. Malgré l'épargne où vivait Bovary, il était loin de pouvoir amortir ses anciennes dettes. Lheureux refusa de renouveler aucun billet. La saisie devint imminente. Alors il eut recours à sa mère, qui consentit à lui laisser prendre une hypothèque sur ses biens, mais en lui envoyant force récriminations contre Emma; et elle demandait, en retour de son sacrifice, un châle, échappé aux ravages de Félicité. Charles le lui refusa. Ils se brouillèrent. Elle fit les premières ouvertures de raccommodement, en lui proposant de prendre chez elle la petite, qui la soulagerait dans sa maison. Charles y consentit. Mais, au moment du départ, tout courage l'abandonna. Alors, ce fut une rupture définitive, complète. À mesure que ses affections disparaissaient, il se resserrait plus étroitement à l'amour de son enfant. Elle l'inquiétait cependant; car elle toussait quelquefois, et avait des plaques rouges aux pommettes. En face de lui s'étalait, florissante et hilare, la famille du pharmacien, que tout au monde contribuait à satisfaire. Napoléon l'aidait au laboratoire, Athalie lui brodait un bonnet grec, Irma découpait des rondelles de papier pour couvrir les confitures, et Franklin récitait tout d'une haleine la table de Pythagore. Il était le plus heureux des pères, le plus fortuné des hommes. Erreur! une ambition sourde le rongeait: Homais désirait la croix. Les titres ne lui manquaient point: I° S'être, lors du choléra, signalé par un dévouement sans bornes; 2° avoir publié, et à mes frais, différents ouvrages d'utilité publique, tels que... (et il rappelait son mémoire intitulé: Du cidre, de sa fabrication et de ses effets; plus, des observations sur le puceron laniger, envoyées à l'Académie; son volume de statistique, et jusqu'à sa thèse de pharmacien); sans compter que je suis membre de plusieurs sociétés savantes (il l'était d'une seule). -- Enfin, s'écriait-il, en faisant une pirouette, quand ce ne serait que de me signaler aux incendies! Alors Homais inclina vers le Pouvoir. Il rendit secrètement à M. le préfet de grands services dans les élections. Il se vendit enfin, il se prostitua. Il adressa même au souverain une pétition où il le suppliait de lui faire justice; il l'appelait notre bon roi et le comparait à Henri IV. Et chaque matin, l'apothicaire se précipitait sur le journal pour y découvrir sa nomination; elle ne venait pas. Enfin, n'y tenant plus, il fit dessiner dans son jardin un gazon figurant l'étoile de l'honneur, avec deux petits tordillons d'herbe qui partaient du sommet pour imiter le ruban. Il se promenait autour, les bras croisés, en méditant sur l'ineptie du gouvernement et l'ingratitude des hommes. Par respect, ou par une sorte de sensualité qui lui faisait mettre de la lenteur dans ses investigations, Charles n'avait pas encore ouvert le compartiment secret d'un bureau de palissandre dont Emma se servait habituellement. Un jour, enfin, il s'assit devant, tourna la clef et poussa le ressort. Toutes les lettres de Léon s'y trouvaient. Plus de doute, cette fois! Il dévora jusqu'à la dernière, fouilla dans tous les coins, tous les meubles, tous les tiroirs, derrière les murs, sanglotant, hurlant, éperdu, fou. Il découvrit une boîte, la défonça d'un coup de pied. Le portrait de Rodolphe lui sauta en plein visage, au milieu des billets doux bouleversés. On s'étonna de son découragement. Il ne sortait plus, ne recevait personne, refusait même d'aller voir ses malades. Alors on prétendit qu'il s'enfermait pour boire. Quelquefois pourtant, un curieux se haussait par-dessus la haie du jardin, et apercevait avec ébahissement cet homme à barbe longue, couvert d'habits sordides, farouche, et qui pleurait tout haut en marchant. Le soir, dans l'été, il prenait avec lui sa petite fille et la conduisait au cimetière. Ils s'en revenaient à la nuit close, quand il n'y avait plus d'éclairé sur la Place que la lucarne de Binet. Cependant la volupté de sa douleur était incomplète, car il n'avait autour de lui personne qui la partageât; et il faisait des visites à la mère Lefrançois afin de pouvoir parler d'elle. Mais l'aubergiste ne l'écoutait que d'une oreille, ayant comme lui des chagrins, car M. Lheureux venait enfin d'établir les Favorites du commerce, et Hivert, qui jouissait d'une grande réputation pour les commissions, exigeait un surcroît d'appointements et menaçait de s'engager «à la Concurrence». Un jour qu'il était allé au marché d'Argueil pour y vendre son cheval, -- dernière ressource, -- il rencontra Rodolphe. Ils pâlirent en s'apercevant. Rodolphe, qui avait seulement envoyé sa carte, balbutia d'abord quelques excuses, puis s'enhardit et même poussa l'aplomb (il faisait très chaud, on était au mois d'août), jusqu'à l'inviter à prendre une bouteille de bière au cabaret. Accoudé en face de lui, il mâchait son cigare tout en causant, et Charles se perdait en rêveries devant cette figure qu'elle avait aimée. Il lui semblait revoir quelque chose d'elle. C'était un émerveillement. Il aurait voulu être cet homme. L'autre continuait à parler culture, bestiaux, engrais, bouchant avec des phrases banales tous les interstices où pouvait se glisser une allusion. Charles ne l'écoutait pas; Rodolphe s'en apercevait, et il suivait sur la mobilité de sa figure le passage des souvenirs. Elle s'empourprait peu à peu, les narines battaient vite, les lèvres frémissaient; il y eut même un instant où Charles, plein d'une fureur sombre, fixa ses yeux contre Rodolphe qui, dans une sorte d'effroi, s'interrompit. Mais bientôt la même lassitude funèbre réapparut sur son visage. -- Je ne vous en veux pas, dit-il. Rodolphe était resté muet. Et Charles, la tête dans ses deux mains, reprit d'une voix éteinte et avec l'accent résigné des douleurs infinies: -- Non, je ne vous en veux plus! Il ajouta même un grand mot, le seul qu'il ait jamais dit: -- C'est la faute de la fatalité! Rodolphe, qui avait conduit cette fatalité, le trouva bien débonnaire pour un homme dans sa situation, comique même, et un peu vil. Le lendemain, Charles alla s'asseoir sur le banc, dans la tonnelle. Des jours passaient par le treillis; les feuilles de vigne dessinaient leurs ombres sur le sable, le jasmin embaumait, le ciel était bleu, des cantharides bourdonnaient autour des lis en fleur, et Charles suffoquait comme un adolescent sous les vagues effluves amoureux qui gonflaient son coeur chagrin. À sept heures, la petite Berthe, qui ne l'avait pas vu de toute l'après-midi, vint le chercher pour dîner. Il avait la tête renversée contre le mur, les yeux clos, la bouche ouverte, et tenait dans ses mains une longue mèche de cheveux noirs. -- Papa, viens donc! dit-elle. Et, croyant qu'il voulait jouer, elle le poussa doucement. Il tomba par terre. Il était mort. Trente-six heures après, sur la demande de l'apothicaire, M. Canivet accourut. Il l'ouvrit et ne trouva rien. Quand tout fut vendu, il resta douze francs soixante et quinze centimes qui servirent à payer le voyage de mademoiselle Bovary chez sa grand-mère. La bonne femme mourut dans l'année même; le père Rouault étant paralysé, ce fut une tante qui s'en chargea. Elle est pauvre et l'envoie, pour gagner sa vie, dans une filature de coton. Depuis la mort de Bovary, trois médecins se sont succédé à Yonville sans pouvoir y réussir, tant M. Homais les a tout de suite battus en brèche. Il fait une clientèle d'enfer; l'autorité le ménage et l'opinion publique le protège. Il vient de recevoir la croix d'honneur. EOT; /* End of the Project Gutenberg EBook of Madame Bovary, by Gustave Flaubert *** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK MADAME BOVARY *** ***** This file should be named 14155-8.txt or 14155-8.zip ***** This and all associated files of various formats will be found in: http://www.gutenberg.net/1/4/1/5/14155/ Produced by Ebooks libres et gratuits at http://www.ebooksgratuits.com Updated editions will replace the previous one--the old editions will be renamed. Creating the works from public domain print editions means that no one owns a United States copyright in these works, so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United States without permission and without paying copyright royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you do not charge anything for copies of this eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports, performances and research. They may be modified and printed and given away--you may do practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is subject to the trademark license, especially commercial redistribution. *** START: FULL LICENSE *** THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free distribution of electronic works, by using or distributing this work (or any other work associated in any way with the phrase "Project Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project Gutenberg-tm License (available with this file or online at http://gutenberg.net/license). Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm electronic works 1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to and accept all the terms of this license and intellectual property (trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8. 1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be used on or associated in any way with an electronic work by people who agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works even without complying with the full terms of this agreement. See paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic works. See paragraph 1.E below. 1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the collection are in the public domain in the United States. If an individual work is in the public domain in the United States and you are located in the United States, we do not claim a right to prevent you from copying, distributing, performing, displaying or creating derivative works based on the work as long as all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily comply with the terms of this agreement by keeping this work in the same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when you share it without charge with others. 1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in a constant state of change. If you are outside the United States, check the laws of your country in addition to the terms of this agreement before downloading, copying, displaying, performing, distributing or creating derivative works based on this work or any other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning the copyright status of any work in any country outside the United States. 1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: 1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed, copied or distributed: This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.net 1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived from the public domain (does not contain a notice indicating that it is posted with permission of the copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in the United States without paying any fees or charges. If you are redistributing or providing access to a work with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9. 1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted with the permission of the copyright holder, your use and distribution must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the permission of the copyright holder found at the beginning of this work. 1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm License terms from this work, or any files containing a part of this work or any other work associated with Project Gutenberg-tm. 1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this electronic work, or any part of this electronic work, without prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with active links or immediate access to the full terms of the Project Gutenberg-tm License. 1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any word processing or hypertext form. However, if you provide access to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.net), you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1. 1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. 1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided that - You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has agreed to donate royalties under this paragraph to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid within 60 days following each date on which you prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty payments should be clearly marked as such and sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation." - You provide a full refund of any money paid by a user who notifies you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm License. You must require such a user to return or destroy all copies of the works possessed in a physical medium and discontinue all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm works. - You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the electronic work is discovered and reported to you within 90 days of receipt of the work. - You comply with all other terms of this agreement for free distribution of Project Gutenberg-tm works. 1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below. 1.F. 1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread public domain works in creating the Project Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic works, and the medium on which they may be stored, may contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by your equipment. 1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all liability to you for damages, costs and expenses, including legal fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE PROVIDED IN PARAGRAPH F3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE. 1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a written explanation to the person you received the work from. If you received the work on a physical medium, you must return the medium with your written explanation. The person or entity that provided you with the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a refund. If you received the work electronically, the person or entity providing it to you may choose to give you a second opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy is also defective, you may demand a refund in writing without further opportunities to fix the problem. 1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. 1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any provision of this agreement shall not void the remaining provisions. 1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance with this agreement, and any volunteers associated with the production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works, harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees, that arise directly or indirectly from any of the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause. Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of electronic works in formats readable by the widest variety of computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from people in all walks of life. Volunteers and financial support to provide volunteers with the assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will remain freely available for generations to come. In 2001, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4 and the Foundation web page at http://www.pglaf.org. Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit 501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at http://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by U.S. federal laws and your state's laws. The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S. Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered throughout numerous locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact information can be found at the Foundation's web site and official page at http://pglaf.org For additional contact information: Dr. Gregory B. Newby Chief Executive and Director gbnewby@pglaf.org Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide spread public support and donations to carry out its mission of increasing the number of public domain and licensed works that can be freely distributed in machine readable form accessible by the widest array of equipment including outdated equipment. Many small donations ($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt status with the IRS. The Foundation is committed to complying with the laws regulating charities and charitable donations in all 50 states of the United States. Compliance requirements are not uniform and it takes a considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up with these requirements. We do not solicit donations in locations where we have not received written confirmation of compliance. To SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any particular state visit http://pglaf.org While we cannot and do not solicit contributions from states where we have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition against accepting unsolicited donations from donors in such states who approach us with offers to donate. International donations are gratefully accepted, but we cannot make any statements concerning tax treatment of donations received from outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation methods and addresses. Donations are accepted in a number of other ways including including checks, online payments and credit card donations. To donate, please visit: http://pglaf.org/donate Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works. Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be freely shared with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support. Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper edition. Most people start at our Web site which has the main PG search facility: http://www.gutenberg.net This Web site includes information about Project Gutenberg-tm, including how to make donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks. */ } PK A�)[��% �3 �3 * faker/src/Faker/Provider/fr_FR/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_FR; use Faker\Calculator\Luhn; class Company extends \Faker\Provider\Company { /** * @var array French company name formats. */ protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}', '{{lastName}}', ]; /** * @var array French catch phrase formats. */ protected static $catchPhraseFormats = [ '{{catchPhraseNoun}} {{catchPhraseVerb}} {{catchPhraseAttribute}}', ]; /** * @var array French nouns (used by the catch phrase format). */ protected static $noun = [ 'la sécurité', 'le plaisir', 'le confort', 'la simplicité', "l'assurance", "l'art", 'le pouvoir', 'le droit', 'la possibilité', "l'avantage", 'la liberté', ]; /** * @var array French verbs (used by the catch phrase format). */ protected static $verb = [ 'de rouler', "d'avancer", "d'évoluer", 'de changer', "d'innover", 'de louer', "d'atteindre vos buts", 'de concrétiser vos projets', ]; /** * @var array End of sentences (used by the catch phrase format). */ protected static $attribute = [ 'de manière efficace', 'plus rapidement', 'plus facilement', 'plus simplement', 'en toute tranquilité', 'avant-tout', 'autrement', 'naturellement', 'à la pointe', 'sans soucis', "à l'état pur", 'à sa source', 'de manière sûre', 'en toute sécurité', ]; /** * @var array Company suffixes. */ protected static $companySuffix = ['SA', 'S.A.', 'SARL', 'S.A.R.L.', 'SAS', 'S.A.S.', 'et Fils']; protected static $siretNicFormats = ['####', '0###', '00#%']; /** * Returns a random catch phrase noun. * * @return string */ public function catchPhraseNoun() { return static::randomElement(static::$noun); } /** * Returns a random catch phrase attribute. * * @return string */ public function catchPhraseAttribute() { return static::randomElement(static::$attribute); } /** * Returns a random catch phrase verb. * * @return string */ public function catchPhraseVerb() { return static::randomElement(static::$verb); } /** * Generates a french catch phrase. * * @return string */ public function catchPhrase() { do { $format = static::randomElement(static::$catchPhraseFormats); $catchPhrase = ucfirst($this->generator->parse($format)); if ($this->isCatchPhraseValid($catchPhrase)) { break; } } while (true); return $catchPhrase; } /** * Generates a siret number (14 digits) that passes the Luhn check. * * @see http://fr.wikipedia.org/wiki/Syst%C3%A8me_d'identification_du_r%C3%A9pertoire_des_%C3%A9tablissements * * @return string */ public function siret($formatted = true) { $siret = self::siren(false); $nicFormat = static::randomElement(static::$siretNicFormats); $siret .= $this->numerify($nicFormat); $siret .= Luhn::computeCheckDigit($siret); if ($formatted) { $siret = substr($siret, 0, 3) . ' ' . substr($siret, 3, 3) . ' ' . substr($siret, 6, 3) . ' ' . substr($siret, 9, 5); } return $siret; } /** * Generates a siren number (9 digits) that passes the Luhn check. * * @see http://fr.wikipedia.org/wiki/Syst%C3%A8me_d%27identification_du_r%C3%A9pertoire_des_entreprises * * @return string */ public static function siren($formatted = true) { $siren = self::numerify('%#######'); $siren .= Luhn::computeCheckDigit($siren); if ($formatted) { $siren = substr($siren, 0, 3) . ' ' . substr($siren, 3, 3) . ' ' . substr($siren, 6, 3); } return $siren; } /** * @var array An array containing string which should not appear twice in a catch phrase. */ protected static $wordsWhichShouldNotAppearTwice = ['sécurité', 'simpl']; /** * Validates a french catch phrase. * * @param string $catchPhrase The catch phrase to validate. * * @return bool (true if valid, false otherwise) */ protected static function isCatchPhraseValid($catchPhrase) { foreach (static::$wordsWhichShouldNotAppearTwice as $word) { // Fastest way to check if a piece of word does not appear twice. $beginPos = strpos($catchPhrase, $word); $endPos = strrpos($catchPhrase, $word); if ($beginPos !== false && $beginPos != $endPos) { return false; } } return true; } /** * @see http://www.pole-emploi.fr/candidat/le-code-rome-et-les-fiches-metiers-@/article.jspz?id=60702 * * @note Randomly took 300 from this list */ protected static $jobTitleFormat = [ 'Agent d\'accueil', 'Agent d\'enquêtes', 'Agent d\'entreposage', 'Agent de curage', 'Agro-économiste', 'Aide couvreur', 'Aide à domicile', 'Aide-déménageur', 'Ambassadeur', 'Analyste télématique', 'Animateur d\'écomusée', 'Animateur web', 'Appareilleur-gazier', 'Archéologue', 'Armurier d\'art', 'Armurier spectacle', 'Artificier spectacle', 'Artiste dramatique', 'Aspigiculteur', 'Assistant de justice', 'Assistant des ventes', 'Assistant logistique', 'Assistant styliste', 'Assurance', 'Auteur-adaptateur', 'Billettiste voyages', 'Brigadier', 'Bruiteur', 'Bâtonnier d\'art', 'Bûcheron', 'Cameraman', 'Capitaine de pêche', 'Carrier', 'Caviste', 'Chansonnier', 'Chanteur', 'Chargé de recherche', 'Chasseur-bagagiste', 'Chef de fabrication', 'Chef de scierie', 'Chef des ventes', 'Chef du personnel', 'Chef géographe', 'Chef monteur son', 'Chef porion', 'Chiropraticien', 'Choréologue', 'Chromiste', 'Cintrier-machiniste', 'Clerc hors rang', 'Coach sportif', 'Coffreur béton armé', 'Coffreur-ferrailleur', 'Commandant de police', 'Commandant marine', 'Commis de coupe', 'Comptable unique', 'Conception et études', 'Conducteur de jumbo', 'Conseiller culinaire', 'Conseiller funéraire', 'Conseiller relooking', 'Consultant ergonome', 'Contrebassiste', 'Convoyeur garde', 'Copiste offset', 'Corniste', 'Costumier-habilleur', 'Coutelier d\'art', 'Cueilleur de cerises', 'Céramiste concepteur', 'Danse', 'Danseur', 'Data manager', 'Dee-jay', 'Designer produit', 'Diététicien conseil', 'Diététique', 'Doreur sur métaux', 'Décorateur-costumier', 'Défloqueur d\'amiante', 'Dégustateur', 'Délégué vétérinaire', 'Délégué à la tutelle', 'Désamianteur', 'Détective', 'Développeur web', 'Ecotoxicologue', 'Elagueur-botteur', 'Elagueur-grimpeur', 'Elastiqueur', 'Eleveur d\'insectes', 'Eleveur de chats', 'Eleveur de volailles', 'Embouteilleur', 'Employé d\'accueil', 'Employé d\'étage', 'Employé de snack-bar', 'Endivier', 'Endocrinologue', 'Epithésiste', 'Essayeur-retoucheur', 'Etainier', 'Etancheur', 'Etancheur-bardeur', 'Etiqueteur', 'Expert back-office', 'Exploitant de tennis', 'Extraction', 'Facteur', 'Facteur de clavecins', 'Facteur de secteur', 'Fantaisiste', 'Façadier-bardeur', 'Façadier-ravaleur', 'Feutier', 'Finance', 'Flaconneur', 'Foreur pétrole', 'Formateur d\'italien', 'Fossoyeur', 'Fraiseur', 'Fraiseur mouliste', 'Frigoriste maritime', 'Fromager', 'Galeriste', 'Gardien de résidence', 'Garçon de chenil', 'Garçon de hall', 'Gendarme mobile', 'Guitariste', 'Gynécologue', 'Géodésien', 'Géologue prospecteur', 'Géomètre', 'Géomètre du cadastre', 'Gérant d\'hôtel', 'Gérant de tutelle', 'Gériatre', 'Hydrothérapie', 'Hématologue', 'Hôte de caisse', 'Ingénieur bâtiment', 'Ingénieur du son', 'Ingénieur géologue', 'Ingénieur géomètre', 'Ingénieur halieute', 'Ingénieur logistique', 'Instituteur', 'Jointeur de placage', 'Juge des enfants', 'Juriste financier', 'Kiwiculteur', 'Lexicographe', 'Liftier', 'Litigeur transport', 'Logistique', 'Logopède', 'Magicien', 'Manager d\'artiste', 'Mannequin détail', 'Maquilleur spectacle', 'Marbrier-poseur', 'Marin grande pêche', 'Matelassier', 'Maçon', 'Maçon-fumiste', 'Maçonnerie', 'Maître de ballet', 'Maïeuticien', 'Menuisier', 'Miroitier', 'Modéliste industriel', 'Moellonneur', 'Moniteur de sport', 'Monteur audiovisuel', 'Monteur de fermettes', 'Monteur de palettes', 'Monteur en siège', 'Monteur prototypiste', 'Monteur-frigoriste', 'Monteur-truquiste', 'Mouleur sable', 'Mouliste drapeur', 'Mécanicien-armurier', 'Médecin du sport', 'Médecin scolaire', 'Médiateur judiciaire', 'Médiathécaire', 'Net surfeur surfeuse', 'Oenologue', 'Opérateur de plateau', 'Opérateur du son', 'Opérateur géomètre', 'Opérateur piquage', 'Opérateur vidéo', 'Ouvrier d\'abattoir', 'Ouvrier serriste', 'Ouvrier sidérurgiste', 'Palefrenier', 'Paléontologue', 'Pareur en abattoir', 'Parfumeur', 'Parqueteur', 'Percepteur', 'Photographe d\'art', 'Pilote automobile', 'Pilote de soutireuse', 'Pilote fluvial', 'Piqueur en ganterie', 'Pisteur secouriste', 'Pizzaïolo', 'Plaquiste enduiseur', 'Plasticien', 'Plisseur', 'Poissonnier-traiteur', 'Pontonnier', 'Porion', 'Porteur de hottes', 'Porteur de journaux', 'Portier', 'Poseur de granit', 'Posticheur spectacle', 'Potier', 'Praticien dentaire', 'Praticiens médicaux', 'Premier clerc', 'Preneur de son', 'Primeuriste', 'Professeur d\'italien', 'Projeteur béton armé', 'Promotion des ventes', 'Présentateur radio', 'Pyrotechnicien', 'Pédicure pour bovin', 'Pédologue', 'Pédopsychiatre', 'Quincaillier', 'Radio chargeur', 'Ramasseur d\'asperges', 'Ramasseur d\'endives', 'Ravaleur-ragréeur', 'Recherche', 'Recuiseur', 'Relieur-doreur', 'Responsable de salle', 'Responsable télécoms', 'Revenue Manager', 'Rippeur spectacle', 'Rogneur', 'Récupérateur', 'Rédacteur des débats', 'Régleur funéraire', 'Régleur sur tour', 'Sapeur-pompier', 'Scannériste', 'Scripte télévision', 'Sculpteur sur verre', 'Scénariste', 'Second de cuisine', 'Secrétaire juridique', 'Semencier', 'Sertisseur', 'Services funéraires', 'Solier-moquettiste', 'Sommelier', 'Sophrologue', 'Staffeur', 'Story boarder', 'Stratifieur', 'Stucateur', 'Styliste graphiste', 'Surjeteur-raseur', 'Séismologue', 'Technicien agricole', 'Technicien bovin', 'Technicien géomètre', 'Technicien plateau', 'Technicien énergie', 'Terminologue', 'Testeur informatique', 'Toiliste', 'Topographe', 'Toréro', 'Traducteur d\'édition', 'Traffic manager', 'Trieur de métaux', 'Turbinier', 'Téléconseiller', 'Tôlier-traceur', 'Vendeur carreau', 'Vendeur en lingerie', 'Vendeur en meubles', 'Vendeur en épicerie', 'Verrier d\'art', 'Verrier à la calotte', 'Verrier à la main', 'Verrier à main levée', 'Vidéo-jockey', 'Vitrier', ]; } PK A�)[�1�� � ( faker/src/Faker/Provider/fr_FR/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_FR; class Color extends \Faker\Provider\Color { protected static $safeColorNames = [ 'noir', 'marron', 'vert', 'marine', 'olive', 'violet', 'turquoise', 'citron', 'bleu', 'argenté', 'gris', 'jaune', 'fuchsia', 'blanc', ]; /** * @source: https://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_de_noms_de_couleur#Liste */ protected static $allColorNames = [ 'Abricot', 'Acajou', 'Aigue-marine', 'Amande', 'Amarante', 'Ambre', 'Améthyste', 'Anthracite', 'Argent', 'Aubergine', 'Aurore', 'Avocat', 'Azur', 'Basané', 'Beurre', 'Bis', 'Bisque', 'Bistre', 'Bitume', 'Blanc cassé', 'Blanc lunaire', 'Blé', 'Bleu acier', 'Bleu barbeau', 'Bleu canard', 'Bleu céleste', 'Bleu charrette', 'Bleu ciel', 'Bleu de cobalt', 'Bleu de Prusse', 'Bleu électrique', 'Bleu givré', 'Bleu marine', 'Bleu nuit', 'Bleu outremer', 'Bleu paon', 'Bleu persan', 'Bleu pétrole', 'Bleu roi', 'Bleu turquin', "Bouton d'or", 'Brique', 'Bronze', 'Brou de noix', "Caca d'oie", 'Cacao', 'Cachou', 'Cæruleum', 'Café', 'Café au lait', 'Cannelle', 'Capucine', 'Caramel', 'Carmin', 'Carotte', 'Chamois', 'Chartreuse', 'Chaudron', 'Chocolat', 'Cinabre', 'Citrouille', "Coquille d'œuf", 'Corail', 'Cramoisi', 'Cuisse de nymphe', 'Cuivre', 'Cyan', 'Écarlate', 'Écru', 'Émeraude', 'Fauve', 'Flave', 'Fraise', 'Fraise écrasée', 'Framboise', 'Fuchsia', 'Fumée', 'Garance (pigment)', 'Glauque', 'Glycine', 'Grège', 'Grenadine', 'Grenat', 'Gris acier', 'Gris de Payne', 'Gris fer', 'Gris perle', 'Gris souris', 'Groseille', 'Gueules', 'Héliotrope', 'Incarnat', 'Indigo', 'Indigo', 'Isabelle', 'Jaune canari', 'Jaune citron', "Jaune d'or", 'Jaune de cobalt', 'Jaune de Mars', 'Jaune de Naples', 'Jaune impérial', 'Jaune mimosa', 'Lapis-lazuli', 'Lavallière', 'Lavande', 'Lie de vin', 'Lilas', 'Lime ou vert citron', 'Lin', 'Magenta', 'Maïs', 'Malachite', 'Mandarine', 'Marron', 'Mastic', 'Mauve', 'Menthe', 'Moutarde', 'Nacarat', 'Nankin', 'Noisette', 'Ocre', 'Ocre rouge', 'Olive', 'Or (couleur)', 'Orange brûlé', 'Orchidée', 'Orpiment (pigment)', 'Paille', 'Parme', "Pelure d'oignon", 'Pervenche', 'Pistache', 'Poil de chameau', 'Ponceau', 'Pourpre (héraldique)', 'Prasin', 'Prune', 'Puce', 'Rose Mountbatten', 'Rouge anglais', 'Rouge cardinal', 'Rouge cerise', "Rouge d'Andrinople", 'Rouge de Falun', 'Rouge feu', 'Rouge indien', 'Rouge tomette', 'Rouille', 'Rubis', 'Sable', 'Sable (héraldique)', 'Safre', 'Sang de bœuf', 'Sanguine', 'Saphir', 'Sarcelle', 'Saumon', 'Sépia', 'Sinople', 'Smalt', 'Soufre', 'Tabac', "Terre d'ombre", 'Tomate', 'Topaze', 'Tourterelle', 'Turquoise', 'Vanille', 'Vermeil', 'Vermillon', 'Vert bouteille', 'Vert céladon', "Vert d'eau", 'Vert de chrome', 'Vert-de-gris', 'Vert de Hooker', 'Vert de vessie', 'Vert épinard', 'Vert impérial', 'Vert lichen', 'Vert olive', 'Vert perroquet', 'Vert poireau', 'Vert pomme', 'Vert prairie', 'Vert printemps', 'Vert sapin', 'Vert sauge', 'Vert tilleul', 'Vert Véronèse', 'Violet', "Violet d'évêque", 'Viride', 'Zinzolin', ]; } PK A�)[Y��ť' �' ) faker/src/Faker/Provider/fr_FR/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_FR; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{prefix}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}-{{lastName}}', '{{firstNameMale}}-{{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{prefix}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}-{{lastName}}', '{{firstNameFemale}}-{{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'Adrien', 'Aimé', 'Alain', 'Alexandre', 'Alfred', 'Alphonse', 'André', 'Antoine', 'Arthur', 'Auguste', 'Augustin', 'Benjamin', 'Benoît', 'Bernard', 'Bertrand', 'Charles', 'Christophe', 'Daniel', 'David', 'Denis', 'Édouard', 'Émile', 'Emmanuel', 'Éric', 'Étienne', 'Eugène', 'François', 'Franck', 'Frédéric', 'Gabriel', 'Georges', 'Gérard', 'Gilbert', 'Gilles', 'Grégoire', 'Guillaume', 'Guy', 'William', 'Henri', 'Honoré', 'Hugues', 'Isaac', 'Jacques', 'Jean', 'Jérôme', 'Joseph', 'Jules', 'Julien', 'Laurent', 'Léon', 'Louis', 'Luc', 'Lucas', 'Marc', 'Marcel', 'Martin', 'Matthieu', 'Maurice', 'Michel', 'Nicolas', 'Noël', 'Olivier', 'Patrick', 'Paul', 'Philippe', 'Pierre', 'Raymond', 'Rémy', 'René', 'Richard', 'Robert', 'Roger', 'Roland', 'Sébastien', 'Stéphane', 'Théodore', 'Théophile', 'Thibaut', 'Thibault', 'Thierry', 'Thomas', 'Timothée', 'Tristan', 'Victor', 'Vincent', 'Xavier', 'Yves', 'Zacharie', 'Claude', 'Dominique', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Adélaïde', 'Adèle', 'Adrienne', 'Agathe', 'Agnès', 'Aimée', 'Alexandrie', 'Alix', 'Alexandria', 'Alex', 'Alice', 'Amélie', 'Anaïs', 'Anastasie', 'Andrée', 'Anne', 'Anouk', 'Antoinette', 'Arnaude', 'Astrid', 'Audrey', 'Aurélie', 'Aurore', 'Bernadette', 'Brigitte', 'Capucine', 'Caroline', 'Catherine', 'Cécile', 'Céline', 'Célina', 'Chantal', 'Charlotte', 'Christelle', 'Christiane', 'Christine', 'Claire', 'Claudine', 'Clémence', 'Colette', 'Constance', 'Corinne', 'Danielle', 'Denise', 'Diane', 'Dorothée', 'Édith', 'Éléonore', 'Élisabeth', 'Élise', 'Élodie', 'Émilie', 'Emmanuelle', 'Françoise', 'Frédérique', 'Gabrielle', 'Geneviève', 'Hélène', 'Henriette', 'Hortense', 'Inès', 'Isabelle', 'Jacqueline', 'Jeanne', 'Jeannine', 'Joséphine', 'Josette', 'Julie', 'Juliette', 'Laetitia', 'Laure', 'Laurence', 'Lorraine', 'Louise', 'Luce', 'Lucie', 'Lucy', 'Madeleine', 'Manon', 'Marcelle', 'Margaux', 'Margaud', 'Margot', 'Marguerite', 'Margot', 'Margaret', 'Maggie', 'Marianne', 'Marie', 'Marine', 'Marthe', 'Martine', 'Maryse', 'Mathilde', 'Michèle', 'Michelle', 'Michelle', 'Monique', 'Nathalie', 'Nath', 'Nathalie', 'Nicole', 'Noémi', 'Océane', 'Odette', 'Olivie', 'Patricia', 'Paulette', 'Pauline', 'Pénélope', 'Philippine', 'Renée', 'Sabine', 'Simone', 'Sophie', 'Stéphanie', 'Susanne', 'Suzanne', 'Susan', 'Suzanne', 'Sylvie', 'Thérèse', 'Valentine', 'Valérie', 'Véronique', 'Victoire', 'Virginie', 'Zoé', 'Camille', 'Dominique', ]; protected static $lastName = [ 'Martin', 'Bernard', 'Thomas', 'Robert', 'Petit', 'Dubois', 'Richard', 'Garcia', 'Durand', 'Moreau', 'Lefebvre', 'Simon', 'Laurent', 'Michel', 'Leroy', 'Martinez', 'David', 'Fontaine', 'Da Silva', 'Morel', 'Fournier', 'Dupont', 'Bertrand', 'Lambert', 'Rousseau', 'Girard', 'Roux', 'Vincent', 'Lefevre', 'Boyer', 'Lopez', 'Bonnet', 'Andre', 'Francois', 'Mercier', 'Muller', 'Guerin', 'Legrand', 'Sanchez', 'Garnier', 'Chevalier', 'Faure', 'Perez', 'Clement', 'Fernandez', 'Blanc', 'Robin', 'Morin', 'Gauthier', 'Pereira', 'Perrin', 'Roussel', 'Henry', 'Duval', 'Gautier', 'Nicolas', 'Masson', 'Marie', 'Noel', 'Ferreira', 'Lemaire', 'Mathieu', 'Riviere', 'Denis', 'Marchand', 'Rodriguez', 'Dumont', 'Payet', 'Lucas', 'Dufour', 'Dos Santos', 'Joly', 'Blanchard', 'Meunier', 'Rodrigues', 'Caron', 'Gerard', 'Fernandes', 'Brunet', 'Meyer', 'Barbier', 'Leroux', 'Renard', 'Goncalves', 'Gaillard', 'Brun', 'Roy', 'Picard', 'Giraud', 'Roger', 'Schmitt', 'Colin', 'Arnaud', 'Vidal', 'Gonzalez', 'Lemoine', 'Roche', 'Aubert', 'Olivier', 'Leclercq', 'Pierre', 'Philippe', 'Bourgeois', 'Renaud', 'Martins', 'Leclerc', 'Guillaume', 'Lacroix', 'Lecomte', 'Benoit', 'Fabre', 'Carpentier', 'Vasseur', 'Louis', 'Hubert', 'Jean', 'Dumas', 'Rolland', 'Grondin', 'Rey', 'Huet', 'Gomez', 'Dupuis', 'Guillot', 'Berger', 'Moulin', 'Hoarau', 'Menard', 'Deschamps', 'Fleury', 'Adam', 'Boucher', 'Poirier', 'Bertin', 'Charles', 'Aubry', 'Da Costa', 'Royer', 'Dupuy', 'Maillard', 'Paris', 'Baron', 'Lopes', 'Guyot', 'Carre', 'Jacquet', 'Renault', 'Herve', 'Charpentier', 'Klein', 'Cousin', 'Collet', 'Leger', 'Ribeiro', 'Hernandez', 'Bailly', 'Schneider', 'Le Gall', 'Ruiz', 'Langlois', 'Bouvier', 'Gomes', 'Prevost', 'Julien', 'Lebrun', 'Breton', 'Germain', 'Millet', 'Boulanger', 'Remy', 'Le Roux', 'Daniel', 'Marques', 'Maillot', 'Leblanc', 'Le Goff', 'Barre', 'Perrot', 'Leveque', 'Marty', 'Benard', 'Monnier', 'Hamon', 'Pelletier', 'Alves', 'Etienne', 'Marchal', 'Poulain', 'Tessier', 'Lemaitre', 'Guichard', 'Besson', 'Mallet', 'Hoareau', 'Gillet', 'Weber', 'Jacob', 'Collin', 'Chevallier', 'Perrier', 'Michaud', 'Carlier', 'Delaunay', 'Chauvin', 'Alexandre', 'Marechal', 'Antoine', 'Lebon', 'Cordier', 'Lejeune', 'Bouchet', 'Pasquier', 'Legros', 'Delattre', 'Humbert', 'De Oliveira', 'Briand', 'Lamy', 'Launay', 'Gilbert', 'Perret', 'Lesage', 'Gay', 'Nguyen', 'Navarro', 'Besnard', 'Pichon', 'Hebert', 'Cohen', 'Pons', 'Lebreton', 'Sauvage', 'De Sousa', 'Pineau', 'Albert', 'Jacques', 'Pinto', 'Barthelemy', 'Turpin', 'Bigot', 'Lelievre', 'Georges', 'Reynaud', 'Ollivier', 'Martel', 'Voisin', 'Leduc', 'Guillet', 'Vallee', 'Coulon', 'Camus', 'Marin', 'Teixeira', 'Costa', 'Mahe', 'Didier', 'Charrier', 'Gaudin', 'Bodin', 'Guillou', 'Gregoire', 'Gros', 'Blanchet', 'Buisson', 'Blondel', 'Paul', 'Dijoux', 'Barbe', 'Hardy', 'Laine', 'Evrard', 'Laporte', 'Rossi', 'Joubert', 'Regnier', 'Tanguy', 'Gimenez', 'Allard', 'Devaux', 'Morvan', 'Levy', 'Dias', 'Courtois', 'Lenoir', 'Berthelot', 'Pascal', 'Vaillant', 'Guilbert', 'Thibault', 'Moreno', 'Duhamel', 'Colas', 'Masse', 'Baudry', 'Bruneau', 'Verdier', 'Delorme', 'Blin', 'Guillon', 'Mary', 'Coste', 'Pruvost', 'Maury', 'Allain', 'Valentin', 'Godard', 'Joseph', 'Brunel', 'Marion', 'Texier', 'Seguin', 'Raynaud', 'Bourdon', 'Raymond', 'Bonneau', 'Chauvet', 'Maurice', 'Legendre', 'Loiseau', 'Ferrand', 'Toussaint', 'Techer', 'Lombard', 'Lefort', 'Couturier', 'Bousquet', 'Diaz', 'Riou', 'Clerc', 'Weiss', 'Imbert', 'Jourdan', 'Delahaye', 'Gilles', 'Guibert', 'Begue', 'Descamps', 'Delmas', 'Peltier', 'Dupre', 'Chartier', 'Martineau', 'Laroche', 'Leconte', 'Maillet', 'Parent', 'Labbe', 'Potier', 'Bazin', 'Normand', 'Pottier', 'Torres', 'Lagarde', 'Blot', 'Jacquot', 'Lemonnier', 'Grenier', 'Rocher', 'Bonnin', 'Boutin', 'Fischer', 'Munoz', 'Neveu', 'Lacombe', 'Mendes', 'Delannoy', 'Auger', 'Wagner', 'Fouquet', 'Mace', 'Ramos', 'Pages', 'Petitjean', 'Chauveau', 'Foucher', 'Peron', 'Guyon', 'Gallet', 'Rousset', 'Traore', 'Bernier', 'Vallet', 'Letellier', 'Bouvet', 'Hamel', 'Chretien', 'Faivre', 'Boulay', 'Thierry', 'Samson', 'Ledoux', 'Salmon', 'Gosselin', 'Lecoq', 'Pires', 'Leleu', 'Becker', 'Diallo', 'Merle', 'Valette', ]; protected static $titleMale = ['M.', 'Dr.', 'Pr.', 'Me.']; protected static $titleFemale = ['Mme.', 'Mlle', 'Dr.', 'Pr.', 'Me.']; protected static $prefix = ['de', 'de la', 'Le', 'du']; public static function prefix() { return static::randomElement(static::$prefix); } /** * Generates a NIR / Sécurité Sociale number (13 digits + 2 digits for the key) * * @see https://fr.wikipedia.org/wiki/Num%C3%A9ro_de_s%C3%A9curit%C3%A9_sociale_en_France * * @return string */ public function nir($gender = null, $formatted = false) { // Gender if ($gender === static::GENDER_MALE) { $nir = 1; } elseif ($gender === static::GENDER_FEMALE) { $nir = 2; } else { $nir = $this->numberBetween(1, 2); } $nir .= // Year of birth (aa) $this->numerify('##') . // Mont of birth (mm) sprintf('%02d', $this->numberBetween(1, 12)); // Department $department = key(Address::department()); $nir .= $department; // Town number, depends on department length if (strlen($department) === 2) { $nir .= $this->numerify('###'); } elseif (strlen($department) === 3) { $nir .= $this->numerify('##'); } // Born number (depending of town and month of birth) $nir .= $this->numerify('###'); /** * The key for a given NIR is `97 - 97 % NIR` * NIR has to be an integer, so we have to do a little replacment * for departments 2A and 2B */ if ($department === '2A') { $nirInteger = str_replace('2A', '19', $nir); } elseif ($department === '2B') { $nirInteger = str_replace('2B', '18', $nir); } else { $nirInteger = $nir; } $nir .= sprintf('%02d', 97 - $nirInteger % 97); // Format is x xx xx xx xxx xxx xx if ($formatted) { $nir = substr($nir, 0, 1) . ' ' . substr($nir, 1, 2) . ' ' . substr($nir, 3, 2) . ' ' . substr($nir, 5, 2) . ' ' . substr($nir, 7, 3) . ' ' . substr($nir, 10, 3) . ' ' . substr($nir, 13, 2); } return $nir; } } PK A�)[m���� � * faker/src/Faker/Provider/sk_SK/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sk_SK; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'SK', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[��[�B B + faker/src/Faker/Provider/sk_SK/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sk_SK; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'yahoo.com', 'zoznam.sk', 'atlas.sk', 'centrum.sk', 'azet.sk', 'post.sk']; protected static $tld = ['sk', 'sk', 'sk', 'sk', 'sk', 'sk', 'eu', 'com', 'info', 'net', 'org']; } PK A�)[f��# # . faker/src/Faker/Provider/sk_SK/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sk_SK; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+421 ### ### ###', '00421 ### ### ###', '#### ### ###', '00421#########', '+421#########', '########', ]; } PK A�)[@"��� �� * faker/src/Faker/Provider/sk_SK/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sk_SK; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cityName = [ 'Ábelová', 'Abovce', 'Abrahám', 'Abrahámovce', 'Abrahámovce', 'Abramová', 'Abranovce', 'Adamovské Kochanovce', 'Adidovce', 'Alekšince', 'Andovce', 'Andrejová', 'Ardanovce', 'Ardovo', 'Arnutovce', 'Báb', 'Babie', 'Babín', 'Babiná', 'Babindol', 'Babinec', 'Bacúch', 'Bacúrov', 'Báč', 'Bačka', 'Bačkov', 'Bačkovík', 'Bádice', 'Badín', 'Baďan', 'Báhoň', 'Bajany', 'Bajč', 'Bajerov', 'Bajerovce', 'Bajka', 'Bajtava', 'Baka', 'Baláže', 'Baldovce', 'Balog nad Ipľom', 'Baloň', 'Banka', 'Bánov', 'Bánovce nad Bebravou', 'Bánovce nad Ondavou', 'Banská Belá', 'Banská Bystrica', 'Banská Štiavnica', 'Banské', 'Banský Studenec', 'Baňa', 'Bara', 'Barca', 'Bardejov', 'Bardoňovo', 'Bartošova Lehôtka', 'Bartošovce', 'Baška', 'Baškovce', 'Baškovce', 'Bašovce', 'Batizovce', 'Bátka', 'Bátorová', 'Bátorove Kosihy', 'Bátovce', 'Beckov', 'Beharovce', 'Becherov', 'Belá', 'Belá', 'Belá-Dulice', 'Belá nad Cirochou', 'Beladice', 'Belejovce', 'Belín', 'Belina', 'Belince', 'Bellova Ves', 'Beloveža', 'Beluj', 'Beluša', 'Belža', 'Beniakovce', 'Benice', 'Benkovce', 'Beňadiková', 'Beňadikovce', 'Beňadovo', 'Beňatina', 'Beňuš', 'Bernolákovo', 'Bertotovce', 'Beša', 'Beša', 'Bešeňov', 'Bešeňová', 'Betlanovce', 'Betliar', 'Bežovce', 'Bidovce', 'Biel', 'Bielovce', 'Biely Kostol', 'Bijacovce', 'Bílkove Humence', 'Bíňa', 'Bíňovce', 'Biskupice', 'Biskupová', 'Bitarová', 'Blahová', 'Blatná na Ostrove', 'Blatná Polianka', 'Blatné', 'Blatné Remety', 'Blatné Revištia', 'Blatnica', 'Blažice', 'Blažovce', 'Blesovce', 'Blhovce', 'Bobot', 'Bobrov', 'Bobrovček', 'Bobrovec', 'Bobrovník', 'Bočiar', 'Bodíky', 'Bodiná', 'Bodorová', 'Bodovce', 'Bodružal', 'Bodza', 'Bodzianske Lúky', 'Bogliarka', 'Bohdanovce', 'Bohdanovce nad Trnavou', 'Boheľov', 'Bohunice', 'Bohunice', 'Bohúňovo', 'Bojná', 'Bojnice', 'Bojničky', 'Boldog', 'Boleráz', 'Bolešov', 'Boliarov', 'Boľ', 'Boľkovce', 'Borcová', 'Borčany', 'Borčice', 'Borinka', 'Borová', 'Borovce', 'Borský Mikuláš', 'Borský Svätý Jur', 'Borša', 'Bory', 'Bošáca', 'Bošany', 'Bottovo', 'Boťany', 'Bôrka', 'Bracovce', 'Branč', 'Branovo', 'Bratislava', 'Braväcovo', 'Brdárka', 'Brehov', 'Brehy', 'Brekov', 'Brestov', 'Brestov', 'Brestov nad Laborcom', 'Brestovany', 'Brestovec', 'Brestovec', 'Bretejovce', 'Bretka', 'Breza', 'Brezany', 'Brezina', 'Breziny', 'Breznica', 'Breznička', 'Breznička', 'Brezno', 'Brezolupy', 'Brezov', 'Brezová pod Bradlom', 'Brezovec', 'Brezovica', 'Brezovica', 'Brezovička', 'Brezovka', 'Brežany', 'Brhlovce', 'Brieštie', 'Brodské', 'Brodzany', 'Brunovce', 'Brusnica', 'Brusník', 'Brusno', 'Brutovce', 'Bruty', 'Brvnište', 'Brzotín', 'Buclovany', 'Búč', 'Bučany', 'Budča', 'Budikovany', 'Budimír', 'Budiná', 'Budince', 'Budiš', 'Budkovce', 'Budmerice', 'Buglovce', 'Buková', 'Bukovce', 'Bukovec', 'Bukovec', 'Bukovina', 'Bulhary', 'Bunetice', 'Bunkovce', 'Bušince', 'Bušovce', 'Buzica', 'Buzitka', 'Bystrá', 'Bystrá', 'Bystrany', 'Bystré', 'Bystričany', 'Bystrička', 'Byšta', 'Bytča', 'Bzenica', 'Bzenov', 'Bzince pod Javorinou', 'Bziny', 'Bzovík', 'Bzovská Lehôtka', 'Bžany', 'Cabaj-Čápor', 'Cabov', 'Cakov', 'Cejkov', 'Cernina', 'Cerová', 'Cerovo', 'Cestice', 'Cífer', 'Cigeľ', 'Cigeľka', 'Cigla', 'Cimenná', 'Cinobaňa', 'Čab', 'Čabalovce', 'Čabiny', 'Čabradský Vrbovok', 'Čadca', 'Čachtice', 'Čajkov', 'Čaka', 'Čakajovce', 'Čakanovce', 'Čakanovce', 'Čakany', 'Čaklov', 'Čalovec', 'Čamovce', 'Čaňa', 'Čaradice', 'Čáry', 'Častá', 'Častkov', 'Častkovce', 'Čata', 'Čataj', 'Čavoj', 'Čebovce', 'Čečehov', 'Čečejovce', 'Čechy', 'Čechynce', 'Čekovce', 'Čeláre', 'Čelkova Lehota', 'Čelovce', 'Čelovce', 'Čeľadice', 'Čeľadince', 'Čeľovce', 'Čenkovce', 'Čerenčany', 'Čereňany', 'Čerhov', 'Čerín', 'Čermany', 'Černík', 'Černina', 'Černochov', 'Čertižné', 'Červená Voda', 'Červenica', 'Červenica pri Sabinove', 'Červeník', 'Červený Hrádok', 'Červený Kameň', 'Červený Kláštor', 'Červeňany', 'České Brezovo', 'Čičarovce', 'Čičava', 'Čičmany', 'Číčov', 'Čierna', 'Čierna Lehota', 'Čierna Lehota', 'Čierna nad Tisou', 'Čierna Voda', 'Čierne', 'Čierne Kľačany', 'Čierne nad Topľou', 'Čierne Pole', 'Čierny Balog', 'Čierny Brod', 'Čierny Potok', 'Čifáre', 'Čiližská Radvaň', 'Čimhová', 'Čirč', 'Číž', 'Čižatice', 'Čoltovo', 'Čremošné', 'Čučma', 'Čukalovce', 'Dačov Lom', 'Daletice', 'Danišovce', 'Dargov', 'Davidov', 'Debraď', 'Dedačov', 'Dedina Mládeže', 'Dedinka', 'Dedinky', 'Dechtice', 'Dekýš', 'Demandice', 'Demänovská Dolina', 'Demjata', 'Detrík', 'Detva', 'Detvianska Huta', 'Devičany', 'Devičie', 'Dežerice', 'Diaková', 'Diakovce', 'Diviacka Nová Ves', 'Diviaky nad Nitricou', 'Divín', 'Divina', 'Divinka', 'Dlhá', 'Dlhá nad Kysucou', 'Dlhá nad Oravou', 'Dlhá nad Váhom', 'Dlhá Ves', 'Dlhé Klčovo', 'Dlhé nad Cirochou', 'Dlhé Pole', 'Dlhé Stráže', 'Dlhoňa', 'Dlžín', 'Dobrá', 'Dobrá Niva', 'Dobrá Voda', 'Dobroč', 'Dobrohošť', 'Dobroslava', 'Dobšiná', 'Dohňany', 'Dojč', 'Dolinka', 'Dolná Breznica', 'Dolná Krupá', 'Dolná Lehota', 'Dolná Mariková', 'Dolná Mičiná', 'Dolná Poruba', 'Dolná Seč', 'Dolná Streda', 'Dolná Strehová', 'Dolná Súča', 'Dolná Tižina', 'Dolná Trnávka', 'Dolná Ves', 'Dolná Ždaňa', 'Dolné Dubové', 'Dolné Kočkovce', 'Dolné Lefantovce', 'Dolné Lovčice', 'Dolné Mladonice', 'Dolné Naštice', 'Dolné Obdokovce', 'Dolné Orešany', 'Dolné Otrokovce', 'Dolné Plachtince', 'Dolné Saliby', 'Dolné Semerovce', 'Dolné Srnie', 'Dolné Strháre', 'Dolné Trhovište', 'Dolné Vestenice', 'Dolné Zahorany', 'Dolné Zelenice', 'Dolný Badín', 'Dolný Bar', 'Dolný Harmanec', 'Dolný Hričov', 'Dolný Chotár', 'Dolný Kalník', 'Dolný Kubín', 'Dolný Lieskov', 'Dolný Lopašov', 'Dolný Ohaj', 'Dolný Pial', 'Dolný Štál', 'Dolný Vadičov', 'Doľany', 'Doľany', 'Domadice', 'Domaníky', 'Domaniža', 'Domaňovce', 'Donovaly', 'Drábsko', 'Drahňov', 'Drahovce', 'Dravce', 'Dražice', 'Dražkovce', 'Drážovce', 'Drienčany', 'Drienica', 'Drienov', 'Drienovec', 'Drienovo', 'Drienovská Nová Ves', 'Drietoma', 'Drnava', 'Drňa', 'Družstevná pri Hornáde', 'Drženice', 'Držkovce', 'Dubinné', 'Dubnica nad Váhom', 'Dubnička', 'Dubník', 'Dubno', 'Dubodiel', 'Dubová', 'Dubová', 'Dubovany', 'Dubovce', 'Dubové', 'Dubové', 'Dubovec', 'Dubovica', 'Dúbrava', 'Dúbrava', 'Dúbrava', 'Dúbravica', 'Dúbravka', 'Dúbravy', 'Ducové', 'Dudince', 'Dukovce', 'Dulov', 'Dulova Ves', 'Dulovce', 'Dulovo', 'Dunajská Lužná', 'Dunajov', 'Dunajská Streda', 'Dunajský Klátov', 'Duplín', 'Dvorany nad Nitrou', 'Dvorec', 'Dvorianky', 'Dvorníky', 'Dvorníky-Včeláre', 'Dvory nad Žitavou', 'Ďačov', 'Ďanová', 'Ďapalovce', 'Ďubákovo', 'Ďurčiná', 'Ďurďoš', 'Ďurďošík', 'Ďurďové', 'Ďurkov', 'Ďurková', 'Ďurkovce', 'Egreš', 'Fačkov', 'Falkušovce', 'Farná', 'Fekišovce', 'Figa', 'Fijaš', 'Fiľakovo', 'Fiľakovské Kováče', 'Fintice', 'Folkušová', 'Forbasy', 'Frička', 'Fričkovce', 'Fričovce', 'Fulianka', 'Gabčíkovo', 'Gaboltov', 'Gajary', 'Galanta', 'Galovany', 'Gánovce', 'Gáň', 'Gbelce', 'Gbely', 'Gbeľany', 'Geča', 'Gelnica', 'Gemer', 'Gemerček', 'Gemerská Hôrka', 'Gemerská Panica', 'Gemerská Poloma', 'Gemerská Ves', 'Gemerské Dechtáre', 'Gemerské Michalovce', 'Gemerské Teplice', 'Gemerský Jablonec', 'Gemerský Sad', 'Geraltov', 'Gerlachov', 'Gerlachov', 'Giglovce', 'Giraltovce', 'Girovce', 'Glabušovce', 'Gočaltovo', 'Gočovo', 'Golianovo', 'Gortva', 'Gôtovany', 'Granč-Petrovce', 'Gregorova Vieska', 'Gregorovce', 'Gribov', 'Gruzovce', 'Gyňov', 'Habovka', 'Habura', 'Hačava', 'Háj', 'Háj', 'Hajná Nová Ves', 'Hajnáčka', 'Hájske', 'Hajtovka', 'Haláčovce', 'Halič', 'Haligovce', 'Haluzice', 'Hamuliakovo', 'Handlová', 'Hanigovce', 'Haniska', 'Haniska', 'Hanková', 'Hankovce', 'Hankovce', 'Hanušovce nad Topľou', 'Harakovce', 'Harhaj', 'Harichovce', 'Harmanec', 'Hatalov', 'Hatné', 'Havaj', 'Havka', 'Havranec', 'Hažín', 'Hažín nad Cirochou', 'Hažlín', 'Helcmanovce', 'Heľpa', 'Henckovce', 'Henclová', 'Hencovce', 'Hendrichovce', 'Herľany', 'Hermanovce', 'Hermanovce nad Topľou', 'Hertník', 'Hervartov', 'Hiadeľ', 'Hincovce', 'Hladovka', 'Hlboké', 'Hlboké nad Váhom', 'Hliník nad Hronom', 'Hlinné', 'Hlivištia', 'Hlohovec', 'Hniezdne', 'Hnilčík', 'Hnilec', 'Hnojné', 'Hnúšťa', 'Hodejov', 'Hodejovec', 'Hodkovce', 'Hodruša-Hámre', 'Hokovce', 'Holčíkovce', 'Holiare', 'Holice', 'Holíč', 'Holiša', 'Holumnica', 'Honce', 'Hontianska Vrbica', 'Hontianske Moravce', 'Hontianske Nemce', 'Hontianske Tesáre', 'Hontianske Trsťany', 'Horná Breznica', 'Horná Kráľová', 'Horná Krupá', 'Horná Lehota', 'Horná Lehota', 'Horná Mariková', 'Horná Mičiná', 'Horná Poruba', 'Horná Potôň', 'Horná Seč', 'Horná Streda', 'Horná Strehová', 'Horná Súča', 'Horná Štubňa', 'Horná Ves', 'Horná Ves', 'Horná Ždaňa', 'Horné Dubové', 'Horné Hámre', 'Horné Chlebany', 'Horné Lefantovce', 'Horné Mladonice', 'Horné Mýto', 'Horné Naštice', 'Horné Obdokovce', 'Horné Orešany', 'Horné Otrokovce', 'Horné Plachtince', 'Horné Pršany', 'Horné Saliby', 'Horné Semerovce', 'Horné Srnie', 'Horné Strháre', 'Horné Štitáre', 'Horné Trhovište', 'Horné Turovce', 'Horné Vestenice', 'Horné Zahorany', 'Horné Zelenice', 'Horný Badín', 'Horný Bar', 'Horný Hričov', 'Horný Kalník', 'Horný Lieskov', 'Horný Pial', 'Horný Tisovník', 'Horný Vadičov', 'Horňa', 'Horňany', 'Horovce', 'Horovce', 'Hoste', 'Hostice', 'Hostie', 'Hostišovce', 'Hostovice', 'Hosťová', 'Hosťovce', 'Hosťovce', 'Hozelec', 'Hôrka', 'Hôrka nad Váhom', 'Hôrky', 'Hrabičov', 'Hrabkov', 'Hrabová Roztoka', 'Hrabovčík', 'Hrabovec', 'Hrabovec nad Laborcom', 'Hrabovka', 'Hrabské', 'Hrabušice', 'Hradisko', 'Hradište', 'Hradište', 'Hradište pod Vrátnom', 'Hrádok', 'Hrachovište', 'Hrachovo', 'Hraničné', 'Hranovnica', 'Hraň', 'Hrašné', 'Hrašovík', 'Hrčeľ', 'Hrhov', 'Hriadky', 'Hričovské Podhradie', 'Hriňová', 'Hrišovce', 'Hrkovce', 'Hrlica', 'Hrnčiarovce nad Parnou', 'Hrnčiarska Ves', 'Hrnčiarske Zalužany', 'Hrochoť', 'Hromoš', 'Hronec', 'Hronovce', 'Hronsek', 'Hronská Breznica', 'Hronská Dúbrava', 'Hronské Kľačany', 'Hronské Kosihy', 'Hronský Beňadik', 'Hrubá Borša', 'Hruboňovo', 'Hrubov', 'Hrubý Šúr', 'Hrušov', 'Hrušov', 'Hrušovany', 'Hrušovo', 'Hruštín', 'Hubice', 'Hubina', 'Hubošovce', 'Hubová', 'Hubovo', 'Hucín', 'Hudcovce', 'Hul', 'Humenné', 'Huncovce', 'Hunkovce', 'Hurbanova Ves', 'Hurbanovo', 'Husák', 'Husiná', 'Hutka', 'Huty', 'Hviezdoslavov', 'Hvozdnica', 'Hybe', 'Hýľov', 'Chanava', 'Chlebnice', 'Chlmec', 'Chľaba', 'Chmeľnica', 'Chmeľov', 'Chmeľová', 'Chmeľovec', 'Chminianska Nová Ves', 'Chminianske Jakubovany', 'Chmiňany', 'Choča', 'Chocholná-Velčice', 'Choňkovce', 'Chorvátsky Grob', 'Chorváty', 'Chotča', 'Chotín', 'Chrabrany', 'Chrámec', 'Chrastince', 'Chrastné', 'Chrasť nad Hornádom', 'Chrenovec-Brusno', 'Chropov', 'Chrťany', 'Chtelnica', 'Chudá Lehota', 'Chvalová', 'Chvojnica', 'Chvojnica', 'Chynorany', 'Chyžné', 'Igram', 'Ihľany', 'Ihráč', 'Ilava', 'Iliašovce', 'Ilija', 'Imeľ', 'Inovce', 'Iňa', 'Iňačovce', 'Ipeľské Predmostie', 'Ipeľské Úľany', 'Ipeľský Sokolec', 'Istebné', 'Ivachnová', 'Ivančiná', 'Ivanice', 'Ivanka pri Dunaji', 'Ivanka pri Nitre', 'Ivanovce', 'Iža', 'Ižipovce', 'Ižkovce', 'Jablonec', 'Jablonica', 'Jablonka', 'Jablonov', 'Jablonov nad Turňou', 'Jablonové', 'Jablonové', 'Jabloň', 'Jabloňovce', 'Jacovce', 'Jahodná', 'Jaklovce', 'Jakovany', 'Jakubany', 'Jakubov', 'Jakubova Voľa', 'Jakubovany', 'Jakubovany', 'Jakušovce', 'Jalová', 'Jalovec', 'Jalovec', 'Jalšové', 'Jalšovík', 'Jamník', 'Jamník', 'Janice', 'Janík', 'Janíky', 'Jankovce', 'Janov', 'Janova Lehota', 'Janovce', 'Jánovce', 'Jánovce', 'Janovík', 'Jarabá', 'Jarabina', 'Jarok', 'Jarovnice', 'Jasenica', 'Jasenie', 'Jasenov', 'Jasenov', 'Jasenová', 'Jasenovce', 'Jasenové', 'Jasenovo', 'Jaslovské Bohunice', 'Jasov', 'Jasová', 'Jastrabá', 'Jastrabie nad Topľou', 'Jastrabie pri Michalovciach', 'Jatov', 'Javorina', 'Jazernica', 'Jedlinka', 'Jedľové Kostoľany', 'Jelenec', 'Jelka', 'Jelšava', 'Jelšovce', 'Jelšovec', 'Jenkovce', 'Jesenské', 'Jesenské', 'Jestice', 'Ješkova Ves', 'Jezersko', 'Jovice', 'Jovsa', 'Jur nad Hronom', 'Jurkova Voľa', 'Jurová', 'Jurské', 'Juskova Voľa', 'Kačanov', 'Kajal', 'Kalameny', 'Kalinkovo', 'Kalinov', 'Kalinovo', 'Kalná nad Hronom', 'Kalná Roztoka', 'Kálnica', 'Kalnište', 'Kalonda', 'Kalša', 'Kaloša', 'Kaluža', 'Kaľamenová', 'Kaľava', 'Kamanová', 'Kamenec pod Vtáčnikom', 'Kamenica', 'Kamenica nad Cirochou', 'Kamenica nad Hronom', 'Kameničany', 'Kameničná', 'Kamenín', 'Kamenná Poruba', 'Kamenná Poruba', 'Kamenné Kosihy', 'Kamenný Most', 'Kameňany', 'Kamienka', 'Kamienka', 'Kanianka', 'Kapince', 'Kapišová', 'Kaplna', 'Kapušany', 'Kapušianske Kľačany', 'Karlová', 'Karná', 'Kašov', 'Kátlovce', 'Kátov', 'Kazimír', 'Kecerovce', 'Kecerovský Lipovec', 'Kečkovce', 'Kečovo', 'Kechnec', 'Kendice', 'Kesovce', 'Keť', 'Kežmarok', 'Kiarov', 'Kladzany', 'Klasov', 'Kláštor pod Znievom', 'Klátova Nová Ves', 'Klčov', 'Klenov', 'Klenová', 'Klenovec', 'Kleňany', 'Klieština', 'Klin', 'Klin nad Bodrogom', 'Klížska Nemá', 'Klokoč', 'Klokočov', 'Klokočov', 'Klubina', 'Kluknava', 'Kľačany', 'Kľače', 'Kľačno', 'Kľak', 'Kľúčovec', 'Kľušov', 'Kmeťovo', 'Kobeliarovo', 'Kobylnice', 'Kobyly', 'Koceľovce', 'Kociha', 'Kocurany', 'Kočín-Lančár', 'Kočovce', 'Kochanovce', 'Kochanovce', 'Kojatice', 'Kojšov', 'Kokava nad Rimavicou', 'Kokošovce', 'Kokšov-Bakša', 'Kolačkov', 'Kolačno', 'Koláre', 'Kolárovice', 'Kolárovo', 'Kolbasov', 'Kolbovce', 'Kolibabovce', 'Kolinovce', 'Kolíňany', 'Kolonica', 'Kolta', 'Komárany', 'Komárno', 'Komárov', 'Komárovce', 'Komjatice', 'Komjatná', 'Komoča', 'Koniarovce', 'Konrádovce', 'Konská', 'Konská', 'Koňuš', 'Kopčany', 'Kopernica', 'Koplotovce', 'Koprivnica', 'Kordíky', 'Korejovce', 'Korňa', 'Koromľa', 'Korunková', 'Korytárky', 'Korytné', 'Kosihovce', 'Kosihy nad Ipľom', 'Kosorín', 'Kostolec', 'Kostolište', 'Kostolná pri Dunaji', 'Kostolná Ves', 'Kostolná-Záriečie', 'Kostolné', 'Kostolné Kračany', 'Kostoľany nad Hornádom', 'Kostoľany pod Tribečom', 'Koš', 'Košariská', 'Košarovce', 'Košeca', 'Košecké Podhradie', 'Košice', 'Košická Belá', 'Košická Polianka', 'Košické Oľšany', 'Košický Klečenov', 'Koškovce', 'Košolná', 'Košúty', 'Košťany nad Turcom', 'Kotešová', 'Kotmanová', 'Kotrčiná Lúčka', 'Kováčová', 'Kováčová', 'Kováčovce', 'Koválov', 'Koválovec', 'Kovarce', 'Kozárovce', 'Kozelník', 'Kozí Vrbovok', 'Kožany', 'Kožuchov', 'Kožuchovce', 'Kračúnovce', 'Krahule', 'Krajná Bystrá', 'Krajná Poľana', 'Krajná Porúbka', 'Krajné', 'Krajné Čierno', 'Krakovany', 'Králiky', 'Kráľ', 'Kráľov Brod', 'Kráľova Lehota', 'Kráľová nad Váhom', 'Kráľová pri Senci', 'Kraľovany', 'Kráľovce', 'Kráľovce-Krnišov', 'Kráľovičove Kračany', 'Kráľovský Chlmec', 'Kraskovo', 'Krásna Lúka', 'Krásna Ves', 'Krásno', 'Krásno nad Kysucou', 'Krásnohorská Dlhá Lúka', 'Krásnohorské Podhradie', 'Krásnovce', 'Krásny Brod', 'Krasňany', 'Kravany', 'Kravany', 'Kravany nad Dunajom', 'Krčava', 'Kremná', 'Kremnica', 'Kremnické Bane', 'Kristy', 'Krišľovce', 'Krišovská Liesková', 'Krivá', 'Krivany', 'Kriváň', 'Krivé', 'Krivoklát', 'Krivosúd-Bodovka', 'Kríže', 'Krížová Ves', 'Krížovany', 'Križovany nad Dudváhom', 'Krná', 'Krnča', 'Krokava', 'Krompachy', 'Krpeľany', 'Krškany', 'Krtovce', 'Kručov', 'Krupina', 'Krušetnica', 'Krušinec', 'Krušovce', 'Kružlov', 'Kružlová', 'Kružná', 'Kružno', 'Kšinná', 'Kubáňovo', 'Kučín', 'Kučín', 'Kuchyňa', 'Kuklov', 'Kuková', 'Kukučínov', 'Kunerad', 'Kunešov', 'Kunova Teplica', 'Kuraľany', 'Kurima', 'Kurimany', 'Kurimka', 'Kurov', 'Kusín', 'Kútniky', 'Kúty', 'Kuzmice', 'Kuzmice', 'Kvačany', 'Kvačany', 'Kvakovce', 'Kvašov', 'Kvetoslavov', 'Kyjatice', 'Kyjov', 'Kynceľová', 'Kysak', 'Kyselica', 'Kysta', 'Kysucké Nové Mesto', 'Kysucký Lieskovec', 'Láb', 'Lackov', 'Lacková', 'Lackovce', 'Lada', 'Ladce', 'Ladice', 'Ladmovce', 'Ladomerská Vieska', 'Ladomirov', 'Ladomirová', 'Ladzany', 'Lakšárska Nová Ves', 'Lascov', 'Laskár', 'Lastomír', 'Lastovce', 'Laškovce', 'Látky', 'Lazany', 'Lazisko', 'Lazy pod Makytou', 'Lažany', 'Lednica', 'Lednické Rovne', 'Legnava', 'Lehnice', 'Lehota', 'Lehota nad Rimavicou', 'Lehota pod Vtáčnikom', 'Lehôtka', 'Lehôtka pod Brehmi', 'Lechnica', 'Lekárovce', 'Leles', 'Leľa', 'Lemešany', 'Lenartov', 'Lenartovce', 'Lendak', 'Lenka', 'Lentvora', 'Leopoldov', 'Lesenice', 'Lesíček', 'Lesné', 'Lesnica', 'Leštiny', 'Lešť (vojenský obvod)', 'Letanovce', 'Letničie', 'Leváre', 'Levice', 'Levkuška', 'Levoča', 'Ležiachov', 'Libichava', 'Licince', 'Ličartovce', 'Liesek', 'Lieskovany', 'Lieskovec', 'Lieskovec', 'Liešno', 'Liešťany', 'Lietava', 'Lietavská Lúčka', 'Lietavská Svinná-Babkov', 'Likavka', 'Limbach', 'Lipany', 'Lipník', 'Lipníky', 'Lipová', 'Lipová', 'Lipovany', 'Lipovce', 'Lipové', 'Lipovec', 'Lipovec', 'Lipovník', 'Lipovník', 'Liptovská Anna', 'Liptovská Kokava', 'Liptovská Lúžna', 'Liptovská Osada', 'Liptovská Porúbka', 'Liptovská Sielnica', 'Liptovská Štiavnica', 'Liptovská Teplá', 'Liptovská Teplička', 'Liptovské Beharovce', 'Liptovské Kľačany', 'Liptovské Matiašovce', 'Liptovské Revúce', 'Liptovské Sliače', 'Liptovský Hrádok', 'Liptovský Ján', 'Liptovský Michal', 'Liptovský Mikuláš', 'Liptovský Ondrej', 'Liptovský Peter', 'Liptovský Trnovec', 'Lisková', 'Lišov', 'Litava', 'Litmanová', 'Livina', 'Livinské Opatovce', 'Livov', 'Livovská Huta', 'Lodno', 'Lok', 'Lokca', 'Lom nad Rimavicou', 'Lomná', 'Lomné', 'Lomnička', 'Lontov', 'Lopašov', 'Lopúchov', 'Lopušné Pažite', 'Lošonec', 'Lovce', 'Lovča', 'Lovčica-Trubín', 'Lovinobaňa', 'Lozorno', 'Ložín', 'Lubeník', 'Lubina', 'Lúč na Ostrove', 'Lučatín', 'Lučenec', 'Lúčina', 'Lučivná', 'Lúčka', 'Lúčka', 'Lúčka', 'Lúčka', 'Lúčky', 'Lúčky', 'Lúčky', 'Lúčnica nad Žitavou', 'Ludanice', 'Ludrová', 'Luhyňa', 'Lúka', 'Lukačovce', 'Lukáčovce', 'Lukavica', 'Lukavica', 'Lukov', 'Lukovištia', 'Lúky', 'Lula', 'Lupoč', 'Lutila', 'Lutiše', 'Lužany', 'Lužany pri Topli', 'Lužianky', 'Lysá pod Makytou', 'Lysica', 'Ľubá', 'Ľubela', 'Ľubica', 'Ľubietová', 'Ľubiša', 'Ľubochňa', 'Ľuboreč', 'Ľuboriečka', 'Ľubotice', 'Ľubotín', 'Ľubovec', 'Ľudovítová', 'Ľutina', 'Ľutov', 'Macov', 'Mad', 'Madunice', 'Magnezitovce', 'Machulince', 'Majcichov', 'Majere', 'Majerovce', 'Makov', 'Makovce', 'Malá Čalomija', 'Malá Čausa', 'Malá Čierna', 'Malá Domaša', 'Malá Franková', 'Malá Hradná', 'Malá Ida', 'Malá Lehota', 'Malá Lodina', 'Malá Mača', 'Malá nad Hronom', 'Malá Poľana', 'Malá Tŕňa', 'Malacky', 'Malachov', 'Málaš', 'Malatiná', 'Malatíny', 'Malcov', 'Malčice', 'Malé Borové', 'Malé Dvorníky', 'Malé Chyndice', 'Malé Hoste', 'Malé Kosihy', 'Malé Kozmálovce', 'Malé Kršteňany', 'Malé Lednice', 'Malé Leváre', 'Malé Ludince', 'Malé Ozorovce', 'Malé Raškovce', 'Malé Ripňany', 'Malé Straciny', 'Malé Trakany', 'Malé Uherce', 'Malé Vozokany', 'Malé Zálužie', 'Malé Zlievce', 'Málinec', 'Malinová', 'Malinovo', 'Malužiná', 'Malý Cetín', 'Malý Čepčín', 'Malý Horeš', 'Malý Kamenec', 'Malý Krtíš', 'Malý Lapáš', 'Malý Lipník', 'Malý Slavkov', 'Malý Slivník', 'Malý Šariš', 'Malženice', 'Mankovce', 'Maňa', 'Marcelová', 'Margecany', 'Marhaň', 'Marianka', 'Markovce', 'Markuška', 'Markušovce', 'Maršová-Rašov', 'Martin', 'Martin nad Žitavou', 'Martinček', 'Martinová', 'Martovce', 'Mašková', 'Maškovce', 'Matejovce nad Hornádom', 'Matiaška', 'Matiašovce', 'Matovce', 'Matúškovo', 'Matysová', 'Maťovské Vojkovce', 'Medovarce', 'Medvedie', 'Medveďov', 'Medzany', 'Medzev', 'Medzianky', 'Medzibrod', 'Medzibrodie nad Oravou', 'Medzilaborce', 'Melčice-Lieskové', 'Melek', 'Meliata', 'Mengusovce', 'Merašice', 'Merník', 'Mestečko', 'Mestisko', 'Mičakovce', 'Mierovo', 'Miezgovce', 'Michajlov', 'Michal na Ostrove', 'Michal nad Žitavou', 'Michalková', 'Michalok', 'Michalová', 'Michalovce', 'Michaľany', 'Miklušovce', 'Miková', 'Mikulášová', 'Mikušovce', 'Mikušovce', 'Milhosť', 'Miloslavov', 'Milpoš', 'Miňovce', 'Mirkovce', 'Miroľa', 'Mládzovo', 'Mlynárovce', 'Mlynčeky', 'Mlynica', 'Mlynky', 'Mníchova Lehota', 'Mníšek nad Hnilcom', 'Mníšek nad Popradom', 'Moča', 'Močenok', 'Močiar', 'Modra', 'Modra nad Cirochou', 'Modrany', 'Modrová', 'Modrovka', 'Modrý Kameň', 'Mojmírovce', 'Mojš', 'Mojtín', 'Mojzesovo', 'Mokrá Lúka', 'Mokrance', 'Mokroluh', 'Mokrý Háj', 'Moldava nad Bodvou', 'Moravany', 'Moravany nad Váhom', 'Moravské Lieskové', 'Moravský Svätý Ján', 'Most pri Bratislave', 'Mostová', 'Moškovec', 'Mošovce', 'Moštenica', 'Mošurov', 'Motešice', 'Motyčky', 'Môlča', 'Mrázovce', 'Mučín', 'Mudroňovo', 'Mudrovce', 'Muľa', 'Muráň', 'Muránska Dlhá Lúka', 'Muránska Huta', 'Muránska Lehota', 'Muránska Zdychava', 'Mútne', 'Mužla', 'Myjava', 'Myslina', 'Mýtna', 'Mýtne Ludany', 'Mýto pod Ďumbierom', 'Nacina Ves', 'Nadlice', 'Naháč', 'Nálepkovo', 'Námestovo', 'Nána', 'Nandraž', 'Necpaly', 'Nedanovce', 'Nedašovce', 'Neded', 'Nededza', 'Nedožery-Brezany', 'Nechválova Polianka', 'Nemce', 'Nemcovce', 'Nemcovce', 'Nemčice', 'Nemčiňany', 'Nemecká', 'Nemečky', 'Nemešany', 'Nemšová', 'Nenince', 'Neporadza', 'Neporadza', 'Nesvady', 'Nesluša', 'Neverice', 'Nevidzany', 'Nevidzany', 'Nevoľné', 'Nezbudská Lúčka', 'Nimnica', 'Nitra', 'Nitra nad Ipľom', 'Nitrianska Blatnica', 'Nitrianska Streda', 'Nitrianske Hrnčiarovce', 'Nitrianske Pravno', 'Nitrianske Rudno', 'Nitrianske Sučany', 'Nitrica', 'Nižná', 'Nižná', 'Nižná Boca', 'Nižná Hutka', 'Nižná Jablonka', 'Nižná Jedľová', 'Nižná Kamenica', 'Nižná Myšľa', 'Nižná Olšava', 'Nižná Pisaná', 'Nižná Polianka', 'Nižná Rybnica', 'Nižná Sitnica', 'Nižná Slaná', 'Nižná Voľa', 'Nižné Ladičkovce', 'Nižné Nemecké', 'Nižné Repaše', 'Nižné Ružbachy', 'Nižný Čaj', 'Nižný Hrabovec', 'Nižný Hrušov', 'Nižný Klátov', 'Nižný Komárnik', 'Nižný Kručov', 'Nižný Lánec', 'Nižný Mirošov', 'Nižný Orlík', 'Nižný Skálnik', 'Nižný Slavkov', 'Nižný Tvarožec', 'Nižný Žipov', 'Nolčovo', 'Norovce', 'Nová Baňa', 'Nová Bašta', 'Nová Bošáca', 'Nová Bystrica', 'Nová Dedina', 'Nová Dedinka', 'Nová Dubnica', 'Nová Kelča', 'Nová Lehota', 'Nová Lesná', 'Nová Ľubovňa', 'Nová Polhora', 'Nová Polianka', 'Nová Sedlica', 'Nová Ves', 'Nová Ves nad Váhom', 'Nová Ves nad Žitavou', 'Nová Vieska', 'Nováčany', 'Nováky', 'Nové Hony', 'Nové Mesto nad Váhom', 'Nové Sady', 'Nové Zámky', 'Novosad', 'Novoť', 'Nový Ruskov', 'Nový Salaš', 'Nový Svet', 'Nový Tekov', 'Nový Život', 'Nýrovce', 'Ňagov', 'Ňárad', 'Obeckov', 'Obid', 'Obišovce', 'Oborín', 'Obručné', 'Obyce', 'Očkov', 'Očová', 'Odorín', 'Ohrady', 'Ohradzany', 'Ochodnica', 'Ochtiná', 'Okoč', 'Okoličná na Ostrove', 'Okrúhle', 'Okružná', 'Olcnava', 'Olejníkov', 'Olešná', 'Olováry', 'Olšovany', 'Oľdza', 'Oľka', 'Oľšavce', 'Oľšavica', 'Oľšavka', 'Oľšavka', 'Oľšinkov', 'Oľšov', 'Omastiná', 'Omšenie', 'Ondavka', 'Ondavské Matiašovce', 'Ondrašovce', 'Ondrašová', 'Ondrejovce', 'Opátka', 'Opatovce', 'Opatovce nad Nitrou', 'Opatovská Nová Ves', 'Opava', 'Opiná', 'Opoj', 'Oponice', 'Oravce', 'Orávka', 'Oravská Jasenica', 'Oravská Lesná', 'Oravská Polhora', 'Oravská Poruba', 'Oravský Biely Potok', 'Oravský Podzámok', 'Ordzovany', 'Orechová', 'Orechová Potôň', 'Oravské Veselé', 'Oreské', 'Oreské', 'Orešany', 'Orlov', 'Orovnica', 'Ortuťová', 'Osádka', 'Osadné', 'Osikov', 'Oslany', 'Osrblie', 'Ostrá Lúka', 'Ostratice', 'Ostrov', 'Ostrov', 'Ostrovany', 'Ostrý Grúň', 'Osturňa', 'Osuské', 'Oščadnica', 'Otrhánky', 'Otročok', 'Ovčiarsko', 'Ovčie', 'Ozdín', 'Ožďany', 'Pača', 'Padáň', 'Padarovce', 'Pakostov', 'Palárikovo', 'Palín', 'Palota', 'Panické Dravce', 'Paňa', 'Paňovce', 'Papín', 'Papradno', 'Parchovany', 'Parihuzovce', 'Párnica', 'Partizánska Ľupča', 'Partizánske', 'Pastovce', 'Pastuchov', 'Pašková', 'Paština Závada', 'Pata', 'Pataš', 'Patince', 'Pavčina Lehota', 'Pavlice', 'Pavlová', 'Pavlova Ves', 'Pavlovce', 'Pavlovce', 'Pavlovce nad Uhom', 'Pavľany', 'Pažiť', 'Pčoliné', 'Pečenice', 'Pečeňady', 'Pečeňany', 'Pečovská Nová Ves', 'Peder', 'Perín-Chym', 'Pernek', 'Petkovce', 'Petrikovce', 'Petrová', 'Petrova Lehota', 'Petrova Ves', 'Petrovany', 'Petrovce', 'Petrovce', 'Petrovce', 'Petrovce nad Laborcom', 'Petrovice', 'Petrovo', 'Pezinok', 'Piešťany', 'Pichne', 'Píla', 'Píla', 'Píla', 'Pinciná', 'Pinkovce', 'Piskorovce', 'Pitelová', 'Plášťovce', 'Plavé Vozokany', 'Plavecké Podhradie', 'Plavecký Mikuláš', 'Plavecký Peter', 'Plavecký Štvrtok', 'Plaveč', 'Plavnica', 'Plechotice', 'Pleš', 'Plešivec', 'Plevník-Drienové', 'Pliešovce', 'Ploské', 'Ploské', 'Pobedim', 'Počarová', 'Počúvadlo', 'Podbiel', 'Podbranč', 'Podbrezová', 'Podhájska', 'Podhorany', 'Podhorany', 'Podhorany', 'Podhorie', 'Podhorie', 'Podhoroď', 'Podhradie', 'Podhradie', 'Podhradie', 'Podhradík', 'Podkonice', 'Podkriváň', 'Podkylava', 'Podlužany', 'Podlužany', 'Podolie', 'Podolínec', 'Podrečany', 'Podskalie', 'Podtureň', 'Podvysoká', 'Podzámčok', 'Pohorelá', 'Pohranice', 'Pohronská Polhora', 'Pohronský Bukovec', 'Pohronský Ruskov', 'Pochabany', 'Pokryváč', 'Poliakovce', 'Polianka', 'Polichno', 'Polina', 'Poloma', 'Polomka', 'Poltár', 'Poluvsie', 'Poľanovce', 'Poľany', 'Poľný Kesov', 'Pongrácovce', 'Poniky', 'Poprad', 'Poproč', 'Poproč', 'Popudinské Močidľany', 'Poráč', 'Poriadie', 'Porostov', 'Poruba', 'Poruba pod Vihorlatom', 'Porúbka', 'Porúbka', 'Porúbka', 'Porúbka', 'Poša', 'Potok', 'Potok', 'Potoky', 'Potôčky', 'Potônske Lúky', 'Potvorice', 'Považany', 'Považská Bystrica', 'Povina', 'Povoda', 'Povrazník', 'Pozba', 'Pozdišovce', 'Pôtor', 'Praha', 'Prakovce', 'Prašice', 'Prašník', 'Pravenec', 'Pravica', 'Pravotice', 'Práznovce', 'Prečín', 'Predajná', 'Predmier', 'Prenčov', 'Preseľany', 'Prestavlky', 'Prešov', 'Príbelce', 'Pribeník', 'Pribeta', 'Pribiš', 'Príbovce', 'Pribylina', 'Priechod', 'Priekopa', 'Priepasné', 'Prietrž', 'Prietržka', 'Prievaly', 'Prievidza', 'Prihradzany', 'Príkra', 'Príslop', 'Prituľany', 'Proč', 'Prochot', 'Prosačov', 'Prosiek', 'Prša', 'Pruské', 'Prusy', 'Pružina', 'Pstriná', 'Ptičie', 'Ptrukša', 'Pucov', 'Púchov', 'Pukanec', 'Pusté Čemerné', 'Pusté Pole', 'Pusté Sady', 'Pusté Úľany', 'Pušovce', 'Rabča', 'Rabčice', 'Rad', 'Radatice', 'Radava', 'Radimov', 'Radnovce', 'Radobica', 'Radoľa', 'Radoma', 'Radošina', 'Radošovce', 'Radošovce', 'Radôstka', 'Radvanovce', 'Radvaň nad Dunajom', 'Radvaň nad Laborcom', 'Radzovce', 'Rafajovce', 'Rajčany', 'Rajec', 'Rajecká Lesná', 'Rajecké Teplice', 'Rákoš', 'Rákoš', 'Raková', 'Rakovčík', 'Rakovec nad Ondavou', 'Rakovice', 'Rakovnica', 'Rakovo', 'Rakša', 'Rakúsy', 'Rakytník', 'Rankovce', 'Rapovce', 'Raslavice', 'Rastislavice', 'Rašice', 'Ratka', 'Ratková', 'Ratkovce', 'Ratkovo', 'Ratkovská Lehota', 'Ratkovská Suchá', 'Ratkovské Bystré', 'Ratnovce', 'Ratvaj', 'Ráztočno', 'Ráztoka', 'Ražňany', 'Reca', 'Regetovka', 'Rejdová', 'Reľov', 'Remeniny', 'Remetské Hámre', 'Renčišov', 'Repejov', 'Repište', 'Rešica', 'Rešov', 'Revúca', 'Revúcka Lehota', 'Riečka', 'Riečka', 'Richnava', 'Richvald', 'Rimavská Baňa', 'Rimavská Seč', 'Rimavská Sobota', 'Rimavské Brezovo', 'Rimavské Janovce', 'Rimavské Zalužany', 'Rišňovce', 'Rohov', 'Rohovce', 'Rohožník', 'Rohožník', 'Rochovce', 'Rokycany', 'Rokytov', 'Rokytov pri Humennom', 'Rokytovce', 'Rosina', 'Roškovce', 'Roštár', 'Rovensko', 'Rovinka', 'Rovné', 'Rovné', 'Rovné', 'Rovňany', 'Rozhanovce', 'Rozložná', 'Roztoky', 'Rožkovany', 'Rožňava', 'Rožňavské Bystré', 'Rúbaň', 'Rudina', 'Rudinka', 'Rudinská', 'Rudlov', 'Rudná', 'Rudnianska Lehota', 'Rudník', 'Rudník', 'Rudno', 'Rudno nad Hronom', 'Rudňany', 'Rumanová', 'Rumince', 'Runina', 'Ruská', 'Ruská Bystrá', 'Ruská Kajňa', 'Ruská Nová Ves', 'Ruská Poruba', 'Ruská Volová', 'Ruská Voľa', 'Ruská Voľa nad Popradom', 'Ruskov', 'Ruskovce', 'Ruskovce', 'Ruský Hrabovec', 'Ruský Potok', 'Ružiná', 'Ružindol', 'Ružomberok', 'Rybany', 'Rybky', 'Rybník', 'Rybník', 'Rykynčice', 'Sabinov', 'Sačurov', 'Sedlice', 'Sádočné', 'Sady nad Torysou', 'Salka', 'Santovka', 'Sap', 'Sása', 'Sása', 'Sasinkovo', 'Sazdice', 'Sebedín-Bečov', 'Sebedražie', 'Sebechleby', 'Seč', 'Sečianky', 'Sečovce', 'Sečovská Polianka', 'Sedliacka Dubová', 'Sedliská', 'Sedmerovec', 'Sejkov', 'Sekule', 'Selce', 'Selce', 'Selce', 'Selec', 'Selice', 'Seľany', 'Semerovo', 'Senec', 'Seniakovce', 'Senica', 'Senné', 'Senné', 'Senohrad', 'Seňa', 'Sereď', 'Sielnica', 'Sihelné', 'Sihla', 'Sikenica', 'Sikenička', 'Siladice', 'Silica', 'Silická Brezová', 'Silická Jablonica', 'Sirk', 'Sirník', 'Skačany', 'Skalica', 'Skalité', 'Skalka nad Váhom', 'Skároš', 'Skerešovo', 'Sklabiná', 'Sklabinský Podzámok', 'Sklabiňa', 'Sklené', 'Sklené Teplice', 'Skrabské', 'Skýcov', 'Sládkovičovo', 'Slančík', 'Slanec', 'Slanská Huta', 'Slanské Nové Mesto', 'Slaská', 'Slatina', 'Slatina nad Bebravou', 'Slatinka nad Bebravou', 'Slatinské Lazy', 'Slatvina', 'Slavec', 'Slavkovce', 'Slavnica', 'Slavoška', 'Slavošovce', 'Slepčany', 'Sliač', 'Sliepkovce', 'Slizké', 'Slivník', 'Slopná', 'Slovany', 'Slovenská Kajňa', 'Slovenská Ľupča', 'Slovenská Nová Ves', 'Slovenská Ves', 'Slovenská Volová', 'Slovenské Ďarmoty', 'Slovenské Kľačany', 'Slovenské Krivé', 'Slovenské Nové Mesto', 'Slovenské Pravno', 'Slovenský Grob', 'Slovinky', 'Sľažany', 'Smilno', 'Smižany', 'Smolenice', 'Smolinské', 'Smolnícka Huta', 'Smolník', 'Smrdáky', 'Smrečany', 'Snakov', 'Snežnica', 'Snina', 'Socovce', 'Soblahov', 'Soboš', 'Sobotište', 'Sobrance', 'Sokolce', 'Sokolovce', 'Sokoľ', 'Sokoľany', 'Solčany', 'Solčianky', 'Sološnica', 'Soľ', 'Soľnička', 'Soľník', 'Somotor', 'Sopkovce', 'Spišská Belá', 'Spišská Nová Ves', 'Spišská Stará Ves', 'Spišská Teplica', 'Spišské Bystré', 'Spišské Hanušovce', 'Spišské Podhradie', 'Spišské Tomášovce', 'Spišské Vlachy', 'Spišský Hrhov', 'Spišský Hrušov', 'Spišský Štiavnik', 'Spišský Štvrtok', 'Stakčín', 'Stakčínska Roztoka', 'Stanča', 'Stankovany', 'Stankovce', 'Stará Bašta', 'Stará Bystrica', 'Stará Halič', 'Stará Huta', 'Stará Kremnička', 'Stará Lehota', 'Stará Lesná', 'Stará Ľubovňa', 'Stará Myjava', 'Stará Turá', 'Stará Voda', 'Staré', 'Staré Hory', 'Starina', 'Starý Hrádok', 'Starý Tekov', 'Staškov', 'Staškovce', 'Stebnícka Huta', 'Stebník', 'Stožok', 'Stráne pod Tatrami', 'Stránska', 'Stránske', 'Stráňany', 'Stráňavy', 'Stratená', 'Stráža', 'Strážne', 'Strážske', 'Strečno', 'Streda nad Bodrogom', 'Stredné Plachtince', 'Strekov', 'Strelníky', 'Stretava', 'Stretavka', 'Streženice', 'Strihovce', 'Stročín', 'Stropkov', 'Studená', 'Studenec', 'Studienka', 'Stuľany', 'Stupava', 'Stupné', 'Sučany', 'Sudince', 'Súdovce', 'Suchá Dolina', 'Suchá Hora', 'Suchá nad Parnou', 'Sucháň', 'Suché', 'Suché Brezovo', 'Suchohrad', 'Sukov', 'Sulín', 'Súlovce', 'Súľov-Hradná', 'Sušany', 'Sútor', 'Svätá Mária', 'Svätoplukovo', 'Svätuš', 'Svätuše', 'Svätý Anton', 'Svätý Jur', 'Svätý Kríž', 'Svätý Peter', 'Svederník', 'Sverepec', 'Sveržov', 'Svetlice', 'Svidnička', 'Svidník', 'Svinia', 'Svinica', 'Svinice', 'Svinná', 'Svit', 'Svodín', 'Svrbice', 'Svrčinovec', 'Šahy', 'Šajdíkove Humence', 'Šalgovce', 'Šalgočka', 'Šalov', 'Šaľa', 'Šambron', 'Šamorín', 'Šamudovce', 'Šandal', 'Šarbov', 'Šarišská Poruba', 'Šarišská Trstená', 'Šarišské Bohdanovce', 'Šarišské Čierne', 'Šarišské Dravce', 'Šarišské Jastrabie', 'Šarišské Michaľany', 'Šarišské Sokolovce', 'Šarišský Štiavnik', 'Šarkan', 'Šarovce', 'Šašová', 'Šaštín-Stráže', 'Šávoľ', 'Šelpice', 'Šemetkovce', 'Šemša', 'Šenkvice', 'Šiatorská Bukovinka', 'Šiba', 'Šíd', 'Šimonovce', 'Šindliar', 'Šintava', 'Šípkov', 'Šípkové', 'Širákov', 'Širkovce', 'Široké', 'Šišov', 'Šivetice', 'Šmigovec', 'Šoltýska', 'Šoporňa', 'Špačince', 'Špania Dolina', 'Španie Pole', 'Šrobárová', 'Štefanov', 'Štefanov nad Oravou', 'Štefanová', 'Štefanovce', 'Štefanovce', 'Štefanovičová', 'Štefurov', 'Šterusy', 'Štiavnické Bane', 'Štiavnička', 'Štiavnik', 'Štitáre', 'Štítnik', 'Štós', 'Štôla', 'Štrba', 'Štrkovec', 'Štúrovo', 'Štvrtok', 'Štvrtok na Ostrove', 'Šuja', 'Šuľa', 'Šumiac', 'Šuňava', 'Šurany', 'Šurianky', 'Šurice', 'Šúrovce', 'Šútovo', 'Šútovce', 'Švábovce', 'Švedlár', 'Švošov', 'Tachty', 'Tajná', 'Tajov', 'Tarnov', 'Tatranská Javorina', 'Tašuľa', 'Tehla', 'Tekolďany', 'Tekovská Breznica', 'Tekovské Lužany', 'Tekovské Nemce', 'Tekovský Hrádok', 'Telgárt', 'Telince', 'Temeš', 'Teplička', 'Teplička nad Váhom', 'Tepličky', 'Teplý Vrch', 'Terany', 'Terchová', 'Teriakovce', 'Terňa', 'Tesáre', 'Tesárske Mlyňany', 'Tešedíkovo', 'Tibava', 'Tichý Potok', 'Timoradza', 'Tisinec', 'Tisovec', 'Tlmače', 'Točnica', 'Tokajík', 'Tomášikovo', 'Tomášov', 'Tomášovce', 'Tomášovce', 'Topoľa', 'Topoľčany', 'Topoľčianky', 'Topoľnica', 'Topoľníky', 'Topoľovka', 'Toporec', 'Tornaľa', 'Torysa', 'Torysky', 'Tovarné', 'Tovarnianska Polianka', 'Tovarníky', 'Tôň', 'Trakovice', 'Trávnica', 'Trávnik', 'Trebatice', 'Trebejov', 'Trebeľovce', 'Trebichava', 'Trebišov', 'Trebostovo', 'Trebušovce', 'Trenč', 'Trenčianska Teplá', 'Trenčianska Turná', 'Trenčianske Bohuslavice', 'Trenčianske Jastrabie', 'Trenčianske Mitice', 'Trenčianske Stankovce', 'Trenčianske Teplice', 'Trenčín', 'Trhová Hradská', 'Trhovište', 'Trnava', 'Trnavá Hora', 'Trnava pri Laborci', 'Trnávka', 'Trnávka', 'Trnkov', 'Trnovec', 'Trnovec nad Váhom', 'Trnovo', 'Tročany', 'Trpín', 'Trstená', 'Trstená na Ostrove', 'Trstené', 'Trstené pri Hornáde', 'Trstice', 'Trstín', 'Trsťany', 'Tŕnie', 'Tuhár', 'Tuhrina', 'Tuchyňa', 'Tulčík', 'Tupá', 'Turá', 'Turany', 'Turany nad Ondavou', 'Turcovce', 'Turček', 'Turčianky', 'Turčianska Štiavnička', 'Turčianske Jaseno', 'Turčianske Kľačany', 'Turčianske Teplice', 'Turčiansky Ďur', 'Turčiansky Peter', 'Turčok', 'Turecká', 'Tureň', 'Turie', 'Turík', 'Turnianska Nová Ves', 'Turňa nad Bodvou', 'Turová', 'Turzovka', 'Tušice', 'Tušická Nová Ves', 'Tužina', 'Tvarožná', 'Tvrdomestice', 'Tvrdošín', 'Tvrdošovce', 'Ťapešovo', 'Ubľa', 'Úbrež', 'Udavské', 'Udiča', 'Údol', 'Uhliská', 'Úhorná', 'Uhorská Ves', 'Uhorské', 'Uhrovec', 'Uhrovské Podhradie', 'Ulič', 'Uličské Krivé', 'Uloža', 'Úľany nad Žitavou', 'Unín', 'Uňatín', 'Urmince', 'Utekáč', 'Uzovce', 'Uzovská Panica', 'Uzovské Pekľany', 'Uzovský Šalgov', 'Vaďovce', 'Vagrinec', 'Váhovce', 'Vajkovce', 'Valaliky', 'Valaská', 'Valaská Belá', 'Valaská Dubová', 'Valaškovce (vojenský obvod)', 'Valča', 'Valentovce', 'Valice', 'Valkovce', 'Vaľkovňa', 'Vaniškovce', 'Vápeník', 'Varadka', 'Varechovce', 'Varhaňovce', 'Varín', 'Vasiľov', 'Vavrečka', 'Vavrinec', 'Vavrišovo', 'Važec', 'Včelince', 'Večelkov', 'Vechec', 'Velčice', 'Veličná', 'Velušovce', 'Veľaty', 'Veľká Čalomija', 'Veľká Čausa', 'Veľká Čierna', 'Veľká Dolina', 'Veľká Franková', 'Veľká Hradná', 'Veľká Ida', 'Veľká Lehota', 'Veľká Lesná', 'Veľká Lodina', 'Veľká Lomnica', 'Veľká Lúka', 'Veľká Mača', 'Veľká nad Ipľom', 'Veľká Paka', 'Veľká Tŕňa', 'Veľká Ves', 'Veľká Ves nad Ipľom', 'Veľké Bierovce', 'Veľké Blahovo', 'Veľké Borové', 'Veľké Dravce', 'Veľké Držkovce', 'Veľké Dvorany', 'Veľké Dvorníky', 'Veľké Hoste', 'Veľké Chlievany', 'Veľké Chyndice', 'Veľké Kapušany', 'Veľké Kosihy', 'Veľké Kostoľany', 'Veľké Kozmálovce', 'Veľké Kršteňany', 'Veľké Leváre', 'Veľké Lovce', 'Veľké Ludince', 'Veľké Orvište', 'Veľké Ozorovce', 'Veľké Pole', 'Veľké Raškovce', 'Veľké Revištia', 'Veľké Ripňany', 'Veľké Rovné', 'Veľké Slemence', 'Veľké Straciny', 'Veľké Teriakovce', 'Veľké Trakany', 'Veľké Turovce', 'Veľké Uherce', 'Veľké Úľany', 'Veľké Vozokany', 'Veľké Zálužie', 'Veľké Zlievce', 'Veľkrop', 'Veľký Biel', 'Veľký Blh', 'Veľký Cetín', 'Veľký Čepčín', 'Veľký Ďur', 'Veľký Folkmar', 'Veľký Grob', 'Veľký Horeš', 'Veľký Kamenec', 'Veľký Klíž', 'Veľký Krtíš', 'Veľký Kýr', 'Veľký Lapáš', 'Veľký Lipník', 'Veľký Lom', 'Veľký Meder', 'Veľký Slavkov', 'Veľký Slivník', 'Veľký Šariš', 'Veľopolie', 'Vernár', 'Veselé', 'Veterná Poruba', 'Vidiná', 'Vieska', 'Vieska', 'Vieska nad Žitavou', 'Vígľaš', 'Vígľašská Huta-Kalinka', 'Vikartovce', 'Vinica', 'Viničky', 'Viničné', 'Vinné', 'Vinodol', 'Vinohrady nad Váhom', 'Vinosady', 'Virt', 'Vislanka', 'Vislava', 'Visolaje', 'Višňov', 'Višňové', 'Višňové', 'Vištuk', 'Vitanová', 'Vítkovce', 'Víťaz', 'Víťazovce', 'Vlača', 'Vladiča', 'Vlachovo', 'Vlachy', 'Vlčany', 'Vlčkovce', 'Vlkanová', 'Vlkas', 'Vlková', 'Vlkovce', 'Vlky', 'Voderady', 'Vojany', 'Vojčice', 'Vojka', 'Vojka nad Dunajom', 'Vojkovce', 'Vojnatina', 'Vojňany', 'Vojtovce', 'Volica', 'Volkovce', 'Voľa', 'Voznica', 'Vozokany', 'Vozokany', 'Vráble', 'Vrádište', 'Vrakúň', 'Vranov nad Topľou', 'Vrbnica', 'Vrbov', 'Vrbovce', 'Vrbová nad Váhom', 'Vrbové', 'Vrbovka', 'Vrchteplá', 'Vrícko', 'Vršatské Podhradie', 'Vrútky', 'Vtáčkovce', 'Výborná', 'Výčapy-Opatovce', 'Vydrany', 'Vydrná', 'Vydrník', 'Vyhne', 'Východná', 'Výrava', 'Vysočany', 'Vysoká', 'Vysoká', 'Vysoká nad Kysucou', 'Vysoká nad Uhom', 'Vysoká pri Morave', 'Vysoké Tatry', 'Vyškovce', 'Vyškovce nad Ipľom', 'Vyšná Boca', 'Vyšná Hutka', 'Vyšná Jablonka', 'Vyšná Jedľová', 'Vyšná Kamenica', 'Vyšná Myšľa', 'Vyšná Olšava', 'Vyšná Pisaná', 'Vyšná Polianka', 'Vyšná Rybnica', 'Vyšná Sitnica', 'Vyšná Slaná', 'Vyšná Šebastová', 'Vyšná Voľa', 'Vyšné Ladičkovce', 'Vyšné nad Hronom', 'Vyšné Nemecké', 'Vyšné Remety', 'Vyšné Repaše', 'Vyšné Ružbachy', 'Vyšné Valice', 'Vyšný Čaj', 'Vyšný Hrabovec', 'Vyšný Hrušov', 'Vyšný Kazimír', 'Vyšný Klátov', 'Vyšný Komárnik', 'Vyšný Kručov', 'Vyšný Kubín', 'Vyšný Medzev', 'Vyšný Mirošov', 'Vyšný Orlík', 'Vyšný Skálnik', 'Vyšný Slavkov', 'Vyšný Tvarožec', 'Vyšný Žipov', 'Zábiedovo', 'Záborie', 'Záborské', 'Zádiel', 'Zádor', 'Záhor', 'Záhorce', 'Záhorie', 'Záhorská Ves', 'Záhradné', 'Zacharovce', 'Zákamenné', 'Zákopčie', 'Zalaba', 'Zálesie', 'Zálesie', 'Zalužice', 'Zamarovce', 'Zámutov', 'Záriečie', 'Záskalie', 'Zatín', 'Závada', 'Závada', 'Závada', 'Závadka', 'Závadka', 'Závadka', 'Zavar', 'Závažná Poruba', 'Závod', 'Zázrivá', 'Zbehňov', 'Zbehy', 'Zboj', 'Zbojné', 'Zborov', 'Zborov nad Bystricou', 'Zbrojníky', 'Zbudská Belá', 'Zbudské Dlhé', 'Zbudza', 'Zbyňov', 'Zeleneč', 'Zemianska Olča', 'Zemianske Kostoľany', 'Zemianske Podhradie', 'Zemianske Sady', 'Zemiansky Vrbovok', 'Zemné', 'Zemplín', 'Zemplínska Nová Ves', 'Zemplínska Široká', 'Zemplínska Teplica', 'Zemplínske Hámre', 'Zemplínske Hradište', 'Zemplínske Jastrabie', 'Zemplínske Kopčany', 'Zemplínsky Branč', 'Zlatá Baňa', 'Zlatá Idka', 'Zlaté', 'Zlaté Klasy', 'Zlaté Moravce', 'Zlatná na Ostrove', 'Zlatník', 'Zlatníky', 'Zlatno', 'Zlatno', 'Zliechov', 'Zohor', 'Zombor', 'Zubák', 'Zuberec', 'Zubné', 'Zubrohlava', 'Zvolen', 'Zvolenská Slatina', 'Zvončín', 'Žabokreky', 'Žabokreky nad Nitrou', 'Žakarovce', 'Žakovce', 'Žalobín', 'Žarnov', 'Žarnovica', 'Žaškov', 'Žbince', 'Ždaňa', 'Ždiar', 'Žehňa', 'Žehra', 'Železná Breznica', 'Železník', 'Želiezovce', 'Želmanovce', 'Želovce', 'Žemberovce', 'Žemliare', 'Žiar', 'Žiar', 'Žiar nad Hronom', 'Žibritov', 'Žihárec', 'Žikava', 'Žilina', 'Žíp', 'Žipov', 'Žirany', 'Žitavany', 'Žitavce', 'Žitná-Radiša', 'Žlkovce', 'Župčany', 'Župkov', ]; protected static $buildingNumber = ['%####', '%###', '%##']; protected static $streetSuffix = [ 'Alley', 'Avenue', 'Branch', 'Bridge', 'Brook', 'Brooks', 'Burg', 'Burgs', 'Bypass', 'Camp', 'Canyon', 'Cape', 'Causeway', 'Center', 'Centers', 'Circle', 'Circles', 'Cliff', 'Cliffs', 'Club', 'Common', 'Corner', 'Corners', 'Course', 'Court', 'Courts', 'Cove', 'Coves', 'Creek', 'Crescent', 'Crest', 'Crossing', 'Crossroad', 'Curve', 'Dale', 'Dam', 'Divide', 'Drive', 'Drive', 'Drives', 'Estate', 'Estates', 'Expressway', 'Extension', 'Extensions', 'Fall', 'Falls', 'Ferry', 'Field', 'Fields', 'Flat', 'Flats', 'Ford', 'Fords', 'Forest', 'Forge', 'Forges', 'Fork', 'Forks', 'Fort', 'Freeway', 'Garden', 'Gardens', 'Gateway', 'Glen', 'Glens', 'Green', 'Greens', 'Grove', 'Groves', 'Harbor', 'Harbors', 'Haven', 'Heights', 'Highway', 'Hill', 'Hills', 'Hollow', 'Inlet', 'Inlet', 'Island', 'Island', 'Islands', 'Islands', 'Isle', 'Isle', 'Junction', 'Junctions', 'Key', 'Keys', 'Knoll', 'Knolls', 'Lake', 'Lakes', 'Land', 'Landing', 'Lane', 'Light', 'Lights', 'Loaf', 'Lock', 'Locks', 'Locks', 'Lodge', 'Lodge', 'Loop', 'Mall', 'Manor', 'Manors', 'Meadow', 'Meadows', 'Mews', 'Mill', 'Mills', 'Mission', 'Mission', 'Motorway', 'Mount', 'Mountain', 'Mountain', 'Mountains', 'Mountains', 'Neck', 'Orchard', 'Oval', 'Overpass', 'Park', 'Parks', 'Parkway', 'Parkways', 'Pass', 'Passage', 'Path', 'Pike', 'Pine', 'Pines', 'Place', 'Plain', 'Plains', 'Plains', 'Plaza', 'Plaza', 'Point', 'Points', 'Port', 'Port', 'Ports', 'Ports', 'Prairie', 'Prairie', 'Radial', 'Ramp', 'Ranch', 'Rapid', 'Rapids', 'Rest', 'Ridge', 'Ridges', 'River', 'Road', 'Road', 'Roads', 'Roads', 'Route', 'Row', 'Rue', 'Run', 'Shoal', 'Shoals', 'Shore', 'Shores', 'Skyway', 'Spring', 'Springs', 'Springs', 'Spur', 'Spurs', 'Square', 'Square', 'Squares', 'Squares', 'Station', 'Station', 'Stravenue', 'Stravenue', 'Stream', 'Stream', 'Street', 'Street', 'Streets', 'Summit', 'Summit', 'Terrace', 'Throughway', 'Trace', 'Track', 'Trafficway', 'Trail', 'Trail', 'Tunnel', 'Tunnel', 'Turnpike', 'Turnpike', 'Underpass', 'Union', 'Unions', 'Valley', 'Valleys', 'Via', 'Viaduct', 'View', 'Views', 'Village', 'Village', 'Villages', 'Ville', 'Vista', 'Vista', 'Walk', 'Walks', 'Wall', 'Way', 'Ways', 'Well', 'Wells', ]; protected static $postcode = ['### ##']; protected static $country = [ 'Afganistan', 'Albánsko', 'Alžírsko', 'Andorra', 'Angola', 'Antigua a Barbuda', 'Argentína', 'Arménsko', 'Austrália', 'Azerbajdžan', 'Bahamy', 'Bahrajn', 'Bangladéš', 'Barbados', 'Belgicko', 'Belize', 'Benin', 'Bhután', 'Bielorusko', 'Bolívia', 'Bosna a Hercegovina', 'Botswana', 'Brazília', 'Brunej', 'Bulharsko', 'Burkina', 'Burundi', 'Cyprus', 'Čad', 'Česko', 'Čierna Hora', 'Čile', 'Čína', 'Dánsko', 'Dominika', 'Dominikánska republika', 'Džibutsko', 'Egypt', 'Ekvádor', 'Eritrea', 'Estónsko', 'Etiópia', 'Fidži', 'Filipíny', 'Fínsko', 'Francúzsko', 'Gabon', 'Gambia', 'Ghana', 'Grécko', 'Grenada', 'Gruzínsko', 'Guatemala', 'Guinea', 'Guinea-Bissau', 'Guyana', 'Haiti', 'Holandsko', 'Honduras', 'Chorvátsko', 'India', 'Indonézia', 'Irak', 'Irán', 'Írsko', 'Island', 'Izrael', 'Jamajka', 'Japonsko', 'Jemen', 'Jordánsko', 'Južná Afrika', 'Južný Sudán', 'Kambodža', 'Kamerun', 'Kanada', 'Kapverdy', 'Katar', 'Kazachstan', 'Keňa', 'Kirgizsko', 'Kiribati', 'Kolumbia', 'Komory', 'Kongo', 'Konžská demokratická republika', 'Kórejská ľudovodemokratická republika', 'Kórejská republika', 'Kostarika', 'Kuba', 'Kuvajt', 'Laos', 'Lesotho', 'Libanon', 'Libéria', 'Líbya', 'Lichtenštajnsko', 'Litva', 'Lotyšsko', 'Luxembursko', 'Macedónsko', 'Madagaskar', 'Maďarsko', 'Malajzia', 'Malawi', 'Maldivy', 'Mali', 'Malta', 'Maroko', 'Marshallove ostrovy', 'Maurícius', 'Mauritánia', 'Mexiko', 'Mikronézia', 'Mjanmarsko', 'Moldavsko', 'Monako', 'Mongolsko', 'Mozambik', 'Namíbia', 'Nemecko', 'Nepál', 'Niger', 'Nigéria', 'Nikaragua', 'Nórsko', 'Nový Zéland', 'Omán', 'Pakistan', 'Palau', 'Palestína', 'Panama', 'Papua-Nová Guinea', 'Paraguaj', 'Peru', 'Pobrežie Slonoviny', 'Poľsko', 'Portugalsko', 'Rakúsko', 'Rovníková Guinea', 'Rumunsko', 'Rusko', 'Rwanda', 'Salvádor', 'Samoa', 'San Maríno', 'Saudská Arábia', 'Senegal', 'Seychely', 'Sierra Leone', 'Singapur', 'Slovinsko', 'Somálsko', 'Spojené arabské emiráty', 'Spojené kráľovstvo', 'Spojené štáty', 'Srbsko', 'Srí Lanka', 'Stredoafrická republika', 'Sudán', 'Surinam', 'Svätá Lucia', 'Svätý Krištof a Nevis', 'Svätý Tomáš a Princov ostrov', 'Svätý Vincent a Grenadíny', 'Svazijsko', 'Sýria', 'Šalamúnove ostrovy', 'Španielsko', 'Švajčiarsko', 'Švédsko', 'Tadžikistan', 'Taliansko', 'Tanzánia', 'Thajsko', 'Togo', 'Tonga', 'Trinidad a Tobago', 'Tunisko', 'Turecko', 'Turkménsko', 'Tuvalu', 'Uganda', 'Ukrajina', 'Uruguaj', 'Uzbekistan', 'Vanuatu', 'Vatikán', 'Venezuela', 'Vietnam', 'Východný Timor', 'Zambia', 'Zimbabwe', 'Zvrchovaný vojenský špitálsky rád sv. Jána Jeruzalemského z Ródu a Malty', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{firstName}} {{streetSuffix}}', '{{lastName}} {{streetSuffix}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; protected static $addressFormats = [ '{{streetAddress}}\n {{postcode}}\n {{city}}', ]; public static function cityName() { return static::randomElement(static::$cityName); } } PK A�)[��Z > > * faker/src/Faker/Provider/sk_SK/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sk_SK; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}-{{lastName}}', '{{lastName}}, {{lastName}} and {{lastName}}', ]; protected static $catchPhraseWords = [ [ 'Adaptívne', 'Automatické', 'Vyvážené', 'Obchodný-sústredený', 'centralizované', 'Cloned', 'kompatibilné', 'nastaviteľný', 'Cross-group', 'Cross-platform', 'zákazníka zamerané', 'Prispôsobiteľné', 'Decentralizované', 'De-inžinierstva', 'prenesenú', 'Digitálne', 'distribuované', 'Rôzne', 'Down veľkosti', 'Rozšírený', 'Celopodnikové ', ' Ergonomická', 'Expanded', 'Rozšírené', 'Plne konfigurovateľné', 'Funkcia na báze', 'Základný', 'Perspektívne', 'inovatívne', 'integrované', 'Intuitívne', 'Inverzný', 'Povinne monitorovaná', 'Multi-prešitia', 'multi-laterálne', 'Viacvrstvová', 'Viacvrstvová', 'Sieťová', 'Objektovo založená', 'Open-architektúru', 'Open-source', 'Operatívny', 'Optimalizované', 'Voliteľný', 'Organické', 'Organizovaná', 'Trvalé', 'Polarizované', 'Preventívne', 'Aktívne', 'Na zisk zameraná', 'Hlboká', 'programovateľný', 'progresívne', 'verejného kľúča', 'kvalita zamerané', 'reaktívne', 'Rekonštruované', 'Znížená', 'Právo veľké', 'robustné', 'Bezpečné', 'Jednoduchšie', 'Prepínanie', 'Synchronizované', 'synergický', 'spojil', 'tím-orientovaná', 'Univerzálne', 'Užívateľsky prívetivý', 'Univerzálne', 'Virtuálne', 'Vizionárske', ], [ 'kontrola', 'analýzu', 'asymetrický', 'asynchrónne', 'prístup orientovaný', 'pozadí', 'na šírku pásma, monitorovať', 'obojsmerná', 'rozštiepené', 'jasne myslenie', 'klient-driven', 'klient-server', 'koherentné', 'súdržnosti', 'kompozitné', 'kontextový', 'kontextovo založená', 'obsah na báze', 'oddaný', 'dopytom', 'učebný', 'riadiace', 'diskrétne', 'dynamická', 'posilnenie', 'zahŕňajúci', 'manažér', 'explicitné', 'vyžaruje', 'odolné proti chybám', 'popredia', 'čerstvé myslenia', 'Globálne', 'heuristický', 'homogénna', 'ľudských zdrojov', 'hybridný', 'pôsobivých', 'čiastkové', 'nehmotnej', 'interaktívny', 'stredné', 'miestna', 'logistické', 'maximálny', 'metodickú', 'kritické', 'mobil', 'modulárny', 'motivuje', 'multimediálny', 'multi-štát', 'multi-tasking', 'národný', 'založená na skutočných potrebách', 'neutrálny', 'objektovo orientovaný', 'optimálnu', 'optimalizácia', 'radikálne', 'v reálnom čase', 'vzájomná', 'regionálne', 'citlivý', 'škálovateľné', 'stredné', 'zameriavalo na hľadanie riešenia', 'stabilný', 'statické', 'systematické', 'systémové', 'systém-hodný', 'hmotná', 'terciárny', 'prechodné', 'jednotný', 'pridaná hodnota', 'dobre modulovaný', ], [ 'schopnosť', 'prístup', 'algoritmus', 'aliancie', 'analyzátor', 'aplikácie', 'prístup', 'architektúra', 'archív', 'pole', 'postoj', 'referenčné', 'schopnosť', 'kapacita', 'výzva', 'okruh', 'spolupráca', 'zložitosť', 'koncept', 'konglomerát', 'pohotovostný', 'jadro', 'databáza', 'sklad dát', 'definície', 'emulácia', 'kódovanie', 'šifrovanie', 'extranet', 'firmware', 'flexibilita', 'počasia', 'rám', 'rámec', 'funkcie', 'funkcie', 'hardware', 'help-desk', 'hierarchie', 'húb', 'vykonávanie', 'infraštruktúra', 'iniciatíva', 'inštalácia', 'rozhranie', 'encyklopédia', 'pákový efekt', 'metodika', 'migrácia', 'model', 'moderátor', 'kontrola', 'moratórium', 'neurónové-siete', 'paradigma', 'paralelné', 'politika', 'portál', 'produkt', 'produktivita', 'projekt', 'projekcie', 'protokol', 'služba', 'softvér', 'riešenie', 'normalizácie', 'stratégia', 'štruktúra', 'úspech', 'nadstavba', 'pomoc', 'synergia', 'priepustnosť', 'časovom horizonte', 'sadu nástrojov', 'využitie', 'web', 'pracovná sila', ], ]; protected static $bsWords = [ [ 'implement', 'utilize', 'integrate', 'streamline', 'optimize', 'evolve', 'transform', 'embrace', 'enable', 'orchestrate', 'leverage', 'reinvent', 'aggregate', 'architect', 'enhance', 'incentivize', 'morph', 'empower', 'envisioneer', 'monetize', 'harness', 'facilitate', 'seize', 'disintermediate', 'synergize', 'strategize', 'deploy', 'brand', 'grow', 'target', 'syndicate', 'synthesize', 'deliver', 'mesh', 'incubate', 'engage', 'maximize', 'benchmark', 'expedite', 'reintermediate', 'whiteboard', 'visualize', 'repurpose', 'innovate', 'scale', 'unleash', 'drive', 'extend', 'engineer', 'revolutionize', 'generate', 'exploit', 'transition', 'e-enable', 'iterate', 'cultivate', 'matrix', 'productize', 'redefine', 'recontextualize', ], [ 'clicks-and-mortar', 'value-added', 'vertical', 'proactive', 'robust', 'revolutionary', 'scalable', 'leading-edge', 'innovative', 'intuitive', 'strategic', 'e-business', 'mission-critical', 'sticky', 'one-to-one', '24/7', 'end-to-end', 'global', 'B2B', 'B2C', 'granular', 'frictionless', 'virtual', 'viral', 'dynamic', '24/365', 'best-of-breed', 'killer', 'magnetic', 'bleeding-edge', 'web-enabled', 'interactive', 'dot-com', 'sexy', 'back-end', 'real-time', 'efficient', 'front-end', 'distributed', 'seamless', 'extensible', 'turn-key', 'world-class', 'open-source', 'cross-platform', 'cross-media', 'synergistic', 'bricks-and-clicks', 'out-of-the-box', 'enterprise', 'integrated', 'impactful', 'wireless', 'transparent', 'next-generation', 'cutting-edge', 'user-centric', 'visionary', 'customized', 'ubiquitous', 'plug-and-play', 'collaborative', 'compelling', 'holistic', 'rich', ], [ 'synergies', 'web-readiness', 'paradigms', 'markets', 'partnerships', 'infrastructures', 'platforms', 'initiatives', 'channels', 'eyeballs', 'communities', 'ROI', 'solutions', 'e-tailers', 'e-services', 'action-items', 'portals', 'niches', 'technologies', 'content', 'vortals', 'supply-chains', 'convergence', 'relationships', 'architectures', 'interfaces', 'e-markets', 'e-commerce', 'systems', 'bandwidth', 'infomediaries', 'models', 'mindshare', 'deliverables', 'users', 'schemas', 'networks', 'applications', 'metrics', 'e-business', 'functionalities', 'experiences', 'webservices', 'methodologies', ], ]; protected static $companySuffix = ['s.r.o.', 'a.s.', 'v.o.s.']; /** * @example 'Robust full-range hub' */ public function catchPhrase() { $result = []; foreach (static::$catchPhraseWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } /** * @example 'integrate extensible convergence' */ public function bs() { $result = []; foreach (static::$bsWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } } PK A�)[n� 0�- �- ) faker/src/Faker/Provider/sk_SK/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sk_SK; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $lastNameFormat = [ '{{lastNameMale}}', '{{lastNameFemale}}', ]; protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastNameMale}} {{suffix}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}} {{suffix}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'Drahoslav', 'Severín', 'Alexej', 'Ernest', 'Rastislav', 'Radovan', 'Dobroslav', 'Dalibor', 'Vincent', 'Miloš', 'Timotej', 'Gejza', 'Bohuš', 'Alfonz', 'Gašpar', 'Emil', 'Erik', 'Blažej', 'Zdenko', 'Dezider', 'Arpád', 'Valentín', 'Pravoslav', 'Jaromír', 'Roman', 'Matej', 'Frederik', 'Viktor', 'Alexander', 'Radomír', 'Albín', 'Bohumil', 'Kazimír', 'Fridrich', 'Radoslav', 'Tomáš', 'Alan', 'Branislav', 'Bruno', 'Gregor', 'Vlastimil', 'Boleslav', 'Eduard', 'Jozef', 'Víťazoslav', 'Blahoslav', 'Beňadik', 'Adrián', 'Gabriel', 'Marián', 'Emanuel', 'Miroslav', 'Benjamín', 'Hugo', 'Richard', 'Izidor', 'Zoltán', 'Albert', 'Igor', 'Július', 'Aleš', 'Fedor', 'Rudolf', 'Valér', 'Marcel', 'Ervín', 'Slavomír', 'Vojtech', 'Juraj', 'Marek', 'Jaroslav', 'Žigmund', 'Florián', 'Roland', 'Pankrác', 'Servác', 'Bonifác', 'Svetozár', 'Bernard', 'Júlia', 'Urban', 'Dušan', 'Viliam', 'Ferdinand', 'Norbert', 'Róbert', 'Medard', 'Zlatko', 'Anton', 'Vasil', 'Vít', 'Vratislav', 'Alfréd', 'Alojz', 'Ján', 'Tadeáš', 'Ladislav', 'Peter', 'Pavol', 'Miloslav', 'Prokop', 'Cyril', 'Metod', 'Patrik', 'Oliver', 'Ivan', 'Kamil', 'Henrich', 'Drahomír', 'Bohuslav', 'Iľja', 'Daniel', 'Vladimír', 'Jakub', 'Krištof', 'Ignác', 'Gustáv', 'Jerguš', 'Dominik', 'Oskar', 'Vavrinec', 'Ľubomír', 'Mojmír', 'Leonard', 'Tichomír', 'Filip', 'Bartolomej', 'Ľudovít', 'Samuel', 'Augustín', 'Belo', 'Oleg', 'Bystrík', 'Ctibor', 'Ľudomil', 'Konštantín', 'Ľuboslav', 'Matúš', 'Móric', 'Ľuboš', 'Ľubor', 'Vladislav', 'Cyprián', 'Václav', 'Michal', 'Jarolím', 'Arnold', 'Levoslav', 'František', 'Dionýz', 'Maximilián', 'Koloman', 'Boris', 'Lukáš', 'Kristián', 'Vendelín', 'Sergej', 'Aurel', 'Demeter', 'Denis', 'Hubert', 'Karol', 'Imrich', 'René', 'Bohumír', 'Teodor', 'Tibor', 'Maroš', 'Martin', 'Svätopluk', 'Stanislav', 'Leopold', 'Eugen', 'Félix', 'Klement', 'Kornel', 'Milan', 'Vratko', 'Ondrej', 'Andrej', 'Edmund', 'Oldrich', 'Oto', 'Mikuláš', 'Ambróz', 'Radúz', 'Bohdan', 'Adam', 'Štefan', 'Dávid', 'Silvester', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Alexandra', 'Karina', 'Daniela', 'Andrea', 'Antónia', 'Bohuslava', 'Dáša', 'Malvína', 'Kristína', 'Nataša', 'Bohdana', 'Drahomíra', 'Sára', 'Zora', 'Tamara', 'Ema', 'Tatiana', 'Erika', 'Veronika', 'Agáta', 'Dorota', 'Vanda', 'Zoja', 'Gabriela', 'Perla', 'Ida', 'Liana', 'Miloslava', 'Vlasta', 'Lívia', 'Eleonóra', 'Etela', 'Romana', 'Zlatica', 'Anežka', 'Bohumila', 'Františka', 'Angela', 'Matilda', 'Svetlana', 'Ľubica', 'Alena', 'Soňa', 'Vieroslava', 'Zita', 'Miroslava', 'Irena', 'Milena', 'Estera', 'Justína', 'Dana', 'Danica', 'Jela', 'Jaroslava', 'Jarmila', 'Lea', 'Anastázia', 'Galina', 'Lesana', 'Hermína', 'Monika', 'Ingrida', 'Viktória', 'Blažena', 'Žofia', 'Sofia', 'Gizela', 'Viola', 'Gertrúda', 'Zina', 'Júlia', 'Juliana', 'Želmíra', 'Ela', 'Vanesa', 'Iveta', 'Vilma', 'Petronela', 'Žaneta', 'Xénia', 'Karolína', 'Lenka', 'Laura', 'Stanislava', 'Margaréta', 'Dobroslava', 'Blanka', 'Valéria', 'Paulína', 'Sidónia', 'Adriána', 'Beáta', 'Petra', 'Melánia', 'Diana', 'Berta', 'Patrícia', 'Lujza', 'Amália', 'Milota', 'Nina', 'Margita', 'Kamila', 'Dušana', 'Magdaléna', 'Oľga', 'Anna', 'Hana', 'Božena', 'Marta', 'Libuša', 'Božidara', 'Dominika', 'Hortenzia', 'Jozefína', 'Štefánia', 'Ľubomíra', 'Zuzana', 'Darina', 'Marcela', 'Milica', 'Elena', 'Helena', 'Lýdia', 'Anabela', 'Jana', 'Silvia', 'Nikola', 'Ružena', 'Nora', 'Drahoslava', 'Linda', 'Melinda', 'Rebeka', 'Rozália', 'Regína', 'Alica', 'Marianna', 'Miriama', 'Martina', 'Mária', 'Jolana', 'Ľudomila', 'Ľudmila', 'Olympia', 'Eugénia', 'Ľuboslava', 'Zdenka', 'Edita', 'Michaela', 'Stela', 'Viera', 'Natália', 'Eliška', 'Brigita', 'Valentína', 'Terézia', 'Vladimíra', 'Hedviga', 'Uršuľa', 'Alojza', 'Kvetoslava', 'Sabína', 'Dobromila', 'Klára', 'Simona', 'Aurélia', 'Denisa', 'Renáta', 'Irma', 'Agnesa', 'Klaudia', 'Alžbeta', 'Elvíra', 'Cecília', 'Emília', 'Katarína', 'Henrieta', 'Bibiána', 'Barbora', 'Marína', 'Izabela', 'Hilda', 'Otília', 'Lucia', 'Branislava', 'Bronislava', 'Ivica', 'Albína', 'Kornélia', 'Sláva', 'Slávka', 'Judita', 'Dagmara', 'Adela', 'Nadežda', 'Eva', 'Filoména', 'Ivana', 'Milada', ]; protected static $lastNameMale = [ 'Sloboda', 'Novotný', 'Kučera', 'Veselý', 'Horák', 'Marek', 'Pokorný', 'Král', 'Růžička', 'Zeman', 'Kolár', 'Urban', 'Bartoš', 'Vlček', 'Polák', 'Kopecký', 'Konečný', 'Malý', 'Holub', 'Abrahám', 'Adam', 'Adamec', 'Almáši', 'Anderle', 'Antal', 'Babka', 'Bahna', 'Bahno', 'Bajnok', 'Balaša', 'Balog', 'Balogh', 'Baláž', 'Baran', 'Baranka', 'Bartovič', 'Bartoš', 'Bača', 'Beck', 'Beihofner', 'Bella', 'Beran', 'Bernolák', 'Beňo', 'Bicek', 'Bielik', 'Biringer', 'Blaho', 'Bondra', 'Bosák', 'Boška', 'Brezina', 'Bugár', 'Buš', 'Chalupka', 'Chudík', 'Cyprich', 'Cíger', 'Dacej', 'Danko', 'Debnár', 'Dej', 'Dekýš', 'Doležal', 'Dostál', 'Dočolomanský', 'Drajna', 'Droppa', 'Dubovský', 'Dudek', 'Dula', 'Dulla', 'Dusík', 'Dvonč', 'Dzurjanin', 'Dávid', 'Fabian', 'Fabián', 'Fajnor', 'Farkašovský', 'Feldek', 'Fico', 'Filc', 'Filip', 'Finka', 'Ftorek', 'Galis', 'Gallo', 'Gašpar', 'Gašparovič', 'Gocník', 'Golonka', 'Greguš', 'Grznár', 'Hablák', 'Habšuda', 'Haluška', 'Halák', 'Hanko', 'Hanzal', 'Hanzel', 'Hanzel', 'Haščák', 'Heretik', 'Hečko', 'Hlaváček', 'Hlinka', 'Hochschorner', 'Holub', 'Holuby', 'Horváth', 'Hossa', 'Hraško', 'Hric', 'Hrmo', 'Hrušovský', 'Huba', 'Hudáček', 'Hála', 'Ihnačák', 'Janoška', 'Jantošovič', 'Janík', 'Jonata', 'Jurina', 'Jurík', 'Jáni', 'Jánošík', 'Kaliský', 'Karul', 'Karvaš', 'Keníž', 'Klapka', 'Klaus', 'Kolník', 'Konstantinidis', 'Korec', 'Kostrec', 'Kováč', 'Kováčik', 'Koza', 'Kubík', 'Kučera', 'Labuda', 'Langoš', 'Lepšík', 'Lexa', 'Lintner', 'Lubina', 'Lukáč', 'Lupták', 'Líška', 'Majeský', 'Malachovský', 'Malíšek', 'Marián', 'Masaryk', 'Maslo', 'Matiaško', 'Medveď', 'Menyhért', 'Mečiar', 'Mečíř', 'Mikloško', 'Mikulík', 'Mikuš', 'Mikúš', 'Mišík', 'Mojžiš', 'Mokroš', 'Molnár', 'Moravčík', 'Musil', 'Mydlo', 'Nagy', 'Nemec', 'Neruda', 'Nezval', 'Nitra', 'Novák', 'Nábělek', 'Němec', 'Obšut', 'Otčenáš', 'Pauko', 'Pavlikovský', 'Pavúk', 'Pašek', 'Paška', 'Paško', 'Pelikán', 'Petrovický', 'Petruška', 'Plch', 'Podhradská', 'Podkonický', 'Poliak', 'Procházka', 'Puskás', 'Puškáš', 'Raši', 'Repiský', 'Riszdorfer', 'Romančík', 'Rozenberg', 'Rus', 'Ružička', 'Rúfus', 'Růžička', 'Samson', 'Sedliak', 'Senko', 'Sidor', 'Sklenka', 'Skutecký', 'Slašťan', 'Sloboda', 'Slobodník', 'Slota', 'Slovák', 'Smrek', 'Stodola', 'Straka', 'Szabó', 'Sámel', 'Sýkora', 'Tatar', 'Tatarka', 'Tatár', 'Tatárka', 'Timko', 'Tiso', 'Tomeček', 'Truben', 'Turčok', 'Tóth', 'Uram', 'Urblík', 'Vajcík', 'Valent', 'Valuška', 'Varga', 'Vašíček', 'Vesel', 'Vico', 'Višňovský', 'Vydarený', 'Weiss', 'Zima', 'Zimka', 'Zipser', 'Zátopek', 'Zúbrik', 'Čaplovič', 'Čarnogurský', 'Čierny', 'Ďaďo', 'Ďurica', 'Ďuriš', 'Šimonovič', 'Škriniar', 'Šouc', 'Šoustal', 'Štefan', 'Štefanka', 'Šulc', 'Šurka', 'Švehla', 'Šťastný', ]; protected static $lastNameFemale = [ 'Slobodová', 'Novotná', 'Čierna', 'Kučerová', 'Veselá', 'Krajčíová', 'Nemcová', 'Králová', 'Růžičková', 'Fialová', 'Zemanová', 'Kolárová', 'Kováčová', 'Vlčková', 'Poláková', 'Kopecká', 'Šimková', 'Konečná', 'Malá', 'Holubová', 'Staneková', 'Šťastná', 'Vargová', 'Tóthová', 'Horváthová', 'Balážová', 'Szabová', 'Molnárová', 'Balogová', 'Lukáčová', 'Vícenová', 'Ringlóciová', 'Popovičová', 'Hulmanová', 'Zelenayová', 'Fingerlandová', 'Králiková', 'Kapustová', 'Hantuchová', 'Holéczyová', 'Butvínová', 'Oslejová', 'Radičová', 'Sárová', 'Sobotková', 'Kažimírová', 'Plšková', 'Jakubová', 'Šindlerová', 'Ondrejková', 'Slobodníková', 'Sadloňová', 'Černá', 'Nosková', 'Virčíková', 'Taliánová', 'Čuntalová', 'Oťapková', 'Zuzulová', 'Godolová', 'Gonová', 'Jančová', 'Kocúrová', 'Svobodová', 'Oravcová', 'Muráriková', 'Holubová', 'Kubáňová', 'Ondrišová', 'Šoltisová', 'Molnárová', 'Rezníčková', 'Dubníčková', 'Karolčíková', 'Máliková', 'Malíková', 'Litajová', 'Kolrusová', 'Košíková', 'Kušnírová', 'Kravjarová', 'Hotová', 'Hajzerová', 'Ferjenčíková', 'Senková', 'Adamcová', 'Pirošová', 'Šimonová', 'Finková', 'Hrdá', 'Murčová', ]; protected static $title = [ 'Bc.', 'Ing.', 'MUDr.', 'MVDr.', 'Mgr.', 'JUDr.', 'PhDr.', 'RNDr.', 'doc.', 'Dr.', 'BcA.', 'ICDr.', 'Ing.', 'Ing. arch.', 'JUDr.', 'Mgr. art.', 'MSDr.', 'PaedDr.', 'PharmDr.', 'PhDr.', 'PhMr.', 'RNDr.', 'RSDr.', 'ThDr.', 'ThLic.', 'prof.', 'Dr. h. c.', ]; private static $suffix = [ 'CSc.', 'DrSc.', 'DSc.', 'Ph.D.', 'Th.D.', ]; public function title($gender = null) { return static::titleMale(); } /** * replaced by specific unisex slovakian title */ public static function titleMale() { return static::randomElement(static::$title); } /** * replaced by specific unisex slovakian title */ public static function titleFemale() { return static::titleMale(); } /** * @param string|null $gender 'male', 'female' or null for any * * @example 'Novotný' */ public function lastName($gender = null) { if ($gender === static::GENDER_MALE) { return static::lastNameMale(); } if ($gender === static::GENDER_FEMALE) { return static::lastNameFemale(); } return $this->generator->parse(static::randomElement(static::$lastNameFormat)); } public static function lastNameMale() { return static::randomElement(static::$lastNameMale); } public static function lastNameFemale() { return static::randomElement(static::$lastNameFemale); } /** * @example 'PhD' */ public static function suffix() { return static::randomElement(static::$suffix); } } PK A�)[�0��4 �4 * faker/src/Faker/Provider/Miscellaneous.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; class Miscellaneous extends Base { /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Emoji#Unicode_blocks * On date of 2017-03-26 * * U+1F600 - U+1F637 in Unicode Codepoint Escape Syntax */ protected static $emoji = [ "\u{1F600}", "\u{1F601}", "\u{1F602}", "\u{1F603}", "\u{1F604}", "\u{1F605}", "\u{1F606}", "\u{1F607}", "\u{1F608}", "\u{1F609}", "\u{1F60A}", "\u{1F60B}", "\u{1F60C}", "\u{1F60D}", "\u{1F60E}", "\u{1F60F}", "\u{1F610}", "\u{1F611}", "\u{1F612}", "\u{1F613}", "\u{1F614}", "\u{1F615}", "\u{1F616}", "\u{1F617}", "\u{1F618}", "\u{1F619}", "\u{1F61A}", "\u{1F61B}", "\u{1F61C}", "\u{1F61D}", "\u{1F61E}", "\u{1F61F}", "\u{1F620}", "\u{1F621}", "\u{1F622}", "\u{1F623}", "\u{1F624}", "\u{1F625}", "\u{1F626}", "\u{1F627}", "\u{1F628}", "\u{1F629}", "\u{1F62A}", "\u{1F62B}", "\u{1F62C}", "\u{1F62D}", "\u{1F62E}", "\u{1F62F}", "\u{1F630}", "\u{1F631}", "\u{1F632}", "\u{1F633}", "\u{1F634}", "\u{1F635}", "\u{1F636}", "\u{1F637}", ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_ISO_639-1_codes * On date of 2016-04-22 */ protected static $languageCode = [ 'aa', 'ab', 'ae', 'af', 'ak', 'am', 'an', 'ar', 'as', 'av', 'ay', 'az', 'ba', 'be', 'bg', 'bh', 'bi', 'bm', 'bn', 'bo', 'br', 'bs', 'ca', 'ce', 'ch', 'co', 'cr', 'cs', 'cu', 'cv', 'cy', 'da', 'de', 'dv', 'dz', 'ee', 'el', 'en', 'eo', 'es', 'et', 'eu', 'fa', 'ff', 'fi', 'fj', 'fo', 'fr', 'fy', 'ga', 'gd', 'gl', 'gn', 'gu', 'gv', 'ha', 'he', 'hi', 'ho', 'hr', 'ht', 'hu', 'hy', 'hz', 'ia', 'id', 'ie', 'ig', 'ii', 'ik', 'io', 'is', 'it', 'iu', 'ja', 'jv', 'ka', 'kg', 'ki', 'kj', 'kk', 'kl', 'km', 'kn', 'ko', 'kr', 'ks', 'ku', 'kv', 'kw', 'ky', 'la', 'lb', 'lg', 'li', 'ln', 'lo', 'lt', 'lu', 'lv', 'mg', 'mh', 'mi', 'mk', 'ml', 'mn', 'mr', 'ms', 'mt', 'my', 'na', 'nb', 'nd', 'ne', 'ng', 'nl', 'nn', 'no', 'nr', 'nv', 'ny', 'oc', 'oj', 'om', 'or', 'os', 'pa', 'pi', 'pl', 'ps', 'pt', 'qu', 'rm', 'rn', 'ro', 'ru', 'rw', 'sa', 'sc', 'sd', 'se', 'sg', 'si', 'sk', 'sl', 'sm', 'sn', 'so', 'sq', 'sr', 'ss', 'st', 'su', 'sv', 'sw', 'ta', 'te', 'tg', 'th', 'ti', 'tk', 'tl', 'tn', 'to', 'tr', 'ts', 'tt', 'tw', 'ty', 'ug', 'uk', 'ur', 'uz', 've', 'vi', 'vo', 'wa', 'wo', 'xh', 'yi', 'yo', 'za', 'zh', 'zu', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/ISO_3166-1_alpha-2 * On date of 2014-10-19 */ protected static $countryCode = [ 'AD', 'AE', 'AF', 'AG', 'AI', 'AL', 'AM', 'AO', 'AQ', 'AR', 'AS', 'AT', 'AU', 'AW', 'AX', 'AZ', 'BA', 'BB', 'BD', 'BE', 'BF', 'BG', 'BH', 'BI', 'BJ', 'BL', 'BM', 'BN', 'BO', 'BQ', 'BR', 'BS', 'BT', 'BW', 'BY', 'BZ', 'CA', 'CC', 'CD', 'CF', 'CG', 'CH', 'CI', 'CK', 'CL', 'CM', 'CN', 'CO', 'CR', 'CU', 'CV', 'CW', 'CX', 'CY', 'CZ', 'DE', 'DJ', 'DK', 'DM', 'DO', 'DZ', 'EC', 'EE', 'EG', 'EH', 'ER', 'ES', 'ET', 'FI', 'FJ', 'FK', 'FM', 'FO', 'FR', 'GA', 'GB', 'GD', 'GE', 'GF', 'GG', 'GH', 'GI', 'GL', 'GM', 'GN', 'GP', 'GQ', 'GR', 'GS', 'GT', 'GU', 'GW', 'GY', 'HK', 'HN', 'HR', 'HT', 'HU', 'ID', 'IE', 'IL', 'IM', 'IN', 'IO', 'IQ', 'IR', 'IS', 'IT', 'JE', 'JM', 'JO', 'JP', 'KE', 'KG', 'KH', 'KI', 'KM', 'KN', 'KP', 'KR', 'KW', 'KY', 'KZ', 'LA', 'LB', 'LC', 'LI', 'LK', 'LR', 'LS', 'LT', 'LU', 'LV', 'LY', 'MA', 'MC', 'MD', 'ME', 'MF', 'MG', 'MH', 'MK', 'ML', 'MM', 'MN', 'MO', 'MP', 'MQ', 'MR', 'MS', 'MT', 'MU', 'MV', 'MW', 'MX', 'MY', 'MZ', 'NA', 'NC', 'NE', 'NF', 'NG', 'NI', 'NL', 'NO', 'NP', 'NR', 'NU', 'NZ', 'OM', 'PA', 'PE', 'PF', 'PG', 'PH', 'PK', 'PL', 'PM', 'PN', 'PR', 'PS', 'PT', 'PW', 'PY', 'QA', 'RE', 'RO', 'RS', 'RU', 'RW', 'SA', 'SB', 'SC', 'SD', 'SE', 'SG', 'SH', 'SI', 'SJ', 'SK', 'SL', 'SM', 'SN', 'SO', 'SR', 'SS', 'ST', 'SV', 'SX', 'SY', 'SZ', 'TC', 'TD', 'TF', 'TG', 'TH', 'TJ', 'TK', 'TL', 'TM', 'TN', 'TO', 'TR', 'TT', 'TV', 'TW', 'TZ', 'UA', 'UG', 'UM', 'US', 'UY', 'UZ', 'VA', 'VC', 'VE', 'VG', 'VI', 'VN', 'VU', 'WF', 'WS', 'YE', 'YT', 'ZA', 'ZM', 'ZW', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/ISO_3166-1_alpha-3 * On date of 2014-10-19 */ protected static $countryISOAlpha3 = [ 'ABW', 'AFG', 'AGO', 'AIA', 'ALA', 'ALB', 'AND', 'ARE', 'ARG', 'ARM', 'ASM', 'ATA', 'ATF', 'ATG', 'AUS', 'AUT', 'AZE', 'BDI', 'BEL', 'BEN', 'BES', 'BFA', 'BGD', 'BGR', 'BHR', 'BHS', 'BIH', 'BLM', 'BLR', 'BLZ', 'BMU', 'BOL', 'BRA', 'BRB', 'BRN', 'BTN', 'BVT', 'BWA', 'CAF', 'CAN', 'CCK', 'CHE', 'CHL', 'CHN', 'CIV', 'CMR', 'COD', 'COG', 'COK', 'COL', 'COM', 'CPV', 'CRI', 'CUB', 'CUW', 'CXR', 'CYM', 'CYP', 'CZE', 'DEU', 'DJI', 'DMA', 'DNK', 'DOM', 'DZA', 'ECU', 'EGY', 'ERI', 'ESH', 'ESP', 'EST', 'ETH', 'FIN', 'FJI', 'FLK', 'FRA', 'FRO', 'FSM', 'GAB', 'GBR', 'GEO', 'GGY', 'GHA', 'GIB', 'GIN', 'GLP', 'GMB', 'GNB', 'GNQ', 'GRC', 'GRD', 'GRL', 'GTM', 'GUF', 'GUM', 'GUY', 'HKG', 'HMD', 'HND', 'HRV', 'HTI', 'HUN', 'IDN', 'IMN', 'IND', 'IOT', 'IRL', 'IRN', 'IRQ', 'ISL', 'ISR', 'ITA', 'JAM', 'JEY', 'JOR', 'JPN', 'KAZ', 'KEN', 'KGZ', 'KHM', 'KIR', 'KNA', 'KOR', 'KWT', 'LAO', 'LBN', 'LBR', 'LBY', 'LCA', 'LIE', 'LKA', 'LSO', 'LTU', 'LUX', 'LVA', 'MAC', 'MAF', 'MAR', 'MCO', 'MDA', 'MDG', 'MDV', 'MEX', 'MHL', 'MKD', 'MLI', 'MLT', 'MMR', 'MNE', 'MNG', 'MNP', 'MOZ', 'MRT', 'MSR', 'MTQ', 'MUS', 'MWI', 'MYS', 'MYT', 'NAM', 'NCL', 'NER', 'NFK', 'NGA', 'NIC', 'NIU', 'NLD', 'NOR', 'NPL', 'NRU', 'NZL', 'OMN', 'PAK', 'PAN', 'PCN', 'PER', 'PHL', 'PLW', 'PNG', 'POL', 'PRI', 'PRK', 'PRT', 'PRY', 'PSE', 'PYF', 'QAT', 'REU', 'ROU', 'RUS', 'RWA', 'SAU', 'SDN', 'SEN', 'SGP', 'SGS', 'SHN', 'SJM', 'SLB', 'SLE', 'SLV', 'SMR', 'SOM', 'SPM', 'SRB', 'SSD', 'STP', 'SUR', 'SVK', 'SVN', 'SWE', 'SWZ', 'SXM', 'SYC', 'SYR', 'TCA', 'TCD', 'TGO', 'THA', 'TJK', 'TKL', 'TKM', 'TLS', 'TON', 'TTO', 'TUN', 'TUR', 'TUV', 'TWN', 'TZA', 'UGA', 'UKR', 'UMI', 'URY', 'USA', 'UZB', 'VAT', 'VCT', 'VEN', 'VGB', 'VIR', 'VNM', 'VUT', 'WLF', 'WSM', 'YEM', 'ZAF', 'ZMB', 'ZWE', ]; protected static $localeData = [ 'aa_DJ', 'aa_ER', 'aa_ET', 'af_NA', 'af_ZA', 'ak_GH', 'am_ET', 'ar_AE', 'ar_BH', 'ar_DZ', 'ar_EG', 'ar_IQ', 'ar_JO', 'ar_KW', 'ar_LB', 'ar_LY', 'ar_MA', 'ar_OM', 'ar_QA', 'ar_SA', 'ar_SD', 'ar_SY', 'ar_TN', 'ar_YE', 'as_IN', 'az_AZ', 'be_BY', 'bg_BG', 'bn_BD', 'bn_IN', 'bo_CN', 'bo_IN', 'bs_BA', 'byn_ER', 'ca_ES', 'cch_NG', 'cs_CZ', 'cy_GB', 'da_DK', 'de_AT', 'de_BE', 'de_CH', 'de_DE', 'de_LI', 'de_LU', 'dv_MV', 'dz_BT', 'ee_GH', 'ee_TG', 'el_CY', 'el_GR', 'en_AS', 'en_AU', 'en_BE', 'en_BW', 'en_BZ', 'en_CA', 'en_GB', 'en_GU', 'en_HK', 'en_IE', 'en_IN', 'en_JM', 'en_MH', 'en_MP', 'en_MT', 'en_NA', 'en_NZ', 'en_PH', 'en_PK', 'en_SG', 'en_TT', 'en_UM', 'en_US', 'en_VI', 'en_ZA', 'en_ZW', 'es_AR', 'es_BO', 'es_CL', 'es_CO', 'es_CR', 'es_DO', 'es_EC', 'es_ES', 'es_GT', 'es_HN', 'es_MX', 'es_NI', 'es_PA', 'es_PE', 'es_PR', 'es_PY', 'es_SV', 'es_US', 'es_UY', 'es_VE', 'et_EE', 'eu_ES', 'fa_AF', 'fa_IR', 'fi_FI', 'fil_PH', 'fo_FO', 'fr_BE', 'fr_CA', 'fr_CH', 'fr_FR', 'fr_LU', 'fr_MC', 'fr_SN', 'fur_IT', 'ga_IE', 'gaa_GH', 'gez_ER', 'gez_ET', 'gl_ES', 'gsw_CH', 'gu_IN', 'gv_GB', 'ha_GH', 'ha_NE', 'ha_NG', 'ha_SD', 'haw_US', 'he_IL', 'hi_IN', 'hr_HR', 'hu_HU', 'hy_AM', 'id_ID', 'ig_NG', 'ii_CN', 'is_IS', 'it_CH', 'it_IT', 'ja_JP', 'ka_GE', 'kaj_NG', 'kam_KE', 'kcg_NG', 'kfo_CI', 'kk_KZ', 'kl_GL', 'km_KH', 'kn_IN', 'ko_KR', 'kok_IN', 'kpe_GN', 'kpe_LR', 'ku_IQ', 'ku_IR', 'ku_SY', 'ku_TR', 'kw_GB', 'ky_KG', 'ln_CD', 'ln_CG', 'lo_LA', 'lt_LT', 'lv_LV', 'mk_MK', 'ml_IN', 'mn_CN', 'mn_MN', 'mr_IN', 'ms_BN', 'ms_MY', 'mt_MT', 'my_MM', 'nb_NO', 'nds_DE', 'ne_IN', 'ne_NP', 'nl_BE', 'nl_NL', 'nn_NO', 'nr_ZA', 'nso_ZA', 'ny_MW', 'oc_FR', 'om_ET', 'om_KE', 'or_IN', 'pa_IN', 'pa_PK', 'pl_PL', 'ps_AF', 'pt_BR', 'pt_PT', 'ro_MD', 'ro_RO', 'ru_RU', 'ru_UA', 'rw_RW', 'sa_IN', 'se_FI', 'se_NO', 'sh_BA', 'sh_CS', 'sh_YU', 'si_LK', 'sid_ET', 'sk_SK', 'sl_SI', 'so_DJ', 'so_ET', 'so_KE', 'so_SO', 'sq_AL', 'sr_BA', 'sr_CS', 'sr_ME', 'sr_RS', 'sr_YU', 'ss_SZ', 'ss_ZA', 'st_LS', 'st_ZA', 'sv_FI', 'sv_SE', 'sw_KE', 'sw_TZ', 'syr_SY', 'ta_IN', 'te_IN', 'tg_TJ', 'th_TH', 'ti_ER', 'ti_ET', 'tig_ER', 'tn_ZA', 'to_TO', 'tr_TR', 'trv_TW', 'ts_ZA', 'tt_RU', 'ug_CN', 'uk_UA', 'ur_IN', 'ur_PK', 'uz_AF', 'uz_UZ', 've_ZA', 'vi_VN', 'wal_ET', 'wo_SN', 'xh_ZA', 'yo_NG', 'zh_CN', 'zh_HK', 'zh_MO', 'zh_SG', 'zh_TW', 'zu_ZA', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/ISO_4217 * On date of 2023-01-01 * * With the following exceptions: * SVC has been replaced by the USD in 2001: https://en.wikipedia.org/wiki/Salvadoran_col%C3%B3n * ZWL has been suspended since 2009: https://en.wikipedia.org/wiki/Zimbabwean_dollar * HRK has been replaced by EUR since 2023: https://en.wikipedia.org/wiki/Croatian_kuna */ protected static $currencyCode = [ 'AED', 'AFN', 'ALL', 'AMD', 'ANG', 'AOA', 'ARS', 'AUD', 'AWG', 'AZN', 'BAM', 'BBD', 'BDT', 'BGN', 'BHD', 'BIF', 'BMD', 'BND', 'BOB', 'BRL', 'BSD', 'BTN', 'BWP', 'BYN', 'BZD', 'CAD', 'CDF', 'CHF', 'CLP', 'CNY', 'COP', 'CRC', 'CUC', 'CUP', 'CVE', 'CZK', 'DJF', 'DKK', 'DOP', 'DZD', 'EGP', 'ERN', 'ETB', 'EUR', 'FJD', 'FKP', 'GBP', 'GEL', 'GHS', 'GIP', 'GMD', 'GNF', 'GTQ', 'GYD', 'HKD', 'HNL', 'HTG', 'HUF', 'IDR', 'ILS', 'INR', 'IQD', 'IRR', 'ISK', 'JMD', 'JOD', 'JPY', 'KES', 'KGS', 'KHR', 'KMF', 'KPW', 'KRW', 'KWD', 'KYD', 'KZT', 'LAK', 'LBP', 'LKR', 'LRD', 'LSL', 'LYD', 'MAD', 'MDL', 'MGA', 'MKD', 'MMK', 'MNT', 'MOP', 'MRU', 'MUR', 'MVR', 'MWK', 'MXN', 'MYR', 'MZN', 'NAD', 'NGN', 'NIO', 'NOK', 'NPR', 'NZD', 'OMR', 'PAB', 'PEN', 'PGK', 'PHP', 'PKR', 'PLN', 'PYG', 'QAR', 'RON', 'RSD', 'RUB', 'RWF', 'SAR', 'SBD', 'SCR', 'SDG', 'SEK', 'SGD', 'SHP', 'SLL', 'SOS', 'SRD', 'SSP', 'STN', 'SYP', 'SZL', 'THB', 'TJS', 'TMT', 'TND', 'TOP', 'TRY', 'TTD', 'TWD', 'TZS', 'UAH', 'UGX', 'USD', 'UYU', 'UZS', 'VES', 'VND', 'VUV', 'WST', 'XAF', 'XCD', 'XOF', 'XPF', 'YER', 'ZAR', 'ZMW', ]; /** * Return a boolean, true or false. * * @param int $chanceOfGettingTrue Between 0 (always get false) and 100 (always get true) * * @return bool * * @example true */ public static function boolean($chanceOfGettingTrue = 50) { return self::numberBetween(1, 100) <= $chanceOfGettingTrue; } /** * @example 'cfcd208495d565ef66e7dff9f98764da' * * @return string */ public static function md5() { return md5(self::numberBetween()); } /** * @example 'b5d86317c2a144cd04d0d7c03b2b02666fafadf2' * * @return string */ public static function sha1() { return sha1(self::numberBetween()); } /** * @example '85086017559ccc40638fcde2fecaf295e0de7ca51b7517b6aebeaaf75b4d4654' * * @return string */ public static function sha256() { return hash('sha256', self::numberBetween()); } /** * @example 'fr_FR' * * @return string */ public static function locale() { return static::randomElement(static::$localeData); } /** * @example 'FR' * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/ISO_3166-1_alpha-2 * * @return string */ public static function countryCode() { return static::randomElement(static::$countryCode); } /** * @example 'FRA' * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/ISO_3166-1_alpha-3 * * @return string */ public static function countryISOAlpha3() { return static::randomElement(static::$countryISOAlpha3); } /** * @example 'fr' * * @return string */ public static function languageCode() { return static::randomElement(static::$languageCode); } /** * @example 'EUR' * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/ISO_3166-1_alpha-2 * * @return string */ public static function currencyCode() { return static::randomElement(static::$currencyCode); } /** * Returns an Emoji (Unicode character between U+1F600 and U+1F637). * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Emoji#Unicode_blocks * * @return string */ public static function emoji() { return static::randomElement(static::$emoji); } } PK A�)[�S<�� � . faker/src/Faker/Provider/en_SG/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_SG; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $internationalCodePrefix = [ '+65', '65', ]; protected static $zeroToEight = [0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8]; protected static $oneToEight = [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8]; protected static $mobileNumberFormats = [ '{{internationalCodePrefix}}9{{zeroToEight}}## ####', '{{internationalCodePrefix}} 9{{zeroToEight}}## ####', '9{{zeroToEight}}## ####', '{{internationalCodePrefix}}8{{oneToEight}}## ####', '{{internationalCodePrefix}} 8{{oneToEight}}## ####', '8{{oneToEight}}## ####', ]; protected static $fixedLineNumberFormats = [ '{{internationalCodePrefix}}6### ####', '{{internationalCodePrefix}} 6### ####', '6### ####', ]; // http://en.wikipedia.org/wiki/Telephone_numbers_in_Singapore#Numbering_plan protected static $formats = [ '{{mobileNumber}}', '{{fixedLineNumber}}', ]; protected static $voipNumber = [ '{{internationalCodePrefix}}3### ####', '{{internationalCodePrefix}} 3### ####', '3### ####', ]; protected static $tollFreeInternationalNumber = [ '800 ### ####', ]; protected static $tollFreeLineNumber = [ '1800 ### ####', ]; protected static $premiumPhoneNumber = [ '1900 ### ####', ]; public function tollFreeInternationalNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$tollFreeInternationalNumber)); } public function tollFreeLineNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$tollFreeLineNumber)); } public function premiumPhoneNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$premiumPhoneNumber)); } public function mobileNumber() { $format = static::randomElement(static::$mobileNumberFormats); return static::numerify($this->generator->parse($format)); } public function fixedLineNumber() { $format = static::randomElement(static::$fixedLineNumberFormats); return static::numerify($this->generator->parse($format)); } public function voipNumber() { $format = static::randomElement(static::$voipNumber); return static::numerify($this->generator->parse($format)); } public function internationalCodePrefix() { return static::randomElement(static::$internationalCodePrefix); } public function zeroToEight() { return static::randomElement(static::$zeroToEight); } public function oneToEight() { return static::randomElement(static::$oneToEight); } } PK A�)[�� � * faker/src/Faker/Provider/en_SG/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_SG; class Address extends \Faker\Provider\Address { // http://en.wikipedia.org/wiki/Singapore_Post#Address_format protected static $streetNumber = ['##', '###']; // http://en.wikipedia.org/wiki/Singapore_Post#Address_format protected static $blockNumber = [ 'Blk ##', 'Blk ###', 'Blk ###A', 'Blk ###B', 'Blk ###C', 'Blk ###D', 'Blk ###E', 'Blk ###F', 'Blk ###G', 'Blk ###H', ]; // http://www.streetdirectory.com/asia_travel/travel/street/alphabet2/ protected static $streetSuffix = [ 'Alley', 'Avenue', 'Bridge', 'Crescent', 'Drive', 'Grove', 'Highway', 'Hill', 'Lane', 'Link', 'Park', 'Place', 'Quay', 'Road', 'Walk', 'Way', ]; // http://www.streetdirectory.com/asia_travel/travel/street/alphabet2/ protected static $streetPrefix = [ 'Jalan', ]; // http://www.streetdirectory.com/asia_travel/travel/street/alphabet2/ // http://remembersingapore.org/2011/04/04/old-names-of-places/ protected static $streetName = [ 'Adam', 'Airport', 'Alexandra', 'Aljunied', 'Ampang', 'Ann Siang', 'Angus', 'Anson', 'Armenian', 'Balmoral', 'Battery', 'Bencoolen', 'Collyer', 'Clarke', 'Church', 'Cecil', 'Cross', 'Chulia', 'Cheang Hong Lim', 'Chin Swee', 'Choon Guan', 'Devonshire', 'Dublin', 'Duxton', 'D\'Almeida', 'East Coast', 'Eden', 'Edgware', 'Eunos', 'Fifth', 'First', 'Funan', 'Fullerton', 'George', 'Glasgow', 'Grange', 'Havelock', 'High', 'Hylam', 'International Business', 'International', 'Irving', 'Jubilee', 'Kensington Park', 'Kitchener', 'Knights', 'Lancaster', 'Leicester', 'Lengkok Bahru', 'Lim Teck Kim', 'Malay', 'Market', 'Middle', 'Malabar', 'Merchant', 'Mohammed Sultan', 'Napier', 'Nathan', 'Newton', 'Ocean', 'One Tree', 'Orchard', 'Outram', 'Ophir', 'Pekin', 'Peng Siang', 'Prince Edward', 'Palmer', 'Quality', 'Queen', 'Raffles', 'Robinson', 'Rochor', 'Regent', 'Ridley', 'River Valley', 'Sixth', 'Somerset', 'Stanley', 'Stamford', 'Shenton', 'Sultan', 'Telok Ayer', 'Temple', 'Thomson', 'Unity', 'Victoria', 'Xilin', 'York', 'Zion', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetPrefix}} {{streetName}}', '{{streetName}} {{streetSuffix}}', ]; protected static $floorNumber = [ '##', '0#', ]; protected static $apartmentNumber = [ '##', '###', ]; // http://en.wikipedia.org/wiki/Singapore_Post#Address_format protected static $addressFormats = [ "{{streetNumber}} {{streetAddress}}\n{{townName}} {{postcode}}", "{{blockNumber}} {{streetAddress}}\n{{floorNumber}} {{apartmentNumber}}\n{{townName}} {{postcode}}", ]; protected static $townName = 'SINGAPORE'; protected static $postcode = ['######']; protected static $country = [ 'SINGAPORE', ]; public function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } public function streetNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$streetNumber)); } public function blockNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$blockNumber)); } public function floorNumber() { return static::randomElement(static::$floorNumber); } public function apartmentNumber() { return static::randomElement(static::$apartmentNumber); } public function townName() { return static::$townName; } } PK A�)[� �[� � ) faker/src/Faker/Provider/en_SG/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_SG; use Faker\Provider\DateTime; class Person extends \Faker\Provider\Person { /** * National Registration Identity Card number * * @param \DateTime|null $birthDate birth date * * @return string in format S1234567D or T1234567J */ public static function nric(?\DateTime $birthDate = null): string { return self::singaporeId($birthDate, false); } /** * Foreign Identification Number * * @param \DateTime|null $issueDate issue date * * @return string in format F1234567N or G1234567X */ public static function fin(?\DateTime $issueDate = null): string { return self::singaporeId($issueDate, true); } /** * Singapore NRIC (citizens) or FIN (foreigners) number * * @param \DateTime|null $issueDate birth/issue date * @param bool $foreigner whether a person is foreigner or citizen * * @return string in format S1234567D, T1234567J, F1234567N or G1234567X */ public static function singaporeId(?\DateTime $issueDate = null, bool $foreigner = false): string { if ($issueDate === null) { $issueDate = DateTime::dateTimeThisCentury(); } $weights = [2, 7, 6, 5, 4, 3, 2]; $result = ''; if ($foreigner) { $prefix = ($issueDate < new \DateTime('2000-01-01')) ? 'F' : 'G'; $checksumArr = ['X', 'W', 'U', 'T', 'R', 'Q', 'P', 'N', 'M', 'L', 'K']; } else { $prefix = ($issueDate < new \DateTime('2000-01-01')) ? 'S' : 'T'; // NRICs before 1968 did not contain YOB $result .= ($issueDate < new \DateTime('1968-01-01')) ? static::randomElement(['00', '01']) : $issueDate->format('y'); $checksumArr = ['J', 'Z', 'I', 'H', 'G', 'F', 'E', 'D', 'C', 'B', 'A']; } $length = count($weights); for ($i = strlen($result); $i < $length; ++$i) { $result .= static::randomDigit(); } $checksum = in_array($prefix, ['G', 'T'], true) ? 4 : 0; for ($i = 0; $i < $length; ++$i) { $checksum += (int) $result[$i] * $weights[$i]; } return $prefix . $result . $checksumArr[$checksum % 11]; } } PK A�)[�q��� � * faker/src/Faker/Provider/hr_HR/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\hr_HR; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'HR', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[�!˩ . faker/src/Faker/Provider/hr_HR/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\hr_HR; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+385 91 ### ####', '+385 92 ### ####', '+385 95 ### ####', '+385 98 ### ####', '+385 99 ### ####', ]; } PK A�)[&�h" h" * faker/src/Faker/Provider/hr_HR/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\hr_HR; class Address extends \Faker\Provider\Address { /** * @see https://hr.wikipedia.org/wiki/Dodatak:Popis_ulica_u_Baranji */ protected static $streets = [ 'Baranjska ulica', 'Batina jug', 'Beljska ulica', 'Biljski sokak', 'Blatna ulica', 'Bračka ulica', 'Crkvena ulica', 'Daljok', 'Dravska ulica', 'Draž-planina', 'Dubrovačka ulica', 'Dunavska ulica', 'Glavna ulica', 'Grobljanska ulica', 'Jorgovanska ulica', 'Karanačka', 'Kenđija', 'Kod plota', 'Kolodvorska ulica', 'Komarčev prolaz', 'Konkološ', 'Kruševačka ulica', 'Lugarnica Šarkanj', 'Mirna ulica', 'Nova ulica', 'Osječka ulica', 'Partizanska ulica', 'Planina istok', 'Planina jug', 'Planina zapad', 'Planina', 'Planinska ulica', 'Popovačka ulica', 'Primoštenska ulica', 'Radnička ulica', 'Ribarska ulica', 'Ritska ulica', 'Salaši', 'Savska ulica', 'Slavonska ulica', 'Srednja ulica', 'Staklena ulica', 'Sunčana ulica', 'Trg Josipa bana Jelačića', 'Trg Slobode', 'Trg Stipe Đurina', 'Trg hrvatske mladeži', 'Ulica 1. svibnja', 'Ulica 30. svibnja', 'Ulica Adolfa Waldingera', 'Ulica Alojzija Stepinca', 'Ulica Ankice Dobrokes', 'Ulica Ante Kovačića', 'Ulica Ante Starčevića', 'Ulica Antuna Augustinčića', 'Ulica Antuna Gustava Matoša', 'Ulica Aranji Janoša', 'Ulica Augusta Cesarca', 'Ulica Augusta Šenoe', 'Ulica Bartoka Bele', 'Ulica Biljske satnije ZNH RH', 'Ulica Borisa Kidriča', 'Ulica Branka Gavelle', 'Ulica Branka Radičevića', 'Ulica Dore Pejačević', 'Ulica Dositeja Obradovića', 'Ulica Doža Đerđa', 'Ulica Dragutina Tadijanovića', 'Ulica Eugena Kvaternika', 'Ulica Eugena Savojskog', 'Ulica Frana Krste Frankopana', 'Ulica Franca Liszta', 'Ulica Franje Račkoga', 'Ulica Gustava Krkleca', 'Ulica Hrvatske vojske', 'Ulica Imre Nagya', 'Ulica Ivana Gorana Kovačića', 'Ulica Ivana Gundulića', 'Ulica Ivana Kozarca', 'Ulica Ivana Mažuranića', 'Ulica Ivana Meštrovića', 'Ulica Ivana Milutinovića', 'Ulica Ivane Brlić-Mažuranić', 'Ulica Ive Grgića', 'Ulica Ive Lole Ribara', 'Ulica Ive Petrušića', 'Ulica Izidora Kršnjavoga', 'Ulica Ištvana Vencela', 'Ulica Janka Draškovića', 'Ulica Janusa Pannoniusa', 'Ulica Jerka Zlatarića', 'Ulica Jokai Mora', 'Ulica Josipa Bösendorfera', 'Ulica Josipa Jurja Strossmayera', 'Ulica Josipa Kozarca', 'Ulica Josipa Kraša', 'Ulica Josipa Pančića', 'Ulica Josipa Runjanina', 'Ulica Jovana Jovanovića Zmaja', 'Ulica Jovana Lazića', 'Ulica Jozsefa Antala', 'Ulica Julija Benešića', 'Ulica Julija Klovića', 'Ulica Košut Lajoša', 'Ulica Lajoša Košuta', 'Ulica Lavoslava Ružičke', 'Ulica Ljudevita Gaja', 'Ulica Ljudevita Posavskog', 'Ulica Marije Jurić Zagorke', 'Ulica Marina Držića', 'Ulica Marka Marulića', 'Ulica Marka Oreškovića', 'Ulica Matije Antuna Relkovića', 'Ulica Matije Gupca', 'Ulica Matije Petra Katančića', 'Ulica Matka Peića', 'Ulica Mije Zlatarića', 'Ulica Miladina Popovića', 'Ulica Miroslava Krleže', 'Ulica Nikole Tesle', 'Ulica Obrada Ribića', 'Ulica Petefi Šandora', 'Ulica Petra Berislavića', 'Ulica Petra Dobrovića', 'Ulica Petra Drapšina', 'Ulica Petra Petrovića Njegoša', 'Ulica Petra Preradovića', 'Ulica Petra Zrinskog', 'Ulica Republike', 'Ulica Ruđera Boškovića', 'Ulica Sare Bertić', 'Ulica Silvija Strahimira Kranjčevića', 'Ulica Stipe Matovića', 'Ulica Stjepana Brodarića', 'Ulica Stjepana Radića', 'Ulica Stjepana Stjepanova', 'Ulica Svetozara Miletića', 'Ulica Tina Ujevića', 'Ulica Toldi Ferenca', 'Ulica Vasilja Gaćeše', 'Ulica Vatroslava Lisinskog', 'Ulica Vladana Desnice', 'Ulica Vladimira Filakovca', 'Ulica Vladimira Nazora', 'Ulica Vladimira Preloga', 'Ulica Vladka Mačeka', 'Ulica Vojina Bakića', 'Ulica Vuka Stefanovića Karadžića', 'Ulica Zvonka Brkića', 'Ulica bana Jelačića', 'Ulica bijelog lopoča', 'Ulica braće Radić', 'Ulica crne rode', 'Ulica domovinske zahvalnosti', 'Ulica dr Franje Tuđmana', 'Ulica dr. Ante Starčevića', 'Ulica dr. Franje Tuđmana', 'Ulica dr. Kamila Firingera', 'Ulica hrvatskih branitelja', 'Ulica kardinala Franje Šefera', 'Ulica kneza Branimira', 'Ulica kneza Domagoja', 'Ulica kneza Trpimira', 'Ulica kralja Krešimira', 'Ulica kralja Petra Krešimira IV', 'Ulica kralja Tomislava', 'Ulica kralja Zvonimira', 'Ulica republike', 'Ulica svetog Ivana Nepomuka', 'Ulica svetog Martina', 'Ulica svetog križa', 'Ulica Đure Đakovića', 'Ulica Šandora Petefija', 'Ulica Šovakova', 'Ulica športova', 'Ulica Žarka Zrenjanina', 'Ulica Žikice Jovanovića Španca', 'Ulica žrtava domovinskog rata', 'Vatrogasna ulica', 'Velebitska ulica', 'Vijenac Nikole Tesle', 'Vinogradska ulica', 'Virska ulica', 'Vukovarska ulica', 'Zagrebačka ulica', 'Šećeranska ulica', 'Školska ulica', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{street}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; protected static $addressFormats = [ '{{streetAddress}}, {{postcode}} {{city}}', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; protected static $postcode = ['#####']; /** * @see https://hr.wikipedia.org/wiki/Dodatak:Popis_gradova_u_Hrvatskoj */ protected static $cityNames = [ 'Bakar', 'Beli Manastir', 'Belišće', 'Benkovac', 'Biograd na Moru', 'Bjelovar', 'Buje', 'Buzet', 'Cres', 'Crikvenica', 'Daruvar', 'Delnice', 'Dodatak:Imena europskih gradova na različitim jezicima', 'Donja Stubica', 'Donji Miholjac', 'Drniš', 'Dubrovnik', 'Duga Resa', 'Dugo Selo', 'Garešnica', 'Glina', 'Gospić', 'Grubišno Polje', 'Hrvatska Kostajnica', 'Hvar', 'Ilok', 'Imotski', 'Ivanec', 'Ivanić-Grad', 'Jastrebarsko', 'Karlovac', 'Kastav', 'Kaštela', 'Klanjec', 'Knin', 'Komiža', 'Koprivnica', 'Korčula', 'Kraljevica', 'Krapina', 'Križevci', 'Krk', 'Kutina', 'Kutjevo', 'Labin', 'Lepoglava', 'Lipik', 'Ludbreg', 'Makarska', 'Mali Lošinj', 'Metković', 'Mursko Središće', 'Našice', 'Nin', 'Nova Gradiška', 'Novalja', 'Novi Marof', 'Novi Vinodolski', 'Novigrad', 'Novska', 'Obrovac', 'Ogulin', 'Omiš', 'Opatija', 'Opuzen', 'Orahovica', 'Oroslavje', 'Osijek', 'Otok', 'Otočac', 'Ozalj', 'Pag', 'Pakrac', 'Pazin', 'Petrinja', 'Pleternica', 'Ploče', 'Popovača', 'Poreč', 'Požega', 'Pregrada', 'Prelog', 'Pula', 'Rab', 'Rijeka', 'Rovinj', 'Samobor', 'Senj', 'Sinj', 'Sisak', 'Skradin', 'Slatina', 'Slavonski Brod', 'Slunj', 'Solin', 'Split', 'Stari Grad', 'Supetar', 'Sveta Nedelja', 'Sveti Ivan Zelina', 'Trilj', 'Trogir', 'Umag', 'Valpovo', 'Varaždin', 'Varaždinske Toplice', 'Velika Gorica', 'Vinkovci', 'Virovitica', 'Vis', 'Vodice', 'Vodnjan', 'Vrbovec', 'Vrbovsko', 'Vrgorac', 'Vrlika', 'Vukovar', 'Zabok', 'Zadar', 'Zagreb', 'Zaprešić', 'Zlatar', 'Čabar', 'Čakovec', 'Čazma', 'Đakovo', 'Đurđevac', 'Šibenik', 'Županja', ]; /** * @see https://github.com/umpirsky/country-list/blob/master/country/cldr/sr_Latn/country.php */ protected static $country = [ 'Andora', 'Ujedinjeni Arapski Emirati', 'Afganistan', 'Albanija', 'Armenija', 'Nizozemski Antili', 'Angola', 'Antarktika', 'Argentina', 'Američka Samoa', 'Austrija', 'Australija', 'Azerbejdžan', 'Bosna i Hercegovina', 'Barbados', 'Bangladeš', 'Belgija', 'Burkina Faso', 'Bugarska', 'Bahrein', 'Burundi', 'Benin', 'Bolivija', 'Brazil', 'Bjelorusija', 'Belize', 'Kanada', 'Švicarska', 'Obala Bjelokosti', 'Čile', 'Kamerun', 'Kina', 'Kolumbija', 'Kostarika', 'Srbija', 'Crna Gora', 'Kuba', 'Cipar', 'Češka', 'Njemačka', 'Danska', 'Dominikanska Republika', 'Alžir', 'Ekvador', 'Estonija', 'Egipat', 'Španjolska', 'Etiopija', 'Finska', 'Farski Otoci', 'Francuska', 'Ujedinjeno Kraljevstvo', 'Gruzija', 'Gana', 'Gibraltar', 'Gambija', 'Grčka', 'Gvatemala', 'Honduras', 'Hrvatska', 'Mađarska', 'Indonezija', 'Irska', 'Izrael', 'Irak', 'Iran', 'Island', 'Italija', 'Jamajka', 'Jordan', 'Japan', 'Sjeverna Koreja', 'Južna Koreja', 'Kuvajt', 'Kazahstan', 'Lihtenštajn', 'Šri Lanka', 'Luksemburg', 'Libija', 'Maroko', 'Moldavija', 'Makedonija', 'Mali', 'Malta', 'Meksiko', 'Malezija', 'Mozambik', 'Namibija', 'Nigerija', 'Nikaragva', 'Nizozemska', 'Norveška', 'Nepal', 'Novi Zeland', 'Oman', 'Panama', 'Peru', 'Pakistan', 'Poljska', 'Portugal', 'Paragvaj', 'Katar', 'Rumunjska', 'Rusija', 'Saudijska Arabija', 'Švedska', 'Singapur', 'Slovenija', 'Slovačka', 'San Marino', 'Senegal', 'Tajland', 'Turska', 'Trinidad i Tobago', 'Ukrajina', 'Sjedinjene Američke Države', 'Urugvaj', 'Uzbekistan', ]; public static function street() { return static::randomElement(static::$streets); } public function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } } PK A�)[n~a�� � * faker/src/Faker/Provider/hr_HR/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\hr_HR; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{companyPrefix}} {{lastName}}', '{{companyPrefix}} {{firstName}}', ]; protected static $companySuffix = [ 'd.o.o.', 'j.d.o.o.', 'Security', ]; protected static $companyPrefix = [ 'Autoškola', 'Cvjećarnica', 'Informatički obrt', 'Kamenorezački obrt', 'Kladionice', 'Market', 'Mesnica', 'Prijevoznički obrt', 'Suvenirnica', 'Turistička agencija', 'Voćarna', ]; public static function companyPrefix() { return static::randomElement(static::$companyPrefix); } } PK A�)[↚�V V ) faker/src/Faker/Provider/hr_HR/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\hr_HR; class Person extends \Faker\Provider\Person { /** * @see http://www.behindthename.com/top/lists/croatia/2009 */ protected static $firstNameMale = [ 'Adam', 'Adrian', 'Aleksandar', 'Alen', 'Andrej', 'Andrija', 'Ante', 'Antonio', 'Antun', 'Bartol', 'Benjamin', 'Borna', 'Branislav', 'Bruno', 'Damjan', 'Daniel', 'Danijel', 'Dario', 'David', 'Denis', 'Dino', 'Domagoj', 'Dominik', 'Dorian', 'Dorijan', 'Duje', 'Emanuel', 'Emil', 'Filip', 'Fran', 'Frane', 'Franjo', 'Franko', 'Gabriel', 'Gabrijel', 'Hrvoje', 'Ilija', 'Ivan', 'Ivano', 'Ivor', 'Jakov', 'Josip', 'Juraj', 'Jure', 'Jurica', 'Karlo', 'Kristijan', 'Leo', 'Leon', 'Leonardo', 'Lovre', 'Lovro', 'Luka', 'Lukas', 'Marijan', 'Marin', 'Marino', 'Mario', 'Marko', 'Martin', 'Mate', 'Matej', 'Mateo', 'Matija', 'Matko', 'Mihael', 'Mislav', 'Niko', 'Nikola', 'Nino', 'Noa', 'Patrik', 'Petar', 'Rafael', 'Robert', 'Roko', 'Sebastijan', 'Stipe', 'Stjepan', 'Sven', 'Teo', 'Tin', 'Toma', 'Tomislav', 'Toni', 'Valentino', 'Vanja', 'Vedran', 'Vice', 'Vid', 'Viktor', 'Zvonimir', 'Šime', 'Šimun', ]; /** * @see http://www.behindthename.com/top/lists/croatia/2009 */ protected static $firstNameFemale = [ 'Ana', 'Anamarija', 'Andrea', 'Anja', 'Antonela', 'Antonija', 'Anđela', 'Barbara', 'Dora', 'Dorotea', 'Dunja', 'Ela', 'Elena', 'Ella', 'Ema', 'Ena', 'Eva', 'Franka', 'Gabrijela', 'Hana', 'Helena', 'Ines', 'Iris', 'Ivana', 'Ivona', 'Jelena', 'Josipa', 'Karla', 'Katarina', 'Katja', 'Klara', 'Korina', 'Kristina', 'Lana', 'Lara', 'Laura', 'Lea', 'Lena', 'Leona', 'Lora', 'Lorena', 'Lucija', 'Magdalena', 'Maja', 'Manuela', 'Mara', 'Marija', 'Marina', 'Marta', 'Martina', 'Matea', 'Maša', 'Melani', 'Melanie', 'Mia', 'Mihaela', 'Mila', 'Monika', 'Nela', 'Nika', 'Nikolina', 'Nina', 'Nora', 'Paola', 'Patricia', 'Paula', 'Petra', 'Sara', 'Stela', 'Stella', 'Tamara', 'Tara', 'Tea', 'Tena', 'Tia', 'Tina', 'Valentina', 'Vanesa', 'Vanessa', 'Veronika', 'Viktorija', ]; /** * @see http://surnames.behindthename.com/names/usage/croatian */ protected static $lastName = [ 'Abramović', 'Adamić', 'Antić', 'Babić', 'Blažević', 'Bogdanić', 'Bogdanović', 'Božić', 'Brož', 'Dragić', 'Dragović', 'Filipović', 'Franić', 'Franjić', 'Grgić', 'Horvat', 'Horvatinčić', 'Ivanović', 'Janković', 'Jurić', 'Juriša', 'Kasun', 'Knežević', 'Kovač', 'Kovačević', 'Kovačić', 'Košar', 'Kranjčar', 'Lovren', 'Mandžukić', 'Maras', 'Marić', 'Marković', 'Marušić', 'Matić', 'Milić', 'Mlakar', 'Modrić', 'Neretljak', 'Nikolić', 'Novak', 'Novaković', 'Pavić', 'Pavletić', 'Perić', 'Perković', 'Petrović', 'Radić', 'Raić-Sudar', 'Ratković', 'Srna', 'Stanković', 'Tomić', 'Tomčić', 'Vincetić', 'Vinković', 'Vlahović', 'Vlašić', 'Vuka', 'Vuković', 'Zorić', 'Ćorluka', 'Čupić', 'Župan', ]; } PK A�)[hZ�U� � + faker/src/Faker/Provider/en_HK/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_HK; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = [ 'gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com', 'yahoo.com.hk', 'hotmail.com.hk', ]; protected static $tld = [ 'com', 'com', 'com', 'com.hk', 'com.hk', 'com', 'biz', 'info', 'net', 'org', 'com.hk', 'edu.hk', 'org.hk', 'idv.hk', ]; } PK A�)[X 0� . faker/src/Faker/Provider/en_HK/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_HK; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = ['2#######', '3#######', '5#######', '6#######', '9#######']; protected static $mobileFormats = ['5#######', '6#######', '9#######']; protected static $landlineFormats = ['2#######', '3#######']; protected static $faxFormats = ['7#######']; /** * Return an en_HK mobile phone number * * @return string */ public static function mobileNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$mobileFormats)); } /** * Return an en_HK landline number * * @return string */ public static function landlineNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$landlineFormats)); } /** * Return an en_HK fax number * * @return string */ public static function faxNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$faxFormats)); } } PK A�)[v�Ñ�& �& * faker/src/Faker/Provider/en_HK/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_HK; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $country = ['Hong Kong']; protected static $syllables = [ 'A', 'Ai', 'Ak', 'Am', 'An', 'Ang', 'Ap', 'At', 'Au', 'Cha', 'Chai', 'Chak', 'Cham', 'Chan', 'Chang', 'Chap', 'Chat', 'Chau', 'Che', 'Chek', 'Cheng', 'Cheuk', 'Cheung', 'Chi', 'Chik', 'Chim', 'Chin', 'Ching', 'Chip', 'Chit', 'Chiu', 'Cho', 'Choi', 'Chok', 'Chong', 'Chou', 'Chue', 'Chuen', 'Chuet', 'Chui', 'Chuk', 'Chun', 'Chung', 'Chut', 'E', 'Ei', 'Fa', 'Fai', 'Fak', 'Fan', 'Fang', 'Fat', 'Fau', 'Fe', 'Fei', 'Fo', 'Fok', 'Fong', 'Fu', 'Fui', 'Fuk', 'Fun', 'Fung', 'Fut', 'Ha', 'Hai', 'Hak', 'Ham', 'Han', 'Hang', 'Hap', 'Hat', 'Hau', 'Hei', 'Hek', 'Heng', 'Heu', 'Heung', 'Hik', 'Him', 'Hin', 'Hing', 'Hip', 'Hit', 'Hiu', 'Ho', 'Hoi', 'Hok', 'Hon', 'Hong', 'Hot', 'Hou', 'Huen', 'Huet', 'Hui', 'Huk', 'Hung', 'Ka', 'Kai', 'Kak', 'Kam', 'Kan', 'Kang', 'Kap', 'Kat', 'Kau', 'Ke', 'Kei', 'Kek', 'Keng', 'Keu', 'Keuk', 'Keung', 'Kik', 'Kim', 'Kin', 'King', 'Kip', 'Kit', 'Kiu', 'Ko', 'Koi', 'Kok', 'Kon', 'Kong', 'Kot', 'Kou', 'Ku', 'Kuen', 'Kuet', 'Kui', 'Kuk', 'Kun', 'Kung', 'Kut', 'Kwa', 'Kwai', 'Kwak', 'Kwan', 'Kwang', 'Kwat', 'Kwik', 'Kwing', 'Kwo', 'Kwok', 'Kwong', 'La', 'Lai', 'Lak', 'Lam', 'Lan', 'Lang', 'Lap', 'Lat', 'Lau', 'Le', 'Lei', 'Lek', 'Leng', 'Leuk', 'Leung', 'Li', 'Lik', 'Lim', 'Lin', 'Ling', 'Lip', 'Lit', 'Liu', 'Lo', 'Loi', 'Lok', 'Long', 'Lou', 'Luen', 'Luet', 'Lui', 'Luk', 'Lun', 'Lung', 'Lut', 'Ma', 'Mai', 'Mak', 'Man', 'Mang', 'Mat', 'Mau', 'Me', 'Mei', 'Meng', 'Mi', 'Mik', 'Min', 'Ming', 'Mit', 'Miu', 'Mo', 'Mok', 'Mong', 'Mou', 'Mui', 'Muk', 'Mun', 'Mung', 'Mut', 'Na', 'Nai', 'Nam', 'Nan', 'Nang', 'Nap', 'Nat', 'Nau', 'Ne', 'Nei', 'Neung', 'Ng', 'Nga', 'Ngai', 'Ngak', 'Ngam', 'Ngan', 'Ngang', 'Ngap', 'Ngat', 'Ngau', 'Ngit', 'Ngo', 'Ngoi', 'Ngok', 'Ngon', 'Ngong', 'Ngou', 'Ni', 'Nik', 'Nim', 'Nin', 'Ning', 'Nip', 'Niu', 'No', 'Noi', 'Nok', 'Nong', 'Nou', 'Nuen', 'Nui', 'Nuk', 'Nung', 'Nut', 'O', 'Oi', 'Ok', 'On', 'Ong', 'Ou', 'Pa', 'Pai', 'Pak', 'Pam', 'Pan', 'Pang', 'Pat', 'Pau', 'Pe', 'Pei', 'Pek', 'Peng', 'Pik', 'Pin', 'Ping', 'Pit', 'Piu', 'Po', 'Poi', 'Pok', 'Pong', 'Pou', 'Pui', 'Puk', 'Pun', 'Pung', 'Put', 'Sa', 'Sai', 'Sak', 'Sam', 'San', 'Sang', 'Sap', 'Sat', 'Sau', 'Se', 'Sei', 'Sek', 'Seng', 'Seuk', 'Seung', 'Sha', 'Shai', 'Shak', 'Sham', 'Shan', 'Shang', 'Shap', 'Shat', 'Shau', 'She', 'Shei', 'Shek', 'Sheng', 'Sheuk', 'Sheung', 'Shi', 'Shik', 'Shim', 'Shin', 'Shing', 'Ship', 'Shit', 'Shiu', 'Sho', 'Shoi', 'Shok', 'Shong', 'Shou', 'Shue', 'Shuen', 'Shuet', 'Shui', 'Shuk', 'Shun', 'Shung', 'Shut', 'Sik', 'Sim', 'Sin', 'Sing', 'Sip', 'Sit', 'Siu', 'So', 'Soi', 'Sok', 'Song', 'Sou', 'Sue', 'Suen', 'Suet', 'Sui', 'Suk', 'Sun', 'Sung', 'Sut', 'Sze', 'Ta', 'Tai', 'Tak', 'Tam', 'Tan', 'Tang', 'Tap', 'Tat', 'Tau', 'Te', 'Tei', 'Tek', 'Teng', 'Teu', 'Teuk', 'Tik', 'Tim', 'Tin', 'Ting', 'Tip', 'Tit', 'Tiu', 'To', 'Toi', 'Tok', 'Tong', 'Tou', 'Tsa', 'Tsai', 'Tsak', 'Tsam', 'Tsan', 'Tsang', 'Tsap', 'Tsat', 'Tsau', 'Tse', 'Tsek', 'Tseng', 'Tseuk', 'Tseung', 'Tsik', 'Tsim', 'Tsin', 'Tsing', 'Tsip', 'Tsit', 'Tsiu', 'Tso', 'Tsoi', 'Tsok', 'Tsong', 'Tsou', 'Tsue', 'Tsuen', 'Tsuet', 'Tsui', 'Tsuk', 'Tsun', 'Tsung', 'Tsut', 'Tsz', 'Tuen', 'Tuet', 'Tui', 'Tuk', 'Tun', 'Tung', 'Tut', 'Uk', 'Ung', 'Wa', 'Wai', 'Wak', 'Wan', 'Wang', 'Wat', 'Wik', 'Wing', 'Wo', 'Wok', 'Wong', 'Wu', 'Wui', 'Wun', 'Wut', 'Ya', 'Yai', 'Yak', 'Yam', 'Yan', 'Yap', 'Yat', 'Yau', 'Ye', 'Yeng', 'Yeuk', 'Yeung', 'Yi', 'Yik', 'Yim', 'Yin', 'Ying', 'Yip', 'Yit', 'Yiu', 'Yo', 'Yue', 'Yuen', 'Yuet', 'Yui', 'Yuk', 'Yun', 'Yung', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{buildingNumber}} {{streetName}}', '{{buildingNumber}} {{village}}', 'Block {{buildingNumber}}, {{estate}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{town}}\n{{city}}", ]; protected static $villageNameFormats = [ '{{syllable}} {{syllable}} {{villageSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{villageSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{villageSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{villageSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{villageSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{villageSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{villageSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}} {{villageSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}} {{villageSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}} {{villageSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}} {{villageSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}} {{villageSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}} {{villageSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}} {{villageSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}} {{villageSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}}', '{{town}}', '{{town}} {{villageSuffix}}', ]; protected static $estateNameFormats = [ '{{syllable}} {{syllable}} {{estateSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{estateSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{estateSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}} {{estateSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}} {{estateSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}} {{estateSuffix}}', '{{town}} {{estateSuffix}}', ]; protected static $villageSuffixes = ['Village', 'Tsuen', 'San Tsuen', 'New Village', 'Wai']; protected static $estateSuffixes = ['Estate', 'Court']; protected static $streetNameFormats = [ '{{syllable}} {{streetSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{streetSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{streetSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{streetSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}} {{streetSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}} {{streetSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}} {{streetSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{direction}} {{streetSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}} {{direction}} {{streetSuffix}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{streetSuffix}} {{direction}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}} {{streetSuffix}} {{direction}}', '{{englishStreetName}} {{streetSuffix}}', '{{englishStreetName}} {{streetSuffix}} {{direction}}', ]; protected static $englishStreetNames = [ "King's", "Queen's", 'Nathan', 'Robinson', 'Kingston', 'Irving', 'Bonham', 'Salisbury', 'Tonkin', 'Nanking', 'Peking', 'Canton', 'Amoy', 'Shanghai', ]; protected static $streetSuffix = [ 'Road', 'Road', 'Road', 'Street', 'Street', 'Street', 'Lane', 'Circuit', 'Avenue', 'Path', 'Square', ]; protected static $directions = ['North', 'East', 'South', 'West']; protected static $cities = ['Hong Kong', 'Kowloon', 'New Territories']; protected static $towns = [ '{{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}}', '{{syllable}} {{syllable}} {{syllable}}', 'Aberdeen', 'Stanley', 'Victoria', ]; public function city() { return static::randomElement(static::$cities); } public function town() { return $this->generator->parse(static::randomElement(static::$towns)); } public function syllable() { return static::randomElement(static::$syllables); } public function direction() { return static::randomElement(static::$directions); } public function englishStreetName() { return static::randomElement(static::$englishStreetNames); } public function villageSuffix() { return static::randomElement(static::$villageSuffixes); } public function estateSuffix() { return static::randomElement(static::$estateSuffixes); } public function village() { return $this->generator->parse(static::randomElement(static::$villageNameFormats)); } public function estate() { return $this->generator->parse(static::randomElement(static::$estateNameFormats)); } } PK A�)[�@E>M M + faker/src/Faker/Provider/vi_VN/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\vi_VN; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $tld = ['com', 'com', 'com', 'com', 'com', 'com', 'biz', 'info', 'net', 'org', 'vn', 'com.vn', 'biz.vn', 'edu.vn', 'gov.vn', 'net.vn', 'org.vn', 'int.vn', 'ac.vn', 'pro.vn', 'info.vn', 'health.vn', 'name.vn', 'mil.vn']; } PK A�)[�%� � . faker/src/Faker/Provider/vi_VN/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\vi_VN; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $areaCodes = [ 76, 281, 64, 781, 240, 241, 75, 650, 56, 651, 62, 780, 26, 710, 511, 500, 510, 230, 61, 67, 59, 219, 351, 4, 39, 320, 31, 711, 218, 321, 8, 58, 77, 60, 231, 25, 20, 63, 72, 350, 38, 30, 68, 210, 57, 52, 510, 55, 33, 53, 79, 22, 66, 36, 280, 37, 54, 73, 74, 27, 70, 211, 29, // Mobile 96, 97, 98, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168, 169, // Viettel 91, 94, 123, 124, 125, 127, 129, // Vinaphone 90, 93, 120, 121, 122, 126, 128, // Mobifone 92, 186, 188, // Vietnamobile 99, 199, // Gmobile 95, // Sfone ]; protected static $formats = [ '7' => [ '0[a] ### ####', '(0[a]) ### ####', '0[a]-###-####', '(0[a])###-####', '84-[a]-###-####', '(84)([a])###-####', '+84-[a]-###-####', ], '8' => [ '0[a] #### ####', '(0[a]) #### ####', '0[a]-####-####', '(0[a])####-####', '84-[a]-####-####', '(84)([a])####-####', '+84-[a]-####-####', ], ]; public function phoneNumber() { $areaCode = static::randomElement(static::$areaCodes); $areaCodeLength = strlen($areaCode); $digits = 7; if ($areaCodeLength < 2) { $digits = 8; } return static::numerify(str_replace('[a]', $areaCode, static::randomElement(static::$formats[$digits]))); } } PK A�)[I���5" 5" * faker/src/Faker/Provider/vi_VN/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\vi_VN; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $buildingNumber = ['%###', '%##', '%#', '%']; protected static $postcode = ['#####', '######', '#####-####']; protected static $province = [ 'An Giang', 'Bà Rịa - Vũng Tàu', 'Bắc Giang', 'Bắc Kạn', 'Bạc Liêu', 'Bắc Ninh', 'Bến Tre', 'Bình Định', 'Bình Dương', 'Bình Phước', 'Bình Thuận', 'Cà Mau', 'Cao Bằng', 'Đắk Lắk', 'Đắk Nông', 'Điện Biên', 'Đồng Nai', 'Đồng Tháp', 'Gia Lai', 'Hà Giang', 'Hà Nam', 'Hà Tĩnh', 'Hải Dương', 'Hậu Giang', 'Hòa Bình', 'Hưng Yên', 'Khánh Hòa', 'Kiên Giang', 'Kon Tum', 'Lai Châu', 'Lâm Đồng', 'Lạng Sơn', 'Lào Cai', 'Long An', 'Nam Định', 'Nghệ An', 'Ninh Bình', 'Ninh Thuận', 'Phú Thọ', 'Quảng Bình', 'Quảng Nam', 'Quảng Ngãi', 'Quảng Ninh', 'Quảng Trị', 'Sóc Trăng', 'Sơn La', 'Tây Ninh', 'Thái Bình', 'Thái Nguyên', 'Thanh Hóa', 'Thừa Thiên Huế', 'Tiền Giang', 'Trà Vinh', 'Tuyên Quang', 'Vĩnh Long', 'Vĩnh Phúc', 'Yên Bái', 'Phú Yên', ]; protected static $city = [ 'Cần Thơ', 'Đà Nẵng', 'Hải Phòng', 'Hà Nội', 'Hồ Chí Minh', ]; protected static $streetNameFormats = [ 'Phố {{lastName}} {{middleName}} {{firstName}}', 'Phố {{lastName}} {{middleName}} {{firstName}}', 'Phố {{lastName}} {{middleName}} {{firstName}}', 'Phố {{firstName}}', 'Phố {{lastName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{buildingNumber}} {{streetName}}', ]; protected static $hamletNameFormats = [ '{{hamletPrefix}} {{middleName}} {{firstName}}', '{{hamletPrefix}} {{lastName}} {{firstName}}', '{{hamletPrefix}} {{firstName}} {{lastName}}', '{{hamletPrefix}} {{middleName}} {{firstName}}', '{{hamletPrefix}} {{lastName}} {{middleName}} {{firstName}}', '{{hamletPrefix}} {{firstName}}', '{{hamletPrefix}} {{lastName}}', '{{hamletPrefix}} ##', '{{hamletPrefix}} #', ]; protected static $hamletPrefix = [ 'Thôn', 'Ấp', ]; protected static $wardNameFormats = [ '{{hamletPrefix}} {{middleName}} {{firstName}}', '{{hamletPrefix}} {{lastName}} {{firstName}}', '{{wardPrefix}} {{firstName}} {{lastName}}', '{{wardPrefix}} {{middleName}} {{firstName}}', '{{wardPrefix}} {{lastName}} {{middleName}} {{firstName}}', '{{wardPrefix}} {{firstName}}', '{{wardPrefix}} {{lastName}}', '{{wardPrefix}} ##', '{{wardPrefix}} #', ]; protected static $wardPrefix = [ 'Phường', 'Xã', ]; protected static $districtNameFormats = [ '{{districtPrefix}} {{middleName}} {{firstName}}', '{{districtPrefix}} {{lastName}} {{firstName}}', '{{districtPrefix}} {{firstName}} {{lastName}}', '{{districtPrefix}} {{middleName}} {{firstName}}', '{{districtPrefix}} {{lastName}} {{middleName}} {{firstName}}', '{{districtPrefix}} {{firstName}}', '{{districtPrefix}} {{lastName}}', '{{districtPrefix}} ##', '{{districtPrefix}} #', ]; protected static $districtPrefix = [ 'Quận', 'Huyện', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}, {{wardName}}, {{districtName}}\n{{city}}", "{{streetAddress}}, {{wardName}}, {{districtName}}\n{{province}}", "{{buildingNumber}}, {{hamletName}}, {{wardName}}, {{districtName}}\n{{province}}", ]; protected static $country = [ 'Afghanistan', 'Albania', 'Algeria', 'American Samoa', 'Andorra', 'Angola', 'Anguilla', 'Antarctica (the territory South of 60 deg S)', 'Antigua and Barbuda', 'Argentina', 'Armenia', 'Aruba', 'Australia', 'Austria', 'Azerbaijan', 'Bahamas', 'Bahrain', 'Bangladesh', 'Barbados', 'Belarus', 'Belgium', 'Belize', 'Benin', 'Bermuda', 'Bhutan', 'Bolivia', 'Bosnia and Herzegovina', 'Botswana', 'Bouvet Island (Bouvetoya)', 'Brazil', 'British Indian Ocean Territory (Chagos Archipelago)', 'British Virgin Islands', 'Brunei Darussalam', 'Bulgaria', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Cambodia', 'Cameroon', 'Canada', 'Cape Verde', 'Cayman Islands', 'Central African Republic', 'Chad', 'Chile', 'China', 'Christmas Island', 'Cocos (Keeling) Islands', 'Colombia', 'Comoros', 'Congo', 'Cook Islands', 'Costa Rica', 'Cote d\'Ivoire', 'Croatia', 'Cuba', 'Cyprus', 'Czech Republic', 'Denmark', 'Djibouti', 'Dominica', 'Dominican Republic', 'Ecuador', 'Egypt', 'El Salvador', 'Equatorial Guinea', 'Eritrea', 'Estonia', 'Ethiopia', 'Faroe Islands', 'Falkland Islands (Malvinas)', 'Fiji', 'Finland', 'France', 'French Guiana', 'French Polynesia', 'French Southern Territories', 'Gabon', 'Gambia', 'Georgia', 'Germany', 'Ghana', 'Gibraltar', 'Greece', 'Greenland', 'Grenada', 'Guadeloupe', 'Guam', 'Guatemala', 'Guernsey', 'Guinea', 'Guinea-Bissau', 'Guyana', 'Haiti', 'Heard Island and McDonald Islands', 'Holy See (Vatican City State)', 'Honduras', 'Hong Kong', 'Hungary', 'Iceland', 'India', 'Indonesia', 'Iran', 'Iraq', 'Ireland', 'Isle of Man', 'Israel', 'Italy', 'Jamaica', 'Japan', 'Jersey', 'Jordan', 'Kazakhstan', 'Kenya', 'Kiribati', 'Korea', 'Korea', 'Kuwait', 'Kyrgyz Republic', 'Lao People\'s Democratic Republic', 'Latvia', 'Lebanon', 'Lesotho', 'Liberia', 'Libyan Arab Jamahiriya', 'Liechtenstein', 'Lithuania', 'Luxembourg', 'Macao', 'Macedonia', 'Madagascar', 'Malawi', 'Malaysia', 'Maldives', 'Mali', 'Malta', 'Marshall Islands', 'Martinique', 'Mauritania', 'Mauritius', 'Mayotte', 'Mexico', 'Micronesia', 'Moldova', 'Monaco', 'Mongolia', 'Montenegro', 'Montserrat', 'Morocco', 'Mozambique', 'Myanmar', 'Namibia', 'Nauru', 'Nepal', 'Netherlands Antilles', 'Netherlands', 'New Caledonia', 'New Zealand', 'Nicaragua', 'Niger', 'Nigeria', 'Niue', 'Norfolk Island', 'Northern Mariana Islands', 'Norway', 'Oman', 'Pakistan', 'Palau', 'Palestinian Territories', 'Panama', 'Papua New Guinea', 'Paraguay', 'Peru', 'Philippines', 'Pitcairn Islands', 'Poland', 'Portugal', 'Puerto Rico', 'Qatar', 'Reunion', 'Romania', 'Russian Federation', 'Rwanda', 'Saint Barthelemy', 'Saint Helena', 'Saint Kitts and Nevis', 'Saint Lucia', 'Saint Martin', 'Saint Pierre and Miquelon', 'Saint Vincent and the Grenadines', 'Samoa', 'San Marino', 'Sao Tome and Principe', 'Saudi Arabia', 'Senegal', 'Serbia', 'Seychelles', 'Sierra Leone', 'Singapore', 'Slovakia (Slovak Republic)', 'Slovenia', 'Solomon Islands', 'Somalia', 'South Africa', 'South Georgia and the South Sandwich Islands', 'Spain', 'Sri Lanka', 'Sudan', 'Suriname', 'Svalbard & Jan Mayen Islands', 'Swaziland', 'Sweden', 'Switzerland', 'Syrian Arab Republic', 'Taiwan', 'Tajikistan', 'Tanzania', 'Thailand', 'Timor-Leste', 'Togo', 'Tokelau', 'Tonga', 'Trinidad and Tobago', 'Tunisia', 'Turkey', 'Turkmenistan', 'Turks and Caicos Islands', 'Tuvalu', 'Uganda', 'Ukraine', 'United Arab Emirates', 'United Kingdom', 'United States of America', 'United States Minor Outlying Islands', 'United States Virgin Islands', 'Uruguay', 'Uzbekistan', 'Vanuatu', 'Venezuela', 'Vietnam', 'Wallis and Futuna', 'Western Sahara', 'Yemen', 'Zambia', 'Zimbabwe', ]; public function hamletName() { $format = static::randomElement(static::$hamletNameFormats); return static::bothify($this->generator->parse($format)); } public function hamletPrefix() { return static::randomElement(static::$hamletPrefix); } public function wardName() { $format = static::randomElement(static::$wardNameFormats); return static::bothify($this->generator->parse($format)); } public function wardPrefix() { return static::randomElement(static::$wardPrefix); } public function districtName() { $format = static::randomElement(static::$districtNameFormats); return static::bothify($this->generator->parse($format)); } public function districtPrefix() { return static::randomElement(static::$districtPrefix); } /** * @example 'Hà Nội' */ public function city() { return static::randomElement(static::$city); } /** * @example 'Bắc Giang' */ public static function province() { return static::randomElement(static::$province); } } PK A�)[ج�� � ( faker/src/Faker/Provider/vi_VN/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\vi_VN; class Color extends \Faker\Provider\Color { protected static $safeColorNames = [ 'đen', 'xanh', 'ô liu', 'tím ', 'vôi', 'xanh', 'bạc', 'xám', 'vàng', 'trắng', ]; protected static $allColorNames = [ 'Hổ phách', 'Ametit', 'Xanh berin', 'Xanh da trời', 'Be', 'Nâu sẫm', 'Đen', 'Xanh lam', 'Nâu', 'Da bò', 'Cam cháy', 'Hồng y', 'Đỏ yên chi', 'Men ngọc', 'Anh đào', 'Xanh hoàng hôn', 'Xanh nõn chuối', 'Xanh cô ban', 'Đồng', 'San hô', 'Kem', 'Đỏ thắm', 'Xanh lơ', 'Lục bảo', 'Vàng kim loại', 'Xám', 'Xanh lá cây', 'Vòi voi', 'Chàm', 'Ngọc thạch', 'Kaki', 'Oải hương', 'Vàng chanh', 'Hồng sẫm', 'Hạt dẻ', 'Cẩm quỳ', 'Hoa cà', 'Lam sẫm', 'Ochre', 'Ô liu', 'Da cam', 'Lan tím', 'Lòng đào', 'Dừa cạn', 'Hồng', 'Mận', 'Xanh thủy tinh', 'Hồng đất', 'Tía', 'Đỏ', 'Cá hồi', 'Đỏ tươi', 'Nâu đen', 'Bạc', 'Nâu tanin', 'Mòng két', 'Xanh Thổ', 'Đỏ son', 'Tím', 'Xanh crôm', 'Trắng', 'Vàng', ]; } PK A�)[!�r��+ �+ ) faker/src/Faker/Provider/vi_VN/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\vi_VN; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{lastName}} {{firstNameMale}}', '{{titleMale}}. {{lastName}} {{firstNameMale}}', '{{lastName}} {{middleNameMale}} {{firstNameMale}}', '{{titleMale}}. {{lastName}} {{middleNameMale}} {{firstNameMale}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{lastName}} {{firstNameFemale}}', '{{titleFemale}}. {{lastName}} {{firstNameFemale}}', '{{lastName}} {{middleNameFemale}} {{firstNameFemale}}', '{{titleFemale}}. {{lastName}} {{middleNameFemale}} {{firstNameFemale}}', ]; protected static $middleNameFormat = [ '{{firstNameMale}}', '{{firstNameFemale}}', ]; /** * @see http://www.dattenhay.vn/1001-ten-cho-be-trai.htm */ protected static $firstNameMale = [ 'An', 'Anh', 'Bào', 'Bình', 'Bạch', 'Bảo', 'Bắc', 'Bằng', 'Bổng', 'Bửu', 'Ca', 'Canh', 'Chiến', 'Chiểu', 'Châu', 'Chính', 'Chương', 'Chưởng', 'Chấn', 'Công', 'Cơ', 'Cương', 'Cường', 'Cảnh', 'Cần', 'Cẩn', 'Danh', 'Di', 'Dinh', 'Diệp', 'Diệu', 'Du', 'Duy', 'Duệ', 'Dân', 'Dũng', 'Dương', 'Dụng', 'Giang', 'Giác', 'Giáp', 'Hiên', 'Hiếu', 'Hiền', 'Hiển', 'Hiệp', 'Hoa', 'Hoài', 'Hoàn', 'Hoàng', 'Hoán', 'Huy', 'Huynh', 'Huấn', 'Huỳnh', 'Hà', 'Hành', 'Hào', 'Hòa', 'Hùng', 'Hưng', 'Hạnh', 'Hải', 'Hảo', 'Hậu', 'Học', 'Hồng', 'Hội', 'Hợp', 'Hữu', 'Hỷ', 'Kha', 'Khang', 'Khanh', 'Khiêm', 'Khiếu', 'Khoa', 'Khoát', 'Khánh', 'Khôi', 'Khương', 'Khải', 'Kim', 'Kiên', 'Kiếm', 'Kiện', 'Kiệt', 'Kính', 'Kỳ', 'Kỷ', 'Lai', 'Lam', 'Linh', 'Liêm', 'Long', 'Luận', 'Luật', 'Lâm', 'Lân', 'Lý', 'Lĩnh', 'Lương', 'Lạc', 'Lập', 'Lễ', 'Lộ', 'Lộc', 'Lực', 'Minh', 'Mạnh', 'Mẫn', 'Mỹ', 'Nam', 'Nghiêm', 'Nghiệp', 'Nghĩa', 'Nghị', 'Nguyên', 'Ngân', 'Ngôn', 'Ngạn', 'Ngọc', 'Nhiên', 'Nhu', 'Nhuận', 'Nhân', 'Nhã', 'Nhượng', 'Nhạn', 'Nhật', 'Ninh', 'Phi', 'Phong', 'Pháp', 'Phát', 'Phú', 'Phúc', 'Phương', 'Phước', 'Phụng', 'Quang', 'Quyết', 'Quyền', 'Quân', 'Quý', 'Quảng', 'Quế', 'Quốc', 'Quỳnh', 'Sang', 'Sinh', 'Siêu', 'Sáng', 'Sâm', 'Sĩ', 'Sơn', 'Sử', 'Sỹ', 'Thanh', 'Thiên', 'Thiện', 'Thuận', 'Thành', 'Thái', 'Thông', 'Thúc', 'Thạc', 'Thạch', 'Thắng', 'Thể', 'Thịnh', 'Thọ', 'Thống', 'Thời', 'Thụy', 'Thủy', 'Thực', 'Tiến', 'Tiếp', 'Tiền', 'Tiển', 'Toàn', 'Toại', 'Toản', 'Trang', 'Triết', 'Triều', 'Triệu', 'Trung', 'Trác', 'Tráng', 'Trân', 'Trình', 'Trí', 'Trúc', 'Trường', 'Trưởng', 'Trạch', 'Trọng', 'Trụ', 'Trực', 'Tuyền', 'Tuấn', 'Tuệ', 'Tài', 'Tâm', 'Tân', 'Tín', 'Tùng', 'Tú', 'Tường', 'Tấn', 'Tụ', 'Từ', 'Uy', 'Vinh', 'Viên', 'Việt', 'Vu', 'Võ', 'Văn', 'Vĩ', 'Vĩnh', 'Vũ', 'Vương', 'Vượng', 'Vịnh', 'Vỹ', 'Xuân', 'Yên', 'Án', 'Ân', 'Đan', 'Điền', 'Điệp', 'Đoàn', 'Đình', 'Đôn', 'Đăng', 'Đại', 'Đạo', 'Đạt', 'Định', 'Đồng', 'Độ', 'Đức', 'Đức', 'Ẩn', ]; /** * @see http://www.dattenhay.vn/1001-ten-cho-be-trai.htm */ protected static $middleNameMale = [ 'An', 'Anh', 'Bá', 'Bách', 'Bình', 'Bích', 'Bảo', 'Bằng', 'Bửu', 'Bữu', 'Cao', 'Chiêu', 'Chiến', 'Chung', 'Chuẩn', 'Chánh', 'Chí', 'Chính', 'Chấn', 'Chế', 'Cát', 'Công', 'Cương', 'Cường', 'Cảnh', 'Danh', 'Duy', 'Dân', 'Dũng', 'Dương', 'Gia', 'Giang', 'Hiếu', 'Hiền', 'Hiểu', 'Hiệp', 'Hoài', 'Hoàn', 'Hoàng', 'Huy', 'Huân', 'Hà', 'Hào', 'Hán', 'Hòa', 'Hùng', 'Hưng', 'Hướng', 'Hạnh', 'Hạo', 'Hải', 'Hồ', 'Hồng', 'Hữu', 'Khai', 'Khang', 'Khoa', 'Khuyến', 'Khánh', 'Khôi', 'Khương', 'Khải', 'Khắc', 'Khởi', 'Kim', 'Kiên', 'Kiến', 'Kiệt', 'Kỳ', 'Lam', 'Liên', 'Long', 'Lâm', 'Lương', 'Lạc', 'Lập', 'Minh', 'Mạnh', 'Mộng', 'Nam', 'Nghĩa', 'Nghị', 'Nguyên', 'Nguyễn', 'Ngọc', 'Nhân', 'Như', 'Nhất', 'Nhật', 'Niệm', 'Phi', 'Phong', 'Phú', 'Phúc', 'Phương', 'Phước', 'Phượng', 'Phục', 'Phụng', 'Quang', 'Quyết', 'Quân', 'Quý', 'Quảng', 'Quốc', 'Song', 'Sĩ', 'Sơn', 'Sỹ', 'Tài', 'Tạ', 'Ân', 'Đan', 'Đinh', 'Đoàn', 'Đình', 'Đông', 'Đăng', 'Đại', 'Đạt', 'Đắc', 'Định', 'Đồng', 'Đức', 'Đăng', 'Đức', ]; /** * @see http://www.dattenhay.vn/1001-ten-cho-be-gai.htm */ protected static $firstNameFemale = [ 'An', 'Anh', 'Bình', 'Bích', 'Băng', 'Bạch', 'Bảo', 'Ca', 'Chi', 'Chinh', 'Chiêu', 'Chung', 'Châu', 'Cát', 'Cúc', 'Cương', 'Cầm', 'Dao', 'Di', 'Diễm', 'Diệp', 'Diệu', 'Du', 'Dung', 'Duyên', 'Dân', 'Dương', 'Giang', 'Giao', 'Hiếu', 'Hiền', 'Hiệp', 'Hoa', 'Hoan', 'Hoài', 'Hoàn', 'Huyền', 'Huệ', 'Hà', 'Hân', 'Hòa', 'Hương', 'Hường', 'Hạ', 'Hạnh', 'Hải', 'Hảo', 'Hậu', 'Hằng', 'Hồng', 'Hợp', 'Khai', 'Khanh', 'Khuyên', 'Khuê', 'Khánh', 'Khê', 'Khôi', 'Kim', 'Kiều', 'Lam', 'Lan', 'Linh', 'Liên', 'Liễu', 'Loan', 'Ly', 'Lâm', 'Lý', 'Lễ', 'Lệ', 'Lộc', 'Lợi', 'Mai', 'Mi', 'Minh', 'Miên', 'My', 'Mẫn', 'Mỹ', 'Nga', 'Nghi', 'Nguyên', 'Nguyệt', 'Ngà', 'Ngân', 'Ngôn', 'Ngọc', 'Nhi', 'Nhiên', 'Nhung', 'Nhàn', 'Nhân', 'Nhã', 'Như', 'Nương', 'Nữ', 'Oanh', 'Phi', 'Phong', 'Phúc', 'Phương', 'Phước', 'Phượng', 'Phụng', 'Quyên', 'Quân', 'Quế', 'Quỳnh', 'Sa', 'San', 'Sinh', 'Sương', 'Thanh', 'Thảo', 'Thi', 'Thiên', 'Thiện', 'Thoa', 'Thoại', 'Thu', 'Thuần', 'Thuận', 'Thy', 'Thêu', 'Thùy', 'Thúy', 'Thơ', 'Thư', 'Thương', 'Thường', 'Thảo', 'Thắm', 'Thục', 'Thủy', 'Tiên', 'Trang', 'Trinh', 'Trung', 'Trà', 'Trâm', 'Trân', 'Trúc', 'Trầm', 'Tuyến', 'Tuyết', 'Tuyền', 'Tuệ', 'Ty', 'Tâm', 'Tú', 'Uyên', 'Uyển', 'Vi', 'Việt', 'Vy', 'Vân', 'Vũ', 'Vọng', 'Vỹ', 'Xuyến', 'Xuân', 'Yên', 'Yến', 'Ái', 'Ánh', 'Ân', 'Đan', 'Điệp', 'Đoan', 'Đài', 'Đàn', 'Đào', 'Đình', 'Đường', 'Đan', 'Ý', ]; /** * @see http://www.dattenhay.vn/1001-ten-cho-be-gai.htm */ protected static $middleNameFemale = [ 'An', 'Anh', 'Ban', 'Bích', 'Băng', 'Bạch', 'Bảo', 'Bội', 'Cam', 'Chi', 'Chiêu', 'Cát', 'Cẩm', 'Di', 'Diên', 'Diễm', 'Diệp', 'Diệu', 'Duy', 'Duyên', 'Dã', 'Dạ', 'Gia', 'Giang', 'Giao', 'Giáng', 'Hiếu', 'Hiền', 'Hiểu', 'Hoa', 'Hoài', 'Hoàn', 'Hoàng', 'Huyền', 'Huệ', 'Huỳnh', 'Hà', 'Hàm', 'Hương', 'Hạ', 'Hạc', 'Hạnh', 'Hải', 'Hảo', 'Hằng', 'Họa', 'Hồ', 'Hồng', 'Khiết', 'Khuê', 'Khánh', 'Khúc', 'Khả', 'Khải', 'Kim', 'Kiết', 'Kiều', 'Kỳ', 'Lam', 'Lan', 'Linh', 'Liên', 'Liễu', 'Loan', 'Ly', 'Lâm', 'Lê', 'Lưu', 'Lệ', 'Lộc', 'Lục', 'Mai', 'Minh', 'Mậu', 'Mộc', 'Mộng', 'Mỹ', 'Nghi', 'Nguyên', 'Nguyết', 'Nguyệt', 'Ngân', 'Ngọc', 'Nhan', 'Nhã', 'Như', 'Nhất', 'Nhật', 'Oanh', 'Phi', 'Phong', 'Phương', 'Phước', 'Phượng', 'Phụng', 'Quế', 'Quỳnh', 'Sao', 'Song', 'Sông', 'Sơn', 'Sương', 'Thanh', 'Thi', 'Thiên', 'Thiếu', 'Thiều', 'Thiện', 'Thu', 'Thuần', 'Thy', 'Thái', 'Thùy', 'Thúy', 'Thơ', 'Thư', 'Thương', 'Thạch', 'Thảo', 'Thục', 'Thụy', 'Thủy', 'Tiên', 'Tiểu', 'Trang', 'Triều', 'Triệu', 'Trà', 'Trâm', 'Trân', 'Trúc', 'Trầm', 'Tuyết', 'Tuệ', 'Tâm', 'Tùng', 'Tùy', 'Tú', 'Túy', 'Tường', 'Tịnh', 'Tố', 'Từ', 'Uyên', 'Uyển', 'Vi', 'Việt', 'Vy', 'Vàng', 'Vành', 'Vân', 'Vũ', 'Xuyến', 'Xuân', 'Yên', 'Yến', 'Ái', 'Ánh', 'Đan', 'Đinh', 'Đoan', 'Đài', 'Đông', 'Đồng', 'Đan', 'Đoan', 'Ý', ]; /** * @see http://vi.wikipedia.org/wiki/H%E1%BB%8D_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Vi%E1%BB%87t_Nam */ protected static $lastName = [ 'An', 'Ánh', 'Ân', 'Âu', 'Ấu', 'Biện', 'Bàng', 'Bành', 'Bá', 'Bì', 'Bình', 'Bùi', 'Bạc', 'Bạch', 'Bảo', 'Bế', 'Bồ', 'Bửu', 'Ca', 'Cam', 'Cao', 'Chiêm', 'Chu', 'Chung', 'Châu', 'Chương', 'Chế', 'Chử', 'Cung', 'Cái', 'Cát', 'Cù', 'Cấn', 'Cầm', 'Cổ', 'Cự', 'Danh', 'Diêm', 'Diệp', 'Doãn', 'Dã', 'Dư', 'Dương', 'Đan', 'Đàm', 'Đào', 'Đái', 'Đặng', 'Đậu', 'Đinh', 'Điền', 'Đoàn', 'Đôn', 'Đồng', 'Đổng', 'Đỗ', 'Đới', 'Đường', 'Giang', 'Giao', 'Giáp', 'Giả', 'Hoa', 'Hoàng', 'Huỳnh', 'Hy', 'Hà', 'Hàn', 'Hàng', 'Hán', 'Hình', 'Hùng', 'Hạ', 'Hồ', 'Hồng', 'Hứa', 'Kha', 'Khoa', 'Khu', 'Khuất', 'Khâu', 'Khúc', 'Khưu', 'Khương', 'Khổng', 'Kim', 'Kiều', 'La', 'Liễu', 'Lâm', 'Lã', 'Lê', 'Lò', 'Lô', 'Lý', 'Lư', 'Lưu', 'Lương', 'Lạc', 'Lại', 'Lều', 'Lỡ', 'Lục', 'Lữ', 'Lỳ', 'Ma', 'Mai', 'Mang', 'Mâu', 'Mã', 'Mạc', 'Mạch', 'Mẫn', 'Mộc', 'Nghiêm', 'Nghị', 'Nguyễn', 'Ngân', 'Ngô', 'Ngụy', 'Nhiệm', 'Nhâm', 'Nhậm', 'Nhữ', 'Ninh', 'Nông', 'Ong', 'Ông', 'Phan', 'Phi', 'Phí', 'Phó', 'Phùng', 'Phương', 'Phạm', 'Quách', 'Quản', 'Sơn', 'Sử', 'Thi', 'Thiều', 'Thào', 'Thái', 'Thân', 'Thôi', 'Thạch', 'Thập', 'Thịnh', 'Tiêu', 'Tiếp', 'Trang', 'Triệu', 'Trà', 'Trác', 'Trình', 'Trưng', 'Trương', 'Trần', 'Trịnh', 'Ty', 'Tào', 'Tòng', 'Tô', 'Tôn', 'Tông', 'Tăng', 'Tạ', 'Tống', 'Từ', 'Ung', 'Uông', 'Vi', 'Viên', 'Võ', 'Văn', 'Vũ', 'Vương', 'Vừ', 'Xa', 'Yên', ]; protected static $titleMale = ['Cụ', 'Ông', 'Bác', 'Chú', 'Anh', 'Em']; protected static $titleFemale = ['Cụ', 'Bà', 'Bác', 'Cô', 'Chị', 'Em']; public function middleName($gender = null) { if ($gender === static::GENDER_MALE) { return static::middleNameMale(); } if ($gender === static::GENDER_FEMALE) { return static::middleNameFemale(); } return $this->generator->parse(static::randomElement(static::$middleNameFormat)); } public static function middleNameMale() { return static::randomElement(static::$middleNameMale); } public static function middleNameFemale() { return static::randomElement(static::$middleNameFemale); } } PK A�)[喥 ; ; * faker/src/Faker/Provider/pl_PL/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pl_PL; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * @var array list of Polish banks, source: https://ewib.nbp.pl/ */ protected static $banks = [ '101' => 'Narodowy Bank Polski', '102' => 'Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna', '103' => 'Bank Handlowy w Warszawie Spółka Akcyjna', '105' => 'ING Bank Śląski Spółka Akcyjna', '106' => 'Bank BPH Spółka Akcyjna', '109' => 'Santander Bank Polska Spółka Akcyjna', '113' => 'Bank Gospodarstwa Krajowego', '114' => 'mBank Spółka Akcyjna', '116' => 'Bank Millennium Spółka Akcyjna', '122' => 'Bank Handlowo-Kredytowy Spółka Akcyjna w Katowicach w likwidacji', '124' => 'Bank Polska Kasa Opieki Spółka Akcyjna', '132' => 'Bank Pocztowy Spółka Akcyjna', '154' => 'Bank Ochrony Środowiska Spółka Akcyjna', '158' => 'Mercedes-Benz Bank Polska Spółka Akcyjna', '161' => 'SGB-Bank Spółka Akcyjna', '168' => 'PLUS BANK Spółka Akcyjna', '184' => 'Société Générale Spółka Akcyjna Oddział w Polsce', '187' => 'Nest Bank Spółka Akcyjna', '189' => 'Pekao Bank Hipoteczny Spółka Akcyjna', '191' => 'Deutsche Bank Polska Spółka Akcyjna', '193' => 'BANK POLSKIEJ SPÓŁDZIELCZOŚCI SPÓŁKA AKCYJNA', '194' => 'Credit Agricole Bank Polska Spółka Akcyjna', '195' => 'Idea Bank Spółka Akcyjna', '203' => 'BNP Paribas Bank Polska Spółka Akcyjna', '212' => 'Santander Consumer Bank Spółka Akcyjna', '215' => 'mBank Hipoteczny Spółka Akcyjna', '216' => 'Toyota Bank Polska Spółka Akcyjna', '219' => 'DNB Bank Polska Spółka Akcyjna', '224' => 'Banque PSA Finance Spółka Akcyjna Oddział w Polsce', '225' => 'Svenska Handelsbanken AB Spółka Akcyjna Oddział w Polsce', '235' => 'BNP Paribas S.A. Oddział w Polsce ', '236' => 'Danske Bank A/S Spółka Akcyjna Oddział w Polsce', '237' => 'Skandinaviska Enskilda Banken AB (Spółka Akcyjna) - Oddział w Polsce', '239' => 'CAIXABANK, S.A. (SPÓŁKA AKCYJNA) ODDZIAŁ W POLSCE', '241' => 'Elavon Financial Services Designated Activity Company (Spółka z O.O. o Wyznaczonym Przedmiocie Działalności) Oddział w Polsce', '243' => 'BNP Paribas Securities Services Spółka Komandytowo - Akcyjna Oddział w Polsce', '247' => 'HAITONG BANK, S.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce', '248' => 'Getin Noble Bank Spółka Akcyjna', '249' => 'Alior Bank Spółka Akcyjna', '251' => 'Aareal Bank Aktiengesellschaft (Spółka Akcyjna) - Oddział w Polsce', '254' => 'Citibank Europe plc (Publiczna Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce', '255' => 'Ikano Bank AB (publ) Spółka Akcyjna Oddział w Polsce', '256' => 'Nordea Bank Abp Spółka Akcyjna Oddział w Polsce', '258' => 'J.P. Morgan Europe Limited Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Oddział w Polsce', '260' => 'Bank of China (Luxembourg) S.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce', '262' => 'Industrial and Commercial Bank of China (Europe) S.A. (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce', '264' => 'RCI Banque Spółka Akcyjna Oddział w Polsce', '265' => 'EUROCLEAR Bank SA/NV (Spółka Akcyjna) - Oddział w Polsce', '266' => 'Intesa Sanpaolo S.p.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce', '267' => 'Western Union International Bank GmbH, Sp. z o.o. Oddział w Polsce', '269' => 'PKO Bank Hipoteczny Spółka Akcyjna', '270' => 'TF BANK AB (Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) Oddział w Polsce', '271' => 'FCE Bank Spółka Akcyjna Oddział w Polsce', '272' => 'AS Inbank Spółka Akcyjna - Oddział w Polsce', '273' => 'China Construction Bank (Europe) S.A. (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce', '274' => 'MUFG Bank (Europe) N.V. S.A. Oddział w Polsce', '275' => 'John Deere Bank S.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce ', '277' => 'Volkswagen Bank GmbH Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Oddział w Polsce', '278' => 'ING Bank Hipoteczny Spółka Akcyjna', '279' => 'Raiffeisen Bank International AG (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce', '280' => 'HSBC France (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce', '281' => 'Goldman Sachs Bank Europe SE Spółka Europejska Oddział w Polsce', '283' => 'J.P. Morgan AG (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce', '284' => 'UBS Europe SE (Spółka Europejska) Oddział w Polsce', '285' => 'Banca Farmafactoring S.p.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce', '286' => 'FCA Bank S.p.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce', '287' => 'Bank Nowy BFG Spółka Akcyjna', '288' => 'ALLFUNDS BANK S.A.U. (SPÓŁKA AKCYJNA) ODDZIAŁ W POLSCE', ]; /** * @example 'Euro Bank SA' */ public static function bank() { return static::randomElement(static::$banks); } /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'PL', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } protected static function addBankCodeChecksum($iban, $countryCode = 'PL') { if ($countryCode != 'PL' || strlen($iban) <= 8) { return $iban; } $checksum = 0; $weights = [7, 1, 3, 9, 7, 1, 3]; for ($i = 0; $i < 7; ++$i) { $checksum += $weights[$i] * (int) $iban[$i]; } $checksum = $checksum % 10; return substr($iban, 0, 7) . $checksum . substr($iban, 8); } } PK A�)[��w�_ _ + faker/src/Faker/Provider/pl_PL/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pl_PL; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'yahoo.com', 'wp.pl', 'onet.pl', 'interia.pl', 'gazeta.pl']; protected static $tld = ['pl', 'pl', 'pl', 'pl', 'pl', 'pl', 'com', 'info', 'net', 'org', 'com.pl', 'com.pl', 'co.pl', 'net.pl', 'org.pl']; } PK A�)[��v v . faker/src/Faker/Provider/pl_PL/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pl_PL; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+48 ## ### ## ##', '0048 ## ### ## ##', '### ### ###', '+48 ### ### ###', '0048 ### ### ###', '#########', '(##) ### ## ##', '+48(##)#######', '0048(##)#######', ]; } PK A�)[ *�? ? * faker/src/Faker/Provider/pl_PL/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pl_PL; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; protected static $addressFormats = [ '{{streetAddress}}, {{postcode}} {{city}}', ]; protected static $buildingNumber = ['##A', '%#', '##A/%#', '%#/%#']; protected static $postcode = ['##-###']; /** * @var array full list of Polish voivodeship */ protected static $state = [ 'dolnośląskie', 'kujawsko-pomorskie', 'lubelskie', 'lubuskie', 'łódzkie', 'małopolskie', 'mazowieckie', 'opolskie', 'podkarpackie', 'podlaskie', 'pomorskie', 'śląskie', 'świętokrzyskie', 'warmińsko-mazurskie', 'wielkopolskie', 'zachodniopomorskie', ]; /** * @var array Countries in Polish * * @see http://ksng.gugik.gov.pl/english/files/dictionary.pdf */ protected static $country = [ 'Afganistan', 'Albania', 'Algieria', 'Andora', 'Angola', 'Antigua i Barbuda', 'Arabia Saudyjska', 'Argentyna', 'Armenia', 'Australia', 'Austria', 'Azerbejdżan', 'Bahamy', 'Bahrajn', 'Bangladesz', 'Barbados', 'Belgia', 'Belize', 'Benin', 'Bhutan', 'Białoruś', 'Birma', 'Boliwia', 'Bośnia i Hercegowina', 'Botswana', 'Brazylia', 'Brunei', 'Bułgaria', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Chile', 'Chiny', 'Chorwacja', 'Cypr', 'Czad', 'Czarnogóra', 'Czechy', 'Dania', 'Demokratyczna Republika Konga', 'Dominika', 'Dominikana', 'Dżibuti', 'Egipt', 'Ekwador', 'Erytrea', 'Estonia', 'Etiopia', 'Fidżi', 'Filipiny', 'Finlandia', 'Francja', 'Gabon', 'Gambia', 'Ghana', 'Grecja', 'Grenada', 'Gruzja', 'Gujana', 'Gwatemala', 'Gwinea', 'Gwinea Bissau', 'Gwinea Równikowa', 'Haiti', 'Hiszpania', 'Holandia', 'Honduras', 'Indie', 'Indonezja', 'Irak', 'Iran', 'Irlandia', 'Islandia', 'Izrael', 'Jamajka', 'Japonia', 'Jemen', 'Jordania', 'Kambodża', 'Kamerun', 'Kanada', 'Katar', 'Kazachstan', 'Kenia', 'Kirgistan', 'Kiribati', 'Kolumbia', 'Komory', 'Kongo', 'Korea Południowa', 'Korea Północna', 'Kostaryka', 'Kuba', 'Kuwejt', 'Laos', 'Lesotho', 'Liban', 'Liberia', 'Libia', 'Liechtenstein', 'Litwa', 'Luksemburg', 'Łotwa', 'Macedonia Północna', 'Madagaskar', 'Malawi', 'Malediwy', 'Malezja', 'Mali', 'Malta', 'Maroko', 'Mauretania', 'Mauritius', 'Meksyk', 'Mikronezja', 'Mołdawia', 'Monako', 'Mongolia', 'Mozambik', 'Namibia', 'Nauru', 'Nepal', 'Niemcy', 'Niger', 'Nigeria', 'Nikaragua', 'Norwegia', 'Nowa Zelandia', 'Oman', 'Pakistan', 'Palau', 'Panama', 'Papua-Nowa Gwinea', 'Paragwaj', 'Peru', 'Polska', 'Portugalia', 'Republika Południowej Afryki', 'Republika Środkowoafrykańska', 'Republika Zielonego Przylądka', 'Rosja', 'Rumunia', 'Rwanda', 'Saint Kitts i Nevis', 'Saint Lucia', 'Saint Vincent i Grenadyny', 'Salwador', 'Samoa', 'San Marino', 'Senegal', 'Serbia', 'Seszele', 'Sierra Leone', 'Singapur', 'Słowacja', 'Słowenia', 'Somalia', 'Sri Lanka', 'Stany Zjednoczone', 'Suazi', 'Sudan', 'Surinam', 'Syria', 'Szwajcaria', 'Szwecja', 'Tadżykistan', 'Tajlandia', 'Tanzania', 'Timor Wschodni', 'Togo', 'Tonga', 'Trynidad i Tobago', 'Tunezja', 'Turcja', 'Turkmenistan', 'Tuvalu', 'Uganda', 'Ukraina', 'Urugwaj', 'Uzbekistan', 'Vanuatu', 'Watykan', 'Wenezuela', 'Węgry', 'Wielka Brytania', 'Wietnam', 'Włochy', 'Wybrzeże Kości Słoniowej', 'Wyspy Marshalla', 'Wyspy Salomona', 'Wyspy Świętego Tomasza i Książęca', 'Zambia', 'Zimbabwe', 'Zjednoczone Emiraty Arabskie', ]; /** * @var array 250 Polish cities with biggest number of streets. Extracted from data issued by the official * public postal service of Poland. * * @see http://www.poczta-polska.pl/ */ protected static $city = [ 'Babienica', 'Bartoszyce', 'Bełchatów', 'Bezrzecze', 'Będzin', 'Biała Podlaska', 'Białystok', 'Bielawa', 'Bielsko-Biała', 'Bieruń', 'Bochnia', 'Bogaczów', 'Bogatynia', 'Boguszów-Gorce', 'Bolesławiec', 'Braniewo', 'Brodnica', 'Brzeg', 'Busko-Zdrój', 'Bydgoszcz', 'Bytom', 'Chełm', 'Chojnice', 'Chorzów', 'Chrzanów', 'Ciechanów', 'Cieszyn', 'Czaplinek', 'Czarna Woda', 'Czechowice-Dziedzice', 'Czeladź', 'Czerwionka-Leszczyny', 'Częstochowa', 'Darłowo', 'Dąbrowa Górnicza', 'Dębica', 'Dębogórze', 'Dzierżoniów', 'Elbląg', 'Ełk', 'Franciszków', 'Gdańsk', 'Gdynia', 'Giżycko', 'Gliwice', 'Głogów', 'Gniezno', 'Gołubie', 'Gorlice', 'Gorzów Wielkopolski', 'Grodzisk Mazowiecki', 'Grudziądz', 'Ilkowice', 'Iława', 'Inowrocław', 'Jadowniki', 'Jarosław', 'Jaroszowa Wola', 'Jasło', 'Jastarnia', 'Jastrzębie', 'Jastrzębie-Zdrój', 'Jawor', 'Jaworzno', 'Jelcz-Laskowice', 'Jelenia Góra', 'Jemielnica', 'Jeziorna', 'Józefów', 'Kalisz', 'Kamienica Królewska', 'Kamieniec Ząbkowicki', 'Kamień', 'Katowice', 'Kędzierzyn-Koźle', 'Kętrzyn', 'Kielce', 'Kluczbork', 'Kłobuck', 'Kłodzko', 'Knurów', 'Kolonowskie', 'Koło', 'Kołobrzeg', 'Konin', 'Konstancin-Jeziorna', 'Koszalin', 'Koszwały', 'Kościan', 'Kościerzyna', 'Kozienice', 'Kraków', 'Krapkowice', 'Kraśnik', 'Krępiec', 'Krosno', 'Krotoszyn', 'Kutno', 'Kuźnica Masłońska', 'Kwidzyn', 'Legionowo', 'Legnica', 'Leszno', 'Lębork', 'Lędziny', 'Lidzbark Warmiński', 'Lubartów', 'Lubin', 'Lublin', 'Lubliniec', 'Lubojenka', 'Luboń', 'Ławy', 'Łaziska Górne', 'Łęczna', 'Łomianki', 'Łomża', 'Łoś', 'Łowicz', 'Łódź', 'Magdalenka', 'Malbork', 'Marylka', 'Mielec', 'Mikołów', 'Mokrzyska', 'Mysłowice', 'Myszków', 'Nowa Ruda', 'Nowa Sól', 'Nowe Kramsko', 'Nowy Dwór Mazowiecki', 'Nowy Sącz', 'Nowy Targ', 'Nysa', 'Olkusz', 'Olsztyn', 'Opole', 'Orzesze', 'Osówiec', 'Ostrołęka', 'Ostrowiec Świętokrzyski', 'Ostróda', 'Ostrów Mazowiecka', 'Ostrów Wielkopolski', 'Ostrzeszów', 'Oświęcim', 'Otwock', 'Pabianice', 'Pawłowice', 'Pęcice', 'Piaseczno', 'Piekary Śląskie', 'Pieszyce', 'Pilchowo', 'Piła', 'Piotrków Trybunalski', 'Pisz', 'Płazów', 'Płock', 'Police', 'Postęp', 'Poznań', 'Pruszcz Gdański', 'Pruszków', 'Przemyśl', 'Przędzel', 'Pszczyna', 'Puławy', 'Pułtusk', 'Racibórz', 'Radom', 'Radomsko', 'Ruda Śląska', 'Rumia', 'Rybnik', 'Rynarzewo', 'Rzeszów', 'Sandomierz', 'Sanok', 'Siedlce', 'Siemianowice Śląskie', 'Sieradz', 'Skalbmierz', 'Skarżysko-Kamienna', 'Skierniewice', 'Słupsk', 'Sochaczew', 'Sopot', 'Sosnowiec', 'Stalowa Wola', 'Starachowice', 'Stargard', 'Starogard Gdański', 'Studzienice', 'Sulejówek', 'Suwałki', 'Swarzędz', 'Szczawin', 'Szczecin', 'Szczecinek', 'Szczytno', 'Szówsko', 'Szteklin', 'Szwecja', 'Śrem', 'Świdnica', 'Świdnik', 'Świdwin', 'Świebodzice', 'Świebodzin', 'Świecie', 'Świętochłowice', 'Świnoujście', 'Tarnobrzeg', 'Tarnowskie Góry', 'Tarnów', 'Tczew', 'Tomaszów Mazowiecki', 'Toruń', 'Trzebiatów', 'Turek', 'Tychy', 'Ustka', 'Wałbrzych', 'Warszawa', 'Wągrowiec', 'Wejherowo', 'Wilkowice', 'Władysławowo', 'Włocławek', 'Wodzisław Śląski', 'Wola Kiedrzyńska', 'Wrocław', 'Września', 'Wyszków', 'Zabrze', 'Zakopane', 'Zamość', 'Zawiercie', 'Ząbki', 'Zborowskie', 'Zduńska Wola', 'Zgierz', 'Zgorzelec', 'Zielona Góra', 'Żary', 'Żory', 'Żyrardów', 'Żywiec', ]; /** * @var array 549 most common Polish street names. Extracted from data issued by the official public * postal service of Poland. * * @see http://www.poczta-polska.pl/ */ protected static $street = [ '1 Maja', '3 Maja', '11 Listopada', 'Agrestowa', 'Akacjowa', 'Andersa', 'Armii Krajowej', 'Asnyka', 'Astrów', 'Azaliowa', 'Baczyńskiego', 'Bałtycka', 'Barlickiego', 'Batalionów Chłopskich', 'Batorego', 'Bema', 'Beskidzka', 'Białostocka', 'Bielska', 'Bieszczadzka', 'Błękitna', 'Boczna', 'Bogusławskiego', 'Bohaterów Westerplatte', 'Bolesława Chrobrego', 'Bolesława Krzywoustego', 'Borowa', 'Botaniczna', 'Bracka', 'Bratków', 'Broniewskiego', 'Brzechwy', 'Brzoskwiniowa', 'Brzozowa', 'Budowlanych', 'Bukowa', 'Bursztynowa', 'Bydgoska', 'Bytomska', 'Cedrowa', 'Cegielniana', 'Ceglana', 'Chabrowa', 'Chełmońskiego', 'Chłodna', 'Chłopska', 'Chmielna', 'Chopina Fryderyka', 'Chorzowska', 'Ciasna', 'Cicha', 'Cieszyńska', 'Cisowa', 'Cmentarna', 'Curie-Skłodowskiej', 'Czarnieckiego', 'Czereśniowa', 'Częstochowska', 'Czwartaków', 'Daleka', 'Daszyńskiego', 'Dąbrowskiego', 'Dąbrowskiej', 'Dąbrowszczaków', 'Dąbrówki', 'Dębowa', 'Diamentowa', 'Długa', 'Długosza', 'Dmowskiego', 'Dobra', 'Dolna', 'Dożynkowa', 'Drzymały', 'Dworcowa', 'Dworska', 'Działkowa', 'Energetyków', 'Fabryczna', 'Fałata', 'Fiołkowa', 'Folwarczna', 'Franciszkańska', 'Francuska', 'Fredry', 'Gagarina', 'Gajowa', 'Gałczyńskiego', 'Gdańska', 'Gdyńska', 'Gliwicka', 'Głogowa', 'Głogowska', 'Głowackiego', 'Główna', 'Gminna', 'Gnieźnieńska', 'Gojawiczyńskiej', 'Gołębia', 'Gościnna', 'Górna', 'Górnicza', 'Górnośląska', 'Grabowa', 'Graniczna', 'Granitowa', 'Grochowska', 'Grodzka', 'Grota-Roweckiego', 'Grottgera', 'Grójecka', 'Grunwaldzka', 'Grzybowa', 'Hallera', 'Handlowa', 'Harcerska', 'Hetmańska', 'Hoża', 'Husarska', 'Hutnicza', 'Inżynierska', 'Iwaszkiewicza', 'Jagiellońska', 'Os. Jagiellońskie', 'Jagiełły', 'Jagodowa', 'Jałowcowa', 'Jana Pawła II', 'Al. Jana Pawła II', 'Jaracza', 'Jarzębinowa', 'Jaskółcza', 'Jasna', 'Jastrzębia', 'Jaśminowa', 'Jaworowa', 'Al. Jerozolimskie', 'Jesienna', 'Jesionowa', 'Jeżynowa', 'Jodłowa', 'Kalinowa', 'Kaliska', 'Kamienna', 'Karłowicza', 'Karpacka', 'Kartuska', 'Kasprowicza', 'Kasprzaka Marcina', 'Kasztanowa', 'Kaszubska', 'Katowicka', 'Kazimierza Wielkiego', 'Kielecka', 'Kilińskiego', 'Kleeberga', 'Klonowa', 'Kłosowa', 'Kochanowskiego', 'Kolberga', 'Kolejowa', 'Kolorowa', 'Kołłątaja', 'Kołobrzeska', 'Konarskiego', 'Konopnickiej', 'Konstytucji 3 Maja', 'Konwaliowa', 'Kopalniana', 'Kopernika', 'Koralowa', 'Korczaka', 'Korfantego', 'Kosmonautów', 'Kossaka', 'Kosynierów', 'Koszalińska', 'Koszykowa', 'Kościelna', 'Kościuszki', 'Pl. Kościuszki', 'Kowalska', 'Krakowska', 'Krańcowa', 'Krasickiego', 'Krasińskiego', 'Kraszewskiego', 'Kresowa', 'Kręta', 'Królewska', 'Królowej Jadwigi', 'Krótka', 'Krucza', 'Kruczkowskiego', 'Krzywa', 'Księżycowa', 'Kujawska', 'Kusocińskiego', 'Kwiatkowskiego', 'Kwiatowa', 'Lawendowa', 'Lazurowa', 'Lechicka', 'Legionów', 'Legnicka', 'Lelewela', 'Leszczynowa', 'Leśmiana', 'Leśna', 'Letnia', 'Ligonia', 'Liliowa', 'Limanowskiego', 'Lipowa', 'Lisia', 'Litewska', 'Lompy', 'Lotnicza', 'Lotników', 'Lubelska', 'Ludowa', 'Lwowska', 'Łabędzia', 'Łagiewnicka', 'Łanowa', 'Łączna', 'Łąkowa', 'Łokietka', 'Łomżyńska', 'Łowicka', 'Łódzka', 'Łukasiewicza', 'Łużycka', 'Maczka', 'Magazynowa', 'Majowa', 'Makowa', 'Makuszyńskiego', 'Malczewskiego', 'Malinowa', 'Mała', 'Małachowskiego', 'Małopolska', 'Marszałkowska', 'Matejki', 'Mazowiecka', 'Mazurska', 'Miarki', 'Mickiewicza', 'Miedziana', 'Mieszka I', 'Miła', 'Miodowa', 'Młynarska', 'Młyńska', 'Modlińska', 'Modra', 'Modrzejewskiej', 'Modrzewiowa', 'Mokra', 'Moniuszki', 'Morcinka', 'Morelowa', 'Morska', 'Mostowa', 'Myśliwska', 'Nadbrzeżna', 'Nadrzeczna', 'Nałkowskiej', 'Narutowicza', 'Niecała', 'Niedziałkowskiego', 'Niemcewicza', 'Niepodległości', 'Al. Niepodległości', 'Niska', 'Norwida', 'Nowa', 'Nowowiejska', 'Nowowiejskiego', 'Nowy Świat', 'Obrońców Westerplatte', 'Odrodzenia', 'Odrzańska', 'Ogrodowa', 'Okopowa', 'Okólna', 'Okrężna', 'Okrzei', 'Okulickiego', 'Olchowa', 'Olimpijska', 'Olsztyńska', 'Opolska', 'Orkana', 'Orla', 'Orzechowa', 'Orzeszkowej', 'Osiedlowa', 'Oświęcimska', 'Owocowa', 'Paderewskiego', 'Parkowa', 'Partyzantów', 'Patriotów', 'Pawia', 'Perłowa', 'Piaskowa', 'Piastowska', 'Os. Piastowskie', 'Piekarska', 'Piękna', 'Piłsudskiego', 'Al. Piłsudskiego', 'Piotrkowska', 'Piwna', 'Emilii Plater', 'Plebiscytowa', 'Płocka', 'Pocztowa', 'Podchorążych', 'Podgórna', 'Podhalańska', 'Podleśna', 'Podmiejska', 'Podwale', 'Pogodna', 'Pokoju', 'Wincentego Pola', 'Polna', 'Południowa', 'Pomorska', 'Poniatowskiego', 'Popiełuszki', 'Poprzeczna', 'Portowa', 'Porzeczkowa', 'Powstańców', 'Powstańców Śląskich', 'Powstańców Wielkopolskich', 'Poziomkowa', 'Poznańska', 'Północna', 'Promienna', 'Prosta', 'Bolesława Prusa', 'Przechodnia', 'Przemysłowa', 'Przybyszewskiego', 'Przyjaźni', 'Pszenna', 'Ptasia', 'Pułaskiego', 'Puławska', 'Puszkina', 'Racławicka', 'Radomska', 'Radosna', 'Rataja', 'Reja', 'Rejtana', 'Reymonta', 'Robotnicza', 'Rodzinna', 'Rolna', 'Rolnicza', 'Równa', 'Różana', 'Rubinowa', 'Rumiankowa', 'Rybacka', 'Rybna', 'Rybnicka', 'Rycerska', 'Rynek', 'Rzeczna', 'Rzemieślnicza', 'Sadowa', 'Sandomierska', 'Saperów', 'Sawickiej', 'Sądowa', 'Sąsiedzka', 'Senatorska', 'Siemiradzkiego', 'Sienkiewicza', 'Sienna', 'Siewna', 'Sikorskiego', 'Piotra Skargi', 'Składowa', 'Skłodowskiej-Curie', 'Skośna', 'Skrajna', 'Słoneczna', 'Słonecznikowa', 'Słowackiego', 'Słowiańska', 'Słowicza', 'Sobieskiego', 'Jana III Sobieskiego', 'Sokola', 'Al. Solidarności', 'Solna', 'Solskiego', 'Sosnowa', 'Sowia', 'Sowińskiego', 'Spacerowa', 'Spokojna', 'Sportowa', 'Spółdzielcza', 'Srebrna', 'Staffa ', 'Stalowa', 'Staromiejska', 'Starowiejska', 'Staszica', 'Stawowa', 'Stolarska', 'Strażacka', 'Stroma', 'Struga', 'Strumykowa', 'Strzelecka', 'Studzienna', 'Wita Stwosza', 'Sucha', 'Sucharskiego', 'Szafirowa', 'Szarych Szeregów', 'Szczecińska', 'Szczęśliwa', 'Szeroka', 'Szewska', 'Szkolna', 'Szmaragdowa', 'Szpitalna', 'Szymanowskiego', 'Ściegiennego', 'Śląska', 'Średnia', 'Środkowa', 'Świdnicka', 'Świerkowa', 'Świętojańska', 'Świętokrzyska', 'Targowa', 'Tatrzańska', 'Tęczowa', 'Topolowa', 'Torowa', 'Toruńska', 'Towarowa', 'Traugutta', 'Truskawkowa', 'Tulipanowa', 'Tulipanów', 'Turkusowa', 'Turystyczna', 'Tuwima', 'Tylna', 'Tysiąclecia', 'Ułańska', 'Urocza', 'Wałowa', 'Wandy', 'Wańkowicza', 'Wapienna', 'Warmińska', 'Warszawska', 'Waryńskiego', 'Wąska', 'Wczasowa', 'Wesoła', 'Węglowa', 'Widok', 'Wiejska', 'Wielkopolska', 'Wieniawskiego', 'Wierzbowa', 'Wilcza', 'Wileńska', 'Willowa', 'Wiosenna', 'Wiśniowa', 'Witosa', 'Władysława IV', 'Wodna', 'Wojska Polskiego', 'Al. Wojska Polskiego', 'Wolności', 'Pl. Wolności', 'Wolska', 'Wołodyjowskiego', 'Wrocławska', 'Wronia', 'Wróblewskiego', 'Wrzosowa', 'Wschodnia', 'Wspólna', 'Wybickiego', 'Wysoka', 'Wyspiańskiego', 'Wyszyńskiego', 'Wyzwolenia', 'Al. Wyzwolenia', 'Zachodnia', 'Zacisze', 'Zajęcza', 'Zakątek', 'Zakopiańska', 'Zamenhofa', 'Zamkowa', 'Zapolskiej', 'Zbożowa', 'Zdrojowa', 'Zgierska', 'Zielna', 'Zielona', 'Złota', 'Zwierzyniecka', 'Zwycięstwa', 'Źródlana', 'Żabia', 'Żeglarska', 'Żelazna', 'Żeromskiego', 'Żniwna', 'Żołnierska', 'Żółkiewskiego', 'Żurawia', 'Żwirki i Wigury', 'Żwirowa', 'Żytnia', ]; public function city() { return static::randomElement(static::$city); } public function streetName() { return static::randomElement(static::$street); } public function state() { return static::randomElement(static::$state); } } PK A�)[�n<@ ' faker/src/Faker/Provider/pl_PL/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pl_PL; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * The Project Gutenberg EBook of Sklepy cynamonowe, by Bruno Schulz * * Copyright laws are changing all over the world. Be sure to check the * copyright laws for your country before downloading or redistributing * this or any other Project Gutenberg eBook. * * This header should be the first thing seen when viewing this Project * Gutenberg file. Please do not remove it. Do not change or edit the * header without written permission. * * Please read the "legal small print," and other information about the * eBook and Project Gutenberg at the bottom of this file. Included is * important information about your specific rights and restrictions in * how the file may be used. You can also find out about how to make a * donation to Project Gutenberg, and how to get involved. * * * **Welcome To The World of Free Plain Vanilla Electronic Texts** * * **eBooks Readable By Both Humans and By Computers, Since 1971** * * *****These eBooks Were Prepared By Thousands of Volunteers!***** * * * Title: Sklepy cynamonowe * * Author: Bruno Schulz * * Release Date: May, 2005 [EBook #8119] * [Yes, we are more than one year ahead of schedule] * [This file was first posted on June 16, 2003] * * Edition: 10 * * Language: Polish * * Character set encoding: Codepage 1250 * * *** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK SKLEPY CYNAMONOWE *** * * * * * Produced by Pawel Sobkowiak - Scanned and proofread by * Polska Biblioteka Internetowa * * * * * BRUNO SCHULZ SKLEPY CYNAMONOWE * * * Spis tresci: * * SIERPIEŃ NAWIEDZENIE PTAKI MANEKINY TRAKTAT O MANEKINACH ALBO WTÓRA * KSIĘGA RODZAJU TRAKTAT O MANEKINACH Ciąg dalszy TRAKTAT O MANEKINACH * Dokończenie NEMROD PAN PAN KAROL SKLEPY CYNAMONOWE ULICA KROKODYLI * KARAKONY WICHURA NOC WIELKIEGO SEZONU * * @see http://www.gutenberg.org/cache/epub/8119/pg8119.txt * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' SIERPIEŃ 1 W lipcu ojciec mój wyjeżdżał do wód i zostawiał mnie z matką i starszym bratem na pastwę białych od żaru i oszołamiających dni letnich. Wertowaliśmy, odurzeni światłem, w tej wielkiej księdze wakacji, której wszystkie karty pałały od blasku i miały na dnie słodki do omdlenia miąższ złotych gruszek. Adela wracała w świetliste poranki, jak Pomona z ognia dnia rozżagwionego, wysypując z koszyka barwną urodę słońca - lśniące, pełne wody pod przejrzystą skórką czereśnie, tajemnicze, czarne wiśnie, których woń przekraczała to, co ziszczało się w smaku; morele, w których miąższu złotym był rdzeń długich popołudni; a obok tej czystej poezji owoców wyładowywała nabrzmiałe siłą i pożywnością płaty mięsa z klawiaturą żeber cielęcych, wodorosty jarzyn, niby zabite głowonogi i meduzy - surowy materiał obiadu o smaku jeszcze nie uformowanym i jałowym, wegetatywne i telluryczne ingrediencje obiadu o zapachu dzikim i polnym. Przez ciemne mieszkanie na pierwszym piętrze kamienicy w rynku przechodziło co dzień na wskroś całe wielkie lato: cisza drgających słojów powietrznych, kwadraty blasku śniące żarliwy swój sen na podłodze; melodia katarynki, dobyta z najgłębszej złotej żyły dnia; dwa, trzy takty refrenu, granego gdzieś na fortepianie, wciąż na nowo, mdlejące w słońcu na białych trotuarach, zagubione w ogniu dnia głębokiego. Po sprzątaniu Adela zapuszczała cień na pokoje, zasuwając płócienne story. Wtedy barwy schodziły o oktawę głębiej, pokój napełniał się cieniem, jakby pogrążony w światło głębi morskiej, jeszcze mętniej odbity w zielonych zwierciadłach, a cały upał dnia oddychał na storach, lekko falujących od marzeń południowej godziny. W sobotnie popołudnia wychodziłem z matką na spacer. Z półmroku sieni wstępowało się od razu w słoneczną kąpiel dnia. Przechodnie, brodząc w złocie, mieli oczy zmrużone od żaru, jakby zalepione miodem, a podciągnięta górna warga odsłaniała im dziąsła i zęby. I wszyscy brodzący w tym dniu złocistym mieli ów grymas skwaru, jak gdyby słońce nałożyło swym wyznawcom jedną i tę samą maskę - złotą maskę bractwa słonecznego; i wszyscy, którzy szli dziś ulicami, spotykali się, mijali, starcy i młodzi, dzieci i kobiety, pozdrawiali się w przejściu tą maską, namalowaną grubą, złotą farbą na twarzy, szczerzyli do siebie ten grymas bakchiczny - barbarzyńską maskę kultu pogańskiego. Rynek był pusty i żółty od żaru, wymieciony z kurzu gorącymi wiatrami, jak biblijna pustynia. Cierniste akacje, wyrosłe z pustki żółtego placu, kipiały nad nim jasnym listowiem, bukietami szlachetnie uczłonkowanych filigranów zielonych, jak drzewa na starych gobelinach. Zdawało się, że te drzewa afektują wicher, wzburzając teatralnie swe korony, ażeby w patetycznych przegięciach ukazać wytwomość wachlarzy listnych o srebrzystym podbrzuszu, jak futra szlachetnych lisic. Stare domy, polerowane wiatrami wielu dni, zabawiały się refleksami wielkiej atmosfery, echami, wspomnieniami barw, rozproszonymi w głębi kolorowej pogody. Zdawało się, że całe generacje dni letnich (jak cierpliwi sztukatorzy, obijający stare fasady z pleśni tynku) obtłukiwały kłamliwą glazurę, wydobywając z dnia na dzień wyraźniej prawdziwe oblicze domów, fizjonomię losu i życia, które formowało je od wewnątrz. Teraz okna, oślepione blaskiem pustego placu, spały; balkony wyznawały niebu swą pustkę; otwarte sienie pachniały chłodem i winem. Kupka obdartusów, ocalała w kącie rynku przed płomienną miotłą upału, oblegała kawałek muru, doświadczając go wciąż na nowo rzutami guzików i monet, jak gdyby z horoskopu tych metalowych krążków odczytać można było prawdziwą tajemnicę muru, porysowanego hieroglifami rys i pęknięć. Zresztą rynek był pusty. Oczekiwało się, że przed tę sień sklepioną z beczkami winiarza podjedzie w cieniu chwiejących się akacyj osiołek Samarytanina, prowadzony za uzdę, a dwóch pachołków zwlecze troskliwie chorego męża z rozpalonego siodła, ażeby go po chłodnych schodach wnieść ostrożnie na pachnące szabasem piętro. Tak wędrowaliśmy z matką przez dwie słoneczne strony rynku, wodząc nasze załamane cienie po wszystkich domach, jak po klawiszach. Kwadraty bruku mijały powoli pod naszymi miękkimi i płaskimi krokami - jedne bladoróżowe jak skóra ludzka, inne złote i sine, wszystkie płaskie, ciepłe, aksamitne na słońcu, jak jakieś twarze słoneczne, zadeptane stopami aż do niepoznaki, do błogiej nicości. Aż wreszcie na rogu ulicy Stryjskiej weszliśmy w cień apteki. Wielka bania z sokiem malinowym w szerokim oknie aptecznym symbolizowała chłód balsamów, którym każde cierpienie mogło się tam ukoić. I po paru jeszcze domach ulica nie mogła już utrzymać nadal decorum miasta, jak chłop, który wracając do wsi rodzimej, rozdziewa się po drodze z miejskiej swej elegancji, zamieniając się powoli, w miarę zbliżania do wsi, w obdartusa wiejskiego. Przedmiejskie domki tonęły wraz z oknami, zapadnięte w bujnym i zagmatwanym kwitnieniu małych ogródków. Zapomniane przez wielki dzień, pleniły się bujnie i cicho wszelkie ziela, kwiaty i chwasty, rade z tej pauzy, którą prześnić mogły za marginesem czasu, na rubieżach nieskończonego dnia. Ogromny słonecznik, wydźwignięty na potężnej łodydze i chory na elephantiasis, czekał w żółtej żałobie ostatnich, smutnych dni żywota, uginając się pod przerostem potwornej korpulencji. Ale naiwne przedmiejskie dzwonki i perkalikowe, niewybredne kwiatuszki stały bezradne w swych nakrochmalonych, różowych i białych koszulkach, bez zrozumienia dla wielkiej tragedii słonecznika. 2 Splątany gąszcz traw, chwastów, zielska i bodiaków buzuje w ogniu popołudnia. Huczy rojowiskiem much popołudniowa drzemka ogrodu. Złote ściernisko krzyczy w słońcu, jak ruda szarańcza; w rzęsistym deszczu ognia wrzeszczą świerszcze; strąki nasion eksplodują cicho, jak koniki polne. A ku parkanowi kożuch traw podnosi się wypukłym garbem-pagórem, jak gdyby ogród obrócił się we śnie na drugą stronę i grube jego, chłopskie bary oddychają ciszą ziemi. Na tych barach ogrodu niechlujna, babska bujność sierpnia wyolbrzymiała w głuche zapadliska ogromnych łopuchów, rozpanoszyła się płatami włochatych blach listnych, wybujałymi ozorami mięsistej zieleni. Tam te wyłupiaste pałuby łopuchów wybałuszyły się jak babska szeroko rozsiadłe, na wpół pożarte przez własne oszalałe spódnice. Tam sprzedawał ogród za darmo najtańsze krupy dzikiego bzu, śmierdzącą mydłem, grubą kaszę babek, dziką okowitę mięty i wszelką najgorszą tandetę sierpniową. Ale po drugiej stronie parkanu, za tym matecznikiem lata, w którym rozrosła się głupota zidiociałych chwastów, było śmietnisko zarosło dziko bodiakiem. Nikt nie wiedział, że tam właśnie odprawiał sierpień tego lata swoją wielką pogańską orgię. Na tym śmietnisku, oparte o parkan i zarośnięte dzikim bzem, stało łóżko skretyniałej dziewczyny Tłui. Tak nazywaliśmy ją wszyscy. Na kupie śmieci i odpadków, starych garnków, pantofli, rumowiska i gruzu stało zielono pomalowane łóżko, podparte zamiast brakującej nogi dwiema starymi cegłami. Powietrze nad tym rumowiskiem, zdziczałe od żaru, cięte błyskawicami lśniących much końskich, rozwścieczonych słońcem, trzeszczało jak od nie widzianych grzechotek, podniecając do szału. Tłuja siedzi przykucnięta wśród żółtej pościeli i szmat. Wielka jej głowa jeży się wiechciem czarnych włosów. Twarz jej jest kurczliwa jak miech harmonii. Co chwila grymas płaczu składa tę harmonię w tysiąc poprzecznych fałd, a zdziwienie rozciąga ją z powrotem, wygładza fałdy, odsłania szparki drobnych oczu i wilgotne dziąsła z żółtymi zębami pod ryjowatą, mięsistą wargą. Mijają godziny pełne żaru i nudy, podczas których Tłuja gaworzy półgłosem, drzemie, zrzędzi z cicha i chrząka. Muchy obsiadają nieruchomą gęstym rojem. Ale z nagła ta cała kupa brudnych gałganów, szmat i strzępów zaczyna poruszać się, jakby ożywiona chrobotem lęgnących się w niej szczurów. Muchy budzą się spłoszone i podnoszą wielkim, huczącym rojem, pełnym wściekłego bzykania, błysków i migotań. I podczas gdy gałgany zsypują się na ziemię i rozbiegają po śmietnisku jak spłoszone szczury, wygrzebuje się z nich, odwija zwolna jądro, wyłuszcza się rdzeń śmietniska: na wpół naga i ciemna kretynka dźwiga się powoli i staje, podobna do bożka pogańskiego, na krótkich dziecinnych nóżkach, a z napęczniałej napływem złości szyi, z poczerwieniałej, ciemniejącej od gniewu twarzy, na której jak malowidła barbarzyńskie wykwitają arabeski nabrzmiałych żył, wyrywa się wrzask zwierzęcy, wrzask chrapliwy, dobyty ze wszystkich bronchij i piszczałek tej półzwierzęcej-półboskiej piersi. Bodiaki, spalone słońcem, krzyczą, łopuchy puchną i pysznią się bezwstydnym mięsem, chwasty ślinią się błyszczącym jadem, a kretynka, ochrypła od krzyku, w konwulsji dzikiej uderza mięsistym łonem z wściekłą zapalczywością w pień bzu dzikiego, który skrzypi cicho pod natarczywością tej rozpustnej chuci, zaklinany całym tym nędzarskim chórem do wynaturzonej, pogańskiej płodności. Matka Tłui wynajmuje się gospodyniom do szorowania podłóg. Jest to mała, żółta jak szafran kobieta i szafranem zaprawia też podłogi, jodłowe stoły, ławy i szlabany, które w izbach ubogich ludzi zmywa. Raz zaprowadziła mnie Adela do domu tej starej Maryśki. Była wczesna poranna godzina, weszliśmy do małej izby niebiesko bielonej, z ubitą polepą glinianą na podłodze, na której leżało wczesne słońce, jaskrawożółte w tej ciszy porannej, odmierzanej przeraźliwym szczękiem chłopskiego zegara na ścianie. W skrzyni na słomie leżała głupia Maryśka, blada jak opłatek i cicha jak rękawiczka, z której wysunęła się dłoń. I jakby korzystając z jej snu, gadała cisza, żółta, jaskrawa, zła cisza, monologowała, kłóciła się, wygadywała głośno i ordynarnie swój maniacki monolog. Czas Maryśki - czas więziony w jej duszy, wystąpił z niej straszliwie rzeczywisty i szedł samopas przez izbę, hałaśliwy, huczący, piekielny, rosnący w jaskrawym milczeniu poranka z głośnego młyna-zegara, jak zła mąka, sypka mąka, głupia mąka wariatów. 3 W jednym z tych domków, otoczonym sztachetami brązowej barwy, tonącym w bujnej zieleni ogródka, mieszkała ciotka Agata. Wchodząc do niej, mijaliśmy w ogrodzie kolorowe szklane kule, tkwiące na tyczkach, różowe, zielone i fioletowe, w których zaklęte były całe świetlane i jasne światy, jak te idealne i szczęśliwe obrazy zamknięte w niedościgłej doskonałości baniek mydlanych. W półciemnej sieni ze starymi oleodrukami, pożartymi przez pleśń i oślepłymi od starości, odnajdowaliśmy znany nam zapach. W tej zaufanej starej woni mieściło się w dziwnie prostej syntezie życie tych ludzi, alembik rasy, gatunek krwi i sekret ich losu, zawarty niedostrzegalnie w codziennym mijaniu ich własnego, odrębnego czasu. Stare, mądre drzwi, których ciemne westchnienia wpuszczały i wypuszczały tych ludzi, milczący świadkowie wchodzenia i wychodzenia matki, córek i synów - otworzyły się bezgłośnie jak odrzwia szafy i weszliśmy w ich życie. Siedzieli jakby w cieniu swego losu i nie bronili się - w pierwszych niezręcznych gestach wydalinam swoją tajemnicę. Czyż nie byliśmy krwią i losem spokrewnieni z nimi? Pokój był ciemny i aksamitny od granatowych obić ze złotym deseniem, lecz echo dnia płomiennego drgało i tutaj jeszcze mosiądzem na ramach obrazów, na klamkach i listwach złotych, choć przepuszczone przez gęstą zieleń ogrodu. Spod ściany podniosła się ciotka Agata, wielka i bujna, o mięsie okrągłym i białym, centkowanym rudą rdzą piegów. Przysiedliśmy się do nich, jakby na brzeg ich losu, zawstydzeni trochę tą bezbronnością, z jaką wydali się nam bez zastrzeżeń, i piliśmy wodę z sokiem różanym, napój przedziwny, w którym znalazłem jakby najgłębszą esencję tej upalnej soboty. Ciotka narzekała. Był to zasadniczy ton jej rozmów, głos tego mięsa białego i płodnego, bujającego już jakby poza granicami osoby, zaledwie luźnie utrzymywanej w skupieniu, w więzach formy indywidualnej, i nawet w tym skupieniu już zwielokrotnionej, gotowej rozpaść się, rozgałęzić, rozsypać w rodzinę. Była to płodność niemal samoródcza, kobiecość pozbawiona hamulców i chorobliwie wybujała. Zdawało się, że sam aromat męskości, zapach dymu tytoniowego, dowcip kawalerski mógł dać impuls tej zaognionej kobiecości do rozpustnego dzieworództwa. I właściwie wszystkie jej skargi na męża, na służbę, jej troski o dzieci były tylko kapryszeniem i dąsaniem się nie zaspokojonej płodności, dalszym ciągiem tej opryskliwej, gniewnej i płaczliwej kokieterii, którą nadaremnie doświadczała męża. Wuj Marek, mały, zgarbiony, o twarzy wyjałowionej z płci, siedział w swym szarym bankructwie, pogodzony z losem, w cieniu bezgranicznej pogardy, w którym zdawał się wypoczywać. W jego szarych oczach tlił się daleki żar ogrodu, rozpięty w oknie. Czasem próbował słabym ruchem robić jakieś zastrzeżenia, stawiać opór, ale fala samowystarczalnej kobiecości odrzucała na bok ten gest bez znaczenia, przechodziła triumfalnie mimo niego, zalewała szerokim swym strumieniem słabe podrygi męskości. Było coś tragicznego w tej płodności niechlujnej i nieumiarkowanej, była nędza kreatury walczącej na granicy nicości i śmierci, był jakiś heroizm kobiecości triumfującej urodzajnością nawet nad kalectwem natury, nad insuficjencją mężczyzny. Ale potomstwo ukazywało rację tej paniki macierzyńskiej, tego szału rodzenia, który wyczerpywał się w płodach nieudanych, w efemerycznej generacji fantomów bez krwi i twarzy. Weszła Łucja, średnia, z głową nazbyt rozkwitłą i dojrzałą na dziecięcym i pulchnym ciele o mięsie białym i delikatnym. Podała mi rączkę lalkowatą, jakby dopiero pączkującą, i zakwitła od razu całą twarzą, jak piwonia przelewająca się pełnią różową. Nieszczęśliwa z powodu swych rumieńców, które bezwstydnie mówiły o sekretach menstruacji, przymykała oczy i płoniła się jeszcze bardziej pod dotknięciem najobojętniejszego pytania, gdyż każde zawierało tajną aluzję do jej nadwrażliwego panieństwa. Emil, najstarszy z kuzynów, z jasnoblond wąsem, z twarzą, z której życie zmyło jakby wszelki wyraz, spacerował tam i z powrotem po pokoju, z rękami w kieszeniach fałdzistych spodni. Jego strój elegancki i drogocenny nosił piętno egzotycznych krajów, z których powrócił. Jego twarz, zwiędła i zmętniała, zdawała się z dnia na dzień zapominać o sobie, stawać się białą pustą ścianą z bladą siecią żyłek, w których jak linie na zatartej mapie plątały się gasnące wspomnienia tego burzliwego i zmarnowanego życia. Był mistrzem sztuk karcianych, palił długie, szlachetne fajki i pachniał dziwnie zapachem dalekich krajów. Z wzrokiem wędrującym po dawnych wspomnieniach opowiadał dziwne anegdoty, które w pewnym punkcie urywały się nagle, rozprzęgały i rozwiewały w nicość. Wodziłem za nim tęsknym wzrokiem, pragnąc, by zwrócił na mnie uwagę i wybawił mnie z udręki nudów. I w samej rzeczy zdawało mi się, że mrugnął na mnie oczyma, wychodząc do drugiego pokoju. Podążyłem za nim. Siedział nisko na małej kozetce, z kolanami krzyżującymi się niemal na wysokości głowy, łysej jak kula bilardowa. Zdawało się, że to ubranie samo leży, fałdziste, zmięte, przerzucone przez fotel. Twarz jego była jak tchnienie twarzy - smuga, którą nieznany przechodzień zostawił w powietrzu. Trzymał w bladych, emaliowanych błękitnie dłoniach portfel, w którym coś oglądał. Z mgły twarzy wyłoniło się z trudem wypukłe bielmo bladego oka, wabiąc mnie figlarnym mruganiem. Czułem doń nieprzepartą sympatię. Wziął mnie między kolana i tasując przed mymi oczyma wprawnymi dłońmi fotografie, pokazywał wizerunki nagich kobiet i chłopców w dziwnych pozycjach. Stałem oparty o niego bokiem i patrzyłem na te delikatne ciała ludzkie dalekimi, niewidzącymi oczyma, gdy fluid niejasnego wzburzenia, którym nagle zmętniało powietrze, doszedł do mnie i zbiegł mię dreszczem niepokoju, falą nagłego zrozumienia. Ale tymczasem ta mgiełka uśmiechu, która się zarysowała pod miękkim i pięknym jego wąsem, zawiązek pożądania, który napiął się na jego skroniach pulsującą żyłą, natężenie trzymające przez chwilę jego rysy w skupieniu - upadły z powrotem w nicość i twarz odeszła w nieobecność, zapomniała o sobie, rozwiała się, NAWIEDZENIE 1 Już wówczas miasto nasze popadało coraz bardziej w chroniczną szarość zmierzchu, porastało na krawędziach liszajem cienia, puszystą pleśnią i mchem koloru żelaza. Ledwo rozpowity z brunatnych dymów i mgieł poranka - przechylał się dzień od razu w niskie bursztynowe popołudnie, stawał się przez chwilę przezroczysty i złoty jak ciemne piwo, ażeby potem zejść pod wielokrotnie rozczłonkowane, fantastyczne sklepienia kolorowych i rozległych nocy. Mieszkaliśmy w rynku, w jednym z tych ciemnych domów o pustych i ślepych fasadach, które tak trudno od siebie odróżnić. Daje to powód do ciągłych omyłek. Gdyż wszedłszy raz w niewłaściwą sień na niewłaściwe schody, dostawało się zazwyczaj w prawdziwy labirynt obcych mieszkań, ganków, niespodzianych wyjść na obce podwórza i zapominało się o początkowym celu wyprawy, ażeby po wielu dniach, wracając z manowców dziwnych i splątanych przygód, o jakimś szarym świcie przypomnieć sobie wśród wyrzutów sumienia dom rodzinny. Pełne wielkich szaf, głębokich kanap, bladych luster i tandetnych palm sztucznych mieszkanie nasze coraz bardziej popadało w stan zaniedbania wskutek opieszałości matki, przesiadującej w sklepie, i niedbalstwa smukłonogiej Adeli, która nie nadzorowana przez nikogo, spędzała dnie przed lustrami na rozwlekłej toalecie, zostawiając wszędzie ślady w postaci wyczesanych włosów, grzebieni, porzuconych pantofelków i gorsetów. Mieszkanie to nie posiadało określonej liczby pokojów, gdyż nie pamiętano, ile z nich wynajęte było obcym lokatorom. Nieraz otwierano przypadkiem którąś z tych izb zapomnianych i znajdowano ją pustą; lokator dawno się wyprowadził, a w nietkniętych od miesięcy szufladach dokonywano niespodzianych odkryć. W dolnych pokojach mieszkali subiekci i nieraz w nocy budziły nas ich jęki, wydawane pod wpływem zmory sennej. W zimie była jeszcze na dworze głucha noc, gdy ojciec schodził do tych zimnych i ciemnych pokojów, płosząc przed sobą świecą stada cieni, ulatujących bokami po podłodze i ścianach; szedł budzić ciężko chrapiących z twardego jak kamień snu. W świetle pozostawionej przezeń świecy wywijali się leniwie z brudnej pościeli, wystawiali, siadając na łóżkach, bose i brzydkie nogi i z skarpetką w ręce oddawali się jeszcze przez chwilę rozkoszy ziewania - ziewania przeciągniętego aż do lubieżności, do bolesnego skurczu podniebienia, jak przy tęgich wymiotach. W kątach siedziały nieruchomo wielkie karakony, wyogromnione własnym cieniem, którym obarczała każdego płonąca świeca i który nie odłączał się od nich i wówczas, gdy któryś z tych płaskich, bezgłowych kadłubów z nagła zaczynał biec niesamowitym, pajęczym biegiem. W tym czasie ojciec mój zaczął zapadać na zdrowiu. Bywało już w pierwszych tygodniach tej wczesnej zimy, że spędzał dnie całe w łóżku, otoczony flaszkami, pigułkami i księgami handlowymi, które mu przynoszono z kontuaru. Gorzki zapach choroby osiadał na dnie pokoju, którego tapety gęstwiały ciemniejszym splotem arabesek. Wieczorami, gdy matka przychodziła ze sklepu, bywał podniecony i skłonny do sprzeczek, zarzucał jej niedokładności w prowadzeniu rachunków, dostawał wypieków i zapalał się do niepoczytalności. Pamiętam, iż raz, obudziwszy się ze snu późno w nocy, ujrzałem go, jak w koszuli i boso biegał tam i z powrotem po skórzanej kanapie, dokumentując w ten sposób swą irytację przed bezradną matką. W inne dni bywał spokojny i skupiony i pogrążał się zupełnie w swych księgach, zabłąkany głęboko w labiryntach zawiłych obliczeń. Widzę go w świetle kopcącej lampy, przykucniętego wśród poduszek, pod wielkim rzeźbionym nadgłowiem łóżka, z ogromnym cieniem od głowy na ścianie, kiwającego się w bezgłośnej medytacji. Chwilami wynurzał głowę z tych rachunków, jakby dla zaczerpnięcia tchu, otwierał usta, mlaskał z niesmakiem językiem, który był suchy i gorzki, i rozglądał się bezradnie, jakby czegoś szukając. Wówczas bywało, że zbiegał po cichu z łóżka w kąt pokoju, pod ścianę, na której wisiał zaufany instrument. Był to rodzaj klepsydry wodnej albo wielkiej fioli szklanej, podzielonej na uncje i napełnionej ciemnym fluidem. Mój ojciec łączył się z tym instrumentem długą kiszką gumową, jakby krętą, bolesną pępowiną, i tak połączony z żałosnym przyrządem - nieruchomiał w skupieniu, a oczy jego ciemniały, zaś na twarz przybladłą występował wyraz cierpienia czy jakiejś występnej rozkoszy. Potem znów przychodziły dni cichej skupionej pracy, przeplatanej samotnymi monologami. Gdy tak siedział w świetle lampy stołowej, wśród poduszek wielkiego łoża, a pokój ogromniał górą w cieniu umbry, który go łączył z wielkim żywiołem nocy miejskiej za oknem - czuł, nie patrząc, że przestrzeń obrasta go pulsującą gęstwiną tapet, pełną szeptów, syków i seplenień. Słyszał, nie patrząc, tę zmowę pełną porozumiewawczych mrugnięć perskich oczu, rozwijających się wśród kwiatów małżowin usznych, które słuchały, i ciemnych ust, które się uśmiechały. Wówczas pogrążał się pozornie jeszcze bardziej w pracę, liczył i sumował, bojąc się zdradzić ten gniew, który w nim wzbierał, i walcząc z pokusą, żeby z nagłym krzykiem nie rzucić się na oślep za siebie i nie pochwycić pełnych garści tych kędzierzawych arabesek, tych pęków oczu i uszu, które noc wyroiła ze siebie i które rosły i zwielokrotniały się, wymajaczając coraz nowe pędy i odnogi z macierzystego pępka ciemności. I uspokajał się dopiero, gdy z odpływem nocy tapety więdły, zwijały się, gubiły liście i kwiaty i przerzedzały się jesiennie, przepuszczając dalekie świtanie. Wtedy wśród świergotu tapetowych ptaków, w żółtym zimowym świcie zasypiał na parę godzin gęstym, czarnym snem. Od dni, od tygodni, gdy zdawał się być pogrążonym w zawiłych konto-korrentach - myśl jego zapuszczała się tajnie w labirynty własnych wnętrzności. Wstrzymywał oddech i nasłuchiwał. I gdy wzrok jego wracał zbielały i mętny z tamtych głębin, uspokajał go uśmiechem. Nie wierzył jeszcze i odrzucał jak absurd te uroszczenia, te propozycje, które nań napierały. Za dnia były to jakby rozumowania i perswazje, długie, monotonne rozważania prowadzone półgłosem i pełne humorystycznych interiudiów, filuternych przekomarzań. Ale nocą podnosiły się te głosy namiętniej. Żądanie wracało coraz wyraźniej i doniosłej i słyszeliśmy, jak rozmawiał z Bogiem, prosząc się jak gdyby i wzbraniając przed czymś, co natarczywie żądało i domagało się. Aż pewnej nocy podniósł się ten głos groźnie i nieodparcie, żądając, aby mu dał świadectwo usty i wnętrznościami swymi. I usłyszeliśmy, jak duch weń wstąpił, jak podnosi się z łóżka, długi i rosnący gniewem proroczym, dławiąc się hałaśliwymi słowy, które wyrzucał jak mitralieza. Słyszeliśmy łomot walki i jęk ojca, jęk tytana ze złamanym biodrem, który jeszcze urąga. Nie widziałem nigdy proroków Starego Testamentu, ale na widok tego męża, którego gniew boży obalił, rozkraczonego szeroko na ogromnym porcelanowym urynale, zakrytego wichrem ramion, chmurą rozpaczliwych łamańców, nad którymi wyżej jeszcze unosił się głos jego, obcy i twardy - zrozumiałem gniew boży świętych mężów. Był to dialog groźny jak mowa piorunów. Łamańce rak jego rozrywały niebo na sztuki, a w szczelinach ukazywała się twarz Jehowy, wzdęta gniewem i plująca przekleństwa. Nie patrząc widziałem go, groźnego Demiurga, jak leżąc na ciemnościach jak na Synaju, wsparłszy potężne dłonie na karniszu firanek, przykładał ogromną twarz do górnych szyb okna, na których płaszczył się potwornie mięsisty nos jego. Słyszałem jego głos w przerwach proroczej tyrady mego ojca, słyszałem te potężne warknięcia wzdętych warg, od których szyby brzęczały, mieszające się z wybuchami zaklęć, lamentów, gróźb mego ojca. Czasami głosy przycichały i zżymały się z cicha jak gaworzenie wiatru w nocnym kominie, to znowu wybuchały wielkim zgiełkliwym hałasem, burzą zmieszanych szlochów i przekleństw. Z nagła otworzyło się okno ciemnym ziewnięciem i płachta ciemności wionęła przez pokój. W świetle błyskawicy ujrzałem ojca mego w rozwianej bieliźnie, jak ze straszliwym przekleństwem wylewał potężnym chlustem w okno zawartość nocnika w noc szumiącą jak muszla. 2 Mój ojciec powoli zanikał, wiądł w oczach. Przykucnięty pod wielkimi poduszkami, dziko nastroszony kępami siwych włosów, rozmawiał z sobą półgłosem, pogrążony cały w jakieś zawiłe wewnętrzne afery. Zdawać się mogło, że osobowość jego rozpadła się na wiele pokłóconych i rozbieżnych jaźni, gdyż kłócił się ze sobą głośno, pertraktował usilnie i namiętnie, przekonywał i prosił, to znowu zdawał się przewodniczyć zgromadzeniu wielu interesantów, których usiłował z całym nakładem żarliwości i swady pogodzić. Ale za każdym razem te hałaśliwe zebrania, pełne gorących temperamentów, rozpryskiwały się przy końcu, wśród klątw, złorzeczeń i obelg. Potem przyszedł okres jakiegoś uciszenia, ukojenia wewnętrznego, błogiej pogody ducha. Znowu wielkie folianty rozłożone były na łóżku, na stole, na podłodze i jakiś benedyktyński spokój pracy zalegał w świetle lampy nad białą pościelą łóżka, nad pochyloną siwą głową mego ojca. Ale gdy matka późnym wieczorem wracała ze sklepu, ojciec ożywiał się, przywoływał ją do siebie i z dumą pokazywał jej świetne, kolorowe odbijanki, którymi skrzętnie wylepił stronice księgi głównej. Zauważyliśmy wówczas wszyscy, że ojciec zaczął z dnia na dzień maleć jak orzech, który zsycha się wewnątrz łupiny. Zanikowi temu nie towarzyszył bynajmniej upadek sił. Przeciwnie, stan jego zdrowia, humor, ruchliwość zdawały się poprawiać. Często śmiał się teraz głośno i szczebiotliwie, zanosił się wprost od śmiechu, albo też pukał w łóżko i odpowiadał sobie „proszę” w różnych tonacjach, całymi godzinami. Od czasu do czasu złaził z łóżka, wspinał się na szafę i przykucnięty pod sufitem porządkował coś w starych gratach, pełnych rdzy i kurzu. Niekiedy ustawiał sobie dwa krzesła naprzeciw siebie i wspierając się rękami o poręcze, bujał się nogami wstecz i naprzód, szukając rozpromienionymi oczyma w naszych twarzach wyrazów podziwu i zachęty. Z Bogiem, zdaje się, pogodził się zupełnie. Niekiedy w nocy ukazywała się twarz brodatego Demiurga w oknie sypialni, oblana ciemną purpurą bengalskiego światła, i patrzyła przez chwilę dobrotliwie na uśpionego głęboko, którego śpiewne chrapanie zdawało się wędrować daleko po nieznanych obszarach światów sennych. Podczas długich, półciemnych popołudni tej późnej zimy ojciec mój zapadał od czasu do czasu na całe godziny w gęsto zastawione gratami zakamarki, szukając czegoś zawzięcie. I nieraz bywało podczas obiadu, gdy zasiadaliśmy wszyscy do stołu, brakło ojca. Wówczas matka musiała długo wołać „Jakubie!” i stukać łyżką w stół, zanim wylazł z jakiejś szafy, oblepiony szmatami pajęczyny i kurzu, z wzrokiem nieprzytomnym i pogrążonym w zawiłych, a jemu tylko wiadomych sprawach, które go zaprzątały. Czasem wdrapywał się na karnisz i przybierał nieruchomą pozę symetrycznie do wielkiego wypchanego sępa, który po drugiej stronie okna zawieszony był na ścianie. W tej nieruchomej, przykucniętej pozie, z wzrokiem zamglonym i z miną chytrze uśmiechniętą trwał godzinami, ażeby z nagła przy czyimś wejściu zatrzepotać rękoma jak skrzydłami i zapiać jak kogut. Przestaliśmy zwracać uwagę na te dziwactwa, w które się z dnia na dzień głębiej wplątywał. Wyzbyty jakby zupełnie cielesnych potrzeb, nie przyjmując tygodniami pokarmu, pogrążał się z dniem każdym głębiej w zawiłe i dziwaczne afery, dla których nie mieliśmy zrozumienia. Niedosięgły dla naszych perswazji i próśb, odpowiadał urywkami swego wewnętrznego monologu, którego przebiegu nic z zewnątrz zmącić nie mogło. Wiecznie zaaferowany, chorobliwie ożywiony, z wypiekami na suchych policzkach nie zauważał nas i przeoczał. Przywykliśmy do jego nieszkodliwej obecności, do jego cichego gaworzenia, do tego dziecinnego, w sobie zatopionego świegotu, którego trele przebiegały niejako na marginesie naszego czasu. Wtedy już znikał niekiedy na wiele dni, podziewał się gdzieś w zapadłych zakamarkach mieszkania i nie można go było znaleźć. Stopniowo te zniknięcia przestały sprawiać na nas wrażenie, przywykliśmy do nich i kiedy po wielu dniach znów się pojawiał, o parę cali mniejszy i chudszy, nie zatrzymywało to na dłużej naszej uwagi. Przestaliśmy po prostu brać go w rachubę, tak bardzo oddalił się od wszystkiego, co ludzkie i co rzeczywiste. Węzeł po węźle odluźniał się od nas, punkt po punkcie gubił związki łączące go ze wspólnotą ludzką. To, co jeszcze z niego pozostało, to trochę cielesnej powłoki i ta garść bezsensownych dziwactw - mogły zniknąć pewnego dnia, tak samo nie zauważone jak szara kupka śmieci, gromadząca się w kącie, którą Adela co dzień wynosiła na śmietnik. PTAKI Nadeszły żółte, pełne nudy dni zimowe. Zrudziałą ziemię pokrywał dziurawy, przetarty, za krótki obrus śniegu. Na wiele dachów nie starczyło go i stały czarne lub rdzawe, gontowe strzechy i arki kryjące w sobie zakopcone przestrzenie strychów - czarne, zwęglone katedry, najeżone żebrami krokwi, płatwi i bantów - ciemne płuca wichrów zimowych. Każdy świt odkrywał nowe kominy i dymniki, wyrosłe w nocy, wydęte przez wicher nocny, czarne piszczałki organów diabelskich. Kominiarze nie mogli opędzić się od wron, które na kształt żywych czarnych liści obsiadały wieczorem gałęzie drzew pod kościołem, odrywały się znów, trzepocąc, by wreszcie przylgnąć, każda do właściwego miejsca na właściwej gałęzi, a o świcie ulatywały wielkimi stadami - tumany sadzy, płatki kopciu, falujące i fantastyczne, plamiąc migotliwym krakaniem mętnożółte smugi świtu. Dni stwardniały od zimna i nudy, jak zeszłoroczne bochenki chleba. Napoczynano je tępymi nożami, bez apetytu, z leniwą sennością. Ojciec nie wychodził już z domu. Palił w piecach, studiował nigdy niezgłębioną istotę ognia, wyczuwał słony, metaliczny posmak i wędzony zapach zimowych płomieni, chłodną pieszczotę salamander, liżących błyszczącą sadzę w gardzieli komina. Z zamiłowaniem wykonywał w owych dniach wszystkie reparatury w górnych regionach pokoju. O każdej porze dnia można go było widzieć, jak - przykucnięty na szczycie drabiny - majstrował coś przy suficie, przy kamiszach wysokich okien, przy kulach i łańcuchach lamp wiszących. Zwyczajem malarzy posługiwał się drabiną jak ogromnymi szczudłami i czuł się dobrze w tej ptasiej perspektywie, w pobliżu malowanego nieba, arabesek i ptaków sufitu. Od spraw praktycznego życia oddalał się coraz bardziej. Gdy matka, pełna troski i zmartwienia z powodu jego stanu, starała się go wciągnąć w rozmowę o interesach, o płatnościach najbliższego „ultimo”, słuchał jej z roztargnieniem, pełen niepokoju, z drgawkami w nieobecnej twarzy. I bywało, że przerywał jej nagle zaklinającym gestem ręki, ażeby pobiec w kąt pokoju, przylgnąć uchem do szpary w podłodze i z podniesionymi palcami wskazującymi obu rąk, wyrażającymi najwyższą ważność badania - nasłuchiwać. Nie rozumieliśmy wówczas jeszcze smutnego tła tych ekstrawagancji, opłakanego kompleksu, który dojrzewał w głębi. Matka nie miała nań żadnego wpływu, natomiast wielką czcią i uwagą darzył Adelę. Sprzątanie pokoju było dlań wielką i ważną ceremonią, której nie zaniedbywał nigdy być świadkiem, śledząc z mieszaniną strachu i rozkosznego dreszczu wszystkie manipulacje Adeli. Wszystkim jej czynnościom przypisywał głębsze, symboliczne znaczenie. Gdy dziewczyna młodymi i śmiałymi ruchami posuwała szczotkę na długim drążku po podłodze, było to niemal ponad jego siły. Z oczu jego lały się wówczas łzy, twarz zanosiła się od cichego śmiechu, a ciałem wstrząsał rozkoszny spazm orgazmu. Jego wrażliwość na łaskotki dochodziła do szaleństwa. Wystarczyło, by Adela skierowała doń palec ruchem oznaczającym łaskotanie, a już w dzikim popłochu uciekał przez wszystkie pokoje, zatrzaskując za sobą drzwi, by wreszcie w ostatnim paść brzuchem na łóżko i wić się w konwulsjach śmiechu pod wpływem samego obrazu wewnętrznego, któremu nie mógł się oprzeć. Dzięki temu miała Adela nad ojcem władzę niemal nieograniczoną. W tym to czasie zauważyliśmy u ojca po raz pierwszy namiętne zainteresowanie dla zwierząt. Była to początkowo namiętność myśliwego i artysty zarazem, była może także głębsza, zoologiczna sympatia kreatury dla pokrewnych, a tak odmiennych form życia, eksperymentowanie w nie wypróbowanych rejestrach bytu. Dopiero w późniejszej fazie wzięła sprawa ten niesamowity, zaplątany, głęboko grzeszny i przeciwny naturze obrót, którego lepiej nie wywlekać na światło dzienne. Zaczęło się to od wylęgania jaj ptasich. Z wielkim nakładem trudu i pieniędzy sprowadzał ojciec z Hamburga, z Holandii, z afrykańskich stacji zoologicznych zapłodnione jaja ptasie, które dawał do wylęgania ogromnym kurom belgijskim. Był to proceder nader zajmujący i dla mnie - to wykluwanie się piskląt, prawdziwych dziwotworów w kształcie i ubarwieniu. Nie podobna było dopatrzyć się w tych monstrach o ogromnych, fantastycznych dziobach, które natychmiast po urodzeniu rozdzierały się szeroko, sycząc żarłocznie czeluściami gardła, w tych jaszczurach o wątłym, nagim ciele garbusów - przyszłych pawi, bażantów, głuszców i kondorów. Umieszczony w koszykach, w wacie, smoczy ten pomiot podnosił na cienkich szyjach ślepe, bielmem zarosle głowy, kwacząc bezgłośnie z niemych gardzieli. Mój ojciec chodził wzdłuż półek w zielonym fartuchu, jak ogrodnik wzdłuż inspektów z kaktusami, i wywabiał z nicości te pęcherze ślepe, pulsujące życiem, te niedołężne brzuchy, przyjmujące świat zewnętrzny tylko w formie jedzenia, te narośle życia, pnące się omackiem ku światłu. W parę tygodni później, gdy te ślepe pączki życia pękły do światła, napełniły się pokoje kolorowym pogwarem, migotliwym świergotem swych nowych mieszkańców. Obsiadały one karnisze firanek, gzymsy szaf, gnieździły się w gęstwinie cynowych gałęzi i arabesek wieloramiennych lamp wiszących. Gdy ojciec studiował wielkie ornitologiczne kompendia i wertował kolorowe tablice, zdawały się ulatywać z nich te pierzaste fantazmaty i napełniać pokój kolorowym trzepotem, płatami purpury, strzępami szafiru, grynszpanu i srebra. Podczas karmienia tworzyły one na podłodze barwną, falującą grządkę, dywan żywy, który za czyimś niebacznym wejściem rozpadał się, rozlatywał w ruchome kwiaty, trzepocące w powietrzu, aby w końcu rozmieścić się w górnych regionach pokoju. W pamięci pozostał mi szczególnie jeden kondor, ogromny ptak o szyi nagiej, twarzy pomarszczonej i wybujałej naroślami. Był to chudy asceta, lama buddyjski, pełen niewzruszonej godności w całym zachowaniu, kierujący się żelaznym ceremoniałem swego wielkiego rodu. Gdy siedział naprzeciw ojca, nieruchomy w swej monumentalnej pozycji odwiecznych bóstw egipskich, z okiem zawleczonym białawym bielmem, które zasuwał z boku na źrenice, ażeby zamknąć się zupełnie w kontemplacji swej dostojnej samotności - wydawał się ze swym kamiennym profilem starszym bratem mego ojca. Ta sama materia ciała, ścięgien i pomarszczonej twardej skóry, ta sama twarz wyschła i koścista, te same zrogowaciałe, głębokie oczodoły. Nawet ręce, silne w węzłach, długie, chude dłonie ojca, z wypukłymi paznokciami, miały swój analogon w szponach kondora. Nie mogłem się oprzeć wrażeniu, widząc go tak uśpionego, że mam przed sobą mumię - wyschłą i dlatego pomniejszoną mumię mego ojca. Sądzę, że i uwagi matki nie uszło to przedziwne podobieństwo, chociaż nigdy nie poruszaliśmy tego tematu. Charakterystyczne jest, że kondor używał wspólnego z moim ojcem naczynia nocnego. Nie poprzestając na wylęganiu coraz nowych egzemplarzy, ojciec mój urządzał na strychu wesela ptasie, wysyłał swatów, uwiązywał w lukach i dziurach strychu ponętne, stęsknione narzeczone i osiągnął w samej rzeczy to, że dach naszego domu, ogromny, dwuspadowy dach gontowy, stał się prawdziwą gospodą ptasią, arką Noego, do której zlatywały się wszelkiego rodzaju skrzydlacze z dalekich stron. Nawet długo po zlikwidowaniu ptasiego gospodarstwa utrzymywała się w świecie ptasim ta tradycja naszego domu i w okresie wiosennych wędrówek spadały nieraz na nasz dach całe chmary żurawi, pelikanów, pawi i wszelkiego ptactwa. Impreza ta wzięła jednak niebawem - po krótkiej świetności - smutny obrót. Wkrótce okazała się bowiem konieczna translokacja ojca do dwóch pokojów na poddaszu, które służyły za rupieciarnie. Stamtąd dochodził już o wczesnym świcie zmieszany klangor głosów ptasich. Drewniane pudła pokojów na strychu, wspomagane rezonansem przestrzeni dachowej, dźwięczały całe od szumu, trzepotu, piania, tokowania i gulgotu. Tak straciliśmy ojca z widoku na przeciąg kilku tygodni. Rzadko tylko schodził do mieszkania i wtedy mogliśmy zauważyć, że zmniejszył się jakoby, schudł i skurczył. Niekiedy przez zapomnienie zrywał się z krzesła przy stole i trzepiąc rękoma jak skrzydłami, wydawał pianie przeciągłe, a oczy zachodziły mu mgłą bielma. Potem, zawstydzony, śmiał się razem z nami i starał się ten incydent obrócić w żart. Pewnego razu w okresie generalnych porządków zjawiła się niespodzianie Adela w państwie ptasim ojca. Stanąwszy we drzwiach, załamała ręce nad fetorem, który się unosił w powietrzu, oraz nad kupami kału, zalegającego podłogi, stoły i meble. Szybko zdecydowana otworzyła okno, po czym przy pomocy długiej szczotki wprawiła całą masę ptasią w wirowanie. Wzbił się piekielny tuman piór, skrzydeł i krzyku, w którym Adela, podobna do szalejącej Menady, zakrytej młyńcem swego tyrsu, tańczyła taniec zniszczenia. Razem z ptasią gromadą ojciec mój, trzepiąc rękoma, w przerażeniu próbował wznieść się w powietrze. Zwolna przerzedzał się tuman skrzydlaty, aż w końcu na pobojowisku została sama Adela, wyczerpana, dysząca, oraz mój ojciec z miną zafrasowaną i zawstydzoną, gotów do przyjęcia każdej kapitulacji. W chwilę później schodził mój ojciec ze schodów swojego dominium - człowiek złamany, król-banita, który stracił tron i królowanie. MANEKINY Ta ptasia impreza mego ojca była ostatnim wybuchem kolorowości, ostatnim i świetnym kontrmarszem fantazji, który ten niepoprawny improwizator, ten fechtmistrz wyobraźni poprowadził na szańce i okopy jałowej i pustej zimy. Dziś dopiero rozumiem samotne bohaterstwo, z jakim sam jeden wydał on wojnę bezbrzeżnemu żywiołowi nudy drętwiącej miasto. Pozbawiony wszelkiego poparcia, bez uznania z naszej strony bronił ten mąż przedziwny straconej sprawy poezji. Był on cudownym młynem, w którego leje sypały się otręby pustych godzin, ażeby w jego trybach zakwitnąć wszystkimi kolorami i zapachami korzeni Wschodu. Ale przywykli do świetnego kuglarstwa tego metafizycznego prestidigitatora, byliśmy skłonni zapoznawać wartość jego suwerennej magii, która nas ratowała od letargu pustych dni i nocy. Adeli nie spotkał żaden wyrzut za jej bezmyślny i tępy wandalizm. Przeciwnie, czuliśmy jakieś niskie zadowolenie, haniebną satysfakcję z ukrócenia tych wybujałości, których kosztowaliśmy łakomie do syta, ażeby potem uchylić się perfidnie od odpowiedzialności za nie. A może był w tej zdradzie i tajny pokłon w stronę zwycięskiej Adeli, której przypisywaliśmy niejasno jakąś misje i posłannictwo sił wyższego rzędu. Zdradzony przez wszystkich, wycofał się ojciec bez walki z miejsc swej niedawnej chwały. Bez skrzyżowania szpad oddał w ręce wroga domenę swej byłej świetności. Dobrowolny banita usunął się do pustego pokoju na końcu sieni i oszańcował się tam samotnością. Zapomnieliśmy o nim. Obiegła nas znowu ze wszech stron żałobna szarość miasta, zakwitając w oknach ciemnym liszajem świtów, pasożytniczym grzybem zmierzchów, rozrastającym się w puszyste futro długich nocy zimowych. Tapety pokojów, rozluźnione błogo za tamtych dni i otwarte dla kolorowych lotów owej skrzydlatej czeredy, zamknęły się znów w sobie, zgęstniały plącząc się w monotonii gorzkich monologów. Lampy poczerniały i zwiędły jak stare osty i bodiaki. Wisiały teraz osowiałe i zgryźliwe, dzwoniąc cicho kryształkami szkiełek, gdy ktoś przeprawiał się omackiem przez zmierzch pokoju. Na próżno wetknęła Adela we wszystkie ramiona tych lamp kolorowe świece, nieudolny surogat, blade wspomnienie świetnych iluminacji, którymi kwitły niedawno wiszące ich ogrody. Ach! gdzie było to świegotliwe pączkowanie, to owocowanie pośpieszne i fantastyczne w bukietach tych lamp, z których jak z pękających czarodziejskich tortów ulatywały skrzydlate fantazmaty, rozbijające powietrze na talie kart magicznych, rozsypując je w kolorowe oklaski, sypiące się gęstymi łuskami lazuru, pawiej, papuziej zieleni, metalicznych połysków, rysując w powietrzu linie i arabeski, migotliwe ślady lotów i kołowań, rozwijając kolorowe wachlarze trzepotów, utrzymujące się długo po przelocie w bogatej i błyskotliwej atmosferze, Jeszcze teraz kryły się w głębi zszarzałej aury echa i możliwości barwnych rozbłysków, lecz nikt nie nawiercał fletem, nie doświadczał świdrem zmętniałych słojów powietrznych. Tygodnie te stały pod znakiem dziwnej senności. Łóżka cały dzień nie zaścielone, zawalone pościelą zmiętą i wytarzaną od ciężkich snów, stały jak głębokie łodzie gotowe do odpływu w mokre i zawiłe labirynty jakiejś czarnej, bezgwiezdnej Wenecji. O głuchym świcie Adela przynosiła nam kawę. Ubieraliśmy się leniwie w zimnych pokojach, przy świetle świecy odbitej wielokrotnie w czar-nych szybach okien. Poranki te były pełne bezładnego krzątania się, rozwlekłego szukania w różnych szufladach i szafach. Po całym mieszkaniu słychać było kłapanie pantofelków Adeli. Subiekci zapalali latarnie, brali z rąk matki wielkie klucze sklepowe i wychodzili w gęstą, wirującą ciemność. Matka nie mogła dojść do ładu z toaletą. Świece dogasały w lichtarzu. Adela przepadała gdzieś w odległych pokojach lub na strychu, gdzie rozwieszała bieliznę. Nie można jej się było dowołać. Młody jeszcze, mętny i brudny ogień w piecu lizał zimne, błyszczące narośle sadzy w gardzieli komina. Świeca gasła, pokój pogrążał się w ciemności. Z głowami na obrusie stołu, wśród resztek śniadania zasypialiśmy na wpół ubrani. Leżąc twarzami na futrzanym brzuchu ciemności, odpływaliśmy na jego falistym oddechu w bezgwiezdną nicość. Budziło nas głośne sprzątanie Adeli. Matka nie mogła uporać się z toaletą. Nim skończyła czesanie, subiekci wracali na obiad. Mrok na rynku przybierał kolor złotawego dymu. Przez chwilę z tych dymnych miodów, z tych mętnych bursztynów mogły się rozpowić kolory najpiękniejszego popołudnia. Ale szczęśliwy moment mijał, amalgamat świtu przekwitał, wezbrany ferment dnia, już niemal dościgły, opadał z powrotem w bezsilną szarość. Zasiadaliśmy do stołu, subiekci zacierali czerwone z zimna ręce i nagle proza ich rozmów sprowadzała od razu pełny dzień, szary i pusty wtorek, dzień bez tradycji i bez twarzy. Ale gdy pojawiał się na stole półmisek z rybą w szklistej galarecie, dwie duże ryby leżące bok przy boku, głową do ogona jak figura zodiakalna, odpoznawaliśmy w nich herb owego dnia, emblemat kalendarzowy bezimiennego wtorku, i rozbieraliśmy go pospiesznie między siebie, pełni ulgi, że dzień odzyskał w nim swą fizjonomię. Subiekci spożywali go z namaszczeniem, z powagą kalendarzowej ceremonii. Zapach pieprzu rozchodził się po pokoju. A gdy wytarli bułką ostatek galarety ze swych talerzy, rozważając w myśli heraldykę następnych dni tygodnia, i na półmisku zostawały tylko głowy z wygotowanymi oczyma - czuliśmy wszyscy, że dzień został wspólnymi siłami pokonany i że reszta nie wchodziła już w rachubę. W samej rzeczy z resztą tą, wydaną na jej łaskę, Adela nie robiła sobie długich ceregieli. Wśród brzęku garnków i chlustów zimnej wody likwidowała z energią tych parę godzin do zmierzchu, które matka przesypiała na otomanie. Tymczasem w jadalni przygotowywano już scenerię wieczoru. Polda i Paulina, dziewczęta do szycia, rozgospodarowywały się w niej z rekwizytami swego fachu. Na ich ramionach wniesiona wchodziła do pokoju milcząca, nieruchoma pani, dama z kłaków i płótna, z czarną drewnianą gałką zamiast głowy. Ale ustawiona w kącie, między drzwiami a piecem, ta cicha dama stawała się panią sytuacji. Ze swego kąta, stojąc nieruchomo, nadzorowała w milczeniu pracę dziewcząt. Pełna krytycyzmu i niełaski przyjmowała ich starania i umizgi, z jakimi przyklękały przed nią, przymierzając fragmenty sukni, znaczone białą fastrygą. Obsługiwały z uwagą i cierpliwością milczący idol, którego nic zadowolić nie mogło. Ten moloch był nieubłagany, jak tylko kobiece molochy być potrafią, i odsyłał je wciąż na nowo do pracy, a one, wrzecionowate i smukłe, podobne do szpuli drewnianych, z których odwijały się nici, i tak ruchliwe jak one, manipulowały zgrabnymi ruchami nad tą kupą jedwabiu i sukna, wcinały się szczękającymi nożycami w jej kolorową masę, furkotały maszyną, depcąc pedał lakierkową, tanią nóżką, a dookoła nich rosła kupa odpadków, różnokolorowych strzępów i szmatek, jak wyplute łuski i plewy dookoła dwóch wybrednych i marnotrawnych papug. Krzywe szczęki nożyc otwierały się ze skrzypieniem, jak dzioby tych kolorowych ptaków. Dziewczęta deptały nieuważnie po barwnych obrzynkach, brodząc nieświadomie niby w śmietniku możliwego jakiegoś karnawału, w rupieciami jakiejś wielkiej nieurzeczywistnionej maskarady. Otrzepywały się ze szmatek z nerwowym śmiechem, łaskotały oczyma zwierciadła. Ich dusze, szybkie czarodziejstwo ich rąk było nie w nudnych sukniach, które zostawały na stole, ale w tych setkach odstrzygnięć, w tych wiórach lekkomyślnych i płochych, którymi zasypać mogły cale miasto, jak kolorową fantastyczną śnieżycą. Nagle było im gorąco i otwierały okno, ażeby w niecierpliwości swej samotni, w głodzie obcych twarzy, przynajmniej bezimienną twarz zobaczyć, do okna przyciśniętą. Wachlowały rozpalone swe policzki przed wzbierającą firankami nocą zimową - odsłaniały płonące dekolty, pełne nienawiści do siebie i rywalizacji, gotowe stanąć do walki o tego pierrota, którego by ciemny powiew nocy przywiał na okno. Ach! jak mało wymagały one od rzeczywistości. Miały wszystko w sobie, miały nadmiar wszystkiego w sobie. Ach! byłby im wystarczył pierrot wypchany trocinami, jedno-dwa słowa, na które od dawna czekały, by móc wpaść w swą rolę dawno przygotowaną, z dawna tłoczącą się na usta, pełną słodkiej i strasznej goryczy, ponoszącą dziko, jak stronice romansu połykane nocą wraz ze łzami ronionymi na wypieki lic. Podczas jednej ze swych wędrówek wieczornych po mieszkaniu, przedsiębranych pod nieobecność Adeli, natknął się mój ojciec na ten cichy seans wieczorny. Przez chwilę stał w ciemnych drzwiach przyległego pokoju, z lampą w ręku, oczarowany sceną pełną gorączki i wypieków, tą idyllą z pudru, kolorowej bibułki i atropiny, której jako tło pełne znaczenia podłożona była noc zimowa, oddychająca wśród wzdętych firanek okna. Nakładając okulary, zbliżył się w paru krokach i obszedł dookoła dziewczęta, oświecając je podniesioną w ręku lampą. Przeciąg z otwartych drzwi podniósł firanki u okna, panienki dawały się oglądać, kręcąc się w biodrach, polśniewając emalią oczu, lakiem skrzypiących pantofelków, sprzączkami podwiązek pod wzdętą od wiatru sukienką; szmatki jęły umykać po podłodze, jak szczury, ku uchylonym drzwiom ciemnego pokoju, a ojciec mój przyglądał się uważnie prychającym osóbkom, szepcąc półgłosem: - Genus avium... jeśli się nie mylę, scansores albo pistacci... w najwyższym stopniu godne uwagi. Przypadkowe to spotkanie stało się początkiem całej serii seansów, podczas których ojciec mój zdołał rychło oczarować obie panienki urokiem swej przedziwnej osobistości. Odpłacając się za pełną galanterii i dowcipu konwersację, którą zapełniał im pustkę wieczorów - dziewczęta pozwalały zapalonemu badaczowi studiować strukturę swych szczupłych i tandetnych ciałek. Działo się to w toku konwersacji, z powagą i wytwornością, która najryzykowniejszym punktom tych badań odbierała dwuznaczny ich pozór. Odsuwając pończoszkę z kolana Pauliny i studiując rozmiłowanymi oczyma zwięzłą i szlachetną konstrukcję przegubu, ojciec mój mówił: - Jakże pełna uroku i jak szczęśliwa jest forma bytu, którą panie obrały. Jakże piękna i prosta jest teza, którą dano wam swym życiem ujawnić. Lecz za to z jakim mistrzostwem, z jaką finezją wywiązują się panie z tego zadania. Gdybym odrzucając respekt przed Stwórcą, chciał się zabawić w krytykę stworzenia, wołałbym: - mniej treści, więcej formy! Ach, jakby ulżył światu ten ubytek treści. Więcej skromności w zamierzeniach, więcej wstrzemięźliwości w pretensjach - panowie demiurdzy - a świat byłby doskonalszy! - wołał mój ojciec akurat w momencie, gdy dłoń jego wyłuskiwała białą łydkę Pauliny z uwięzi pończoszki. W tej chwili Adela stanęła w otwartych drzwiach jadalni, niosąc tacę z podwieczorkiem. Było to pierwsze spotkanie dwu tych wrogich potęg od czasu wielkiej rozprawy. My wszyscy, którzy asystowaliśmy przy tym spotkaniu, przeżyliśmy chwilę wielkiej trwogi. Było nam nadwyraz przykro być świadkami nowego upokorzenia i tak już ciężko doświadczonego męża. Mój ojciec powstał z klęczek bardzo zmieszany, falą po fali zabarwiała się jego twarz coraz ciemniej napływem wstydu. Ale Adela znalazła się niespodzianie na wysokości sytuacji. Podeszła z uśmiechem do ojca i dała mu prztyczka w nos. Na to hasło Polda i Paulina klasnęły rado-śnie w dłonie, zatupotały nóżkami i uwiesiwszy się z obu stron u ramion ojca, obtańczyły z nim stół dookoła. W ten sposób, dzięki dobremu sercu dziewcząt, rozwiał się zarodek przykrego konfliktu w ogólnej wesołości. Oto jest początek wielce ciekawych i dziwnych prelekcji, które mój ojciec, natchniony urokiem tego małego i niewinnego audytorium, odbywał w następnych tygodniach owej wczesnej zimy. Jest godne uwagi, jak w zetknięciu z niezwykłym tym człowiekiem rzeczy wszystkie cofały się niejako do korzenia swego bytu, odbudowywały swe zjawisko aż do metafizycznego jądra, wracały niejako do pierwotnej idei, ażeby w tym punkcie sprzeniewierzyć się jej i przechylić w te wątpliwe, ryzykowne i dwuznaczne regiony, które nazwiemy tu krótko regionami wielkiej herezji. Nasz herezjarcha szedł wśród rzeczy jak magnetyzer, zarażając je i uwodząc swym niebezpiecznym czarem. Czy mam nazwać i Paulinę jego ofiarą? Stała się ona w owych dniach jego uczennicą, adeptką jego teoryj, modelem jego eksperymentów. Tutaj postaram się wyłożyć z należytą ostrożnością, i unikając zgorszenia, tę nader kacerską doktrynę, która opętała wówczas na długie miesiące mego ojca i opanowała wszystkie jego poczynania. TRAKTAT O MANEKINACH ALBO WTÓRA KSIĘGA RODZAJU Demiurgos - mówił mój ojciec - nie posiadł monopolu na tworzenie - tworzenie jest przywilejem wszystkich duchów. Materii dana jest nieskończona płodność, niewyczerpana moc życiowa i zarazem uwodna siła pokusy, która nas nęci do formowania. W głębi materii kształtują się niewyraźne uśmiechy, zawiązują się napięcia, zgęszczają się próby kształtów. Cała materia faluje od nieskończonych możliwości, które przez nią przechodzą mdłymi dreszczami. Czekając na ożywcze tchnienie ducha, przelewa się ona w sobie bez końca, kusi tysiącem słodkich okrąglizn i miękkości, które z siebie w ślepych rojeniach wymajacza. Pozbawiona własnej inicjatywy, lubieżnie podatna, po kobiecemu plastyczna, uległa wobec wszystkich impulsów - stanowi ona teren wyjęty spod prawa, otwarty dla wszelkiego rodzaju szarlatanerii i dyletantyzmów, domenę wszelkich nadużyć i wątpliwych manipulacji demiurgicznych. Materia jest najbierniejszą i najbezbronniejszą istotą w kosmosie. Każdy może ją ugniatać, formować, każdemu jest posłuszna. Wszystkie organizacje materii są nietrwałe i luźne, łatwe do uwstecznienia i rozwiązania. Nie ma żadnego zła w redukcji życia do form innych i nowych. Zabójstwo nie jest grzechem. Jest ono nieraz koniecznym gwałtem wobec opornych i skostniałych form bytu, które przestały być zajmujące. W interesie ciekawego i ważnego eksperymentu może ono nawet stanowić zasługę. Tu jest punkt wyjścia dla nowej apologii sadyzmu. Mój ojciec był niewyczerpany w gloryfikacji tego przedziwnego elementu, jakim była materia. - Nie ma materii martwej - nauczał - martwota jest jedynie pozorem, za którym ukrywają się nieznane formy życia. Skala tych form jest nieskończona, a odcienie i niuanse niewyczerpane. Demiurgos był w posiadaniu ważnych i ciekawych recept twórczych. Dzięki nim stworzył on mnogość rodzajów, odnawiających się własną siłą. Nie wiadomo, czy recepty te kiedykolwiek zostaną zrekonstruowane. Ale jest to niepotrzebne, gdyż jeśliby nawet te klasyczne metody kreacji okazały się raz na zawsze niedostępne, pozostają pewne metody illegalne, cały bezmiar metod heretyckich i występnych. W miarę jak ojciec od tych ogólnych zasad kosmogonii zbliżał się do terenu swych ciaśniejszych zainteresowań, głos jego zniżał się do wnikliwego szeptu, wykład stawał się coraz trudniejszy i zawilszy, a wyniki, do których dochodził, gubiły się w coraz bardziej wątpliwych i ryzykownych regionach. Gestykulacja jego nabierała ezoterycznej solenności. Przymykał jedno oko, przykładał dwa palce do czoła, chytrość jego spojrzenia stawała się wprost niesamowita. Wwiercał się tą chytrością w swe interlokutorki, gwałcił cynizmem tego spojrzenia najwstydliwsze, najintymniejsze w nich rezerwy i dosięgał wymykające się w najgłębszym zakamarku, przypierał do ściany i łaskotał, drapał ironicznym palcem, póki nie dołaskotał się błysku zrozumienia i śmiechu, śmiechu przyznania i porozumienia się, którym w końcu musiało się kapitulować. Dziewczęta siedziały nieruchomo, lampa kopciła, sukno pod igłą maszyny dawno się zsunęło, a maszyna stukotała pusto, stębnując czarne, bezgwiezdne sukno, odwijające się z postawu nocy zimowej za oknem. - Zbyt długo żyliśmy pod terrorem niedościgłej doskonałości Demiurga - mówił mój ojciec - zbyt długo doskonałość jego tworu paraliżowała naszą własną twórczość. Nie chcemy z nim konkurować. Nie mamy ambicji mu dorównać. Chcemy być twórcami we własnej, niższej sferze, pragniemy dla siebie twórczości, pragniemy rozkoszy twórczej, pragniemy - jednym słowem - demiurgii. - Nie wiem, w czyim imieniu proklamował mój ojciec te postulaty, jaka zbiorowość, jaka korporacja, sekta czy zakon, nadawała swą solidarnością patos jego słowom. Co do nas, to byliśmy dalecy od wszelkich zakusów demłurgicznych. Lecz ojciec mój rozwinął tymczasem program tej wtórej demiurgii, obraz tej drugiej generacji stworzeń, która stanąć miała w otwartej opozycji do panującej epoki. - Nie zależy nam - mówił on - na tworach o długim oddechu, na istotach na daleką metę. Nasze kreatury nie będą bohaterami romansów w wielu tomach. Ich role będą krótkie, lapidarne, ich charaktery - bez dalszych planów. Często dla jednego gestu, dla jednego słowa podejmiemy się trudu powołania ich do życia na tę jedną chwilę. Przyznajemy otwarcie: nie będziemy kładli nacisku na trwałość ani solidność wykonania, twory nasze będą jak gdyby prowizoryczne, na jeden raz zrobione. Jeśli będą to ludzie, to damy im na przykład tylko jedną stronę twarzy, jedną rękę, jedną nogę, tę mianowicie, która im będzie w ich roli potrzebna. Byłoby pedanterią troszczyć się o ich drugą, nie wchodzącą w grę nogę. Z tyłu mogą być po prostu zaszyte płótnem lub pobielone. Naszą ambicję pokładać będziemy w tej dumnej dewizie: dla każdego gestu inny aktor. Do obsługi każdego słowa, każdego czynu powołamy do życia innego człowieka. Taki jest nasz smak, to będzie świat według naszego gustu. Demiurgos kochał się w wytrawnych, doskonałych i skomplikowanych materiałach, my dajemy pierwszeństwo tandecie. Po prostu porywa nas, zachwyca taniość, lichota, tandetność materiału. Czy rozumiecie - pytał mój ojciec - głęboki sens tej słabości, tej pasji do pstrej bibułki, do papier mâ ché , do lakowej farby, do kłaków i trociny? To jest - mówił z bolesnym uśmiechem - nasza miłość do materii jako takiej, do jej puszystości i porowatości, do jej jedynej, mistycznej konsystencji. Demiurgos, ten wielki mistrz i artysta, czyni ją niewidzialną, każe jej zniknąć pod grą życia. My, przeciwnie, kochamy jej zgrzyt, jej oporność, jej pałubiastą niezgrabność. Lubimy pod każdym gestem, pod każdym ruchem widzieć jej ociężały wysiłek, jej bezwład, jej słodką niedźwiedziowatość. Dziewczęta siedziały nieruchomo z szklanymi oczyma. Twarze ich były wyciągnięte i zgłupiałe zasłuchaniem, policzki podmalowane wypiekami, trudno było w tej chwili ocenić, czy należą do pierwszej, czy do drugiej generacji stworzenia. - Słowem - konkludował mój ojciec - chcemy stworzyć po raz wtóry człowieka, na obraz i podobieństwo manekinu. Tu musimy dla wierności sprawozdawczej opisać pewien drobny i błahy incydent, który zaszedł w tym punkcie prelekcji i do którego nie przywiązujemy żadnej wagi. Incydent ten, całkowicie niezrozumiały i bezsensowny w tym danym szeregu zdarzeń, da się chyba wytłumaczyć jako pewnego rodzaju automatyzm szczątkowy, bez antecedensów i bez ciągłości, jako pewnego rodzaju złośliwość obiektu, przeniesiona w dziedzinę psychiczną. Radzimy czytelnikowi zignorować go z równą lekkomyślnością, jak my to czynimy. Oto jego przebieg: W chwili gdy mój ojciec wymawiał słowo „manekin”, Adela spojrzała na zegarek na bransoletce, po czym porozumiała się spojrzeniem z Poldą. Teraz wysunęła się wraz z krzesłem o piędź naprzód, podniosła brzeg sukni, wystawiła powoli stopę, opiętą w czarny jedwab, i wyprężyła ją jak pyszczek węża. Tak siedziała przez cały czas tej sceny, całkiem sztywno, z wielkimi, trzepoczącymi oczyma, pogłębionymi lazurem atropiny, z Poldą i Paulina po obu bokach. Wszystkie trzy patrzyły rozszerzonymi oczami na ojca. Mój ojciec chrząknął, zamilkł, pochylił się i stał się nagle bardzo czerwony. W jednej chwili lineatura jego twarzy, dopiero co tak rozwichrzona i pełna wibracji, zamknęła się na spokorniałych rysach. On - herezjarcha natchniony, ledwo wypuszczony z wichru uniesienia - złożył się nagle w sobie, zapadł i zwinął. A może wymieniono go na innego. Ten inny siedział sztywny, bardzo czerwony, ze spuszczonymi oczyma. Panna Polda podeszła i pochyliła się nad nim. Klepiąc go lekko po plecach, mówiła tonem łagodnej zachęty: - Jakub będzie rozsądny, Jakub posłucha, Jakub nie będzie uparty. No, proszę... Jakub, Jakub... Wypięty pantofelek Adeli drżał lekko i błyszczał jak języczek węża. Mój ojciec podniósł się powoli ze spuszczonymi oczyma, postąpił krok naprzód, jak automat, i osunął się na kolana. Lampa syczała w ciszy, w gęstwinie tapet biegły tam i z powrotem wymowne spojrzenia, leciały szepty jadowitych języków, gzygzaki myśli... TRAKTAT O MANEKINACH Ciąg dalszy Następnego wieczora ojciec podjął z odnowioną swadą ciemny i zawiły swój temat. Lineatura jego zmarszczek rozwijała się i zawijała z wyrafinowaną chytrością. W każdej spirali ukryty był pocisk ironii. Ale czasami inspiracja rozszerzała kręgi jego zmarszczek, które rosły jakąś ogromną wirującą grozą, uchodząc w milczących wolutach w głąb nocy zimowej. - Figury panopticum, moje panie - zaczął on - kalwaryjskie parodie manekinów, ale nawet w tej postaci strzeżcie się lekko je traktować. Materia nie zna żartów. Jest ona zawsze pełna tragicznej powagi. Kto ośmiela się myśleć, że można igrać z materią, że kształtować ją można dla żartu, że żart nie wrasta w nią, nie wżera się natychmiast jak los, jak przeznaczenie? Czy przeczuwacie ból, cierpienie głuche, nie wyzwolone, zakute w materię cierpienie tej pałuby, która nie wie, czemu nią jest, czemu musi trwać w tej gwałtem narzuconej formie, będącej parodią? Czy pojmujecie potęgę wyrazu, formy, pozoru, tyrańską samowolę, z jaką rzuca się on na bezbronną kłodę i opanowuje, jak własna, tyrańska, panosząca się dusza? Nadajecie jakiejś głowie z kłaków i płótna wyraz gniewu i pozostawiacie ją z tym gniewem, z tą konwulsją, z tym napięciem raz na zawsze, zamkniętą ze ślepą złością, dla której nie ma odpływu. Tłum śmieje się z tej parodii. Płaczcie, moje panie, nad losem własnym, widząc nędzę materii więzionej, gnębionej materii, która nie wie, kim jest i po co jest, dokąd prowadzi ten gest, który jej raz na zawsze nadano. Tłum śmieje się. Czy rozumiecie straszny sadyzm, upajające, demiurgiczne okrucieństwo tego śmiechu? Bo przecież płakać nam, moje panie, trzeba nad losem własnym na widok tej nędzy materii, gwałconej materii, na której dopuszczono się strasznego bezprawia. Stąd płynie, moje panie, straszny smutek wszystkich błazeńskich golemów, wszystkich pałub, zadumanych tragicznie nad śmiesznym swym grymasem. Oto jest anarchista Luccheni, morderca cesarzowej Elżbiety, oto Draga, demoniczna i nieszczęśliwa królowa Serbii, oto genialny młodzieniec, nadzieja i duma rodu, którego zgubił nieszczęsny nałóg onanii. O, ironio tych nazw, tych pozorów! Czy jest w tej pałubie naprawdę coś z królowej Dragi, jej sobowtór, najdalszy bodaj cień jej istoty? To podobieństwo, ten pozór, ta nazwa uspokaja nas i nie pozwala nam pytać, kim jest dla siebie samego ten twór nieszczęśliwy. A jednak to musi być ktoś, moje panie, ktoś anonimowy, ktoś groźny, ktoś nieszczęśliwy, ktoś, co nie słyszał nigdy w swym głuchym życiu o królowej Dradze... Czy słyszeliście po nocach straszne wycie tych pałub woskowych, zamkniętych w budach jarmarcznych, żałosny chór tych kadłubów z drzewa i porcelany, walących pięściami w ściany swych więzień? W twarzy mego ojca, rozwichrzonej grozą spraw, które wywołał z ciemności, utworzył się wir zmarszczek, lej rosnący w głąb, na którego dnie gorzało groźne oko prorocze. Broda jego zjeżyła się dziwnie, wiechcie i pędzle włosów, strzelające z brodawek, z pieprzów, z dziurek od nosa, nastroszyły się na swych korzonkach. Tak stał drętwy, z gorejącymi oczyma, drżąc od wewnętrznego wzburzenia, jak automat, który zaciął się i zatrzymał na martwym punkcie. Adela wstała z krzesła i poprosiła nas o przymknięcie oczu na to, co się za chwilę stanie. Potem podeszła do ojca i z rękoma na biodrach, przybierając pozór podkreślonej stanowczości, zażądała bardzo dobitnie... Panienki siedziały sztywno, ze spuszczonymi oczyma, w dziwnej drętwości... TRAKTAT O MANEKINACH Dokończenie Któregoś z następnych wieczorów ojciec mój w te słowa ciągnął dalej swą prelekcję: - Nie o tych nieporozumieniach ucieleśnionych, nie o tych smutnych parodiach, moje panie, owocach prostackiej i wulgarnej niepowściągliwości - chciałem mówić zapowiadając mą rzecz o manekinach. Miałem na myśli coś innego. Tu ojciec mój zaczął budować przed naszymi oczyma obraz tej wymarzonej przez niego „generaiio aequivoca”, jakiegoś pokolenia istot na wpół tylko organicznych, jakiejś pseudowegetacji i pseudofauny, rezultatów fantastycznej fermentacji materii. Były to twory podobne z pozoru do istot żywych, do kręgowców, skorupiaków, członkonogów, lecz pozór ten mylił. Były to w istocie istoty amorfne, bez wewnętrznej struktury, płody imitatywnej tendencji materii, która obdarzona pamięcią, powtarza z przyzwyczajenia raz przyjęte kształty. Skala morfologii, której podlega materia, jest w ogóle ograniczona i pewien zasób form powtarza się wciąż na różnych kondygnacjach bytu. Istoty te - ruchliwe, wrażliwe na bodźce, a jednak dalekie od prawdziwego życia - można było otrzymać zawieszając pewne skomplikowane koloidy w roztworach soli kuchennej. Koloidy te po kilku dniach formowały się, organizowały w pewne zagęszczenia substancji przypominającej niższe formy fauny. U istot tak powstałych można było stwierdzić proces oddychania, przemianę materii, ale analiza chemiczna nie wykazywała w nich nawet śladu połączeń białkowych ani w ogóle związków węgla. Wszelako prymitywne te formy były niczym w porównaniu z bogactwem kształtów i wspaniałości pseudofauny i flory, która pojawia się niekiedy w pewnych ściśle określonych środowiskach. Środowiskami tymi są stare mieszkania, przesycone emanacjami wielu żywotów i zdarzeń - zużyte atmosfery, bogate w specyficzne ingrediencje marzeń ludzkich - rumowiska, obfitujące w humus wspomnień, tęsknot, jałowej nudy. Na takiej glebie owa pseudowegetacja kiełkowała szybko i powierzchownie, pasożytowała obficie i efemerycznie, pędziła krótkotrwałe generacje, które rozkwitały raptownie i świetnie, ażeby wnet zgasnąć i zwiędnąć. Tapety muszą być w takich mieszkaniach już bardzo zużyte i znudzone nieustanną wędrówką po wszystkich kadencjach rytmów; nic dziwnego, że schodzą na manowce dalekich, ryzykownych rojeń. Rdzeń mebli, ich substancja musi już być rozluźniona, zdegenerowana i podległa występnym pokusom: wtedy na tej chorej, zmęczonej i zdziczałej glebie wykwita, jak piękna wysypka, nalot fantastyczny, kolorowa, bujająca pleśń. - Wiedzą panie - mówił ojciec mój - że w starych mieszkaniach bywają pokoje, o których się zapomina. Nie odwiedzane miesiącami, więdną w opuszczeniu między starymi murami i zdarza się, że zasklepiają się w sobie, zarastają cegłą i, raz na zawsze stracone dla naszej pamięci, powoli tracą też swą egzystencję. Drzwi, prowadzące do nich z jakiegoś podestu tylnych schodów, mogą być tak dhigo przeoczane przez domowników, aż wrastają, wchodzą w ścianę, która zaciera ich ślad w fantastycznym rysunku pęknięć i rys. - Wszedłem raz - mówił ojciec mój - wczesnym rankiem na schyłku zimy, po wielu miesiącach nieobecności, do takiego na wpół zapomnianego traktu i zdumiony byłem wyglądem tych pokojów. Z wszystkich szpar w podłodze, z wszystkich gzymsów i framug wystrzelały cienkie pędy i napełniały szare powietrze migotliwą koronką filigranowego listowia, ażurową gęstwiną jakiejś cieplarni, pełnej szeptów, lśnień, kołysań, jakiejś fałszywej i błogiej wiosny. Dookoła łóżka, pod wieloramienną lampą, wzdłuż szaf chwiały się kępy delikatnych drzew, rozpryskiwały w górze w świetliste korony, w fontanny koronkowego listowia, bijące aż pod malowane niebo sufitu rozpylonym chlorofilem. W przyspieszonym procesie kwitnienia kiełkowały w tym listowiu ogromne, białe i różowe kwiaty, pączkowały w oczach, bujały od środka różowym miąższem i przelewały się przez brzegi, gubiąc płatki i rozpadając się w prędkim przekwitaniu. - Byłem szczęśliwy - mówił mój ojciec - z tego niespodzianego rozkwitu, który napełnił powietrze migotliwym szelestem, łagodnym szumem, przesypującym się jak kolorowe confetti przez cienkie rózgi gałązek. Widziałem, jak z drgania powietrza, z fermentacji zbyt bogatej aury wydziela się i materializuje to pospieszne kwitnienie, przelewanie się i rozpadanie fantastycznych oleandrów, które napełniły pokój rzadką, leniwą śnieżycą wielkich, różowych kiści kwietnych. - Nim zapadł wieczór - kończył ojciec - nie było już śladu tego świetnego rozkwitu. Cała złudna ta fatamorgana była tylko mistyfikacją, wypadkiem dziwnej symulacji materii, która podszywa się pod pozór życia. Ojciec mój był dnia tego dziwnie ożywiony, spojrzenia jego, chytre, ironiczne spojrzenia, tryskały werwą i humorem. Potem, nagle poważniejąc, znów rozpatrywał nieskończoną skalę form i odcieni, jakie przybierała wielokształtna materia. Fascynowały go formy graniczne, wątpliwe i problematyczne, jak ektoplazma somnambulików, pseudomateria, emanacja kataleptyczna mózgu, która w pewnych wypadkach rozrastała się z ust uśpionego na cały stół, napełniała cały pokój, jako bujająca, rzadka tkanka, astralne ciasto, na pograniczu ciała i ducha. - Kto wie - mówił - ile jest cierpiących, okaleczonych, fragmentarycznych postaci życia, jak sztucznie sklecone, gwoździami na gwałt zbite życie szaf i stołów, ukrzyżowanego drzewa, cichych męczenników okrutnej pomysłowości ludzkiej. Straszliwe transplantacje obcych i nienawidzących się ras drzewa, skucie ich w jedną nieszczęśliwą osobowość. Ile starej, mądrej męki jest w bejcowanych słojach, żyłach i fladrach naszych starych, zaufanych szaf. Kto rozpozna w nich stare, zheblowane, wypolerowane do niepoznaki rysy, uśmiechy, spojrzenia! Twarz mego ojca, gdy to mówił, rozeszła się zamyśloną lineaturą zmarszczek, stała się podobna do sęków i słojów starej deski, z której zheblowano wszystkie wspomnienia. Przez chwilę myśleliśmy, że ojciec popadnie w stan drętwoty, który nawiedzał go czasem, ale ocknął się nagle, opamiętał i tak ciągnął dalej: - Dawne, mistyczne plemiona balsamowały swych umarłych. W ściany ich mieszkań były wprawione, wmurowane ciała, twarze: w salonie stał ojciec - wypchany, wygarbowana żona-nieboszczka była dywanem pod stołem. Znałem pewnego kapitana, który miał w swej kajucie lampę-meluzynę, zrobioną przez malajskich balsamistów z jego zamordowanej kochanki. Na głowie miała ogromne rogi jelenie. W ciszy kajuty głowa ta, rozpięta między gałęziami rogów u stropu, powoli otwierała rzęsy oczu; na rozchylonych ustach lśniła błonka śliny, pękająca od cichego szeptu. Głowonogi, żółwie i ogromne kraby, zawieszone na belkach sufitu jako kandelabry i pająki, przebierały w tej ciszy bez końca nogami, szły i szły na miejscu... Twarz mojego ojca przybrała naraz wyraz troski i smutku, gdy myśli jego na drogach nie wiedzieć jakich asocjacji przeszły do nowych przykładów: - Czy mam przemilczeć - mówił przyciszonym głosem - że brat mój na skutek długiej i nieuleczalnej choroby zamienił się stopniowo w zwój kiszek gumowych, że biedna moja kuzynka dniem i nocą nosiła go w poduszkach, nucąc nieszczęśliwemu stworzeniu nieskończone kołysanki nocy zimowych? Czy może być coś smutniejszego niż człowiek zamieniony w kiszkę hegarową? Co za rozczarowanie dla rodziców, co za dezorientacja dla ich uczuć, co za rozwianie wszystkich nadziei, wiązanych z obiecującym młodzieńcem! A jednak wierna miłość biednej kuzynki towarzyszyła mu i w tej przemianie. - Ach! nie mogę już dłużej, nie mogę tego słuchać! - jęknęła Polda przechylając się na krześle. - Ucisz go, Adelo... Dziewczęta wstały, Adela podeszła do ojca i wyciągniętym palcem uczyniła ruch zaznaczający łaskotanie. Ojciec stropił się, zamilkł i zaczął, pełen przerażenia, cofać się tyłem przed kiwającym się palcem Adeli. Ta szła za nim ciągle, grożąc mu jadowicie palcem, i wypierała go krok za krokiem z pokoju. Paulina ziewnęła przeciągając się. Obie z Poldą, wsparte o siebie ramionami, spojrzały sobie w oczy z uśmiechem. NEMROD Cały sierpień owego roku przebawiłem się z małym, kapitalnym pieskiem, który pewnego dnia znalazł się na podłodze naszej kuchni, niedołężny i piszczący, pachnący jeszcze mlekiem i niemowlęctwem, z nie uformowanym, okrągławym, drżącym łebkiem, z łapkami jak u kreta rozkraczonymi na boki i z najdelikatniejszą, mięciutką sierścią. Od pierwszego wejrzenia zdobyła sobie ta kruszynka życia cały zachwyt, cały entuzjazm chłopięcej duszy. Z jakiego nieba spadł tak niespodzianie ten ulubieniec bogów, milszy sercu od najpiękniejszych zabawek? Że też stare, zgoła nieinteresujące pomywaczki wpadają niekiedy na tak świetne pomysły i przynoszą z przedmieścia - o całkiem wczesnej, transcendentalnej porannej godzinie - takiego oto pieska do naszej kuchni! Ach! było się jeszcze - niestety - nieobecnym, nieurodzonym z ciemnego łona snu, a już to szczęście ziściło się, już czekało na nas, niedołężnie leżące na chłodnej podłodze kuchni, nie docenione przez Adelę i domowników. Dlaczego nie obudzono mnie wcześniej! Talerzyk mleka na podłodze świadczył o macierzyńskich impulsach Adeli, świadczył niestety także i o chwilach przeszłości, dla mnie na zawsze straconej, o rozkoszach przybranego macierzyństwa, w których nie brałem udziału. Ale przede mną leżała jeszcze cała przyszłość. Jakiż bezmiar doświadczeń, eksperymentów, odkryć otwierał się teraz! Sekret życia, jego najistotniejsza tajemnica sprowadzona do tej prostszej, poręczniejszej i zabawkowej formy odsłaniała się tu nienasyconej ciekawości. Było to nadwyraz interesujące, mieć na własność taką odrobinkę życia, taką cząsteczkę wieczystej tajemnicy, w postaci tak zabawnej i nowej, budzącej nieskończoną ciekawość i respekt sekretny swą obcością, niespodzianą transpozycją tego samego wątku życia, który i w nas był, na formę od naszej odmienną, zwierzęcą. Zwierzęta! cel nienasyconej ciekawości, egzemplifikacje zagadki życia, jakby stworzone po to, by człowiekowi pokazać człowieka, rozkładając jego bogactwo i komplikację na tysiąc kalejdoskopowych możliwości, każdą doprowadzoną do jakiegoś paradoksalnego krańca, do jakiejś wybujałości pełnej charakteru. Nieobciążone splotem egzotycznych interesów, mącących stosunki międzyludzkie, otwierało się serce pełne sympatii dla obcych emanacji wiecznego życia, pełne miłosnej współpracującej ciekawości, która była zamaskowanym głosem samopoznania. Piesek był aksamitny, ciepły i pulsujący małym, pospiesznym sercem. Miał dwa miękkie płatki uszu, niebieskawe, mętne oczka, różowy pyszczek, do którego można było włożyć palec bez żadnego niebezpieczeństwa, łapki delikatne i niewinne, z wzruszającą, różową brodaweczką z tyłu, nad stopami przednich nóg. Właził nimi do miski z mlekiem, żarłoczny i niecierpliwy, chłepcący napój różowym języczkiem, ażeby po nasyceniu się podnieść żałośnie małą mordkę z kroplą mleka na brodzie i wycofać się niedołężnie z kąpieli mlecznej. Chód jego był niezgrabnym toczeniem się, bokiem na ukos w niezdecydowanym kierunku, po linii trochę pijanej i chwiejnej. Dominantą jego nastroju była jakaś nieokreślona i zasadnicza żałość, sieroctwo i bezradność - niezdolność do zapełnienia czymś pustki życia pomiędzy sensacjami posiłków. Objawiało się to bezplanowością i niekonsekwencją ruchów, irracjonalnymi napadami nostalgii z żałosnym skomleniem i niemożnością znalezienia sobie miejsca. Nawet jeszcze w głębi snu, w którym potrzebę oparcia się i przytulenia zaspokajać musiał używając do tego własnej swej osoby, zwiniętej w kłębek drżący - towarzyszyło mu poczucie osamotnienia i bezdomności. Ach, życie - młode i wątłe życie, wypuszczone z zaufanej ciemności, z przytulnego ciepła łona macierzystego w wielki i obcy, świetlany świat, jakże kurczy się ono i cofa, jak wzdraga się zaakceptować tę imprezę, którą mu proponują - pełne awersji i zniechęcenia! Lecz zwolna mały Nemrod (otrzymał był to dumne i wojownicze imię) zaczyna smakować w życiu. Wyłączne opanowanie obrazem macierzystej prajedni ustępuje urokowi wielości. Świat zaczyna nań nastawiać pułapki: nieznany a czarujący smak różnych pokarmów, czworobok porannego słońca na podłodze, na którym tak dobrze jest położyć się, ruchy własnych członków, własne łapki, ogonek, figlarnie wyzywający do zabawy z samym sobą, pieszczoty ręki ludzkiej, pod którymi zwolna dojrzewa pewna swawolność, wesołość rozpierająca ciało i rodząca potrzebę zgoła nowych, gwałtownych i ryzykownych ruchów - wszystko to przekupuje, przekonywa i zachęca do przyjęcia, do pogodzenia się z eksperymentem życia. I jeszcze jedno. Nemrod zaczyna rozumieć, że to, co mu się tu podsuwa, mimo pozorów nowości jest w gruncie rzeczy czymś, co już było - było wiele razy - nieskończenie wiele razy. Jego ciało poznaje sytuacje, wrażenia i przedmioty. W gruncie rzeczy to wszystko nie dziwi go zbytnio. W obliczu każdej nowej sytuacji daje nura w swoją pamięć, w głęboką pamięć ciała, i szuka omackiem, gorączkowo - i bywa, że znajduje w sobie odpowiednią reakcję już gotową: mądrość pokoleń, złożoną w jego plazmie, w jego nerwach. Znajduje jakieś czyny, decyzje, o których sam nie wiedział, że już w nim dojrzały, że czekały na to, by wyskoczyć. Sceneria jego młodego życia, kuchnia z wonnymi cebrami, ze ścierkami o skomplikowanej i intrygującej woni, z kłapaniem pantofli Adeli, z jej hałaśliwym krzątaniem się - nie straszy go więcej. Przywykł uważać ją za swoją domenę, zadomowił się w niej i począł rozwijać w stosunku do niej niejasne poczucie przynależności, ojczyzny. Chyba że niespodzianie spadał nań kataklizm w postaci szorowania podłogi - obalenie praw natury, chlusty ciepłego ługu, podmywające wszystkie meble, i groźny szurgot szczotek Adeli. Ale niebezpieczeństwo mija, szczotka uspokojona i nieruchoma leży cicho w kącie, schnąca podłoga pachnie miło mokrym drzewem. Nemrod, przywrócony znowu do swych normalnych praw i do swobody na terenie własnym, czuje żywą ochotę chwytać zębami stary koc na podłodze i targać nim z całej siły na prawo i lewo. Pacyfikacja żywiołów napełnia go niewymowną radością. Wtem staje jak wryty: przed nim, o jakie trzy kroki pieskie, posuwa się czarna maszkara, potwór sunący szybko na pręcikach wielu pogmatwanych nóg. Do głębi wstrząśnięty Nemrod posuwa wzrokiem za skośnym kursem błyszczącego owada, śledząc w napięciu ten płaski, bezgłowy i ślepy kadłub, niesiony niesamowitą ruchliwością pajęczych nóg. Coś w nim na ten widok wzbiera, coś dojrzewa, pęcznieje, czego sam jeszcze nie rozumie, niby jakiś gniew albo strach, lecz raczej przyjemny i połączony z dreszczem siły, samopoczucia, agresywności. I nagle opada na przednie łapki i wyrzuca z siebie głos, jeszcze jemu samemu nie znany, obcy, całkiem niepodobny do zwykłego kwilenia. Wyrzuca go z siebie raz, i jeszcze raz, i jeszcze, cienkim dyszkantem, który się co chwila wykoleja. Ale nadaremnie apostrofuje owada w tym nowym, z nagłego natchnienia zrodzonym języku. W kategoriach umysłu karakoniego nie ma miejsca na tę tyradę i owad odbywa dalej swą skośną turę ku kątowi pokoju, wśród ruchów uświęconych odwiecznym karakonim rytuałem. Wszelako uczucia nienawiści nie mają jeszcze trwałości i mocy w duszy pieska. Nowoobudzona radość życia przeistacza każde uczucie w wesołość. Nemrod szczeka jeszcze, lecz sens tego szczekania zmienił się niepostrzeżenie, stało się ono swoją własną parodią - pragnąc w gruncie rzeczy wysłowić niewymowną udatność tej świetnej imprezy życia, pełnej pikanterii, niespodzianych dreszczyków i point. PAN W kącie między tylnymi ścianami szop i przybudówek był zaułek podwórza, najdalsza, ostatnia odnoga, zamknięta między komorę, wychodek i tylną ścianę kurnika - głucha zatoka, poza którą nie było już wyjścia. Był to najdalszy przylądek, Gibraltar tego podwórza, bijący rozpaczliwie głową w ślepy parkan z poziomych desek, zamykającą i ostateczną ścianę tego świata. Spod jego omszonych dyli wyciekała strużka czarnej, śmierdzącej wody, żyła gnijącego, tłustego błota, nigdy nie wysychająca - jedyna droga, która poprzez granice parkanu wyprowadzała w świat. Ale rozpacz smrodliwego zaułka tak długo biła głową w tę zaporę, aż rozluźniła jedną z poziomych, potężnych desek. My, chłopcy, dokonaliśmy reszty i wyważyli, wysunęli ciężką omszałą deskę z osady. Tak zrobiliśmy wyłom, otworzyliśmy okno na słońce. Stanąwszy nogą na desce, rzuconej jak most przez kałużę, mógł więzień podwórza w poziomej pozycji przecisnąć się przez szparę, która wypuszczała go w nowy, przewiewny i rozległy świat. Był tam wielki, zdziczały stary ogród. Wysokie grusze, rozłożyste jabłonie rosły tu z rzadka potężnymi grupami, obsypane srebrnym szelestem, kipiącą siatką białawych połysków. Bujna, zmieszana, nie koszona trawa pokrywała puszystym kożuchem falisty teren. Były tam zwykłe, trawiaste źdźbła łąkowe z pierzastymi kitami kłosów; były delikatne filigrany dzikich pietruszek i marchwi; pomarszczone i szorstkie listki bluszczyków i ślepych pokrzyw, pachnące miętą; łykowate, błyszczące babki, nakrapiane rdzą, wystrzelające kiśćmi grubej, czerwonej kaszy. Wszystko to, splątane i puszyste, przepojone było łagodnym powietrzem, podbite błękitnym wiatrem i napuszczone niebem. Gdy się leżało w trawie, było się przykrytym całą błękitną geografią obłoków i płynących kontynentów, oddychało się całą rozległą mapą niebios. Od tego obcowania z powietrzem liście i pędy pokryły się delikatnymi włoskami, miękkim nalotem puchu, szorstką szczeciną haczków, jak gdyby dla chwytania i zatrzymywania przepływów tlenu. Ten nalot delikatny i białawy spokrewniał liście z atmosferą, dawał im srebrzysty, szary połysk fal powietrznych, cienistych zadumań między dwoma błyskami słońca. A jedna z tych roślin, żółta i pełna mlecznego soku w bladych łodygach, nadęta powietrzem, pędziła ze swych pustych pędów już samo powietrze, sam puch w kształcie pierzastych kul mleczowych rozsypywanych przez powiew i wsiąkających bezgłośnie w błękitną ciszę. Ogród był rozległy i rozgałęziony kilku odnogami i miał różne strefy i klimaty. W jednej stronie był otwarty, pełen mleka niebios i powietrza, i tam podścielał niebu co najmiększą, najdelikatniejszą, najpuszystszą zieleń. Ale w miarę jak opadał w głąb długiej odnogi i zanurzał się w cień między tylną ścianę opuszczonej fabryki wody sodowej, wyraźnie pochmurniał, stawał się opryskliwy i niedbały, zapuszczał się dziko i niechlujnie, srożył się pokrzywami, zjeżał bodiakami, parszywiał chwastem wszelkim, aż w samym końcu między ścianami, w szerokiej prostokątnej zatoce tracił wszelką miarę i wpadał w szał. Tam to nie był już sad, tylko paroksyzm szaleństwa, wybuch wściekłości, cyniczny bezwstyd i rozpusta. Tam, rozbestwione, dając upust swej pasji, panoszyły się puste, zdziczałe kapusty łopuchów - ogromne wiedźmy, rozdziewające się w biały dzień ze swych szerokich spódnic, zrzucając je z siebie, spódnica za spódnicą, aż ich wzdęte, szelestne, dziurawe łachmany oszalałymi płatami grzebały pod sobą kłótliwe to plemię bękarcie. A żarłoczne spódnice puchły i rozpychały się, piętrzyły się jedne na drugich, rozpierały i nakrywały wzajem, rosnąc razem wzdętą masą blach listnych, aż pod niski okap stodoły. Tam to było, gdziem go ujrzał jedyny raz w życiu, o nieprzytomnej od żaru godzinie południa. Była to chwila, kiedy czas, oszalały i dziki, wyłamuje się z kieratu zdarzeń i jak zbiegły włóczęga pędzi z krzykiem na przełaj przez pola. Wtedy lato, pozbawione kontroli, rośnie bez miary i rachuby na całej przestrzeni, rośnie z dzikim impetem na wszystkich punktach, w dwójnasób, w trójnasób, w inny jakiś, wyrodny czas, w nieznaną dymensję, w obłęd. O tej godzinie opanowywał mnie szał łowienia motyli, pasja ścigania tych migocących plamek, tych błędnych, białych płatków, trzęsących się w rozognionym powietrzu niedołężnym gzygzakiem. I zdarzyło się wówczas, że któraś z tych jaskrawych plamek rozpadła się w locie na dwie, potem na trzy - i ten drgający, oślepiająco biały trójpunkt wiódł mnie, jak błędny ognik, przez szał bodiaków, palących się w słońcu. Dopiero na granicy łopuchów zatrzymałem się, nie śmiejąc się pogrążyć w to głuche zapadlisko. Wtedy nagle ujrzałem go. Zanurzony po pachy w łopuchach, kucał przede mną. Widziałem jego grube bary w brudnej koszuli i niechlujny strzęp surduta. Przyczajony jak do skoku, siedział tak - z barami jakby wielkim ciężarem zgarbionymi. Ciało jego dyszało z natężenia, a z miedzianej, błyszczącej w słońcu twarzy lał się pot. Nieruchomy, zdawał się ciężko pracować, mocować się bez ruchu z jakimś ogromnym brzemieniem. Stałem, przygwożdżony jego wzrokiem, który mnie ujął jakby w kleszcze. Była to twarz włóczęgi lub pijaka. Wiecheć brudnych kłaków wichrzył się nad czołem wysokim i wypukłym jak buła kamienna, utoczona przez rzekę. Ale czoło to było skręcone w głębokie bruzdy. Nie wiadomo, czy ból, czy palący żar słońca, czy nadludzkie natężenie wkręciło się tak w tę twarz i napięło rysy do pęknięcia. Czarne oczy wbiły się we mnie z natężeniem najwyższej rozpaczy czy bólu. Te oczy patrzyły na mnie i nie patrzyły, widziały mnie i nie widziały wcale. Były to pękające gałki, wytężone najwyższym uniesieniem bólu albo dziką rozkoszą natchnienia. I nagle z tych rysów, naciągniętych do pęknięcia, wyboczył się jakiś straszny, załamany cierpieniem grymas i ten grymas rósł, brał w siebie tamten obłęd i natchnienie, pęczniał nim, wybaczał się coraz bardziej, aż wyłamał się ryczącym, charczącym kaszlem śmiechu. Do głębi wstrząśnięty, widziałem, jak hucząc śmiechem z potężnych piersi, dźwignął się powoli z kucek i zgarbiony jak goryl, z rękoma w opadających łachmanach spodni, uciekał, człapiąc przez łopocące blachy łopuchów, wielkimi skokami - Pan bez fletu, cofający się w popłochu do swych ojczystych kniei. PAN KAROL Po południu w sobotę mój wuj, Karol, wdowiec słomiany, wybierał się pieszo do letniska, oddalonego o godzinę drogi od miasta, do żony i dzieci, które tam na wywczasach bawiły. Od czasu wyjazdu żony mieszkanie było nie sprzątane, łóżko nie zaścielane nigdy. Pan Karol przychodził do mieszkania późną nocą, sponiewierany, spustoszony przez nocne pohulanki, przez które go wlokły te dni upalne i puste. Zmięta, chłodna, dziko rozrzucona pościel była dlań wówczas jakąś błogą przystanią, wyspą zbawczą, do której przypadał ostatkiem sił jak rozbitek, miotany wiele dni i nocy przez wzburzone morze. Omackiem, w ciemności zapadał się gdzieś między białawe chmury, pasma i zwały chłodnego pierza i spał tak w niewiadomym kierunku, na wspak, głową na dół, wbity ciemieniem w puszysty miąższ pościeli, jak gdyby chciał we śnie przewiercić, przewędrować na wskroś te rosnące nocą, potężne masywy pierzyn. Walczył we śnie z tą pościelą, jak pływak z wodą, ugniatał ją i miesił ciałem, jak ogromną dzieżę ciasta, w którą się zapadał, i budził się o szarym świcie zdyszany, oblany potem, wyrzucony na brzeg tego stosu pościeli, którego zmóc nie mógł w ciężkich zapasach nocnych. Tak na wpół wyrzucony z toni snu, wisiał przez chwilę nieprzytomny na krawędzi nocy, chwytając piersiami powietrze, a pościel rosła dokoła niego, puchła i nakisała - i zarastała go znowu zwałem ciężkiego, białawego ciasta. Spał tak do późnego przedpołudnia, podczas gdy poduszki układały się w wielką, białą, płaską równinę, po której wędrował uspokojony sen jego. Tymi białymi gościńcami powracał powoli do siebie, do dnia, do jawy - i wreszcie otwierał oczy, jak śpiący pasażer, gdy pociąg zatrzymuje się na stacji. W pokoju panował odstały półmrok z osadem wielu dni samotności i ciszy. Tylko okno kipiało od rannego rojowiska much i story płonęły jaskrawo. Pan Karol wyziewał ze swego ciała, z głębi jam cielesnych, resztki dnia wczorajszego. To ziewanie chwytało go tak konwulsyjnie, jak gdyby chciało go odwrócić na nice. Tak wyrzucał z siebie ten piasek, te ciężary - nie strawione restancje dnia wczorajszego. Ulżywszy sobie w ten sposób, i swobodniejszy, wciągał do notesu wydatki, kalkulował, obliczał i marzył. Potem leżał długo nieruchomy, z szklanymi oczyma, które były koloru wody, wypukłe i wilgotne. W wodnistym półmroku pokoju, rozjaśnionym refleksem dnia upalnego za storami, oczy jego jak maleńkie lusterka odbijały wszystkie błyszczące przedmioty: białe plamy słońca w szparach okna, złoty prostokąt stor, i powtarzały, jak kropla wody, cały pokój z ciszą dywanów i pustych krzeseł. Tymczasem dzień za storami huczał coraz płomienniej bzykaniem much oszalałych od słońca. Okno nie mogło pomieścić tego białego pożaru i story omdlewały od jasnych falowań. Wtedy wywlekał się z pościeli i siedział jeszcze jakiś czas na łóżku, stękając bezwiednie. Jego trzydziestokilkoletnie ciało zaczynało skłaniać się do korpulencji. W tym organizmie, nabrzmiewającym tłuszczem, znękanym od nadużyć płciowych, ale wciąż wzbierającym bujnymi sokami, zdawał się teraz zwolna dojrzewać w tej ciszy jego przyszły los. Gdy tak siedział w bezmyślnym, wegetatywnym osłupieniu, cały zamieniony w krążenie, w respirację, w głębokie pulsowanie soków, rosła w głębi jego ciała, spoconego i pokrytego włosem w rozlicznych miejscach, jakaś niewiadoma, nie sformułowana przyszłość, niby potworna narośl, wyrastająca fantastycznie w nieznaną dymensję. Nie przerażał się jej, gdyż czuł już swoją tożsamość z tym niewiadomym a ogromnym, które miało nadejść, i rósł razem z nim bez sprzeciwu, w dziwnej zgodzie, zdrętwiały spokojną grozą, odpoznając przyszłego siebie w tych kolosalnych wykwitach, w tych fantastycznych spiętrzeniach, które przed jego wzrokiem wewnętrznym dojrzewały. Jedno jego oko lekko wtedy zbaczało na zewnątrz, jak gdyby odchodziło w inny wymiar. Potem z tych bezmyślnych otumanieni z tych zatraconych dali powracał znów do siebie i do chwili; widział swe stopy na dywanie, tłuste i delikatne jak u kobiety, i powoli wyjmował złote spinki z mankietów dziennej koszuli. Potem szedł do kuchni i znajdował tam w cienistym kącie wiaderko z wodą, krążek cichego, czujnego zwierciadła, które nań tam czekało - jedyna żywa i wiedząca istota w tym pustym mieszkaniu. Nalewał do miednicy wody i kosztował skórą jej młodej i odstałej, słodkawej mokrości. Długo i starannie robił toaletę, nie spiesząc się i włączając pauzy między poszczególne manipulacje. To mieszkanie, puste i zapuszczone, nie uznawało go, te meble i ściany śledziły za nim z milczącą krytyką. Czuł się, wchodząc w ich ciszę, jak intruz w tym podwodnym, zatopionym królestwie, w którym płynął inny, odrębny czas. Otwierając własne szuflady, miał uczucie złodzieja i chodził mimo woli na palcach, bojąc się obudzić hałaśliwe i nadmierne echo, czekające drażliwie na najlżejszą przyczynę, by wybuchnąć. A gdy wreszcie, idąc cicho od szafy do szafy, znajdował kawałek po kawałku wszystko potrzebne i kończył toaletę wśród tych mebli, które tolerowały go w milczeniu, z nieobecną miną, i wreszcie był gotów, to stojąc na odejściu z kapeluszem w ręku, czuł się zażenowany, że i w ostatniej chwili nie mógł znaleźć słowa, które by rozwiązało to wrogie milczenie, i odchodził ku drzwiom zrezygnowany, zwolna, ze spuszczoną głową - gdy w przeciwną stronę oddalał się tymczasem bez pośpiechu - w głąb zwierciadła - ktoś odwrócony na zawsze plecami - przez pustą amfiladę pokojów, które nie istniały. SKLEPY CYNAMONOWE W okresie najkrótszych, sennych dni zimowych, ujętych z obu stron, od poranku i od wieczora, w futrzane krawędzie zmierzchów, gdy miasto rozgałęziało się coraz głębiej w labirynty zimowych nocy, z trudem przywoływane przez krótki świt do opamiętania, do powrotu - ojciec mój był już zatracony, zaprzedany, zaprzysiężony tamtej sferze. Twarz jego i głowa zarastały wówczas bujnie i dziko siwym włosem, sterczącym nieregularnie wiechciami, szczecinami, długimi pędzlami, strzelającymi z brodawek, z brwi, z dziurek od nosa - co nadawało jego fizjonomii wygląd starego, nastroszonego lisa. Węch jego i słuch zaostrzał się niepomiernie i znać było po grze jego milczącej i napiętej twarzy, że za pośrednictwem tych zmysłów pozostaje on w ciągłym kontakcie z niewidzialnym światem ciemnych zakamarków, dziur mysich, zmurszałych przestrzeni pustych pod podłogą i kanałów kominowych. Wszystkie chroboty, trzaski nocne, tajne, skrzypiące życie podłogi miały w nim nieomylnego i czujnego dostrzegacza, szpiega i współspiskowca. Absorbowało go to w tym stopniu, że pogrążał się zupełnie w tej niedostępnej dla nas sferze, z której nie próbował zdawać nam sprawy. Nieraz musiał strzepywać palcami i śmiać się cicho do siebie samego, gdy te wybryki niewidzialnej sfery stawały się zbyt absurdalne; porozumiewał się wówczas spojrzeniem z naszym kotem, który również wtajemniczony w ten świat, podnosił swą cyniczną, zimną, porysowaną pręgami twarz, mrużąc z nudów i obojętności skośne szparki oczu. Zdarzało się podczas obiadu, że wśród jedzenia odkładał nagle nóż i widelec i z serwetą zawiązaną pod szyją podnosił się kocim ruchem, skradał na brzuścach palców do drzwi sąsiedniego, pustego pokoju i z największą ostrożnością zaglądał przez dziurkę od klucza. Potem wracał do stołu, jakby zawstydzony, z zakłopotanym uśmiechem, wśród mruknięć i niewyraźnych mamrotań, odnoszących się do wewnętrznego monologu, w którym był pogrążony. Ażeby mu sprawić pewną dystrakcję i oderwać go od chorobliwych dociekań, wyciągała go matka na wieczorne spacery, na które szedł, milcząc, bez oporu, ale i bez przekonania, roztargniony i nieobecny duchem. Raz nawet poszliśmy do teatru. Znaleźliśmy się znowu w tej wielkiej, źle oświetlonej i brudnej sali, pełnej sennego gwaru ludzkiego i bezładnego zamętu. Ale gdy przebrnęliśmy przez ciżbę ludzką, wynurzyła się przed nami olbrzymia bladomebieska kurtyna, jak niebo jakiegoś innego firmamentu. Wielkie, malowane maski różowe, z wydętymi policzkami, nurzały się w ogromnym płóciennym przestworzu. To sztuczne niebo szerzyło się i płynęło wzdłuż i w poprzek, wzbierając ogromnym tchem patosu i wielkich gestów, atmosferą tego świata sztucznego i pełnego blasku, który budował się tam, na dudniących rusztowaniach sceny. Dreszcz płynący przez wielkie oblicze tego nieba, oddech ogromnego płótna, od którego rosły i ożywały maski, zdradzał iluzoryczność tego firmamentu, sprawiał to drganie rzeczywistości, które w chwilach metafizycznych odczuwamy jako migotanie tajemnicy. Maski trzepotały czerwonymi powiekami, kolorowe wargi szeptały coś bezgłośnie i wiedziałem, że przyjdzie chwila, kiedy napięcie tajemnicy dojdzie do zenitu i wtedy wezbrane niebo kurtyny pęknie naprawdę, uniesie się i ukaże rzeczy niesłychane i olśniewające. Lecz nie było mi dane doczekać tej chwili, albowiem tymczasem ojciec zaczął zdradzać pewne oznaki zaniepokojenia, chwytał się za kieszenie i wreszcie oświadczył, że zapomniał portfelu z pieniędzmi i ważnymi dokumentami. Po krótkiej naradzie z matką, w której uczciwość Adeli została poddana pospiesznej, ryczałtowej ocenie, zaproponowano mi, żebym wyruszył do domu na poszukiwanie portfelu. Zdaniem matki do rozpoczęcia widowiska było jeszcze wiele czasu i przy mojej zwinności mogłem na czas powrócić. Wyszedłem w noc zimową, kolorową od iluminacji nieba. Była to jedna z tych jasnych nocy, w których firmament gwiezdny jest tak rozległy i rozgałęziony, jakby rozpadł się, rozłamał i podzielił na labirynt odrębnych niebios, wystarczających do obdzielenia całego miesiąca nocy zimowych i do nakrycia swymi srebrnymi i malowanymi kloszami wszystkich ich nocnych zjawisk, przygód, awantur i karnawałów. Jest lekkomyślnością nie do darowania wysyłać w taką noc młodego chłopca z misją ważną i pilną, albowiem w jej półświetle zwielokrotniają się, plączą i wymieniają jedne z drugimi ulice. Otwierają się w głębi miasta, żeby tak rzec, ulice podwójne, ulice sobowtóry, ulice kłamliwe i zwodne. Oczarowana i zmylona wyobraźnia wytwarza złudne plany miasta, rzekomo dawno znane i wiadome, w których te ulice mają swe miejsce i nazwę, a noc w niewyczerpanej swej płodności nie ma nic lepszego do roboty, jak dostarczać wciąż nowych i urojonych konfiguracji. Te kuszenia nocy zimowych zaczynają się zazwyczaj niewinnie od chętki skrócenia sobie drogi, użycia niezwykłego lub prędszego przejścia. Powstają ponętne kombinacje przecięcia zawiłej wędrówki jakąś nie wypróbowaną przecznicą. Ale tym razem zaczęło się inaczej. Uszedłszy parę kroków, spostrzegłem, że jestem bez płaszcza. Chciałem zawrócić, lecz po chwili wydało mi się to niepotrzebną stratą czasu, gdyż noc nie była wcale zimna, przeciwnie - pożyłkowana strugami dziwnego ciepła, tchnieniami jakiejś fałszywej wiosny. Śnieg skurczył się w baranki białe, w niewinne i słodkie runo, które pachniało fiołkami. W takie same baranki rozpuściło się niebo, w którym księżyc dwoił się i troił, demonstrując w tym zwielokrotnieniu wszystkie swe fazy i pozycje. Niebo obnażało tego dnia wewnętrzną swą konstrukcję w wielu jakby anatomicznych preparatach, pokazujących spirale i słoje światła, przekroje seledynowych brył nocy, plazmę przestworzy, tkankę rojeń nocnych. W taką noc nie podobna iść Podwalem ani żadną inną z ciemnych ulic, które są odwrotną stroną, niejako podszewką czterech linij rynku, i nie przypomnieć sobie, że o tej późnej porze bywają czasem jeszcze otwarte niektóre z owych osobliwych a tyle nęcących sklepów, o których zapomina się w dnie zwyczajne. Nazywam je sklepami cynamonowymi dla ciemnych boazeryj tej barwy, którymi są wyłożone. Te prawdziwie szlachetne handle, w późną noc otwarte, były zawsze przedmiotem moich gorących marzeń. Słabo oświetlone, ciemne i uroczyste ich wnętrza pachniały głębokim zapachem farb, laku, kadzidła, aromatem dalekich krajów i rzadkich materiałów. Mogłeś tam znaleźć ognie bengalskie, szkatułki czarodziejskie, marki krajów dawno zaginionych, chińskie odbijanki, indygo, kalafonium z Malabaru, jaja owadów egzotycznych, papug, tukanów, żywe salamandry i bazyliszki, korzeń Mandragory, norymberskie mechanizmy, homunculusy w doniczkach, mikroskopy i lunety, a nade wszystko rzadkie i osobliwe książki, stare folianty pełne przedziwnych rycin i oszołamiających historyj. Pamiętam tych starych i pełnych godności kupców, którzy obsługiwali klientów ze spuszczonymi oczyma, w dyskretnym milczeniu, i pełni byli mądrości i wyrozumienia dla ich najtajniejszych życzeń. Ale nade wszystko była tam jedna księgarnia, w której raz oglądałem rzadkie i zakazane druki, publikacje tajnych klubów, zdejmując zasłonę z tajemnic dręczących i upojnych. Tak rzadko zdarzała się sposobność odwiedzania tych sklepów - i w dodatku z małą, lecz wystarczającą sumą pieniędzy w kieszeni. Nie można było pominąć tej okazji mimo ważności misji powierzonej naszej gorliwości. Trzeba się było zapuścić według mego obliczenia w boczną uliczkę, minąć dwie albo trzy przecznice, ażeby osiągnąć ulicę nocnych sklepów. To oddalało mnie od celu, ale można było nadrobić spóźnienie, wracając drogą na Żupy Solne. Uskrzydlony pragnieniem zwiedzenia sklepów cynamonowych, skręciłem w wiadomą mi ulicę i leciałem więcej, aniżeli szedłem, bacząc, by nie zmylić drogi. Tak minąłem już trzecią czy czwartą przecznicę, a upragnionej ulicy wciąż nie było. W dodatku nawet konfiguracja ulic nie odpowiadała oczekiwanemu obrazowi. Sklepów ani śladu. Szedłem ulicą, której domy nie miały nigdzie bramy wchodowej, tylko okna szczelnie zamknięte, ślepe odblaskiem księżyca. Po drugiej stronie tych domów musi prowadzić właściwa ulica, od której te domy są dostępne - myślałem sobie. Z niepokojem przyspieszałem kroku, rezygnując w duchu z myśli zwiedzenia sklepów. Byle tylko wydostać się stąd prędko w znane okolice miasta. Zbliżałem się do wylotu, pełen niepokoju, gdzie też ona mnie wyprowadzi. Wyszedłem na szeroki, rzadko zabudowany gościniec, bardzo długi i prosty. Owiał mnie od razu oddech szerokiej przestrzeni. Stały tam przy ulicy albo w głębi ogrodów malownicze wille, ozdobne budynki bogaczy. W przerwach między nimi widniały parki i mury sadów. Obraz przypominał z daleka ulicę Leszniańską w jej dolnych i rzadko zwiedzanych okolicach. Światło księżyca, rozpuszczone w tysiącznych barankach, w łuskach srebrnych na niebie, było blade i tak jasne jak w dzień - tylko parki i ogrody czerniały w tym srebrnym krajobrazie. Przyjrzawszy się bacznie jednemu z budynków, doszedłem do przekonania, że mam przed sobą tylną i nigdy nie widzianą stronę gmachu gimnazjalnego. Właśnie dochodziłem do bramy, która ku memu zdziwieniu była otwarta, sień oświetlona. Wszedłem i znalazłem się na czerwonym chodniku korytarza. Miałem nadzieję, że zdołam nie spostrzeżony przekraść się przez budynek i wyjść przednią bramą, skracając sobie znakomicie drogę. Przypomniałem sobie, że o tej późnej godzinie musi się w sali profesora Arendta odbywać jedna z lekcyj nadobowiązkowych, prowadzona w późną noc, na które zbieraliśmy się zimową porą, płonąc szlachetnym zapałem do ćwiczeń rysunkowych, jakim natchnął nas ten znakomity nauczyciel. Mała gromadka pilnych gubiła się prawie w wielkiej ciemnej sali, na której ścianach ogromniały i łamały się cienie naszych głów, rzucane od dwóch małych świeczek płonących w szyjkach butelek. Prawdę mówiąc, niewieleśmy podczas tych godzin rysowali i profesor nie stawiał zbyt ścisłych wymagań. Niektórzy przynosili sobie z domu poduszki i układali się na ławkach do powierzchownej drzemki. I tylko najpilniejsi rysowali pod samą świecą, w złotym kręgu jej blasku. Czekaliśmy zazwyczaj długo na przyjście profesora, nudząc się wśród sennych rozmów. Wreszcie otwierały się drzwi jego pokoju i wchodził - mały, z piękną brodą, pełen ezoterycznych uśmiechów, dyskretnych przemilczeń i aromatu tajemnicy. Szybko zaciskał za sobą drzwi gabinetu, przez które w momencie otworzenia tłoczyła się za jego głową ciżba gipsowych cieni, fragmentów klasycznych, bolesnych Niobid, Danaid i Tantalidów, cały smutny i jałowy Olimp, więdnący od lat w tym muzeum gipsów. Zmierzch tego pokoju mętniał i za dnia i przelewał się sennie od gipsowych marzeń, pustych spojrzeń, blednących owali i zamyśleń odchodzących w nicość. Lubiliśmy nieraz podsłuchiwać pod drzwiami - ciszy, pełnej westchnień i szeptów tego kruszejącego w pajęczynach rumowiska, tego rozkładającego się w nudzie i monotonii zmierzchu bogów. Profesor przechadzał się dostojnie, pełen namaszczenia, wzdłuż pustych ławek, wśród których rozrzuceni małymi grupkami, rysowaliśmy coś w szarym odblasku nocy zimowej. Było zacisznie i sennie. Gdzieniegdzie koledzy moi układali się do snu. Świeczki powoli dogasały w butelkach. Profesor pogrążał się w głęboką witrynę, pełną starych foliałów, staromodnych ilustracyj, sztychów i druków. Pokazywał nam wśród ezoterycznych gestów stare litografie wieczornych pejzaży, gęstwiny nocne, aleje zimowych parków, czerniejące na białych drogach księżycowych. Wśród sennych rozmów upływał niespostrzeżenie czas i biegł nierównomiernie, robiąc niejako węzły w upływie godzin, połykając kędyś całe puste interwały trwania, Niespostrzeżenie, bez przejścia, odnajdywaliśmy naszą czeredę już w drodze powrotnej na białej od śniegu ścieżce szpaleru, flankowanej czarną, suchą gęstwiną krzaków. Szliśmy wzdłuż tego włochatego brzegu ciemności, ocierając się o niedźwiedzie futro krzaków, trzaskających pod naszymi nogami w jasną noc bezksiężycową, w mleczny, fałszywy dzień, daleko po północy. Rozprószona biel tego światła, mżąca ze śniegu, z bladego powietrza, z mlecznych przestworzy, była jak szary papier sztychu, na którym głęboką czernią plątały się kreski i szrafirunki gęstych zarośli. Noc powtarzała teraz głęboko po północy te serie nokturnów, sztychów nocnych profesora Arendta, kontynuowała jego fantazje. W tej czarnej gęstwinie parku, we włochatej sierści zarośli, w masie kruchego chrustu były miejscami nisze, gniazda najgłębszej puszystej czarności, pełne plątaniny, sekretnych gestów, bezładnej rozmowy na migi. Było w tych gniazdach zacisznie i ciepło. Siadaliśmy tam na letnim miękkim śniegu w naszych włochatych płaszczach, zajadając orzechy, których pełna była leszczynowa ta gęstwina w ową wiosenną zimę. Przez zarośla przewijały się bezgłośnie kuny, łasice i ichneumony, futrzane, węszące zwierzątka, śmierdzące kożuchem, wydłużone, na niskich łapkach. Podejrzewaliśmy, że były między nimi okazy gabinetu szkolnego, które choć wypatroszone i łysiejące, uczuwały w tę białą noc w swym pustym wnętrzu głos starego instynktu, głos rui, i wracały do matecznika na krótki, złudny żywot. Ale powoli fosforescencja wiosennego śniegu mętniała i gasła i nadchodziła czarna i gęsta oćma przed świtem. Niektórzy z nas zasypiali w ciepłym śniegu, inni domacywali się w gęstwinie bram swych domów, wchodzili omackiem do ciemnych wnętrzy, w sen rodziców i braci, w dalszy ciąg głębokiego chrapania, które doganiali na swych spóźnionych drogach. Te nocne seanse pełne były dla mnie tajemnego uroku, nie mogłem i teraz pominąć sposobności, by nie zaglądnąć na moment do sali rysunkowej, postanawiając, że nie pozwolę się tam zatrzymać dłużej nad krótką chwilkę. Ale wstępując po tylnych, cedrowych schodach, pełnych dźwięcznego rezonansu, poznałem, że znajduję się w obcej, nigdy nie widzianej stronie gmachu. Najlżejszy szmer nie przerywał tu solennej ciszy. Korytarze były w tym skrzydle obszerniejsze, wysłane pluszowym dywanem i pełne wytworności. Małe, ciemno płonące lampy świeciły na ich zagięciach. Minąwszy jedno takie kolano, znalazłem się na korytarzu jeszcze większym, strojnym w przepych pałacowy. Jedna jego ściana otwierała się szerokimi, szklanymi arkadami do wnętrza mieszkania. Zaczynała się tu przed oczyma długa amfilada pokojów, biegnących w głąb i urządzonych z olśniewającą wspaniałością. Szpalerem obić jedwabnych, luster złoconych, kosztownych mebli i kryształowych pająków biegł wzrok w puszysty miąższ tych zbytkownych wnętrzy, pełnych kolorowego wirowania i migotliwych arabesek, plączących się girland i pączkujących kwiatów. Głęboka cisza tych pustych salonów pełna była tylko tajnych spojrzeń, które oddawały sobie zwierciadła, i popłochu arabesek, biegnących wysoko fryzami wzdłuż ścian i gubiących się w sztukateriach białych sufitów. Z podziwem i czcią stałem przed tym przepychem, domyślałem się, że nocna moja eskapada zaprowadziła mnie niespodzianie w skrzydło dyrektora, przed jego prywatne mieszkanie. Stałem przygwożdżony ciekawością, z bijącym sercem, gotów do ucieczki za najlżejszym szmerem. Jakże mógłbym, przyłapany, usprawiedliwić to moje nocne szpiegowanie, moje zuchwałe wścibstwo? W którymś z głębokich pluszowych foteli mogła, nie dostrzeżona i cicha, siedzieć córeczka dyrektora i podnieść nagle na mnie oczy znad książki - czarne, sybilińskie, spokojne oczy, których spojrzenia nikt z nas wytrzymać nie umiał. Ale cofnąć się w połowie drogi, nie dokonawszy powziętego planu, poczytałbym był sobie za tchórzostwo. Zresztą głęboka cisza panowała dookoła w pełnych przepychu wnętrzach, oświetlonych przyćmionym światłem nie określonej pory. Przez arkady korytarza widziałem na drugim końcu wielkiego salonu duże, oszklone drzwi, prowadzące na taras. Było tak cicho wokoło, że nabrałem odwagi. Nie wydawało mi się to połączone ze zbyt wielkim ryzykiem, zejść z paru stopni, prowadzących do poziomu sali, w kilku susach przebiegnąć wielki, kosztowny dywan i znaleźć się na tarasie, z którego bez trudu dostać się mogłem na dobrze mi znaną ulicę. Uczyniłem tak. Zeszedłszy na parkiety salonu, pod wielkie palmy, wystrzelające tam z wazonów aż do arabesek sufitu, spostrzegłem, że znajduję się już właściwie na gruncie neutralnym, gdyż salon nie miał wcale przedniej ściany. Był on rodzajem wielkiej loggii, łączącej się przy pomocy paru stopni z placem miejskim. Była to niejako odnoga tego placu i niektóre meble stały już na bruku. Zbiegłem z kilku kamiennych schodów i znalazłem się znów na ulicy. Konstelacje stały już stromo na głowie, wszystkie gwiazdy przekręciły się na drugą stronę, ale księżyc, zagrzebany w pierzyny obłoczków, które rozświetlał swą niewidzialną obecnością, zdawał się mieć przed sobą jeszcze nieskończoną drogę i, zatopiony w swych zawiłych procederach niebieskich, nie myślał o świcie. Na ulicy czerniało kilka dorożek, rozjechanych i rozklekotanych jak kalekie, drzemiące kraby czy karakony. Woźnica nachylił się z wysokiego kozła. Miał twarz drobną, czerwoną i dobroduszną. - Pojedziemy, paniczu? - zapytał. Powóz zadygotał we wszystkich stawach i przegubach swego wieloczłonkowego ciała i ruszył na lekkich obręczach. Ale kto w taką noc powierza się kaprysom nieobliczalnego dorożkarza? Wśród klekotu szprych, wśród dudnienia pudła i budy nie mogłem porozumieć się z nim co do celu drogi. Kiwał na wszystko niedbale i pobłażliwie głową i podśpiewywał sobie, jadąc drogą okrężną przez miasto. Przed jakimś szynkiem stała grupa dorożkarzy, kiwając nań przyjaźnie rękami. Odpowiedział im coś radośnie, po czym nie zatrzymując pojazdu, rzucił mi lejce na kolana, spuścił się z kozła i przyłączył do gromady kolegów. Koń, stary mądry koń dorożkarski, oglądnął się pobieżnie i pojechał dalej jednostajnym, dorożkarskim kłusem. Właściwie koń ten budził zaufanie - wydawał się mądrzejszy od woźnicy. Ale powozić nie umiałem - trzeba się było zdać na jego wolę. Wjechaliśmy na podmiejską ulicę ujętą z obu stron w ogrody. Ogrody te przechodziły zwolna, w miarę posuwania się, w parki wielkodrzewne, a te w lasy. Nie zapomnę nigdy tej jazdy świetlistej w najjaśniejszą noc zimową. Kolorowa mapa niebios wyogromniała w kopułę niezmierną, na której spiętrzyły się fantastyczne lądy, oceany i morza, porysowane liniami wirów i prądów gwiezdnych, świetlistymi liniami geografii niebieskiej. Powietrze stało się lekkie do oddychania i świetlane jak gaza srebrna. Pachniało fiołkami. Spod wełnianego jak białe karakuły śniegu wychylały się anemony drżące, z iskrą światła księżycowego w delikatnym kielichu. Las cały zdawał się iluminować tysiącznymi światłami, gwiazdami, które rzęsiście ronił grudniowy firmament. Powietrze dyszało jakąś tajną wiosną, niewypowiedzianą czystością śniegu i fiołków. Wjechaliśmy w teren pagórkowaty. Linie wzgórzy, włochatych nagimi rózgami drzew, podnosiły się jak błogie westchnienia w niebo. Ujrzałem na tych szczęśliwych zboczach całe grupy wędrowców, zbierających wśród mchu i krzaków opadłe i mokre od śniegu gwiazdy. Droga stała się stroma, koń poślizgiwał się i z trudem ciągnął pojazd, grający wszystkimi przegubami. Byłem szczęśliwy. Pierś moja wchłaniała tę błogą wiosnę powietrza, świeżość gwiazd i śniegu. Przed piersią konia zbierał się wał białej piany śnieżnej, coraz wyższy i wyższy. Z trudem przekopywał się koń przez czystą i świeżą jego masę. Wreszcie ustał. Wyszedłem z dorożki. Dyszał ciężko ze zwieszoną głową. Przytuliłem jego łeb do piersi, w jego wielkich czarnych oczach lśniły łzy. Wtedy ujrzałem na jego brzuchu okrągłą czarną ranę. - -Dlaczego mi nie powiedziałeś? - szepnąłem ze łzami. - Drogi mój - to dla ciebie - rzekł i stał się bardzo mały, jak konik z drzewa. Opuściłem go. Czułem się dziwnie lekki i szczęśliwy. Zastanawiałem się, czy czekać na małą kolejkę lokalną, która tu zajeżdżała, czy też pieszo wrócić do miasta. Zacząłem schodzić stromą serpentyną wśród lasu, początkowo idąc krokiem lekkim, elastycznym, potem, nabierając rozpędu, przeszedłem w posuwisty szczęśliwy bieg, który zmienił się wnet w jazdę jak na nartach. Mogłem dowoli regulować szybkość, kierować jazdą przy pomocy lekkich zwrotów ciała. W pobliżu miasta zahamowałem ten bieg tryumfalny, zmieniając go na przyzwoity krok spacerowy. Księżyc stał jeszcze ciągle wysoko. Transformacje nieba, metamorfozy jego wielokrotnych sklepień w coraz to kunsztowniejsze konfiguracje nie miały końca. Jak srebrne astrolabium otwierało niebo w tę noc czarodziejską mechanizm wnętrza i ukazywało w nieskończonych ewolucjach złocistą matematykę swych kół i trybów. Na rynku spotkałem ludzi zażywających przechadzki. Wszyscy, oczarowani widowiskiem tej nocy, mieli twarze wzniesione i srebrne od magii nieba. Troska o portfel opuściła mnie zupełnie. Ojciec, pogrążony w swych dziwactwach, zapewne zapomniał już o zgubie, o matkę nie dbałem. W taką noc, jedyną w roku, przychodzą szczęśliwe myśli, natchnienia, wieszcze tknięcia palca bożego. Pełen pomysłów i inspiracji, chciałem skierować się do domu, gdy zaszli mi drogę koledzy z książkami pod pachą. Zbyt wcześnie wyszli do szkoły, obudzeni jasnością tej nocy, która nie chciała się skończyć. Poszliśmy gromadą na spacer stromo spadającą ulicą, z której wiał powiew fiołków, niepewni, czy to jeszcze magia nocy srebrzyła się na śniegu, czy też świt już wstawał... ULICA KROKODYLI Mój ojciec przechowywał w dolnej szufladzie swego głębokiego biurka starą i piękną mapę naszego miasta. Był to cały wolumen in folio pergaminowych kart, które pierwotnie spojone skrawkami płótna, tworzyły ogromną mapę ścienną w kształcie panoramy z ptasiej perspektywy. Zawieszona na ścianie, zajmowała niemal przestrzeń całego pokoju i otwierała daleki widok na całą dolinę Tyśmienicy, wijącej się falisto bladozłotą wstęgą, na całe pojezierze szeroko rozlanych moczarów i stawów, na pofałdowane przedgórza, ciągnące się ku południowi, naprzód z rzadka, potem coraz tłumniejszymi pasmami, szachownicą okrągławych wzgórzy, coraz mniejszych i coraz bledszych, w miarę jak odchodziły ku złotawej i dymnej mgle horyzontu. Z tej zwiędłej dali peryferii wynurzało się miasto i rosło ku przodowi, naprzód jeszcze w nie zróżnicowanych kompleksach, w zwartych blokach i masach domów, poprzecinanych głębokimi parowami ulic, by bliżej jeszcze wyodrębnić się w pojedyncze kamienice, sztychowane z ostrą wyrazistością widoków oglądanych przez lunetę. Na tych bliższych planach wydobył sztycharz cały zawikłany i wieloraki zgiełk ulic i zaułków, ostrą wyrazistość gzymsów, architrawów, archiwolt i pilastrów, świecących w późnym i ciemnym złocie pochmurnego popołudnia, które pogrąża wszystkie załomy i framugi w głębokiej sepii cienia. Bryły i pryzmy tego cienia wcinały się, jak plastry ciemnego miodu, w wąwozy ulic, zatapiały w swej ciepłej, soczystej masie tu całą połowę ulicy, tam wyłom między domami, dramatyzowały i orkiestrowały ponurą romantyką cieni tę wieloraką polifonię architektoniczną. Na tym planie, wykonanym w stylu barokowych prospektów, okolica Ulicy Krokodylej świeciła pustą bielą, jaką na kartach geograficznych zwykło się oznaczać okolice podbiegunowe, krainy niezbadane i niepewnej egzystencji. Tylko linie kilku ulic wrysowane tam były czarnymi kreskami i opatrzone nazwami w prostym, nieozdobnym piśmie, w odróżnieniu od szlachetnej antykwy innych napisów. Widocznie kartograf wzbraniał się uznać przynależność tej dzielnicy do zespołu miasta i zastrzeżenie swe wyraził w tym odrębnym i postponującym wykonaniu. Aby zrozumieć tę rezerwę, musimy już teraz zwrócić uwagę na dwuznaczny i wątpliwy charakter tej dzielnicy, tak bardzo odbiegający od zasadniczego tonu całego miasta. Był to dystrykt przemysłowo-handlowy z podkreślonym jaskrawo charakterem trzeźwej użytkowości. Duch czasu, mechanizm ekonomiki, nie oszczędził i naszego miasta i zapuścił korzenie na skrawku jego peryferii, gdzie rozwinął się w pasożytniczą dzielnicę. Kiedy w starym mieście panował wciąż jeszcze nocny, pokątny handel, pełen solennej ceremonialności, w tej nowej dzielnicy rozwinęły się od razu nowoczesne, trzeźwe formy komercjalizmu. Pseudoamerykanizm, zaszczepiony na starym, zmurszałym gruncie miasta, wystrzelił tu bujną, lecz pustą i bezbarwną wegetacją tandetnej, lichej pretensjonalności. Widziało się tam tanie, marnie budowane kamienice o karykaturalnych fasadach, oblepione monstrualnymi sztukateriami z popękanego gipsu. Stare, krzywe domki podmiejskie otrzymały szybko sklecone portale, które dopiero bliższe przyjrzenie demaskowało jako nędzne imitacje wielkomiejskich urządzeń. Wadliwe, mętne i brudne szyby, łamiące w falistych refleksach ciemne odbicie ulicy, nie heblowane drzewo portali, szara atmosfera jałowych tych wnętrzy, osiadających pajęczyną i kłakami kurzu na wysokich półkach i wzdłuż odartych i kruszących się ścian, wyciskały tu, na sklepach, piętno dzikiego Klondike'u. Tak ciągnęły się jeden za drugim, magazyny krawców, konfekcje, składy porcelany, drogerie, zakłady fryzjerskie. Szare ich, wielkie szyby wystawowe nosiły ukośnie lub w półkolu biegnące napisy ze złoconych plastycznych liter: CONFISERIE, MANUCURE, KING OF ENGLAND. Rdzenni mieszkańcy miasta trzymali się z dala od tej okolicy, zamieszkiwanej przez szumowiny, przez gmin, przez kreatury bez charakteru, bez gęstości, przez istną lichotę moralną, tę tandetną odmianę człowieka, która rodzi się w takich efemerycznych środowiskach. Ale w dniach upadku, w godzinach niskiej pokusy zdarzało się, że ten lub ów z mieszkańców miasta zabłąkiwał się na wpół przypadkiem w tę wątpliwą dzielnicę. Najlepsi nie byli czasem wolni od pokusy dobrowolnej degradacji, zniwelowania granic i hierarchii, pławienia się w tym płytkim błocie wspólnoty, łatwej intymności, brudnego zmieszania. Dzielnica ta była eldoradem takich dezerterów moralnych, takich zbiegów spod sztandaru godności własnej. Wszystko zdawało się tam podejrzane i dwuznaczne, wszystko zapraszało sekretnym mrugnięciem, cynicznie artykułowanym gestem, wyraźnie przymrużonym perskim okiem - do nieczystych nadziei, wszystko wyzwalało z pęt niską naturę. Mało kto, nie uprzedzony, spostrzegał dziwną osobliwość tej dzielnicy: brak barw, jak gdyby w tym tandetnym, w pośpiechu wyrosłym mieście nie można było sobie pozwolić na luksus kolorów. Wszystko tam było szare jak na jednobarwnych fotografiach, jak w ilustrowanych prospektach. Podobieństwo to wychodziło poza zwykłą metaforę, gdyż chwilami, wędrując po tej części miasta, miało się w istocie wrażenie, że wertuje się w jakimś prospekcie, w nudnych rubrykach komercjalnych ogłoszeń, wśród których zagnieździły się pasożytniczo podejrzane anonse, drażliwe notatki, wątpliwe ilustracje; i wędrówki te były równie jałowe i bez rezultatu jak ekscytacje fantazji, pędzonej przez szpalty i kolumny pornograficznych druków. Wchodziło się do jakiegoś krawca, żeby zamówić ubranie - ubranie o taniej elegancji, tak charakterystycznej dla tej dzielnicy. Lokal był wielki i pusty, bardzo wysoki i bezbarwny. Ogromne wielopiętrowe półki wznoszą się jedne nad drugimi w nie określoną wysokość tej hali. Kondygnacje pustych półek wyprowadzają wzrok w górę aż pod sufit, który może być niebem - lichym, bezbarwnym, odrapanym niebem tej dzielnicy. Natomiast dalsze magazyny, które widać przez otwarte drzwi, pełne są aż pod sufit pudeł i kartonów, piętrzących się ogromną kartoteką, która rozpada się w górze, pod zagmatwanym niebem strychu w kubaturę pustki, w jałowy budulec nicości. Przez wielkie szare okna, kratkowane wielokrotnie jak arkusze papieru kancelaryjnego, nie wchodzi światło, gdyż przestrzeń sklepu już napełniona jest, jak wodą, indyferentną szarą poświatą, która nie rzuca cienia i nie akcentuje niczego. Wnet nawija się jakiś smukły młodzieniec, zadziwiająco usłużny, giętki i nieodporny, ażeby dogodzić naszym życzeniom i zalać nas tanią i łatwą wymową subiekta. Ale gdy, gadając, rozwija ogromne postawy sukna, przymierza, fałduje i drapuje niekończącą się strugę materiału, przepływającą przez jego ręce, formując z jego fal iluzoryczne surduty i spodnie, cała ta manipulacja wydaje się czymś nieistotnym, pozorem, komedią, ironicznie zarzuconą zasłoną na prawdziwy sens sprawy. Panienki sklepowe, smukłe i czarne, każda z jakąś skazą piękności (charakterystyczną dla tej dzielnicy wybrakowanych artykułów), wchodzą i wychodzą, stają w drzwiach magazynów, sondując oczyma, czy rzecz wiadoma (powierzona doświadczonym rękom subiekta) dojrzewa do punktu właściwego. Subiekt przymila się i kryguje i chwilami robi wrażenie transwestyty. Chciałoby się go ująć pod miękko zarysowaną brodę lub uszczyp-nąć w upudrowany blady policzek, gdy z porozumiewawczym półspojrzeniem dyskretnie zwraca uwagę na markę ochronną towaru, markę o przejrzystej symbolice. Zwolna sprawa wyboru ubrania schodzi na plan dalszy. Ten miękki do efeminacji i zepsuty młodzieniec, pełen zrozumienia dla najintymniejszych poruszeń klienta, przesuwa teraz przed jego oczyma osobliwe marki ochronne, całą bibliotekę znaków ochronnych, gabinet kolekcjonerski wyrafinowanego zbieracza. Pokazywało się wówczas, że magazyn konfekcji był tylko fasadą, za którą kryła się antykwarnia, zbiór wysoce dwuznacznych wydawnictw i druków prywatnych. Usłużny subiekt otwiera dalsze składy, wypełnione aż pod sufit książkami, rycinami, fotografiami. Te winiety, te ryciny przechodzą stokrotnie najśmielsze nasze marzenia. Takich kulminacyj zepsucia, takich wymyślności wyuzdania nie przeczuwaliśmy nigdy. Panienki sklepowe przesuwają się coraz częściej pomiędzy szeregami książek, szare i papierowe, ale pełne pigmentu w zepsutych twarzach, ciemnego pigmentu brunetek o lśniącej i tłustej czarności, która zaczajona w oczach, z nagła wybiegała z nich zygzakiem lśniącego karakoniego biegu. Ale i w spalonych rumieńcach, w pikantnych stygmatach pieprzyków, we wstydliwych znamionach ciemnego puszku zdradzała się rasa zapiekłej, czarnej krwi. Ten barwik o nazbyt intensywnej mocy, ta mokka gęsta i aromatyczna zdawała się plamić książki, które brały one do oliwkowej dłoni, ich dotknięcia zdawały się je farbować i zostawiać w powietrzu ciemny deszcz piegów, smugę tabaki, jak purchawka o podniecającej, animalnej woni. Tymczasem powszechna rozwiązłość zrzucała coraz bardziej hamulce pozorów. Subiekt, wyczerpawszy swą natarczywą aktywność, przechodził powoli do kobiecej bierności. Leży teraz na jednej z wielu kanap, porozstawianych wśród rejonów książek, w jedwabnej pidżamie, odsłaniającej kobiecy dekolt. Panienki demonstrują, jedna przed drugą, figury i pozycje rycin okładkowych, inne zasypiają już na prowizorycznych posłaniach. Nacisk na klienta rozluźniał się. Wypuszczano go z kręgu natarczywego zainteresowania, pozostawiano sobie samemu. Subiektki, zajęte rozmową, nie zwracały nań więcej uwagi. Odwrócone do niego tyłem lub bokiem, przystawały w aroganckim kontra poście, przestępowały z nogi na nogę, grając kokieteryjnym obuwiem, przepuszczały z góry na dół po smukłym ciele wężową grę członków, atakując nią spoza swej niedbałej nieodpowiedzialności podnieconego widza, którego ignorowały. Tak cofano się, wsuwano w głąb z wyrachowaniem, otwierając wolną przestrzeń dla aktywności gościa. Skorzystajmy z tego momentu nieuwagi, ażeby wymknąć się nieprzewidzianym konsekwencjom tej niewinnej wizyty i wydostać się na ulicę. Nikt nas nie zatrzymuje. Przez korytarze książek, pomiędzy długimi regałami czasopism i druków wydostajemy się ze sklepu i oto jesteśmy w tym miejscu Ulicy Krokodylej, gdzie z wyniesionego jej punktu widać niemal całą długość tego szerokiego traktu aż do dalekich, nie wykończonych zabudowań dworca kolejowego. Jest to szary dzień, jak zawsze w tej okolicy, i cała sceneria wydaje się chwilami fotografią z ilustrowanej gazety, tak szare, tak płaskie są domy, ludzie i pojazdy. Ta rzeczywistość jest cienka jak papier i wszystkimi szparami zdradza swą imitatywność. Chwilami ma się wrażenie, że tylko na małym skrawku przed nami układa się wszystko przykładnie w ten pointowany obraz bulwaru wielkomiejskiego, gdy tymczasem już na bokach rozwiązuje się i rozprzęga ta zaimprowizowana maskarada i, niezdolna wytrwać w swej roli, rozpada się za nami w gips i pakuły, w rupieciarnię jakiegoś ogromnego pustego teatru. Napięcie pozy, sztuczna powaga maski, ironiczny patos drży na tym naskórku. Ale dalecy jesteśmy od chęci demaskowania widowiska. Wbrew lepszej wiedzy czujemy się wciągnięci w tandetny czar dzielnicy. Zresztą nie brak w obrazie miasta i pewnych cech autoparodii. Rzędy małych, parterowych domków podmiejskich zmieniają się z wielopiętrowymi kamienicami, które zbudowane jak z kartonu, są konglomeratem szyldów, ślepych okien biurowych, szklistoszarych wystaw, reklam i numerów. Pod domami płynie rzeka tłumu. Ulica jest szeroka jak bulwar wielkomiejski, ale jezdnia, jak place wiejskie, zrobiona jest z ubitej gliny, pełna wybojów, kałuży i trawy. Ruch uliczny dzielnicy służy do porównań w tym mieście, mieszkańcy mówią o nim z dumą i porozumiewawczym błyskiem w oku. Szary, bezosobisty ten tłum jest nader przejęty swą rolą i pełen gorliwości w demonstrowaniu wielkomiejskiego pozoru. Wszelako, mimo zaaferowania i interesowności, ma się wrażenie błędnej, monotonnej, bezcelowej wędrówki, jakiegoś sennego korowodu marionetek. Atmosfera dziwnej błahości przenika tę całą scenerię. Tłum płynie monotonnie i, rzecz dziwna, widzi się go zawsze jakby niewyraźnie, figury przepływają w splątanym, łagodnym zgiełku, nie dochodząc do zupełnej wyrazistości. Czasem tylko wyławiamy z tego gwaru wielu głów jakieś ciemne, żywe spojrzenie, jakiś czarny melonik nasunięty głęboko na głowę, jakieś pół twarzy rozdarte uśmiechem, z ustami, które właśnie coś powiedziały, jakąś nogę wysuniętą w kroku i tak już zastygłą na zawsze. Osobliwością dzielnicy są dorożki bez woźniców, biegnące samopas po ulicach. Nie jakoby nie było tu dorożkarzy, ale wmieszani w tłum i zajęci tysiącem spraw, nie troszczą się o swe dorożki. W tej dzielnicy pozoru i pustego gestu nie przywiązuje się zbytniej wagi do ścisłego celu jazdy i pasażerowie powierzają się tym błędnym pojazdom z lekkomyślnością, która cechuje tu wszystko. Nieraz można ich widzieć na niebezpiecznych zakrętach, wychylonych daleko z połamanej budy, jak z lejcami w dłoniach przeprowadzają z natężeniem trudny manewr wymijania. Mamy w tej dzielnicy także tramwaje. Ambicja rajców miejskich święci tu najwyższy swój triumf. Ale pożałowania godny jest widok tych wozów, zrobionych z papier mâché, o ścianach powyginanych i zmiętych od wieloletniego użytku. Często brak im zupełnie przedniej ściany tak, że widzieć można w przejeździe pasażerów, siedzących sztywnie i zachowujących się z wielką godnością. Tramwaje te popychane są przez tragarzy miejskich. Najdziwniejszą atoli rzeczą jest komunikacja kolejowa na Ulicy Krokodylej. Czasami, w nieregularnych porach dnia, gdzieś ku końcowi tygodnia można zauważyć tłum ludzi czekających na zakręcie ulicy na pociąg. Nie jest się nigdy pewnym, czy przyjedzie i gdzie stanie, i zdarza się często, że ludzie ustawiają się w dwóch różnych punktach, nie mogąc uzgodnić swych poglądów na miejsce przystanku. Czekają długo i stoją czarnym milczącym tłumem wzdłuż ledwo zarysowanych śladów toru, z twarzami w profilu, jak szereg bladych masek z papieru, wyciętych w fantastyczną linię zapatrzenia. I wreszcie niespodzianie zajeżdża, już wjechał z bocznej uliczki, skąd go oczekiwano, niski jak wąż, miniaturowy, z małą, sapiącą, krępą lokomotywą. Wjechał w ten czarny szpaler i ulica staje się ciemna od tego ciągu wozów, siejących pył węglowy. Ciemne sapanie parowozu i powiew dziwnej powagi, pełnej smutku, tłumiony pośpiech i zdenerwowanie zamieniają ulicę na chwilę w halę dworca kolejowego w szybko zapadającym zmierzchu zimowym. Plagą naszego miasta jest ażiotaż biletów kolejowych i przekupstwo. W ostatniej chwili, gdy pociąg już stoi na stacji, toczą się w nerwowym pośpiechu pertraktacje z przekupnymi urzędnikami linii żelaznej. Zanim te negocjacje się kończą, pociąg rusza, odprowadzany przez wolno sunący, rozczarowany tłum, który odprowadza go daleko, ażeby się wreszcie rozproszyć. Ulica, zacieśniona na chwilę do tego zaimprowizowanego dworca, pełnego zmierzchu i tchnienia dalekich dróg - rozwidnia się znowu, rozszerza i przepuszcza znów swym korytem beztroski monotonny tłum spacerowiczów, który wędruje wśród gwaru rozmów wzdłuż wystaw sklepowych, tych brudnych, szarych czworoboków, pełnych tandetnych towarów, wielkich woskowych manekinów i lalek fryzjerskich. Wyzywająco ubrane, w długich koronkowych sukniach przechodzą prostytutki. Mogą to być zresztą żony fryzjerów lub kapelmistrzów kawiarnianych. Idą drapieżnym, posuwistym krokiem i mają w niedobrych, zepsutych twarzach nieznaczną skazę, która je przekreśla: zezują czarnym, krzywym zezem lub mają usta rozdarte, lub brak im koniuszka nosa. Mieszkańcy miasta dumni są z tego odoru zepsucia, którym tchnie Ulica Krokodyli. Nie mamy potrzeby niczego sobie odmawiać - myślą z dumą - stać nas i na prawdziwą wielkomiejską rozpustę. Twierdzą oni, że każda kobieta w tej dzielnicy jest kokotą. W istocie wystarczy zwrócić uwagę na którąś - a natychmiast spotyka się to uporczywe, lepkie spojrzenie, które nas zmraża rozkoszną pewnością. Nawet dziewczęta szkolne noszą tu w pewien charakterystyczny sposób kokardy, stawiają swoistą manierą smukłe nogi i mają tę nieczystą skazę w spojrzeniu, w której leży preformowane przyszłe zepsucie. A jednak - a jednak czy mamy zdradzić ostatnią tajemnicę tej dzielnicy, troskliwie ukrywany sekret Ulicy Krokodyli? Kilkakrotnie w trakcie naszego sprawozdania stawialiśmy pewne znaki ostrzegawcze, dawaliśmy w delikatny sposób wyraz naszym zastrzeżeniom. Uważny czytelnik nie będzie nie przygotowany na ten ostateczny obrót sprawy. Mówiliśmy o imitatywnym, iluzorycznym charakterze tej dzielnicy, ale słowa te mają zbyt ostateczne i stanowcze znaczenie, by określić połowiczny i niezdecydowany charakter jej rzeczywistości. Język nasz nie posiada określeń, które by dozowały niejako stopień realności, definiowały jej giętkość. Powiedzmy bez ogródek: fatalnością tej dzielnicy jest, że nic w niej nie dochodzi do skutku, nic nie odbiega od swego definitivum, wszystkie ruchy rozpoczęte zawisają w powietrzu, wszystkie gesty wyczerpują się przedwcześnie i nie mogą przekroczyć pewnego martwego punktu. Mogliśmy już zauważyć wielką bujność i rozrzutność - w intencjach, w projektach i antycypacjach, która cechuje tę dzielnicę. Cała ona nie jest niczym innym jak fermentacją pragnień, przedwcześnie wybujałą i dlatego bezsilną i pustą. W atmosferze nadmiernej łatwości kiełkuje tutaj każda najlżejsza zachcianka, przelotne napięcie puchnie i rośnie w pustą, wydętą narośl, wystrzela szara i lekka wegetacja puszystych chwastów, bezbarwnych włochatych maków, zrobiona z nieważkiej tkanki majaku i haszyszu. Nad całą dzielnicą unosi się leniwy i rozwiązły fluid grzechu i domy, sklepy, ludzie wydają się niekiedy dreszczem na jej gorączkującym ciele, gęsią skórką na jej febrycznych marzeniach. Nigdzie, jak tu, nie czujemy się tak zagrożeni możliwościami, wstrząśnięci bliskością spełnienia, pobladli i bezwładni rozkosznym truchleniem ziszczenia. Lecz na tym się też kończy. Przekroczywszy pewien punkt napięcia, przypływ zatrzymuje się i cofa, atmosfera gaśnie i przekwita, możliwości więdną i rozpadają się w nicość, oszalałe szare maki ekscytacji rozsypują się w popiół. Będziemy wiecznie żałowali, żeśmy wtedy wyszli na chwilę z magazynu konfekcji podejrzanej konduity. Nigdy nie trafimy już doń z powrotem. Będziemy błądzili od szyldu do szyldu i mylili się setki razy. Zwiedzimy dziesiątki magazynów, trafimy do całkiem podobnych, będziemy wędrowali przez szpalery książek, wertowali czasopisma i druki, konferowali długo i zawile z panienkami o nadmiernym pigmencie i skażonej piękności, które nie potrafią zrozumieć naszych życzeń. Będziemy się wikłali w nieporozumieniach, aż cała nasza gorączka i podniecenie ulotni się w niepotrzebnym wysiłku, w straconej na próżno gonitwie. Nasze nadzieje były nieporozumieniem, dwuznaczny wygląd lokalu i służby- pozorem, konfekcja była prawdziwą konfekcją, a subiekt nie miał żadnych ukrytych intencyj. Świat kobiecy Ulicy Krokodylej odznacza się całkiem miernym zepsuciem, zagłuszonym grubymi warstwami przesądów moralnych i banalnej pospolitości. W tym mieście taniego materiału ludzkiego brak także wybujałości instynktu, brak niezwykłych i ciemnych namiętności. Ulica Krokodyli była koncesją naszego miasta na rzecz nowoczesności i zepsucia wielkomiejskiego. Widocznie nie stać nas było na nic innego jak na papierową imitację, jak na fotomontaż złożony z wycinków zleżałych, zeszłorocznych gazet. KARAKONY Było to w okresie szarych dni, które nastąpiły po świetnej kolorowości genialnej epoki mego ojca. Były to długie tygodnie depresji, ciężkie tygodnie bez niedziel i świąt, przy zamkniętym niebie i w zubożałym krajobrazie. Ojca już wówczas nie było. Górne pokoje wysprzątano i wynajęto pewnej telefonistce. Z całego ptasiego gospodarstwa pozostał nam jedyny egzemplarz, wypchany kondor, stojący na półce w salonie. W chłodnym półmroku zamkniętych firanek stał on tam, jak za życia, na jednej nodze, w pozie buddyjskiego mędrca, a gorzka jego, wyschła twarz ascety skamieniała w wyraz ostatecznej obojętności i abnegacji. Oczy wypadły, a przez wypłakane, łzawe orbity sypały się trociny. Tylko rogowate egipskie narośle na nagim potężnym dziobie i na łysej szyi, narośle i gruzły spłowiałobłękitnej barwy nadawały tej starczej głowie coś dostojnie hieratycznego. Pierzasty habit jego był już w wielu miejscach przeżarty przez mole i gubił miękkie, szare pierze, które Adela raz w tygodniu wymiatała wraz z bezimiennym kurzem pokoju. W wyłysiałych miejscach widać było workowe, grube płótno, z którego wyłaziły kłaki konopne. Miałem ukryty żal do matki za łatwość, z jaką przeszła do porządku dziennego nad stratą ojca. Nigdy go nie kochała - myślałem - a ponieważ ojciec nie był zakorzeniony w sercu żadnej kobiety, przeto nie mógł też wróść w żadną realność i unosił się wiecznie na peryferii życia, w półrealnych regionach, na krawędziach rzeczywistosci. Nawet na uczciwą obywatelską śmierć nie zasłużył sobie - myślałem - wszystko u niego musiało, być dziwaczne i wątpliwe. Postanowiłem w stosownej chwili zaskoczyć matkę otwartą rozmową. Owego dnia (był ciężki dzień zimowy i od rana już sypał się miękki puch zmierzchu) matka miała migrenę i leżała na sofie samotnie w salonie. W tym rzadko odwiedzanym, paradnym pokoju panował od czasu zniknięcia ojca wzorowy porządek, pielęgnowany woskiem i szczotkami przez Adelę. Meble przykryte były pokrowcami; wszystkie sprzęty poddały się żelaznej dyscyplinie, jaką Adela roztoczyła nad tym pokojem. Tylko pęk piór pawich, stojących w wazie na komodzie, nie dał się utrzymać w ryzach. Był to element swawolny, niebezpieczny, o nieuchwytnej rewolucyjności, jak rozhukana klasa gimnazjastek, pełna dewocji w oczy, a rozpustnej swawoli poza oczyma. Świdrowały te oczy dzień cały i wierciły dziury w ścianach, mrugały, tłoczyły się, trzepocąc rzęsami, z palcem przy ustach, jedne przez drugie, pełne chichotu i psoty. Napełniały pokój świergotem i szeptem, rozsypywały się, jak motyle, dookoła wieloramiennej lampy, uderzały tłumem barwnym w matowe, starcze dziurki od kluczy. Nawet w obecności matki, leżącej z zawiązaną głową na sofie, nie mogły się powstrzymać, robiły perskie oczko, dawały sobie znaki, mówiły niemym, kolorowym alfabetem, pełnym sekretnych znaczeń. Irytowało mnie to szydercze porozumienie, ta migotliwa zmowa poza mymi plecami. Z kolanami przyciśniętymi do sofy matki, badając dwoma palcami, jakby w zamyśleniu, delikatną materię jej szlafroka, rzekłem niby mimochodem: - Chciałem cię już od dawna zapytać: prawda, że to jest on? - I chociaż nie wskazałem nawet spojrzeniem na kondora, matka odgadła od razu, zmieszała się bardzo i spuściła oczy. Dałem umyślnie upłynąć chwili, żeby wykosztować jej zmieszanie, po czym z całym spokojem, opanowując wzbierający gniew, spytałem: - Jaki sens mają w takim razie te wszystkie plotki i kłamstwa, które rozsiewasz o ojcu? Lecz jej rysy, które w pierwszej chwili rozpadły się były w panice, zaczęły się znowu porządkować. - Jakie kłamstwa? - spytała mrugając oczyma, które były puste, nalane ciemnym błękitem, bez białka. - Znam je od Adeli - rzekłem - ale wiem, że pochodzą od ciebie; chcę wiedzieć prawdę. Usta jej drżały lekko, źrenice, unikając mego wzroku, powędrowały w kąt oka. - Nie kłamałam - rzekła, a usta- jej napęczniały i stały się małe zarazem. Uczułem, że mnie kokietuje jak kobieta mężczyznę. - Z tymi karakonami to prawda - sam przecież pamiętasz... - Zmieszałem się. Pamiętałem w istocie tę inwazję karakonów, ten zalew czarnego rojowiska, które napełniało ciemność nocną, pajęczą bieganiną. Wszystkie szpary pełne były drgających wąsów, każda szczelina mogła wystrzelić z nagła karakonem, z każdego pęknięcia podłogi mogła zlęgnąć się ta czarna błyskawica, lecąca oszalałym zygzakiem po podłodze. Ach, ten dziki obłęd popłochu, pisany błyszczącą, czarną linią na tablicy podłogi. Ach, te krzyki grozy ojca, skaczącego z krzesła na krzesło z dzirytem w ręku. Nie przyjmując jadła ani napoju, z wypiekami gorączki na twarzy, z konwulsją wstrętu wrytą dookoła ust, ojciec mój zdziczał zupełnie. Jasne było, że tego napięcia nienawiści żaden organizm długo wytrzymać nie może. Straszliwa odraza zamieniała jego twarz w stężałą maskę tragiczną, w której tylko źrenice, ukryte za dolną powieką, leżały na czatach, napięte jak cięciwy, w wiecznej podejrzliwości. Z dzikim wrzaskiem zrywał się nagle z siedzenia, leciał na oślep w kąt pokoju i już podnosił dziryt, na którym utkwiony ogromny karakon przebierał rozpaczliwie gmatwaniną swych nóg. Adela przychodziła wówczas blademu ze zgrozy z pomocą i odbierała lancę wraz z utkwionym trofeum, ażeby ją utopić w cebrzyku. Już wówczas jednak nie umiałbym był powiedzieć, czy obrazy te zaszczepiły mi opowiadania Adeli, czy też sam byłem ich świadkiem. Ojciec mój nie posiadał już wtedy tej siły odpornej, która zdrowych ludzi broni od fascynacji wstrętu. Zamiast odgraniczyć się do straszliwej siły atrakcyjnej tej fascynacji, ojciec mój, wydany na łup szału, wplątywał się w nią coraz bardziej. Smutne skutki nie dały długo na siebie czekać. Wnet pojawiły się pierwsze podejrzane znaki, które napełniły nas przerażeniem i smutkiem. Zachowanie ojca zmieniło się. Szał jego, euforia jego podniecenia przygasła. W ruchach i mimice jęły się zdradzać znaki złego sumienia. Zaczął nas unikać. Krył się dzień cały po kątach, w szafach, pod pierzyną. .Widziałem go nieraz, jak w zamyśleniu oglądał własne ręce, badał konsystencję skóry, paznokci, na których występować zaczęły czarne plamy, jak łuski karakona. W dzień opierał się jeszcze ostatkami sił, walczył, ale w nocy fascynacja uderzała nań potężnymi arakami. Widziałem go późną nocą, w świetle świecy stojącej na podłodze. Mój ojciec leżał na ziemi nagi, popstrzony czarnymi plamami totemu, pokreślony liniami żeber, fantastycznym rysunkiem przeświecającej na zewnątrz anatomii, leżał na czworakach, opętany fascynacją awersji, która go wciągała w głąb swych zawiłych dróg. Mój ojciec poruszał się wieloczłonkowym, skomplikowanym ruchem dziwnego rytuału, w którym ze zgrozą poznałem imitację ceremoniału karakoniego. Od tego czasu wyrzekliśmy się ojca. Podobieństwo do karakona występowało z dniem każdym wyraźniej - mój ojciec zamieniał się w karakona. Zaczęliśmy się przyzwyczajać do tego. Widywaliśmy go coraz rzadziej, całymi tygodniami znikał gdzieś na swych karakonich drogach - przestaliśmy go odróżniać, zlał się w zupełności z tym czarnym niesamowitym plemieniem. Kto mógł powiedzieć, czy żył gdzieś jeszcze w jakiejś szparze podłogi, czy przebiegał nocami pokoje, zaplątany w afery karakonie, czy też był może między tymi martwymi owadami, które Adela co rana znaj-dowała brzuchem do góry leżące i najeżone nogami i które ze wstrętem brała na śmietniczkę i wyrzucała? - A jednak - powiedziałem zdetonowany - jestem pewny, że ten kondor to on. - Matka spojrzała na mnie spod rzęs: - Nie dręcz mnie, drogi - mówiłam ci już przecież, że ojciec podróżuje jako komiwojażer po kraju - przecież wiesz, że czasem w nocy przyjeżdża do domu, ażeby przed świtem jeszcze dalej odjechać. WICHURA Tej długiej i pustej zimy obrodziła ciemność w naszym mieście ogromnym, stokrotnym urodzajem. Zbyt długo snadź nie sprzątano na strychach i w rupieciarniach, stłaczano garnki na garnkach i flaszki na flaszkach, pozwalano narastać bez końca pustym bateriom butelek. Tam, w tych spalonych, wielkobelkowych lasach strychów i dachów ciemność zaczęła się wyradzać i dziko fermentować. Tam zaczęły się te czarne sejmy garnków, te wiecowania gadatliwe i puste, te bełkotliwe flaszkowania, bulgoty butli i baniek. Aż pewnej nocy wezbrały pod gontowymi przestworami falangi garnków i flaszek i popłynęły wielkim stłoczonym ludem na miasto. Strychy, wystrychnięte ze strychów, rozprzestrzeniały się jedne z drugich i wystrzelały czarnymi szpalerami, a przez przestronne ich echa przebiegały kawalkady tramów i belek, lansady drewnianych kozłów, klękających na jodłowe kolana, ażeby wypadłszy na wolność, napełnić przestwory nocy galopem krokwi i zgiełkiem płatwi i bantów. Wtedy to wylały się te czarne rzeki, wędrówki beczek i konwi, i płynęły przez noce. Czarne ich, połyskliwe, gwarne zbiegowiska oblegały miasto. Nocami mrowił się ten ciemny zgiełk naczyń i napierał jak armie rozgadanych ryb, niepowstrzymany najazd pyskujących skopców i bredzących cebrów. Dudniąc dnami, piętrzyły się wiadra, beczki i konwie, dyndały się gliniane stągwie zdunów, stare kapeluchy i cylindry dandysów gramoliły się jedna na drugie, rosnąc w niebo kolumnami, które się rozpadały. I wszystkie kołatały niezgrabnie kołkami drewnianych języków, mełły nieudolnie w drewnianych gębach bełkot klątw i obelg, bluźniąc błotem na całej przestrzeni nocy. Aż dobluźniły się, doklęły swego. Przywołane rechotem naczyń, rozplotkowanym od brzegu do brzegu, nadeszły wreszcie karawany, nadciągnęły potężne tabory wichru i stanęły nad nocą. Ogromne obozowisko, czarny ruchomy amfiteatr zstępować zaczął w potężnych kręgach ku miastu. I wybuchła ciemność ogromną wzburzoną wichurą i szalała przez trzy dni i trzy noce... - Nie pójdziesz dziś do szkoły - rzekła rano matka - jest straszna wichura na dworze. - W pokoju unosił się delikatny welon dymu, pachnący żywicą. Piec wył i gwizdał, jak gdyby uwiązana w nim była cała sfora psów czy demonów. Wielki bohomaz, wymalowany na jego pękatym brzuchu, wykrzywiał się kolorowym grymasem i fantastyczniał wzdętymi policzkami. Pobiegłem boso do okna. Niebo wydmuchane było wzdłuż i wszerz wiatrami. Srebrzystobiałe i przestronne, porysowane było w linie sił, natężone do pęknięcia, w srogie bruzdy, jakby zastygłe żyły cyny i ołowiu. Podzielone na pola energetyczne i drżące od napięć, pełne było utajonej dynamiki. Rysowały się w nim diagramy wichury, która sama niewidoczna i nieuchwytna, ładowała krajobraz potęgą. Nie widziało się jej. Poznawało się ją po domach, po dachach, w które wjeżdżała jej furia. Jeden po drugim strychy zdawały się rosnąć i wybuchać szaleństwem, gdy wstępowała w nie jej siła. Ogałacała place, zostawiała za sobą na ulicach białą pustkę, zamiatała całe połacie rynku do czysta. Ledwie tu i ówdzie giął się pod nią i trzepotał, uczepiony węgła domu, samotny człowiek. Cały plac rynkowy zdawał się wybrzuszać i lśnić pustą łysiną pod jej potężnymi przelotami. Na niebie wydmuchał wiatr zimne i martwe kolory, grynszpanowe, żółte i liliowe smugi, dalekie sklepienia i arkady swego labiryntu. Dachy stały pod tymi niebami czarne i krzywe, pełne niecierpliwości i oczekiwania. Te, w które wstąpił wicher, wstawały w natchnieniu, przerastały sąsiednie domy i prorokowały pod rozwichrzonym niebem. Potem opadały i gasły nie mogąc dłużej zatrzymać potężnego tchu, który leciał dalej i napełniał cały przestwór zgiełkiem i przerażeniem. I znów inne domy wstawały z krzykiem, w paroksyzmie jasnowidzenia, i zwiastowały. Ogromne buki koło kościoła stały z wniesionymi rękami, jak świadkowie wstrząsających objawień, i krzyczały, krzyczały. Dalej, za dachami rynku, widziałem dalekie mury ogniowe, nagie ściany szczytowe przedmieścia. Wspinały się jeden nad drugi i rosły, zesztywniałe z przerażenia i osłupiałe. Daleki, zimny, czerwony odblask zabarwiał je późnymi kolorami. Nie jedliśmy tego dnia obiadu, bo ogień w kuchni wracał kłębami dymu do izby. W pokojach było zimno i pachniało wiatrem. Około drugiej po południu wybuchł na przedmieściu pożar i rozszerzał się gwałtownie. Matka z Adelą zaczęły pakować pościel, futra i kosztowności. Nadeszła noc. Wicher wzmógł się na sile i gwałtowności, rozrósł się niepomiernie i objął cały przestwór. Już teraz nie nawiedzał domów i dachów, ale wybudował nad miastem wielopiętrowy, wielokrotny przestwór, czarny labirynt, rosnący w nieskończonych kondygnacjach. Z tego labiryntu wystrzelał całymi galeriami pokojów, wyprowadzał piorunem skrzydła i trakty, toczył z hukiem długie amfilady, a potem dawał się zapadać tym wyimaginowanym piętrom, sklepieniom i kazamatom i wzbijał się jeszcze wyżej, kształtując sam bezforemny bezmiar swym natchnieniem. Pokój drżał z lekka, obrazy na ścianach brzęczały. Szyby lśniły się tłustym odblaskiem lampy. Firanki na oknie wisiały wzdęte i pełne tchnienia tej burzliwej nocy. Przypomnieliśmy sobie, że ojca od rana nie widziano. Wczesnym rankiem, domyślaliśmy się, musiał udać się do sklepu, gdzie go zaskóczyła wichura, odcinając mu powrót. - Cały dzień nic nie jadł - biadała matka. Starszy subiekt Teodor podjął się wyprawić w noc i wichurę, żeby zanieść mu posiłek. Brat mój przyłączył się do wyprawy. Okutani w wielkie niedźwiedzie futra, obciążyli kieszenie żelazkami i moździerzami, balastem, który miał zapobiec porwaniu ich przez wichurę. Ostrożnie otworzono drzwi prowadzące w noc. Zaledwie subiekt i brat mój z wzdętymi płaszczami wkroczyli jedną nogą w ciemność, noc ich połknęła zaraz na progu domu. Wicher zmył momentalnie ślad ich wyjścia. Nie widać było przez okno nawet latarki, którą ze sobą zabrali. Pochłonąwszy ich, wicher na chwilę przycichł. Adela z matką próbowały na nowo rozpalić ogień pod kuchnią. Zapałki gasły, przez drzwiczki dmuchało popiołem i sadzą. Staliśmy pod drzwiami i nasłuchiwali. W lamentach wichru dawały się słyszeć wszelkie głosy, perswazje, nawoływania i gawędy. Zdawało się nam, że słyszymy wołanie o pomoc ojca zabłąkanego w wichurze, to znowu, że brat z Teodorem gwarzą beztrosko pod drzwiami. Wrażenie było tak łudzące, że Adela otworzyła drzwi i w samej rzeczy ujrzała Teodora i brata mego, wynurzających się z trudem z wichury, w której tkwili po pachy. Weszli zdyszani do sieni, zaciskając z wysiłkiem drzwi za sobą. Przez chwilę musieli wesprzeć się o odrzwia, tak silnie szturmował wicher do bramy. Wreszcie zasunęli rygiel i wiatr pognał dalej. Opowiadali bezładnie o nocy, o wichurze. Ich futra, nasiąkłe wiatrem, pachniały teraz powietrzem. Trzepotali powiekami w świetle; ich oczy, pełne jeszcze nocy, broczyły ciemnością za każdym uderzeniem powiek. Nie mogli dojść do sklepu, zgubili drogę i ledwo trafili z powrotem. Nie poznawali miasta, wszystkie ulice były jak przestawione. Matka podejrzewała, że kłamali. W istocie cała ta scena sprawiała wrażenie, jakby przez ten kwadrans stali w ciemności pod oknem, nie oddalając się wcale. A może naprawdę nie było już miasta i rynku, a wicher i noc otaczały nasz dom tylko ciemnymi kulisami, pełnymi wycia, świstu i jęków. Może nie było wcale tych ogromnych i żałosnych przestrzeni, które nam wicher sugerował, może nie było wcale tych opłakanych labiryntów, tych wielookiennych traktów i korytarzy, na których grał wicher, jak na długich czarnych fletach. Coraz bardziej umacniało się w nas przekonanie, że cała ta burza była tylko donkiszoterią nocną, imitującą na wąskiej przestrzeni kulis tragiczne bezmiary, kosmiczną bezdomność i sieroctwo wichury. Coraz częściej otwierały się teraz drzwi sieni i wpuszczały okutanego w opończe i szale gościa. Zziajany sąsiad lub znajomy wywijał się powoli z chustek, płaszczy i wyrzucał z siebie zdyszanym głosem opowiadania, urywane bezładne słowa, które fantastycznie powiększały, kłamliwie przesadzały bezmiar nocy. Siedzieliśmy wszyscy w jasno oświetlonej kuchni. Za ogniskiem kuchennym i czarnym, szerokim okapem komina prowadziło parę stopni do drzwi strychu. Na tych schodkach siedział starszy subiekt Teodor i nasłuchiwał, jak strych grał od wichru. Słyszał, jak w pauzach wichury miechy żeber strychowych składały się w fałdy i dach wiotczał i zwisał jak ogromne płuca, z których uciekł oddech, to znowu nabierał tchu, nastawiał się palisadami krokwi, rósł jak sklepienia gotyckie, rozprzestrzeniał się lasem belek, pełnym stokrotnego echa, i huczał jak pudło ogromnych basów. Ale potem zapominaliśmy o wichurze, Adela tłukła cynamon w dźwięcznym moździerzu. Ciotka Perazja przyszła w odwiedziny. Drobna, ruchliwa i pełna zabiegliwości, z koronką czarnego szala na głowie, zaczęła krzątać się po kuchni, pomagając Adeli. Adela oskubała koguta. Ciotka Perazja zapaliła pod okapem komina garść papierów i szerokie płaty płomienia wzlatywały z nich w czarną czeluść. Adela, trzymając koguta za szyję, uniosła go nad płomień, ażeby opalić na nim resztę pierza. Kogut zatrzepotał nagle w ogniu skrzydłami, zapiał i spłonął. Wtedy ciotka Perazja zaczęła się kłócić, kląć i złorzeczyć. Trzęsąc się ze złości, wygrażała rękami Adeli i matce. Nie rozumiałem, o co jej chodzi, a ona zacietrzewiała się coraz bardziej w gniewie i stała się jednym pękiem gestykulacji i złorzeczeń. Zdawało się, że w paroksyzmie złości rozgestykuluje się na części, że rozpadnie się, podzieli, rozbiegnie w sto pająków, rozgałęzi się po podłodze czarnym, migotliwym pękiem oszalałych karakonach biegów. Zamiast tego zaczęła raptownie maleć, kurczyć się, wciąż roztrzęsiona i rozsypująca się przekleństwami. Z nagła podreptała, zgarbiona i mała, w kąt kuchni, gdzie leżały drwa na opał i, klnąc i kaszląc, zaczęła gorączkowo przebierać wśród dźwięcznych drewien, aż znalazła dwie cienkie, żółte drzazgi. Pochwyciła je latającymi ze wzburzenia rękami, przymierzyła do nóg, po czym wspięła się na nie, jak na szczudła, i zaczęła na tych żółtych kulach chodzić, stukocąc po deskach, biegać tam i z powrotem wzdłuż skośnej linii podłogi, coraz szybciej i szybciej, potem wbiegła na ławkę jodłową, kuśtykając na dudniących deskach, a stamtąd na półkę z talerzami, dźwięczną, drewnianą półkę obiegającą ściany kuchni, i biegła po niej, kolankując na szczudłowych kulach, by wreszcie gdzieś w kącie, malejąc coraz bardziej, sczernieć, zwinąć się jak zwiędły, spalony papier, zetlić się w płatek popiołu, skruszyć w proch i w nicość. Staliśmy wszyscy bezradni wobec tej szalejącej furii złości, która sama siebie trawiła i pożerała. Z ubolewaniem patrzyliśmy na smutny przebieg tego paroksyzmu i z pewną ulgą wróciliśmy do naszych zajęć, gdy żałosny ten proces dobiegł swego naturalnego końca. Adela zadzwoniła znowu moździerzem, tłukąc cynamon, matka ciągnęła dalej przerwaną rozmowę, a subiekt Teodor, nasłuchując proroctw strychowych, stroił śmieszne grymasy, podnosił wysoko brwi i śmiał się do siebie. NOC WIELKIEGO SEZONU Każdy wie, że w szeregu zwykłych, normalnych lat rodzi niekiedy zdziwaczały czas ze swego łona lata inne, lata osobliwe, lata wyrodne, którym - jak szósty, mały palec u ręki - wyrasta kędyś trzynasty, fałszywy miesiąc. Mówimy fałszywy, gdyż rzadko dochodzi on do pełnego rozwoju. Jak dzieci późno spłodzone, pozostaje on w tyle ze wzrostem, miesiąc garbusek, odrośl w połowie uwiędła i raczej domyślna niż rzeczywista. Winna jest temu starcza niepowściągliwość lata, jego rozpustna i późna żywotność. Bywa czasem, że sierpień minie, a stary gruby pień lata rodzi z przyzwyczajenia jeszcze dalej, pędzi ze swego próchna te dni-dziczki, dni-chwasty, jałowe i idiotyczne, dorzuca na dokładkę, za darmo, dni-kaczany, puste i niejadalne - dni białe, zdziwione i niepotrzebne. Wyrastają one, nieregularne i nierówne, nie wykształcone i zrośnięte z sobą, jak palce potworkowatej ręki, pączkujące i zwinięte w figę. Inni porównywają te dni do apokryfów, wsuniętych potajemnie między rozdziały wielkiej księgi roku, do palimpsestów, skrycie włączonych pomiędzy jej stronice, albo do tych białych nie zadrukowanych kartek, na których oczy, naczytane do syta i pełne treści, broczyć mogą obrazami i gubić kolory na tych pustych stronicach, coraz bladziej i bladziej, ażeby wypocząć na ich nicości, zanim wciągnięte zostaną w labirynty nowych przygód i rozdziałów. Ach, ten stary, pożółkły romans roku, ta wielka, rozpadająca się księga kalendarza! Leży ona sobie zapomniana gdzieś w archiwach czasu, a treść jej rośnie dalej między okładkami, pęcznieje bez ustanku od gadulstwa miesięcy, od szybkiego samorództwa blagi, od bajania i marzeń, które się w niej mnożą. Ach, i spisując te nasze opowiadania, szeregując te historie o moim ojcu na zużytym marginesie jej tekstu, czy nie oddaję się tajnej nadziei, że wrosną one kiedyś niepostrzeżenie między zżółkłe kartki tej najwspanialszej, rozsypującej się księgi, że wejdą w wielki szelest jej stronic, który je pochłonie? To, o czym tu mówić będziemy, działo się tedy w owym trzynastym, nadliczbowym i niejako fałszywym miesiącu tego roku, na tych kilkunastu pustych kartkach wielkiej kroniki kalendarza. Ranki były podówczas dziwnie cierpkie i orzeźwiające. Po uspokojonym i chłodniejszym tempie czasu, po nowym całkiem zapachu powietrza, po odmiennej konsystencji światła poznać było, że weszło się w inną serię dni, w nową okolicę Bożego Roku. Głos drżał pod tymi nowymi niebami dźwięcznie i świeżo jak w nowym jeszcze i pustym mieszkaniu, pełnym zapachu lakieru, farb, rzeczy zaczętych i nie wypróbowanych. Z dziwnym wzruszeniem próbowało się nowego echa, napoczynało się je z ciekawością, jak w chłodny i trzeźwy poranek babkę do kawy w przeddzień podróży. Ojciec mój siedział znowu w tylnym kontuarze sklepu, w małej, sklepionej izbie, pokratkowanej jak ul w wielokomórkowe registratury i łuszczącej się bez końca warstwami papieru, listów i faktur. Z szelestu arkuszy, z nieskończonego kartkowania papierów wyrastała kratkowana i pusta egzystencja tego pokoju, z nieustannego przekładania plików odnawiała się w powietrzu z niezliczonych nagłówków firmowych apoteoza w formie miasta fabrycznego, widzianego z lotu ptaka, najeżonego dymiącymi kominami, otoczonego rzędami medali i ujętego w wywijasy i zakręty pompatycznych et i Comp. Tam siedział ojciec, jak w ptaszarni, na wysokim stołku, a gołębniki registratur szeleściły plikami papierów i wszystkie gniazda i dziuple pełne były świergotu cyfr. Głąb wielkiego sklepu ciemniała i wzbogacała się z dnia na dzień zapasami sukna, szewiotów, aksamitów i kortów. W ciemnych półkach, tych spichrzach i lamusach chłodnej, pilśniowej barwności, procentowała stokrotnie ciemna, odstała korowość rzeczy, mnożył się i sycił potężny kapitał jesieni. Tam rósł i ciemniał ten kapitał i rozsiadał się coraz szerzej na półkach, jak na galeriach jakiegoś wielkiego teatru, uzupełniając się jeszcze i pomnażając każdego rana nowymi ładunkami towaru, który w skrzyniach i pakach wraz z rannym chłodem wnosili na niedźwiedzich barach stękający, brodaci tragarze w oparach świeżości jesiennej i wódki. Subiekci wyładowywali te nowe zapasy sycących bławatnych kolorów i wypełniali nimi, kitowali starannie wszystkie szpary i luki wysokich szaf. Był to rejestr olbrzymi wszelakich kolorów jesieni, ułożony warstwami, usortowany odcieniami, idący w dół i w górę, jak po dźwięcznych schodach, po gamach wszystkich oktaw barwnych. Zaczynał się u dołu i próbował jękliwie i nieśmiało altowych spełzłości i półtonów, przechodził potem do spłowiałych popiołów dali, do gobelinowych błękitów i rosnąc ku górze coraz szerszymi akordami, dochodził do ciemnych granatów, do indyga lasów dalekich i do pluszu parków szumiących, ażeby potem poprzez wszystkie ochry, sangwiny, rudości i sepie wejść w szelestny cień więdnących ogrodów i dojść do ciemnego zapachu grzybów, do tchnienia próchna w głębiach nocy jesiennej i do głuchego akompaniamentu najciemniejszych basów. Ojciec mój szedł wzdłuż tych arsenałów sukiennej jesieni i uspokajał i uciszał te masy, ich wzbierającą moc, spokojną potęgę Pory. Chciał jak najdłużej utrzymać w całości te rezerwy zamagazynowanej barwności. Bał się łamać, wymieniać na gotówkę ten fundusz żelazny jesieni. Ale wiedział, czuł, że przyjdzie czas i wicher jesienny, pustoszący i ciepły wicher, powieje nad tymi szafami i wtedy puszczą one i nic nie zdoła powstrzymać ich wylewu, tych strumieni kolorowości, którymi wybuchną na miasto całe. Przychodziła pora Wielkiego Sezonu. Ożywiały się ulice. O szóstej godzinie po południu miasto zakwitało gorączką, domy dostawały wypieków, a ludzie wędrowali ożywieni jakimś wewnętrznym ogniem, naszminkowani i ubarwieni jaskrawo, z oczyma błyszczącymi jakąś odświętną, piękną i złą febrą. Na bocznych uliczkach, w cichych zaułkach, uchodzących już w wieczorną dzielnicę, miasto było puste. Tylko dzieci bawiły się na placykach pod balkonami, bawiły się bez tchu, hałaśliwie i niedorzecznie. Przykładały małe pęcherzyki do ust, ażeby wydmuchać je i naindyczyć się nagle jaskrawo w wielkie, gulgocące, rozpluskane narośle albo wykogucić się w głupią kogucią maskę, czerwoną i piejącą, w kolorowe jesienne maszkary fantastyczne i absurdalne. Zdawało się, że tak nadęte i piejące wzniosą się w powietrze długimi kolorowymi łańcuchami i jak jesienne klucze ptaków przeciągać będą nad miastem - fantastyczne flotylle z bibułki i pogody jesiennej. Albo woziły się wśród krzyków na małych zgiełkliwych wózkach, grających kolorowym turkotem kółek, szprych i dyszli. Wózki zjeżdżały naładowane ich krzykiem i staczały się w dół ulicy aż do nisko rozlanej, żółtej rzeczki wieczornej, gdzie rozpadały się na gruz krążków, kołków i patyczków. I podczas gdy zabawy dzieci stawały się coraz bardziej hałaśliwe i splątane, wypieki miasta ciemniały i zakwitały purpurą, nagle świat cały zaczynał więdnąć i czernieć i szybko wydzielał się zeń majaczliwy zmierzch, którym zarażały się wszystkie rzeczy. Zdradliwie i jadowicie szerzyła się ta zaraza zmierzchu wokoło, szła od rzeczy do rzeczy, a czego dotknęła, to wnet butwiało, czerniało, rozpadało się w próchno. Ludzie uciekali przed zmierzchem w cichym popłochu i naraz dosięgał ich ten trąd, i wysypywał się ciemną wysypką na czole, i tracili twarze, które odpadały wielkimi, bezkształtnymi plamami, i szli dalej, już bez rysów, bez oczu, gubiąc po drodze maskę po masce, tak że zmierzch roił się od tych larw porzuconych, sypiących się za ich ucieczką. Potem zaczynało wszystko zarastać czarną, próchniejącą korą, łuszczącą się wielkimi płatami, chorymi strupami ciemności. A gdy w dole wszystko rozprzęgło się i szło wniwecz w tej cichej zamieszce, w panice prędkiego rozkładu, w górze utrzymywał się i rósł coraz wyżej milczący alarm zorzy, drgający świergotem miliona cichych dzwonków, wzbierających wzlotem miliona cichych skowronków lecących razem w jedną wielką, srebrną nieskończoność. Potem była już nagle noc - wielka noc, rosnąca jeszcze podmuchami wiatru, które ją rozszerzały. W jej wielokrotnym labiryncie wyłupane były gniazda jasne: sklepy - wielkie, kolorowe latarnie, pełne spiętrzonego towaru i zgiełku kupujących. Przez jasne szyby tych latani można było śledzić zgiełkliwy i pełen dziwacznego ceremoniału obrzęd zakupów jesiennych. Ta wielka, fałdzista noc jesienna, rosnąca cieniami, roszerzona wiatrami, kryła w swych ciemnych fałdach jasne kieszenie, woreczki z kolorowym drobiazgiem, z pstrym towarem czekoladek, keksów, kolonialnej pstrokacizny. Te budki i kramiki, sklecone z pudełek po cukrach, wytapetowane jaskrawo reklamami czekolad, pełne mydełek, wesołej tandety, złoconych błahostek, cynfolii, trąbek, andrutów i kolorowych miętówek, były stacjami lekkomyślności, grzechotkami beztroski, rozsianymi na wiszarach ogromnej, labiryntowej, rozłopotanej wiatrami nocy. Wielkie i ciemne tłumy płynęły w ciemności, w hałaśliwym zmieszaniu, w szurgocie tysięcy nóg, w gwarze tysięcy ust - rojna, splątana wędrówka, ciągnąca arteriami jesiennego miasta. Tak płynęła ta rzeka, pełna gwaru, ciemnych spojrzeń, chytrych łypnięć, pokawałkowana rozmową, posiekana gawędą, wielka miazga plotek, śmiechów i zgiełku. Zdawało się, że to ruszyły tłumami jesienne, suche makówki sypiące makiem - głowygrzechotki, ludzie-kołatki. Mój ojciec chodził zdenerwowany i kolorowy od wypieków, z błyszczącymi oczyma, w jasno oświetlonym sklepie, i nasłuchiwał. Przez szyby wystawy i portalu dochodził tu z daleka szum miasta, stłumiony gwar płynącej ciżby. Nad ciszą sklepu płonęła jasno lampa naftowa, zwisająca z wielkiego sklepienia, i wypierała najmniejszy ślad cienia z wszystkich szpar i zakamarków. Pusta, wielka podłoga trzaskała w ciszy i liczyła w tym świetle wzdłuż i wszerz swe błyszczące kwadraty, szachownicę wielkich tafli, które rozmawiały ze sobą w ciszy trzaskami, odpowiadały sobie to tu, to tam głośnym pęknięciem. Za to sukna leżały ciche, bez głosu, w swej pilśniowej puszystości i podawały sobie wzdłuż ścian spojrzenia za plecami ojca, wymieniały od szafy do szafy ciche znaki porozumiewawcze. Ojciec nasłuchiwał. Jego ucho zdawało się w tej ciszy nocnej wydłużać i rozgałęziać poza okno: fantastyczny koralowiec, czerwony polip falujący w mętach nocy. Nasłuchiwał i słyszał. Słyszał z rosnącym niepokojem daleki przypływ tłumów, które nadciągały. Rozglądał się z przerażeniem po pustym sklepie. Szukał subiektów. Ale ci ciemni i rudzi aniołowie dokądś odlecieli. Pozostał on sam tylko, w trwodze przed tłuma-mi, które wnet miały zalać ciszę sklepu plądrującą hałaśliwą rzeszą i rozebrać między siebie, rozlicytować całą tę bogatą jesień, od lat zbieraną w wielkim zacisznym spichlerzu. Gdzie byli subiekci? Gdzie były te urodziwe cheruby, mające bronić ciemnych, sukiennych szańców? Ojciec podejrzewał bolesną myślą, że oto grzeszą gdzieś w głębi domu z córami ludzi. Stojąc nieruchomy i pełen troski, z błyszczącymi oczyma w jasnej ciszy sklepu, czuł wewnętrznym słuchem, co działo się w głębi domu, w tylnych komorach wielkiej kolorowej tej latarni. Dom otwierał się przed nim, izba za izbą, komora za komorą, jak dom z kart, i widział gonitwę subiektów za Adelą przez wszystkie puste i jasno oświetlone pokoje, schodami na dół, schodami do góry, aż wymknęła się im i wpadła do jasnej kuchni, gdzie zabarykadowała się kuchennym kredensem. Tam stała zdyszana, błyszcząca i rozbawiona, trzepocąca z uśmiechem wielkimi rzęsami. Subiekci chichotali, przykucnięci pode drzwiami. Okno kuchni otwarte było na wielką, czarną noc, pełną rojeń i splątania. Czarne, uchylone szyby płonęły refleksem dalekiej iluminacji. Błyszczące garnki i butle stały nieruchomo dokoła i lśniły w ciszy tłustą polewą. Adela wychylała ostrożnie przez okno swą kolorową, uszminkowaną twarz z trzepoczącymi oczyma. Szukała subiektów na ciemnym podwórzu, pewna ich zasadzki. I oto ujrzała ich, jak wędrowali ostrożnie, gęsiego, po wąskim gzymsie podokiennym wzdłuż ściany piętra, czerwonej odblaskiem dalekiej iluminacji, i skradali się do okna. Ojciec krzyknął z gniewu i rozpaczy, ale w tej chwili gwar głosów stał się całkiem bliski i nagle jasne okna sklepu zaludniły się bliskimi twarzami, wykrzywionymi śmiechem, rozgadanymi twarzami, które płaszczyły nosy na lśniących szybach. Ojciec stał się purpurowy ze wzburzenia i wskoczył na ladę. I kiedy tłum szturmem zdobywał tę twierdzę i wkraczał hałaśliwą ciżbą do sklepu, ojciec mój jednym skokiem wspiął się na półki z suknem i, uwisły wysoko nad tłumem, dął z całej siły w wielki puzon z rogu i trąbił na alarm. Ale sklepienie nie napełniło się szumem aniołów, śpieszących na pomoc, a zamiast tego każdemu jękowi trąby odpowiadał wielki, roześmiany chór tłumu. - Jakubie, handlować! Jakubie, sprzedawać! - wołali wszyscy, a wołanie to, wciąż powtarzane, rytmizowało się w chórze i przechodziło powoli w melodię refrenu, śpiewaną przez wszystkie gardła. Wtedy mój ojciec dał za wygraną, zeskoczył z wysokiego gzymsu i ruszył z krzykiem ku barykadom sukna. Wyolbrzymiony gniewem, z głową spęczniałą w pięść purpurową, wbiegł, jak walczący prorok, na szańce sukienne i jął przeciwko nim szaleć. Wpierał się całym ciałem w potężne bale wełny i wyważał je z osady, podsuwał się pod ogromne postawy sukna i unosił je na ladę z głuchym łomotem. Bale leciały rozwijając się z łopotem w powietrzu w ogromne chorągwie, półki wybuchały zewsząd wybuchami draperii, wodospadami sukna, jak pod uderzeniem Mojżeszowej laski. Tak wylewały się zapasy szaf, wymiotowały gwałtownie, płynęły szerokimi rzekami. Wypływała barwna treść półek, rosła, mnożyła się i zalewała wszystkie lady i stoły. Ściany sklepu znikły pod potężnymi formacjami tej sukiennej kosmogonii, pod tymi pasmami górskimi, piętrzącymi się w potężnych masywach. Otwierały się szerokie doliny wśród zboczy górskich i wśród szerokiego patosu wyżyn grzmiały linie kontynentów. Przestrzeń sklepu rozszerzyła się w panoramę jesiennego krajobrazu, pełną jezior i dali, a na tle tej scenerii ojciec wędrował wśród fałd i dolin fantastycznego Kanaanu, wędrował wielkimi krokami, z rękoma rozkrzyżowanymi proroczo w chmurach, i kształtował kraj uderzeniami natchnienia. A u dołu, u stóp tego Synaju, wyrosłego z gniewu ojca, gestykulował lud, złorzeczył i czcił Baala, i handlował. Nabierali pełne ręce miękkich fałd, drapowali się w kolorowe sukna, owijali się w zaimprowizowane domina i płaszcze i gadali bezładnie a obficie. Mój ojciec wyrastał nagle nad tymi grupami kupczących wydłużonych gniewem, i gromił z wysoka bałwochwalców potężnym słowem. Potem, ponoszony rozpaczą, wspinał się na wysokie galerie szaf, biegł obłędnie po bantach półek, po dudniących deskach ogołoconych rusztowań, ścigany przez obrazy bezwstydnej rozpusty, którą przeczuwał za plecami w głębi domu. Subiekci dosięgli właśnie żelaznego balkonu na wysokości okna i wczepieni w balustradę, pochwycili wpół Adelę i wyciągnęli ją przez okno, trzepocącą. oczyma i wlokącą za sobą smukłe nogi w jedwabnych pończochach. Gdy ojciec mój, przerażony ohydą grzechu, wrastał gniewem swych gestów w grozę krajobrazu, w dole beztroski lud Baala oddawał się wyuzdanej wesołości. Jakaś parodystyczna pasja, jakaś zaraza śmiechu opanowała tę gawiedź. Jakże można było żądać powagi od nich, od tego ludu kołatek i dziadków do orzechów! Jak można było żądać zrozumienia dla wielkich trosk ojca od tych młynków, mielących bezustannie kolorową miazgę słów! Głusi na gromy proroczego gniewu, przykucali ci handlarze w jedwabnych bekieszach małymi kupkami dookoła sfałdowanych gór materii, rozstrząsając gadatliwie wśród śmiechu zalety towaru. Ta czarna giełda roznosiła na swych prędkich językach szlachetną substancję krajobrazu, rozdrabniała ją siekaniną gadania i połykała niemal. Gdzie indziej stały grupy Żydów w kolorowych chałatach, w wielkich futrzanych kołpakach przed wysokimi wodospadami jasnych materii. Byli to mężowie Wielkiego Zgromadzenia, dostojni i pełni namaszczenia panowie, gładzący długie, pielęgnowane brody i prowadzący wstrzemięźliwe i dyplomatyczne rozmowy. Ale i w tej ceremonialnej konwersacji, w spojrzeniach, które wymieniali był błysk uśmiechniętej ironii. Wśród tych grup przewijał się pospolity lud, bezpostaciowy tłum, gawiedź bez twarzy i indywidualności. Wypełniał on niejako luki w krajobrazie, wyścielał tło dzwonkami i grzechotkami bezmyślnego gadania. Był to element błazeński, roztańczony tłum poliszynelów i arlekinów, który - sam bez poważnych intencyj handlowych - doprowadzał do absurdu gdzieniegdzie nawiązujące się tansakcje swymi błazeńskimi figlami. Stopniowo jednak, znudzony błaznowaniem, wesoły ten ludek rozpraszał się w dalszych okolicach krajobrazu i tam powoli gubił się wśród skalnych załomów i dolin. Prawdopodobnie jeden po drugim zapadały się te wesołki gdzieś w szczeliny i fałdy terenu, jak dzieci zmęczone zabawą po kątach i zakamarkach mieszkania w noc balową. Tymczasem ojcowie miasta, mężowie Wielkiego Synhedrionu, przechadzali się w grupach pełnych powagi i godności i prowadzili ciche, głębokie dysputy. Rozszedłszy się po całym, owym wielkim górzystym kraju, wędrowali po dwóch, po trzech na dalekich i krętych drogach. Małe i ciemne ich sylwety zaludniały całą tę pustynną wyżynę, nad którą zwisło ciężkie i ciemne niebo, sfałdowane i chmurne, poorane w długie równoległe bruzdy, w srebrne i białe skiby, ukazujące w głębi coraz dalsze pokłady swego uwarstwienia. Światło lampy stwarzało sztuczny dzień w owej krainie - dzień dziwny, dzień bez świtu i wieczoru. Ojciec mój uspokajał się powoli. Gniew jego układał się i zastygał w pokładach i warstwach krajobrazu. Siedział teraz na galeriach wysokich półek i patrzył w jesienniejący, rozległy kraj. Widział, jak na dalekich jeziorach odbywał się połów ryb. W maleńkich łupinkach łódek siedziało po dwóch rybaków, zapuszczając sieci w wodę. Na brzegach chłopcy dźwigali na głowach kosze, pełne trzepocącego się, srebrnego połowu. Wówczas to dostrzegł, jak grupy wędrowców w oddali zadzierały głowy ku niebu, wskazując coś wzniesionymi rękami. I wnet zaroiło się niebo jakąś kolorową wysypką, osypało się falującymi plamami, które rosły, dojrzewały i wnet napełniły przestworze dziwnym ludem ptaków, krążących i kołujących w wielkich, krzyżujących się spiralach. Całe niebo wypełniło się ich wzniosłym lotem, łopotem skrzydeł, majestatycznymi liniami cichych bujań. Niektóre z nich jak ogromne bociany płynęły nieruchomo na spokojnie rozpostartych skrzydłach, inne, podobne do kolorowych pióropuszów, do barbarzyńskich trofeów, trzepotały ciężko i niezgrabnie, ażeby utrzymać się na falach ciepłej aury; inne wreszcie, nieudolne konglomeraty skrzydeł, potężnych nóg i oskubanych szyj, przypominały źle wypchane sępy i kondory, z których wysypują się trociny. Były między nimi ptaki dwugłowe, ptaki wieloskrzydłe, były też i kaleki, kulejące w powietrzu jednoskrzydłym, niedołężnym lotem. Niebo stało się podobne do starego fresku, pełnego dziwolągów i fantastycznych zwierząt, które krążyły, wymijały się i znów wracały w kolorowych elipsach. Mój ojciec podniósł się na bantach, oblany nagłym blaskiem, wyciągnął ręce, przyzywając ptaki starym zaklęciem. Poznał je, pełen wzruszenia. Było to dalekie, zapomniane potomstwo tej ptasiej generacji, którą ongi Adela rozpędziła na wszystkie strony nieba. Wracało teraz, zwyrodniałe i wybujałe, to sztuczne potomstwo, to zdegenerowane plemię ptasie, zmarniałe wewnętrznie. Wystrzelone głupio wzrostem, wyogromnione niedorzecznie, było wewnątrz puste i bez życia. Cała żywotność tych ptaków przeszła w upierzenie, wybujała w fantastyczność. Było to jakby muzeum wycofanych rodzajów, rupieciarnia Raju ptasiego. Niektóre latały na wznak, miały ciężkie, niezgrabne dzioby, podobne do kłódek i zamków, obciążone kolorowymi naroślami, i były ślepe. Jakże wzruszył ojca ten powrót niespodziany, jakże zdumiewał się nad instynktem ptasim, nad tym przywiązaniem do Mistrza, które wygnany ów ród piastował jak legendę w duszy, ażeby wreszcie po wielu generacjach, w ostatnim dniu przed wygaśnięciem plemienia pociągnąć z powrotem w pradawną ojczyznę. Ale te papierowe, ślepe ptaki nie mogły już poznać ojca. Na darmo wołał na nie dawnym zaklęciem, zapomnianą mową ptasią, nie słyszały go i nie widziały. Nagle zagwizdały kamienie w powietrzu. To wesołki, głupie i bezmyślne plemię, jęły celować pociskami w fantastyczne niebo ptasie. Na darmo ojciec ostrzegał, na darmo groził zaklinającymi gestami, nie dosłyszano go, nie dostrzeżono. I ptaki spadały. Ugodzone pociskiem, obwisały ciężko i więdły już w powietrzu. Nim doleciały do ziemi, były już bezforemną kupą pierza. W mgnieniu oka pokryła się wyżyna tą dziwną, fantastyczną padliną. Zanim ojciec dobiegł do miejsca rzezi, cały ten świetny ród ptasi już leżał martwy, rozciągnięty na skałach. Teraz dopiero, z bliska, mógł ojciec obserwować całą lichotę tej zubożałej generacji, całą śmieszność jej tandetnej anatomii. Były to ogromne wiechcie piór, wypchane byle jak starym ścierwem. U wielu nie można było wyróżnić głowy, gdyż pałkowata ta część ciała nie nosiła żadnych znamion duszy. Niektóre pokryte były kudłatą, zlepioną sierścią, jak żubry, i śmierdziały wstrętnie. Inne przypominały garbate, łyse, zdechłe wielbłądy. Inne wreszcie były najwidoczniej z pewnego rodzaju papieru, puste w środku, a świetnie kolorowe na zewnątrz. Niektóre okazywały się z bliska niczym innym jak wielkimi pawimi ogonami, kolorowymi wachlarzami, w które niepojętym sposobem tchnięto jakiś pozór życia. Widziałem smutny powrót mego ojca. Sztuczny dzień zabarwiał się już powoli kolorami zwyczajnego poranka. W spustoszałym sklepie najwyższe półki syciły się barwami rannego nieba. Wśród fragmentów zgasłego pejzażu, wśród zburzonych kulis nocnej scenerii - ojciec widział wstających ze snu subiektów. Podnosili się spomiędzy bali sukna i ziewali do słońca. W kuchni, na piętrze, Adela, ciepła od snu i ze zmierzwionymi włosami, mełła kawę na młynku, przyciskając go do białej piersi, od której ziarna nabierały blasku i gorąca. Kot mył się w EOT; /* End of the Project Gutenberg EBook of Sklepy cynamonowe, by Bruno Schulz *** END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK SKLEPY CYNAMONOWE *** This file should be named sklep10.txt or sklep10.zip Corrected EDITIONS of our eBooks get a new NUMBER, sklep11.txt VERSIONS based on separate sources get new LETTER, sklep10a.txt Produced by Pawel Sobkowiak - Scanned and proofread by Polska Biblioteka Internetowa Project Gutenberg eBooks are often created from several printed editions, all of which are confirmed as Public Domain in the US unless a copyright notice is included. Thus, we usually do not keep eBooks in compliance with any particular paper edition. We are now trying to release all our eBooks one year in advance of the official release dates, leaving time for better editing. Please be encouraged to tell us about any error or corrections, even years after the official publication date. Please note neither this listing nor its contents are final til midnight of the last day of the month of any such announcement. The official release date of all Project Gutenberg eBooks is at Midnight, Central Time, of the last day of the stated month. A preliminary version may often be posted for suggestion, comment and editing by those who wish to do so. Most people start at our Web sites at: http://gutenberg.net or http://promo.net/pg These Web sites include award-winning information about Project Gutenberg, including how to donate, how to help produce our new eBooks, and how to subscribe to our email newsletter (free!). Those of you who want to download any eBook before announcement can get to them as follows, and just download by date. This is also a good way to get them instantly upon announcement, as the indexes our cataloguers produce obviously take a while after an announcement goes out in the Project Gutenberg Newsletter. http://www.ibiblio.org/gutenberg/etext03 or ftp://ftp.ibiblio.org/pub/docs/books/gutenberg/etext03 Or /etext02, 01, 00, 99, 98, 97, 96, 95, 94, 93, 92, 92, 91 or 90 Just search by the first five letters of the filename you want, as it appears in our Newsletters. Information about Project Gutenberg (one page) We produce about two million dollars for each hour we work. The time it takes us, a rather conservative estimate, is fifty hours to get any eBook selected, entered, proofread, edited, copyright searched and analyzed, the copyright letters written, etc. Our projected audience is one hundred million readers. If the value per text is nominally estimated at one dollar then we produce $2 million dollars per hour in 2002 as we release over 100 new text files per month: 1240 more eBooks in 2001 for a total of 4000+ We are already on our way to trying for 2000 more eBooks in 2002 If they reach just 1-2% of the world's population then the total will reach over half a trillion eBooks given away by year's end. The Goal of Project Gutenberg is to Give Away 1 Trillion eBooks! This is ten thousand titles each to one hundred million readers, which is only about 4% of the present number of computer users. Here is the briefest record of our progress (* means estimated): eBooks Year Month 1 1971 July 10 1991 January 100 1994 January 1000 1997 August 1500 1998 October 2000 1999 December 2500 2000 December 3000 2001 November 4000 2001 October/November 6000 2002 December* 9000 2003 November* 10000 2004 January* The Project Gutenberg Literary Archive Foundation has been created to secure a future for Project Gutenberg into the next millennium. We need your donations more than ever! As of February, 2002, contributions are being solicited from people and organizations in: Alabama, Alaska, Arkansas, Connecticut, Delaware, District of Columbia, Florida, Georgia, Hawaii, Illinois, Indiana, Iowa, Kansas, Kentucky, Louisiana, Maine, Massachusetts, Michigan, Mississippi, Missouri, Montana, Nebraska, Nevada, New Hampshire, New Jersey, New Mexico, New York, North Carolina, Ohio, Oklahoma, Oregon, Pennsylvania, Rhode Island, South Carolina, South Dakota, Tennessee, Texas, Utah, Vermont, Virginia, Washington, West Virginia, Wisconsin, and Wyoming. We have filed in all 50 states now, but these are the only ones that have responded. As the requirements for other states are met, additions to this list will be made and fund raising will begin in the additional states. Please feel free to ask to check the status of your state. In answer to various questions we have received on this: We are constantly working on finishing the paperwork to legally request donations in all 50 states. If your state is not listed and you would like to know if we have added it since the list you have, just ask. While we cannot solicit donations from people in states where we are not yet registered, we know of no prohibition against accepting donations from donors in these states who approach us with an offer to donate. International donations are accepted, but we don't know ANYTHING about how to make them tax-deductible, or even if they CAN be made deductible, and don't have the staff to handle it even if there are ways. Donations by check or money order may be sent to: Project Gutenberg Literary Archive Foundation PMB 113 1739 University Ave. Oxford, MS 38655-4109 Contact us if you want to arrange for a wire transfer or payment method other than by check or money order. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation has been approved by the US Internal Revenue Service as a 501(c)(3) organization with EIN [Employee Identification Number] 64-622154. Donations are tax-deductible to the maximum extent permitted by law. As fund-raising requirements for other states are met, additions to this list will be made and fund-raising will begin in the additional states. We need your donations more than ever! You can get up to date donation information online at: http://www.gutenberg.net/donation.html *** If you can't reach Project Gutenberg, you can always email directly to: Michael S. Hart <hart@pobox.com> Prof. Hart will answer or forward your message. We would prefer to send you information by email. **The Legal Small Print** (Three Pages) ***START**THE SMALL PRINT!**FOR PUBLIC DOMAIN EBOOKS**START*** Why is this "Small Print!" statement here? You know: lawyers. They tell us you might sue us if there is something wrong with your copy of this eBook, even if you got it for free from someone other than us, and even if what's wrong is not our fault. So, among other things, this "Small Print!" statement disclaims most of our liability to you. It also tells you how you may distribute copies of this eBook if you want to. *BEFORE!* YOU USE OR READ THIS EBOOK By using or reading any part of this PROJECT GUTENBERG-tm eBook, you indicate that you understand, agree to and accept this "Small Print!" statement. If you do not, you can receive a refund of the money (if any) you paid for this eBook by sending a request within 30 days of receiving it to the person you got it from. If you received this eBook on a physical medium (such as a disk), you must return it with your request. ABOUT PROJECT GUTENBERG-TM EBOOKS This PROJECT GUTENBERG-tm eBook, like most PROJECT GUTENBERG-tm eBooks, is a "public domain" work distributed by Professor Michael S. Hart through the Project Gutenberg Association (the "Project"). Among other things, this means that no one owns a United States copyright on or for this work, so the Project (and you!) can copy and distribute it in the United States without permission and without paying copyright royalties. Special rules, set forth below, apply if you wish to copy and distribute this eBook under the "PROJECT GUTENBERG" trademark. Please do not use the "PROJECT GUTENBERG" trademark to market any commercial products without permission. To create these eBooks, the Project expends considerable efforts to identify, transcribe and proofread public domain works. Despite these efforts, the Project's eBooks and any medium they may be on may contain "Defects". Among other things, Defects may take the form of incomplete, inaccurate or corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual property infringement, a defective or damaged disk or other eBook medium, a computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by your equipment. LIMITED WARRANTY; DISCLAIMER OF DAMAGES But for the "Right of Replacement or Refund" described below, [1] Michael Hart and the Foundation (and any other party you may receive this eBook from as a PROJECT GUTENBERG-tm eBook) disclaims all liability to you for damages, costs and expenses, including legal fees, and [2] YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE OR UNDER STRICT LIABILITY, OR FOR BREACH OF WARRANTY OR CONTRACT, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR INCIDENTAL DAMAGES, EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGES. If you discover a Defect in this eBook within 90 days of receiving it, you can receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending an explanatory note within that time to the person you received it from. If you received it on a physical medium, you must return it with your note, and such person may choose to alternatively give you a replacement copy. If you received it electronically, such person may choose to alternatively give you a second opportunity to receive it electronically. THIS EBOOK IS OTHERWISE PROVIDED TO YOU "AS-IS". NO OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, ARE MADE TO YOU AS TO THE EBOOK OR ANY MEDIUM IT MAY BE ON, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE. Some states do not allow disclaimers of implied warranties or the exclusion or limitation of consequential damages, so the above disclaimers and exclusions may not apply to you, and you may have other legal rights. INDEMNITY You will indemnify and hold Michael Hart, the Foundation, and its trustees and agents, and any volunteers associated with the production and distribution of Project Gutenberg-tm texts harmless, from all liability, cost and expense, including legal fees, that arise directly or indirectly from any of the following that you do or cause: [1] distribution of this eBook, [2] alteration, modification, or addition to the eBook, or [3] any Defect. DISTRIBUTION UNDER "PROJECT GUTENBERG-tm" You may distribute copies of this eBook electronically, or by disk, book or any other medium if you either delete this "Small Print!" and all other references to Project Gutenberg, or: [1] Only give exact copies of it. Among other things, this requires that you do not remove, alter or modify the eBook or this "small print!" statement. You may however, if you wish, distribute this eBook in machine readable binary, compressed, mark-up, or proprietary form, including any form resulting from conversion by word processing or hypertext software, but only so long as *EITHER*: [*] The eBook, when displayed, is clearly readable, and does *not* contain characters other than those intended by the author of the work, although tilde (~), asterisk (*) and underline (_) characters may be used to convey punctuation intended by the author, and additional characters may be used to indicate hypertext links; OR [*] The eBook may be readily converted by the reader at no expense into plain ASCII, EBCDIC or equivalent form by the program that displays the eBook (as is the case, for instance, with most word processors); OR [*] You provide, or agree to also provide on request at no additional cost, fee or expense, a copy of the eBook in its original plain ASCII form (or in EBCDIC or other equivalent proprietary form). [2] Honor the eBook refund and replacement provisions of this "Small Print!" statement. [3] Pay a trademark license fee to the Foundation of 20% of the gross profits you derive calculated using the method you already use to calculate your applicable taxes. If you don't derive profits, no royalty is due. Royalties are payable to "Project Gutenberg Literary Archive Foundation" the 60 days following each date you prepare (or were legally required to prepare) your annual (or equivalent periodic) tax return. Please contact us beforehand to let us know your plans and to work out the details. WHAT IF YOU *WANT* TO SEND MONEY EVEN IF YOU DON'T HAVE TO? Project Gutenberg is dedicated to increasing the number of public domain and licensed works that can be freely distributed in machine readable form. The Project gratefully accepts contributions of money, time, public domain materials, or royalty free copyright licenses. Money should be paid to the: "Project Gutenberg Literary Archive Foundation." If you are interested in contributing scanning equipment or software or other items, please contact Michael Hart at: hart@pobox.com [Portions of this eBook's header and trailer may be reprinted only when distributed free of all fees. Copyright (C) 2001, 2002 by Michael S. Hart. Project Gutenberg is a TradeMark and may not be used in any sales of Project Gutenberg eBooks or other materials be they hardware or software or any other related product without express permission.] *END THE SMALL PRINT! FOR PUBLIC DOMAIN EBOOKS*Ver.02/11/02*END* */ } PK A�)[{�}r r * faker/src/Faker/Provider/pl_PL/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pl_PL; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}}', '{{lastName}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{companyPrefix}} {{lastName}}', '{{lastName}}-{{lastName}}', ]; protected static $companySuffix = ['S.A.', 'i syn', 'sp. z o.o.', 'sp. j.', 'sp. p.', 'sp. k.', 'S.K.A', 's. c.', 'P.P.O.F']; protected static $companyPrefix = ['Grupa', 'Fundacja', 'Stowarzyszenie', 'Spółdzielnia']; /** * @example 'Grupa' */ public static function companyPrefix() { return static::randomElement(static::$companyPrefix); } /** * Register of the National Economy * * @see http://pl.wikipedia.org/wiki/REGON * * @return string 9 digit number */ public static function regon() { $weights = [8, 9, 2, 3, 4, 5, 6, 7]; $regionNumber = self::numberBetween(0, 49) * 2 + 1; $result = [(int) ($regionNumber / 10), $regionNumber % 10]; for ($i = 2, $size = count($weights); $i < $size; ++$i) { $result[$i] = static::randomDigit(); } $checksum = 0; for ($i = 0, $size = count($result); $i < $size; ++$i) { $checksum += $weights[$i] * $result[$i]; } $checksum %= 11; if ($checksum == 10) { $checksum = 0; } $result[] = $checksum; return implode('', $result); } /** * Register of the National Economy, local entity number * * @see http://pl.wikipedia.org/wiki/REGON * * @return string 14 digit number */ public static function regonLocal() { $weights = [2, 4, 8, 5, 0, 9, 7, 3, 6, 1, 2, 4, 8]; $result = str_split(static::regon()); for ($i = count($result), $size = count($weights); $i < $size; ++$i) { $result[$i] = static::randomDigit(); } $checksum = 0; for ($i = 0, $size = count($result); $i < $size; ++$i) { $checksum += $weights[$i] * $result[$i]; } $checksum %= 11; if ($checksum == 10) { $checksum = 0; } $result[] = $checksum; return implode('', $result); } } PK A�)[7攱 � ( faker/src/Faker/Provider/pl_PL/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pl_PL; class Color extends \Faker\Provider\Color { protected static $safeColorNames = [ 'czarny', 'brązowy', 'zielony', 'granatowy', 'oliwkowy', 'fioletowy', 'morski', 'limonkowy', 'niebieski', 'srebrny', 'szary', 'żółty', 'fuksja', 'cyjanowy', 'biały', 'czerwony', 'różowy', 'pomarańczowy', 'purpurowy', 'złoty', ]; protected static $allColorNames = [ 'akwamaryna', 'alabastrowy', 'amarantowy', 'ametystowy', 'antracytowy', 'atramentowy', 'bahama yellow', 'bananowy', 'beżowy', 'biały', 'biskupi', 'bordo', 'brzoskwiniowy', 'brązowy', 'brunatny', 'buraczkowy', 'burgund', 'bursztynowy', 'bury', 'butelkowy', 'błękitny', 'ceglasty', 'chabrowy', 'chamois', 'cielisty', 'ciemnozielony', 'cyjan', 'cyklamen', 'cynamonowy', 'cynobrowy', 'cytrynowy', 'czarny', 'czekoladowy', 'czerwony', 'ecru', 'feldgrau', 'fioletowy', 'fiołkowy', 'fokstrot', 'fluoroscencyjny', 'fuksja', 'gliniasty', 'gołębi', 'grafitowy', 'granatowy', 'groszkowy', 'gruszkowy', 'heban', 'herbaciany', 'indygo', 'izabelowy', 'jagodowy', 'jaśminowy', 'kakaowy', 'kanarkowy', 'kardynalski', 'karmazynowy', 'karminowy', 'kasztanowy', 'kawowy', 'khaki', 'kobaltowy', 'koniakowy', 'koralowy', 'kość słoniowa', 'kraplak', 'kremowy', 'krwisty', 'kukurydziany', 'lawendowy', 'lapis-lazuli', 'lazurowy', 'leszczynowy', 'lila', 'lila róż', 'liliowy', 'lagunowy', 'łososiowy', 'magenta', 'mahoń', 'majtkowy', 'makowy', 'malachitowy', 'malinowy', 'marchewkowy', 'marengo', 'marmurkowaty', 'maślany', 'miedziany', 'miętowy', 'minia', 'miodowy', 'mleczny', 'modrakowy', 'modry', 'morelowy', 'morski', 'mysi', 'mosiądzowy', 'niebieski', 'oberżynowy', 'ochra', 'oliwkowy', 'ołowiany', 'oranż', 'orzechowy', 'palisander', 'papieski', 'papuzi', 'patynowy', 'pąsowy', 'perłowy', 'piaskowy', 'pistacjowy', 'piwny', 'platynowy', 'płowy', 'pomarańczowy', 'popielaty', 'porcelanowy', 'poziomkowy', 'ptasi', 'purpurowy', 'rdzawy', 'rezedowy', 'róż indyjski', 'róż pompejański', 'róż wenecki', 'różowy', 'rubinowy', 'rudy', 'sadza angielska', 'seledynowy', 'sepia', 'siarkowy', 'siny', 'siwy', 'sjena palona', 'słomkowy', 'smolisty', 'spiżowy', 'srebrny', 'stalowy', 'stare złoto', 'szafirowy', 'szafranowy', 'szary', 'szkarłatny', 'szmaragdowy', 'śliwkowy', 'tabaczkowy', 'tango', 'trawiasty', 'truskawkowy', 'turkusowy', 'tycjan', 'ugier', 'ultramaryna', 'umbra', 'winny', 'wiśniowy', 'woskowy', 'wrzosowy', 'zielony', 'ziemisty', 'złocisty', 'złoty', 'żółty', ]; } PK A�)[�y�~tK tK / faker/src/Faker/Provider/pl_PL/LicensePlate.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pl_PL; use Faker\Provider\Base; /** * Generator of Polish vehicle registration numbers. * {@link} https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220001847 * {@link} https://pl.wikipedia.org/wiki/Tablice_rejestracyjne_w_Polsce#Tablice_standardowe */ class LicensePlate extends Base { /** * @var array list of Polish voivodeships and respective vehicle registration number prefixes. */ protected static $voivodeships = [ 'dolnośląskie' => ['D', 'V'], 'kujawsko-pomorskie' => ['C'], 'lubelskie' => ['L'], 'lubuskie' => ['F'], 'łódzkie' => ['E'], 'małopolskie' => ['K', 'J'], 'mazowieckie' => ['W', 'A'], 'opolskie' => ['O'], 'podkarpackie' => ['R', 'Y'], 'podlaskie' => ['B'], 'pomorskie' => ['G', 'X'], 'śląskie' => ['S', 'I'], 'świętokrzyskie' => ['T'], 'warmińsko-mazurskie' => ['N'], 'wielkopolskie' => ['P', 'M'], 'zachodniopomorskie' => ['Z'], ]; /** * @var array list of special vehicle registration number prefixes. */ protected static $specials = [ 'army' => ['U'], 'services' => ['H'], ]; /** * @var array list of Polish counties and respective vehicle registration number prefixes. */ protected static $counties = [ 'dolnośląskie' => [ 'Jelenia Góra' => ['J'], 'Legnica' => ['L'], 'Wałbrzych' => ['B'], 'Wrocław' => ['W', 'X'], 'bolesławiecki' => ['BL'], 'dzierżoniowski' => ['DZ'], 'głogowski' => ['GL'], 'górowski' => ['GR'], 'jaworski' => ['JA'], 'jeleniogórski' => ['JE'], 'kamiennogórski' => ['KA'], 'kłodzki' => ['KL'], 'legnicki' => ['LE'], 'lubański' => ['LB'], 'lubiński' => ['LU'], 'lwówecki' => ['LW'], 'milicki' => ['MI'], 'oleśnicki' => ['OL'], 'oławski' => ['OA'], 'polkowicki' => ['PL'], 'strzeliński' => ['ST'], 'średzki' => ['SR'], 'świdnicki' => ['SW'], 'trzebnicki' => ['TR'], 'wałbrzyski' => ['BA'], 'wołowski' => ['WL'], 'wrocławski' => ['WR'], 'ząbkowicki' => ['ZA'], 'zgorzelecki' => ['ZG'], 'złotoryjski' => ['ZL'], ], 'kujawsko-pomorskie' => [ 'Bydgoszcz' => ['B'], 'Grudziądz' => ['G'], 'Toruń' => ['T'], 'Włocławek' => ['W'], 'aleksandrowski' => ['AL'], 'brodnicki' => ['BR'], 'bydgoski' => ['BY'], 'chełmiński' => ['CH'], 'golubsko-dobrzyński' => ['GD'], 'grudziądzki' => ['GR'], 'inowrocławski' => ['IN'], 'lipnowski' => ['LI'], 'mogileński' => ['MG'], 'nakielski' => ['NA'], 'radziejowski' => ['RA'], 'rypiński' => ['RY'], 'sępoleński' => ['SE'], 'świecki' => ['SW'], 'toruński' => ['TR'], 'tucholski' => ['TU'], 'wąbrzeski' => ['WA'], 'włocławski' => ['WL'], 'żniński' => ['ZN'], ], 'lubelskie' => [ 'Biała Podlaska' => ['B'], 'Chełm' => ['C'], 'Lublin' => ['U'], 'Zamość' => ['Z'], 'bialski' => ['BI'], 'biłgorajski' => ['BL'], 'chełmski' => ['CH'], 'hrubieszowski' => ['HR'], 'janowski' => ['JA'], 'krasnostawski' => ['KS'], 'kraśnicki' => ['KR'], 'lubartowski' => ['LB'], 'lubelski' => ['UB'], 'łęczyński' => ['LE'], 'łukowski' => ['LU'], 'opolski' => ['OP'], 'parczewski' => ['PA'], 'puławski' => ['PU'], 'radzyński' => ['RA'], 'rycki' => ['RY'], 'świdnicki' => ['SW'], 'tomaszowski' => ['TM'], 'włodawski' => ['WL'], 'zamojski' => ['ZA'], ], 'lubuskie' => [ 'Gorzów Wielkopolski' => ['G'], 'Zielona Góra' => ['Z'], 'gorzowski' => ['GW'], 'krośnieński' => ['KR'], 'międzyrzecki' => ['MI'], 'nowosolski' => ['NW'], 'słubicki' => ['SL'], 'strzelecko-drezdenecki' => ['SD'], 'sulęciński' => ['SU'], 'świebodziński' => ['SW'], 'wschowski' => ['WS'], 'zielonogórski' => ['ZI'], 'żagański' => ['ZG'], 'żarski' => ['ZA'], ], 'łódzkie' => [ 'Łódź' => ['L', 'D'], 'Piotrków Trybunalski' => ['P'], 'Skierniewice' => ['S'], 'brzeziński' => ['BR'], 'bełchatowski' => ['BE'], 'kutnowski' => ['KU'], 'łaski' => ['LA'], 'łęczycki' => ['LE'], 'łowicki' => ['LC'], 'łódzki wschodni' => ['LW'], 'opoczyński' => ['OP'], 'pabianicki' => ['PA'], 'pajęczański' => ['PJ'], 'piotrkowski' => ['PI'], 'poddębicki' => ['PD'], 'radomszczański' => ['RA'], 'rawski' => ['RW'], 'sieradzki' => ['SI'], 'skierniewicki' => ['SK'], 'tomaszowski' => ['TM'], 'wieluński' => ['WI'], 'wieruszowski' => ['WE'], 'zduńskowolski' => ['ZD'], 'zgierski' => ['ZG'], ], 'małopolskie' => [ 'Kraków' => ['R', 'K'], 'Nowy Sącz' => ['N'], 'Tarnów' => ['T'], 'bocheński' => ['BA', 'BC'], 'brzeski' => ['BR'], 'chrzanowski' => ['CH'], 'dąbrowski' => ['DA'], 'gorlicki' => ['GR'], 'krakowski' => ['RA', 'RK'], 'limanowski' => ['LI'], 'miechowski' => ['MI'], 'myślenicki' => ['MY'], 'nowosądecki' => ['NS'], 'nowotarski' => ['NT'], 'olkuski' => ['OL'], 'oświęcimski' => ['OS'], 'proszowicki' => ['PR'], 'suski' => ['SU'], 'tarnowski' => ['TA'], 'tatrzański' => ['TT'], 'wadowicki' => ['WA'], 'wielicki' => ['WI'], ], 'mazowieckie' => [ 'Ostrołęka' => ['O'], 'Płock' => ['P'], 'Radom' => ['R'], 'Siedlce' => ['S'], 'białobrzeski' => ['BR'], 'ciechanowski' => ['CI'], 'garwoliński' => ['G'], 'gostyniński' => ['GS'], 'grodziski' => ['GM'], 'grójecki' => ['GR'], 'kozienicki' => ['KZ'], 'legionowski' => ['L'], 'lipski' => ['LI'], 'łosicki' => ['LS'], 'makowski' => ['MA'], 'miński' => ['M'], 'mławski' => ['ML'], 'nowodworski' => ['ND'], 'ostrołęcki' => ['OS'], 'ostrowski' => ['OR'], 'otwocki' => ['OT'], 'piaseczyński' => ['PA', 'PI', 'PW', 'PX'], 'płocki' => ['PL'], 'płoński' => ['PN'], 'pruszkowski' => ['PP', 'PR', 'PS'], 'przasnyski' => ['PZ'], 'przysuski' => ['PY'], 'pułtuski' => ['PU'], 'radomski' => ['RA'], 'siedlecki' => ['SI'], 'sierpecki' => ['SE'], 'sochaczewski' => ['SC'], 'sokołowski' => ['SK'], 'szydłowiecki' => ['SZ'], 'warszawski' => ['A', 'B', 'D', 'E', 'F', 'H', 'I', 'J', 'K', 'N', 'T', 'U', 'W', 'X', 'Y'], 'warszawski zachodni' => ['Z'], 'węgrowski' => ['WE'], 'wołomiński' => ['WL', 'V'], 'wyszkowski' => ['WY'], 'zwoleński' => ['ZW'], 'żuromiński' => ['ZU'], 'żyrardowski' => ['ZY'], ], 'opolskie' => [ 'Opole' => ['P'], 'brzeski' => ['B'], 'głubczycki' => ['GL'], 'kędzierzyńsko-kozielski' => ['K'], 'kluczborski' => ['KL'], 'krapkowicki' => ['KR'], 'namysłowski' => ['NA'], 'nyski' => ['NY'], 'oleski' => ['OL'], 'opolski' => ['PO'], 'prudnicki' => ['PR'], 'strzelecki' => ['ST'], ], 'podkarpackie' => [ 'Krosno' => ['K'], 'Przemyśl' => ['P'], 'Rzeszów' => ['Z'], 'Tarnobrzeg' => ['T'], 'bieszczadzki' => ['BI'], 'brzozowski' => ['BR'], 'dębicki' => ['DE'], 'jarosławski' => ['JA'], 'jasielski' => ['JS'], 'kolbuszowski' => ['KL'], 'krośnieński' => ['KR'], 'leski' => ['LS'], 'leżajski' => ['LE'], 'lubaczowski' => ['LU'], 'łańcucki' => ['LA'], 'mielecki' => ['MI'], 'niżański' => ['NI'], 'przemyski' => ['PR'], 'przeworski' => ['PZ'], 'ropczycko-sędziszowski' => ['RS'], 'rzeszowski' => ['ZE', 'ZR', 'ZZ'], 'sanocki' => ['SA'], 'stalowowolski' => ['ST'], 'strzyżowski' => ['SR'], 'tarnobrzeski' => ['TA'], ], 'podlaskie' => [ 'Białystok' => ['I'], 'Łomża' => ['L'], 'Suwałki' => ['S'], 'augustowski' => ['AU'], 'białostocki' => ['IA', 'IB'], 'bielski' => ['BI'], 'grajewski' => ['GR'], 'hajnowski' => ['HA'], 'kolneński' => ['KL'], 'łomżyński' => ['LM'], 'moniecki' => ['MN'], 'sejneński' => ['SE'], 'siemiatycki' => ['SI'], 'sokólski' => ['SK'], 'suwalski' => ['SU'], 'wysokomazowiecki' => ['WM'], 'zambrowski' => ['ZA'], ], 'pomorskie' => [ 'Gdańsk' => ['D'], 'Gdynia' => ['A'], 'Słupsk' => ['S'], 'Sopot' => ['SP'], 'bytowski' => ['BY'], 'chojnicki' => ['CH'], 'człuchowski' => ['CZ'], 'gdański' => ['DA'], 'kartuski' => ['KA', 'KY', 'KZ'], 'kościerski' => ['KS'], 'kwidzyński' => ['KW'], 'lęborski' => ['LE'], 'malborski' => ['MB'], 'nowodworski' => ['ND'], 'pucki' => ['PU'], 'słupski' => ['SL'], 'starogardzki' => ['ST'], 'sztumski' => ['SZ'], 'tczewski' => ['TC'], 'wejherowski' => ['WE', 'WO'], ], 'śląskie' => [ 'Bielsko-Biała' => ['B'], 'Bytom' => ['Y'], 'Chorzów' => ['H'], 'Częstochowa' => ['C'], 'Dąbrowa Górnicza' => ['D'], 'Gliwice' => ['G'], 'Jastrzębie-Zdrój' => ['JZ'], 'Jaworzno' => ['J'], 'Katowice' => ['K'], 'Mysłowice' => ['M'], 'Piekary Śląskie' => ['PI'], 'Ruda Śląska,' => ['L', 'RS'], 'Rybnik' => ['R'], 'Siemianowice Śląskie' => ['I'], 'Sosnowiec' => ['O'], 'Świętochłowice' => ['W'], 'Tychy' => ['T'], 'Zabrze' => ['Z'], 'Żory' => ['ZO'], 'będziński' => ['BE', 'BN', 'E'], 'bielski' => ['BI'], 'cieszyński' => ['CI', 'CN'], 'częstochowski' => ['CZ'], 'gliwicki' => ['GL'], 'kłobucki' => ['KL'], 'lubliniecki' => ['LU'], 'mikołowski' => ['MI'], 'myszkowski' => ['MY'], 'pszczyński' => ['PS'], 'raciborski' => ['RC'], 'rybnicki' => ['RB'], 'tarnogórski' => ['TA'], 'bieruńsko - lędziński' => ['BL'], 'wodzisławski' => ['WD', 'WZ'], 'zawierciański' => ['ZA'], 'żywiecki' => ['ZY'], ], 'świętokrzyskie' => [ 'Kielce' => ['K'], 'buski' => ['BU'], 'jędrzejowski' => ['JE'], 'kazimierski' => ['KA'], 'kielecki' => ['KI'], 'konecki' => ['KN'], 'opatowski' => ['OP'], 'ostrowiecki' => ['OS'], 'pińczowski' => ['PI'], 'sandomierski' => ['SA'], 'skarżyski' => ['SK'], 'starachowicki' => ['ST'], 'staszowski' => ['SZ'], 'włoszczowski' => ['LW'], ], 'warmińsko-mazurskie' => [ 'Elbląg' => ['E'], 'Olsztyn' => ['O'], 'bartoszycki' => ['BA'], 'braniewski' => ['BR'], 'działdowski' => ['DZ'], 'elbląski' => ['EB'], 'ełcki' => ['EL'], 'giżycki' => ['GI'], 'iławski' => ['IL'], 'kętrzyński' => ['KE'], 'lidzbarski' => ['LI'], 'mrągowski' => ['MR'], 'nidzicki' => ['NI'], 'nowomiejski' => ['NM'], 'olecki' => ['OE'], 'gołdapski' => ['GO'], 'olsztyński' => ['OL'], 'ostródzki' => ['OS'], 'piski' => ['PI'], 'szczycieński' => ['SZ'], 'węgorzewski' => ['WE'], ], 'wielkopolskie' => [ 'Kalisz' => ['A', 'K'], 'Konin' => ['KO', 'N'], 'Leszno' => ['L'], 'Poznań' => ['O', 'Y'], 'chodzieski' => ['CH'], 'czarnkowsko-trzcianecki' => ['CT'], 'gnieźnieński' => ['GN'], 'gostyński' => ['GS'], 'grodziski' => ['GO'], 'jarociński' => ['JA'], 'kaliski' => ['KA'], 'kępiński' => ['KE'], 'kolski' => ['KL'], 'koniński' => ['KN'], 'kościański' => ['KS'], 'krotoszyński' => ['KR'], 'leszczyński' => ['LE'], 'międzychodzki' => ['MI'], 'nowotomyski' => ['NT'], 'obornicki' => ['OB'], 'ostrowski' => ['OS'], 'ostrzeszowski' => ['OT'], 'pilski' => ['P'], 'pleszewski' => ['PL'], 'poznański' => ['OZ', 'Z'], 'rawicki' => ['RA'], 'słupecki' => ['SL'], 'szamotulski' => ['SZ'], 'średzki' => ['SR'], 'śremski' => ['SE'], 'turecki' => ['TU'], 'wągrowiecki' => ['WA'], 'wolsztyński' => ['WL'], 'wrzesiński' => ['WR'], 'złotowski' => ['ZL'], ], 'zachodniopomorskie' => [ 'Koszalin' => ['K'], 'Szczecin' => ['S', 'Z'], 'Świnoujście' => ['SW'], 'białogardzki' => ['BI'], 'choszczeński' => ['CH'], 'drawski' => ['DR'], 'goleniowski' => ['GL'], 'gryficki' => ['GY'], 'gryfiński' => ['GR'], 'kamieński' => ['KA'], 'kołobrzeski' => ['KL'], 'koszaliński' => ['KO'], 'łobeski' => ['LO'], 'myśliborski' => ['MY'], 'policki' => ['PL'], 'pyrzycki' => ['PY'], 'sławieński' => ['SL'], 'stargardzki' => ['ST'], 'szczecinecki' => ['SZ'], 'świdwiński' => ['SD'], 'wałecki' => ['WA'], ], 'army' => [ 'Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej' => ['A', 'B', 'C', 'D', 'E', 'G', 'I', 'J', 'K', 'L'], ], 'services' => [ 'Centralne Biuro Antykorupcyjne' => ['A'], 'Służba Ochrony Państwa' => ['BA', 'BB', 'BE', 'BF', 'BG'], 'Służba Celno-Skarbowa' => ['CA', 'CB', 'CC', 'CD', 'CE', 'CF', 'CG', 'CH', 'CJ', 'CK', 'CL', 'CM', 'CN', 'CO', 'CP', 'CR'], 'Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego' => ['K'], 'Agencja Wywiadu' => ['K'], 'Służba Kontrwywiadu Wojskowego' => ['M'], 'Służba Wywiadu Wojskowego' => ['M'], 'Policja' => ['PA', 'PB', 'PC', 'PD', 'PE', 'PF', 'PG', 'PH', 'PJ', 'PK', 'PL', 'PL', 'PL', 'PL', 'PL', 'PM', 'PN', 'PP', 'PS', 'PT', 'PU', 'PW', 'PZ'], 'Straż Graniczna' => ['WA', 'WK'], ], ]; /** * @var array list of regex expressions matching Polish license plate suffixess when county code is 1 character long. */ protected static $plateSuffixesGroup1 = [ '\d{5}', '\d{4}[A-PR-Z]', '\d{3}[A-PR-Z]{2}', '[1-9][A-PR-Z]\d{3}', '[1-9][A-PR-Z]{2}\d{2}', ]; /** * @var array list of regex expressions matching Polish license plate suffixess when county code is 2 characters long. */ protected static $plateSuffixesGroup2 = [ '[A-PR-Z]\d{3}', '\d{2}[A-PR-Z]{2}', '[1-9][A-PR-Z]\d{2}', '\d{2}[A-PR-Z][1-9]', '[1-9][A-PR-Z]{2}[1-9]', '[A-PR-Z]{2}\d{2}', '\d{5}', '\d{4}[A-PR-Z]', '\d{3}[A-PR-Z]{2}', '[A-PR-Z]\d{2}[A-PR-Z]', '[A-PR-Z][1-9][A-PR-Z]{2}', ]; /** * Generates random license plate. * * @param bool $special whether special license plates should be included * @param array|null $voivodeships list of voivodeships license plate should be generated from * @param array|null $counties list of counties license plate should be generated from */ public static function licensePlate( bool $special = false, ?array $voivodeships = null, ?array $counties = null ): string { $voivodeshipsAvailable = static::$voivodeships + ($special ? static::$specials : []); $voivodeshipSelected = static::selectRandomArea($voivodeshipsAvailable, $voivodeships); $voivodeshipCode = static::randomElement($voivodeshipsAvailable[$voivodeshipSelected]); $countiesAvailable = static::$counties[$voivodeshipSelected]; $countySelected = self::selectRandomArea($countiesAvailable, $counties); $countyCode = static::randomElement(static::$counties[$voivodeshipSelected][$countySelected]); $suffix = static::regexify(static::randomElement(strlen($countyCode) === 1 ? static::$plateSuffixesGroup1 : static::$plateSuffixesGroup2)); return "{$voivodeshipCode}{$countyCode} {$suffix}"; } /** * Selects random area from the list of available and requested. * * @return string */ protected static function selectRandomArea(array $available, ?array $requested) { $requested = array_intersect(array_keys($available), $requested ?? []); if (empty($requested)) { $requested = array_keys($available); } return static::randomElement($requested); } } PK A�)[�;!0A* A* ) faker/src/Faker/Provider/pl_PL/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pl_PL; /** * Most popular first and last names published by Ministry of the Interior: * * @see https://msw.gov.pl/pl/sprawy-obywatelskie/ewidencja-ludnosci-dowo/statystyki-imion-i-nazw */ class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $lastNameFormat = [ '{{lastNameMale}}', '{{lastNameFemale}}', ]; protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{title}} {{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{title}} {{title}} {{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{title}} {{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{title}} {{title}} {{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'Adam', 'Adrian', 'Alan', 'Albert', 'Aleks', 'Aleksander', 'Alex', 'Andrzej', 'Antoni', 'Arkadiusz', 'Artur', 'Bartek', 'Błażej', 'Borys', 'Bruno', 'Cezary', 'Cyprian', 'Damian', 'Daniel', 'Dariusz', 'Dawid', 'Dominik', 'Emil', 'Ernest', 'Eryk', 'Fabian', 'Filip', 'Franciszek', 'Fryderyk', 'Gabriel', 'Grzegorz', 'Gustaw', 'Hubert', 'Ignacy', 'Igor', 'Iwo', 'Jacek', 'Jakub', 'Jan', 'Jeremi', 'Jerzy', 'Jędrzej', 'Józef', 'Julian', 'Juliusz', 'Kacper', 'Kajetan', 'Kamil', 'Karol', 'Kazimierz', 'Konrad', 'Konstanty', 'Kornel', 'Krystian', 'Krzysztof', 'Ksawery', 'Leon', 'Leonard', 'Łukasz', 'Maciej', 'Maks', 'Maksymilian', 'Marcel', 'Marcin', 'Marek', 'Mariusz', 'Mateusz', 'Maurycy', 'Michał', 'Mieszko', 'Mikołaj', 'Miłosz', 'Natan', 'Nataniel', 'Nikodem', 'Norbert', 'Olaf', 'Olgierd', 'Oliwier', 'Oskar', 'Patryk', 'Paweł', 'Piotr', 'Przemysław', 'Radosław', 'Rafał', 'Robert', 'Ryszard', 'Sebastian', 'Stanisław', 'Stefan', 'Szymon', 'Tadeusz', 'Tomasz', 'Tymon', 'Tymoteusz', 'Wiktor', 'Witold', 'Wojciech', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Ada', 'Adrianna', 'Agata', 'Agnieszka', 'Aleksandra', 'Alicja', 'Amelia', 'Anastazja', 'Angelika', 'Aniela', 'Anita', 'Anna', 'Anna', 'Antonina', 'Apolonia', 'Aurelia', 'Barbara', 'Bianka', 'Blanka', 'Dagmara', 'Daria', 'Dominika', 'Dorota', 'Eliza', 'Elżbieta', 'Emilia', 'Ewa', 'Ewelina', 'Gabriela', 'Hanna', 'Helena', 'Ida', 'Iga', 'Inga', 'Izabela', 'Jagoda', 'Janina', 'Joanna', 'Julia', 'Julianna', 'Julita', 'Justyna', 'Kaja', 'Kalina', 'Kamila', 'Karina', 'Karolina', 'Katarzyna', 'Kinga', 'Klara', 'Klaudia', 'Kornelia', 'Krystyna', 'Laura', 'Lena', 'Lidia', 'Liliana', 'Liwia', 'Łucja', 'Magdalena', 'Maja', 'Malwina', 'Małgorzata', 'Marcelina', 'Maria', 'Marianna', 'Marika', 'Marta', 'Martyna', 'Matylda', 'Melania', 'Michalina', 'Milena', 'Monika', 'Nadia', 'Natalia', 'Natasza', 'Nela', 'Nicole', 'Nikola', 'Nina', 'Olga', 'Oliwia', 'Patrycja', 'Paulina', 'Pola', 'Roksana', 'Rozalia', 'Róża', 'Sandra', 'Sara', 'Sonia', 'Sylwia', 'Tola', 'Urszula', 'Weronika', 'Wiktoria', 'Zofia', 'Zuzanna', ]; protected static $lastNameMale = [ 'Adamczyk', 'Adamski', 'Andrzejewski', 'Baran', 'Baranowski', 'Bąk', 'Błaszczyk', 'Borkowski', 'Borowski', 'Brzeziński', 'Chmielewski', 'Cieślak', 'Czarnecki', 'Czerwiński', 'Dąbrowski', 'Duda', 'Dudek', 'Gajewski', 'Głowacki', 'Górski', 'Grabowski', 'Jabłoński', 'Jakubowski', 'Jankowski', 'Jasiński', 'Jaworski', 'Kaczmarczyk', 'Kaczmarek', 'Kalinowski', 'Kamiński', 'Kaźmierczak', 'Kołodziej', 'Konieczny', 'Kowalczyk', 'Kowalski', 'Kozłowski', 'Krajewski', 'Krawczyk', 'Król', 'Krupa', 'Kubiak', 'Kucharski', 'Kwiatkowski', 'Laskowski', 'Lewandowski', 'Lis', 'Maciejewski', 'Majewski', 'Makowski', 'Malinowski', 'Marciniak', 'Mazur', 'Mazurek', 'Michalak', 'Michalski', 'Mróz', 'Nowak', 'Nowakowski', 'Nowicki', 'Olszewski', 'Ostrowski', 'Pawlak', 'Pawłowski', 'Pietrzak', 'Piotrowski', 'Przybylski', 'Rutkowski', 'Sadowski', 'Sawicki', 'Sikora', 'Sikorski', 'Sobczak', 'Sokołowski', 'Stępień', 'Szczepański', 'Szewczyk', 'Szulc', 'Szymański', 'Szymczak', 'Tomaszewski', 'Urbański', 'Walczak', 'Wasilewski', 'Wieczorek', 'Wilk', 'Wiśniewski', 'Witkowski', 'Włodarczyk', 'Wojciechowski', 'Woźniak', 'Wójcik', 'Wróbel', 'Wróblewski', 'Wysocki', 'Zając', 'Zakrzewski', 'Zalewski', 'Zawadzki', 'Zieliński', 'Ziółkowski', ]; protected static $lastNameFemale = [ 'Adamczyk', 'Adamska', 'Andrzejewska', 'Baran', 'Baranowska', 'Bąk', 'Błaszczyk', 'Borkowska', 'Borowska', 'Brzezińska', 'Chmielewska', 'Cieślak', 'Czarnecka', 'Czerwińska', 'Dąbrowska', 'Duda', 'Dudek', 'Gajewska', 'Głowacka', 'Górecka', 'Górska', 'Grabowska', 'Jabłońska', 'Jakubowska', 'Jankowska', 'Jasińska', 'Jaworska', 'Kaczmarczyk', 'Kaczmarek', 'Kalinowska', 'Kamińska', 'Kaźmierczak', 'Kołodziej', 'Kowalczyk', 'Kowalska', 'Kozłowska', 'Krajewska', 'Krawczyk', 'Król', 'Krupa', 'Kubiak', 'Kucharska', 'Kwiatkowska', 'Laskowska', 'Lewandowska', 'Lis', 'Maciejewska', 'Majewska', 'Makowska', 'Malinowska', 'Marciniak', 'Mazur', 'Mazurek', 'Michalak', 'Michalska', 'Mróz', 'Nowak', 'Nowakowska', 'Nowicka', 'Olszewska', 'Ostrowska', 'Pawlak', 'Pawłowska', 'Pietrzak', 'Piotrowska', 'Przybylska', 'Rutkowska', 'Sadowska', 'Sawicka', 'Sikora', 'Sikorska', 'Sobczak', 'Sokołowska', 'Stępień', 'Szczepańska', 'Szewczyk', 'Szulc', 'Szymańska', 'Szymczak', 'Tomaszewska', 'Urbańska', 'Walczak', 'Wasilewska', 'Wieczorek', 'Wilk', 'Wiśniewska', 'Witkowska', 'Włodarczyk', 'Wojciechowska', 'Woźniak', 'Wójcik', 'Wróbel', 'Wróblewska', 'Wysocka', 'Zając', 'Zakrzewska', 'Zalewska', 'Zawadzka', 'Zielińska', 'Ziółkowska', ]; /** * Unisex academic degree * * @var string[] */ protected static $title = ['mgr', 'inż.', 'dr', 'doc.']; /** * @param string|null $gender 'male', 'female' or null for any * * @example 'Adamczyk' */ public function lastName($gender = null) { if ($gender === static::GENDER_MALE) { return static::lastNameMale(); } if ($gender === static::GENDER_FEMALE) { return static::lastNameFemale(); } return $this->generator->parse(static::randomElement(static::$lastNameFormat)); } public static function lastNameMale() { return static::randomElement(static::$lastNameMale); } public static function lastNameFemale() { return static::randomElement(static::$lastNameFemale); } public function title($gender = null) { return static::randomElement(static::$title); } /** * replaced by specific unisex Polish title */ public static function titleMale() { return static::randomElement(static::$title); } /** * replaced by specific unisex Polish title */ public static function titleFemale() { return static::randomElement(static::$title); } /** * PESEL - Universal Electronic System for Registration of the Population * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/PESEL * * @param DateTime $birthdate * @param string $sex M for male or F for female * * @return string 11 digit number, like 44051401358 */ public static function pesel($birthdate = null, $sex = null) { if ($birthdate === null) { $birthdate = \Faker\Provider\DateTime::dateTimeThisCentury(); } $weights = [1, 3, 7, 9, 1, 3, 7, 9, 1, 3]; $length = count($weights); $fullYear = (int) $birthdate->format('Y'); $year = (int) $birthdate->format('y'); $month = $birthdate->format('m') + (((int) ($fullYear / 100) - 14) % 5) * 20; $day = $birthdate->format('d'); $result = [(int) ($year / 10), $year % 10, (int) ($month / 10), $month % 10, (int) ($day / 10), $day % 10]; for ($i = 6; $i < $length; ++$i) { $result[$i] = static::randomDigit(); } $result[$length - 1] |= 1; if ($sex == 'F') { $result[$length - 1] -= 1; } $checksum = 0; for ($i = 0; $i < $length; ++$i) { $checksum += $weights[$i] * $result[$i]; } $checksum = (10 - ($checksum % 10)) % 10; $result[] = $checksum; return implode('', $result); } /** * National Identity Card number * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/Polish_National_Identity_Card * * @return string 3 letters and 6 digits, like ABA300000 */ public static function personalIdentityNumber() { $range = str_split('ABCDEFGHIJKLMNPRSTUVWXYZ'); $low = ['A', static::randomElement($range), static::randomElement($range)]; $high = [static::randomDigit(), static::randomDigit(), static::randomDigit(), static::randomDigit(), static::randomDigit()]; $weights = [7, 3, 1, 7, 3, 1, 7, 3]; $checksum = 0; for ($i = 0, $size = count($low); $i < $size; ++$i) { $checksum += $weights[$i] * (ord($low[$i]) - 55); } for ($i = 0, $size = count($high); $i < $size; ++$i) { $checksum += $weights[$i + 3] * $high[$i]; } $checksum %= 10; return implode('', $low) . $checksum . implode('', $high); } /** * Taxpayer Identification Number (NIP in Polish) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/PESEL#Other_identifiers * @see http://pl.wikipedia.org/wiki/NIP * * @return string 10 digit number */ public static function taxpayerIdentificationNumber() { $weights = [6, 5, 7, 2, 3, 4, 5, 6, 7]; $result = []; do { $result = [ static::randomDigitNotNull(), static::randomDigitNotNull(), static::randomDigitNotNull(), static::randomDigit(), static::randomDigit(), static::randomDigit(), static::randomDigit(), static::randomDigit(), static::randomDigit(), ]; $checksum = 0; for ($i = 0, $size = count($result); $i < $size; ++$i) { $checksum += $weights[$i] * $result[$i]; } $checksum %= 11; } while ($checksum == 10); $result[] = $checksum; return implode('', $result); } } PK A�)[�;$�� � * faker/src/Faker/Provider/sv_SE/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sv_SE; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'SE', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[:��� � . faker/src/Faker/Provider/sv_SE/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sv_SE; /** * @see https://www.pts.se/sv/bransch/telefoni/nummer-och-adressering/telefoninummerplanen/telefonnummers-struktur/ */ class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { /** * @var array Swedish phone number formats */ protected static $formats = [ '08-### ### ##', '0%#-### ## ##', '0%########', '+46 (0)%## ### ###', '+46(0)%########', '+46 %## ### ###', '+46%########', '08-### ## ##', '0%#-## ## ##', '0%##-### ##', '0%#######', '+46 (0)8 ### ## ##', '+46 (0)%# ## ## ##', '+46 (0)%## ### ##', '+46 (0)%#######', '+46(0)%#######', '+46%#######', '08-## ## ##', '0%#-### ###', '0%#######', '+46 (0)%######', '+46(0)%######', '+46%######', ]; /** * @var array<int, string> Swedish mobile number formats */ protected static array $mobileFormats = [ '+467########', '+46(0)7########', '+46 (0)7## ## ## ##', '+46 (0)7## ### ###', '07## ## ## ##', '07## ### ###', '07##-## ## ##', '07##-### ###', '07# ### ## ##', '07#-### ## ##', '07#-#######', ]; public function mobileNumber(): string { $format = static::randomElement(static::$mobileFormats); return self::numerify($this->generator->parse($format)); } } PK A�)[S�$�x �x * faker/src/Faker/Provider/sv_SE/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sv_SE; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $buildingNumber = ['%###', '%##', '%#', '%#?', '%', '%?']; protected static $streetPrefix = [ 'Stor', 'Små', 'Lill', 'Sjö', 'Kungs', 'Drottning', 'Hamn', 'Brunns', 'Linné', 'Vasa', 'Ring', 'Freds', ]; protected static $streetSuffix = [ 'vägen', 'gatan', 'gränd', 'stigen', 'backen', 'liden', ]; protected static $streetSuffixWord = [ 'Allé', 'Gata', 'Väg', 'Backe', ]; protected static $postcode = ['%####', '%## ##']; /** * @var array Swedish city names * * @see http://sv.wikipedia.org/wiki/Lista_%C3%B6ver_Sveriges_t%C3%A4torter */ protected static $cityNames = [ 'Abbekås', 'Abborrberget', 'Agunnaryd', 'Alberga', 'Alby', 'Alfta', 'Algutsrum', 'Alingsås', 'Allerum', 'Almunge', 'Alsike', 'Alstad', 'Alster', 'Alsterbro', 'Alstermo', 'Alunda', 'Alvesta', 'Alvhem', 'Alvik', 'Alvik', 'Ambjörby', 'Ambjörnarp', 'Ammenäs', 'Andalen', 'Anderslöv', 'Anderstorp', 'Aneby', 'Angelstad', 'Angered', 'Ankarsrum', 'Ankarsvik', 'Anneberg', 'Anneberg', 'Annelund', 'Annelöv', 'Antnäs', 'Aplared', 'Arboga', 'Arbrå', 'Ardala', 'Arentorp', 'Arild', 'Arjeplog', 'Arkelstorp', 'Arnäsvall', 'Arnö', 'Arontorp', 'Arvidsjaur', 'Arvika', 'Aröd och Timmervik', 'Askeby', 'Askersby', 'Askersund', 'Asmundtorp', 'Asperö', 'Aspås', 'Avan', 'Avesta', 'Axvall', 'Backa', 'Backaryd', 'Backberg', 'Backe', 'Baggetorp', 'Ballingslöv', 'Balsby', 'Bammarboda', 'Bankekind', 'Bankeryd', 'Bara', 'Barkarö', 'Barsebäck', 'Barsebäckshamn', 'Bastuträsk', 'Beddingestrand', 'Benareby', 'Bengtsfors', 'Bengtsheden', 'Bensbyn', 'Berg', 'Berg', 'Berg', 'Berga', 'Bergagård', 'Bergby', 'Bergeforsen', 'Berghem', 'Bergkvara', 'Bergnäset', 'Bergsbyn', 'Bergshammar', 'Bergshamra', 'Bergsjö', 'Bergströmshusen', 'Bergsviken', 'Bergvik', 'Bestorp', 'Bettna', 'Bie', 'Billdal', 'Billeberga', 'Billesholm', 'Billinge', 'Billingsfors', 'Billsta', 'Bjurholm', 'Bjursås', 'Bjuv', 'Bjärnum', 'Bjärred', 'Bjärsjölagård', 'Bjästa', 'Björbo', 'Björboholm', 'Björke', 'Björketorp', 'Björklinge', 'Björkvik', 'Björkviken', 'Björkö', 'Björköby', 'Björlanda', 'Björna', 'Björneborg', 'Björnlunda', 'Björnänge', 'Björnö', 'Björnömalmen och Klacknäset', 'Björsäter', 'Blackstalund', 'Bleket', 'Blentarp', 'Blidsberg', 'Blikstorp', 'Blombacka', 'Blomstermåla', 'Blåsmark', 'Blötberget', 'Bockara', 'Boda', 'Bodafors', 'Boden', 'Boholmarna', 'Boliden', 'Bollebygd', 'Bollnäs', 'Bollstabruk', 'Bonäs', 'Boo', 'Bor', 'Borensberg', 'Borggård', 'Borgholm', 'Borgstena', 'Borlänge', 'Borrby', 'Borås', 'Bosnäs', 'Botsmark', 'Bottnaryd', 'Bovallstrand', 'Boxholm', 'Brantevik', 'Brastad', 'Brattås', 'Braås', 'Bredared', 'Bredaryd', 'Bredbyn', 'Bredsand', 'Bredviken', 'Brevik', 'Brevikshalvön', 'Bro', 'Broaryd', 'Broby', 'Brokind', 'Bromölla', 'Brottby', 'Brunflo', 'Brunn', 'Brunna', 'Brunnsberg', 'Bruzaholm', 'Brålanda', 'Bräcke', 'Bräkne-Hoby', 'Brändön', 'Brännland', 'Brännö', 'Brösarp', 'Bua', 'Buerås', 'Bullmark', 'Bunkeflostrand', 'Bureå', 'Burgsvik', 'Burlövs egnahem', 'Burseryd', 'Burträsk', 'Buskhyttan', 'Butbro', 'Bygdeå', 'Bygdsiljum', 'Byske', 'Bålsta', 'Bårslöv', 'Båstad', 'Båtskärsnäs', 'Bäckaskog', 'Bäckebo', 'Bäckefors', 'Bäckhammar', 'Bälgviken', 'Bälinge', 'Bälinge', 'Bärby', 'Bäsna', 'Böle', 'Bönan', 'Charlottenberg', 'Dalarö', 'Dalby', 'Dals Långed', 'Dals Rostock', 'Dalsjöfors', 'Dalstorp', 'Dalum', 'Danholn', 'Dannemora', 'Dannike', 'Degeberga', 'Degerfors', 'Degerhamn', 'Deje', 'Delary', 'Delsbo', 'Dingersjö', 'Dingle', 'Dingtuna', 'Diseröd', 'Diö', 'Djulö kvarn', 'Djura', 'Djurmo', 'Djurås', 'Djurö', 'Docksta', 'Domsten', 'Donsö', 'Dorotea', 'Drag', 'Drottningholm', 'Drängsmark', 'Dunö', 'Duved', 'Duvesjön', 'Dvärsätt', 'Dyvelsten', 'Dösjebro', 'Ed', 'Eda glasbruk', 'Edane', 'Edsbro', 'Edsbruk', 'Edsbyn', 'Edsvalla', 'Eggby', 'Ekeby', 'Ekeby', 'Ekeby', 'Ekeby', 'Ekeby-Almby', 'Ekedalen', 'Ekenässjön', 'Ekerö', 'Ekerö sommarstad', 'Eket', 'Ekshärad', 'Eksjö', 'Eksund', 'Ekängen', 'Eldsberga', 'Ellös', 'Emmaboda', 'Emmaljunga', 'Emsfors', 'Emtunga', 'Eneryda', 'Enhagen-Ekbacken', 'Enköping', 'Ensjön', 'Enstaberga', 'Enviken', 'Enånger', 'Eriksmåla', 'Eringsboda', 'Ersmark', 'Ersmark', 'Ersnäs', 'Eskilsby och Snugga', 'Eskilstuna', 'Eslöv', 'Essvik', 'Evertsberg', 'Everöd', 'Fagerhult', 'Fagersanna', 'Fagersta', 'Fagerås', 'Falerum', 'Falkenberg', 'Falköping', 'Falla', 'Falun', 'Fanbyn', 'Fellingsbro', 'Fengersfors', 'Figeholm', 'Filipstad', 'Filsbäck', 'Finja', 'Finkarby', 'Finnerödja', 'Finspång', 'Finsta', 'Fiskebäckskil', 'Fisksätra', 'Fjugesta', 'Fjälkinge', 'Fjällbacka', 'Fjärdhundra', 'Fjärås kyrkby', 'Flen', 'Flisby', 'Fliseryd', 'Floby', 'Floda', 'Floda', 'Flurkmark', 'Flygsfors', 'Flyinge', 'Flädie', 'Fornåsa', 'Fors', 'Forsbacka', 'Forsby', 'Forserum', 'Forshaga', 'Forsheda', 'Forssjö', 'Forsvik', 'Fotö', 'Fredrika', 'Fredriksberg', 'Fredriksdal', 'Fridafors', 'Fridlevstad', 'Friggesund', 'Frillesås', 'Frinnaryd', 'Fristad', 'Fritsla', 'Frufällan', 'Frånö', 'Främmestad', 'Frändefors', 'Fränsta', 'Frödinge', 'Frösakull', 'Frövi', 'Funäsdalen', 'Furuby', 'Furudal', 'Furulund', 'Furusjö', 'Furuvik', 'Fyllinge', 'Fågelfors', 'Fågelmara', 'Fågelsta', 'Fågelvikshöjden', 'Fårbo', 'Fårösund', 'Färgelanda', 'Färila', 'Färjestaden', 'Färlöv', 'Färnäs', 'Föllinge', 'Förslöv', 'Gagnef', 'Gamleby', 'Gammelgården', 'Gammelstad', 'Gantofta', 'Garpenberg', 'Garphyttan', 'Geijersholm', 'Gemla', 'Genarp', 'Genevad', 'Gessie villastad', 'Gesunda', 'Getinge', 'Gideå', 'Gimmersta', 'Gimo', 'Gimåt', 'Gislaved', 'Gistad', 'Gladö kvarn', 'Glanshammar', 'Glemmingebro', 'Glimåkra', 'Glommen', 'Glommersträsk', 'Glumslöv', 'Gnarp', 'Gnesta', 'Gnosjö', 'Godegård', 'Gonäs', 'Gottne', 'Grangärde', 'Granö', 'Graversfors', 'Grebbestad', 'Grebo', 'Grevie', 'Grevie och Beden', 'Grillby', 'Grimslöv', 'Grimstorp', 'Grimsås', 'Gripenberg', 'Grisslehamn', 'Grums', 'Grundsund', 'Grycksbo', 'Grytgöl', 'Grythyttan', 'Gråbo', 'Gräfsnäs', 'Grängesberg', 'Gränna', 'Gränum', 'Grästorp', 'Grödby', 'Gualöv', 'Gubbo', 'Gudhem', 'Gullbrandstorp', 'Gullbranna', 'Gulleråsen', 'Gullringen', 'Gullspång', 'Gundal och Högås', 'Gunnarskog', 'Gunnarstorp', 'Gunnebo', 'Gunsta', 'Gusselby', 'Gustavsberg', 'Gustavsberg', 'Gusum', 'Gyttorp', 'Gånghester', 'Gårdby', 'Gårdskär', 'Gårdstånga', 'Gåvsta', 'Gäddede', 'Gällivare', 'Gällstad', 'Gällö', 'Gängletorp', 'Gärds Köpinge', 'Gärsnäs', 'Gävle', 'Göta', 'Göteborg', 'Götene', 'Götlunda', 'Habo', 'Hackås', 'Haga', 'Hagby', 'Hagbyhöjden', 'Hagfors', 'Hagge', 'Hagryd-Dala', 'Hakkas', 'Halla Heberg', 'Hallabro', 'Hallen', 'Hallerna', 'Hallsberg', 'Hallstahammar', 'Hallstavik', 'Halltorp', 'Halmstad', 'Halvarsgårdarna', 'Hamburgsund', 'Hammar', 'Hammar', 'Hammarby', 'Hammarslund', 'Hammarstrand', 'Hammenhög', 'Hammerdal', 'Hampetorp', 'Hamrångefjärden', 'Hanaskog', 'Haparanda', 'Harads', 'Harbo', 'Hargshamn', 'Harlösa', 'Harmånger', 'Harplinge', 'Hassela', 'Hasselfors', 'Hasslarp', 'Hasslö', 'Hasslöv', 'Havdhem', 'Haverdal', 'Heberg', 'Heby', 'Hedared', 'Hede', 'Hedekas', 'Hedemora', 'Hedenäset', 'Hedeskoga', 'Hedesunda', 'Hedvigsberg', 'Helsingborg', 'Hemavan/Bierke', 'Hemmesta', 'Hemmingsmark', 'Hemse', 'Henån', 'Herrestad', 'Herrljunga', 'Herräng', 'Herstadberg', 'Hestra', 'Hestra', 'Hillared', 'Hillerstorp', 'Himle', 'Hindås', 'Hishult', 'Hissjön', 'Hittarp', 'Hjo', 'Hjorted', 'Hjortkvarn', 'Hjortsberga', 'Hjuvik', 'Hjälm', 'Hjälmared', 'Hjälmared', 'Hjältevad', 'Hjärnarp', 'Hjärsås', 'Hjärtum', 'Hjärup', 'Hofors', 'Hofterup', 'Hogstad', 'Hogstorp', 'Hok', 'Holm', 'Holmeja', 'Holmsjö', 'Holmsund', 'Holsbybrunn', 'Holsljunga', 'Horda', 'Horn', 'Horndal', 'Horred', 'Hortlax', 'Hoting', 'Hova', 'Hovid', 'Hovmantorp', 'Hovsta', 'Huaröd', 'Hudiksvall', 'Hult', 'Hultafors', 'Hultsfred', 'Hulu', 'Hummelsta', 'Hunnebostrand', 'Hurva', 'Husby', 'Husum', 'Hybo', 'Hyllinge', 'Hyltebruk', 'Hyssna', 'Håbo-Tibble kyrkby', 'Håga', 'Håksberg', 'Hållsta', 'Hålsjö', 'Hånger', 'Häggeby och Vreta', 'Häggenås', 'Häljarp', 'Hällabrottet', 'Hällaryd', 'Hällberga', 'Hällbybrunn', 'Hällefors', 'Hälleforsnäs', 'Hällekis', 'Hällestad', 'Hällesåker', 'Hällevadsholm', 'Hällevik', 'Hälleviksstrand', 'Hällingsjö', 'Hällnäs', 'Hälsö', 'Härad', 'Häradsbygden', 'Härnösand', 'Härryda', 'Härslöv', 'Hässleholm', 'Hästhagen', 'Hästholmen', 'Hästveda', 'Höganäs', 'Högboda', 'Högsby', 'Högsjö', 'Högsäter', 'Höja', 'Hökerum', 'Hökåsen', 'Hököpinge', 'Höllviken', 'Hölö', 'Hönö', 'Hörby', 'Hörnefors', 'Hörvik', 'Höviksnäs', 'Höör', 'Idala', 'Idkerberget', 'Idre', 'Igelfors', 'Igelstorp', 'Iggesund', 'Ilsbo', 'Immeln', 'Indal', 'Ingared', 'Ingaröstrand', 'Ingatorp', 'Ingelstad', 'Ingelsträde', 'Innertavle', 'Insjön', 'Irsta', 'Johannedal', 'Johannesudd', 'Johannishus', 'Johansfors', 'Jokkmokk', 'Jonsered', 'Jonslund', 'Jonstorp', 'Jordbro', 'Jukkasjärvi', 'Jung', 'Juniskär', 'Junosuando', 'Junsele', 'Juoksengi', 'Jursla', 'Jäderfors', 'Jädraås', 'Jämjö', 'Jämshög', 'Jämtön', 'Järbo', 'Järlåsa', 'Järna', 'Järna', 'Järnforsen', 'Järpen', 'Järpås', 'Järvsö', 'Jättendal', 'Jävre', 'Jönköping', 'Jönåker', 'Jörlanda', 'Jörn', 'Jössefors', 'Kalix', 'Kallax', 'Kallinge', 'Kalmar', 'Kalvsund', 'Kangos', 'Karby', 'Kareby', 'Karesuando', 'Karlholmsbruk', 'Karlsborg', 'Karlsborg', 'Karlshamn', 'Karlskoga', 'Karlskrona', 'Karlstad', 'Karlsvik', 'Karungi', 'Karups sommarby', 'Kastlösa', 'Katrinedal', 'Katrineholm', 'Kattarp', 'Kaxholmen', 'Kebal', 'Kil', 'Kil', 'Kilafors', 'Killeberg', 'Kilsmo', 'Kimstad', 'Kinna', 'Kinnared', 'Kinnarp', 'Kinnarumma', 'Kiruna', 'Kisa', 'Kivik', 'Kjulaås', 'Klagstorp', 'Klevshult', 'Klingsta och Allsta', 'Klintehamn', 'Klippan', 'Klippans bruk', 'Klockestrand', 'Klockrike', 'Klågerup', 'Klädesholmen', 'Kläppa', 'Klässbol', 'Klöverträsk', 'Klövsjö', 'Knislinge', 'Knivsta', 'Knutby', 'Knäred', 'Kode', 'Kolbäck', 'Kolsva', 'Konga', 'Kopparberg', 'Kopparmora', 'Koppom', 'Korpilombolo', 'Korsberga', 'Korsberga', 'Korsträsk', 'Koskullskulle', 'Kosta', 'Kovland', 'Kramfors', 'Kristdala', 'Kristianstad', 'Kristineberg', 'Kristinehamn', 'Kristvallabrunn', 'Krokek', 'Krokom', 'Krägga', 'Kulltorp', 'Kullö', 'Kumla', 'Kumla kyrkby', 'Kummelnäs', 'Kungsbacka', 'Kungsberga', 'Kungsgården', 'Kungshamn', 'Kungshult', 'Kungsängen', 'Kungsäter', 'Kungsör', 'Kungälv', 'Kurland', 'Kusmark', 'Kuttainen', 'Kvibille', 'Kvicksund', 'Kvidinge', 'Kvillsfors', 'Kvisljungeby', 'Kvissleby', 'Kvänum', 'Kvärlöv', 'Kyrkheddinge', 'Kyrkhult', 'Kyrksten', 'Kåge', 'Kågeröd', 'Kåhög', 'Kållekärr', 'Kållered', 'Kånna', 'Kårsta', 'Kälarne', 'Källby', 'Källö-Knippla', 'Kärda', 'Kärna', 'Kärsta och Bredsdal', 'Kättilsmåla', 'Kättilstorp', 'Kävlinge', 'Köping', 'Köpingebro', 'Köpingsvik', 'Köpmanholmen', 'Lagan', 'Laholm', 'Lammhult', 'Landeryd', 'Landfjärden', 'Landsbro', 'Landskrona', 'Landvetter', 'Lanesund och Överby', 'Lanna', 'Lanna', 'Latorpsbruk', 'Laxvik', 'Laxå', 'Lekeryd', 'Leksand', 'Lenhovda', 'Lerdala', 'Lerkil', 'Lerum', 'Lesjöfors', 'Lessebo', 'Liatorp', 'Lidatorp och Klövsta', 'Liden', 'Lidhult', 'Lidingö', 'Lidköping', 'Lilla Edet', 'Lilla Harrie', 'Lilla Stenby', 'Lilla Tjärby', 'Lillhaga', 'Lillhärdal', 'Lillkyrka', 'Lillpite', 'Lima', 'Limedsforsen', 'Limmared', 'Linderöd', 'Lindesberg', 'Lindholmen', 'Lindome', 'Lindsdal', 'Lindö', 'Lingbo', 'Linghed', 'Linghem', 'Linköping', 'Linneryd', 'Listerby', 'Lit', 'Ljugarn', 'Ljung', 'Ljunga', 'Ljungaverk', 'Ljungby', 'Ljungbyhed', 'Ljungbyholm', 'Ljunghusen', 'Ljungsarp', 'Ljungsbro', 'Ljungskile', 'Ljungstorp och Jägersbo', 'Ljusdal', 'Ljusfallshammar', 'Ljusne', 'Loftahammar', 'Lomma', 'Los', 'Lotorp', 'Lottefors', 'Lucksta', 'Ludvigsborg', 'Ludvika', 'Lugnet och Skälsmara', 'Lugnvik', 'Lugnås', 'Luleå', 'Lund', 'Lund', 'Lunde', 'Lundsbrunn', 'Lunnarp', 'Lurudden', 'Lycksele', 'Lyrestad', 'Lysekil', 'Lysvik', 'Långasjö', 'Långsele', 'Långshyttan', 'Långvik', 'Långviksmon', 'Långås', 'Låssby', 'Läby', 'Läckeby', 'Länghem', 'Länna', 'Lärbro', 'Löberöd', 'Löddeköpinge', 'Löderup', 'Lödöse', 'Löftaskog', 'Lögdeå', 'Lönsboda', 'Lörby', 'Löttorp', 'Löwenströmska lasarettet', 'Lövestad', 'Lövstalöt', 'Lövånger', 'Madängsholm', 'Mala', 'Malmberget', 'Malmbäck', 'Malmköping', 'Malmslätt', 'Malmö', 'Maln', 'Malung', 'Malungsfors', 'Malå', 'Mantorp', 'Marbäck', 'Margretetorp', 'Mariannelund', 'Marieby', 'Mariedal', 'Mariefred', 'Marieholm', 'Marielund', 'Marielund', 'Mariestad', 'Markaryd', 'Marma', 'Marmaskogen', 'Marmaverken', 'Marmorbyn', 'Marstrand', 'Matfors', 'Medle', 'Medåker', 'Mehedeby', 'Mellansel', 'Mellbystrand', 'Mellerud', 'Mellösa', 'Merlänna', 'Misterhult', 'Mjällby', 'Mjällom', 'Mjöbäck', 'Mjöhult', 'Mjölby', 'Mjönäs', 'Mockfjärd', 'Mogata', 'Mohed', 'Moheda', 'Moholm', 'Moliden', 'Molkom', 'Mollösund', 'Mora', 'Mora', 'Morgongåva', 'Morjärv', 'Morup', 'Moskosel', 'Motala', 'Mullhyttan', 'Mullsjö', 'Munga', 'Munka-Ljungby', 'Munkedal', 'Munkfors', 'Munktorp', 'Muskö', 'Myckle', 'Myggenäs', 'Myresjö', 'Myrviken', 'Mysingsö', 'Mysterna', 'Målerås', 'Målilla', 'Målsryd', 'Månkarbo', 'Måttsund', 'Märsta', 'Möklinta', 'Mölle', 'Mölltorp', 'Mölnbo', 'Mölnlycke', 'Mönsterås', 'Mörarp', 'Mörbylånga', 'Mörlunda', 'Mörrum', 'Mörsil', 'Mörtnäs', 'Naglarby och Enbacka', 'Nedansjö', 'Nedre Gärdsjö', 'Nikkala', 'Nissafors', 'Nitta', 'Njurundabommen', 'Njutånger', 'Nogersund', 'Nolvik', 'Nora', 'Norberg', 'Nordanö', 'Nordingrå', 'Nordkroken', 'Nordmaling', 'Nordmark', 'Nore', 'Norje', 'Norr Amsberg', 'Norra Bro', 'Norra Lagnö', 'Norra Riksten', 'Norra Rörum', 'Norra Visby', 'Norra Åsum', 'Norrfjärden', 'Norr-Hede', 'Norrhult-Klavreström', 'Norrköping', 'Norrlandet', 'Norrskedika', 'Norrsundet', 'Norrtälje', 'Norrö', 'Norsesund', 'Norsholm', 'Norsjö', 'Nossebro', 'Nusnäs', 'Nya Långenäs', 'Nyborg', 'Nybro', 'Nybrostrand', 'Nygård', 'Nygårds hagar', 'Nyhammar', 'Nykil', 'Nykroppa', 'Nykvarn', 'Nykyrka', 'Nyköping', 'Nyland', 'Nymölla', 'Nynäshamn', 'Nås', 'Nälden', 'Näs bruk', 'Nässjö', 'Näsum', 'Näsviken', 'Näsviken', 'Näsåker', 'Nättraby', 'Nävekvarn', 'Nävragöl', 'Nöbbele', 'Nödinge-Nol', 'Obbola', 'Ockelbo', 'Odensbacken', 'Odensberg', 'Odensjö', 'Oleby', 'Olofstorp', 'Olofström', 'Olsfors', 'Olshammar', 'Olstorp', 'Onsala', 'Onslunda', 'Ope', 'Optand', 'Ormanäs och Stanstorp', 'Ornäs', 'Orrefors', 'Orrviken', 'Orsa', 'Osby', 'Osbyholm', 'Oskar-Fredriksborg', 'Oskarshamn', 'Oskarström', 'Ostvik', 'Otterbäcken', 'Ovanåker', 'Ovesholm', 'Oxelösund', 'Oxie', 'Pajala', 'Parksidan', 'Pauliström', 'Persberg', 'Persbo', 'Pershagen', 'Perstorp', 'Persön', 'Pilgrimstad', 'Piperskärr', 'Piteå', 'Porjus', 'Pukavik', 'Påarp', 'Pålsboda', 'Påläng', 'Påryd', 'Påskallavik', 'Rabbalshede', 'Raksta', 'Ramdala', 'Ramnäs', 'Ramsberg', 'Ramsele', 'Ramstalund', 'Ramvik', 'Ransta', 'Rappestad', 'Reftele', 'Rejmyre', 'Rengsjö', 'Repbäcken', 'Resarö', 'Revingeby', 'Riala', 'Riddarhyttan', 'Rimbo', 'Rimforsa', 'Ringarum', 'Ringsegård', 'Rinkaby', 'Rinkabyholm', 'Risögrund', 'Rixö', 'Robertsfors', 'Rockhammar', 'Rockneby', 'Roknäs', 'Rolfhamre och Måga', 'Rolfs', 'Rolfstorp', 'Roma kyrkby (Lövsta)', 'Roma (Romakloster)', 'Ronneby', 'Ronnebyhamn', 'Rosenfors', 'Rosenlund', 'Rosersberg', 'Rossön', 'Rosvik', 'Rot', 'Roteberg', 'Rottne', 'Rottneros', 'Ruda', 'Rundvik', 'Runemo', 'Runhällen', 'Runtuna', 'Rusksele', 'Rutvik', 'Rya', 'Ryd', 'Rydaholm', 'Rydal', 'Rydbo', 'Rydboholm', 'Rydebäck', 'Rydsgård', 'Rydsnäs', 'Rydöbruk', 'Ryssby', 'Råby', 'Råda', 'Råneå', 'Rångedala', 'Rånnaväg', 'Rånäs', 'Rälla', 'Rängs sand', 'Ränneslöv', 'Rättarboda', 'Rättvik', 'Rävemåla', 'Rävlanda', 'Röbäck', 'Röda holme', 'Rödbo', 'Rödeby', 'Röfors', 'Röke', 'Rönneshytta', 'Rönnäng', 'Rörvik', 'Rörö', 'Röstånga', 'Sala', 'Salbohed', 'Saleby', 'Saltsjöbaden', 'Saltvik', 'Sandared', 'Sandarne', 'Sandhem', 'Sandhult', 'Sandskogen', 'Sandslån', 'Sandviken', 'Sandviken', 'Sangis', 'Sankt Olof', 'Sannahed', 'Saxdalen', 'Saxtorpsskogen', 'Segersta', 'Segersäng', 'Segmon', 'Selja', 'Sennan', 'Seskarö', 'Sexdrega', 'Sibbhult', 'Sibble', 'Sibo', 'Sidensjö', 'Sifferbo', 'Sigtuna', 'Siljansnäs', 'Silverdalen', 'Simlångsdalen', 'Simonstorp', 'Simris', 'Simrishamn', 'Sjuhalla', 'Sjulsmark', 'Sjunnen', 'Sjuntorp', 'Sjöberg', 'Sjöbo', 'Sjöbo sommarby och Svansjö sommarby', 'Sjödiken', 'Sjögestad', 'Sjömarken', 'Sjörröd', 'Sjösa', 'Sjötorp', 'Sjövik', 'Skagersvik', 'Skanör med Falsterbo', 'Skara', 'Skattkärr', 'Skattungbyn', 'Skavkulla och Skillingenäs', 'Skebobruk', 'Skeda udde', 'Skedala', 'Skede', 'Skedvi kyrkby', 'Skee', 'Skegrie', 'Skelleftehamn', 'Skellefteå', 'Skepparkroken', 'Skepplanda', 'Skeppsdalsström', 'Skeppshult', 'Skillingaryd', 'Skillinge', 'Skinnskatteberg', 'Skivarp', 'Skoby', 'Skog', 'Skoghall', 'Skogsby', 'Skogstorp', 'Skogstorp', 'Skottorp', 'Skottsund', 'Skrea', 'Skreanäs', 'Skriketorp', 'Skruv', 'Skultorp', 'Skultuna', 'Skummeslövsstrand', 'Skumparp', 'Skurup', 'Skutskär', 'Skyttorp', 'Skånes-Fagerhult', 'Skåpafors', 'Skåre', 'Skällinge', 'Skänninge', 'Skärblacka', 'Skärgårdsstad', 'Skärhamn', 'Skärplinge', 'Skärstad', 'Sköldinge', 'Sköllersta', 'Skölsta', 'Skövde', 'Slaka', 'Slite', 'Slottsbron', 'Slottsskogen', 'Slöinge', 'Smedby', 'Smedjebacken', 'Smedstorp', 'Smygehamn', 'Smålandsstenar', 'Smögen', 'Snöveltorp', 'Solberga', 'Solberga', 'Sollebrunn', 'Sollefteå', 'Sollerön', 'Solsidan', 'Solvarbo', 'Sommen', 'Sonstorp', 'Sorsele', 'Sorunda', 'Sparreholm', 'Spjutsbygd', 'Spångsholm', 'Staffanstorp', 'Stallarholmen', 'Stamsjö', 'Starrkärr och Näs', 'Stava', 'Stavreviken', 'Stavsjö', 'Stavsnäs', 'Stehag', 'Stenared', 'Stenhamra', 'Steninge', 'Stensele', 'Stensjön', 'Stenstorp', 'Stensund och Krymla', 'Stenungsund', 'Stenungsön', 'Sticklinge udde', 'Stidsvig', 'Stigen', 'Stigtomta', 'Stjärnhov', 'Stoby', 'Stocka', 'Stockamöllan', 'Stockaryd', 'Stockholm', 'Stockvik', 'Stora Bugärde', 'Stora Dyrön', 'Stora Herrestad', 'Stora Höga', 'Stora Levene', 'Stora Mellby', 'Stora Mellösa', 'Stora Vika', 'Storebro', 'Storfors', 'Storuman', 'Storvik', 'Storvreta', 'Storå', 'Strandhugget', 'Strandnorum', 'Striberg', 'Strålsnäs', 'Strångsjö', 'Stråssa', 'Strängnäs', 'Strömma', 'Strömsbruk', 'Strömsfors', 'Strömsholm', 'Strömsnäsbruk', 'Strömstad', 'Strömsund', 'Strövelstorp', 'Stugun', 'Sturefors', 'Sturkö', 'Styrsö', 'Stånga', 'Stångby', 'Ställdalen', 'Stöcke', 'Stöcksjö', 'Stöde', 'Stöllet', 'Stöpen', 'Sulvik', 'Sund', 'Sundborn', 'Sundby', 'Sundbyholm', 'Sundhultsbrunn', 'Sundsbruk', 'Sundsvall', 'Sunnansjö', 'Sunne', 'Sunnemo', 'Sunningen', 'Surahammar', 'Surte', 'Svalsta', 'Svalöv', 'Svanberga', 'Svanesund', 'Svanskog', 'Svanvik', 'Svappavaara', 'Svartbyn', 'Svarte', 'Svartvik', 'Svartå', 'Svedala', 'Sveg', 'Svenljunga', 'Svensbyn', 'Svenshögen', 'Svenstavik', 'Svenstorp', 'Svinninge', 'Svängsta', 'Svärdsjö', 'Svärtinge', 'Sya', 'Sysslebäck', 'Sågmyra', 'Säffle', 'Sälen', 'Sälgsjön', 'Särna', 'Särö', 'Säter', 'Sätila', 'Sätofta', 'Sätra brunn', 'Sävar', 'Sävast', 'Säve', 'Sävja', 'Sävsjö', 'Söderala', 'Söderby', 'Söderby-Karl', 'Söderbärke', 'Söderfors', 'Söderhamn', 'Söderköping', 'Söderskogen', 'Södersvik', 'Södertälje', 'Söderåkra', 'Södra Bergsbyn och Stackgrönnan', 'Södra Klagshamn', 'Södra Näs', 'Södra Sandby', 'Södra Sunderbyn', 'Södra Vi', 'Södra Vrams fälad', 'Sölvesborg', 'Sörfors', 'Sörforsa', 'Sörmjöle', 'Sörstafors', 'Sörvik', 'Söråker', 'Sösdala', 'Sövde', 'Sövestad', 'Taberg', 'Tahult', 'Tallvik', 'Tallåsen', 'Tandsbyn', 'Tanumshede', 'Tavelsjö', 'Teckomatorp', 'Tenhult', 'Tibro', 'Tidaholm', 'Tidan', 'Tidö-Lindö', 'Tierp', 'Tillberga', 'Timmele', 'Timmernabben', 'Timmersdala', 'Timrå', 'Timsfors', 'Tingsryd', 'Tingstäde', 'Tjautjas/Cavccas', 'Tjuvkil', 'Tjällmo', 'Tjörnarp', 'Toarp', 'Tobo', 'Tofta', 'Toftbyn', 'Tollarp', 'Tollered', 'Tomelilla', 'Torarp', 'Torbjörntorp', 'Torekov', 'Torestorp', 'Torhamn', 'Tormestorp', 'Torna Hällestad', 'Torpsbruk', 'Torpshammar', 'Torreby', 'Torsby', 'Torsby', 'Torsebro', 'Torshälla', 'Torshälla huvud', 'Torsåker', 'Torsång', 'Torsås', 'Tortuna', 'Torup', 'Tosseryd', 'Totebo', 'Totra', 'Tranemo', 'Tranholmen', 'Transtrand', 'Tranås', 'Traryd', 'Trekanten', 'Trelleborg', 'Trollhättan', 'Trosa', 'Trulsegården', 'Trångsviken', 'Tråvad', 'Trädet', 'Träslövsläge', 'Trödje', 'Trönninge', 'Trönninge', 'Tulebo', 'Tumba', 'Tumbo', 'Tumlehed', 'Tun', 'Tuna', 'Tuna', 'Tunadal', 'Tunnerstad', 'Tureholm', 'Tving', 'Tvååker', 'Tvärskog', 'Tvärålund', 'Tygelsjö', 'Tylösand', 'Tyringe', 'Tystberga', 'Tågarp', 'Tånga och Rögle', 'Tångaberg', 'Täby', 'Täfteå', 'Täljö', 'Tällberg', 'Tärnaby', 'Tärnsjö', 'Tävelsås', 'Töcksfors', 'Töllsjö', 'Töre', 'Töreboda', 'Törestorp', 'Tösse', 'Ucklum', 'Uddebo', 'Uddeholm', 'Uddevalla', 'Uddheden', 'Ullared', 'Ullatti', 'Ullervad', 'Ullånger', 'Ulricehamn', 'Ulrika', 'Ulvkälla', 'Ulvåker', 'Umeå', 'Unbyn', 'Undenäs', 'Undersåker', 'Unnaryd', 'Upphärad', 'Upplanda', 'Upplands Väsby', 'Uppsala', 'Urshult', 'Ursviken', 'Utansjö', 'Utby', 'Utvälinge', 'Vad', 'Vadstena', 'Vaggeryd', 'Vagnhärad', 'Valbo', 'Valdemarsvik', 'Valje', 'Valla', 'Vallargärdet', 'Vallberga', 'Vallda', 'Vallentuna', 'Vallsta', 'Vallvik', 'Vallåkra', 'Valskog', 'Vankiva', 'Vannsätter', 'Vansbro', 'Vansö kyrkby', 'Vaplan', 'Vara', 'Varberg', 'Varekil', 'Vargön', 'Varnhem', 'Vartofta', 'Vassbäck', 'Vassmolösa', 'Vattholma', 'Vattjom', 'Vattnäs', 'Vattubrinken', 'Vaxholm', 'Veberöd', 'Veddige', 'Vedevåg', 'Vedum', 'Vegby', 'Veinge', 'Vejbystrand', 'Velanda', 'Vellinge', 'Vemdalen', 'Vena', 'Venjan', 'Vessigebro', 'Vetlanda', 'Vi', 'Vibble', 'Viby', 'Vickleby', 'Vidja', 'Vidsel', 'Vidöåsen', 'Vik', 'Vika', 'Vikarbyn', 'Viken', 'Vikingstad', 'Vikmanshyttan', 'Viksjöfors', 'Viksäter', 'Vilhelmina', 'Villshärad', 'Vilshult', 'Vimmerby', 'Vinberg', 'Vinbergs kyrkby', 'Vindeln', 'Vingåker', 'Vinninga', 'Vinnö', 'Vinslöv', 'Vintrie', 'Vintrosa', 'Vinäs', 'Virsbo', 'Virserum', 'Visby', 'Viskafors', 'Vislanda', 'Vissefjärda', 'Vistträsk', 'Vitaby', 'Vittangi', 'Vittaryd', 'Vittinge', 'Vittjärv', 'Vittsjö', 'Vittskövle', 'Vollsjö', 'Vrena', 'Vretstorp', 'Vrigstad', 'Vrångö', 'Vuollerim', 'Vålberg', 'Våmhus', 'Vånga', 'Vårdsätra', 'Vårgårda', 'Vårsta', 'Våxtorp', 'Väckelsång', 'Väderstad', 'Väggarp', 'Väjern', 'Väländan', 'Vänersborg', 'Väne-Åsaka', 'Vänge', 'Vännäs', 'Vännäsby', 'Väring', 'Värmdö-Evlinge', 'Värmlandsbro', 'Värnamo', 'Värsås', 'Väröbacka', 'Väse', 'Väskinde', 'Västanvik', 'Västerberg', 'Västerby', 'Västerfärnebo', 'Västerhaninge', 'Västerhejde', 'Västerhus', 'Västerljung', 'Västerlösa', 'Västermyckeläng', 'Västervik', 'Västerås', 'Västibyn', 'Västra Bispgården', 'Västra Bodarna', 'Västra Hagen', 'Västra Husby', 'Västra Ingelstad', 'Västra Karaby', 'Västra Karup', 'Västra Klagstorp', 'Västra Tommarp', 'Västra Ämtervik', 'Växjö', 'Yngsjö', 'Ysby', 'Ystad', 'Ytterhogdal', 'Ytternäs och Vreta', 'Yttersjö', 'Ytterån', 'Zinkgruvan', 'Åby', 'Åby', 'Åbyggeby', 'Åbytorp', 'Åhus', 'Åkarp', 'Åkers styckebruk', 'Åkersberga', 'Ålberga', 'Åled', 'Ålem', 'Åmmeberg', 'Åmot', 'Åmotfors', 'Åmsele', 'Åmynnet', 'Åmål', 'Ånge', 'Ånäset', 'Åre', 'Årjäng', 'Årstad', 'Årsunda', 'Åryd', 'Åryd', 'Ås', 'Ås', 'Åsa', 'Åsarne', 'Åsarp', 'Åsbro', 'Åsby', 'Åseda', 'Åsele', 'Åselstad', 'Åsen', 'Åsenhöga', 'Åsensbruk', 'Åshammar', 'Åsljunga', 'Åstol', 'Åstorp', 'Återvall', 'Åtorp', 'Åtvidaberg', 'Älandsbro', 'Älgarås', 'Älghult', 'Älmhult', 'Älmsta', 'Älta', 'Älvdalen', 'Älvkarleby', 'Älvnäs', 'Älvsbyn', 'Älvsered', 'Älvängen', 'Äng', 'Änge', 'Ängelholm', 'Ängsholmen', 'Ängsvik', 'Äppelbo', 'Ärla', 'Äsköping', 'Äspered', 'Äsperöd', 'Ätran', 'Öbonäs', 'Öckerö', 'Ödeborg', 'Ödeshög', 'Ödsmål', 'Ödåkra', 'Öggestorp', 'Öjersjö', 'Ölmanäs', 'Ölmbrotorp', 'Ölme', 'Ölmstad', 'Ölsta', 'Önneköp', 'Önnestad', 'Örbyhus', 'Örebro', 'Öregrund', 'Örkelljunga', 'Örnsköldsvik', 'Örserum', 'Örsjö', 'Örslösa', 'Örsundsbro', 'Örtagården', 'Örtofta', 'Örviken', 'Ösmo', 'Östadkulle', 'Östansjö', 'Östavall', 'Österbybruk', 'Österbymo', 'Österforse', 'Österfärnebo', 'Österhagen och Bergliden', 'Österslöv', 'Österstad', 'Östersund', 'Östervåla', 'Östhammar', 'Östhamra', 'Östmark', 'Östnor', 'Östorp och Ådran', 'Östra Bispgården', 'Östra Frölunda', 'Östra Grevie', 'Östra Husby', 'Östra Kallfors', 'Östra Karup', 'Östra Ljungby', 'Östra Ryd', 'Östra Sönnarslöv', 'Östra Tommarp', 'Östra Ånneröd', 'Östraby', 'Överboda', 'Överhörnäs', 'Överkalix', 'Överlida', 'Övertorneå', 'Överum', 'Övre Soppero', 'Övre Svartlå', 'Öxabäck', 'Öxeryd', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; protected static $state = []; protected static $stateAbbr = []; protected static $country = [ 'Afghanistan', 'Albanien', 'Algeriet', 'Amerikanska Jungfruöarna', 'Amerikanska Samoa', 'Andorra', 'Angola', 'Anguilla', 'Antarktis', 'Antigua och Barbuda', 'Argentina', 'Armenien', 'Aruba', 'Australien', 'Azerbajdzjan', 'Bahamas', 'Bahrain', 'Bangladesh', 'Barbados', 'Belgien', 'Belize', 'Benin', 'Bermuda', 'Bhutan', 'Bolivia', 'Bosnien och Hercegovina', 'Botswana', 'Bouvetön', 'Brasilien', 'Brittiska Indiska oceanöarna', 'Brittiska Jungfruöarna', 'Brunei', 'Bulgarien', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Caymanöarna', 'Centralafrikanska republiken', 'Chile', 'Colombia', 'Cooköarna', 'Costa Rica', 'Cypern', 'Danmark', 'Djibouti', 'Dominica', 'Dominikanska republiken', 'Ecuador', 'Egypten', 'Ekvatorialguinea', 'El Salvador', 'Elfenbenskusten', 'Eritrea', 'Estland', 'Etiopien', 'Falklandsöarna', 'Fiji', 'Filippinerna', 'Finland', 'Frankrike', 'Franska Guyana', 'Franska Polynesien', 'Franska Sydterritorierna', 'Färöarna', 'Förenade Arabemiraten', 'Gabon', 'Gambia', 'Georgien', 'Ghana', 'Gibraltar', 'Grekland', 'Grenada', 'Grönland', 'Guadeloupe', 'Guam', 'Guatemala', 'Guernsey', 'Guinea', 'Guinea-Bissau', 'Guyana', 'Haiti', 'Heard- och McDonaldöarna', 'Honduras', 'Hongkong (S.A.R. Kina)', 'Indien', 'Indonesien', 'Irak', 'Iran', 'Irland', 'Island', 'Isle of Man', 'Israel', 'Italien', 'Jamaica', 'Japan', 'Jemen', 'Jersey', 'Jordanien', 'Julön', 'Kambodja', 'Kamerun', 'Kanada', 'Kap Verde', 'Kazakstan', 'Kenya', 'Kina', 'Kirgizistan', 'Kiribati', 'Kokosöarna', 'Komorerna', 'Kongo-Brazzaville', 'Kongo-Kinshasa', 'Kroatien', 'Kuba', 'Kuwait', 'Laos', 'Lesotho', 'Lettland', 'Libanon', 'Liberia', 'Libyen', 'Liechtenstein', 'Litauen', 'Luxemburg', 'Macao (S.A.R. Kina)', 'Madagaskar', 'Makedonien', 'Malawi', 'Malaysia', 'Maldiverna', 'Mali', 'Malta', 'Marocko', 'Marshallöarna', 'Martinique', 'Mauretanien', 'Mauritius', 'Mayotte', 'Mexiko', 'Mikronesien', 'Moldavien', 'Monaco', 'Mongoliet', 'Montenegro', 'Montserrat', 'Moçambique', 'Myanmar', 'Namibia', 'Nauru', 'Nederländerna', 'Nederländska Antillerna', 'Nepal', 'Nicaragua', 'Niger', 'Nigeria', 'Niue', 'Nordkorea', 'Nordmarianerna', 'Norfolkön', 'Norge', 'Nya Kaledonien', 'Nya Zeeland', 'Oman', 'Pakistan', 'Palau', 'Palestinska territoriet', 'Panama', 'Papua Nya Guinea', 'Paraguay', 'Peru', 'Pitcairn', 'Polen', 'Portugal', 'Puerto Rico', 'Qatar', 'Rumänien', 'Rwanda', 'Ryssland', 'Réunion', 'S:t Barthélemy', 'S:t Helena', 'S:t Kitts och Nevis', 'S:t Lucia', 'S:t Martin', 'S:t Pierre och Miquelon', 'S:t Vincent och Grenadinerna', 'Salomonöarna', 'Samoa', 'San Marino', 'Saudiarabien', 'Schweiz', 'Senegal', 'Serbien', 'Serbien och Montenegro', 'Seychellerna', 'Sierra Leone', 'Singapore', 'Slovakien', 'Slovenien', 'Somalia', 'Spanien', 'Sri Lanka', 'Storbritannien', 'Sudan', 'Surinam', 'Svalbard och Jan Mayen', 'Sverige', 'Swaziland', 'Sydafrika', 'Sydgeorgien och Södra Sandwichöarna', 'Sydkorea', 'Syrien', 'São Tomé och Príncipe', 'Tadzjikistan', 'Taiwan', 'Tanzania', 'Tchad', 'Thailand', 'Tjeckien', 'Togo', 'Tokelau', 'Tonga', 'Trinidad och Tobago', 'Tunisien', 'Turkiet', 'Turkmenistan', 'Turks- och Caicosöarna', 'Tuvalu', 'Tyskland', 'USA', 'USA:s yttre öar', 'Uganda', 'Ukraina', 'Ungern', 'Uruguay', 'Uzbekistan', 'Vanuatu', 'Vatikanstaten', 'Venezuela', 'Vietnam', 'Vitryssland', 'Västsahara', 'Wallis- och Futunaöarna', 'Zambia', 'Zimbabwe', 'Åland', 'Österrike', 'Östtimor', ]; /** * @var array Swedish street name formats */ protected static $streetNameFormats = [ '{{lastName}}{{streetSuffix}}', '{{lastName}}{{streetSuffix}}', '{{firstName}}{{streetSuffix}}', '{{firstName}}{{streetSuffix}}', '{{streetPrefix}}{{streetSuffix}}', '{{streetPrefix}}{{streetSuffix}}', '{{streetPrefix}}{{streetSuffix}}', '{{streetPrefix}}{{streetSuffix}}', '{{lastName}} {{streetSuffixWord}}', ]; /** * @var array Swedish street address formats */ protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; /** * @var array Swedish address formats */ protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}", ]; /** * Randomly return a real city name * * @return string */ public static function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } public static function streetSuffixWord() { return static::randomElement(static::$streetSuffixWord); } public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * Randomly return a building number. * * @return string */ public static function buildingNumber() { return static::toUpper(static::bothify(static::randomElement(static::$buildingNumber))); } } PK A�)[hufh) ) * faker/src/Faker/Provider/sv_SE/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sv_SE; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{firstName}} {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} & {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} & {{lastName}}', '{{lastName}} och {{lastName}}', '{{lastName}} och {{lastName}} {{companySuffix}}', ]; protected static $companySuffix = ['AB', 'HB']; protected static $jobTitles = ['Automationsingenjör', 'Bagare', 'Digital Designer', 'Ekonom', 'Ekonomichef', 'Elektronikingenjör', 'Försäljare', 'Försäljningschef', 'Innovationsdirektör', 'Investeringsdirektör', 'Journalist', 'Kock', 'Kulturstrateg', 'Läkare', 'Lokförare', 'Mäklare', 'Programmerare', 'Projektledare', 'Sjuksköterska', 'Utvecklare', 'UX Designer', 'Webbutvecklare']; public function jobTitle() { return static::randomElement(static::$jobTitles); } } PK A�)[�A� / faker/src/Faker/Provider/sv_SE/Municipality.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sv_SE; use Faker\Provider\Base; class Municipality extends Base { /** * This provider uses wikipedia's ”List of municipalities of Sweden” * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_municipalities_of_Sweden */ private static $municipalities = ['Ale kommun', 'Alingsås kommun', 'Alvesta kommun', 'Aneby kommun', 'Arboga kommun', 'Arjeplogs kommun', 'Arvidsjaurs kommun', 'Arvika kommun', 'Askersunds kommun', 'Avesta kommun', 'Bengtsfors kommun', 'Bergs kommun', 'Bjurholms kommun', 'Bjuvs kommun', 'Bodens kommun', 'Bollebygds kommun', 'Bollnäs kommun', 'Borgholms kommun', 'Borlänge kommun', 'Borås stad', 'Botkyrka kommun', 'Boxholms kommun', 'Bromölla kommun', 'Bräcke kommun', 'Burlövs kommun', 'Båstads kommun', 'Dals-Eds kommun', 'Danderyds kommun', 'Degerfors kommun', 'Dorotea kommun', 'Eda kommun', 'Ekerö kommun', 'Eksjö kommun', 'Emmaboda kommun', 'Enköpings kommun', 'Eskilstuna kommun', 'Eslövs kommun', 'Essunga kommun', 'Fagersta kommun', 'Falkenbergs kommun', 'Falköpings kommun', 'Falu kommun', 'Filipstads kommun', 'Finspångs kommun', 'Flens kommun', 'Forshaga kommun', 'Färgelanda kommun', 'Gagnefs kommun', 'Gislaveds kommun', 'Gnesta kommun', 'Gnosjö kommun', 'Region Gotland', 'Grums kommun', 'Grästorps kommun', 'Gullspångs kommun', 'Gällivare kommun', 'Gävle kommun', 'Göteborgs stad', 'Götene kommun', 'Habo kommun', 'Hagfors kommun', 'Hallsbergs kommun', 'Hallstahammars kommun', 'Halmstads kommun', 'Hammarö kommun', 'Haninge kommun', 'Haparanda stad', 'Heby kommun', 'Hedemora kommun', 'Helsingborgs stad', 'Herrljunga kommun', 'Hjo kommun', 'Hofors kommun', 'Huddinge kommun', 'Hudiksvalls kommun', 'Hultsfreds kommun', 'Hylte kommun', 'Håbo kommun', 'Hällefors kommun', 'Härjedalens kommun', 'Härnösands kommun', 'Härryda kommun', 'Hässleholms kommun', 'Höganäs kommun', 'Högsby kommun', 'Hörby kommun', 'Höörs kommun', 'Jokkmokks kommun', 'Järfälla kommun', 'Jönköpings kommun', 'Kalix kommun', 'Kalmar kommun', 'Karlsborgs kommun', 'Karlshamns kommun', 'Karlskoga kommun', 'Karlskrona kommun', 'Karlstads kommun', 'Katrineholms kommun', 'Kils kommun', 'Kinda kommun', 'Kiruna kommun', 'Klippans kommun', 'Knivsta kommun', 'Kramfors kommun', 'Kristianstads kommun', 'Kristinehamns kommun', 'Krokoms kommun', 'Kumla kommun', 'Kungsbacka kommun', 'Kungsörs kommun', 'Kungälvs kommun', 'Kävlinge kommun', 'Köpings kommun', 'Laholms kommun', 'Landskrona stad', 'Laxå kommun', 'Lekebergs kommun', 'Leksands kommun', 'Lerums kommun', 'Lessebo kommun', 'Lidingö stad', 'Lidköpings kommun', 'Lilla Edets kommun', 'Lindesbergs kommun', 'Linköpings kommun', 'Ljungby kommun', 'Ljusdals kommun', 'Ljusnarsbergs kommun', 'Lomma kommun', 'Ludvika kommun', 'Luleå kommun', 'Lunds kommun', 'Lycksele kommun', 'Lysekils kommun', 'Malmö stad', 'Malung-Sälens kommun', 'Malå kommun', 'Mariestads kommun', 'Markaryds kommun', 'Marks kommun', 'Melleruds kommun', 'Mjölby kommun', 'Mora kommun', 'Motala kommun', 'Mullsjö kommun', 'Munkedals kommun', 'Munkfors kommun', 'Mölndals stad', 'Mönsterås kommun', 'Mörbylånga kommun', 'Nacka kommun', 'Nora kommun', 'Norbergs kommun', 'Nordanstigs kommun', 'Nordmalings kommun', 'Norrköpings kommun', 'Norrtälje kommun', 'Norsjö kommun', 'Nybro kommun', 'Nykvarns kommun', 'Nyköpings kommun', 'Nynäshamns kommun', 'Nässjö kommun', 'Ockelbo kommun', 'Olofströms kommun', 'Orsa kommun', 'Orust kommun', 'Osby kommun', 'Oskarshamns kommun', 'Ovanåkers kommun', 'Oxelösunds kommun', 'Pajala kommun', 'Partille kommun', 'Perstorps kommun', 'Piteå kommun', 'Ragunda kommun', 'Robertsfors kommun', 'Ronneby kommun', 'Rättviks kommun', 'Sala kommun', 'Salems kommun', 'Sandvikens kommun', 'Sigtuna kommun', 'Simrishamns kommun', 'Sjöbo kommun', 'Skara kommun', 'Skellefteå kommun', 'Skinnskattebergs kommun', 'Skurups kommun', 'Skövde kommun', 'Smedjebackens kommun', 'Sollefteå kommun', 'Sollentuna kommun', 'Solna stad', 'Sorsele kommun', 'Sotenäs kommun', 'Staffanstorps kommun', 'Stenungsunds kommun', 'Stockholms stad', 'Storfors kommun', 'Storumans kommun', 'Strängnäs kommun', 'Strömstads kommun', 'Strömsunds kommun', 'Sundbybergs stad', 'Sundsvalls kommun', 'Sunne kommun', 'Surahammars kommun', 'Svalövs kommun', 'Svedala kommun', 'Svenljunga kommun', 'Säffle kommun', 'Säters kommun', 'Sävsjö kommun', 'Söderhamns kommun', 'Söderköpings kommun', 'Södertälje kommun', 'Sölvesborgs kommun', 'Tanums kommun', 'Tibro kommun', 'Tidaholms kommun', 'Tierps kommun', 'Timrå kommun', 'Tingsryds kommun', 'Tjörns kommun', 'Tomelilla kommun', 'Torsby kommun', 'Torsås kommun', 'Tranemo kommun', 'Tranås kommun', 'Trelleborgs kommun', 'Trollhättans stad', 'Trosa kommun', 'Tyresö kommun', 'Täby kommun', 'Töreboda kommun', 'Uddevalla kommun', 'Ulricehamns kommun', 'Umeå kommun', 'Upplands Väsby kommun', 'Upplands-Bro kommun', 'Uppsala kommun', 'Uppvidinge kommun', 'Vadstena kommun', 'Vaggeryds kommun', 'Valdemarsviks kommun', 'Vallentuna kommun', 'Vansbro kommun', 'Vara kommun', 'Varbergs kommun', 'Vaxholms stad', 'Vellinge kommun', 'Vetlanda kommun', 'Vilhelmina kommun', 'Vimmerby kommun', 'Vindelns kommun', 'Vingåkers kommun', 'Vårgårda kommun', 'Vänersborgs kommun', 'Vännäs kommun', 'Värmdö kommun', 'Värnamo kommun', 'Västerviks kommun', 'Västerås stad', 'Växjö kommun', 'Ydre kommun', 'Ystads kommun', 'Åmåls kommun', 'Ånge kommun', 'Åre kommun', 'Årjängs kommun', 'Åsele kommun', 'Åstorps kommun', 'Åtvidabergs kommun', 'Älmhults kommun', 'Älvdalens kommun', 'Älvkarleby kommun', 'Älvsbyns kommun', 'Ängelholms kommun', 'Öckerö kommun', 'Ödeshögs kommun', 'Örebro kommun', 'Örkelljunga kommun', 'Örnsköldsviks kommun', 'Östersunds kommun', 'Österåkers kommun', 'Östhammars kommun', 'Östra Göinge kommun', 'Överkalix kommun', 'Övertorneå kommun']; /** * Swedish municipality * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Municipality * * @return string */ public function municipality() { return static::randomElement(static::$municipalities); } } PK A�)[�~�m�9 �9 ) faker/src/Faker/Provider/sv_SE/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sv_SE; use Faker\Calculator\Luhn; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $formats = [ '{{firstName}} {{lastName}}', '{{firstName}} {{lastName}}', '{{firstName}} {{lastName}}', '{{firstName}} {{lastName}}', '{{firstName}} {{lastName}}', '{{firstName}} {{firstName}} {{lastName}}', '{{firstName}} {{firstName}} {{lastName}}', '{{firstName}} {{firstName}} {{lastName}}', '{{firstName}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{firstName}} {{lastName}}-{{lastName}}', '{{firstName}} {{firstName}} {{lastName}}-{{lastName}}', ]; /** * @var array Swedish female first names * * @see http://spraakbanken.gu.se/statistik/lbfnamnalf.phtml */ protected static $firstNameFemale = [ 'Ada', 'Adela', 'Adele', 'Adéle', 'Adelia', 'Adina', 'Adolfina', 'Agda', 'Agnes', 'Agneta', 'Aina', 'Aino', 'Albertina', 'Alexandra', 'Alfhild', 'Alfrida', 'Alice', 'Alida', 'Ally', 'Alma', 'Alva', 'Amalia', 'Amanda', 'Andrea', 'Anette', 'Angela', 'Anita', 'Anja', 'Ann', 'Anna', 'Anna-Carin', 'Anna-Greta', 'Anna-Karin', 'Anna-Lena', 'Anna-Lisa', 'Anna-Maria', 'Anna-Stina', 'Anne', 'Anneli', 'Annelie', 'Annette', 'Anne-Charlotte', 'Anne-Marie', 'Anni', 'Annica', 'Annie', 'Annika', 'Annikki', 'Anny', 'Ann-Britt', 'Ann-Charlott', 'Ann-Charlotte', 'Ann-Christin', 'Ann-Christine', 'Ann-Katrin', 'Ann-Kristin', 'Ann-Louise', 'Ann-Margret', 'Ann-Mari', 'Ann-Marie', 'Ann-Sofi', 'Ann-Sofie', 'Antonia', 'Arvida', 'Asta', 'Astrid', 'Augusta', 'Aurora', 'Axelia', 'Axelina', 'Barbro', 'Beata', 'Beatrice', 'Beda', 'Berit', 'Bernhardina', 'Berta', 'Betty', 'Birgit', 'Birgitta', 'Blenda', 'Bodil', 'Boel', 'Borghild', 'Brita', 'Britt', 'Britta', 'Britt-Inger', 'Britt-Louise', 'Britt-Mari', 'Britt-Marie', 'Camilla', 'Carin', 'Carina', 'Carita', 'Carola', 'Carolina', 'Caroline', 'Catarina', 'Catharina', 'Cathrine', 'Catrin', 'Cecilia', 'Charlott', 'Charlotta', 'Charlotte', 'Christel', 'Christin', 'Christina', 'Christine', 'Clara', 'Clary', 'Constance', 'Cristina', 'Daga', 'Dagmar', 'Dagny', 'Daisy', 'Davida', 'Desideria', 'Desirée', 'Diana', 'Disa', 'Dora', 'Doris', 'Dorotea', 'Ebba', 'Edit', 'Edith', 'Edla', 'Eira', 'Eivor', 'Ejvor', 'Elaine', 'Eleonor', 'Eleonora', 'Elfrida', 'Elida', 'Elin', 'Elina', 'Elinor', 'Elisabet', 'Elisabeth', 'Elise', 'Ella', 'Ellen', 'Ellinor', 'Elly', 'Elma', 'Elna', 'Elsa', 'Else', 'Else-Marie', 'Elsi', 'Elsie', 'Elsy', 'Elvi', 'Elvira', 'Elvy', 'Emelia', 'Emerentia', 'Emilia', 'Emma', 'Emmy', 'Erika', 'Erna', 'Ester', 'Estrid', 'Ethel', 'Eufemia', 'Eugenia', 'Eva', 'Eva-Britt', 'Eva-Lena', 'Eva-Lotta', 'Eva-Marie', 'Evelina', 'Evelyn', 'Evy', 'Ewa', 'Fanny', 'Florence', 'Fredrika', 'Frida', 'Frideborg', 'Gabriella', 'Gerd', 'Gerda', 'Gertie', 'Gertrud', 'Gisela', 'Greta', 'Gudrun', 'Gull', 'Gullan', 'Gullbritt', 'Gulli', 'Gullvi', 'Gully', 'Gull-Britt', 'Gun', 'Gunborg', 'Gunbritt', 'Gunda', 'Gunhild', 'Gunilla', 'Gunn', 'Gunnel', 'Gunni', 'Gunvor', 'Gun-Britt', 'Gurli', 'Gustava', 'Gärd', 'Görel', 'Göta', 'Hanna', 'Harriet', 'Hedvig', 'Helen', 'Helén', 'Helena', 'Helene', 'Heléne', 'Helfrid', 'Helga', 'Helmi', 'Helny', 'Henny', 'Henrietta', 'Henriette', 'Herta', 'Hilda', 'Hildegard', 'Hildur', 'Hillevi', 'Hilma', 'Hjördis', 'Hulda', 'Ida', 'Ines', 'Inez', 'Inga', 'Ingalill', 'Inga-Britt', 'Inga-Lena', 'Inga-Lill', 'Inga-Lisa', 'Inga-Maj', 'Ingbritt', 'Ingeborg', 'Ingegerd', 'Ingegärd', 'Ingela', 'Inger', 'Ingrid', 'Ingvor', 'Ing-Britt', 'Ing-Mari', 'Ing-Marie', 'Iréne', 'Irene', 'Iris', 'Irma', 'Isabella', 'Jane', 'Janet', 'Jeanette', 'Jenny', 'Jessica', 'Johanna', 'Josefina', 'Judit', 'Judith', 'Julia', 'Juliana', 'Justina', 'Kaarina', 'Kajsa', 'Karin', 'Karina', 'Karla', 'Karola', 'Karolina', 'Katarina', 'Katharina', 'Katrin', 'Katrina', 'Kersti', 'Kerstin', 'Klara', 'Konstantia', 'Kornelia', 'Kristin', 'Kristina', 'Kristine', 'Laila', 'Laura', 'Leila', 'Lena', 'Leontina', 'Liisa', 'Lilian', 'Lill', 'Lillemor', 'Lillian', 'Lilly', 'Linda', 'Linnéa', 'Linnea', 'Lisa', 'Lisbet', 'Lisbeth', 'Liselott', 'Liselotte', 'Lise-Lott', 'Lise-Lotte', 'Lizzie', 'Lola', 'Louise', 'Lovisa', 'Lucia', 'Lydia', 'Madeleine', 'Madelene', 'Magda', 'Magdalena', 'Magnhild', 'Maj', 'Maja', 'Majbritt', 'Majken', 'Majlis', 'Majvor', 'Maj-Britt', 'Maj-Lis', 'Malin', 'Malvina', 'Margaret', 'Margareta', 'Margareth', 'Margaretha', 'Margit', 'Margita', 'Margot', 'Margret', 'Margreta', 'Mari', 'Maria', 'Mariana', 'Mariann', 'Marianne', 'Marie', 'Mariette', 'Marie-Louise', 'Marika', 'Marina', 'Marion', 'Marit', 'Marita', 'Mari-Ann', 'Marja', 'Marjatta', 'Marlene', 'Marta', 'Martha', 'Martina', 'Mary', 'Mathilda', 'Matilda', 'Maud', 'May', 'Mia', 'Mildred', 'Mimmi', 'Mirjam', 'Mona', 'Monica', 'Monika', 'Märit', 'Märta', 'Märtha', 'Naemi', 'Naima', 'Nancy', 'Nanna', 'Nanny', 'Natalia', 'Nelly', 'Nina', 'Nora', 'Olga', 'Olivia', 'Ottilia', 'Paula', 'Paulina', 'Pauline', 'Pernilla', 'Petra', 'Petronella', 'Pia', 'Ragna', 'Ragnhild', 'Rakel', 'Rebecka', 'Regina', 'Renée', 'Rigmor', 'Rita', 'Rosa', 'Rose', 'Rose-Marie', 'Rosita', 'Ros-Mari', 'Ros-Marie', 'Runa', 'Rut', 'Ruth', 'Sabina', 'Saga', 'Sally', 'Sara', 'Selma', 'Serafia', 'Sibylla', 'Sigbritt', 'Signe', 'Signhild', 'Sigrid', 'Siri', 'Siv', 'Sofi', 'Sofia', 'Sofie', 'Solbritt', 'Solveig', 'Solvig', 'Sonja', 'Stina', 'Susann', 'Susanna', 'Susanne', 'Suzanne', 'Svea', 'Sylvia', 'Synnöve', 'Syster', 'Tea', 'Tekla', 'Terese', 'Teresia', 'Therése', 'Therese', 'Theresia', 'Thyra', 'Tina', 'Tora', 'Torborg', 'Tove', 'Tyra', 'Ulla', 'Ulla-Britt', 'Ulla-Britta', 'Ulrica', 'Ulrika', 'Ursula', 'Valborg', 'Vanja', 'Vega', 'Vendela', 'Vendla', 'Vera', 'Veronica', 'Veronika', 'Victoria', 'Viktoria', 'Vilhelmina', 'Vilma', 'Viola', 'Virginia', 'Vivan', 'Viveca', 'Viveka', 'Vivi', 'Vivian', 'Viviann', 'Vivianne', 'Vivi-Ann', 'Vivi-Anne', 'Wilhelmina', 'Ylva', 'Yvonne', 'Åsa', 'Åse', ]; /** * @var array Swedish male first names * * @see http://spraakbanken.gu.se/statistik/lbfnamnalf.phtml */ protected static $firstNameMale = [ 'Abraham', 'Adam', 'Adrian', 'Agaton', 'Agne', 'Albert', 'Albin', 'Aldor', 'Alex', 'Alexander', 'Alexis', 'Alexius', 'Alf', 'Alfons', 'Alfred', 'Algot', 'Allan', 'Alrik', 'Alvar', 'Alve', 'Amandus', 'Anders', 'André', 'Andreas', 'Anselm', 'Anshelm', 'Antero', 'Anton', 'Antonius', 'Arne', 'Arnold', 'Aron', 'Arthur', 'Artur', 'Arvid', 'Assar', 'Astor', 'August', 'Augustin', 'Axel', 'Bengt', 'Bengt-Göran', 'Bengt-Olof', 'Bengt-Åke', 'Benny', 'Berndt', 'Berne', 'Bernhard', 'Bernt', 'Bert', 'Berth', 'Berthold', 'Bertil', 'Bill', 'Billy', 'Birger', 'Bjarne', 'Björn', 'Bo', 'Boris', 'Bror', 'Bruno', 'Brynolf', 'Börje', 'Carl', 'Carl-Axel', 'Carl-Erik', 'Carl-Gustaf', 'Carl-Gustav', 'Carl-Johan', 'Charles', 'Christer', 'Christian', 'Claes', 'Claes-Göran', 'Clarence', 'Clas', 'Conny', 'Crister', 'Curt', 'Dag', 'Dan', 'Daniel', 'David', 'Dennis', 'Dick', 'Donald', 'Douglas', 'Ebbe', 'Eddie', 'Eddy', 'Edgar', 'Edmund', 'Edvard', 'Edvin', 'Efraim', 'Egon', 'Eilert', 'Einar', 'Eje', 'Ejnar', 'Elias', 'Elis', 'Ellert', 'Elmer', 'Elof', 'Elon', 'Elov', 'Elving', 'Elvir', 'Emanuel', 'Emil', 'Enar', 'Engelbert', 'Engelbrekt', 'Enok', 'Erhard', 'Eric', 'Erik', 'Erland', 'Erling', 'Ernfrid', 'Ernst', 'Esbjörn', 'Eskil', 'Eugén', 'Eugen', 'Evald', 'Eve', 'Evert', 'Fabian', 'Felix', 'Ferdinand', 'Filip', 'Fingal', 'Finn', 'Folke', 'Frank', 'Frans', 'Franz', 'Fred', 'Fredrik', 'Fridolf', 'Friedrich', 'Fritiof', 'Fritjof', 'Frits', 'Fritz', 'Gabriel', 'Georg', 'George', 'Gerhard', 'Gert', 'Gideon', 'Gilbert', 'Gillis', 'Glenn', 'Gottfrid', 'Gotthard', 'Greger', 'Gudmund', 'Gunder', 'Gunnar', 'Gustaf', 'Gustav', 'Göran', 'Görgen', 'Gösta', 'Göte', 'Hadar', 'Halvar', 'Halvard', 'Hans', 'Hans-Erik', 'Hans-Olof', 'Hans-Åke', 'Harald', 'Hardy', 'Harry', 'Hartvig', 'Hasse', 'Heinrich', 'Heinz', 'Helge', 'Helmer', 'Henning', 'Henric', 'Henrik', 'Henry', 'Herbert', 'Heribert', 'Herman', 'Hilbert', 'Hilding', 'Hilmer', 'Hjalmar', 'Holger', 'Holmfrid', 'Hubert', 'Hugo', 'Håkan', 'Inge', 'Ingemar', 'Ingmar', 'Ingvald', 'Ingvar', 'Isak', 'Isidor', 'Ivan', 'Ivar', 'Jack', 'Jacob', 'Jakob', 'James', 'Jan', 'Janne', 'Jan-Eric', 'Jan-Erik', 'Jan-Olof', 'Jan-Olov', 'Jan-Ove', 'Jan-Åke', 'Jarl', 'Jean', 'Jens', 'Jerker', 'Jerry', 'Jesper', 'Jim', 'Jimmy', 'Joachim', 'Joacim', 'Joakim', 'Joel', 'Johan', 'Johannes', 'John', 'Johnny', 'Johny', 'Jon', 'Jonas', 'Jonny', 'Josef', 'Juhani', 'Julius', 'Justus', 'Jöns', 'Jörgen', 'Kai', 'Kaj', 'Kalevi', 'Karl', 'Karl-Axel', 'Karl-Erik', 'Karl-Gunnar', 'Karl-Gustaf', 'Karl-Gustav', 'Karl-Johan', 'Kennert', 'Kennet', 'Kenneth', 'Kenny', 'Kent', 'Kenth', 'Kjell', 'Kjell-Åke', 'Klas', 'Knut', 'Konrad', 'Konstantin', 'Krister', 'Kristian', 'Kristoffer', 'Kurt', 'Kåre', 'Lage', 'Lambert', 'Lars', 'Lars-Eric', 'Lars-Erik', 'Lars-Gunnar', 'Lars-Göran', 'Lars-Olof', 'Lars-Olov', 'Lars-Ove', 'Lars-Åke', 'Laurentius', 'Leander', 'Leif', 'Lennart', 'Leo', 'Leon', 'Leonard', 'Leopold', 'Levi', 'Levin', 'Linné', 'Linus', 'Lorentz', 'Louis', 'Ludvig', 'Magni', 'Magnus', 'Malkolm', 'Malte', 'Manfred', 'Manne', 'Marcus', 'Markus', 'Martin', 'Mathias', 'Mats', 'Matti', 'Mattias', 'Matts', 'Maurits', 'Mauritz', 'Max', 'Melker', 'Micael', 'Michael', 'Mickael', 'Mikael', 'Morgan', 'Måns', 'Mårten', 'Napoleon', 'Natanael', 'Nicklas', 'Niclas', 'Niklas', 'Nikolaus', 'Nils', 'Nils-Erik', 'Nore', 'Odd', 'Ola', 'Olaus', 'Olav', 'Olavi', 'Ole', 'Oliver', 'Olle', 'Olof', 'Olov', 'Orvar', 'Oscar', 'Oskar', 'Ossian', 'Osvald', 'Otto', 'Ove', 'Owe', 'Patric', 'Patrick', 'Patrik', 'Paul', 'Peder', 'Per', 'Percy', 'Per-Anders', 'Per-Arne', 'Per-Erik', 'Per-Ola', 'Per-Olof', 'Per-Olov', 'Per-Åke', 'Peter', 'Petrus', 'Petter', 'Pierre', 'Pontus', 'Pär', 'Ragnar', 'Ragnvald', 'Ralf', 'Ralph', 'Raymond', 'Reidar', 'Reine', 'Reinhold', 'Reino', 'Richard', 'Rickard', 'Rikard', 'Robert', 'Roger', 'Roine', 'Roland', 'Rolf', 'Ronald', 'Ronnie', 'Ronny', 'Roy', 'Ruben', 'Rudolf', 'Runar', 'Rune', 'Runo', 'Rutger', 'Salomon', 'Sam', 'Samuel', 'Sanfrid', 'Sebastian', 'Set', 'Seth', 'Seved', 'Severin', 'Sigfrid', 'Sigmund', 'Signar', 'Sigurd', 'Sigvard', 'Simon', 'Sivert', 'Sixten', 'Sonny', 'Staffan', 'Stanley', 'Stefan', 'Stellan', 'Sten', 'Stephan', 'Steve', 'Stig', 'Sture', 'Sune', 'Svante', 'Sven', 'Sven-Erik', 'Sven-Olof', 'Sven-Olov', 'Sven-Åke', 'Sverker', 'Sölve', 'Sören', 'Tage', 'Ted', 'Teodor', 'Theodor', 'Thomas', 'Thor', 'Thorbjörn', 'Thord', 'Thore', 'Thorsten', 'Thorvald', 'Thure', 'Tobias', 'Toivo', 'Tom', 'Tomas', 'Tommy', 'Tonny', 'Tony', 'Tor', 'Torbjörn', 'Tord', 'Tore', 'Torgny', 'Torkel', 'Torsten', 'Torvald', 'Tryggve', 'Ture', 'Tyko', 'Ulf', 'Ulrik', 'Uno', 'Urban', 'Valdemar', 'Valentin', 'Valfrid', 'Vallentin', 'Valter', 'Veine', 'Verner', 'Victor', 'Vidar', 'Viggo', 'Viking', 'Viktor', 'Vilgot', 'Vilhelm', 'Villiam', 'Villy', 'Vincent', 'Vitalis', 'Waldemar', 'Walter', 'Werner', 'Wilhelm', 'William', 'Willy', 'Yngve', 'Åke', 'Örjan', 'Östen', ]; /** * @var array Swedish common last names * * @see http://www.scb.se/sv_/Hitta-statistik/Statistik-efter-amne/Befolkning/Amnesovergripande-statistik/Namnstatistik/30898/2012A01x/Samtliga-folkbokforda--Efternamn-topplistor/Efternamn-topp-100/ */ protected static $lastName = [ 'Abrahamsson', 'Andersson', 'Andreasson', 'Arvidsson', 'Axelsson', 'Bengtsson', 'Berg', 'Berggren', 'Berglund', 'Bergman', 'Bergqvist', 'Bergström', 'Björk', 'Björklund', 'Blom', 'Blomqvist', 'Claesson', 'Dahlberg', 'Danielsson', 'Engström', 'Ek', 'Eklund', 'Ekström', 'Eliasson', 'Eriksson', 'Falk', 'Forsberg', 'Fransson', 'Fredriksson', 'Gunnarsson', 'Gustafsson', 'Hansen', 'Hansson', 'Hedlund', 'Hellström', 'Henriksson', 'Hermansson', 'Holm', 'Holmberg', 'Holmgren', 'Holmqvist', 'Håkansson', 'Isaksson', 'Ivarsson', 'Jakobsson', 'Jansson', 'Johansson', 'Jonasson', 'Jonsson', 'Jönsson', 'Karlsson', 'Larsson', 'Lind', 'Lindberg', 'Lindgren', 'Lindholm', 'Lindqvist', 'Lindström', 'Lund', 'Lundberg', 'Lundgren', 'Lundin', 'Lundqvist', 'Lundström', 'Löfgren', 'Magnusson', 'Martinsson', 'Mattsson', 'Månsson', 'Mårtensson', 'Nilsson', 'Norberg', 'Nordin', 'Nordström', 'Nyberg', 'Nyström', 'Olofsson', 'Olsson', 'Persson', 'Pettersson', 'Pålsson', 'Samuelsson', 'Sandberg', 'Sandström', 'Sjöberg', 'Sjögren', 'Ström', 'Strömberg', 'Sundberg', 'Sundqvist', 'Sundström', 'Svensson', 'Söderberg', 'Viklund', 'Wallin', 'Wikström', 'Åberg', 'Åkesson', 'Åström', 'Öberg', ]; /** * National Personal Identity number (personnummer) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/Personal_identity_number_(Sweden) * * @param string $gender Person::GENDER_MALE || Person::GENDER_FEMALE * * @return string on format XXXXXX-XXXX */ public function personalIdentityNumber(\DateTime $birthdate = null, $gender = null) { if (!$birthdate) { $birthdate = \Faker\Provider\DateTime::dateTimeThisCentury(); } $datePart = $birthdate->format('ymd'); $randomDigits = $this->getBirthNumber($gender); $checksum = Luhn::computeCheckDigit($datePart . $randomDigits); return $datePart . '-' . $randomDigits . $checksum; } /** * @param string $gender Person::GENDER_MALE || Person::GENDER_FEMALE * * @return string of three digits */ protected function getBirthNumber($gender = null) { if ($gender && $gender === static::GENDER_MALE) { return (string) static::numerify('##') . static::randomElement([1, 3, 5, 7, 9]); } $zeroCheck = static function ($callback) { do { $randomDigits = $callback(); } while ($randomDigits === '000'); return $randomDigits; }; if ($gender && $gender === static::GENDER_FEMALE) { return $zeroCheck(static function () { return (string) static::numerify('##') . static::randomElement([0, 2, 4, 6, 8]); }); } return $zeroCheck(static function () { return (string) static::numerify('###'); }); } } PK A�)[����8} 8} * faker/src/Faker/Provider/ru_RU/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ru_RU; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * @see list of Russian banks (2015-04-04), source: http://www.banki.ru/banks/ * * @example "cat *.html | grep 'b-cb-list__name' | iconv --f windows-1251 --t utf-8 | grep -o '>.*<' | \ * sed -r 's/—//' | sed -r 's/[\<\>]//g' | sed -r "s/(^|$)/'/g" | sed -r 's/$/,/' | sed -r 's/\&(laquo|raquo);/"/g' | \ * sed -r 's/\s+/ /g'" */ protected static $banks = [ 'Новый Промышленный Банк', 'Новый Символ', 'Нокссбанк', 'Ноосфера', 'Нордеа Банк', 'Нота-Банк', 'НС Банк', 'НСТ-Банк', 'Нэклис-Банк', 'Образование', 'Объединенный Банк Промышленных Инвестиций', 'Объединенный Банк Республики', 'Объединенный Капитал', 'Объединенный Кредитный Банк', 'Объединенный Кредитный Банк Московский филиал', 'Объединенный Национальный Банк', 'Объединенный Резервный Банк', 'Океан Банк', 'ОЛМА-Банк', 'Онего', 'Оней Банк', 'ОПМ-Банк', 'Оргбанк', 'Оренбург', 'ОТП Банк', 'ОФК Банк', 'Охабанк', 'Первобанк', 'Первомайский', 'Первоуральскбанк', 'Первый Дортрансбанк', 'Первый Инвестиционный банк', 'Первый Клиентский Банк', 'Первый Чешско-Российский Банк', 'Пересвет', 'Пермь', 'Петербургский Социальный Коммерческий Банк', 'Петрокоммерц', 'ПИР Банк', 'Платина', 'Плато-Банк', 'Плюс Банк', 'Пойдем!', 'Почтобанк', 'Прайм Финанс', 'Преодоление', 'Приморье', 'Примсоцбанк', 'Примтеркомбанк', 'Прио-Внешторгбанк', 'Приобье', 'Приполярный', 'Приско Капитал Банк', 'Пробизнесбанк', 'Проинвестбанк', 'Прокоммерцбанк', 'Проминвестбанк', 'Промрегионбанк', 'Промсвязьбанк', 'Промсвязьинвестбанк', 'Промсельхозбанк', 'Промтрансбанк', 'Промышленно-Финансовое Сотрудничество', 'Промэнергобанк', 'Профессионал Банк', 'Профит Банк', 'Прохладный', 'Пульс Столицы', 'Радиотехбанк', 'Развитие', 'Развитие-Столица', 'Райффайзенбанк', 'Расчетно-Кредитный Банк', 'Расчетный Дом', 'РБА', 'Региональный Банк Развития', 'Региональный Банк Сбережений', 'Региональный Коммерческий Банк', 'Региональный Кредит', 'Регионфинансбанк', 'Регнум', 'Резерв', 'Ренессанс', 'Ренессанс Кредит', 'Рента-Банк', 'РЕСО Кредит', 'Республиканский Кредитный Альянс', 'Ресурс-Траст', 'Риабанк', 'Риал-Кредит', 'Ринвестбанк', 'Ринвестбанк Московский офис', 'РИТ-Банк', 'РН Банк', 'Росавтобанк', 'Росбанк', 'Росбизнесбанк', 'Росгосстрах Банк', 'Росдорбанк', 'РосЕвроБанк', 'РосинтерБанк', 'Роспромбанк', 'Россельхозбанк', 'Российская Финансовая Корпорация', 'Российский Капитал', 'Российский Кредит', 'Российский Национальный Коммерческий Банк', 'Россита-Банк', 'Россия', 'Рост Банк', 'Ростфинанс', 'Росэксимбанк', 'Росэнергобанк', 'Роял Кредит Банк', 'РСКБ', 'РТС-Банк', 'РУБанк', 'Рублев', 'Руна-Банк', 'Рунэтбанк', 'Рускобанк', 'Руснарбанк', 'Русский Банк Сбережений', 'Русский Ипотечный Банк', 'Русский Международный Банк', 'Русский Национальный Банк', 'Русский Стандарт', 'Русский Торговый Банк', 'Русский Трастовый Банк', 'Русский Финансовый Альянс', 'Русский Элитарный Банк', 'Русславбанк', 'Руссобанк', 'Русстройбанк', 'Русфинанс Банк', 'Русь', 'РусьРегионБанк', 'Русьуниверсалбанк', 'РусЮгбанк', 'РФИ Банк', 'Саммит Банк', 'Санкт-Петербургский Банк Инвестиций', 'Саратов', 'Саровбизнесбанк', 'Сбербанк России', 'Связной Банк', 'Связь-Банк', 'СДМ-Банк', 'Севастопольский Морской банк', 'Северный Кредит', 'Северный Народный Банк', 'Северо-Восточный Альянс', 'Северо-Западный 1 Альянс Банк', 'Северстройбанк', 'Севзапинвестпромбанк', 'Сельмашбанк', 'Сервис-Резерв', 'Сетелем Банк', 'СИАБ', 'Сибирский Банк Реконструкции и Развития', 'Сибнефтебанк', 'Сибсоцбанк', 'Сибэс', 'Сибэс Московский офис', 'Синергия', 'Синко-Банк', 'Система', 'Сити Инвест Банк', 'Ситибанк', 'СКА-Банк', 'СКБ-Банк', 'Славия', 'Славянбанк', 'Славянский Кредит', 'Смартбанк', 'СМБ-Банк', 'Смолевич', 'СМП Банк', 'Снежинский', 'Собинбанк', 'Соверен Банк', 'Советский', 'Совкомбанк', 'Современные Стандарты Бизнеса', 'Содружество', 'Соколовский', 'Солид Банк', 'Солидарность (Москва)', 'Солидарность (Самара)', 'Социнвестбанк', 'Социнвестбанк Московский филиал', 'Социум-Банк', 'Союз', 'Союзный', 'Спецстройбанк', 'Спиритбанк', 'Спурт Банк', 'Спутник', 'Ставропольпромстройбанк', 'Сталь Банк', 'Стандарт-Кредит', 'Стар Альянс', 'СтарБанк', 'Старооскольский Агропромбанк', 'Старый Кремль', 'Стелла-Банк', 'Столичный Кредит', 'Стратегия', 'Строительно-Коммерческий Банк', 'Стройлесбанк', 'Сумитомо Мицуи', 'Сургутнефтегазбанк', 'СЭБ Банк', 'Таатта', 'Таврический', 'Таганрогбанк', 'Тагилбанк', 'Тайдон', 'Тайм Банк', 'Тальменка-Банк', 'Тальменка-Банк Московский филиал', 'Тамбовкредитпромбанк', 'Татагропромбанк', 'Татсоцбанк', 'Татфондбанк', 'Таурус Банк', 'ТверьУниверсалБанк', 'Тексбанк', 'Темпбанк', 'Тендер-Банк', 'Терра', 'Тетраполис', 'Тимер Банк', 'Тинькофф Банк', 'Тихоокеанский Внешторгбанк', 'Тойота Банк', 'Тольяттихимбанк', 'Томскпромстройбанк', 'Торгово-Промышленный Банк Китая', 'Торговый Городской Банк', 'Торжокуниверсалбанк', 'Транскапиталбанк', 'Транснациональный Банк', 'Транспортный', 'Трансстройбанк', 'Траст Капитал Банк', 'Тройка-Д Банк', 'Тульский Промышленник', 'Тульский Промышленник Московский офис', 'Тульский Расчетный Центр', 'Турбобанк', 'Тусар', 'ТЭМБР-Банк', 'ТЭСТ', 'Углеметбанк', 'Уздан', 'Унифин', 'Унифондбанк', 'Уралкапиталбанк', 'Уралприватбанк', 'Уралпромбанк', 'Уралсиб', 'Уралтрансбанк', 'Уралфинанс', 'Уральский Банк Реконструкции и Развития', 'Уральский Межрегиональный Банк', 'Уральский Финансовый Дом', 'Ури Банк', 'Уссури', 'ФДБ', 'ФИА-Банк', 'Финам Банк', 'Финанс Бизнес Банк', 'Финансово-Промышленный Капитал', 'Финансовый Капитал', 'Финансовый Стандарт', 'Финарс Банк', 'Финпромбанк (ФПБ Банк)', 'Финтрастбанк', 'ФК Открытие (бывш. НОМОС-Банк)', 'Флора-Москва', 'Фольксваген Банк Рус', 'Фондсервисбанк', 'Фора-Банк', 'Форбанк', 'Форус Банк', 'Форштадт', 'Фьючер', 'Хакасский Муниципальный Банк', 'Ханты-Мансийский банк Открытие', 'Химик', 'Хлынов', 'Хованский', 'Холдинвестбанк', 'Холмск', 'Хоум Кредит Банк', 'Центр-инвест', 'Центрально-Азиатский', 'Центрально-Европейский Банк', 'Центркомбанк', 'ЦентроКредит', 'Церих', 'Чайна Констракшн', 'Чайнасельхозбанк', 'Челиндбанк', 'Челябинвестбанк', 'Черноморский банк развития и реконструкции', 'Чувашкредитпромбанк', 'Эйч-Эс-Би-Си Банк (HSBC)', 'Эко-Инвест', 'Экономбанк', 'Экономикс-Банк', 'Экси-Банк', 'Эксперт Банк', 'Экспобанк', 'Экспресс-Волга', 'Экспресс-Кредит', 'Эл Банк', 'Элита', 'Эльбин', 'Энергобанк', 'Энергомашбанк', 'Энерготрансбанк', 'Эно', 'Энтузиастбанк', 'Эргобанк', 'Ю Би Эс Банк', 'ЮГ-Инвестбанк', 'Югра', 'Южный Региональный Банк', 'ЮМК', 'Юниаструм Банк', 'ЮниКредит Банк', 'Юнистрим', 'Япы Креди Банк Москва', 'ЯР-Банк', 'Яринтербанк', 'Ярославич', 'K2 Банк', 'АББ', 'Абсолют Банк', 'Авангард', 'Аверс', 'Автоградбанк', 'АвтоКредитБанк', 'Автоторгбанк', 'Агроинкомбанк', 'Агропромкредит', 'Агророс', 'Агросоюз', 'Адамон Банк', 'Адамон Банк Московский филиал', 'Аделантбанк', 'Адмиралтейский', 'Азиатско-Тихоокеанский Банк', 'Азимут', 'Азия Банк', 'Азия-Инвест Банк', 'Ай-Си-Ай-Си-Ай Банк (ICICI)', 'Айви Банк', 'АйМаниБанк', 'Ак Барс', 'Акибанк', 'Аккобанк', 'Акрополь', 'Аксонбанк', 'Актив Банк', 'АктивКапитал Банк', 'АктивКапитал Банк Московский филиал', 'АктивКапитал Банк Санкт-Петербургский филиал', 'Акцент', 'Акцепт', 'Акция', 'Алданзолотобанк', 'Александровский', 'Алеф-Банк', 'Алжан', 'Алмазэргиэнбанк', 'АлтайБизнес-Банк', 'Алтайкапиталбанк', 'Алтынбанк', 'Альба Альянс', 'Альта-Банк', 'Альтернатива', 'Альфа-Банк', 'АМБ Банк', 'Америкэн Экспресс Банк', 'Анелик РУ', 'Анкор Банк', 'Анталбанк', 'Апабанк', 'Аресбанк', 'Арзамас', 'Арксбанк', 'Арсенал', 'Аспект', 'Ассоциация', 'БайкалБанк', 'БайкалИнвестБанк', 'Байкалкредобанк', 'Балаково-Банк', 'Балтийский Банк', 'Балтика', 'Балтинвестбанк', 'Банк "Акцент" Московский филиал', 'Банк "МБА-Москва"', 'Банк "Санкт-Петербург"', 'Банк АВБ', 'Банк БКФ', 'Банк БФА', 'Банк БЦК-Москва', 'Банк Город', 'Банк Жилищного Финансирования', 'Банк Инноваций и Развития', 'Банк Интеза', 'Банк ИТБ', 'Банк Казани', 'Банк Китая (Элос)', 'Банк Кредит Свисс', 'Банк МБФИ', 'Банк Москвы', 'Банк на Красных Воротах', 'Банк Оранжевый (бывш. Промсервисбанк)', 'Банк оф Токио-Мицубиси', 'Банк Премьер Кредит', 'Банк ПСА Финанс Рус', 'Банк Развития Технологий', 'Банк Расчетов и Сбережений', 'Банк Раунд', 'Банк РСИ', 'Банк Сберегательно-кредитного сервиса', 'Банк СГБ', 'Банк Торгового Финансирования', 'Банк Финсервис', 'Банк Экономический Союз', 'Банкирский Дом', 'Банкхаус Эрбе', 'Башкомснаббанк', 'Башпромбанк', 'ББР Банк', 'Белгородсоцбанк', 'Бенифит-Банк', 'Берейт', 'Бест Эффортс Банк', 'Бизнес для Бизнеса', 'Бинбанк', 'БИНБАНК кредитные карты', 'Бинбанк Мурманск', 'БКС Инвестиционный Банк', 'БМВ Банк', 'БНП Париба Банк', 'Богородский', 'Богородский Муниципальный Банк', 'Братский АНКБ', 'БСТ-Банк', 'Булгар Банк', 'Бум-Банк', 'Бумеранг', 'БФГ-Кредит', 'БыстроБанк', 'Вакобанк', 'Вега-Банк', 'Век', 'Великие Луки Банк', 'Венец', 'Верхневолжский', 'Верхневолжский Крымский филиал', 'Верхневолжский Московский филиал', 'Верхневолжский Невский филиал', 'Верхневолжский Таврический филиал', 'Верхневолжский Ярославский филиал', 'Веста', 'Вестинтербанк', 'Взаимодействие', 'Викинг', 'Витабанк', 'Витязь', 'Вкабанк', 'Владбизнесбанк', 'Владпромбанк', 'Внешпромбанк', 'Внешфинбанк', 'Внешэкономбанк', 'Военно-Промышленный Банк', 'Возрождение', 'Вокбанк', 'Вологдабанк', 'Вологжанин', 'Воронеж', 'Восточно-Европейский Трастовый Банк', 'Восточный Экспресс Банк', 'ВостСибтранскомбанк', 'ВРБ Москва', 'Всероссийский Банк Развития Регионов', 'ВТБ', 'ВТБ 24', 'ВУЗ-Банк', 'Выборг-Банк', 'Выборг-Банк Московский филиал', 'Вэлтон Банк', 'Вятич', 'Вятка-Банк', 'Гагаринский', 'Газбанк', 'Газнефтьбанк', 'Газпромбанк', 'Газстройбанк', 'Газтрансбанк', 'Газэнергобанк', 'Ганзакомбанк', 'Гарант-Инвест', 'Гаранти Банк Москва', 'Геленджик-Банк', 'Генбанк', 'Геобанк', 'Гефест', 'Глобус', 'Глобэкс', 'Голдман Сакс Банк', 'Горбанк', 'ГПБ-Ипотека', 'Гранд Инвест Банк', 'Гринкомбанк', 'Гринфилдбанк', 'Грис-Банк', 'Гута-Банк', 'Далена', 'Далетбанк', 'Далта-Банк', 'Дальневосточный Банк', 'Данске Банк', 'Девон-Кредит', 'ДельтаКредит', 'Денизбанк Москва', 'Держава', 'Дж. П. Морган Банк', 'Джаст Банк', 'Джей энд Ти Банк', 'Дил-Банк', 'Динамичные Системы', 'Дойче Банк', 'Долинск', 'Дом-Банк', 'Дон-Тексбанк', 'Донкомбанк', 'Донхлеббанк', 'Дорис Банк', 'Дружба', 'ЕАТП Банк', 'Евразийский Банк', 'Евроазиатский Инвестиционный Банк', 'ЕвроАксис Банк', 'Евроальянс', 'Еврокапитал-Альянс', 'Еврокоммерц', 'Еврокредит', 'Евромет', 'Европейский Стандарт', 'Европлан Банк', 'ЕвроситиБанк', 'Еврофинанс Моснарбанк', 'Единственный', 'Единый Строительный Банк', 'Екатеринбург', 'Екатерининский', 'Енисей', 'Енисейский Объединенный Банк', 'Ермак', 'Живаго-Банк', 'Жилкредит', 'Жилстройбанк', 'Запсибкомбанк', 'Заречье', 'Заубер Банк', 'Земкомбанк', 'Земский Банк', 'Зенит', 'Зенит Сочи', 'Зернобанк', 'Зираат Банк', 'Златкомбанк', 'И.Д.Е.А. Банк', 'Иваново', 'Идеалбанк', 'Ижкомбанк', 'ИК Банк', 'Икано Банк', 'Инбанк', 'Инвест-Экобанк', 'Инвестиционный Банк Кубани', 'Инвестиционный Республиканский Банк', 'Инвестиционный Союз', 'Инвесткапиталбанк', 'Инвестсоцбанк', 'Инвестторгбанк', 'ИНГ Банк', 'Индустриальный Сберегательный Банк', 'Инкаробанк', 'Интерактивный Банк', 'Интеркоммерц Банк', 'Интеркоопбанк', 'Интеркредит', 'Интернациональный Торговый Банк', 'Интерпрогрессбанк', 'Интерпромбанк', 'Интехбанк', 'Информпрогресс', 'Ипозембанк', 'ИпоТек Банк', 'Иронбанк', 'ИРС', 'Итуруп', 'Ишбанк', 'Йошкар-Ола', 'Калуга', 'Камский Горизонт', 'Камский Коммерческий Банк', 'Камчаткомагропромбанк', 'Канский', 'Капитал', 'Капиталбанк', 'Кедр', 'Кемсоцинбанк', 'Кетовский Коммерческий Банк', 'Киви Банк', 'Классик Эконом Банк', 'Клиентский', 'Кольцо Урала', 'Коммерцбанк (Евразия)', 'Коммерческий Банк Развития', 'Коммерческий Индо Банк', 'Консервативный Коммерческий Банк', 'Констанс-Банк', 'Континенталь', 'Конфидэнс Банк', 'Кор', 'Кореа Эксчендж Банк Рус', 'Королевский Банк Шотландии', 'Космос', 'Костромаселькомбанк', 'Кошелев-Банк', 'Крайинвестбанк', 'Кранбанк', 'Креди Агриколь КИБ', 'Кредит Европа Банк', 'Кредит Урал Банк', 'Кредит Экспресс', 'Кредит-Москва', 'Кредитинвест', 'Кредо Финанс', 'Кредпромбанк', 'Кремлевский', 'Крокус-Банк', 'Крона-Банк', 'Кросна-Банк', 'Кроссинвестбанк', 'Крыловский', 'КС Банк', 'Кубанский Универсальный Банк', 'Кубань Кредит', 'Кубаньторгбанк', 'Кузбассхимбанк', 'Кузнецкбизнесбанк', 'Кузнецкий', 'Кузнецкий Мост', 'Курган', 'Курскпромбанк', 'Лада-Кредит', 'Лайтбанк', 'Ланта-Банк', 'Левобережный', 'Легион', 'Леноблбанк', 'Лесбанк', 'Лето Банк', 'Липецккомбанк', 'Логос', 'Локо-Банк', 'Лэнд-Банк', 'М2М Прайвет Банк', 'Майкопбанк', 'Майский', 'МАК-Банк', 'Максима', 'Максимум', 'МАСТ-Банк', 'Мастер-Капитал', 'МВС Банк', 'МДМ Банк', 'Мегаполис', 'Международный Акционерный Банк', 'Международный Банк Развития', 'Международный Банк Санкт-Петербурга (МБСП)', 'Международный Коммерческий Банк', 'Международный Расчетный Банк', 'Международный Строительный Банк', 'Международный Финансовый Клуб', 'Межотраслевая Банковская Корпорация', 'Межрегиональный Банк Реконструкции', 'Межрегиональный Клиринговый Банк', 'Межрегиональный Почтовый Банк', 'Межрегиональный промышленно-строительный банк', 'Межрегионбанк', 'Межтопэнергобанк', 'Межтрастбанк', 'Мерседес-Бенц Банк Рус', 'Металлинвестбанк', 'Металлург', 'Меткомбанк (Каменск-Уральский)', 'Меткомбанк (Череповец)', 'Метробанк', 'Метрополь', 'Мидзухо Банк', 'Мико-Банк', 'Милбанк', 'Миллениум Банк', 'Мир Бизнес Банк', 'Мираф-Банк', 'Мираф-Банк Московский филиал', 'Миръ', 'Михайловский ПЖСБ', 'Морган Стэнли Банк', 'Морской Банк', 'Мосводоканалбанк', 'Москва', 'Москва-Сити', 'Московский Вексельный Банк', 'Московский Индустриальный Банк', 'Московский Коммерческий Банк', 'Московский Кредитный Банк', 'Московский Национальный Инвестиционный Банк', 'Московский Нефтехимический Банк', 'Московский Областной Банк', 'Московско-Парижский Банк', 'Московское Ипотечное Агентство', 'Москоммерцбанк', 'Мосстройэкономбанк (М Банк)', 'Мострансбанк', 'Мосуралбанк', 'МС Банк Рус', 'МСП Банк', 'МТИ-Банк', 'МТС Банк', 'Муниципальный Камчатпрофитбанк', 'Мурманский Социальный Коммерческий Банк', 'МФБанк', 'Н-Банк', 'Нальчик', 'Наратбанк', 'Народный Банк', 'Народный Банк Республики Тыва', 'Народный Доверительный Банк', 'Народный Земельно-Промышленный Банк', 'Народный Инвестиционный Банк', 'Натиксис Банк', 'Нацинвестпромбанк', 'Национальная Факторинговая Компания', 'Национальный Банк "Траст"', 'Национальный Банк Взаимного Кредита', 'Национальный Банк Сбережений', 'Национальный Залоговый Банк', 'Национальный Клиринговый Банк', 'Национальный Клиринговый Центр', 'Национальный Корпоративный Банк', 'Национальный Резервный Банк', 'Национальный Стандарт', 'Наш Дом', 'НБД-Банк', 'НБК-Банк', 'Невастройинвест', 'Невский Банк', 'Нейва', 'Нерюнгрибанк', 'Нефтепромбанк', 'Нефтяной Альянс', 'Нижневолжский Коммерческий Банк', 'Нико-Банк', 'НК Банк', 'НоваховКапиталБанк', 'Новация', 'Новикомбанк', 'Новобанк', 'Новое Время', 'Новокиб', 'Новопокровский', 'Новый Век', 'Новый Кредитный Союз', 'Новый Московский Банк', ]; /** * @example 'Новый Московский Банк' */ public static function bank() { return static::randomElement(static::$banks); } } PK A�)[��$�O O + faker/src/Faker/Provider/ru_RU/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ru_RU; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['yandex.ru', 'ya.ru', 'narod.ru', 'gmail.com', 'mail.ru', 'list.ru', 'bk.ru', 'inbox.ru', 'rambler.ru', 'hotmail.com']; protected static $tld = ['com', 'com', 'net', 'org', 'ru', 'ru', 'ru', 'ru']; } PK A�)[x . faker/src/Faker/Provider/ru_RU/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ru_RU; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '(812) ###-##-##', '(495) ###-####', '+7 (922) ###-####', '(35222) ##-####', '8-800-###-####', ]; } PK A�)[�t�~*+ *+ * faker/src/Faker/Provider/ru_RU/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ru_RU; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cityPrefix = ['город']; protected static $regionSuffix = ['область']; protected static $streetPrefix = [ 'пер.', 'ул.', 'пр.', 'шоссе', 'пл.', 'бульвар', 'въезд', 'спуск', 'проезд', 'наб.', ]; protected static $buildingNumber = ['%#']; protected static $postcode = ['######']; /** * @see https://ru.wikipedia.org/wiki/Общероссийский_классификатор_стран_мира#Список_стран_согласно_Классификатору */ protected static $country = [ 'Абхазия', 'Австралия', 'Австрия', 'Азербайджан', 'Албания', 'Алжир', 'Американское Самоа', 'Ангилья', 'Ангола', 'Андорра', 'Антарктида', 'Антигуа и Барбуда', 'Аргентина', 'Армения', 'Аруба', 'Афганистан', 'Багамы', 'Бангладеш', 'Барбадос', 'Бахрейн', 'Беларусь', 'Белиз', 'Бельгия', 'Бенин', 'Бермуды', 'Болгария', 'Боливия', 'Бонэйр, Синт-Эстатиус и Саба', 'Босния и Герцеговина', 'Ботсвана', 'Бразилия', 'Британская Территория в Индийском Океане', 'Британские Виргинские Острова', 'Бруней', 'Буркина-Фасо', 'Бурунди', 'Бутан', 'Вануату', 'Ватикан', 'Венгрия', 'Венесуэла', 'Великобритания', 'Виргинские Острова Соединённых Штатов', 'Вьетнам', 'Габон', 'Гаити', 'Гайана', 'Гамбия', 'Гана', 'Гваделупа', 'Гватемала', 'Гвинея', 'Гвинея-Бисау', 'Германия', 'Гернси', 'Гибралтар', 'Гондурас', 'Гонконг', 'Гренада', 'Гренландия', 'Греция', 'Грузия', 'Гуам', 'Дания', 'Демократическая Республика Конго', 'Джерси', 'Джибути', 'Доминика', 'Доминиканская Республика', 'Египет', 'Замбия', 'Западная Сахара', 'Зимбабве', 'Израиль', 'Индия', 'Индонезия', 'Иордания', 'Ирак', 'Иран', 'Ирландия', 'Исландия', 'Испания', 'Италия', 'Йемен', 'Кабо-Верде', 'Казахстан', 'Камбоджа', 'Камерун', 'Канада', 'Катар', 'Кения', 'Кипр', 'Киргизия', 'Кирибати', 'Китай', 'Кокосовые острова', 'Колумбия', 'Коморы', 'Конго', 'Корейская Народно-Демократическая Республика', 'Корея', 'Коста-Рика', 'Кот-д\'Ивуар', 'Куба', 'Кувейт', 'Кюрасао', 'Лаос', 'Латвия', 'Лесото', 'Либерия', 'Ливан', 'Ливия', 'Литва', 'Лихтенштейн', 'Люксембург', 'Маврикий', 'Мавритания', 'Мадагаскар', 'Майотта', 'Макао', 'Малави', 'Малайзия', 'Мали', 'Малые Тихоокеанские Отдаленные Острова Соединенных Штатов', 'Мальдивы', 'Мальта', 'Марокко', 'Мартиника', 'Маршалловы Острова', 'Мексика', 'Микронезия', 'Мозамбик', 'Молдова', 'Монако', 'Монголия', 'Монтсеррат', 'Мьянма', 'Намибия', 'Науру', 'Непал', 'Нигер', 'Нигерия', 'Нидерланды', 'Никарагуа', 'Ниуэ', 'Новая Зеландия', 'Новая Каледония', 'Норвегия', 'Объединенные Арабские Эмираты', 'Оман', 'Острова Кайман', 'Острова Кука', 'Острова Теркс и Кайкос', 'Остров Буве', 'Остров Мэн', 'Остров Норфолк', 'Остров Рождества', 'Остров Херд и Острова Макдональд', 'Пакистан', 'Палау', 'Палестина', 'Панама', 'Папуа-Новая Гвинея', 'Парагвай', 'Перу', 'Питкерн', 'Польша', 'Португалия', 'Пуэрто-Рико', 'Республика Македония', 'Реюньон', 'Россия', 'Руанда', 'Румыния', 'Самоа', 'Сан-Марино', 'Сан-Томе и Принсипи', 'Саудовская Аравия', 'Свазиленд', 'Святая Елена, Остров Вознесения, Тристан-да-кунья', 'Северные Марианские Острова', 'Сейшелы', 'Сен-Бартелеми', 'Сен-Мартен', 'Сенегал', 'Сент-Винсент и Гренадины', 'Сент-Китс и Невис', 'Сент-Люсия', 'Сент-Пьер и Микелон', 'Сербия', 'Сингапур', 'Сирийская Арабская Республика', 'Словакия', 'Словения', 'Соединенные Штаты Америки', 'Соломоновы Острова', 'Сомали', 'Судан', 'Суринам', 'Сьерра-Леоне', 'Таджикистан', 'Таиланд', 'Тайвань', 'Танзания', 'Тимор-лесте', 'Того', 'Токелау', 'Тонга', 'Тринидад и Тобаго', 'Тувалу', 'Тунис', 'Туркмения', 'Турция', 'Уганда', 'Узбекистан', 'Украина', 'Уоллис и Футуна', 'Уругвай', 'Фарерские острова', 'Фиджи', 'Филиппины', 'Финляндия', 'Фолклендские острова', 'Франция', 'Французская Гвиана', 'Французская Полинезия', 'Французские Южные Территории', 'Хорватия', 'Центрально-Африканская Республика', 'Чад', 'Черногория', 'Чехия', 'Чили', 'Швейцария', 'Швеция', 'Шпицберген и Ян-Майен', 'Шри-Ланка', 'Эквадор', 'Экваториальная Гвинея', 'Эландские Острова', 'Эль-Сальвадор', 'Эритрея', 'Эстония', 'Эфиопия', 'Южная Африка', 'Южная Джорджия и Южные Сандвичевы Острова', 'Южная Осетия', 'Южный Судан', 'Ямайка', 'Япония', ]; protected static $region = [ 'Амурская', 'Архангельская', 'Астраханская', 'Белгородская', 'Брянская', 'Владимирская', 'Волгоградская', 'Вологодская', 'Воронежская', 'Ивановская', 'Иркутская', 'Калининградская', 'Калужская', 'Кемеровская', 'Кировская', 'Костромская', 'Курганская', 'Курская', 'Ленинградская', 'Липецкая', 'Магаданская', 'Московская', 'Мурманская', 'Нижегородская', 'Новгородская', 'Новосибирская', 'Омская', 'Оренбургская', 'Орловская', 'Пензенская', 'Псковская', 'Ростовская', 'Рязанская', 'Самарская', 'Саратовская', 'Сахалинская', 'Свердловская', 'Смоленская', 'Тамбовская', 'Тверская', 'Томская', 'Тульская', 'Тюменская', 'Ульяновская', 'Челябинская', 'Читинская', 'Ярославская', ]; protected static $city = [ 'Балашиха', 'Видное', 'Волоколамск', 'Воскресенск', 'Дмитров', 'Домодедово', 'Дорохово', 'Егорьевск', 'Зарайск', 'Истра', 'Кашира', 'Клин', 'Коломна', 'Красногорск', 'Лотошино', 'Луховицы', 'Люберцы', 'Можайск', 'Москва', 'Мытищи', 'Наро-Фоминск', 'Ногинск', 'Одинцово', 'Озёры', 'Орехово-Зуево', 'Павловский Посад', 'Подольск', 'Пушкино', 'Раменское', 'Сергиев Посад', 'Серебряные Пруды', 'Серпухов', 'Солнечногорск', 'Ступино', 'Талдом', 'Чехов', 'Шатура', 'Шаховская', 'Щёлково', ]; protected static $street = [ 'Косиора', 'Ладыгина', 'Ленина', 'Ломоносова', 'Домодедовская', 'Гоголя', '1905 года', 'Чехова', 'Сталина', 'Космонавтов', 'Гагарина', 'Славы', 'Бухарестская', 'Будапештсткая', 'Балканская', ]; protected static $addressFormats = [ '{{postcode}}, {{region}} {{regionSuffix}}, {{cityPrefix}} {{city}}, {{streetPrefix}} {{street}}, {{buildingNumber}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetPrefix}} {{street}}, {{buildingNumber}}', ]; public static function buildingNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$buildingNumber)); } public function address() { $format = static::randomElement(static::$addressFormats); return $this->generator->parse($format); } public static function country() { return static::randomElement(static::$country); } public static function postcode() { return static::toUpper(static::bothify(static::randomElement(static::$postcode))); } public static function regionSuffix() { return static::randomElement(static::$regionSuffix); } public static function region() { return static::randomElement(static::$region); } public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } public function city() { return static::randomElement(static::$city); } public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } public static function street() { return static::randomElement(static::$street); } } PK A�)[:��{�� �� ' faker/src/Faker/Provider/ru_RU/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ru_RU; class Text extends \Faker\Provider\Text { public function realText($maxNbChars = 200, $indexSize = 2) { $realText = parent::realText($maxNbChars, $indexSize); return iconv('UTF-8', 'UTF-8//IGNORE', $realText); } /** * From ru.wikisource.org * * Текст доступен по лицензии Creative Commons Attribution-ShareAlike, * в отдельных случаях могут действовать дополнительные условия. * Подробнее см. Условия использования. * * * Title: Мертвые души * * Author: Гоголь Николай * * Posting Date: May 20, 2008 * [Last updated: August 2, 2012] * * Language: Russian * * @see https://wikimediafoundation.org/wiki/Terms_of_Use/ * @see http://ru.wikisource.org/wiki/%D0%9C%D1%91%D1%80%D1%82%D0%B2%D1%8B%D0%B5_%D0%B4%D1%83%D1%88%D0%B8_(%D0%93%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%8C)/%D0%A2%D0%BE%D0%BC_I/%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B0_I * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' Глава первая В ворота гостиницы губернского города NN въехала довольно красивая рессорная небольшая бричка, в какой ездят холостяки: отставные подполковники, штабс-капитаны, помещики, имеющие около сотни душ крестьян, — словом, все те, которых называют господами средней руки. В бричке сидел господин, не красавец, но и не дурной наружности, ни слишком толст, ни слишком тонок; нельзя сказать, чтобы стар, однако ж и не так, чтобы слишком молод. Въезд его не произвел в городе совершенно никакого шума и не был сопровожден ничем особенным; только два русские мужика, стоявшие у дверей кабака против гостиницы, сделали кое-какие замечания, относившиеся, впрочем, более к экипажу, чем к сидевшему в нем. «Вишь ты, — сказал один другому, — вон какое колесо! что ты думаешь, доедет то колесо, если б случилось, в Москву или не доедет?» — «Доедет», — отвечал другой. «А в Казань-то, я думаю, не доедет?» — «В Казань не доедет», — отвечал другой. Этим разговор и кончился. Да еще, когда бричка подъехала к гостинице, встретился молодой человек в белых канифасовых панталонах, весьма узких и коротких, во фраке с покушеньями на моду, из-под которого видна была манишка, застегнутая тульскою булавкою с бронзовым пистолетом. Молодой человек оборотился назад, посмотрел экипаж, придержал рукою картуз, чуть не слетевший от ветра, и пошел своей дорогой. Когда экипаж въехал на двор, господин был встречен трактирным слугою, или половым, как их называют в русских трактирах, живым и вертлявым до такой степени, что даже нельзя было рассмотреть, какое у него было лицо. Он выбежал проворно, с салфеткой в руке, — весь длинный и в длинном демикотонном сюртуке со спинкою чуть не на самом затылке, встряхнул волосами и повел проворно господина вверх по всей деревянной галерее показывать ниспосланный ему богом покой. Покой был известного рода, ибо гостиница была тоже известного рода, то есть именно такая, как бывают гостиницы в губернских городах, где за два рубля в сутки проезжающие получают покойную комнату с тараканами, выглядывающими, как чернослив, из всех углов, и дверью в соседнее помещение, всегда заставленною комодом, где устроивается сосед, молчаливый и спокойный человек, но чрезвычайно любопытный, интересующийся знать о всех подробностях проезжающего. Наружный фасад гостиницы отвечал ее внутренности: она была очень длинна, в два этажа; нижний не был выщекатурен и оставался в темно-красных кирпичиках, еще более потемневших от лихих погодных перемен и грязноватых уже самих по себе; верхний был выкрашен вечною желтою краскою; внизу были лавочки с хомутами, веревками и баранками. В угольной из этих лавочек, или, лучше, в окне, помещался сбитенщик с самоваром из красной меди и лицом так же красным, как самовар, так что издали можно бы подумать, что на окне стояло два самовара, если б один самовар не был с черною как смоль бородою. Пока приезжий господин осматривал свою комнату, внесены были его пожитки: прежде всего чемодан из белой кожи, несколько поистасканный, показывавший, что был не в первый раз в дороге. Чемодан внесли кучер Селифан, низенький человек в тулупчике, и лакей Петрушка, малый лет тридцати, в просторном подержанном сюртуке, как видно с барского плеча, малый немного суровый на взгляд, с очень крупными губами и носом. Вслед за чемоданом внесен был небольшой ларчик красного дерева с штучными выкладками из карельской березы, сапожные колодки и завернутая в синюю бумагу жареная курица. Когда все это было внесено, кучер Селифан отправился на конюшню возиться около лошадей, а лакей Петрушка стал устроиваться в маленькой передней, очень темной конурке, куда уже успел притащить свою шинель и вместе с нею какой-то свой собственный запах, который был сообщен и принесенному вслед за тем мешку с разным лакейским туалетом. В этой конурке он приладил к стене узенькую трехногую кровать, накрыв ее небольшим подобием тюфяка, убитым и плоским, как блин, и, может быть, так же замаслившимся, как блин, который удалось ему вытребовать у хозяина гостиницы. Покамест слуги управлялись и возились, господин отправился в общую залу. Какие бывают эти общие залы — всякий проезжающий знает очень хорошо: те же стены, выкрашенные масляной краской, потемневшие вверху от трубочного дыма и залосненные снизу спинами разных проезжающих, а еще более туземными купеческими, ибо купцы по торговым дням приходили сюда сам-шест и сам-сём испивать свою известную пару чаю; тот же закопченный потолок; та же копченая люстра со множеством висящих стеклышек, которые прыгали и звенели всякий раз, когда половой бегал по истертым клеенкам, помахивая бойко подносом, на котором сидела такая же бездна чайных чашек, как птиц на морском берегу; те же картины во всю стену, писанные масляными красками, — словом, все то же, что и везде; только и разницы, что на одной картине изображена была нимфа с такими огромными грудями, какие читатель, верно, никогда не видывал. Подобная игра природы, впрочем, случается на разных исторических картинах, неизвестно в какое время, откуда и кем привезенных к нам в Россию, иной раз даже нашими вельможами, любителями искусств, накупившими их в Италии по совету везших их курьеров. Господин скинул с себя картуз и размотал с шеи шерстяную, радужных цветов косынку, какую женатым приготовляет своими руками супруга, снабжая приличными наставлениями, как закутываться, а холостым — наверное не могу сказать, кто делает, бог их знает, я никогда не носил таких косынок. Размотавши косынку, господин велел подать себе обед. Покамест ему подавались разные обычные в трактирах блюда, как-то: щи с слоеным пирожком, нарочно сберегаемым для проезжающих в течение нескольких неделей, мозги с горошком, сосиски с капустой, пулярка жареная, огурец соленый и вечный слоеный сладкий пирожок, всегда готовый к услугам; покамест ему все это подавалось и разогретое, и просто холодное, он заставил слугу, или полового, рассказывать всякий вздор — о том, кто содержал прежде трактир и кто теперь, и много ли дает дохода, и большой ли подлец их хозяин; на что половой, по обыкновению, отвечал: «О, большой, сударь, мошенник». Как в просвещенной Европе, так и в просвещенной России есть теперь весьма много почтенных людей, которые без того не могут покушать в трактире, чтоб не поговорить с слугою, а иногда даже забавно пошутить над ним. Впрочем, приезжий делал не всё пустые вопросы; он с чрезвычайною точностию расспросил, кто в городе губернатор, кто председатель палаты, кто прокурор, — словом, не пропустил ни одного значительного чиновника; но еще с большею точностию, если даже не с участием, расспросил обо всех значительных помещиках: сколько кто имеет душ крестьян, как далеко живет от города, какого даже характера и как часто приезжает в город; расспросил внимательно о состоянии края: не было ли каких болезней в их губернии — повальных горячек, убийственных какие-либо лихорадок, оспы и тому подобного, и все так обстоятельно и с такою точностию, которая показывала более, чем одно простое любопытство. В приемах своих господин имел что-то солидное и высмаркивался чрезвычайно громко. Неизвестно, как он это делал, но только нос его звучал, как труба. Это, по-моему, совершенно невинное достоинство приобрело, однако ж, ему много уважения со стороны трактирного слуги, так что он всякий раз, когда слышал этот звук, встряхивал волосами, выпрямливался почтительнее и, нагнувши с вышины свою голову, спрашивал: не нужно ли чего? После обеда господин выкушал чашку кофею и сел на диван, подложивши себе за спину подушку, которую в русских трактирах вместо эластической шерсти набивают чем-то чрезвычайно похожим на кирпич и булыжник. Тут начал он зевать и приказал отвести себя в свой нумер, где, прилегши, заснул два часа. Отдохнувши, он написал на лоскутке бумажки, по просьбе трактирного слуги, чин, имя и фамилию для сообщения куда следует, в полицию. На бумажке половой, спускаясь с лестницы, прочитал по складам следующее: «Коллежский советник Павел Иванович Чичиков, помещик, по своим надобностям». Когда половой все еще разбирал по складам записку, сам Павел Иванович Чичиков отправился посмотреть город, которым был, как казалось, удовлетворен, ибо нашел, что город никак не уступал другим губернским городам: сильно била в глаза желтая краска на каменных домах и скромно темнела серая на деревянных. Домы были в один, два и полтора этажа, с вечным мезонином, очень красивым, по мнению губернских архитекторов. Местами эти дома казались затерянными среди широкой, как поле, улицы и нескончаемых деревянных заборов; местами сбивались в кучу, и здесь было заметно более движения народа и живости. Попадались почти смытые дождем вывески с кренделями и сапогами, кое-где с нарисованными синими брюками и подписью какого-то Аршавского портного; где магазин с картузами, фуражками и надписью: «Иностранец Василий Федоров»; где нарисован был бильярд с двумя игроками во фраках, в какие одеваются у нас на театрах гости, входящие в последнем акте на сцену. Игроки были изображены с прицелившимися киями, несколько вывороченными назад руками и косыми ногами, только что сделавшими на воздухе антраша. Под всем этим было написано: «И вот заведение». Кое-где просто на улице стояли столы с орехами, мылом и пряниками, похожими на мыло; где харчевня с нарисованною толстою рыбою и воткнутою в нее вилкою. Чаще же всего заметно было потемневших двуглавых государственных орлов, которые теперь уже заменены лаконическою надписью: «Питейный дом». Мостовая везде была плоховата. Он заглянул и в городской сад, который состоял из тоненьких дерев, дурно принявшихся, с подпорками внизу, в виде треугольников, очень красиво выкрашенных зеленою масляною краскою. Впрочем, хотя эти деревца были не выше тростника, о них было сказано в газетах при описании иллюминации, что «город наш украсился, благодаря попечению гражданского правителя, садом, состоящим из тенистых, широковетвистых дерев, дающих прохладу в знойный день», и что при этом «было очень умилительно глядеть, как сердца граждан трепетали в избытке благодарности и струили потоки слез в знак признательности к господину градоначальнику». Расспросивши подробно будочника, куда можно пройти ближе, если понадобится, к собору, к присутственным местам, к губернатору, он отправился взглянуть на реку, протекавшую посредине города, дорогою оторвал прибитую к столбу афишу, с тем чтобы, пришедши домой, прочитать ее хорошенько, посмотрел пристально на проходившую по деревянному тротуару даму недурной наружности, за которой следовал мальчик в военной ливрее, с узелком в руке, и, еще раз окинувши все глазами, как бы с тем, чтобы хорошо припомнить положение места, отправился домой прямо в свой нумер, поддерживаемый слегка на лестнице трактирным слугою. Накушавшись чаю, он уселся перед столом, велел подать себе свечу, вынул из кармана афишу, поднес ее к свече и стал читать, прищуря немного правый глаз. Впрочем, замечательного немного было в афишке: давалась драма г. Коцебу, в которой Ролла играл г. Попльвин, Кору — девица Зяблова, прочие лица были и того менее замечательны; однако же он прочел их всех, добрался даже до цены партера и узнал, что афиша была напечатана в типографии губернского правления, потом переворотил на другую сторону: узнать, нет ли и там чего-нибудь, но, не нашедши ничего, протер глаза, свернул опрятно и положил в свой ларчик, куда имел обыкновение складывать все, что ни попадалось. День, кажется, был заключен порцией холодной телятины, бутылкою кислых щей и крепким сном во всю насосную завертку, как выражаются в иных местах обширного русского государства. Весь следующий день посвящен был визитам; приезжий отправился делать визиты всем городским сановникам. Был с почтением у губернатора, который, как оказалось, подобно Чичикову был ни толст, ни тонок собой, имел на шее Анну, и поговаривали даже, что был представлен к звезде; впрочем, был большой добряк и даже сам вышивал иногда по тюлю. Потом отправился к вице-губернатору, потом был у прокурора, у председателя палаты, у полицеймейстера, у откупщика, у начальника над казенными фабриками… жаль, что несколько трудно упомнить всех сильных мира сего; но довольно сказать, что приезжий оказал необыкновенную деятельность насчет визитов: он явился даже засвидетельствовать почтение инспектору врачебной управы и городскому архитектору. И потом еще долго сидел в бричке, придумывая, кому бы еще отдать визит, да уж больше в городе не нашлось чиновников. В разговорах с сими властителями он очень искусно умел польстить каждому. Губернатору намекнул как-то вскользь, что в его губернию въезжаешь, как в рай, дороги везде бархатные, и что те правительства, которые назначают мудрых сановников, достойны большой похвалы. Полицеймейстеру сказал что-то очень лестное насчет городских будочников; а в разговорах с вице-губернатором и председателем палаты, которые были еще только статские советники, сказал даже ошибкою два раза: «ваше превосходительство», что очень им понравилось. Следствием этого было то, что губернатор сделал ему приглашение пожаловать к нему того же дня на домашнюю вечеринку, прочие чиновники тоже, с своей стороны, кто на обед, кто на бостончик, кто на чашку чаю. О себе приезжий, как казалось, избегал много говорить; если же говорил, то какими-то общими местами, с заметною скромностию, и разговор его в таких случаях принимал несколько книжные обороты: что он незначащий червь мира сего и не достоин того, чтобы много о нем заботились, что испытал много на веку своем, претерпел на службе за правду, имел много неприятелей, покушавшихся даже на жизнь его, и что теперь, желая успокоиться, ищет избрать наконец место для жительства, и что, прибывши в этот город, почел за непременный долг засвидетельствовать свое почтение первым его сановникам. Вот все, что узнали в городе об этом новом лице, которое очень скоро не преминуло показать себя на губернаторской вечеринке. Приготовление к этой вечеринке заняло с лишком два часа времени, и здесь в приезжем оказалась такая внимательность к туалету, какой даже не везде видывано. После небольшого послеобеденного сна он приказал подать умыться и чрезвычайно долго тер мылом обе щеки, подперши их извнутри языком; потом, взявши с плеча трактирного слуги полотенце, вытер им со всех сторон полное свое лицо, начав из-за ушей и фыркнув прежде раза два в самое лицо трактирного слуги. Потом надел перед зеркалом манишку, выщипнул вылезшие из носу два волоска и непосредственно за тем очутился во фраке брусничного цвета с искрой. Таким образом одевшись, покатился он в собственном экипаже по бесконечно широким улицам, озаренным тощим освещением из кое-где мелькавших океан. Впрочем, губернаторский дом был так освещен, хоть бы и для бала; коляска с фонарями, перед подъездом два жандарма, форейторские крики вдали — словом, всё как нужно. Вошедши в зал, Чичиков должен был на минуту зажмурить глаза, потому что блеск от свечей, ламп и дамских платьев был страшный. Все было залито светом. Черные фраки мелькали и носились врознь и кучами там и там, как носятся мухи на белом сияющем рафинаде в пору жаркого июльского лета, когда старая ключница рубит и делит его на сверкающие обломки перед открытым окном; дети все глядят, собравшись вокруг, следя любопытно за движениями жестких рук ее, подымающих молот, а воздушные эскадроны мух, поднятые легким воздухом, влетают смело, как полные хозяева, и, пользуясь подслеповатостию старухи и солнцем, беспокоящим глаза ее, обсыпают лакомые куски где вразбитную, где густыми кучами Насыщенные богатым летом, и без того на всяком шагу расставляющим лакомые блюда, они влетели вовсе не с тем, чтобы есть, но чтобы только показать себя, пройтись взад и вперед по сахарной куче, потереть одна о другую задние или передние ножки, или почесать ими у себя под крылышками, или, протянувши обе передние лапки, потереть ими у себя над головою, повернуться и опять улететь, и опять прилететь с новыми докучными эскадронами. Не успел Чичиков осмотреться, как уже был схвачен под руку губернатором, который представил его тут же губернаторше. Приезжий гость и тут не уронил себя: он сказал какой-то комплимент, весьма приличный для человека средних лет, имеющего чин не слишком большой и не слишком малый. Когда установившиеся пары танцующих притиснули всех к стене, он, заложивши руки назад, глядел на них минуты две очень внимательно. Многие дамы были хорошо одеты и по моде, другие оделись во что бог послал в губернский город. Мужчины здесь, как и везде, были двух родов: одни тоненькие, которые всё увивались около дам; некоторые из них были такого рода, что с трудом можно было отличить их от петербургских, имели так же весьма обдуманно и со вкусом зачесанные бакенбарды или просто благовидные, весьма гладко выбритые овалы лиц, так же небрежно подседали к дамам, так же говорили по-французски и смешили дам так же, как и в Петербурге. Другой род мужчин составляли толстые или такие же, как Чичиков, то есть не так чтобы слишком толстые, однако ж и не тонкие. Эти, напротив того, косились и пятились от дам и посматривали только по сторонам, не расставлял ли где губернаторский слуга зеленого стола для виста. Лица у них были полные и круглые, на иных даже были бородавки, кое-кто был и рябоват, волос они на голове не носили ни хохлами, ни буклями, ни на манер «черт меня побери», как говорят французы, — волосы у них были или низко подстрижены, или прилизаны, а черты лица больше закругленные и крепкие. Это были почетные чиновники в городе. Увы! толстые умеют лучше на этом свете обделывать дела свои, нежели тоненькие. Тоненькие служат больше по особенным поручениям или только числятся и виляют туда и сюда; их существование как-то слишком легко, воздушно и совсем ненадежно. Толстые же никогда не занимают косвенных мест, а все прямые, и уж если сядут где, то сядут надежно и крепко, так что скорей место затрещит и угнется под ними, а уж они не слетят. Наружного блеска они не любят; на них фрак не так ловко скроен, как у тоненьких, зато в шкатулках благодать божия. У тоненького в три года не остается ни одной души, не заложенной в ломбард; у толстого спокойно, глядь — и явился где-нибудь в конце города дом, купленный на имя жены, потом в другом конце другой дом, потом близ города деревенька, потом и село со всеми угодьями. Наконец толстый, послуживши богу и государю, заслуживши всеобщее уважение, оставляет службу, перебирается и делается помещиком, славным русским барином, хлебосолом, и живет, и хорошо живет. А после него опять тоненькие наследники спускают, по русскому обычаю, на курьерских все отцовское добро. Нельзя утаить, что почти такого рода размышления занимали Чичикова в то время, когда он рассматривал общество, и следствием этого было то, что он наконец присоединился к толстым, где встретил почти все знакомые лица: прокурора с весьма черными густыми бровями и несколько подмигивавшим левым глазом так, как будто бы говорил: «Пойдем, брат, в другую комнату, там я тебе что-то скажу», — человека, впрочем, серьезного и молчаливого; почтмейстера, низенького человека, но остряка и философа; председателя палаты, весьма рассудительного и любезного человека, — которые все приветствовали его, как старинного знакомого, на что Чичиков раскланивался несколько набок, впрочем, не без приятности. Тут же познакомился он с весьма обходительным и учтивым помещиком Маниловым и несколько неуклюжим на взгляд Собакевичем, который с первого раза ему наступил на ногу, сказавши: «Прошу прощения». Тут же ему всунули карту на вист, которую он принял с таким же вежливым поклоном. Они сели за зеленый стол и не вставали уже до ужина. Все разговоры совершенно прекратились, как случается всегда, когда наконец предаются занятию дельному. Хотя почтмейстер был очень речист, но и тот, взявши в руки карты, тот же час выразил на лице своем мыслящую физиономию, покрыл нижнею губою верхнюю и сохранил такое положение во все время игры. Выходя с фигуры, он ударял по столу крепко рукою, приговаривая, если была дама: «Пошла, старая попадья!», если же король: «Пошел, тамбовский мужик!» А председатель приговаривал: «А я его по усам! А я ее по усам!» Иногда при ударе карт по столу вырывались выражения: «А! была не была, не с чего, так с бубен!» Или же просто восклицания: «черви! червоточина! пикенция!» или: «пикендрас! пичурущух! пичура!» и даже просто: «пичук!» — названия, которыми перекрестили они масти в своем обществе. По окончании игры спорили, как водится, довольно громко. Приезжий наш гость также спорил, но как-то чрезвычайно искусно, так что все видели, что он спорил, а между тем приятно спорил. Никогда он не говорил: «вы пошли», но: «вы изволили пойти», «я имел честь покрыть вашу двойку» и тому подобное. Чтобы еще более согласить в чем-нибудь своих противников, он всякий раз подносил им всем свою серебряную с финифтью табакерку, на дне которой заметили две фиалки, положенные туда для запаха. Внимание приезжего особенно заняли помещики Манилов и Собакевич, о которых было упомянуто выше. Он тотчас же осведомился о них, отозвавши тут же несколько в сторону председателя и почтмейстера. Несколько вопросов, им сделанных, показали в госте не только любознательность, но и основательность; ибо прежде всего расспросил он, сколько у каждого из них душ крестьян и в каком положении находятся их имения, а потом уже осведомился, как имя и отчество. В немного времени он совершенно успел очаровать их. Помещик Манилов, еще вовсе человек не пожилой, имевший глаза сладкие, как сахар, и щуривший их всякий раз, когда смеялся, был от него без памяти. Он очень долго жал ему руку и просил убедительно сделать ему честь своим приездом в деревню, к которой, по его словам, было только пятнадцать верст от городской заставы. На что Чичиков с весьма вежливым наклонением головы и искренним пожатием руки отвечал, что он не только с большою охотою готов это исполнить, но даже почтет за священнейший долг. Собакевич тоже сказал несколько лаконически: «И ко мне прошу», — шаркнувши ногою, обутою в сапог такого исполинского размера, которому вряд ли где можно найти отвечающую ногу, особливо в нынешнее время, когда и на Руси начинают выводиться богатыри. На другой день Чичиков отправился на обед и вечер к полицеймейстеру, где с трех часов после обеда засели в вист и играли до двух часов ночи. Там, между прочим, он познакомился с помещиком Ноздревым, человеком лет тридцати, разбитным малым, который ему после трех- четырех слов начал говорить «ты». С полицеймейстером и прокурором Ноздрев тоже был на «ты» и обращался по-дружески; но, когда сели играть в большую игру, полицеймейстер и прокурор чрезвычайно внимательно рассматривали его взятки и следили почти за всякою картою, с которой он ходил. На другой день Чичиков провел вечер у председателя палаты, который принимал гостей своих в халате, несколько замасленном, и в том числе двух каких-то дам. Потом был на вечере у вице- губернатора, на большом обеде у откупщика, на небольшом обеде у прокурора, который, впрочем, стоил большого; на закуске после обедни, данной городским главою, которая тоже стоила обеда. Словом, ни одного часа не приходилось ему оставаться дома, и в гостиницу приезжал он с тем только, чтобы заснуть. Приезжий во всем как-то умел найтиться и показал в себе опытного светского человека. О чем бы разговор ни был, он всегда умел поддержать его: шла ли речь о лошадином заводе, он говорил и о лошадином заводе; говорили ли о хороших собаках, и здесь он сообщал очень дельные замечания; трактовали ли касательно следствия, произведенного казенною палатою, — он показал, что ему небезызвестны и судейские проделки; было ли рассуждение о бильярдной игре — и в бильярдной игре не давал он промаха; говорили ли о добродетели, и о добродетели рассуждал он очень хорошо, даже со слезами на глазах; об выделке горячего вина, и в горячем вине знал он прок; о таможенных надсмотрщиках и чиновниках, и о них он судил так, как будто бы сам был и чиновником и надсмотрщиком. Но замечательно, что он все это умел облекать какою-то степенностью, умел хорошо держать себя. Говорил ни громко, ни тихо, а совершенно так, как следует. Словом, куда ни повороти, был очень порядочный человек. Все чиновники были довольны приездом нового лица. Губернатор об нем изъяснился, что он благонамеренный человек; прокурор — что он дельный человек; жандармский полковник говорил, что он ученый человек; председатель палаты — что он знающий и почтенный человек; полицеймейстер — что он почтенный и любезный человек; жена полицеймейстера — что он любезнейший и обходительнейший человек. Даже сам Собакевич, который редко отзывался о ком-нибудь с хорошей стороны, приехавши довольно поздно из города и уже совершенно раздевшись и легши на кровать возле худощавой жены своей, сказал ей: «Я, душенька, был у губернатора на вечере, и у полицеймейстера обедал, и познакомился с коллежским советником Павлом Ивановичем Чичиковым: преприятный человек!» На что супруга отвечала: «Гм!»— и толкнула его ногою. Такое мнение, весьма лестное для гостя, составилось о нем в городе, и оно держалось до тех пор, покамест одно странное свойство гостя и предприятие, или, как говорят в провинциях, пассаж, о котором читатель скоро узнает, не привело в совершенное недоумение почти всего города. Глава вторая Уже более недели приезжий господин жил в городе, разъезжая по вечеринкам и обедам и таким образом проводя, как говорится, очень приятно время. Наконец он решился перенести свои визиты за город и навестить помещиков Манилова и Собакевича, которым дал слово. Может быть, к сему побудила его другая, более существенная причина, дело более серьезное, близшее к сердцу… Но обо всем этом читатель узнает постепенно и в свое время, если только будет иметь терпение прочесть предлагаемую повесть, очень длинную, имеющую после раздвинуться шире и просторнее по мере приближения к концу, венчающему дело. Кучеру Селифану отдано было приказание рано поутру заложить лошадей в известную бричку; Петрушке приказано было оставаться дома, смотреть за комнатой и чемоданом. Для читателя будет не лишним познакомиться с сими двумя крепостными людьми нашего героя. Хотя, конечно, они лица не так заметные, и то, что называют второстепенные или даже третьестепенные, хотя главные ходы и пружины поэмы не на них утверждены и разве кое-где касаются и легко зацепляют их, — но автор любит чрезвычайно быть обстоятельным во всем и с этой стороны, несмотря на то что сам человек русский, хочет быть аккуратен, как немец. Это займет, впрочем, не много времени и места, потому что не много нужно прибавить к тому, что уже читатель знает, то есть что Петрушка ходил в несколько широком коричневом сюртуке с барского плеча и имел по обычаю людей своего звания, крупный нос и губы. Характера он был больше молчаливого, чем разговорчивого; имел даже благородное побуждение к просвещению, то есть чтению книг, содержанием которых не затруднялся: ему было совершенно все равно, похождение ли влюбленного героя, просто букварь или молитвенник, — он всё читал с равным вниманием; если бы ему подвернули химию, он и от нее бы не отказался. Ему нравилось не то, о чем читал он, но больше самое чтение, или, лучше сказать, процесс самого чтения, что вот-де из букв вечно выходит какое-нибудь слово, которое иной раз черт знает что и значит. Это чтение совершалось более в лежачем положении в передней, на кровати и на тюфяке, сделавшемся от такого обстоятельства убитым и тоненьким, как лепешка. Кроме страсти к чтению, он имел еще два обыкновения, составлявшие две другие его характерические черты: спать не раздеваясь, так, как есть, в том же сюртуке, и носить всегда с собою какой-то свой особенный воздух, своего собственного запаха, отзывавшийся несколько жилым покоем, так что достаточно было ему только пристроить где-нибудь свою кровать, хоть даже в необитаемой дотоле комнате, да перетащить туда шинель и пожитки, и уже казалось, что в этой комнате лет десять жили люди. Чичиков, будучи человек весьма щекотливый и даже в некоторых случаях привередливый, потянувши к себе воздух на свежий нос поутру, только помарщивался да встряхивал головою, приговаривая: «Ты, брат, черт тебя знает, потеешь, что ли. Сходил бы ты хоть в баню». На что Петрушка ничего не отвечал и старался тут же заняться какие-нибудь делом; или подходил с плеткой к висевшему барскому фраку, или просто прибирал что-нибудь. Что думал он в то время, когда молчал, — может быть, он говорил про себя: «И ты, однако ж, хорош, не надоело тебе сорок раз повторять одно и то же», — бог ведает, трудно знать, что думает дворовый крепостной человек в то время, как барин ему дает наставление. Итак, вот что на первый раз можно сказать о Петрушке. Кучер Селифан был совершенно другой человек… Но автор весьма совестится занимать так долго читателей людьми низкого класса, зная по опыту, как неохотно они знакомятся с низкими сословиями. Таков уже русский человек: страсть сильная зазнаться с тем, который бы хотя одним чином был его повыше, и шапочное знакомство с графом или князем для него лучше всяких тесных дружеских отношений. Автор даже опасается за своего героя, который только коллежский советник. Надворные советники, может быть, и познакомятся с ним, но те, которые подобрались уже к чинам генеральским, те, бог весть, может быть, даже бросят один из тех презрительных взглядов, которые бросаются гордо человеком на все, что ни пресмыкается у ног его, или, что еще хуже, может быть, пройдут убийственным для автора невниманием. Но как ни прискорбно то и другое, а все, однако ж, нужно возвратиться к герою. Итак, отдавши нужные приказания еще с вечера, проснувшись поутру очень рано, вымывшись, вытершись с ног до головы мокрою губкой, что делалось только по воскресным дням, — а в тот день случись воскресенье, — выбрившись таким образом, что щеки сделались настоящий атлас в рассуждении гладкости и лоска, надевши фрак брусничного цвета с искрой и потом шинель на больших медведях, он сошел с лестницы, поддерживаемый под руку то с одной, то с другой стороны трактирным слугою, и сел в бричку. С громом выехала бричка из-под ворот гостиницы на улицу. Проходивший поп снял шляпу, несколько мальчишек в замаранных рубашках протянули руки, приговаривая: «Барин, подай сиротиньке!» Кучер, заметивши, что один из них был большой охотник становиться на запятки, хлыснул его кнутом, и бричка пошла прыгать по камням. Не без радости был вдали узрет полосатый шлагбаум, дававший знать, что мостовой, как и всякой другой муке, будет скоро конец; и еще несколько раз ударившись довольно крепко головою в кузов, Чичиков понесся наконец по мягкой земле. Едва только ушел назад город, как уже пошли писать, по нашему обычаю, чушь и дичь по обеим сторонам дороги: кочки, ельник, низенькие жидкие кусты молодых сосен, обгорелые стволы старых, дикий вереск и тому подобный вздор. Попадались вытянутые по шнурку деревни, постройкою похожие на старые складенные дрова, покрытые серыми крышами с резными деревянными под ними украшениями в виде висячих шитых узорами утиральников. Несколько мужиков, по обыкновению, зевали, сидя на лавках перед воротами в своих овчинных тулупах. Бабы с толстыми лицами и перевязанными грудями смотрели из верхних окон; из нижних глядел теленок или высовывала слепую морду свою свинья. Словом, виды известные. Проехавши пятнадцатую версту, он вспомнил, что здесь, по словам Манилова, должна быть его деревня, но и шестнадцатая верста пролетела мимо, а деревни все не было видно, и если бы не два мужика. попавшиеся навстречу, то вряд ли бы довелось им потрафить на лад. На вопрос, далеко ли деревня Заманиловка, мужики сняли шляпы, и один из них, бывший поумнее и носивший бороду клином, отвечал: — Маниловка, может быть, а не Заманиловка? — Ну да, Маниловка. — Маниловка! а как проедешь еще одну версту, так вот тебе, то есть, — так прямо направо. — Направо? — отозвался кучер. — Направо, — сказал мужик. — Это будет тебе дорога в Маниловку; а — Заманиловки никакой нет. Она зовется так, то есть ее прозвание — Маниловка, а Заманиловки тут вовсе нет. Там прямо на горе увидишь — дом, каменный, в два этажа, господский дом, в котором, то есть, — живет сам господин. Вот это тебе и есть Маниловка, а Заманиловки — совсем нет никакой здесь и не было. Поехали отыскивать Маниловку. Проехавши две версты, встретили поворот на проселочную дорогу, но уже и две, и три, и четыре версты, кажется, сделали, а каменного дома в два этажа все еще не было видно. Тут Чичиков вспомнил, что если приятель приглашает к себе в деревню за пятнадцать верст, то значит, что к ней есть верных тридцать. Деревня Маниловка немногих могла заманить своим местоположением. Дом господский стоял одиночкой на юру, то есть на возвышении, открытом всем ветрам, какие только вздумается подуть; покатость горы, на которой он стоял, была одета подстриженным дерном. На ней были разбросаны по-английски две-три клумбы с кустами сиреней и желтых акаций; пять-шесть берез небольшими купами кое-где возносили свои мелколистные жиденькие вершины. Под двумя из них видна была беседка с плоским зеленым куполом, деревянными голубыми колоннами и надписью: «Храм уединенного размышления»; пониже пруд, покрытый зеленью, что, впрочем, не в диковинку в аглицких садах русских помещиков. У подошвы этого возвышения, и частию по самому скату, темнели вдоль и поперек серенькие бревенчатые избы, которые герой наш, неизвестно по каким причинам, в ту ж минуту принялся считать и насчитал более двухсот; нигде между ними растущего деревца или какой-нибудь зелени; везде глядело только одно бревно. Вид оживляли две бабы, которые, картинно подобравши платья и подтыкавшись со всех сторон, брели по колени в пруде, влача за два деревянные кляча изорванный бредень, где видны были два запутавшиеся рака и блестела попавшаяся плотва; бабы, казались, были между собою в ссоре и за что-то перебранивались. Поодаль в стороне темнел каким-то скучно-синеватым цветом сосновый лес. Даже самая погода весьма кстати прислужилась: день был не то ясный, не то мрачный, а какого-то светло-серого цвета, какой бывает только на старых мундирах гарнизонных солдат, этого, впрочем, мирного войска, но отчасти нетрезвого по воскресным дням. Для пополнения картины не было недостатка в петухе, предвозвестнике переменчивой погоды, который, несмотря на то что голова продолблена была до самого мозгу носами других петухов по известным делам волокитства, горланил очень громко и даже похлопывал крыльями, обдерганными, как старые рогожки. Подъезжая ко двору, Чичиков заметил на крыльце самого хозяина, который стоял в зеленом шалоновом сюртуке, приставив руку ко лбу в виде зонтика над глазами, чтобы рассмотреть получше подъезжавший экипаж. По мере того как бричка близилась к крыльцу, глаза его делались веселее и улыбка раздвигалась более и более. — Павел Иванович! — вскричал он наконец, когда Чичиков вылезал из — брички. — Насилу вы таки нас вспомнили! Оба приятеля очень крепко поцеловались, и Манилов увел своего гостя в комнату. Хотя время, в продолжение которого они будут проходить сени, переднюю и столовую, несколько коротковато, но попробуем, не успеем ли как-нибудь им воспользоваться и сказать кое-что о хозяине дома. Но тут автор должен признаться, что подобное предприятие очень трудно. Гораздо легче изображать характеры большого размера: там просто бросай краски со всей руки на полотно, черные палящие глаза нависшие брови, перерезанный морщиною лоб, перекинутый через плечо черный или алый, как огонь, плащ — и портрет готов; но вот эти все господа, которых много на свете, которые с вида очень похожи между собою, а между тем как приглядишься, увидишь много самых неуловимых особенностей, — эти господа страшно трудны для портретов. Тут придется сильно напрягать внимание, пока заставишь перед собою выступить все тонкие, почти невидимые черты, и вообще далеко придется углублять уже изощренный в науке выпытывания взгляд. Один бог разве мог сказать, какой был характер Манилова. Есть род людей, известных под именем: люди так себе, ни то ни се, ни в городе Богдан ни в селе Селифан, по словам пословицы. Может быть, к ним следует примкнуть и Манилова. На взгляд он был человек видный; черты лица его были не лишены приятности, но в эту приятность, казалось, чересчур было передано сахару; в приемах и оборотах его было что-то заискивающее расположения и знакомства. Он улыбался заманчиво, был белокур, с голубыми глазами. В первую минуту разговора с ним не можешь не сказать: «Какой приятный и добрый человек!» В следующую за тем минуту ничего не скажешь, а в третью скажешь: «Черт знает что такое!» — и отойдешь подальше; если ж не отойдешь, почувствуешь скуку смертельную. От него не дождешься никакого живого или хоть даже заносчивого слова, какое можешь услышать почти от всякого, если коснешься задирающего его предмета. У всякого есть свой задор: у одного задор обратился на борзых собак; другому кажется, что он сильный любитель музыки и удивительно чувствует все глубокие места в ней; третий мастер лихо пообедать; четвертый сыграть роль хоть одним вершком повыше той, которая ему назначена; пятый, с желанием более ограниченным, спит и грезит о том, как бы пройтиться на гулянье с флигель-адъютантом, напоказ своим приятелям, знакомым и даже незнакомым; шестой уже одарен такою рукою, которая чувствует желание сверхъестественное заломить угол какому-нибудь бубновому тузу или двойке, тогда как рука седьмого так и лезет произвести где-нибудь порядок, подобраться поближе к личности станционного смотрителя или ямщиков, — словом, у всякого есть свое, но у Манилова ничего не было. Дома он говорил очень мало и большею частию размышлял и думал, но о чем он думал, тоже разве богу было известно. Хозяйством нельзя сказать чтобы он занимался, он даже никогда не ездил на поля, хозяйство шло как-то само собою. Когда приказчик говорил: «Хорошо бы, барин, то и то сделать», — «Да, недурно, — отвечал он обыкновенно, куря трубку, которую курить сделал привычку, когда еще служил в армии, где считался скромнейшим, деликатнейшим и образованнейшим офицером. „Да, именно недурно“, — повторял он. Когда приходил к нему мужик и, почесавши рукою затылок, говорил: „Барин, позволь отлучиться на работу, по'дать заработать“, — „Ступай“, — говорил он, куря трубку, и ему даже в голову не приходило, что мужик шел пьянствовать. Иногда, глядя с крыльца на двор и на пруд, говорил он о том, как бы хорошо было, если бы вдруг от дома провести подземный ход или чрез пруд выстроить каменный мост, на котором бы были по обеим сторонам лавки, и чтобы в них сидели купцы и продавали разные мелкие товары, нужные для крестьян. При этом глаза его делались чрезвычайно сладкими и лицо принимало самое довольное выражение; впрочем, все эти прожекты так и оканчивались только одними словами. В его кабинете всегда лежала какая-то книжка, заложенная закладкою на четырнадцатой странице, которую он постоянно читал уже два года. В доме его чего-нибудь вечно недоставало: в гостиной стояла прекрасная мебель, обтянутая щегольской шелковой материей, которая, верно, стоила весьма недешево; но на два кресла ее недостало, и кресла стояли обтянуты просто рогожею; впрочем, хозяин в продолжение нескольких лет всякий раз предостерегал своего гостя словами: „Не садитесь на эти кресла, они еще не готовы“. В иной комнате и вовсе не было мебели, хотя и было говорено в первые дни после женитьбы: „Душенька, нужно будет завтра похлопотать, чтобы в эту комнату хоть на время поставить мебель“. Ввечеру подавался на стол очень щегольской подсвечник из темной бронзы с тремя античными грациями, с перламутным щегольским щитом, и рядом с ним ставился какой-то просто медный инвалид, хромой, свернувшийся на сторону и весь в сале, хотя этого не замечал ни хозяин, ни хозяйка, ни слуги. Жена его… впрочем, они были совершенно довольны друг другом. Несмотря на то что минуло более восьми лет их супружеству, из них все еще каждый приносил другому или кусочек яблочка, или конфетку, или орешек и говорил трогательно-нежным голосом, выражавшим совершенную любовь: „Разинь, душенька, свой ротик, я тебе положу этот кусочек“. Само собою разумеется, что ротик раскрывался при этом случае очень грациозно. Ко дню рождения приготовляемы были сюрпризы: какой-нибудь бисерный чехольчик на зубочистку. И весьма часто, сидя на диване, вдруг, совершенно неизвестно из каких причин, один, оставивши свою трубку, а другая работу, если только она держалась на ту пору в руках, они напечатлевали друг другу такой томный и длинный поцелуй, что в продолжение его можно бы легко выкурить маленькую соломенную сигарку. Словом, они были, то что говорится, счастливы. Конечно, можно бы заметить, что в доме есть много других занятий, кроме продолжительных поцелуев и сюрпризов, и много бы можно сделать разных запросов. Зачем, например, глупо и без толку готовится на кухне? зачем довольно пусто в кладовой? зачем воровка ключница? зачем нечистоплотны и пьяницы слуги? зачем вся дворня спит немилосердым образом и повесничает все остальное время? Но все это предметы низкие, а Манилова воспитана хорошо. А хорошее воспитание, как известно, получается в пансионах. А в пансионах, как известно, три главные предмета составляют основу человеческих добродетелей: французский язык, необходимый для счастия семейственной жизни, фортепьяно, для составления приятных минут супругу, и, наконец, собственно хозяйственная часть: вязание кошельков и других сюрпризов. Впрочем, бывают разные усовершенствования и изменения в мето'дах, особенно в нынешнее время; все это более зависит от благоразумия и способностей самих содержательниц пансиона. В других пансионах бывает таким образом, что прежде фортепьяно, потом французский язык, а там уже хозяйственная часть. А иногда бывает и так, что прежде хозяйственная часть, то есть вязание сюрпризов, потом французский язык, а там уже фортепьяно. Разные бывают мето'ды. Не мешает сделать еще замечание, что Манилова… но, признаюсь, о дамах я очень боюсь говорить, да притом мне пора возвратиться к нашим героям, которые стояли уже несколько минут перед дверями гостиной, взаимно упрашивая друг друга пройти вперед. — Сделайте милость, не беспокойтесь так для меня, я пройду после, — — говорил Чичиков. — Нет, Павел Иванович, нет, вы гость, — говорил Манилов, показывая ему — рукою на дверь. — Не затрудняйтесь, пожалуйста, не затрудняйтесь. Пожалуйста, — проходите, — говорил Чичиков. — Нет уж извините, не допущу пройти позади такому приятному, — образованному гостю. — Почему ж образованному?.. Пожалуйста, проходите. — Ну да уж извольте проходить вы. — Да отчего ж? — Ну да уж оттого! — сказал с приятною улыбкою Манилов. Наконец оба приятеля вошли в дверь боком и несколько притиснули друг друга. — Позвольте мне вам представить жену мою, — сказал Манилов. — — Душенька! Павел Иванович! Чичиков, точно, увидел даму, которую он совершенно было не приметил, раскланиваясь в дверях с Маниловым. Она была недурна, одета к лицу. На ней хорошо сидел матерчатый шелковый капот бледного цвета; тонкая небольшая кисть руки ее что-то бросила поспешно на стол и сжала батистовый платок с вышитыми уголками. Она поднялась с дивана, на котором сидела; Чичиков не без удовольствия подошел к ее ручке. Манилова проговорила, несколько даже картавя, что он очень обрадовал их своим приездом и что муж ее не проходило дня, чтобы не вспоминал о нем. — Да, — примолвил Манилов, — уж она, бывало, все спрашивает меня: «Да — что же твой приятель не едет?» — «Погоди, душенька, приедет». А вот — вы наконец и удостоили нас своим посещением. Уж такое, право, — доставили наслаждение… майский день… именины сердца… Чичиков, услышавши, что дело уже дошло до именин сердца, несколько даже смутился и отвечал скромно, что ни громкого имени не имеет, ни даже ранга заметного. — Вы всё имеете, — прервал Манилов с такою же приятною улыбкою, — всё — имеете, даже еще более. — Как вам показался наш город? — примолвила Манилова. — Приятно ли — провели там время? — Очень хороший город, прекрасный город, — отвечал Чичиков, — и время — провел очень приятно: общество самое обходительное. — А как вы нашли нашего губернатора? — сказала Манилова. — Не правда ли, что препочтеннейший и прелюбезнейший человек? — — прибавил Манилов. — Совершенная правда, — сказал Чичиков, — препочтеннейший человек. И — как он вошел в свою должность, как понимает ее! Нужно желать — побольше таких людей. — Как он может этак, знаете, принять всякого, блюсти деликатность в — своих поступках, — присовокупил Манилов с улыбкою и от удовольствия — почти совсем зажмурил глаза, как кот, у которого слегка пощекотали — за ушами пальцем. — Очень обходительный и приятный человек, — продолжал Чичиков, — и — какой искусник! я даже никак не мог предполагать этого. Как хорошо — вышивает разные домашние узоры! Он мне показывал своей работы — кошелек: редкая дама может так искусно вышить. — А вице-губернатор, не правда ли, какой милый человек? — сказал — Манилов, опять несколько прищурив глаза. — Очень, очень достойный человек, — отвечал Чичиков. — Ну, позвольте, а как вам показался полицеймейстер? Не правда ли, что — очень приятный человек? — Чрезвычайно приятный, и какой умный, какой начитанный человек! Мы у — него проиграли в вист вместе с прокурором и председателем палаты до — самых поздних петухов; очень, очень достойный человек. — Ну, а какого вы мнения о жене полицеймейстера? — прибавила Манилова. — — Не правда ли, прелюбезная женщина? — О, это одна из достойнейших женщин, каких только я знаю, — отвечал — Чичиков Засим не пропустили председателя палаты, почтмейстера и таким образом перебрали почти всех чиновников города, которые все оказались самыми достойными людьми. — Вы всегда в деревне проводите время? — сделал наконец, в свою — очередь, вопрос Чичиков. — Больше в деревне, — отвечал Манилов. — впрочем, приезжаем в город — для того только, чтобы увидеться с образованными людьми. Одичаешь, — знаете, будешь все время жить взаперти. — Правда, правда, — сказал Чичиков. — Конечно, — продолжал Манилов, — другое дело, если бы соседство было — хорошее, если бы, например, такой человек, с которым бы в некотором — роде можно было поговорить о любезности, о хорошем обращении, — следить какую-нибудь этакую науку, чтобы этак расшевелило душу, дало — бы, так сказать, паренье этакое… — Здесь он еще что-то хотел — выразить, но, заметивши, что несколько зарапортовался, ковырнул — только рукою в воздухе и продолжал: — Тогда, конечно, деревня и — уединение имели бы очень много приятностей. Но решительно нет — никого… Вот только иногда почитаешь «Сын отечества». Чичиков согласился с этим совершенно, прибавивши, что ничего не может быть приятнее, как жить в уединенье, наслаждаться зрелищем природы и почитать иногда какую-нибудь книгу… — Но знаете ли, — прибавил Манилов, — все если нет друга, с которым бы — можно поделиться… — О, это справедливо, это совершенно справедливо! — прервал Чичиков. — — Что все сокровища тогда в мире! «Не имей денег, имей хороших людей — для обращения», сказал один мудрец. — И знаете, Павел Иванович! — сказал Манилов, явя в лице своем — выражение не только сладкое, но даже приторное, подобное той — микстуре, которую ловкий светский доктор засластил немилосердно, — воображая ею обрадовать пациента. — Тогда чувствуешь какое-то, в — некотором роде, духовное наслаждение… Вот как, например, теперь, — когда случай мне доставил счастие, можно сказать образцовое, — говорить с вами и наслаждаться приятным вашим разговоров… — Помилуйте, что ж за приятный разговор?.. Ничтожный человек, и больше — ничего, — отвечал Чичиков. — О! Павел Иванович, позвольте мне быть откровенным: я бы с радостию — отдал половину всего моего состояния, чтобы иметь часть тех — достоинств, которые имеете вы!.. — Напротив, я бы почел с своей стороны за величайшее… Неизвестно, до чего бы дошло взаимное излияние чувств обоих приятелей, если бы вошедший слуга не доложил, что кушанье готово. — Прошу покорнейше, — сказал Манилов. — Вы извините, если у нас нет — такого обеда, какой на паркетах и в столицах, у нас просто, по — русскому обычаю, щи, но от чистого сердца. Покорнейше прошу. Тут они еще несколько времени поспорили о том, кому первому войти, и наконец Чичиков вошел боком в столовую. В столовой уже стояли два мальчика, сыновья Манилова, которые были в тех летах, когда сажают уже детей за стол, но еще на высоких стульях. При них стоял учитель, поклонившийся вежливо и с улыбкою. Хозяйка села за свою суповую чашку; гость был посажен между хозяином и хозяйкою, слуга завязал детям на шею салфетки. — Какие миленькие дети, — сказал Чичиков, посмотрев на них, — а — который год? — Старшему осьмой, а меньшему вчера только минуло шесть, — сказала — Манилова. — Фемистоклюс! — сказал Манилов, обратившись к старшему, который — старался освободить свой подбородок, завязанный лакеем в салфетку. Чичиков поднял несколько бровь, услышав такое отчасти греческое имя, которому, неизвестно почему, Манилов дал окончание на «юс», но постарался тот же час привесть лицо в обыкновенное положение. — Фемистоклюс, скажи мне, какой лучший город во Франции? Здесь учитель обратил все внимание на Фемистоклюса и казалось, хотел ему вскочить в глаза, но наконец совершенно успокоился и кивнул головою, когда Фемистоклюс сказал: «Париж». — А у нас какой лучший город? — спросил опять Манилов. Учитель опять настроил внимание. — Петербург, — отвечал Фемистоклюс. — А еще какой? — Москва, — отвечал Фемистоклюс. — Умница, душенька! — сказал на это Чичиков. — Скажите, однако ж… — — продолжал он, обратившись тут же с некоторым видом изумления к — Маниловым, — в такие лета и уже такие сведения! Я должен вам — сказать, что в этом ребенке будут большие способности. — О, вы еще не знаете его, — отвечал Манилов, — у него чрезвычайно — много остроумия. Вот меньшой, Алкид, тот не так быстр, а этот — сейчас, если что-нибудь встретит, букашку, козявку, так уж у него — вдруг глазенки и забегают; побежит за ней следом и тотчас обратит — внимание. Я его прочу по дипломатической части. Фемистоклюс, — — продолжал он, снова обратясь к нему, — хочешь быть посланником? — Хочу, — отвечал Фемистоклюс, жуя хлеб и болтая головой направо и — налево. В это время стоявший позади лакей утер посланнику нос, и очень хорошо сделал, иначе бы канула в суп препорядочная посторонняя капля. Разговор начался за столом об удовольствии спокойной жизни, прерываемый замечаниями хозяйки о городском театре и об актерах. Учитель очень внимательно глядел на разговаривающих и, как только замечал, что они были готовы усмехнуться, в ту же минуту открывал рот и смеялся с усердием. Вероятно, он был человек признательный и хотел заплатить этим хозяину за хорошее обращение. Один раз, впрочем, лицо его приняло суровый вид, и он строго застучал по столу, устремив глаза на сидевших насупротив его детей. Это было у места, потому что Фемистоклюс укусил за ухо Алкида, и Алкид, зажмурив глаза и открыв рот, готов был зарыдать самым жалким образом, но, почувствовав, что за это легко можно было лишиться блюда, привел рот в прежнее положение и начал со слезами грызть баранью кость, от которой у него обе щеки лоснились жиром. Хозяйка очень часто обращалась к Чичикову с словами: «Вы ничего не кушаете, вы очень мало взяли». На что Чичиков отвечал всякий раз: «Покорнейше благодарю, я сыт, приятный разговор лучше всякого блюда». Уже встали из-за стола. Манилов был доволен чрезвычайно и, поддерживая рукою спину своего гостя, готовился таким образом препроводить его в гостиную, как вдруг гость объявил с весьма значительным видом, что он намерен с ним поговорить об одном очень нужном деле. — В таком случае позвольте мне вас попросить в мой кабинет, — сказал — Манилов и повел в небольшую комнату, обращенную окном на синевший — лес. — Вот мой уголок, — сказал Манилов. — Приятная комнатка, — сказал Чичиков, окинувши ее глазами. Комната была, точно, не без приятности: стены были выкрашены какой-то голубенькой краской вроде серенькой, четыре стула, одно кресло, стол, на котором лежала книжка с заложенною закладкою, о которой мы уже имели случай упомянуть, несколько исписанных бумаг, но больше всего было табаку. Он был в разных видах: в картузах и в табачнице, и, наконец, насыпан был просто кучею на столе. На своих окнах тоже помещены были горки выбитой из трубки золы, расставленные не без старания очень красивыми рядками. Заметно было, что это иногда доставляло хозяину препровождение времени. — Позвольте вас попросить расположиться в этих креслах, — сказал — Манилов. — Здесь вам будет попокойнее. — Позвольте, я сяду на стуле. — Позвольте вам этого не позволить, — сказал Манилов с улыбкою. — Это — кресло у меня уж ассигновано для гостя: ради или не ради, но должны — сесть. Чичиков сел. — Позвольте мне вас попотчевать трубочкою. — Нет, не курю, — отвечал Чичиков ласково и как бы с видом сожаления. — Отчего? — сказал Манилов тоже ласково и с видом сожаления. — Не сделал привычки, боюсь; говорят, трубка сушит. — Позвольте мне вам заметить, что это предубеждение. Я полагаю даже, — что курить трубку гораздо здоровее, нежели нюхать табак. В нашем — полку был поручик, прекраснейший и образованнейший человек, который — не выпускал изо рта трубки не только за столом, но даже, с — позволения сказать, во всех прочих местах. И вот ему теперь уже — сорок с лишком лет, но, благодари бога, до сих пор так здоров, как — нельзя лучше. Чичиков заметил, что это, точно, случается и что натуре находится много вещей, неизъяснимых даже для обширного ума. — Но позвольте прежде одну просьбу… — проговорил он голосом, в котором — отдалось какое-то странное или почти странное выражение, и вслед за — тем неизвестно чего оглянулся назад. — Как давно вы изволили — подавать ревизскую сказку? — Да уж давно; а лучше сказать не припомню. — Как с того времени много у вас умерло крестьян? — А не могу знать; об этом, я полагаю, нужно спросить приказчика. Эй, — человек! позови приказчика, он должен быть сегодня здесь. Приказчик явился. Это был человек лет под сорок, бривший бороду, ходивший в сюртуке и, по-видимому, проводивший очень покойную жизнь, потому что лицо его глядело какою-то пухлою полнотою, а желтоватый цвет кожи и маленькие глаза показывали, что он знал слишком хорошо, что такое пуховики и перины. Можно было видеть тотчас, что он совершил свое поприще, как совершают его все господские приказчики: был прежде просто грамотным мальчишкой в доме, потом женился на какой-нибудь Агашке-ключнице, барыниной фаворитке, сделался сам ключником, а там и приказчиком. А сделавшись приказчиком, поступал, разумеется, как все приказчики: водился и кумился с теми, которые на деревне были побогаче, подбавлял на тягла победнее, проснувшись в девятом часу утра, поджидал самовара и пил чай. — Послушай, любезный! сколько у нас умерло крестьян с тех пор, как — подавали ревизию? — Да как сколько? Многие умирали с тех пор, — сказал приказчик и при — этом икнул, заслонив рот слегка рукою, наподобие щитка. — Да, признаюсь, а сам так думал, — подхватил Манилов, — именно, очень — многие умирали! — Тут он оборотился к Чичикову и прибавил еще: — — Точно, очень многие. — А как, например, числом? — спросил Чичиков. — Да, сколько числом? — подхватил Манилов. — Да как сказать числом? Ведь неизвестно, сколько умирало, их никто не — считал. — Да, именно, — сказал Манилов, обратясь к Чичикову, — я тоже — предполагал, большая смертность; совсем неизвестно, сколько умерло. — Ты, пожалуйста, их перечти, — сказал Чичиков, — и сделай подробный — реестрик всех поименно. — Да, всех поименно, — сказал Манилов. Приказчик сказал: «Слушаю!» — и ушел. — А для какие причин вам это нужно? — спросил по уходе приказчика — Манилов. Этот вопрос, казалось, затруднил гостя, в лице его показалось какое-то напряженное выражение, от которого он даже покраснел, — напряжение что-то выразить, не совсем покорное словам. И в самом деле, Манилов наконец услышал такие странные и необыкновенные вещи, какие еще никогда не слыхали человеческие уши. — Вы спрашиваете, для каких причин? причины вот какие: я хотел бы — купить крестьян… — сказал Чичиков, заикнулся и не кончил речи. — Но позвольте спросить вас, — сказал Манилов, — как желаете вы купить — крестьян: с землею или просто на вывод, то есть без земли? — Нет, я не то чтобы совершенно крестьян, — сказал Чичиков, — я желаю — иметь мертвых… — Как-с? извините… я несколько туг на ухо, мне послышалось престранное — слово… — Я полагаю приобресть мертвых, которые, впрочем, значились бы по — ревизии как живые, — сказал Чичиков. Манилов выронил тут же чубук с трубкою на пол и как разинул рот, так и остался с разинутым ртом в продолжение нескольких минут. Оба приятеля, рассуждавшие о приятностях дружеской жизни, остались недвижимы, вперя друг в друга глаза, как те портреты, которые вешались в старину один против другого по обеим сторонам зеркала. Наконец Манилов поднял трубку с чубуком и поглядел снизу ему в лицо, стараясь высмотреть, не видно ли какой усмешки на губах его, не пошутил ли он; но ничего не было видно такого, напротив, лицо даже казалось степеннее обыкновенного; потом подумал, не спятил ли гость как-нибудь невзначай с ума, и со страхом посмотрел на него пристально; но глаза гостя были совершенно ясны, не было в них дикого, беспокойного огня, какой бегает в глазах сумасшедшего человека, все было прилично и в порядке. Как ни придумывал Манилов, как ему быть и что ему сделать, но ничего другого не мог придумать, как только выпустить изо рта оставшийся дым очень тонкой струею. — Итак, я бы желал знать, можете ли вы мне таковых, не живых в — действительности, но живых относительно законной формы, передать, — уступить или как вам заблагорассудится лучше? Но Манилов так сконфузился и смешался, что только смотрел на него — Мне кажется, вы затрудняетесь?.. — заметил Чичиков. — Я?.. нет, я не то, — сказал Манилов, — но я не могу постичь… — извините… я, конечно, не мог получить такого блестящего образования, — какое, так сказать, видно во всяком вашем движении; не имею высокого — искусства выражаться… Может быть, здесь… в этом, вами сейчас — выраженном изъяснении… скрыто другое… Может быть, вы изволили — выразиться так для красоты слога? — Нет, — подхватил Чичиков, — нет, я разумею предмет таков как есть, — то есть те души, которые, точно, уже умерли. Манилов совершенно растерялся. Он чувствовал, что ему нужно что-то сделать, предложить вопрос, а какой вопрос — черт его знает. Кончил он наконец тем, что выпустил опять дым, но только уже не ртом, а чрез носовые ноздри. — Итак, если нет препятствий, то с богом можно бы приступить к — совершению купчей крепости, — сказал Чичиков. — Как, на мертвые души купчую? — А, нет! — сказал Чичиков. — Мы напишем, что они живы, так, как стоит — действительно в ревизской сказке. Я привык ни в чем не отступать от — гражданских законов, хотя за это и потерпел на службе, но уж — извините: обязанность для меня дело священное, закон — я немею пред — законом. Последние слова понравились Манилову, но в толк самого дела он все- таки никак не вник и вместо ответа принялся насасывать свой чубук так сильно, что тот начал наконец хрипеть, как фагот. Казалось, как будто он хотел вытянуть из него мнение относительно такого неслыханного обстоятельства; но чубук хрипел и больше ничего. — Может быть, вы имеете какие-нибудь сомнения? — О! помилуйте, ничуть. Я не насчет того говорю, чтобы имел какое- — нибудь, то есть, критическое предосуждение о вас. Но позвольте — доложить, не будет ли это предприятие или, чтоб еще более, так — сказать, выразиться, негоция, — так не будет ли эта негоция — несоответствующею гражданским постановлениям и дальнейшим видам — России? Здесь Манилов, сделавши некоторое движение головою, посмотрел очень значительно в лицо Чичикова, показав во всех чертах лица своего и сжатых губах такое глубокое выражение, какого, может быть, и не видано было на человеческом лице, разве только у какого-нибудь слишком умного министра, да и то в минуту самого головоломного дела. Но Чичиков сказал просто, что подобное предприятие, или негоция, никак не будет несоответствующею гражданским постановлениям и дальнейшим видам России, а чрез минуту потом прибавил, что казна получит даже выгоды, ибо получит законные пошлины. — Так вы полагаете?.. — Я полагаю, что это будет хорошо. — А, если хорошо, это другое дело: я против этого ничего, — сказал — Манилов и совершенно успокоился. — Теперь остается условиться в цене. — Как в цене? — сказал опять Манилов и остановился. — Неужели вы — полагаете, что я стану брать деньги за души, которые в некотором — роде окончили свое существование? Если уж вам пришло этакое, так — сказать, фантастическое желание, то с своей стороны я передаю их вам — безынтересно и купчую беру на себя. Великий упрек был бы историку предлагаемых событий, если бы он упустил сказать, что удовольствие одолело гостя после таких слов, произнесенных Маниловым. Как он ни был степенен и рассудителен, но тут чуть не произвел даже скачок по образцу козла, что, как известно, производится только в самых сильных порывах радости. Он поворотился так сильно в креслах, что лопнула шерстяная материя, обтягивавшая подушку; сам Манилов посмотрел на него в некотором недоумении. Побужденный признательностию, он наговорил тут же столько благодарностей, что тот смешался, весь покраснел, производил головою отрицательный жест и наконец уже выразился, что это сущее ничего, что он, точно, хотел бы доказать чем-нибудь сердечное влечение, магнетизм души, а умершие души в некотором роде совершенная дрянь. — Очень не дрянь, — сказал Чичиков, пожав ему руку. Здесь был испущен — очень глубокий вздох. Казалось, он был настроен к сердечным — излияниям; не без чувства и выражения произнес он наконец следующие — слова: — Если б вы знали, какую услугу оказали сей, по-видимому, — дрянью человеку без племени и роду! Да и действительно, чего не — потерпел я? как барка какая-нибудь среди свирепых волн… Каких — гонений, каких преследований не испытал, какого горя не вкусил, а за — что? за то, что соблюдал правду, что был чист на своей совести, что — подавал руку и вдовице беспомощной, и сироте-горемыке!.. — Тут даже — он отер платком выкатившуюся слезу. Манилов был совершенно растроган. Оба приятеля долго жали друг другу руку и долго смотрели молча один другому в глаза, в которых видны были навернувшиеся слезы. Манилов никак не хотел выпустить руки нашего героя и продолжал жать ее так горячо, что тот уже не знал, как ее выручить. Наконец, выдернувши ее потихоньку, он сказал, что не худо бы купчую совершить поскорее и хорошо бы, если бы он сам понаведался в город. Потом взял шляпу и стал откланиваться. — Как? вы уж хотите ехать? — сказал Манилов, вдруг очнувшись и почти — испугавшись. В это время вошла в кабинет Манилова. — Лизанька, — сказал Манилов с несколько жалостливым видом, — Павел — Иванович оставляет нас! — Потому что мы надоели Павлу Ивановичу, — отвечала Манилова. — Сударыня! здесь, — сказал Чичиков, — здесь, вот где, — тут он — положил руку на сердце, — да, здесь пребудет приятность времени, — проведенного с вами! и поверьте, не было бы для меня большего — блаженства, как жить с вами если не в одном доме, то по крайней мере — в самом ближайшем соседстве. — А знаете, Павел Иванович, — сказал Манилов, которому очень — понравилась такая мысль, — как было бы в самом деле хорошо, если бы — жить этак вместе, под одною кровлею, или под тенью какого-нибудь — вяза пофилософствовать о чем-нибудь, углубиться!.. — О! это была бы райская жизнь! — сказал Чичиков, вздохнувши. — — Прощайте, сударыня! — продолжал он, подходя к ручке Маниловой. — — Прощайте, почтеннейший друг! Не позабудьте просьбы! — О, будьте уверены! — отвечал Манилов. — Я с вами расстаюсь не долее — как на два дни. Все вышли в столовую. — Прощайте, миленькие малютки! — сказал Чичиков, увидевши Алкида и — Фемистоклюса, которые занимались каким-то деревянным гусаром, у — которого уже не было ни руки, ни носа. — Прощайте, мои крошки. Вы — извините меня, что я не привез вам гостинца, потому что, признаюсь, — не знал даже, живете ли вы на свете, но теперь, как приеду, — непременно привезу. Тебе привезу саблю; хочешь саблю? — Хочу, — отвечал Фемистоклюс. — А тебе барабан; не правда ли, тебе барабан? — продолжал он, — наклонившись к Алкиду. — Парапан, — отвечал шепотом и потупив голову Алкид. — Хорошо, а тебе привезу барабан. Такой славный барабан, этак все — будет: туррр… ру… тра-та-та, та-та-та… Прощай, душенька! прощай! — — Тут поцеловал он его в голову и обратился к Манилову и его супруге с — небольшим смехом, с какие обыкновенно обращаются к родителям, давая — им знать о невинности желаний их детей. — Право, останьтесь, Павел Иванович! — сказал Манилов, когда уже все — вышли на крыльцо. — Посмотрите, какие тучи. — Это маленькие тучки, — отвечал Чичиков. — Да знаете ли вы дорогу к Собакевичу? — Об этом хочу спросить вас. — Позвольте, я сейчас расскажу вашему кучеру. Тут Манилов с такою же любезностью рассказал дело кучеру и сказал ему даже один раз «вы». Кучер, услышав, что нужно пропустить два поворота и поворотить на третий, сказал: «Потрафим, ваше благородие», — и Чичиков уехал, сопровождаемый долго поклонами и маханьями платка приподымавшихся на цыпочках хозяев. Манилов долго стоял на крыльце, провожая глазами удалявшуюся бричку, и когда она уже совершенно стала не видна, он все еще стоял, куря трубку. Наконец вошел он в комнату, сел на стуле и предался размышлению, душевно радуясь, что доставил гостю своему небольшое удовольствие. Потом мысли его перенеслись незаметно к другим предметам и наконец занеслись бог знает куда. Он думал о благополучии дружеской жизни, о том, как бы хорошо было жить с другом на берегу какой-нибудь реки, потом чрез эту реку начал строиться у него мост, потом огромнейший дом с таким высоким бельведером, что можно оттуда видеть даже Москву и там пить вечером чай на открытом воздухе и рассуждать о каких-нибудь приятных предметах. Потом, что они вместе с Чичиковым приехали в какое-то общество в хороших каретах, где обворожают всех приятностию обращения, и что будто бы государь, узнавши о такой их дружбе, пожаловал их генералами, и далее, наконец, бог знает что такое, чего уже он и сам никак не мог разобрать. Странная просьба Чичикова прервала вдруг все его мечтания. Мысль о ней как-то особенно не варилась в его голове: как ни переворачивал он ее, но никак не мог изъяснить себе, и все время сидел он и курил трубку, что тянулось до самого ужина. Глава третья А Чичиков в довольном расположении духа сидел в своей бричке, катившейся давно по столбовой дороге. Из предыдущей главы уже видно, в чем состоял главный предмет его вкуса и склонностей, а потому не диво, что он скоро погрузился весь в него и телом и душою. Предположения, сметы и соображения, блуждавшие по лицу его, видно, были очень приятны, ибо ежеминутно оставляли после себя следы довольной усмешки. Занятый ими, он не обращал никакого внимания на то, как его кучер, довольный приемом дворовых людей Манилова, делал весьма дельные замечания чубарому пристяжному коню, запряженному с правой стороны. Этот чубарый конь был сильно лукав и показывал только для вида, будто бы везет, тогда как коренной гнедой и пристяжной каурой масти, называвшийся Заседателем, потому что был приобретен от какого-то заседателя, трудилися от всего сердца, так что даже в глазах их было заметно получаемое ими от того удовольствие. «Хитри, хитри! вот я тебя перехитрю! — говорил Селифан, приподнявшись и хлыснув кнутом ленивца. — Ты знай свое дело, панталонник ты немецкий! Гнедой — почтенный конь, он сполняет свой долг, я ему с охотою дам лишнюю меру, потому что он почтенный конь, и Заседатель тож хороший конь… Ну, ну! что потряхиваешь ушами? Ты, дурак, слушай, коли говорят! я тебя, невежа, не стану дурному учить. Ишь куда ползет!» Здесь он опять хлыснул его кнутом, примолвив; «У, варвар! Бонапарт ты проклятый!» Потом прикрикнул на всех: «Эй вы, любезные!» — и стегнул по всем по трем уже не в виде наказания, но чтобы показать, что был ими доволен. Доставив такое удовольствие, он опять обратил речь к чубарому: «Ты думаешь, что скроешь свое поведение. Нет, ты живи по правде, когда хочешь, чтобы тебе оказывали почтение. Вот у помещика, что мы были, хорошие люди. Я с удовольствием поговорю, коли хороший человек; с человеком хорошим мы всегда свои други, тонкие приятели; выпить ли чаю, или закусить — с охотою, коли хороший человек. Хорошему человеку всякой отдаст почтение. Вот барина нашего всякой уважает, потому что он, слышь ты, сполнял службу государскую, он сколеской советник…» Так рассуждая, Селифан забрался наконец в самые отдаленные отвлеченности. Если бы Чичиков прислушался, то узнал бы много подробностей, относившихся лично к нему; но мысли его так были заняты своим предметом, что один только сильный удар грома заставил его очнуться и посмотреть вокруг себя; все небо было совершенно обложено тучами, и пыльная почтовая дорога опрыскалась каплями дождя. Наконец громовый удар раздался в другой раз громче и ближе, и дождь хлынул вдруг как из ведра. Сначала, принявши косое направление, хлестал он в одну сторону кузова кибитки, потом в другую, потом, изменив и образ нападения и сделавшись совершенно прямым, барабанил прямо в верх его кузова; брызги наконец стали долетать ему в лицо. Это заставило его задернуться кожаными занавесками с двумя круглыми окошечками, определенными на рассматривание дорожных видов, и приказать Селифану ехать скорее. Селифан, прерванный тоже на самой середине речи, смекнул, что, точно, не нужно мешкать, вытащил тут же из-под козел какую-то дрянь из серого сукна, надел ее в рукава, схватил в руки вожжи и прикрикнул на свою тройку, которая чуть-чуть переступала ногами, ибо чувствовала приятное расслабление от поучительных речей. Но Селифан никак не мог припомнить, два или три поворота проехал. Сообразив и припоминая несколько дорогу, он догадался, что много было поворотов, которые все пропустил он мимо. Так как русский человек в решительные минуты найдется, что сделать, не вдаваясь в дальние рассуждения, то, поворотивши направо, на первую перекрестную дорогу, прикрикнул он: «Эй вы, други почтенные!» — и пустился вскачь, мало помышляя о том, куда приведет взятая дорога. Дождь, однако же, казалось, зарядил надолго. Лежавшая на дороге пыль быстро замесилась в грязь, и лошадям ежеминутно становилось тяжелее тащить бричку. Чичиков уже начинал сильно беспокоиться, не видя так долго деревни Собакевича. По расчету его, давно бы пора было приехать. Он высматривал по сторонам, но темнота была такая, хоть глаз выколи. — Селифан! — сказал он наконец, высунувшись из брички. — Что, барин? — отвечал Селифан. — Погляди-ка, не видно ли деревни? — Нет, барин, нигде не видно! — После чего Селифан, помахивая кнутом, — затянул песню не песню, но что-то такое длинное, чему и конца не — было. Туда все вошло: все ободрительные и побудительные крики, — которыми потчевают лошадей по всей России от одного конца до — другого; прилагательные всех родов без дальнейшего разбора, как что — первое попалось на язык. Таким образом дошло до того, что он начал — называть их наконец секретарями. Между тем Чичиков стал примечать, что бричка качалась на все стороны и наделяла его пресильными толчками; это дало ему почувствовать, что они своротили с дороги и, вероятно, тащились по взбороненному полю. Селифан, казалось, сам смекнул, но не говорил ни слова. — Что, мошенник, по какой дороге ты едешь? — сказал Чичиков. — Да что ж, барин, делать, время-то такое; кнута не видишь, такая — потьма! — Сказавши это, он так покосил бричку, что Чичиков принужден — был держаться обеими руками. Тут только заметил он, что Селифан — подгулял. — Держи, держи, опрокинешь! — кричал он ему. — Нет, барин, как можно, чтоб я опрокинул, — говорил Селифан. — Это — нехорошо опрокинуть, я уж сам знаю; уж я никак не опрокину. — Затем — начал он слегка поворачивать бричку, поворачивал, поворачивал и — наконец выворотил ее совершенно набок. Чичиков и руками и ногами — шлепнулся в грязь. Селифан лошадей, однако ж, остановил, впрочем, — они остановились бы и сами, потому что были сильно изнурены. Такой — непредвиденный случай совершенно изумил его. Слезши с козел, он стал — перед бричкою, подперся в бока обеими руками, в то время как барин — барахтался в грязи, силясь оттуда вылезть, и сказал после некоторого — размышления: «Вишь ты, и перекинулась!» — Ты пьян как сапожник! — сказал Чичиков. — Нет, барин, как можно, чтоб я был пьян! Я знаю, что это нехорошее — дело быть пьяным. С приятелем поговорил, потому что с хорошим — человеком можно поговорить, в том нет худого; и закусили вместе. — Закуска не обидное дело; с хорошим человеком можно закусить. — А что я тебе сказал последний раз, когда ты напился? а? забыл? — — сказал Чичиков. — Нет, ваше благородие, как можно, чтобы я позабыл. Я уже дело свое — знаю. Я знаю, что нехорошо быть пьяным. С хорошим человеком — поговорил, потому что… — Вот я тебя как высеку, так ты у меня будешь знать, как говорить с — хорошим человеком! — Как милости вашей будет угодно, — отвечал на все согласный Селифан, — — коли высечь, то и высечь; я ничуть не прочь от того. Почему ж не — посечь, коли за дело, на то воля господская. Оно нужно посечь, — потому что мужик балуется, порядок нужно наблюдать. Коли за дело, то — и посеки; почему ж не посечь? На такое рассуждение барин совершенно не нашелся, что отвечать. Но в это время, казалось, как будто сама судьба решилась над ним сжалиться. Издали послышался собачий лай. Обрадованный Чичиков дал приказание погонять лошадей. Русский возница имеет доброе чутье вместо глаз; от этого случается, что он, зажмуря глаза, качает иногда во весь дух и всегда куда-нибудь да приезжает. Селифан, не видя ни зги, направил лошадей так прямо на деревню, что остановился тогда только, когда бричка ударилася оглоблями в забор и когда решительно уже некуда было ехать. Чичиков только заметил сквозь густое покрывало лившего дождя что-то похожее на крышу. Он послал Селифана отыскивать ворота, что, без сомнения, продолжалось бы долго, если бы на Руси не было вместо швейцаров лихих собак, которые доложили о нем так звонко, что он поднес пальцы к ушам своим. Свет мелькнул в одном окошке и досягнул туманною струею до забора, указавши нашим дорожным ворота. Селифан принялся стучать, и скоро, отворив калитку, высунулась какая-то фигура, покрытая армяком, и барин со слугою услышали хриплый бабий голос: — Кто стучит? чего расходились? — Приезжие, матушка, пусти переночевать, — произнес Чичиков. — Вишь ты, какой востроногий, — сказала старуха, — приехал в какое — время! Здесь тебе не постоялый двор: помещица живет. — Что ж делать, матушка: вишь, с дороги сбились. Не ночевать же в — такое время в степи. — Да, время темное, нехорошее время, — прибавил Селифан. — Молчи, дурак, — сказал Чичиков. — Да кто вы такой? — сказала старуха. — Дворянин, матушка. Слово «дворянин» заставило старуху как будто несколько подумать. — Погодите, я скажу барыне, — произнесла она и минуты через две уже — возвратилась с фонарем в руке. Ворота отперлись. Огонек мелькнул и в другом окне. Бричка, въехавши на двор, остановилась перед небольшим домиком, который за темнотою трудно было рассмотреть. Только одна половина его была озарена светом, исходившим из окон; видна была еще лужа перед домом, на которую прямо ударял тот же свет. Дождь стучал звучно по деревянной крыше и журчащими ручьями стекал в подставленную бочку. Между тем псы заливались всеми возможными голосами: один, забросивши вверх голову, выводил так протяжно и с таким старанием, как будто за это получал бог знает какое жалованье; другой отхватывал наскоро, как пономарь; промеж них звенел, как почтовый звонок, неугомонный дискант, вероятно молодого щенка, и все это, наконец, повершал бас, может быть, старик, наделенный дюжею собачьей натурой, потому что хрипел, как хрипит певческий контрабас, когда концерт в полном разливе: тенора поднимаются на цыпочки от сильного желания вывести высокую ноту, и все, что ни есть, порывается кверху, закидывая голову, а он один, засунувши небритый подбородок в галстук, присев и опустившись почти до земли, пропускает оттуда свою ноту, от которой трясутся и дребезжат стекла. Уже по одному собачьему лаю, составленному из таких музыкантов, можно было предположить, что деревушка была порядочная; но промокший и озябший герой наш ни о чем не думал, как только о постели. Не успела бричка совершенно остановиться, как он уже соскочил на крыльцо, пошатнулся и чуть не упал. На крыльцо вышла опять какая-то женщина, помоложе прежней, но очень на нее похожая. Она проводила его в комнату. Чичиков кинул вскользь два взгляда: комната была обвешана старенькими полосатыми обоями; картины с какими-то птицами; между окон старинные маленькие зеркала с темными рамками в виде свернувшихся листьев; за всяким зеркалом заложены были или письмо, или старая колода карт, или чулок; стенные часы с нарисованными цветами на циферблате… невмочь было ничего более заметить. Он чувствовал, что глаза его липнули, как будто их кто-нибудь вымазал медом. Минуту спустя вошла хозяйка женщина пожилых лет, в каком-то спальном чепце, надетом наскоро, с фланелью на шее, одна из тех матушек, небольших помещиц, которые плачутся на неурожаи, убытки и держат голову несколько набок, а между тем набирают понемногу деньжонок в пестрядевые мешочки, размещенные по ящикам комодом. В один мешочек отбирают всё целковики, в другой полтиннички, в третий четвертачки, хотя с виду и кажется, будто бы в комоде ничего нет, кроме белья, да ночных кофточек, да нитяных моточков, да распоротого салопа, имеющего потом обратиться в платье, если старое как-нибудь прогорит во время печения праздничных лепешек со всякими пряженцами или поизотрется само собою. Но не сгорит платье и не изотрется само собою: бережлива старушка, и салопу суждено пролежать долго в распоротом виде, а потом достаться по духовному завещанию племяннице внучатной сестры вместе со всяким другим хламом. Чичиков извинился, что побеспокоил неожиданным приездом. — Ничего, ничего, — сказала хозяйка. — В какое это время вас бог — принес! Сумятица и вьюга такая… С дороги бы следовало поесть чего- — нибудь, да пора-то ночная, приготовить нельзя. Слова хозяйки были прерваны странным шипением, так что гость было испугался; шум походил на то, как бы вся комната наполнилась змеями; но, взглянувши вверх, он успокоился, ибо смекнул, что стенным часам пришла охота бить. За шипеньем тотчас же последовало хрипенье, и наконец, понатужась всеми силами, они пробили два часа таким звуком, как бы кто колотил палкой по разбитому горшку, после чего маятник пошел опять покойно щелкать направо и налево. Чичиков поблагодарил хозяйку, сказавши, что ему не нужно ничего, чтобы она не беспокоилась ни о чем, что, кроме постели, он ничего не требует, и полюбопытствовал только знать, в какие места заехал он и далеко ли отсюда пути к помещику Собакевичу, на что старуха сказала, что и не слыхивала такого имени и что такого помещика вовсе нет. — По крайней мере знаете Манилова? — сказал Чичиков — А кто таков Манилов? — Помещик, матушка. — Нет, не слыхивала, нет такого помещика. — Какие же есть? — Бобров, Свиньин, Канапатьев, Харпакин, Трепакин, Плешаков. — Богатые люди или нет? — Нет, отец, богатых слишком нет. У кого двадцать душ, у кого — тридцать, а таких, чтоб по сотне, таких нет. Чичиков заметил, что он заехал в порядочную глушь. — Далеко ли по крайней мере до города? — А верст шестьдесят будет. Как жаль мне, что нечего вам покушать! не — хотите ли, батюшка, выпить чаю? — Благодарю, матушка. Ничего не нужно, кроме постели. — Правда, с такой дороги и очень нужно отдохнуть. Вот здесь и — расположитесь, батюшка, на этом диване. Эй, Фетинья, принеси перину, — подушки и простыню. Какое-то время послал бог: гром такой — у меня — всю ночь горела свеча перед образом. Эх, отец мой, да у тебя-то, как — у борова, вся спина и бок в грязи! где так изволил засалиться? — Еще славу богу, что только засалился, нужно благодарить, что не — отломал совсем боков. — Святители, какие страсти! Да не нужно ли чем потереть спину? — Спасибо, спасибо. Не беспокойтесь, а прикажите только вашей девке — повысушить и вычистить мое платье. — Слышишь, Фетинья! — сказала хозяйка, обратясь к женщине, выходившей — на крыльцо со свечою, которая успела уже притащить перину и, взбивши — ее с обоих боков руками, напустила целый потоп перьев по всей — комнате. — Ты возьми ихний-то кафтан вместе с исподним и прежде — просуши их перед огнем, как делывали покойнику барину, а после — перетри и выколоти хорошенько. — Слушаю, сударыня! — говорила Фетинья, постилая сверх перины простыню — и кладя подушки. — Ну, вот тебе постель готова, — сказала хозяйка. — Прощай, батюшка, — желаю покойной ночи. Да не нужно ли еще чего? Может, ты привык, отец — мой, чтобы кто-нибудь почесал на ночь пятки? Покойник мой без этого — никак не засыпал. Но гость отказался и от почесывания пяток. Хозяйка вышла, и он тот же час поспешил раздеться, отдав Фетинье всю снятую с себя сбрую, как верхнюю, так и нижнюю, и Фетинья, пожелав также с своей стороны покойной ночи, утащила эти мокрые доспехи. Оставшись один, он не без удовольствия взглянул на свою постель, которая была почти до потолка. Фетинья, как видно, была мастерица взбивать перины. Когда, подставивши стул, взобрался он на постель, она опустилась под ним почти до самого пола, и перья, вытесненные им из пределов, разлетелись во все углы комнаты. Погасив свечу, он накрылся ситцевым одеялом и, свернувшись под ним кренделем, заснул в ту же минуту. Проснулся на другой лень он уже довольно поздним утром. Солнце сквозь окно блистало ему прямо в глаза, и мухи, которые вчера спали спокойно на стенах и на потолке, все обратились к нему: одна села ему на губу, другая на ухо, третья норовила как бы усесться на самый глаз, ту же, которая имела неосторожность подсесть близко к носовой ноздре, он потянул впросонках в самый нос, что заставило его крепко чихнуть, — обстоятельство, бывшее причиною его пробуждения. Окинувши взглядом комнату, он теперь заметил, что на картинах не всё были птицы: между ними висел портрет Кутузова и писанный масляными красками какой-то старик с красными обшлагами на мундире, как нашивали при Павле Петровиче. Часы опять испустили шипение и пробили десять; в дверь выглянуло женское лицо и в ту же минуту спряталось, ибо Чичиков, желая получше заснуть, скинул с себя совершенно все. Выглянувшее лицо показалось ему как будто несколько знакомо. Он стал припоминать себе: кто бы это был, и наконец вспомнил, что это была хозяйка. Он надел рубаху; платье, уже высушенное и вычищенное, лежало возле него. Одевшись, подошел он к зеркалу и чихнул опять так громко, что подошедший в это время к окну индейский петух — окно же было очень близко от земли — заболтал ему что-то вдруг и весьма скоро на своем странном языке, вероятно «желаю здравствовать», на что Чичиков сказал ему дурака. Подошедши к окну, он начал рассматривать бывшие перед ним виды: окно глядело едва ли не в курятник; по крайней мере, находившийся перед ним узенький дворик весь был наполнен птицами и всякой домашней тварью. Индейкам и курам не было числа; промеж них расхаживал петух мерными шагами, потряхивая гребнем и поворачивая голову набок, как будто к чему-то прислушиваясь; свинья с семейством очутилась тут же; тут же, разгребая кучу сора, съела она мимоходом цыпленка и, не замечая этого, продолжала уписывать арбузные корки своим порядком. Этот небольшой дворик, или курятник, переграждал дощатый забор, за которым тянулись пространные огороды с капустой, луком, картофелем, светлой и прочим хозяйственным овощем. По огороду были разбросаны кое-где яблони и другие фруктовые деревья, накрытые сетями для защиты от сорок и воробьев, из которых последние целыми косвенными тучами переносились с одного места на другое. Для этой же самой причины водружено было несколько чучел на длинных шестах, с растопыренными руками; на одном из них надет был чепец самой хозяйки. За огородами следовали крестьянские избы, которые хотя были выстроены врассыпную и не заключены в правильные улицы, но, по замечанию, сделанному Чичиковым, показывали довольство обитателей, ибо были поддерживаемы как следует: изветшавший тес на крышах везде был заменен новым; ворота нигде не покосились, а в обращенных к нему крестьянских крытых сараях заметил он где стоявшую запасную почти новую телегу, а где и две. «Да у ней деревушка не маленька», — сказал он и положил тут же разговориться и познакомиться с хозяйкой покороче. Он заглянул в щелочку двери, из которой она было высунула голову, и, увидев ее, сидящую за чайным столиком, вошел к ней с веселым и ласковым видом. — Здравствуйте, батюшка. Каково почивали? — сказала хозяйка, — приподнимаясь с места. Она была одета лучше, нежели вчера, — в — темном платье и уже не в спальном чепце, но на шее все так же было — что-то завязано. — Хорошо, хорошо, — говорил Чичиков, садясь в кресла. — Вы как, — матушка? — Плохо, отец мой. — Как так? — Бессонница. Все поясница болит, и нога, что повыше косточки, так вот — и ломит. — Пройдет, пройдет, матушка. На это нечего глядеть. — Дай бог, чтобы прошло. Я-то смазывала свиным салом и скипидаром тоже — смачивала. А с чем прихлебаете чайку? Во фляжке фруктовая. — Недурно, матушка, хлебнем и фруктовой. Читатель, я думаю, уже заметил, что Чичиков, несмотря на ласковый вид, говорил, однако же, с большею свободою, нежели с Маниловым, и вовсе не церемонился. Надобно сказать, кто у нас на Руси если не угнались еще кой в чем другою за иностранцами, то далеко перегнали их в умении обращаться. Пересчитать нельзя всех оттенков и тонкостей нашего обращения. Француз или немец век не смекнет и не поймет всех его особенностей и различий; он почти тем же голосом и тем же языком станет говорить и с миллионщиком, и с мелким табачным торгашом, хотя, конечно, в душе поподличает в меру перед первым. У нас не то: у нас есть такие мудрецы, которые с помещиком, имеющим двести душ, будут говорить совсем иначе, нежели с тем, у которого их триста, а у которого их триста, будут говорить опять не так, как с тем, у которого их пятьсот, а с тем, у которого их пятьсот, опять не так, как с тем, у которого их восемьсот, — словом, хоть восходи до миллиона, всё найдут оттенки. Положим, например, существует канцелярия, не здесь, а в тридевятом государстве, а в канцелярии, положим, существует правитель канцелярии. Прошу смотреть на него, когда он сидит среди своих подчиненных, — да просто от страха и слова не выговоришь! гордость и благородство, и уж чего не выражает лицо его? просто бери кисть, да и рисуй: Прометей, решительный Прометей! Высматривает орлом, выступает плавно, мерно. Тот же самый орел, как только вышел из комнаты и приближается к кабинету своего начальника, куропаткой такой спешит с бумагами под мышкой, что мочи нет. В обществе и на вечеринке, будь все небольшого чина, Прометей так и останется Прометеем, а чуть немного повыше его, с Прометеем сделается такое превращение, какого и Овидий не выдумает: муха, меньше даже мухи, уничтожился в песчинку! «Да это не Иван Петрович, — говоришь, глядя на него. — Иван Петрович выше ростом, а этот и низенький и худенький; тот говорит громко, басит и никогда не смеется, а этот черт знает что: пищит птицей и все смеется». Подходишь ближе, глядишь — точно Иван Петрович! «Эхе-хе», — думаешь себе… Но, однако ж, обратимся к действующим лицам. Чичиков, как уж мы видели, решился вовсе не церемониться и потому, взявши в руки чашку с чаем и вливши туда фруктовой, повел такие речи: — У вас, матушка, хорошая деревенька. Сколько в ней душ? — Душ-то в ней, отец мой, без малого восемьдесят, — сказала хозяйка, — — да беда, времена плохи, вот и прошлый год был такой неурожай, что — боже храни. — Однако ж мужички на вид дюжие, избенки крепкие. А позвольте узнать — фамилию вашу. Я так рассеялся… приехал в ночное время…: — Коробочка, коллежская секретарша. — Покорнейше благодарю. А имя и отчество? — Настасья Петровна. — Настасья Петровна? хорошее имя Настасья Петровна. У меня тетка — родная, сестра моей матери, Настасья Петровна. — А ваше имя как? — спросила помещица. — Ведь вы, я чай, заседатель? — Нет, матушка, — отвечал Чичиков, усмехнувшись, — чай, не заседатель, — а так ездим по своим делишкам. — А, так вы покупщик! Как же жаль, право, что я продала мед купцам так — дешево, а вот ты бы, отец мой, у меня, верно, его купил. — А вот меду и не купил бы. — Что ж другое? Разве пеньку? Да вить и пеньки у меня теперь маловато: — полпуда всего. — Нет, матушка, другого рода товарец: скажите, у вас умирали — крестьяне? — Ох, батюшка, осьмнадцать человека — сказала старуха, вздохнувши. — И — умер такой всё славный народ, всё работники. После того, правда, — народилось, да что в них: все такая мелюзга; а заседатель подъехал — — подать, говорит, уплачивать с души. Народ мертвый, а плати, как за — живого. На прошлой неделе сгорел у меня кузнец, такой искусный — кузнец и слесарное мастерство знал. — Разве у вас был пожар, матушка? — Бог приберег от такой беды, пожар бы еще хуже; сам сгорел, отец мой. — Внутри у него как-то загорелось, чересчур выпил, только синий огонек — пошел от него, весь истлел, истлел и почернел, как уголь, а такой — был преискусный кузнец! и теперь мне выехать не на чем: некому — лошадей подковать. — На все воля божья, матушка! — сказал Чичиков, вздохнувши, — против — мудрости божией ничего нельзя сказать… Уступите-ка их мне, Настасья — Петровна? — Кого, батюшка? — Да вот этих-то всех, что умерли. — Да как же уступить их? — Да так просто. Или, пожалуй, продайте. Я вам за них дам деньги. — Да как же? Я, право, в толк-то не возьму. Нешто хочешь ты их — откапывать из земли? Чичиков увидел, что старуха хватила далеко и что необходимо ей нужно растолковать, в чем дело. В немногих словах объяснил он ей, что перевод или покупка будет значиться только на бумаге и души будут прописаны как бы живые. — Да на что ж они тебе? — сказала старуха, выпучив на него глаза. — Это уж мое дело. — Да ведь они ж мертвые. — Да кто же говорит, что они живые? Потому-то и в убыток вам, что — мертвые: вы за них платите, а теперь я вас избавлю от хлопот и — платежа. Понимаете? Да не только избавлю, да еще сверх того дам вам — пятнадцать рублей. Ну, теперь ясно? — Право, не знаю, — произнесла хозяйка с расстановкой. — Ведь я — мертвых никогда еще не продавала — Еще бы! Это бы скорей походило на диво, если бы вы их кому нибудь — продали. Или вы думаете, что в них есть в самом деле какой-нибудь — прок? — Нет, этого-то я не думаю. Что ж в них за прок, проку никакого нет. — Меня только то и затрудняет, что они уже мертвые. «Ну, баба, кажется, крепколобая!» — подумал про себя Чичиков. — Послушайте, матушка. Да вы рассудите только хорошенько: — ведь вы — разоряетесь, платите за него подать, как за живого… — Ох, отец мой, и не говори об этом! — подхватила помещица. — Еще — третью неделю взнесла больше полутораста. Да заседателя подмаслила. — Ну, видите, матушка. А теперь примите в соображение только то, что — заседателя вам подмасливать больше не нужно, потому что теперь я — плачу за них; я, а не вы; я принимаю на себя все повинности. Я — совершу даже крепость на свои деньги, понимаете ли вы это? Старуха задумалась. Она видела, что дело, точно, как будто выгодно, да только уж слишком новое и небывалое; а потому начала сильно побаиваться, чтобы как-нибудь не надул ее этот покупщик; приехал же бог знает откуда, да еще и в ночное время. — Так что ж, матушка, по рукам, что ли? — говорил Чичиков. — Право, отец мой, никогда еще не случалось продавать мне покойников. — Живых-то я уступила, вот и третьего года протопопу двух девок, по — сту рублей каждую, и очень благодарил, такие вышли славные — работницы: сами салфетки ткут. — Ну, да не о живых дело; бог с ними. Я спрашиваю мертвых. — Право, я боюсь на первых-то порах, чтобы как-нибудь не понести — убытку. Может быть, ты, отец мой, меня обманываешь, а они того… они — больше как-нибудь стоят. — Послушайте, матушка… эх, какие вы! что ж они могут стоить? — Рассмотрите: ведь это прах. Понимаете ли? это просто прах. Вы — возьмите всякую негодную, последнюю вещь, например даже простую — тряпку, и тряпке есть цена: ее хоть по крайней мере купят на — бумажную фабрику, а ведь это ни на что не нужно. Ну, скажите сами, — на что оно нужно? — Уж это, точно, правда. Уж совсем ни на что не нужно; да ведь меня — одно только и останавливает, что ведь они уже мертвые. «Эк ее, дубинноголовая какая! — сказал про себя Чичиков, уже начиная «выходить из терпения. — Пойди ты сладь с нею! в пот бросила, «проклятая старуха!» Тут он, вынувши из кармана платок, начал отирать «пот, в самом деле выступивший на лбу. Впрочем, Чичиков напрасно «сердился: иной и почтенный, и государственный даже человек, а на деле «выходит совершенная Коробочка. Как зарубил что себе в голову, то уж «ничем его не пересилить; сколько ни представляй ему доводов, ясных «как день, все отскакивает от него, как резинный мяч отскакивает от «стены. Отерши пот, Чичиков решился попробовать, нельзя ли ее навести «на путь какою-нибудь иною стороною. — Вы, матушка, — сказал он, — или не хотите понимать слов моих, или — так нарочно говорите, лишь бы что-нибудь говорить… Я вам даю деньги: — пятнадцать рублей ассигнациями. Понимаете ли? Ведь это деньги. Вы их — не сыщете на улице. Ну, признайтесь, почем продали мед? — По двенадцати рублей пуд. — Хватили немножко греха на душу, матушка. По двенадцати не продали. — Ей-богу, продала. — Ну видите ль? Так зато это мед. Вы собирали его, может быть, около — года, с заботами, со старанием, хлопотами; ездили, морили пчел, — кормили их в погребе целую зиму; а мертвые души дело не от мира — сего. Тут вы с своей стороны никакого не прилагали старания, на то — была воля божия, чтоб они оставили мир сей, нанеся ущерб вашему — хозяйству. Там вы получили за труд, за старание двенадцать рублей, а — тут вы берете ни за что, даром, да и не двенадцать, а пятнадцать, да — и не серебром, а все синими ассигнациями. — После таких сильных — убеждений Чичиков почти уже не сомневался, что старуха наконец — подастся. — Право, — отвечала помещица, — мое такое неопытное вдовье дело! лучше — ж я маненько повременю, авось понаедут купцы, да примерюсь к ценам. — Страм, страм, матушка! просто страм! Ну что вы это говорите, — подумайте сами! Кто же станет покупать их? Ну какое употребление он — может из них сделать ? — А может, в хозяйстве-то как-нибудь под случай понадобятся… — — возразила старуха, да и не кончила речи, открыта рот и смотрела на — него почти со страхом, желая знать, что он на это скажет. — Мертвые в хозяйстве! Эк куда хватили! Воробьев разве пугать по ночам — в вашем огороде, что ли? — С нами крестная сила! Какие ты страсти говоришь! — проговорила — старуха, крестясь. — Куда ж еще вы их хотели пристроить? Да, впрочем, ведь кости и могилы — — все вам остается, перевод только на бумаге. Ну, так что же? Как — же? отвечайте по крайней мере. Старуха вновь задумалась. — О чем же вы думаете, Настасья Петровна? — Право, я все не приберу, как мне быть; лучше я вам пеньку продам. — Да что ж пенька? Помилуйте, я вас прошу совсем о другом, а вы мне — пеньку суете! Пенька пенькою, в другой раз приеду, заберу и пеньку. — Так как же, Настасья Петровна? — Ей-богу, товар такой странный, совсем небывалый! Здесь Чичиков вышел совершенно из границ всякого терпения, хватил в сердцах стулом об пол и посулил ей черта. Черта помещица испугалась необыкновенно. — Ох, не припоминай его, бог с ним! — вскрикнула она, вся побледнев. — — Еще третьего дня всю ночь мне снился окаянный. Вздумала было на ночь — загадать на картах после молитвы, да, видно, в наказание-то бог и — наслал его. Такой гадкий привиделся; а рога-то длиннее бычачьих. — Я дивлюсь, как они вам десятками не снятся. Из одного христианского — человеколюбия хотел: вижу, бедная вдова убивается, терпит нужду… да — пропади и околей со всей вашей деревней!.. — Ах, какие ты забранки пригинаешь! — сказала старуха, глядя на него — со страхом. — Да не найдешь слов с вами! Право, словно какая-нибудь, не говоря — дурного слова, дворняжка, что лежит на сене и сам не ест сена, и — другим не лает. Я хотел было закупать у вас хозяйственные продукты — разные, потому что я и казенные подряды тоже веду… — Здесь он — прилгнул, хоть и вскользь и без всякого дальнейшего размышления, но — неожиданно удачно. Казенные подряды подействовали сильно на Настасью — Петровну, по крайней мере, она произнесла уже почти просительным — голосом: — Да чего ж ты рассердился так горячо? Знай я прежде, что ты такой — сердитый, да я бы совсем тебе и не прекословила. — Есть из чего сердиться! Дело яйца выеденного не стоит, а я стану из- — за него сердиться! — Ну, да изволь, я готова отдать за пятнадцать ассигнацией! Только — смотри, отец мой, а насчет подрядов-то: если случится муки брать — ржаной, или гречневой, или круп, или скотины битой, так уж, — пожалуйста, не обидь меня. — Нет, матушка, не обижу, — говорил он, а между тем отирал рукою пот, — который в три ручья катился по лицу его. Он расспросил ее, не имеет — ли она в городе какого-нибудь поверенного или знакомого, которого бы — могла уполномочить на совершение крепости и всего, что следует. — Как же, протопопа, отца Кирила, сын служит в палате, — сказала — Коробочка. Чичиков попросил ее написать к нему доверенное письмо и, чтобы избавить от лишних затруднений, сам даже взялся сочинить. «Хорошо бы было, — подумала между тем про себя Коробочка, — если бы он «забрал у меня в казну муку и скотину. Нужно его задобрить: теста со «вчерашнего вечера еще осталось, так пойти сказать Фетинье, чтоб «спекла блинов; хорошо бы также загнуть пирог пресный с яйцом, у меня «его славно загибают, да и времени берет немного». Хозяйка вышла с тем «чтобы привести в исполнение мысль насчет загнутия пирога и, вероятно, «пополнить ее другими произведениями домашней пекарни и стряпни; а «Чичиков вышел в гостиную, где провел ночь, с тем чтобы вынуть нужные «бумаги из своей шкатулки. В гостиной давно уже было все прибрано, «роскошные перины вынесены вон, перед диваном стоял покрытый стол. «Поставив на него шкатулку, он несколько отдохнул, ибо чувствовал, что «был весь в поту, как в реке: все, что ни было на нем, начиная от «рубашки до чулок, все было мокро. Эк уморила как проклятая старуха» — «сказал он, немного отдохнувши, и отпер шкатулку. Автор уверен, что «есть читатели такие любопытные, которые пожелают даже узнать план и «внутреннее расположение шкатулки. Пожалуй, почему же не «удовлетворить! Вот оно, внутреннее расположение: в самой средине «мыльница, за мыльницею шесть-семь узеньких перегородок для бритв; «потом квадратные закоулки для песочницы и чернильницы с выдолбленною «между ними лодочкой для перьев, сургучей и всего, что подлиннее; «потом всякие перегородки с крышечками и без крышечек для того, что «покороче, наполненные билетами визитными, похоронными, театральными и «другими, которые складывались на память. Весь верхний ящик со всеми «перегородками вынимался, и под ним находилось пространство, занятое «кипами бумаг в лист, потом следовал маленький потаенный ящик для «денег, выдвигавшийся незаметно сбоку шкатулки. Он всегда так поспешно «выдвигался и задвигался в ту же минуту хозяином, что наверно нельзя «сказать, сколько было там денег. Чичиков тут же занялся и, очинив «перо, начал писать. В это время вошла хозяйка. — Хорош у тебя ящик, отец мой, — сказала она, подсевши к нему. — Чай, — в Москве купил его? — В Москве, — отвечал Чичиков, продолжая писать. — Я уж знала это: там все хорошая работа. Третьего года сестра моя — привезла оттуда теплые сапожки для детей: такой прочный товар, до — сих пор носится. Ахти, сколько у тебя тут гербовой бумаги! — — продолжала она заглянувши к нему в шкатулку. И в самом деле, — гербовой бумаги было там немало. — Хоть бы мне листок подарил! а у — меня такой недостаток; случится в суд просьбу подать, а и не на чем. Чичиков объяснил ей, что эта бумага не такого рода, что она назначена для совершения крепостей, а не для просьб. Впрочем, чтобы успокоить ее, он дал ей какой-то лист в рубль ценою. Написавши письмо, дал он ей подписаться и попросил маленький списочек мужиков. Оказалось, что помещица не вела никаких записок, ни списков, а знала почти всех наизусть; он заставил ее тут же продиктовать их. Некоторые крестьяне несколько изумили его своими фамилиями, а еще более прозвищами, так что он всякий раз, слыша их, прежде останавливался, а потом уже начинал писать. Особенно поразил его какой-то Петр Савельев Неуважай- Корыто, так что он не мог не сказать: «Экой длинный!» Другой имел прицепленный к имени «Коровий кирпич», иной оказался просто: Колесо Иван. Оканчивая писать, он потянул несколько к себе носом воздух и услышал завлекательный запах чего-то горячего в масле. — Прошу покорно закусить, — сказала хозяйка. Чичиков оглянулся и увидел, что на столе стояли уже грибки, пирожки, скородумки, шанишки, пряглы, блины, лепешки со всякими припеками: припекой с лучком, припекой с маком, припекой с творогом, припекой со сняточками, и невесть чего не было. — Пресный пирог с яйцом! — сказала хозяйка. Чичиков подвинулся к пресному пирогу с яйцом, и, съевши тут же с небольшим половину, похвалил его. И в самом деле, пирог сам по себе был вкусен, а после всей возни и проделок со старухой показался еще вкуснее. — А блинков? — сказала хозяйка. В ответ на это Чичиков свернул три блина вместе и, обмакнувши их в растопленное масло, отправил в рот, а губы и руки вытер салфеткой. Повторивши это раза три, он попросил хозяйку приказать заложить его бричку. Настасья Петровна тут же послала Фетинью, приказавши в то же время принести еще горячих блинов. — У вас, матушка, блинцы очень вкусны, — сказал Чичиков, принимаясь за — принесенные горячие. — Да у меня-то их хорошо пекут, — сказала хозяйка, — да вот беда: — урожай плох, мука уж такая неважная… Да что же, батюшка, вы так — спешите? — проговорила она, увидя, что Чичиков взял в руки картуз, — — ведь и бричка еще не заложена. — Заложат, матушка, заложат. У меня скоро закладывают. — Так уж, пожалуйста, не позабудьте насчет подрядов. — Не забуду, не забуду, — говорил Чичиков, выходя в сени. — А свиного сала не покупаете? — сказала хозяйка, следуя за ним. — Почему не покупать? Покупаю, только после. — У меня о святках и свиное сало будет. — Купим, купим, всего купим, и свиного сала купим. — Может быть, понадобится птичьих перьев. У меня к Филиппову посту — будут и птичьи перья. — Хорошо, хорошо, — говорил Чичиков. — Вот видишь, отец мой, и бричка твоя еще не готова, — сказала — хозяйка, когда они вышли на крыльцо. — Будет, будет готова. Расскажите только мне, как добраться до большой — дороги. — Как же бы это сделать? — сказала хозяйка. — Рассказать-то мудрено, — поворотов много; разве я тебе дам девчонку, чтобы проводила. Ведь у — тебя, чай, место есть на козлах, где бы присесть ей. — Как не быть. — Пожалуй, я тебе дам девчонку; она у меня знает дорогу, только ты — смотри! не завези ее, у меня уже одну завезли купцы. Чичиков уверил ее, что не завезет, и Коробочка, успокоившись, уже стала рассматривать все, что было во дворе ее; вперила глаза на ключницу, выносившую из кладовой деревянную побратиму с медом, на мужика, показавшегося в воротах, и мало-помалу вся переселилась в хозяйственную жизнь. Но зачем так долго заниматься Коробочкой? Коробочка ли, Манилова ли, хозяйственная ли жизнь, или нехозяйственная — мимо их! Не то на свете дивно устроено: веселое мигом обратится в печальное, если только долго застоишься перед ним, и тогда бог знает что взбредет в голову. Может быть, станешь даже думать: да полно, точно ли Коробочка стоит так низко на бесконечной лестнице человеческого совершенствования? Точно ли так велика пропасть, отделяющая ее от сестры ее, недосягаемо огражденной стенами аристократического дома с благовонными чугунными лестницами, сияющей медью, красным деревом и коврами, зевающей за недочитанной книгой в ожидании остроумно-светского визита, где ей предстанет поле блеснуть умом и высказать вытверженные мысли, мысли, занимающие по законам моды на целую неделю город, мысли не о том, что делается в ее доме и в ее поместьях, запутанных и расстроенных благодаря незнанью хозяйственного дела, а о том, какой политический переворот готовится во Франции, какое направление принял модный католицизм. Но мимо, мимо! зачем говорить об этом? Но зачем же среди недумающих, веселых, беспечных минут сама собою вдруг пронесется иная чудная струя: еще смех не успел совершенно сбежать с лица, а уже стал другим среди тех же людей, и уже другим светом осветилось лицо… — А вот бричка, вот бричка! — вскричал Чичиков, увидя наконец — подъезжавшую свою бричку. — Что ты, болван, так долго копался? — Видно, вчерашний хмель у тебя не весь еще выветрило. Селифан на это ничего не отвечал. — Прощайте, матушка! А что же, где ваша девчонка? — Эй, Пелагея! — сказала помещица стоявшей около крыльца девчонке лет — одиннадцати, в платье из домашней крашенины и с босыми ногами, — которые издали можно было принять за сапоги, так они были облеплены — свежею грязью. — Покажи-ка барину дорогу. Селифан помог взлезть девчонке на козлы, которая, ставши одной ногой на барскую ступеньку, сначала запачкала ее грязью, а потом уже взобралась на верхушку и поместилась возле него. Вслед за нею и сам Чичиков занес ногу на ступеньку и, понагнувши бричку на правую сторону, потому что был тяжеленек, наконец поместился, сказавши: — А! теперь хорошо! прощайте, матушка! Кони тронулись. Селифан был во всю дорогу суров и с тем вместе очень внимателен к своему делу, что случалося с ним всегда после того, когда либо в чем провинился, либо был пьян. Лошади были удивительно как вычищены. Хомут на одной из них, надевавшийся дотоле почти всегда в разодранном виде, так что из-под кожи выглядывала пакля, был искусно зашит. Во всю дорогу был он молчалив, только похлестывал кнутом, и не обращал никакой поучительной речи к лошадям, хотя чубарому коню, конечно, хотелось бы выслушать что-нибудь наставительное, ибо в это время вожжи всегда как-то лениво держались в руках словоохотного возницы и кнут только для формы гулял поверх спин. Но из угрюмых уст слышны были на сей раз одни однообразно неприятные восклицания: «Ну же, ну, ворона! зевай! зевай!» — и больше ничего. Даже сам гнедой и Заседатель были недовольны, не услышавши ни разу ни «любезные», ни «почтенные». Чубарый чувствовал пренеприятные удары по своим полным и широким частям. «Вишь ты, как разнесло его! — думал он сам про себя, несколько припрядывая ушами. — Небось знает, где бить! Не хлыснет прямо по спине, а так и выбирает место, где поживее: по ушам зацепит или под брюхо захлыснет». — Направо, что ли? — с таким сухим вопросом обратился Селифан к — сидевшей возле него девчонке, показывая ей кнутом на почерневшую от — дождя дорогу между яркозелеными, освещенными полями. — Нет, нет, я уж покажу, — отвечала девчонка. — Куда ж? — сказал Селифан, когда подъехали поближе. — Вот куды, — отвечала девчонка, показывая рукою. — Эх ты! — сказал Селифан. — Да это и есть направо: не знает, где — право, где лево! Хотя день был очень хорош, но земля до такой степени загрязнилась, что колеса брички, захватывая ее, сделались скоро покрытыми ею, как войлоком, что значительно отяжелило экипаж; к тому же почва была глиниста и цепка необыкновенно. То и другое было причиною, что они не могли выбраться из проселков раньше полудня. Без девчонки было бы трудно сделать и это, потому что дороги расползались во все стороны, как пойманные раки, когда их высыпают из мешка, и Селифану довелось бы поколесить уже не по своей вине. Скоро девчонка показала рукою на черневшее вдали строение, сказавши: — Вон столбовая дорога! — А строение? — спросил Селифан. — Трактир, — сказала девчонка. — Ну, теперь мы сами доедем, — сказал Селифан, — ступай себе домой. Он остановился и помог ей сойти, проговорив сквозь зубы: «Эх ты, черноногая!» Чичиков дал ей медный грош, и она побрела восвояси, уже довольная тем, что посидела на козлах. Глава четвертая Подъехавши к трактиру, Чичиков велел остановиться по двум причинам. С одной стороны, чтоб дать отдохнуть лошадям, а с другой стороны, чтоб и самому несколько закусить и подкрепиться. Автор должен признаться, что весьма завидует аппетиту и желудку такого рода людей. Для него решительно ничего не значат все господа большой руки, живущие в Петербурге и Москве, проводящие время в обдумывании, что бы такое поесть завтра и какой бы обед сочинить на послезавтра, и принимающиеся за этот обед не иначе, как отправивши прежде в рот пилюлю; глотающие устерс, морских пауков и прочих чуд, а потом отправляющиеся в Карлсбад или на Кавказ. Нет, эти господа никогда не возбуждали в нем зависти. Но господа средней руки, что на одной станции потребуют ветчины, на другой поросенка, на третьей ломоть осетра или какую-нибудь запеканную колбасу с луком и потом как ни в чем не бывало садятся за стол в какое хочешь время, и стерляжья уха с налимами и молоками шипит и ворчит у них меж зубами, заедаемая расстегаем или кулебякой с сомовьим плёсом, так что вчуже пронимает аппетит, — вот эти господа, точно, пользуются завидным даянием неба! Не один господин большой руки пожертвовал бы сию же минуту половину душ крестьян и половину имений, заложенных и только, чтобы иметь такой желудок, какой имеет господин средней руки; но то беда, что ни за какие деньги, ниже' имения, с улучшениями и без улучшений, нельзя приобресть такого желудка, какой бывает у господина средней руки. Деревянный потемневший трактир принял Чичикова под свой узенький гостеприимный навес на деревянных выточенных столбиках, похожих на старинные церковные подсвечники. Трактир был что-то вроде русской избы, несколько в большем размере. Резные узорочные карнизы из свежего дерева вокруг окон и под крышей резко и живо пестрели темные его стены; на ставнях были нарисованы кувшины с цветами. Взобравшись узенькою деревянною лестницею наверх, в широкие сени, он встретил отворявшуюся со скрипом дверь и толстую старуху в пестрых ситцах, проговорившую: «Сюда пожалуйте!» В комнате попались всё старые приятели, попадающиеся всякому в небольших деревянных трактирах, каких немало выстроено по дорогам, а именно заиндевелый самовар, выскобленные гладко сосновые стены, трехугольный шкаф с чайниками и чашками в углу, фарфоровые вызолоченные яички пред образами, висевшие на голубых и красных ленточках, окотившаяся недавно кошка, зеркало, показывавшее вместо двух четыре глаза, а вместо лица какую-то лепешку; наконец натыканные пучками душистые травы и гвоздики у образов, высохшие до такой степени, что желавший понюхать их только чихал и больше ничего. — Поросенок есть? — с таким вопросом обратился Чичиков к стоявшей — бабе. — Есть. — С хреном и со сметаною? — С хреном и со сметаною. — Давай его сюда! Старуха пошла копаться и принесла тарелку, салфетку, накрахмаленную до того что дыбилась, как засохшая кора, потом нож с пожелтевшею костяною колодочкою, тоненький, как перочинный, двузубую вилку и солонку, которую никак нельзя было поставить прямо на стол. Герой наш, по обыкновению, сейчас вступил с нею в разговор и расспросил, сама ли она держит трактир, или есть хозяин, а сколько дает доходу трактир, и с ними ли живут сыновья, и что старший сын холостой или женатый человек, и какую взял жену, с большим ли приданым, или нет, и доволен ли был тесть, и не сердился ли, что мало подарков получил на свадьбе, — словом, не пропустил ничего. Само собою разумеется, что полюбопытствовал узнать, какие в окружности находятся у них помещики, и узнал, что всякие есть помещики: Плотин, Почитаев, Мыльной, Чепраков-полковник, Собакевич. «А! Собакевича знаешь?» — спросил он и тут же услышал, что старуха знает не только Собакевича, но и Манилова, и что Манилов будет поделикатней Собакевича: велит тотчас сварить курицу, спросит и телятинки; коли есть баранья печенка, то и бараньей печенки спросит, и всего только что попробует, а Собакевич одного чего-нибудь спросит, да уж зато всё съест, даже и подбавки потребует за ту же цену. Когда он таким образом разговаривал, кушая поросенка, которого оставался уже последний кусок, послышался стук колес подьехавшего экипажа. Взглянувши в окно, увидел он остановившуюся перед трактиром легонькую бричку, запряженную тройкою добрых лошадей. Из брички вылезали двое какие-то мужчин. Один белокурый, высокого роста; другой немного пониже, чернявый. Белокурый был в темно-синей венгерке, чернявый просто в полосатом архалуке. Издали тащилась еще колясчонка, пустая, влекомая какой-то длинношерстной четверней с изорванными хомутами и веревочной упряжью. Белокурый тотчас же отправился по лестнице наверх, между тем как черномазый еще оставался и щупал что-то в бричке, разговаривая тут же со слугою и махая в то же время ехавшей за ними коляске. Голос его показался Чичикову как будто несколько знакомым. Пока он его рассматривал, белокурый успел уже нащупать дверь и отворить ее. Это был мужчина высокого роста, лицом худощавый, или что называют издержанный, с рыжими усиками. По загоревшему лицу его можно было заключить, что он знал, что такое дым, если не пороховой, то по крайней мере табачный. Он вежливо поклонился Чичикову, на что последний ответил тем же. В продолжение немногих минут они вероятно бы разговорились и хорошо познакомились между собою, потому что уже начало было сделано, и оба почти в одно и то же время изъявили удовольствие, что пыль по дороге была совершенно прибита вчерашним дождем и теперь ехать и прохладно и приятно, как вошел чернявый его товарищ, сбросив с головы на стол картуз свой, молодцевато взъерошив рукой свои черные густые волосы. Это был среднего роста, очень недурно сложенный молодец с полными румяными щеками, с белыми, как снег, зубами и черными, как смоль, бакенбардами. Свеж он был, как кровь с молоком; здоровье, казалось, так и прыскало с лица его. — Ба, ба, ба! — вскричал он вдруг, расставив обе руки при виде — Чичикова. — Какими судьбами? Чичиков узнал Ноздрева, того самого, с которым он вместе обедал у прокурора и который с ним в несколько минут сошелся на такую короткую ногу, что начал уже говорить «ты», хотя, впрочем, он с своей стороны не подал к тому никакого повода. — Куда ездил? — говорил Ноздрев и, не дождавшись ответа, продолжал: — — А я, брат, с ярмарки. Поздравь: продулся в пух! Веришь ли, что — никогда в жизни так не продувался. Ведь я на обывательских приехал! — Вот посмотри нарочно в окно! — Здесь он нагнул сам голову Чичикова, — так что тот чуть не ударился ею об рамку. — Видишь, какая дрянь! — Насилу дотащили, проклятые, я уже перелез вот в его бричку. — Говоря — это, Ноздрев показал пальцем на своего товарища. — А вы еще не — знакомы? Зять мой Мижуев! Мы с ним все утро говорили о тебе. «Ну, — смотри, говорю, если мы не встретим Чичикова» Ну, брат, если б ты — знал, как я продулся! Поверишь ли, что не только убухал четырех — рысаков — всё спустил. Ведь на мне нет ни цепочки, ни часов… — — Чичиков взглянул и увидел точно, что на нем не было ни цепочки, ни — часов. Ему даже показалось, что и один бакенбард был у него меньше и — не так густ, как другой. — А ведь будь только двадцать рублей в — кармане, — продолжал Ноздрев, — именно не больше как двадцать, я — отыграл бы все, то есть кроме того, что отыграл бы, вот как честный — человек, тридцать тысяч сейчас положил бы в бумажник. — Ты, однако, и тогда так говорил, — отвечал белокурый, — а когда я — тебе дал пятьдесят рублей, тут же просадил их. — И не просадил бы! ей-богу, не просадил бы! Не сделай я сам глупость, — право, не просадил бы. Не загни я после пароле на проклятой семерке — утку, я бы мог сорвать весь банк. — Однако ж не сорвал, — сказал белокурый. — Не сорвал потому, что загнул утку не вовремя. А ты думаешь, майор — твой хорошо играет? — Хорошо или не хорошо, однако ж он тебя обыграл. — Эка важность! — сказал Ноздрев, — этак и я его обыграю. Нет, вот — попробуй он играть дублетом, так вот тогда я посмотрю, я посмотрю — тогда, какой он игрок! Зато, брат Чичиков, как покатили мы в первые — дни! Правда, ярмарка была отличнейшая. Сами купцы говорят, что — никогда не было такого съезда. У меня все, что ни привезли из — деревни, продали по самой выгоднейшей цене. Эх, братец, как — покутили! Теперь даже, как вспомнишь… черт возьми! то есть как жаль, — что ты не был. Вообрази, что в трех верстах от города стоял — драгунский полк. Веришь ли, что офицеры, сколько их ни было, сорок — человек одних офицеров было в городе; как начали мы, братец, пить… — Штабс-ротмистр Поцелуев… такой славный! усы, братец, такие! Бордо — называет просто бурдашкой. «Принеси-ка, брат, говорит, бурдашки!» — Поручик Кувшинников… Ах, братец, какой премилый человек! вот уж, — можно сказать, во всей форме кутила. Мы все были с ним вместе. — Какого вина отпустил нам Пономарев! Нужно тебе знать, что он — мошенник и в его лавке ничего нельзя брать: в вино мешает всякую — дрянь: сандал, жженую пробку и даже бузиной, подлец, затирает; но — зато уж если вытащит из дальней комнатки, которая называется у него — особенной, какую-нибудь бутылочку — ну просто, брат, находишься в — эмпиреях. Шампанское у нас было такое — что пред ним губернаторское? — просто квас. Вообрази, не клико, а какое-то клико-матрадура, это — значит двойное клико. И еще достал одну бутылочку французского под — названием: бонбон. Запах? — розетка и все что хочешь. Уж так — покутили!.. После нас приехал какой-то князь, послал в лавку за — шампанским, нет ни одной бутылки во всем городе, все офицеры выпили. — Веришь ли, что я один в продолжение обеда выпил семнадцать бутылок — шампанского! — Ну, семнадцать бутылок ты не выпьешь, — заметил белокурый. — Как честный человек говорю, что выпил, — отвечал Ноздрев. — Ты можешь себе говорить все что хочешь, а я тебе говорю, что и — десяти не выпьешь. — Ну хочешь об заклад, что выпью! — К чему же об заклад? — Ну, поставь ружье, которое купил в городе. — Не хочу. — Ну да поставь, попробуй. — И пробовать не хочу — Да, был бы ты без ружья, как без шапки. Эх, брат Чичиков, то есть — как я жалел, что тебя не было Я знаю, что ты бы не расстался с — поручиком Кувшинниковым. Уж как бы вы с ним хорошо сошлись! Это не — то что прокурор и все губернские скряги в нашем городе, которые так — и трясутся за каждую копейку. Этот, братец, и в гальбик, и в — банчишку, и во все что хочешь. Эх, Чичиков, ну что бы тебе стоило — приехать? Право, свинтус ты за это, скотовод эдакой! Поцелуй меня, — душа, смерть люблю тебя! Мижуев, смотри, вот судьба свела: ну что он — мне или я ему? Он приехал бог знает откуда, я тоже здесь живу… А — сколько было, брат, карет, и все это en gros[[1 - В большом — количестве (франц.)]]. В фортунку крутнул: выиграл две банки помады, — фарфоровую чашку и гитару; потом опять поставил один раз и — прокрутил, канальство, еще сверх шесть целковых. А какой, если б ты — знал, волокита Кувшинников! Мы с ним были на всех почти балах. Одна — была такая разодетая, рюши на ней, и трюши, и черт знает чего не — было… я думаю себе только: «черт возьми!» А Кувшинников, то есть это — такая бестия, подсел к ней и на французском языке подпускает ей — такие комплименты… Поверишь ли, простых баб не пропустил. Это он — называет: попользоваться насчет клубнички. Рыб и балыков навезли — чудных. Я таки привез с собою один; хорошо, что догадался купить, — когда были еще деньги. Ты куда теперь едешь? — А я к человечку к одному, — сказал Чичиков. — Ну, что человечек, брось его! поедем во мне! — Нет, нельзя, есть дело. — Ну вот уж и дело! уж и выдумал! Ах ты, Оподелок Иванович! — Право, дело, да еще и нужное. — Пари держу, врешь! Ну скажи только, к кому едешь? — Ну, к Собакевичу. Здесь Ноздрей захохотал тем звонким смехом, каким заливается только свежий, здоровый человек, у которого все до последнего выказываются белые, как сахар, зубы, дрожат и прыгают щеки, а сосед за двумя дверями, в третьей комнате, вскидывается со сна, вытаращив очи и произнося: «Эк его разобрало!» — Что ж тут смешного? — сказал Чичиков, отчасти недовольный таким — смехом. Но Ноздрев продолжал хохотать во все горло, приговаривая: — Ой, пощади, право, тресну со смеху! — Ничего нет смешного: я дал ему слово, — сказал Чичиков. — Да ведь ты жизни не будешь рад, когда приедешь к нему, это просто — жидомор! Ведь я знаю твой характер, ты жестоко опешишься, если — думаешь найти там банчишку и добрую бутылку какого-нибудь бонбона. — Послушай, братец: ну к черту Собакевича, поедем во мне! каким — балыком попотчую! Пономарев, бестия, так раскланивался, говорит: — «Для вас только, всю ярмарку, говорит, обыщите, не найдете такого». — Плут, однако ж, ужасный. Я ему в глаза это говорил: «Вы, говорю, с — нашим откупщиком первые мошенники!» Смеется, бестия, поглаживая — бороду. Мы с Кувшинниковым каждый день завтракали в его лавке. Ах, — брат, вот позабыл тебе сказать: знаю, что ты теперь не отстанешь, но — за десять тысяч не отдам, наперед говорю. Эй, Порфирий! — закричал — он, подошедши к окну, на своего человека, который держал в одной — руке ножик, а в другой корку хлеба с куском балыка, который — посчастливилось ему мимоходом отрезать, вынимая что-то из брички. — — Эй, Порфирий, — кричал Ноздрев, — принеси-ка щенка! Каков щенок! — — продолжал он, обращаясь к Чичикову. — Краденый, ни за самого себя не — отдавал хозяин. Я ему сулил каурую кобылу, которую, помнишь, выменял — у Хвостырева… — Чичиков, впрочем, отроду не видел ни каурой кобылы, — ни Хвостырева. — Барин! ничего не хотите закусить? — сказала в это время, подходя к — нему, старуха. — Ничего. Эх, брат, как покутили! Впрочем, давай рюмку водки; какая у — тебя есть? — Анисовая, — отвечала старуха. — Ну, давай анисовой, — сказал Ноздрей. — Давай уж и мне рюмку! — сказал белокурый. — В театре одна актриса так, каналья, пела, как канарейка! — Кувшинников, который сидел возле меня, «Вот, говорит, брат, — попользоваться бы насчет клубнички!» Одних балаганов, я думаю, было — пятьдесят. Фенарди четыре часа вертелся мельницею. — Здесь он принял — рюмку из рук старухи, которая ему за то низко поклонилась. — А, — давай его сюда! — закричал он увидевши Порфирия, вошедшего с щенком. — Порфирий был одет, так же как и барин, в каком-то архалуке, — стеганном на вате, но несколько позамасленней. — Давай его, клади сюда на пол! Порфирий положил щенка на пол, который, растянувшись на все четыре лапы, нюхал землю. — Вот щенок! — сказал Ноздрев, взявши его за приподнявши рукою. Щенок — испустил довольно жалобный вой. — Ты, однако ж, не сделал того, что я тебе говорил, — сказал Ноздрев, — обратившись к Порфирию и рассматривая брюхо щенка, — и не подумал — вычесать его? — Нет, я его вычесывал. — А отчего же блохи? — Не могу знать. Статься может, как-нибудь из брички поналезли. — Врешь, врешь, и не воображал чесать; я думаю, дурак, еще своих — напустил. Вот посмотри-ка, Чичиков, посмотри, какие уши, на-ка — пощупай рукою. — Да зачем, я и так вижу: доброй породы! — отвечал Чичиков. — Нет, возьми-ка нарочно, пощупай уши! Чичиков в угодность ему пощупал уши, примолвивши: — Да, хорошая будет собака. — А нос, чувствуешь, какой холодный? возьми-на рукою. Не желая обидеть его, Чичиков взял и за нос, сказавши: — Хорошее чутье. — Настоящий мордаш, — продолжал Ноздрев, — а, признаюсь, давно острил — зубы на мордаша. На, Порфирий, отнеси его! Порфирий, взявши щенка под брюхо, унес его в бричку. — Послушай, Чичиков, ты должен непременно теперь ехать ко мне, пять — верст всего, духом домчимся, а там, пожалуй, можешь и к Собакевичу. «А что ж, — подумал про себя Чичиков, — заеду я в самом деле к «Ноздреву. Чем же он хуже других, такой же человек, да еще и «проигрался. Горазд он, как видно, на все, стало быть у него даром «можно кое-что выпросить». — Изволь, едем, — сказал он, — но чур не задержать, мне время дорого. — Ну, душа, вот это так! Вот это хорошо, постой же, я тебя поцелую за — это. — Здесь Ноздрев и Чичиков поцеловались. — И славно: втроем и — покатим! — Нет, ты уж, пожалуйста, меня-то отпусти, — говорил белокурый, — мне — нужно домой. — Пустяки, пустяки, брат, не пущу. — Право, жена будет сердиться; теперь же ты можешь, пересесть вот в — ихнюю бричку. — Ни, ни, ни! И не думай. Белокурый был один из тех людей, в характере которых на первый взгляд есть какое-то упорство. Еще не успеешь открыть рта, как они уже готовы спорить и, кажется, никогда не согласятся на то, что явно противуположно их образу мыслей, что никогда не назовут глупого умным и что в особенности не согласятся плясать по чужой дудке; а кончится всегда тем, что в характере их окажется мягкость, что они согласятся именно на то, что отвергали, глупое назовут умным и пойдут потом поплясывать как нельзя лучше под чужую дудку, — словом, начнут гладью, а кончат гадью. — Вздор! — сказал Ноздрев в ответ на каков-то ставление белокурого, — надел ему на голову картуз, и — белокурый отправился вслед за ними. — За водочку, барин, не заплатили… — сказала старуха — А, хорошо, хорошо, матушка. Послушай, зятек! заплати, пожалуйста. У — меня нет ни копейки в кармане. — Сколько тебе? — сказал зятек. — Да что, батюшка, двугривенник всего, — сказала старуха. — Врешь, врешь. Дай ей полтину, предовольно с нее. — Маловато, барин, — сказала старуха, однако ж взяла деньги с — благодарностию и еще побежала впопыхах отворять им дверь. Она была — не в убытке, потому что запросила вчетверо против того, что стоила — водка. Приезжие уселись. Бричка Чичикова ехала рядом с бричкой, в которой сидели Ноздрев и его зять, и потому они все трое могли свободно между собою разговаривать в продолжение дороги. За ними следовала, беспрестанно отставая, небольшая колясчонка Ноздрева на тощих обывательских лошадях. В ней сидел Порфирий с щенком. Так как разговор, который путешественники вели между собою, был не очень интересен для читателя, то сделаем лучше, если скажем что-нибудь о самом Ноздреве, которому, может быть, доведется сыграть не вовсе последнюю роль в нашей поэме. Лицо Ноздрева, верно, уже сколько-нибудь знакомо читателю. Таких людей приходилось всякому встречать немало. Они называются разбитными малыми, слывут еще в детстве и в школе за хороших товарищей и при всем том бывают весьма больно поколачиваемы. В их лицах всегда видно что-то открытое, прямое, удалое. Они скоро знакомятся, и не успеешь оглянуться, как уже говорят тебе «ты». Дружбу заведут, кажется, навек: но всегда почти так случается, что подружившийся подерется с ними того же вечера на дружеской пирушке. Они всегда говоруны, кутилы, лихачи, народ видный. Ноздрев в тридцать пять лет был таков же совершенно, каким был в осьмнадцать и двадцать: охотник погулять. Женитьба его ничуть не переменила, тем более что жена скоро отправилась на тот свет, оставивши двух ребятишек, которые решительно ему были не нужны. За детьми, однако ж, присматривала смазливая нянька. Дома он больше дня никак не мог усидеть. Чуткий нос его слышал за несколько десятков верст, где была ярмарка со всякими съездами и балами; он уж в одно мгновенье ока был там, спорил и заводил сумятицу за зеленым столом, ибо имел, подобно всем таковым, страстишку к картишкам. В картишки, как мы уже видели из первой главы, играл он не совсем безгрешно и чисто, зная много разных передержек и других тонкостей, и потому игра весьма часто оканчивалась другою игрою: или поколачивали его сапогами, или же задавали передержку его густым и очень хорошим бакенбардам, так что возвращался домой он иногда с одной только бакенбардой, и то довольно жидкой. Но здоровые и полные щеки его так хорошо были сотворены и вмещали в себе столько растительной силы, что бакенбарды скоро вырастали вновь, еще даже лучше прежних. И что всего страннее, что может только на одной Руси случиться, он чрез несколько времени уже встречался опять с теми приятелями, которые его тузили, и встречался как ни в чем не бывало, и он, как говорится, ничего, и они ничего. Ноздрев был в некотором отношении исторический человек. Ни на одном собрании, где он был, не обходилось без истории. Какая-нибудь история непременно происходила: или выведут его под руки из зала жандармы, или принуждены бывают вытолкать свои же приятели. Если же этого не случится, то все-таки что-нибудь да будет такое, чего с другим никак не будет: или нарежется в буфете таким образом, что только смеется, или проврется самым жестоким образом, так что наконец самому сделается совестно. И наврет совершенно без всякой нужды: вдруг расскажет, что у него была лошадь какой-нибудь голубой или розовой шерсти, и тому подобную чепуху, так что слушающие наконец все отходят, произнесши: «Ну, брат, ты, кажется, уже начал пули лить». Есть люди, имеющие страстишку нагадить ближнему, иногда вовсе без всякой причины. Иной, например, даже человек в чинах, с благородною наружностию, со звездой на груди, будет вам жать руку, разговорится с вами о предметах глубоких, вызывающих на размышления, а потом, смотришь, тут же, пред вашими глазами, и нагадит вам. И нагадит так, как простой коллежский регистратор, а вовсе не так, как человек во звездой на груди, разговаривающий о предметах, вызывающих на размышление, так что стоишь только да дивишься, пожимая плечами, да и ничего более. Такую же странную страсть имел и Ноздрев. Чем кто ближе с ним сходился, тому он скорее всех насаливал: распускал небылицу, глупее которой трудно выдумать, расстроивал свадьбу, торговую сделку и вовсе не почитал себя вашим неприятелем; напротив, если случай приводил его опять встретиться с вами, он обходился вновь по-дружески и даже говорил: «Ведь ты такой подлец, никогда ко мне не заедешь». Ноздрев во многих отношениях был многосторонний человек, то есть человек на все руки. В ту же минуту он предлагал вам ехать куда угодно, хоть на край света, войти в какое хотите предприятие, менять все что ни есть на все, что хотите. Ружье, собака, лошадь — все было предметом мены, но вовсе не с тем, чтобы выиграть: это происходило просто от какой-то неугомонной юркости и бойкости характера. Если ему на ярмарке посчастливилось напасть на простака и обыграть его, он накупал кучу всего, что прежде попадалось ему на глаза в лавках: хомутов, курительных свечек, платков для няньки, жеребца, изюму, серебряный рукомойник, голландского холста, крупичатой муки, табаку, пистолетов, селедок, картин, точильный инструмент, горшков, сапогов, фаянсовую посуду — насколько хватало денег. Впрочем, редко случалось, чтобы это было довезено домой; почти в тот же день спускалось оно все другому, счастливейшему игроку, иногда даже прибавлялась собственная трубка с кисетом и мундштуком, а в другой раз и вся четверня со всем: с коляской и кучером, так что сам хозяин отправлялся в коротеньком сюртучке или архалуке искать какого-нибудь приятеля, чтобы попользоваться его экипажем. Вот какой был Ноздрев! Может быть, назовут его характером избитым, станут говорить, что теперь нет уже Ноздрева. Увы! несправедливы будут те, которые станут говорить так. Ноздрев долго еще не выведется из мира. Он везде между нами и, может быть, только ходит в другом кафтане; но легкомысленно непроницательны люди, и человек в другом кафтане кажется им другим человеком. Между тем три экипажа подкатили уже к крыльцу дома Ноздрева. В доме не было никакого приготовления к их принятию. Посередине столовой стояли деревянные козлы, и два мужика, стоя на них, белили стены, затягивая какую-то бесконечную песню; пол весь был обрызган белилами. Ноздрев приказал тот же час мужиков и козлы вон и выбежал в другую комнату отдавать повеления. Гости слышали, как он заказывал повару обед; сообразив это, Чичиков, начинавший уже несколько чувствовать аппетит, увидел, что раньше пяти часов они не сядут за стол. Ноздрев, возвратившись, повел гостей осматривать все, что ни было у него на деревне, и в два часа с небольшим показал решительно все, так что ничего уж больше не осталось показывать. Прежде всего пошли они обсматривать конюшню, где видели двух кобыл, одну серую в яблоках, другую каурую, потом гнедого жеребца, на вид и неказистого, но за которого Ноздрев божился, что заплатил десять тысяч. — Десять тысяч ты за него не дал, — заметил зять. — Он и одной не — стоит. — Ей-богу, дал десять тысяч, — сказал Ноздрев. — Ты себе можешь божиться, сколько хочешь, — отвечал зять. — Ну, хочешь, побьемся об заклад! — сказал Ноздрев. Об заклад зять не захотел биться. Потом Ноздрев показал пустые стойла, где были прежде тоже хорошие лошади. В этой же конюшне видели козла, которого, по старому поверью, почитали необходимым держать при лошадях, который, как казалось, был с ними в ладу, гулял под их брюхами, как у себя дома. Потом Ноздрев повел их глядеть волчонка, бывшего на привязи. «Вот волчонок! — сказал он. — Я его нарочно кормлю сырым мясом. Мне хочется, чтобы он был совершенным зверем!» Пошли смотреть пруд, в котором, по словам Ноздрева, водилась рыба такой величины, что два человека с трудом вытаскивали штуку, в чем, однако ж, родственник не преминул усомниться. «Я тебе, Чичиков, — сказал Ноздрев, — покажу отличнейшую пару собак: крепость черных мясом просто наводит изумление, щиток — игла!» — и повел их к выстроенному очень красиво маленькому домику, окруженному большим загороженным со всех сторон двором. Вошедши на двор, увидели там всяких собак, и густопсовых, и чистопсовых, всех возможных цветов и мастей: муругих, черных с подпалинами, полво-пегих, муруго-пегих, красно-пегих, черноухих, сероухих… Тут были все клички, все повелительные наклонения: стреляй, обругай, порхай, пожар, скосырь, черкай, допекай, припекай, северга, касатка, награда, попечительница. Ноздрев был среди их совершенно как отец среди семейства; все они, тут же пустивши вверх хвосты, зовомые у собачеев прави'лами, полетели прямо навстречу гостям и стали с ними здороваться. Штук десять из них положили свои лапы Ноздреву на плеча. Обругай оказал такую же дружбу Чичикову и, поднявшись на задние ноги, лизнул его языком в самые губы, так что Чичиков тут же выплюнул. Осмотрели собак, наводивших изумление крепостью черных мясов, — хорошие были собаки. Потом пошли осматривать крымскую суку, которая была уже слепая и, по словам Ноздрева, должна была скоро издохнуть, но года два тому назад была очень хорошая сука; осмотрели и суку — сука, точно, была слепая. Потом пошли осматривать водяную мельницу, где недоставало порхлицы, в которую утверждается верхний камень, быстро вращающийся на веретене, — «порхающий», по чудному выражению русского мужика. — А вот тут скоро будет и кузница! — сказал Ноздрев. Немного прошедши, — они увидели, точно, кузницу, осмотрели и кузницу. — Вот на этом поле, — сказал Ноздрев, указывая пальцем на поле, — — русаков такая гибель, что земли не видно; я сам своими руками поймал — одного за задние ноги. — Ну, русака ты не поймаешь рукою! — заметил зять. — А вот же поймал, нарочно поймал! — отвечал Ноздрев — Теперь я поведу — тебя посмотреть, — продолжал он, обращаясь к Чичикову, — границу, — где оканчивается моя земля. Ноздрев повел своих гостей полем, которое во многих местах состояло из кочек. Гости должны были пробираться между перелогами и взбороненными нивами. Чичиков начинал чувствовать усталость. Во многих местах ноги их выдавливали под собою воду, до такой степени место было низко. Сначала они было береглись и переступали осторожно, но потом, увидя, что это ни к чему не служит, брели прямо, не разбирая, где бо'льшая, а где меньшая грязь. Прошедши порядочное расстояние, увидели, точно, границу, состоявшую из деревянного столбика и узенького рва. — Вот граница! — сказал Ноздрев. — Все, что ни видишь по эту сторону, — все это мое, и даже по ту сторону, весь этот лес, которым вон — синеет, и все, что за лесом, все мое. — Да когда же этот лес сделался твоим? — спросил зять. — Разве ты — недавно купил его? Ведь он не был твой. — Да, я купил его недавно, — отвечал Ноздрев. — Когда же ты успел его так скоро купить? — Как же, я еще третьего дня купил, и дорого, черт возьми, дал. — Да ведь ты был в то время на ярмарке. — Эх ты, Софрон! Разве нельзя быть в одно время и на ярмарке и купить — землю? Ну, я был на ярмарке, а приказчик мой тут без меня и купил. — Да, ну разве приказчик! — сказал зять, но и тут усумнился и покачал — головою. Гости воротились тою же гадкою дорогою к дому. Ноздрев повел их в свой кабинет, в котором, впрочем, не было заметно следов того, что бывает в кабинетах, то есть книг или бумаги; висели только сабли и два ружья — одно в триста, а другое в восемьсот рублей. Зять, осмотревши, покачал только головою. Потом были показаны турецкие кинжалы, на одном из которых по ошибке было вырезано: «Мастер Савелий Сибиряков». Вслед за тем показалась гостям шарманка. Ноздрев тут же провертел пред ними кое-что. Шарманка играла не без приятности, но в средине ее, кажется, что-то случилось, ибо мазурка оканчивалась песнею: «Мальбруг в поход поехал», а «Мальбруг в поход поехал» неожиданно завершался каким-то давно знакомым вальсом. Уже Ноздрев давно перестал вертеть, но в шарманке была одна дудка очень бойкая, никак не хотевшая угомониться, и долго еще потому свистела она одна. Потом показались трубки — деревянные, глиняные, пенковые, обкуренные и необкуренные, обтянутые замшею и необтянутые, чубук с янтарным мундштуком, недавно выигранный, кисет, вышитый какою-то графинею, где-то на почтовой станции влюбившеюся в него по уши, у которой ручки, по словам его, были самой субдительной сюперфлю, — слово, вероятно означавшее у него высочайшую точку совершенства. Закусивши балыком, они сели за стол близ пяти часов. Обед, как видно, не составлял у Ноздрева главного в жизни; блюда не играли большой роли: кое-что и пригорело, кое-что и вовсе не сварилось. Видно, что повар руководствовался более каким-то вдохновеньем и клал первое, что попадалось под руку: стоял ли возле него перец — он сыпал перец, капуста ли попалась — совал капусту, пичкал молоко, ветчину, горох — словом, катай-валяй, было бы горячо, а вкус какой-нибудь, верно, выдет. Зато Ноздрев налег на вина: еще не подавали супа, он уже налил гостям по большому стакану портвейна и по другому госотерна, потому что в губернских и уездных городах не бывает простого сотерна. Потому Ноздрев велел принести бутылку мадеры, лучше которой не пивал сам фельдмаршал. Мадера, точно, даже горела во рту, ибо купцы, зная уже вкус помещиков, любивших добрую мадеру, заправляли ее беспощадно ромом, а иной раз вливали туда и царской водки, в надежде, что всё вынесут русские желудки. Потом Ноздрев велел еще принесть какую-то особенную бутылку, которая, по словам его, была и бургоньон и шампаньон вместе. Он наливал очень усердно в оба стакана, и направо и налево, и зятю и Чичикову; Чичиков заметил, однако же, как-то вскользь, что самому себе он не много прибавлял. Это заставило его быть осторожным, и как только Ноздрев как-нибудь заговаривался или наливал зятю, он опрокидывал в ту же минуту свой стакан в тарелку. В непродолжительном времени была принесена на стол рябиновка, имевшая, по словам Ноздрева, совершенный вкус сливок, но в которой, к изумлению, слышна была сивушища во всей своей силе. Потом пили какой- то бальзам, носивший такое имя, которое даже трудно было припомнить, да и сам хозяин в другой раз назвал его уже другим именем. Обед давно уже кончился, и вина были перепробованы, но гости всё еще сидели за столом. Чичиков никак не хотел заговорить с Ноздревым при зяте насчет главного предмета. Все-таки зять был человек посторонний, а предмет требовал уединенного и дружеского разговора. Впрочем, зять вряд ли мог быть человеком опасным, потому что нагрузился, кажется, вдоволь и, сидя на стуле, ежеминутно клевался носом. Заметив и сам, что находился не в надежном состоянии, он стал наконец отпрашиваться домой, но таким ленивым и вялым голосом, как будто бы, по русскому выражению, натаскивал клещами на лошадь хомут. — И ни-ни! не пущу! — сказал Ноздрев — Нет, не обижай меня, друг мой, право, поеду, — говорил зять, — ты — меня очень обидишь. — Пустяки, пустяки! мы соорудим сию минуту банчишку. — Нет, сооружай, брат, сам, а я не могу, жена будет в большой — претензии, право, я должен ей рассказать о ярмарке. Нужно, брат, — право, нужно доставить ей удовольствие. Нет, ты не держи меня! — Ну ее, жену, к..! важное в самом деле дело станете делать вместе! — Нет, брат! она такая почтенная и верная! Услуги оказывает такие… — поверишь, у меня слезы на глазах. Нет, ты не держи меня; как честный — человек, поеду. Я тебя в этом уверяю по истинной совести. — Пусть его едет, что в нем проку! — сказал тихо Чичиков Ноздреву. — А и вправду! — сказал Ноздрев. — Смерть не люблю таких растепелей! — — и прибавил вслух: — Ну, черт с тобою, поезжай бабиться с женою, — фетюк![[2 - Фетюк — слово, обидное для мужчины, происхоит от Фиты — — буквы, почитаемой некоторыми неприличною буквою. (Прим. Н. В. — Гоголя.)]] — Нет, брат, ты не ругай меня фетюком, — отвечал зять, — я ей жизнью — обязан. Такая, право, добрая, милая, такие ласки оказывает… до слез — разбирает; спросит, что видел на ярмарке — нужно все рассказать, — такая, право, милая. — Ну поезжай, ври ей чепуху! Вот картуз твой. — Нет, брат, тебе совсем не следует о ней так отзываться; этим ты, — можно сказать, меня самого обижаешь, она такая милая. — Ну, так и убирайся к ней скорее! — Да, брат, поеду, извини, что не могу остаться. Душой рад бы был, но — не могу. Зять еще долго повторял свои извинения, не замечая, что сам уже давно сидел в бричке, давно выехал за ворота и перед ним давно были одни пустые поля. Должно думать, что жена не много слышала подробностей о ярмарке. — Такая дрянь! — говорил Ноздрев, стоя перед окном и глядя на — уезжавший экипаж. — Вон как потащился! конек пристяжной недурен, я — давно хотел подцепить его. Да ведь с ним нельзя никак сойтиться. — Фетюк, просто фетюк! Засим вошли они в комнату. Порфирий подал свечи, и Чичиков заметил в руках хозяина неизвестно откуда взявшуюся колоду карт. — А что брат, — говорил Ноздрев, прижавши бока колоды пальцами и — несколько погнувши ее, так что треснула и отскочила бумажка. — Ну, — для препровождения времени, держу триста рублей банку! Но Чичиков прикинулся, как будто и не слышал, о чем речь, и сказал, как бы вдруг припомнив: — А! чтоб не позабыть: у меня к тебе просьба. — Какая? — Дай прежде слово, что исполнишь. — Да какая просьба? — Ну, да уж дай слово! — Изволь — Честное слово? — Честное слово. — Вот какая просьба: у тебя есть, чай, много умерших крестьян, которые — еще не вычеркнуть из ревизии? — Ну есть, а что? — Переведи их на меня, на мое имя. — А на что тебе? — Ну да мне нужно. — Да на что? — Ну да уж нужно… уж это мое дело, — словом, нужно. — Ну уж, верно, что-нибудь затеял. Признайся, что? — Да что ж затеял? из этакого пустяка и затеять ничего нельзя. — Да зачем же они тебе? — Ох, какой любопытный! ему всякую дрянь хотелось бы пощупать рукой, — да еще и понюхать! — Да к чему ж ты не хочешь сказать? — Да что же тебе за прибыль знать? ну, просто так, пришла фантазия. — Так вот же: до тех пор, пока не скажешь, не сделаю! — Ну вот видишь, вот уж и нечестно с твоей стороны: слово дал, да и на — попятный двор. — Ну, как ты себе хочешь, а не сделаю, пока не скажешь, на что. «Что бы такое сказать ему?» — подумал Чичиков в после минутного «размышления объявил, что мертвые души нужны ему для приобретения весу «в обществе, что он поместьев больших не имеет, так до того времени «хоть бы какие-нибудь душонки. — Врешь, врешь! — сказал Ноздрев, не давши окончить. — Врешь, брат! Чичиков и сам заметил, что придумал не очень ловко и предлог довольно слаб. — Ну, так я ж тебе скажу прямее, — сказал он, поправившись, — только, — пожалуйста, не проговорись никому. Я задумал жениться; но нужно тебе — знать, что отец и мать невесты преамбициозные люди. Такая, право, — комиссия: не рад, что связался, хотят непременно, чтоб у жениха было — никак не меньше трехсот душ, а так как у меня целых почти — полутораста крестьян недостает… — Ну врешь! врешь! — закричал опять Ноздрев. — Ну вот уж здесь, — сказал Чичиков, — ни вот на столько не солгал, — — и показал большим пальцем на своем мизинце самую маленькую часть. — Голову ставлю, что врешь! — Однако ж это обидно! что же я такое в самом деле! почему я — непременно лгу? — Ну да ведь я знаю тебя: ведь ты большой мошенник, позволь мне это — сказать тебе по дружбе! Ежели бы я был твоим начальником, я бы тебя — повесил на первом дереве. Чичиков оскорбился таким замечанием. Уже всякое выражение, сколько- нибудь грубое или оскорбляющее благопристойность, было ему неприятно. Он даже не любил допускать с собой ни в каком случае фамильярного обращения, разве только если особа была слишком высокого звания. И потому теперь он совершенно обиделся. — Ей-богу, повесил бы, — повторил Ноздрев, — я тебе говорю это — откровенно, не с тем чтобы тебя обидеть, а просто по-дружески — говорю. — Всему есть границы, — сказал Чичиков с чувством достоинства. — Если — хочешь пощеголять подобными речами, так ступай в казармы, — и потом — присовокупил: — Не хочешь подарить, так продай. — Продать! Да ведь я знаю тебя, ведь ты подлец, ведь ты дорого не дашь — за них? — Эх, да ты ведь тоже хорош! смотри ты! что они у тебя бриллиантовые, — что ли? — Ну, так и есть. Я уж тебя знал. — Помилуй, брат, что ж у тебя за жидовское побуждение. Ты бы должен — просто отдать мне их. — Ну, послушай, чтоб доказать тебе, что я вовсе не какой-нибудь — скалдырник, я не возьму за них ничего. Купи у меня жеребца, я тебе — дам их в придачу. — Помилуй, на что ж мне жеребец? — сказал Чичиков, изумленный в самом — деле таким предложением. — Как на что? да ведь я за него заплатил десять тысяч, а тебе отдаю за — четыре. — Да на что мне жеребец? завода я не держу. — Да послушай, ты не понимаешь: ведь я с тебя возьму теперь всего — только три тысячи, а остальную тысячу ты можешь заплатить мне после. — Да не нужен мне жеребец, бог с ним! — Ну, купи каурую кобылу. — И кобылы не нужно. — За кобылу и за серого коня, которого ты у меня видел, возьму я с — тебя только две тысячи. — Да не нужны мне лошади. — Ты их продашь, тебе на первой ярмарке дадут за них втрое больше. — Так лучше ж ты их сам продай, когда уверен, что выиграешь втрое. — Я знаю, что выиграю, да мне хочется, чтобы и ты получил выгоду. Чичиков поблагодарил за расположение и напрямик отказался и от серого коня, и от каурой кобылы. — Ну так купи собак. Я тебе продам такую пару, просто мороз по коже — подирает! брудастая, с усами, шерсть стоит вверх, как щетина. — Бочковатость ребр уму непостижимая, лапа вся в комке, земли не — заденет. — Да зачем мне собаки? я не охотник. — Да мне хочется, чтобы у тебя были собаки. Послушай, если уж не — хочешь собак, так купи у меня шарманку, чудная шарманка; самому, как — честный человек, обошлась в полторы тысячи. тебе отдаю за девятьсот — рублей. — Да зачем же мне шарманка? Ведь я не немец, чтобы, тащася с ней по — дорогам, выпрашивать деньги. — Да ведь это не такая шарманка, как носят немцы. Это орган; посмотри — нарочно: вся из красного дерева. Вот я тебе покажу ее еще! — Здесь — Ноздрев, схвативши за руку Чичикова, стал тащить его в другую — комнату, и как тот ни упирался ногами в пол и ни уверял, что он — знает уже, какая шарманка, но должен был услышать еще раз, каким — образом поехал в поход Мальбруг. — Когда ты не хочешь на деньги, так — вот что, слушай: я тебе дам шарманку и все, сколько ни есть у меня, — мертвые души, а ты мне дай свою бричку и триста рублей придачи. — Ну вот еще, а я-то в чем поеду? — Я тебе дам другую бричку. Вот пойдем в сарай, я тебе покажу ее! Ты — ее только перекрасишь, и будет чудо бричка. «Эк его неугомонный бес как обуял!» — подумал про себя Чичиков и «решился во что бы то ни стало отделаться от всяких бричек, шарманок и «всех возможных собак, несмотря на непостижимую уму бочковатость ребр «и комкость лап. — Да ведь бричка, шарманка и мертвые души, все вместе! — Не хочу, — сказал еще раз Чичиков. — Отчего ж ты не хочешь? — Оттого, что просто не хочу, да и полно. — Экой ты, право, такой! с тобой, как я вижу, нельзя, как водится — между хорошими друзьями и товарищами, такой, право!.. Сейчас видно, — что двуличный человек! — Да что же я, дурак, что ли? ты посуди сам: зачем же приобретать — вещь, решительно для меня ненужную? — Ну уж, пожалуйста, не говори. Теперь я очень хорошо тебя знаю. — Такая, право, ракалия! Ну, послушай, хочешь метнем банчик? Я — поставлю всех умерших на карту, шарманку тоже. — Ну, решаться в банк, значит подвергаться неизвестности, — говорил — Чичиков и между тем взглянул искоса на бывшие в руках у него карты. — Обе талии ему показались очень похожими на искусственные, и самый — крап глядел весьма подозрительно. — Отчего ж неизвестности? — сказал Ноздрев. — Никакой неизвестности! — будь только на твоей стороне счастие, ты можешь выиграть чертову — пропасть. Вон она! экое счастье! — говорил он, начиная метать для — возбуждения задору. — Экое счастье! экое счастье! вон: так и — колотит! вот та проклятая девятка, на которой я все просадил! — Чувствовал, что продаст, да уже, зажмурив глаза, думаю себе: «Черт — тебя побери, продавай, проклятая!» Когда Ноздрев это говорил, Порфирий принес бутылку. Но Чичиков отказался решительно как играть, так и пить. — Отчего ж ты не хочешь играть? — сказал Ноздрев. — Ну оттого, что не расположен. Да, признаться сказать, я вовсе не — охотник играть. — Отчего ж не охотник? Чичиков пожал плечами и прибавил: — Потому что не охотник. — Дрянь же ты! — Что ж делать? так бог создал. — Фетюк просто! Я думал было прежде, что ты хоть сколько-нибудь — порядочный человек, а ты никакого не понимаешь обращения. С тобой — никак нельзя говорить, как с человеком близким… никакого прямодушия, — ни искренности! совершенный Собакевич, такой подлец! — Да за что же ты бранишь меня? Виноват разве я, что не играю? Продай — мне душ одних, если уж ты такой человек, что дрожишь из-за этого — вздору. — Черта лысого получишь! хотел было, даром хотел отдать, но теперь вот — не получишь же! Хоть три царства давай, не отдам. Такой шильник, — печник гадкий! С этих пор с тобой никакого дела не хочу иметь. — Порфирий, ступай скажи конюху, чтобы не давал овса лошадям его, — пусть их едят одно сено. Последнего заключения Чичиков никак не ожидал. — Лучше б ты мне просто на глаза не показывался! — сказал Ноздрев. Несмотря, однако ж, на такую размолвку, гость и хозяин поужинали вместе, хотя на этот раз не стояло на столе никаких вин с затейливыми именами. Торчала одна только бутылка с какие-то кипрским, которое было то, что называют кислятина во всех отношениях. После ужина Ноздрев сказал Чичикову, отведя его в боковую комнату, где была приготовлена для него постель: — Вот тебе постель! Не хочу и доброй ночи желать тебе! Чичиков остался по уходе Ноздрева в самом неприятном расположении духа. Он внутренно досадовал на себя, бранил себя за то, что к нему заехал и потерял даром время. Но еще более бранил себя за то, что заговорил с ним о деле, поступил неосторожно, как ребенок, как дурак: ибо дело совсем не такого роду, чтобы быть вверену Ноздреву… Ноздрев человек-дрянь, Ноздрев может наврать, прибавить, распустить черт знает что, выйдут еще какие-нибудь сплетни — нехорошо, нехорошо. «Просто дурак я». — говорил он сам себе. Ночь спал он очень дурно. Какие-то маленькие пребойкие насекомые кусали его нестерпимо больно, так что он всей горстью скреб по уязвленному месту, приговаривая: «А, чтоб вас черт побрал вместе с Ноздревым!» Проснулся он ранним утром. Первым делом его было, надевши халат и сапоги, отправиться через двор в конюшню приказать Селифану сей же час закладывать бричку. Возвращаясь через двор, он встретился с Ноздревым, который был также в халате, с трубкою в зубах. Ноздрев приветствовал его по-дружески и спросил, каково ему спалось. — Так себе, — отвечал Чичиков весьма сухо. — А я, брат, — говорил Ноздрев, — такая мерзость лезла всю ночь, что — гнусно рассказывать, и во рту после вчерашнего точно эскадрон — переночевал. Представь: снилось, что меня высекли, ей-ей! и, — вообрази, кто? Вот ни за что не угадаешь: штабс-ротмистр Поцелуев — вместе с Кувшинниковым. «Да, — подумал про себя Чичиков, — хорошо бы, если б тебя отодрали «наяву». — Ей-богу! да пребольно! Проснулся: черт возьми, в самом деле что-то — почесывается, — верно, ведьмы блохи. Ну, ты ступай теперь одевайся, — я к тебе сейчас приду. Нужно только ругнуть подлеца приказчика. Чичиков ушел в комнату одеться и умыться. Когда после того вышел он в столовую, там уже стоял на столе чайный прибор с бутылкою рома. В комнате были следы вчерашнего обеда и ужина; кажется, половая щетка не притрогивалась вовсе. На полу валялись хлебные крохи, а табачная зола видна даже была на скатерти. Сам хозяин, не замедливший скоро войти, ничего не имел у себя под халатом, кроме открытой груди, на которой росла какая-то борода. Держа в руке чубук и прихлебывая из чашки, он был очень хорош для живописца, не любящего страх господ прилизанных и завитых, подобно цирюльным вывескам, или выстриженных под гребенку. — Ну, так как же думаешь? — сказал Ноздрев, немного помолчавши. — Не — хочешь играть на души? — Я уже сказал тебе, брат, что не играю; купить — изволь, куплю. — Продать я не хочу, это будет не по-приятельски. Я не стану снимать — плевы с черт знает чего. В бантик — другое дело. Прокинем хоть — талию! — Я уж сказал, что нет. — А меняться не хочешь? — Не хочу. — Ну, послушай, сыграем в шашки, выиграешь — твои все. Ведь у меня — много таких, которых нужно вычеркнуть из ревизии. Эй, Порфирий, — принеси-ка сюда шашечницу. — Напрасен труд, я не буду играть. — Да ведь это не в банк; тут никакого не может быть счастия или — фальши: все ведь от искусства; я даже тебя предваряю, что я совсем — не умею играть, разве что-нибудь мне дашь вперед. «Сем-ка я, — подумал про себя Чичиков, — сыграю с ним в шашки! В шашки «игрывал я недурно, а на штуки ему здесь трудно подняться». — Изволь, так и быть, в шашки сыграю. — Души идут в ста рублях! — Зачем же? довольно, если пойдут в пятидесяти. — Нет, что ж за куш пятьдесят? Лучше ж в эту сумму я включу тебе — какого-нибудь щенка средней руки или золотую печатку к часам. — Ну, изволь! — сказал Чичиков. — Сколько же ты мне дашь вперед? — сказал Ноздрев. — Это с какой стати? Конечно, ничего. — По крайней мере пусть будут мои два хода. — Не хочу, я сам плохо играю. — Знаем мы вас, как вы плохо играете! — сказал Ноздрев, выступая — шашкой. — Давненько не брал я в руки шашек! — говорил Чичиков, подвигая тоже — шашку. — Знаем мы вас, как вы плохо играете! — сказал Ноздрев, выступая — шашкой. — Давненько не брал я в руки шашек! — говорил Чичиков, подвигая шашку. — Знаем мы вас, как вы плохо играете! — сказал Ноздрев, подвигая — шашку, да в то же самое время подвинул обшлагом рукава и другую — шашку. — Давненько не брал я в руки!.. Э, э! это, брат, что? отсади-ка ее — назад! — говорил Чичиков. — Кого? — Да шашку-то, — сказал Чичиков и в то же время увидел перед самым — носом своим другую, которая, как казалось, пробиралась в дамки; — откуда она взялась это один только бог знал. — Нет, — сказал — Чичиков, вставши из-за стола, — с тобой нет никакой возможности — играть! Этак не ходят, по три шашки вдруг! — Отчего ж по три? Это по ошибке. Одна подвинулась нечаянно, я ее — отодвину, изволь. — А другая-то откуда взялась? — Какая другая? — А вот эта, что пробирается в дамки? — Вот тебе на, будто не помнишь! — Нет, брат, я все ходы считал и все помню; ты ее только теперь — пристроил. Ей место вон где! — Как, где место? — сказал Ноздрев, покрасневши. — Да, ты, брат, как я — вижу, сочинитель! — Нет, брат, это, кажется, ты сочинитель, да только неудачно. — За кого ж ты меня почитаешь? — говорил Ноздрев. — Стану я разве — плутоватать? — Я тебя ни за кого не почитаю, но только играть с этих пор никогда не — буду. — Нет, ты не можешь отказаться, — говорил Ноздрев, горячась, — игра — начата! — Я имею право отказаться, потому что ты не так играешь, как прилично — честному человеку. — Нет, врешь, ты этого не можешь сказать! — Нет, брат, сам ты врешь! — Я не плутовал, а ты отказаться не можешь, ты должен кончить партию! — Этого ты меня не заставишь сделать, — сказал Чичиков хладнокровно и, — подошедши к доске, смешал шашки. Ноздрев вспыхнул и подошел к Чичикову так близко, что тот отступил шага два назад. — Я тебя заставлю играть! Это ничего, что ты смешал шашки, я помню все — ходы. Мы их поставим опять так, как были. — Нет, брат, дело кончено, я с тобою не стану играть. — Так ты не хочешь играть? — Ты сам видишь, что с тобою нет возможности играть. — Нет, скажи напрямик, ты не хочешь играть? — говорил Ноздрев, — подступая еще ближе. — Не хочу! — сказал Чичиков и поднес, однако ж, обе руки на всякий — случай поближе к лицу, ибо дело становилось в самом деле жарко. Эта предосторожность была весьма у места, потому что Ноздрев размахнулся рукой… и очень бы могло статься, что одна из приятных и полных щек нашего героя покрылась бы несмываемым бесчестием; но, счастливо отведши удар, он схватил Ноздрева за обе задорные его руки и держал его крепко. — Порфирий, Павлушка! — кричал Ноздрев в бешенстве, порываясь — вырваться. Услыша эти слова, Чичиков, чтобы не сделать дворовых людей свидетелями соблазнительной сцены и вместе с тем чувствуя, что держать Ноздрева было бесполезно, выпустил его руки. В это самое время вошел Порфирий и с ним Павлушка, парень дюжий, с которым иметь дело было совсем невыгодно. — Так ты не хочешь оканчивать партии? — говорил Ноздрев. — Отвечай мне — напрямик! — Партии нет возможности оканчивать, — говорил Чичиков и заглянул в — окно. Он увидел свою бричку, которая стояла совсем готовая, а — Селифан ожидал, казалось, мановения, чтобы подкатить под крыльцо, но — из комнаты не было никакой возможности выбраться: в дверях стояли — два дюжих крепостных дурака. — Так ты не хочешь доканчивать партии? — повторил Ноздрев с лицом, — горевшим, как в огне. — Если бы ты играл, как прилично честному человеку. Но теперь не могу. — А! так ты не можешь, подлец! когда увидел, что не твоя берет, так и — не можешь! Бейте его! — кричал он исступленно, обратившись к — Порфирию и Павлушке, а сам схватил в руку черешневый чубук. Чичиков — стал бледен как полотно. Он хотел что-то сказать, но чувствовал, что — губы его шевелились без звука. — Бейте его! — кричал Ноздрев, порываясь вперед с черешневым чубуком, — весь в жару, в поту, как будто подступал под неприступную крепость. — — Бейте его! — кричал он таким же голосом, как во время великого — приступа кричит своему взводу: «Ребята, вперед!» какой-нибудь — отчаянный поручик, которого взбалмошная храбрость уже приобрела — такую известность, что дается нарочный приказ держать его за руки во — время горячих дел. Но поручик уже почувствовал бранный задор, все — пошло кругом в голове его; перед ним носится Суворов, он лезет на — великое дело. «Ребята, вперед!» — кричит он, порываясь, не помышляя, — что вредит уже обдуманному плану общего приступа, что миллионы — ружейных дул выставились в амбразуры неприступных, уходящих за- — облака крепостных стен, что взлетит, как пух, на воздух его — бессильный взвод и что уже свищет роковая пуля, готовясь захлопнуть — его крикливую глотку. Но если Ноздрев выразил собою подступившего — под крепость отчаянного, потерявшегося поручика, то крепость, на — которую он шел, никак не была похожа на неприступную. Напротив, — крепость чувствовала такой страх, что душа ее спряталась в самые — пятки. Уже стул, которым он вздумал было защищаться, был вырван — крепостными людьми из рук его, уже, зажмурив глаза, ни жив ни мертв, — он готовился отведать черкесского чубука своего хозяина, и бог знает — чего бы ни случилось с ним; но судьбам угодно было спасти бока, — плеча и все благовоспитанные части нашего героя. Неожиданным образом — звякнули вдруг, как с облаков, задребезжавшие звуки колокольчика, — раздался ясно стук колес подлетевшей к крыльцу телеги, и отозвались — даже в самой комнате тяжелый храп и тяжкая одышка разгоряченных — коней остановившейся тройки. Все невольно глянули в окно: кто-то, с — усами, в полувоенном сюртуке, вылезал из телеги. Осведомившись в — передней, вошел он в ту самую минуту, когда Чичиков не успел еще — опомниться от своего страха и был в самом жалком положении, в каком — когда-либо находился смертный. — Позвольте узнать, кто здесь господин Ноздрев? — сказал незнакомец, — посмотревши в некотором недоумении на Ноздрева, который стоял с — чубуком в руке, и на Чичикова, который едва начинал оправляться от — своего невыгодного положения. — Позвольте прежде узнать, с кем имею честь говорить? — сказал — Ноздрев, подходя к нему ближе. — Капитан-исправник. — А что вам угодно? — Я приехал вам объявить сообщенное мне извещение, что вы находитесь — под судом до времени окончания решения по вашему делу. — Что за вздор, по какому делу? — сказал Ноздрев. — Вы были замешаны в историю, по случаю нанесения помещику Максимову — личной обиды розгами в пьяном виде. — Вы врете! я и в глаза не видал помещика Максимова! — Милостивый государь! позвольте вам доложить, что я офицер. Вы можете — это сказать вашему слуге, а не мне! Здесь Чичиков, не дожидаясь, что будет отвечать на это Ноздрев, скорее за шапку да по-за спиною капитана-исправника выскользнул на крыльцо, сел в бричку и велел Селифану погонять лошадей во весь дух. Глава пятая Герой наш трухнул, однако ж, порядком. Хотя бричка мчалась во всю пропащую и деревня Ноздрева давно унеслась из вида, закрывшись полями, отлогостями и пригорками, но он все еще поглядывал назад со страхом, как бы ожидая, что вот-вот налетит погоня. Дыхание его переводилось с трудом, и когда он попробовал приложить руку к сердцу, то почувствовал, что оно билось, как перепелка в клетке. «Эк какую баню задал! смотри ты какой!» Тут много было посулено Ноздреву всяких нелегких и сильных желаний; попались даже и нехорошие слова. Что ж делать? Русский человек, да еще и в сердцах. К тому ж дело было совсем нешуточное. «Что ни говори, — сказал он сам в себе, — а не подоспей капитан-исправник, мне бы, может быть, не далось бы более и на свет божий взглянуть! Пропал бы, как волдырь на воде, без всякого следа, не оставивши потомков, не доставив будущим детям ни состояния, ни честного имени!» Герой наш очень заботился о своих потомках. «Экой скверный барин! — думал про себя Селифан. — Я еще не видал «такого барина. То есть плюнуть бы ему за это! Ты лучше человеку не «дай есть, а коня ты должен кормить, потому что конь любит овес. Это «его продовольство: что, примером, нам кошт, то для него овес, он его «продовольство». Кони тоже, казалось, думали невыгодно об Ноздреве: не только гнедой и Заседатель, но и сам чубарый был не в духе. Хотя ему на часть и доставался всегда овес потуже и Селифан не иначе всыпал ему в корыто, как сказавши прежде: «Эх ты, подлец!» — но, однако ж, это все-таки был овес, а не простое сено, он жевал его с удовольствием и часто засовывал длинную морду свою в корытца к товарищам поотведать, какое у них было продовольствие, особливо когда Селифана не было в конюшне, но теперь одно сено… нехорошо; все были недовольны. Но скоро все недовольные были прерваны среди излияний своих внезапным и совсем неожиданным образом. Все, не исключая и самого кучера, опомнились и очнулись только тогда, когда на них наскакала коляска с шестериком коней и почти над головами их раздалися крик сидевших в коляске дам, брань и угрозы чужого кучера: «Ах ты мошенник эдакой; ведь я тебе кричал в голос: сворачивай, ворона, направо! Пьян ты, что ли?» Селифан почувствовал свою оплошность, но так как русский человек не любит сознаться перед другим, что он виноват, то тут же вымолвил он, приосанясь: «А ты что так расскакался? глаза-то свои в кабаке заложил, что ли?» Вслед за сим он принялся отсаживать назад бричку, чтобы высвободиться таким образом из чужой упряжи, но не тут-то было, все перепуталось. Чубарый с любопытством обнюхивал новых своих приятелей, которые очутились по обеим сторонам его. Между тем сидевшие в коляске дамы глядели на все это с выражением страха в лицах. Одна была старуха, другая молоденькая, шестнадцатилетняя, с золотистыми волосами весьма ловко и мило приглаженными на небольшой головке. Хорошенький овал лица ее круглился, как свеженькое яичко, и, подобно ему, белел какою-то прозрачною белизною, когда свежее, только что снесенное, оно держится против света в смуглых руках испытующей его ключницы и пропускает сквозь себя лучи сияющего солнца; ее тоненькие ушки также сквозили, рдея проникавшим их теплым светом. При этом испуг в открытых, остановившихся устах, на глазах слезы — все это в ней было так мило, что герой наш глядел на нее несколько минут, не обращая никакого внимания на происшедшую кутерьму между лошадьми и кучерами. «Отсаживай, что ли, нижегородская ворона!» — кричал чужой кучер. Селифан потянул поводья назад, чужой кучер сделал то же, лошади несколько попятились назад и потом опять сшиблись, переступивши постромки. При этом обстоятельстве чубарому коню так понравилось новое знакомство, что он никак не хотел выходить из колеи, в которую попал непредвиденными судьбами, и, положивши свою морду на шею своего нового приятеля, казалось, что-то нашептывал ему в самое ухо, вероятно, чепуху страшную, потому что приезжий беспрестанно встряхивал ушами. На такую сумятицу успели, однако ж, собраться мужики из деревни, которая была, к счастию, неподалеку. Так как подобное зрелище для мужика сущая благодать, все равно что для немца газеты или клуб, то скоро около экипажа накопилась их бездна, и в деревне остались только старые бабы да малые ребята. Постромки отвязали; несколько тычков чубарому коню в морду заставали его попятиться; словом, их разрознили и развели. Но досада ли, которую почувствовали приезжие кони за то, что разлучили их с приятелями, или просто дурь, только, сколько ни хлестал их кучер, они не двигались и стояли как вкопанные. Участие мужиков возросло до невероятной степени. Каждый наперерыв совался с советом: «Ступай, Андрюшка, проведи-ка ты пристяжного, что с правой стороны, а дядя Митяй пусть сядет верхом на коренного! Садись, дядя Митяй!» Сухощавый и длинный дядя Митяй с рыжей бородой взобрался на коренного коня и сделался похожим на деревенскую колокольню, или, лучше, на крючок, которым достают воду в колодцах. Кучер ударил по лошадям, но не тут-то было, ничего не пособил дядя Митяй. «Стой, стой! — кричали мужики. — Садись-ка ты, дядя Митяй, на пристяжную, а на коренную пусть сядет дядя Миняй!» Дядя Миняй, широкоплечий мужик с черною, как уголь, бородою и брюхом, похожим на тот исполинский самовар, в котором варится сбитень для всего прозябнувшего рынка, с охотою сел на коренного, который чуть не пригнулся под ним до земли. «Теперь дело пойдет! — кричали мужики. — Накаливай, накаливай его! пришпандорь кнутом вон того, того, солового, что он горячится, как корамора!»[[3 - Корамора — большой, длинный, вялый комар; иногда залетает в комнату и торчит где-нибудь одиночкой на стене. К нему спокойно можно подойти и ухватить его за ногу, в ответ на что он только топырится или горячится, как говорит народ. (Прим. Н. В. Гоголя.)]] Но, увидевши, что дело не шло и не помогло никакое накаливанье, дядя Митяй и дядя Миняй сели оба на коренного, а на пристяжного посадили Андрюшку. Наконец, кучер, потерявши терпение, прогнал и дядю Митяя и дядю Миняя, и хорошо сделал, потому что от лошадей пошел такой пар, как будто бы они отхватали не переводя духа станцию. Он дал им минуту отдохнуть, после чего они пошли сами собою. Во все продолжение этой проделки Чичиков глядел очень внимательно на молоденькую незнакомку. Он пытался несколько раз с нею заговорить, но как-то не пришлось так. А между тем дамы уехали, хорошенькая головка с тоненькими чертами лица и тоненьким станом скрылась, как что-то похожее на виденье, и опять осталась дорога, бричка, тройка знакомых читателю лошадей, Селифан, Чичиков, гладь и пустота окрестных полей. Везде, где бы ни было в жизни, среди ли черствых, шероховато-бедных и неопрятно-плесневеющих низменных рядов ее, или среди однообразно- хладных и скучно-опрятных сословий высших, везде хоть раз встретится на пути человеку явленье, не похожее на все то, что случалось ему видеть дотоле, которое хоть раз пробудит в нем чувство, не похожее на те, которые суждено ему чувствовать всю жизнь. Везде поперек каким бы ни было печалям, из которых плетется жизнь наша, весело промчится блистающая радость, как иногда блестящий экипаж с золотой упряжью, картинными конями и сверкающим блеском стекол вдруг неожиданно пронесется мимо какой-нибудь заглохнувшей бедной деревушки, не видавшей ничего, кроме сельской телеги, и долго мужики стоят, зевая, с открытыми ртами, не надевая шапок, хотя давно уже унесся и пропал из виду дивный экипаж. Так и блондинка тоже вдруг совершенно неожиданным образом показалась в нашей повести и так же скрылась. Попадись на ту пору вместо Чичикова какой-нибудь двадцатилетний юноша, гусар ли он, студент ли он, или просто только что начавший жизненное поприще, — и боже! чего бы не проснулось, не зашевелилось, не заговорило в нем! Долго бы стоял он бесчувственно на одном месте, вперивши бессмысленно очи в даль, позабыв и дорогу, и все ожидающие впереди выговоры, и распеканья за промедление, позабыв и себя, и службу, и мир, и все, что ни есть в мире. Но герой наш уже был средних лет и осмотрительно-охлажденного характера. Он тоже задумался и думал, но положительнее, не так безотчетны и даже отчасти очень основательны были его мысли. «Славная бабешка! — сказал он, открывши табакерку и понюхавши табаку. — Но ведь что, главное, в ней хорошо? Хорошо то, что она сейчас только, как видно, выпущена из какого-нибудь пансиона или института, что в ней, как говорится, нет еще ничего бабьего, то есть именно того, что у них есть самого неприятного. Она теперь как дитя, все в ней просто, она скажет, что ей вздумается, засмеется, где захочет засмеяться. Из нее все можно сделать, она может быть чудо, а может выйти и дрянь, и выдет дрянь! Вот пусть-на только за нее примутся теперь маменьки и тетушки. В один год так ее наполнят всяким бабьем, что сам родной отец не узнает. Откуда возьмется и надутость, и чопорность, станет ворочаться по вытверженным наставлениям, станет ломать голову и придумывать, с кем, и как, и сколько нужно говорить, как на кого смотреть, всякую минуту будет бояться, чтобы не сказать больше, чем нужно, запутается наконец сама, и кончится тем, что станет наконец врать всю жизнь, и выдет просто черт знает что!» Здесь он несколько времени помолчал и потом прибавил: «А любопытно бы знать, чьих она? что, как ее отец? богатый ли помещик почтенного нрава, или просто благомыслящий человек с капиталом, приобретенным на службе? Ведь если, положим, этой девушке да придать тысячонок двести приданого, из нее бы мог выйти очень, очень лакомый кусочек. Это бы могло составить, так сказать, счастье порядочного человека». Двести тысячонок так привлекательно стали рисоваться в голове его, что он внутренно начал досадовать на самого себя, зачем в продолжение хлопотни около экипажей не разведал от форейтора или кучера, кто такие были проезжающие. Скоро, однако ж, показавшаяся деревня Собакевича рассеяла его мысли и заставила их обратиться к своему постоянному предмету. Деревня показалась ему довольно велика; два леса, березовый и сосновый, как два крыла, одно темнее, другое светлее, были у ней справа и слева; посреди виднелся деревянный дом с мезонином, красной крышей и темными или, лучше, дикими стенами, — дом вроде тех, как у нас строят для военных поселений и немецких колонистов. Было заметно, что при постройке его зодчий беспрестанно боролся со вкусом хозяина. Зодчий был педант и хотел симметрии, хозяин — удобства и, как видно, вследствие того заколотил на одной стороне все отвечающие окна и провертел на место их одно маленькое, вероятно понадобившееся для темного чулана. Фронтон тоже никак не пришелся посреди дома, как ни бился архитектор, потому что хозяин приказал одну колонну сбоку выкинуть, и оттого очутилось не четыре колонны, как было назначено, а только три. Двор окружен был крепкою и непомерно толстою деревянною решеткой. Помещик, казалось, хлопотал много о прочности. На конюшни, сараи и кухни были употреблены полновесные и толстые бревна, определенные на вековое стояние. Деревенские избы мужиков тож срублены были на диво: не было кирчёных стен, резных узоров и прочих затей, но все было пригнано плотно и как следует. Даже колодец был обделан в такой крепкий дуб, какой идет только на мельницы да на корабли. Словом, все, на что ни глядел он, было упористо, без пошатки, в каком- то крепком и неуклюжем порядке. Подъезжая к крыльцу, заметил он выглянувшие из окна почти в одно время два лица: женское, в венце, узкое, длинное, как огурец, и мужское, круглое, широкое, как молдаванские тыквы, называемые горлянками, изо которых делают на Руси балалайки, двухструнные легкие балалайки, красу и потеху ухватливого двадцатилетнего парня, мигача и щеголя, и подмигивающего и посвистывающего на белогрудых и белошейных девиц, собравшихся послушать его тихострунного треньканья. Выглянувши, оба лица в ту же минуту спрятались. На крыльцо вышел лакей в серой куртке с голубым стоячим воротником и ввел Чичикова в сени, куда вышел уже сам хозяин. Увидев гостя, он сказал отрывисто: «Прошу» — и повел его во внутренние жилья. Когда Чичиков взглянул искоса на Собакевича, он ему на этот раз показался весьма похожим на средней величины медведя. Для довершение сходства фрак на нем был совершенно медвежьего цвета, рукава длинны, панталоны длинны, ступнями ступал он и вкривь и вкось и наступал беспрестанно на чужие ноги. Цвет лица имел каленый, горячий, какой бывает на медном пятаке. Известно, что есть много на свете таких лиц, над отделкою которых натура недолго мудрила, не употребляла никаких мелких инструментов, как-то: напильников, буравчиков и прочего, но просто рубила со своего плеча: хватила топором раз — вышел нос, хватила в другой — вышли губы, большим сверлом ковырнула глаза и, не обскобливши, пустила на свет, сказавши: «Живет!» Такой же самый крепкий и на диво стаченный образ был у Собакевича: держал он его более вниз, чем вверх, шеей не ворочал вовсе и в силу такого неповорота редко глядел на того, с которым говорил, но всегда или на угол печки, или на дверь. Чичиков еще раз взглянул на него искоса, когда проходили они столовую: медведь! совершенный медведь! Нужно же такое странное сближение: его даже звали Михайлом Семеновичем. Зная привычку его наступать на ноги, он очень осторожно передвигал своими и давал ему дорогу вперед. Хозяин, казалось, сам чувствовал за собою этот грех и тот же час спросил: «Не побеспокоил ли я вас?» Но Чичиков поблагодарил, сказав, что еще не произошло никакого беспокойства. Вошел в гостиную, Собакевич показал на кресла, сказавши опять: «Прошу!» Садясь, Чичиков взглянул на стены и на висевшие на них картины. На картинах все были молодцы, всё греческие полководцы, гравированные во весь рост: Маврокордато в красных панталонах и мундире, с очками на носу, Миаули, Канами. Все эти герои были с такими толстыми ляжками и неслыханными усами, что дрожь проходила по телу. Между крепкими греками, неизвестно каким образом и для чего, поместился Багратион, тощий, худенький, с маленькими знаменами и пушками внизу и в самых узеньких рамках. Потом опять следовала героиня греческая Бобелина, которой одна нога казалась больше всего туловища тех щеголей, которые наполняют нынешние гостиные. Хозяин, будучи сам человек здоровый и крепкий, казалось, хотел, чтобы и комнату его украшали тоже люди крепкие и здоровые. Возле Бобелины, у самого окна, висела клетка, из которой глядел дрозд темного цвета с белыми крапинками, очень похожий тоже на Собакевича. Гость и хозяин не успели помолчать двух минут, как дверь в гостиной отворилась и вошла хозяйка, дама весьма высокая, в чепце с лентами, перекрашенными домашнею краскою. Вошла она степенно, держа голову прямо, как пальма. — Это моя Феодулия Ивановна! — сказал Собакевич. Чичиков подошел к ручке Феодулии Ивановны, которую она почти впихнула ему в губы, причем он имел случай заметить, что руки были вымыты огуречным рассолом. — Душенька, рекомендую тебе, — продолжал Собакевич, — Павел Иванович — Чичиков! У губернатора и почтмейстера имел честь познакомиться. Феодулия Ивановна попросила садиться, сказавши тоже: «Прошу!» — и сделав движение головою, подобно актрисам, представляющим королев. Затем она уселась на диване, накрылась своим мериносовым платком и уже не двигнула более ни глазом, ни бровью. Чичиков опять поднял глаза вверх и опять увидел Канари с толстыми ляжками и нескончаемыми усами, Бобелину и дрозда в клетке. Почти в течение целых пяти минут все хранили молчание; раздавался только стук, производимый носом дрозда о дерево деревянной клетки, на дне которой удил он хлебные зернышки. Чичиков еще раз окинул комнату, и все, что в ней ни было, — все было прочно, неуклюже в высочайшей степени и имело какое-то странное сходство с самим хозяином дома; в углу гостиной стояло пузатое ореховое бюро на пренелепых четырех ногах, совершенный медведь. Стол, кресла, стулья — все было самого тяжелого и беспокойного свойства, — словом, каждый предмет, каждый стул, казалось, говорил: «И я тоже Собакевич!» или: «И я тоже очень похож на Собакевича!» — Мы об вас вспоминали у председателя палаты, у Ивана Григорьевича, — — сказал наконец Чичиков, видя, что никто не располагается начинать — разговора, — в прошедший четверг. Очень приятно провели там время. — Да, я не был тогда у председателя, — отвечал Собакевич. — А прекрасный человек! — Кто такой? — сказал Собакевич, глядя на угол печи. — Председатель. — Ну, может быть, это вам так показалось: он только что масон, а такой — дурак, какого свет не производил. Чичиков немного озадачился таким отчасти резким определением, но потом, поправившись, продолжал: — Конечно, всякий человек не без слабостей, но зато губернатор какой — превосходный человек! — Губернатор превосходный человек? — Да, не правда ли? — Первый разбойник в мире! — Как, губернатор разбойник? — сказал Чичиков и совершенно не мог — понять, как губернатор мог попасть в разбойники. — Признаюсь, этого — я бы никак не подумал, — продолжал он. — Но позвольте, однако же, — заметить: поступки его совершенно не такие, напротив, скорее даже — мягкости в нем много. — Тут он привел в доказательство даже — кошельки, вышитые его собственными руками, и отозвался с похвалою об — ласковом выражении лица его. — И лицо разбойничье! — сказал Собакевич. — Дайте ему только нож да — выпустите его на большую дорогу — зарежет, за копейку зарежет! Он да — еще вице-губернатор — это Гога и Магога! «Нет, он с ними не в ладах, — подумал про себя Чичиков. — А вот «заговорю я с ним о полицеймейстере: он, кажется, друг его». — Впрочем, что до меня, — сказал он, — мне, признаюсь, более всех — нравится полицеймейстер. Какой-то этакой характер прямой, открытый; — в лице видно что-то простосердечное. — Мошенник! — сказал Собакевич очень хладнокровно, — продаст, обманет, — еще и пообедает с вами! Я их знаю всех: это всё мошенники, весь — город там такой: мошенник на мошеннике сидит и мошенником погоняет. — Все христопродавцы. Один там только и есть порядочный человек: — прокурор; да и тот, если сказать правду, свинья. После таких похвальных, хотя несколько кратких биографий Чичиков увидел, что о других чиновниках нечего упоминать и вспомнил, что Собакевич не любил ни о ком хорошо отзываться. — Что ж, душенька, пойдем обедать, — сказала Собакевичу его супруга. — Прошу! — сказал Собакевич. Засим, подошевши к столу, где была закуска, гость и хозяин выпили как следует по рюмке водки, закусили, как закусывает вся пространная Россия по городам и деревням, то есть всякими соленостями и иными возбуждающими благодатями, и потекли все в столовую; впереди их, как плавный гусь, понеслась хозяйка. Небольшой стол был накрыт на четыре прибора. На четвертое место явилась очень скоро, трудно сказать утвердительно, кто такая, дама или девица, родственница, домоводка или просто проживающая в доме: что-то без чепца, около тридцати лет, в пестром платке. Есть лица, которые существуют на свете не как предмет, а как посторонние крапинки или пятнышки на предмете. Сидят они на том же месте, одинаково держат голову, их почти готов принять за мебель и думаешь, что отроду еще не выходило слово из таких уст; а где-нибудь в девичьей или в кладовой окажется просто: ого-го! — Щи, моя душа, сегодня очень хороши! — сказал Собакевич, хлебнувши — щей и отваливши себе с блюда огромный кусок няни, известного блюда, — которое подается к щам и состоит из бараньего желудка, начиненного — гречневой кашей, мозгом и ножками. — Эдакой няни, — продолжал он, — обратившись к Чичикову, — вы не будете есть в городе, там вам черт — знает что подадут! — У губернатора, однако ж, недурен стол, — сказал Чичиков. — Да знаете ли, из чего это все готовится? вы есть не станете, когда — узнаете. — Не знаю, как приготовляется, об этом я не могу судить, но свиные — котлеты и разварная рыба были превосходны. — Это вам так показалось. Ведь я знаю, что они на рынке покупают. — Купит вон тот каналья повар, что выучился у француза, кота, обдерет — его, да и подает на стол вместо зайца. — Фу! какую ты неприятность говоришь, — сказала супруга Собакевича. — А что ж, душенька, так у них делается, я не виноват, так у них у — всех делается. Все что ни есть ненужного, что Акулька у нас бросает, — с позволения сказать, в помойную лохань, они его в суп! да в суп! — туда его! — Ты за столом всегда эдакое расскажешь! — возразила опять супруга — Собакевича. — Что ж, душа моя, — сказал Собакевич, — если б я сам это делал, но я — тебе прямо в глаза скажу, что я гадостей не стану есть. Мне лягушку — хоть сахаром облепи, не возьму ее в рот, и устрицы тоже не возьму: я — знаю, на что устрица похожа. Возьмите барана, — продолжал он, — обращаясь к Чичикову, — это бараний бок с кашей! Это не те фрикасе, — что делаются на барских кухнях из баранины, какая суток по четыре на — рынке валяется! Это все выдумали доктора немцы да французы, я бы их — перевешал за это! Выдумали диету, лечить голодом! Что у них немецкая — жидкостная натура, так они воображают, что и с русским желудком — сладят! Нет, это все не то, это всё выдумки, это всё… — Здесь — Собакевич даже сердито покачал головою. — Толкуют: просвещенье, — просвещенье, а это просвещенье — фук! Сказал бы и другое слово, да — вот только что за столом неприлично. У меня не так. У меня когда — свинина — всю свинью давай на стол, баранина — всего барана тащи, — гусь — всего гуся! Лучше я съем двух блюд, да съем в меру, как душа — требует. — Собакевич подтвердил это делом: он опрокинул половину — бараньего бока к себе на тарелку, съел все, обгрыз, обсосал до — последней косточки. «Да, — подумал Чичиков, — у этого губа не дура». — У меня не так, — говорил Собакевич, вытирая салфеткою руки, — у меня — не так, как у какого-нибудь Плюшкина: восемьсот душ имеет, а живет и — обедает хуже моего пастуха! — Кто такой этот Плюшкин? — спросил Чичиков. — Мошенник, — отвечал Собакевич. — Такой скряга, какого вообразитъ — трудно. В тюрьме колодники лучше живут, чем он: всех людей переморил — голодом. — Вправду! — подхватил с участием Чичиков. — И вы говорите, что у — него, точно, люди умирают в большом количестве? — Как мухи мрут. — Неужели как мухи! А позвольте спросить, как далеко живет он от вас? — В пяти верстах. — В пяти верстах! — воскликнул Чичиков и даже почувствовал небольшое — сердечное биение. — Но если выехать из ваших ворот, это будет — направо или налево? — Я вам даже не советую дороги знать к этой собаке! — сказал — Собакевич. — Извинительней сходить в какое-нибудь непристойное — место, чем к нему. — Нет, я спросил не для каких-либо, а потому только, что интересуюсь — познанием всякого рода мест, — отвечал на это Чичиков. За бараньим боком последовали ватрушки, из которых каждая была гораздо больше тарелки, потом индюк ростом в теленка, набитый всяким добром: яйцами, рисом, печенками и невесть чем, что все ложилось комом в желудке. Этим обед и кончился; но когда встали из-за стола, Чичиков почувствовал в себе тяжести на целый пуд больше. Пошли в гостиную, где уже очутилось на блюдечке варенье — ни груша, ни слива, ни иная ягода, до которого, впрочем, не дотронулись ни гость, ни хозяин. Хозяйка вышла, с тем чтобы накласть его и на другие блюдечки. Воспользовавшись ее отсутствием, Чичиков обратился к Собакевичу, который, лежа в креслах, только покряхтывал после такого сытного обеда и издавал ртом какие-то невнятные звуки, крестясь и закрывая поминутно его рукою. Чичиков обратился к нему с такими словами: — Я хотел было поговорить с вами об одном дельце. — Вот еще варенье, — сказала хозяйка, возвращаясь с блюдечком, — — редька, варенная в меду! — А вот мы его после! — сказал Собакевич. — Ты ступай теперь в свою — комнату, мы с Павлом Ивановичем скинем фраки, маленько приотдохнем! Хозяйка уже изъявила было готовность послать за пуховиками и подушками, но хозяин сказал: «Ничего, мы отдохнем в креслах», — и хозяйка ушла. Собакевич слегка принагнул голову, приготовляясь слышать, в чем было дельце. Чичиков начал как-то очень отдаленно, коснулся вообще всего русского государства и отозвался с большою похвалою об его пространстве, сказал, что даже самая древняя римская монархия не была так велика, и иностранцы справедливо удивляются… Собакевич все слушал, наклонивши голову. И что по существующим положениям этого государства, в славе которому нет равного, ревизские души, окончивши жизненное поприще, числятся, однако ж, до подачи новой ревизской сказки наравне с живыми, чтоб таким образом не обременить присутственные места множеством мелочных и бесполезных справок и не увеличить сложность и без того уже весьма сложного государственного механизма… Собакевич все слушал, наклонивши голову, — и что, однако же, при всей справедливости этой меры она бывает отчасти тягостна для многих владельцев, обязывая их взносить подати так, как бы за живой предмет, и что он, чувствуя уважение личное к нему, готов бы даже отчасти принять на себя эту действительно тяжелую обязанность. Насчет главного предмета Чичиков выразился очень осторожно: никак не назвал души умершими, а только несуществующими. Собакевич слушал все по-прежнему, нагнувши голову, и хоть бы что- нибудь похожее на выражение показалось на лице его. Казалось, в этом теле совсем не было души, или она у него была, но вовсе не там, где следует, а, как у бессмертного кощея, где-то за горами и закрыта такою толстою скорлупою, что все, что ни ворочалось на дне ее, не производило решительно никакого потрясения на поверхности — Итак?.. — сказал Чичиков, ожидая не без некоторого волнения ответа. — Вам нужно мертвых душ? — спросил Собакевич очень просто, без — малейшего удивления, как бы речь шла о хлебе. — Да, — отвечал Чичиков и опять смягчил выражение, прибавивши: — — несуществующих. — Найдутся, почему не быть… — сказал Собакевич. — А если найдутся, то вам, без сомнения… будет приятно от них — избавиться? — Извольте, я готов продать, — сказал Собакевич, уже несколько — приподнявши голову и смекнувши, что покупщик, верно, должен иметь — здесь какую-нибудь выгоду. «Черт возьми, — подумал Чичиков про себя, — этот уж продает прежде, «чем я заикнулся!» — и проговорил вслух: — А, например, как же цена? хотя, впрочем, это такой предмет… что о — цене даже странно… — Да чтобы не запрашивать с вас лишнего, по сту рублей за штуку! — — сказал Собакевич. — По сту! — вскричал Чичиков, разинув рот и поглядевши ему в самые — глаза, не зная, сам ли он ослышался, или язык Собакевича по своей — тяжелой натуре, не так поворотившись, брякнул вместо одного другое — слово. — Что ж, разве это для вас дорого? — произнес Собакевич и потом — прибавил: — А какая бы, однако ж, ваша цена? — Моя цена! Мы, верно, как-нибудь ошиблись или не понимаем друг друга, — позабыли, в чем состоит предмет. Я полагаю с своей стороны, положа — на руку на сердце: по восьми гривен за душу, это самая красная ценз! — Эк куда хватили — по восьми гривенок! — Что ж, по моему суждению, как я думаю, больше нельзя. — Ведь я продаю не лапти. — Однако ж согласитесь сами: ведь это тоже и не люди. — Так вы думаете, сыщете такого дурака, который бы вам продал по — двугривенному ревизскую душу? — Но позвольте: зачем вы их называете ревизскими, ведь души-то самые — давно уже умерли, остался один неосязаемый чувствами звук. Впрочем, — чтобы не входить в дальнейшие разговоры по этой части, по полтора — рубли, извольте, дам, а больше не могу. — Стыдно вам и говорить такую сумму! вы торгуйтесь, говорите настоящую — цену! — Не могу, Михаил Семенович, поверьте моей совести, не могу: чего уж — невозможно сделать, того невозможно сделать, — говорил Чичиков, — однако ж по полтинке еще прибавил. — Да чего вы скупитесь? — сказал Собакевич. — Право, недорого! Другой — мошенник обманет вас, продаст вам дрянь, а не души; а у меня что — ядреный орех, все на отбор: не мастеровой, так иной какой-нибудь — здоровый мужик. Вы рассмотрите: вот, например, каретник Михеев! ведь — больше никаких экипажей и не делал, как только рессорные. И не то, — как бывает московская работа, что на один час, — прочность такая, — сам и обобьет, и лаком покроет! Чичиков открыл рот, с тем чтобы заметить, что Михеева, однако же, давно нет на свете; но Собакевич вошел, как говорится, в самую силу речи, откуда взялась рысь и дар слова: — А Пробка Степан, плотник? я голову прозакладую, если вы где сыщете — такого мужика. Ведь что за силища была! Служи он в гвардии, ему бы — бог знает что дали, трех аршин с вершком ростом! Чичиков опять хотел заметить, что и Пробки нет на свете; но Собакевича, как видно, пронесло: полились такие потоки речей, что только нужно было слушать: — Милушкин, кирпичник! мог поставить печь в каком угодно доме. Максим — Телятников, сапожник: что шилом кольнет, то и сапоги, что сапоги, то — и спасибо, и хоть бы в рот хмельного. А Еремей Сорокоплёхин! да этот — мужик один станет за всех, в Москве торговал, одного оброку приносил — по пятисот рублей. Ведь вот какой народ! Это не то, что вам продаст — какой-нибудь Плюшкин. — Но позвольте, — сказал наконец Чичиков, изумленный таким обильным — наводнением речей, которым, казалось, и конца не было, — зачем вы — исчисляете все их качества, ведь в них толку теперь нет никакого, — ведь это все народ мертвый. Мертвым телом хоть забор подпирай, — говорит пословица. — Да, конечно, мертвые, — сказал Собакевич, как бы одумавшись и — припомнив, что они в самом деле были уже мертвые, а потом прибавил: — — Впрочем, и то сказать что из этих людей, которые числятся теперь — живущими? Что это за люди? мухи, а не люди. — Да все же они существуют, а это ведь мечта. — Ну нет, не мечта! Я вам доложу, каков был Михеев, так вы таких людей — не сыщете: машинища такая, что в эту комнату не войдет; нет, это не — мечта! А в плечищах у него была такая силища, какой нет у лошади; — хотел бы а знать, где бы вы в другом месте нашли такую мечту! Последние слова он уже сказал, обратившись к висевшим на стене портретам Багратиона и Колокотрони, как обыкновенно случается с разговаривающими, когда один из них вдруг, неизвестно почему, обратится не к тому лицу, к которому относятся слова, а к какому- нибудь нечаянно пришедшему третьему, даже вовсе незнакомому, от которого знает, что не услышит ни ответа, ни мнения, ни подтверждения, но на которого, однако ж, так устремит взгляд, как будто призывает его в посредники; и несколько смешавшийся в первую минуту незнакомец не знает, отвечать ли ему на то дело, о котором ничего не слышал, или так постоять, соблюдши надлежащее приличие, и потом уже уйти прочь. — Нет, больше двух рублей я не могу дать, — сказал Чичиков. — Извольте, чтоб не претендовали на меня, что дорого запрашиваю и не — хочу сделать вам никакого одолжения, извольте — по семидесяти пяти — рублей за душу, только ассигнациями, право только для знакомства! «Что он в самом деле, — подумал про себя Чичиков, — за дурака, что ли, «принимает меня?» — и прибавил потом вслух: — Мне странно, право: кажется, между нами происходит какое-то — театральное представление или комедия, иначе я не могу себе — объяснить… Вы, кажется, человек довольно умный, владеете сведениями — образованности. Ведь предмет просто фу-фу. Что ж он стоит? кому — нужен? — Да вот вы же покупаете, стало быть нужен. Здесь Чичиков закусил губу и не нашелся, что отвечать. Он стал было говорить про какие-то обстоятельства фамильные и семейственные, но Собакевич отвечал просто: — Мне не нужно знать, какие у вас отношения; я в дела фамильные не — мешаюсь, это ваше дело. Вам понадобились души, я и продаю вам, и — будете раскаиваться, что не купили. — Два рублика, — сказал Чичиков. — Эк, право, затвердила сорока Якова одно про всякого, как говорит — пословица; как наладили на два, так не хотите с них и съехать. Вы — давайте настоящую цену! «Ну, уж черт его побери, — подумал про себя Чичиков, — по полтине ему «прибавлю, собаке, на орехи!» — Извольте, по полтине прибавлю. — Ну, извольте, и я вам скажу тоже мое последнее слово: пятьдесят — рублей! Право, убыток себе, дешевле нигде не купите такого хорошего — народа! «Экой кулак!» — сказал про себя Чичиков и потом продолжал вслух с «некоторою досадою: — Да что в самом деле… как будто точно сурьезное дело; да я в другом — месте нипочем возьму. Еще мне всякий с охотой сбудет их, чтобы — только поскорей избавиться. Дурак разве станет держать их при себе и — платить за них подати! — Но знаете ли, что такого рода покупки, я это говорю между нами, по — дружбе, не всегда позволительны, и расскажи я или кто иной — такому — человеку не будет никакой доверенности относительно контрактов или — вступления в какие-нибудь выгодные обязательства. «Вишь, куды метит, подлец!» — подумал Чичиков и тут же произнес с «самым хладнокровным видом: — Как вы себе хотите, я покупаю не для какой-либо надобности, как вы — думаете, а так, по наклонности собственных мыслей. Два с полтиною не — хотите — прощайте! «Его не собьешь, неподатлив!» — подумал Собакевич. — Ну, бог с вами, давайте по тридцати и берите их себе! — Нет, я вижу, вы не хотите продать, прощайте! — Позвольте, позвольте! — сказал Собакевич, не выпуская его руки и — наступив ему на ногу, ибо герой наш позабыл поберечься, в наказанье — за что должен был зашипеть и подскочить на одной ноге. — Прошу прощенья! я, кажется, вас побеспокоил. Пожалуйте, садитесь — сюда! Прошу! — Здесь он усадил его в кресла с некоторою даже — ловкостию, как такой медведь, который уже побывал в руках, умеет и — перевертываться, и делать разные штуки на вопросы: «А покажи, Миша, — как бабы парятся» или: «А как, Миша, малые ребята горох крадут?» — Право, я напрасно время трачу, мне нужно спешить. — Посидите одну минуточку, я вам сейчас скажу одно приятное для вас — слово. — Тут Собакевич подсел поближе и сказал ему тихо на ухо, как — будто секрет: — Хотите угол? — То есть двадцать пять рублей? Ни, ни, ни, даже четверти угла не дам, — копейки не прибавлю. Собакевич замолчал. Чичиков тоже замолчал. Минуты две длилось молчание. Багратион с орлиным носом глядел со стены чрезвычайно внимательно на эту покупку. — Какая ж ваша будет последняя цена? — сказал наконец Собакевич. — Два с полтиною. — Право у вас душа человеческая все равно что пареная репа. Уж хоть по — три рубли дайте! — Не могу. — Ну, нечего с вами делать, извольте! Убыток, да нрав такой собачий: — не могу не доставить удовольствия ближнему. Ведь, я чай, нужно и — купчую совершить, чтоб все было в порядке. — Разумеется. — Ну вот то-то же, нужно будет ехать в город. Так совершилось дело. Оба решили, что завтра же быть в городе и управиться с купчей крепостью. Чичиков попросил списочка крестьян. Собакевич согласился охотно и тут же, подошед к бюро, собственноручно принялся выписывать всех не только поименно, но даже с означением похвальных качеств. А Чичиков от нечего делать занялся, находясь позади рассматриваньем всего просторного его оклада. Как взглянул он на его спину, широкую, как у вятских приземистых лошадей, и на ноги его, походившие на чугунные тумбы, которые ставят на тротуарах, не мог не воскликнуть внутренно: «Эк наградил-то тебя бог! вот уж точно, как говорят, неладно скроен, да крепко сшит!.. Родился ли ты уж так медведем, или омедведила тебя захолустная жизнь, хлебные посевы, возня с мужиками, и ты чрез них сделался то, что называют человек-кулак? Но нет: я думаю, ты все был бы тот же, хотя бы даже воспитали тебя по моде, пустили бы в ход и жил бы ты в Петербурге, а не в захолустье. Вся разница в том, что теперь ты упишешь полбараньего бока с кашей, закусивши ватрушкою в тарелку, а тогда бы ты ел какие-нибудь котлетки с трюфелями. Да вот теперь у тебя под властью мужики: ты с ними в ладу и, конечно, их не обидишь, потому что они твои, тебе же будет хуже; а тогда бы у тебя были чиновники, которых бы ты сильно пощелкивал, смекнувши, что они не твои же крепостные, или грабил бы ты казну! Нет, кто уж кулак, тому не разогнуться в ладонь! А разогни кулаку один или два пальца, выдет еще хуже. Попробуй он слегка верхушек какой-нибудь науки, даст он знать потом, занявши место повиднее всем тем, которые в самом деле узнали какую-нибудь науку. Да еще, пожалуй, скажет потом: „Дай-ка себя покажу!“ Да такое выдумает мудрое постановление, что многим придется солоно… Эх, если бы все кулаки!..» — Готова записка, — сказал Собакевич, оборотившись. — Готова? Пожалуйте ее сюда! — Он пробежал ее глазами и подивился — аккуратности и точности: не только было обстоятельно прописано — ремесло, звание, лета и семейное состояние, но даже на полях — находились особенные отметки насчет поведения, трезвости, — словом, — любо было глядеть. — Теперь пожалуйте же задаточек, — сказал Собакевич. — К чему же вам задаточек? Вы получите в городе за одним разом все — деньги. — Все, знаете, так уж водится, — возразил Собакевич. — Не знаю, как вам дать, я не взял с собою денег. Да, вот десять — рублей есть. — Что же десять! Дайте по крайней мере хоть пятьдесят! Чичиков стал было отговариваться, что нет; но Собакевич так сказал утвердительно, что у него есть деньги, что он вынул еще бумажку, сказавши: — Пожалуй, вот вам еще пятнадцать, итого двадцать. Пожалуйте только — расписку. — Да на что ж вам расписка? — Все, знаете, лучше расписку. Не ровен час, все может случиться. — Хорошо, дайте же сюда деньги! — На что ж деньги? У меня вот они в руке! как только напишете — расписку, в ту же минуту — Да позвольте, как же мне писать расписку? прежде нужно видеть — деньги. Чичиков выпустил из рук бумажки Собакевичу, который, приблизившись к столу и накрывши их пальцами левой руки, другою написал на лоскутке бумаги, что задаток двадцать пять рублей государственными ассигнациями за проданные души получил сполна. Написавши записку, он пересмотрел еще раз ассигнации. — Бумажка-то старенькая! — произнес он, рассматривая одну из них на — свете, — немножко разорвана, ну да между приятелями нечего на это — глядеть. «Кулак, кулак! — подумал про себя Чичиков, — да еще и бестия в «придачу!» — А женского пола не хотите? — Нет, благодарю. — Я бы недорого и взял. Для знакомства по рублику за штуку. — Нет, в женском поле не нуждаюсь. — Ну, когда не нуждаетесь, так нечего и говорить. На вкусы нет закона: — кто любит попа, а кто попадью, говорит пословица. — Еще я хотел вас попросить, чтобы эта сделка осталась между нами, — — говорил Чичиков, прощаясь. — Да уж само собою разумеется. Третьего сюда нечего мешать; что по — искренности происходит между короткими друзьями, то должно остаться — во взаимной их дружбе. Прощайте! Благодарю, что посетили; прошу и — впредь не забывать: коли выберется свободный часик, приезжайте — пообедать, время провести. Может быть, опять случится услужить чем- — нибудь друг другу. «Да, как бы не так! — думал про себя Чичиков, садясь. в бричку. — По «два с полтиною содрал за мертвую душу, чертов кулак!» Он был недоволен поведением Собакевича. Все-таки, как бы то ни было, человек знакомый, и у губернатора, и у полицеймейстера видались, а поступил как бы совершенно чужой, за дрянь взял деньги! Когда бричка выехала со двора, он оглянулся назад и увидел, что Собакевич все еще стоял на крыльце и, как казалось, приглядывался, желая знать, куда гость поедет. — Подлец, до сих пор еще стоит! — проговорил он сквозь зубы и велел — Селифану, поворотивши к крестьянским избам, отъехать таким образом, — чтобы нельзя было видеть экипажа со стороны господского двора. Ему — хотелось заехать к Плюшкину, у которого, по словам Собакевича, люди — умирали, как мухи, но не хотелось, чтобы Собакевич знал про это. — Когда бричка была уже на конце деревни, он подозвал к себе первого — мужика, который, попавши где-то на дороге претолстое бревно, тащил — его на плече, подобно неутомимому муравью, к себе в избу. — Эй, борода! а как проехать отсюда к Плюшкину, так чтоб не мимо — господского дома? Мужик, казалось, затруднился сим вопросом. — Что ж, не знаешь? — Нет, барин, не знаю. — Эх, ты! А и седым волосом еще подернуло! скрягу Плюшкина не знаешь, — того, что плохо кормит людей? — А! заплатанной, заплатанной! — вскрикнул мужик. Было им прибавлено и существительное к слову «заплатанной», очень удачное, но неупотребительное в светском разговоре, а потому мы его пропустим. Впрочем, можно догадываться, что оно выражено было очень метко, потому что Чичиков, хотя мужик давно уже пропал из виду и много уехали вперед, однако ж все еще усмехался, сидя в бричке. Выражается сильно российский народ! и если наградит кого словцом, то пойдет оно ему в род и потомство, утащит он его с собою и на службу, и в отставку, и в Петербург, и на край света. И как уж потом ни хитри и ни облагораживай свое прозвище, хоть заставь пишущих людишек выводить его за наемную плату от древнекняжеского рода, ничто не поможет: каркнет само за себя прозвище во все свое воронье горло и скажет ясно, откуда вылетела птица. Произнесенное метко, все равно что писанное, не вырубливается топором. А уж куды бывает метко все то, что вышло из глубины Руси, где нет ни немецких, ни чухонских, ни всяких иных племен, а всё сам-самородок, живой и бойкий русский ум, что не лезет за словом в карман, не высиживает его, как наседка цыплят, а влепливает сразу, как пашпорт на вечную носку, и нечего прибавлять уже потом, какой у тебя нос или губы, — одной чертой обрисован ты с ног до головы! Как несметное множество церквей, монастырей с куполами, главами, крестами, рассыпано на святой, благочестивой Руси, так несметное множество племен, поколений, народов толпится, пестреет и мечется по лицу земли. И всякий народ, носящий в себе залог сил, полный творящих способностей души, своей яркой особенности и других даров нога, своеобразно отличился каждый своим собственным словом, которым, выражая какой ни есть предмет, отражает в выраженье его часть собственного своего характера. Сердцеведением и мудрым познаньем жизни отзовется слово британца; легким щеголем блеснет и разлетится недолговечное слово француза; затейливо придумает свое, не всякому доступное, умно-худощавое слово немец; но нет слова, которое было бы так замашисто, бойко так вырвалось бы из-под самого сердца, так бы кипело и животрепетало, как метко сказанное русское слово. EOT; /* *** START: FULL LICENSE *** Creative Commons Legal Code Attribution-ShareAlike 3.0 Unported CREATIVE COMMONS CORPORATION IS NOT A LAW FIRM AND DOES NOT PROVIDE LEGAL SERVICES. DISTRIBUTION OF THIS LICENSE DOES NOT CREATE AN ATTORNEY-CLIENT RELATIONSHIP. CREATIVE COMMONS PROVIDES THIS INFORMATION ON AN "AS-IS" BASIS. CREATIVE COMMONS MAKES NO WARRANTIES REGARDING THE INFORMATION PROVIDED, AND DISCLAIMS LIABILITY FOR DAMAGES RESULTING FROM ITS USE. License THE WORK (AS DEFINED BELOW) IS PROVIDED UNDER THE TERMS OF THIS CREATIVE COMMONS PUBLIC LICENSE ("CCPL" OR "LICENSE"). THE WORK IS PROTECTED BY COPYRIGHT AND/OR OTHER APPLICABLE LAW. ANY USE OF THE WORK OTHER THAN AS AUTHORIZED UNDER THIS LICENSE OR COPYRIGHT LAW IS PROHIBITED. BY EXERCISING ANY RIGHTS TO THE WORK PROVIDED HERE, YOU ACCEPT AND AGREE TO BE BOUND BY THE TERMS OF THIS LICENSE. TO THE EXTENT THIS LICENSE MAY BE CONSIDERED TO BE A CONTRACT, THE LICENSOR GRANTS YOU THE RIGHTS CONTAINED HERE IN CONSIDERATION OF YOUR ACCEPTANCE OF SUCH TERMS AND CONDITIONS. 1. Definitions "Adaptation" means a work based upon the Work, or upon the Work and other pre-existing works, such as a translation, adaptation, derivative work, arrangement of music or other alterations of a literary or artistic work, or phonogram or performance and includes cinematographic adaptations or any other form in which the Work may be recast, transformed, or adapted including in any form recognizably derived from the original, except that a work that constitutes a Collection will not be considered an Adaptation for the purpose of this License. For the avoidance of doubt, where the Work is a musical work, performance or phonogram, the synchronization of the Work in timed-relation with a moving image ("synching") will be considered an Adaptation for the purpose of this License. "Collection" means a collection of literary or artistic works, such as encyclopedias and anthologies, or performances, phonograms or broadcasts, or other works or subject matter other than works listed in Section 1(f) below, which, by reason of the selection and arrangement of their contents, constitute intellectual creations, in which the Work is included in its entirety in unmodified form along with one or more other contributions, each constituting separate and independent works in themselves, which together are assembled into a collective whole. A work that constitutes a Collection will not be considered an Adaptation (as defined below) for the purposes of this License. "Creative Commons Compatible License" means a license that is listed at http://creativecommons.org/compatiblelicenses that has been approved by Creative Commons as being essentially equivalent to this License, including, at a minimum, because that license: (i) contains terms that have the same purpose, meaning and effect as the License Elements of this License; and, (ii) explicitly permits the relicensing of adaptations of works made available under that license under this License or a Creative Commons jurisdiction license with the same License Elements as this License. "Distribute" means to make available to the public the original and copies of the Work or Adaptation, as appropriate, through sale or other transfer of ownership. "License Elements" means the following high-level license attributes as selected by Licensor and indicated in the title of this License: Attribution, ShareAlike. "Licensor" means the individual, individuals, entity or entities that offer(s) the Work under the terms of this License. "Original Author" means, in the case of a literary or artistic work, the individual, individuals, entity or entities who created the Work or if no individual or entity can be identified, the publisher; and in addition (i) in the case of a performance the actors, singers, musicians, dancers, and other persons who act, sing, deliver, declaim, play in, interpret or otherwise perform literary or artistic works or expressions of folklore; (ii) in the case of a phonogram the producer being the person or legal entity who first fixes the sounds of a performance or other sounds; and, (iii) in the case of broadcasts, the organization that transmits the broadcast. "Work" means the literary and/or artistic work offered under the terms of this License including without limitation any production in the literary, scientific and artistic domain, whatever may be the mode or form of its expression including digital form, such as a book, pamphlet and other writing; a lecture, address, sermon or other work of the same nature; a dramatic or dramatico-musical work; a choreographic work or entertainment in dumb show; a musical composition with or without words; a cinematographic work to which are assimilated works expressed by a process analogous to cinematography; a work of drawing, painting, architecture, sculpture, engraving or lithography; a photographic work to which are assimilated works expressed by a process analogous to photography; a work of applied art; an illustration, map, plan, sketch or three-dimensional work relative to geography, topography, architecture or science; a performance; a broadcast; a phonogram; a compilation of data to the extent it is protected as a copyrightable work; or a work performed by a variety or circus performer to the extent it is not otherwise considered a literary or artistic work. "You" means an individual or entity exercising rights under this License who has not previously violated the terms of this License with respect to the Work, or who has received express permission from the Licensor to exercise rights under this License despite a previous violation. "Publicly Perform" means to perform public recitations of the Work and to communicate to the public those public recitations, by any means or process, including by wire or wireless means or public digital performances; to make available to the public Works in such a way that members of the public may access these Works from a place and at a place individually chosen by them; to perform the Work to the public by any means or process and the communication to the public of the performances of the Work, including by public digital performance; to broadcast and rebroadcast the Work by any means including signs, sounds or images. "Reproduce" means to make copies of the Work by any means including without limitation by sound or visual recordings and the right of fixation and reproducing fixations of the Work, including storage of a protected performance or phonogram in digital form or other electronic medium. 2. Fair Dealing Rights. Nothing in this License is intended to reduce, limit, or restrict any uses free from copyright or rights arising from limitations or exceptions that are provided for in connection with the copyright protection under copyright law or other applicable laws. 3. License Grant. Subject to the terms and conditions of this License, Licensor hereby grants You a worldwide, royalty-free, non-exclusive, perpetual (for the duration of the applicable copyright) license to exercise the rights in the Work as stated below: to Reproduce the Work, to incorporate the Work into one or more Collections, and to Reproduce the Work as incorporated in the Collections; to create and Reproduce Adaptations provided that any such Adaptation, including any translation in any medium, takes reasonable steps to clearly label, demarcate or otherwise identify that changes were made to the original Work. For example, a translation could be marked "The original work was translated from English to Spanish," or a modification could indicate "The original work has been modified."; to Distribute and Publicly Perform the Work including as incorporated in Collections; and, to Distribute and Publicly Perform Adaptations. For the avoidance of doubt: Non-waivable Compulsory License Schemes. In those jurisdictions in which the right to collect royalties through any statutory or compulsory licensing scheme cannot be waived, the Licensor reserves the exclusive right to collect such royalties for any exercise by You of the rights granted under this License; Waivable Compulsory License Schemes. In those jurisdictions in which the right to collect royalties through any statutory or compulsory licensing scheme can be waived, the Licensor waives the exclusive right to collect such royalties for any exercise by You of the rights granted under this License; and, Voluntary License Schemes. The Licensor waives the right to collect royalties, whether individually or, in the event that the Licensor is a member of a collecting society that administers voluntary licensing schemes, via that society, from any exercise by You of the rights granted under this License. The above rights may be exercised in all media and formats whether now known or hereafter devised. The above rights include the right to make such modifications as are technically necessary to exercise the rights in other media and formats. Subject to Section 8(f), all rights not expressly granted by Licensor are hereby reserved. 4. Restrictions. The license granted in Section 3 above is expressly made subject to and limited by the following restrictions: You may Distribute or Publicly Perform the Work only under the terms of this License. You must include a copy of, or the Uniform Resource Identifier (URI) for, this License with every copy of the Work You Distribute or Publicly Perform. You may not offer or impose any terms on the Work that restrict the terms of this License or the ability of the recipient of the Work to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the License. You may not sublicense the Work. You must keep intact all notices that refer to this License and to the disclaimer of warranties with every copy of the Work You Distribute or Publicly Perform. When You Distribute or Publicly Perform the Work, You may not impose any effective technological measures on the Work that restrict the ability of a recipient of the Work from You to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the License. This Section 4(a) applies to the Work as incorporated in a Collection, but this does not require the Collection apart from the Work itself to be made subject to the terms of this License. If You create a Collection, upon notice from any Licensor You must, to the extent practicable, remove from the Collection any credit as required by Section 4(c), as requested. If You create an Adaptation, upon notice from any Licensor You must, to the extent practicable, remove from the Adaptation any credit as required by Section 4(c), as requested. You may Distribute or Publicly Perform an Adaptation only under the terms of: (i) this License; (ii) a later version of this License with the same License Elements as this License; (iii) a Creative Commons jurisdiction license (either this or a later license version) that contains the same License Elements as this License (e.g., Attribution-ShareAlike 3.0 US)); (iv) a Creative Commons Compatible License. If you license the Adaptation under one of the licenses mentioned in (iv), you must comply with the terms of that license. If you license the Adaptation under the terms of any of the licenses mentioned in (i), (ii) or (iii) (the "Applicable License"), you must comply with the terms of the Applicable License generally and the following provisions: (I) You must include a copy of, or the URI for, the Applicable License with every copy of each Adaptation You Distribute or Publicly Perform; (II) You may not offer or impose any terms on the Adaptation that restrict the terms of the Applicable License or the ability of the recipient of the Adaptation to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the Applicable License; (III) You must keep intact all notices that refer to the Applicable License and to the disclaimer of warranties with every copy of the Work as included in the Adaptation You Distribute or Publicly Perform; (IV) when You Distribute or Publicly Perform the Adaptation, You may not impose any effective technological measures on the Adaptation that restrict the ability of a recipient of the Adaptation from You to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the Applicable License. This Section 4(b) applies to the Adaptation as incorporated in a Collection, but this does not require the Collection apart from the Adaptation itself to be made subject to the terms of the Applicable License. If You Distribute, or Publicly Perform the Work or any Adaptations or Collections, You must, unless a request has been made pursuant to Section 4(a), keep intact all copyright notices for the Work and provide, reasonable to the medium or means You are utilizing: (i) the name of the Original Author (or pseudonym, if applicable) if supplied, and/or if the Original Author and/or Licensor designate another party or parties (e.g., a sponsor institute, publishing entity, journal) for attribution ("Attribution Parties") in Licensor's copyright notice, terms of service or by other reasonable means, the name of such party or parties; (ii) the title of the Work if supplied; (iii) to the extent reasonably practicable, the URI, if any, that Licensor specifies to be associated with the Work, unless such URI does not refer to the copyright notice or licensing information for the Work; and (iv) , consistent with Ssection 3(b), in the case of an Adaptation, a credit identifying the use of the Work in the Adaptation (e.g., "French translation of the Work by Original Author," or "Screenplay based on original Work by Original Author"). The credit required by this Section 4(c) may be implemented in any reasonable manner; provided, however, that in the case of a Adaptation or Collection, at a minimum such credit will appear, if a credit for all contributing authors of the Adaptation or Collection appears, then as part of these credits and in a manner at least as prominent as the credits for the other contributing authors. For the avoidance of doubt, You may only use the credit required by this Section for the purpose of attribution in the manner set out above and, by exercising Your rights under this License, You may not implicitly or explicitly assert or imply any connection with, sponsorship or endorsement by the Original Author, Licensor and/or Attribution Parties, as appropriate, of You or Your use of the Work, without the separate, express prior written permission of the Original Author, Licensor and/or Attribution Parties. Except as otherwise agreed in writing by the Licensor or as may be otherwise permitted by applicable law, if You Reproduce, Distribute or Publicly Perform the Work either by itself or as part of any Adaptations or Collections, You must not distort, mutilate, modify or take other derogatory action in relation to the Work which would be prejudicial to the Original Author's honor or reputation. Licensor agrees that in those jurisdictions (e.g. Japan), in which any exercise of the right granted in Section 3(b) of this License (the right to make Adaptations) would be deemed to be a distortion, mutilation, modification or other derogatory action prejudicial to the Original Author's honor and reputation, the Licensor will waive or not assert, as appropriate, this Section, to the fullest extent permitted by the applicable national law, to enable You to reasonably exercise Your right under Section 3(b) of this License (right to make Adaptations) but not otherwise. 5. Representations, Warranties and Disclaimer UNLESS OTHERWISE MUTUALLY AGREED TO BY THE PARTIES IN WRITING, LICENSOR OFFERS THE WORK AS-IS AND MAKES NO REPRESENTATIONS OR WARRANTIES OF ANY KIND CONCERNING THE WORK, EXPRESS, IMPLIED, STATUTORY OR OTHERWISE, INCLUDING, WITHOUT LIMITATION, WARRANTIES OF TITLE, MERCHANTIBILITY, FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE, NONINFRINGEMENT, OR THE ABSENCE OF LATENT OR OTHER DEFECTS, ACCURACY, OR THE PRESENCE OF ABSENCE OF ERRORS, WHETHER OR NOT DISCOVERABLE. SOME JURISDICTIONS DO NOT ALLOW THE EXCLUSION OF IMPLIED WARRANTIES, SO SUCH EXCLUSION MAY NOT APPLY TO YOU. 6. Limitation on Liability. EXCEPT TO THE EXTENT REQUIRED BY APPLICABLE LAW, IN NO EVENT WILL LICENSOR BE LIABLE TO YOU ON ANY LEGAL THEORY FOR ANY SPECIAL, INCIDENTAL, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR EXEMPLARY DAMAGES ARISING OUT OF THIS LICENSE OR THE USE OF THE WORK, EVEN IF LICENSOR HAS BEEN ADVISED OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGES. 7. Termination This License and the rights granted hereunder will terminate automatically upon any breach by You of the terms of this License. Individuals or entities who have received Adaptations or Collections from You under this License, however, will not have their licenses terminated provided such individuals or entities remain in full compliance with those licenses. Sections 1, 2, 5, 6, 7, and 8 will survive any termination of this License. Subject to the above terms and conditions, the license granted here is perpetual (for the duration of the applicable copyright in the Work). Notwithstanding the above, Licensor reserves the right to release the Work under different license terms or to stop distributing the Work at any time; provided, however that any such election will not serve to withdraw this License (or any other license that has been, or is required to be, granted under the terms of this License), and this License will continue in full force and effect unless terminated as stated above. 8. Miscellaneous Each time You Distribute or Publicly Perform the Work or a Collection, the Licensor offers to the recipient a license to the Work on the same terms and conditions as the license granted to You under this License. Each time You Distribute or Publicly Perform an Adaptation, Licensor offers to the recipient a license to the original Work on the same terms and conditions as the license granted to You under this License. If any provision of this License is invalid or unenforceable under applicable law, it shall not affect the validity or enforceability of the remainder of the terms of this License, and without further action by the parties to this agreement, such provision shall be reformed to the minimum extent necessary to make such provision valid and enforceable. No term or provision of this License shall be deemed waived and no breach consented to unless such waiver or consent shall be in writing and signed by the party to be charged with such waiver or consent. This License constitutes the entire agreement between the parties with respect to the Work licensed here. There are no understandings, agreements or representations with respect to the Work not specified here. Licensor shall not be bound by any additional provisions that may appear in any communication from You. This License may not be modified without the mutual written agreement of the Licensor and You. The rights granted under, and the subject matter referenced, in this License were drafted utilizing the terminology of the Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works (as amended on September 28, 1979), the Rome Convention of 1961, the WIPO Copyright Treaty of 1996, the WIPO Performances and Phonograms Treaty of 1996 and the Universal Copyright Convention (as revised on July 24, 1971). These rights and subject matter take effect in the relevant jurisdiction in which the License terms are sought to be enforced according to the corresponding provisions of the implementation of those treaty provisions in the applicable national law. If the standard suite of rights granted under applicable copyright law includes additional rights not granted under this License, such additional rights are deemed to be included in the License; this License is not intended to restrict the license of any rights under applicable law. Creative Commons Notice Creative Commons is not a party to this License, and makes no warranty whatsoever in connection with the Work. Creative Commons will not be liable to You or any party on any legal theory for any damages whatsoever, including without limitation any general, special, incidental or consequential damages arising in connection to this license. Notwithstanding the foregoing two (2) sentences, if Creative Commons has expressly identified itself as the Licensor hereunder, it shall have all rights and obligations of Licensor. Except for the limited purpose of indicating to the public that the Work is licensed under the CCPL, Creative Commons does not authorize the use by either party of the trademark "Creative Commons" or any related trademark or logo of Creative Commons without the prior written consent of Creative Commons. Any permitted use will be in compliance with Creative Commons' then-current trademark usage guidelines, as may be published on its website or otherwise made available upon request from time to time. For the avoidance of doubt, this trademark restriction does not form part of the License. Creative Commons may be contacted at http://creativecommons.org/. */ } PK A�)[���B\9 \9 * faker/src/Faker/Provider/ru_RU/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ru_RU; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $companyNameFormats = [ '{{companyPrefix}} {{companyNameElement}}', '{{companyPrefix}} {{companyNameElement}}{{companyNameElement}}', '{{companyPrefix}} {{companyNameElement}}{{companyNameElement}}{{companyNameElement}}', '{{companyPrefix}} {{companyNameElement}}{{companyNameElement}}{{companyNameElement}}{{companyNameSuffix}}', ]; protected static $companyPrefixes = [ 'ООО', 'ЗАО', 'ООО Компания', 'ОАО', 'ОАО', 'ПАО', 'МКК', 'МФО', ]; protected static $companyNameSuffixes = [ 'Маш', 'Наладка', 'Экспедиция', 'Пром', 'Комплекс', 'Машина', 'Снос', '-М', 'Лизинг', 'Траст', 'Снаб', '-H', 'Трест', 'Банк', 'Опт', 'Проф', 'Сбыт', 'Центр', ]; /** * @note Words and parts of words that usually used in company names */ protected static $companyElements = [ 'ЖелДор', 'Гараж', 'Цемент', 'Асбоцемент', 'Строй', 'Лифт', 'Креп', 'Авто', 'Теле', 'Транс', 'Алмаз', 'Метиз', 'Мотор', 'Рос', 'Тяж', 'Тех', 'Сантех', 'Урал', 'Башкир', 'Тверь', 'Казань', 'Обл', 'Бух', 'Хоз', 'Электро', 'Текстиль', 'Восток', 'Орион', 'Юпитер', 'Финанс', 'Микро', 'Радио', 'Мобайл', 'Дизайн', 'Метал', 'Нефть', 'Телеком', 'Инфо', 'Сервис', 'Софт', 'IT', 'Рыб', 'Глав', 'Вектор', 'Рем', 'Гор', 'Газ', 'Монтаж', 'Мор', 'Реч', 'Флот', 'Cиб', 'Каз', 'Инж', 'Вод', 'Пив', 'Хмель', 'Мяс', 'Томск', 'Омск', 'Север', 'Лен', ]; protected static $catchPhraseWords = [ [ 'Адаптивная', 'Дополнительно', 'Улучшить', 'Ассимилировали', 'Автоматическая', 'Сбалансированный', 'Бизнес-ориентированных', 'Централизации', 'Клонировать', 'Совместимость', 'Настраивается', 'Кросс-группа', 'Кросс-платформы', 'Клиентоориентированного', 'Децентрализации', 'Де-инженерии', 'Передал', 'Оцифровки', 'Распространяться', 'Разное', 'Габаритами', 'Расширения', 'Предприятия', 'Эргономичность', 'Эксклюзив', 'Расширенный', 'Очного', 'Целенаправленный', 'Фронтовые', 'Полностью настраиваемый', 'Функции', 'Основной', 'Будущее', 'Низовые', 'Горизонтальной', 'Реализовано', 'Инновационных', 'Интегрированный', 'Интуитивно', 'Обратная', 'Управлять', 'Обязательно', 'Наблюдение', 'Многоканальной', 'Многосторонний', 'Многослойная', 'Многоуровневые', 'Сеть', 'Объектно-ориентированный', 'Открытая архитектура', 'Открытое', 'Оперативная', 'Оптимизация', 'Дополнительно', 'Органический', 'Организованная', 'Стойкость', 'Постоянный', 'Постепенно', 'Полярности', 'Превентивный', 'Инициативный', 'Прибыльных', 'Глубокий', 'Программируемый', 'Прогрессивный', 'Ключ', 'Ориентированные на качество', 'Реактивная', 'Реорганизации', 'Повторно контекст', 'Модернизированной', 'Снижается', 'Копирования', 'Размер', 'Надежный', 'Бесшовные', 'Обеспеченный', 'Собственной активации', 'Запрашиваемого', 'Автономный', 'Упорядочить', 'Переключение', 'Синхронизированы', 'Синергетический', 'Согласования', 'Командный', 'Общий', 'Тройной буферизацией', 'Универсальный', 'Размера', 'Комплектация', 'Пользователя', 'Удобный', 'Универсальный', 'Виртуальный', 'Фантазер', ], [ '24часа', '24/7', '3-го поколения', '4-го поколения', '5-го поколения', '6-го поколения', 'активация', 'анализ', 'ассиметричный', 'асинхронный', 'ориентированныйнаориентацию', 'фон', 'мониторинг пропускной способности', 'двунаправленный', 'раздвоенный', 'итоговый', 'ясное мышление', 'управляемый клиентом', 'клиент-сервер', 'связный', 'составной', 'контекстно-зависимый', 'контентно-ориентированный', 'выделенный', 'управляемый спросом', 'дидактический', 'направленный', 'дискретный', 'динамический', 'экоцентричный', 'уполномочивающий', 'охватывающий', 'четный', 'исполнительный', 'явный', 'отказоустойчивый', 'передний план', 'свежее мышление', 'полный диапазон', 'глобальный', 'включенный в сетку', 'эвристический', 'высокоуровневый', 'целостный', 'однородный', 'человеческий ресурс', 'гибридный', 'эффективный', 'инкрементальный', 'нематериальный', 'интерактивный', 'промежуточный', 'ведущий', 'локальный', 'логистический', 'развернутый', 'методический', 'критический', 'мобильный', 'модульный', 'мотивирующий', 'мультимедиа', 'мультисостояние', 'многозадачность', 'национальный', 'основанныйнапотребностях', 'нейтральный', 'следующее поколение', 'энергонезависимый', 'объектно-ориентированный', 'оптимальный', 'оптимизирующий', 'радикальный', 'в реальном времени', 'взаимный', 'региональный', 'отзывчивый', 'масштабируемый', 'вторичный', 'ориентированный на решение', 'стабильный', 'статический', 'систематический', 'системный', 'материальный', 'третичный', 'переходный', 'равномерный', 'восходящий тренд', 'ориентированный на пользователя', 'добавленная стоимость', 'веб-поддержка', 'хорошо модулированный', 'нулевое администрирование', 'нулевой дефект', 'нулевая терпимость', ], [ 'способности', 'открыть', 'адаптер', 'алгоритм', 'альянс', 'анализатор', 'приложения', 'подходить', 'архитектура', 'архив', 'время', 'отношение', 'тест', 'блокчейн', 'возможность', 'емкость', 'вызов', 'цепи', 'сотрудничество', 'сложность', 'понятие', 'конгломерат', 'случай', 'ядро', 'база данных', 'хранилищ данных', 'определение', 'эмуляция', 'кодировка', 'шифрования', 'экстранет', 'прошивки', 'гибкости', 'фокус-групповых', 'прогноз', 'раму', 'основы', 'функция', 'функциональные возможности', 'групповой', 'оборудование', 'число', 'иерархия', 'хаб', 'реализация', 'инфопосредников', 'инфраструктура', 'инициатива', 'монтаж', 'интерфейс', 'интранет', 'базы знаний', 'плечо', 'матрицы', 'матрица', 'методика', 'промежуточного', 'миграции', 'модель', 'модератор', 'контроль', 'мораторий', 'нейронные сети', 'согласование', 'парадигмы', 'параллельность', 'политика', 'портал', 'товара', 'производительности', 'проект', 'прогноз', 'протокол', 'сервис-бюро', 'программное обеспечение', 'решение', 'стандартизации', 'стратегия', 'структура', 'успех', 'надстройка', 'поддержка', 'синергия', 'команду', 'производительности', 'время', 'набор', 'загрузки', 'сайт', 'работников', ], ]; /** * @see https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8 * * @note Randomly took from this list - some jobs titles for each letter */ protected static $jobTitleFormat = [ 'Абразивоструйщик', 'Автоинструктор', 'Администратор', 'Арт-директор', 'Архивист', 'Бариста', 'Бармен', 'Бестиарий (гладиатор)', 'Бизнес-аналитик', 'Бухгалтер', 'Ветеринар', 'Водитель', 'Водолаз', 'Геймдизайнер', 'Герольд', 'Гитарный мастер', 'Горный проводник', 'Детектив', 'Диджей', 'Диктор', 'Дипломат', 'Егерь', 'Жокей', 'Зубной техник', 'Интеллектуал', 'Информационный работник', 'Кассир', 'Ковбой', 'Креативный директор', 'Критик', 'Крупье', 'Лесоруб', 'Лингвист', 'Машинист', 'Менеджер', 'Музыкант', 'Научный сотрудник', 'Офис-менеджер', 'Печник', 'Пианист', 'Писатель', 'Продюсер', 'Промоутер', 'Психолог', 'Радист', 'Редактор', 'Садовник', 'Системный аналитик', 'Стилист', 'Столяр', 'Сторож', 'Телефонистка', 'Телохранитель', 'Технический писатель', 'Учёный', 'Физик', 'Финансовый советник', 'Фотограф', 'Фрезеровщик', 'Художник', 'Чабан', 'Штурман', 'Экономист', 'Электромонтёр', ]; /** * @example 'Robust full-range hub' */ public function catchPhrase() { $result = []; foreach (static::$catchPhraseWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } /** * @example 'ООО АсбестЦементМонтаж' */ public function company() { $format = static::randomElement(static::$companyNameFormats); return $this->generator->parse($format); } public static function companyPrefix() { return static::randomElement(static::$companyPrefixes); } public static function companyNameElement() { return static::randomElement(static::$companyElements); } public static function companyNameSuffix() { return static::randomElement(static::$companyNameSuffixes); } /** * Generates a Russian Taxpayer Personal Identification Number * * @param string $area_code * * @return string * * @deprecated use {@link \Faker\Provider\ru_RU\Company::inn10()} instead * @see \Faker\Provider\ru_RU\Company::inn10() */ public static function inn($area_code = '') { return self::inn10($area_code); } /** * Generates a Russian Taxpayer Personal Identification Number * * @param string $area_code * * @return string */ public static function inn10($area_code = '') { if ($area_code === '' || (int) $area_code === 0) { //Simple generation code for areas in Russian without check for valid $area_code = self::numberBetween(1, 91); } else { $area_code = (int) $area_code; } $area_code = str_pad($area_code, 2, '0', STR_PAD_LEFT); $inn_base = $area_code . static::numerify('#######'); return $inn_base . self::inn10Checksum($inn_base); } public static function kpp($inn = '') { if ($inn === '' || strlen($inn) < 4) { $inn = self::inn10(); } return substr($inn, 0, 4) . '01001'; } /** * Generates INN Checksum * * @see https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D1%80_%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%89%D0%B8%D0%BA%D0%B0 * * @param string $inn * * @return string Checksum (one digit) */ public static function inn10Checksum($inn) { $multipliers = [2, 4, 10, 3, 5, 9, 4, 6, 8]; $sum = 0; for ($i = 0; $i < 9; ++$i) { $sum += (int) $inn[$i] * $multipliers[$i]; } return (string) (($sum % 11) % 10); } /** * Checks whether an INN has a valid checksum * * @param string $inn * * @return bool */ public static function inn10IsValid($inn) { return strlen($inn) === 10 && self::inn10Checksum($inn) === $inn[9]; } } PK A�)[� K� � ( faker/src/Faker/Provider/ru_RU/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ru_RU; class Color extends \Faker\Provider\Color { protected static $safeColorNames = [ 'черный', 'темно-бордовый', 'зеленый', 'темно-синий', 'оливковый', 'фиолетовый', 'зеленовато-голубой', 'синий', 'серебро', 'серый', 'желтый', 'фуксия', 'цвет морской волны', 'белый', ]; protected static $allColorNames = [ 'Военно-воздушный синий', 'Синяя Элис', 'Ализариновый красный', 'Миндаль Крайола', 'Амарантовый', 'Янтарный', 'Американская роза', 'Аметистовый', 'Матовый белый', 'Античный белый', 'Яблочно-зеленый', 'Спаржа', 'Цвет морской волны', 'Аквамариновый', 'Армейский зелёный', 'Мышьяковый', 'Лазурный', 'Бежевый', 'Бистр', 'Горькая радость', 'Чёрный', 'Белокурый', 'Синий', 'Вода пляжа Бонди', 'Латунный', 'Ярко-зелёный', 'Сиена жжёная', 'Хаки', 'Кардинал', 'Морковный', 'Лазурный', 'Каштановый', 'Шоколадный', 'Коричный', 'Кобальт синий', 'Кремовый', 'Циан', 'Индиго', 'Фуксия', 'Кирпичный', 'Льняной', 'Золотой', 'Зелёный', 'Индиго', 'Нефритовый', 'Сиреневый', 'Охра', 'Панг', 'Берлинская лазурь', 'Красновато-коричневый', 'Сангрия', 'Сепия', 'Болотный', 'Тициановый', 'Чертополох', 'Глициния', 'Вино', 'Циннвальдит', ]; } PK A�)[ AQ<�1 �1 ) faker/src/Faker/Provider/ru_RU/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ru_RU; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{middleNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{lastNameMale}} {{firstNameMale}} {{middleNameMale}}', ]; /** * This provider uses wikipedia's 250 top russian last names * That list of MALE last names could be safely extended to FEMALE list just by adding 'a' letter at the end */ protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{middleNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{lastNameFemale}} {{firstNameFemale}} {{middleNameFemale}}', ]; /** * {@link} http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%B8%D0%BC%D1%8F * {@link} http://masterrussian.com/aa031701a.shtml */ protected static $firstNameMale = [ 'Абрам', 'Август', 'Адам', 'Адриан', 'Аким', 'Александр', 'Алексей', 'Альберт', 'Ананий', 'Анатолий', 'Андрей', 'Антон', 'Антонин', 'Аполлон', 'Аркадий', 'Арсений', 'Артемий', 'Артур', 'Артём', 'Афанасий', 'Богдан', 'Болеслав', 'Борис', 'Бронислав', 'Вадим', 'Валентин', 'Валериан', 'Валерий', 'Василий', 'Вениамин', 'Викентий', 'Виктор', 'Виль', 'Виталий', 'Витольд', 'Влад', 'Владимир', 'Владислав', 'Владлен', 'Всеволод', 'Вячеслав', 'Гавриил', 'Гарри', 'Геннадий', 'Георгий', 'Герасим', 'Герман', 'Глеб', 'Гордей', 'Григорий', 'Давид', 'Дан', 'Даниил', 'Данила', 'Денис', 'Дмитрий', 'Добрыня', 'Донат', 'Евгений', 'Егор', 'Ефим', 'Захар', 'Иван', 'Игнат', 'Игнатий', 'Игорь', 'Илларион', 'Илья', 'Иммануил', 'Иннокентий', 'Иосиф', 'Ираклий', 'Кирилл', 'Клим', 'Константин', 'Кузьма', 'Лаврентий', 'Лев', 'Леонид', 'Макар', 'Максим', 'Марат', 'Марк', 'Матвей', 'Милан', 'Мирослав', 'Михаил', 'Назар', 'Нестор', 'Никита', 'Никодим', 'Николай', 'Олег', 'Павел', 'Платон', 'Прохор', 'Пётр', 'Радислав', 'Рафаил', 'Роберт', 'Родион', 'Роман', 'Ростислав', 'Руслан', 'Сава', 'Савва', 'Святослав', 'Семён', 'Сергей', 'Спартак', 'Станислав', 'Степан', 'Стефан', 'Тарас', 'Тимофей', 'Тимур', 'Тит', 'Трофим', 'Феликс', 'Филипп', 'Фёдор', 'Эдуард', 'Эрик', 'Юлиан', 'Юлий', 'Юрий', 'Яков', 'Ян', 'Ярослав', 'Милан', ]; /** * {@link} http://masterrussian.com/aa031001a.shtml */ protected static $firstNameFemale = [ 'Александра', 'Алина', 'Алиса', 'Алла', 'Альбина', 'Алёна', 'Анастасия', 'Анжелика', 'Анна', 'Антонина', 'Анфиса', 'Валентина', 'Валерия', 'Варвара', 'Василиса', 'Вера', 'Вероника', 'Виктория', 'Владлена', 'Галина', 'Дарья', 'Диана', 'Дина', 'Доминика', 'Ева', 'Евгения', 'Екатерина', 'Елена', 'Елизавета', 'Жанна', 'Зинаида', 'Злата', 'Зоя', 'Изабелла', 'Изольда', 'Инга', 'Инесса', 'Инна', 'Ирина', 'Искра', 'Капитолина', 'Клавдия', 'Клара', 'Клементина', 'Кристина', 'Ксения', 'Лада', 'Лариса', 'Лидия', 'Лилия', 'Любовь', 'Людмила', 'Люся', 'Майя', 'Мальвина', 'Маргарита', 'Марина', 'Мария', 'Марта', 'Надежда', 'Наталья', 'Нелли', 'Ника', 'Нина', 'Нонна', 'Оксана', 'Олеся', 'Ольга', 'Полина', 'Рада', 'Раиса', 'Регина', 'Рената', 'Розалина', 'Светлана', 'Софья', 'София', 'Таисия', 'Тамара', 'Татьяна', 'Ульяна', 'Фаина', 'Федосья', 'Флорентина', 'Эльвира', 'Эмилия', 'Эмма', 'Юлия', 'Яна', 'Ярослава', ]; protected static $middleNameMale = [ 'Александрович', 'Алексеевич', 'Андреевич', 'Дмитриевич', 'Евгеньевич', 'Сергеевич', 'Иванович', 'Фёдорович', 'Львович', 'Романович', 'Владимирович', 'Борисович', 'Максимович', ]; protected static $middleNameFemale = [ 'Александровна', 'Алексеевна', 'Андреевна', 'Дмитриевна', 'Евгеньевна', 'Сергеевна', 'Ивановна', 'Фёдоровна', 'Львовна', 'Романовна', 'Владимировна', 'Борисовна', 'Максимовна', ]; /** * {@link} http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%BE%D0%B1%D1%89%D0%B5%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D1%84%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B9 */ protected static $lastName = [ 'Смирнов', 'Иванов', 'Кузнецов', 'Соколов', 'Попов', 'Лебедев', 'Козлов', 'Новиков', 'Морозов', 'Петров', 'Волков', 'Соловьёв', 'Васильев', 'Зайцев', 'Павлов', 'Семёнов', 'Голубев', 'Виноградов', 'Богданов', 'Воробьёв', 'Фёдоров', 'Михайлов', 'Беляев', 'Тарасов', 'Белов', 'Комаров', 'Орлов', 'Киселёв', 'Макаров', 'Андреев', 'Ковалёв', 'Ильин', 'Гусев', 'Титов', 'Кузьмин', 'Кудрявцев', 'Баранов', 'Куликов', 'Алексеев', 'Степанов', 'Яковлев', 'Сорокин', 'Сергеев', 'Романов', 'Захаров', 'Борисов', 'Королёв', 'Герасимов', 'Пономарёв', 'Григорьев', 'Лазарев', 'Медведев', 'Ершов', 'Никитин', 'Соболев', 'Рябов', 'Поляков', 'Цветков', 'Данилов', 'Жуков', 'Фролов', 'Журавлёв', 'Николаев', 'Крылов', 'Максимов', 'Сидоров', 'Осипов', 'Белоусов', 'Федотов', 'Дорофеев', 'Егоров', 'Матвеев', 'Бобров', 'Дмитриев', 'Калинин', 'Анисимов', 'Петухов', 'Антонов', 'Тимофеев', 'Никифоров', 'Веселов', 'Филиппов', 'Марков', 'Большаков', 'Суханов', 'Миронов', 'Ширяев', 'Александров', 'Коновалов', 'Шестаков', 'Казаков', 'Ефимов', 'Денисов', 'Громов', 'Фомин', 'Давыдов', 'Мельников', 'Щербаков', 'Блинов', 'Колесников', 'Карпов', 'Афанасьев', 'Власов', 'Маслов', 'Исаков', 'Тихонов', 'Аксёнов', 'Гаврилов', 'Родионов', 'Котов', 'Горбунов', 'Кудряшов', 'Быков', 'Зуев', 'Третьяков', 'Савельев', 'Панов', 'Рыбаков', 'Суворов', 'Абрамов', 'Воронов', 'Мухин', 'Архипов', 'Трофимов', 'Мартынов', 'Емельянов', 'Горшков', 'Чернов', 'Овчинников', 'Селезнёв', 'Панфилов', 'Копылов', 'Михеев', 'Галкин', 'Назаров', 'Лобанов', 'Лукин', 'Беляков', 'Потапов', 'Некрасов', 'Хохлов', 'Жданов', 'Наумов', 'Шилов', 'Воронцов', 'Ермаков', 'Дроздов', 'Игнатьев', 'Савин', 'Логинов', 'Сафонов', 'Капустин', 'Кириллов', 'Моисеев', 'Елисеев', 'Кошелев', 'Костин', 'Горбачёв', 'Орехов', 'Ефремов', 'Исаев', 'Евдокимов', 'Калашников', 'Кабанов', 'Носков', 'Юдин', 'Кулагин', 'Лапин', 'Прохоров', 'Нестеров', 'Харитонов', 'Агафонов', 'Муравьёв', 'Ларионов', 'Федосеев', 'Зимин', 'Пахомов', 'Шубин', 'Игнатов', 'Филатов', 'Крюков', 'Рогов', 'Кулаков', 'Терентьев', 'Молчанов', 'Владимиров', 'Артемьев', 'Гурьев', 'Зиновьев', 'Гришин', 'Кононов', 'Дементьев', 'Ситников', 'Симонов', 'Мишин', 'Фадеев', 'Комиссаров', 'Мамонтов', 'Носов', 'Гуляев', 'Шаров', 'Устинов', 'Вишняков', 'Евсеев', 'Лаврентьев', 'Брагин', 'Константинов', 'Корнилов', 'Авдеев', 'Зыков', 'Бирюков', 'Шарапов', 'Никонов', 'Щукин', 'Дьячков', 'Одинцов', 'Сазонов', 'Якушев', 'Красильников', 'Гордеев', 'Самойлов', 'Князев', 'Беспалов', 'Уваров', 'Шашков', 'Бобылёв', 'Доронин', 'Белозёров', 'Рожков', 'Самсонов', 'Мясников', 'Лихачёв', 'Буров', 'Сысоев', 'Фомичёв', 'Русаков', 'Стрелков', 'Гущин', 'Тетерин', 'Колобов', 'Субботин', 'Фокин', 'Блохин', 'Селиверстов', 'Пестов', 'Кондратьев', 'Силин', 'Меркушев', 'Лыткин', 'Туров', ]; protected static $lastNameSuffix = ['а', '']; /** * Return male middle name * * @example 'Иванович' * * @return string Middle name */ public function middleNameMale() { return static::randomElement(static::$middleNameMale); } /** * Return female middle name * * @example 'Ивановна' * * @return string Middle name */ public function middleNameFemale() { return static::randomElement(static::$middleNameFemale); } /** * Return middle name for the specified gender. * * @param string|null $gender A gender the middle name should be generated * for. If the argument is skipped a random gender will be used. * * @return string Middle name */ public function middleName($gender = null) { if ($gender === static::GENDER_MALE) { return $this->middleNameMale(); } if ($gender === static::GENDER_FEMALE) { return $this->middleNameFemale(); } return $this->middleName(static::randomElement([ static::GENDER_MALE, static::GENDER_FEMALE, ])); } /** * Return last name for the specified gender. * * @param string|null $gender A gender of the last name should be generated * for. If the argument is skipped a random gender will be used. * * @return string Last name */ public function lastName($gender = null) { if (static::GENDER_FEMALE === $gender) { return $this->lastNameFemale(); } if (static::GENDER_MALE === $gender) { return $this->lastNameMale(); } return static::randomElement(static::$lastName) . static::randomElement(static::$lastNameSuffix); } public function lastNameMale(): string { return static::randomElement(static::$lastName); } public function lastNameFemale(): string { return static::randomElement(static::$lastName) . 'а'; } } PK A�)[�~�B * faker/src/Faker/Provider/fr_BE/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_BE; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'BE', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } /** * Value Added Tax (VAT) * * @example 'BE0123456789', ('spaced') 'BE 0123456789' * * @see http://ec.europa.eu/taxation_customs/vies/faq.html?locale=en#item_11 * @see http://www.iecomputersystems.com/ordering/eu_vat_numbers.htm * @see http://en.wikipedia.org/wiki/VAT_identification_number * * @param bool $spacedNationalPrefix * * @return string VAT Number */ public static function vat($spacedNationalPrefix = true) { $prefix = $spacedNationalPrefix ? 'BE ' : 'BE'; return sprintf('%s0%d', $prefix, self::randomNumber(9, true)); } } PK A�)[��/m� � + faker/src/Faker/Provider/fr_BE/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_BE; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'hotmail.com', 'yahoo.com', 'advalvas.be']; protected static $tld = ['com', 'net', 'org', 'be']; } PK A�)[ ;� � . faker/src/Faker/Provider/fr_BE/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_BE; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+32(0)########', '+32(0)### ######', '+32(0)# #######', '0#########', '0### ######', '0### ### ###', '0### ## ## ##', '0## ######', '0## ## ## ##', '0# #######', '0# ### ## ##', ]; } PK A�)[|h�h * faker/src/Faker/Provider/fr_BE/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_BE; class Address extends \Faker\Provider\fr_FR\Address { protected static $postcode = ['####']; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; protected static $streetNameFormats = ['{{streetSuffix}} {{lastName}}']; protected static $cityFormats = ['{{cityName}}']; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n {{postcode}} {{city}}", ]; protected static $streetSuffix = [ 'rue', 'avenue', 'boulevard', 'chemin', 'chaussée', 'impasse', 'place', ]; /** * Source: http://fr.wikipedia.org/wiki/Ville_de_Belgique * * @var array */ protected static $cityNames = [ 'Aarschot', 'Alost', 'Andenne', 'Antoing', 'Anvers', 'Arlon', 'Ath', 'Audenarde', 'Bastogne', 'Beaumont', 'Beauraing', 'Beringen', 'Bilzen', 'Binche', 'Blankenberge', 'Bouillon', 'Braine-le-Comte', 'Bree', 'Bruges', 'Bruxelles', 'Charleroi', 'Châtelet', 'Chièvres', 'Chimay', 'Chiny', 'Ciney', 'Comines-Warneton', 'Courtrai', 'Couvin', 'Damme', 'Deinze', 'Diest', 'Dilsen-Stokkem', 'Dinant', 'Dixmude', 'Durbuy', 'Eeklo', 'Enghien', 'Eupen', 'Fleurus', 'Florenville', 'Fontaine-l\'Évêque', 'Fosses-la-Ville', 'Furnes', 'Gand', 'Geel', 'Gembloux', 'Genappe', 'Genk', 'Gistel', 'Grammont', 'Hal', 'Halen', 'Hamont-Achel', 'Hannut', 'Harelbeke', 'Hasselt', 'Herck-la-Ville', 'Herentals', 'Herstal', 'Herve', 'Hoogstraten', 'Houffalize', 'Huy', 'Izegem', 'Jodoigne', 'La Louvière', 'La Roche-en-Ardenne', 'Landen', 'Léau', 'Le Rœulx', 'Lessines', 'Leuze-en-Hainaut', 'Liège', 'Lierre', 'Limbourg', 'Lokeren', 'Lommel', 'Looz', 'Lo-Reninge', 'Louvain', 'Maaseik', 'Malines', 'Malmedy', 'Marche-en-Famenne', 'Menin', 'Messines', 'Mons', 'Montaigu-Zichem', 'Mortsel', 'Mouscron', 'Namur', 'Neufchâteau', 'Nieuport', 'Ninove', 'Nivelles', 'Ostende', 'Ottignies-Louvain-la-Neuve', 'Oudenburg', 'Peer', 'Péruwelz', 'Philippeville', 'Poperinge', 'Renaix', 'Rochefort', 'Roulers', 'Saint-Ghislain', 'Saint-Hubert', 'Saint-Nicolas', 'Saint-Trond', 'Saint-Vith', 'Seraing', 'Soignies', 'Stavelot', 'Termonde', 'Thuin', 'Tielt', 'Tirlemont', 'Tongres', 'Torhout', 'Tournai', 'Turnhout', 'Verviers', 'Vilvorde', 'Virton', 'Visé', 'Walcourt', 'Waregem', 'Waremme', 'Wavre', 'Wervik', 'Ypres', 'Zottegem', ]; protected static $region = [ 'Wallonie', 'Flandre', 'Bruxelles-Capitale', ]; protected static $province = [ 'Anvers', 'Limbourg', 'Flandre orientale', 'Brabant flamand', 'Flandre occidentale', 'Hainaut', 'Liège', 'Luxembourg', 'Namur', 'Brabant wallon', ]; /** * Randomly returns a belgian province. * * @example 'Hainaut' * * @return string */ public static function province() { return static::randomElement(static::$province); } /** * @see parent */ public function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } } PK A�)[@ �qi i * faker/src/Faker/Provider/fr_BE/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_BE; class Company extends \Faker\Provider\fr_FR\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}', ]; protected static $companySuffix = ['ASBL', 'SCS', 'SNC', 'SPRL', 'Associations', 'Entreprise individuelle', 'GEIE', 'GIE', 'SA', 'SCA', 'SCRI', 'SCRL']; } PK A�)[f!�\ \ ( faker/src/Faker/Provider/fr_BE/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_BE; class Color extends \Faker\Provider\fr_FR\Color { } PK A�)[� � ) faker/src/Faker/Provider/fr_BE/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_BE; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $firstNameMale = [ 'Aaron', 'Adam', 'Adrien', 'Alessio', 'Alexander', 'Alexandre', 'Antoine', 'Arne', 'Arthur', 'Axel', 'Ayoub', 'Baptiste', 'Benjamin', 'Bo', 'Clément', 'Daan', 'David', 'Diego', 'Dylan', 'Elias', 'Emiel', 'Emile', 'Enzo', 'Ethan', 'Finn', 'Florian', 'Gabriel', 'Gilles', 'Guillaume', 'Hamza', 'Hugo', 'Ilias', 'Janne', 'Jasper', 'Jelle', 'Jonas', 'Jules', 'Julien', 'Kato', 'Lars', 'Leon', 'Liam', 'Louis', 'Loïc', 'Luca', 'Lucas', 'Lukas', 'Martin', 'Mathias', 'Mathis', 'Mathéo', 'Mats', 'Matteo', 'Mauro', 'Maxim', 'Maxime', 'Mehdi', 'Milan', 'Mohamed', 'Mohammed', 'Nathan', 'Nicolas', 'Niels', 'Noah', 'Nolan', 'Quinten', 'Raphaël', 'Rayan', 'Robbe', 'Romain', 'Ruben', 'Rune', 'Sacha', 'Sam', 'Samuel', 'Sander', 'Simon', 'Stan', 'Thomas', 'Théo', 'Tibo', 'Tom', 'Tristan', 'Vic', 'Victor', 'Vince', 'Wout', 'Xander', 'Yanis', 'Jarne', 'Lowie', 'Mathys', 'Senne', 'Seppe', 'Siebe', 'Tuur', 'Warre', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Alexia', 'Alexis', 'Alice', 'Alicia', 'Alyssa', 'Amber', 'Amy', 'Amélie', 'Anaïs', 'Anna', 'Anouk', 'Axelle', 'Aya', 'Camille', 'Charlotte', 'Chiara', 'Chloé', 'Clara', 'Clémence', 'Célia', 'Elena', 'Eline', 'Elisa', 'Elise', 'Ella', 'Eloïse', 'Emilie', 'Emma', 'Estelle', 'Eva', 'Febe', 'Femke', 'Fien', 'Fleur', 'Giulia', 'Hajar', 'Hanne', 'Helena', 'Ines', 'Inès', 'Jade', 'Jana', 'Jeanne', 'Julia', 'Julie', 'Juliette', 'Kaat', 'Kobe', 'Lana', 'Lander', 'Lara', 'Laura', 'Laure', 'Lena', 'Lien', 'Lilou', 'Lily', 'Lina', 'Linde', 'Lisa', 'Lise', 'Lola', 'Lore', 'Lotte', 'Louise', 'Lucie', 'Luna', 'Léa', 'Malak', 'Manon', 'Margaux', 'Margot', 'Marie', 'Marion', 'Maya', 'Maëlle', 'Merel', 'Mila', 'Nina', 'Noa', 'Noor', 'Nora', 'Nore', 'Noé', 'Noémie', 'Océane', 'Olivia', 'Pauline', 'Rania', 'Robin', 'Romane', 'Salma', 'Sara', 'Sarah', 'Sofia', 'Tess', 'Victoria', 'Yana', 'Yasmine', 'Zoé', 'Zoë', 'Ferre', 'Roos', ]; protected static $lastName = [ 'Adam', 'Aerts', 'Amrani', 'André', 'Antoine', 'Baert', 'Bah', 'Barry', 'Bastin', 'Bauwens', 'Benali', 'Bernard', 'Bertrand', 'Bodart', 'Bogaert', 'Bogaerts', 'Borremans', 'Bosmans', 'Boulanger', 'Bourgeois', 'Brasseur', 'Carlier', 'Celik', 'Ceulemans', 'Charlier', 'Christiaens', 'Claes', 'Claessens', 'Claeys', 'Collard', 'Collignon', 'Collin', 'Cools', 'Coppens', 'Cornelis', 'Cornet', 'Cuvelier', 'Daems', 'De Backer', 'De Clercq', 'De Cock', 'De Coninck', 'De Coster', 'De Greef', 'De Groote', 'De Meyer', 'De Pauw', 'De Ridder', 'De Smedt', 'De Smet', 'De Vos', 'De Wilde', 'De Winter', 'Declercq', 'Delfosse', 'Delhaye', 'Delvaux', 'Demir', 'Denis', 'Deprez', 'Descamps', 'Desmedt', 'Desmet', 'Dethier', 'Devos', 'Diallo', 'Dierckx', 'Dogan', 'Dubois', 'Dumont', 'Dupont', 'El Amrani', 'Etienne', 'Evrard', 'Fontaine', 'François', 'Geerts', 'Georges', 'Gérard', 'Gielen', 'Gilles', 'Gillet', 'Gilson', 'Goethals', 'Goffin', 'Goossens', 'Grégoire', 'Guillaume', 'Hajji', 'Hardy', 'Hendrickx', 'Henry', 'Herman', 'Hermans', 'Heylen', 'Heymans', 'Hubert', 'Jacob', 'Jacobs', 'Jacques', 'Jacquet', 'Jansen', 'Janssen', 'Janssens', 'Kaya', 'Lacroix', 'Lambert', 'Lambrechts', 'Laurent', 'Lauwers', 'Lebrun', 'Leclercq', 'Lecocq', 'Lecomte', 'Lefebvre', 'Lefèvre', 'Legrand', 'Lejeune', 'Lemaire', 'Lemmens', 'Lenaerts', 'Léonard', 'Leroy', 'Libert', 'Lievens', 'Louis', 'Luyten', 'Maes', 'Mahieu', 'Marchal', 'Maréchal', 'Martens', 'Martin', 'Massart', 'Masson', 'Mathieu', 'Meert', 'Mertens', 'Messaoudi', 'Meunier', 'Michaux', 'Michel', 'Michiels', 'Moens', 'Moreau', 'Nguyen', 'Nicolas', 'Nijs', 'Noël', 'Parmentier', 'Pauwels', 'Peeters', 'Petit', 'Pierre', 'Pieters', 'Piette', 'Piron', 'Pirotte', 'Poncelet', 'Raes', 'Remy', 'Renard', 'Robert', 'Roels', 'Roland', 'Rousseau', 'Sahin', 'Saidi', 'Schmitz', 'Segers', 'Servais', 'Simon', 'Simons', 'Smet', 'Smets', 'Somers', 'Stevens', 'Thijs', 'Thiry', 'Thomas', 'Thys', 'Timmermans', 'Toussaint', 'Tran', 'Urbain', 'Van Acker', 'Van Damme', 'Van de Velde', 'Van den Bossche', 'Van den Broeck', 'Van Dyck', 'Van Hecke', 'Van Hoof', 'Vandamme', 'Vandenberghe', 'Verbeeck', 'Verbeke', 'Verbruggen', 'Vercammen', 'Verhaegen', 'Verhaeghe', 'Verhelst', 'Verheyen', 'Verhoeven', 'Verlinden', 'Vermeersch', 'Vermeiren', 'Vermeulen', 'Verschueren', 'Verstraete', 'Verstraeten', 'Vervoort', 'Wauters', 'Willems', 'Wouters', 'Wuyts', 'Yildirim', 'Yilmaz', ]; protected static $titleMale = ['M.', 'Dr.', 'Pr.', 'Me.', 'Mgr']; protected static $titleFemale = ['Mme.', 'Mlle', 'Dr.', 'Pr.', 'Me.']; } PK A�)[Cw��� � * faker/src/Faker/Provider/fi_FI/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fi_FI; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'FI', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[��Y�5 5 + faker/src/Faker/Provider/fi_FI/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fi_FI; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com', 'jippii.fi', 'luukku.com']; protected static $tld = ['com', 'com', 'com', 'com', 'com', 'com', 'biz', 'info', 'net', 'org', 'fi']; } PK A�)[�GG& & . faker/src/Faker/Provider/fi_FI/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fi_FI; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { /** * @see https://www.viestintavirasto.fi/en/internettelephone/numberingoftelecommunicationsnetworks/localcallsandtelecommunicationsareas/mapoftelecommunicationsareas.html * * @var array */ protected static $landLineareaCodes = [ '02', '03', '05', '06', '08', '09', '013', '014', '015', '016', '017', '018', '019', ]; /** * @see https://www.viestintavirasto.fi/en/internettelephone/numberingoftelecommunicationsnetworks/mobilenetworks/mobilenetworkareacodes.html * * @var array */ protected static $mobileNetworkAreaCodes = [ '040', '050', '044', '045', ]; protected static $numberFormats = [ '### ####', '#######', ]; protected static $formats = [ '+358 ({{ e164MobileNetworkAreaCode }}) {{ numberFormat }}', '+358 {{ e164MobileNetworkAreaCode }} {{ numberFormat }}', '+358 ({{ e164landLineAreaCode }}) {{ numberFormat }}', '+358 {{ e164landLineAreaCode }} {{ numberFormat }}', '{{ mobileNetworkAreaCode }}{{ separator }}{{ numberFormat }}', '{{ landLineAreaCode }}{{ separator }}{{ numberFormat }}', ]; /** * @return string */ public function landLineAreaCode() { return static::randomElement(static::$landLineareaCodes); } /** * @return string */ public function e164landLineAreaCode() { return substr(static::randomElement(static::$landLineareaCodes), 1); } /** * @return string */ public function mobileNetworkAreaCode() { return static::randomElement(static::$mobileNetworkAreaCodes); } /** * @return string */ public function e164MobileNetworkAreaCode() { return substr(static::randomElement(static::$mobileNetworkAreaCodes), 1); } /** * @return string */ public function numberFormat() { return static::randomElement(static::$numberFormats); } /** * @return string */ public function separator() { return static::randomElement([' ', '-']); } } PK A�)[a�! ' ' * faker/src/Faker/Provider/fi_FI/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fi_FI; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cityPrefix = ['Pohjois', 'Etelä', 'Itä', 'Länsi', 'Uusi', 'Uus']; protected static $citySuffix = ['kylä', 'niemi', 'järvi', 'joki', 'lampi', 'mäki', 'vesi', 'niemi', 'harju', 'lahti', 'harju', 'salmi', 'koski', 'pudas', 'saari']; protected static $buildingNumber = ['%###', '%##', '%#', '%']; protected static $streetSuffix = [ 'tie', 'kuja', 'polku', 'kierros', 'kulma', 'katu', 'kaarre', 'kaari', 'rinne', 'kaarto', 'haka', 'silta', 'rinne', 'töyry', ]; protected static $postcode = ['#####']; protected static $state = [ 'Ahvenanmaa', 'Etelä-Karjala', 'Etelä-Pohjanmaa', 'Etelä-Savo', 'Kainuu', 'Kanta-Häme', 'Keski-Pohjanmaa', 'Keski-Suomi', 'Kymenlaakso', 'Lappi', 'Pirkanmaa', 'Pohjanmaa', 'Pohjois-Karjala', 'Pohjois-Pohjanmaa', 'Pohjois-Savo', 'Päijät-Häme', 'Satakunta', 'Uusimaa', 'Varsinais-Suomi', ]; protected static $country = [ 'Afganistan', 'Alankomaat', 'Albania', 'Algeria', 'Andorra', 'Angola', 'Antigua ja Barbuda', 'Argentiina', 'Armenia', 'Australia', 'Azerbaidẑan', 'Bahama', 'Bahrain', 'Bangladesh', 'Barbados', 'Belgia', 'Belize', 'Benin', 'Bhutan', 'Bolivia', 'Bosnia ja Hertsegovina', 'Botswana', 'Brasilia', 'Brunel', 'Bulgaria', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Chile', 'Costa Rica', 'Djibouti', 'Dominica', 'Dominikaaninen tasavalta', 'Ecuador', 'Egypti', 'El Salvador', 'Eritrea', 'Espanja', 'Etelä-Afrikka', 'Etelä-Korea', 'Etelä-Sudan', 'Etiopia', 'Fidẑi', 'Filippiinit', 'Gabon', 'Gambia', 'Georgia', 'Ghana', 'Grenada', 'Guatemala', 'Guinea-Bissau', 'Guinea', 'Guyana', 'Haiti', 'Honduras', 'Indonesia', 'Intia', 'Irak', 'Iran', 'Irlanti', 'Islanti', 'Israel', 'Italia', 'Itä-Timor', 'Itävalta', 'Jamaika', 'Japani', 'Jemen', 'Jordania', 'Kambodẑa', 'Kamerun', 'Kanada', 'Kap Verde', 'Kazakstan', 'Kenia', 'Keski-Afrikan tasavalta', 'Kiina', 'Kirgisia', 'Kiribati', 'Kolumbia', 'Komorit', 'Kongon demokraattinen tasavalta', 'Kongon tasavalta', 'Kosovo', 'Kreikka', 'Kroatia', 'Kuuba', 'Kuwait', 'Kypros', 'Laos', 'Latvia', 'Lesotho', 'Libanon', 'Liberai', 'Libya', 'Lichtenstein', 'Liettua', 'Luxemburg', 'Madagaskar', 'Makedonia', 'Malawi', 'Malediivit', 'Malesia', 'Mali', 'Malta', 'Marokko', 'Marshallinsaaret', 'Mauritania', 'Mauritius', 'Meksiko', 'Mikronesia', 'Moldova', 'Monaco', 'Mongolia', 'Montenegro', 'Mosambik', 'Myanmar', 'Namibia', 'Nauru', 'Nepal', 'Nicaragua', 'Nigeria', 'Niger', 'Norja', 'Norsunluurannikko', 'Oman', 'Pakistan', 'Palau', 'Panama', 'Papua-Uusi-Guinea', 'Paraguay', 'Peru', 'Pohjois-Korea', 'Portugali', 'Puola', 'Päiväntasaajan Guinea', 'Qatar', 'Ranska', 'Romania', 'Ruanda', 'Ruotsi', 'Saint Kitts ja Nevis', 'Saint Lucia', 'Saint Vincent ja Grenadiinit', 'Saksa', 'Salomonsaaret', 'Sambia', 'Samoa', 'San Marino', 'São Tomé ja Príncipe', 'Saudi-Arabia', 'Senegal', 'Serbia', 'Seychellit', 'Sierra Leone', 'Singapore', 'Slovakia', 'Somalia', 'Sri Lanka', 'Sudan', 'Suomi', 'Suriname', 'Swazimaa', 'Sveitsi', 'Syyria', 'Tadẑikistan', 'Tansania', 'Tanska', 'Thaimaa', 'Togo', 'Tonga', 'Trinidad ja Tobago', 'Tšad', 'Tšekki', 'Tunisia', 'Turkki', 'Turkmenistan', 'Tuvalu', 'Uganda', 'Ukraina', 'Unkari', 'Uruguay', 'Uusi-Seelanti', 'Uzbekistan', 'Valko-Venäjä', 'Vanuatu', 'Vatikaanivaltio', 'Venzuela', 'Venäjä', 'Vietnam', 'Viro', 'Yhdistyneet Arabiemiirikunnat', 'Yhdistynyt kuningaskunta', 'Yhdysvallat', 'Zimbabwe', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityPrefix}}-{{firstName}}{{citySuffix}}', '{{cityPrefix}}-{{firstName}}', '{{firstName}}{{citySuffix}}', '{{lastName}}{{citySuffix}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{firstName}}{{streetSuffix}}', '{{lastName}}{{streetSuffix}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', '{{streetName}} {{buildingNumber}} {{secondaryAddress}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}, {{state}}", "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}", ]; protected static $secondaryAddressFormats = ['###']; /** * @example 'Pohjois' */ public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } /** * @example '123' */ public static function secondaryAddress() { return static::numerify(static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats)); } /** * @example 'Pohjois-Pohjanmaa' */ public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } } PK A�)[�)K� � * faker/src/Faker/Provider/fi_FI/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fi_FI; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}-{{lastName}}', '{{lastName}}, {{lastName}} and {{lastName}}', ]; protected static $catchPhraseWords = [ [ 'Ainoa', 'Adaptiivinen', 'Automatisoitu', 'Avoin', 'Avoimen lähdekoodin', 'Digitalisoitu', 'Dynaaminen', 'Erikoistunut', 'Ennakoiva', 'Ergonominen', 'Hallittu', 'Hajautettu', 'Horisontaalinen', 'Integroitu', 'Innovatiivinen', 'Jaettava', 'Keskittynyt', 'Käyttäjäystävällinen', 'Laajenettu', 'Laajennettava', 'Lievittävä', 'Maailmanlaajuinen', 'Muokattava', 'Monitoroitu', 'Monikerroksinen', 'Ohjelmoitava', 'Optimoitu', 'Organisoitu', 'Orgaaninen', 'Rinnastettava', 'Räätälöitävä', 'Saumaton', 'Tasapainotettava', 'Täysin yhteensopiva', 'Yhteensopiva', 'Yksinomainen', 'Vaiheittainen', 'Virtuaalinen', 'Visionäärinen', 'Valinnainen', 'Verkostoitunut', ], [ '24/7', '3. sukupolven', '4. sukupolven', '5. sukupolven', '6. sukupolven', 'alueellinen', 'analysoiva', 'assymmetrinen', 'asynkroninen', 'asiakaslähtöinen', 'dynaaminen', 'globaali', 'heuristinen', 'hybridi', 'inkrementaalinen', 'interaktiivinen', 'kahtiajakautuva', 'kaksisuuntainen', 'konkreettinen', 'korkean tason', 'logistinen', 'johdonmukainen', 'maksimaalinen', 'moniajettava', 'multimedia', 'optimaalinen', 'optimoiva', 'omistautunut', 'paikallinen', 'reaaliaikainen', 'seuraavan sukupolven', 'skaalautuva', 'systeeminen', ], [ 'algoritmi', 'yhteisö', 'analysaattori', 'sovellus', 'lähestymistapa', 'arkkitehtuuri', 'arkisto', 'ryhmä', 'sovitin', 'benchmark', 'kapasiteetti', 'tietokanta', 'piiri', 'emulaatio', 'konsepti', 'firmware', 'rakenne', 'funktio', 'rauta', 'help-desk', 'hierarkia', 'hubi', 'implementaatio', 'intranet', 'malli', 'ohjelmisto', 'ratkaisu', 'strategia', 'menestys', 'projekti', 'tuote', 'tuki', 'www-sivusto', 'synergia', 'protokolla', 'koodaus', 'ennuste', 'joustavuus', 'extranet', 'salaus', 'kompleksisuus', 'ydin', 'asenne', 'liitto', 'internetratkaisu', 'asennus', 'monitorointi', 'infrastruktuuri', ], ]; protected static $bsWords = [ [ 'implementoi', 'käyttää', 'integroi', 'optimoi', 'kehittää', 'muuntaa', 'omaksuu', 'mahdollistaa', 'orkestoi', 'uudelleenkeksii', 'kerää', 'kokoaa', 'kasvattaa', 'parantaa', 'helpottaa', 'toimittaa', 'antaa', 'täyttää', 'vapauttaa', 'ajaa', 'jatkaa', 'mullistaa', 'iteroi', 'generoi', 'hyödyntää', 'brandaa', 'muokkaa', 'kasvattaa', 'kytkee', 'innovoi', 'viljelee', 'visualisoi', ], [ 'maailmanluokan', '24/7', 'maailmanlaajuisia', 'interaktiivisia', 'seksikkäitä', 'rikkaita', 'visionäärisiä', 'parhaita', 'viraaleja', 'dynaamisia', 'strategisia', 'vallankumouksellisia', '24/365', 'e-bisnes', 'virtuaalisia', 'intuitiivisia', 'ennakoivia', 'kitkattomia', 'jaettuja', 'reaaliaikaisia', 'huippuluokan', 'tehokkaita', 'suorituskykyisiä', 'pystyviä', 'laajennettavissa olevia', 'venyviä', 'yhteisvaikutteisia', 'seuraavan sukupolven', 'plug-and-play', 'yhteistyökykyisiä', 'kustomoituja', 'langattomia', 'selkeitä', 'avoimen lähdekoodin', ], [ 'kanavia', 'silmämunia', 'ratkaisuja', 'e-palveluja', 'portaaleja', 'teknologioita', 'käyttäjiä', 'verkkoja', 'palveluita', 'ohjelmia', 'web-ohjelmistoja', 'kokemuksia', 'systeemejä', 'rajapintoja', 'yhteisöjä', 'markkinarakoja', 'skeemoja', 'arkkitehtuureja', 'malleja', 'sisältöä', 'mainoksia', ], ]; protected static $companySuffix = ['OY', 'AB', 'OY AB', 'RY', 'OYj', 'Tmi.', 'Inc.', 'Ltd']; /** * @example 'Ainoa 3.sukupolven ohjelmisto' */ public function catchPhrase() { $result = []; foreach (static::$catchPhraseWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } /** * @example 'hyödyntää maailmanlaajuisia yhteisöjä' */ public function bs() { $result = []; foreach (static::$bsWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } } PK A�)[K�;�OA OA ) faker/src/Faker/Provider/fi_FI/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fi_FI; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'Aleksi', 'Anssi', 'Antero', 'Antti', 'Ari', 'Arttu', 'Daniel', 'Eero', 'Eetu', 'Elias', 'Elmo', 'Emil', 'Erkki', 'Hampus', 'Hannu', 'Harri', 'Heikki', 'Helmi', 'Henri', 'Hermanni', 'Ilja', 'Jaakko', 'Jake', 'Jani', 'Janne', 'Jari', 'Jarno', 'Jere', 'Jeremy', 'Jesper', 'Jesse', 'Jimi', 'Joakim', 'Joel', 'Joona', 'Joonas', 'Juha', 'Juho', 'Jukka', 'Julius', 'Jussi', 'Justus', 'Juuso', 'Kalle', 'Kasperi', 'Konsta', 'Kristian', 'Lassi', 'Leevi', 'Leo', 'Levin', 'Luca', 'Lukas', 'Magnus', 'Marko', 'Markus', 'Matias', 'Matti', 'Miika', 'Mika', 'Mikael', 'Mikko', 'Neo', 'Nico', 'Niklas', 'Niko', 'Oliver', 'Oskari', 'Ossi', 'Otto', 'Paavo', 'Pasi', 'Patrik', 'Paulus', 'Peetu', 'Pekka', 'Pertti', 'Petri', 'Petteri', 'Pyry', 'Rami', 'Rasmus', 'Riku', 'Risto', 'Roope', 'Saku', 'Sami', 'Samu', 'Samuel', 'Samuli', 'Santeri', 'Taneli', 'Tatu', 'Teemu', 'Teppo', 'Tero', 'Timo', 'Tomi', 'Tommi', 'Topi', 'Touko', 'Tuomas', 'Tuomo', 'Tuukka', 'Tuukka', 'Valtteri', 'Veli', 'Viljo', 'Ville', 'Aake', 'Aapeli', 'Aapo', 'Aappo', 'Aarni', 'Aaro', 'Aatto', 'Aatu', 'Akseli', 'Aku', 'Antton', 'Artturi', 'Aune', 'Beeda', 'Briitta', 'Eeli', 'Eelis', 'Eemeli', 'Ekku', 'Eljas', 'Erkko', 'Iiro', 'Ilmari', 'Isto', 'Jirko', 'Joonatan', 'Jore', 'Junnu', 'Jusu', 'Kaste', 'Kauto', 'Luukas', 'Nuutti', 'Onni', 'Osmo', 'Pekko', 'Sampo', 'Santtu', 'Sauli', 'Simo', 'Sisu', 'Teijo', 'Unto', 'Urho', 'Veeti', 'Veikko', 'Vilho', 'Werneri', 'Wiljami', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Aada', 'Ada', 'Aina', 'Aino', 'Aki', 'Aliisa', 'Amalia', 'Amanda', 'Amelia', 'Amira', 'Anissa', 'Anita', 'Anna', 'Anne', 'Anni', 'Anniina', 'Annu', 'Anu', 'Asta', 'Atte', 'Atte', 'Aura', 'Aurora', 'Bella', 'Cara', 'Celina', 'Christa', 'Christel', 'Clara', 'Cornelia', 'Dani', 'Eija', 'Elea', 'Elina', 'Elisa', 'Elise', 'Ella', 'Ellen', 'Elma', 'Emilia', 'Emma', 'Emmi', 'Enna', 'Erja', 'Esa', 'Essi', 'Eva', 'Eveliina', 'Fanni', 'Fiona', 'Hanna', 'Heidi', 'Heli', 'Helinä', 'Henna', 'Hilda', 'Hilja', 'Hilla', 'Hilma', 'Iida', 'Iina', 'Iiris', 'Ilona', 'Inka', 'Inkeri', 'Inna', 'Isabella', 'Jade', 'Jami', 'Janette', 'Janika', 'Janina', 'Janita', 'Janna', 'Janni', 'Jasmiina', 'Jenna', 'Jenni', 'Jessica', 'Johanna', 'Joni', 'Jonna', 'Julia', 'Juulia', 'Kaija', 'Karla', 'Karri', 'Kati', 'Katja', 'Katri', 'Kia', 'Kimi', 'Kirsi', 'Krista', 'Lari', 'Laura', 'Lauri', 'Lea', 'Lila', 'Linnea', 'Lotta', 'Lumina', 'Maarit', 'Maia', 'Maija', 'Maiju', 'Maisa', 'Mari', 'Maria', 'Meeri', 'Meri', 'Mette', 'Mia', 'Milla', 'Mimi', 'Mimosa', 'Minna', 'Mira', 'Mirella', 'Miska', 'Nadja', 'Natalia', 'Nea', 'Neea', 'Nella', 'Nia', 'Niina', 'Noora', 'Olga', 'Olivia', 'Oona', 'Outi', 'Paula', 'Pauliina', 'Petra', 'Pia', 'Piia', 'Pinja', 'Päivi', 'Reeta', 'Reetta', 'Riikka', 'Riina', 'Ritva', 'Roni', 'Ronja', 'Sanna', 'Sari', 'Satu', 'Seija', 'Sirpa', 'Siru', 'Susanna', 'Tanja', 'Tara', 'Taru', 'Tea', 'Terhi', 'Tiia', 'Tiina', 'Tiiu', 'Tinja', 'Veera', 'Vili', 'Vilma', 'Wilma', 'Aamu', 'Aliina', 'Annilotta', 'Eerika', 'Eeva', 'Eevi', 'Eliina', 'Elviira', 'Emmaliina', 'Enni', 'Ennika', 'Helmiina', 'Henniina', 'Hertta', 'Hilppa', 'Iia', 'Iita', 'Jadessa', 'Jemina', 'Jenika', 'Jermia', 'Jooa', 'Juttamari', 'Kaisla', 'Kaisu', 'Loviisa', 'Malla', 'Martta', 'Matleena', 'Miina', 'Mimmu', 'Minea', 'Minttu', 'Mirva', 'Nelli', 'Ninni', 'Oliivia', 'Peppi', 'Pihla', 'Pirkko', 'Riia', 'Roosa', 'Taika', 'Venla', 'Viivi', 'Vilja', ]; protected static $lastName = [ 'Aakula', 'Aalto', 'Aaltonen', 'Aarnio', 'Aaronen', 'Aavikkola', 'Ahmala', 'Aho', 'Ahokas', 'Ahola', 'Ahomaa', 'Ahonen', 'Ahoniemi', 'Ahopelto', 'Ahovaara', 'Ahtila', 'Ahtiluoto', 'Ahtio', 'Ahtisaari', 'Ahto', 'Ahtola', 'Ahtonen', 'Ahtorinne', 'Aija', 'Aijala', 'Ainola', 'Aitio', 'Aitolahti', 'Aitomaa', 'Aittasalmi', 'Akkala', 'Akkanen', 'Alahuhta', 'Alajoki', 'Alajärvi', 'Alanen', 'Alatalo', 'Alasalmi', 'Alapuro', 'Alhola', 'Alijoki', 'Ankkala', 'Ankkuri', 'Annala', 'Annunen', 'Anttila', 'Anttinen', 'Anttonen', 'Ara', 'Arhila', 'Arhinmäki', 'Arhosuo', 'Arinen', 'Arjamaa', 'Arjanen', 'Arkkila', 'Armio', 'Arnio', 'Aronen', 'Arosuo', 'Arponen', 'Arvola', 'Asikainen', 'Astala', 'Attila', 'Aunela', 'Aura', 'Auramies', 'Auranen', 'Autio', 'Auvinen', 'Auvola', 'Avonius', 'Avotie', 'Bräysy', 'Davidsainen', 'Dufva', 'Eerikäinen', 'Eerola', 'Einel', 'Eino', 'Einola', 'Einonen', 'Ekman', 'Ekola', 'Ellilä', 'Ellinen', 'Elomaa', 'Eloharju', 'Eloranta', 'Eno', 'Enola', 'Enäjärvi', 'Erkinjuntti', 'Erkkilä', 'Erkkinen', 'Erkko', 'Erkkola', 'Ernamo', 'Erola', 'Eronen', 'Ervola', 'Eräharju', 'Erämaja', 'Eränen', 'Eskelinen', 'Eskelä', 'Eskola', 'Evelä', 'Evilä', 'Filppula', 'Finni', 'Frändilä', 'Fränti', 'Haahka', 'Haahkola', 'Haanpää', 'Haapakorpi', 'Haapala', 'Haapanen', 'Haaparanta', 'Haapasalmi', 'Haapasalo', 'Haapkylä', 'Haapoja', 'Haataja', 'Haavisto', 'Haikala', 'Haikara', 'Hakala', 'Hakkarainen', 'Hakki', 'Hakula', 'Halinen', 'Halkola', 'Halkonen', 'Halla', 'Hallaper', 'Hallapuro', 'Hallikainen', 'Hallila', 'Hallonen', 'Halme', 'Halmela', 'Halmelahti', 'Halonen', 'Halttunen', 'Hammas', 'Hanhela', 'Hanhinen', 'Hannula', 'Hannunen', 'Hapola', 'Harjamäki', 'Harju', 'Harjula', 'Harjunpää', 'Harkimo', 'Hautakangas', 'Hautakoski', 'Hautala', 'Hautamäki', 'Haverinen', 'Havukoski', 'Heikkilä', 'Heikkinen', 'Heimola', 'Heinälä', 'Heiskanen', 'Heiskari', 'Helenius', 'Helinen', 'Helismaa', 'Helmel', 'Helovirta', 'Helppolainen', 'Helstel', 'Hellgren', 'Hentinen', 'Hento', 'Hepomäki', 'Heponen', 'Herranen', 'Hervanta', 'Hervanto', 'Hekkaharju', 'Hiesu', 'Hietala', 'Hietanen', 'Hiltunen', 'Heintikainen', 'Hirvelä', 'Hirvi', 'Hirvikangas', 'Hirvonen', 'Hoikkala', 'Hoikkanen', 'Holappa', 'Holkeri', 'Hongisto', 'Honkanen', 'Hovi', 'Huhta', 'Huhtala', 'Hukkala', 'Huopainen', 'Huotari', 'Huovinen', 'Huttunen', 'Huuhka', 'Huurinainen', 'Huusko', 'Huvinen', 'Hyppölä', 'Hyppönen', 'Hytölä', 'Hyypiä', 'Hyyppä', 'Häkkinen', 'Häkämies', 'Hämäläinen', 'Hänninen', 'Härkönen', 'Ihalainen', 'Ikola', 'Ikonen', 'Ilmarinen', 'Ilomäki', 'Iloniemi', 'Ilvesniemi', 'Immonen', 'Inkeri', 'Inkinen', 'Isoluoma', 'Isomäki', 'Isotalo', 'Itkonen', 'Itävaara', 'Itävuori', 'Jaakkola', 'Jaakkonen', 'Jaakonmaa', 'Jaatinen', 'Jakkila', 'Jalonen', 'Jauhiainen', 'Jauho', 'Joenhaara', 'Johto', 'Jokelainen', 'Jokihaara', 'Jokimies', 'Jokinen', 'Jortikka', 'Joru', 'Junkkari', 'Juntti', 'Juppi', 'Jurva', 'Jurvala', 'Jurvanen', 'Jussila', 'Juustinen', 'Juuti', 'Juvanen', 'Juvonen', 'Jylhä', 'Jänis', 'Jäppinen', 'Järvelä', 'Jääskeläinen', 'Kaakko', 'Kaikkonen', 'Kainulainen', 'Kaista', 'Kaivola', 'Kakkola', 'Kakkonen', 'Kalinainen', 'Kalkkinen', 'Kalliala', 'Kallio', 'Kaillomäki', 'Kalmo', 'Kalvo', 'Kamari', 'Kamppinen', 'Kanala', 'Kangaskorte', 'Kangassalo', 'Kannelmaa', 'Kannelmäki', 'Kantele', 'Kantola', 'Kapanen', 'Karalahti', 'Karhu', 'Karjalainen', 'Karpela', 'Karppinen', 'Karukoski', 'Karvonen', 'Katainen', 'Kataja', 'Kauhala', 'Kaukovaara', 'Kauppala', 'Kauppinen', 'Kaurismäki', 'Kekkonen', 'Kerava', 'Kerttula', 'Keskinen', 'Keskioja', 'Ketola', 'Ketonen', 'Kettula', 'Kieli', 'Kiianen', 'Kiille', 'Kimalainen', 'Kiiski', 'Kinnula', 'Kinnunen', 'Kiskonen', 'Kissala', 'Kivi', 'Kiviniemi', 'Kivistö', 'Koirala', 'Koivisto', 'Koivula', 'Koivulehto', 'Koivuniemi', 'Kokkonen', 'Kolehmainen', 'Komulainen', 'Konttinen', 'Kontunen', 'Korhonen', 'Koriseva', 'Kortesjärvi', 'Koskela', 'Koskelainen', 'Kosonen', 'Kotanen', 'Koukkula', 'Kouvonen', 'Kovalainen', 'Krapu', 'Krekelä', 'Kujala', 'Kujanpää', 'Kukkala', 'Kukkamäki', 'Kukkonen', 'Kultala', 'Kumpula', 'Kumpulainen', 'Kunnas', 'Kuoppala', 'Kuosmanen', 'Kurkela', 'Kurki', 'Kuusijärvi', 'Kyllönen', 'Kynsijärvi', 'Kynsilehto', 'Kärki', 'Kärkkäinen', 'Laakkola', 'Laakkonen', 'Laakso', 'Laaksonen', 'Laatikainen', 'Lahdenpää', 'Laine', 'Lainela', 'Lakka', 'Lampinen', 'Lappalainen', 'Lassinen', 'Laurila', 'Lauronen', 'Lavola', 'Lehmälä', 'Lehtimäki', 'Lehtinen', 'Lehtisalo', 'Lehto', 'Lehtonen', 'Leino', 'Lepistö', 'Lepomäki', 'Leppilampi', 'Leppäkorpi', 'Leppälä', 'Leppävirta', 'Leskinen', 'Liimatainen', 'Lind', 'Linnala', 'Linnamäki', 'Lippo', 'Litmanen', 'Litvala', 'Liukkonen', 'Loiri', 'Lukkari', 'Lumme', 'Luoma', 'Luukkonen', 'Lyly', 'Lyytikäinen', 'Lähteenmäki', 'Lämsä', 'Maahinen', 'Made', 'Maijala', 'Makkonen', 'Malmi', 'Malmivaara', 'Mannila', 'Manninen', 'Mannonen', 'Mansikka-aho', 'Mansikkaoja', 'Marila', 'Marjala', 'Marjamäki', 'Marjola', 'Marjomaa', 'Marjonen', 'Markkanen', 'Markkula', 'Markuksela', 'Markus', 'Martikainen', 'Marttinen', 'Masala', 'Masanen', 'Matomäki', 'Mattila', 'Maunula', 'Maunola', 'Melasniemi', 'Merelä', 'Merilä', 'Meriläinen', 'Merimaa', 'Metsoja', 'Metsälampi', 'Metsäoja', 'Mielonen', 'Miettinen', 'Mikkola', 'Mikkonen', 'Muhonen', 'Mujunen', 'Murola', 'Mustapää', 'Mustonen', 'Muurinen', 'Myllymäki', 'Myllypuro', 'Myllys', 'Mylläri', 'Mäenpää', 'Mäkelä', 'Mäki', 'Mäkinen', 'Mäntylä', 'Määttä', 'Möttönen', 'Naula', 'Naulapää', 'Neuvonen', 'Nevala', 'Niemelä', 'Niemi', 'Nieminen', 'Niemistö', 'Niinimaa', 'Niinistö', 'Niiranen', 'Nikkanen', 'Nikkilä', 'Nikula', 'Nikulainen', 'Niskala', 'Nisukangas', 'Niukkanen', 'Nokelainen', 'Nokkonen', 'Notkonen', 'Nousiainen', 'Nukka', 'Nummelin', 'Nuotio', 'Nurkkala', 'Nurmela', 'Nurmi', 'Nurminiemi', 'Nurminen', 'Nuutti', 'Nykänen', 'Nyman', 'Närvälä', 'Näätänen', 'Oikkonen', 'Oikonen', 'Oinonen', 'Oja', 'Ojala', 'Ojamäki', 'Ojanen', 'Ojaniemi', 'Oksala', 'Oksanen', 'Ollikainen', 'Ollila', 'Ollinen', 'Oravainen', 'Oravala', 'Otsamo', 'Outinen', 'Ovaska', 'Paajanen', 'Paakkanen', 'Paananen', 'Paasikivi', 'Paasilinna', 'Paasonen', 'Paavola', 'Pahajoki', 'Pahkasalo', 'Pajumäki', 'Pajunen', 'Pakarinen', 'Pakkala', 'Pakola', 'Pallas', 'Paloheimo', 'Palola', 'Palomäki', 'Parkkonen', 'Pekkala', 'Pekkarinen', 'Pelkonen', 'Peltomaa', 'Pennanen', 'Pennilä', 'Pentikäinen', 'Penttilä', 'Perniö', 'Pesola', 'Pesonen', 'Peuranen', 'Peuraniemi', 'Pietilä', 'Piippola', 'Piirainen', 'Pikkarainen', 'Pirttijärvi', 'Pirttikangas', 'Pitkämäki', 'Pohtamo', 'Porkkala', 'Poronen', 'Poropudas', 'Puhakainenä', 'Puhakka', 'Pukkila', 'Pulli', 'Puolakka', 'Puuperä', 'Pyykkö', 'Pyykkönen', 'Päivälä', 'Päivärinta', 'Pääkkönen', 'Pöllönen', 'Pöntinen', 'Pöysti', 'Raappana', 'Raatikainen', 'Raatila', 'Rahka', 'Rahkala', 'Raiskio', 'Raitanen', 'Raittila', 'Rajamäki', 'Ramu', 'Ranta', 'Rantamaa', 'Rapala', 'Rasila', 'Rasmus', 'Rauhala', 'Rauhanen', 'Rautaporras', 'Rautavirta', 'Rautio', 'Rehu', 'Reinikainen', 'Reinikka', 'Rekomaa', 'Repo', 'Repola', 'Riihimäki', 'Riikonen', 'Rimmanen', 'Rinne', 'Rinta', 'Rintamäki', 'Ristilä', 'Ritari', 'Rokko', 'Ronkainen', 'Roponen', 'Ruhanen', 'Rumpunen', 'Runtti', 'Ruohoniemi', 'Ruonala', 'Ruonansuu', 'Ruotsalainen', 'Ruuhonen', 'Ruuskari', 'Ruusula', 'Ruutti', 'Ryhänen', 'Ryti', 'Ryysyläinen', 'Räikkönen', 'Räisänen', 'Räsänen', 'Saanila', 'Saarela', 'Saarenheimo', 'Saari', 'Saarikivi', 'Saarnio', 'Saarnivaara', 'Saastamoinen', 'Saikkonen', 'Saksala', 'Salenius', 'Salmela', 'Salmelainen', 'Salo', 'Salolainen', 'Salonen', 'Saloranta', 'Samulin', 'Sannala', 'Santanen', 'Saraste', 'Sarasvuo', 'Saukko', 'Savioja', 'Savolainen', 'Selänne', 'Seppelin', 'Seppänen', 'Seppälä', 'Servo', 'Setänen', 'Siekkinen', 'Sievinen', 'Sihvonen', 'Siira', 'Siltonen', 'Sikala', 'Silakka', 'Sillanpää', 'Siltala', 'Silvennoinen', 'Simo', 'Simonen', 'Sinnemäki', 'Sipilä', 'Sipola', 'Sirkesalo', 'Sirviö', 'Raiski', 'Soikkeli', 'Soini', 'Sonninen', 'Soppela', 'Sorajoki', 'Sormunen', 'Sorsa', 'Suhonen', 'Suikkala', 'Summanen', 'Suomela', 'Suominen', 'Suosalo', 'Susiluoto', 'Sutinen', 'Suuronen', 'Suutarinen', 'Suvela', 'Sydänmäki', 'Syrjä', 'Syrjälä', 'Säkkinen', 'Särkkä', 'Taavettila', 'Taavila', 'Taavitsainen', 'Taipale', 'Takkala', 'Takkula', 'Tamminen', 'Tammisto', 'Tanskanen', 'Tapio', 'Tapola', 'Tarvainen', 'Taskinen', 'Tastula', 'Tauriainen', 'Tenkanen', 'Teppo', 'Tervo', 'Tervonen', 'Teräsniska', 'Tiainen', 'Tiilikainen', 'Timonen', 'Toijala', 'Toikkanen', 'Toivanen', 'Tokkola', 'Tolonen', 'Torkkeli', 'Tuisku', 'Tukiainen', 'Tulkki', 'Tuomela', 'Tuominen', 'Tuomisto', 'Tuppurainen', 'Turpeinen', 'Turunen', 'Tuutti', 'Tynkkynen', 'Typpö', 'Tyrninen', 'Törrö', 'Törrönen', 'Ukkola', 'Ulvila', 'Unhola', 'Uosukainen', 'Urhonen', 'Uronen', 'Urpalainen', 'Urpilainen', 'Utriainen', 'Uusikari', 'Uusikylä', 'Uusisalmi', 'Uusitalo', 'Vaara', 'Vahala', 'Vahanen', 'Vahvanen', 'Vainio', 'Valjakka', 'Valo', 'Valtanen', 'Vanhanen', 'Vanhoja', 'Varjus', 'Vartiainen', 'Vasala', 'Vauhkonen', 'Veijonen', 'Veini', 'Vennala', 'Vennamo', 'Vepsäläinen', 'Vesa', 'Vesuri', 'Veteläinen', 'Vierikko', 'Vihtanen', 'Viikate', 'Viinanen', 'Viinikka', 'Vilhola', 'Viljanen', 'Vilkkula', 'Vilpas', 'Virkkula', 'Virkkunen', 'Virolainen', 'Virtala', 'Voutilainen', 'Vuokko', 'Vuorenpää', 'Vuorikoski', 'Vuorinen', 'Vähälä', 'Väisälä', 'Väisänen', 'Välimaa', 'Välioja', 'Väyrynen', 'Väätänen', 'Wettenranta', 'Wiitanen', 'Wirtanen', 'Wiskari', 'Ylijälä', 'Yliannala', 'Ylijoki', 'Ylikangas', 'Ylioja', 'Ylitalo', 'Ylppö', 'Yläjoki', 'Yrjänen', 'Yrjänä', 'Yrjölä', 'Yrttiaho', 'Yömaa', 'Äijälä', 'Ämmälä', 'Änäkkälä', 'Äyräs', 'Äärynen', 'Översti', 'Öysti', 'Öörni', ]; protected static $titleMale = ['Hra.', 'Tri.']; protected static $titleFemale = ['Rva.', 'Nti.', 'Tri.']; /** * National Personal Identity Number (Henkilötunnus) * * @see http://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/2010/20100128 * * @param string $gender Person::GENDER_MALE || Person::GENDER_FEMALE * * @return string on format DDMMYYCZZZQ, where DDMMYY is the date of birth, C the century sign, ZZZ the individual number and Q the control character (checksum) */ public function personalIdentityNumber(\DateTime $birthdate = null, $gender = null) { $checksumCharacters = '0123456789ABCDEFHJKLMNPRSTUVWXY'; if (!$birthdate) { $birthdate = \Faker\Provider\DateTime::dateTimeThisCentury(); } $datePart = $birthdate->format('dmy'); switch ((int) ($birthdate->format('Y') / 100)) { case 18: $centurySign = '+'; break; case 19: $centurySign = '-'; break; case 20: $centurySign = 'A'; break; default: throw new \InvalidArgumentException('Year must be between 1800 and 2099 inclusive.'); } $randomDigits = self::numberBetween(0, 89); if ($gender && $gender == static::GENDER_MALE) { if ($randomDigits === 0) { $randomDigits .= static::randomElement([3, 5, 7, 9]); } else { $randomDigits .= static::randomElement([1, 3, 5, 7, 9]); } } elseif ($gender && $gender == static::GENDER_FEMALE) { if ($randomDigits === 0) { $randomDigits .= static::randomElement([2, 4, 6, 8]); } else { $randomDigits .= static::randomElement([0, 2, 4, 6, 8]); } } else { if ($randomDigits === 0) { $randomDigits .= self::numberBetween(2, 9); } else { $randomDigits .= (string) static::numerify('#'); } } $randomDigits = str_pad($randomDigits, 3, '0', STR_PAD_LEFT); $checksum = $checksumCharacters[(int) ($datePart . $randomDigits) % strlen($checksumCharacters)]; return $datePart . $centurySign . $randomDigits . $checksum; } } PK A�)[����� � * faker/src/Faker/Provider/ms_MY/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ms_MY; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { protected static $bankFormats = [ '{{localBank}}', '{{foreignBank}}', '{{governmentBank}}', ]; /** * @see http://www.muamalat.com.my/consumer-banking/internet-banking/popup-ibg.html */ protected static $bankAccountNumberFormats = [ '##########', '###########', '############', '#############', '##############', '###############', '################', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_banks_in_Malaysia */ protected static $localBanks = [ 'Affin Bank', 'Alliance Bank', 'AmBank', 'CIMB Bank', 'Hong Leong Bank ', 'Maybank', 'Public Bank', 'RHB Bank', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_banks_in_Malaysia#List_of_foreign_banks_(commercial) */ protected static $foreignBanks = [ 'Bangkok Bank Berhad', 'Bank of America Malaysia Berhad', 'Bank of China (Malaysia) Berhad', 'Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ (Malaysia) Berhad', 'BNP Paribas Malaysia Berhad', 'China Construction Bank', 'Citibank Berhad', 'Deutsche Bank (Malaysia) Berhad', 'HSBC Bank Malaysia Berhad', 'India International Bank (Malaysia) Berhad', 'Industrial and Commercial Bank of China (Malaysia) Berhad', 'J.P. Morgan Chase Bank Berhad', 'Mizuho Bank (Malaysia) Berhad', 'National Bank of Abu Dhabi Malaysia Berhad', 'OCBC Bank (Malaysia) Berhad', 'Standard Chartered Bank Malaysia Berhad', 'Sumitomo Mitsui Banking Corporation Malaysia Berhad', 'The Bank of Nova Scotia Berhad', 'United Overseas Bank (Malaysia) Bhd.', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_banks_in_Malaysia#Development_Financial_Institutions_(Government-owned_banks)_(full_list) */ protected static $governmentBanks = [ 'Agro Bank Malaysia', 'Bank Pembangunan Malaysia Berhad (BPMB) (The development bank of Malaysia)', 'Bank Rakyat', 'Bank Simpanan Nasional', 'Credit Guarantee Corporation Malaysia Berhad (CGC)', 'Export-Import Bank of Malaysia Berhad (Exim Bank)', 'Malaysia Debt Ventures Berhad', 'Malaysian Industrial Development Finance Berhad (MIDF)', 'SME Bank Berhad', 'Sabah Development Bank Berhad (SDB)', 'Sabah Credit Corporation (SCC)', 'Tabung Haji', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_banks_in_Malaysia#Investment-Link_Funds_(Insurance_Companies_-_Takaful_included) */ protected static $insuranceCompanies = [ 'AIA Malaysia', 'AIG Malaysia', 'Allianz Malaysia', 'AXA AFFIN Life Insurance', 'Berjaya General Insurance', 'Etiqa Insurance', 'Great Eastern Insurance', 'Hong Leong Assurance', 'Kurnia Insurans Malaysia', 'Manulife Malaysia Insurance', 'MSIG Malaysia', 'Prudential Malaysia', 'Tokio Marine Life Malaysia Insurance', 'UNI.ASIA General Insurance', 'Zurich Insurance Malaysia', ]; /** * @see http://www.bankswiftcode.org/malaysia/ */ protected static $swiftCodes = [ 'ABNAMY2AXXX', 'ABNAMYKLPNG', 'ABNAMYKLXXX', 'AFBQMYKLXXX', 'AIBBMYKLXXX', 'AISLMYKLXXX', 'AMMBMYKLXXX', 'ARBKMYKLXXX', 'BIMBMYKLXXX', 'BISLMYKAXXX', 'BKCHMYKLXXX', 'BKKBMYKLXXX', 'BMMBMYKLXXX', 'BNMAMYKLXXX', 'BNPAMYKAXXX', 'BOFAMY2XLBN', 'BOFAMY2XXXX', 'BOTKMYKAXXX', 'BOTKMYKXXXX', 'CHASMYKXKEY', 'CHASMYKXXXX', 'CIBBMYKAXXX', 'CIBBMYKLXXX', 'CITIMYKLJOD', 'CITIMYKLLAB', 'CITIMYKLPEN', 'CITIMYKLXXX', 'COIMMYKLXXX', 'CTBBMYKLXXX', 'DABEMYKLXXX', 'DBSSMY2AXXX', 'DEUTMYKLBLB', 'DEUTMYKLGMO', 'DEUTMYKLISB', 'DEUTMYKLXXX', 'EIBBMYKLXXX', 'EOBBMYKLXXX', 'EXMBMYKLXXX', 'FEEBMYKAXXX', 'HBMBMYKLXXX', 'HDSBMY2PSEL', 'HDSBMY2PXXX', 'HLBBMYKLIBU', 'HLBBMYKLJBU', 'HLBBMYKLKCH', 'HLBBMYKLPNG', 'HLBBMYKLXXX', 'HLIBMYKLXXX', 'HMABMYKLXXX', 'HSBCMYKAXXX', 'HSTMMYKLGWS', 'HSTMMYKLXXX', 'KAFBMYKLXXX', 'KFHOMYKLXXX', 'MBBEMYKAXXX', 'MBBEMYKLBAN', 'MBBEMYKLBBG', 'MBBEMYKLBWC', 'MBBEMYKLCSD', 'MBBEMYKLIPH', 'MBBEMYKLJOB', 'MBBEMYKLKEP', 'MBBEMYKLKIN', 'MBBEMYKLKLC', 'MBBEMYKLMAL', 'MBBEMYKLPEN', 'MBBEMYKLPGC', 'MBBEMYKLPJC', 'MBBEMYKLPJY', 'MBBEMYKLPKG', 'MBBEMYKLPSG', 'MBBEMYKLPUD', 'MBBEMYKLSAC', 'MBBEMYKLSBN', 'MBBEMYKLSHA', 'MBBEMYKLSUB', 'MBBEMYKLWSD', 'MBBEMYKLXXX', 'MBBEMYKLYSL', 'MFBBMYKLXXX', 'MHCBMYKAXXX', 'NOSCMY2LXXX', 'NOSCMYKLXXX', 'OABBMYKLXXX', 'OCBCMYKLXXX', 'OSKIMYKLXXX', 'PBBEMYKLXXX', 'PBLLMYKAXXX', 'PCGLMYKLXXX', 'PERMMYKLXXX', 'PHBMMYKLXXX', 'PTRDMYKLXXX', 'PTROMYKLFSD', 'PTROMYKLXXX', 'RHBAMYKLXXX', 'RHBBMYKAXXX', 'RHBBMYKLXXX', 'RJHIMYKLXXX', 'SCBLMYKXLAB', 'SCBLMYKXXXX', 'SMBCMYKAXXX', 'UIIBMYKLXXX', 'UOVBMYKLCND', 'UOVBMYKLXXX', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Malaysian_ringgit */ protected static $currencySymbol = [ 'RM', ]; /** * Return a Malaysian Bank * * @example 'Maybank' * * @return string */ public function bank() { $formats = static::randomElement(static::$bankFormats); return $this->generator->parse($formats); } /** * Return a Malaysian Bank account number * * @example '1234567890123456' * * @return string */ public function bankAccountNumber() { $formats = static::randomElement(static::$bankAccountNumberFormats); return static::numerify($formats); } /** * Return a Malaysian Local Bank * * @example 'Public Bank' * * @return string */ public static function localBank() { return static::randomElement(static::$localBanks); } /** * Return a Malaysian Foreign Bank * * @example 'Citibank Berhad' * * @return string */ public static function foreignBank() { return static::randomElement(static::$foreignBanks); } /** * Return a Malaysian Government Bank * * @example 'Bank Simpanan Nasional' * * @return string */ public static function governmentBank() { return static::randomElement(static::$governmentBanks); } /** * Return a Malaysian insurance company * * @example 'AIA Malaysia' * * @return string */ public static function insurance() { return static::randomElement(static::$insuranceCompanies); } /** * Return a Malaysian Bank SWIFT Code * * @example 'MBBEMYKLXXX' * * @return string */ public static function swiftCode() { return static::toUpper(static::lexify(static::randomElement(static::$swiftCodes))); } /** * Return the Malaysian currency symbol * * @example 'RM' * * @return string */ public static function currencySymbol() { return static::randomElement(static::$currencySymbol); } } PK A�)[�n�$ $ . faker/src/Faker/Provider/ms_MY/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ms_MY; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '{{mobileNumber}}', '{{fixedLineNumber}}', '{{voipNumber}}', ]; protected static $plusSymbol = [ '+', ]; protected static $countryCodePrefix = [ '6', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Telephone_numbers_in_Malaysia#Mobile_phone_codes_and_IP_telephony */ protected static $zeroOneOnePrefix = ['10', '11', '12', '13', '14', '15', '16', '17', '18', '19', '20', '22', '23', '32']; protected static $zeroOneFourPrefix = ['2', '3', '4', '5', '6', '7', '8', '9']; protected static $zeroOneFivePrefix = ['1', '2', '3', '4', '5', '6', '9']; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Telephone_numbers_in_Malaysia#Mobile_phone_codes_and_IP_telephony */ protected static $mobileNumberFormatsWithFormatting = [ '010-### ####', '011-{{zeroOneOnePrefix}}## ####', '012-### ####', '013-### ####', '014-{{zeroOneFourPrefix}}## ####', '016-### ####', '017-### ####', '018-### ####', '019-### ####', ]; protected static $mobileNumberFormats = [ '010#######', '011{{zeroOneOnePrefix}}######', '012#######', '013#######', '014{{zeroOneFourPrefix}}######', '016#######', '017#######', '018#######', '019#######', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Telephone_numbers_in_Malaysia#Geographic_area_codes */ protected static $fixedLineNumberFormatsWithFormatting = [ '03-#### ####', '04-### ####', '05-### ####', '06-### ####', '07-### ####', '08#-## ####', '09-### ####', ]; protected static $fixedLineNumberFormats = [ '03########', '04#######', '05#######', '06#######', '07#######', '08#######', '09#######', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Telephone_numbers_in_Malaysia#Mobile_phone_codes_and_IP_telephony */ protected static $voipNumberWithFormatting = [ '015-{{zeroOneFivePrefix}}## ####', ]; protected static $voipNumber = [ '015{{zeroOneFivePrefix}}######', ]; /** * Return a Malaysian Mobile Phone Number. * * @example '+6012-345-6789' * * @param bool $countryCodePrefix true, false * @param bool $formatting true, false * * @return string */ public function mobileNumber($countryCodePrefix = true, $formatting = true) { if ($formatting) { $format = static::randomElement(static::$mobileNumberFormatsWithFormatting); } else { $format = static::randomElement(static::$mobileNumberFormats); } if ($countryCodePrefix) { return static::countryCodePrefix($formatting) . static::numerify($this->generator->parse($format)); } return static::numerify($this->generator->parse($format)); } /** * Return prefix digits for 011 numbers * * @example '10' * * @return string */ public static function zeroOneOnePrefix() { return static::numerify(static::randomElement(static::$zeroOneOnePrefix)); } /** * Return prefix digits for 014 numbers * * @example '2' * * @return string */ public static function zeroOneFourPrefix() { return static::numerify(static::randomElement(static::$zeroOneFourPrefix)); } /** * Return prefix digits for 015 numbers * * @example '1' * * @return string */ public static function zeroOneFivePrefix() { return static::numerify(static::randomElement(static::$zeroOneFivePrefix)); } /** * Return a Malaysian Fixed Line Phone Number. * * @example '+603-4567-8912' * * @param bool $countryCodePrefix true, false * @param bool $formatting true, false * * @return string */ public function fixedLineNumber($countryCodePrefix = true, $formatting = true) { if ($formatting) { $format = static::randomElement(static::$fixedLineNumberFormatsWithFormatting); } else { $format = static::randomElement(static::$fixedLineNumberFormats); } if ($countryCodePrefix) { return static::countryCodePrefix($formatting) . static::numerify($this->generator->parse($format)); } return static::numerify($this->generator->parse($format)); } /** * Return a Malaysian VoIP Phone Number. * * @example '+6015-678-9234' * * @param bool $countryCodePrefix true, false * @param bool $formatting true, false * * @return string */ public function voipNumber($countryCodePrefix = true, $formatting = true) { if ($formatting) { $format = static::randomElement(static::$voipNumberWithFormatting); } else { $format = static::randomElement(static::$voipNumber); } if ($countryCodePrefix) { return static::countryCodePrefix($formatting) . static::numerify($this->generator->parse($format)); } return static::numerify($this->generator->parse($format)); } /** * Return a Malaysian Country Code Prefix. * * @example '+6' * * @param bool $formatting true, false * * @return string */ public static function countryCodePrefix($formatting = true) { if ($formatting) { return static::randomElement(static::$plusSymbol) . static::randomElement(static::$countryCodePrefix); } return static::randomElement(static::$countryCodePrefix); } } PK A�)[��<��h �h * faker/src/Faker/Provider/ms_MY/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ms_MY; class Address extends \Faker\Provider\Address { /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Addresses_in_Malaysia */ protected static $addressFormats = [ '{{streetAddress}}, {{township}}, {{townState}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{buildingPrefix}}{{buildingNumber}}, {{streetName}}', ]; /** * Most of the time 'No.' is not needed, and 'Lot' is less used. */ protected static $buildingPrefix = [ '', '', '', '', '', '', 'No. ', 'No. ', 'No. ', 'Lot ', ]; protected static $buildingNumber = [ '%', '%', '%', '%#', '%#', '%#', '%#', '%##', '%-%', '?-##-##', '%?-##', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetPrefix}} %', '{{streetPrefix}} %/%', '{{streetPrefix}} %/%#', '{{streetPrefix}} %/%?', '{{streetPrefix}} %/%#?', '{{streetPrefix}} %?', '{{streetPrefix}} %#?', '{{streetPrefix}} {{streetSuffix}}', '{{streetPrefix}} {{streetSuffix}} %', '{{streetPrefix}} {{streetSuffix}} %/%', '{{streetPrefix}} {{streetSuffix}} %/%#', '{{streetPrefix}} {{streetSuffix}} %/%?', '{{streetPrefix}} {{streetSuffix}} %/%#?', '{{streetPrefix}} {{streetSuffix}} %?', '{{streetPrefix}} {{streetSuffix}} %#?', ]; protected static $townshipFormats = [ '{{townshipPrefix}} {{townshipSuffix}}', '{{townshipPrefix}} {{townshipSuffix}}', '{{townshipPrefix}} {{townshipSuffix}}', '{{townshipPrefix}} {{townshipSuffix}}', '{{townshipPrefix}} {{townshipSuffix}}', '{{townshipPrefix}} {{townshipSuffix}}', '{{townshipPrefixAbbr}}%', '{{townshipPrefixAbbr}}%#', '{{townshipPrefixAbbr}}%#?', ]; /** * 'Jalan' & 'Jln' are more frequently used than 'Lorong' * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_roads_in_Kuala_Lumpur#Standard_translations */ protected static $streetPrefix = [ 'Jln', 'Jln', 'Jalan', 'Jalan', 'Jalan', 'Lorong', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_roads_in_Kuala_Lumpur * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_roads_in_Ipoh * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Transportation_in_Seremban#Inner_city_roads * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_streets_in_George_Town,_Penang */ protected static $streetSuffix = [ 'Air Itam', 'Alor', 'Ampang', 'Ampang Hilir', 'Anson', 'Ariffin', 'Bangsar', 'Baru', 'Bellamy', 'Birch', 'Bijih Timah', 'Bukit Aman', 'Bukit Bintang', 'Bukit Petaling', 'Bukit Tunku', 'Cantonment', 'Cenderawasih', 'Chan Sow Lin', 'Chow Kit', 'Cinta', 'Cochrane', 'Conlay', 'D. S. Ramanathan', 'Damansara', 'Dang Wangi', 'Davis', 'Dewan Bahasa', 'Dato Abdul Rahman', 'Dato\'Keramat', 'Dato\' Maharaja Lela', 'Doraisamy', 'Eaton', 'Faraday', 'Galloway', 'Genting Klang', 'Gereja', 'Hang Jebat', 'Hang Kasturi', 'Hang Lekir', 'Hang Lekiu', 'Hang Tuah', 'Hospital', 'Imbi', 'Istana', 'Jelutong', 'Kampung Attap', 'Kebun Bunga', 'Kedah', 'Keliling', 'Kia Peng', 'Kinabalu', 'Kuala Kangsar', 'Kuching', 'Ledang', 'Lembah Permai', 'Loke Yew', 'Lt. Adnan', 'Lumba Kuda', 'Madras', 'Magazine', 'Maharajalela', 'Masjid', 'Maxwell', 'Mohana Chandran', 'Muda', 'P. Ramlee', 'Padang Kota Lama', 'Pahang', 'Pantai Baharu', 'Parlimen', 'Pasar', 'Pasar Besar', 'Perak', 'Perdana', 'Petaling', 'Prangin', 'Pudu', 'Pudu Lama', 'Raja', 'Raja Abdullah', 'Raja Chulan', 'Raja Laut', 'Rakyat', 'Residensi', 'Robson', 'S.P. Seenivasagam', 'Samarahan 1', 'Selamat', 'Sempadan', 'Sentul', 'Serian 1', 'Sasaran', 'Sin Chee', 'Sultan Abdul Samad', 'Sultan Azlan Shah', 'Sultan Iskandar', 'Sultan Ismail', 'Sultan Sulaiman', 'Sungai Besi', 'Syed Putra', 'Tan Cheng Lock', 'Thambipillay', 'Tugu', 'Tuanku Abdul Halim', 'Tuanku Abdul Rahman', 'Tun Abdul Razak', 'Tun Dr Ismail', 'Tun H S Lee', 'Tun Ismail', 'Tun Perak', 'Tun Razak', 'Tun Sambanthan', 'U-Thant', 'Utama', 'Vermont', 'Vivekananda', 'Wan Kadir', 'Wesley', 'Wisma Putra', 'Yaacob Latif', 'Yap Ah Loy', 'Yap Ah Shak', 'Yap Kwan Seng', 'Yew', 'Zaaba', 'Zainal Abidin', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Petaling_Jaya_city_sections * @see https://en.wikipedia.org/wiki/UEP_Subang_Jaya#History */ protected static $townshipPrefixAbbr = [ 'SS', 'Seksyen ', 'PJS', 'PJU', 'USJ ', ]; /** * 'Bandar' and 'Taman' are the most common township prefix * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Greater_Kuala_Lumpur > Townships * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Johor > Townships * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Kedah > Townships * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Kelantan > Townships * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Melaka > Townships * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Negeri_Sembilan > Townships * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Perak > Townships * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Penang > Townships * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Selangor > Townships * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Terengganu > Townships */ protected static $townshipPrefix = [ 'Alam', 'Apartment', 'Ara', 'Bandar', 'Bandar', 'Bandar', 'Bandar', 'Bandar', 'Bandar', 'Bandar Bukit', 'Bandar Seri', 'Bandar Sri', 'Bandar Baru', 'Batu', 'Bukit', 'Desa', 'Damansara', 'Kampung', 'Kampung Baru', 'Kampung Baru', 'Kondominium', 'Kota', 'Laman', 'Lembah', 'Medan', 'Pandan', 'Pangsapuri', 'Petaling', 'Puncak', 'Seri', 'Sri', 'Taman', 'Taman', 'Taman', 'Taman', 'Taman', 'Taman', 'Taman Desa', ]; protected static $townshipSuffix = [ 'Aman', 'Amanjaya', 'Anggerik', 'Angkasa', 'Antarabangsa', 'Awan', 'Bahagia', 'Bangsar', 'Baru', 'Belakong', 'Bendahara', 'Bestari', 'Bintang', 'Brickfields', 'Casa', 'Changkat', 'Country Heights', 'Damansara', 'Damai', 'Dato Harun', 'Delima', 'Duta', 'Flora', 'Gembira', 'Genting', 'Harmoni', 'Hartamas', 'Impian', 'Indah', 'Intan', 'Jasa', 'Jaya', 'Keramat', 'Kerinchi', 'Kiara', 'Kinrara', 'Kuchai', 'Laksamana', 'Mahkota', 'Maluri', 'Manggis', 'Maxwell', 'Medan', 'Melawati', 'Menjalara', 'Meru', 'Mulia', 'Mutiara', 'Pahlawan', 'Perdana', 'Pertama', 'Permai', 'Pelangi', 'Petaling', 'Pinang', 'Puchong', 'Puteri', 'Putra', 'Rahman', 'Rahmat', 'Raya', 'Razak', 'Ria', 'Saujana', 'Segambut', 'Selamat', 'Selatan', 'Semarak', 'Sentosa', 'Seputeh', 'Setapak', 'Setia Jaya', 'Sinar', 'Sungai Besi', 'Sungai Buaya', 'Sungai Long', 'Suria', 'Tasik Puteri', 'Tengah', 'Timur', 'Tinggi', 'Tropika', 'Tun Hussein Onn', 'Tun Perak', 'Tunku', 'Ulu', 'Utama', 'Utara', 'Wangi', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Greater_Kuala_Lumpur * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Johor * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Kedah * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Kelantan * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Labuan * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Melaka * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Negeri_Sembilan * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Pahang * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Perak * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Perlis * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Penang * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Sabah * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Sarawak * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Selangor * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Terengganu */ protected static $towns = [ 'johor' => [ 'Ayer Hitam', 'Batu Pahat', 'Bukit Gambir', 'Bukit Kepong', 'Bukit Naning', 'Desaru', 'Endau', 'Gelang Patah', 'Gemas Baharu', 'Iskandar Puteri', 'Jementah', 'Johor Lama', 'Johor Bahru', 'Kempas', 'Kluang', 'Kota Iskandar', 'Kota Tinggi', 'Kukup', 'Kulai', 'Labis ', 'Larkin', 'Layang-Layang', 'Mersing', 'Muar', 'Pagoh', 'Paloh', 'Parit Jawa', 'Pasir Gudang', 'Pekan Nanas', 'Permas Jaya', 'Pontian Kechil', 'Renggam', 'Segamat', 'Senai', 'Simpang Renggam', 'Skudai', 'Sri Gading', 'Tangkak', 'Tebrau', 'Ulu Tiram', 'Yong Peng', ], 'kedah' => [ 'Alor Setar', 'Baling', 'Bukit Kayu Hitam', 'Changlun', 'Durian Burung', 'Gurun', 'Jitra', 'Kepala Batas', 'Kuah', 'Kuala Kedah', 'Kuala Ketil', 'Kulim', 'Langgar', 'Lunas', 'Merbok', 'Padang Serai', 'Pendang', 'Serdang', 'Sintok', 'Sungai Petani', 'Tawar, Baling', 'Yan', ], 'kelantan' => [ 'Bachok', 'Bunut Payong', 'Dabong', 'Gua Musang', 'Jeli', 'Ketereh', 'Kota Bharu', 'Kuala Krai', 'Lojing', 'Machang', 'Pasir Mas', 'Pasir Puteh', 'Rantau Panjang', 'Salor', 'Tok Bali', 'Wakaf Bharu', 'Wakaf Che Yeh', ], 'kl' => [ 'Ampang', 'Bandar Tasik Selatan', 'Bandar Tun Razak', 'Bangsar', 'Batu', 'Brickfields', 'Bukit Bintang', 'Bukit Jalil', 'Bukit Tunku', 'Cheras', 'Chow Kit', 'Damansara Town Centre', 'Dang Wangi', 'Desa Petaling', 'Desa Tun Hussein Onn', 'Jinjang', 'Kampung Baru', 'Kampung Kasipillay', 'Kampung Pandan', 'Kampung Sungai Penchala', 'Kepong', 'KLCC', 'Kuchai Lama', 'Lake Gardens', 'Lembah Pantai', 'Medan Tuanku', 'Mid Valley City', 'Mont Kiara', 'Pantai Dalam', 'Pudu', 'Salak South', 'Segambut', 'Semarak', 'Sentul', 'Setapak', 'Setiawangsa', 'Seputeh', 'Sri Hartamas', 'Sri Petaling', 'Sungai Besi', 'Taman Desa', 'Taman Melawati', 'Taman OUG', 'Taman Tun Dr Ismail', 'Taman U-Thant', 'Taman Wahyu', 'Titiwangsa', 'Tun Razak Exchange', 'Wangsa Maju', ], 'labuan' => [ 'Batu Manikar', 'Kiamsam', 'Layang-Layang', 'Rancha-Rancha', ], 'melaka' => [ 'Alor Gajah', 'Bandaraya Melaka', 'Batu Berendam', 'Bukit Beruang', 'Bukit Katil', 'Cheng', 'Durian Tunggal', 'Hang Tuah Jaya', 'Jasin', 'Klebang', 'Lubuk China', 'Masjid Tanah', 'Naning', 'Pekan Asahan', 'Ramuan China', 'Simpang Ampat', 'Tanjung Bidara', 'Telok Mas', 'Umbai', ], 'nsembilan' => [ 'Ayer Kuning', 'Ampangan', 'Bahau', 'Batang Benar', 'Chembong', 'Dangi', 'Gemas', 'Juasseh', 'Kuala Pilah', 'Labu', 'Lenggeng', 'Linggi', 'Mantin', 'Nilai', 'Pajam', 'Pedas', 'Pengkalan Kempas', 'Port Dickson', 'Rantau', 'Rompin', 'Senawang', 'Seremban', 'Sungai Gadut', 'Tampin', 'Tiroi', ], 'pahang' => [ 'Bandar Tun Razak', 'Bentong', 'Brinchang', 'Bukit Fraser', 'Bukit Tinggi', 'Chendor', 'Gambang', 'Genting Highlands', 'Genting Sempah', 'Jerantut', 'Karak', 'Kemayan', 'Kota Shahbandar', 'Kuala Lipis', 'Kuala Pahang', 'Kuala Rompin', 'Kuantan', 'Lanchang', 'Lubuk Paku', 'Maran', 'Mengkuang', 'Mentakab', 'Nenasi', 'Panching', 'Pekan', 'Penor', 'Raub', 'Sebertak', 'Sungai Lembing', 'Tanah Rata', 'Tanjung Sepat', 'Tasik Chini', 'Temerloh', 'Teriang', 'Tringkap', ], 'penang' => [ 'Air Itam', 'Balik Pulau', 'Batu Ferringhi', 'Batu Kawan', 'Bayan Lepas', 'Bukit Mertajam', 'Butterworth', 'Gelugor', 'George Town', 'Jelutong', 'Kepala Batas', 'Nibong Tebal', 'Permatang Pauh', 'Pulau Tikus', 'Simpang Ampat', 'Tanjung Bungah', 'Tanjung Tokong', ], 'perak' => [ 'Ayer Tawar', 'Bagan Serai', 'Batu Gajah', 'Behrang', 'Bidor', 'Bukit Gantang', 'Bukit Merah', 'Changkat Jering', 'Chemor', 'Chenderiang', 'Damar Laut', 'Gerik', 'Gopeng', 'Gua Tempurung', 'Hutan Melintang', 'Ipoh', 'Jelapang', 'Kamunting', 'Kampar', 'Kuala Kangsar', 'Lekir', 'Lenggong', 'Lumut', 'Malim Nawar', 'Manong', 'Menglembu', 'Pantai Remis', 'Parit', 'Parit Buntar', 'Pasir Salak', 'Proton City', 'Simpang Pulai', 'Sitiawan', 'Slim River', 'Sungai Siput', 'Sungkai', 'Taiping', 'Tambun', 'Tanjung Malim', 'Tanjung Rambutan', 'Tapah', 'Teluk Intan', 'Ulu Bernam', ], 'perlis' => [ 'Arau', 'Beseri', 'Chuping', 'Kaki Bukit', 'Kangar', 'Kuala Perlis', 'Mata Ayer', 'Padang Besar', 'Sanglang', 'Simpang Empat', 'Wang Kelian', ], 'putrajaya' => [ 'Precinct 1', 'Precinct 4', 'Precinct 5', 'Precinct 6', 'Precinct 8', 'Precinct 10', 'Precinct 11', 'Precinct 12', 'Precinct 13', 'Precinct 16', 'Precinct 18', 'Precinct 19', ], 'sabah' => [ 'Beaufort', 'Bingkor', 'Donggongon', 'Inanam', 'Kinabatangan', 'Kota Belud', 'Kota Kinabalu', 'Kuala Penyu', 'Kimanis', 'Kundasang', 'Lahad Datu', 'Likas', 'Lok Kawi', 'Manggatal', 'Nabawan', 'Papar', 'Pitas', 'Ranau', 'Sandakan', 'Sapulut', 'Semporna', 'Sepanggar', 'Tambunan', 'Tanjung Aru', 'Tawau', 'Tenom', 'Tuaran', 'Weston', ], 'sarawak' => [ 'Asajaya', 'Ba\'kelalan', 'Bario', 'Batu Kawa', 'Batu Niah', 'Betong', 'Bintulu', 'Dalat', 'Daro', 'Engkilili', 'Julau', 'Kapit', 'Kota Samarahan', 'Kuching', 'Lawas', 'Limbang', 'Lubok Antu', 'Marudi', 'Matu', 'Miri', 'Oya', 'Pakan', 'Sadong Jaya', 'Sematan', 'Sibu', 'Siburan', 'Song', 'Sri Aman', 'Sungai Tujoh', 'Tanjung Kidurong', 'Tanjung Manis', 'Tatau', ], 'selangor' => [ 'Ampang', 'Assam Jawa', 'Balakong', 'Bandar Baru Bangi', 'Bandar Baru Selayang', 'Bandar Sunway', 'Bangi', 'Banting', 'Batang Kali', 'Batu Caves', 'Bestari Jaya', 'Bukit Lanjan', 'Cheras', 'Cyberjaya', 'Damansara', 'Dengkil', 'Ijok', 'Jenjarom', 'Kajang', 'Kelana Jaya', 'Klang', 'Kuala Kubu Bharu', 'Kuala Selangor', 'Kuang', 'Lagong', 'Morib', 'Pandamaran', 'Paya Jaras', 'Petaling Jaya', 'Port Klang', 'Puchong', 'Rasa', 'Rawang', 'Salak Tinggi', 'Sekinchan', 'Selayang', 'Semenyih', 'Sepang', 'Serendah', 'Seri Kembangan', 'Shah Alam', 'Subang', 'Subang Jaya', 'Sungai Buloh', 'Tanjung Karang', 'Tanjung Sepat', 'Ulu Klang', 'Ulu Yam', ], 'terengganu' => [ 'Ajil', 'Bandar Ketengah Jaya', 'Bandar Permaisuri', 'Bukit Besi', 'Bukit Payong', 'Chukai', 'Jerteh', 'Kampung Raja', 'Kerteh', 'Kijal', 'Kuala Besut', 'Kuala Berang', 'Kuala Dungun', 'Kuala Terengganu', 'Marang', 'Merchang', 'Pasir Raja', 'Rantau Abang', 'Teluk Kalung', 'Wakaf Tapai', ], ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/States_and_federal_territories_of_Malaysia */ protected static $states = [ 'johor' => [ 'Johor Darul Ta\'zim', 'Johor', ], 'kedah' => [ 'Kedah Darul Aman', 'Kedah', ], 'kelantan' => [ 'Kelantan Darul Naim', 'Kelantan', ], 'kl' => [ 'KL', 'Kuala Lumpur', 'WP Kuala Lumpur', ], 'labuan' => [ 'Labuan', ], 'melaka' => [ 'Malacca', 'Melaka', ], 'nsembilan' => [ 'Negeri Sembilan Darul Khusus', 'Negeri Sembilan', ], 'pahang' => [ 'Pahang Darul Makmur', 'Pahang', ], 'penang' => [ 'Penang', 'Pulau Pinang', ], 'perak' => [ 'Perak Darul Ridzuan', 'Perak', ], 'perlis' => [ 'Perlis Indera Kayangan', 'Perlis', ], 'putrajaya' => [ 'Putrajaya', ], 'sabah' => [ 'Sabah', ], 'sarawak' => [ 'Sarawak', ], 'selangor' => [ 'Selangor Darul Ehsan', 'Selangor', ], 'terengganu' => [ 'Terengganu Darul Iman', 'Terengganu', ], ]; /** * @see https://ms.wikipedia.org/wiki/Senarai_negara_berdaulat */ protected static $country = [ 'Abkhazia', 'Afghanistan', 'Afrika Selatan', 'Republik Afrika Tengah', 'Akrotiri dan Dhekelia', 'Albania', 'Algeria', 'Amerika Syarikat', 'Andorra', 'Angola', 'Antigua dan Barbuda', 'Arab Saudi', 'Argentina', 'Armenia', 'Australia', 'Austria', 'Azerbaijan', 'Bahamas', 'Bahrain', 'Bangladesh', 'Barbados', 'Belanda', 'Belarus', 'Belgium', 'Belize', 'Benin', 'Bhutan', 'Bolivia', 'Bonaire', 'Bosnia dan Herzegovina', 'Botswana', 'Brazil', 'Brunei Darussalam', 'Bulgaria', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Cameroon', 'Chad', 'Chile', 'Republik Rakyat China', 'Republik China di Taiwan', 'Colombia', 'Comoros', 'Republik Demokratik Congo', 'Republik Congo', 'Kepulauan Cook', 'Costa Rica', 'Côte d\'Ivoire (Ivory Coast)', 'Croatia', 'Cuba', 'Curaçao', 'Cyprus', 'Republik Turki Cyprus Utara', 'Republik Czech', 'Denmark', 'Djibouti', 'Dominika', 'Republik Dominika', 'Ecuador', 'El Salvador', 'Emiriah Arab Bersatu', 'Eritrea', 'Estonia', 'Kepulauan Faroe', 'Fiji', 'Filipina', 'Finland', 'Gabon', 'Gambia', 'Georgia', 'Ghana', 'Grenada', 'Greece (Yunani)', 'Guatemala', 'Guinea', 'Guinea-Bissau', 'Guinea Khatulistiwa', 'Guiana Perancis', 'Guyana', 'Habsyah (Etiopia)', 'Haiti', 'Honduras', 'Hungary', 'Iceland', 'India', 'Indonesia', 'Iran', 'Iraq', 'Ireland', 'Israel', 'Itali', 'Jamaika', 'Jepun', 'Jerman', 'Jordan', 'Kanada', 'Kazakhstan', 'Kemboja', 'Kenya', 'Kiribati', 'Korea Selatan', 'Korea Utara', 'Kosovo', 'Kuwait', 'Kyrgyzstan', 'Laos', 'Latvia', 'Lesotho', 'Liberia', 'Libya', 'Liechtenstein', 'Lithuania', 'Lubnan', 'Luxembourg', 'Macedonia', 'Madagaskar', 'Maghribi', 'Malawi', 'Malaysia', 'Maldives', 'Mali', 'Malta', 'Kepulauan Marshall', 'Mauritania', 'Mauritius', 'Mesir', 'Mexico', 'Persekutuan Micronesia', 'Moldova', 'Monaco', 'Montenegro', 'Mongolia', 'Mozambique', 'Myanmar', 'Namibia', 'Nauru', 'Nepal', 'New Zealand', 'Nicaragua', 'Niger', 'Nigeria', 'Niue', 'Norway', 'Oman', 'Ossetia Selatan', 'Pakistan', 'Palau', 'Palestin', 'Panama', 'Papua New Guinea', 'Paraguay', 'Perancis', 'Peru', 'Poland', 'Portugal', 'Qatar', 'Romania', 'Russia', 'Rwanda', 'Sahara Barat', 'Saint Kitts dan Nevis', 'Saint Lucia', 'Saint Vincent dan Grenadines', 'Samoa', 'San Marino', 'São Tomé dan Príncipe', 'Scotland', 'Senegal', 'Sepanyol', 'Serbia', 'Seychelles', 'Sierra Leone', 'Singapura', 'Slovakia', 'Slovenia', 'Kepulauan Solomon', 'Somalia', 'Somaliland', 'Sri Lanka', 'Sudan', 'Sudan Selatan', 'Suriname', 'Swaziland', 'Sweden', 'Switzerland', 'Syria', 'Tajikistan', 'Tanjung Verde', 'Tanzania', 'Thailand', 'Timor Leste', 'Togo', 'Tonga', 'Transnistria', 'Trinidad dan Tobago', 'Tunisia', 'Turki', 'Turkmenistan', 'Tuvalu', 'Uganda', 'Ukraine', 'United Kingdom', 'Uruguay', 'Uzbekistan', 'Vanuatu', 'Kota Vatican', 'Venezuela', 'Vietnam', 'Yaman', 'Zambia', 'Zimbabwe', ]; /** * Return a building prefix * * @example 'No.' * * @return string */ public static function buildingPrefix() { return static::randomElement(static::$buildingPrefix); } /** * Return a building number * * @example '123' * * @return string */ public static function buildingNumber() { return static::toUpper(static::lexify(static::numerify(static::randomElement(static::$buildingNumber)))); } /** * Return a street prefix * * @example 'Jalan' */ public function streetPrefix() { $format = static::randomElement(static::$streetPrefix); return $this->generator->parse($format); } /** * Return a complete streename * * @example 'Jalan Utama 7' * * @return string */ public function streetName() { $format = static::toUpper(static::lexify(static::numerify(static::randomElement(static::$streetNameFormats)))); return $this->generator->parse($format); } /** * Return a randown township * * @example Taman Bahagia * * @return string */ public function township() { $format = static::toUpper(static::lexify(static::numerify(static::randomElement(static::$townshipFormats)))); return $this->generator->parse($format); } /** * Return a township prefix abbreviation * * @example 'USJ' * * @return string */ public function townshipPrefixAbbr() { return static::randomElement(static::$townshipPrefixAbbr); } /** * Return a township prefix * * @example 'Taman' * * @return string */ public function townshipPrefix() { return static::randomElement(static::$townshipPrefix); } /** * Return a township suffix * * @example 'Bahagia' */ public function townshipSuffix() { return static::randomElement(static::$townshipSuffix); } /** * Return a postcode based on state * * @example '55100' * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Postal_codes_in_Malaysia#States * * @param string|null $state 'state' or null * * @return string */ public static function postcode($state = null) { $format = [ 'perlis' => [ // (01000 - 02800) '0' . self::numberBetween(1000, 2800), ], 'kedah' => [ // (05000 - 09810) '0' . self::numberBetween(5000, 9810), ], 'penang' => [ // (10000 - 14400) self::numberBetween(10000, 14400), ], 'kelantan' => [ // (15000 - 18500) self::numberBetween(15000, 18500), ], 'terengganu' => [ // (20000 - 24300) self::numberBetween(20000, 24300), ], 'pahang' => [ // (25000 - 28800 | 39000 - 39200 | 49000, 69000) self::numberBetween(25000, 28800), self::numberBetween(39000, 39200), self::numberBetween(49000, 69000), ], 'perak' => [ // (30000 - 36810) self::numberBetween(30000, 36810), ], 'selangor' => [ // (40000 - 48300 | 63000 - 68100) self::numberBetween(40000, 48300), self::numberBetween(63000, 68100), ], 'kl' => [ // (50000 - 60000) self::numberBetween(50000, 60000), ], 'putrajaya' => [ // (62000 - 62988) self::numberBetween(62000, 62988), ], 'nsembilan' => [ // (70000 - 73509) self::numberBetween(70000, 73509), ], 'melaka' => [ // (75000 - 78309) self::numberBetween(75000, 78309), ], 'johor' => [ // (79000 - 86900) self::numberBetween(79000, 86900), ], 'labuan' => [ // (87000 - 87033) self::numberBetween(87000, 87033), ], 'sabah' => [ // (88000 - 91309) self::numberBetween(88000, 91309), ], 'sarawak' => [ // (93000 - 98859) self::numberBetween(93000, 98859), ], ]; $postcode = null === $state ? static::randomElement($format) : $format[$state]; return (string) static::randomElement($postcode); } /** * Return the complete town address with matching postcode and state * * @example 55100 Bukit Bintang, Kuala Lumpur * * @return string */ public function townState() { $state = static::randomElement(array_keys(static::$states)); $postcode = static::postcode($state); $town = static::randomElement(static::$towns[$state]); $state = static::randomElement(static::$states[$state]); return $postcode . ' ' . $town . ', ' . $state; } /** * Return a random city (town) * * @example 'Ampang' * * @return string */ public function city() { $state = static::randomElement(array_keys(static::$towns)); return static::randomElement(static::$towns[$state]); } /** * Return a random state * * @example 'Johor' * * @return string */ public function state() { $state = static::randomElement(array_keys(static::$states)); return static::randomElement(static::$states[$state]); } } PK A�)[�F��7 �7 * faker/src/Faker/Provider/ms_MY/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ms_MY; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{companyName}} {{companySuffix}}', '{{industry}} {{lastNameMalay}} {{companySuffix}}', '{{industry}} {{firstNameMaleChinese}} {{companySuffix}}', '{{industry}} {{firstNameMaleIndian}} {{companySuffix}}', ]; /** * There are more Private Limited Companies(Sdn Bhd) than Public Listed Companies(Berhad) * * @see http://www.risscorporateservices.com/types-of-business-entities.html */ protected static $companySuffix = [ 'Berhad', 'Bhd', 'Bhd.', 'Enterprise', 'Sdn Bhd', 'Sdn Bhd', 'Sdn Bhd', 'Sdn Bhd', 'Sdn. Bhd.', 'Sdn. Bhd.', 'Sdn. Bhd.', 'Sdn. Bhd.', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_companies_of_Malaysia */ protected static $companies = [ 'Adventa', 'AirAsia', 'AmBank', 'Astro Malaysia Holdings', 'Astro Radio', 'Axiata', 'Berjaya Group', 'Bonia', 'Boustead Holdings', 'BSA Manufacturing', 'Bufori', 'Bumiputra-Commerce Holdings', 'Bursa Malaysia', 'Capital Dynamics', 'Celcom', 'CIMB', 'Digi Telecommunications', 'DRB-HICOM', 'Edaran Otomobil Nasional (EON)', 'Friendster', 'Gamuda', 'Genting Group', 'Golden Hope', 'Golden Screen Cinemas', 'Guthrie', 'HELP International Corporation', 'iMoney.my', 'IOI Group', 'Iskandar Investment', 'The Italian Baker', 'Jaring', 'JobStreet.com', 'Johor Corporation', 'Johor Land', 'Khazanah Nasional', 'Khind Holdings', 'KLCC Properties', 'Keretapi Tanah Melayu (KTM)', 'Konsortium Transnasional (KTB)', 'Kulim (Malaysia)', 'Lam Eng Rubber', 'Lion Group', 'Magnum Corporation', 'Maybank', 'Malaysia Airlines', 'Malaysia Airports', 'Marrybrown', 'Maxis Communications', 'MBO Cinemas', 'Media Prima', 'MIMOS', 'MISC', 'Modenas', 'MUI Group', 'Mydin', 'NAZA Group', 'New Straits Times Press', 'OYL Industries', 'Parkson', 'Pensonic', 'Permodalan Nasional', 'Perodua', 'Petronas', 'PLUS', 'Pos Malaysia', 'Prasarana Malaysia', 'Proton Holdings', 'Public Bank', 'Ramly Group', 'Ranhill Holdings', 'Resort World', 'RHB Bank', 'Royal Selangor', 'Scientex Incorporated', 'Scomi', 'Sime Darby', 'SIRIM', 'Sunway Group', 'Supermax', 'Tan Chong Motor', 'Tanjong', 'Tenaga Nasional', 'Telekom Malaysia(TM)', 'TGV Cinemas', 'Top Glove', 'U Mobile', 'UEM Group', 'UMW Holdings', 'VADS', 'ViTrox', 'Wasco Energy', 'YTL Corporation', ]; /** * @see http://www.daftarsyarikat.biz/perkhidmatan-dan-konsultasi/pendaftaran-lesen-kementerian-kewangan/senarai-kod-bidang/ */ protected static $industry = [ 'Agen Pengembaraan', 'Agen Penghantaran', 'Agen Perkapalan', 'Agensi Kredit Dan Pemfaktoran', 'Air', 'Akseso Kenderaan', 'Aksesori', 'Aksesori Jentera Berat', 'Aksesori Penghubung Dan Telekomunikasi', 'Aksesori Senjata Api', 'Akuatik', 'Akustik Dan Gelombang', 'Alat Forensik Dan Aksesori', 'Alat Gani', 'Alat Ganti', 'Alat Ganti Dan Kelengkapan Bot', 'Alat Hawa Dingin', 'Alat Hawa Dingin Kenderaan', 'Alat Kebombaan', 'Alat Kelengkapan Perubatan', 'Alat Keselamatan, Perlindungan Dan Kawalan Perlindungan Dan Kawalan', 'Alat Muzik Dan Aksesori', 'Alat Muzik, Kesenian dan Aksesori', 'Alat Penghasil Nyalaan', 'Alat penyelamat', 'Alat Penyimpan Tenaga Dan Aksesori', 'Alat Perhubungan', 'Alat Semboyan', 'Alat-Alat Marin', 'Alatganti Dan Kelengkapan Pesawat', 'Alatulis', 'Animation', 'Anti Kakis', 'Artis Dan Penghibur Profesional', 'Audio Visual', 'Bagasi Dan Beg dari kulit', 'Bahan Api Nuklear', 'Bahan Bacaan', 'Bahan Bacaan Terbitan Luar Negara', 'Bahan Bakar', 'Bahan Binaan', 'Bahan dan Peralatan Solekan dan Andaman', 'Bahan Letupan', 'Bahan Peledak', 'Bahan Pelincir', 'Bahan pembungkusan', 'Bahan Pencuci Dan Pembersihan', 'Bahan Pendidikan', 'Bahan Penerbitan Elektronik Dan Muzik', 'Bahan Surih, Drafting Dan Alat Lukis', 'Bahan Tambah', 'Bahan Tarpaulin Dan Kanvas', 'Baik Pulih Kasut Dan Barangan Kulit', 'Baikpulih Barang-Barang Logam', 'Baja Dan Nutrien Tumbuhan', 'Baka', 'Bangunan', 'Bantuan Kecemasan DanAmbulan', 'Bantuan Kemanusiaan', 'Barangan Hiasan Dalaman Dan Aksesori', 'Barangan PVC', 'Barge', 'Bas', 'Basah', 'Basikal', 'Bekalan Pejabat Dan Alatulis', 'Bekas', 'Belon Panas', 'Benih Semaian', 'Bill Board', 'Bioteknologi', 'Bot', 'Bot Malim', 'Bot Tunda', 'Brangan Logam', 'Broker Insuran', 'Broker Perkapalan', 'Bunga Api Dan Mercun', 'Butang Dan Bekalan Jahitan', 'Cat', 'Cenderamata Dan Hadiah', 'Cetakan Hologram', 'Cetakan Keselamatan', 'Chalet', 'Cloud Seeding', 'Complete Rounds', 'Customization and maintenance including data', 'Dadah Berjadual', 'Dan Aksesori', 'Darat', 'Dasar Dan Peraturan', 'Data management –Provide services including Disaster', 'Dll', 'DNA', 'Dobi', 'Dokumentasi Dan Panduarah', 'Elektronik', 'Empangan', 'Enjin Kenderaan', 'Enjin, Komponen Enjin Dan Aksesori', 'Entry, data processing', 'Fabrik', 'Faksimili', 'Feri', 'Filem dan Mikrofilem', 'Filem Siap Untuk Tayangan', 'Fotografi', 'Gas', 'Gas Turbine', 'Geographic Information System', 'Geologi', 'Graphic Design', 'Habitat Dan Tempat Kurungan Haiwan', 'Haiwan Ternakan, Bukan Ternakan dan Akuatik', 'Hak Harta Intelek', 'Hardware', 'Hardware', 'Hardware and Software leasing', 'Hasil Sampingan Dan Sisa Perladangan', 'Helikopter', 'Hiasan Dalaman', 'Hiasan Jalan', 'Hidrografi', 'Homestay', 'Hortikultur', 'Hotel', 'Hubungan Antarabangsa', 'Hutan Dan Ladang Hutan', 'ICT security and firewall, Encryption, PKI, Anti Virus', 'Industri', 'Infrastructure', 'Internet', 'Jentera', 'Jentera Berat', 'Jentera Berat', 'Jet Ski', 'Kabel Elektrik Dan Aksesori', 'Kain', 'Kajian Telekomunikasi', 'Kakitangan Iktisas', 'Kakitangan Separa Iktisas', 'Kamera dan Aksesori', 'Kanvas', 'Kapal', 'Kapal Angkasa Dan Alatganti', 'Kapal Laut', 'Kapal Selam', 'Kapal Selam', 'Kapal Terbang', 'Kawalan Keselamatan', 'Kawalan Serangga Perosak, Anti Termite', 'Kawasan', 'Kayu', 'Kediaman', 'Kelengkapan', 'Kelengkapan Dan Aksesori', 'Kelengkapan Hospital Dan Makmal', 'Kelengkapan Pakaian', 'Kelengkapan Sasaran', 'Kemudahan Awam', 'Kemudahan Awam', 'Kenderaan', 'Kenderaan Bawah 3 Ton', 'Kenderaan Ber Rel Dan kereta Kabel', 'Kenderaan Jenazah', 'Kenderaan Kegunaan Khusus', 'Kenderaan Kegunaan Khusus', 'Kenderaan Melebihi 3Ton', 'Kenderaan Rekreasi', 'Kenderaan Udara', 'Kereta', 'Kerja Pembaikan Kapal Angkasa', 'Kerja-Kerja Khusus', 'Kerja-kerja Mengetuk dan Mengecat', 'Kerja-Kerja Pembaikan Kenderaan Ber Rel Dan Kereta Kabel', 'Kerja-Kerja Penyelenggaraan Sistem Kenderaan', 'Kertas', 'Kertas Komputer', 'Khidmat Guaman', 'Khidmat Latihan, Tenaga Pengajar dan Moderator', 'Khidmat Udara', 'Kit Pendidikan', 'Kodifikasi', 'Kolam Kumbahan', 'Komponen Dan Aksesori Elektrik', 'Komponen Enjin Pembakaran Dalaman', 'Kontena', 'Kotak', 'Kren', 'Kunci, Perkakasan Perlindungan Dan Aksesori', 'Kusyen dan Bumbung', 'Label', 'Ladang', 'Lagu', 'Lain-lain Media Pengiklanan', 'Laminating', 'Lampu, Komponen Lampu Dan Aksesori', 'Laut', 'Lesen', 'LIDAR', 'Lilin', 'Logam', 'Lokomotif Dan Troli Elektrik', 'Lori', 'Maintenance', 'Makanan', 'Makanan Bermasak', 'Makanan Bermasak', 'Makanan Dan Bahan Mentah Kering', 'Makanan dan Minuman', 'Makanan Haiwan', 'Makmal', 'Malim Kapal', 'Marker', 'Mechanisation System', 'Media Cetak', 'Media Elektronik', 'Medium Penyimpanan', 'Membaik Pulih Bateri', 'Membaik Pulih Tayar', 'Membaik Pulih TempatDuduk', 'Membaiki Buff Fuel Tank', 'Membaikpulih BahanTerbitan Dan Manuskrip', 'Membekal Air', 'Membeli Barang Lusuh Perlu Permit', 'Membeli Barang Lusuh Tanpa Permit', 'Membersih Kawasan', 'Membersih Kenderaan', 'Membersih Pantai', 'Memproses Air', 'Memproses Filem', 'Menangkap', 'Mencetak Borang', 'Mencetak Buku, Majalah, Laporan Akhbar', 'Mencetak Continuous Stationery Forms', 'Mencetak Fail, Kad Perniagaan Dan Kad Ucapan', 'Mencetak Label, Poster dan Pelekat', 'Mencetak Label, Poster, Pelekat dan Iron On', 'Mencuci Kolam Renang', 'Menembak Haiwan', 'Mengangkat Sampah', 'Mengangkut Mayat', 'Mengikat Dan Melepas Tali Kapal', 'Menjahit Bukan Pakaian', 'Menjahit Pakaian Dan Kelengkapan', 'Menjilid Kulit Keras', 'Menjilid Kulit Lembut', 'Menyelam', 'Mereka-Cipta Dan Seni Halus', 'Mesin Dan Kelengkapan Bengkel', 'Mesin dan Kelengkapan Khusus', 'Mesin dan peralatan makmal', 'Mesin dan Peralatan Pejabat', 'Mesin dan Peralatan Woksyop', 'Mesin Pengimbas', 'Mesin-Mesin Pejabat', 'Mesin-Mesin Pejabat Dan Aksesori', 'Minuman Tambahan', 'Motel', 'Motor Dan Alat Ubah', 'Motosikal', 'Multimedia-products services and maintenance', 'Multimodal Transport Operator', 'Negotiator', 'Networking-supply', 'Nylon', 'Oceanografi', 'P.A Sistem Dan Alat Muzik', 'Paip Air Dan Komponen', 'Paip Dan Kelengkapan', 'Pakaian', 'Pakaian Keselamatan, Kelengkapan Dan Aksesori', 'Pakaian Sukan Dan Aksesori', 'Palet', 'Pameran pertunjukan, taman hiburan dan karnival', 'Papan Tanda dan Aksesori', 'Pejabat', 'Pekakas Perubatan Pakai Buang', 'Pelancar Misil Dan Roket', 'Pelupusan Dan Perawatan Sisa berbahaya', 'Pelupusan Dan Perawatan Sisa tidak berbahaya', 'Pelupusan dan Rawatan Sisa Radio Aktif dan Nuklear', 'Peluru Berpandu', 'Peluru Dan Bom', 'Pemadam Api', 'Pembaikan Alat Keselamatan', 'Pembaikan Kenderaan Yang Tidak Berenjin', 'Pembajaan', 'Pembersihan Bangunan Dan Pejabat', 'Pembersihan Tumpahan Minyak', 'Pembuat', 'Pembuat', 'Pembuat Keselamatan', 'Pembungkusan', 'Pembungkusan Dan Penyimpanan', 'Pemeliharaan Bahan Bahan Sejarah Dan Tempat Bersejarah', 'Pemetaan', 'Pemetaan Utiliti Bawah Tanah', 'Pemilik Kapal', 'Pemungut Hutang', 'Pencahayaan', 'Pencelup', 'Pencucuh', 'Penerbitan Elektronik Atas Talian', 'Pengangkutan Lori', 'Pengatur Huruf', 'Pengeluaran Filem', 'Pengenalan Dan Pas Keselamatan Bersalut', 'Penghantar Notis', 'Penghantaran Dokumen', 'Pengkomersilan', 'Pengurusan Jenazah Dan Kelengkapan', 'Pengurusan Kewangan Dan Korporat', 'Pengurusan Pelabuhan', 'Penjana Kuasa', 'Pensijilan dan Pengiktirafan', 'Penterjemahan', 'Penulisan – Semua Jenis Penulisan', 'Penyediaan Akaun dan Pengauditan', 'Penyediaan Pentas', 'Penyelenggaraan', 'Penyelenggaraan Kapal Terbang', 'Penyelenggaraan Misil', 'Penyelenggaraan Simulator Helikopter', 'Penyelenggaraan Simulator Kapal', 'Penyelenggaraan Simulator Kapal Terbang', 'PenyelenggaraanHelikopter', 'Penyelenggaran Dan Pembaikan Senjata', 'Penyiaran', 'Penyiasat Persendirian', 'Penyimpanan Rekod', 'Perabot', 'Perabot Jalan Raya', 'Perabot Pejabat', 'Perabot, Perabot Makmal dan Kelengkapan Berasaskan', 'Peralatan', 'Peralatan Dan Kelengkapan Hospital', 'Peralatan Dan Kelengkapan Pertanian', 'Peralatan Dan Kelengkapan Perubatan', 'Peralatan Dan Perkakas Domestik', 'Peralatan Kawalan Api', 'Peralatan Kawalan Keselamatan', 'Peralatan Keselamatan', 'Peralatan Keselamatan dan Senjata', 'Peralatan Makmal Pengukuran, Pencerapan Dan Sukat', 'Peralatan Makmal serta Aksesori', 'Peralatan Marin', 'Peralatan Memancing', 'Peralatan Memburu', 'Peralatan Pemantauan Dan Pengesanan', 'Peralatan Pemprosesan Fotografi, Mikrofilem', 'Peralatan Pengawalan Perosak Tanaman', 'Peralatan Percetakan Serta Aksesori', 'Peralatan Perindustrian Hiliran', 'Peralatan Perindustrian Huluan', 'Peralatan Perkhemahan Dan Aktiviti Luar', 'Peralatan Servis Dan Selenggara', 'Peralatan Sistem Bunyi, Pembesar Suara dan Projektor', 'Peralatan Sistem Kumbahan Dan Aksesori', 'Peralatan Sukan', 'Peralatan Untuk Orang Kurang Upaya Dan Pemulihan', 'Perhubungan', 'Perikanan Dan Akuakultur', 'Perkakas', 'Perkakas Elektrik Dan Aksesori', 'Perkakas Elektronik Dan Aksesori', 'Perkakasan Dan Bahan Kebersihan Diri Dan Mandian, Kelengkapan Bilik Air', 'Perkakasan Penyuntingan', 'Perkhidmatan Fotostat', 'Perkhidmatan Mel Pukal', 'Permainan', 'Perosak, Rumpai', 'Persembahan', 'Pertanian', 'Perundingan', 'Pesakit', 'Pesawat', 'Pesawat Udara', 'Pest Control', 'Pestaria', 'Pewarna', 'Pisah Warna', 'Plastik', 'Plastik', 'Printers, storage area network', 'Production Testing, Surface Well Testing and Wire Line Services', 'Pump', 'Pusat Latihan', 'Pvc', 'Racun Berjadual', 'Racun Serangga', 'Radar Dan Alatganti', 'Rakaman', 'Rawatan Hutan', 'Reaktor dan Instrumen Nuklear', 'Rekabentuk Percetakan', 'Renting', 'Resort', 'Roket Dan Sub Sistem, Pelancar', 'Rotan', 'Ruang Niaga', 'Rumah Kediaman', 'Rumah Tumpangan', 'Salvage Boat', 'Sampan', 'Sampel dan Sampel Awetan Haiwan', 'Sand Blasting Dan Mengecat Untuk Kapal', 'Satelit', 'Satelit Dan Alatganti', 'Semua Peralatan Sukatan', 'Senjata Api', 'Serangga', 'Sesalur', 'Shelf packages including maintenance', 'Ship Chandling', 'Ship Trimming', 'Simulator', 'Simulator Bot', 'Simulator serta lain-lain', 'Sisa Perawatan', 'Sistem Elektrik', 'Sistem Elektronik', 'Sistem Pencegah Kebakaran', 'Sistem Perhubungan', 'Sistem, Peralatan, Alat Ganti Keretapi Dan Aksesori', 'Software', 'Solekan', 'Split', 'Stesen Janakuasa, Peralatan', 'Stevedor', 'Stor', 'Sub Sistem Roket', 'Sukan', 'Sumber Air', 'Sungai', 'Syarikat Insuran', 'Syarikat pelelong awam', 'System development', 'Tag', 'Talian Paip', 'Taman', 'Tanaman', 'Tanda Dan Stiker', 'Tangki', 'Tasik', 'Tatahias Haiwan', 'Teknologi Hijau', 'Teknologi Maklumat Dan Komunikasi', 'Tekstil', 'Tekstil Guna Semula Kakitangan', 'Tekstil Pakai Buang Kakitangan', 'Telecommunication', 'Telekomunikasi', 'Telly Clerk', 'Tempat Letak Kereta', 'Tenaga Buruh', 'Ternakan', 'Terusan', 'Topografi', 'Trailer Dan Aksesori', 'Tukun Tiruan', 'Tumbuhan', 'Ubat Haiwan', 'Ubat Tidak Berjadual', 'Ujian Makmal', 'Ukuran', 'Varnishing', 'WAN', 'Wayar Elektrik Dan Aksesori', 'Wireless', ]; /** * Return a random company name * * @example 'AirAsia' */ public static function companyName() { return static::randomElement(static::$companies); } /** * Return a random industry * * @example 'Automobil' */ public static function industry() { return static::randomElement(static::$industry); } } PK A�)[�ӨE E 0 faker/src/Faker/Provider/ms_MY/Miscellaneous.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ms_MY; class Miscellaneous extends \Faker\Provider\Miscellaneous { /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Vehicle_registration_plates_of_Malaysia */ protected static $jpjNumberPlateFormats = [ '{{peninsularPrefix}}{{validAlphabet}}{{validAlphabet}} {{numberSequence}}', '{{peninsularPrefix}}{{validAlphabet}}{{validAlphabet}} {{numberSequence}}', '{{peninsularPrefix}}{{validAlphabet}}{{validAlphabet}} {{numberSequence}}', '{{peninsularPrefix}}{{validAlphabet}}{{validAlphabet}} {{numberSequence}}', 'W{{validAlphabet}}{{validAlphabet}} {{numberSequence}} {{validAlphabet}}', 'KV {{numberSequence}} {{validAlphabet}}', '{{sarawakPrefix}} {{numberSequence}} {{validAlphabet}}', '{{sabahPrefix}} {{numberSequence}} {{validAlphabet}}', '{{specialPrefix}} {{numberSequence}}', ]; /** * Some alphabet has higher frequency that coincides with the current number * of registrations. E.g. W = Wilayah Persekutuan * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Vehicle_registration_plates_of_Malaysia#Current_format */ protected static $peninsularPrefix = [ 'A', 'A', 'B', 'C', 'D', 'F', 'J', 'J', 'K', 'M', 'N', 'P', 'P', 'R', 'T', 'V', 'W', 'W', 'W', 'W', 'W', 'W', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Vehicle_registration_plates_of_Malaysia#Current_format_2 */ protected static $sarawakPrefix = [ 'QA', 'QK', 'QB', 'QC', 'QL', 'QM', 'QP', 'QR', 'QS', 'QT', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Vehicle_registration_plates_of_Malaysia#Current_format_3 */ protected static $sabahPrefix = [ 'SA', 'SAA', 'SAB', 'SAC', 'SB', 'SD', 'SG', 'SK', 'SL', 'SS', 'SSA', 'ST', 'STA', 'SU', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Vehicle_registration_plates_of_Malaysia#Commemorative_plates */ protected static $specialPrefix = [ '1M4U', 'A1M', 'BAMbee', 'Chancellor', 'G', 'G1M', 'GP', 'GT', 'Jaguh', 'K1M', 'KRISS', 'LOTUS', 'NAAM', 'NAZA', 'NBOS', 'PATRIOT', 'Perdana', 'PERFECT', 'Perodua', 'Persona', 'Proton', 'Putra', 'PUTRAJAYA', 'RIMAU', 'SAM', 'SAS', 'Satria', 'SMS', 'SUKOM', 'T1M', 'Tiara', 'TTB', 'U', 'US', 'VIP', 'WAJA', 'XIIINAM', 'XOIC', 'XXVIASEAN', 'XXXIDB', 'Y', ]; /** * Chances of having an empty alphabet will be 1/24 * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Vehicle_registration_plates_of_Malaysia#Current_format */ protected static $validAlphabets = [ 'A', 'B', 'C', 'D', 'E', 'F', 'G', 'H', 'J', 'K', 'L', 'M', 'N', 'P', 'Q', 'R', 'S', 'T', 'U', 'V', 'W', 'X', 'Y', '', ]; /** * Return a valid Malaysia JPJ(Road Transport Department) vehicle licence plate number * * @example 'WKN 2368' * * @return string */ public function jpjNumberPlate() { $formats = static::toUpper(static::lexify(static::bothify(static::randomElement(static::$jpjNumberPlateFormats)))); return $this->generator->parse($formats); } /** * Return Peninsular prefix alphabet * * @example 'W' * * @return string */ public static function peninsularPrefix() { return static::randomElement(static::$peninsularPrefix); } /** * Return Sarawak state prefix alphabet * * @example 'QA' * * @return string */ public static function sarawakPrefix() { return static::randomElement(static::$sarawakPrefix); } /** * Return Sabah state prefix alphabet * * @example 'SA' * * @return string */ public static function sabahPrefix() { return static::randomElement(static::$sabahPrefix); } /** * Return specialty licence plate prefix * * @example 'G1M' * * @return string */ public static function specialPrefix() { return static::randomElement(static::$specialPrefix); } /** * Return a valid license plate alphabet * * @example 'A' * * @return string */ public static function validAlphabet() { return static::randomElement(static::$validAlphabets); } /** * Return a valid number sequence between 1 and 9999 * * @example '1234' * * @return int */ public static function numberSequence() { return self::numberBetween(1, 9999); } } PK A�)[m�. � � ) faker/src/Faker/Provider/ms_MY/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ms_MY; use Faker\Provider\DateTime; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $firstNameFormat = [ '{{firstNameMaleMalay}}', '{{firstNameFemaleMalay}}', '{{firstNameMaleChinese}}', '{{firstNameFemaleChinese}}', '{{firstNameMaleIndian}}', '{{firstNameFemaleIndian}}', '{{firstNameMaleChristian}}', '{{firstNameFemaleChristian}}', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Malaysian_names */ protected static $maleNameFormats = [ //Malay '{{muhammadName}}{{haji}}{{titleMaleMalay}}{{firstNameMaleMalay}} {{lastNameMalay}} bin {{titleMaleMalay}}{{firstNameMaleMalay}} {{lastNameMalay}}', '{{muhammadName}}{{haji}}{{titleMaleMalay}}{{firstNameMaleMalay}} {{lastNameMalay}} bin {{titleMaleMalay}}{{firstNameMaleMalay}}', '{{muhammadName}}{{haji}}{{titleMaleMalay}}{{firstNameMaleMalay}} {{lastNameMalay}} bin {{titleMaleMalay}}{{lastNameMalay}}', '{{muhammadName}}{{haji}}{{titleMaleMalay}}{{firstNameMaleMalay}} {{lastNameMalay}}', '{{muhammadName}}{{haji}}{{titleMaleMalay}}{{firstNameMaleMalay}} bin {{titleMaleMalay}}{{firstNameMaleMalay}} {{lastNameMalay}}', '{{muhammadName}}{{haji}}{{titleMaleMalay}}{{firstNameMaleMalay}} bin {{titleMaleMalay}}{{firstNameMaleMalay}}', '{{muhammadName}}{{haji}}{{titleMaleMalay}}{{firstNameMaleMalay}} bin {{titleMaleMalay}}{{lastNameMalay}}', //Chinese '{{lastNameChinese}} {{firstNameMaleChinese}}', '{{lastNameChinese}} {{firstNameMaleChinese}}', '{{lastNameChinese}} {{firstNameMaleChinese}}', '{{lastNameChinese}} {{firstNameMaleChinese}}', '{{lastNameChinese}} {{firstNameMaleChinese}}', '{{firstNameMaleChristian}} {{lastNameChinese}} {{firstNameMaleChinese}}', //Indian '{{initialIndian}} {{firstNameMaleIndian}}', '{{initialIndian}} {{lastNameIndian}}', '{{firstNameMaleIndian}} a/l {{firstNameMaleIndian}}', '{{firstNameMaleIndian}} a/l {{firstNameMaleIndian}} {{lastNameIndian}}', '{{firstNameMaleIndian}} {{lastNameIndian}} a/l {{lastNameIndian}}', '{{firstNameMaleIndian}} {{lastNameIndian}} a/l {{firstNameMaleIndian}} {{lastNameIndian}}', '{{firstNameMaleIndian}} {{lastNameIndian}}', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Malaysian_names */ protected static $femaleNameFormats = [ //Malay '{{nurName}}{{hajjah}}{{firstNameFemaleMalay}} {{lastNameMalay}} binti {{titleMaleMalay}}{{firstNameMaleMalay}} {{lastNameMalay}}', '{{nurName}}{{hajjah}}{{firstNameFemaleMalay}} {{lastNameMalay}} binti {{titleMaleMalay}}{{firstNameMaleMalay}}', '{{nurName}}{{hajjah}}{{firstNameFemaleMalay}} {{lastNameMalay}} binti {{titleMaleMalay}}{{lastNameMalay}}', '{{nurName}}{{hajjah}}{{firstNameFemaleMalay}} {{lastNameMalay}}', '{{nurName}}{{hajjah}}{{firstNameFemaleMalay}} binti {{titleMaleMalay}}{{firstNameMaleMalay}} {{lastNameMalay}}', '{{nurName}}{{hajjah}}{{firstNameFemaleMalay}} binti {{titleMaleMalay}}{{firstNameMaleMalay}}', '{{nurName}}{{hajjah}}{{firstNameFemaleMalay}} binti {{titleMaleMalay}}{{lastNameMalay}}', //Chinese '{{lastNameChinese}} {{firstNameFemaleChinese}}', '{{lastNameChinese}} {{firstNameFemaleChinese}}', '{{lastNameChinese}} {{firstNameFemaleChinese}}', '{{lastNameChinese}} {{firstNameFemaleChinese}}', '{{lastNameChinese}} {{firstNameFemaleChinese}}', '{{firstNameFemaleChristian}} {{lastNameChinese}} {{firstNameFemaleChinese}}', //Indian '{{initialIndian}}{{firstNameFemaleIndian}}', '{{initialIndian}}{{lastNameIndian}}', '{{firstNameFemaleIndian}} a/l {{firstNameMaleIndian}}', '{{firstNameFemaleIndian}} a/l {{firstNameMaleIndian}} {{lastNameIndian}}', '{{firstNameFemaleIndian}} {{lastNameIndian}} a/l {{firstNameMaleIndian}}', '{{firstNameFemaleIndian}} {{lastNameIndian}} a/l {{firstNameMaleIndian}} {{lastNameIndian}}', '{{firstNameFemaleIndian}} {{lastNameIndian}}', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Malay_people * @see https://samttar.edu.my/senarai-nama-pelajar-2016/ * @see http://smkspkl.edu.my/senarai-nama-pelajar */ protected static $firstNameMaleMalay = [ 'A', 'A.r', 'A\'fif', 'A\'zizul', 'Ab', 'Abadi', 'Abas', 'Abd', 'Abd.', 'Abd.rahim', 'Abdel', 'Abdul', 'Abdull', 'Abdullah', 'Abdulloh', 'Abu', 'Adam', 'Adi', 'Adib', 'Adil', 'Adnan', 'Ady', 'Adzmin', 'Afandy', 'Afif', 'Afiq', 'Afza', 'Agus', 'Ahmad', 'Ahmat', 'Ahmed', 'Ahwali', 'Ahyer', 'Aidid', 'Aidil', 'Aiman', 'Aimman', 'Ainol', 'Ainuddin', 'Ainul', 'Aizad', 'Aizam', 'Aizat', 'Aizuddin', 'Ajis', 'Ajmal', 'Ajwad', 'Akhmal', 'Akid', 'Akif', 'Akmal', 'Al', 'Al-afnan', 'Al-muazrar', 'Alfian', 'Ali', 'Alias', 'Alif', 'Aliff', 'Alilah', 'Alin', 'Allif', 'Amaanullah', 'Amami', 'Aman', 'Amar', 'Ameershah', 'Amier', 'Amierul', 'Amil', 'Amin', 'Aminuddin', 'Amir', 'Amiruddin', 'Amirul', 'Ammar', 'Amran', 'Amri', 'Amru', 'Amrullah', 'Amsyar', 'Anas', 'Andri', 'Aniq', 'Anuar', 'Anuwar', 'Anwar', 'Aqeel', 'Aqif', 'Aqil', 'Arash', 'Arbani', 'Arefin', 'Arief', 'Arif', 'Arifen', 'Ariff', 'Ariffin', 'Arifin', 'Armi', 'Ashraf', 'Ashraff', 'Ashrof', 'Ashrul', 'Aslam', 'Asmawi', 'Asmin', 'Asmuri', 'Asraf', 'Asri', 'Asrialif', 'Asror', 'Asrul', 'Asymawi', 'Asyraaf', 'Asyraf', 'Atan', 'Athari', 'Awaludin', 'Awira', 'Azam', 'Azely', 'Azfar', 'Azhan', 'Azhar', 'Azhari', 'Azib', 'Azim', 'Aziz', 'Azizan', 'Azizul', 'Azizulhasni', 'Azlan', 'Azlee', 'Azli', 'Azman', 'Azmi', 'Azmie', 'Azmin', 'Aznan', 'Aznizam', 'Azraai', 'Azri', 'Azrie', 'Azrien', 'Azril', 'Azrin', 'Azrul', 'Azry', 'Azuan', 'Badri', 'Badrullesham', 'Baharin', 'Baharuddin', 'Bahrul', 'Bakri', 'Basaruddin', 'Basiran', 'Basirin', 'Basri', 'Basyir', 'Bazli', 'Borhan', 'Buang', 'Budi', 'Bukhari', 'Bukharudin', 'Bustaman', 'Buyung', 'Chailan', 'Dahalan', 'Dailami', 'Dan', 'Danial', 'Danie', 'Daniel', 'Danien', 'Danish', 'Darimin', 'Darul', 'Darus', 'Darwisy', 'Dhiyaulhaq', 'Diah', 'Djuhandie', 'Dolbahrin', 'Dolkefli', 'Dzikri', 'Dzul', 'Dzulfahmi', 'Dzulfikri', 'Dzulkarnaen', 'Eazriq', 'Effendi', 'Ehza', 'Eizkandar', 'Ekhsan', 'Elyas', 'Enidzullah', 'Ezam', 'Ezani', 'Fadhil', 'Fadly', 'Fadzil', 'Fadziruddin', 'Fadzli', 'Fahmi', 'Faiq', 'Fairuz', 'Faisal', 'Faiz', 'Faizal', 'Faizurrahman', 'Fakhrul', 'Fakhrullah', 'Farham', 'Farhan', 'Farid', 'Faris', 'Farisan', 'Fariz', 'Fasil', 'Fateh', 'Fathi', 'Fathuddin', 'Fathul', 'Fauzan', 'Fauzi', 'Fauzul', 'Fawwaz', 'Fazal', 'Fazly', 'Fazreen', 'Fazril', 'Fendi', 'Fikri', 'Fikrie', 'Fikrul', 'Firdaus', 'Fithri', 'Fitiri', 'Fitri', 'Fuad', 'Ghazali', 'Habib', 'Haddad', 'Hadi', 'Hadif', 'Hadzir', 'Haffize', 'Haffizi', 'Hafidzuddin', 'Hafis', 'Hafiy', 'Hafiz', 'Hafizan', 'Hafizhan', 'Hafizi', 'Hafizsyakirin', 'Hafizuddin', 'Haikal', 'Haiqal', 'Hairol', 'Hairollkahar', 'Hairuddin', 'Hairul', 'Hairun', 'Haisyraf', 'Haizan', 'Hakeem', 'Hakim', 'Hakimi', 'Hakimie', 'Halidan', 'Haliem', 'Halim', 'Hamdani', 'Hamidoon', 'Hamizan', 'Hamka', 'Hamzah', 'Hanafi', 'Hanif', 'Hanit', 'Hannan', 'Haqeem', 'Haqimie', 'Harez', 'Haris', 'Harith', 'Hariz', 'Harmaini', 'Harraz', 'Harun', 'Hasan', 'Hashim', 'Hasif', 'Hasnul', 'Hasrin', 'Hasrol', 'Hassan', 'Hasyim', 'Haszlan', 'Hayani', 'Hazim', 'Haziq', 'Haziqh', 'Hazrie', 'Hazrul', 'Hazwan', 'Hazzam', 'Helmy', 'Hermansah', 'Hidayat', 'Hidayatullah', 'Hilmi', 'Hisam', 'Hisammudin', 'Hisyam', 'Hj', 'Hoirussalam', 'Humadu', 'Hurmin', 'Husain', 'Husaini', 'Husnul', 'Hussein', 'Hussin', 'Huzaifi', 'Huzaimi', 'Huzzaini', 'Ibnu', 'Ibrahim', 'Idham', 'Idlan', 'Idris', 'Idrus', 'Idzwan', 'Ielman', 'Ighfar', 'Ihsan', 'Ikhmal', 'Ikhwan', 'Ikmal', 'Ilham', 'Ilhan', 'Illias', 'Ilman', 'Iman', 'Imran', 'Indra', 'Innamul', 'Iqbal', 'Iqwan', 'Iraman', 'Irfan', 'Irman', 'Irsyad', 'Isa', 'Ishak', 'Ishaq', 'Iskandar', 'Isma', 'Ismail', 'Ismaon', 'Isyraq', 'Iwan', 'Iyad', 'Izam', 'Izdihar', 'Izlan', 'Izuhail', 'Izwan', 'Izz', 'Izzan', 'Izzat', 'Izzikry', 'Izzuddin', 'Izzul', 'Ja\'afer', 'Jaf', 'Jaferi', 'Jafree', 'Jafri', 'Jahari', 'Jalani', 'Jamal', 'Jamali', 'Jamalludin', 'Jamaluddin', 'Jamekon', 'Jamil', 'Jamsare', 'Jani', 'Jasin', 'Jasni', 'Jebat', 'Jefrie', 'Johari', 'Joharudin', 'Jumat', 'Junaidi', 'Kamal', 'Kamaruddin', 'Kamarudin', 'Kamarul', 'Kamaruzain', 'Kamaruzaman', 'Kamaruzzaman', 'Kasim', 'Kasturi', 'Kemat', 'Khadzromi', 'Khairi', 'Khairil', 'Khairin', 'Khairiz', 'Khairol', 'Khairubi', 'Khairudin', 'Khairul', 'Khairulnizam', 'Khairun', 'Khairurrazi', 'Khalilul', 'Khasmadi', 'Khasri', 'Khatta', 'Khirul', 'Khoirul', 'Kholis', 'Khusaini', 'Khuzairey', 'Kutni', 'Latiff', 'Lazim', 'Lokman', 'Loqman', 'Lufty', 'Lukman', 'Luqman', 'Luqmanul', 'Luthfi', 'Luthfie', 'M.', 'Maamor', 'Madfaizal', 'Mahadhir', 'Mahatdir', 'Mahmusin', 'Mansor', 'Marlizam', 'Martonis', 'Mastura', 'Mat', 'Mazlan', 'Mazmin', 'Mazwan', 'Md', 'Md.', 'Megat', 'Meor', 'Midoon', 'Mie', 'Mikhail', 'Mirza', 'Misbun', 'Miskan', 'Misran', 'Miza', 'Mohlim', 'Mohmad', 'Mokhtar', 'Mokhzani', 'Moktar', 'Mu\'izzuddin', 'Muazzam', 'Mubarak', 'Muhaimen', 'Muhaimi', 'Muhammad', 'Muhd', 'Muid', 'Muizzuddin', 'Muizzudin', 'Mukhtar', 'Mukhriz', 'Mukminin', 'Murad', 'Murshid', 'Mus\'ab', 'Musa', 'Musiran', 'Muslim', 'Mustafa', 'Mustain', 'Mustaqim', 'Musyrif', 'Muszaphar', 'Muzami', 'Muzamil', 'Muzhafar', 'Muzzammil', 'Na\'imullah', 'Nabil', 'Naderi', 'Nadzeri', 'Naim', 'Najhan', 'Najib', 'Najmi', 'Nakimie', 'Naqib', 'Naqiuddin', 'Narul', 'Nasaruddin', 'Nashrul', 'Nasimuddin', 'Nasir', 'Nasiruddin', 'Nasri', 'Nasrizal', 'Nasruddin', 'Nasrul', 'Nasrullah', 'Naufal', 'Nawawi', 'Nazari', 'Nazaruddin', 'Nazarul', 'Nazeem', 'Nazeri', 'Nazhan', 'Nazim', 'Nazlan', 'Nazmi', 'Nazren', 'Nazri', 'Nazril', 'Nazrin', 'Nazrul', 'Nazzab', 'Ngadinin', 'Ngasiman', 'Ngatri', 'Nik', 'Nizam', 'Nizan', 'Nizar', 'Noor', 'Noordin', 'Noorizman', 'Nor', 'Norain', 'Norazman', 'Norazmi', 'Nordanish', 'Nordiarman', 'Nordin', 'Norfadli', 'Norfahmi', 'Norhakim', 'Norhan', 'Norhisham', 'Norsilan', 'Nur', 'Nur\'irfaan', 'Nurakmal', 'Nurhanafi', 'Nurhazrul', 'Nurul', 'Nuwair', 'Nuzrul', 'Nuzul', 'Omar', 'Omri', 'Osama', 'Osman', 'Othman', 'Pauzi', 'Puadi', 'Putra', 'Qairil', 'Qays', 'Qusyairi', 'R', 'Radin', 'Radzi', 'Radzuan', 'Rafael', 'Raffioddin', 'Rafiee', 'Rafiq', 'Rafizal', 'Rahim', 'Raihan', 'Raja', 'Rakmat', 'Ramdan', 'Ramlan', 'Ramli', 'Rash', 'Rashdan', 'Rashid', 'Rashidi', 'Rasid', 'Raulah', 'Rausyan', 'Razak', 'Razali', 'Razemi', 'Razif', 'Razlan', 'Razuan', 'Redzuan', 'Redzuawan', 'Redzwan', 'Rehan', 'Rehman', 'Rezal', 'Ridhuan', 'Ridwan', 'Ridza', 'Ridzuan', 'Ridzwan', 'Rifqi', 'Rizal', 'Rizli', 'Rohaizad', 'Rohaizal', 'Rohman', 'Roosmadi', 'Roseli', 'Roslan', 'Roslee', 'Rosli', 'Roslin', 'Rosman', 'Rosnan', 'Rossafizal', 'Rozi', 'Rukaini', 'Rukmanihakim', 'Ruknuddin', 'Ruslan', 'Rusli', 'Rusman', 'S.rozli', 'Sabana', 'Sabqi', 'Sabri', 'Sadili', 'Sadri', 'Saf\'han', 'Saffrin', 'Safie', 'Safiy', 'Safrizal', 'Safuan', 'Safwan', 'Sahamudin', 'Saharil', 'Said', 'Saidan', 'Saidin', 'Saif', 'Saiful', 'Saifullah', 'Saifullizan', 'Saipol', 'Sakri', 'Salamon', 'Salihin', 'Salimi', 'Salleh', 'Samad', 'Samani', 'Sameer', 'Samiun', 'Samsul', 'Samsur', 'Sanorhizam', 'Sardine', 'Sarudin', 'Sarwati', 'Saufishazwi', 'Sazali', 'Selamat', 'Senon', 'Shafarizal', 'Shafie', 'Shafiq', 'Shah', 'Shahamirul', 'Shaharudin', 'Shaheila', 'Shaheizy', 'Shahfiq', 'Shahmi', 'Shahnon', 'Shahquzaifi', 'Shahril', 'Shahrin', 'Shahrizal', 'Shahrol', 'Shahru', 'Shahrul', 'Shahrulnaim', 'Shahrun', 'Shahrunizam', 'Shahzwan', 'Shaiful', 'Shaikh', 'Shakif', 'Shakir', 'Sham', 'Shameer', 'Shamhazli', 'Shamil', 'Shamizan', 'Shamizul', 'Shamsuddin', 'Shamsudin', 'Shamsul', 'Shamsuri', 'Shamsuzlynn', 'Shapiein', 'Sharafuddin', 'Shari', 'Sharif', 'Sharifuddin', 'Sharifudin', 'Sharil', 'Sharizal', 'Sharsham', 'Sharudin', 'Sharul', 'Shaugi', 'Shauqi', 'Shawal', 'Shazwan', 'Sheikh', 'Shmsul', 'Shohaimi', 'Shukri', 'Sirajuddin', 'Sofian', 'Sohaini', 'Solehen', 'Solekhan', 'Solleh', 'Sualman', 'Subbahi', 'Subkhiddin', 'Sudarrahman', 'Sudirman', 'Suhaimi', 'Sukarni', 'Sukhairi', 'Sukri', 'Sukymi', 'Sulaiman', 'Sulhan', 'Suzaili', 'Suzaman', 'Syafiq', 'Syahaziq', 'Syahid', 'Syahir', 'Syahmi', 'Syahrial', 'Syahriman', 'Syahru', 'Syahzuan', 'Syakir', 'Syakirin', 'Syakirul', 'Syamirul', 'Syamsol', 'Syaqirin', 'Syarafuddin', 'Syawal', 'Syawalludin', 'Syazani', 'Syazwan', 'Syed', 'Syid', 'Syukri', 'Syuqeri', 'Tajuddin', 'Takiudin', 'Talha', 'Tarmizi', 'Tasripin', 'Taufek', 'Taufik', 'Tayib', 'Termizi', 'Thalahuddin', 'Thaqif', 'Tunan', 'Umair', 'Umar', 'Usman', 'W', 'Wafi', 'Wafiq', 'Wan', 'Wazir', 'Wazzirul', 'Wi', 'Yani', 'Yaqzan', 'Yazid', 'Yunos', 'Yusaini', 'Yusfaisal', 'Yushafiq', 'Yusni', 'Yusof', 'Yusoff', 'Yusri', 'Yussof', 'Yusuf', 'Zabayudin', 'Zabidi', 'Zahari', 'Zahid', 'Zahiruddin', 'Zahrul', 'Zaid', 'Zaidi', 'Zainal', 'Zaini', 'Zainodin', 'Zainordin', 'Zainuddin', 'Zainul', 'Zairy', 'Zaiyon', 'Zakaria', 'Zaki', 'Zakii', 'Zakri', 'Zakwan', 'Zambri', 'Zamre', 'Zamri', 'Zamrul', 'Zan', 'Zaqiyuddin', 'Zar\'ai', 'Zarif', 'Zariq', 'Zarith', 'Zarul', 'Zaukepli', 'Zawawi', 'Zharaubi', 'Zikri', 'Zikril', 'Zikry', 'Zizi', 'Zol', 'Zolkifle', 'Zubair', 'Zubir', 'Zufayri', 'Zufrie', 'Zuheeryrizal', 'Zuhri', 'Zuki', 'Zul', 'Zulfadhli', 'Zulfadli', 'Zulfahmi', 'Zulfaqar', 'Zulfaqqar', 'Zulfikar', 'Zulhaikal', 'Zulhakim', 'Zulhakimi', 'Zulhelmi', 'Zulhilmi', 'Zulkapli', 'Zulkarnain', 'Zulkefli', 'Zulkfli', 'Zulkifli', 'Zulkipli', 'Zulman', 'Zuri', ]; protected static $firstNameFemaleMalay = [ '\'Abidah', '\'Alyaa', '\'Aqilah', '\'Atiqah', '\'Afiqah', '\'Alia', '\'Aqilah', 'A\'ishah', 'A\'in', 'A\'zizah', 'Abdah', 'Abiatul', 'Adani', 'Adawiyah', 'Adha', 'Adharina', 'Adhwa', 'Adibah', 'Adilah', 'Adilla', 'Adina', 'Adini', 'Adira', 'Adlina', 'Adlyna', 'Adriana', 'Adzlyana', 'Afifa', 'Afifah', 'Afina', 'Afiqah', 'Afiza', 'Afrina', 'Afzan', 'Ahda', 'Aida', 'Aidatul', 'Aidila', 'Aifa', 'Aiman', 'Aimi', 'Aimuni', 'Ain', 'Aina', 'Ainaa', 'Ainaanasuha', 'Aini', 'Ainin', 'Ainn', 'Ainnaziha', 'Ainul', 'Ainun', 'Ainur', 'Airin', 'Aishah', 'Aisya', 'Aisyah', 'Aiza', 'Akmal', 'Aleeya', 'Aleeza', 'Aleya', 'Aleza', 'Alia', 'Aliaa', 'Aliah', 'Aliffa', 'Aliffatus', 'Alina', 'Alis', 'Alisya', 'Aliya', 'Alkubra', 'Alleisya', 'Ally', 'Alya', 'Alyaa', 'Amalia', 'Amalien', 'Amalin', 'Amalina', 'Amani', 'Amanina', 'Amiera', 'Aminy', 'Amira', 'Amirah', 'Amisha', 'Amrina', 'Amylia', 'Amyra', 'An-nur', 'Anas', 'Andani', 'Andi', 'Anesha', 'Ani', 'Aninafishah', 'Anis', 'Anisah', 'Anisha', 'Anissa', 'Aniza', 'Anna', 'Anne', 'Antaza', 'Aqeem', 'Aqeera', 'Aqila', 'Aqilah', 'Arfahrina', 'Ariana', 'Ariena', 'Ariessa', 'Arifah', 'Arina', 'Ariqah', 'Arissa', 'Arisya', 'Armira', 'Arwina', 'Aryani', 'Ashika', 'Ashriyana', 'Asiah', 'Asma\'rauha', 'Asmaa\'', 'Asmaleana', 'Asniati', 'Asnie', 'Asniza', 'Aswana', 'Asy', 'Asyiqin', 'Asykin', 'Athirah', 'Atifa', 'Atifah', 'Atifahajar', 'Atikah', 'Atiqa', 'Atiqah', 'Atirah', 'Atyqah', 'Auni', 'Awatif', 'Awatiff', 'Ayesha', 'Ayu', 'Ayuni', 'Ayunie', 'Az', 'Azashahira', 'Aziah', 'Aziemah', 'Azika', 'Azira', 'Azizah', 'Azliah', 'Azliatul', 'Azlin', 'Azlina', 'Azmina', 'Azni', 'Azrah', 'Azrina', 'Azua', 'Azuin', 'Azwa', 'Azwani', 'Azyan', 'Azyyati', 'Badrina', 'Bahirah', 'Balqis', 'Basyirah', 'Batrisya', 'Batrisyia', 'Bilqis', 'Bismillah', 'Camelia', 'Cempaka', 'Dalila', 'Dalili', 'Damia', 'Dania', 'Danish', 'Darlina', 'Darwisyah', 'Deni', 'Dhani', '\'Dhiya', 'Diana', 'Dianah', 'Dini', 'Diyana', 'Diyanah', 'Dylaila', 'Eizzah', 'Eliya', 'Ellynur', 'Elpiya', 'Elyana', 'Elysha', 'Ema', 'Emylia', 'Erika', 'Eva', 'Ezzatul', 'Faathihah', 'Fadhilah', 'Fadzliana', 'Fahda', 'Fahimah', 'Fahira', 'Fairuz', 'Faizah', 'Faiznur', 'Faizyani', 'Fakhira', 'Falah', 'Faqihah', 'Fara', 'Faradieba', 'Farah', 'Faraheira', 'Farahin', 'Farahiyah', 'Farahtasha', 'Farha', 'Farhah', 'Farhana', 'Faridatul', 'Fariha', 'Farina', 'Farisah', 'Farisha', 'Farrah', 'Fartinah', 'Farzana', 'Fasehah', 'Fasha', 'Fateha', 'Fatehah', 'Fathiah', 'Fathiha', 'Fathihah', 'Fathimah', 'Fatiha', 'Fatihah', 'Fatimatul', 'Fatin', 'Fatini', 'Fauziah', 'Faza', 'Fazlina', 'Fezrina', 'Filza', 'Filzah', 'Firzanah', 'Fitrah', 'Fitri', 'Fitriah', 'Fizra', 'Hadfina', 'Hadiyatul', 'Hafezah', 'Hafidzah', 'Hafieza', 'Hafizah', 'Hahizah', 'Hajar', 'Hakimah', 'Halimatul', 'Halimatussa\'diah', 'Halisah', 'Hamira', 'Hamizah', 'Hana', 'Hanaani', 'Hanani', 'Hani', 'Hanim', 'Hanini', 'Hanis', 'Hanisah', 'Hanna', 'Hannan', 'Hannani', 'Hanni', 'Hanun', 'Harma', 'Hasmalinda', 'Hasya', 'Hasyimah', 'Hayani', 'Hayati', 'Hayatul', 'Hayaty', 'Hazira', 'Hazirah', 'Hazmeera', 'Hazwani', 'Hazwanie', 'Herlina', 'Herliyana', 'Hidayah', 'Hidzwati', 'Huda', 'Humaira', 'Hureen', 'Husna', 'Husnina', 'Ida', 'Iffah', 'Iklil', 'Ili', 'Ilyana', 'Iman', 'Imelda', 'Insyira', 'Insyirah', 'Intan', '\'Irdhina', 'Irdina', '\'Irdina', 'Irsa', 'Iryani', '\'Isdmah', 'Islamiah', 'Isnur', 'Izaiti', 'Izati', 'Izatie', 'Izatul', 'Izaty', 'Izlin', '\'Izzah', 'Izzah', 'Izzani', 'Izzati', 'Izzatul', 'Izzaty', 'Izziani', 'Jaf', 'Jajuenne', 'Jani', 'Jannah', 'Jannatul', 'Jaslina', 'Jihan', 'Ju', 'Julia', 'Juliana', 'Juliya', 'Kamarlia', 'Kamelia', 'Kausthar', 'Kauthar', 'Khadijah', 'Khahirah', 'Khairina', 'Khairun', 'Khairunisa', 'Khairunnisa', 'Khairunnisak', 'Khaleeda', 'Khaleisya', 'Khaliesah', 'Khalisa', 'Khodijah', 'Laila', 'Liana', 'Lina', 'Lisa', 'Liyana', 'Madihah', 'Maheran', 'Mahfuzah', 'Mahirah', 'Maisara', 'Maisarah', 'Maizatul', 'Malihah', 'Mardhiah', 'Mariam', 'Marina', 'Mariska', 'Marlina', 'Marni', 'Maryam', 'Mas', 'Mashitah', 'Masitah', 'Mastura', 'Maswah', 'Masyikah', 'Masyitah', 'Maszlina', 'Mawaddah', 'Maya', 'Mazdiyana', 'Mazlyn', 'Melisa', 'Melissa', 'Mimi', 'Mira', 'Mirsha', 'Miskon', 'Miza', 'Muazzah', 'Mumtaz', 'Mursyidah', 'Muti\'ah', 'Muyassarah', 'Muzainah', 'Mysara', 'Mysarah', 'Nabihah', 'Nabila', 'Nabilah', 'Nabilla', 'Nabillah', 'Nadhilah', 'Nadhirah', 'Nadhrah', 'Nadia', 'Nadiah', 'Nadiatun', 'Nadilla', 'Nadira', 'Nadirah', 'Nadwah', 'Nadzirah', 'Nafisah', 'Nafizah', 'Najah', 'Najian', 'Najiha', 'Najihah', 'Najla', 'Najwa', 'Najwani', 'Naliny', 'Naqibahuda', 'Nashrah', 'Nashuha', 'Nasliha', 'Nasrin', 'Nasuha', 'Natasa', 'Natasha', 'Natasya', 'Nathasa', 'Natrah', 'Naurah', 'Nayli', 'Nazatul', 'Nazihah', 'Nazira', 'Nazirah', 'Nazura', 'Nazurah', 'Nikmah', 'Nina', 'Nisa', 'Nisak', 'Nisrina', 'Noorain', 'Noorazmiera', 'Noorfarzanah', 'Noornazratul', 'Norafizah', 'Norain', 'Noraisyah', 'Noralia', 'Noranisa', 'Noratasha', 'Nordhiya', 'Nordiana', 'Norelliana', 'Norerina', 'Norfaezah', 'Norfahanna', 'Norhafiza', 'Norhamiza', 'Norhidayah', 'Noridayu', 'Norliyana', 'Norsakinah', 'Norshaera', 'Norshahirah', 'Norshuhailah', 'Norsolehah', 'Norsuhana', 'Norsyafiqah', 'Norsyahirah', 'Norsyamimie', 'Norsyarah', 'Norsyazmira', 'Norsyazwani', 'Norsyuhada', 'Norul', 'Noryshah', 'Nuradilah', 'Nurafifah', 'Nurafrina', 'Nurain', 'Nuraina', 'Nuralia', 'Nuraliah', 'Nuralifah', 'Nuralya', 'Nurani', 'Nuranisya', 'Nuraqilah', 'Nurarisha', 'Nurasyikin', 'Nuratiqah', 'Nuraveena', 'Nureen', 'Nurfaatihah', 'Nurfadlhlin', 'Nurfaizah', 'Nurfarah', 'Nurfarahin', 'Nurfarhana', 'Nurfarrah', 'Nurfatehah', 'Nurfatiha', 'Nurfatin', 'Nurfirzanah', 'Nurfitrah', 'Nurfizatul', 'Nurhafizah', 'Nurhajar', 'Nurhani', 'Nurhanida', 'Nurhanis', 'Nurhanisah', 'Nurhanna', 'Nurhawa', 'Nurhazwani', 'Nurhazzimah', 'Nurhidayah', 'Nurhidayatul', 'Nurhuda', 'Nurilyani', 'Nurin', 'Nurjazriena', 'Nurmuzdalifah', 'Nurnajiha', 'Nurnatasha', 'Nurnazhimah', 'Nurnazhirah', 'Nurqurratuain', 'Nursabrina', 'Nursahira', 'Nursarah', 'Nursarwindah', 'Nursham', 'Nurshammeza', 'Nursofiah', 'Nursuhaila', 'Nursyaffira', 'Nursyafika', 'Nursyahindah', 'Nursyakirah', 'Nursyarina', 'Nursyazwani', 'Nursyazwina', 'Nursyuhadah', 'Nurulhuda', 'Nurulsyahida', 'Nurun', 'Nurwadiyah', 'Nurwahidah', 'Nurzafira', 'Nurzarith', 'Nurzulaika', 'Pesona', 'Puteri', 'Putri', 'Qairina', 'Qamarina', 'Qasrina', 'Qhistina', 'Qistina', 'Quintasya', 'Qurratu', 'Qurratuaini', 'Qurratul', 'Rabi\'atul', 'Rabiatul', 'Rafidah', 'Rahiemah', 'Rahmah', 'Raihah', 'Raihana', 'Raihanah', 'Raja', 'Rashmi', 'Rasyaratul', 'Rasyiqah', 'Rasyiqqah', 'Raudatul', 'Ridiatul', 'Rieni', 'Rifhan', 'Rihhadatul', 'Ros', 'Rosalinda', 'Rosyadah', 'Rusyda', 'Rusydina', 'Sa\'adah', 'Saadiah', 'Sabrina', 'Safi', 'Safiah', 'Safiyah', 'Sahira', 'Saidatul', 'Sakinah', 'Sakirah', 'Salwa', 'Sameera', 'Sarah', 'Sarwati', 'Sasya', 'Serene', 'Sha', 'Shabariah', 'Shafiah', 'Shafiera', 'Shafikah', 'Shafinaz', 'Shafiqa', 'Shafiqah', 'Shah', 'Shahida', 'Shahidah', 'Shahiera', 'Shahila', 'Shahira', 'Shahirah', 'Shahrazy', 'Shahrina', 'Shakilah', 'Shakinah', 'Shalina', 'Shameera', 'Shamila', 'Shamimie', 'Shamira', 'Shar\'fiera', 'Sharifah', 'Sharizah', 'Shauqina', 'Shayira', 'Shazana', 'Shazieda', 'Shazlien', 'Shazwana', 'Shazwani', 'Shonia', 'Shuhada', 'Siti', 'Siti', 'Siti', 'Siti', 'Siti', 'Siti', 'Sitti', 'Sofea', 'Sofeah', 'Soffia', 'Sofia', 'Sofiya', 'Sofiyah', 'Sofya', 'Solehah', 'Sopie', 'Suaidah', 'Suhada', 'Suhadah', 'Suhaida', 'Suhaila', 'Suhailah', 'Suhaina', 'Suhana', 'Suhani', 'Sulaiha', 'Sumayyah', 'Suraya', 'Suziyanis', 'Syaffea', 'Syafika', 'Syafikah', 'Syafina', 'Syafiqa', 'Syafiqah', 'Syafirah', 'Syafiyah', 'Syafiyana', 'Syahada', 'Syahadatullah', 'Syahera', 'Syaherah', 'Syahidah', 'Syahidatul', 'Syahiera', 'Syahira', 'Syahirah', 'Syahmimi', 'Syahmina', 'Syahzani', 'Syaidatul', 'Syairah', 'Syakila', 'Syakira', 'Syakirah', 'Syamien', 'Syamilah', 'Syamimi', 'Syamina', 'Syamirah', 'Syara', 'Syarafana', 'Syarafina', 'Syarah', 'Syarina', 'Syasyabila', 'Syauqina', 'Syaza', 'Syazana', 'Syazliya', 'Syazmin', 'Syazryana', 'Syazwana', 'Syazwani', 'Syazwanie', 'Syazwina', 'Syifa\'', 'Syuhada', 'Syuhada`', 'Syuhaida', 'Syuhaidah', 'Taqiah', 'Tasnim', 'Tengku', 'Tihany', 'Umairah', 'Umi', 'Umira', 'Ummi', 'Wadiha', 'Wafa', 'Waheeda', 'Wahida', 'Wahidah', 'Wan', 'Wardatul', 'Wardina', 'Wardinah', 'Wazira', 'Weni', 'Yasmeen', 'Yasmin', 'Yetri', 'Yunalis', 'Yusra', 'Yusrinaa', 'Yusyilaaida', 'Zaffan', 'Zafirah', 'Zaharah', 'Zahirah', 'Zahrah', 'Zahrak', 'Zaidalina', 'Zaidatulkhoiriyah', 'Zainab', 'Zainatul', 'Zakdatul', 'Zatalini', 'Zati', 'Zayani', 'Zeqafazri', 'Zilhaiza', 'Zubaidah', 'Zulaika', 'Zulaikha', ]; protected static $lastNameMalay = [ '\'Aizat', 'A\'liyyuddin', 'Abas', 'Abdillah', 'Abdullah', 'Abidin', 'Adam', 'Adha', 'Adham', 'Adi', 'Adieka', 'Adip', 'Adli', 'Adnan', 'Adrus', 'Afandi', 'Afiq', 'Afizi', 'Afnan', 'Afsyal', 'Ahmad', 'Ahwali', 'Aidi', 'Aidil', 'Aiman', 'Aizad', 'Aizam', 'Aizat', 'Ajllin', 'Ajmal', 'Akashah', 'Akasyah', 'Akbar', 'Akhmal', 'Akid', 'Akif', 'Akmal', 'Al-amin', 'Al-hakim', 'Albukhary', 'Ali', 'Alias', 'Alif', 'Alimi', 'Aliuddin', 'Amaluddin', 'Amin', 'Aminnudin', 'Aminrullah', 'Aminuddin', 'Amiran', 'Amiruddin', 'Amirul', 'Amirullah', 'Ammar', 'Ammer', 'Amni', 'Amran', 'Amri', 'Amry', 'Amsyar', 'Amzah', 'Anam', 'Anaqi', 'Andalis', 'Anuar', 'Anwar', 'Apizan', 'Aqashah', 'Aqil', 'Arfan', 'Arfandi', 'Arias', 'Arief', 'Arif', 'Ariff', 'Ariffin', 'Arifin', 'Arifuddin', 'Arman', 'Arshad', 'Arziman', 'As', 'Asa', 'Ashraf', 'Ashraff', 'Asmadi', 'Asmar', 'Asmawi', 'Asri', 'Asyraf', 'Asyran', 'Asyrani', 'Aszahari', 'Awal', 'Awalluddin', 'Awaluddin', 'Awaludin', 'Awira', 'Ayyadi', 'Azahar', 'Azahari', 'Azam', 'Azhan', 'Azhar', 'Azhari', 'Azim', 'Aziz', 'Azizan', 'Azizi', 'Azizy', 'Azlan', 'Azlansyhah', 'Azli', 'Azlim', 'Azman', 'Azmee', 'Azmi', 'Azmin', 'Aznai', 'Azni', 'Azraai', 'Azrai', 'Azri', 'Azril', 'Azrin', 'Azriq', 'Azrul', 'Azuan', 'Badrulhisham', 'Baha', 'Bahaman', 'Bahari', 'Baharin', 'Baharruddin', 'Baharuddin', 'Baharudin', 'Bahri', 'Bahrin', 'Bahrodin', 'Bakar', 'Bakri', 'Bakry', 'Bakti', 'Basaruddin', 'Bashah', 'Basri', 'Basyir', 'Batisah', 'Bella', 'Berman', 'Borhan', 'Buhari', 'Bukhari', 'Chai', 'Dahalan', 'Dahari', 'Dahlan', 'Daiman', 'Daneal', 'Daniael', 'Danial', 'Daniel', 'Danish', 'Darmawi', 'Daryusman', 'Daud', 'Dazila', 'Din', 'Dini', 'Djuhandie', 'Dolkefli', 'Draman', 'Dzikri', 'Dzolkefli', 'Dzulkifli', 'Dzullutfi', 'Effendi', 'Effindi', 'Ekhsan', 'Elfin', 'Erfan', 'Fadhil', 'Fadhilah', 'Fadil', 'Fadillah', 'Fadlullah', 'Fadzil', 'Faez', 'Fahi', 'Fahim', 'Fahmi', 'Fahmie', 'Fairos', 'Fairuz', 'Faiser', 'Faiz', 'Faizal', 'Faizul', 'Faizun', 'Fakhri', 'Fakhrurrazi', 'Fareesnizra', 'Fareez', 'Farhan', 'Farid', 'Farihan', 'Faris', 'Farris', 'Fathi', 'Fatullah', 'Faudzi', 'Fauzi', 'Fauzy', 'Fayyad', 'Fazal', 'Fazil', 'Fazira', 'Fikri', 'Firdaus', 'Firdoz', 'Fiteri', 'Fitri', 'Fuad', 'Fuart', 'Fuzi', 'Garapar', 'Ghani', 'Ghazi', 'Haddi', 'Hadi', 'Hadzis', 'Haeizan', 'Hafandi', 'Hafiz', 'Hafizam', 'Hafizee', 'Hafizh', 'Hafizi', 'Hafizuddin', 'Haidie', 'Haikal', 'Haiqal', 'Hairizan', 'Hairuddin', 'Hairulnizam', 'Hairunnezam', 'Haizam', 'Haizan', 'Hajar', 'Hakam', 'Hakiem', 'Hakim', 'Hakimi', 'Hakimie', 'Halib', 'Halil', 'Halim', 'Halin', 'Hamdan', 'Hamdani', 'Hamid', 'Hamidi', 'Hamizie', 'Hamizuddin', 'Hamjah', 'Hammani', 'Hamzah', 'Hanafi', 'Hanafia', 'Hanief', 'Hanif', 'Hanifah', 'Haniff', 'Hanim', 'Hapani', 'Haqim', 'Haqimi', 'Haramaini', 'Hardinal', 'Hariff', 'Haris', 'Harith', 'Hariz', 'Harmaini', 'Harman', 'Haron', 'Harris', 'Haruddin', 'Harun', 'Hasadi', 'Hasan', 'Hasbi', 'Hasbullah', 'Hashan', 'Hasif', 'Hasim', 'Hasmawi', 'Hasnan', 'Hasri', 'Hassan', 'Hassim', 'Hassimon', 'Haszlan', 'Hazambi', 'Hazaril', 'Hazim', 'Hazimie', 'Haziq', 'Hazizan', 'Hazlin', 'Hazre', 'Hazrin', 'Hazrol', 'Helmi', 'Hi\'qal', 'Hikmee', 'Hilmi', 'Hisam', 'Hisham', 'Hishhram', 'Hizam', 'Husaini', 'Husin', 'Husna', 'Husni', 'Hussin', 'Huzaify', 'Huzain', 'Ibrahim', 'Idham', 'Idris', '\'Iffat', 'Ifwat', 'Ikhmal', 'Ikhram', 'Ikhwan', 'Ikmal', 'Ikram', 'Ilman', 'Iman', 'Imran', 'Imtiyaz', 'Iqbal', 'Iqmal', 'Irfan', 'Irham', 'Irsyad', 'Is\'ad', 'Isa', 'Isfarhan', 'Ishak', 'Ishsyal', 'Iskandar', 'Ismadi', 'Ismail', 'Ismayudin', 'Isroman', 'Isyrafi', 'Izad', 'Izam', 'Izani', 'Izman', 'Izwan', 'Izzat', 'Izzuddin', 'Izzudin', 'Jainal', 'Jaini', 'Jamahari', 'Jamal', 'Jamaluddin', 'Jamaludin', 'Jaman', 'Jamri', 'Jani', 'Jasni', 'Jaya', 'Jeffri', 'Jefri', 'Jelani', 'Jemadin', 'Johan', 'Johari', 'Juhari', 'Jumat', 'Junaidi', 'Kahar', 'Kamal', 'Kamaruddin', 'Kamarudin', 'Kamarul', 'Kamaruzaman', 'Kamil', 'Kamslian', 'Karzin', 'Kasim', 'Kasturi', 'Khafiz', 'Khairani', 'Khairuddin', 'Khaleed', 'Khaliq', 'Khan', 'Kharmain', 'Khatta', 'Khilmi', 'Khir-ruddin', 'Khirulrezal', 'Khusaini', 'Latif', 'Latip', 'Lazim', 'Lukman', 'Maarof', 'Mahadi', 'Mahat', 'Mahathir', 'Mahmudin', 'Mahmusin', 'Mahyuddin', 'Mahyus', 'Majid', 'Malek', 'Malik', 'Maliki', 'Mamhuri', 'Man', 'Manaf', 'Manan', 'Manap', 'Mansor', 'Margono', 'Martunus', 'Maruzi', 'Marzuki', 'Maserun', 'Maskor', 'Maslan', 'Maswari', 'Maszuni', 'Mazalan', 'Mazlan', 'Midali', 'Mikhail', 'Mirza', 'Miskan', 'Miskoulan', 'Mislan', 'Misnan', 'Mizan', 'Mohhidin', 'Mohsin', 'Mokhtar', 'Moktar', 'Molkan', 'Mon', 'Montahar', 'Mossanif', 'Mu', 'Muaddib', 'Muain', 'Muhaimi', 'Muhaimin', 'Muhdi', 'Muiz', 'Mujamek', 'Mukmin', 'Mukromin', 'Muneer', 'Muqriz', 'Murad', 'Murshed', 'Murshidi', 'Musa', 'Muslim', 'Musliman', 'Mustafa', 'Mustapha', 'Mustaqim', 'Musyrif', 'Mutaali', 'Mutalib', 'Muti\'i', 'Muzamil', 'Muzammil', 'Na\'im', 'Nabil', 'Nadzri', 'Nafiz', 'Naim', 'Najhi', 'Najib', 'Najmi', 'Najmuddin', 'Naqiyuddin', 'Nasaruddin', 'Nashriq', 'Nasiman', 'Nasir', 'Nasrodin', 'Nasrullah', 'Naufal', 'Nawawi', 'Nazairi', 'Nazar', 'Nazarudin', 'Nazeri', 'Nazhan', 'Nazirin', 'Nazmi', 'Nazree', 'Nazri', 'Nazrin', 'Nazry', 'Ngadenan', 'Ngadun', 'Niszan', 'Nizam', 'Noh', 'Noor', 'Noordin', 'Noorhakim', 'Noorismadi', 'Noorizman', 'Nor', 'Noradhzmi', 'Noraffendi', 'Noraslan', 'Norazam', 'Norazim', 'Norazman', 'Norazmi', 'Nordin', 'Norhisam', 'Norhisham', 'Norizal', 'Norizan', 'Norlisam', 'Normansah', 'Norrizam', 'Norsilan', 'Norzamri', 'Nurfairuz', 'Nurhaliza', 'Nurnaim', 'Omar', 'Osman', 'Othman', 'Pa\'aing', 'Pauzi', 'Pisol', 'Putra', 'Putra', 'Qayum', 'Qayyum', 'Qayyuum', 'Qusyairi', 'Ra\'ais', 'Radzi', 'Raffioddin', 'Raffiq', 'Rafi', 'Rafizal', 'Rahamad', 'Rahim', 'Rahman', 'Rahmat', 'Rais', 'Raizal', 'Raman', 'Ramdan', 'Ramdzan', 'Ramlan', 'Ramlee', 'Ramli', 'Ramly', 'Rani', 'Ranjit', 'Raqi', 'Rashid', 'Rashidi', 'Rashidin', 'Rasid', 'Rassid', 'Rasyid', 'Razak', 'Razali', 'Raze', 'Razi', 'Razin', 'Razlan', 'Razman', 'Redha', 'Redzuan', 'Rembli', 'Remi', 'Ridduan', 'Ridhwan', 'Ridzuan', 'Ridzwan', 'Rifin', 'Rifqi', 'Rifqie', 'Rithwan', 'Rizal', 'Rizuan', 'Rizwan', 'Robani', 'Rohaizan', 'Rohem', 'Rohman', 'Ros', 'Rosdan', 'Roshman', 'Roslan', 'Roslee', 'Rosli', 'Rosly', 'Rosmawi', 'Rosnan', 'Rossaimi', 'Rostam', 'Rostan', 'Roszainal', 'Rozi', 'Rubi', 'Rusdi', 'Ruslan', 'Rusli', 'Rustam', 'Rusyaidi', 'Sa\'ari', 'Saad', 'Sabaruddin', 'Sabarudin', 'Sabki', 'Sabri', 'Sabrie', 'Safee', 'Saffuan', 'Safie', 'Safingi', 'Safrifarizal', 'Safrizal', 'Safwan', 'Sahidi', 'Sahril', 'Sahroni', 'Saifuddin', 'Saifudin', 'Saifulzakher', 'Saifuzin', 'Saihun', 'Saizol', 'Sakdon', 'Sakri', 'Salam', 'Saleh', 'Salehudin', 'Salim', 'Salleh', 'Salman', 'Sam', 'Samad', 'Samae', 'Samah', 'Saman', 'Samsani', 'Samsuddin', 'Samsul', 'Samsuri', 'Sandha', 'Sani', 'Sanorhizam', 'Sapuan', 'Sarim', 'Satar', 'Saudi', 'Sazali', 'Sedek', 'Selamat', 'Senon', 'Sha\'ril', 'Shabana', 'Shafei', 'Shafie', 'Shafiq', 'Shah', 'Shaharuddin', 'Shaharudin', 'Shahiman', 'Shahrazy', 'Shahrizan', 'Shaidi', 'Shaifuddin', 'Shaihuddin', 'Sham', 'Shameer', 'Shamizan', 'Shamsuddin', 'Shamsudin', 'Shamsul', 'Shapiein', 'Sharasan', 'Sharif', 'Sharifudin', 'Shariman', 'Sharin', 'Sharollizam', 'Sharum', 'Shazani', 'Shazman', 'Shmsul', 'Shobi', 'Shueib', 'Shukor', 'Shukri', 'Sidek', 'Sinuzulan', 'Soberi', 'Sobirin', 'Sofi', 'Solehin', 'Solekhan', 'Sonan', 'Suami', 'Subhi', 'Subzan', 'Sudirman', 'Sueib', 'Sufi', 'Sufian', 'Suhaimi', 'Suhiman', 'Sukarsek', 'Sulaiman', 'Sulong', 'Suraji', 'Surya', 'Sutrisno', 'Suz\'ian', 'Suzaimi', 'Syafiq', 'Syafrin', 'Syahir', 'Syahmi', 'Syahril', 'Syahrin', 'Syakir', 'Syamil', 'Syauqi', 'Syazwan', 'Syukran', 'Syukri', 'Syuraih', 'Tajudin', 'Takiudin', 'Talib', 'Taqiuddin', 'Tarjuddin', 'Tarmizi', 'Tarudin', 'Taufek', 'Thaqif', 'Tuah', 'Tukimin', 'Tumiran', 'Ubaidillah', 'Ulum', 'Umar', 'Usman', 'Usri', 'Uzair', 'Wafi', 'Wahab', 'Wahbillah', 'Wahid', 'Wahidan', 'Wahidin', 'Wardi', 'Wasil', 'Wazif', 'Wildani', 'Ya\'accob', 'Yaacob', 'Yaakob', 'Yaacup', 'Yacob', 'Yahaya', 'Yahya', 'Yajid', 'Yamani', 'Yanis', 'Yaqin', 'Yasin', 'Yazid', 'Yunus', 'Yusaini', 'Yusihasbi', 'Yusni', 'Yusof', 'Yusoff', 'Yusri', 'Yusrin', 'Yusseri', 'Yussof', 'Yusuf', 'Yuszelan', 'Yuzli', 'Zafran', 'Zahani', 'Zahar', 'Zahareman', 'Zahari', 'Zahin', 'Zaid', 'Zaidi', 'Zailan', 'Zailani', 'Zaimi', 'Zaiminuddin', 'Zain', 'Zainal', 'Zaini', 'Zainorazman', 'Zainordin', 'Zainuddin', 'Zainudin', 'Zainul-\'alam', 'Zainun', 'Zainuri', 'Zairi', 'Zairulaizam', 'Zakaria', 'Zaki', 'Zakir', 'Zakuan', 'Zakwan', 'Zam', 'Zamanhuri', 'Zamani', 'Zamhari', 'Zamran', 'Zamre', 'Zamree', 'Zamri', 'Zamzuri', 'Zani', 'Zar\'ai', 'Zawawi', 'Zawi', 'Zazlan', 'Zehnei', 'Zhafran', 'Zihni', 'Zikry', 'Zin', 'Zizi', 'Zol', 'Zolkafeli', 'Zolkifli', 'Zuanuar', 'Zubair', 'Zubir', 'Zufayri', 'Zuhaili', 'Zuki', 'Zukri', 'Zulamin', 'Zulfadhli', 'Zulfikar', 'Zulfikri', 'Zulhazril', 'Zulhelmi', 'Zulkafli', 'Zulkanine', 'Zulkarnaen', 'Zulkefle', 'Zulkefli', 'Zulkernain', 'Zulkhairie', 'Zulkifli', 'Zulqurnainin', 'Zumali', 'Zuraidi', 'Zuri', 'Zuwairi', ]; /** * Note: The empty elements are for names without the title, chances increase by number of empty elements. * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Muhammad_(name) */ protected static $muhammadName = ['', '', '', '', 'Mohamad ', 'Mohamed ', 'Mohammad ', 'Mohammed ', 'Muhamad ', 'Muhamed ', 'Muhammad ', 'Muhammed ', 'Muhammet ', 'Mohd ']; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Noor_(name) */ protected static $nurName = ['', '', '', '', 'Noor ', 'Nor ', 'Nur ', 'Nur ', 'Nur ', 'Nurul ', 'Nuur ']; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Malaysian_names#Haji_or_Hajjah */ protected static $haji = ['', '', '', '', 'Haji ', 'Hj ']; protected static $hajjah = ['', '', '', '', 'Hajjah ', 'Hjh ']; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Malay_styles_and_titles */ protected static $titleMaleMalay = ['', '', '', '', '', '', 'Syed ', 'Wan ', 'Nik ', 'Che ']; /** * Chinese family name or surname * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_common_Chinese_surnames * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Hundred_Family_Surnames */ protected static $lastNameChinese = [ 'An', 'Ang', 'Au', 'Au-Yong', 'Aun', 'Aw', 'Bai', 'Ban', 'Bok', 'Bong', 'Ch\'ng', 'Cha', 'Chai', 'Cham', 'Chan', 'Chang', 'Cheah', 'Cheam', 'Chee', 'Chen', 'Cheng', 'Cheok', 'Cheong', 'Chew', 'Chia', 'Chiam', 'Chiang', 'Chieng', 'Chiew', 'Chin', 'Ching', 'Chong', 'Choong', 'Chou', 'Chow', 'Choy', 'Chu', 'Chua', 'Chuah', 'Chung', 'Dee', 'Die', 'Ding', 'Ee', 'En', 'Eng', 'Er', 'Ewe', 'Fam', 'Fan', 'Fang', 'Feng', 'Foo', 'Foong', 'Gan', 'Gao', 'Gee', 'Gnai', 'Go', 'Goh', 'Gong', 'Guan', 'Gun', 'H\'ng', 'Hang', 'Hao', 'Haw', 'Hee', 'Heng', 'Hew', 'Hiew', 'Hii', 'Ho', 'Hoo', 'Hong', 'Hooi', 'Hui', 'Jong', 'Kam', 'Kang', 'Kar', 'Kee', 'Khoo', 'Khor', 'Khu', 'Kia', 'Kim', 'King', 'Ko', 'Koay', 'Koh', 'Kok', 'Kong', 'Kow', 'Kwok', 'Kwong', 'Ku', 'Kua', 'Kuan', 'Kum', 'Lah', 'Lai', 'Lam', 'Lau', 'Law', 'Leau', 'Lee', 'Leng', 'Leong', 'Leow', 'Leung', 'Lew', 'Li', 'Lian', 'Liang', 'Liao', 'Liew', 'Lim', 'Ling', 'Liong', 'Liow', 'Lo', 'Loh', 'Loi', 'Lok', 'Loke', 'Loo', 'Looi', 'Low', 'Lu', 'Luo', 'Lum', 'Lye', 'Ma', 'Mah', 'Mak', 'Meng', 'Mok', 'Neo', 'Neoh', 'New', 'Ng', 'Nga', 'Ngan', 'Ngeh', 'Ngeow', 'Ngo', 'Ngu', 'Nguei', 'Nii', 'Ong', 'Oo', 'Ooi', 'Oon', 'Oong', 'OuYang', 'P\'ng', 'Pang', 'Phang', 'Phoon', 'Phor', 'Phua', 'Phuah', 'Poh', 'Poon', 'Qian', 'Qu', 'Quah', 'Quak', 'Quan', 'Quek', 'Sam', 'Sau', 'Seah', 'See', 'Seetho', 'Seng', 'Seoh', 'Seow', 'Shee', 'Shi', 'Shum', 'Sia', 'Siah', 'Siao', 'Siauw', 'Siaw', 'Siew', 'Sim', 'Sin', 'Sio', 'Siong', 'Siow', 'Siu', 'Soh', 'Song', 'Soo', 'Soon', 'Su', 'Sum', 'T\'ng', 'Tai', 'Tam', 'Tan', 'Tay', 'Tang', 'Tea', 'Tee', 'Teh', 'Tek', 'Teng', 'Teo', 'Teoh', 'Tern', 'Tew', 'Tey', 'Thang', 'Thew', 'Thong', 'Thoo', 'Thum', 'Thun', 'Ting', 'Tiong', 'Toh', 'Tong', 'Tse', 'Tung', 'Vong', 'Wah', 'Waiy', 'Wan', 'Wee', 'Wen', 'Wong', 'Woo', 'Woon', 'Wu', 'Xia', 'Xiong', 'Xu', 'Yam', 'Yao', 'Yiaw', 'Ying', 'Yip', 'Yang', 'Yap', 'Yau', 'Yee', 'Yen', 'Yeo', 'Yeoh', 'Yeong', 'Yeow', 'Yep', 'Yew', 'Yong', 'Yow', 'You', 'Yu', 'Yuan', 'Yuen', 'Zhong', 'Zhang', 'Zheng', 'Zhu', 'Zu', ]; /** * Chinese second character * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Chinese_given_name * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Malaysians_of_Chinese_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Malaysian_people_of_Cantonese_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Malaysian_politicians_of_Chinese_descent */ protected static $firstNameChinese = [ 'Ah', 'Ai', 'Aik', 'An', 'Ann', 'Ang', 'Au', 'Aun', 'Aw', 'Bae', 'Bai', 'Bak', 'Ban', 'Bang', 'Bao', 'Bau', 'Bee', 'Beh', 'Bei', 'Ben', 'Beng', 'Bi', 'Bik', 'Bin', 'Bing', 'Bo', 'Bok', 'Bong', 'Boo', 'Boon', 'Bow', 'Bu', 'Bui', 'Buk', 'Bun', 'Bung', 'Cai', 'Car', 'Caw', 'Cee', 'Ceh', 'Cek', 'Cen', 'Cer', 'Cha', 'Chah', 'Chai', 'Chak', 'Cham', 'Chan', 'Chang', 'Chao', 'Chap', 'Char', 'Chat', 'Chau', 'Chaw', 'Chea', 'Cheah', 'Cheam', 'Chean', 'Cheang', 'Chee', 'Cheen', 'Chek', 'Chen', 'Cheng', 'Cheok', 'Cheong', 'Cher', 'Chet', 'Chew', 'Chi', 'Chia', 'Chih', 'Chik', 'Chin', 'Ching', 'Chio', 'Chit', 'Chiu', 'Cho', 'Choi', 'Chok', 'Chon', 'Chong', 'Choo', 'Chooi', 'Choon', 'Choong', 'Chor', 'Chou', 'Chow', 'Choy', 'Chu', 'Chua', 'Chuah', 'Chuan', 'Chua', 'Chui', 'Chuk', 'Chum', 'Chun', 'Chung', 'Chuo', 'Chye', 'Da', 'Dai', 'Dan', 'Dang', 'Dao', 'Dau', 'Dee', 'Deng', 'Di', 'Dim', 'Din', 'Ding', 'Diong', 'Do', 'Dong', 'Doo', 'Dou', 'Du', 'Dui', 'Duo', 'Ee', 'Eh', 'En', 'Enn', 'Er', 'Ern', 'Eu', 'Ew', 'Fa', 'Fah', 'Fai', 'Fam', 'Fan', 'Fang', 'Fat', 'Fatt', 'Fay', 'Faye', 'Fee', 'Fei', 'Fen', 'Feng', 'Fern', 'Fey', 'Fok', 'Fon', 'Fong', 'Foo', 'Foon', 'Foong', 'Fu', 'Fui', 'Fuk', 'Fun', 'Fung', 'Gai', 'Gak', 'Gam', 'Gan', 'Gao', 'Gau', 'Gee', 'Gek', 'Geng', 'Gi', 'Giap', 'Gin', 'Git', 'Go', 'Goh', 'Gok', 'Gon', 'Gong', 'Goo', 'Goon', 'Gu', 'Gui', 'Guk', 'Gun', 'Gung', 'Gunn', 'Ha', 'Haa', 'Hah', 'Hai', 'Han', 'Hang', 'Hao', 'Har', 'Haw', 'He', 'Hee', 'Hei', 'Hen', 'Heng', 'Heong', 'Her', 'Hew', 'Hi', 'Hii', 'Hin', 'Hing', 'Hiong', 'Hiu', 'Ho', 'Hoe', 'Hoi', 'Hok', 'Hom', 'Hon', 'Hong', 'Hoo', 'Hooi', 'Hook', 'Hoon', 'Hoong', 'Hor', 'Hou', 'How', 'Hoy', 'Hu', 'Hua', 'Huan', 'Huang', 'Hue', 'Hui', 'Hun', 'Hung', 'Huo', 'Hup', 'Jan', 'Jang', 'Jao', 'Jee', 'Jei', 'Jen', 'Jeng', 'Jeong', 'Jer', 'Jet', 'Jett', 'Jeu', 'Ji', 'Jia', 'Jian', 'Jiang', 'Jie', 'Jien', 'Jiet', 'Jim', 'Jin', 'Jing', 'Jio', 'Jiong', 'Jit', 'Jiu', 'Jo', 'Joe', 'Jong', 'Joo', 'Joon', 'Joong', 'Joy', 'Ju', 'Jun', 'Jung', 'Jye', 'Ka', 'Kaa', 'Kah', 'Kai', 'Kak', 'Kam', 'Kan', 'Kang', 'Kao', 'Kap', 'Kar', 'Kat', 'Kau', 'Kaw', 'Kay', 'Ke', 'Kean', 'Keang', 'Keat', 'Kee', 'Kei', 'Kek', 'Ken', 'Keng', 'Ker', 'Keu', 'Kew', 'Key', 'Kha', 'Khai', 'Khan', 'Khang', 'Khar', 'Khaw', 'Khay', 'Khean', 'Kheang', 'Khee', 'Khi', 'Khia', 'Khian', 'Khiang', 'Kho', 'Khoh', 'Khoi', 'Khoo', 'Khor', 'Khu', 'Khum', 'Khung', 'Ki', 'Kia', 'Kian', 'Kiang', 'Kiap', 'Kiat', 'Kien', 'Kiet', 'Kim', 'Kin', 'King', 'Kit', 'Ko', 'Koe', 'Koh', 'Koi', 'Kok', 'Kong', 'Koo', 'Koong', 'Koor', 'Kor', 'Kou', 'Kow', 'Koy', 'Ku', 'Kua', 'Kuang', 'Kui', 'Kum', 'Kun', 'Kung', 'Kuo', 'Kuong', 'Kuu', 'La', 'Lai', 'Lak', 'Lam', 'Lan', 'Lang', 'Lao', 'Lap', 'Lar', 'Lat', 'Lau', 'Law', 'Lay', 'Le', 'Lea', 'Lean', 'Leang', 'Leat', 'Lee', 'Leen', 'Leet', 'Lei', 'Lein', 'Leik', 'Leiu', 'Lek', 'Len', 'Leng', 'Leon', 'Leong', 'Leow', 'Ler', 'Leu', 'Leung', 'Lew', 'Lex', 'Ley', 'Li', 'Liah', 'Lian', 'Liang', 'Liao', 'Liat', 'Liau', 'Liaw', 'Lie', 'Liek', 'Liem', 'Lien', 'Liet', 'Lieu', 'Liew', 'Lih', 'Lik', 'Lim', 'Lin', 'Ling', 'Lio', 'Lion', 'Liong', 'Liow', 'Lip', 'Lit', 'Liu', 'Lo', 'Loh', 'Loi', 'Lok', 'Long', 'Loo', 'Looi', 'Look', 'Loon', 'Loong', 'Lor', 'Lou', 'Low', 'Loy', 'Lu', 'Lua', 'Lui', 'Luk', 'Lum', 'Lun', 'Lung', 'Luo', 'Lup', 'Luu', 'Ma', 'Mae', 'Mag', 'Mah', 'Mai', 'Mak', 'Man', 'Mang', 'Mao', 'Mar', 'Mat', 'Mau', 'Maw', 'May', 'Me', 'Mea', 'Mee', 'Meg', 'Meh', 'Mei', 'Mek', 'Mel', 'Men', 'Meu', 'Mew', 'Mi', 'Mie', 'Miin', 'Miing', 'Min', 'Ming', 'Miu', 'Mo', 'Moh', 'Moi', 'Mok', 'Mon', 'Mong', 'Moo', 'Moon', 'Moong', 'Mou', 'Mow', 'Moy', 'Mu', 'Mua', 'Mui', 'Mum', 'Mun', 'Muu', 'Na', 'Naa', 'Nah', 'Nai', 'Nam', 'Nan', 'Nao', 'Nau', 'Nee', 'Nei', 'Neng', 'Neo', 'Neu', 'New', 'Nga', 'Ngah', 'Ngai', 'Ngan', 'Ngao', 'Ngau', 'Ngaw', 'Ngo', 'Ngu', 'Ni', 'Nian', 'Niang', 'Niao', 'Niau', 'Nien', 'Nik', 'Nin', 'Niu', 'Nong', 'Nyet', 'Oh', 'Oi', 'Ong', 'Onn', 'Oo', 'Ooi', 'Pah', 'Pai', 'Pak', 'Pam', 'Pan', 'Pang', 'Pao', 'Pat', 'Pau', 'Paw', 'Pay', 'Peh', 'Pei', 'Peik', 'Pek', 'Pen', 'Peng', 'Pey', 'Phang', 'Pheng', 'Phong', 'Pik', 'Pin', 'Ping', 'Po', 'Poh', 'Pok', 'Pom', 'Pong', 'Pooi', 'Pou', 'Pow', 'Pu', 'Pua', 'Puah', 'Pui', 'Pun', 'Qi', 'Qin', 'Qing', 'Qiu', 'Qu', 'Quan', 'Quay', 'Quen', 'Qui', 'Quek', 'Quok', 'Rei', 'Ren', 'Rin', 'Ring', 'Rinn', 'Ron', 'Rong', 'Rou', 'Ru', 'Rui', 'Ruo', 'Sai', 'Sam', 'San', 'Sang', 'Say', 'Sha', 'Shak', 'Sham', 'Shan', 'Shang', 'Shao', 'Shar', 'Shau', 'Shaw', 'Shay', 'She', 'Shea', 'Shee', 'Shei', 'Shek', 'Shen', 'Sher', 'Shew', 'Shey', 'Shi', 'Shia', 'Shian', 'Shiang', 'Shiao', 'Shie', 'Shih', 'Shik', 'Shim', 'Shin', 'Shing', 'Shio', 'Shiu', 'Sho', 'Shok', 'Shong', 'Shoo', 'Shou', 'Show', 'Shu', 'Shui', 'Shuk', 'Shum', 'Shun', 'Shung', 'Shuo', 'Si', 'Sia', 'Siah', 'Siak', 'Siam', 'Sian', 'Siang', 'Siao', 'Siau', 'Siaw', 'Sien', 'Sieu', 'Siew', 'Sih', 'Sik', 'Sim', 'Sin', 'Sing', 'Sio', 'Siong', 'Siou', 'Siow', 'Sit', 'Siu', 'So', 'Soh', 'Soi', 'Sok', 'Son', 'Song', 'Soo', 'Soon', 'Soong', 'Sou', 'Sow', 'Su', 'Suan', 'Suang', 'Sue', 'Suen', 'Sui', 'Suk', 'Sum', 'Sun', 'Sung', 'Suo', 'Ta', 'Tai', 'Tak', 'Tam', 'Tan', 'Tang', 'Tao', 'Tar', 'Tat', 'Tatt', 'Tau', 'Tay', 'Tea', 'Teak', 'Tean', 'Tee', 'Teh', 'Tei', 'Tek', 'Ten', 'Teng', 'Teo', 'Teoh', 'Ter', 'Tet', 'Teu', 'Tew', 'Tey', 'Tha', 'Thai', 'Tham', 'Thang', 'Thau', 'Thay', 'Thee', 'Theo', 'Ther', 'Thew', 'They', 'Thia', 'Thian', 'Thien', 'Tho', 'Thok', 'Thong', 'Thoo', 'Thor', 'Thou', 'Thu', 'Thuk', 'Thum', 'Thung', 'Thur', 'Ti', 'Tia', 'Tiah', 'Tiak', 'Tiam', 'Tian', 'Tiang', 'Tiek', 'Tien', 'Tik', 'Tim', 'Tin', 'Ting', 'Tio', 'Tiong', 'Tiu', 'To', 'Toh', 'Tok', 'Tong', 'Too', 'Tor', 'Tou', 'Tow', 'Tu', 'Tuk', 'Tung', 'Ung', 'Vin', 'Von', 'Voon', 'Wa', 'Wah', 'Wai', 'Wan', 'Wang', 'Way', 'Wee', 'Wei', 'Wen', 'Weng', 'Wey', 'Whay', 'Whey', 'Wi', 'Win', 'Wing', 'Wo', 'Woh', 'Woi', 'Wok', 'Won', 'Wong', 'Woo', 'Woon', 'Wu', 'Wui', 'Xi', 'Xia', 'Xiah', 'Xian', 'Xiang', 'Xiao', 'Xiau', 'Xie', 'Xin', 'Xing', 'Xiong', 'Xiu', 'Xu', 'Xun', 'Yam', 'Yan', 'Yang', 'Yao', 'Yat', 'Yatt', 'Yau', 'Yaw', 'Ye', 'Yee', 'Yen', 'Yeng', 'Yeo', 'Yeoh', 'Yeong', 'Yep', 'Yet', 'Yeu', 'Yew', 'Yi', 'Yih', 'Yii', 'Yik', 'Yin', 'Ying', 'Yip', 'Yit', 'Yo', 'Yok', 'Yon', 'Yong', 'Yoo', 'You', 'Yow', 'Yu', 'Yuan', 'Yue', 'Yuen', 'Yuet', 'Yuk', 'Yun', 'Yung', 'Yup', 'Yut', 'Yutt', 'Za', 'Zai', 'Zang', 'Zao', 'Zau', 'Zea', 'Zeah', 'Zed', 'Zee', 'Zen', 'Zeng', 'Zeo', 'Zet', 'Zha', 'Zhai', 'Zhan', 'Zhang', 'Zhao', 'Zhau', 'Zhee', 'Zhen', 'Zheng', 'Zhet', 'Zhi', 'Zhong', 'Zhu', 'Zhung', 'Zi', 'Zia', 'Ziah', 'Ziak', 'Zian', 'Ziang', 'Ziao', 'Ziau', 'Zit', 'Zo', 'Zoe', 'Zou', 'Zu', 'Zui', 'Zuk', 'Zung', ]; /** * Chinese male third character * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Chinese_given_name * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Malaysians_of_Chinese_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Malaysian_people_of_Cantonese_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Malaysian_politicians_of_Chinese_descent */ protected static $firstNameMaleChinese = [ 'Aik', 'Ang', 'Au', 'Aun', 'Bak', 'Ban', 'Bang', 'Bao', 'Bau', 'Ben', 'Beng', 'Bing', 'Bok', 'Bong', 'Boo', 'Boon', 'Bow', 'Buk', 'Bun', 'Bung', 'Chai', 'Chak', 'Chan', 'Chang', 'Chao', 'Chap', 'Chat', 'Chau', 'Chaw', 'Cheah', 'Chee', 'Cheen', 'Chek', 'Chen', 'Cheong', 'Cher', 'Chet', 'Chew', 'Chia', 'Chih', 'Chik', 'Chin', 'Ching', 'Chit', 'Chiu', 'Cho', 'Choi', 'Chok', 'Chon', 'Chong', 'Choo', 'Chooi', 'Choon', 'Choong', 'Chor', 'Chou', 'Chow', 'Choy', 'Chua', 'Chuah', 'Chuan', 'Chua', 'Chui', 'Chuk', 'Chum', 'Chun', 'Chung', 'Chuo', 'Chye', 'Dan', 'Dao', 'Dau', 'Dee', 'Deng', 'Di', 'Dim', 'Din', 'Diong', 'Dong', 'Dou', 'Du', 'Dui', 'Duo', 'Eu', 'Ew', 'Fai', 'Fam', 'Fat', 'Fatt', 'Fee', 'Feng', 'Fok', 'Fon', 'Fong', 'Foo', 'Foon', 'Foong', 'Fu', 'Fui', 'Fuk', 'Gai', 'Gak', 'Gam', 'Gan', 'Gao', 'Gau', 'Gee', 'Gek', 'Geng', 'Giap', 'Gin', 'Git', 'Go', 'Goh', 'Gok', 'Gon', 'Gong', 'Gu', 'Guk', 'Gun', 'Gung', 'Gunn', 'Hai', 'Han', 'Hang', 'Har', 'Haw', 'Hei', 'Hen', 'Heng', 'Hing', 'Ho', 'Hoe', 'Hoi', 'Hok', 'Hom', 'Hon', 'Hong', 'Hoo', 'Hook', 'Hoon', 'Hoong', 'Hor', 'Hou', 'How', 'Hoy', 'Hu', 'Huan', 'Huang', 'Hun', 'Hung', 'Huo', 'Hup', 'Jeong', 'Jer', 'Jet', 'Jett', 'Jeu', 'Ji', 'Jian', 'Jiang', 'Jiet', 'Jim', 'Jin', 'Jio', 'Jiong', 'Jit', 'Jiu', 'Jo', 'Joe', 'Joong', 'Jung', 'Jye', 'Kai', 'Kan', 'Kang', 'Kao', 'Kap', 'Kau', 'Kaw', 'Kean', 'Keang', 'Keat', 'Kek', 'Ken', 'Keng', 'Ker', 'Keu', 'Kew', 'Khai', 'Khan', 'Khang', 'Khaw', 'Khean', 'Kheang', 'Khia', 'Khian', 'Khiang', 'Kho', 'Khoh', 'Khoi', 'Khoo', 'Khu', 'Khung', 'Kia', 'Kian', 'Kiang', 'Kiap', 'Kiat', 'Kien', 'Kiet', 'Kin', 'King', 'Kit', 'Ko', 'Koi', 'Kok', 'Kong', 'Koo', 'Koong', 'Koor', 'Kou', 'Kow', 'Koy', 'Ku', 'Kuang', 'Kui', 'Kun', 'Kung', 'Kuo', 'Kuong', 'Kuu', 'Lak', 'Lam', 'Lang', 'Lao', 'Lap', 'Lar', 'Lat', 'Lau', 'Law', 'Lean', 'Leang', 'Leat', 'Lee', 'Leet', 'Leik', 'Leiu', 'Lek', 'Len', 'Leon', 'Leong', 'Leow', 'Leung', 'Lew', 'Lex', 'Liang', 'Liao', 'Liat', 'Liau', 'Liaw', 'Liek', 'Liem', 'Liet', 'Lieu', 'Liew', 'Lih', 'Lik', 'Lim', 'Lio', 'Lion', 'Liong', 'Liow', 'Lip', 'Lit', 'Liu', 'Lo', 'Loh', 'Loi', 'Lok', 'Long', 'Loo', 'Looi', 'Look', 'Loon', 'Loong', 'Lor', 'Lou', 'Low', 'Loy', 'Lu', 'Luk', 'Lum', 'Lun', 'Lung', 'Lup', 'Man', 'Mang', 'Mao', 'Mar', 'Mat', 'Mau', 'Maw', 'Mek', 'Men', 'Mo', 'Mok', 'Mon', 'Mong', 'Moong', 'Mou', 'Mow', 'Mu', 'Nam', 'Nan', 'Nau', 'Neng', 'Neo', 'Neu', 'Ngai', 'Ngao', 'Ngau', 'Ngaw', 'Ngo', 'Niao', 'Niau', 'Nien', 'Nik', 'Niu', 'Nyet', 'Oh', 'Oi', 'Ong', 'Onn', 'Oo', 'Pah', 'Pai', 'Pak', 'Pang', 'Pao', 'Pat', 'Pau', 'Paw', 'Pen', 'Peng', 'Phang', 'Pheng', 'Phong', 'Pok', 'Pou', 'Pow', 'Pu', 'Pua', 'Puah', 'Quan', 'Quen', 'Quek', 'Quok', 'Ren', 'Ron', 'Sai', 'Sam', 'San', 'Sang', 'Shak', 'Sham', 'Shang', 'Shao', 'Shau', 'Shaw', 'Shek', 'Shen', 'Shiang', 'Shih', 'Shik', 'Shim', 'Shing', 'Shio', 'Shiu', 'Sho', 'Shong', 'Shoo', 'Shou', 'Show', 'Shun', 'Shung', 'Shuo', 'Siam', 'Siang', 'Siau', 'Siaw', 'Sieu', 'Sih', 'Sik', 'Sing', 'Sio', 'Siong', 'Siou', 'Siow', 'Sit', 'Son', 'Song', 'Soon', 'Soong', 'Sou', 'Sow', 'Suang', 'Sum', 'Sung', 'Suo', 'Ta', 'Tak', 'Tan', 'Tang', 'Tao', 'Tar', 'Tat', 'Tatt', 'Tau', 'Teak', 'Tean', 'Tee', 'Teh', 'Tei', 'Tek', 'Ten', 'Teng', 'Teo', 'Teoh', 'Ter', 'Tet', 'Teu', 'Tew', 'Tha', 'Thai', 'Tham', 'Thang', 'Thau', 'Thay', 'Thee', 'Theo', 'Ther', 'Thew', 'They', 'Thian', 'Thien', 'Tho', 'Thok', 'Thong', 'Thoo', 'Thor', 'Thou', 'Thu', 'Thuk', 'Thum', 'Thung', 'Thur', 'Tiak', 'Tiam', 'Tian', 'Tiang', 'Tiek', 'Tien', 'Tik', 'Tim', 'Tin', 'Tio', 'Tiong', 'Tiu', 'To', 'Toh', 'Tok', 'Tong', 'Too', 'Tor', 'Tou', 'Tow', 'Tu', 'Tuk', 'Tung', 'Ung', 'Vin', 'Von', 'Wa', 'Wah', 'Wai', 'Wang', 'Way', 'Wee', 'Wei', 'Weng', 'Whay', 'Win', 'Wing', 'Wo', 'Woh', 'Woi', 'Wok', 'Won', 'Wong', 'Woo', 'Wu', 'Wui', 'Xiang', 'Xiong', 'Yang', 'Yao', 'Yat', 'Yatt', 'Yau', 'Yaw', 'Ye', 'Yeng', 'Yeo', 'Yeoh', 'Yeong', 'Yet', 'Yih', 'Yii', 'Yik', 'Yip', 'Yit', 'Yo', 'Yok', 'Yon', 'Yong', 'Yoo', 'You', 'Yow', 'Yu', 'Yuen', 'Yuet', 'Yuk', 'Yut', 'Yutt', 'Za', 'Zai', 'Zang', 'Zao', 'Zau', 'Zea', 'Zeah', 'Zed', 'Zee', 'Zen', 'Zeng', 'Zeo', 'Zet', 'Zha', 'Zhai', 'Zhan', 'Zhang', 'Zhao', 'Zhau', 'Zhee', 'Zheng', 'Zhet', 'Zhong', 'Zhu', 'Zhung', 'Ziak', 'Zian', 'Ziang', 'Ziao', 'Ziau', 'Zit', 'Zuk', 'Zung', ]; /** * Chinese female third character * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Chinese_given_name * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Malaysians_of_Chinese_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Malaysian_people_of_Cantonese_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Malaysian_politicians_of_Chinese_descent */ protected static $firstNameFemaleChinese = [ 'Ai', 'An', 'Ann', 'Aw', 'Bae', 'Bai', 'Bee', 'Beh', 'Bei', 'Bi', 'Bik', 'Bin', 'Bui', 'Cai', 'Cee', 'Cen', 'Cham', 'Cheam', 'Chean', 'Cheang', 'Cheng', 'Cheok', 'Chi', 'Ching', 'Chio', 'Chu', 'Dai', 'Dang', 'Ding', 'Do', 'Doo', 'Ee', 'En', 'Enn', 'Er', 'Ern', 'Fah', 'Fan', 'Fang', 'Fay', 'Faye', 'Fei', 'Fen', 'Fern', 'Fey', 'Fong', 'Fun', 'Fung', 'Gi', 'Goo', 'Goon', 'Gui', 'Ha', 'Haa', 'Hah', 'Hao', 'He', 'Hee', 'Heong', 'Her', 'Hew', 'Hi', 'Hii', 'Hin', 'Hiong', 'Hiu', 'Hooi', 'Hua', 'Hue', 'Hui', 'Jan', 'Jang', 'Jao', 'Jee', 'Jei', 'Jen', 'Jeng', 'Jia', 'Jie', 'Jien', 'Jing', 'Jong', 'Joo', 'Joon', 'Joy', 'Ju', 'Jun', 'Ka', 'Kaa', 'Kah', 'Kak', 'Kam', 'Kar', 'Kat', 'Kay', 'Ke', 'Kee', 'Kei', 'Key', 'Kha', 'Khar', 'Khay', 'Khee', 'Khi', 'Khor', 'Khum', 'Ki', 'Kim', 'Koe', 'Koh', 'Kor', 'Kum', 'Kua', 'Lai', 'Lan', 'Lay', 'Le', 'Lea', 'Leen', 'Lei', 'Lein', 'Leng', 'Ler', 'Leu', 'Ley', 'Li', 'Liah', 'Lian', 'Lie', 'Lien', 'Lin', 'Ling', 'Lua', 'Lui', 'Luo', 'Luu', 'Ma', 'Mae', 'Mag', 'Mah', 'Mai', 'Mak', 'May', 'Me', 'Mea', 'Mee', 'Meg', 'Meh', 'Mei', 'Mel', 'Meu', 'Mew', 'Mi', 'Mie', 'Miin', 'Miing', 'Min', 'Ming', 'Miu', 'Moh', 'Moi', 'Moo', 'Moon', 'Moy', 'Mua', 'Mui', 'Mum', 'Mun', 'Muu', 'Na', 'Naa', 'Nah', 'Nai', 'Nao', 'Nee', 'Nei', 'New', 'Nga', 'Ngah', 'Ngan', 'Ngu', 'Ni', 'Nian', 'Niang', 'Nin', 'Nong', 'Ooi', 'Pam', 'Pan', 'Pay', 'Peh', 'Pei', 'Peik', 'Pek', 'Pey', 'Pik', 'Pin', 'Ping', 'Po', 'Poh', 'Pom', 'Pong', 'Pooi', 'Pui', 'Pun', 'Qi', 'Qin', 'Qing', 'Qiu', 'Qu', 'Quay', 'Qui', 'Rei', 'Rin', 'Ring', 'Rinn', 'Rong', 'Rou', 'Ru', 'Rui', 'Ruo', 'Say', 'Sha', 'Shan', 'Shar', 'Shay', 'She', 'Shea', 'Shee', 'Shei', 'Sher', 'Shew', 'Shey', 'Shi', 'Shia', 'Shian', 'Shiao', 'Shie', 'Shin', 'Shok', 'Shu', 'Shui', 'Shuk', 'Shum', 'Si', 'Sia', 'Siah', 'Siak', 'Sian', 'Siao', 'Sien', 'Siew', 'Sim', 'Sin', 'Siu', 'So', 'Soh', 'Soi', 'Sok', 'Soo', 'Su', 'Suan', 'Sue', 'Suen', 'Sui', 'Suk', 'Sun', 'Tai', 'Tam', 'Tay', 'Tea', 'Teng', 'Tey', 'Thia', 'Ti', 'Tia', 'Tiah', 'Ting', 'Voon', 'Wan', 'Wen', 'Wey', 'Whey', 'Wi', 'Woon', 'Xi', 'Xia', 'Xiah', 'Xian', 'Xiao', 'Xiau', 'Xie', 'Xin', 'Xing', 'Xiu', 'Xu', 'Xun', 'Yam', 'Yan', 'Yee', 'Yen', 'Yep', 'Yeu', 'Yew', 'Yi', 'Yin', 'Ying', 'Yong', 'Yuan', 'Yue', 'Yuen', 'Yun', 'Yung', 'Yup', 'Zhen', 'Zhi', 'Zi', 'Zia', 'Ziah', 'Zo', 'Zoe', 'Zou', 'Zu', 'Zui', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Malaysians_of_Chinese_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Malaysian_people_of_Cantonese_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Malaysian_people_of_Chaoshanese_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Malaysian_people_of_Chinese_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Malaysian_people_of_English_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Malaysian_people_of_Hakka_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Malaysian_people_of_Hockchew_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Malaysian_people_of_Hokkien_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Malaysian_people_of_Peranakan_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Malaysian_politicians_of_Chinese_descent */ protected static $firstNameMaleChristian = [ 'Aaron', 'Addy', 'Adrian', 'Alex', 'Amos', 'Anthony', 'Bernard', 'Billy', 'Chris', 'Christopher', 'Colin', 'Danell', 'Daniel', 'Danny', 'David', 'Douglas', 'Eddie', 'Eddy', 'Edmund', 'Eric', 'Francis', 'Frankie', 'Gary', 'Gavin', 'George', 'Gregory', 'Henry', 'Isaac', 'James', 'Jason', 'Jeff', 'Jeffrey', 'Jimmy', 'John', 'Jonathan', 'Josiah', 'Julian', 'Kevin', 'Kris', 'Mark', 'Martin', 'Mavin', 'Melvin', 'Michael', 'Nathaniel', 'Nelson', 'Nicholas', 'Peter', 'Philip', 'Richard', 'Robert', 'Roger', 'Ronny', 'Rynn', 'Shaun', 'Simon', 'Stephen', 'Steven', 'Terry', 'Tony', 'Victor', 'Vince', 'Vincent', 'Welson', 'William', 'Willie', ]; protected static $firstNameFemaleChristian = [ 'Alice', 'Alyssa', 'Amber', 'Amy', 'Andrea', 'Angelica', 'Angie', 'Apple', 'Aslina', 'Bernice', 'Betty', 'Boey', 'Bonnie', 'Caemen', 'Carey', 'Carmen', 'Carrie', 'Cindy', 'Debbie', 'Elaine', 'Elena', 'Felixia', 'Fish', 'Freya', 'Genervie', 'Gin', 'Hannah', 'Heidi', 'Helena', 'Janet', 'Jemie', 'Jess', 'Jesseca', 'Jessie', 'Joanna', 'Jolene', 'Joyce', 'Juliana', 'Karen', 'Kathleen', 'Lilian', 'Linda', 'Lydia', 'Lyndel', 'Maria', 'Marilyn', 'Maya', 'Meeia', 'Melinda', 'Melissa', 'Michelle', 'Michele', 'Nadia', 'Natalie', 'Nicole', 'Penny', 'Phyllis', 'Quincy', 'Rachel', 'Rena', 'Rose', 'Samantha', 'Sarah', 'Sheena', 'Sherine', 'Shevon', 'Sonia', 'Stella', 'Teresa', 'Tiffany', 'Tracy', 'Tricia', 'Vera', 'Violet', 'Vivian', 'Vivien', 'Yvonne', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Malaysians_of_Indian_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Malaysian_politicians_of_Indian_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Malaysian_sportspeople_of_Indian_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Tamil_Malaysians#Notable_people */ protected static $initialIndian = [ 'B. ', 'B. C. ', 'C. ', 'D. ', 'D. R. ', 'D. S. ', 'E. ', 'G. ', 'K. ', 'K. L. ', 'K. R.', 'K. S. ', 'M. ', 'M. G. ', 'M. G. G. ', 'M. K. ', 'N. ', 'N. K. ', 'P. ', 'R. ', 'R. G. ', 'R. S. ', 'S. ', 'S. A. ', 'T. ', 'V. ', 'V. T. ', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Malaysians_of_Indian_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/K._L._Devaser * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Malaysian_politicians_of_Indian_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Malaysian_sportspeople_of_Indian_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Tamil_Malaysians#Notable_people */ protected static $firstNameMaleIndian = [ 'Anbil', 'Ananda', 'Arasu', 'Arul', 'Arulraj', 'Arumugam', 'Ash', 'Babu', 'Balachandra', 'Balasubramaniam', 'Balden', 'Baljit', 'Baltej', 'Bishan', 'Canagasabai', 'Cecil', 'Chakra', 'Chanturu', 'Depan', 'Darma Raja', 'Devaki', 'Devamany', 'Devan', 'Devasagayam', 'Diljit', 'Doraisingam', 'Ganesh', 'Ganga', 'Gengadharan', 'Gobalakrishnan', 'Gobind', 'Gopinathan', 'Govindasamy', 'Gunasekaran', 'Gurmit', 'Haran', 'Harikrish', 'Hiresh', 'Huzir', 'Indi', 'Jagdeep', 'Janil', 'Jeevandran', 'Jegathesan', 'Jeyakumar', 'Jomo Kwame', 'Kamal', 'Kamalanathan', 'Kanagaraj', 'Kandasamy', 'Kandiah', 'Karamjit', 'Karnail', 'Karpal', 'Kasi', 'Kasinather', 'Kavi', 'Kavidhai', 'Kishor', 'Krishen', 'Krishnamoorthy', 'Krishnamurthi', 'Krishnasamy', 'Kulasegaran', 'Kumar', 'Kumutha', 'Kuhan', 'Kunanlan', 'Kundan Lal', 'Kunjiraman', 'Loganathan', 'Magendran', 'Maha', 'Mahadev', 'Mahaletchumy', 'Mahathir', 'Maniam', 'Manickavasagam', 'Manikavasagam', 'Manjit', 'Manogaran', 'Manoharan', 'Manrick', 'Marimuthu', 'Merican', 'Mogan', 'Mohanadas', 'Munshi', 'Murugayan', 'Murugesan', 'Mutahir', 'Nadarajan', 'Nandakumar', 'Nanthakumar', 'Naraina', 'Nethaji', 'Ninian', 'Padathan', 'Palanivel', 'Param', 'Paramjit', 'Pavandeep', 'Praboo', 'Pragash', 'Premnath', 'Prema', 'Pria', 'Puvaneswaran', 'Rabinder', 'Rajagobal', 'Rajesh', 'Rajeswary', 'Rajiv', 'Rakesh', 'Rama', 'Ramasamy', 'Ramesh', 'Ramkarpal', 'Ramon', 'Rattan', 'Ravichandran', 'Rehman', 'Renuga', 'Rohan', 'Rueben', 'Saarvindran', 'Samy', 'Sanisvara', 'Sanjay', 'Santhara', 'Santokh', 'Sarath', 'Saravanan', 'Sarjit', 'Sasikumar', 'Satwant', 'Selvakkumar', 'Selvaraju', 'Serbegeth', 'Shan', 'Shankar', 'Shanmugam', 'Sittampalam', 'Sivakumar', 'Sivarasa', 'Solamalay', 'Sothinathan', 'Subramaniam', 'Sukhjit', 'Sumisha', 'Surendran', 'Suresh', 'Suriaprakash', 'Tatparanandam', 'Tanasekharan', 'Thamboosamy', 'Thamil', 'Thayaparan', 'Thirumurugan', 'Thirunavuk', 'Uthayakumar', 'Varatharaju', 'Veenod', 'Veerappan', 'Veerappen', 'Veloo', 'Vasudevan', 'Vellu', 'Viatilingam', 'Vijandren', 'Vinod', 'Vishnu', 'Vivasvan', 'Waythamoorthy', 'Weeratunge', 'Yosri', 'Yugendran', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Malaysians_of_Indian_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Malaysian_politicians_of_Indian_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Malaysian_sportspeople_of_Indian_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Tamil_Malaysians#Notable_people */ protected static $firstNameFemaleIndian = [ 'Ambiga', 'Anaika', 'Anand', 'Anita', 'Asha', 'Athi', 'Gheetha', 'Haanii', 'Janaky', 'Kasthuriraani', 'Kavita', 'Kiran', 'Melinder', 'Nithya', 'Prashanthini', 'Preeta', 'Priya', 'Pushpa', 'Ramya', 'Rani', 'Rasammah', 'Renuga', 'Sangeeta', 'Sannatasah', 'Saraswati', 'Shamini', 'Shanthi', 'Shanti', 'Shoba', 'Shuba', 'Siva', 'Sutheaswari', 'Swarna', 'Sybil', 'Thanuja', 'Theiviya', 'Thripura', 'Umasundari', 'Uthaya', 'Vijaya', 'Zabrina', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Malaysians_of_Indian_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Malaysian_politicians_of_Indian_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Malaysian_sportspeople_of_Indian_descent * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Tamil_Malaysians#Notable_people */ protected static $lastNameIndian = [ 'Alagaratnam', 'Ambumamee', 'Ammasee', 'Ampalavanar', 'Ananthan', 'Arivanathan', 'Arujunan', 'Arumugam', 'Asirvatham', 'Autherapady', 'Balakrishnan', 'Balan', 'Bamadhaj', 'Bastianpillai', 'Bhullar', 'Bhupalan', 'Chandran', 'Cumaraswamy', 'Chelvan', 'Chengara', 'Dairiam', 'Davies', 'Devaraj', 'Devandran', 'Devaser', 'Dhaliwal', 'Dharmalingam', 'Dhillon', 'Elavarasan', 'Fernandes', 'Fernandez', 'Ganapathy', 'Ganesan', 'Gnanalingam', 'Goundar', 'Govindasamy', 'Gunalan', 'Gurusamy', 'Haridas', 'Iyer', 'Jaidka', 'Jassal', 'Jayaram', 'Jayaseelan', 'Jayawardene', 'Jeevananthan', 'Kaliappan', 'Kamalesvaran', 'Kandasamy', 'Karathu', 'Kathigasu', 'Kathiripillai', 'Kaveri', 'Kayveas', 'Krishnan', 'Krishnasamy', 'Kumar', 'Kumaresan', 'Kumari', 'Kunalan', 'Kundargal', 'Kuppusamy', 'Lakshmi', 'Linggam', 'Lourdenadin', 'Madhavan', 'Mahathevan', 'Malayalam', 'Manicka', 'Manikavasagam', 'Marimuthu', 'Menon', 'Mohinder', 'Moorthy', 'Mudukasan', 'Muniandy', 'Munisamy', 'Munusamy', 'Murugan', 'Murugeson', 'Nadarajah', 'Nagapan', 'Nagappan', 'Nagaraj', 'Nagarajan', 'Nahappan', 'Naidu', 'Nair', 'Namasivayam', 'Narayan', 'Navaratnam', 'Navarednam', 'Nayar', 'Nijhar', 'Pakiam', 'Palaniappan', 'Palanisamy', 'Panchanathan', 'Pandithan', 'Parthiban', 'Pathmanaban', 'Patto', 'Pereira', 'Perera', 'Periasamy', 'Perumal', 'Pillai', 'Pillay', 'Ponnusamy', 'Prakash', 'Puaneswaran', 'Purushothaman', 'Puspanathan', 'Puthucheary', 'Raj Kaur', 'Rajakumar', 'Rajan', 'Rajannaidu', 'Rajendra', 'Rajendran', 'Rajhans', 'Raju', 'Ramachandra', 'Ramadas', 'Ramadass', 'Ramanathan', 'Ramani', 'Ramasamy', 'Raj', 'Rao', 'Rasiah', 'Ratnam', 'Ravindran', 'Rayer', 'Retinam', 'Rishyakaran', 'Robbat', 'Sachithanandan', 'Sakadivan', 'Sakwati', 'Samarasan', 'Sambanthan', 'Sandrakasi', 'Sangalimuthu', 'Saniru', 'Sankar', 'Saravanan', 'Sathasivam', 'Sathianathan', 'Saunthararajah', 'Seenivasagam', 'Sekhar', 'Sellan', 'Selvanayagam', 'Selvarajoo', 'Selvaratnam', 'Shanmuganathan', 'Shanmugaratnam', 'Shekhar', 'Shivraj', 'Shree', 'Sidhu', 'Sinnandavar', 'Sinnathamby', 'Sinnathuray', 'Sivanesan', 'Singh', 'Sivalingam', 'Sivanesan', 'Shankar', 'Sodhy', 'Somasundram', 'Sooryapparad', 'Soti', 'Sreenevasan', 'Subramaniam', 'Sundram', 'Suppiah', 'Surendran', 'Thajudeen', 'Thalalla', 'Thambu', 'Thanabalasingam', 'Thanenthiran', 'Theseira', 'Thevandran', 'Thiru', 'Thirunavukarasu', 'Thivy', 'Thuraisingham', 'Tikaram', 'Vadaketh', 'Vadiveloo', 'Vanajah', 'Varman', 'Vasudevan', 'Veeran', 'Veerasamy', 'Veerasenan', 'Veerathan', 'Veetil', 'Velappan', 'Vello', 'Vengatarakoo', 'Vethamuthu', 'Viswalingam', 'Xavier', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Malay_styles_and_titles */ protected static $titleMale = ['En.', 'Dr.', 'Prof.', 'Datuk', 'Dato\'', 'Datuk Seri', 'Dato\' Sri', 'Tan Sri', 'Tun']; protected static $titleFemale = ['Pn.', 'Cik', 'Dr.', 'Prof.', 'Datin', 'Datin Paduka', 'Datin Paduka Seri', 'Puan Sri', 'Toh Puan']; /** * Return a Malay male first name * * @example 'Ahmad' * * @return string */ public static function firstNameMaleMalay() { return static::randomElement(static::$firstNameMaleMalay); } /** * Return a Malay female first name * * @example 'Adibah' * * @return string */ public static function firstNameFemaleMalay() { return static::randomElement(static::$firstNameFemaleMalay); } /** * Return a Malay last name * * @example 'Abdullah' * * @return string */ public function lastNameMalay() { return static::randomElement(static::$lastNameMalay); } /** * Return a Malay male 'Muhammad' name * * @example 'Muhammad' * * @return string */ public static function muhammadName() { return static::randomElement(static::$muhammadName); } /** * Return a Malay female 'Nur' name * * @example 'Nur' * * @return string */ public static function nurName() { return static::randomElement(static::$nurName); } /** * Return a Malay male 'Haji' title * * @example 'Haji' * * @return string */ public static function haji() { return static::randomElement(static::$haji); } /** * Return a Malay female 'Hajjah' title * * @example 'Hajjah' * * @return string */ public static function hajjah() { return static::randomElement(static::$hajjah); } /** * Return a Malay title * * @example 'Syed' * * @return string */ public static function titleMaleMalay() { return static::randomElement(static::$titleMaleMalay); } /** * Return a Chinese last name * * @example 'Lim' * * @return string */ public static function lastNameChinese() { return static::randomElement(static::$lastNameChinese); } /** * Return a Chinese male first name * * @example 'Goh Tong' * * @return string */ public static function firstNameMaleChinese() { return static::randomElement(static::$firstNameChinese) . ' ' . static::randomElement(static::$firstNameMaleChinese); } /** * Return a Chinese female first name * * @example 'Mew Choo' * * @return string */ public static function firstNameFemaleChinese() { return static::randomElement(static::$firstNameChinese) . ' ' . static::randomElement(static::$firstNameFemaleChinese); } /** * Return a Christian male name * * @example 'Aaron' * * @return string */ public static function firstNameMaleChristian() { return static::randomElement(static::$firstNameMaleChristian); } /** * Return a Christian female name * * @example 'Alice' * * @return string */ public static function firstNameFemaleChristian() { return static::randomElement(static::$firstNameFemaleChristian); } /** * Return an Indian initial * * @example 'S. ' * * @return string */ public static function initialIndian() { return static::randomElement(static::$initialIndian); } /** * Return an Indian male first name * * @example 'Arumugam' * * @return string */ public static function firstNameMaleIndian() { return static::randomElement(static::$firstNameMaleIndian); } /** * Return an Indian female first name * * @example 'Ambiga' * * @return string */ public static function firstNameFemaleIndian() { return static::randomElement(static::$firstNameFemaleIndian); } /** * Return an Indian last name * * @example 'Subramaniam' * * @return string */ public static function lastNameIndian() { return static::randomElement(static::$lastNameIndian); } /** * Return a random last name * * @example 'Lee' * * @return string */ public function lastName() { $formats = [ '{{lastNameMalay}}', '{{lastNameChinese}}', '{{lastNameIndian}}', ]; return $this->generator->parse(static::randomElement($formats)); } /** * Return a Malaysian I.C. No. * * @example '890123-45-6789' * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Malaysian_identity_card#Structure_of_the_National_Registration_Identity_Card_Number_(NRIC) * * @param string|null $gender 'male', 'female' or null for any * @param bool|string|null $hyphen true, false, or any separator characters * * @return string */ public static function myKadNumber($gender = null, $hyphen = false) { // year of birth $yy = self::numberBetween(0, 99); // month of birth $mm = DateTime::month(); // day of birth $dd = DateTime::dayOfMonth(); // place of birth (1-59 except 17-20) while (in_array($pb = self::numberBetween(1, 59), [17, 18, 19, 20], false)) { } // random number $nnn = self::numberBetween(0, 999); // gender digit. Odd = MALE, Even = FEMALE $g = self::numberBetween(0, 9); //Credit: https://gist.github.com/mauris/3629548 if ($gender === static::GENDER_MALE) { $g = $g | 1; } elseif ($gender === static::GENDER_FEMALE) { $g = $g & ~1; } // formatting with hyphen if ($hyphen === true) { $hyphen = '-'; } elseif ($hyphen === false) { $hyphen = ''; } return sprintf('%02d%02d%02d%s%02d%s%03d%01d', $yy, $mm, $dd, $hyphen, $pb, $hyphen, $nnn, $g); } } PK A�)[ӊ��' �' & faker/src/Faker/Provider/HtmlLorem.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; use Faker\Generator; use Faker\UniqueGenerator; class HtmlLorem extends Base { public const HTML_TAG = 'html'; public const HEAD_TAG = 'head'; public const BODY_TAG = 'body'; public const DIV_TAG = 'div'; public const P_TAG = 'p'; public const A_TAG = 'a'; public const SPAN_TAG = 'span'; public const TABLE_TAG = 'table'; public const THEAD_TAG = 'thead'; public const TBODY_TAG = 'tbody'; public const TR_TAG = 'tr'; public const TD_TAG = 'td'; public const TH_TAG = 'th'; public const UL_TAG = 'ul'; public const LI_TAG = 'li'; public const H_TAG = 'h'; public const B_TAG = 'b'; public const I_TAG = 'i'; public const TITLE_TAG = 'title'; public const FORM_TAG = 'form'; public const INPUT_TAG = 'input'; public const LABEL_TAG = 'label'; private $idGenerator; public function __construct(Generator $generator) { parent::__construct($generator); $generator->addProvider(new Lorem($generator)); $generator->addProvider(new Internet($generator)); } /** * @param int $maxDepth * @param int $maxWidth * * @return string */ public function randomHtml($maxDepth = 4, $maxWidth = 4) { if (!class_exists(\DOMDocument::class, false)) { throw new \RuntimeException('ext-dom is required to use randomHtml.'); } $document = new \DOMDocument(); $this->idGenerator = new UniqueGenerator($this->generator); $head = $document->createElement('head'); $this->addRandomTitle($head); $body = $document->createElement('body'); $this->addLoginForm($body); $this->addRandomSubTree($body, $maxDepth, $maxWidth); $html = $document->createElement('html'); $html->appendChild($head); $html->appendChild($body); $document->appendChild($html); return $document->saveHTML(); } private function addRandomSubTree(\DOMElement $root, $maxDepth, $maxWidth) { --$maxDepth; if ($maxDepth <= 0) { return $root; } $siblings = self::numberBetween(1, $maxWidth); for ($i = 0; $i < $siblings; ++$i) { if ($maxDepth == 1) { $this->addRandomLeaf($root); } else { $sibling = $root->ownerDocument->createElement('div'); $root->appendChild($sibling); $this->addRandomAttribute($sibling); $this->addRandomSubTree($sibling, self::numberBetween(0, $maxDepth), $maxWidth); } } return $root; } private function addRandomLeaf(\DOMElement $node): void { $rand = self::numberBetween(1, 10); switch ($rand) { case 1: $this->addRandomP($node); break; case 2: $this->addRandomA($node); break; case 3: $this->addRandomSpan($node); break; case 4: $this->addRandomUL($node); break; case 5: $this->addRandomH($node); break; case 6: $this->addRandomB($node); break; case 7: $this->addRandomI($node); break; case 8: $this->addRandomTable($node); break; default: $this->addRandomText($node); break; } } private function addRandomAttribute(\DOMElement $node): void { $rand = self::numberBetween(1, 2); switch ($rand) { case 1: $node->setAttribute('class', $this->generator->word()); break; case 2: $node->setAttribute('id', (string) $this->idGenerator->randomNumber(5)); break; } } private function addRandomP(\DOMElement $element, $maxLength = 10): void { $node = $element->ownerDocument->createElement(static::P_TAG); $node->textContent = $this->generator->sentence(self::numberBetween(1, $maxLength)); $element->appendChild($node); } private function addRandomText(\DOMElement $element, $maxLength = 10): void { $text = $element->ownerDocument->createTextNode($this->generator->sentence(self::numberBetween(1, $maxLength))); $element->appendChild($text); } private function addRandomA(\DOMElement $element, $maxLength = 10): void { $text = $element->ownerDocument->createTextNode($this->generator->sentence(self::numberBetween(1, $maxLength))); $node = $element->ownerDocument->createElement(static::A_TAG); $node->setAttribute('href', $this->generator->safeEmailDomain()); $node->appendChild($text); $element->appendChild($node); } private function addRandomTitle(\DOMElement $element, $maxLength = 10): void { $text = $element->ownerDocument->createTextNode($this->generator->sentence(self::numberBetween(1, $maxLength))); $node = $element->ownerDocument->createElement(static::TITLE_TAG); $node->appendChild($text); $element->appendChild($node); } private function addRandomH(\DOMElement $element, $maxLength = 10): void { $h = static::H_TAG . (string) self::numberBetween(1, 3); $text = $element->ownerDocument->createTextNode($this->generator->sentence(self::numberBetween(1, $maxLength))); $node = $element->ownerDocument->createElement($h); $node->appendChild($text); $element->appendChild($node); } private function addRandomB(\DOMElement $element, $maxLength = 10): void { $text = $element->ownerDocument->createTextNode($this->generator->sentence(self::numberBetween(1, $maxLength))); $node = $element->ownerDocument->createElement(static::B_TAG); $node->appendChild($text); $element->appendChild($node); } private function addRandomI(\DOMElement $element, $maxLength = 10): void { $text = $element->ownerDocument->createTextNode($this->generator->sentence(self::numberBetween(1, $maxLength))); $node = $element->ownerDocument->createElement(static::I_TAG); $node->appendChild($text); $element->appendChild($node); } private function addRandomSpan(\DOMElement $element, $maxLength = 10): void { $text = $element->ownerDocument->createTextNode($this->generator->sentence(self::numberBetween(1, $maxLength))); $node = $element->ownerDocument->createElement(static::SPAN_TAG); $node->appendChild($text); $element->appendChild($node); } private function addLoginForm(\DOMElement $element): void { $textInput = $element->ownerDocument->createElement(static::INPUT_TAG); $textInput->setAttribute('type', 'text'); $textInput->setAttribute('id', 'username'); $textLabel = $element->ownerDocument->createElement(static::LABEL_TAG); $textLabel->setAttribute('for', 'username'); $textLabel->textContent = $this->generator->word(); $passwordInput = $element->ownerDocument->createElement(static::INPUT_TAG); $passwordInput->setAttribute('type', 'password'); $passwordInput->setAttribute('id', 'password'); $passwordLabel = $element->ownerDocument->createElement(static::LABEL_TAG); $passwordLabel->setAttribute('for', 'password'); $passwordLabel->textContent = $this->generator->word(); $submit = $element->ownerDocument->createElement(static::INPUT_TAG); $submit->setAttribute('type', 'submit'); $submit->setAttribute('value', $this->generator->word()); $submit = $element->ownerDocument->createElement(static::FORM_TAG); $submit->setAttribute('action', $this->generator->safeEmailDomain()); $submit->setAttribute('method', 'POST'); $submit->appendChild($textLabel); $submit->appendChild($textInput); $submit->appendChild($passwordLabel); $submit->appendChild($passwordInput); $element->appendChild($submit); } private function addRandomTable(\DOMElement $element, $maxRows = 10, $maxCols = 6, $maxTitle = 4, $maxLength = 10): void { $rows = self::numberBetween(1, $maxRows); $cols = self::numberBetween(1, $maxCols); $table = $element->ownerDocument->createElement(static::TABLE_TAG); $thead = $element->ownerDocument->createElement(static::THEAD_TAG); $tbody = $element->ownerDocument->createElement(static::TBODY_TAG); $table->appendChild($thead); $table->appendChild($tbody); $tr = $element->ownerDocument->createElement(static::TR_TAG); $thead->appendChild($tr); for ($i = 0; $i < $cols; ++$i) { $th = $element->ownerDocument->createElement(static::TH_TAG); $th->textContent = $this->generator->sentence(self::numberBetween(1, $maxTitle)); $tr->appendChild($th); } for ($i = 0; $i < $rows; ++$i) { $tr = $element->ownerDocument->createElement(static::TR_TAG); $tbody->appendChild($tr); for ($j = 0; $j < $cols; ++$j) { $th = $element->ownerDocument->createElement(static::TD_TAG); $th->textContent = $this->generator->sentence(self::numberBetween(1, $maxLength)); $tr->appendChild($th); } } $element->appendChild($table); } private function addRandomUL(\DOMElement $element, $maxItems = 11, $maxLength = 4): void { $num = self::numberBetween(1, $maxItems); $ul = $element->ownerDocument->createElement(static::UL_TAG); for ($i = 0; $i < $num; ++$i) { $li = $element->ownerDocument->createElement(static::LI_TAG); $li->textContent = $this->generator->sentence(self::numberBetween(1, $maxLength)); $ul->appendChild($li); } $element->appendChild($ul); } } PK A�)[�O2ߪ � * faker/src/Faker/Provider/ro_RO/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ro_RO; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'RO', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[9�w�� � . faker/src/Faker/Provider/ro_RO/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ro_RO; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $normalFormats = [ 'landline' => [ '021#######', // Bucharest '023#######', '024#######', '025#######', '026#######', '027#######', // non-geographic '031#######', // Bucharest '033#######', '034#######', '035#######', '036#######', '037#######', // non-geographic ], 'mobile' => [ '07########', ], ]; protected static $specialFormats = [ 'toll-free' => [ '0800######', '0801######', // shared-cost numbers '0802######', // personal numbering '0806######', // virtual cards '0807######', // pre-paid cards '0870######', // internet dial-up ], 'premium-rate' => [ '0900######', '0903######', // financial information '0906######', // adult entertainment ], ]; /** * @see http://en.wikipedia.org/wiki/Telephone_numbers_in_Romania#Last_years */ public function phoneNumber() { $type = static::randomElement(array_keys(static::$normalFormats)); return static::numerify(static::randomElement(static::$normalFormats[$type])); } public static function tollFreePhoneNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$specialFormats['toll-free'])); } public static function premiumRatePhoneNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$specialFormats['premium-rate'])); } } PK A�)[��agj, j, * faker/src/Faker/Provider/ro_RO/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ro_RO; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $buildingNumber = ['%##', '%#', '%', '%/#', '#A', '#B']; protected static $apartmentNumber = ['#', '##']; protected static $floor = ['#', '##']; protected static $block = ['#', '##', 'A', 'B', 'C', 'D']; protected static $blockSegment = ['A', 'B', 'C', 'D']; protected static $streetPrefix = [ 'Str.', 'B-dul.', 'Aleea', 'Splaiul', 'Calea', 'P-ța', ]; // random selection of seemingly frequently used streets and naming categories protected static $streetPlainName = [ // historical events 'Eroilor', 'Independenței', 'Memorandumului', 'Unirii', '1 Decembrie', // historical people 'Mihai Viteazul', 'Mircea cel Bătrân', 'Vlad Țepeș', 'Traian', 'Decebal', 'Horea', 'Cloșca', 'Crișan', // national and international people names 'Louis Pasteur', 'Albert Einstein', 'Franklin Delano Rosevelt', 'J.J Rousseau', 'Petrache Poenaru', 'Henri Coandă', 'Constantin Brâncuși', 'Aurel Vlaicu', 'Ion Creangă', 'Mihai Eminescu', // nature-related 'Cireșilor', 'Frasinului', 'Salcâmilor', 'Brăduțului', 'Frunzișului', 'Castanilor', 'Mesteacănului', 'Florilor', 'Pădurii', 'Piersicului', // work-related 'Croitorilor', 'Meșterilor', 'Zidarilor', 'Păcurari', 'Muncii', 'Învățătorului', // geography related 'Jiului', 'Bega', 'Someș', 'Făget', 'Sinaia', 'Herculane', 'Padiș', ]; protected static $postcode = ['######']; // from http://ro.wikipedia.org/wiki/Lista_ora%C8%99elor_din_Rom%C3%A2nia#Lista_alfabetic.C4.83_a_ora.C8.99elor_din_Rom.C3.A2nia_.28inclusiv_municipii.29 protected static $cityNames = [ 'Abrud', 'Adjud', 'Agnita', 'Aiud', 'Alba Iulia', 'Aleșd', 'Alexandria', 'Amara', 'Anina', 'Aninoasa', 'Arad', 'Ardud', 'Avrig', 'Azuga', 'Babadag', 'Băbeni', 'Bacău', 'Baia de Aramă', 'Baia de Arieș', 'Baia Mare', 'Baia Sprie', 'Băicoi', 'Băile Govora', 'Băile Herculane', 'Băile Olănești', 'Băile Tușnad', 'Băilești', 'Bălan', 'Bălcești', 'Balș', 'Băneasa', 'Baraolt', 'Bârlad', 'Bechet', 'Beclean', 'Beiuș', 'Berbești', 'Berești', 'Bicaz', 'Bistrița', 'Blaj', 'Bocșa', 'Boldești-Scăeni', 'Bolintin-Vale', 'Borșa', 'Borsec', 'Botoșani', 'Brad', 'Bragadiru', 'Brăila', 'Brașov', 'Breaza', 'Brezoi', 'Broșteni', 'Bucecea', 'București', 'Budești', 'Buftea', 'Buhuși', 'Bumbești-Jiu', 'Bușteni', 'Buzău', 'Buziaș', 'Cajvana', 'Calafat', 'Călan', 'Călărași', 'Călimănești', 'Câmpeni', 'Câmpia Turzii', 'Câmpina', 'Câmpulung Moldovenesc', 'Câmpulung', 'Caracal', 'Caransebeș', 'Carei', 'Cavnic', 'Căzănești', 'Cehu Silvaniei', 'Cernavodă', 'Chișineu-Criș', 'Chitila', 'Ciacova', 'Cisnădie', 'Cluj-Napoca', 'Codlea', 'Comănești', 'Comarnic', 'Constanța', 'Copșa Mică', 'Corabia', 'Costești', 'Covasna', 'Craiova', 'Cristuru Secuiesc', 'Cugir', 'Curtea de Argeș', 'Curtici', 'Dăbuleni', 'Darabani', 'Dărmănești', 'Dej', 'Deta', 'Deva', 'Dolhasca', 'Dorohoi', 'Drăgănești-Olt', 'Drăgășani', 'Dragomirești', 'Drobeta-Turnu Severin', 'Dumbrăveni', 'Eforie', 'Făgăraș', 'Făget', 'Fălticeni', 'Făurei', 'Fetești', 'Fieni', 'Fierbinți-Târg', 'Filiași', 'Flămânzi', 'Focșani', 'Frasin', 'Fundulea', 'Găești', 'Galați', 'Gătaia', 'Geoagiu', 'Gheorgheni', 'Gherla', 'Ghimbav', 'Giurgiu', 'Gura Humorului', 'Hârlău', 'Hârșova', 'Hațeg', 'Horezu', 'Huedin', 'Hunedoara', 'Huși', 'Ianca', 'Iași', 'Iernut', 'Ineu', 'Însurăței', 'Întorsura Buzăului', 'Isaccea', 'Jibou', 'Jimbolia', 'Lehliu Gară', 'Lipova', 'Liteni', 'Livada', 'Luduș', 'Lugoj', 'Lupeni', 'Măcin', 'Măgurele', 'Mangalia', 'Mărășești', 'Marghita', 'Medgidia', 'Mediaș', 'Miercurea Ciuc', 'Miercurea Nirajului', 'Miercurea Sibiului', 'Mihăilești', 'Milișăuți', 'Mioveni', 'Mizil', 'Moinești', 'Moldova Nouă', 'Moreni', 'Motru', 'Murfatlar', 'Murgeni', 'Nădlac', 'Năsăud', 'Năvodari', 'Negrești', 'Negrești-Oaș', 'Negru Vodă', 'Nehoiu', 'Novaci', 'Nucet', 'Ocna Mureș', 'Ocna Sibiului', 'Ocnele Mari', 'Odobești', 'Odorheiu Secuiesc', 'Oltenița', 'Onești', 'Oradea', 'Orăștie', 'Oravița', 'Orșova', 'Oțelu Roșu', 'Otopeni', 'Ovidiu', 'Panciu', 'Pâncota', 'Pantelimon', 'Pașcani', 'Pătârlagele', 'Pecica', 'Petrila', 'Petroșani', 'Piatra Neamț', 'Piatra-Olt', 'Pitești', 'Ploiești', 'Plopeni', 'Podu Iloaiei', 'Pogoanele', 'Popești-Leordeni', 'Potcoava', 'Predeal', 'Pucioasa', 'Răcari', 'Rădăuți', 'Râmnicu Sărat', 'Râșnov', 'Recaș', 'Reghin', 'Reșița', 'Roman', 'Roșiorii de Vede', 'Rovinari', 'Roznov', 'Rupea', 'Săcele', 'Săcueni', 'Salcea', 'Săliște', 'Săliștea de Sus', 'Salonta', 'Sângeorgiu de Pădure', 'Sângeorz-Băi', 'Sânnicolau Mare', 'Sântana', 'Sărmașu', 'Satu Mare', 'Săveni', 'Scornicești', 'Sebeș', 'Sebiș', 'Segarcea', 'Seini', 'Sfântu Gheorghe', 'Sibiu', 'Sighetu Marmației', 'Sighișoara', 'Simeria', 'Șimleu Silvaniei', 'Sinaia', 'Siret', 'Slănic', 'Slănic-Moldova', 'Slatina', 'Slobozia', 'Solca', 'Șomcuta Mare', 'Sovata', 'Ștefănești, Argeș', 'Ștefănești, Botoșani', 'Ștei', 'Strehaia', 'Suceava', 'Sulina', 'Tălmaciu', 'Țăndărei', 'Târgoviște', 'Târgu Bujor', 'Târgu Cărbunești', 'Târgu Frumos', 'Târgu Jiu', 'Târgu Lăpuș', 'Târgu Mureș', 'Târgu Neamț', 'Târgu Ocna', 'Târgu Secuiesc', 'Târnăveni', 'Tășnad', 'Tăuții-Măgherăuș', 'Techirghiol', 'Tecuci', 'Teiuș', 'Țicleni', 'Timișoara', 'Tismana', 'Titu', 'Toplița', 'Topoloveni', 'Tulcea', 'Turceni', 'Turda', 'Turnu Măgurele', 'Ulmeni', 'Ungheni', 'Uricani', 'Urlați', 'Urziceni', 'Valea lui Mihai', 'Vălenii de Munte', 'Vânju Mare', 'Vașcău', 'Vaslui', 'Vatra Dornei', 'Vicovu de Sus', 'Victoria', 'Videle', 'Vișeu de Sus', 'Vlăhița', 'Voluntari', 'Vulcan', 'Zalău', 'Zărnești', 'Zimnicea', 'Zlatna', ]; // http://en.wikipedia.org/wiki/Counties_of_Romania#Current_list protected static $counties = [ 'Alba', 'Arad', 'Argeș', 'Bacău', 'Bihor', 'Bistrița Năsăud', 'Botoșani', 'Brăila', 'Brașov', 'București', 'Buzău', 'Călărași', 'Caraș-Severin', 'Cluj', 'Constanța', 'Covasna', 'Dâmbovița', 'Dolj', 'Galați', 'Giurgiu', 'Gorj', 'Harghita', 'Hunedoara', 'Ialomița', 'Iași', 'Ilfov', 'Maramureț', 'Mehedinți', 'Mureș', 'Neamț', 'Olt', 'Prahova', 'Sălaj', 'Satu Mare', 'Sibiu', 'Suceava', 'Teleorman', 'Timiș', 'Tulcea', 'Vâlcea', 'Vaslui', 'Vrancea', ]; // http://ro.wikipedia.org/wiki/Lista_statelor_lumii#Lista_statelor_lumii protected static $country = [ 'Afganistan', 'Africa de Sud', 'Albania', 'Algeria', 'Andorra', 'Angola', 'Antigua și Barbuda', 'Arabia Saudită', 'Argentina', 'Armenia', 'Australia', 'Austria', 'Azerbaidjan', 'Bahamas', 'Bahrain', 'Bangladesh', 'Barbados', 'Belarus', 'Belgia', 'Belize', 'Benin', 'Bhutan', 'Birmania', 'Bolivia', 'Bosnia și Herțegovina', 'Botswana', 'Brazilia', 'Brunei', 'Bulgaria', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Cambodgia', 'Camerun', 'Canada', 'Capul Verde', 'Cehia', 'Republica Centrafricană', 'Chile', 'Republica Populară Chineză', 'Ciad', 'Cipru', 'Columbia', 'Comore', 'Republica Democrată Congo', 'Republica Congo', 'Coreea de Nord', 'Coreea de Sud', 'Costa Rica', 'Coasta de Fildeș', 'Croația', 'Cuba', 'Danemarca', 'Djibouti', 'Dominica', 'Republica Dominicană', 'Ecuador', 'Egipt', 'El Salvador', 'Elveția', 'Emiratele Arabe Unite', 'Eritreea', 'Estonia', 'Etiopia', 'Fiji', 'Filipine', 'Finlanda', 'Franța', 'Gabon', 'Gambia', 'Georgia', 'Germania', 'Ghana', 'Grecia', 'Grenada', 'Guatemala', 'Guineea', 'Guineea-Bissau', 'Guineea Ecuatorială', 'Guyana', 'Haiti', 'Honduras', 'India', 'Indonezia', 'Iordania', 'Irak', 'Iran', 'Republica Irlanda', 'Islanda', 'Israel', 'Italia', 'Jamaica', 'Japonia', 'Kazahstan', 'Kenya', 'Kirghizstan', 'Kiribati', 'Kuweit', 'Laos', 'Lesotho', 'Letonia', 'Liban', 'Liberia', 'Libia', 'Liechtenstein', 'Lituania', 'Luxemburg', 'Republica Macedonia', 'Madagascar', 'Malawi', 'Malaezia', 'Maldive', 'Mali', 'Malta', 'Maroc', 'Insulele Marshall', 'Mauritania', 'Mauritius', 'Mexic', 'Statele Federate ale Microneziei', 'Republica Moldova', 'Monaco', 'Mongolia', 'Mozambic', 'Muntenegru', 'Namibia', 'Nauru', 'Nepal', 'Nicaragua', 'Niger', 'Nigeria', 'Norvegia', 'Noua Zeelandă', 'Olanda', 'Oman', 'Pakistan', 'Palau', 'Panama', 'Papua Noua Guinee', 'Paraguay', 'Peru', 'Polonia', 'Portugalia', 'Qatar', 'Regatul Unit', 'România', 'Rusia', 'Rwanda', 'Samoa', 'San Marino', 'São Tomé și Príncipe', 'São Tomé e Príncipe', 'Senegal', 'Serbia', 'Seychelles', 'Sfânta Lucia', 'Sfântul Cristofor și Nevis', 'Saint Vincent and the Grenadines', 'Sierra Leone', 'Singapore', 'Siria', 'Slovacia', 'Slovenia', 'Insulele Solomon', 'Somalia', 'Spania', 'Sri Lanka', 'Statele Unite ale Americii', 'Sudan', 'Sudanul de Sud', 'Suedia', 'Surinam', 'Swaziland', 'Tadjikistan', 'Tanzania', 'Thailanda', 'Timorul de Est', 'Togo', 'Tonga', 'Trinidad-Tobago', 'Tunisia', 'Turcia', 'Turkmenistan', 'Tuvalu', 'Ucraina', 'Uganda', 'Ungaria', 'Uruguay', 'Uzbekistan', 'Vanuatu', 'Vatican', 'Venezuela', 'Vietnam', 'Yemen', 'Zambia', 'Zimbabwe', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', 'Mun. {{cityName}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetPrefix}} {{streetPlainName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', '{{streetName}} {{buildingNumber}}', '{{streetName}} {{buildingNumber}}', '{{streetName}} nr. {{buildingNumber}}, bl. {{block}}, ap. {{apartmentNumber}}', '{{streetName}} nr. {{buildingNumber}}, bl. {{block}}, et. {{floor}}, ap. {{apartmentNumber}}', '{{streetName}} nr. {{buildingNumber}}, bl. {{block}}, sc. {{blockSegment}}, et. {{floor}}, ap. {{apartmentNumber}}', ]; protected static $addressFormats = [ '{{streetAddress}}, {{city}}, {{county}}, CP {{postcode}}', ]; public function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } public static function block() { return static::numerify(static::randomElement(static::$block)); } public function blockSegment() { return static::randomElement(static::$blockSegment); } public static function floor() { return static::numerify(static::randomElement(static::$floor)); } public static function apartmentNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$apartmentNumber)); } public function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * @example 'Independenței' */ public function streetPlainName() { return static::randomElement(static::$streetPlainName); } /** * @example 'Cluj' */ public function county() { return static::randomElement(static::$counties); } } PK A�)[jj-�P �P ' faker/src/Faker/Provider/ro_RO/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ro_RO; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * Title: Neghiniţă * Author: Barbu Ştefănescu Delavrancea * * Language: Romanian * * @see https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en * @see https://ro.wikisource.org/wiki/Neghini%C8%9B%C4%83 * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' A fost odată o babă, bătrână, bătrână. Abia zărea de bătrână ce era. Şi mâinile îi umblau la ciorap, iar în gândul ei se ruga la Dumnezeu s-o dăruiască cu un copil, că n-avea decât pe unchiaşul ei. Şi unchiaşul, ba la pădure, ba la arie, ba la târg, iar baba sta singură cuc, că toată ziulica i-ar fi ţiuit tăcerea în fundul urechilor dacă n-ar fi strănutat şi n-ar fi tuşit câteodată. Ba uneori, ca să-şi mai ţie de urât, tot ea vorbea şi tot ea răspundea. Şi râdea ea de ea, ca şi cum ar fi râs ea de altcineva, înşirând ochiurile pe cârlige. - Ei, ei, ce n-ar plăti un flăcău la bătrâneţile noastre! - Cât, de? cât? - Îhi, îhi, mult de tot! - Adică ce, nu te-ai mulţumi şi c-o fată mare? - Ba, ce să zic, bine ar fi ş-o fată… - Da, dar la fată vrea zestre. - S-ar găsi, că eu şi unchiaşul avem ce ne trebuie şi nu ne trebuie mult, trei coţi de pânză albă şi câte un coşciug; iar boii moşului, iar plugul moşului, iar casa moşului şi a babei, toate ar fi ale fetei. - Bine, mătuşă, bine, da’ de unde şi fată? Tu nu ştii că copacii uscaţi nu mai dau de la rădăcină? Şi bătrâna începu să râdă şi să ofteze: "hi, hi, hi, ooof, of!" - Ei, toate se întorc, şi apele se întorc de la Dumnezeu, numai tinereţile ba. Ce nu e la timp nu mai e niciodată. M-aş mulţumi eu şi pe un prichindel de băiat. - Ba te-ai mulţumi şi pe-o codană. Tu să-nşiri, şi ea să deşire, tu să cerni, şi ea să risipească, tu să pui de mămăligă, şi ea să răstoarne căldarea pe foc. - Dacă e pe-aşa, m-aş mulţumi şi pe-un copil cât ghemul, numai s-aud în casă "mamă", că mult e pustiu când uşa se închide peste doi bătrâni. - Da’ dacă ar fi mai mic? - Fie şi mai mic. Şi bătrâna începu să râdă. - Ce neroadă! - Ba neroadă, nu glumă! - Dar dacă ar fi cât un bob de mazăre? Şi tocmai când da bătrâna capul peste cap de râs, odată tresări că, de după uşă, se-auzi un glas ascuţit şi înţepat: - Dar dacă ar fi cât o neghiniţă? Bătrâna se uită, se uită şi începu să se închine. - Bine, bine, zise acelaşi glas, văd eu că nu-ţi trebuie copii… Baba îşi luă inima în dinţi şi zise: - Ba-mi trebuie… da’ unde eşti… cine eşti? - Cine sunt? Neghiniţă, gândul lumii. De mic ce sunt, pătrund în urechile oamenilor şi-i ascult cum gândesc. Adineauri eram în urechea ta a dreaptă, apoi am trecut în a stângă, ş-am râs de m-am prăpădit când am văzut ce-ţi trec prin minte… - Ei, aş! Ce mi-a trecut? Nimic! - Nu e adevărat, răspunse Neghiniţă râzând, omul spune mai puţin decât gândeşte. Dacă nu-ţi şopteam eu că copacul uscat nu mai dă de la rădăcină, cine ştie ce-ai mai fi spus… Baba se făcu ca para focului. - Zău aşa… nu te ruşina, mamă, nu zău… Aşa e omul. Când e mic face nebunii fiindcă e mic; când e la tinereţe face nebunii fiindcă e tânăr, iar la bătrâneţe se gândeşte la nebunii fiindcă nu le poate face… Bătrâna pierdu sfiala şi răbdarea şi se răsti cât putu: - Neghiniţă, ci tacă-ţi gura şi vin să te văd! Şi pe loc se-auzi un ţâşt ca de lăcustă şi un bâzâit ca de albină. Bătrâna simţi pe mână o picătura caldă. - Iacătă-mă şi pe mine!… Biata femeie făcu nişte ochi mari cât toate zilele şi se miră toată de ce văzu pe mână, că cerul de i s-ar fi deschis nu s-ar fi minunat mai mult. Neghiniţă era frumos ca o piatră scumpă; şi era mic cât o neghină; şi avea nişte ochişori ca două scântei albastre, şi nişte mâini şi picioruşe ca nişte firişoare de păiajen. Bătrâna dădu să-l sărute. Neghiniţă, ţâşti pe nas, ţâşti iar pe mână! - Încet, mamă, încet, că mă striveşti, zise Neghiniţă. - Să te sărut, că-mi umpluşi casa cu dragoste când îmi ziseşi mamă. - Încet, să nu mă sorbi. Îl sărută. - Cum mănânci tu, Neghiniţă al maicăi? - Eu? Eu mă satur din fum. Până acum am mâncat la mese împărăteşti fără să ştie nimeni. Şi ce-am mai râs când ceilalţi tremurau înaintea împăraţilor, iar eu mă plimbam prin urechile lor şi le aflam gândul. - Bine o fi de ei, Neghiniţă mamă… - Aş, binele focului! Săracii mor de foame, iar ei mor de mâncare. De săraci e rău că n-au cui să poruncească, şi de ei e rău că trebuie să poruncească la mulţi. Pe ceilalţi oameni când îi minţi te iau de guler şi te judecă judecată dreaptă; pe ei îi minţi şi dau din cap; ba şi mai şi: ei ştiu că-i minţi, şi tac, şi înghit, şi n-au ce face, ca să nu se strice trebile împărăţiei. - Da’ bine, Neghiniţă, ţie-ţi trebuie un an ca să umbli cât altul umblă într-o zi. - Da? Ei, nu e aşa deloc. Eu mă las pe-o adiere şi plutesc ca pe apă, şi mă mlădii pe apa vântului ca pe valurile mării. Ba uneori întrec rândunelele ca o săgeată de argint. - Ce bucurie pe unchiaşul meu, zise bătrâna, când o afla că are şi el un copil. Deseară o să se îmbete de bucurie. - Ba e vorbă, răspunse Neghiniţă, eu vreau să văd pe tata acuşi-acuşic! Şi bătrâna, când auzi cuvântul tată, se bucură de bucuria moşului şi îi zise: - Aria moşului este cât vezi cu ochiul de departe, pusă pe-un deal mare şi întins. Unde-i vedea şase cai murgi treierând grâu, acolo să te opreşti, că dai peste unchiaşul babei. - Iată, plec. Cum îi deschise uşa, Neghiniţă se aruncă, cu mâinile întinse şi cu picioruşele deschise, într-o undă de adiere. Şi se făcu nevăzut, ca un strop de lumină. Pe drum întâlni o cireadă de vaci. De minunici ce era, se dete afund într-o urmă de vacă şi începu să strige: - Măi văcari, măi, veniţi de mă scoateţi din inima pământului, că vă fac pe voia gândului! Văcarii se luară după glas, până deteră peste Neghiniţă. Unul, mai rău şi mai prost dintre ei, vru să-l strivească şi-şi repezi călcâiul din băierile inimii. Neghiniţă ţâşti, şi sări alăturea, iar văcarul, lovind cu sete pământul, îşi scrinti piciorul şi începu să se vaiete. Ceilalţi începură cu măciuca şi, cum izbeau, rămâneau cu jumătatea în mână, iar ailaltă se ducea zbârnâind. - Să nu vă păziţi vacile, cum vă păziţi minţile. Cruce lată, minte întunecată, urechi de văcar, urechi de măgar! le zise Neghiniţă, şi se dădu vântului. Ajunse la unchiaş. I se sui pe nas, ca să-l vadă mai bine. Unchiaşul se bucură, dar nu ca baba, iar Neghiniţă se întristă. Dar ca să se-arate grozav, zise unchiaşului: - Nu căta că-s mititel. Calul nu e mai mare ca copilul? şi-l încalecă copilul. Bivolul nu e mai mare ca omul? şi-l înjugă omul. Munţii nu-s mai mari ca oile? şi-i pasc turmele. Pământul nu e mai mare ca fierul plugului? şi-l despică fierul plugului. Codrul nu e mai mare ca un topor? şi-l culcă toporul la pământ. Tu nu eşti mai mare ca mine? şi te-au ostenit murgii în arie. Ia să vezi cum îi dau eu la arie, fără bici, fără nimic. Unchiaşul, minunat, îl duse la arie. Cum ajunse, Neghiniţă sări pe-un cal şi începu să strige: "Hi, hăi, hi, hăi!" Ciupeşte pe unul, ciupeşte pe altul, caii începură să fugă, dar ce fugă, parc-ar fi avut douăzeci de bice pe şalele lor. Şi cum se crucea moşul, iată şi un negustor care trecea la scaunul împărăţiei. - Moşule, îi zise negustorul, cine mână caii aşa de grozav, că eu aud "hi-hăi, hi-hăi" şi nu văd pe nimeni!" - Ei, tată, răspunse bătrânul, m-a dăruit Dumnezeu cu un copil ca o neghină, da’ cu mintea cât zece ca mine şi ca d-ta. Neghiniţă opri caii şi sări în palma unchiaşului. Cum îl văzu negustorul, se gândi să ducă împăratului aşa minune. - Moşule, zise negustorul, îţi dau o pungă de bani pe el. Neghiniţă, sfâr, în urechea moşului şi îi şopti ce să vorbească. Şi moşul zise, crezând că de la el zice: - Tu, care vinzi şi cumperi, ai cumpărat vreun suflet pe-o pungă de bani? - Îţi dau… două. Şi iar moşul, după Neghiniţă: - Două pungi… pentru un suflet? - Îţi dau… zece. Moşul îngălbeni şi zise, iar după şoapta lui Neghiniţă: - Sufletele se dăruiesc Domnului şi se vând Necuratului. - Îţi dau… douăzeci! Şi moşul, călcând în gura lăcomiei, tăcu, cu toate şoaptele bietului Neghiniţă. Neghiniţă văzu lăcomia, da’ tot el şopti moşului:: "Fie!" Şi moşul zise: - Fie! Bătu palmă în palmă cu negustorul. Tocmeala se făcuse. Negustorul plăti şi luă pe Neghiniţă, vândut de bunăvoie. Negustorul plecă. Neghiniţă strigă moşului: - Moşule, moşule, ai fost să n-ai copii, iar biată babă, da! Împăratul era la mare şi la greu sfat cu toţi cărturarii, că bântuia seceta şi molima. Şi dacă negustorul îi spuse că are un copil ca o neghiniţă, împăratul rămase înmărmurit, învăţaţii împărăţiei căscară ochii mari şi se traseră de bărbile lungi. - Nu se poate, măria-ta, aşa ceva nu scrie la carte. - Ba se poate, zise Neghiniţă, sărind pe masa sfatului, că multe se pot şi nu stau în cărţi; şi mult mai multe sunt altfel de cum sunt ticluite din condei. Şi după ce se minunară cât se minunară, începu sfatul. Neghiniţă se sui pe mâna împăratului, pe umăr, apoi în creştetul capului, şi de-acolo zise râzând: - Învaţă, măria-ta, că cei mai mici sunt cei mai mari. Împăratul, cam de voie, cam de nevoie, răspunse: - Aşa e, Neghiniţă, aşa e. Iar cărturarii îşi deteră ghies pe sub masă şi plecară ochii în jos. Împăratul porunci să-i toarne lui Neghiniţă o casă cu zece caturi, cât o nucă de mare, toată din aur-lamur şi împodobită cu pietre scumpe. Neghiniţă rămase la sfat şi se pierdu din ochii tuturora, numai ca să se ţie de năzdrăvănii. Şi, încet-încet, pâşi-pâşi, până intră în urechea învăţatului care căuta în stele cu ocheanele. Acolo ascultă ce ascultă, şi înţelese că acest vestit cărturar, în loc să se gândească la sfat, se gândea că împăratul are nasul cam mare. Se duse binişor şi intră în urechea cărturarului care zicea că ştie măruntaiele omului şi leacurile bolilor. Ăsta se gândea nu la sfat, ci că-i plăcea inelul împăratului. Aşa află, pe rând, că unul se gândea la o cucoană frumoasă, că altul se gândea cam ce linguşeală să cârpească împăratului, altul că ce n-ar da el pentru o sticlă de vin, altul că bine e să fii împărat, altul că împăratul e om ca toţi oamenii, numai unul, cu fruntea cât toate zilele, asculta cuvintele şi întrebările împăratului. Neghiniţă, cum află gândul tuturora, zbughi în urechea împăratului şi îi şopti tot, din fir până în aţă. Împăratul, crezând că singur, el de la el, a citit în mintea lor, se mânie foc şi le zise: - Ei, tu, care caţi în stele, ţi-ai făcut ochii ochean şi-mi vezi nasul cât un buştean. Astfel ţi-e gândul la sfatul domnesc? Cărturarul se cutremură şi dădu în genunchi, cerând iertare. - Tu, se răsti împăratul către doctor, dacă ai avea inelul meu, ai omorî mai puţini oameni? Doctorul se cutremură şi dădu şi el în genunchi. - Tu, zise împăratul necăjit ălorlalţi, te gândeşti la secături şi nu vezi că eşti cu un picior în groapă; tu îţi pregăteşti limba ca să mă minţi; tu crezi că într-o sticlă cu vin este mai mult duh decât în capul meu; tu nu ştii că un învăţat pe scaunul domniei ar face mai multe boroboaţe ca un neghiob; tu te pricepi că împăratul e om ca toţi oamenii, da’ nu te gândeşti că învăţaţii sunt ca neoamenii; iar tu abia te ţii să nu caşti o gură cât să înghiţi împărăţia toată; numai ţie ţi-e mintea la sfatul domnesc. Cu toţii căzură în genunchi. - Acum ce să le fac, zise împăratul mânios, să le tai capul? Cărturarii muriră şi înviară, iar Neghiniţă, care se suise în creştetul împăratului: - Ferit-a Dumnezeu, măria-ta, fără învăţaţi cine să mintă lumea? - Să nu fie decât adevărul pe lume! - Ferit-a Dumnezeu! Ce-ai face chiar măria-ta fără minciună? Apoi măria-ta ţi-ai făcut socoteala vieţii? Mai multe ceasuri ai mâncat, ai dormit, ai vânat, ţi-ai socotit cazanele cu bani, ai petrecut, ba cu luminăţia-sa împărăteasa, ba şi fără ea, decât te-ai necăjit cu trebile şi cu nevoile împărăţiei. Cum ai sta măria-ta pe scaunul lumii când lumea ar afla adevărul? Împăratul zâmbi, cu ciudă, nu e vorbă, dar zâmbi ca să dreagă treaba şi îi iertă pe toţi. Văzând însă că cel din urmă cărturar, care se gândise la sfat, tremura mereu, îi zise: - Ei, dar tu, cel mai cuminte, de ce tremuri? - Măria-ta, zise bietul bătrân, mai bine să spun şi eu decât să afli măria-ta. Iată, socotesc că nu ştiu nimic şi tot mă gândesc că mi-e leafa prea mică. Împăratul râse cu poftă şi-i făgădui o leafă mai mare, apoi sparse sfatul cărturarilor şi plecă cu Neghiniţă în creştetul capului, nedumirit de cum ghicise gândurile tuturora. Împărăteasa şi cuconii ei, văzând pe Neghiniţă, se minunară, dar, când aflară că împăratul, la vreme de bătrâneţe, ghiceşte gândurile oamenilor, se cruciră şi tot nu le venea să creadă. - Împărate, zise împărăteasa, zău aşa, ghiceşte-mi şi mie un gând. - Să vedem, răspunse împăratul. Împărăteasa se gândi şi începu să râdă… Neghiniţă o zbughise în urechea împărătesei şi-i aflase gândul: "Că ce bine-ar fi să mai fie o dată împăratul tânăr!" Şi într-o clipă intră în urechea dreaptă a împăratului, şi şopa-şopa-şopa. Împăratul – pace! Împărăteasa râdea şi zicea: - Vezi că nu ghiceşti? vezi? Pasămite, împăratul era cam tare de urechea dreaptă. Neghiniţă înţelese, şi ţâşti în urechea stângă, şi iar şopa-şopa. Împăratul se lumină la faţă, dădu din cap, râse cu hohote şi zise: - Ei… împărăteasă, împărăteasă… da’ tot muiere! De, bine te gândişi tu, da’ nu se poate… Împărăteasa se ruşină, plecă ochii în jos şi se gândi: "Dar dacă o ghici şi la ce m-oi fi gândit înainte, intru în pământ! De câte ori n-am dat dracului sfaturile împărăţiei când nu se mai isprăveau până după miezul nopţii." În sfârşit, ce-i veni lui Neghiniţă, vru să râdă şi de împărat; şi îşi zise într-o bună dimineaţă: "Vezi ce e omul! Spune-i orice, spune-i mereu acelaşi lucru… omul crede, că omul e prost. Ce nu crede întâi crede mai pe urmă. Am să-i fac una şi bună împăratului, să-l las fără sfetnicii cei credincioşi şi să-l încurc cu nebunii." Împăratul, de umbla în fruntea oştilor, de sta la sfat mare, de se culca, de se scula, de mânca, de-şi mângâia cuconii, un gând nu-l mai slăbea: "Nu vezi, omule de Dumnezeu, că ţi-au îmbătrânit sfetnicii şi împărăţia merge rău?" Pasămite, Neghiniţă îi intrase într-o ureche. Azi aşa, mâine aşa, până nu mai avu încotro. Sparse sfatul cel vechi şi chemă altul nou. Tot unu şi unu! Cum veniră, cum aruncară pe bietul împărat din scaunul neamului lui… - Acu să-l vedem! zise împieliţatul de Neghiniţă. Împăratul ieşi plângând din cetate. Neghiniţă, sus pe umărul lui. - De ce plângi, măria-ta? ţine-ţi firea, nu fi muiere. - Ei, ei, Neghiniţă, cum să nu plâng?! Unde mi-e toiagul împărătesc? - Ci taci, măria-ta! Ia taie un corn şi fă-ţi, colea, o cârjă. Buzduganul e greu la bătrâneţe, te doboară. Cârja te sprijină. - Ei, ei, Neghiniţă, unde mi-e scaunul împărătesc pe care au stat atâţia moşi-strămoşi ai mei? - Ci taci, măria-ta! Întinde-te colea, pe fânul înflorit şi moale, şi să-mi spui drept care e mai dulce la oase? Scaunul cu scumpetea, sau fânul cu frumuseţea? - I, i, Neghiniţă, unde mi-e coroana cu stemele şi cu luminile? - Ci taci, măria-ta! Pune foaie lată de lipan pe deasupra pletelor albe şi spune-mi drept, care e mai uşoară, coroana cu grijile sau lipanul cu umbrele? - Aşa o fi, Neghiniţă, mai zise împăratul, oftând tocmai din băierile inimii, aşa o fi, se potriveşte ş-aşa, fiindcă ştii tu să le potriveşti, dar când mă gândesc în ce slavă eram ieri… îmi vine să scald tot pământul cu lacrimile mele! - Ci taci, măria-ta! Adică ce slăvire? Toată viaţa, ba războaie, ba sfaturi, ba taie capul unuia, ba întinde la bice pe altul, ba citeşte jalbele, ba ascultă păsurile, ba câte şi mai câte, şi mai multe fără să vrei de câte pe vrute. Mărire să fi fost asta? Dar ia gândeşte-te măria-ta că un supus era supusul măriei-tale ş-avea un stăpân, iar măria-ta, purtând grija tuturora, erai sluga tuturora. Vezi, de-aia măria-ta ai fost cel mai slugă, cel mai nevolnic din toată împărăţia. Curată socoteală: erai împărat, nu om; acum eşti om, nu împărat. Şi eşti mai mare, că unde-ţi spune gândul, acolo te duc picioarele. Ş-apoi, cine ştie? Socoteşti măria-ta că boierii pot ceva fără prostime? Să ceară prostimea pe vechiul lor împărat… şi să vezi măria-ta… Se mai îmbună împăratul la cuvântul lui Neghiniţă şi se duse, în cruciş şi în curmeziş, în toată împărăţia, c-o foaie de lipan pe cap şi sprijinit pe-o cârjă de corn. Şi de ce vedea se minuna şi întreba pe Neghiniţă: - Neghiniţă, de ce-l bat pe ăla, de răcneşte ca din gură de şarpe? - Fiindcă împăratul e surd şi n-aude, răspunse Neghiniţă. - Neghiniţă, de ce-or fi atâţia oameni goi şi desculţi? - Fiindcă împăratul e orb şi nu vede. - Neghiniţă, de ce bătrânul ăla s-o fi muncind să roadă în gingii o cojiţă uscată? - Fiindcă împăratul mănâncă prea mult. - Neghiniţă, de ce-o munci unii şi noaptea, de dau pe brânci? - Ca să doarmă împăratul şi ziua, de i-o veni poftă. - Neghiniţă, atunci de ce să vie pe scaunul meu un împărat şi surd, şi orb, şi lacom, şi somnoros? - Ei, poi, înainte de-a fi împărat, vedea, auzea, muncea, cumpătat la mâncare şi la băutură. Bietul pribeag stătu pe gânduri, în mijlocul unui oraş mare, mare şi zise: - I, i, Neghiniţă, mult cuvânt ai! Acum s-ajung împărat, şi aş şti eu să fac cum e bine. Şi, ca din senin, abia sfârşise vorba de pe urmă, ş-auzi o gălăgie, un vaiet, o duduitură, că parcă se cutremura pământul. Când colo, ce să fie? Ştafetă mare. Nişte voinici, cu suliţe lungi, aduceau vestea că norodul a băgat la dubă pe împăratul ăl nou, cu sfetnici cu tot, şi că cheamă iarăşi pe adevăratul împărat. Cum auzi bătrânul, zise voinicilor: - Staţi, că eu sunt! Şi-l cunoscură toţi, şi îi deteră în genunchi. Iar Neghiniţă, de colo, de pe umăr: - Măria-ta, mai vezi, mai auzi, ori ţi s-a făcut foame şi-ţi vine să dormi? La toate vine rândul, după cum se întoarce roata, că de-aia e roată, să se întoarcă, iar nu să stea locului. Şi-i veni rândul şi lui Neghiniţă, gândul lumii. Într-o zi vru să glumească cu împăratul, să mai facă vreo drăcie. Îi intră în urechea dreaptă, crezând că e în a stângă. Cu stânga n-auzea de loc. "Nu face nimic. Mi-e lene să mă mut, se gândi Neghiniţă. În loc să şoptesc, voi striga." Şi începu să strige din toate puterile în urechea cu care împăratul auzea de minune. - Un împărat dacă n-a şti el de la el adevărul, nu-l mai află de la nimeni! Împăratul, auzind acest glas tare în fundul urechii, îi zvâcni inima şi-şi trase o palma cât putu peste ureche, zicând: - Iiiii, să ştii că ce credeam eu că-mi trece prin minte era numai în ureche! Şi când îşi scutură urechea în podul palmei… Neghiniţă căzu leşinat… - Tu mi-ai fost? Tu m-ai făcut să cad din scaunul împărăţiei? Bine! Am eu ac de cojocul tău! Împăratul, înfuriat, porunci să-l lege de gât cu un fir lung de mătase şi-l coborî de-l înecă în puţul din curtea domnească. Aşa sfârşi bietul Neghiniţă. EOT; } PK A�)[� �cC cC ) faker/src/Faker/Provider/ro_RO/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ro_RO; class Person extends \Faker\Provider\Person { // http://en.wikipedia.org/wiki/Romanian_name, prefixes are for more formal purposes protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; //http://ro.wikipedia.org/wiki/List%C4%83_de_prenume_rom%C3%A2ne%C8%99ti#Feminine protected static $firstNameFemale = [ 'Ada', 'Adela', 'Adelaida', 'Adelina', 'Adina', 'Adriana', 'Agata', 'Aglaia', 'Agripina', 'Aida', 'Alberta', 'Albertina', 'Alexandra', 'Alexandrina', 'Alida', 'Alina', 'Alice', 'Alis', 'Alma', 'Amalia', 'Amelia', 'Amanda', 'Ana', 'Anabela', 'Anaida', 'Anamaria', 'Anastasia', 'Anca', 'Ancuța', 'Anda', 'Andra', 'Andrada', 'Andreea', 'Anemona', 'Aneta', 'Angela', 'Anghelina', 'Anica', 'Anișoara', 'Antoaneta', 'Antonia', 'Antonela', 'Anuța', 'Ariadna', 'Ariana', 'Arina', 'Aristița', 'Artemisa', 'Astrid', 'Atena', 'Augustina', 'Aura', 'Aurelia', 'Aureliana', 'Aurica', 'Aurora', 'Beatrice', 'Betina', 'Bianca', 'Blanduzia', 'Bogdana', 'Brândușa', 'Camelia', 'Carina', 'Carla', 'Carmen', 'Carmina', 'Carolina', 'Casandra', 'Casiana', 'Caterina', 'Catinca', 'Catrina', 'Catrinel', 'Cătălina', 'Cecilia', 'Celia', 'Cerasela', 'Cezara', 'Cipriana', 'Clara', 'Clarisa', 'Claudia', 'Clementina', 'Cleopatra', 'Codrina', 'Codruța', 'Constantina', 'Constanța', 'Consuela', 'Coralia', 'Corina', 'Cornelia', 'Cosmina', 'Crenguța', 'Crina', 'Cristina', 'Daciana', 'Dafina', 'Daiana', 'Dalia', 'Dana', 'Daniela', 'Daria', 'Dariana', 'Delia', 'Demetra', 'Denisa', 'Despina', 'Diana', 'Dida', 'Didina', 'Dimitrina', 'Dina', 'Dochia', 'Doina', 'Domnica', 'Dora', 'Doriana', 'Dorina', 'Dorli', 'Draga', 'Dumitra', 'Dumitrana', 'Ecaterina', 'Eftimia', 'Elena', 'Eleonora', 'Eliana', 'Elisabeta', 'Elisaveta', 'Eliza', 'Elodia', 'Elvira', 'Emilia', 'Emanuela', 'Erica', 'Estera', 'Eufrosina', 'Eugenia', 'Eusebia', 'Eva', 'Evanghelina', 'Evelina', 'Fabia', 'Fabiana', 'Felicia', 'Filofteia', 'Fiona', 'Flavia', 'Floare', 'Floarea', 'Flora', 'Floriana', 'Florica', 'Florina', 'Florentina', 'Florența', 'Francesca', 'Frusina', 'Gabriela', 'Geanina', 'Gențiana', 'Georgeta', 'Georgia', 'Georgiana', 'Geta', 'Gherghina', 'Gianina', 'Gina', 'Giorgiana', 'Grațiana', 'Grațiela', 'Hortensia', 'Henrieta', 'Heracleea', 'Iasmina', 'Ica', 'Ileana', 'Ilinca', 'Ilona', 'Ina', 'Ioana', 'Ioanina', 'Iolanda', 'Ionela', 'Ionelia', 'Iosefina', 'Irina', 'Iridenta', 'Iris', 'Isabela', 'Iulia', 'Iuliana', 'Iustina', 'Ivona', 'Izabela', 'Jana', 'Janeta', 'Janina', 'Jasmina', 'Jeana', 'Julia', 'Julieta', 'Larisa', 'Laura', 'Laurenția', 'Lavinia', 'Lăcrămioara', 'Leana', 'Lelia', 'Leontina', 'Leopoldina', 'Letiția', 'Lia', 'Liana', 'Lidia', 'Ligia', 'Lili', 'Liliana', 'Lioara', 'Livia', 'Loredana', 'Lorelei', 'Lorena', 'Luana', 'Lucia', 'Luciana', 'Lucreția', 'Ludovica', 'Ludmila', 'Luiza', 'Luminița', 'Magdalena', 'Maia', 'Manuela', 'Mara', 'Marcela', 'Marga', 'Margareta', 'Marcheta', 'Maria', 'Mariana', 'Maricica', 'Marilena', 'Marina', 'Marinela', 'Marioara', 'Marta', 'Matilda', 'Malvina', 'Mădălina', 'Mălina', 'Mărioara', 'Măriuca', 'Melania', 'Melina', 'Mihaela', 'Milena', 'Mina', 'Minodora', 'Mioara', 'Mirabela', 'Mirela', 'Mirona', 'Miruna', 'Mona', 'Monalisa', 'Monica', 'Nadia', 'Narcisa', 'Natalia', 'Natașa', 'Noemi', 'Nicoleta', 'Niculina', 'Nidia', 'Nora', 'Norica', 'Oana', 'Octavia', 'Octaviana', 'Ofelia', 'Olga', 'Olimpia', 'Olivia', 'Ortansa', 'Otilia', 'Ozana', 'Pamela', 'Paraschiva', 'Paula', 'Paulica', 'Paulina', 'Patricia', 'Petronela', 'Petruța', 'Pompilia', 'Profira', 'Rada', 'Rafila', 'Raluca', 'Ramona', 'Rebeca', 'Renata', 'Rica', 'Roberta', 'Robertina', 'Rodica', 'Romanița', 'Romina', 'Roza', 'Rozalia', 'Roxana', 'Roxelana', 'Ruxanda', 'Ruxandra', 'Sabina', 'Sabrina', 'Safta', 'Salomea', 'Sanda', 'Saveta', 'Savina', 'Sânziana', 'Semenica', 'Severina', 'Sidonia', 'Silvia', 'Silvana', 'Silviana', 'Simina', 'Simona', 'Smaranda', 'Sofia', 'Sonia', 'Sorana', 'Sorina', 'Speranța', 'Stana', 'Stanca', 'Stela', 'Steliana', 'Steluța', 'Suzana', 'Svetlana', 'Ștefana', 'Ștefania', 'Tamara', 'Tania', 'Tatiana', 'Teea', 'Teodora', 'Teodosia', 'Teona', 'Tiberia', 'Timea', 'Tinca', 'Tincuța', 'Tudora', 'Tudorița', 'Tudosia', 'Valentina', 'Valeria', 'Vanesa', 'Varvara', 'Vasilica', 'Venera', 'Vera', 'Veronica', 'Veta', 'Vicenția', 'Victoria', 'Violeta', 'Viorela', 'Viorica', 'Virginia', 'Viviana', 'Voichița', 'Xenia', 'Zaharia', 'Zamfira', 'Zaraza', 'Zenobia', 'Zenovia', 'Zina', 'Zoe', ]; //http://ro.wikipedia.org/wiki/List%C4%83_de_prenume_rom%C3%A2ne%C8%99ti#Feminine protected static $firstNameMale = [ 'Achim', 'Adam', 'Adelin', 'Adonis', 'Adrian', 'Adi', 'Agnos', 'Albert', 'Alex', 'Alexandru', 'Alexe', 'Aleodor', 'Alin', 'Alistar', 'Amedeu', 'Amza', 'Anatolie', 'Andrei', 'Angel', 'Anghel', 'Antim', 'Anton', 'Antonie', 'Antoniu', 'Arian', 'Aristide', 'Arsenie', 'Augustin', 'Aurel', 'Aurelian', 'Aurică', 'Avram', 'Axinte', 'Barbu', 'Bartolomeu', 'Basarab', 'Bănel', 'Bebe', 'Beniamin', 'Benone', 'Bernard', 'Bogdan', 'Brăduț', 'Bucur', 'Caius', 'Camil', 'Cantemir', 'Carol', 'Casian', 'Cazimir', 'Călin', 'Cătălin', 'Cedrin', 'Cezar', 'Ciprian', 'Claudiu', 'Codin', 'Codrin', 'Codruț', 'Cornel', 'Corneliu', 'Corvin', 'Constantin', 'Cosmin', 'Costache', 'Costel', 'Costin', 'Crin', 'Cristea', 'Cristian', 'Cristobal', 'Cristofor', 'Dacian', 'Damian', 'Dan', 'Daniel', 'Darius', 'David', 'Decebal', 'Denis', 'Dinu', 'Dominic', 'Dorel', 'Dorian', 'Dorin', 'Dorinel', 'Doru', 'Dragoș', 'Ducu', 'Dumitru', 'Edgar', 'Edmond', 'Eduard', 'Eftimie', 'Emil', 'Emilian', 'Emanoil', 'Emanuel', 'Emanuil', 'Eremia', 'Eric', 'Ernest', 'Eugen', 'Eusebiu', 'Eustațiu', 'Fabian', 'Felix', 'Filip', 'Fiodor', 'Flaviu', 'Florea', 'Florentin', 'Florian', 'Florin', 'Francisc', 'Frederic', 'Gabi', 'Gabriel', 'Gelu', 'George', 'Georgel', 'Georgian', 'Ghenadie', 'Gheorghe', 'Gheorghiță', 'Ghiță', 'Gică', 'Gicu', 'Giorgian', 'Grațian', 'Gregorian', 'Grigore', 'Haralamb', 'Haralambie', 'Horațiu', 'Horea', 'Horia', 'Iacob', 'Iancu', 'Ianis', 'Ieremia', 'Ilarie', 'Ilarion', 'Ilie', 'Inocențiu', 'Ioan', 'Ion', 'Ionel', 'Ionică', 'Ionuț', 'Iosif', 'Irinel', 'Iulian', 'Iuliu', 'Iurie', 'Iustin', 'Iustinian', 'Ivan', 'Jan', 'Jean', 'Jenel', 'Ladislau', 'Lascăr', 'Laurențiu', 'Laurian', 'Lazăr', 'Leonard', 'Leontin', 'Lică', 'Liviu', 'Lorin', 'Luca', 'Lucențiu', 'Lucian', 'Lucrețiu', 'Ludovic', 'Manole', 'Marcel', 'Marcu', 'Marian', 'Marin', 'Marius', 'Martin', 'Matei', 'Maxim', 'Maximilian', 'Mădălin', 'Mihai', 'Mihail', 'Mihnea', 'Mircea', 'Miron', 'Mitică', 'Mitruț', 'Mugur', 'Mugurel', 'Nae', 'Narcis', 'Nechifor', 'Nelu', 'Nichifor', 'Nicoară', 'Nicodim', 'Nicolae', 'Nicolaie', 'Nicu', 'Nicuță', 'Niculiță', 'Nicușor', 'Norbert', 'Norman', 'Octav', 'Octavian', 'Octaviu', 'Olimpian', 'Olimpiu', 'Oliviu', 'Ovidiu', 'Pamfil', 'Panait', 'Panagachie', 'Paul', 'Pavel', 'Pătru', 'Petre', 'Petrică', 'Petrișor', 'Petru', 'Petruț', 'Pompiliu', 'Radu', 'Rafael', 'Rareș', 'Raul', 'Răducu', 'Răzvan', 'Relu', 'Remus', 'Robert', 'Romeo', 'Romulus', 'Sabin', 'Sandu', 'Sava', 'Sebastian', 'Sergiu', 'Sever', 'Severin', 'Silvian', 'Silviu', 'Simi', 'Simion', 'Sinică', 'Sorin', 'Stan', 'Stancu', 'Stelian', 'Sandu', 'Șerban', 'Ștefan', 'Teodor', 'Teofil', 'Teohari', 'Theodor', 'Tiberiu', 'Timotei', 'Titus', 'Todor', 'Toma', 'Traian', 'Tudor', 'Valentin', 'Valeriu', 'Valter', 'Vasile', 'Vasilică', 'Veniamin', 'Vicențiu', 'Victor', 'Vincențiu', 'Viorel', 'Visarion', 'Vlad', 'Vladimir', 'Vlaicu', 'Voicu', 'Zamfir', 'Zeno', ]; //courtesy of Florin LIPAN, at nume.ottomotor.ro protected static $lastName = [ 'Achim', 'Adam', 'Albu', 'Aldea', 'Alexa', 'Alexandrescu', 'Alexandru', 'Alexe', 'Andrei', 'Anghel', 'Antal', 'Anton', 'Apostol', 'Ardelean', 'Ardeleanu', 'Avram', 'Baciu', 'Badea', 'Balan', 'Balint', 'Banica', 'Banu', 'Barbu', 'Barbulescu', 'Bejan', 'Biro', 'Blaga', 'Boboc', 'Bodea', 'Bogdan', 'Bota', 'Botezatu', 'Bratu', 'Bucur', 'Buda', 'Bunea', 'Burlacu', 'Calin', 'Catana', 'Cazacu', 'Chiriac', 'Chirila', 'Chirita', 'Chis', 'Chivu', 'Ciobanu', 'Ciocan', 'Cojocaru', 'Coman', 'Constantin', 'Constantinescu', 'Cornea', 'Cosma', 'Costache', 'Costea', 'Costin', 'Covaci', 'Cozma', 'Craciun', 'Cretu', 'Crisan', 'Cristea', 'Cristescu', 'Croitoru', 'Cucu', 'Damian', 'Dan', 'Danciu', 'Danila', 'Dascalu', 'David', 'Diaconescu', 'Diaconu', 'Dima', 'Dinca', 'Dinu', 'Dobre', 'Dobrescu', 'Dogaru', 'Dragan', 'Draghici', 'Dragoi', 'Dragomir', 'Dumitrache', 'Dumitrascu', 'Dumitrescu', 'Dumitriu', 'Dumitru', 'Duta', 'Enache', 'Ene', 'Farcas', 'Filimon', 'Filip', 'Florea', 'Florescu', 'Fodor', 'Fratila', 'Gabor', 'Gal', 'Ganea', 'Gavrila', 'Georgescu', 'Gheorghe', 'Gheorghita', 'Gheorghiu', 'Gherman', 'Ghita', 'Giurgiu', 'Grecu', 'Grigoras', 'Grigore', 'Grigorescu', 'Grosu', 'Groza', 'Horvath', 'Iacob', 'Iancu', 'Ichim', 'Ignat', 'Ilie', 'Iliescu', 'Ion', 'Ionescu', 'Ionita', 'Iordache', 'Iorga', 'Iosif', 'Irimia', 'Ispas', 'Istrate', 'Ivan', 'Ivascu', 'Kiss', 'Kovacs', 'Lazar', 'Luca', 'Lungu', 'Lupu', 'Macovei', 'Maftei', 'Man', 'Manea', 'Manolache', 'Manole', 'Marcu', 'Marginean', 'Marian', 'Marin', 'Marinescu', 'Martin', 'Mateescu', 'Matei', 'Maxim', 'Mazilu', 'Micu', 'Mihai', 'Mihaila', 'Mihailescu', 'Mihalache', 'Mihalcea', 'Milea', 'Militaru', 'Mircea', 'Mirea', 'Miron', 'Miu', 'Mocanu', 'Moga', 'Moise', 'Moldovan', 'Moldoveanu', 'Molnar', 'Morar', 'Moraru', 'Muntean', 'Munteanu', 'Muresan', 'Musat', 'Nagy', 'Nastase', 'Neacsu', 'Neagoe', 'Neagu', 'Neamtu', 'Nechita', 'Necula', 'Nedelcu', 'Negoita', 'Negrea', 'Negru', 'Nemes', 'Nica', 'Nicoara', 'Nicolae', 'Nicolescu', 'Niculae', 'Niculescu', 'Nistor', 'Nita', 'Nitu', 'Oancea', 'Olariu', 'Olaru', 'Oltean', 'Olteanu', 'Oprea', 'Opris', 'Paduraru', 'Pana', 'Panait', 'Paraschiv', 'Parvu', 'Pasca', 'Pascu', 'Patrascu', 'Paun', 'Pavel', 'Petcu', 'Peter', 'Petre', 'Petrea', 'Petrescu', 'Pintea', 'Pintilie', 'Pirvu', 'Pop', 'Popa', 'Popescu', 'Popovici', 'Preda', 'Prodan', 'Puiu', 'Radoi', 'Radu', 'Radulescu', 'Roman', 'Rosca', 'Rosu', 'Rotaru', 'Rus', 'Rusu', 'Sabau', 'Sandor', 'Sandu', 'Sarbu', 'Sava', 'Savu', 'Serban', 'Sima', 'Simion', 'Simionescu', 'Simon', 'Sirbu', 'Soare', 'Solomon', 'Staicu', 'Stan', 'Stanciu', 'Stancu', 'Stanescu', 'Stefan', 'Stefanescu', 'Stoian', 'Stoica', 'Stroe', 'Suciu', 'Szabo', 'Szasz', 'Szekely', 'Tamas', 'Tanase', 'Tataru', 'Teodorescu', 'Toader', 'Toma', 'Tomescu', 'Toth', 'Trandafir', 'Trif', 'Trifan', 'Tudor', 'Tudorache', 'Tudose', 'Turcu', 'Ungureanu', 'Ursu', 'Vaduva', 'Varga', 'Vasile', 'Vasilescu', 'Vasiliu', 'Veres', 'Vintila', 'Visan', 'Vlad', 'Voicu', 'Voinea', 'Zaharia', 'Zamfir', ]; protected static $titleMale = ['dl.', 'ing.', 'dr.']; protected static $titleFemale = ['d-na.', 'd-șoara', 'ing.', 'dr.']; protected static $cnpCountyCodes = [ 'AB' => '01', 'AR' => '02', 'AG' => '03', 'B' => '40', 'BC' => '04', 'BH' => '05', 'BN' => '06', 'BT' => '07', 'BV' => '08', 'BR' => '09', 'BZ' => '10', 'CS' => '11', 'CL' => '51', 'CJ' => '12', 'CT' => '13', 'CV' => '14', 'DB' => '15', 'DJ' => '16', 'GL' => '17', 'GR' => '52', 'GJ' => '18', 'HR' => '19', 'HD' => '20', 'IL' => '21', 'IS' => '22', 'IF' => '23', 'MM' => '24', 'MH' => '25', 'MS' => '26', 'NT' => '27', 'OT' => '28', 'PH' => '29', 'SM' => '30', 'SJ' => '31', 'SB' => '32', 'SV' => '33', 'TR' => '34', 'TM' => '35', 'TL' => '36', 'VS' => '37', 'VL' => '38', 'VN' => '39', 'B1' => '41', 'B2' => '42', 'B3' => '43', 'B4' => '44', 'B5' => '45', 'B6' => '46', ]; /** * Personal Numerical Code (CNP) * * @see http://ro.wikipedia.org/wiki/Cod_numeric_personal * * @example 1111111111118 * * @param string|null $gender Person::GENDER_MALE or Person::GENDER_FEMALE * @param string|null $dateOfBirth (1800-2099) 'Y-m-d', 'Y-m', 'Y' I.E. '1981-06-16', '2085-03', '1900' * @param string|null $county county code where the CNP was issued * @param bool|null $isResident flag if the person resides in Romania * * @return string 13 digits CNP code */ public function cnp($gender = null, $dateOfBirth = null, $county = null, $isResident = true) { $genders = [Person::GENDER_MALE, Person::GENDER_FEMALE]; if (empty($gender)) { $gender = static::randomElement($genders); } elseif (!in_array($gender, $genders, false)) { throw new \InvalidArgumentException("Gender must be '{Person::GENDER_MALE}' or '{Person::GENDER_FEMALE}'"); } $date = $this->getDateOfBirth($dateOfBirth); if (null === $county) { $countyCode = static::randomElement(array_values(static::$cnpCountyCodes)); } elseif (!array_key_exists($county, static::$cnpCountyCodes)) { throw new \InvalidArgumentException("Invalid county code '{$county}' received"); } else { $countyCode = static::$cnpCountyCodes[$county]; } $cnp = (string) $this->getGenderDigit($date, $gender, $isResident) . $date->format('ymd') . $countyCode . static::numerify('##%') ; $checksum = $this->getChecksumDigit($cnp); return $cnp . $checksum; } /** * @param string|null $dateOfBirth * * @return \DateTime */ protected function getDateOfBirth($dateOfBirth) { if (empty($dateOfBirth)) { $dateOfBirthParts = [self::numberBetween(1800, 2099)]; } else { $dateOfBirthParts = explode('-', $dateOfBirth); } $baseDate = \Faker\Provider\DateTime::dateTimeBetween("first day of January {$dateOfBirthParts[0]}", "last day of December {$dateOfBirthParts[0]}"); switch (count($dateOfBirthParts)) { case 1: $dateOfBirthParts[] = $baseDate->format('m'); //don't break, we need the day also // no break case 2: $dateOfBirthParts[] = $baseDate->format('d'); //don't break, next line will // no break case 3: break; default: throw new \InvalidArgumentException("Invalid date of birth - must be null or in the 'Y-m-d', 'Y-m', 'Y' format"); } if ($dateOfBirthParts[0] < 1800 || $dateOfBirthParts[0] > 2099) { throw new \InvalidArgumentException("Invalid date of birth - year must be between 1800 and 2099, '{$dateOfBirthParts[0]}' received"); } $dateOfBirthFinal = implode('-', $dateOfBirthParts); $date = \DateTime::createFromFormat('Y-m-d', $dateOfBirthFinal); //a full (invalid) date might have been supplied, check if it converts if ($date->format('Y-m-d') !== $dateOfBirthFinal) { throw new \InvalidArgumentException("Invalid date of birth - '{$date->format('Y-m-d')}' generated based on '{$dateOfBirth}' received"); } return $date; } /** * https://ro.wikipedia.org/wiki/Cod_numeric_personal#S * * @param bool $isResident * @param string $gender * * @return int */ protected static function getGenderDigit(\DateTime $dateOfBirth, $gender, $isResident) { if (!$isResident) { return 9; } if ($dateOfBirth->format('Y') < 1900) { if ($gender == Person::GENDER_MALE) { return 3; } return 4; } if ($dateOfBirth->format('Y') < 2000) { if ($gender == Person::GENDER_MALE) { return 1; } return 2; } if ($gender == Person::GENDER_MALE) { return 5; } return 6; } /** * Calculates a checksum for the Personal Numerical Code (CNP). * * @param string $value 12 digit CNP * * @return int checksum digit */ protected function getChecksumDigit($value) { $checkNumber = 279146358279; $checksum = 0; foreach (range(0, 11) as $digit) { $checksum += (int) substr($value, $digit, 1) * (int) substr($checkNumber, $digit, 1); } $checksum = $checksum % 11; return $checksum == 10 ? 1 : $checksum; } } PK A�)[�}�� � * faker/src/Faker/Provider/fr_CH/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_CH; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'CH', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[��> > + faker/src/Faker/Provider/fr_CH/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_CH; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'hotmail.com', 'yahoo.com', 'googlemail.com', 'gmx.ch', 'bluewin.ch', 'swissonline.ch']; protected static $tld = ['com', 'com', 'com', 'net', 'org', 'li', 'ch', 'ch']; } PK A�)[�ׁ � . faker/src/Faker/Provider/fr_CH/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_CH; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+41 (0)## ### ## ##', '+41(0)#########', '+41 ## ### ## ##', '0#########', '0## ### ## ##', ]; /** * An array of Swiss mobile (cell) phone number formats. * * @var array */ protected static $mobileFormats = [ // Local '075 ### ## ##', '075#######', '076 ### ## ##', '076#######', '077 ### ## ##', '077#######', '078 ### ## ##', '078#######', '079 ### ## ##', '079#######', ]; /** * Return a Swiss mobile phone number. * * @return string */ public static function mobileNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$mobileFormats)); } } PK A�)[v�5y> > * faker/src/Faker/Provider/fr_CH/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_CH; class Address extends \Faker\Provider\fr_FR\Address { protected static $buildingNumber = ['%##', '%#', '%', '#a', '#b', '#c']; protected static $streetPrefix = ['Rue', 'Rue', 'Chemin', 'Avenue', 'Boulevard', 'Place', 'Impasse']; protected static $postcode = ['####']; /** * @see https://fr.wikipedia.org/wiki/Villes_de_Suisse */ protected static $cityNames = [ 'Aarau', 'Aarberg', 'Aarburg', 'Agno', 'Aigle VD', 'Altdorf', 'Altstätten', 'Appenzell', 'Arbon', 'Ascona', 'Aubonne', 'Avenches', 'Baden', 'Bad Zurzach', 'Bâle', 'Bellinzone', 'Berne', 'Beromünster', 'Berthoud', 'Biasca', 'Bienne', 'Bischofszell', 'Boudry', 'Bourg-Saint-Pierre', 'Bremgarten AG', 'Brigue', 'Brugg', 'Bulle', 'Bülach', 'Cerlier', 'Châtel-Saint-Denis', 'Coire', 'Conthey', 'Coppet', 'Cossonay', 'Croglio', 'Cudrefin', 'Cully', 'Delémont', 'Diessenhofen', 'Échallens', 'Eglisau', 'Elgg', 'Estavayer-le-Lac', 'Frauenfeld', 'Fribourg', 'Genève', 'Glaris', 'Gordola', 'Grandcour', 'Grandson', 'Greifensee', 'Grüningen', 'Gruyères', 'Hermance', 'Huttwil', 'Ilanz', 'Kaiserstuhl', 'Klingnau', 'La Chaux-de-Fonds', 'La Neuveville', 'La Sarraz', 'La Tour-de-Peilz', 'La Tour-de-Trême', 'Le Landeron', 'Les Clées', 'Lachen', 'Langenthal', 'Laufon', 'Laufenburg', 'Laupen', 'Lausanne', 'Lenzburg', 'Loèche', 'Lichtensteig', 'Liestal', 'Locarno', 'Losone', 'Lugano', 'Lutry', 'Lucerne', 'Maienfeld', 'Martigny', 'Mellingen', 'Mendrisio', 'Monthey', 'Morat', 'Morcote', 'Morges', 'Moudon', 'Moutier', 'Münchenstein', 'Neuchâtel', 'Neunkirch', 'Nidau', 'Nyon', 'Olten', 'Orbe', 'Orsières', 'Payerne', 'Porrentruy', 'Rapperswil', 'Regensberg', 'Rheinau', 'Rheineck', 'Rheinfelden', 'Riva San Vitale', 'Rolle', 'Romainmôtier', 'Romont FR', 'Rorschach', 'Rue', 'Saillon', 'Saint-Maurice', 'Saint-Prex', 'Saint-Ursanne', 'Sala', 'Saint-Gall', 'Sargans', 'Sarnen', 'Schaffhouse', 'Schwytz', 'Sembrancher', 'Sempach', 'Sion', 'Soleure', 'Splügen', 'Stans', 'Steckborn', 'Stein am Rhein', 'Sursee', 'Thoune', 'Thusis', 'Unterseen', 'Uznach', 'Valangin', 'Vevey', 'Villeneuve', 'Viège', 'Waldenburg', 'Walenstadt', 'Wangen an der Aare', 'Werdenberg', 'Wiedlisbach', 'Wil', 'Willisau', 'Winterthour', 'Yverdon-les-Bains', 'Zofingue', 'Zoug', 'Zurich', ]; /** * @see https://fr.wikipedia.org/wiki/Canton_suisse */ protected static $canton = [ ['AG' => 'Argovie'], ['AI' => 'Appenzell Rhodes-Intérieures'], ['AR' => 'Appenzell Rhodes-Extérieures'], ['BE' => 'Berne'], ['BL' => 'Bâle-Campagne'], ['BS' => 'Bâle-Ville'], ['FR' => 'Fribourg'], ['GE' => 'Genève'], ['GL' => 'Glaris'], ['GR' => 'Grisons'], ['JU' => 'Jura'], ['LU' => 'Lucerne'], ['NE' => 'Neuchâtel'], ['NW' => 'Nidwald'], ['OW' => 'Obwald'], ['SG' => 'Saint-Gall'], ['SH' => 'Schaffhouse'], ['SO' => 'Soleure'], ['SZ' => 'Schwytz'], ['TG' => 'Thurgovie'], ['TI' => 'Tessin'], ['UR' => 'Uri'], ['VD' => 'Vaud'], ['VS' => 'Valais'], ['ZG' => 'Zoug'], ['ZH' => 'Zurich'], ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetPrefix}} {{lastName}}', '{{streetPrefix}} de {{cityName}}', '{{streetPrefix}} de {{lastName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}", ]; /** * Returns a random street prefix * * @example Rue * * @return string */ public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * Returns a random city name. * * @example Luzern * * @return string */ public function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } /** * Returns a canton * * @example array('BE' => 'Bern') * * @return array */ public static function canton() { return static::randomElement(static::$canton); } /** * Returns the abbreviation of a canton. * * @return string */ public static function cantonShort() { $canton = static::canton(); return key($canton); } /** * Returns the name of canton. * * @return string */ public static function cantonName() { $canton = static::canton(); return current($canton); } } PK A�)[�y�JZ Z ' faker/src/Faker/Provider/fr_CH/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_CH; class Text extends \Faker\Provider\fr_FR\Text { } PK A�)[ig�` ` * faker/src/Faker/Provider/fr_CH/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_CH; class Company extends \Faker\Provider\fr_FR\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}', '{{lastName}}', ]; protected static $companySuffix = ['AG', 'Sàrl', 'SA', 'GmbH']; } PK A�)[11.\ \ ( faker/src/Faker/Provider/fr_CH/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_CH; class Color extends \Faker\Provider\fr_FR\Color { } PK A�)[��ġ � ) faker/src/Faker/Provider/fr_CH/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fr_CH; class Person extends \Faker\Provider\fr_FR\Person { /** * @see http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/01/02/blank/dos/prenoms/02.html */ protected static $firstNameMale = [ 'Adrian', 'Adrien', 'Alain', 'Albert', 'Alberto', 'Alessandro', 'Alex', 'Alexander', 'Alexandre', 'Alexis', 'Alfred', 'Ali', 'Andrea', 'André', 'Angelo', 'Anthony', 'Antoine', 'Antonio', 'António', 'Arnaud', 'Arthur', 'Aurélien', 'Axel', 'Baptiste', 'Bastien', 'Benjamin', 'Benoît', 'Bernard', 'Bertrand', 'Bruno', 'Bryan', 'Carlos', 'Charles', 'Christian', 'Christophe', 'Christopher', 'Claude', 'Claudio', 'Cyril', 'Cédric', 'Damien', 'Daniel', 'David', 'Denis', 'Didier', 'Diego', 'Diogo', 'Dominique', 'Dylan', 'Emmanuel', 'Enzo', 'Eric', 'Etienne', 'Fabien', 'Fabio', 'Fabrice', 'Fernando', 'Filipe', 'Florian', 'Francesco', 'Francis', 'Francisco', 'François', 'Frédéric', 'Gabriel', 'Georges', 'Gilbert', 'Gilles', 'Giovanni', 'Giuseppe', 'Gregory', 'Grégoire', 'Grégory', 'Guillaume', 'Guy', 'Gérald', 'Gérard', 'Hans', 'Henri', 'Hervé', 'Hugo', 'Jacques', 'Jean', 'Jean-Claude', 'Jean-Daniel', 'Jean-François', 'Jean-Jacques', 'Jean-Louis', 'Jean-Luc', 'Jean-Marc', 'Jean-Marie', 'Jean-Michel', 'Jean-Paul', 'Jean-Pierre', 'Joao', 'Joaquim', 'John', 'Jonas', 'Jonathan', 'Jorge', 'Jose', 'Joseph', 'José', 'João', 'Joël', 'Juan', 'Julien', 'Jérémie', 'Jérémy', 'Jérôme', 'Kevin', 'Laurent', 'Lionel', 'Loris', 'Louis', 'Loïc', 'Luc', 'Luca', 'Lucas', 'Lucien', 'Ludovic', 'Luis', 'Léo', 'Manuel', 'Marc', 'Marcel', 'Marco', 'Mario', 'Martin', 'Mathias', 'Mathieu', 'Matteo', 'Matthieu', 'Maurice', 'Max', 'Maxime', 'Michael', 'Michaël', 'Michel', 'Miguel', 'Mohamed', 'Nathan', 'Nicolas', 'Noah', 'Nolan', 'Nuno', 'Olivier', 'Pascal', 'Patrice', 'Patrick', 'Paul', 'Paulo', 'Pedro', 'Peter', 'Philippe', 'Pierre', 'Pierre-Alain', 'Pierre-André', 'Quentin', 'Rafael', 'Raphaël', 'Raymond', 'René', 'Ricardo', 'Richard', 'Robert', 'Roberto', 'Robin', 'Roger', 'Roland', 'Romain', 'Rui', 'Rémy', 'Sacha', 'Salvatore', 'Samuel', 'Serge', 'Sergio', 'Simon', 'Steve', 'Stéphane', 'Sylvain', 'Sébastien', 'Thierry', 'Thomas', 'Théo', 'Tiago', 'Valentin', 'Victor', 'Vincent', 'Vitor', 'Walter', 'William', 'Willy', 'Xavier', 'Yann', 'Yannick', 'Yvan', 'Yves', ]; /** * @see http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/01/02/blank/dos/prenoms/02.html */ protected static $firstNameFemale = [ 'Agnès', 'Alexandra', 'Alice', 'Alicia', 'Aline', 'Amélie', 'Ana', 'Anaïs', 'Andrea', 'Andrée', 'Angela', 'Anita', 'Anna', 'Anne', 'Anne-Marie', 'Antoinette', 'Ariane', 'Arlette', 'Audrey', 'Aurélie', 'Barbara', 'Bernadette', 'Brigitte', 'Béatrice', 'Camille', 'Carine', 'Carla', 'Carmen', 'Carole', 'Caroline', 'Catherine', 'Chantal', 'Charlotte', 'Chloé', 'Christelle', 'Christiane', 'Christine', 'Cindy', 'Claire', 'Clara', 'Claudia', 'Claudine', 'Colette', 'Coralie', 'Corinne', 'Cristina', 'Cécile', 'Célia', 'Céline', 'Daniela', 'Danielle', 'Danièle', 'Delphine', 'Denise', 'Diana', 'Dominique', 'Edith', 'Elena', 'Eliane', 'Elisa', 'Elisabeth', 'Elodie', 'Elsa', 'Emilie', 'Emma', 'Erika', 'Estelle', 'Esther', 'Eva', 'Evelyne', 'Fabienne', 'Fanny', 'Florence', 'Francine', 'Françoise', 'Gabrielle', 'Geneviève', 'Georgette', 'Ginette', 'Gisèle', 'Géraldine', 'Huguette', 'Hélène', 'Inès', 'Irène', 'Isabel', 'Isabelle', 'Jacqueline', 'Janine', 'Jeanne', 'Jeannine', 'Jennifer', 'Jessica', 'Joana', 'Jocelyne', 'Josette', 'Josiane', 'Joëlle', 'Julia', 'Julie', 'Juliette', 'Justine', 'Karin', 'Karine', 'Katia', 'Laetitia', 'Lara', 'Laura', 'Laure', 'Laurence', 'Liliane', 'Lisa', 'Louise', 'Lucia', 'Lucie', 'Léa', 'Madeleine', 'Magali', 'Manon', 'Manuela', 'Marguerite', 'Maria', 'Marianne', 'Marie', 'Marie-Thérèse', 'Marina', 'Marine', 'Marion', 'Marlyse', 'Marlène', 'Martine', 'Mathilde', 'Melissa', 'Micheline', 'Michelle', 'Michèle', 'Mireille', 'Monica', 'Monique', 'Morgane', 'Muriel', 'Myriam', 'Mélanie', 'Nadia', 'Nadine', 'Natacha', 'Nathalie', 'Nelly', 'Nicole', 'Nina', 'Noémie', 'Océane', 'Olga', 'Olivia', 'Pascale', 'Patricia', 'Paula', 'Pauline', 'Pierrette', 'Rachel', 'Raymonde', 'Renée', 'Rita', 'Rosa', 'Rose', 'Rose-Marie', 'Ruth', 'Sabine', 'Sabrina', 'Sandra', 'Sandrine', 'Sara', 'Sarah', 'Silvia', 'Simone', 'Sofia', 'Sonia', 'Sophie', 'Stéphanie', 'Suzanne', 'Sylvia', 'Sylviane', 'Sylvie', 'Séverine', 'Tania', 'Tatiana', 'Teresa', 'Thérèse', 'Valentine', 'Valérie', 'Vanessa', 'Victoria', 'Virginie', 'Viviane', 'Véronique', 'Yolande', 'Yvette', 'Yvonne', 'Zoé', ]; /** * @see http://blog.tagesanzeiger.ch/datenblog/index.php/6859 */ protected static $lastName = [ 'Aebischer', 'Aeby', 'Andrey', 'Aubert', 'Aubry', 'Bachmann', 'Baechler', 'Baeriswyl', 'Barbey', 'Barras', 'Baumann', 'Baumgartner', 'Berger', 'Bernard', 'Berset', 'Bersier', 'Berthoud', 'Besson', 'Blanc', 'Blaser', 'Boillat', 'Bonvin', 'Bourquin', 'Bruchez', 'Brunner', 'Brügger', 'Buchs', 'Bugnon', 'Burri', 'Bühler', 'Castella', 'Cattin', 'Chappuis', 'Chapuis', 'Chassot', 'Chatelain', 'Chevalley', 'Chollet', 'Christen', 'Clerc', 'Clément', 'Constantin', 'Crausaz', 'Da Silva', 'Darbellay', 'Demierre', 'dos Santos', 'Droz', 'Dubois', 'Dubuis', 'Duc', 'Dévaud', 'Egger', 'Emery', 'Fasel', 'Favre', 'Fellay', 'Fernandes', 'Fernandez', 'Ferreira', 'Fischer', 'Fleury', 'Flückiger', 'Fournier', 'Fragnière', 'Froidevaux', 'Gaillard', 'Garcia', 'Gasser', 'Gay', 'Geiser', 'Genoud', 'Gerber', 'Gilliéron', 'Girard', 'Girardin', 'Giroud', 'Glauser', 'Golay', 'Gonzalez', 'Graf', 'Grand', 'Grandjean', 'Gremaud', 'Grosjean', 'Gross', 'Guex', 'Guignard', 'Hofer', 'Hofmann', 'Huber', 'Huguenin', 'Héritier', 'Jaccard', 'Jacot', 'Jaquet', 'Jaquier', 'Jeanneret', 'Jordan', 'Jungo', 'Junod', 'Kaufmann', 'Keller', 'Kohler', 'Kolly', 'Kunz', 'Lachat', 'Lambert', 'Lehmann', 'Leuba', 'Leuenberger', 'Liechti', 'Lopez', 'Lüthi', 'Maeder', 'Magnin', 'Maillard', 'Maret', 'Marti', 'Martin', 'Martinez', 'Matthey', 'Maurer', 'Mauron', 'Mayor', 'Meier', 'Meyer', 'Meylan', 'Michaud', 'Michel', 'Monnet', 'Monney', 'Monnier', 'Morand', 'Morard', 'Morel', 'Moret', 'Moser', 'Muller', 'Müller', 'Neuhaus', 'Nguyen', 'Nicolet', 'Oberson', 'Pache', 'Pasche', 'Pasquier', 'Pereira', 'Perez', 'Perrenoud', 'Perret', 'Perrin', 'Perroud', 'Pfister', 'Piguet', 'Piller', 'Pilloud', 'Pittet', 'Pochon', 'Racine', 'Rey', 'Reymond', 'Richard', 'Robert', 'Rochat', 'Rodrigues', 'Rodriguez', 'Roduit', 'Rosset', 'Rossier', 'Roth', 'Rouiller', 'Roulin', 'Roy', 'Ruffieux', 'Savary', 'Schaller', 'Schmid', 'Schmidt', 'Schmutz', 'Schneider', 'Schwab', 'Seydoux', 'Simon', 'Stalder', 'Stauffer', 'Steiner', 'Studer', 'Suter', 'Tissot', 'Vaucher', 'Vonlanthen', 'Vuilleumier', 'Waeber', 'Weber', 'Wenger', 'Widmer', 'Wyss', 'Zbinden', 'Zimmermann', ]; /** * Generates a valid random AVS13 (swiss social security) number * * This function will generate a valid random AVS13 number and return it * as a formatted string. * * @see https://www.zas.admin.ch/zas/fr/home/partenaires-et-institutions-/navs13.html * * @return string */ public static function avs13() { $p = [ 756, self::numerify('####'), self::numerify('####'), self::numerify('#'), ]; $checksum = \Faker\Calculator\Ean::checksum(implode('', $p)); return sprintf('%s.%s.%s.%s%s', $p[0], $p[1], $p[2], $p[3], $checksum); } } PK A�)[ �\3� � * faker/src/Faker/Provider/da_DK/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\da_DK; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'DK', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[5���b b + faker/src/Faker/Provider/da_DK/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\da_DK; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { /** * @var array Some safe email TLD. */ protected static $safeEmailTld = [ 'org', 'com', 'net', 'dk', 'dk', 'dk', ]; /** * @var array Some email domains in Denmark. */ protected static $freeEmailDomain = [ 'gmail.com', 'yahoo.com', 'yahoo.dk', 'hotmail.com', 'hotmail.dk', 'mail.dk', 'live.dk', ]; /** * @var array Some TLD. */ protected static $tld = [ 'com', 'com', 'com', 'biz', 'info', 'net', 'org', 'dk', 'dk', 'dk', ]; } PK A�)[���bT T . faker/src/Faker/Provider/da_DK/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\da_DK; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { /** * @var array Danish phonenumber formats. */ protected static $formats = [ '+45 ## ## ## ##', '+45 #### ####', '+45########', '## ## ## ##', '#### ####', '########', ]; } PK A�)[2�'';? ;? * faker/src/Faker/Provider/da_DK/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\da_DK; class Address extends \Faker\Provider\Address { /** * @var array Danish city suffixes. */ protected static $citySuffix = [ 'sted', 'bjerg', 'borg', 'rød', 'lund', 'by', ]; /** * @var array Danish street suffixes. */ protected static $streetSuffix = [ 'vej', 'gade', 'skov', 'haven', ]; /** * @var array Danish street word suffixes. */ protected static $streetSuffixWord = [ 'Vej', 'Gade', 'Allé', 'Boulevard', 'Plads', 'Have', ]; /** * @var array Danish building numbers. */ protected static $buildingNumber = [ '%##', '%#', '%#', '%', '%', '%', '%?', '% ?', ]; /** * @var array Danish building level. */ protected static $buildingLevel = [ 'st.', '%.', '%. sal.', ]; /** * @var array Danish building sides. */ protected static $buildingSide = [ 'tv.', 'mf.', 'th.', ]; /** * @var array Danish zip code. */ protected static $postcode = [ '%###', ]; /** * @var array Danish cities. */ protected static $cityNames = [ 'Aabenraa', 'Aabybro', 'Aakirkeby', 'Aalborg', 'Aalestrup', 'Aars', 'Aarup', 'Agedrup', 'Agerbæk', 'Agerskov', 'Albertslund', 'Allerød', 'Allinge', 'Allingåbro', 'Almind', 'Anholt', 'Ansager', 'Arden', 'Asaa', 'Askeby', 'Asnæs', 'Asperup', 'Assens', 'Augustenborg', 'Aulum', 'Auning', 'Bagenkop', 'Bagsværd', 'Balle', 'Ballerup', 'Bandholm', 'Barrit', 'Beder', 'Bedsted', 'Bevtoft', 'Billum', 'Billund', 'Bindslev', 'Birkerød', 'Bjerringbro', 'Bjert', 'Bjæverskov', 'Blokhus', 'Blommenslyst', 'Blåvand', 'Boeslunde', 'Bogense', 'Bogø', 'Bolderslev', 'Bording', 'Borre', 'Borup', 'Brøndby', 'Brabrand', 'Bramming', 'Brande', 'Branderup', 'Bredebro', 'Bredsten', 'Brenderup', 'Broager', 'Broby', 'Brovst', 'Bryrup', 'Brædstrup', 'Strand', 'Brønderslev', 'Brønshøj', 'Brørup', 'Bække', 'Bækmarksbro', 'Bælum', 'Børkop', 'Bøvlingbjerg', 'Charlottenlund', 'Christiansfeld', 'Dalby', 'Dalmose', 'Dannemare', 'Daugård', 'Dianalund', 'Dragør', 'Dronninglund', 'Dronningmølle', 'Dybvad', 'Dyssegård', 'Ebberup', 'Ebeltoft', 'Egernsund', 'Egtved', 'Egå', 'Ejby', 'Ejstrupholm', 'Engesvang', 'Errindlev', 'Erslev', 'Esbjerg', 'Eskebjerg', 'Eskilstrup', 'Espergærde', 'Faaborg', 'Fanø', 'Farsø', 'Farum', 'Faxe', 'Ladeplads', 'Fejø', 'Ferritslev', 'Fjenneslev', 'Fjerritslev', 'Flemming', 'Fredensborg', 'Fredericia', 'Frederiksberg', 'Frederikshavn', 'Frederikssund', 'Frederiksværk', 'Frørup', 'Frøstrup', 'Fuglebjerg', 'Føllenslev', 'Føvling', 'Fårevejle', 'Fårup', 'Fårvang', 'Gadbjerg', 'Gadstrup', 'Galten', 'Gandrup', 'Gedser', 'Gedsted', 'Gedved', 'Gelsted', 'Gentofte', 'Gesten', 'Gilleleje', 'Gislev', 'Gislinge', 'Gistrup', 'Give', 'Gjerlev', 'Gjern', 'Glamsbjerg', 'Glejbjerg', 'Glesborg', 'Glostrup', 'Glumsø', 'Gram', 'Gredstedbro', 'Grenaa', 'Greve', 'Grevinge', 'Grindsted', 'Græsted', 'Gråsten', 'Gudbjerg', 'Sydfyn', 'Gudhjem', 'Gudme', 'Guldborg', 'Gørding', 'Gørlev', 'Gørløse', 'Haderslev', 'Haderup', 'Hadsten', 'Hadsund', 'Hals', 'Hammel', 'Hampen', 'Hanstholm', 'Harboøre', 'Harlev', 'Harndrup', 'Harpelunde', 'Hasle', 'Haslev', 'Hasselager', 'Havdrup', 'Havndal', 'Hedehusene', 'Hedensted', 'Hejls', 'Hejnsvig', 'Hellebæk', 'Hellerup', 'Helsinge', 'Helsingør', 'Hemmet', 'Henne', 'Herfølge', 'Herlev', 'Herlufmagle', 'Herning', 'Hesselager', 'Hillerød', 'Hinnerup', 'Hirtshals', 'Hjallerup', 'Hjerm', 'Hjortshøj', 'Hjørring', 'Hobro', 'Holbæk', 'Holeby', 'Holmegaard', 'Holstebro', 'Holsted', 'Holte', 'Horbelev', 'Hornbæk', 'Hornslet', 'Hornsyld', 'Horsens', 'Horslunde', 'Hovborg', 'Hovedgård', 'Humble', 'Humlebæk', 'Hundested', 'Hundslund', 'Hurup', 'Hvalsø', 'Hvide', 'Sande', 'Hvidovre', 'Højbjerg', 'Højby', 'Højer', 'Højslev', 'Høng', 'Hørning', 'Hørsholm', 'Hørve', 'Hårlev', 'Idestrup', 'Ikast', 'Ishøj', 'Janderup', 'Vestj', 'Jelling', 'Jerslev', 'Sjælland', 'Jerup', 'Jordrup', 'Juelsminde', 'Jyderup', 'Jyllinge', 'Jystrup', 'Midtsj', 'Jægerspris', 'Kalundborg', 'Kalvehave', 'Karby', 'Karise', 'Karlslunde', 'Karrebæksminde', 'Karup', 'Kastrup', 'Kerteminde', 'Kettinge', 'Kibæk', 'Kirke', 'Hyllinge', 'Såby', 'Kjellerup', 'Klampenborg', 'Klarup', 'Klemensker', 'Klippinge', 'Klovborg', 'Knebel', 'Kokkedal', 'Kolding', 'Kolind', 'Kongens', 'Lyngby', 'Kongerslev', 'Korsør', 'Kruså', 'Kvistgård', 'Kværndrup', 'København', 'Køge', 'Langebæk', 'Langeskov', 'Langå', 'Lejre', 'Lemming', 'Lemvig', 'Lille', 'Skensved', 'Lintrup', 'Liseleje', 'Lundby', 'Lunderskov', 'Lynge', 'Lystrup', 'Læsø', 'Løgstrup', 'Løgstør', 'Løgumkloster', 'Løkken', 'Løsning', 'Låsby', 'Malling', 'Mariager', 'Maribo', 'Marslev', 'Marstal', 'Martofte', 'Melby', 'Mern', 'Mesinge', 'Middelfart', 'Millinge', 'Morud', 'Munke', 'Bjergby', 'Munkebo', 'Møldrup', 'Mørke', 'Mørkøv', 'Måløv', 'Mårslet', 'Nakskov', 'Nexø', 'Nibe', 'Nimtofte', 'Nordborg', 'Nyborg', 'Nykøbing', 'Nyrup', 'Nysted', 'Nærum', 'Næstved', 'Nørager', 'Nørre', 'Aaby', 'Alslev', 'Asmindrup', 'Nebel', 'Snede', 'Nørreballe', 'Nørresundby', 'Odder', 'Odense', 'Oksbøl', 'Otterup', 'Oure', 'Outrup', 'Padborg', 'Pandrup', 'Præstø', 'Randbøl', 'Randers', 'Ranum', 'Rask', 'Mølle', 'Redsted', 'Regstrup', 'Ribe', 'Ringe', 'Ringkøbing', 'Ringsted', 'Risskov', 'Roskilde', 'Roslev', 'Rude', 'Rudkøbing', 'Ruds', 'Vedby', 'Rungsted', 'Kyst', 'Rynkeby', 'Ryomgård', 'Ryslinge', 'Rødby', 'Rødding', 'Rødekro', 'Rødkærsbro', 'Rødovre', 'Rødvig', 'Stevns', 'Rønde', 'Rønne', 'Rønnede', 'Rørvig', 'Sabro', 'Sakskøbing', 'Saltum', 'Samsø', 'Sandved', 'Sejerø', 'Silkeborg', 'Sindal', 'Sjællands', 'Odde', 'Sjølund', 'Skagen', 'Skals', 'Skamby', 'Skanderborg', 'Skibby', 'Skive', 'Skjern', 'Skodsborg', 'Skovlunde', 'Skælskør', 'Skærbæk', 'Skævinge', 'Skødstrup', 'Skørping', 'Skårup', 'Slagelse', 'Slangerup', 'Smørum', 'Snedsted', 'Snekkersten', 'Snertinge', 'Solbjerg', 'Solrød', 'Sommersted', 'Sorring', 'Sorø', 'Spentrup', 'Spjald', 'Sporup', 'Spøttrup', 'Stakroge', 'Stege', 'Stenderup', 'Stenlille', 'Stenløse', 'Stenstrup', 'Stensved', 'Stoholm', 'Jyll', 'Stokkemarke', 'Store', 'Fuglede', 'Heddinge', 'Merløse', 'Storvorde', 'Stouby', 'Strandby', 'Struer', 'Strøby', 'Stubbekøbing', 'Støvring', 'Suldrup', 'Sulsted', 'Sunds', 'Svaneke', 'Svebølle', 'Svendborg', 'Svenstrup', 'Svinninge', 'Sydals', 'Sæby', 'Søborg', 'Søby', 'Ærø', 'Søllested', 'Sønder', 'Felding', 'Sønderborg', 'Søndersø', 'Sørvad', 'Taastrup', 'Tappernøje', 'Tarm', 'Terndrup', 'Them', 'Thisted', 'Thorsø', 'Thyborøn', 'Thyholm', 'Tikøb', 'Tilst', 'Tinglev', 'Tistrup', 'Tisvildeleje', 'Tjele', 'Tjæreborg', 'Toftlund', 'Tommerup', 'Toreby', 'Torrig', 'Tranbjerg', 'Tranekær', 'Trige', 'Trustrup', 'Tune', 'Tureby', 'Tylstrup', 'Tølløse', 'Tønder', 'Tørring', 'Tårs', 'Ugerløse', 'Uldum', 'Ulfborg', 'Ullerslev', 'Ulstrup', 'Vadum', 'Valby', 'Vallensbæk', 'Vamdrup', 'Vandel', 'Vanløse', 'Varde', 'Vedbæk', 'Veflinge', 'Vejby', 'Vejen', 'Vejers', 'Vejle', 'Vejstrup', 'Veksø', 'Vemb', 'Vemmelev', 'Vesløs', 'Vestbjerg', 'Vester', 'Skerninge', 'Vesterborg', 'Vestervig', 'Viborg', 'Viby', 'Videbæk', 'Vildbjerg', 'Vils', 'Vinderup', 'Vipperød', 'Virum', 'Vissenbjerg', 'Viuf', 'Vodskov', 'Vojens', 'Vonge', 'Vorbasse', 'Vordingborg', 'Væggerløse', 'Værløse', 'Ærøskøbing', 'Ølgod', 'Ølsted', 'Ølstykke', 'Ørbæk', 'Ørnhøj', 'Ørsted', 'Djurs', 'Østbirk', 'Øster', 'Assels', 'Ulslev', 'Østermarie', 'Østervrå', 'Åbyhøj', 'Ålbæk', 'Ålsgårde', 'Århus', 'Årre', 'Årslev', 'Haarby', 'Nivå', 'Rømø', 'Omme', 'Vrå', 'Ørum', ]; /** * @var array Danish municipalities, called 'kommuner' in danish. */ protected static $kommuneNames = [ 'København', 'Frederiksberg', 'Ballerup', 'Brøndby', 'Dragør', 'Gentofte', 'Gladsaxe', 'Glostrup', 'Herlev', 'Albertslund', 'Hvidovre', 'Høje Taastrup', 'Lyngby-Taarbæk', 'Rødovre', 'Ishøj', 'Tårnby', 'Vallensbæk', 'Allerød', 'Fredensborg', 'Helsingør', 'Hillerød', 'Hørsholm', 'Rudersdal', 'Egedal', 'Frederikssund', 'Greve', 'Halsnæs', 'Roskilde', 'Solrød', 'Gribskov', 'Odsherred', 'Holbæk', 'Faxe', 'Kalundborg', 'Ringsted', 'Slagelse', 'Stevns', 'Sorø', 'Lejre', 'Lolland', 'Næstved', 'Guldborgsund', 'Vordingborg', 'Bornholm', 'Middelfart', 'Christiansø', 'Assens', 'Faaborg-Midtfyn', 'Kerteminde', 'Nyborg', 'Odense', 'Svendborg', 'Nordfyns', 'Langeland', 'Ærø', 'Haderslev', 'Billund', 'Sønderborg', 'Tønder', 'Esbjerg', 'Fanø', 'Varde', 'Vejen', 'Aabenraa', 'Fredericia', 'Horsens', 'Kolding', 'Vejle', 'Herning', 'Holstebro', 'Lemvig', 'Struer', 'Syddjurs', 'Furesø', 'Norddjurs', 'Favrskov', 'Odder', 'Randers', 'Silkeborg', 'Samsø', 'Skanderborg', 'Aarhus', 'Ikast-Brande', 'Ringkøbing-Skjern', 'Hedensted', 'Morsø', 'Skive', 'Thisted', 'Viborg', 'Brønderslev', 'Frederikshavn', 'Vesthimmerlands', 'Læsø', 'Rebild', 'Mariagerfjord', 'Jammerbugt', 'Aalborg', 'Hjørring', 'Køge', ]; /** * @var array Danish regions. */ protected static $regionNames = [ 'Region Nordjylland', 'Region Midtjylland', 'Region Syddanmark', 'Region Hovedstaden', 'Region Sjælland', ]; /** * @see https://github.com/umpirsky/country-list/blob/master/country/cldr/da_DK/country.php * * @var array Some countries in danish. */ protected static $country = [ 'Andorra', 'Forenede Arabiske Emirater', 'Afghanistan', 'Antigua og Barbuda', 'Anguilla', 'Albanien', 'Armenien', 'Hollandske Antiller', 'Angola', 'Antarktis', 'Argentina', 'Amerikansk Samoa', 'Østrig', 'Australien', 'Aruba', 'Åland', 'Aserbajdsjan', 'Bosnien-Hercegovina', 'Barbados', 'Bangladesh', 'Belgien', 'Burkina Faso', 'Bulgarien', 'Bahrain', 'Burundi', 'Benin', 'Saint Barthélemy', 'Bermuda', 'Brunei Darussalam', 'Bolivia', 'Brasilien', 'Bahamas', 'Bhutan', 'Bouvetø', 'Botswana', 'Hviderusland', 'Belize', 'Canada', 'Cocosøerne', 'Congo-Kinshasa', 'Centralafrikanske Republik', 'Congo', 'Schweiz', 'Elfenbenskysten', 'Cook-øerne', 'Chile', 'Cameroun', 'Kina', 'Colombia', 'Costa Rica', 'Serbien og Montenegro', 'Cuba', 'Kap Verde', 'Juleøen', 'Cypern', 'Tjekkiet', 'Tyskland', 'Djibouti', 'Danmark', 'Dominica', 'Den Dominikanske Republik', 'Algeriet', 'Ecuador', 'Estland', 'Egypten', 'Vestsahara', 'Eritrea', 'Spanien', 'Etiopien', 'Finland', 'Fiji-øerne', 'Falklandsøerne', 'Mikronesiens Forenede Stater', 'Færøerne', 'Frankrig', 'Gabon', 'Storbritannien', 'Grenada', 'Georgien', 'Fransk Guyana', 'Guernsey', 'Ghana', 'Gibraltar', 'Grønland', 'Gambia', 'Guinea', 'Guadeloupe', 'Ækvatorialguinea', 'Grækenland', 'South Georgia og De Sydlige Sandwichøer', 'Guatemala', 'Guam', 'Guinea-Bissau', 'Guyana', 'SAR Hongkong', 'Heard- og McDonald-øerne', 'Honduras', 'Kroatien', 'Haiti', 'Ungarn', 'Indonesien', 'Irland', 'Israel', 'Isle of Man', 'Indien', 'Det Britiske Territorium i Det Indiske Ocean', 'Irak', 'Iran', 'Island', 'Italien', 'Jersey', 'Jamaica', 'Jordan', 'Japan', 'Kenya', 'Kirgisistan', 'Cambodja', 'Kiribati', 'Comorerne', 'Saint Kitts og Nevis', 'Nordkorea', 'Sydkorea', 'Kuwait', 'Caymanøerne', 'Kasakhstan', 'Laos', 'Libanon', 'Saint Lucia', 'Liechtenstein', 'Sri Lanka', 'Liberia', 'Lesotho', 'Litauen', 'Luxembourg', 'Letland', 'Libyen', 'Marokko', 'Monaco', 'Republikken Moldova', 'Montenegro', 'Saint Martin', 'Madagaskar', 'Marshalløerne', 'Republikken Makedonien', 'Mali', 'Myanmar', 'Mongoliet', 'SAR Macao', 'Nordmarianerne', 'Martinique', 'Mauretanien', 'Montserrat', 'Malta', 'Mauritius', 'Maldiverne', 'Malawi', 'Mexico', 'Malaysia', 'Mozambique', 'Namibia', 'Ny Caledonien', 'Niger', 'Norfolk Island', 'Nigeria', 'Nicaragua', 'Holland', 'Norge', 'Nepal', 'Nauru', 'Niue', 'New Zealand', 'Oman', 'Panama', 'Peru', 'Fransk Polynesien', 'Papua Ny Guinea', 'Filippinerne', 'Pakistan', 'Polen', 'Saint Pierre og Miquelon', 'Pitcairn', 'Puerto Rico', 'De palæstinensiske områder', 'Portugal', 'Palau', 'Paraguay', 'Qatar', 'Reunion', 'Rumænien', 'Serbien', 'Rusland', 'Rwanda', 'Saudi-Arabien', 'Salomonøerne', 'Seychellerne', 'Sudan', 'Sverige', 'Singapore', 'St. Helena', 'Slovenien', 'Svalbard og Jan Mayen', 'Slovakiet', 'Sierra Leone', 'San Marino', 'Senegal', 'Somalia', 'Surinam', 'Sao Tome og Principe', 'El Salvador', 'Syrien', 'Swaziland', 'Turks- og Caicosøerne', 'Tchad', 'Franske Besiddelser i Det Sydlige Indiske Ocean', 'Togo', 'Thailand', 'Tadsjikistan', 'Tokelau', 'Timor-Leste', 'Turkmenistan', 'Tunesien', 'Tonga', 'Tyrkiet', 'Trinidad og Tobago', 'Tuvalu', 'Taiwan', 'Tanzania', 'Ukraine', 'Uganda', 'De Mindre Amerikanske Oversøiske Øer', 'USA', 'Uruguay', 'Usbekistan', 'Vatikanstaten', 'St. Vincent og Grenadinerne', 'Venezuela', 'De britiske jomfruøer', 'De amerikanske jomfruøer', 'Vietnam', 'Vanuatu', 'Wallis og Futunaøerne', 'Samoa', 'Yemen', 'Mayotte', 'Sydafrika', 'Zambia', 'Zimbabwe', ]; /** * @var array Danish city format. */ protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; /** * @var array Danish street's name formats. */ protected static $streetNameFormats = [ '{{lastName}}{{streetSuffix}}', '{{middleName}}{{streetSuffix}}', '{{lastName}} {{streetSuffixWord}}', '{{middleName}} {{streetSuffixWord}}', ]; /** * @var array Danish street's address formats. */ protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', '{{streetName}} {{buildingNumber}}, {{buildingLevel}}', '{{streetName}} {{buildingNumber}}, {{buildingLevel}} {{buildingSide}}', ]; /** * @var array Danish address format. */ protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}", ]; /** * Randomly return a real city name. * * @return string */ public static function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } /** * Randomly return a suffix word. * * @return string */ public static function streetSuffixWord() { return static::randomElement(static::$streetSuffixWord); } /** * Randomly return a building number. * * @return string */ public static function buildingNumber() { return static::toUpper(static::bothify(static::randomElement(static::$buildingNumber))); } /** * Randomly return a building level. * * @return string */ public static function buildingLevel() { return static::numerify(static::randomElement(static::$buildingLevel)); } /** * Randomly return a side of the building. * * @return string */ public static function buildingSide() { return static::randomElement(static::$buildingSide); } /** * Randomly return a real municipality name, called 'kommune' in danish. * * @return string */ public static function kommune() { return static::randomElement(static::$kommuneNames); } /** * Randomly return a real region name. * * @return string */ public static function region() { return static::randomElement(static::$regionNames); } } PK A�)[��~[K K * faker/src/Faker/Provider/da_DK/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\da_DK; class Company extends \Faker\Provider\Company { /** * @var array Danish company name formats. */ protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{firstname}} {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{middleName}} {{companySuffix}}', '{{middleName}} {{companySuffix}}', '{{middleName}} {{companySuffix}}', '{{firstname}} {{middleName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} & {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} og {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} & {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} og {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{middleName}} & {{middleName}} {{companySuffix}}', '{{middleName}} og {{middleName}} {{companySuffix}}', '{{middleName}} & {{lastName}}', '{{middleName}} og {{lastName}}', ]; /** * @var array Company suffixes. */ protected static $companySuffix = ['ApS', 'A/S', 'I/S', 'K/S']; /** * @see http://cvr.dk/Site/Forms/CMS/DisplayPage.aspx?pageid=60 * * @var string CVR number format. */ protected static $cvrFormat = '%#######'; /** * @see http://cvr.dk/Site/Forms/CMS/DisplayPage.aspx?pageid=60 * * @var string P number (production number) format. */ protected static $pFormat = '%#########'; /** * Generates a CVR number (8 digits). * * @return string */ public static function cvr() { return static::numerify(static::$cvrFormat); } /** * Generates a P entity number (10 digits). * * @return string */ public static function p() { return static::numerify(static::$pFormat); } } PK A�)[s���? �? ) faker/src/Faker/Provider/da_DK/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\da_DK; use Faker\Provider\DateTime; /** * @see http://www.danskernesnavne.navneforskning.ku.dk/Personnavne.asp */ class Person extends \Faker\Provider\Person { /** * @var array Danish person name formats. */ protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{middleName}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{middleName}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{middleName}}-{{middleName}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{middleName}} {{middleName}}-{{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{middleName}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{middleName}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{middleName}}-{{middleName}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{middleName}} {{middleName}}-{{lastName}}', ]; /** * @var array Danish first names. */ protected static $firstNameMale = [ 'Aage', 'Adam', 'Ahmad', 'Ahmed', 'Aksel', 'Albert', 'Alex', 'Alexander', 'Alf', 'Alfred', 'Ali', 'Allan', 'Anders', 'Andreas', 'Anker', 'Anton', 'Arne', 'Arnold', 'Arthur', 'Asbjørn', 'Asger', 'August', 'Axel', 'Benjamin', 'Benny', 'Bent', 'Bernhard', 'Birger', 'Bjarne', 'Bjørn', 'Bo', 'Brian', 'Bruno', 'Børge', 'Carl', 'Carlo', 'Carsten', 'Casper', 'Charles', 'Chris', 'Christian', 'Christoffer', 'Christopher', 'Claus', 'Dan', 'Daniel', 'David', 'Dennis', 'Ebbe', 'Edmund', 'Edvard', 'Egon', 'Einar', 'Ejvind', 'Elias', 'Emanuel', 'Emil', 'Erik', 'Erland', 'Erling', 'Ernst', 'Esben', 'Ferdinand', 'Finn', 'Flemming', 'Frank', 'Freddy', 'Frederik', 'Frits', 'Fritz', 'Frode', 'Georg', 'Gerhard', 'Gert', 'Gunnar', 'Gustav', 'Hans', 'Harald', 'Harry', 'Hassan', 'Heine', 'Heinrich', 'Helge', 'Helmer', 'Helmuth', 'Henning', 'Henrik', 'Henry', 'Herman', 'Hermann', 'Holger', 'Hugo', 'Ib', 'Ibrahim', 'Ivan', 'Jack', 'Jacob', 'Jakob', 'Jan', 'Janne', 'Jens', 'Jeppe', 'Jesper', 'Jimmi', 'Jimmy', 'Joachim', 'Johan', 'Johannes', 'John', 'Johnny', 'Jon', 'Jonas', 'Jonathan', 'Josef', 'Jul', 'Julius', 'Jørgen', 'Jørn', 'Kai', 'Kaj', 'Karl', 'Karlo', 'Karsten', 'Kasper', 'Kenneth', 'Kent', 'Kevin', 'Kjeld', 'Klaus', 'Knud', 'Kristian', 'Kristoffer', 'Kurt', 'Lars', 'Lasse', 'Leif', 'Lennart', 'Leo', 'Leon', 'Louis', 'Lucas', 'Lukas', 'Mads', 'Magnus', 'Malthe', 'Marc', 'Marcus', 'Marinus', 'Marius', 'Mark', 'Markus', 'Martin', 'Martinus', 'Mathias', 'Max', 'Michael', 'Mikael', 'Mike', 'Mikkel', 'Mogens', 'Mohamad', 'Mohamed', 'Mohammad', 'Morten', 'Nick', 'Nicklas', 'Nicolai', 'Nicolaj', 'Niels', 'Niklas', 'Nikolaj', 'Nils', 'Olaf', 'Olav', 'Ole', 'Oliver', 'Oscar', 'Oskar', 'Otto', 'Ove', 'Palle', 'Patrick', 'Paul', 'Peder', 'Per', 'Peter', 'Philip', 'Poul', 'Preben', 'Rasmus', 'Rene', 'René', 'Richard', 'Robert', 'Rolf', 'Rudolf', 'Rune', 'Sebastian', 'Sigurd', 'Simon', 'Simone', 'Steen', 'Stefan', 'Steffen', 'Sten', 'Stig', 'Sune', 'Sven', 'Svend', 'Søren', 'Tage', 'Theodor', 'Thomas', 'Thor', 'Thorvald', 'Tim', 'Tobias', 'Tom', 'Tommy', 'Tonny', 'Torben', 'Troels', 'Uffe', 'Ulrik', 'Vagn', 'Vagner', 'Valdemar', 'Vang', 'Verner', 'Victor', 'Viktor', 'Villy', 'Walther', 'Werner', 'Wilhelm', 'William', 'Willy', 'Åge', 'Bendt', 'Bjarke', 'Chr', 'Eigil', 'Ejgil', 'Ejler', 'Ejnar', 'Ejner', 'Evald', 'Folmer', 'Gunner', 'Gurli', 'Hartvig', 'Herluf', 'Hjalmar', 'Ingemann', 'Ingolf', 'Ingvard', 'Keld', 'Kresten', 'Laurids', 'Laurits', 'Lauritz', 'Ludvig', 'Lynge', 'Oluf', 'Osvald', 'Povl', 'Richardt', 'Sigfred', 'Sofus', 'Thorkild', 'Viggo', 'Vilhelm', 'Villiam', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Aase', 'Agathe', 'Agnes', 'Alberte', 'Alexandra', 'Alice', 'Alma', 'Amalie', 'Amanda', 'Andrea', 'Ane', 'Anette', 'Anita', 'Anja', 'Ann', 'Anna', 'Annalise', 'Anne', 'Anne-Lise', 'Anne-Marie', 'Anne-Mette', 'Annelise', 'Annette', 'Anni', 'Annie', 'Annika', 'Anny', 'Asta', 'Astrid', 'Augusta', 'Benedikte', 'Bente', 'Berit', 'Bertha', 'Betina', 'Bettina', 'Betty', 'Birgit', 'Birgitte', 'Birte', 'Birthe', 'Bitten', 'Bodil', 'Britt', 'Britta', 'Camilla', 'Carina', 'Carla', 'Caroline', 'Cathrine', 'Cecilie', 'Charlotte', 'Christa', 'Christen', 'Christiane', 'Christina', 'Christine', 'Clara', 'Conni', 'Connie', 'Conny', 'Dagmar', 'Dagny', 'Diana', 'Ditte', 'Dora', 'Doris', 'Dorte', 'Dorthe', 'Ebba', 'Edel', 'Edith', 'Eleonora', 'Eli', 'Elin', 'Eline', 'Elinor', 'Elisa', 'Elisabeth', 'Elise', 'Ella', 'Ellen', 'Ellinor', 'Elly', 'Elna', 'Elsa', 'Else', 'Elsebeth', 'Elvira', 'Emilie', 'Emma', 'Emmy', 'Erna', 'Ester', 'Esther', 'Eva', 'Evelyn', 'Frede', 'Frederikke', 'Freja', 'Frida', 'Gerda', 'Gertrud', 'Gitte', 'Grete', 'Grethe', 'Gudrun', 'Hanna', 'Hanne', 'Hardy', 'Harriet', 'Hedvig', 'Heidi', 'Helen', 'Helena', 'Helene', 'Helga', 'Helle', 'Henny', 'Henriette', 'Herdis', 'Hilda', 'Iben', 'Ida', 'Ilse', 'Ina', 'Inga', 'Inge', 'Ingeborg', 'Ingelise', 'Inger', 'Ingrid', 'Irene', 'Iris', 'Irma', 'Isabella', 'Jane', 'Janni', 'Jannie', 'Jeanette', 'Jeanne', 'Jenny', 'Jes', 'Jette', 'Joan', 'Johanna', 'Johanne', 'Jonna', 'Josefine', 'Josephine', 'Juliane', 'Julie', 'Jytte', 'Kaja', 'Kamilla', 'Karen', 'Karin', 'Karina', 'Karla', 'Karoline', 'Kate', 'Kathrine', 'Katja', 'Katrine', 'Ketty', 'Kim', 'Kirsten', 'Kirstine', 'Klara', 'Krista', 'Kristen', 'Kristina', 'Kristine', 'Laila', 'Laura', 'Laurine', 'Lea', 'Lena', 'Lene', 'Lilian', 'Lilli', 'Lillian', 'Lilly', 'Linda', 'Line', 'Lis', 'Lisa', 'Lisbet', 'Lisbeth', 'Lise', 'Liselotte', 'Lissi', 'Lissy', 'Liv', 'Lizzie', 'Lone', 'Lotte', 'Louise', 'Lydia', 'Lykke', 'Lærke', 'Magda', 'Magdalene', 'Mai', 'Maiken', 'Maj', 'Maja', 'Majbritt', 'Malene', 'Maren', 'Margit', 'Margrethe', 'Maria', 'Mariane', 'Marianne', 'Marie', 'Marlene', 'Martha', 'Martine', 'Mary', 'Mathilde', 'Matilde', 'Merete', 'Merethe', 'Meta', 'Mette', 'Mia', 'Michelle', 'Mie', 'Mille', 'Minna', 'Mona', 'Monica', 'Nadia', 'Nancy', 'Nanna', 'Nicoline', 'Nikoline', 'Nina', 'Ninna', 'Oda', 'Olga', 'Olivia', 'Orla', 'Paula', 'Pauline', 'Pernille', 'Petra', 'Pia', 'Poula', 'Ragnhild', 'Randi', 'Rasmine', 'Rebecca', 'Rebekka', 'Rigmor', 'Rikke', 'Rita', 'Rosa', 'Rose', 'Ruth', 'Sabrina', 'Sandra', 'Sanne', 'Sara', 'Sarah', 'Selma', 'Severin', 'Sidsel', 'Signe', 'Sigrid', 'Sine', 'Sofia', 'Sofie', 'Solveig', 'Solvejg', 'Sonja', 'Sophie', 'Stephanie', 'Stine', 'Susan', 'Susanne', 'Tanja', 'Thea', 'Theodora', 'Therese', 'Thi', 'Thyra', 'Tina', 'Tine', 'Tove', 'Trine', 'Ulla', 'Vera', 'Vibeke', 'Victoria', 'Viktoria', 'Viola', 'Vita', 'Vivi', 'Vivian', 'Winnie', 'Yrsa', 'Yvonne', 'Agnete', 'Agnethe', 'Alfrida', 'Alvilda', 'Anine', 'Bolette', 'Dorthea', 'Gunhild', 'Hansine', 'Inge-Lise', 'Jensine', 'Juel', 'Jørgine', 'Kamma', 'Kristiane', 'Maj-Britt', 'Margrete', 'Metha', 'Nielsine', 'Oline', 'Petrea', 'Petrine', 'Pouline', 'Ragna', 'Sørine', 'Thora', 'Valborg', 'Vilhelmine', ]; /** * @var array Danish middle names. */ protected static $middleName = [ 'Møller', 'Lund', 'Holm', 'Jensen', 'Juul', 'Nielsen', 'Kjær', 'Hansen', 'Skov', 'Østergaard', 'Vestergaard', 'Nørgaard', 'Dahl', 'Bach', 'Friis', 'Søndergaard', 'Andersen', 'Bech', 'Pedersen', 'Bruun', 'Nygaard', 'Winther', 'Bang', 'Krogh', 'Schmidt', 'Christensen', 'Hedegaard', 'Toft', 'Damgaard', 'Holst', 'Sørensen', 'Juhl', 'Munk', 'Skovgaard', 'Søgaard', 'Aagaard', 'Berg', 'Dam', 'Petersen', 'Lind', 'Overgaard', 'Brandt', 'Larsen', 'Bak', 'Schou', 'Vinther', 'Bjerregaard', 'Riis', 'Bundgaard', 'Kruse', 'Mølgaard', 'Hjorth', 'Ravn', 'Madsen', 'Rasmussen', 'Jørgensen', 'Kristensen', 'Bonde', 'Bay', 'Hougaard', 'Dalsgaard', 'Kjærgaard', 'Haugaard', 'Munch', 'Bjerre', 'Due', 'Sloth', 'Leth', 'Kofoed', 'Thomsen', 'Kragh', 'Højgaard', 'Dalgaard', 'Hjort', 'Kirkegaard', 'Bøgh', 'Beck', 'Nissen', 'Rask', 'Høj', 'Brix', 'Storm', 'Buch', 'Bisgaard', 'Birch', 'Gade', 'Kjærsgaard', 'Hald', 'Lindberg', 'Høgh', 'Falk', 'Koch', 'Thorup', 'Borup', 'Knudsen', 'Vedel', 'Poulsen', 'Bøgelund', 'Juel', 'Frost', 'Hvid', 'Bjerg', 'Bæk', 'Elkjær', 'Hartmann', 'Kirk', 'Sand', 'Sommer', 'Skou', 'Nedergaard', 'Meldgaard', 'Brink', 'Lindegaard', 'Fischer', 'Rye', 'Hoffmann', 'Daugaard', 'Gram', 'Johansen', 'Meyer', 'Schultz', 'Fogh', 'Bloch', 'Lundgaard', 'Brøndum', 'Jessen', 'Busk', 'Holmgaard', 'Lindholm', 'Krog', 'Egelund', 'Engelbrecht', 'Buus', 'Korsgaard', 'Ellegaard', 'Tang', 'Steen', 'Kvist', 'Olsen', 'Nørregaard', 'Fuglsang', 'Wulff', 'Damsgaard', 'Hauge', 'Sonne', 'Skytte', 'Brun', 'Kronborg', 'Abildgaard', 'Fabricius', 'Bille', 'Skaarup', 'Rahbek', 'Borg', 'Torp', 'Klitgaard', 'Nørskov', 'Greve', 'Hviid', 'Mørch', 'Buhl', 'Rohde', 'Mørk', 'Vendelbo', 'Bjørn', 'Laursen', 'Egede', 'Rytter', 'Lehmann', 'Guldberg', 'Rosendahl', 'Krarup', 'Krogsgaard', 'Westergaard', 'Rosendal', 'Fisker', 'Højer', 'Rosenberg', 'Svane', 'Storgaard', 'Pihl', 'Mohamed', 'Bülow', 'Birk', 'Hammer', 'Bro', 'Kaas', 'Clausen', 'Nymann', 'Egholm', 'Ingemann', 'Haahr', 'Olesen', 'Nøhr', 'Brinch', 'Bjerring', 'Christiansen', 'Schrøder', 'Guldager', 'Skjødt', 'Højlund', 'Ørum', 'Weber', 'Bødker', 'Bruhn', 'Stampe', 'Astrup', 'Schack', 'Mikkelsen', 'Høyer', 'Husted', 'Skriver', 'Lindgaard', 'Yde', 'Sylvest', 'Lykkegaard', 'Ploug', 'Gammelgaard', 'Pilgaard', 'Brogaard', 'Degn', 'Kaae', 'Kofod', 'Grønbæk', 'Lundsgaard', 'Bagge', 'Lyng', 'Rømer', 'Kjeldgaard', 'Hovgaard', 'Groth', 'Hyldgaard', 'Ladefoged', 'Jacobsen', 'Linde', 'Lange', 'Stokholm', 'Bredahl', 'Hein', 'Mose', 'Bækgaard', 'Sandberg', 'Klarskov', 'Kamp', 'Green', 'Iversen', 'Riber', 'Smedegaard', 'Nyholm', 'Vad', 'Balle', 'Kjeldsen', 'Strøm', 'Borch', 'Lerche', 'Grønlund', 'Vestergård', 'Østergård', 'Nyborg', 'Qvist', 'Damkjær', 'Kold', 'Sønderskov', 'Bank', ]; /** * @var array Danish last names. */ protected static $lastName = [ 'Jensen', 'Nielsen', 'Hansen', 'Pedersen', 'Andersen', 'Christensen', 'Larsen', 'Sørensen', 'Rasmussen', 'Petersen', 'Jørgensen', 'Madsen', 'Kristensen', 'Olsen', 'Christiansen', 'Thomsen', 'Poulsen', 'Johansen', 'Knudsen', 'Mortensen', 'Møller', 'Jacobsen', 'Jakobsen', 'Olesen', 'Frederiksen', 'Mikkelsen', 'Henriksen', 'Laursen', 'Lund', 'Schmidt', 'Eriksen', 'Holm', 'Kristiansen', 'Clausen', 'Simonsen', 'Svendsen', 'Andreasen', 'Iversen', 'Jeppesen', 'Mogensen', 'Jespersen', 'Nissen', 'Lauridsen', 'Frandsen', 'Østergaard', 'Jepsen', 'Kjær', 'Carlsen', 'Vestergaard', 'Jessen', 'Nørgaard', 'Dahl', 'Christoffersen', 'Skov', 'Søndergaard', 'Bertelsen', 'Bruun', 'Lassen', 'Bach', 'Gregersen', 'Friis', 'Johnsen', 'Steffensen', 'Kjeldsen', 'Bech', 'Krogh', 'Lauritsen', 'Danielsen', 'Mathiesen', 'Andresen', 'Brandt', 'Winther', 'Toft', 'Ravn', 'Mathiasen', 'Dam', 'Holst', 'Nilsson', 'Lind', 'Berg', 'Schou', 'Overgaard', 'Kristoffersen', 'Schultz', 'Klausen', 'Karlsen', 'Paulsen', 'Hermansen', 'Thorsen', 'Koch', 'Thygesen', 'Bak', 'Kruse', 'Bang', 'Juhl', 'Davidsen', 'Berthelsen', 'Nygaard', 'Lorentzen', 'Villadsen', 'Lorenzen', 'Damgaard', 'Bjerregaard', 'Lange', 'Hedegaard', 'Bendtsen', 'Lauritzen', 'Svensson', 'Justesen', 'Juul', 'Hald', 'Beck', 'Kofoed', 'Søgaard', 'Meyer', 'Kjærgaard', 'Riis', 'Johannsen', 'Carstensen', 'Bonde', 'Ibsen', 'Fischer', 'Andersson', 'Bundgaard', 'Johannesen', 'Eskildsen', 'Hemmingsen', 'Andreassen', 'Thomassen', 'Schrøder', 'Persson', 'Hjorth', 'Enevoldsen', 'Nguyen', 'Henningsen', 'Jønsson', 'Olsson', 'Asmussen', 'Michelsen', 'Vinther', 'Markussen', 'Kragh', 'Thøgersen', 'Johansson', 'Dalsgaard', 'Gade', 'Bjerre', 'Ali', 'Laustsen', 'Buch', 'Ludvigsen', 'Hougaard', 'Kirkegaard', 'Marcussen', 'Mølgaard', 'Ipsen', 'Sommer', 'Ottosen', 'Müller', 'Krog', 'Hoffmann', 'Clemmensen', 'Nikolajsen', 'Brodersen', 'Therkildsen', 'Leth', 'Michaelsen', 'Graversen', 'Frost', 'Dalgaard', 'Albertsen', 'Laugesen', 'Due', 'Ebbesen', 'Munch', 'Svenningsen', 'Ottesen', 'Fisker', 'Albrechtsen', 'Axelsen', 'Erichsen', 'Sloth', 'Bentsen', 'Westergaard', 'Bisgaard', 'Nicolaisen', 'Magnussen', 'Thuesen', 'Povlsen', 'Thorup', 'Høj', 'Bentzen', 'Johannessen', 'Vilhelmsen', 'Isaksen', 'Bendixen', 'Ovesen', 'Villumsen', 'Lindberg', 'Thomasen', 'Kjærsgaard', 'Buhl', 'Kofod', 'Ahmed', 'Smith', 'Storm', 'Christophersen', 'Bruhn', 'Matthiesen', 'Wagner', 'Bjerg', 'Gram', 'Nedergaard', 'Dinesen', 'Mouritsen', 'Boesen', 'Borup', 'Abrahamsen', 'Wulff', 'Gravesen', 'Rask', 'Pallesen', 'Greve', 'Korsgaard', 'Haugaard', 'Josefsen', 'Bæk', 'Espersen', 'Thrane', 'Mørch', 'Frank', 'Lynge', 'Rohde', 'Larsson', 'Hammer', 'Torp', 'Sonne', 'Boysen', 'Bay', 'Pihl', 'Fabricius', 'Høyer', 'Birch', 'Skou', 'Kirk', 'Antonsen', 'Høgh', 'Damsgaard', 'Dall', 'Truelsen', 'Daugaard', 'Fuglsang', 'Martinsen', 'Therkelsen', 'Jansen', 'Karlsson', 'Caspersen', 'Steen', 'Callesen', 'Balle', 'Bloch', 'Smidt', 'Rahbek', 'Hjort', 'Bjørn', 'Skaarup', 'Sand', 'Storgaard', 'Willumsen', 'Busk', 'Hartmann', 'Ladefoged', 'Skovgaard', 'Philipsen', 'Damm', 'Haagensen', 'Hviid', 'Duus', 'Kvist', 'Adamsen', 'Mathiassen', 'Degn', 'Borg', 'Brix', 'Troelsen', 'Ditlevsen', 'Brøndum', 'Svane', 'Mohamed', 'Birk', 'Brink', 'Hassan', 'Vester', 'Elkjær', 'Lykke', 'Nørregaard', 'Meldgaard', 'Mørk', 'Hvid', 'Abildgaard', 'Nicolajsen', 'Bengtsson', 'Stokholm', 'Ahmad', 'Wind', 'Rømer', 'Gundersen', 'Carlsson', 'Grøn', 'Khan', 'Skytte', 'Bagger', 'Hendriksen', 'Rosenberg', 'Jonassen', 'Severinsen', 'Jürgensen', 'Boisen', 'Groth', 'Bager', 'Fogh', 'Hussain', 'Samuelsen', 'Pilgaard', 'Bødker', 'Dideriksen', 'Brogaard', 'Lundberg', 'Hansson', 'Schwartz', 'Tran', 'Skriver', 'Klitgaard', 'Hauge', 'Højgaard', 'Qvist', 'Voss', 'Strøm', 'Wolff', 'Krarup', 'Green', 'Odgaard', 'Tønnesen', 'Blom', 'Gammelgaard', 'Jæger', 'Kramer', 'Astrup', 'Würtz', 'Lehmann', 'Koefoed', 'Skøtt', 'Lundsgaard', 'Bøgh', 'Vang', 'Martinussen', 'Sandberg', 'Weber', 'Holmgaard', 'Bidstrup', 'Meier', 'Drejer', 'Schneider', 'Joensen', 'Dupont', 'Lorentsen', 'Bro', 'Bagge', 'Terkelsen', 'Kaspersen', 'Keller', 'Eliasen', 'Lyberth', 'Husted', 'Mouritzen', 'Krag', 'Kragelund', 'Nørskov', 'Vad', 'Jochumsen', 'Hein', 'Krogsgaard', 'Kaas', 'Tolstrup', 'Ernst', 'Hermann', 'Børgesen', 'Skjødt', 'Holt', 'Buus', 'Gotfredsen', 'Kjeldgaard', 'Broberg', 'Roed', 'Sivertsen', 'Bergmann', 'Bjerrum', 'Petersson', 'Smed', 'Jeremiassen', 'Nyborg', 'Borch', 'Foged', 'Terp', 'Mark', 'Busch', 'Lundgaard', 'Boye', 'Yde', 'Hinrichsen', 'Matzen', 'Esbensen', 'Hertz', 'Westh', 'Holmberg', 'Geertsen', 'Raun', 'Aagaard', 'Kock', 'Falk', 'Munk', ]; /** * Randomly return a danish name. * * @return string */ public static function middleName() { return static::randomElement(static::$middleName); } /** * Randomly return a danish CPR number (Personnal identification number) format. * * @see http://cpr.dk/cpr/site.aspx?p=16 * @see http://en.wikipedia.org/wiki/Personal_identification_number_%28Denmark%29 * * @return string */ public static function cpr() { $birthdate = DateTime::dateTimeThisCentury(); return sprintf('%s-%s', $birthdate->format('dmy'), static::numerify('%###')); } } PK A�)[?pYb� � . faker/src/Faker/Provider/mn_MN/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\mn_MN; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '9#######', '8#######', '7#######', '3#####', ]; } PK A�)[�%�K� � ) faker/src/Faker/Provider/mn_MN/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\mn_MN; class Person extends \Faker\Provider\Person { /** * @see http://ner.query.mn/son */ protected static $firstNameMale = [ 'Агь-Од', 'Адархидай', 'Адхираг', 'Ажай', 'Аз-Оргил', 'Алаг-Наяа', 'Алахуш-дигитхури', 'Алдиэр', 'Алтаннар', 'Алхуй', 'Алчи', 'Алчидай', 'Амал', 'Амбагай', 'Амин-Эрдэнэ', 'Анхлан', 'Арачиан', 'Аргасун', 'Арин', 'Арулад', 'Архай Хасар', 'Аучу', 'Ачиг-Чирүн', 'Ачиг-Ширүн', 'Аша-хамбу', 'Баарьдай', 'Багу-Чорхи', 'Байшинхор', 'Бала', 'Бала-Чэрби', 'Балхачи', 'Барула', 'Баруладай', 'Бахажи', 'Баярмагнай', 'Бодончар', 'Боржигидай', 'Боролдай', 'Боролдайсуялби', 'Бужир', 'Буйраг', 'Булуган', 'Бурьбулчиру', 'Буту', 'Буха-Төмөр', 'Бухатай', 'Бухату', 'Бучаран', 'Бэсүдэй', 'Бүлтэчү', 'Бүри', 'Бүри-Бөхө', 'Бүрибөх', 'Бүхэдэй', 'Бөгэн', 'Гилүгэтэй', 'Гэнигэдэй', 'Гүнгуа', 'Гүр-Хан', 'Гүчүгүр', 'Гүчүд', 'Дайр', 'Дайр-Үсүн', 'Далдурхан', 'Дамача', 'Дарбай', 'Даридай', 'Даун', 'Добу', 'Доголдай', 'Доголху', 'Додай', 'Дорибөхө', 'Дува', 'Дэгэй', 'Дэй-Сэцэн', 'Дөрбуй', 'Дөрбэй', 'Егү', 'Еди-Тоблуг', 'Есүнхэй', 'Ехэй-Хонтагар', 'Жажирадай', 'Жалалдин', 'Жали', 'Жалибуха', 'Жалман', 'Жарчиудай', 'Жатай', 'Жаурьдай', 'Жаха-Хамбу', 'Жахахамбу', 'Жибгэ', 'Жибэгэ', 'Жидай', 'Жидэр', 'Жихүр', 'Жубхан', 'Жунсо', 'Жэгэй', 'Жэхү', 'Жэүн', 'Жүрчидэй', 'Зочи', 'Зүтгэлбөх', 'Ивгээл', 'Идухадай', 'Идүүд', 'Илаху', 'Илугай', 'Инал', 'Иналч', 'Инанча', 'Итүргэн', 'Их-Нэүрин', 'Их-Чэрэн', 'Ихнүдэн', 'Ихчирэн', 'Кишлиг', 'Лаблах', 'Мангай', 'Мангудай', 'Масхуд', 'Молор', 'Молор эрдэнэ', 'Моричи', 'Мороха', 'Мулхалху', 'Мухулай буюу Мухули', 'Мэгэтү', 'Мэгүжин', 'Мэлиг', 'Мэнгитү', 'Мэнлиг', 'Мэнэн', 'Мүгэ', 'Мүлхэ-тотаг', 'Мүнтүүр', 'Мөчи', 'Нарийн-гэгээн', 'Наринтоорил', 'Наху', 'Ноёгидай', 'Нэүдэйн Цагаан', 'Огда', 'Оготор', 'Олар', 'Олдхар', 'Онгууд', 'Оронар', 'Оронартай', 'Охинбархаг', 'Өлэбэг', 'Өнгүр', 'Өэлэн', 'Саль-Хачау', 'Саргай', 'Сача-Бэхи', 'Сачуур', 'Сорхату', 'Сорхоншар', 'Сохо-Сэцэн', 'Сэмсэчүлэ', 'Сэцэ-Домог', 'Сэчиүр', 'Сэчэ-Бэхи', 'Сүбэхэй', 'Сүйхэтү', 'Сүхэхэй', 'Сүхэхэй-Жаун', 'Сүхэхэй-Жэүн', 'Сөнид', 'Тай-Төмөр', 'Тайчар', 'Тайчиудай', 'Тайчу', 'Тамача', 'Тамир', 'Таргудай', 'Тататунга', 'Тобуха', 'Тогочар', 'Тогтоа', 'Тогучар', 'Тодойн-Гэрти', 'Тодсаха', 'Толун', 'Торбиташ', 'Торголжин', 'Торойн отчигон', 'Тугудай', 'Тунбинай', 'Тунхуйдай', 'Тусах', 'Туху', 'Тэв тэнгэр', 'Тэлэгэтү', 'Тэмүжин-Үгэ', 'Тэмүжинүгэ', 'Тэрхэг', 'Түгэ', 'Түгэ-Маха', 'Удутай', 'Уйгуртай', 'Уруудай', 'Усун', 'Ухуна', 'Үгэ', 'Үгэлэн', 'Үнгүр', 'Хаатай Дармала', 'Хабич', 'Хабтурхас', 'Хадиги', 'Хайду', 'Халжа', 'Халиудар', 'Хан-Эрдэнэ', 'Хангиадай', 'Ханхархан', 'Хар-Хадаан', 'Хараудар', 'Харачар', 'Хархай', 'Хархалзан', 'Хархирүгэ', 'Харчу', 'Хауран', 'Хачи-Хүлүг', 'Хачиу', 'Хачиун', 'Хачула', 'Хаши', 'Хашин', 'Хингиадай', 'Хиратай', 'Хирилтуг', 'Хирмау', 'Хишилиг', 'Ходун', 'Цагаангуа', 'Чанай', 'Чаужин', 'Чаурхан', 'Чахурхан', 'Чигу', 'Чилгутай', 'Чилэгэрбөх', 'Чилэгүтэн-Тахи', 'Чилэдү', 'Чинбай', 'Чирхай', 'Чирхитэй', 'Чихарай', 'Чихитай', 'Чормаган', 'Чоёг Цагаан', 'Чуу мэргэн', 'Чүлгэдэй', 'Шижуудай', 'Шинч', 'Шинэсочи', 'Ширахул', 'Эди', 'Элжгэдэй', 'Элхудур', 'Эрххар', 'Эхлэлсайхан', 'Ю-Хунан', 'Юрүхан', 'Ядир', 'Ялавач', 'Ялбаг', ]; /** * @see http://ner.query.mn/daugther */ protected static $firstNameFemale = [ 'Агь-Од', 'Алагабэх', 'Алалтун', 'Алахчит', 'Амин-Эрдэнэ', 'Анхлан', 'Баргужин-Гуа', 'Баярмагнай', 'Борогчин-Гуа', 'Гүрбэсү', 'Дөргэнэ', 'Ибага', 'Ивгээл', 'Мааяадээвий', 'Моло', 'Монголжин-Гуа', 'Олуйхан', 'Орбай', 'Өэлүн-Үжин', 'Саргай', 'Сорхагтан', 'Сохатай', 'Сочигэл', 'Тамир', 'Тухай', 'Ужаур-Үжин', 'Хожинбэх', 'Хорижин', 'Хуагчин', 'Хутугтай', 'Хуурчин', 'Цотан', 'Чаалун', 'Чаурбэх', 'Чэчэйхэн', 'Эбэхэй', ]; protected static $namePrefix = ['А', 'Б', 'В', 'Г', 'Д', 'Е', 'Ё', 'Ж', 'З', 'И', 'К', 'Л', 'М', 'Н', 'О', 'Ө', 'П', 'Р', 'С', 'Т', 'У', 'Ү', 'Ф', 'Х', 'Ц', 'Ч', 'Ш', 'Э', 'Ю', 'Я']; protected static $alphabet = ['А', 'Л', 'Х', 'Б', 'М', 'Ц', 'В', 'Н', 'Ч', 'Г', 'О', 'Ш', 'Д', 'Ө', 'Щ', 'Е', 'П', 'Ъ', 'Ё', 'Р', 'Ы', 'Ж', 'С', 'Ь', 'З', 'Т', 'Э', 'И', 'У', 'Ю', 'Й', 'Ү', 'Я', 'К', 'Ф']; protected static $maleNameFormats = [ '{{namePrefix}}.{{firstNameMale}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{namePrefix}}.{{firstNameFemale}}', ]; protected static $idNumberFormat = '{{alphabet}}{{alphabet}}########'; /** * Generate an identification number. * * @example ИЙ92011412 */ public function idNumber() { return static::numerify($this->generator->parse(static::$idNumberFormat)); } /** * @return string * * @example 'Ф' */ public function alphabet() { return static::randomElement(static::$alphabet); } /** * @return string * * @example 'Э' */ public function namePrefix() { return static::randomElement(static::$namePrefix); } } PK A�)[ ���� � + faker/src/Faker/Provider/fa_IR/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fa_IR; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $userNameFormats = [ '{{lastNameAscii}}.{{firstNameAscii}}', '{{firstNameAscii}}.{{lastNameAscii}}', '{{firstNameAscii}}##', '?{{lastNameAscii}}', ]; protected static $safeEmailTld = [ 'com', 'ir', 'me', 'net', 'org', ]; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/.ir */ protected static $tld = [ 'biz', 'com', 'info', 'ac.ir', 'sch.ir', 'co.ir', 'ir', 'net', 'org', ]; /** * @see http://en.wikipedia.org/wiki/Category:Iranian-language_surnames */ protected static $lastNameAscii = [ 'abdullahi', 'abbasi', 'abedini', 'ahadi', 'ahmadi', 'akbari', 'alizadeh', 'asadi', 'baraghani', 'babaei', 'chamran', 'ebrahimi', 'esfahani', 'fanaei', 'farahani', 'farsi', 'fekri', 'ghasemi', 'ghorbani', 'hamadani', 'hamidi', 'heidari', 'hijazi', 'husseini', 'jahanbani', 'jalili', 'jamshidi', 'javadi', 'kadivar', 'karimi', 'kashani', 'kazmi', 'khadem', 'khalaji', 'khomeini', 'khorsandi', 'mahdavi', 'mahmoudi', 'mahmoudieh', 'majidi', 'mazanderani', 'mirzaei', 'mokri', 'mohammady', 'mousavi', 'nabavi', 'naceri', 'nafisi', 'najafi', 'nalci', 'namazi', 'namdar', 'nariman', 'nazari', 'nili', 'norouzi', 'pahlavi', 'paria', 'pashaei', 'pejman', 'qazwini', 'rahimi', 'rahmani', 'rajaei', 'ramadani', 'rashidi', 'rezaei', 'salari', 'salehi', 'salemi', 'shahbazi', 'shahriari', 'shahidi', 'shirazi', 'shojaei', 'soleimani', 'soomekh', 'soroush', 'tabatabaei', 'talebi', 'tousi', 'yazdani', 'yazdi', 'yousefi', 'zandi', 'zare', ]; /** * @see http://en.wikipedia.org/wiki/Persian_name */ protected static $firstNameAscii = [ 'abbas', 'afshin', 'ahmad', 'ali', 'amir', 'anahita', 'anousheh', 'arash', 'ardeshir', 'arezu', 'aria', 'arian', 'arman', 'ashraf', 'atoosa', 'azadeh', 'azar', 'babak', 'bahar', 'bahare', 'bardia', 'behnaz', 'benyamin', 'bita', 'dalir', 'dariush', 'davoud', 'donya', 'ebrahim', 'ehsan', 'eskandar', 'esmaeel', 'farangis', 'farbod', 'farhad', 'farideh', 'farnaz', 'farrokh', 'farshid', 'farzaneh', 'fateme', 'fereshteh', 'garshasp', 'hanie', 'hashem', 'hirbod', 'hoda', 'hormoz', 'hossein', 'jaleh', 'jamshid', 'javad', 'kamran', 'karim', 'kasra', 'katayoun', 'kazem', 'khorshid', 'khosrow', 'kiana', 'kiarash', 'kourosh', 'laleh', 'leila', 'mahdi', 'mahmoud', 'mahshid', 'majid', 'manuchehr', 'marjan', 'maryam', 'marzban', 'massoud', 'mazdak', 'maziar', 'mehran', 'mehrdad', 'meysam', 'milad', 'mina', 'mithra', 'mohammad', 'mohsen', 'musa', 'nasrin', 'nazanin', 'niloufar', 'omid', 'parastoo', 'parisa', 'parsa', 'parvin', 'parviz', 'payam', 'payvand', 'pedram', 'piruz', 'pouria', 'ramin', 'reyhan', 'reza', 'roksaneh', 'rostam', 'roxana', 'roya', 'sahar', 'saman', 'samir', 'sara', 'sassan', 'sepehr', 'sepideh', 'shahin', 'shahryar', 'shapour', 'shervin', 'shirin', 'simin', 'soheila', 'sohrab', 'soraya', 'soroush', 'tara', 'taraneh', 'turan', 'vahid', 'yaghoub', 'yahya', 'yasamin', 'yasaman', 'younes', 'yousef', 'zahra', 'zarine', 'zeynab', 'zhila', ]; public static function lastNameAscii() { return static::randomElement(static::$lastNameAscii); } public static function firstNameAscii() { return static::randomElement(static::$firstNameAscii); } /** * @example 'ali.rezaei' */ public function userName() { $format = static::randomElement(static::$userNameFormats); return static::bothify($this->generator->parse($format)); } /** * @example 'ahmad.ir' */ public function domainName() { return static::randomElement(static::$lastNameAscii) . '.' . $this->tld(); } } PK A�)[���# # . faker/src/Faker/Provider/fa_IR/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fa_IR; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { /** * @see https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D9%84%D9%81%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86#.D8.AA.D9.84.D9.81.D9.86.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.87.D9.85.D8.B1.D8.A7.D9.87 */ protected static $formats = [ // land line formts seprated by province '011########', //Mazandaran '013########', //Gilan '017########', //Golestan '021########', //Tehran '023########', //Semnan '024########', //Zanjan '025########', //Qom '026########', //Alborz '028########', //Qazvin '031########', //Isfahan '034########', //Kerman '035########', //Yazd '038########', //Chaharmahal and Bakhtiari '041########', //East Azerbaijan '044########', //West Azerbaijan '045########', //Ardabil '051########', //Razavi Khorasan '054########', //Sistan and Baluchestan '056########', //South Khorasan '058########', //North Khorasan '061########', //Khuzestan '066########', //Lorestan '071########', //Fars '074########', //Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad '076########', //Hormozgan '077########', //Bushehr '081########', //Hamadan '083########', //Kermanshah '084########', //Ilam '086########', //Markazi '087########', //Kurdistan ]; protected static $mobileNumberPrefixes = [ '0910#######', //mci '0911#######', '0912#######', '0913#######', '0914#######', '0915#######', '0916#######', '0917#######', '0918#######', '0919#######', '0901#######', '0901#######', '0902#######', '0903#######', '0930#######', '0933#######', '0935#######', '0936#######', '0937#######', '0938#######', '0939#######', '0920#######', '0921#######', '0937#######', '0990#######', // MCI ]; public static function mobileNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$mobileNumberPrefixes)); } } PK A�)[�*�� � * faker/src/Faker/Provider/fa_IR/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fa_IR; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cityPrefix = ['استان']; protected static $streetPrefix = ['خیابان']; protected static $buildingNamePrefix = ['ساختمان']; protected static $buildingNumberPrefix = ['پلاک', 'قطعه']; protected static $postcodePrefix = ['کد پستی']; protected static $cityName = [ 'آذربایجان شرقی', 'آذربایجان غربی', 'اردبیل', 'اصفهان', 'البرز', 'ایلام', 'بوشهر', 'تهران', 'خراسان جنوبی', 'خراسان رضوی', 'خراسان شمالی', 'خوزستان', 'زنجان', 'سمنان', 'سیستان و بلوچستان', 'فارس', 'قزوین', 'قم', 'لرستان', 'مازندران', 'مرکزی', 'هرمزگان', 'همدان', 'چهارمحال و بختیاری', 'کردستان', 'کرمان', 'کرمانشاه', 'کهگیلویه و بویراحمد', 'گلستان', 'گیلان', 'یزد', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', '{{cityPrefix}} {{cityName}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetPrefix}} {{lastName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{building}}', ]; protected static $addressFormats = [ '{{city}} {{streetAddress}} {{postcodePrefix}} {{postcode}}', '{{city}} {{streetAddress}}', ]; protected static $buildingFormat = [ '{{buildingNamePrefix}} {{firstName}} {{buildingNumberPrefix}} {{buildingNumber}}', '{{buildingNamePrefix}} {{firstName}}', ]; protected static $postcode = ['##########']; protected static $country = ['ایران']; /** * @example 'استان' */ public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } /** * @example 'زنجان' */ public static function cityName() { return static::randomElement(static::$cityName); } /** * @example 'خیابان' */ public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * @example 'ساختمان' */ public static function buildingNamePrefix() { return static::randomElement(static::$buildingNamePrefix); } /** * @example 'پلاک' */ public static function buildingNumberPrefix() { return static::randomElement(static::$buildingNumberPrefix); } /** * @example 'ساختمان آفتاب پلاک 24' */ public function building() { $format = static::randomElement(static::$buildingFormat); return $this->generator->parse($format); } /** * @example 'کد پستی' */ public static function postcodePrefix() { return static::randomElement(static::$postcodePrefix); } } PK A�)[ �x��( �( ' faker/src/Faker/Provider/fa_IR/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fa_IR; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * generates text string in arabic * * @example 'از تاریخالشعرا را بکوبند روی نبش دیوار کوچهشان. تابلوی مدرسه.' * * @param int $maxNbChars * @param int $indexSize * * @throws \InvalidArgumentException * * @return string */ public function realText($maxNbChars = 200, $indexSize = 2) { if ($maxNbChars < 10) { throw new \InvalidArgumentException('maxNbChars must be at least 10'); } if ($indexSize < 1) { throw new \InvalidArgumentException('indexSize must be at least 1'); } if ($indexSize > 5) { throw new \InvalidArgumentException('indexSize must be at most 5'); } $words = $this->getConsecutiveWords($indexSize); $result = []; $resultLength = 0; // take a random starting point $next = static::randomKey($words); while ($resultLength < $maxNbChars && isset($words[$next])) { // fetch a random word to append $word = static::randomElement($words[$next]); // calculate next index $currentWords = explode(' ', $next); $currentWords[] = $word; array_shift($currentWords); $next = implode(' ', $currentWords); if ($resultLength == 0 && !preg_match('/^[\x{0600}-\x{06FF}]/u', $word)) { continue; } // append the element $result[] = $word; $resultLength += strlen($word) + 1; } // remove the element that caused the text to overflow array_pop($result); // build result $result = implode(' ', $result); return $result . '.'; } /** * License: Creative Commons Attribution-ShareAlike License * * Title: مدیر مدرسه * Author: جلال آلاحمد * Language: Persian * * @see http://fa.wikisource.org/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87 * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' از در که وارد شدم سیگارم دستم بود. زورم آمد سلام کنم. همین طوری دنگم گرفته بود قد باشم. رئیس فرهنگ که اجازهی نشستن داد، نگاهش لحظهای روی دستم مکث کرد و بعد چیزی را که مینوشت، تمام کرد و میخواست متوجه من بشود که رونویس حکم را روی میزش گذاشته بودم. حرفی نزدیم. رونویس را با کاغذهای ضمیمهاش زیر و رو کرد و بعد غبغب انداخت و آرام و مثلاً خالی از عصبانیت گفت: - جا نداریم آقا. این که نمیشه! هر روز یه حکم میدند دست یکی میفرستنش سراغ من... دیروز به آقای مدیر کل... حوصلهی این اباطیل را نداشتم. حرفش را بریدم که: - ممکنه خواهش کنم زیر همین ورقه مرقوم بفرمایید؟ و سیگارم را توی زیرسیگاری براق روی میزش تکاندم. روی میز، پاک و مرتب بود. درست مثل اتاق همان مهمانخانهی تازهعروسها. هر چیز به جای خود و نه یک ذره گرد. فقط خاکستر سیگار من زیادی بود. مثل تفی در صورت تازه تراشیدهای.... قلم را برداشت و زیر حکم چیزی نوشت و امضا کرد و من از در آمده بودم بیرون. خلاص. تحمل این یکی را نداشتم. با اداهایش. پیدا بود که تازه رئیس شده. زورکی غبغب میانداخت و حرفش را آهسته توی چشم آدم میزد. انگار برای شنیدنش گوش لازم نیست. صد و پنجاه تومان در کارگزینی کل مایه گذاشته بودم تا این حکم را به امضا رسانده بودم. توصیه هم برده بودم و تازه دو ماه هم دویده بودم. مو، لای درزش نمیرفت. میدانستم که چه او بپذیرد، چه نپذیرد، کار تمام است. خودش هم میدانست. حتماً هم دستگیرش شد که با این نک و نالی که میکرد، خودش را کنف کرده. ولی کاری بود و شده بود. در کارگزینی کل، سفارش کرده بودند که برای خالی نبودن عریضه رونویس را به رؤیت رئیس فرهنگ هم برسانم تازه این طور شد. و گر نه بالی حکم کارگزینی کل چه کسی میتوانست حرفی بزند؟ یک وزارت خانه بود و یک کارگزینی! شوخی که نبود. ته دلم قرصتر از اینها بود که محتاج به این استدلالها باشم. اما به نظرم همهی این تقصیرها از این سیگار لعنتی بود که به خیال خودم خواسته بودم خرجش را از محل اضافه حقوق شغل جدیدم در بیاورم. البته از معلمی، هم اُقم نشسته بود. ده سال «الف.ب.» درس دادن و قیافههای بهتزدهی بچههای مردم برای مزخرفترین چرندی که میگویی... و استغناء با غین و استقراء با قاف و خراسانی و هندی و قدیمیترین شعر دری و صنعت ارسال مثل و ردالعجز... و از این مزخرفات! دیدم دارم خر میشوم. گفتم مدیر بشوم. مدیر دبستان! دیگر نه درس خواهم داد و نه مجبور خواهم بود برای فرار از اتلاف وقت، در امتحان تجدیدی به هر احمق بیشعوری هفت بدهم تا ایام آخر تابستانم را که لذیذترین تکهی تعطیلات است، نجات داده باشم. این بود که راه افتادم. رفتم و از اهلش پرسیدم. از یک کار چاق کن. دستم را توی دست کارگزینی گذاشت و قول و قرار و طرفین خوش و خرم و یک روز هم نشانی مدرسه را دستم دادند که بروم وارسی، که باب میلم هست یا نه. و رفتم. مدرسه دو طبقه بود و نوساز بود و در دامنهی کوه تنها افتاده بود و آفتابرو بود. یک فرهنگدوست خرپول، عمارتش را وسط زمین خودش ساخته بود و بیست و پنج سال هم در اختیار فرهنگ گذاشته بود که مدرسهاش کنند و رفت و آمد بشود و جادهها کوبیده بشود و این قدر ازین بشودها بشود، تا دل ننه باباها بسوزد و برای اینکه راه بچههاشان را کوتاه بکنند، بیایند همان اطراف مدرسه را بخرند و خانه بسازند و زمین یارو از متری یک عباسی بشود صد تومان. یارو اسمش را هم روی دیوار مدرسه کاشیکاری کرده بود. هنوز در و همسایه پیدا نکرده بودند که حرفشان بشود و لنگ و پاچهی سعدی و باباطاهر را بکشند میان و یک ورق دیگر از تاریخالشعرا را بکوبند روی نبش دیوار کوچهشان. تابلوی مدرسه هم حسابی و بزرگ و خوانا. از صد متری داد میزد که توانا بود هر.... هر چه دلتان بخواهد! با شیر و خورشیدش که آن بالا سر، سه پا ایستاده بود و زورکی تعادل خودش را حفظ میکرد و خورشید خانم روی کولش با ابروهای پیوسته و قمچیلی که به دست داشت و تا سه تیر پرتاب، اطراف مدرسه بیابان بود. درندشت و بی آب و آبادانی و آن ته رو به شمال، ردیف کاجهای درهم فرو رفتهای که از سر دیوار گلی یک باغ پیدا بود روی آسمان لکهی دراز و تیرهای زده بود. حتماً تا بیست و پنج سال دیگر همهی این اطراف پر میشد و بوق ماشین و ونگ ونگ بچهها و فریاد لبویی و زنگ روزنامهفروشی و عربدهی گل به سر دارم خیار! نان یارو توی روغن بود. - راستی شاید متری ده دوازده شاهی بیشتر نخریده باشد؟ شاید هم زمینها را همین جوری به ثبت داده باشد؟ هان؟ - احمق به توچه؟!... بله این فکرها را همان روزی کردم که ناشناس به مدرسه سر زدم و آخر سر هم به این نتیجه رسیدم که مردم حق دارند جایی بخوابند که آب زیرشان نرود. - تو اگر مردی، عرضه داشته باش مدیر همین مدرسه هم بشو. و رفته بودم و دنبال کار را گرفته بودم تا رسیده بودم به اینجا. همان روز وارسی فهمیده بودم که مدیر قبلی مدرسه زندانی است. لابد کلهاش بوی قرمهسبزی میداده و باز لابد حالا دارد کفارهی گناهانی را میدهد که یا خودش نکرده یا آهنگری در بلخ کرده. جزو پر قیچیهای رئیس فرهنگ هم کسی نبود که با مدیرشان، اضافه حقوقی نصیبش بشود و ناچار سر و دستی برای این کار بشکند. خارج از مرکز هم نداشت. این معلومات را توی کارگزینی به دست آورده بودم. هنوز «گه خوردم نامهنویسی» هم مد نشده بود که بگویم یارو به این زودیها از سولدونی در خواهد آمد. فکر نمیکردم که دیگری هم برای این وسط بیابان دلش لک زده باشد با زمستان سختش و با رفت و آمد دشوارش. این بود که خیالم راحت بود. از همهی اینها گذشته کارگزینی کل موافقت کرده بود! دست است که پیش از بلند شدن بوی اسکناس، آن جا هم دو سه تا عیب شرعی و عرفی گرفته بودند و مثلاً گفته بودن لابد کاسهای زیر نیم کاسه است که فلانی یعنی من، با ده سال سابقهی تدریس، میخواهد مدیر دبستان بشود! غرضشان این بود که لابد خل شدم که از شغل مهم و محترم دبیری دست میشویم. ماهی صد و پنجاه تومان حق مقام در آن روزها پولی نبود که بتوانم نادیده بگیرم. و تازه اگر ندیده میگرفتم چه؟ باز باید بر میگشتم به این کلاسها و این جور حماقتها. این بود که پیش رئیس فرهنگ، صاف برگشتم به کارگزینی کل، سراغ آن که بفهمی نفهمی، دلال کارم بود. و رونویس حکم را گذاشتم و گفتم که چه طور شد و آمدم بیرون. دو روز بعد رفتم سراغش. معلوم شد که حدسم درست بوده است و رئیس فرهنگ گفته بوده: «من از این لیسانسههای پر افاده نمیخواهم که سیگار به دست توی هر اتاقی سر میکنند.» و یارو برایش گفته بود که اصلاً وابدا..! فلانی همچین و همچون است و مثقالی هفت صنار با دیگران فرق دارد و این هندوانهها و خیال من راحت باشد و پنجشنبه یک هفتهی دیگر خودم بروم پهلوی او... و این کار را کردم. این بار رئیس فرهنگ جلوی پایم بلند شد که: «ای آقا... چرا اول نفرمودید؟!...» و از کارمندهایش گله کرد و به قول خودش، مرا «در جریان موقعیت محل» گذاشت و بعد با ماشین خودش مرا به مدرسه رساند و گفت زنگ را زودتر از موعد زدند و در حضور معلمها و ناظم، نطق غرایی در خصائل مدیر جدید – که من باشم – کرد و بعد هم مرا گذاشت و رفت با یک مدرسهی شش کلاسهی «نوبنیاد» و یک ناظم و هفت تا معلم و دویست و سی و پنج تا شاگرد. دیگر حسابی مدیر مدرسه شده بودم! ناظم، جوان رشیدی بود که بلند حرف میزد و به راحتی امر و نهی میکرد و بیا و برویی داشت و با شاگردهای درشت، روی هم ریخته بود که خودشان ترتیب کارها را میدادند و پیدا بود که به سر خر احتیاجی ندارد و بیمدیر هم میتواند گلیم مدرسه را از آب بکشد. معلم کلاس چهار خیلی گنده بود. دو تای یک آدم حسابی. توی دفتر، اولین چیزی که به چشم میآمد. از آنهایی که اگر توی کوچه ببینی، خیال میکنی مدیر کل است. لفظ قلم حرف میزد و شاید به همین دلیل بود که وقتی رئیس فرهنگ رفت و تشریفات را با خودش برد، از طرف همکارانش تبریک ورود گفت و اشاره کرد به اینکه «انشاءالله زیر سایهی سرکار، سال دیگر کلاسهای دبیرستان را هم خواهیم داشت.» پیدا بود که این هیکل کمکم دارد از سر دبستان زیادی میکند! وقتی حرف میزد همهاش درین فکر بودم که با نان آقا معلمی چه طور میشد چنین هیکلی به هم زد و چنین سر و تیپی داشت؟ و راستش تصمیم گرفتم که از فردا صبح به صبح ریشم را بتراشم و یخهام تمیز باشد و اتوی شلوارم تیز. معلم کلاس اول باریکهای بود، سیاه سوخته. با ته ریشی و سر ماشین کردهای و یخهی بسته. بیکراوات. شبیه میرزابنویسهای دم پستخانه. حتی نوکر باب مینمود. و من آن روز نتوانستم بفهمم وقتی حرف میزند کجا را نگاه میکند. با هر جیغ کوتاهی که میزد هرهر میخندید. با این قضیه نمیشد کاری کرد. معلم کلاس سه، یک جوان ترکهای بود؛ بلند و با صورت استخوانی و ریش از ته تراشیده و یخهی بلند آهاردار. مثل فرفره میجنبید. چشمهایش برق عجیبی میزد که فقط از هوش نبود، چیزی از ناسلامتی در برق چشمهایش بود که مرا واداشت از ناظم بپرسم مبادا مسلول باشد. البته مسلول نبود، تنها بود و در دانشگاه درس میخواند. کلاسهای پنجم و ششم را دو نفر با هم اداره میکردند. یکی فارسی و شرعیات و تاریخ، جغرافی و کاردستی و این جور سرگرمیها را میگفت، که جوانکی بود بریانتین زده، با شلوار پاچه تنگ و پوشت و کراوات زرد و پهنی که نعش یک لنگر بزرگ آن را روی سینهاش نگه داشته بود و دائماً دستش حمایل موهای سرش بود و دم به دم توی شیشهها نگاه میکرد. و آن دیگری که حساب و مرابحه و چیزهای دیگر میگفت، جوانی بود موقر و سنگین مازندرانی به نظر میآمد و به خودش اطمینان داشت. غیر از اینها، یک معلم ورزش هم داشتیم که دو هفته بعد دیدمش و اصفهانی بود و از آن قاچاقها. رئیس فرهنگ که رفت، گرم و نرم از همهشان حال و احوال پرسیدم. بعد به همه سیگار تعارف کردم. سراپا همکاری و همدردی بود. از کار و بار هر کدامشان پرسیدم. فقط همان معلم کلاس سه، دانشگاه میرفت. آن که لنگر به سینه انداخته بود، شبها انگلیسی میخواند که برود آمریکا. چای و بساطی در کار نبود و ربع ساعتهای تفریح، فقط توی دفتر جمع میشدند و دوباره از نو. و این نمیشد. باید همهی سنن را رعایت کرد. دست کردم و یک پنج تومانی روی میز گذاشتم و قرار شد قبل و منقلی تهیه کنند و خودشان چای را راه بیندازند. بعد از زنگ قرار شد من سر صف نطقی بکنم. ناظم قضیه را در دو سه کلمه برای بچهها گفت که من رسیدم و همه دست زدند. چیزی نداشتم برایشان بگویم. فقط یادم است اشارهای به این کردم که مدیر خیلی دلش میخواست یکی از شما را به جای فرزند داشته باشد و حالا نمیداند با این همه فرزند چه بکند؟! که بیصدا خندیدند و در میان صفهای عقب یکی پکی زد به خنده. واهمه برم داشت که «نه بابا. کار سادهای هم نیست!» قبلاً فکر کرده بودم که میروم و فارغ از دردسر ادارهی کلاس، در اتاق را روی خودم میبندم و کار خودم را میکنم. اما حالا میدیدم به این سادگیها هم نیست. اگر فردا یکیشان زد سر اون یکی را شکست، اگر یکی زیر ماشین رفت؛ اگر یکی از ایوان افتاد؛ چه خاکی به سرم خواهم ریخت؟ حالا من مانده بودم و ناظم که چیزی از لای در آهسته خزید تو. کسی بود؛ فراش مدرسه با قیافهای دهاتی و ریش نتراشیده و قدی کوتاه و گشاد گشاد راه میرفت و دستهایش را دور از بدن نگه میداشت. آمد و همان کنار در ایستاد. صاف توی چشمم نگاه میکرد. حال او را هم پرسیدم. هر چه بود او هم میتوانست یک گوشهی این بار را بگیرد. در یک دقیقه همهی درد دلهایش را کرد و التماس دعاهایش که تمام شد، فرستادمش برایم چای درست کند و بیاورد. بعد از آن من به ناظم پرداختم. سال پیش، از دانشسرای مقدماتی در آمده بود. یک سال گرمسار و کرج کار کرده بود و امسال آمده بود اینجا. پدرش دو تا زن داشته. از اولی دو تا پسر که هر دو تا چاقوکش از آب در آمدهاند و از دومی فقط او مانده بود که درسخوان شده و سرشناس و نان مادرش را میدهد که مریض است و از پدر سالهاست که خبری نیست و... یک اتاق گرفتهاند به پنجاه تومان و صد و پنجاه تومان حقوق به جایی نمیرسد و تازه زور که بزند سه سال دیگر میتواند از حق فنی نظامت مدرسه استفاده کند ... بعد بلند شدیم که به کلاسها سرکشی کنیم. بعد با ناظم به تک تک کلاسها سر زدیم در این میان من به یاد دوران دبستان خودم افتادم. در کلاس ششم را باز کردیم «... ت بی پدرو مادر» جوانک بریانتین زده خورد توی صورتمان. یکی از بچهها صورتش مثل چغندر قرمز بود. لابد بزک فحش هنوز باقی بود. قرائت فارسی داشتند. معلم دستهایش توی جیبش بود و سینهاش را پیش داده بود و زبان به شکایت باز کرد: - آقای مدیر! اصلاً دوستی سرشون نمیشه. تو سَری میخوان. ملاحظه کنید بنده با چه صمیمیتی... حرفش را در تشدید «ایت» بریدم که: - صحیح میفرمایید. این بار به من ببخشید. و از در آمدیم بیرون. بعد از آن به اطاقی که در آینده مال من بود سر زدیم. بهتر از این نمیشد. بی سر و صدا، آفتابرو، دور افتاده. وسط حیاط، یک حوض بزرگ بود و کمعمق. تنها قسمت ساختمان بود که رعایت حال بچههای قد و نیم قد در آن شده بود. دور حیاط دیوار بلندی بود درست مثل دیوار چین. سد مرتفعی در مقابل فرار احتمالی فرهنگ و ته حیاط مستراح و اتاق فراش بغلش و انبار زغال و بعد هم یک کلاس. به مستراح هم سر کشیدیم. همه بی در و سقف و تیغهای میان آنها. نگاهی به ناظم کردم که پا به پایم میآمد. گفت: - دردسر عجیبی شده آقا. تا حالا صد تا کاغذ به ادارفردا صبح رفتم مدرسه. بچهها با صفهاشان به طرف کلاسها میرفتند و ناظم چوب به دست توی ایوان ایستاده بود و توی دفتر دو تا از معلمها بودند. معلوم شد کار هر روزهشان است. ناظم را هم فرستادم سر یک کلاس دیگر و خودم آمدم دم در مدرسه به قدم زدن؛ فکر کردم از هر طرف که بیایند مرا این ته، دم در مدرسه خواهند دید و تمام طول راه در این خجالت خواهند ماند و دیگر دیر نخواهند آمد. یک سیاهی از ته جادهی جنوبی پیداشد. جوانک بریانتین زده بود. مسلماً او هم مرا میدید، ولی آهستهتر از آن میآمد که یک معلم تأخیر کرده جلوی مدیرش میآمد. جلوتر که آمد حتی شنیدم که سوت میزد. اما بیانصاف چنان سلانه سلانه میآمد که دیدم هیچ جای گذشت نیست. اصلاً محل سگ به من نمیگذاشت. داشتم از کوره در میرفتم که یک مرتبه احساس کردم تغییری در رفتار خود داد و تند کرد. به خیر گذشت و گرنه خدا عالم است چه اتفاقی میافتاد. سلام که کرد مثل این که میخواست چیزی بگوید که پیش دستی کردم: - بفرمایید آقا. بفرمایید، بچهها منتظرند. واقعاً به خیر گذشت. شاید اتوبوسش دیر کرده. شاید راهبندان بوده؛ جاده قرق بوده و باز یک گردنکلفتی از اقصای عالم میآمده که ازین سفرهی مرتضی علی بینصیب نماند. به هر صورت در دل بخشیدمش. چه خوب شد که بد و بیراهی نگفتی! که از دور علم افراشتهی هیکل معلم کلاس چهارم نمایان شد. از همان ته مرا دیده بود. تقریباً میدوید. تحمل این یکی را نداشتم. «بدکاری میکنی. اول بسمالله و مته به خشخاش!» رفتم و توی دفتر نشستم و خودم را به کاری مشغول کردم که هن هن کنان رسید. چنان عرق از پیشانیاش میریخت که راستی خجالت کشیدم. یک لیوان آب از کوه به دستش دادم و مسخشدهی خندهاش را با آب به خوردش دادم و بلند که شد برود، گفتم: - عوضش دو کیلو لاغر شدید. برگشت نگاهی کرد و خندهای و رفت. ناگهان ناظم از در وارد شد و از را ه نرسیده گفت: - دیدید آقا! این جوری میآند مدرسه. اون قرتی که عین خیالش هم نبود آقا! اما این یکی... از او پرسیدم: - انگار هنوز دو تا از کلاسها ولند؟ - بله آقا. کلاس سه ورزش دارند. گفتم بنشینند دیکته بنویسند آقا. معلم حساب پنج و شش هم که نیومده آقا. در همین حین یکی از عکسهای بزرگ دخمههای هخامنشی را که به دیوار کوبیده بود پس زد و: - نگاه کنید آقا... روی گچ دیوار با مداد قرمز و نه چندان درشت، به عجله و ناشیانه علامت داس کشیده بودند. همچنین دنبال کرد: - از آثار دورهی اوناست آقا. کارشون همین چیزها بود. روزنومه بفروشند. تبلیغات کنند و داس چکش بکشند آقا. رئیسشون رو که گرفتند چه جونی کندم آقا تا حالیشون کنم که دست ور دارند آقا. و از روی میز پرید پایین. - گفتم مگه باز هم هستند؟ - آره آقا، پس چی! یکی همین آقازاده که هنوز نیومده آقا. هر روز نیم ساعت تأخیر داره آقا. یکی هم مثل کلاس سه. - خوب چرا تا حالا پاکش نکردی؟ - به! آخه آدم درد دلشو واسهی کی بگه؟ آخه آقا در میان تو روی آدم میگند جاسوس، مأمور! باهاش حرفم شده آقا. کتک و کتککاری! و بعد یک سخنرانی که چه طور مدرسه را خراب کردهاند و اعتماد اهل محله را چه طور از بین بردهاند که نه انجمنی، نه کمکی به بیبضاعتها؛ و از این حرف ها. بعد از سخنرانی آقای ناظم دستمالم را دادم که آن عکسها را پاک کند و بعد هم راه افتادم که بروم سراغ اتاق خودم. در اتاقم را که باز کردم، داشتم دماغم با بوی خاک نم کشیدهاش اخت میکرد که آخرین معلم هم آمد. آمدم توی ایوان و با صدای بلند، جوری که در تمام مدرسه بشنوند، ناظم را صدا زدم و گفتم با قلم قرمز برای آقا یک ساعت تأخیر بگذارند.هی ساختمان نوشتیم آقا. میگند نمیشه پول دولت رو تو ملک دیگرون خرج کرد. - گفتم راست میگند. دیگه کافی بود. آمدیم بیرون. همان توی حیاط تا نفسی تازه کنیم وضع مالی و بودجه و ازین حرفهای مدرسه را پرسیدم. هر اتاق ماهی پانزده ریال حق نظافت داشت. لوازمالتحریر و دفترها را هم ادارهی فرهنگ میداد. ماهی بیست و پنج تومان هم برای آب خوردن داشتند که هنوز وصول نشده بود. برای نصب هر بخاری سالی سه تومان. ماهی سی تومان هم تنخواهگردان مدرسه بود که مثل پول آب سوخت شده بود و حالا هم ماه دوم سال بود. اواخر آبان. حالیش کردم که حوصلهی این کارها را ندارم و غرضم را از مدیر شدن برایش خلاصه کردم و گفتم حاضرم همهی اختیارات را به او بدهم. «اصلاً انگار که هنوز مدیر نیامده.» مهر مدرسه هم پهلوی خودش باشد. البته او را هنوز نمیشناختم. شنیده بودم که مدیرها قبلاً ناظم خودشان را انتخاب میکنند، اما من نه کسی را سراغ داشتم و نه حوصلهاش را. حکم خودم را هم به زور گرفته بودم. سنگهامان را وا کندیم و به دفتر رفتیم و چایی را که فراش از بساط خانهاش درست کرده بود، خوردیم تا زنگ را زدند و باز هم زدند و من نگاهی به پروندههای شاگردها کردم که هر کدام عبارت بود از دو برگ کاغذ. از همین دو سه برگ کاغذ دانستم که اولیای بچهها اغلب زارع و باغبان و اویارند و قبل از اینکه زنگ آخر را بزنند و مدرسه تعطیل بشود بیرون آمدم. برای روز اول خیلی زیاد بود. فردا صبح رفتم مدرسه. بچهها با صفهاشان به طرف کلاسها میرفتند و ناظم چوب به دست توی ایوان ایستاده بود و توی دفتر دو تا از معلمها بودند. معلوم شد کار هر روزهشان است. ناظم را هم فرستادم سر یک کلاس دیگر و خودم آمدم دم در مدرسه به قدم زدن؛ فکر کردم از هر طرف که بیایند مرا این ته، دم در مدرسه خواهند دید و تمام طول راه در این خجالت خواهند ماند و دیگر دیر نخواهند آمد. یک سیاهی از ته جادهی جنوبی پیداشد. جوانک بریانتین زده بود. مسلماً او هم مرا میدید، ولی آهستهتر از آن میآمد که یک معلم تأخیر کرده جلوی مدیرش میآمد. جلوتر که آمد حتی شنیدم که سوت میزد. اما بیانصاف چنان سلانه سلانه میآمد که دیدم هیچ جای گذشت نیست. اصلاً محل سگ به من نمیگذاشت. داشتم از کوره در میرفتم که یک مرتبه احساس کردم تغییری در رفتار خود داد و تند کرد. به خیر گذشت و گرنه خدا عالم است چه اتفاقی میافتاد. سلام که کرد مثل این که میخواست چیزی بگوید که پیش دستی کردم: - بفرمایید آقا. بفرمایید، بچهها منتظرند. واقعاً به خیر گذشت. شاید اتوبوسش دیر کرده. شاید راهبندان بوده؛ جاده قرق بوده و باز یک گردنکلفتی از اقصای عالم میآمده که ازین سفرهی مرتضی علی بینصیب نماند. به هر صورت در دل بخشیدمش. چه خوب شد که بد و بیراهی نگفتی! که از دور علم افراشتهی هیکل معلم کلاس چهارم نمایان شد. از همان ته مرا دیده بود. تقریباً میدوید. تحمل این یکی را نداشتم. «بدکاری میکنی. اول بسمالله و مته به خشخاش!» رفتم و توی دفتر نشستم و خودم را به کاری مشغول کردم که هن هن کنان رسید. چنان عرق از پیشانیاش میریخت که راستی خجالت کشیدم. یک لیوان آب از کوه به دستش دادم و مسخشدهی خندهاش را با آب به خوردش دادم و بلند که شد برود، گفتم: - عوضش دو کیلو لاغر شدید. برگشت نگاهی کرد و خندهای و رفت. ناگهان ناظم از در وارد شد و از را ه نرسیده گفت: - دیدید آقا! این جوری میآند مدرسه. اون قرتی که عین خیالش هم نبود آقا! اما این یکی... از او پرسیدم: - انگار هنوز دو تا از کلاسها ولند؟ - بله آقا. کلاس سه ورزش دارند. گفتم بنشینند دیکته بنویسند آقا. معلم حساب پنج و شش هم که نیومده آقا. در همین حین یکی از عکسهای بزرگ دخمههای هخامنشی را که به دیوار کوبیده بود پس زد و: - نگاه کنید آقا... روی گچ دیوار با مداد قرمز و نه چندان درشت، به عجله و ناشیانه علامت داس کشیده بودند. همچنین دنبال کرد: - از آثار دورهی اوناست آقا. کارشون همین چیزها بود. روزنومه بفروشند. تبلیغات کنند و داس چکش بکشند آقا. رئیسشون رو که گرفتند چه جونی کندم آقا تا حالیشون کنم که دست ور دارند آقا. و از روی میز پرید پایین. - گفتم مگه باز هم هستند؟ - آره آقا، پس چی! یکی همین آقازاده که هنوز نیومده آقا. هر روز نیم ساعت تأخیر داره آقا. یکی هم مثل کلاس سه. - خوب چرا تا حالا پاکش نکردی؟ - به! آخه آدم درد دلشو واسهی کی بگه؟ آخه آقا در میان تو روی آدم میگند جاسوس، مأمور! باهاش حرفم شده آقا. کتک و کتککاری! و بعد یک سخنرانی که چه طور مدرسه را خراب کردهاند و اعتماد اهل محله را چه طور از بین بردهاند که نه انجمنی، نه کمکی به بیبضاعتها؛ و از این حرف ها. بعد از سخنرانی آقای ناظم دستمالم را دادم که آن عکسها را پاک کند و بعد هم راه افتادم که بروم سراغ اتاق خودم. در اتاقم را که باز کردم، داشتم دماغم با بوی خاک نم کشیدهاش اخت میکرد که آخرین معلم هم آمد. آمدم توی ایوان و با صدای بلند، جوری که در تمام مدرسه بشنوند، ناظم را صدا زدم و گفتم با قلم قرمز برای آقا یک ساعت تأخیر بگذارند. روز سوم باز اول وقت مدرسه بودم. هنوز از پشت دیوار نپیچیده بودم که صدای سوز و بریز بچهها به پیشبازم آمد. تند کردم. پنج تا از بچهها توی ایوان به خودشان میپیچیدند و ناظم ترکهای به دست داشت و به نوبت به کف دستشان میزد. بچهها التماس میکردند؛ گریه میکردند؛ اما دستشان را هم دراز میکردند. نزدیک بود داد بزنم یا با لگد بزنم و ناظم را پرت کنم آن طرف. پشتش به من بود و من را نمیدید. ناگهان زمزمهای توی صفها افتاد که یک مرتبه مرا به صرافت انداخت که در مقام مدیریت مدرسه، به سختی میشود ناظم را کتک زد. این بود که خشمم را فرو خوردم و آرام از پلهها رفتم بالا. ناظم، تازه متوجه من شده بود در همین حین دخالتم را کردم و خواهش کردم این بار همهشان را به من ببخشند. نمیدانم چه کار خطایی از آنها سر زده بود که ناظم را تا این حد عصبانی کرده بود. بچهها سکسکهکنان رفتند توی صفها و بعد زنگ را زدند و صفها رفتند به کلاسها و دنبالشان هم معلمها که همه سر وقت حاضر بودند. نگاهی به ناظم انداختم که تازه حالش سر جا آمده بود و گفتم در آن حالی که داشت، ممکن بود گردن یک کدامشان را بشکند. که مرتبه براق شد: - اگه یک روز جلوشونو نگیرید سوارتون میشند آقا. نمیدونید چه قاطرهای چموشی شدهاند آقا. مثل بچه مدرسهایها آقا آقا میکرد. موضوع را برگرداندم و احوال مادرش را پرسیدم. خنده، صورتش را از هم باز کرد و صدا زد فراش برایش آب بیاورد. یادم هست آن روز نیم ساعتی برای آقای ناظم صحبت کردم. پیرانه. و او جوان بود و زود میشد رامش کرد. بعد ازش خواستم که ترکهها را بشکند و آن وقت من رفتم سراغ اتاق خودم. در همان هفتهی اول به کارها وارد شدم. فردای زمستان و نه تا بخاری زغال سنگی و روزی چهار بار آب آوردن و آب و جاروی اتاقها با یک فراش جور در نمیآید. یک فراش دیگر از اداره ی فرهنگ خواستم که هر روز منتظر ورودش بودیم. بعد از ظهرها را نمیرفتم. روزهای اول با دست و دل لرزان، ولی سه چهار روزه جرأت پیدا کردم. احساس میکردم که مدرسه زیاد هم محض خاطر من نمیگردد. کلاس اول هم یکسره بود و به خاطر بچههای جغله دلهرهای نداشتم. در بیابانهای اطراف مدرسه هم ماشینی آمد و رفت نداشت و گرچه پست و بلند بود اما به هر صورت از حیاط مدرسه که بزرگتر بود. معلم ها هم، هر بعد از ظهری دو تاشان به نوبت میرفتند یک جوری باهم کنار آمده بودند. و ترسی هم از این نبود که بچهها از علم و فرهنگ ثقل سرد بکنند. یک روز هم بازرس آمد و نیم ساعتی پیزر لای پالان هم گذاشتیم و چای و احترامات متقابل! و در دفتر بازرسی تصدیق کرد که مدرسه «با وجود عدم وسایل» بسیار خوب اداره میشود. بچهها مدام در مدرسه زمین میخوردند، بازی میکردند، زمین میخوردند. مثل اینکه تاتوله خورده بودند. سادهترین شکل بازیهایشان در ربع ساعتهای تفریح، دعوا بود. فکر میکردم علت این همه زمین خوردن شاید این باشد که بیشترشان کفش حسابی ندارند. آنها هم که داشتند، بچهننه بودند و بلد نبودند بدوند و حتی راه بروند. این بود که روزی دو سه بار، دست و پایی خراش بر میداشت. پروندهی برق و تلفن مدرسه را از بایگانی بسیار محقر مدرسه بیرون کشیده بودم و خوانده بودم. اگر یک خرده میدویدی تا دو سه سال دیگر هم برق مدرسه درست میشد و هم تلفنش. دوباره سری به اداره ساختمان زدم و موضوع را تازه کردم و به رفقایی که دورادور در ادارهی برق و تلفن داشتم، یکی دو بار رو انداختم که اول خیال میکردند کار خودم را میخواهم به اسم مدرسه راه بیندازم و ناچار رها کردم. این قدر بود که ادای وظیفهای میکرد. مدرسه آب نداشت. نه آب خوراکی و نه آب جاری. با هرزاب بهاره، آب انبار زیر حوض را میانباشتند که تلمبهای سرش بود و حوض را با همان پر میکردند و خود بچهها. اما برای آب خوردن دو تا منبع صد لیتری داشتیم از آهن سفید که مثل امامزادهای یا سقاخانهای دو قلو، روی چهار پایه کنار حیاط بود و روزی دو بار پر و خالی میشد. این آب را از همان باغی میآوردیم که ردیف کاجهایش روی آسمان، لکهی دراز سیاه انداخته بود. البته فراش میآورد. با یک سطل بزرگ و یک آبپاش که سوراخ بود و تا به مدرسه میرسید، نصف شده بود. هر دو را از جیب خودم دادم تعمیر کردند. یک روز هم مالک مدرسه آمد. پیرمردی موقر و سنگین که خیال میکرد برای سرکشی به خانهی مستأجرنشینش آمده. از در وارد نشده فریادش بلند شد و فحش را کشید به فراش و به فرهنگ که چرا بچهها دیوار مدرسه را با زغال سیاه کردهاند واز همین توپ و تشرش شناختمش. کلی با او صحبت کردیم البته او دو برابر سن من را داشت. برایش چای هم آوردیم و با معلمها آشنا شد و قولها داد و رفت. کنهای بود. درست یک پیرمرد. یک ساعت و نیم درست نشست. ماهی یک بار هم این برنامه را داشتند که بایست پیهاش را به تن میمالیدم. اما معلمها. هر کدام یک ابلاغ بیست و چهار ساعته در دست داشتند، ولی در برنامه به هر کدامشان بیست ساعت درس بیشتر نرسیده بود. کم کم قرار شد که یک معلم از فرهنگ بخواهیم و به هر کدامشان هجده ساعت درس بدهیم، به شرط آنکه هیچ بعد از ظهری مدرسه تعطیل نباشد. حتی آن که دانشگاه میرفت میتوانست با هفتهای هجده ساعت درس بسازد. و دشوارترین کار همین بود که با کدخدامنشی حل شد و من یک معلم دیگر از فرهنگ خواستم. اواخر هفتهی دوم، فراش جدید آمد. مرد پنجاه سالهای باریک و زبر و زرنگ که شبکلاه میگذاشت و لباس آبی میپوشید و تسبیح میگرداند و از هر کاری سر رشته داشت. آب خوردن را نوبتی میآوردند. مدرسه تر و تمیز شد و رونقی گرفت. فراش جدید سرش توی حساب بود. هر دو مستخدم با هم تمام بخاریها را راه انداختند و یک کارگر هم برای کمک به آنها آمد. فراش قدیمی را چهار روز پشت سر هم، سر ظهر میفرستادیم ادارهی فرهنگ و هر آن منتظر زغال بودیم. هنوز یک هفته از آمدن فراش جدید نگذشته بود که صدای همهی معلمها در آمده بود. نه به هیچ کدامشان سلام میکرد و نه به دنبال خرده فرمایشهایشان میرفت. درست است که به من سلام میکرد، اما معلمها هم، لابد هر کدام در حدود من صاحب فضایل و عنوان و معلومات بودند که از یک فراش مدرسه توقع سلام داشته باشند. اما انگار نه انگار. بدتر از همه این که سر خر معلمها بود. من که از همان اول، خرجم را سوا کرده بودم و آنها را آزاد گذاشته بودم که در مواقع بیکاری در دفتر را روی خودشان ببندند و هر چه میخواهند بگویند و هر کاری میخواهند بکنند. اما او در فاصلهی ساعات درس، همچه که معلمها میآمدند، میآمد توی دفتر و همین طوری گوشهی اتاق میایستاد و معلمها کلافه میشدند. نه میتوانستند شلکلکهای معلمیشان را در حضور او کنار بگذارند و نه جرأت میکردند به او چیزی بگویند. بدزبان بود و از عهدهی همهشان بر میآمد. یکی دوبار دنبال نخود سیاه فرستاده بودندش. اما زرنگ بود و فوری کار را انجام میداد و بر میگشت. حسابی موی دماغ شده بود. ده سال تجربه این حداقل را به من آموخته بود که اگر معلمها در ربع ساعتهای تفریح نتوانند بخندند، سر کلاس، بچههای مردم را کتک خواهند زد. این بود که دخالت کردم. یک روز فراش جدید را صدا زدم. اول حال و احوالپرسی و بعد چند سال سابقه دارد و چند تا بچه و چه قدر میگیرد... که قضیه حل شد. سی صد و خردهای حقوق میگرفت. با بیست و پنج سال سابقه. کار از همین جا خراب بود. پیدا بود که معلمها حق دارند او را غریبه بدانند. نه دیپلمی، نه کاغذپارهای، هر چه باشد یک فراش که بیشتر نبود! و تازه قلدر هم بود و حق هم داشت. اول به اشاره و کنایه و بعد با صراحت بهش فهماندم که گر چه معلم جماعت اجر دنیایی ندارد، اما از او که آدم متدین و فهمیدهای است بعید است و از این حرفها... که یک مرتبه پرید توی حرفم که: - ای آقا! چه میفرمایید؟ شما نه خودتون این کارهاید و نه اینارو میشناسید. امروز میخواند سیگار براشون بخرم، فردا میفرستنم سراغ عرق. من اینها رو میشناسم. راست میگفت. زودتر از همه، او دندانهای مرا شمرده بود. فهمیده بود که در مدرسه هیچکارهام. میخواستم کوتاه بیایم، ولی مدیر مدرسه بودن و در مقابل یک فراش پررو ساکت ماندن!... که خر خر کامیون زغال به دادم رسید. ترمز که کرد و صدا خوابید گفتم: - این حرفها قباحت داره. معلم جماعت کجا پولش به عرق میرسه؟ حالا بدو زغال آوردهاند. و همین طور که داشت بیرون میرفت، افزودم: - دو روز دیگه که محتاجت شدند و ازت قرض خواستند با هم رفیق میشید. و آمدم توی ایوان. در بزرگ آهنی مدرسه را باز کرده بودند و کامیون آمده بود تو و داشتند بارش را جلوی انبار ته حیاط خالی میکردند و راننده، کاغذی به دست ناظم داد که نگاهی به آن انداخت و مرا نشان داد که در ایوان بالا ایستاده بودم و فرستادش بالا. کاغذش را با سلام به دستم داد. بیجک زغال بود. رسید رسمی ادارهی فرهنگ بود در سه نسخه و روی آن ورقهی ماشین شدهی «باسکول» که میگفت کامیون و محتویاتش جمعاً دوازده خروار است. اما رسیدهای رسمی اداری فرهنگ ساکت بودند. جای مقدار زغالی که تحویل مدرسه داده شده بود، در هر سه نسخه خالی بود. پیدا بود که تحویل گیرنده باید پرشان کند. همین کار را کردم. اوراق را بردم توی اتاق و با خودنویسم عدد را روی هر سه ورق نوشتم و امضا کردم و به دست راننده دادم که راه افتاد و از همان بالا به ناظم گفتم: - اگر مهر هم بایست زد، خودت بزن بابا. و رفتم سراغ کارم که ناگهان در باز شد و ناظم آمد تو؛ بیجک زغال دستش بود و: - مگه نفهمیدین آقا؟ مخصوصاً جاش رو خالی گذاشته بودند آقا... نفهمیده بودم. اما اگر هم فهمیده بودم، فرقی نمیکرد و به هر صورت از چنین کودنی نا به هنگام از جا در رفتم و به شدت گفتم: - خوب؟ - هیچ چی آقا.... رسمشون همینه آقا. اگه باهاشون کنار نیایید کارمونو لنگ میگذارند آقا... که از جا در رفتم. به چنین صراحتی مرا که مدیر مدرسه بودم در معامله شرکت میداد. و فریاد زدم: - عجب! حالا سرکار برای من تکلیف هم معین میکنید؟... خاک بر سر این فرهنگ با مدیرش که من باشم! برو ورقه رو بده دستشون، گورشون رو گم کنند. پدر سوختهها... چنان فریاد زده بودم که هیچ کس در مدرسه انتظار نداشت. مدیر سر به زیر و پا به راهی بودم که از همه خواهش میکردم و حالا ناظم مدرسه، داشت به من یاد میداد که به جای نه خروار زغال مثلا هجده خروار تحویل بگیرم و بعد با ادارهی فرهنگ کنار بیایم. هی هی!.... تا ظهر هیچ کاری نتوانستم بکنم، جز اینکه چند بار متن استعفانامهام را بنویسم و پاره کنم... قدم اول را این جور جلوی پای آدم میگذارند. بارندگی که شروع شد دستور دادم بخاریها را از هفت صبح بسوزانند. بچهها همیشه زود میآمدند. حتی روزهای بارانی. مثل اینکه اول آفتاب از خانه بیرونشان میکنند. یا ناهارنخورده. خیلی سعی کردم یک روز زودتر از بچهها مدرسه باشم. اما عاقبت نشد که مدرسه را خالی از نفسِ به علمآلودهی بچهها استنشاق کنم. از راه که میرسیدند دور بخاری جمع میشدند و گیوههاشان را خشک میکردند. و خیلی زود فهمیدم که ظهر در مدرسه ماندن هم مسأله کفش بود. هر که داشت نمیماند.این قاعده در مورد معلمها هم صدق میکرد اقلاً یک پول واکس جلو بودند. وقتی که باران میبارید تمام کوهپایه و بدتر از آن تمام حیاط مدرسه گل میشد. بازی و دویدن متوقف شده بود. مدرسه سوت و کور بود. این جا هم مسأله کفش بود. چشم اغلبشان هم قرمز بود. پیدا بود باز آن روز صبح یک فصل گریه کردهاند و در خانهشان علم صراطی بوده است. مدرسه داشت تخته میشد. عدهی غایبهای صبح ده برابر شده بود و ساعت اول هیچ معلمی نمیتوانست درس بدهد. دستهای ورمکرده و سرمازده کار نمیکرد. حتی معلم کلاس اولمان هم میدانست که فرهنگ و معلومات مدارس ما صرفاً تابع تمرین است. مشق و تمرین. ده بار بیست بار. دست یخکرده بیل و رنده را هم نمیتواند به کار بگیرد که خیلی هم زمختاند و دست پر کن. این بود که به فکر افتادیم. فراش جدید واردتر از همهی ما بود. یک روز در اتاق دفتر، شورامانندی داشتیم که البته او هم بود. خودش را کمکم تحمیل کرده بود. گفت حاضر است یکی از دُمکلفتهای همسایهی مدرسه را وادارد که شن برایمان بفرستد به شرط آن که ما هم برویم و از انجمن محلی برای بچهها کفش و لباس بخواهیم. قرار شد خودش قضیه را دنبال کند که هفتهی آینده جلسهشان کجاست و حتی بخواهد که دعوتمانندی از ما بکنند. دو روز بعد سه تا کامیون شن آمد. دوتایش را توی حیاط مدرسه، خالی کردیم و سومی را دم در مدرسه، و خود بچهها نیم ساعته پهنش کردند. با پا و بیل و هر چه که به دست میرسید. عصر همان روز ما را به انجمن دعوت کردند. خود من و ناظم باید میرفتیم. معلم کلاس چهارم را هم با خودمان بردیم. خانهای که محل جلسهی آن شب انجمن بود، درست مثل مدرسه، دور افتاده و تنها بود. قالیها و کنارهها را به فرهنگ میآلودیم و میرفتیم. مثل اینکه سه تا سه تا روی هم انداخته بودند. اولی که کثیف شد دومی. به بالا که رسیدیم یک حاجی آقا در حال نماز خواندن بود. و صاحبخانه با لهجهی غلیظ یزدی به استقبالمان آمد. همراهانم را معرفی کردم و لابد خودش فهمید مدیر کیست. برای ما چای آوردند. سیگارم را چاق کردم و با صاحبخانه از قالیهایش حرف زدیم. ناظم به بچههایی میماند که در مجلس بزرگترها خوابشان میگیرد و دلشان هم نمیخواست دست به سر شوند. سر اعضای انجمن باز شده بود. حاجی آقا صندوقدار بود. من و ناظم عین دو طفلان مسلم بودیم و معلم کلاس چهارم عین خولی وسطمان نشسته. اغلب اعضای انجمن به زبان محلی صحبت میکردند و رفتار ناشی داشتند. حتی یک کدامشان نمیدانستند که دست و پاهای خود را چه جور ضبط و ربط کنند. بلند بلند حرف میزدند. درست مثل اینکه وزارتخانهی دواب سه تا حیوان تازه برای باغ وحش محلهشان وارد کرده. جلسه که رسمی شد، صاحبخانه معرفیمان کرد و شروع کردند. مدام از خودشان صحبت میکردند از اینکه دزد دیشب فلان جا را گرفته و باید درخواست پاسبان شبانه کنیم و... همین طور یک ساعت حرف زدند و به مهام امور رسیدگی کردند و من و معلم کلاس چهارم سیگار کشیدیم. انگار نه انگار که ما هم بودیم. نوکرشان که آمد استکانها را جمع کند، چیزی روی جلد اشنو نوشتم و برای صاحبخانه فرستادم که یک مرتبه به صرافت ما افتاد و اجازه خواست و: - آقایان عرضی دارند. بهتر است کارهای خودمان را بگذاریم برای بعد. مثلاً میخواست بفهماند که نباید همهی حرفها را در حضور ما زده باشند. و اجازه دادند معلم کلاس چهار شروع کرد به نطق و او هم شروع کرد که هر چه باشد ما زیر سایهی آقایانیم و خوشآیند نیست که بچههایی باشند که نه لباس داشته باشند و نه کفش درست و حسابی و از این حرفها و مدام حرف میزد. ناظم هم از چُرت در آمد چیزهایی را که از حفظ کرده بود گفت و التماس دعا و کار را خراب کرد.تشری به ناظم زدم که گدابازی را بگذارد کنار و حالیشان کردم که صحبت از تقاضا نیست و گدایی. بلکه مدرسه دور افتاده است و مستراح بی در و پیکر و از این اباطیل... چه خوب شد که عصبانی نشدم. و قرار شد که پنج نفرشان فردا عصر بیایند که مدرسه را وارسی کنند و تشکر و اظهار خوشحالی و در آمدیم. در تاریکی بیابان هفت تا سواری پشت در خانه ردیف بودند و رانندهها توی یکی از آنها جمع شده بودند و اسرار اربابهاشان را به هم میگفتند. در این حین من مدام به خودم میگفتم من چرا رفتم؟ به من چه؟ مگر من در بی کفش و کلاهیشان مقصر بودم؟ میبینی احمق؟ مدیر مدرسه هم که باشی باید شخصیت و غرورت را لای زرورق بپیچی و طاق کلاهت بگذاری که اقلاً نپوسد. حتی اگر بخواهی یک معلم کوفتی باشی، نه چرا دور میزنی؟ حتی اگر یک فراش ماهی نود تومانی باشی، باید تا خرخره توی لجن فرو بروی.در همین حین که من در فکر بودم ناظم گفت: - دیدید آقا چه طور باهامون رفتار کردند؟ با یکی از قالیهاشون آقا تمام مدرسه رو میخرید. گفتم: - تا سر و کارت با الف.ب است بهپا قیاس نکنی. خودخوری میآره. و معلم کلاس چهار گفت: - اگه فحشمون هم میدادند من باز هم راضی بودم، باید واقعبین بود. خدا کنه پشیمون نشند. بعد هم مدتی درد دل کردیم و تا اتوبوس برسد و سوار بشیم، معلوم شد که معلم کلاس چهار با زنش متارکه کرده و مادر ناظم را سرطانی تشخیص دادند. و بعد هم شب بخیر... دو روز تمام مدرسه نرفتم. خجالت میکشیدم توی صورت یک کدامشان نگاه کنم. و در همین دو روز حاجی آقا با دو نفر آمده بودند، مدرسه را وارسی و صورتبرداری و ناظم میگفت که حتی بچههایی هم که کفش و کلاهی داشتند پاره و پوره آمده بودند. و برای بچهها کفش و لباس خریدند. روزهای بعد احساس کردم زنهایی که سر راهم لب جوی آب ظرف میشستند، سلام میکنند و یک بار هم دعای خیر یکیشان را از عقب سر شنیدم.اما چنان از خودم بدم آمده بود که رغبتم نمیشد به کفش و لباسهاشان نگاه کنم. قربان همان گیوههای پاره! بله، نان گدایی فرهنگ را نو نوار کرده بود. تازه از دردسرهای اول کار مدرسه فارغ شده بودم که شنیدم که یک روز صبح، یکی از اولیای اطفال آمد. بعد از سلام و احوالپرسی دست کرد توی جیبش و شش تا عکس در آورد، گذاشت روی میزم. شش تا عکس زن . و هر کدام به یک حالت. یعنی چه؟ نگاه تندی به او کردم. آدم مرتبی بود. اداری مانند. کسر شأن خودم میدانستم که این گوشهی از زندگی را طبق دستور عکاسباشی فلان خانهی بندری ببینم. اما حالا یک مرد اتو کشیدهی مرتب آمده بود و شش تا از همین عکسها را روی میزم پهن کرده بود و به انتظار آن که وقاحت عکسها چشمهایم را پر کند داشت سیگار چاق میکرد. حسابی غافلگیر شده بودم... حتماً تا هر شش تای عکسها را ببینم، بیش از یک دقیقه طول کشید. همه از یک نفر بود. به این فکر گریختم که الان هزار ها یا میلیون ها نسخهی آن، توی جیب چه جور آدمهایی است و در کجاها و چه قدر خوب بود که همهی این آدمها را میشناختم یا میدیدم. بیش ازین نمیشد گریخت. یارو به تمام وزنه وقاحتش، جلوی رویم نشسته بود. سیگاری آتش زدم و چشم به او دوختم. کلافه بود و پیدا بود برای کتککاری هم آماده باشد. سرخ شده بود و داشت در دود سیگارش تکیهگاهی برای جسارتی که میخواست به خرج بدهد میجست. عکسها را با یک ورقه از اباطیلی که همان روز سیاه کرده بودم، پوشاندم و بعد با لحنی که دعوا را با آن شروع میکنند؛ پرسیدم: - خوب، غرض؟ و صدایم توی اتاق پیچید. حرکتی از روی بیچارگی به خودش داد و همهی جسارتها را با دستش توی جیبش کرد و آرامتر از آن چیزی که با خودش تو آورده بود، گفت: - چه عرض کنم؟... از معلم کلاس پنج تون بپرسید. که راحت شدم و او شروع کرد به این که «این چه فرهنگی است؟ خراب بشود. پس بچههای مردم با چه اطمینانی به مدرسه بیایند؟ و از این حرفها... خلاصه این آقا معلم کاردستی کلاس پنجم، این عکسها را داده به پسر آقا تا آنها را روی تخته سه لایی بچسباند و دورش را سمباده بکشد و بیاورد. به هر صورت معلم کلاس پنج بیگدار به آب زده. و حالا من چه بکنم؟ به او چه جوابی بدهم؟ بگویم معلم را اخراج میکنم؟ که نه میتوانم و نه لزومی دارد. او چه بکند؟ حتماً در این شهر کسی را ندارد که به این عکسها دلخوش کرده. ولی آخر چرا این جور؟ یعنی این قدر احمق است که حتی شاگردهایش را نمیشناسد؟... پاشدم ناظم را صدا بزنم که خودش آمده بود بالا، توی ایوان منتظر ایستاده بود. من آخرین کسی بودم که از هر اتفاقی در مدرسه خبردار میشدم. حضور این ولی طفل گیجم کرده بود که چنین عکسهایی را از توی جیب پسرش، و لابد به همین وقاحتی که آنها را روی میز من ریخت، در آورده بوده. وقتی فهمید هر دو در ماندهایم سوار بر اسب شد که اله میکنم و بله میکنم، در مدرسه را میبندم، و از این جفنگیات.... حتماً نمیدانست که اگر در هر مدرسه بسته بشود، در یک اداره بسته شده است. اما من تا او بود نمیتوانستم فکرم را جمع کنم. میخواست پسرش را بخواهیم تا شهادت بدهد و چه جانی کندیم تا حالیش کنیم که پسرش هر چه خفت کشیده، بس است و وعدهها دادیم که معلمش را دم خورشید کباب کنیم و از نان خوردن بیندازیم. یعنی اول ناظم شروع کرد که از دست او دل پری داشت و من هم دنبالش را گرفتم. برای دک کردن او چارهای جز این نبود. و بعد رفت، ما دو نفری ماندیم با شش تا عکس زن . حواسم که جمع شد به ناظم سپردم صدایش را در نیاورد و یک هفتهی تمام مطلب را با عکسها، توی کشوی میزم قفل کردم و بعد پسرک را صدا زدم. نه عزیزدُردانه مینمود و نه هیچ جور دیگر. داد میزد که از خانوادهی عیالواری است. کمخونی و فقر. دیدم معلمش زیاد هم بد تشخیص نداده. یعنی زیاد بیگدار به آب نزده. گفتم: - خواهر برادر هم داری؟ - آ... آ...آقا داریم آقا. - چند تا؟ - آ... آقا چهار تا آقا. - عکسها رو خودت به بابات نشون دادی؟ - نه به خدا آقا... به خدا قسم... - پس چه طور شد؟ و دیدم از ترس دارد قالب تهی میکند. گرچه چوبهای ناظم شکسته بود، اما ترس او از من که مدیر باشم و از ناظم و از مدرسه و از تنبیه سالم مانده بود. - نترس بابا. کاریت نداریم. تقصیر آقا معلمه که عکسها رو داده... تو کار بدی نکردی بابا جان. فهمیدی؟ اما میخواهم ببینم چه طور شد که عکسها دست بابات افتاد. - آ.. آ... آخه آقا... آخه... میدانستم که باید کمکش کنم تا به حرف بیاید. گفتم: - میدونی بابا؟ عکسهام چیز بدی نبود. تو خودت فهمیدی چی بود؟ - آخه آقا...نه آقا.... خواهرم آقا... خواهرم میگفت... - خواهرت؟ از تو کوچکتره؟ - نه آقا. بزرگتره. میگفتش که آقا... میگفتش که آقا... هیچ چی سر عکسها دعوامون شد. دیگر تمام بود. عکسها را به خواهرش نشان داده بود که لای دفترچه پر بوده از عکس آرتیستها. به او پز داده بوده. اما حاضر نبوده، حتی یکی از آنها را به خواهرش بدهد. آدم مورد اعتماد معلم باشد و چنین خبطی بکند؟ و تازه جواب معلم را چه بدهد؟ ناچار خواهر او را لو داده بوده. بعد از او معلم را احضار کردم. علت احضار را میدانست. و داد میزد که چیزی ندارد بگوید. پس از یک هفته مهلت، هنوز از وقاحتی که من پیدا کرده بودم، تا از آدم خلع سلاحشدهای مثل او، دست بر ندارم، در تعجب بود. به او سیگار تعارف کردم و این قصه را برایش تعریف کردم که در اوایل تأسیس وزارت معارف، یک روز به وزیر خبر میدهند که فلان معلم با فلان بچه روابطی دارد. وزیر فوراً او را میخواهد و حال و احوال او را میپرسد و اینکه چرا تا به حال زن نگرفته و ناچار تقصیر گردن بیپولی میافتد و دستور که فلان قدر به او کمک کنند تا عروسی راه بیندازد و خود او هم دعوت بشود و قضیه به همین سادگی تمام میشود. و بعد گفتم که خیلی جوانها هستند که نمیتوانند زن بگیرند و وزرای فرهنگ هم این روزها گرفتار مصاحبههای روزنامهای و رادیویی هستند. اما در نجیبخانهها که باز است و ازین مزخرفات... و همدردی و نگذاشتم یک کلمه حرف بزند. بعد هم عکس را که توی پاکت گذاشته بودم، به دستش دادم و وقاحت را با این جمله به حد اعلا رساندم که: - اگر به تخته نچسبونید، ضررشون کمتره. تا حقوقم به لیست ادارهی فرهنگ برسه، سه ماه طول کشید. فرهنگیهای گداگشنه و خزانهی خالی و دستهای از پا درازتر! اما خوبیش این بود که در مدرسهی ما فراش جدیدمان پولدار بود و به همهشان قرض داد. کم کم بانک مدرسه شده بود. از سیصد و خردهای تومان که میگرفت، پنجاه تومان را هم خرج نمیکرد. نه سیگار میکشید و نه اهل سینما بود و نه برج دیگری داشت. از این گذشته، باغبان یکی از دمکلفتهای همان اطراف بود و باغی و دستگاهی و سور و ساتی و لابد آشپزخانهی مرتبی. خیلی زود معلمها فهمیدند که یک فراش پولدار خیلی بیشتر به درد میخورد تا یک مدیر بیبو و خاصیت. این از معلمها. حقوق مرا هم هنوز از مرکز میدادند. با حقوق ماه بعد هم اسم مرا هم به لیست اداره منتقل کردند. درین مدت خودم برای خودم ورقه انجام کار مینوشتم و امضا میکردم و میرفتم از مدرسهای که قبلاً در آن درس میدادم، حقوقم را میگرفتم. سر و صدای حقوق که بلند میشد معلمها مرتب میشدند و کلاس ماهی سه چهار روز کاملاً دایر بود. تا ورقهی انجام کار به دستشان بدهم. غیر از همان یک بار - در اوایل کار- که برای معلم حساب پنج و شش قرمز توی دفتر گذاشتیم، دیگر با مداد قرمز کاری نداشتیم و خیال همهشان راحت بود. وقتی برای گرفتن حقوقم به اداره رفتم، چنان شلوغی بود که به خودم گفتم کاش اصلاً حقوقم را منتقل نکرده بودم. نه میتوانستم سر صف بایستم و نه میتوانستم از حقوقم بگذرم. تازه مگر مواجببگیر دولت چیزی جز یک انبان گشادهی پای صندوق است؟..... و اگر هم میماندی با آن شلوغی باید تا دو بعداز ظهر سر پا بایستی. همهی جیرهخوارهای اداره بو برده بودند که مدیرم. و لابد آنقدر ساده لوح بودند که فکر کنند روزی گذارشان به مدرسهی ما بیفتد. دنبال سفتهها میگشتند، به حسابدار قبلی فحش میدادند، التماس میکردند که این ماه را ندیده بگیرید و همهی حق و حسابدان شده بودند و یکی که زودتر از نوبت پولش را میگرفت صدای همه در میآمد. در لیست مدرسه، بزرگترین رقم مال من بود. درست مثل بزرگترین گناه در نامهی عمل. دو برابر فراش جدیدمان حقوق میگرفتم. از دیدن رقمهای مردنی حقوق دیگران چنان خجالت کشیدم که انگار مال آنها را دزدیدهام. و تازه خلوت که شد و ده پانزده تا امضا که کردم، صندوقدار چشمش به من افتاد و با یک معذرت، شش صد تومان پول دزدی را گذاشت کف دستم... مرده شور! هنوز برف اول نباریده بود که یک روز عصر، معلم کلاس چهار رفت زیر ماشین. زیر یک سواری. مثل همهی عصرها من مدرسه نبودم. دم غروب بود که فراش قدیمی مدرسه دم در خونهمون، خبرش را آورد. که دویدم به طرف لباسم و تا حاضر بشوم، میشنیدم که دارد قضیه را برای زنم تعریف میکند. ماشین برای یکی از آمریکاییها بوده. باقیش را از خانه که در آمدیم برایم تعریف کرد. گویا یارو خودش پشت فرمون بوده و بعد هم هول شده و در رفته. بچهها خبر را به مدرسه برگرداندهاند و تا فراش و زنش برسند، جمعیت و پاسبانها سوارش کرده بودند و فرستاده بودهاند مریضخانه. به اتوبوس که رسیدم، دیدم لاک پشت است. فراش را مرخص کردم و پریدم توی تاکسی. اول رفتم سراغ پاسگاه جدید کلانتری. تعاریف تکه و پارهای از پرونده مطلع بود. اما پرونده تصریحی نداشت که راننده که بوده. اما هیچ کس نمیدانست عاقبت چه بلایی بر سر معلم کلاس چهار ما آمده است. کشیک پاسگاه همین قدر مطلع بود که درین جور موارد «طبق جریان اداری» اول میروند سرکلانتری، بعد دایرهی تصادفات و بعد بیمارستان. اگر آشنا در نمیآمدیم، کشیک پاسگاه مسلماً نمیگذاشت به پرونده نگاه چپ بکنم. احساس کردم میان اهل محل کمکم دارم سرشناس میشوم. و از این احساس خندهام گرفت. ساعت ۸ دم در بیمارستان بودم، اگر سالم هم بود حتماً یه چیزیش شده بود. همان طور که من یه چیزیم میشد. روی در بیمارستان نوشته شده بود: «از ساعت ۷ به بعد ورود ممنوع». در زدم. از پشت در کسی همین آیه را صادر کرد. دیدم فایده ندارد و باید از یک چیزی کمک بگیرم. از قدرتی، از مقامی، از هیکلی، از یک چیزی. صدایم را کلفت کردم و گفتم:« من...» میخواستم بگویم من مدیر مدرسهام. ولی فوراً پشیمان شدم. یارو لابد میگفت مدیر مدرسه کدام سگی است؟ این بود با کمی مکث و طمطراق فراوان جملهام را این طور تمام کردم: - ...بازرس وزارت فرهنگم. که کلون صدایی کرد و لای در باز شد. یارو با چشمهایش سلام کرد. رفتم تو و با همان صدا پرسیدم: - این معلمه مدرسه که تصادف کرده... تا آخرش را خواند. یکی را صدا زد و دنبالم فرستاد که طبقهی فلان، اتاق فلان. از حیاط به راهرو و باز به حیاط دیگر که نصفش را برف پوشانده بود و من چنان میدویدم که یارو از عقب سرم هن هن میکرد. طبقهی اول و دوم و چهارم. چهار تا پله یکی. راهرو تاریک بود و پر از بوهای مخصوص بود. هن هن کنان دری را نشان داد که هل دادم و رفتم تو. بو تندتر بود و تاریکی بیشتر. تالاری بود پر از تخت و جیرجیر کفش و خرخر یک نفر. دور یک تخت چهار نفر ایستاده بودند. حتماً خودش بود. پای تخت که رسیدم، احساس کردم همهی آنچه از خشونت و تظاهر و ابهت به کمک خواسته بودم آب شد و بر سر و صورتم راه افتاد. و این معلم کلاس چهارم مدرسهام بود. سنگین و با شکم بر آمده دراز کشیده بود. خیلی کوتاهتر از زمانی که سر پا بود به نظرم آمد. صورت و سینهاش از روپوش چرکمُرد بیرون بود. صورتش را که شسته بودند کبود کبود بود، درست به رنگ جای سیلی روی صورت بچهها. مرا که دید، لبخند و چه لبخندی! شاید میخواست بگوید مدرسهای که مدیرش عصرها سر کار نباشد، باید همین جورها هم باشد. خنده توی صورت او همین طور لرزید و لرزید تا یخ زد. «آخر چرا تصادف کردی؟...» مثل این که سوال را ازو کردم. اما وقتی که دیدم نمیتواند حرف بزند و به جای هر جوابی همان خندهی یخبسته را روی صورت دارد، خودم را به عنوان او دم چک گرفتم. «آخه چرا؟ چرا این هیکل مدیر کلی را با خودت این قد این ور و آن ور میبری تا بزنندت؟ تا زیرت کنند؟ مگر نمیدانستی که معلم حق ندارد این قدر خوشهیکل باشد؟ آخر چرا تصادف کردی؟» به چنان عتاب و خطابی اینها را میگفتم که هیچ مطمئن نیستم بلند بلند به خودش نگفته باشم. و یک مرتبه به کلهام زد که «مبادا خودت چشمش زده باشی؟» و بعد: «احمق خاک بر سر! بعد از سی و چند سال عمر، تازه خرافاتی شدی!» و چنان از خودم بیزاریم گرفت که میخواستم به یکی فحش بدهم، کسی را بزنم. که چشمم به دکتر کشیک افتاد. - مرده شور این مملکتو ببره. ساعت چهار تا حالا از تن این مرد خون میره. حیفتون نیومد؟... دستی روی شانهام نشست و فریادم را خواباند. برگشتم پدرش بود. او هم میخندید. دو نفر دیگر هم با او بودند. همه دهاتیوار؛ همه خوش قد و قواره. حظ کردم! آن دو تا پسرهایش بودند یا برادرزادههایش یا کسان دیگرش. تازه داشت گل از گلم میشکفت که شنیدم: - آقا کی باشند؟ این راهم دکتر کشیک گفت که من باز سوار شدم: - مرا میگید آقا؟ من هیشکی. یک آقا مدیر کوفتی. این هم معلمم. که یک مرتبه عقل هی زد و «پسر خفه شو» و خفه شدم. بغض توی گلویم بود. دلم میخواست یک کلمه دیگر بگوید. یک کنایه بزند... نسبت به مهارت هیچ دکتری تا کنون نتوانستهام قسم بخورم. دستش را دراز کرد که به اکراه فشار دادم و بعد شیشهی بزرگی را نشانم داد که وارونه بالای تخت آویزان بود و خرفهمم کرد که این جوری غذا به او میرسانند و عکس هم گرفتهاند و تا فردا صبح اگر زخمها چرک نکند، جا خواهند انداخت و گچ خواهند کرد. که یکی دیگر از راه رسید. گوشی به دست و سفید پوش و معطر. با حرکاتی مثل آرتیست سینما. سلامم کرد. صدایش در ته ذهنم چیزی را مختصر تکانی داد. اما احتیاجی به کنجکاوی نبود. یکی از شاگردهای نمیدانم چند سال پیشم بود. خودش خودش را معرفی کرد. آقای دکتر...! عجب روزگاری! هر تکه از وجودت را با مزخرفی از انبان مزخرفاتت، مثل ذرهای روزی در خاکی ریختهای که حالا سبز کرده. چشم داری احمق. این تویی که روی تخت دراز کشیدهای. ده سال آزگار از پلکان ساعات و دقایق عمرت هر لحظه یکی بالا رفته و تو فقط خستگی این بار را هنوز در تن داری. این جوجهفکلی و جوجههای دیگر که نمیشناسیشان، همه از تخمی سر در آوردهاند که روزی حصار جوانی تو بوده و حالا شکسته و خالی مانده. دستش را گرفتم و کشیدمش کناری و در گوشش هر چه بد و بیراه میدانستم، به او و همکارش و شغلش دادم. مثلاً میخواستم سفارش معلم کلاس چهار مدرسهام را کرده باشم. بعد هم سری برای پدر تکان دادم و گریختم. از در که بیرون آمدم، حیاط بود و هوای بارانی. از در بزرگ که بیرون آمدم به این فکر میکردم که «اصلا به تو چه؟ اصلاً چرا آمدی؟ میخواستی کنجکاویات را سیرکنی؟» و دست آخر به این نتیجه رسیدم که «طعمهای برای میزنشینهای شهربانی و دادگستری به دست آمده و تو نه میتوانی این طعمه را از دستشان بیرون بیاوری و نه هیچ کار دیگری میتوانی بکنی...» و داشتم سوار تاکسی میشدم تا برگردم خانه که یک دفعه به صرافت افتادم که اقلاً چرا نپرسیدی چه بلایی به سرش آمده؟» خواستم عقبگرد کنم، اما هیکل کبود معلم کلاس چهارم روی تخت بود و دیدم نمیتوانم. خجالت میکشیدم و یا میترسیدم. آن شب تا ساعت دو بیدار بودم و فردا یک گزارش مفصل به امضای مدیر مدرسه و شهادت همهی معلمها برای ادارهی فرهنگ و کلانتری محل و بعد هم دوندگی در ادارهی بیمه و قرار بر این که روزی نه تومان بودجه برای خرج بیمارستان او بدهند و عصر پس از مدتی رفتم مدرسه و کلاسها را تعطیل کردم و معلمها و بچههای ششم را فرستادم عیادتش و دسته گل و ازین بازیها... و یک ساعتی در مدرسه تنها ماندم و فارغ از همه چیز برای خودم خیال بافتم.... و فردا صبح پدرش آمد سلام و احوالپرسی و گفت یک دست و یک پایش شکسته و کمی خونریزی داخل مغز و از طرف یارو آمریکاییه آمدهاند عیادتش و وعده و وعید که وقتی خوب شد، در اصل چهار استخدامش کنند و با زبان بیزبانی حالیم کرد که گزارش را بیخود دادهام و حالا هم دادهام، دنبالش نکنم و رضایت طرفین و کاسهی از آش داغتر و از این حرفها... خاک بر سر مملکت. اوایل امر توجهی به بچهها نداشتم. خیال میکردم اختلاف سِنی میانمان آن قدر هست که کاری به کار همدیگر نداشته باشیم. همیشه سرم به کار خودم بود. در دفتر را میبستم و در گرمای بخاری دولت قلم صد تا یک غاز میزدم. اما این کار مرتب سه چهار هفته بیشتر دوام نکرد. خسته شدم. ناچار به مدرسه بیشتر میرسیدم. یاد روزهای قدیمی با دوستان قدیمی به خیر چه آدمهای پاک و بیآلایشی بودند، چه شخصیتهای بینام و نشانی و هر کدام با چه زبانی و با چه ادا و اطوارهای مخصوص به خودشان و این جوانهای چلفتهای. چه مقلدهای بیدردسری برای فرهنگیمابی! نه خبری از دیروزشان داشتند و نه از املاک تازهای که با هفتاد واسطه به دستشان داده بودند، چیزی سرشان میشد. بدتر از همه بیدست و پاییشان بود. آرام و مرتب درست مثل واگن شاه عبدالعظیم میآمدند و میرفتند. فقط بلد بودند روزی ده دقیقه دیرتر بیایند و همین. و از این هم بدتر تنگنظریشان بود. سه بار شاهد دعواهایی بودم که سر یک گلدان میخک یا شمعدانی بود. بچهباغبانها زیاد بودند و هر کدامشان حداقل ماهی یک گلدان میخک یا شمعدانی میآوردند که در آن برف و سرما نعمتی بود. اول تصمیم گرفتم، مدرسه را با آنها زینت دهم. ولی چه فایده؟ نه کسی آبشان میداد و نه مواظبتی. و باز بدتر از همهی اینها، بیشخصیتی معلمها بود که درماندهام کرده بود. دو کلمه نمیتوانستند حرف بزنند. عجب هیچکارههایی بودند! احساس کردم که روز به روز در کلاسها معلمها به جای دانشآموزان جاافتادهتر میشوند. در نتیجه گفتم بیشتر متوجه بچهها باشم. آنها که تنها با ناظم سر و کار داشتند و مثل این بود که به من فقط یک سلام نیمهجویده بدهکارند. با این همه نومیدکننده نبودند. توی کوچه مواظبشان بودم. میخواستم حرف و سخنها و درد دلها و افکارشان را از یک فحش نیمهکاره یا از یک ادای نیمهتمام حدس بزنم، که سلامنکرده در میرفتند. خیلی کم تنها به مدرسه میآمدند. پیدا بود که سر راه همدیگر میایستند یا در خانهی یکدیگر میروند. سه چهار نفرشان هم با اسکورت میآمدند. از بیست سی نفری که ناهار میماندند، فقط دو نفرشان چلو خورش میآوردند؛ فراش اولی مدرسه برایم خبر میآورد. بقیه گوشتکوبیده، پنیر گردوئی، دم پختکی و از این جور چیزها. دو نفرشان هم بودند که نان سنگک خالی میآوردند. برادر بودند. پنجم و سوم. صبح که میآمدند، جیبهاشان باد کرده بود. سنگک را نصف میکردند و توی جیبهاشان میتپاندند و ظهر میشد، مثل آنهایی که ناهارشان را در خانه میخورند، میرفتند بیرون. من فقط بیرون رفتنشان را میدیدم. اما حتی همینها هر کدام روزی، یکی دو قران از فراش مدرسه خرت و خورت میخریدند. از همان فراش قدیمی مدرسه که ماهی پنج تومان سرایداریش را وصول کرده بودم. هر روز که وارد اتاقم میشدم پشت سر من میآمد بارانیام را بر میداشت و شروع میکرد به گزارش دادن، که دیروز باز دو نفر از معلمها سر یک گلدان دعوا کردهاند یا مأمور فرماندار نظامی آمده یا دفتردار عوض شده و از این اباطیل... پیدا بود که فراش جدید هم در مطالبی که او میگفت، سهمی دارد. یک روز در حین گزارش دادن، اشارهای کرد به این مطلب که دیروز عصر یکی از بچههای کلاس چهار دو تا کله قند به او فروخته است. درست مثل اینکه سر کلاف را به دستم داده باشد پرسیدم: - چند؟ - دو تومنش دادم آقا. - زحمت کشیدی. نگفتی از کجا آورده؟ - من که ضامن بهشت و جهنمش نبودم آقا. بعد پرسیدم: - چرا به آقای ناظم خبر ندادی؟ میدانستم که هم او و هم فراش جدید، ناظم را هووی خودشان میدانند و خیلی چیزهاشان از او مخفی بود. این بود که میان من و ناظم خاصهخرجی میکردند. در جوابم همین طور مردد مانده بود که در باز شد و فراش جدید آمد تو. که: - اگه خبرش میکرد آقا بایست سهمش رو میداد... اخمم را درهم کشیدم و گفتم: - تو باز رفتی تو کوک مردم! اونم این جوری سر نزده که نمیآیند تو اتاق کسی، پیرمرد! و بعد اسم پسرک را ازشان پرسیدم و حالیشان کردم که چندان مهم نیست و فرستادمشان برایم چای بیاورند. بعد کارم را زودتر تمام کردم و رفتم به اتاق دفتر احوالی از مادر ناظم پرسیدم و به هوای ورق زدن پروندهها فهمیدم که پسرک شاگرد دوساله است و پدرش تاجر بازار. بعد برگشتم به اتاقم. یادداشتی برای پدر نوشتم که پس فردا صبح، بیاید مدرسه و دادم دست فراش جدید که خودش برساند و رسیدش را بیاورد. و پس فردا صبح یارو آمد. باید مدیر مدرسه بود تا دانست که اولیای اطفال چه راحت تن به کوچکترین خردهفرمایشهای مدرسه میدهند. حتم دارم که اگر از اجرای ثبت هم دنبالشان بفرستی به این زودیها آفتابی نشوند. چهل و پنج ساله مردی بود با یخهی بسته بیکراوات و پالتویی که بیشتر به قبا میماند. و خجالتی مینمود. هنوز ننشسته، پرسیدم: - شما دو تا زن دارید آقا؟ دربارهی پسرش برای خودم پیشگوییهایی کرده بودم و گفتم این طوری به او رودست میزنم. پیدا بود که از سؤالم زیاد یکه نخورده است. گفتم برایش چای آوردند و سیگاری تعارفش کردم که ناشیانه دود کرد از ترس این که مبادا جلویم در بیاید که - به شما چه مربوط است و از این اعتراضها - امانش ندادم و سؤالم را این جور دنبال کردم: - البته میبخشید. چون لابد به همین علت بچه شما دو سال در یک کلاس مانده. شروع کرده بودم برایش یک میتینگ بدهم که پرید وسط حرفم: - به سر شما قسم، روزی چهار زار پول تو جیبی داره آقا. پدرسوختهی نمک به حروم...! حالیش کردم که علت، پول تو جیبی نیست و خواستم که عصبانی نشود و قول گرفتم که اصلاً به روی پسرش هم نیاورد و آن وقت میتینگم را برایش دادم که لابد پسر در خانه مهر و محبتی نمیبیند و غیبگوییهای دیگر... تا عاقبت یارو خجالتش ریخت و سرِ درد دلش باز شد که عفریته زن اولش همچه بوده و همچون بوده و پسرش هم به خودش برده و کی طلاقش داده و از زن دومش چند تا بچه دارد و این نرهخر حالا باید برای خودش نانآور شده باشد و زنش حق دارد که با دو تا بچهی خردهپا به او نرسد... من هم کلی برایش صحبت کردم. چایی دومش را هم سر کشید و قولهایش را که داد و رفت، من به این فکر افتادم که «نکند علمای تعلیم و تربیت هم، همین جورها تخم دوزرده میکنند!» یک روز صبح که رسیدم، ناظم هنوز نیامده بود. از این اتفاقها کم میافتاد. ده دقیقهای از زنگ میگذشت و معلمها در دفتر سرگرم اختلاط بودند. خودم هم وقتی معلم بودم به این مرض دچار بودم. اما وقتی مدیر شدم تازه فهمیدم که معلمها چه لذتی میبرند. حق هم داشتند. آدم وقتی مجبور باشد شکلکی را به صورت بگذارد که نه دیگران از آن میخندند و نه خود آدم لذتی میبرد، پیداست که رفع تکلیف میکند. زنگ را گفتم زدند و بچهها سر کلاس رفتند. دو تا از کلاسها بیمعلم بود. یکی از ششمیها را فرستادم سر کلاس سوم که برایشان دیکته بگوید و خودم رفتم سر کلاس چهار. مدیر هم که باشی، باز باید تمرین کنی که مبادا فوت و فن معلمی از یادت برود. در حال صحبت با بچهها بودم که فراش خبر آورد که خانمی توی دفتر منتظرم است. خیال کردم لابد همان زنکهی بیکارهای است که هفتهای یک بار به هوای سرکشی، به وضع درس و مشق بچهاش سری میزند. زن سفیدرویی بود با چشمهای درشت محزون و موی بور. بیست و پنج ساله هم نمینمود. اما بچهاش کلاس سوم بود. روز اول که دیدمش لباس نارنجی به تن داشت و تن بزک کرده بود. از زیارت من خیلی خوشحال شد و از مراتب فضل و ادبم خبر داشت. خیلی ساده آمده بود تا با دو تا مرد حرفی زده باشد. آن طور که ناظم خبر میداد، یک سالی طلاق گرفته بود و روی هم رفته آمد و رفتنش به مدرسه باعث دردسر بود. وسط بیابان و مدرسهای پر از معلمهای عزب و بیدست و پا و یک زن زیبا... ناچار جور در نمیآمد. این بود که دفعات بعد دست به سرش میکردم، اما از رو نمیرفت. سراغ ناظم و اتاق دفتر را میگرفت و صبر میکرد تا زنگ را بزنند و معلمها جمع بشوند و لابد حرف و سخنی و خندهای و بعد از معلم کلاس سوم سراغ کار و بار و بچهاش را میگرفت و زنگ بعد را که میزدند، خداحافظی میکرد و میرفت. آزاری نداشت. با چشمهایش نفس معلمها را میبرید. و حالا باز هم همان زن بود و آمده بود و من تا از پلکان پایین بروم در ذهنم جملات زنندهای ردیف میکردم، تا پایش را از مدرسه ببرد که در را باز کردم و سلام... عجب! او نبود. دخترک یکی دو سالهای بود با دهان گشاد و موهای زبرش را به زحمت عقب سرش گلوله کرده بود و بفهمی نفهمی دستی توی صورتش برده بود. روی هم رفته زشت نبود. اما داد میزد که معلم است. گفتم که مدیر مدرسهام و حکمش را داد دستم که دانشسرا دیده بود و تازه استخدام شده بود. برایمان معلم فرستاده بودند. خواستم بگویم «مگر رئیس فرهنگ نمیداند که این جا بیش از حد مرد است» ولی دیدم لزومی ندارد و فکر کردم این هم خودش تنوعی است. به هر صورت زنی بود و میتوانست محیط خشن مدرسه را که به طرز ناشیانهای پسرانه بود، لطافتی بدهد و خوشآمد گفتم و چای آوردند که نخورد و بردمش کلاسهای سوم و چهارم را نشانش دادم که هر کدام را مایل است، قبول کند و صحبت از هجده ساعت درس که در انتظار او بود و برگشتیم به دفتر .پرسید غیر از او هم، معلم زن داریم. گفتم: - متأسفانه راه مدرسهی ما را برای پاشنهی کفش خانمها نساختهاند. که خندید و احساس کردم زورکی میخندد. بعد کمی این دست و آن دست کرد و عاقبت: - آخه من شنیده بودم شما با معلماتون خیلی خوب تا میکنید. صدای جذابی داشت. فکر کردم حیف که این صدا را پای تخته سیاه خراب خواهد کرد. و گفتم: - اما نه این قدر که مدرسه تعطیل بشود خانم! و لابد به عرضتون رسیده که همکارهای شما، خودشون نشستهاند و تصمیم گرفتهاند که هجده ساعت درس بدهند. بنده هیچکارهام. - اختیار دارید. و نفهمیدم با این «اختیار دارید» چه میخواست بگوید. اما پیدا بود که بحث سر ساعات درس نیست. آناً تصمیم گرفتم، امتحانی بکنم: - این را هم اطلاع داشته باشید که فقط دو تا از معلمهای ما متأهلاند. که قرمز شد و برای این که کار دیگری نکرده باشد، برخاست و حکمش را از روی میز برداشت. پا به پا میشد که دیدم باید به دادش برسم. ساعت را از او پرسیدم. وقت زنگ بود. فراش را صدا کردم که زنگ را بزند و بعد به او گفتم، بهتر است مشورت دیگری هم با رئیس فرهنگ بکند و ما به هر صورت خوشحال خواهیم شد که افتخار همکاری با خانمی مثل ایشان را داشته باشیم و خداحافظ شما. از در دفتر که بیرون رفت، صدای زنگ برخاست و معلمها انگار موشان را آتش زدهاند، به عجله رسیدند و هر کدام از پشت سر، آن قدر او را پاییدند تا از در بزرگ آهنی مدرسه بیرون رفت. فردا صبح معلوم شد که ناظم، دنبال کار مادرش بوده است که قرار بود بستری شود، تا جای سرطان گرفته را یک دوره برق بگذارند. کل کار بیمارستان را من به کمک دوستانم انجام دادم و موقع آن رسیده بود که مادرش برود بیمارستان اما وحشتش گرفته بود و حاضر نبود به بیمارستان برود. و ناظم میخواست رسماً دخالت کنم و با هم برویم خانهشان و با زبان چرب و نرمی که به قول ناظم داشتم مادرش را راضی کنم. چارهای نبود. مدرسه را به معلمها سپردیم و راه افتادیم. بالاخره به خانهی آنها رسیدیم. خانهای بسیار کوچک و اجارهای. مادر با چشمهای گود نشسته و انگار زغال به صورت مالیده! سیاه نبود اما رنگش چنان تیره بود که وحشتم گرفت. اصلاً صورت نبود. زخم سیاه شدهای بود که انگار از جای چشمها و دهان سر باز کرده است. کلی با مادرش صحبت کردم. از پسرش و کلی دروغ و دونگ، و چادرش را روی چارقدش انداختیم و علی... و خلاصه در بیمارستان بستری شدند. فردا که به مدرسه آمدم، ناظم سرحال بود و پیدا بود که از شر چیزی خلاص شده است و خبر داد که معلم کلاس سه را گرفتهاند. یک ماه و خردهای میشد که مخفی بود و ما ورقهی انجام کارش را به جانشین غیر رسمیاش داده بودیم و حقوقش لنگ نشده بود و تا خبر رسمی بشنود و در روزنامهای بیابد و قضیه به ادارهی فرهنگ و لیست حقوق بکشد، باز هم میدادیم. اما خبر که رسمی شد، جانشین واجد شرایط هم نمیتوانست بفرستد و باید طبق مقررات رفتار میکردیم و بدیش همین بود. کم کم احساس کردم که مدرسه خلوت شده است و کلاسها اغلب اوقات بیکارند. جانشین معلم کلاس چهار هنوز سر و صورتی به کارش نداده بود و حالا یک کلاس دیگر هم بیمعلم شد. این بود که باز هم به سراغ رئیس فرهنگ رفتم. معلوم شد آن دخترک ترسیده و «نرسیده متلک پیچش کردهاید» رئیس فرهنگ این طور میگفت. و ترجیح داده بود همان زیر نظر خودش دفترداری کند. و بعد قول و قرار و فردا و پس فردا و عاقبت چهار روز دوندگی تا دو تا معلم گرفتم. یکی جوانکی رشتی که گذاشتیمش کلاس چهار و دیگری باز یکی ازین آقاپسرهای بریانتینزده که هر روز کراوات عوض میکرد، با نقشها و طرحهای عجیب. عجب فرهنگ را با قرتیها در آمیخته بودند! باداباد. او را هم گذاشتیم سر کلاس سه. اواخر بهمن، یک روز ناظم آمد اتاقم که بودجهی مدرسه را زنده کرده است. گفتم: - مبارکه، چه قدر گرفتی؟ - هنوز هیچ چی آقا. قراره فردا سر ظهر بیاند این جا آقا و همین جا قالش رو بکنند. و فردا اصلاً مدرسه نرفتم. حتماً میخواست من هم باشم و در بده بستان ماهی پانزده قران، حق نظافت هر اتاق نظارت کنم و از مدیریتم مایه بگذارم تا تنخواهگردان مدرسه و حق آب و دیگر پولهای عقبافتاده وصول بشود... فردا سه نفری آمده بودند مدرسه. ناهار هم به خرج ناظم خورده بودند. و قرار دیگری برای یک سور حسابی گذاشته بودند و رفته بودند و ناظم با زبان بیزبانی حالیم کرد که این بار حتماً باید باشم و آن طور که میگفت، جای شکرش باقی بود که مراعات کرده بودند و حق بوقی نخواسته بودند. اولین باری بود که چنین اهمیتی پیدا میکردم. این هم یک مزیت دیگر مدیری مدرسه بود! سی صد تومان از بودجهی دولت بسته به این بود که به فلان مجلس بروی یا نروی. تا سه روز دیگر موعد سور بود، اصلاً یادم نیست چه کردم. اما همهاش در این فکر بودم که بروم یا نروم؟ یک بار دیگر استعفانامهام را توی جیبم گذاشتم و بی این که صدایش را در بیاورم، روز سور هم نرفتم. بعد دیدم این طور که نمیشود. گفتم بروم قضایا را برای رئیس فرهنگ بگویم. و رفتم. سلام و احوالپرسی نشستم. اما چه بگویم؟ بگویم چون نمیخواستم در خوردن سور شرکت کنم، استعفا میدهم؟... دیدم چیزی ندارم که بگویم. و از این گذشته خفتآور نبود که به خاطر سیصد تومان جا بزنم و استعفا بدهم؟ و «خداحافظ؛ فقط آمده بودم سلام عرض کنم.» و از این دروغها و استعفانامهام را توی جوی آب انداختم. اما ناظم؛ یک هفتهای مثل سگ بود. عصبانی، پر سر و صدا و شارت و شورت! حتی نرفتم احوال مادرش را بپرسم. یک هفتهی تمام میرفتم و در اتاقم را میبستم و سوراخهای گوشم را میگرفتم و تا اِز و چِزّ بچهها بخوابد، از این سر تا آن سر اتاق را میکوبیدم. ده روز تمام، قلب من و بچهها با هم و به یک اندازه از ترس و وحشت تپید. تا عاقبت پولها وصول شد. منتها به جای سیصد و خردهای، فقط صد و پنجاه تومان. علت هم این بود که در تنظیم صورت حسابها اشتباهاتی رخ داده بود که ناچار اصلاحش کرده بودند! غیر از آن زنی که هفتهای یک بار به مدرسه سری میزد، از اولیای اطفال دو سه نفر دیگر هم بودند که مرتب بودند. یکی همان پاسبانی که با کمربند، پاهای پسرش را بست و فلک کرد. یکی هم کارمند پست و تلگرافی بود که ده روزی یک بار میآمد و پدر همان بچهی شیطان. و یک استاد نجار که پسرش کلاس اول بود و خودش سواد داشت و به آن میبالید و کارآمد مینمود. یک مقنی هم بود درشت استخوان و بلندقد که بچهاش کلاس سوم بود و هفتهای یک بار میآمد و همان توی حیاط، ده پانزده دقیقهای با فراشها اختلاط میکرد و بی سر و صدا میرفت. نه کاری داشت، نه چیزی از آدم میخواست و همان طور که آمده بود چند دقیقهای را با فراش صحبت میکرد و بعد می رفت. فقط یک روز نمیدانم چرا رفته بود بالای دیوار مدرسه. البته اول فکر کردم مأمور اداره برق است ولی بعد متوجه شدم که همان مرد مقنی است. بچهها جیغ و فریاد میکردند و من همهاش درین فکر بودم که چه طور به سر دیوار رفته است؟ ماحصل داد و فریادش این بود که چرا اسم پسر او را برای گرفتن کفش و لباس به انجمن ندادیم. وقتی به او رسیدم نگاهی به او انداختم و بعد تشری به ناظم و معلم ها زدم که ولش کردند و بچهها رفتند سر کلاس و بعد بی این که نگاهی به او بکنم، گفتم: - خسته نباشی اوستا. و همان طور که به طرف دفتر میرفتم رو به ناظم و معلمها افزودم: - لابد جواب درست و حسابی نشنیده که رفته سر دیوار. که پشت سرم گرپ صدایی آمد و از در دفتر که رفتم تو، او و ناظم با هم وارد شدند. گفتم نشست. و به جای اینکه حرفی بزند به گریه افتاد. هرگز گمان نمیکردم از چنان قد و قامتی صدای گریه در بیاید. این بود که از اتاق بیرون آمدم و فراش را صدا زدم که آب برایش بیاورد و حالش که جا آمد، بیاوردش پهلوی من. اما دیگر از او خبری نشد که نشد. نه آن روز و نه هیچ روز دیگر. آن روز چند دقیقهای بعد از شیشهی اتاق خودم دیدمش که دمش را لای پایش گذاشته بود از در مدرسه بیرون میرفت و فراش جدید آمد که بله میگفتند از پسرش پنج تومان خواسته بودند تا اسمش را برای کفش و لباس به انجمن بدهند. پیدا بود باز توی کوک ناظم رفته است. مرخصش کردم و ناظم را خواستم. معلوم شد میخواسته ناظم را بزند. همین جوری و بیمقدمه. اواخر بهمن بود که یکی از روزهای برفی با یکی دیگر از اولیای اطفال آشنا شدم. یارو مرد بسیار کوتاهی بود؛ فرنگ مآب و بزک کرده و اتو کشیده که ننشسته از تحصیلاتش و از سفرهای فرنگش حرف زد. میخواست پسرش را آن وقت سال از مدرسهی دیگر به آن جا بیاورد. پسرش از آن بچههایی بود که شیر و مربای صبحانهاش را با قربان صدقه توی حلقشان میتپانند. کلاس دوم بود و ثلث اول دو تا تجدید آورده بود. میگفت در باغ ییلاقیاش که نزدیک مدرسه است، باغبانی دارند که پسرش شاگرد ماست و درسخوان است و پیدا است که بچهها زیر سایه شما خوب پیشرفت میکنند. و از این پیزرها. و حال به خاطر همین بچه، توی این برف و سرما، آمدهاند ساکن باغ ییلاقی شدهاند. بلند شدم ناظم را صدا کردم و دست او و بچهاش را توی دست ناظم گذاشتم و خداحافظ شما... و نیم ساعت بعد ناظم برگشت که یارو خانهی شهرش را به یک دبیرستان اجاره داده، به ماهی سه هزار و دویست تومان، و التماس دعا داشته، یعنی معلم سرخانه میخواسته و حتی بدش نمیآمده است که خود مدیر زحمت بکشند و ازین گندهگوزیها... احساس کردم که ناظم دهانش آب افتاده است. و من به ناظم حالی کردم خودش برود بهتر است و فقط کاری بکند که نه صدای معلمها در بیاید و نه آخر سال، برای یک معدل ده احتیاجی به من بمیرم و تو بمیری پیدا کند. همان روز عصر ناظم رفته بود و قرار و مدار برای هر روز عصر یک ساعت به ماهی صد و پنجاه تومان. دیگر دنیا به کام ناظم بود. حال مادرش هم بهتر بود و از بیمارستان مرخصش کرده بودند و به فکر زن گرفتن افتاده بود. و هر روز هم برای یک نفر نقشه میکشید حتی برای من هم. یک روز در آمد که چرا ما خودمان «انجمن خانه و مدرسه» نداشته باشیم؟ نشسته بود و حسابش را کرده بود دیده بود که پنجاه شصت نفری از اولیای مدرسه دستشان به دهانشان میرسد و از آن هم که به پسرش درس خصوصی میداد قول مساعد گرفته بود. حالیش کردم که مواظب حرف و سخن ادارهای باشد و هر کار دلش میخواهد بکند. کاغذ دعوت را هم برایش نوشتم با آب و تاب و خودش برای ادارهی فرهنگ، داد ماشین کردند و به وسیلهی خود بچهها فرستاد. و جلسه با حضور بیست و چند نفری از اولیای بچهها رسمی شد. خوبیش این بود که پاسبان کشیک پاسگاه هم آمده بود و دم در برای همه، پاشنههایش را به هم میکوبید و معلمها گوش تا گوش نشسته بودند و مجلس ابهتی داشت و ناظم، چای و شیرینی تهیه کرده بود و چراغ زنبوری کرایه کرده بود و باران هم گذاشت پشتش و سالون برای اولین بار در عمرش به نوایی رسید. یک سرهنگ بود که رئیسش کردیم و آن زن را که هفتهای یک بار میآمد نایب رئیس. آن که ناظم به پسرش درس خصوصی میداد نیامده بود. اما پاکت سربستهای به اسم مدیر فرستاده بود که فیالمجلس بازش کردیم. عذرخواهی از اینکه نتوانسته بود بیاید و وجه ناقابلی جوف پاکت. صد و پنجاه تومان. و پول را روی میز صندوقدار گذاشتیم که ضبط و ربط کند. نائب رئیس بزک کرده و معطر شیرینی تعارف میکرد و معلمها با هر بار که شیرینی بر میداشتند، یک بار تا بناگوش سرخ میشدند و فراشها دست به دست چای میآوردند. در فکر بودم که یک مرتبه احساس کردم، سیصد چهارصد تومان پول نقد، روی میز است و هشت صد تومان هم تعهد کرده بودند. پیرزن صندوقدار که کیف پولش را همراهش نیاورده بود ناچار حضار تصویب کردند که پولها فعلاً پیش ناظم باشد. و صورت مجلس مرتب شد و امضاها ردیف پای آن و فردا فهمیدم که ناظم همان شب روی خشت نشسته بوده و به معلمها سور داده بوده است. اولین کاری که کردم رونوشت مجلس آن شب را برای ادارهی فرهنگ فرستادم. و بعد همان استاد نجار را صدا کردم و دستور دادم برای مستراحها دو روزه در بسازد که ناظم خیلی به سختی پولش را داد. و بعد در کوچهی مدرسه درخت کاشتیم. تور والیبال را تعویض و تعدادی توپ در اختیار بچهها گذاشتیم برای تمرین در بعد از ظهرها و آمادگی برای مسابقه با دیگر مدارس و در همین حین سر و کلهی بازرس تربیت بدنی هم پیدا شد و هر روز سرکشی و بیا و برو. تا یک روز که به مدرسه رسیدم شنیدم که از سالون سر و صدا میآید. صدای هالتر بود. ناظم سر خود رفته بود و سرخود دویست سیصد تومان داده بود و هالتر خریده بود و بچههای لاغر زیر بار آن گردن خود را خرد میکردند. من در این میان حرفی نزدم. میتوانستم حرفی بزنم؟ من چیکاره بودم؟ اصلاً به من چه ربطی داشت؟ هر کار که دلشان میخواهد بکنند. مهم این بود که سالون مدرسه رونقی گرفته بود. ناظم هم راضی بود و معلمها هم. چون نه خبر از حسادتی بود و نه حرف و سخنی پیش آمد. فقط میبایست به ناظم سفارش می کردم که فکر فراشها هم باشد. کم کم خودمان را برای امتحانهای ثلث دوم آماده میکردیم. این بود که اوایل اسفند، یک روز معلمها را صدا زدم و در شورا مانندی که کردیم بیمقدمه برایشان داستان یکی از همکاران سابقم را گفتم که هر وقت بیست میداد تا دو روز تب داشت. البته معلمها خندیدند. ناچار تشویق شدم و داستان آخوندی را گفتم که در بچگی معلم شرعیاتمان بود و زیر عبایش نمره میداد و دستش چنان میلرزید که عبا تکان میخورد و درست ده دقیقه طول میکشید. و تازه چند؟ بهترین شاگردها دوازده. و البته باز هم خندیدند. که این بار کلافهام کرد. و بعد حالیشان کردم که بد نیست در طرح سؤالها مشورت کنیم و از این حرفها... و از شنبهی بعد، امتحانات شروع شد. درست از نیمهی دوم اسفند. سؤالها را سه نفری میدیدیم. خودم با معلم هر کلاس و ناظم. در سالون میزها را چیده بودیم البته از وقتی هالتردار شده بود خیلی زیباتر شده بود. در سالون کاردستیهای بچهها در همه جا به چشم میخورد. هر کسی هر چیزی را به عنوان کاردستی درست کرده بودند و آورده بودند. که برای این کاردستیها چه پولها که خرج نشده بود و چه دستها که نبریده بود و چه دعواها که نشده بود و چه عرقها که ریخته نشده بود. پیش از هر امتحان که میشد، خودم یک میتینگ برای بچهها میدادم که ترس از معلم و امتحان بیجا است و باید اعتماد به نفس داشت و ازین مزخرفات....ولی مگر حرف به گوش کسی میرفت؟ از در که وارد میشدند، چنان هجومی میبردند که نگو! به جاهای دور از نظر. یک بار چنان بود که احساس کردم مثل اینکه از ترس، لذت میبرند. اگر معلم نبودی یا مدیر، به راحتی میتوانستی حدس بزنی که کیها با هم قرار و مداری دارند و کدام یک پهلو دست کدام یک خواهد نشست. یکی دو بار کوشیدم بالای دست یکیشان بایستم و ببینم چه مینویسد. ولی چنان مضطرب میشدند و دستشان به لرزه میافتاد که از نوشتن باز میماندند. میدیدم که این مردان آینده، درین کلاسها و امتحانها آن قدر خواهند ترسید که وقتی دیپلمه بشوند یا لیسانسه، اصلاً آدم نوع جدیدی خواهند شد. آدمی انباشته از وحشت، انبانی از ترس و دلهره. به این ترتیب یک روز بیشتر دوام نیاوردم. چون دیدم نمیتوانم قلب بچگانهای داشته باشم تا با آن ترس و وحشت بچهها را درک کنم و همدردی نشان بدهم.این جور بود که میدیدم که معلم مدرسه هم نمیتوانم باشم. دو روز قبل از عید کارنامهها آماده بود و منتظر امضای مدیر. دویست و سی و شش تا امضا اقلاً تا ظهر طول میکشید. پیش از آن هم تا میتوانستم از امضای دفترهای حضور و غیاب میگریختم. خیلی از جیرهخورهای دولت در ادارات دیگر یا در میان همکارانم دیده بودم که در مواقع بیکاری تمرین امضا میکنند. پیش از آن نمیتوانستم بفهمم چه طور از مدیری یک مدرسه یا کارمندی ساده یک اداره میشود به وزارت رسید. یا اصلاً آرزویش را داشت. نیمقراضه امضای آماده و هر کدام معرف یک شخصیت، بعد نیمذرع زبان چرب و نرم که با آن، مار را از سوراخ بیرون بکشی، یا همه جا را بلیسی و یک دست هم قیافه. نه یک جور. دوازده جور. در این فکرها بودم که ناگهان در میان کارنامهها چشمم به یک اسم آشنا افتاد. به اسم پسران جناب سرهنگ که رئیس انجمن بود. رفتم توی نخ نمراتش. همه متوسط بود و جای ایرادی نبود. و یک مرتبه به صرافت افتادم که از اول سال تا به حال بچههای مدرسه را فقط به اعتبار وضع مالی پدرشان قضاوت کردهام. درست مثل این پسر سرهنگ که به اعتبار کیابیای پدرش درس نمیخواند. دیدم هر کدام که پدرشان فقیرتر است به نظر من باهوشتر میآمدهاند. البته ناظم با این حرفها کاری نداشت. مر قانونی را عمل میکرد. از یکی چشم میپوشید به دیگری سخت میگرفت. اما من مثل این که قضاوتم را دربارهی بچهها از پیش کرده باشم و چه خوب بود که نمرهها در اختیار من نبود و آن یکی هم «انظباط» مال آخر سال بود. مسخرهترین کارها آن است که کسی به اصلاح وضعی دست بزند، اما در قلمروی که تا سر دماغش بیشتر نیست. و تازه مدرسهی من، این قلمروی فعالیت من، تا سر دماغم هم نبود. به همان توی ذهنم ختم میشد. وضعی را که دیگران ترتیب داده بودند. به این ترتیب بعد از پنج شش ماه، میفهمیدم که حسابم یک حساب عقلایی نبوده است. احساساتی بوده است. ضعفهای احساساتی مرا خشونتهای عملی ناظم جبران میکرد و این بود که جمعاً نمیتوانستم ازو بگذرم. مرد عمل بود. کار را میبرید و پیش میرفت. در زندگی و در هر کاری، هر قدمی بر میداشت، برایش هدف بود. و چشم از وجوه دیگر قضیه میپوشید. این بود که برش داشت. و من نمیتوانستم. چرا که اصلاً مدیر نبودم. خلاص... و کارنامهی پسر سرهنگ را که زیر دستم عرق کرده بود، به دقت و احتیاج خشک کردم و امضایی زیر آن گذاشتم به قدری بد خط و مسخره بود که به یاد امضای فراش جدیدمان افتادم. حتماً جناب سرهنگ کلافه میشد که چرا چنین آدم بیسوادی را با این خط و ربط امضا مدیر مدرسه کردهاند. آخر یک جناب سرهنگ هم میداند که امضای آدم معرف شخصیت آدم است. اواخر تعطیلات نوروز رفتم به ملاقات معلم ترکهای کلاس سوم. ناظم که با او میانهی خوشی نداشت. ناچار با معلم حساب کلاس پنج و شش قرار و مداری گذاشته بودم که مختصری علاقهای هم به آن حرف و سخنها داشت. هم به وسیلهی او بود که میدانستم نشانیاش کجا است و توی کدام زندان است. در راه قبل از هر چیز خبر داد که رئیس فرهنگ عوض شده و این طور که شایع است یکی از هم دورهایهای من، جایش آمده. گفتم: - عجب! چرا؟ مگه رئیس قبلی چپش کم بود؟ - چه عرض کنم. میگند پا تو کفش یکی از نمایندهها کرده. شما خبر ندارید؟ - چه طور؟ از کجا خبر داشته باشم؟ - هیچ چی... می گند دو تا از کارچاقکنهای انتخاباتی یارو از صندوق فرهنگ حقوق میگرفتهاند؛ شب عیدی رئیس فرهنگ حقوقشون رو زده. - عجب! پس اونم میخواسته اصلاحات کنه! بیچاره. و بعد از این حرف زدیم که الحمدالله مدرسه مرتب است و آرام و معلمها همکاری میکنند و ناظم بیش از اندازه همهکاره شده است. و من فهمیدم که باز لابد مشتری خصوصی تازهای پیدا شده است که سر و صدای همه همکارها بلند شده. دم در زندان شلوغ بود. کلاه مخملیها، عمقزی گلبتهها، خاله خانباجیها و... اسم نوشتیم و نوبت گرفتیم و به جای پاها، دستهامان زیر بار کوچکی که داشتیم، خسته شد و خواب رفت تا نوبتمان شد. از این اتاق به آن اتاق و عاقبت نردههای آهنی و پشت آن معلم کلاس سه و... عجب چاق شده بود!درست مثل یک آدم حسابی شده بود. خوشحال شدیم و احوالپرسی و تشکر؛ و دیگر چه بگویم؟ بگویم چرا خودت را به دردسر انداختی؟ پیدا بود از مدرسه و کلاس به او خوشتر میگذرد. ایمانی بود و او آن را داشت و خوشبخت بود و دردسری نمیدید و زندان حداقل برایش کلاس درس بود. عاقبت پرسیدم: - پروندهای هم برات درست کردند یا هنوز بلاتکلیفی؟ - امتحانمو دادم آقا مدیر، بد از آب در نیومد. - یعنی چه؟ - یعنی بیتکلیف نیستم. چون اسمم تو لیست جیرهی زندون رفته. خیالم راحته. چون سختیهاش گذشته. دیگر چه بگویم. دیدم چیزی ندارم خداحافظی کردم و او را با معلم حساب تنها گذاشتم و آمدم بیرون و تا مدت ملاقات تمام بشود، دم در زندان قدم زدم و به زندانی فکر کردم که برای خودم ساخته بودم. یعنی آن خرپول فرهنگدوست ساخته بود. و من به میل و رغبت خودم را در آن زندانی کرده بودم. این یکی را به ضرب دگنک این جا آورده بودند. ناچار حق داشت که خیالش راحت باشد. اما من به میل و رغبت رفته بودم و چه بکنم؟ ناظم چه طور؟ راستی اگر رئیس فرهنگ از هم دورهایهای خودم باشد؛ چه طور است بروم و ازو بخواهم که ناظم را جای من بگذارد، یا همین معلم حساب را؟... که معلم حساب در آمد و راه افتادیم. با او هم دیگر حرفی نداشتم. سر پیچ خداحافظ شما و تاکسی گرفتم و یک سر به ادارهی فرهنگ زدم. گرچه دهم عید بود، اما هنوز رفت و آمد سال نو تمام نشده بود. برو و بیا و شیرینی و چای دو جانبه. رفتم تو. سلام و تبریک و همین تعارفات را پراندم. بله خودش بود. یکی از پخمههای کلاس. که آخر سال سوم کشتیارش شدم دو بیت شعر را حفظ کند، نتوانست که نتوانست. و حالا او رئیس بود و من آقا مدیر. راستی حیف از من، که حتی وزیر چنین رئیس فرهنگهایی باشم! میز همان طور پاک بود و رفته. اما زیرسیگاری انباشته از خاکستر و ته سیگار. بلند شد و چلپ و چولوپ روبوسی کردیم و پهلوی خودش جا باز کرد و گوش تا گوش جیرهخورهای فرهنگ تبریکات صمیمانه و بدگویی از ماسبق و هندوانه و پیزرها! و دو نفر که قد و قوارهشان به درد گود زورخانه میخورد یا پای صندوق انتخابات شیرینی به مردم میدادند. نزدیک بود شیرینی را توی ظرفش بیندازم که دیدم بسیار احمقانه است. سیگارم که تمام شد قضیهی رئیس فرهنگ قبلی و آن دو نفر را در گوشی ازش پرسیدم، حرفی نزد. فقط نگاهی میکرد که شبیه التماس بود و من فرصت جستم تا وضع معلم کلاس سوم را برایش روشن کنم و از او بخواهم تا آن جا که میتواند جلوی حقوقش را نگیرد. و از در که آمدم بیرون، تازه یادم آمد که برای کار دیگری پیش رئیس فرهنگ بودم. باز دیروز افتضاحی به پا شد. معقول یک ماههی فروردین راحت بودیم. اول اردیبهشت ماه جلالی و کوس رسوایی سر دیوار مدرسه. نزدیک آخر وقت یک جفت پدر و مادر، بچهشان در میان، وارد اتاق شدند. یکی بر افروخته و دیگری رنگ و رو باخته و بچهشان عیناً مثل این عروسکهای کوکی. سلام و علیک و نشستند. خدایا دیگر چه اتفاقی افتاده است؟ - چه خبر شده که با خانوم سرافرازمون کردید؟ مرد اشارهای به زنش کرد که بلند شد و دست بچه را گرفت و رفت بیرون و من ماندم و پدر. اما حرف نمیزد. به خودش فرصت میداد تا عصبانیتش بپزد. سیگارم را در آوردم و تعارفش کردم. مثل این که مگس مزاحمی را از روی دماغش بپراند، سیگار را رد کرد و من که سیگارم را آتش میزدم، فکر کردم لابد دردی دارد که چنین دست و پا بسته و چنین متکی به خانواده به مدرسه آمده. باز پرسیدم: - خوب، حالا چه فرمایش داشتید؟ که یک مرتبه ترکید: - اگه من مدیر مدرسه بودم و همچه اتفاقی میافتاد، شیکم خودمو پاره میکردم. خجالت بکش مرد! برو استعفا بده. تا اهل محل نریختن تیکه تیکهات کنند، دو تا گوشتو وردار و دررو. بچههای مردم میآن این جا درس بخونن و حسن اخلاق. نمیآن که... - این مزخرفات کدومه آقا! حرف حساب سرکار چیه؟ و حرکتی کردم که او را از در بیندازم بیرون. اما آخر باید میفهمیدم چه مرگش است. «ولی آخر با من چه کار دارد؟» - آبروی من رفته. آبروی صد سالهی خونوادهام رفته. اگه در مدرسهی تو رو تخته نکنم، تخم بابام نیستم. آخه من دیگه با این بچه چی کار کنم؟ تو این مدرسه ناموس مردم در خطره. کلانتری فهمیده؛ پزشک قانونی فهمیده؛ یک پرونده درست شده پنجاه ورق؛ تازه میگی حرف حسابم چیه؟ حرف حسابم اینه که صندلی و این مقام از سر تو زیاده. حرف حسابم اینه که میدم محاکمهات کنند و از نون خوردن بندازنت... او میگفت و من گوش میکردم و مثل دو تا سگ هار به جان هم افتاده بودیم که در باز شد و ناظم آمد تو. به دادم رسید. در همان حال که من و پدر بچه در حال دعوا بودیم زن و بچه همان آقا رفته بودند و قضایا را برای ناظم تعریف کرده بودند و او فرستاده بوده فاعل را از کلاس کشیده بودند بیرون... و گفت چه طور است زنگ بزنیم و جلوی بچهها ادبش کنیم و کردیم. یعنی این بار خود من رفتم میدان. پسرک نرهخری بود از پنجمیها با لباس مرتب و صورت سرخ و سفید و سالکی به گونه. جلوی روی بچهها کشیدمش زیر مشت و لگد و بعد سه تا از ترکهها را که فراش جدید فوری از باغ همسایه آورده بود، به سر و صورتش خرد کردم. چنان وحشی شده بودم که اگر ترکهها نمیرسید، پسرک را کشته بودم. این هم بود که ناظم به دادش رسید و وساطت کرد و لاشهاش را توی دفتر بردند و بچهها را مرخص کردند و من به اتاقم برگشتم و با حالی زار روی صندلی افتادم، نه از پدر خبری بود و نه از مادر و نه از عروسکهای کوکیشان که ناموسش دست کاری شده بود. و تازه احساس کردم که این کتککاری را باید به او میزدم. خیس عرق بودم و دهانم تلخ بود. تمام فحشهایی که میبایست به آن مردکهی دبنگ میدادم و نداده بودم، در دهانم رسوب کرده بود و مثل دم مار تلخ شده بود. اصلاً چرا زدمش؟ چرا نگذاشتم مثل همیشه ناظم میدانداری کند که هم کارکشتهتر بود و هم خونسردتر. لابد پسرک با دخترعمهاش هم نمیتواند بازی کند. لابد توی خانوادهشان، دخترها سر ده دوازده سالگی باید از پسرهای هم سن رو بگیرند. نکند عیبی کرده باشد؟ و یک مرتبه به صرافت افتادم که بروم ببینم چه بلایی به سرش آوردهام. بلند شدم و یکی از فراشها را صدا کردم که فهمیدم روانهاش کردهاند. آبی آورد که روی دستم میریخت و صورتم را میشستم و میکوشیدم که لرزش دستهایم را نبیند. و در گوشم آهسته گفت که پسر مدیر شرکت اتوبوسرانی است و بدجوری کتک خورده و آنها خیلی سعی کردهاند که تر و تمیزش کنند... احمق مثلا داشت توی دل مرا خالی میکرد. نمیدانست که من اول تصمیم را گرفتم، بعد مثل سگ هار شدم. و تازه میفهمیدم کسی را زدهام که لیاقتش را داشته. حتماً از این اتفاقها جای دیگر هم میافتد. آدم بردارد پایین تنه بچهی خودش را، یا به قول خودش ناموسش را بگذارد سر گذر که کلانتر محل و پزشک معاینه کنند! تا پرونده درست کنند؟ با این پدرو مادرها بچهها حق دارند که قرتی و دزد و دروغگو از آب در بیایند. این مدرسهها را اول برای پدر و مادرها باز کنند... با این افکار به خانه رسیدم. زنم در را که باز کرد؛ چشمهایش گرد شد. همیشه وقتی میترسد این طور میشود. برای اینکه خیال نکند آدم کشتهام، زود قضایا را برایش گفتم. و دیدم که در ماند. یعنی ساکت ماند. آب سرد، عرق بیدمشک، سیگار پشت سیگار فایده نداشت، لقمه از گلویم پایین نمیرفت و دستها هنوز میلرزید. هر کدام به اندازهی یک ماه فعالیت کرده بودند. با سیگار چهارم شروع کردم: - میدانی زن؟ بابای یارو پولداره. مسلماً کار به دادگستری و این جور خنسها میکشه. مدیریت که الفاتحه. اما خیلی دلم میخواد قضیه به دادگاه برسه. یک سال آزگار رو دل کشیدهام و دیگه خسته شدهام. دلم میخواد یکی بپرسه چرا بچهی مردم رو این طوری زدی، چرا تنبیه بدنی کردی! آخه یک مدیر مدرسه هم حرفهایی داره که باید یک جایی بزنه... که بلند شد و رفت سراغ تلفن. دو سه تا از دوستانم را که در دادگستری کارهای بودند، گرفت و خودم قضیه را برایشان گفتم که مواظب باشند. فردا پسرک فاعل به مدرسه نیامده بود. و ناظم برایم گفت که قضیه ازین قرار بوده است که دوتایی به هوای دیدن مجموعه تمبرهای فاعل با هم به خانهای میروند و قضایا همان جا اتفاق میافتد و داد و هوار و دخالت پدر و مادرهای طرفین و خط و نشان و شبانه کلانتری؛ و تمام اهل محل خبر دارند. او هم نظرش این بود که کار به دادگستری خواهد کشید. و من یک هفتهی تمام به انتظار اخطاریهی دادگستری صبح و عصر به مدرسه رفتم و مثل بختالنصر پشت پنجره ایستادم. اما در تمام این مدت نه از فاعل خبری شد، نه از مفعول و نه از پدر و مادر ناموسپرست و نه از مدیر شرکت اتوبوسرانی. انگار نه انگار که اتفاقی افتاده. بچهها میآمدند و میرفتند؛ برای آب خوردن عجله میکردند؛ به جای بازی کتککاری میکردند و همه چیز مثل قبل بود. فقط من ماندم و یک دنیا حرف و انتظار. تا عاقبت رسید.... احضاریهای با تعیین وقت قبلی برای دو روز بعد، در فلان شعبه و پیش فلان بازپرس دادگستری. آخر کسی پیدا شده بود که به حرفم گوش کند. تا دو روز بعد که موعد احضار بود، اصلاً از خانه در نیامدم. نشستم و ماحصل حرفهایم را روی کاغذ آوردم. حرفهایی که با همهی چرندی هر وزیر فرهنگی میتوانست با آن یک برنامهی هفت ساله برای کارش بریزد. و سر ساعت معین رفتم دادگستری. اتاق معین و بازپرس معین. در را باز کردم و سلام، و تا آمدم خودم را معرفی کنم و احضاریه را در بیاورم، یارو پیشدستی کرد و صندلی آورد و چای سفارش داد و «احتیاجی به این حرفها نیست و قضیهی کوچک بود و حل شد و راضی به زحمت شما نبودیم...» که عرق سرد بر بدن من نشست. چاییام را که خوردم، روی همان کاغذ نشاندار دادگستری استعفانامهام را نوشتم و به نام همکلاسی پخمهام که تازه رئیس شده بود، دم در پست کردم. EOT; } PK A�)[TS}n� � * faker/src/Faker/Provider/fa_IR/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fa_IR; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{companyPrefix}} {{companyField}} {{firstName}}', '{{companyPrefix}} {{companyField}} {{firstName}}', '{{companyPrefix}} {{companyField}} {{firstName}}', '{{companyPrefix}} {{companyField}} {{firstName}}', '{{companyPrefix}} {{companyField}} {{lastName}}', '{{companyField}} {{firstName}}', '{{companyField}} {{firstName}}', '{{companyField}} {{lastName}}', ]; protected static $companyPrefix = [ 'شرکت', 'موسسه', 'سازمان', 'بنیاد', ]; protected static $companyField = [ 'فناوری اطلاعات', 'راه و ساختمان', 'توسعه معادن', 'استخراج و اکتشاف', 'سرمایه گذاری', 'نساجی', 'کاریابی', 'تجهیزات اداری', 'تولیدی', 'فولاد', ]; protected static $contract = [ 'رسمی', 'پیمانی', 'تمام وقت', 'پاره وقت', 'پروژه ای', 'ساعتی', ]; /** * @example 'شرکت' * * @return string */ public static function companyPrefix() { return static::randomElement(static::$companyPrefix); } /** * @example 'سرمایه گذاری' * * @return string */ public static function companyField() { return static::randomElement(static::$companyField); } /** * @example 'تمام وقت' * * @return string */ public function contract() { return static::randomElement(static::$contract); } } PK A�)[)� �� �� ) faker/src/Faker/Provider/fa_IR/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\fa_IR; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; /** * @see https://sites.google.com/site/farshidfarhat/boy-names */ protected static $firstNameMale = [ 'آبان', 'آبتین', 'آبید', 'آتش', 'آتشبان', 'آتشبند', 'آتیلا', 'آدر', 'آذران', 'آذربُد', 'آذرتش', 'آذرداد', 'آذرنگ', 'آرآسب', 'آرا', 'آراد', 'آرام', 'آران', 'آرتاباز', 'آرتان', 'آرتای', 'آرتمان', 'آرتین', 'آرش', 'آرمان', 'آرمون', 'آرمین', 'آرنگ', 'آرون', 'آروین', 'آریا', 'آریاآسب', 'آریابد', 'آریارمنا', 'آریامن', 'آریامنش', 'آریان', 'آریانا', 'آریانو', 'آریوبرزن', 'آزاد', 'آصف', 'آلتون', 'آوگان', 'آوند', 'آیتان', 'آیدین', 'ابراهیم', 'ابوعلی', 'ابی', 'اپرنگ', 'اتابک', 'اُجای', 'احد', 'احسان', 'احمد', 'اُخشان', 'ادریس', 'ارجاسپ', 'ارجان', 'ارجمند', 'اردا', 'اردشیر', 'اردلان', 'اردوان', 'اردون', 'ارزین', 'ارژن', 'ارژنگ', 'ارستو', 'ارسلان', 'ارسیا', 'ارشاسب', 'ارشام', 'ارشاما', 'ارشان', 'ارشد', 'ارشک', 'ارشمید', 'ارشن', 'ارشیا', 'ارمیا', 'اُرند', 'اروند', 'اسد', 'اسفندیار', 'اسفندیار', 'اسلان', 'اسماعیل', 'اشکان', 'اصغر', 'افراسیاب', 'افرند', 'افرنگ', 'افشار', 'افشین', 'اقبال', 'اکبر', 'اکتای', 'البرز', 'الوند', 'الیا', 'الیاس', 'امجد', 'امید', 'امیر', 'امین', 'انوش', 'انوشیروان', 'اوتانا', 'اوتبر', 'اورنگ', 'اورنگ', 'اُوژن', 'اوشنر', 'ایاز', 'ایراف', 'ایرج', 'ایرمان', 'ایزد', 'ایلا', 'ایمان', 'بابک', 'باران', 'باربد', 'بارمان', 'بارین', 'بازان', 'بازور', 'بازیار', 'باستام', 'باستین', 'باسیم', 'باشو', 'بامداد', 'بامشاد', 'بامین', 'باور', 'باورد', 'باوند', 'بختیار', 'برجسب', 'برخیا', 'بردیا', 'برزو', 'برزویه', 'برزین', 'برزین', 'برسام', 'برمک', 'برنا', 'برید', 'برین', 'بزرگمهر', 'بشیر', 'بکتاش', 'بلاش', 'بلکا', 'بنان', 'بهادر', 'بهار', 'بهامین', 'بهبود', 'بهپور', 'بهجان', 'بهداد', 'بهدین', 'بهراد', 'بهرام', 'بهرخ', 'بهرنگ', 'بهروز', 'بهزاد', 'بهفر', 'بهکام', 'بهمرد', 'بهمن', 'بهمنیار', 'بهنام', 'بهنیا', 'بهنیود', 'بیژن', 'بینا', 'پاتون', 'پارسا', 'پاریا', 'پاساد', 'پاشا', 'پاینده', 'پدرام', 'پرتاش', 'پرتام', 'پردیس', 'پرشاد', 'پرشند', 'پرشین', 'پرنگ', 'پرهام', 'پرویز', 'پژمان', 'پُژمان', 'پژواک', 'پشنگ', 'پِشنگ', 'پورنگ', 'پوریا', 'پولاد', 'پویا', 'پویان', 'پیام', 'پیدافر', 'پیران', 'پیروز', 'پیمان', 'پیوند', 'تابال', 'تاج', 'تاجفر', 'تاجور', 'تراب', 'تلیمان', 'تهماسب', 'تهمتن', 'تهمین', 'توتک', 'تورج', 'تورک', 'تیران', 'تیربُد', 'تیرداد', 'تیرگر', 'تیرنام', 'تیشتار', 'تیمور', 'تینوش', 'ثابت', 'جاماسب', 'جامی', 'جاوید', 'جبّار', 'جعفر', 'جلال', 'جلایل', 'جمال', 'جمشید', 'جهان', 'جهانبان', 'جهانبخت', 'جهانبخش', 'جهاندار', 'جهانسوز', 'جهانشاد', 'جهانشاه', 'جهانشیر', 'جهانفر', 'جهانگیر', 'جهانمهر', 'جهانیار', 'جواد', 'جوانشیر', 'جوریل', 'جویان', 'چاووش', 'چکاد', 'چنگیز', 'حافظ', 'حامد', 'حامی', 'حانی', 'حبیب', 'حسام', 'حسن', 'حسین', 'حمید', 'حیدر', 'خرداد', 'خرسند', 'خسرو', 'خشایار', 'دابا', 'داتیس', 'دادبه', 'دادبین', 'دادفر', 'دادمهر', 'دادور', 'دارا', 'داراب', 'دارمان', 'داریا', 'داریان', 'داریوش', 'دامون', 'دانا', 'دانش', 'دانوش', 'دانیال', 'داور', 'داوود', 'دریا دل', 'دلاور', 'دلیر', 'دولت', 'دیاکو', 'راجی', 'راد', 'رادبد', 'رادمان', 'رادمنش', 'رادمهر', 'رادین', 'رازان', 'رازبان', 'رازی', 'راستین', 'رامبُد', 'رامتین', 'رامی', 'رامیاد', 'رامیار', 'رامین', 'راهزاد', 'رایان', 'رایکا', 'رحیم', 'رخشان', 'رزین', 'رسام', 'رستم', 'رسول', 'رشید', 'رشین', 'رضا', 'رُکندین', 'رها', 'رهاد', 'رهام', 'رهام', 'روئین', 'روزبه', 'روشاک', 'روشان', 'زاب', 'زادفر', 'زادمهر', 'زال', 'زامیاد', 'زاهد', 'زاور', 'زراسب', 'زرتشت', 'زروان', 'زروند', 'زریر', 'زکریا', 'زند', 'زواره', 'ژاژه', 'ژامک', 'ژرفا', 'ژکفر', 'ژوبین', 'ژیان', 'ژیانفر', 'ساتراپ', 'ساتیار', 'ساحل', 'سارنگ', 'ساسان', 'ساعد', 'سالار', 'سام', 'سامان', 'سامی', 'سامیار', 'سامین', 'ساویز', 'سپنتا', 'سپنتمان', 'سپند', 'سپندار', 'سپهر', 'ستّار', 'ستوده', 'سردار', 'سرمد', 'سرمند', 'سرواد', 'سروش', 'سریر', 'سعید', 'سلم', 'سلمان', 'سلمک', 'سلیم', 'سلیمان', 'سمراد', 'سمند', 'سمیر', 'سنجر', 'سهراب', 'سهند', 'سهیل', 'سوران', 'سورنا', 'سوشیانت', 'سوفرا', 'سیامک', 'سیاوش', 'سیرمان', 'سیروس', 'سینا', 'سینام', 'سیوا', 'شاپور', 'شادان', 'شادرخ', 'شادروز', 'شادمهر', 'شادورد', 'شارود', 'شاهد', 'شاهرخ', 'شاهور', 'شاهین', 'شایا', 'شایان', 'شایگان', 'شباویز', 'شبدیز', 'شجاع', 'شروین', 'شریف', 'شمسا', 'شمیل', 'شهاب', 'شهباز', 'شهبال', 'شهبد', 'شهپر', 'شهداد', 'شهراب', 'شهراد', 'شهرام', 'شهرباز', 'شهرداد', 'شهروز', 'شهریار', 'شهکام', 'شهنام', 'شهیار', 'شولان', 'شووان', 'شیداسب', 'شیدفر', 'شیده', 'شیدوش', 'شیرزاد', 'شیروان', 'شیرویه', 'صابر', 'صادق', 'صبا', 'صدری', 'صدیق', 'صلاح', 'صلاح الدین', 'صمد', 'ضیا', 'طاهر', 'طهمورث', 'طوس', 'طوفان', 'ظفر', 'عادل', 'عارف', 'عبّاس', 'عدلان', 'عرفان', 'عزیز', 'عطا', 'عظیم', 'علی', 'علی داد', 'عماد', 'عمید', 'عنایت', 'غدیر', 'فاتک', 'فاریا', 'فاضل', 'فراز', 'فرازمان', 'فرامرز', 'فرامین', 'فربد', 'فرتاش', 'فرتوس', 'فرج', 'فرجاد', 'فرجام', 'فرّخ', 'فرخاد', 'فرّخزاد', 'فردات', 'فرداد', 'فردوس', 'فردید', 'فردیس', 'فردین', 'فردین', 'فرزاد', 'فرزام', 'فرزان', 'فرزین', 'فرساد', 'فرشاد', 'فرشید', 'فرشیدورد', 'فرشین', 'فرلاس', 'فرناد', 'فرنام', 'فرنود', 'فرهاد', 'فرهان', 'فرهد', 'فرهنگ', 'فرهود', 'فرود', 'فروَد', 'فرورتیش', 'فروردین', 'فروهر', 'فریان', 'فریان', 'فریبرز', 'فرید', 'فریدون', 'فریس', 'فریمان', 'فرینام', 'فریور', 'فیروز', 'فیلک', 'قادر', 'قاسم', 'قباد', 'قدرت', 'قلندر', 'قیصر', 'کارن', 'کاظم', 'کام', 'کامبخش', 'کامبد', 'کامبیز', 'کامبین', 'کامدین', 'کامران', 'کامشاد', 'کامکار', 'کاموس', 'کامیار', 'کاوان', 'کاوه', 'کاووس', 'کاویان', 'کتیبه', 'کریم', 'کریمان', 'کریمداد', 'کسرا', 'کشواد', 'کلباد', 'کمال', 'کمبوجیه', 'کواد', 'کورُس', 'کورش', 'کورنگ', 'کوشا', 'کوشان', 'کوشیار', 'کوهیار', 'کیارش', 'کی آرمین', 'کیا', 'کیان', 'کَیان', 'کیانوش', 'کیانوش', 'کیاوش', 'کیخسرو', 'کیقباد', 'کیکاووس', 'کیهان', 'کیوان', 'کیومرث', 'گرزم', 'گرشاسب', 'گرگین', 'گشتاسب', 'گودرز', 'گورنگ', 'گوشاسب', 'گوماتا', 'گیو', 'لسان', 'لهراسب', 'لیث', 'مازار', 'مازیار', 'ماکان', 'مانک', 'مانوش', 'مانی', 'ماهان', 'ماهر', 'متین', 'مجتبی', 'مجید', 'محسن', 'محمّد', 'محمود', 'مراد', 'مرتضی', 'مرتیا', 'مردآویج', 'مرداس', 'مرزبان', 'مروان', 'مزدا', 'مزدک', 'مسعود', 'مصطفی', 'معین', 'مقصود', 'مکابیز', 'مَلِک', 'ملیک', 'منصور', 'منوچهر', 'مهبد', 'مهداد', 'مهدی', 'مهرا', 'مهراب', 'مهراد', 'مهراشک', 'مهرام', 'مهرام', 'مهران', 'مهربان', 'مهرتاش', 'مهرداد', 'مهرزاد', 'مهرساد', 'مهرشاد', 'مهرک', 'مهرگان', 'مهرنام', 'مهرنگ', 'مهرنوش', 'مهرورز', 'مهروند', 'مهریار', 'مهریار', 'مهوار', 'مهوند', 'مهیار', 'مهیاز', 'مهیمن', 'موسی', 'میثاق', 'میثم', 'میرزا', 'میعاد', 'میلاد', 'نادر', 'ناصر', 'نامدار', 'نامور', 'نامی', 'نجید', 'نرسی', 'نریمان', 'نَستور', 'نشواد', 'نصرت', 'نصیح', 'نصیر', 'نظام', 'نعمت', 'نوبان', 'نوروز', 'نوری', 'نوزر', 'نوژان', 'نوشزاد', 'نوشیروان', 'نوند', 'نویان', 'نوید', 'نوین', 'نیرَم', 'نیرو', 'نیک', 'نیک آهنگ', 'نیکا', 'نیکان', 'نیکاو', 'نیکروز', 'نیکزاد', 'نیکنام', 'نیکنیا', 'نیما', 'نیماد', 'نیناد', 'نیو', 'نیواد', 'نیوتور', 'نیوراد', 'نیوزاد', 'نیوشا', 'نیوند', 'هاتف', 'هادی', 'هارون', 'هاشم', 'هامان', 'هامون', 'هدایت', 'هرمز', 'هژیر', 'هشام', 'همایون', 'هوتن', 'هورداد', 'هوشان', 'هوشمند', 'هوشنگ', 'هوشیار', 'هومان', 'هومن', 'هومین', 'هونام', 'هیتاسب', 'هیراد', 'هیربد', 'هیرسا', 'هیرمند', 'هیوند', 'وارتان', 'واروژ', 'واریان', 'والا', 'واله', 'وجیح', 'وحدت', 'وحید', 'ورجاوند', 'ورشاسب', 'ورفان', 'ورنا', 'وُریا', 'وشمگیر', 'وفا', 'ونداد', 'وهاب', 'وهبد', 'وهرز', 'ویراف', 'ویسه', 'ویشپر', 'ویشتاسب', 'یاران', 'یاری', 'یازان', 'یاشار', 'یامین', 'یاور', 'یاوند', 'یحیی', 'یزدان', 'یزدان بخش', 'یزدانفر', 'یزدگرد', 'یعقوب', 'یوسف', 'یونس', ]; /** * @see https://sites.google.com/site/farshidfarhat/girl-names */ protected static $firstNameFemale = [ 'آبان', 'آبان بانو', 'آبان دخت', 'آتاناز', 'آتسا', 'آتنا', 'آتنه', 'آتوسا', 'آتوشه', 'آتیشه', 'آذر', 'آذرافروز', 'آذران', 'آذرجهر', 'آذرخش', 'آذرداد', 'آذردخت', 'آذرشین', 'آذرفروز', 'آذرک', 'آذرگل', 'آذرگون', 'آذرمهر', 'آذرمینا', 'آذرنوش', 'آذروان', 'آذریاس', 'آذرین', 'آذین', 'آذین بانو', 'آذین دخت', 'آرا', 'آراسته', 'آرام بانو', 'آرایه', 'آرتا', 'آرتادخت', 'آرتمیس', 'آرتنوس', 'آرزو', 'آرسته', 'آرمان', 'آرمیتا', 'آرمیلا', 'آرمین دخت', 'آروشا', 'آریا', 'آریان', 'آریانا', 'آرین', 'آرین', 'آزاد دخت', 'آزادمهر', 'آزاده', 'آزرمیدخت', 'آزیتا', 'آژند', 'آسا', 'آسام', 'آسمان', 'آسمانه', 'آسیا', 'آسیه', 'آصفه', 'آفاق', 'آفتاب', 'آفری', 'آفرین', 'آلاله', 'آلما', 'آلیش', 'آمنه', 'آموتیا', 'آمیتریس', 'آمیتریس', 'آمیتیس', 'آنا', 'آناهیتا', 'آندیا', 'آنوش', 'آنیتا', 'آهنگ', 'آهو', 'آوا', 'آوازه', 'آوند', 'آوید', 'آویده', 'آویز', 'آویزه', 'آویژه', 'آویسا', 'آویش', 'آویشن', 'آویشه', 'آوین', 'آیتان', 'آیدا', 'آیدان', 'آیسا', 'آیسان', 'آیسان', 'آیسل', 'آیلا', 'آیلین', 'آیناز', 'آیه', 'ابریشم', 'احترام', 'اختر', 'ارانوس', 'ارزین', 'ارستو', 'ارغوان', 'ارکیده', 'ارم', 'ارمغان', 'ارنواز', 'اروانه', 'اروسا', 'اریکا', 'اِستاتیرا', 'استر', 'اشرف', 'اعظم', 'افتخار', 'افرا', 'افرند', 'افروز', 'افروزه', 'افری', 'افسان', 'افسانه', 'افسر', 'افسون', 'افشان', 'افشانه', 'افشک', 'افشنگ', 'افشید', 'افشیده', 'افشینه', 'اکرم', 'الدوز', 'الفت', 'الماس', 'المیرا', 'الناز', 'الهام', 'الهه', 'الیا', 'الیزه', 'الیکا', 'امیتیس', 'امید', 'امیده', 'امیربانو', 'امیره', 'انارام', 'اندیشه', 'انسی', 'انسیه', 'انور', 'انوشا', 'انوشک', 'انوشه', 'انیس', 'انیسا', 'انیسه', 'اورسیا', 'اوزن', 'اولیا', 'ایده', 'ایران', 'ایران بانو', 'ایران دخت', 'ایرسا', 'ایرسیا', 'ایلا', 'ایمان', 'بابوک', 'باران', 'بارانک', 'بارانه', 'بامی', 'بامیک', 'بامین', 'باناز', 'بانو', 'بانویه', 'بدری', 'بدریه', 'برسابه', 'برسین', 'برسینا', 'بلور', 'بنفشه', 'به آذر', 'به آذین', 'به آرا', 'به آفرید', 'به آفرین', 'به بها', 'بها', 'بهار', 'بهاربانو', 'بهارک', 'بهاره', 'بهاک', 'بهامین', 'بهتام', 'بهتن', 'بهجان', 'بهجت', 'بهدخت', 'بهدله', 'بهدیس', 'بهرامن', 'بهرخ', 'بهرو', 'بهشته', 'بهشید', 'بهمیس', 'بهناز', 'بهناک', 'بهنوش', 'بههن', 'بهی', 'بهین', 'بهینه', 'بوبک', 'بوران', 'بوران دخت', 'بوسه', 'بی بی', 'بی بی ناز', 'بیتا', 'بیدخت', 'پاپلی', 'پاتونه', 'پارسادخت', 'پارمیس', 'پارمین', 'پارنیز', 'پاکسیما', 'پاکنوش', 'پالیز', 'پانته آ', 'پانویه', 'پانیذ', 'پدیده', 'پرتو', 'پرخیده', 'پردیس', 'پرستان', 'پرسته', 'پرستو', 'پرستوک', 'پرسون', 'پرشاد', 'پرشنگ', 'پرشه', 'پرگل', 'پرمون', 'پرمیدا', 'پرنا', 'پرناز', 'پرند', 'پرندیس', 'پرندین', 'پرنگ', 'پرنو', 'پرنیا', 'پرنیان', 'پروا', 'پروان', 'پروانه', 'پروچیستا', 'پرور', 'پروسکا', 'پروشات', 'پروند', 'پروه', 'پروین', 'پری', 'پری دخت', 'پری رو', 'پریا', 'پریجهان', 'پریچهر', 'پریچهره', 'پریزاد', 'پریسا', 'پریساتیس', 'پریسان', 'پریسوز', 'پریسیما', 'پریشاد', 'پریشم', 'پریما', 'پرین', 'پریناز', 'پریناز', 'پرینوش', 'پریور', 'پریوش', 'پژواک', 'پسند', 'پگاه', 'پلاگه', 'پوپک', 'پوپه', 'پوران', 'پوران دخت', 'پورکار', 'پوری', 'پونل', 'پونه', 'پیچک', 'پیراسته', 'پیرایه', 'پیروزدخت', 'پیروزه', 'پیمانه', 'پیموده', 'پیوند', 'تابا', 'تابان', 'تابش', 'تاج بانو', 'تارا', 'تانیا', 'تبسم', 'ترانه', 'ترسا', 'ترمه', 'ترنگ', 'تکتم', 'تندیس', 'تهمینه', 'توتک', 'توران', 'توران خت', 'توریا', 'توسکا', 'توکا', 'تیبا', 'تیرا', 'تیراژه', 'تیرام', 'تیکا', 'تینا', 'ثریّا', 'ثمر', 'ثمره', 'ثمن', 'ثمیلا', 'ثمینا', 'جامک', 'جانان', 'جانفروز', 'جاودانه', 'جبّاره', 'جریره', 'جلا', 'جلوه', 'جلیله', 'جمیله', 'جنّت', 'جهان', 'جهان آرا', 'جهان بانو', 'جهان تاب', 'جهان دخت', 'جهان ناز', 'جوانه', 'جیران', 'چامه', 'چشمک', 'چکا', 'چکامه', 'چکاوک', 'چلیپا', 'چمان', 'چمانه', 'چمن', 'چیترا', 'چیستا', 'چیکا', 'حاتفه', 'حامده', 'حامی', 'حامیه', 'حبیبه', 'حدا', 'حدیث', 'حدیقه', 'حرمت', 'حریره', 'حسنا', 'حلیمه', 'حمیده', 'حمیرا', 'حنا', 'حوّا', 'حور', 'حورا', 'حوروش', 'حوری', 'حوریه', 'خاتون', 'خاطره', 'خاور', 'خاوردخت', 'خجسته', 'خدیجه', 'خزر', 'خندان', 'خنده', 'خنیا', 'خورشاد', 'خورشید', 'خورشید بانو', 'خوروش', 'خوشه', 'خینا', 'دامینه', 'دانا', 'دانه', 'داور', 'دردانه', 'درسا', 'درنا', 'درناز', 'دری', 'دریا', 'دریاناز', 'دریانه', 'دل آرا', 'دل آسا', 'دل آویز', 'دل افرز', 'دلارام', 'دلبر', 'دلبند', 'دلربا', 'دلشاد', 'دلکش', 'دلناز', 'دلنواز', 'دلیار', 'دلیله', 'دنا', 'دنیا', 'دنیازاد', 'دنیاناز', 'دیبا', 'دینا', 'دینک', 'دینه', 'راحله', 'راحیل', 'رادنوش', 'راز', 'رازان', 'رازک', 'راستا', 'راستاک', 'راستینه', 'راسن', 'راشین', 'راضیه', 'راضیه', 'راما', 'رامبهشت', 'رامدخت', 'رامش', 'رامک', 'رامونا', 'رامین دخت', 'رامینا', 'رامینه', 'راهله', 'راوک', 'رایکا', 'رباب', 'ربابه', 'رجاء', 'رخسارا', 'رخساره', 'رخشا', 'رخشاد', 'رخشاد', 'رخشان', 'رخشان', 'رخند', 'رُدگون', 'ردیمه', 'رزما', 'رسا', 'رشا', 'رشاد', 'رشیا', 'رضوان', 'رعنا', 'رفا', 'رقیّه', 'رکسانا', 'رها', 'رهادخت', 'روا', 'روان', 'روجا', 'روح انگیز', 'رودابه', 'روزچهر', 'روژان', 'روژین', 'روژینا', 'روشانه', 'روشن', 'روشنا', 'روشنک', 'رومینا', 'روناک', 'رونق', 'رویا', 'رویا', 'ریتا', 'ریحان', 'ریحانک', 'ریحانه', 'ریکا', 'ریما', 'ریماز', 'زرآسا', 'زرافشان', 'زربانو', 'زرسا', 'زری', 'زریله', 'زرّین', 'زرّین تاج', 'زرّین دخت', 'زرّینه', 'زنبق', 'زها', 'زهرا', 'زهره', 'زوزان', 'زویا', 'زیبا', 'زیباچهر', 'زیبادخت', 'زیکا', 'زینا', 'زینب', 'زینت', 'زیور', 'ژاله', 'ژامک', 'ژاوه', 'ژیلا', 'ژیله', 'ژینا', 'ساحل', 'سارا', 'سارنگ', 'ساره', 'سارینا', 'ساغر', 'ساقی', 'سالومه', 'سامه', 'سامیه', 'ساناز', 'سانوا', 'ساویس', 'ساینا', 'سایه', 'سپنتا', 'سپهرم', 'سپیدا', 'سپیده', 'سپینود', 'ستاره', 'ستّاره', 'ستاه', 'ستوده', 'سحر', 'سحرناز', 'سرمه', 'سرور', 'سرور', 'سروشه', 'سروناز', 'سروند', 'سروین', 'سزانه', 'سعیده', 'سلا', 'سلامه', 'سلما', 'سلماز', 'سلمه', 'سلیمه', 'سماء', 'سمانه', 'سمراد', 'سمن', 'سمناز', 'سمنبر', 'سمنه', 'سمیرا', 'سمیره', 'سمینه', 'سمیّه', 'سنبل', 'سها', 'سهی', 'سهیلا', 'سودابه', 'سورا', 'سوران', 'سوری', 'سوزان', 'سوسن', 'سوسنک', 'سوگل', 'سوگلی', 'سوگند', 'سیتا', 'سیتا', 'سیرادخت', 'سیرانوش', 'سیکا', 'سیما', 'سیماه', 'سیمبر', 'سیمتن', 'سیمیا', 'سیمین', 'سیمین دخت', 'سیندخت', 'سیوا', 'شاپرک', 'شادآفرین', 'شادان', 'شادمان', 'شادناز', 'شاده', 'شادی', 'شالیزه', 'شاندیز', 'شاهپری', 'شاهد', 'شاهزاده', 'شاهگل', 'شاهنگ', 'شاهوش', 'شاورد', 'شاوه', 'شایا', 'شایان دخت', 'شایسته', 'شباهنگ', 'شبپر', 'شبناز', 'شبنم', 'شده', 'شراره', 'شرمین', 'شروین', 'شریفه', 'شعله', 'شفق', 'شقایق', 'شکرانه', 'شکوفه', 'شکوه', 'شکیبا', 'شمس', 'شمسی', 'شمیا', 'شمیسا', 'شمیلا', 'شمیم', 'شمین', 'شهپر', 'شهرا', 'شهرزاد', 'شهرناز', 'شهرناو', 'شهرنواز', 'شهرنوش', 'شهره', 'شهرود', 'شهلا', 'شهناز', 'شهنواز', 'شهین', 'شورانگیز', 'شورت', 'شوشا', 'شوکا', 'شوکت', 'شیبا', 'شیدا', 'شیدخت', 'شیدرخ', 'شیده', 'شیدوش', 'شیراز', 'شیردخت', 'شیرین', 'شیرین بانو', 'شیفته', 'شیما', 'شیوا', 'شیواد', 'شیوه', 'صابره', 'صبا', 'صدا', 'صدف', 'صدیقه', 'صفا', 'صفورا', 'صفیّه', 'صنم', 'صنوبر', 'صهبا', 'طاهره', 'طاوس', 'طراوت', 'طلا', 'طلایه', 'طلعت', 'طناز', 'طوبی', 'طوسک', 'طوفان', 'طیبه', 'ظریف', 'ظریفه', 'عادله', 'عادیله', 'عاطفه', 'عالیه', 'عبّاسه', 'عدیله', 'عذرا', 'عزیز', 'عزیزه', 'عسل', 'عصمت', 'عطیفه', 'عفت', 'عقدس', 'عقیق', 'عنبر', 'عهدیه', 'غزال', 'غزاله', 'غزل', 'غمزه', 'غنچه', 'فائزه', 'فائقه', 'فاخته', 'فاخره', 'فاریا', 'فاطمه', 'فتّانه', 'فتنه', 'فخری', 'فرانک', 'فرانه', 'فرح', 'فرحناز', 'فرخ رو', 'فرخروز', 'فرخنده', 'فردخت', 'فردوس', 'فرزانک', 'فرزانه', 'فرشته', 'فرشیده', 'فرمهر', 'فرناز', 'فرنگ', 'فرنگیس', 'فرنوش', 'فرنیا', 'فروز', 'فروزا', 'فروزان', 'فروزنده', 'فروغ', 'فریا', 'فریال', 'فریبا', 'فریدا', 'فریده', 'فریفته', 'فریما', 'فریماه', 'فریمهر', 'فرین', 'فریّن', 'فریّن چهر', 'فریناز', 'فرینام', 'فرینوش', 'فقیهه', 'فلامک', 'فلورا', 'فهیمه', 'فوژان', 'فیروزه', 'فیلا', 'قاسدک', 'قدسی', 'قشنگ', 'قمر', 'کاژیره', 'کاساندان', 'کاملیا', 'کامینه', 'کاناز', 'کبری', 'کتانه', 'کتایون', 'کترا', 'کرشمه', 'کژال', 'کلاله', 'کمند', 'کوکب', 'کیان دخت', 'کیانا', 'کیدرا', 'کیمیا', 'کیهان', 'کیهان بانو', 'گردآفرید', 'گردیا', 'گل آذین', 'گل افشار', 'گل افشان', 'گل اندام', 'گل نسرین', 'گلاب', 'گلاره', 'گلاره', 'گلاره', 'گلاویز', 'گلاویژ', 'گلایل', 'گلبان', 'گلبانو', 'گلبرگ', 'گلبهار', 'گلبو', 'گلپر', 'گلپری', 'گلچهر', 'گلچهره', 'گلدار', 'گلدوز', 'گلرخ', 'گلرنگ', 'گلرو', 'گلریز', 'گلسا', 'گلسان', 'گلشاد', 'گلشن', 'گلشنک', 'گلشهر', 'گلشید', 'گلشیفته', 'گلک', 'گلگون', 'گلمهر', 'گلنار', 'گلناز', 'گلنام', 'گلنسا', 'گلنواز', 'گلنوش', 'گلی', 'گوهر', 'گوهرشاد', 'گیتا', 'گیتی', 'گیسو', 'گیسی', 'گیلدا', 'لادن', 'لاله', 'لبینا', 'لطیفه', 'لُعبت', 'لعیا', 'لوما', 'لیان', 'لیدا', 'لیلا', 'لیلا', 'لیلاس', 'لیلوپر', 'لیلی', 'لیلی', 'لیلیا', 'لیما', 'لینا', 'مائده', 'مارال', 'ماریه', 'مامک', 'مامیسا', 'مانا', 'ماندا', 'ماندیس', 'مانلی', 'مانی', 'مانیا', 'ماه آفرد', 'ماهدخت', 'ماهرخ', 'ماهرخسارر', 'ماهرو', 'محبوبه', 'محیا', 'مدینه', 'مراجل', 'مرجان', 'مرجانه', 'مرسده', 'مرضیه', 'مرمر', 'مروارید', 'مریم', 'مژده', 'مژگان', 'مستانه', 'مستوره', 'مشیا', 'معصومه', 'ملاحت', 'ملکه', 'ملکه جهان', 'ملود', 'ملودی', 'ملوس', 'ملوک', 'ملیح', 'ملیحه', 'ملیسا', 'ملیکا', 'منصوره', 'منظر', 'منوّر', 'منیر', 'منیره', 'منیژه', 'منیلا', 'مه سیما', 'مه منیر', 'مها', 'مهان', 'مهبانو', 'مهتا', 'مهتاب', 'مهتاج', 'مهجبین', 'مهداد', 'مهدخت', 'مهدیس', 'مهدیه', 'مهرآرا', 'مهرآسا', 'مهرآفرین', 'مهرا', 'مهراز', 'مهران', 'مهراندخت', 'مهرانگیز', 'مهرانه', 'مهراور', 'مهراوه', 'مهربانو', 'مهرخ', 'مهردخت', 'مهرزاد', 'مهرسا', 'مهرشید', 'مهرک', 'مهرناز', 'مهرنوش', 'مهرورز', 'مهروش', 'مهری', 'مهزاد', 'مهسا', 'مهسان', 'مهستی', 'مهسو', 'مهشاد', 'مهشید', 'مهفام', 'مهکامه', 'مهلا', 'مهلقا', 'مهناز', 'مهنوش', 'مهوش', 'مهین', 'مهین بانو', 'مهیندخت', 'موجان', 'موژان', 'مونا', 'مونا', 'میترا', 'میثاق', 'میثمه', 'میچکا', 'میشا', 'میلا', 'میلی', 'مینا', 'مینو', 'میهن', 'میهن یار', 'ناجی', 'نادره', 'نادی', 'نادیا', 'نارسیس', 'نارین', 'ناز', 'نازآفرین', 'نازبانو', 'نازبو', 'نازپری', 'نازتا', 'نازدانه', 'نازدخت', 'نازک', 'نازگل', 'نازلی', 'نازنوش', 'نازنین', 'نازو', 'نازی', 'نازیتا', 'نازیلا', 'نازینه', 'ناژو', 'ناژین', 'ناناز', 'ناهید', 'ناهیده', 'نجلا', 'نجمه', 'نجوی', 'ندا', 'نرجس', 'نرگس', 'نرمین', 'نرمینه', 'نزهت', 'نسا', 'نسترن', 'نسرین', 'نسیم', 'نشاط', 'نشوا', 'نشید', 'نظیره', 'نغمه', 'نفیسه', 'نکیسا', 'نگار', 'نگارین', 'نگان', 'نگاه', 'نگین', 'نهال', 'نهاله', 'نوا', 'نواز', 'نوال', 'نوبر', 'نور', 'نورا', 'نورانگیز', 'نوژان', 'نوشآفرین', 'نوشا', 'نوشابه', 'نوشبر', 'نوشه', 'نوشین', 'نوشینه', 'نوگل', 'نویده', 'نویسه', 'نوین', 'نیاز', 'نیاز', 'نیّر', 'نیرا', 'نیّره', 'نیسا', 'نیسیا', 'نیکا', 'نیکپر', 'نیکتا', 'نیکدخت', 'نیکدل', 'نیکناز', 'نیکی', 'نیکی', 'نیکی ناز', 'نیلگون', 'نیلوفر', 'نینا', 'نیوشا', 'نیوشه', 'هاله', 'هانا', 'هاني', 'هانيه', 'هایده', 'هدیه', 'هستی', 'هلاله', 'هما', 'همای', 'همراز', 'هنگامه', 'هوردخت', 'هورشید', 'هیلا', 'هیلا', 'هیلدا', 'هیوا', 'وارسته', 'واژه', 'واله', 'وانوشه', 'وجستا', 'وجیهه', 'ورتا', 'ورد', 'وردا', 'ورسا', 'ورنا', 'وستا', 'وشتا', 'وشتی', 'وصال', 'وندا', 'ونیژه', 'ویدا', 'ویرا', 'ویره', 'ویژه', 'ویس', 'ویستا', 'ویشکا', 'وینا', 'یارا', 'یاس', 'یاسمن', 'یاسمین', 'یاقوت', 'یزدانه', 'یکامه', 'یکتا', 'یگانه', 'یلدا', 'یوتاب', ]; /** * @see http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C */ protected static $lastName = [ 'آختاچی', 'آدینه', 'آریانپور', 'آشتیانی', 'آشنا', 'آشوری', 'آقاجری', 'آهنگر', 'آهنگری', 'آهی', 'آژند', 'آیتی', 'آیتاللهی', 'ابتکار', 'ابریشمی', 'ابطحی', 'ابوذر', 'ادب', 'ادیانی', 'ارسباران', 'استادی', 'اشتری', 'اشراقی', 'اشکوری', 'اصفهانی', 'اصلانی', 'اعتبار', 'اعتماد', 'اعلم', 'افخم', 'افخمی', 'اقلیما', 'اللهیاری', 'الهام', 'امانت', 'امانی', 'امیری', 'امینزاده', 'انتظامی', 'انوار', 'انوری', 'انوشه', 'اوستا', 'ایمانی', 'باستانی', 'باطنی', 'باغچهبان', 'باهنر', 'بحرینی', 'بخاری', 'بختیار', 'بختیاری', 'بدخشانی', 'برزویی', 'بزرگی', 'بزرگیان', 'بزرگنیا', 'بهاور', 'بهبهانی', 'بهشتی', 'بیگی', 'پارسا', 'پارسی', 'پازارگاد', 'پازوکی', 'پایا', 'پایدار', 'پایور', 'پستا', 'پناهنده', 'پناهی', 'پناهیان', 'پورناظری', 'پورنگ', 'پویان', 'پیران', 'پیرحیاتی', 'پیوندی', 'تبریزی', 'ترکاشوند', 'ترکان', 'تهرانی', 'توسلی', 'توفیق', 'توفیقی', 'توکل', 'توکلیان', 'ثابتی', 'جعفریان', 'جمادی', 'جنتی', 'جهانبگلو', 'جهانگیری', 'جهانی', 'چاوشی', 'چلبی', 'چنگیزی', 'چگنی', 'حائری', 'حبیبی', 'حجتی', 'حسابی', 'حقانی', 'حقیقی', 'حکمت', 'حکمی', 'حکیمی', 'حیاتی', 'خاتمی', 'خامنهای', 'خاموشی', 'خداپناهی', 'خدایی', 'خراسانی', 'خرمآبادی', 'خسروپناه', 'خمسه', 'خوئینی', 'خوئینیها', 'خیابانی', 'داد', 'داناییفر', 'داناییفرد', 'داودی', 'داور', 'دباغ', 'درگاهی', 'دری', 'دستغیب', 'دهقان', 'دیباج', 'ذاکری', 'راسخ', 'راوندی', 'رجایی', 'رحماندوست', 'رحمانیان', 'رستمی', 'رسولی', 'رفیعی', 'رنجبر', 'رنگرز', 'رهنما', 'روحانی', 'روزبه', 'روستا', 'زارع', 'زالی', 'زرشناس', 'زمردیان', 'زنجانی', 'زنوزی', 'زهرایی', 'زینالدین', 'سادات', 'ساعی', 'سبحانی', 'سبزواری', 'ستاری', 'سحاب', 'سحابی', 'سراج', 'سرشار', 'سرمد', 'سروستانی', 'سروش', 'سلامت', 'سپهوند', 'سیف', 'سیفزاده', 'شادمهر', 'شاملو', 'شاهحسینی', 'شبستری', 'شجاعی', 'شرعپسند', 'شرف', 'شریعتمداری', 'شریعتی', 'شریف', 'شریفیان', 'شعبانی', 'شفا', 'شهیدی', 'شیخالاسلامی', 'شیدا', 'شیرازی', 'شیرمحمدی', 'شیروانی', 'کاشی', 'کاملی', 'کامکار', 'کاویانی', 'کاکاوند', 'کدیور', 'کرمانی', 'کریمی', 'کلباسی', 'کمالی', 'کهنمویی', 'کوشکی', 'کیان', 'کیانی', 'کیمیایی', 'گل', 'گلپایگانی', 'گنجی', 'صانعی', 'صباغ', 'صدر', 'صدیق', 'صدیقی', 'صغیری', 'صفوی', 'ضابطی', 'ضرغامی', 'طالبزاده', 'طالقانی', 'طباطبائی', 'طبیبزاده', 'طریقت', 'ظریف', 'عارف', 'عاشوری', 'عالی', 'عبادی', 'عبدالملکی', 'عبدالکریمی', 'عراقی', 'عزیزی', 'عصار', 'عقیلی', 'علم', 'علمالهدی', 'علی', 'علیا', 'علیآبادی', 'علیزمانی', 'علیپور', 'عنایت', 'غضنفری', 'غنی', 'فارسی', 'فاطمی', 'فانی', 'فتاحی', 'فرامرزی', 'فرج', 'فرشیدورد', 'فرمانفرمائیان', 'فرهنگ', 'فروتن', 'فریاد', 'فنایی', 'فنیزاده', 'فهمیده', 'فولادوند', 'قاضی', 'قانعی', 'قانونی', 'قمیشی', 'قنبری', 'قهرمان', 'قهرمانی', 'قهرمانیان', 'قهستانی', 'لاجوردی', 'لاهوتی', 'لاچینی', 'لنکرانی', 'لوکس', 'مجاهد', 'مجتبایی', 'مجتبوی', 'مجتهد', 'مجتهدی', 'مجرد', 'محجوب', 'محجوبی', 'محدثی', 'محمدرضایی', 'محمدی', 'مددی', 'مرادخانی', 'مرتضوی', 'مستوفی', 'مشا', 'مصاحب', 'مصباح', 'مصباحزاده', 'مطهری', 'مظفر', 'معارف', 'معروف', 'معین', 'مفتاح', 'مفتح', 'مقدم', 'ملایری', 'ملک', 'ملکیان', 'منوچهری', 'مهاجرانی', 'مهدیپور', 'موحد', 'موسوی', 'موسویان', 'میدری', 'میرباقری', 'میردامادی', 'میرزاده', 'میرسپاسی', 'میزبانی', 'ناظری', 'نامور', 'نجفی', 'ندوشن', 'نراقی', 'نعمتزاده', 'نقدی', 'نقیبزاده', 'نهاوندی', 'نواب', 'نوبخت', 'نوبختی', 'نیشابوری', 'نیلوفری', 'هاشمی', 'هاشمی', 'هاشمیان', 'هامون', 'هدایت', 'هراتی', 'هروی', 'همایون', 'همت', 'همدانی', 'هوشیار', 'هومن', 'واثقی', 'واعظ', 'واعظی', 'واعظزاده', 'وکیلی', 'یاحقی', 'یثربی', 'یلدا', ]; protected static $titleMale = ['آقای', 'استاد', 'دکتر', 'مهندس']; protected static $titleFemale = ['خانم', 'استاد', 'دکتر', 'مهندس']; /** * This method returns a valid Iranian nationalCode * * @example '8075859741' * * @see https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D9%84%DB%8C#%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86_%DA%A9%D8%AF_%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84 * * @return string */ public static function nationalCode() { $area = self::createAreaCode(); $core = self::createCoreCode(); $control = self::createControlCode($area, $core); return sprintf('%03d%06d%01d', $area, $core, $control); } /** * This method generates a 3-digit valid area code to be used in nationalCode * * @return int|string */ private static function createAreaCode() { $area = '000'; while ($area == '000') { $area = static::numerify('###'); } return $area; } /** * This method randomly generates a 6-digit core code for nationalCode * * @return string */ private static function createCoreCode() { return static::numerify('######'); } /** * This method uses the Iranian nationalCode validation algorithm to generate a valid 10-digit code * * @param string $area * @param string $core * * @see https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D9%84%DB%8C#%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86_%DA%A9%D8%AF_%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84 * * @return int */ private static function createControlCode($area, $core) { $subNationalCodeString = $area . $core; $sum = 0; $count = 0; for ($i = 10; $i > 1; --$i) { $sum += $subNationalCodeString[$count] * ($i); ++$count; } if (($sum % 11) < 2) { return $sum % 11; } return 11 - ($sum % 11); } } PK A�)[a�� � / faker/src/Faker/Provider/sr_Cyrl_RS/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sr_Cyrl_RS; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'RS', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[6��� � / faker/src/Faker/Provider/sr_Cyrl_RS/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sr_Cyrl_RS; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $postcode = ['#####']; protected static $streetPrefix = [ 'Булевар', ]; protected static $street = [ 'Краља Милана', 'Цара Душана', 'Николе Тесле', 'Михајла Пупина', 'Николе Пашића', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{street}}', '{{streetPrefix}} {{street}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; /** * @see http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B8_%D1%83_%D0%A1%D1%80%D0%B1%D0%B8%D1%98%D0%B8 */ protected static $cityNames = [ 'Београд', 'Ваљево', 'Врање', 'Зајечар', 'Зрењанин', 'Јагодина', 'Крагујевац', 'Краљево', 'Крушевац', 'Лесковац', 'Лозница', 'Ниш', 'Нови Пазар', 'Нови Сад', 'Панчево', 'Пожаревац', 'Приштина', 'Смедерево', 'Сомбор', 'Сремска Митровица', 'Суботица', 'Ужице', 'Чачак', 'Шабац', ]; /** * @see https://github.com/umpirsky/country-list/blob/master/country/cldr/sr_Cyrl/country.php */ protected static $country = [ 'Острво Асенсион', 'Андора', 'Уједињени Арапски Емирати', 'Авганистан', 'Антигве и Барбуда', 'Ангвила', 'Албанија', 'Арменија', 'Холандски Антили', 'Ангола', 'Антарктик', 'Аргентина', 'Америчка Самоа', 'Аустрија', 'Аустралија', 'Аруба', 'Аландска острва', 'Азербејџан', 'Босна и Херцеговина', 'Барбадос', 'Бангладеш', 'Белгија', 'Буркина Фасо', 'Бугарска', 'Бахреин', 'Бурунди', 'Бенин', 'Свети Бартоломеј', 'Бермуда', 'Брунеј', 'Боливија', 'Бразил', 'Бахами', 'Бутан', 'Буве Острва', 'Боцвана', 'Белорусија', 'Белизе', 'Канада', 'Кокос (Келинг) Острва', 'Конго - Киншаса', 'Централно Афричка Република', 'Конго - Бразавил', 'Швајцарска', 'Обала Слоноваче', 'Кукова Острва', 'Чиле', 'Камерун', 'Кина', 'Колумбија', 'Острво Клипертон', 'Костарика', 'Србија и Црна Гора', 'Куба', 'Капе Верде', 'Божићна острва', 'Кипар', 'Чешка', 'Немачка', 'Дијего Гарсија', 'Џибути', 'Данска', 'Доминика', 'Доминиканска Република', 'Алжир', 'Сеута и Мелиља', 'Еквадор', 'Естонија', 'Египат', 'Западна Сахара', 'Еритреја', 'Шпанија', 'Етиопија', 'Европска Унија', 'Финска', 'Фиџи', 'Фолкландска Острва', 'Микронезија', 'Фарска Острва', 'Француска', 'Габон', 'Велика Британија', 'Гренада', 'Грузија', 'Француска Гвајана', 'Гурнси', 'Гана', 'Гибралтар', 'Гренланд', 'Гамбија', 'Гвинеја', 'Гваделупе', 'Екваторијална Гвинеја', 'Грчка', 'Јужна Џорџија и Јужна Сендвич Острва', 'Гватемала', 'Гуам', 'Гвинеја-Бисао', 'Гвајана', 'Хонг Конг С. А. Р. Кина', 'Херд и Мекдоналд Острва', 'Хондурас', 'Хрватска', 'Хаити', 'Мађарска', 'Канарска острва', 'Индонезија', 'Ирска', 'Израел', 'Острво Ман', 'Индија', 'Британска територија у Индијском океану', 'Ирак', 'Иран', 'Исланд', 'Италија', 'Џерси', 'Јамајка', 'Јордан', 'Јапан', 'Кенија', 'Киргизстан', 'Камбоџа', 'Кирибати', 'Коморска Острва', 'Сент Китс и Невис', 'Северна Кореја', 'Јужна Кореја', 'Кувајт', 'Кајманска Острва', 'Казахстан', 'Лаос', 'Либан', 'Сент Луција', 'Лихтенштајн', 'Шри Ланка', 'Либерија', 'Лесото', 'Литванија', 'Луксембург', 'Летонија', 'Либија', 'Мароко', 'Монако', 'Молдавија', 'Црна Гора', 'Сент Мартин', 'Мадагаскар', 'Маршалска Острва', 'Македонија', 'Мали', 'Мијанмар [Бурма]', 'Монголија', 'Макао С. А. Р. Кина', 'Северна Маријанска Острва', 'Мартиник', 'Мауританија', 'Монсерат', 'Малта', 'Маурицијус', 'Малдиви', 'Малави', 'Мексико', 'Малезија', 'Мозамбик', 'Намибија', 'Нова Каледонија', 'Нигер', 'Норфолк Острво', 'Нигерија', 'Никарагва', 'Холандија', 'Норвешка', 'Непал', 'Науру', 'Ниуе', 'Нови Зеланд', 'Оман', 'Панама', 'Перу', 'Француска Полинезија', 'Папуа Нова Гвинеја', 'Филипини', 'Пакистан', 'Пољска', 'Сен Пјер и Микелон', 'Питкерн', 'Порто Рико', 'Палестинске територије', 'Португал', 'Палау', 'Парагвај', 'Катар', 'Остала океанија', 'Реинион', 'Румунија', 'Србија', 'Русија', 'Руанда', 'Саудијска Арабија', 'Соломонска Острва', 'Сејшели', 'Судан', 'Шведска', 'Сингапур', 'Света Јелена', 'Словенија', 'Свалбард и Јанмајен Острва', 'Словачка', 'Сијера Леоне', 'Сан Марино', 'Сенегал', 'Сомалија', 'Суринам', 'Сао Томе и Принципе', 'Салвадор', 'Сирија', 'Свазиленд', 'Тристан да Куња', 'Туркс и Кајкос Острва', 'Чад', 'Француске Јужне Територије', 'Того', 'Тајланд', 'Таџикистан', 'Токелау', 'Источни Тимор', 'Туркменистан', 'Тунис', 'Тонга', 'Турска', 'Тринидад и Тобаго', 'Тувалу', 'Тајван', 'Танзанија', 'Украјина', 'Уганда', 'Мања удаљена острва САД', 'Сједињене Америчке Државе', 'Уругвај', 'Узбекистан', 'Ватикан', 'Сент Винсент и Гренадини', 'Венецуела', 'Британска Девичанска Острва', 'С.А.Д. Девичанска Острва', 'Вијетнам', 'Вануату', 'Валис и Футуна Острва', 'Самоа', 'Јемен', 'Мајоте', 'Јужноафричка Република', 'Замбија', 'Зимбабве', ]; public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } public static function street() { return static::randomElement(static::$street); } public function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } } PK A�)[��)�57 57 . faker/src/Faker/Provider/sr_Cyrl_RS/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\sr_Cyrl_RS; class Person extends \Faker\Provider\Person { /** * @see http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%81%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0 */ protected static $firstNameMale = [ 'Александар', 'Бобан', 'Бранислав', 'Владимир', 'Владислав', 'Горан', 'Далибор', 'Данило', 'Дејан', 'Драган', 'Душан', 'Живко', 'Зоран', 'Иван', 'Иво', 'Константин', 'Лука', 'Максим', 'Мартин', 'Милан', 'Милко', 'Милош', 'Мирослав', 'Миша', 'Раде', 'Саша', 'Слободан', 'Срђан', 'Станислав', 'Филип', // below are unknown gender firstnames 'Ђенадије', 'Ђоко', 'Ђорђе', 'Ђорђије', 'Ђорђо', 'Ђука', 'Ђукан', 'Ђура', 'Ђурашин', 'Ђурађ', 'Ђурисав', 'Ђурисава', 'Ђурица', 'Ђурко', 'Ђуро', 'Ђурђа', 'Ђурђе', 'Ђурђевка', 'Ђурђица', 'Ђурђија', 'Јаблан', 'Јаворка', 'Јаворко', 'Јагода', 'Јагодинка', 'Јагош', 'Јадранка', 'Јадранко', 'Јаков', 'Јакша', 'Јана', 'Јандре', 'Јандрија', 'Јанићије', 'Јанко', 'Јановка', 'Јанча', 'Јарослав', 'Јасен', 'Јасенко', 'Јасмина', 'Јасминка', 'Јасна', 'Јања', 'Јевдокија', 'Јеврем', 'Јевросима', 'Јевта', 'Јевтан', 'Јевтимије', 'Јевто', 'Језда', 'Јездимир', 'Јека', 'Јела', 'Јелача', 'Јелашин', 'Јелен', 'Јелена', 'Јеленка', 'Јеленко', 'Јелисава', 'Јелисавета', 'Јелисавка', 'Јелисије', 'Јелица', 'Јелка', 'Јеремија', 'Јерко', 'Јеротије', 'Јефимија', 'Јеша', 'Јова', 'Јован', 'Јованка', 'Јовица', 'Јовиша', 'Јовка', 'Јовко', 'Јово', 'Јоко', 'Јоксим', 'Јоргованка', 'Јордан', 'Јорданка', 'Јосиф', 'Југомир', 'Југослав', 'Југољуб', 'Јулија', 'Јулијан', 'Јулијана', 'Јулка', 'Јуноша', 'Јуриша', 'Јустин', 'Љепава', 'Љепосава', 'Љиља', 'Љиљан', 'Љиљана', 'Љуба', 'Љубан', 'Љубен', 'Љубенко', 'Љубивоје', 'Љубинка', 'Љубинко', 'Љубисав', 'Љубислав', 'Љубица', 'Љубиша', 'Љубо', 'Љубобрат', 'Љубодраг', 'Љубомир', 'Љубомирка', 'Љубосава', 'Љубоја', 'Љубоје', 'Љупка', 'Његомир', 'Његомирка', 'Његослава', 'Његош', 'Ћерана', 'Ћира', 'Ћирило', 'Ћирко', 'Ћиро', 'Ћирјак', 'Авакум', 'Аврам', 'Агница', 'Агнија', 'Адам', 'Аделина', 'Аксентије', 'Алекса', 'Александрон', 'Алексеј', 'Алексија', 'Алексије', 'Алимпије', 'Ана', 'Анастасија', 'Анда', 'Андреј', 'Андреја', 'Андрија', 'Андријана', 'Андријаш', 'Аница', 'Анка', 'Анкица', 'Антоније', 'Анђа', 'Анђела', 'Анђелија', 'Анђелка', 'Анђелко', 'Аранђел', 'Арса', 'Арсен', 'Арсеније', 'Арсо', 'Атанасије', 'Атанацко', 'Аћим', 'Балша', 'Бане', 'Батрић', 'Бајко', 'Бајо', 'Бајчета', 'Берисав', 'Берислав', 'Бериша', 'Берко', 'Бисенија', 'Бисерка', 'Бисерко', 'Биљан', 'Благица', 'Благиња', 'Благомир', 'Благота', 'Благојa', 'Благоје', 'Блажа', 'Блажен', 'Блаженка', 'Блажо', 'Блашко', 'Богдан', 'Богдана', 'Богданка', 'Богељ', 'Богиша', 'Богић', 'Богобој', 'Богосав', 'Богослав', 'Богоје', 'Богољуб', 'Божа', 'Божана', 'Божидар', 'Божидарка', 'Божин', 'Божинка', 'Божица', 'Божићко', 'Божо', 'Боин', 'Боица', 'Бора', 'Боривој', 'Боривоје', 'Борис', 'Борисав', 'Борислав', 'Борислава', 'Бориславка', 'Бориша', 'Борка', 'Борко', 'Боро', 'Бороје', 'Борјана', 'Борјанка', 'Боса', 'Босиљка', 'Бошко', 'Бојан', 'Бојана', 'Бојко', 'Бојо', 'Бојчета', 'Бранивој', 'Бранивоје', 'Бранимир', 'Бранислава', 'Бранка', 'Бранкица', 'Бранко', 'Брано', 'Братимир', 'Братислав', 'Братислава', 'Братован', 'Братољуб', 'Брајан', 'Брајица', 'Брнча', 'Будимир', 'Будимирка', 'Будимка', 'Будисав', 'Будислав', 'Валерија', 'Варвара', 'Васа', 'Василија', 'Василије', 'Василка', 'Васиљ', 'Васиљка', 'Васко', 'Васкрсија', 'Васкрсије', 'Васо', 'Васоје', 'Вајо', 'Вања', 'Векослав', 'Велибор', 'Велиборка', 'Велизар', 'Велимир', 'Велинка', 'Велисав', 'Велисава', 'Величко', 'Велиша', 'Вера', 'Веран', 'Верица', 'Верка', 'Вероника', 'Верослава', 'Верољуб', 'Весела', 'Веселин', 'Веселинка', 'Веско', 'Весна', 'Вељко', 'Вид', 'Вида', 'Видак', 'Видан', 'Видач', 'Виден', 'Видосав', 'Видосава', 'Видоја', 'Видоје', 'Видојка', 'Видојко', 'Виктор', 'Викторија', 'Вилотије', 'Виолета', 'Витка', 'Витко', 'Витомир', 'Витомирка', 'Вишеслав', 'Вишеслава', 'Вишња', 'Вићан', 'Вићентије', 'Владан', 'Владана', 'Владанка', 'Владе', 'Владета', 'Владимирка', 'Владисав', 'Владислава', 'Владица', 'Владо', 'Владоје', 'Владун', 'Влаислав', 'Власије', 'Власта', 'Властимир', 'Властимирка', 'Влатка', 'Влатко', 'Влашко', 'Влајко', 'Воица', 'Војдраг', 'Војимир', 'Војин', 'Војислав', 'Војислава', 'Војка', 'Војкан', 'Војко', 'Вранеш', 'Вугдраг', 'Вузман', 'Вуило', 'Вуин', 'Вуица', 'Вук', 'Вукадин', 'Вукало', 'Вукан', 'Вукана', 'Вукас', 'Вукац', 'Вукач', 'Вукашин', 'Вукајло', 'Вукаљ', 'Вукеља', 'Вукица', 'Вукић', 'Вукман', 'Вукмир', 'Вукмира', 'Вукмиљ', 'Вуко', 'Вуковоје', 'Вукола', 'Вукоман', 'Вукомир', 'Вукосав', 'Вукосава', 'Вукослав', 'Вукота', 'Вукоје', 'Вукојица', 'Вуксан', 'Вукша', 'Вуле', 'Вулета', 'Вунко', 'Вуча', 'Вучан', 'Вучен', 'Вучета', 'Вучина', 'Вучић', 'Вучко', 'Вујадин', 'Вујадинка', 'Вујак', 'Вујан', 'Вујана', 'Вујета', 'Вујка', 'Вујко', 'Вујо', 'Вујчета', 'Вујчин', 'Вјекослав', 'Гавра', 'Гаврила', 'Гаврилка', 'Гаврило', 'Гача', 'Гаја', 'Гајин', 'Гајо', 'Гвозден', 'Гвозденија', 'Гвозденко', 'Генадије', 'Георгина', 'Георгије', 'Герасим', 'Герман', 'Глигорије', 'Глиша', 'Глишо', 'Годеч', 'Годомир', 'Голуб', 'Горана', 'Горанка', 'Гордан', 'Гордана', 'Горица', 'Горчин', 'Горјана', 'Госпава', 'Гостимир', 'Гостољуб', 'Гојко', 'Градета', 'Градимир', 'Градиша', 'Гргур', 'Грдан', 'Григорије', 'Гријак', 'Грозда', 'Гроздан', 'Гроздана', 'Грубан', 'Грубац', 'Грубач', 'Грубета', 'Грубеша', 'Грубиша', 'Груја', 'Грујица', 'Грујо', 'Дабижив', 'Дабиша', 'Дабо', 'Давид', 'Даворка', 'Далиборка', 'Дамјан', 'Дамјанка', 'Дамљан', 'Дамљанка', 'Дана', 'Дане', 'Даница', 'Данијел', 'Данка', 'Данко', 'Данојла', 'Данчул', 'Дара', 'Даринка', 'Дарио', 'Дарије', 'Даријо', 'Дарко', 'Дарјан', 'Дафина', 'Даша', 'Дева', 'Деса', 'Десанка', 'Десимир', 'Деспина', 'Деспиња', 'Деспот', 'Дејана', 'Дивна', 'Дикосава', 'Димитрије', 'Димчо', 'Дмитар', 'Дмитра', 'Добрашин', 'Добривој', 'Добривоје', 'Добрила', 'Добрило', 'Добринка', 'Добринко', 'Добрица', 'Добрија', 'Добровук', 'Добросав', 'Доброслав', 'Докна', 'Доко', 'Доротеј', 'Доротеја', 'Доситеј', 'Достана', 'Дојчило', 'Дојчин', 'Драга', 'Драгаш', 'Драгица', 'Драгиша', 'Драгија', 'Драгиња', 'Драгић', 'Драго', 'Драгобрат', 'Драгован', 'Драгоман', 'Драгомир', 'Драгомира', 'Драгорад', 'Драгосав', 'Драгослав', 'Драгослава', 'Драгош', 'Драгоја', 'Драгоје', 'Драгојла', 'Драгојло', 'Драгољуб', 'Драгутин', 'Дража', 'Дражета', 'Дражо', 'Драило', 'Дракша', 'Драшко', 'Дрена', 'Дренка', 'Дрина', 'Дринка', 'Дубравац', 'Дубравка', 'Дубравко', 'Дука', 'Дукадин', 'Душанка', 'Душица', 'Душка', 'Душко', 'Дујак', 'Дуња', 'Ева', 'Евгенија', 'Евгеније', 'Евдокија', 'Евица', 'Емил', 'Емилија', 'Емилијан', 'Емилије', 'Ерак', 'Жаклина', 'Жанка', 'Жарко', 'Желимир', 'Желимирка', 'Жељана', 'Жељка', 'Жељко', 'Жива', 'Живадин', 'Живадинка', 'Живан', 'Живана', 'Живанка', 'Живанко', 'Живица', 'Живка', 'Живодарка', 'Живомир', 'Живорад', 'Живоратка', 'Живослава', 'Живославка', 'Живота', 'Живојин', 'Живољуб', 'Жика', 'Жикица', 'Житомир', 'Завида', 'Завиша', 'Зага', 'Загорка', 'Зарија', 'Зарије', 'Захарије', 'Звездан', 'Звездана', 'Звездодраг', 'Звездослав', 'Звонимир', 'Звонка', 'Звонко', 'Звјездан', 'Звјездана', 'Здравиша', 'Здравко', 'Злата', 'Златан', 'Златана', 'Златибор', 'Златица', 'Златија', 'Златко', 'Златомир', 'Златомирка', 'Златосав', 'Златоје', 'Зора', 'Зорана', 'Зорислава', 'Зорица', 'Зорка', 'Зринка', 'Зринко', 'Ива', 'Иваниш', 'Иванка', 'Ивица', 'Ивка', 'Ивко', 'Ивона', 'Игор', 'Игњат', 'Игњатије', 'Иконија', 'Илинка', 'Илија', 'Исаило', 'Исаија', 'Исак', 'Исидор', 'Исидора', 'Кадивка', 'Кажимир', 'Казимир', 'Казимира', 'Каменко', 'Касија', 'Ката', 'Катарина', 'Катица', 'Кипријан', 'Кирило', 'Кована', 'Ковина', 'Ковиљка', 'Ковиљко', 'Козма', 'Кокан', 'Комнен', 'Комненија', 'Корнелије', 'Косана', 'Косара', 'Косовка', 'Коста', 'Костадин', 'Костадинка', 'Коча', 'Коштана', 'Којадин', 'Којадинка', 'Којчин', 'Крагуј', 'Краисава', 'Красимир', 'Красоје', 'Крајислав', 'Крајчин', 'Крсман', 'Крсманија', 'Крста', 'Крстан', 'Крстана', 'Крстивоје', 'Крстина', 'Крсто', 'Крунислав', 'Крунослава', 'Ксенија', 'Кузман', 'Кумодраг', 'Лабуд', 'Лаза', 'Лазар', 'Лазо', 'Лака', 'Лакета', 'Лако', 'Лале', 'Лана', 'Лара', 'Латинка', 'Лежимир', 'Лела', 'Лена', 'Ленка', 'Леонида', 'Леонора', 'Лепа', 'Лепомир', 'Лепосава', 'Лепослав', 'Лепоје', 'Лидија', 'Лиза', 'Лила', 'Лилијана', 'Лозан', 'Луна', 'Луча', 'Лучија', 'Лујо', 'Маврен', 'Малета', 'Малеш', 'Малина', 'Малинка', 'Манда', 'Мандуша', 'Мане', 'Манојло', 'Мара', 'Маринка', 'Маринко', 'Марица', 'Марко', 'Марта', 'Марјан', 'Матеј', 'Матеја', 'Матија', 'Матијаш', 'Мато', 'Машан', 'Машко', 'Маја', 'Мајда', 'Медак', 'Мила', 'Миладин', 'Миладија', 'Милак', 'Милана', 'Миланка', 'Миланко', 'Милат', 'Милаш', 'Милашин', 'Миле', 'Милева', 'Милен', 'Миленко', 'Милентије', 'Милеса', 'Милета', 'Милеш', 'Миливој', 'Миливоје', 'Милин', 'Милина', 'Милинко', 'Милисав', 'Милисава', 'Милисавка', 'Милија', 'Милијан', 'Милијана', 'Милијаш', 'Милић', 'Милка', 'Милкица', 'Мило', 'Милован', 'Миломир', 'Милорад', 'Милосав', 'Милосава', 'Милосавка', 'Милоја', 'Милоје', 'Милојица', 'Милојка', 'Милојко', 'Милтен', 'Милука', 'Милун', 'Милунка', 'Милутин', 'Милуш', 'Милуша', 'Миодраг', 'Миомир', 'Миомирка', 'Мира', 'Мирен', 'Мирка', 'Мирко', 'Миро', 'Миросав', 'Миросава', 'Мирољуб', 'Мирчета', 'Мирјана', 'Митар', 'Митра', 'Михаило', 'Михајло', 'Мишко', 'Мишо', 'Мишљен', 'Мија', 'Мијаило', 'Мијак', 'Мијан', 'Мијана', 'Мијат', 'Мијо', 'Мијобрат', 'Мијушко', 'Миљ', 'Миља', 'Миљан', 'Миљен', 'Миљка', 'Миљко', 'Миљојко', 'Миљурко', 'Мића', 'Мићан', 'Мићо', 'Младен', 'Млађан', 'Млађен', 'Момир', 'Момчило', 'Мојсило', 'Мркша', 'Мрђан', 'Мрђен', 'Нада', 'Надежда', 'Надица', 'Наталија', 'Наум', 'Нађа', 'Најда', 'Најдан', 'Небојша', 'Невен', 'Невена', 'Невенка', 'Невенко', 'Негован', 'Негомир', 'Неда', 'Недељка', 'Недељко', 'Немања', 'Ненад', 'Нестор', 'Нешко', 'Неђељка', 'Неђељко', 'Никашин', 'Никодим', 'Никодије', 'Никола', 'Николета', 'Николија', 'Никша', 'Нина', 'Нинко', 'Нино', 'Нинослав', 'Нишава', 'Нићифор', 'Новак', 'Новица', 'Новиша', 'Новка', 'Новко', 'Ново', 'Обрад', 'Обрадин', 'Обрадинка', 'Обрен', 'Обренија', 'Обренко', 'Обретен', 'Огњан', 'Огњана', 'Огњен', 'Озрен', 'Озриша', 'Олга', 'Оливер', 'Оливера', 'Остоја', 'Оља', 'Пава', 'Павија', 'Павић', 'Павко', 'Павле', 'Павлија', 'Павлић', 'Пантелија', 'Паун', 'Пауна', 'Пелагија', 'Пера', 'Перица', 'Периша', 'Перо', 'Перса', 'Персида', 'Перун', 'Перунко', 'Петак', 'Петар', 'Петко', 'Петош', 'Петоје', 'Петра', 'Петрашин', 'Петрија', 'Петроније', 'Пејак', 'Пејо', 'Плавша', 'Познан', 'Познана', 'Првослав', 'Предраг', 'Прерад', 'Прибић', 'Продан', 'Продана', 'Прокопије', 'Пунан', 'Пуниша', 'Пуреш', 'Пурко', 'Пуро', 'Рада', 'Радак', 'Радан', 'Радана', 'Радас', 'Радашин', 'Раден', 'Раденко', 'Радета', 'Радивој', 'Радивоје', 'Радин', 'Радинка', 'Радинко', 'Радисав', 'Радица', 'Радич', 'Радиша', 'Радман', 'Радмила', 'Радмило', 'Радна', 'Радоба', 'Радобуд', 'Радован', 'Радовац', 'Радоман', 'Радомир', 'Радосав', 'Радослав', 'Радослава', 'Радота', 'Радош', 'Радоја', 'Радоје', 'Радојица', 'Радојка', 'Радојко', 'Радојло', 'Радоња', 'Радука', 'Радукан', 'Радул', 'Радула', 'Радулин', 'Радун', 'Радунка', 'Радусин', 'Раин', 'Раица', 'Раич', 'Раичко', 'Рален', 'Ралета', 'Ранисав', 'Ранка', 'Ранко', 'Раосав', 'Растислав', 'Растко', 'Ратибор', 'Ратко', 'Ратомир', 'Рафаило', 'Рацко', 'Рачета', 'Рашко', 'Рађен', 'Рајак', 'Рајан', 'Рајка', 'Рајко', 'Рајна', 'Рајчета', 'Рекула', 'Ресан', 'Реља', 'Риста', 'Ристан', 'Ристивоје', 'Ристо', 'Родољуб', 'Роксанда', 'Роса', 'Ружа', 'Ружица', 'Сава', 'Савка', 'Савко', 'Саво', 'Саздана', 'Самуило', 'Сандра', 'Сара', 'Сања', 'Светибор', 'Светислав', 'Светислава', 'Светозар', 'Светолик', 'Светомир', 'Светорад', 'Светољуб', 'Свјетлана', 'Секана', 'Секула', 'Селак', 'Сима', 'Симана', 'Симеон', 'Симеун', 'Симеуна', 'Симка', 'Симо', 'Симон', 'Симонида', 'Синиша', 'Синђа', 'Синђел', 'Скоросав', 'Скоросава', 'Славен', 'Славенко', 'Славица', 'Славиша', 'Славка', 'Славко', 'Славна', 'Славо', 'Славомир', 'Славојка', 'Славољуб', 'Славуј', 'Сладоје', 'Слађан', 'Слађана', 'Слободанка', 'Смиља', 'Смиљан', 'Смиљана', 'Смиљка', 'Смиљко', 'Смољан', 'Смољана', 'Смољка', 'Снежана', 'Сока', 'Соко', 'Софија', 'Спасенија', 'Спасоја', 'Спасоје', 'Спиридон', 'Споменка', 'Србислав', 'Србијанка', 'Србослав', 'Србољуб', 'Срдан', 'Средоја', 'Средоје', 'Сретен', 'Сретко', 'Срећан', 'Срећко', 'Срђа', 'Стака', 'Стамена', 'Стаменка', 'Стаменко', 'Стана', 'Станава', 'Станача', 'Станимир', 'Станисав', 'Станисава', 'Станислава', 'Станица', 'Станиша', 'Станија', 'Станка', 'Станко', 'Станоја', 'Станоје', 'Станојка', 'Станојко', 'Станојла', 'Станојло', 'Сташа', 'Стајка', 'Стеван', 'Стевица', 'Стево', 'Степан', 'Стефан', 'Стоин', 'Стоисава', 'Стоић', 'Стоја', 'Стојадин', 'Стојак', 'Стојан', 'Стојана', 'Стојанка', 'Стојка', 'Стојко', 'Стојмен', 'Стојна', 'Стојша', 'Страиња', 'Страхиња', 'Стјепан', 'Сузана', 'Сњежана', 'Тадеј', 'Тадија', 'Танасије', 'Танацко', 'Танкоса', 'Танкосава', 'Тара', 'Татомир', 'Татјана', 'Тајана', 'Твртко', 'Теа', 'Теодор', 'Теодосије', 'Теофил', 'Тешан', 'Тимотије', 'Тихомир', 'Тијана', 'Тодор', 'Тодора', 'Тома', 'Томанија', 'Томаш', 'Томислав', 'Томица', 'Томо', 'Топлица', 'Трајан', 'Трајко', 'Тривун', 'Трипко', 'Трипун', 'Трифун', 'Трпко', 'Убавка', 'Угљеша', 'Умиљен', 'Уна', 'Урош', 'Утешен', 'Утјешен', 'Фема', 'Хвалимир', 'Хвалислав', 'Хранимир', 'Хранислав', 'Хранислава', 'Храниша', 'Храстимир', 'Христијан', 'Христослав', 'Цвета', 'Цветин', 'Цветко', 'Цветош', 'Цветоје', 'Цвејан', 'Цвико', 'Цвијан', 'Цвијета', 'Цвијетин', 'Цвјетко', 'Цвјетош', 'Цвјетоје', 'Цурко', 'Чарна', 'Часлав', 'Чедомир', 'Чубрило', 'Шакота', 'Шале', 'Шана', 'Шуменко', 'Шутан', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Јована', 'Александра', 'Ангелина', 'Антонина', 'Биљана', 'Влада', 'Драгана', 'Екатерина', 'Елена', 'Здравка', 'Златка', 'Ивана', 'Ирена', 'Ирина', 'Кристина', 'Лола', 'Марина', 'Марија', 'Маша', 'Милена', 'Милица', 'Мирослава', 'Миљана', 'Наташа', 'Светлана', 'Соња', 'Тамара', 'Тања', 'Теодора', // below are unknown gender firstnames 'Ђенадије', 'Ђоко', 'Ђорђе', 'Ђорђије', 'Ђорђо', 'Ђука', 'Ђукан', 'Ђура', 'Ђурашин', 'Ђурађ', 'Ђурисав', 'Ђурисава', 'Ђурица', 'Ђурко', 'Ђуро', 'Ђурђа', 'Ђурђе', 'Ђурђевка', 'Ђурђица', 'Ђурђија', 'Јаблан', 'Јаворка', 'Јаворко', 'Јагода', 'Јагодинка', 'Јагош', 'Јадранка', 'Јадранко', 'Јаков', 'Јакша', 'Јана', 'Јандре', 'Јандрија', 'Јанићије', 'Јанко', 'Јановка', 'Јанча', 'Јарослав', 'Јасен', 'Јасенко', 'Јасмина', 'Јасминка', 'Јасна', 'Јања', 'Јевдокија', 'Јеврем', 'Јевросима', 'Јевта', 'Јевтан', 'Јевтимије', 'Јевто', 'Језда', 'Јездимир', 'Јека', 'Јела', 'Јелача', 'Јелашин', 'Јелен', 'Јелена', 'Јеленка', 'Јеленко', 'Јелисава', 'Јелисавета', 'Јелисавка', 'Јелисије', 'Јелица', 'Јелка', 'Јеремија', 'Јерко', 'Јеротије', 'Јефимија', 'Јеша', 'Јова', 'Јован', 'Јованка', 'Јовица', 'Јовиша', 'Јовка', 'Јовко', 'Јово', 'Јоко', 'Јоксим', 'Јоргованка', 'Јордан', 'Јорданка', 'Јосиф', 'Југомир', 'Југослав', 'Југољуб', 'Јулија', 'Јулијан', 'Јулијана', 'Јулка', 'Јуноша', 'Јуриша', 'Јустин', 'Љепава', 'Љепосава', 'Љиља', 'Љиљан', 'Љиљана', 'Љуба', 'Љубан', 'Љубен', 'Љубенко', 'Љубивоје', 'Љубинка', 'Љубинко', 'Љубисав', 'Љубислав', 'Љубица', 'Љубиша', 'Љубо', 'Љубобрат', 'Љубодраг', 'Љубомир', 'Љубомирка', 'Љубосава', 'Љубоја', 'Љубоје', 'Љупка', 'Његомир', 'Његомирка', 'Његослава', 'Његош', 'Ћерана', 'Ћира', 'Ћирило', 'Ћирко', 'Ћиро', 'Ћирјак', 'Авакум', 'Аврам', 'Агница', 'Агнија', 'Адам', 'Аделина', 'Аксентије', 'Алекса', 'Александрон', 'Алексеј', 'Алексија', 'Алексије', 'Алимпије', 'Ана', 'Анастасија', 'Анда', 'Андреј', 'Андреја', 'Андрија', 'Андријана', 'Андријаш', 'Аница', 'Анка', 'Анкица', 'Антоније', 'Анђа', 'Анђела', 'Анђелија', 'Анђелка', 'Анђелко', 'Аранђел', 'Арса', 'Арсен', 'Арсеније', 'Арсо', 'Атанасије', 'Атанацко', 'Аћим', 'Балша', 'Бане', 'Батрић', 'Бајко', 'Бајо', 'Бајчета', 'Берисав', 'Берислав', 'Бериша', 'Берко', 'Бисенија', 'Бисерка', 'Бисерко', 'Биљан', 'Благица', 'Благиња', 'Благомир', 'Благота', 'Благојa', 'Благоје', 'Блажа', 'Блажен', 'Блаженка', 'Блажо', 'Блашко', 'Богдан', 'Богдана', 'Богданка', 'Богељ', 'Богиша', 'Богић', 'Богобој', 'Богосав', 'Богослав', 'Богоје', 'Богољуб', 'Божа', 'Божана', 'Божидар', 'Божидарка', 'Божин', 'Божинка', 'Божица', 'Божићко', 'Божо', 'Боин', 'Боица', 'Бора', 'Боривој', 'Боривоје', 'Борис', 'Борисав', 'Борислав', 'Борислава', 'Бориславка', 'Бориша', 'Борка', 'Борко', 'Боро', 'Бороје', 'Борјана', 'Борјанка', 'Боса', 'Босиљка', 'Бошко', 'Бојан', 'Бојана', 'Бојко', 'Бојо', 'Бојчета', 'Бранивој', 'Бранивоје', 'Бранимир', 'Бранислава', 'Бранка', 'Бранкица', 'Бранко', 'Брано', 'Братимир', 'Братислав', 'Братислава', 'Братован', 'Братољуб', 'Брајан', 'Брајица', 'Брнча', 'Будимир', 'Будимирка', 'Будимка', 'Будисав', 'Будислав', 'Валерија', 'Варвара', 'Васа', 'Василија', 'Василије', 'Василка', 'Васиљ', 'Васиљка', 'Васко', 'Васкрсија', 'Васкрсије', 'Васо', 'Васоје', 'Вајо', 'Вања', 'Векослав', 'Велибор', 'Велиборка', 'Велизар', 'Велимир', 'Велинка', 'Велисав', 'Велисава', 'Величко', 'Велиша', 'Вера', 'Веран', 'Верица', 'Верка', 'Вероника', 'Верослава', 'Верољуб', 'Весела', 'Веселин', 'Веселинка', 'Веско', 'Весна', 'Вељко', 'Вид', 'Вида', 'Видак', 'Видан', 'Видач', 'Виден', 'Видосав', 'Видосава', 'Видоја', 'Видоје', 'Видојка', 'Видојко', 'Виктор', 'Викторија', 'Вилотије', 'Виолета', 'Витка', 'Витко', 'Витомир', 'Витомирка', 'Вишеслав', 'Вишеслава', 'Вишња', 'Вићан', 'Вићентије', 'Владан', 'Владана', 'Владанка', 'Владе', 'Владета', 'Владимирка', 'Владисав', 'Владислава', 'Владица', 'Владо', 'Владоје', 'Владун', 'Влаислав', 'Власије', 'Власта', 'Властимир', 'Властимирка', 'Влатка', 'Влатко', 'Влашко', 'Влајко', 'Воица', 'Војдраг', 'Војимир', 'Војин', 'Војислав', 'Војислава', 'Војка', 'Војкан', 'Војко', 'Вранеш', 'Вугдраг', 'Вузман', 'Вуило', 'Вуин', 'Вуица', 'Вук', 'Вукадин', 'Вукало', 'Вукан', 'Вукана', 'Вукас', 'Вукац', 'Вукач', 'Вукашин', 'Вукајло', 'Вукаљ', 'Вукеља', 'Вукица', 'Вукић', 'Вукман', 'Вукмир', 'Вукмира', 'Вукмиљ', 'Вуко', 'Вуковоје', 'Вукола', 'Вукоман', 'Вукомир', 'Вукосав', 'Вукосава', 'Вукослав', 'Вукота', 'Вукоје', 'Вукојица', 'Вуксан', 'Вукша', 'Вуле', 'Вулета', 'Вунко', 'Вуча', 'Вучан', 'Вучен', 'Вучета', 'Вучина', 'Вучић', 'Вучко', 'Вујадин', 'Вујадинка', 'Вујак', 'Вујан', 'Вујана', 'Вујета', 'Вујка', 'Вујко', 'Вујо', 'Вујчета', 'Вујчин', 'Вјекослав', 'Гавра', 'Гаврила', 'Гаврилка', 'Гаврило', 'Гача', 'Гаја', 'Гајин', 'Гајо', 'Гвозден', 'Гвозденија', 'Гвозденко', 'Генадије', 'Георгина', 'Георгије', 'Герасим', 'Герман', 'Глигорије', 'Глиша', 'Глишо', 'Годеч', 'Годомир', 'Голуб', 'Горана', 'Горанка', 'Гордан', 'Гордана', 'Горица', 'Горчин', 'Горјана', 'Госпава', 'Гостимир', 'Гостољуб', 'Гојко', 'Градета', 'Градимир', 'Градиша', 'Гргур', 'Грдан', 'Григорије', 'Гријак', 'Грозда', 'Гроздан', 'Гроздана', 'Грубан', 'Грубац', 'Грубач', 'Грубета', 'Грубеша', 'Грубиша', 'Груја', 'Грујица', 'Грујо', 'Дабижив', 'Дабиша', 'Дабо', 'Давид', 'Даворка', 'Далиборка', 'Дамјан', 'Дамјанка', 'Дамљан', 'Дамљанка', 'Дана', 'Дане', 'Даница', 'Данијел', 'Данка', 'Данко', 'Данојла', 'Данчул', 'Дара', 'Даринка', 'Дарио', 'Дарије', 'Даријо', 'Дарко', 'Дарјан', 'Дафина', 'Даша', 'Дева', 'Деса', 'Десанка', 'Десимир', 'Деспина', 'Деспиња', 'Деспот', 'Дејана', 'Дивна', 'Дикосава', 'Димитрије', 'Димчо', 'Дмитар', 'Дмитра', 'Добрашин', 'Добривој', 'Добривоје', 'Добрила', 'Добрило', 'Добринка', 'Добринко', 'Добрица', 'Добрија', 'Добровук', 'Добросав', 'Доброслав', 'Докна', 'Доко', 'Доротеј', 'Доротеја', 'Доситеј', 'Достана', 'Дојчило', 'Дојчин', 'Драга', 'Драгаш', 'Драгица', 'Драгиша', 'Драгија', 'Драгиња', 'Драгић', 'Драго', 'Драгобрат', 'Драгован', 'Драгоман', 'Драгомир', 'Драгомира', 'Драгорад', 'Драгосав', 'Драгослав', 'Драгослава', 'Драгош', 'Драгоја', 'Драгоје', 'Драгојла', 'Драгојло', 'Драгољуб', 'Драгутин', 'Дража', 'Дражета', 'Дражо', 'Драило', 'Дракша', 'Драшко', 'Дрена', 'Дренка', 'Дрина', 'Дринка', 'Дубравац', 'Дубравка', 'Дубравко', 'Дука', 'Дукадин', 'Душанка', 'Душица', 'Душка', 'Душко', 'Дујак', 'Дуња', 'Ева', 'Евгенија', 'Евгеније', 'Евдокија', 'Евица', 'Емил', 'Емилија', 'Емилијан', 'Емилије', 'Ерак', 'Жаклина', 'Жанка', 'Жарко', 'Желимир', 'Желимирка', 'Жељана', 'Жељка', 'Жељко', 'Жива', 'Живадин', 'Живадинка', 'Живан', 'Живана', 'Живанка', 'Живанко', 'Живица', 'Живка', 'Живодарка', 'Живомир', 'Живорад', 'Живоратка', 'Живослава', 'Живославка', 'Живота', 'Живојин', 'Живољуб', 'Жика', 'Жикица', 'Житомир', 'Завида', 'Завиша', 'Зага', 'Загорка', 'Зарија', 'Зарије', 'Захарије', 'Звездан', 'Звездана', 'Звездодраг', 'Звездослав', 'Звонимир', 'Звонка', 'Звонко', 'Звјездан', 'Звјездана', 'Здравиша', 'Здравко', 'Злата', 'Златан', 'Златана', 'Златибор', 'Златица', 'Златија', 'Златко', 'Златомир', 'Златомирка', 'Златосав', 'Златоје', 'Зора', 'Зорана', 'Зорислава', 'Зорица', 'Зорка', 'Зринка', 'Зринко', 'Ива', 'Иваниш', 'Иванка', 'Ивица', 'Ивка', 'Ивко', 'Ивона', 'Игор', 'Игњат', 'Игњатије', 'Иконија', 'Илинка', 'Илија', 'Исаило', 'Исаија', 'Исак', 'Исидор', 'Исидора', 'Кадивка', 'Кажимир', 'Казимир', 'Казимира', 'Каменко', 'Касија', 'Ката', 'Катарина', 'Катица', 'Кипријан', 'Кирило', 'Кована', 'Ковина', 'Ковиљка', 'Ковиљко', 'Козма', 'Кокан', 'Комнен', 'Комненија', 'Корнелије', 'Косана', 'Косара', 'Косовка', 'Коста', 'Костадин', 'Костадинка', 'Коча', 'Коштана', 'Којадин', 'Којадинка', 'Којчин', 'Крагуј', 'Краисава', 'Красимир', 'Красоје', 'Крајислав', 'Крајчин', 'Крсман', 'Крсманија', 'Крста', 'Крстан', 'Крстана', 'Крстивоје', 'Крстина', 'Крсто', 'Крунислав', 'Крунослава', 'Ксенија', 'Кузман', 'Кумодраг', 'Лабуд', 'Лаза', 'Лазар', 'Лазо', 'Лака', 'Лакета', 'Лако', 'Лале', 'Лана', 'Лара', 'Латинка', 'Лежимир', 'Лела', 'Лена', 'Ленка', 'Леонида', 'Леонора', 'Лепа', 'Лепомир', 'Лепосава', 'Лепослав', 'Лепоје', 'Лидија', 'Лиза', 'Лила', 'Лилијана', 'Лозан', 'Луна', 'Луча', 'Лучија', 'Лујо', 'Маврен', 'Малета', 'Малеш', 'Малина', 'Малинка', 'Манда', 'Мандуша', 'Мане', 'Манојло', 'Мара', 'Маринка', 'Маринко', 'Марица', 'Марко', 'Марта', 'Марјан', 'Матеј', 'Матеја', 'Матија', 'Матијаш', 'Мато', 'Машан', 'Машко', 'Маја', 'Мајда', 'Медак', 'Мила', 'Миладин', 'Миладија', 'Милак', 'Милана', 'Миланка', 'Миланко', 'Милат', 'Милаш', 'Милашин', 'Миле', 'Милева', 'Милен', 'Миленко', 'Милентије', 'Милеса', 'Милета', 'Милеш', 'Миливој', 'Миливоје', 'Милин', 'Милина', 'Милинко', 'Милисав', 'Милисава', 'Милисавка', 'Милија', 'Милијан', 'Милијана', 'Милијаш', 'Милић', 'Милка', 'Милкица', 'Мило', 'Милован', 'Миломир', 'Милорад', 'Милосав', 'Милосава', 'Милосавка', 'Милоја', 'Милоје', 'Милојица', 'Милојка', 'Милојко', 'Милтен', 'Милука', 'Милун', 'Милунка', 'Милутин', 'Милуш', 'Милуша', 'Миодраг', 'Миомир', 'Миомирка', 'Мира', 'Мирен', 'Мирка', 'Мирко', 'Миро', 'Миросав', 'Миросава', 'Мирољуб', 'Мирчета', 'Мирјана', 'Митар', 'Митра', 'Михаило', 'Михајло', 'Мишко', 'Мишо', 'Мишљен', 'Мија', 'Мијаило', 'Мијак', 'Мијан', 'Мијана', 'Мијат', 'Мијо', 'Мијобрат', 'Мијушко', 'Миљ', 'Миља', 'Миљан', 'Миљен', 'Миљка', 'Миљко', 'Миљојко', 'Миљурко', 'Мића', 'Мићан', 'Мићо', 'Младен', 'Млађан', 'Млађен', 'Момир', 'Момчило', 'Мојсило', 'Мркша', 'Мрђан', 'Мрђен', 'Нада', 'Надежда', 'Надица', 'Наталија', 'Наум', 'Нађа', 'Најда', 'Најдан', 'Небојша', 'Невен', 'Невена', 'Невенка', 'Невенко', 'Негован', 'Негомир', 'Неда', 'Недељка', 'Недељко', 'Немања', 'Ненад', 'Нестор', 'Нешко', 'Неђељка', 'Неђељко', 'Никашин', 'Никодим', 'Никодије', 'Никола', 'Николета', 'Николија', 'Никша', 'Нина', 'Нинко', 'Нино', 'Нинослав', 'Нишава', 'Нићифор', 'Новак', 'Новица', 'Новиша', 'Новка', 'Новко', 'Ново', 'Обрад', 'Обрадин', 'Обрадинка', 'Обрен', 'Обренија', 'Обренко', 'Обретен', 'Огњан', 'Огњана', 'Огњен', 'Озрен', 'Озриша', 'Олга', 'Оливер', 'Оливера', 'Остоја', 'Оља', 'Пава', 'Павија', 'Павић', 'Павко', 'Павле', 'Павлија', 'Павлић', 'Пантелија', 'Паун', 'Пауна', 'Пелагија', 'Пера', 'Перица', 'Периша', 'Перо', 'Перса', 'Персида', 'Перун', 'Перунко', 'Петак', 'Петар', 'Петко', 'Петош', 'Петоје', 'Петра', 'Петрашин', 'Петрија', 'Петроније', 'Пејак', 'Пејо', 'Плавша', 'Познан', 'Познана', 'Првослав', 'Предраг', 'Прерад', 'Прибић', 'Продан', 'Продана', 'Прокопије', 'Пунан', 'Пуниша', 'Пуреш', 'Пурко', 'Пуро', 'Рада', 'Радак', 'Радан', 'Радана', 'Радас', 'Радашин', 'Раден', 'Раденко', 'Радета', 'Радивој', 'Радивоје', 'Радин', 'Радинка', 'Радинко', 'Радисав', 'Радица', 'Радич', 'Радиша', 'Радман', 'Радмила', 'Радмило', 'Радна', 'Радоба', 'Радобуд', 'Радован', 'Радовац', 'Радоман', 'Радомир', 'Радосав', 'Радослав', 'Радослава', 'Радота', 'Радош', 'Радоја', 'Радоје', 'Радојица', 'Радојка', 'Радојко', 'Радојло', 'Радоња', 'Радука', 'Радукан', 'Радул', 'Радула', 'Радулин', 'Радун', 'Радунка', 'Радусин', 'Раин', 'Раица', 'Раич', 'Раичко', 'Рален', 'Ралета', 'Ранисав', 'Ранка', 'Ранко', 'Раосав', 'Растислав', 'Растко', 'Ратибор', 'Ратко', 'Ратомир', 'Рафаило', 'Рацко', 'Рачета', 'Рашко', 'Рађен', 'Рајак', 'Рајан', 'Рајка', 'Рајко', 'Рајна', 'Рајчета', 'Рекула', 'Ресан', 'Реља', 'Риста', 'Ристан', 'Ристивоје', 'Ристо', 'Родољуб', 'Роксанда', 'Роса', 'Ружа', 'Ружица', 'Сава', 'Савка', 'Савко', 'Саво', 'Саздана', 'Самуило', 'Сандра', 'Сара', 'Сања', 'Светибор', 'Светислав', 'Светислава', 'Светозар', 'Светолик', 'Светомир', 'Светорад', 'Светољуб', 'Свјетлана', 'Секана', 'Секула', 'Селак', 'Сима', 'Симана', 'Симеон', 'Симеун', 'Симеуна', 'Симка', 'Симо', 'Симон', 'Симонида', 'Синиша', 'Синђа', 'Синђел', 'Скоросав', 'Скоросава', 'Славен', 'Славенко', 'Славица', 'Славиша', 'Славка', 'Славко', 'Славна', 'Славо', 'Славомир', 'Славојка', 'Славољуб', 'Славуј', 'Сладоје', 'Слађан', 'Слађана', 'Слободанка', 'Смиља', 'Смиљан', 'Смиљана', 'Смиљка', 'Смиљко', 'Смољан', 'Смољана', 'Смољка', 'Снежана', 'Сока', 'Соко', 'Софија', 'Спасенија', 'Спасоја', 'Спасоје', 'Спиридон', 'Споменка', 'Србислав', 'Србијанка', 'Србослав', 'Србољуб', 'Срдан', 'Средоја', 'Средоје', 'Сретен', 'Сретко', 'Срећан', 'Срећко', 'Срђа', 'Стака', 'Стамена', 'Стаменка', 'Стаменко', 'Стана', 'Станава', 'Станача', 'Станимир', 'Станисав', 'Станисава', 'Станислава', 'Станица', 'Станиша', 'Станија', 'Станка', 'Станко', 'Станоја', 'Станоје', 'Станојка', 'Станојко', 'Станојла', 'Станојло', 'Сташа', 'Стајка', 'Стеван', 'Стевица', 'Стево', 'Степан', 'Стефан', 'Стоин', 'Стоисава', 'Стоић', 'Стоја', 'Стојадин', 'Стојак', 'Стојан', 'Стојана', 'Стојанка', 'Стојка', 'Стојко', 'Стојмен', 'Стојна', 'Стојша', 'Страиња', 'Страхиња', 'Стјепан', 'Сузана', 'Сњежана', 'Тадеј', 'Тадија', 'Танасије', 'Танацко', 'Танкоса', 'Танкосава', 'Тара', 'Татомир', 'Татјана', 'Тајана', 'Твртко', 'Теа', 'Теодор', 'Теодосије', 'Теофил', 'Тешан', 'Тимотије', 'Тихомир', 'Тијана', 'Тодор', 'Тодора', 'Тома', 'Томанија', 'Томаш', 'Томислав', 'Томица', 'Томо', 'Топлица', 'Трајан', 'Трајко', 'Тривун', 'Трипко', 'Трипун', 'Трифун', 'Трпко', 'Убавка', 'Угљеша', 'Умиљен', 'Уна', 'Урош', 'Утешен', 'Утјешен', 'Фема', 'Хвалимир', 'Хвалислав', 'Хранимир', 'Хранислав', 'Хранислава', 'Храниша', 'Храстимир', 'Христијан', 'Христослав', 'Цвета', 'Цветин', 'Цветко', 'Цветош', 'Цветоје', 'Цвејан', 'Цвико', 'Цвијан', 'Цвијета', 'Цвијетин', 'Цвјетко', 'Цвјетош', 'Цвјетоје', 'Цурко', 'Чарна', 'Часлав', 'Чедомир', 'Чубрило', 'Шакота', 'Шале', 'Шана', 'Шуменко', 'Шутан', ]; /** * @see http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%81%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%BE%D0%BC_-%D0%B8%D1%9B */ protected static $lastName = [ 'Абаџић', 'Абдулић', 'Абрамић', 'Авалић', 'Авдулић', 'Аврић', 'Агуридић', 'Адамић', 'Азарић', 'Ајдачић', 'Ајдучић', 'Аксентић', 'Аксић', 'Алавантић', 'Аладић', 'Аларгић', 'Албијанић', 'Александрић', 'Алексендрић', 'Алексић', 'Алимпић', 'Аличић', 'Аљанчић', 'Амиџић', 'Ананић', 'Андић', 'Андрејић', 'Андријанић', 'Андрић', 'Андробић', 'Анђелић', 'Анђић', 'Анђушић', 'Анић', 'Аничић', 'Анкић', 'Анојчић', 'Анокић', 'Антић', 'Антонић', 'Анушић', 'Апелић', 'Апић', 'Арамбашић', 'Ардалић', 'Арсенић', 'Арсић', 'Атлагић', 'Аћимић', 'Аћић', 'Ацић', 'Ачић', 'Аџић', 'Ашкрабић', 'Ашћерић', 'Бабарогић', 'Бабић', 'Баварчић', 'Бавељић', 'Бадрић', 'Бајагић', 'Бајандић', 'Бајић', 'Бајичић', 'Бајкић', 'Бајчетић', 'Бајчић', 'Бакић', 'Балетић', 'Балотић', 'Балтић', 'Балшић', 'Банзић', 'Банић', 'Бантулић', 'Бањалић', 'Баралић', 'Барић', 'Баришић', 'Барошевчић', 'Басарић', 'Бастајић', 'Басташић', 'Батавељић', 'Батинић', 'Батножић', 'Баћић', 'Бацетић', 'Бачић', 'Бачкулић', 'Башић', 'Баштић', 'Бебић', 'Бегенишић', 'Бежанић', 'Бекчић', 'Беланчић', 'Белић', 'Белогрлић', 'Белодедић', 'Белонић', 'Бељић', 'Бендић', 'Берилажић', 'Берић', 'Беседић', 'Бесједић', 'Биберчић', 'Биберџић', 'Бибић', 'Бижић', 'Бизетић', 'Бизумић', 'Бијанић', 'Бијелић', 'Бијелонић', 'Билибајкић', 'Билић', 'Билкић', 'Биљић', 'Биљурић', 'Бинић', 'Биришић', 'Бисенић', 'Бисерић', 'Бисерчић', 'Бисић', 'Бјекић', 'Бјелетић', 'Бјелинић', 'Бјелић', 'Бјеличић', 'Бјелкић', 'Бјеловитић', 'Бјелогрлић', 'Бјелонић', 'Бјелотомић', 'Благић', 'Благотић', 'Блажарић', 'Блажетић', 'Блажић', 'Блатешић', 'Блендић', 'Блесић', 'Блечић', 'Блешић', 'Боберић', 'Бобић', 'Бобушић', 'Богатић', 'Богданић', 'Богетић', 'Богић', 'Богичић', 'Бодирогић', 'Бодирожић', 'Бодић', 'Бодрожић', 'Божанић', 'Божикић', 'Божић', 'Божичић', 'Бојадић', 'Бојанић', 'Бојић', 'Бојичић', 'Бојкић', 'Бојчетић', 'Бојчић', 'Боканић', 'Бокоњић', 'Болић', 'Болтић', 'Бољанић', 'Бонтић', 'Бонџић', 'Бонџулић', 'Борикић', 'Борић', 'Боричић', 'Боришић', 'Борјанић', 'Борокић', 'Боротић', 'Борчић', 'Босанчић', 'Босиљкић', 'Босиљчић', 'Босиорчић', 'Босиочић', 'Босић', 'Боснић', 'Боторић', 'Боцић', 'Боцокић', 'Бошњачић', 'Боштрунић', 'Брадарић', 'Брадић', 'Брадоњић', 'Брајић', 'Бралетић', 'Бралић', 'Бралушић', 'Бранчић', 'Братић', 'Братоножић', 'Брашић', 'Брдарић', 'Брежанчић', 'Брезић', 'Брекић', 'Брзић', 'Брисић', 'Брканлић', 'Бркић', 'Брндушић', 'Бродалић', 'Бродић', 'Броћић', 'Бруић', 'Брујић', 'Брукић', 'Бубић', 'Бубоњић', 'Бугарчић', 'Будалић', 'Будимкић', 'Будимчић', 'Будинчић', 'Будић', 'Будишић', 'Буднић', 'Будурић', 'Бузаретић', 'Бујагић', 'Бујандрић', 'Бујић', 'Бујишић', 'Бујуклић', 'Буказић', 'Буквић', 'Букелић', 'Буковчић', 'Букоњић', 'Букумирић', 'Букушић', 'Булајић', 'Булић', 'Буљубашић', 'Буљугић', 'Бумбић', 'Бунарџић', 'Бунић', 'Бунчић', 'Бургић', 'Бурић', 'Бурлић', 'Бусанчић', 'Буцкић', 'Бучић', 'Бушетић', 'Бушић', 'Вагић', 'Вагурић', 'Вајић', 'Вајкарић', 'Вакичић', 'Ванушић', 'Варагић', 'Вараклић', 'Вардалић', 'Варјачић', 'Варничић', 'Васелић', 'Василић', 'Васић', 'Вашалић', 'Векић', 'Велетић', 'Великић', 'Величић', 'Велишић', 'Вељанчић', 'Вељић', 'Вемић', 'Вербић', 'Вербункић', 'Вергић', 'Верић', 'Веркић', 'Веселић', 'Веселичић', 'Весић', 'Веснић', 'Видарић', 'Видачић', 'Видеканић', 'Видић', 'Вилендечић', 'Вилотић', 'Винокић', 'Винчић', 'Виорикић', 'Витакић', 'Витолић', 'Вићентић', 'Вишић', 'Владетић', 'Владић', 'Владичић', 'Владушић', 'Влајић', 'Влајнић', 'Влајчић', 'Влакетић', 'Власинић', 'Власоњић', 'Властић', 'Влачић', 'Влашкалић', 'Војичић', 'Војкић', 'Војчић', 'Воргић', 'Воркапић', 'Воћкић', 'Воштинић', 'Воштић', 'Вранић', 'Вранчић', 'Вратоњић', 'Врачарић', 'Врекић', 'Врећић', 'Врзић', 'Вртунић', 'Вругић', 'Вујанић', 'Вујанушић', 'Вујачић', 'Вујетић', 'Вујинић', 'Вујисић', 'Вујић', 'Вујичић', 'Вујнић', 'Вујчетић', 'Вуканић', 'Вукелић', 'Вукић', 'Вукоичић', 'Вукојичић', 'Вукојчић', 'Вуколић', 'Вукоманчић', 'Вукосавић', 'Вукотић', 'Вукшић', 'Вулетић', 'Вулешић', 'Вуликић', 'Вулић', 'Вулишић', 'Вуцелић', 'Вучелић', 'Вучендић', 'Вученић', 'Вучетић', 'Вучинић', 'Вучић', 'Гаварић', 'Гавранић', 'Гавранчић', 'Гаврић', 'Гагић', 'Гагричић', 'Гајанић', 'Гајетић', 'Гајић', 'Гајичић', 'Гајтанић', 'Галетић', 'Галић', 'Галонић', 'Галоњић', 'Гамбелић', 'Гарачић', 'Гардић', 'Гарић', 'Гаротић', 'Гатарић', 'Гачић', 'Гаџић', 'Гашић', 'Гвозденић', 'Гвоздић', 'Гвоић', 'Гвојић', 'Генчић', 'Герзић', 'Гиздавић', 'Гилић', 'Главендекић', 'Главинић', 'Главонић', 'Главоњић', 'Главчић', 'Гламочић', 'Гледић', 'Глежнић', 'Глибетић', 'Глигић', 'Глигорић', 'Глигурић', 'Глинтић', 'Глишић', 'Глогињић', 'Гломазић', 'Глувајић', 'Глумичић', 'Гмизић', 'Гњатић', 'Гобељић', 'Гогић', 'Гојгић', 'Гонцић', 'Горанић', 'Горанчић', 'Горданић', 'Гордић', 'Гороњић', 'Госпавић', 'Гостић', 'Гостојић', 'Гоцић', 'Гошњић', 'Грабић', 'Грабовчић', 'Градић', 'Грамић', 'Грандић', 'Гранолић', 'Гранулић', 'Граонић', 'Грашић', 'Грбић', 'Гречић', 'Гркинић', 'Грозданић', 'Гроздић', 'Гроканић', 'Громилић', 'Грубачић', 'Грубетић', 'Грубешић', 'Грубић', 'Грубишић', 'Грубјешић', 'Грубљешић', 'Грубнић', 'Гружанић', 'Грујанић', 'Грујић', 'Грујичић', 'Грумић', 'Губеринић', 'Гудурић', 'Гужвић', 'Гујаничић', 'Гурешић', 'Гуцонић', 'Гуџулић', 'Гушић', 'Дабарчић', 'Дабетић', 'Дабић', 'Давинић', 'Дајић', 'Дајлић', 'Дамјанић', 'Дангић', 'Дангубић', 'Даничић', 'Данојлић', 'Дардић', 'Дафунић', 'Дачић', 'Двокић', 'Дворанчић', 'Дворнић', 'Дебелногић', 'Девеџић', 'Дедић', 'Дејанић', 'Делић', 'Демић', 'Демоњић', 'Денић', 'Денкић', 'Денчић', 'Дерајић', 'Деретић', 'Дерикоњић', 'Дероњић', 'Десанчић', 'Деспенић', 'Деспинић', 'Деспић', 'Деурић', 'Дешић', 'Дивић', 'Дивнић', 'Дивчић', 'Дикић', 'Диклић', 'Дикосавић', 'Диманић', 'Димитрић', 'Димић', 'Димкић', 'Димчић', 'Динић', 'Динкић', 'Динчић', 'Дискић', 'Дичић', 'Добранић', 'Добратић', 'Добрић', 'Добричић', 'Довијанић', 'Доганџић', 'Догањић', 'Додић', 'Докић', 'Докнић', 'Долинић', 'Дончић', 'Доронтић', 'Достанић', 'Достић', 'Достичић', 'Дотлић', 'Дравић', 'Драганић', 'Драгинчић', 'Драгић', 'Драгишић', 'Драгољић', 'Драгоњић', 'Драгославић', 'Драготић', 'Драгушић', 'Дражић', 'Драјић', 'Дракулић', 'Драмлић', 'Дрангић', 'Драшкић', 'Дрезгић', 'Дрекић', 'Дренић', 'Дринић', 'Дринчић', 'Дружетић', 'Друлић', 'Дрчелић', 'Дубајић', 'Дубачкић', 'Дубоњић', 'Дугалић', 'Дугић', 'Дугоњић', 'Дудић', 'Дукић', 'Думањић', 'Думељић', 'Думитрикић', 'Думнић', 'Думонић', 'Дунчић', 'Дуњић', 'Дуроњић', 'Дучић', 'Душанић', 'Ђајић', 'Ђакушић', 'Ђапић', 'Ђекић', 'Ђелић', 'Ђелкапић', 'Ђенадић', 'Ђенисић', 'Ђенић', 'Ђерић', 'Ђикић', 'Ђинђић', 'Ђокић', 'Ђорђић', 'Ђорић', 'Ђузић', 'Ђујић', 'Ђукарић', 'Ђукелић', 'Ђукетић', 'Ђукић', 'Ђукнић', 'Ђурагић', 'Ђуракић', 'Ђурђић', 'Ђуретић', 'Ђурић', 'Ђуричић', 'Ђуришић', 'Ђуркић', 'Ђусић', 'Евђенић', 'Егарић', 'Егерић', 'Егић', 'Екмечић', 'Екмеџић', 'Ергић', 'Еремић', 'Ерић', 'Ерлетић', 'Ерчић', 'Жагрић', 'Жарић', 'Жаркић', 'Жепинић', 'Жеравић', 'Жеравчић', 'Жерајић', 'Жестић', 'Живанић', 'Живанкић', 'Живић', 'Животић', 'Жигић', 'Жижић', 'Жикелић', 'Жикић', 'Жилетић', 'Жилић', 'Жмирић', 'Жмукић', 'Жмурић', 'Жугић', 'Жунић', 'Жутић', 'Жутобрадић', 'Забурнић', 'Завишић', 'Загорчић', 'Закић', 'Запукић', 'Зарадић', 'Зарић', 'Затежић', 'Захарић', 'Збиљић', 'Звекић', 'Звиздић', 'Здравић', 'Здујић', 'Зебић', 'Зекавичић', 'Зекић', 'Зелић', 'Зимоњић', 'Зинаић', 'Зинајић', 'Зисић', 'Зјајић', 'Зјалић', 'Зјачић', 'Златић', 'Зличић', 'Зловарић', 'Зојкић', 'Зокић', 'Золотић', 'Зорбић', 'Зорић', 'Зоричић', 'Зоркић', 'Зракић', 'Зрилић', 'Зрнић', 'Зубић', 'Зурнић', 'Ибрић', 'Иванић', 'Ивантић', 'Иванчић', 'Ивезић', 'Иветић', 'Ивић', 'Ивичић', 'Ивуцић', 'Игић', 'Игњатић', 'Игњић', 'Ијачић', 'Икић', 'Иконић', 'Илибашић', 'Илијић', 'Иликић', 'Илинчић', 'Илисић', 'Илић', 'Иличић', 'Илкић', 'Инђић', 'Ирић', 'Ичелић', 'Јабланчић', 'Јаворић', 'Јагличић', 'Јагодић', 'Јакић', 'Јакишић', 'Јаконић', 'Јакшић', 'Јалић', 'Јандрић', 'Јаникић', 'Јанић', 'Јаничић', 'Јанкелић', 'Јанкић', 'Јанојкић', 'Јанчић', 'Јанчурић', 'Јањић', 'Јањушић', 'Јарић', 'Јаснић', 'Јашић', 'Јевдоксић', 'Јевђенић', 'Јеверичић', 'Јевић', 'Јеврић', 'Јевтић', 'Јегдић', 'Јездић', 'Језеркић', 'Јелачић', 'Јелашић', 'Јеленић', 'Јелесић', 'Јеликић', 'Јелисавчић', 'Јелисић', 'Јелић', 'Јеличић', 'Јелушић', 'Јенић', 'Јергић', 'Јеремић', 'Јеринић', 'Јеринкић', 'Јеросимић', 'Јеротић', 'Јерчић', 'Јесретић', 'Јестротић', 'Јефтенић', 'Јефтић', 'Јечменић', 'Јешић', 'Јовакарић', 'Јовандић', 'Јованетић', 'Јованић', 'Јованкић', 'Јованчић', 'Јоваџић', 'Јовелић', 'Јовељић', 'Јоветић', 'Јовешић', 'Јовикић', 'Јовић', 'Јовичић', 'Јовишић', 'Јовкић', 'Јовонић', 'Јовчић', 'Јозић', 'Јојић', 'Јојчић', 'Јокић', 'Јокичић', 'Јоксић', 'Јолић', 'Јоникић', 'Јонић', 'Јоничић', 'Јонкић', 'Јонтић', 'Јончић', 'Јоргић', 'Јоргонић', 'Јосић', 'Јоцић', 'Јузбашић', 'Јукић', 'Јунгић', 'Јуришић', 'Јушкић', 'Кавалић', 'Кајганић', 'Калабић', 'Калајић', 'Калајџић', 'Календић', 'Каленић', 'Калинић', 'Камперелић', 'Кандић', 'Канлић', 'Кањерић', 'Каравидић', 'Карагић', 'Карајчић', 'Караклајић', 'Каралеић', 'Каралејић', 'Каралић', 'Карапанџић', 'Каратошић', 'Караулић', 'Караџић', 'Карић', 'Каришић', 'Карличић', 'Катанић', 'Катић', 'Каћурић', 'Качаниклић', 'Кашерић', 'Квргић', 'Кендришић', 'Кентрић', 'Кепић', 'Кесић', 'Кечкић', 'Кијачић', 'Кимчетић', 'Киселчић', 'Китанић', 'Китић', 'Китоњић', 'Кичић', 'Клевернић', 'Клепић', 'Клинић', 'Клипић', 'Клисарић', 'Клисурић', 'Кличарић', 'Кљајић', 'Кљакић', 'Кнежић', 'Кованушић', 'Кованџић', 'Коварбашић', 'Ковачић', 'Ковинић', 'Ковинчић', 'Ковјанић', 'Ковјенић', 'Ковљенић', 'Козић', 'Којанић', 'Којић', 'Којичић', 'Којчић', 'Којунџић', 'Колавчић', 'Коларић', 'Колачарић', 'Количић', 'Колунџић', 'Кољанчић', 'Комадинић', 'Комарчић', 'Комленић', 'Комненић', 'Кондић', 'Контић', 'Концулић', 'Коњикушић', 'Кораксић', 'Кордић', 'Коругић', 'Коружић', 'Косанић', 'Косић', 'Коснић', 'Косорић', 'Костић', 'Котарлић', 'Котлајић', 'Кочић', 'Коџопељић', 'Кошарић', 'Кошпић', 'Кошутић', 'Краварушић', 'Кравић', 'Крагић', 'Краинчанић', 'Крантић', 'Красавчић', 'Красић', 'Крезић', 'Крејић', 'Кремић', 'Кремоњић', 'Крестић', 'Кривошић', 'Кркељић', 'Кркић', 'Кркобабић', 'Крнетић', 'Крњајић', 'Крњеушић', 'Кромпић', 'Кротић', 'Крпић', 'Крсманић', 'Крсмић', 'Крстајић', 'Крстеканић', 'Крстинић', 'Крстић', 'Крстичић', 'Крстонић', 'Крстоношић', 'Кртинић', 'Крунић', 'Крушкоњић', 'Кршић', 'Кувељић', 'Кудрић', 'Кузмић', 'Кујавић', 'Кујачић', 'Кујунџић', 'Кукрић', 'Кулезић', 'Кулизић', 'Кулишић', 'Кулунџић', 'Куљанчић', 'Куљић', 'Кумрић', 'Курељушић', 'Курилић', 'Курсулић', 'Куруцић', 'Курчубић', 'Кусонић', 'Кусоњић', 'Кустурић', 'Кутлачић', 'Кутлешић', 'Кушић', 'Кушљић', 'Лаботић', 'Лаврнић', 'Лажетић', 'Лазендић', 'Лазетић', 'Лазић', 'Лазичић', 'Лазукић', 'Лајшић', 'Лакетић', 'Лакић', 'Лалић', 'Ламбић', 'Лапчић', 'Ластић', 'Латинчић', 'Лебурић', 'Лежаић', 'Лежајић', 'Леканић', 'Лекић', 'Лемаић', 'Лемајић', 'Лепосавић', 'Лесендрић', 'Лечић', 'Лештарић', 'Лијескић', 'Ликодрић', 'Ликушић', 'Лилић', 'Липовчић', 'Лисичић', 'Лишанчић', 'Ловрић', 'Лозанић', 'Лојаничић', 'Лолић', 'Ломић', 'Лопандић', 'Лубардић', 'Лубинић', 'Лубурић', 'Лугоњић', 'Лужаић', 'Лужајић', 'Лукајић', 'Лукачић', 'Лукендић', 'Лукић', 'Лукичић', 'Лунић', 'Луткић', 'Лучић', 'Љамић', 'Љеганушић', 'Љотић', 'Љубанић', 'Љубић', 'Љубичић', 'Љубишић', 'Љушић', 'Љушкић', 'Маглић', 'Мајкић', 'Макарић', 'Макивић', 'Макрагић', 'Максић', 'Малавразић', 'Малбашић', 'Маленчић', 'Малетић', 'Малешић', 'Малинић', 'Малишић', 'Малобабић', 'Малушић', 'Маљугић', 'Маљчић', 'Мандарић', 'Мандинић', 'Мандић', 'Мандушић', 'Манић', 'Манчић', 'Мањенчић', 'Маравић', 'Маринчић', 'Марић', 'Маричић', 'Маркагић', 'Маркелић', 'Маркељић', 'Маркулић', 'Мародић', 'Мартић', 'Марунић', 'Марункић', 'Марушић', 'Марчетић', 'Марчић', 'Масалушић', 'Масларић', 'Маслић', 'Масловарић', 'Матаругић', 'Матејић', 'Матерић', 'Матић', 'Матичић', 'Матушић', 'Маћешић', 'Маћић', 'Мачић', 'Мачкић', 'Мачужић', 'Машић', 'Медић', 'Медурић', 'Мектић', 'Месулић', 'Мијалчић', 'Мијанић', 'Мијачић', 'Мијић', 'Мијуцић', 'Микарић', 'Микелић', 'Микетић', 'Микић', 'Микичић', 'Микоњић', 'Микулић', 'Миладић', 'Милакић', 'Милачић', 'Милекић', 'Миленић', 'Милетић', 'Милеуснић', 'Милешић', 'Милијић', 'Миликић', 'Миликшић', 'Милинић', 'Милинчић', 'Милисавић', 'Миличић', 'Милић', 'Милишић', 'Милкић', 'Милоичић', 'Милојић', 'Милојичић', 'Милојкић', 'Милојчић', 'Милотић', 'Милунић', 'Милушић', 'Милчић', 'Миљанић', 'Миндић', 'Минић', 'Минчић', 'Миовчић', 'Миоданић', 'Мионић', 'Миражић', 'Мирић', 'Мирјанић', 'Миркић', 'Миросавић', 'Мирчетић', 'Мирчић', 'Мисојчић', 'Митић', 'Митранић', 'Митреканић', 'Митрић', 'Митрушић', 'Мићић', 'Михаљчић', 'Михољчић', 'Мишељић', 'Мишић', 'Мишкић', 'Мишурић', 'Младић', 'Млаџић', 'Мојсић', 'Мокрић', 'Момић', 'Морачић', 'Моретић', 'Мороквашић', 'Мотичић', 'Мракић', 'Мрачић', 'Мрдић', 'Мркић', 'Мркоњић', 'Мркушић', 'Мркшић', 'Мудринић', 'Мудрић', 'Мунишић', 'Мурганић', 'Мутавџић', 'Мутибарић', 'Мучибабић', 'Мушикић', 'Навалушић', 'Наградић', 'Нагулић', 'Надашкић', 'Најдић', 'Најкић', 'Накаламић', 'Накић', 'Наранчић', 'Наранџић', 'Настасић', 'Настић', 'Небригић', 'Невајдић', 'Невенић', 'Негоицић', 'Нединић', 'Недић', 'Некић', 'Немањић', 'Ненадић', 'Ненић', 'Неоричић', 'Нешић', 'Никезић', 'Никетић', 'Никитић', 'Николетић', 'Николешић', 'Николић', 'Николчић', 'Никшић', 'Нинић', 'Нинчић', 'Ничић', 'Нишавић', 'Нишић', 'Новалушић', 'Новарлић', 'Новачикић', 'Новић', 'Новичић', 'Новчић', 'Ножинић', 'Нојкић', 'Његић', 'Његрић', 'Њежић', 'Обренић', 'Одавић', 'Озимић', 'Ојданић', 'Ојкић', 'Окетић', 'Околић', 'Окулић', 'Оларић', 'Олић', 'Олујић', 'Ољачић', 'Опалић', 'Опарушић', 'Опачић', 'Оприкић', 'Опрић', 'Оприцић', 'Ораовчић', 'Орландић', 'Орлић', 'Осмајлић', 'Остојић', 'Оцокољић', 'Оџић', 'Павић', 'Павичић', 'Павлекић', 'Павличић', 'Павчић', 'Падић', 'Пајагић', 'Пајић', 'Пајичић', 'Пајкић', 'Пајтић', 'Палалић', 'Палангетић', 'Палигорић', 'Палић', 'Панинчић', 'Панић', 'Панишић', 'Пантелић', 'Пантић', 'Панчић', 'Панџић', 'Папић', 'Папрић', 'Папулић', 'Параментић', 'Параушић', 'Париводић', 'Парлић', 'Паројчић', 'Патрногић', 'Паунић', 'Пашић', 'Пејић', 'Пејичић', 'Пејушић', 'Пејчић', 'Пелагић', 'Пендић', 'Пенезић', 'Пенчић', 'Пепић', 'Перенић', 'Перић', 'Перичић', 'Перишић', 'Перјаничић', 'Перкић', 'Перотић', 'Перуничић', 'Перчић', 'Петканић', 'Петрикић', 'Петрић', 'Петричић', 'Петронић', 'Петрушић', 'Пеулић', 'Пецић', 'Печеничић', 'Пешић', 'Пикић', 'Пилиндавић', 'Пиљагић', 'Пиперчић', 'Пириватрић', 'Пирић', 'Писарић', 'Питулић', 'Пјанић', 'Пјевић', 'Плавић', 'Плавкић', 'Плављанић', 'Плавшић', 'Плазинић', 'Планинчић', 'Планић', 'Платанић', 'Плачић', 'Племић', 'Плескоњић', 'Плећић', 'Плинтић', 'Плиснић', 'Плоскић', 'Плочић', 'Пљакић', 'Пљеваљчић', 'Побулић', 'Подинић', 'Подрашчић', 'Подрић', 'Познанић', 'Познић', 'Појкић', 'Полић', 'Поломчић', 'Полугић', 'Поњавић', 'Поп Лазић', 'Попадић', 'Попарић', 'Попчић', 'Потребић', 'Поштић', 'Правдић', 'Пражић', 'Предић', 'Прекић', 'Прелић', 'Прендић', 'Прешић', 'Пржић', 'Прибић', 'Прибишић', 'Пригодић', 'Пријић', 'Прикић', 'Пришић', 'Проданић', 'Прокић', 'Прокопић', 'Пролић', 'Протић', 'Прошић', 'Пругинић', 'Прунић', 'Пршендић', 'Пуалић', 'Пувалић', 'Пувачић', 'Пударић', 'Пунишић', 'Пурешић', 'Пурић', 'Пуришић', 'Пуслојић', 'Пушељић', 'Равилић', 'Раданчић', 'Радељић', 'Радетић', 'Радешић', 'Радивојшић', 'Радикић', 'Радисавић', 'Радић', 'Радичић', 'Радишић', 'Раднић', 'Радоичић', 'Радојичић', 'Радојкић', 'Радојчић', 'Радонић', 'Радоњић', 'Радосавкић', 'Радотић', 'Радукић', 'Радулић', 'Радуљчић', 'Радуцић', 'Радушић', 'Разуменић', 'Раилић', 'Раичић', 'Рајачић', 'Рајић', 'Рајичић', 'Рајлић', 'Рајчетић', 'Рајчић', 'Рајшић', 'Ракезић', 'Ракетић', 'Ракинић', 'Ракитић', 'Ракић', 'Раконић', 'Ралетић', 'Ралић', 'Раљић', 'Рамић', 'Ранђић', 'Ранисавић', 'Ранкић', 'Ранчић', 'Раонић', 'Рапаић', 'Рапајић', 'Расулић', 'Раткелић', 'Раулић', 'Рацић', 'Рачић', 'Рашетић', 'Рашић', 'Рашљић', 'Регодић', 'Регулић', 'Рекалић', 'Рељић', 'Реметић', 'Рендулић', 'Репашић', 'Ресимић', 'Реџић', 'Рибарић', 'Рибошкић', 'Риђошић', 'Ризнић', 'Ринчић', 'Рисимић', 'Ристанић', 'Ристић', 'Рмандић', 'Рнић', 'Рогић', 'Роглић', 'Рогоњић', 'Рогулић', 'Родић', 'Розгић', 'Роквић', 'Рокнић', 'Роксандић', 'Роксић', 'Рољић', 'Романић', 'Ромић', 'Росић', 'Рошкић', 'Рувидић', 'Рудић', 'Рудоњић', 'Ружић', 'Ружичић', 'Ружојчић', 'Руменић', 'Рундић', 'Руњајић', 'Русалић', 'Рутешић', 'Рутонић', 'Рушкић', 'Сабљић', 'Савандић', 'Саватић', 'Савелић', 'Савељић', 'Савић', 'Савичић', 'Савкић', 'Савурдић', 'Савчић', 'Салатић', 'Самарџић', 'Сандић', 'Сапардић', 'Сарамандић', 'Сарић', 'Сатарић', 'Светличић', 'Свиларић', 'Својић', 'Секанић', 'Секулић', 'Селенић', 'Сендрић', 'Сенић', 'Сеничић', 'Сентић', 'Сетенчић', 'Сибинкић', 'Сибинчић', 'Сикимић', 'Симанић', 'Симендић', 'Симетић', 'Симић', 'Симурдић', 'Синђелић', 'Синђић', 'Синкић', 'Ситничић', 'Сјеничић', 'Скакић', 'Скелић', 'Скенџић', 'Скерлић', 'Скокић', 'Скочајић', 'Скочић', 'Скробић', 'Скулић', 'Славић', 'Славнић', 'Сладић', 'Словић', 'Смилић', 'Смиљанић', 'Смиљић', 'Смиљкић', 'Смољанић', 'Смрекић', 'Соврлић', 'Совтић', 'Сојкић', 'Сокић', 'Сокнић', 'Солдатић', 'Сорајић', 'Соскић', 'Софијанић', 'Софранић', 'Софренић', 'Софронић', 'Спаић', 'Спакић', 'Спарић', 'Спасенић', 'Спасић', 'Спенчић', 'Сперлић', 'Спирић', 'Спремић', 'Спужић', 'Средић', 'Сретић', 'Ставрић', 'Стајић', 'Стајкић', 'Стајчић', 'Стајшић', 'Стакић', 'Стакушић', 'Стаматић', 'Стамболић', 'Стаменић', 'Стаменчић', 'Станарчић', 'Станетић', 'Станикић', 'Станисавић', 'Станић', 'Станичић', 'Станишић', 'Станкић', 'Становчић', 'Станојчић', 'Станушић', 'Станчетић', 'Станчић', 'Сташић', 'Стевандић', 'Стеванетић', 'Стеванић', 'Стевелић', 'Стевић', 'Стевчић', 'Стегић', 'Стегњаић', 'Стегњајић', 'Стекић', 'Стељић', 'Степандић', 'Степанић', 'Степић', 'Стијачић', 'Стијепић', 'Стикић', 'Стјепић', 'Стожинић', 'Стојанић', 'Стојанкић', 'Стојанчић', 'Стојачић', 'Стојић', 'Стојичић', 'Стојкић', 'Стојнић', 'Стојчић', 'Стојшић', 'Стоканић', 'Стокић', 'Столић', 'Стопарић', 'Стопић', 'Стошић', 'Страјнић', 'Страхинић', 'Страхињић', 'Стринић', 'Суботић', 'Сувајџић', 'Суменић', 'Сунарић', 'Сурлић', 'Суручић', 'Тадић', 'Тајсић', 'Таминџић', 'Танасић', 'Танић', 'Танкосић', 'Танчић', 'Тарабић', 'Тасић', 'Татишић', 'Тврдишић', 'Теодосић', 'Тепић', 'Тепшић', 'Терзић', 'Теслић', 'Тешанић', 'Тешанкић', 'Тешендић', 'Тешинић', 'Тешић', 'Тијанић', 'Тимилић', 'Тимотић', 'Тирић', 'Тирнанић', 'Тмушић', 'Товаришић', 'Тодић', 'Тодорић', 'Тодосић', 'Тојић', 'Токалић', 'Тољагић', 'Томанић', 'Томецић', 'Томинчић', 'Томић', 'Томичић', 'Томоњић', 'Томчић', 'Тонтић', 'Тончић', 'Топић', 'Топличић', 'Тополић', 'Тоскић', 'Тошанић', 'Тошић', 'Траворић', 'Трапарић', 'Тренчић', 'Тривалић', 'Тривић', 'Тривунић', 'Тривунчић', 'Тријић', 'Трикић', 'Триндић', 'Трипић', 'Трифуњагић', 'Тришић', 'Трмчић', 'Трнинић', 'Трнић', 'Трошић', 'Трубајић', 'Трудић', 'Трујић', 'Трујкић', 'Тубоњић', 'Тукелић', 'Тумарић', 'Тупајић', 'Турајлић', 'Турнић', 'Турудић', 'Турунчић', 'Тутић', 'Туторић', 'Тутулић', 'Туфегџић', 'Туцић', 'Ћајић', 'Ћалић', 'Ћатић', 'Ћебић', 'Ћелић', 'Ћеранић', 'Ћипранић', 'Ћирић', 'Ћирјанић', 'Ћојбашић', 'Ћопић', 'Ћорић', 'Ћосић', 'Ћуић', 'Ћујић', 'Ћупић', 'Ћурдић', 'Ћурић', 'Ћурчић', 'Ћушић', 'Убавић', 'Убавкић', 'Увалић', 'Уверић', 'Угљешић', 'Угринић', 'Угринчић', 'Угричић', 'Удовичић', 'Удовчић', 'Умељић', 'Уметић', 'Умиљендић', 'Уршикић', 'Устић', 'Утвић', 'Ушендић', 'Фаркић', 'Фатић', 'Фемић', 'Филипић', 'Фотирић', 'Фотић', 'Фртунић', 'Хаџи Антић', 'Хаџи Јованчић', 'Хаџи Николић', 'Хаџи Ристић', 'Хаџи Танчић', 'Хаџић', 'Хинић', 'Христић', 'Цајић', 'Цакић', 'Царић', 'Царичић', 'Цвејић', 'Цветић', 'Цвијетић', 'Цвијић', 'Цвикић', 'Цвишић', 'Ценић', 'Ценкић', 'Цивишић', 'Циврић', 'Циглић', 'Циклушић', 'Цицварић', 'Цмиљанић', 'Цмолић', 'Цонић', 'Црновчић', 'Цуканић', 'Цукић', 'Цупарић', 'Чабрић', 'Чавић', 'Чајић', 'Чаленић', 'Чалић', 'Чамагић', 'Чантрић', 'Чапрњић', 'Чарапић', 'Чарнић', 'Чвокић', 'Чворић', 'Челекетић', 'Чемерикић', 'Чечарић', 'Чивчић', 'Чикарић', 'Чикић', 'Чиплић', 'Чипчић', 'Чичић', 'Чковрић', 'Чобелић', 'Чобељић', 'Човић', 'Чојић', 'Чојчић', 'Чоланић', 'Чолић', 'Чомић', 'Чонкић', 'Чоњагић', 'Чорбић', 'Чотрић', 'Чочурић', 'Чубрић', 'Чудић', 'Чукарић', 'Чукић', 'Чумић', 'Чупељић', 'Чуперкић', 'Чупић', 'Чутурић', 'Џаврић', 'Џајић', 'Џамбић', 'Џаџић', 'Џелебџић', 'Џикић', 'Џинић', 'Џодић', 'Џомбић', 'Џомић', 'Џонић', 'Шакић', 'Шакотић', 'Шалинић', 'Шаматић', 'Шантић', 'Шапић', 'Шапонић', 'Шапоњић', 'Шапурић', 'Шаранчић', 'Шарић', 'Шаркић', 'Шароњић', 'Шашић', 'Швабић', 'Шеварлић', 'Шевић', 'Шевкушић', 'Шестић', 'Шибалић', 'Шијакињић', 'Шијачић', 'Шиканић', 'Шикањић', 'Шимшић', 'Шипетић', 'Шишић', 'Шкобић', 'Шкодрић', 'Шкондрић', 'Шкорић', 'Шкрбић', 'Шкребић', 'Шкулић', 'Шкундрић', 'Шљапић', 'Шљивић', 'Шљукић', 'Шмигић', 'Шобајић', 'Шобачић', 'Шоргић', 'Шошкић', 'Шпирић', 'Штакић', 'Штулић', 'Шубакић', 'Шубарић', 'Шубић', 'Шулеић', 'Шулејић', 'Шулетић', 'Шулкић', 'Шулубурић', 'Шуљагић', 'Шуматић', 'Шундерић', 'Шункић', 'Шуњеварић', 'Шутуљић', 'Шушић', 'Шушулић', ]; } PK A�)[~uǙ� � * faker/src/Faker/Provider/cs_CZ/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\cs_CZ; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'CZ', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[8��= = + faker/src/Faker/Provider/cs_CZ/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\cs_CZ; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'yahoo.com', 'seznam.cz', 'atlas.cz', 'centrum.cz', 'email.cz', 'post.cz']; protected static $tld = ['cz', 'cz', 'cz', 'cz', 'cz', 'cz', 'com', 'info', 'net', 'org']; } PK A�)[mv . faker/src/Faker/Provider/cs_CZ/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\cs_CZ; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+420 %## ### ###', '%## ### ###', '00420%########', '+420%########', '%########', ]; } PK A�)[�r�� $ $ * faker/src/Faker/Provider/cs_CZ/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\cs_CZ; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}}', '{{streetName}} {{buildingNumber}}', '{{streetName}} {{buildingNumber}}', '{{streetName}} {{buildingNumber}}', '{{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{region}}\n{{postcode}} {{city}}", "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}", "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}", "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}", "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}", "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}", "{{streetAddress}}\n{{postcode}} {{city}}\nČeská republika", ]; protected static $buildingNumber = ['%', '%%', '%/%%', '%%/%%', '%/%%%', '%%/%%%']; protected static $postcode = ['#####', '### ##']; /** * Source: https://cs.wikipedia.org/wiki/Seznam_m%C4%9Bst_v_%C4%8Cesku_podle_po%C4%8Dtu_obyvatel */ protected static $city = [ 'Brno', 'Břeclav', 'Cheb', 'Chomutov', 'Chrudim', 'Černošice', 'Česká Lípa', 'České Budějovice', 'Český Těšín', 'Děčín', 'Frýdek-Místek', 'Havlíčkův Brod', 'Havířov', 'Hodonín', 'Hradec Králové', 'Jablonec nad Nisou', 'Jihlava', 'Karlovy Vary', 'Karviná', 'Kladno', 'Kolín', 'Krnov', 'Kroměříž', 'Liberec', 'Litoměřice', 'Litvínov', 'Mladá Boleslav', 'Most', 'Nový Jičín', 'Olomouc', 'Opava', 'Orlová', 'Ostrava', 'Pardubice', 'Plzeň', 'Praha', 'Prostějov', 'Písek', 'Přerov', 'Příbram', 'Sokolov', 'Šumperk', 'Teplice', 'Trutnov', 'Tábor', 'Třebíč', 'Třinec', 'Uherské Hradiště', 'Ústí nad Labem', 'Valašské Meziříčí', 'Vsetín', 'Zlín', 'Znojmo', ]; /** * Source: https://cs.wikipedia.org/wiki/Seznam_st%C3%A1t%C5%AF_sv%C4%9Bta */ protected static $country = [ 'Afghánistán', 'Albánie', 'Alžírsko', 'Andorra', 'Angola', 'Antigua a Barbuda', 'Argentina', 'Arménie', 'Austrálie', 'Ázerbájdžán', 'Bahamy', 'Bahrajn', 'Bangladéš', 'Barbados', 'Belgie', 'Belize', 'Benin', 'Bělorusko', 'Bhútán', 'Bolívie', 'Bosna a Hercegovina', 'Botswana', 'Brazílie', 'Brunej', 'Bulharsko', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Cookovy ostrovy', 'Čad', 'Černá Hora', 'Česká republika', 'Čína', 'Dánsko', 'Demokratická republika Kongo', 'Dominika', 'Dominikánská republika', 'Džibutsko', 'Egypt', 'Ekvádor', 'Eritrea', 'Estonsko', 'Etiopie', 'Fidži', 'Filipíny', 'Finsko', 'Francie', 'Gabon', 'Gambie', 'Ghana', 'Grenada', 'Gruzie', 'Guatemala', 'Guinea', 'Guinea-Bissau', 'Guyana', 'Haiti', 'Honduras', 'Chile', 'Chorvatsko', 'Indie', 'Indonésie', 'Irák', 'Írán', 'Irsko', 'Island', 'Itálie', 'Izrael', 'Jamajka', 'Japonsko', 'Jemen', 'Jihoafrická republika', 'Jižní Korea', 'Jižní Súdán', 'Jordánsko', 'Kambodža', 'Kamerun', 'Kanada', 'Kapverdy', 'Katar', 'Kazachstán', 'Keňa', 'Kiribati', 'Kolumbie', 'Komory', 'Republika Kongo', 'Kostarika', 'Kuba', 'Kuvajt', 'Kypr', 'Kyrgyzstán', 'Laos', 'Lesotho', 'Libanon', 'Libérie', 'Libye', 'Lichtenštejnsko', 'Litva', 'Lotyšsko', 'Lucembursko', 'Madagaskar', 'Maďarsko', 'Makedonie', 'Malajsie', 'Malawi', 'Maledivy', 'Mali', 'Malta', 'Maroko', 'Marshallovy ostrovy', 'Mauritánie', 'Mauricius', 'Mexiko', 'Federativní státy Mikronésie', 'Moldavsko', 'Monako', 'Mongolsko', 'Mosambik', 'Myanmar', 'Namibie', 'Nauru', 'Nepál', 'Německo', 'Niger', 'Nigérie', 'Nikaragua', 'Niue', 'Nizozemsko', 'Norsko', 'Nový Zéland', 'Omán', 'Pákistán', 'Palau', 'Panama', 'Papua-Nová Guinea', 'Paraguay', 'Peru', 'Pobřeží slonoviny', 'Polsko', 'Portugalsko', 'Rakousko', 'Rovníková Guinea', 'Rumunsko', 'Rusko', 'Rwanda', 'Řecko', 'Salvador', 'Samoa', 'San Marino', 'Saúdská Arábie', 'Senegal', 'Severní Korea', 'Seychely', 'Sierra Leone', 'Singapur', 'Slovensko', 'Slovinsko', 'Somálsko', 'Spojené arabské emiráty', 'Spojené království', 'Spojené státy americké', 'Srbsko', 'Středoafrická republika', 'Surinam', 'Súdán', 'Svatá Lucie', 'Svatý Kryštof a Nevis', 'Svatý Tomáš a Princův ostrov', 'Svatý Vincenc a Grenadiny', 'Svazijsko', 'Sýrie', 'Šalamounovy ostrovy', 'Španělsko', 'Šrí Lanka', 'Švédsko', 'Švýcarsko', 'Tádžikistán', 'Tanzanie', 'Thajsko', 'Togo', 'Tonga', 'Trinidad a Tobago', 'Tunisko', 'Turecko', 'Turkmenistán', 'Tuvalu', 'Uganda', 'Ukrajina', 'Uruguay', 'Uzbekistán', 'Vanuatu', 'Vatikán', 'Venezuela', 'Vietnam', 'Východní Timor', 'Zambie', 'Zimbabwe', ]; /** * Source: https://cs.wikipedia.org/wiki/Kraje_v_%C4%8Cesku#Ekonomika */ private static $regions = [ 'Hlavní město Praha', 'Jihomoravský kraj', 'Jihočeský kraj', 'Karlovarský kraj', 'Královéhradecký kraj', 'Liberecký kraj', 'Moravskoslezský kraj', 'Olomoucký kraj', 'Pardubický kraj', 'Plzeňský kraj', 'Středočeský kraj', 'Vysočina', 'Zlínský kraj', 'Ústecký kraj', ]; /** * Source: http://aplikace.mvcr.cz/adresy/ */ protected static $street = [ 'Alžírská', 'Angelovova', 'Antonínská', 'Arménská', 'Čelkovická', 'Červenkova', 'Československého exilu', 'Chlumínská', 'Chládkova', 'Diskařská', 'Do Kopečka', 'Do Vozovny', 'Do Vršku', 'Doubravická', 'Doudova', 'Drahotínská', 'Dělnická', 'Generála Šišky', 'Gončarenkova', 'Gutova', 'Havlínova', 'Havraní', 'Helmova', 'Hečkova', 'Holubinková', 'Holínská', 'Horní Hrdlořezská', 'Horní Stromky', 'Hostivařské nám.', 'Houbařská', 'Hořanská', 'Hrachovská', 'Hrad III. nádvoří', 'Hrdlořezská', 'Jenská', 'Jerevanská', 'Ježovická', 'K Březince', 'K Dobré Vodě', 'K Hořavce', 'K Hrušovu', 'K Háji', 'K Návsi', 'K Padesátníku', 'K Pyramidce', 'K Samotě', 'K Vinici', 'K Vystrkovu', 'Karlovarská', 'Karlínské nám.', 'Kaňkova', 'Ke Kyjovu', 'Ke Stadionu', 'Kejnická', 'Klatovská', 'Kohoutových', 'Kopanská', 'Kralupská', 'Kukelská', 'Kukučínova', 'Kunešova', 'Kvestorská', 'Křišťanova', 'Lanžhotská', 'Leštínská', 'Lindavská', 'Litevská', 'Lojovická', 'Lukešova', 'Maltézské náměstí', 'Melodická', 'Mečíková', 'Milady Horákové', 'Mšenská', 'N. A. Někrasova', 'Na Dědince', 'Na Habrové', 'Na Jezerce', 'Na Jílech', 'Na Petynce', 'Na Rozcestí', 'Na Sedlišti', 'Na Vrchu', 'Na Výšině', 'Na Úbočí', 'Na Štamberku', 'Nad Hliníkem', 'Nad Hřištěm', 'Nad Klikovkou', 'Nad libeňským nádražím', 'Nad Nuslemi', 'Nad Slávií', 'Nad Trnkovem', 'Nad Šauerovými sady', 'Netřebská', 'Nivnická', 'Nádražní', 'nám. Pod Lípou', 'nám. Před bateriemi', 'nám. Svatopluka Čecha', 'Odlehlá', 'Okrasná', 'Omská', 'Otavova', 'Oválová', 'Palackého nám.', 'Pavlišovská', 'Paškova', 'Petřínské sady', 'Pilovská', 'Pod Bruskou', 'Pod novou školou', 'Pod soutratím', 'Pod Svahem', 'Pod Útesy', 'Pohledná', 'Pošepného nám.', 'Prokopových', 'Pávovské náměstí', 'Pětipeského', 'Příbramská', 'Radbuzská', 'Radnické schody', 'Raichlova', 'Roentgenova', 'Rozkošného', 'Rozrazilová', 'Ruzyňská', 'Římovská', 'Říční', 'Satalická', 'Schoellerova', 'Smrková', 'Souvratní', 'Sovova', 'Sportovní', 'Stadionová', 'Statková', 'Stavební', 'Široká', 'Školní', 'Tatranská', 'Tomsova', 'Toruňská', 'Točenská', 'Trnkovo náměstí', 'Truhlářova', 'Tvrdonická', 'Týmlova', 'U Beránky', 'U Chmelnice', 'U Chodovského hřbitova', 'U Drážky', 'U Fořta', 'U Kamýku', 'U Klubovny', 'U Lesa', 'U Pekáren', 'U Prašné brány', 'U Prádelny', 'U Silnice', 'U Sladovny', 'U Slovanky', 'U Soutoku', 'U Trojice', 'U Vinice', 'U vinných sklepů', 'U Vodárny', 'U Vorlíků', 'U zeleného ptáka', 'U Čekárny', 'U Županských', 'Ukrajinská', 'Újezdská', 'V Jámě', 'V Předním Hloubětíně', 'V Rohu', 'V Uličce', 'Valčíkova', 'Ve Lhotce', 'Ve Vrších', 'Velenická', 'Violková', 'Vlašská', 'Voděradská', 'Vyderská', 'Vysokoškolská', 'Výpadová', 'Vřesovická', 'Za Pekárnou', 'Zámecká', ]; /** * Randomly returns a czech city. * * @example 'Krnov' * * @return string */ public function city() { return static::randomElement(static::$city); } /** * Randomly returns a czech region. * * @example 'Liberecký kraj' * * @return string */ public static function region() { return static::randomElement(static::$regions); } /** * Real street names as random data can hardly be * generated due to inflection. * * @example 'U Vodárny' * * @return string */ public function streetName() { return static::randomElement(static::$street); } } PK A�)[w� =�� �� ' faker/src/Faker/Provider/cs_CZ/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\cs_CZ; class Text extends \Faker\Provider\Text { public function realText($maxNbChars = 200, $indexSize = 2) { $text = parent::realText($maxNbChars, $indexSize); $text = str_replace('„', '', $text); return str_replace('“', '', $text); } /** * License: PD old 70 * * Title: Krakatit * Author: Karel Čapek * Release Date: 25. 12. 1923 – 15. 4. 1924 * Language: Czech * * @see https://cs.wikisource.org/wiki/Krakatit * * @var string * * Karel Čapek * KRAKATIT * Znění tohoto textu vychází z díla Krakatit tak, jak bylo vydáno v Československém spisovateli v roce 1982 * (ČAPEK, Karel. Továrna na absolutno ; Krakatit. 12. vyd. Továrny na absolutno, 16. vyd. Krakatitu. Praha : * Československý spisovatel, 1982. 476 s. Spisy, sv. 3.). * Další díla Karla Čapka naleznete online na www stránkách Městské knihovny v Praze: www.mlp.cz/karelcapek. * Elektronické publikování díla Karla Čapka je společným projektem Městské knihovny v Praze, * Společnosti bratří Čapků, Památníku Karla Čapka a Českého národního korpusu. */ protected static $baseText = <<<'EOT' I. S večerem zhoustla mlha sychravého dne. Je ti, jako by ses protlačoval řídkou vlhkou hmotou, jež se za tebou neodvratně zavírá. Chtěl bys být doma. Doma, u své lampy, v krabici čtyř stěn. Nikdy ses necítil tak opuštěn. Prokop si razí cestu po nábřeží. Mrazí ho a čelo má zvlhlé potem slabosti; chtěl by si sednout tady na té mokré lavičce, ale bojí se strážníků. Zdá se mu, že se motá; ano, u Staroměstských mlýnů se mu někdo vyhnul obloukem jako opilému. Nyní tedy vynakládá veškeru sílu, aby šel rovně. Teď, teď jde proti němu člověk, má klobouk do očí a vyhrnutý límec. Prokop zatíná zuby, vraští čelo, napíná všechny svaly, aby bezvadně přešel. Ale zrovna na krok před chodcem se mu udělá v hlavě tma a celý svět se s ním pojednou zatočí; náhle vidí zblízka, zblizoučka pár pronikavých očí, jak se do něho vpíchly, naráží na něčí rameno, vypraví ze sebe cosi jako „promiňte“ a vzdaluje se s křečovitou důstojností. Po několika krocích se zastaví a ohlédne; ten člověk stojí a dívá se upřeně za ním. Prokop se sebere a odchází trochu rychleji; ale nedá mu to, musí se znovu ohlédnout; a vida, ten člověk ještě pořád stojí a dívá se za ním, dokonce samou pozorností vysunul z límce hlavu jako želva. „Ať kouká,“ myslí si Prokop znepokojen, „teď už se ani neohlédnu.“ A jde, jak nejlépe umí; náhle slyší za sebou kroky. Člověk s vyhrnutým límcem jde za ním. Zdá se, že běží. A Prokop se v nesnesitelné hrůze dal na útěk. Svět se s ním opět zatočil. Těžce oddychuje, jektaje zuby opřel se o strom a zavřel oči. Bylo mu strašně špatně, bál se, že padne, že mu praskne srdce a krev vyšplíchne ústy. Když otevřel oči, viděl těsně před sebou člověka s vyhrnutým límcem. „Nejste vy inženýr Prokop?“ ptal se člověk, patrně už poněkolikáté. „Já… já tam nebyl,“ pokoušel se Prokop cosi zalhávat. „Kde?“ ptal se muž. „Tam,“ řekl Prokop a ukazoval hlavou kamsi k Strahovu. „Co na mně chcete?“ „Copak mne neznáš? Já jsem Tomeš. Tomeš z techniky, nevíš už?“ „Tomeš,“ opakoval Prokop, a bylo mu k smrti jedno, jaké to je jméno. „Ano, Tomeš, to se rozumí. A co – co mi chcete?“ Muž s vyhrnutým límcem uchopil Prokopa pod paží. „Počkej, teď si sedneš, rozumíš?“ „Ano,“ řekl Prokop a nechal se dovést k lavičce. „Já totiž… mně není dobře, víte?“ Náhle vyprostil z kapsy ruku zavázanou jakýmsi špinavým cárem. „Poraněn, víte? Zatracená věc.“ „A hlava tě nebolí?“ řekl člověk. „Bolí.“ „Tak poslouchej, Prokope,“ řekl člověk. „Teď máš horečku nebo co. Musíš do špitálu, víš? Je ti zle, to je vidět. Ale aspoň se hleď upamatovat, že se známe. Já jsem Tomeš. Chodili jsme spolu do chemie. Člověče, rozpomeň se!“ „Já vím, Tomeš,“ ozval se Prokop chabě. „Ten holomek. Co s ním je?“ „Nic,“ řekl Tomeš. „Mluví s tebou. Musíš do postele, rozumíš? Kde bydlíš?“ „Tam,“ namáhal se mluvit Prokop a ukazoval někam hlavou. „U… u Hybšmonky.“ Náhle se pokoušel vstát. „Já tam nechci! Nechoďte tam! Tam je – tam je –“ „Co?“ „Krakatit,“ zašeptal Prokop. „Co je to?“ „Nic. Neřeknu. Tam nikdo nesmí. Nebo – nebo –“ „Co?“ „Ffft, bum!“ udělal Prokop a hodil rukou do výše. „Co je to?“ „Krakatoe. Kra-ka-tau. Sopka. Vul-vulkán, víte? Mně to… natrhlo palec. Já nevím, co…“ Prokop se zarazil a pomalu dodal: „To ti je strašná věc, člověče.“ Tomeš se pozorně díval, jako by něco očekával. „Tak tedy,“ začal po chvilce, „ty ještě pořád děláš do třaskavin?“ „Pořád.“ „S úspěchem?“ Prokop vydal ze sebe cosi na způsob smíchu. „Chtěl bys vědět, že? Holenku, to není jen tak. Není – není jen tak,“ opakoval klátě opile hlavou. „Člověče, ono to samo od sebe samo od sebe –“ „Co?“ „Kra-ka-tit. Krakatit. Krrrakatit. A ono to samo od sebe – Já nechal jen prášek na stole, víš? Ostatní jsem smetl dododo-do takové piksly. Zu-zůstal jen poprašek na stole, – a najednou –“ „– to vybuchlo.“ „Vybuchlo. Jen takový nálet, jen prášek, co jsem utrousil. Ani to vidět nebylo. Tuhle – žárovka – kilometr dál. Ta to nebyla. A já – v lenošce, jako kus dřeva. Víš, unaven. Příliš práce. A najednou… prásk! Já letěl na zem. Okna to vyrazilo a – žárovka pryč. Detonace jako – jako když bouchne lydditová patrona. Stra-strašná brizance. Já – já nejdřív myslel, že praskla ta por- porcená – ponce – por-ce-lánová, polcelánová, porcenálová, poncelár, jak se to honem, to bílé, víte, izolátor, jak se to jmenuje? Kře-mi-čitan hlinitý.“ „Porcelán.“ „Piksla. Já myslel, že praskla ta piksla, se vším všudy. Tak rozškrtnu sirku, a ona tam je celá, ona je celá, ona je celá. A já – jako sloup – až mně sirka spálila prsty. A pryč – přes pole – potmě – na Břevnov nebo do Střešovic – Aa někde mě napadlo to slovo. Krakatoe. Krakatit. Kra-ka-tit. Nene, tak to nenenebylo. Jak to bouchlo, letím na zem a křičím Krakatit. Krakatit. Pak jsem na to zapomněl. Kdo je tu? Kdo – kdo jste?“ „Kolega Tomeš.“ „Tomeš, aha. Ten všivák! Přednášky si vypůjčoval. Nevrátil mně jeden sešit chemie. Tomeš, jak se jmenoval?“ „Jiří.“ „Já už vím, Jirka. Ty jsi Jirka, já vím. Jirka Tomeš. Kde máš ten sešit? Počkej, já ti něco řeknu. Až vyletí to ostatní, je zle. Člověče, to rozmlátí celou Prahu. Smete. Odfoukne, ft! Až vyletí ta por-ce-lánová dóze, víš?“ „Jaká dóze?“ „Ty jsi Jirka Tomeš, já vím. Jdi do Karlína. Do Karlína nebo do Vysočan, a dívej se, až to vyletí. Běž, běž honem!“ „Proč?“ „Já toho nadělal cent. Cent Krakatitu. Ne, asi – asi patnáct deka. Tam nahoře, v té por-ce-lánové dózi. Člověče, až ta vyletí – Ale počkej, to není možné, to je nesmysl,“ mumlal Prokop chytaje se za hlavu. „Nu?“ „Proč – proč – proč to nevybuchlo také v té dózi? Když ten prášek – sám od sebe – Počkej, na stole je zin-zinkový plech – plech – Od čeho to na stole vybuchlo? Poč-kej, buď tiše, buď tiše,“ drtil Prokop a vrávoravě se zvedl. „Co je ti?“ „Krakatit,“ zabručel Prokop, udělal celým tělem jakýsi otáčivý pohyb a svalil se na zem v mrákotách. II. První, co si Prokop uvědomil, bylo, že se s ním všechno otřásá v drnčivém rachotu a že ho někdo pevně drží kolem pasu. Hrozně se bál otevřít oči; myslel, že se to na něj řítí. Ale když to neustávalo, otevřel oči a viděl před sebou matný čtyřúhelník, kterým se sunou mlhavé světelné koule a pruhy. Neuměl si to vysvětlit; díval se zmateně na uplývající a poskakující mátohy, trpně odevzdán ve vše, co se s ním bude dít. Pak pochopil, že ten horlivý rachot jsou kola vozu a venku že míjejí jenom svítilny v mlze; a unaven tolikerým pozorováním zavřel opět oči a nechal se unášet. „Teď si lehneš,“ řekl tiše hlas nad jeho hlavou; „spolkneš aspirin a bude ti líp. Ráno ti přivedu doktora, ano?“ „Kdo je to,“ ptal se Prokop ospale. „Tomeš. Lehneš si u mne, Prokope. Máš horečku. Kde tě co bolí?“ „Všude. Hlava se mi točí. Tak, víš –“ „Jen tiše lež. Uvařím ti čaj a vyspíš se. Máš to z rozčilení, víš. To je taková nervová horečka. Do rána to přejde.“ Prokop svraštil čelo v námaze vzpomínání. „Já vím,“ řekl po chvíli starostlivě. „Poslyš, ale někdo by měl tu pikslu hodit do vody. Aby nevybuchla.“ „Bez starosti. Teď nemluv.“ „A… já bych snad mohl sedět. Nejsem ti těžký?“ „Ne, jen lež.“ „– – A ty máš ten můj sešit chemie,“ vzpomněl si Prokop najednou. „Ano, dostaneš jej. Ale teď klid, slyšíš?“ „Já ti mám tak těžkou hlavu –“ Zatím drkotala drožka nahoru Ječnou ulicí. Tomeš slabounce hvízdal nějakou melodii a díval se oknem. Prokop sípavě dýchal s tichým sténáním. Mlha smáčela chodníky a vnikala až pod kabát svým sychravým slizem; bylo pusto a pozdě. „Už tam budeme,“ řekl Tomeš nahlas. Drožka se čerstvěji rozhrčela na náměstí a zahnula vpravo. „Počkej, Prokope, můžeš udělat pár kroků? Já ti pomohu.“ S námahou vlekl Tomeš svého hosta do druhého patra, Prokop si připadal jaksi lehký a bez váhy, a nechal se skoro vynést po schodech nahoru; ale Tomeš silně oddechoval a utíral si pot. „Viď, jsem jako nitě,“ divil se Prokop. „Nu ovšem,“ mručel udýchaný Tomeš odemykaje svůj byt. Prokopovi bylo jako malému dítěti, když jej Tomeš svlékal. „Má maminka,“ začal něco povídat, „když má maminka, to už je, to už je dávno, tatínek seděl u stolu, a maminka mne nosila do postele, rozumíš?“ Pak už byl v posteli, přikryt po bradu, jektal zuby a díval se, jak se Tomeš točí u kamen a rychle zatápí. Bylo mu do pláče dojetím, lítostí a slabostí, a pořád brebentil; uklidnil se, až dostal na čelo studený obkladek. Tu se tiše díval po pokoji; bylo tu cítit tabák a ženu. „Ty jsi kujón, Tomši,“ ozval se vážně. „Pořád máš holky.“ Tomeš se k němu obrátil. „Nu, a co?“ „Nic. Co vlastně děláš?“ Tomeš mávl rukou. „Mizerně, kamaráde. Peníze nejsou.“ „Flámuješ.“ Tomeš jen potřásl hlavou. „A je tě škoda, víš?“ začal Prokop starostlivě. „Ty bys mohl – Koukej, já dělám už dvanáct let.“ „A co z toho máš?“ namítl Tomeš příkře. „No, sem tam něco. Prodal jsem letos třaskavý dextrin.“ „Zač?“ „Za deset tisíc. Víš, nic to není, hloupost. Taková pitomá bouchačka, pro doly. Ale kdybych chtěl –“ „Je ti už líp?“ „Krásně mi je. Já jsem ti našel metody! Člověče, jeden nitrát ceru, to ti je vášnivá potvora; a chlor, chlor, tetrastupeň chlordusíku se zapálí světlem. Rozsvítíš žárovku, a prásk! Ale to nic není. Koukej,“ prohlásil náhle vystrkuje zpod pokrývky hubenou, děsně zkomolenou ruku. „Když něco vezmu do ruky, tak… v tom cítím šumět atomy. Zrovna to mravenčí. Každá hmota mravenčí jinak, rozumíš?“ „Ne.“ „To je síla, víš? Síla v hmotě. Hmota je strašně silná. Já… já hmatám, jak se to v ní hemží. Drží to dohromady… s hroznou námahou. Jak to uvnitř rozvikláš, rozpadne se, bum! Všechno je exploze. Když se rozevře květina, je to exploze. Každá myšlenka, to je takové prasknutí v mozku. Když mně podáš ruku, cítím, jak v tobě něco exploduje. Já mám takový hmat, člověče. A sluch. Všechno šumí, jako šumivý prášek. To jsou samé malinkaté výbuchy. Mně ti tak hučí v hlavě… Ratatata, jako strojní puška.“ „Tak,“ řekl Tomeš, „a teď spolkni tuhleten aspirin.“ „Ano. Třa-třaskavý aspirin. Perchlorovaný acetylsalicylazid. To nic není. Člověče, já jsem našel exotermické třaskaviny. Každá látka je vlastně třaskavina. Voda… voda je třaskavina. Hlína… a vzduch jsou třaskaviny. Peří, peří v peřině je taky třaskavina. Víš, zatím to má jen teoretický význam. A já jsem našel atomové výbuchy. Já – já – já jsem udělal alfaexploze. Roz-pad-ne se to na plus plus částice. Žádná termochemie. De-struk-ce. Destruktivní chemie, člověče. To ti je ohromná věc, Tomši, čistě vědecky. Já ti mám doma tabulky… Lidi, kdybych já měl aparáty! Ale já mám jen oči… a ruce… Počkej, až to napíšu!“ „Nechce se ti spát?“ „Chce. Jsem – dnes – unaven. A co tys pořád dělal?“ „Nu, nic. Život.“ „Život je třaskavina, víš? Prásk, člověk se narodí a rozpadne se, bum! A nám se zdá, že to trvá bůhvíkolik let, viď? Počkej, já jsem teď něco spletl, že?“ „Docela v pořádku, Prokope. Možná že zítra udělám bum. Nebudu-li mít totiž peníze. Ale to je jedno, starouši, jen spi.“ „Já bych ti půjčil, nechceš?“ „Nech. Na to bys nestačil. Snad ještě můj tatík –“ Tomeš mávl rukou. „Tak vidíš, ty máš ještě tatínka,“ ozval se Prokop po chvíli s náhlou měkkostí. „Nu ano. Doktor v Týnici.“ Tomeš vstal a přecházel po pokoji. „Je to mizérie, člověče, mizérie. Mám to nahnuté, nu! A nestarej se o mne. Já už – něco udělám. Spi!“ Prokop se utišil. Polozavřenýma očima viděl, jak Tomeš sedá ke stolku a hrabe se v nějakých papírech. Bylo mu jaksi sladko naslouchat šustění papíru a tichému hukotu ohně v kamnech. Člověk skloněný u stolku opřel hlavu o dlaně a snad ani nedýchal; a Prokopovi bylo, že leží doma a vidí svého staršího bratra, svého bratra Josefa; učí se z knížek elektrotechnice a bude zítra dělat zkoušku; a Prokop usnul horečným spánkem. III. Zdálo se mu, že slyší hukot jakoby nesčetných kol. „To je nějaká továrna,“ myslel si a běžel po schodech nahoru. Zničehonic se ocitl před velikými dveřmi, kde stálo na skleněné tabulce: Plinius. Zaradoval se nesmírně a vešel dovnitř. „Je tu pan Plinius?“ ptal se nějaké slečinky u psacího stroje. „Hned přijde,“ řekla slečinka, a tu k němu přistoupil vysoký oholený muž v cutawayi a s ohromnými kruhovými skly na očích. „Co si přejete?“ řekl. Prokop se zvědavě díval do jeho neobyčejně výrazné tváře. Mělo to britskou hubu a vypouklé rozježděné čelo, na skráni bradavici zvící šestáku a bradu jako filmový herec. „Vy – vy – račte být – Plinius?“ „Prosím,“ řekl vysoký muž a krátkým gestem mu ukázal do své pracovny. „Jsem velmi… je mi… ohromnou ctí,“ koktal Prokop usedaje. „Co si přejete?“ přerušil ho vysoký muž. „Já jsem rozbil hmotu,“ prohlásil Prokop. Plinius nic; hrál si jen s ocelovým klíčkem a zavíral těžká víčka pod skly. „To je totiž tak,“ začal Prokop překotně. „V-v-všecko se rozpadá, že? Hmota je křehká. Ale já udělám, že se to rozpadne najednou, bum! Výbuch, rozumíte? Na padrť. Na molekuly. Na atomy. Ale já jsem rozbil také atomy.“ „Škoda,“ řekl Plinius povážlivě. „Proč – jaká škoda?“ „Škoda něco rozbít. I atomu je škoda. Nu tak dál.“ „Já… rozbiju atom. Já vím, že už Rutherford… Ale to byla jen taková páračka se zářením, víte? To nic není. To se musí en masse. Jestli chcete, já vám rozbourám tunu bismutu; rozštípne to ce-celý svět, ale to je jedno. Chcete?“ „Proč byste to dělal?“ „Je to… vědecky zajímavé,“ zmátl se Prokop. „Počkejte, jakpak bych vám to… To je – to je vám ne-smír-ně zajímavé.“ Chytil se za hlavu. „Počkejte, mně praskne hla-va; to bude – vědecky – ohromně zajímavé, že? Aha, aha,“ vyhrkl s úlevou, „já vám to vyložím. Dynamit – dynamit trhá hmotu na kusy, na balvany, ale benzoltrioxozonid ji roztrhá na prášek; udělá jen malou díru, ale rrrozdrtí hmotu nana-na submikroskopickou padrť, rozumíte? To dělá detonační rychlost. Hmota nemá čas ustoupit; nemůže se už ani roz-rozhrnout, roztrhnout, víte? A já… jjjá jsem stupňoval detonační rychlost. Argonozonid. Chlorargonoxozonid. Tetrargon. A pořád dál. Pak už ani vzduch nemůže ustoupit; je stejně tuhý jako… jako ocelová deska. Roztrhá se na molekuly. A pořád dál. A najednou vám… od jisté rychlosti… začne brizance děsně stoupat. Roste… kvadraticky. Já koukám jako blázen. Odkud se to bere? Kde kde kde se najednou vzala ta energie?“ naléhal Prokop zimničně. „Tak řekněte.“ „Nu, třeba v atomu,“ mínil Plinius. „Aha,“ prohlásil Prokop vítězně a utřel si pot. „Tady je ten vtip. Jednoduše v atomu. Ono to… vrazí atomy do sebe… a… sss… serve betaplášť… a jádro se musí rozpadnout. To je alfaexploze. Víte, kdo jsem? Já jsem první člověk, který překročil koeficient stlačitelnosti, pane. Já jsem našel atomové výbuchy. Já… já jsem vyrazil z bismutu tantal. Poslyšte, víte vy, kolik je vy-výkonu v jednom gramu rtuti? Čtyři sta dvaašedesát miliónů kilogramometrů. Hmota je děsně silná. Hmota je regiment, který přešlapuje na místě: ráz dva, ráz dva; ale dejte ten pravý povel, a regiment vyrazí v útok, en evant! To je výbuch, rozumíte? Hurá!“ Prokop se zarazil vlastním křikem; v hlavě mu bušilo tak, že přestal cokoli vnímat. „Promiňte,“ řekl, aby zamluvil rozpaky, a hledal třesoucí se rukou své pouzdro na cigára. „Kouříte?“ „Ne.“ „Již staří Římané kouřili,“ ujišťoval Prokop a otevřel pouzdro; byly tam samé těžké patrony. „Zapalte si,“ nutil, „to je lehoučký Nobel Extra.“ Sám ukousl špičku tetrylové patrony a hledal sirky. „To nic není,“ začal, „ale znáte třaskavé sklo? Škoda. Poslyšte, já vám mohu udělat výbušný papír. Napíšete psaní, někdo to hodí do ohně a prásk! celý barák se sesype. Chcete?“ „K čemu?“ ptal se Plinius zvedaje obočí. „Jen tak. Síla musí ven. Já vám něco povím. Kdybyste chodil po stropě, tak co vám z toho vznikne? Já především kašlu na valenční teorie. Všecko se dá dělat. Slyšíte, jak to venku rachotí? To slyšíte růst trávu: samé výbuchy. Každé semínko je třaskavá kapsle, která vyletí. Puf, jako raketa. A ti hlupáci si myslí, že není žádná tautomerie. Já jim ukážu takovou merotropii, že budou z toho blázni. Samá laboratorní zkušenost, pane.“ Prokop cítil s hrůzou, že žvaní nesmysly; chtěl tomu uniknout a mlel tím rychleji, pleta páté přes deváté. Plinius vážně kýval hlavou; dokonce komihal celým tělem hlouběji a pořád hlouběji, jako by se klaněl. Prokop drmolil zmatené formule a nemohl se zastavit, poule oči na Plinia, který se komihal s rostoucí rychlostí jako stroj. Podlaha pod ním se začala houpat a zvedat. „Ale tak přestaňte, člověče,“ zařval Prokop zděšen a probudil se. Místo Plinia viděl Tomše, který neobraceje se od stolku bručel: „Nekřič, prosím tě.“ „Já nekřičím,“ řekl Prokop a zavřel oči. V hlavě mu hučelo rychlými a bolestnými tepy. Zdálo se mu, že letí přinejmenším rychlostí světla; nějak se mu svíralo srdce, ale to dělá jen Fitzgerald-Lorentzovo zploštění, řekl si; musím být placatý jako lívanec. A najednou se proti němu vyježí nesmírné skleněné hranoly; ne, jsou to jenom nekonečné hladce vybroušené roviny, jež se protínají a prostupují v břitkých úhlech jako krystalografické modely; a proti jedné takové hraně je hnán úžasnou rychlostí. „Pozor,“ zařval sám na sebe, neboť v tisícině vteřiny se musí roztříštit; ale tu již bleskově odletěl zpět a rovnou proti hrotu obrovského jehlanu; odrazil se jako paprsek a byl vržen na skleněně hladkou stěnu, smeká se podle ní, sviští do ostrého úhlu, kmitá šíleně mezi jeho stěnami, je hozen pozpátku nevěda proti čemu, zas odmrštěn dopadá bradou na ostrou hranu, ale v poslední chvíli ho to odhodí vzhůru; nyní si roztřískne hlavu o euklidovskou rovinu nekonečna, ale již se řítí střemhlav dolů, dolů do tmy; prudký náraz, bolestné cuknutí v celém těle, ale hned zas se zvedl a dal se na útěk. Uhání labyrintickou chodbou a za sebou slyší dupot pronásledovatelů; chodba se úží, svírá se, její stěny se přirážejí k sobě děsným a neodvratným pohybem; i dělá se tenký jako šídlo, zatajuje dech a upaluje v bláznivé hrůze, aby tudy proběhl, než ho ty stěny rozdrtí. Zavřelo se to za ním s kamenným nárazem, zatímco sám svistí do propasti podle ledově čišící zdi. Strašný úder, a ztrácí vědomí; když procitl, vidí, že je v černé tmě; hmatá po slizkých kamenných stěnách a křičí o pomoc, ale z jeho úst nevychází zvuku; taková je tu tma. Jektaje hrůzou klopýtá po dně propasti; nahmatá postranní chodbu, i vrhá se do ní; jsou to vlastně. schody, a nahoře, nekonečně daleko svítá malinký otvor jako v šachtě; běží tedy nahoru po nesčíslných a strašně příkrých stupních; ale nahoře není než plošinka, lehoučká plechová platforma drnčící a chvějící se nad závratnou hlubinou, a dolů se šroubem točí jen nekonečné schůdky ze železných plátů. A tu již za sebou slyšel supění pronásledovatelů. Bez sebe hrůzou se řítil a točil po schůdkách dolů, a za ním železně řinčí a rachotí dupající zástup nepřátel. A najednou vinuté schody se končí ostře v prázdnu. Prokop zavyl, rozpřáhl ruce a pořád ještě víře padal do bezdna. Hlava se mu zatočila, neviděl už a neslyšel; váznoucíma nohama běžel nevěda kam, drcen strašným a slepým puzením, že musí kamsi dorazit, než bude pozdě. Rychleji a rychleji ubíhal nekonečným koridorem; čas od času míjel semafor, na kterém pokaždé vyskočila vyšší číslice: 17, 18, 19. Najednou pochopil, že běhá v kruhu a ta čísla že udávají počet jeho oběhů. 40, 41. Popadla ho nesnesitelná hrůza, že přijde pozdě a že se odtud nedostane; svištěl zběsilou rychlostí, takže se semafor jenom mihal jako telegrafní tyče z rychlíku; a ještě rychleji! nyní už semafor ani neubíhá, nýbrž stojí na jednom místě a odpočítává bleskovou rychlostí tisíce a desettisíce oběhů, a nikde není východ z té chodby, a chodba je na pohled rovná a lesklá jako hamburský tunel, a přece se vrací kruhem; Prokop vzlyká děsem: to je Einsteinův vesmír, a já musím dojít, než bude pozdě! Náhle zazněl strašný výkřik, a Prokop ustrnul: je to hlas tatínkův, někdo ho vraždí; i jal se obíhat ještě rychleji, semafor zmizel, udělala se tma; Prokop tápal po stěnách a nahmatal zamčené dveře, a za nimi je slyšet to zoufalé bědování a rány pokáceného nábytku. Řva hrůzou zarývá Prokop nehty do dveří, štípe je a rozškrabává; vytrhal je po třískách a našel za nimi staré známé schody, jež ho denně vedly domů, když byl maličký; a nahoře dusí se tatínek, někdo ho škrtí a smýká jím po zemi. Křiče vyletí Prokop nahoru, je doma na chodbě, vidí konve a chlebovou skříň maminčinu a pootevřené dveře do kuchyně, a tam uvnitř chroptí a prosí tatínek, aby ho nezabíjeli; někdo mu tluče hlavou o zem; chce mu jít na pomoc, ale nějaká slepá, bláznivá moc ho nutí, aby tady na chodbě běhal dokola, pořád rychleji dokolečka a chechtal se jíkavě, zatímco uvnitř skomírá a dusí se tatínkovo sténání. A neschopen vykročit ze závratného bludného kruhu, řítě se stále rychleji ryčel Prokop šíleným smíchem hrůzy. Tu se probudil zalit potem a jektaje zuby. Tomeš mu stál u hlav a dával mu na rozžhavené čelo nový chladivý obklad. „To je dobře, to je dobře,“ mumlal Prokop, „já už nebudu spát.“ I ležel tiše a díval se na Tomše, jak sedí u lampy. Jirka Tomeš, říkal si, a počkejme, pak kolega Duras, a Honza Buchta, Sudík, Sudík, Sudík, a kdo ještě? Sudík, Trlica, Trlica, Pešek, Jovanovič, Mádr, Holoubek, co nosil brejle, to je náš ročník na chemii. Bože, a který je tamhleten? Aha, to je Vedral, ten padl v roce šestnáct, a za ním sedí Holoubek, Pacovský, Trlica, Šeba, celý ročník. A tu slyšel najednou: „Pan Prokop bude kolokvovat.“ Lekl se nesmírně. U katedry sedí profesor Wald a tahá se suchou ručičkou za vousy, jako vždy. „Povězte,“ praví profesor Wald, „co víte o třaskavinách.“ „Třaskaviny třaskaviny,“ začíná Prokop nervózně, „jejich výbušnost záleží na tom, že že že se náhle vyvine veliký objem plynu, který který se vyvine z mnohem menšího objemu výbušné masy… Prosím, to není správné.“ „Jak to?“ táže se Wald přísně. „Já já já jsem našel alfavýbuchy. Výbuch totiž nastane rozpadem atomu. Částečky atomu se rozletí – rozletí –“ „Nesmysl,“ přeruší ho profesor. „Není žádných atomů.“ „Jsou jsou jsou,“ drtil Prokop. „Prosím, já já já to dokážu –“ „Překonaná teorie,“ bručí profesor. „Nejsou vůbec žádné atomy, jsou jenom gumetály. Víte, co je to gumetál?“ Prokop se zapotil úlekem. Toho slova nikdy v životě neslyšel. Gumetál? „To neznám,“ vydechl stísněně. „Tak vidíte,“ řekl suše Wald. „A pak si troufáte dělat kolokvium. Co víte o Krakatitu?“ Prokop se nesmírně zarazil. „Krakatit,“ šeptal, „to je… to je úplně nová třaskavina, která… která dosud…“ „Čím se zanítí? Čím? Čím exploduje?“ „Hertzovými vlnami,“ vyhrkl Prokop s úlevou. „Jak to víte?“ „Protože mně zničehonic vybuchla. Protože… protože nebyl žádný jiný impuls. A protože –“ „Nu?“ „… její syn-syntéza… se mně povedla za-za-za… vysokofrekvenční oscilace. Není to dosud vyvyvysvětleno; ale já myslím, že – – že to byly nějaké elektromagnetické vlny.“ „Byly. Já to vím. Teď napište na tabuli chemicky vzorec Krakatitu.“ Prokop vzal kus křídy a načmáral na tabuli svůj vzorec. „Přečtěte.“ Prokop odříkal vzorec nahlas. Tu vstal profesor Wald a řekl najednou jakýmsi docela jiným hlasem: „Jak? Jak je to?“ Prokop opakoval formuli. „Tetrargon?“ ptal se profesor rychle. „Pb kolik?“ „Dvě.“ „Jak se to dělá?“ tázal se hlas podivně blízce. „Postup! Jak se to dělá? Jak?… Jak se dělá Krakatit?“ Prokop otevřel oči. Nad ním se skláněl Tomeš s tužkou a zápisníkem v ruce a bez dechu se díval na jeho rty. „Co?“ mumlal Prokop neklidně. „Co chceš? Jak… jak se to dělá?“ „Něco se ti zdálo,“ řekl Tomeš a schoval zápisník za zády. „Spi, člověče, spi.“ IV. Teď jsem něco vyžvanil, uvědomoval si Prokop jasnějším cípem mozku; ale jinak mu to bylo svrchovaně lhostejno; chtělo se mu jen spát, nesmírně spát. Viděl jakýsi turecký koberec, jehož vzor se bez konce přesunoval, prostupoval a měnil. Nebylo to nic, a přece ho to jaksi rozčilovalo; i ve spaní zatoužil vidět znovu Plinia. Snažil se vybavit si jeho podobu; místo toho měl před sebou ohavnou zešklebenou tvář, jež skřípala žlutými vyžranými zuby, až se drtily, a pak je po kouskách vyplivovala. Chtěl tomu uniknout; napadlo ho slovo „rybář“, a hle, zjevil se mu rybář nad šedivou vodou i s rybami v čeřenu; řekl si „lešení“, a viděl skutečné lešení do poslední skoby a vazby. Dlouho se bavil tím, že vymýšlel slova a pozoroval obrázky jimi promítnuté; ale pak, pak už si živou mocí nemohl na žádné slovo vzpomenout. Namáhal se usilovně, aby našel aspoň jedno jediné slovo nebo věc, ale marně; tu ho zalila hrůza bezmoci studeným potem. Musím postupovat metodicky, umínil si; začnu zas od začátku, nebo jsem ztracen. Šťastně si vzpomněl na slovo „rybář“, ale zjevil se mu hliněný prázdný galon od petroleje; bylo to děsné. Řekl si „židle“, a ukázal se mu s podivnou podrobností dehtovaný tovární plot s trochou smutné zaprášené trávy a rezavými obručemi. To je šílenství, řekl si s mrazivou jasností; to je, pánové, typická pomatenost, hyperofabula ugongi dugongi Darwin. Tu se mu tento odborný název zazdál neznámo proč ukrutně směšný, a dal se do hlasitého, zrovna zalykavého smíchu, jímž se probudil. Byl úplně zpocen a odkopán. Díval se horečnýma očima na Tomše, který chvatně přecházel po pokoji a házel nějaké věci do kufříku; ale nepoznával ho. „Poslyšte, poslyšte,“ začal, „to je k smíchu, poslyšte, tak počkejte, to musíte, poslyšte –“ Chtěl říci jako vtip ten podivuhodný odborný název, a sám se smál předem; ale živou mocí si nemohl vzpomenout, jak to vlastně bylo, i rozmrzel se a umkl. Tomeš si oblékl ulstr a narazil čepici; a když už bral kufřík, zaváhal a sedl si na pelest k Prokopovi. „Poslyš, starouši,“ řekl starostlivě, „já teď musím odejet. K tátovi, do Týnice. Nedá-li mně peníze, tak – se už nevrátím, víš? Ale nic si z toho nedělej. Ráno sem přijde domovnice a přivede ti doktora, ano?“ „Kolik je hodin?“ ptal se Prokop netečně. „Čtyři… Čtyři a pět minut. Snad… ti tu nic neschází?“ Prokop zavřel oči, odhodlán nezajímat se už o nic na světě. Tomeš ho pečlivě přikryl, a bylo ticho. Náhle otevřel oči dokořán. Viděl nad sebou neznámý strop a po jeho kraji běží neznámý ornament. Sáhl rukou po svém nočním stolku, a hmátl do prázdna. Obrátil se polekán, a místo svého širokého laboratorního pultu vidí nějaký cizí stolek s lampičkou. Tam, kde bývalo okno, je skříň; kde stávalo umyvadlo, jsou jakési dveře. Zmátl se tím vším nesmírně; nedovedl pochopit, co se s ním děje, kde se octl, a přemáhaje závrať usedl na posteli. Pomalu si uvědomil, že není doma, ale nemohl si vzpomenout, jak se sem dostal. „Kdo je to,“ zeptal se hlasitě nazdařbůh, stěží hýbaje jazykem. „Pít,“ ozval se po chvíli, „pít!“ Bylo trýznivé ticho. Vstal z postele a trochu vrávoravě šel hledat vodu. Na umyvadle našel karafu a pil z ní dychtivě; a když se vracel do postele, podlomily se mu nohy a usedl na židli, nemoha dále. Seděl snad hodně dlouho; pak ho roztřásla zima, neboť se celý polil vodou z karafy, a přišlo mu líto sebe sama, že je kdesi a neví sám kde, že ani do postele nedojde a že je tak bezradně a bezmocně sám; tu propukl v dětský vzlykavý pláč. Když se trochu vyplakal, bylo mu v hlavě jasněji. Dokonce mohl dojít až k posteli a ulehl jektaje zuby; a sotva se zahřál, usnul mrákotným spánkem beze snu. Když se probudil, byla roleta vytažena do šedivého dne a v pokoji trochu pouklizeno; nedovedl pochopit, kdo to udělal, ale jinak se pamatoval na vše, na včerejší explozi, na Tomše i na jeho odjezd. Zato ho třeštivě bolela hlava, bylo mu těžko na prsou a drásavě ho mučil kašel. Je to špatné, říkal si, je to docela špatné; měl bych jít domů a lehnout si. Vstal tedy a začal se pomalu strojit chvílemi odpočívaje. Bylo mu, jako by mu něco drtilo hrozným tlakem prsa. Usedl pak netečný ke všemu a těžce dýchal. Tu krátce, jemně zazněl zvonek. Vzchopil se s námahou a šel otevřít. Na prahu v chodbě stála mladá dívka s tváří zastřenou závojem. „Bydlí tady… pan Tomeš?“ ptala se spěšně a stísněně. „Prosím,“ řekl Prokop a ustoupil jí z cesty; a když, trochu váhajíc, těsně podle něho vcházela dovnitř, zavála na něj slabounká a spanilá vůně, že rozkoší vzdychl. Posadil ji vedle okna a usedl proti ní, drže se zpříma, jak nejlépe dovedl. Cítil, že samým úsilím vypadá přísně a strnule, což uvádělo do nesmírných rozpaků jeho i dívku. Hryzala si pod závojem rty a klopila oči; ach, líbezná hladkost tváře, ach, ruce malé a hrozně rozčilené! Náhle zvedla oči, a Prokop zatajil dech omámen úžasem; tak krásná se mu zdála. „Pan Tomeš není doma?“ ptala se dívka. „Tomeš odejel,“ řekl Prokop váhavě. „Dnes v noci, slečno.“ „Kam?“ „Do Týnice, k svému otci.“ „A vrátí se?“ Prokop pokrčil rameny. Dívka sklopila hlavu a její ruce s něčím zápasily. „A řekl vám, proč – proč –“ „Řekl.“ „A myslíte, že – že to udělá?“ „Co, slečno?“ „Že se zastřelí.“ Prokop si bleskem vzpomněl, že viděl Tomše ukládat revolver do kufříku. ,Možná že zítra udělám bum,‘ slyšel jej znovu drtit mezi zuby. Nechtěl nic říci, ale vypadal asi velmi povážlivě. „Ó bože, ó bože,“ vypravila ze sebe dívka, „ale to je strašné! Řekněte, řekněte –“ „Co, slečno?“ „Kdyby – kdyby někdo mohl za ním jet! Kdyby mu někdo řekl – kdyby mu dal – Vždyť by to nemusel udělat, chápete? Kdyby někdo za ním ještě dnes jel –“ Prokop se díval na její zoufalé ruce, jež se zatínaly a spínaly. „Já tam tedy pojedu, slečno,“ řekl tiše. „Náhodou… mám snad v tu stranu nějakou cestu. Kdybyste chtěla – já –“ Dívka zvedla hlavu. „Skutečně,“ vyhrkla radostně, „vy byste mohl –?“ „Já jsem jeho… starý kamarád, víte?“ vysvětloval Prokop. „Chcete-li mu něco vzkázat… nebo poslat… já ochotně…“ „Bože, vy jste hodný,“ vydechla dívka. Prokop se slabě začervenal. „To je maličkost, slečno,“ bránil se. „Náhodou… mám zrovna volný čas… stejně chci někam jet, a vůbec –“ Mávl v rozpacích rukou. „To nestojí za řeč. Udělám všecko, co chcete.“ Dívka se zarděla a honem se dívala jinam. „Ani nevím, jak bych… vám měla děkovat,“ řekla zmateně. „Mně je tak líto, že… že vy… Ale je to tak důležité – A pak, vy jste jeho přítel – Nemyslete si, že já sama –“ Tu se přemohla a upřela na Prokopa čiré oči. „Já mu něco musím poslat. Od někoho jiného. Já vám nemohu říci –“ „Není třeba,“ řekl Prokop rychle. „Já mu to dám, a je to. Já jsem tak rád, že mohu vám… že mohu jemu… Prší snad?“ ptal se náhle dívaje se na její zrosenou kožišinku. „Prší.“ „To je dobře,“ mínil Prokop; myslel totiž na to, jak příjemně by chladilo, kdyby na tu kožišinku směl položit čelo. „Já to tu nemám,“ řekla vstávajíc. „Bude to jen malý balíček. Kdybyste mohl počkat… Já vám to přinesu za dvě hodiny.“ Prokop se velmi strnule uklonil; bál se totiž, že ztratí rovnováhu. Ve dveřích se obrátila a pohlédla na něj upřenýma očima. „Na shledanou.“ A byla ta tam. Prokop usedl a zavřel oči. Krupičky deště na kožišince, hustý a orosený závoj; zastřený hlas, vůně, neklidné ruce v těsných, maličkých rukavičkách; chladná vůně, pohled jasný a matoucí pod sličným, pevným obočím. Ruce na klíně, měkké řasení sukně na silných kolenou, ach, maličké ruce v těsných rukavicích! Vůně, temný a chvějící se hlas, líčko hladké a pobledlé. Prokop zatínal zuby do chvějících se rtů. Smutná, zmatená a statečná. Modrošedé oči, oči čisté a světelné. Ó bože, ó bože, jak se tiskl závoj k jejím rtům! Prokop zasténal a otevřel oči. Je to Tomšova holka, řekl si se slepým vztekem. Věděla kudy jít, není tu poprvé. Snad tady… zrovna tady v tom pokoji – – Prokop si v nesnesitelné trýzni vrýval nehty do dlaní. A já hlupák se nabízím, že pojedu za ním! Já hlupák, já mu ponesu psaníčko! Co – co – co mi je vůbec po ní? Tu ho napadla spásná myšlenka. Uteku domů, do svého laboratorního baráku tam nahoře. A ona, ať si sem přijde! ať si pak dělá, co chce! Ať – ať – ať si jede za ním sama, když… když jí na tom záleží – Rozhlédl se po pokoji; viděl zválenou postel, zastyděl se a ustlal ji, jak byl zvyklý doma. Pak se mu nezdála dost slušně ustlaná, přestlal ji, rovnal a hladil, a pak už rovnal všechno všudy, uklízel, pokoušel se pěkně zřasit i záclony, načež usedl s hlavou zmotanou a hrudí drcenou bolestným tlakem a čekal. V. Zdálo se mu, že jde ohromnou zelinářskou zahradou; kolem dokola nic než samé zelné hlávky, ale nejsou to hlávky, nýbrž zešklebené a olezlé, krhavé a blekotající, nestvůrné, vodnaté, trudovité a vyboulené hlavy lidské; vyrůstají z hubených košťálů a lezou po nich odporné zelené housenky. A hle, přes pole k němu běží dívka se závojem na tváři; zvedá trochu sukni a přeskakuje lidské hlávky. Tu vyrůstají zpod každé z nich nahé, úžasně tenké a chlupaté ruce a sahají jí po nohou a po sukních. Dívka křičí v šílené hrůze a zvedá sukni výše, až nad silná kolena, obnažuje bílé nohy a snaží se přeskočit ty chňapající ruce. Prokop zavírá oči; nesnese pohled na její bílé silné nohy, a šílí úzkostí, že ji ty zelné hlávky zhanobí. Tu vrhá se na zem a uřezává kapesním nožem první hlávku; ta zvířecky ječí a cvaká mu vyžranými zuby po rukou. Nyní druhá, třetí hlávka; Kriste Ježíši, kdy skosí to ohromné pole, než se dostane k dívce zápasící tam na druhé straně nekonečné zahrady? Zběsile vyskakuje a šlape po těch příšerných hlavách, rozdupává je, kope do nich; zaplete se nohama do jejich tenkých, přísavných pracek, padá, je uchopen, rván, dušen, a vše mizí. Vše mizí v závratném víření. A náhle se ozve zblízka zastřený hlas: „Nesu vám ten balíček.“ Tu vyskočil a otevřel oči, a před ním stojí děvečka z Hybšmonky, šilhavá a těhotná, se zmáčeným břichem, a podává mu cosi zabaleného v mokrém hadru. To není ona, trne bolestně Prokop, a rázem vidí vytáhlou smutnou prodavačku, která mu dřevěnými tyčinkami roztahuje rukavice. To není ona, brání se Prokop, a vidí naduřelé dítě na křivičných nožkách, jež – jež – jež se mu nestoudně nabízí! „Jdi pryč,“ křičí Prokop, a tu se mu zjeví pohozená konev uprostřed záhonu povadlé a slimáky prolezlé kapusty a nemizí přes všechno jeho úsilí. Vtom tiše zazněl zvonek jako tiknutí ptáčka. Prokop se vrhl ke dveřím a otevřel; na prahu stála dívka se závojem, tiskla k ňadrům balíček a oddychovala. „To jste vy,“ řekl Prokop tiše a (neznámo proč) nesmírně dojat. Dívka vešla, dotkla se ho ramenem; její vůně dechla na Prokopa trýznivým opojením. Zůstala stát uprostřed pokoje. „Prosím vás, nehněvejte se,“ mluvila tiše a jakoby spěchajíc, „že jsem vám dala takové poslání. Vždyť ani nevíte, proč – proč já – Kdyby vám to dělalo nějaké potíže –“ „Pojedu,“ vypravil ze sebe Prokop chraptivě. Dívka upřela na něj zblízka své vážné, čisté oči. „Nemyslete si o mně nic zlého. Já mám jenom strach, aby pan… aby váš přítel neudělal něco, co by někoho… někoho jiného do smrti trápilo. Já mám k vám tolik důvěry… Vy ho zachráníte, že?“ „Nesmírně rád,“ vydechl Prokop nějakým nesvým a rozechvěným hlasem; tak ho opojovalo nadšení. „Slečno, já… co budete chtít…“ Odvracel oči; bál se, že něco vybleptne, že je snad slyšet, jak mu bouchá srdce, a styděl se za svou těžkopádnost. I dívku zachvátil jeho zmatek; hrozně se zarděla a nevěděla kam s očima. „Děkuju, děkuju vám,“ pokoušela se také jaksi nejistým hlasem, a silně mačkala v rukou zapečetěný balíček. Nastalo ticho, jež působilo Prokopovi sladkou a mučivou závrať. Cítil s mrazením, že dívka letmo zkoumá jeho tvář; a když k ní náhle obrátil oči, viděl, že se dívá k zemi a čeká, připravena, aby snesla jeho pohled. Prokop cítil, že by měl něco říci, aby zachránil situaci; místo toho jen hýbal rty a chvěl se na celém těle. Konečně pohnula dívka rukou a zašeptala: „Ten balíček –“ Tu zapomněl Prokop, proč schovává pravou ruku za zády, a sáhl po tlusté obálce. Dívka zbledla a couvla. „Vy jste poraněn,“ vyhrkla. „Ukažte!“ Prokop honem schovával ruku. „To nic není,“ ujišťoval rychle, „to… to se mi jen trochu zanítila… zanítila taková ranka, víte?“ Dívka, docela bledá, zasykla, jako by sama cítila tu bolest. „Proč nejdete k lékaři?“ řekla prudce. „Vy nemůžete nikam jet! Já… já pošlu někoho jiného!“ „Vždyť už se to hojí,“ bránil se Prokop, jako by mu brali něco drahého. „Jistě, to už je… skoro v pořádku, jen škrábnutí, a vůbec, to je nesmysl; proč bych nejel? A pak, slečno, v takové věci… nemůžete poslat cizího člověka, víte? Vždyť to už ani nebolí, hleďte,“ a zatřepal pravou rukou. Dívka stáhla obočí přísnou soustrastí. „Vy nesmíte jet! Proč jste mi to neřekl? Já – já – já to nedovolím! Já nechci –“ Prokop byl docela nešťasten. „Hleďte, slečno,“ spustil horlivě, „to jistě nic není; já jsem na to zvyklý. Podívejte se, tady,“ a ukázal jí levou ruku, kde mu scházel skoro celý malík a kloub ukazováčku naduřel uzlovitou jizvou. „To už je takové řemeslo, víte?“ Ani nepozoroval, že dívka couvá s blednoucími rty a dívá se na pořádný šrám jeho čela od oka k vlasům. „Udělá to prásk, a je to. Jako voják. Zvednu se a běžím útokem dál, rozumíte? Nic se mně nemůže stát. Nu, dejte sem!“ Vzal jí z ruky balíček, vyhodil do výše a chytil. „Žádná starost, pane. Pojedu jako pán. Víte, já, já už jsem dávno nikde nebyl. Znáte Ameriku?“ Dívka mlčela a hleděla na něho se zachmuřeným obočím. „Ať si říkají, že mají nové teorie,“ drmolil Prokop horečně; „počkejte, já jim to dokážu, až vyjdou mé výpočty. Škoda že tomu nerozumíte; já bych vám to vyložil, vám věřím, vám věřím, ale jemu ne. Nevěřte mu,“ mluvil naléhavě, „mějte se na pozoru. Vy jste tak krásná,“ vydechl nadšeně. „Tam nahoře já nikdy s nikým nemluvím. Je to jen taková bouda z prken, víte? Haha, vy jste se tak bála těch hlávek! Ale já vás nedám, o to nic; nebojte se ničeho. Já vás nedám.“ Pohlížela na něho s očima rozšířenýma hrůzou. „Vy přece nemůžete odejet!“ Prokop zesmutněl a zmalátněl. „Ne, na to nesmíte dát, co mluvím. Povídal jsem nesmysly, že? Já jsem jenom chtěl, abyste nemyslela na tu ruku. Abyste se nebála. To už přešlo.“ – Přemohl své vzrušení, byl tuhý a zakaboněný samým soustředěním. „Pojedu do Týnice a najdu Tomše. Dám mu ten balíček a řeknu, že to posílá slečna, kterou zná. Je to tak správně?“ „Ano,“ řekla dívka váhavě, „ale vy přece nemůžete –“ Prokop se pokusil o prosebný úsměv; jeho těžká, rozjizvená tvář náhle docela zkrásněla. „Nechte mne,“ řekl tiše, „vždyť je to – je to – pro vás.“ Dívka zamžikala očima; bylo jí skoro do pláče prudkým pohnutím. Mlčky kývla a podávala mu ruku. Zvedl svou beztvarou levici; pohlédla na ni zvědavě a silně ji stiskla. „Já vám tolik děkuju,“ řekla rychle, „sbohem!“ Ve dveřích se zastavila a chtěla něco říci; mačkala v ruce kliku a čekala – „Mám mu… vyřídit… pozdrav?“ optal se Prokop s křivým úsměvem. „Ne,“ vydechla a rychle na něj pohlédla. „Na shledanou.“ Dveře za ní zapadly. Prokop se na ně díval, bylo mu najednou na smrt těžko a chabě, hlava se mu točila, a stálo ho nesmírné usilí, aby učinil jediný krok. VI. Na nádraží bylo mu čekati půldruhé hodiny. Sedl si na chodbě a chvěl se zimou. V poraněné ruce mu pulsovala ukrutná bolest; zavíral oči, a tu se mu zdálo, že ta bolavá ruka roste, že je veliká jako hlava, jako tykev, jako hrnec na vyváření prádla, a že v celém jejím rozsahu palčivě cuká živé maso. Přitom mu bylo mdlo k dávení a na čele mu ustavičně vyrážel studený pot úzkosti. Nesměl se podívat na špinavé, poplivané, zablácené dlážky chodby, aby se mu nezvedal žaludek. Vyhrnul si límec a polo snil, pomalu přemáhán nekonečnou lhostejností. Zdálo se mu, že zas je vojákem a leží poraněn v širém poli; kde – kde to pořád bojují? Tu zazněl mu do uší prudký zvon a někdo volal: „Týnice, Duchcov, Moldava, nastupovat!“ Nyní už tedy sedí ve vagóně u okna a je mu nezřízeně veselo, jako by někoho přelstil nebo někomu utekl; teď, holenku, už jedu do Týnice a nic mne nemůže zadržet. Skoro se chechtal radostí, uvelebil se ve svém koutě a s náramnou čilostí pozoroval své spolucestující. Naproti němu sedí nějaký krejčík s tenkým krkem, hubená černá paní, pak člověk s divně bezvýraznou tváří; vedle Prokopa strašně tlustý pán, kterému se nemůže nějak břicho vejít mezi nohy, a snad ještě někdo, to už je jedno. Prokop se nesmí dívat z okna, protože mu to dělá závrať. Ratata ratata ratata vybuchuje vlak, vše drnčí, bouchá, otřásá se samou horlivostí spěchu. Krejčíkovi se klátí hlava napravo nalevo, napravo nalevo; černá paní jaksi podivně a ztuhle hopkuje na místě, bezvýrazná tvář se třese a kmitá jako špatný snímek ve filmu. A tlustý soused, to je kupa rosolu, jež se houpe, otřásá, poskakuje nesmírně směšným způsobem. Týnice, Týnice, Týnice, skanduje Prokop s údery kol; rychleji! rychleji! Vlak se ohřál samým chvatem, je tu horko, Prokop se potí žárem; krejčík má nyní dvě hlavy na dvou tenkých krcích, obě hlavy se třesou a narážejí na sebe, až to drnčí. Černá paní výsměšně a urážlivě hopkuje na svém sedadle; tváří se naschvál jako dřevěná loutka. Bezvýrazná tvář zmizela; sedí tam trup s rukama mrtvě složenýma na klíně, ruce neživě poskakují, ale trup je bezhlavý. Prokop sbírá všechny své síly, aby se na to pořádně podíval; štípe se do nohy, ale nic platno, trup je dál bezhlavý a mrtvě se poddává otřesům vlaku. Prokopovi je z toho děsně úzko; šťouchá loktem tlustého souseda, ale ten se jen rosolovitě chvěje, a Prokopovi se zdá, že se mu to tlusté tělo bezhlase chechtá. Nemůže se už na to dívat; obrací se k oknu, ale tam zničehonic vidí lidskou tvář. Neví zprvu, co je na ní tak zarážejícího; pozoruje ji vytřeštěnýma očima a poznává, že to je jiný Prokop, který na něho upírá oči s děsivou pozorností. Co chce? zhrozil se Prokop. Proboha, nezapomněl jsem ten balíček v Tomšově bytě? Hmatá honem po kapsách a najde obálku v náprsní kapse. Tu se tvář v okně usmála a Prokopovi se ulevilo. Odvážil se dokonce pohlédnout na bezhlavý trup; a vida, on si ten člověk jen přetáhl pověšený svrchník přes hlavu a spí pod ním. Prokop by to udělal také, ale bojí se, aby mu někdo nevytáhl z kapsy tu zapečetěnou obálku. A přece jde na něho spaní, je nesnesitelně unaven; nikdy by si nedovedl představit, že je možno být tak unaven. Usíná, vyrve se z toho vytřeštěně a opět usíná. Černá paní má jednu hopkující hlavu na ramenou a druhou drží na klíně oběma rukama; a co se krejčíka týče, sedí místo něho jen prázdné, beztělé šaty, z nichž čouhá porcelánová palička. Prokop usíná, ale pojednou se z toho vytrhne v horlivé jistotě, že je v Týnici; snad to někdo venku volal, neboť vlak stojí. Vyběhl tedy ven a viděl, že už je večer; dva tři lidé vystupují na malinkém blikajícím nádraží, za nímž je neznámá a mlhavá tma. Řekli Prokopovi, že do Týnice musí jet poštou, je-li na ní ještě místo. Poštovní vůz, to byl jen kozlík a za ním truhlík na zásilky; a na kozlíku už seděl pošťák a nějaký pasažér. „Prosím vás, vemte mne do Týnice,“ řekl Prokop. Pošťák potřásl hlavou v nekonečném smutku. „Nejde,“ odpověděl po chvíli. „Proč… jak to?“ „Není už místo,“ řekl pošťák zrale. Prokopovi vstoupily do očí slzy samou lítostí. „Jak je tam daleko… pěšky?“ Pošťák účastně přemýšlel. „No, hodinu,“ řekl. „Ale já… nemohu jít pěšky! Já musím k doktoru Tomšovi!“ protestoval Prokop zdrcen. Pošťák uvažoval. „Vy jste… jako… pacient?“ „Mně je zle,“ zamumlal Prokop; skutečně se chvěl slabostí a zimou. Pošťák přemýšlel a potřásal hlavou. „Když to nejde,“ ozval se konečně. „Já se vejdu, já… kdyby byl jen kousek místa, já…“ Na kozlíku ticho; jen pošťák se drbal ve vousech, až to chrastělo; pak neřekl slova a slezl, dělal něco na postraňku a mlčky odešel do nádraží. Pasažér na kozlíku se ani nepohnul. Prokop byl tak vyčerpán, že si musel sednout na patník. Nedojdu, cítil zoufale; zůstanu tady, až… až… Pošťák se vracel z nádraží a nesl prázdnou bedničku. Nějak ji vpravil na plošinu kozlíku a rozvážně ji pozoroval. „Tak si tam sedněte,“ řekl posléze. „Kam?“ ptal se Prokop. „No… na kozlík.“ Prokop se dostal na kozlík tak nadpřirozeně, jako by ho vynesly nebeské síly. Pošťák zas dělal cosi na řemení, a teď sedí na bedničce s nohama visícíma dolů a bere opratě. „Hý,“ povídá. Kůň nic. Jenom se zachvěl. Pošťák nasadil jakési tenké, hrdelní „rrr“. Kůň pohodil ocasem a pustil hlasitý pšouk. „Rrrrr.“ Pošta se rozjela. Prokop se křečovitě chytil nízkého zábradlíčka; cítil, že je nad jeho síly udržet se na kozlíku. „Rrrrr.“ Zdálo se, že ten vysoký hrčivý zpěv nějak galvanizuje starého koně. Běžel kulhavě, pohazoval ocasem a při každém kroku pouštěl slyšitelné větry. „Rrrrrrrr.“ Šlo to alejí holých stromů; byla černočerná tma, jen kmitavý proužek světla z lucerny se smýkal po blátě. Prokop ztuhlými prsty svíral zábradlíčko; cítil, že už vůbec nevládne svému tělu, že nesmí spadnout, že bezmezně slábne. Nějaké osvětlené okno, alej, černá pole. „Rrrr.“ Kůň vytrvale pšukal a klusal pleta nohama toporně a nepřirozeně, jako by byl už dávno mrtev. Prokop se úkosem podíval na svého spolucestujícího. Byl to děda s krkem ovázaným šálou; pořád něco žvýkal, překusoval, žmoulal a zase vyplivoval. A tu si Prokop vzpomněl, že tu podobu už viděl. Byla to ta ohavná tvář ze sna, jež skřípala vyžranými zuby, až se drtily, a pak je po kouskách vyplivovala. Bylo to divné a strašné. „Rrrrr.“ Silnice se obrací, motá se do kopce a zase dolů. Nějaký statek, je slyšet psa, člověk jde po silnici a povídá „dobrý večer“. Domků přibývá, jde to do kopce. Pošta zatáčí, vysoké „rrrr“ náhle ustane a kůň se zastaví. „Tak tady bydlí doktor Tomeš,“ povídá pošťák. Prokop chtěl něco říci, ale nemohl; chtěl se pustit zábradlí, ale nešlo to, protože mu prsty křečovitě ztuhly. „No, už jsme tady,“ povídá pošťák znovu. Ponenáhlu křeče povolí a Prokop slézá z kozlíku, chvěje se na celém těle. Jakoby popaměti otvírá vrátka a zvoní u dveří. Uvnitř zuřivý štěkot, a mladý hlas volá: „Honzíku, ticho!“ Dveře se otevrou, a stěží hýbaje jazykem ptá se Prokop: „Je pan doktor doma?“ Chvilku ticho; pak řekl mladý hlas: „Pojďte dál.“ Prokop stojí v teplé světnici; na stole je lampa a večeře, voní to bukovým dřívím. Starý pán s brejličkami na čele vstává od svého talíře, jde k Prokopovi a povídá: „Tak copak vám schází?“ Prokop se mračně upomínal, co tu vlastně chce. „Já… totiž…,“ začal, „je váš syn doma?“ Starý pán se pozorně díval na Prokopa. „Není. Co vám je?“ „Jirka… Jiří,“ m ručel Prokop, „já jsem… jeho přítel a nesu mu… mám mu dát…“ Lovil v kapse zapečetěnou obálku. „Je to… důležitá věc a… a…“ „Jirka je v Praze,“ přerušil ho starý pán. „Člověče, sedněte si aspoň!“ Prokop se nesmírně podivil. „Vždyť říkal… říkal, že jede sem. Já mu musím dát…“ Podlaha se pod ním zakymácela a počala se naklánět. „Aničko, židli,“ křikl starý pán podivným hlasem. Tu ještě zaslechl Prokop tlumený výkřik a poroučel se na zem. Zalila ho nesmírná temnota, a pak již nebylo nic. VII. Nebylo nic; jen jako kdyby se časem protrhly mlhy, zjevil se vzorek malované stěny, řezaná římsa skříně, cíp záclony či frýzek stropu; nebo se naklonila nějaká tvář jakoby nad otvorem studně, ale nebylo vidět jejích rysů. Něco se dělo, někdo časem svlažil horké rty nebo pozvedal bezvládné tělo, ale vše mizelo v plynoucích útržcích snění. Byly to krajiny, kobercové vzory, diferenciální počty, ohnivé koule, chemické formule; jen časem něco vyplulo navrch a stalo se na okamžik jasnějším snem, aby se to vzápětí zas rozplynulo v širokotokém bezvědomí. Konečně přišla chvíle, kdy procitl; viděl nad sebou teplý a bezpečný strop se štukovým frýzkem; našel očima své vlastní hubené, mrtvě bílé ruce na květované přikrývce; za nimi objevil pelest postele, skříň a bílé dveře: vše nějak milé, tiché a už známé. Neměl ponětí, kde je; chtěl o tom uvažovat, ale měl nemožně slabou hlavu, vše se mu opět počalo mást, i zavřel oči a odpočíval v odevzdané chabosti. Dveře tichounce zavrzly. Prokop otevřel oči a posadil se na posteli, jako by ho něco zvedlo. A ono u dveří stojí děvče, vytáhlé nějak a světlé, má jasňoučké oči náramně udivené, ústa pootevřená překvapením a tiskne k prsoum bílé pláténko. Nehýbe se rozpačitá, mrká dlouhými řasami a její růžový čumáček se počíná nejistě, plaše usmívat. Prokop se zachmuřil; usilovně hleděl něco říci, ale měl v hlavě docela prázdno; hýbal nehlasně rty a pozoroval dívku jaksi přísnýma a vzpomínavýma očima. „Gúnúmai se, anassa,“ splynulo mu náhle a bezděčně se rtů, „theos ny tis é brotos essi? Ei men tis theos essi, toi úranon euryn echúsin, Artemidi se egó ge, Dios kúré megaloio, eidos te megethos te fyén t’anchista eďskó.“ A dále, verš za veršem, řinulo se božské pozdravení, jímž Odysseus oslovil Nausikau. „Proboha prosím tě, paní! Jsi božstvo či smrtelný člověk? Jestližes některá z bohyň, co sídlí na nebi širém, s Artemidou bych já, jež velkého Dia je dcera, krásou a vzrůstem těla i velkostí nejspíš tě srovnal. Jsi-li však některá z lidí, co mají na zemi sídlo, třikrát blaženi jsou tvůj otec i velebná matka, třikrát blaženi bratři, neb jistě jim nadmíru srdce pokaždé rozkoší blahou se pro tebe rozhřívá v hrudi, kdykoli zří, jak takový květ jde do kola k tanci.“ Dívka bez hnutí, jako zkamenělá, naslouchala tomuto po. zdravu v neznámé řeči; a na jejím hladkém čele bylo tolik zmatku, její oči tak dětsky a polekaně mžikaly, že Prokop zdvojnásobil horlivost Odyssea na břeh vyvrženého, sám jer nejasně chápaje smysl slov. „Keinos ďau peri kéri makartatos,“ odříkával rychle. „Avšak nad jiné ten se pocítí blaženým v srdci, který zvítězí dary a tebe si odvede domů, neboť dosud nikdy jsem takého člověka nezřel ze všech mužů ni žen; já s úžasem na tebe hledím.“ Sebas m’echei eisoroónta. Děvče se silně zardělo, jako by rozumělo pozdravu řeckého hrdiny; neobratný a líbezný zmatek jí vázal údy, a Prokop, spínaje ruce na pokrývce, mluvil, jako by se modlil. „Déló dé pote,“ pokračoval spěšně, „jenom na Délu jednou, blíž oltáře jasného Foiba, palmový mladý strůmek jsem viděl ze země růsti, – neboť i tam jsem přišel a množství lidu šlo se mnou na cestě té, z níž trampoty zlé mi vzejíti měly. Tam jsem právě tak stál, pln úžasu, když jsem jej viděl, dlouho, vždyť takový kmen se nezrodil ze země dosud. Tak teď tobě se divím a žasnu a bojím se hrozně dotknout se kolenou tvých, ač velký smutek mě tísní.“ Deidia ďainós: ano, bál se hrozně, ale i dívka se bála a tiskla k prsoum bílé prádlo a neodvracela očí z Prokopa, jenž chvátal vypovědět svou trýzeň: „Včera, až v dvacátý den, jsem ušel třpytnému moři, do doby té jsem vlnou byl hnán a prudkými větry od výspy Ógygie, teď sem mě zas uvrhlo božstvo, abych tu též snad zakusil strast, vždyť sotva se, tuším, skončí, a množství běd mi bohové přisoudí ještě.“ Prokop těžce vzdychl a pozvedl úděsně vyhublé ruce. „Alla, anass‘, eleaire! Avšak slituj se, paní, vždyť vytrpěv útrapy mnohé, nejdřív přišel jsem k tobě – z těch druhých nikoho neznám lidí, co v krajině té a v městě své obydlí mají. Do města cestu mi ukaž, dej roucho, bych tělo si zakryl, jestližes vzala, sem jdouc, snad nějaký na prádlo obal.“ Nyní se dívčí tvář poněkud vyjasnila, vlahé rty se pootevřely; snad Nausikaá promluví, ale Prokop chtěl jí ještě požehnati za ten obláček líbezného soucitu, kterým růžovělo její líčko. „Soi de theoi tosa doien, hosa fresi sési menoinás: bozi pak račte ti dát, čeho ve své mysli si žádáš, muže i dům, a přidejtež vám i svorného ducha, vzácný to dar, – vždyť lepšího nic ni krasšího není, než když smýšlením svorni svou domácnost společně vedou žena i muž, jak odpůrcům v žal, tak na radost velkou všechněm příznivcům svým, a nejvíc to pocítí sami.“ [* Překlad O. Vaňorného (1921)] Poslední slova Prokop už skoro jen dýchal; sám stěží rozuměl tomu, co odříkává, vytékalo to plynně a bez vůle z nějakého neznámého kouta paměti; bylo tomu skoro dvacet let, co se jakžtakž probíral sladkou melodií šestého zpěvu. Působilo mu až fyzickou úlevu nechávat to volně odtékat; dělalo se mu v hlavě lehčeji a jasněji, bylo mu skoro blaženě v té plihé a libé slabosti, a tu se mu zachvěl na rtech rozpačitý úsměv. Dívka se usmála, pohnula sebou a řekla: „Nu tak?“ Udělala krůček blíž a dala se do smíchu. „Co jste to povídal?“ „Já nevím,“ děl Prokop nejistě. Tu se rozlétly nedovřené dveře a do pokoje vrazilo něco malého a chundelatého, kviklo radostí a skočilo Prokopovi na postel. „Honzíku,“ křikla dívka polekaně, „jdeš dolů!“ Ale psisko už olízlo Prokopovu tvář a v náruživé radosti se zachumlávalo do přikrývek. Prokop si sáhl na tvář, aby se otřel, a s úžasem pocítil pod rukou plnovous. „Co-copak,“ koktal a umlkl údivem. Psisko bláznilo; kousalo s překypující něhou Prokopovy ruce, pištělo, funělo, a tumáš! mokrou mordou se mu dostalo až na prsa. „Honzíku,“ křičela dívka, „ty jsi blázen! Necháš pána!“ Přiběhla k posteli a vzala psíka do náruče. „Bože, Honzíku, ty jsi hlupák!“ „Nechte ho,“ žádal Prokop. „Vždyť máte bolavou ruku,“ namítalo děvče s velikou vážností, tisknouc k prsoum zápasícího psa. Prokop se podíval nechápavě na svou pravici. Od palce přes dlaň táhla se široká jizva, pokrytá novou, tenoučkou, červenou kožkou příjemně svědící. „Kde… kde to jsem?“ podivil se. „U nás,“ řekla s náramnou samozřejmostí, jež Prokopa ihned uspokojila. „U vás,“ opakoval s úlevou, ač neměl ponětí, kde to je. „A jak dlouho?“ „Dvacátý den. A pořád –,“ chtěla něco říci, ale spolkla to. „Honzík spával s vámi,“ dodala spěšně a zarděla se neznámo proč, chovajíc psa jako malé dítě. „Víte o tom?“ „Nevím,“ vzpomínal Prokop. „Copak jsem spal?“ „Pořád,“ vyhrkla. „Už jste se mohl vyspat.“ Tu postavila psa na zem a přiblížila se k posteli. „Je vám líp?… Chtěl byste něco?“ Prokop zakroutil hlavou; nevěděl o ničem, co by chtěl. „Kolik je hodin?“ ptal se nejistě. „Deset. Já nevím, co smíte jíst; až přijde tati… Tati bude tak rád… Chtěl byste něco?“ „Zrcadlo,“ řekl Prokop váhavě. Dívka se zasmála a vyběhla. Prokopovi hučelo v hlavě; pořád se hleděl rozpomenout a pořád mu vše unikalo. A už je tu děvče, něco povídá a podává mu zrcátko. Prokop chce zvednout ruku, ale bůhsámví proč to nejde; děvče mu vkládá držadlo mezi prsty, ale zrcátko padá na pokrývku. Tu zbledlo děvče, nějak se znepokojilo a samo mu nastavilo zrcadlo k očím. Prokop se dívá, vidí docela zarostlé tváře a obličej skoro neznámý; hledí a nemůže pochopit, a tu se mu roztřásly rty. „Lehněte si, hned si zas lehněte,“ káže mu drobounký hlásek skoro plačící, a rychlé ruce mu nastavují podušku. Prokop se sváží naznak a zavírá oči; jen chvilinku si zdřímnu, myslí si, a udělalo se libé, hluboké ticho. VIII. Někdo ho zatahal za rukáv. „Nu, nu,“ povídá ten někdo, „už bychom nemuseli spát, co?“ Prokop otevřel oči a viděl starého pána, má růžovou pleš a bílou bradu, zlaté brejličky na čele a náramně čilý koukej. „Už nespěte, velectěný,“ povídá, „už toho je dost; nebo se probudíte na onom světě.“ Prokop si chmurně prohlížel starého pána; chtělo se mu totiž dřímat. „Co chcete?“ ozval se vzdorovitě. „A… s kým mám tu čest?“ Starý pán se dal do smíchu. „Prosím, doktor Tomeš. Vy jste mne neráčil dosud vzít na vědomí, co? Ale nic si z toho nedělejte. Tak co, jak se máme?“ „Prokop,“ ozval se nemocný nevlídně. „Tak, tak,“ povídal doktor spokojeně. „A já jsem si myslel, že jste Šípková Růženka. A teď, pane inženýre,“ řekl čile, „se na vás musíme podívat. No, neškareďte se.“ Vyeskamotoval mu z podpaží teploměr a libě zachrochtal. „Třicet pět osm. Človíčku, vy jste jako moucha. Musíme vás nakrmit, co? Nehýbejte se.“ Prokop cítil na prsou hladkou pleš a studené ucho, jak mu jezdí od ramene k rameni, od břicha k hrdlu za povzbuzujícího broukání. „No, sláva,“ řekl konečně doktor a nasadil si brejle na oči. „Napravo vám to drobátko rachotí, a srdce – no, to se urovná, že?“ Naklonil se k Prokopovi, drbal ho prsty ve vlasech a přitom mu palcem zvedal a zase zatlačoval oční víčka. „Nespat už, víme?“ mluvil a přitom mu něco zkoumal na zorničkách. „Dostaneme knížky a budeme číst. Sníme něco, vypijeme skleničku vína a – nehýbejte se! Já vás neukousnu.“ „Co mně je?“ ptal se Prokop nesměle. Doktor se vztyčil. „No, nic už. Poslechněte, kde jste se tady vzal?“ „Kde tady?“ „Tady, v Týnici. Sebrali jsme vás na podlaze a… Odkud jste, člověče, přišel?“ „Já nevím. Z Prahy, ne?“ vzpomínal Prokop. Doktor potřásl hlavou. „Vlakem z Prahy! Se zápalem mozkových blan! Měl jste rozum? Víte, co to vůbec je?“ „Co?“ „Meningitis. Spací forma. A k tomu zápal plic. Čtyřicet celých, he? Kamaráde, s něčím takovým se nejezdí na výlety. A víte, že – nu, ukažte honem pravou ruku!“ „To… to bylo jen škrábnutí,“ hájil se Prokop. „Pěkné škrábnutí. Otrava krve, rozumíte? Až budete zdráv, řeknu vám, že jste byl… že jste byl osel. Odpusťte,“ řekl s důstojným rozhořčením, „málem bych byl řekl něco horšího. Vzdělaný člověk, a neví, že toho má v sobě na trojí exitus! Jak jste se vůbec mohl držet na nohou?“ „Já nevím,“ šeptal Prokop zahanbeně. Doktor chtěl hubovat dál, ale zavrčel jen a mávl rukou. „A jak se cítíte?“ začal přísně. „Trochu pitomý, ne? Žádná paměť, co? A tady, tady nějak,“ ťukal si na čelo, „nějaký slabý, že?“ Prokop mlčel. „Tak tedy, pane inženýre,“ spustil doktor. „Z toho si nic nedělat. Nějaký čásek to potrvá, co? Rozumíte mi? Nesmíte si namáhat hlavu. Nemyslet. To se vrátí… po kouskách. Jen přechodná porucha, slabá amence, rozumíte mi? To přejde samo od sebe, co? Rozumíte mi?“ Doktor křičel, potil se a rozčiloval se, jako by se hádal s hluchoněmým. Prokop se na něj pozorně díval, a ozval se klidně: „Já tedy zůstanu slabomyslný?“ „Ale ne, ne,“ rozčiloval se doktor. „Naprosto vyloučeno. Ale prostě… po nějakou dobu… porucha paměti, roztržitost, únava a takové ty příznaky, rozumíte mi? Poruchy v koordinaci, chápete? Odpočívat. Klid. Nic nedělat. Velectěný, děkujte pánubohu, že jste to vůbec přečkal.“ „Přečkal,“ ozval se po chvíli a radostně zatroubil do kapesníku. „Poslechněte, takový případ jsem ještě neměl. Vy jste sem přišel pěkně v deliriu, praštil jste sebou na zem, a finis, poroučím se vám. Co jsem měl s vámi dělat? Do nemocnice je daleko, a holka nad vámi tento, brečela… a vůbec, přišel jste jako host k… Jirkovi, k synovi, no ne? Tak jsme si vás tu nechali, rozumíte mi? Nu, nám to nevadí. Ale takového zábavného hosta jsem ještě neviděl. Dvacet dní prospat, pěkně děkuju! Když vám kolega primář řezal ruku, ani jste se neráčil probudit, co? Tichý pacient, namouduši. No, to už je jedno. Jen když jste z toho venku, člověče.“ Doktor se plácl hlučně do stehna. „U čerta, nespěte už! Pane, hej, pane, mohl byste usnout nadobro, slyšíte? U všech všudy, hleďte se trochu přemáhat! Nechte toho, slyšíte?“ Prokop chabě kývl; cítil, že se nějaké závoje přetahují mezi ním a skutečností, že se vše obestírá, kalí a tichne. „Andulo,“ slyšel zdáli rozčilený hlas, „víno! dones víno!“ Nějaké rychlé kroky, hovor jakoby pod vodou, a chladivá chuť vína mu stékala do hrdla. Otevřel oči a viděl nad sebou skloněné děvče. „Nesmíte spát,“ povídá děvče rozechvěně, a její předlouhé řasy mžikají, jako když srdce tluče. „Já už nebudu,“ omlouvá se Prokop pokorně. „To bych si vyprosil, velectěný,“ lomozil doktor u pelestě. „Přijede sem z města primář extra na konzultaci; ať vidí, že my felčaři venku taky něco umíme, no ne? Musíte se pěkně držet.“ S neobyčejnou obratností zvedl Prokopa a shrnul mu za záda polštáře. „Tak, teď bude pán sedět; a spaní si nechá až po obědě, že? Já musím do ordinace. A ty, Ando, si tady sedni a něco žvaň; jindy ti huba jede jako trakař, co? A kdyby chtěl spát, zavolej mne; já už si to s ním vyřídím.“ Ve dveřích se obrátil a zavrčel: „Ale… mám radost, rozumíte? Co? Tak pozor!“ Prokopovy oči se svezly na dívku. Seděla opodál, ruce v klíně, a při bohu nevěděla, o čem mluvit. Tak, teď zvedla hlavu a pootevřela ústa; slyšme, co z ní vyletí; ale zatím se jenom zastyděla, spolkla to a sklopila hlavu ještě níž; je vidět jen dlouhé řasy, jak se chvějí nad líčkem. „Tati je tak prudký,“ ozvala se konečně. „On je tak zvyklý křičet… vadit se… s pacienty…“ Látka jí bohužel došla; zato – jako na zavolanou – ocitla se jí v prstech zástěra a nechala se dlouho a všelijak zajímavě skládat, za pozorného mžikání ohnutých řas. „Co to řinčí?“ optal se Prokop po delší době. Obrátila hlavu k oknu; má pěkné světlé vlasy, jež jí ozařují čelo, a šťavnaté světélko na vlhké puse. „To jsou krávy,“ povídá s úlevou. „Tam je panský dvůr, víte? Tenhle dům taky patří k panství. Tati má koně a kočárek… Jmenuje se Fricek.“ „Kdo?“ „Ten kůň. Vy jste nebyl nikdy v Týnici, že? Tady nic není. Jen aleje a pole… Dokud byla živa maminka, tak tu bylo veseleji; to sem jezdil náš Jirka… Už tu nebyl přes rok; pohádal se s tatim a… ani nepíše. Ani se o něm u nás nesmí mluvit – Vídáte ho často?“ Prokop rozhodně zavrtěl hlavou. Děvče vzdychlo a zamyslilo se. „On je… já nevím. Takový divný. Jen tu chodil s rukama v kapsách a zíval… Já vím, že tu nic není; ale přec… Tati je taky rád, že jste zůstal u nás,“ zakončila rychle a trochu nesouvisle. Někde venku se chraptivě a směšně rozkřikl mladý kohoutek. Najednou se tam dole strhlo jakési slepičí rozčilení, bylo slyšet divoké „ko-ko-ko-“ a vítězně kvikající štěkot psiska. Děvče vyskočilo. „Honzík honí slepice!“ Ale hned si zase sedla, odhodlána ponechat slípky jejich osudu. Bylo příjemné a jasné ticho. „Já nevím, o čem povídat,“ řekla po chvíli s nejkrásnější prostotou. „Já vám přečtu noviny, chcete?“ Prokop se usmál. A už tu byla s novinami a pustila se odvážně do úvodníku. Finanční rovnováha, státní rozpočet, nekrytý úvěr… Líbezný a nejistý hlásek odříkával klidně ty nesmírně vážné věci, a Prokopovi, jenž naprosto neposlouchal, bylo lépe, než kdyby hluboce spal. IX. Nyní už smí Prokop na nějakou hodinku denně vylézt z postele; dosud táhne nohy všelijak a bohužel není s ním mnoho řeči; říkejte si mu co chcete, většinou odpoví nějak skoupě a přitom se omlouvá plachým úsměvem. Dejme tomu v poledne – je teprve začátek dubna – sedává v zahrádce na lavičce; vedle něho ježatý teriér Honzík se směje na celé kolo pod svými mokrými fořtovskými vousy, neboť je zřejmě pyšný na svou funkci společníka, a samou radostí se oblízne a mhouří oči, když ho zjizvená Prokopova levička pohladí po teplé huňaté hlavě. V tu hodinu obyčejně doktor vyběhne z ordinace, čepička mu sem tam jezdí po hladké pleši, sedne na bobek a sází zeleninu; tlustými krátkými prsty rozmílá hrudky prsti a pozorně vystýlá lůžko mladých klíčků. Co chvíli se začne rozčilovat a bručí; zapíchl někde do záhonku svou lulku a nemůže ji najít. Tu se Prokop zvedne a s divinací detektiva (neboť čte v posteli detektivky) zamíří rovnou k ztracené faječce. Čehož Honzík užije k tomu, aby se hlučně otřepal. V tu hodinu chodívá Anči (neboť tak a nikoliv Andula si přeje být jmenována) zalévat tatínkovy záhony. V pravé ruce nese konev, levá plave ve vzduchu; stříbrná prška šumí do mladé hlíny, a naskytne-li se nablízku Honzík, dostane ji na zadek nebo na pitomou veselou hlavu; tu zoufale kvikne a hledá ochranu u Prokopa. Celé ráno se trousí do ordinace pacienti. Chrchlají v čekárně a mlčí, každý mysle jen na své utrpení. Někdy se ozve z ordinace strašný křik, když doktor tahá zub nějakému kloučeti. Tu se zase Anči v panice zachrání k Prokopovi, bledá a zrovna bez sebe, úzkostně mžiká krásnými řasami a čeká, až strašná událost přejde. Konečně kluk ubíhá ven s táhlým vytím, a Anči nějak nešikovně zamlouvá svou útlocitnou zbabělost. Ovšem něco jiného je, když před doktorovým domem zastaví vůz vystlaný slámou a dva strejci opatrně vynášejí po schodech těžce raněného člověka. Má rozdrcenou ruku nebo zlomenou nohu nebo hlavu roztříštěnou kopytem; studený pot se mu řine po hrozně bledém čele, a tiše, s hrdinným sebepřemáháním sténá. Na celý dům lehne tragické ticho; v ordinaci se bez hluku odehrává něco těžkého, tlustá veselá služka chodí po špičkách, Anči má oči plné slz a prsty se jí třesou. Doktor vrazí do kuchyně, s křikem žádá rum, víno nebo vodu, a dvojnásobnou hrubostí zakrývá mučivý soucit. A ještě celý den potom nemluví a vzteká se a bouchá dveřmi. Ale je také veliký svátek, slavný výroční trh venkovské doktořiny: očkování dětí. Sta maminek houpá své bečící, řvoucí, spící uzlíčky, je toho plná ordinace, chodba, kuchyně i zahrádka; Anči je jako blázen, chtěla by chovat, houpat a převíjet všechny ty bezzubé, uřvané, ochmýřené děti v nadšeném záchvatu kybelického mateřství. I starému doktorovi se nějak okázaleji svítí pleš, od rána chodí bez brejlí, aby nepolekal ty haranty, a oči mu plavou únavou a radostí. Jindy uprostřed noci rozčileně zařinčí zvonek. Pak bručí ve dveřích nějaké hlasy, doktor hubuje a kočí Jozef musí zapřahat. Někde ve vsi za svítícím okénkem přichází na svět nový člověk. Až ráno se doktor vrací, unavený, ale spokojený, a na deset kroků smrdí karbolem; ale takhle ho má Anči nejraději. Pak jsou tu ještě jiné osobnosti: tlustá řehtavá Nanda v kuchyni, která po celý den zpívá a řinčí a ohýbá se smíchem. Dále vážný kočí Jozef s visutými kníry, historik; čte pořád dějepisné knížky a rád vykládá dejme tomu o husitských válkách nebo o historických tajemnostech kraje. Dále panský zahradník, náramný holkář, který denně zaskočí do doktorovy zahrady, očkuje mu růže, stříhá keře a uvádí Nandu do nebezpečných záchvatů smíchu. Dále zmíněný chlupatý a rozjařený Honzík, jenž provází Prokopa, honí blechy a slepice a zmíry rád jezdí na kozlíku doktorova kočárku. Fric, to je starý rap trochu šedivějící, přítel králíků, rozšafný a dobrosrdečný kůň; pohladit jeho teplé a citlivé nozdry, to je prostě vrchol příjemnosti. Dále brunátný adjunkt ze dvora, zamilovaný do Anči, která si z něho ve spojení s Nandou ukrutně střílí. Ředitel ze dvora, starý lišák a zloděj, jenž chodí s doktorem hrát v šachy; doktor se rozčiluje, zuří a prohrává. A jiné místní osobnosti, mezi nimiž neobyčejně nudný a politicky interesovaný civilní geometr otravuje Prokopa právem kolegiality. Prokop mnoho čte nebo se tváří, jako by četl. Jeho zjizvená, těžká tvář mnoho nepovídá, zejména ne o zoufalém a tajném zápasu s porouchanou pamětí. Zvláště poslední pracovní léta mnoho utrpěla; nejjednodušší vzorce a procesy jsou ty tam, a na okraji knížek si píše Prokop kusé formule, které se mu vynořují v hlavě, když na ně nejméně myslí. Pak se sebere a jde hrát s Anči kulečník; neboť je to hra, při které se mnoho nemluví. I na Anči padá jeho kožená a neproniknutelná vážnost; hraje soustředěně, míří s přísně staženým obočím, ale když koule zamíří naschvál jinam, otevře údivem ústa a mokrým jazejčkem jí ukazuje správnou cestu. Večery u lampy. Nejvíc toho napovídá doktor, nadšený přírodovědec bez jakýchkoliv znalostí. Zejména jej okouzlují poslední záhady světa: radioaktivita, nekonečnost prostoru, elektřina, relativita, původ hmoty a stáří lidstva. Je zapřisáhlý materialista, a právě proto cítí tajemnou a sladkou hrůzu neřešitelných věcí. Někdy se Prokop nezdrží a opravuje büchnerovskou naivitu jeho názorů. Tu starý pán naslouchá přímo pobožně a počíná si Prokopa nesmírně vážit, zejména tam, kde mu přestává rozumět, řekněme takhle o rezonančním potenciálu nebo teorii kvant. Anči, ta prostě sedí opírajíc se bradou o stůl; je sice na tuto pozici už trochu veliká, ale patrně od maminčiny smrti zapomněla dospívat. Ani nemrká a dívá se velkýma očima z táty na Prokopa a vice versa. A noci, noci jsou pokojné a širé jako všude venku. Chvílemi zařinčí z kravína řetězy, chvílemi se blízko nebo daleko rozštěkají psi; po nebi se mihne padající hvězda, jarní déšť zašumí v zahradě nebo stříbrným zvukem odkapává osamělá studna. Čirý, hlubinný chlad vane otevřeným oknem, a člověk usíná požehnaným spánkem bez vidin. X. Nuže, bylo lépe; den za dnem se Prokopovi vracel život drobnými krůčky. Cítil jen malátnost hlavy, bylo mu stále trochu jako ve snách. Nezbývalo než poděkovat doktorovi a jeti po svém. Chtěl to ohlásit jednou po večeři, ale zrovna všichni mlčeli jako zařezaní. A pak vzal starý doktor Prokopa pod paží a dovedl si ho do ordinace; po nějakém okolkování vyhrkl s rozpačitou hrubostí, že jako Prokop nemusí odjíždět, ať raději odpočívá, že nemá ještě vyhráno, a vůbec ať si tu zůstane a dost. Prokop se matně bránil; faktum ovšem bylo, že se ještě necítil v sedle a že se poněkud rozmazlil. Zkrátka o odjezdu nebylo zatím řeči. Vždy odpoledne se doktor zavíral v ordinaci. „Přijďte si někdy ke mně sednout, co?“ řekl Prokopovi mimochodem. Tak tedy ho Prokop zastihl u všelijakých lahviček a kelímků a prášků. „Víte, tady v místě není hapatyka,“ vysvětloval doktor, „já musím sám dělat léky.“ A třesoucími se tlustými prsty dozoval nějaký prášek na ručních vážkách. Měl nejistou ruku, váhy se mu houpaly a točily; starý pán se rozčiloval, funěl a potil se na nose drobnými krůpějkami. „Když na to pořádně nevidím,“ zamlouval stáří svých prstů. Prokop se chvíli díval, pak neřekl nic a vzal mu vážky z ruky. Klep, klep, a prášek byl na miligram odvážen. A druhý, třetí prášek. Citlivé vážky jen tančily v Prokopových prstech. „Ale koukejme, koukejme,“ divil se doktor a s úžasem sledoval Prokopovy ruce, rozbité, uzlovité, s netvornými klouby, ulámanými nehty a krátkými pahýly místo několika prstů. „Človíčku, vy máte šikovnost v těch rukou!“ Za chvíli už Prokop roztíral nějakou masť, odměřoval kapky a nahříval zkumavky. Doktor zářil a nalepoval viněty. Za půl hodiny byl hotov s celou lékárnou, a ještě tu byla hromada prášků do zásoby. A po několika dnech Prokop už zběžně četl doktorovy recepty a bez řečí mu dělal magistra. Bon. Kdysi kvečeru se dloubal doktor na zahradě v kyprém záhonku. Najednou strašná rána v domě, a hned nato se s řinkotem sypalo sklo. Doktor se vrhl do domu a na chodbě se srazil s uděšenou Anči. „Co se stalo?“ volal. „Já nevím,“ vypravilo ze sebe děvče. „To v ordinaci…“ Doktor běžel do ordinace a viděl Prokopa, jak na všech čtyřech sbírá na podlaze střepy a papíry. „Co jste tu dělal?“ rozkřikl se doktor. „Nic,“ řekl Prokop a provinile vstával. „Praskla mně zkumavka.“ „Ale co u všech všudy,“ hromoval doktor a zarazil se: z Prokopovy levice čurkem stékala krev. „Copak vám to utrhlo prst?“ „Jen škrábnutí,“ protestoval Prokop a schovával levičku za zády. „Ukažte,“ křikl starý doktor a táhl Prokopa k oknu. Půl prstu viselo jen na kůži. Doktor se hnal ke skříni pro nůžky, a v otevřených dveřích zahlédl Anči na smrt bledou. „Co tu chceš?“ spustil. „Marš odtud!“ Anči se nehnula; tiskla ruce k prsoum a vypadala co nejslibněji na omdlení. Doktor se vrátil k Prokopovi; nejdřív dělal něco s vatičkou a pak cvakly nůžky. „Světlo,“ křikl na Anči. Anči se vrhla k vypínači a rozsvítila. „A nestůj tady,“ hřmotil starý pán a koupal jehlu v benzínu. „Co tu máš co dělat? Podej sem nitě!“ Anči skočila ke skříni a podala mu ampulku s nitěmi. „A teď jdi!“ Anči se podívala na Prokopova záda a udělala něco jiného; přistoupila blíž, chopila oběma dlaněma tu poraněnou ruku a podržela ji. Doktor si zrovna myl ruce; obrátil se k Anči a chtěl vybuchnout; místo toho zabručel: „Tak, teď drž pevně! A víc u světla!“ Anči zamhouřila oči a držela. Když nebylo slyšet nic než doktorovo supění, odvážila se zvednout oči. Dole, kde pracoval otec, to bylo krvavé a ošklivé. Pohlédla honem na Prokopa; měl odvrácenou tvář, a jeho víčkem cukala bolest. Anči trnula a polykala slzy a dělalo se jí nanic. Zatím Prokopova ruka narůstala: spousta vaty, Billrothův batist a snad kilometr fáče pořád navíjeného; konečně z toho bylo něco ohromného bílého. Anči držela, kolena se jí třásla, zdálo se jí, že ta strašná operace nikdy nebude u konce. Najednou se jí zatočila hlava, a pak slyšela, jak otec povídá: „Na, vypij to honem!“ Otevřela oči a shledala, že sedí v ordinační sesli, že tati jí podává skleničku s něčím, za ním že stojí Prokop, usmívá se a chová na prsou zavázanou ruku vypadající jako obrovské poupě. „Tak to vypij,“ naléhal doktor a jen cenil zuby. Spolkla to tedy a rozkuckala se; byl to vražedný koňak. „A teď vy,“ řekl doktor a podal skleničku Prokopovi. Prokop byl trochu bledý a statečně čekal, že dostane vynadáno. Nakonec se napil doktor, odchrchlal a spustil: „Tak co jste tu vlastně prováděl?“ „Pokus,“ řekl Prokop s křivým úsměvem provinilce. „Co? Jaký pokus? S čím pokus?“ „Jen tak. Jen – jen – jde-li něco udělat z chloridu draselnatého.“ „Co udělat?“ „Třaskavina,“ šeptal Prokop v pokoře hříšníka. Doktor se svezl očima na jeho ofáčovanou ruku. „A to se vám vyplatilo, člověče! Ruku vám to mohlo utrhnout, co? Bolí? Ale dobře na vás, patří vám to,“ prohlašoval krvelačně. „Ale tati,“ ozvala se Anči, „nech ho teď!“ „A co ty tu máš co dělat,“ zavrčel doktor a pohladil ji rukou páchnoucí karbolem a jodoformem. Nyní doktor nosil klíč od ordinace v kapse. Prokop si objednal balík učených svazků, chodil s rukou na pásku a studoval po celé dny. Už kvetou třešně, lepkavé mladé listí se třpytí ve slunci, zlaté lilie rozvírají těžká poupata. Po zahrádce chodí Anči s obtloustlou kamarádkou, obě se drží kolem pasu a smějí se; teď sestrčily k sobě růžové čumáčky, něco si šeptají, zrudnou ve smíchu a začnou se líbat. Po létech zase cítí Prokop tělesné blaho. Živočišně se oddává slunci a mhouří oči, aby naslouchal šumění svého těla. Vzdychne a sedá k práci; ale chce se mu běhat, toulá se daleko po kraji a věnuje se náruživé radosti dýchat. Někdy potká Anči v domě či v zahradě a pokouší se něco povídat; Anči se na něj dívá po očku a neví co mluvit; ale ani Prokop to neví, a proto upadá do bručivého tónu. Zkrátka je mu lépe nebo se aspoň cítí jistější, je-li sám. Při studiu pozoroval, že mnoho zanedbal; věda byla už v mnohém dále a jinde, leckdy se musel nově orientovat; a hlavně se bál vzpomínat na svou vlastní práci, neboť tam, to cítil, se mu nejvíc potrhala souvislost. Pracoval jako mezek nebo snil; snil o nových laboratorních metodách, ale zároveň ho lákal jemný a odvážný kalkul teoretika; a vztekal se sám na sebe, když jeho hrubý mozek nebyl s to rozštípnout teninký vlas problému. Byl si vědom, že jeho laboratorní „destruktivní chemie“ otvírá nejpodivnější průhledy do teorie hmoty; narážel na nečekané souvislosti, ale hned zas je rozšlapal svým příliš těžkým uvažováním. Rozmrzen praštil vším, aby se ponořil do nějakého hloupého románu; ale i tam ho pronásledovala laboratorní posedlost: místo slov četl samé chemické symboly; byly to bláznivé vzorce plné prvků dosud neznámých, jež ho znepokojovaly i ve snách. XI. Té noci se mu zdálo, že studuje veleučený článek v The Chemist. Zarazil se u vzorce AnCi a nevěděl si s ním rady; hloubal, kousal se do kloubů a najednou pochopil, že to znamená Anči. A vida, ona je vlastně tady a posmívá se mu s pažema založenýma za hlavou; přistoupil k ní, chytil ji oběma rukama a začal ji líbat a kousat do úst. Anči se divoce brání koleny a lokty; drží ji brutálně a jednou rukou z ní trhá šaty v dlouhých pásech. Už cítí dlaněmi její mladé maso; Anči sebou zběsile zmítá, vlasy padly jí přes tvář, teď, teď náhle ochabuje a klesá; Prokop se vrhá k ní, ale nalézá pod rukama jen samé dlouhé hadříky a fáče; trhá je, rve je, chce se z nich vyprostit, a probouzí se. Hanbil se nesmírně za svůj sen; i ustrojil se potichu, sedl u okna a čekal na svítání. Není hranice mezi nocí a dnem; jen nebe maličko pobledne, a vzduchem proletí signál, jenž není ani světlo ani zvuk, ale poroučí přírodě: vzbuď se! Tu tedy nastalo ráno ještě prostřed noci. Rozkřičeli se kohouti, zvířata v stájích se pohnula. Nebe bledne do perleťova, rozzařuje se a lehce růžoví; první červený pruh vyskočil na východě, „štilip štilip játiti piju piju já,“ štěkají a křičí ptáci, a první člověk jde volným krokem za svým povoláním. Také učený člověk sedl k dílu. Dlouho kousal násadku, než se odhodlal napsat první slova; neboť toto bude veliká věc, úhrn experimentování a přemýšlení dvanácti let, práce opravdu vykoupená krví. Ovšem, to zde bude jen náčrt, či spíš jistá fyzikální filozofie nebo báseň nebo vyznání víry. Bude to obraz světa sklenutý z čísel a rovnic; avšak tyto cifry astronomického řádu měří něco jiného než vznešenost oblohy: kalkulují vratkost a destrukci hmoty. Vše, co jest, je tupá a vyčkávající třaskavina; ale jakékoliv budiž číslo její netečnosti, je jenom mizivým zlomkem její brizance. Vše, co se děje, oběhy hvězd a telurická práce, veškerá entropie, sám pilný a nenasytný život, to vše jen na povrchu, nepatrně a neměřitelně ohlodává a váže tuto výbušnou sílu, jež se jmenuje hmota. Vězte tedy, že pouto, jež ji váže, je jenom pavučina na údech spícího titána; dejte mi sílu, aby jej pobodl, i setřese kůru země a vrhne Jupitera na Saturna. A ty, lidstvo, jsi jenom vlaštovka, která si pracně ulepila hnízdo pod krovem kosmické prachárny; cvrlikáš za slunce východu, zatímco v sudech pod tebou mlčky duní strašlivý potenciál výbuchu… Ty věci Prokop ovšem nepsal; byly mu jenom ztajenou melodií, jež okřídlovala těžkopádné věty odborného výkladu. Pro něho bylo více fantazie v holém vzorci a víc oslnivé krásy v číselném výrazu. A tak psal svou báseň ve značkách, číslicích a děsné hantýrce učených slov. K snídani nepřišel. Přišla tedy Anči a nesla mu mlíčko. Děkoval a přitom si vzpomněl na svůj sen, a jaksi to nesvedl podívat se na ni. Koukal tvrdošíjně do kouta; bůhví jak je to možno, že přesto viděl každý zlatý vlásek na jejích holých pažích; nikdy si toho tak nevšiml. Anči stála blizoučko. „Budete psát?“ ptala se neurčitě. „Budu,“ bručel a myslel, co by tomu řekla, kdyby jí zničehonic položil hlavu na prsa. „Po celý den?“ „Po celý den.“ Asi by ucouvla náramně dotčena; ale má pevná, malá a široká ňadra, o kterých snad ani neví. Ostatně, co s tím! „Chtěl byste něco?“ „Ne, nic.“ Je to hloupé; chtěl by ji hryzat do paží či co; ženská nikdy neví, jak člověka vyrušuje. Anči pokrčila rameny trochu uraženě. „Taky dobře.“ A byla pryč. Vstal a přecházel po pokoji; zlobil se na sebe i na ni, a hlavně se mu už nechtělo psát. Sbíral myšlenky, ale naprosto se mu to nedařilo. Rozmrzel se a otráven chodil od stěny ke stěně s pravidelností kyvadla. Hodinu, dvě hodiny. Dole řinčí talíře, prostírá se k obědu. Sedl znovu k svým papírům a položil hlavu do dlaní. Za chvíli tu byla služka a přinesla mu oběd. Vrátil jídlo skoro netknuté a vrhl se rozmrzen na postel. Je zřejmo, že už ho mají dost, že i on má toho všeho až po krk a že je načase odejet. Ano, hned zítra. Dělal si nějaké plány pro příští práci, bylo mu neznámo proč stydno a trapno a konečně z toho všeho usnul jako zabitý. Probudil se pozdě odpoledne s duší zbahnělou a tělem zamořeným shnilou leností. Coural po pokoji, zíval a bezmyšlenkovitě se mrzel. Setmělo se, a ani nerozsvítil. Služka mu přinesla večeři. Nechal ji vystydnout a poslouchal, co se děje dole. Vidličky cinkaly, doktor bručel a náramně brzo po večeři práskl dveřmi u svého pokoje. Bylo ticho. Jist, že už nikoho nepotká, sebral se Prokop a šel do zahrady. Byla vlažná a jasná noc. Už kvetou šeříky a pustoryl, Bootes široce rozpíná na nebi svou hvězdnou náruč, je ticho prohloubené dalekým psím štěkáním. O kamennou zídku v zahradě se opírá něco světlého. Je to ovšem Anči. „Je krásně, že?“ dostal ze sebe, aby vůbec něco řekl, a opřel se o zídku vedle ní. Anči nic, jenom odvrací tvář a její ramena sebou nezvykle a neklidně trhají. „To je Bootes,“ bručel Prokop sdílně. „A nad ním… je Drak, a Cepheus, a tamto je Kassiopeja, ty čtyři hvězdičky pohromadě. Ale to se musíte dívat výš.“ Anči se odvrací a něco roztírá kolem očí. „Tamta jasná,“ povídá Prokop váhavě, „je Pollux, beta Geminorum. Nesmíte se na mne zlobit. Snad jsem se vám zdál hrubý, že? Já jsem… něco mne trápilo, víte? Nesmíte na to dát.“ Anči zhluboka vzdychla. „A která je… tamta?“ ozvala se tichým, kolísavým hláskem. „Ta nejjasnější dole.“ „To je Sírius, ve Velkém psu. Taky Alhabor mu říkají. A tamhle docela vlevo Arcturus a Spica. Teď padala hvězda. Viděla jste?“ „Viděla. Proč jste se ráno na mne tak zlobil?“ „Nezlobil. Jsem snad… někdy… trochu hranatý; ale já jsem byl tvrdě živ, víte, příliš tvrdě; pořád sám a… jako první hlídka. Nedovedu ani pořádně mluvit. Chtěl jsem dnes… dnes napsat něco krásného… takovou vědeckou modlitbu, aby tomu každý rozuměl; myslil jsem, že… že vám to přečtu; a vidíte, všechno ve mně vyschlo, člověk už se stydí… rozehřát se, jako by to byla slabost. Nebo vůbec něco říci ze sebe. Takový okoralý, víte? Už hodně šedivím.“ „Vždyť vám to sluší,“ vydechla Anči. Prokopa překvapila tato stránka věci. „Nu víte,“ řekl zmateně, „příjemné to není. Už by byl čas… už by byl čas svážet svou úrodu domů. Co by jiný udělal z toho, co já vím! A já nemám nic, nic, nic z toho všeho. Jsem jenom… ,berühmt‘ a ,célčbre‘ a ,highly esteemed‘; ani o tom… u nás… nikdo neví. Já myslím, víte, že mé teorie jsou dost špatné; já nemám hlavu na teoretika. Ale co jsem našel, není bez ceny. Mé exotermické třaskaviny… diagramy… a exploze atomů… to má nějakou cenu. A publikoval jsem sotva desetinu toho, co vím. Co by z toho jiný udělal! Já už… ani nerozumím jejich teoriím; jsou tak subtilní, tak duchaplné… a mne to jen mate. Jsem kuchyňský duch. Dejte mně k nosu nějakou látku, a já zrovna čichám, co se s ní dá dělat. Ale pochopit, co z toho plyne… teoreticky a filozoficky…, to neumím. Já znám… jen fakta; já je dělám; jsou to má fakta, rozumíte? A přece… já… já za nimi cítím nějakou pravdu; ohromnou obecnou pravdu… která všechno převrátí… až vybuchne. Ale ta velká pravda… je za fakty a ne za slovy. A proto, proto musíš za fakty! až ti to třeba obě ruce utrhne…“ Anči, opřena o zídku, sotva dýchala. Nikdy dosud se ten zamračený patron tolik nerozmluvil – a hlavně nikdy nemluvil o sobě. Zápasil těžce se slovem; zmítala jím ohromná pýcha, ale také plachost a zmučenost; a kdyby mluvil třeba v integrálách, chápala Anči, že se před ní děje něco naprosto niterného a lidsky zjitřeného. „Ale to nejhorší, to nejhorší,“ bručel Prokop. „Někdy… a tady zvlášť… i to, i to se mně zdá hloupé… a k ničemu. I ta konečná pravda… vůbec všecko. Nikdy dřív mně to tak nepřišlo. Nač, a k čemu… Snad je rozumnější poddat se… prostě poddat se tomu, tomu všemu – (Nyní ukázal rukou cosi kolem dokola.) Prostě životu. Člověk nemá být šťastný; to ho změkčuje, víte? Pak se mu zdá všechno ostatní zbytečné, malé… a nesmyslné. Nejvíc… nejvíc udělá člověk ze zoufalství. Ze stesku, ze samoty, z ohlušování. Protože mu nic nestačí. Já jsem pracoval jako blázen. Ale tady, tady jsem začal být šťastný. Tady jsem poznal, že je snad… něco lepšího než myslet. Tady člověk jenom žije… a vidí, že je to něco ohromného… jenom žít. Jako váš Honzík, jako kočka, jako slepice. Každé zvíře to umí… a mně to připadá tak ohromné, jako bych dosud nežil. A tak… tak jsem podruhé ztratil dvanáct let.“ Jeho potlučená, bůhvíkolikrát sešívaná pravice se chvěla na zídce. Anči mlčí, i potmě je vidět její dlouhé řasy; opírá se lokty a hrudí o zděný plot a mžiká k hvězdičkám. Tu zašelestilo něco v křoví, a Anči se zděsila; až ji to mocí vrhlo k Prokopovu rameni. „Co je to?“ „Nic, nejspíš kuna; jde asi do dvora, na kuřata.“ Anči znehybněla. Její mladé prsy se nyní pružně, plně opírají o Prokopovu pravici, – snad, jistě o tom sama neví, ale Prokop to ví víc než cokoliv na světě; bojí se hrozně pohnout rukou, neboť, předně, by si Anči myslela, že ji tam položil schválně, a za druhé by vůbec změnila polohu. Zvláštní však je, že tato okolnost vylučuje, aby dále mluvil o sobě a o ztraceném životě. „Nikdy,“ koktá zmateně, „nikdy jsem nebyl tak rád… tak šťasten jako tady. Váš tatík je nejlepší člověk na světě, a vy… vy jste tak mladá…“ „Já jsem myslela, že se vám zdám… příliš hloupá,“ povídá Anči tiše a šťastně. „Nikdy jste se mnou takhle nemluvil.“ „Pravda, nikdy dosud,“ zabručel Prokop. Oba se odmlčeli. Cítil na ruce lehké oddechování jejích ňader; mrazilo ho a tajil dech, i ona, zdá se, tají dech v tichém trnutí, ani nemrká a široce hledí nikam. Oh, pohladit a stisknout! Oh, závrati, prvý dotyku, lichotko bezděčná a horoucí! Zda tě kdy potkalo dobrodružství opojnější než tato nevědomá a oddaná důvěrnost? Skloněné poupě, tělo bázlivé a jemné! kdybys tušilo mučivou něhu té tvrdé chlapské ruky, jež tě bez hnutí hladí a svírá! Kdybys – kdyby – kdybych teď učinil… a stiskl… Anči se vztyčila nejpřirozenějším pohybem. Ach, děvče, tys tedy opravdu o ničem nevědělo! „Dobrou noc!“ povídá Anči tiše, a její tvář je bledá a nejasná. „Dobrou noc,“ praví trochu sevřeně a podává mu ruku; podává ji levě a chabě, je jako polámaná a dívá se široce nějak jinam. Není-liž pak to, jako by chtěla ještě prodlít? Ne, jde už, váhá; ne, stojí a trhá na kousíčky nějaký lístek. Co ještě říci? Dobrou noc, Anči, a spěte lépe než já. Neboť zajisté nelze teď jít spat. Prokop se vrhá na lavičku a položí hlavu do dlaní. Nic, nic se neudálo… tak dalece; bylo by hanebné hnedle myslet na bůhvíco. Anči je čistá a nevědomá jako telátko, a teď už dost o tom; nejsem přece chlapec. Tu se rozsvítilo v prvním patře okno. Je to Ančina ložnice. Prokopovi bouchá srdce. Ví, že je to hanebnost, tajně se tam dívat; jistě, to by jako host dělat neměl. Pokouší se dokonce zakašlat (aby ho slyšela), ale jaksi to selhalo; i sedí jako socha a nemůže odvrátit očí od zlatého okna. Anči tam přechází, shýbá se, něco dlouze a široce robí; aha, rozestýlá si postýlku. Teď stojí u okna, dívá se do tmy a zakládá ruce za hlavou: zrovna tak ji viděl ve snu. Teď, teď by bylo radno se ozvat; proč to neudělal? Už je na to pozdě; Anči se odvrací, přechází, je ta tam; ba ne, to sedí zády k oknu a zřejmě se zouvá hrozně pomalu a zamyšleně; nikdy se nesní líp než se střevícem v ruce. Aspoň teď by bylo načase zmizet; ale místo toho vylezl na lavičku, aby líp viděl. Anči se vrací, už nemá na sobě živůtek; zvedá nahé paže a vyndává si z účesu vlásničky. Nyní hodila hlavou, a celá hříva se jí rozlévá po ramenou; děvče jí potřese, hurtem si přehodí celou tu úrodu vlasů přes čelo a teď ji zpracovává kartáčem a hřebenem, až má hlavu jako cibulku; je to patrně velmi směšné, neboť Prokop, hanebník, přímo září. Anči, panenka bílá, stojí se skloněnou hlavou a splétá si vlasy ve dva copy; má víčka sklopena a něco si šeptá, zasměje se, zastydí se, až jí to ramena zvedá; pásek košile, pozor, sklouzne. Anči hluboce přemýšlí a hladí si bílé ramínko v nějakém rozkošnictví, zachvěje se chladem, pásek se smeká už povážlivě, a světlo zhaslo. Nikdy jsem neviděl nic bělejšího, nic pěknějšího a bělejšího než toto osvětlené okno. XII. Hned ráno ji zastihl, jak drhne mydlinkami Honzíka v neckách; psisko zoufale vytřepávalo vodu, ale Anči se nedala, držela ho za čupřiny a náruživě mydlila, postříkaná, zmáčená na břiše a usmátá. „Pozor,“ křičela z dálky, „postříká vás!“ Vypadala jako mladá nadšená maminka; oj bože, jak je vše prosté a jasné na tomto slunném světě! Ani Prokop nevydržel zahálet. Vzpomněl si, že nefunguje zvonek, a jal se spravovat baterii. Zrovna oškrabával zinek, když se k němu tiše blížila ona; měla rukávy po loket vyhrnuté a mokré ruce, neboť se pere. „Nevybuchne to?“ ptá se starostlivě. Prokop se musel usmát; i ona se zasmála a stříkla po něm mydlinkami; ale hned mu šla s vážnou tváří utřít loktem bublinku mýdla na vlasech. Hle, včera by se toho nebyla odvážila. K polednímu vleče s Nandou koš prádla na zahradu; bude se bílit. Prokop s povděkem sklapl knihu; nenechá ji přece tahat se s těžkou kropicí konví. Zmocnil se konve a kropí prádlo; hustá prška přeradostně a horlivě bubnuje na řásné ubrusy a na bělostné rozložité povlaky a do široce rozevřených náručí mužských košil, šumí, crčí a slévá se ve fjordy a jezírka. Prokop se žene zkropit i bílé zvonky sukének a jiné zajímavé věci, ale Anči mu vyrve konev a zalévá sama. Zatím si Prokop sedl do trávy, dýchá s rozkoší vůni vlhkosti a pozoruje Ančiny činné a krásné ruce. Soi de theoi tosa doien, vzpomněl si zbožně. Sebas m’echei eisoroónta. Já s úžasem na tebe hledím. Anči usedá k němu do trávy. „Nač jste to myslel?“ Mhouří oči oslněním a radostí, zardělá a kdovíproč tak šťastná. Rve plnou hrstí svěží trávu a chtěla by mu ji z bujnosti hodit do vlasů; ale bůhví, i teď ji tísní jakýsi uctivý ostych před tím ochočeným hrdinou. „Měl jste někdy někoho rád?“ ptá se zčistajasna a honem se dívá jinam. Prokop se směje. „Měl. Vždyť i vy jste už měla někoho ráda.“ „To jsem byla ještě hloupá,“ vyhrkne Anči a proti své vůli se červená. „Študent?“ Anči jen kývne a kouše nějakou travinu. „To nic nebylo,“ povídá pak rychle. „A vy?“ „Jednou jsem potkal děvče, které mělo takové řasy jako vy. Možná že vám byla podobná. Prodávala rukavice či co.“ „A co dál?“ „Nic dál. Když jsem tam šel podruhé koupit rukavice, už tam nebyla.“ „A… líbila se vám?“ „Líbila.“ „A… nikdy jste ji…“ „Nikdy. Teď mně dělá rukavice… bandažista.“ Anči soustřeďuje svou pozornost na zem. „Proč… vždycky přede mnou schováváte ruce?“ „Protože… protože je mám tak rozbité,“ děl Prokop a chudák se začervenal. „To je zrovna tak krásné,“ šeptá Anči s očima sklopenýma. „K obědúúú, k obědúúú,“ vyvolává Nanda před domem. „Bože, už,“ vzdychne Anči a velmi nerada se zvedá. Po obědě se starý doktor jen tak trochu položil, jen docela málo. „Víte,“ omlouval se, „já jsem se ráno nadřel jako pes.“ A hned začal pravidelně a pilně chrupat. Zasmáli se na sebe očima a po špičkách vyšli; a i v zahradě mluvili potichu, jako by ctili jeho sytý spánek. Prokop musel povídat o svém životě. Kde se narodil a kde rostl, že byl až v Americe, co bídy poznal, co kdy dělal. Dělalo mu dobře zopakovat si celý ten život; neboť, kupodivu, byl klikatější a divnější, než by sám myslel; a ještě o mnohém pomlčel, zejména, nu, zejména o jistých citových záležitostech, neboť předně to nemá takový význam, a za druhé, jak známo, každý mužský má o čem mlčet. Anči byla tichá jako pěna; připadalo jí jaksi směšné a zvláštní, že Prokop byl také dítětem a chlapcem a vůbec něčím jiným než bručivým a divným člověkem, vedle něhož se cítí taková nesvá a maličká. Nyní by se už nebála na něho i sáhnout, zavázat mu kravatu, pročísnout vlasy nebo vůbec. A poprvé viděla teď jeho tlustý nos, jeho drsná ústa a přísné, mračné, krvavě protkané oči; připadalo jí to vše nesmírně divné. A nyní byla řada na ní, aby povídala o svém životě. Už otevřela ústa a nabírala dechu, ale dala se do smíchu. Uznejte, co se může říci o tak nepopsaném životě, a dokonce někomu, kdo už jednou byl dvanáct hodin zasypán, kdo byl ve válce, v Americe a kdovíkde ještě? „Já nic nevím,“ řekla upřímně. Nuže, řekněte, není takové „nic stejně cenné jako mužovy zkušenosti? Je pozdě odpoledne, když spolu putují vyhřátou polní stezkou. Prokop mlčí a Anči poslouchá. Anči hladí rukou ostnaté vrcholky klasů. Anči se ho dotýká ramenem, zpomaluje krok, vázne; pak zase zrychlí chůzi, jde dva kroky před ním a rve klasy v jakési potřebě ničit. Tato slunečná samota je posléze tíží a znervózňuje; neměli jsme sem jít, myslí si oba potají, a v tísnivém rozladění soukají ze sebe plytký, potrhaný hovor. Konečně tady je cíl, kaplička mezi dvěma starými lípami; je pozdní hodina, kdy pasáci začínají zpívat. Tu je sedátko poutníků; usedli a jaksi ještě víc potichli. Nějaká žena klečela u kapličky a modlila se, jistěže za svou rodinu. Sotva odešla, zvedla se Anči a klekla na její místo. Bylo v tom něco nekonečně a samozřejmě ženského; Prokop se cítil chlapcem vedle zralé prostoty tohoto pravěkého a posvátného gesta. Anči konečně vstala, zvážnělá jaksi a vyspělá, o čemsi rozhodnutá, s čímsi smířená; jako by něco poznala, jako by něco v sobě nesla, přetížená, zamyšlená, bůhvíčím tak změněná; jen slabikami odpovídala sladkým a potemnělým hlasem, když se loudali domů cestičkou soumraku. Nemluvila při večeři a nemluvil ani Prokop; mysleli asi na to, kdy starý pán si půjde přečíst noviny. Starý pán bručel a zkoumal je přes brejličky; holenku, něco se mu tady netento, nezdálo jaksi v pořádku. Už se to trapně táhlo, když se ozval zvonek a člověk odněkud ze Sedmidolí nebo ze Lhoty prosil doktora k porodu. Starý doktor byl pramálo potěšen, zapomněl dokonce hubovat. Ještě s porodním tlumokem zaváhal ve dveřích a kázal suše: „Jdi spat, Anči.“ Beze slova se zvedla a sklízela se stolu. Byla dlouho, velmi dlouho někde v kuchyni. Prokop nervózně kouřil a už chtěl odejít. Tu se vrátila, bledá, jako by ji mrazilo, a řekla s hrdinným přemáháním: „Nechcete si zahrát biliár?“ To znamenalo: se zahradou dnes nic nebude. Nu, byla to prašpatná partie; zejména Anči byla zrovna toporná, šťouchala naslepo, zapomínala hrát a stěží odpovídala. A když jednou zahodila nejvyloženějšího sedáka, ukazoval jí Prokop, jak to měla sehrát: pravá faleš, vzít trochu dole, a je to; při tom – jen aby jí vedl ruku – položil svou ruku na její. Tu Anči prudce, temně mu vzhlédla do tváře, hodila tágo na zem a utekla. Nuže, co dělat? Prokop pobíhal po salóně, kouřil a mrzel se. Eh, divné děvče; ale proč to tak mate mne sama? Její hloupá pusa, jasné blizoučké oči, líčko hladké a horoucí, nu, člověk není konečně ze dřeva. Což by bylo takovým hříchem pohladit líčko, políbit, pohladit, ach, růžové líce, a požehnat vlasy, vlasy, přejemné vlásky nad mladou šíjí (člověk není ze dřeva); políbit, pohladit, vzít do rukou, pocelovat zbožně a opatrně? Hlouposti, mrzel se Prokop; jsem starý osel; což bych se nestyděl – takové dítě, které na to ani nemyslí, ani nemyslí – Dobrá; toto pokušení vyřídil Prokop sám se sebou, ale tak rychle to nešlo; mohli byste jej vidět, jak stojí před zrcadlem se rty do krve rozkousanými a mračně, hořce vyzývá a měří svá léta. Jdi spat, starý mládenče, jdi; právě sis ušetřil ostudu, až by se ti mladá, hloupá holčička vysmála; i tenhle výsledek stojí za to. Jakžtakž odhodlán stoupal Prokop nahoru do své ložnice; jen ho tížilo, že musí tadyhle projít podle Ančina pokojíčku. Šel po špičkách: snad už spí, dítě. A najednou stanul se srdcem splašeně tlukoucím. Ty dveře… Ančiny… nejsou dovřeny. Nejsou vůbec zavřeny a za nimi tma. Co je to? A tu slyšel uvnitř cosi jako zakvílení. Něco ho chtělo vrhnout tam, do těch dveří; ale něco silnějšího jej tryskem srazilo se schodů dolů a ven do zahrady. Stál v temném houští a tiskl ruku k srdci, jež bouchalo jako na poplach. Kristepane, že jsem k ní nešel! Anči jistě. klečí – polosvlečena – a pláče do peřinky, proč? to nevím; ale kdybych byl vešel – nuže, co by se stalo? Nic; klekl bych vedle ní a prosil, aby neplakala; pohladil, pohladil bych lehké vlasy, vlásky už rozpuštěné – Ó bože, proč nechala otevřeno? Ejhle, světlý stín vyklouzl z domu a míří do zahrady. Je to Anči, není svlečena ani nemá vlasy rozpuštěné, ale tiskne ruce k skráním, neboť na palčivém čele ruce chladí; a štká ještě posledním dozvukem pláče. Jde podle Prokopa, jako by ho neviděla, ale dělá mu místo po svém pravém boku; neslyší, nevidí, ale nebrání se, když ji bere pod paží a vede k lavičce. Prokop zrovna sbírá nějaká slova chlácholení (u všech všudy, o čem vlastně?), když náhle, bác, má na rameni její hlavu, ještě jednou to křečovitě zapláče, a prostřed vzlyků a smrkání to odpovídá, že „to nic není“; Prokop ji obejme rukou, jako by jí byl rodným strýčkem, a nevěda si jinak rady bručí cosi, že je hodná a strašně milá; načež vzlyky roztály v dlouhé vzdechy (cítil kdesi v podpaží jejich horoucí vlhkost) a bylo dobře. Ó noci, nebešťanko, ty ulevíš sevřené hrudi a rozvážeš těžký jazyk; povzneseš, požehnáš, okřídlíš tiše tlukoucí srdce, srdce teskné a zamlklé; žíznivým dáváš pít ze své nekonečnosti. V kterémsi mizivém bodě prostoru, někde mezi Polárkou a Jižním křížem, Centaurem a Lyrou se děje dojatá věc; nějaký muž se zničehonic cítí jediným ochráncem a tátou tady té mokré tvářičky, hladí ji po temeni a povídá – co vlastně? Že je tak šťasten, tak šťasten, že má tak rád, hrozně rád to štkající a posmrkávající na svém rameni, že nikdy odtud neodejde a kdesi cosi. „Já nevím, co mne to napadlo,“ vzlyká a vzdychá Anči. „Já… já jsem tak chtěla s vámi ještě… mluvit…“ „A proč jste plakala?“ bručel Prokop. „Protože jste tak dlouho nešel,“ zní překvapující odpověď. V Prokopovi něco slábne, vůle či co. „Vy… vy mne… máte ráda?“ vysouká ze sebe, a hlas mu mutuje jako čtrnáctiletému. Hlava zarytá v jeho podpaží prudce a bez výhrady kývá. „Snad jsem… měl za vámi přijít,“ šeptá Prokop zdrcen. Hlava rozhodně vrtí, že ne. „Tady… je mi líp,“ vydechne Anči po chvíli. „Tady je… tak krásně!“ Nikdo snad nepochopí, co je tak krásného na drsném mužském kabátě, čpícím tabákem a tělesností; ale Anči do něho zarývá tvář a za nic na světě by ji neobrátila k hvězdičkám: tak je šťastna v tomto tmavém a kořenném úkrytu. Její vlasy šimrají Prokopa pod nosem a voní přepěknou vůničkou. Prokop jí hladí schýlená ramena, hladí její mladičkou šíji a hruď, a nalézá jenom chvějící se oddanost; tu zapomínaje na vše, prudký a brutální popadne její hlavu a chce ji políbit na mokré rty. A hle, Anči se divoce brání, přímo tuhne hrůzou a jektá „ne ne ne“; a už zas se zavrtala tváří do jeho kabátu a je cítit, jak v ní buchá poplašené srdce. A Prokop náhle pochopí, že měla být políbena poprvé. Tu se zastyděl za sebe, zněžněl nesmírně a neodvážil se již ničeho více než ji hladit po vlasech: to se smí, to se smí; bože, vždyť je to docela ještě dítě a úplný pitomec! A nyní již ani slova, ani slovíčka, jež by se jen dechem dotklo neslýchaného dětství této bílé, veliké jalovičky; ani myšlenky, která by chtěla hrubě vysvětlit zmatené pohnutky tohoto večera! Nevěděl věru, co povídá; mělo to medvědí melodii a pražádnou syntaxi; týkalo se to střídavě hvězd, lásky, boha, krásné noci a kterési opery, na jejíž jméno a děj si Prokop živou mocí nemohl vzpomenout, ale jejíž smyčce a hlasy v něm opojně zvučely. Chvílemi se mu zdálo, že Anči usnula; i umlkal, až zase pocítil na rameni blažený dech ospalé pozornosti. Posléze se Anči vzpřímila, složila ruce v klín a zamyslela se. „Já ani nevím, já ani nevím,“ povídá sladce, „mně se to ani nezdá možné.“ Po nebi světlou proužkou padá hvězda. Pustoryl voní, tady spí zavřené koule pivoněk, jakýsi božský dech šelestí v korunách stromů. „Já bych tu tak chtěla zůstat,“ šeptá Anči. Ještě jednou bylo Prokopovi svésti němý boj s pokušením. „Dobrou noc, Anči,“ dostal ze sebe. „Kdyby… kdyby se vrátil váš tati…“ Anči poslušně vstala. „Dobrou noc,“ řekla a váhala; tak stáli proti sobě a nevěděli, co počít nebo skončit. Anči byla bledá, rozčileně mžikala a vypadala, jako by se chtěla odhodlat k nějakému hrdinství; ale když Prokop – už nadobro ztráceje hlavu – vztáhl ruku po jejím lokti, uhnula zbaběle a dala se na ústup. Tak šli zahradní stezičkou dobře na metr od sebe; ale když došli tam, co je ten nejčernější stín, patrně ztratili směr či co, neboť Prokop narazil zuby na nějaké čelo, políbil chvatně studený nos a našel svými ústy rty zoufale semknuté; tu je rozryl hrubou přesilou, lámaje děví šíji vypáčil jektající zuby a ukrutně líbal horoucí vláhu otevřených, sténajících úst. Pak už se mu vydrala z rukou, postavila se u zahradních vrátek a vzlykala. Tu ji běží Prokop těšit, hladí ji, rozsévá hubičky do vlasů a na ucho, na šíj a na záda, ale nepomáhá to; prosí, obrací k sobě mokré líčko, mokré oči, mokrou a štkající pusu, má ústa plná slanosti slz, celuje a hladí, a náhle vidí, že ona se už ničemu nebrání, že se vzdala na milost a nemilost a snad pláče nad svou hroznou porážkou. Nuže, všechno mužské rytířství rázem procitá v Prokopovi; pouští z náručí tu hromádku neštěstí a nesmírně dojat líbá jenom zoufalé prsty smáčené slzami a třesoucí se. Tak, tak je to lépe; a tu zas ona složí tvář na jeho hrubou pracku a celuje ji vlhkou, palčivou pusou a horkým dechem a tlukotem zrosených řas, a nedá si ji vzít. A tu i on mžiká očima a tají dech, aby nevzdychl mukou něhy. Anči zvedla hlavu. „Dobrou noc,“ povídá tiše a nastaví zcela prostě rty. Prokop se k nim skloní, vdechne na ně polibek, jak jemný jen umí, a už se ani neodváží ji doprovodit dál; stojí a trne, a pak se klidí až na druhý konec zahrady, kam nepronikne ani paprsek z jejího okna: stojí a vypadá, jako by se modlil. Nikoliv, není to modlitba; je to jen nejkrásnější noc života. XIII. Když svítalo, nemohl už vydržet doma: umínil si, že poběží natrhat květin; pak je položí na práh Ančiny ložnice, a až ona vyskočí… Okřídlen radostí vykradl se Prokop z domu málem už ve čtyři ráno. Lidi, je to krása; každý květ jiskří jako oči (ona má mírné, veliké oči kravičky) (ona má tak dlouhé řasy) (teď spí, má víčka oblá a něžná jako vajíčka holubí) (bože, znát její sny) (má-li ruce složeny na prsou, zvedají se dechem; ale má-li je pod hlavou, tu jistě se jí shrnul rukáv a je vidět loket, kolečko drsné a růžové) (onehdy říkala, že spí dosud v železné dětské postýlce) (říkala, že v říjnu jí bude už devatenáct) (má na krku mateřské znamínko) (jak jen je možno, že mne má ráda, to je tak divné), vskutku, nic se nevyrovná kráse letního jitra, ale Prokop se dívá do země, usmívá se, pokud to vůbec dovede, a putuje samými závorkami až k řece. Tam objeví – ale u druhého břehu – poupata leknínů; tu zhrdaje vším nebezpečím se svlékne, vrhne se do hustého slizu zátoky, pořeže si nohy o nějakou zákeřnou ostřici a vrací se s náručí leknínů. Leknín je květina poetická, ale pouští ošklivou vodu z tučných stvolů; i běží Prokop s poetickou kořistí domů a přemýšlí, z čeho by udělal na svou kytku pořádnou manžetu. Vida, na lavičce před domem zapomněl doktor svou včerejší Političku. Prokop ji chutě trhá, zhola přehlížeje jakousi balkánskou mobilizaci, i to, že se houpe nějaké ministerstvo a že někdo v černém rámečku zemřel, oplakáván ovšem celým národem, a balí do toho mokré řapíky. Když pak se chtěl s pýchou podívat na své dílo, hrklo v něm hrozně. Na manžetě z novin našel totiž jedno slovo. Bylo to KRAKATIT. Chvíli na to strnule koukal nevěře prostě svým očím. Pak rozbalil se zimničným spěchem noviny, rozsypal celou nádheru leknínů po zemi a našel konečně tento inzerát: „KRAKATIT! Ing. P. ať udá svou adresu. Carson, hl. p.“ Nic víc. Prokop si vytíral oči a četl znova: „Ing. P. ať udá svou adresu. Carson.“ Co u všech všudy… Kdo je to, ten Carson? A jak ví, hrome, jak může vědět… Popadesáté četl Prokop záhadný inzerát: „KRAKATIT! Ing. P. ať udá svou adresu.“ A pak ještě „Carson, hl. p.“ Víc už se z toho vyčíst nedalo. Prokop seděl jako praštěný palicí. Proč, proč jen jsem vzal ty proklaté noviny do rukou, mihlo se mu zoufale hlavou. Jakže to tam je? „KRAKATIT! Ing. P. ať udá svou adresu.“ Ing. P., to znamená Prokop; a Krakatit, to je právě to zatracené místo, to zamžené místo tadyhle v mozku, ten těžký nádor, to, nač si netroufal myslet, s čím chodil tluka hlavou do zdí, to, co už nemělo jména, – jakže to tu stojí? „KRAKATIT!“ Prokop vytřeštil oči vnitřním nárazem. Najednou viděl… tu jistou olovnatou sůl, a rázem se mu rozvinul zmatený film paměti: předlouhý, zuřivý zápas v laboratoři s tou těžkou, tupou, netečnou látkou; slepé a sviňské pokusy, když selhávalo vše, žíravý ohmat, když vztekem ji drobil a drtil v prstech, leptavá chuť na jazyku a čpavý dým, únava, jíž usínal na židli, stud, zarytost a najednou – snad ve snu či jak – poslední nápad, pokus paradoxní a zázračně jednoduchý, fyzikální trik, jehož doposud neužil. Viděl teninké bílé jehličky, jež konečně smetl do porcelánové krabice, přesvědčen, že to zítra pěkně bouchne, až to zapálí v pískové jámě tam v polích, kde byla jeho velmi protizákonná pokusná střelnice. Viděl svou laboratorní lenošku, z níž čouhá koudel a dráty; tam tehdy se stočil jako unavený pes a patrně usnul, neboť byla úplná tma, když za strašlivé exploze a řinkotu skla se skácel i s lenoškou na zem. Pak přišla ta prudká bolest na pravé ruce, neboť něco mu ji rozseklo; a potom – potom – Prokop vraštil čelo bolestně prudkým rozpomínáním. Pravda, tady je přes ruku ta jizva. A potom jsem chtěl rozsvítit, ale žárovky byly prasklé. Pak jsem hmatal potmě, co se to stalo; na stole plno střepů, a tuhle, kde jsem pracoval, je zinkový plech pultu roztrhán, zkroucen a seškvařen a dubová tabule rozštípnuta, jako by do ní sjel blesk. A pak jsem nahmátl tu porcelánovou krabici, a byla celá, a tehdy teprve jsem se zděsil. Tohle, ano, tohle tedy byl Krakatit. A potom – Prokop už nevydržel sedět; překročil rozsypané lekníny a běhal po zahradě hryže si rozčilením prsty. Potom jsem někam běžel, přes pole, přes oranice, několikrát jsem se svalil, bože, kde to vlastně bylo? Tady byla souvislost vzpomínek rozhodně porušena; nepochybná je jenom hrozná bolest pod čelními kostmi a jakási okolnost s policií, potom jsem mluvil s Jirkou Tomšem a šli jsme k němu, ne, jel jsem tam drožkou; byl jsem nemocen a on mne ošetřoval. Jirka je hodný. Proboha, jak to bylo dál? Jirka Tomeš řekl, že jede sem, k tátovi, ale nejel; hleďme, je to divné; zatím já jsem spal či co – Tu krátce, jemně zazněl zvonek; šel jsem otevřít, a na prahu stála dívka s tváří zastřenou závojem. Prokop zasténal a zakryl si obličej rukama. Ani nevěděl, že sedí na lavičce, kde této noci mu bylo hladit a konejšit někoho jiného. „Bydlí tady pan Tomeš?“ ptala se udýchaně; asi běžela, kožišinku měla zrosenou deštěm, a náhle, náhle zvedla oči – Prokop málem zavyl útrapou. Viděl ji, jako by to včera bylo: ruce, maličké ruce v těsných rukavičkách, rosička dechu na hustém závoji, pohled čistý a plný hoře; krásná, smutná a statečná. „Vy ho zachráníte, že?“ Dívá se na něho zblízka vážnýma, matoucíma očima a mačká nějaký balíček, nějakou silnou obálku s pečetěmi, tiskne ji k prsoum rozčilenýma rukama a přemáhá se všemožně – Prokopa jako by udeřilo do tváře. Kam jsem dal ten balíček? Ať kdokoliv je ta dívka: slíbil jsem, že jej odevzdám Tomšovi. Ve své nemoci… jsem na všecko zapomněl; nebo jsem… spíš… na to nechtěl myslet. Ale teď – Musí se teď nalézt, toť jasno. Skokem vyběhl do svého pokoje a rozhazoval zásuvky. Není, není, není tu nikde. Podvacáté přehazoval svých pět švestek, list po listu a kus po kuse; pak usedl prostřed toho strašného nepořádku jako nad zříceninami Jeruzaléma a ždímal si čelo. Buď to vzal doktor nebo Anči nebo řehtavá Nanda; jinak to už není možno. Když toto nezvratně a detektivně zjistil, pocítil jakousi nevolnost nebo zmatek a jako ve snu šel ke kamnům, sáhl hluboko dovnitř a vyňal… hledaný balíček. Přitom se mu nejasně zdálo, že jej tam kdysi uložil sám, kdysi, když ještě nebyl… docela zdráv; nějak se upomínal, že v onom stavu mrákot a blouznění jej pořád musel mít v posteli a zuřil, když mu jej brali, a že se ho přitom hrozně bál, neboť pojil se k němu mučivý neklid a stesk. Patrně jej tam se lstivostí blázna ukryl sám před sebou, aby měl od něho pokoj. Čert se ostatně vyznej v tajemstvích podvědomí; teď je to tady, ta silná převázaná obálka s pěti pečetěmi, a na ní napsáno „Pro pana Jiřího Tomše“. Snažil se vyčíst něco bližšího z toho zralého a pronikavého písma; ale místo toho viděl zastřenou dívku, jak ždímá obálku v třesoucích se prstech; teď, teď zase zvedá oči… Přivoněl žíznivě k balíčku: voněl slabounce a vzdáleně. Položil jej na stůl a kroužil dokola. Hrozně by chtěl vědět, co je tam uvnitř, pod pěti pečetěmi; zajisté je to těžké tajemství, nějaký poměr osudný a palčivý. Říkala sice, že… že to činí pro někoho jiného; ale byla tak rozčilena – Nicméně že by ona, ona mohla milovat Tomše: toť neuvěřitelno. Tomeš je darebák, zjišťoval s temným vztekem; vždycky měl u ženských štěstí, ten cynik. Dobrá, najdu ho a odevzdám mu tu zásilku lásky; a pak ať už je konec – Najednou se mu rozbřesklo v hlavě: oč že je nějaká souvislost mezi Tomšem a tím, jakpak se jmenuje, tím zatraceným Carsonem! Nikdo přece nevěděl a neví o Krakatitu; jen Tomeš Jirka to asi bůhvíjak vytento, vyšpehoval – Nový obrázek se sám sebou vsunul do zmateného filmu paměti: kterak tehdy on, Prokop, něco brebentil v horečce (to je asi byt Tomšův), a on, Jirka, se nad ním sklání a něco si zaznamenává v notesu. Určitě a svatosvatě to byl můj vzorec! vyžvanil jsem to, vylákal to ze mne, ukradl mi to a prodal to asi tomu Carsonovi! Prokop ustrnul nad takovou špatností. Ježíši, a tomu člověku padlo to děvče do rukou! Je-li co na světě jasno, tož je to: že je nutno ji zachránit, stůj co stůj! Dobrá, nejprve musím nalézt Tomše, zloděje; dám mu tady ten zapečetěný balíček a mimoto mu vyrazím zuby. Dále, mám ho jednoduše v hrsti: musí mně říci jméno a pobyt toho děvčete a zavázat se – ne; žádné sliby od takového ničemy. Ale půjdu k ní a řeknu jí vše. A potom zmizím navždy z jejích očí. Uspokojen tímto rytířským řešením stanul Prokop nad nešťastnou obálkou. Ach, vědět jen to, jen to jediné, zda byla milenkou Tomšovou! Zase ji viděl, jak stojí, sličná a silná; ani pohledem, ani mžiknutím tehdy nezavadila o hříšné lože Tomšovo. Což bylo by možno tak lhát očima, tak lhát takovýma očima – Tu syknuv utrpením zlomil pečetě, přerval provázek a roztrhl obálku. Byly tam bankovky a dopis. XIV. Zatím už doktor Tomeš sedí u snídaně funě a bruče po těžkém porodu; přitom vrhá na Anči pohledy zkoumavé a nespokojené. Anči sedí jako zařezaná, nejí, nepije, nevěří prostě svým očím, že se Prokop ještě neukázal; nějak se jí třesou rty, patrně užuž přijdou slzy. Tu vejde Prokop jaksi zbytečně rázně, je bledý a nemůže si ani sednout, jak má naspěch; jen taktak že pozdraví, přeběhne Anči očima, jako by ji ani neznal, a hned se ptá s popudlivou netrpělivostí: „Kde je teď váš Jirka?“ Doktor se užasle otočil: „Cože?“ „Kde je teď váš syn,“ opakuje Prokop a sžehuje ho umíněnýma očima. „Copak já vím?“ zavrčí doktor. „Já o něm nechci vědět.“ „Je v Praze?“ naléhá Prokop zatínaje pěstě. Doktor mlčí, ale něco v něm prudce pracuje. „Musím s ním mluvit,“ drtí Prokop. „Musím, slyšíte? Musím jet za ním, ještě teď, hned! Kde je?“ Doktor něco přemílá čelistmi a jde ke dveřím. „Kde je? Kde bydlí?“ „Nevím,“ rozkřikl se doktor nesvým hlasem a práskl dveřmi. Prokop se obrátil k Anči. Seděla strnulá a upírala velikánské oči nikam. „Anči,“ drmolil Prokop zimničně, „musíte mi říci, kde váš Jirka je. Já… já musím za ním jet, víte? To je totiž… taková věc… Zkrátka jde tu o některé věci… Já… Přečtěte si to,“ řekl honem a strkal jí před oči sežmolený kus novin. Anči však viděla jenom jakési kruhy. „To je můj vynález, rozumíte?“ vysvětloval nervózně. „Hledají mne, nějaký Hanson – Kde je váš Jiří?“ „Nevíme,“ šeptala Anči. „Už dva… už dva roky nám nepsal –“ „Ach,“ utrhl se Prokop a vztekle zmačkal noviny. Děvče zkamenělo, jen oči jí rostly a rostly a mezi pootevřenými rty jí dýchalo něco zmateně žalostného. Prokop by se nejraději propadl. „Anči,“ rozřízl posléze mučivé ticho, „já se vrátím. Já… za několik dní… Tohle je totiž vážná věc. Člověk… musí konečně myslet… na své povolání. A má, víte, jisté… jisté povinnosti…“ (Bože, ten to zkopal!) „Pochopte, že… Já prostě musím,“ křikl najednou. „Raději bych zemřel než nejel, rozumíte?“ Anči jen maličko kývla hlavou. Ach, kdyby byla pokývla víc, byla by jí, bum, hlava klesla na stůl v hlasitém pláči; ale takto se jí jen zalily oči a to ostatní mohla ještě spolknout. „Anči,“ bručel Prokop v zoufalých rozpacích a zachraňoval se ke dveřím, „ani se nebudu loučit; hleďte, nestojí to za to; za týden, za měsíc tu budu zas… Nu, hleďte –“ Ani se na ni nemohl podívat; seděla jako tupá, s plihými rameny, očima nevidomýma a nosem, jenž nabíhal vnitřním pláčem; žalno ji vidět. „Anči,“ pokusil se znovu a zas toho nechal. Nekonečná se mu zdála ta poslední chvilka ve dveřích; cítil, že by měl něco ještě říci nebo něco udělat, ale místo všeho vysoukal ze sebe jakési „na shledanou“ a trapně se vytratil. Jako zloděj, po špičkách, opouštěl dům. Zaváhal ještě u dveří, za nimiž nechal Anči. Bylo tam uvnitř ticho, jež ho sevřelo nevýslovnou trýzní. V domovních dveřích se zarazil jako ten, kdo na něco zapomněl, a vracel se po špičkách do kuchyně; bohudík, Nanda tam nebyla, i zamířil k poličce. „… ATIT!… adresu. Carson, hl. p.“ To stálo na kuse novin, jež veselá Nanda cípatě nastříhala na poličku. Tu tam pro ni položil plnou hrst peněz za všechnu její službu, a zmizel. Prokope, Prokope, tak nejedná člověk, který se chce za týden vrátit! „To to ’de, to to ’de,“ skanduje vlak; ale lidské netrpělivosti už ani nestačí jeho lomozný, drkotavý spěch; lidská netrpělivost se zoufale vrtí, pořád vytahuje hodinky a kope kolem sebe v posunčině nervózy. Jedna, dvě, tři, čtyři: to jsou telegrafní tyče. Stromy, pole, stromy, strážní domek, stromy, břeh, břeh, plot a pole. Jedenáct hodin sedmnáct. Řepné pole, ženské v modrých zástěrách, dům, psisko, jež si vzalo do hlavy předhonit vlak, pole, pole, pole. Jedenáct hodin sedmnáct. Bože, což ten čas stojí? Raději na to nemyslet; zavřít oči a počítat do tisíce; říkat si otčenáš nebo chemické vzorce. „To to ’de, to to ’de!“ Jedenáct hodin osmnáct. Bože, co počít? Prokop se vytrhl. „KRAKATIT,“ padlo mu odněkud do očí, až se lekl. Kde je to? Aha, to soused naproti čte noviny, a na zadní straně je zas ten inzerát. „KRAKATIT! Ing. P. ať udá svou adresu. Carson, hl. p.“ Ať mi dá pokoj ten pan Carson, myslí si Ing. P.; nicméně na nejbližší stanici shání všechny noviny, co jich plodí požehnaná vlast. Bylo to ve všech, a ve všech stejně: „KRAKATIT! Ing. P. ať udá…“ U všech rohatých, diví se Ing. P., to je po mně nějaká sháňka! Nač mne potřebují, když jim to už Tomeš prodal? Ale místo aby řešil tuto podstatnou záhadu, podíval se, není-li pozorován, a vytáhl snad už posté onu povědomou roztrženou obálku. S všelijakými okolky, jež mu působily silnou rozkoš odkladu, po různém potěžkávání a otáčení vyňal z jejího nitra napěchovaného penězi zas onen dopis, onen drahocenný dopis psaný písmem zralým a energickým. „Pane Tomši,“ četl znovu dychtivě, „toto nedělám pro Vás, ale pro svou sestru. Šílí od té chvíle, kdy jste jí poslal svůj strašlivý dopis. Chtěla prodat všechny své šaty a šperky, aby Vám poslala peníze; musela jsem ji vší mocí zdržet, aby neprovedla něco, co by pak nemohla utajit před svým mužem. Co Vám posílám, jsou mé vlastní peníze; vím, že je přijmete bez zbytečných rozpaků, a prosím, abyste mi neděkoval. L.“ K tomu chvatně připsáno: „Pro živého boha, nechte už M. na pokoji! Dala vše, co má; dala vám více, než bylo její; trnu hrůzou, co bude, vyjde-li to najevo. Prosím Vás pro vše na světě, nezneužívejte svého strašného vlivu na ni! Bylo by příliš podlé, kdybyste –“ Zbytek věty byl přeškrtán, a následovalo ještě jedno postskriptum: „Poděkujte za mne svému příteli, který vám toto doručí. Byl ke mně nezapomenutelně laskav ve chvíli, kdy jsem nejvíc potřebovala lidské pomoci.“ Prokopa zrovna drtila přemíra těžkého štěstí. Nebyla tedy Tomšova! A nikoho neměla, o koho by se mohla opřít! Statečné děvče a ženerózní, čtyřicet tisíc sehnala, aby zachránila svou sestru před… patrně před nějakou ostudou! Těchto čtyřicet tisíc je z banky; jsou ještě opatřeny páskou, jak je vyzvedla, – u čerta, proč na té pásce není jméno banky? A dalších deset tisíc vymetla kdoví kde a jak; neboť jsou mezi nimi drobné bankovky, ubohé špinavé pětikoruny, zchátralé hadříky z bůhvíjakých rukou, zmuchlané peníze ženských tobolek; bože, co rozčilující sháňky ji muselo stát, než sehnala tuhle hrst peněz! „Byl ke mně nezapomenutelně laskav…“ V tu chvíli by Prokop rozmlátil Tomše, bídníka nesvědomitého a mrzkého; ale zároveň mu vše jaksi odpouštěl… neboť nebyla jeho milenkou! Nebyla Tomšova: to přece přinejmenším znamená, že je to svatosvatě anděl nejčistší a nejdokonalejší; a tu mu bylo, jako by se nějaká neznámá rána zacelovala v jeho srdci prudce a zrovna bolestně. Ano, nalézt ji; musím jí především… především vrátit tyhle její peníze (ani se nestyděl za záminku tak průhlednou) a říci jí, že… že zkrátka… že může na mne počítat, stran Tomše a vůbec… „Byl ke mně nezapomenutelně laskav.“ Prokop až sepjal ruce: bože, co vše jsem odhodlán učinit, abych si zasloužil tahle slova – Ó-ó, jak ten vlak pomalu jede! XV. Jakmile přistál v Praze, hnal se do Tomšova bytu. U Muzea se zarazil: Zatraceně, kde vlastně Tomeš bydlí? Šel jsem, ano, šel jsem tehdy, otřásán zimnicí, na dráhu podle Muzea; ale odkud? Z které ulice? Zuře a klna bloudil Prokop kolem Muzea, hledaje pravděpodobný směr; nenašel nic, i pustil se na policejní ředitelství, oddělení dotazy. Jiří Tomeš, listoval zaprášený oficiál v knihách, inženýr Tomeš Jiří, to je prosím na Smíchově, ulice ta a ta. Byla to patrně stará adresa. Nicméně letěl Prokop na Smíchov do ulice té a té. Domovník kroutil hlavou, když se ho ptal po Jiřím Tomši. Toť že tu ten jistý bydlel, ale už víc než před rokem; kde bydlí teď, neví nikdo; ostatně nechal tu po sobě všelijaké dluhy – Zdrcen zalezl Prokop do nějaké kavárny. „KRAKATIT,“ padlo mu do očí na zadní stránce novin. „Ing. P. ať udá svou adresu. Carson, hl. p.“ Nuže, jistě ví o Tomšovi ten jistý Carson: už to tak je, že je mezi nimi jakási souvislost. Dobře tedy, tady je lístek: „Carson, hlavní pošta. Přijďte zítra v poledne do kavárny té a té. Ing. Prokop.“ Jen to napsal, a už ho napadla nová myšlenka: totiž dluhy. Sebral se a utíkal k soudu, oddělení pro pohledávky. A hle, zde tuze dobře znali adresu pana Tomše: celá hromada nedoručitelných obsílek, soudních upomínek a tak dále; ale zdá se, že ten jistý Tomeš Jiří zmizel beze stopy a zejména bez udání nynějšího pobytu. Přesto se vrhl Prokop za novou adresou. Domovnice, osvěžena slušnou odměnou, hned poznala Prokopa, že tu jednou přespal; i spustila přeochotně, že pan inženýr Tomeš je šejdíř a darebák; dále, že zrovna tehdy v noci odejel a nechal tu jeho, pána, jí domovnici na starost; že ona třikrát přišla nahoru se optat, potřebuje-li čeho, ale že on, pán, jen pořád spal a mluvil ze spaní, a pak odpoledne zmizel. A kdeže jářku je pan Tomeš? Inu, tenkrát tedy odejel a nechal tu všecko stát a ležet a ještě se nevrátil; jen poslal peníze odněkud z ciziny, ale je už zas dlužen za nový kvartál. Prý mu prodají v soudní dražbě svršky, nepřihlásí-li se do konce měsíce. Nadělal prý dluhů asi za čtvrt miliónu, nu, a utekl. Prokop podrobil výtečnou ženu křížovému výslechu: je-li jí co známo o nějaké paničce, která prý měla s panem Tomšem poměr, kdo sem chodíval a podobně. Domovnice nevěděla dohromady nic; co se týče ženských, chodilo jich sem asi dvacet, takové se závojem na hubě, i jinačí, našminkované a všelijaké; říkám vám, byla to ostuda po celé ulici. Prokop jí tedy zaplatil dlužný kvartál ze svého, a za to dostal klíč od Tomšova bytu. Bylo tam cítit jakousi ztuchlinu bytu dlouho neužívaného a skoro odumřelého. Teprve teď si Prokop všiml divné nádhery místa, kde zápasil s horečkou. Všude perské koberce a bucharské či jaké polštáře, na stěnách nahoty a gobelíny, orient a klubovky, toaletní stůl subrety a koupelna prvotřídní prostitutky, směs přepychu a sprostoty, smilstva a lajdáctví. A zde, uprostřed všech těch svinstev, stála tehdy ona tisknouc k prsoum balíček; upírá čisté, hořeplné oči k zemi, a teď, bože můj, je zvedá v statečné a ryzí důvěře… Proboha, co si musela o mně myslet, když mne potkala v tomhle pelechu! Musím ji nalézt, aspoň… aspoň proto, abych jí vrátil její peníze; i kdyby nešlo o nic jiného, o nic většího… Je naprosto nutno ji nalézt! To se lehko řekne; ale jak? Prokop si hryzl rty v úporném přemýšlení. Kdybych aspoň věděl, kde hledat Jirku, říkal si; konečně padl na hromadu korespondence, která tu čekala na Tomše. Většinou to byly, jak zřejmo, obchodní dopisy, patrně samé účty. Pak několik soukromých listů, jež obracel a očichával váhaje. Možná, možná že v některém je nějaká stopa, adresa nebo cokoliv, co by jej vedlo za ním… nebo za ní! Hrdinně odolával pokušení otevřít aspoň jeden dopis; ale byl tu tak sám za kalnými okny, a všechno tu zrovna vydechuje nějakou mrzkou a tajnou hanebnost. A tu, rychle polykaje všechny rozpaky, trhal Prokop obálky a četl list po listu. Účet za perské koberce, za květiny, za tři psací stroje; velmi důtklivé upomínky, aby vyúčtoval zboží dané do komise; jakési záhadné transakce týkající se koní, cizích valut a dvaceti vagónů kulatého dříví kdesi u Kremnice. Prokop nevěřil svým očím; podle těchto papírů byl Tomeš buď pašerák ve velkém, nebo agent s perskými koberci, nebo valutní spekulant, nejspíš ale všecko troje; vedle toho obchodoval s automobily, vývozními certifikáty, kancelářským nábytkem a patrně vším možným. V jednom dopise je řeč o jakýchsi dvou miliónech, zatímco druhý, usmolený a psaný tužkou, hrozí žalobou pro vylákanou starožitnost (staro bili ring podědovi). Úhrnem to vypadalo na celou řadu podvodů, zpronevěru, falšování vývozních listin a jiné paragrafy, pokud tomu Prokop vůbec rozuměl; je prostě úžasné, že to dosud neprasklo. Jeden advokát stručně sděloval, že firma ta a ta podala na pana Tomše trestní oznámení pro zpronevěru čtyřiceti tisíc korun; ať se pan Tomeš ve vlastním zájmu dostaví do kanceláře atd. Prokop se zhrozil; až tohle propukne, kam až stříkne hanba těchto nevýslovných špinavostí? Vzpomněl si na tichý dům v Týnici a na tu, jež tady stála, zoufale odhodlána zachránit toho člověka. I sebral celou tu obchodní korespondenci firmy Tomeš a běžel ji spálit v kamnech. Bylo tam plno zuhelnatělých papírů. Patrně sám Tomeš týmž způsobem zjednodušoval poměry, než ujel. Dobrá, to byly obchodní papíry; zbývá ještě několik zcela soukromých dopisů jemných anebo uboze umazaných, a nad nimi Prokop váhá znovu v palčivém studu. U všech všudy, co jiného mohu udělat? Dusil se sice hanbou, ale trhal chvatně další obálky. Zde pár lepkavých důvěrností, miláčku, vzpomínám, nová schůzka a dost. Nějaká Anna Chválová s dojemnými pravopisnými chybami sděluje, že Jeníček zemřel „na vyrážku“. Tady kdosi upozorňuje, že ví „něco, co by zajímalo na policii“, ale že by dal se sebou mluvit, a že pan Tomeš „jistě ví, jakou cenu má taková dikrétnost“; k tomu narážka na „ten dům v Břet. ul., kde pan Tomeš ví, koho má hledat, aby to zůstalo pod pokličkou“. Zas něco o jakémsi obchodě, o prodaných dluhopisech, podepsáno „Tvá Růža“. Táž Růža sděluje, že její muž odejel. Táž ruka jako na čísle 1, dopis z lázní: nic než kravské sentimentality, rozvalená erotika zralé a tučné blondýny, ocukrovaná samými ach, výčitkami a krasocity, a k tomu „drahouši“ a „divochu“ a podobné ohavnosti; Prokopovi se z toho obracel žaludek. Německý dopis, písmeno „G.“, valutní obchod, prodej ty papíry, erwarte Dich, P. S. Achtung, K. aus Hamburg eingetroffen. Táž „G“, uražený a chvatný dopis, mrazivé vykání, vraťte těch deset tisíc, sonst wird K. dahinterkommen, hm. Prokop se k smrti styděl vnikat do navoněného přítmí těchto spodničkových záležitostí, ale teď už se nelze zastavit. Konečně čtyři dopisy signované M.: listy slzavé, horečné a trapné, z nichž dýchala těžká a vášnivá historie nějaké slepé, dusné, otrocké lásky. Byly tu úpěnlivé prosby, plazení v prachu, zoufalé inkriminace, strašné sebenabízení a ještě strašnější sebetrýzeň; zmínka o dětech, o muži, nabídka nové půjčky, nejasné narážky a přespříliš jasná zbědovanost ženy usmýkané láskou. Tohle tedy je její sestra! Prokopovi bylo, jako by viděl před sebou výsměšná a krutá ústa, pichlavé oči, panskou a zpupnou, sebevědomou, sebejistou hlavu Tomšovu: byl by do ní udeřil pěstí. Avšak nic platno: tato žalostně obnažená láska ženina mu neřekla toho nejmenšího o… o té druhé, jež dosud nemá pro něho jména a kterou jest mu hledati. Nezbývá tedy než nalézti Tomše. XVI. Nalézti Tomše: lidi, jako by tohle bylo tak lehké! Prokop provedl znovu generální prohlídku celého bytu; řádil ve všech skříních i zásuvkách, nenacházeje krom prašiviny starých účtů, milostných dopisů, fotografií a jiného mládeneckého neřádu nic, co by jakkoliv osvětlilo Tomšovu záležitost. Nu ovšem, má-li někdo tolik másla na hlavě, dovede už důkladně zmizet! Znovu vyslechl domovnici; zvěděl sice záplavu všelijakých historek, ale nic, co by ho uvedlo na stopu. Šel na pana domácího, odkudže poslal Tomeš ty peníze z ciziny. Bylo mu vyslechnouti celé kázání nevrlého a dosti nepříjemného staříka, který trpěl všemi možnými katary a nadával na zkaženost dnešních mladých pánů. Za cenu nadlidské trpělivosti zvěděl konečně jen to, že řečené peníze neposlal pan Tomeš, nýbrž jakýsi směnárník na konto Drážďanské banky „auf Befehl des Herrn Tomes“. Rozběhl se k advokátovi, který měl, jak výše sděleno, jistou rozpracovanou záležitost s pohřešovaným. Advokát se zbytečně halil v profesionální tajemství; ale když Prokop hloupě vybleptl, že má panu Tomšovi doručit nějaké peníze, oživl advokát a žádal, aby je složil do jeho rukou; i dalo Prokopovi mnoho práce, aby se z toho vymotal. To jej poučilo, aby nepátral po Tomšovi u lidí, kteří s ním měli jakékoliv obchodní řízení. Na nejbližším rohu zůstal stát: Co teď? Zbývá jen Carson. Neznámá veličina, jež o něčem ví a něco chce. Dobrá, tedy Carson. Prokop nahmatal v kapse lístek, jejž zapomněl poslat, a rozběhl se na poštu. Ale u poštovní schránky mu klesla ruka. Carson, Carson, – ano, ale tomu jde o cosi, co… také není maličkost. U čerta, ten chlap něco ví o Krakatitu a má za lubem – inu bůhsámví co. Proč vůbec mne shání? Patrně Tomeš neví vše; nebo nechtěl vše prodat; nebo si klade nestydaté podmínky, a já osel mám být lacinější. Tak asi to je; ale (a tu se Prokop poprvé zhrozil dosahu věci) což je vůbec možno vyrukovat s Krakatitem ven? Především by se muselo u sta hromů pořádně vědět, co to dělá a k čemu je to dobré, jak se s tím zachází a kdesi cosi; Krakatit, holenku, to není šňupavý tabák nebo zasýpací prášek pro děti. A za druhé, za druhé snad je to vůbec… příliš silný tabák pro tento svět. Představme si, co by se s tím mohlo natropit… řekněme ve válce. Prokopovi začalo být z celé věci až úzko. Který čert sem nese toho zatraceného Carsona? Prokristapána, musí se za každou cenu zabránit – Prokop se chytil za hlavu tak, až se zastavovali lidé. Vždyť, proboha, zanechal tam nahoře, ve svém laboratorním baráku u Hybšmonky, v porcelánové dózi skoro patnáct deka Krakatitu! tedy zrovna dost, aby to mohlo rozmlátit já nevím co, celé hejtmanství! Přímo ztuhl úděsem, a pak se pustil tryskem k tramvaji: jako by teď ještě záleželo na těch několika minutách! Trpěl pekelně, než se tramvaj dovlekla na druhý břeh; pak ztekl cvalem košířskou stráň a uháněl k svému baráku. Bylo zamčeno, a Prokop marně hledal po kapsách něco podobného klíči; i rozhlédl se soumrakem jako zloděj, rozbil okenní tabulku, otevřel závory a vlezl oknem domů. Jen rozškrtl sirku a už viděl, že je co nejmetodičtěji vyloupen. Totiž peřiny a takové krámy tu zůstaly; ale všechny lahvičky, kelímky a zkumavky, crushery, hmoždíře, misky a přístroje, lžíce a váhy, celá jeho primitivní chemická kuchyně, vše, co obsahovalo jeho pokusné hmoty, vše, na čem mohla být jen usazenina či nálet nějaké chemikálie, vše zmizelo. Pryč je porcelánová dóza s Krakatitem. Vytrhl zásuvku stolu: veškeré jeho zápisky a záznamy, každý počmáraný útržek papíru, sebemenší památka dvanáctileté pokusné práce, vše bylo to tam. Dokonce i s podlahy byly seškrabány skvrny a stopy jeho práce, a jeho pracovní hazuka, ta stará, potřísněná, lučebninami zrovna zkornatělá halena byla pryč. Hrdlo se mu sevřelo návalem pláče. Tohle tedy, tohle mi udělali! Dlouho do noci seděl na svém vojanském kavalci a strnule zíral do vypleněné pracovny. Chvílemi se utěšoval, že si snad vzpomene na vše, co během dvanácti let psal do svých poznámek; ale když namátkou vybral některý experiment a chtěl si jej popaměti v hlavě zopakovat, nemohl z místa přes úsilí nejzoufalejší; tu hryzal si rozbité prsty a sténal. Náhle se probudil zarachocením klíče. Je čiročiré ráno a do pracovny jakoby nic vchází cizí člověk a rovnou ke stolu. Tam teď sedí s kloboukem na hlavě, bručí a pečlivě oškrabuje na stole zinek. Prokop se posadil na kavalci a vyhrkl: „Člověče, co tu chcete?“ Člověk se obrátil nesmírně překvapen a beze slova koukal na Prokopa. „Co tu chcete?“ opakoval Prokop podrážděně. Chlapík nic; ještě si ke všemu nasadil skla a brejlil na Prokopa s ohromným zájmem. Prokop zaskřípal zuby, neboť se v něm už vařila hrozná nadávka. Ale tu človíček vlídně zazářil, vymrštil se ze židle a vypadal najednou, jako by radostně vrtěl ocasem. „Carson,“ řekl honem a spustil po německu: „Bože, to jsem rád, že jste se vrátil! Četl jste můj inzerát?“ „Četl,“ odpovídal Prokop tvrdou a centovou němčinou. „A co tu hledáte?“ „Vás,“ povídal host báječně potěšen. „Víte, že vás honím už po šest neděl? Všecky noviny, všecky detektivní ústavy, haha, pane! co tomu říkáte? Hergot, to mám radost! Jak se vede? Zdráv?“ „Proč jste mne vykradl?“ ptal se Prokop mračně. „Jak prosím?“ „Proč jste mne vykradl!“ „Ale pane inženýre,“ sypal blažený mužík pranic nedotčen. „Co to říkáte? Vykradl! Carson! To je ohromné, hahaha!“ „Vykradl,“ opakoval Prokop umíněně. „Tatata,“ protestoval pan Carson. „Schoval. Všecko uložil. Pane, jak jste to tu mohl nechat ležet? Někdo vám to mohl ukrást, ne? Co? Ovšem že mohl, pane. Ukrást, prodat, publikovat, že? To se rozumí, pane. Mohl. Ale já jsem vám to schoval, rozumíte? Čestné slovo. Proto jsem vás hledal. Všecko vrátím. Všecko. To jest,“ dodával váhavě, a pod zářivými brýlemi to ocelově utkvělo. „Totiž… budete-li rozumný. Vždyť my se dohodneme, co?“ dodával rychle. „Musíte se habilitovat. Ohromná kariéra. Atomové výbuchy, rozbití prvků, báječné věci. Věda, především věda! My se dohodneme, že? Čestné slovo, dostanete všecko zpátky. Tak.“ Prokop mlčel, ohromen tímto přívalem slov, zatímco pan Carson házel rukama a kroužil po pracovně náramně rozradován. „Všecko, všecko jsem vám schoval,“ mlel jaře. „Každou třísku z podlahy. Roztříděno, uloženo, s vinětou, pod pečetí. Haha, mohl jsem se vším ujet, že? Ale já jsem poctivec, pane. Všecko vrátím. Musíme se domluvit. Ptejte se na Carsona. Rodilý Dán, dříve docent v Kodani. Taky jsem dělal vědu, božskou vědu. Jak to řekl Schiller? Dem einen ist sie – ist sie – Už nevím, ale je to něco o vědě; švanda, že? Nu, ještě mi neděkujte. Až později. Tak.“ Prokopovi sice ani nenapadlo děkovat, ale pan Carson zářil jako šťastný dobrodinec. „Na vašem místě,“ drmolil nadšeně, „na vašem místě bych si zařídil –“ „Kde je teď Tomeš?“ pře rušil ho Prokop. Pan Carson vysunul zkoumavý pohled. „Nu,“ vycedil obezřele, „my o něm víme. Eh co,“ obrátil hbitě. „Zařídíte si… zařídíte si největší laboratoř světa. Nejlepší přístroje. Světový ústav destruktivní chemie. Máte pravdu, katedra je hloupost. Odříkávat staré věci, no ne? Škoda času. Zařiďte si to po amerikánsku. Ohromný ústav, brigáda asistentů, všechno, co chcete. A o peníze se nemusíte starat. Punktum. Kde snídáte? Já bych vás ohromně rád pozval.“ „Co vlastně chcete?“ vydralo se z Prokopa. Tu sedl pan Carson na kavalec vedle něho, vzal ho nesmírně vřele za ruku a povídal najednou docela jiným hlasem: „Jen se neplašte. Můžete vydělat celou hromadu miliónů.“ XVII. Prokop s úžasem vzhlédl na pana Carsona. Kupodivu, teď už to nebyla ta mopsličí tvář lesknoucí se blahem; všecko zvážnělo a zpřísnělo na horlivém mužíkovi, oči zapadly pod těžkými víčky a jen chvílemi se zařízly matným břitem. „Nebuďte blázen,“ pronesl důrazně. „Prodejte nám Krakatit, a je to.“ „Jak vůbec víte…,“ zahučel Prokop. „Všecko vám povím. Čestné slovo, všecko. Byl u nás pan Tomeš. Přinesl patnáct deka a formuli. Bohužel nepřinesl taky postup. Ani on, ani naši chemikové dosud na to nepřišli, jak to dostat dohromady. Nějaký trik, že?“ „Ano.“ „Hm. Třeba se na to přijde i bez vás.“ „Nepřijde.“ „Pan Tomeš… něco o tom ví, ale dělá s tím tajnosti. Pracoval u nás při zamčených dveřích. Je hrozně špatný chemik, ale je chytřejší než vy. Aspoň nežvaní o tom, co ví. Proč jste mu to říkal? Neumí nic, jen pumpovat zálohy. Měl jste přijít sám.“ „Já ho k vám neposlal,“ bručel Prokop. „Aha,“ spustil pan Carson, „ohromně zajímavé. K nám přišel ten váš pan Tomeš –“ „Kam vlastně?“ „K nám. Továrny v Balttin. Znáte?“ „Neznám.“ „Zahraniční podnik. Báječně moderní. Pokusná laboratoř s novými třaskavinami. Děláme keranit, metylnitrát, žlutý prach a takové věci. Hlavně armádní, víte? Tajné patenty. Vy nám prodáte Krakatit, co?“ „Ne. A Tomeš je tam u vás?“ „Aha, pan Tomeš; počkejte, to je švanda. Tak tedy k nám přijde a povídá: Tohle je odkaz mého přítele, geniálního chemika Prokopa. Umřel mně v náruči a posledním dechem, haha, mně svěřil, hahaha, ohromné, co?“ Prokop se jen křivě usmál. „A je Tomeš dosud… v Balttinu?“ „Počkejte. To se rozumí, nejdřív jsme ho zadrželi… jako špióna. K nám jich chodí spousta, víte? A ten prášek, Krakatit, jsme dali přezkoušet.“ „Výsledek?“ Pan Carson zvedl ruce k nebi. „Bá-báječný!“ „Jaká je detonační rychlost? Jaké jste našli Q? Jaké t? Čísla!“ Pan Carson spustil ruce, až to pláclo, a vyvalil užasle oči: „Člověče, jakápak čísla! První pokus… padesát procent škrobu… a crusher gauge se roztrhl na střepy; jeden inženýr a dva laboranti… taky na střepy. Věřil byste? Pokus číslo dvě: Trauzlův blok, devadesát procent vazelíny, a bum! sebralo to střechu a jeden dělník zabit; z bloku zůstal jen škvarek. Tak se do toho pustili vojáci; smáli se nám… že to umíme jako… vesnický kovář. Dali jsme jim trochu; nacpali to do dělové hlavně, s rozemletým dřevěným uhlím. Ohromný výsledek. Sedm kanonýrů i se setníkem… Jednu nohu pak našli tři kilometry daleko. Za dva dny dvanáct mrtvých, tu máte čísla, haha! Báječné, co?“ Prokop chtěl něco říci, ale spolkl to. Dvanáct mrtvých za dva dny, u čerta! Pan Carson si hladil kolena a zářil. „Třetí den jsme si dali pokoj. Víte, dělá to špatný dojem, když… je mnoho takových případů. Dali jsme jen flegmatizovat Krakatit… asi tři decigramy… v glycerínu a podobně. Prase laborant nechal asi špetku volně ležet, a v noci, když byla laboratoř zamčena –“ „– to vybuchlo,“ vyhrkl Prokop. „Ano. V deset třicet pět. Laboratoř byla na třísky, krom toho asi dva objekty… Vzalo to s sebou nějaké tři tuny metylnitrátu Probst – Zkrátka asi šedesát mrtvých, no. To se ví, náramné vyšetřování a kdesi cosi. Ukázalo se, že nikdo v laboratoři nebyl, že to muselo patrně vybuchnout –“ „– samo od sebe,“ doplnil Prokop sotva dýchaje. „Ano. Vám také?“ Prokop ponuře kývl. „Tak vidíte,“ řekl pan Carson rychle. „Není to k ničemu. Tuze nebezpečná věc. Prodejte nám to, a je to, máte to z krku. Co byste s tím dělal?“ „A co byste s tím dělali vy?“ vycedil Prokop. „My už… my jsme na to zařízeni. Božínku, pár těch mrtvých – Ale vás by byla škoda.“ „Ale Krakatit v porcelánové krabici nevybuchl,“ mínil Prokop úporně přemýšleje. „Chválabohu ne. Kdepak!“ „A bylo to v noci,“ přemýšlel Prokop dál. „V deset třicet pět. Přesně.“ „A… ta špetka Krakatitu ležela na zinkovém… na kovovém plechu,“ tvrdil Prokop dále. „Ten na to nemá vliv,“ vybleptl mužík trochu zmaten, kousl se do rtu a jal se přecházet po laboratoři. „Bylo to… bylo to asi jen okysličování,“ zamlouval to po chvíli. „Nějaký chemický proces. Směs s glycerínem taky nevybuchla.“ „Protože není vodivá,“ zamumlal Prokop. „Nebo nemůže ionizovat, já nevím.“ Pan Carson se nad ním zastavil s rukama na zádech. „Vy jste moc chytrý,“ řekl uznale. „Musíte dostat mnoho peněz. Tady je vás škoda.“ „Je Tomeš pořád v Balttinu?“ ptal se Prokop, vší silou se přemáhaje, aby to vyznělo lhostejně. Panu Carsonovi to nějak blýsklo pod brejlemi. „Máme ho na očích,“ řekl vyhýbavě. „Sem se už jistě nevrátí. Přijeďte k nám… třeba ho najdete, když – tak – tuze – chcete,“ slabikoval důrazně. „Kde je?“ opakoval Prokop tvrdohlavě, dávaje najevo, že jinak nemluví. Pan Carson zamával rukama jako pták. „No, utekl,“ dodával na Prokopův nechápavý pohled. „Utekl?“ „Vypařil se. Špatně hlídán, tuze chytrý. Zavázal se, že sestrojí celý Krakatit. Zkoušel to… asi šest neděl. Stál nás hrozné peníze. Pak zmizel, lump. Nevěděl si asi rady, co? Neumí nic.“ „A kde je?“ Pan Carson se naklonil k Prokopovi. „Lump. Teď nabízí Krakatit jinému státu. Přitom jim přinesl taky náš metylnitrát, ten taškář. Sedli mu na lep, teď dělá u nich.“ „Kde?“ „Nesmím říci. Na mou čest, nesmím. A když nám pláchl, jel jsem, haha, navštívit váš hrob. Pieta, co? Geniální chemik, a nikdo ho tady nezná. To byla práce, člověče. Musel jsem inzerovat jako blbec. To se ví, že si toho všimli… ti druzí, víte? Rozumíte mi?“ „Ne.“ „Tak se pojďte podívat,“ řekl pan Carson čile a zamířil k protější stěně. „Tady,“ řekl a ťukal na prkno. „Co je?“ „Kulka. Někdo tu byl.“ „A kdo po něm střelil?“ „No já přece. Kdybyste byl sem lezl… oknem… takhle před čtrnácti dny, byl by vás třeba někdo… moc šeredně vzal na mušku.“ „Kdo?“ „To je jedno, ten nebo onen stát. Tady si, holenku, podávaly dvéře tuze velké mocnosti. A vy jste zatím někde, haha, chytal ryby, co? Báječný chlapík! Ale poslyšte, drahoušku,“ řekl najednou starostlivě, „neračte raději chodit sám. Nikdy a nikde, rozumíte?“ „Nesmysl!“ „Počkejte. Žádný granátník. Velmi nenápadní lidé. Dnes se to dělá… náramně diskrétně.“ Pan Carson se zastavil u okna a bubnoval na sklo. „Nemáte ponětí, co jsem na svůj inzerát dostal dopisů. Asi šest Prokopů se hlásilo… Pojďte se honem podívat!“ Prokop přistoupil k oknu. „Co je?“ Pan Carson jen ukázal krátkým prstem na silnici. Motal se tam na velocipédu nějaký mládenec v zoufalém zápase s rovnováhou, přičemž každé kolo jevilo umíněnou náklonnost jet jiným směrem. Pan Carson tázavě pohlédl na Prokopa. „Učí se asi jezdit,“ mínil Prokop nejistě. „Náramný nešika, že?“ řekl pan Carson a otevřel okno. „Bob!“ Mladík na kole se zastavil jako přibitý: „Yessr.“ „Go to the town for our car!“ „Yessr.“ A přišlápnuv pedály svištěl mladý cyklista k městu. Pan Carson se obrátil od okna. „Ir. Velrni obratný hoch. Co jsem chtěl říci? Aha. Tedy asi šest Prokopů se mi hlásilo – schůzky na různých místech, zejména v noci – švanda, že? Přečtěte si tenhle lístek.“ „Přijďte zítra v deset večer do mé laboratoře, ing. Prokop,“ četl Prokop jako ve snu. „Ale vždyť je to… bezmála… mé písmo!“ „Tak vidíte,“ zubil se pan Carson. „Holenku, tady je horká půda. Prodejte to, ať máte pokoj!“ Prokop zavrtěl hlavou. Pan Carson na něm spočinul těžkým, neodbytným pohledem. „Můžete žádat… řekněme… dvacet miliónů. Prodejte nám Krakatit.“ „Ne.“ „Dostanete všecko zpátky. Dvacet miliónů. Člověče, prodejte to!“ „Ne,“ řekl Prokop těžce. „Nechci mít co dělat… s vašimi válkami. Nechci.“ „Co máte tady? Geniální chemik a… bydlí v prkenné boudě! Krajani! Já to neznám. Velký člověk nemá žádné krajany. Nekoukejte na nic! prodejte to a –“ „Nechci.“ Pan Carson strčil ruce do kapes a zívl. „Války! Myslíte, že jim zabráníte? Pche! Prodejte a nestarejte se k čemu. Vy jste učenec… co je vám po ostatním? Války! Jděte, nebuďte směšný. Pokud mají lidé nehty a zuby –“ „Neprodám,“ drtil Prokop mezi zuby. Pan Carson pokrčil rameny. „Jak chcete. Najdeme si to sami. Nebo to najde Tomeš. Taky dobře.“ Bylo chvíli ticho. „Mně je to jedno,“ ozval se pan Carson. „Je-li vám to milejší, pojedeme s tím do Francie, do Anglie, kam chcete, třeba do Číny. My oba, víte? Tady by nám to nikdo nezaplatil. Byl byste osel, kdybyste to prodal za dvacet miliónů. Spolehněte se na Carsona. Tak co?“ Prokop rozhodně zavrtěl hlavou. „Charakter,“ prohlásil pan Carson uznale. „Všecka čest. To se mně ohromně líbí. Poslyšte, vám to řeknu. Naprosté tajemství. Ruku na to.“ „Neptám se po vašich tajemstvích,“ bručel Prokop. „Bravo. Diskrétní člověk. Můj typ, pane.“ XVIII. Pan Carson si sedl a zapálil si velmi tlusté cigáro, načež usilovně přemítal. „Tjaja,“ řekl po chvíli. „Tak vám to taky vybuchlo. Kdy to bylo? Datum.“ „… Nevím už.“ „Den v týdnu?“ „… Nevím. Myslím… dva dny po neděli.“ „Tedy v úterý. A v kolik hodin?“ „Asi… po desáté večer.“ „Správně.“ Pan Carson zamyšleně vyfukoval kouř. „Nám to poprvé vybuchlo… jak vy se račte vyjadřovat, ,samo od sebe‘… v úterý v deset třicet pět. Viděl jste přitom něco?“ „Ne. Já jsem spal.“ „Aha. Taky to vybuchuje v pátek, kolem půl jedenácté. V úterý a v pátek. My jsme to zkoušeli,“ vysvětloval na Prokopův vyjevený pohled. „Nechali jsme volně ležet miligram Krakatitu a hlídali jsme to ve dne v noci. Vybuchovalo to v úterý a v pátek, o půl jedenácté. Sedmkrát. Jednou taky v pondělí, v deset dvacet devět. Tak.“ Prokop se omezil na to, že tiše žasnul. „To proběhne Krakatitem taková modrá jiskra,“ dodával pan Carson zahloubaně, „a pak to exploduje.“ Bylo tak ticho, že Prokop slyšel tikání Carsonových hodinek. „Tjaja,“ vzdychl pan Carson a projel si zoufale zrzavý kartáč vlasů. „Co to znamená?“ vyrazil Prokop. Pan Carson jen trhl rameny. „A co vy,“ řekl, „co vy jste si vlastně myslel, když vám to… ,samo od sebe‘… vybuchlo? Nu?“ „Nic,“ uhýbal Prokop. „Nepřemýšlel jsem o tom… tak dalece.“ Pan Carson zabručel něco urážlivého. „Totiž,“ opravoval se Prokop, „tehdy mě napadlo, že to dělají… třeba… elektromagnetické vlny.“ „Aha. Elektromagnetické vlny. My jsme si to taky mysleli. Výborná myšlenka, jenže pitomá. Bohužel docela pitomá. Tak.“ Nyní si Prokop opravdu nevěděl rady. „Předně,“ uvažoval pan Carson, „bezdrátové vlny neběhají po světě jenom v úterý a v pátek o půl jedenácté, že? A za druhé, člověče, to si můžete myslet, že jsme to s nimi hned vyzkoušeli. S krátkými, s dlouhými, se všemi možnými. A váš Krakatit si z nich nedělal tohle,“ ukazoval na nehtu něco mizivě nepatrného. „Ale v úterý a v pátek… o půl jedenácté… si umane ,sám od sebe‘ explodovat. A víte co ještě?“ Prokop to ovšem nevěděl. „Ještě tohle. Od nějaké doby… asi půl roku nebo tak… mají evropské bezdrátové stanice děsný dopal. Víte, něco jim ruší hovory. Docela pravidelně. Náhodou… vždycky v úterý a v pátek od půl jedenácté v noci. Pravíte?“ Prokop nepravil nic, jen si mnul čelo. „Nu ano, v úterý a v pátek. Říkají tomu smazané hovory. Začne to telegrafistům práskat do uší, a tu to máme; hoši se z toho mohou zbláznit. Trapné, co?“ Pan Carson si sundal brejle a jal se je čistit s velkými okolky. „Nejdřív… nejdřív mysleli, že to jsou nějaké magnetické bouře či co. Ale když viděli, že to úřaduje… pravidelně… v úterý a v pátek… Zkrátka Marconi, TSF, Transradio a nějaká ministerstva pošt a maríny, obchodu, vnitra a já nevím čeho všeho vyplatí dvacet tisíc liber chytrákovi, který tomu přijde na kobylku.“ Pan Carson si nasadil zas brejle a vesele vykoukl. „Myslí se, že existuje nějaká nezákonná stanice, která se baví tím, že v úterý a v pátek smazává hovory. Konina, že? Soukromá stanice, která by jen tak pro švandu posílala nejmíň sto kilowattů do vzduchu! Fi!“ Pan Carson si odplivl. „V úterý a v pátek,“ ozval se Prokop, „tedy současně… zároveň…“ „Divné, že?“ šklebil se pan Carson. „Já to mám, panečku, napsáno: V úterý dne toho a toho v deset třicet pět a několik vteřin porucha na všech stanicích od Revalu a tak dále. A nám v tu samou vteřinu ,sama od sebe‘, jak vy račte říkat, exploduje jistá část vašeho Krakatitu. Eh? Co? Detto příští pátek v deset dvacet sedm a několik vteřin porucha a výbuch. Item příští úterý v deset třicet výbuch a porucha. A tak dále. Výjimečně, jaksi proti programu taky jednou porucha v pondělí v deset dvacet devět třicet sekund. Detto výbuch. Klape to na vteřinu. Osmkrát v osmi případech. Špás, že? Co o tom soudíte?“ „N… nevím,“ mumlal Prokop. „Tak teda ještě něco,“ spustil pan Carson po delším hloubání. „Pan Tomeš u nás pracoval. Neumí nic, ale něco ví. Pan Tomeš si dal do laboratoře postavit vysokofrekvenční generátor a zamkl nám dvéře před nosem. Lump. Jakživ jsem neslyšel, že by se v obyčejné chemii pracovalo s vysokofrekvenčními mašinami, co? Co byste řekl?“ „Nu… ovšem,“ uhýbal Prokop s neklidným pohledem na svůj vlastní zánovní agregát postavený v koutě. Pan Carson chytl čile tento pohled. „Hm,“ řekl, „taky tu máte takovou hračku, že? Pěkný transformátorek. Co vás stál?“ Prokop se zamračil, ale pan Carson počal tiše zářit. „Tak si myslím,“ povídal s rostoucí blažeností, „že by to byla báječná věc, kdyby se povedlo v nějaké hmotě… dejme tomu pomocí vysoké frekvence… v jiskrovém poli nebo jak… rozkmitat, rozviklat, uvolnit vnitřní strukturu tak, že by stačilo ťuknout z dálky… nějakými vlnami… výboji… oscilacemi nebo čertví čím, aby se ta hmota rozpadla, co? Bum! Na dálku! Co tomu říkáte?“ Prokop neřekl nic, a pan Carson cucaje s rozkoší cigáro se na něm jen pásl. „Já nejsem elektrikář, víte?“ začal po chvíli. „Mně to vysvětloval jeden učenec, ale ať se propadnu, jestli jsem to pochopil. Ten chlap šel na mne s elektrony, ionty, elementárními kvanty a já ani nevím, jak to jmenoval; a nakonec to katedrové světlo prohlásilo, že to zkrátka a dobře vůbec není možno. Člověče, vy jste si dal! Udělal jste něco, co podle světové autority není možno…“ „Tak já jsem si to vyložil sám,“ pokračoval, „jen tak ševcovsky. Někdo si dejme tomu vezme do hlavy… udělat vratkou sloučeninu… z jisté olovnaté soli. Dotyčná sůl je neřád; ne a ne se slučovat, že? Tak ten chemik zkouší všechno možné… jako blázen; a tu si dejme tomu vzpomene, že v lednovém čísle The Chemist bylo povídání o tom, že dotyčná flegmatická sůl je báječný koherer… detektor pro elektrické vlny. Dostane nápad. Pitomý a geniální nápad, že by snad mohl tu zatracenou sůl přivést elektrickými vlnami do lepší nálady, ne? povzbudit ji, roztancovat ji, natřást ji jako peřinu, že? Tja, nejlepší nápady dostane člověk z blbosti. Tak tedy sežene takový komický transformátorek a dá se do toho; co prováděl, to je zatím jeho tajemství, ale koneckonců… dostane hledanou sloučeninu. Ať mne čert, dostane ji. Nejspíš to nějak slepil tou oscilací. Člověče, já se budu muset na stará kolena učit fyzice; říkám boty, že?“ Prokop zabručel něco docela nesrozumitelného. „To nevadí,“ prohlásil pan Carson spokojeně. „Jen když to zatím drží dohromady; já jsem pitomec, já si představuju, že to dostalo nějakou elektromagnetickou strukturu nebo co. Kdyby se nějak porušila, tak… se to rozpadne, že? Naštěstí asi deset tisíc řádných radiostanic a několik set nezákonných udržuje v naší pozemské atmosféře takové elektromagnetické klima, takovou eh eh oscilační lázeň, která jde zrovna k duhu té struktuře. A tak to drží dohromady…“ Pan Carson se maličko zamyslil. „A teď,“ začal zase, „teď si představte, že nějaký ďábel nebo holomek na tomto světě má prostředek, kterým může dokonale rušit elektrické vlny. Prostě je smazat či co. Představte si, že to – bůhsámví proč – tropí pravidelně v úterý a v pátek o půl jedenácté v noci. V tu minutu a vteřinu se poruší na tomto světě bezdrátové spojení; ale v tu minutu a vteřinu se nejspíš něco stane taky v té… labilní sloučenině, pokud není zrovna izolována… dejme tomu v… v porcelánové krabici; něco se v ní poruší… jaksi v ní lupne, a ona se… ona se…“ „… rozpadne,“ vyhrkl Prokop. „Ano, rozpadne se. Exploduje. Zajímavé, co? Jeden učený pán mně to vysvětloval – hrome, jak to říkal? že – že prý –“ Prokop vyskočil a popadl pana Carsona za kabát. „Poslyšte,“ koktal hrozně rozčilen, „kdyby se tedy… Krakatit… roztrousil dejme tomu tady… nebo kdekoliv… prostě po zemi…“ „… tedy to nejbližšího úterku nebo pátku o půl jedenácté vyletí do povětří. Tja. Člověče, neuškrťte mne.“ Prokop pustil pana Carsona a přebíhal po světnici hryže si hrůzou prsty. „To je jasné,“ mručel, „to je jasné! Nikdo nesmí Krakatit vy-vyrá–“ „Krom pana Tomše,“ namítl Carson skepticky. „Dejte mi pokoj,“ utrhl se Prokop. „Ten na to nepřijde!“ „Nu,“ mínil pan Carson s pochybami, „já nevím, kolik jste mu toho řekl.“ Prokop se zastavil jako vražen do země. „Představte si,“ kázal horečně, „představte si dejme tomu… vvválku! Kdo má v rukou Krakatit, může… může… kdykoli chce…“ „Zatím jen v úterý a v pátek.“ „… vyhodit do povětří… celá města… celé armády… a všecko! Stačí… stačí jen roz-trousit – Dovedete si to představit?“ „Dovedu. Báječně.“ „A proto… v zájmu světa… nikdy… nedám nikdy!“ „V zájmu světa,“ bručel pan Carson. „Víte, v zájmu světa by hlavně bylo přijít na kloub té – té –“ „Čemu?“ „Té zatracené stanici anarchistů.“ XIX. „Vy tedy myslíte,“ koktal Prokop, „že… že snad…“ „My tedy víme,“ přerušil ho Carson, „že jsou na světě neznámé vysílací a přijímací stanice. Že si pravidelně v úterý a v pátek říkají nejspíš něco jiného než dobrou noc. Že disponují nějakými nám dosud neznámými silami, výboji, oscilacemi, jiskrami, paprsky nebo čím zatraceným a… a zkrátka nezachytitelným. Anebo nějakými antivlnami, antioscilacemi nebo jak to k čertu nazvat, něčím, co prostě přerušuje nebo smazává naše vlny, rozumíte?“ Pan Carson se rozhlédl po laboratoři. „Aha,“ řekl a popadl kus křídy. „Buď je to takhle,“ povídal rýsuje na podlaze asi půlloketní šipku křídou, „nebo takhle,“ a přitom pokřídoval celý kus prkna a do toho vmázl nasliněným prstem temnou čáru. „Tak nebo tak, rozumíte? Pozitivně nebo negativně. Buď posílají nějaké nové vlny do našeho média, nebo vrhají do našeho kmitajícího, skrznaskrz protelegrafovaného prostředí umělé pauzy, chápete? Obojím způsobem se dá pracovat… bez naší kontroly. Obojí je dosud… technicky i fyzikálně… naprostá záhada. Zatraceně,“ křikl pan Carson v náhlém vzteku a praštil křídou, až se rozstříkla, „tohle je příliš! Posílat neznámými silami tajné depeše záhadnému adresátovi! Kdo tohleto dělá? Co teda myslíte?“ „Třeba Marťané,“ nutil se Prokop zažertovat; ale opravdu, nebylo mu do žertu. Pan Carson po něm vražedně vykoukl, ale pak se rozřehtal přímo koňsky. „Dejme tomu, že Marťané. Bájecně! Dejme tomu, mistře. Ale dejme tomu, že spíš někdo na zemi. Dejme tomu, že nějaká pozemská moc rozesílá své tajné instrukce. Dejme tomu, že má tuze vážné příčiny vyhnout se lidské kontrole. Dejme tomu, že je nějaká… mezinárodní služba nebo organizace nebo čertví co, a že to má k dispozici neznámé síly, tajemné stanice a kdesi cosi. V každém případě… V každém případě má lidstvo právo zajímat se o ty tajemné depeše, ne? Ať jsou z pekla nebo z Martu. Je to prostě… zájem lidské společnosti. Můžete si myslet… Nu, nejspíš, pane, nejspíš to nebudou radiodepeše o Červené karkulce. Tak.“ Pan Carson se rozběhl po světnici. „Předně je jisto,“ uvažoval nahlas, „že dotyčná vysílací stanice… je někde ve střední Evropě, přibližně uprostřed okruhu těch poruch, že ano? Je poměrně slabá, ježto hovoří jenom v noci. Saprlot, tím hůř; Eiffelka nebo Nauen se najde lehko, že? Pane,“ zvolal náhle a stanul jako přibitý, „považte, že v samém pupku Evropy existuje a chystá se něco divného. Je to rozvětvené, má to své úřady, udržuje to tajné spojení; má to technické prostředky nám neznámé, tajemné síly, a abyste věděl,“ zařval pan Carson, „má to Krakatit! Tak!“ Prokop vyskočil jako blázen. „Jak-jakže?“ „Krakatit. Devět deka a pětatřicet decigramů. Všecko, co nám zbylo.“ „Co jste s ním dělali?“ rozzuřil se Prokop. „Pokusy. Šetřili jsme s ním jako… jako s nějakou ctností. A jednoho večera –“ „Co?“ „Zmizel. I s porcelánovou pikslou.“ „Ukraden?“ „Ano.“ „A kdo – kdo –“ „Samozřejmě Marťané,“ šklebil se pan Carson. „Bohužel pozemským prostřednictvím jednoho laboranta, který se nám ztratil. Ovšem že s porcelánovou krabičkou.“ „Kdy se to stalo?“ „Nu, zrovna než mne poslali sem, za vámi. Vzdělaný člověk, Sasík. Ani prášek nám nezůstal. Víte, proto jsem přijel.“ „A vy myslíte, že to přišlo do rukou těm… těm neznámým?“ Pan Carson jen frknul. „Jak to víte?“ „Já to tvrdím. Poslyšte,“ řekl pan Carson houpaje se na krátkých nožkách, „vypadám jako strašpytel?“ „N-ne.“ „Tak vám řeknu, že z tohohle mám strach. Na mou čest, plné kalhoty. Krakatit… je zatracená věc; ta neznámá stanice je ještě horší; ale kdyby přišlo obojí do jedněch rukou, pak… máúcta. Pak si pan Carson složí kufřík a pojede k tasmanským lidojedům. Víte, já bych nerad viděl konec Evropy.“ Prokop si jen drtil ruce mezi koleny. „Kriste, kriste,“ šeptal pro sebe. „Nu ano,“ mínil pan Carson. „Divím se jenom, víte, že dosud nevylítlo do vzduchu… něco velikého. Může se jen stisknout kdesi jakási páka… a pár tisíc kilometrů daleko – prásk! A je to. Nač ještě čekají?“ „To je jasné,“ ozval se Prokop zimničně. „Krakatit se nesmí dát z ruky. A Tomeš, Tomšovi se musí zabránit…“ „Pan Tomeš,“ namítl Carson rychle, „prodá Krakatit samému ďáblu, když mu to zaplatí. V této chvíli je pan Tomeš jedno z největších světových nebezpečí.“ „U čerta,“ mručel Prokop zoufale, „co tedy dělat?“ Pan Carson vydržel delší pauzu. „To je jasné,“ řekl konečně. „Krakatit se musí dát z ruky.“ „Nnne! Nikdy!“ „Dát z ruky. Prostě proto, že to je… dešifrovací klíč. Nejvyšší čas, pane. U všech všudy, dejte to, komu chcete, ale jen žádné dlouhé cavyky. Dejte to Švýcarům nebo Svazu starých panen nebo čertově babičce; budou nad tím sedět půl roku, než pochopí, že nejste blázen. Nebo to dejte nám. V Balttinu už postavili takovou mašinu, víte, přijímací aparát. Představte si… nekonečně rychlé výbuchy mikroskopických částeček Krakatitu. Zapalovačem je neznámy proud. Jakmile jej tam někde zapnou, spustí celá věc: trrr ta ta trrr trrr ta trrr ta ta ta. A je to. Dešifrovat, a hotovo. Jen mít Krakatit!“ „Nedám,“ dostal ze sebe Prokop pokrytý studeným potem. „Já vám nevěřím. Vy byste… dělali Krakatit sami pro sebe.“ Pan Carson jen trhl koutkem úst. „Nu,“ řekl, „jde-li jen o to… Můžeme vám na to svolat Svaz národů, Světovou poštovní unii, Eucharistický kongres nebo které čerty ďábly chcete. Aby tedy měla dušička pokoj. Já jsem Dán a kašlu na politiku. Tak. A vy dáte Krakatit do rukou mezinárodní komisi. Co je vám?“ „Já… já byl dlouho nemocen,“ omlouval se Prokop bledna smrtelně. „Není mi… dosud… dobře. A… a… dva dny jsem nejedl.“ „Slabost,“ děl pan Carson, přisedl k němu a vzal jej kolem krku. „Přejde hned. Pojedete do Balttinu. Velmi zdravá krajina. Pak můžete jet za panem Tomšem. Budete mít peněz jako slupek. Budete big man. Nu?“ „Ano,“ šeptal Prokop jako malé dítě a nechal se mírně kolébat. „Tak tak. Přílišné napětí, víte? To nic není. Hlavní… hlavní je budoucnost. Člověče, vy jste prožil bídy, co? Jste chlapík. Vida, už je líp.“ Pan Carson zamyšleně kouřil. „Hrozně ohromná budoucnost. Dostanete spoustu peněz. Mně dáte deset procent, že? Je to už tak mezinárodní zvyk. Carson taky potřebuje…“ Před barákem zatroubilo auto. „Nu sláva,“ oddychl si pan Carson, „tady je vůz. Tak, pane, jedeme.“ „Kam?“ „Zatím se najíst.“ XX. Den nato se probudil Prokop se strašně těžkou hlavou a nemohl zprvu pochopit, kde vlastně je; čekal, že uslyší kvokání slepic nebo hlaholné vyštěkávání Honzíkovo. Pomalu si uvědomoval, že už není v Týnici; že leží v hotelu, kam jej pan Carson dopravil opilého do bezvědomí, nalitého, řvoucího jako zvíře; ale teprve když si pustil na hlavu proud studené vody, upamatoval se na celý včerejšek a byl by se propadl hanbou. Už při obědě pili, ale jen málo, jen tolik, že byli oba náramně rudí a vozili se pak autem někde po sázavských či jakých lesích, aby se jim to vypařilo z hlavy; přitom Prokop bez ustání žvanil, zatímco pan Carson žmoulal cigáro a kýval. „Budete big man.“ Big man, big man dunělo Prokopovi v hlavě jako zvon; hrome, kdyby mne v této slávě viděla… ta jistá se závojem! Nafukoval se před Carsonem k prasknutí; ale ten jenom pokyvoval hlavou jako mandarín a ještě rozdmychoval jeho zběsilou pýchu. Prokop div nevyletěl z auta samou horečností; vykládal podle všeho, jak si představuje světový ústav destruktivní chemie, socialismus, manželství, výchovu dětí a jiné nesmysly. Ale večer to začalo doopravdy. Kde všude pili, to ví bůh; bylo to hrozné, Carson platil za všechny neznámé, rudý, leskly, s kloboukem naraženým, zatímco nějaké holky tancovaly, kdosi rozbíjel sklenice a Prokop vzlykaje zpovídal se Carsonovi ze své strašlivé lásky k té, jíž nezná. Při této vzpomínce se Prokop studem a bolestí chytal za hlavu. Pak ho, křičícího „Krakatit“, vsadili do auta. Ďas ví, kam ho vezli; uháněli po nekonečných silnicích, vedle Prokopa poskakoval rudý ohýnek, to byl asi pan Carson se svým cigárem, a škytal „rychleji, Bobe“ či co. Najednou v jakémsi ohybu proti nim vyjela dvě prudká světla, pár hlasů zavylo, auto sebou smýkalo stranou a Prokop letěl hubou po trávě, čímž se vzpamatoval tak dalece, že začal vnímat. Několik hlasů se zběsile hádalo a vyčítalo si opilství, pan Carson strašlivě láteřil a bručel „teď musíme zpátky“, načež Prokopa jakožto nejtíže raněného s tisícerými ohledy naložili do toho druhého auta, pan Carson sedl k němu a jelo se zpátky, zatímco Bob zůstal u porouchaného vozu. V polou cestě začal těžce raněný zpívat a povykovat a před Prahou pocítil novou žízeň. Museli s ním projít ještě několik lokálů, než ho umlčeli. S mračným znechucením studoval Prokop v zrcadle svou odřenou tvář. Z té trapné podívané ho vyrušil vrátný hotelu, jenž mu – s patřičnými omluvami – přinášel k vyplnění přihlašovací list. Prokop vyplnil své nacionále a doufal, že tím je věc odbyta; ale sotva si vrátný přečetl jeho jméno a stav, oživl náramně a prosil Prokopa, aby teď neodcházel; že prý jeden pán z ciziny si vyžádal, aby mu hned z hotelu zatelefonovali, kdyby se tam pan inženýr Prokop snad ráčil ubytovat. Jestli tedy pan inženýr dovolí atd. Pan inženýr byl tak rozlícen na sebe sama, že by byl dovolil i to, aby mu uřízli krk. Sedl si tedy a čekal, trpně odevzdán ve své bolení hlavy. Za čtvrt hodiny tu byl vrátný zas a odevzdával navštívenku. Bylo na ní: SIR REGINALD CARSON Col. B. A., M. R. A., M. P., D. S. etc. President of Marconi’s Wireless Co LONDON „Sem s ním,“ kázal Prokop, a v hloubi duše se nesmírně divil, proč mu chlapík Carson neřekl už včera své ohromující hodnosti a proč dnes přichází s takovými okolky; mimoto byl trochu zvědav, jak vypadá pan Carson po včerejší bohopusté noci. Ale tu již vyvalil oči neuvěřitelně překvapen. Do dveří vcházel docela neznámý pán, o dobrý loket větší než včerejší pan Carson. „Very glad to see you,“ pronesl zvolna neznámý gentleman a poklonil se asi tak, jako by byl telegrafní tyč. „Sir Reginald Carson,“ představil se a ohlížel se po židli. Prokop ze sebe vydal neurčitý zvuk a ukázal mu na židli. Gentleman pravoúhle usedl a jal se obšírně svlékat velkolepé jelení rukavice. Byl to velmi dlouhý a nesmírně vážný pán s koňskou tváří nažehlenou do přísných záhybů; v kravatě ohromný indický opál, na zlatém řetízku antická kamej, ohromné nohy hráče golfu, zkrátka každým coulem lord. Prokop tiše žasnul. „Tak prosím,“ ozval se konečně, když už to trvalo nepřežitelně dlouho. Gentleman neměl nijak naspěch. „Zajisté,“ začal posléze po anglicku, „zajisté jste se podivil, když jste našel v novinách moje anonce. Předpokládám, že jste inženýr Prokop, autor eh velmi zajímavých článků o explozívních látkách.“ Prokop mlčky přikývl. „Velmi potěšen,“ řekl sir Carson nikterak nechvátaje. „Pátral jsem po vás v jisté záležitosti vědecky velmi zajímavé a prakticky důležité pro naši společnost, Marconi’s Wireless, jejímž prezidentem mám tu čest býti, neméně než pro Mezinárodní unii pro bezdrátovou telegrafii, kterážto mi prokázala nezaslouženou čest zvolivši mne svým generálním sekretářem. Zajisté se divíte,“ pokračoval neudýchán tak dlouhou větou, „že tyto vážené společnosti mne vysílají k vám, ačkoli vaše vynikající práce se pohybují na zcela jiném poli. Dovolte.“ Na tato slova otevřel sir Carson svou krokodýlí aktovku a vyňal nějaké papíry, blok a zlatou tužku. „Asi po tři čtvrtě roku,“ začal pomalu a nasazoval si zlatý skřipec, aby se podíval do svých papírů, „konstatují evropské bezdrátové stanice –“ „Promiňte,“ skočil mu do řeči Prokop nemoha se už ovládat, „tedy ty inzeráty jste dával vy?“ „Zajisté. Tedy konstatují jisté pravidelné poruchy –“ „– v úterý a v pátek, vím. Kdo vám řekl o Krakatitu?“ „Byl bych k tomu došel sám,“ pronesl ctihodný lord poněkud káravě. „Well, přeskočím bližší podrobnosti, předpokládaje, že jste do jisté míry informován o našich nesnázích a o eh a –“ „– o tajné světové konspiraci, ne?“ Sir Carson vytřeštil bleděmodré oči. „Prosím za prominutí, o jaké konspiraci?“ „Nu, o těch záhadných nočních depeších, o tajemné organizaci, která je vysílá –“ Sir Reginald Carson ho zarazil. „Fantazie,“ řekl s politováním, „čiré fantazie. Já vím, nadhodily to dokonce Daily News, když naše společnost vypsala onu poměrně značnou odměnu –“ „Vím,“ řekl rychle Prokop, obávaje se, aby se o ní pomalý lord nerozhovořil. „Ano. Čirý nesmysl. Celá věc má jen obchodní pozadí. Někdo má zájem na tom, aby dokázal nespolehlivost našich stanic, rozumíte? Chce podrýt veřejnou důvěru. Bohužel naše receptory a – eh – koherery nemohou zjistit zvláštní druh vln, kterými se toto rušení děje. A jelikož se nám dostalo zprávy, že jste v držení jakési substance nebo chemikálie, která velmi, velmi pozoruhodně reaguje na ony poruchy –“ „Od koho zprávy?“ „Od vašeho spolupracovníka, pana – eh – pana Tomese. Mister Tomes, že ano?“ Pomalý gentleman vylovil ze svých papírů nějaký dopis. „Dear Sir,“ četl s jakousi námahou, „nalézám v novinách vypsání odměny et cetera. Jelikož se v přítomné době nemohu vzdáliti z Balttinu, kde pracuji na jistém vynálezu, a ježto věc tak velikého dosahu se nedá písemně vyřizovat, prosím, abyste nechal v Praze vyhledat mého přítele a dlouholetého spolupracovníka Mr ing. Prokopa, který má v držení nově vynalezenou látku, Krakatit, tetrargon jisté olovnaté soli, jehož syntéza se provádí za specifických účinků vysokofrekvenčního proudu. Krakatit reaguje, jak dokazují přesné experimenty, na neznámé rušivé vlny silnou explozí; z čehož sám sebou plyne jeho rozhodující význam pro výzkum řečených vln. Vzhledem k důležitosti věci předpokládám za sebe i za svého přítele, že vypsaná odměna bude podstatně zvý-zvýšena –“ Sir Carson se zakuckal. „To je celkem vše,“ řekl. „O odměně bychom si promluvili zvlášť. Podepsán Mr Tomes v Balttinu.“ „Hm,“ řekl Prokop jat vážným podezřením, „že by takováhle soukromá… nespolehlivá… fantastická zpráva stačila Marconiově společnosti –“ „Beg your pardon,“ namítal dlouhý pán, „dostalo se nám samozřejmě velmi přesných zpráv o jistých pokusech v Balttinu –“ „Aha. Od jakéhosi saského laboranta, že?“ „Ne. Od našeho vlastního zástupce. Hned vám to přečtu.“ Sir Carson jal se znovu lovit ve svých papírech. „Tady je to. ,Dear Sir, zdejším stanicím se dosud nedaří překonati známé poruchy. Pokusy se zvýšenými vysílacími energiemi selhaly naprosto. Dostalo se mi důvěrné, ale spolehlivé zprávy, že vojenský ústav v Balttinu získal nějaké kvantum jisté látky –‘“ Zaklepáno. „Vstupte,“ řekl Prokop, a vešel sklepník s vizitkou: „Nějaký pán prosí –“ Na vizitce stálo: ING. CARSON, Balttin „Ať vejde,“ kázal Prokop náhle rozjařen a naprosto nedbaje znamení protestu ze strany sira Carsona. Vzápětí vstoupil včerejší pan Carson s tváří velmi popleněnou nevyspáním a hnal se k Prokopovi vydávaje zvuky radosti. XXI. „Počkejte,“ zarazil ho Prokop. „Dovolte, abych vás představil. Inženýr Carson, sir Reginald Carson.“ Sir Carson sebou trhl, ale zůstal sedět s neporušenou důstojností; zato inženýr Carson úžasem hvízdl a snesl se na židli jako člověk, kterému nohy vypověděly službu. Prokop se opřel o dvéře a pásl se na obou pánech s bezuzdnou zlomyslností. „Tak co?“ zeptal se konečně. Sir Carson jal se skládati své papíry do aktovky. „Zajisté,“ řekl pomalu, „bude lépe, navštívím-li vás jindy –“ „Jen račte zůstat,“ přerušil ho Prokop. „Prosím vás, pánové, nejste snad spolu příbuzní?“ „Ba ne,“ ozval se inženýr Carson. „Spíš naopak.“ „Který z vás je tedy doopravdy Carson?“ Nikdo neodpověděl; bylo to trapné. „Požádejte toho pána,“ řekl ostře sir Reginald, „aby vám ukázal své papíry.“ „Beze všeho,“ vysypal inženýr Carson, „ale až po panu předřečníkovi. Tak.“ „A kdo z vás inzeroval?“ „Já,“ prohlásil bez váhání inženýr Carson. „Můj nápad, pane. Konstatuju, že i v našem oboru je neslýchanou špinavostí svést se zadarmo na cizím nápadu. Tak.“ „Račte dovolit,“ obrátil se sir Reginald k Prokopovi se skutečnou mravní nevolí, „to už je příliš. Jak by to bylo vypadalo, kdyby vycházel ještě jeden inzerát s jiným jménem! Prostě jsem musel přijmout fakt, jak to tamten pán udělal.“ „Aha,“ dorážel bojovně pan Carson, „a proto ten pán si přisvojil taky mé jméno, víte?“ „Konstatuji prostě,“ ohradil se sir Reginald, „že tamten pán se naprosto nejmenuje Carson.“ „Jak se tedy jmenuje?“ tázal se Prokop chvatně. „… Přesně to nevím,“ vycedil opovržlivě lord. „Carsone,“ obrátil se Prokop k inženýrovi, „a kdo je tenhle pán?“ „Konkurence,“ řekl s hořkým humorem pan Carson. „Je to ten pán, co mne podvrženými listy chtěl vylákat na všelijaká místa. Nejspíš mne tam chtěl seznámit s moc milými lidmi.“ „Se zdejší vojenskou policií, prosím,“ zamručel sir Reginald. Inženýr Carson zle blýskl očima a varovně zakašlal: Prosím, o tomhle nemluvit! sic – „Chtějí si pánové navzájem ještě něco vysvětlit?“ šklebil se Prokop u dveří. „Ne, nic už,“ řekl důstojně sir Reginald; doposud neuznal druhého Carsona ani za hodna pohledu. „Tak tedy,“ začal Prokop, „především vám děkuju za návštěvu. Za druhé mám velikou radost, že Krakatit je v dobrých rukou, totiž v mých vlastních; neboť kdybyste měli nejmenší naději dostat jej jinak, nebyl bych asi tak tuze hledaná osoba, že? Za tuhle nedobrovolnou informaci jsem vám náramně vděčen.“ „Ještě nejásejte,“ bručel pan Carson. „Zbývá –“ „– on?“ řekl Prokop ukazuje na sira Reginalda. Pan Carson zavrtěl hlavou. „Kdepak! ale neznámý třetí.“ „Odpusťte,“ mínil Prokop skoro uražen, „snad si nemyslíte, že vám něco věřím z toho, co jste mi včera napovídal.“ Pan Carson s politováním pokrčil rameny. „Nu, jak chcete.“ „Dále a za třetí,“ pokračoval Prokop, „bych vás prosil, abyste mi řekli, kde je teď Tomeš.“ „Ale vždyť jsem vám povídal,“ vyskočil pan Carson, „že tohle nesmím – Přijeďte do Balttinu, a je to.“ „Tak vy, pane,“ obrátil se Prokop k siru Reginaldovi. „Beg your pardon,“ pronesl dlouhý gentleman, „ale tohle nechám pro sebe.“ „Tedy za čtvrté vám kladu na srdce, abyste se tady navzájem nesnědli. Já zatím půjdu –“ „– na policii,“ mínil sir Reginald. „Velmi správně.“ „Těší mne, že s tím souhlasíte. Odpusťte, že vás tu zatím zamknu.“ „Oh, prosím,“ řekl lord zdvořile, zatímco pan Carson se pokoušel zoufale protestovat. S velkou úlevou zamkl Prokop za sebou dvéře a ještě k nim postavil dva sklepníky, načež běžel na blízké komisařství; neboť považoval za vhodno poskytnout tam jakés takés vysvětlení. Ukázalo se, že věc není tak lehká; poněvadž nemohl oba cizince nařknout aspoň z krádeže stříbrných lžiček nebo z hraní makaa, měl velkou práci překonat pochybnosti policejního úředníka, který ho patrně pokládal za blázna. Konečně – snad aby už měl pokoj – přidělil Prokopovi civilního strážníka, osobnost velmi ošoupanou a mlčelivou. Když dorazili do hotelu, našli oba sklepníky statečně vzepřené o dvéře za ohromného shonu veškerého personálu. Prokop odemkl a civilní strážník zafrkav nosem vstoupil klidně dovnitř, jako by si šel kupovat šle. Pokoj byl prázdný. Oba páni Carsonové zmizeli. Mlčelivá osobnost se jen omrkla a rovnou se ubírala ke koupelně, na kterou Prokop dočista zapomněl. Bylo tam okno dokořán otevřené do světlíku, a v protější straně vyražené okénko k záchodu. Mlčelivá osobnost zamířila k záchodu. Ten ústil do jiné chodby, byl zamčen a klíč zmizel. Strážník zakroutil v zámku paklíčem a otevřel: bylo tam prázdno, jen na sedadle klozetu byly stopy nohou. Nemluvná osobnost vše zase zamkla a řekla, že sem pošle pana komisaře. Pan komisař, človíček velmi pohyblivý a slavný kriminalista, se dostavil velmi brzo; ždímal z Prokopa dobré dvě hodiny, chtěje se mermomocí dozvědět, o čem měl co jednat s oběma pány; zdálo se, že má velikou chuť zatknout aspoň Prokopa, který upadal přes tu chvíli do hrozných rozporů ve vlastních výpovědích, pokud se týkaly jeho styků s oběma cizinci. Potom vyslechl vrátného a sklepníky a důtklivě vyzval Prokopa, aby se o šesté hodině dostavil na policejní ředitelství; do té doby aby se raději z hotelu nehnul. Zbytek dne strávil Prokop běhaje po pokoji a mysle s hrůzou na to, že bude asi zavřen; neboť jaké může dát vysvětlení, když o Krakatitu pro živého boha nic neřekne? Čertví jak dlouho může taková vyšetřovací vazba trvat; a tak místo aby mohl hledat ji, tu neznámou v závoji… Prokop měl oči plné slz; cítil se sláb a měkký, že se až styděl. Před šestou se však vyzbrojil vší svou statečností a pustil se na policejní ředitelství. Uvedli ho hned do kanceláře, kde byly tlusté koberce, kožená křesla a velká krabice s doutníky (byla to kancelář policejního prezidenta). U psacího stolu objevil Prokop obrovská, boxerská záda nakloněná nad papíry, záda, jež v něm na prvý pohled budila hrůzu a pokoru. „Posaďte se, pane inženýre,“ řekla záda přívětivě, osušila něco a obrátila se k Prokopovi tváří neméně monumentální, vhodně umístěnou na tuří šíji. Mohutný pán vteřinku studoval Prokopa a řekl: „Pane inženýre, nebudu vás nutit, abyste mně povídal, co z příčin jistě uvážených hodláte nechat pro sebe. Znám vaši práci. Myslím, že v té záležitosti šlo o nějakou vaši třaskavinu.“ „Ano.“ „Věc má asi větší význam… řekněme vojenský.“ „Ano.“ Mohutný pán se zvedl a podával Prokopovi ruku: „Chtěl jsem vám jenom, pane inženýre, poděkovat, že jste ji neprodal zahraničním agentům.“ „To je všechno?“ vydechl Prokop. „Ano.“ „Chytli jste je?“ vyhrkl Prokop. „Proč?“ usmál se pán. „K tomu nemáme práva. Pokud jde o tajemství jenom vaše a nikoliv o tajemství naší armády…“ Prokop pochytil jemnou výtku a upadl do rozpaků. „Ta věc… není dosud zralá…“ „Věřím. Spoléhám na vás,“ řekl mocný muž a znovu mu podal ruku. To bylo vše. XXII. „Musím postupovat metodicky,“ umiňoval si Prokop. Dobrá, tedy po předlouhém rozvažování a nejpodivnějších nápadech ustanovil se na tomto postupu: Především dával obden do všech větších novin inzerát: „Pan Jiří Tomeš. Dámu v závoji prosí doručitel s poraněnou rukou o udání adresy. Velmi důležité. P. zn., 40 000‘ do inz. k. Grégr.“ Tato formulace se mu zdála velmi chytrá; není sice jisto, že by mladá dáma četla noviny vůbec a inzertní část zvláště, nu ale kdoví? Náhoda je mocná. Avšak místo náhody dostavily se okolnosti, jež bylo možno předvídat, ale na něž Prokop předem nepomyslel. Na udanou značku došla totiž celá spousta korespondence, jenže byly to většinou účty, upomínky, hrozby a hrubosti na adresu nezvěstného Tomše; nebo „pan Jiří Tomeš nechť ve vlastním zájmu udá svůj pobyt pod zn…“ a podobně. Mimoto očumoval v inzertní kanceláři jakýsi hubený člověk, který, když Prokop si vyzvedl korespondenci, k němu přistoupil a ptal se ho, kde bydlí pan Jiří Tomeš. Prokop si na něho vyjel tak hrubě, jak okolnosti dovolovaly, a tu hubený pán se vytasil s policejní legitimací a vyzval Prokopa důrazně, aby nedělal hlouposti. Šlo tu totiž o onu jistou zpronevěru a jiné ošklivé věci. Prokopovi se podařilo přesvědčit hubeného pána, že především on sám by nesmírně potřeboval vědět, kde pan Tomeš je; nicméně po této příhodě a prostudování došlé korespondence jeho důvěra v úspěch inzerce valně ochabla. Skutečně také na další anonce docházelo odpovědí stále méně, zato však byly pořád hrozivější. Za druhé navštívil soukromou detektivní kancelář. Vyložil tam, že hledá neznámou dívku v závoji, a pokoušel se ji popsat. Byli ochotni opatřit mu o ní diskrétní informace, udá-li buď její bydliště, nebo její jméno. I nezbylo mu než odejít s nepořízenou. Za třetí dostal geniální nápad. V řečené obálce, která ho neopouštěla ve dne ani v noci, bylo – krom menších bankovek – třicet tisícovek opatřených páskou, jak je v bankách zvykem při vyplácení větších peněz. Nebylo tam jméno banky; ale aspoň to je nejvýš pravděpodobno, že dívka je vybrala v některém peněžním ústavě téhož dne, kdy on, Prokop, s nimi odejel do Týnice. Nuže, nyní jen vědět přesné datum, a pak stačí obejít všechny banky v Praze a vyprosit si, aby mu udali jméno osoby, která toho dne vyzvedla třicet tisíc nebo o něco více korun. Ano, vědět přesné datum; Prokop si byl sice neurčitě vědom, že Krakatit mu vybuchl v úterý nebo kdy (dva dny předtím byla neděle či svátek), takže dívka vyzvedla peníze pravděpodobně kterési středy; avšak týdnem ani měsícem si nebyl Prokop jist, mohlo to být v březnu nebo v únoru. Se strašnou námahou hleděl se upomenout nebo si vypočítat, kdy to asi bylo; avšak každý kalkul se zastavil u toho, že nevěděl, jak dlouho stonal. Dobrá, jistě však vědí u Tomšů v Týnici, kterého týdne jsem k nim vpadl! Oslněn touto nadějí depešoval starému doktoru Tomši: „Telegrafujte datum, kdy jsem k vám přijel. Prokop.“ Sotva depeši odeslal, zamrzelo ho to; neboť cítil zrovna palčivě, že se k nim nezachoval pěkně. Skutečně také odpověď nedocházela. Když už chtěl tuto nitku pustit z ruky, napadlo ho, že snad si na onen den vzpomene domovnice od Jirky Tomše. Letěl k ní; avšak domovnice tvrdila, že to bylo někdy v sobotu. Prokop si zoufal; ale tu ho došel dopis napsaný velkými a pečlivými písmenami vzorné školačky, že do Týnice přijel dne toho a toho, ale „tati nesmí vědět, že jsem Vám psala“. Nic víc. Podepsána Anči. V Prokopovi bůhvíproč krvácelo srdce nad těmi dvěma řádky. Nuže, se šťastně získaným datem běžel do první banky: mohou-li mu říci, kdo si toho a toho dne vybral tady v ústavě řekněme třicet tisíc korun. Kroutili nad tím hlavou, že prý to není zvykem ani vůbec přípustno; ale když viděli, jak je zdrcen, šli se s někým poradit a pak se ho ptali, na jaký účet byly peníze vybrány; nebo aspoň zda byly vyzvednuty na knížku, na běžný účet, na šek či akreditiv. Prokop to ovšem nevěděl. Dále, pravili mu, snad ten dotyčný tu prodal jen cenné papíry; pak jeho jméno ani nemusí být v knihách. A když jim posléze Prokop doznal, že naprosto neví, zda ty peníze byly vyplaceny v téhle bance nebo v kterékoliv jiné, dali se mu do smíchu a ptali se, chce-li s takovýmto dotazem zběhat všech dvě stě padesát či kolik peněžních ústavů, filiálek a směnáren v Praze. Tak Prokopův geniální nápad selhal naprosto. Zbývala už jen čtvrtá možnost, totiž náhoda, že ji potká. I do té náhody se pokoušel Prokop vpravit jakousi metodu; rozdělil si plán Prahy na sektory a propátrával jeden úsek po druhém běhaje od rána do večera. Jednoho dne spočítal, s kolika lidmi se takto za celý den setká, a došel k číslu skoro čtyřiceti tisíc; tedy vzhledem k úhrnnému počtu obyvatelstva veškeré Prahy je tu pravděpodobnost asi jedna ku dvanácti, že uvidí tu, již hledá. Ale i tato malá pravděpodobnost je velkou nadějí. Jsou ulice a místa, která se už předem zdají nad jiné hodna toho, aby ona tu bydlela nebo tudy prošla; ulice s akáty kvetoucími, důstojná stará náměstí, intimní kouty hlubokého a vážného života. Rozhodně není možno, že by přebývala v této hlučné a ponuré ulici, kudy se jenom spěchá; ani v pravoúhlé suchosti těch činžáků bez tváře, ani ve rmutné špíně staroby; proč by však nemohla žít zrovna za těmihle velkými okny, za nimiž tají dech stinné a jemné ticho? Divě se, bloudě jako v snách objevoval Prokop poprvé v životě, co vše je v tomto městě, kde strávil tolik let; bože, tolik krásných míst, kde uplývá život pokojný a zralý a vábí tě, člověče roztěkaný: ohranič, ohranič sebe sama. Bezpočtukráte hnal se Prokop za mladými ženami, jež mu z dálky bůhvíčím připomněly tu, již viděl jen dvakrát; běžel za nimi s divě tlukoucím srdcem: což kdyby to byla ona! A kdo nám poví, jaká to byla divinace nebo čich: vždy to byly ženy neznámé sice, ale krásné a smutné, uzavřené v sebe a zaštítěné nevímjakou nedostupností. Jednou pak už si byl skoro jist, že to je ona; hrdlo se mu sevřelo tak, že musel stanout, aby vydechl; tu ta dotyčná vstoupila do tramvaje a ujela. Po tři dny potom hlídkoval u oné stanice, ale už jí neuviděl. Nejhorší pak byly večery, kdy na smrt unaven tiskl ruce mezi koleny a namáhal se zkombinovat nějaký nový detektivní plán. Bože, nikdy se nevzdám toho, nalézt ji; jsem posedly, budiž; jsem blázen, blbec a maniak; ale nikdy se toho nevzdám. Čím víc mi uniká, tím je to silnější; prostě… je to… osud či co. Jednou se probudil uprostřed noci, a bylo mu náhle neodvratně jasno, že takhle jí jakživ nenajde; že musí vstát a vyhledat Jirku Tomše, který o ní ví a musí mu o ní říci. I ustrojil se uprostřed noci a nemohl se dočkat rána. Nebyl připraven na nepochopitelné potíže a průtahy s opatřením pasu; nerozuměl ani, co všechno na něm chtějí, a zuřil i tesknil horečnou netrpělivostí. Konečně, konečně jedné noci ho nesl rychlík za hranice. A tedy nejprve do Balttinu! Teď se to rozhodne, cítil Prokop. XXIII. Rozhodlo se to bohužel jinak, než mínil. Měl totiž plán vyhledat v Balttinu toho jistého, co se mu vydával za Carsona, a říci mu asi tolik: něco za něco, já vám kašlu na peníze; vy mne dovedete ihned k Jiřímu Tomši, se kterým mám co jednat, a za to dostanete dobrou třaskavinu, dejme tomu fulminát jodu se zaručenou detonací nějakých jedenácti tisíc sekundometrů, nebo pro mne a za mne ten jistý kovový azid s celými třinácti tisíci, pane, a dělejte si s tím, co chcete. – Byli by ovšem blázni, kdyby na takový obchod nepřistoupili. Továrna v Balttinu se mu zdála zvenčí nehrubě veliká; trochu v něm hrklo, když místo na portýra narazil na vojenskou hlídku. Ptal se jí na pana Carsona (– u čerta, vždyť se ten člověk tak nejmenuje!); ale vojáček neřekl a ani b a s bajonetem ho vedl k šikovateli. Ten neřekl o mnoho víc a dovedl Prokopa k důstojníkovi. Inženýr Carson je tu neznám, řekl důstojník, a co prý s ním pán chce? Prokop prohlásil, že chce vlastně mluvit s panem Tomšem. To na důstojníka mělo tak dalece účinek, že poslal pro pana obrsta. Pan obrst, velmi tlustý astmatický člověk, jal se Prokopa důtklivě vyslýchat, kdo je a co tu chce; to už bylo v kanceláři asi pět vojenských pánů a prohlíželi si Prokopa tak, až se potil. Bylo zřejmo, že čekají na někoho, pro koho zatím telefonovali. Když se ten někdo přihnal jako vítr, ukázalo se, že je to pan Carson; titulovali ho direktorem, ale jeho skutečné jméno Prokop nezvěděl nikdy. Křičel radostí, když spatřil Prokopa, a tvrdil, že na něho už čekali a kdesi cosi; hned nařídil telefonovat „do zámku“, aby připravili „kavalírské“ hostinské pokoje, chytil Prokopa pod paží a vedl jej balttinským závodem. Ukázalo se, že to, co Prokop považoval za továrnu, je jenom vojenská a hasičská ubikace u vchodu; odtud vede dlouhá chaussée tunelem v porostlé, asi deset metrů vysoké hrázi. Pan Carson uvedl Prokopa nahoru, a teprve nyní si Prokop jakžtakž uvědomil, co to jsou balttinské závody: celé město muničních baráků označených číslicemi a písmenami, kopečky pokryté trávou, což prý jsou sklady, o kus dál nádražní park s rampami a jeřáby a za ním nějaké docela černé budovy a prkenné boudy. „Vidíte tamten les?“ ukazoval pan Carson k obzoru. „Za ním jsou teprve ty pokusné laboratoře, víte? A tamhle, co jsou ty pískové vršky, je střelnice. Tak. A tadyhle v parku je zámek. Budete mrkat, až vám ukážu laboratoře. Ef ef, to nejmodernější. A teď půjdeme do zámku.“ Pan Carson vesele žvanil, ale nic o tom, co bylo nebo má být; šli zrovna parkem, i ukazoval mu tuhle vzácný druh Amorphophallus a tamhle jakousi japonskou varietu třešničky; a tady už je balttinský zámek celý zarostlý břečťanem. U vchodu čeká tichý a jemňoučký stařík v bílých rukavicích, jménem Paul, a vede Prokopa rovnou do „kavalírského pokoje“. Jakživ nebyl Prokop v něčem podobném; vykládané parkety, anglický empir, vše staroučké a drahocenné, že se bál na to sednout. A než se mohl opláchnout, už je tu Paul s vajíčky, lahví vína a třesoucí se sklenicí a staví vše na stůl tak něžně, jako by posluhoval princezničce. Pod okny je dvůr vysypaný plavým pískem; štolba v ohrnutých holinkách tam na dlouhé oprati lonžíruje vysokého grošovaného koně; vedle něho stojí hubená hnědá dívka, přimhouřenýma očima sleduje koňův cval a dává krátce jakési rozkazy, načež přiklekne a ohmatává koňovy kotníky. Pan Carson se přižene zase jako vítr, a že prý teď Prokopa musí představit generálnímu řediteli. Vede ho dlouhou bílou chodbou ověšenou samými parohy a vroubenou černými vyřezávanými židlemi. Růžový panák s bílými rukavicemi otevře před nimi dveře, pan Carson všoupne Prokopa dovnitř, do jakéhosi rytířského sálu, a dveře se zavrou. U psacího stolu stojí vysoký stařec, podivně vzpřímen, jako by ho právě vytáhli ze skříně a připravili k uvítání. „Pan inženýr Prokop, Jasnosti,“ řekl pan Carson. „Kníže Hagen-Balttin.“ Prokop se zamračil a trhl zlobně hlavou; patrně tento pohyb považoval za poklonu. „Buďte – nám – vítán,“ pronesl kníže Hagen a podal mu předlouhou ruku. Prokop znovu trhl hlavou. „Dou-fám, že – budete – u nás – spokojen,“ pokračoval kníže, a Prokop si všiml, že je na půli těla ochrnut. „Račte – nás poctít – u stolu,“ mluvil kníže s patrnou úzkostí, aby mu nevypadl umělý chrup. Prokop nervózně přešlapoval. „Račte odpustit, kníže,“ začal konečně, „ale já se tu nemohu zdržet; já – já musím ještě dnes –“ „Nemožno, naprosto nemožno,“ vyhrkl pan Carson vzadu. „Ještě dnes se musím poroučet,“ opakoval Prokop tvrdohlavě. „Chtěl jsem jenom… poprosit, abyste mi řekli, kde je Tomeš. Byl bych… eventuelně ochoten poskytnout za to… eventuelně…“ „Jak?“ zvolal kníže a vytřeštil na pana Carsona oči v absolutní nechápavosti. „Co – chce?“ „Nechte to zatím,“ zahučel pan Carson Prokopovi do ucha. „Pan Prokop jenom míní, Jasnosti, že nebyl na vaše pozvání připraven. To nevadí,“ obrátil se čile k Prokopovi. „Já jsem to zařídil. Dnes bude déjeuner na trávníku, tedy… žádné černé šaty; můžete jít jak jste. Telegrafoval jsem pro krejčího; žádné starosti, pane. Zítra je to v pořádku. Tak.“ Nyní zas Prokop vytřeštil oči. „Jaký krejčí? Co to znamená?“ „Bude – nám – zvláštní ctí,“ zakončil kníže a podal Prokopovi umrlčí prsty. „Co to znamená?“ zuřil Prokop na chodbě a chytil Carsona za rameno. „Člověče, teď mluvte, nebo –“ Pan Carson se rozřehtal a vysmekl se mu jako uličník. „Nebo, jaképak nebo?“ smál se prchaje a poskakuje jako míč. „Jestli mne chytíte, řeknu vám všechno. Na mou čest.“ „Vy kašpare,“ zahromoval Prokop rozzuřen a pustil se za ním. Pan Carson řehtaje se letěl po schodech a vyklouzl podle plechových rytířů do parku; tam panáčkoval na trávníku dělaje si zřejmě z Prokopa tatrmany. „Tak co,“ křičel, „co mně uděláte?“ „Zmlátím vás,“ soptil Prokop řítě se na něho celou svou těžkou vahou. Carson kvičel radostí a skákal po trávníku kličkuje jako zajíc. „Honem,“ jásal, „tady jsem,“ a už zase uklouzl Prokopovi pod rukou a dělal na něho kukuč za pněm stromu. Prokop mlčky uháněl za ním s pěstmi zaťatými, vážný a hrozný jako Aiás. Supěl už bez dechu, když najednou zahlédl, že ze zámeckých schodů přihmouřenýma očima sleduje jejich běh hnědá amazonka. Zastyděl se nesmírně, stanul a jaksi se lekl, že teď snad ta dívka mu přijde ohmatat kotníky. Pan Carson, najednou zase docela vážný, coural se k němu s rukama v kapsách a povídal přátelsky: „Málo tréninku. Nesmíte pořád sedět. Cvičit srdce. Tak. Aá,“ zahlaholil rozzářen, „naše velitelka, haholihoo! Dcera starého,“ dodával tiše. „Princezna Wille, totiž Wilhelmina Adelhaida Maud a tak dále. Zajímavá holka, osmadvacet let, ohromná jezdkyně. Musím vás představit,“ řekl nahlas a vlekl vzpouzejícího se Prokopa k dívce. „Nejjasnější princezno,“ volal zdálky, „tady vám – do jisté míry proti jeho vůli – představuji našeho hosta. Inženýr Prokop. Strašně zuřivý člověk. Chce mne zabít.“ „Dobrý den,“ řekla princezna a obrátila se k panu Carsonovi: „Víte, že Whirlwind má zpuchlý kotník?“ „I proboha,“ děsil se pan Carson. „Ubohá princezno!“ „Hrajete tenis?“ Prokop se mračil a nevěděl ani, že tohle platilo jemu. „Nehraje,“ odpověděl Carson za něho a šťouchl ho do žeber. „To musíte hrát. Princezna prohrála s Lenglenovou jen o jeden set, že?“ „Protože jsem hrála proti slunci,“ namítla princezna poněkud dotčena. „Co hrajete?“ Prokop zas nevěděl, že to patřilo jemu. „Pan inženýr je učenec,“ spustil Carson horlivě. „Našel atomové výbuchy a takové věci. Ohromný duch, vážně. My jsme proti němu kuchyňské ficky. Takhle strouhat brambory a podobně. Ale tuhle on,“ a pan Carson podivem hvízdl. „Jednoduše kouzelník. Jestli chcete, vyrazí z vizmutu vodík. Tak, panečku.“ Šedivé oči štěrbinou sklouzly po Prokopovi, jenž tu stál zrovna uvařen v rozpacích a vztekaje se na Carsona. „Velmi zajímavé,“ řekla princezna a už zas se dívala jinam. „Řekněte mu, aby mne někdy poučil. Tedy v poledne na shledanou, že ano?“ Prokop se uklonil téměř včas, a pan Carson jej vlekl do parku. „Rasa,“ povídal uznale. „Ta ženská má rasu. Pyšná, co? Počkejte, až ji poznáte blíž.“ Prokop se zastavil. „Poslyšte, Carsone, abyste si to nepletl. Nikoho nemíním poznat blíž. Dnes nebo zítra odjedu, rozumíte?“ Pan Carson kousal nějaký list, jakoby nic. „Škoda,“ řekl. „Tady je moc pěkně. Nu co dělat.“ „Zkrátka mi povězte, kde je Tomeš –“ „Až pojedete odtud. Jak se vám líbil starý?“ „Co mi je po něm,“ hučel Prokop. „Nu ano. Antikní kus, pro reprezentaci. Bohužel ho pravidelně jednou týdně raní mrtvice. Ale Wille je báječné děvče. Pak je tu Egon, klacek, osmnáct let. Oba sirotci. Potom hosti, nějaký bratránek princ Suwalski, všelijací oficíři, Rohlauf, von Graun, víte, Jockey Club, a doktor Krafft, vychovatel, a taková společnost. Dnes večer musíte přijít mezi nás. Pivní večer, žádná šlechta, naši inženýři a podobně, víte? Tamhle v mé vile. Je to na vaši počest.“ „Carsone,“ řekl Prokop přísně. „Chci s vámi vážně mluvit než odjedu.“ „To nespěchá. Odpočněte si, a je to. Nu, já musím po své práci. Můžete dělat, co vám je libo. Žádné formality. Chcete-li se vykoupat, tak tamhle je rybník. Nic nic, až později. Udělejte si pohodlí. Tak.“ A byl pryč. XXIV. Prokop se coural po parku mrze se na cosi a nevyspale zívaje. Divil se, co s ním vlastně chtějí, a měřil s nelibostí své boty podobné vojenským bagančatům i své unošené nohavice. Ponořen v tyto myšlenky divže nevlezl až doprostřed tenisového hříště, kde princezna hrála se dvěma panáky v bílých šatech. Uhnul rychle a pustil se směrem, kde předpokládal konec parku. Nu, na této straně končil se pak park jakousi terasou: kamenná balustrádka a kolmo dolů zeď nějakých dvanáct metrů vysoká. Možno se pokochat vyhlídkou na borové lesíky a na vojáčka, který dole přechází s nasazeným bajonetem. Prokop zamířil v tu stranu, kde se park svažoval dolů; našel tam rybník s koupelnami, ale přemáhaje chuť vykoupat se vešel do pěkného březového hájku. Tak vida, tady je jenom laťový plot a u polozarostlé cestičky vrátka; nejsou dokonce zavřena a lze vyjít ven, do borového lesa. Putoval tiše po klouzavém jehličí až na kraj lesa. A sakra, tady je dobré čtyři metry vysoký plot z ostnatého drátu. Jakpak, řekněme, je takový drát pevný? Zkoušel to opatrně rukou i nohou, až shledal, že k jeho počínání se zájmem přihlíží vojáček s bajonetem na druhé straně plotu. „To je horko, že?“ řekl Prokop, aby to zamluvil. „Tudy se nesmí,“ povídal vojáček; i otočil se Prokop na patě a ubíral se podle ostnatého plotu dál. Borový les přešel v mlází, a za ním jsou nějaké kůlny a chlévy, patrně panský dvůr; nakoukl tam plotem, a tu se uvnitř rozlehl strašný řev, chroptění a štěkot, a dobrý tucet dog, bloodhoundů a vlčáků se sápal na plot. Čtyři páry nedůvěřivých očí vykoukly z čtverých dveří. Prokop pro jistotu pozdravil a chtěl jít dál; ale jeden čeledín vyběhl za ním a povídal, že „tudy se nesmí“, načež ho dovedl zpátky až k vrátkům do březového háje. To vše Prokopa velmi rozlaďovalo. Carson mně musí říci, kudy se jde ven, umiňoval si; nejsem přece kanár, aby mne drželi v kleci. Vyhnul se obloukem tenisovému hříšti a zamířil k parkové cestě, kudy ho Carson vedl nahoru do zámku. Jenže teď se mu postavil do cesty filmový chlapík v placaté čepici, a kam prý pán ráčí. „Ven,“ řekl Prokop zkrátka. Ale „tudy se nesmí,“ vysvětloval mu člověk v čepici; tudy prý se jde k rnuničním barákům, a kdo tam chce jít, musí mít laissez-passer od ředitelství. Ostatně vrata ze zámku přímo ven jsou tuhle zpátky, po hlavní cestě a vlevo prosím. Prokop se tedy pustil po hlavní cestě a vlevo prosím, až přišel k velikým mřížovým vratům. Děda vrátný mu šel otevřít. „Račte mít lístek?“ „Jaký lístek?“ „Pasírku.“ „Jakou pasírku?“ „Lístek, že smíte ven.“ Prokop se rozlítil. „Copak jsem v kriminále?“ Děda krčil lítostivě rameny: „Prosím, dneska mi dali rozkaz.“ Chudáku, myslel si Prokop, ty bys tak někoho mohl zadržet! Jen udělat rukou takhle – Z okna vrátného domku vyhlédla povědomá tvář, náramně podobná jistému Bobovi. Prokop tedy ani nedokončil svou myšlenku, otočil se na patě a loudal se zpátky k zámku. U všech rohatých, řekl si, to jsou divné okolky; skoro to vypadá, jako by tu někdo měl být zavřen. Dobrá, promluvím si o tom s Carsonem. Především vůbec nestojím o jejich pohostinství a nepůjdu k obědu; nebudu sedět s panáky, kteří se tam na tenisovém hříšti chechtali za mými zády. – Rozhořčen nesmírně odebral se Prokop do pokojů, které mu byly vykázány, a vrhl se na staroučkou chaise longue, až to zapraskalo, a hněval se. Za chvíli zaklepal pan Paul a ptal se vlídně a starostlivě, půjde-li pán k déjeuner. „Nepůjdu,“ vrčel Prokop. Pan Paul se poklonil a zmizel. Za chvilku tu byl zas a strkal před sebou stůl na kolečkách, pokrytý sklenicemi, křehoučkým porcelánem a stříbrem. „Prosím, jaké víno?“ ptal se něžně. Prokop zamručel cosi jako aby mu dali pokoj. Pan Paul šel po špičkách ke dveřím a vzal tam z dvou bílých pracek velikou mísu. „Consommé de tortues,“ šeptal pozorně a naléval Prokopovi, načež mísa opět zmizela v bílých tlapách. Toutéž cestou přišla ryba, pečeně, saláty, věci, které Prokop jakživ nejedl, a ani dobře nevěděl, jak se jedí; než ostýchal se dát před panem Paulem najevo jakékoliv rozpaky. Kupodivu, jeho hněv se nějak rozplýval. „Sedněte si,“ kázal Paulovi, ochutnávaje nosem a patrem nahořklé bleďoučké víno. Pan Paul se šetrně uklonil a zůstal ovšem stát. „Poslyšte, Paul,“ pokračoval Prokop, „myslíte, že tu jsem zavřen?“ Pan Paul pokrčil uctivě rameny: „Prosím, nemohu vědět.“ „Kudy se odtud dostanu ven?“ Pan Paul chvilinku přemýšlel. „Prosím, po hlavní cestě a pak nalevo. Poroučí milostpán kávu?“ „No třeba.“ Prokop si opařil krk skvostným moka, zatímco pan Paul mu podával všechny vůně Arábie v cigárové krabici a stříbrný hořák. „Poslyšte, Paul,“ začal zas Prokop kousaje špičku doutníku, „děkuju vám. Neznal jste tady nějakého Tomše?“ Pan Paul obrátil oči k nebi samým usilovným vzpomínáním. „Neznal, prosím.“ „Kolik je tu vojáků?“ Pan Paul uvažoval a počítal. „Na hlavní stráži asi dvě stě. To je infanterie. Potom polní četníci, to nevím kolik. V Balttin-Dortum škardona husarů. Na střelnici v Balttin-Dikkeln kanonýři, to se mění.“ „Proč tu jsou polní četníci?“ „Prosím, tady je válečný stav. Kvůli muniční továrně.“ „Aha. A to se hlídá jen tady kolem?“ „Tady jsou jen patroly, prosím. Řetěz je až dál, za lesem.“ „Jaký řetěz?“ „Hlídková zóna, prosím. Tam nikdo nesmí.“ „A kdyby chtěl člověk odejet –“ „To musí mít povolení od staničního komanda. Přeje si pán ještě něco?“ „Ne, děkuju vám.“ Prokop se natáhl na chaise longue rozkošnicky jako sytý bej. Nu uvidíme, řekl si; až potud to není tak zlé. Chtěl vše uvážit, ale místo toho si vzpomněl, jak před ním Carson poskakoval. Že bych ho nedohonil? napadlo ho a pustil se za ním. Stačil jediný pětimetrový skok; ale tu se Carson vznesl jako kobylka a hladce přelétl přes skupinu keřů. Prokop dupnul nohou a vzlétl za ním, a jen zvedl nohy, když letěl nad vrcholky křoví. Nový odraz, a již letěl bůhvíkam, nestaraje se dále o Carsona. Vznášel se mezi stromy, lehýnký a volný jako pták; zkusil několik plaveckých rázů nohama, a vida, stoupal výš. To se mu nesmírně zalíbilo. Mocnými tempy se šrouboval kolmo nahoru. Pod nohama se mu jako pěkně narýsovaný plán otevíral zámecký park se svými altány, trávníky a vinutými cestami; lze rozeznat tenisové hříště, rybník, střechu zámku, březový hájek; tam je ten dvůr se psy a borový les a ostnatý plot, a napravo už začínají muniční baráky, a za nimi vysoká zeď. Prokop zamířil vzduchem nad tu stranu parku, kde dosud nebyl. Cestou zjistil, že to, co považoval za terasu, je vlastně bývalé opevnění zámku, mohutná bašta s podsebitím a příkopem, druhdy patrně napájeným z rybníka. Hlavně mu šlo o tu část parku mezi hlavním východem a baštou; jsou tam zarostlé cestičky a divoké křoví, hradba vysoká už jen asi tři metry a pod ní jakési smetiště nebo kompost; dále zelinářská zahrada a kolem řádková zeď hodně chatrná a v ní zelená vrátka; za vrátky silnice. Tam se podívám, řekl si Prokop a snášel se pomalu dolů. Tu však vyrazila na silnici škadrona jízdy s tasenými šavlemi, a rovnou na něho. Prokop přitáhl nohy až k bradě, aby mu je neusekli; ale tím dostal takový kolmý rozmach, že vylétl do výše jako šíp. Když se zas podíval dolů, viděl vše maličké jako na mapě; dole na silnici předjíždí malinká baterie děl, lesklá hlaveň se obrací nahoru, vyrazil bílý obláček, a bum! první granát přeletěl Prokopovi nad hlavou. Zastřelují se, mínil Prokop, a rychle vesloval rukama, aby se dostal dál. Bum! druhý granát zafičel Prokopovi před nosem. Prokop se dal na ústup tak rychle, jak to šlo. Bum! třetí rána mu rázem přerazila křídla a Prokop se řítil hlavou k zemi, a procitl. Někdo klepal na dveře. „Vstupte,“ křikl Prokop a vyskočil, nechápaje, kde vůbec je. Vešel bělovlasý, ušlechtilý pán v černém a hluboce se uklonil. Prokop zůstal stát a čekal, až ho vznešený pán osloví. „Drehbein,“ řekl ministr (nejméně!) a znovu se uklonil. Prokop se uklonil stejně hluboko. „Prokop,“ představil se. „Čím mohu sloužit?“ „Kdybyste ráčil chvilku stát.“ „Prosím,“ vydechl Prokop, žasna, co se s ním bude dít. Bělovlasý pán studoval Prokopa s přimhouřenýma očima; dokonce si ho obešel a pohřížil se do pozorování jeho zad. „Kdybyste se ráčil trochu narovnat.“ Prokop se vztyčil jako voják; co to u všech všudy – „Račte dovolit,“ řekl pán a poklekl před Prokopem. „Co chcete?“ vyhrkl Prokop couvaje. „Vzít míru.“ A už vytáhl ze šosu svinutý metr a jal se měřit Prokopovu nohavici. Prokop ustoupil až k oknu. „Nechte toho, ano?“ spustil podrážděně. „Já jsem s žádné šaty neobjednal.“ „Už jsem dostal rozkazy,“ podotkl pán uctivě. „Poslyšte,“ řekl Prokop přemáhaje se, „jděte mi ke všem – – Nechci žádné šaty a dost! Rozuměl jste?“ „Prosím,“ souhlasil pan Drehbein, dřepl před Prokopem, nadzvedl mu vestu a zatahal za dolejší kraj kalhot. „O dva centimetry víc,“ poznamenal vstávaje. „Račte dovolit.“ Přitom mu znalecky zajel rukou do podpaží. „Příliš volné.“ „To je dobře,“ zabručel Prokop a obrátil se k němu zády. „Děkuju,“ mínil pán a uhlazoval mu na zádech nějaký záhyb. Prokop se rozlíceně otočil. „Člověče, ruce pryč, nebo –“ „Promiňte,“ omlouval se pán a objal ho měkce kolem pasu; a než ho Prokop mohl přinejmenším skolit, stáhl mu pásek u vesty, ustoupil a s nakloněnou hlavou zpytoval Prokopovu tailli. „Tak je to,“ podotkl zcela uspokojen a hluboce se uklonil. „Mám tu čest se vám poroučet.“ „Jdi ke všem kozlům,“ křičel za ním Prokop, a „však už tu zítra nebudu,“ zakončil pro sebe, načež popuzen měřil pokoj z rohu do rohu. Hrom do toho, copak si ti lidé myslí, že tu zůstanu půl roku? Tu zaklepal a vešel pan Carson s tváří neviňátka. Prokop se zastavil s rukama za zády a měřil ho ponurýma očima. „Člověče,“ řekl ostře, „kdo vlastně jste?“ Pan Carson ani nemrkl, zkřížil ruce na prsou a klaněl se jako Turek. „Princi Alaaddine,“ pravil, „jsem džin, tvůj otrok. Kaž, a vyplním každé tvé přání. Ráčil jste spinkat, že? Nu, blahorodí, jak se vám tu líbí?“ „Ohromně,“ mínil Prokop hořce. „Jen bych rád věděl, jsem-li tady zavřen, a jakým právem.“ „Zavřen?“ žasl pan Carson, „propána, copak vás někdo nechtěl pustit do parku?“ „Ne, ale z parku ven.“ Pan Carson potřásl účastně hlavou: „Nemilé, že? To mne hrozně mrzí, že jste nespokojen. Koupal jste se v rybníce?“ „Ne. Kudy se dostanu ven?“ „Božínku, hlavním vchodem. Jdete rovně a potom vlevo –“ „A tam ukážete pasírku, ne? Jenže já žádné nemám.“ „To je škoda,“ mínil pan Carson. „Tady je moc hezké okolí.“ „Hlavně moc hlídané.“ „Moc hlídané,“ souhlasil pan Carson. „Výborně řečeno.“ „Poslyšte,“ vybuchl Prokop, a čelo mu nabíhalo hněvem, „myslíte, že je příjemné narazit každým desátým krokem na bajonet nebo ostnatý plot?“ „Kde to?“ divil se pan Carson. „Všude v pomezí parku.“ „A co vás čerti nesou do pomezí parku? Můžete chodit uvnitř, a je to.“ „Tedy jsem zavřen?“ „Bůh uchovej! Abych nezapomněl, tady je pro vás legitimace. Laissez-passer do závodu, víte? Kdybyste se tam náhodou chtěl podívat.“ Prokop vzal do rukou legitimaci a podivil se; byla na ní fotografie vzatá patrně téhož dne. „A s tímhle se mohu dostat ven?“ „To ne,“ řekl honem pan Carson. „To bych vám neradil. Vůbec, dejte si na sebe trochu pozor, co? Rozumíte? Pojďte se podívat,“ řekl od okna. „Co je?“ „Egon se učí boxovat. Heč, dostal ji! To je von Graun, víte? Haha, ten kluk má kuráž!“ Prokop se s odporem díval na dvůr, kde polonahý chlapec, krváceje z úst i nosu, vzlykaje bolestí a vztekem se vrhal znovu a znovu na staršího odpůrce, aby za okamžik odletěl zkrvácenější a bědnější než předtím. Co se mu obzvláště příčilo, bylo, že k tomu přihlížel starý kníže ve vozíčkovém křesle, směje se z plna hrdla, i princezna Wille bavící se přitom klidně se skvělým krasavcem. Konečně Egon padl do písku úplně zpitomělý a nechal si odkapávati krev z nosu. „Dobytek,“ zahučel Prokop na neznámou adresu a zatínal pěstě. „Tady nesmíte být tak citlivý,“ prohlásil pan Carson. „Tvrdá kázeň. Život… jako na vojně. Nemazlíme se s nikým,“ pointoval tak důrazně, že to vypadalo jako hrozba. „Carsone,“ řekl Prokop vážně, „jsem tedy… jaksi… ve vězení?“ „Ale kdepak! Jste jenom v střeženém podniku. V prachárně to není jako u holiče, co? Tomu se musíte přizpůsobit.“ „Zítra odjedu,“ vyrazil Prokop. „Haha,“ smál se pan Carson a třepl ho po břiše. „Báječný šprýmař! Tedy přijdete dnes večer mezi nás, že?“ „Nikam nepřijdu! Kde je Tomeš?“ „Co? Aha, váš Tomeš. Nu, zatím tuze daleko. Tohle je klíč od vaší laboratoře. Nikdo vás tam nebude rušit. Škoda že nemám pokdy.“ „Carsone,“ chtěl ho zadržet Prokop, ale zarazil se před posuňkem tak velitelským, že se neodvážil ničeho dál; a pan Carson vyklouzl ven hvízdaje si jako cvičený špaček. Prokop se svou legitimací se pustil k hlavním vratům. Děda vrátný ji studoval a vrtěl hlavou; tenhle lístek prý platí jen pro východ C, tamhle, co se jde k laboratořím. Prokop putoval k východu C; filmový chlapík s placatou čepicí prohlédl legitimaci a ukazoval: tady rovně, pak třetí příčná severní cesta. Prokop se ovšem dal první cestou k jihu; ale po pěti krocích ho zadržel polní četník: zpátky a třetí cesta vlevo. Prokop si odplivl na třetí cestu vlevo a nabral to rovnou přes louku: za okamžik ho honili tři lidé, tudy že se nesmí. Šel tedy poslušně třetí severní cestou, a když si myslel, že už na něho nekoukají, zamířil mezi muniční sklady. Tam ho sebral voják s bajonetem a poučil ho, že má jít tamhle, na rozcestí VII, cesta N 6. Prokop zkoušel své štěstí na každé křižovatce; všude ho zadrželi a posílali na cestu VII, N 6; i umoudřil se konečně a pochopil, že legitimace popsaná písmenami „C 3 n. w. F. H. A. VII, N 6. Bar. V, 7. S. b.!“ má smysl tajemný a nevyhnutelný, jemuž jest se slepě podříditi. Šel tedy, kam mu ukazovali cestu. Tady už nebyly muniční baráky, ale malé betonové stavbičky všelijak číslované, patrně pokusné laboratoře či co, roztroušené mezi pískovými násypy a borovými lesíky. Jeho cesta se stočila k docela osamělému domku V, 7, i zamířil k němu. Na dveřích byla mosazná tabulka „Ing. Prokop“. Prokop odemkl klíčem, který mu dal Carson, a vešel dovnitř. Byla tam vzorně zařízená laboratoř pro chemii třaskavin – tak moderní a úplná, že se v Prokopovi zatajil dech radostí odborníka. Na hřebíku visela jeho stará halena, v rohu vojenský kavalec tak jako v Praze, a v přihrádkách velkolepě vybaveného psacího stolu ležely pečlivě spořádány a zkatalogizovány veškeré jeho tištěné články a rukopisné poznámky. XXV. Půl roku neměl Prokop v rukou milované nádobíčko chemika. Prohlížel nástroj po nástroji; bylo tu vše, o čem kdy mohl snít, lesklé, zbrusu nové a zrovna výstavní ve své pedantické uspořádanosti. Byla tu příruční a odborná knihovna, ohromný regál s chemikáliemi, skříně s citlivými nástroji, tlumicí kabina na pokusné exploze, komora s transformátory, zkušební aparáty, které ani neznal; prohlédl sotva polovinu těch divů divoucích, když poslušen okamžitého nápadu se hnal k regálu pro nějakou sůl barya, kyselinu dusičnou a ještě cosi a zahájil pokus, při němž se mu povedlo ožehnout si prst, přivést zkumavku k prasknutí a propálit si díru do kabátu; tu uspokojen usedl k psacímu stolu a načmáral dvě tři poznámky. Potom jal se znovu okukovat laboratoř. Trochu mu to připomínalo nově zařízenou parfumerii; bylo to příliš uspořádané, ale stačilo sáhnout na to a ono, aby to rozházel po své chuti; tak, teď to tu vypadá intimněji. Uprostřed nejhorlivější práce se zarazil: Aha, řekl si, tímhle tedy mne chtějí dostat na lep! Za chvíli přijde Carson a začne hučet: budete big man a kdesi cosi. Sedl si mračně na kavalec a čekal. Když nikdo nepřicházel, šel jako zloděj k pultu a hrál si znovu s barnatou solí. Beztoho jsem tu naposledy, chlácholil sebe sama. Pokus se podařil dokonale: prsklo to s dlouhým plamenem a skleněný zvon na citlivých váhách praskl. „Teď dostanu,“ hrklo v něm provinile, když uviděl dosah škody, a vytratil se z laboratoře jako školák, který rozbil okno. Venku byl už soumrak a drobně pršelo. Deset kroků před barákem stála vojenská hlídka. Prokop zamířil pomalu k zámku cestou, po které byl přišel. V parku nebylo živé duše; jemný déšť šuměl v korunách stromů, v zámku svítili a klavír bouřil do šera vítěznou písní. Prokop se pustil do oné pusté části parku mezi hlavním východem a terasou. Zarůstalo to tu bezcestně, i zaryl se do vlhkého křoví jako kanec, naslouchaje chvílemi a opět si raze cestu praskajícím houštím. Tady je konečně kraj džungle, kde křoví se překlání přes starou hradbu ne vyšší v těchto místech než tři metry. Prokop se chytil převislých větví, aby se po nich spustil dolů; ale pod jeho solidní tíhou větve se zlomily s ostrým třeskem, jako když z pistole střelí, a Prokop dopadl s těžkým žuchnutím na jakési smetiště. Zůstal sedět s tlukoucím srdcem: teď někdo na mne přijde. Nebylo slyšet nic než šustění deště. I sebral se a hledal zeď se zelenými vrátky, jak ji byl viděl ve snu. Bylo to tak, až na jednu okolnost: že vrátka byla pootevřena. Znepokojil se velmi: buď jimi někdo právě vyšel, nebo se tudy vrátí; v obojím případě je někde nablízku. Co tedy činit? Rychle rozhodnut kopl Prokop do vrátek a vyšel rázně na silnici; a opravdu, potloukal se tam nevelký člověk v gumáku a pokuřoval lulku. Tak stáli oba proti sobě v jistém zmatku, kdo začne a s čím. Začal ovšem agilnější Prokop. Zvoliv bleskově mezi několika možnostmi cestu násilí, vrhl se na muže s lulkou a beraním nárazem své hrubé síly jej okamžitě položil do bláta. Nyní ho tiskne hrudí a lokty k zemi trochu udiven a nevěda, co s ním teď; neboť nemůže ho přece zaškrtit jako slepici. Člověk pod ním ani nepouští faječku z úst a patrně vyčkává. „Vzdej se,“ supí Prokop, ale v tom okamžiku dostal ránu kolenem do břicha a pěstí pod čelist, a skutálel se do příkopu. Když se počal sbírat, čekal novou ránu; ale muž s faječkou stál klidně na silnici a pozoroval ho. „Ještě?“ vycedil. Prokop zavrtěl hlavou. Tu jal se mu ten chlapík ohromně špinavým kapesníkem čistit šaty. „Bláto,“ poznamenal a třel co nejradikálněji. „Zpátky?“ řekl konečně a ukazoval na zelená vrátka. Prokop chabě souhlasil. Člověk s lulkou ho tedy vedl zpět až k staré hradbě a sklonil se, opřen rukama o kolena. „Lezte,“ kázal suše. Prokop se mu postavil na ramena, člověk se vztyčil a děl: „Hop!“ Prokop se zachytil převislého křoví a vydrápal se na hradbu. Bylo mu skoro do pláče hanbou. A ještě to, ještě to ke všemu: Když poškrabán a zpuchlý, uválen v blátě, strašný a ponížený se kradl po zámeckých schodech do svého „kavalírského“ pokoje, potkala ho princezna Wille. Prokop se chtěl tvářit, jako by to nebyl on nebo jako by jí neznal či co, zkrátka nepozdravil a hnal se nahoru jako monument z bláta; a jak uháněl podle ní, zachytil její udivený, povýšený, vskutku velmi urážlivý pohled. Prokop stanul jako udeřen. „Počkat,“ křikl a seběhl k ní, a čelo mu zrovna praskalo náběhem vzteku. „Jděte,“ křičel, „a řekněte jim, řekněte jim, že… že na ně kašlu a… že se nedám zavřít, rozumíte? Nedám,“ zařval a uhodil pěstí do zábradlí, až zadrnčelo; načež se vyřítil zase do parku nechávaje za sebou princeznu bledou a přímo ztuhlou. Několik okamžiků nato vpadl kdosi k nepoznání zablácený do domku vrátného, převrhl dubový stůl na večeřícího stařečka, popadl Boba za krk a škrtl mu hlavou o zeď tak, že ho napolo skalpoval a nadobro omráčil; načež se zmocnil klíče, odemkl vrata a běžel ven. Tam narazil na hlídkujícího vojáčka, jenž ihned vykřikl výstrahu a strhl pušku; ale než mohl střelit, začal se s ním ten kdosi cloumat, vyrval mu pušku z ruky a zlomil mu pažbou klíční kost. Tu však přibíhaly dvě nejbližší hlídky; temná postava hodila po nich puškou a vrhla se zpět do parku. Skoro v témž okamžiku byl přepaden noční hlídač u východu C: kdosi černý a veliký ho začal zčistajasna častovat strašnými ranami do spodní čelisti. Hlídač, plavý obr, nadmíru překvapen chvíli držel, než ho napadlo zahvízdat; tu ho ten někdo hrozně klna pustil a běžel zpět do černého parku. Pak byly zalarmovány posily a četné patroly procházely parkem. Asi o půlnoci demoloval kdosi balustrádu na parkové terase a vrhal desetikilové kameny po stráži, jež přecházela dole v hloubi deseti metrů. Voják vystřelil, načež shora se vychrlila spousta politických urážek, a bylo ticho. V tu chvíli přijížděli z Dikkeln přivolaní kavaleristé, zatímco veškerá balttinská posádka šťouchala bajonety do křovin. V zámku už dávno nikdo nespal. V jednu hodinu našli u tenisového hříště omráčeného vojáka bez pušky. Brzo nato se v březovém lesíku strhla krátká, ale vydatná přestřelka; raněn nebyl bohudík nikdo. Pan Carson s tváří ustaranou důtklivě posílal domů princeznu Wille, jež chvějíc se nejspíš nočním chladem bůhvíproč se odvažovala na bojiště; ale princezna s očima podivně velikýma řekla, aby ji laskavě opustil. Pan Carson pokrčil rameny a nechal ji bláznit. Ač kolem zámku bylo lidí jako much, jal se někdo z houští metodicky vytloukat zámecká okna. Nastal zmatek, neboť současně padly dvě tři rány z pušky až na silnici. Pan Carson vypadal náramně znepokojeně. Zatím princezna ani nedutajíc putovala cestičkou červených buků. Najednou se proti ní řítila ohromná černá postava, stanula před ní, zahrozila pěstí a drtila cosi, že je to hanba a skandál; pak se ponořila do houští, jež praskalo a střásalo těžkou vláhu deště. Princezna se vrátila a zadržela patrolu: že prý tam nikdo není. Její oči byly rozšířené a lesklé, jako by měla horečku. Po chvíli se rozlehla střelba z křovin za rybníkem; podle zvuku to byly brokovnice. Pan Carson huboval, aby se ti pacholci ze dvora do toho nepletli, nebo že je vytahá za uši. V té chvíli ještě nevěděl, že tam kdosi utloukl kamenem skvostnou dánskou dogu. Za úsvitu našli Prokopa tvrdě spícího na lehátku v japonském altánu. Byl úžasně rozdrásán a zablácen a šaty na něm visely v cárech; na čele měl bouli jako pěst a vlasy spečené krví. Pan Carson potřásl hlavou nad spícím hrdinou noci. Potom se přišoural pan Paul a pečlivě přikryl chrupajícího spáče teplou houní; pak přinesl i umyvadlo s vodou a ručník, čisté prádlo a zbrusu nové sportovní šaty od pana Drehbeina, a po špičkách odešel. Jen dva nenápadní muži v civilu, s revolvery v zadní kapse, se procházeli až do rána v blízkosti japonského altánu s nenucenou tváří lidí, kteří dohlížejí na východ slunce. XXVI. Prokop čekal, kdoví co že bude následovat po oné noci; nenásledovalo nic, či spíše následoval ho onen člověk s lulkou – jediný, kterého se Prokop jaksi bál. Ten člověk se jmenoval Holz, – jméno, jež povídalo velmi málo o jeho tiché a bdělé podstatě. Kamkoliv se Prokop hnul, pohyboval se svých pět kroků za nim; Prokopa to divoce dráždilo a týral ho po celý den způsobem nejrafinovanějším: například pobíhal sem tam, sem tam po krátké cestičce padesátkrát a stokrát, čekaje, že pana Holze omrzí udělat vždycky po dvaceti krocích čelem vzad; pana Holze to však neomrzelo. I jal se Prokop utíkat a běžel třikrát round celým parkem; pan Holz mlčky uháněl za ním a ani nepřestal pouštět obláčky kouře, zatímco Prokop se udýchal, až to v něm hvízdalo. Pan Carson se toho dne ani neukázal; patrně se hněval. Kvečeru se Prokop sebral a putoval k své laboratoři, provázen ovšem svým mlčelivým stínem. V laboratorním baráku chtěl za sebou zamknout; ale pan Holz vstrčil nohu mezi dveře a vešel za ním. A protože byla v předsíni přichystána lenoška, bylo zřejmo, že se pan Holz odtud nehne. Nu, taky dobře. Prokop kutil v laboratoři něco tajemného, zatímco pan Holz v předsíni suše a krátce chrápal. Ke druhé hodině zrána napouštěl Prokop jakýsi motouz petrolejem, zapálil jej a uháněl ven, jak rychle jen dovedl. Pan Holz vyletěl okamžitě z lenošky a pustil se za ním. Po stu krocích vrhl se Prokop do příkopu tváří k zemi; pan Holz zůstal nad ním stát a rozžíhal si lulku. Prokop zvedl hlavu a chtěl mu něco říci, ale spolkl to, neboť si vzpomněl, že s Holzem zásadně nemluví; zato vztáhl ruku a podrazil mu nohy. „Pozor,“ zahučel, a v tom okamžiku zarachotil v baráku důkladný výbuch a tříšť kamení i skla jim letěla nad hlavou, jen to svištělo. Prokop vstal, tak tak se očistil a rychle běžel odtud, sledován panem Holzem. V tu chvíli již se sbíhaly stráže a najíždělo auto s hasiči. To byla první výstraha adresovaná panu Carsonovi. Nepřijde-li teď vyjednávat, nastanou věci horší. Pan Carson nepřišel; místo návštěvy došla nová legitimace patrně pro jiný pokusný barák. Prokop se rozlítil. Dobrá, řekl si, tentokrát jim ukážu, co dovedu. Poklusem běžel do své nové laboratoře, vybíraje v mysli pádnější projev svého protestu; rozhodl se pro třaskavé draslo, jež se zanítí vodou. Avšak u nového baráku mu klesly bezmocně ruce: Zatraceně, je ten Carson ďábel! Hned s laboratoří totiž sousedily domky patrně pro závodní hlídače; na zahrádce se popelil dobrý tucet dětí a mladá maminka tam konejšila řvoucího červeného živočicha. Když viděla zuřivý pohled Prokopův, zarazila se a přestala zpívat. „Dobrý večer,“ zabručel Prokop a loudal se zpátky s pěstmi zaťatými. Pan Holz pět kroků za ním. Cestou do zámku potkal princeznu na koni s celou kavalkádou důstojníků. Uhnul na postranní cestu, ale princezna v trysku stočila koně za ním. „Chcete-li si vyjet,“ řekla rychle, a její tmavou lící prokmitla vlna krve, „je vám k dispozici Premier.“ Prokop couval před tančícím Whirlwindem. Jakživ neseděl na koni, ale nepřiznal by se k tomu za nic na světě. „Děkuji,“ řekl, „není třeba… oslazovat… mé vězení.“ Princezna se zakabonila; bylo ovšem nemístné mluvit právě s ní o této stránce věci; avšak přemohla se a děla, hladce shrnujíc výtku i pozvání: „Nezapomínejte, že na zámku jste hostem u mne.“ „Myslím, že o to nestojím,“ mručel Prokop tvrdohlavě, dávaje pozor na každý pohyb nervózního koně. Princezna podrážděně trhla nohou; Whirlwind zafrkal a počal se vzpínat. „Nebojte se ho,“ hodila Wille s úsměškem. Prokop se zamračil a uhodil koně po hubě; princezna vzala bičík, jako by ho chtěla švihnout přes ruku. Všechna krev valila se Prokopovi do hlavy. „Pozor,“ zaskřípěl a zahryzl se rudýma očima do princezniných jiskřících. Ale tu již zpozorovali důstojníci trapný případ a cválali k princezně. „Halloh, co se děje?“ volal ten, který jel v čele na černé klisně a hnal svého koně rovnou na Prokopa. Prokop viděl nad sebou koňskou hlavu, i popadl ji za udidlo a vší silou ji strhl stranou. Kůň zařičel bolestí a vzepjal se tanče na zadních nohou, zatímco důstojník letěl do náručí klidného pana Holze. Dvě šavle zaplály ve slunci; ale vtom tu byla princezna na třesoucím se Whirlwindu a tlačila jeho bokem důstojníky nazpátek. „Nechat,“ kázala, „je to můj host!“ Přitom šlehla po Prokopovi temným pohledem a dodala: „Ostatně se bojí koní. Pánové se spolu seznámí. Poručík Rohlauf. Inženýr Prokop. Kníže Suwalski. Von Graun. Případ je vyřízen, že ano? Rohlauf na koně a jedeme. Premier je vám k dispozici, pane. Tedy pamatujte, že tady jste jen hostem. Na shledanou!“ Bičík mnohoslibně zasvištěl vzduchem, Whirlwind se zatočil, až písek tryskal, a kavalkáda zmizela v ohybu cesty; jen pan Rohlauf obtancoval na koni Prokopa, spaloval ho zuřivýma očima a vypravil ze sebe hlasem vztekle zajiklým: „Bude mne těšit, pane!“ Prokop se otočil na patě, šel do svého pokoje a zamkl se; po dvou hodinách putoval po stařičkých nohou Paulových jakýsi dlouhý dopis z „kavalírského pokoje“ na ředitelství. Vzápětí běžel pan Carson s čelem přísně svraštělým k Prokopovi; velitelským posuňkem vyhnal pana Holze, který pokojně dřímal na židli před pokojem, a vnikl dovnitř. Pan Holz si tedy sedl před zámkem a zapálil si lulku. Uvnitř se strhl strašný řev, ale to se Holze pranic netýkalo; protože mu faječka netáhla, rozšrouboval ji a znalecky ji protahoval stéblem. Z „kavalírského pokoje“ se ozývalo chroptění dvou tygrů do sebe zakousnutých; jeden řval a druhý soptil, bouchl nějaký nábytek, byl okamžik ticha a opět zatřeskl strašlivý křik Prokopův. Sbíhali se zahradníci, ale pan Holz je zahnal pokynem ruky a jal se profoukávat troubel. Burácení nahoře rostlo, oba tygři ryčeli a doráželi na sebe chraptíce zběsilostí. Pan Paul vyběhl ze zámku bled jako stěna a zvedal uděšené oči k nebi. V tu chvíli klusala tudy princezna se svým průvodem; když uslyšela boží dopuštění v hostinském křídle zámku, zasmála se nervózně a docela zbytečně švihla Whirlwinda bičem. Pak se křik poměrně utišil; bylo slyšeti hromování Prokopovo, jenž něčím vyhrožuje a bouchá pěstí do stolu. Do toho mu vpadá ostrý hlas, jenž hrozí a poroučí; Prokop řve horečné protesty, ale břitký hlas odpovídá tiše a rozhodně. „Jakým právem?“ křičí hlas Prokopův. Velitelský hlas cosi vysvětluje s příšernou a tichou důtklivostí. „Ale pak, rozumíte, pak vyletíte všichni do povětří,“ burácí Prokop, a vřava se rozpoutává nanovo tak hrozně, že pan Holz rázem stopil lulku do kapsy a rozběhl se k zámku. Ale opět to utichlo, jen ostrý hlas kázal a odsekával věty, doprovázen temným a hrozivým mručením; bylo to, jako když se diktují podmínky příměří. Ještě dvakrát se rozkatil divý řev Prokopův, ale ostrý hlas už se nerozčiloval; zdálo se, že si je jist svou věcí. Po půldruhé hodině vyrazil pan Carson z pokoje Prokopova, fialový a lesklý potem, funící a nachmuřený, a běžel poklusem k pokojům princezniným. Deset minut nato pan Paul, třesa se úctou, hlásil Prokopovi, jenž hryzl si rty a prsty ve svém pokoji: „Její Jasnost.“ Vešla princezna ve večerních šatech, popelavě bledá a s obočím palčivě staženým. Prokop jí pokročil vstříc a chtěl, jak se zdálo, něco říci; ale princezna jej zadržela pohybem ruky, pohybem, jenž byl pln výsosti a odporu, a řekla zadrhlým hlasem: „Jdu se vám… pane… omluvit za onen výstup. Nemínila jsem vás šlehnout. Lituji toho nesmírně.“ Prokop zrudl a chtěl opět něco říci; ale princezna pokračovala: „Poručík Rohlauf dnes odjede. Kníže prosí, abyste někdy přišel k našemu stolu. Zapomeňte na tu příhodu. Na shledanou.“ Rychle mu podala ruku; Prokop se sotva dotkl jejích prstů. Byly velmi chladné a jako mrtvé. XXVII. Nuže, po bouřce s Carsonem jako by se vyčistil vzduch. Prokop sice prohlásil, že při nejbližší příležitosti uteče, ale zavázal se čestným slovem, že až do té doby se zdrží všech násilností a výstrah; za to byl pan Holz odsunut do vzdálenosti patnácti kroků a Prokopovi dovoleno v jeho průvodu se volně pohybovat v okruhu čtyř kilometrů od sedmi ráno do sedmi večer, spát v laboratoři a stravovat se, kde mu libo. Naproti tomu však nasadil mu Carson přímo do laboratoře ženu s dvěma dětmi, náhodou zrovna vdovu po dělníkovi zabitém při výbuchu Krakatitu, jako jisté morální rukojemství proti jakékoliv (řekněme) neopatrnosti. Krom toho vysazen Prokopovi znamenitý plat ve zlatě a necháno mu na vůli, aby se prozatím bavil nebo zaměstnával, jak mu libo. První dny po této dohodě strávil Prokop tím, že všemožně prostudoval terén v okruhu čtyř kilometrů co do možnosti útěku. Byla prašpatná vzhledem k hlídkové zóně, jež fungovala přímo výtečně. Prokop vymyslel několik způsobů, jak zabíti Holze; naneštěstí shledal, že tento suchý a houževnatý patron živí pět dětí a krom toho matku a chromou sestru, a že má ještě ke všemu za sebou tři léta káznice pro zabití člověka. Tyto okolnosti nebyly příliš povzbuzující. Jistou útěchou Prokopovi bylo, že se do něho oddaně, přímo náruživě zamiloval pan Paul, klíčník na penzi, dokonale šťastný, že má komu sloužit; neboť jemného stařečka tuze trápilo, že byl shledán příliš pomalým, aby posluhoval při knížecí tabuli. Prokop si někdy až zoufal pro jeho obtížné a uctivé pozornosti. Mimoto náramně přilnul k Prokopovi doktor Krafft, Egonův vychovatel, člověk zrzavý jako liška a hrozně nešťastný v životě; byl přímo neobyčejně vzdělaný, trochu teozof a k tomu nejpošetilejší idealista, jakého si lze představit. K Prokopovi se blížil pln ostychu a obdivoval se mu bezuzdně, neboť jej považoval přinejmenším za génia. Skutečně znal už dávno Prokopovy odborné články, a dokonce na nich budoval teozofický výklad nejnižšího okruhu, čili abych tak po sprostu řekl, hmoty. Nadto byl pacifista a otrava jako všichni lidé příliš ušlechtilých názorů. Prokopa konečně omrzelo bezcílné potloukání podle hlídkové zóny, a vracel se stále častěji do laboratoře, aby pracoval na svých věcech. Studoval své staré poznámky a doplňoval mnohé mezery; sestrojil a opět zničil dlouhou řadu třaskavin, jež potvrzovaly jeho nejodvážnější hypotézy. Byl téměř šťasten v těchto dnech; avšak večer, večer se vyhýbal lidem a tesknil pod klidným dohledem pana Holze, dívaje se na oblaka, na hvězdy a na volný obzor. Ještě jedna věc ho kupodivu zaměstnávala: jakmile zaslechl dupot koňských kopyt, přistoupil k oknu a pozoroval jezdce, ať to byl štolba nebo některý důstojník nebo princezna (s níž nemluvil od onoho dne), a s očima nachmuřenýma samou pozorností zkoumal, jak se to dělá. Shledával, že jezdec vlastně nesedí jen tak v sedle, nýbrž do jisté míry stojí ve třmenech; že nepracuje zadkem, nýbrž koleny; že není trpně jako pytel brambor natřásán koňským cvalem, nýbrž aktivně vystihuje jeho periodicitu. To vše je prakticky snad velmi jednoduché, ale pro inženýrského pozorovatele je to mechanismus náramně spletitý, jmenovitě jakmile kůň začne vzpínat se nebo vyhazovat nebo tančit třesa se ušlechtilou a nedůtklivou plachostí. To vše studoval Prokop dlouhé hodiny skryt za okenní záclonou; a jednoho pěkného rána nařídil Paulovi, aby mu dal osedlat Premiera. Pan Paul byl velmi zaražen; vysvětloval, že Premier je ohnivý a málo oježděný rap hrozně nesnášenlivý, avšak Prokop krátce opakoval rozkaz. Jízdecké šaty měl připraveny ve skříni; oblékl je se slabým pocitem ješitnosti a hnal se na dvůr. Tam už tancoval Premier tahaje za sebou štolbu, jenž ho držel u huby. Jako to viděl u jiných, chlácholil Prokop koně hladě mu nozdry a lysinu. Valach se trochu utišil, jen nohy mu hrály v plavém písku. Prokop se k němu obmyslně blížil z boku; užuž zvedal nohu ke třmenu, když Premier bleskově po něm sekl zadní nohou a uhnul zadkem, že Prokop stěží měl čas uskočit. Štolba vyprskl v krátký smích; to stačilo; Prokop se útokem vrhl na koňův bok, neznámo jak dostal špičku nohy do třmene a vymrštil se. V nejbližších okamžicích nevěděl, co se děje; všecko se zatočilo, někdo vykřikl, Prokop měl jednu nohu ve vzduchu, zatímco druhá nemožně uvázla ve třmenu; nyní Prokop těžce dopadl do sedla a sevřel kolena vší silou. To mu vrátilo vědomí právě ve chvíli, kdy Premier vyhodil zadkem jako střelen; Prokop se honem položil nazad, znovu dopadl a křečovitě přitáhl uzdu. Následkem toho se bestie postavila na zadní nohy jako svíce; Prokop svíral kolena jako kleště a položil se tváří až mezi rapovy uši, úzkostlivě dbaje, aby ho neobjal kolem krku, neboť se bál, že by to vypadalo směšně. Visel vlastně jen na kolenou. Premier se postavil zase na všechny čtyři a počal se točit jako vlček; toho použil Prokop k tomu, aby dostal špičku druhé nohy do třmene. „Netiskněte ho tak,“ volal štolba, ale Prokop byl rád, že má koně mezi koleny. Valach se spíš zoufale než zlomyslně snažil shodit svého divného jezdce; točil se a vyhazoval, až písek tryskal, a celý kuchyňský personál vyběhl na dvůr podívat se na tento divoký cirkus. Prokop zahlédl pana Paula, jenž úzkostí tiskl ubrousek k ústům, a dr. Krafft se vyřítil, svítě na slunci svou zrzavou hlavou, a s nasazením vlastního života chtěl zadržet Premiera za udidla. „Nechte ho,“ křikl Prokop v bezuzdné pýše, a bodl valacha do slabin. Pane na nebi! Premier, kterému se tohle ještě nestalo, vyrazil jako šíp a letěl ze dvora do parku; Prokop stáhl hlavu mezi ramena, počítaje s tím, aby spadl okrouhleji, až poletí; jinak stál ve třmenech nakloněn kupředu, mimovolně napodobuje závodní žokeje. Když se takto řítil podle tenisového hříště, zahlédl tam několik bílých figurek; tu ho popadlo furiantství a začal traktovat bičem Premierovu kýtu. Nyní zdivočelý rap ztratil hlavu nadobro; po několika nepříjemných skocích na bok sedl na zadek a zdálo se, že se překotí; ale místo toho vyrazil přes záhony jako ztřeštěný. Prokop chápal, že nyní záleží vše na tom, udržet mu hlavu nahoře, nemají-li oba udělat kotrmelec na terénu tak nespolehlivém, i visel na uzdě a táhl. Premier se vzepjal, naráz pokryt potem, a zničehonic začal rozumně cválat. Bylo to vítězství. Prokopovi se nesmírně ulevilo; teprve nyní mohl vyzkoušet, co studoval tak důkladně, totiž akademickou školu jezdce v sedle. Třesoucí se kůň poslouchal uzdy jedna radost, a Prokop, pyšný jako bůh, točil jej po vinutých cestách parku míře zpátky k tenisovému hříšti. Už viděl za křovím princeznu s raketou v ruce, i pobodl Premiera do galopu. Vtom princezna mlaskla jazykem, Premier se vznesl do vzduchu a letěl k ní přes křoví jako šíp; a Prokop naprosto nepřipraven na tuhle vysokou školu vyletěl ze třmenů a poroučel se přes koňovu hlavu do trávy. V tu chvíli cítil, že něco zapraskalo, a na vteřinu se mu bolestí obestřely smysly. Když procitl, viděl princeznu a tři pány v onom zaraženém postoji lidí, kteří nevědí, mají-li se smát povedené švandě, nebo přiběhnout na pomoc. Prokop se opřel o lokty a pokusil se pohnout levou nohou, jež ležela pod ním divně stočena. Princezna pokročila s tázavým a trochu již ulekaným pohledem. „Tak,“ řekl Prokop tvrdě, „teď jste mi zlomila nohu.“ Trpěl hrozně a vědomí se mu mátlo otřesem; přesto se pokoušel vstát. Když zase přišel k sobě, ležel v princeznině klíně a Wille mu utírala zpocené čelo pronikavě vonícím kapesníkem. Přes strašlivou bolest v noze byl napolo jako v snách. „Kde je… kůň,“ blábolil a počal sténati, když jej dva zahradníci kladli na přinesenou lavici a nesli do zámku. Pan Paul se změnil ve všecko na světě: v anděla, milosrdnou sestru a rodnou matku, pobíhal, rovnal Prokopovi pod hlavou podušky a kapal mu na rty koňak; pak si musel sednout vedle postele, a Prokop mu mačkal ruku v poryvech bolesti, posilován dotykem té měkké a stařecky lehýnké ruky. Dr. Krafft stál u nohou s očima plnýma slz, a i pan Holz zřejmě dojat rozstřihoval Prokopovi jezdecké nohavice a máčel mu stehno studenými obklady. Prokop tiše sténal a chvílemi se modrými rty usmíval na Kraffta nebo na pana Paula. A tu již se přivalil plukovní lékař, takový lepší řezník, provázen asistentem, a bez dlouhých okolků se pustil do Prokopovy nohy. „Hmjo,“ řekl, „komplikovaná fraktura femoris a tak dále; nejmíň šest neděl postele, člověče.“ Vybral dvě dyhy, a nyní se počala trapná věc. „Natahujte mu nohu,“ kázal řezník asistentovi; ale pan Holz uctivě odstrčil rozčileného nováčka a chopil se sám zlomeného údu celou svou tvrdou, šlachovitou silou. Prokop se zahryzl do podušky, aby neřval bolestí jako zvíře, a vyhledal očima utrápenou tvář pana Paula, na níž se zrcadlila všechna jeho vlastní muka. „Ještě kousek,“ basoval doktor ohmatávaje frakturu; Holz mlčky a pevně táhl. Krafft prchl koktaje cosi v úplném zoufalství. Nyní řezník rychle a obratně utahoval dyhy; přitom bručel, že zítra zaleje tu sakramentskou nohu do sádry. Konečně je po všem; bolí to sice příšerně a natažená noha leží jako mrtvá, ale aspoň ten řezník je pryč; jenom pan Paul přechází po špičkách a žbrblaje měkkými rty se stará, jak by trpiteli ulevil. Tu se přižene pan Carson autem a bera najednou čtyři schody letí k Prokopovi. Pokoj se naplní jeho třesknou účastí, hned je tu veseleji a jaksi chlapácky; pan Carson žvaní pro útěchu páté přes deváté, a najednou pohladí Prokopa nesměle a přátelsky po zježené hlavě; v tu chvíli odpouští Prokop svému zavilému nepříteli a tyranu devět desetin jeho špatností. Pan Carson se přehnal jako vítr; a nyní se posunuje po chodbě cosi těžkého, dveře se rozletí a dva lokajové s bílými prackami vedou dovnitř ochromeného knížete. Kníže už ode dveří kývá úžasně vyschlou a dlouhou ručkou, aby snad Prokop ze samé úcty zázračně nevstal a nevykročil vstříc Jeho Jasnosti; pak se nechá posadit a vypraví ze sebe několik vět nejblahovolnější účasti. Sotva zmizelo toto zjevení, ťuká někdo na dveře a pan Paul šeptá s nějakou komornou. Hned nato vchází princezna, má ještě bílé tenisové šaty a v hnědé tváři vzdor a kajícnost; neboť se přichází dobrovolně omluvit ze svého hrozného uličnictví. Ale než může promluvit, rozzáří se drsný, hrubě omítnutý Prokopův obličej dětským úsměvem. „Tak co,“ praví pyšně pacient, „bojím se koně nebo ne?“ Princezna se zarděla tak, že by to nikdo do ní neřekl; až ji to samu zamrzelo a uvedlo do rozpaků. Nicméně se přemohla, a rázem je z ní vznešená hostitelka; hlásí, že přijede chirurg profesor, a ptá se, co si Prokop žádá k jídlu, ke čtení a podobně; ještě nařídí Paulovi, aby dvakrát denně jí podával zdravotní zprávu, jaksi z dálky urovná cosi na polštáři a s malým kývnutím hlavy odejde. Když zanedlouho přijel slavný chirurg autem, bylo mu několik hodin čekati, byť nad tím sebevíc kroutil hlavou. Pan inženýr Prokop totiž ráčil hluboce usnout. XXVIII. To se rozumí, slavný chirurg neuznal práci vojenského řezníka, roztahoval znovu Prokopovy zlomeniny a nakonec to vše zalil do sádry a řekl, že levá extremita zůstane podle všeho chromá. Prokopovi nastaly dny slavné a ležácké. Krafft mu předčítal Swedenborga a pan Paul rodinné kalendáře, zatímco princezna dala obklopit lůžko trpitele všemi nádhernými vazbami světové literatury. Nakonec Prokopa omrzely i kalendáře a jal se Krafftovi diktovat soustavné dílo o destruktivní chemii. Nejvíc si – kupodivu – oblíbil Carsona, jehož drzost a bezohlednost mu imponovala; neboť našel pod ní veliké plány a potrhlou fanatičnost zásadního, mezinárodního militaristy. Pan Paul byl na vrcholu blaženství; nyní byl nepostrádatelný od noci do noci a mohl sloužiti každým dechem a každým krůčkem svých šouravých nohou. Ležíš sevřen hmotou, podoben poraženému pni; ale což necítíš jiskření strašlivých a neznámých sil v té nehybné hmotě, jež tě poutá? Hovíš si na prachových poduškách nabitých větší silou než sud dynamitu; tvé tělo je spící třaskavina, a i třesoucí se, zvadlá ručička Paulova skrývá v sobě větší možnou brizanci než melinitová kapsle. Spočíváš nehnutě v oceánu nezměřitelných, nerozložených, nevypáčených sil; co je kolem tebe, nejsou pokojné zdi, tiší lidé a hučící koruny stromů, nýbrž muniční sklad, kosmická prachárna připravená k strašlivému výkonu; ťukáš kloubem na hmoty, jako bys přehlížel sudy ekrazitu, zkoumaje, jak jsou plné. Prokopovy ruce zprůhledněly nehybností, ale nabyly zato podivného hmatu: cítily zrovna a odhadovaly detonační potenciál všeho, čehokoliv se dotkly. Mladé tělo má ohromné brizantní napětí; ale opět dr. Krafft, nadšenec a idealista, obsahuje poměrně slabou výbušnou kvalitu, kdežto Carsonovo detonační číslo se blíží tetranitranilinu; a Prokop se zachvěním vzpomínal na chladný dotek princezniny ruky, jenž mu vyzradil příšernou brizanci toho zpupného amazonského tvora. Prokop si lámal hlavu, závisí-li potenciální třaskavá energie organismu na přítomnosti nějakých enzymových či jakých látek, nebo na chemické stavbě samotných buněčných jader, jež jsou náboji par excellence. Ať je tomu jakkoliv: rád bych viděl, jak by ta černá, nadutá holka explodovala. Teď už pan Paul vozí Prokopa v lenošce po parku; pan Holz je nyní zbytečný, ale činí se, neboť byl v něm objeven veliký talent masérský, a Prokop cítí z jeho tuhých prstů zrovna prýštit blahodárnou explozívní sílu. Potká-li někdy princezna pacienta v parku, promluví něco s dokonalou a přesně odměřenou zdvořilostí, a Prokop k svému vzteku nikdy nepochopí, jak se to dělá; neboť sám je buď příliš hrubý, nebo příliš sdílný. Ostatní společnost vidí v Prokopovi podivína; to jim dává právo nebrat ho vážně a jemu volnost býti k nim nezdvořilý jako drvoštěp. Jednou se princezna ráčila u něho zastavit s celým průvodem; nechala pány stát, usedla vedle Prokopa a ptala se ho po jeho práci. Prokop, chtěje jí co nejvíce vyhovět, upadl do tak odborného výkladu, jako by měl přednášku na mezinárodním kongresu chemiků; kníže Suwalski a jakýsi cousin se začali šťouchat a smát, a tu se Prokop rozvzteklil a utrhl se na ně, jim že to nepovídá. Všechny oči se obrátily na Její Jasnost, neboť na ní bylo usadit nesrstného plebejce; ale princezna se trpělivě usmála a poslala pány hrát tenis. Zatímco se za nimi dívala očima jako kmín přimhouřenýma, zpytoval ji Prokop úkosem; vlastně poprvé si jí pořádně všiml. Byla tuhá, tenká, s nadbytkem pigmentu v pleti, vlastně ne zrovna hezká; maličká ňadra, nohy přehozeny, skvostné rasové ruce; na pyšném čele jizva, oči skryté a prudké, pod ostrým nosem temné chmýří, zpupné a tvrdé rty; nu ano, vlastně téměř hezká. Jaké má opravdu oči? Tu je k němu plně obrátila, a Prokop se zmátl. „Prý umíte hmatem poznat povahu,“ řekla honem. „Vypravoval o tom Krafft.“ Prokop se zasmál tomuto ženskému výkladu své zvláštní chemotaxe. „Nu ano,“ povídal, „člověk cítí, kolik má která věc síly; to nic není.“ Princezna pohlédla rychle na jeho ruku a potom kolem dokola; nebyl tam nikdo. „Ukažte,“ zabručel Prokop a nastavil rozjizvenou dlaň. Položila na ni hladké konečky prstů; nějaký blesk proběhl Prokopem, srdce mu zabouchalo a hlavou mu nesmyslně kmitlo: „Což kdybych sevřel!“ A již hnětl a drtil v hrubé tlapě tuhé, palčivé maso její ruky. Opilá závrať mu zaplavila hlavu; viděl ještě, že princezna zavírá oči a syká rozchlípenými rty, sám pak semkl oči a zatínaje zuby propadal se do kroužící tmy; jeho ruka se horce a divoce rvala s tenkými, přísavnými prsty, které se mu chtěly vyrvat, které se hadovitě svíjely, které se zarývaly nehty do jeho kůže a opět naze, křečovitě přilnuly k jeho masu. Prokop jektal zuby rozkoší; chvějivé prsty pekelně dráždily jeho zápěstí, začal vidět rudá kola, náhle prudký a žhavý stisk, a úzká ruka se mu vydrala z dlaně. Omámen zvedl Prokop opilá víčka; v hlavě mu hučelo těžkými tepy; s úžasem viděl opět zelenou a zlatou zahradu a musel přivřít oči oslněn denním světlem. Princezna zrovna zpopelavěla a hryzla se do rtů ostrými zuby; v štěrbinách očí jí žířil bezmezný odpor či co. „Nu?“ řekla ostře. „Panenská, bezcitná, vilná, vzteklá a pyšná, – vypráhlá jako troud, jako troud – a zlá; vy jste zlá; vy jste palčivá samou krutostí a nenávistná a bez srdce; vy jste zlá a k prasknutí nabitá náruživostí; nedotknutelná, chtivá, tvrdá, tvrdá k sobě, led a oheň, oheň a led –“ Princezna mlčky pokývla: ano. „– k nikomu dobrá, k ničemu dobrá; nadutá, vznětlivá jako lunt, neschopná milovat, otrávená a planoucí – řeřavá – speklá žárem, a všechno kolem vás mrzne.“ „Musím být tvrdá k sobě,“ šeptala princezna. „Vy nevíte – vy nevíte –“ Mávla rukou a vstala. „Děkuju vám. Pošlu vám Paula.“ Vyliv takto svou osobní, uraženou hořkost, začal Prokop o princezně smýšlet laskavěji; dokonce ho tuze mrzelo, že se mu nyní zřejmě vyhýbá. Chystal se říci jí při nejbližší příležitosti něco hodně přívětivého, ale příležitost se už nenaskytla. Na zámek přijel kníže Rohn, zvaný mon oncle Charles, bratr nebožky kněžny, takový vzdělaný a jemný světoběžník, amatér všeho možného, tres grand artiste, jak se říkalo, který dokonce napsal několik historických románů, ale jinak byl nadmíru milý člověk; k Prokopovi pojal zvláštní náklonnost a trávil u něho celé hodiny. Prokop mnoho profitoval od jemného pána, obrousil se jaksi a pochopil, že jsou na světě také jiné věci než destruktivní chemie. Oncle Charles byl vtělená anekdotická kronika; Prokop rád stočil hovor na princeznu a naslouchal se zájmem, jaké to bývalo zlé, ztřeštěné, pyšné a velkodušné děvčátko, jež kdysi střelilo po svém maître de danse a jindy si chtělo dát vyříznout kus kůže na transplantaci pro popálenou chůvu; když jí to zakázali, porazila ze vzteku une vitrine s nejvzácnějším sklem. Le bon oncle také přivlekl k Prokopovi klacka Egona a dával jej (Prokopa) chlapci za příklad s takovými elóžemi, že se chudák Prokop červenal stejně jako Egonek. Po pěti nedělích už běhal o holi; vracel se stále častěji do laboratoře a pracoval jako morovatý, až mu zas procitla bolest v noze, takže cestou domů zrovna visel na ruce pozorného Holze. Pan Carson zářil, když viděl Prokopa tak mírného a pracovitého, a ťukal chvílemi na onu stranu, kde v Pánu odpočíval Krakatit; než to byla věc, o níž Prokop nechtěl ani slyšet. Jednoho večera bylo na zámku nějaké slavné soirée; nuže, na tento večer připravil Prokop svůj coup. Princezna zrovna stála ve skupině generálů a diplomatů, když se otevřely dveře a vešel – bez hole – vzdorovitý vězeň, poprvé poctívaje knížecí křídlo svou návštěvou. Oncle Charles a Carson mu běželi vstříc, kdežto princezna na něho jen rychle, zkoumavě pohlédla přes hlavu čínského vyslance. Prokop si myslel, že ho přijde uvítat; ale když viděl, že se zastavila s dvěma staršími, až po pupek dekoletovanými paničkami, zamračil se a couval do kouta, neochotně se ukláněje náramným osobnostem, kterým ho pan Carson představoval pod titulem „slavného učence“, „našeho slavného hosta“ a tak dále; jak se zdálo, převzal tu pan Carson roli Holzovu, neboť nehnul se od Prokopa na krok. Čím dál, tím se Prokop nudil zoufaleji; vtlačil se už docela do kouta a škaredil na celý svět. Teď mluví princezna s nějakými arcihodnostáři, jeden z nich je dokonce admirál a druhý veliké zahraniční zvíře; princezna se kvapně podívá stranou, kde se kaboní Prokop, ale v tu chvíli k ní přistupuje pretendent jistého zrušeného trůnu a odvádí ji na opačnou stranu. „Nu, já půjdu domů,“ bručí Prokop a rozhoduje se v hloubi své černé duše, že do tří dnů udělá nový pokus o útěk. V tom okamžiku stojí před ním princezna a podává mu ruku. „Jsem ráda, že jste zdráv.“ Prokopa zradila veškera dobrá výchova oncle Charlesa. Udělal masívní pohyb rameny (míněný jako poklona) a řekl medvědím hlasem. „Myslel jsem, že mne ani nevidíte.“ Pan Carson zmizel, jako by se propadl. Princezna je ohromně vystřižena, což uvádí Prokopa ve zmatek; neví, kam se má dívat, ale vidí její tuhé snědé maso s popraškem pudru a cítí pronikavou vůni. „Slyšela jsem, že zase pracujete,“ mluví princezna. „Co zrovna děláte?“ „Nu, to a ono,“ plave Prokop, „většinou nic valného.“ Hola, teď je tu příležitost napravit onu surovost… nu, tehdy ten insult s tou rukou; ale co u všech všudy lze říci zvláště přívětivého? „Kdybyste chtěla,“ mručí, „udělal bych… nějaký pokus… s vaším pudrem.“ „Jaký pokus?“ „Třaskavinu. Máte toho na sobě… že by se tím dal vypálit kanón.“ Princezna se zasmála. „Já nevěděla, že pudr je třaskavina!“ „Všecko je třaskavina… když se to vezme pořádně do ruky. Vy sama –“ „Co?“ „Nic. Ztajený výbuch. Vy jste strašně brizantní.“ „Když mne někdo vezme pořádně do ruky,“ zasmála se princezna, a náhle zvážněla. „Zlá, bezcitná, vzteklá, chtivá a pyšná, že ano?“ „Děvčátko, které se chce nechat stáhnout z kůže… pro starou bábu…“ Princezna se zapálila. „Kdo vám to řekl?“ „Mon oncle Charles,“ pleskl Prokop. Princezna ztuhla a byla najednou sto mil daleko. „Ah, kníže Rohn,“ opravila ho suše. „Kníže Rohn mnoho mluví. Těší mne, že jste all right.“ Malé kývnutí hlavy, a Wille plovala sálem po boku kavalíra v uniformě nechávajíc Prokopa zuřit v koutě. Nicméně ráno nato donesl pan Paul Prokopovi cosi jako svátost, a že prý to přinesla princeznina komorná. Byla to krabička pronikavě vonného nahnědlého pudru. XXIX. Prokopa dráždila a znepokojovala ta silná ženská vůně, když pracoval skloněn nad krabičkou pudru; bylo mu, jako by sama princezna byla v laboratoři a nahýbala se nad jeho ramenem. Ve své mládenecké nevědomosti dříve netušil, že pudr je vlastně jen škrobový prášek; považoval jej patrně za zemitou barvu. Nuže, škrob je výborná věc dejme tomu na flegmatizování příliš ofenzívních třaskavin, protože je sám o sobě netečný a tupý; tím hůře, má-li se sám stát třaskavinou. Nyní si s ním naprosto nevěděl rady; drtil si čelo v dlaních, hrozně pronásledován pronikavou vůní princezninou, a neopouštěl laboratoř ani v noci. Ti, kdo ho měli rádi, přestali za ním chodit, neboť schovával před nimi svou práci a netrpělivě si na ně vyjížděl pořád mysle na zlořečený pudr. U všech všudy, co ještě zkusit? Po pěti dnech mu začalo svítat; horečně studoval aromatické nitroaminy, načež se pustil do syntetické páračky, jakou jakživ nedělal. A pak jedné noci to leželo před ním, nezměněné ve vzhledu a pronikavě vonící: hnědavý prášek, z něhož dýše zralá ženská pleť. Natáhl se na kavalci zmořen únavou. Zdálo se mu, že vidí plakát s nápisem „Powderit, nejlepší třaskavý poudre na pleť“, a na plakátě je vymalována princezna a vyplazuje na něj jazyk. Chce se odvrátit, ale z plakátu se vysunou dvě nahé snědé paže a medúzovitě ho táhnou k sobě. Tu vytáhl z kapsy křivák a přeřízl je jako salám. Pak se zděsil, že se dopustil vraždy, a prchal ulicí, ve které před léty bydlel. Stálo tam hrčící auto, i skočil do něho křiče „jeďte rychle“. Auto se rozjelo, a tu teprve shledal, že u volantu sedí princezna a má na hlavě koženou přilbici, v níž ji dosud neviděl. V ohybu cesty někdo se vrhá před auto, patrně aby zastavilo; nelidský řev, kolo se přehouplo přes cosi měkkého, a Prokop se probudil. Nahmatal, že má horečku, i vstal a hledal v laboratoři něco léčivého. Nenašel nic než absolutní alkohol; přihnul si pořádně, spálil si ústa i požerák a šel znovu lehnout s motající se hlavou. Zdály se mu ještě nějaké vzorce, květiny, Anči a zmatená jízda vlakem; pak se vše rozplynulo v hlubokém spánku. Ráno si sehnal povolení podniknout na střelnici pokusnou explozi, z čehož měl Carson nezřízenou radost. Prokop si zakázal účast jakéhokoliv laboranta a sám dohlížel, aby pokusná chodba byla vydlabána v pískovém kameni co nejdále od zámku, v té části střelnice, kde ani nebylo elektrické vedení, takže bylo nutno přiložit obyčejný doutnák. Když bylo vše připraveno, vzkázal princezně, že přesně ve čtyři hodiny vyletí do povětří její krabička pudru. Osobně pak doporučil Carsonovi, aby vyklidil nejbližší baráky a naprosto zamezil komukoliv přístup v okruhu jednoho kilometru; dále si vyžádal, aby pro tentokrát byl na čestné slovo zbaven Holze. Pan Carson sice mínil, že je to příliš hluku pro omeletu, ale celkem vyhověl Prokopovi ve všem. Před čtvrtou hodinou nesl Prokop vlastnoručně krabičku pudru k výbušné štole, čichl naposledy s jistou lačností k princeznině vůni a ponořil krabičku do jámy; tam ji pak podložil rtuťovou kapslí a navázal Bickfordovu šňůru vyměřenou na pět minut; načež se uvelebil vedle a čekal s hodinkami v ruce, až budou za pět minut čtyři. Ahaha, teď jí ukáže, teď ukáže té zpupné slečince, co dovede. Nu, tohle bude jednou exploze jak se patří, něco jiného než pokusné bouchačky tam na Bílé hoře, kde se musel ke všemu schovávat před strážníkem; bude to výbuch slavný a svobodný, ohnivý sloup až k nebi, nádherná síla, veliké udeření hromu; rozštípnou se nebesa mocí ohňovou, a jiskra vykřísnutá rukou člověka – Za pět minut čtyři. Prokop rychle zapálil šňůru a upaloval odtud s hodinkami v ruce, slabě pokulhávaje. Za tři minuty; hrome, teď rychleji. Za dvě minuty. A tu zahlédl napravo princeznu provázenou panem Carsonem, jak míří k výbušné jámě. Strnul na okamžik hrůzou a zařval na ně výstrahu; pan Carson se zarazil, ale princezna ani se neohlížejíc šla dál; Carson klusal za ní, patrně ji přemlouvaje, aby se vrátila. Přemáhaje prudkou bolest v noze řítil se Prokop za nimi. „Lehněte,“ ryčel, „u všech čertů lehněte!“ Jeho obličej byl tak hrozný a zběsilý, že pan Carson zbledl, udělal dva veliké skoky a položil se do hlubokého příkopu. Princezna šla pořád; nebyla už dále od výbušné jámy než dvě stě kroků. Prokop praštil hodinkami o zem a pádil za ní. „Lehnout,“ zařval a chytil ji za rameno. Princezna se prudce obrátila a měřila ho užaslým pohledem, co si to jako dovoluje; a tu ji Prokop oběma pěstmi srazil na zem a padl na ni celou svou tíhou. Tuhé, tenké tělo se zoufale pod ním zazmítalo. „Hade,“ sykl Prokop, a těžce dýchaje tiskl princeznu vší silou hrudníku k zemi. Tělo pod ním se vzepjalo obloukem a smýklo sebou stranou; avšak kupodivu, ze sevřených úst princezniných se nevydral ani hlásek, jen krátce, rychle dýchala v horečném zápasu. Prokop vtiskl koleno mezi její kolena, aby se mu nevysmekla, a zacpával jí dlaněmi uši, mysle bleskově na to, že by jí explozí mohly prasknout bubínky. Ostré nehty se mu zaryly do šíje a v tváři pocítil vzteklé hryznutí čtyř lasiččích špičáků. „Bestie,“ supěl Prokop a hleděl setřást zakousnuté zvíře; avšak nepovolila, jako přisátá, a z hrdla se jí vydral vrkavý zvuk; její tělo se vlnivě vzpínalo a převracelo se jako v křeči. Známá pronikavá vůně omámila Prokopa; srdce se v něm splašeně rozbouchalo, a v tom chtěl vyskočit, nemysle už na explozi, jež musí vyletět v nejbližší vteřině. Tu však cítil, že jektající kolena obemkla a svírají jeho nohu a dvě paže mu křečovitě opínají hlavu i šíji; a na tváři pocítil vlhký, palčivý, třesoucí se dotyk úst a jazyka. Zaúpěl hrůzou a hledal svými rty ústa princeznina. Vtom třeskla strašlivá exploze, sloup hlíny a kamení se vyryl ze země, něco prudce udeřilo Prokopa do temene, ale ani o tom nevěděl; neboť v tom okamžiku se zaryl do horoucí vláhy bezdechých úst a líbal rty, jazyk, zuby, ústa otevřená a vrkající; pružné tělo pod ním rázem ochablo a chvělo se dlouhými vlnami. Zahlédl nebo se mu jen zdálo, že pan Carson vstal a vykoukl, ale horempádem se zase položil na zem. Třesoucí se prsty šimrají Prokopovu šíji nesnesitelnou a divou rozkoší; chraptivá ústa celují jeho tváře a oči drobnými, rozechvěnými polibky, zatímco Prokop se žíznivě vpíjí do tlukoucí palčivosti vonného hrdla. „Drahý, drahý,“ lechtá a pálí ho v uše horký, vlhký šepot, jemné prsty se mu zarývají do vlasů, plihé tělo se napíná a dlouze k němu přilne celou délkou; a Prokop se přisál k prýštícím rtům nekonečným sténajícím polibkem. Sss! Odstrčen loktem Prokop vyskočil a mnul si čelo jako opilý. Princezna usedla a rovnala si vlasy. „Podejte mi ruku,“ kázala suše, kvapně se rozhlédla a přitiskla honem jeho podanou ruku k planoucí líci; náhle ji prudce odstrčila, zvedla se, ztuhla a širokýma očima se dívala někam do prázdna. Prokopovi bylo z ní až úzko, chtěl se k ní vrhnout; trhla nervózně ramenem, jako by něco shazovala; viděl, že se strašně hryže do rtů. Teprve teď si vzpomněl na Carsona; našel ho opodál, jak leží na zádech – ale ne už v příkopě – a vesele mrká k modrému nebi. „Už je po tom?“ spustil leže a zatočil palci na břiše mlýnek. „Já se totiž hrozně bojím takových věcí. Mám už vstát?“ Vyskočil a otřepal se jako pes. „Báječná exploze,“ povídal nadšen, a jen tak jakoby nic mrkl po princezně. Princezna se obrátila; byla olivově bledá, ale kompaktní a zvládnutá. „To bylo všecko?“ ptala se ledabyle. „Můj ty kriste,“ repetil Carson, „jako by toho nebylo dost! Propána, jediná krabička pudru! Člověče, vy jste čaroděj zapsaný ďáblu, král pekel či kdo. Co? Baže. Král hmoty. Princezno, ejhle král,“ hodil s patrnou narážkou, a už zas uháněl dále: „Geniální, že? Jedinečný člověk. My jsme jen hadráři, na mou čest. Jaké jste tomu dal jméno?“ Omámenému Prokopovi se vracela rozvaha. „Ať to princezna pokřtí,“ řekl, rád, že se na tolik vzmohl. „Je to… její.“ Princezna se zachvěla. „Nazvete to třeba Vicit,“ sykla ostře. „Co?“ chytil se toho pan Carson. „Aha, Vicit. Znamená ,zvítězil‘, že? Princezno, vy jste geniální! Vicit! Ohromné, haha! Hurá!“ Než Prokopovi se mihla hlavou etymologie jiná a strašlivá. Vitium. Le vice. Neřest. Pohlédl s hrůzou na princeznu; ale na její upjaté tváři nebylo lze čísti žádné odpovědi. XXX. Pan Carson běžel napřed k místu výbuchu. Princezna – patrně schválně – se opozdila; Prokop myslel, že mu chce něco říci, ale ona jen ukázala prstem na tváři: pozor, tady – Prokop si rychle sáhl na tvář; našel tam krvavé stopy jejího kousnutí, i zvedl hrst hlíny a rozmazal si ji po líci, jako by ho při výbuchu zasáhla hrouda. Výbušná jáma byla vyryta jako kráter v průměru asi pěti metrů; bylo těžko odhadnouti brizanci, ale Carson páčil výkon na pětinásobek oxiliquitu. Krásná látečka, mínil, ale pro praktické užití trochu moc silná. Vůbec pan Carson obstarával celý hovor hravě klouzaje přes povážlivé trhliny konverzace; a když se na cestě zpátky s poněkud okatou horlivostí poroučel, že prý musí ještě to a ono, padla na Prokopa ukrutná tíha: o čem mám nyní mluvit? Bůhví proč se mu zdálo, že se ani slovem nesmí dotknout oné divé a temné události, když nastala exploze a „nebesa se rozštípla mocí ohňovou“; kvasil v něm hořký a nechutný pocit, že by ho princezna mrazivě odbyla jako lokaje, se kterým – se kterým – Zatínal pěstě ošklivostí a přežvykoval cosi naprosto vedlejšího, nejspíš o koních; slova mu vázla v krku, a princezna zřejmě zrychlovala krok, aby už co nejdříve byla v zámku. Prokop silně kulhal, ale nedával to znát. V parku se chtěl poroučet, avšak princezna zabočila na postranní cestu. Následoval ji váhavě; tu se k němu přimkla ramenem, zvrátila hlavu nazad a nastavila žíznivé rty. Princeznin čínský ratlík Toy zavětřil odněkud svou velitelku a piště radostí letěl k ní přes záhony a křovím. A tu je, haha! ale co to? Ratlík ustrnul: ten Velký Nevlídný jí cloumá, jsou do sebe zakousnuti, potácejí se v němém a zuřivém zápase; oho, Paní to projela, ruce jí klesly a leží sténajíc v loktech Velkého; teď ji zadáví. A Toy začal řváti „pomoc! pomoc!“ ve svém psím nebo čínském jazyce. Princezna se vyrvala z náručí Prokopova. „I ten pes, i ten pes,“ zasmála se nervózně. „Pojďme!“ Prokopovi se motala hlava, byl stěží s to udělat několik kroků. Princezna se do něho zavěsila (šílená! což kdyby někdo –), vleče jej, ale nohy jí váznou; zarývá prsty do jeho paže, má chuť drásat či co, syká, vraští obočí, v očích se jí to temně propadá; a náhle s chraptivým vzlyknutím letí Prokopovi na krk, až zavrávoral, a hledá jeho ústa. Prokop ji drtí pažemi i zuby; předlouhé bezdeché sevření, a tělo napjaté jako luk plihne, hroutí se, poklesá měkce a bezvládně; se zavřenýma očima leží princezna na jeho prsou a blábolí slabiky sladké a beze smyslu, nechává si plenit tváře i hrdlo prudkými polibky a vrací je opile a jakoby ani nevědouc o sobě: do vlasů, na ucho, na ramena, omámená, poddajná, omdlévající, bez konce něžná, pokorná jako onučka a snad, bože, snad v tuto vteřinu šťastná nějakým nevýslovným a bezbranným štěstím; ó bože, jaký úsměv, jaký rozechvěný a přesličný úsměv na tiše srkajících rtech. Otevřela, vytřeštila oči a prudce se vyvinula z jeho rukou. Stáli na dva kroky od hlavní aleje. Přejela si obličej dlaněmi jako ten, kdo procitá ze sna; odstoupila vratce a opřela se čelem o peň dubový. Sotva ji Prokop pustil z tlap, rozpáčilo se mu srdce ohavnými, ponižujícími pochybnostmi: jsem, kriste, jsem pro ni sluha, na kterém se… patrně… jen tak rozněcuje ve… v… v nepříčetné chvíli, kdy… kdy ji přemohla její samota či co; nyní mne odkopne jako psa, aby jindy zas… někdo jiný… Přistoupil k ní a neurvale jí položil tlapu na rameno. Obrátila se krotce s plachým, téměř bázlivým a poníženým úsměvem. „Ne ne,“ zašeptala spínajíc ruce, „prosím, již ne –“ Prokopovi pukalo srdce náhlou přemírou něžnosti. „Kdy,“ bručel, „kdy vás zas uvidím?“ „Zítra, zítra,“ šeptala úzkostně a couvala k zámku. „Musíme jít. Tady nelze –“ „Zítra, kde?“ naléhal Prokop. „Až zítra,“ opakovala nervózně, zimavě se choulila do sebe a spěchala beze slova. Před zámkem mu podala ruku: „Sbohem.“ Jejich prsty se palčivě spletly; nevěda o tom táhl ji k sobě. „Nesmíš, teď nesmíš,“ zasykla a ožehla ho plamenným pohledem. Jinaké větší škody pokusný výbuch Vicitu nezpůsobil. Shodilo to jen několik komínů na blízkých barácích a vyrazily se tlakem vzduchu nějaké okenní tabulky. Také velké vitráže v pokoji knížete Hagena pukly; v tu chvíli se chromý pán namáhavě vztyčil a stoje, jako voják, očekával další katastrofu. Společnost v panském křídle seděla po večeři u černé kávy, když vešel Prokop rovnou hledaje očima princeznu; nemohl už snést řeřavá muka pochybností. Princezna zbledla; ale žoviální strýček Rohn se hned Prokopa ujal a gratuloval mu k skvělému výkonu a kdesi cosi. Dokonce nadutý Suwalski se vyptával se zájmem, je-li to pravda, že pán může každou věc obrátit v třaskavinu. „Dejme tomu takový cukr,“ opakoval pořád, a žasl, když Prokop zabručel, že cukrem se střílelo už dávno za Veliké války. Po jistou dobu byl Prokop vůbec středem zájmu; ale koktal, odbýval všechny otázky a za živého boha nerozuměl povzbuzujícím pohledům princezniným; jen je chytal svýma krvavýma očima s děsnou pozorností. Princezna byla jako na trní. Nu, pak se hovor stočil jinam, a Prokopovi se zdálo, že si ho nikdo nevšímá; ti lidé si rozuměli tak dobře, mluvili velice lehce, v narážkách a s ohromným zájmem o věcech, kterým on vůbec nerozuměl nebo na kterých zhola nic neviděl. I princezna celá ožila; tak vidíš, má tisíckrát víc společného s těmi panáky než s tebou. Mračil se, nevěděl co s rukama, zavařilo to v něm slepým vztekem; tu postavil číšku s kávou tak prudce, že se roztříštila. Princezna upřela na něho hrozné oči; ale šarmantní oncle Charles zachránil situaci tím, že začal povídat o lodním kapitánovi, který rozmačkal v prstech pivní láhev. Jakýsi tlustý cousin tvrdil, že by to dovedl také. Tu tedy dali přinést prázdné pivní láhve, a jeden po druhém za hlučného haló zkoušel, rozdrtí-li některou z nich. Byly to těžké láhve z černého skla: nepraskla žádná. „Teď vy,“ kázala princezna s rychlým pohledem na Prokopa. „To nesvedu,“ bručel Prokop, ale princezna poškubla obočím tak – tak velitelsky – – Prokop vstal a popadl láhev kolem hrdla; stál nehnutě, nekroutil se úsilím jako ti ostatní, jen svalstvo v obličeji mu k prasknutí nabíhalo; vypadal jako pračlověk, který se chystá někoho zabít krátkým kyjem: nasupený, s ústy námahou zkřivenými a tváří jakoby přeseknutou hrubými svaly, s plecí šikmo schýlenou, jako by chtěl zamávat lahví v gorilím útoku, upřel krví zalité oči na princeznu. Nastalo ticho. Princezna se zvedla s očima zrovna vzepřenýma do jeho; rty se jí stáhly nad zaťatými zuby, v olivové líci jí vystoupily šlašité provazce, svraštila obočí a prudce oddychovala jakoby děsnou tělesnou námahou. Tak stáli proti sobě s očima do sebe zakleslýma a svraštěnou tváří, jako dva zuřiví zápasníci; konvulsivní záchvěvy probíhaly souběžně jejich těly od pat až k šíji. Nikdo ani nedýchal; bylo slyšet jen sípavé chroptění dvou lidí. Tu něco chrustlo, třesklo sklo a spodek láhve řinkl v střepech na podlahu. První se vzpamatoval mon oncle Charles; udělal zmatený krok vpravo a vlevo, ale pak se vrhl k princezně. „Minko, ale Minko,“ zašeptal chvatně a spustil ji, udýchanou a téměř klesající, do lenošky; klekl před ní a vší silou rozvíral její křečovitě zaťaté pěstě; měla dlaně plné krve, jak si zaryla nehty do masa. „Vemte mu tu láhev z ruky,“ kázal honem le bon prince a páčil princezně prst za prstem. Princ Suwalski se vzpamatoval. „Bravo,“ zařval a začal hlučně tleskat; ale tu již von Graun popadl Prokopovu pravici, jež dosud drtila chrastící střepy, a zrovna vylamoval jeho křečí sevřené prsty. „Vodu,“ křikl, a tlustý cousin, zmateně něco hledaje, popadl jakousi dečku, polil ji vodou a hodil Prokopovi na hlavu. „Ahahah,“ vydralo se z Prokopa úlevou; křeč povolila, ale v hlavě mu ještě vířil mrtvičný nával krve; a nohy se mu tak třásly slabostí, že se jen svezl na židli. Oncle Charles masíroval na koleně zkřivlé, zpocené a třesoucí se prsty princezniny. „To jsou nebezpečné hry,“ bručel, zatímco princezna, úplně vyčerpána, stěží popadala dechu; ale na rtech se jí chvěl uchvácený, blouznivě vítězný úsměv. „Vy jste mu pomáhala,“ vyhrkl tlustý cousin, „to je to.“ Princezna vstala sotva vlekouc nohy. „Pánové prominou,“ děla chabě, pohlédla plnýma, zářivýma očima na Prokopa, až se zhrozil, že si toho kdekdo všimne, a odešla podpírána strýčkem Rohnem. Nu, pak bylo nutno oslavit nějak Prokopův výkon; koneckonců byli to dobromyslní mládenci, kteří se jen hrozně rádi chvástali svými hrdinskými kousky. Prokop u nich ohromně stoupl v ceně tím, že rozmačkal láhev a dovedl pak vypít neuvěřitelné množství vína a kořalek, aniž spadl pod stůl. Ve tři hodiny ráno jej princ Suwalski slavnostně líbal a tlustý cousin téměř se slzami v očích mu nabízel tykání; pak skákali přes židle a dělali strašný rámus. Prokop se usmíval a měl hlavu jako v oblacích; ale když ho chtěli dovést k jediné balttinské holce, vytrhl se jim a prohlásil, že jsou opilá hovada a on že jde spat. Avšak místo aby tak zcela rozumně učinil, pustil se do černého parku a dlouho, nesmírně dlouho měřil očima temnou frontu zámku hledaje jakési okno. Pan Holz dřímal patnáct kroků dále, opřen o strom. XXXI. Den nato pršelo. Prokop běhal po parku vztekaje se, že takhle princeznu asi vůbec neuvidí. Avšak vyběhla prostovlasá do deště a utíkala k němu. „Jen na pět minut, jen na pět minut,“ šeptala udýchaně a nastavila mu rty k políbení. Tu však zahlédla pana Holze. „Kdo je ten člověk?“ Prokop se kvapně ohlédl. „Kdo?“ Byl už tak zvyklý na svůj stín, že si ani neuvědomoval jeho stálou blízkost. „To je… jen můj hlídač, víte?“ Princezna jen obrátila na Holze velitelské oči; pan Holz ihned zastrčil lulku a uklidil se o kus dál. „Pojď,“ šeptala princezna a vlekla Prokopa k altánu. Teď tam sedí a netroufají si políbit se; neboť pan Holz mokne někde poblíž altánu. „Ruku,“ káže potichu princezna a províjí svými horečnými prsty uzlovité, rozmlácené pahýly Prokopovy. „Milý, milý,“ lichotí se, ale hned přísně spouští: „Nesmíš se tak na mne dívat před lidmi. Já pak nevím, co dělám. Počkej, počkej, jednou ti skočím kolem krku a bude ostuda, oh bože!“ Princezna zrovna ustrnula. „Šli jste včera k holkám?“ ptá se najednou. „Nesmíš, teď jsi můj. Milý, milý, pro mne je to tak těžké – Proč nemluvíš? Jdu ti říci, abys byl opatrný. Mon oncle Charles už slídí – Včera jsi byl skvělý!“ Mluvil z ní překotný neklid. „Hlídají tě pořád? Všude? I v laboratoři? Ah, c’est bęte! Když jsi včera rozbil ten šálek, byla bych tě šla políbit. Tak skvostně jsi se vztekal. Pamatuješ se, jak jsi se tenkrát v noci utrhl z řetězu? Tehdy jsem šla za tebou jako slepá, jako slepá –“ „Princezno,“ přerušil ji Prokop chraptivě, „něco mně musíte říci. Buď je to… všecko… rozmar vznešené dámy, nebo…“ Princezna pustila jeho ruku. „Nebo co?“ Prokop k ní stočil zoufalé oči. „Buď si se mnou jenom hrajete –“ „Nebo?“ protáhla se zřejmou rozkoší trýznit ho. „Nebo mne – do jisté míry –“ „– milujete, ne? Poslyš,“ řekla, založila ruce za hlavou a dívala se na něho zúženýma očima, „když se mi v jednu chvíli zdálo, že… že jsem se do tebe zamilovala, víš? opravdu zamilovala, na smrt, jako blázen, tedy tenkrát jsem se pokusila… zmařit tě.“ Přitom luskla jazykem jako tehdy na Premiera. „Nikdy bych ti nemohla odpustit, kdybych se do tebe zamilovala.“ „Lžete,“ křikl Prokop rozlícen, „teď lžete! Nesnesl bych… nesnesl bych pomyšlení, že je to… jenom… flirt. Nejste tak zkažená! Není to pravda!“ „Když to tedy víš,“ řekla princezna tiše a vážně, „pročpak se mne ptáš?“ „Chci to slyšet,“ drtil Prokop, „chci, abys to řekla… přímo… mně řekla, co ti jsem. To, to chci slyšet!“ Princezna zavrtěla hlavou. „Musím to vědět,“ zaskřípal Prokop, „jinak – jinak –“ Princezna se mdle usmála a vložila svou ruku na jeho pěsť. „Ne, prosím tě, nechtěj, nechtěj, abych ti to řekla.“ „Proč?“ „Pak bys měl nade mnou příliš moci,“ děla tichounce, a Prokop se zachvěl radostí. Pana Holze venku přepadl zákeřný kašel, a zdáli mihla se mezi keři silueta strýčka Rohna. „Vidíš, už hledá,“ zašeptala princezna. „Večer k nám nesmíš.“ Ztichli tisknouce si ruce; jenom déšť šelestil na střeše altánu a prochvíval je rosným chladem. „Milý, milý,“ šeptala princezna a přiblížila se líčkem k Prokopovi. „Jaký ty jsi? Nosatý, zlostný, celý zježený – Říkají, že jsi velký učenec. Proč nejsi kníže?“ Prokop sebou trhl. Otřela se lící o jeho rameno. „Už se zas zlobíš. A mně, mně jsi řekl bestie a ještě horší věci. Vidíš, ty mi to neosladíš, to, co dělám… a budu dělat… Milý,“ skončila nehlasně a vztáhla ruku k jeho tváři. Sklonil se k jejím rtům; chutnaly kajícným steskem. V šumění deště se blížily kroky pana Holze. Nemožno, nemožno! po celý den se Prokop trudil a špehoval, kde by ji zahlédl. „Večer k nám nesmíš.“ Nu ovšem, nejsi z její společnosti; je jí volněji mezi urozenými klacky. Bylo to prapodivné: v hloubi srdce se Prokop ujišťoval, že ji vlastně nemá rád, ale žárlil zběsile, umučeně, pln vzteku a pokoření. Večer se potloukal v dešti po parku a myslel na to, že teď sedí princezna u večeře, že září, že je tam veselo a volno; připadal si jako prašivý pes vykopnutý do deště. Nejstrašnější útrapa života je pohana. A teď tomu udělám konec, rozhodl se; běžel domů, hodil na sebe černé šaty a vpadl do kuřárny jako včera. Princezna seděla jako nesvá; sotva zahlédla Prokopa, zabouchalo to v ní a rty jí zvláčněly šťastným úsměvem. Ostatní mládež ho vítala s kamarádským haló, jen oncle Charles byl o nuanci příliš zdvořilý. Princezniny oči varovaly: měj se na pozoru! Nemluvila skorem, zaražená jaksi a nehybná; a přece našla příležitost, aby vtiskla Prokopovi do ruky zmuchlaný lístek. „Milý, milý,“ bylo tam načmáráno tužkou velikým písmem, „co jsi to učinil? Odejdi.“ Zmačkal lístek. Ne, princezno, zůstanu tady; dělá mi tuze dobře pozorovat vaše důvěrné svazky s těmi navoněnými idioty. Za tu žárlivou paličatost ho princezna odměnila zářivým pohledem; začala si tropit šašky ze Suwalského, Grauna, všech svých kavalírů, byla zlomyslná, krutá, impertinentní a vysmívala se jim bez milosti; chvílemi chvatně pohlédla na Prokopa, ráčí-li být spokojen s touto hekatombou galánů, které mu kladla k nohoum. Milostpán nebyl spokojen; chmuřil se a žádal očima o pět minut důvěrné rozmluvy. Tu tedy vstala a vedla ho k nějakému obrazu. „Měj rozum, měj přece rozum,“ zašeptala horečně, stoupla na špičky a políbila ho vlaze na ono jisté místo na tváři. Prokop ztuhl leknutím nad touto příšernou ztřeštěností; ale nikdo to neviděl, dokonce ani oncle Rohn, který jinak vše pozoroval rozumnýma, smutnýma očima. Nic víc, nic víc se nestalo toho dne. A přece se Prokop zmítal na svém lůžku kousaje do podušek; a v druhém křídle zámku nespal někdo po celou noc. Ráno pan Paul přinesl ostře vonící dopis; neřekl od koho. „Drahý člověče,“ stálo tam, „dnes Tě neuvidím; nevím, co si počnu. Jsme hrozně nápadni; prosím Tě, buď rozumnější než já. (Několik řádků přeškrtáno.) Nesmíš chodit před zámkem, nebo za Tebou vyběhnu. Prosím, učiň něco, aby Tě zbavili toho protivného hlídače. Měla jsem špatnou noc; vypadám hrozně, nechci, abys mne dnes viděl. Nechoď k nám, mon oncle Charles už dělá narážky; křičela jsem na něho a nemluvím s ním; mne rozčiluje, že má tak nesnesitelně pravdu. – Milý, poraď mi: Teď právě jsem vyhnala svou komornou, donesli mi, že má poměr se štolbou a chodí k němu. Nesnesu to; byla bych ji tloukla do tváře, když se mi přiznala. Byla krásná a plakala, a já jsem se pásla na tom, jak jí tekou slzy; představ si, nikdy jsem tak zblízka neviděla, jak se dělá slza, vyhrkne, kane rychle, zastaví se a pak ji dohoní druhá. Já plakat neumím; když jsem byla malá, křičela jsem, až jsem zmodrala, ale slzy mi netekly. Vyhnala jsem ji na hodinu; nenáviděla jsem ji, mrazilo mne, když stála přede mnou. Máš pravdu, jsem zlá a pukám vztekem; ale proč ona smí všechno? Drahý, prosím tě, přimluv se za ni; povolám ji zpět a udělám s ní, co budeš chtít, jen když budu vidět, že dovedeš takové věci ženám odpouštět. Vidíš, jsem zlá a ke všemu ještě závistivá. Nevím si rady steskem; chtěla bych Tě vidět, ale teď nemohu. Nesmíš mi psát. Líbám Tě.“ Když toto četl, bouřil v druhém křídle zámku klavír divokými slapy tónů; a Prokop psal: „Nemilujete mne, to vidím; vymýšlíte si nesmyslné překážky, nechcete se kompromitovat, omrzelo Vás trýznit člověka, který se Vám nevnucoval. Rozuměl jsem tomu jinak; stydím se za to a chápu, že chcete učiniti konec. Nepřijdete-li odpoledne do japonského altánu, dovtípím se toho dokonale a učiním vše, abych Vás dále neobtěžoval.“ Prokop si oddychl; nebyl zvyklý psát milostné dopisy, a toto se mu zdálo býti napsáno důkladně a dosti srdečně. Pan Paul to běžel odevzdat; klavír v druhém křídle uryl, a bylo ticho. Zatím se Prokop rozběhl za Carsonem; potkal ho u skladů a šel rovnou do toho: aby ho na čestné slovo nechal chodit bez Holze, a že je ochoten složit jakoukoliv přísahu, že až do dalšího ohlášení odtud neuteče. Pan Carson se významně šklebil: ale ano, proč ne? bude chodit volně jako pták, haha, kam chce a kdy chce, udělá-li totiž jednu maličkost: vydá-li Krakatit. Prokop se rozzuřil: „Dal jsem vám Vicit, co ještě chcete? Člověče, řekl jsem vám, že Krakatit nedostanete, ani kdybyste mi hlavu uřízli!“ Pan Carson krčil rameny a litoval, že v takovém případě se nedá nic dělat; neboť kdo má pod kloboukem Krakatit, je osobnost veřejně nebezpečná, strašnější než stonásobný vrah a krátce klasický případ pro zajišťovací vazbu. „Zbavte se Krakatitu, a je to,“ mínil. „Bude vám to stát za to. Jinak… jinak se bude přemýšlet o tom, dopravit vás někam jinam.“ Prokop, který chtěl užuž spustit válečný křik, se zarazil; zamumlal, že si to ještě rozmyslí, a běžel domů. Snad je tam odpověď, těšil se; ale nebylo tam nic. Odpoledne zahájil Prokop své veliké Čekání v japonském altánu. Až do čtyř hodin v něm bobtnala nedočkavá, udýchaná naděje: teď, teď už musí každým okamžikem přijít, princeznička. Ve čtyři už nevydržel sedět; pobíhal po altánu jako jaguár v kleci, chystal se, že jí obejme kolena, třásl se nadšením a strachem. Pan Holz diskrétně ustoupil do houští. K páté hodině počal našeho pána přemáhat ohavný útlak zklamání; tu však jej napadlo: snad přijde až za šera; to se rozumí, že za šera! Usmíval se a šeptal něžná slova. Za zámkem zapadá slunce v podzimním zlatě; prořídlé stromy se rýsují ostře a nepohnutě, je slyšet i šelestění brouka ve spadaném listí; a nežli se nadáš, měkne jasná hodina zlatovým soumrakem. Na zelené obloze zajiskří večernice; toť klekání ve vesmíru. Země se ztemňuje pod bledými nebesy, netopýr křivolace zakličkuje, někde za parkem cinkají potemnělé zvonky stáda; to krávy se vracejí voníce teplým mlékem. V zámku jedno dvě okna proskočí světlem. Jak, již je šero? Nebeské hvězdy, málo-li se na vás nahleděl žasnoucí chlapec na mezi mateřídouškové, málo-li se k vám obracel muž, málo-li trpěl a čekal, a zda někdy nevzlykl pod svým křížem? Pan Holz vystoupil ze tmy. „Můžeme jít?“ „Ne.“ Dopít, až do dna dopít své ponížení; neboť, hle, je jisto, že nepřijde. Staniž se; ale nyní je nutno dopít hořkost, na jejímž dně je jistota; ožrat se bolestí; navalit, navršit utrpení a hanbu, aby ses svíjel jako červ a zpitoměl mukou. Chvěl jsi se před štěstím; oddej se bolesti, neboť ona je narkotikum trpícího. Je noc, již noc; a ona nepřichází. Strašná radost prošlehla srdcem Prokopovým: Ona ví, že tu čekám (neboť musí to vědět); vykrade se v noci, až vše bude spát, a poletí ke mně s náručí otevřenou a ústy plnými mízy polibků; semknem se němi a nepromluvíme, pijíce si ze rtů nevýslovná doznání. A ona přijde, bledá i potmě, chvějící se mrazivou hrůzou radosti, a podá mi své hořké rty; a ona vystoupí z černočerné noci – Na zámku zhasínají. Pan Holz trčí přímo před altánem s rukama v kapsách. Jeho unavený obrys praví „už by toho mohlo být dost“. Ale ten, který v altánu se zběsilým, nenávistným smíchem udupává poslední jiskřičku naděje, protahuje čas o zoufalé minuty; neboť poslední minuta čekání bude znamenat Konec Všemu. V dalekém městečku bije půlnoc. Tedy konec všemu. Černým parkem uhání Prokop domů, bůhví proč teď má tak naspěch. Běží schýlen, a pět kroků za ním zívá a kluše pan Holz. XXXII. Konec všemu: byla to skoro úleva, nebo alespoň něco jistého a bez pochyb; a Prokop se do toho zahryzl s buldočí houževnatostí. Dobrá, je konec, není se již tedy čeho bát. Nepřišla schválně; stačí, tenhle políček stačí; je tedy konec. Seděl v lenošce neschopen vstát, znovu a znovu se opíjeje svým ponížením. Odkopnutý sluha. Nestoudná, nadutá, bez citu. Jistě mne dávala k lepšímu svým galánům. Nuže, dohráno; tím lépe. Při každém kroku na chodbě zvedl Prokop hlavu v nepřiznaném a horečném očekávání: snad nesou dopis – Ne, nic. Ani za to jí nestojím, aby se omluvila. Je konec. Pan Paul se desetkrát přišourá s ustaranou otázkou v bledých očích: Poroučí pán něco? Ne, Paule, docela nic. „Počkat, nemáte pro mne nějaký dopis?“ Pan Paul vrtí hlavou. „Dobře, můžete jít.“ Ledový hrot kamení v Prokopových prsou. Tahle prázdnota, to je konec. I kdyby dveře se otevřely a stála v nich ona sama, řekl bych: konec. „Milý, milý,“ slyší ji Prokop šeptati, a tu propuká v zoufalství: „Proč jste mne tak ponížila? Kdybyste byla komorná, odpustil bych vám vaši zpupnost; ale princezně se neodpouští. Slyšíte? Je konec, konec!“ Pan Paul vrazil do dveří: „Poroučí pán něco?“ Prokop se zarazil; poslední slova opravdu křičel nahlas. „Ne, Paule. Nemáte pro mne nějaký dopis?“ Pan Paul vrtí hlavou. Den houstne jako ošklivá pavučina, je už večer. Tu šeptají na chodbě nějaké hlasy, a pan Paul se přišoupe v radostném spěchu: „Dopis, tady je dopis,“ šeptá vítězně, „mám rozsvítit?“ „Ne.“ Prokop mačká v prstech tenkou obálku a čichá její známou pronikavou vůni: jako by chtěl poznat čichem, co je uvnitř. Ledový hrot v jeho srdci se zaryl hlouběji. Proč píše až večer? Protože mi jen poroučí: nesmíte k nám přijít, a je to. Dobrá, princezno, staniž se; když konec, tedy konec. Prokop vyskočil, našel potmě čistou obálku a zalepil do ní její dopis neotevřený. „Paul, Paul! doneste to ihned Její Jasnosti.“ Sotva se Paul vytratil, chtěl ho zavolat zpátky; ale bylo již pozdě; a Prokop si zdrcen uvědomil, že to, co právě učinil, je bez návratu Konec Všemu. Tu vrhl se na postel duse v poduškách cosi, co se mu nezvládnutelně dralo z úst. Přišel pan Krafft, nejspíše zalarmován Paulem, a namáhal se čímkoliv utěšit nebo rozptýlit palčivě rozrytého člověka. Prokop kázal přinést whisky, pil a násilně se rozjařil; Krafft cucal sodovku a přisvědčoval mu ke všemu, ačkoliv to byly věci naprosto nesrovnatelné s jeho zrzavým idealismem. Prokop klnul, rouhal se, válel se v surových a nejnižších výrazech; jako by mu dělalo dobře pokálet vše, poplivat a pošlapat a zneuctít. Vyvrhoval ze sebe celé balvany kleteb a ohavností; překypoval oplzlostmi, tahal z žen zrovna vnitřnosti a častoval je nejstrašnějšími věcmi, jaké lze vůbec vyslovit. Pan Krafft potě se hrůzou mlčky přisvědčoval rozlícenému géniu; ale i Prokop se vydal ze své vehemence, umlkl, chmuřil se a pil, až toho bylo dost; pak ulehl oblečen do postele hourající se jako loď a hleděl vytřeštěně do vířící tmy. Ráno vstal rozklížený a zhnusený a odstěhoval se nadobro do laboratoře. Nedělal nic, jen coural po světnici a kopal před sebou mycí houbu. Pak ho něco napadlo: namíchal strašnou a labilní třaskavinu a poslal ji na ředitelství, doufaje, že z toho povstane nějaká lepší katastrofa. Nestalo se nic; Prokop se vrhl na kavalec a spal nepřetržitě třicet šest hodin. Probudil se jako jiný člověk: ledový, střízlivý, ztuhlý; bylo mu jaksi na smrt jedno, co se dálo předtím. Začal zas pracovat tvrdošíjně a metodicky na explozívních rozpadech atomů; teoreticky docházel k tak strašlivým vyčísleným brizancím, že mu vstávaly vlasy nad úžasností sil, mezi nimiž žijeme. Jednou uprostřed počítání jej stísnil letmý nepokoj. Jsem asi unaven, řekl si, a šel bez klobouku trochu na vzduch. Ani o tom nevěda zamířil k zámku; mechanicky vyběhl po schodech a putoval chodbou k svému bývalému „kavalírskému“ pokoji. Paul nebyl na své obvyklé židli. Prokop vešel dovnitř. Vše bylo, jak to opustil; ale ve vzduchu vála známá, silná vůně princezny. Nesmysl, mínil Prokop, nějaká sugesce či co; čichal jsem příliš dlouho ostré zápachy laboratoře. A přece ho to trýznivě rozčilovalo. Usedl na chvíli a divil se: jak už je to vše daleko. Bylo ticho, odpolední ticho v zámku; zdalipak se tu něco změnilo? Slyšel tlumené kroky na chodbě, snad je to Paul; i vyšel ven. Byla to princezna. Překvapení a skoro hrůza ji vrhly ke stěně; teď tu stojí zsinalá, oči takhle široké, a rty se jí křiví jako v bolesti, až je vidět korálové maso jejích dásní. Co hledá v hostinském křídle? Jde asi k Suwalskému, napadlo Prokopa zčistajasna, a něco se v něm utrhlo; udělal krok, jako by se na ni chtěl vrhnout, ale vydal jen hrdelní zařičení a ubíhal ven. Byly to ruce, co se za ním vztáhlo? Nesmíš se ohlédnout! A pryč, pryč odtud! Až daleko za zámkem, na úhorové půdě střelnice, zaryl Prokop tvář do hlíny a kamení. Neboť jediné jest horší než bolest ponížení: muka nenávisti. Deset kroků stranou seděl vážný a soustředěný pan Holz. Noc, která nastala, byla dusná a tíživá, neobyčejně černá; chýlilo se k bouři. V takové chvíli jsou lidé divně podrážděni a nemají se nijak rozhodovat o svém osudu; neboť nedobrý je to čas. K jedenácté vyrazil Prokop ze dveří laboratoře a omráčil židlí dřímajícího pana Holze natolik, že mu unikl a zmizel v noční tmě. Chvíli nato padly dva výstřely u závodního nádraží. Nízko na horizontě se ošklivě blýskalo; pak bylo tím černěji. Ale z vysoké hráze u vchodu vyletěl ostrý pruh siného světla a posunoval se kolem nádraží; zachycoval vagóny, rampy, hromady uhlí, a nyní popadl černou postavu, která uhání, kličkuje, padá k zemi a opět mizí ve stínu. Nyní utíká mezi baráky k parku; několik postav se vrhá za ní. Reflektor se otáčí k zámku; opět dva poplašné výstřely, a běžící postava se zarývá do houští. Krátce nato zadrnčelo okno ložnice princezniny; princezna vyskočila a otevřela, a tu vletěl dovnitř zmuchlaný list papíru zatížený kamínkem. Na jedné straně bylo něco naprosto nečitelně naškrabáno přelomenou tužkou; na druhé straně byly hustě a drobně psané výpočty. Princezna na sebe házela šaty, ale tu již padl výstřel za rybníkem; podle zvuku to bylo naostro. Ztuhlými prsty princezna zadrhovala háčky šatů, zatímco komorná, potřeštěná koza, se třásla pod peřinou strachy ze střílení. Ale než mohla princezna vyjít, viděla oknem, jak dva vojáci vlekou někoho černého; burácel jako lev a hleděl je setřást; nebyl tedy raněn. Jen na obzoru se blýská širokými žlutými plameny; ale ulevující bouře se ještě nespustila. Vystřízlivělý Prokop se vrhl střemhlav do laboratorní práce, nebo aspoň se k tomu nutil. Před chvílí odešel od něho Carson; byl studeně popuzen a prohlásil zřetelně, že podle všeho bude pan Prokop co nejdříve transferován jinam, na místo bezpečnější; když prý to nejde po dobrém, tedy to půjde po zlém. Nu, vše jedno; na ničem už nezáleží. Zkumavka praskla Prokopovi v prstech. V předsíni odpočívá pan Holz s hlavou ofáčovanou. Prokop mu strkal pár tisíc bolestného, nevzal je. Ach co, ať dělá, co chce. Být transferován jinam – Staniž se. Zlořečené zkumavky! praská jedna po druhé – V předsíni šramot, jako když někdo vyletí z dřímoty. Zas asi návštěva, Krafft či kdo; Prokop se ani neobrátil od kahanu, když zaskřípěly dveře. „Milý, milý,“ zašeptalo to ode dveří. Prokop zavrávoral, zachytil se stolu a otočil se jako v snách. Princezna stála opřena o veřeje, bledá, s očima temně utkvělýma, a tiskla pěstě k prsoum, snad aby přemohla tlučení srdce. Šel k ní chvěje se na celém těle, a dotkl se prsty jejích lící a ramen, jako by nemohl uvěřit, že je to ona. Položila mu studené, třesoucí se prsty na ústa. Tu vytrhl dveře a nahlédl do předsíně. Pan Holz zmizel. XXXIII. Seděla na kavalci jako ztuhlá, s koleny až pod bradou, změtené vlasy proudem vrženy přes tvář a ruce stočeny kolem šíje jako v křeči. Hroze se toho, co učinil, páčil jí hlavu nazad, líbal kolena, ruce, vlasy, smýkal se po zemi, drtil prosby a laskání; neviděla a neslyšela. Zdálo se mu, že se otřásá odporem při každém jeho doteku; vlasy se mu lepily k čelu potem úzkosti, i běžel k hydrantu a pustil si na hlavu proud studené vody. Potichu vyskočila a přiblížila se k zrcadlu. Šel k ní po špičkách chtěje ji překvapit; ale tu viděl v zrcadle, jak měří sebe samu s výrazem tak divoké, hrůzné, zoufalé ošklivosti, že ustrnul. Zahlédla ho za sebou a vrhla se k němu. „Nejsem ošklivá? Nehnusím se ti? Co jsem udělala, co jsem udělala!“ Přilnula lící k jeho prsoum, jako by se chtěla ukrýt. „Jsem hloupá, viď? Já vím… já vím, že jsi zklamán. Ale nesmíš mnou pohrdat, víš?“ Zarývala se do něho tváří jako kající děvčátko. „Že, již neutečeš? Já udělám všechno, nauč mne všemu, co chceš, víš? jako bych byla tvá žena. Milý, milý, nenechávej mne teď myslet; budu zas protivná, když budu myslet, budu jako zkamenělá; nemáš ponětí, nač myslím. Ne, nenech mne teď –“ Zaryla rozechvělé prsty do jeho šíje; zvedl jí hlavu a líbal ji mumlaje nadšením vše možné. Zrůžověla nyní a zkrásněla. „Nejsem ošklivá?“ šeptala mezi polibky šťastná a omámená. „Chtěla bych být krásná jen pro tebe. Víš, proč jsem přišla? Čekala jsem, že mne zabiješ.“ „A kdybys ty,“ šeptal Prokop kolébaje ji v náruči, „kdybys tušila to… to, co se stalo, byla bys přišla?“ Princezna kývla hlavou. „Jsem hrozná, viď? Co si tak o mně myslíš! Ale já tě nenechám myslet.“ Prudce ji sevřel a zvedl. „Ne, ne,“ prosila a bránila se mu; ale pak spočívala s očima vlaze tonoucíma a sladkými prsty se probírala v čupřině jeho těžké lbi. „Milý, milý,“ dýchala mu vlhce do tváře, „jak jsi mne trápil ty poslední dny! Máš mne –?“ Slovo „rád“ neřekla. Horlivě přisvědčil: „A ty?“ „Mám. Už bys to mohl vědět. Víš, jaký jsi? Jsi nejkrásnější nosatý a šeredný člověk. Máš krvavé oči jako bernardýn. To je od práce? Snad bys nebyl tak milý, kdybys byl kníže. Ach, pusť už!“ Vyvinula se mu a šla se k zrcadlu česat. Dívala se tam zkoumavě a pak provedla před zrcadlem hlubokou dvorskou poklonu. „To je princezna,“ řekla ukazujíc na svůj obraz, „a tohle,“ dodala bezbarvě a obrátila prst k svým prsoum, „je jen tvá holka. Tak vidíš. Snad sis nemyslel, že máš princeznu?“ Prokop sebou trhl jako udeřen. „Co to znamená?“ vyhrkl a uhodil pěstí do stolu, až zařinčelo rozbité sklo. „To si musíš vybrat, buď princeznu, nebo holku. Princeznu ty nemůžeš mít; můžeš ji zbožňovat zdálky, ale ruky jí nepolíbíš; a nebudeš se ptát jejích očí, má-li tě ráda. Princezna nesmí; má za sebou tisíc let čisté krve. Nevíš, že jsme bývali suverény? Ach, ty nevíš nic; ale musíš vědět aspoň to, že princezna je na skleněné hoře; tam se nedostaneš. Ale obyčejnou ženskou, tuhle ordinární hnědou holku můžeš mít; sáhni, je tvá, jako nějaká věc. Nu, tak si vyber, co z toho dvojího chceš.“ Prokopa z ní zrovna mrazilo. „Princeznu,“ vypravil těžce ze sebe. Přistoupila k němu a vážně ho políbila na tvář. „Jsi můj, viď? Ty milý! Tak vidíš, máš princeznu. Tedy přece jsi pyšný na to, že to je princezna? Vidíš, jak strašnou věc musí princezna udělat, aby se někdo pár dní nadýmal! Pár dní, pár týdnů; princezna ani nemůže žádat, aby to bylo navždycky. Já vím, já to vím: od první chvíle, co jsi mne viděl, jsi chtěl princeznu; ze vzteku, z mužského velikášství nebo proč, viď? Proto jsi mne tak nenáviděl, že jsi mne chtěl; a já jsem ti naběhla. Myslíš, že mne to mrzí? Naopak, já jsem na to pyšná, že jsem to provedla. Je to veliký kousek, že? tak se horempádem zahodit; být princezna, být panna, a přijít… přijít sama…“ Prokop se děsil jejích řečí. „Mlč,“ prosil a vzal ji do chvějících se rukou. „Nejsem-li vám… roven… rodem…“ „Jak jsi to řekl? Roven? Copak si myslíš, kdybys byl kníže, že bych k tobě přišla? Oh, kdybys chtěl, abych s tebou jednala jako se sobě rovným, nemohla bych… být u tebe… takhle,“ vykřikla rozpínajíc nahé paže. „To je ten hrozný rozdíl, chápeš to?“ Prokopovi klesly ruce. „Tohle jste neměla říkat,“ zaskřípěl couvaje. Vrhla se mu kolem krku. „Milý, milý, nenechávej mne mluvit! Copak ti něco vyčítám? Přišla jsem… sama… protožes chtěl utéci nebo se dát zabít, já nevím; to by přec každé děvče… Myslíš, že jsem to neměla udělat? Řekni! Udělala jsem špatně? – – Vidíš,“ zašeptala trnouc, „vidíš, ty to také nevíš!“ „Počkej,“ křikl Prokop, vyvinul se jí a velkými kroky měřil pokoj; náhlá naděje ho zrovna oslňovala. „Věříš ve mne? Věříš, že něco dovedu? Umím strašlivě pracovat. Nikdy jsem nemyslel na slávu; ale kdybys chtěla… Pracoval bych ze všech sil! Víš, že… Darwina nesli k hrobu vévodové? Kdybys chtěla, udělal bych… udělal bych ohromné věci. Umím pracovat – Mohu změnit povrch země. Nech mi deset let, a uvidíš, uvidíš –“ Zdálo se, že ho ani neposlouchá. „Kdybys byl kníže, stačilo by ti, abych se na tebe podívala, abych ti ruku podala, a věděl bys, věřil bys, nemusel pochybovat – Nemuselo by se ti dokazovat… tak hrozně jako já, víš? Deset let! Dovedl bys mně věřit deset dní? Kdežpak deset dní! Za deset minut ti bude to všecko málo; za deset minut se budeš mračit, ty milý, a vztekat se, že princezna tě už nechce… protože to je princezna a ty nejsi kníže, viď? A tož dokazuj, ty ztřeštěná, ubohá, přesvědči ho, můžeš-li; žádný tvůj důkaz není dost veliký, žádné ponížení dost nelidské – Běhej za ním, nabízej se, dělej víc než každá jiná holka, já nevím co, já nevím už co! Co si mám s tebou počít?“ Přistoupila k němu a nabídla mu rty. „Tak co, budeš mi věřit deset let?“ Popadl ji drsně vzlykaje. „Už je to tak,“ šeptala a hladila mu vlasy. „Také sebou trháš na řetěze, viď? A přece bych neměnila… neměnila s tím, jaká jsem byla. Milý, milý, já vím, že ty mne opustíš.“ Zlomila se mu v rukou; zvedl ji a rozrýval násilnými polibky její semknutá ústa. Odpočívala s očima zavřenýma, sotva dýchajíc; a Prokop, nakloněn nad ní, se srdcem stísněným zkoumal nevyzpytatelný mír té palčivé, napjaté tváře. Vytrhla se mu jako ze sna. „Co tu všechno máš v těch lahvích? Je to jedovaté?“ Prohlížela jeho regály a nástroje. „Dej mi nějaký jed.“ „Proč?“ „Kdyby mne odtud chtěli odvézt.“ Znepokojil se její vážnou lící, a aby ji podvedl, odměřoval do malé dózičky plavenou křídu; než vtom již padla sama na krystalinický arzenik. „Neber to,“ křikl, ale už s tím byla v kabelce. „Tak ty můžeš být slavný,“ vydechla. „Vidíš, na to jsem ani nemyslela. Povídáš, že Darwina nesli vévodové? Kteří to byli?“ „Nu, na tom snad nezáleží.“ Políbila ho na tvář. „Ty jsi milý! Jakpak by na tom nezáleželo?“ „Tak tedy… vévoda z Argyllu a… a vévoda z Devonshiru,“ bručel. „Skutečně!“ Přemýšlela o tom, až vraštila čelo. „To bych nikdy neřekla, že učenci jsou tak… A tys mi to řekl jen tak vedle, jdi!“ Sáhla mu na prsa a ramena, jako by byl novou věcí. „A ty, ty bys také mohl –? Jistě?“ „Nu, počkej na můj pohřeb.“ „Ach, kdyby to bylo hodně brzo,“ děla roztržitě a s naivní krutostí. „Ty bys byl hrozně krásný, kdybys byl slavný. Víš, co se mi na tobě nejvíc líbí?“ „Nevím.“ „Já také ne,“ řekla zamyšleně a vracela se k němu s polibkem. „Teď už to nevím. Teď, kdybys byl kdo chtěl a jaký chtěl –“ Udělala bezmocný pohyb rameny. „To je prostě provždycky, víš?“ Prokop žasl nad touto monogamní přísností. Stála před ním, až po oči zahalená v modré lišce, a dívala se na něho třpytivýma, měkkýma očima v hodince soumraku. „Oh,“ vzdychla náhle a svezla se na kraj židle, „třesou se mi nohy.“ Hladila a třela je s naivní nestoudností. „Jak budu potom jezdit? Přijď, milý, přijď se mi dnes ukázat. Mon oncle Charles tu dnes není, a i kdyby – Mně už je to jedno.“ Vstala a políbila ho. „Sbohem.“ Ve dveřích stanula, zaváhala a vrátila se k němu. „Zab mne, prosím tě,“ děla s rukama svislýma, „zab mne!“ Přitáhl ji dlaněmi: „Proč?“ „Abych nemusela odtud… a abych už nikdy, nikdy už nemusela sem.“ Zašeptal jí do ucha: „… Zítra?“ Pohlédla na něho, a sklonila trpně hlavu; bylo to… přece jen přitakání. Vyšel až dlouho po ní do vlčího soumraku. Někdo se sto kroků dále zvedl se země a čistil si rukávem šaty. Mlčelivý pan Holz. XXXIV. Když přišel po večeři, nevěřící už a celý ve střehu, stěží ji poznal, jak byla krásná. Cítila jeho užaslý a žárlivý pohled, pohled, který ji obléval od hlavy k patě; i zazářila a oddávala se mu očima tak bez ohledu k ostatním, že trnul. Byl tam nějaký nový host, ďHémon se jmenoval, diplomat či co: člověk mongolského typu s fialovými pysky a krátkými černými vousy kolem. Tenhle pán tedy byl patrně znalý fyzikální chemie; Becquerel, Planck, Niels Bohr, Millikan a taková jména mu jen lítala od huby; znal Prokopa z literatury a ohromně se interesoval o jeho práci. Prokop se dal strhnout, rozpovídal se, zapomněl na okamžik dívat se na princeznu; za to utržil pod stolem takové kopnutí do bérce, že sykl a byl by jí to málem vrátil; nádavkem dostal planoucí pohled žárlivosti. V té chvíli musel zodpovědět hloupou otázku prince Suwalského, co je to vlastně ta energie, o které tu pořád povídají; i popadl cukřenku, vrhl na princeznu pohled tak rozhořčený, jako by jí to chtěl hodit na hlavu, a vysvětloval, kdyby se podařilo naráz vyvinout a vybít všecku energii obsaženou v tomhle, že by to vyhodilo do povětří Montblank i s Chamonix; ale to že se nepodaří. „Vy to uděláte,“ prohlásil ďHémon určitě a vážně. Princezna se celým tělem naklonila přes stůl: „Co jste to řekl?“ „Že on to udělá,“ opakoval pan ďHémon s naprostou jistotou. „Tak vidíš,“ řekla princezna docela nahlas, a vítězně si sedla. Prokop zrudl a netroufal si na ni pohlédnout. „A když to udělá,“ ptala se dychtivě, „bude hrozně slavný? Jako Darwin?“ „Když to udělá,“ děl pan ďHémon bez váhání, „budou si králové pokládat za čest nést cíp jeho pohřební pokrývky. Budou-li ještě nějací králové.“ „Nesmysl,“ bručel Prokop, ale princezna zaplála nevýslovným štěstím. Za nic na světě by na ni nepohlédl; brumlal celý rudý a v rozpacích drtil mezi prsty kostky cukru. Konečně se odvážil zvednout oči; dívala se na něj přímo a plně, se strašlivou láskou. „Máš?“ hodila mu polohlasně přes stůl. Rozuměl předobře: máš mne rád? – ale dělal, jako by neslyšel, a začal se honem dívat na ubrus. Proboha, to děvče šílí, nebo chce naschvál –“Máš?“ doletělo přes stůl hlasitěji a naléhavěji. Kývl rychle a podíval se na ni očima opilýma radostí. Naštěstí v obecném hovoru to všichni přeslechli; jenom pan ďHémon měl výraz příliš diskrétní a nepřítomný. Hovor se stočil sem tam, a najednou pan ďHémon, člověk patrně znalý všeho, vykládal von Graunovi jeho rodokmen do třináctého století. Princezna se do toho vmísila s nesmírným zájmem; a tu nový host vypočítával její předky, jako když bičem mrská. „Dost,“ zvolala princezna, když došel k roku 1007, kdy prvý Hagen založil pečorský baronát v Estonsku, kohosi tam zavraždiv; neboť dále se genealogové ovšem nedostali. Ale pan ďHémon pokračoval: tento Hagen čili Agn Jednoruký byl dokázatelně tatarský kníže, zajatý při nájezdu na Kamskou oblast; perská historie ví o chánu Aganovi, který byl syn Giw-khana, krále Turkmenů, Uzbeků, Sartů a Kirgizů, který byl syn Weiwuše, který byl syn Litaj- khana Dobyvatele. Tento „císař“ Li-Taj je dokázán v čínských pramenech jako vládce Turkmenska, Dzungarska, Altaje a západního Tibetu až po Kašgar, jejž spálil povraždiv na padesát tisíc lidí, mezi nimi čínského vladaře, kterému dal utahovat namočený provaz kolem hlavy tak dlouho, až praskla jako ořech. O dalších předcích Litajových není nic známo, pokud snad nebudou přístupny archívy ve Lhase. Jeho syn Weiwuš, i na mongolské pojmy trochu divoký, byl v Kara Butaku umlácen stanovými tyčemi. Jeho syn Giw-khan vyplenil Chivu a řádil až po Itil čili Astrachan, kde se proslavil tím, že dal dvěma tisícům lidí vyloupat oči, uvázal je na provaz a vyhnal do kubánských stepí. Agan-khan pokračoval v jeho stopách čině nájezdy až po Bolgar neboli dnešní Simbirsk, kde někde byl zajat, uťata mu pravá ruka a držán jako rukojmí až do té doby, kdy se mu povedlo utéci k Baltu mezi tamní čudské Livy. Tam byl pokřtěn od německého biskupa Gotilly nebo Gutilly a nejspíš z náboženského roznícení zapíchl ve Verro na hřbitově šestnáctiletého dědice pečorského, načež si vzal jeho sestru za ženu; dokázanou bigamií pak zaokrouhlil své panství až po jezero Pejpus. Viz o tom letopisy Nikiforovy, kde již je nazýván „knjaz Agen“, kdežto öselský zápis jej tituluje „rex Aagen“. Jeho potomci, dokončil pan ďHémon tiše, byli vypuzeni, ale nikoliv sesazeni; načež vstal, uklonil se a zůstal stát. Nemůžete si představit, jakou tohle udělalo senzaci. Princezna přímo pila každé slovo ďHémonovo, jako by ta řada tatarských hrdlořezů byla tím nejohromnějším zjevením světa; Prokop na ni hleděl s úžasem: ani nemrkla při dvou tisících párech vyloupaných očí; mimovolně hledal na její tváři tatarské rysy. Byla překrásná, vytáhla se jaksi a skoro veličensky se uzavřela v sebe; najednou byla taková distance mezi ní a všemi ostatními, že všichni se narovnali jako na dvorním dîner a již se ani nepohnuli s očima upřenýma k ní. Prokop měl tisíc chutí praštit do stolu, říci něco hrubého, porušit tu strnulou a jaksi bezradnou scénu. Seděla s očima sklopenýma, jako by na něco čekala, a na jejím hladkém čele kmitlo cosi jako netrpělivost: nu tak, bude to? Pánové pohlédli tázavě na sebe, na vztyčeného pana ďHémona, a počali jeden po druhém vstávat. Prokop se zvedl také, nechápaje, oč jde. U všech všudy, co to znamená? všichni stojí jako svíce s rukama na švech kalhot a hledí k princezně; teprve teď zvedá princezna oči a kyne hlavou jako ten, kdo děkuje na pozdrav nebo dává svolení usednout. Skutečně všichni usedají; a teprve když zase seděl, pochopil Prokop s úžasem: tohle byl hold panovnicí osobě. Naráz se zapotil trapným vztekem. Kriste, a tu komedii jsem dělal s sebou! Což je to vůbec možno, což se nedají do smíchu povedené legraci, což je myslitelno, aby někdo bral vážně takové tatrmanství? Už nabíral do plic homérický smích, aby spustil hned s prvními (proboha, je to přec jenom pro švandu?), když se princezna zvedla. Všichni rázem vstali, i Prokop, pevně přesvědčený, že teď to praskne. Rozhlédla se a utkvěla očima na tlustém cousinovi; pokročil dva tři kroky k ní, ruce svisle dolů, trochu nakloněn vpřed, děsně směšný; bohudík, je to tedy přece jen švanda. Princezna s ním chvíli hovoří a kyne hlavou; tlustý cousin se klaní a pozpátku couvá. Princezna pohlédne na Suwalského; princ se blíží, odpovídá, poví nějaký uctivý vtip; princezna se zasměje a kyne hlavou. Což je to tedy vážné? Nyní utkvívá princezna očima lehce na Prokopovi; ale Prokop se nehnul. Pánové se staví na špičky a hledí napjatě k němu. Princezna mu dává očima znamení; nehnul se. Princezna míří k starému, jednorukému majoru od artilerie, který je pokryt medailemi jako Kybelé cecíky. Major se už narovnává, až to na něm řinčí, ale tu malým půlobratem stojí princezna těsně u Prokopa. „Milý, milý,“ povídá tiše a jasně, „máš –? Už se zas mračíš. Já bych tě chtěla políbit.“ „Princezno,“ bručel Prokop, „co znamená tahle fraška?“ „Nekřič tak. To je vážnější, než si můžeš představit. Víš, že mne teď budou chtít vdát?“ Zachvěla se hrůzou. „Milý, ztrať se teď odtud. Jdi z chodby do třetího pokoje a počkej tam na mne. Musím tě vidět.“ „Poslyšte,“ chtěl Prokop něco říci, ale tu již kynula hlavou a mířila plavně k starému majorovi. Prokop nevěřil svým očím. Dějí se takovéhle věci, není to smluvená produkce pro smích, berou ti lidé vážně své role? Tlustý cousin jej vzal pod paží a táhl diskrétně stranou. „Víte, co to znamená?“ šeptal rozčilen. „Starého Hagena raní mrtvice, až se to dozví. Panovnický rod! Viděl jste tady ondyno toho následníka? Měla být svatba a rozešlo se to. Ten člověk, ten je sem jistě poslán – Jezus, taková linie!“ Prokop se mu vymknul. „Odpusťte,“ mumlal, vysoukal se co možná nejneobratněji na chodbu a vešel do třetího pokoje. Bylo to jakési čajové zákoutí se zastřenými světly, samy lak, červený porcelán, kakemona a podobné hlouposti. Prokop pobíhal s rukama na zádech a bručel v miniaturním pokojíku jako moucha masařka narážející hlavou na okenní tabule. Sakra, něco se změnilo; pro pár všivých tatarských rasů, za které by se slušný člověk styděl… Pěkný původ, děkuju nechci! A pro pár takových Hunů ti idioti zrovna trnou, padají na břicho, a ona, ona sama – Moucha masařka se bezdeše zarazila. Teď přijde… tatarská kněžna a řekne: Milý, milý, je mezi námi konec; považ přece, že pravnučka Litaj-chána se nemůže milovat se synem ševcovým. Klep, klep, slyšel v hlavě tatínkovo kladívko, a zdálo se mu, že čichá těžký, tříslový pach kůže a trapné čpění ševcovského mazu; a maminka v modré zástěře stojí, chudák, celá rudá nad plotýnkou – Moucha masařka divoce zabzučela. To se ví, kněžna! Kam, kam jsi dal hlavu, člověče! Teď klekneš, přijde-li, uhodíš čelem o zem a řekneš: Smilování, tatarská kněžno; já už se víckrát neukážu. Čajový pokojík slabě voní kdoulemi a září matně a měkce; zoufalá moucha naráží hlavou o skla a úpí hlasem téměř lidským. Kam jsi dal hlavu, ty hlupče? Princezna rychle, tiše vklouzla do pokoje. U dveří sáhla po vypínači a zhasla; a potmě cítil Prokop ruku, jež se lehýnce dotýká jeho tváře a klade se mu kolem krku. Sevřel princeznu v dlaních; je tak útlá a skoro netělesná, že se jí dotýká s bázní jako něčeho křehoučkého a pavučinového. Dýchá mu do tváře vzdušné polibky a šeptá něco nesrozumitelně; nehmotné hlazení mrazí Prokopovy vlasy. Cosi zalomcuje křehoučkým tělem, ruka na jeho šíji se přimyká těsněji a vlahé rty se pohybují na jeho ústech, jako by bezhlase a naléhavě mluvily. Nekonečnou vlnou, celým přílivem záchvěvů zmocňuje se Prokopa silněji a silněji; táhne k sobě jeho hlavu, tiskne se k němu hrudí a koleny, ovíjí ho oběma pažema, vrhá se ústy do jeho úst; strašné, bolestné sevření drtící a němé, náraz zubů o sebe, sténání člověka, který se dusí; vrávorají v křečovitém, nepříčetném objetí, nepustit! zalknout se! srůst nebo zemřít! Vzlykla a zalomila se bezvládně; uvolnil děsné kleště svých rukou, vymkla se, zakolísala se jako opilá, vyňala ze záňadří šáteček a osušila na rtech sliny nebo krev; a aniž řekla slova, vešla do sousedního osvětleného pokoje. S hlavou praskající zůstal Prokop potmě. Toto poslední objetí mu připadlo jako rozloučení. XXXV. Tlustý cousin měl pravdu: starého Hagena ranila z radosti mrtvice, ale nedorazila ho ještě; ležel bez vlády obklopen doktory a namáhal se otevřít levé oko. Narychlo byl přivolán oncle Rohn a jiné příbuzenstvo; starý kníže se stále pokoušel zvednout levé víčko, aby pohleděl na svou dceru a řekl jí cosi svým jediným živým okem. Vyběhla prostovlasá, jak byla u jeho lůžka, a utíkala k Prokopovi, jenž od rána hlídal v parku. Ani za mák nedbajíc Holze políbila ho rychle a zavěsila se do něho; jen tak mimochodem se zmínila o otci a oncle Charlesovi, zaujatá něčím, roztržitá a něžná. Tiskla mu paži a lísala se k němu, hned zase nepřítomná a zamyšlená. Začal rýpat a žertovat o tatarské dynastii… tak trochu nahroceně; šlehla po něm očima a zavedla řeč jinam, dejme tomu na včerejší odpoledne. „Do poslední chvíle jsem myslela, že k tobě nepřijdu. Víš, že mně je skoro třicet let? Když mně bylo patnáct, zamilovala jsem se do našeho kaplana, ale strašně. Šla jsem se mu zpovídat, abych ho viděla zblízka; a protože jsem se styděla říci, že jsem kradla nebo lhala, zpovídala jsem se mu, že jsem zesmilnila; nevěděla jsem, co to je, měl chudák mnoho práce vymluvit mně to. Teď už bych se mu nemohla zpovídat,“ dokončila tiše, a na rtech se jí škubla nějaká hořkost. Prokopa znepokojovala její stálá sebeanalýza, v níž tušil palčivou sebetrýzeň. Hleděl nalézt jakékoliv jiné téma, ale shledával s hrůzou, že nemluví-li o lásce, nemají vlastně o čem mluvit. Stáli na baště; princezně jaksi ulevovalo vracet se zpátky, vzpomínat, povídat o sobě malé a důvěrné věci. „Brzo po té zpovědi byl ti u nás učitel tance, a ten se miloval s mou guvernantkou, takovou tlustou ženskou. Já jsem na to přišla a… viděla jsem je, víš? Mně se to ošklivilo, oh! ale hlídala jsem je a… Já to nemohla pochopit. Ale pak jednou při tanci jsem to zničehonic pochopila, když mne k sobě přitlačil. Pak už na mne nesměl vůbec sáhnout; dokonce jsem… po něm… střelila z flobertky. Museli je dát oba pryč. V té době… v té době mě hrozně trápili matematikou. Mně vůbec nešla do hlavy, víš? Učil mě takový zlý profesor, slavný učenec; vy učenci jste všichni divní. Dal mi úkol a díval se na hodinky; za hodinu to muselo byt vypočítáno. A když už mně zbývalo jenom pět minut, čtyři minuty, tři minuty, a já neměla ještě nic, tu mi… zabouchalo srdce, a já měla… takový strašný pocit –“ Zaťala prsty do Prokopovy paže a zasykla. „Pak už jsem se na ty hodiny i těšila. V devatenácti mne zasnoubili; to ani nevíš, viď? A protože jsem už věděla všechno, musel mně můj ženich přísahat, že se mne nikdy nedotkne. Za dvě léta padl v Africe. Vyváděla jsem – z romantiky nebo proč – tak, že mne pak už nikdy nenutili vdát se. Myslela jsem, že tím mám všecko odbyto. A vidíš, tehdy jsem se do toho vlastně jen nutila, nutila jsem se věřit, že jsem mu zůstala něco dlužna a že mu i po smrti musím stát v slově; až se mi nakonec z toho všeho zdálo, že jsem ho milovala. Teď vidím, že jsem to všechno jen hrála sama před sebou; a že jsem necítila nic víc, nic víc než hloupé zklamání. Viď, je to divné, že ti musím o sobě říkat takové věci? Víš, to je tak příjemně nestydaté říci na sebe všechno; člověka přitom až mrazí, jako by něco svlékal. Když jsi sem přišel, napadlo mě na první pohled, že jsi jako ten profesor matematiky. Já se tě až bála, ty milý. Teď mi zas dá takový úkol, lekla jsem se, a už mi začalo bouchat srdce. Koně, koně, to mne zrovna opíjelo. Když mám koně, myslela jsem, že nepotřebuju lásku. A jezdila jsem jako divá. Vždycky se mi zdálo, že láska, víš, je něco sprostého a… hrozně ošklivého. Vidíš, teď se mi to už nezdá; a to mne právě tak děsí a pokořuje. A zas mne až těší, že jsem jako každá jiná. Když jsem byla malá, bála jsem se vody. Učili mne plavat na suchu, ale do rybníka jsem nešla; vymyslila jsem si, že tam jsou pavouci. A jednou to na mne přišlo, taková odvaha nebo zoufalství: zavřela jsem oči, udělala křížek a skočila. Neptej se, jak jsem byla potom pyšná; jako bych ve zkoušce obstála, jako bych všechno poznala, jako bych se celá změnila. Jako bych teprv teď vyspěla… Milý, milý, zapomněla jsem udělat křížek.“ Kvečeru přišla do laboratoře, neklidná a zaražená. Když ji vzal do náruče, koktala s hrůzou: „Otevřel oko, otevřel oko, oh!“ Myslela tím starého Hagena; odpoledne (neboť Prokop číhal jako blázen) měla dlouhý hovor s oncle Rohnem, ale nechtěla o tom mluvit. Vůbec zdálo se, že dychtí něčemu uniknout; vrhala se do Prokopova objetí tak žíznivě a oddaně, jako by se chtěla za každou cenu omámit do bezvědomí. Konečně strnula s očima zavřenýma, chabá jako věchýtek; myslel, že spí, ale tu počala šeptat: „Milý, nejmilejší, já něco provedu, já provedu něco hrozného; ale pak, pak mne už nesmíš opustit. Přísahej, přísahej mi,“ drtila divoce a vyskočila, ale hned to zas přemohla. „Ach ne. Co bys mi mohl přísahat? V kartách mně vyšlo, že odejdeš. Chceš-li to udělat, udělej to, udělej to ještě teď, dokud není pozdě.“ Prokop, to se rozumí, vyletěl jako raketa: že ona se ho chce zbavit, že jí stoupla do hlavy tatarská pýcha a kdesi cosi. Rozčilila se a křičela na něho, že je nízký a surový, že si to zapovídá, že… že…; ale jen to z ní vylítlo, už mu s výkřikem visela na krku zdrcená a kající: „Jsem zvíře, viď? Já to tak nemyslela. Vidíš, princezna nikdy nekřičí; zamračí se, odvrátí se, a dost, stačí to; ale na tebe křičím jako… jako bych byla tvá žena. Bij mne, prosím tě. Počkej, ukážu ti, že i já bych dovedla… Pustila ho a zničehonic, tak jak byla, jala se poklízet laboratoř; dokonce namočila pod hydrantem hadr a pustila se kolenačky do utírání celé podlahy. Mělo to být patrně pokání; ale nějak se jí to zalíbilo, rozjařila se, oháněla se hadrem po podlaze a bzučela si písničku, kterou pochytla někde od služek, „až půjdeš spat“ či něco podobného. Chtěl ji zvednout. „Ne, počkej,“ bránila se, „ještě tamhle.“ A již vlezla s hadrem pod stůl. „Prosím tě, pojď sem,“ ozvalo se za chvíli zpod stolu udiveně. Brumlaje jistými rozpaky vsoukal se za ní. Seděla v dřepu, objímajíc kolena rukama. „Ne, jen se podívej, jak vypadá stůl zespoda. Já to ještě nikdy neviděla. Nač to tak je?‘ Položila mu na tvář ruku prokřehlou od mokrého hadru. „Hu, studím, viď? Ty jsi celý tak hrubě udělaný jako stůl zespoda; to je na tobě to nejkrásnější. Jiní… jiné lidi jsem viděla jen tak, víš? po té hladké, ohoblované straně; ale ty, ty jsi na první pohled samý takovýhle trám a štěrbina a všecko to, víš, čím drží lidský tvor pohromadě. Když se po tobě jede prstem, zadře si člověk třísku; ale přitom je to tak krásně a poctivě uděláno – Člověk to začne vidět jinak a… vážněji než po té hladké straně. To jsi ty.“ Schoulila se vedle něho jako starý kamarád. „Mysli si, člověče, že jsme třeba ve stanu, nebo v takovém srubu,“ šeptala vyjeveně. „Já jsem si nikdy nesměla hrát s kluky; ale někdy jsem… tajně… šla za zahradníkovými hochy, a lezla s nimi po stromech a přes ploty… Pak se doma divili, proč mám roztrhané kalhoty. A když jsem se tak ztratila a letěla za nimi, to mi tak krásně tlouklo srdce strachem – Když jdu za tebou, mám ti docela ten krásný strach jako tehdy.“ „Teď jsem tak dobře schovaná,“ bzučela šťastně, ležíc mu hlavou na kolenou. „Sem za mnou nemůže nic. I já jsem po rubu, jako ten stůl; obyčejná ženská, která nemyslí na nic a jenom se kolébá – Proč je člověku tak dobře v úkrytu? Tak vidíš, teď vím, co je štěstí; to se musejí zavřít oči… a udělat se malý… docela maličký a k nenalezení…“ Kolébal ji mírně a hladil jí rozpoutanou hřívu; ale jeho oči se vytřeštily přes její hlavu do prázdna. Prudce k němu obrátila tvář. „Nač jsi teď myslel?“ Uhnul plaše očima. Nemohl jí přece říci, že viděl před sebou tatarskou princeznu v její slávě, tvora veličenského a ztuhlého pýchou, a to že je ta, kterou i teď… kterou v muce a touze… „Nic, nic,“ zabručel nad pokorným a šťastným uzlíčkem na svých kolenou, a pohladil snědé líčko. Zapálilo se milostnou vášnivostí. XXXVI. Lépe by byl učinil, kdyby byl toho večera nepřišel; ale přihnal se právě proto, že mu to zakazovala. Oncle Charles byl k němu velmi, velmi přívětivý; naneštěstí viděl, jak si ti dva při docela nevhodné a okaté příležitosti tisknou ruce, vzal si na to dokonce monokl, aby to lépe viděl; pak teprve princezna utrhla ruku a začervenala se jako školačka. Oncle k ní přistoupil a něco jí pošeptal odváděje ji pryč. Pak se již nevrátila; jen Rohn přišel a tvářil se jakoby nic a mluvil s Prokopem, velmi diskrétně sonduje po citlivých místech. Prokop se držel neobyčejně hrdinně, nevyzradil nic, což milého strýčka uspokojilo, i když ne co do věci, tedy aspoň co do formy. „Ve společnosti je nutno být velice, velice obezřelý,“ řekl posléze, udíleje takto zároveň důtku i radu; a Prokopovi se velmi ulevilo, když ho hned potom opustil a nechal přemýšlet o dosahu posledních slov. Horší ještě bylo, že se podle všech známek něco vařilo pod pokličkou; zejména starší příbuzné zrovna pukaly důležitostí. Když pak ráno Prokop obíhal kolem zámku, přišla k němu komorná a udýchaně vyřizovala, že prý má pán jít do březového hájku. Pustil se tam a čekal předlouho. Konečně běží princezna dlouhými, krásnými skoky Diany. „Schovej se,“ šeptá rychle, „oncle jde za mnou.“ Uhánějí držíce se za ruce a zmizí v hustém lupení černého bezu; pan Holz, marně se ohlížeje po jiné houštině, se položí obětavě do kopřiv. A tu již je vidět světlý klobouk oncle Rohna; jde bystře a kouká napravo nalevo. Princezně jiskří oči radostí jako mladé faunce; v keři to voní vlhkostí a ztuchlinou, tajemný hmyzí život opřádá větvičky a kořání, jsou jako v džungli; a nečekajíc ani, až nebezpečí přejde, táhne k sobě princezna Prokopovu hlavu. Ochutnává mezi zuby polibky, jako by to byly bobulky jeřabin či dřínu, ovoce trpké a milé; je to vábení, hra, uhýbání, rozkoš tak nová a překvapující, že jim je, jako by se viděli poprvé. A toho dne k němu nepřišla; bez sebe všemožným podezřením pustil se k zámku; čekala na něho, vodíc se s Egonkem kolem krku. Sotva ho uviděla, nechala Egona stát a šla k němu, bledá, zaražená, přemáhající nějaké zoufalství. „Oncle už ví, že jsem byla u tebe,“ řekla. „Bože, co se stane! Myslím, že tě odtud odvezou. Nehýbej se teď, dívá se na nás z okna. Mluvil odpoledne s tím… s tím…“ Zachvěla se. „S ředitelem, víš? Hádali se… Oncle chtěl, aby tě prostě pustili, aby tě nechali utéci či co. Ředitel zuřil, nechce o tom slyšet. Prý tě odvezou někam jinam… Milý, buď tady v noci; přijdu ven, uteču, uteču –“ Přišla skutečně; přiběhla bez dechu, vzlykajíc se suchýma a rozzelýma očima. „Zítra, zítra,“ chtěla ze sebe něco vypravit, ale tu se jí položila na rameno silná a laskavá ruka. Byl to oncle Rohn. „Jdi domů, Minko,“ kázal neodmluvně. „A vy tu počkáte,“ obrátil se k Prokopovi, a ovinuv jí ruku kolem ramen vedl ji mocí domů. Po chvíli vyšel a vzal Prokopa pod paží. „Můj milý,“ řekl bez hněvu, překusuje jakýsi smutek, „chápu až příliš dobře vás mladé lidi; a… cítím s vámi.“ Mávl nad tím beznadějně rukou. „Stalo se, co se stát nemělo. Nechci ovšem a… ani nemohu vás kárat. Naopak uznávám, že… samozřejmě…“ Samozřejmě to byl špatný začátek, a le bon prince tápal po jiném. „Milý příteli, vážím si vás a… mám vás opravdu… velice rád. Jste člověk čestný… a geniální, což se zřídka najde spojeno. K málokomu jsem pojal takové sympatie – Vím, že to přivedete nesmírně daleko,“ vyhrkl s úlevou. „Věříte, že to s vámi dobře myslím?“ „Naprosto ne,“ mínil Prokop mírně, střeha se sednout na nějakou vějičku. Le bon oncle se zmátl. „To je mi líto, neobyčejně líto,“ koktal. „K tomu, co jsem vám chtěl říci, by bylo třeba – ano – plné vzájemné důvěry –“ „Mon prince,“ přerušil ho Prokop uctivě, „jak víte, nejsem tu v záviděníhodné situaci volného člověka. Myslím, že za těch okolností nemám důvodů tak příliš důvěřovat –“ „Aáno,“ oddychl si oncle Rohn potěšen tímto obratem. „Máte zcela pravdu. Narážíte na své – eh, na trapný fakt, že jste tady střežen? Vidíte, právě o tom jsem chtěl s vámi mluvit. Milý příteli, co mne se týče… Prostě od začátku… a rozhořčeně… jsem odsuzoval tento způsob… vás držet v závodě. Je to nezákonné, brutální a… vzhledem k vašemu významu přímo neslýchané. Podnikl jsem řadu kroků… Rozumíte, už dříve,“ dodával rychle. „Intervenoval jsem dokonce na vyšších místech, ale… úřady jsou vzhledem k jistému mezinárodnímu napětí… v panice. Jste tu… konfinován pod inkulpací špionáže. Nedá se nic dělat, leda,“ a mon prince se naklonil k Prokopovu uchu, „leda že by se vám podařilo utéci. Svěřte se mi, já vám opatřím prostředky. Čestné slovo.“ „Jaké prostředky?“ nadhodil Prokop nezávazně. „Prostě… udělám to sám. Vezmu vás na své auto a – mne tady nemohou zadržet, rozumíte? Ostatní později. Kdy chcete?“ „Odpusťte, já vůbec nechci,“ odpověděl Prokop určitě. „Proč?“ vyhrkl oncle Charles. „Předně… nechci, abyste vy, mon prince, něco takového riskoval. Osobnost jako vy –“ „A za druhé?“ „Za druhé se mi tu začíná líbit.“ „A dál, dál?“ „Nic dál,“ usmál se Prokop, a snesl pátravý, vážný pohled princův. „Poslyšte,“ ozval se oncle Rohn po chvíli, „nechtěl jsem vám to říci. Jde o to, že za den, za dva dny máte být převezen jinam, do pevnosti. Stále pod obviněním ze špionáže. Nemůžete si představit – Milý příteli, uprchněte, uprchněte rychle, pokud je čas!“ „Je to pravda?“ „Čestné slovo.“ „Pak… pak vám děkuju, že jste mne včas upozornil.“ „Co uděláte?“ „Nu, připravím se na to,“ prohlásil Prokop krvelačně. „Mon prince, mohl byste JE upozornit, že to… tak lehko… nepůjde.“ „Co – co – jak to, prosím?“ koktal oncle Charles. Prokop zatočil rukou ve vzduchu, až to svištělo, a vrhl něco imaginárně před sebe. „Bum,“ udělal. Oncle Rohn ustrnul. „Vy se chcete bránit?“ Prokop neřekl nic; stál s rukama v kapsách, mračil se hrozně a uvažoval. Oncle Charles, celý světloučký a vetchý v noční tmě, k němu přistoupil. „Vy… vy ji tak milujete?“ řekl skoro se zajíkaje dojetím nebo obdivem. Prokop neodpověděl. „Milujete ji,“ opakoval Rohn a objal ho. „Buďte silný. Opusťte ji, odjeďte! Nemůže to takhle zůstat, pochopte to, pochopte to přece! Kam by to vedlo? Prosím vás proboha, mějte s ní slitování; uchraňte ji skandálu; což si myslíte, že by mohla být vaší ženou? Snad vás miluje, ale – je příliš pyšná; kdyby se měla zříci titulu princezny… Oh, to je nemožno, nemožno! Nechci vědět, co mezi vámi bylo; ale odjeďte, máte-li ji rád! odjeďte rychle, odjeďte ještě této noci! Ve jménu lásky odjeď, příteli; zapřísahám tě, prosím tě na jejím místě; učinils ji ženou nejnešťastnější, – nemáš dost na tom? Chraň ji, nedovede-li už ona sebe chránit! Ty ji miluješ? Tedy se obětuj!“ Prokop stál nehnutě, s čelem skloněným jako beran; ale bon prince cítil, jak se tenhle černý, hrubý špalek v nitru štípe a praská bolestí. Soucit mu škrtil srdce, ale ještě měl v záloze jednu zbraň; nedalo mu to, musel s ní vyrukovat. „Je pyšná, fantastická, šíleně ctižádostivá; od dětství byla taková. Nyní nám byly doručeny doklady nesmírné ceny; je kněžnou rovnorodou kterékoliv panovnické rodině. Ty nechápeš, co to pro ni je. Pro ni i pro nás. Snad to jsou předsudky, ale… my v nich žijeme. Prokope, princezna se provdá. Vezme si velkovévodu bez trůnu; je to hodný a pasívní člověk, ale ona, ona bude bojovat o korunu; neboť bojovat, to je její povaha, její poslání, její pýcha – Teď se před ní otvírá, o čem snila. Ještě ty se stavíš mezi ni a… její budoucnost; ale již se rozhodla, už jenom se trápí výčitkami –“ „Ahaha,“ rozkřikl se Prokop, „tohle tedy? A – a ty si myslíš, že teď, teď ustoupím? Tak si jen počkej!“ A nežli se oncle Rohn vzpamatoval, zmizel mu ve tmě uháněje k laboratoři. Pan Holz mlčky za ním. XXXVII. Když doběhl k laboratoři, chtěl zavřít Holzovi dveře před nosem, aby se uvnitř opevnil; ale panu Holzovi se povedlo ještě včas zašeptat: „Princezna.“ „Co je?“ obrátil se k němu Prokop chvatně. „Ráčila mně nařídit, abych byl s vámi.“ Prokop nebyl s to potlačit radostné překvapení. „Podplatila tě?“ Pan Holz zavrtěl hlavou a jeho pergamenová tvář se poprvé zasmála. „Podala mně ruku,“ řekl uctivě. „Slíbil jsem jí, že se vám nic nestane.“ „Dobře. Máš bouchačku? Tedy budeš hlídat dveře. Nikdo ke mně nesmí, rozumíš?“ Pan Holz kývl; a Prokop provedl důkladnou strategickou prohlídku celé laboratoře co do její nedobytnosti. Poněkud uspokojen nastavil na stůl různé plechovky, dóze a kovové krabičky, co kde mohl sehnat, a objevil s nemalou radostí celou spoustu hřebíků; nato se pustil do práce. Ráno se pan Carson jakoby nic coural k Prokopově laboratoři; už zdálky ho uviděl, jak se před barákem bez kabátu patrně pocvičuje ve vrhání kamenů. „Moc zdravý sport,“ křikl zdálky vesele. Prokop si honem oblékal kabát. „Zdravý a užitečný,“ odpovídal ochotně. „Tak co mi jdete říci?“ Kapsy jeho kabátu ohromně odstávaly a harašilo to v nich. „Co to máte v kapsách?“ ptal se pan Carson ledabyle. „Takový chlorazid,“ povídal Prokop. „Třaskavý a dusivý chlor.“ „Hm. Proč to nosíte po kapsách?“ „Jen tak, pro špás. Chcete mi něco říci?“ „Teď už nic. Zatím raději nic,“ řekl pan Carson znepokojen a drže se poměrně daleko. „A co ještě máte v těch – v těch škatulkách?“ „Hřebíky. A tohle,“ ukazoval vytahuje z kapsy u kalhot krabičku od vazelíny, „je benzoltetraoxozonid, novinka dernier cri. He?“ „Nemusel byste tím tak mávat,“ mínil pan Carson ustupuje ještě dál. „,Máte snad nějaké přání?“ „Mé přání?“ řekl Prokop přívětivě. „Rád bych, abyste JIM něco vyřídil. Že odtud především nepůjdu.“ „Dobře, rozumí se. A dál?“ „A že kdyby někdo na mne neopatrně sáhnul… nebo mně chtěl jít zbytečně na tělo… Doufám, že mne nemíníte nechat zavraždit.“ „Naprosto ne. Čestné slovo.“ „Můžete jít blíž.“ „Nevyletíte do povětří?“ „Dám pozor. Chtěl jsem vám ještě říci, aby nikdo nevlezl tady do mé pevnosti, když tam nebudu. Na dveřích je třaskavá šňůra. Pozor, člověče; za vámi je past.“ „Výbušná?“ „Jenom s diazobenzolperchlorátem. Musíte dát lidem výstrahu. Tady nemá nikdo co hledat, že? Dále, mám jisté důvody… cítit se ohrožen. Rád bych, abyste nařídil tuhle Holzovi, že mne má osobně chránit… před každým zásahem. Se zbraní v ruce.“ „To ne,“ bzučel Carson. „Holz bude přeložen.“ „Kdepak,“ protestoval Prokop, „já se bojím být sám, víte? Poručte mu to laskavě.“ Přitom se blížil mnohoslibně ke Carsonovi, chrastě přitom, jako by byl celý z plechu a hřebíků. „Nu budiž,“ řekl honem Carson. „Holzi, budete střežit pana inženýra. Kdyby mu někdo chtěl ublížit – K sakru, dělejte si už, co chcete. Přál byste si ještě něco?“ „Zatím nic. Kdybych něco chtěl, přijdu za vámi.“ „Děkuju uctivě,“ zahučel pan Carson a honem se zachránil z nebezpečné oblasti. Ale jen doběhl do své kanceláře a telefonoval na všechny strany ty nejnutnější rozkazy, když to zachřestilo na chodbě a do dveří vrazil Prokop, naditý pumami z plechovek, že na něm praskaly švy. „Poslyšte,“ spustil Prokop bledý vztekem, „kdopak dal rozkaz nevpustit mne do parku? Buď ten rozkaz hned odvoláte, nebo –“ „Zůstaňte kousek dál, ano?“ vyhrkl Carson drže se za psacím stolem. „Co mně je u čerta po vaší – – po vašem parku? Jděte si –“ „Počkat,“ zarazil ho Prokop a nutil se vysvětlit mu to trpělivě: „Dejme tomu, jsou okolnosti, kdy… kdy je někomu docela jedno, co se stane,“ zařval náhle, „rozumíte?“ Haraše a chrastě vrhl se k nástěnnému kalendáři. „Úterý, dnes je úterý! A tuhle, tuhle mám –“ Hrabal se horečně v kapsách, až vylovil porcelánovou schránku na mýdlo dosti chatrně ovázanou provázkem. „Zatím pět deka. Víte, co to je?“ „Krakatit? Vy nám jej nesete?“ vydechl pan Carson ozářen náhlou nadějí. „Pak – pak ovšem –“ „Nic pak,“ šklebil se Prokop a stopil schránku do kapsy. „Ale dopálíte-li mne, pak… pak to mohu rozsypat, kde budu chtít, že? Tak co?“ „Tak co?“ opakoval Carson mechanicky, úplně zdrcen. „Nu, zařiďte to, aby zmizel ten pacholek u vchodu. Já se rozhodně chci projít v parku.“ Pan Carson přezkoumal rychle Prokopa, a pak si naplil pod nohy. „Fi,“ prohlásil přesvědčeně, „to jsem to provedl pitomě!“ „Provedl,“ souhlasil Prokop. „Ale mne taky dřív nenapadlo, že mám tuhle barvu v listě. Tak co?“ Carson potrhl rameny. „Zatím… Božínku, to je maličkost! Já jsem hrozně rád, že vám to mohu udělat. Na mou čest, ohromně rád. A co vy? Dáte nám těch pět deka?“ „Nedám. Zruším je sám; ale… dřív chci vidět, že platí naše stará smlouva. Volný pohyb a tak dále, co? Pamatujete se?“ „Stará smlouva,“ bručel pan Carson. „Čert vem starou smlouvu. Tehdy jste ještě nebyl – tehdy jste ještě neměl poměr –“ Prokop k němu skočil, až to zařinčelo. „Co jste to řekl? Cože jsem neměl?“ „Nic, nic,“ pospíšil si pan Carson rychle mrkaje. „Já nic nevím. Mně nic není do vašich soukromých věcí. Chcete-li se procházet po parku, je to vaše věc, no ne? Jen spánembohem už jděte a –“ „Poslyšte,“ řekl Prokop podezíravě, „ne aby vás napadlo přerušit elektrické vedení do mé laboratoře. Sic bych –“ „Dobře, dobře,“ ujišťoval pan Carson. „Status quo, že? Mnoho štěstí. – Uf, zatracený člověk,“ doložil zdrceně, když už byl Prokop za dveřmi. Řinče železem pustil se Prokop do parku, těžký a masívní jako houfnice. Před zámkem stála skupina pánů; sotva ho zdálky zahlédli, dali se poněkud zmateně na ústup, patrně už informováni o brizantním a nabitém zuřivci; a jejich záda vyjadřovala nejsilnější pohoršení, že se „něco takového trpí“. Tamhle jde pan Krafft s Egonem, konaje peripatetické vyučování; jak vidí Prokopa, nechá Egona stát a běží k němu. „Můžete mi podat ruku?“ ptá se a zardívá se nad vlastním hrdinstvím. „Teď dostanu jistě výpověď,“ praví s hrdostí. Od Kraffta tedy zvěděl, že v zámku se rychlostí blesku rozneslo, že prý on, Prokop, je anarchista; a ježto zrovna dnes večer má sem zavítat jistý následník trůnu… Zkrátka chtějí Jeho Výsosti telegrafovat, aby svůj příjezd odložil; zrovna se o tom koná velká rodinná rada. Prokop se obrací na patě a jde do zámku. Dva komorníci na chodbě se před ním rozletí a s hrůzou se tisknou ke zdi, nechávajíce beze slova projít chřestícího, naditého útočníka. Ve velkém salóně zasedá porada; oncle Rohn ustaraně přechází, starší příbuzné se děsně rozčilují nad zvrhlostí anarchistů, tlustý cousin mlčí a jakýsi jiný pán rozhorleně navrhuje poslat na toho šíleného chlapa jednoduše vojáky: buď se vzdá, nebo bude zastřelen. V tu chvíli se otevřely dveře a chrastě valí se Prokop do salónu. Hledá očima princeznu; není tu, a zatímco všichni tuhnou strachem a vstávají v očekávání toho nejhoršího, povídá chraptivě k Rohnovi: „Jdu vám jenom říci, že se následníkovi nic nestane. Teď to víš.“ Pokynul hlavou a mocně se vzdálil jako socha komtura. XXXVIII. Chodba byla prázdná. Kradl se, jak tiše to vůbec šlo, k pokojům princezniným a čekal přede dveřmi, nepohnutý jako plechový rytíř tam dole ve vestibulu. Vyběhla komorná, vykřikla strašně, jako by viděla bubáka, a zmizela ve dveřích. Po chvíli je otevřela, docela vytřeštěná, a couvajíc mu ukázala beze slova dovnitř, načež se co nejrychleji ztratila. Princezna se mu vlekla vstříc; halila se v dlouhý plášť, patrně jen tak vyskočila z postele, a vlasy nad čelem měla slepené a zmáčené, jako by právě odhodila chladivý obklad, a byla šedivě bledá a nehezká. Pověsila se mu na krk a zvedla k němu rty rozpukané horkostí. „To jsi hodný,“ šeptala mátožně. „Mně hlava třeští migrénou, oh bože! Prý máš samé pumy po kapsách? Já se tě nebojím. Jdi teď, nejsem hezká. Přijdu k tobě v poledne, nepůjdu jíst, řeknu, že mi není dobře. Jdi.“ Dotkla se jeho úst obolenými, loupajícími se rty a zakryla si tváře, aby ji ani neviděl. Provázen panem Holzem vracel se do laboratoře; každý před ním stanul, uhnul, uskočil raději až za příkop. Pustil se znovu do práce jako posedlý; mísil látky, jež by nikoho nenapadlo mísit, slepě a bezpečně jist, že tohle je třaskavina; plnil tím lahvičky, škatulky od sirek, plechové konzervy, všecko, co mu padlo do rukou; měl toho plný stůl, okenní rámy i podlahu, překračoval to, neměl se už kde postavit. Po poledni vklouzla k němu princezna zastřená závojem a zahalená v plášti až po nos. Běžel k ní a chtěl ji obejmout, odstrčila ho. „Ne, ne, nejsem dnes hezká. Prosím tě, pracuj; budu se na tebe dívat.“ Usedla na krajíček židle zrovna uprostřed strašného arzenálu oxozonidových třaskavin. Prokop rychle, se sevřenými rty něco vážil a mísil, zasyčelo to, kysele začpělo, načež to s neskonalou pozorností filtroval. Dívala se na jeho ruce nehnutýma, palčivýma očima. Oba mysleli na to, že dnes přijede následník. Prokop hledal něco očima na regálu s lučebninami. Vstala, pozvedla závoj, vzala ho kolem krku a přimkla se pevně k jeho ústům sevřenými suchými rty. Potáceli se mezi lahvemi s vratkým oxozobenzolem a děsnými fulmináty, dvojice němá a křečovitá; ale opět ho odstrčila a usedla zastírajíc si obličej. Ještě rychleji, sledován jejíma očima, dal se Prokop do práce jako pekař mísící chléb; a toto bude látka z nejďábelštějších, jaké kdy člověk vyrobil; nedůtklivá hmota, vzteklý a hrůzně citlivý olej, prchlost a náruživost sama. A toto, průhledné jako voda, těkavé jako éter, to tedy je ono: děsná věc trhavá a nevypočítatelná, divost nejvýbušnější. Ohlížel se, kam postavit láhev naplněnou tímto nepojmenovaným. Usmála se, vzala mu ji z ruky a chovala ji na klíně mezi sepnutýma rukama. Venku pan Holz křikl na někoho: „Stůj!“ Prokop vyběhl ven. Byl to oncle Rohn stojící povážlivě blízko třaskavé pasti. Prokop šel až k němu. „Co tu hledáte?“ „Minku,“ řekl oncle Charles krotce, „není jí dobře, a proto –“ Prokopovi to škublo ústy. „Pojďte si pro ni,“ řekl a dovedl – ho dovnitř. „Ach, oncle Charles,“ vítala ho princezna přívětivě. „Pojď se dívat, je to hrozně zajímavé.“ Oncle Rohn se podíval pátravě po ní a po světnici, a ulevilo se mu. „To bys neměla, Minko,“ pronesl káravě. „Proč ne?“ namítla nevinně. Bezradně pohlédl na Prokopa. „Protože… protože máš horečku.“ „Tady mi je líp,“ děla klidně. „Vůbec bys neměla…,“ vzdychl le bon prince vážně se kaboně. „Mon oncle, víš, že vždycky dělám, co chci,“ ukončila neodvolatelně rodinný výstup, zatímco Prokop odklízel ze židle krabičky s fudroajantní diazosloučeninou. „Posaďte se,“ zval Rohna zdvořile. Oncle Charles nezdál se nadšen celou situací. „Nezdržujeme vás… nezdržujeme tě v práci?“ ptal se Prokopa bezcílně. „Naprosto ne,“ řekl Prokop drtě mezi prsty infuzorní hlinku. „Co to děláš?“ „Třaskaviny. Prosím, tu láhev,“ obrátil se k princezně. Podala mu ji a „Tumáš,“ řekla provokativně a naplno. Oncle Rohn sebou trhl, jako by ho píchl; ale tu již ho upoutala rychlá sice, ale nekonečně opatrná pečlivost, s níž Prokop odkapával čirou tekutinu na hromádku hlinky. Odkašlal a ptal se: „Čím se to může zanítit?“ „Otřesem,“ odpověděl Prokop dále odpočítávaje kapky. Oncle Charles se otočil po princezně. „Bojíš-li se, oncle,“ řekla suše, „nemusíš na mne čekat.“ Usadil se rezignovaně a zaklepal holí na plechovou krabici od kalifornských broskví. „Co je v tomhle?“ „To je ruční granát,“ vysvětloval Prokop. „Hexanitrofenylmetylnitramin a šroubové matičky. Potěžkej to.“ Oncle Rohn upadl v rozpaky. „Nebylo by snad… na místě… trochu víc opatrnosti?“ ptal se toče mezi prsty krabičkou od sirek, kterou sebral na pultě. „Zajisté,“ souhlasil Prokop a vzal mu krabičku z rukou. „To je chlorargonát. S tím si nehraj.“ Oncle Charles se zamračil. „Mám z toho všeho… trochu nepříjemný dojem zastrašování,“ podotkl ostře. Prokop hodil krabičku na stůl: „Tak? A já zas měl dojem zastrašování, když jste mi hrozili pevností.“ „… Mohu říci,“ pravil Rohn spolknuv tu námitku, „že na mne to celé počínání… zůstává bez vlivu.“ „Ale na mne má ohromný vliv,“ prohlásila princezna. „Bojíš se, že něco provede?“ obrátil se k ní le bon prince. „Já doufám, že něco provede,“ řekla nadějně. „Myslíš, že by to nedovedl?“ „O tom nepochybuji,“ vyhrkl Rohn. „Půjdeme už?“ „Ne. Já bych mu chtěla pomáhat.“ Zatím Prokop přelamoval v prstech kovovou lžičku. „K čemu je to?“ ptala se zvědavě. „Došly mně hřebíky,“ bručel. „Nemám čím plnit bomby.“ Rozhlížel se hledaje něco kovového. Tu princezna vstala, zarděla se, strhla si chvatně rukavičku a smekla s prstu zlatý prsten. „Vezmi si to,“ děla tiše, zalita ruměncem a s očima sklopenýma. Přijal jej trna; bylo to téměř slavnostní… jako zasnoubení. Váhal potěžkávaje prsten v dlani; zvedla k němu oči v naléhavé a horoucí otázce; i pokývl vážně a položil prsten na dno plechové krabičky. Oncle Rohn starostlivě, přesmutně mrkal ptačíma očima poety. „Teď můžeme jít,“ zašeptala princezna. Kvečeru přijel dotyčný následník bývalého trůnu. U vchodu čestná rota, hlášení, špalír služebnictva a takové ty okolky; park i zámek slavnostně osvětleny. Prokop seděl na návršíčku před laboratoří a díval se mračnýma očima k zámku. Nikdo tudy nešel; bylo ticho a temno, jen zámek zářil prudkými snopy paprsků. Prokop vzdychl ode dna a vstal. „Do zámku?“ ptal se pan Holz a přendal revolver z kapsy u kalhot do kapsy svého věčného gumáku. Jdou parkem už zhaslým; dvakrát nebo třikrát ustoupí před nimi nějaká postava do houští, asi padesát kroků za nimi je pořád slyšet něčí chůzi ve spadaném listí, ale jinak je tu pusto, syrově pusto. Jen v zámku plane celé křídlo velkými zlatými okny. Je podzim, je už podzim. Zda ještě v Týnici stříbrně odkapává studna? Ani vítr nevane, a přece to zebavě šustí, na zemi nebo ve stromech? Na nebi rudou proužkou padá hvězda. Několik pánů ve fracích, hle, jak jsou skvělí a šťastní, vycházejí na plošinu zámeckých schodů, žvaní, pokuřují, smějí se a už se zas vracejí. Prokop nehnutě sedí na lavičce, otáčeje v roztřískaných prstech plechovou krabičkou. Někdy si zachrastí jako dítě svým chřestítkem. Je tam rozlámaná lžička, prsten a bezejmenná látka. Pan Holz se ostýchavě přiblížil. „Dnes nemůže přijít,“ povídá šetrně. „Já vím.“ V hostinském křídle se rozžíhají okna. Tato řada, to jsou „knížecí pokoje“. Nyní svítí celý zámek, vzdušný a prolamovaný jako sen. Všechno tam je: bohatství neslýchané, krása, ctižádost a sláva a hodnosti, plíšky na prsou, požitky, umění žít, jemnost a duchaplnost a sebevědomí; jako by to byli jiní lidé – jiní lidé než my – Jako umíněné dítě řinčí Prokop svým chřestítkem. Ponenáhlu okna zhasínají; ještě svítí tamto, jež je Rohnovo, a toto červené, kde je ložnice princeznina. Oncle Rohn otvírá okenice a vdechuje noční chlad; a potom přechází ode dveří k oknu, ode dveří k oknu, pořád a pořád. Za zastřeným oknem princezniným se nehýbe ani stín. I oncle Rohn už zhasil; nyní svítí jediné zardělé okno. Zda najde lidská myšlenka cestu, zda si prorazí a mocí provrtá dráhu těmi sto či kolika metry němého prostoru, aby zasáhla bdící mozek druhého člověka? Co ti mám vzkázat, tatarská kněžno? Spi, je už podzim; a je-li nějaký Bůh, ať ti hladí palčivé čelo. Červené okno zhaslo. XXXIX. Ráno se rozhodl nejít do parku; měl právem za to, že by tam překážel. Umístil se v poměrně úzké a polopusté končině, kde byla přímá cesta od zámku k laboratořím, proražená skrze starý zarostlý val. Vydrápal se na val, odkud, jakžtakž skryt, mohl vidět roh zámku a malou část parku. Místo se mu zalíbilo; zahrabal si tam několik svých ručních granátů a pozoroval střídavě park, chvátajícího střevlíka a vrabce na rozhoupaných větvičkách. Jednou tam slétla dokonce červenka, a Prokop bez dechu pozoroval její brunátné hrdélko; tíkla něco, mžikla ocasem a frr, pryč. Dole v parku jde princezna provázena dlouhým, mladým člověkem; v uctivé vzdálenosti za nimi skupina pánů. Princezna se dívá stranou a hází rukou, jako by v ní měla prut a švihala jím do písku. Víc není vidět. O hodně později se ukáže oncle Rohn s tlustým cousinem. Pak zase nic. Stojí-li pak za to tady sedět? Je skoro poledne. Najednou za rohem zámku se vynoří princezna a míří rovnou sem. „Jsi tady?“ volá polohlasně. „Pojď dolů a vlevo.“ Svezl se po svahu a prodíral se houštinou vlevo. Bylo tam při zdi smetiště všeho možného: rezavých obručí, děravých plecháčů, rozbitých cylindrů, všivých a ohavných trosek; bůhví kde se takových věcí vůbec nabere v knížecím zámku. A před tou bídnou hromadou stojí princezna svěží a pěkná a kouše se dětsky do prstu. „Sem jsem se chodila zlobit, když jsem byla malá,“ povídá. „Nikdo to místo nezná. Líbí se ti tu?“ Viděl, že by ji mrzelo, kdyby to tu nepochválil. „Líbí,“ řekl honem. Zazářila a vzala ho kolem krku. „Ty milý! Dávala jsem si tu na hlavu nějaký plecháč, víš, jako korunu, a hrála jsem si sama pro sebe na panující kněžnu. ,Jasnost nejmilostivější kněžna ráčí poroučet?‘ ,Zapřáhni šestispřeží, pojedu do Zahur.‘ Víš, Zahur, to bylo mé vymyšlené místo. Zahur, Zahur! Milý, je něco takového na světě? Pojď, ujedeme do Zahur! Najdi mi to, ty tolik znáš –“ Nikdy nebyla tak svěží a oživená jako dnes; až na to zažárlil, až v něm zakvasilo vášnivé podezření; popadl ji a chtěl ji sevřít. „Ne,“ bránila se, „nech; buď rozumný. Ty jsi Prospero, princ zahurský; a jen jsi se převlékl za kouzelníka, abys mne unesl nebo vyzkoušel, já nevím. Ale za mnou přijede princ Rhizopod z říše Alicuri-Filicuri-Tintili-Rhododendron, takový protivný, protivný člověk, co má místo nosu kostelní svíci a studené ruce, hu! A už mne má dostat za ženu, když ty vstoupíš a řekneš: ,Já jsem kouzelník Prospero, dědičný princ zahurský.‘ A mon oncle Metastasio ti padne kolem krku, a začnou zvonit, troubit a střílet –“ Prokop příliš dobře pochopil, že její líbezné tlachání povídá něco velmi, velmi vážného; střežil se ji vyrušit. Držela ho kolem krku a třela se vonným líčkem i rty o jeho drsnou tvář. „Nebo počkej; já jsem princezna zahurská a ty jsi Velký Prokopokopak, král duchů. Ale já jsem zakletá, řekli nade mnou ,ore ore baléne, magot malista manigoléne‘, a proto mne má dostat ryba, ryba s rybíma očima a rybíma rukama a celým rybím tělem, a má mne odvést na rybí hrad. Ale tu přiletí Velký Prokopokopak na svém větrném plášti a unese mne – Sbohem,“ skončila znenadání a políbila ho na ústa. Ještě se usmála, jasná a růžová jako nikdy, a nechala ho zamračeného nad rzivými troskami Zahuru. U všech všudy, co tohle znamená? Žádá, abych jí pomohl, toť jasno; podléhá nátlaku a čeká ode mne, že… že snad ji nějak zachráním! Bože, co učinit? Hluboce zamyšlen se loudal Prokop k laboratoři. Patrně… už nezbývá než Veliký Útok; ale kde jej zahájit? Už byl u dveří a sahal do kapsy po klíči; vtom ustrnul a strašlivě zaklel. Zevní vrata jeho baráku byla zatarasena příčnými železnými tyčemi na způsob závor. Zalomcoval jimi zběsile; vůbec se to nehnulo. Na dveřích byl list papíru a na něm vyklepáno: „Na rozkaz civilních úřadů se tento objekt uzavírá pro nepřípustné nahromadění třaskavých látek bez zákonných bezpečnostních opatření, §§ 216 a 217d, lit. F tr. z. a nař. 63 507, M 1889.“ Podpis nečitelný. Pod tím napsáno perem: „Panu ing. Prokopovi se až na další přikazuje k pobytu pokoj u hlídače Gerstensena, strážní barák III.“ Pan Holz odborně zkoumal závory, ale nakonec jen hvízdl a strčil ruce do kapes; nedalo se naprosto nic dělat. Prokop, rozpálený vztekem do běla, oběhl celý barák; explozívní pasti byly zákopnicky odstraněny, na všech oknech od dřívějška mříže. Honem spočítal své válečné prostředky: pět slabších pumiček po kapsách, čtyři větší granáty zahrabány na zahurském valu; je to málo na slušnou akci. Bez sebe hněvem uháněl ke kanceláři zlořečeného Carsona; počkej, všiváku, s tebou si to vyřídím! Ale jen tam doběhl, hlásil mu sluha: pan ředitel tu není a nepřijde. Prokop ho odstrčil a vnikl do kanceláře. Carson tam nebyl. Prošel rychle všemi kancelářemi, uváděje v úděs veškero úřednictvo závodu až po poslední slečinku u telefonu. Carson nikde. Prokop tryskem běžel k zahurskému valu, aby zachránil aspoň svou munici. A tumáš: celý val i s křovinatou džunglí a zahurským smetištěm je dokola obtočen kozami s ostnatým drátem: hotový zásek válečného řádu. Pokusil se rozmotat dráty; ruce mu krvácely, ale nepořídil zhola nic. Vzlykaje vztekem a nedbaje už ničeho, propletl se zásekem dovnitř; našel, že jeho čtyři velké granáty jsou vyhrabány a pryč. Skoro plakal bezmocí. Ke všemu počalo slizce mžít. Prodral se zpět, potrhán na cáry a krváceje z rukou i tváří, a hnal se do zámku, snad aby tam našel princeznu, Rohna, následníka nebo koho. Ve vestibulu se mu postavil do cesty onen plavý obr, odhodlán nechat se třeba i na kusy roztrhat. Prokop vyňal jednu ze svých třaskavých plechovek a výstražně zachrastil. Obr zamrkal, ale neustoupil; najednou se vrhl vpřed a sevřel Prokopa kolem ramen. Holz ho vší silou praštil revolverem do prstů; obr zařval a pustil, tři lidé, kteří se hrnuli na Prokopa, jako by ze země vyvstali, zaváhali maličko, a tu se ti dva honem přitočili zády ke zdi, Prokop s krabičkou ve zdvižené ruce, aby ji hodil pod nohy prvnímu, kdo se hne, a Holz (nyní už neodvolatelně zrevolucionovaný) s nastraženým ústím revolveru; a proti nim čtyři bledí muži, trochu nachýlení vpřed, tři s revolvery v ruce; to bude mela. Prokop nalíčil strategickou diverzi ke schodům; čtyři muži se začali přetáčet v tu stranu, někdo vzadu se dal na útěk, bylo hrozně ticho. „Nestřílet,“ zašeptal kdosi ostře. Prokop slyší tikat své hodinky. Nahoře v patře hlaholí veselé hlasy, nikdo tam o ničem neví; a protože nyní je východ volný, točí se Prokop pozpátku ke dveřím, kryt Holzem. Čtyři muži u schodů se nehýbají, jako by byli vyřezáni ze dřeva. A Prokop vyrazil ven. Mží chladně a protivně; co nyní? Rychle přezkoumal situaci; napadlo ho zařídit si vodní pevnost v plovárně na rybníce; ale odtamtud není vidět na zámek. Náhle rozhodnut pádil Prokop k domku vrátného; Holz za ním. Vrazili dovnitř, když děda vrátný zrovna obědval; naprosto nemohl pochopit, že ho „násilím a pod vyhrůžkami smrtí“ odtud vyhánějí; vrtěl nad tím hlavou a šel to žalovat na zámek. Prokop byl svrchovaně spokojen dobytou pozicí; důkladně zamknul mřížová vrata z parku ven a dojedl s notnou chutí staříkův oběd; pak snesl všechno, co se v domečku podobalo chemikálii, jako uhlí, sůl, cukr, klih, zaschlou olejovou barvu a jiné takové poklady, a uvažoval, co se z toho dá udělat. Zatím Holz chvílemi hlídal, chvílemi přeměňoval okna ve střílny, což vzhledem k jeho čtyřem ostrým šestimilimetrovým patronám bylo trochu přepjaté. Prokop na kuchyňských kamínkách zařídil svou laboratoř; páchlo to hrozně, a přece z toho nakonec byla trochu těžkopádná třaskavina. Nepřátelská strana nepodnikla žádný útok; patrně nechtěla, aby došlo k skandálu za přítomnosti vznešeného hosta. Prokop si lámal hlavu, jak by mohl zámek vyhladovět; přeřízl sice telefonní vedení, ale zbývala ještě trojí vrátka, nepočítajíc cestu zahurským valem k závodům. Vzdal se tedy – byť nerad – plánu oblehnout zámek ze všech stran. Pršelo ustavičně. Princeznino okno se otevřelo, a světlá postavička psala rukou do vzduchu veliká písmena. Prokop nebyl s to je rozluštit, přesto však se postavil před domek a psal rovněž do vzduchu povzbuzující vzkazy, máchaje rukama jako větrník. Kvečeru přeběhl k povstalcům dr. Krafft; ve svém ušlechtilém zápalu zapomněl s sebou přinést jakoukoliv zbraň, takže tato posila byla spíše jen mravní. Večer se přišoural pan Paul a nesl v koši nádhernou studenou večeři a množství rudého a šampaňského vína; tvrdil, že ho nikdo s tím neposlal. Nicméně Prokop po něm naléhavě – neříkaje komu – vzkázal, „že děkuje a že se nevzdá“. Při bohatýrské večeři se dr. Krafft poprvé odhodlal pít víno, snad aby dokázal svou mužnost; následek toho byla na jeho místě blažená lunatická němota, zatímco Prokop a pan Holz se pustili do zpěvu válečných písní. Každý sice zpíval jiným jazykem a docela jinou písničku, ale zdálky, zejména potmě za šelestění drobného deště, to splývalo v souzvuk dosti strašlivý a chmurný. Někdo v zámku dokonce otevřel okno, aby poslouchal; pak se pokusil je zdálky doprovázet na klavíru, ale zvrhlo se to v Eroiku a potom v nesmyslné bouchání do kláves. Když zámek pohasl, zatarasil Holz dvéře nesmírnou barikádou, a tři bohatýři pokojně usnuli. Probudil je teprve důtklivým boucháním pan Paul, když jim ráno nesl tři kávy pečlivě je rozlévaje po táce. XL. Pršelo. S bílým šátkem parlamentáře přišel tlustý cousin navrhnout Prokopovi, aby toho nechal; že zase dostane svou laboratoř a kdesi cosi. Prokop prohlásil, že odtud nepůjde, ledaže by ho vyhodili do povětří; ale dřív že on něco udělá, to budete koukat! S touto temnou hrozbou se cousin vracel; v zámku patrně nesli velmi těžce, že vlastní vjezd do zámku je blokován, ale nechtěli s věcí dělat žádný hluk. Dr. Krafft, pacifista, přetékal bojovnými a divokými návrhy: přerušit elektrické vedení do zámku; zastavit jim vodovod; vyrobit nějaký dusivý plyn a pustit jej na zámek. Holz našel staré noviny; ze svých tajemných kapes vylovil skřipec a četl po celý den, nesmírně podoben univerzitnímu docentovi. Prokop se nezkrotně nudil; hořel touhou po nějakém velikém činu, ale nevěděl, jak do toho. Konečně nechal Holze hlídat domek a pustil se s Krafftem do parku. V parku nebylo vidět nikoho; nepřátelské síly byly asi soustředěny v zámku. Obešel zámek až na tu stranu, kde byly kůlny a stáje. „Kde je Whirlwind?“ ptal se najednou. Krafft mu ukázal okénko ve výši asi tří metrů. „Opřete se,“ šeptal Prokop, vylezl mu na záda a postavil se mu na ramena, aby se podíval dovnitř. Krafft div nepadl pod jeho tíhou; a teď mu ještě ke všemu jaksi tancuje po ramenou – co to tam dělá? Nějaký těžký rám letí na zem, ze stěny se drolí písek; a náhle se břemeno vyhouplo, užaslý Krafft zvedl hlavu a div nevykřikl: nahoře se třepají dvě dlouhé nohy a mizí v okénku. Princezna zrovna podávala Whirlwindovi krajíc chleba a dívala se zamyšleně na jeho krásné temné oko, když slyšela šramot v okně; a v pološeru teplé konírny vidí známou potlučenou ruku, jak vyndává drátěnou mřížku v okénku stáje. Přitiskla ruce k ústům, aby nevykřikla. Rukama a hlavou napřed sváží se Prokop do Whirlwindovy žebřiny; již seskakuje a tady je, odřený sice, ale celý; a udýchán se pokouší o úsměv. „Tiše,“ děsí se princezna, neboť štolba je za dveřmi; a už mu visí na krku: „Prokopokopak!“ Ukázal na okénko: tudy, a rychle ven! „Kam?“ šeptá princezna a mazlivě ho celuje. „K vrátnému.“ „Ty hloupý! Kolik vás tam je?“ „Tři.“ „Tak vidíš, to přece nejde!“ Hladí ho po tváři. „Nic si z toho nedělej.“ Prokop rychle uvažuje, jak tedy jinak ji unést; ale je tu šero, a koňský zápach je jaksi vzrušující; zasvítily jim oči a vpili se do sebe žádostivým polibkem. Zlomila se ve vteřině; ucouvla rychle dýchajíc: „Jdi pryč! Jdi!“ Stáli proti sobě třesouce se; cítili, že vášeň, která je popadá, je nečistá. Odvrátil se a ukroutil příčku v žebřině; teprve tím se jakžtakž ovládl. Otočil se k ní; viděl, že rozkousala a roztrhala na cáry svůj kapesník; přitiskla jej prudce ke rtům a beze slova mu jej podala odměnou nebo na památku. Za to on políbil pažení na místě, kde právě spočívala její rozčilená ruka. Nikdy se neměli tak divoce rádi jako v tuto chvíli, kdy nemohli ani promluvit a báli se sebe dotknout. Na dvoře skřípaly v písku něčí kroky; princezna mu kynula, Prokop se vyšvihl na žebřinu, chytil se jakýchsi háků u stropu a nohama napřed se vysmekl z okénka. Když dopadl na zem, objal ho dr. Krafft radostí. „Vy jste přeřezal koním šlachy, že?“ šeptal krvežíznivě; nejspíš to považoval za oprávněné válečné opatření. Prokop mlčky uháněl k vrátnici, bodán starostí o Holze. Už zdálky viděl hroznou skutečnost: dva chlapi stáli ve fortně, zahradník zahrabával v rozrytém písku stopy zápasu, mřížová vrata byla pootevřena a Holz pryč; a jeden z chlapů měl ruku ovázanou šátkem, protože ho Holz patrně pokousal. Prokop se stáhl do parku zachmuřený a němý. Dr. Krafft si myslel, že jeho velitel kuje nový válečný plán, a nerušil ho; a Prokop s těžkým vzdechem usedl na pařez a ponořil se do pozorování jakýchsi rozškubaných krajkových hadříků. Na cestičce se vynořil dělník strkající trakař se smeteným listím. Krafft, popaden podezřením, se do něho pustil a namlátil mu strašně; při tom ztratil skřipec a nemohl jej bez skřipce nalézt; vzal tedy trakař jakožto kořist zůstavenou na bojišti a spěchal s ním k náčelníkovi. „Utekl,“ hlásil, a krátkozraké oči mu vítězně plály. Prokop jen zabručel a probíral se dál v tom měkkém běloučkém, co mu vlálo v prstech. Krafft se zaměstnával trakařem, nevěda, k čemu je tahle trofej dobrá; konečně ho napadlo obrátit jej dnem vzhůru, a zazářil: „Dá se na tom sedět!“ Prokop se zvedl a zamířil k rybníku; dr. Krafft za ním i s trakařem, snad pro transport příštích raněných. Obsadili plovárnu vestavěnou na kůlech ve vodě. Prokop obešel kabiny; ta největší byla princeznina, zůstalo tam ještě zrcadlo a hřeben s několika vytrhanými vlasy, pár vlásniček a huňatý koupací plášť a sandálky, věcičky důvěrné a opuštěné; zamezil sem Krafftovi přístup a obsadil s ním pánskou kabinu na druhé straně. Krafft zářil: nyní měli dokonce loďstvo skládající se ze dvou maňásků, kanoe a bachratého člunu, který představoval jaksi jejich naddreadnought. Prokop dlouho mlčky přecházel po palubě plovárny nad šedivým rybníkem; potom se ztratil v kabině princeznině, usedl na její lehátko, vzal do náručí její huňatý plášť a zaryl se do něho tváří. Dr. Krafft, který přes svou neuvěřitelnou pozorovací neschopnost měl nějaké tušení o jeho tajemství, šetřil jeho citů; točil se po špičkách po koupelně, vyléval hrncem vodu z baňaté bitevní lodi a sháněl příslušná vesla. Objevil v sobě velký bojový talent; odvážil se na břeh a nanesl do plovárny kamení všeho kalibru, až po desetikilové balvany vytržené z hráze; pak se jal odbourávati prkno po prknu můstek, jenž vedl z pevniny do koupaliště; posléze byli spojeni se souší jen dvěma holými trámy. Z vytrhaných prken získal materiál pro zabednění vchodu a krom toho drahocenné rezavé hřebíky, jež natloukl do lopat vesel hroty ven. Tím vznikla zbraň strašná a vskutku vražedná. Pořídiv to vše a shledavaje, že dobré jest, byl by se rád tím pochlubil náčelníkovi; ten však byl zamčen v kabině princeznině a snad ani nedýchal, jak tam bylo ticho. Tu stanul dr. Krafft nad šedivou plochou rybníka, jenž chladně a tichounce šplounal; někdy to zažbluňklo, jak se vymrštila ryba, někdy zašelestilo rákosí; a dr. Krafftovi začalo být úzko z té samoty. Pokašlával před vůdcovou kabinou a chvílemi něco polohlasně povídal, aby upoutal jeho pozornost. Konečně Prokop vyšel se rty sevřenými a divnýma očima. Krafft ho provedl po nové pevnosti, ukazoval mu všecko, předváděl dokonce, jak daleko dohodí kamenem po nepříteli; přitom by byl málem sletěl do vody. Prokop neřekl nic, ale vzal ho kolem krku a políbil na tvář; a dr. Krafft, celý rudý radostí, by udělal s chutí desetkrát tolik co dosud. Sedli si na lavičce u vody, kde se slunívala hnědá princezna. Na západě se zvedly mraky a ukázala se nesmírně daleká, churavě nazlátlá nebesa; celý rybník se rozžehl, roztřpytil, rozněžnil bledým a tklivým jasem. Dr. Krafft rozvíjel zbrusu novou teorii o věčné válce, o nadpráví síly, o spáse světa skrze hrdinství; bylo to v ukrutném rozporu s mučivou melancholií tohoto podzimního soumraku, ale naštěstí dr. Krafft byl krátkozraký a mimoto idealista, a následkem toho naprosto nezávislý na nahodilém okolí. Nehledíc ke kosmické kráse této. chvíle cítili oba zimu a hlad. A tamhle na souši krátkými, spěchavými krůčky jde pan Paul s košem na lokti, rozhlíží se vpravo vlevo a chvílemi volá stařeckým hláskem:“Kuku! Kuku!“ Prokop jel k němu na bitevní lodi; mermomocí chtěl vědět, kdo ho s tím posílá. „Prosím, nikdo,“ tvrdil stařík; „ale má dcera, jako Alžběta, je klíčnice.“ Byl by se málem rozmluvil o své dceři Alžbětě; ale Prokop ho pohladil po bílých vláscích a vzkázal někomu nejmenovanému, že je zdráv a při síle. Dnes pil dr. Krafft skoro sám, žvanil, filozofoval a opět kašlal na všechnu filozofii: čin prý, čin je všecko. Prokop se chvěl na princeznině lavičce a díval se pořád na jednu hvězdu, bůhví proč si vybral zrovna tu, byla to oranžová Betelgeuse ve hlavách Oriona. Nebyla to pravda, že je zdráv; píchalo ho divně v těch místech, kde to v něm harašilo a šelestilo kdysi v Týnici, motala se mu hlava a třásl se láman zimnicí. Když pak chtěl něco říci, mátl se mu jazyk a jektal tak, že dr. Krafft vystřízlivěl a tuze se znepokojil. Honem uložil Prokopa na lehátko v kabině a přikryl ho vším možným, i řasnatým pláštěm princezniným, a vyměňoval mu na čele namočený ubrousek. Prokop tvrdil, že je to rýma; k půlnoci usnul a blábolil, pronásledován děsnými sny. XLI. Ráno se Krafft probudil teprve Paulovým kukáním; chtěl vyskočit, ale byl úplně zdřevěnělý, neboť celou noc mrzl a spal stočen jako pes. Když se konečně jakžtakž sebral, shledal, že je Prokop pryč; a jedna lodička z jejich flotily se kolébala u břehu. Měl velikou úzkost o svého vůdce, byl by ho šel hledat, ale bál se opustit pevnost tak dobře vybudovanou. I zlepšoval na ní, co ještě mohl, a vyhlížel krátkozrakýma očima Prokopa. Zatím Prokop, který se probudil jako rozlámaný a s blátivou chutí v ústech, zimomřivý a trochu omámený, byl už dávno v parku vysoko v koruně starého dubiska, odkud bylo vidět celou frontu zámku. Točila se mu hlava, držel se pevně větve, nesměl se podívat rovně dolů, nebo by se svalil závratí. Tato strana parku už zřejmě platila za bezpečnou; i staré příbuzné se odvažovaly aspoň na zámecké schody, páni se procházeli po dvou nebo po třech, kavalkáda kavalírů se proháněla po hlavní cestě; u vrat zas se točí děda vrátný. Po desáté hodině vyšla sama princezna provázena následníkem trůnu a zamířila někam k japonskému pavilónu. V Prokopovi hrklo, zdálo se mu, že letí hlavou dolů; křečovitě se chytil větve a třásl se jako list. Nikdo nešel za nimi; naopak všichni honem vyklidili park a zdržovali se na prostranství před zámkem. Asi rozhodující rozmluva nebo co. Prokop se kousal do rtů, aby nevykřikl. Trvalo to nesmírně dlouho, snad hodinu nebo pět hodin. A teď běží odtamtud následník sám, je rudý a zatíná pěstě. Panstvo před zámkem se rozprsklo a počalo ustupovat, jako by mu dělalo místo. Následník nehledě napravo ani nalevo běží po schodech; tam mu jde vstříc prostovlasý oncle Rohn, chvilku spolu hovoří, le bon prince si přejede dlaní čelo a oba zajdou. Panstvo před zámkem se přeskupuje, strká k sobě hlavy a kouskovitě se vytrácí. Před zámek předjíždí pět automobilů. Prokop chytaje se větví svezl se z koruny dubiska, až se zaryl do země; chtěl tryskem běžet k japonskému altánu, ale bylo mu až směšné, jak nevládl nohama; motal se, jako by šel mlhovým těstem, a nemohl jaksi nalézti ten altán, neboť věci se mu před očima mátly a prostupovaly. Konečně to našel: tady sedí princezna, šeptá něco před sebe přísnými rty a švihá do vzduchu proutkem. Sebral všechny své síly, aby k ní junácky došel. Vstala a pokročila mu vstříc: „Čekala jsem na tebe.“ Šel k ní a málem by do ní vrazil, neboť viděl ji pořád jaksi daleko. Položil jí ruku na rameno, divně a násilně napřímen a trochu se komihaje, a hýbal rtoma; myslel si, že mluví. Také ona něco povídá, ale není jí rozumět; všechno se odehrává jako pod vodou. Tu zazněly sirény a houkačky vyjíždějících aut. Princezna sebou trhla, jako by jí kolena poklesla. Prokop vidí smazaný bledý obličej, v němž plavou dva temné otvory. „To je konec,“ slyší jasně a zblízka, „je konec. Milý, milý, já ho poslala pryč!“ Kdyby byl mocen smyslů, viděl by, že je jako vyřezána ze sloni, ztuhlá a mučednicky krásná ve svrchovanosti své oběti; ale jen mžikal přemáhaje mdlobný třas víček, a zdálo se mu, že se podlaha pod ním zvedá, aby se překlopila. Princezna si přitiskla ruce k čelu a zakolísala; právě se mu chtěla složit do loktů, aby ji nesl, aby ji podepřel vyčerpanou skutkem příliš velikým; ale předešel ji a složil se bez hlesu u jejích nohou; zhroutil se beztvaře, jako by byl jen z hader a provazů. Neztratil vědomí; bloudil očima, naprosto nechápaje, kde vlastně je a co se s ním děje. Zdálo se mu, že ho někdo zvedá jíkaje úděsem; chtěl sám napomoci, ale nešlo to. „To je jen… entropie,“ řekl; zdálo se mu, že tím vystihuje situaci, a opakoval to několikrát. Pak se mu něco rozlilo v hlavě s hukotem jako jez; jeho hlava těžce vyklouzla z třesoucích se prstů princezniných a bouchla o zem. Princezna vyskočila jako šílená a běžela pro pomoc. Věděl nejasně o všem, co se děje; cítil, že ho zvedají tři lidé a vlekou ho pomalu, jako by byl z olova; slyšel jejich těžké šoupavé kroky a rychlý dech, a divil se, že ho nemohou unést jen tak v prstech jako onučku. Někdo ho po tu celou dobu držel za ruku; obrátil se a poznal princeznu. „To jste hodný, Paul,“ řekl jí vděčně. Pak nastala nějaká zmatená, udýchaná strkanice; to ho nesli po schodech, ale Prokopovi se zdálo, že s ním padají kroužíce do propasti. „Netlačte se tak,“ bručel, a hlava se mu zatočila tak, že přestal vnímat. Když otevřel oči, viděl, že leží zase v kavalírském pokoji a že ho Paul svléká rozčilenýma rukama. U hlav stojí princezna s takhle velkýma očima, jako kola. Prokop si všechno spletl. „Já jsem spadl s koně, že?“ breptal namáhavě. „Vy – vy jste – vy jste byla při tom, že? Bum, vy-výbuch. Litrogly – nitrogry – mikro – Cé há dvě o en o dvě. Kom-pli-kovaná fraktura. Kovaná, jako kůň.“ Umlkl, když pocítil na čele studenou úzkou ruku. Pak zahlédl toho řezníka doktora a zaťal nehty do něčích chladných prstů. „Já nechci,“ úpěl, neboť se bál, že to začne bolet; ale řezník jen položil hlavu na jeho prsa a dusil, dusil jako cent. V úzkostech našel nad sebou temné a rozzelé oči, jež ho fascinovaly. Řezník se zvedl a povídal někomu vzadu: „Chřipková pneumonie. Odveďte Její Jasnost, to je nakažlivé.“ Někdo mluví pod vodou, a doktor odpovídá: „Dojde-li k zpěnění plic, pak – pak –“ Prokop pochopil, že je ztracen a že umře; ale bylo mu to svrchovaně lhostejno: tak jednoduché si to nikdy nepředstavoval. „Čtyřicet celých sedm,“ povídá doktor. Prokop má jediné přání: aby ho nechali vyspat, dokud neumře; ale místo toho ho balili do něčeho studeného, ohoh! Konečně si tam šeptají; a Prokop zavřel oči a nevěděl dál o ničem. Když se probudil, stáli nad ním dva staří černí páni. Bylo mu neobyčejně lehko. „Dobrý den,“ řekl a chtěl se pozvednout. „Nesmíte se hýbat,“ povídá jeden pán a mírně ho tlačí do podušek. Prokop tedy poslušně leží. „Ale je mi už lépe, že?“ ptá se spokojen. „To se rozumí,“ bručí druhý pán pochybovačně, „ale nesmíte se vrtět. Klid, rozumíte?“ „Kde je Holz?“ napadlo Prokopa najednou. „Zde,“ ozvalo se z kouta, a u nohou postele stojí pan Holz s hrozným škrábancem a modřinou na tváři, ale jinak suchý a kožnatý jako vždy. A za ním, propána, to je Krafft, Krafft zapomenutý v plovárně; má oči zpuchlé a rudé, jako by tři dny brečel. Co se mu stalo? Prokop se na něho usmál, aby ho potěšil. Také pan Paul jde po špičkách k posteli a drží si ubrousek na ústech. Prokop má radost, že tu jsou všichni; bloudí očima po pokoji, a za zády obou černých pánů objeví princeznu. Je na smrt bledá a hledí na Prokopa ostrýma, zachmuřenýma očima, jež ho nepochopitelně děsí. „Mně už nic není,“ šeptá, jako by se omlouval. Optala se očima jednoho z pánů, který rezignovaně pokývl. Přistoupila tedy k posteli. „Je ti lépe?“ ptá se tiše. „Milý, milý, je ti skutečně lépe?“ „Ano,“ řekl nejistě, trochu tísněn zaraženým chováním všech. „Skoro docela dobře, jen – jen –“ Její upřené oči ho plnily zmatkem a téměř úzkostí; bylo mu nevolno a svěravě. „Přál by sis něco?“ ptala se naklánějíc se nad ním. Pocítil divou hrůzu z jejího pohledu. „Spát,“ zašeptal, aby mu unikl. Pohlédla tázavě na oba pány. Jeden maličko pokývl a podíval se na ni tak – tak divně vážně. Pochopila a zesinala ještě víc. „Spi tedy,“ vypravila ze sebe seškrceně a obrátila se ke zdi. Prokop se s podivením rozhlédl. Pan Paul měl ubrousek nacpaný v ústech, Holz stál jako voják mrkaje očima a Krafft jednoduše brečel opřen čelem o skříň a hlučně posmrkával jako uřvané dítě. „Ale copak –,“ vyhrkl Prokop a chtěl se zvednout; ale jeden pán mu položil na čelo ruku, jež byla tak měkká a dobrá, tak ujišťující a zrovna svatá na hmat, že se rázem uklidnil a blaženě vzdychl. Usnul téměř okamžitě. Probudil se teninkou nitkou polovědomí. Svítí jen lampička na nočním stolku, a vedle postele sedí princezna v černých šatech a dívá se na něj lesklýma, uhrančivýma očima. Rychle zavřel víčka, aby je už neviděl; tak úzko mu z nich bylo. „Drahý, jak je ti?“ „Kolik je hodin?“ zeptal se mátožně. „Dvě.“ „Poledne?“ „V noci“ „Už,“ podivil se sám nevěda proč a snoval dál matnou nit spánku. Chvílemi pootevřel štěrbinkou oči a vyhlédl po princezně, aby zas usnul. Proč se tak pořád dívá? Někdy mu svlažila rty lžičkou vína; spolkl to a zamumlal něco. Posléze zapadl do tupého a nevědomého spánku. Procitl teprve tím, že jeden z černých pánů opatrně poslouchal na jeho prsou. Pět jiných stálo kolem. „Neuvěřitelno,“ bručel černý pán. „To je zrovna kovové srdce.“ „Musím zemřít?“ zeptal se Prokop znenadání. Černý pán málem vyskočil překvapením. „Uvidíme,“ řekl. „Když jste přečkal tuhle noc – Jak dlouho jste s tím chodil?“ „S čím?“ divil se Prokop. Černý pán mávl rukou. „Klid,“ řekl, „jenom klid.“ Prokop, třeba mu bylo nekonečně bídně, se ušklíbl; když si doktoři nevědí rady, vždycky předpisují klid. Ale ten s dobrýma rukama mu povídal: „Musíte věřit, že se uzdravíte. Víra dělá zázraky.“ XLII. Vytřeštil se ze spánku zalit a promočen hrozným potem. Kde – kde to je? Strop nad ním se kymácí a hourá; nenene, padá, šroubuje se dolů, sváží se pomalu jako ohromný hydraulický lis. Prokop chtěl zařvat, ale nemohl; a strop už je tak nízko, že na něm rozeznává sedící průsvitnou mušku, zrnéčko písku v omítce, každou nepravidelnost nátěru; a pořád to klesá níž, a Prokop se na to dívá s bezdechou hrůzou a jen sípe, nemoha ze sebe dostati hlasu. Světlo zhaslo, je černá tma; teď ho to rozmačká. Prokop už cítí, jak se strop dotýká jeho zježených vlasů, a bezhlase piští. Ahaha, teď nahmatal dveře, vyrazil je a vrhl se ven; i tam je taková tma, ale není to tma, je to mlha, vlčí mlha, mlha tak hustá, že nemohl dýchat a dusil se škytaje děsem. Teď mne to udusí, zhrozil se a dal se na útěk, šlapaje popopo po nějakých ži-živých tělech, jež se ještě kroutí. Sklonil se tedy a sáhl, a cítil pod rukou mladé široké ňadro. To – to – to je Anči, lekl se, a hmatal jí po hlavě; ale místo hlavy to mělo mísu, por-ce-lánovou mísu s něčím slizkým a houbovitým jako hovězí plíce. Bylo mu k zvracení děsno a chtěl od toho odtrhnout ruce; ale ono to k nim lne, třese se to, přisává se to a plazí se mu to po pažích nahoru. A ona je to krakatice, mokrá a rosolovitá sépie s lesklýma očima princezny, jež se na něho upírají náruživě a zamilovaně; sune se mu po holém těle a hledá, kam usadí svou ohavnou, prýštící řiť. Prokop nemůže vydechnout, rve se s ní, zarývá prsty do povolné klihovité hmoty; a procitl. Byl nad ním nakloněn pan Paul a dával mu na prsa studený obkladek. „Kde – kde – kde je Anči,“ zamumlal Prokop s úlevou a zavřel oči. Buch buch buch běží uřícen přes oranice; neví, kam má tak naspěch, ale pádí, až mu srdce taktaktak třeští, a chtěl by vyrazit jek úzkosti, že dorazí pozdě. A tady je ten dům, jenže nemá dveří ani oken, jen nahoře hodiny a na nich za pět minut čtyři. A Prokop rázem ví, že až bude rafije na dvanáctce, vyletí celá Praha do povětří. „Kdo mně vzal Krakatit,“ ryčí Prokop; pokouší se vylézt po stěně, aby zastavil ručičku hodin v poslední minutě; vyskakuje a zarývá nehty do omítky, ale klouže dolů nechávaje ve zdi dlouhé škrábance. Vyje hrůzou a letí někam pro pomoc. Vrazil do konírny; tam stojí princezna s Carsonem a milují se trhanými, mechanickými pohyby jako panáčci na kamnech pohánění teplým vzduchem. Když ho spatřili, vzali se za ruce a poskakovali rychle, rychle, pořád rychleji. Prokop vzhlédl a viděl nad sebou schýlenou princeznu se sevřenými rty a palčivýma očima. „Zvíře,“ zamručel s chmurnou nenávistí a zavřel rychle oči. Srdce mu tlouklo tak šíleně rychle, jako ti dva křepčili. V očích ho štípal pot a v ústech cítil jeho slanost; jazyk měl připečený k patru a hrdlo slepené suchou žízní. „Chceš něco?“ ptá se princezna zblizoučka. Zavrtěl hlavou. Myslela si, že opět spí; ale ozval se po chvíli chraptivě: „Kde je ta obálka?“ Měla za to, že jen blábolí; neodpověděla. „Kde je ta obálka?“ opakoval vraště panovačně čelo. „Tady je, tady,“ řekla honem a vsunula mu mezi prsty první kousek papíru, který měla po ruce. Smačkal jej prudce a zahodil. „To není ona. Já – já chci svou obálku. Já – já – já chci svou obálku.“ Opakoval to ustavičně, začal zuřit, i zavolala Paula. Paul se rozpomněl na jakousi silnou, usmolenou a převázanou obálku; kde honem je? Našel ji v nočním stolku: tady je, nu vida! Prokop ji sevřel v obou rukou a přitiskl k prsoum; utišil se a usnul jako zabitý. Po třech hodinách se zarosil novým vydatným potem; byl tak zesláblý, že sotva dýchal. Princezna zalarmovala lékařské konzilium. Teplota povážlivě poklesla, tep sto sedm, puls nitkovitý; chtěli mu dát ihned kafrovou injekci, ale místní venkovský doktor, zeselštělý a ostýchavý mezi takovými kapacitami, mínil, že on nikdy pacienta nebudí. „Aspoň zaspí svůj exitus, že?“ bručel slavný odborník. „Máte dobře.“ Princezna, úplně vysílená, si šla na hodinku lehnout, když ji ujistili, že bezprostředně a tak dále; a u pacienta zůstal dr. Krafft, slíbiv, že za hodinu jí vzkáže, jak a co je. Nevzkázal nic, a znepokojená princezna se šla podívat. Našla Kraffta, jak stojí uprostřed pokoje, máchá rukou a z plných plic káže o telepatii dovolávaje se Richeta, Jamese a kdekoho; a Prokop ho s jasnýma očima poslouchá a sem tam ho popichuje námitkami vědeckého a omezeného nevěrce, „Já ho vzkřísil, princezno,“ křičel Krafft zapomínaje na vše, „já jsem upnul svou vůli na to, aby se uzdravil; já… já jsem nad ním dělal takhle rukama, víte? Vyzařování ódu. Ale to člověka vyčerpá, uf! Jsem jako moucha,“ prohlásil a vypil naráz plnou sklenici benzínu na koupání pravazek, pokládaje to nejspíš za víno; tak byl rozčilen svým úspěchem. „Řekněte,“ křičel, „uzdravil jsem vás nebo ne?“ „Uzdravil,“ řekl Prokop s přívětivou ironií. Dr. Krafft se zhroutil do lenošky. „To jsem si sám nemyslel, že mám tak silnou auru,“ oddychl si spokojeně. „Mám na vás ještě vzkládat ruce?“ Princezna pohlížela užasle z jednoho na druhého, zruměnila celá, zasmála se, najednou se jí zamžily oči, pohladila Kraffta po zrzavé lbi a utekla. „Ženská nic nevydrží,“ konstatoval Krafft pyšně. „Vidíte, já jsem docela klidný. Cítil jsem, jak mně to fluidum vyvěrá z prstů. Jistě by se to dalo fotografovat, víte? jako ultrazáření.“ Přišly kapacity, vyhodily především Kraffta přes jeho protesty a znovu měřily teplotu, puls a všechno možné. Teplota vyšší, puls devadesát šest, pacient jeví chuť k jídlu; nu, to už je slušný obrat. Načež se kapacity odebraly do druhého křídla zámku, kde jich bylo také třeba; neboť princezna hořela skoro čtyřiceti stupni horečky, nadobro sesutá po šedesáti hodinách bdění; mimoto silná anémie a celá řada jiných nemocí až po zanedbané tuberkulózní ložisko. Den nato už Prokop v posteli seděl a slavně přijímal návštěvy. Veškeré panstvo se sice rozjelo, jen tlustý cousin tu ještě otálel nudě se a vzdychaje. Přihnal se Carson trochu rozpačitý, ale dopadlo do dobře; Prokop se o ničem minulém nezmínil, a konečně Carson vyhrkl, že ty hrozné třaskaviny, které Prokop vyráběl v posledních dnech, se při zkoušce ukázaly asi tak výbušné jako piliny; zkrátka – zkrátka musel mít Prokop už pořádnou horečku, když je dělal. I to přijal pacient klidně, a dal se teprve po chvíli do smíchu. „No víte,“ řekl dobromyslně, „ale přesto jsem vám nahnal pořádně strachu.“ „Nahnal,“ přiznával se Carson ochotně. „Jakživ jsem se tolik nebál o sebe a o fabriku.“ Krafft se přivlekl zsinalý a zkroušený. Oslavoval v noci své zázračné fluidum velkými úlitbami vína, a nyní mu bylo prábídně. Bědoval, že navždycky utopil svou ódickou sílu, a umiňoval si od nynějška indickou askezi podle jógy. Přišel i oncle Charles, byl trčs aimable a jemně zdrženlivý; Prokop mu byl vděčen, že le bon prince našel pěkný tón jako před měsícem, znovu mu vykaje a zábavně povídaje o svých zkušenostech. Jen když se hovor vzdáleně dotkl princezny, padala na ně jistá rozpačitost. Zatím princezna v druhém křídle suše, bolestně pokašlávala a přijímala každé půl hodiny Paula, který musel povídat, co dělá Prokop, co jedl, kdo je u něho. Ještě se mu vracely horečky s děsnými sny. Viděl temnou kůlnu a nekonečné řady sudů s Krakatitem; před kůlnou chodí vojáček se zbraní sem a tam, sem a tam; nic víc, ale bylo to hrůzné. Zdálo se mu, že je zase ve válce; před ním nesmírné pole s mrtvými, všichni jsou mrtvi, i on je mrtvý a přimrzlý ledem k zemi; jen pan Carson klopýtá přes mrtvoly, sakruje mezi zuby a dívá se netrpělivě na hodinky. Z druhé strany se škubavými, posunčivými pohyby blíží chromý Hagen; jde kupodivu rychle, skáče jako polní kobylka a vrže při každém křečovitém pohybu. Carson nedbale pozdraví a něco mu povídá; Prokop marně napíná uši, neslyší ani slova, snad to odnáší vítr; Hagen ukazuje předlouhou vychrtlou rukou k obzoru; co si to povídají? Hagen se odvrátí, sáhne si k ústům a vyjme odtamtud žlutý koňský chrup i s čelistmi; místo úst má nyní propadlou černou díru, jež se bezhlase chechtá. Druhou rukou si vydloubne z očnice ohromnou bulvu oka a drže ji mezi prsty nastavuje ji zblízka k tváři padlým; a žlutý chrup v jeho druhé ruce skřehotavě počítá: „Sedmnáct tisíc sto dvacet jedna, sto dvacet dvě, sto dvacet tři.“ Prokop se nemůže odvrátit, neboť je mrtev; děsná krvavá bulva utkví nad jeho lící, a koňský chrup zaskřehotá „sedmnáct tisíc sto dvacet devět“ a cvakne. Nyní se již Hagen ztrácí v dálce, pořád počítaje; a přes mrtvoly skáče princezna se sukněmi nestoudně vyhrnutými vysoko nad kraj kalhot, blíží se k Prokopovi a mává v ruce tatarským bunčukem, jako by to byl bičík. Stane nad Prokopem, zalechtá ho bunčukem pod nosem a šťouchá ho špičkou nohy do hlavy, jako by zkoušela, je-li mrtev. Tryskla mu krev do tváří, ač byl skutečně mrtev, tak mrtev, že cítil v sobě srdce zmrzlé na kost; avšak nemohl snést pohled na její ztepilé nohy. „Milý, milý,“ zašeptala a pomalým pohybem spustila sukně, klekla mu u hlav a sahala dlaní lehýnce po jeho prsou. Najednou mu vytrhla z kapsy tu silnou převázanou obálku a vyskočila, roztrhala ji zuřivě na kousky a hodila do větru. Pak se s rukama rozpřaženýma roztočila a vířila, vířila šlapajíc po mrtvých, až zmizela v noční tmě. XLIII. Neviděl princeznu od té doby, co ulehla; jen mu psala několikrát denně kratičké a horoucí dopisy, jež víc tajily než povídaly. Od Paula slyšel, že polehává a opět přechází po pokojích; nemohl pochopit, že k němu nepřijde, sám již vstával z postele a čekal, že ho aspoň na minutku zavolá. Nevěděl, že ona zatím plivá krev z tuberkulózní kaverny, která se v ní akutně otevřela; nenapsala mu to, patrně se děsila, že by se mu jaksi ošklivěla, že by ho pálily na rtech stopy jejích někdejších polibků nebo co; a hlavně, hlavně se hrozila toho, že by se nezdržela a i nyní ho pocelovala horečnými rty. Neměl tušení, že v jeho vlastních chrchlech našli doktoři stopy infekce, což uvádělo princeznu v zoufalství sebeobviňování a úzkosti; nevěděl prostě nic, vztekal se, že s ním dělají takové okolky, když už se cítí skoro zdráv, a trnul studeným děsem, když opět uplynul den, aniž princezna projevila přání vidět ho. Omrzel jsem se jí, napadlo ho; nikdy jsem pro ni nebyl víc než chvilkový rozmar. Podezříval ji ze všeho možného; nechtěl se ponížit k tomu, aby sám naléhal na schůzku, nepsal jí skorem a jen čekal v lenošce s rukama a nohama ledovějícíma, že ona přijde, že vzkáže, že se něco vůbec stane. Za slunečných dnů smí už ven do podzimního parku, smí posedět na výsluní obalen plédy; chtěl by je shodit a potloukat se někde u rybníka se svými černými myšlenkami, ale vždycky je tu Krafft, Paul nebo Holz nebo i sám Rohn, vlídný a zamyšlený poeta Charles, který má pořád něco na jazyku, ale nikdy to neřekne; místo toho rozjímá o vědě, osobní zdatnosti, úspěchu a hrdinství a já nevím o čem ještě. Prokop poslouchá jedním uchem; má dojem, že le bon prince se neobyčejně namáhá zainteresovat jej bůhvíproč na vysoké ctižádosti. Zničehonic dostal od princezny zmatenou bumagu, aby se držel a nebyl ostýchavý; a hned nato k němu Rohn přivedl úsečného starého pána, na kterém vše prozrazovalo oficíra převlečeného do civilu. Úsečný pán se vyptával Prokopa, co hodlá podnikat v budoucnosti. Prokop, trochu dopálen jeho tónem, odpovídal bryskně a velkopansky, že hodlá vytěžit své vynálezy. „Vojenské vynálezy?“ „Nejsem voják.“ „Váš věk?“ „Třicet osm.“ „Služba?“ „Žádná. A vaše?“ Úsečný pán se trochu zmátl. „Míníte své vynálezy prodat?“ „Ne.“ Cítil, že je vyslýchán a potěžkáván vysoce oficiálně; nudilo ho to, odrýval stručné odpovědi a jen tu a tam ráčil utrousit špetku své učenosti nebo hrst balistických čísel, vida, že tím dělá Rohnovi zvláštní radost. Skutečně, le bon prince zářil a pořád pokukoval na úsečného pána, jako by se ho ptal: Nu tak, co říkáte tomu zázraku? Úsečný pán však neřekl nic a konečně se vlídně poroučel. Den nato přiletěl Carson hned ráno, mnul si nadšeně ruce a vypadal nesmírně důležitě. Tlachal páté přes deváté a pořád sondoval; nadhazoval neurčitá slovíčka, jako „budoucnost“ a „kariéra“ a „báječný úspěch“; víc nechtěl říci, zatímco Prokop se nechtěl vůbec ptát. A pak přišlo psaní od princezny, bylo velmi vážné a divné: „Prokope, dnes bude na Tobě učinit rozhodnutí. Já je učinila a nelituji toho. Prokope, v této poslední chvíli Ti pravím, že Tě miluji a budu na Tebe čekat, jak dlouho bude třeba. I kdybychom se museli načas odloučit – a musí to být, neboť Tvá žena nemůže být Tvou milenkou –, kdyby nás na léta rozloučili, budu Ti pokornou nevěstou; už to, už to mi je takovým štěstím, že Ti to nemohu říci; chodím po pokoji omámená a koktám Tvé jméno; milý, milý, nedovedeš si představit, jak jsem byla nešťastna od té chvíle, co se to s námi stalo. A nyní učiň, abych se mohla opravdu jmenovati Tvou W.“ Prokop tomu dobře nerozuměl; četl to bezpočtukrát a nemohl prostě uvěřit, že princezna míní zkrátka a dobře… Chtěl se k ní rozběhnout, ale nevěděl kudy kam ukrutnými rozpaky. Snad je to jen nějaký ženský nebo citový výbuch, který se nesmí brát doslova a kterému vůbec nerozumím; což se v ní vyznáš? Zatímco takto rozjímal, přišel k němu oncle Charles provázený Carsonem. Oba vypadali tak… oficiálně a slavnostně, že v Prokopovi hrklo: Jdou mně říci, že teď mne odvezou na pevnost; princezna něco zavařila, a je zle. Hledal očima nějakou zbraň, kdyby snad došlo k násilí; vybral si mramorové těžítko a usedl přemáhaje tlučení srdce. Oncle Rohn se podíval na Carsona a Carson na Rohna s němou otázkou, kdo má začít. Začal tedy oncle Rohn: „To, co vám jdeme říci, je… do jisté míry… nepochybně…“ Bylo to známé Rohnovo plavání; ale náhle se sebral a dal se do toho odvážněji: „Můj milý, co ti jdeme říci, je věc velmi vážná a… diskrétní. Není to jenom v tvém zájmu, abys učinil… nýbrž naopak… Zkrátka byla to nejprve její myšlenka a… co mne se týče, tu po zralé úvaze… Ostatně jí nelze klást mezí; je umíněná… a vášnivá. Mimoto vskutku, jak se zdá, si vzala do hlavy… Zkrátka je na všechny strany lépe najít slušné východisko,“ vyhrkl s úlevou. „Pan ředitel ti to vysvětlí.“ Carson, čili pan ředitel, si nasadil pomalu a důstojně brejle; vypadal až znepokojivě vážně, docela jinak než kdy dosud. „Je mi ctí,“ začal, „tlumočit vám přání… našich nejvyšších vojenských kruhů, abyste vstoupil do svazku naší armády. Totiž samozřejmě jen do vyšší technické služby, která leží ve směru vaší práce, a to hned v hodnosti abych tak řekl… Chci říci, že není sice naprosto zvykem vojensky aktivovati – krom případu války – civilní odborníky, ale v našem případě – vzhledem k tomu, že přítomná situace si nezadá mnoho s válkou – se zvláštním zřením k vašemu vskutku mimořádnému, přítomnými poměry ještě více pointovanému významu, a… se zcela ojedinělým ohledem k vašemu výjimečnému postavení, nebo přesněji řečeno k vašim… v nejvyšší míře soukromým závazkům –“ „K jakým závazkům?“ přerušil ho Prokop chraptivě. „Nu,“ zabreptal Carson trochu zmaten, „myslím… váš zájem, váš poměr…“ „Já jsem se vám z žádného zájmu nezpovídal,“ odbyl ho Prokop příkře. „Haha,“ spustil pan Carson jaksi osvěžen touto hrubostí, „to se ví že ne; nebylo taky třeby. Holenku, s tím jsme se taky tam nahoře neoháněli, co? To se rozumí že ne. Prostě osobní ohledy a tečka. Vlivná intervence, víte? Ke všemu jste dokonce cizozemec – Ostatně i to je vyřízeno,“ dodal honem. „Stačí, když podáte žádost o udělení našeho státního občanství.“ „Aha.“ „Chtěl jste říci?“ „Nic, jen aha.“ „Aha. Tak to je všecko, ne? Stačí tedy podat formální žádost a… mimoto… Nu, chápete přece, že… že je třeba jisté záruky, ne? Prostě si něčím vysloužíte hodnost, která se vám udělí… za mimořádné zásluhy, že ano? Předpokládá se, že… že vydáte armádní správě… rozumíte, že vydáte…“ Bylo hrozné ticho. Le bon prince se díval z okna, Carsonovy oči zmizely za blýskavými skly; a Prokopovi se svíralo srdce úzkostí. „… že totiž vydáte… prostě vydáte…,“ koktal Carson stěží dýchaje napětím. „Co?“ Carson napsal prstem do vzduchu veliké K. „Nic víc,“ vydechl odlehčen. „Den nato dostanete dekret… jmenován extra statum setníkem-inženýrem sapérů… přidělen do Balttinu. Hotovo. Tak.“ „Totiž jen prozatím setníkem,“ ozval se oncle Charles. „Víc jsme nedocílili. Ale dostalo se nám záruky, že jakmile dojde neočekávaně k válce –“ „Tedy do roka,“ vyhrkl Carson, „nanejvýš do roka.“ „– jakmile dojde k válce – ať je to kdy chce a s kým chce –, budeš jmenován generál-inženýrem zákopnictví… v hodnosti generála jízdy, a změní-li se snad – po výsledku války – vládní forma, bude s tím spojen titul Excelence a… zkrátka nejprve baronie. I v tom směru… se nám dostalo… nejvyššího ujištění,“ dokončil Rohn nehlasně. „A kdo vám řekl, že bych to chtěl?“ ozval se Prokop ledově. „Ale můj bože,“ vysypal Carson, „kdo by to nechtěl? Mně slíbili titul rytíře; já na to sic kašlu, ale není to pro mne, je to pro svět. Ostatně pro vás by to mělo docela zvláštní význam.“ „Tak vy tedy myslíte,“ děl Prokop pomalu, „že vám přece jen vydám Krakatit?“ Pan Carson chtěl vyletět, ale oncle Charles jej zadržel. „Máme za to,“ začal vážně, „že učiníš vše nebo že… případně… přineseš každou oběť, abys zachránil princeznu Hagenovou z jejího nelegálního a… nesnesitelného postavení. Za zvláštních okolností… může princezna podat ruku vojákovi. Jakmile budeš setníkem, upraví se váš poměr… přísně tajným zasnoubením; princezna ovšem odjede a vrátí se, až… až bude moci požádati člena panujícího domu, aby byl jejím svědkem při svatbě. Do té doby… do té doby je na tobě, aby sis vysloužil manželství, jakého jsi hoden a jakého je hodna princezna. Podej mi ruku. Nemusíš se ještě rozhodovat; rozvaž dobře, co činíš, co je tvá povinnost a co máš za ni dát. Mohl bych se dovolávat tvé ctižádosti; ale mluvím jen k tvému srdci. Prokope, ona trpí nad své síly a přinesla lásce větší oběť než kdy která žena. I ty jsi trpěl; Prokope, ty trpíš ve svém svědomí; ale nedělám na tebe nátlak, protože ti věřím. Važ dobře, a potom mně povíš…“ Pan Carson pokyvoval hlavou skutečně a hluboce dojat. „Je to tak,“ řekl. „Jsem sic sprostá kůže, taková stará hovězí juchta, ale musím říci, že… že… Já vám to říkal, ta ženská má rasu. Kristepane, to člověk teprve vidí…“ Uhodil se pěstí do srdeční krajiny a pohnutě mrkal. „Člověče, já bych vás zaškrtil, kdybyste… kdybyste nebyl hoden…“ Prokop už neposlouchal; vyskočil a pobíhal po pokoji s tváří svraštělou a rozlícenou. „Já… já tedy musím, že?“ drtil chraptivě. „Tak tedy já musím? Dobře, když musím… Vy jste mne zaskočili! Já přece nechtěl –“ Oncle Rohn vstal a položil mu mírně ruku na rameno. „Prokope,“ řekl, „rozhodneš se sám. Nepospícháme na tebe; poraď se s tím nejlepším, co v tobě je; dotaž se Boha, lásky nebo svědomí nebo cti nebo já nevím čeho. Jen pamatuj, že nejde jen o tebe, ale i o tu, která tě miluje tak, že je s to… učinit…“ Mávl bezmocně rukou. „Pojďme!“ XLIV. Ten den byl podmračný a sychravý. Princezna pokašlávala, mrazilo ji a opět hořela, ale nevydržela v posteli: čekala odpověď Prokopovu. Vyhlížela oknem, nevyjde-li ven, a zase zavolala Paula. Stále totéž: pan inženýr přechází po pokoji. A neříká nic? Ne, nic neříká. Vlekla se od stěny ke stěně, jako by ho chtěla provázet; a zas usedla a kolébala se celým tělem, aby opila svůj zimničný nepokoj. Oh, ani to už nelze snést! Zničehonic mu začala psát dlouhý dopis; zapřísahala ho, aby si ji vzal za ženu; že nemusí vydat nic, žádné své tajemství, žádny Krakatit; že ona za ním půjde do jeho života a bude mu sloužit, děj se co děj. „Miluji Tě tak,“ psala, „že mně už žádná oběť nestačí, abych Ti ji přinesla. Podrob mne zkoušce, zůstaň chudý a neznámý; půjdu s Tebou jako Tvá žena, a nikdy již se nebudu moci vrátit do světa, který opustím. Vím, že mne miluješ málo a jen roztržitým koutkem srdce; ale zvykneš si na mne. Byla jsem pyšná, zlá a vášnivá; změnila jsem se, chodím mezi starými věcmi jako cizí, přestala jsem být –“ Přečtla to a roztrhala to na kousky tiše sténajíc. Byl večer, a od Prokopa zpráva nepřicházela. Snad se ohlásí sám, napadlo ji, a v netrpělivém chvatu se dala oblékat do večerních šatů. Rozčilena stála před velikým zrcadlem a zkoumala se palčivýma očima, děsně nespokojena s účesem, se šaty, se vším možným; pokrývala rozpálené líce novými a novými vrstvami pudru, mrazilo ji na nahých pažích, ověšovala se šperky; připadala si ošklivá, nemožná a nemotorná. „Nepřišel Paul?“ ptala se každou chvíli. Konečně přišel: nic nového, pan Prokop sedí potmě a nedovolí rozsvítit. Je už pozdě; princezna nesmírně unavena sedí před zrcadlem, pudr jí odprýskává s rozžhavených lící, je zrovna šedivá a ruce má ztuhlé. „Odstroj mne,“ káže chabě komorné. Svěží, telátkovité děvče snímá s ní šperk za šperkem, rozpíná šaty a navléká jí průsvitný peignoir; a právě když se chystá pročesat její rozpoutanou hřívu, vrazí do dveří Prokop neohlášen. Princezna strnula a zbledla ještě víc. „Jdi, Marieke,“ vydechla a sevřela na hubených prsou peignoir. „Proč… jsi… přišel?“ Prokop se opíral o skříň, velmi bledý a s očima načisto krvavýma. „Tak tedy,“ vyrazil zaškrceně, „to byl váš plán, že? To jste na mne dobře nastrojili!“ Vstala jako udeřena: „Co – co – co to mluvíš?“ Prokop zaskřípal zuby. „Já vím, co mluvím. Tedy o to tady šlo: abych… abych vám vydal Krakatit, že? Oni chystají válku, a vy, vy,“ zařval tlumeně, „vy jste jejich nástroj! Vy i s vaší láskou! Vy i s vaším manželstvím, vy špiónko! A já, já měl být chycen na lep, abyste zabíjeli, abyste se mstili –“ Svezla se na kraj židle s očima úděsně vytřeštěnýma; celým tělem jí zalomcoval strašný suchý vzlyk; chtěl se k ní vrhnout, ale zadržela ho posuňkem ztuhlé ruky. „Kdo vůbec jste?“ drtil Prokop. „Jste princezna? Kdo vás zjednal? Považ, ničemná, žes chtěla povraždit tisíce tisíců; žes pomáhala tomu, aby byla rozmetena města a aby náš svět, náš, a ne váš, svět nás lidí byl rozbit! Rozbit, roztříštěn, zavražděn! Proč jsi to učinila?“ křičel a svezl se na kolena plaze se k ní. „Co jsi to chtěla učinit?“ Zvedla se s tváří plnou hrůzy a odporu a couvla před ním. Položil tvář na místo, kde seděla, a rozplakal se těžkým, hrubým chlapským vzlykáním. Užuž by klekla vedle něho; ale přemohla se a ustoupila ještě dál, tisknouc k prsoum ruce zkřivené křečí. „Tedy tohle,“ šeptala, „tohle ty myslíš!“ Prokop se dusil lítou bolestí. „Víš ty,“ křičel, „co je to válka? Víš, co je Krakatit? Nikdy tě nenapadlo, že já jsem člověk? A – a – já vás nenávidím! Proto tedy jsem vám byl dobrý! A kdybych byl Krakatit vydal, bylo by najednou po všem; princezna by ujela a já, já –“ Vyskočil tluka se pěstmi do hlavy. „A já to už chtěl udělat! Milión životů za – za – za – Co, ještě málo? Dva milióny mrtvých! Deset miliónů mrtvých! to – to – to už je partie i pro princeznu, že? To už stojí za to se trochu zahodit! Já blázen! Aaá,“ zavyl, „fuj! Já se vás děsím!“ Byl hrozný a netvorný s pěnou kolem úst, tváří naběhlou a očima jako šílenec, těkajícíma v nystagmu nepříčetnosti. Tiskla se ke zdi zsinalá a vytřeštěná, se rty zkřivenými děsem. „Jdi,“ zaúpěla, „jdi odtud!“ „Neboj se,“ chraptěl, „já tě nezabiju. Vždycky jsem se tě děsil; a i když – i když jsi byla má, hrozil jsem se a nevěřil jsem ti – ani po vteřinu. A přece, přece jsem tě – Já tě nezabiju. Já – já vím dobře, co dělám. Já – já –“ Hledal něco, popadl láhev s kolínskou vodou, nalil si celou záplavu na ruce a myl si čelo. „Ahah,“ vydechl, „ahaha. Ne-boj se! Ne – ne –“ Uklidnil se jaksi, klesl na židli a položil hlavu do dlaní. „Tedy,“ začal chraptivě, „tedy – tedy si můžeme pohovořit, že? Vidíte, jsem klidný. Ani… ani prsty se mi netřesou…“ Vztáhl ruku, aby to ukázal; třásla se, až hrozno se podívat. „Můžeme… nerušeně, že? Jsem už docela klidný. Můžete se ustrojit. Tedy… váš strýček mi řekl, že… že jsem povinen… že je věc cti, abych vám umožnil… napravit… napravit poklesek, a tedy že musím… prostě musím… si vysloužit titul… prodat se, a tím zaplatit… oběť, kterou jste –“ Vzchopila se smrtelně bledá, aby něco řekla. „Počkejte,“ zarazil ji. „Ještě jsem ne – Vy všichni jste mysleli… a máte své pojmy o cti. Tedy jste se strašně mýlili. Já nejsem kavalír. Já jsem… syn ševce. Na tom nezáleží, ale… já jsem pária, rozumíte? Nízký a ničemný chlap. Já nemám žádnou čest. Můžete mne vyhnat jako zloděje, nebo mne odvézt na pevnost. Já to neudělám. Nedám Krakatit. Můžete si myslet… že jsem třeba tak podlý. Mohl bych vám povídat… co si myslím o válce. Já byl ve válce… a viděl jsem dusivé plyny… a vím, co lidé dovedou. Já nedám Krakatit. Nač bych vám to vykládal? Tomu vy nerozumíte; jste prostě tatarská princezna, a příliš nahoře… Chci vám jenom říci, že to neudělám, a že poníženě děkuju za čest – Ostatně jsem i zasnouben; neznám jí sice, ale zasnoubil jsem se jí – To je má další ničemnost. Lituji, že jsem… vůbec nebyl hoden vaší oběti.“ Stála jako zkamenělá, zarývajíc nehty do zdi. Bylo kruté ticho, jen škrabání jejích nehtů skřípělo v nesnesitelném mlčení. Zvedl se těžce a pomalu: „Chcete něco říci?“ „Ne,“ vydechla a její ohromné oči úporně tkvěly v prázdnu. Byla chlapecky útlá v rozevřeném peignoiru; byl by se svezl na zem, aby políbil její drkotající kolena. Přiblížil se k ní spínaje ruce. „Princezno,“ řekl sevřeně, „teď mne odvezou… pod titulem špióna nebo jak. Nebudu se už bránit. Děj se co děj; jsem připraven. Vím, že vás už neuvidím. Neřeknete mně nic na cestu?“ Rty se jí chvěly, ale nepromluvila; ó bože, nač se to dívá tam do prázdna? Přistoupil až k ní. „Miloval jsem vás,“ vypravil ze sebe, „miloval jsem vás víc, než jsem dovedl říci. Jsem nízký a hrubý člověk; ale teď vám mohu říci, že… že jsem vás miloval jinak… a víc. Bral jsem vás… svíral jsem vás z úzkosti, že nejste má, že mi uniknete; chtěl jsem se ujistit… Nikdy jsem tomu nemohl věřit; a proto jsem –“ Nevěda, co činí, položil jí ruku na rameno; zachvěla se pod teninkou látkou peignoiru. „Miloval jsem vás… jako zoufalec…“ Obrátila k němu oči. „Milý,“ zašeptala, a bledou lící jí prokmitla matná vlna krve. Sklonil se rychle a políbil její prýskající rty; nebránila se. „Jak to, jak to,“ zaskřípěl zuby, „že tě i teď miluju?“ Divými tlapami ji odtrhl od stěny a sevřel; zazmítala sebou tak zběsile, že kdyby povolil, skácela by se na zem; i zachytil ji pevněji sám kolísaje jejím zdivočelým odporem. Svíjela se se zuby zaťatými a rukama křečovitě vzepřenýma o jeho prsa; vlasy jí padly přes tvář, hryzala se do nich, aby potlačila křik, odstrkovala ho od sebe zlomena v pase a převalujíc se jako v padoucnici. Bylo to nesmyslné a ohavné; měl jediné vědomí, že ji nesmí pustit na zem a že nesmí porazit židli; a že… že… co by si počal, kdyby se mu vymkla? – že by se pak hanbou musel propadnout. Strhl ji k sobě a zaryl se rty do její rozpoutané kštice; našel rozpálené čelo; odvracela odporem hlavu a zoufale se snažila uvolnit svěrák jeho paží. „Dám, dám Krakatit,“ slyšel trna svůj vlastní hlas. „Dddám, slyšíš? Všecko dám! Válku, novou válku, nové milióny mrtvých. Mně – mně – mně je vše jedno. Chceš? Řekni jen slovo – Říkám ti přece, že dám Krakatit! Přísahám, já – já ti pří-sss – Miluju tě, slyšíš? Ať – ať – ať už se děje co chce! A – a – kdyby měl zajít celý svět – Já tě miluju!“ „Pusť,“ zakvílela lomcujíc sebou. „Nemohu,“ sténal ponořen tváří v její vlasy. „Jsem nejbídnější člověk. Zra- zradil jsem celý svět, celý lidský svět. Naplij mně do tváře, ale ne-vy-háněj mne! Proč tě nemohu pustit? Dám Krakatit, slyšíš? přísahal jsem to; ale teď, teď mne nech zapomenout! Kde – kde – kde máš ústa? Jsem podlec, ale lllíbej mne! Jsem ztra-ztra–“ Zakolísal, jako by měl padnout; nyní se mu mohla vymknout, tápal rukama do prázdna; tu zvrátila hlavu, přehodila vlasy nazad a nastavila mu rty. Vzal ji do rukou, ztuhlou a pasívní; líbal její sevřená ústa, palčivé líce, krk, oči; vzlykal chraptivě, nebránila se, nechala se přímo nést. Zděsil se její nehybné trpnosti a pustil ji couvaje. Zapotácela se, přejela si dlaní čelo, usmála se uboze – byl to strašlivě žalný pokus o úsměv – a vzala ho kolem krku. XLV. Bděli přimknuti k sobě a s očima vytřeštěnýma do polotmy. Cítil její srdce horečně bíti; nepromluvila slova za ty hodiny, líbala ho nenasytně a opět se odtrhla, kladla šáteček mezi své a jeho rty, jako by se bála na něho dechnout; i nyní odvrací tvář a zírá horečně do tmy – Posadil se objímaje si kolena. Ano, ztracen; chycen na vějičku, spoután, upadl v ruce Filištínů. A nyní se děj, co se díti musí. Vydáš zbraň v ruce těch, kdo jí užijí. Tisíce tisíců zahynou. Tak tedy pohleď, není-li to před tebou nesmírné pole trosek? Toto byl kostel a toto dům; toto byl člověk. Strašná je síla a všechno zlé je z ní. Buď zlořečena síla, duše zlá a nevykoupená. Jako Krakatit, jako já, jako já sám. Tvořivá, pilná slabosti lidská, z tebe je všechno dobré a poctivé dílo; tvá práce je vázat a spojovat, slučovat části a udržovat, co je spojeno. Ať je prokleta ruka, která rozpoutá sílu! Ať je zlořečen, kdo poruší svazky živlů! Všecko lidské je jenom lodička na oceánu sil; a ty, ty rozpoutáš bouři, jaké dosud nebylo – Ano, já rozpoutám bouři, jaké dosud nebylo; vydám Krakatit, živel rozvázaný, a roztříští se lodička lidstva. Tisíce tisíců zahynou. Budou vyhlazeny národy a smetena města; nebude mezí tomu, kdo má v ruce zbraň a zkázu v srdci. Ty jsi to učinil. Strašná je vášeň, Krakatit lidských srdcí; a všechno zlé je z ní. Pohlédl na princeznu – bez nenávisti, rván neklidnou láskou a soucitem. Nač nyní myslí, ztuhlá a vyjevená? Sklonil se a políbil ji na rameno. Za tohle tedy vydám Krakatit; vydám jej a odejdu odtud, abych už neviděl hrůzu a hanbu své porážky. Zaplatím strašlivou cenu za svou lásku, a odejdu – Bezmocně sebou trhl: Cožpak mě nechají odejít? Co by jim byl platen Krakatit, pokud jej mohu vyzradit jiným? Aá, proto mne chtějí navěky svázat! Aá, proto jim musím vydat duši i tělo! Tady, tady zůstaneš, spoután vášní, a věčně se budeš hroziti této ženy; budeš sebou zmítat v zlořečené lásce, a vymýšlet budeš pekelné zbraně… a sloužit jim budeš… Obrátila se k němu bezdechým pohledem. Seděl bez hnutí a po hrubé, těžkotvaré líci mu stékaly slzy. Zvedla se na lokty a pohlížela na něho utkvělýma, bolestně zkoumavýma očima; nevěděl o tom, přivíral oči a trnul v tuposti porážky. Tu vstala tichounce, rozsvítila u toaletního stolku a počala se strojit. Vytrhl se teprve cvaknutím odloženého hřebene. Pohlížel na ni s údivem, jak oběma rukama zvedá a stáčí rozhozenou kštici. „Zítra… zítra to odevzdám,“ šeptal. Neodpověděla, měla vlásničky mezi rty a rychle svíjela vlasy v tuhou přilbu. Sledoval každé její hnutí; spěchala zimničně, opět se zarážela a hleděla k zemi, pak zase přikývla hlavou a strojila se tím rychleji. Nyní se zvedá, pohlíží na sebe zblízka, pozorně do zrcadla, přejede tvář pudrem: jako by tu nikdo nebyl. Odchází do vedlejšího pokoje a vrací se oblékajíc si přes hlavu sukni. Opět usedá a přemýšlí komihajíc trupem; pak přikývne hlavou a zajde do vedlejší garderoby. Vstal a šel potichu k jejímu toaletnímu stolku. Bože, co je tu věcí divných a něžných! Flakónky, tyčinky, pouzdra, krémy, hračiček bezpočtu; to tedy je řemeslo žen; oči, úsměv, vůně, vůně ostrá a lichotná – Pahýly jeho prstů se třásly na těch křehkých a tajemných věcičkách, podrážděny, jako by se dotýkaly něčeho zakázaného. Vstoupila do dveří v koženém kabátci a kožené přilbě na hlavě a oblékala veliké rukavice. „Připrav se,“ řekla bezbarvě, „pojedeme.“ „Kam?“ „Kam chceš. Připrav si, co potřebuješ, ale pospěš, pospěš!“ „Co to znamená?“ „Neptej se dlouho. Tady už zůstat nemůžeš, víš? Oni tě jen tak nepustí. Pojedeš?“ „Na… na jak dlouho?“ „Navždycky.“ Srdce mu zabouchalo. „Ne – ne – já nepojedu!“ Přistoupila k němu a políbila ho na tvář. „Musíš,“ řekla tiše. „Já ti to povím, až budeme venku. Přijď před zámek, ale brzo, dokud je tma. Jdi, jdi teď!“ Jako ve snách šel do svého pokoje; shrábl své papíry, své drahocenné a nedokončené zápisy, a rychle se rozhlédl: Je to všecko? Ne, nepojedu, blesklo mu hlavou, i nechal papíry ležet a běžel ven. Stálo tam veliké, nerozsvícené, tlumeně hrčící auto; princezna už seděla u volantu. „Rychle, rychle,“ šeptala. „Jsou vrata otevřena?“ „Jsou,“ bručel rozespalý šofér zavíraje kapot vozu. Nějaký stín obcházel zpovzdálí automobil a stanul ve tmě. Prokop přistoupil k otevřeným dvířkám vozu. „Princezno,“ mručel, „já… jsem se rozhodl, že… vydám vše… a… zůstanu.“ Neposlouchala ho; nakloněna kupředu zírala upřeně na místo, kde onen stín splynul s tmou. „Rychle,“ vydechla najednou, chopila Prokopa za ruku a vtáhla ho do vozu vedle sebe; a již se jediným pohybem páky auto rozjelo. V tu chvíli se rozsvítilo v zámku nějaké okno, a onen stín se vyřítil ze tmy. „Stát,“ křikl a vrhl se před vůz; byl to Holz. „Z cesty,“ vykřikla princezna, zavřela oči a zapnula na plnou rychlost. Prokop zvedl ruce zděšením; tu již zařičel nelidský řev, kolo se přehouplo přes něco měkkého, Prokop chtěl vyskočit, ale vtom sebou auto smýklo stranou v ohybu vrat, až se dvířka sama zabouchla, a šíleně letělo do tmy. S hrůzou se otočil k princezně; stěží ji rozeznal v kožené přilbě, skloněnou tváří až nad volant. „Co jste to udělala?“ vyrazil. „Buď tiše,“ sykla ostře a stále se tak nakláněla vpřed. Rozeznal v dálce tři postavy na bledé silnici; zpomalila a zastavila těsně u nich. Byla to vojenská hlídka. „Proč nemáte rozsvíceno?“ huboval jeden voják. „Kdo je?“ „Princezna.“ Vojáci zvedli ruce k čepicím a ustoupili. „Heslo?“ „Krakatit.“ „Račte rozsvítit. Koho račte mít s sebou? Prosím, povolení.“ „Hned,“ řekla princezna klidně a zasunula na prvou. Auto vyrazilo přímo skokem; vojáci stěží uskočili. „Nestřílet,“ křikl jeden, a vůz letěl do tmy. Na zatáčce rychle zahnula a jela skoro zpátečním směrem. Zastavila hladce před šraňky zavírajícími silnici. Dva vojáci se blížili k vozu. „Kdo má službu?“ ptala se suše. „Poručík Rohlauf,“ hlásil voják. „Zavolat!“ Poručík Rohlauf vyběhl ze strážnice zapínaje se. „Dobrý večer, Rohlaufe,“ řekla přívětivě. „Jak se máte? Prosím, nechte mi otevřít.“ Stál tu uctivě, ale nedůvěřivě měřil Prokopa: „Velmi rád, ale… má pán povolení?“ Princezna se zasmála. „To je jen sázka, Rohlaufe. Za pětatřicet minut na Brogel a zpátky. Nevěříte? Přece mi nezkazíte sázku.“ Podala mu z vozu ruku, strhnuvši rychle rukavici. „Na shledanou, ano? Ukažte se zas někdy.“ Srazil paty a políbil jí ruku hluboce se klaně; vojáci otvírali šraňky a vůz se rozjel. „Na shledanou!“ volala nazpět. Řítili se nekonečnou alejí silnice. Tu a tam mihlo se lidské světélko, ve vsi zaplakalo dítě, pes za plotem běsnil za temným letícím vozem. „Co jste učinila,“ křičel Prokop. „Víte, že Holz má pět dětí a sestru mrzáčka? Jeho život… je desetkrát víc než můj i váš! Co jsi učinila?“ Neodpovídala; se svraštělým čelem a zuby zaťatými dávala pozor na cestu, pozvedajíc se chvílemi, aby lépe viděla. “Kam chceš?“ zeptala se najednou na rozcestí vysoko nad spícím krajem. „Do pekla,“ zaskřípěl. Zastavila vůz a obrátila se k němu vážně: „Neříkej to! Copak myslíš, že jsem neměla už stokrát chuť nás oba rozbít na nějaké zdi? Nemysli si, šli bychom oba do pekla. Já teď vím dobře, že je peklo. Kam chceš jet?“ „Chci… být s tebou.“ Zavrtěla hlavou. „To nejde. Nevíš už, co jsi říkal? Jsi zasnouben a… chceš zachránit svět před něčím hrozným. Tak to udělej. Ty musíš mít čisto sám v sobě; jinak… jinak jsi zlý. A já už nemohu…“ Hladila rukou volant. „Kam chceš jet? Kde vůbec jsi doma?“ Sevřel ji vší silou v zápěstí. „Za-zabilas Holze! Copak nevíš –“ „Vím,“ řekla tiše. „Myslíš, že jsem to necítila? To ve mně tak zachrustěly kosti; a pořád ho vidím před sebou, a já pořád, pořád vozem do něho, a zas mně běží do cesty –“ Zachvěla se. „Tak kudy? Vpravo nebo vlevo?“ „Tedy je konec?“ ptal se tiše. Pokývla hlavou. „Tedy je konec.“ Otevřel dvířka, vyskočil z vozu a postavil se před kola. „Jeď,“ řekl chraptivě. „Pojedeš přese mne.“ Ujela s vozem dva kroky zpět. „Pojď, musíme dál. Dovezu tě aspoň blíž k hranicím. Kam chceš?“ „Zpátky,“ skřípěl zuby, „zpátky s tebou.“ „Se mnou není… ani dopředu, ani zpátky. Copak mi nerozumíš? Musím to udělat, abys viděl, aby bylo jisto, že jsem tě měla ráda. Myslíš, že bych mohla ještě jednou slyšet, cos mi řekl? Zpátky nemůžeš; buď bys musel vydat to… co nechceš a nesmíš, nebo by tě odvezli, a já –“ Spustila ruce do klína. „Vidíš, i na to jsem myslela, že bych šla s tebou… dopředu. Dovedla bych to, dovedla bych to jistě; ale – Ty jsi tam někde zasnouben; jdi k ní. Hleď, nikdy mě nenapadlo ptát se tě na to. Když je člověk princezna, myslí si, že je na světě sám. Máš ji rád?“ Pohlédl na ni utrýzněnýma očima; přece jen nedovedl zapřít – „Tak vidíš,“ vydechla. „Ty neumíš ani lhát, ty milý! Ale pochop, když jsem si to pak srovnala v hlavě – Co jsem ti byla? Co jsem to dělala? Myslel jsi na ni, když jsi mne miloval? Jak ses mne musel hrozit! Ne, neříkej nic; neber mi sílu říci ti to poslední.“ Zalomila rukama. „Já tě milovala! Já jsem tě milovala, člověče, že – že jsem mohla cokoliv – a ještě víc – Ale ty, tys o tom pochyboval tak děsně, žes nakonec zlomil i mou víru. Miluju tě? Já nevím. Mohla bych si rýt nožem v prsou, když tě tu vidím, a zemřít bych chtěla a já nevím co, ale miluju tě? Já – já už nevím. A když jsi mne… naposledy… vzal do rukou, cítila jsem… něco nedobrého v sobě… i v tobě. Setři mé polibky; byly… byly… nečisté,“ vydechla bezhlase. „Musíme se rozejít.“ Nedívala se na něho, neslyšela, co odpovídá; a hle, nyní se jí chvějí víčka, pod nimi se dělá slza, vyhrkne, kane rychle, zastaví se, a pak ji dohoní druhá. Plakala beze zvuku, s rukama na volantu; a když se chtěl přiblížit, popojela kousek zpět. „Už nejsi Prokopokopak,“ šeptala, „jsi nešťastný, nešťastný člověk. Viď, trháš sebou na řetěze… jako já. Bylo to… nedobré pouto, co nás svázalo; a přece, když to člověk přetrhává, je mu… je mu, jako by celé nitro šlo s sebou, i srdce, i duše… Bude v člověku čisto, když zůstane tak prázdný a pustý?“ Slzy jí vyhrkly prudčeji. „Milovala jsem tě, a teď už tě neuvidím. Jdi, jdi mi z cesty, já otočím.“ Nehnul se, jako zkamenělý. Pojela těsně k němu. „Sbohem, Prokope,“ řekla tiše, a počala pozpátku sjíždět po silnici. Rozběhl se za ní; tu sjížděla couvajíc vozem rychleji, rychleji, stále rychleji; bylo to, jako by se propadala. XLVI. Stanul a naslouchal trna hrůzou, zda nezaslechne praskot vozu roztříštěného někde v zákrutu silnice. Není to výbušné hučení motoru z dálky? Není to děsné a smrtelné ticho konce? Bez sebe uháněl Prokop po silnici za ní. Seběhl serpentinou dolů, k patě svahu; ani památky po voze. Utíkal opět nahoru, pátral po úbočích, slézal drásaje si ruce, kde rozeznával něco temného nebo světlého; bylo to hloží nebo kamení, a tu opět klopýtal a drápal se na silnici a zarýval se očima do tmy, zda… zda není někde hromada trosek, a pod ní… Byl opět nahoře u rozcestí; právě tady se začala propadat do tmy. Usedl na milník. Ticho, nesmírné ticho. Studené hvězdy popůlnoční, letí teď někde temný meteor vozu? Což se nic neozve, nezavolá pták, neštěkne ve vsi pes, nedá nic znamení života? Vše ustrnulo slavnostním mlčením smrti. A toto je tedy konec, tichý a mrazivý a temný konec všeho; prázdnota vykroužená tmou a tichem; prázdnota stojatá a ledová. Do kterého kouta se mám skrýt, abych jej vyplnil svou bolestí? Kéž byste se zamžily, kéž by byl konec světa! Rozštípne se země, a v rachotu síly promluví Pán: Beru tě zpět, tvore bolestný a slabý; nebylo čisto v tobě, a nedobré síly jsi rozpoutal. Milý, milý, ustelu ti lůžko z nicoty. Prokop se počal třásti pod trnovou korunou vesmíru. A tedy ničím není utrpení člověka a nemá ceny; je maličké a schoulené, třesoucí se bublinka na dně prázdnoty. Dobře, dobře, pravíš, že svět je nesmírný; ale já kéž zemru! Na východě pobledla nebesa, chladně prosvitá silnice a bílé kameny; hleď, stopy kol, stopy v mrtvém prachu. Prokop se zvedá ztuhlý a omámený, a dává se na pochod. Tam dolů, směrem k Balttinu. Putoval bez zastávky. Tady je vesnice, alej jeřabin, můstek přes tichou a temnou řeku; zvedá se mlha a zastře slunce; a opět je šedý a chladný den, červené střechy, červená stáda krav. Jak může být daleko do Balttinu? Šedesát sedmdesát kilometrů. Suché listí, samé suché listí. Po poledni usedl na hromádku štěrku; nemohl již dále. Jede tudy selský vozík; sedlák zastavil a koukal na zhrouceného člověka. „Nechcete se svézt?“ Prokop vděčně přikývl a beze slova usedl k němu. A pak vozík zastavil v městečku. „Tak, tady jsme,“ řekl sedlák. „Kam vlastně jdete?“ Prokop slezl a putoval dál. Jak může být do Balttinu daleko? Začíná pršet; ale Prokop již nemůže dál a usedá na pažení mostu; dole se vzteká a pění studený potok. Z protější strany letí auto, zpomalí na mostě a zastaví; z něho vyskočí pán v kozím kožiše a míří k Prokopovi. „Kde se tu berete?“ Je to pan ďHémon, na tatarských očích má automobilové brýle, vypadá jako obrovský huňatý brouk. „Jedu z Balttinu, hledají vás.“ „Jak je daleko do Balttinu?“ šeptá Prokop. „Čtyřicet kilometrů. Co tam chcete? Vydali na vás zatykač. Pojďte, odvezu vás.“ Prokop zavrtěl hlavou. „Princezna odjela,“ povídá pan ďHémon tiše. „Dnes ráno, s oncle Rohnem. Především, aby se zapomněla… jistá… nepříjemná věc s přejetým člověkem –“ „Je mrtev?“ vydechl Prokop. „Dosud ne. A za druhé je princezna, jak snad víte, vážně tuberkulózní. Odvážejí ji někam do Itálie.“ „Kam?“ „To nevím. Nikdo to neví.“ Prokop vstal a zavrávoral. „Tak tedy – tak tedy –“ „Pojedete se mnou?“ „Ne-nevím. Kam?“ „Kam chcete.“ „Já – já bych chtěl – do Itálie.“ „Pojďte.“ Pan ďHémon pomohl Prokopovi do vozu, hodil na něho kožišinu a zabouchl dvířka. Vůz se rozjel. A zas se rozvíjí krajina, ale divně, jakoby ve snu a pozpátku: městečko, topolová alej, štěrk, můstek, korálové jeřabiny, vesnice. Vůz supaje stoupá serpentinami do svahu, a zde je rozcestí, kde se rozloučili. Prokop se zvedá a chce vyskočit z vozu; ale pan ďHémon jej strhl zpět, přišlápl pedál a zasunul na čtvrtou. Prokop zavřel oči; nyní již nejedou po cestě, ale vznesli se do vzduchu a letí; vítr ho pere do tváří, cítí mokré, hadrovité údery mračen, výbuchy motoru splývají v táhlý a hluboký řev, dole se asi prohýbá země, ale Prokop se bojí otevřít oči, aby zas neviděl letící aleje. Rychleji! zalknout se! ještě rychleji! Obruč hrůzy a závrati mu stahuje prsa, nedýchá už a jektá rozkoší šíleného řícení prostorem. Vůz klouže nahoru a dolů, někde pod nohama se ozve křik lidí a zavytí psa, někdy se točí ležíce skoro na boku, jako by jimi zakroužila smršť; a zas, zase rovný let, čirá rychlost, strašné a lomozné tetelení drnčící tětivy dálek. Otevřel oči. Je mlhavý soumrak, řady světel se protlačují šerem, tryskají tovární světla. Pan ďHémon províjí vůz klubkem ulic, klouže předměstím podobným zřícenině a opět vyrazí do polí. Vůz smýká před sebou dlouhá tykadla světla, ohmatává trus, bláto, kameny, svistí v ohybech, vybuchuje bubnovou palbou a vrhá se na dlouhý pás silnice, jako by jej navíjel. Vpravo a vlevo se klikatí úzké údolí mezi horami, vůz se do něho zavrtává, zapadá v lesích, šroubuje se s rachotem nahoru a střemhlav se spouští do nového údolí. Vesnice vydechuje kotouče světla do husté mlhy, vůz proletí řiče a vrhaje za sebe chuchvalce jisker, naklání se, klouže, krouží ve spirále nahoru, nahoru, nahoru, přeskakuje něco a padá. Stop! zastavili v černé tmě; ne, je tu domek, pan ďHémon bruče vystupuje, tluče na dvéře a hovoří s lidmi; po chvíli se vrací s konví vody a nalévá ji do syčícího chladiče; v prudkém světle reflektorů vypadá ve svém kožiše jako čert z dětské pohádky. Nyní obchází vůz, ohmatává pneumatiky, zvedá kapot a něco povídá; a Prokop zdřímnul nesmírnou únavou. Pak opět ho chopilo nekonečné rytmické otřásání; spal v koutě vozu a nevěděl o ničem, po celé hodiny o ničem než o zmítavém kolébání; a procitl teprve, když vůz zastavil před zářícím hotelem v ostrém horském vzduchu mezi plochami sněhu. Vzchopil se, zcela zdřevěnělý a rozlámaný. „To… to není Itálie,“ koktal udiven. „Ještě ne,“ řekl pan d,Hémon. „Ale teď se pojďte najíst.“ Vedl Prokopa oslepeného tolika světly do oddělené jídelničky; bělostný ubrus, stříbro, teplo, sklepník podobný velvyslanci. Pan ďHémon ani neusedl; přecházel po jídelně a díval se na špičky prstů. Prokop tupě a rozespale se svezl na židli; bylo mu k smrti jedno jíst nebo nejíst. Nicméně vypil horký bujón, porýpal se v nějakých jídlech stěží vládna vidličkou, točil mezi prsty sklenkou vína a spálil si útroby horoucí hořkostí kávy. Pan ďHémon vůbec neusedl; stále přecházel po pokoji a v chůzi požil několik soust; a když byl Prokop hotov, podal mu doutník a zapálil. „Tak,“ řekl, „a nyní k věci.“ „Od této chvíle,“ začal přecházeje, „budu pro vás prostě… kamarád Daimon. Uvedu vás mezi naše lidi, není to daleko odtud. Nesmíte je brát příliš vážně; jsou to zčásti desperados, štvanci a běženci smetení ze všech koutů světa, zčásti fantasti, tlučhubové, diletanti spasitelství a doktrináři. Na jejich program se nemusíte ptát; jsou jenom materiál, který nasadíme do naší hry. Hlavní je, že vám můžeme dát k dispozici rozvětvenou a doposud tajnou mezinárodní organizaci, která má všude své buňky. Jediný program je přímá akce; na tu dostaneme všechny bez výjimky, beztoho po ní křičí jako po nové hračce. Ostatně ,nová akční linie‘ a ,destrukce v hlavách‘ bude mít pro ně neodolatelné kouzlo; po prvních úspěších půjdou za vámi jako ovce, zejména odstraníte-li z vedení ty, které vám označím.“ Mluvil hladce jako zkušený řečník, totiž mysle přitom na něco jiného, a se samozřejmou jistotou, jež vylučuje odpor a pochybnosti; Prokopovi se zdálo, že už ho někdy slyšel. „Vaše situace je jedinečná,“ pokračoval pořád chodě po pokoji. „Odmítl jste nabídku jisté vlády; jednal jste jako rozumný člověk. Co vám mohou dát proti tomu, co si můžete vzít sám? Byl byste blázen, abyste svou věc pustil z rukou. Máte v hrsti prostředek, kterým můžete rozmetat všechny mocnosti světa. Já vám poskytnu neomezený úvěr. Chcete padesát nebo sto miliónů liber? Můžete je mít do týdne. Mně stačí, že jste dosud jediným majitelem Krakatitu. Devět a půl deka je zatím v držení našich lidí, donesl jim to saský kamarád z Balttinu; ale ti pitomci nemají ani ponětí o vaší chemii. Chovají to jako svátost v porcelánové piksle a třikráte týdně se div neseperou o to, kterou vládní budovu světa tím mají vyhodit do povětří. Ostatně je uslyšíte. Z té strany vám tedy nehrozí nic. V Balttinu není ani špetky Krakatitu. Pan Tomeš je patrně v koncích se svými pokusy –“ „Kde je Jirka – Jirka Tomeš?“ vypravil ze sebe Prokop. „Prachárny Grottup. Už ho tam mají dost s jeho věčnými sliby. A kdyby se mu to náhodou přece jen podařilo sestrojit, nebude mít z toho dlouho radost. Za to vám stojím já. Zkrátka vy jediný máte Krakatit v moci a nevydáte jej nikomu. Budete mít k dispozici lidský materiál a všechny naše organizační nitky. Já vám dám tisk, který si platím. A konečně k vašim službám bude to, čemu se v novinách říká ,tajemná rádiová stanice‘, totiž naše ilegální bezdrátové spojení, které takřečenými antivlnami nebo extinkčními jiskrami přivádí váš Krakatit k rozpadu do dálky dvou až tří tisíc kilometrů. To jsou vaše trumfy. Dáte se do hry?“ „Co – co – co tím myslíte?“ ozval se Prokop. „Co s tím mám dělat?“ Kamarád Daimon stanul a hleděl upřeně na Prokopa. „Budete dělat, co chcete. Budete dělat veliké věci. Kdo vám ještě může poroučet?“ XLVII. Daimon přitáhl židli k Prokopovi a usedl. „Ano,“ začal zamyšleně, „je to až nemožno chápat. Prostě v dějinách není analogie moci, kterou vy máte v rukou. Budete dobývat světa s hrstkou lidí, jako Cortez dobýval Mexika. Ne, ani to není pravý obraz. S Krakatitem a stanicí držíte v šachu celý svět. Je to podivné, ale je to tak. Stačí hrst bílého prášku, a v určenou vteřinu vyletí do povětří, co poručíte. Kdo tomu může zabránit? Fakticky jste neobmezeným pánem světa. Budete udílet rozkazy, aniž vás kdo viděl. Je to směšné: můžete odtud ostřelovat pro mne a za mne Portugalsko nebo Švédsko; za tři za čtyři dny budou prosit o mír, a vy budete diktovat kontribuce, zákony, hranice, co vás napadne. V tuto chvíli je jediná velmoc; tou jste vy sám. Myslíte, že přeháním? Mám tu velmi obratné chlapíky schopné všeho. Vyhlaste pro švandu válku Francii. Někdy o půlnoci vyletí ministerstva, Banque de France, pošta, elektrárna, nádraží a několik kasáren. Příští noci letiště, arzenály, železniční mosty, muniční továrny, přístavy, majáky a silnice. Mám zatím jen sedm letadel; můžete trousit Krakatit, kde vám libo; pak se zapne stanice, a je to. Tak co, zkusíte to?“ Prokopovi bylo jako ve snu. „Ne! Proč bych to dělal?“ Daimon pokrčil rameny: „Protože můžete. Síla… se musí vybít. Má to za vás udělat nějaký stát, když to můžete vykonat sám? Já nevím, co všechno můžete provést; musí se začít, aby se to zkusilo; ručím vám za to, že tomu přijdete na chuť. Chcete být samovládcem světa? Dobrá. Chcete svět vyhladit? Budiž. Chcete jej obšťastnit tím, že mu vnutíte věčný mír, Boha, nový řád, revoluci či co? Proč ne? Jen začněte, na programu nezáleží; nakonec budete dělat jen to, co vám vnutí skutečnosti vámi vytvořené. Můžete rozbít banky, krále, industrialism, vojska, věčné bezpráví nebo co je vám libo; však se pak ukáže, co s tím bude dál. Začněte s čímkoliv; pak už to poběží samo. Jen nehledejte analogie v dějinách, neptejte se, co smíte; vaše postavení je bezpříkladné; žádný Čingischán nebo Napoleon vám nepovědí, co máte dělat a kde jsou vaše meze. Nikdo vám nemůže poradit; nikdo se nemůže vžít do bezuzdnosti vaší moci. Musíte být sám, chcete-li dojít až na kraj. Nikoho k sobě nepouštějte, kdo by vám chtěl klást hranice nebo směr.“ „Ani vás, Daimone?“ ozval se Prokop ostře. „Ani mne ne. Já stojím na straně síly. Jsem starý, zkušený a bohatý; nepotřebuju nic, než aby se něco dělo a řítilo směrem, který určuje člověk. Mé staré srdce se bude těšit tím, co budete provádět. Vymyslete si to nejkrásnější, nejsmělejší a nejrajštější a uložte to světu právem své moci: ta podívaná mne odmění za to, že vám sloužím.“ „Podejte mi ruku, Daimone,“ děl Prokop pln podezření. „Ne, spálil bych vás,“ usmál se Daimon. „Mám starou, prastarou horečku. Co jsem chtěl říci? Ano, jediná možnost síly je násilí. Síla je schopnost vnutit věcem pohyb; neujdete nakonec tomu, aby se všechno netočilo kolem vás. Zvykejte si na to předem; oceňujte lidi jen jako své nástroje nebo jako nástroje myšlenky, kterou si vezmete do hlavy. Vy chcete nemožné dobro; následkem toho budete asi velmi krutý. Nezastavujte se před ničím, chcete-li prosadit veliké ideály. Ostatně i to přijde samo sebou. Zdá se vám nyní, že je nad vaše síly, abyste – já nevím v jaké formě – vladařil na zemi. Budiž, ale není to nad sílu vašich nástrojů; vaše moc dosahuje dále než každá střízlivá rozvaha. Zařídíte si své věci tak, abyste byl nezávislý na komkoliv. Ještě dnes vás dám zvolit za předsedu zpravodajské komise; tím budete mít prakticky v rukou extinkční stanici; ostatně je zařízena v objektu, jenž je mým soukromým majetkem. Za chvíli uvidíte naše směšné kamarády; nepoplašte je žádnými velkými plány. Jsou na vás připraveni a přijmou vás s nadšením. Promluvíte k nim několik frází o blahu lidstva nebo co chcete; beztoho to zanikne v chaosu názorů, kterému se říká politické přesvědčení. Rozhodnete se sám, povedete-li první rány směrem politickým nebo hospodářským: tedy budete-li nejdřív bombardovat vojanské objekty nebo továrny a trati. První je efektnější, druhé zasahuje hlouběji. Můžete zahájit generální, kruhový útok nebo si vyberete radiální sektor; zvolíte anonymní rozvrat nebo veřejné a napohled šílené vyhlášení boje. Neznám vašeho vkusu; ostatně na formě nezáleží, jen když projevíte svou moc. Jste nejvyšším soudcem světa; odsuďte kohokoliv, naši lidé provedou váš rozsudek. Nepočítejte životů; pracujete ve velkém, a celý svět má miliardy životů. Hleďte, jsem průmyslník, novinář, bankéř, politik, vše, co chcete; zkrátka jsem zvyklý počítat, ohlížet se na okolnosti a kramařit s omezenými šancemi. Právě proto vám musím říci, a je to jediná rada, kterou vám dávám, než se chopíte vlády: nepočítejte a neohlížejte se. Jakmile se jednou ohlédnete, změníte se v plačící sloup jako žena Lotova. Já jsem rozum a číslo; hledím-li vzhůru, chtěl bych se rozplynout v šílenství a v nespočetnosti. Vše, co je, nevyhnutelně klesá z chaosu neomezenosti přes číslo k nicotě; každá velká síla se staví proti tomuto sestupnému pádu; každá velikost chce se stát nesmírností. Zahozena je síla, která se nepřelije přes staré hranice. Vám je dána do rukou moc vykonat nesmírné věci; jste jí hoden či chcete s ní žabařit? Já, starý praktik, vám pravím: myslete na šílené a bezměrné skutky, na rozměry bezpříkladné, na nesmyslné rekordy lidské moci; skutečnost vám uškubne padesát i osmdesát procent z každého velikého plánu; ale to, co zůstane, musí ještě být nesmírné. Pokoušejte se o nemožné, abyste uskutečnil aspoň nějakou neznámou možnost. Vy víte, jak velká věc je experiment; dobrá, všichni vladaři světa se nejvíc děsí toho, že by to měli zkusit jinak, neslýchaně a obráceně; nic není konzervativnější než lidské vládnutí. Vy jste první člověk na světě, který může pokládat celý svět za svou laboratoř. Toto jest svrchované pokušení na temeni hory: nedám ti vše, co je pod tebou, k požitku a rozkoši moci; ale je ti to dáno, abys toho dobýval, abys to předělal a zkusil něco lepšího, než je tento bídný a ukrutný svět. Světu je znovu a znovu třeba tvůrce; ale tvůrce, který není svrchovaným pánem a vládcem, je jenom blázen. Vaše myšlenky budou rozkazy; vaše sny budou dějinné převraty; a kdybyste nepostavil nic víc než svůj pomník, stojí to za to. Přijměte, co je vaše. A nyní půjdeme; čekají na nás.“ XLVIII. Daimon spustil motor a skočil do vozu. „Hned tam budeme.“ Auto se sváželo s Hory Pokušení do širokého údolí, letělo němou nocí, přesmyklo se přes pokojné sedlo a stanulo před rozlehlým dřevěným domem mezi olšemi; vypadalo to jako starý mlýn. Daimon vyskočil z vozu a vedl Prokopa k dřevěným schodům; ale tam se jim postavil do cesty člověk s vyhrnutým límcem. „Heslo?“ ptal se. „I kuš,“ zahučel Daimon a strhl si automobilové brýle; člověk ustoupil a Daimon se hnal nahoru. Vešli do veliké nízké jizby, jež byla jako školní světnice: dvě řady lavic, pódium a katedra a tabule; jenomže tam bylo plno dýmu a výparů a křiku. Lavice byly přeplněny lidmi s klobouky na hlavách; všichni se hádali, na pódiu křičel rudovousý kolohnát, za katedrou stál suchý, pedantický stařík a zuřivě zvonil. Daimon šel rovnou k pódiu a skočil nahoru. „Kamarádi,“ křičel, a jeho hlas zněl nelidsky jako hlas racka. „Přivedl jsem vám někoho. Kamarád Krakatit.“ Udělalo se ticho, Prokop se cítil uchopen a nešetrně omakáván padesáti páry očí; jako ve snu vystoupil na pódium a rozhlédl se nevidomě po zamžené jizbě. „Krakatit, Krakatit,“ hučelo to dole, a hukot stoupal ve křik: „Krakatit! Krakatit! Krakatit!“ Před Prokopem stojí krásné rozcuchané děvče a podává mu ruku: „Nazdar, kamaráde!“ Krátký horký stisk, vše slibující žeh očí, a už je tu dvacet jiných rukou: hrubých, pevných i vysušených žárem, vlhce studených i zduchovnělých; a Prokop se cítí zapnut v celý řetěz rukou, které si jej podávají a přisvojují. „Krakatit, Krakatit!“ Pedantický stařík zvonil jako šílenec. Když to nic nepomohlo, vrhl se k Prokopovi a potřásl mu rukou; měl ručičku vyschlou a kožnatou, jako z pergamenu, a za ševcovskými brejličkami mu zářila ohromná radost. Dav zařval nadšením a utišil se. „Kamarádi,“ promluvil stařík, „přivítali jste kamaráda Krakatita… se spontánní radostí… se spontánní a živou radostí, která… které dávám výraz také z předsednického místa. Vítám tě v našem středu, kamaráde Krakatite. Vítáme také předsedu Daimona… a děkujeme mu. Žádám kamaráda Krakatita, aby usedl… jako host… na předsednickém pódiu. Delegáti ať se vysloví, mám-li dále říditi schůzi já… nebo předseda Daimon.“ „Daimon!“ „Mazaud!“ „Daimon!“ „Mazaud! Mazaud!“ „K čertu s vašimi formalitami, Mazaude,“ zahučel Daimon. „Předsedejte a dost.“ „Schůze pokračuje,“ křičel stařík. „Slovo má delegát Peters.“ Rudovousý člověk se ujal opět slova; jak se zdálo, útočil na anglickou Labour Party, ale nikdo ho neposlouchal. Všechny oči se až hmotně opírají o Prokopa; tamhle v koutě veliké, blouznivé oči souchotináře; vyvalený, modrý pohled nějakého velkého vousatého chlapečka; kulaté a lesklé brýle examinujícího profesora; ježčí zarostlá očička mrkající z ohromného chundele šedivých chlupů; oči pátravé, nepřátelské, zapadlé, dětinské, svaté i podlé. Prokop těkal pohledem po natřískaných lavicích a ucukl, jako by se spálil: potkal se s pohledem rozcuchané dívky; prohnula se, jako by klesala do peřin, gestem vlnivým a jednoznačným. Utkvěl na divné holé hlavě, pod níž visel úzký kabátek; čertví je-li tomu tvoru dvacet let nebo padesát; ale než to rozřešil, svraskla se celá hlava širokým, nadšeným a poctěným úsměvem. Jeden pohled ho dráždil neodbytně; hledal jej mezi všemi, ale nenacházel ho. Delegát Peters skončil koktaje a zmizel v lavici celý rudý. Všechny oči dolehly na Prokopa napjatým a nutkavým očekáváním; stařík Mazaud něco formálně odbreptal a naklonil se k Daimonovi. Bylo bezdeché ticho; a Prokop se zvedl nevěda, co činí. „Slovo má kamarád Krakatit,“ ohlásil Mazaud mna si suché ručičky. Prokop se rozhlédl omámenýma očima: Cože mám dělat? Mluvit? Proč? Kdo jsou ti lidé? – Zachytil laní oči souchotináře, přísný a zkoumavý lesk brýlí, mrkající očka, oči zvědavé a cizí, lesklý a jihnoucí pohled krásné dívky; otevřela hříšná, horká ústa samou pozorností; v první lavici holý a svraštělý človíček visí na jeho rtech uchvácenýma očima. Usmál se na něj potěšen. „Lidé,“ začal tiše a jako ve snách, „v noci včerejší… jsem zaplatil nesmírnou cenu. Prožil jsem… a ztratil…“ Vší mocí se sebral. „Někdy zažiješ… bolest takovou, že… že už není jen tvá. I otevřeš oči a vidíš. Zatměl se vesmír a země tají dech útrapou. Svět musí být vykoupen. Neunesl bys své bolesti, kdybys trpěl jen ty sám. Vy všichni jste prošli peklem, vy všichni –“ Rozhlédl se po světnici; vše mu splývalo v jakousi mdle zářící podmořskou vegetaci. „Kde máte Krakatit?“ zeptal se najednou podrážděně. „Kam jste jej dali?‘ Stařík Mazaud zvedl opatrně porcelánovou svátost a vložil mu ji do rukou. Byla to táž krabice, kterou kdysi nechal ve svém laboratorním baráku u Hybšmonky. Otevřel víko a hrábl prsty do zrnitého prášku, mnul jej, rozmílal, čichal k němu, vložil si špetku na jazyk; poznal jeho svěravou, silnou hořkost a okoušel ji s rozkoší. „To je dobře,“ vydechl a tiskl tu drahocennou věc v obou dlaních, jako by si o ni ohříval zkřehlé ruce. „Ty jsi to,“ bručel polohlasně; „já tě znám; ty jsi výbušný živel. Přijde tvůj okamžik, a vydáš vše; tak je to dobře.“ Vzhlédl nejistě z podobočí: „Co byste chtěli vědět? Já rozumím jenom dvěma věcem: hvězdám a chemii. Krásné jsou… nesmírné rozlohy času, věčný pořádek a stálost, a božské počtářství vesmíru; říkám vám, že… nic není krásnějšího. Ale co mně jsou platny zákony věčnosti? Přijde tvůj okamžik, a vybuchneš; vydáš lásku, bolest, myšlenku, já nevím co; tvé největší a nejsilnější je jenom okamžik. Ty, ty nejsi vřazen do nekonečného řádu ani započítán do miliónů světelných let; a tedy… tedy ať to tvé nic stojí za to! Vybuchni plamenem nejvyšším. Cítíš se sevřen? Tak tedy roztrhni svůj crusher a rozmetej skálu. Udělej místo pro svůj jediný okamžik. Tak je to dobře.“ Nechápal sám jasně, co mluví; ale unášelo ho temné puzení vyslovit něco, co mu hned zase unikalo. „Já… dělám jen chemii. Znám hmotu a… rozumím si s ní; to je všecko. Hmota se drobí vzduchem a vodou; štěpí se, kvasí, hnije, hoří, přijímá kyslík nebo se rozpadá; ale nikdy, slyšíte, nikdy při tom nevydá vše, co v ní je. A kdyby prošla celým koloběhem; kdyby se některý prášek země vtělil v rostlinu a v živé maso a stal se myslící buničkou mozku Newtonova, a umřel s ním a znovu se rozpadl, nevydal by všecko. Ale přinuťte jej… násilím, aby se roztříštil a rozpoutal; hle, vybuchl v tisícině vteřiny; nyní, nyní teprve vynaložil všechnu svou schopnost. A snad ani nespal; byl jenom spoután a dusil se, zápasil potmě a čekal, až přijde jeho okamžik. Vydat vše! Je to jeho právo. Já, já také musím vydat vše. Mám jenom zvětrávat a čekat… kvasit nečistě… a drobit se, aniž bych kdy… rázem… vydal celého člověka? Raději… to už raději v jediné vrcholné chvíli… a přese vše… Neboť já věřím, že je dobře vydat všecko. Ať je to dobré nebo špatné. Všecko je ve mně srostlé: dobré a zlé a nejvyšší. Kdo žije, dělá zlé i dobré, jako by se drobil. Dělal jsem to i to; ale nyní… musím vydat to nejvyšší. To je vykoupení člověka. Není to v ničem, co jsem udělal; je to zarostlé ve mně… jako v kameni. I musím se roztrhnout… mocí… jako se roztrhne náboj; a nebudu se ptát, co přitom roztříštím; ale bylo třeba… bylo mně třeba vydat to nejvyšší.“ Zápasil se slovy, namáhal se obsáhnout něco nevýslovného; ztrácel to každým slovem, vraštil čelo a hledal v tváři naslouchajících, zda snad nepochytili smysl toho, co nebyl s to jinak vyslovit. Našel zářivou sympatii v čistých očích souchotináře a soustředěné úsilí ve vyjevených modrých očkách vousatého obra tam vzadu; svrasklý človíček pil jeho slova s bezmeznou oddaností věřícího a krásná dívka je přijímala, polo ležíc, milostnými záchvěvy těla. Zato ostatní tváře na něho civěly cize, zvědavě nebo s rostoucí lhostejností. Proč vlastně mluvím? „Prožil jsem,“ pokračoval tápavě a poněkud již rozdrážděn, „prožil jsem tolik… co člověk může prožít. Proč vám to říkám? Protože nemám dost na tom; protože… doposud nejsem vykoupen; nebylo v tom to nejvyšší. Je to… zapadlé v člověku jako ve hmotě síla. Hmotu musíš porušit, aby vydala svou sílu. Člověk se musí rozpoutat, a porušit, a roztříštit, aby vydal svůj nejvyšší plamen. Aá, to by… to by už bylo příliš, aby ani pak nenašel, že… že dosáhl… že… že…“ Zakoktal se, zamračil se, hodil krabici s Krakatitem na katedru a usedl. XLIX. Bylo chvíli rozpačité ticho. „A to je všechno?“ ozval se ze středu lavic výsměšný hlas. „To je všechno,“ zabručel Prokop znechucen. „Není.“ To řekl Daimon a vstal. „Kamarád Krakatit předpokládal, že delegáti mají dobrou vůli rozumět –“ „Oho!“ zahlučelo to ve středu. „Ano. Delegát Mezierski už musí mít trpělivost, až domluvím. Kamarád Krakatit nám obrazně řekl, že je třeba,“ a tu Daimonův hlas zněl opět skřekem ptačím, „že je třeba zahájit revoluci bez ohledu na teorii etap; revoluci ničivou a výbušnou, ve které vydá lidstvo to nejvyšší, co v něm je utajeno. Člověk se musí roztříštit, aby vydal vše. Společnost se musí roztříštit, aby v sobě našla nejvyšší dobro. Vy se tady léta hádáte o nejvyšší dobro lidstva. Kamarád Krakatit nás poučil, že stačí uvést lidstvo v explozi, aby vyšlehlo daleko výše, než jak by mu chtěly předpisovat vaše debaty; a neohlížet se na to, co se přitom rozbije. Pravím, že kamarád Krakatit má pravdu.“ „Má, má, má!“ Najednou se strhl křik a potlesk. „Krakatit! Krakatit!“ „Ticho,“ překřikl je Daimon. „A jeho slova mají tím větší váhu, že jsou podložena faktickou mocí tento výbuch provést. Kamarád Krakatit není muž slov, nýbrž činu. Přišel, aby nám uložil přímou akci. A já vám říkám, že bude strašlivější, než se kdo odvážil snít. A vypukne dnes, zítra, do týdne –“ Jeho slova zanikla v nepopsatelné vřavě. Vlna lidí se smýkla z lavic na pódium a obklopila Prokopa. Objímali ho, tahali ho za ruce a křičeli „Krakatit! Krakatit!“ Krásná dívka s vlasy rozpoutanými divě zápasila, aby se k němu prodrala klubkem lidí; vržena jich tlakem přilnula k němu hrudí; chtěl ji odstrčit, objala ho a něco horečně sykala cizím jazykem. Zatím na kraji pódia muž s brýlemi pomalu a tiše vykládal do prázdných lavic, že teoreticky není přípustno vyvozovat sociologické závěry z neústrojné přírody. „Krakatit, Krakatit,“ hučel dav, nikdo neseděl, Mazaud třepal zvonkem jako popelář; a najednou se na katedru vyšvihl černý mladý muž a vysoko nade všemi mával ve vztyčené ruce krabicí s Krakatitem. „Ticho,“ zařval, „a dolů! nebo vám to hodím pod nohy!“ Nastalo náhlé ticho; klubko se smeklo z pódia a couvalo. Nahoře zůstal jen Mazaud se zvonkem v ruce, zmatený a bezradný, Daimon opřený o tabuli a Prokop, na němž dosud visela ta temnovlasá menáda. „Rosso,“ ozvaly se hlasy. „Srazte ho! Rosso dolů!“ Mladý muž na katedře divoce těkal žhoucíma očima. „Nikdo se nehni! Mezierski chce na mne střelit. Hodím,“ zaryčel a zatočil krabicí. Dav couval mruče jako rozlícená šelma. Dva tři lidé zvedli ruce, jiní následovali; byla chvilka dusného mlčení. „Jdi dolů,“ rozkřikl se stařík Mazaud. „Kdo ti dal slovo?“ „Hodím,“ hrozil Rosso napjatý jako luk. „To je proti jednacímu řádu,“ rozčilil se Mazaud. „Já protestuju a… skládám předsednictví.“ Mrštil zvonkem na zem a sestoupil z pódia. „Bravo, Mazaud,“ ozval se ironický hlas. „Tys tomu pomohl.“ „Ticho,“ křičel Rosso a shazoval si vlasy s čela. „Já mám slovo. Kamarád Krakatit nám řekl: Přijde tvůj okamžik, a vybuchneš; udělej místo pro svůj jediný okamžik. – Dobrá, já jsem si vzal jeho slova k srdci.“ „To nebylo tak myšleno!“ „Ať žije Krakatit!“ Někdo začal hvízdat. Daimon chopil Prokopa za loket a táhl ho k jakýmsi dvířkám za tabulí. „Můžete hvízdat,“ pokračoval Rosso výsměšně. „Nikdo z vás nehvízdal, když se před vás postavil tady ten cizí pán a… dělal místo pro svůj okamžik. Proč by to nezkusil někdo jiný?“ „To je pravda,“ ozval se pokojný hlas. Krásné děvče se postavilo před Prokopa, aby ho krylo svým tělem. Chtěl ji odstrčit. „Není to pravda,“ křičela s očima planoucíma. „On… on je…“ „Buď tiše,“ sykl Daimon. „Poroučet dovede každý,“ mluvil Rosso zimničně. „Pokud mám tohle v ruce, poroučím já. Mně je jedno, pojdu-li. Nikdo nesmí ven odtud! Galeasso, hlídej dveře! Tak, teď si promluvíme.“ „Ano, teď si promluvíme,“ ozval se Daimon ostře. Rosso se bleskem obrátil k němu; ale v tom okamžiku se vyřítil z lavic modrooký obr s hlavou skloněnou jako beran, a dříve než se Rosso otočil, popadl ho za nohy a podtrhl mu je; hlavou dolů letěl Rosso z katedry. V úděsném tichu bouchne a zapraská hlava na prknech, a z pódia se kutálí víčko porcelánové krabice dolů a pod škamna. Prokop se hnal k bezduchému tělu; na Rossových prsou, na tváři, po zemi, v kalužích krve byl rozsypán bílý prášek Krakatitu. Daimon jej zadržel; a tu již se rozpoutal křik a několik lidí běželo na pódium. „Nešlapat na Krakatit, vybuchne to,“ kázal nějaký roztřesklý hlas, ale už se vrhali na zem a sbírali bílý prášek do krabiček od sirek, rvali se, váleli se v klubku na zemi. „Zamkněte dveře,“ zaryčel kdosi. Světlo zhaslo. V tu chvíli rozkopl Daimon dvířka za tabulí a vytáhl Prokopa do tmy. Posvítil si kapesní baterkou. Byl to kumbálek bez oken, stoly nakladené na sobě, pivní tácky, nějaké zatuchlé šatstvo. Rychle táhl Prokopa dál: kyselá černá díra chodby, černé a úzké schody dolů. Na schodech je dohonila rozcuchaná dívka. „Jdu s vámi,“ šeptala a zaryla prsty do Prokopovy paže. Daimon vyrazil na dvůr kmitaje před sebou kruhem světla; byla propastná tma. Vytrhl vrátka a pádil na silnici; a než Prokop doběhl k vozu, pokoušeje se střásti dívku, hrčel motor a Daimon skočil k volantu. „Rychle!“ Prokop se vrhl do vozu a děvče za ním; vůz sebou trhl a letěl do tmy. Byla ledová zima; děvče se třáslo v tenkých šatech, i zabalil ji Prokop do kožišiny a sám se vtiskl do druhého kouta. Vůz uháněl špatnou měkkou cestou, zmítal se z boku na bok, vysazoval a opět rachotivě nabíral rychlosti. Prokop mrzl a uhýbal, kdykoliv jej náraz vozu hodil k schoulené dívce. Svezla se k němu. „Je ti zima, viď?“ šeptala, rozevřela kožišinu a halila ho do ní táhnouc ho k sobě. „Ohřej se,“ vydechla s šimravým smíchem a přimkla se k němu celým tělem; byla horká a kyprá, jako by nahá byla. Její rozpoutané vlasy vydechovaly pach hořký a divoký, dráždily ho na tvářích a oslepovaly mu oči. Mluvila k němu zblizoučka cizím jazykem, opakovala to ještě tišeji, ještě tišeji, brala jeho boltec mezi jemně jektající zuby; a náhle mu leží na prsou a vniká do jeho úst neřestným, zkušeným, vláhyplným polibkem. Hrubě ji odstrčil; vztyčila se žasnouc, uraženě odsedla a pohybem ramen smekla se sebe kožišinu; dulo mrazivě, i zvedl kožich a položil jí jej znovu na ramena. Hodila sebou vztekle, vzdorovitě strhla kožišinu a nechala ji válet na dně vozu. „Jak chcete,“ zabručel Prokop a odvrátil se. Vůz vyjel opět na tvrdou cestu a rozehnal se vyjící rychlostí. Z Daimona nebylo vidět než záda zježená kozími chlupy. Prokop se zalykal studeným větrem; ohlédl se po dívce, otočila si vlasy kolem krku a zajíkala se zimou ve svých lehkých šatečkách. Bylo mu jí líto; sebral kožich a hodil jej na ni; odstrkovala jej v rozlíceném vzdoru, a tu ji celou omotal kožišinou s hlavou a se vším všudy jako balík a sevřel ji pažema: „Ani se nehnout!“ „Co, už zas vyvádí?“ hodil Daimon pokojně od volantu. „Nu tak ji…“ Prokop dělal, jako by přeslechl jeho cynismus; ale spoutaný balík v jeho pažích se počal tiše chichtat. „Je to hodná holka,“ pokračoval Daimon lhostejně. „Tvůj tatík byl spisovatel, viď?“ Balík pokývl; a Daimon řekl Prokopovi jméno tak známé, tak osvícené a čisté, že Prokop ustrnul a mimoděk uvolnil své drsné sevření. Balík sebou zavrtěl a vyhoupl se mu na klín; zpod kožišiny vyčouhly krásné, hříšné nohy a dětsky se bimbaly ve vzduchu. Přetáhl přes ně kožich, aby nemrzla; považovala to nejspíš za hru, dusila se tichým smíchem a kopala vyhazujíc nohama. Sevřel ji co nejníže mohl; tu zas nahoře vyklouzla plná děví ruka a vjela mu do obličeje v divé a milostné hře, rvala ho za vlasy, dráždila na krku, dobývala se prsty do jeho sevřených úst. Nechal ji posléze činit; dotkla se jeho čela, našla je přísně svraštěné a utrhla, jako by se spálila; teď je to bojácná dětská pracička, která neví, co smí; kradmo se blíží k jeho tváři, dotkne se jí, ucukne, znovu se dotkne, pohladí a lehce, bázlivě se položí na hrubou líc. V kožichu to hluboce vzdychlo a znehybnělo. Auto se protáčí spícím městečkem a klesá do širého kraje. „Tak co,“ obrací se Daimon, „co říkáte kamarádům?“ „Tiše,“ šeptá nehybný Prokop „usnula.“ L. Vůz zastavil v černém, lesnatém údolí. Prokop rozeznal potmě těžné věže a haldy. „Tak, tady jsme,“ zabručel Daimon. „To je můj rudný důl a hamr; nestojí to za nic. Nu, vystupte!“ „Mám ji tady nechat?“ ptal se Prokop tiše. „Koho? Aha, vaši krasavici. Probuďte ji, zůstaneme tady.“ Prokop opatrně vystoupil nesa ji v náručí. „Kam ji mám položit?“ Daimon odemykal ponurý dům. „Co? Počkejte, já tu mám několik pokojů. Můžete ji položit… já vás tam dovedu.“ Rozsvítil a vedl ho studenými kancelářskými chodbami; konečně vešel do jedněch dveří a otočil kontakt. Byl to ošklivý nevyvětraný pokoj se zválenou postelí a spuštěnou žaluzií. „Aha,“ bručel Daimon, „nocoval tu asi… jeden známý. Moc pěkné to tu není, že? Nu, jako u mládence. Položte ji sem na postel.“ Prokop opatrně složil tiše oddychující balík. Daimon přecházel a mnul si ruce. „Půjdeme teď do naší stanice. Je nahoře, na kopci, deset minut odtud. Nebo chcete zůstat tady?“ Přistoupil k spící dívce, rozhodil cíp kožichu a odkryl její nohy až nad kolena. „Je krásná, viďte? Škoda že jsem tak starý.“ Prokop se zamračil a zahalil jí nohy. „Ukažte mi vaši stanici,“ řekl suše. Ústy Daimonovými trhl úsměšek. „Pojďte.“ Vedl ho dvorem. Ve strojovně se svítí, mašiny supají, po dvoře se potlouká topič s rukávy vyhrnutými a kouří dýmčičku. Nahoru do stráně vede lanová dráha na rudné vozíky a její konstrukce se rýsuje mrtvě jako ještěří žebra. „Musel jsem zavřít tři jámy,“ vykládá Daimon. „Nevyplácí se to. Už bych to dávno prodal, nebýt stanice. Pojďte tudy.“ Pustil se po příkré pěšině lesem a do kopce; Prokop jej sledoval jen po zvuku; byla černá tma a časem skanula ze smrků těžká krůpěj. Daimon se zastavil a s námahou oddechoval. „Jsem stár,“ řekl, „už nemám dechu jako dřív. Musím víc a více spoléhat na lidi… Dnes nikdo na stanici není; kamarád telegrafista zůstal tam, s nimi… To je jedno; pojďte!“ Temeno kopce bylo rozryté jako bojiště: opuštěné těžné věže, drátěná lana, ohromné pusté haldy; a na největší haldě nahoře dřevěný baráček s anténami. „To je… stanice,“ supěl udýchaný Daimon. „Stojí… na čtyřiceti tisících tunách magnetitu. Přirozený kondenzátor, rozumíte? Celý kopec… je ohromná síť drátů. Někdy vám to vyložím podrobně. Pomozte mi nahoru.“ Vydrápali se po sypké haldě; těžký štěrk se jim s rachotem svážel pod nohama; ale konečně tady, tady je stanice – Prokop ustrnul nevěře svým očím: vždyť je to jeho laboratorní barák, tam doma, v polích nad Hybšmonkou! tady ty nenatřené dvéře, pár světlejších prken od poslední správky, suky podobné očím – Jako vyjevený hmátl na veřeje: ovšem, tuhle je ten rezavý ohnutý hřebík, který sám kdysi zatloukl! „Kde se to tu vzalo?“ vyhrkl bezdeše. „Co?“ „Ten barák.“ „Ten už tu stojí léta,“ řekl Daimon lhostejně. „Co na něm máte?“ „Nic.“ Prokop oběhl celý domek hmataje po stěnách a oknech. Ano, tady je ta štěrbina, prasklé dřevo, vyražená tabulka v okně; vypadlý suk, pravdaže, a z nitra zalepený papírem. Třesoucí se rukou přejížděl známé ubohé podrobnosti; všecko je, jak to bylo, všecko… „Nu tak,“ ozval se Daimon, „už jste si to prohlédl? Otevřte, vy máte klíč.“ Prokop jel rukou do kapsy. Nu ovšem, měl s sebou klíč od své staré laboratoře… tam doma; vstrčil jej do visacího zámku, odemkl a vešel dovnitř; a – jako tam doma – hmátl mechanicky vlevo a otočil kontaktem, který měl místo knoflíku hřebík – jako tam doma. Daimon vešel za ním. Bože, tady je můj kavalec dosud neustlaný; mé umyvadlo, džbán s okrajem potlučeným, houba, ručník, vše – Otočil se do rohu; a to jsou ta stará železná kamínka s rourou spravovanou drátem, bednička s uhelným mourem, a tam je rozbitá lenoška s nohama pokleslýma, a čouhá z ní koudel a stočený drát; tady je ten cvoček v podlaze, a tu je to propálené prkno, a skříň, skříň na šaty – Otevřel ji; klátily se tam nějaké zvadlé kalhoty. „Skvělé to tu není,“ poznamenal Daimon. „Náš telegrafista je takový – nu, podivín. Co říkáte aparátům?“ Prokop se obrátil ke stolu jako v snách. Ne, to tu nebylo, nenene, to sem nepatří: místo nářadí chemikova je na jednom konci pultu tuctová lodní radiostanice s položeným sluchátkem, přijímací aparát, kondenzátory, variometr, regulátor, pod stolem obyčejný transformační agregát; a na druhém konci – „Tamto je normální stanice,“ vysvětloval Daimon, „na obyčejné hovory. To druhé je naše extinkční stanice. Tou posíláme ty antivlny, protiproudy, umělé magnetické bouře nebo jak to chcete jmenovat. To je celé naše tajemství. Vyznáte se v tom?“ „Ne.“ Prokop zběžně přehlédl aparáty zcela nepodobné všemu, co znal. Mělo to spoustu odporů, jakousi drátěnou mřížku, cosi podobného katodové trubici, nějaké izolované bubny či co a podivný koherer, relé a tastr s kontakty; nevěděl, co to vůbec je. Nechal aparátu a koukal na strop, je-li na něm také ta divná kresba dřeva, která mu tam doma vždycky připomínala hlavu starce. Ano, je je je tam. A tamhle je to zrcátko s uraženým rohem – „Co říkáte aparátu?“ ptal se Daimon. „Je – eh – to je první konstrukce, že? Je to ještě příliš složité.“ Padl očima na fotografii, jež byla opřena o jakousi indukční cívku. Vzal ji do rukou; byla to opojně krásná dívčí hlava. „Kdo je to?“ ptal se chraptivě. Daimon mu nahlédl přes rameno. „Copak ji nepoznáváte? To je ta vaše krasavice, co jste si ji sem přivezl v náručí. Skvostná holka, že?“ „Jak se sem dostala?“ Daimon se ušklíbl. „Nu, asi ji zbožňuje náš telegrafista. Nechtěl byste zapnout tamten veliký kontakt? Ten pákový. – Je to ten scvrklý človíček, nevšiml jste si ho? Seděl v první lavici.“ Prokop hodil fotografii na stůl a zapnul kontakt. Po drátěné mřížce přeběhla modrá jiskra. Daimon si pohrál prsty na tastru; tu začal celý aparát světélkovat krátkými modrými zášlehy. „Tak,“ vydechl Daimon spokojeně a zadíval se bez hnutí do sršících jisker. Prokop popadl fotografii horečnýma rukama. Nu ovšem, rozumí se, to je to děvče dole; o tom nemůže býti pochyby. Ale kdyby… kdyby snad měla závoj, a kožišinku, zrosenou kožišinku až po ústa… a rukavičky – Prokop zaťal zuby. To není možno, že by jí byla tak podobna! Nachmuřil oči stíhaje unikající vidinu: zas viděl dívku v závoji, tiskne k prsoum zapečetěnou obálku a teď, teď k němu obrací čistý a zoufalý pohled – Bez sebe rozechvěním srovnával obrázek s uniklou podobou. Bože na nebi, jak vlastně vypadala? Vždyť já to nevím, lekl se; vím jen, že byla zastřená a krásná. Krásná byla a zastřená, a nic víc, nic víc jsem neviděl. A tohle, ten obrázek tady, veliké oči a ústa vážná a jemná, to že je ta – ta – ta spící dole? Ta má přec ústa rozevřená, hříšná a rozevřená ústa a vlasy rozpoutané, a nedívá se tak – nedívá se tak – Zrosený závoj mu zastřel oči. Ne, to je nesmysl; toto vůbec není to děvče dole, a není jí ani podobna. Toto je tvář té zastřené, jež přišla v hoři a úzkosti; její čelo je klidné a oči jsou zastíněny bolestí; a ke rtům se jí lepí závoj, hustý závoj s rosičkou dechu – Proč tehdy jej nezvedla, abych ji poznal! „Pojďte, něco vám ukážu,“ ozval se Daimon a táhl Prokopa ven. Stáli na vrcholu haldy; pod jejich nohama temná a spící země do nedozírna. „Dívejte se tamhle,“ řekl Daimon a ukazoval rukou k obzoru. „Nevidíte nic?“ „Nic. Ne, je tam světélko. Slabá záře.“ „Víte, co to je?“ Tu zahučelo slabě, jako by zaryl vítr v noční tišině. „Hotovo,“ děl Daimon slavnostně a smekl čepici. „Good night, kamarádi.“ Prokop se k němu tázavě obrátil. „Nerozumíte?“ povídal Daimon. „Teď teprve k nám doletěl výbuch. Padesát kilometrů vzdušné čáry. Přesně dvě a půl minuty.“ „Jaký výbuch?“ „Krakatit. Ti pitomci si to cpali do sirkových škatulek. Myslím, že už budeme mít od nich pokoj. Svoláme nový sjezd – bude nový výbor –“ „Vy – jste je –“ Daimon přikývl. „S nimi se nedalo pracovat. Jistě že se hádali do poslední chvíle o taktiku. Nejspíš tam hoří.“ Na obzoru bylo vidět jen slaboučkou červenou záři. „Zůstal tam i vynálezce naší stanice. Zůstali tam všichni. Teď tedy to vezmete do ruky sám – Hleďte, poslouchejte, jak je ticho. A přece odtud, tady z těch drátů, šlehá do prostoru němá a přesná kanonáda. Teď jsme zastavili všechny bezdrátové spoje, a telegrafistům to práská do uší, krach, krach! Ať se vztekají. Zatím se pan Tomeš někde v Grottup pachtí dodělat Krakatit – Nenajde to nikdy. A kdyby, kdyby! v tom okamžiku, jak by se mu to pod rukou sloučilo, byl by konec – Tak jen pracuj, staničko, jiskři potichu a bombarduj celý vesmír; nikdo, nikdo kromě vás nebude pánem Krakatitu. Teď jste jen vy, vy sám, vy jediný –“ Položil mu ruku na rameno a ukázal mlčky kolem dokola: celý svět. Byla tma bezhvězdná a pustá; jen na obzoru žířila nízká ohnivá záplava. „Ah, jsem unaven,“ zívl Daimon. „Byl to slušný den. Pojďme dolů.“ LI. Daimon spěchal, aby už byl doma. „Kde je vlastně Grottup?“ zeptal se Prokop zčistajasna, když už byli dole. „Pojďte,“ děl Daimon, „ukážu vám to.“ Dovedl ho do tovární kanceláře a k nástěnné mapě. „Tady,“ ukázal ohromným nehtem na mapě podškrtávaje malé kolečko. „Nechcete pít? To vás zahřeje.“ Naléval sobě i Prokopovi do skleniček něco černého jako smůla. „Na zdraví.“ Prokop do sebe obrátil kalíšek a zajíkl se; bylo to jako rozžhavené železo a hořké jako chinin; hlava se mu zatočila nesmírnou závratí. „Už nechcete?“ vycenil Daimon žluté zuby. „Škoda. Nechcete nechat čekat svou krasotinku, že?“ Pil sklenku po sklence; oči mu zeleně blýskaly, chtěl žvanit, ale jazyk mu tuhl. „Poslyšte, vy jste chlapík,“ prohlašoval. „Zítra se do toho dejte. Starý Daimon vám udělá všechno, nač si vzpomenete.“ Zvedl se toporně a klaněl se mu až po pás. „Tak je to v pořádku. A teď – poč-počkejte –“ Počaly se mu plést všechny jazyky světa; pokud Prokop rozuměl, byly to nejhrubší oplzlosti; nakonec bručel nesmyslnou písničku, trhal sebou jako v padoucnici a ztrácel vědomí; na rtech mu vystoupila žlutá pěna. „Hej, co je vám?“ křičel Prokop a zatřásl jím. Otevřel těžce a blbě skelné oči. „Co… co je?“ blábolil, trochu se zvedl a otřásl se. „Aha, já – já jsem – To nic není.“ Promnul si čelo a křečovitě zíval. „A-ano, já vás dovedu do vašeho pokoje, že?“ Byl ošklivě zsinalý a celý jeho tatarský obličej váčkovitě splaskl; vrávoral nejistě, jako by mu ztuhly údy. „Tak pojďte.“ Šel rovnou do pokoje, kde nechali spící dívku. „Aa,“ křikl ve dveřích, „krasavice se probudila. Račte dál.“ Klečela u kamen; patrně právě zatopila, a dívala se do praskajícího plamene. „Vida, jak to tu poklidila,“ bručel Daimon uznale. Skutečně, bylo vyvětráno a trapný nelad pokoje kupodivu zmizel; bylo tu nenáročně a příjemně jako v pokojné domácnosti. „Hleďme, co dovedeš,“ divil se Daimon. „Holka, ty bys už měla zakotvit.“ Vstala a neobyčejně se začervenala i zmátla. „Nu, jen se neplaš,“ cenil se Daimon. „Tedy ten kamarád se ti líbí, viď?“ „Líbí,“ řekla prostě a šla zavřít okno a spustit žaluzii. Kamna teple zadýchala do světlého pokoje. „Děti, máte to tu pěkné,“ liboval si Daimon a nahříval si ruce u kamen. „Hned bych tu zůstal.“ „Jen si jdi,“ vyhrkla rychle. „Sejčas, holubičko,“ zubil se Daimon. „Mně… mně je teskno bez lidí. Koukej, tvůj přítel je jako zařezaný. Počkej, já mu domluvím.“ Rozzlobila se prudce. „Nic mu nedomluvíš! Ať je, jaký chce!“ Zvedl chlupaté obočí přeháněje úžas. „Copak? copak? snad jsi se do něho ne- nezami –“ „Co je ti po tom?“ přerušila ho blýskajíc očima. „Kdo tě tu potřebuje?“ Řehtal se tiše opřen o kamna. „Kdybys věděla, jak ti to sluší! Holka, holka, i na tebe to jednou přišlo doopravdy? Ukaž se!“ Chtěl ji vzít za bradu; ustoupila blednouc hněvem a ukázala zuby. „Cože? I kousat chceš? S kýmpak jsi včera zas byla, že jsi tak – Aha, já už vím; Rosso, viď?“ „To není pravda,“ křikla se slzami v hlase. „Nechte ji,“ ozval se Prokop příkře. „Nunu, vždyť o nic nejde,“ bručel Daimon. „Tak abych vám nepřekážel, že? Dobrou noc, děti.“ Couval a tlačil se ke zdi; a než Prokop vzhlédl, byl pryč. Prokop si přitáhl židli k hučícím kamnům a zadíval se do plamene; ani se po ní neohlédl. Slyšel ji, jak váhavě, po špičkách přechází po pokoji, zamyká a něco rovná; neví už co, stojí a mlčí – Divná je moc plamene a plynoucích vod; člověk se zahledí, omámí, zastaví; nemyslí už, neví a nevzpomíná, ale děje se v něm všechno, co kdy žil, co kdy žil, bez tvaru a bez času. Klapl jeden pohozený střevíček a druhý; asi se zouvá. Jdi spat, děvče; až usneš, podívám se, komu jsi podobna. Tichounce přešla a zastavila se; zas něco přerovnává, bůhví proč to tu chce mít tak pěkné a čisté. A najednou před ním klečí na kolenou a vztahuje sličné ruce k jeho noze. „Zuju ti boty, nechceš?“ povídá tiše. Vzal její hlavu do dlaní a obrátil ji k sobě. Krásná, poddajná a podivně vážná. „Znala jsi Tomše?“ ptal se chraptivě. Přemýšlela a zavrtěla hlavou. „Nelži! Ty jsi – ty jsi – Máš vdanou sestru?“ „Nemám.“ Vydrala se mu prudce z dlaní. „Proč bych ti lhala? Všechno ti řeknu naschvál abys věděl – na-schvál – Já já jsem zkažená holka.“ Zaryla se mu tváří do kolen. „Všichni mne všich-ni abys to věděl –“ „I Daimon?“ Neodpověděla, jenom se otřásla. „Mů-můžeš mne kopnout já jsem óó nnnenesahej na mne – já jsem kdy-bys věděl…“ Zrovna ztuhla. „Nech toho,“ křikl zmučen a násilím zvedl jí hlavu. Její oči široce zely úzkostí a zoufáním. Pustil ji a zaúpěl. Byla to taková podoba, že se zalykal úděsem. „Mlč, mlč aspoň,“ mručel s hrdlem sešněrovaným. Znovu se mu zaryla tváří do klína. „Nech mne já musím vvvšechno… Já já začala když mně bylo tři-třináct…“ Zacpal jí dlaní ústa; kousala ho do ruky a mumlala svou děsnou zpověď mezi jeho prsty. „Buď tiše,“ křičel, ale dralo se to z ní, jektala zuby a třásla se, mluvila, koktala – Jakžtakž ji umlčel. „Óó,“ sténala, „kdybys… věděl… co… co lidé… co dě-lají! A každý, každý byl ke mně tak hrubý… Jako bych ani… ani zvíře, ani kámen nebyla!“ „Přestaň,“ vydechl bez sebe a nevěda co činit hladil ji třesoucími se pahýly prstů po hlavě. Vzdychla uklidněně a znehybněla; cítil její palčivý dech a tep jejího hrdla. Začala se tiše chichtat. „Ty sis myslel, že spím… tam ve voze. Já jsem nespala, já já jsem tak jenom naschvál dělala… a čekala jsem, že začneš… jako jiní. Vždyťs věděl, co jsem a jaká jsem… A… ty ses jen mračil a držels mne, jako bych byla malá holčička, jako bych… nějaká… svátost byla…“ Uprostřed smíchu jí vytryskly slzy. „Já já byla najednou já nevím proč tak ráda jako nikdy jako nikdy – a pyšná – a styděla jsem se hrozně, ale… přitom mně bylo tak krásně –“ Štkajícími ústy mu líbala kolena. „Vy… vy jste mne ani neprobudil… a položil… jako svátost… a nohy zakryl, a nic neřekl –“ Rozplakala se nadobro. „Já já vám budu sloužit, nechte mne nechte mne… já vám zuju boty… Prosím vás, prosím vás nezlobte se, že jsem dělala, jako bych spala! Prosím vás –“ Chtěl jí zvednout hlavu; líbala mu ruce. „Proboha, neplačte!“ vyhrkl. „Kdo?“ protáhla udivena a přestala plakat. „Proč mně vykáte?“ Obracel jí tvář nahoru; bránila se vší silou a zavrtávala se mu do kolen. „Ne, ne,“ drkotala s hrůzou a smíchem. „Já jsem uřvaná. Já já bych se vám… nelíbila,“ vydechla tiše a schovávala uplakanou tvář. „Když jste tak… dlouho… nešel! Já vám budu sloužit a psát dopisy… já já se naučím psát na stroji, já umím pět řečí – nevyženete mne? Když jste tak dlouho nešel, myslela jsem co co všechno bych udělala… a on mi to zkazil on mluvil jako bych… jako bych byla… A není to pravda… já já už jsem řekla všechno; já budu… já udělám co řeknete… já chci být hodná –“ „Vstaňte, prosím vás!“ Posadila se na paty, složila ruce v klín a hleděla na něho jako u vytržení. Nyní… nebyla už podobna oné v závoji; vzpomněl si na štkající Anči. „Už neplačte,“ zabručel měkce a nejistě. „Vy jste krásný,“ vydechla s obdivem. Začervenal se a mručel nevěda co. „Jděte… spat,“ zajíkal se a pohladil ji po palčivé líci. „Neošklivím se vám?“ šeptala zrůžovělá. „Ne, naprosto ne.“ Nehnula se a pohlížela na něho úzkostiplnýma očima; i sklonil se k ní a políbil ji; zarděla se a vrátila mu to zmateně a neobratně, jako by líbala poprvé. „Jdi spat, jdi,“ zamumlal rozpačitě, „já ještě… musím… něco rozvážit.“ Vstala poslušně a počala se tiše svlékat. Usedl do kouta, aby jí nepřekážel. Odkládala šaty beze studu, ale také bez nejmenší frivolnosti, prostě a samozřejmě jako žena ve své rodině; nespěchajíc rozepíná knoflíčky a rozvazuje tkanice, tichounce skládá prádlo, smeká zvolna punčochy se silných a dokonalých nohou; zamyslí se, hledí k zemi a hraje si po dětsku dlouhými, bezúhonnými prsty chodidel; pohlédne na Prokopa, usměje se ruměnou radostí a šeptá: „Já jsem tiše.“ Prokop ve svém koutě trne sotva dýchaje: vždyť je to opět ona, dívka v závoji; toto silné, vyspělé a překrásné tělo je její; takto vážně a krásně odkládá šat po šatu, tak jí splývají vlasy po pokojných ramenou, tak, právě tak si hladí, zamyšlena a schoulena, plné a matné paže, a takto, takto – Zavřel oči s tlukoucím srdcem. Zda jsi ji kdysi nevídal, svíraje oči v nejpustší samotě, jak stojí pod tichou lampou rodiny, obrací k tobě tvář a něco praví, co jsi neslyšel? Zda jsi tehdy, mačkaje si ruce mezi koleny, nezahlédl pod víčky semknutými pohyb její ruky, pohyb prostý a sličný, v němž byla všechna mírná a mlčelivá radost domova? Jednou se ti zjevila, stála k tobě zády s hlavou nad něčím skloněnou; a jindy jsi ji viděl čtoucí pod večerní lampou. Je toto snad jen pokračování, a zmizelo by to, kdybych otevřel oči, a nezbylo by nic než samota? Otevřel oči. Dívka ležela v posteli, přikryta až po bradu, a upírala na něho oči v strašně pokorné lásce. Přistoupil k ní, sklonil se nad její tvář, studoval její rysy s prudkou a netrpělivou pozorností. Vzhlédla tázavě a dělala mu místo po svém boku. „Nene,“ zamručel a políbil ji lehce na čelo. „Jen spi.“ Zavřela poslušně oči a ani nedýchala. Vrátil se po špičkách do svého kouta. Ne, není jí podobna, ujišťoval se. Zdálo se mu, že na něho hledí zpod přivřených víček; mučilo ho to, nemohl ani myslet; mračil se, odvrátil hlavu, ale konečně vyskočil a po špičkách se šel na ni podívat. Měla oči zavřené, ani nedýchala; byla sličná a oddaná. „Spi,“ zašeptal. Pokývla maličko hlavou. Zhasil a hmataje rukama se vrátil po špičkách do svého kouta u okna. Po předlouhé, přeteskné době se kradl ke dveřím jako zloděj. Neprobudí se? Váhal s rukou na klice, s bouchajícím srdcem otevřel a vykradl se na dvůr. Je dosud noc. Prokop se rozhlédl mezi haldami a přelezl plot. Dopadl na zem, očistil se a hledal silnici. Je stěží vidět na cestu. Prokop se rozhlíží a chvěje se chladem. Kam, kam vlastně? Do Balttinu? Šel několik kroků a zastavil se; stojí a kouká do země. Tedy do Balttinu? Škytl hrubým, bezslzným pláčem a obrátil se na patě. Do Grottup! LII. Divně se točí dráhy světa. Kdybys sčetl všechny své kroky a cesty, jakou složitou podobu by to nakreslilo? Neboť svými kroky rýsuje každý svou mapu země. Byl večer, když stál Prokop před mřížovým plotem grottupských závodů. Je to rozsáhlé barákové pole, ozářené mlhovými koulemi obloukových lamp; ještě svítí jedno nebo dvě okna; Prokop tiskne hlavu mezi mřížové pruty a volá: Haló! Přiblížil se vrátný nebo hlídač. „Co chcete? Dovnitř se nesmí.“ „Prosím vás, je u vás ještě pan inženýr Tomeš?“ „Co s ním chcete?“ „Musím s ním mluvit.“ „… Pan Tomeš je ještě v laboratoři. Nemůžete s ním mluvit.“ „Řekněte mu… řekněte mu, že na něj čeká jeho přítel Prokop… že mu má něco dát.“ „Jděte dál od té mříže,“ bručel člověk a někoho zavolal. Po čtvrthodině běžel kdosi v dlouhém bílém plášti k mříži. „To jsi ty, Tomši?“ volal Prokop polohlasně. „Ne, já jsem laborant. Pan inženýr nemůže přijít. Pan inženýr má důležitou práci. Co si račte přát?“ „Musím s ním nutně mluvit.“ Laborant, otylý a čilý človíček, pokrčil rameny. „Prosím, to nepůjde. Pan Tomeš dnes nemůže ani na vteřinu –“ „Děláte Krakatit?“ Laborant nedůvěřivě zafrkal. „Co vám je po tom?“ „Musím ho… před něčím varovat. Musím mu něco doručit.“ „Máte to dát mně. Já mu to donesu.“ „Ne, já… já to dám jenom jemu. Řekněte mu –“ „Tak si to prý máte nechat.“ Člověk v bílém plášti se otočil a odcházel. „Počkejte,“ volal Prokop. „Dejte mu to. Vyřiďte mu… vyřiďte mu…“ Vylovil z kapsy onu pomačkanou silnou obálku a podával ji skrze mříž. Laborant ji vzal podezřivě mezi prsty, a Prokopovi bylo, jako by právě něco přetrhl. „Řekněte mu, že… že tu čekám, že ho prosím, aby… aby sem přišel!“ „Já mu to dám,“ uryl laborant a odešel. Prokop se posadil na patník. Z druhé strany plotu stál mlčelivý stín a hlídal ho. Je syrová noc, holé větve se rozpínají do mlhy, je slizko a zebavě. Po čtvrthodině někdo přichází k plotu; je to bledý nevyspalý chlapec s tváří jako z tvarohu. „Pan inženýr vzkazuje, že mnohokrát děkuje a že nemůže přijít a že nemáte čekat,“ vyřizoval mechanicky. „Počkejte,“ drtil Prokop netrpělivě. „Řekněte mu, že s ním musím mluvit; že… že jde o jeho život. A že mu dám všechno, co chce, jen když… jen když mi pošle jméno a adresu té dámy, co jsem mu od ní donesl tu obálku. Rozumíte mi?“ „Pan inženýr jenom vzkázal, že mnohokrát děkuje,“ opakoval chlapec ospale, „a že nemáte čekat –“ „Ale tak u čerta,“ zaskřípal Prokop zuby, „vyřiďte mu, ať sem přijde, jinak že se odtud nehnu. A ať nechá práce, nebo… nebo mu to vyletí do povětří, rozumíte?“ „Prosím,“ řekl chlapec tupě. „Ať… ať sem přijde! Ať mi dá tu adresu, jenom tu adresu, a… že mu pak nechám všechno, rozuměl jste?“ „Prosím.“ „Tak už jděte, jděte rychle, u všech –“ Čekal v zimničné netrpělivosti. Není… není to lidský krok tam uvnitř? Zatanul mu Daimon, jak nasupen, křivě fialovou hubu se dívá do modrých jisker své stanice. A ten pitomec Tomeš nejde! Kutí tam něco, tam, co září to světlé okno, a neví, neví, že je bombardován, že chvatnýma rukama zapaluje podkop sám pod sebou a – Není to lidský krok? Nikdo nejde. Hrubý kašel otřásá Prokopem. Všechno ti vydám, šílenče, přijdeš-li mi jenom říci její jméno! Nechci už nic; nechci už nic než ji nalézt; všeho se vzdám, jen mi nech to jediné! Utkvěl očima v prázdnu: nyní tu stojí zahalena závojem, u nohou suché listí, bleďoučká a divně vážná v této zsinalé tmě; spíná na prsou ruce, nemá už obálku, a hledí na něho hlubokýma, upřenýma očima; studené mžení jí zrosilo závoj i kožišinku. „Byl jste ke mně nezapomenutelně laskav,“ praví tiše a zastřeně. Zvedl k ní ruce, zlomil ho lítý kašel. Óó, což nikdo nepřijde? Vrhl se k mřížovému plotu, aby jej přelezl. „Zůstaňte tam, nebo střelím,“ křikl stín za plotem. „Co tu chcete?“ Prokop pustil plot. „Prosím vás chraptěl zoufale, „– řekněte panu Tomšovi… řekněte mu…“ „Řekněte si mu to sám,“ přerušil ho hlas nelogicky; „ale hleďte, ať už jste pryč.“ Prokop usedl na patník. Snad Tomeš přijde, až mu to zase selže. Jistě, jistě nenajde, jak se dělá Krakatit; pak přijde sám a zavolá mne… Seděl nahrben jako prosebník. „Poslyšte,“ ozval se, „já vám dám… deset tisíc, když… když mne pustíte dovnitř.“ „Já vás dám sebrat,“ zabručel hlas příkře a neodmluvně. „Já – já –,“ koktal Prokop, „já chci jen vědět tu adresu, víte? já chci jen… vědět… Já vám dám všechno, když mi to opatříte! Vy… vy jste ženat a máte děti, ale já… já jsem sám… a chci jenom nalézt…“ „Ticho buďte,“ osopil se hlas. „Jste opilý.“ Prokop umlknul a komihal trupem na patníku. Musím čekat, přemýšlel tupě. Proč nikdo nejde? Všechno mu dám, i Krakatit, i všechno ostatní, jen když… „Byl jste ke mně nezapomenutelně laskav.“ Ne, bůh chraň: já jsem člověk zlý; ale vy, vy jste ve mně vzbudila vášeň laskavosti; všechno na světě bych udělal, když jste na mne pohlédla; vidíte, proto jsem tady. To nejkrásnější na vás je, že máte nade mnou moc, abych vám sloužil; proto, slyšíte, proto vás musím milovat! „Co pořád máte?“ láteřil hlas za plotem. „Budete tiše nebo ne?“ Prokop vstal: „Prosím vás, prosím vás, řekněte mu –“ „Já na vás pošlu psa!“ K plotu se loudavě blížila bílá postava s hořícím uhlíkem cigarety. „To jsi ty, Tomši?“ zavolal Prokop. „Ne. Vy jste tu ještě?“ Byl to laborant. „Člověče, vy jste blázen.“ „Prosím vás, přijde sem Tomeš?“ „Ani ho nenapadne,“ povídal laborant opovržlivě. „Nepotřebuje vás. Za čtvrt hodiny to máme hotovo, a pak, gloria victoria! pak se napiju.“ „Prosím vás, řekněte mu, ať… ať mně dá jen tu adresu!“ „To už vyřizoval kluk,“ vycedil laborant. „Pan inženýr řekl, abyste mu vlezl na záda. Bude se vytrhovat z práce, ne? Teď, když je v nejlepším. Už to vlastně máme, a teď jenom – a je to.“ Prokop vykřikl úděsem: „Běžte mu říci – rychle – ať nezapíná vysokou frekvenci! Ať to zastaví! Nebo – nebo se stane – Běžte honem! On neví – on – on neví, že Daimon – Proboha, zarazte ho!“ „Tja,“ vyprskl laborant v krátký smích. „Pan Tomeš ví, co má dělat; a vy –,“ tu vyletěl mříží hořící oharek, „dobrou noc!“ Prokop skočil k plotu. „Ruce vzhůru,“ zařval uvnitř hlas a vzápětí pronikavě hvízdla hlídačská píšťalka. Prokop se dal na útěk. Ubíhal po silnici, skočil přes příkop a běžel po měkké louce; klopýtal oranicí, upadl, sebral se a uháněl dál. Zastavil se s buchajícím srdcem. Kolem dokola mlha a pustá pole; teď už mne nechytí. Naslouchal; bylo ticho, slyšel jen svůj sípavý dech. Ale což – což když vyletí Grottup do povětří? Chytil se za hlavu a běžel dál; sklouzl do hlubokého úvozu, vydrápal se nahoru a kulhaje skákal přes zorané pole. Oživla bolest staré fraktury a v prsou ho palčivě bodalo; nemohl dále, usedl na studenou mez a díval se na Grottup mlhavě zářící svými obloukovými lampami. Vypadalo to jako světelný ostrov v nesmírných temnotách. Je trnoucí, zdušené ticho; a přece v okruhu tisíců a tisíců kilometrů se odehrává děsný a bezoddyšný útok; Daimon na své Magnetové hoře řídí příšerně tiché bubnové bombardement celého světa; mílovými kmity si razí letící vlny cestu rozlohami, aby zachytily a rozmetaly první prášek Krakatitu kdekoliv na zemi. A tady v hlubině noci, uprostřed té bledé záplavy světla, pracuje zarytý, šílený člověk, skloněný nad tajemným procesem přeměny – „Tomši, pozor,“ vykřikl Prokop; ale jeho hlas zapadl ve tmě jako kámen hozený do tůně dětskou rukou. Vyskočil třesa se hrůzou a zimou a prchal dál, jen dál od Grottupu. Zabředl do mokřiny a stanul; neozve se výbuch? Ne, ticho; a v novém poryvu hrůzy běžel Prokop do svahu, klopýtal, svezl se na kolena, vyskočil a uháněl; zapadl v houští, hmatal rukama, prodíral se naslepo, sklouzl a sjížděl dolů; zvedl se, utíral pot krvácejícíma rukama a utíkal dále. Uprostřed polí našel něco světlého; hmatal na to, byl to poražený kříž. Těžce sípaje usedl na prázdný podstavec. Mlžná záplava nad Grottupem je už daleko, docela daleko na obzoru; je to jen nízké záření nad zemí. Prokop zhluboka oddychoval; nic, ticho; tedy snad selhalo Tomšovi a nestane se to strašlivé. Úzkostně naslouchal do dálky; nic, jen studené odkapávání vody v nějaké podzemní stružce; nic, jenom tlukoucí srdce – Tu vyrazila nad Grottupem obrovská černá masa, vše zhaslo; jako by se tma roztrhla, vyšlehl vteřinu nato ohnivý sloup, strašlivě zaplál a rozhodil kyklopskou hradbu dýmu; a tu již zadul hučící náraz vzduchu, něco zapraskalo, stromy skřípavě zašuměly, a prásk! děsné švihnutí bičem, rachot, burácející úder a dunění; země se chvěje a ve vzduchu šíleně víří urvané listí. Lapaje po dechu, drže se oběma rukama podstavce kříže, aby ho to nesmetlo, poulí Prokop oči do sršící výhně. I rozštípne se země mocí ohňovou, a v rachotu hromu promluví Pán. Ráz na ráz se vyvalil druhý a třetí masiv, roztrhl se rudým šlehnutím a zaplál třetí, nejhroznější výbuch; patrně chytly sklady. Nějaká hořící masa letí do nebe, rozprskne se a snáší se deštěm explodujících jisker. Zadul nesmírný praštící rachot a mění se v bubnovou palbu; ve skladech explodují zápalné rakety a srší jako jiskry pod bušícím kladivem. Rozlil se brunátný oheň požáru, jenž puká tata rrrtata suchými ranami jako hnízdo mitrajéz. Vyrazil čtvrtý a pátý výbuch s třeskným zařváním houfnice; požár přeletěl na obě strany; hoří málem půl obzoru. Teprve nyní doletěl zoufalý praskot skoseného lesa grottupského; ale už se přes něj valila nárazová kanonáda hořících skladů. Šestý výbuch se roztrhl tvrdým ostrým třesknutím; patrně kresylit; vzápětí hlouběji, basově zahoukla exploze sudů s dynamonem. Bleskem vyletí ohromný planoucí projektil dopolou nebes; vyšlehne vysoký plamen, zhasne a vyskočí o kus dál, ale teprve po vteřinách zahlučí rána a zaburácí hromový otřes. Na chvíli ticho, že slyšíš praskot ohně, jako když se roští láme; nový rachotící a těžký náraz, a nad grottupskými závody rázem se slehne plamen, nechávaje jen nízké žíření; prudkým letícím plápolem hoří město Grottup. Ztuhlý úděsem zvedl se Prokop a klopýtal odtud. LIII. Běžel po silnici těžce sípaje; přeběhl vršek kopce a utíkal do údolu; ohnivá záplava za ním mizela. Mizely věci a stíny zality plynoucí mlhou; bylo to, jako by vše nehmotně, mátožně odplývalo a bylo unášeno bezbřehou řekou, kde nezašplouná vlna a racek nezakřičí. Děsil ho vlastní dupot v tichém a nesmírném odtékání všeho; tu zpomalil, zdusil kroky a putoval nezvučně do mléčné tmy. Na silnici před ním se zatřpytilo světélko; chtěl se mu vyhnout, stanul a váhal. Lampa nad stolem, ohýnek v kamnech, lucerna cestu hledající; nějaká zmořená můrka v něm třásla křídly po blikajícím světélku. Blížil se loudavě, jako by si netroufal; postál, hřál se zdálky na vrtivém ohníčku, šel blíž a bál se, že ho zas vyženou. Zastavil se opodál; je to vůz s plachtovou střechou, na oji visí rozžatá lucerna a vrhá chvějivé hrstičky světla na bílého koně, bílé kameny a bílé pně břízek u cesty; a koník má na hubě režný pytlík a se skloněnou hlavou chroustá oves, má dlouhou stříbrnou hřívu a ocas nikdy nezastřižený; a u hlav mu stojí drobný stařík, má bílé vousy a stříbrné vlásky a je také tak režně světlý jako ta plachta na voze; přešlapuje, přemýšlí, něco si povídá a protahuje mezi prsty běloučkou hřívu koníkovu. Nyní se obrátil, dívá se nevidomě do tmy a ptá se vratkým hláskem: „To jsi ty, Prokope? Tak pojď, já už na tebe čekám.“ Prokop se nepodivil, jen se mu bezmezně ulevilo. „Už jdu,“ vydechl, „vždyť jsem tak běžel!“ Dědeček k němu přistoupil a sáhl mu na kabát. „Jsi celý mokrý,“ řekl káravě. „Ještě se nastydneš.“ „Dědečku,“ vyhrkl Prokop, „víte, že vyletěl Grottup?“ Stařeček potřásl lítostivě hlavou. „A co lidu to tenkrát zabilo! Uhnal jsi se, viď? Sedni si na kozlík, já tě dovezu.“ Cupal ke koníkovi a pomalu mu odvazoval pytlík s ovsem. „Hý, hý, tak už dost,“ šišlal. „Pojedeme, dostali jsme hosta.“ „Co to vezete pod tou plachtou?“ ptal se Prokop. Dědeček se k němu obrátil a zasmál se. „Svět,“ řekl. „Tys ještě neviděl svět?“ „Neviděl.“ „Tak ti to ukážu, počkej.“ Uložil pytlík s ovsem do vozu a jal se po jedné straně odepínat plachtu naprosto nespěchaje. Odhrnul ji, a pod ní byla bedna se zaskleným kukátkem. „Počkej,“ opakoval a hledal něco na zemi; sebral větévku, sedl na bobek k svítilně a zapálil snítku, vše pomaličku a důkladně. „Tak hoř pěkně, hoř,“ domlouval větvičce a chráně ji dlaněmi cupital k bedně, zvedl víko a rozsvěcoval uvnitř nějakou lampičku. „Já to mám na olej,“ vysvětloval. „Někteří už svítí karbidem, ale… on karbid tuze pálí do očí. A taky je to taková věc, vybuchne to, a máš to; ještě to může někomu ublížit. A olej, to je jako v kostele.“ Naklonil se k okénku a mrkal bledýma očkama dovnitř. „Dost je vidět. To ti je krásné,“ šeptal nadšeně. „Pojď se podívat. Ale musíš se ohnout, abys byl… maličký… jako děti. Tak.“ Prokop se schýlil ke kukátku. „To je řecký chrám Páně v Girgenti,“ začal stařík vážně odříkavat, „na ostrově Sicílii; je zasvěcen Bohu čili Junoně Lacinii. Podívej se na ty sloupy. Ty jsou udělány z tak velkých kusů, že na každém kameni může jíst celá rodina. Považ si, jaká je to práce. Mám otočit dál? – Pohled z hory Penegal v Alpách, když zapadá slunce. To ti pak zahoří sníh takovým krásným a divným světlem, jak je tu uděláno. To je alpské světlo a ta hora se jmenuje Latemar. Dál? – To je svaté město Benares v Indii; ta řeka je posvátná a očišťuje hříchy. Tisíce lidí tu našly, co hledaly.“ Byly to důtklivé, pečlivě narýsované obrázky ručně kolorované; barvy trochu vybledly, papír zažloutl, a přece jim zůstala milá, potěšující pestrost modří, zelení a žlutí a červené kabátce lidí a čistá blankytnost nebes; a každá travička byla vykreslena s láskou a pozorností. „Ta svatá řeka je Ganges,“ dodal starý s úctou a otočil klikou. „A to je Zahur, nejkrásnější zámek na světě.“ Prokop se zrovna přisál k okénku. Viděl skvostný zámek s lehkými kupolemi, vysoké palmy a modrý vodotrysk; malinká postavička s pérem na turbanu, v nachovém kabátci, žlutých plundrách a s tatarskou šavlí zdraví až po zem dámu v bílých šatech, jež vede na uzdě tančícího koně. „Kde… kde je Zahur?“ šeptá Prokop. Dědeček pokrčil rameny. „Tam někde,“ řekl nejistě, „kde je nejkrásněji. Někdo to najde a někdo ne. Mám otočit?“ „Ještě ne.“ Starý se odklidil dál a hladil koně po kýtě. „Čekej, nonono čekej,“ vykládal tiše. „Musíme mu ukázat, víš? Ať má radost.“ „Otočte, dědečku,“ prosil Prokop trna. Následoval hamburský přístav, Kreml, polární krajina se severní září, sopka Krakatau, Brooklynský most, Notre-Dame, vesnice domorodců z Bornea; Darwinův domek v Downu, bezdrátová stanice v Poldhu, ulice v Šanghaji, vodopády Viktoriiny, hrad Pernštýn, petrolejové věže v Baku. „A to je ten výbuch v Grottup,“ vysvětloval stařík; na obrázku se válely kotouče růžového dýmu vržené až do nadhlavníku sírově žlutým plamenem; v dýmu i plamenech nemožně visela roztrhaná lidská těla. „Zahynulo při něm přes pět tisíc lidí. Bylo to veliké neštěstí,“ vzdychl dědeček. „A to je poslední obrázek. Tak co, viděl jsi svět?“ „Neviděl,“ bručel Prokop omámen. Starý pokýval zklamaně hlavou. „Ty chceš vidět příliš mnoho. Musíš být dlouho živ.“ Sfoukl lampičku v kukátku a brumlaje pomalu stahoval plachtu. „Sedni si na kozlík, pojedeme.“ Sejmul pytel, kterým byl přikryt koník, a položil jej Prokopovi na ramena. „Aby ti nebyla zima,“ povídal sedaje k němu, vzal do ruky opratě a tichounce hvízdl. Koník se dal v mírný klus. „Hý! Nono va-lášku,“ zazpíval děda. Míjela alej bříz a jeřabin, chalupy přikryté duchnou mlhy, kraj spící a pokojný. „Dědečku,“ vydralo se z Prokopa, „proč se mi to vše stalo?“ „Cože?“ „Proč mne potkalo tolik věcí?“ Starý přemýšlel. „To se jen zdá,“ povídal konečně. „Co člověka potkává, vychází z něho. To se jen tak z tebe odmotává jako z klubka.“ „To není pravda,“ protestoval Prokop. „Proč jsem potkal princeznu? Dědečku, vy… vy mne možná znáte. Vždyť já jsem hledal… tu jinou, že? A přece to přišlo – proč? Tak řekněte!“ Stařík přemítal žmoulaje měkkými rty. „To byla tvá pýcha,“ řekl pomalu. „To tak někdy na člověka přijde, ani neví jak, ale bylo to v něm. A začne kolem sebe máchat –“ Ukazoval to bičem, až se koník polekal a začal uhánět. „Prr, copak? copak?“ zavolal tenkým hláskem na koně. „Vidíš, zrovna tak to je, když sebou mladý člověk hází; všechno se s ním splaší. A ono není potřeba dělat velké kousky. Seď a dávej pozor na cestu; taky dojedeš.“ „Dědečku,“ žaloval Prokop mhouře bolestí oči, „jednal jsem špatně?“ „Špatně nešpatně,“ děl starý rozvážně. „Lidem jsi ublížil. S rozumem bys to nedělal, musí být rozum; a člověk musí myslet, k čemu je každá věc. Třeba… můžeš stovkou zapálit, nebo zaplatit, co jsi dlužen; když zapálíš, je to jako větší na pohled, ale… Stejně to máš se ženskými,“ dodal neočekávaně. „Jednal jsem špatně?“ „Cože?“ „Byl jsem zlý?“ „… Nebylo v tobě čisto. Člověk… má víc myslet nežli cítit. A ty jsi se hrnul do všeho jako střelený.“ „Dědečku, to dělal Krakatit.“ „Cože?“ „Já… jsem udělal vynález – a z toho –“ „Kdyby to nebylo v tobě, nebylo by to v tvém vynálezu. Všecko dělá člověk sám ze sebe. Počkej, teď přemýšlej; teď mysli a vzpomeň si, z čeho je ten tvůj vynález a jak se dělá. Dobře si to rozvaž a pak teprve řekni, co víš. Hý, nonono pšš!“ Vozík drkotal po chatrné silnici; bílý valášek horlivě pletl nohama natřásaným a starožitným klusem; světlo tančilo po zemi, po stromech, po kamení, dědeček poskakoval na kozlíku a tichounce si pozpěvoval. Prokop si tvrdě přemnul čelo. „Dědečku,“ zašeptal. „Nu?“ „Já už to nevím!“ „Copak?“ „Já… já už nevím,… jak… se má… dělat… Krakatit!“ „Tak vidíš,“ děl starý spokojeně. „Přece jen jsi něco našel.“ LIV. Prokopovi bylo, jako by jeli mírnou krajinou jeho dětství; ale bylo příliš mlhy, a světélko dosahovalo stěží po kraj cesty mžikavými kmity; po obou stranách silnice pak byl svět neznámý a zamlklý. „Hohohot,“ ozval se děda, a koník zajel ze silnice rovnou do toho zastřeného, němého světa. Kola se bořila do měkké trávy; Prokop rozeznával nízký úval, na obou stranách bezlisté háje a spanilá loučka mezi nimi. „Prrr,“ křikl starý a pomalu slézal z kozlíku. „Vstávej,“ povídal, „tak už jsme tady.“ Zvolna odepínal postraňky. „Víš, sem na nás nikdo nepřijde.“ „Kdo?“ „… Četníci. Pořádek být musí… ale oni vždycky chtějí já nevím jaké papíry… a povolení… a odkud, a kam… Já se v tom ani nevyznám.“ Vypřahal koně a domlouval mu tiše: „I mlč, dostaneš kousek chleba.“ Prokop, zdřevěnělý jízdou, sestoupil z kozlíku. „Kde to jsme?“ „Tady, co je ta bouda,“ děl starý neurčitě. „Vyspíš se z toho, a bude to.“ Sejmul z oje lucernu a posvítil na prkennou boudičku, byl to seník či co, ale bylo to staroučké, chatrné a nakloněné. „A já udělám oheň,“ řekl zpěvavě, „a uvařím ti čaj, a až se vypotíš, bude ti zase dobře.“ Zabalil Prokopa do pytle a postavil před něj svítilnu. „Počkej, co donesu dříví. Sedni si tady.“ Užuž šel, ale něco ho napadlo; zajel rukou do kapsy a díval se tázavě na Prokopa. „Copak, dědečku?“ „Já… nevím… ale kdybys chtěl… Já jsem taky planetář.“ Vylovil ruku z kapsy a ukázal: mezi prsty mu vykoukla bílá myška s rubínovýma očkama. „Já vím,“ zažvatlal rychle, „ty tomu nevěříš, ale… ta myška je moc hezká – Chtěl bys?“ „Chci.“ „To je dobře,“ zaradoval se starý. „Š-š-š ma-lá, hop!“ Otevřel dlaň, a bílá myška mu hbitě vyběhla po rukávě na rameno, čichla mu jemně k chlupatému uchu a schovala se v jeho límci. „Ta je krásná,“ vydechl Prokop. Stařík zazářil. „Počkej, co umí,“ a už běžel k vozíku, hrabal v něm a vracel se s krabicí plnou narovnaných lístků. Zatřepal krabičkou a vyjevil rozsvětlená očka do prázdna. „Ukaž, myško, ukaž mu jeho lásku.“ Hvízdl mezi zuby jako netopýr. Myška vyskočila, sjela mu po rukávě a hopla na krabici; Prokop bez dechu sledoval její růžové tlapičky, jak hledají mezi lístky; uchopila jeden do zoubků a chtěla jej vytáhnout; jaksi nešel ven, i zatřepala hlavou a popadla hnedle sousední; povytáhla jej, sedla na bobek a hryzala si malinké drápky. „Tak to je tvá láska,“ šeptal starý nadšeně. „Vem si ji.“ Prokop vyňal vysunutý lístek a sklonil se rychle k světlu. Byla to fotografie děvčete… toho s rozpoutanými vlasy; má obnažen překrásný prs, a tady ty náruživé, bezedné oči – Prokop ji poznal. „Dědečku,“ zasténal, „to není ona!“ „Ukaž,“ podivil se starý a vzal mu obrázek z ruky. „A-a, to je škoda,“ broukal lítostivě. „Taková slečna! Lala, Lilitko, to není ona, nanana ks ks ma-lá!“ Zastrčil obrázek a zas tak tichounce zapištěl. Myška se ohlédla rubínovou zorničkou, popadla zas tamten lístek do zubů a škubala hlavou; ne, nešlo to; vyňala sousední a začala se podrbávat. Prokop se chopil obrázku; byla to Anči, venkovský snímek; neví co s rukama, má nedělní šaty a tak tu pěkně a hloupě stojí – „To není ona,“ šeptal Prokop. Děda mu vzal obrázek, pohladil jej a jako by mu něco povídal; pohlédl nespokojeně, smutně na Prokopa a zas tak tenince pískl. „Zlobíte se?“ ptal se Prokop nesměle. Starý neřekl nic a zamyšleně hleděl na myšku. Znovu se pokoušela vyjmout ten zakleslý lístek; ne, není možno; otřepala se a vytáhla cíp sousedního. Byl to obrázek princezny. Prokop zaúpěl a pustil jej na zem. Starý se mlčky shýbl a zvedl obrázek. „Já sám, já sám,“ chraptěl Prokop a hnal se rukou ke krabici. Děda mu zadržel ruku: „To se nesmí!“ „Ale tam… tam je ona,“ drtil Prokop, „tam je ta pravá!“ „A-a, tam jsou všichni lidé,“ řekl starý a hladil svou krabici. „Teď dostaneš planetu.“ Zasykl tiše, myška mu vyklouzla z rukávu, vytáhla zelený lístek a zas byla ta tam, jako střela; patrně ji Prokop poplašil. „Tak si to přečti,“ povídal stařík zavíraje pečlivě krabici. „Já zatím přinesu roští; a už se netrap.“ Pohladil koníka, uložil krabici na dně vozu a zamířil k háji. Jeho světlý režný kabát se mihal ve tmě; valášek ho sledoval pohledem, pohodil hlavou a pustil se za ním. „Ihaha,“ bylo slyšet zpívat dědečka, „ty chceš jít se mnou? A-a, vida ho! Hoty, hotyhot, ma-lý!“ Zapadli v mlze, a Prokop si vzpomněl na zelený lístek. „Vaše planeta,“ četl u blikavého plamínku. „Jste člověk šlechetný, srdce dobrého a ve svém povolání nad jiné učený. Bude vám mnoho protivenství vytrpěti; ale budete-li se střežiti prudkosti a vysokomyslnosti, dosáhnete vážnosti u svých sousedů a vynikajícího postavení. Mnoho ztratíte, ale později odměněn budete. Vaše nešťastné dny jsou úterý a pátek. Saturn conj. b. b. Martis. DEO gratias.“ Dědeček se vynořil ze tmy s náručí plnou větviček a za ním bílá hlava koně. „Tak co,“ šeptal napjatě a s jakýmsi autorským ostychem, „četl jsi? Je planeta dobrá?“ „Je, dědečku.“ „Tak vidíš,“ oddychl si stařík uspokojen. „Všechno dopadne dobře. Nu chválabohu, jen když je to tak.“ Složil hromadu roští a radostně brebentě rozžehl před boudou ohníček; zas něco kutil ve voze, přinesl kotlík a cupal pro vodu. „Hned, hned to bude,“ brumlal horlivě. „Vař se, vař, máme tu hosta.“ Pobíhal jako vzrušená hospodyňka; hned tu byl s chlebem a čichaje rozkoší rozbaloval kousek selské slaniny. „A sůl, sůl,“ pleskl se do čela a zas běžel k vozu. Konečně se uvelebil u ohníčka, dal Prokopovi větší díl a sám pomalu žmoulal každé sousto. Prokopovi šel do očí kouř či co, slzel a jedl; a dědeček každé druhé sousto podával koníkovi, který nad ním skláněl svou ozářenou lysinu. A teď ho pojednou Prokop poznal závojem slz: vždyť je to ta stará, vrásčitá tvář, kterou vždycky vídal na dřevěném stropě své laboratoře! Co se na ni nadíval usínaje! a ráno, když procitl, už nebyla k poznání, a byly to jen suky a léta a vlhkost a prach – Dědeček se usmál. „Chutnalo ti? A-a, už zas se kaboní! Ale, ale!“ Naklonil se nad kotlík. „Už se to vaří.“ Zvedl se s námahou a belhal se k vozu; za chvilku tu byl s hrnéčky. „Na, podrž si to.“ Prokop si vzal hrnéček; byly na něm namalovány pomněnky věnčící zlaté jméno „Ludmila“. Četl to dvacetkrát, a vyhrkly mu slzy. „Dědečku,“ šeptal, „to… je… její jméno?“ Stařík se na něho díval smutnýma, vlídnýma očima. „Abys to teda věděl,“ řekl tiše, „je.“ „A… najdu ji někdy?“ Dědeček neřekl nic, jen rychle zamžikal. „Ukaž,“ ozval se nejistě, „já ti naleju.“ Třesoucí se rukou nastavil Prokop hrnéček; a starý mu naléval opatrně tmavého čaje. „Pij,“ řekl měkce, „pokud je to teplé.“ „Dě-dě-děkuju,“ vzlykal Prokop a upíjel trpkého odvaru. Starý si zamyšleně hladil dlouhé vlásky. „Je to hořké,“ povídal pomalu, „tuze hořké, viď? Nechtěl bys kousek cukru?“ Prokop zavrtěl hlavou, svíralo ho to v ústech hořkostí slz, ale v prsou se mu rozlévalo dobrodějné teplo. Stařík hlasitě srkal ze svého hrnéčku. „Tak se podívej,“ řekl, aby něco zamluvil, „co já tu mám namalováno.“ Podal mu svůj hrnéček; byla na něm kotva, srdce a kříž. „To je víra, láska a naděje. Tak už neplač.“ Stál nad ohněm s rukama sepjatýma. „Milý, milý,“ mluvil tiše, „už neuděláš to nejvyšší a nevydáš všechno. Chtěl jsi se roztrhnout samou silou; a zůstaneš celý, a nespasíš svět ani jej nerozbiješ. Mnoho v tobě zůstane zavřeno jako v kameni oheň; tak dobrá, je to obětováno. Chtěl jsi dělat příliš veliké věci, a budeš dělat věci malé. Tak je to dobře.“ Prokop klečel před ohněm a netroufal si zvednouti oči; věděl nyní, že k němu mluví Bůh Otec. „Tak je to dobře,“ šeptal. „Tak je to dobře. Uděláš věci dobré lidem. Kdo myslí na nejvyšší, odvrátil oči od lidí. Za to jim budeš sloužit.“ „Tak je to dobře,“ vydechl Prokop na kolenou. „Nu tak vidíš,“ řekl dědeček potěšen a usedl na bobek. „Koukej, načpak je ten tvůj – jak říkáš tomu vynálezu?“ Prokop zvedl hlavu. „Já… jsem už zapomněl.“ „To je jedno,“ těšil ho starý. „Přijdeš zas na jiné věci. Počkej, co jsem chtěl říci? Aha. Načpak takový velký výbuch? Ještě tím někomu ublížíš. Ale hledej a zkoumej; třeba najdeš… no třeba takové pf pf pf,“ ukazoval dědeček pšukaje měkkými tvářemi, „víš? aby to dělalo jenom puf puf… a pohánělo to nějakou věc, aby se lidem líp pracovalo. Rozumíš?“ „Vy myslíte,“ mručel Prokop, „nějaký laciný pohon, ne?“ „Laciný, laciný,“ souhlasil starý radostně. „Aby to dalo hodně užitku. A aby to taky svítilo, a hřálo, víš?“ „Počkejte,“ přemýšlel Prokop, „já nevím – To by se muselo zkusit… z jiného konce.“ „No právě. Zkusit to z jiného konce, a je to. Nu tak vidíš, hned máš co dělat. Ale teď toho nech, zítra je taky den. Já ti ustelu.“ Zvedl se a cupal k vozu. „Ható hot, ma-lý,“ zazpíval, „půjdeme spat.“ Vracel se s hubenou peřinkou pod hlavu. „Tak pojď,“ řekl, vzal lucernu a vlezl do prkenné kůlničky. „Nu, slámy je tu dost,“ broukal ustýlaje, „pro všechny tři. Chválabohu.“ Prokop usedl na slámu. „Dědečku,“ vyhrkl vyjeven, „podívejte se!“ „Copak?“ „Tady, na prknech.“ Na každém prkně kůlny bylo napsáno křídou velké písmeno; a Prokop četl v blikajících kmitech lucerny: K..R..A…..K..A..T.. „To nic, to nic,“ zabreptal dědeček konejšivě a honem stíral písmena čepicí. „Už je to pryč. Jen si lehni, já tě přikryju pytlem. Tak.“ Postavil se ve dveřích: „Dadada ma-lý,“ zazpíval třesavě; a koník strčil do dveří své pěkné stříbrné čelo a otíral se hubou o stařečkův kabát. „Tak jdi, jdi dovnitř,“ kázal mu starý, „a lehni.“ Valášek vešel, hrabal kopyty u druhé stěny a poklekl. „Já si pak lehnu mezi vás,“ řekl dědeček; „on ti tu koníček nadýchá, a bude ti teplo, tak.“ Sedl si potichu ve dveřích; za ním ještě řeřavěl do tmy zhasínající ohýnek, a bylo vidět sladké, moudré oči koňovy, jak se po něm oddaně točí; a starý si něco šeptal, pobroukával a kýval hlavou. Prokopovi se svíraly oči mrazivou něžností. Vždyť je to… vždyť je to můj nebožtík tatínek, napadlo ho; bože, jak zestárl! má už takový tenký oškubaný krček – „Prokope, spíš?“ zašeptal starý. „Nespím,“ odpověděl Prokop chvěje se láskou. Tu počal dědeček měkce prozpěvovat divnou a tichou píseň: „Lalala hou, dadada pán, binkili bunkili hou ta ta…“ Prokop konečně usnul pokojným a posilujícím spánkem beze snů. EOT; } PK A�)[g�0 * faker/src/Faker/Provider/cs_CZ/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\cs_CZ; class Company extends \Faker\Provider\Company { /** * @var array Czech company name formats. */ protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}-{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} a {{lastName}} {{companySuffix}}', ]; /** * @var array Czech catch phrase formats. */ protected static $catchPhraseFormats = [ '{{catchPhraseVerb}} {{catchPhraseNoun}} {{catchPhraseAttribute}}', '{{catchPhraseVerb}} {{catchPhraseNoun}} a {{catchPhraseNoun}} {{catchPhraseAttribute}}', '{{catchPhraseVerb}} {{catchPhraseNoun}} {{catchPhraseAttribute}} a {{catchPhraseAttribute}}', 'Ne{{catchPhraseVerb}} {{catchPhraseNoun}} {{catchPhraseAttribute}}', ]; /** * @var array Czech nouns (used by the catch phrase format). */ protected static $noun = [ 'bezpečnost', 'pohodlí', 'seo', 'rychlost', 'testování', 'údržbu', 'odebírání', 'výstavbu', 'návrh', 'prodej', 'nákup', 'zprostředkování', 'odvoz', 'přepravu', 'pronájem', ]; /** * @var array Czech verbs (used by the catch phrase format). */ protected static $verb = [ 'zajišťujeme', 'nabízíme', 'děláme', 'provozujeme', 'realizujeme', 'předstihujeme', 'mobilizujeme', ]; /** * @var array End of sentences (used by the catch phrase format). */ protected static $attribute = [ 'pro vás', 'pro vaší službu', 'a jsme jednička na trhu', 'pro lepší svět', 'zdarma', 'se zárukou', 's inovací', 'turbíny', 'mrakodrapů', 'lampiónků a svíček', 'bourací techniky', 'nákupních košíků', 'vašeho webu', 'pro vaše zákazníky', 'za nízkou cenu', 'jako jediní na trhu', 'webu', 'internetu', 'vaší rodiny', 'vašich známých', 'vašich stránek', 'čehokoliv na světě', 'za hubičku', ]; /** * @var array Company suffixes. */ protected static $companySuffix = ['s.r.o.', 's.r.o.', 's.r.o.', 's.r.o.', 'a.s.', 'o.p.s.', 'o.s.']; /** * Returns a random catch phrase noun. * * @return string */ public function catchPhraseNoun() { return static::randomElement(static::$noun); } /** * Returns a random catch phrase attribute. * * @return string */ public function catchPhraseAttribute() { return static::randomElement(static::$attribute); } /** * Returns a random catch phrase verb. * * @return string */ public function catchPhraseVerb() { return static::randomElement(static::$verb); } /** * @return string */ public function catchPhrase() { $format = static::randomElement(static::$catchPhraseFormats); return ucfirst($this->generator->parse($format)); } /** * Generates valid czech IČO * * @see http://phpfashion.com/jak-overit-platne-ic-a-rodne-cislo * * @return string */ public function ico() { $ico = static::numerify('#######'); $split = str_split($ico); $prod = 0; foreach ([8, 7, 6, 5, 4, 3, 2] as $i => $p) { $prod += $p * $split[$i]; } $mod = $prod % 11; if ($mod === 0 || $mod === 10) { return "{$ico}1"; } if ($mod === 1) { return "{$ico}0"; } return $ico . (11 - $mod); } } PK A�)[e�۹!� !� ) faker/src/Faker/Provider/cs_CZ/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\cs_CZ; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $lastNameFormat = [ '{{lastNameMale}}', '{{lastNameFemale}}', ]; protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'Adam', 'Aleš', 'Alois', 'Antonín', 'Bohumil', 'Bohuslav', 'Dagmar', 'Dalibor', 'Daniel', 'David', 'Dominik', 'Dušan', 'Eduard', 'Emil', 'Filip', 'František', 'Igor', 'Ivan', 'Ivo', 'Jakub', 'Jan', 'Ján', 'Jaromír', 'Jaroslav', 'Jindřich', 'Jiří', 'Josef', 'Jozef', 'Kamil', 'Karel', 'Kryštof', 'Ladislav', 'Libor', 'Lubomír', 'Luboš', 'Luděk', 'Ludvík', 'Lukáš', 'Marcel', 'Marek', 'Martin', 'Matěj', 'Matyáš', 'Michael', 'Michal', 'Milan', 'Miloslav', 'Miloš', 'Miroslav', 'Oldřich', 'Ondřej', 'Patrik', 'Pavel', 'Peter', 'Petr', 'Radek', 'Radim', 'Radomír', 'René', 'Richard', 'Robert', 'Roman', 'Rostislav', 'Rudolf', 'Stanislav', 'Šimon', 'Štefan', 'Štěpán', 'Tomáš', 'Václav', 'Vasyl', 'Viktor', 'Vít', 'Vítězslav', 'Vladimír', 'Vladislav', 'Vlastimil', 'Vojtěch', 'Zbyněk', 'Zdeněk', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Adéla', 'Alena', 'Alžběta', 'Andrea', 'Aneta', 'Anežka', 'Anna', 'Barbora', 'Blanka', 'Božena', 'Dana', 'Daniela', 'Denisa', 'Dominika', 'Eliška', 'Emilie', 'Eva', 'Františka', 'Gabriela', 'Hana', 'Helena', 'Irena', 'Iva', 'Ivana', 'Iveta', 'Jana', 'Jarmila', 'Jaroslava', 'Jindřiška', 'Jiřina', 'Jitka', 'Kamila', 'Karolína', 'Kateřina', 'Klára', 'Kristýna', 'Lenka', 'Libuše', 'Lucie', 'Ludmila', 'Marcela', 'Mária', 'Marie', 'Markéta', 'Marta', 'Martina', 'Michaela', 'Milada', 'Milena', 'Miloslava', 'Miluše', 'Miroslava', 'Monika', 'Naděžda', 'Natálie', 'Nela', 'Nikola', 'Olga', 'Pavla', 'Pavlína', 'Petra', 'Radka', 'Renata', 'Renáta', 'Romana', 'Růžena', 'Simona', 'Soňa', 'Stanislava', 'Šárka', 'Štěpánka', 'Tereza', 'Vendula', 'Věra', 'Veronika', 'Vladimíra', 'Vlasta', 'Zdenka', 'Zdeňka', 'Zdeňka', 'Zuzana', ]; protected static $lastNameMale = [ 'Adam', 'Adamec', 'Adámek', 'Albrecht', 'Ambrož', 'Anděl', 'Andrle', 'Antoš', 'Bajer', 'Baláž', 'Balcar', 'Balog', 'Baloun', 'Barák', 'Baran', 'Bareš', 'Bárta', 'Barták', 'Bartoň', 'Bartoš', 'Bartošek', 'Bartůněk', 'Bašta', 'Bauer', 'Bayer', 'Bažant', 'Bečka', 'Bečvář', 'Bednář', 'Bednařík', 'Bělohlávek', 'Benda', 'Beneš', 'Beran', 'Beránek', 'Berger', 'Berka', 'Berky', 'Bernard', 'Bezděk', 'Bílek', 'Bílý', 'Bína', 'Bittner', 'Blaha', 'Bláha', 'Blažek', 'Blecha', 'Bobek', 'Boček', 'Boháč', 'Boháček', 'Böhm', 'Borovička', 'Bouček', 'Bouda', 'Bouška', 'Brabec', 'Brabenec', 'Brada', 'Bradáč', 'Braun', 'Brázda', 'Brázdil', 'Brejcha', 'Brož', 'Brožek', 'Brychta', 'Březina', 'Bříza', 'Bubeník', 'Buček', 'Buchta', 'Burda', 'Bureš', 'Burian', 'Buriánek', 'Byrtus', 'Caha', 'Cibulka', 'Cihlář', 'Císař', 'Coufal', 'Čada', 'Čáp', 'Čapek', 'Čech', 'Čejka', 'Čermák', 'Černík', 'Černohorský', 'Černoch', 'Černý', 'Červeňák', 'Červenka', 'Červený', 'Červinka', 'Čihák', 'Čížek', 'Čonka', 'Čurda', 'Daněk', 'Daniel', 'Daniš', 'David', 'Dědek', 'Dittrich', 'Diviš', 'Dlouhý', 'Dobeš', 'Dobiáš', 'Dobrovolný', 'Dočekal', 'Dočkal', 'Dohnal', 'Dokoupil', 'Doleček', 'Dolejš', 'Dolejší', 'Doležal', 'Doležel', 'Doskočil', 'Dostál', 'Doubek', 'Doubrava', 'Douša', 'Drábek', 'Drozd', 'Dubský', 'Duda', 'Dudek', 'Dufek', 'Duchoň', 'Dunka', 'Dušek', 'Dvorský', 'Dvořáček', 'Dvořák', 'Eliáš', 'Erben', 'Fabián', 'Fanta', 'Farkaš', 'Fejfar', 'Fencl', 'Ferenc', 'Fiala', 'Fiedler', 'Filip', 'Fischer', 'Fišer', 'Florián', 'Fojtík', 'Foltýn', 'Formánek', 'Forman', 'Fořt', 'Fousek', 'Franc', 'Franěk', 'Frank', 'Fridrich', 'Frydrych', 'Fučík', 'Fuchs', 'Fuksa', 'Gábor', 'Gabriel', 'Gajdoš', 'Gregor', 'Gruber', 'Grundza', 'Grygar', 'Hájek', 'Hajný', 'Hála', 'Hampl', 'Hanáček', 'Hána', 'Hanák', 'Hanousek', 'Hanus', 'Hanuš', 'Hanzal', 'Hanzl', 'Hanzlík', 'Hartman', 'Hašek', 'Havel', 'Havelka', 'Havlíček', 'Havlík', 'Havránek', 'Heczko', 'Heger', 'Hejda', 'Hejduk', 'Hejl', 'Hejna', 'Hendrych', 'Herman', 'Heřmánek', 'Heřman', 'Hladík', 'Hladký', 'Hlaváček', 'Hlaváč', 'Hlavatý', 'Hlávka', 'Hloušek', 'Hoffmann', 'Hofman', 'Holan', 'Holas', 'Holec', 'Holeček', 'Holík', 'Holoubek', 'Holub', 'Holý', 'Homola', 'Homolka', 'Horáček', 'Hora', 'Horák', 'Horký', 'Horňák', 'Horníček', 'Horník', 'Horský', 'Horváth', 'Horvát', 'Hořejší', 'Hošek', 'Houdek', 'Houška', 'Hovorka', 'Hrabal', 'Hrabovský', 'Hradecký', 'Hradil', 'Hrbáček', 'Hrbek', 'Hrdina', 'Hrdlička', 'Hrdý', 'Hrnčíř', 'Hroch', 'Hromádka', 'Hron', 'Hrubeš', 'Hrubý', 'Hruška', 'Hrůza', 'Hubáček', 'Hudec', 'Hudeček', 'Hůlka', 'Huml', 'Husák', 'Hušek', 'Hýbl', 'Hynek', 'Chaloupka', 'Chalupa', 'Charvát', 'Chládek', 'Chlup', 'Chmelař', 'Chmelík', 'Chovanec', 'Chromý', 'Chudoba', 'Chvátal', 'Chvojka', 'Chytil', 'Jahoda', 'Jakeš', 'Jakl', 'Jakoubek', 'Jakubec', 'Janáček', 'Janák', 'Janata', 'Janča', 'Jančík', 'Janda', 'Janeček', 'Janečka', 'Janíček', 'Janík', 'Janků', 'Janota', 'Janoušek', 'Janovský', 'Jansa', 'Jánský', 'Jareš', 'Jaroš', 'Jašek', 'Javůrek', 'Jedlička', 'Jech', 'Jelen', 'Jelínek', 'Jeníček', 'Jeřábek', 'Ježek', 'Jež', 'Jílek', 'Jindra', 'Jíra', 'Jirák', 'Jiránek', 'Jirásek', 'Jirka', 'Jirků', 'Jiroušek', 'Jirsa', 'Jiřík', 'John', 'Jonáš', 'Junek', 'Jurčík', 'Jurečka', 'Juřica', 'Juřík', 'Kabát', 'Kačírek', 'Kadeřábek', 'Kadlec', 'Kafka', 'Kaiser', 'Kaláb', 'Kala', 'Kalaš', 'Kalina', 'Kalivoda', 'Kalousek', 'Kalous', 'Kameník', 'Kaňa', 'Kaňka', 'Kantor', 'Kaplan', 'Karásek', 'Karas', 'Karban', 'Karel', 'Karlík', 'Kasal', 'Kašík', 'Kašpárek', 'Kašpar', 'Kavka', 'Kazda', 'Kindl', 'Klečka', 'Klein', 'Klement', 'Klíma', 'Kliment', 'Klimeš', 'Klouček', 'Klouda', 'Knap', 'Knotek', 'Kocián', 'Kocman', 'Kocourek', 'Kohoutek', 'Kohout', 'Koch', 'Koláček', 'Kolařík', 'Kolář', 'Kolek', 'Kolman', 'Komárek', 'Komínek', 'Konečný', 'Koníček', 'Kopal', 'Kopecký', 'Kopeček', 'Kopečný', 'Kopřiva', 'Korbel', 'Kořínek', 'Kosík', 'Kosina', 'Kos', 'Kostka', 'Košťál', 'Kotas', 'Kotek', 'Kotlár', 'Kotrba', 'Kouba', 'Koubek', 'Koudela', 'Koudelka', 'Koukal', 'Kouřil', 'Koutný', 'Kováč', 'Kovařík', 'Kovářík', 'Kovář', 'Kozák', 'Kozel', 'Krajíček', 'Králíček', 'Králík', 'Král', 'Krátký', 'Kratochvíl', 'Kraus', 'Krčmář', 'Krejčík', 'Krejčí', 'Krejčíř', 'Krištof', 'Kropáček', 'Kroupa', 'Krupa', 'Krupička', 'Krupka', 'Křeček', 'Křenek', 'Křivánek', 'Křížek', 'Kříž', 'Kuba', 'Kubálek', 'Kubánek', 'Kubát', 'Kubec', 'Kubelka', 'Kubeš', 'Kubica', 'Kubíček', 'Kubík', 'Kubín', 'Kubiš', 'Kuča', 'Kučera', 'Kudláček', 'Kudrna', 'Kuchař', 'Kuchta', 'Kukla', 'Kulhánek', 'Kulhavý', 'Kunc', 'Kuneš', 'Kupec', 'Kupka', 'Kurka', 'Kužel', 'Kvapil', 'Kvasnička', 'Kyncl', 'Kysela', 'Lacina', 'Lacko', 'Lakatoš', 'Landa', 'Langer', 'Lang', 'Langr', 'Látal', 'Lavička', 'Lebeda', 'Levý', 'Líbal', 'Linhart', 'Liška', 'Lorenc', 'Louda', 'Ludvík', 'Lukáč', 'Lukášek', 'Lukáš', 'Lukeš', 'Macák', 'Macek', 'Macura', 'Macháček', 'Machač', 'Macháč', 'Machala', 'Machálek', 'Mácha', 'Mach', 'Majer', 'Maleček', 'Málek', 'Malík', 'Malina', 'Malý', 'Maňák', 'Mareček', 'Marek', 'Mareš', 'Maršálek', 'Maršík', 'Martinec', 'Martinek', 'Martínek', 'Mařík', 'Masopust', 'Mašek', 'Matějíček', 'Matějka', 'Matoušek', 'Matouš', 'Matula', 'Matuška', 'Matyáš', 'Matys', 'Maxa', 'Mayer', 'Mazánek', 'Medek', 'Melichar', 'Mencl', 'Menšík', 'Merta', 'Mička', 'Michalec', 'Michálek', 'Michalík', 'Michal', 'Michna', 'Mika', 'Míka', 'Mikeš', 'Miko', 'Mikula', 'Mikulášek', 'Minařík', 'Minář', 'Mirga', 'Mládek', 'Mlčoch', 'Mlejnek', 'Mojžíš', 'Mokrý', 'Molnár', 'Moravec', 'Morávek', 'Motl', 'Motyčka', 'Moučka', 'Moudrý', 'Mráček', 'Mrázek', 'Mráz', 'Mrkvička', 'Mucha', 'Müller', 'Műller', 'Musil', 'Mužík', 'Myška', 'Nagy', 'Najman', 'Navrátil', 'Nečas', 'Nedbal', 'Nedoma', 'Nedvěd', 'Nejedlý', 'Němec', 'Němeček', 'Nesvadba', 'Nešpor', 'Neubauer', 'Neuman', 'Neumann', 'Nguyen', 'Nguyen', 'Nosek', 'Nováček', 'Novák', 'Novosad', 'Novotný', 'Nový', 'Odehnal', 'Oláh', 'Oliva', 'Ondráček', 'Ondra', 'Orság', 'Otáhal', 'Paleček', 'Pánek', 'Papež', 'Pařízek', 'Pašek', 'Pátek', 'Patočka', 'Paul', 'Pavelek', 'Pavelka', 'Pavel', 'Pavlas', 'Pavlica', 'Pavlíček', 'Pavlík', 'Pavlů', 'Pazdera', 'Pecka', 'Pecháček', 'Pecha', 'Pech', 'Pekárek', 'Pekař', 'Pelc', 'Pelikán', 'Pernica', 'Peroutka', 'Peřina', 'Pešek', 'Peška', 'Pešta', 'Peterka', 'Petrák', 'Petráš', 'Petr', 'Petrů', 'Petříček', 'Petřík', 'Pham', 'Pícha', 'Pilař', 'Pilát', 'Píša', 'Pivoňka', 'Plaček', 'Plachý', 'Plšek', 'Pluhař', 'Podzimek', 'Pohl', 'Pokorný', 'Poláček', 'Polách', 'Polák', 'Polanský', 'Polášek', 'Polívka', 'Popelka', 'Pospíchal', 'Pospíšil', 'Potůček', 'Pour', 'Prachař', 'Prášek', 'Pražák', 'Prchal', 'Procházka', 'Prokeš', 'Prokop', 'Prošek', 'Provazník', 'Průcha', 'Průša', 'Přibyl', 'Příhoda', 'Přikryl', 'Pšenička', 'Ptáček', 'Rác', 'Rada', 'Rak', 'Rambousek', 'Raška', 'Rataj', 'Remeš', 'Rezek', 'Richter', 'Richtr', 'Roubal', 'Rous', 'Rozsypal', 'Rudolf', 'Růžek', 'Růžička', 'Ryba', 'Rybář', 'Rýdl', 'Ryšavý', 'Řeháček', 'Řehák', 'Řehoř', 'Řezáč', 'Řezníček', 'Říha', 'Sadílek', 'Samek', 'Sedláček', 'Sedlák', 'Sedlář', 'Sehnal', 'Seidl', 'Seifert', 'Sekanina', 'Semerád', 'Severa', 'Schejbal', 'Schmidt', 'Schneider', 'Schwarz', 'Sikora', 'Sivák', 'Skácel', 'Skala', 'Skála', 'Skalický', 'Sklenář', 'Skopal', 'Skořepa', 'Skřivánek', 'Slabý', 'Sládek', 'Sladký', 'Sláma', 'Slanina', 'Slavíček', 'Slavík', 'Slezák', 'Slováček', 'Slovák', 'Sluka', 'Smejkal', 'Smékal', 'Smetana', 'Smola', 'Smolík', 'Smolka', 'Smrčka', 'Smrž', 'Smutný', 'Sobek', 'Sobotka', 'Sochor', 'Sojka', 'Sokol', 'Sommer', 'Souček', 'Soukup', 'Sova', 'Spáčil', 'Spurný', 'Srb', 'Staněk', 'Stárek', 'Starý', 'Stehlík', 'Steiner', 'Stejskal', 'Stibor', 'Stoklasa', 'Straka', 'Stránský', 'Strejček', 'Strnad', 'Strouhal', 'Studený', 'Studnička', 'Stuchlík', 'Stupka', 'Suchánek', 'Suchomel', 'Suchý', 'Suk', 'Svačina', 'Svatoň', 'Svatoš', 'Světlík', 'Sviták', 'Svoboda', 'Svozil', 'Sýkora', 'Synek', 'Syrový', 'Šafařík', 'Šafář', 'Šafránek', 'Šálek', 'Šanda', 'Šašek', 'Šebek', 'Šebela', 'Šebesta', 'Šeda', 'Šedivý', 'Šenk', 'Šesták', 'Ševčík', 'Šilhavý', 'Šimáček', 'Šimák', 'Šimánek', 'Šíma', 'Šimčík', 'Šimeček', 'Šimek', 'Šimon', 'Šimůnek', 'Šindelář', 'Šindler', 'Šípek', 'Šíp', 'Široký', 'Šír', 'Šiška', 'Škoda', 'Škrabal', 'Šlechta', 'Šmejkal', 'Šmerda', 'Šmíd', 'Šnajdr', 'Šolc', 'Špaček', 'Špička', 'Šplíchal', 'Šrámek', 'Šťastný', 'Štefan', 'Štefek', 'Štefl', 'Štěpánek', 'Štěpán', 'Štěrba', 'Šubrt', 'Šulc', 'Šustr', 'Šváb', 'Švanda', 'Švarc', 'Švec', 'Švehla', 'Švejda', 'Švestka', 'Táborský', 'Tancoš', 'Teplý', 'Tesař', 'Tichý', 'Tománek', 'Toman', 'Tomášek', 'Tomáš', 'Tomeček', 'Tomek', 'Tomeš', 'Tóth', 'Tran', 'Trávníček', 'Trčka', 'Trnka', 'Trojan', 'Truhlář', 'Tříska', 'Tuček', 'Tůma', 'Tureček', 'Turek', 'Tvrdík', 'Tvrdý', 'Uher', 'Uhlíř', 'Ulrich', 'Urbanec', 'Urbánek', 'Urban', 'Vacek', 'Václavek', 'Václavík', 'Vaculík', 'Vágner', 'Vácha', 'Valášek', 'Vala', 'Válek', 'Valenta', 'Valeš', 'Váňa', 'Vančura', 'Vaněček', 'Vaněk', 'Vaníček', 'Varga', 'Vašák', 'Vašek', 'Vašíček', 'Vávra', 'Vavřík', 'Večeřa', 'Vejvoda', 'Verner', 'Veselý', 'Veverka', 'Vícha', 'Vilímek', 'Vinš', 'Víšek', 'Vitásek', 'Vítek', 'Vít', 'Vlach', 'Vlasák', 'Vlček', 'Vlk', 'Vobořil', 'Vodák', 'Vodička', 'Vodrážka', 'Vojáček', 'Vojta', 'Vojtěch', 'Vojtek', 'Vojtíšek', 'Vokoun', 'Volek', 'Volf', 'Volný', 'Vondráček', 'Vondrák', 'Vondra', 'Voráček', 'Vorel', 'Vorlíček', 'Voříšek', 'Votava', 'Votruba', 'Vrabec', 'Vrána', 'Vrba', 'Vrzal', 'Vybíral', 'Vydra', 'Vymazal', 'Vyskočil', 'Vysloužil', 'Wagner', 'Walter', 'Weber', 'Weiss', 'Winkler', 'Wolf', 'Zábranský', 'Zahrádka', 'Zahradník', 'Zach', 'Zajíc', 'Zajíček', 'Zálešák', 'Zámečník', 'Zapletal', 'Záruba', 'Zatloukal', 'Zavadil', 'Zavřel', 'Zbořil', 'Zdražil', 'Zedník', 'Zelenka', 'Zelený', 'Zelinka', 'Zemánek', 'Zeman', 'Zezula', 'Zíka', 'Zikmund', 'Zima', 'Zlámal', 'Zoubek', 'Zouhar', 'Zvěřina', 'Žáček', 'Žák', 'Žďárský', 'Žemlička', 'Žídek', 'Žižka', 'Žůrek', ]; protected static $lastNameFemale = [ 'Adamová', 'Adamcová', 'Adámková', 'Albrechtová', 'Ambrožová', 'Andělová', 'Andrlová', 'Antošová', 'Bajerová', 'Balážová', 'Balcarová', 'Balogová', 'Balounová', 'Baráková', 'Baranová', 'Barešová', 'Bártová', 'Bartáková', 'Bartoňová', 'Bartošová', 'Bartošková', 'Bartůňková', 'Baštová', 'Bauerová', 'Bayerová', 'Bažantová', 'Bečková', 'Bečvářová', 'Bednářová', 'Bednaříková', 'Bělohlávková', 'Bendová', 'Benešová', 'Beranová', 'Beránková', 'Bergerová', 'Berková', 'Berkyová', 'Bernardová', 'Bezděková', 'Bílková', 'Bílová', 'Bínová', 'Bittnerová', 'Blahová', 'Bláhová', 'Blažková', 'Blechová', 'Bobková', 'Bočková', 'Boháčová', 'Boháčková', 'Böhmová', 'Borovičková', 'Boučková', 'Boudová', 'Boušková', 'Brabcová', 'Brabencová', 'Bradová', 'Bradáčová', 'Braunová', 'Brázdová', 'Brázdilová', 'Brejchová', 'Brožová', 'Brožková', 'Brychtová', 'Březinová', 'Břízová', 'Bubeníková', 'Bučková', 'Buchtová', 'Burdová', 'Burešová', 'Burianová', 'Buriánková', 'Byrtusová', 'Cahová', 'Cibulková', 'Cihlářová', 'Císařová', 'Coufalová', 'Čadová', 'Čápová', 'Čapková', 'Čechová', 'Čejková', 'Čermáková', 'Černíková', 'Černohorská', 'Černochová', 'Černá', 'Červeňáková', 'Červenková', 'Červená', 'Červinková', 'Čiháková', 'Čížková', 'Čonková', 'Čurdová', 'Daňková', 'Danielová', 'Danišová', 'Davidová', 'Dědková', 'Dittrichová', 'Divišová', 'Dlouhá', 'Dobešová', 'Dobiášová', 'Dobrovolná', 'Dočekalová', 'Dočkalová', 'Dohnalová', 'Dokoupilová', 'Dolečková', 'Dolejšová', 'Dolejší', 'Doležalová', 'Doleželová', 'Doskočilová', 'Dostálová', 'Doubková', 'Doubravová', 'Doušová', 'Drábková', 'Drozdová', 'Dubská', 'Dudová', 'Dudková', 'Dufková', 'Duchoňová', 'Dunková', 'Dušková', 'Dvorská', 'Dvořáčková', 'Dvořáková', 'Eliášová', 'Erbenová', 'Fabiánová', 'Fantová', 'Farkašová', 'Fejfarová', 'Fenclová', 'Ferencová', 'Fialová', 'Fiedlerová', 'Filipová', 'Fischerová', 'Fišerová', 'Floriánová', 'Fojtíková', 'Foltýnová', 'Formánková', 'Formanová', 'Fořtová', 'Fousková', 'Francová', 'Fraňková', 'Franková', 'Fridrichová', 'Frydrychová', 'Fučíková', 'Fuchsová', 'Fuksová', 'Gáborová', 'Gabrielová', 'Gajdošová', 'Gregorová', 'Gruberová', 'Grundzová', 'Grygarová', 'Hájková', 'Hajná', 'Hálová', 'Hamplová', 'Hanáčková', 'Hánová', 'Hanáková', 'Hanousková', 'Hanusová', 'Hanušová', 'Hanzalová', 'Hanzlová', 'Hanzlíková', 'Hartmanová', 'Hašková', 'Havelová', 'Havelková', 'Havlíčková', 'Havlíková', 'Havránková', 'Heczková', 'Hegerová', 'Hejdová', 'Hejduková', 'Hejlová', 'Hejnová', 'Hendrychová', 'Hermanová', 'Heřmánková', 'Heřmanová', 'Hladíková', 'Hladká', 'Hlaváčková', 'Hlaváčová', 'Hlavatá', 'Hlávková', 'Hloušková', 'Hoffmannová', 'Hofmanová', 'Holanová', 'Holasová', 'Holcová', 'Holečková', 'Holíková', 'Holoubková', 'Holubová', 'Holá', 'Homolová', 'Homolková', 'Horáčková', 'Horová', 'Horáková', 'Horká', 'Horňáková', 'Horníčková', 'Horníková', 'Horská', 'Horváthová', 'Horvátová', 'Hořejšíová', 'Hošková', 'Houdková', 'Houšková', 'Hovorková', 'Hrabalová', 'Hrabovská', 'Hradecká', 'Hradilová', 'Hrbáčková', 'Hrbková', 'Hrdinová', 'Hrdličková', 'Hrdá', 'Hrnčířová', 'Hrochová', 'Hromádková', 'Hronová', 'Hrubešová', 'Hrubá', 'Hrušková', 'Hrůzová', 'Hubáčková', 'Hudcová', 'Hudečková', 'Hůlková', 'Humlová', 'Husáková', 'Hušková', 'Hýblová', 'Hynková', 'Chaloupková', 'Chalupová', 'Charvátová', 'Chládková', 'Chlupová', 'Chmelařová', 'Chmelíková', 'Chovancová', 'Chromá', 'Chudobová', 'Chvátalová', 'Chvojková', 'Chytilová', 'Jahodová', 'Jakešová', 'Jaklová', 'Jakoubková', 'Jakubcová', 'Janáčková', 'Janáková', 'Janatová', 'Jančová', 'Jančíková', 'Jandová', 'Janečková', 'Janečková', 'Janíčková', 'Janíková', 'Janková', 'Janotová', 'Janoušková', 'Janovská', 'Jansová', 'Jánská', 'Jarešová', 'Jarošová', 'Jašková', 'Javůrková', 'Jedličková', 'Jechová', 'Jelenová', 'Jelínková', 'Jeníčková', 'Jeřábková', 'Ježková', 'Ježová', 'Jílková', 'Jindrová', 'Jírová', 'Jiráková', 'Jiránková', 'Jirásková', 'Jirková', 'Jirková', 'Jiroušková', 'Jirsová', 'Jiříková', 'Johnová', 'Jonášová', 'Junková', 'Jurčíková', 'Jurečková', 'Juřicová', 'Juříková', 'Kabátová', 'Kačírková', 'Kadeřábková', 'Kadlcová', 'Kafková', 'Kaiserová', 'Kalábová', 'Kalová', 'Kalašová', 'Kalinová', 'Kalivodová', 'Kalousková', 'Kalousová', 'Kameníková', 'Kaňová', 'Kaňková', 'Kantorová', 'Kaplanová', 'Karásková', 'Karasová', 'Karbanová', 'Karelová', 'Karlíková', 'Kasalová', 'Kašíková', 'Kašpárková', 'Kašparová', 'Kavková', 'Kazdová', 'Kindlová', 'Klečková', 'Kleinová', 'Klementová', 'Klímová', 'Klimentová', 'Klimešová', 'Kloučková', 'Kloudová', 'Knapová', 'Knotková', 'Kociánová', 'Kocmanová', 'Kocourková', 'Kohoutková', 'Kohoutová', 'Kochová', 'Koláčková', 'Kolaříková', 'Kolářová', 'Kolková', 'Kolmanová', 'Komárková', 'Komínková', 'Konečná', 'Koníčková', 'Kopalová', 'Kopecká', 'Kopečková', 'Kopečná', 'Kopřivová', 'Korbelová', 'Kořínková', 'Kosíková', 'Kosinová', 'Kosová', 'Kostková', 'Košťálová', 'Kotasová', 'Kotková', 'Kotlárová', 'Kotrbová', 'Koubová', 'Koubková', 'Koudelová', 'Koudelková', 'Koukalová', 'Kouřilová', 'Koutná', 'Kováčová', 'Kovaříková', 'Kováříková', 'Kovářová', 'Kozáková', 'Kozelová', 'Krajíčková', 'Králíčková', 'Králíková', 'Králová', 'Krátká', 'Kratochvílová', 'Krausová', 'Krčmářová', 'Krejčíková', 'Krejčová', 'Krejčířová', 'Krištofová', 'Kropáčková', 'Kroupová', 'Krupová', 'Krupičková', 'Krupková', 'Křečková', 'Křenková', 'Křivánková', 'Křížková', 'Křížová', 'Kubová', 'Kubálková', 'Kubánková', 'Kubátová', 'Kubcová', 'Kubelková', 'Kubešová', 'Kubicová', 'Kubíčková', 'Kubíková', 'Kubínová', 'Kubišová', 'Kučová', 'Kučerová', 'Kudláčková', 'Kudrnová', 'Kuchařová', 'Kuchtová', 'Kuklová', 'Kulhánková', 'Kulhavá', 'Kuncová', 'Kunešová', 'Kupcová', 'Kupková', 'Kurková', 'Kuželová', 'Kvapilová', 'Kvasničková', 'Kynclová', 'Kyselová', 'Lacinová', 'Lacková', 'Lakatošová', 'Landová', 'Langerová', 'Langová', 'Langrová', 'Látalová', 'Lavičková', 'Lebedová', 'Levá', 'Líbalová', 'Linhartová', 'Lišková', 'Lorencová', 'Loudová', 'Ludvíková', 'Lukáčová', 'Lukášková', 'Lukášová', 'Lukešová', 'Macáková', 'Macková', 'Macurová', 'Macháčková', 'Machačová', 'Macháčová', 'Machalová', 'Machálková', 'Máchová', 'Machová', 'Majerová', 'Malečková', 'Málková', 'Malíková', 'Malinová', 'Malá', 'Maňáková', 'Marečková', 'Marková', 'Marešová', 'Maršálková', 'Maršíková', 'Martincová', 'Martinková', 'Martínková', 'Maříková', 'Masopustová', 'Mašková', 'Matějíčková', 'Matějková', 'Matoušková', 'Matoušová', 'Matulová', 'Matušková', 'Matyášová', 'Matysová', 'Maxová', 'Mayerová', 'Mazánková', 'Medková', 'Melicharová', 'Menclová', 'Menšíková', 'Mertová', 'Mičková', 'Michalcová', 'Michálková', 'Michalíková', 'Michalová', 'Michnová', 'Miková', 'Míková', 'Mikešová', 'Miková', 'Mikulová', 'Mikulášková', 'Minaříková', 'Minářová', 'Mirgová', 'Mládková', 'Mlčochová', 'Mlejnková', 'Mojžíšová', 'Mokrá', 'Molnárová', 'Moravcová', 'Morávková', 'Motlová', 'Motyčková', 'Moučková', 'Moudrá', 'Mráčková', 'Mrázková', 'Mrázová', 'Mrkvičková', 'Muchová', 'Müllerová', 'Műllerová', 'Musilová', 'Mužíková', 'Myšková', 'Nagyová', 'Najmanová', 'Navrátilová', 'Nečasová', 'Nedbalová', 'Nedomová', 'Nedvědová', 'Nejedlá', 'Němcová', 'Němečková', 'Nesvadbová', 'Nešporová', 'Neubauerová', 'Neumanová', 'Neumannová', 'Nguyenová', 'Vanová', 'Nosková', 'Nováčková', 'Nováková', 'Novosadová', 'Novotná', 'Nová', 'Odehnalová', 'Oláhová', 'Olivová', 'Ondráčková', 'Ondrová', 'Orságová', 'Otáhalová', 'Palečková', 'Pánková', 'Papežová', 'Pařízková', 'Pašková', 'Pátková', 'Patočková', 'Paulová', 'Pavelková', 'Pavelková', 'Pavelová', 'Pavlasová', 'Pavlicová', 'Pavlíčková', 'Pavlíková', 'Pavlová', 'Pazderová', 'Pecková', 'Pecháčková', 'Pechová', 'Pechová', 'Pekárková', 'Pekařová', 'Pelcová', 'Pelikánová', 'Pernicová', 'Peroutková', 'Peřinová', 'Pešková', 'Pešková', 'Peštová', 'Peterková', 'Petráková', 'Petrášová', 'Petrová', 'Petrová', 'Petříčková', 'Petříková', 'Phamová', 'Píchová', 'Pilařová', 'Pilátová', 'Píšová', 'Pivoňková', 'Plačková', 'Plachá', 'Plšková', 'Pluhařová', 'Podzimková', 'Pohlová', 'Pokorná', 'Poláčková', 'Poláchová', 'Poláková', 'Polanská', 'Polášková', 'Polívková', 'Popelková', 'Pospíchalová', 'Pospíšilová', 'Potůčková', 'Pourová', 'Prachařová', 'Prášková', 'Pražáková', 'Prchalová', 'Procházková', 'Prokešová', 'Prokopová', 'Prošková', 'Provazníková', 'Průchová', 'Průšová', 'Přibylová', 'Příhodová', 'Přikrylová', 'Pšeničková', 'Ptáčková', 'Rácová', 'Radová', 'Raková', 'Rambousková', 'Rašková', 'Ratajová', 'Remešová', 'Rezková', 'Richterová', 'Richtrová', 'Roubalová', 'Rousová', 'Rozsypalová', 'Rudolfová', 'Růžková', 'Růžičková', 'Rybová', 'Rybářová', 'Rýdlová', 'Ryšavá', 'Řeháčková', 'Řeháková', 'Řehořová', 'Řezáčová', 'Řezníčková', 'Říhová', 'Sadílková', 'Samková', 'Sedláčková', 'Sedláková', 'Sedlářová', 'Sehnalová', 'Seidlová', 'Seifertová', 'Sekaninová', 'Semerádová', 'Severová', 'Schejbalová', 'Schmidtová', 'Schneiderová', 'Schwarzová', 'Sikorová', 'Siváková', 'Skácelová', 'Skalová', 'Skálová', 'Skalická', 'Sklenářová', 'Skopalová', 'Skořepová', 'Skřivánková', 'Slabá', 'Sládková', 'Sladká', 'Slámová', 'Slaninová', 'Slavíčková', 'Slavíková', 'Slezáková', 'Slováčková', 'Slováková', 'Sluková', 'Smejkalová', 'Smékalová', 'Smetanová', 'Smolová', 'Smolíková', 'Smolková', 'Smrčková', 'Smržová', 'Smutná', 'Sobková', 'Sobotková', 'Sochorová', 'Sojková', 'Sokolová', 'Sommerová', 'Součková', 'Soukupová', 'Sovová', 'Spáčilová', 'Spurná', 'Srbová', 'Staňková', 'Stárková', 'Stará', 'Stehlíková', 'Steinerová', 'Stejskalová', 'Stiborová', 'Stoklasová', 'Straková', 'Stránská', 'Strejčková', 'Strnadová', 'Strouhalová', 'Studená', 'Studničková', 'Stuchlíková', 'Stupková', 'Suchánková', 'Suchomelová', 'Suchá', 'Suková', 'Svačinová', 'Svatoňová', 'Svatošová', 'Světlíková', 'Svitáková', 'Svobodová', 'Svozilová', 'Sýkorová', 'Synková', 'Syrová', 'Šafaříková', 'Šafářová', 'Šafránková', 'Šálková', 'Šandová', 'Šašková', 'Šebková', 'Šebelová', 'Šebestová', 'Šedová', 'Šedivá', 'Šenková', 'Šestáková', 'Ševčíková', 'Šilhavá', 'Šimáčková', 'Šimáková', 'Šimánková', 'Šímová', 'Šimčíková', 'Šimečková', 'Šimková', 'Šimonová', 'Šimůnková', 'Šindelářová', 'Šindlerová', 'Šípková', 'Šípová', 'Široká', 'Šírová', 'Šišková', 'Škodová', 'Škrabalová', 'Šlechtová', 'Šmejkalová', 'Šmerdová', 'Šmídová', 'Šnajdrová', 'Šolcová', 'Špačková', 'Špičková', 'Šplíchalová', 'Šrámková', 'Šťastná', 'Štefanová', 'Štefková', 'Šteflová', 'Štěpánková', 'Štěpánová', 'Štěrbová', 'Šubrtová', 'Šulcová', 'Šustrová', 'Švábová', 'Švandová', 'Švarcová', 'Švecová', 'Švehlová', 'Švejdová', 'Švestková', 'Táborská', 'Tancošová', 'Teplá', 'Tesařová', 'Tichá', 'Tománková', 'Tomanová', 'Tomášková', 'Tomášová', 'Tomečková', 'Tomková', 'Tomešová', 'Tóthová', 'Tranová', 'Trávníčková', 'Trčková', 'Trnková', 'Trojanová', 'Truhlářová', 'Třísková', 'Tučková', 'Tůmová', 'Turečková', 'Turková', 'Tvrdíková', 'Tvrdá', 'Uherová', 'Uhlířová', 'Ulrichová', 'Urbancová', 'Urbánková', 'Urbanová', 'Vacková', 'Václavková', 'Václavíková', 'Vaculíková', 'Vágnerová', 'Váchová', 'Valášková', 'Valová', 'Válková', 'Valentová', 'Valešová', 'Váňová', 'Vančurová', 'Vaněčková', 'Vaňková', 'Vaníčková', 'Vargová', 'Vašáková', 'Vašková', 'Vašíčková', 'Vávrová', 'Vavříková', 'Večeřová', 'Vejvodová', 'Vernerová', 'Veselá', 'Veverková', 'Víchová', 'Vilímková', 'Vinšová', 'Víšková', 'Vitásková', 'Vítková', 'Vítová', 'Vlachová', 'Vlasáková', 'Vlčková', 'Vlková', 'Vobořilová', 'Vodáková', 'Vodičková', 'Vodrážková', 'Vojáčková', 'Vojtová', 'Vojtěchová', 'Vojtková', 'Vojtíšková', 'Vokounová', 'Volková', 'Volfová', 'Volná', 'Vondráčková', 'Vondráková', 'Vondrová', 'Voráčková', 'Vorlová', 'Vorlíčková', 'Voříšková', 'Votavová', 'Votrubová', 'Vrabcová', 'Vránová', 'Vrbová', 'Vrzalová', 'Vybíralová', 'Vydrová', 'Vymazalová', 'Vyskočilová', 'Vysloužilová', 'Wagnerová', 'Walterová', 'Weberová', 'Weissová', 'Winklerová', 'Wolfová', 'Zábranská', 'Zahrádková', 'Zahradníková', 'Zachová', 'Zajícová', 'Zajíčková', 'Zálešáková', 'Zámečníková', 'Zapletalová', 'Zárubová', 'Zatloukalová', 'Zavadilová', 'Zavřelová', 'Zbořilová', 'Zdražilová', 'Zedníková', 'Zelenková', 'Zelená', 'Zelinková', 'Zemánková', 'Zemanová', 'Zezulová', 'Zíková', 'Zikmundová', 'Zimová', 'Zlámalová', 'Zoubková', 'Zouharová', 'Zvěřinová', 'Žáčková', 'Žáková', 'Žďárská', 'Žemličková', 'Žídková', 'Žižková', 'Žůrková', ]; protected static $title = [ 'Bc.', 'Ing.', 'MUDr.', 'MVDr.', 'Mgr.', 'JUDr.', 'PhDr.', 'RNDr.', 'doc.', 'Dr.', ]; /** * @param string|null $gender 'male', 'female' or null for any * @param int $minAge minimal age of "generated person" in years * @param int $maxAge maximal age of "generated person" in years * * @return string czech birth number */ public function birthNumber($gender = null, $minAge = 0, $maxAge = 100, $slashProbability = 50) { if ($gender === null) { $gender = $this->generator->boolean() ? static::GENDER_MALE : static::GENDER_FEMALE; } $startTimestamp = strtotime(sprintf('-%d year', $maxAge)); $endTimestamp = strtotime(sprintf('-%d year', $minAge)); $randTimestamp = self::numberBetween($startTimestamp, $endTimestamp); $year = (int) (date('Y', $randTimestamp)); $month = (int) (date('n', $randTimestamp)); $day = (int) (date('j', $randTimestamp)); $suffix = self::numberBetween(0, 999); // women has +50 to month if ($gender == static::GENDER_FEMALE) { $month += 50; } // from year 2004 everyone has +20 to month when birth numbers in one day are exhausted if ($year >= 2004 && $this->generator->boolean(10)) { $month += 20; } $birthNumber = sprintf('%02d%02d%02d%03d', $year % 100, $month, $day, $suffix); // from year 1954 birth number includes CRC if ($year >= 1954) { $crc = intval($birthNumber, 10) % 11; if ($crc == 10) { $crc = 0; } $birthNumber .= sprintf('%d', $crc); } // add slash if ($this->generator->boolean($slashProbability)) { $birthNumber = substr($birthNumber, 0, 6) . '/' . substr($birthNumber, 6); } return $birthNumber; } public static function birthNumberMale() { return static::birthNumber(static::GENDER_MALE); } public static function birthNumberFemale() { return static::birthNumber(static::GENDER_FEMALE); } public function title($gender = null) { return static::titleMale(); } /** * replaced by specific unisex Czech title */ public static function titleMale() { return static::randomElement(static::$title); } /** * replaced by specific unisex Czech title */ public static function titleFemale() { return static::titleMale(); } /** * @param string|null $gender 'male', 'female' or null for any * * @example 'Albrecht' */ public function lastName($gender = null) { if ($gender === static::GENDER_MALE) { return static::lastNameMale(); } if ($gender === static::GENDER_FEMALE) { return static::lastNameFemale(); } return $this->generator->parse(static::randomElement(static::$lastNameFormat)); } public static function lastNameMale() { return static::randomElement(static::$lastNameMale); } public static function lastNameFemale() { return static::randomElement(static::$lastNameFemale); } } PK A�)[˪��� � + faker/src/Faker/Provider/cs_CZ/DateTime.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\cs_CZ; /** * Czech months and days without setting locale */ class DateTime extends \Faker\Provider\DateTime { protected static $days = [ 'neděle', 'pondělí', 'úterý', 'středa', 'čtvrtek', 'pátek', 'sobota', ]; protected static $months = [ 'leden', 'únor', 'březen', 'duben', 'květen', 'červen', 'červenec', 'srpen', 'září', 'říjen', 'listopad', 'prosinec', ]; protected static $monthsGenitive = [ 'ledna', 'února', 'března', 'dubna', 'května', 'června', 'července', 'srpna', 'září', 'října', 'listopadu', 'prosince', ]; protected static $formattedDateFormat = [ '{{dayOfMonth}}. {{monthNameGenitive}} {{year}}', ]; public static function monthName($max = 'now') { return static::$months[parent::month($max) - 1]; } public static function monthNameGenitive($max = 'now') { return static::$monthsGenitive[parent::month($max) - 1]; } public static function dayOfWeek($max = 'now') { return static::$days[static::dateTime($max)->format('w')]; } /** * @param \DateTime|int|string $max maximum timestamp used as random end limit, default to "now" * * @return string * * @example '2' */ public static function dayOfMonth($max = 'now') { return static::dateTime($max)->format('j'); } /** * Full date with inflected month * * @return string * * @example '16. listopadu 2003' */ public function formattedDate() { $format = static::randomElement(static::$formattedDateFormat); return $this->generator->parse($format); } } PK A�)[�{;~� � " faker/src/Faker/Provider/Image.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; /** * Depends on image generation from http://lorempixel.com/ */ class Image extends Base { /** * @var string */ public const BASE_URL = 'https://via.placeholder.com'; public const FORMAT_JPG = 'jpg'; public const FORMAT_JPEG = 'jpeg'; public const FORMAT_PNG = 'png'; /** * @var array * * @deprecated Categories are no longer used as a list in the placeholder API but referenced as string instead */ protected static $categories = [ 'abstract', 'animals', 'business', 'cats', 'city', 'food', 'nightlife', 'fashion', 'people', 'nature', 'sports', 'technics', 'transport', ]; /** * Generate the URL that will return a random image * * Set randomize to false to remove the random GET parameter at the end of the url. * * @example 'http://via.placeholder.com/640x480.png/CCCCCC?text=well+hi+there' * * @param int $width * @param int $height * @param string|null $category * @param bool $randomize * @param string|null $word * @param bool $gray * @param string $format * * @return string */ public static function imageUrl( $width = 640, $height = 480, $category = null, $randomize = true, $word = null, $gray = false, $format = 'png' ) { trigger_deprecation( 'fakerphp/faker', '1.20', 'Provider is deprecated and will no longer be available in Faker 2. Please use a custom provider instead', ); // Validate image format $imageFormats = static::getFormats(); if (!in_array(strtolower($format), $imageFormats, true)) { throw new \InvalidArgumentException(sprintf( 'Invalid image format "%s". Allowable formats are: %s', $format, implode(', ', $imageFormats), )); } $size = sprintf('%dx%d.%s', $width, $height, $format); $imageParts = []; if ($category !== null) { $imageParts[] = $category; } if ($word !== null) { $imageParts[] = $word; } if ($randomize === true) { $imageParts[] = Lorem::word(); } $backgroundColor = $gray === true ? 'CCCCCC' : str_replace('#', '', Color::safeHexColor()); return sprintf( '%s/%s/%s%s', self::BASE_URL, $size, $backgroundColor, count($imageParts) > 0 ? '?text=' . urlencode(implode(' ', $imageParts)) : '', ); } /** * Download a remote random image to disk and return its location * * Requires curl, or allow_url_fopen to be on in php.ini. * * @example '/path/to/dir/13b73edae8443990be1aa8f1a483bc27.png' * * @return bool|string */ public static function image( $dir = null, $width = 640, $height = 480, $category = null, $fullPath = true, $randomize = true, $word = null, $gray = false, $format = 'png' ) { trigger_deprecation( 'fakerphp/faker', '1.20', 'Provider is deprecated and will no longer be available in Faker 2. Please use a custom provider instead', ); $dir = null === $dir ? sys_get_temp_dir() : $dir; // GNU/Linux / OS X / Windows compatible // Validate directory path if (!is_dir($dir) || !is_writable($dir)) { throw new \InvalidArgumentException(sprintf('Cannot write to directory "%s"', $dir)); } // Generate a random filename. Use the server address so that a file // generated at the same time on a different server won't have a collision. $name = md5(uniqid(empty($_SERVER['SERVER_ADDR']) ? '' : $_SERVER['SERVER_ADDR'], true)); $filename = sprintf('%s.%s', $name, $format); $filepath = $dir . DIRECTORY_SEPARATOR . $filename; $url = static::imageUrl($width, $height, $category, $randomize, $word, $gray, $format); // save file if (function_exists('curl_exec')) { // use cURL $fp = fopen($filepath, 'w'); $ch = curl_init($url); curl_setopt($ch, CURLOPT_FILE, $fp); $success = curl_exec($ch) && curl_getinfo($ch, CURLINFO_HTTP_CODE) === 200; fclose($fp); curl_close($ch); if (!$success) { unlink($filepath); // could not contact the distant URL or HTTP error - fail silently. return false; } } elseif (ini_get('allow_url_fopen')) { // use remote fopen() via copy() $success = copy($url, $filepath); if (!$success) { // could not contact the distant URL or HTTP error - fail silently. return false; } } else { return new \RuntimeException('The image formatter downloads an image from a remote HTTP server. Therefore, it requires that PHP can request remote hosts, either via cURL or fopen()'); } return $fullPath ? $filepath : $filename; } public static function getFormats(): array { trigger_deprecation( 'fakerphp/faker', '1.20', 'Provider is deprecated and will no longer be available in Faker 2. Please use a custom provider instead', ); return array_keys(static::getFormatConstants()); } public static function getFormatConstants(): array { trigger_deprecation( 'fakerphp/faker', '1.20', 'Provider is deprecated and will no longer be available in Faker 2. Please use a custom provider instead', ); return [ static::FORMAT_JPG => constant('IMAGETYPE_JPEG'), static::FORMAT_JPEG => constant('IMAGETYPE_JPEG'), static::FORMAT_PNG => constant('IMAGETYPE_PNG'), ]; } } PK A�)[B� �K K + faker/src/Faker/Provider/ar_JO/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_JO; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $userNameFormats = [ '{{lastNameAscii}}.{{firstNameAscii}}', '{{firstNameAscii}}.{{lastNameAscii}}', '{{firstNameAscii}}##', '?{{lastNameAscii}}', ]; protected static $safeEmailTld = [ 'com', 'jo', 'me', 'net', 'org', ]; protected static $tld = [ 'biz', 'com', 'info', 'jo', 'net', 'org', ]; protected static $lastNameAscii = [ 'abbad', 'abbadi', 'abbas', 'abulebbeh', 'flefel', 'hadi', 'hamad', 'hasan', 'jabri', 'kanaan', 'karam', 'maanee', 'melhem', 'nimry', 'obaisi', 'qasem', 'qawasmee', 'rabee', 'rashwani', 'shami', 'zaloum', ]; protected static $firstNameAscii = [ 'abd', 'abdullah', 'ahmad', 'akram', 'amr', 'bashar', 'bilal', 'fadi', 'ibrahim', 'khaled', 'layth', 'mohammad', 'mutaz', 'omar', 'osama', 'rami', 'saleem', 'samer', 'sami', 'yazan', ]; public static function lastNameAscii() { return static::randomElement(static::$lastNameAscii); } public static function firstNameAscii() { return static::randomElement(static::$firstNameAscii); } /** * @example 'ahmad.abbadi' */ public function userName() { $format = static::randomElement(static::$userNameFormats); return static::bothify($this->generator->parse($format)); } /** * @example 'wewebit.jo' */ public function domainName() { return static::randomElement(static::$lastNameAscii) . '.' . $this->tld(); } } PK A�)[F���& �& * faker/src/Faker/Provider/ar_JO/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_JO; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $streetPrefix = ['شارع']; protected static $cityPrefix = ['شمال', 'شرق', 'غرب', 'جنوب', 'وسط']; /** * @see http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82:%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D9%85%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%AF%D9%86 */ protected static $cityName = [ 'اربد', 'أبو نصير', 'الجبيهه', 'الحصن', 'الرصيفة', 'الرمثا', 'الزرقاء', 'السلط', 'الشهيد عزمي', 'الصريح', 'الضليل', 'الطفيلة', 'العقبة', 'القويسمة', 'الكرك', 'المشارع', 'المفرق', 'الهاشمية', 'ام قصير', 'ايدون', 'بيت راس', 'تلاع العلي', 'جرش', 'ساكب', 'سحاب', 'شفا بدران', 'صويلح', 'عمان', 'عنجره', 'عين الباشا', 'غور الصافي', 'كريمه', 'كفرنجه', 'مادبا', 'مخيم البقعه', 'مخيم حطين', 'مرج الحمام', 'معان', 'ناعور', 'وادي السير', ]; protected static $buildingNumber = ['%####', '%###', '%#']; protected static $postcode = ['#####', '#####-####']; /** * @see http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%84%D8%AD%D9%82:%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D8%B1%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A9_%D8%AD%D8%B3%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AD%D8%A9 */ protected static $state = [ 'آيوا', 'أركنساس', 'أريزونا', 'ألاباما', 'ألاسكا', 'أوريغون', 'أوكلاهوما', 'أوهايو', 'أيداهو', 'إلينوي', 'إنديانا', 'الاباما', 'الجزر العذراء الأمريكية', 'بنس يلفانيا', 'بورتو ريكو', 'تكساس', 'تينيسي', 'جزر ماريانا الشمالية', 'جورجيا', 'داكوتا الجنوبية', 'داكوتا الشمالية', 'ديلاوير', 'رود آيلاند', 'ساموا الأمريكية', 'غوام', 'فرجينيا الغربية', 'فلوريدا', 'فيرجينيا', 'فيرجينيا الغربية', 'فيرمونت', 'كارولاينا الجنوبية', 'كارولاينا الشمالية', 'كارولينا الشمالية', 'كاليفورنيا', 'كانساس', 'كنتاكي', 'كولورادو', 'كونيتيكت', 'لويزيانا', 'ماريلاند', 'ماساتشوستس', 'ماين', 'مسيسيبي', 'مونتانا', 'ميريلاند', 'ميزوري', 'ميشيغان', 'مين', 'مينيسوتا', 'نبراسكا', 'نيفادا', 'نيو جيرسي', 'نيو ميكسيكو', 'نيوهامشير', 'نيويورك', 'هاواي', 'واشنطن', 'وايومنغ', 'ويسكنسن', 'يوتا', ]; protected static $stateAbbr = [ 'AK', 'AL', 'AR', 'AZ', 'CA', 'CO', 'CT', 'DC', 'DE', 'FL', 'GA', 'HI', 'IA', 'ID', 'IL', 'IN', 'KS', 'KY', 'LA', 'MA', 'MD', 'ME', 'MI', 'MN', 'MO', 'MS', 'MT', 'NC', 'ND', 'NE', 'NH', 'NJ', 'NM', 'NV', 'NY', 'OH', 'OK', 'OR', 'PA', 'RI', 'SC', 'SD', 'TN', 'TX', 'UT', 'VA', 'VT', 'WA', 'WI', 'WV', 'WY', ]; /** * @see http://www.nationsonline.org/oneworld/countrynames_arabic.htm */ protected static $country = [ 'الكاريبي', 'أمريكا الوسطى', 'أنتيجوا وبربودا', 'أنجولا', 'أنجويلا', 'أندورا', 'اندونيسيا', 'أورجواي', 'أوروبا', 'أوزبكستان', 'أوغندا', 'أوقيانوسيا', 'أوقيانوسيا النائية', 'أوكرانيا', 'ايران', 'أيرلندا', 'أيسلندا', 'ايطاليا', 'بابوا غينيا الجديدة', 'باراجواي', 'باكستان', 'بالاو', 'بتسوانا', 'بتكايرن', 'بربادوس', 'برمودا', 'بروناي', 'بلجيكا', 'بلغاريا', 'بليز', 'بنجلاديش', 'بنما', 'بنين', 'بوتان', 'بورتوريكو', 'بوركينا فاسو', 'بوروندي', 'بولندا', 'بوليفيا', 'بولينيزيا', 'بولينيزيا الفرنسية', 'بيرو', 'تانزانيا', 'تايلند', 'تايوان', 'تركمانستان', 'تركيا', 'ترينيداد وتوباغو', 'تشاد', 'توجو', 'توفالو', 'توكيلو', 'تونجا', 'تونس', 'تيمور الشرقية', 'جامايكا', 'جبل طارق', 'جرينادا', 'جرينلاند', 'جزر الأنتيل الهولندية', 'جزر الترك وجايكوس', 'جزر القمر', 'جزر الكايمن', 'جزر المارشال', 'جزر الملديف', 'جزر الولايات المتحدة البعيدة الصغيرة', 'جزر أولان', 'جزر سليمان', 'جزر فارو', 'جزر فرجين الأمريكية', 'جزر فرجين البريطانية', 'جزر فوكلاند', 'جزر كوك', 'جزر كوكوس', 'جزر ماريانا الشمالية', 'جزر والس وفوتونا', 'جزيرة الكريسماس', 'جزيرة بوفيه', 'جزيرة مان', 'جزيرة نورفوك', 'جزيرة هيرد وماكدونالد', 'جمهورية افريقيا الوسطى', 'جمهورية التشيك', 'جمهورية الدومينيك', 'جمهورية الكونغو الديمقراطية', 'جمهورية جنوب افريقيا', 'جنوب آسيا', 'جنوب أوروبا', 'جنوب شرق آسيا', 'جنوب وسط آسيا', 'جواتيمالا', 'جوادلوب', 'جوام', 'جورجيا', 'جورجيا الجنوبية وجزر ساندويتش الجنوبية', 'جيبوتي', 'جيرسي', 'دومينيكا', 'رواندا', 'روسيا', 'روسيا البيضاء', 'رومانيا', 'روينيون', 'زامبيا', 'زيمبابوي', 'ساحل العاج', 'ساموا', 'ساموا الأمريكية', 'سانت بيير وميكولون', 'سانت فنسنت وغرنادين', 'سانت كيتس ونيفيس', 'سانت لوسيا', 'سانت مارتين', 'سانت هيلنا', 'سان مارينو', 'ساو تومي وبرينسيبي', 'سريلانكا', 'سفالبارد وجان مايان', 'سلوفاكيا', 'سلوفينيا', 'سنغافورة', 'سوازيلاند', 'سوريا', 'سورينام', 'سويسرا', 'سيراليون', 'سيشل', 'شرق آسيا', 'شرق افريقيا', 'شرق أوروبا', 'شمال افريقيا', 'شمال أمريكا', 'شمال أوروبا', 'شيلي', 'صربيا', 'صربيا والجبل الأسود', 'طاجكستان', 'عمان', 'غامبيا', 'غانا', 'غرب آسيا', 'غرب افريقيا', 'غرب أوروبا', 'غويانا', 'غيانا', 'غينيا', 'غينيا الاستوائية', 'غينيا بيساو', 'فانواتو', 'فرنسا', 'فلسطين', 'فنزويلا', 'فنلندا', 'فيتنام', 'فيجي', 'قبرص', 'قرغيزستان', 'قطر', 'كازاخستان', 'كاليدونيا الجديدة', 'كرواتيا', 'كمبوديا', 'كندا', 'كوبا', 'كوريا الجنوبية', 'كوريا الشمالية', 'كوستاريكا', 'كولومبيا', 'كومنولث الدول المستقلة', 'كيريباتي', 'كينيا', 'لاتفيا', 'لاوس', 'لبنان', 'لوكسمبورج', 'ليبيا', 'ليبيريا', 'ليتوانيا', 'ليختنشتاين', 'ليسوتو', 'مارتينيك', 'ماكاو الصينية', 'مالطا', 'مالي', 'ماليزيا', 'مايوت', 'مدغشقر', 'مصر', 'مقدونيا', 'ملاوي', 'منغوليا', 'موريتانيا', 'موريشيوس', 'موزمبيق', 'مولدافيا', 'موناكو', 'مونتسرات', 'ميانمار', 'ميكرونيزيا', 'ميلانيزيا', 'ناميبيا', 'نورو', 'نيبال', 'نيجيريا', 'نيكاراجوا', 'نيوزيلاندا', 'نيوي', 'هايتي', 'هندوراس', 'هولندا', 'هونج كونج الصينية', 'وسط آسيا', 'وسط افريقيا', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityPrefix}} {{cityName}}', '{{cityName}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetPrefix}} {{firstName}} {{lastName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{buildingNumber}} {{streetName}}', '{{buildingNumber}} {{streetName}} {{secondaryAddress}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{city}}", ]; protected static $secondaryAddressFormats = ['شقة رقم. ##', 'بناية رقم ##']; /** * @example 'شرق' */ public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } /** * @example 'عمان' */ public static function cityName() { return static::randomElement(static::$cityName); } /** * @example 'شارع' */ public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * @example 'شقة رقم. 350' */ public static function secondaryAddress() { return static::numerify(static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats)); } /** * @example 'كاليفورنيا' */ public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } /** * @example 'CA' */ public static function stateAbbr() { return static::randomElement(static::$stateAbbr); } } PK A�)[�ަXR� R� ' faker/src/Faker/Provider/ar_JO/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_JO; class Text extends \Faker\Provider\Text { protected static function validStart($word) { return preg_match('/^\p{Arabic}/u', $word); } /** * License: Attribution-ShareAlike 3.0 Unported (CC BY-SA 3.0) * * Title: حي بن يقظان * Author: ابن الطفيل * Language: Arabic * * @see https://ar.wikisource.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%81%D9%8A%D9%84_-_%D8%AD%D9%8A_%D8%A8%D9%86_%D9%8A%D9%82%D8%B8%D8%A7%D9%86 * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' ذكر سلفنا الصالح - رضي الله عنهم - أن جزيرة من جزائر الهند التي تحت خط الاستواء، وهي الجزيرة التي يتولد بها الإنسان من غير أم ولا أب، وبها شجر يثمر نساء، وهي التي ذكر المسعودي أنها جزيرة الوقواق لان تلك الجزيرة اعدل بقاع الأرض هواء؛ أتممها لشروق النور الأعلى عليها استعدادً، وان كان ذلك خلاف ما يراه جمهور الفلاسفة وكبار الأطباء، فانهم يرون إن اعدل ما في المعمورة الإقليم الرابع، فان كانوا قالوا ذلك لأنه صح عندهم انه ليس على خط الاستواء عمارة لمانع من الموانع الأرضية، فلقولهم: أن الإقليم الرابع اعدل بقاع الأرض وجه، وان كانوا إنما أرادوا بذلك إن ما على خط الاستواء شديد الحرارة، كالذي يصرح به أكثرهم فهو خطأ يقوم البرهان على خلافه. وذلك أنه قد تبرهن في العلوم الطبيعية أنه لا سبب لتكون الحرارة إلا الحركة أو ملاقاة الأجسام الحارة والإضاءة؛ وتبين فيها أيضاً إن الشمس بذاتها غير حارة ولا متكيفة بشيء من هذه الكيفيات المزاجية؛ وقد تبين فيها أيضاً إن الأجسام التي تقبل الإضاءة أتم القبول، هي الأجسام الصقيلة غير الشفافة، ويليها في قبول ذلك الأجسام الكثيفة غير الصقيلة، فأما الأجسام الشفافة التي لاشيء فيها من الكثافة فلا تقبل الضوء بوجه. وهذا وحده مما برهنه الشيخ أبو علي خاصة، ولم يذكره من تقدمه، فإذا صحت هذه المقدمات، فاللازم عنها أن الشمس لا تسخن الأرض كما تسخن الأجسام الحارة أجسام أخر تماسها، لان الشمس في ذاتها غير حارة ولا الأرض أيضاً تسخن بالحركة لأنها ساكنة وعلى حالة واحدة في شروق الشمس عليها وفي وقت مغيبها عنها وأحوالها في التسخين والتبريد، ظاهرة الاختلاف للحس في هذين الوقتين. ولا الشمس أيضاً تسخن الهواء أولاً ثم تسخن بعد ذلك الأرض بتوسط سخونة الهواء، وكيف يكون ذلك ونحن نجد أن ما قرب من الهواء من الأرض في وقت الحر، أسخن كثيراً من الهواء الذي يبعد منه علواً؟ فبقي أن تسخين الشمس للأرض إنما هو على سبيل الإضاءة لا غير، فان الحرارة تتبع الضوء أبداً: حتى إن الضوء إذا افرط في المرأة المقعرة، أشعل ما حاذاها. وقد ثبت في علوم التعاليم بالبراهين القطعية، أن الشمس كروية الشكل، وأن الأرض كذلك، وأن الشمس أعظم من الأرض كثيراً، وأن الذي يستضيء من الشمس أبداً هو أعظم من نصفها، وأن هذا النصف المضيء من الأرض في كل وقت أشد ما يكون الضوء في وسطه، لأنه أبعد المواضع من المظلمة، ولأنه يقابل من الشمس أجزاءاً أكثر، وما قرب من المحيط كان أقل ضوءاً حتى ينتهي إلى الظلمة عند محيط الدائرة الذي ما أضاء موقعه من الأرض قط، وإنما يكون الموضع وسط دائرة الضياء إذا كانت الشمس على سمت رؤوس الساكنين فيه، وحينئذ تكون الحرارة في ذلك الموضع أشد ما يكون فان كان الموضع مما تبعد الشمس عن مسامتة رؤوس أهله، كان شديد البرودة جداً، وان كان مما تدوم فيه المسامتة كان شديد الحرارة، وقد ثبت في علم الهيئة أن بقاع الأرض التي على خط الاستواء لا تسامت الشمس رؤوس أهلها سوى مرتين في العام: عند حلولها برأس الحمل؛ وعند حلولها برأس الميزان. وهي في سائر العام ستة أشهر جنوباً منهم، وستة أشهر شمالاً منهم: فليس عندهم حر مفرط، ولا برد مفرط. وأحوالهم بسبب ذلك متشابهة. وهذا القول يحتاج إلى بيان أكثر من هذا، لا يليق بما نحن بسبيله؛ وإنما نبهناك عليه، لأنه من الأمور التي تشهد بصحة ما ذكر من تجويز تولد الإنسان بتلك البقعة من غير أم ولا أب. فمنهم من بت الحكم وجزم القضية بأن حي بن يقظان من جملة من تكون في تلك البقعة من غير أم ولا أب، ومنهم من أنكر ذلك وروى من أمره خبراً نقصه عليك، فقال: انه كان بازاء تلك الجزيرة، جزيرة عظيمة متسعة الأكتاف، كثيرة الفوائد، عامرة بالناس، يملكها رجل منهم شديد الأنفة والغيرة، وكانت له أخت ذات جمال وحسن باهر فعضلها ومنعها الأزواج إذا لم يجد لها كفواً. وكان له قريب يسمى يقظان فتزوجها سراً على وجه جائز في مذهبهم المشهور في زمنهم. ثم إنها حملت منه ووضعت طفلاً. فلما خافت أن يفتضح أمرها وينكشف سرها، وضعته في تابوت أحكمت زمه بعد أن أروته من الرضاع؛ وخرجت به في أول الليل في جملة من خدمها وثقاتها إلى ساحل البحر، وقلبها يحترق صبابةً به، وخوفاً عليه، ثم إنها ودعته وقالت: "اللهم انك خلقت هذا الطفل ولم يكن شيئاً مذكوراً، ورزقته في ظلمات الأحشاء، وتكفلت به حتى تم واستوى. وأنا قد سلمته إلى لطفك، ورجوت له فضلك، خوفاً من هذا الملك الغشوم الجبار العنيد. فكن له، ولا تسلمه، يا أرحم الراحمين" ثم قذفت به في اليم. فصادف ذلك جري الماء بقوة المد، فاحتمله من ليلته إلى ساحل الجزيرة الأخرى المتقدم ذكرها. وكان المد يصل في ذلك الوقت إلى موضع لا يصل إليه بعد علم. فأدخله الماء بقوته إلى أجمة ملتفة الشجر عذبة التربة، مستورة عن الرياح والمطر، محجوبة عن الشمس تزاور عنها إذا طلعت، وتميل إذا غربت. ثم أخذ الماء في الجزر. وبقي التابوت في ذلك الموضع، وعلت الرمال بهبوب الرياح، وتراكمت بعد ذلك حتى سدت مدخل الماء إلى تلك الأجمة. فكان المد لا ينتهي إليها، وكانت مسامير التابوت قد فلقت، وألواحه قد اضطربت عند رمي الماء في تلك الأجمة. فلما أشتد الجوع بذلك الطفل، بكى واستغاث وعالج الحركة، فوقع صوته في أذن ظبية فقدت طلاها، خرج من كناسه فحمله العقاب، فلما سمعت الصوت ظنته ولدها. فتتبعت الصوت وهي تتخيل طلاها حتى وصلت إلى التابوت، ففحصت عنه بأظلافها وهو ينوء ويئن من داخله، حتى طار عن التابوت لوح من أعلاه. فحنت الظبية وحنت عليه ورئفت به، وألقمه حلمتها وأروته لبناً سائغاً. ومازالت تتعهده وتربيه وتدفع عنه الأذى. هذا ما كان من ابتداء أمره عند من ينكره التولد. ونحن نصف هنا كيف تربى وكيف أنتقل في أحواله حتى يبلغ المبلغ العظيم. وأما الذين زعموا أنه تولد من الأرض فانهم قالوا إن بطناً من أرض تلك الجزيرة تخمرت فيه طينه على مر السنين والأعوام، حتى امتزج فيها الحار بالبارد، والرطب باليابس، امتزاج تكافؤ وتعادل في القوى. وكانت هذه الطينة المتخمرة كبيرة جداً وكان بعضها يفضل بعضاً في اعتدال المزاج والتهيؤ لتكون الأمشاج. وكان الوسط منها أعدل ما فيها وأتمه مشابهة بمزاج الإنسان: فتمخضت تلك الطينة، وحدث فيها شبه نفاخات الغليان لشدة لزوجتها: وحدث في الوسط منها لزوجة ونفاخة صغيرة جداً، منقسمة بقسمين، بينها حجاب رقيق، ممتلئة بجسم لطيف هوائي في غاية من الاعتدال اللائق به، فتعلق به عند ذلك الروح الذي هو من أمر الله تعالى وتشبث به تشبثاً يعسر انفصاله عنه عند الحس وعند العقل؛ إذ قد تبين أن هذا الروح دائم الفيضان من عند الله عز وجل، وأنه بمنزلة نور الشمس الذي هو دائم الفيضان على العالم. فمن الأجسام ما لا يستضيء به، وهو الهواء الشفاف جداً؛ ومنها ما يستضيء به بعض الاستضاءة، وهي الأجسام الكثيفة غير الصقيلة وهذه تختلف في قبول الضياء، وتختلف بحسب ذلك ألوانها، ومنها ما يستضيء به غاية الاستضاءة وهي الأجسام الصقيلة كالمرأة ونحوها. فإذا كانت هذه المرأة مقعرة على شكل مخصوص، حدث فيها النار لإفراط الضياء. الذي هو الروح، الذي هو من أمر الله تعالى، فياض أبداً على جميع الموجودات؛ فمنها ما لا يظهر أثره فيه اعدم الأستعداد، وهي الجمادات التي لا حياة لها، وهذه بمنزلة الهواء في المثال المتقدم، ومنها ما يظهر أثره فيه، وهي أنواع النبات بحسب استعداداتها وهذه بمنزلة الأجسام الكثيفة في المثال المتقدم؛ ومنها ما يظهر أثره فيه ظهوراً كثيراً، وهي الأجسام الصقيلة في المثال المتقدم. ومن هذه الأجسام الصقيلة ما يزيد على شدة قبوله لضياء الشمس أنه يحكي صورة الشمس، ومثالها. وكذلك أيضاً من الحيوان ما يزيد على شدة قبوله للروح أنه يحكي الروح ويتصور بصورته وهو الإنسان خاصة. واليه الإشارة بقوله صلى الله عليه وسلم: "إن الله خلق أدم على صورته". فان قويت في هذه الصورة حتى تتلاشى جميع الصور في حقها، وتبقى هي وحدها، وتحرق سبحات نورها كل ما أدركته، كانت حينئذ بمنزلة المرأة المنعكسة على نفسها المحرقة لسوها وهذا لا يكون إلا للأنبياء صلوات الله عليهم أجمعين. وهذا كله مبين في مواضعه اللائقة به، فليرجع إلى تمام ما حكوه من وصف ذلك التخلق. قالوا: فلما تعلق هذا الروح بتلك القرارة، خضعت له جميع القوى وسجدت له وسخرت بأمر الله تعالى في كمالها، فتكون بازاء تلك القرارة نفاخة أخرى منقسمة إلى ثلاث قرارت بينهما حجب لطيفة، ومسالك نافذة، وامتلأت بمثل ذلك الهوائي الذي امتلأت منه القرارة الأولى؛ إلا أنه ألطف منه. وفي هذه البطون الثلاثة المنقسمة من واحد، طائفة من تلك القوى التي خضعت له وتوكلت بحراستها والقيام عليها، وإنهاء ما يطرأ فيها من دقيق الأشياء وجليلها إلى الروح الأول المتعلق بالقرارة الأولى. وتكون بازاء هذه القرارة من الجهة المقابلة للقراءة الثانية، نفاخة ثالثة مملوءة جسماً هوائياً، إلا أنه أغلظ من الأولين وسكن في هذه القرارة فريق من تلك القوى الخاضعة، وتوكلت بحفظها و القيام عليها؛ فكانت هذه القرارة الأولى والثانية والثالثة، أول ما تخلق من تلك الطينة المتحمرة على الترتيب الذي ذكرناه. واحتاج بعضها إلى بعض: فالأولى منها حاجتها إلى الآخرين، حاجة استخدام وتسخير. والأخريان حاجتهما إلى الأولى حاجة المرؤوس إلى الرئيس، والمدبر إلى المدبر؛ وكلاهما لما يتخلق بعدهما من الأعضاء رئيس لا مرؤوس. وأحدهما، وهو الثاني، أتمم رئاسة من الثالث فالأول منهما لما تعلق به الروح، واشتعلت حرارته تشكل بشكل النار لصنوبري وتشكل أيضاً الجسم الغليظ المحدق به على شكله، وتكون لحماً صلباً، وصار عليه غلاف صفيق يحفظه وسمي العضو كله قلباً واحتاج لما يتبع الحرارة من التحليل وافناء الرطوبات إلى شيء يمده ويغذوه، ويخلف ما تحلل منه على الدوام، وإلا لم يطل بقاؤه، واحتاج أيضاً إلى تحسس بما يلائمه فيجذبه، وبما يخالفه فيدفعه. فتكفل له العضو الواحد بما فيه من القوى التي أصلها منه بحاجته الواحدة، وتكفل له العضو الآخر بحاجته الأخرى. وكان المتكفل بالحس هو الدماغو المتكفل بالغذاء هو الكبد؛ واحتاج كل واحد من هذين إليه في أن يمدها بحرارته، وبالقوى المخصوصة بهما التي أصلها منه ، فانتسجت بينهما لذلك كله مسالك وطرق: بعضها أوسع من بعض بحسب ما تدعواليه الضرورة، فكانت الشرايين و العروق. وصفه الطبيعيون في خلقة الجنين في الرحم، لم يغادروا من ذلك شيئاً، إلى أن كمل خلقه، وتمت أعضاؤه، وحصل في حد خروج الجنين من البطن، واستعانوا في وصف كمال ذلك بتلك الطينة الكبيرة المتخمرة، وأنها كانت قد تهيأت لان يتخلق منها كل ما يحتاج إليه في خلق الإنسان من الأغشية المجللة لجملة بدنه وغيرها فلما كمل انشقت عنه تلك الأغشية، بشبه المخاض، وتصدع باقي الطينة إذ كان قد لحقه الجفاف. ثم استغاث ذلك الطفل عند فناء مادة غذائه واشتداد جوعه، فلبته ظبية فقدت طلاها. ثم استوى عبد ما وصفه هؤلاء بعد هذا الموضع، وما وصفه الطائفة الأولى في معنى التربية؛ فقالوا جميعاً: إن الظبية التي تكفلت به وافقت خصباً ومرعى أثيثاً، فكثر لحمها وكثر لبنها، حتى قام بغذاء ذلك الطفل أحسن قيام. وكانت معه لا تبعد عنه إلا لضرورة الرعي. وألف الطفل تلك الظبية حتى كان بحيث إذا هي أبطأت عنه اشتد بكاؤه فطارت إليه. ولم يكن بتلك الجزيرة شيء من السباع العادية، فتربى الطفل ونما واغتذى بلبن تلك الظبية إلى أن تم له حولان، وتدرج في المشي وأثغر فكان يتبع تلك الظبية، وكانت هي ترفق به و ترحمه وتحمله إلى مواضع فيها شجر مثمر فكانت تطعمه ما تساقط من ثمراتها الحلوة النضيجة؛ وما كان منها صلب القشر كسرته له بطواحنها؛ ومتى عاد إلى اللبن أروته، ومتى ظمئ إلى الماء أرودته، متى ضحا ظللته؛ ومتى خصر أدفأته. وإذا جن الليل صرفته إلى مكان الأول وجللته بنفسها وبريش كان هناك؛ مما ملئ به التابوت أولاً في وقت وضع الطفل فيه. وكان في غدوهما ورواحهما قد ألفهما ربرب يسرح ويبيت معهما حيث مبيتهما. فما زال الطفل مع الظباء على تلك الحال: يحكي نغمتها بصوته حتى لا يكاد يفرق بينهما؛ وكذلك كان يحكي جميع ما يسمعه من أصوات الطير وأنواع سائر الحيوان محاكاة شديدة لقوة انفعاله لما يريده ما كانت محاكاته لأصوات الظباء في الاستصراخ والاستئلاف والاستدعاء والاستدفاع. إذ للحيوانات في هذه الأحوال المختلفة أصوات مختلفة فألفته الوحوش وألفها؛ ولم تنكره ولا أنكرها. فلما ثبت في نفسه أمثلة الأشياء بعد مغيبها عن مشاهدته، حدث له نزوغ إلى بعضها؛ وكراهية لبعض. وكان في ذلك كله ينظر إلى جميع الحيوانات فيراها كاسية بالاوبار و الأشعار و أنواع الريش، وكان يرى ما لها من العدو وقوة البطش، وما لها من الأسلحة المعدة لمدافعة من ينازعها، مثل القرون و الأنياب و الحوافر و الصياصي و المخالب. ثم يرجع إلى نفسه، فيرى ما به من العري وعدم السلاح، وضعف العدو، وقلة البطش، عندما كانت تنازعه الوحوش أكل الثمرات، وتستبد بها دونه، وتغلبه عليها، فلا يستطيع المدافعة عن نفسه، ولا الفرار عن شيء منها. وكان يرى أترابه من أولاد الظباء، قد تبتت لها قرون، بعد أن لم تكن، وصارت قوية بعد ضعفها في العدو. ولم ير لنفسه شيئاً من ذلك فكان يفكر في ذلك ولا يدري ما سببه. وكان ينظر إلى ذوي العاهات والخلق الناقص فلا يجد لنفسه شبيهاً فيهم. وكان أيضاً ينظر إلى مخارج الفضول من سائر الحيوانات، فيراها مستورة: أما مخرج أغلظ الفضلتين فبالاذناب، وأما مخرج وأما مخرج أرقهما فبالاوبار وما أشبههما. ولأنها كانت أيضاً اخفى قضباناً منه. فكان ذلك ما يكربه ويسؤه. فلما طال همه في ذلك كله، وهو قد قارب سبعة اعوام، ويئس من أن يكمل له ما قد أضر به نقصه، اتخذ من أوراق الشجر العريضة شيئاً جعل بعضه خلفه و بعضه قدمه، وعمل من الخوض والحلفاء شبه حزام على وسطه، علق به تلك الأوراق فلم يلبث إلا يسيراً حتى ذوى ذلك الورق وجف وتساقط. فما زال يتخذ غيره ويخصف بعضه ببعض طاقات مضاعفة، وربما كان ذلك أطول لبقائه إلا انه على كل حال قصير المدة. واتخذ من أغصان الشجر عصياً وسوى أطرافها وعدل متنها. وكان بها على الوحوش المنازعة له، فيحمل على الضعيف منها، ويقاوم القوي منها، فنبل بذلك قدره عند نفسه بعض نباله، ورأى أن ليده فضلاً كثيراً على أيديها: إذ أمكن له بها ستر عورته واتخاذ العصي التي يدافع بها عن حوزته، ما استغنى به عما أراده من الذنب والعذاب الطبيعي. وفي خلال ذلك ترعرع واربى على السبع سنين، وطال به العناء في تجديد الأوراق التي كان يستتر بها. فكانت نفسه عند ذلك تنازعه إلى اتخاذ ذنب من ذنوب الوحوش الميتة ليعلقه على نفسه، إلا أنه كان يرى أحياء الوحوش تتحامى ميتها وتفر عنه فلا يتأتى له الأقدام على ذلك الفعل، إلى أن صادف في الأيام نسراً ميتاً فهدي إلى نيل أمله منه، واغتنم الفرصة في، إذ لم ير للوحوش عنه نفرةً فأقدم عليه، وقطع جناحيه وذنبه صحاحاً كما هي، وفتح ريشها وسواها، وسلخ عنه سائر جلده، وفصله على قطعتين: ربط إحداهما على ظهره، وأخرى على سرته وما تحتها، وعلق الذنب من خلفه، وعلق الجناحين على عضديه، فأكسبه ذلك ستراً ودفئاً ومهابة في نفوس جميع الوحوش، حتى كانت لا تنازعه ولا تعارضه. فصار لايدنو إليه شيء منها سوى الظبية التي كانت أرضعته وربته: فانها لم تفارقه ولا فارقها، إلى أن اسنت وضعغت، فكان يرتاد بها المراعي الخصبة ويجتني لها الثمرات الحلوة، ويطعمها. ومازل الهزل والضعف يستولي عليها ويتوالى، إلى أن أدركها الموت، فسكنت حركاتها بالجملة، وتعطلت جميع أفعالها. فلما رأها الصبي على تلك الحالة، جزع جزعاً شديداً، وكادت نفسه تفيض أسفاً عليها. فكان يناديها بالصوت الذي كانت عادتها أن تجيبه عند سماعه، ويصيح بأشد ما يقدر عليه، فلا لها عند ذلك حركة ولا تغييراً. فكان ينظر إلى أذنيها والى عينيها فلا يرى بها آفة ظاهرة، وكذلك كان ينظر إلى جميع أعضائها فلا يرى بشيء منها آفة. فكان يطمع إن يعثر على موضع الآفة فيزيلها عنها، فترجع إلى ما كانت عليه فلم ياتت له شيء من ذلك ولا استطاعة. وكان الذي أرشده لهذا الرأي ما كان قد اعتبره في نفسه قبل ذلك: لانه كان يرى انه إذا غمض عينيه أو حجبهما بشيء لا يبصر حتى نزول ذلك العائق، وكذلك كان يرى انه اذا ادخل إصبعه في أذنيه وسدها لا يسمع شيئاً حتى يزول ذلك العارض، وإذا امسك أنفه بيده لا يشم شيئاً من الروائح حتى يفتح أنفه. فاعتقد من اجل ذلك إن جميع ماله من الادراكات و الأفعال قد تكون لها عوائق تعوقها، فإذا أزيلت العوائق عادت الأفعال. فلما نظر إلى جميع أعضاء الظاهرة ولم ير فيها آفة ظاهرة - وكان يرى مع ذلك العطلة قد اشتملها ولم يختص بها عضو دون عضو - وقع في خاطرة أن الآفة التي نزلت بها، إنما هي العضو غائب عن العيان مستكن في باطن الجسد، وان ذلك العضو لا يغني عنه في فعله شيء من هذه الأعضاء الظاهرة. فلما نزلت به الآفة عمت المضرة، وشملت العطلة، وطمع لو أنه عثر على ذلك العضو وأزال عنه ما يزال به لاستقامت أحواله وفاض على سائر البدن نفعه، وعادت الأفعال إلى ما كانت عليه. وكان قد شاهد قبل ذلك في الأشباح الميتة من الوحوش وسواها أن جميع أعضائها مصمتة لا تجويف فيها إلا القحف، والصدر، والبطن. فوقع في نفسه أن العضو الذي بتلك الصفة لن يعدو أحد هذه المواضع الثلاثة، وكان يغلب على ظنه غلبة قوية أنه إنما هو في الموضع المتوسط من هذه المواضع الثلاثة، إذ استقر في نفسه أن جميع الأعضاء محتاجة إليه، وأن الواجب بحسب ذلك أن يكون مسكنه في الوسط. وكان أيضاً إذا رجع إلى ذاته، شعر بمثل هذا العضو في صدره لانه كان يعترض سائراً اعضائه كاليد، والرجل، والأذن، والانف، والعين، ويقدر مفارقتها، فيتاى له أنه كان يستغني عنها، وكان يقدر في رأسه مثل ذلك ويظن أنه يستغني عنه، فإذا فكر في الشيء الذي يجده في صدره، لم يتأت له الاستغناء عنه طرفة عين. وكذلك كان عند محاربته للوحوش أكثر ما كان يتقي من صياصيهم على صدره، لشعوره بالشيء الذي فيه. فلما جزم الحكم بان العضو الذي نزلت به الآفة إنما هو في صدورها، اجمع على البحث عليه والتنقير عنه، لعله يظفر به، ويرى آفته فيزيلها ثم انه خاف أنه يكون نفس فعله هذا أعظم من الآفة التي نزلت بها أولاً فيكون سعيه عليها. ثم أنه تفكر: هل رأى من الوحوش وسواها، من ضار في مثل تلك الحال، ثم عاد إلى مثل حاله الأول؟ فلم يجد شيئاً! فحصل له من ذلك، اليأس من رجوعها إلى حالها الأولى إن هو تركها، وبقي له بعض الرجاء في رجوعها إلى تلك الحال إن هو وجد ذلك العضو وأزال الآفة عنه. فعزم على شق صدرها وتفتيش ما فيه، فاتخذ من كسور الأحجار الصلدة وشقوق القصب اليابسة، أشباه السكاكين، وشق بها بين أضلاعها حتى قطع اللحم الذي بين الأضلاع، وأفضى إلى الحجاب المستبطن للأضلاع فراه قوياً، فقوي ظنه مثل ذلك الحجاب لا يكون إلا لمثل ذلك العضو وطمع بأنه إذا تجاوزه ألفى مطلوبه فحاول شقه، فصعب عليه، لعدم الآلات، ولأنها لم تكن إلا من الحجارة والقصب، فاستجدها ثانية واستحدها وتلطف في خرق الحجاب حتى انخرق له، فأفضى إلى الرئة فظن أنها مطلوبه، فما زال يقلبها ويطلب موضع الآفة بها. وكان أولاً نصفها الذي هو في الجانب الواحد. فلما راها مائلة إلى جهة واحدة، وكان قد اعتقد أن ذلك العضو لا يكون إلا في الوسط في عرض البدن، كما في الوسط في طوله. فمازال يفتش في وسط الصدر حتى ألفى القلب وهو مجلل بغشاء في غاية القوة مربوط بعلائق في غاية الوثاقة، والرثة مطيفة به من الجهة التي بدأ بالشق منها، فقال في نفسه: إن كان لهذا العضو من الجهة الأخرى مثل ما له من الجهة فهو في حقيقة الوسط، ولا محالة أنه مطلوبي. لا سيما مع ما أرى له حسن الوضع، وجمال الشكل، وقلة التشتت، وقوة اللحم، وأنه محجوب بمثل هذا الحجاب الذي لم أر مثله لشيء من الأعضاء. فبحث عن الجانب الآخر من الصدر، فوجد فيه الحجاب المستبطن للأضلاع، ووجد الرئة كمثل ما وجد من هذه الجهة. فحكم بان ذلك العضو هو مطلوبه، فحاول هتك حجابه، وشق شغافه، فبكد واستكراه ما، قدر على ذلك، بعد استفراغ مجهوده. وجرد القلب فراه مصمتاً من كل جهة، فنظر هل يرى فيه آفة ظاهرة؟ فلم ير فيه شيئاً! فشد على يده، فتبين له أن فيه تجويفاً، فقال: لعل مطلوبي الأقصى إنما هو في داخل هذا العضو، وأنا حتى الآن لم أصل إليه. فشق عليه، فألقى فيه تجويفين اثنين احدهما من الجهة اليمنى والآخر من الجهة اليسرى، والذي من الجهة اليمنى مملوء بعقد منعقد، والذي من الجهة اليسرى خال لا شيء به. فقال: لن يعدو مطلوبي أن يكون مسكنه أحد هذين البيتين. ثم قال: أما هذا البيت الأيمن، فلا أرى فيه إلا هذا الدم المنعقد. ولا شك أنه لم ينعقد حتى صار الجسد كله إلى هذا الحال - إذ كان قد شاهد الدماء متى سالت وخرجت انعقدت وجمدت ولم يكن هذا إلا دماً كسائر الدماء - وأنا أرى أن هذا الدم موجود في سائر الأعضاء لا يختص به عضو دون أخر، وأنا ليس مطلوبي شيئاً بهذه الصفة إنما مطلوبي الشيء الذي يختص به هذا الموضع الذي أجدني لا أستغني عنه طرفة العين، واليه كان انبعاثي من أول. واما هذا الدم فكم مرة جرحتني الوحوش في المحاربة فسال مني كثير منه فما ضرني ذلك ولا افقدني شيئاً من أفعالي، فهذا بيت ليس فيه مطلوبي. وأما هذا البيت الأيسر فأراه خالياً لاشيء فيه، وما أرى ذلك لباطل، فاني رأيت كل عضو من الأعضاء إنما لفعل يختص به، فكيف يكون هذا البيت على ما شاهدت من شرفه باطلاً؟ ما أرى إلا أن مطلوبي كان فيه! فارتحل عنه وأخلاه. وعند ذلك، طرأ على هذا الجسد من العطلة ما طرأ، ففقد الإدراك وعدم الحراك. فلما رأى أن الساكن في ذلك البيت قد ارتحل قبل انهدامه وتركه وهو بحاله، تحقق أنه أحرى أن لا يعود إليه بعد أن حدث فيه من الخراب والتخريق ما حدث. فصار عنده الجسد كله خسيساً لا قدر له بالإضافة إلى ذلك الشيء الذي اعتقد في نفسه أنه يسكنه مدة ويرحل عنه بعد ذلك. فاقتصر على الفكرة في ذلك الشيء ما هو؟ وكيف هو؟ وما الذي ربطه بهذا الجسد؟ والى اين صار؟ ومن أي الأبواب خرج عند خروجه من الجسد؟ وما السبب الذي أزعجه إن كان خرج كارهاً؟ وما السبب الذي كره إليه الجسد، حتى فارقه إن كان خرج مختاراً؟ وتشتت فكره في ذلك كله، وسلا عن الجسد وطرحه، وعلم أن أمه التي عطفت عليه وأرضعته، إنما كانت ذلك الشيء المرتحل، وعنه كانت تصدر تلك الأفعال كلها، لا هذا الجسد العاطل وأن هذا الجسد بجملته، إنما هو كالآلة وبمنزلة العصي التي اتخذها هو لقتال الوحوش. فانتقلت علاقته عن الجسد إلى صاحب الجسد ومحركه، ولم يبق له شوق إلا إليه. وفي خلال ذلك نتن ذلك الجسد، وقامت منه روائح كريهة، فزادت نفرته عنه، وود أن لا يراه ثم انه سنح لنظره غرابان يقتتلان حتى صرع أحدهما الآخر ميتاً. ثم جعل الحي يبحث في الأرض حتى حفر حفرة فوارى فيها ذلك الميت بالتراب فقال في نفسه: ما أحسن ما صنع هذا الغراب في مواراة جيفة صاحبه وان كان قد أساء في قتله اياه! وأنا كنت أحق بالاهتداء إلى هذا الفعل بآمي! فحفر حفرة وألقى فيها جسد أمه، وحثا عليها التراب. وبقي يتفكر في ذلك الشيء المصرف للجسد لا يدري ما هو! غير أنه كان ينظر إلى أشخاص الظباء كلها، فيراها على شكل أمه، وعلى صورتها فكان يغلب على ظنه، أن كل واحد منها إنما يحركه ويصرفه شيء هو مثل الشيء الذي كان يحرك أمه ويصرفها، فكان يألف الظباء ويحن إليها لمكان ذلك الشبه. وبقي على ذلك برهة من الزمن، يتصفح أنواع الحيوان والنبات ويطوف بساحل تلك الجزيرة، ويتطلب هل يرى أو يجد لنفسه شبيهاً حسبما يرى لكل واحد من أشخاص الحيوان والنبات أشباهاً كثيرة، فلا يجد شيئاً من ذلك. وكان يرى البحر قد أحدق بالجزيرة من كل جهة، فيعتقد أنه ليس في الوجود أرض سوى جزيرته تلك. واتفق في بعض الاحيان أن انقدحت نار في أجمة قلخ على سبيل المحاكة. فلما بصر بها رأى منظراً هاله، وخلقاً لم يعهده قبل، فوقف يتعجب منها ملياً، ومازال يدنو منها شيئاً فشيئاً، فرأى ما للنار من الضوء الثاقب والفعل الغالب حتى لا تعلق بشيء إلا أتت عليه وأحالته إلى نفسها، فحمله، العجب بها، وبما ركب الله تعالى في طباعه من الجراءة و القوة، على أن يده إليها، وأراد أن يأخذ منها شيئاً فلما باشرها أحرقت يده فلم يستطع القبض عليها فاهتدى إلى أن يأخذ قبساً لم تستول النار على جميعه، فأخذ بطرفه السليم والنار في طرفه الآخر، فتاتي له ذلك وحمله إلى موضعه الذي كان يأوي إليه - وكان قد خلا في جحر استحسنه للسكنى قبل ذلك. ثم مازال يمد تلك النار بالحشيش والحطب الجزل، ويتعهدهاً ليلاً ونهاراً استحساناً منه وتعجباً منها. وكان يزيد انسه بها ليلاً، لأنها كانت تقوم له مقام الشمس في الضياء و الدفء، فعظم بها ولوعه، واعتقد أنها أفضل الأشياء التي لديه: وكان دائماً يراها تتحرك إلى جهة فوق وتطلب العلو، فغلب على ظنه أنها من جملة الجواهر السماوية التي كان يشاهدها. وكان يختبر قوتها في جميع الأشياء بأن يلقيها فيها، فيراها مستولية عليه أما بسرعة واما ببطء بحسب قوة استعداد الجسم الذي كان يلقيه للاحتراق أو ضعفه. وكان من جملة ما القى فيها على سبيل الاختبار لقوتها، شيء من أصناف الحيوانات البحرية - كان قد ألقاه البحر إلى ساحله - فلما أنضجت ذلك الحيوان وسطع قتاره تحركت شهوته إليه، فأكل منه شيئاً فاستطابه، فاعتاد بذلك أكل اللحم، فصرف الحيلة في صيد البر والبحر، حتى مهر في ذلك. وزادت محبته للنار، إذ تأتي له بها من وجوه الاغتذاء الطيب شيء لم يتأت له قبل ذلك. فلما اشتد شغفه بها لما رأى من أحسن آثارها وقوة اقتدارها، وقع في نفسه أن الشيء الذي ارتحل من قلب أمه الظبية التي أنشأته، كان من جوهر هذا الوجود أو من شيء يجانسه، وأكد ذلك في ظنه، ما كان يراه من حرارة الحيوان طول مدة حياته، وبرودته من بعد موته، وكل هذا دائم لا يختل، وما كان يجده في نفسه من شدة الحرارة عند صدره، بازاء الموضع الذي كان قد شق عليه من الظبية، فوقع في نفسه أنه لو أخذ حيواناً حياً وشق قلبه ونظر إلى ذلك التجويف الذي صادفه خالياً عندما شق عليه في أمه الظبية، لرأه في الحيوان الحي وهو مملوء بذلك الشيء الساكن فيه وتحقق هل هو من جوهر النار؟ وهل فيه شيء من الضوء والحرارة، آم لا؟ فعمد إلى بعد الوحوش واستوثق منه كتافاً وشقه على الصفة التي شق بها الظبية حتى وصل القلب. فقصد أولاً إلى الجهة اليسرى منه وشقها، فرأى ذلك الفراغ مملوءاً بهواء بخاري، يشبه الضباب الابيض، فأدخل إصبعه فيه، فوجده من الحرارة في حد كاد يحرقه، ومات ذلك الحيوان على الفور. فصح عنده أن ذلك البخار الحار هو الذي كان يحرك هذا الحيوان، وأن في كل شخص من أشخاص الحيوانات مثل ذلك، ومتى انفصل عن الحيوان مات. ثم تحركت في نفسه الشهوة للبحث عن سائر أعضاء الحيوان وترتيبها وأوضاعها وكميتها وكيفية ارتباط بعضها ببعض، وكيف تستمد من هذا البخار الحار حتى تستمر لها الحياة به، وكيف بقاء هذا البخار المدة التي يبقى، ومن أين يستمد، وكيف لا تنفذ حرارته؟ فتتبع ذلك كله بتشريح الحيوانات الأحياء و الاموات، ولم يزل ينعم النظر فيها ويجيد الفكرة، حتى بلغ في ذلك كله مبلغ كبار الطبيعيين، فتبين له أن كل شخص من أشخاص الحيوان، وان كان كثيراً بأعضائه وتفنن حواسه وحركاته فانه واحد بذلك الروح الذي مبدؤه من قرار واحد، وانقسامه وانقسامه في سائر الأعضاء منبعث منه. وأن جميع الأعضاء إنما هي خادمة له، أو مؤدية عنه، وأن منزلة ذلك الروح في تصريف الجسد، كمنزلة من يحارب الأعداء بالسلاح التام، ويصيد جميع صيد البر والبحر، فيمد لكل جنس آلة يصيده بها والتي يحارب بها تنقسم: إلى ما يدفع به نكيلة غيره، والى ما ينكي بها غيره. وكذلك آلات الصيد تنقسم: إلى ما يصلح لحيوان البحر، والى ما يصلح لحيوان البر، وكذلك الأشياء التي يشرح بها تنقسم: إلى ما يصلح للشق، والى ما يصلح للكسر، والى ما يصلح للثقب، والبدن الواحد، وهو يصرف ذلك أنحاء من التصريف بحسب ما تصلح له كل آلة، وبحسب الغايات التي تلتمس بذلك التصرف. كذلك؛ ذلك الروح الحيواني واحد، وإذا عمل بالة العين كان فعله أبصاراً، وإذا عمل بآلة الآذن كان فعله سمعاً، وإذا عمل بآلة الآنف كان فعله شماً، وإذا عمل بآلة اللسان كان فعله ذوقاً، وإذا عمل بالجلد واللحم كان فعله لمساً، وإذا عمل بالعضد كان فعله حركه، وإذا عمل بالكبد كان فعله غذاء واغتذاء. ولكل واحد من هذه، أعضاء تخدمه. ولا يتم لشيء من هذه فعل إلا بما يصل إليها من ذلك الروح، على الطريق التي تسمى عصباً. ومتى انقطعت تلك الطرق أو انسدت، تعطل فعل ذلك العضو. وهذه الأعصاب إنما تستمد الروح من بطون الدماغ يستمد الروح من القلب، والدماغ فيه أرواح كثير، لانه موضع تتوزع فيه أقسام كثيرة: فآي عضو عدم هذا الروح بسبب من الأسباب تعطل فعله وصار بمنزلة الآلة المطرحة، التي يصرفها الفاعل ولا ينتفع بها. فان خرج هذا الروح بجملته عن الجسد، أو فني، أو تحلل بوجه من الوجوه، تعطل الجسد كله، وصار إلى حالة الموت، فانتهى به إلى هذا من منشئه، وذلك أحد وعشرون عاماً. وفي خلال هذه المدة المذكورة تفنن في وجوه حيله، واكتسى بجلود الحيوانات التي كان يشرحها، واحتذى بها، واتخذ الخيوط من الأشعار ولحا قصب الخطمية والخباري والقنب، وكل نبات ذي خيط. وكان أصل اهتدائه إلى ذلك، أنه أخذ من الحلفاء وعمل خطاطيف من الشوك القوي والقصب المحدد على الحجارة. واهتدى إلى البناء بما رأى من فعل الخطاطيف فاتخذ مخزناً وبيتاً لفضلة غذائه، وحصن عليه بباب من القصب المربوط بعضه إلى بعض، لئلا يصل إليه شيء من الحيوانات عند مغيبه عن تلك الجهة في بعض شؤونه. واستألف جوانح الطير ليستعين بها في الصيد، واتخذ الدواجن ببيضها وفراخها، واتخذ من الصياصي البقر الوحشية شبه الاسنة، وركبها في القصب القوي، وفي عصي الزان وغيرها، واستعان في ذلك بالنار وبحروف الحجارة، حتى صارت شبه الرماح، واتخذ ترسه من جلود مضاعة: كل ذلك لما رأى من عدمه السلاح الطبيعي. ولما رأى أن يده تفي له بكل ما فاته من ذلك، وكان لا يقاومه شيء من الحيوانات على اختلاف أنواعها، إلا أنها كانت عنه فتعجزه هرباً، فكر في وجه الحيلة في ذلك، فلم ير شيئاً أنجع له من أن يتالف بعض الحيوانات الشديدة العدو، ويحسن إليها بأعداد الغذاء الذي يصلح لها، حتى يتأتى له الركوب عليها ومطاردة سائر الأصناف بها. وكان بتلك الجزيرة خيل البرية وحمر وحشية، فاتخذ منها ما يصلح له، وراضها حتى كمل بها غرضه، وعمل عليها من الشرك والجلود أمثال الشكائم والسروج فتاتي له بذلك ما امله من طرد الحيوانات التي صعبت عليه الحيلة في أخذها. وانما تفنن في هذه الأمور كلها ف وقت اشتغاله التشريح، وشهوته في وقوفه على خصائص أعضاء الحيوان، وبماذا تختلف، وذلك في المدة التي حددنا منتهاها بأحد وعشرين عاماً. ثم انه بعد ذلك أخذ في مآخذ أخر من النظر، فتصفح جميع الأجسام التي في عالم الكون والفساد: من الحيوانات على اختلاف أنواعها، والنبات والمعادن وأصناف الحجارة والتراب والماء والبخار والثلج والبرد، والدخان واللهيب والجمر، فرأى لها أصوافاً كثيرة وأفعالاً مختلفة، وحركات متفقة ومضادة، وأنعم النظر في ذلك والتثبت، فرأى أنها تتفق ببعض الصفات وتختلف ببعض، وأنها من الجهة التي تتفق بها واحدة، ومن الجهة التي تختلف فيها متغايرة ومتكثرة فكان تارة ينظر خصائص الأشياء وما يتفرد به بعضها عن بعض، فتكثر عنده كثرة تخرج عن الحصر، وينتشر له الوجود انتشار لا يضبط. كل عضو منها فيرى أنه يحتمل القسمة إلى أجزاء كثيرة جداً، فيحكم على ذاته بالكثرة، وكذلك على ذات كل شيء. ثم كان يرجع إلى نظر آخر من طريق ثان، فيرى أن أعضاءه، وان كانت كثيرة فهي متصلة كلها بعضها ببعض، لا انفصال بينها بوجه، فهي في الحكم الواحد، وأنها لا تختلف إلا بحسب اختلاف أفعالها، أن ذلك الاختلاف إنما هو بسبب ما يصل إليها من قوة الروح الحيواني، الذي انتهى إليه نظره أولاً، وأن ذلك الروح واحد ذاته، وهو حقيقة الذات، وسائر الأعضاء كلها كالآلات، فكانت تتحد عنده ذاته بهذا الطريق. ثم أنه كان ينتقل إلى جميع أنواع الحيوانات، فيرى كل شخص منها واحداً بهذا النوع من النظر. ثم كان ينظر إلى نوع منها: كالظباء والخيل وأصناف الطير صنفاً صنفاً، فكان يرى أشخاص كل نوع يشبه بعضه بعضاً في الأعضاء الظاهرة والباطنة الادراكات والحركات والمنازع، ولا يرى بينها اختلافاً إلا في أشياء يسيرة بالإضافة إلى ما اتفقت فيه. وكان يحكم بان الروح الذي لجميع ذلك النوع شيء واحد، وأنه لم يختلف إلا أنه انقسم على قلوب كثيرة، وأنه لو أمكن أن يجمع جميع الذي افترق في تلك القلوب منه ويجعل في وعاء واحد، لكان كله شيئاً واحداً، بمنزلة ماء واحد، أو شراب واحد، يفرق على أوان كثيرة، ثم يجمع بعد ذلك. فهو في حالتي تفريقه وجمعه شيء واحد، إنما الغرض له التكثر بوجه ما، فكان يرى النوع بهذا النظر واحداً، ويجعل كثرة أشخاصه بمنزلة كثيرة أعضاء الشخص الواحد، التي لم تكن كثرة في الحقيقة. ثم كان يحضر أنواع الحيوانات كلها في نفسه ويتأملها فيراها تتفق في أنها تحس، وتغتذي، وتتحرك بالإرادة إلى أي جهة شاءت، وكان قد علم أن هذه الأفعال هي أخص أفعال الروح الحيواني، وأن سائر الأشياء التي تختلف بها بعد هذا الاتفاق، ليست شديدة الاختصاص بالروح الحيواني. فظهر له بهذا التأمل، أن الروح الحيواني الذي لجميع جنس الحيوان واحد بالحقيقة، وان كان فيه اختلاف يسير، اختص به نوع دون نوع: بمنزلة ماء واحد مقسوم على أوان كثيرة، بعضه أبرد من بعض. وهو في أصله واحد وكل ما كان في طبقة واحدة من البرودة، فهو بمنزلة اختصاص ذلك الروح الحيواني بنوع واحد، وان عرض له التكثر بوجه ما. فكان يرى جنس الحيوان كله واحداً بهذا النوع من النظر. ثم كان يرجع إلى أنواع النبات على اختلافها. فيرى كل نوع منها تشبه أشخاصه بعضها بعضاً في الأغصان، والورق، والزهر والثمر، والأفعال فكان يقيسها بالحيوان، ويعلم أن لها شيئاً واحداً فيه: هو لها بمنزلة الروح الحيواني وأنها بذلك الشيء واحد. وكذلك كان ينظر إلى جنس النبات كله، فيحكم باتحاده بحسب ما يراه من اتفاق فعله في أنه يتغذى وينمو. ثم كان يجمع في نفسه جنس الحيوان وجنس النبات، فيراهما جميعاً متفقين في الاغتذاء والنمو، ألا أن الحيوان يزيد على النبات، بفضل الحس والادراك والتحرك؛ وربما ظهر في النبات شيء شبيه به، مثل تحول وجوه الزهر إلى جهة الشمس، وتحرك عروقه إلى الغذاء، بسبب شيء واحد مشترك بينهما، هو في أحدهما أتمم وأكمل، وفي الآخر قد عاقه عائق ما، وأن ذلك بمنزلة ماء واحد قسم بقسمين، أحدهما جامد والآخر سيال، فيتحد عنده النبات والحيوان. ثم ينظر إلى الأجسام التي لا تحس ولا تغتذي ولا تنمو، من الحجارة، والتراب، والماء، والهواء، واللهب، فيرى أنها أجسام مقدر لها الطول وعرض وعمق وأنها لاتختلف، إلا أن بعضها ذو لون وبعضها لا لون له وبعضها حار والآخر بارد، ونحو ذلك من الاختلافات وكان يرى أن الحار منها يصير بارداً، والبارد يصير حار وكان يرى الماء يصير بخاراً والبخار ماء، والأشياء المحترقة تصير جمراً، ورماداً، ولهيباً، ودخاناً، والدخان إذا وافق في صعوده قبة حجر انعقد فيه وصار بمنزلة سائر الأشياء الأرضية، فيظهر له بهذا التأمل، أن جميعها شيء واحد في الحقيقة، وان لحقتها الكثرة بوجه ما، فذلك مثل ما لحقت الكثرة للحيوان والنبات. ثم ينظر إلى الشيء الذي اتحد به عند النبات والحيوان، فيرى أنه جسم ما مثل هذه الأجسام: له طول وعرض وعمق، وهو إما حار واما بارد، كواحد من هذه الأجسام التي لا تحس ولا تتغذى، وانما خالفها بأفعاله التي تظهر عنه بالآلات الحيوانية والنباتية لا غير، ولعل تلك الأفعال ليست ذاتية، وانما تسري إليه من شيء آخر ولو سرت إلى هذه الأجسام الآخر، لكانت مثله فكان ينظر إليه بذاته مجرداً عن هذه الأفعال، التي تظهر ببادئ الرأي، أنها صادرة عنه، فكان يرى أنه ليس إلا جسماً من هذه الأجسام، فيظهر له بهذا التأمل، أن الأجسام كلها شيء واحد: حيها وجمادها، متحركها وساكنها، إلا أنه يظهر أن لبعضها أفعالاً بالات، ولا يدري هل تلك الأفعال ذاتية لها، أو سارية أليها من غيرها. وكان في هذه الحال لا يرى شيئاً غير الأجسام فكان بهذا الطريق يرى الوجود كله شيئاً واحداً، وبالنظر الأول كثرة لا تنحصر ولا تتناهى. وبقي بحكم هذه الحالة مدة. ثم انه تأمل جميع الأجسام حيها وجامدها. وهي التي هي عنده تارةً شيء واحد وتارةً كثيرة كثرة لا نهاية لها، فرأى إن كل واحد منها، لا يخلو من أحد أمرين: إما أن يتحرك إلى جهة العلو مثل الدخان واللهيب والهواء، إذا حصل تحت الماء واما أن يتحرك إلى الجهة المضادة لتلك الجهة، وهي جهة السفل، مثل الماء، وأجزاء الحيوان و النبات، وأن كل جسم من هذه الأجسام لن يعرى عن إحدى هاتين الحركتين وأنه لا يسكن إلا إذا منعه مانع يعوقه عن طريقه، مثل الحجر النازل يصادف وجه الأرض صلباً، فلا يمكن أن يخرقه، ولو أمكنه ذلك لما انثنى عن حركته فيما يظهر، ولذلك إذا رفعته، وجدته يتحامل عليك بميله إلى جهة السفل، طالباً للنزول. وكذلك الدخان في صعوده، لا ينثني إلا أن يصادف قبة صلبة تحبسه، فحينئذً ينعطف يميناً وشمالاً ثم إذا تخلص من تلك القبة، خرق الهواء صاعداً لأن الهواء لا يمكنه أن يحبسه. وكان يرى إن الهواء إذا ملئ به زق جلد، وربط ثم غوص تحت الماء طلب الصعود وتحامل على من يمسكه تحت الماء، ولا يزال يفعل ذلك حتى يوافي موضع الهواء، وذلك بخروجه من تحت الماء فحينئذً يسكن ويزول عنه ذلك التحامل والميل إلى جهة العلو الذي كان يوجد منه قبل ذلك. ونظر هل يجد جسماً يعرى عن إحدى هاتين الحركتين أو الميل إلى إحداهما في الوقت ما؟ فلم يجد ذلك في الأجسام التي لديه، وانما طلب ذلك، لانه طمع أن يجده، فيرى طبيعة الجسم من حيث هو جسم، دون أن تقترن به وصف من الأوصاف، التي هي منشأ التكثر. فلما أعياه ذلك ونظر إلى الأجسام التي هي أقل الأجسام حملاً للأوصاف فلم يرها تعرى عن أحد هذين الوصفين بوجه، وهما اللذان يعبر عنهما بالثقل والخفة فنظر إلى الثقل والخفة، هل هما للجسم من حيث هو جسم؟ أو هما لمعنى زائد على الجسمية؟ فظهر له أنهما لمعنى زائد على الجسمية لانهما لو كانا للجسم من حيث هو جسم، لما وجد إلا وهما له. ونحن نجد الثقيل لا توجد فيه الخفة، والخفيف لا يوجد فيه الثقل، وهما لا محالة جسمان ولكل واحد منهما معنى منفرد به عن الأخر زائد على جسميته. وذلك المعنى، الذي به غاير كل واحد منهما الآخر، ولولا ذلك لكانا شيئاً واحداً من جميع الوجوه. فتبين له أن حقيقة كل واحد من الثقيل والخفيف، مركبة من معنيين: أحدهما ما يقع فيه الاشتراك منهما جميعاً، وهو معنى الجسمية؛ والآخر ما تنفرد به حقيقة كل واحد منهما على الاخر، وهما أما الثقل في احدهما واما الخفة في الاخر، المقترنان بمعنى الجسمية، أي المعنى الذي يحرك أحدهما الأخر علواً والأخر سفلاً. وكذلك نظر إلى سائر الأجسام من الجمادات والأحياء، فرأى أن حقيقة وجود كل واحد منهما مركبة من معنى الجسمية، ومن شيء أخر زائد على الجسمية: أما واحد، واما أكثر من واحد؛ فلاحت له صور الأجسام على اختلافها وهو أول ما لاح له من العالم الروحاني، اذ هي صور لا تدرك بالحس، وانما تدرك بضرب ما من النظر العقلي. ولاح له في جملة ما لاح من ذلك، أن الروح الحيواني الذي مسكنه القلب - وهو الذي تقدم شرحه أولاً - لابد له أيضاً من معنى زائد على جسميته يصلح بذلك المعنى لأن يعمل هذه الأعمال الغريبة، التي تختص به من ضروب الاحساسات، وفنون الادراكات وأصناف الحركات، وذلك المعنى هو صورته وفضله الذي انفصل به عن سائر الأجسام، وهو الذي يعبر عنه النظار بالنفس الحيوانية. وكذلك ايضاً للشيء الذي يقوم للنبات مقام الحار الغريزي للحيوان، شيء يخصه هو صورته، وهو الذي يعبر عنه النظار بالنفس النباتية. وكذلك لجميع الأجسام الجمادات: وهي ما عدا الحيوان والنبات مما في عالم الكون والفساد شيء يخصها به، يفعل كل واحد منها فعله الذي يختص به مثل صنوف الحركات وضروب الكيفيات المحسوسة عنها، وذلك الشيء هو صورة كل واحد منها، وهو الذي يعبر النظار عنه بالطبيعة. فلما وقف بهذا النظر على ان حقيقة الروح الحيواني، الذي كان تشوقه اليه ابداً، مركبة من معنى الجسمية، ومن معنى أخر زائد على الجسمية، وان معنى الجسمية مشترك، ولسائر الأجسام، والمعنى الأخر المقترن به هو وحده، هان عنده معنى الجسمية فاطرحه، وتعلق فكره بالمعنى الثاني، وهو الذي يعبر عنه النفس؛ فتشوق إلى التحقق به فالتزم الفكرة فيه، وجعل مبدأ النظر في ذلك تصفح الأجسام كلها، لا من جهة ما هي أجسام، بل من وجهة ما هي ذوات صور تلزم عنها خواص، ينفصل بها بعضها ببعض. فتتبع ذلك وحصره في نفسه، فرأى جملة من الأجسام، تشترك في صورة ما يصدر عنها فعل ما، أو أفعال ما، ورأى فريقاً من تلك الجملة، مع أنه يشارك الجملة بتلك الصورة، يزيد عليها بصورة أخرى، يصدر عنها ما، ورأى طائفة من ذلك الفريق، مع أنها تشارك الفريق في الصورة الأولى والثانية، تزيد عليه بصوره ثالثة، تصدر عنها أفعال ما خاصة بها. مثال ذلك: إن الأجسام الأرضية، مثل التراب والحجارة والمعادن والنبات والحيوان، وسائر الأجسام الثقيلة، وهي جملة واحدة تشترك في صورة واحدة تصدر عنها الحركة إلى الأسفل، ما لم يعقها عائق عن النزول: ومتى تحركت إلى جهة العلو بالقسر ثم تركت، تحركت بصورتها إلى الأسفل. وفريق من هذه الجملة، وهو النبات والحيوان، مع مشاركة الجملة المتقدمة في تلك الصورة، يزيد عليها صورة أخرى، يصدر عنها التغذي والنمو. والتغذي: هو أن يخلف المتغذي، بدل ما تحلل منه، بان يحيل إلى ما التشبه بجوهره مادة قريبة منه، يجتذبها إلى نفسه. والنمو: هو الحركة في الأقطار الثلاثة، على نسبة محفوظة في الطول والعرض والعمق. فهذان الفعلان عامان للنبات والحيوان، وهما لا محالة صادران عن صورة مشتركة لهما، وهي المعبر عنها بالنفس النباتية. وطائفة من هذا الفريق، وهو الحيوان خاصة، مع مشاركته الفريق المتقدم في الصورة الأولى والثانية، تزيد عليه بصورة ثالثة، يصدر عنها الحس والتنقل من حين إلى أخر. ورأى أيضاً كل نوع من أنواع الحيوان، له خاصية ينحاز بها عن سائر الأنواع، وينفصل بها متميزاً عنها. فعلم إن ذلك صادر عن صورة له تخصه هي زائدة عن معنى الصورة المشتركة له ولسائر الحيوان، وكذلك لكل واحد من أنواع النبات مثل ذلك. فتبين له إن الأجسام المحسوسة التي في عالم الكون والفساد، بعضها تلتئم حقيقته من معان كثيرة، زائدة على معنى الجسمية، وبعضها من معان اقل؛ وعلم إن معرفة الأقل أسهل من معرفة الأكثر؛ فطلب أولاً الوقوف على الحقيقة لشيء الذي تلتئم حقيقته من اقل الأشياء، ورأى إن الحيوان والنبات، لا تلتئم حقائقها إلا من معان كثيرة، لتفنن أفعالها؛ فأخر التفكير في صورهما. وكذلك رأى إن أجزاء الأرض بعضها ابسط من بعض، فقصد منها إلى ابسط ما قدر عليه وكذلك رأى إن الماء شيء قليل التركيب، لقلة ما يصدر عن صورته من أفعال، وكذلك راى النار والهواء. وكان قد سبق إلى ظنه أولاً، أن هذه الأربعة يستحيل بعضها إلى بعض، وان لها شيئاً واحداً تشترك فيه، وهو معنى الجسمية، وان ذلك الشيء ينبغي إن يكون خلواً من المعاني التي تميز بها كل واحد من هذه الأربعة عن الأخر، فلا يمكن أن يتحرك إلى فوق ولا إلى اسفل، ولا إن يكون حاراً ولا يكون بارداً، ولا يكون رطباً، ولا يابساً، لان كل واحد من هذه الاوصاف، لا يعم جميع الأجسام، فليست إذن للجسم بما هو جسم. فإذا أمكن وجود جسم لا صورة فيه زائدة على الجسمية، فليس تكون فيه صفة من هذه الصفات، ولا يمكن إن تكون فيه صفة إلا وهي تعم سائر الأجسام المتصورة، بضروب الصور. فنظر هل يجد وصفاً واحداً يعم جميع الأجسام: حيها وجمادها، فلم يجد شيئاً يعم الأجسام كلها. إلا معنى الامتداد الموجود في جميعها في الأقطار الثلاثة، التي يعبر عنها بالطول، والعرض، والعمق، فعلم هذا المعنى هو للجسم من حيث هو جسم، لكنه لم يتأت له بالحس وجود جسم بهذه الصفة وحدها، حتى لا يكون فيه معنى زائد على الامتداد المذكور ويكون بالجملة خلواً من سائر الصور. ثم تفكر في هذا الامتداد إلى الأقطار الثلاثة، هل هو معنى الجسم بعينه، وليس ثم معنى أخر أو ليس الأمر كذلك، فرأى أن وراء هذا الامتداد معنى أخر، هو الذي يوجد فيه هذا الامتداد، وان الامتداد وحده لا يمكن إن يقوم بنفسه كما إن ذلك الشيء الممتد، لا يمكن أن تقوم دون امتداد. واعتبر ذلك ببعض هذه الأجسام المحسوسة ذوات الصور، كالطين مثلاً، كان له طول وعرض وعمق على قدر ما. ثم إن تلك الكرة بعينها لو أخذت وردت إلى شكل مكعب أو بيض، لتبدل ذلك الطول وذلك العرض وذلك العمق، وصارت على قدر أخر. غير الذي كانت عليه، والطين واحد بعينه لم يتبدل، غير أنه لا بد له من طول وعرض وعمق على أي قدر كان، ولا يمكن إن يعرى عنها؛ غير أنها لتعاقبها عليه، تبين له أنها معنى على حياله؛ ولكونه لا يعرى بالجملة عنها، تبين له أنها من حقيقة. فلاح له بهذا الاعتبار، إن الجسم، بما هو جسم، مركب على الحقيقة من معنين: أحدهما يقوم منه مقام الطين للكرة في هذا المثال. والأخر: يقوم مقام طول الكرة وعرضها وعمقها، أو المكعب، أو أي شكل كان له. وانه لا يفهم الجسم إلا مركباً من هذين المعنين، وان احدهما لا يستغني عن الأخر. ولكن الذي يمكن أن يتبدل ويتعاقب على أوجه كثيرة، وهو معنى الامتداد يشبه الصورة التي لسائر الأجسام ذوات الصور، والذي يثبت على حال واحدة، وهو الذي ينزل منزلة الطين في المثال المتقدم، يشبه معنى الجسمية التي لسائر الأجسام ذوات الصور. وهذا الشيء الذي هو بمنزلة الطين في هذا المثال هو الذي يسميه النظار المادة والهيولى وهي عارية عن الصورة جملة. فلما نظره إلى هذا الحد، وفارق المحسوس بعض مفارقة، وأشرف على تخوم العالم العقلي، استوحش وحن إلى ما ألفه من عالم الحس، فتقهقر قليلاً وترك الجسم على الإطلاق، إذ هو أمر لا يدركه الحس، ولا يقدر على تناوله. فاخذ أبسط الأجسام المحسوسة التي شاهدها، وهي تلك الأربعة التي كان قد وقف نظره عليها. فأول ما نظر إلى الماء فرأى انه إذا خلي وما تقتضيه صورته، ظهر منه برد محسوس، وطلب النزول إلى اسفل فإذا سخن أما بالنار واما بحرارة الشمس، زال عنه البرد أولاً وبقي فيه طلب النزول، فإذا أفرط عليه بالتسخين، زال عنه طلب النزول إلى اسفل. وصار يطلب الصعود إلى فوق. فزال عنه بالجملة الوصفان اللذان كانا أبداً يصدران عن صورته، ولم يعرف من صورته أكثر من صدور هذين الفعلين عنها. فلما زال هذان الفعلان بطل حكم الصورة، فزالت الصورة المائية عن ذلك الجسم عندما ظهرت منه أفعال من شأنها أن تصدر عن صورة أخرى، وحدثت له صورة أخرى، بعد أن لم تكن، وصدر عنه بها أفعال لم يكن من شأنها أن تصدر عنه وهو بصورته الأولى. فعلم بالضرورة أن كل حادث لا بد له من محدث. فارتسم في نفسه بهذا الاعتبار، فاعل للصورة، ارتساماً على العموم دون تفصيل. ثم أنه تتبع الصور التي كان قد عاينها قبل ذلك، صورة صورة، فرأى أنها كلها حادثة، وأنها لا بد لها من فاعل. ثم نظر إلى ذوات، الصور، فلم ير أنها شيء أكثر من استعداد الجسم لان يصدر عنه ذلك الفعل، مثل الماء، فانه إذا افرط عليه التسخين، استعد للحركة إلى فوق وصلح لها. فذلك الاستعداد هو صورته، إذ ليس ها هنا إلا جسم وأشياء تحس عنه، بعد أن لم تكن؛ فصلوح الجسم لبعض الحركات دون بعض، واستعداده بصورته، ولاح له مثل ذلك في جميع الصور، فتبين له أن الأفعال الصادرة عنها، ليست في الحقيقة لها، وانما هي لفاعل يفعل بها الأفعال المنسوبة إليها؛ وهذا المعنى الذي لاح له، هو قول الرسول الله عليه الصلاة والسلام: "كنت سمعه الذي يسمع به وبصره الذي يبصر به" وفي محكم التنزيل: "بسم الله الرحمن الرحيم" فان تقتلوهم ولكن الله قتلهم؛ وما رميت إذا رميت، ولكن الله رمى! صدق الله العظيم. فلما لاح له من أمر هذا الفاعل، ما لاح على الإجمال دون تفصيل، حدث له شوق حثيث إلى معرفته على التفصيل، ولانه لم يكن بعد فارق عالم الحس، جعل يطلب هذا الفاعل على جهة المحسوسات، وهو لا يعلم بعد هل هو واحد أو كثير؟ فتصفح جميع الأجسام التي لديه، وهي التي كانت فكرته أبداً فيها، فرأها كلها تتكون تارة وتفسد أخرى، وما لم يقف على فساد جملته، وقف على الفساد أجزائه مثل الماء والأرض، فانه راى أجزاءهما تفسد بالنار، وكذلك الهواء رآه يفسد بشدة البرد، حتى بتكون منه الثلج فيسيل ماء. وكذلك سائر الأجسام التي كانت لديه، ولم ير منها شيئاً بريئاً عن الحدوث والافتقار إلى الفاعل المختار، فاطرحها كلها وانتقلت فكرته إلى الأجسام السماوية. وانتهى إلى هذا النظر على رأس أربعة أسابيع من منشئه، وذلك ثمانية وعشرون عاماً. فعلم إن السماء وما فيها من كواكب الأجسام، لأنها ممتدة في الأقطار الثلاثة: الطول، والعرض، والعمق؛ لا ينفك شيء منها عن هذه الصفة، وكل ما لا ينفك عن هذه الصفة، فهو جسم؛ فهي إذن كلها أجسام. ثم تفكر هل هي ممتدة إلى ما لا نهاية، وذاهبة أبداً في الطول والعرض والعمق إلى ما لا نهاية، أو هي متناهية محدودة بحدود تنقطع عندها، ولا يمكن أن يكون وراءها شيء من الامتداد؟ فتحير بعد ذلك بعض الحيرة. ثم انه بقوة فطرته، وذكاء خاطره، راى أن جسماً لا نهاية له أمر باطل، وشيء لا يمكن، ومعنى لا يعقل، وتقوى هذا الحكم عنده بحجج كثيرة، سنحت له بينه وبين نفسه وذلك أنه قال: أما الجسم السماوي فهو متناه من الجهة التي تليني والناحية التي وقع عليها حسي، فهذا لا شك فيه لأنني أدركه ببصر، وأما الجهة التي تقابل هذه الجهة، وهي التي يداخلني فيها الشك، فاني أيضاً أعلم من المحال أن تمتد إلى غير نهاية، لأني إن تخيلت أن خطين اثنين، يبتدئان من هذه الجهة المتناهية، ويمران في سمك الجسم إلى غير نهاية حسب امتداد الجسم، ثم تخيلت أن أحد هذين الخطين، قطع منه جزء كبير من ناحية طرفه المتناهي، ثم أخذ ما بقي منه شيء واطبق الخط المقطوع منه على الخط الذي لم يقطع منه شيء، وذهب الذهن كذلك معهما إلى الجهة التي يقال إنها غير متناهية، فأما أن نجد خطين أبداً يمتدان إلى غير نهاية ولا ينقص أحدهما عن الأخر، فيكون الذي قطع منه جزء مساوياً للذي لم يقطع منه شيء وهو محال، كما أن الكل مثل الجزء المحال؛ واما أن لا يمتد الناقص معه ابداً، بل ينقطع دون مذهبه ويقف عن الامتدادمعه، فيكون متناهياً، فإذا رد عليه القدر الذي قطع منه أولاً، وقد كان متناهياً، صار كله أيضاً متناهياً، وحينئذ لا يقصر عن الخط الأخر الذي يقطع منه شيء، ولا يفضل عليه فيكون إذن مثله وهو متناه، فذلك أيضاً متناه، فالجسم الذي تفرض فيه هذه الخطوط متناه، وكل جسم يمكن أن تفرض فيه هذه الخطوط، فكل جسم متناه. فإذا فرضنا أن جسماً غير متناه، فقد فرضنا باطلاً ومحالاً. فلما صح عنده بفطرته الفائقة التي لمثل هذه الجهة، أن جسم السماء متناه، أراد أن يعرف على أي شكل هو، وكيفية انقطاعه بالسطوح التي تحده. فنظر أولاً إلى الشمس والقمر وسائر الكواكب، فرأها كلها تطلع من جهة المشرق، وتغرب من جهة المغرب، فما كان يمر على سمت رأسه، رأه يقطع دائرة عظمى، وما مال عن سمت رأسه إلى الشمال أو إلى الجنوب، رأه يقطع دائرة أصغر من تلك. وما كان أبعد عن سمت الرأس إلى أحد الجانبين، كانت دائرته أصغر من دائرة ما هو أقرب. حتى كانت أصغر الدوائر التي تتحرك عليها الكواكب، دائرتين اثنتين: إحداهما حول القطب الجنوبي، وهي مدار سهيل، والاخرى حول القطب الشمالي، وهي المدار الفرقدين. ولما كان مسكنه على خط الاستواء الذي وصفناه أولاً، كانت هذه الدوائر كلها على سطح آفة. ومتشابهة في الجنوب والشمال وكان القطبان معاً ظاهرين له، وكان يترقب إذا طلع كوكب من الكواكب على دائرة كبيرة، وطلع كوكب آخر على دائرة صغيرة، وكان طلوعهما معاً، فكان يرى غروبهما معاً. واطرد له في ذلك جميع الكواكب وفي جميع الأوقات، فتبين له بذلك أن الفلك على شكل الكرة، وقوى ذلك في اعتقاده، ما رآه من رجوع الشمس والقمر وسائر الكواكب إلى المشرق، بعد مغيبها بالمغرب، وما رآه أيضاً من أنها تظهر لبصره على قدر واحد من العظم في حال طلوعها وتوسطها وغروبها، وأنها لو كانت حركتها على غير شكل الكرة لكانت لا محالة في بعض الأوقات، أقرب إلى بصره منها في وقت آخر، ولو كانت كذلك، لكانت مقاديرها واعظامها تختلف عند بصره فيراها في حال القرب أعظم مما يراها في حال البعد، لاختلاف أبعادها عن مركزه حينئذ بخلافها على الأول. فلما لم يكن شيء من ذلك؛ تحقق عنده كروية الشكل. وما زال يتصفح حركة القمر، فيراها آخذه من المغرب إلى المشرق وحركات الكواكب السيارة كذلك، حتى تبين له قدر كبير من علم الهيئة، وظهر له أن حركتها لا تكون إلا بأفلاك كثيرة، كلها مضمنة في فلك واحد، هو أعلاها. وهو الذي يحرك الكل من المشرق إلى المغرب في اليوم والليلة. وشرح كيفية انتقاله. ومعرفة ذلك يطول؛ وهو مثبت في الكتب، ولا يحتاج منه في غرضنا إلا للقدر الذي أردناه. فلما انتهى إلى هذه المعرفة، ووقف على أن الفلك بجملته وما يحتوي عليه، كشيء واحد متصل بعضه ببعض، وأن جميع الأجسام التي كان ينظر فيها أولاً: كالأرض والماء والهواء والنبات والحيوان وما شاكلها، هي كلها في ضمنه وغير خارجة عنه، وأنه كله أشبه شيء بشخص من أشخاص الحيوان؛ وما فيه من الكواكب المنيرة هي بمنزلة حواس الحيوان؛ وما فيه من ضروب الأفلاك، المتصل بعضها ببعض، هي بمنزلة أعضاء الحيوان؛ وما في داخله من الكون والفساد هي بمنزلة ما في جوف الحيوان من أصناف الفضول والرطوبات، التي كثيراً ما يتكون فيها أيضاً حيوان، كما يتكون في العالم الأكبر. فلما تبين له أنه كله كشخص واحد في الحقيقة، واتحدت عنده أجزاؤه الكثيرة بنوع من النظر الذي اتحدت به عنده الأجسام التي في عالم الكون والفساد، تفكر في العالم بجملته، هل هو شيء حدث بعد إن لم يكن، وخرج إلى الوجود بعد العدم؟ أو هو أمر كان موجوداً فيما سلف، ولم يسبقه العدم بوجه من الوجوه؟ فتشك في ذلك ولم يترجح عنده أحد الحكمين على الآخر. وذلك أنه كان إذا أزمع على اعتقاد القدم، اعترضه عوارض كثيرة، من استحالة وجود ما لا نهاية له، بمثل الذي استحال عنده به وجود جسم لا نهاية وكذلك أيضاً كان يرى أن هذا الوجود لا يخلو من الحوادث، فهو لا يمكن تقدمه عليها، وما لا يمكن أن يتقدم على الحوادث، فهو أيضاً محدث. وإذا أزمع على اعتقاد الحدوث، اعترضته عوارض أخرى، وذلك أنه كان يرى أن معنى حدوثه، بعد أن لم يكن لا يفهم إلا على أن الزمان تقدمه، والزمان من جملة العالم وغير منفك عنه، فإذن لا يفهم تأخر العالم عن الزمان. وكذلك أيضاً كان يقول: إذا كان حادثاً، فلا بد له من محدث؛ وهذا المحدث الذي أحدثه، لم أحدثه الآن ولم يحدثه قبل ذلك، الطارئ طرأ عليه ولا شيء هناك غيره، أم لتغير حدث في ذاته؟ فان كان فما الذي احدث ذلك التغيير؟ وما زال يتفكر في ذلك عدة سنين. فتتعارض عنده الحجج، ولا يترجح عنده أحد الاعتقادين على الآخر. فلما أعياه ذلك، جعل يتفكر ما الذي يلزم عن كل واحد من الاعتقادين، فلعل اللازم عنهما يكون شيئاً واحداً. فرأى انه إن اعتقد حدوث العالم خروجه إلى الوجود بعد العدم، فاللازم عن ذلك ضرورة، انه لا يمكن أن يخرج إلى الوجود بنفسه، وانه لا بد له من فاعل يخرجه إلى الوجود، وان ذلك الفاعل لا يمكن إن يدرك بشيء من الحواس، لانه لو أدرك بشيء من الحواس لكان جسماً من الأجسام، ولو كان جسماً من الأجسام لكان من جملة العالم، وكان حادثاً واحتاج إلى محدث، ولو كان ذلك المحدث الثاني أيضاً جسماً، لحتاج إلى محدث ثالث، والثالث إلى رابع، ويتسلسل ذلك إلى غير نهايةً وهو باطل. فإذن لابد للعالم من فاعل ليس بجسم، وإذا لم يكن جسماً فليس إلى إدراكه لشيء من الحواس سبيل، الآن الحواس الخمس لا تدرك إلا الأجسام، وإذا لا يمكن أن يحس فلا يمكن أن يتخيل، لان التخيل ليس شيئاً إلا إحضار صور المحسوسات بعد غيبتها، وإذا لم يكن جسماً فصفات الأجسام كلها تستحيل عليه، وأول صفات الأجسام هو الامتداد في الطول والعرض والعمق، وهو منزه عن ذلك، وعن جميع ما يتبع هذا الوصف من صفات الأجسام. وإذا كان فاعلاً للعالم فهو لا محالة قادر عليه وعالم به "بسم الله الرحمن الرحيم" إلا يعلم من خلق، وهو اللطيف الخبير؟ صدق الله العظيم. وراى أيضاً انه إن اعتقد قدم العالم، وان العدم لم يسبقه، وانه لم يزل كما هو، فان اللازم عن ذلك أن حركته قديمة لا نهاية لها من جهة الابتداء، إذ لم يسبقها سكون يكون مبدؤها منه، وكل حركة فلابد لها من محرك ضرورة، والمحرك أما أن يكون قوة سارية في جسم من الأجسام - أما جسم المتحرك نفسه، واما جسم أخر خارج عنه - واما أن تكون قوة ليست سارية ولا شائعة قي جسم. وكل قوى سارية في جسم وشائعه فيه، فانها تنقسم بانقسامه، وتتضاعف بتضاعفه، مثل الثقل بالحجر مثلاً. المحرك إلى الأسفل. فانه إن قسم الحجر نصفين. وان زيد عليه أخر مثله، زاد في الثقل أخر مثله، فان أمكن أن يتزايد الحجر إلى غير نهاية، كتزايد هذا الثقل إلى غير نهاية، وان وصل الحجر إلى حد ما من العظم ووقف، وصل الثقل إلى ذلك الحد ووقف، لكنه قد تبرهن أن كل جسم فانه لا محالة متناه، فإذن كل قوة في الجسم فهي لا محالة متناهية. فان وجدناها قوة تفعل فعلاً لا نهاية له، فهي قوة ليست في جسم، وقد وجدنا الفلك يتحرك أبداً حركة لانهاية لها ولا انقطاع إذ فرضناه قديماً لا ابتداء له فالواجب على ذلك أن تكون القوة التي تحرك ليست في جسمه، ولا في جسم خارج عنه. فهي إذا لشيء بريء عن الأجسام، وغير موصوف بشيء من أوصاف الجسمية، وقد كان لاح له في نظره الأول في عالم الكون والفساد إن حقيقة وجود كل جسم، إنما هي من جهة صورته التي هي استعداده لضروب الحركات، وان وجوده الذي له من جهة مادته وجود ضعيف لا يكاد يدرك؛ فان وجود العالم كله إنما هو من جهة استعداده لتحريك هذا المحرك البريء عن المادة، وعن صفات الأجسام، المنزه عن أن يدركه حس، أو يتطرق إليه خيال، سبحانه، وإذا كان فاعلاً لحركات الفلك على اختلاف أنواعها، فعلاً لا تفاوت فيه ولا فتور فيه ولا قصور، فهو لا محالة قادر عليها وعالم بها. فانتهى نظره بهذا الطريق إلى ما انتهى إليه بالطريق الأول، ولم يضره في ذلك تشككه في قدم العالم أو حدوثه، وصح له على الوجهين جميعاً وجود فاعل غير الجسم، ولا متصل بجسم ولا منفصل عنه، ولا داخل فيه، ولا خارج عنه، إذ: الاتصال، والانفصال، والدخول، هي كلمات من صفات الأجسام، وهو منزه عنها. ولما كانت المادة في كل جسم مفتقرة إلى الصورة، إذ لا تقوم إلا بها ولا تثبت لها حقيقة دونها، وكانت الصورة لا يصح وجودها إلا من فعل هذا الفاعل تبين له افتقار جميع الموجودات في وجودها إلى هذا الفاعل وأنه لا قيام لشيء منها إلا به فهو إذن علة لها، وهي معلومة له، سواء كانت محدثة الوجود، بعد أن سبقها العدم، أو كانت الابتداء لها من جهة الزمان، ولم يسبقها العدم قط، فانها على كلا الحالتين معلولة، ومفتقرة إلى الفاعل، متعلقة الوجود به، ولولا دوامه لم تدم، ولولا وجوده لم توجد، ولولا قدمه لم تكن قديمة، وهو في ذاته غني عنها وبريء منها! وكيف لا يكون كذلك وقد تبرهن أن قدرته غير متناهية، وأن جميع الأجسام وما يتصل بها أو يتعلق بها، ولو بعض التعلق، هو متناه منقطع. فإذن العالم كله بما في السماوات والأرض والكواكب، وما بينها، وما فوقها، وما تحتها، فعله وخلقه؛ ومتأخر عليه بالذات، وان كانت غير ماخرة عليها بالزمان. كما انك إذا أخذت في قبضتك جسماً من الأجسام، ثم حركت يدك، فان ذلك الجسم لا محالة يتحرك تابعاً لحركة يدك، حركة متأخرة عن حركة يدك، تأخراً بالذات؛ وان كانت لم تتأخر بالزمان عنها، بل كان ابتداؤهما معاً، فكذلك العالم كله، معلول ومخلوق لهذا الفاعل بغير زمان "بسم الله الرحمن الرحيم" إنما أمره إذا أراد شيئاً أن يقول له كن فيكون صدق الله العظيم. فلما راى إن جميع الموجودات فعله، تصفحها من بعد ذا تصفحاً على طريق الاعتبار في قدرة فاعلها؛ والتعجب من غريب صنعته، ولطيف حكمته، ودقيق علمه فتبين له في اقل الأشياء الموجودة، فضلاً عن أكثرها من أثار الحكمة، وبدائع الصنعة، ما قضى منه كل العجب، وتحقق عنده إن ذلك لا يصدر إلا عن فاعل مختار في غاية الكمال وفوق الكمال "بسم الله الرحمن الرحيم" لا يغرب عنه مثقال ذرة في السموات ولا في الأرض ولا اصغر من ذلك ولا أكبر صدق الله العظيم. ثمتأمل في جميع أصناف الحيوان، كيف "بسم الله الرحمن الرحيم" أعطى كل شيء خلقه، ثم هداه صدق الله العظيم لاستعماله، فلولا أنه هداه لاستعمال تلك الأعضاء التي خلقت له في وجوه المنافع المقصود بها، لما انتفع بها الحيوان، وكانت كلاً عليه، فعلم بذلك أنه أكرم الكرماء، وارحم الرحماء. من فيض ذلك الفاعل المختار - جل جلاله - ومن وجوده، ومن فعله، فعلم أن الذي هو في ذاته أعظم منها، وأكمل، واتمم وأحسن، وأبهى وأجمل وأدوم، وأنه لا نسبة لهذه إلى تلك. فما زال يتتبع صفات الكمال كلها، فيراها له وصادرة عنه، ويرى أنه أحق بها من كل ما يوصف بها دونه. وتتبع صفات النقص كلها فرآه بريئاً منها، ومنزهاً عنها؛ وكيف لا يكون بريئاً منها وليس معنى النقص إلا العدم المحض، أو ما يتعلق بالعدم؟ وكيف يكون العدم تعلق أو تلبس، بمن هو الموجود المحض، الواجب الوجود بذاته، المعطي لكل ذي وجود وجوده، فلا وجود إلا هو: فهو الوجود، وهو الكمال، وهو التمام، وهو الحسن، وهو البهاء، وهو القدرة، وهو العلم، وهو هو، و "بسم الله الرحمن الرحيم" كل شيء هالك إلا وجهه صدق الله العظيم. فانتهت به المعرفة إلى هذا الحد، على رأس خمسة أسابيع من منشئه، وذلك خمسة وثلاثون عاماً، وقد رسخ في قلبه من هذا الفاعل، ما شغله عن الفكرة في كل شيء إلا فيه، وذهل عما كان فيه تصفح الموجودات والبحث عنها، حتى صار بحيث لا يقع بصره على شيء من الأشياء، إلا ويرى فيه أثر الصنعة، ومن حينه، فينتقل بفكره على الفور إلى الصانع ويترك المصنوع، حتى اشتد شوقه إليه، وانزعج قلبه بالكلية عن العالم الأدنى المحسوس، وتعلق بالعالم الأرفع المعقول. فلما حصل له العلم بهذا الموجود الرفيع الثابت الوجود الذي لا سبب لوجود جميع الأشياء، أراد أن يعلم بأي شيء حصل له هذا العالم، وبأي قوة أدرك هذا الموجود: فتصفح حواسه كلها وهي: السمع، والبصر، والشم، والذوق، واللمس، فرأى أنها لا تدرك شيئاً إلا جسماً، أو ما هو في الجسم، وذلك أن السمع لا يدرك المسموعات، وهي ما يحدث من تموج الهواء عند تصادم الأجسام، والبصر إنما يدرك الألوان، والشم يدرك الروائح، والذوق يدرك الطعوم، واللمس يدرك الأمزجة والصلابة واللين، والخشونة والملاسة، وكذلك القوة الخيالية لا تدرك شيئاً إلا أن يكون له طول وعرض وعمق؛ وهذه المدركات كلها من صفات الأجسام، وليس لهذه الحواس أدراك شيء سواها، وذلك لأنها قوى شائعة في الأجسام، ومنقسمة بانقسامها، فهي لذلك لا تدرك إلا جسماً منقسماً، لان هذه القوة إذا كانت شائعة في شيء منقسم، فلا محالة أنها إذا أدركت شيئاً من الأشياء، فانه ينقسم بانقسامها؛ فإذن كل قوة في جسم، فانها لا محالة لا تدرك إلا جسماً أو ما هو جسم. وقد تبين إن هذا الموجود الواجب الوجود، بريء من صفات الأجسام من جميع الاتجاهات، فإذن لا سبيل إلى إدراكه إلا بشيء ليس بجسم، ولا هو قوة في جسم، ولا تعلق له وجه من الوجوه بالأجسام، ولا هو داخل فيها ولا خارج عنها، ولا متصل بها ولا منفصل عنها. وقد كان تبين له أن أدركه بذاته، ورسخت المعرفة به عنده، فتبين له بذلك أن ذاته التي أدركه بها أمر غير جسماني، ولا يجوز عليه شيء من صفات الأجسام، وان كل ما يدركه من ظاهر ذاته من الجسمانية فانها ليست حقيقة ذاته، وانما حقيقة ذاته ذلك الشيء الذي أدرك به الموجود المطلق الواجب الوجود. فلما علم أن ذاته ليست هذه المتجسمة التي يدركها بحواسه، ويحيط بها أديمه، هان عنده بالجملة جسمه، وجعل يتفكر في تلك الذات الشريفة، التي أدرك بها ذلك الموجود الشريف الواجب الوجود، ونظر في ذاته تلك الشريفة، هل يمكن أن تبيد أو تفسد وتضمحل، أو هي دائمة البقاء؟ فرأى إن الفساد والاضمحلال إنما هو من صفات الأجسام بأن تخلع صورة وتلبس صورة أخرى، مثل الماء إذا صار هواء، والهواء إذا صار ماء، والنبات إذا صار تراباً، والتراب إذا صار نباتاً، هذا هو معنى الفساد. وأما الشيء الذي ليس بجسم، ولا يحتاج في قوامه إلى جسم، وهو منزه بالجملة عن الجسمانية، فلا يتصور فساده البتة. فلما ثبت له أن ذاته الحقيقة لا يمكن فسادها، أراد إن يعلم كيف يكون حالها إذا اطرح البدن وتخلت عنه، وقد كان تبين له أنها لا تطرحه إلا إذا لم يصلح آلة لها، فتصفح جميع القوى المدركة، فرأى أن كل واحدة منها تارةً تكون مدركة بالقوة، وتارةً تكون مدرة بالفعل: مثل العين في حال تغميضها أو أعراضها عن البصر، فانها تكون مدركة بالقوة - ومعنى مدركه بالقوة أنها لا تدرك الآن وتدرك في المستقبل - وفي حال فتحها واستقبالها للمبصر، تكون مدركه بالفعل - ومعنى مدركة بالفعل أنها الآن تدرك - وكذلك كل واحدة من هذه القوى تكون مدركة بالقوة وتكون مدركة بالفعل، وكل واحدة من هذه القوى إن كانت لم تدرك قط بالفعل، فهي ما دامت بالقوة لا تتشوق إلى إدراك الشيء المخصوص بها لأنها لم تتعرف به بعد، مثل من خلق مكفوف البصر؛ وان كانت قد أدركت بالفعل تارةً، ثم صارت بالقوة، فانها ما دامت بالقوة تشتاق إلى الإدراك بالفعل لأنها قد تعرفت إلى المدرك، وتعلقت به، وحنت إليه، مثل من كان يصيراً ثم عمي فانه لا يزال يشتاق إلى المبصرات. وبحسب ما يكون الشيء المدرك أتم وأبهى وأحسن، يكون الشوق أكثر؛ والتألم لفقده اعظم، ولذلك كان تألم من يفقد بصره بعد الرؤية أعظم من تألم من يفقد شمه، إذ الأشياء التي يدركها البصر أتم وأحسن من التي يدركها الشم، فان كان في الأشياء شيء لا نهاية لكماله، ولا غاية لحسنه وجماله وبهائه، وهو فوق الكمال والبهاء والجمال، وليس في الوجود كمال، ولا حسن، ولا بهاء، ولا جمال إلا صادر من جهته، وفائض من قبله، فمن فقد إدراك ذلك الشيء بعد إن تعرف به، فلا محالة أنهما ما دام فاقد له، يكون في ألام لا نهاية لها، كما أن من كان مدركاً له على الدوام، فانه يكون في لذة لا انفصام لها، وغبطة لا غاية لها ورائها، وبهجة وسرور لا نهاية لهما. وقد تبين له أن الموجود الواجب الوجود. متصف بأوصاف الكمال كلها، ومنزه عن الصفات النقص وبريء منها. وتبين له أن الشيء الذي به يتوصل إلى أدركه أمر لا يشبه الأجسام، ولا يفسد لفسادها؛ فظهر له بذلك أن من كانت له مثل هذه الذات، المعدة لمثل هذا الإدراك؛ فانه إذا أطرح البدن بالموت؛ فإما أن يكون قبل ذلك - في مدة تصريفه للبدن - لم يتعرف قط بهذا الموجود الواجب الوجود؛ ولا اتصل به؛ ولا سمع عنه؛ فهذا إذا فارق البدن لا يشتاق إلى ذلك الموجود ولا يتألم لفقده. واما جميع القوى الجسمانية، فانها تبطل ببطلان الجسم؛ فلا تشتاق أيضاً إلى مقتضيات تلك القوى، ولا تحن إليها، ولا تتألم لفقدها. وهذه حال البهائم غير الناطقة كلها: سواء كانت من صورة الإنسان أو لم تكن. واما إن يكون قبل ذلك - في مدة تصريفه للبدن - قد تعرف بهذا الموجود، وعلم ما هو عليه من الكمال والعظمة والسلطان والحسن إلا انه أعرض عنه واتبع هواه، حتى وافته منيته وهو على تلك الحال، فيحرم المشاهدة، وعنده الشوق إليها فيبقى في عذاب طويل، وألام لا نهاية لها. فأما من يتخلص من تلك الآلام بعد جهد طويل، ويشاهد ما تشوق إليه قبل ذلك، واما أن يبقى في آلامه بقاءً سرمدياً، بحسب استعداده لكل واحد من الوجهين لحياته الجسمانية. واما من تعرف بهذا الموجود الواجب الوجود، قبل أن يفارق البدن، واقبل بكليته عليه والتزم الفكرة في جلاله وحسن بهائه، ولم يعرض عنه حتى وافته منيته، وهذا على حال من الإقبال والمشاهدة بالفعل. فهذا إذا فارق البدن بقي في لذة لا نهاية لها، وغبطة وسرور وفرح دائم، لاتصال مشاهدته لذلك الموجود الواجب الوجود، وسلامة تلك المشاهدة من الكدر والشوائب؛ ويزول عنه ما تقتضيه هذه القوى الجسمانية من الأمور الحسية التي هي - بالإضافة إلى تلك الحال - ألام وشرور وعوائق. فلما تبين له أن كمال ذاته ولذتها إنما هو بمشاهدة ذلك الموجود الواجب الوجود على الدوام، مشاهدة بالفعل أبداً، حتى لا يعرض عنه طرفة عين لكي توافيه منيته، وهو في حال المشاهدة بالفعل، فتتصل لذته دون أن يتخللها ألم. ثم جعل يتفكر كيف يتأتى له دوام هذه المشاهدة بالفعل، حتى لا يقع منه أعراض فكان يلازم الفكرة في ذلك الموجود كل ساعة، فما هو إلا يسنح لبصره محسوس ما من المحسوسات، أو يخرق سمعه صوت بعض الحيوان، أو يتعرضه خيال من الخيالات، أو يناله ألم في أحد اعضائه، أو يصيبه الجوع أو العطش أو البرد أو الحر، أو يحتاج القيام لدفع فضوله؛ فتختل فكرته، ويزول عما كان فيه، ويتعذر عليه الرجوع إلى ما كان عليه من حال المشاهدة، إلا بعد جهد. وكان يخاف أن تفاجأه منيته وهو في حال الأعراض، فيفضي إلى الشقاء الدائم، وألم الحجاب. فساءه حاله ذلك، وأعياء الدواء. فجعل يتصفح أنواع الحيوانات كلها، وينظر أفعالها وما تسعى فيه، لعله يتفطن في بعضها أنها شعرت بهذا الموجود، وجعلت تسعى نحوه، فيتعلم منها ما يكون في سبب نجاته. فرآها كلها إنما تسعى في تحصيل غذائها، ومقتضى شهواتها من المطعوم والمشروب والمنكوح، والاستظلال والاستدفاء، وتجد في ذلك ليلها ونهارها إلى حين مماتها وانقضاء مدتها. ولم ير شيئاً منها ينحرف عن هذا الرأي، ولا يسعى لغيره في وقت من الأوقات، فبان له بذلك أنها لم تشعر بذلك الموجود ولا اشتاقت إليه، ولا تعرفت إليه بوجه من الوجوه، وأنها كلها صائرة إلى العدم، أو إلى حال شبيه بالعدم. فلما حكم على ذلك بالحيوان، علم أن الحكم على النبات أولى، إذ ليس للنبات من الادراكات إلا بعض ما للحيوان. وإذا كان الأكمل إدراكاً لم يصل إلى هذه المعرفة، فالأنقص إدراكاً أحرى أن لا يصل، مع انه رأى أيضاً أن أفعال النبات كلها لا تتعدى الغذاء والتوليد. ثم انه بعد ذلك نظر إلى الكواكب والأفلاك فرآها كلها منتظمة الحركات، جارية على نسق؛ ورآها شفافة ومضيئة بعيدة عن قبول التغيير والفساد، فحدس حدساً قوياً أن لها ذوات سوى أجسامها، تعرف ذلك الموجود الواجب الوجود، وأن تلك الذوات العارفة ليست بأجسام، ولا منطبعة في أجسام مثل ذاته، هو، العارفة، وكيف لا يكون لها مثل تلك الذوات البريئة عن الجسمانية، ويكون لمثله على ما به من الضعف وشدة الاحتياج إلى الأمور المحسوسة، وأنه من جملة الأجسام الفاسدة؟ ومع ما به من النقص، فلم يعقه ذلك عن أن تكون ذاته بريئة عن الأجسام لا تفسد، فتبين له بذلك أن الأجسام السماوية أولى بذلك، وعلم أنها تعرف ذلك الموجود الواجب الوجود وتشاهد على الدوام بالفعل، لأن العوائق التي قطعت به هو عن الدوام المشاهدة من العوارض المحسوسة، لا يوجد مثلها للأجسام السماوية. ثم انه تفكر: لم اختص هو من بين سائر أنواع الحيوانات بهذه الذات التي أشبه بها الأجسام السماوية. وقد كان تبين له أولاً من آمر العناصر واستحالة بعضها إلى بعض، وأن جميع ما على وجه الأرض لا يبقى على صورته؛ بل الكون والفساد متعاقبان عليه أبداً، وأن أكثر هذه الأجسام مختلطة مركبة من أشياء متضادة، ولذلك تؤول إلى الفساد، وانه لا يوجد منه شيء صرفاً، وما كان منها قريباً من أن يكون صرفاً خالصاً لا شائبة فيه، فهو بعيد عن الفساد جداً مثل الذهب والياقوت، وأن الأجسام البسيطة صرفة، ولذلك هي بعيدة عن الفساد، والصور لا تتعاقب عليها. وتبين له هنالك أن جميع الأجسام التي في عالم الكون والفساد، منها ما تتقوم حقيقتها بصورة واحدة زائدة على معنى الجسمية - وهذه هي الاسطقسات الأربع - ومنها ما تتقوم حقيقتها أكثر من ذلك كالحيوان والنبات. فما كان قوام حقيقته بصور أقل، كانت أفعاله أقل، وبعده عن الحياة أكثر، فان عدم الصورة جملة لم يكن فيه إلى الحياة طريق، وصار في حال شبيه بالعدم، وما كان قوام حقيقته بصور أكثر، كانت أفعاله أكثر، ودخوله في حال الحياة أبلغ؛ وان كانت تلك الصورة بحيث لا سبيل إلى مفارقتها لمادتها التي اختصت بها كانت الحياة حينئذ كامل الظهور والكمال والقوة. فالشيء العديم للصورة جملة هو الهيولى والمادة، ولا شيء من الحياة فيها وهي شبيهة بالعدم، والشيء المتقوم بصورة واحدة هي الاسطقسات الأربع وهي في أول مراتب الوجود في عالم الكون والفساد ومنها تتركب الأشياء ذوات الصور الكثيرة. وهذه الاسطقسات ضعيفة الحياة جداً، إذ ليست تتحرك إلا حركة واحدة، وانما كانت ضعيفة الحياة لان لكل واحد منها ضداً ظاهر العناد يخالفه في مقتضى طبيعته، ويطلب أن يغير صورته. فوجوده لذلك غير متمكن، وحياته ضعيف، والبات أقوى حياة منه والحيوان أظهر حياة منه. وذلك أن ما كان من هذه المركبات تغلب عليه طبيعة أسطقس واحد، فلقوته فيه يغلب طبائع الاسطقسات الباقية، ويبطل قواها، ويصير ذلك المركب في حكم الاسطقس الغالب، فلا يستأهل لاجل ذلك من الحياة آل شيئا يسيراً، كما إن ذلك الاسطقس لا يستأهل من الحياة إلا يسيراً ضعيفاً وما كان من هذه المركبات لا تغلب عليه طبيعة أسطقس واحد منها، فان الاسطقسات تكون فيه متعادلة متكافئة، فإذن لا يبطل لأحدهما الآخر قوة الآخر بأكثر مما يبطل ذلك الآخر قوته، بل يفعل بعضها في بعض فعلاً متساوياً، فلا يكون فعل أحد الاسطقسات أظهر فيه، ولا يستولي عليه أحدها، فيكون بعيد الشبه من كل واحد من الاسطقسات، فكأنه لا مضادة لصورته، فيستأهل الحياة بذلك. ومتى زاد هذا الاعتدال وكان أتم وأبعد من الانحراف، كان بعده عن أن يوجد له ضد أكثر، وكانت حياته أكمل. ولما كان الروح الحيواني الذي مسكنه القلب، شديد الاعتدال، لانه ألطف من الأرض والماء وأغلظ من النار والهواء، صار في حكم الوسط ولم يضاده شيء من الاسطقسات مضادة بينه. فاستعد بذلك الصورة الحيوانية، فرأى أن الواجب إلى ذلك أن يكون أعدل ما في هذه الأرواح الحيوانية مستعداً لاتمم ما يكون من الحياة في عالم الكون والفساد، وأن يكون ذلك الروح قريباً من أن يقال أنه لا ضد لصورته، فيشبه لذلك هذه الأجسام السماوية التي لا ضد لصورها؛ ويكون روح ذلك الحيوان، وكأنه وسط بالحقيقة بين الاسطقسات التي لا تتحرك إلى جهة العلو على الإطلاق، ولا إلى جهة السفل، بل لو أمكن أن يجعل في وسط المسافة بين المراكز وأعلى ما تنتهي إليه النار في جهة العلو ولم يطرأ عليه الفساد، لثبت هناك ولم يطلب الصعود ولا نزول. ولو تحرك في المكان، لتحرك حول الوسط كما تتحرك الأجسام السماوية، ولو تحرك في الوضع، لتحرك على نفسه، وكان كروي الشكل إذ لا يمكن غير ذلك، فإذن هو شديد الشبه بالأجسام السماوية. ولما كان قد اعتقد أن أحوال الحيوان، ولم ير فيها ما يظن به انه شعر بالموجود الواجب الوجود، وقد كان علم من ذاتها قد شعرت به، قطع ذلك على أنه هو الحيوان المعتدل الروح، الشيبة بالأجسام السماوية وتبين لو انه نوع مباين لسائر الحيوان، وانه إنما خلق لغاية أخرى، وأعد لامر عظيم، لم يعد له شيء من أنواع الحيوان، وكفى به شرفاً أن يكون أحس جزأيه - وهو الجسماني - أشبه الأشياء بالجواهر السماوية الخارجة عن عالم الكون والفساد، المنزهة عن الحوادث النقص والاستحالة والتغيير. وأما أشرف جزأيه، فهو الشيء الذي به عرف الموجود الواجب الوجود، وهذا الشيء العارف، أمر رباني الهي يستحيل ولا يلحقه الفساد، ولا يوصف بشيء مما توصف به الأجسام، ولا يدرك بشيء من الحواس، ولا يتخيل، ولا يتوصل إلى معرفته بآلة سواه، بل يتوصل إليه به؛ فهو العارف والمعروف، والمعرفة؛ وهو العالم، والمعلوم، والعلم؛ لا يتباين في شيء من ذلك، إذ التباين والانفصال من صفات الأجسام ولواحقها، ولا جسم هنالك ولا صفة جسم ولا لاحق بجسم! فلما تبين له الوجه الذي اختص به من بين سائر أصناف الحيوان بمشابهة الأجسام السماوية، رأى إن الواجب عليه أن يتقبلها ويحاكي أفعالها ويتشبه بها جهده. وكذلك رأى أنه بجزئه الاشرف الذي به عرف الموجود الواجب الوجود، فيه شبه ما منه من حيث هو منزه عن صفات الأجسام، وكما أن الواجب الوجود منزه عنها، فرأى ايضاً انه يجب عليه أن يسعى في تحصيل صفاته لنفسه من أي وجه أمكن، وان يتخلق بأخلاقه ويقتدي بأفعاله، ويجد في تنفيذ إرادته، ويسلم الآمر له، ويرضى بجميع حكمه، رضى من قلبه ظاهراً وباطناً، بحيث يسر به وان كان مؤلماً لجسمه وضاراً به ومتلفتاً لبدنه بالجملة. وكذلك رأى فيه شبهاً من سائر أنواع الحيوان بجزئه الخسيس الذي هو من عالم الكون والفساد، وهو البدن المظلم والكثيف، الذي يطالبه بأنواع المحسوسات من المطعوم والمشروب والمنكوح، ورأى أيضاً أن ذلك البدن لم يخلق له عبثاً ولا قرن به لامر باطل، ويجب عليه أن يتفقده ويصلح من شأنه. هذا التفقد لا يكون منه إلا بفعل يشبه أفعال سائر الحيوان. فاتجهت عنده الأعمال التي يجب عليه أن يفعلها نحو ثلاثة أغراض: أما عمل يتشبه بالحيوان الغير الناطق. واما عمل يتشبه به بالأجسام السماوية. واما عمل يتشبه به بالموجود الواجب الوجود. فالتشبه الأول: يجب عليه من حيث البدن المظلم ذو الأعضاء المنقسمة، والقوى المختلفة، والمنازع المتفننة. والتشبه الثاني: يجب عليه من حيث له الروح الحيواني الذي مسكنه القلب، وهو مبدأ لسائر البدن، ولما فيه من القوى. والتشبه الثالث: يجب عليه من حيث هو، أي: من حيث هو الذات التي بها عرف ذلك الموجود الواجب الوجود. وكان أولاً قد وقف على أن سعادته وفوزه من الشقاء، إنما هي في دوام المشاهدة لهذا الموجود الواجب الوجود، حتى يكون بحيث لا يعرض بطرفة عين. ثم أنه نظر بالوجه الذي يتأتى له به هذا الدوام، فأخر له النظر أنه يجب عليه الاعتمال في هذه الأقسام الثلاثة من التشبيهات: آما التشبه الأول، فلا يحصل له به شيء من هذه المشاهدة، بل هو صارف عنها وعائق دونها، إذ هو تصرف في الأمور المحسوسة، والأمور المحسوسة كلها حجب معترضة دون تلك المشاهدة؛ وانما احتيج إلى هذا التشبه لاستدامة هذا الروح الحيواني الذي يحصل به التشبه الثاني بالأجسام السماوية. فالضرورة تدعو إليه من هذا الطريق،ولو كان لا يخلو من تلك المضرة. واما التشبه الثاني، فيحصل له به حظ عظيم من المشاهدة على الدوام، لكنها مشاهدة يخالطها شوب؛ اذ من يشاهد ذلك النحو من المشاهدة على الدوام فهو مع تلك المشاهدة يعقل ذاته ويلتفت إليه حسبما يتبين بعد هذا. واما التشبه الثالث، فتحصل به المشاهدة الصرفة، والاستغراق المحض الذي لا التفات فيه بوجه من الوجوه الا إلى الموجود الواجب الوجود، والذي يشاهد هذه المشاهدة قد غابت عنه ذات نفسه وفنيت وتلاشت. وكذلك سائر الذوات، كثيرة كانت أو قليلة، إلا ذات الواحد الحق الواجب الوجود - جل وتعالى وعز. فلما تبين له أن مطلوبه الأقصى هو هذا التشبه الثالث، وأنه لا يحصل له إلا بعد التمرن والاعتمال مدة طويلة في التشبه الثاني، وان هذه المدة لا تدوم له بالتشبه الأول، وعلم أن التشبه الأول - وان كان ضرورياً، فانه عائق بذاته وان كان معيناً بالعرض لا بالذات لكنه ضروري- فألزم نفسه أن لا يجعل لها حظاً من هذا التشبه الأول، إلا بقدر الضرورة، وهي الكفاية التي لا بقاء للروح الحيواني بأقل منها. ووجد ما تدعو إليه الضرورة في بقاء هذا الروح أمرين: أحدهما: ما يمده من الداخل، ويخلف عليه بدل ما يتخلل منه وهو الغذاء. والأخر: ما يقيه من الخارج، ويدفع عنه وجوه الأذى: من البرد والحر والمطر ولفح الشمس والحيوانات المؤذية ونحو ذلك. ورأى أنه إن تناول ضرورية من هذه جزافاً كيفما اتفق، ربما وقع في السرف واخذ فوق الكفاية. فكان سعيه على نفسه من حيث لا يشعر، فرأى أن الحزم له أن يفرض لنفسه فيها حدوداً لا يتعداها، ومقادير لا يتجاوزها، وبأن له الفرض يجب أن يكون في جنس ما يتغذى به. وأي شيء يكون وفي مقداره وفي المدة التي تكون بين العبادات إليه. فنظر أولاً إلى أجناس ما به يتغذى، فرآها ثلاثة أضرب: أولاً: أما نبات لم يكمل بعد نضجه ولم ينته إلى غاية تمامه، وهي أصناف البقول الرطبة التي يمكن الاغتذاء بها. ثانياً: واما ثمرات النبات الذي تم وانتهى وأخرج بذرة ليتكون منه أخر من نوعه حفظاً له، وهي أصناف الفواكه رطبها ويابسها. ثالثاً: واما حيوان من الحيوانات التي يتغذى بها: أما البرية واما البحرية. وكان قد صح عنده أن هذه الأجناس كلها، من فعل ذلك الموجود الواجب الوجود الذي تبين له أن سعادته في القرب منه، وطلب التشبه به، ولا محالة أن الاغتذاء بها مما يقطعها عن كمالها ويحول بينها وبين الغاية القصوى المقصودة بها. فكان ذلك اعتراض على فعل الفاعل. وهذا الاعتراض مضاد لما يطلبه من القرب منه والتشبه به. فرأى أن الصواب كان له لو أمكن أن يمتنع عن الغذاء جملة واحدة، لكنه لما لم يمكنه ذلك، لانه أن امتنع عنه أل ذلك إلى فساد جسمه، فيكون ذلك اعتراضاً على فاعله أشد من الأول، إذ هو أشرف من تلك الأشياء الآخر التي يكون فسادها سبباً لبقائه. فاستهل أيسر الضررين، وتسامح في اخف الاعتراضين، ورأى إن يأخذ من هذه الأجناس إذا عدمت آيها تيسر له، بالقدر الذي يتبين له بعد هذا. فأما إن كانت كلها موجودة فينبغي له حينئذ إن يتثبت ويتخير منها ما لم يكن في أخذه كبير اعتراض على فعل فاعل، وذلك مثل لحوم الفواكه التي قد تناهت في الطيب، وصلح ما فيها لتوليد البزر على الشرط التحفظ على ذلك البزر، بان لا يأكله ولا يفسده ولا يلقيه في موضع لا يصلح للنبات، مثل الصفاة والسبخة ونحوهما. فان تعذر عليه وجود مثل هذه الثمرات ذات الطعم الغاذي، كالتفاح والكمثرى والأجاص ونحوها، كان له عند ذلك إن يأكل آما الثمرات التي لا يغذو منها إلا نفس البزر، كالجوز والقسطل، واما من البقول التي لم تصل بعد حد كمالها. والشرط عليه في هذين لأن يقصد أكثرها وجوداً وأقواها توليداً، وان لا يستأصل أصولها ولا يفني بزرها. فان عدم هذه، فله أن يأخذ من الحيوان آو من بيضه، والشرط عليه من الحيوان إن يأخذ من أكثره وجوداً، ويستأصل منه نوعاً بأسره. هذا ما رأى في جنس ما يتغذى به. واما المقدر فرأى أن يكون بحسب ما يسد خلة الجوع ولا يزيد عليها. واما الزمان الذي بين كل عودتين، فرأى انه إذا اخذ حاجته من الغذاء، أن يقيم عليه ولا يتعرض لسواه، حتى يلحقه ضعف يقطع به بعض الأعمال التي تجب عليه في التشبه الثاني، وهي التي يأتي ذكرها بعد هذا. فأما ما تدعو إليه الضرورة في بقاء الروح الحيواني مما يقيه من خارج، فكان الخطب فيه يسيراً: إذ كان مكتسياً بالجلود، وقد كان له مسكن يقيه مما يرد عليه من خارج، فاكتفى بذلك ولم يرى الاشتغال به، والتزم في غذائه القوانين التي رسمها لنفسه، وهي التي تقدم شرحها. ثم اخذ في العمل الثاني، وهو التشبه بالأجسام السماوية والاقتداء بها، والتقبل أوصافها، فانحصرت عنده في ثلاثة أضرب: الضرب الأول: أوصاف لها بالإضافة إلى ما تحتها من عالم الكون والفساد، وهي ما تعطيه إياه من التسخين بالذات، آو التبريد بالعرض، والإضاءة والتلطيف والتكثيف، إلى سائر ما تفعل فيه من الأمور التي بها يستعد لفيضان الصور الروحانية عليه من عند الفاعل الواجب الوجود. والضرب الثاني: أوصاف لها في ذاتها، مثل كونها شفافة وناصعة وطاهرة منزهة عن الكدر وضروب الرجس، ومتحركة بالاستدارة بعضها على مركز نفسها، وبعضها على مركز غيرها. والضرب الثالث: أوصاف لها بالإضافة إلى الموجود الواجب الوجود، مثل كونها تشاهد مشاهدة دائمة، وتعرض عنه، وتتشوق إليه، وتتصرف بحكمه، وتتسخر في تتميم إرادته، ولا تتحرك إلا بمشيئته وفي قبضته. فجعل يتشبه بها جهده في كل من هذه الاضرب الثلاثة. آما الضرب الأول: فكان تشبه بها فيه: إن ألزم نفسه إن لا يرى ذا حاجة آو عاهة آو مضرة، أو ذا عائق من الحيوان أو النبات، وهو يقدر على أزالتها عنه إلا ويزيلها. فمتى وقع بصره على نبات قد حجبه عن الشمس حاجب آو تعلق به نبات آخر يؤذيه، أو عطش عطشاً يكاد يفسده، أزال عنه ذلك الحاجب إن كان ما يزال، وفصل بينه وبين ذلك المؤذي بفاصل لا يضر المؤذي، وتهده بالسقي ما أمكنه. ومتى وقع بصره على حيوان قد أرهقه سبع آو نشب به ناشب، آو تعلق به شوك، آو سقط على عينيه آو آذنيه شيء يؤذيه، آو مسه ظمأ آو جوع، تكفل بإزالة ذلك كله عنه جهده واطعمه وسقاه. ومتى وقع بصره على ماء يسيل إلى سقي نبات أو حيوان وقد عاقه عن ممره ذلك عائق، من حجر سقط فيه، آو جرف انهار عليه، ازال ذلك كله عنه. وما زال يمعن في هذا النوع من ضروب التشبه حتى بلغ فيه الغاية. واما الضرب الثاني: فكان تشبهه بها فيه إن الزم نفسه دوام الطهارة وإزالة الدنس والرجس عن جسمه والاغتسال بالماء في أكثر الأوقات، وتنظيف ما كان من أظافره واسنانه ومغابن بدنه، وتطيبها بما أمكن من طيبات النبات وصنوف الدهون العطرة، وتعهد لباسه بالتنظيف والتطييب حتى كان يتلألأ حسناً وجمالاً ونظافة وطيباً. والتزم مع ذلك ضروب الحركة على الاستدارة: فتارةً كان يطوف بالجزيرة، ويدور على ساحلها ويسيح باكنافها، وتارةً كان يطوف ببيته، او ببعض الكدى أدوارا معدوده: آما مشياً، آما هرولة؛ وتارة يدور على نفسه حتى يغشه عليه. وأما الضرب الثالث: فكان تشبهه بها فيه، إن كان يلازم الفكرة في تلك الموجود الواجب الوجود، ثم يقطع علائق المحسوسات. ويغمض عينيه، ويسد أذنيه، ويضرب جهده عن تتبع الخيال، ويروم بمبلغ طاقته إن لا يفكر في شيء سواه، ولا يشترك به احداً ويستعين على ذلك بالاستدارة على نفسه والاستحثاث فيها. فكان اذا اشتد في الاستدارة، غابت عنه جميع المحسوسات، وضعف الخيال وسائر القوى التي إلى الألأت الجسمانية، وقوي فعل ذاته - التي هي بريئة من الجسم - فكانت في بعض الأوقات فكرته قد تخلص عن الشوب ويشاهد بها الموجود الواجب الوجود، ثم تكر عليه القوى الجسمانية فتفسد عليه حاله، وترده إلى اسفل السافلين. ويعود من ذي قبل، فان لحقه ضعف يقطع به عن غرضه تناول بعض الأغذية عن الشرائط المذكورة. ثم انتقل إلى شأنه من التشبه بالأجسام السماوية بالأضرب الثلاثة المذكورة. ودأب على ذلك مدة وهو يجاهد قواه الجسمانية وتجاهده، وينازعها وتنازعه في الأوقات التي يكون له عليها الظهور، وتتخلص فكرته عن الشوب، يلوح له شيء من أحوال أهل التشبه الثالث. ثم جعل يطلب التشبه الثالث، ويسعى في تحصيله، فينظر في صفات الموجود الواجب الوجود. وقد كان تبين له أثناء نظره العلمي قبل الشروع في العمل، إنها على ضربين: آما صفة ثبوت: كالعلم والقدرة والحكمة. وأما صففة سلب: كتنزه عن الجسمانية وعن صفات الأجسام ولواحقها، وما يتعلق بها، ولو على بعد. وأن صفات الثبوت يشترط فيها هذا التنزيه حتى لا يكون فيها شيء من صفات الأجسام التي من جملتها الكثرة، فلا تتكثر ذاته بهذه الصفات الثبوتية، ثم ترجع كلها إلى معنى واحد هي حقيقة ذاته. فجعل يطلب كيف يتشبه به في كل واحد من هذين الضربين. آما صفات الاجاب، فلما علم انها كلها راجعة إلى حقيقة ذاته، وانه لا كثرة فيها بوجه من الوجوه، إذ الكثرة من صفات الأجسام؛ وعلم إن علمه بذاته؛ ليس معنى زائداً على ذاته، بل ذاته هي علمه لذاته؛ وعلمه بذاته هو ذاته، تبين له انه إن أمكنه هو إن يعلم ذاته، فليس ذلك العلم الذي علم به ذاته معنى زائداً على ذاته، بل هو هو! فرأى إن التشبه به من صفات الاجاب، هو ان يعلمه فقط دون إن يشرك به شيئاً من صفات الأجسام؛ فاخذ نفسه بذلك. واما صقات السلب، فانها كلها راجعة إلى التنزه عن الجسمية. فجعل يطرح اوصاف الجسمية عن ذاته. وكان قد طرح منها كثيراً في رياضته المتقدمة التي كان ينحو بها بالتشبه بالأجسام السماوية. إلا انه أبقى منها بقايا كثيرة: كحركة الاستدارة - والحركة من أخص صفات الأجسام - وكل الاعتناء بأمر الحيوان والنبات والرحمة لها، والاهتمام بإزالة عوائقها. فان هذه أيضاً من صفات الأجسام، إذ لا يراها أولاً إلا بقوة جسمانية، ثم يكدح بأمرها بقوة جسمانية أيضاً. فاخذ في طرح ذلك كله عن نفسه، إذ هي بجملتها مما لا يليق بهذه الحالة التي يطلبها الآن. وما زال يقتصر على السكون في قصر مغارته مطرقاً، غاضاً بصره، معرضاً عن جميع المحسوسات والقوى الجسمانية، مجتمع الهم والفكرة في الموجود الواجب الوجود وحده دون شركه؛ فمتى سنح بخياله سانح سواه، طرده عن خياله جهده، ودافعه وراض نفسه على ذلك، ودأب فيه مدة طويلة، بحيث تمر عليه عدة أيام لا يتغذى فيها ولا يتحرك. وفي خلال شدة مجاهدته هذه ربما كانت تغيب عن ذكره وفكره جميع الأشياء إلا ذاته، فانها كانت لا تغيب عنه في وقت استغراقه بمشاهدة الموجود الأول الحق الواجب الوجود. فكان يسوءه ذلك، ويعلم انه شوب في المشاهدة المحضة، وشركه في الملاحظة. ومازال يطلب الفناء عن نفسه والإخلاص في مشاهدة الحق حتى تأتى له ذلك، وغابت عن ذكره وفكره السموات والأرض وما بينهما، وجميع الصور الروحانية والقوى الجسمانية، وجميع القوى المفارقة للمواد، والتي هي الذوات العارفه بالموجود الحق؛ وغابت ذاته في جملة تلك الذوات، وتلاشى الكل واضمحل، وصار هباءً منثوراً، ولم يبقى إلا الواحد الحق الموجود الثابت الوجود. وهو يقول بقوله الذي ليس معنى زائداً على ذاته: "بسم الله الرحمن الرحيم" لمن الملك اليوم لله الواحد القهار صدق الله العظيم ففهم كلامه وسمع ندائه ولم يمنعه عن فهمه كونه لا يعرف الكلام، ولا يتكلم. واستغرق في حالته هذه وشاهد ما لا عين رأت ولا إذن سمعت! ولا خطر على قلب بشر. فلا تعلق قلبك بوصف آمر لم يخطر على قلب بشر، فان كثيراً من الأمور التي تخطر على قلوب البشر قد يتعذر وصفه، فكيف بأمر لا سبيل إلى خطورة على القلب، ولا هو من عالمه ولا من طوره!؟ ولست أعني بالقلب جسم القلب، ولا الروح التي في تجويفه بل أعني صورة تلك الروح الفائضة بقواها على بدن الإنسان، فان كل واحد من هذه الثلاثة قد يقال له قلب ولكن لا سبيل لخطور ذلك الآمر على واحد من هذه الثلاثة، ولا يتأتى التعبير إلا عما الخطر علها. ومن رام التعبير عن تلك الحال، فقد رام مستحيلاً وهو بمنزلة من يريد أن يذوق الألوان من حيث هي الألوان، ويطلب أن يكون السواد مثلاً حلواً أو حامضاً. لكنا، مع ذلك، لا نخيلك عن إشارات نومئ بها إلى ما شاهده من عجائب ذلك المقام، على سبيل ضرب المثل، لا على سبيل قرع باب الحقيقية. إذ لا سبيل إلى التحقق بما في ذلك المقام إلا بالوصول إليه. فأصغ الآن بسمع قلبك، وحدق ييصر إلى ما أشير به اليك لعلك أن تجد منه هدياً يلقيك على جادة الطريق! وشرطي عليك أن لا تطلب مني في هذا الوقت مزيد بيان بالمشافهة على ما أودعه هذه الاوراق فان المجال ضيق، والتحكم بالألفاظ على آمر ليس من شأنه أن يلفظ به خطر. فأقول: انه لما فني عن ذاتهوعن جميع وعن جميع الذوات ولم ير في الوجود إلا الواحد القيوم، وشاهد ما شاهد، ثم عاد إلى ملاحظة الاغيار عندما آفاق من حالة تلك التي شبيه بالسكر، خطر بباله انه لا ذات له يغاير بها ذات الحق تعالى، وان حقيقة ذاته هي ذات الحق، وان الشيء الذي كان يظن أولاً انه ذات المغايرة لذات الحق، ليس شيئاً في الحقيقة، بل ليس ثم شيء إلا ذات الحق، وان ذلك بمنزلة نور الشمس الذي يقع على الأجسام الكثيفة فتراه يظهر فيها. فإنه وإن نسب إلى الجسم الذي يظهر فيه، فليس هو في الحقيقية شيئاً سوى نور الشمس. وان زال ذلك الجسم زال نوره، وبقي نور الشمس بحاله لم ينقص عند حضور ذلك الجسم ولم يزد عند مغيبه. ومتى حدث جسم يصلح لقبول ذلك النور، قبله، فإذا عدم الجسم عدم ذلك القبول، ولك يكن له معنى، عنده هذا الظن بما قد بان له من إن ذات الحق، عز وجل، لا تتكثر بوجهه من الوجوه، وأن علمه بذاته، وهو ذاته بعينها. فلزم عنده من هذا أن حصل عنده العلم بذاته، فقد حصلت عنده ذاته، وقد كان حصل عنده العلم فحصلت عنده الذات. وهذه الذات لا تحصل إلا عند ذاتها، ونفس حصولها هو الذات؛ فإذن هو الذات بعينها. وكذلك جميع الذوات المفارقة للمادة العارفة بتلك الذات الحقه التي كان يراها أولاً كثيرة، وصارت عنده بهذا الظن شيئاً واحداً. وكادت هذه الشبه ترسخ في نفسه لولا أن تداركه الله برحمته وتلافاه بهدايته، فعلم إن الشبهة انما ثارت عنده من بقايا ظلمة الأجسام، وكدورة المحسوسات. فان الكثير والقليل والواحد والوحدة، والجمع والاجتماع، والافتراق، هي كلها من صفات الأجسام، وتلك الذوات المفارقة العارفة بذات الحق، عز وجل، لبرائتها عن المادة، لا يجب إن يقال انها كثيرة، ولا واحدة، لان الكثرة انما هي مغايرة الذوات بعضها لبعض، والوحدة أيضاً لا تكون إلا بالاتصال. ولا يفهم شيء من ذلك إلا في المعاني المركبة المتلبسة بالمادة. غير إن العبارة في هذا الموضع قد تضيق جداً لانك إن عبرت عن تلك الذوات المفارقة بصيغة الجمع حسب لفظنا هذا، أوهم ذلك معنى الكثرة فيها، وهي بريئة عن الكثرة. وان أنت عبرت بصيغة الإفراد، اوهم ذلك معنى الاتحاد، وهو مستحيل عليها. وكأني بمن يقف على هذا الموضع من الخفافيش الذين تظلم الشمس في أعينهم يتحرك في سلسلة جنونه، ويقول: لقد افرطت في تدقيقك حتى انك قد انخلعت عن غريزة العقلاء، واطرحت حكم معقول، فان من أحكام العقل إن الشيء آما واحد واما كثير، فليتئد في غلوائه، وليكف من غرب لسانه وليتهم نفسه، وليعتبر بالعالم المحسوس الخسيس الذي هو أطباقه بنحو ما اعتبر به حي بن يقظان حيث كان بنظر فيه بنظر فيراه كثيراً كثرة لا تنحصر ولا تدخل تحت حد، ثم ينظر فيه بنظر آخر، فيراه واحداً. وبقي في ذلك متردداً ولم يكنه إن يقطع بأحد الوصفين دون الآخر. هذا فالعالم المحسوس منشأ الجمع والإفراد، وفيه الانفصال والاتصال، والتحيز والمغايرة، والاتفاق والاختلاف، فما ظنه بالعالم الإلهي الذي لا يقال فيه كل ولا بعض، ولا ينطق في أمره بلفظ من الألفاظ المسموعة، إلا وتوهم فيه شيء على خلاف الحقيقة، فلا يعرفه إلا من شاهده؛ ولا تثبت حقيقته إلا عند من حصل فيه. واما قوله: حتى انخلعت عن غريزة العقلاء، واطرحت حكم المعقول. فنحن نسلم له ذلك، ونتركه مع عقله وعقلائه، فان العقل الذي يعنيه هو أمثاله، انما هو القوة الناطقة التي تتصفح أشخاص الموجودات المحسوسة، وتقتنص منها المعنى الكلي. والعقلاء الذين يعنيهم، هم ينظرون من هذا النظر والنمط الذي كلامنا فيه فوق هذا كله، فليسد عنه سمعه من لا يعرف سوى المحسوسات وكلياتها، وليرجع إلى فريقه الذين "بسم الله الرحمن الرحيم" يعملون ظاهراً من الحياة الدنيا. وهم عن الآخرة هم غافلون. صدق الله العظيم. فان كنت ممن يقتنع بهذا النوع من التلويح والإشارة إلى ما في العالم الإلهي، ولا تحمل ألفاظاً من المعاني على ما جرت العادة بها في تحميلها إياه، فنحن نزيدك شيئاً مما شاهده حي بن يقظان في مقام أولي الصدق الذي تقدم ذكره، فتقول: انه بعض الاستغراق المحض، والفناء التام، وحقيقة الوصول، وشاهد للفلك الأعلى، الذي لا جسم له، ورأى ذاتاً بريئة عن المادة، ليست هي ذات الواحد الحق، ولا هي نفس الفلك، ولا هي غيرها؛ وكأنها صورة الشمس التي تظهر في مرآة من المرائي الصقيلة، فانها ليست هي الشمس ولا المرأة ولا غيرهما. وراى لذات ذلك الفلك المفارقة من الكمال والبهاء والحسن، ما يعظم عن إن يوصف بلسان، ويدق إن يكسى بحرف آو صوت، وراه في غاية من اللذة والسرور، والغبطة والفرح، بمشاهدة ذات الحق جل جلاله. وشاهد ايضاً للفلك الذي يليه، وهو فلك الكواكب الثابتة، ذاتاً بريئة عن المادة أيضاً، ليست هي ذات الواحد الحق، ولا ذات الفلك الأعلى المفارقة، ولا نفسه، ولا هي غيرها. وكأنها صورة الشمس التي تظهر في المرآة قد انعكست إليها من مرآة أخرى مقابلة للشمس، ورأى لهذه الذات ايضاً من البهاء والحسن واللذة مثل ما راى لتلك التي للفلك الأعلى. وشاهد ايضاً للفلك الذي يلي هذا، وهو فلك زحل ذاتاً مفارقة للمادة ليست هي شيئاً من الدواب التي شاهدها قبله ولا هي غيرها؛ وكأنها صورة الشمس التي تظهر في مرآة قد انعكست إليها الصورة من مرآة مقابلة للشمس؛ وراى لهذه الذات ايضاً مثل ما راى آمل قبلها من البهاء واللذة. ومازال يشاهد لكل فلك ذاتاً مفارقة بريئة عن المادة ليست هي شيئاً من الذوات التي قبلها ولا هي غيرها وكأنها صورة الشمس التي تنعكس من مرآة على مرآة، على رتب مرتبة بحسب ترتيب الأفلاك. وشاهد لكل ذات من هذه الذوات من الحسن والبهاء، واللذة والفرح، ما لا عين رأت، ولا أذن سمعت، ولا خطر على قلب بشر. إلى أن انتهى إلى عالم الكون والفساد، وهو جميعه حشو فلك القمر. فرأى له ذاتاً بريئة عن المادة ليست شيئاً من الذوات التي شاهدها قبلها، ولا هي سواها. ولهذه سبعون ألف وجه، في كل وجه سبعون ألف فم، في كل فم سبعون ألف لسان، يسبح بها ذات الواحد الحق، ويقدسها ويمجدها، لا يفتر؛ ورأى لهذه الذات، التي توهم فيها الكثرة وليست كثيرة، من الكمال واللذة، مثل الذي رآه لما قبلها. وكأن هذه الذات صورة الشمس التي تظهر في ماء مترجرج، وقد انعكست إليها الصورة من آخر المرايا التي انتهى إليها الانعكاس على الترتيب المتقدم من المرآة الأولى التي قابلت الشمس بعينها. ثم شاهد لنفسه ذاتاً مفارقة، لو جاز إن تتبعض ذات السبعين ألف وجه، لقلنا انها بعضها. ولولا إن هذه الذات حدثت بعد إن لم تكن، لقلنا إنها هي! ولولا اختصاصها ببدنه عند حدوثه، لقلنا إنها لم تحدث! وشاهد في هذه الرتبة ذواتاً، مثل ذاته، لاجسام كانت ثم اضمحلت، ولاجسام لم تزل معه في الوجود، وهي من الكثرة في حد بحيث لا تتناهى إن جاز أن يقال لها كثيرة، أو هي كلها متحدة إن جاز إن يقال لها واحدة. وراى لذاته ولتلك الذوات التي في رتبته من الحسن والبهاء واللذة غير المتناهية، ما لا عين رأت ولا أذن سمعت، ولا خطر على قلب بشر، ولا يصفه الواصفون، ولا يعقله إلا الواصلون العارفون. وشاهد ذواتاً كثيرة مفارقة للمادة كأنها مرايا صدئة، قد ران عليها الخبث، وهي مع ذلك مستدبرة للمرايا الصقيلة التي ارتسمت فيها صورة الشمس، ومولية عنها بوجوهها، وراى لهذه الذوات من القبح والنقص ما لم يقم بباله قط؛ وراها في ألام لا تنقضي، وحسرات لا تنمحي؛ قد أحاط بها سرادق العذاب، وأحرقتها نار الحجاب، ونشرت بمناشير بين الانزعاج والانجذاب. وشاهد هنا ذواتاً سوى هذه المعذبة تلوح ثم تضمحل، وتنعقد ثم تنحل، فتثبت فيها وأنعم النظر إليها، فرأى هولاً عظيماً وخطباً جسيماً، وخلقاً حثيثاً، وأحكاماً بليغة، وتسوية ونفخاً وإنشاء ونسخاً. فما هو إلا إن تثبت قليلاً، فعادت إليه حواسه، وتنبه من حاله تلك التي كانت شبيهة بالغشي، وزلت قدمه عن ذلك المقام، ولاح له العالم المحسوس، وغاب عنه العالم الإلهي: إذ لم يكن اجتماعهما في حال واحدة، إذ الأخرى والدنيا كضرتين، إن أرضيت احدهما أسخطت الأخرى، فان قلت يظهر مما حكيته من هذه المشاهدة، إن الذوات المفارقة إن كانت لجسم دائم الوجود لا يفسد، كالأفلاك، كانت هي دائمة الوجود؛ وان كانت لجسم يؤول إلى الفساد كالحيوان الناطق، فسدت هي واضمحلت وتلاشت، حسبما مثلث به في المرايا الانعكاس، فان الصورة لا ثبات لها إلا ثبات بثبات المرآة، فإذا فسدت المرآة صح فساد الصورة واضمحلت هي؛ فأقول لك: ما لأسرع ما نسيت العهد، وحلت عن الربط، ألم نقدم إليك إن مجال العبارة هنا ضيق، وان الألفاظ على كل حال توهم غير الحقيقة وذلك الذي توهمته إنما أوقعك فيه، إن جعلت المثال والممثل به على حكم واحد من جميع الوجوه. ولا ينبغي أن يفعل ذلك في أصناف المخاطبات المعتادة، فكيف ها هنا والشمس ونورها، وصورتها وتشكلها والمرايا والصور الحاصلة فيها، كلها أمور غير مفارقة للأجسام، ولا قوام لها إلا بها وفيها؟ فلذلك افتقرت في وجودها إليها وبطلت ببطلانها. واما الذوات الإلهية، والأرواح الربانية، فانها كلها بريئة عن الأجسام ولواحقها ومنزهة غاية التنزيه عنها، فلا ارتباط ولا تعلق لها بها، وسواء بالإضافة إليها بطلان الأجسام أو ثبوتها، ووجودها أو عدمها؛ وانما ارتباطها وتعلقها بذات الواحد الحق الموجود الواجب الوجود، الذي هو أولها ومبدؤها وسببها وموجدها، وهو يعطيها الدوام ويمدها بالبقاء والتسرمد؛ ولا حاجة بها إلى الأجسام بل الأجسام المحتاجة إليها. ولو جاز عدمها لعدمت الأجسام فانها هي مبديها، كما انه لو جاز إن تعدم ذات الواحد الحق - تعالى وتقدس عن ذلك؛ لا اله إلا هو! - لعدمت هذه الذوات كلها، ولعدمت الأجسام، ولعدم العالم الحسي بآسره، ولم يبق موجود، إذ الكل مرتبط بعضه ببعض. والعالم المحسوس وان كان تابعاً للعالم الإلهي، شبيه الظل له؛ والعالم الإلهي مستغن عنه وبريء منه فانه مع ذلك قد يستحيل فرض عدمه، إذ هو لا محالة تابع للعالم الإلهي، وانما فساده إن يبدل، لا إن يعدم بالجملة، وبذلك نطق الكتاب العزيز حيثما وقع هذا المعنى منه في تسيير الجبال وتسييرها كالعهن والناس كالفراش. وتكوير الشمس والقمر، وتفجيرالبحار يوم تبدل الارض غير الأرض والسموات. فهذا القدر هو الذي امكنني الآن أن أشير إليك به فيما شاهده حي بن يقظان في ذلك المقام الكريم فلا تلتمس الزيادة عليه من جهة الألفاظ فان ذلك كالمعتذر. واما تمام خبره - فسأتلوه عليك إن شاء الله تعالى: وهو انه لما عاد إلى العالم المحسوس، وذلك بعد جولا نه حيث جال، سئم تكاليف الحياة الدنيا، واشتد شوقه إلى الحياة الدنيا، واشتد شوقه إلى الحياة القصوى، فجعل يطلب العود إلى ذلك المقام بالنحو الذي طلبه أولاً حتى وصل إليه بأيسر من السعي الذي وصل به أولاً ودام فيه ثانياً مدة أطول من الأولى. ثم عاد إلى عالم الحس. ثم تكلف الوصول إلى مقامه بعد ذلك فكان ايسر عليه من الأولى والثانية وكان دوامه أطول. وما زال الوصول إلى ذلك المقام الكريم يزيد عليه سهولة، والدوام يزيد فيه طولاً مدة بعد مدة، حتى صار يصل إليه متى شاء، ولا ينفصل عنه إلا متى شاء؛ فكان يلازم مقامه ذلك ولا ينثني عنه إلا لضرورة بدنه التي كان قد قللها، حتى كان لا يوجد اقل منها. وهو في كل ذلك كله يريد إن يريحه الله عز وجل من كل بدنه الذي يدعوه إلى مفارقة مقامه ذلك، فيتخلص إلى لذته تخلصاً دائماً، ويبرأ عما يجده من الألم عند الأعراض عن مقامه ذلك إلى ضرورة البدن. وبقي على حالته تلك حتى أناف على سبعة أسابيع من منشئه وذلك خمسون عاماً. وحينئذ اتفقت له صحبة أسال وكان من قصته معه ما يأتي ذكره بعد هذا إن شاء الله تعالى. ذكروا: إن جزيرة قريبة من الجزيرة التي ولد بها حي بن يقظان على أحد القولين المختلفين على صفة مبدئه، انتقلت إليه ملة من الملل الصحيحة الماخوذه على بعض الأنبياء المتقدمين، صلوات الله عليهم. وكانت ملة محاكية لجميع الموجودات الحقيقية بالأمثال المضروبة التي خيالات تلك الأشياء، وتثبت رسومها في النفوس، حسبما جرت به العادة في مخاطبة الجمهور؛ فما زالت تلك الملة تنتشر بتلك الجزيرة وتقوى وتظهر، حتى قام بها ملكها وحمل الناس على التزامها. وكان قد نشأ بها فتيان من أهل الفضل والخير، يسمى أحدهما أسال والآخر سلامان فتلقيا هذه الملة وقبلاها احسن قبول، واخذ على أنفسهما على بالتزام جميع شرائعها والموظبة على جميع أعمالها، واصطحبا على ذلك. وكانا يتفقهان في بعض الأوقات فيما ورد من ألفاظ تلك الشريعة في صفة الله عز وجل وملائكته، وصفات الميعاد والثواب والعقاب. فأما أسال فكان أشد غوصاً على الباطن، وأكثر عثوراً على المعاني الروحانية واطمع في التأويل. واما سلامان صاحبه فكان أكثر احتفاظاً بالظاهر، وأشد بعداً عن التأويل، وأوقف عن التصرف والتأمل؛ وكلاهما مجد في الأعمال الظاهرة، ومحاسبة النفس، ومجاهدة الهوى. وكان في تلك الشريعة أقوال تحمل عن العزلة والانفراد، وتدل على إن الفوز والنجاة فيهما؛ واقوال أخر تحمل على المعاشرة وملازمة الجماعة. فتعلق أسال بطلب العزلة، ورجح القول فيها لما كان في طباعه من دوام الفكرة، وملازمة العبرة، والغوص على المعاني، وأكثر ما كان يتأتى له أمله من ذلك بالانفراد. وتعلق سلامان بملازمة الجماعة، ورجح القول فيها لما كان في طباعه من الجبن عن الفكرة والتصرف. فكانت ملازمته الجماعة عنده مما يدرأ الوسواس، ويزيل الظنون المعترضة ويعيد من همزات الشياطين. وكان اختلافهما في هذا الرأي سبب افتراقهما. وكان أسال قد سمع عن الجزيرة التي ذكر أن حي بن يقظان تكون بها وعرف ما بها من الخصب والمرافق والهواء المعتدل، وان الانفراد بها يتأتى لملتمسه، فأجمع إن يرتحل إليها ويعتزل الناس بها بقية عمره. فجمع ما كان له من المال، واشترى ببعضه مركباً تحمله إلى تلك الجزيرة، وفرق باقيه على المساكين، وودع صاحبه سلامان وركب متن البحر؛ فحمله الملاحون إلى تلك الجزيرة؛ ووضعوه بساحلها؛ وانفصلوا عنها. فبقي أسال بتلك الجزيرة يعبد الله عز وجل؛ ويعظمه ويقدسه؛ ويفكر في اسمائه الحسنى وصفاته العليا؛ فلا ينقطع خاطره؛ ولا تتكدر فكرته. واذا احتاج إلى غذاء تناول من ثمرات تلك الجزيرة وصيدها ما يسد بها جوعته. وأقام على تلك الحال مدة وهو في أتم غبطة وأعظم أنس بمناجاة ربه. وكان كل يوم يشاهد من ألطافه ومزايا تحفة وتيسره عليه في مطلبه وغذائه ما يثبت يقينه ويقر عينه. وكان في تلك المدة حي بن يقظان شديد الاستغراق في مقاماته الكريمة؛ فكان لا يبرح عن مغارته إلا مرة في الاسبوع لتناول ما سنح من الغذاء، فلذلك لم يعثر عليه أسال لأول وهلة، بل كان يتطوف بأكناف تلك الجزيرة ويسبح في أرجائها، فلا يرى أنسياً ولا يشاهد أثراً فيزيد بذلك أنسه وتنبسط نفسه لما كان قد عزم عليه من التناهي في طلب العزلة والانفراد. إلى إن اتفق في بعض تلك الأوقات إن خرج حي بن يقظان لالتماس غذائه وأسال قد ألم بتلك الجهة، فوقع بصر كل منهما على الآخر. فإما أسال فلم يشك أنه من العباد المنقطعين، وصل تلك الجزيرة لطلب العزلة عن الناس كما وصل هو إليها. فخشي إن هو تعرض له وتعرف به إن يكون سبباً في فساد حاله وعائقاً بينه وبين أمله. واما حي بن يقظان فلم يدر ما هو، لانه لم يره على صورة شيء من الحيوانات التي كان قد عاينها قبل ذلك. وكان عليه مدرعة سوداء من الشعر والصوف، فظن إنها لباس طبيعي. فوقف يتعجب منه ملياً. وولى أسال هارباً منه خيفة أن يشغله عن حاله، فاقتفى حي بن يقظان أثره لما كان في طباعه من البحث عن الحقائق. فلما رآه يشتد في الهرب. خنس عنه وتوارى له، حتى ظن أسال انه قد انصرف عنه وتباعد من تلك الجهة. فشرع أسال في الصلاة والقراءة، والدعاء والبكاء، والتضرع والتواجد، حتى شغله ذلك عن كل شيء. فجعل حي بن يقظان يتقرب منه قليلاً قليلاً، وأسال لا يشعر به حتى دنا منه بحيث يسمع قراءته وتسبيحه، ويشاهد خضوعه وبكائه. فسمع صوتاً حسناً وحروف منظمة، لم يعهد مثلها من شيء من أصناف الحيوان. ونظر إلى أشكاله وتخطيطه فرآه على صورته، وتبين له أن المدرعة التي عليه ليست جلداً طبيعياً، وانما هي لباس متخذ مثل لباسه هو، ولما رأى حسن خشوعه وتضرعه وبكائه لم يشك في انه من الذوات العارفة بالحق؛ فتشوق إليه واراد إن يرى ما عنده، وما الذي أوجب بكاءه وتضرعه؛ فزاد في الدنو منه حتى أحس به أسال؛ فاشتد في العدو، واشتد حي بن يقظان في أثره حتى التحق به - لما كان أعطاه الله من القوة والبسطة في العلم والجسم - فالتزمه وقبض عليه؛ ولم يمكنه من البراح. فلما نظر إليه أسال وهو مكتس بجلود الحيوان ذوات الاوبار؛ وشعره قد طال حتى جلل كثيراً منه، ورأى ما عنده من سرعة العدو وقوة البطش، فرق منه فرقاً شديداً، وجعل يستعطفه ويرغب إليه بكلام لا يفهمه حي بن يقظان ولا يدري ما هو، غير أنه يميز فيه شمائل الجزع. فكان يؤنسه بأصوات كان قد تعلمها من الحيوانات، ويجر يده على رأسه، ويمسح أعطافه. ويتملق إليه، ويظهر البشر والفرح به. حتى سكن جأش أسال وعلم أنه لا يريد به سوءاً. كان أسال قديماً لمحبته في علم التأويل. قد تعلم أكثر الألسن، ومهر فيها. فجعل يكلم حي بن يقظان ويسائله عن شأنه بكل لسان يعلمه ويعالج أفهامه فلا يستطيع، وحي بن يقظان في ذلك كله يتعجب مما يسمع ولا يدري ما هو. غير أنه يظهر له البشر والقبول. فاستغرب كل واحد منهما أمر صاحبه. وكان عند أسال من زاد كان قد اصطحبه من الجزيرة المعمورة، فقربه إلى حي بن يقظان فلم يدر ما هو، لانه لم يكن شاهده قبل ذلك. فأكل منه أسال وأشار إليه ليأكل ففكر حي بن يقظان فيما كان ألزم نفسه من الشروط لتناول الغذاء، ولم يدر اصل ذلك الشيء الذي قدم له ما هو، وهل يجوز له تناوله أم لا! فامتنع عن الآكل. ولم يزل أسال يرغب إليه ويستعطفه. وقد كان اولع به حي بن يقظان فخشي إن دام على امتناعه إن يوحشه، فاقدم على ذلك الزاد وأكل منه. فلما ذاقه واستطابه بدا له سوء ما صنع من نقض عهوده في شرط غذاء، وندم على فعله، وأراد الانفصال عن أسال والإقبال على شأنه من طلب الرجوع إلى مقامه الكريم، فلما تتأت له المشاهدة بسرعة. فرأى أن يقيم مع أسال في عالم الحس حتى يقف على حقيقة شأنه، ولا يبقي في نفسه هو نزوع إليه، وينصرف بعد ذلك إلى مقامه دون إن يشغله شاغل. فالتزم صحبة أسال ولما رأى أسال أيضاً انه لا يتكلم، آمن من غلوائه على دينه، ورجا أن يعلمه الكلام والعلم والدين، فيكون له بذلك أعظم أجر وزلفى عند الله. فشرع أسال في تعليمه الكلام أولاً بأن كان يشير له إلى أعيان الموجودات وينطق بأسمائها ويكرر ذلك عليه ويحمله على النطق، فينطق بها مقترناً بالاشارة، حتى علمه الأسماء كلها، ودرجه قليلاً قليلاً حتى تكلم في أقرب مدة. فجعل أسال يسأله عن شأنه ومن أين صار إلى تلك الجزيرة، فأعلمه حي بن يقظان انه لا يدري لنفسه ابتداء ولا أباً ولا أماً أكثر من الظبية التي ربته، ووصف له شأنه كله وكيف ترقى بالمعرفة، حتى انتهى إلى درجة الوصول. فلما سمع أسال منه وصف تلك الحقائق والذوات المفارقة لعالم الحس العارفة بذات الحق عز وجل، ووصفه ذلك الحق تعالى وجل بأوصافه الحسنى، ووصف له ما أمكنه وصفه مما شاهده عند الوصول من لذات الواصلين وألام المحجوبين، لم يشك أسال في أن جميع الأشياء التي وردت في شريعته من أمر الله عز وجل، وملائكته، وكتبه، ورسله، واليوم الآخر، وجنته وناره، هي أمثلة هذه التي شاهدها حي بن يقظان؛ فانفتح بصر قلبه وانقدحت نار خطره وتطابق عنده المعقول والمنقول، وقربت عليه طرق التأويل، ولم يبق عليه مشكل في الشرع إلا تبين له، ولا مغلق إلا انفتح، ولا غامض إلا اتضح، وصار من أولى الألباب. وعند ذلك نظر إلى حي بن يقظان بعين التعظيم والتوقير، وتحقق عنده أنه من أولياء الله الذين لا خوف عليهم ولا هم يحزنون. فالتزم خدمته والاقتداء به بإشارته فيما تعارض عنده من الأعمال الشرعية التي قد تعلمها في ملته. وجعل حي بن يقظان يستفصحه عن أمره وشأنه، فجعل أسال يصف له شأن جزيرته وما فيها من العالم، وكيف كانت سيرهم قبل وصول الملة اليهم. وكيف هي الآن بعد وصولها إليهم، وصف له جميع ما ورد في الشريعة من وصف العالم الإلهي، والجنة والنار، والبعث والنشور، والحشر والحساب، والميزان والصراط. ففهم حي بن يقظان ذلك كله ولم ير فيه شيء على خلاف ما شاهده في مقامه الكريم. فعلم أن الذي وصف ذلك وجاء به محق في وصفه، صادق في قوله، ورسول من عند ربه؛ فأمن به وصدقه وشهد برسالته. ثم جاء يسأله عما جاء به من الفرائض، ووضعه من العبادات؛ فوصف له الصلاة والزكاة، والصيام والحج، وما أشبهها من الأعمال الظاهرة؛ فتلقى ذلك والتزمه، وأخذ نفسه بأدائه امتثالاً للآمر الذي صح عنده صدق قوله. إلا انه بقي في نفسه أمران كان يتعجب منهما ولا يدري وجه الحكمة فيهما: أحدهما - لما ضرب هذا الرسول الأمثال للناس في أكثر ما وصفه من أمر العالم الإلهي، وأضرب عن المكاشفة حتى وقع الناس في أمر عظيم من التجسيم، واعتقاد أشياء في ذات الحق هو منزه عنها وبريء منها؟ وكذلك في أمر الثواب والعقاب! والآمر الآخر - لم اقتصر على هذه الفرائض ووظائف العبادات وأباح الاقتناء للأموال والتوسع في المأكل، حتى بفرغ الناس بالاشتغال بالباطل، والأعراض عن الحق؟ وكان رأيه هو لا يتناول أحد شيئاً إلا ما يقيم به من الرمق؛ واما الأموال فلم تكن لها عنده معنى. وكان يرى ما في الشرع من الأحكام في أمر الأموال: كالزكاة وتشعبها، والبيوع والربا والحدود والعقوبات، فكان يستغرب هذا كله ويراه تطويلاً، ويقول: إن الناس لو فهموا الآمر على حقيقته لاعرضوا عن هذه البواطل، وأقبلو على الحق، واستغنوا عن هذا كله، ولم يكن لاحد اختصاص بمال يسأل عن زكاته، أو تقطع الأيدي على سرقته، أو تذهب النفوس على أخذه مجاهرة. وكان الذي أوقعه في ذلك ظنه، أن الناس كلهم ذوو فطر فائقة، وأذهان ثاقبة، ونفوس عازمة، ولم يكن يدري ما هم عليه من البلادة والنقص، وسوء الرأي وضعف العزم، وأنهم كالأنعام بل هم أضل سبيلاً. فلما اشتد إشفاقه على الناس، وطمع أن تكون نجاتهم على يديه، حدثت له النية في الوصول إليهم، وإيضاح الحق لديهم، وتبييه لهم ففاوض في ذلك صاحبه أسال وسأله: هل تمكنه حيلة في الوصول اليهم؟ فأعلمه بما هم فيه من نقص الفطرة والأعراض عن آمر الله فلم يتأت له فهم ذلك، وبقي في نفسه تعلق بما كان قد أمله. وطمع أسال أيضاً أن يهدي الله على يديه طائفة من معارفه المريدين الذين كانوا أقرب من التخلص من سواهم، فساعده على رأيه، ورأيا أن يلتزما ساحل البحر ولا يفارقاه ليلاً ولا نهاراً، لعل الله إن السني لهما عبور البحر فالتزما ذلك وابتهلا الله تعالى أن يهيء لهما من أمرهما رشدأً. فكان من أمر الله عز وجل أن سفينة ضلت مسلكها، ودفعها الرياح وتلاطم الأمواج إلى ساحلها. فلما قربت من البر رأى أهلها الرجلين على الشاطئ. فدنوا منها فكلمهم أسال وسألهم أن يحملوهما معهم، فأجابوهما إلى ذلك، وأدخلوهما السفينة، فأرسل الله إليهم ريحاً رخاء حملت السفينة في أقرب مدة إلى الجزيرة التي أملاها فنزلا بها، ودخلا مدينتها، واجتمع أصحاب أسال به، فعرفهم شأن حي بن يقظان، فاشتملوا عليه شديداً وأكبروا آمره، واجتمعوا إليه واعظموه وبجلوه، وأعلمه أسال أن تلك الطائفة هم أن تلك الطائفة هم أقرب إلى الفهم والذكاء من جميع الناس، وانه إن عجز عن تعليمهم فهو عن تعليم الجمهور أعجز. وكان رأس تلك الجزيرة سلامان وهو صاحب أسال الذي كان يراه ملازمة الجماعة، ويقول بتحريم العزلة، فشرع حي بن يقظان في تعليمهم وبث أسرار الحكمة إليهم. فما هو إلا أن ترقى عن الظاهر قليلاً وأخذ في وصف ما سبق إلى فهمهم خلافه، فجعلوا ينقبضون منه وتشمئز نفوسهم مما يأتي به، ويتسخطونه بقلوبهم، وان اظهروا له الرضا في وجهه اكراماً لغربته فيهم، ومراعاة لحق صاحبهم أسال! وما زال حي بن يقظان يستلطفهم ليلاً ونهاراً، ويبن لهم الحق سراً وجهاراً، فلا يزيدهم ذلك إلا نبوأً ونفاراً، مع أنهم كانوا محبين للخير، راغبين في الحق، إلا انهم لنقص فطرتهم كانوا لا يطلبون الحق من طريقة ولا يأخذونه لجهة تحقيقه، ولا يلتمسونه من بابه، بل كانوا لا يريدون معرفته من طريق أربابه. فيأس من أصلاحهم، وانقطع رجائه من صلاحهم لقلة قبولهم. وتصفح طبقات الناس بعد ذلك، فرأى كل حزب بما لديهم فرحون، قد اتخذوا ألههم هواهم، ومعبودهم شهواتهم، وتهالكوا في جميع حطام الدنيا، ألهاهم التكاثر حتى زاروا المقابر، لا تنجح فيهم الموعظة ولا تعمل فيهم الكلمة الحسنة، ولا يزدادون بالجدل إلا إصرارا. واما الحكمة فلا سبيل لهم إليها، ولا حظ لهم منه، قد غمرتهم الجهالة وران على قلوبهم ما يكسبون ختم الله على قلوبهم وعلى سمعهم وعلى أبصارهم غشاوةً ولهم عذاب عظيم. فلما رأى سرادق العذاب قد أحاط بهم، الظالمات الحجب قد تغشتهم، والكل منهم - إلا اليسير - لا يتمسكون من ملتهم إلا بالدنيا، وقد نبذوا أعمالهم على خفتها وسهولتها وراء ظهورهم، واشتروا بها ثمناً قليلاً، وألهاهم عن ذكر الله تعالى التجارة والبيع، ولم يخافوا يوماً تنقلب فيه القلوب والابصار، لأن له وتحقق على القطع، أن مخاطبتهم بطريق المكاشفة لا تمكن وأن تكليفهم من العمل فوق هذا القدر لا يتفق، وأن حظ أكثر الجمهور من الانتفاع بالشريعة إنما هو في حياتهم الدنيا لا يستقيم له معاشه، ولا يتعدى عليه سواه فيما اختص هو به، وانه لا يفوز منه بالسعادة الأخروية إلا الشاذ النادر، وهو من أراد حرث الآخرة وسعى لها سعياً وهو مؤمن. وأما من طغى وأثر الحياة الدنيا فان الجحيم هي المأوى، وأي تعب أعظم وشقاوةً أطم ممن إذا تصفحت أعماله من وقت انتباهه من نومه إلى حين رجوعه إلى الكره لا تجد منها شيئاً إلا وهو يلتمس به تحصيل غايةً من هذه الأمور المحسوسة الخسيسة آما مال يجمعه أو لذة ينالها أو شهوة يقضيها أو غيطاً يتشفه به أو جاه يحرزه أو عمل من أعمال الشرع يتزين به أو يدافع عن رقبته، وهي كلها ظلمات بعضها فوق بعض في بحر لجي وان منكم إلا واردها كان على ربك حتماً مقضياً. فلما فهم أحوال الناس وان أكثرهم بمنزلة الحيوان غير الناطق علم أن الحكمة كلها والهداية والتوفيق فيما نطقت به الرسل ووردت به الشريعة لا يمكن غير ذلك ولا يحتمل المزيد عليه ولكل عمل رجال وكل ميسر لما خلق له "بسم الله الرحمن الرحيم" سنة الله التي قد خلت من قبل ولن تجد لسنة الله تبديلاً صدق الله العظيم. فانصرف إلى سلامان وأصحابه، فاعتذر عما تكلم به معه وتبرأ إليهم منه وأعلمهم أنه قد رآه مثل رأيهم واهتدى بمثل هديهم، وأوصاهم بملازمة ما هم عليه من التزام حدود الشرع والأعمال الظاهرة مقلة الخوض فيما لا يعنيهم، والإيمان بالمتشابهات والتسليم لها، والأعراض عن البدع والأهواء والاقتداء بالسلف الصالح والترك لمحدثات الأمور، وأمرهم بمجانبة ما عليه جمهور العوام من إهمال الشريعة والإقبال على الدنيا، وحذرهم عنه غاية التحذير، وعلم هو وصاحبه أسال أن هذه الطائفة المريدة القاصرة لا نجاة لها إلا بهذا الطريق، وأنها إن رفعت عنه إلى يفاع الاستبصار اختل ما هي عليه ولم يمكنها أن تلحق بدرجة السعداء وتذبذبت وانتكست وساءت عاقبتها. وان هي دامت على ما هي عليه حتى يوافيها اليقين فازت بالآمن وكانت من أصحاب اليمين، والسابقون السابقون أولئك المقربون. فو دعاهم وانفصلا عنهم وتلطفا في العود إلى جزيرتهما حتى يسر الله عز وجل عليهما العبور إليها. وطلب حي بن يقظان مقامه الكريم بالنحو الذي طلبه أولاً حتى عاد إليه، واقتدى به أسال حتى قرب من أو كاد وعبدا الله في تلك الجزيرة حتى أتاهما اليقين. هذا - أيدنا الله وأياك بروح منه - ما كان من نبأ حي بن يقظان وأسال وسلامان وقد أشتمل على حظ من الكلام لا يوجد في كتاب ولا يسمع في معتاد خطاب، وهو من العلم المكنون الذي لا يقبله إلا أهل المعرفة بالله، ولا يجهله إلا أهل الغرة بالله. وقد خالفنا فيه طريق السلف الصالح في الضنانا به والشح عليه. إلا أن الذي سهل علينا إفشاء هذا السر وهتك الحجاب، ما ظهر في زماننا من أراء فاسده نبغت بها متفلسفة العصر وصرحت بها، حتى انتشرت في البلدان وعما ضررها وخشينا على الضعفاء الذين اطرحوا تقليد الأنبياء صلوات الله عليهم، وأرادوا تقليد السفهاء والأغبياء أن يظنوا أن تلك الآراء هي الأسرار المضنون بها على غير أهلها، فيزيد بذلك حبهم فيها وولعهم فيها. فرأينا أن نلمح إليهم بطرف من سر الأسرار لنجتذبهم إلى جانب التحقيق، ثم نصدهم عن ذلك الطريق. ولم نخل مع ذلك ما أودعناه هذه الأوراق اليسيره من الأسرار عن حجاب رقيق وستر لطيف ينتهك سريعاً لمن هو أهله، ويتكاثف لمن لا يستحق تجاوزه حتى لا يتعداه. وأنا أسئل إخواني الواقفين على هذا الكلام، أن يقبلو عذري فيما تسائلت في تبينه وتسامحت في تثبيته، فلم أفعل ذلك إلا لأني تسمنت شواهق يزل الطرف عن مرآها. وأردت تقريب الكلام فيها على وجه الترغيب والتشويق في دخول الطريق. وأسأل الله التجاوز والعفو، وأن يوردنا من المعرفة به الصفو، إنه منعم كريم. والسلام عليك أيها الأخ المفترض إسعافه ورحمت الله وبركاته. EOT; } PK A�)[�Ps�� � * faker/src/Faker/Provider/ar_JO/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_JO; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{companyPrefix}} {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{companyPrefix}} {{lastName}}', ]; protected static $bsWords = [ [], ]; protected static $catchPhraseWords = [ ['الخدمات', 'الحلول', 'الانظمة'], [ 'الذهبية', 'الذكية', 'المتطورة', 'المتقدمة', 'الدولية', 'المتخصصه', 'السريعة', 'المثلى', 'الابداعية', 'المتكاملة', 'المتغيرة', 'المثالية', ], ]; protected static $companyPrefix = ['شركة', 'مؤسسة', 'مجموعة', 'مكتب', 'أكاديمية', 'معرض']; protected static $companySuffix = ['وأولاده', 'للمساهمة المحدودة', ' ذ.م.م', 'مساهمة عامة', 'وشركائه']; /** * @example 'مؤسسة' * * @return string */ public function companyPrefix() { return static::randomElement(self::$companyPrefix); } /** * @example 'Robust full-range hub' */ public function catchPhrase() { $result = []; foreach (static::$catchPhraseWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } /** * @example 'integrate extensible convergence' */ public function bs() { $result = []; foreach (static::$bsWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } } PK A�)[�G�K �K ) faker/src/Faker/Provider/ar_JO/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_JO; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; /** * @see http://muslim-names.us/ */ protected static $firstNameMale = [ 'آدم', 'أبراهيم', 'أبو بكر', 'أحمد', 'أدهم', 'أسامة', 'أسعد', 'أسيد', 'أشرف', 'أكثم', 'أكرم', 'أمجد', 'أمين', 'أنتوني', 'أنزور', 'أنس', 'أنمار', 'أنور', 'أواس', 'أوس', 'أيمن', 'أيهم', 'أيوب', 'إبراهيم', 'إسلام', 'إسماعيل', 'إلياس', 'إياد', 'إيهاب', 'ابان', 'ابراهام', 'ابراهيم', 'ابراهيم محمد', 'اثير', 'احسان', 'احمد', 'ادريس', 'ادم', 'ادهم', 'اديب', 'ارام', 'ازاد', 'ازد', 'اسامة', 'اسحاق', 'اسحق', 'اسعد', 'اسلام', 'اسماعيل', 'اسيد', 'اشراف', 'اشرف', 'اصلان', 'اكثم', 'اكرم', 'البراء', 'البشر', 'البطوش', 'الحارث', 'الحسين', 'الحمزه', 'الطفيل', 'العزم', 'الليث', 'المؤمن بالله', 'المثنى', 'المستبد', 'المعتز', 'المعتز بالله', 'المعتصم بالله', 'المنتصر بالله', 'المنصور', 'الياس', 'اليمان', 'امجد', 'امل', 'امير', 'امين', 'اندرو', 'انس', 'انور', 'انيس', 'اوس', 'اوسم', 'اوهان', 'اويس', 'اياد', 'اياد الدين', 'اياس', 'ايسر', 'ايليا', 'ايمن', 'ايهاب', 'ايهم', 'ايوب', 'باجس', 'باسل', 'باسم', 'باندي', 'باهر', 'بدر', 'بدوان', 'براء', 'برنابا', 'برهان', 'بسام', 'بشار', 'بشارة', 'بشر', 'بشير', 'بطرس', 'بكر', 'بلال', 'بليغ', 'بندر', 'بهاء', 'بهاء الدين', 'بيتر', 'تامر', 'تحسين', 'تركي', 'تشارلي', 'تقي الدين', 'توفيق', 'تيسير', 'تيمور', 'ثائر', 'ثامر', 'جابر', 'جاد', 'جاسر', 'جاسم', 'جاك', 'جباغ', 'جبر', 'جبرائي', 'جبير', 'جراح', 'جريس', 'جعفر', 'جلال', 'جلال الدين', 'جمال', 'جمزه', 'جميل', 'جهاد', 'جواد', 'جودت', 'جورج', 'جوزيف', 'حابس', 'حاتم', 'حارث', 'حارثه', 'حازم', 'حازم محمد', 'حافظ', 'حاكم', 'حالد', 'حامد', 'حبيب', 'حذيفة', 'حذيفه', 'حسام', 'حسام الدين', 'حسان', 'حسن', 'حسني', 'حسين', 'حكم', 'حكمت', 'حلمي', 'حماده', 'حمد', 'حمدالله', 'حمدان', 'حمدي', 'حمزة', 'حمزه', 'حمود', 'حمودة', 'حموده', 'حميد', 'حنا', 'خالد', 'خضر', 'خلدون', 'خلف', 'خليفة', 'خليفه', 'خليل', 'خميس', 'خير الدين', 'خيرالله', 'خيري', 'دانتي', 'داني', 'دانيال', 'داود', 'داوود', 'ذياب', 'ذيب', 'رأفت', 'رؤوف', 'رئاد', 'رائد', 'رائف', 'راجح', 'راجي', 'راشد', 'راضي', 'راغب', 'رافت', 'رافع', 'رافي', 'راكان', 'رامان', 'رامز', 'رامي', 'رامين', 'ربيع', 'رجا', 'رجائي', 'رجب', 'رداد', 'رزق', 'رسلان', 'رسلان الدين', 'رشاد', 'رشبد', 'رشيد', 'رضا', 'رضوان', 'رعد', 'رغد', 'رغيد', 'ركان', 'رماح', 'رمزي', 'رمضان', 'رهاب', 'رواد', 'روحي', 'روزا', 'روني', 'رياض', 'ريان', 'ريتشارد', 'ريمون', 'زاهر', 'زاهي', 'زايد', 'زبد', 'زخريا', 'زكريا', 'زكي', 'زمام', 'زهدي', 'زهير', 'زياد', 'زيد', 'زيدان', 'زيدون', 'زين', 'زين العابدين', 'سائد', 'سابا', 'ساري', 'سالم', 'سامح', 'سامر', 'سامي', 'ساهر', 'سدير', 'سركيس', 'سرمد', 'سري', 'سعد', 'سعدي', 'سعود', 'سعيد', 'سفيان', 'سكوت', 'سلام', 'سلطان', 'سلمان', 'سليم', 'سليمان', 'سمؤل', 'سمعان', 'سميح', 'سمير', 'سنان', 'سند', 'سهام الدين', 'سهل', 'سهم', 'سيف', 'سيف الاسلام', 'سيف الدين', 'سيمون', 'شادي', 'شارلي', 'شافع', 'شاكر', 'شامان', 'شامل', 'شاهر', 'شحادة', 'شحاده', 'شربف', 'شرحبيل', 'شريف', 'شكري', 'شهاب', 'شهم', 'شوان', 'شوقي', 'شوكت', 'صادق', 'صافي', 'صالح', 'صبحي', 'صبره', 'صبري', 'صخر', 'صدام', 'صدقي', 'صفاء', 'صفوان', 'صقر', 'صلاح', 'صلاح الدين', 'صليبا', 'صهيب', 'ضرار', 'ضرغام', 'ضياء', 'ضياء الدين', 'طارق', 'طالب', 'طاهر', 'طلال', 'طه', 'عادل', 'عاصم', 'عاطف', 'عامر', 'عايد', 'عبادة', 'عباده', 'عباس', 'عبد', 'عبد الباري', 'عبد الحافظ', 'عبد الحكيم', 'عبد الحليم', 'عبد الحميد', 'عبد الحي', 'عبد الرحمان', 'عبد الرحمن', 'عبد الرحيم', 'عبد الرزاق', 'عبد السلام', 'عبد السميع', 'عبد العزيز', 'عبد العفو', 'عبد الغني', 'عبد الفتاح', 'عبد القادر', 'عبد الكريم', 'عبد اللطيف', 'عبد الله', 'عبد المجيد', 'عبد المولى', 'عبد الناصر', 'عبد الهادي', 'عبد ربه', 'عبداالله', 'عبدالاله', 'عبدالباسط', 'عبدالجليل', 'عبدالجواد', 'عبدالحليم', 'عبدالحميد', 'عبدالرؤوف', 'عبدالرحمن', 'عبدالرحيم', 'عبدالرزاق', 'عبدالسلام', 'عبدالعزيز', 'عبدالفتاح', 'عبدالقادر', 'عبدالكريم', 'عبداللطيف', 'عبدالله', 'عبدالمجيد', 'عبدالمطلب', 'عبدالمعطي', 'عبدالمهيمن', 'عبدالناصر', 'عبدالهادي', 'عبدالوهاب', 'عبدربه', 'عبده', 'عبود', 'عبيدالله', 'عبيدة', 'عتيبه', 'عثمان', 'عدب', 'عدلي', 'عدنان', 'عدوان', 'عدى', 'عدي', 'عرار', 'عربي', 'عرفات', 'عرفة', 'عرمان', 'عروة', 'عريق', 'عرين', 'عز الدين', 'عزالدين', 'عزام', 'عزت', 'عزمي', 'عزيز', 'عصام', 'عصمت', 'عطا', 'عطاالله', 'عطيه', 'عقل', 'علاء', 'علاء الدين', 'علي', 'عليان', 'عماد', 'عماد الدين', 'عمادالدين', 'عمار', 'عمر', 'عمراسامة', 'عمران', 'عمرو', 'عملا', 'عميد', 'عناد', 'عنان', 'عواد', 'عودة', 'عوده', 'عوض', 'عوف', 'عون', 'عوني', 'عيد', 'عيدالله', 'عيسى', 'غازي', 'غالب', 'غانم', 'غدير', 'غسان', 'غيث', 'فؤاد', 'فؤاس', 'فائق', 'فاخر', 'فادي', 'فارس', 'فاروق', 'فاضل', 'فايز', 'فتحي', 'فجر', 'فخرى', 'فخري', 'فرأس', 'فراس', 'فرح', 'فريد', 'فكتور', 'فلاح', 'فندي', 'فهد', 'فهمي', 'فواز', 'فوزي', 'فيصل', 'فيليب', 'قارس', 'قاسم', 'قبلان', 'قتاده', 'قتيبة', 'قتيبه', 'قصي', 'قيس', 'كاسترو', 'كاظم', 'كامل', 'كايد', 'كرم', 'كريم', 'كفاح', 'كمال', 'كنان', 'لؤي', 'لؤي الدين', 'لبيب', 'لطف', 'لطفي', 'لورنس', 'لويس', 'ليث', 'ليث الدين', 'ليليان', 'مأمون', 'مؤتمن', 'مؤثر', 'مؤمن', 'مؤنس', 'مؤيد', 'ماجد', 'مارتن', 'مارسيل', 'مازن', 'مالك', 'مامون', 'ماهر', 'مبارك', 'مثنى', 'مجاهد', 'مجد', 'مجدي', 'مجمد', 'محسن', 'محمد ', 'محمود', 'محي', 'محي الدين', 'مختار', 'مخلص', 'مدحت', 'مدين', 'مراد', 'مرشد', 'مرهف', 'مروان', 'مسعد', 'مسعود', 'مسلم', 'مشاري', 'مشعل', 'مشهور', 'مشيل', 'مصباح', 'مصطغى', 'مصطفى', 'مصطفي', 'مصطلفى', 'مصعب', 'مضر', 'مطيع', 'مظفر', 'مظهر', 'معاد', 'معاذ', 'معاوية', 'معاويه', 'معتز', 'معتصم', 'معمر', 'معن', 'معنصم', 'معويه', 'معين', 'مفدي', 'مفلح', 'مقداد', 'مكين', 'ملهم', 'ممدوح', 'مناف', 'منتصر', 'منح', 'منذر', 'منصف', 'منصور', 'منقذ', 'منير', 'مهاب', 'مهدي', 'مهران', 'مهند', 'موسى', 'موفق', 'مياس', 'ميسم', 'ميشيل', 'ميلاد', 'مينا', 'نائل', 'ناجي', 'نادر', 'نارت', 'ناصر', 'ناهض', 'نايف', 'نبراس', 'نبيل', 'نتانت', 'نجاتي', 'نجيب', 'نديم', 'نزار', 'نزال', 'نزيه', 'نسيم', 'نشات', 'نصار', 'نصر', 'نصري', 'نصوح', 'نضال', 'نظام', 'نعمان', 'نعمة', 'نعيم', 'نقولا', 'نمر', 'نهاد', 'نهار', 'نواف', 'نور', 'نور الدين', 'نورالدين', 'نورس', 'نوفان', 'هادي', 'هارون', 'هاشم', 'هاكان', 'هانى', 'هاني', 'هذال', 'هشام', 'هلال', 'همام', 'هملر', 'هناء', 'هيثم', 'وائل', 'واثق', 'واصف', 'وجدي', 'وجيه', 'وحيد', 'وديع', 'ورد', 'وسام', 'وسام الدين', 'وسن', 'وسيم', 'وصفي', 'وضاح', 'وعد', 'وفاء', 'وليد', 'وهيب', 'ياسر', 'ياسين', 'يامن', 'يحيى', 'يزن', 'يزيد', 'يسار', 'يشار', 'يعرب', 'يعقوب', 'يمان', 'ينال', 'يوسف', 'يونس', ]; /** * @see http://muslim-names.us/ */ protected static $firstNameFemale = [ 'آثار', 'آلاء', 'آناء', 'آية', 'أبرار', 'أحلام', 'أروى', 'أريج', 'أسماء', 'أسيل', 'أصاله', 'أفنان', 'ألاء', 'أماني', 'أمل', 'أميرة', 'أنسام', 'أنطوانيت', 'أنوار', 'أيات', 'أية', 'أيناس', 'أيه', 'ؤقهسفغ', 'إباء', 'إخلاص', 'إسراء', 'إسلام', 'إكرام', 'إنعام', 'إيمان', 'إيناس', 'ابتهاج', 'ابتهال', 'ابرار', 'ابراهيم', 'اتيان', 'احسان', 'احلام', 'احمد', 'اخلاص', 'ارجوان', 'اروى', 'اريج', 'ازهار', 'اسامة', 'اسحار', 'اسرا', 'اسراء', 'اسرار', 'اسلام', 'اسما', 'اسماء', 'اسمهان', 'اسمى', 'اسيل', 'اشراق', 'اصالة', 'اعتدال', 'افراح', 'افنان', 'افيا', 'اكرام', 'الاء', 'العنود', 'الهام', 'اليان', 'اليزابيث', 'امال', 'اماندا', 'اماني', 'امل', 'امنه', 'اميرة', 'اميليا', 'امينة', 'اناهيد', 'انتظار', 'انجليكا', 'انعام', 'انوار', 'اويس', 'ايات', 'ايام', 'اية', 'ايفا', 'ايفان', 'ايفون', 'ايمان', 'ايناس', 'ايه', 'باسمة', 'باميلا', 'بان', 'بانا', 'بتول', 'بثينه', 'بدور', 'براء', 'براءة', 'برديس', 'بروين', 'بسمة', 'بشائر', 'بشرى', 'بلسم', 'بلقيس', 'بنان', 'بهجه', 'بيا', 'بيان', 'بيداء', 'بيسان', 'تالا', 'تالة', 'تالين', 'تامر', 'تانيا ماريا', 'تحرير', 'تسنيم', 'تغريد', 'تقوى', 'تقى', 'تمارا', 'تماضر', 'تمام', 'تهاني', 'تولين', 'ثريا', 'جاسمن', 'جالا', 'جلنار', 'جمانا', 'جمانة', 'جميلة', 'جنى', 'جهاد', 'جوانا', 'جود', 'جورجيت', 'جوسيت', 'جولييت', 'جيانا', 'جيسيكا', 'حبيبة', 'حسناء', 'حصه', 'حلا', 'حليمة', 'حنان', 'حنين', 'حياة', 'ختام', 'خديجه', 'خلود', 'خولة', 'دارين', 'داليا', 'دالية', 'دانا', 'دانا كريستيل جميلة', 'دانة', 'دانية', 'دانييل', 'دبنا', 'دعاء', 'دعد', 'دلال', 'دنى', 'دنيا', 'دولا', 'ديالا', 'ديان', 'ديانا', 'ديما', 'دينا', 'رؤى', 'رؤيه', 'رابعة', 'راغدة', 'راما', 'رانا', 'راندي', 'رانيا', 'راوية', 'راية', 'ربا', 'رباب', 'ربى', 'رجاء', 'رحمة', 'رحمه', 'ردينة', 'رزان', 'رشا', 'رغد', 'رغدة', 'رفاعية', 'رفاه', 'رقية', 'رقيه', 'رلى', 'رمال', 'رنا', 'رناد', 'رند', 'رنده', 'رنيم', 'رنين', 'رهام', 'رهف', 'رواء', 'روان', 'روبينا', 'روتانا', 'روحية', 'رودا', 'روزان', 'روزانا', 'روزين', 'رولى', 'روند', 'رويدة', 'ريان', 'ريتا', 'ريم', 'ريما', 'ريمان', 'ريناتا', 'ريناد', 'ريهام', 'زكية', 'زمان', 'زها', 'زهرة', 'زين', 'زينا', 'زينات', 'زينب', 'زينة', 'ساجدة', 'ساجده', 'سارة', 'سارين', 'سالي', 'ساندرا', 'ساندي', 'سباتا', 'سجى', 'سحر', 'سدين', 'سرى', 'سرين', 'سعاد', 'سكينة', 'سلام', 'سلسبيل', 'سلمى', 'سلوى', 'سما', 'سماح', 'سماره', 'سمر', 'سمية', 'سميره', 'سميه', 'سناء', 'سنابل', 'سندس', 'سنريت', 'سنن', 'سها', 'سهاد', 'سهام', 'سهر', 'سهى', 'سهير', 'سهيله', 'سوار', 'سوزان', 'سوزانا', 'سوسن', 'سيرين', 'سيرينا', 'سيلفا', 'سيلين', 'سيما', 'شدى', 'شذا', 'شذى', 'شروق', 'شريفة', 'شرين', 'شريهان', 'شفاء', 'شهد', 'شهناز', 'شيرين', 'شيماء', 'صابرين', 'صالح', 'صبا', 'صباح', 'صباحت', 'صبرين', 'صحر', 'صفا', 'صفاء', 'صفية', 'صمود', 'ضحى', 'ضياء', 'عائشة', 'عاليا', 'عالية', 'عايشة', 'عبلة', 'عبير', 'عدله', 'عرين', 'عزة', 'عزيزة', 'عفاف', 'علا', 'علياء', 'عنود', 'عهد', 'غادة', 'غدير', 'غرام', 'غزل', 'غصون', 'غفران', 'غنى', 'غيد', 'غيداء', 'غيده', 'غيفار', 'فاتن', 'فادية', 'فاديه', 'فاطمة', 'فايزة', 'فتحية', 'فتحيه', 'فتنه', 'فداء', 'فدوى', 'فدى', 'فرح', 'فريال', 'فريدة', 'فوزية', 'فيروز', 'فيفيان', 'قمر', 'كاترين', 'كاتيا', 'كارلا', 'كرستينا', 'كريستين', 'كريستينا', 'كلوديت', 'كلودين', 'كوثر', 'كيان', 'لارا', 'لاري', 'لانا', 'لبنا', 'لجين', 'لطيفة', 'لمى', 'لميس', 'لنا', 'لورا', 'لورينا', 'لوسانا', 'لوسينا', 'لونا', 'ليان', 'ليدا', 'ليلى', 'ليليان', 'لين', 'لينا', 'لينة', 'ليندا', 'لينه', 'مادلين', 'ماري', 'ماريا', 'ماريان', 'مارينا', 'مايا', 'مجد', 'مجدولين', 'محبوبة', 'مديحة', 'مرام', 'مرح', 'مروة', 'مريام', 'مريانا', 'مريم', 'مسعدة', 'مشيرة', 'معالي', 'ملاك', 'ملك', 'منار', 'منال', 'منى', 'مها', 'مهتاب', 'مي', 'ميادة', 'مياده', 'ميار', 'ميان', 'ميرا', 'ميرال', 'ميران', 'ميرفت', 'ميرنا', 'ميريت', 'ميس', 'ميسا', 'ميساء', 'ميسر', 'ميسره', 'ميسم', 'ميسون', 'ميلاء', 'ميناس', 'نائله', 'ناتاشا', 'ناتالي', 'ناديا', 'نادية', 'نادين', 'ناديه', 'ناردين', 'ناريمان', 'نانسي', 'نبال', 'نبراس', 'نبيله', 'نجاة', 'نجاح', 'نجلاء', 'نجوان', 'نجود', 'نجوى', 'نداء', 'ندى', 'ندين', 'نرمين', 'نزميه', 'نسرين', 'نسيمة', 'نعمت', 'نعمه', 'نهاد', 'نهى', 'نهيدة', 'نوال', 'نور', 'نور الهدى', 'نورا', 'نوران', 'نيروز', 'نيفين', 'هادلين', 'هازار', 'هالة', 'هانيا', 'هايدي', 'هبة', 'هدايه', 'هدى', 'هديل', 'هزار', 'هلا', 'هلين', 'هنا', 'هناء', 'هنادا', 'هنادي', 'هند', 'هيا', 'هيفا', 'هيفاء', 'هيلين', 'وئام', 'وجدان', 'وداد', 'ورود', 'وسام', 'وسن', 'وسيم', 'وعد', 'وفاء', 'ولاء', 'ىمنة', 'يارا', 'ياسمين', 'يافا', 'يسرى', 'ينان', 'ﻟﻮﺗﺸﻴﺎ', ]; protected static $lastName = [ 'آلهامي', 'أبو الرب', 'ابو رحمة', 'ابو سعده', 'ابو يوسف', 'ابوالحاج', 'الامام', 'البتراء', 'البلبيسي', 'الترابين', 'التلهوني', 'الجبارات', 'الجرَّاح', 'الجوابره', 'الجوالدة', 'الحجايا', 'الحوراني', 'الدعجة', 'الردايدة', 'الرشدان', 'الرفاعي', 'الروابدة', 'الروسان', 'الريماوي', 'الزعبية', 'الزوربا', 'السحاقات', 'السحيمات', 'السراج', 'السعد', 'السلطية', 'السيوف', 'الشامي', 'الشريدة', 'الشريف', 'الشطناوي', 'الشمالي', 'الصرايرة', 'الصمادي', 'الصنات', 'الضمور', 'الطباع', 'الطراونة', 'الطويسات', 'الطويل', 'العدوان', 'العضيبات', 'العلامي', 'العمري', 'العمرية', 'العناسوة', 'العنانبه', 'الغريب', 'الفاخوري', 'الفاعوري', 'الفناطسة', 'القطيشات', 'الكردي', 'الكركي', 'المبيضين', 'المجالي', 'المحاميد', 'المساعيد', 'المشاهره', 'المصري', 'المعشر', 'المواجدة', 'المومنى', 'المومنية', 'النسور', 'النشاشيبي', 'النعيمات', 'الهلسة', 'الوشاح', 'بني حسن', 'بني صقر', 'سحاب', 'شمر', 'ضميدات', 'طلفاح', 'عابدين', 'عباد', 'عجلون', 'عقلة', 'عناسوة', 'مطير', 'معاني', 'وادي', ]; protected static $titleMale = ['السيد', 'الأستاذ', 'الدكتور', 'المهندس']; protected static $titleFemale = ['السيدة', 'الآنسة', 'الدكتورة', 'المهندسة']; private static $prefix = ['أ.', 'د.', 'أ.د', 'م.']; /** * @example 'أ.' */ public static function prefix() { return static::randomElement(static::$prefix); } } PK A�)[ |Ty y + faker/src/Faker/Provider/ja_JP/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ja_JP; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $userNameFormats = [ '{{lastNameAscii}}.{{firstNameAscii}}', '{{firstNameAscii}}.{{lastNameAscii}}', '{{firstNameAscii}}##', '?{{lastNameAscii}}', ]; protected static $safeEmailTld = [ 'org', 'com', 'net', 'jp', 'jp', 'jp', ]; protected static $freeEmailDomain = [ 'gmail.com', 'yahoo.co.jp', 'hotmail.co.jp', 'mail.goo.ne.jp', ]; protected static $tld = [ 'com', 'com', 'com', 'biz', 'info', 'net', 'org', 'jp', 'jp', 'jp', ]; /** * {@link} http://dic.nicovideo.jp/a/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E8%8B%97%E5%AD%97%28%E5%90%8D%E5%AD%97%29%E3%81%AE%E4%B8%80%E8%A6%A7 */ protected static $lastNameAscii = [ 'aota', 'aoyama', 'ishida', 'idaka', 'ito', 'uno', 'ekoda', 'ogaki', 'kato', 'kanou', 'kijima', 'kimura', 'kiriyama', 'kudo', 'koizumi', 'kobayashi', 'kondo', 'saito', 'sakamoto', 'sasaki', 'sato', 'sasada', 'suzuki', 'sugiyama', 'takahashi', 'tanaka', 'tanabe', 'tsuda', 'nakajima', 'nakamura', 'nagisa', 'nakatsugawa', 'nishinosono', 'nomura', 'harada', 'hamada', 'hirokawa', 'fujimoto', 'matsumoto', 'miyake', 'miyazawa', 'murayama', 'yamagishi', 'yamaguchi', 'yamada', 'yamamoto', 'yoshida', 'yoshimoto', 'wakamatsu', 'watanabe', ]; /** * {@link} http://dic.nicovideo.jp/a/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E4%BA%BA%E3%81%AE%E5%90%8D%E5%89%8D%E4%B8%80%E8%A6%A7 * {@link} http://www.meijiyasuda.co.jp/enjoy/ranking/ */ protected static $firstNameAscii = [ 'akira', 'atsushi', 'osamu', 'akemi', 'asuka', 'kazuya', 'kyosuke', 'kenichi', 'kaori', 'kana', 'kumiko', 'shuhei', 'shota', 'jun', 'soutaro', 'sayuri', 'satomi', 'taichi', 'taro', 'takuma', 'tsubasa', 'tomoya', 'chiyo', 'naoki', 'naoto', 'naoko', 'nanami', 'hideki', 'hiroshi', 'hanako', 'haruka', 'manabu', 'mitsuru', 'minoru', 'maaya', 'mai', 'mikako', 'miki', 'momoko', 'yuki', 'yuta', 'yasuhiro', 'youichi', 'yosuke', 'yui', 'yumiko', 'yoko', 'ryosuke', 'ryohei', 'rei', 'rika', ]; public static function lastNameAscii() { return static::randomElement(static::$lastNameAscii); } public static function firstNameAscii() { return static::randomElement(static::$firstNameAscii); } /** * @example 'suzuki.taro' */ public function userName() { $format = static::randomElement(static::$userNameFormats); return static::bothify($this->generator->parse($format)); } /** * @example 'yamada.jp' */ public function domainName() { return static::randomElement(static::$lastNameAscii) . '.' . $this->tld(); } } PK A�)[>��M� � . faker/src/Faker/Provider/ja_JP/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ja_JP; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { /** * @see http://www.soumu.go.jp/main_sosiki/joho_tsusin/top/tel_number/number_shitei.html#kotei-denwa */ protected static $formats = [ '080-####-####', '090-####-####', '0#-####-####', '0####-#-####', '0###-##-####', '0##-###-####', '0##0-###-###', ]; } PK A�)[^��})! )! * faker/src/Faker/Provider/ja_JP/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ja_JP; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $country = [ 'アフガニスタン', 'アルバニア', 'アルジェリア', 'アメリカ領サモア', 'アンドラ', 'アンゴラ', 'アンギラ', '南極大陸', 'アンティグアバーブーダ', 'アルゼンチン', 'アルメニア', 'アルバ', 'オーストラリア', 'オーストリア', 'アゼルバイジャン', 'バハマ', 'バーレーン', 'バングラデシュ', 'バルバドス', 'ベラルーシ', 'ベルギー', 'ベリーズ', 'ベナン', 'バミューダ島', 'ブータン', 'ボリビア', 'ボスニア・ヘルツェゴビナ', 'ボツワナ', 'ブーベ島', 'ブラジル', 'イギリス領インド洋地域', 'イギリス領ヴァージン諸島', 'ブルネイ', 'ブルガリア', 'ブルキナファソ', 'ブルンジ', 'カンボジア', 'カメルーン', 'カナダ', 'カーボベルデ', 'ケイマン諸島', '中央アフリカ共和国', 'チャド', 'チリ', '中国', 'クリスマス島', 'ココス諸島', 'コロンビア', 'コモロ', 'コンゴ共和国', 'クック諸島', 'コスタリカ', 'コートジボワール', 'クロアチア', 'キューバ', 'キプロス共和国', 'チェコ共和国', 'デンマーク', 'ジブチ共和国', 'ドミニカ国', 'ドミニカ共和国', 'エクアドル', 'エジプト', 'エルサルバドル', '赤道ギニア共和国', 'エリトリア', 'エストニア', 'エチオピア', 'フェロー諸島', 'フォークランド諸島', 'フィジー共和国', 'フィンランド', 'フランス', 'フランス領ギアナ', 'フランス領ポリネシア', 'フランス領極南諸島', 'ガボン', 'ガンビア', 'ジョージア', 'ドイツ', 'ガーナ', 'ジブラルタル', 'ギリシャ', 'グリーンランド', 'グレナダ', 'グアドループ', 'グアム', 'グアテマラ', 'ガーンジー', 'ギニア', 'ギニアビサウ', 'ガイアナ', 'ハイチ', 'ハード島とマクドナルド諸島', 'バチカン市国', 'ホンジュラス', '香港', 'ハンガリー', 'アイスランド', 'インド', 'インドネシア', 'イラン', 'イラク', 'アイルランド共和国', 'マン島', 'イスラエル', 'イタリア', 'ジャマイカ', '日本', 'ジャージー島', 'ヨルダン', 'カザフスタン', 'ケニア', 'キリバス', '朝鮮', '韓国', 'クウェート', 'キルギス共和国', 'ラオス人民民主共和国', 'ラトビア', 'レバノン', 'レソト', 'リベリア', 'リビア国', 'リヒテンシュタイン', 'リトアニア', 'ルクセンブルク', 'マカオ', 'マケドニア共和国', 'マダガスカル', 'マラウィ', 'マレーシア', 'モルディブ', 'マリ', 'マルタ共和国', 'マーシャル諸島', 'マルティニーク', 'モーリタニア・イスラム共和国', 'モーリシャス', 'マヨット', 'メキシコ', 'ミクロネシア連邦', 'モルドバ共和国', 'モナコ公国', 'モンゴル', 'モンテネグロ共和国', 'モントセラト', 'モロッコ', 'モザンビーク', 'ミャンマー', 'ナミビア', 'ナウル', 'ネパール', 'オランダ領アンティル', 'オランダ', 'ニューカレドニア', 'ニュージーランド', 'ニカラグア', 'ニジェール', 'ナイジェリア', 'ニース', 'ノーフォーク島', '北マリアナ諸島', 'ノルウェー', 'オマーン', 'パキスタン', 'パラオ', 'パレスチナ自治区', 'パナマ', 'パプアニューギニア', 'パラグアイ', 'ペルー', 'フィリピン', 'ピトケアン諸島', 'ポーランド', 'ポルトガル', 'プエルトリコ', 'カタール', 'レユニオン', 'ルーマニア', 'ロシア', 'ルワンダ', 'サン・バルテルミー島', 'セントヘレナ', 'セントクリストファー・ネイビス連邦', 'セントルシア', 'セント・マーチン島', 'サンピエール島・ミクロン島', 'セントビンセント・グレナディーン', 'サモア', 'サンマリノ', 'サントメプリンシペ', 'サウジアラビア', 'セネガル', 'セルビア', 'セイシェル', 'シエラレオネ', 'シンガポール', 'スロバキア', 'スロベニア', 'ソロモン諸島', 'ソマリア', '南アフリカ共和国', 'サウスジョージア・サウスサンドウィッチ諸島', 'スペイン', 'スリランカ', 'スーダン', 'スリナム', 'スヴァールバル諸島およびヤンマイエン島', 'スワジランド王国', 'スウェーデン', 'スイス', 'シリア', '台湾', 'タジキスタン共和国', 'タンザニア', 'タイ', '東ティモール', 'トーゴ', 'トケラウ', 'トンガ', 'トリニダード・トバゴ', 'チュニジア', 'トルコ', 'トルクメニスタン', 'タークス・カイコス諸島', 'ツバル', 'ウガンダ', 'ウクライナ', 'アラブ首長国連邦', 'イギリス', 'アメリカ合衆国', '合衆国領有小離島', 'アメリカ領ヴァージン諸島', 'ウルグアイ', 'ウズベキスタン', 'バヌアツ', 'ベネズエラ', 'ベトナム', 'ウォリス・フツナ', '西サハラ', 'イエメン', 'ザンビア', 'ジンバブエ', ]; protected static $prefecture = [ '北海道', '青森県', '岩手県', '宮城県', '秋田県', '山形県', '福島県', '茨城県', '栃木県', '群馬県', '埼玉県', '千葉県', '東京都', '神奈川県', '新潟県', '富山県', '石川県', '福井県', '山梨県', '長野県', '岐阜県', '静岡県', '愛知県', '三重県', '滋賀県', '京都府', '大阪府', '兵庫県', '奈良県', '和歌山県', '鳥取県', '島根県', '岡山県', '広島県', '山口県', '徳島県', '香川県', '愛媛県', '高知県', '福岡県', '佐賀県', '長崎県', '熊本県', '大分県', '宮崎県', '鹿児島県', '沖縄県', ]; protected static $ward = ['中央', '北', '東', '南', '西']; protected static $citySuffix = ['市']; protected static $wardSuffix = ['区']; protected static $streetSuffix = ['町']; protected static $postcodeFormats = ['{{postcode1}}{{postcode2}}']; protected static $cityFormats = [ '{{lastName}}{{citySuffix}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{lastName}}{{streetSuffix}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}}{{lastName}}{{areaNumber}}-{{areaNumber}}-{{areaNumber}}', ]; protected static $addressFormats = [ '{{postcode}} {{prefecture}}{{city}}{{ward}}{{streetAddress}}', '{{postcode}} {{prefecture}}{{city}}{{ward}}{{streetAddress}} {{secondaryAddress}}', ]; protected static $secondaryAddressFormats = [ 'ハイツ{{lastName}}{{buildingNumber}}号', 'コーポ{{lastName}}{{buildingNumber}}号', ]; /** * @example 111 */ public static function postcode1() { return self::numberBetween(100, 999); } /** * @example 2222 */ public static function postcode2() { return self::numberBetween(1000, 9999); } /** * @example 1112222 */ public static function postcode() { $postcode1 = static::postcode1(); $postcode2 = static::postcode2(); return $postcode1 . $postcode2; } /** * @example '東京都' */ public static function prefecture() { return static::randomElement(static::$prefecture); } /** * @example '北区' */ public static function ward() { $ward = static::randomElement(static::$ward); $suffix = static::randomElement(static::$wardSuffix); return $ward . $suffix; } /** * 丁、番地、号 * * @return int */ public static function areaNumber() { return self::numberBetween(1, 10); } public static function buildingNumber() { return (string) self::numberBetween(101, 110); } public function secondaryAddress() { $format = static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats); return $this->generator->parse($format); } } PK A�)[Z <n�E �E ' faker/src/Faker/Provider/ja_JP/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ja_JP; class Text extends \Faker\Provider\Text { protected static $separator = ''; protected static $separatorLen = 0; /** * All punctuation in $baseText: 、 。 「 」 『 』 ！ ？ ー ， ： ； */ protected static $notEndPunct = ['、', '「', '『', 'ー', '，', '：', '；']; protected static $endPunct = ['。', '」', '』', '！', '？']; protected static $notBeginPunct = ['、', '。', '」', '』', '！', '？', 'ー', '，', '：', '；']; /** * Title: 銀河鉄道の夜 Night On The Milky Way Train * Author: 宮沢賢治 Kenji Miyazawa * Language: Japanese * * @see http://www.aozora.gr.jp/cards/000081/files/43737_19215.html * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' 一 午後の授業 「ではみなさんは、そういうふうに川だと言いわれたり、乳ちちの流ながれたあとだと言いわれたりしていた、このぼんやりと白いものがほんとうは何かご承知しょうちですか」先生は、黒板こくばんにつるした大きな黒い星座せいざの図の、上から下へ白くけぶった銀河帯ぎんがたいのようなところを指さしながら、みんなに問といをかけました。 カムパネルラが手をあげました。それから四、五人手をあげました。ジョバンニも手をあげようとして、急いそいでそのままやめました。たしかにあれがみんな星だと、いつか雑誌ざっしで読んだのでしたが、このごろはジョバンニはまるで毎日教室でもねむく、本を読むひまも読む本もないので、なんだかどんなこともよくわからないという気持きもちがするのでした。 ところが先生は早くもそれを見つけたのでした。 「ジョバンニさん。あなたはわかっているのでしょう」 ジョバンニは勢いきおいよく立ちあがりましたが、立ってみるともうはっきりとそれを答えることができないのでした。ザネリが前の席せきからふりかえって、ジョバンニを見てくすっとわらいました。ジョバンニはもうどぎまぎしてまっ赤になってしまいました。先生がまた言いいました。 「大きな望遠鏡ぼうえんきょうで銀河ぎんがをよっく調しらべると銀河ぎんがはだいたい何でしょう」 やっぱり星だとジョバンニは思いましたが、こんどもすぐに答えることができませんでした。 先生はしばらく困こまったようすでしたが、眼めをカムパネルラの方へ向むけて、 「ではカムパネルラさん」と名指なざしました。 するとあんなに元気に手をあげたカムパネルラが、やはりもじもじ立ち上がったままやはり答えができませんでした。 先生は意外いがいなようにしばらくじっとカムパネルラを見ていましたが、急いそいで、 「では、よし」と言いいながら、自分で星図を指さしました。 「このぼんやりと白い銀河ぎんがを大きないい望遠鏡ぼうえんきょうで見ますと、もうたくさんの小さな星に見えるのです。ジョバンニさんそうでしょう」 ジョバンニはまっ赤かになってうなずきました。けれどもいつかジョバンニの眼めのなかには涙なみだがいっぱいになりました。そうだ僕ぼくは知っていたのだ、もちろんカムパネルラも知っている、それはいつかカムパネルラのお父さんの博士はかせのうちでカムパネルラといっしょに読んだ雑誌ざっしのなかにあったのだ。それどこでなくカムパネルラは、その雑誌ざっしを読むと、すぐお父さんの書斎しょさいから巨おおきな本をもってきて、ぎんがというところをひろげ、まっ黒な頁ページいっぱいに白に点々てんてんのある美うつくしい写真しゃしんを二人でいつまでも見たのでした。それをカムパネルラが忘わすれるはずもなかったのに、すぐに返事へんじをしなかったのは、このごろぼくが、朝にも午後にも仕事しごとがつらく、学校に出てももうみんなともはきはき遊あそばず、カムパネルラともあんまり物を言いわないようになったので、カムパネルラがそれを知ってきのどくがってわざと返事へんじをしなかったのだ、そう考えるとたまらないほど、じぶんもカムパネルラもあわれなような気がするのでした。 先生はまた言いいました。 「ですからもしもこの天の川がほんとうに川だと考えるなら、その一つ一つの小さな星はみんなその川のそこの砂すなや砂利じゃりの粒つぶにもあたるわけです。またこれを巨おおきな乳ちちの流ながれと考えるなら、もっと天の川とよく似にています。つまりその星はみな、乳ちちのなかにまるで細こまかにうかんでいる脂油あぶらの球たまにもあたるのです。そんなら何がその川の水にあたるかと言いいますと、それは真空しんくうという光をある速はやさで伝つたえるもので、太陽たいようや地球ちきゅうもやっぱりそのなかに浮うかんでいるのです。つまりは私わたしどもも天の川の水のなかに棲すんでいるわけです。そしてその天の川の水のなかから四方を見ると、ちょうど水が深いほど青く見えるように、天の川の底そこの深ふかく遠いところほど星がたくさん集まって見え、したがって白くぼんやり見えるのです。この模型もけいをごらんなさい」 先生は中にたくさん光る砂すなのつぶのはいった大きな両面りょうめんの凸とつレンズを指さしました。 「天の川の形はちょうどこんななのです。このいちいちの光るつぶがみんな私わたしどもの太陽たいようと同じようにじぶんで光っている星だと考えます。私どもの太陽たいようがこのほぼ中ごろにあって地球ちきゅうがそのすぐ近くにあるとします。みなさんは夜にこのまん中に立ってこのレンズの中を見まわすとしてごらんなさい。こっちの方はレンズが薄うすいのでわずかの光る粒つぶすなわち星しか見えないでしょう。こっちやこっちの方はガラスが厚あついので、光る粒つぶすなわち星がたくさん見えその遠いのはぼうっと白く見えるという、これがつまり今日の銀河ぎんがの説せつなのです。そんならこのレンズの大きさがどれくらいあるか、またその中のさまざまの星についてはもう時間ですから、この次つぎの理科の時間にお話します。では今日はその銀河ぎんがのお祭まつりなのですから、みなさんは外へでてよくそらをごらんなさい。ではここまでです。本やノートをおしまいなさい」 そして教室じゅうはしばらく机つくえの蓋ふたをあけたりしめたり本を重かさねたりする音がいっぱいでしたが、まもなくみんなはきちんと立って礼れいをすると教室を出ました。 二 活版所かっぱんじょ ジョバンニが学校の門を出るとき、同じ組の七、八人は家へ帰らずカムパネルラをまん中にして校庭こうていの隅すみの桜さくらの木のところに集あつまっていました。それはこんやの星祭ほしまつりに青いあかりをこしらえて川へ流ながす烏瓜からすうりを取とりに行く相談そうだんらしかったのです。 けれどもジョバンニは手を大きく振ふってどしどし学校の門もんを出て来ました。すると町の家々ではこんやの銀河ぎんがの祭まつりにいちいの葉はの玉たまをつるしたり、ひのきの枝えだにあかりをつけたり、いろいろしたくをしているのでした。 家へは帰らずジョバンニが町を三つ曲まがってある大きな活版所かっぱんじょにはいって靴くつをぬいで上がりますと、突つき当たりの大きな扉とびらをあけました。中にはまだ昼ひるなのに電燈でんとうがついて、たくさんの輪転機りんてんきがばたりばたりとまわり、きれで頭をしばったりラムプシェードをかけたりした人たちが、何か歌うように読んだり数えたりしながらたくさん働はたらいておりました。 ジョバンニはすぐ入口から三番目の高い卓子テーブルにすわった人の所ところへ行っておじぎをしました。その人はしばらく棚たなをさがしてから、 「これだけ拾ひろって行けるかね」と言いいながら、一枚の紙切れを渡わたしました。ジョバンニはその人の卓子テーブルの足もとから一つの小さな平ひらたい函はこをとりだして向むこうの電燈でんとうのたくさんついた、たてかけてある壁かべの隅すみの所ところへしゃがみ込こむと、小さなピンセットでまるで粟粒あわつぶぐらいの活字かつじを次つぎから次つぎへと拾ひろいはじめました。青い胸むねあてをした人がジョバンニのうしろを通りながら、 「よう、虫めがね君くん、お早う」と言いいますと、近くの四、五人の人たちが声もたてずこっちも向むかずに冷つめたくわらいました。 ジョバンニは何べんも眼めをぬぐいながら活字かつじをだんだんひろいました。 六時がうってしばらくたったころ、ジョバンニは拾ひろった活字かつじをいっぱいに入れた平ひらたい箱はこをもういちど手にもった紙きれと引き合わせてから、さっきの卓子テーブルの人へ持もって来ました。その人は黙だまってそれを受うけ取とってかすかにうなずきました。 ジョバンニはおじぎをすると扉とびらをあけて計算台のところに来ました。すると白服しろふくを着きた人がやっぱりだまって小さな銀貨ぎんかを一つジョバンニに渡わたしました。ジョバンニはにわかに顔いろがよくなって威勢いせいよくおじぎをすると、台の下に置おいた鞄かばんをもっておもてへ飛とびだしました。それから元気よく口笛くちぶえを吹ふきながらパン屋やへ寄よってパンの塊かたまりを一つと角砂糖かくざとうを一袋ふくろ買いますといちもくさんに走りだしました。 三 家 ジョバンニが勢いきおいよく帰って来たのは、ある裏町うらまちの小さな家でした。その三つならんだ入口のいちばん左側ひだりがわには空箱あきばこに紫むらさきいろのケールやアスパラガスが植うえてあって小さな二つの窓まどには日覆ひおおいがおりたままになっていました。 「お母さん、いま帰ったよ。ぐあい悪わるくなかったの」ジョバンニは靴くつをぬぎながら言いました。 「ああ、ジョバンニ、お仕事しごとがひどかったろう。今日きょうは涼すずしくてね。わたしはずうっとぐあいがいいよ」 ジョバンニは玄関げんかんを上がって行きますとジョバンニのお母さんがすぐ入口の室へやに白い巾きれをかぶって寝やすんでいたのでした。ジョバンニは窓まどをあけました。 「お母さん、今日は角砂糖かくざとうを買ってきたよ。牛乳ぎゅうにゅうに入れてあげようと思って」 「ああ、お前さきにおあがり。あたしはまだほしくないんだから」 「お母さん。姉ねえさんはいつ帰ったの」 「ああ、三時ころ帰ったよ。みんなそこらをしてくれてね」 「お母さんの牛乳ぎゅうにゅうは来ていないんだろうか」 「来なかったろうかねえ」 「ぼく行ってとって来よう」 「ああ、あたしはゆっくりでいいんだからお前さきにおあがり、姉ねえさんがね、トマトで何かこしらえてそこへ置おいて行ったよ」 「ではぼくたべよう」 ジョバンニは［＃「 ジョバンニは」は底本では「「ジョバンニは」］窓まどのところからトマトの皿さらをとってパンといっしょにしばらくむしゃむしゃたべました。 「ねえお母さん。ぼくお父さんはきっとまもなく帰ってくると思うよ」 「ああ、あたしもそう思う。けれどもおまえはどうしてそう思うの」 「だって今朝けさの新聞に今年は北の方の漁りょうはたいへんよかったと書いてあったよ」 「ああだけどねえ、お父さんは漁りょうへ出ていないかもしれない」 「きっと出ているよ。お父さんが監獄かんごくへはいるようなそんな悪わるいことをしたはずがないんだ。この前お父さんが持ってきて学校へ寄贈きぞうした巨おおきな蟹かにの甲こうらだのとなかいの角つのだの今だってみんな標本室ひょうほんしつにあるんだ。六年生なんか授業じゅぎょうのとき先生がかわるがわる教室へ持もって行くよ」 「お父さんはこの次つぎはおまえにラッコの上着うわぎをもってくるといったねえ」 「みんながぼくにあうとそれを言いうよ。ひやかすように言いうんだ」 「おまえに悪口わるくちを言いうの」 「うん、けれどもカムパネルラなんか決けっして言いわない。カムパネルラはみんながそんなことを言いうときはきのどくそうにしているよ」 「カムパネルラのお父さんとうちのお父さんとは、ちょうどおまえたちのように小さいときからのお友達ともだちだったそうだよ」 「ああだからお父さんはぼくをつれてカムパネルラのうちへもつれて行ったよ。あのころはよかったなあ。ぼくは学校から帰る途中とちゅうたびたびカムパネルラのうちに寄よった。カムパネルラのうちにはアルコールランプで走る汽車があったんだ。レールを七つ組み合わせるとまるくなってそれに電柱でんちゅうや信号標しんごうひょうもついていて信号標しんごうひょうのあかりは汽車が通るときだけ青くなるようになっていたんだ。いつかアルコールがなくなったとき石油せきゆをつかったら、缶かんがすっかりすすけたよ」 「そうかねえ」 「いまも毎朝新聞をまわしに行くよ。けれどもいつでも家じゅうまだしいんとしているからな」 「早いからねえ」 「ザウエルという犬がいるよ。しっぽがまるで箒ほうきのようだ。ぼくが行くと鼻はなを鳴らしてついてくるよ。ずうっと町の角かどまでついてくる。もっとついてくることもあるよ。今夜はみんなで烏瓜からすうりのあかりを川へながしに行くんだって。きっと犬もついて行くよ」 「そうだ。今晩こんばんは銀河ぎんがのお祭まつりだねえ」 「うん。ぼく牛乳ぎゅうにゅうをとりながら見てくるよ」 「ああ行っておいで。川へははいらないでね」 「ああぼく岸きしから見るだけなんだ。一時間で行ってくるよ」 「もっと遊あそんでおいで。カムパネルラさんといっしょなら心配しんぱいはないから」 「ああきっといっしょだよ。お母さん、窓をしめておこうか」 「ああ、どうか。もう涼すずしいからね」 ジョバンニは立って窓まどをしめ、お皿さらやパンの袋ふくろをかたづけると勢いきおいよく靴くつをはいて、 「では一時間半はんで帰ってくるよ」と言いいながら暗くらい戸口とぐちを出ました。 四 ケンタウル祭さいの夜 ジョバンニは、口笛くちぶえを吹ふいているようなさびしい口つきで、檜ひのきのまっ黒にならんだ町の坂さかをおりて来たのでした。 坂さかの下に大きな一つの街燈がいとうが、青白く立派りっぱに光って立っていました。ジョバンニが、どんどん電燈でんとうの方へおりて行きますと、いままでばけもののように、長くぼんやり、うしろへ引いていたジョバンニの影かげぼうしは、だんだん濃こく黒くはっきりなって、足をあげたり手を振ふったり、ジョバンニの横よこの方へまわって来るのでした。 （ぼくは立派りっぱな機関車きかんしゃだ。ここは勾配こうばいだから速はやいぞ。ぼくはいまその電燈でんとうを通り越こす。そうら、こんどはぼくの影法師かげぼうしはコンパスだ。あんなにくるっとまわって、前の方へ来た） とジョバンニが思いながら、大股おおまたにその街燈がいとうの下を通り過すぎたとき、いきなりひるまのザネリが、新しいえりのとがったシャツを着きて、電燈でんとうの向むこう側がわの暗くらい小路こうじから出て来て、ひらっとジョバンニとすれちがいました。 「ザネリ、烏瓜からすうりながしに行くの」ジョバンニがまだそう言いってしまわないうちに、 「ジョバンニ、お父さんから、ラッコの上着うわぎが来るよ」その子が投なげつけるようにうしろから叫さけびました。 ジョバンニは、ばっと胸むねがつめたくなり、そこらじゅうきいんと鳴るように思いました。 「なんだい、ザネリ」とジョバンニは高く叫さけび返かえしましたが、もうザネリは向むこうのひばの植うわった家の中へはいっていました。 （ザネリはどうしてぼくがなんにもしないのにあんなことを言いうのだろう。走るときはまるで鼠ねずみのようなくせに。ぼくがなんにもしないのにあんなことを言いうのはザネリがばかなからだ） ジョバンニは、せわしくいろいろのことを考えながら、さまざまの灯あかりや木の枝えだで、すっかりきれいに飾かざられた街まちを通って行きました。時計屋とけいやの店には明るくネオン燈とうがついて、一秒びょうごとに石でこさえたふくろうの赤い眼めが、くるっくるっとうごいたり、いろいろな宝石ほうせきが海のような色をした厚あつい硝子ガラスの盤ばんに載のって、星のようにゆっくり循めぐったり、また向むこう側がわから、銅どうの人馬がゆっくりこっちへまわって来たりするのでした。そのまん中にまるい黒い星座早見せいざはやみが青いアスパラガスの葉はで飾かざってありました。 ジョバンニはわれを忘わすれて、その星座せいざの図に見入りました。 それはひる学校で見たあの図よりはずうっと小さかったのですが、その日と時間に合わせて盤ばんをまわすと、そのとき出ているそらがそのまま楕円形だえんけいのなかにめぐってあらわれるようになっており、やはりそのまん中には上から下へかけて銀河ぎんががぼうとけむったような帯おびになって、その下の方ではかすかに爆発ばくはつして湯ゆげでもあげているように見えるのでした。またそのうしろには三本の脚あしのついた小さな望遠鏡ぼうえんきょうが黄いろに光って立っていましたし、いちばんうしろの壁かべには空じゅうの星座せいざをふしぎな獣けものや蛇へびや魚や瓶びんの形に書いた大きな図ずがかかっていました。ほんとうにこんなような蠍さそりだの勇士ゆうしだのそらにぎっしりいるだろうか、ああぼくはその中をどこまでも歩いてみたいと思ってたりしてしばらくぼんやり立っていました。 それからにわかにお母さんの牛乳ぎゅうにゅうのことを思いだしてジョバンニはその店をはなれました。 そしてきゅうくつな上着うわぎの肩かたを気にしながら、それでもわざと胸むねを張はって大きく手を振ふって町を通って行きました。 空気は澄すみきって、まるで水のように通りや店の中を流ながれましたし、街燈がいとうはみなまっ青なもみや楢ならの枝えだで包つつまれ、電気会社の前の六本のプラタナスの木などは、中にたくさんの豆電燈まめでんとうがついて、ほんとうにそこらは人魚の都みやこのように見えるのでした。子どもらは、みんな新しい折おりのついた着物きものを着きて、星めぐりの口笛くちぶえを吹ふいたり、 「ケンタウルス、露つゆをふらせ」と叫さけんで走ったり、青いマグネシヤの花火を燃もしたりして、たのしそうに遊あそんでいるのでした。けれどもジョバンニは、いつかまた深ふかく首くびをたれて、そこらのにぎやかさとはまるでちがったことを考えながら、牛乳屋ぎゅうにゅうやの方へ急いそぐのでした。 ジョバンニは、いつか町はずれのポプラの木が幾本いくほんも幾本いくほんも、高く星ぞらに浮うかんでいるところに来ていました。その牛乳屋ぎゅうにゅうやの黒い門もんをはいり、牛のにおいのするうすくらい台所だいどころの前に立って、ジョバンニは帽子ぼうしをぬいで、 「今晩こんばんは」と言いいましたら、家の中はしいんとして誰だれもいたようではありませんでした。 「今晩こんばんは、ごめんなさい」ジョバンニはまっすぐに立ってまた叫さけびました。するとしばらくたってから、年とった女の人が、どこかぐあいが悪わるいようにそろそろと出て来て、何か用かと口の中で言いいました。 「あの、今日、牛乳ぎゅうにゅうが僕ぼく※［＃小書き平仮名ん、183-7］とこへ来なかったので、もらいにあがったんです」ジョバンニが一生けん命めい勢いきおいよく言いいました。 「いま誰だれもいないでわかりません。あしたにしてください」その人は赤い眼めの下のとこをこすりながら、ジョバンニを見おろして言いいました。 「おっかさんが病気びょうきなんですから今晩こんばんでないと困こまるんです」 「ではもう少したってから来てください」その人はもう行ってしまいそうでした。 「そうですか。ではありがとう」ジョバンニは、お辞儀じぎをして台所だいどころから出ました。 十字になった町のかどを、まがろうとしましたら、向むこうの橋はしへ行く方の雑貨店ざっかてんの前で、黒い影かげやぼんやり白いシャツが入り乱みだれて、六、七人の生徒らが、口笛くちぶえを吹ふいたり笑わらったりして、めいめい烏瓜からすうりの燈火あかりを持もってやって来くるのを見みました。その笑わらい声も口笛くちぶえも、みんな聞きおぼえのあるものでした。ジョバンニの同級どうきゅうの子供こどもらだったのです。ジョバンニは思わずどきっとして戻もどろうとしましたが、思い直なおして、いっそう勢いきおいよくそっちへ歩いて行きました。 「川へ行くの」ジョバンニが言いおうとして、少しのどがつまったように思ったとき、 「ジョバンニ、ラッコの上着うわぎが来るよ」さっきのザネリがまた叫さけびました。 「ジョバンニ、ラッコの上着うわぎが来るよ」すぐみんなが、続つづいて叫さけびました。ジョバンニはまっ赤になって、もう歩いているかもわからず、急いそいで行きすぎようとしましたら、そのなかにカムパネルラがいたのです。カムパネルラはきのどくそうに、だまって少しわらって、おこらないだろうかというようにジョバンニの方を見ていました。 ジョバンニは、にげるようにその眼めを避さけ、そしてカムパネルラのせいの高いかたちが過すぎて行ってまもなく、みんなはてんでに口笛くちぶえを吹ふきました。町かどを曲まがるとき、ふりかえって見ましたら、ザネリがやはりふりかえって見ていました。そしてカムパネルラもまた、高く口笛くちぶえを吹ふいて向むこうにぼんやり見える橋はしの方へ歩いて行ってしまったのでした。ジョバンニは、なんとも言いえずさびしくなって、いきなり走りだしました。すると耳に手をあてて、わあわあと言いいながら片足かたあしでぴょんぴょん跳とんでいた小さな子供こどもらは、ジョバンニがおもしろくてかけるのだと思って、わあいと叫さけびました。 まもなくジョバンニは走りだして黒い丘おかの方へ急いそぎました。 五 天気輪てんきりんの柱はしら 牧場ぼくじょうのうしろはゆるい丘おかになって、その黒い平たいらな頂上ちょうじょうは、北の大熊星おおくまぼしの下に、ぼんやりふだんよりも低ひくく、連つらなって見えました。 ジョバンニは、もう露つゆの降おりかかった小さな林のこみちを、どんどんのぼって行きました。まっくらな草や、いろいろな形に見えるやぶのしげみの間を、その小さなみちが、一すじ白く星あかりに照てらしだされてあったのです。草の中には、ぴかぴか青びかりを出す小さな虫もいて、ある葉はは青くすかし出され、ジョバンニは、さっきみんなの持もって行った烏瓜からすうりのあかりのようだとも思いました。 そのまっ黒な、松まつや楢ならの林を越こえると、にわかにがらんと空がひらけて、天の川がしらしらと南から北へ亙わたっているのが見え、また頂いただきの、天気輪てんきりんの柱はしらも見わけられたのでした。つりがねそうか野ぎくかの花が、そこらいちめんに、夢ゆめの中からでもかおりだしたというように咲さき、鳥が一疋ぴき、丘おかの上を鳴き続つづけながら通って行きました。 ジョバンニは、頂いただきの天気輪てんきりんの柱はしらの下に来て、どかどかするからだを、つめたい草に投なげました。 町の灯あかりは、暗やみの中をまるで海の底そこのお宮みやのけしきのようにともり、子供こどもらの歌う声や口笛くちぶえ、きれぎれの叫さけび声もかすかに聞こえて来るのでした。風が遠くで鳴り、丘おかの草もしずかにそよぎ、ジョバンニの汗あせでぬれたシャツもつめたく冷ひやされました。 野原から汽車の音が聞こえてきました。その小さな列車れっしゃの窓まどは一列いちれつ小さく赤く見え、その中にはたくさんの旅人たびびとが、苹果りんごをむいたり、わらったり、いろいろなふうにしていると考えますと、ジョバンニは、もうなんとも言いえずかなしくなって、また眼めをそらに挙あげました。 （この間原稿げんこう五枚分まいぶんなし） ところがいくら見ていても、そのそらは、ひる先生の言いったような、がらんとした冷つめたいとこだとは思われませんでした。それどころでなく、見れば見るほど、そこは小さな林や牧場ぼくじょうやらある野原のはらのように考えられてしかたなかったのです。そしてジョバンニは青い琴ことの星が、三つにも四つにもなって、ちらちらまたたき、脚あしが何べんも出たり引っ込こんだりして、とうとう蕈きのこのように長く延のびるのを見ました。またすぐ眼めの下のまちまでが、やっぱりぼんやりしたたくさんの星の集あつまりか一つの大きなけむりかのように見えるように思いました。 六 銀河ぎんがステーション そしてジョバンニはすぐうしろの天気輪てんきりんの柱はしらがいつかぼんやりした三角標さんかくひょうの形になって、しばらく蛍ほたるのように、ぺかぺか消きえたりともったりしているのを見ました。それはだんだんはっきりして、とうとうりんとうごかないようになり、濃こい鋼青はがねのそらの野原にたちました。いま新しく灼やいたばかりの青い鋼はがねの板いたのような、そらの野原に、まっすぐにすきっと立ったのです。 するとどこかで、ふしぎな声が、銀河ぎんがステーション、銀河ぎんがステーションと言いう声がしたと思うと、いきなり眼めの前が、ぱっと明るくなって、まるで億万おくまんの蛍烏賊ほたるいかの火を一ぺんに化石かせきさせて、そらじゅうに沈しずめたというぐあい、またダイアモンド会社で、ねだんがやすくならないために、わざと穫とれないふりをして、かくしておいた金剛石こんごうせきを、誰だれかがいきなりひっくりかえして、ばらまいたというふうに、眼めの前がさあっと明るくなって、ジョバンニは、思わず何べんも眼めをこすってしまいました。 気がついてみると、さっきから、ごとごとごとごと、ジョバンニの乗のっている小さな列車れっしゃが走りつづけていたのでした。ほんとうにジョバンニは、夜の軽便鉄道けいべんてつどうの、小さな黄いろの電燈でんとうのならんだ車室に、窓まどから外を見ながらすわっていたのです。車室の中は、青い天鵞絨ビロードを張はった腰掛こしかけが、まるでがらあきで、向むこうの鼠ねずみいろのワニスを塗ぬった壁かべには、真鍮しんちゅうの大きなぼたんが二つ光っているのでした。 すぐ前の席せきに、ぬれたようにまっ黒な上着うわぎを着た、せいの高い子供こどもが、窓から頭を出して外を見ているのに気がつきました。そしてそのこどもの肩かたのあたりが、どうも見たことのあるような気がして、そう思うと、もうどうしても誰だれだかわかりたくて、たまらなくなりました。いきなりこっちも窓まどから顔を出そうとしたとき、にわかにその子供こどもが頭を引っ込こめて、こっちを見ました。 それはカムパネルラだったのです。ジョバンニが、 カムパネルラ、きみは前からここにいたの、と言いおうと思ったとき、カムパネルラが、 「みんなはね、ずいぶん走ったけれども遅おくれてしまったよ。ザネリもね、ずいぶん走ったけれども追おいつかなかった」と言いいました。 ジョバンニは、 （そうだ、ぼくたちはいま、いっしょにさそって出かけたのだ）とおもいながら、 「どこかで待まっていようか」と言いいました。するとカムパネルラは、 「ザネリはもう帰ったよ。お父さんが迎むかいにきたんだ」 カムパネルラは、なぜかそう言いいながら、少し顔いろが青ざめて、どこか苦くるしいというふうでした。するとジョバンニも、なんだかどこかに、何か忘わすれたものがあるというような、おかしな気持きもちがしてだまってしまいました。 ところがカムパネルラは、窓まどから外をのぞきながら、もうすっかり元気が直なおって、勢いきおいよく言いいました。 「ああしまった。ぼく、水筒すいとうを忘わすれてきた。スケッチ帳ちょうも忘わすれてきた。けれどかまわない。もうじき白鳥の停車場ていしゃばだから。ぼく、白鳥を見るなら、ほんとうにすきだ。川の遠くを飛とんでいたって、ぼくはきっと見える」 そして、カムパネルラは、まるい板いたのようになった地図ちずを、しきりにぐるぐるまわして見ていました。まったく、その中に、白くあらわされた天の川の左の岸きしに沿そって一条じょうの鉄道線路てつどうせんろが、南へ南へとたどって行くのでした。そしてその地図の立派りっぱなことは、夜のようにまっ黒な盤ばんの上に、一々の停車場ていしゃばや三角標さんかくひょう、泉水せんすいや森が、青や橙だいだいや緑みどりや、うつくしい光でちりばめられてありました。 ジョバンニはなんだかその地図をどこかで見たようにおもいました。 「この地図ちずはどこで買ったの。黒曜石こくようせきでできてるねえ」 ジョバンニが言いいました。 「銀河ぎんがステーションで、もらったんだ。君きみもらわなかったの」 「ああ、ぼく銀河ぎんがステーションを通ったろうか。いまぼくたちのいるとこ、ここだろう」 ジョバンニは、白鳥と書いてある停車場ていしゃばのしるしの、すぐ北を指さしました。 「そうだ。おや、あの河原かわらは月夜だろうか」そっちを見ますと、青白く光る銀河ぎんがの岸きしに、銀ぎんいろの空のすすきが、もうまるでいちめん、風にさらさらさらさら、ゆられてうごいて、波なみを立てているのでした。 「月夜でないよ。銀河ぎんがだから光るんだよ」ジョバンニは言いいながら、まるではね上がりたいくらい愉快ゆかいになって、足をこつこつ鳴らし、窓まどから顔を出して、高く高く星めぐりの口笛くちぶえを吹ふきながら一生けん命めい延のびあがって、その天の川の水を、見きわめようとしましたが、はじめはどうしてもそれが、はっきりしませんでした。けれどもだんだん気をつけて見ると、そのきれいな水は、ガラスよりも水素すいそよりもすきとおって、ときどき眼めのかげんか、ちらちら紫むらさきいろのこまかな波なみをたてたり、虹にじのようにぎらっと光ったりしながら、声もなくどんどん流ながれて行き、野原にはあっちにもこっちにも、燐光りんこうの三角標さんかくひょうが、うつくしく立っていたのです。遠いものは小さく、近いものは大きく、遠いものは橙だいだいや黄いろではっきりし、近いものは青白く少しかすんで、あるいは三角形さんかくけい、あるいは四辺形しへんけい、あるいは電いなずまや鎖くさりの形、さまざまにならんで、野原いっぱいに光っているのでした。ジョバンニは、まるでどきどきして、頭をやけに振ふりました。するとほんとうに、そのきれいな野原のはらじゅうの青や橙だいだいや、いろいろかがやく三角標さんかくひょうも、てんでに息をつくように、ちらちらゆれたり顫ふるえたりしました。 「ぼくはもう、すっかり天の野原に来た」ジョバンニは言いいました。 「それに、この汽車石炭せきたんをたいていないねえ」ジョバンニが左手をつき出して窓まどから前の方を見ながら言いいました。 「アルコールか電気だろう」カムパネルラが言いいました。 するとちょうど、それに返事へんじするように、どこか遠くの遠くのもやのもやの中から、セロのようなごうごうした声がきこえて来ました。 「ここの汽車は、スティームや電気でうごいていない。ただうごくようにきまっているからうごいているのだ。ごとごと音をたてていると、そうおまえたちは思っているけれども、それはいままで音をたてる汽車にばかりなれているためなのだ」 「あの声、ぼくなんべんもどこかできいた」 「ぼくだって、林の中や川で、何べんも聞いた」 ごとごとごとごと、その小さなきれいな汽車は、そらのすすきの風にひるがえる中を、天の川の水や、三角点さんかくてんの青じろい微光びこうの中を、どこまでもどこまでもと、走って行くのでした。 「ああ、りんどうの花が咲さいている。もうすっかり秋だねえ」カムパネルラが、窓まどの外を指ゆびさして言いいました。 線路せんろのへりになったみじかい芝草しばくさの中に、月長石げっちょうせきででも刻きざまれたような、すばらしい紫むらさきのりんどうの花が咲さいていました。 「ぼく飛とびおりて、あいつをとって、また飛とび乗のってみせようか」ジョバンニは胸むねをおどらせて言いいました。 「もうだめだ。あんなにうしろへ行ってしまったから」 カムパネルラが、そう言いってしまうかしまわないうち、次つぎのりんどうの花が、いっぱいに光って過すぎて行きました。 と思ったら、もう次つぎから次つぎから、たくさんのきいろな底そこをもったりんどうの花のコップが、湧わくように、雨のように、眼めの前を通り、三角標さんかくひょうの列れつは、けむるように燃もえるように、いよいよ光って立ったのです。 七 北十字きたじゅうじとプリオシン海岸かいがん 「おっかさんは、ぼくをゆるしてくださるだろうか」 いきなり、カムパネルラが、思い切ったというように、少しどもりながら、せきこんで言いいました。 ジョバンニは、 （ああ、そうだ、ぼくのおっかさんは、あの遠い一つのちりのように見える橙だいだいいろの三角標さんかくひょうのあたりにいらっしゃって、いまぼくのことを考えているんだった）と思いながら、ぼんやりしてだまっていました。 「ぼくはおっかさんが、ほんとうに幸さいわいになるなら、どんなことでもする。けれども、いったいどんなことが、おっかさんのいちばんの幸さいわいなんだろう」カムパネルラは、なんだか、泣なきだしたいのを、一生けん命めいこらえているようでした。 「きみのおっかさんは、なんにもひどいことないじゃないの」ジョバンニはびっくりして叫さけびました。 「ぼくわからない。けれども、誰だれだって、ほんとうにいいことをしたら、いちばん幸さいわいなんだねえ。だから、おっかさんは、ぼくをゆるしてくださると思う」カムパネルラは、なにかほんとうに決心けっしんしているように見えました。 にわかに、車のなかが、ぱっと白く明るくなりました。見ると、もうじつに、金剛石こんごうせきや草の露つゆやあらゆる立派りっぱさをあつめたような、きらびやかな銀河ぎんがの河床かわどこの上を、水は声もなくかたちもなく流ながれ、その流ながれのまん中に、ぼうっと青白く後光ごこうの射さした一つの島しまが見えるのでした。その島しまの平たいらないただきに、立派りっぱな眼めもさめるような、白い十字架じゅうじかがたって、それはもう、凍こおった北極ほっきょくの雲で鋳いたといったらいいか、すきっとした金いろの円光をいただいて、しずかに永久えいきゅうに立っているのでした。 「ハレルヤ、ハレルヤ」前からもうしろからも声が起おこりました。ふりかえって見ると、車室の中の旅人たびびとたちは、みなまっすぐにきもののひだを垂たれ、黒いバイブルを胸むねにあてたり、水晶すいしょうの数珠じゅずをかけたり、どの人もつつましく指ゆびを組み合わせて、そっちに祈いのっているのでした。思わず二人ふたりともまっすぐに立ちあがりました。カムパネルラの頬ほおは、まるで熟じゅくした苹果りんごのあかしのようにうつくしくかがやいて見えました。 そして島しまと十字架じゅうじかとは、だんだんうしろの方へうつって行きました。 向むこう岸ぎしも、青じろくぼうっと光ってけむり、時々、やっぱりすすきが風にひるがえるらしく、さっとその銀ぎんいろがけむって、息いきでもかけたように見え、また、たくさんのりんどうの花が、草をかくれたり出たりするのは、やさしい狐火きつねびのように思われました。 それもほんのちょっとの間、川と汽車との間は、すすきの列れつでさえぎられ、白鳥の島しまは、二度どばかり、うしろの方に見えましたが、じきもうずうっと遠く小さく、絵えのようになってしまい、またすすきがざわざわ鳴って、とうとうすっかり見えなくなってしまいました。ジョバンニのうしろには、いつから乗のっていたのか、せいの高い、黒いかつぎをしたカトリックふうの尼あまさんが、まんまるな緑みどりの瞳ひとみを、じっとまっすぐに落おとして、まだ何かことばか声かが、そっちから伝つたわって来るのを、虔つつしんで聞いているというように見えました。旅人たびびとたちはしずかに席せきに戻もどり、二人ふたりも胸むねいっぱいのかなしみに似にた新しい気持きもちを、何気なくちがった語ことばで、そっと談はなし合ったのです。 「もうじき白鳥の停車場ていしゃばだねえ」 「ああ、十一時かっきりには着つくんだよ」 早くも、シグナルの緑みどりの燈と、ぼんやり白い柱はしらとが、ちらっと窓まどのそとを過すぎ、それから硫黄いおうのほのおのようなくらいぼんやりした転てんてつ機きの前のあかりが窓まどの下を通り、汽車はだんだんゆるやかになって、まもなくプラットホームの一列れつの電燈でんとうが、うつくしく規則きそく正しくあらわれ、それがだんだん大きくなってひろがって、二人はちょうど白鳥停車場ていしゃじょうの、大きな時計とけいの前に来てとまりました。 さわやかな秋の時計とけいの盤面ばんめんには、青く灼やかれたはがねの二本の針はりが、くっきり十一時を指さしました。みんなは、一ぺんにおりて、車室の中はがらんとなってしまいました。 〔二十分停車ていしゃ〕と時計とけいの下に書いてありました。 「ぼくたちも降おりて見ようか」ジョバンニが言いいました。 「降おりよう」二人ふたりは一度どにはねあがってドアを飛とび出して改札口かいさつぐちへかけて行きました。ところが改札口かいさつぐちには、明るい紫むらさきがかった電燈でんとうが、一つ点ついているばかり、誰だれもいませんでした。そこらじゅうを見ても、駅長えきちょうや赤帽あかぼうらしい人の、影かげもなかったのです。 二人ふたりは、停車場ていしゃばの前の、水晶細工すいしょうざいくのように見える銀杏いちょうの木に囲かこまれた、小さな広場に出ました。 そこから幅はばの広いみちが、まっすぐに銀河ぎんがの青光あおびかりの中へ通っていました。 さきに降おりた人たちは、もうどこへ行ったか一人ひとりも見えませんでした。二人ふたりがその白い道を、肩かたをならべて行きますと、二人ふたりの影かげは、ちょうど四方に窓まどのある室へやの中の、二本の柱はしらの影かげのように、また二つの車輪しゃりんの輻やのように幾本いくほんも幾本いくほんも四方へ出るのでした。そしてまもなく、あの汽車から見えたきれいな河原かわらに来ました。 カムパネルラは、そのきれいな砂すなを一つまみ、掌てのひらにひろげ、指ゆびできしきしさせながら、夢ゆめのように言いっているのでした。 「この砂すなはみんな水晶すいしょうだ。中で小さな火が燃もえている」 「そうだ」どこでぼくは、そんなことを習ならったろうと思いながら、ジョバンニもぼんやり答えていました。 河原かわらの礫こいしは、みんなすきとおって、たしかに水晶すいしょうや黄玉トパーズや、またくしゃくしゃの皺曲しゅうきょくをあらわしたのや、また稜かどから霧きりのような青白い光を出す鋼玉コランダムやらでした。ジョバンニは、走ってその渚なぎさに行って、水に手をひたしました。けれどもあやしいその銀河ぎんがの水は、水素すいそよりももっとすきとおっていたのです。それでもたしかに流ながれていたことは、二人ふたりの手首てくびの、水にひたったとこが、少し水銀すいぎんいろに浮ういたように見え、その手首てくびにぶっつかってできた波なみは、うつくしい燐光りんこうをあげて、ちらちらと燃もえるように見えたのでもわかりました。 川上の方を見ると、すすきのいっぱいにはえている崖がけの下に、白い岩いわが、まるで運動場うんどうじょうのように平たいらに川に沿そって出ているのでした。そこに小さな五、六人の人かげが、何か掘ほり出すか埋うめるかしているらしく、立ったりかがんだり、時々なにかの道具どうぐが、ピカッと光ったりしました。 「行ってみよう」二人ふたりは、まるで一度どに叫さけんで、そっちの方へ走りました。その白い岩いわになったところの入口に、〔プリオシン海岸かいがん〕という、瀬戸物せともののつるつるした標札ひょうさつが立って、向こうの渚なぎさには、ところどころ、細ほそい鉄てつの欄干らんかんも植うえられ、木製もくせいのきれいなベンチも置おいてありました。 「おや、変へんなものがあるよ」カムパネルラが、不思議ふしぎそうに立ちどまって、岩いわから黒い細長ほそながいさきのとがったくるみの実みのようなものをひろいました。 「くるみの実みだよ。そら、たくさんある。流ながれて来たんじゃない。岩いわの中にはいってるんだ」 「大きいね、このくるみ、倍ばいあるね。こいつはすこしもいたんでない」 「早くあすこへ行って見よう。きっと何か掘ほってるから」 二人ふたりは、ぎざぎざの黒いくるみの実みを持もちながら、またさっきの方へ近よって行きました。左手の渚なぎさには、波なみがやさしい稲妻いなずまのように燃もえて寄よせ、右手の崖がけには、いちめん銀ぎんや貝殻かいがらでこさえたようなすすきの穂ほがゆれたのです。 だんだん近づいて見ると、一人のせいの高い、ひどい近眼鏡きんがんきょうをかけ、長靴ながぐつをはいた学者がくしゃらしい人が、手帳てちょうに何かせわしそうに書きつけながら、つるはしをふりあげたり、スコップをつかったりしている、三人の助手じょしゅらしい人たちに夢中むちゅうでいろいろ指図さしずをしていました。 「そこのその突起とっきをこわさないように、スコップを使いたまえ、スコップを。おっと、も少し遠くから掘ほって。いけない、いけない、なぜそんな乱暴らんぼうをするんだ」 見ると、その白い柔やわらかな岩いわの中から、大きな大きな青じろい獣けものの骨ほねが、横に倒たおれてつぶれたというふうになって、半分以上はんぶんいじょう掘ほり出されていました。そして気をつけて見ると、そこらには、蹄ひづめの二つある足跡あしあとのついた岩いわが、四角しかくに十ばかり、きれいに切り取られて番号ばんごうがつけられてありました。 「君たちは参観さんかんかね」その大学士だいがくしらしい人が、眼鏡めがねをきらっとさせて、こっちを見て話しかけました。 「くるみがたくさんあったろう。それはまあ、ざっと百二十万年まんねんぐらい前のくるみだよ。ごく新しい方さ。ここは百二十万年前まんねんまえ、第三紀だいさんきのあとのころは海岸かいがんでね、この下からは貝かいがらも出る。いま川の流れているとこに、そっくり塩水しおみずが寄よせたり引いたりもしていたのだ。このけものかね、これはボスといってね、おいおい、そこ、つるはしはよしたまえ。ていねいに鑿のみでやってくれたまえ。ボスといってね、いまの牛うしの先祖せんぞで、昔むかしはたくさんいたのさ」 「標本ひょうほんにするんですか」 「いや、証明しょうめいするに要いるんだ。ぼくらからみると、ここは厚あつい立派りっぱな地層ちそうで、百二十万年まんねんぐらい前にできたという証拠しょうこもいろいろあがるけれども、ぼくらとちがったやつからみてもやっぱりこんな地層ちそうに見えるかどうか、あるいは風か水や、がらんとした空かに見えやしないかということなのだ。わかったかい。けれども、おいおい、そこもスコップではいけない。そのすぐ下に肋骨ろっこつが埋うもれてるはずじゃないか」 大学士だいがくしはあわてて走って行きました。 「もう時間だよ。行こう」カムパネルラが地図と腕時計うでどけいとをくらべながら言いいました。 「ああ、ではわたくしどもは失礼しつれいいたします」ジョバンニは、ていねいに大学士だいがくしにおじぎしました。 「そうですか。いや、さよなら」大学士だいがくしは、また忙いそがしそうに、あちこち歩きまわって監督かんとくをはじめました。 二人ふたりは、その白い岩いわの上を、一生けん命めい汽車におくれないように走りました。そしてほんとうに、風のように走れたのです。息いきも切れず膝ひざもあつくなりませんでした。 こんなにしてかけるなら、もう世界せかいじゅうだってかけれると、ジョバンニは思いました。 そして二人ふたりは、前のあの河原かわらを通り、改札口かいさつぐちの電燈でんとうがだんだん大きくなって、まもなく二人ふたりは、もとの車室の席せきにすわっていま行って来た方を、窓まどから見ていました。 八 鳥を捕とる人 「ここへかけてもようございますか」 がさがさした、けれども親切そうな、大人おとなの声が、二人ふたりのうしろで聞こえました。 それは、茶いろの少しぼろぼろの外套がいとうを着きて、白い巾きれでつつんだ荷物にもつを、二つに分けて肩かたに掛かけた、赤髯あかひげのせなかのかがんだ人でした。 「ええ、いいんです」ジョバンニは、少し肩かたをすぼめてあいさつしました。その人は、ひげの中でかすかに微笑わらいながら荷物にもつをゆっくり網棚あみだなにのせました。ジョバンニは、なにかたいへんさびしいようなかなしいような気がして、だまって正面しょうめんの時計とけいを見ていましたら、ずうっと前の方で、硝子ガラスの笛ふえのようなものが鳴りました。汽車はもう、しずかにうごいていたのです。カムパネルラは、車室の天井てんじょうを、あちこち見ていました。その一つのあかりに黒い甲虫かぶとむしがとまって、その影かげが大きく天井てんじょうにうつっていたのです。赤ひげの人は、なにかなつかしそうにわらいながら、ジョバンニやカムパネルラのようすを見ていました。汽車はもうだんだん早くなって、すすきと川と、かわるがわる窓まどの外から光りました。 赤ひげの人が、少しおずおずしながら、二人に訊ききました。 「あなた方は、どちらへいらっしゃるんですか」 「どこまでも行くんです」ジョバンニは、少しきまり悪わるそうに答えました。 「それはいいね。この汽車は、じっさい、どこまででも行きますぜ」 「あなたはどこへ行くんです」カムパネルラが、いきなり、喧嘩けんかのようにたずねましたので、ジョバンニは思わずわらいました。すると、向むこうの席せきにいた、とがった帽子ぼうしをかぶり、大きな鍵かぎを腰こしに下げた人も、ちらっとこっちを見てわらいましたので、カムパネルラも、つい顔を赤くして笑わらいだしてしまいました。ところがその人は別べつにおこったでもなく、頬ほおをぴくぴくしながら返事へんじをしました。 「わっしはすぐそこで降おります。わっしは、鳥をつかまえる商売しょうばいでね」 「何鳥ですか」 「鶴つるや雁がんです。さぎも白鳥もです」 「鶴つるはたくさんいますか」 「いますとも、さっきから鳴いてまさあ。聞かなかったのですか」 「いいえ」 「いまでも聞こえるじゃありませんか。そら、耳をすまして聴きいてごらんなさい」 二人ふたりは眼めを挙あげ、耳をすましました。ごとごと鳴る汽車のひびきと、すすきの風との間から、ころんころんと水の湧わくような音が聞こえて来るのでした。 「鶴つる、どうしてとるんですか」 「鶴つるですか、それとも鷺さぎですか」 「鷺さぎです」ジョバンニは、どっちでもいいと思いながら答えました。 「そいつはな、雑作ぞうさない。さぎというものは、みんな天の川の砂すなが凝かたまって、ぼおっとできるもんですからね、そして始終しじゅう川へ帰りますからね、川原で待まっていて、鷺さぎがみんな、脚あしをこういうふうにしておりてくるとこを、そいつが地べたへつくかつかないうちに、ぴたっと押おさえちまうんです。するともう鷺さぎは、かたまって安心あんしんして死しんじまいます。あとはもう、わかり切ってまさあ。押おし葉ばにするだけです」 「鷺さぎを押おし葉ばにするんですか。標本ひょうほんですか」 「標本ひょうほんじゃありません。みんなたべるじゃありませんか」 「おかしいねえ」カムパネルラが首くびをかしげました。 「おかしいも不審ふしんもありませんや。そら」その男は立って、網棚あみだなから包つつみをおろして、手ばやくくるくると解ときました。 「さあ、ごらんなさい。いまとって来たばかりです」 「ほんとうに鷺さぎだねえ」二人ふたりは思わず叫さけびました。まっ白な、あのさっきの北の十字架じゅうじかのように光る鷺さぎのからだが、十ばかり、少しひらべったくなって、黒い脚あしをちぢめて、浮彫うきぼりのようにならんでいたのです。 「眼めをつぶってるね」カムパネルラは、指ゆびでそっと、鷺さぎの三日月みかづきがたの白いつぶった眼めにさわりました。頭の上の槍やりのような白い毛もちゃんとついていました。 「ね、そうでしょう」鳥捕とりとりは風呂敷ふろしきを重かさねて、またくるくると包つつんで紐ひもでくくりました。誰だれがいったいここらで鷺さぎなんぞたべるだろうとジョバンニは思いながら訊ききました。 「鷺さぎはおいしいんですか」 「ええ、毎日注文ちゅうもんがあります。しかし雁がんの方が、もっと売れます。雁がんの方がずっと柄がらがいいし、第一だいいち手数てすうがありませんからな。そら」鳥捕とりとりは、また別べつの方の包つつみを解ときました。すると黄と青じろとまだらになって、なにかのあかりのようにひかる雁がんが、ちょうどさっきの鷺さぎのように、くちばしをそろえて、少しひらべったくなって、ならんでいました。 「こっちはすぐたべられます。どうです、少しおあがりなさい」鳥捕とりとりは、黄いろの雁がんの足を、軽かるくひっぱりました。するとそれは、チョコレートででもできているように、すっときれいにはなれました。 「どうです。すこしたべてごらんなさい」鳥捕とりとりは、それを二つにちぎってわたしました。ジョバンニは、ちょっとたべてみて、 （なんだ、やっぱりこいつはお菓子かしだ。チョコレートよりも、もっとおいしいけれども、こんな雁がんが飛とんでいるもんか。この男は、どこかそこらの野原の菓子屋かしやだ。けれどもぼくは、このひとをばかにしながら、この人のお菓子かしをたべているのは、たいへんきのどくだ）とおもいながら、やっぱりぽくぽくそれをたべていました。 「も少しおあがりなさい」鳥捕とりとりがまた包つつみを出しました。ジョバンニは、もっとたべたかったのですけれども、 「ええ、ありがとう」といって遠慮えんりょしましたら、鳥捕とりとりは、こんどは向むこうの席せきの、鍵かぎをもった人に出しました。 「いや、商売しょうばいものをもらっちゃすみませんな」その人は、帽子ぼうしをとりました。 「いいえ、どういたしまして。どうです、今年の渡わたり鳥どりの景気けいきは」 「いや、すてきなもんですよ。一昨日おとといの第二限だいにげんころなんか、なぜ燈台とうだいの灯ひを、規則以外きそくいがいに間（一時空白）させるかって、あっちからもこっちからも、電話で故障こしょうが来ましたが、なあに、こっちがやるんじゃなくて、渡わたり鳥どりどもが、まっ黒にかたまって、あかしの前を通るのですからしかたありませんや、わたしぁ、べらぼうめ、そんな苦情くじょうは、おれのとこへ持もって来たってしかたがねえや、ばさばさのマントを着きて脚あしと口との途方とほうもなく細ほそい大将たいしょうへやれって、こう言いってやりましたがね、はっは」 すすきがなくなったために、向むこうの野原から、ぱっとあかりが射さして来ました。 「鷺さぎの方はなぜ手数てすうなんですか」カムパネルラは、さっきから、訊きこうと思っていたのです。 「それはね、鷺さぎをたべるには」鳥捕とりとりは、こっちに向むき直なおりました。「天の川の水あかりに、十日もつるしておくかね、そうでなけぁ、砂すなに三、四日うずめなけぁいけないんだ。そうすると、水銀すいぎんがみんな蒸発じょうはつして、たべられるようになるよ」 「こいつは鳥じゃない。ただのお菓子かしでしょう」やっぱりおなじことを考えていたとみえて、カムパネルラが、思い切ったというように、尋たずねました。鳥捕とりとりは、何かたいへんあわてたふうで、 「そうそう、ここで降おりなけぁ」と言いいながら、立って荷物にもつをとったと思うと、もう見えなくなっていました。 「どこへ行ったんだろう」二人ふたりは顔を見合わせましたら、燈台守とうだいもりは、にやにや笑わらって、少し伸のびあがるようにしながら、二人の横よこの窓まどの外をのぞきました。二人ふたりもそっちを見ましたら、たったいまの鳥捕とりとりが、黄いろと青じろの、うつくしい燐光りんこうを出す、いちめんのかわらははこぐさの上に立って、まじめな顔をして両手りょうてをひろげて、じっとそらを見ていたのです。 「あすこへ行ってる。ずいぶん奇体きたいだねえ。きっとまた鳥をつかまえるとこだねえ。汽車が走って行かないうちに、早く鳥がおりるといいな」と言いったとたん、がらんとした桔梗ききょういろの空から、さっき見たような鷺さぎが、まるで雪の降ふるように、ぎゃあぎゃあ叫さけびながら、いっぱいに舞まいおりて来ました。するとあの鳥捕とりとりは、すっかり注文ちゅうもん通りだというようにほくほくして、両足りょうあしをかっきり六十度どに開いて立って、鷺さぎのちぢめて降おりて来る黒い脚あしを両手りょうてで片かたっぱしから押おさえて、布ぬのの袋ふくろの中に入れるのでした。すると鷺さぎは、蛍ほたるのように、袋ふくろの中でしばらく、青くぺかぺか光ったり消きえたりしていましたが、おしまいとうとう、みんなぼんやり白くなって、眼めをつぶるのでした。ところが、つかまえられる鳥よりは、つかまえられないで無事ぶじに天の川の砂すなの上に降おりるものの方が多おおかったのです。それは見ていると、足が砂すなへつくや否いなや、まるで雪ゆきの解とけるように、縮ちぢまってひらべったくなって、まもなく溶鉱炉ようこうろから出た銅どうの汁しるのように、砂すなや砂利じゃりの上にひろがり、しばらくは鳥の形が、砂すなについているのでしたが、それも二、三度ど明るくなったり暗くらくなったりしているうちに、もうすっかりまわりと同じいろになってしまうのでした。 鳥捕とりとりは、二十疋ぴきばかり、袋ふくろに入れてしまうと、急きゅうに両手りょうてをあげて、兵隊へいたいが鉄砲弾てっぽうだまにあたって、死しぬときのような形をしました。と思ったら、もうそこに鳥捕とりとりの形はなくなって、かえって、 「ああせいせいした。どうもからだにちょうど合うほど稼かせいでいるくらい、いいことはありませんな」というききおぼえのある声が、ジョバンニの隣となりにしました。見ると鳥捕とりとりは、もうそこでとって来た鷺さぎを、きちんとそろえて、一つずつ重かさね直なおしているのでした。 「どうして、あすこから、いっぺんにここへ来たんですか」ジョバンニが、なんだかあたりまえのような、あたりまえでないような、おかしな気がして問といました。 「どうしてって、来ようとしたから来たんです。ぜんたいあなた方は、どちらからおいでですか」 ジョバンニは、すぐ返事へんじをしようと思いましたけれども、さあ、ぜんたいどこから来たのか、もうどうしても考えつきませんでした。カムパネルラも、顔をまっ赤にして何か思い出そうとしているのでした。 「ああ、遠くからですね」鳥捕とりとりは、わかったというように雑作ぞうさなくうなずきました。 九 ジョバンニの切符きっぷ 「もうここらは白鳥区くのおしまいです。ごらんなさい。あれが名高いアルビレオの観測所かんそくじょです」 窓まどの外の、まるで花火でいっぱいのような、あまの川のまん中に、黒い大きな建物たてものが四棟むねばかり立って、その一つの平屋根ひらやねの上に、眼めもさめるような、青宝玉サファイアと黄玉トパーズの大きな二つのすきとおった球たまが、輪わになってしずかにくるくるとまわっていました。黄いろのがだんだん向むこうへまわって行って、青い小さいのがこっちへ進すすんで来、まもなく二つのはじは、重かさなり合って、きれいな緑みどりいろの両面凸りょうめんとつレンズのかたちをつくり、それもだんだん、まん中がふくらみだして、とうとう青いのは、すっかりトパーズの正面しょうめんに来ましたので、緑みどりの中心と黄いろな明るい環わとができました。それがまただんだん横よこへ外それて、前のレンズの形を逆ぎゃくにくり返かえし、とうとうすっとはなれて、サファイアは向むこうへめぐり、黄いろのはこっちへ進すすみ、またちょうどさっきのようなふうになりました。銀河ぎんがの、かたちもなく音もない水にかこまれて、ほんとうにその黒い測候所そっこうじょが、睡ねむっているように、しずかによこたわったのです。 「あれは、水の速はやさをはかる器械きかいです。水も……」鳥捕とりとりが言いいかけたとき、 「切符きっぷを拝見はいけんいたします」三人の席せきの横よこに、赤い帽子ぼうしをかぶったせいの高い車掌しゃしょうが、いつかまっすぐに立っていて言いいました。鳥捕とりとりは、だまってかくしから、小さな紙きれを出しました。車掌しゃしょうはちょっと見て、すぐ眼めをそらして（あなた方のは？）というように、指ゆびをうごかしながら、手をジョバンニたちの方へ出しました。 「さあ」ジョバンニは困こまって、もじもじしていましたら、カムパネルラはわけもないというふうで、小さな鼠ねずみいろの切符きっぷを出しました。ジョバンニは、すっかりあわててしまって、もしか上着うわぎのポケットにでも、はいっていたかとおもいながら、手を入れてみましたら、何か大きなたたんだ紙きれにあたりました。こんなものはいっていたろうかと思って、急いそいで出してみましたら、それは四つに折おったはがきぐらいの大さ［＃「大さ」はママ］の緑みどりいろの紙でした。車掌しゃしょうが手を出しているもんですからなんでもかまわない、やっちまえと思って渡わたしましたら、車掌しゃしょうはまっすぐに立ち直なおってていねいにそれを開いて見ていました。そして読みながら上着うわぎのぼたんやなんかしきりに直なおしたりしていましたし燈台看守とうだいかんしゅも下からそれを熱心ねっしんにのぞいていましたから、ジョバンニはたしかにあれは証明書しょうめいしょか何かだったと考えて少し胸むねが熱あつくなるような気がしました。 「これは三次空間じくうかんの方からお持もちになったのですか」車掌しゃしょうがたずねました。 「なんだかわかりません」もう大丈夫だいじょうぶだと安心しながらジョバンニはそっちを見あげてくつくつ笑わらいました。 「よろしゅうございます。南十字サウザンクロスへ着つきますのは、次つぎの第だい三時ころになります」車掌しゃしょうは紙をジョバンニに渡わたして向むこうへ行きました。 カムパネルラは、その紙切れが何だったか待まちかねたというように急いそいでのぞきこみました。ジョバンニも全まったく早く見たかったのです。ところがそれはいちめん黒い唐草からくさのような模様もようの中に、おかしな十ばかりの字を印刷いんさつしたもので、だまって見ているとなんだかその中へ吸すい込こまれてしまうような気がするのでした。すると鳥捕とりとりが横からちらっとそれを見てあわてたように言いいました。 「おや、こいつはたいしたもんですぜ。こいつはもう、ほんとうの天上へさえ行ける切符きっぷだ。天上どこじゃない、どこでもかってにあるける通行券つうこうけんです。こいつをお持もちになれぁ、なるほど、こんな不完全ふかんぜんな幻想第四次げんそうだいよじの銀河鉄道ぎんがてつどうなんか、どこまででも行けるはずでさあ、あなた方たいしたもんですね」 「なんだかわかりません」ジョバンニが赤くなって答えながら、それをまたたたんでかくしに入れました。そしてきまりが悪わるいのでカムパネルラと二人ふたり、また窓まどの外をながめていましたが、その鳥捕とりとりの時々たいしたもんだというように、ちらちらこっちを見ているのがぼんやりわかりました。 「もうじき鷲わしの停車場ていしゃじょうだよ」カムパネルラが向むこう岸ぎしの、三つならんだ小さな青じろい三角標さんかくひょうと、地図とを見くらべて言いいました。 ジョバンニはなんだかわけもわからずに、にわかにとなりの鳥捕とりとりがきのどくでたまらなくなりました。鷺さぎをつかまえてせいせいしたとよろこんだり、白いきれでそれをくるくる包つつんだり、ひとの切符きっぷをびっくりしたように横目よこめで見てあわててほめだしたり、そんなことを一々考えていると、もうその見ず知らずの鳥捕とりとりのために、ジョバンニの持もっているものでも食べるものでもなんでもやってしまいたい、もうこの人のほんとうの幸さいわいになるなら、自分があの光る天の川の河原かわらに立って百年つづけて立って鳥をとってやってもいいというような気がして、どうしてももう黙だまっていられなくなりました。ほんとうにあなたのほしいものはいったい何ですかと訊きこうとして、それではあんまり出し抜ぬけだから、どうしようかと考えてふり返かえって見ましたら、そこにはもうあの鳥捕とりとりがいませんでした。網棚あみだなの上には白い荷物にもつも見えなかったのです。また窓まどの外で足をふんばってそらを見上げて鷺さぎを捕とるしたくをしているのかと思って、急いそいでそっちを見ましたが、外はいちめんのうつくしい砂子すなごと白いすすきの波なみばかり、あの鳥捕とりとりの広いせなかもとがった帽子ぼうしも見えませんでした。 「あの人どこへ行ったろう」カムパネルラもぼんやりそう言いっていました。 「どこへ行ったろう。いったいどこでまたあうのだろう。僕ぼくはどうしても少しあの人に物ものを言いわなかったろう」 「ああ、僕ぼくもそう思っているよ」 「僕ぼくはあの人が邪魔じゃまなような気がしたんだ。だから僕ぼくはたいへんつらい」ジョバンニはこんなへんてこな気もちは、ほんとうにはじめてだし、こんなこと今まで言いったこともないと思いました。 「なんだか苹果りんごのにおいがする。僕ぼくいま苹果りんごのことを考えたためだろうか」カムパネルラが不思議ふしぎそうにあたりを見まわしました。 「ほんとうに苹果りんごのにおいだよ。それから野茨のいばらのにおいもする」 ジョバンニもそこらを見ましたがやっぱりそれは窓まどからでもはいって来るらしいのでした。いま秋だから野茨のいばらの花のにおいのするはずはないとジョバンニは思いました。 そしたらにわかにそこに、つやつやした黒い髪かみの六つばかりの男の子が赤いジャケツのぼたんもかけず、ひどくびっくりしたような顔をして、がたがたふるえてはだしで立っていました。隣となりには黒い洋服ようふくをきちんと着きたせいの高い青年がいっぱいに風に吹ふかれているけやきの木のような姿勢しせいで、男の子の手をしっかりひいて立っていました。 「あら、ここどこでしょう。まあ、きれいだわ」青年のうしろに、もひとり、十二ばかりの眼めの茶いろな可愛かわいらしい女の子が、黒い外套がいとうを着きて青年の腕うでにすがって不思議ふしぎそうに窓まどの外を見ているのでした。 「ああ、ここはランカシャイヤだ。いや、コンネクテカット州しゅうだ。いや、ああ、ぼくたちはそらへ来たのだ。わたしたちは天へ行くのです。ごらんなさい。あのしるしは天上のしるしです。もうなんにもこわいことありません。わたくしたちは神かみさまに召めされているのです」黒服くろふくの青年はよろこびにかがやいてその女の子に言いいました。けれどもなぜかまた額ひたいに深ふかく皺しわを刻きざんで、それにたいへんつかれているらしく、無理むりに笑わらいながら男の子をジョバンニのとなりにすわらせました。それから女の子にやさしくカムパネルラのとなりの席せきを指ゆびさしました。女の子はすなおにそこへすわって、きちんと両手りょうてを組み合わせました。 「ぼく、おおねえさんのとこへ行くんだよう」腰掛こしかけたばかりの男の子は顔を変へんにして燈台看守とうだいかんしゅの向むこうの席せきにすわったばかりの青年に言いいました。青年はなんとも言いえず悲かなしそうな顔をして、じっとその子の、ちぢれたぬれた頭を見ました。女の子は、いきなり両手りょうてを顔にあててしくしく泣ないてしまいました。 「お父さんやきくよねえさんはまだいろいろお仕事しごとがあるのです。けれどももうすぐあとからいらっしゃいます。それよりも、おっかさんはどんなに永ながく待まっていらっしゃったでしょう。わたしの大事だいじなタダシはいまどんな歌をうたっているだろう、雪ゆきの降ふる朝にみんなと手をつないで、ぐるぐるにわとこのやぶをまわってあそんでいるだろうかと考えたり、ほんとうに待まって心配しんぱいしていらっしゃるんですから、早く行って、おっかさんにお目にかかりましょうね」 「うん、だけど僕ぼく、船に乗のらなけぁよかったなあ」 「ええ、けれど、ごらんなさい、そら、どうです、あの立派りっぱな川、ね、あすこはあの夏じゅう、ツィンクル、ツィンクル、リトル、スターをうたってやすむとき、いつも窓まどからぼんやり白く見えていたでしょう。あすこですよ。ね、きれいでしょう、あんなに光っています」 泣ないていた姉あねもハンケチで眼めをふいて外を見ました。青年は教えるようにそっと姉弟きょうだいにまた言いいました。 「わたしたちはもう、なんにもかなしいことないのです。わたしたちはこんないいとこを旅たびして、じき神かみさまのとこへ行きます。そこならもう、ほんとうに明るくてにおいがよくて立派りっぱな人たちでいっぱいです。そしてわたしたちの代かわりにボートへ乗のれた人たちは、きっとみんな助たすけられて、心配しんぱいして待まっているめいめいのお父さんやお母さんや自分のお家へやら行くのです。さあ、もうじきですから元気を出しておもしろくうたって行きましょう」青年は男の子のぬれたような黒い髪かみをなで、みんなを慰なぐさめながら、自分もだんだん顔いろがかがやいてきました。 「あなた方はどちらからいらっしゃったのですか。どうなすったのですか」 さっきの燈台看守とうだいかんしゅがやっと少しわかったように青年にたずねました。青年はかすかにわらいました。 「いえ、氷山ひょうざんにぶっつかって船が沈しずみましてね、わたしたちはこちらのお父さんが急きゅうな用ようで二か月前、一足さきに本国へお帰りになったので、あとから発たったのです。私は大学へはいっていて、家庭教師かていきょうしにやとわれていたのです。ところがちょうど十二日目、今日か昨日きのうのあたりです、船が氷山ひょうざんにぶっつかって一ぺんに傾かたむきもう沈しずみかけました。月のあかりはどこかぼんやりありましたが、霧きりが非常ひじょうに深ふかかったのです。ところがボートは左舷さげんの方半分はんぶんはもうだめになっていましたから、とてもみんなは乗のり切らないのです。もうそのうちにも船は沈しずみますし、私は必死ひっしとなって、どうか小さな人たちを乗のせてくださいと叫さけびました。近くの人たちはすぐみちを開いて、そして子供たちのために祈いのってくれました。けれどもそこからボートまでのところには、まだまだ小さな子どもたちや親たちやなんかいて、とても押おしのける勇気ゆうきがなかったのです。それでもわたくしはどうしてもこの方たちをお助たすけするのが私の義務ぎむだと思いましたから前にいる子供らを押おしのけようとしました。けれどもまた、そんなにして助たすけてあげるよりはこのまま神かみの御前みまえにみんなで行く方が、ほんとうにこの方たちの幸福こうふくだとも思いました。それからまた、その神かみにそむく罪つみはわたくしひとりでしょってぜひとも助たすけてあげようと思いました。けれども、どうしても見ているとそれができないのでした。子どもらばかりのボートの中へはなしてやって、お母さんが狂気きょうきのようにキスを送おくりお父さんがかなしいのをじっとこらえてまっすぐに立っているなど、とてももう腸はらわたもちぎれるようでした。そのうち船はもうずんずん沈しずみますから、私たちはかたまって、もうすっかり覚悟かくごして、この人たち二人を抱だいて、浮うかべるだけは浮うかぼうと船の沈しずむのを待まっていました。誰だれが投なげたかライフヴイが一つ飛とんで来ましたけれどもすべってずうっと向むこうへ行ってしまいました。私は一生けん命めいで甲板かんぱんの格子こうしになったとこをはなして、三人それにしっかりとりつきました。どこからともなく三〇六番の声があがりました。たちまちみんなはいろいろな国語で一ぺんにそれをうたいました。そのときにわかに大きな音がして私たちは水に落おち、もう渦うずにはいったと思いながらしっかりこの人たちをだいて、それからぼうっとしたと思ったらもうここへ来ていたのです。この方たちのお母さんは一昨年さくねん没なくなられました。ええ、ボートはきっと助たすかったにちがいありません、なにせよほど熟練じゅくれんな水夫すいふたちが漕こいで、すばやく船からはなれていましたから」 そこらから小さな嘆息たんそくやいのりの声が聞こえジョバンニもカムパネルラもいままで忘わすれていたいろいろのことをぼんやり思い出して眼めが熱あつくなりました。 （ああ、その大きな海はパシフィックというのではなかったろうか。その氷山ひょうざんの流ながれる北のはての海で、小さな船に乗のって、風や凍こおりつく潮水しおみずや、はげしい寒さむさとたたかって、たれかが一生けんめいはたらいている。ぼくはそのひとにほんとうにきのどくでそしてすまないような気がする。ぼくはそのひとのさいわいのためにいったいどうしたらいいのだろう） ジョバンニは首くびをたれて、すっかりふさぎ込こんでしまいました。 「なにがしあわせかわからないです。ほんとうにどんなつらいことでもそれがただしいみちを進すすむ中でのできごとなら、峠とうげの上りも下りもみんなほんとうの幸福こうふくに近づく一あしずつですから」 燈台守とうだいもりがなぐさめていました。 「ああそうです。ただいちばんのさいわいに至いたるためにいろいろのかなしみもみんなおぼしめしです」 青年が祈いのるようにそう答えました。 そしてあの姉弟きょうだいはもうつかれてめいめいぐったり席せきによりかかって睡ねむっていました。さっきのあのはだしだった足にはいつか白い柔やわらかな靴くつをはいていたのです。 ごとごとごとごと汽車はきらびやかな燐光りんこうの川の岸きしを進すすみました。向むこうの方の窓まどを見ると、野原はまるで幻燈げんとうのようでした。百も千もの大小さまざまの三角標さんかくひょう、その大きなものの上には赤い点々をうった測量旗そくりょうきも見え、野原のはらのはてはそれらがいちめん、たくさんたくさん集あつまってぼおっと青白い霧きりのよう、そこからか、またはもっと向むこうからか、ときどきさまざまの形のぼんやりした狼煙のろしのようなものが、かわるがわるきれいな桔梗ききょういろのそらにうちあげられるのでした。じつにそのすきとおった奇麗きれいな風は、ばらのにおいでいっぱいでした。 「いかがですか。こういう苹果りんごはおはじめてでしょう」向むこうの席せきの燈台看守とうだいかんしゅがいつか黄金きんと紅べにでうつくしくいろどられた大きな苹果りんごを落おとさないように両手りょうてで膝ひざの上にかかえていました。 「おや、どっから来たのですか。立派りっぱですねえ。ここらではこんな苹果りんごができるのですか」青年はほんとうにびっくりしたらしく、燈台看守とうだいかんしゅの両手りょうてにかかえられた一もりの苹果りんごを、眼めを細ほそくしたり首くびをまげたりしながら、われを忘わすれてながめていました。 「いや、まあおとりください。どうか、まあおとりください」 青年は一つとってジョバンニたちの方をちょっと見ました。 「さあ、向むこうの坊ぼっちゃんがた。いかがですか。おとりください」 ジョバンニは坊ぼっちゃんといわれたので、すこししゃくにさわってだまっていましたが、カムパネルラは、 「ありがとう」と言いいました。 すると青年は自分でとって一つずつ二人に送おくってよこしましたので、ジョバンニも立って、ありがとうと言いいました。 燈台看守とうだいかんしゅはやっと両腕りょううでがあいたので、こんどは自分で一つずつ睡ねむっている姉弟きょうだいの膝ひざにそっと置おきました。 「どうもありがとう。どこでできるのですか。こんな立派りっぱな苹果りんごは」 青年はつくづく見ながら言いいました。 「この辺あたりではもちろん農業のうぎょうはいたしますけれどもたいていひとりでにいいものができるような約束やくそくになっております。農業のうぎょうだってそんなにほねはおれはしません。たいてい自分の望のぞむ種子たねさえ播まけばひとりでにどんどんできます。米だってパシフィック辺へんのように殻からもないし十倍ばいも大きくてにおいもいいのです。けれどもあなたがたのいらっしゃる方なら農業のうぎょうはもうありません。苹果りんごだってお菓子かしだって、かすが少しもありませんから、みんなそのひとそのひとによってちがった、わずかのいいかおりになって毛あなからちらけてしまうのです」 にわかに男の子がばっちり眼めをあいて言いいました。 「ああぼくいまお母っかさんの夢ゆめをみていたよ。お母っかさんがね、立派りっぱな戸棚とだなや本のあるとこにいてね、ぼくの方を見て手をだしてにこにこにこにこわらったよ。ぼく、おっかさん。りんごをひろってきてあげましょうか、と言いったら眼めがさめちゃった。ああここ、さっきの汽車のなかだねえ」 「その苹果りんごがそこにあります。このおじさんにいただいたのですよ」青年が言いいました。 「ありがとうおじさん。おや、かおるねえさんまだねてるねえ、ぼくおこしてやろう。ねえさん。ごらん、りんごをもらったよ。おきてごらん」 姉あねはわらって眼めをさまし、まぶしそうに両手りょうてを眼めにあてて、それから苹果りんごを見ました。 男の子はまるでパイをたべるように、もうそれをたべていました。またせっかくむいたそのきれいな皮かわも、くるくるコルク抜ぬきのような形になって床ゆかへ落おちるまでの間にはすうっと、灰はいいろに光って蒸発じょうはつしてしまうのでした。 二人ふたりはりんごをたいせつにポケットにしまいました。 川下の向むこう岸ぎしに青く茂しげった大きな林が見え、その枝えだには熟じゅくしてまっ赤に光るまるい実みがいっぱい、その林のまん中に高い高い三角標さんかくひょうが立って、森の中からはオーケストラベルやジロフォンにまじってなんとも言いえずきれいな音ねいろが、とけるように浸しみるように風につれて流ながれて来るのでした。 青年はぞくっとしてからだをふるうようにしました。 だまってその譜ふを聞いていると、そこらにいちめん黄いろや、うすい緑みどりの明るい野原のはらか敷物しきものかがひろがり、またまっ白な蝋ろうのような露つゆが太陽たいようの面めんをかすめて行くように思われました。 「まあ、あの烏からす」カムパネルラのとなりの、かおると呼よばれた女の子が叫さけびました。 「からすでない。みんなかささぎだ」カムパネルラがまた何気なくしかるように叫さけびましたので、ジョバンニはまた思わず笑わらい、女の子はきまり悪わるそうにしました。まったく河原かわらの青じろいあかりの上に、黒い鳥がたくさんたくさんいっぱいに列れつになってとまってじっと川の微光びこうを受けているのでした。 「かささぎですねえ、頭のうしろのとこに毛がぴんと延のびてますから」青年はとりなすように言いいました。 向むこうの青い森の中の三角標さんかくひょうはすっかり汽車の正面しょうめんに来ました。そのとき汽車のずうっとうしろの方から、あの聞きなれた三〇六番の讃美歌さんびかのふしが聞こえてきました。よほどの人数で合唱がっしょうしているらしいのでした。青年はさっと顔いろが青ざめ、たって一ぺんそっちへ行きそうにしましたが思いかえしてまたすわりました。かおる子はハンケチを顔にあててしまいました。 ジョバンニまでなんだか鼻はなが変へんになりました。けれどもいつともなく誰だれともなくその歌は歌い出されだんだんはっきり強くなりました。思わずジョバンニもカムパネルラもいっしょにうたいだしたのです。 そして青い橄欖かんらんの森が、見えない天の川の向むこうにさめざめと光りながらだんだんうしろの方へ行ってしまい、そこから流ながれて来るあやしい楽器がっきの音も、もう汽車のひびきや風の音にすりへらされてずうっとかすかになりました。 「あ、孔雀くじゃくがいるよ。あ、孔雀くじゃくがいるよ」 「あの森琴ライラの宿やどでしょう。あたしきっとあの森の中にむかしの大きなオーケストラの人たちが集あつまっていらっしゃると思うわ、まわりには青い孔雀くじゃくやなんかたくさんいると思うわ」 「ええ、たくさんいたわ」女の子がこたえました。 ジョバンニはその小さく小さくなっていまはもう一つの緑みどりいろの貝かいぼたんのように見える森の上にさっさっと青じろく時々光ってその孔雀くじゃくがはねをひろげたりとじたりする光の反射はんしゃを見ました。 「そうだ、孔雀くじゃくの声だってさっき聞こえた」カムパネルラが女の子に言いいました。 「ええ、三十疋ぴきぐらいはたしかにいたわ」女の子が答えました。 ジョバンニはにわかになんとも言いえずかなしい気がして思わず、 「カムパネルラ、ここからはねおりて遊あそんで行こうよ」とこわい顔をして言いおうとしたくらいでした。 ところがそのときジョバンニは川下の遠くの方に不思議ふしぎなものを見ました。それはたしかになにか黒いつるつるした細長ほそながいもので、あの見えない天の川の水の上に飛とび出してちょっと弓ゆみのようなかたちに進すすんで、また水の中にかくれたようでした。おかしいと思ってまたよく気をつけていましたら、こんどはずっと近くでまたそんなことがあったらしいのでした。そのうちもうあっちでもこっちでも、その黒いつるつるした変へんなものが水から飛とび出して、まるく飛とんでまた頭から水へくぐるのがたくさん見えてきました。みんな魚のように川上へのぼるらしいのでした。 「まあ、なんでしょう。たあちゃん。ごらんなさい。まあたくさんだわね。なんでしょうあれ」 睡ねむそうに眼めをこすっていた男の子はびっくりしたように立ちあがりました。 「なんだろう」青年も立ちあがりました。 「まあ、おかしな魚だわ、なんでしょうあれ」 「海豚いるかです」カムパネルラがそっちを見ながら答えました。 「海豚いるかだなんてあたしはじめてだわ。けどここ海じゃないんでしょう」 「いるかは海にいるときまっていない」あの不思議ふしぎな低ひくい声がまたどこからかしました。 ほんとうにそのいるかのかたちのおかしいことは、二つのひれをちょうど両手りょうてをさげて不動ふどうの姿勢しせいをとったようなふうにして水の中から飛とび出して来て、うやうやしく頭を下にして不動ふどうの姿勢しせいのまままた水の中へくぐって行くのでした。見えない天の川の水もそのときはゆらゆらと青い焔ほのおのように波なみをあげるのでした。 「いるかお魚でしょうか」女の子がカムパネルラにはなしかけました。男の子はぐったりつかれたように席せきにもたれて睡ねむっていました。 「いるか、魚じゃありません。くじらと同じようなけだものです」カムパネルラが答えました。 「あなたくじら見たことあって」 「僕ぼくあります。くじら、頭と黒いしっぽだけ見えます。潮しおを吹ふくとちょうど本にあるようになります」 「くじらなら大きいわねえ」 「くじら大きいです。子供こどもだっているかぐらいあります」 「そうよ、あたしアラビアンナイトで見たわ」姉あねは細ほそい銀ぎんいろの指輪ゆびわをいじりながらおもしろそうにはなししていました。 （カムパネルラ、僕ぼくもう行っちまうぞ。僕ぼくなんか鯨くじらだって見たことないや） ジョバンニはまるでたまらないほどいらいらしながら、それでも堅かたく、唇くちびるを噛かんでこらえて窓まどの外を見ていました。その窓まどの外には海豚いるかのかたちももう見えなくなって川は二つにわかれました。そのまっくらな島しまのまん中に高い高いやぐらが一つ組まれて、その上に一人の寛ゆるい服ふくを着きて赤い帽子ぼうしをかぶった男が立っていました。そして両手りょうてに赤と青の旗はたをもってそらを見上げて信号しんごうしているのでした。 ジョバンニが見ている間その人はしきりに赤い旗はたをふっていましたが、にわかに赤旗あかはたをおろしてうしろにかくすようにし、青い旗はたを高く高くあげてまるでオーケストラの指揮者しきしゃのようにはげしく振ふりました。すると空中にざあっと雨のような音がして、何かまっくらなものが、いくかたまりもいくかたまりも鉄砲丸てっぽうだまのように川の向むこうの方へ飛とんで行くのでした。ジョバンニは思わず窓まどからからだを半分出して、そっちを見あげました。美うつくしい美うつくしい桔梗ききょういろのがらんとした空の下を、実じつに何万なんまんという小さな鳥どもが、幾組いくくみも幾組いくくみもめいめいせわしくせわしく鳴いて通って行くのでした。 「鳥が飛とんで行くな」ジョバンニが窓まどの外で言いました。 「どら」カムパネルラもそらを見ました。 そのときあのやぐらの上のゆるい服ふくの男はにわかに赤い旗はたをあげて狂気きょうきのようにふりうごかしました。するとぴたっと鳥の群むれは通らなくなり、それと同時にぴしゃあんというつぶれたような音が川下の方で起おこって、それからしばらくしいんとしました。と思ったらあの赤帽あかぼうの信号手しんごうしゅがまた青い旗はたをふって叫さけんでいたのです。 「いまこそわたれわたり鳥、いまこそわたれわたり鳥」その声もはっきり聞こえました。 それといっしょにまた幾万いくまんという鳥の群むれがそらをまっすぐにかけたのです。二人ふたりの顔を出しているまん中の窓まどからあの女の子が顔を出して美うつくしい頬ほおをかがやかせながらそらを仰あおぎました。 「まあ、この鳥、たくさんですわねえ、あらまあそらのきれいなこと」女の子はジョバンニにはなしかけましたけれどもジョバンニは生意気なまいきな、いやだいと思いながら、だまって口をむすんでそらを見あげていました。女の子は小さくほっと息いきをして、だまって席せきへ戻もどりました。カムパネルラがきのどくそうに窓まどから顔を引っ込こめて地図を見ていました。 「あの人鳥へ教えてるんでしょうか」女の子がそっとカムパネルラにたずねました。 「わたり鳥へ信号しんごうしてるんです。きっとどこからかのろしがあがるためでしょう」 カムパネルラが少しおぼつかなそうに答えました。そして車の中はしいんとなりました。ジョバンニはもう頭を引っ込こめたかったのですけれども明るいとこへ顔を出すのがつらかったので、だまってこらえてそのまま立って口笛くちぶえを吹ふいていました。 （どうして僕ぼくはこんなにかなしいのだろう。僕ぼくはもっとこころもちをきれいに大きくもたなければいけない。あすこの岸きしのずうっと向むこうにまるでけむりのような小さな青い火が見える。あれはほんとうにしずかでつめたい。僕ぼくはあれをよく見てこころもちをしずめるんだ） ジョバンニは熱ほてって痛いたいあたまを両手りょうてで押おさえるようにして、そっちの方を見ました。 （ああほんとうにどこまでもどこまでも僕ぼくといっしょに行くひとはないだろうか。カムパネルラだってあんな女の子とおもしろそうに談はなしているし僕ぼくはほんとうにつらいなあ） ジョバンニの眼めはまた泪なみだでいっぱいになり、天の川もまるで遠くへ行いったようにぼんやり白く見えるだけでした。 そのとき汽車はだんだん川からはなれて崖がけの上を通るようになりました。向むこう岸ぎしもまた黒いいろの崖がけが川の岸きしを下流かりゅうに下るにしたがって、だんだん高くなっていくのでした。そしてちらっと大きなとうもろこしの木を見ました。その葉ははぐるぐるに縮ちぢれ葉はの下にはもう美しい緑みどりいろの大きな苞ほうが赤い毛を吐はいて真珠しんじゅのような実みもちらっと見えたのでした。それはだんだん数を増ましてきて、もういまは列れつのように崖がけと線路せんろとの間にならび、思わずジョバンニが窓まどから顔を引っ込こめて向むこう側がわの窓まどを見ましたときは、美うつくしいそらの野原の地平線ちへいせんのはてまで、その大きなとうもろこしの木がほとんどいちめんに植うえられて、さやさや風にゆらぎ、その立派りっぱなちぢれた葉はのさきからは、まるでひるの間にいっぱい日光を吸すった金剛石こんごうせきのように露つゆがいっぱいについて、赤や緑みどりやきらきら燃もえて光っているのでした。カムパネルラが、 「あれとうもろこしだねえ」とジョバンニに言いいましたけれども、ジョバンニはどうしても気持きもちがなおりませんでしたから、ただぶっきらぼうに野原を見たまま、 「そうだろう」と答えました。 そのとき汽車はだんだんしずかになって、いくつかのシグナルとてんてつ器きの灯あかりを過ぎ、小さな停車場ていしゃばにとまりました。 その正面しょうめんの青じろい時計とけいはかっきり第二時だいにじを示しめし、風もなくなり汽車もうごかず、しずかなしずかな野原のなかにその振ふり子こはカチッカチッと正しく時を刻きざんでいくのでした。 そしてまったくその振ふり子この音のたえまを遠くの遠くの野原のはてから、かすかなかすかな旋律せんりつが糸のように流ながれて来るのでした。 「新世界交響楽しんせかいこうきょうがくだわ」向むこうの席せきの姉あねがひとりごとのようにこっちを見ながらそっと言いいました。 全まったくもう車の中ではあの黒服くろふくの丈高たけたかい青年も誰だれもみんなやさしい夢ゆめを見ているのでした。 （こんなしずかないいとこで僕ぼくはどうしてもっと愉快ゆかいになれないだろう。どうしてこんなにひとりさびしいのだろう。けれどもカムパネルラなんかあんまりひどい、僕ぼくといっしょに汽車に乗のっていながら、まるであんな女の子とばかり談はなしているんだもの。僕ぼくはほんとうにつらい） ジョバンニはまた手で顔を半分はんぶんかくすようにして向むこうの窓まどのそとを見つめていました。 すきとおった硝子ガラスのような笛ふえが鳴って汽車はしずかに動きだし、カムパネルラもさびしそうに星めぐりの口笛くちぶえを吹ふきました。 「ええ、ええ、もうこの辺へんはひどい高原ですから」 うしろの方で誰だれかとしよりらしい人の、いま眼めがさめたというふうではきはき談はなしている声がしました。 「とうもろこしだって棒ぼうで二尺も孔あなをあけておいてそこへ播まかないとはえないんです」 「そうですか。川まではよほどありましょうかねえ」 「ええ、ええ、河かわまでは二千尺じゃくから六千尺じゃくあります。もうまるでひどい峡谷きょうこくになっているんです」 そうそうここはコロラドの高原じゃなかったろうか、ジョバンニは思わずそう思いました。 あの姉あねは弟を自分の胸むねによりかからせて睡ねむらせながら黒い瞳ひとみをうっとりと遠くへ投なげて何を見るでもなしに考え込こんでいるのでしたし、カムパネルラはまださびしそうにひとり口笛くちぶえを吹ふき、男の子はまるで絹きぬで包つつんだ苹果りんごのような顔いろをしてジョバンニの見る方を見ているのでした。 突然とつぜんとうもろこしがなくなって巨おおきな黒い野原のはらがいっぱいにひらけました。 新世界交響楽しんせかいこうきょうがくはいよいよはっきり地平線ちへいせんのはてから湧わき、そのまっ黒な野原のはらのなかを一人のインデアンが白い鳥の羽根はねを頭につけ、たくさんの石を腕うでと胸むねにかざり、小さな弓ゆみに矢やをつがえていちもくさんに汽車を追おって来るのでした。 「あら、インデアンですよ。インデアンですよ。おねえさまごらんなさい」 黒服くろふくの青年も眼めをさましました。 ジョバンニもカムパネルラも立ちあがりました。 「走って来るわ、あら、走って来るわ。追おいかけているんでしょう」 「いいえ、汽車を追おってるんじゃないんですよ。猟りょうをするか踊おどるかしてるんですよ」 青年はいまどこにいるか忘わすれたというふうにポケットに手を入れて立ちながら言いいました。 まったくインデアンは半分はんぶんは踊おどっているようでした。第一だいいちかけるにしても足のふみようがもっと経済けいざいもとれ本気にもなれそうでした。にわかにくっきり白いその羽根はねは前の方へ倒たおれるようになり、インデアンはぴたっと立ちどまって、すばやく弓ゆみを空にひきました。そこから一羽わの鶴つるがふらふらと落おちて来て、また走り出したインデアンの大きくひろげた両手りょうてに落おちこみました。インデアンはうれしそうに立ってわらいました。そしてその鶴つるをもってこっちを見ている影かげも、もうどんどん小さく遠くなり、電しんばしらの碍子がいしがきらっきらっと続つづいて二つばかり光って、またとうもろこしの林になってしまいました。こっち側がわの窓まどを見ますと汽車はほんとうに高い高い崖がけの上を走っていて、その谷の底そこには川がやっぱり幅はばひろく明るく流ながれていたのです。 「ええ、もうこの辺へんから下りです。なんせこんどは一ぺんにあの水面すいめんまでおりて行くんですから容易よういじゃありません。この傾斜けいしゃがあるもんですから汽車は決けっして向むこうからこっちへは来ないんです。そら、もうだんだん早くなったでしょう」さっきの老人ろうじんらしい声が言いいました。 どんどんどんどん汽車は降おりて行きました。崖がけのはじに鉄道てつどうがかかるときは川が明るく下にのぞけたのです。ジョバンニはだんだんこころもちが明るくなってきました。汽車が小さな小屋こやの前を通って、その前にしょんぼりひとりの子供こどもが立ってこっちを見ているときなどは思わず、ほう、と叫さけびました。 どんどんどんどん汽車は走って行きました。室中へやじゅうのひとたちは半分はんぶんうしろの方へ倒たおれるようになりながら腰掛こしかけにしっかりしがみついていました。ジョバンニは思わずカムパネルラとわらいました。もうそして天の川は汽車のすぐ横手よこてをいままでよほど激はげしく流ながれて来たらしく、ときどきちらちら光ってながれているのでした。うすあかい河原かわらなでしこの花があちこち咲さいていました。汽車はようやく落おち着ついたようにゆっくり走っていました。 向むこうとこっちの岸きしに星のかたちとつるはしを書いた旗はたがたっていました。 「あれなんの旗はただろうね」ジョバンニがやっとものを言いいました。 「さあ、わからないねえ、地図にもないんだもの。鉄てつの舟ふねがおいてあるねえ」 「ああ」 「橋はしを架かけるとこじゃないんでしょうか」女の子が言いいました。 「ああ、あれ工兵こうへいの旗はただねえ。架橋演習かきょうえんしゅうをしてるんだ。けれど兵隊へいたいのかたちが見えないねえ」 その時向むこう岸ぎしちかくの少し下流かりゅうの方で、見えない天の川の水がぎらっと光って、柱はしらのように高くはねあがり、どおとはげしい音がしました。 「発破はっぱだよ、発破はっぱだよ」カムパネルラはこおどりしました。 その柱はしらのようになった水は見えなくなり、大きな鮭さけや鱒ますがきらっきらっと白く腹はらを光らせて空中にほうり出されてまるい輪わを描えがいてまた水に落おちました。ジョバンニはもうはねあがりたいくらい気持きもちが軽かるくなって言いいました。 「空の工兵大隊こうへいだいたいだ。どうだ、鱒ますなんかがまるでこんなになってはねあげられたねえ。僕ぼくこんな愉快ゆかいな旅たびはしたことない。いいねえ」 「あの鱒ますなら近くで見たらこれくらいあるねえ、たくさんさかないるんだな、この水の中に」 「小さなお魚もいるんでしょうか」女の子が談はなしにつり込こまれて言いいました。 「いるんでしょう。大きなのがいるんだから小さいのもいるんでしょう。けれど遠くだから、いま小さいの見えなかったねえ」ジョバンニはもうすっかり機嫌きげんが直なおっておもしろそうにわらって女の子に答えました。 「あれきっと双子ふたごのお星さまのお宮みやだよ」男の子がいきなり窓まどの外をさして叫さけびました。 右手の低ひくい丘おかの上に小さな水晶すいしょうででもこさえたような二つのお宮みやがならんで立っていました。 「双子ふたごのお星さまのお宮みやってなんだい」 「あたし前になんべんもお母っかさんから聞いたわ。ちゃんと小さな水晶すいしょうのお宮みやで二つならんでいるからきっとそうだわ」 「はなしてごらん。双子ふたごのお星さまが何をしたっての」 「ぼくも知ってらい。双子ふたごのお星さまが野原へ遊あそびにでて、からすと喧嘩けんかしたんだろう」 「そうじゃないわよ。あのね、天の川の岸きしにね、おっかさんお話しなすったわ、……」 「それから彗星ほうきぼしがギーギーフーギーギーフーて言いって来たねえ」 「いやだわ、たあちゃん、そうじゃないわよ。それはべつの方だわ」 「するとあすこにいま笛ふえを吹ふいているんだろうか」 「いま海へ行ってらあ」 「いけないわよ。もう海からあがっていらっしゃったのよ」 「そうそう。ぼく知ってらあ、ぼくおはなししよう」 川の向こう岸ぎしがにわかに赤くなりました。 楊やなぎの木や何かもまっ黒にすかし出され、見えない天の川の波なみも、ときどきちらちら針はりのように赤く光りました。まったく向むこう岸ぎしの野原に大きなまっ赤な火が燃もやされ、その黒いけむりは高く桔梗ききょういろのつめたそうな天をも焦こがしそうでした。ルビーよりも赤くすきとおり、リチウムよりもうつくしく酔よったようになって、その火は燃もえているのでした。 「あれはなんの火だろう。あんな赤く光る火は何を燃もやせばできるんだろう」ジョバンニが言いいました。 「蠍さそりの火だな」カムパネルラがまた地図と首くびっぴきして答えました。 「あら、蠍さそりの火のことならあたし知ってるわ」 「蠍さそりの火ってなんだい」ジョバンニがききました。 「蠍さそりがやけて死んだのよ。その火がいまでも燃もえてるって、あたし何べんもお父さんから聴きいたわ」 「蠍さそりって、虫だろう」 「ええ、蠍さそりは虫よ。だけどいい虫だわ」 「蠍さそりいい虫じゃないよ。僕ぼく博物館はくぶつかんでアルコールにつけてあるの見た。尾おにこんなかぎがあってそれで螫さされると死しぬって先生が言いってたよ」 「そうよ。だけどいい虫だわ、お父さんこう言いったのよ。むかしのバルドラの野原に一ぴきの蠍さそりがいて小さな虫やなんか殺ころしてたべて生きていたんですって。するとある日いたちに見つかって食べられそうになったんですって。さそりは一生けん命めいにげてにげたけど、とうとういたちに押おさえられそうになったわ、そのときいきなり前に井戸いどがあってその中に落おちてしまったわ、もうどうしてもあがられないで、さそりはおぼれはじめたのよ。そのときさそりはこう言いってお祈いのりしたというの。 ああ、わたしはいままで、いくつのものの命いのちをとったかわからない、そしてその私がこんどいたちにとられようとしたときはあんなに一生けん命めいにげた。それでもとうとうこんなになってしまった。ああなんにもあてにならない。どうしてわたしはわたしのからだを、だまっていたちにくれてやらなかったろう。そしたらいたちも一日生きのびたろうに。どうか神かみさま。私の心をごらんください。こんなにむなしく命いのちをすてず、どうかこの次つぎには、まことのみんなの幸さいわいのために私のからだをおつかいください。って言いったというの。 そしたらいつか蠍さそりはじぶんのからだが、まっ赤なうつくしい火になって燃もえて、よるのやみを照てらしているのを見たって。いまでも燃もえてるってお父さんおっしゃったわ。ほんとうにあの火、それだわ」 「そうだ。見たまえ。そこらの三角標さんかくひょうはちょうどさそりの形にならんでいるよ」 ジョバンニはまったくその大きな火の向むこうに三つの三角標さんかくひょうが、ちょうどさそりの腕うでのように、こっちに五つの三角標さんかくひょうがさそりの尾おやかぎのようにならんでいるのを見ました。そしてほんとうにそのまっ赤なうつくしいさそりの火は音なくあかるくあかるく燃もえたのです。 その火がだんだんうしろの方になるにつれて、みんなはなんとも言いえずにぎやかな、さまざまの楽がくの音ねや草花のにおいのようなもの、口笛くちぶえや人々のざわざわ言いう声やらを聞きました。それはもうじきちかくに町か何かがあって、そこにお祭まつりでもあるというような気がするのでした。 「ケンタウル露つゆをふらせ」いきなりいままで睡ねむっていたジョバンニのとなりの男の子が向むこうの窓まどを見ながら叫さけんでいました。 ああそこにはクリスマストリイのようにまっ青な唐檜とうひかもみの木がたって、その中にはたくさんのたくさんの豆電燈まめでんとうがまるで千の蛍ほたるでも集あつまったようについていました。 「ああ、そうだ、今夜ケンタウル祭さいだねえ」 「ああ、ここはケンタウルの村だよ」カムパネルラがすぐ言いいました。 （此この間原稿げんこうなし） 「ボール投げなら僕ぼく決けっしてはずさない」 男の子が大いばりで言いいました。 「もうじきサウザンクロスです。おりるしたくをしてください」青年がみんなに言いいました。 「僕ぼく、も少し汽車に乗ってるんだよ」男の子が言いいました。 カムパネルラのとなりの女の子はそわそわ立ってしたくをはじめましたけれどもやっぱりジョバンニたちとわかれたくないようなようすでした。 「ここでおりなけぁいけないのです」青年はきちっと口を結むすんで男の子を見おろしながら言いいました。 「厭いやだい。僕ぼくもう少し汽車へ乗のってから行くんだい」 ジョバンニがこらえかねて言いいました。 「僕ぼくたちといっしょに乗のって行こう。僕ぼくたちどこまでだって行ける切符きっぷ持もってるんだ」 「だけどあたしたち、もうここで降おりなけぁいけないのよ。ここ天上へ行くとこなんだから」 女の子がさびしそうに言いいました。 「天上へなんか行かなくたっていいじゃないか。ぼくたちここで天上よりももっといいとこをこさえなけぁいけないって僕ぼくの先生が言いったよ」 「だっておっ母かさんも行ってらっしゃるし、それに神かみさまがおっしゃるんだわ」 「そんな神かみさまうその神かみさまだい」 「あなたの神かみさまうその神かみさまよ」 「そうじゃないよ」 「あなたの神かみさまってどんな神かみさまですか」青年は笑わらいながら言いいました。 「ぼくほんとうはよく知りません。けれどもそんなんでなしに、ほんとうのたった一人ひとりの神かみさまです」 「ほんとうの神かみさまはもちろんたった一人ひとりです」 「ああ、そんなんでなしに、たったひとりのほんとうのほんとうの神かみさまです」 「だからそうじゃありませんか。わたくしはあなた方がいまにそのほんとうの神かみさまの前に、わたくしたちとお会いになることを祈いのります」青年はつつましく両手りょうてを組みました。 女の子もちょうどその通りにしました。みんなほんとうに別わかれが惜おしそうで、その顔いろも少し青ざめて見えました。ジョバンニはあぶなく声をあげて泣なき出そうとしました。 「さあもうしたくはいいんですか。じきサウザンクロスですから」 ああそのときでした。見えない天の川のずうっと川下に青や橙だいだいや、もうあらゆる光でちりばめられた十字架じゅうじかが、まるで一本の木というふうに川の中から立ってかがやき、その上には青じろい雲がまるい環わになって後光のようにかかっているのでした。汽車の中がまるでざわざわしました。みんなあの北の十字のときのようにまっすぐに立ってお祈いのりをはじめました。あっちにもこっちにも子供が瓜うりに飛とびついたときのようなよろこびの声や、なんとも言いようない深ふかいつつましいためいきの音ばかりきこえました。そしてだんだん十字架じゅうじかは窓まどの正面しょうめんになり、あの苹果りんごの肉にくのような青じろい環わの雲も、ゆるやかにゆるやかに繞めぐっているのが見えました。 「ハレルヤ、ハレルヤ」明るくたのしくみんなの声はひびき、みんなはそのそらの遠くから、つめたいそらの遠くから、すきとおったなんとも言いえずさわやかなラッパの声をききました。そしてたくさんのシグナルや電燈でんとうの灯あかりのなかを汽車はだんだんゆるやかになり、とうとう十字架じゅうじかのちょうどま向むかいに行ってすっかりとまりました。 「さあ、おりるんですよ」青年は男の子の手をひき姉あねは互たがいにえりや肩かたをなおしてやってだんだん向むこうの出口の方へ歩き出しました。 「じゃさよなら」女の子がふりかえって二人に言いいました。 「さよなら」ジョバンニはまるで泣なき出したいのをこらえておこったようにぶっきらぼうに言いいました。 女の子はいかにもつらそうに眼めを大きくして、も一度どこっちをふりかえって、それからあとはもうだまって出て行ってしまいました。汽車の中はもう半分以上はんぶんいじょうも空すいてしまいにわかにがらんとして、さびしくなり風がいっぱいに吹ふき込こみました。 そして見ているとみんなはつつましく列れつを組んで、あの十字架じゅうじかの前の天の川のなぎさにひざまずいていました。そしてその見えない天の川の水をわたって、ひとりのこうごうしい白いきものの人が手をのばしてこっちへ来るのを二人は見ました。けれどもそのときはもう硝子ガラスの呼よび子は鳴らされ汽車はうごきだし、と思ううちに銀ぎんいろの霧きりが川下の方から、すうっと流ながれて来て、もうそっちは何も見えなくなりました。ただたくさんのくるみの木が葉はをさんさんと光らしてその霧きりの中に立ち、黄金きんの円光をもった電気栗鼠でんきりすが可愛かわいい顔をその中からちらちらのぞいているだけでした。 そのとき、すうっと霧きりがはれかかりました。どこかへ行く街道かいどうらしく小さな電燈でんとうの一列いちれつについた通りがありました。それはしばらく線路せんろに沿そって進すすんでいました。そして二人ふたりがそのあかしの前を通って行くときは、その小さな豆いろの火はちょうどあいさつでもするようにぽかっと消きえ、二人ふたりが過ぎて行くときまた点つくのでした。 ふりかえって見ると、さっきの十字架じゅうじかはすっかり小さくなってしまい、ほんとうにもうそのまま胸むねにもつるされそうになり、さっきの女の子や青年たちがその前の白い渚なぎさにまだひざまずいているのか、それともどこか方角ほうがくもわからないその天上へ行ったのか、ぼんやりして見分けられませんでした。 ジョバンニは、ああ、と深ふかく息いきしました。 「カムパネルラ、また僕ぼくたち二人ふたりきりになったねえ、どこまでもどこまでもいっしょに行こう。僕ぼくはもう、あのさそりのように、ほんとうにみんなの幸さいわいのためならば僕ぼくのからだなんか百ぺん灼やいてもかまわない」 「うん。僕ぼくだってそうだ」カムパネルラの眼めにはきれいな涙なみだがうかんでいました。 「けれどもほんとうのさいわいはいったいなんだろう」 ジョバンニが言いいました。 「僕ぼくわからない」カムパネルラがぼんやり言いいました。 「僕ぼくたちしっかりやろうねえ」ジョバンニが胸むねいっぱい新しい力が湧わくように、ふうと息いきをしながら言いいました。 「あ、あすこ石炭袋せきたんぶくろだよ。そらの孔あなだよ」カムパネルラが少しそっちを避さけるようにしながら天の川のひととこを指ゆびさしました。 ジョバンニはそっちを見て、まるでぎくっとしてしまいました。天の川の一とこに大きなまっくらな孔あなが、どおんとあいているのです。その底そこがどれほど深ふかいか、その奥おくに何があるか、いくら眼めをこすってのぞいてもなんにも見えず、ただ眼めがしんしんと痛いたむのでした。ジョバンニが言いいました。 「僕ぼくもうあんな大きな暗やみの中だってこわくない。きっとみんなのほんとうのさいわいをさがしに行く。どこまでもどこまでも僕ぼくたちいっしょに進すすんで行こう」 「ああきっと行くよ。ああ、あすこの野原はなんてきれいだろう。みんな集あつまってるねえ。あすこがほんとうの天上なんだ。あっ、あすこにいるのはぼくのお母さんだよ」 カムパネルラはにわかに窓まどの遠くに見えるきれいな野原を指さして叫さけびました。 ジョバンニもそっちを見ましたけれども、そこはぼんやり白くけむっているばかり、どうしてもカムパネルラが言いったように思われませんでした。 なんとも言いえずさびしい気がして、ぼんやりそっちを見ていましたら、向むこうの河岸かわぎしに二本の電信でんしんばしらが、ちょうど両方りょうほうから腕うでを組んだように赤い腕木うでぎをつらねて立っていました。 「カムパネルラ、僕ぼくたちいっしょに行こうねえ」ジョバンニがこう言いいながらふりかえって見ましたら、そのいままでカムパネルラのすわっていた席せきに、もうカムパネルラの形は見えず、ただ黒いびろうどばかりひかっていました。 ジョバンニはまるで鉄砲丸てっぽうだまのように立ちあがりました。そして誰だれにも聞こえないように窓まどの外へからだを乗のり出して、力いっぱいはげしく胸むねをうって叫さけび、それからもう咽喉のどいっぱい泣なきだしました。 もうそこらが一ぺんにまっくらになったように思いました。そのとき、 「おまえはいったい何を泣ないているの。ちょっとこっちをごらん」いままでたびたび聞こえた、あのやさしいセロのような声が、ジョバンニのうしろから聞こえました。 ジョバンニは、はっと思って涙なみだをはらってそっちをふり向むきました、さっきまでカムパネルラのすわっていた席せきに黒い大きな帽子ぼうしをかぶった青白い顔のやせた大人おとなが、やさしくわらって大きな一冊さつの本をもっていました。 「おまえのともだちがどこかへ行ったのだろう。あのひとはね、ほんとうにこんや遠くへ行ったのだ。おまえはもうカムパネルラをさがしてもむだだ」 「ああ、どうしてなんですか。ぼくはカムパネルラといっしょにまっすぐに行こうと言いったんです」 「ああ、そうだ。みんながそう考える。けれどもいっしょに行けない。そしてみんながカムパネルラだ。おまえがあうどんなひとでも、みんな何べんもおまえといっしょに苹果りんごをたべたり汽車に乗のったりしたのだ。だからやっぱりおまえはさっき考えたように、あらゆるひとのいちばんの幸福こうふくをさがし、みんなといっしょに早くそこに行くがいい、そこでばかりおまえはほんとうにカムパネルラといつまでもいっしょに行けるのだ」 「ああぼくはきっとそうします。ぼくはどうしてそれをもとめたらいいでしょう」 「ああわたくしもそれをもとめている。おまえはおまえの切符きっぷをしっかりもっておいで。そして一しんに勉強べんきょうしなけぁいけない。おまえは化学かがくをならったろう、水は酸素さんそと水素すいそからできているということを知っている。いまはたれだってそれを疑うたがやしない。実験じっけんしてみるとほんとうにそうなんだから。けれども昔むかしはそれを水銀すいぎんと塩しおでできていると言いったり、水銀すいぎんと硫黄いおうでできていると言いったりいろいろ議論ぎろんしたのだ。みんながめいめいじぶんの神かみさまがほんとうの神さまだというだろう、けれどもお互たがいほかの神かみさまを信しんずる人たちのしたことでも涙なみだがこぼれるだろう。それからぼくたちの心がいいとかわるいとか議論ぎろんするだろう。そして勝負しょうぶがつかないだろう。けれども、もしおまえがほんとうに勉強べんきょうして実験じっけんでちゃんとほんとうの考えと、うその考えとを分けてしまえば、その実験じっけんの方法ほうほうさえきまれば、もう信仰しんこうも化学かがくと同じようになる。けれども、ね、ちょっとこの本をごらん、いいかい、これは地理ちりと歴史れきしの辞典じてんだよ。この本のこの頁ページはね、紀元前きげんぜん二千二百年の地理ちりと歴史れきしが書いてある。よくごらん、紀元前きげんぜん二千二百年のことでないよ、紀元前きげんぜん二千二百年のころにみんなが考えていた地理ちりと歴史れきしというものが書いてある。 だからこの頁ページ一つが一冊さつの地歴ちれきの本にあたるんだ。いいかい、そしてこの中に書いてあることは紀元前きげんぜん二千二百年ころにはたいてい本当ほんとうだ。さがすと証拠しょうこもぞくぞく出ている。けれどもそれが少しどうかなとこう考えだしてごらん、そら、それは次つぎの頁ページだよ。 紀元前きげんぜん一千年。だいぶ、地理ちりも歴史れきしも変かわってるだろう。このときにはこうなのだ。変へんな顔をしてはいけない。ぼくたちはぼくたちのからだだって考えだって、天の川だって汽車だって歴史れきしだって、ただそう感じているのなんだから、そらごらん、ぼくといっしょにすこしこころもちをしずかにしてごらん。いいか」 そのひとは指ゆびを一本あげてしずかにそれをおろしました。するといきなりジョバンニは自分というものが、じぶんの考えというものが、汽車やその学者がくしゃや天の川や、みんないっしょにぽかっと光って、しいんとなくなって、ぽかっとともってまたなくなって、そしてその一つがぽかっとともると、あらゆる広ひろい世界せかいががらんとひらけ、あらゆる歴史れきしがそなわり、すっと消きえると、もうがらんとした、ただもうそれっきりになってしまうのを見ました。だんだんそれが早くなって、まもなくすっかりもとのとおりになりました。 「さあいいか。だからおまえの実験じっけんは、このきれぎれの考えのはじめから終おわりすべてにわたるようでなければいけない。それがむずかしいことなのだ。けれども、もちろんそのときだけのでもいいのだ。ああごらん、あすこにプレシオスが見える。おまえはあのプレシオスの鎖くさりを解とかなければならない」 そのときまっくらな地平線ちへいせんの向むこうから青じろいのろしが、まるでひるまのようにうちあげられ、汽車の中はすっかり明るくなりました。そしてのろしは高くそらにかかって光りつづけました。 「ああマジェランの星雲せいうんだ。さあもうきっと僕ぼくは僕ぼくのために、僕ぼくのお母さんのために、カムパネルラのために、みんなのために、ほんとうのほんとうの幸福こうふくをさがすぞ」 ジョバンニは唇くちびるを噛かんで、そのマジェランの星雲せいうんをのぞんで立ちました。そのいちばん幸福こうふくなそのひとのために！ 「さあ、切符きっぷをしっかり持もっておいで。お前はもう夢ゆめの鉄道てつどうの中でなしにほんとうの世界せかいの火やはげしい波なみの中を大股おおまたにまっすぐに歩いて行かなければいけない。天の川のなかでたった一つの、ほんとうのその切符きっぷを決けっしておまえはなくしてはいけない」 あのセロのような声がしたと思うとジョバンニは、あの天の川がもうまるで遠く遠くなって風が吹ふき自分はまっすぐに草の丘おかに立っているのを見、また遠くからあのブルカニロ博士はかせの足おとのしずかに近づいて来るのをききました。 「ありがとう。私はたいへんいい実験じっけんをした。私はこんなしずかな場所ばしょで遠くから私の考えを人に伝つたえる実験じっけんをしたいとさっき考えていた。お前の言いった語はみんな私の手帳てちょうにとってある。さあ帰っておやすみ。お前は夢ゆめの中で決心けっしんしたとおりまっすぐに進すすんで行くがいい。そしてこれからなんでもいつでも私のとこへ相談そうだんにおいでなさい」 「僕ぼくきっとまっすぐに進すすみます。きっとほんとうの幸福こうふくを求もとめます」ジョバンニは力強ちからづよく言いいました。 「ああではさよなら。これはさっきの切符きっぷです」 博士はかせは小さく折おった緑みどりいろの紙をジョバンニのポケットに入れました。そしてもうそのかたちは天気輪てんきりんの柱はしらの向むこうに見えなくなっていました。 ジョバンニはまっすぐに走って丘おかをおりました。 そしてポケットがたいへん重おもくカチカチ鳴るのに気がつきました。林の中でとまってそれをしらべてみましたら、あの緑みどりいろのさっき夢ゆめの中で見たあやしい天の切符きっぷの中に大きな二枚まいの金貨きんかが包つつんでありました。 「博士はかせありがとう、おっかさん。すぐ乳ちちをもって行きますよ」 ジョバンニは叫さけんでまた走りはじめました。何かいろいろのものが一ぺんにジョバンニの胸むねに集あつまってなんとも言いえずかなしいような新しいような気がするのでした。 琴ことの星がずうっと西の方へ移うつってそしてまた夢ゆめのように足をのばしていました。 ジョバンニは眼めをひらきました。もとの丘おかの草の中につかれてねむっていたのでした。胸むねはなんだかおかしく熱ほてり、頬ほおにはつめたい涙なみだがながれていました。 ジョバンニはばねのようにはね起おきました。町はすっかりさっきの通りに下でたくさんの灯あかりを綴つづってはいましたが、その光はなんだかさっきよりは熱ねっしたというふうでした。 そしてたったいま夢ゆめであるいた天の川もやっぱりさっきの通りに白くぼんやりかかり、まっ黒な南の地平線ちへいせんの上ではことにけむったようになって、その右には蠍座さそりざの赤い星がうつくしくきらめき、そらぜんたいの位置いちはそんなに変かわってもいないようでした。 ジョバンニはいっさんに丘おかを走って下りました。まだ夕ごはんをたべないで待まっているお母さんのことが胸むねいっぱいに思いだされたのです。どんどん黒い松まつの林の中を通って、それからほの白い牧場ぼくじょうの柵さくをまわって、さっきの入口から暗くらい牛舎ぎゅうしゃの前へまた来ました。そこには誰だれかがいま帰ったらしく、さっきなかった一つの車が何かの樽たるを二つ載のっけて置おいてありました。 「今晩こんばんは」ジョバンニは叫さけびました。 「はい」白い太いずぼんをはいた人がすぐ出て来て立ちました。 「なんのご用ですか」 「今日牛乳ぎゅうにゅうがぼくのところへ来なかったのですが」 「あ、済すみませんでした」その人はすぐ奥おくへ行って一本の牛乳瓶ぎゅうにゅうびんをもって来てジョバンニに渡わたしながら、また言いいました。 「ほんとうに済すみませんでした。今日はひるすぎ、うっかりしてこうしの柵さくをあけておいたもんですから、大将たいしょうさっそく親牛おやうしのところへ行って半分はんぶんばかりのんでしまいましてね……」その人はわらいました。 「そうですか。ではいただいて行きます」 「ええ、どうも済すみませんでした」 「いいえ」 ジョバンニはまだ熱あつい乳ちちの瓶びんを両方りょうほうのてのひらで包つつむようにもって牧場ぼくじょうの柵さくを出ました。 そしてしばらく木のある町を通って大通りへ出てまたしばらく行きますとみちは十文字になって、その右手の方、通りのはずれにさっきカムパネルラたちのあかりを流ながしに行った川へかかった大きな橋はしのやぐらが夜のそらにぼんやり立っていました。 ところがその十字になった町かどや店の前に女たちが七、八人ぐらいずつ集あつまって橋はしの方を見ながら何かひそひそ談はなしているのです。それから橋はしの上にもいろいろなあかりがいっぱいなのでした。 ジョバンニはなぜかさあっと胸むねが冷つめたくなったように思いました。そしていきなり近くの人たちへ、 「何かあったんですか」と叫さけぶようにききました。 「こどもが水へ落おちたんですよ」一人ひとりが言いいますと、その人たちは一斉いっせいにジョバンニの方を見ました。ジョバンニはまるで夢中むちゅうで橋はしの方へ走りました。橋はしの上は人でいっぱいで河かわが見えませんでした。白い服ふくを着きた巡査じゅんさも出ていました。 ジョバンニは橋はしの袂たもとから飛とぶように下の広い河原かわらへおりました。 その河原かわらの水ぎわに沿そってたくさんのあかりがせわしくのぼったり下ったりしていました。向むこう岸ぎしの暗くらいどてにも火が七つ八つうごいていました。そのまん中をもう烏瓜からすうりのあかりもない川が、わずかに音をたてて灰はいいろにしずかに流ながれていたのでした。 河原かわらのいちばん下流かりゅうの方へ洲すのようになって出たところに人の集あつまりがくっきりまっ黒に立っていました。ジョバンニはどんどんそっちへ走りました。するとジョバンニはいきなりさっきカムパネルラといっしょだったマルソに会あいました。マルソがジョバンニに走り寄よって言いいました。 「ジョバンニ、カムパネルラが川へはいったよ」 「どうして、いつ」 「ザネリがね、舟ふねの上から烏からすうりのあかりを水の流ながれる方へ押おしてやろうとしたんだ。そのとき舟ふねがゆれたもんだから水へ落おっこったろう。するとカムパネルラがすぐ飛とびこんだんだ。そしてザネリを舟ふねの方へ押おしてよこした。ザネリはカトウにつかまった。けれどもあとカムパネルラが見えないんだ」 「みんなさがしてるんだろう」 「ああ、すぐみんな来た。カムパネルラのお父さんも来た。けれども見つからないんだ。ザネリはうちへ連つれられてった」 ジョバンニはみんなのいるそっちの方へ行きました。そこに学生たちや町の人たちに囲かこまれて青じろいとがったあごをしたカムパネルラのお父さんが黒い服ふくを着きてまっすぐに立って左手に時計とけいを持もってじっと見つめていたのです。 みんなもじっと河かわを見ていました。誰だれも一言ひとことも物ものを言いう人もありませんでした。ジョバンニはわくわくわくわく足がふるえました。魚をとるときのアセチレンランプがたくさんせわしく行ったり来たりして、黒い川の水はちらちら小さな波なみをたてて流ながれているのが見えるのでした。 下流かりゅうの方の川はばいっぱい銀河ぎんがが巨おおきく写うつって、まるで水のないそのままのそらのように見えました。 ジョバンニは、そのカムパネルラはもうあの銀河ぎんがのはずれにしかいないというような気がしてしかたなかったのです。 けれどもみんなはまだ、どこかの波なみの間から、 「ぼくずいぶん泳およいだぞ」と言いながらカムパネルラが出て来るか、あるいはカムパネルラがどこかの人の知らない洲すにでも着ついて立っていて誰だれかの来るのを待まっているかというような気がしてしかたないらしいのでした。けれどもにわかにカムパネルラのお父さんがきっぱり言いいました。 「もう駄目だめです。落おちてから四十五分たちましたから」 ジョバンニは思わずかけよって博士はかせの前に立って、ぼくはカムパネルラの行った方を知っています、ぼくはカムパネルラといっしょに歩いていたのです、と言いおうとしましたが、もうのどがつまってなんとも言いえませんでした。すると博士はかせはジョバンニがあいさつに来たとでも思ったものですか、しばらくしげしげジョバンニを見ていましたが、 「あなたはジョバンニさんでしたね。どうも今晩こんばんはありがとう」とていねいに言いいました。 ジョバンニは何も言いえずにただおじぎをしました。 「あなたのお父さんはもう帰っていますか」博士はかせは堅かたく時計とけいを握にぎったまま、またききました。 「いいえ」ジョバンニはかすかに頭をふりました。 「どうしたのかなあ、ぼくには一昨日おとといたいへん元気な便たよりがあったんだが。今日きょうあたりもう着つくころなんだが。船ふねが遅おくれたんだな。ジョバンニさん。あした放課後ほうかごみなさんとうちへ遊あそびに来てくださいね」 そう言いいながら博士はかせはまた、川下の銀河ぎんがのいっぱいにうつった方へじっと眼めを送おくりました。 ジョバンニはもういろいろなことで胸むねがいっぱいで、なんにも言いえずに博士はかせの前をはなれて、早くお母さんに牛乳ぎゅうにゅうを持もって行って、お父さんの帰ることを知らせようと思うと、もういちもくさんに河原かわらを街まちの方へ走りました。 EOT; protected static function explode($text) { $chars = []; foreach (preg_split('//u', preg_replace('/\s+/u', '', $text)) as $char) { if ($char !== '') { $chars[] = $char; } } return $chars; } protected static function strlen($text) { return function_exists('mb_strlen') ? mb_strlen($text, 'UTF-8') : count(static::explode($text)); } protected static function validStart($word) { return !in_array($word, static::$notBeginPunct, false); } protected static function appendEnd($text) { // extract the last char of $text if (function_exists('mb_substr')) { $last = mb_substr($text, 0, mb_strlen($text) - 1, 'UTF-8'); } else { $chars = static::split($text); $last = end($chars); } // if the last char is a not-valid-end punctuation, remove it if (in_array($last, static::$notEndPunct, false)) { $text = preg_replace('/.$/u', '', $text); } // if the last char is not a valid punctuation, append a default one. return in_array($last, static::$endPunct, false) ? $text : $text . '。'; } } PK A�)[Η� l l * faker/src/Faker/Provider/ja_JP/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ja_JP; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{companyPrefix}} {{lastName}}', ]; protected static $companyPrefix = ['株式会社', '有限会社']; public static function companyPrefix() { return static::randomElement(static::$companyPrefix); } } PK A�)[�e�� � ) faker/src/Faker/Provider/ja_JP/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ja_JP; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{lastName}} {{firstNameMale}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{lastName}} {{firstNameFemale}}', ]; /** * {@link} http://dic.nicovideo.jp/a/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E4%BA%BA%E3%81%AE%E5%90%8D%E5%89%8D%E4%B8%80%E8%A6%A7 * {@link} http://www.meijiyasuda.co.jp/enjoy/ranking/ */ protected static $firstNameMale = [ '晃', '篤司', '治', '和也', '京助', '健一', '修平', '翔太', '淳', '聡太郎', '太一', '太郎', '拓真', '翼', '智也', '直樹', '直人', '英樹', '浩', '学', '充', '稔', '裕樹', '裕太', '康弘', '陽一', '洋介', '亮介', '涼平', '零', ]; /** * {@link} http://dic.nicovideo.jp/a/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E4%BA%BA%E3%81%AE%E5%90%8D%E5%89%8D%E4%B8%80%E8%A6%A7 * {@link} http://www.meijiyasuda.co.jp/enjoy/ranking/ */ protected static $firstNameFemale = [ '明美', 'あすか', '香織', '加奈', 'くみ子', 'さゆり', '知実', '千代', '直子', '七夏', '花子', '春香', '真綾', '舞', '美加子', '幹', '桃子', '結衣', '裕美子', '陽子', '里佳', ]; /** * {@link} http://dic.nicovideo.jp/a/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E8%8B%97%E5%AD%97%28%E5%90%8D%E5%AD%97%29%E3%81%AE%E4%B8%80%E8%A6%A7 */ protected static $lastName = [ '青田', '青山', '石田', '井高', '伊藤', '井上', '宇野', '江古田', '大垣', '加藤', '加納', '喜嶋', '木村', '桐山', '工藤', '小泉', '小林', '近藤', '斉藤', '坂本', '佐々木', '佐藤', '笹田', '鈴木', '杉山', '高橋', '田中', '田辺', '津田', '中島', '中村', '渚', '中津川', '西之園', '野村', '原田', '浜田', '廣川', '藤本', '松本', '三宅', '宮沢', '村山', '山岸', '山口', '山田', '山本', '吉田', '吉本', '若松', '渡辺', ]; protected static $firstKanaNameFormat = [ '{{firstKanaNameMale}}', '{{firstKanaNameFemale}}', ]; protected static $maleKanaNameFormats = [ '{{lastKanaName}} {{firstKanaNameMale}}', ]; protected static $femaleKanaNameFormats = [ '{{lastKanaName}} {{firstKanaNameFemale}}', ]; protected static $firstKanaNameMale = [ 'アキラ', 'アツシ', 'オサム', 'カズヤ', 'キョウスケ', 'ケンイチ', 'シュウヘイ', 'ショウタ', 'ジュン', 'ソウタロウ', 'タイチ', 'タロウ', 'タクマ', 'ツバサ', 'トモヤ', 'ナオキ', 'ナオト', 'ヒデキ', 'ヒロシ', 'マナブ', 'ミツル', 'ミノル', 'ユウキ', 'ユウタ', 'ヤスヒロ', 'ヨウイチ', 'ヨウスケ', 'リョウスケ', 'リョウヘイ', 'レイ', ]; protected static $firstKanaNameFemale = [ 'アケミ', 'アスカ', 'カオリ', 'カナ', 'クミコ', 'サユリ', 'サトミ', 'チヨ', 'ナオコ', 'ナナミ', 'ハナコ', 'ハルカ', 'マアヤ', 'マイ', 'ミカコ', 'ミキ', 'モモコ', 'ユイ', 'ユミコ', 'ヨウコ', 'リカ', ]; protected static $lastKanaName = [ 'アオタ', 'アオヤマ', 'イシダ', 'イダカ', 'イトウ', 'ウノ', 'エコダ', 'オオガキ', 'カノウ', 'カノウ', 'キジマ', 'キムラ', 'キリヤマ', 'クドウ', 'コイズミ', 'コバヤシ', 'コンドウ', 'サイトウ', 'サカモト', 'ササキ', 'サトウ', 'ササダ', 'スズキ', 'スギヤマ', 'タカハシ', 'タナカ', 'タナベ', 'ツダ', 'ナカジマ', 'ナカムラ', 'ナギサ', 'ナカツガワ', 'ニシノソノ', 'ノムラ', 'ハラダ', 'ハマダ', 'ヒロカワ', 'フジモト', 'マツモト', 'ミヤケ', 'ミヤザワ', 'ムラヤマ', 'ヤマギシ', 'ヤマグチ', 'ヤマダ', 'ヤマモト', 'ヨシダ', 'ヨシモト', 'ワカマツ', 'ワタナベ', ]; /** * @param string|null $gender 'male', 'female' or null for any * * @return string * * @example 'アオタ アキラ' */ public function kanaName($gender = null) { if ($gender === static::GENDER_MALE) { $format = static::randomElement(static::$maleKanaNameFormats); } elseif ($gender === static::GENDER_FEMALE) { $format = static::randomElement(static::$femaleKanaNameFormats); } else { $format = static::randomElement(array_merge(static::$maleKanaNameFormats, static::$femaleKanaNameFormats)); } return $this->generator->parse($format); } /** * @param string|null $gender 'male', 'female' or null for any * * @return string * * @example 'アキラ' */ public function firstKanaName($gender = null) { if ($gender === static::GENDER_MALE) { return static::firstKanaNameMale(); } if ($gender === static::GENDER_FEMALE) { return static::firstKanaNameFemale(); } return $this->generator->parse(static::randomElement(static::$firstKanaNameFormat)); } /** * @example 'アキラ' */ public static function firstKanaNameMale() { return static::randomElement(static::$firstKanaNameMale); } /** * @example 'アケミ' */ public static function firstKanaNameFemale() { return static::randomElement(static::$firstKanaNameFemale); } /** * @example 'アオタ' */ public static function lastKanaName() { return static::randomElement(static::$lastKanaName); } } PK A�)[c{?�v v * faker/src/Faker/Provider/bg_BG/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\bg_BG; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'BG', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } /** * Value Added Tax (VAT) * * @example 'BG1234567890', ('spaced') 'BG 1234567890' * * @see http://ec.europa.eu/taxation_customs/vies/faq.html?locale=en#item_11 * @see http://en.wikipedia.org/wiki/VAT_identification_number * * @param bool $spacedNationalPrefix * * @return string VAT Number */ public static function vat($spacedNationalPrefix = true) { $prefix = $spacedNationalPrefix ? 'BG ' : 'BG'; return sprintf( '%s%d%d', $prefix, self::randomNumber(5, true), // workaround for mt_getrandmax() limitation self::randomNumber(self::randomElement([4, 5]), true), ); } } PK A�)[^Uك4 4 + faker/src/Faker/Provider/bg_BG/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\bg_BG; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com', 'mail.bg', 'abv.bg', 'dir.bg']; protected static $tld = ['bg', 'bg', 'bg', 'bg', 'bg', 'bg', 'com', 'biz', 'info', 'net', 'org']; } PK A�)[Y�� � � . faker/src/Faker/Provider/bg_BG/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\bg_BG; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+359(0)#########', '+359(0)### ######', '+359(0)### ### ###', '+359#########', '0#########', '0### ######', '0### ### ###', '0### ###-###', '(0###) ######', '(0###) ### ###', '(0###) ###-###', ]; } PK A�)[>��EW� W� ) faker/src/Faker/Provider/bg_BG/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\bg_BG; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $lastNameFormat = [ '{{lastNameMale}}', '{{lastNameFemale}}', ]; protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'Абен', 'Аблен', 'Август', 'Августиан', 'Августин', 'Авел', 'Авер', 'Аверно', 'Авксентий', 'Аво', 'Авраам', 'Аврам', 'Аврели', 'Аврелий', 'Аврор', 'Агапи', 'Агапий', 'Агатопод', 'Агент', 'Аглай', 'Аглар', 'Агнен', 'Агнеш', 'Агоп', 'Агъци', 'Адалберт', 'Адам', 'Адеан', 'Аделин', 'Адем', 'Аднан', 'Адриан', 'Адриян', 'Аерозол', 'Азалия', 'Айдемир', 'Акашия', 'Аксакусти', 'Аксидан', 'Аксинтия', 'Албен', 'Алберт', 'Албияна', 'Алдин', 'Алевандър', 'Алег', 'Алек', 'Алекзандриян', 'Беримир', 'Берин', 'Берислав', 'Берия', 'Беро', 'Берослав', 'Бетина', 'Бетино', 'Бечо', 'Билян', 'Бинко', 'Биньо', 'Биню', 'Бисенти', 'Бисер', 'Благо', 'Благовест', 'Благой', 'Благомир', 'Благосвет', 'Блаже', 'Бог', 'Богдан', 'Богиня', 'Богой', 'Боголюб', 'Богомил', 'Богослав', 'Бодромир', 'Божан', 'Божидар', 'Божик', 'Божил', 'Божимир', 'Божин', 'Божинел', 'Божко', 'Божо', 'Божур', 'Боил', 'Боила', 'Бойко', 'Бойо', 'Бойчо', 'Болен', 'Болеслав', 'Боне', 'Бонислав', 'Бонко', 'Боно', 'Веселин', 'Весислав', 'Веско', 'Весо', 'Веспасиян', 'Ветко', 'Вечко', 'Вигалот', 'Виго', 'Виделин', 'Виден', 'Видин', 'Видол', 'Видослав', 'Видю', 'Викенти', 'Виктор', 'Вилиан', 'Вилизар', 'Вилизара', 'Вилислав', 'Вилиян', 'Вилям', 'Винету', 'Винко', 'Вино', 'Винсънт', 'Винченцо', 'Виолет', 'Виолин', 'Висарион', 'Виталий', 'Витан', 'Витко', 'Витлян', 'Витомир', 'Витош', 'Вихрен', 'Вихрони', 'Вихър', 'Вичо', 'Виша', 'Вишан', 'Вишетин', 'Вишню', 'Влад', 'Владилен', 'Владимер', 'Владимир', 'Галентин', 'Галиен', 'Галимир', 'Галин', 'Галиян', 'Гани', 'Ганислав', 'Ганцомир', 'Ганчо', 'Ганьо', 'Гаро', 'Гатьо', 'Гацо', 'Гачо', 'Гвардиана', 'Гелемир', 'Генади', 'Генади Валериев', 'Генадий', 'Генислав', 'Генко', 'Гено', 'Генчо', 'Геньо', 'Гео', 'Геодим', 'Геомил', 'Георги', 'Герасим', 'Герган', 'Гергей', 'Гергелюб', 'Гергин', 'Герго', 'Гердан', 'Герман', 'Геро', 'Герой', 'Герчо', 'Гетислав', 'Гетко', 'Гето', 'Гецо', 'Гечко', 'Гечо', 'Гешо', 'Гивеза', 'Гиздален', 'Гико', 'Гилдрой', 'Делчо', 'Делян', 'Деляна', 'Демин', 'Демир', 'Демян', 'Дениз', 'Деника', 'Денимир', 'Денис', 'Денислав', 'Дениян', 'Денчо', 'Деньо', 'Дердидас', 'десилиан', 'Десимир', 'Десислав', 'Деслав', 'Деспин', 'Деспинка', 'Деспот', 'Детелин', 'Детелюб', 'Дечко', 'Дечо', 'Дечю', 'Дешо', 'Деян', 'Джанер', 'Джанко', 'Джихад', 'Джон-стефан', 'Джулиен', 'Диаманди', 'Диамантина', 'Диан', 'Диван (на дядо Диан и дядо Иван)', 'Дивизие', 'Дивизия', 'Дивил', 'Дидко', 'Диего', 'Дийвид', 'Дико', 'Дилян', 'Евстати', 'Евстатий', 'Евстахий', 'Евтим', 'Егор', 'Едвин', 'Едит', 'Еднорог', 'Едрю', 'Едуард', 'Еким', 'Ектар', 'Ектор', 'Елвис', 'Елеан', 'Електрон', 'Елемаг', 'Елен', 'Еленко', 'Елиан', 'Елиас', 'Елиезер', 'Елизабет', 'Елин', 'Елисей', 'Елисия', 'Елко', 'Елтимир', 'Ельо', 'Ема-Бела', 'Еманоил', 'Емануел', 'Емануил', 'Емил', 'Емилиан', 'Емилиян', 'Ендо', 'Енис', 'Енчо', 'Еньо', 'Еню', 'Ервин', 'Ередин', 'Еремия', 'Ерик', 'Ерина', 'Ерол', 'Ерослав', 'Ерсен', 'Есен', 'Етиен', 'Ефка', 'Заварин', 'Завен', 'Замфир', 'Занго', 'Занко', 'Заприн', 'Запрян', 'Зарко', 'Зафер', 'Зафир', 'Захар', 'Захари', 'Захарин', 'Захо', 'Звездан', 'Звезделюб', 'Звездин', 'Звездислав', 'Звездиян', 'Звездолет', 'Звездомир', 'Згура', 'Здравелин', 'Здравец', 'Здравко', 'Здравомир', 'Здравчо', 'Зенгин', 'Зика', 'Зинко', 'Зинови', 'Златан', 'Злати', 'Златил', 'Златимир', 'Златин', 'Златиян', 'Златко', 'Златогор', 'Златозар', 'Златомир', 'Златослав', 'Златоцвет', 'Златьо', 'Золтан', 'Зоран', 'Илиомар', 'Илич', 'Илия', 'Илиян', 'Илко', 'Илчо', 'Имилиан', 'Ингемунд', 'Инко', 'Инокентий', 'Инчо', 'Иполит', 'Ириан', 'Ириней', 'иринеус', 'Ириян', 'Ирко', 'Ирма', 'Ирник', 'Исайа', 'Исак', 'Исидор', 'Искрен', 'Искър', 'Исперих', 'Истан', 'Истатко', 'Истилян', 'Исус', 'Итан', 'Итко', 'Ихтиандър', 'Ицо', 'Ичо', 'Йено', 'Йеремия', 'Йоан', 'Йоан-Александър', 'Йоан-иво', 'Йов', 'Йован', 'Йовица', 'Йовко', 'Йово', 'Йовро', 'Йовцо', 'Йовчо', 'Йожи', 'Йоил', 'Йоланд', 'Йолиян', 'Йолко', 'Карен', 'Карим', 'Карин', 'Карло', 'Кармен', 'Каролин', 'Карчо', 'Касандър', 'Катакомб', 'Каталинка', 'Катерин', 'Кевин', 'Кеворк', 'Кери', 'Кибер', 'Кимба', 'Кимбо', 'Кимо', 'Кимон', 'Кимчо', 'Кин', 'Кинка', 'Кинта', 'Киприслав', 'Киприян', 'Кириен', 'Кирил', 'Кирко', 'Кирчо', 'Киряк', 'Киряки', 'Киряко', 'Кис', 'Кит', 'Кито', 'Китодар', 'Китомир', 'Клеантин', 'Клим', 'Климент', 'Кнут', 'Козма', 'Койно', 'Койо', 'Койчо', 'Коко', 'Коле', 'Колонина', 'Колчо', 'Кольо', 'Колю', 'Комнин', 'Лалко', 'Лало', 'Лальо', 'Ламби', 'Ламбо', 'Ламбри', 'Ламбю', 'Ланселот', 'Ласкал', 'Ласкар', 'Ластър', 'Латин', 'Латко', 'Латьо', 'Латю', 'Лашко', 'ЛЕА-МАРИЯ', 'Леандър', 'Лев', 'Левент', 'Левчо', 'Леко', 'Ленин', 'Ленко', 'Леон', 'Леонардо', 'Леонид', 'Лесе', 'Лефтер', 'Лечо', 'Лилко', 'Лило', 'Лилчо', 'Лилян', 'Лимон', 'Лимончо', 'Липе', 'Лихия', 'Личо', 'Ловчо', 'Лозан', 'Лозана', 'Лозен', 'Лора-софия', 'Лоранс', 'Лоренцо', 'Лука', 'Лукан', 'Луко', 'Лули', 'Лулчо', 'Лусио', 'Лусия', 'Маноел', 'Манол', 'Манолин', 'Маноло', 'Мантас', 'Мануил', 'Мануш', 'Манчестър Юнайтед', 'Манчо', 'Маньо', 'Маню', 'Марангони', 'Маргарин', 'Маргарит', 'Марек', 'Мариан', 'Марий', 'Марин', 'Маринел', 'Маринчо', 'Марио', 'Мариоллита', 'Мариочка', 'Маритна', 'Мариян', 'Марк', 'Марк-антоний', 'Марко', 'Маркус', 'Мартен', 'Мартин', 'Мартиниян', 'Марто', 'Маруш', 'Марчело', 'Маслина', 'Матей', 'Матьо', 'Матю', 'Махно', 'Машо', 'Медиан', 'Менко', 'Мено', 'Мерилин', 'Месак', 'Метакса', 'Найо', 'Найчо', 'Наке', 'Нако', 'Нанко', 'Нанков', 'Нано', 'Нансимир', 'Нанчо', 'Наню', 'Нарцислав', 'Наско', 'Настимир', 'Настрадин', 'Натанаил', 'Нати', 'Натко', 'Наум', 'Нафисат', 'Нафтали', 'Нацко', 'Нацо', 'Начиян', 'Начко', 'Начо', 'Невелин', 'Невен', 'Невенко', 'Невилиян', 'Невян', 'Негослав', 'Неделин', 'Неделчо', 'Недислав', 'Недко', 'Недолюб', 'Недьо', 'Недю', 'Недялко', 'Нейко', 'Нейчо', 'Нелко', 'Нелчо', 'Нене', 'Ненко', 'Нено', 'Ненсислав', 'Ненчо', 'Неокли', 'Нерес', 'Обретим', 'Ованес', 'Огин', 'Огнемир', 'Огнен', 'Огнян', 'Океан', 'Олег', 'Олек', 'Олимпи', 'Омар', 'Омуртаг', 'Оник', 'Онуфри', 'Ончо', 'Орел', 'Орлин', 'Ортодокси', 'Орфей', 'Орхидей', 'Орце', 'Оскар', 'Оханес', 'Павел', 'Павелин', 'Павил', 'Павко', 'Павлик', 'Павлин', 'Павлинчо', 'Павломир', 'Паисий', 'Пако', 'Палми', 'Палмиро', 'Панаври', 'Панай', 'Панайот', 'Панде', 'Панделис', 'Пане', 'Панкртийян', 'Пано', 'Панталей', 'Пантелей', 'Пантер', 'Панто', 'Пантю', 'Панчо', 'Паолина', 'Параскев', 'Параход', 'Парашкев', 'Парашкеван', 'Паруш', 'Паскал', 'Паско', 'Паспанахил', 'Пато', 'Патрик', 'Патьо', 'Паулин', 'Паун', 'Пацо', 'Пачо', 'Пашо', 'Пейко', 'Пейо', 'Пейодон', 'Пейтан', 'Пейчин', 'Пейчо', 'Пеко', 'Пелай', 'Пеле', 'Пене', 'Пенко', 'Пенчин', 'Пенчо', 'Пеньо', 'Пеню', 'Пео', 'Пепино', 'Пепислав', 'Пепо', 'Пепонаки', 'Перикъл', 'Персиана', 'Персиян', 'Перчо', 'Петиконгрес', 'Петкан', 'Петко', 'Пето', 'Петраки', 'Петран', 'Петрана', 'Петринел', 'Петрозар', 'Петромил', 'Рангел', 'Рангел-любими', 'Рандю', 'Ранчо', 'Расате', 'Ратослав', 'Рафаил', 'Рачко', 'Рачо', 'Рашко', 'Рашо', 'Раю', 'Раян', 'Реан', 'Рем', 'Рикардо', 'Риналдо', 'Рис', 'Ристя', 'Ричард', 'Ричерд', 'Роберт', 'Роберто', 'Робин', 'Робърт', 'Рогелин', 'Рогелина', 'Рогена', 'Родан', 'Родион', 'Розалин', 'Розин', 'Розоцвет', 'Ройо', 'Роксан', 'Роман', 'Ромел', 'Ромелина', 'Ромен', 'Ромео', 'Ромил', 'Ромул', 'Росен', 'Росенка', 'Росимир', 'Росицвет', 'Роска', 'Роско', 'Ростиана', 'Ростимир', 'Ростислав', 'Светломир', 'Светлю', 'Светозар', 'Светослав', 'Свилен', 'Себастиан', 'Себахтин', 'Севан', 'Севар', 'Севастин', 'Севдалин', 'Севдан', 'Севелин', 'Северин', 'Седевчо', 'Седеф', 'Седефчо', 'Селен', 'Селена', 'Сенко', 'Серафим', 'Сергей', 'Сеслав', 'Сиви', 'Сивко', 'Сидер', 'Сидония', 'Сидор', 'Сиен', 'Силаги', 'Силан', 'Силвестър', 'Силвио', 'Силвиян', 'Силен', 'Силян', 'Симеон', 'Симо', 'Сирман', 'Сифоня', 'Скорбут', 'Слав', 'Славдо', 'Славе', 'Славей', 'Славейко', 'Славен', 'Слави', 'Славил', 'Теодоси', 'Теодосий', 'Теодослав', 'Теодостин', 'Теофан', 'Теофил', 'Теохар', 'Тервел', 'Тигрони', 'Тило', 'Тильо', 'Тимо', 'Тимон', 'Тимотей', 'Тимчо', 'Тинко', 'Тино', 'Тинчо', 'Тихо', 'Тихол', 'Тихомир', 'Тихон', 'Тишо', 'Тоде', 'Тодомирка', 'Тодор', 'Тодораки', 'Тодорин', 'Тодорина', 'Токимир', 'Толек', 'Толю', 'Тома', 'Томас', 'Томен', 'Томи', 'Томинка', 'Томислав', 'Томо', 'Тоне', 'Тони', 'Тонимир', 'Тонислав', 'Тонко', 'Тончо', 'Тоньо', 'Топалко', 'Тополко', 'Тотко', 'Тотьо', 'Тотю', 'Тоцо', 'Филатей', 'Фили', 'Филидан', 'Филимон', 'Филион', 'Филип', 'Филипас', 'Филипопол', 'Филко', 'Филомир', 'Филчо', 'Фильо', 'Финдо', 'Финдол', 'Фиро', 'Фирчо', 'Фичо', 'Флори', 'Флориан', 'Флорин', 'Флоро', 'Фори', 'Фосил', 'Фотин', 'Франк', 'Франц', 'Францислав', 'Фрацил', 'Фреди', 'Фродо', 'Фуго', 'Фуко', 'Фъстък', 'Фътьо', 'Фьодор', 'Хавтелин', 'Ханко', 'Хараламби', 'Харалампи', 'Харалан', 'Харбингър', 'Хари', 'Харизан', 'Харитии', 'Харитон', 'Хасан', 'Хасатин', 'Хачо', 'Хвойне', 'Хебър', 'Хектор', 'Хераклит', 'Хернани', 'Херодот', 'Хефестион', 'Химинай', 'Хинко', 'Хино', 'Хитко', 'Хороз', 'Храбрин', 'Храбър', 'Хранимир', 'Хранко', 'Хрелко', 'Хрельо', 'Хрисим', 'Хрисимир', 'Хрисо', 'Христалин', 'Христивилин', 'Христиела', 'Христилиан', 'Христилин', 'християн', 'Христо', 'Христо-никола', 'Христодор', 'Христозар', 'Христозорнициан', 'Христозорницомил', 'Христомил', 'Христомир', 'Христоско', 'Христослав', 'Христофор', 'Хрисчо', 'Хрондел', 'Хрусан', 'Хубав', 'Хубавен', 'Хубан', 'Хубен', 'Цоньо', 'Цоню', 'Цоцо', 'Цочо', 'Цъки', 'Чавдар', 'Чанкете', 'Чанко', 'Чано', 'Чаньо', 'Чаню', 'Чардафон', 'Чародей', 'Чауш', 'Чачо', 'Чвор', 'Чедомир', 'Ченко', 'Ченю', 'Чепо', 'Чернобил', 'Черноризец', 'Черньо', 'Чийо', 'Чико', 'Чило', 'Чонар', 'Чони', 'Чоно', 'Чоню', 'Чора', 'Чочо', 'Чочомир', 'Чубрик', 'Чуде', 'Чудо', 'Чудомир', 'Чудослав', 'Чук', 'Шабан', 'Шамо', 'Шанко', 'Шаноу', 'Шаро', 'Шейна', 'Шеки', 'Шенко', 'Шенол', 'Шибил', 'Шидер', 'Шильо', 'Шинко', 'Шино', 'Шипчан', 'Ширко', 'Шишман', 'Шкодри', 'Шмильо', 'Шмулю', 'Шпилко', 'Шпиньо', 'Шушо', 'Щедрин', 'Щедю', 'Щеки', 'Щено', 'Щеню', 'Щерион', 'Щериян', 'Щерко', 'Щеро', 'Щерьо', 'Щерю', 'Щилиян', 'Щилян', 'Щирян', 'Щоно', 'Щтърбан', 'Щтъркан', 'Щурк', 'Щурчо', 'Щърбан', 'Щъркан', 'Ъглен', 'Ълен', 'Ърнест', 'Ъруин', 'Ърчо', 'Ьобирдар', 'Юги', 'Юли', 'Юлиан', 'Юлий', 'Юлиян', 'Юрдан', 'Юри', 'Юрий', 'Юстин', 'Юстиниан', 'Яблен', 'Явлен', 'Явор', 'Яго', 'Ягодин', 'Язо', 'Яким', 'Яко', 'Якоб', 'Яков', 'Якослав', 'Ямболен', 'Ян', 'Янадин', 'Янаки', 'Янакин', 'Яначко', 'Яне', 'Янег', 'Янедин', 'Янек', 'Янеслав', 'Яни', 'Яниел', 'Яник', 'Янимир', 'Янис', 'Янислав', 'Яничко', 'Янко', 'Янкул', 'Янкуп', 'Яно', 'Яномил', 'Янтар', 'Януш', 'Янцислав', 'Янче', 'Янчо', 'Ярно', 'Яромир', 'Ярослав', 'Ярце', 'Ярчо', 'Яръм', 'Ярю', 'Ясен', 'Ясер', 'Ястреб', 'Ятан', 'Яцо', 'Ячко', 'Ячо', 'Яшар', 'Яшка', 'Яшо', 'Яшон', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Авгия', 'Авигея', 'Авторка', 'Аглая', 'Аглоида', 'Агнешка', 'Адамина', 'Адра', 'Адрианиа', 'Аела', 'Айрен', 'Аксентия', 'Алания', 'Албина', 'Александрина', 'Алексиа', 'Аленка', 'Алиана', 'Алисия', 'Алтая', 'Амбър', 'Амория', 'Ана Мария', 'Анатолия', 'Ангелка', 'Андика', 'Андриана', 'Анелина', 'анета', 'Анза', 'Анимира', 'Аница', 'Аномалия', 'Антоалина', 'Антонела', 'Ануша', 'Анхея-мей', 'Аполинария', 'Аралия', 'Аркадия', 'Арсена', 'Аселина', 'Асифа', 'Астромерия', 'Атина', 'Аурора', 'Багра', 'Балина', 'Бацислава', 'Беатрис', 'Бела', 'Белисима', 'Беломира', 'Бенелена', 'Берислава', 'Бея', 'Билена', 'Бисера', 'Биянка', 'Благодатка', 'Благосвета', 'Богдалина', 'Богородка', 'Бодурка', 'Божидара-силвестра', 'Божинела', 'Божурка', 'Бонифация', 'Борена', 'Бориска', 'Борянка', 'Боца', 'Бригита', 'Бронислава', 'Буна', 'Буча', 'Бързана', 'Ваклина', 'Валерия', 'Валя', 'Вангелия', 'Ванухи', 'Варта', 'Васенка', 'Василина', 'Васка', 'Вашиля', 'Вежда', 'Велиана', 'Велинна', 'Велиянка', 'Венда', 'Венеция', 'Венислава', 'Венчислава', 'Верена', 'Верислава', 'Веса', 'Веселинка', 'Весна', 'Веца', 'Видима', 'Виктория', 'Вилия', 'Вилхема', 'Виолета', 'Виржиния', 'Витомира', 'Вишка', 'Владилена', 'Владлена', 'Водица', 'Войнка', 'Вула', 'Възкресения', 'Въльо', 'Върбунка', 'Въца', 'Габи', 'Галена', 'Галина', 'Галя', 'Гануца', 'Гвоздейка', 'Гена', 'Георгелена', 'Георгица', 'Герга', 'Гердана', 'Гертруда', 'Гиздана', 'Гичка', 'Гордана', 'Гория', 'Гоца', 'Графица', 'Грета', 'Гримяна', 'Гроздинка', 'Гуна', 'Гъда', 'Гълъбица', 'Гюгра', 'Гюргя', 'Дакота', 'Дамяна', 'Данелина', 'Данимира', 'Данка', 'Дарданела', 'Дария', 'Дафинка', 'Деа', 'Деви', 'Делиана', 'Деля', 'Демирела', 'Дениандра', 'Дениславена', 'Денница', 'Десимиляна', 'Десияна', 'Дефлорина', 'Дея', 'Джана', 'Джиневра', 'Джулия', 'Диана - Мария', 'Дида', 'Дилмана', 'Димитра', 'Димка', 'Динна', 'Добрина', 'Дойка', 'Доменика', 'Доника', 'Дора-Анна', 'Дорина', 'Доста', 'Доча', 'Драгица', 'Дренка', 'Дуда', 'Душка', 'Дюкяна', 'Евангелина', 'Евдокия', 'Евридика', 'Едита', 'Ел', 'Елдора', 'Еленица', 'Елеонета', 'Ели', 'Елиз', 'Елина', 'Елиса', 'Елица', 'Елма', 'Елфида', 'Емануила', 'Емма', 'Еница', 'Ергана', 'Ермиля', 'Естела', 'Ефимена', 'Ефросиния', 'Жаклин', 'Жанин', 'Жара', 'Жейна', 'Желязка', 'Женимира', 'Жива', 'Живомира', 'Жичка', 'Жорка', 'Жулиана', 'Заека', 'Занка', 'Зафа', 'Захаринка', 'Звездемира', 'Здравелина', 'Здухостина', 'Зинаида', 'Златея', 'Златка', 'Златомира', 'Зоичка', 'Зорка', 'Зузичка', 'Ивалена', 'ивамина', 'Иванеса', 'Иваничка', 'Ивелиана', 'Ивинка', 'Иглика', 'Изидора', 'Илеана', 'Илианна', 'Илинда', 'Илка', 'Инан', 'Инеса', 'Ира', 'Ирин', 'Ирла', 'Исихия', 'Истилияна', 'Йоана', 'Йоанна', 'Йованка', 'Йоко', 'Йолина', 'Йона', 'Йоника', 'Йорданка', 'Йоханна', 'Кадифейка', 'Калея', 'Калина', 'Калиса', 'Калуда', 'Камея', 'Кануша', 'Карамелита', 'Карина', 'Касиди', 'Катастрофа', 'Катинка', 'Каунка', 'Кветослава', 'Керанка', 'Кети', 'Кино', 'Кирка', 'Китчица', 'Клара', 'Клеуна', 'Клоя', 'Кокимира', 'Комара', 'Константина', 'Корнелия', 'Костадинка', 'Кралина', 'Красидара', 'Красияна', 'Криси', 'кристабела', 'Кристиана', 'Кристия', 'Кръстанка', 'Ксандриния', 'Кунка', 'Кьнина', 'Лада', 'Лазура', 'Лалка', 'Лариса', 'Лаца', 'Лека', 'Ленче', 'Летисия', 'Либерта', 'Лидийка', 'Лика', 'Лилия', 'Лилянка', 'Линда', 'Лия', 'Лозанка', 'Лорена', 'Лоти', 'Луна', 'Лъчезарка', 'Любина', 'Люблина', 'Любослава', 'Люляна', 'Люсила', 'Лянка', 'Магдалена', 'Мадлен', 'Майя', 'Максимилияна', 'Малена', 'Малтина', 'Манолина', 'Мара-антоанета', 'Маргит', 'Марен', 'Мари-анри', 'Марийка', 'Маринета', 'Мариотка', 'Мария', 'Мария-елена', 'Мария-Хуана', 'Марлена', 'Маруся', 'Маса', 'Матка', 'Маша', 'Медиха', 'Мелания', 'Мелъди', 'Меропа', 'Миглена', 'Мила', 'Милара', 'милдия', 'Милиана', 'Милост', 'Мимоза', 'Минка', 'Миранза', 'Мирена', 'Миропа', 'Мисла', 'Митошка', 'Михайлена', 'Мишка', 'Младлена', 'Момера', 'Моника', 'Мортадела', 'Мушана', 'Наводненка', 'Надка', 'Найда', 'Нани', 'Настия', 'Наташа', 'Невена', 'Негрита', 'Неделяна', 'Нейка', 'Нелида', 'Нелла', 'Неолина', 'Нешка', 'Нигрита', 'Никоела', 'Николина', 'Нионила', 'Нона', 'Норка', 'Нурета', 'Огнена', 'Октавия', 'Оливера', 'Омана', 'Орлеана', 'Орхидея', 'Павилия', 'Павлина', 'Палвира', 'Паломина', 'Панда', 'Пантера', 'Парашкевица', 'Парунка', 'Патриотка', 'Паулина', 'Паца', 'Пейолина', 'Пелина', 'Пепелота', 'Периана', 'перуна', 'Петинка', 'Петрийка', 'Петромира', 'Петрушка', 'Пешка', 'Пламена', 'Плодовитка', 'Полексина', 'Полин', 'Правда', 'Преса', 'Прина', 'Пролетина', 'Простисвета', 'Пупи', 'Първолетка', 'Рада', 'Радиа', 'Радимира', 'Радка', 'Радосвета', 'Радостка', 'Раинка', 'Райничка', 'Рамина', 'Ревка', 'Ренгия', 'Риана', 'Римма', 'Рия', 'Роза', 'Розана', 'Розета', 'Розка', 'Роксана', 'Ромолета', 'Роселина', 'Росислава', 'Ростислава', 'Ружка', 'Румислава', 'Русалия', 'Руска', 'Сабина', 'Савета', 'Салина', 'Санка', 'Сарая', 'Сахория', 'Свежа', 'Светла', 'Светломира', 'Свидна', 'Свободка', 'Севда', 'севделина', 'Севета', 'Семенарка', 'Сергелинка', 'Сибила', 'Сиена', 'Силви', 'Силвия-александра', 'Силяна', 'Симона', 'Синтия', 'Сисоя', 'Скакалка', 'Славея', 'Славка', 'Сладоледка', 'Смехотерапия', 'Смирна', 'Снежинка', 'Софийка', 'Спасена', 'Спасияна', 'Спирела', 'Стависара', 'Стаматка', 'Станиела', 'Станимирка', 'Сташа', 'Стелина', 'Стефани', 'Стеяна', 'Стоимена', 'Столетка', 'Стоянка', 'Сузи', 'Съвестина', 'Сърменка', 'Таисия', 'тамара', 'Таня', 'Ташимира', 'Теа', 'Телефонка', 'Темира', 'Теодора', 'Теса', 'Тилиана', 'Тиха', 'Тоанета', 'Толиана', 'Тона', 'Тоницвета', 'Тоска', 'Тошка', 'Трендафила', 'Трифонка', 'Троша', 'Труфана', 'Тръпка', 'Туфка', 'Улиана', 'Урима', 'Фабияна', 'Фатиме', 'Феня', 'Фикия', 'Филипини', 'Фимка', 'Флавия', 'Флорика', 'Фотинка', 'Фронка', 'Фуга', 'Хана', 'Харитония', 'Хенриета', 'Хинка', 'Холи', 'Хранислава', 'Хрисанка', 'Христа', 'Христела', 'Христилияна', 'Христоелена', 'Христя', 'Хубавелка', 'Цанета', 'Царевна', 'Цветана', 'Цветелина', 'Цветилена', 'Цветлина', 'Цветолилия', 'Цветяна', 'Цеца', 'Цола', 'Цоня', 'Чана', 'Чардафона', 'Чачия', 'Череша', 'Четвърта', 'Чона', 'Чубрина', 'Шана', 'Шена', 'Шехерезада', 'Шинка', 'Щедра', 'Щериана', 'Щефания', 'Щилянка', 'Щтилка', 'Ъгленка', 'Ъчка', 'Юлиена', 'Юлия', 'Юнона', 'Юрита', 'Юстианна', 'Ябленка', 'Явора', 'Ягода', 'Ялислава', 'Яна - Мартина', 'Янина', 'Яниславия', 'Янка', 'Ярка', 'Ясена', 'Ятана', ]; protected static $lastNameMale = [ 'Чанталиев', 'Симеонов', 'Данданов', 'Кърков', 'Братухчев', 'Цветков', 'Иванов', 'Яназов', 'Тодоров', 'Колчев', 'Порязов', 'Келешев', 'Бърборков', 'Дришльов', 'Макаронски', 'Количков', 'Принов', 'Бодуров', 'Китов', 'Гьоков', 'Кукуряшков', 'Симеонов', 'Балахуров', 'Милачков', 'Европов Кирилов', 'Площаков', 'Мангъров', 'Хвърчилков', 'Дзезов', 'Ждраков', 'Месаров', 'Тухчиев', 'Топков', 'Яков', 'Иликьов', 'Бурханларски', 'Вражалски', 'Тутурилов', 'Бранков', 'Зенгинов', 'Чокълтов', 'Фенеров', 'Кучев', 'Възвъзов', 'Кьоров', 'Джогов', 'Пъков', 'Рангелов', 'Чутурков', 'Самсонов', 'Ментешев', 'Андонов', 'Бумов', 'Мочев', 'Дачев', 'Муев', 'Младенов', 'Тошев', 'Бедринов', 'Тумангелов', 'Негрилов', 'Канчин', 'Миленков', 'Патков', 'Пондьов', 'Самоходов', 'Четрафилски', 'Смърдански', 'Клатуров', 'Вакрилов', 'Портокалов', 'Прошков', 'Пулев', 'Парашкевов', 'Манавски', 'Чуков', 'Овнарски', 'Рошльов', 'Пройкова', 'Младенова', 'Кочеткова', 'Кесьов', 'Римпопов', 'Златков', 'Колев', 'Пикянски', 'Николов', 'Цицков', 'Стойков', 'Каракашев', 'Чуканов', 'Докова', 'Мераков', 'Пеева', 'Педалов', 'Тъпчилещов', 'Въртунински', 'Кодуков', 'Татьозов', 'Токов', 'Кукуригов', 'Юрганчев', 'Клатикрушев', 'Монтянов', 'Бобев', 'Топчийски', 'Луланков', 'Костов', 'Колипатков', 'Чукчуков', 'Геройски', 'Катъров', 'Кобиларов', 'Лимонадов', 'Цоцов', 'Поаков', 'Недялков', 'Станишев', 'Йорданов', 'Щърбов', 'Щонов', 'Занов', ]; protected static $lastNameFemale = [ 'Шестакова', 'Кокошкова', 'Градинарова', 'Куртакова', 'Чанлиева', 'Тодорова', 'Пътечкова', 'Скринска', 'Сапунджиева', 'Вампирска', 'Червенкова', 'Васовa', 'Таралингова', 'Илиева', 'Кривошапкова', 'Чупетловска', 'Катърова', 'Бележкова', 'Мустакова', 'Пръндачка', 'Коритарова', 'Йоткова', 'Сланинкова', 'Мангъфова', 'Шкембова', 'Пенджакова', 'Пачаръзка', 'Куртажова', 'Плюнкова', 'Многознаева', 'Контопишева', 'Белоконска-Вражалска', 'Кучкуделова', 'Крушовска', 'Пищовколева', 'Сопаджиева', 'Точева-Клопова', 'Габровлиева', 'Първанова', 'Певецова', 'Курухубева', 'Яркова', 'Плюцова', 'Балканска', ]; protected static $titleMale = ['Г-н', 'Др.']; protected static $titleFemale = ['Г-жа', 'Г-ца', 'Др.']; /** * @param string|null $gender 'male', 'female' or null for any * * @example 'Чанталиев' */ public function lastName($gender = null) { if ($gender === static::GENDER_MALE) { return static::lastNameMale(); } if ($gender === static::GENDER_FEMALE) { return static::lastNameFemale(); } return $this->generator->parse(static::randomElement(static::$lastNameFormat)); } public static function lastNameMale() { return static::randomElement(static::$lastNameMale); } public static function lastNameFemale() { return static::randomElement(static::$lastNameFemale); } } PK A�)[#h_ m m * faker/src/Faker/Provider/pt_BR/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pt_BR; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { protected static $cardVendors = [ 'Visa', 'Visa', 'Visa', 'Visa', 'Visa', 'MasterCard', 'MasterCard', 'MasterCard', 'MasterCard', 'MasterCard', 'American Express', 'Discover Card', 'Diners', 'Elo', 'Hipercard', ]; // see https://gist.github.com/erikhenrique/5931368 / http://pt.stackoverflow.com/q/3715/26461 protected static $cardParams = [ 'Visa' => [ '4##############', ], 'MasterCard' => [ '5##############', ], 'American Express' => [ '34############', '37############', ], 'Discover Card' => [ '6011###########', '622############', '64#############', '65#############', ], 'Diners' => [ '301############', '301##########', '305############', '305##########', '36#############', '36###########', '38#############', '38###########', ], 'Elo' => [ '636368#########', '438935#########', '504175#########', '451416#########', '636297#########', '5067###########', '4576###########', '4011###########', ], 'Hipercard' => [ '38#############', '60#############', ], 'Aura' => [ '50#############', ], ]; /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'BR', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } /** * @see list of Brazilians banks (2018-02-15), source: https://pt.wikipedia.org/wiki/Lista_de_bancos_do_Brasil */ protected static $banks = [ 'BADESUL Desenvolvimento S.A. – Agência de Fomento/RS', 'Banco Central do Brasil', 'Banco da Amazônia', 'Banco de Brasília', 'Banco de Desenvolvimento de Minas Gerais', 'Banco de Desenvolvimento do Espírito Santo', 'Banco de Desenvolvimento do Paraná', 'Banco do Brasil', 'Banco do Estado de Sergipe Banese Estadual', 'Banco do Estado do Espírito Santo Banestes', 'Banco do Estado do Pará', 'Banco do Estado do Rio Grande do Sul', 'Banco do Nordeste do Brasil', 'Banco Nacional de Desenvolvimento Econômico e Social', 'Banco Regional de Desenvolvimento do Extremo Sul', 'Caixa Econômica Federal', 'Banco ABN Amro S.A.', 'Banco Alfa', 'Banco Banif', 'Banco BBM', 'Banco BMG', 'Banco Bonsucesso', 'Banco BTG Pactual', 'Banco Cacique', 'Banco Caixa Geral - Brasil', 'Banco Citibank', 'Banco Credibel', 'Banco Credit Suisse', 'Góis Monteiro & Co', 'Banco Fator', 'Banco Fibra', 'Agibank', 'Banco Guanabara', 'Banco Industrial do Brasil', 'Banco Industrial e Comercial', 'Banco Indusval', 'Banco Inter', 'Banco Itaú BBA', 'Banco ItaúBank', 'Banco Itaucred Financiamentos', 'Banco Mercantil do Brasil', 'Banco Modal Modal', 'Banco Morada', 'Banco Pan', 'Banco Paulista', 'Banco Pine', 'Banco Renner', 'Banco Ribeirão Preto', 'Banco Safra', 'Banco Santander', 'Banco Sofisa', 'Banco Topázio', 'Banco Votorantim', 'Bradesco Bradesco', 'Itaú Unibanco', 'Banco Original', 'Banco Neon', 'Nu Pagamentos S.A', 'XP Investimentos Corretora de Câmbio Títulos e Valores Mobiliários S.A', ]; /** * @example 'Banco Neon' */ public static function bank() { return static::randomElement(static::$banks); } } PK A�)[�IB B + faker/src/Faker/Provider/pt_BR/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pt_BR; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com', 'uol.com.br', 'terra.com.br', 'ig.com.br', 'r7.com']; protected static $tld = ['com', 'com', 'com.br', 'com.br', 'net', 'net.br', 'br', 'org']; } PK A�)[��`� � . faker/src/Faker/Provider/pt_BR/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pt_BR; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $landlineFormats = ['2###-####', '3###-####', '4###-####']; /** * Since december 2016 all mobile phone numbers in brazil begin with 9 and landlines 2, 3 or 4. * * @see http://www.anatel.gov.br/Portal/exibirPortalPaginaEspecial.do?org.apache.struts.taglib.html.TOKEN=9594e1d11fbc996d52bda44e608bb744&codItemCanal=1794&pastaSelecionada=2984 */ protected static $cellphoneFormats = ['9####-####']; /** * Generates a 2-digit area code not composed by zeroes. * * @see http://www.anatel.gov.br/legislacao/resolucoes/16-2001/383-resolucao-263. * * @return string */ public static function areaCode() { $areaCodes = [ '11', '12', '13', '14', '15', '16', '17', '18', '19', '21', '22', '24', '27', '28', '31', '32', '33', '34', '35', '37', '38', '41', '42', '43', '44', '45', '46', '47', '48', '49', '51', '53', '54', '55', '61', '62', '63', '64', '65', '66', '67', '68', '69', '71', '73', '74', '75', '77', '79', '81', '82', '83', '84', '85', '86', '87', '88', '89', '91', '92', '93', '94', '95', '96', '97', '98', '99', ]; return self::randomElement($areaCodes); } /** * Generates a 9-digit cellphone number without formatting characters. * * @param bool $formatted [def: true] If it should return a formatted number or not. * * @return string */ public static function cellphone($formatted = true) { $number = static::numerify(static::randomElement(static::$cellphoneFormats)); if (!$formatted) { $number = strtr($number, ['-' => '']); } return $number; } /** * Generates an 9-digit landline number without formatting characters. * * @param bool $formatted [def: true] If it should return a formatted number or not. * * @return string */ public static function landline($formatted = true) { $number = static::numerify(static::randomElement(static::$landlineFormats)); if (!$formatted) { $number = strtr($number, ['-' => '']); } return $number; } /** * Randomizes between cellphone and landline numbers. * * @param bool $formatted [def: true] If it should return a formatted number or not. */ public static function phone($formatted = true) { $options = static::randomElement([ ['cellphone', false], ['cellphone', true], ['landline', null], ]); return call_user_func([static::class, $options[0]], $formatted, $options[1]); } /** * Generates a complete phone number. * * @param string $type [def: landline] One of "landline" or "cellphone". Defaults to "landline" on invalid values. * @param bool $formatted [def: true] If the number should be formatted or not. * * @return string */ protected static function anyPhoneNumber($type, $formatted = true) { $area = static::areaCode(); $number = ($type == 'cellphone') ? static::cellphone($formatted) : static::landline($formatted); return $formatted ? "($area) $number" : $area . $number; } /** * Concatenates {@link areaCode} and {@link cellphone} into a national cellphone number. * * @param bool $formatted [def: true] If it should return a formatted number or not. * * @return string */ public static function cellphoneNumber($formatted = true) { return static::anyPhoneNumber('cellphone', $formatted); } /** * Concatenates {@link areaCode} and {@link landline} into a national landline number. * * @param bool $formatted [def: true] If it should return a formatted number or not. * * @return string */ public static function landlineNumber($formatted = true) { return static::anyPhoneNumber('landline', $formatted); } /** * Randomizes between complete cellphone and landline numbers. */ public function phoneNumber() { $method = static::randomElement(['cellphoneNumber', 'landlineNumber']); return call_user_func([static::class, $method], true); } /** * Randomizes between complete cellphone and landline numbers, cleared from formatting symbols. */ public static function phoneNumberCleared() { $method = static::randomElement(['cellphoneNumber', 'landlineNumber']); return call_user_func([static::class, $method], false); } } PK A�)[Ѝ[z� � * faker/src/Faker/Provider/pt_BR/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pt_BR; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cityPrefix = ['São', 'Porto', 'Vila', 'Santa']; protected static $citySuffix = ['do Norte', 'do Leste', 'do Sul', 'd\'Oeste']; protected static $streetPrefix = [ 'Av.', 'Avenida', 'R.', 'Rua', 'Travessa', 'Largo', ]; protected static $buildingNumber = ['%####', '%###', '%##', '%#', '%']; protected static $postcode = ['#####-###']; protected static $state = [ 'Acre', 'Alagoas', 'Amapá', 'Amazonas', 'Bahia', 'Ceará', 'Distrito Federal', 'Espírito Santo', 'Goiás', 'Maranhão', 'Mato Grosso', 'Mato Grosso do Sul', 'Minas Gerais', 'Pará', 'Paraíba', 'Paraná', 'Pernambuco', 'Piauí', 'Rio de Janeiro', 'Rio Grande do Norte', 'Rio Grande do Sul', 'Rondônia', 'Roraima', 'Santa Catarina', 'São Paulo', 'Sergipe', 'Tocantins', ]; protected static $stateAbbr = [ 'AC', 'AL', 'AP', 'AM', 'BA', 'CE', 'DF', 'ES', 'GO', 'MA', 'MT', 'MS', 'MG', 'PA', 'PB', 'PR', 'PE', 'PI', 'RJ', 'RN', 'RS', 'RO', 'RR', 'SC', 'SP', 'SE', 'TO', ]; protected static $region = [ 'Centro-Oeste', 'Nordeste', 'Norte', 'Sudeste', 'Sul', ]; protected static $regionAbbr = [ 'CO', 'N', 'NE', 'SE', 'S', ]; protected static $country = [ 'Afeganistão', 'África do Sul', 'Albânia', 'Alemanha', 'Andorra', 'Angola', 'Antigua e Barbuda', 'Arabia Saudita', 'Argélia', 'Argentina', 'Armênia', 'Austrália', 'Áustria', 'Azerbaijão', 'Bahamas', 'Bangladesh', 'Barbados', 'Barein', 'Belize', 'Benin', 'Bielorrússia', 'Birmânia', 'Bolívia', 'Bósnia e Herzegovina', 'Botsuana', 'Brasil', 'Brunei', 'Bulgária', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Butão', 'Bélgica', 'Cabo Verde', 'Camboja', 'Camarões', 'Canadá', 'Cazaquistão', 'Chad', 'Chile', 'China', 'Chipre', 'Colômbia', 'Comoras', 'Congo', 'Coréia do Norte', 'Coréia do Sul', 'Costa Rica', 'Costa do Marfim', 'Croácia', 'Cuba', 'Dinamarca', 'Djibouti', 'Domênica', 'Equador', 'Egito', 'El Salvador', 'Emirados Árabes Unidos', 'Eritrea', 'Eslováquia', 'Eslovênia', 'Espanha', 'Estados Unidos da América', 'Estônia', 'Etiópia', 'Filipinas', 'Finlândia', 'Fiji', 'França', 'Gabão', 'Gâmbia', 'Georgia', 'Gana', 'Granada', 'Grécia', 'Guatemala', 'Guiné Equatorial', 'Guiné Bissau', 'Guiana', 'Haiti', 'Honduras', 'Hungria', 'Índia', 'Indonésia', 'Iraque', 'Irlanda', 'Irã', 'Islândia', 'Ilhas Marshall', 'Ilhas Maurício', 'Ilhas Salomão', 'Ilhas Samoa', 'Israel', 'Itália', 'Jamaica', 'Japão', 'Jordânia', 'Kiribati', 'Kwait', 'Laos', 'Lesoto', 'Letônia', 'Libéria', 'Líbia', 'Liechtenstein', 'Lituânia', 'Luxemburgo', 'Líbano', 'Macedônia', 'Madagascar', 'Malásia', 'Malauí', 'Maldivas', 'Mali', 'Malta', 'Marrocos', 'Mauritânia', 'Micronésia', 'Moldávia', 'Mongólia', 'Montenegro', 'Moçambique', 'México', 'Mônaco', 'Namíbia', 'Nauru', 'Nepal', 'Nicarágua', 'Nigéria', 'Noruega', 'Nova Guiné', 'Nova Zelândia', 'Níger', 'Omã', 'Qatar', 'Quênia', 'Quirguistão', 'Paquistão', 'Palaos', 'Panamá', 'Papua Nova Guiné', 'Paraguai', 'Países Baixos', 'Peru', 'Polônia', 'Portugal', 'Reino Unido', 'Reino Unido da Grã Bretanha e Irlanda do Norte', 'República Centroafricana', 'República Checa', 'República Democrática do Congo', 'República Dominicana', 'Ruanda', 'Romênia', 'Rússia', 'San Cristõvao e Neves', 'San Marino', 'São Vicente e as Granadinas', 'Santa Luzia', 'São Tomé e Príncipe', 'Senegal', 'Sérvia', 'Seychelles', 'Serra Leoa', 'Singapura', 'Síria', 'Somália', 'Sri Lanka', 'Suazilândia', 'Sudão', 'Suécia', 'Suiça', 'Suriname', 'Tailândia', 'Tanzânia', 'Tajiquistão', 'Timor Leste', 'Togo', 'Tonga', 'Trinidad e Tobago', 'Turcomenistão', 'Turquia', 'Tuvalu', 'Tunísia', 'Ucrânia', 'Uganda', 'Uruguai', 'Uzbequistão', 'Vaticano', 'Vanuatu', 'Venezuela', 'Vietnã', 'Yemen', 'Zâmbia', 'Zimbábue', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityPrefix}} {{firstName}} {{citySuffix}}', '{{cityPrefix}} {{firstName}}', '{{firstName}} {{citySuffix}}', '{{lastName}} {{citySuffix}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetPrefix}} {{firstName}}', '{{streetPrefix}} {{lastName}}', '{{streetPrefix}} {{firstName}} {{lastName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}}, {{buildingNumber}}', '{{streetName}}, {{buildingNumber}}. {{secondaryAddress}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{postcode}}, {{streetAddress}}\n{{city}} - {{stateAbbr}}", ]; protected static $secondaryAddressFormats = [ 'Bloco A', 'Bloco B', 'Bloco C', 'Bc. # Ap. ##', 'Bc. ## Ap. ##', '#º Andar', '##º Andar', '###º Andar', 'Apto #', 'Apto ##', 'Apto ###', 'Apto ####', 'F', 'Fundos', 'Anexo', ]; /** * @example 'Avenida' */ public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * @example 'São' */ public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } /** * @example '6º Andar' */ public static function secondaryAddress() { return static::numerify(static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats)); } /** * @example 'Brasília' */ public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } /** * @example 'DF' */ public static function stateAbbr() { return static::randomElement(static::$stateAbbr); } /** * @example 'Nordeste' */ public static function region() { return static::randomElement(static::$region); } /** * @example 'NE' */ public static function regionAbbr() { return static::randomElement(static::$regionAbbr); } } PK A�)[��/>%j %j ' faker/src/Faker/Provider/pt_BR/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pt_BR; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * The Project Gutenberg EBook of Dom Casmurro, by Machado de Assis * * This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and most * other parts of the world at no cost and with almost no restrictions * whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of * the Project Gutenberg License included with this eBook or online at * www.gutenberg.org. If you are not located in the United States, you'll have * to check the laws of the country where you are located before using this ebook. * * Title: Dom Casmurro * * Author: Machado de Assis * * Release Date: October 15, 2017 [EBook #55752] * * Language: Portuguese * * *** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DOM CASMURRO *** * * Produced by Laura Natal Rodriguez & Marc D'Hooghe at Free * Literature (online soon in an extended version,also linking * to free sources for education worldwide ... MOOC's, * educational materials,...) (Images generously made available * by the Bibliotheca Nacional Digital Brasil.) * * DOM CASMURRO * * POR * * MACHADO DE ASSIS * * DA ACADEMIA BRAZILEIRA * * H. GARNIER, LIVREIRO-EDITOR * * RUA MOREIRA CEZAR, 71 * * RIO DE JANEIRO * * 6, RUE DES SAINTS-PÈRES, 6 * * PARIZ * * @see https://www.gutenberg.org/cache/epub/55752/pg55752.txt * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' I Do titulo. Uma noite destas, vindo da cidade para o Engenho Novo, encontrei no trem da Central um rapaz aqui do bairro, que eu conheço de vista e de chapéo. Comprimentou-me, sentou-se ao pé de mim, falou da lua e dos ministros, e acabou recitando-me versos. A viagem era curta, e os versos póde ser que não fossem inteiramente maus. Succedeu, porém, que como eu estava cançado, fechei os olhos tres ou quatro vezes; tanto bastou para que elle interrompesse a leitura e mettesse os versos no bolso. --Continue, disse eu accordando. --Já acabei, murmurou elle. --São muito bonitos. Vi-lhe fazer um gesto para tiral-os outra vez do bolso, mas não passou do gesto; estava amuado. No dia seguinte entrou a dizer de mim nomes feios, e acabou alcunhando-me _Dom Casmurro._ Os visinhos, que não gostam dos meus habitos reclusos e calados, deram curso á alcunha, que afinal pegou. Nem por isso me zanguei. Contei a anecdota aos amigos da cidade, e elles, por graça, chamam-me assim, alguns em bilhetes: «Dom Casmurro, domingo vou jantar com você.»--«Vou para Petropolis, Dom Casmurro; a casa é a mesma da Rhenania; vê se deixas essa caverna do Engenho Novo, e vae lá passar uns quinze dias commigo.»--«Meu caro Dom Casmurro, não cuide que o dispenso do theatro amanhã; venha e dormirá aqui na cidade; dou-lhe camarote, dou-lhe chá, dou-lhe cama; só não lhe dou moça.» Não consultes diccionarios. _Casmurro_ não está aqui no sentido que elles lhe dão, mas no que lhe poz o vulgo de homem calado e mettido comsigo. _Dom_ veiu por ironia, para attribuir-me fumos de fidalgo. Tudo por estar cochilando! Tambem não achei melhor titulo para a minha narração; se não tiver outro d'aqui até ao fim do livro, vae este mesmo. O meu poeta do trem ficará sabendo que não lhe guardo rancor. E com pequeno esforço, sendo o titulo seu, poderá cuidar que a obra é sua. Ha livros que apenas terão isso dos seus autores; alguns nem tanto. II. Do livro. Agora que expliquei o titulo, passo a escrever o livro. Antes disso, porém, digamos os motivos que me põem a penna na mão. Vivo só, com um creado. A casa em que moro é propria; fil-a construir de proposito, levado de um desejo tão particular que me vexa imprimil-o, mas vá lá. Um dia, ha bastantes annos, lembrou-me reproduzir no Engenho Novo a casa em que me criei na antiga rua de Matacavallos, dando-lhe o mesmo aspecto e economia daquella outra, que desappareceu. Constructor e pintor entenderam bem as indicações que lhes fiz: é o mesmo predio assobradado, tres janellas de frente, varanda ao fundo, as mesmas alcovas e salas. Na principal destas, a pintura do tecto e das paredes é mais ou menos egual, umas grinaldas de flores miudas e grandes passaros que as tomam nos bicos, de espaço a espaço. Nos quatro cantos do tecto as figuras das estações, e ao centro das paredes os medalhões de Cesar, Augusto, Nero e Massinissa, com os nomes por baixo... Não alcanço a razão de taes personagens. Quando fomos para a casa de Matacavallos, já ella estava assim decorada; vinha do decennio anterior. Naturalmente era gosto do tempo metter sabor classico e figuras antigas em pinturas americanas. O mais é tambem analogo e parecido. Tenho chacarinha, flôres, legume, uma casuarina, um poço e lavadouro. Uso louça velha e mobilia velha. Emfim, agora, como outr'ora, ha aqui o mesmo contraste da vida interior, que é pacata, com a exterior, que é ruidosa. O meu fim evidente era atar as duas pontas da vida, e restaurar na velhice a adolescencia. Pois, senhor, não consegui recompor o que foi nem o que fui. Em tudo, se o rosto é egual, a physionomia é differente. Se só me faltassem os outros, vá; um homem consola-se mais ou menos das pessoas que perde; mas falto eu mesmo, e esta lacuna é tudo. O que aqui está é, mal comparando, semelhante á pintura que se põe na barba e nos cabellos, e que apenas conserva o habito externo, como se diz nas autopsias; o interno não aguenta tinta. Uma certidão que me desse vinte annos de edade poderia enganar os extranhos, como todos os documentos falsos, mas não a mim. Os amigos que me restam são de data recente; todos os antigos foram estudar a geologia dos campos santos. Quanto ás amigas, algumas datam de quinze annos, outras de menos, e quasi todas creem na mocidade. Duas ou tres fariam crer nella aos outros, mas a lingua que falam obriga muita vez a consultar os diccionarios, e tal frequencia é cançativa. Entretanto, vida differente não quer dizer vida peor; é outra cousa. A certos respeitos, aquella vida antiga apparece-me despida de muitos encantos que lhe achei; mas é tambem exacto que perdeu muito espinho que a fez molesta, e, de memoria, conservo alguma recordação doce e feiticeira. Em verdade, pouco appareco e menos falo. Distracções raras. O mais do tempo é gasto em hortar, jardinar e ler; como bem e não durmo mal. Ora, como tudo cança, esta monotonia acabou por exhaurir-me tambem. Quiz variar, e lembrou-me escrever um livro. Jurisprudencia, philosophia e politica acudiram-me, mas não me acudiram as forças necessarias. Depois, pensei em fazer uma _Historia dos Suburbios_, menos secca que as memorias do padre Luiz Gonçalves dos Santos, relativas á cidade; era obra modesta, mas exigia documentos e datas, como preliminares, tudo arido e longo. Foi então que os bustos pintados nas paredes entraram a falar-me e a dizer-me que, uma vez que elles não alcançavam reconstituir-me os tempos idos, pegasse da penna e contasse alguns. Talvez a narração me désse a illusão, e as sombras viessem perpassar ligeiras, como ao poeta, não o do trem, mas o do _Fausto: Ahi vindes outra vez, inquietas sombras...?_ Fiquei tão alegre com esta ideia, que ainda agora me treme a penna na mão. Sim, Nero, Augusto, Massinissa, e tu, grande Cesar, que me incitas a fazer os meus commentarios, agradeço-vos o conselho, e vou deitar ao papel as reminiscencias que me vierem vindo. Deste modo, viverei o que vivi, e assentarei a mão para alguma obra de maior tomo. Eia, comecemos a evocação por uma celebre tarde de Novembro, que nunca me esqueceu. Tive outras muitas, melhores, e peores, mas aquella nunca se me apagou do espirito. É o que vás entender, lendo. III A denuncia. Ia a entrar na sala de visitas, quando ouvi proferir o meu nome e escondi-me atraz da porta. A casa era a da rua de Matacavallos, o mez Novembro, o anno é que é um tanto remoto, mas eu não hei de trocar as datas á minha vida só para agradar ás pessoas que não amam historias velhas; o anno era de 1857. --D. Gloria, a senhora persiste na ideia de metter o nosso Bentinho no seminario? É mais que tempo, e já agora póde haver uma difficuldade. --Que difficuldade? --Uma grande difficuldade. Minha mãe quiz saber o que era. José Dias, depois de alguns instantes de concentrarão, veiu ver se havia alguem no corredor; não deu por mim, voltou e, abafando a voz, disse que a difficuldade estava na casa ao pé, a gente do Padua. --A gente do Padua? --Ha algum tempo estou para lhe dizer isto, mas não me atrevia. Não me parece bonito que o nosso Bentinho ande mettido nos cantos com a filha do _Tartaruga_, e esta é a difficuldade, porque se elles pegam de namoro, a senhora terá muito que lutar para separal-os. --Não acho. Mettidos nos cantos? --É um modo de falar. Em segredinhos, sempre juntos. Bentinho quasi que não sae de lá. A pequena é uma desmiolada; o pae faz que não vê; tomara elle que as cousas corressem de maneira, que... Comprehendo o seu gesto; a senhora não crê em taes calculos, parece-lhe que todos têm a alma candida... --Mas, Sr. José Dias, tenho visto os pequenos brincando, e nunca vi nada que faça desconfiar. Basta a edade; Bentinho mal tem quinze annos. Capitú fez quatorze á semana passada; são dous creançolas. Não se esqueça que foram criados juntos, desde aquella grande enchente, ha dez annos, em que a familia Padua perdeu tanta cousa; d'ahi vieram as nossas relações. Pois eu hei de crer...? Mano Cosme, você que acha? Tio Cosme respondeu com um «Ora!» que, traduzido em vulgar, queria dizer: «São imaginações do José Dias; os pequenos divertem-se, eu divirto-me; onde está o gamão?» --Sim, creio que o senhor está enganado. --Póde ser, minha senhora. Oxalá tenham razão; mas creia que não falei senão depois de muito examinar... --Em todo caso, vae sendo tempo, interrompeu minha mãe; vou tratar de mettel-o no seminario quanto antes. --Bem, uma vez que não perdeu a ideia de o fazer padre, tem-se ganho o principal. Bentinho ha de satisfazer os desejos de sua mãe. E depois a egreja brasileira tem altos destinos. Não esqueçamos que um bispo presidiu a Constituinte, e que o padre Feijó governou o imperio... --Governou como a cara d'elle! atalhou tio Cosme, cedendo a antigos rancores politicos. --Perdão, doutor, não estou defendendo ninguem, estou citando. O que eu quero é dizer que o clero ainda tem grande papel no Brasil. --Você o que quer é um capote; ande, vá buscar o gamão. Quanto ao pequeno, se tem de ser padre, realmente é melhor que não comece a dizer missa atraz das portas. Mas, olhe cá, mana Gloria, ha mesmo necessidade de fazel-o padre? --É promessa, ha de cumprir-se. --Sei que você fez promessa... mas, uma promessa assim... não sei... Creio que, bem pensado... Você que acha, prima Justina? --Eu? --Verdade é que cada um sabe melhor de si, continuou tio Cosme; Deus é que sabe do todos. Comtudo, uma promessa de tantos annos... Mas, que é isso, mana Gloria? Está chorando? Ora esta! Pois isto é cousa de lagrimas? Minha mãe assoou-se sem responder. Prima Justina creio que se levantou e foi ter com ella. Seguiu-se um alto silencio, durante o qual estive a pique de entrar na sala, mas outra força maior, outra emoção... Não pude ouvir as palavras que tio Cosme entrou a dizer. Prima Justina exhortava: «Prima Gloria! prima Gloria!» José Dias desculpava-se: «Se soubesse, não teria falado, mas falei pela veneração, pela estima, pelo affecto, para cumprir um dever amargo, um dever amarissimo...» IV Um dever amarissimo! José Dias amava os superlativos. Era um modo de dar feição monumental ás ideias; não as havendo, servir a prolongar as phrases. Levantou-se para ir buscar o gamão, que estava no interior da casa. Cosi-me muito á parede, e vi-o passar com as suas calças brancas engommadas, presilhas, rodaque e gravata de mola. Foi dos ultimos que usaram presilhas no Rio de Janeiro, e talvez neste mundo. Trazia as calças curtas para que lhe ficassem bem esticadas. A gravata de setim preto, com um aro de aço por dentro, immobilisava-lhe o pescoço; era então moda. O rodaque de chita, veste caseira o leve, parecia nelle uma casaca de cerimonia. Era magro, chupado, com um principio de calva; teria os seus cincoenta e cinco annos. Levantou-se com o passo vagaroso do costume, não aquelle vagar arrastado dos preguiçosos, mas um vagar calculado e deduzido, um syllogismo completo, a premissa antes da consequencia, a consequencia antes da conclusão. Um dever amarissimo! V O aggregado. Nem sempre ia naquelle passo vagaroso e rigido. Tambem se descompunha em accionados, era muita vez rapido e lepido nos movimentos, tão natural nesta como naquella maneira. Outrosim, ria largo, se era preciso, de um grande riso sem vontade, mas communicativo, a tal ponto as bochechas, os dentes, os olhos, toda a cara, todo a pessoa, todo o mundo pareciam rir nelle. Nos lances graves, gravissimo. Era nosso aggregado desde muitos annos; meu pae ainda estava na antiga fazenda de Itaguahy, e eu acabava de nascer. Um dia appareceu alli vendendo-se por medico homeopatha; levava um _Manual_ e uma botica. Havia então um andaço de febres; José Dias curou o feitor e uma escrava, e não quiz receber nenhuma remuneração. Então meu pae propoz-lhe ficar alli vivendo, com pequeno ordenado. José Dias recusou, dizendo que era justo levar a saude á casa de sapé do pobre. --Quem lhe impede que vá a outras partes? Vá aonde quizer, mas fique morando comnosco. --Voltarei daqui a tres mezes. Voltou dalli a duas semanas, acceitou casa e comida sem outro estipendio, salvo o que quizessem dar por festas. Quando meu pae foi eleito deputado e veiu para o Rio de Janeiro com a familia, elle veiu tambem, e teve o seu quarto ao fundo da chacara. Um dia, reinando outra vez febres em Itaguahy, disse-lhe meu pae que fosse ver a nossa escravatura. José Dias deixou-se estar calado, suspirou e acabou confessando que não era medico. Tomára este titulo para ajudar a propaganda da nova escola, e não o fez sem estudar muito e muito; mas a consciencia não lhe permittia acceitar mais doentes. --Mas, você curou das outras vezes. --Creio que sim; o mais acertado, porém, é dizer que foram os remedios indicados nos livros. Elles, sim, elles, abaixo de Deus. Eu era um charlatão... Não negue; os motivos do meu procedimento podiam ser e eram dignos; a homeopathia é a verdade, e, para servir á verdade, menti; mas é tempo de restabelecer tudo. Não foi despedido, como pedia então; meu pae já não podia dispensal-o. Tinha o dom de se fazer acceito e necessario; dava-se por falta delle, como de pessoa de familia. Quando meu pae morreu, a dôr que o pungiu foi enorme, disseram-me, não me lembra. Minha mãe ficou-lhe muito grata, e não consentiu que elle deixasse o quarto da chacara; ao setimo dia, depois da missa, elle foi despedir-se della. --Fique, José Dias. --Obedeço, minha senhora. Teve um pequeno legado no testamento, uma apolice e quatro palavras de louvor. Copiou as palavras, encaixilhou-as e pendurou-as no quarto, por cima da cama. «Esta é a melhor apolice», dizia elle muita vez. Com o tempo, adquiriu certa autoridade na familia, certa audiencia, ao menos; não abusava, e sabia opinar obedecendo. Ao cabo, era amigo, não direi optimo, mas nem tudo é optimo neste mundo. E não lhe supponhas alma subalterna; as cortezias que fizesse vinham antes do calculo que da indole. A roupa durava-lhe muito; ao contrario das pessoas que enxovalham depressa o vestido novo, elle trazia o velho escovado e liso, cirzido, abotoado, de uma elegancia pobre e modesta. Era lido, posto que de atropello, o bastante para divertir ao serão e á sobremesa, ou explicar algum phenomeno, falar dos effeitos do calor e do frio, dos polos e de Robespierre. Contava muita vez uma viagem que fizera á Europa, e confessava que a não sermos nós, já teria voltado para lá; tinha amigos em Lisboa, mas a nossa familia, dizia elle, abaixo de Deus, era tudo. --Abaixo ou acima? perguntou-lhe tio Cosme um dia. --Abaixo, repetiu José Dias cheio de veneração. E minha mãe, que era religiosa, gostou de ver que elle punha Deus no devido logar, e sorriu approvando. José Dias agradeceu de cabeça. Minha mãe dava-lhe de quando em quando alguns cobres. Tio Cosme, que era advogado, confiava-lhe a copia de papeis de autos. VI Tio Cosme. Tio Cosme vivia com minha mãe, desde que ella enviuvou. Já então era viuvo, como prima Justina; era a casa dos tres viuvos. A fortuna troca muita vez as mãos á natureza. Formado para as serenas funccões do capitalismo, tio Cosme não enriquecia no fòro: ia comendo. Tinha o escriptorio na antiga rua das Violas, perto do jury, que era no extincto Aljube. Trabalhava no crime. José Dias não perdia as defesas oraes de tio Cosme. Era quem lhe vestia e despia a toga, com muitos comprimentos no fim. Em casa, referia os debates. Tio Cosme, por mais modesto que quizesse ser, sorria de persuasão. Era gordo e pesado, tinha a respiração curta e os olhos dorminhocos. Uma das minhas recordações mais antigas era vel-o montar todas as manhãs a besta que minha mãe lhe deu e que o levava ao escriptorio. O preto que a tinha ido buscar á cocheira, segurava o freio, emquanto elle erguia o pé e pousava no estribo; a isto seguia-se um minuto de descanço ou reflexão. Depois, dava um impulso, o primeiro, o corpo ameaçava subir, mas não subia; segundo impulso, egual effeito. Emfim, após alguns instantes largos, tio Cosme enfeixava todas as forças physicas e moraes, dava o ultimo surto da terra, e desta vez caía em cima do selim. Raramente a besta deixava de mostrar por um gesto que acabava de receber o mundo. Tio Cosme accommodava as carnes, e a besta partia a trote. Tambem não me esqueceu o que elle me fez uma tarde. Posto que nascido na roça (donde vim com dous annos) e apezar dos costumes do tempo, eu não sabia montar, e tinha medo ao cavallo. Tio Cosme pegou em mim e escanchou-me em cima da besta. Quando me vi no alto (tinha nove annos), sósinho e desamparado, o chão lá embaixo, entrei a gritar desesperadamente: «Mamãe! mamãe!» Ella acudiu pallida e tremula, cuidou que me estivessem matando, apeou-me, affagou-me, emquanto o irmão perguntava: --Mana Gloria, pois um tamanhão destes tem medo de besta mansa? --Não está acostumado. --Deve acostumar-se. Padre que seja, se fôr vigario na roça, é preciso que monte a cavallo; e, aqui mesmo, ainda não sendo padre, se quizer florear como os outros rapazes, e não souber, ha de queixar-se de você, mana Gloria. --Pois que se queixe; tenho medo. --Medo! Ora, medo! A verdade é que eu só vim a apprender equitação mais tarde, menos por gosto que por vergonha de dizer que não sabia montar. «Agora é que elle vae namorar devéras», disseram quando eu comecei as licções. Não se diria o mesmo de tio Cosme. Nelle era velho costume e necessidade. Já não dava para namoros. Contam que, em rapaz, foi acceito de muitas damas, além de partidario exaltado; mas os annos levaram-lhe o mais do ardor politico e sexual, e a gordura acabou com o resto de ideias publicas e especificas. Agora só cumpria as obrigações do officio e sem amor. Nas horas de lazer vivia olhando ou jogava. Uma ou outra vez dizia pilherias. VII D. Gloria. Minha mãe era boa creatura. Quando lhe morreu o marido, Pedro de Albuquerque Santiago, contava trinta e um annos de edade, e podia voltar para Itaguahy. Não quiz; preferiu ficar perto da egreja em que meu pae fòra sepultado. Vendeu a fazendola e os escravos, comprou alguns que pôz ao ganho ou alugou, uma duzia de predios, certo numero de apolices, e deixou-se estar na casa de Matacavallos, onde vivera os dous ultimos annos de casada. Era filha de uma senhora mineira, descendente de outra paulista, a familia Fernandes. Ora, pois, naquelle anno da graça de 1857, D. Maria da Gloria Fernandes Santiago contava quarenta e dous annos de edade. Era ainda bonita e moça, mas teimava em esconder os saldos da juventude, por mais que a natureza quizesse preserval-a da acção do tempo. Vivia mettida em um eterno vestido escuro, sem adornos, com um chale preto, dobrado em triangulo e abrochado ao peito por um camafeu. Os cabellos, em bandós, eram apanhados sobre a nuca por um velho pente de tartaruga; alguma vez trazia touca branca de fólhos. Lidava assim, com os seus sapatos de cordavão rasos e surdos, a um lado e outro, vendo e guiando os serviços todos da casa inteira, desde manhã até á noite. Tenho alli na parede o retrato della, ao lado do do marido, taes quaes na outra casa. A pintura escureceu muito, mas ainda dá ideia de ambos. Não me lembra nada delle, a não ser vagamente que era alto e usava cabelleira grande; o retrato mostra uns olhos redondos, que me acompanham para todos os lados, effeito da pintura que me assombrava em pequeno. O pescoço sae de uma gravata preta de muitas voltas, a cara é toda rapada, salvo um trechosinho pegado ás orelhas. O de minha mãe mostra que era linda. Contava então vinte annos, e tinha uma flôr entre os dedos. No painel parece offerecer a flôr ao marido. O que se lè na cara do ambos é que, se a felicidade conjugal póde ser comparada á sorte grande, elles a tiraram no bilhete comprado de sociedade. Concluo que não se devem abolir as loterias. Nenhum premiado as accusou ainda de immoraes, como ninguem tachou de má a boceta de Pandora, por lhe ter tirado a esperança no fundo; em alguma parte ha de ella ficar. Aqui os tenho aos dous bem casados de outr'ora, os bem-amados, os bem-aventurados, que se foram desta para a outra vida, continuar um sonho provavelmente. Quando a loteria e Pandora me aborrecem, ergo os olhos para elles, e esqueço os bilhetes brancos e a boceta fatidica. São retratos que valem por originaes. O de minha mãe, estendendo a flôr ao marido, parece dizer: «Sou toda sua, meu guapo cavalheiro!» O de meu pae, olhando para a gente, faz este commentario: «Vejam como esta moça me quer...» Se padeceram molestias, não sei, como não sei se tiveram desgostos: era creança e comecei por não ser nascido. Depois da morte delle, lembra-me que ella chorou muito; mas aqui estão os retratos de ambos, sem que o encardido do tempo lhes tirasse a primeira expressão. São como photographias instantaneas da felicidade. VIII É tempo! Mas é tempo de tomar áquella tarde de Novembro, uma tarde clara e fresca, socegada como a nossa casa e o trecho da rua em que moravamos. Verdadeiramente foi o principio da minha vida; tudo o que succedera antes foi como o pintar e vestir das pessoas que tinham de entrar em scena, o accender das luzes, o preparo das rabecas, a symphonia... Agora é que eu ia começar a minha opera. «A vida é uma opera,» dizia-me um velho tenor italiano que aqui viveu e morreu... E explicou-me um dia a definição, em tal maneira que me fez crer nella. Talvez valha a pena dal-a; é só um capitulo. IX A opera. Já não tinha voz, mas teimava em dizer que a tinha. «O desuso é que me faz mal», accrescentava. Sempre que uma companhia nova chegava da Europa, ia ao empresario e expunha-lhe todas as injustiças da terra e do ceu; o empresario commettia mais uma, e elle saía a bradar contra a iniquidade. Trazia ainda os bigodes dos seus papeis. Quando andava, apezar de velho, parecia cortejar uma princeza de Babylonia. Ás vezes, cantarolava, sem abrir a bocca, algum trecho ainda mais edoso que elle ou tanto; vozes assim abafadas são sempre possiveis. Vinha aqui jantar commigo algumas vezes. Uma noite, depois de muito Chianti, repetiu-me a definição do costume, e como eu lhe dissesse que a vida tanto podia sor uma opera, como uma viagem de mar ou uma batalha, abanou a cabeça e replicou: --A vida é uma opera e uma grande opera. O tenor e o barytono lutam pelo soprano, em presença do baixo e dos comprimarios, quando não são o soprano e o contralto que lutam pelo tenor, em presença do mesmo baixo e dos mesmos comprimarios. Ha córos numerosos, muitos bailados, e a orchestração é excellente... --Mas, meu caro Marcolini... --Quê...? E, depois de beber um gole de licor, pousou o calix, e expoz-me a historia da creação, com palavras que vou resumir. Deus é o poeta. A musica é de Satanaz, joven maestro de muito futuro, que apprendeu no conservatorio do ceu. Rival de Miguel, Raphael e Gabriel, não tolerava a precedencia que elles tinham na distribuição dos premios. Póde ser tambem que a musica em demasia doce e mystica daquelles outros condiscipulos fosse aborrecivel ao seu genio essencialmente tragico. Tramou uma rebellião que foi descoberta a tempo, e elle expulso do conservatorio. Tudo se teria passado sem mais nada, se Deus não houvesse escripto um libretto de opera, do qual abrira mão, por entender que tal genero de recreio era improprio da sua eternidade. Satanaz levou o manuscripto comsigo para o inferno. Com o fim de mostrar que valia mais que os outros,--e acaso para reconciliar-se com o ceu--compoz a partitura, e logo que a acabou foi leval-a ao Padre Eterno. --Senhor, não desapprendi as licções recebidas, disse-lhe. Aqui tendes a partitura, escutai-a, emendai-a, fazei-a executar, e se a achardes digna das alturas, admitti-me com ella a vossos pés... --Não, retorquiu o Senhor, não quero ouvir nada. --Mas, Senhor... --Nada! nada! Satanaz supplicou ainda, sem melhor fortuna, até que Deus, cançado e cheio de misericordia, consentiu em que a opera fosse executada, mas fóra do ceu. Creou um theatro especial, este planeta, e inventou uma companhia inteira, com todas as partes, primarias e comprimarias, córos e bailarinos. --Ouvi agora alguns ensaios! --Não, não quero saber de ensaios. Basta-me haver composto o libretto; estou prompto a dividir comtigo os direitos de autor. Foi talvez um mal esta recusa; della resultaram alguns desconcertos que a audiencia prévia e a collaboração amiga teriam evitado. Com effeito, ha logares em que o verso vae para a direita e a musica para a esquerda. Não falta quem diga que nisso mesmo está a belleza da composição, fugindo á monotonia, e assim explicam o tercetto do Eden, a aria de Abel, os córos da guilhotina e da escravidão. Não é raro que os mesmos lances se reproduzam, sem razao sufficiente. Certos motivos cançam á força de repetição. Tambem ha obscuridades; o maestro abusa das massas choraes, encobrindo muita vez o sentido por um modo confuso. As partes orchestraes são aliás tratadas com grande pericia. Tal é a opinião dos imparciaes. Os amigos do maestro querem que difficilmente se possa achar obra tão bem acabada. Um ou outro admitte certas rudezas e taes ou quaes lacunas, mas com o andar da opera é provavel que estas sejam preenchidas ou explicadas, e aquellas desapparecam inteiramente, não se negando o maestro a emendar a obra onde achar que não responde de todo ao pensamento sublime do poeta. Já não dizem o mesmo os amigos deste. Juram que o libretto foi sacrificado, que a partitura corrompeu o sentido da lettra, e, posto seja bonita em alguns logares, e trabalhada com arte em outros, é absolutamente diversa e até contraria ao drama. O grotesco, por exemplo, não está no texto do poeta; é uma excrescencia para imitar as _Mulheres patuscas de Windsor._ Este ponto é contestado pelos satanistas com alguma apparencia de razão. Dizem elles que, ao tempo em que o joven Satanaz compoz a grande opera, nem essa farça nem Shakespeare eram nascidos. Chegam a affirmar que o poeta inglez não teve outro genio senão transcrever a lettra da opera, com tal arte e fidelidade, que parece elle proprio o autor da composição; mas, evidentemente, é um plagiario. --Esta peça, concluiu o velho tenor, durará emquanto durar o theatro, não se podendo calcular em que tempo será elle demolido por utilidade astronomica. O exito é crescente. Poeta e musico recebem pontualmente os seus direitos autoraes, que não são os mesmos, porque a regra da divisão é aquillo da Escriptura: «Muitos são os chamados, poucos os escolhidos.» Deus recebe em ouro, Satanaz em papel. --Tem graça... --Graça? bradou elle com furia; mas aquietou-se logo, e replicou: Caro Santiago, eu não tenho graça, eu tenho horror á graça. Isto que digo é a verdade pura e ultima. Um dia, quando todos os livros forem queimados por inuteis, ha de haver alguem, póde ser que tenor, e talvez italiano, que ensine esta verdade aos homens. Tudo é musica, meu amigo. No principio era o _dó_, e o _dó_ fez-se _ré_, etc. Este calix (e enchia-o novamente) este calix é um breve estribilho. Não se ouve? Tambem não se ouve o pau nem a pedra, mas tudo cabe na mesma opera... X Acceito a theoria. Que é demasiada metaphysica para um só tenor, não ha duvida; mas a perda da voz explica tudo, e ha philosophos que são, em resumo, tenores desempregados. Eu, leitor amigo, acceito a theoria do meu velho Marcolini, não só pela verosimilhança, que é muita vez toda a verdade, mas porque a minha vida se casa bem á definição. Cantei um _duo_ ternissimo, depois um _trio_, depois um _quatuor..._ Mas não adeantemos; vamos á primeira tarde, em que eu vim a saber que já cantava, porque a denuncia de José Dias, meu caro leitor, foi dada principalmente a mim. A mim é que elle me denunciou. XI A promessa. Tão depressa vi desapparecer o aggregado no corredor, deixei o esconderijo, e corri á varanda do fundo. Não quiz saber de lagrimas nem da causa que as fazia verter a minha mãe. A causa eram provavelmente os seus projectos ecclesiasticos, e a occasião destes é a que vou dizer, por ser já então historia velha; datava de dezeseis annos. Os projectos vinham do tempo em que fui concebido. Tendo-lhe nascido morto o primeiro filho, minha mãe pegou-se com Deus para que o segundo vingasse, promettendo, se fosse varão, mettel-o na egreja. Talvez esperasse uma menina. Não disse nada a meu pae, nem antes, nem depois de me dar á luz; contava fazel-o quando eu entrasse para a escola, mas enviuvou antes disso. Viuva, sentiu terror de separar-se de mim; mas era tão devota, tão temente a Deus, que buscou testemunhas da obrigação, confiando a promessa a parentes e familiares. Unicamente, para que nos separassemos o mais tarde possivel, fez-me apprender em casa primeiras lettras, latim e doutrina, por aquelle padre Cabral, velho amigo do tio Cosme, que ia lá jogar ás noites. Prazos largos são faceis de subscrever; a imaginação os faz infinitos. Minha mãe esperou que os annos viessem vindo. Entretanto, ia-me affeiçoando á ideia da egreja; brincos de creança, livros devotos, imagens de santos, conversações de casa, tudo convergia para o altar. Quando iamos á missa, dizia-me sempre que era para apprender a ser padre, e que reparasse no padre, não tirasse os olhos do padre. Em casa, brincava de missa,--um tanto ás escondidas, porque minha mãe dizia que missa não era cousa de brincadeira. Arranjavamos um altar, Capitú e eu. Ella servia de sacristão, e alteravamos o ritual, no sentido do dividirmos a hostia entre nós; a hostia era sempre um doce. No tempo em que brincavamos assim, era muito commum ouvir á minha visinha: «Hoje ha missa?» Eu já sabia o que isto queria dizer, respondia affirmativamente, e ia pedir hostia por outro nome. Voltava com ella, arranjavamos o altar, engrolavamos o latim e precipitavamos as cerimonias. _Dominus, non sum dignus..._ Isto, que eu devia dizer tres vezes, penso que só dizia uma, tal era a golodice do padre e do sacristão. Não bebiamos vinho nem agua; não tinhamos o primeiro, e a segunda viria tirar-nos o gosto do sacrificio. Ultimamente não me falavam já do seminario, a tal ponto que eu suppunha ser negocio findo. Quinze annos, não havendo vocação, pediam antes o seminario do mundo que o de S. José. Minha mãe ficava muita vez a olhar para mim, como alma perdida, ou pegava-me na mão, a pretexto de nada, para apertal-a muito. XII Na varanda. Parei na varanda; ia tonto, atordoado, as pernas bambas, o coração parecendo querer sair-me pela bocca fóra. Não me atrevia a descer á chacara, e passar ao quintal visinho. Comecei a andar de um lado para outro, estacando para amparar-me, e andava outra vez e estacava. Vozes confusas repetiam o discurso do José Dias: «Sempre juntos...» «Em segredinhos...» «Se elles pegam de namoro...» Tijolos que pisei e repisei naquella tarde, columnas amarelladas que me passastes á direita ou á esquerda, segundo eu ia ou vinha, em vós me ficou a melhor parte da crise, a sensação de um goso novo, que me envolvia em mim mesmo, e logo me dispersava, e me trazia arrepios, e me derramava não sei que balsamo interior. Ás vezes dava por mim, sorrindo, um ar do riso de satisfação, que desmentia a abominação do meu peccado. E as vozes repetiam-se confusas: «Em segredinhos...» «Sempre juntos...» «Se elles pegam de namoro...» Um coqueiro, vendo-me inquieto e adivinhando a causa, murmurou de cima de si que não era feio que os meninos de quinze annos andassem nos cantos com as meninas de quatorze; ao contrario, os adolescentes daquella edade não tinham outro officio, nem os cantos outra utilidade. Era um coqueiro velho, e eu cria nos coqueiros velhos, mais ainda que nos velhos livros. Passaros, borboletas, uma cigarra que ensaiava o estio, toda a gente viva do ar era da mesma opinião. Com que então eu amava Capitú, e Capitú a mim? Realmente, andava cosido ás saias della, mas não me occorria nada entre nós que fosse devéras secreto. Antes della ir para o collegio, eram tudo travessuras de creanca; depois que saiu do collegio, é certo que não restabelecemos logo a antiga intimidade, mas esta voltou pouco a pouco, e no ultimo anno era completa. Entretanto, a materia das nossas conversações era a de sempre. Capitú chamava-me ás vezes bonito, mocetão, uma flòr; outras pegava-me nas mãos para contar-me os dedos. E comecei a recordar esses e outros gestos e palavras, o prazer que sentia quando ella me passava a mão pelos cabellos, dizendo que os achava lindissimos. Eu, sem fazer o mesmo aos della, dizia que os della eram muito mais lindos que os meus. Então Capitú abanava a cabeça com uma grande expressão de desengano e melancolia, tanto mais de espantar quanto que tinha os cabellos realmente admiraveis; mas eu retorquia chamando-lhe maluca. Quando me perguntava se sonhára com ella na vespera, e eu dizia que não, ouvia-lhe contar que sonhára commigo, e eram aventuras extraordinarias, que subiamos ao Corcovado pelo ar, que dansavamos na lua, ou então que os anjos vinham perguntar-nos pelos nomes, afim de os dar a outros anjos que acabavam de nascer. Em todos esses sonhos andavamos unidinhos. Os que eu tinha com ella não eram assim, apenas reproduziam a nossa familiaridade, e muita vez não passavam da simples repetição do dia, alguma phrase, algum gesto. Tambem eu os contava. Capitú um dia notou a differença, dizendo que os della eram mais bonitos que os meus; eu, depois de certa hesitação, disse-lhe que eram como a pessoa que sonhava... Fez-se còr de pitanga. Pois, francamente, só agora entendia a emoção que me davam essas e outras confidencias. A emoção era doce e nova, mas a causa della fugia-me, sem que eu a buscasse nem suspeitasse. Os silencios dos ultimos dias, que me não descobriam nada, agora os sentia como signaes de alguma cousa, e assim as meias palavras, as perguntas curiosas, as respostas vagas, os cuidados, o gosto de recordar a infancia. Tambem adverti que era phenomeno recente accordar com o pensamento em Capitú, e escutal-a de memoria, e estremecer quando lhe ouvia os passos. Se se falava nella, em minha casa, prestava mais altenção que d'antes, e, segundo era louvor ou critica, assim me trazia gosto ou desgosto mais intensos que outr'ora, quando eramos sómente companheiros de travessuras. Cheguei a pensar nella durante as missas daquelle mez, com intervallos, é verdade, mas com exclusivismo tambem. Tudo isto me era agora apresentado pela bocca de José Dias, que me denunciara a mim mesmo, e a quem eu perdoava tudo, o mal que dissera, o mal que fizera, e o que pudesse vir de um e do outro. Naquelle instante, a eterna Verdade não valeria mais que elle, nem a eterna Bondade, nem as demais Virtudes eternas. Em amava Capitú! Capitú amava-me! E as minhas pernas andavam, desandavam, estacavam, tremulas e crentes de abarcar o mundo. Esse primeiro palpitar da seiva, essa revelação da consciencia a si propria, nunca mais me esqueceu, nem achei que lhe fosse comparavel qualquer outra sensação da mesma especie. Naturalmente por ser minha. Naturalmente tambem por ser a primeira. XIII Capitú. De repente, ouvi bradar uma voz de dentro da casa ao pé: --Capitú! E no quintal: --Mamãe! E outra vez na casa: --Vem cá! Não me pude ter. As pernas desceram-me os tres degraus que davam para a chacara, e caminharam para o quintal visinho. Era costume dellas, ás tardes, e ás manhãs tambem. Que as pernas tambem são pessoas, apenas interiores aos braços, e valem de si mesmas, quando a cabeça não as rege por meio de ideias. As minhas chegaram ao pé do muro. Havia alli uma porta de communicação mandada rasgar por minha mãe, quando Capitú e eu éramos pequenos. A porta não tinha chave nem taramela, abria-se empurrando de um lado ou puxando de outro, e fechava-se ao peso de uma pedra pendente de uma corda. Era quasi que exclusivamente nossa. Em creancas, faziamos visita batendo de um lado, e sendo recebidos do outro com muitas mesuras. Quando as bonecas de Capitú adoeciam, o medico era eu. Entrava no quintal della com um pau debaixo do braço, para imitar o bengalão do doutor João da Costa; tomava o pulso á doente, e pedia-lhe que mostrasse a lingua. «É surda, coitada!» exclamava Capitú. Então eu coçava o queixo, como o doutor, e acabava mandando applicar-lhe umas sanguesugas ou dar-lhe um vomitorio: era a therapeutica habitual do medico. --Capitú! --Mamãe! --Deixa de estar esburacando o muro; vem cá. A voz da mãe era agora mais perto, como se viesse já da porta dos fundos. Quiz passar ao quintal, mas as pernas, ha pouco tão andarilhas, pareciam agora presas ao chão. Afinal fiz um esforço, empurrei a porta, e entrei. Capitú estava ao pé do muro fronteiro, voltada para elle, riscando com um prego. O rumor da porta fel-a olhar para traz; ao dar commigo, encostou-se ao muro, como se quizesse esconder alguma cousa. Caminhei para ella; naturalmente levava o gesto mudado, porque ella veiu a mim, e perguntou-me inquieta: --Que é que você tem? --Eu? Nada. --Nada, não; você tem alguma cousa. Quiz insistir que nada, mas não achei lingua. Todo eu era olhos e coração, um coração que desta vez ia sair, com certeza, pela bocca fora. Não podia tirar os olhos daquella creatura de quatorze annos, alta, forte e cheia, apertada em um vestido de chita, meio desbotado. Os cabellos grossos, feitos em duas tranças, com as pontas atadas uma á outra, á moda do tempo, desciam-lhe pelas costas. Morena, olhos claros e grandes, nariz recto e comprido, tinha a bocca fina e o queixo largo. As mãos, a despeito de alguns officios rudes, eram curadas com amor; não cheiravam a sabões finos nem aguas de toucador, mas com agua do poço e sabão commum trazia-as sem macula. Calçava sapatos de duraque, rasos e velhos, a que ella mesma dera alguns pontos. --Que é que você tem? repetiu. --Não é nada, balbuciei finalmente. E emendei logo: --É uma noticia. --Noticia de què? Pensei em dizer-lhe que ia entrar para o seminario e espreitar a impressão que lhe faria. Se a consternasse é que realmente gostava de mim; se não, é que não gostava. Mas todo esse calculo foi obscuro e rapido; senti que não poderia falar claramente, tinha agora a vista não sei como... --Então? --Você sabe... Nisto olhei para o muro, o logar em que ella estivera riscando, escrevendo ou esburacando, como dissera a mãe. Vi uns riscos abertos, e lembrou-me o gesto que ella fizera para cobril-os. Então quiz vel-os de perto, e dei um passo. Capitú agarrou-me, mas, ou por temer que eu acabasse fugindo, ou por negar de outra maneira, correu adeante e apagou o escripto. Foi o mesmo que accender em mim o desejo de ler o que era. XIV A inscripção. Tudo o que contei no fim do outro capitulo foi obra de um instante. O que se lhe seguiu foi ainda mais rapido. Dei um pulo, e antes que ella raspasse o muro, li estes dous nomes, abertos ao prego, o assim dispostos: BENTO CAPITOLINA Voltei-me para ella; Capitú tinha os olhos no chão. Ergueu-os logo, devagar, e ficámos a olhar um para o outro... Confissão de creanças, tu valias bem duas ou tres paginas, mas quero ser poupado. Em verdade, não falámos nada; o muro falou por nós. Não nos movemos, as mãos é que se estenderam pouco a pouco, todas quatro, pegando-se, apertando-se, fundindo-se. Não marquei a hora exacta daquelle gesto. Devia tel-a marcado; sinto a falta de uma nota escripta naquella mesma noite, e que eu poria aqui com os erros de orthographia que trouxesse, mas não traria nenhum, tal era a differença entre o estudante e o adolescente. Conhecia as regras do escrever, sem suspeitar as do amar; tinha orgias de latim e era virgem de mulheres. Não soltámos as mãos, nem ellas se deixaram cair de cançadas ou de esquecidas. Os olhos fitavam-se e desfitavam-se, e depois de vagarem ao perto, tornavam a metter-se uns pelos outros... Padre futuro, estava assim deante della como de um altar, sendo uma das faces a Epistola e a outra o Evangelho. A bocca podia ser o calix, os labios a patena. Faltava dizer a missa nova, por um latim que ninguem apprende, e é a lingua catholica dos homens. Não me tenhas por sacrilego, leitora minha devota; a limpeza da intenção lava o que puder haver menos curial no estylo. Estavamos alli com o ceu em nós. As mãos, unindo os nervos, faziam das duas creaturas uma só, mas uma só creatura seraphica. Os olhos continuaram a dizer cousas infinitas, as palavras de bocca é que nem tentavam sair, tornavam ao coração caladas como vinham... XV Outra voz repentina. Outra voz repentina, mas desta vez uma voz de homem: --Vocês estão jogando o siso? Era o pae de Capitú, que estava á porta dos fundos, ao pé da mulher. Soltámos as mãos depressa, e ficámos atrapalhados. Capitú foi ao muro, e, com o prego, disfarçadamente, apagou os nossos nomes escriptos. --Capitú! --Papae! --Não me estragues o reboco do muro. Capitú riscava sobre o riscado, para apagar bem o escripto. Padua saiu ao quintal, a ver o que era, mas já a filha tinha começado outra cousa, um perfil, que disse ser o retrato delle, e tanto podia ser delle como da mãe; fel-o rir, era o essencial. De resto, elle chegou sem colera, todo meigo, apezar do gesto duvidoso ou menos que duvidoso em que nos apanhou. Era um homem baixo e grosso, pernas e braços curtos, costas abahuladas, donde lhe veiu a alcunha de Tartaruga, que José Dias lhe poz. Ninguem lhe chamava assim lá em casa; era só o aggregado. --Vocês estavam jogando o siso? perguntou, Olhei para um pé do sabugueiro que ficava perto; Capitú respondeu por ambos. --Estavamos, sim, senhor, mas Bentinho ri logo, não aguenta. --Quando eu cheguei á porta, não ria. --Já tinha rido das outras vezes; não póde. Papae quer ver? E séria, fitou em mim os olhos, convidando-me ao jogo. O susto é naturalmente serio; eu estava ainda sob a acção do que trouxe a entrada de Padua, e não fui capaz de rir, por mais que devesse fazel-o, para legitimar a resposta de Capitú. Esta, cançada de esperar, desviou o rosto, dizendo que eu não ria daquella vez por estar ao pé do pae. E nem assim ri. Ha cousas que só se apprendem tarde; é mister nascer com ellas para fazel-as cedo. E melhor é naturalmente cedo que artificialmente tarde. Capitú, após duas voltas, foi ter com a mãe, que continuava á porta da casa, deixando-nos a mim e ao pae encantados della; o pae, olhando para ella e para mim, dizia-me, cheio de ternura: --Quem dirá que esta pequena tem quatorze annos? Parece dezesete. Mamãe está boa? continuou voltando-se inteiramente para mim. --Está. --Ha muitos dias que não a vejo. Estou com vontade de dar um capote ao doutor, mas não tenho podido, ando com trabalhos da repartição, em casa; escrevo todos os noites que é em desespero; negocio de relatorio. Você já viu o meu gaturamo? Está alli no fundo. Ia agora mesmo buscar a gaiola; ande ver. Que o meu desejo era nenhum, crê-se facilmente, sem ser preciso jurar pelo ceu nem pela terra. Meu desejo era ir atraz de Capitú e falar-lhe agora do mal que nos esperava, mas o pae era o pae, e demais amava particularmente os passarinhos. Tinha-os de varia especie, côr e tamanho. A área que havia no centro da casa era cercada de gaiolas de canarios, que faziam cantando um barulho de todos os diabos. Trocava passaros com outros amadores, comprava-os, apanhava alguns, no proprio quintal, armando alçapões. Tambem, se adoeciam, tratava delles como se fossem gente. XVI O administrador interino. Padua era empregado em repartição dependente do ministerio da guerra. Não ganhava muito, mas a mulher gastava pouco, e a vida era barata. Demais, a casa em que morava, assobradada como a nossa, posto que menor, era propriedade delle. Comprou-a com a sorte grande que lhe saiu n'um meio bilhete de loteria, dez contos de reis. A primeira ideia do Padua, quando lhe saiu o premio, foi comprar um cavallo do Cabo, um adereço de brilhantes para a mulher, uma sepultura perpetua de familia, mandar vir da Europa alguns passaros, etc.; mas a mulher, esta D. Fortunata que alli está á porta dos fundos da casa, em pé, falando á filha, alta, forte, cheia, como a filha, a mesma cabeça, os mesmos olhos claros, a mulher é que lhe disse que o melhor era comprar a casa, e guardar o que sobrasse para acudir ás molestias grandes. Padua hesitou muito; afinal, teve de ceder aos conselhos de minha mãe, a quem D. Fortunata pediu auxilio. Nem foi só nessa occasião que minha mãe lhes valeu; um dia chegou a salvar a vida ao Padua. Escutai; a anecdota é curta. O administrador da repartição em que Padua trabalhava teve de ir ao Norte, em commissão. Padua, ou por ordem regulamentar, ou por especial designação, ficou substituindo o administrador com os respectivos honorarios. Esta mudança de fortuna trouxe-lhe certa vertigem: era antes dos dez contos. Não se contentou de reformar a roupa e a copa, atirou-se ás despezas superfluas, deu joias á mulher, nos dias de festa matava um leitão, era visto em theatros, chegou aos sapatos de verniz. Viveu assim vinte e dous mezes na supposição de uma eterna interinidade. Uma tarde entrou em nossa casa, afflicto e desvairado, ia perder o logar, porque chegara o effectivo naquella manhã. Pediu a minha mãe que velasse pelas infelizes que deixava; não podia soffrer a desgraça, matava-se. Minha mãe falou-lhe com bondade, mas elle não attendia a cousa nenhuma. --Não, minha senhora, não consentirei em tal vergonha! Fazer descer a familia, tornar atraz... Já disse, mato-me! Não hei de confessar á minha gente esta miseria. E os outros? Que dirão os visinhos? E os amigos? E o publico? --Que publico, Sr. Padua? Deixe-se disso; seja homem. Lembre-se que sua mulher não tem outra pessoa... e que ha de fazer? Pois um homem... Seja homem, ande. Padua enxugou os olhos e foi para casa, onde viveu prostrado alguns dias, mudo, fechado na alcova,--ou então no quintal, ao pé do poço, como se a ideia da morte teimasse nelle. D. Fortunata ralhava: --Joãosinho, você é creança? Mas, tanto lhe ouviu falar em morte que teve medo, e um dia correu a pedir a minha mãe que lhe fizesse o favor de ver se lhe salvava o marido que se queria matar. Minha mãe foi achal-o á beira do poço, e intimou-lhe que vivesse. Que maluquice era aquella de parecer que ia ficar desgraçado, por causa de uma gratificação menos, e perder um emprego interino? Não, senhor, devia ser homem, pae de familia, imitar a mulher e a filha... Padua obedeceu; confessou que acharia forças para cumprir a vontade de minha mãe. --Vontade minha, não; é obrigação sua. --Pois seja obrigação; não desconheço que é assim mesmo. Nos dias seguintes, continuou a entrar e sair de casa, cosido á parede, cara no chão. Não era o mesmo homem que estragava o chapéo em cortejar a visinhança, risonho, olhos no ar, antes mesmo da administração interina. Vieram as semanas, a ferida foi sarando. Padua começou a interessar-se pelos negocios domesticos, a cuidar dos passarinhos, a dormir tranquillo as noites e as tardes, a conversar e dar noticias da rua. A serenidade regressou; atraz della veiu a alegria, um domingo, na figura de dous amigos, que iam jogar o solo, a tentos. Já elle ria, já brincava, tinha o ar do costume; a ferida sarou de todo. Com o tempo veiu um phenomeno interessante. Padua começou a falar da administração interina, não sómente sem as saudades dos honorarios, nem o vexame da perda, mas até com desvanecimento e orgulho. A administração ficou sendo a hegyra, donde elle contava para deante e para traz. --No tempo em que eu era administrador... Ou então: --Ah! sim, lembra-me, foi antes da minha administração, um ou dous mezes antes... Ora espere; a minha administração começou... É isto, mez e meio antes; foi mez e meio antes, não foi mais. Ou ainda: --Justamente; havia já seis mezes que eu administrava... Tal é o sabor posthumo das glorias interinas. José Dias bradava que era a vaidade sobrevivente; mas o padre Cabral, que levava tudo para a Escriptura, dizia que com o visinho Padua se dava a licção de Eliphaz a Job: «Não desprezes a correcção do Senhor; elle fere e cura.» XVII Os vermes. «Elle fere e cura!» Quando, mais tarde, vim a saber que a lança de Achilles tambem curou uma ferida que fez, tive taes ou quaes velleidades de escrever uma dissertação a este proposito. Cheguei a pegar em livros velhos, livros mortos, livros enterrados, a abril-os, a comparal-os, calando o texto e o sentido, para achar a origem commum do oraculo pagão e do pensamento israelita. Catei os proprios vermes dos livros, para que me dissessem o que havia nos textos roidos por elles. --Meu senhor, respondeu-me um longo verme gordo, uns não sabemos absolutamente nada dos textos que roemos, nem escolhemos o que roemos, nem amamos ou detestamos o que roemos; nós roemos. Não lhe arranquei mais nada. Os outros todos, como se houvessem passado palavra, repeliam a mesma cantilena. Talvez esse discreto silencio sobre os textos roidos, fosse ainda um modo de roer o roido. XVIII Um plano. Pae nem mãe foram ter comnosco, quando Capitú e eu, na sala de visitas, falavamos do seminario. Com os olhos em mim, Capitú queria saber que noticia era a que me affligia tanto. Quando lhe disse o que era, fez-se côr de cêra. --Mas eu não quero, acudi logo, não quero entrar em seminarios; não entro, é excusado teimarem commigo, não entro. Capitú, a principio não disse nada. Recolheu os olhos, metteu-os em si e deixou-se estar com as pupillas vagas e surtias, a bocca entre-aberta, toda parada. Então eu, para dar forca ás affirmações, comecei a jurar que não seria padre. Naquelle tempo jurava muito e rijo, pela vida e pela morte. Jurei pela hora da morte. Que a luz me faltasse na hora da morte se fosse para o seminario. Capitú não parecia crer nem descrer, não parecia sequer ouvir; era uma figura de pau. Quiz chamal-a, sacudil-a, mas faltou-me animo. Essa creatura que brincára commigo, que pulára, dansára, creio até que dormira commigo, deixava-me agora com os braços atados e medrosos. Emfim, tornou a si, mas tinha a cara livida, e rompeu nestas palavras furiosas: --Beata! carola! papa-missas! Fiquei aturdido. Capitú gostava tanto de minha mãe, e minha mãe della, que eu não podia entender tamanha explosão. É verdade que tambem gostava de mim, e naturalmente mais, ou melhor, ou de outra maneira, cousa bastante a explicar o despeito que lhe trazia a ameaça da separação; mas os improperios, como entender que lhe chamasse nomes tão feios, e principalmente para deprimir costumes religiosos, que eram os seus? Que ella tambem ia á missa, e tres ou quatro vezes minha mãe é que a levou, na nossa velha sege. Tambem lhe dera um rosario, uma cruz de ouro e um livro de _Horas..._ Quiz defendel-a, mas Capitú não me deixou, continuou a chamar-lhe beata e carola, em voz tão alta que tive medo fosse ouvida dos paes. Nunca a vi tão irritada como então; parecia disposta a dizer tudo a todos. Cerrava os dentes, abanava a cabeça... Eu, assustado, não sabia que fizesse; repetia os juramentos, promettia ir naquella mesma noite declarar em casa que, por nada neste mundo, entraria no seminario. --Você? Você entra. --Não entro. --Você verá se entra ou não. Calou-se outra vez. Quando tornou a falar, tinha mudado; não era ainda a Capitú do costume, mas quasi. Estava seria, sem afflicção, falava baixo. Quiz saber a conversação da minha casa; eu contei-lh'a toda, menos a parte que lhe dizia respeito. --E que interesse tem José Dias em lembrar isto? perguntou-me no fim. --Acho que nenhum; foi só para fazer mal. É um sujeito muito ruim; mas, deixe estar que me ha de pagar. Quando eu fôr dono da casa, quem vae para a rua é elle, você verá; não me fica um instante. Mamãe é boa de mais; dá-lhe attenção de mais. Parece até que chorou. --José Dias? --Não, mamãe. --Chorou porque? --Não sei; ouvi só dizer que ella não chorasse, que não era cousa de choro... Elle chegou a mostrar-se arrependido, e saiu; eu então, para não ser apanhado, deixei o canto e corri para a varanda. Mas, deixe estar, que elle me paga! Disse isto fechando o punho, e proferi outras ameaças. Ao relembral-as, não me acho ridiculo; a adolescencia e a infancia não são, neste ponto, ridiculas; e um dos seus privilegios. Este mal ou este perigo começa na mocidade, cresce na madurera e attinge o maior grão na velhice. Aos quinze annos, ha até certa graça em ameaçar muito e não executar nada. Capitú reflectia. A reflexão não era cousa rara nella, e conheciam-se as occasiões pelo apertado dos olhos. Pediu-me algumas circumstancias mais, as proprias palavras de uns e de outros, e o tom dellas. Como eu não queria dizer o ponto inicial da conversa, que era ella mesma, não lhe pude dar toda a significação. A attenção de Capitú estava agora particularmente nas lagrimas de minha mãe; não acabava de entendel-as. Em meio disto, confessou que certamente não era por mal que minha mãe me queria fazer padre; era a promessa antiga, que ella, temente a Deus, não podia deixar de cumprir. Fiquei tão satisfeito de ver que assim espontaneamente reparava as injurias que lhe sairam do peito, pouco antes, que peguei da mão della e apertei-a muito. Capitú deixou-se ir, rindo; depois a conversa entrou a cochilar e dormir. Tinhamos chegado á janella; um preto, que, desde algum tempo, vinha apregoando cocadas, parou em frente e perguntou: --Sinhásinha, qué cocada hoje? --Não, respondeu Capitú. --Cocadinha tá boa. --Vá-se embora, replicou ella sem rispidez. --Dê ca! disse eu descendo o braço para receber duas. Comprei-as, mas tive de as comer sósinho; Capitú recusou. Vi que, em meio da crise, eu conservava um canto para as cocadas, o que tanto póde ser perfeição como imperfeição, mas o momento não é para definições taes; fiquemos em que a minha amiga, apezar de equilibrada e lucida, não quiz saber de doce, e gostava muito de doce. Ao contrario, o pregão que o preto foi cantando, o prégão das velhas tardes, tão sabido do bairro e da nossa infancia: Chora, menina, chora, Chora, porque não tem Vintem, a modo que lhe deixára uma impressão aborrecida, Da toada não era; ella a sabia de cór e de longe, usava repetil-a nos nossos jogos da puericia, rindo, saltando, trocando os papeis commigo, ora vendendo, ora comprando um doce ausente. Creio que a lettra, destinada a picar a vaidade das crianças, foi que a enojou agora, porque logo depois me disse: --Se eu fosse rica, você fugia, mettia-se no paquete e ia para a Europa. Dito isto, espreitou-me os olhos, mas creio que elles não lhe disseram nada, ou só agradeceram a boa intenção. Com effeito, o sentimento era tão amigo que eu podia excusar o extraordinario da aventura. Como vês, Capitú, aos quatorze annos, tinha já ideias atrevidas, muito menos que outras que lhe vieram depois; mas eram só atrevidas em si, na pratica faziam-se habeis, sinuosas, surdas, e alcançavam o fim proposto, não de salto, mas aos saltinhos. não sei se me explico bem. Supponde uma concepção grande executada por meios pequenos. Assim, para não sair do desejo vago e hypothetico de me mandar para a Europa, Capitú, se pudesse cumpril-o, não me faria embarcar no paquete e fugir; estenderia uma fila de canoas daqui até lá, por onde eu, parecendo ir á fortaleza da Lage em ponte movediça, iria realmente até Bordéos, deixando minha mãe na praia, á espera. Tal era a feição particular do caracter da minha amiga; pelo que, não admira que, combatendo os meus projectos de resistencia franca, fosse antes pelos meios brandos, pela acção do empenho, da palavra, da persuasão lenta e diuturna, e examinasse antes as pessoas com quem podiamos contar. Rejeitou tio Cosme; era um «boa-vida»; se não approvava a minha ordenação, não era capaz de dar um passo para suspendel-a. Prima Justina era melhor que elle, e melhor que os dous seria o padre Cabral, pela autoridade, mas o padre não havia de trabalhar contra a egreja; só se eu lhe confessasse que não tinha vocação.... --Posso confessar? --Pois, sim, mas seria apparecer francamente, e o melhor é outra cousa. José Dias.... --Que tem José Dias? --Póde ser um bom empenho. --Mas se foi elle mesmo que falou.... --Não importa, continuou Capitú; dirá agora outra cousa. Elle gosta muito de você. Não lhe fale acanhado. Tudo é que você não tenha medo, mostre que ha de vir a ser dono da casa, mostre que quer e que póde. Dê-lhe bem a entender que não é favor. Faça-lhe tambem elogios; elle gosta muito de ser elogiado. D. Gloria presta-lhe attenção; mas o principal não é isso; é que elle, tendo de servir a você, falará com muito mais calor que outra pessoa. --Não acho. não, Capitú. --Então vá para o seminario. --Isso não. --Mas que se perde em experimentar? Experimentemos; faça o que lhe digo. D. Gloria póde ser que mude de resolução; se não mudar, faz-se outra cousa, mette-se então o padre Cabral. Você não se lembra como é que foi ao theatro pela primeira vez, ha dous mezes? D. Gloria não queria, e bastava isso para que José Dias não teimasse; mas elle queria ir, e fez um discurso, lembra-se? --Lembra-me; disse que o theatro era uma escola de costumes. --Justo; tanto falou que sua mãe acabou consentindo, e pagou a entrada aos dous.... Ande, peça, mande. Olhe; diga-lhe que está prompto a ir estudar leis em S. Paulo. Estremeci de prazer. S. Paulo era um fragil biombo, destinado a ser arredado um dia, em vez da grossa parede espiritual e eterna. Prometti falar a José Dias nos termos propostos. Capitú repetiu-os, accentuando alguns, como principaes; e inquiria-me depois sobre elles, a ver se entendera bem, se não trocara uns por outros. E insistia em que pedisse com boa cara, mas assim como quem pede um copo de agua a pessoa que tem obrigação de o trazer. Conto estas minucias para que melhor se entenda aquella manhã da minha amiga; logo virá a tarde, e da manhã e da tarde se fará o primeiro dia, como no Genesis, onde se fizeram successivamente sete. XIX Sem falta. Quando voltei a casa era noite. Vim depressa, não tanto, porém, que não pensasse nos termos em que falaria ao aggregado. Formulei o pedido de cabeça, escolhendo as palavras que diria e o tom dellas, entre secco e benevolo. Na chacara, antes de entrar em casa, repeti-as commigo, depois em voz alia, para ver se eram adequadas e se obedeciam ás recommendações de Capitú: «Preciso falar-lhe, _sem falta_, amanhã; escolha o logar e diga-me.» Proferi-as lentamente, e mais lentamente ainda as palavras _sem falta_, como para sublinhal-as. Repeti-as ainda, e então achei-as seccas de mais, quasi rispidas, e, francamente, improprias de um creançola para um homem maduro. Cuidei de escolher outras, e parei. Afinal disse commigo que as palavras podiam servir, tudo era dizel-as em tom que não offendesse. E a prova é que, repetindo-as novamente, saíram-me quasi supplices. Bastava não carregar tanto, nem adoçar muito, um meio termo. «E Capitú tem razão, pensei, a casa é minha, elle é um simples aggregado... Geitoso é, póde muito bem trabalhar por mim, e desfazer o plano de mamãe.» XX Mil padre-nossos e mil ave-marias. Levantei os olhos ao ceu, que começava a embruscar-se, mas não foi para vel-o coberto ou descoberto. Era ao outro ceu que eu erguia a minha alma; era ao meu refugio, ao meu amigo. E então disse de mim para mim: --Prometto rezar mil padre-nossos e mil ave-marias, se José Dias arranjar que eu não vá para o seminario. A somma era enorme. A razão é que eu andava carregado de promessas não cumpridas. A ultima foi de duzentos padre-nossos e duzentas ave-marias, se não chovesse em certa tarde de passeio a Santa Theresa. Não choveu, mas eu não rezei as orações. Desde pequenino acostumara-me a pedir ao ceu os seus favores, mediante orações que diria, se elles viessem. Disse as primeiras, as outras foram adiadas, e á medida que se amontoavam iam sendo esquecidas. Assim cheguei aos numeros vinte, trinta, cincoenta. Entrei nas centenas e agora no milhar. Era um modo de peitar a vontade divina pela quantia das orações; além disso, cada promessa nova era feita e jurada no sentido de pagar a divida antiga. Mas vão lá matar a preguiça de uma alma que a trazia do berço e não a sentia attenuada pela vida! O ceu fazia-me o favor, eu adiava a paga. Afinal perdi-me nas contas. --Mil, mil, repeti commigo. Realmente, a materia do beneficio era agora immensa, não menos que a salvação ou o naufragio da minha existencia inteira. Mil, mil, mil. Era preciso uma somma que pagasse os atrazados todos. Deus podia muito bem, irritado com os esquecimentos, negar-se a ouvir-me sem muito dinheiro.... Homem grave, é possivel que estas agitações de menino te enfadem, se é que não as achas ridiculas. Sublimes não eram. Cogitei muito no modo de resgatar a divida espiritual. Não achava outra especie em que, mediante a intenção, tudo se cumprisse, fechando a escripturação da minha consciencia moral sem _deficit._ Mandar dizer cem missas, ou subir do joelhos a ladeira da Gloria para ouvir uma, ir á Terra-Santa, tudo o que as velhas escravas me contavam de promessas celebres, tudo me acudia sem se fixar de vez no espirito. Era muito duro subir uma ladeira de joelhos; devia feril-os por força. A Terra-Santa ficava muito longe. As missas eram numerosas, podiam empenhar-mo outra vez a alma.... XXI Prima Justina. Na varanda achei prima Justina, passeando de um lado para outro. Veiu ao patamar e perguntou-me onde estivera. --Estive aqui ao pé, conversando com D. Fortunata, e distraí-me. É tarde, não é? Mamãe perguntou por mim? --Perguntou, mas eu disse que você já tinha vindo. A mentira espantou-me, não menos que a franqueza da noticia. Não é que prima Justina fosse de biocos; dizia francamente a Pedro o mal que pensava de Paulo, e a Paulo o que pensava de Pedro; mas, confessar que mentira é que me pareceu novidade. Era quadragenaria, magra e pallida, bocca fina e olhos curiosos. Vivia comnosco por favor de minha mãe, e tambem por interesse; minha mãe queria ter uma senhora intima ao pé de si, e antes parenta que extranha. Passeámos alguns minutos na varanda, alumiada por um lampião. Quiz saber se eu não esquecera os projectos ecclesiasticos de minha mãe, e dizendo-lhe eu que não, inquiriu-me sobre o gosto que eu tinha á vida de padre. Respondi esquivo: --Vida de padre é muito bonita. --Sim, é bonita; mas o que pergunto é se você gostaria de ser padre, explicou rindo. --Eu gósto do que mamãe quizer. --Prima Gloria deseja muito que você se ordene, mas ainda que não desejasse, ha cá em casa quem lhe metta isso na cabeça. --Quem é? --Ora, quem! Quem é que hade ser? Primo Cosme não é, que não se importa com isso; eu tambem não. --José Dias? conclui. --Naturalmente. Enruguei a testa interrogativamente, como se não soubesse nada. Prima Justina completou a noticia dizendo que ainda naquella tarde José Dias lembrára a minha mãe a promessa antiga. --Prima Gloria póde ser que, em passando os dias, vá esquecendo a promessa; mas como ha de esquecer se uma pessoa estiver sempre, nos ouvidos, zás que darás, falando do seminario? E os discursos que elle faz, os elogios da egreja, e que a vida de padre é isto e aquillo, tudo com aquellas palavras que só elle conhece, e aquella affectação... Note que é só para fazer mal, porque elle é tão religioso, como este lampião. Pois é verdade, ainda hoje. Você não se dê por achado... Hoje de tarde falou como você não imagina. --Mas falou á toa? perguntei, a ver se ella contava a denuncia do meu namoro com a visinha. Não contou; fez apenas um gesto como indicando que havia outra cousa que não podia dizer. Novamente me recommendou que não me désse por achado, e recapitulou todo o mal que pensava de José Dias, e não era pouco, um intrigante, um bajulador, um especulador, e, apezar da casca de polidez, um grosseirão. Eu, passados alguns instantes, disse: --Prima Justina, a senhora era capaz de uma cousa? --De quê? --Era capaz de... Supponha que eu não gostasse de ser padre... a senhora podia pedir a mamãe... --Isso não, atalhou promptamente; prima Gloria tem este negocio firme na cabeça, e não ha nada no mundo que a faça mudar de resolução; só o tempo. Você ainda era pequenino, já ella contava isto a todas as pessoas da nossa amizade, ou só conhecidas. Lá avivar-lhe a memoria, não, que eu não trabalho para a desgraça dos outros; mas tambem, pedir outra cousa, não peço. Se ella me consultasse, bem; se ella me dissesse: «Prima Justina, você que acha?» a minha resposta era: «Prima Gloria, eu penso que, se elle gosta de ser padre, póde ir; mas, se não gosta, o melhor é ficar.» E o que eu diria e direi se ella me consultar algum dia. Agora, ir falar-lhe sem ser chamada, não faço. XXII Sensações alheias. Não alcancei mais nada, e para o fim arrependi-me do pedido: devia ter seguido o conselho de Capitú. Então, como eu quizesse ir para dentro, prima Justina reteve-me alguns minutos, falando do calor e da proxima festa da Conceição, dos meus velhos oratorios, e finalmente de Capitú. Não disse mal della; ao contrario insinuou-me que podia vir a ser uma moça bonita. Eu, que já a achava lindissima, bradaria que era a mais bella creatura do mundo, se o receio me não fizesse discreto. Entretanto, como prima Justina se mettesse a elogiar-lhe os modos, a gravidade, os costumes, o trabalhar para os seus, o amor que tinha a minha mãe, tudo isto me accendeu a ponto de elogial-a tambem. Quando não era com palavras, era com o gesto de approvação que dava a cada uma das assersões da outra, e certamente com a felicidade que devia illuminar-me a cara. Não adverti que assim confirmava a denuncia de José Dias, ouvida por ella, á tarde, na sala de visitas, se é que tambem ella não desconfiava já. Só pensei nisso na cama. Só então senti que os olhos de prima Justina, quando eu falava, pareciam apalpar-me, ouvir-me, cheirar-me, gostar-me, fazer o officio de todos os sentidos. Ciumes não podiam ser; entre um pirralho da minha edade e uma viuva quarentona não havia logar para ciumes. É certo que, após algum tempo, modificou os elogios a Capitú, e até lhe fez algumas criticas, disse-me que era um pouco trefega e olhava por baixo; mas ainda assim, não creio que fossem ciumes. Creio antes... sim... sim, creio isto. Creio que prima Justina achou no espectaculo das sensações alheias uma resurreição vaga das proprias. Tambem se goza por influição dos labios que narram. XXIII Prazo dado. --Preciso falar-lhe amanhã, sem falta; escolha o logar e diga-me. Creio que José Dias achou desusado este meu falar. O tom não me sairia tão imperativo como eu receiava, mas as palavras o eram, e o não interrogar, não pedir, não hesitar, como era proprio da creança e do meu estylo habitual, certamente lhe deu ideia de uma pessoa nova e de uma nova situação. Foi no corredor, quando iamos para o chá; José Dias vinha andando cheio da leitura de Walter Scott que fizera a minha mãe e a prima Justina. Lia cantado e compassado. Os castellos e os parques saíam maiores da bocca delle, os lagos tinham mais agua e a «abobada celeste» contava alguns milhares mais de estrellas centelhantes. Nos dialogos, alternava o som das vozes, que eram levemente grossas ou finas, conforme o sexo dos interlocutores, e reproduziam com moderação a ternura e a colera. Ao despedir-se de mim, na varanda, disse-me elle: --Amanhã, na rua. Tenho umas compras que fazer, você póde ir commigo, pedirei a mamãe. É dia de licção? --A licção foi hoje. --Perfeitamente. Não lhe pergunto o que é; affirmo desde já que é materia grave e pura. --Sim, senhor. --Até amanhã. Fez-se tudo o melhor possivel. Houve só uma alteração: minha mãe achou o dia quente e não consentiu que eu fosse a pé; entrámos no omnibus, á porta de casa. --Não importa, disse-me José Dias; podemos apear-nos á porta do Passeio Publico. XXIV De mãe e de servo. José Dias tratava-me com extremos de mãe e attenções de servo. A primeira cousa que conseguiu logo que comecei a andar fora, foi dispensar-me o pagem; fez-se pagem, ia commigo á rua. Cuidava dos meus arranjos em casa, dos meus livros, dos meus sapatos, da minha hygiene e da minha prosodia. Aos oito annos os meus pluraes careciam, alguma vez, da desinencia exacta, elle a corrigia, meio serio para dar autoridade á licção, meio risonho para obter o perdão da emenda. Ajudava assim o mestre de primeiras lettras. Mais tarde, quando o padre Cabral me ensinava latim, doutrina e historia sagrada, elle assistia ás licções, fazia reflexões ecclesiasticas, e, no fim, perguntava ao padre: «Não é verdade que o nosso joven amigo caminha depressa?» Chamava-me «um prodigio»; dizia a minha mãe ter conhecido outr'ora meninos muito intelligentes, mas que eu excedia a todos esses, sem contar que, para a minha edade, possuia já certo numero de qualidades moraes solidas. Eu, posto não avaliasse todo o valor deste outro elogio, gostava do elogio; era um elogio. XXV No Passeio Publico. Entrámos no Passeio Publico. Algumas caras velhas, outras doentes ou só vadias espalhavam-se melancolicamente no caminho que vae da porta ao terraço. Seguimos para o terraço. Andando, para me dar animo, falei do jardim: --Ha muito tempo que não venho aqui, talvez um anno. --Perdôe-me, atalhou elle, não ha tres mezes que esteve aqui com o nosso visinho Padua; não se lembra? --É verdade, mas foi tão de passagem... --Elle pediu a sua mãe que o deixasse trazer comsigo, e ella, que é boa como a mãe de Deus, consentiu; mas ouça-me, já que falamos nisto, não é bonito que você ande com o Padua na rua. --Mas eu andei algumas vezes... --Quando era mais joven; em creança, era natural, elle podia passar por creado. Mas você está ficando moco, e elle vae tomando confiança. D. Gloria, afinal, não pode gostar disto. A gente Padua não é de todo má. Capitú, apesar daquelles olhos que o diabo lhe deu... Você já reparou nos olhos della? São assim de cigana obliqua e dissimulada. Pois, apesar delles, poderia passar, se não fosse a vaidade e a adulação. Oh! a adulação! D. Fortunata merece estima, e elle não nego que seja honesto, tem um bom emprego, possue a casa em que móra, mas honestidade e estima não bastam, e as outras qualidades perdem muito de valor com as más companhias em que elle anda. Padua tem uma tendencia para gente réles. Em lhe cheirando a homem chulo é com elle. Não digo isto por odio, nem por que elle fale mal de mim e se ria, como se riu, ha dias, dos meus sapatos acalcanhados... --Perdão, interrompi suspendendo o passo, nunca ouvi que falasse mal do senhor; pelo contrario, um dia, não ha muito tempo, disse elle a um sujeito, em minha presença, que o senhor era «um homem de capacidade e sabia falar corno um deputado nas camaras.» José Dias sorriu deliciosamente, mas fez um esforço grande e fechou outra vez o rosto; depois replicou: --Não lhe agradeço nada. Outros, de melhor sangue, me tem feito o favor de juizos altos. E nada disso impede que elle seja o que lhe digo. Tinhamos outra vez andado, subimos ao terraço, e olhámos para o mar. --Vejo que o senhor não quer senão o meu beneficio, disse eu depois de alguns instantes. --Pois que outra cousa, Bentinho? --Neste caso, peço-lhe um favor. --Um favor? Mande, ordene, que é? --Mamãe... Durante algum tempo não pude dizer o resto, que era pouco, e vinha de cór. José Dias tornou a perguntar o que era, sacudia-me com brandura, levantava-me o queixo e espetava os olhos em mim, ancioso tambem, como a prima Justina na vespera. --Mamãe quê? Que é que tem mamãe? --Mamãe quer que eu seja padre, mas eu não posso ser padre, disse finalmente. José Dias endireitou-se pasmado. --Não posso, continuei eu, não menos pasmado que elle, não tenho geito, não gósto da vida de padre. Estou por tudo o que ella quizer; mamãe sabe que eu faço tudo o que ella manda; estou prompto a ser o que fôr do seu agrado, até cocheiro de omnibus. Padre, não; não posso ser padre. A carreira é bonita, mas não é para mim. Todo esse discurso não me saiu assim, de vez, enfiado naturalmente, peremptorio, como póde parecer do texto, mas aos pedaços, mastigado, em voz um pouco surda e timida. Não obstante, José Dias ouvira-o espantado. Não contava certamente com a resistencia, por mais acanhada que fosse; mas o que ainda mais o assombrou foi esta conclusão: --Conto com o senhor para salvar-me. Os olhos do aggregado escancararam-se, as sobrancelhas arquearam-se, e o prazer que eu contava dar-lhe com a escolha da protecção não se mostrou em nenhum dos musculos. Toda a cara delle era pouca para a estupefacção. Realmente, a materia do discurso revelára em mim uma alma nova; eu proprio não me conhecia. Mas a palavra final é que trouxe um vigor unico. José Dias ficou aturdido. Quando os olhos tornaram ás dimensões ordinarias: --Mas que posso eu fazer? perguntou. --Póde muito. O senhor sabe que, em nossa casa, todos o apreciam. Mamãe pede muita vez os seus conselhos, não é? Tio Cosme diz que o senhor é pessoa de talento... --São bondades, retorquiu lisonjeado. São favores de pessoas dignas, que merecem tudo... Ahi está! nunca ninguem me ha de ouvir dizer nada de pessoas taes; porque? porque são illustres e virtuosas. Sua mãe é uma santa, seu tio é um cavalheiro perfeitissimo. Tenho conhecido familias distinctas; nenhuma poderá vencer a sua em nobreza de sentimentos. O talento que seu tio acha em mim confesso que o tenho, mas é só um,--é o talento de saber o que é bom e digno de admiração e de apreço. --Ha de ter tambem o de proteger os amigos, como eu. --Em que lhe posso valer, anjo do ceu? Não hei de dissuadir sua mãe de um projecto que é, além de promessa, a ambição e o sonho de longos annos. Quando pudesse, é tarde. Ainda hontem fez-me o favor de dizer: «José Dias, preciso metter Bentinho no seminario.» Timidez não é tão ruim moeda, como parece. Se eu fosse destemido, é provavel que, com a indignação que experimentei, rompesse a chamar-lhe mentiroso, mas então seria preciso confessar-lhe que estivera á escuta, atraz da porta, e uma acção valia outra. Contentei-me de responder que não era tarde. --Não é tarde, ainda é tempo, se o senhor quizer. --Se eu quizer? Mas que outra cousa quero eu, senão servil-o? Que desejo, senão que seja feliz, como merece? --Pois ainda é tempo. Olhe, não é por vadiação. Estou prompto para tudo; se ella quizer que eu estude leis, vou para S. Paulo... XXVI As leis são bellas. Pela cara de José Dias passou algo parecido com o reflexo de uma ideia,--uma ideia que o alegrou extraordinariamente. Calou-se alguns instantes; eu tinha os olhos nelle, elle voltara os seus para o lado da barra. Como insistisse: --É tarde, disse elle; mas, para lhe provar que não ha falta de vontade, irei falar a sua mãe. Não prometto vencer, mas lutar; trabalharei com alma. Devéras, não quer ser padre? As leis são bellas, meu querido... Póde ir a S. Paulo, a Pernambuco, ou ainda mais longe. Ha boas universidades por esse mundo fóra. Vá para as leis, se tal é a sua vocação. Vou falar a D. Gloria, mas não conte só commigo; fale tambem a seu tio. --Hei de falar. --Pegue-se tambem com Deus,--com Deus e a Virgem Santissima, concluiu apontando para o ceu. O ceu estava meio enfarruscado. No ar, perto da praia, grandes passaros negros faziam giros, avoaçando ou pairando, e desciam a roçar os pés, na agua, e tornavam a erguer-se para descer novamente. Mas nem as sombras do ceu, nem as dansas fantasticas dos passaros me desviavam o espirito do meu interlocutor. Depois de lhe responder que sim, emendei-me: --Deus fará o que o senhor quizer. --Não blaspheme. Deus é dono de tudo; elle é, só por si, a terra e o ceu, o passado, o presente e o futuro. Peça-lhe a sua felicidade, que eu não faço outra cousa... Uma vez que você não póde ser padre, e prefere as leis... As leis são bellas, sem desfazer na theologia, que é melhor que tudo, como a vida ecclesiastica é a mais santa... Porque não ha de ir estudar leis fóra daqui? Melhor é ir logo para alguma universidade, e ao mesmo tempo que estuda, viaja. Podemos ir juntos; veremos as terras estranjeiras, ouviremos inglez, francez, italiano, hespanhol, russo e até sueco. D. Gloria provavelmente não poderá acompanhal-o; ainda que possa e vá, não quererá guiar os negocios, papeis, matriculas, e cuidar de hospedarias, e andar com você de um lado para outro... Oh! as leis são bellissimas! --Está dito, pede a mamãe que me não metia no seminario? --Pedir, peço, mas pedir não é alcançar. Anjo do meu coração, se vontade de servir é poder de mandar, estamos aqui, estamos a bordo. Ali! você não imagina o que é a Europa; oh! a Europa... Levantou a perna e fez uma pirueta. Uma das suas ambições era tornar á Europa, falava della muitos vezes, sem acabar de tentar minha mãe nem tio Cosme, por mais que louvasse os ares e as bellezas... Não contava com esta possibilidade de ir commigo, e lá ficar durante a eternidade dos meus estudos. --Estamos a bordo, Bentinho, estamos a bordo! XXVII Ao portão. Ao portão do Passeio, um mendigo estendeu-nos a mão. José Dias passou adiante, mas eu pensei em Capitú e no seminario, tirei dous vintens do bolso e dei-os ao mendigo. Este beijou a moeda; eu pedi-lhe que rogasse a Deus por mim, afim de que eu pudesse satisfazer todos os meus desejos. --Sim, meu devoto! --Chamo-me Bento, accrescentei para esclarecel-o. XXVIII Na rua. José Dias ia tão contente que trocou o homem dos momentos graves, como era á rua, pelo homem dobradiço e inquieto. Mexia-se todo, falava de tudo, fazia-me parar a cada passo deante de um mostrador ou de um cartaz de theatro. Contava-me o enredo de algumas peças, recitava monologos em verso. Fez os recados todos, pagou contas, recebeu alugueis de casa; para si comprou um vigesimo de loteria. Afinal, o homem tezo rendeu o flexivel, e passou a falar pausado, com superlativos. Não vi que a mudança era natural; temi que houvesse mudado a resolução assentada, e entrei a tratal-o com palavras e gestos carinhosos, até entrarmos no omnibus. XXIX O imperador. Em caminho, encontrámos o imperador, que vinha da Escola de Medicina. O omnibus em que iamos parou, como todos os vehiculos; os passageiros desceram á rua e tiraram o chapeu, até que o coche imperial passasse. Quanto tornei ao meu logar, trazia uma ideia fantastica, a ideia de ir ter com o imperador, contar-lhe tudo e pedir-lhe a intervenção. Não confiaria. esta ideia a Capitú. «Sua Majestade pedindo, mamãe cede,» pensei commigo. Vi então o imperador escutando-me, reflectindo e acabando por dizer que sim, que iria falar a minha mãe; eu beijava-lhe a mão, com lagrimas. E logo me achei cm casa, á espera, até que ouvi os batedores e o piquete de cavallaria; é o imperador! é o imperador! toda a gente chegava ás janellas para vel-o passar, mas não passava, o coche parava á nossa porta, o imperador apeava-se e entrava. Grande alvoroço na visinhança: «O imperador entrou em casa de D. Gloria! Que será? Que não será? «A nossa familia saía a recebel-o; minha mãe era a primeira que lhe beijava a mão. Então o imperador, todo risonho, sem entrar na sala ou entrando,--não me lembra bem, os sonhos são muita vez confusos,--pedia a minha mãe que me não fizesse padre,--e ella, lisongeada e obediente, promettia que não. --A medicina,--porque lhe não manda ensinar medicina? Uma vez que é do agrado de Vossa Majestade... --Mande ensinar-lhe medicina; é uma bonita carreira, e nós temos aqui bons professores. Nunca foi á nossa Escola? É uma bella Escola. Já temos medicos de primeira ordem, que pódem hombrear com os melhores de outras terras. A medicina é uma grande sciencia; basta só isto de dar a saude aos outros, conhecer as molestias, combatel-as, vencel-as... A senhora mesma ha de ter visto milagres. Seu marido morreu, mas a doença era fatal, e elle não tinha cuidado em si... É uma bonita carreira; mande-o para a nossa Escola. Faça isso por mim, sim? Você quer, Bentinho? --Mamãe querendo. --Quero, meu filho. Sua Majestade manda. Então o imperador dava outra vez a mão a beijar, e saía, acompanhado de todos nós, a rua cheia de gente, as janellas atopetadas, um silencio de assombro; o imperador entrava no coche, inclinava-se e fazia um gesto de adeus, dizendo ainda: «A medicina, a nossa Escola.» E o coche partia entre invejas e agradecimentos. Tudo isso vi e ouvi. Não, a imaginação de Ariosto não é mais fertil que a das creanças e dos namorados, nem a visão do impossivel precisa mais que de um recanto de omnibus. Consolei-me por instantes, digamos minutos, até destruir-se o plano e voltar-me para as caras sem sonhos dos meus companheiros. XXX O Santissimo. Terás entendido que aquella lembrança do imperador ácerca da medicina não era mais que a suggestão da minha pouca vontade de sair do Rio de Janeiro. Os sonhos do accordado são como os outros sonhos, tecem-se pelo desenho das nossas inclinações e das nossas recordações. Vá que fosse para S. Paulo, mas a Europa... Era muito longe, muito mar e muito tempo. Viva a medicina! Iria contar estas esperanças a Capitú. --Parece que vae sair o Santíssimo, disse alguem no omnibus. Ouço um sino; é, creio que é em Santo Antonio dos Pobres. Pare, Sr. recebedor! O recebedor das passagens puxou a correia que ia ter ao braço do cocheiro, o omnibus parou, e o homem desceu. José Dias deu duas voltas rapidas á cabeça, pegou-me no braço e fez-me descer comsigo. Iriamos tambem acompanhar o Santissimo. Effectivamente, o sino chamava os fieis áquelle serviço da ultima hora. Já havia algumas pessoas na sacristia. Era a primeira vez que me achava em momento tão grave; obedeci, a principio constrangido, mas logo depois satisfeito, menos pela caridade do serviço que por me dar um officio de homem. Quando o sacristão começou a distribuir as opas, entrou um sujeito esbaforido; era o meu visinho Padua, que tambem ia acompanhar o Santissimo. Deu comnosco, veiu comprimentar-nos. José Dias fez um gesto de aborrecido, e apenas lhe respondeu com uma palavra secca, olhando para o padre, que lavava as mãos. Depois, como Padua falasse ao sacristão, baixinho, approximou-se delles; eu fiz a mesma cousa. Padua solicitava do sacristão uma das varas do pallio. José Dias pediu uma para si. --Ha só uma disponível, disse o sacristão. --Pois essa, disse José Dias. --Mas eu tinha pedido primeiro, aventurou Padua. --Pediu primeiro, mas entrou tarde, retorquiu José Dias; eu já cá estava. Leve uma tocha. Padua, apesar do medo que tinha ao outro, teimava em querer a vara, tudo isto em voz baixa e surda. O sacristão achou meio de conciliar a rivalidade, tomando a si obter de um dos outros seguradores do pallio que cedesse a vara ao Padua, conhecido na parochia, como José Dias. Assim fez; mas José Dias transtornou ainda esta combinação. Não, uma vez que tinhamos outra vara disponivel, pedia-a para mim, «joven seminarista», a quem esta distincção cabia mais direitamente. Padua ficou pallido, como as tochas. Era pôr á prova o coração de um pae. O sacristão, que me conhecia de me ver alli com minha mãe, aos domingos, perguntou de curioso se eu era devéras seminarista. --Ainda não, mas vae sel-o, respondeu José Dias piscando o olho esquerdo para mim, que, apesar do aviso, fiquei zangado. --Bem, cedo ao nosso Bentinho, suspirou o pae de Capitú. Pela minha parte, quiz ceder-lhe a vara; lembrou-me que elle costumava acompanhar o Santissimo Sacramento aos moribundos, levando uma tocha, mas que a ultima vez conseguira uma vara do pallio. A distincção especial do pallio vinha de cobrir o vigario e o sacramento; para tocha qualquer pessoa servia. Foi elle mesmo que me contou e explicou isto, cheio de uma gloria pia e risonha. Assim fica entendido o alvoroço com que entrára na egreja; era a segunda vez do pallio, tanto que cuidou logo de ir pedil-o. E nada! E tornava á tocha commum, outra vez a interinidade interrompida; o administrador regressava ao antigo cargo... Quiz ceder-lhe a vara; o aggregado tolheu-me esse acto de generosidade, e pediu ao sacristão que nos puzesse, a elle e a mim, com as duas varas da frente, rompendo a marcha do pallio. Opas enfiadas, tochas distribuidas e accesas, padre e ciborio promptos, o sacristão de hyssope e campainha nos mãos, saiu o prestito á rua. Quando me vi com uma das varas, passando pelos fieis, que se ajoelhavam, fiquei commovido. Padua roía a tocha amargamente. É uma metaphora, não acho outra fórma mais viva de dizer a dôr e a humilhação do meu visinho. De resto, não pude miral-o por muito tempo, nem ao aggregado, que, parallelamente a mim, erguia a cabeça com o ar de ser elle proprio o Deus dos exercitos. Com pouco, senti-me cançado; os braços caíam-me, felizmente a casa era perto, na rua do Senado. A enferma era uma senhora viuva, tisica, tinha uma filha de quinze ou dezeseis annos, que estava chorando á porta do quarto. A moça não era formosa, talvez nem tivesse graça; os cabellos caíam despenteados, e as lagrimas faziam-lhe encarquilhar os olhos. Não obstante, o total falava e captivava o coração. O vigário confessou a doente, deu-lhe a communhão e os santos oleos. O pranto da moça redobrou tanto que senti os meus olhos molhados e fugi. Vim para porto de uma jannela. Pobre creatura! A dor era communicativa em si mesma; complicada da lembrança de minha mãe, doeu-me mais, e, quando emfim pensei em Capitú, senti um impeto de soluçar tambem, enfiei pelo corredor, e ouvi alguem dizer-me: --Não chore assim! A imagem de Capitú ia commigo, e a minha imaginação, assim como lhe attribuira lagrimas, ha pouco, assim lhe encheu a bocca de riso agora; vi-a escrever no muro, falar-me, andar á volta, com os braços no ar; ouvi distinctamente o meu nome, de uma doçura que me embriagou, e a voz era della. As tochas accesas, tão lugubres na occasião, tinham-me ares de um lustre nupcial... Que era lustre nupcial? Não sei; era alguma cousa contraria á morte, e não vejo outra mais que bodas. Esta nova sensação me dominou tanto que José Dias veiu a mim, e me disse ao ouvido, em voz baixa: --Não ria assim! Fiquei serio depressa. Era o momento da saida. Peguei da minha vara; e, como já conhecia a distancia, e agora voltavamos para a egreja, o que fazia a distancia menor,--o peso da vara era mui pequeno. Demais, o sol cá fora, a animação da rua, os rapazes da minha edade que me fitavam cheios de inveja, as devotas que chegavam ás janellas ou entravam nos corredores e se ajoelhavam á nossa passagem, tudo me enchia a alma de lepidez nova. Padua, ao contrario, ia mais humilhado. Apesar de substituido por mim, não acabava de se consolar da tocha, da miseravel tocha. E comtudo havia outros que tambem traziam tocha, e apenas mostravam a compostura do acto; não iam garridos, mas tambem não iam tristes. Via-se que caminhavam com honra. XXXI As curiosidades de Capitú. Capitú preferia tudo ao seminario. Em vez de ficar abatida com a ameaça da larga separação, se vingasse a ideia da Europa, mostrou-se satisfeita. E quando eu lhe contei o meu sonho imperial: --Não, Bentinho, deixemos o imperador socegado, replicou; fiquemos por ora com a promessa de José Dias. Quando é que elle disse que falaria a sua mãe? --Não marcou dia; prometteu que ia ver, que falaria logo que pudesse, e que me pegasse com Deus. Capitú quiz que lhe repetisse as respostas todas do aggregado, as alterações do gesto e até a pirueta, que apenas lhe contára. Pedia o som das palavras. Era minuciosa e attenta; a narração e o dialogo, tudo parecia remoer comsigo. Tambem se póde dizer que conferia, rotulava e pregava na memoria a minha exposição. Esta imagem é por ventura melhor que a outra, mas a optima dellas é nenhuma. Capitú era Capitú, isto é, uma creatura mui particular, mais mulher do que eu era homem. Se ainda o não disse, ahi fica. Se disse, fica tambem. Ha conceitos que se devem incutir na alma do leitor, á força de repetição. Era tambem mais curiosa. As curiosidades de Capitú dão para um capitulo. Eram de varia especie, explicaveis e inexplicaveis, assim uteis como inuteis, umas graves, outras frivolas; gostava de saber tudo. No collegio onde, desde os sete annos, apprendera a ler, escrever e contar, francez, doutrina e obras de agulha, não apprendeu, por exemplo, a fazer renda; por isso mesmo, quiz que prima Justtina lh'o ensinasse. Se não estudou latim com o padre Cabral foi porque o padre, depois de lh'o propôr gracejando, acabou dizendo que latim não era lingua de meninas. Capitú confessou-me um dia que esta razão accendeu nella o desejo de o saber. Em compensação, quiz apprender inglez com um velho professor amigo do pae e parceiro deste ao sólo, mas não foi adeante. Tio Cosme ensinou-lhe gamão. --Anda apanhar um capotinho, Capitú, dizia-lhe elle. Capitú obedecia e jogava com facilidade, com attenção, não sei se diga com amor. Um dia fui achal-a desenhando a lapís um retraio; dava os ultimos rasgos, e pediu-me que esperasse para ver se estava parecido. Era o de meu pae, copiado da tela que minha mãe tinha na sala e que ainda agora está commigo. Perfeição não era; ao contrario, os olhos sairam esbogalhados, e os cabellos eram pequenos circulos uns sobre outros. Mas, não tendo ella rudimento algum de arte, e havendo feito aquillo de memoria em poucos minutos, achei que era obra de muito merecimento; descontai-me a edade e a sympathia. Ainda assim, estou que apprenderia facilmente pintura, como apprendeu musica mais tarde. Já então namorava o piano da nossa casa, velho traste inutil, apenas de estimação. Lia os nossos romances, folheava os nossos livros de gravuras, querendo saber das ruinas, das pessoas, das campanhas, o nome, a historia, o lograr. José Dias dava-lhe essas noticias com certo orgulho de erudito. A erudição deste não avultava muito mais que a sua homoepathia de Cantagallo. Um dia, Capitú quiz saber o que eram as figuras da sala de visitas. O aggregado disse-lho summariamente, demorando-se um pouco mais em Cesar, com exclamações e latins: --Cesar! Julio Cesar! Grande homem! _Tu quoque, Brute?_ Capitú não achava bonito o perfil de Cesar, mas as acções citadas por José Dias davam-lhe gestos de admiração. Ficou muito tempo com a cara virada para elle. Um homem que podia tudo! que fazia tudo! Um homem que dava a uma senhora uma perola do valor de seis milhões de sestercios! --E quanto valia cada sestercio? José Dias, não tendo presente o valor do sestercio, respondeu enthusiasmado: --É o maior homem da historia! A perola de Cesar accendia os olhos de Capitú. Foi nessa occasião que ella perguntou a minha mãe porque é que já não usava as joias do retrato; preferia-se ao que estava na sala, com o de meu pae; tinha um grande collar, um diadema e brincos. --São joias viuvas, como eu, Capitú. --Quando é que botou estas? --Foi pelas festas da Coroação. --Oh! conte-me as festas da Coroação! Sabia já o que os paes lhe haviam dito, mas naturalmente tinha para si que elles pouco mais conheceriam do que o que se passou nas ruas. Queria a noticia das tribunas da Capella Imperial e dos salões dos bailes. Nascera muito depois daquellas festas celebres. Ouvindo falar varias vezes da Maioridade, teimou um dia em saber o que fora este acontecimento; disseram-lh'o, e achou que o imperador fizera muito bem em querer subir ao throno aos quinze annos. Tudo era materia ás curiosidades de Capitú, mobilias antigas, alfaias velhas, costumes, noticias de Itaguahy, a infancia e a mocidade de minha mãe, um dito daqui, uma lembrança dalli, um adagio d'acolá... XXXII Olhos de ressaca. Tudo era materia ás curiosidades de Capitú. Caso houve, porém, no qual não sei se apprendeu ou ensinou, ou se fez ambas as cousas, como eu. É o que contarei no outro capitulo. N'este direi sómente que, passados alguns dias do ajuste com o aggregado, fui ver a minha amiga; eram dez horas da manhã. D. Fortunata, que estava no quintal, nem esperou que eu lhe perguntasse pela filha. --Está na sala penteando o cabello, disse-me; vá devagarzinho para lhe pregar um susto. Fui devagar, mas ou o pé ou o espelho traiu-me. Este póde ser que não fosse; era um espelhinho de pataca (perdoai a barateza), comprado a um mascate italiano, moldura tosca, argolinha de latão, pendente da parede, entre as duas janellas. Se não foi elle, foi o pé. Um ou outro, a verdade é que, apenas entrei na sala, pente, cabellos, toda ella voou pelos ares, e só lhe ouvi esta pergunta: --Ha alguma cousa? --Não ha nada, respondi; vim ver você antes que o padre Cabral chegue para a licção. Como passou a noite? --Eu bem. José Dias ainda não falou? --Parece que não. --Mas então quando fala? --Disse-me que hoje ou amanhã pretende tocar no assumpto; não vae logo de pancada, falará assim por alto e por longe, um toque. Depois, entrará em materia. Quer primeiro ver se mamãe tem a resolução feita... --Que tem, tem, interrompeu Capitú. E se não fosse preciso alguem para vencer já, e de todo, não se lhe falaria. Eu já nem sei se José Dias poderá influir tanto; acho que fará tudo, se sentir que você realmente não quer ser padre, mas poderá alcançar...? Elle é attendido; se, porém... É um inferno isto! Você teime com elle, Bentinho. --Teimo; hoje mesmo elle ha de falar. --Você jura? --Juro! Deixe ver os olhos, Capitú. Tinha-me lembrado a definição que José dera delles, «olhos de cigana obliqua e dissimulada.» Eu não sabia o que era obliqua, mas dissimulada sabia, e queria ver se se podiam chamar assim. Capitú deixou-se fitar e examinar. Só me perguntava o que era, se nunca os vira; eu nada achei extraordinário; a côr e a doçura eram minhas lhe deu outra ideia do meu intento; imaginou que era um pretexto para miral-os mais de perto, com os meus olhos longos, constantes, enfiados nelles, e á isto attribuo que entrassem a ficar crescidos, crescidos e sombrios, com tal expressão que... Rhetorica dos namorados, dá-me uma comparação exacta e poetica para dizer o que foram aquelles olhos de Capitú. Não me acode imagem capaz de dizer, sem quebra da dignidade do estylo, o que elles foram e me fizeram. Olhos de ressaca? Vá, de ressaca. É o que me dá ideia daquella feição nova. Traziam não sei que fluido mysterioso e energico, uma força que arrastava para dentro, como a vaga que se retira da praia, nos dias de ressaca. Para não ser arrastado, agarrei-me ás outras partes visinhas, ás orelhas, aos braços, aos cabellos espalhados pelos hombros; mas tão depressa buscava as pupillas, a onda que saía dellas vinha crescendo, cava e escura, ameaçando envolver-me, puxar-me e tragar-me. Quantos minutos gastámos naquelle jogo? Só os relogios do ceu terão marcado esse tempo infinito e breve. A eternidade tem as suas pendulas nem por não acabar nunca deixa de querer saber a duração das felicidades e dos supplicios. Ha de dobrar o gozo aos bemaventurados do ceu conhecer a somma dos tormentos que já terão padecido no inferno os seus inimigos; assim tambem a quantidade das delicias que terão gozado no ceu os seus desaffectos augmentará as dores aos condemnados do inferno. Este outro supplicio escapou ao divino Dante; mas eu não estou aqui para emendar poetas. Estou para contar que, ao cabo de um tempo não marcado, agarrei-me definitivamente aos cabellos de Capitú, mas então com as mãos, e disse-lhe,--para dizer alguma cousa,--que era capaz de os pentear, se quizesse. --Você? --Eu mesmo. --Vae embaraçar-me o cabello todo, isso, sim. --Se embaraçar, você desembaraça depois. --Vamos ver. XXXIII O penteado. Capitú deu-me as costas, voltando-se para o espelhinho. Peguei-lhe dos cabellos, colhi-os todos e entrei a alisal-os com o pente, desde a testa até ás ultimas pontas, que lhe desciam á cintura. Em pé não dava geito: não esquecestes que ella era um nadinha mais alta que eu, mas ainda que fosse da mesma altura. Pedi-lhe que se sentasse. --Senta aqui, é melhor. Sentou-se. «Vamos ver o grande cabelleireiro», disse-me rindo. Continuei a alisar os cabellos, com muito cuidado, e dividi-os em duas porções eguaes, para compor as duas trancas. Não as fiz logo, nem assim depressa, como podem suppôr os cabelleireiros de officio, mas devagar, devagarinho, saboreando pelo tacto aquelles fios grossos, que eram parte della. O trabalho era atrapálhado, ás vezes por desaso, outras de proposito, para desfazer o feito e refazel-o. Os dedos roçavam na nuca da pequena ou nas espaduas vestidas de chita, e a sensação era um deleite. Mas, emfim, os cabellos iam acabando, por mais que eu os quizesse interminaveis. Não pedi ao ceu que elles fossem tão longos como os da Aurora, porque não conhecia ainda esta divindade que os velhos poetas me apresentaram depois; mas, desejei penteal-os por todos os seculos dos seculos, tecer duas tranças que pudessem envolver o infinito por um numero innominavel de vezes. Se isto vos parecer emphatico, desgraçado leitor, é que nunca penteastes uma pequena, nunca puzestes aos mãos adolescentes na joven cabeça de uma nympha... Uma nympha! Todo eu estou mythologico. Ainda ha pouco, falando dos seus olhos de ressaca, cheguei a escrever Thetis; risquei Thetis, risquemos nympha; digamos somente uma creatura amada, palavra que envolve todas as potencias christãs e pagãs. Emfim, acabei as duas tranças. Onde estava a fita para atar-lhes as pontas? Em cima da mesa, um triste pedaço de fita enxovalhada. Juntei as pontas das tranças, uni-as por um laço, retoquei a obra, alargando aqui, achatando alli, até que exclamei: --Prompto! --Estará bom? --Veja no espelho. Em vez de ir ao espelho, que pensaes que fez Capitú? Não vos esqueçaes quo estava sentada, de costas para mim. Capitú derreou a cabeça, a tal ponto que me foi preciso acudir com as mãos e amparal-a; o espaldar da cadeira era baixo. Inclinei-me depois sobre ella, rosto a rosto, mas trocados, os olhos de um na linha da bocca do outro. Pedi-lhe que levantasse a cabeça, podia ficar tonta, machucar o pescoço. Cheguei a dizer-lhe que estava feia; mas nem esta razão a moveu. --Levanta, Capitú! Não quiz, não levantou a cabeça, e ficámos assim a olhar um para o outro, até que ella abrochou os labios, eu desci os meus, e... Grande foi a sensação do beijo; Capitú ergueu-se, rapida, eu recuei até á parede com uma especie de vertigem, sem fala, os olhos escuros. Quando elles me clarearam, vi que Capitú tinha os seus no chão. Não me atrevi a dizer nada; ainda que quizesse, faltava-me lingua. Preso, atordoado, não achava gesto nem impeto que me descolasse da parede e me atirasse a ella com mil palavras callidas e mimosas... Não mofes dos meus quinze annos, leitor precoce. Com dezesete, Des Grieux (e mais era Des Grieux) não pensava ainda na differença dos sexos. XXXIV Sou homem! Ouvimos passos no corredor; era D. Fortunata. Capitú compoz-se depressa, tão depressa que, quando a mãe apontou á porta, ella abanava a cabeça e ria. Nenhum laivo amarello. nenhuma contracção de acanhamento, um riso espontaneo e claro, que ella explicou por estas palavras alegres: --Mamãe, olhe como este senhor cabelleireiro me penteou; pediu-me para acabar o penteado, e fez isto. Veja que tranças! --Que tem? acudiu a mãe, transbordando de benevolencia. Está muito bem, ninguem dirá que é de pessoa que não sabe pentear. --O que, mamãe? Isto? redarguiu Capitú desfazendo as tranças. Ora, mamãe! E com um enfadamento gracioso e voluntario que ás vezes tinha, pegou do pente e alisou os cabellos para renovar o penteado. D. Fortunata chamou-lhe tonta, e disse-me que não fizesse caso, não era nada, maluquices da filha. Olhava com ternura para mim e para ella. Depois, parece-me que desconfiou. Vendo-me calado, enfiado, cosido á parede, achou talvez que houvera entre nós algo mais que penteado, e sorriu por dissimulação... Como eu quizesse falar tambem para disfarçar o meu estado, chamei algumas palavras cá de dentro, e ellas acudiram de prompto, mas de atropello, e encheram-me a bocca sem poder sair nenhuma. O beijo de Capitú fechava-me os labios. Uma exclamação, um simples artigo, por mais que investissem com força, não logravam romper de dentro. E todas as palavras recolheram-se ao coração, murmurando: «Eis aqui um que não fará grande carreira no mundo, por menos que as emoções o dominem...» Assim, apanhados pela mãe, éramos dous e contrarios, ella encobrindo com a palavra o que eu publicava pelo silencio. D. Fortunata tirou-me daquella hesitação, dizendo que minha mãe me mandára chamar para a licção de latim; o padre Cabral estava á minha espera. Era uma saida; despedi-me e enfiei pelo corredor. Andando, ouvi que a mãe censurava as maneiras da filha, mas a filha não dizia nada. Corri ao meu quarto, peguei dos livros, mas não passei a sala da licção; sentei-me na cama, recordando o penteado e o resto. Tinha estremeções, linha uns esquecimentos em que perdia a consciencia de mim e das cousas que me rodeavam, para viver não sei onde nem como. E tornava a mim, e via a cama, as paredes, os livros, o chão, ouvia algum som de fóra, vago, proximo ou remoto, e logo perdia tudo para sentir sómente os beiços de Capitú... Sentia-os estirados, embaixo dos meus, egualmente esticados para os della, e unindo-se uns aos outros. De repente, sem querer, sem pensar, saiu-me da boca esta palavra de orgulho: --Sou homem! Suppuz que me tivessem ouvido, porque a palavra saiu em voz alta, e corri á porta da alcova. Não havia ninguem fóra. Voltei para dentro, e, baixinho, repeti que era homem. Ainda agora tenho o éco aos meus ouvidos. O gosto que isto me deu foi enorme. Colombo não o teve maior, descobrindo a America, e perdoai a banalidade em favor do cabimento; com effeito, ha em cada adolescente um mundo encoberto, um almirante e um sol de Outubro. Fiz outros achados mais tarde; nenhum me deslumbrou tanto. A denuncia de José Dias alvoroçara-me, a licção do velho coqueiro tambem, a vista dos nossos nomes abertos por ella no muro do quintal deu-me grande abalo, como vistes; nada disso valeu a sensação do beijo. Podiam ser mentira ou illusão. Sendo verdade, eram os ossos da verdade, não eram a carne e o sangue della. As proprias mãos tocadas, apertadas, como que fundidas, não podiam dizer tudo. --Sou homem! Quando repeti isto, pela terceira vez, pensei no seminario, mas como se pensa em perigo que passou, um mal abortado, um pesadelo extincto; todos os meus nervos me disseram que homens não são padres. O sangue era da mesma opinião. Outra vez senti os beiços de Capitú. Talvez abuso um pouco das reminiscencias osculares; mas a saudade é isto mesmo; é o passar e repassar das memorias antigas. Ora, de todas as daquelle tempo creio que a mais doce é esta, a mais nova, a mais comprehensiva, a que inteiramente me revelou a mim mesmo. Outras tenho, vastas e numerosas, doces tambem, de varia especie, muitas intellectuaes, egualmente intensas. Grande homem que fosse, a recordação era menor que esta. XXXV O protonotario apostolico. Enfim, peguei dos livros e corri á licção. Não corri precisamente; a meio caminho parei, advertindo que devia ser muito tarde, e podiam ler-me no semblante alguma cousa. Tive ideia de mentir, allegar uma vertigem que me houvesse deitado ao chão; mas o susto que causaria a minha mãe fez-me rejeital-a. Pensei em prometter algumas dezenas de padre-nossos; tinha, porém, outra promessa em aberto e outro favor pendente... Não, vamos ver; fui andando, ouvi vozes alegres, conversavam cuidadosamente. Quando entrei na sala, ninguem ralhou commigo. O padre Cabral recebera na vespera um recado do internuncio; foi ter com elle, e soube que, por decreto pontificio, acabava de ser nomeado protonotario apostolico. Esta distincção do papa dera-lhe grande contentamento e a todos os nossos. Tio Cosme e prima Justina repetiam o titulo com admiração; era a primeira vez que elle soava aos nossos ouvidos, acostumados a conegos, monsenhores, bispos, nuncios, e internuncios; mas que era protonotario apostolico? O padre Cabral explicou que não era propriamente o cargo da curia, mas as honras delle. Tio Cosme viu exalçar-se no parceiro de voltarete, e repetia: --Protonotario apostolico! E voltando-se para mim: --Prepara-te, Bentinho; tu pódes vir a ser protonotario apostolico. Cabral ouvia com gosto a repetição do titulo. Estava em pé, dava alguns passos, sorria ou tamborilava na tampa da boceta. O tamanho do titulo como que lhe dobrava a magnificencia, posto que, para ligal-o ao nome, era demasiado comprido; esta segunda reflexão foi tio Cosme que a fez. Padre Cabral acudiu que não era preciso dizel-o todo, bastava que lhe chamassem o protonotario Cabral. Subentendia-se apostolico. --Protonotario Cabral. --Sim, tem razão; protonotario Cabral. --Mas, Sr. protonotario,--acudiu prima Justina para se ir acostumando ao uso do titulo,--isto o obriga a ir a Roma? --Não, D. Justina. --Não, são só as honras, observou minha mãe. --Agora, não impede,--disse Cabral, que continuava a reflectir,--não impede que nos casos de maior formalidade, actos publicos, cartas de cerimonia, etc., se empregue o titulo inteiro: protonotario apostolico. No uso commum, basta protonotario. --Justamente, assentiram todos. José Dias, que entrou pouco depois de mim, applaudiu a distincção, e recordou, a proposito, os primeiros actos politicos de Pio IX, grandes esperanças da Italia; mas ninguem pegou do assumpto; o principal da hora e do logar era o meu velho mestre de latim. Eu, voltando a mim do receio, entendi que devia comprimental-o tambem, e este applauso não lhe foi menos ao coração que os outros. Bateu-me na bochecha paternalmente, e acabou dando-me férias. Era muita felicidade para uma só hora. Um beijo e férias! Creio que o meu rosto disse isto mesmo, porque tio Cosme, sacudindo a barriga, chamou-me peralta; mas José Dias corrigiu a alegria: --Não tem que festejar a vadiação; o latim sempre lhe ha de ser preciso, _ainda que não venha a ser padre._ Conheci aqui o meu homem. Era a primeira palavra, a semente lançada á terra, assim de passagem, como para acostumar os ouvidos da familia. Minha mãe sorriu para mim, cheia de amor e de tristeza, mas respondeu logo: --Ha de ser padre, e padre bonito. --Não esqueça, mana Gloria, e protonotario tambem. Protonotario apostolico. --O protonotario Santiago, accentuou Cabral. Se a intenção tio meu mestre de latim era ir acostumando ao uso do titulo com o nome, não sei bem; o que sei é que quando ouvi o meu nome ligado a tal titulo, deu-me vontade de dizer um desaforo. Mas a vontade aqui foi antes uma ideia, uma ideia sem lingua, que se deixou ficar quieta e muda, tal como d'ahi a pouco outras ideias... Mas essas pedem um capitulo especial. Rematemos este dizendo que o mestre de latim falou algum tempo da minha ordenação ecclesiastica, ainda que sem grande interesse. Elle buscava um assumpto alheio para se mostrar esquecido da propria gloria, mas era esta que o deslumbrava na occasião. Era um velho magro, sereno, dotado de qualidades boas. Alguns defeitos tinha; o mais excelso delles era ser guloso, não propriamente glotão; comia pouco, mas estimava o fino e o raro, e a nossa cosinha, se era simples, era menos pobre que a delle. Assim, quando minha mãe lhe disse que viesse jantar, afim de se lhe fazer uma saude, os olhos com que acceitou seriam de protonotario, mas não eram aposlolicos. E para agradar a minha mãe novamente pegou em mim, descrevendo o meu futuro ecclesiastico, e queria saber se ia para o seminario agora, no anuo proximo, e offerecia-se a falar ao «senhor bispo», tudo marchetado do «protonotario Santiago.» XXXVI Ideia sem pernas e ideia sem braços. Deixei-os, a pretexto de brincar, e fui-me outra vez a pensar na aventura da manhã. Era o que melhor podia fazer, sem latim, e até com latim. Ao cabo de cinco minutos, lembrou-me ir correndo á casa visinha, agarrar Capitú, desfazer-lhe as tranças, refazel-as e concluil-as daquella maneira particular, bocca sobre bocca. É isto, vamos, é isto... Ideia só! ideia sem pernas! As outras pernas não queriam correr nem andar. Muito depois é que sairam vagarosamente e levaram-me á casa de Capitú. Quando alli cheguei, dei com ella na sala, na mesma sala, sentada na marqueza, almofada no regaço, cosendo em paz. Não me olhou de rosto, mas a furto e a medo, ou, se preferes a phraseologia do aggregado, obliqua e dissimulada. As mãos pararam, depois de encravada a agulha no panno. Eu, do lado opposto da mesa, não sabia que fizesse; e outra vez me fugiram as palavras que trazia. Assim gastámos alguns minutos compridos, até que ella deixou inteiramente a costura, ergueu-se e esperou-me. Fui ter com ella, e perguntei se a mãe havia dito alguma cousa; respondeu-me que não. A bocca com que respondeu era tal que cuido haver-me provocado um gesto de approximação. Certo é que Capitú recuou um pouco. Era occasião de pegal-a, puxal-a e beijal-a... Ideia só ideia sem braços! Os meus ficaram caidos e mortos. Não conhecia nada da Escriptura. Se conhecesse, é provavel que o espirito de Satanaz me fizesse dar a lingua mystica do _Cantico_ um sentido directo e natural. Então obedeceria ao primeiro versiculo; «Applique elle os labios, dando-me o osculo da sua bocca.» E pelo que respeita aos braços, que tinha inertes, bastaria cumprir o vers. 6.o do cap. II: «A sua mão esquerda se pôz já debaixo da minha cabeça, e a sua mão direita me abraçará depois.» Vedes ahi a chronologia dos gestos. Era só executal-a; mas ainda que eu conhecesse o texto, as attitudes de Capitú eram agora tão retrahidas, que não sei se não continuaria parado, foi ella entretanto, que me tirou daquella situação. XXXVII A alma é cheia de mysterios. Padre Cabral eslava esperando ha muito tempo? --Hoje não dei licção; tive férias. Expliquei-lhe o motivo das férias. Contei-lhe tambem que o padre Cabral falara da minha entrada no seminario, apoiando a resolução de minha mãe, e disse delle cousas feias e duras. Capitú reflectiu algum tempo, e acabou perguntando-me se podia ir comprimentar o padre, á tarde, em minha casa. --Póde, mas para que? Papae naturalmente ha de querer ir tambem, mas é melhor que elle vá á casa do padre; é mais bonito. Eu não, que já sou meia moça, concluiu rindo. O riso animou-me. As palavras pareciam ser uma troça comsigo mesma, uma vez que, desde manhã, era mulher, como eu era homem. Achei-lhe graça, e, para dizer tudo, quiz provar-lhe que era moça inteira. Peguei-lhe levemente na mão direita, depois na esquerda, e fiquei assim pasmado e tremulo. Era a ideia com mãos. Quiz puxar as de Capitú, para obrigal-a a vir atraz dellas, mas ainda agora a acção não respondeu á intenção. Comtudo, achei-me forte e atrevido. Não imitava ninguem; não vivia com rapazes, que me ensinassem anecdotas de amor. Não conhecia a violação de Lucrecia. Dos romanos apenas sabia que falavam pela artinha do padre Pereira e eram patricios de Poncio Pilatos. Não nego que o final do penteado da manhã era um grande passo no caminho da movimentação amorosa, mas o gesto de então foi justamente o contrario deste. De manhã, ella derreou a cabeça, agora fugia-me; nem é só nisso que os lances differiam; em outro ponto, parecendo haver repetição, houve contraste. Penso que ameacei puxal-a a mim. Não juro, começava a estar tão alvoroçado, que não pude ter toda a consciência dos meus actos; mas concluo que sim, porque ella recuou e quiz tirar as mãos das minhas; depois, talvez por não poder recuar mais, collocou um dos pés adeante e o outro atraz, e fugiu com o busto. Foi este gesto que me obrigou a reter-lhe as mãos com força. O busto afinal cançou e cedeu, mas a cabeça não quiz ceder tambem, e, caida para traz, inutilisava lodos os meus esforços, porque eu já fazia esforços, leitor amigo. Não conhecendo a licção do _Cantico_, não me acudiu estender a mão esquerda por baixo do cabeça della; demais, este gesto suppõe um accordo de vontades, e Capitú, que me resistia agora, aproveitaria o gesto para arrancar-se á outra mão e fugir-me inteiramente. Ficámos naquelle luta, sem estrepito, porque apesar do ataque e da defesa, não perdiamos a cautela necessaria para não sermos ouvidos lá de dentro; a alma é cheia de mysterios. Agora sei que a puxava; a cabeça continuou a recuar, até que cançou; mas então foi a vez da bocca. A bocca de Capitú iniciou um movimento inverso, relativamente á minha, indo para um lado, quando eu a buscava do lado opposto. Naquelle desencontro estivemos, sem que ousasse um pouco mais, e bastaria um pouco mais... Nisto ouvimos bater á porta e falar no corredor. Era o pae de Capitú, que voltava da repartição um pouco mais cedo, como usava ás vezes. «Abre, Nanata! Capitú, abre!» Apparentemente era o mesmo lance da manhã, quando a mãe deu comnosco, mas só apparentemente; em verdade, era outro. Considerai que de manhã tudo estava acabado, e o passo de D. Fortunata foi um aviso para que nos compuzessemos. Agora lutavamos com as mãos presas, e nada estava sequer começado. Ouvimos o ferrolho da porta que dava para o corredor interno; era a mãe que abria. Eu, uma vez que confesso tudo, digo aqui que não tive tempo de soltar as mãos da minha amiga; pensei nisso, cheguei a tental-o, mas Capitú, antes que o pae acabasse de entrar, fez um gesto inesperado, pousou a bocca na minha bocca, e deu de vontade o que estava a recusar á força. Repito, a alma é cheia de mysterios. XXXVIII Que susto, meu Deus! Quando Padua, vindo pelo interior, entrou na sala de visitas, Capitú, em pé, de costas para mim, inclinada sobre a costura, como a recolhel-a, perguntava em voz alta: --Mas, Bentinho, que ó protonotario apostolico? --Ora, vivam! exclamou o pae. --Que susto, meu Deus! Agora é que o lance é o mesmo; mas se conto aqui, taes quaes, os dous lances de ha quarenta annos, é para mostrar que Capitú não se dominava só em presença da mãe; o pae não lhe metteu mais medo. No meio de uma situação que me atava a lingua, usava da palavra com a maior ingenuidade deste mundo. A minha persuasão é que o coração não lhe batia mais mais nem menos. Allegou susto, e deu á cara um ar meio enfiado; mas eu, que sabia tudo, vi que era mentira e fiquei com inveja. Foi logo falar ao pae, que apertou a minha mão, e quiz saber porque a filha falava em protonotario apostolico. Capitú repeliu-lhe o que ouvira de mim, e opinou logo que o pae devia ir comprimentar o padre em casa delle; ella iria á minha. E colligindo os petrechos da costura, enfiou pelo corredor, bradando infantilmente: --Mamãe, jantar, papae chegou! XXXIX A vocação. Padre Cabral estava naquella primeira hora das honras em que as minimas congratulações valem por odes. Tempo chega em que os dignificados recebem os louvores como um tributo usual, cara morta, sem agradecimentos. O alvoroço da primeira hora é melhor; esse estado da alma que vê na inclinação do arbusto, tocado do vento, um parabém da flora universal, traz sensações mais intimas e finas que qualquer outro. Cabral ouviu as palavras de Capitú com infinito prazer. --Obrigado, Capitú, muito obrigado; estimo que você goste tambem. Papae está bom? E mamãe? A voce não se pergunta; essa cara é mesmo de quem vende saude. E como vamos de rezas? A todas as perguntas, Capitú ia respondendo promptamente e bem. Trazia um vestidinho melhor e os sapatos de sair. Não entrou com a familiaridade do costume, deteve-se um instante á porta da sala, antes de ir beijar a mão a minha mãe e ao padre. Como désse a este, duas vezes em cinco minutos, o titulo de protonotario, José Dias, para se desforrar da concurrencia, fez um pequeno discurso em honra «ao coração paternal e augustissimo de Pio IX.» --Você é um grande _prosa_, disse tio Cosme, quando elle acabou. José Dias sorriu sem vexame. Padre Cabral confirmou os louvores do aggregado, sem os seus superlativos; ao que este accrescentou que o cardeal Mastai evidentemente fôra talhado para a tiára desde o principio dos tempos. E, piscando-me o olho, concluiu: --A vocação é tudo. O estado ecclesiastico é perfeitissimo, comtanto que o sacerdote venha já destinado do berço. Não havendo vocação, falo de vocação sincera e real, um joven póde muito bem estudar as lettras humanas, que tambem são uteis e honradas. Padre Cabral retorquia: --A vocação é muito, mas o poder de Deus é soberano. Um homem póde não ter gosto á egreja e até perseguil-a, e um dia a voz de Deus lhe fala, e elle sae apostolo; veja S. Paulo. --Não contesto, mas o que eu digo é outra cousa. O que eu digo é que se póde muito bem servir a Deus sem ser padre, cá fóra; póde-se ou não se póde? --Póde-se. --Pois então! exclamou José Dias triumphalmente, olhando em volta de si. Sem vocação é que não ha bom padre, e em qualquer profissão liberal se serve a Deus, como todos devemos. --Perfeitamente, mas vocação não é só do berço que se traz. --Homem, é a melhor. --Um moço sem gosto nenhum á vida ecclesiastica póde acabar por ser muito bom padre; tudo é que Deus o determine. Não me quero dar por modelo, mas aqui estou eu que nasci com a vocação da medicina; meu padrinho, que era coadjutor de Santa Rita, teimou com meu pae para que me mettesse no seminario; meu pae cedeu. Pois, senhor, tomei tal gosto aos estudos e á companhia dos padres, que acabei ordenando-me. Mas, supponha que não acontecia assim, e que eu não mudava de vocação, o que é que acontecia? Tinha estudado no seminario algumas materias que é bom saber, e são sempre melhor ensinadas naquellas casas. Prima Justina interveiu: --Como? Então póde-se entrar para o seminario e não sair padre? Padre Cabral respondeu que sim, que se podia, e, voltando-se para mim, falou da minha vocação, que era manifesta; os meus brinquedos foram sempre de egreja, e eu adorava os officios divinos. A prova não provava; todas as creanças do meu tempo eram devotas. Cabral accrescentou que o reitor de S. José, a quem contara ultimamente a promessa de minha mãe, tinha o meu nascimento por milagre; elle era da mesma opinião. Capitú, cosida ás saias de minha mãe, não attendia aos olhos anciosos que eu lhe mandava; tambem não parecia escutar a conversação sobre o seminario e suas consequencias, e, aliás, decorou o principal, como vim a saber depois. Duas vezes fui á janella, esperando que ella fosse tambem, e ficassemos á vontade, sósinhos, até acabar o mundo, se acabasse, mas Capitú não me appareceu. Não deixou minha mãe, senão para ir embora. Eram ave-marias, despediu-se. --Vae com ella, Bentinho, disse minha mãe. --Não precisa, não, D. Gloria, acudiu ella rindo, eu sei o caminho. Adeus, Sr. protonotario... --Adeus, Capitú. Tendo dado um passo no sentido de atravessar a sala, é claro que o meu dever, o meu gosto, todos os impulsos da edade e da occasião eram atravessal-a de todo, seguir a visinha corredor fóra, descer á chacara, entrar no quintal, dar-lhe terceiro beijo, e despedir-me. Não me importou a recusa, que cuidei simulada, e enfiei pelo corredor; mas, Capitú que ia depressa, estacou e fez-me signal que voltasse. Não obedeci; cheguei-me a ella. --Não venha, não; amanhã falaremos. --Mas eu queria dizer a você... --Amanhã. --Escuta! --Fica! Falava baixinho; pegou-me na mão, e poz o dedo na bocca. Uma preta, que veiu de dentro accender o lampião do corredor, vendo-nos naquella attitude, quasi ás escuras, riu de sympathia e murmurou em tom que ouvissemos alguma cousa que não entendí bem nem mal. Capitú segredou-me que a escrava desconfiara, e ia talvez contar ás outras. Novamente me intimou que ficasse, e retirou-se; eu deixei-me estar parado, pregado, agarrado ao chão. XL Uma egua. Ficando só, reflecti algum tempo, e tive uma fantasia. Já conheceis as minhas fantasias. Contei-vos a da visita imperial; disse-vos a desta casa do Engenho Novo, reproduzindo a de Matacavallos... A imaginação foi a companheira de toda a minha existencia, viva, rapida, inquieta, alguma vez timida e amiga de empacar, as mais dellas capaz de engolir campanhas e campanhas, correndo. Creio haver lido em Tacito que as eguas iberas concebiam pelo vento; se não foi nelle, foi n'outro autor antigo, que entendeu guardar essa crendice nos seus livros. Neste particular, a minha imaginação era uma grande egua ibera; a menor brisa lhe dava um potro, que saía logo cavallo de Alexandre; mas deixemos metaphoras atrevidas e improprias dos meus quinze annos. Digamos o caso simplesmente. A fantasia daquella hora foi confessar a minha mãe os meus amores para lhe dizer que não tinha vocação ecclesiastica. A conversa sobre vocação tornava-me agora toda inteira, e, ao passo que me assustava, abria-me uma porta de saida. «Sim, é isto, pensei; vou dizer a mamãe que não tenho vocação e confesso o nosso namoro; se ella duvidar, conto-lhe o que se passou outro dia, o penteado e o resto... » XLI A audiencia secreta. O resto fez-me ficar mais algum tempo, no corredor, pensando. Vi entrar o doutor João da Costa, e preparou-se logo o voltarete do costume. Minha mãe saiu da sala, e, dando commigo, perguntou se acompanhara Capitú. --Não, senhora, ella foi só. E quasi investindo para ella: --Mamãe, eu queria dizer-lhe uma cousa. --Que é? Toda assustada, quiz saber o que é que me doia, se a cabeça, se o peito, se o estomago, e apalpava-me a testa para ver se tinha febre. --Não tenho nada, não, senhora. --Mas então que é? --É uma cousa, mamãe... Mas, escute, olhe, é melhor depois do chá; logo... Não é nada mau; mamãe assusta-se por tudo; não é cousa de cuidado. --Não é molestia? --Não, senhora. --É, isso é volta de constipação. Disfarças para não tomar suadouro, mas tu estás constipado; conhece-se pela voz. Tentei rir, para mostrar que não tinha nada. Nem por isso permittiu adiar a confidencia, pegou em mim, levou-me ao quarto della, accendeu vela, e ordenou-me que lhe dissesse tudo. Então eu perguntei-lhe, para principiar, quando é que ia para o seminario. --Agora só para o anno, depois das férias. --Vou... para ficar? --Como ficar? --Não volto para casa? --Voltas aos sabbados e pelas férias; é melhor. Quando te ordenares padre, vens morar commigo. Enxuguei os olhos e o nariz. Ella afagou-me, depois quiz reprehender-me, mas creio que a voz lhe tremia, e pareceu-me que tinha os olhos humidos. Disse-lhe que tambem sentia a nossa separação. Negou que fosse separação; era só alguma ausencia, por causa dos estudos; só os primeiros dias. Em pouco tempo eu me acostumaria aos companheiros e aos mestres, e acabaria gostando de viver com elles. --Eu só gosto de mamãe. Não houve calculo nesta palavra, mas estimei dizel-a, por fazer crer que ella era a minha unica affeição; desviava as suspeitas de cima de Capitú. Quantas intenções viciosas ha assim que embarcam, a meio caminho, n'uma phrase innocente e pura! Chega a fazer suspeitar que a mentira é, muita vez, tão involuntaria como a transpiração. Por outro lado, leitor amigo, nota que eu queria desviar as suspeitas de cima de Capitú, quando havia chamado minha mãe justamente para confirmal-as; mas as contradicções são deste mundo. A verdade é que minha mãe era candida como a primeira aurora, anterior ao primeiro peccado; nem por simples intuição era capaz de deduzir uma cousa de outra, isto é, não concluiria da minha repentina opposição que eu andasse em segredinhos com Capitú, como lhe dissera José Dias. Calou-se durante alguns instantes; depois replicou-me sem imposição nem autoridade, o que me veiu animando á resistencia. Dahi o falar-lhe na vocação que se discutira naquella tarde, e que eu confessei não sentir em mim. --Mas tu gostavas tanto de ser padre, disse ella; não te lembras que até pedias para ir ver sair os seminaristas de S. José, com as suas batinas? Em casa, quando José Dias te chamava Reverendissimo, tu rias com tanto gosto! Como é que agora...? Não creio, não, Bentinho. E depois... Vocação? Mas a vocação vem com o costume, continuou repetindo as reflexões que ouvira ao meu professor de latim. Como eu buscasse contestal-a, reprehendeu-me sem aspereza, mas com alguma força, e eu tornei ao filho submisso que era. Depois, ainda falou gravemente e longamente sobre a promessa que fizera; não me disse as circumstancias, nem a occasião, nem os motivos della, cousas que só vim a saber mais tarde. Affirmou o principal, isto é, que a havia do cumprir, em pagamento a Deus. --Nosso Senhor me acudiu, salvando a tua existencia, não lhe hei de mentir nem faltar, Bentinho; são cousas que não se fazem sem peccado, e Deus que é grande e poderoso, não me deixaria assim, não, Bentinho; eu sei que seria castigada e bem castigada. Ser padre é bom e santo; você conhece muitos, como o padre Cabral, que vive tao feliz com a irmã; um tio meu tambem foi padre, e escapou de ser bispo, dizem... Deixa de manha, Bentinho. Creio que os olhos que lhe deitei foram tão queixosos, que ella emendou logo a palavra; manha, não, não podia ser manha, sabia muito bem que eu era amigo della, e não seria capaz de fingir um sentimento que não tivesse. Molleza é o que queria dizer, que me deixasse de molleza, que me fizesse homem e obedecesse ao que cumpria, em beneficio della e para bem da minha alma. Todas essas cousas e outras foram ditas um pouco atropelladamente, e a voz não lhe saia clara, mas velada e esganada. Vi que a emoção della era outra vez grande, mas não recuava dos seus propositos, e aventurei-me a perguntar-lhe: --E se mamãe pedisse a Deus que a dispensasse da promessa? --Não, não peço. Estás tonto, Bentinho? E como havia de saber que Deus me dispensava? --Talvez em sonho; eu sonho as vezes com anjos e santos. --Tambem eu, num filho; mas é inútil... Vamos, é tarde; vamos para a sala. Está entendido: no primeiro ou no segundo mez do anno que vem, irás para o seminario. O que eu quero é que saibas bem os livros que estás estudando; é bonito, não só para ti, como para o padre Cabral. No seminario ha interesse em conhecer-te, porque o padre Cabral fala de ti com enthusiasmo. Caminhou para a porta, saimos ambos. Antes de sair, voltou-se para mim, e quasi a vi saltar-me ao collo e dizer-me que não seria padre. Este era já o seu desejo intimo, á proporção que se approximava o tempo. Quizera um modo de pagar a divida contrahida, outra moeda, que valesse tanto ou mais, e não achava nenhuma. XLII Capitú reflectindo. No dia seguinte fui á casa visinha, logo que pude. Capitú despedia-se de tres amigas que tinham ido visital-a, Paula e Sandia, companheiras de collegio, aquella de quinze, esta de desessete annos, a primeira filha de um medico, a segunda de um commerciante de objectos americanos. Estava abatida, trazia um lenço atado na cabeça; a mãe contou-me que fora excesso de leitura na vespera, antes e depois do chá, na sala e na cama, até muito depois da meia noite, e com lamparina... --Se eu accendesse vela, mamãe zangava-se. Já estou boa. E como desatasse o lenço, a mãe disse-lhe timidamente que era melhor atal-o, mas Capitú respondeu que não era preciso, estava boa. Ficámos sós na sala; Capitú continuou a narração da mãe, accrescentando que passara mal por causa do que ouvira em minha casa. Tambem eu lhe contei o que se déra commigo, a entrevista com minha mãe, as minhas supplicas, as lagrimas della, e por fim as ultimas respostas decisivas: dentro de dous ou tres mezes iria para o seminario. Que fariamos agora? Capitú ouvia-me com attenção sofrega, depois sombria; quando acabei, respirava a custo, como prestes a estalar de colera, mas conteve-se. Ha tanto tempo que isto succedeu que não posso dizer com segurança se chorou devéras, ou se sómente enxugou os olhos; cuido que os enxugou sómente. Vendo-lhe o gesto, peguei-lhe na mão para animal-a, mas tambem eu precisava ser animado. Caimos no canapé, e ficámos a olhar para o ar. Minto; ella olhava para o chão. Fiz o mesmo, logo que a vi assim... Mas eu creio que Capitú olhava para dentro de si mesma, emquanto que eu fitava devéras o chão, o roido das fendas, duas moscas andando e um pé de cadeira lascado. Era pouco, mas distraía-me da afflicção. Quando tornei a olhar para Capitú, vi que não se mexia, e fiquei com tal medo que a sacudi brandamente. Capitú tornou cá para fora e pediu-me que outra vez lhe contasse o que se passára com minha mãe. Satisfil-a, attenuando o texto desta vez, para não amofinal-a. Não me chames dissimulado, chama-me compassivo; é certo que receiava perder Capitú, se lhe morressem as esperanças todas, mas doia-me vel-a padecer. Agora, a verdade ultima, a verdade das verdades, é que já me arrependia de haver falado a minha mãe, antes de qualquer trabalho effectivo por parte de José Dias; examinando bem, não quizera ter ouvido um desengano que eu reputava certo, ainda que demorado. Capitú reflectia, reflectia, reflectia... XLIII Você tem medo? De repente, cessando a reflexão, fitou em mim os olhos de ressaca, e perguntou-me se tinha medo. --Medo? --Sim, pergunto se você tem medo. --Medo de que? --Medo de apanhar, de ser preso, de brigar, do andar, de trabalhar... Não entendi. Se ella me tem dito simplesmente: «Vamos embora!» póde ser que eu obedecesse ou não; em todo caso, entenderia. Mas aquella pergunta assim, vaga e solta, não pude atinar o que era. --Mas... não entendo. De apanhar? --Sim. --Apanhar de quem? Quem é que me dá pancada? Capitú fez um gesto de impaciencia. Os olhos de ressaca não se mexiam e pareciam crescer. Sem saber de mim, e, não querendo interrogal-a novamente, entrei a cogitar d'onde me viriam pancadas, e porque, e tambem porque é que seria preso, e quem é que me havia de prender. Valha-me Deus! vi de imaginação o aljube, uma casa escura e infecta. Tambem vi a presiganga, o quartel dos Barbonos e a Casa de Correcção. Todas essas bellas instituições sociaes me envolviam no seu mysterio, sem que os olhos de ressaca de Capitú deixassem de crescer para mim, a tal ponto que as fizeram esquecer de todo. O erro de Capitú foi não deixal-os crescer infinitamente, antes diminuir até ás dimensões normaes, e dar-lhes o movimento do costume. Capitú tornou ao que era, disse-me que estava brincando, não precisava affligir-me, e, com um gesto cheio de graça, bateu-me na casa sorrindo, e disse: --Medroso! --Eu? Mas... --Não é nada, Bentinho. Pois quem é que ha de dar pancada ou prender você? Desculpe que eu hoje estou meia maluca; quero brincar, e... --Não, Capitú; você não está brincando; nesta occasião, nenhum de nós tom vontade de brincar. --Tem razão, foi só maluquice; até logo. --Como até logo? --Está-me voltando a dôr do cabeça; vou botar uma rodella de limão nas fontes. Fez o que disse, e atou o lenço outra vez na testa. Em seguida, acompanhou-me ao quintal para se despedir de mim; mas, ainda ahi nos detivemos por alguns minutos, sentados sobre a borda do poço. Ventava, o ceu estava coberto. Capitú falou novamente da nossa separação, como de um facto certo e definitivo, por mais que eu, receioso disso mesmo, buscasse agora razões para animal-a. Capitú, quando não falava, riscava no chão, com um pedaço cie taquara, narizes e perfis. Desde que se mettera a desenhar, era uma das suas diversões; tudo lhe servia de papel e lapis. Como me lembrassem os nossos nomes abertos por ella no muro, quiz fazer o mesmo no chão, e pedi-lhe a taquara. Não me ouviu ou não me attendeu. XLIV O primeiro filho. --Dê cá, deixe escrever uma cousa. Capitú olhou para mim, mas de um modo que me fez lembrar a definição de José Dias, obliquo e dissimulado; levantou o olhar, sem levantar os olhos. A voz, um tanto sumida, perguntou-me: --Diga-me uma cousa, mas fale verdade, não quero disfarce; ha de responder com o coração na mão. --Que é? Diga. --Se você tivesse de escolher entre mim e sua mãe, a quem é que escolhia? --Eu? Fez-me signal que sim. --Eu escolhia... mas para que escolher? Mamãe não é capaz de me perguntar isso. --Pois, sim, mas eu pergunto. Supponha você que está no seminario e recebe a noticia de que eu vou morrer... --Não diga isso! --... Ou que me mato de saudades, se você não vier logo, e sua mãe não quizer que você venha, diga-me, você vem? --Venho. --Contra a ordem de sua mãe? --Contra a ordem de mamãe. --Você deixa seminario, deixa sua mãe, deixa tudo, para me ver morrer? --Não fale em morrer, Capitú! Capitú teve um risinho descorado e incredulo, e com a taquara escreveu uma palavra no chão; inclinei-me e li: _mentiroso._ Era tão extranho tudo aquillo, que não achei resposta. Não atinava com a razão do escripto, como não atinava com a do falado. Se me acudisse alli uma injuria grande ou pequena, é possivel que a escrevesse tambem, com a mesma taquara, mas não me lembrava nada. Tinha a cabeça vazia. Ao mesmo tempo tomei-me de receio de que alguem nos pudesse ouvir ou ler. Quem, se eramos sós? D. Fortunata chegara uma vez á porta da casa, mas entrou logo depois. A solidão era completa. Lembra-me que umas andorinhas passaram por cima do quintal e foram para os lados do morro de Santa Theresa; ninguem mais. Ao longe, vozes vagas e confusas, na rua um tropel de bestas, do lado da casa o chilrear dos passarinhos do Padua. Nada mais, ou sómente este phenomeno curioso, que o nome escripto por ella, não só me espiava do chão com gesto escarninho, mas até me pareceu que repercutia no ar. Tive então uma ideia ruim; disse-lhe que, afinal de contas, a vida de padre não era má, e eu podia acceital-a sem grande pena. Como desforço, era pueril; mas eu sentia a secreta esperança de vel-a atirar-se a mim lavada em lagrimas. Capitú limitou-se a arregalar muito os olhos, e acabou por dizer: --Padre é bom, não ha duvida; melhor que padre só conego, por causa das meias roxas. O roxo é côr muito bonita. Pensando bem, é melhor conego. --Mas não se póde ser conego sem ser primeiramente padre, disse-lhe eu mordendo os beiços. --Bem; comece pelas meias pretas, depois virão as roxas. O que eu não quero perder é a sua missa nova; avise-me a tempo para fazer um vestido á moda, saia balão e babados grandes... Mas talvez nesse tempo a moda seja outra. A egreja ha de ser grande, Carmo ou S. Francisco. --Ou Candelaria. EOT; /* End of the Project Gutenberg EBook of Dom Casmurro, by Machado de Assis *** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DOM CASMURRO *** ***** This file should be named 55752-8.txt or 55752-8.zip ***** This and all associated files of various formats will be found in: http://www.gutenberg.org/5/5/7/5/55752/ Produced by Laura Natal Rodriguez & Marc D'Hooghe at Free Literature (online soon in an extended version,also linking to free sources for education worldwide ... MOOC's, educational materials,...) (Images generously made available by the Bibliotheca Nacional Digital Brasil.) Updated editions will replace the previous one--the old editions will be renamed. Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright law means that no one owns a United States copyright in these works, so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United States without permission and without paying copyright royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you do not charge anything for copies of this eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports, performances and research. They may be modified and printed and given away--you may do practically ANYTHING in the United States with eBooks not protected by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the trademark license, especially commercial redistribution. START: FULL LICENSE THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free distribution of electronic works, by using or distributing this work (or any other work associated in any way with the phrase "Project Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project Gutenberg-tm License available with this file or online at www.gutenberg.org/license. Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm electronic works 1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to and accept all the terms of this license and intellectual property (trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8. 1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be used on or associated in any way with an electronic work by people who agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works even without complying with the full terms of this agreement. See paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic works. See paragraph 1.E below. 1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the collection are in the public domain in the United States. If an individual work is unprotected by copyright law in the United States and you are located in the United States, we do not claim a right to prevent you from copying, distributing, performing, displaying or creating derivative works based on the work as long as all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily comply with the terms of this agreement by keeping this work in the same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when you share it without charge with others. 1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in a constant state of change. If you are outside the United States, check the laws of your country in addition to the terms of this agreement before downloading, copying, displaying, performing, distributing or creating derivative works based on this work or any other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning the copyright status of any work in any country outside the United States. 1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: 1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed, copied or distributed: This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and most other parts of the world at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the United States, you'll have to check the laws of the country where you are located before using this ebook. 1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not contain a notice indicating that it is posted with permission of the copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in the United States without paying any fees or charges. If you are redistributing or providing access to a work with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9. 1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted with the permission of the copyright holder, your use and distribution must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the permission of the copyright holder found at the beginning of this work. 1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm License terms from this work, or any files containing a part of this work or any other work associated with Project Gutenberg-tm. 1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this electronic work, or any part of this electronic work, without prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with active links or immediate access to the full terms of the Project Gutenberg-tm License. 1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any word processing or hypertext form. However, if you provide access to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1. 1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. 1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided that * You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has agreed to donate royalties under this paragraph to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid within 60 days following each date on which you prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty payments should be clearly marked as such and sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation." * You provide a full refund of any money paid by a user who notifies you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm License. You must require such a user to return or destroy all copies of the works possessed in a physical medium and discontinue all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm works. * You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the electronic work is discovered and reported to you within 90 days of receipt of the work. * You comply with all other terms of this agreement for free distribution of Project Gutenberg-tm works. 1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and The Project Gutenberg Trademark LLC, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below. 1.F. 1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread works not protected by U.S. copyright law in creating the Project Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic works, and the medium on which they may be stored, may contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by your equipment. 1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all liability to you for damages, costs and expenses, including legal fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE. 1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a written explanation to the person you received the work from. If you received the work on a physical medium, you must return the medium with your written explanation. The person or entity that provided you with the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a refund. If you received the work electronically, the person or entity providing it to you may choose to give you a second opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy is also defective, you may demand a refund in writing without further opportunities to fix the problem. 1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS', WITH NO OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. 1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any provision of this agreement shall not void the remaining provisions. 1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance with this agreement, and any volunteers associated with the production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works, harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees, that arise directly or indirectly from any of the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause. Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of electronic works in formats readable by the widest variety of computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from people in all walks of life. Volunteers and financial support to provide volunteers with the assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will remain freely available for generations to come. In 2001, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4 and the Foundation information page at www.gutenberg.org Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit 501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by U.S. federal laws and your state's laws. The Foundation's principal office is in Fairbanks, Alaska, with the mailing address: PO Box 750175, Fairbanks, AK 99775, but its volunteers and employees are scattered throughout numerous locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up to date contact information can be found at the Foundation's web site and official page at www.gutenberg.org/contact For additional contact information: Dr. Gregory B. Newby Chief Executive and Director gbnewby@pglaf.org Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide spread public support and donations to carry out its mission of increasing the number of public domain and licensed works that can be freely distributed in machine readable form accessible by the widest array of equipment including outdated equipment. Many small donations ($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt status with the IRS. The Foundation is committed to complying with the laws regulating charities and charitable donations in all 50 states of the United States. Compliance requirements are not uniform and it takes a considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up with these requirements. We do not solicit donations in locations where we have not received written confirmation of compliance. To SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any particular state visit www.gutenberg.org/donate While we cannot and do not solicit contributions from states where we have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition against accepting unsolicited donations from donors in such states who approach us with offers to donate. International donations are gratefully accepted, but we cannot make any statements concerning tax treatment of donations received from outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation methods and addresses. Donations are accepted in a number of other ways including checks, online payments and credit card donations. To donate, please visit: www.gutenberg.org/donate Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works. Professor Michael S. Hart was the originator of the Project Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be freely shared with anyone. For forty years, he produced and distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support. Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper edition. Most people start at our Web site which has the main PG search facility: www.gutenberg.org This Web site includes information about Project Gutenberg-tm, including how to make donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks. */ } PK A�)[��P�� � * faker/src/Faker/Provider/pt_BR/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pt_BR; require_once 'check_digit.php'; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}-{{lastName}}', '{{lastName}} e {{lastName}}', '{{lastName}} e {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} Comercial Ltda.', ]; protected static $companySuffix = ['e Filhos', 'e Associados', 'Ltda.', 'S.A.']; /** * A random CNPJ number. * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/CNPJ * * @param bool $formatted If the number should have dots/slashes/dashes or not. * * @return string */ public function cnpj($formatted = true) { $n = $this->generator->numerify('########0001'); $n .= check_digit($n); $n .= check_digit($n); return $formatted ? vsprintf('%d%d.%d%d%d.%d%d%d/%d%d%d%d-%d%d', str_split($n)) : $n; } } PK A�)[|�l � � . faker/src/Faker/Provider/pt_BR/check_digit.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pt_BR; /** * Calculates one MOD 11 check digit based on customary Brazilian algorithms. * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/Check_digit * @see http://pt.wikipedia.org/wiki/CNPJ#Algoritmo_de_Valida.C3.A7.C3.A3o * @see http://en.wikipedia.org/wiki/Cadastro_de_Pessoas_F%C3%ADsicas#Validation * * @param int|string $numbers Numbers on which generate the check digit * * @return int */ function check_digit($numbers) { $numbers = (string) $numbers; $length = strlen($numbers); $second_algorithm = $length >= 12; $verifier = 0; for ($i = 1; $i <= $length; ++$i) { if (!$second_algorithm) { $multiplier = $i + 1; } else { $multiplier = ($i >= 9) ? $i - 7 : $i + 1; } $verifier += $numbers[$length - $i] * $multiplier; } $verifier = 11 - ($verifier % 11); if ($verifier >= 10) { $verifier = 0; } return $verifier; } PK A�)[ �V_) ) ) faker/src/Faker/Provider/pt_BR/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\pt_BR; require_once 'check_digit.php'; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{firstNameFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'Aaron', 'Adriano', 'Adriel', 'Afonso', 'Agostinho', 'Alan', 'Alessandro', 'Alexandre', 'Allan', 'Alonso', 'Anderson', 'Andres', 'André', 'Antônio', 'Arthur', 'Artur', 'Augusto', 'Benedito', 'Benjamin', 'Benício', 'Bernardo', 'Breno', 'Bruno', 'Caio', 'Camilo', 'Carlos', 'Cauan', 'Cezar', 'Christian', 'Christopher', 'Cláudio', 'Cléber', 'Cristian', 'Cristiano', 'Cristóvão', 'César', 'Daniel', 'Danilo', 'Dante', 'Davi', 'David', 'Deivid', 'Demian', 'Dener', 'Denis', 'Diego', 'Diogo', 'Edilson', 'Edson', 'Eduardo', 'Elias', 'Emanuel', 'Emerson', 'Emiliano', 'Emílio', 'Enzo', 'Eric', 'Erik', 'Estêvão', 'Evandro', 'Everton', 'Fabiano', 'Fabrício', 'Felipe', 'Fernando', 'Filipe', 'Flávio', 'Francisco', 'Franco', 'Fábio', 'Gabriel', 'Gael', 'Gean', 'George', 'Gian', 'Gilberto', 'Giovane', 'Guilherme', 'Gustavo', 'Heitor', 'Henrique', 'Hernani', 'Horácio', 'Hugo', 'Ian', 'Igor', 'Inácio', 'Isaac', 'Ivan', 'James', 'Jean', 'Jefferson', 'Jerônimo', 'Joaquim', 'Joaquin', 'Jonas', 'Jorge', 'Josué', 'José', 'João', 'Juan', 'Juliano', 'Jácomo', 'Júlio', 'Kauan', 'Kevin', 'Kléber', 'Leandro', 'Leo', 'Leonardo', 'Lorenzo', 'Luan', 'Lucas', 'Luciano', 'Lucio', 'Luis', 'Luiz', 'Maicon', 'Manuel', 'Marcelo', 'Marco', 'Marcos', 'Martinho', 'Mateus', 'Matheus', 'Matias', 'Mauro', 'Maurício', 'Maximiano', 'Michael', 'Miguel', 'Moisés', 'Murilo', 'Márcio', 'Mário', 'Máximo', 'Natal', 'Natan', 'Nelson', 'Nero', 'Nicolas', 'Noel', 'Otávio', 'Pablo', 'Paulo', 'Pedro', 'Rafael', 'Raphael', 'Reinaldo', 'Renan', 'Renato', 'Ricardo', 'Richard', 'Roberto', 'Robson', 'Rodolfo', 'Rodrigo', 'Rogério', 'Ronaldo', 'Samuel', 'Sandro', 'Santiago', 'Saulo', 'Sebastião', 'Sergio', 'Simon', 'Simão', 'Sérgio', 'Teobaldo', 'Thales', 'Thiago', 'Thomas', 'Théo', 'Tiago', 'Tomás', 'Téo', 'Valentin', 'Vicente', 'Victor', 'Vinícius', 'Vitor', 'Wagner', 'Walter', 'Wellington', 'Wesley', 'William', 'Willian', 'Wilson', 'Yuri', 'Ziraldo', 'Ícaro', 'Ítalo', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Abgail', 'Adriana', 'Adriele', 'Agatha', 'Agustina', 'Alana', 'Alessandra', 'Alexa', 'Alice', 'Aline', 'Allison', 'Alma', 'Alícia', 'Amanda', 'Amélia', 'Ana', 'Analu', 'Andressa', 'Andréa', 'Andréia', 'Angélica', 'Anita', 'Antonella', 'Antonieta', 'Aparecida', 'Ariana', 'Ariane', 'Aurora', 'Ayla', 'Beatriz', 'Bella', 'Betina', 'Bia', 'Bianca', 'Bruna', 'Bárbara', 'Camila', 'Carla', 'Carol', 'Carolina', 'Caroline', 'Catarina', 'Cecília', 'Clara', 'Clarice', 'Cláudia', 'Constância', 'Cristiana', 'Cristina', 'Cynthia', 'Cíntia', 'Daiana', 'Daiane', 'Daniela', 'Daniele', 'Daniella', 'Danielle', 'Dayana', 'Dayane', 'Denise', 'Diana', 'Dirce', 'Débora', 'Eduarda', 'Elaine', 'Eliane', 'Elis', 'Elisa', 'Elizabeth', 'Ellen', 'Eloah', 'Eloá', 'Emanuelly', 'Emilly', 'Emily', 'Emília', 'Estela', 'Ester', 'Esther', 'Eunice', 'Eva', 'Fabiana', 'Fernanda', 'Flor', 'Flávia', 'Franciele', 'Fátima', 'Gabi', 'Gabriela', 'Gabrielle', 'Gabrielly', 'Giovana', 'Giovanna', 'Gisela', 'Gisele', 'Graziela', 'Helena', 'Heloise', 'Heloísa', 'Hortência', 'Hosana', 'Iasmin', 'Ingrid', 'Irene', 'Isabel', 'Isabella', 'Isabelly', 'Isadora', 'Isis', 'Ivana', 'Janaina', 'Jaqueline', 'Jasmin', 'Jennifer', 'Joana', 'Josefina', 'Joyce', 'Juliana', 'Juliane', 'Julieta', 'Jéssica', 'Júlia', 'Kamila', 'Karen', 'Karina', 'Karine', 'Katherine', 'Kelly', 'Ketlin', 'Késia', 'Laiane', 'Lara', 'Larissa', 'Laura', 'Lavínia', 'Laís', 'Letícia', 'Lia', 'Lidiane', 'Lilian', 'Liz', 'Lorena', 'Louise', 'Luana', 'Luara', 'Luciana', 'Luiza', 'Luna', 'Luzia', 'Luísa', 'Léia', 'Lívia', 'Lúcia', 'Madalena', 'Maiara', 'Maitê', 'Malena', 'Malu', 'Manoela', 'Manuela', 'Maraisa', 'Mari', 'Maria', 'Mariah', 'Mariana', 'Marina', 'Marisa', 'Marta', 'Mary', 'Marília', 'Maya', 'Mayara', 'Maísa', 'Mel', 'Melina', 'Melinda', 'Melissa', 'Mia', 'Micaela', 'Michele', 'Michelle', 'Mila', 'Milena', 'Milene', 'Miranda', 'Mirela', 'Mirella', 'Miriam', 'Márcia', 'Mônica', 'Naiara', 'Naomi', 'Nathalia', 'Natália', 'Nayara', 'Nicole', 'Noa', 'Noelí', 'Noemi', 'Norma', 'Nádia', 'Ohana', 'Olga', 'Olívia', 'Ornela', 'Paloma', 'Paola', 'Patrícia', 'Paula', 'Paulina', 'Pietra', 'Poliana', 'Priscila', 'Pâmela', 'Pérola', 'Rafaela', 'Raissa', 'Raquel', 'Rayane', 'Raysa', 'Rebeca', 'Regiane', 'Regina', 'Renata', 'Roberta', 'Rosana', 'Ruth', 'Sabrina', 'Samanta', 'Samara', 'Sandra', 'Sara', 'Sarah', 'Sheila', 'Silvana', 'Simone', 'Sofia', 'Sophia', 'Sophie', 'Stefany', 'Stella', 'Stephanie', 'Stephany', 'Suelen', 'Sueli', 'Suellen', 'Suzana', 'Sônia', 'Tainara', 'Talita', 'Tatiana', 'Tatiane', 'Taís', 'Tessália', 'Thalia', 'Thalissa', 'Thalita', 'Thaís', 'Tábata', 'Tâmara', 'Valentina', 'Valéria', 'Vanessa', 'Verônica', 'Violeta', 'Vitória', 'Viviane', 'Yasmin', 'Yohanna', ]; protected static $lastName = [ 'Abreu', 'Aguiar', 'Alcantara', 'Alves', 'Amaral', 'Aragão', 'Aranda', 'Arruda', 'Ávila', 'Assunção', 'Azevedo', 'Balestero', 'Barreto', 'Barros', 'Batista', 'Beltrão', 'Benez', 'Benites', 'Bezerra', 'Bittencourt', 'Bonilha', 'Branco', 'Brito', 'Burgos', 'Caldeira', 'Camacho', 'Campos', 'Carmona', 'Carrara', 'Carvalho', 'Casanova', 'Cervantes', 'Chaves', 'Colaço', 'Cordeiro', 'Corona', 'Correia', 'Cortês', 'Cruz', 'D\'ávila', 'Delatorre', 'Delgado', 'Delvalle', 'Deverso', 'Dias', 'Dominato', 'Domingues', 'Duarte', 'Escobar', 'Espinoza', 'Esteves', 'Estrada', 'Faria', 'Faro', 'Feliciano', 'Ferminiano', 'Fernandes', 'Ferraz', 'Ferreira', 'Ferreira', 'Fidalgo', 'Flores', 'Fonseca', 'Fontes', 'Franco', 'Furtado', 'Galhardo', 'Galindo', 'Galvão', 'Garcia', 'Gil', 'Godói', 'Gomes', 'Gonçalves', 'Grego', 'Guerra', 'Gusmão', 'Jimenes', 'Leal', 'Leon', 'Lira', 'Lourenço', 'Lovato', 'Lozano', 'Lutero', 'Madeira', 'Maia', 'Maldonado', 'Marin', 'Marinho', 'Marques', 'Martines', 'Marés', 'Mascarenhas', 'Matias', 'Matos', 'Medina', 'Meireles', 'Mendes', 'Mendonça', 'Molina', 'Montenegro', 'Neves', 'Oliveira', 'Ortega', 'Ortiz', 'Pacheco', 'Padilha', 'Padrão', 'Paes', 'Paz', 'Pedrosa', 'Pena', 'Pereira', 'Perez', 'Pontes', 'Prado', 'Queirós', 'Queirós', 'Quintana', 'Quintana', 'Ramires', 'Ramos', 'Rangel', 'Reis', 'Rezende', 'Rico', 'Rios', 'Rivera', 'Rocha', 'Rodrigues', 'Romero', 'Roque', 'Rosa', 'Saito', 'Salas', 'Salazar', 'Sales', 'Salgado', 'Sanches', 'Sandoval', 'Santacruz', 'Santana', 'Santiago', 'Santos', 'Saraiva', 'Sepúlveda', 'Serna', 'Serra', 'Serrano', 'Soares', 'Solano', 'Soto', 'Souza', 'Tamoio', 'Teles', 'Toledo', 'Torres', 'Uchoa', 'Urias', 'Valdez', 'Vale', 'Valente', 'Valentin', 'Valência', 'Vasques', 'Vega', 'Velasques', 'Verdara', 'Verdugo', 'Vieira', 'Vila', 'Zamana', 'Zambrano', 'Zaragoça', 'da Cruz', 'da Rosa', 'da Silva', 'das Dores', 'das Neves', 'de Aguiar', 'de Arruda', 'de Freitas', 'de Oliveira', 'de Souza', ]; protected static $titleMale = ['Sr.', 'Dr.']; protected static $titleFemale = ['Sra.', 'Srta.', 'Dr.']; protected static $suffix = ['Filho', 'Neto', 'Sobrinho', 'Jr.']; /** * @example 'Jr.' */ public static function suffix() { return static::randomElement(static::$suffix); } /** * A random CPF number. * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/Cadastro_de_Pessoas_F%C3%ADsicas * * @param bool $formatted If the number should have dots/dashes or not. * * @return string */ public function cpf($formatted = true) { $n = $this->generator->numerify('#########'); $n .= check_digit($n); $n .= check_digit($n); return $formatted ? vsprintf('%d%d%d.%d%d%d.%d%d%d-%d%d', str_split($n)) : $n; } /** * A random RG number, following Sao Paulo state's rules. * * @see http://pt.wikipedia.org/wiki/C%C3%A9dula_de_identidade * * @param bool $formatted If the number should have dots/dashes or not. * * @return string */ public function rg($formatted = true) { $n = $this->generator->numerify('########'); $n .= check_digit($n); return $formatted ? vsprintf('%d%d.%d%d%d.%d%d%d-%s', str_split($n)) : $n; } } PK A�)[<u%WR R + faker/src/Faker/Provider/en_AU/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_AU; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'yahoo.com', 'hotmail.com', 'gmail.com.au', 'yahoo.com.au', 'hotmail.com.au']; protected static $tld = ['com', 'com.au', 'org', 'org.au', 'net', 'net.au', 'biz', 'info', 'edu', 'edu.au']; } PK A�)[�9ȅ � . faker/src/Faker/Provider/en_AU/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_AU; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ // Local calls '#### ####', '####-####', '####.####', '########', // National dialing '0{{areaCode}} #### ####', '0{{areaCode}}-####-####', '0{{areaCode}}.####.####', '0{{areaCode}}########', // Optional parenthesis '(0{{areaCode}}) #### ####', '(0{{areaCode}})-####-####', '(0{{areaCode}}).####.####', '(0{{areaCode}})########', // International drops the 0 '+61 {{areaCode}} #### ####', '+61-{{areaCode}}-####-####', '+61.{{areaCode}}.####.####', '+61{{areaCode}}########', ]; // 04 Mobile telephones (Australia-wide) mostly commonly written 4 - 3 - 3 instead of 2 - 4 - 4 protected static $mobileFormats = [ '04## ### ###', '04##-###-###', '04##.###.###', '+61 4## ### ###', '+61-4##-###-###', '+61.4##.###.###', ]; protected static $areacodes = [ '2', '3', '7', '8', ]; public static function mobileNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$mobileFormats)); } public static function areaCode() { return static::numerify(static::randomElement(static::$areacodes)); } } PK A�)[|�a�O O * faker/src/Faker/Provider/en_AU/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_AU; /** * @see http://www.ipaustralia.gov.au/about-us/corporate/address-standards/ */ class Address extends \Faker\Provider\en_US\Address { protected static $cityPrefix = ['North', 'East', 'West', 'South', 'New', 'Lake', 'Port', 'St.']; protected static $buildingNumber = ['%##', '%#', '%']; protected static $buildingLetters = ['A', 'B', 'C', 'D']; protected static $streetSuffix = [ 'Access', 'Alley', 'Alleyway', 'Amble', 'Anchorage', 'Approach', 'Arcade', 'Artery', 'Avenue', 'Basin', 'Beach', 'Bend', 'Block', 'Boulevard', 'Brace', 'Brae', 'Break', 'Bridge', 'Broadway', 'Brow', 'Bypass', 'Byway', 'Causeway', 'Centre', 'Centreway', 'Chase', 'Circle', 'Circlet', 'Circuit', 'Circus', 'Close', 'Colonnade', 'Common', 'Concourse', 'Copse', 'Corner', 'Corso', 'Court', 'Courtyard', 'Cove', 'Crescent', 'Crest', 'Cross', 'Crossing', 'Crossroad', 'Crossway', 'Cruiseway', 'Cul-de-sac', 'Cutting', 'Dale', 'Dell', 'Deviation', 'Dip', 'Distributor', 'Drive', 'Driveway', 'Edge', 'Elbow', 'End', 'Entrance', 'Esplanade', 'Estate', 'Expressway', 'Extension', 'Fairway', 'Fire Track', 'Firetrail', 'Flat', 'Follow', 'Footway', 'Foreshore', 'Formation', 'Freeway', 'Front', 'Frontage', 'Gap', 'Garden', 'Gardens', 'Gate', 'Gates', 'Glade', 'Glen', 'Grange', 'Green', 'Ground', 'Grove', 'Gully', 'Heights', 'Highroad', 'Highway', 'Hill', 'Interchange', 'Intersection', 'Junction', 'Key', 'Landing', 'Lane', 'Laneway', 'Lees', 'Line', 'Link', 'Little', 'Lookout', 'Loop', 'Lower', 'Mall', 'Meander', 'Mew', 'Mews', 'Motorway', 'Mount', 'Nook', 'Outlook', 'Parade', 'Park', 'Parklands', 'Parkway', 'Part', 'Pass', 'Path', 'Pathway', 'Piazza', 'Place', 'Plateau', 'Plaza', 'Pocket', 'Point', 'Port', 'Promenade', 'Quad', 'Quadrangle', 'Quadrant', 'Quay', 'Quays', 'Ramble', 'Ramp', 'Range', 'Reach', 'Reserve', 'Rest', 'Retreat', 'Ride', 'Ridge', 'Ridgeway', 'Right Of Way', 'Ring', 'Rise', 'River', 'Riverway', 'Riviera', 'Road', 'Roads', 'Roadside', 'Roadway', 'Ronde', 'Rosebowl', 'Rotary', 'Round', 'Route', 'Row', 'Rue', 'Run', 'Service Way', 'Siding', 'Slope', 'Sound', 'Spur', 'Square', 'Stairs', 'State Highway', 'Steps', 'Strand', 'Street', 'Strip', 'Subway', 'Tarn', 'Terrace', 'Thoroughfare', 'Tollway', 'Top', 'Tor', 'Towers', 'Track', 'Trail', 'Trailer', 'Triangle', 'Trunkway', 'Turn', 'Underpass', 'Upper', 'Vale', 'Viaduct', 'View', 'Villas', 'Vista', 'Wade', 'Walk', 'Walkway', 'Way', 'Wynd', ]; protected static $postcode = [ // as per https://en.wikipedia.org/wiki/Postcodes_in_Australia // NSW '1###', '20##', '21##', '22##', '23##', '24##', '25##', '2619', '262#', '263#', '264#', '265#', '266#', '267#', '268#', '269#', '27##', '28##', '292#', '293#', '294#', '295#', '296#', '297#', '298#', '299#', // ACT '02##', '260#', '261#', '290#', '291#', '2920', // VIC '3###', '8###', // QLD '4###', '9###', // SA '5###', // WA '6###', // TAS '7###', // NT '08##', '09##', ]; protected static $state = [ 'Australian Capital Territory', 'New South Wales', 'Northern Territory', 'Queensland', 'South Australia', 'Tasmania', 'Victoria', 'Western Australia', ]; protected static $stateAbbr = [ 'ACT', 'NSW', 'NT', 'QLD', 'SA', 'TAS', 'VIC', 'WA', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{buildingNumber}} {{streetName}}', '{{buildingNumber}}{{buildingLetter}} {{streetName}}', '{{secondaryAddress}} {{buildingNumber}} {{streetName}}', ]; protected static $secondaryAddressFormats = [ 'Apt. ###', 'Flat ##', 'Suite ###', 'Unit ##', 'Level #', '### /', '## /', '# /', ]; /** * Returns a sane building letter * * @example B */ public static function buildingLetter() { return static::toUpper(static::randomElement(static::$buildingLetters)); } /** * Returns a sane city prefix * * @example West */ public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } /** * Returns a sane street suffix * * @example Beach */ public static function streetSuffix() { return static::randomElement(static::$streetSuffix); } /** * Returns a sane state * * @example New South Wales */ public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } } PK A�)[��V� � . faker/src/Faker/Provider/en_CA/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_CA; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\en_US\PhoneNumber { protected static $formats = [ '%##-###-####', '%##.###.####', '%## ### ####', '(%##) ###-####', '1-%##-###-####', '1 (%##) ###-####', '+1 (%##) ###-####', '%##-###-#### x###', '(%##) ###-#### x###', ]; } PK A�)[}g��> > * faker/src/Faker/Provider/en_CA/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_CA; /** * Extend US class since most fields share the same format */ class Address extends \Faker\Provider\en_US\Address { protected static $postcode = ['?#? #?#', '?#?-#?#', '?#?#?#']; protected static $postcodeLetters = ['A', 'B', 'C', 'E', 'G', 'H', 'J', 'K', 'L', 'M', 'N', 'P', 'R', 'S', 'T', 'V', 'X', 'Y']; protected static $province = [ 'Alberta', 'British Columbia', 'Manitoba', 'New Brunswick', 'Newfoundland and Labrador', 'Northwest Territories', 'Nova Scotia', 'Nunavut', 'Ontario', 'Prince Edward Island', 'Quebec', 'Saskatchewan', 'Yukon Territory', ]; protected static $provinceAbbr = [ 'AB', 'BC', 'MB', 'NB', 'NL', 'NT', 'NS', 'NU', 'ON', 'PE', 'QC', 'SK', 'YT', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{city}}, {{provinceAbbr}} {{postcode}}", ]; /** * @example 'Ontario' */ public static function province() { return static::randomElement(static::$province); } /** * @example 'ON' */ public static function provinceAbbr() { return static::randomElement(static::$provinceAbbr); } /** * Returns a postalcode-safe letter * * @example A1B 2C3 */ public static function randomPostcodeLetter() { return static::randomElement(static::$postcodeLetters); } /** * @example A1B 2C3 */ public static function postcode() { $string = static::randomElement(static::$postcode); $string = preg_replace_callback('/\#/u', [static::class, 'randomDigit'], $string); $string = preg_replace_callback('/\?/u', [static::class, 'randomPostcodeLetter'], $string); return static::toUpper($string); } } PK A�)[OР� ! faker/src/Faker/Provider/Uuid.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; class Uuid extends Base { /** * Generate name based md5 UUID (version 3). * * @example '7e57d004-2b97-0e7a-b45f-5387367791cd' * * @return string */ public static function uuid() { // fix for compatibility with 32bit architecture; each mt_rand call is restricted to 32bit // two such calls will cause 64bits of randomness regardless of architecture $seed = self::numberBetween(0, 2147483647) . '#' . self::numberBetween(0, 2147483647); // Hash the seed and convert to a byte array $val = md5($seed, true); $byte = array_values(unpack('C16', $val)); // extract fields from byte array $tLo = ($byte[0] << 24) | ($byte[1] << 16) | ($byte[2] << 8) | $byte[3]; $tMi = ($byte[4] << 8) | $byte[5]; $tHi = ($byte[6] << 8) | $byte[7]; $csLo = $byte[9]; $csHi = $byte[8] & 0x3f | (1 << 7); // correct byte order for big edian architecture if (pack('L', 0x6162797A) == pack('N', 0x6162797A)) { $tLo = (($tLo & 0x000000ff) << 24) | (($tLo & 0x0000ff00) << 8) | (($tLo & 0x00ff0000) >> 8) | (($tLo & 0xff000000) >> 24); $tMi = (($tMi & 0x00ff) << 8) | (($tMi & 0xff00) >> 8); $tHi = (($tHi & 0x00ff) << 8) | (($tHi & 0xff00) >> 8); } // apply version number $tHi &= 0x0fff; $tHi |= (3 << 12); // cast to string return sprintf( '%08x-%04x-%04x-%02x%02x-%02x%02x%02x%02x%02x%02x', $tLo, $tMi, $tHi, $csHi, $csLo, $byte[10], $byte[11], $byte[12], $byte[13], $byte[14], $byte[15], ); } } PK A�)[�S �� � # faker/src/Faker/Provider/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; class Person extends Base { public const GENDER_MALE = 'male'; public const GENDER_FEMALE = 'female'; protected static $titleFormat = [ '{{titleMale}}', '{{titleFemale}}', ]; protected static $firstNameFormat = [ '{{firstNameMale}}', '{{firstNameFemale}}', ]; protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'John', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Jane', ]; protected static $lastName = ['Doe']; protected static $titleMale = ['Mr.', 'Dr.', 'Prof.']; protected static $titleFemale = ['Mrs.', 'Ms.', 'Miss', 'Dr.', 'Prof.']; /** * @param string|null $gender 'male', 'female' or null for any * * @return string * * @example 'John Doe' */ public function name($gender = null) { if ($gender === static::GENDER_MALE) { $format = static::randomElement(static::$maleNameFormats); } elseif ($gender === static::GENDER_FEMALE) { $format = static::randomElement(static::$femaleNameFormats); } else { $format = static::randomElement(array_merge(static::$maleNameFormats, static::$femaleNameFormats)); } return $this->generator->parse($format); } /** * @param string|null $gender 'male', 'female' or null for any * * @return string * * @example 'John' */ public function firstName($gender = null) { if ($gender === static::GENDER_MALE) { return static::firstNameMale(); } if ($gender === static::GENDER_FEMALE) { return static::firstNameFemale(); } return $this->generator->parse(static::randomElement(static::$firstNameFormat)); } /** * @return string */ public static function firstNameMale() { return static::randomElement(static::$firstNameMale); } /** * @return string */ public static function firstNameFemale() { return static::randomElement(static::$firstNameFemale); } /** * @example 'Doe' * * @return string */ public function lastName() { return static::randomElement(static::$lastName); } /** * @example 'Mrs.' * * @param string|null $gender 'male', 'female' or null for any * * @return string */ public function title($gender = null) { if ($gender === static::GENDER_MALE) { return static::titleMale(); } if ($gender === static::GENDER_FEMALE) { return static::titleFemale(); } return $this->generator->parse(static::randomElement(static::$titleFormat)); } /** * @example 'Mr.' * * @return string */ public static function titleMale() { return static::randomElement(static::$titleMale); } /** * @example 'Mrs.' * * @return string */ public static function titleFemale() { return static::randomElement(static::$titleFemale); } } PK A�)[@�K� � * faker/src/Faker/Provider/hu_HU/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\hu_HU; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'HU', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[�� � . faker/src/Faker/Provider/hu_HU/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\hu_HU; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+36-##-###-####', '+36#########', '+36(##)###-###', '06-##-###-####', '06(##)###-###', ]; } PK A�)[�ڔ ! ! * faker/src/Faker/Provider/hu_HU/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\hu_HU; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cityFormats = [ '{{capital}}', '{{capital}}', '{{capital}}', '{{bigCity}}', '{{bigCity}}', '{{smallerCity}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{firstName}} {{streetSuffix}}', '{{lastName}} {{streetSuffix}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}}.', '{{streetName}} {{buildingNumber}}. {{secondaryAddress}}', ]; protected static $addressFormats = [ '{{postcode}} {{city}}, {{streetAddress}}', ]; protected static $secondaryAddressFormats = ['##. emelet', '##. ajtó']; /** * @example '10. emelet' */ public static function secondaryAddress() { return static::numerify(static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats)); } /** * @example 'Pest' */ public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } /** * @example 'Budapest' */ public static function capital() { return static::randomElement(static::$capitals); } /** * @example 'Pécs' */ public static function bigCity() { return static::randomElement(static::$bigCities); } /** * @example 'Várpalota' */ public static function smallerCity() { return static::randomElement(static::$smallerCities); } protected static $buildingNumber = ['%##', '%#', '%#', '%']; /** * Coordinates inside the border of Hungary * * @example array('47.049242', '18.355119') * * @return array | latitude, longitude */ public static function localCoordinates() { return [ 'latitude' => static::latitude(46.262740, 47.564721), 'longitude' => static::longitude(17.077949, 20.604560), ]; } protected static $streetSuffix = [ 'árok', 'átjáró', 'dűlősor', 'dűlőút', 'erdősor', 'fasor', 'forduló', 'gát', 'határsor', 'határút', 'híd', 'játszótér', 'kert', 'körönd', 'körtér', 'körút', 'köz', 'lakótelep', 'lejáró', 'lejtő', 'lépcső', 'liget', 'mélyút', 'orom', 'országút', 'ösvény', 'park', 'part', 'pincesor', 'rakpart', 'sétány', 'sétaút', 'sor', 'sugárút', 'tér', 'tere', 'turistaút', 'udvar', 'út', 'útja', 'utca', 'üdülőpart', ]; protected static $postcode = ['####']; protected static $state = [ 'Budapest', 'Bács-Kiskun', 'Baranya', 'Békés', 'Borsod-Abaúj-Zemplén', 'Csongrád', 'Fejér', 'Győr-Moson-Sopron', 'Hajdú-Bihar', 'Heves', 'Jász-Nagykun-Szolnok', 'Komárom-Esztergom', 'Nógrád', 'Pest', 'Somogy', 'Szabolcs-Szatmár-Bereg', 'Tolna', 'Vas', 'Veszprém', 'Zala', ]; protected static $country = [ 'Afganisztán', 'Albánia', 'Algéria', 'Amerikai Egyesült Államok', 'Andorra', 'Angola', 'Antigua és Barbuda', 'Argentína', 'Ausztria', 'Ausztrália', 'Azerbajdzsán', 'Bahama-szigetek', 'Bahrein', 'Banglades', 'Barbados', 'Belgium', 'Belize', 'Benin', 'Bhután', 'Bolívia', 'Bosznia-Hercegovina', 'Botswana', 'Brazília', 'Brunei', 'Bulgária', 'Burkina Faso', 'Burma', 'Burundi', 'Chile', 'Ciprus', 'Costa Rica', 'Csehország', 'Csád', 'Dominikai Köztársaság', 'Dominikai Közösség', 'Dzsibuti', 'Dánia', 'Dél-Afrika', 'Dél-Korea', 'Dél-Szudán', 'Ecuador', 'Egyenlítői-Guinea', 'Egyesült Arab Emírségek', 'Egyesült Királyság', 'Egyiptom', 'Elefántcsontpart', 'Eritrea', 'Etiópia', 'Fehéroroszország', 'Fidzsi-szigetek', 'Finnország', 'Franciaország', 'Fülöp-szigetek', 'Gabon', 'Gambia', 'Ghána', 'Grenada', 'Grúzia', 'Guatemala', 'Guinea', 'Guyana', 'Görögország', 'Haiti', 'Hollandia', 'Horvátország', 'India', 'Indonézia', 'Irak', 'Irán', 'Izland', 'Izrael', 'Japán', 'Jemen', 'Jordánia', 'Kambodzsa', 'Kamerun', 'Kanada', 'Katar', 'Kazahsztán', 'Kelet-Timor', 'Kenya', 'Kirgizisztán', 'Kiribati', 'Kolumbia', 'Kongói Demokratikus Köztársaság', 'Kongói Köztársaság', 'Kuba', 'Kuvait', 'Kína', 'Közép-Afrika', 'Laosz', 'Lengyelország', 'Lesotho', 'Lettország', 'Libanon', 'Libéria', 'Liechtenstein', 'Litvánia', 'Luxemburg', 'Líbia', 'Macedónia', 'Madagaszkár', 'Magyarország', 'Malawi', 'Maldív-szigetek', 'Mali', 'Malájzia', 'Marokkó', 'Marshall-szigetek', 'Mauritánia', 'Mexikó', 'Mikronézia', 'Moldova', 'Monaco', 'Mongólia', 'Montenegró', 'Mozambik', 'Málta', 'Namíbia', 'Nauru', 'Nepál', 'Nicaragua', 'Niger', 'Nigéria', 'Norvégia', 'Németország', 'Olaszország', 'Omán', 'Oroszország', 'Pakisztán', 'Palau', 'Panama', 'Paraguay', 'Peru', 'Portugália', 'Pápua Új-Guinea', 'Románia', 'Ruanda', 'Saint Kitts és Nevis', 'Saint Vincent', 'Salamon-szigetek', 'Salvador', 'San Marino', 'Seychelle-szigetek', 'Spanyolország', 'Srí Lanka', 'Suriname', 'Svájc', 'Svédország', 'Szamoa', 'Szaúd-Arábia', 'Szenegál', 'Szerbia', 'Szingapúr', 'Szlovákia', 'Szlovénia', 'Szomália', 'Szudán', 'Szváziföld', 'Szíria', 'São Tomé és Príncipe', 'Tadzsikisztán', 'Tanzánia', 'Thaiföld', 'Togo', 'Tonga', 'Trinidad és Tobago', 'Tunézia', 'Tuvalu', 'Törökország', 'Türkmenisztán', 'Uganda', 'Ukrajna', 'Uruguay', 'Vanuatu', 'Venezuela', 'Vietnám', 'Zambia', 'Zimbabwe', 'Zöld-foki-szigetek', 'Észak-Korea', 'Észtország', 'Írország', 'Örményország', 'Új-Zéland', 'Üzbegisztán', ]; /** * Source: https://hu.wikipedia.org/wiki/Magyarorsz%C3%A1g_v%C3%A1rosainak_list%C3%A1ja */ protected static $capitals = ['Budapest']; protected static $bigCities = [ 'Békéscsaba', 'Debrecen', 'Dunaújváros', 'Eger', 'Érd', 'Győr', 'Hódmezővásárhely', 'Kaposvár', 'Kecskemét', 'Miskolc', 'Nagykanizsa', 'Nyíregyháza', 'Pécs', 'Salgótarján', 'Sopron', 'Szeged', 'Székesfehérvár', 'Szekszárd', 'Szolnok', 'Szombathely', 'Tatabánya', 'Veszprém', 'Zalaegerszeg', ]; protected static $smallerCities = [ 'Ajka', 'Aszód', 'Bácsalmás', 'Baja', 'Baktalórántháza', 'Balassagyarmat', 'Balatonalmádi', 'Balatonfüred', 'Balmazújváros', 'Barcs', 'Bátonyterenye', 'Békés', 'Bélapátfalva', 'Berettyóújfalu', 'Bicske', 'Bóly', 'Bonyhád', 'Budakeszi', 'Cegléd', 'Celldömölk', 'Cigánd', 'Csenger', 'Csongrád', 'Csorna', 'Csurgó', 'Dabas', 'Derecske', 'Devecser', 'Dombóvár', 'Dunakeszi', 'Edelény', 'Encs', 'Enying', 'Esztergom', 'Fehérgyarmat', 'Fonyód', 'Füzesabony', 'Gárdony', 'Gödöllő', 'Gönc', 'Gyál', 'Gyomaendrőd', 'Gyöngyös', 'Gyula', 'Hajdúböszörmény', 'Hajdúhadház', 'Hajdúnánás', 'Hajdúszoboszló', 'Hatvan', 'Heves', 'Ibrány', 'Jánoshalma', 'Jászapáti', 'Jászberény', 'Kalocsa', 'Kapuvár', 'Karcag', 'Kazincbarcika', 'Kemecse', 'Keszthely', 'Kisbér', 'Kiskőrös', 'Kiskunfélegyháza', 'Kiskunhalas', 'Kiskunmajsa', 'Kistelek', 'Kisvárda', 'Komárom', 'Komló', 'Körmend', 'Kőszeg', 'Kunhegyes', 'Kunszentmárton', 'Kunszentmiklós', 'Lenti', 'Letenye', 'Makó', 'Marcali', 'Martonvásár', 'Mátészalka', 'Mezőcsát', 'Mezőkovácsháza', 'Mezőkövesd', 'Mezőtúr', 'Mohács', 'Monor', 'Mór', 'Mórahalom', 'Mosonmagyaróvár', 'Nagyatád', 'Nagykálló', 'Nagykáta', 'Nagykőrös', 'Nyíradony', 'Nyírbátor', 'Orosháza', 'Oroszlány', 'Ózd', 'Paks', 'Pannonhalma', 'Pápa', 'Pásztó', 'Pécsvárad', 'Pétervására', 'Pilisvörösvár', 'Polgárdi', 'Püspökladány', 'Putnok', 'Ráckeve', 'Rétság', 'Sárbogárd', 'Sarkad', 'Sárospatak', 'Sárvár', 'Sásd', 'Sátoraljaújhely', 'Sellye', 'Siklós', 'Siófok', 'Sümeg', 'Szarvas', 'Szécsény', 'Szeghalom', 'Szentendre', 'Szentes', 'Szentgotthárd', 'Szentlőrinc', 'Szerencs', 'Szigetszentmiklós', 'Szigetvár', 'Szikszó', 'Szob', 'Tab', 'Tamási', 'Tapolca', 'Tata', 'Tét', 'Tiszafüred', 'Tiszakécske', 'Tiszaújváros', 'Tiszavasvári', 'Tokaj', 'Tolna', 'Törökszentmiklós', 'Vác', 'Várpalota', 'Vásárosnamény', 'Vasvár', 'Vecsés', 'Záhony', 'Zalaszentgrót', 'Zirc', ]; } PK A�)[����Q �Q ' faker/src/Faker/Provider/hu_HU/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\hu_HU; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * Author: Rejtő Jenő * Title: Piszkos Fred, a kapitány * * Language: Hungarian * * License: Public Domain, since 2014.01.01 * * @see http://mek.oszk.hu/01000/01038/ * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' ELSŐ FEJEZET 1 - Uram! A késemért jöttem! - Hol hagyta? - Valami matrózban. - Milyen kés volt? - Acél. Keskeny penge, kissé hajlott. Nem látta? - Várjunk... Csak lassan, kérem... Milyen volt a nyele? - Kagyló. - Hány részből? - Egy darabból készült. - Akkor nincs baj. Megvan a kés! - Hol? - A hátamban. - Köszönöm... - Kérem... A csapos mesélte, hogy milyen szép kés van bennem. Egy darab húszcentis kagylóritkaság. - Forduljon meg, kérem, hogy kivegyem... - Kitartás! A kocsmáros azt mondta, hogy amíg nem hoz orvost, hagyjam bent a kést, mert különben elvérzek. A kocsmáros ért ehhez, mert itt már öltek orvost is. Régi étterem. - De én sietek, kérem! És mit tudja az ember, hogy mikor jön az orvos? Kés nélkül mégsem mehetek éjjel haza. - Az orvos itt lakik a közelben, és a kocsmáros triciklin ment érte. Ha szurkált uram, hát viselje a következményeket. - Hohó! Azért, mert magába szúrnak egy kést, még nincs joga hozzá, hogy megtartsa. Ez önbíráskodás! Hála Istennek, van még jog a világon. - Nem is jogra hivatkoztam, hanem orvostudományra. A kocsmáros szerint az a recept, hogy bent maradjon a kés. Orvosi rendelet! - Az orvos rendelkezzék a saját holmijával, a kés az én műszerem! - Hm... nehéz ügy... - Tudja mit? Nekem is van szívem, segítek a bajon. Kiveszem magából a késemet, és beteszek helyette egy másikat. Az is megteszi, amíg a mentő jön. - Jól van. Csak ne legyen kisebb a kés, hogy jól elzárja a sebet, mert az egészség mindennél fontosabb, és recept az recept, hiába... - Nyugodt lehet. Egy nagy konyhakést nyomok be helyette. - Akkor rendben van. - Forduljon... meg... hopp!... Így... - Most nyomja bele a másikat!... Gyorsan! - Ez itt a polcon épp jó lesz, habár csak fanyelű. - Benne van? - Fenét!... Hiszen alig vérzik a sebe. Itt, a csont mellett állt meg a penge, a porcok között... A mindenségit, kicsorbult a hegye! - Nyomta volna a húsba, maga kezdő! - Várjon! Ráteszek egy vizes kendőt... A szvetter egész jól leszorítja... - Higgye el végre, hogy kés kell bele! A vendéglős tudja. Itt naponta ölnek. Tegye be a kést. Mi az magának? - Nem értek hozzá. Bicskázásért vállalom a felelősséget, de műtétért nem! Kérje meg erre a szívességre valamelyik matrózt. Majd csak magukhoz térnek. - Jó, hogy említi! Uram! Maga leütötte tizenkét hajósomat. - Az egyikre ráesett a likőrösállvány, arról nem tehetek. - Az volt az első fűtő! - Mit tudja ezt egy likőrösállvány? - És ott fekszik a hajópincér. Hol lehet most pincért találni? A Honolulu-Star reggel indul, és se fűtő, se pincér, mert maga leütötte őket! - Abban igazam volt. Hozzám vágtak egy korsót, és az ilyen magatartás sért. - Egyik sem vágta magához a korsót. Ezek ártatlanok. - Hát ki tette? - Én. - Szerencséje, hogy haláltusáját vívja, különben most fejbe ütném... Jó napot. - Várjon! - Nincs időm. Sietek! - Nézze meg, hogy nem kell-e kés a sebbe. Az ilyen szúrást nem szabad elhanyagolni. Lehet, hogy befelé vérzik. - Onnan nem szúrhatták meg. Csak várjon az orvosra, az majd segít magán, ha lehet. Ha nem, akkor nyugodjék békével. - Ajánlom magamat... - Sajnálom, hogy ilyen gyenge legénységet toborzott... - Halló! Fiatalember! Elkísérem. Volna egy ötletem, amivel pénzt kereshet. - Rendben van. - Várjon! Hej, csapos! Ha jön a kocsmáros, mondd, hogy elmentem járni egyet ide a közelbe. Ne féljen semmit, ha baj van, kést teszek a sebbe! Vigyázok... No, jöjjön! 2 - Sebesülésem miatt óvatosnak kell lennem. Merre akar menni? - Nem tudom. Se pénzem, se dolgom. - Maradjunk a közelben, az orvos miatt. Ejnye, nem kérdeztem a vendéglőst, hogy pipázhatok-e ilyen súlyos állapotban. Megkockáztassam? - Nyugodtan. Mi lehet belőle? - Semmi? - A világon semmi. Legfeljebb meghal. Az meg úgyis előfordulhat. - Teljesen igaz. Hát ide hallgasson. Én vagyok a Honolulu-Star szállásmestere. Hogy hívják magát? - Fülig Jimmy... - Miért van ilyen hülye neve? - Mert szeretek nevetni, és valaki rám fogta, hogy olyankor fülig húzom a számat. - Csakugyan tejfölösképű alak. Jókora, csontos emberben ritkaság. Hány éves? - Huszonnégy... - Vakarcs. - A családja. - Ért a hajóhoz? - Hülyéket kérdez... Byrd kapitánnyal kétszer voltam expedíción, suhanc koromban. - Milyen írása van?! - Folyó. Csak a nagybetűt nem mindet ismerem. Egy szállásmestertől tanultam írni! - Hülye! - Az igaz! De a szállásmesterben ritka az okos. - Miféle okmányai vannak?! - Ezt kikérem magamnak! - Szóval semmilyen írása sincs? - Rendőrségtől van! - Az jó! - Nahát akkor nincs semmi baj! Valparaisóban kaptam egy írást a kapitánytól, hogy mindennap jelentkezni kell a felügyelő úrnál, és két óra után nem mehetek az utcára. - Az nem jó! - Nekem mondja? Azért jöttem el Valparaisóból. - Benne van a hajóskönyvben? - Ezt visszautasítom. - Törölték? - És ha igen! Mi közöm hozzájuk? - Ismer engem könyv nélkül minden hajósa a világnak! - Én is attól félek. Akar dolgozni? - Nem. - Miért? - Elvesztettem a meggyőződésemet. - És ez mitől jön? - Tavaly Nápolyban loptam egy kockás felöltőt, és azóta úgy érzem, hogy úrnak születtem. Elhatároztam, hogy többé nem dolgozom. - Azelőtt dolgozott? - Nem. De hiányzott az elhatározás. - Nézze... nekem hajópincér és fűtő kell, különben kirúgnak, és nincs munkám. - Nem baj. Azt együtt csinálhatjuk! Én értek hozzá. - Fogja be a száját... Itt Port Szuezben sem fűtőt, sem pincért nem találok hajnalig. Akkor indul a Honolulu-Star tovább. Az idényben vagyunk. Hát ide hallgasson: itt van nálam a fűtő és a pincér papírja. Álljon be helyettük. Maga ellátná kettőnek a munkáját. Ritkán láttam ilyen erős bivalyt. - Hízelgéssel nem megy semmire! - De talán mással. Két ember fizetése innen Tahitiig valóságos kis vagyon. Maga megkeresheti az egészet egyedül... Fél napot fűtene, felet kiszolgálna. Senki sem tudná, hogy a fűtő és a pincér egy személy. - És mikor aludnék? - Hát, amikor megérkeztünk Tahitibe. Ha sokat mondok, öt hét az egész. Odáig két ember fizetését kapná. Na jön?... Nézze, már készülődnek. - Rendben van! Elfogadom! - Éjjel Wilson Hutchins amerikai fűtő, nappal José Pombio spanyol pincér! Ezt jegyezze meg! Tud spanyolul? - Néhány előétel nevét, de azzal úgy-ahogy megértetem magamat. - Hol tanult meg előételnyelven beszélni? - Barcelonában működtem egy étterem kirakatában mint transzparens, hosszú ideig. - Az micsoda? - A kirakatban ültem, hurkák és lepények között, időnként bólogattam, a hasamra mutattam, és végül következett egy vigyor, amitől kigyulladt néhány villanykörte a gyomromon. - Jó állás. - Csak ész kell hozzá, és úri megjelenés. Mosolyogni meg remekül tudok! Attól van a nevem: Fülig Jimmy! - Tehát? - Beállunk mind a hárman. José Pombio, Wilson Hutchins és Fülig Jimmy! És máris követte a társát, aki egy haldoklótól igazán meglepő fürgeséggel sietett a dokkok felé. 3 Fülig Jimmy talpig világfi volt. Külsejére, modorára igen sokat adott, szerette a muzsikát, állandóan látogatta a filmszínházakat, és savanyúcukorkákat hordott magánál, mint a jótársaságbeli urak. Feltűnő ismertetőjele volt, hogy szeretett mosakodni, amit senki sem értett. Szikár, vállas alakjához nem illett a kamaszosan sima arc, amely azonban csontos és széles volt, középen egy jókora szájjal és hatalmas fogakkal. Örökös vigyora nemegyszer tévedésbe ejtette azokat, akik kissé könnyelműen a külsejük után ítélik meg embertársaikat, és ezért a vigyorgó Jimmyt felületesen kezelték vagy kicsúfolták. Az ilyen emberek, felépülésük után, sokat gondolkodtak a látszat megtévesztő benyomásairól, és elhatározták, hogy a jövőben senkiről sem vonnak le következtetéseket alapos tájékozódás híján. Különös ismeretsége a szállásmesterrel úgy kezdődött, hogy Fülig Jimmy a port said-i Elintéző nevű vendéglőben a vacsoráját fogyasztotta, és egy kis füzetkét olvasott. Szokása szerint aránylag úri külsővel tette ezt, ami nem vonatkozik gombhíjas, sárga kabátjára, tépett gyapjúingére, valamint harisnyáira sem. Az utóbbiakra már csak azért sem vonatkozhat, mert az egyiket négy év előtt Brüsszelben hagyta. Azonban a felső zsebéből egy selyem zsebkendő csücske kandikált ki, és a nyakából egy kifogástalan, finom mívű kerékpár-áttételen nyeles pápaszem, úgynevezett "lorgnon" függött, amit csak igen előkelő és idős úrhölgyek viselnek. Egyik kezével evett, a másikkal a lorgnont tartotta, és a korsónak támasztott könyvet olvasta, ami figyelemre méltó teljesítmény, ha tekintetbe vesszük, hogy Fülig Jimmynek kitűnő szeme volt, viszont a lorgnon üvege erősen nagyított. De az ember néha kénytelen kisebb-nagyobb áldozatot hozni az úri látszat kedvéért. Közben az Elintézőben tartózkodó húszegynéhány matróz már jó tíz perce verekedett. De Fülig Jimmy csak akkor figyelt fel, amikor egy korsó a feje mellett tört szét a falon. Ekkor felállt, és erősen nagyító üvegein át körülnézve, hűvös figyelemre méltatta a társaságot. - A fejemre igen kényes vagyok, uraim - mondta pedáns szigorral -, tehát az ilyen ingerkedést lehetőleg mellőzzük. Még be sem fejezte korholását, amikor a második korsó repült feléje úgy, hogy a vállát súrolta. - A verekedésnek ezennel vége! - jelentette ki határozottan. A többit tudjuk... Fülig Jimmy elkezdte kidobálni a verekedőket. Mire befejezte a nagytakarítást, vagy húsz ember feküdt ájultan szerteszét, és csak a Tahitibe készülő Honolulu-Star nevű luxushajó legényei tizenkét főnyi csoporttal képviseltették magukat aznap a port-szuezi közkórházban. (Közöttük José Pombio spanyol pincér és Wilson Hutchins amerikai fűtő.) Ezek után kifizette a vacsoráját, leemelte az ájult kormányost a könyvéről, és elment. Csak a kése miatt jött ismét vissza, amikor is találkozott a szállásmesterrel. És este már munkába állt egy hajón, két ember helyett, de dupla fizetésért. Boldog volt. Ismét dolgozott! Így jár, aki verekszik. 4 A Honolulu-Star New York kikötőjéből indult Gibraltáron és a Szuezi-csatornán át San Franciscóba, India és a csendes-óceáni szigetek érintésével. A világ leghosszabb járatú luxushajója volt, szeszélyes milliomosok, világhírű filmsztárok és elkényeztetett hamiskártyások igényeinek megfelelő berendezéssel. A szalonban előkelő, finom emberek unatkoztak naphosszat, kisebb csoportokban. A vacsorákat csodás estélyi ruhák és ékszerek felvonulása tette ünnepélyessé. Szertartásos vidámság, udvarias barátkozás, megjegyzések időről, tengerészeti szakkérdésekről, a gépekről, a hajózásról és mindenféléről, amihez nem is konyítottak; ez jelentette a társas életet. A bárban halk, finom dzsessz, pezsgő, hollandi ginevre és angol whisky. Egy-egy durvább egyéniségű milliomos, az indiai ültetvényesek közül, olykor mulat, ami abból áll, hogy dalszövegeket ordít, és egy pezsgősvödörrel a fején vezényli a zenekart. Ezt a többiek megszólják. És kissé irigylik. Aztán elérik a Vörös-tengert, ahol a kisebb flörtök és nagyobb szabású tengeribetegségek poetikus időszaka következik. José, a pincér mindenkihez szolgálatkész, tréfás, és különös kézügyességével szeret tüntetni. Sajnos olykor mérsékelt jó szerencsével. A zsonglőrök rossz szelleme üldözi. Előfordul, hogy valamelyik hölgyre mosolyog, és mintegy oda sem nézve, könnyedén tölti a teát, de közben, hogy, hogy nem, a forró vízsugár egy idős úr kopasz fejére ömlik. Ebből nagy botrány lesz, és néhányan a spanyol pincér azonnali távozását követelik a kapitánytól. De a családapák minden tekintélyüket latba vetve pártfogásukba veszik, mert a gyerekek sokat mulatnak azon, hogy Fülig Jimmy leönti az utasokat. És mi az, amit nem tesz meg egy szülő a gyermekéért? Ezzel szemben lenn a kazánházban Wilson Hutchins (az amerikai fűtő) olykor állva aludt mint a lovak, és amikor felriadt, meleg húsokat húzott elő a belső zsebéből. Mire elérték a Bab el Mandeb-szorost, már képes volt enni is álmában. A főgépész félt tőle, mert azt hitte, hogy megszállott. Egy arab fűtő végét akarta vetni ennek az állapotnak, és beledöfött Hutchinsba a lapáttal, de ezt nem fogja tenni többé, mert azóta olyan az orra, mint egy különleges formájú burgonya. Így álltak a dolgok Adennál. Aden után fenn az étteremben José, a pincér aluszékonysága tűnt fel. A főgépész a kazánház lépcsőfeljárójánál állva hallotta, amikor az első tiszt jelentette a kapitánynak, hogy José pincér folyton álmos. A gépész erre szerényen megjegyezte, hogy Wilson Hutchins, az egyik fűtő is állandóan alszik, és úgy véli, hogy valahol egy cecelégy lehet a hajón, amely ezeket a szórványos álomkór eseteket okozza. A kapitány szerint a gépész hülye volt a pálinkaivástól, ami elég kézenfekvő feltevésnek látszott ahhoz, hogy a tiszt is elfogadja. Mr. Irving, a hajó legkülönösebb utasa őszintén szívébe zárta Josét, a sorsüldözött zsonglőrt és álomkórgyanús pincért. Mr. Irving nem lehetett idősebb húszévesnél, de annyinak sem látszott. Szmokingban úgy hatott, mint valami leány. Szép, gömbölyű szemöldöke, csodálkozó, nagy fekete szeme, szabályos, finom arca meghatóan kisfiús volt. Alig beszélt, olyankor is halkan, udvariasan szólt, és nem érintkezett senkivel, leszámítva az első közös étkezés szokványos bemutatkozását. Csakis Mr. Gould társaságában mutatkozott a hajón. Ezt a Gouldot szívből gyűlölték az utasok. Kövér, óriási, ősz ember volt, és mindenki úgy érezte, hogy zsarnokoskodik a bájos fiatalember felett. Pedig oly csendes, oly szomorúan előkelő volt ez az ifjú, mint aki papnak készül, vagy mély gyászban van. Penang előtt furcsa esete volt vele Josénak. A kikötőből egy maláj óriás jött a fedélzetre. Bilincset tört, szöget evett, és izmait játszatta néhány fillérért. Hatalmas izmai voltak. Később a japán dzsiudzsicu birkózás fogásait mutatta be a matrózoknak. José ott szaladgált fel-le a lépcsőkön, frissítővel, tortával, de valamelyik rosszul kiszámított, nagy ívű, kecses mozdulata révén a sétafedélzetről pontosan az erőművész fejére pottyant egy habostorta. A maláj hörögve kaparta magáról a csokoládés habot, csattogtatta hatalmas fogait, és végül lovagias mosollyal fojtva el dühét, közölte, hogy Josét szétmorzsolná, ha nem lenne tekintettel az előkelő környezetre. A spanyol pincér igen erélyes hangon többféle előétel nevét kiáltotta oda a bennszülöttnek, amitől az érthetően felbőszült. - M'Bisung! Glonga! Bon-Bon! - hörögte a maláj. - Omlette... à la Sevilla! - üvöltötte José. - Sihungi! Mizonga dzur bsefár! - Olla potrida! - idézte a pincér transzparens korából, és lerohant. Ott állt lihegve a maláj előtt, és az utasok, boldogan a sok egyhangúság után, mindenfelől összecsődültek. Fenn a korlátnál állt Mr. Irving, szokott szomorúságával, és lenézett unott, közömbös arccal. A maláj megvillogtatta fehér fogait. Ismét mosolygott. - Mit ez akar gyenge fehér... Én megenni őt... - Hát csak fogj hozzá - mondta José. - Én nem ütni! Hindu önvédelem... Te üss oda teljes erődből. Én csak kivédeni. - Az nem lesz jó... - szabadkozott José. - Te ütni! Fogás biztos, gyors, úgysem találni. - Hát jó. Mehet? - Mehet. Fülig Jimmy kíváncsi volt a fogásra. Biztos dzsiudzsicu. - Na ütni! - sürgette a maláj. - Lesz meglepetés! Csakugyan nagy meglepetést okozott. Mert hogy valaki egyetlen pofontól valóságos szaltót csináljon, négy utast és több kisasztal málnaszörpöt felborítson, az igazán meglepő. A maláj orrán, száján, fülén dőlt a vér, és a jobb szemétől a szája széléig felrepedt a bőre. Így pihegett kissé elterülve, miközben a négy utas állandóan sürgette, hogy keljen fel róluk. Ezalatt José aludt egy keveset. Állva. Mint egy idős paripa. A maláj ordítva ugrott fel. - Nem számít! Te lenni balkezes! Én várni ütés jobbról. José vállat vont. - Nem lehet minden pofon mellé egy forgalmi rendőrt állítani. - Ütni agyon... téged! Nekirohant. José kissé hátrált, mert a maláj ragadt a málnaszörptől, és a pincér féltette a szép, aranygombos ruháját. Gyorsan elhelyezett egy horogütést, hogy az első támadó hevet lefékezze. Aztán kibújt egy balkezes egyenes alatt, és könnyedén felütötte a bennszülött állát. Ekkor egy rúgás érte. Szabálytalan, pimasz, sportszerűtlen rúgás. Fülig Jimmyt elöntötte az indulat, és szörnyűt kiáltott: - Insalade fritte... à la Escorreal! Ettől mindenkiben meghűlt a vér. Tisztában voltak vele, hogy az ókori mór hódítóktól származó esküvést hallották, amelyet spanyol ifjak csak olyankor hangoztatnak, ha élet-halál küzdelemre szánják magukat. És ugrott! Könyökhajlásba kapta a maláj nyakát, és a dereka mellé szorította. A bennszülött bivalyszerű, fekete nyakizmai kidagadtak az erőfeszítéstől, és... És ekkor Fülig Jimmy véletlenül felpillantott a sétafedélzetre. Amit látott, attól kishíján elengedte a malájt meglepetésében. Mr. Irving, a korlátra könyökölve, odavágott feléje a szeme sarkából biztatóan, pajtásosan, mintha azt mondaná, hogy: "Rajta! Tanítsd meg!" José egyet csavart a nyakon, egyet emelt térdével a gyomron, amitől a bennszülött messze repült és akkorát zuhant, roppant testének teljes hosszában, hogy a hajó beleremegett. Valamennyi szemlélő önkéntelen tapsba tört ki. A malájt, mint ledöfött bikát az arénából, a lábainál fogva kihurcolták a porondról. José, mint egy fáradt hegedűművész, könnyed mosollyal hajlongott, szorongatta a saját kezét, csókokat hintett, de véletlenül nekihátrált a büfének, amely állványostól felborult, és a társaság felét lefröcskölte jeges italokkal. ...Csengő, vidám, kellemes kacagás hangzott a magasból. Mindenki felnézett. Mr. Irving nevetett a korlátnál. De ekkor megjelent a nevelő roppant alakja, és a tiszta gyerekhang nyomban elhalt. A fiatalember komoran, előkelően távozott. - Őrült alak ez a pincér, de férfi - jegyezte meg a kapitány. És a körszakállas, vörös képű szállásmester felé fordult. - Tudja maga, hogy milyen kemény kezű fiú ez? - Én tudom - felelte szomorúan a szállásmester, de erről nem mondott bővebbet. 5 - Uram... három hete nem aludtam... - Csak két hétig bírja még - suttogta a szállásmester. - Az ilyesmit meg lehet szokni idővel. ...Szép, langyos este volt, de kissé fülledt. A Maláj-félsziget és Szingapur között csillogó, fekete hullámokon rohant a gőzös, és Fülig Jimmy a kazánházból vezető vaslépcső tetején ült, a szállásmester mellett. - Csak vigyázzon - súgta a szakállas. - Feltűnő, hogy mindig alszik. Senki más nem ácsorog alvajáró módján. - Mit csináljak, ha olyan élénk utasok vannak itt? - Ha felfedezik, hogy José pincér és Hutchins fűtő egyazon ember, akkor engem is kidobnak a csalásért. - Ne féljen, már csak két hét, addig elvirrasztok valahogy. - Aludjon most egy félórát itt a lépcsőlejárón... Majd felkeltem idejében. Felelet helyett a pincér már aludt is. ...Később felrezzent, mert valaki megérintette a vállát. - Hagyjon még... - motyogta - maga hóhér... Csak öt perc... - Ébredjen, idegen! Felrezzent. Nagyon elcsodálkozott, amikor meglátta, hogy ki ül mellette a vaslépcsőn... Mr. Irving! - Pszt... - súgta. - Mr. Gould azt hiszi, hogy alszom. Fogadja legmagasabb elismerésemet, pincér. Maga pompás fiú! Ezt akartam mondani. A gumiba ágyazott gépek tompán zakatoltak alattuk. Különben csend volt. Mr. Irving ott ült mellette, a vaslépcsőn, de olyan ünnepélyesen, mint aki komoly szertartást végez. - Jól elbánt azzal a bennszülöttel - mondta elismerően. - Ugye, maga nagyon erős? Megengedi... hogy megtapintsam a karizmát? - kérdezte szinte kenetteljesen. - Na ne hülyéskedjen! Az ifjú szeme felragyogott. - Ugyebár ez sértés?! - kérdezte örömmel. - Hm... Úgy tesz, Mr. Irving, mintha részeg lenne. - Engem még sohasem sértettek meg. - Ne mondja. Olyan erős? - Nem tudom. Senkit sem ütlegeltem még. Mondja, idegen, hogy történik ez a művelet? - Na ne ugrasson! Nem tudja, milyen az, amikor odasóznak? Láthatta eleget, ha az utcán járt. - Én soha életemben nem sétáltam még nyílt utcán. - Nem sétált?... Hát... kicsoda ön... Mr. Irving? Nem Mr. ... Irving? - Én inkognitóban vagyok. - Az miféle viselet? - Inkognitó az, ha valaki álnéven él... - Nagyszerű! Akkor én is inkognitóban vagyok! Szintén szélhámos? - Haha! Igazán kedves alattvaló maga, José pincér, de megyek, mert Mr. Gould még észreveszi a távolmaradásomat. - Mit fél attól a pasastól? Ha akarja, holnap leöntöm ebédnél egy adag marinírozott hallal, à la tournedot. - Ne, ne!... Nagyon kérem, kedves goromba úr! Szegény jó atyám teljhatalmú nevelőmmé tette Fernandez bácsit, ő a régens herceg, és ebben meg kell nyugodnunk. - Kissé homályos előttem, amit mond. Annyi bizonyos, hogy a pofa nem tetszik nekem, és szívesen odaütögetném a fejét bármihez, ami szilárd és dudoros. - Ó!... Ember! Ne merészelje! Ön derék dolgozó, és kegyeinket élvezi, de ez súlyos büntetést vonna maga után... És most, kedves idegen, mennem kell... Egyszer majd ismét beszélgetünk. Nagyon jól szórakoztam önnel. Ezért megjutalmazom! Akar pénzt? - Mi?... - Nem ismerem jól a pénz értékét. Ha ötszáz dollárt adok, az sok? Nem, nem! Az túl kevés, és megbántom vele... - Hogy... hogy mit?... Mi az, kérem? - Megvan! Egyszer Isten kegyelméből parancsoló nagybátyám megjutalmazta valamelyik hűséges hívét, és kétezer dollárt adott neki. Ez tehát nem olyan csekélység, hogy szégyenkeznem kelljen miatta!... Tessék, jóember... ...Előhúzta a tárcáját, és átadott kétezer dollárt, azután vállon veregette a pincért, és otthagyta. Nem hitte, hogy ébren van, vagy ha igen, akkor a fiú őrült, és a hatalmas, ronda ember az ápolója. Két... ezer... dollár! Ezen az eseten érdemes gondolkozni! De hiába tartotta ilyesmire érdemesnek az esetet, mert rajtaütésszerűen elaludt. MÁSODIK FEJEZET 1 José pincér aludt. Aludt, miközben egy pillanatra megállt a levessel, aludt, amíg a szakács tálcára tette a húst, és aludt, amikor egy svéd magántanár ölébe kitálalta. Az ordításra felriadt. Hutchins, a fűtő is aludt. Aludt, amíg a szén begurult a kazánba, aludt, miközben felemelte a lapátot, és aludt, midőn leejtette a főgépész lábára. Az ordításra felriadt. Az első tiszt közölte a kapitánnyal, hogy José, a pincér állandó aluszékonysága súlyosbodott. A gépész közölte a kapitánnyal, hogy Hutchins, az amerikai fűtő már csak percekre ébred fel, ha éppen ver valakit. Néhány matróz összesúgott. Furcsa tünet harapódzik el a hajón. Már ketten megkapták. A szállásmester közölte Fülig Jimmyvel, hogy baj lesz, mert ha a gyengélkedőket megfigyelik, kiderül, hogy egyik sincs itt, csak Fülig Jimmy szolgál a hajón mint átváltozóművész. Fülig Jimmy megint csak azt mondta, hogy nem ő a hibás, hanem az utasok. Túlságosan eleven mindenki a hajón. Azonnal megnyugodnának a kedélyek, ha más is álmos lenne. Azt ígérte a szállásmesternek, hogy majd megkísérli egyensúlyba hozni a dolgot. Másnapra azután gondoskodott róla hogy az utasok élénk hangulata csökkenjen. És ezt nem kellett volna tennie! Pontban fél négykor délután (ázsiai időszámítás szerint) a hosszúsági és szélességi fokok bizonyos számadatainak megfelelő helyen, teljes szélcsendben folytatta útját a Honolulu-Star, tizennyolc tengeri csomó sebességgel, a Malakka-szoros felé. A sétafedélzeten egy szalonzenekar muzsikált, és az egyik utas azt mesélte két hölgyismerősének, hogy a hajón valami nincs rendben. Állítólag egy álomkór-gyanús eset fordult elő, de titkolják az utasok előtt. Négy óra 10 perckor (ázsiai időszámítás szerint!) a hajóorvos a kapitány intézkedésére magához rendelte a szállásmester útján José Pombiót, a pincért, és Wilson Hutchinst, a fűtőt. Egyszerre! Négy óra 12 perckor (időszámítás fenti világrész szerint) a szállásmester a kabinjába ment, és gyermekkorából visszaidézett imádságokat mormolt. Bizonyos volt benne, hogy törlik a nyilvántartott tengerészek névsorából. Négy óra húsz perckor José, a pincér megjelent az orvos előtt, aki éppen egy könyvben lapozgatott izgatottan. Az álomkór különleges megjelenési formái, amikor szórványos megbetegedések alapján lép fel, és kísérő tünetei elmosódnak. A leírás egy hajó esetét vette példának, ahol egyetlen cecelégy került a rakománnyal együtt a fenékbe, és még mérsékelt égöv alatt is képes volt a ragályt terjeszteni. Az orvos felnézett a könyvből. Ott állt előtte José, a pincér, könnyed testtartással, és szerényen hortyogott. - Halló! - Ki beszél?! - riadt fel José. Az orvos nézte. Hm... Gyanús! Szenvedő arc, ernyedt vonások, mélyen ülő szem, bárgyún nyitott száj, szabálytalan légzés. - A feje fáj? - Igen. - Dohányzik? - Inkább innék valamit. - Nem kínáltam! - Elég baj, mert dohányzom. - Járt Afrikában? - Két éve. - Szülei élnek? - Az anyám. - Az apja mibe halt meg? - Búcsúba. Heveny lövöldözés meg minden ilyesmi... - Iszik? - Most, hogy meghalt, nem hiszem. - Ember! Ne tréfáljon! Itt komoly dologról van szó! Fáj valamije? - Itt a bordánál nyilall... Az orvos betett valamit a fülébe, amiről lelógott egy gömbölyű hangerősítő. Ezt Fülig Jimmy bordáira helyezte. - Sóhajtson. Fülig Jimmy megragadta a bordáin nyugvó fémet, és belekiáltott: - Csiklandós vagyok! Az orvos üvöltve ugrott hátra, mert úgy érezte, hogy egy nehézüteget sütöttek el a füle mellett. - Ostoba alak!... Megsiketít... Mióta érzi ezt a fájdalmat a bordáin? - Amióta a kormányos a sötétben véletlenül rálépett. - De most már menjen! - Kérem szépen... nem kaphatnék valamit fejfájás ellen...? Nagyon fáj a fejem. Ez hazugság volt. De az orvos elhitte, és azonnal odament a szekrényhez. Fülig Jimmy követte. Messziről látta azt a kis tartályt, amin ez állt felírva egy címkén: ÓPIUM! Ez sűrűn alkalmazott gyógyszer errefelé, a megváltozott éghajlat és a szokatlan táplálék miatt gyakorta fellépő emésztési zavarok ellen. Az orvos már kivett egy fejfájás elleni port, amikor csörömpölést hallott. Az ostoba pincér lelökött az asztalról egy poharat. - Hordja el magát! José elsietett. De amíg az orvos hátranézett a csörömpölésre, addig gyorsan a zsebébe csúsztatott az ópiumostartály belsejéből vagy hat kisebb doboz gyógyszert, több mint felét az ópiumkészletnek. Ez 4 óra 44 perckor történt. (Greenwichi időszámítás szerint: 4 óra, 12 perc, 8 másodperc!) Közvetlenül az uzsonnaidő előtt. Öt óra 15-kor a kapitány felszólította az utasokat, hogy mindenki őrizze meg a nyugalmát, a hajó rendelkezik a járvány lokalizálásához szükséges eszközökkel. A pánik akkor tört ki, midőn a három úr, akik uzsonna után elaludtak, csak hosszas élesztgetésre tértek magukhoz. Az egyik Mr. Gould volt, a hatalmas nevelő. Ez aludt a legmélyebben. Pedig uzsonnatájt még igen élénk volt. Most mélyen aludt. Másnap, reggeli után (9 óra 27 másodperc az északi és déli szélesség megfelelő fokai között) két újabb utas merült mély álomba, és délben a kapitány utasította a rádióst, hogy tudakolja a közelben tartózkodó hajók neveit. Esetleg segítségre szorulnak. Dráma az óceánjárón! Az utasok nagy része ekkor már sejtette, hogy azon hátborzongató tengerésztörténetek egyikét élik át, amelyeket oly sokszor kigúnyoltak, mint például a Kísértethajó, vagy nem is szólva a Bounty lázadóiról, akik emberhúst is ettek. Azzal valamennyien tisztában voltak, hogy még ötven év múlva is megoldatlan lesz a rejtély a hajóról, amely csendesen siklott Szingapur kikötője felé, a gát mellett megállt, de nem szállt ki utas, egy hang sem hallatszott a fedélzetről: mindenki meghalt! A Honolulu-Star tragédiájáról filmet gyártanak, és az emberek beülnek csinos nőismerőseikkel a moziba, hogy megnézzék. Azután azt mondják majd: "marhaság!" Egy koppenhágai zeneszerző erélyesen követelte, hogy a kapitány bocsássa le a mentőcsónakokat, és ki-ki meneküljön, amerre tud. Miután a kapitány ezt megtagadta, jegyzőkönyvet akart felvenni az esetről, de közben elaludt. Az emberek bezárkóztak kabinjaikba. A rettegés, a rossz előérzet lett úrrá mindenkin. És egy utas végre igazán jól érezte magát. Este lenn a bárban még zongorázott is. Az állítólagos Mr. Irving volt ez az utas. Ugyanis nevelője minden étkezés után nyomban elaludt. Mélyen és sokáig. Először csak az ebédlőben üldögélt egy órácskával tovább a fiatalember. De másnap (a járvány tetőfokán dühöngött úgy az ázsiai, mint a greenwichi időszámítás szerint) Mr. Irving bekukkantott a bárba, ahol a zenekar tüzes fox-trottokat játszott félálomban. Éjfél felé a fiatalember dúdolni kezdett. Az arca kipirult, a szeme csillogott, és titokban bizonyára hőn óhajtotta, hogy bárcsak tartós lenne ez az epidémia. Már harmadik napja dühöngött az álomkór. Az admiralitás rövid üzenetváltás után azt ajánlotta, hogy a Honolulu-Star közölje állandóan a helyzetét és útirányát, továbbá ajánlatos lenne a hajón található legyeket gyűjteni az előrelátható egészségügyi szemle részére, hogy akad-e cecelégy közöttük. Egy örmény levélboríték gyáros drámai egyszerűséggel közölte a kapitánnyal, hogy leprája van. Ilyen eddig csak rémdrámákban volt! - Ember! - suttogta a szállásmester, aki élősúlyának felére fogyott rövid idő alatt. - Ezt maga tette! - Igen - felelte őszintén Fülig Jimmy. - Maga mondta, hogy feltűnő a hajón, ha két ember állandóan alszik. Most már csak az különös, ha ébren van valaki. - Hogy csinálta?! - Ópiummal. Nem lehet semmi baj. Mindenki csak annyit kap, amennyi az ópiumhoz mellékelt adagolási táblázaton úgy van feltüntetve, hogy "súlyos betegek számára". Az pedig nem lehet veszélyes adag. - Ha... kiderül... Én bűntársa vagyok. Tíz évet kapunk... - Istenem... Érdemrendet nem kínálhatnak ezért. El sem fogadnám. - Hej! Szállásmester! - kiáltotta feléjük az egyik tiszt. - Menjenek a legénnyel a raktárba! Fogjanak legyet, és vigyék az orvoshoz! - A legyeket is gyógykezelik? - csodálkozott Fülig Jimmy. A legénység teljes számban légyvadászaton volt. Ők is elindultak a szállásmesterrel. Pokoli hőség volt az Indiai-óceánon. Különösen itt, a gépház mellett. Fülig Jimmy mint fűtő derékig levetkőzve járt, a hőségen kívül elsősorban azért, mert egyetlen ingét José, a pincér használta. - Ember! Vessen véget a járványnak! - könyörgött a szállásmester. - Nem jön rá senki, nyugodt lehet. Ide-oda jártak a poggyászraktárban. Fülig Jimmy megállt egy hatalmas utazóláda mellett. - Mi a csoda! Ezt jól megcsinálták! Nézze csak! A ládán hatalmas tábla függött: - A mindenségit a sok hülyének - szitkozódott a szállásmester -, jöjjön, fordítsuk meg ezt a poggyászt. Már éppen hozzáfogtak volna, amikor valaki erélyesen kopogott a láda oldalán, és érdes, borízű hang szólalt meg belülről: - Most már csak hagyják így, ha Adenig a fejemen álltam benne. - Mi az, hej?! Ki maga? - Menjenek a fenébe. Hát ilyen még nem volt! A világ legpimaszabb potyautasát fedezték fel. - Hé! - kiabálta a szállásmester. - Tudja, hogy mi vár egy potyautasra, ha karanténba kerülünk? - Miért kerülne a hajó karanténba? - Ragály van! - Valakit megfertőztek hülyeséggel? - A mindenségit... Kinyitotta a ládát, és... Üres volt! A láda, amelyből egy másodperc előtt beszélt valaki! Bután állt... A szállásmester keresztet vetett. Varázslat... - Ilyen alakok fenyegetnek engem - jegyezte meg az iménti hang a hátuk mögött. Megfordultak. Egy toprongyos öregember állt előttük. Fülig Jimmy ijedten kiáltotta: - Piszkos Fred!... 2 Különös jelenség volt az öreg. Mellig érő, kissé hegyes formájú ősz szakállát babrálgatta hosszú, keselyűkarmokban végződő kezével. Apró ravaszságait, nagy töprengéseit szakállának néma hangszerén mintegy lezongorázta, ahogy lassan játszadozott a hosszú, szerteálló, piszkosszürke, gyér szőrzettel. Az arcán néhány gömbölyű, nagy szemölcs, jellegzetes, karvalyszerű orr, legörbülő, széles száj és csillogó, okos, nyugtalan, apró szemek, némi vörös nedűvel keretezve. Kócos, szürkésfehér hajszálai a homlokára csüngtek szét, és egy beidegződött mozdulattal időnként tarkójára tolta, vagy a nyakát vakargatva lassan előretolta az orra hegyéig szakadt, szennyes, ellenzős sapkáját, egy igen elnyűtt, piszkos, de mégis kapitányi sapkát. Mert Piszkos Fred kapitány volt. Így járt szájról szájra a neve, így ismerték a tengeröblök nagy kikötővárosaiban és kis halászfalukban egyaránt, így említették, ha bűnügyek kapcsán szóba került a neve: "Piszkos Fred, a kapitány!" Hogy hol és milyen hajón, mikor és milyen minősítés alapján lett kapitány, ezt még a fegyintézetek és bűnügyi nyilvántartók sem tisztázták, annyi más körülménnyel együtt, amelyek Piszkos Fred személyével összefüggésben időnként felmerültek, de afelől senkinek sem lehetett kétsége, hogy Piszkos Fred valóban kapitány. Ki is lenne kapitány, ha nem ő, aki név szerint ismeri a világ összes révkalauzát, pertuban van az ausztráliai csarungi törzs varázslójával, és olyan ciklonban csak egyszer hajózott eddig, hogy közben kialudt a pipája. (De utóbb kiderült, hogy ez a pipa nem volt Watson gyártmányú manillagyökér.) Fekete szvetterén a legforróbb időben is felgombolta a magas nyakat. Vastag nadrágját keménnyé és szabályosan gömbölyűvé formálta az idő. Valaha csíkos zsakett lehetett, de ez már csak nyomokban látszott e ruhadarabon. Különös módon, bokában a cipő mellé gyűrte be a szárat, amiből nyilvánvaló, hogy nem őrá szabták eredetileg. Ez különben kitűnik abból is, hogy hosszát a begyűrés művelete sem csökkentette megfelelően, mert még mindig a mellkasáig ért. Állítólag a hosszától még feljebb is húzhatná, de nem teszi, mert a nadrág hónaljban kissé bő. Időnként zsebre dugta a kezét, megrántotta a nadrágját, és imbolygó felsőtesttel elindult. Volt a lényében valami csodálatos közöny és kihívó megvetés mindenkivel szemben. De a legszembeötlőbb egyéni jellemvonásként mégiscsak az élt róla a köztudatban, hogy ő a világ legpiszkosabb embere. Ez olyan közvetlen, bizonyításra nem is szoruló benyomás volt, mint a filozófia rendszerének bármelyik, úgynevezett ősténye. Napbarnított arca mint nagy misztériumot őrizte az utolsó mosdás időpontját. Csak annyi látszott futólag is kétségtelennek, hogy ez az időpont találgatás tárgyát sem képezheti mint közelmúlt dátum. Egyáltalán kétségesnek látszott, hogy ez az ember valaha tisztálkodott-e? A szállásmester önkéntelenül hátralépett, mint a műértő, ha végre szembekerül egy nagyhírű alkotással. Fülig Jimmy percekig nem bírt szólni. - Mit csodálkozol? Talán azt vártad, hogy egy bérmaruhás hajadon bújik elő a ládából? - Hogy jött ki onnan egyáltalán? - Hátul. Van a ládán egy "művészbejáró". Adenig a fejemen álltam. Teljes huszonnégy órát töltöttem el így, mint valami kővé vált erőművész. Az egyik ostoba rakodó fordítva tette le a poggyászt. - Miért nem nyitotta ki elöl? - Beletört a kulcs a zárba. Ha az ember a fején áll, megesik az ilyesmi. Huszonnégy óráig tartott, amíg tótágast állva a hátsó deszkát meglazíthattam, hogy kijárjon. Most mindent tudtok, hát menjetek a fenébe. - Hohó! - mondta a szállásmester. - A hajón járvány van. Ilyenkor főbenjáró bűn eltitkolni a potyautast. - Hm... talán megvesztegessem? - Sok pénzt kellene kapni ahhoz! Egy járványra vonatkozó adat eltitkolásáért tíz év jár a gyarmaton! - Igaz - bólintott mélabúsan Piszkos Fred. - Nézze - szólt közbe Fülig Jimmy -, ha mi azt mondjuk, hogy maga önként jött elő, akkor a kapitány enyhébben fogja fel az ügyet. - Csak te ne védj - felelte mélységes megvetéssel Piszkos Fred, azután hátratolta a sapkáját, zsebre csapta a kezét, és ormótlan inga módján elindult a feljáró irányában. - Gyerünk. Igazatok van! A járványra vonatkozó felvilágosításaimat nem titkolhatom tovább, mert bajom lehet belőle. Azonnal szólok a kapitánynak, hogy tartóztassa le azt a disznót, aki ópiummal mérgezi az utasokat. A szállásmester meghökkent. - Mi... mi van... Freddy bátyám - hebegte Fülig Jimmy. - Na csak gyerünk! Legfőbb ideje! Tíz évet ülni az én koromban nem kellemes. Ráérek öreg napjaimra lustálkodni. Legalább ötvennyolc éves volt. - No de... honnan veszi ezt az... ópium izét? - Ne akarj becsapni, Fülig José. A sötét raktárfolyosón hevert az arab fűtő. Gyanúsan hortyogott. Felhúztam a szemhéját, és láttam mindent. Ópiummal akarsz megtéveszteni? Engem? Most előretolta a sapkáját, és úgy indult a lépcső felé. - Várjon! - ugrottak feléje egyszerre ketten. - Nem lehet! Igaza volt a szállásmesternek. Járvány az járvány, és adatok titkolása meg ilyesmi, az kész életveszély. - De hát beszéljünk... - Nincs értelme Fülig Hutchins. Mivel vesztegethet engem meg, ilyen főbenjáró ügyben két szegény ördög. Eressz, sietek... - Ide hallgasson, kapitány - szólt rövid gondolkozás után Fülig Jimmy -, minek cifráznánk a dolgot? A markában vagyunk. Mondja meg, hogy mit akar, és kész! Tudom, hogy irgalmatlanul kiszipolyoz most bennünket, mert kapzsi és kegyetlen. Tessék. Piszkos Fred gondolkozott, egyik keselyűkarmával a fogát piszkálta, másik kezével egész keskenyre sodorta a szakálla végét. - No jó! Ne húzzuk az időt. Te adsz kétezer dollárt, és kész. Fülig Jimmy halottfehér lett. - Honnan vegyek... ezer dollárt? - A hátsó zsebedben találsz egy bőrtokot tükörrel, fésűvel és egy Limából való autóversenyző aranyplakettjével. Ott van a kétezer dollár. Fülig Jimmy elszántan a zsebébe nyúlt, hogy leszúrja ezt az embert. - A gyöngyházkés nem kell - mondta fáradtan a kapitány, és előhúzott valahonnan egy muzeális jellegű, félméteres forgópisztolyt -, ha mindenáron ráadást akarsz adni, elfogadom az aranyplakettet, de csak amíg háromig számolok. Egy... Fülig Jimmy fogcsikorgatva átadta a bőrtokot, amely nyomban eltűnt a rengeteg nadrág hátsó zsebében. Ezután Piszkos Fred utálkozó, fáradt, megvető arckifejezése tűnődve irányult a szállásmester felé. Az rettegett. - Maga fizesse ki nekem előre Hutchins fűtő teljes fizetését Port Saidtól Tahitiig, összesen százhetvenöt dollár nyolcvankét centet - mondta végül. - Csak... százharminc dollárt kap a fűtő. - Egy közönséges lapátoló. De Hutchins első osztályúnak minősített, különilletményes, mert a haditengerészet négy év előtt szakképzett kazánkovácsnak igazolta, tehát a biztosítás levonásával százhetvenöt dollár és nyolcvankét cent jár. Nem hagyom kizsákmányolni magamat. A szállásmester fogai hangosan megcsikordultak. De fizetett. Piszkos Fred gondosan átszámolta a pénzt. Százhetvenhat dollárból visszafizetett tizennyolc centet. - Nekem nem kell több, mint amennyi a tisztességes munkáért jár. De azt megkövetelem. A szállásmestert ez a túlzott módja az üzleti tisztességnek nem hatotta meg. - Szegény Fülig Jimmy munkabérét vágta zsebre! - Ne féltsd te Fülig Jimmyt - nyugtatta meg a stewardot. - Ez addig ver Tahitiben, amíg kifizeted neki Hutchins munkabérét is, az utolsó centig. Alapos ember. A szállásmester döbbenten nézett Jimmyre. - Ez igaz...? - Sajnos - ismerte be szemérmesen a fiatalember. - Ez a Piszkos Fred a vesékbe lát. - Most menjetek a fenébe, és minden étkezéskor hozzatok le egy elsőosztályú menüt. Halat csak rántva eszem. Ezután bement a ládájába, és hozzálátott, hogy megtömje a pipáját. - Ketten voltunk, és nem tudtunk elbánni vele! - dühöngött a szállásmester, amikor a vaslépcsőn felmentek. - Ezzel nem lehet. Két év előtt Delhiben kilopta a háromezer éves Buddha rubin szemét, és egy sorompó piros üvegjelzőjével helyettesítette. Nagy botrány lett, mert amikor a Buddha belsejében fellobogott az örömtűz, az Isten szeme azt hunyorogta a hívők felé, hogy: "Stop!... Stop!... Stop!" Amikor a fedélzetre értek, a kapitány revolverrel a kezében vitatkozott egy csoport utassal, és néhány matróz éppen kipróbálta a mentőcsónakokat. 3 Másnap Fülig Jimmy beszüntette a ragályt, abban a reményben, hogy ezzel megszűnik az álmosság, tehát helyreáll a rend. Az ópium hatásának megszüntetésétől gyors eredményt várt. Ebben nem is csalódott. A méregkeverés beszüntetése néhány órán belül csakugyan meglepő eredménnyel járt. Déli tizenkét óra húszkor a Honolulu-Star vészjeleket adott le, orvosokat, gyógyszert és egészségügyi katonaságot kért a hajón pusztító járvány ellen Szingapurból. Egy óra tízkor a matrózokat felfegyverezték, és életbe léptették a vesztegzár esetére szóló rendkívüli intézkedéseket. Ugyanis az utasokon jelentkezett az átmenet nélküli kábítószer-elvonás valamennyi ártalmatlan, de heveny tünete. A madzag-nagyiparos hűlni és zsibbadni kezdett, ellepte a hideg verejték, és csak azt kérte, hogy leányának üzenjék meg: utolsó pillanatában is ellenezte házasságát. Valamennyi utas tűrhetetlen főfájásról panaszkodott. Ez az álomkór legpregnánsabb kísérő tünete... Az orvos úgy érezte, hogy hős, akiről könyvet fognak írni, mert a szörnyű kór ott lüktetett a koponyájában, de azért vitézül járt kabinról kabinra betegeihez, és csak akkor ült le kimerülten egy kötélcsomóra, amikor az utolsó injekciós tűt is beletörte a különc svéd hölgy alsókarjába. Az ilyen orvosokról nemegyszer megemlékezik a szépirodalom. Az utasok már jóval kevesebb heroizmussal viselték el sorsukat. Sikoltozás, sírás, kiabálás töltötte be a hajót. A bostoni ügyvédnél látási zavarok léptek fel, az argentinai művirággyáros követelte, hogy forduljanak vissza. De a legtöbben valami érthetetlen oknál fogva csökönyösen ragaszkodtak ahhoz, hogy azonnal bocsássák le a mentőcsónakokat. Közben Mr. Irving egy tizennégy éves fiúcskával kétcentes alapon garambolozott. Ebéd után halkan fütyörészett a társalgó rádiókészüléke mellett, és általában pokolian jól érezte magát. Fülig Jimmy most már látta, hogy nagy baj lesz, ha leleplezik véletlenül. Elsősorban a nyomokat eltüntetni! Délután beosont az orvos kabinjába. Az üres ópiumdobozaiba beletöltött szódabikarbónát, és visszatette őket a helyükre. Azután megkönnyebbülten távozott. Most már nem derülhet ki a bűne, akkor sem, ha esetleg keresik az ópiumot. A szállásmester egész nap útban volt a poggyászraktár felé, Piszkos Fred igényei ügyében. Vacsorához langusztát követelt, és Chateau Irát. Az Isten tudja, hogy hol szoktatták rá. Délben Szingapur utasította a Honolulu-Start, hogy nyomban álljon meg, közölje a helyzetét, és igyekezzék fenntartani a rendet az utasok között. Segélyhajó útban van, megfelelő orvosi segítséggel, addig is hirdessék ki a vesztegzárat, és az előírásokat minden tekintet nélkül, a legradikálisabban alkalmazzák... Estére néhányan jól érezték magukat. Az étteremben egy-két utas kissé nyugodtabb hangulatban vacsorázott, de a pánik ott terpeszkedett felettük, az Indiai-óceán vihar előtti mozdulatlanságában. Az arcok továbbra is sápadtak voltak, most már a félelemtől. Kivétel: Mr. Irving, aki a rémnapok alatt több mint egy fontot hízott. Mert Mr. Gould továbbra is kitartóan aludt. Délelőtt ugyan felébredt, de ebéd után nyomban elszenderedett. Délutáni szenzáció: José, a pincér eltűnt. Valószínű, hogy öngyilkosságot követett el. A bostoni ügyvéd szerint nem lehetetlen, hogy ámokfutó lett, ami velük is előfordulhat, mert sűrű kísérő tünete az álomkórnak. A kapitányt megkérte, hogy ebben az esetben őt nyomban lője le, és amikor megnyugtató ígéretet kapott, sírva tördelte a kezét. Voltak, akik fertőtlenítőszerrel füstölték a kabinjukat, ezek állandóan köhögtek. Mr. Irving délután krikettezni tanult. Az étkezés szenzációja José volt. A pincér, aki váratlanul megkerült. Tehát mégsem lett ámokfutó, vagy ha igen, úgy elfáradt, és abbahagyta. Úgy látszik, pihent is kissé, mert asztalkendővel a karján, frissen jött az étterembe. Az utasok köréje sereglettek, nézték, tapogatták, kérdésekkel halmozták el. - Hol volt?! - Mikor gyógyult meg? - Beszéljen... Fülig Jimmy fölényesen mosolygott. - Hölgyeim és uraim, ha szabad szólanom, valamennyien a hisztéria áldozatai voltunk. A hisztéria éppolyan ragályos, mint a nátha, de nincs semmi értelme, és az ember mindenféle rosszat érez. Ilyenkor a hölgyek hisztérikák lesznek. Hol hallottak már olyan betegséget, amelynek nincs halálos áldozata? Miféle járvány az, amelyikbe nem hal bele senki? Az utasok összenéztek. Csakugyan lehet ebben valami... Fülig Jimmy még fölényesebb vigyorral folytatta: - Ha csak egy ember meghalna, akkor én is elismerném, hogy jaj nekünk! Az Egyenlítőn túl lehetséges, hogy néhány óra vagy nap múlva nincs egy élőlény a hajón. De ki halt meg eddig? Kérdem önöket, tisztelt turisták: ki halt meg? Mr. Irving jött be kissé zavartan: - Kérem, segítsenek az orvost keresni... Szegény nevelőm, Mr. Gould meghalt... 4 Tíz perccel később egyetlen utas sem tartózkodott a kabinján kívül. Itt a halál! A hajó fedélzete, társalgója, lépcsői elhagyatottak és félelmetesen csendesek voltak. A kapitány az orvos társaságában nyomban Mr. Gould fülkéjéhez sietett, kinyitotta az ajtót és megállt a küszöbön. A kabinban világos volt. Kívülről is láthatta a hatalmas tetemet, nyitott szájjal, hátrasüppedt fejjel, szalmaszínű bajusszal. Az orvos tétován csavargatta a fejét jobbra-balra. Határozottan őszült valamit az utóbbi napokban. - Halott. Ez nyilvánvaló. - Meg sem nézi? - Kérem... a halott közelében... egy szúnyogcsípés elegendő... és a hajó ezekben a súlyos napokban... orvos nélkül marad... A kapitány szája megvetően lebiggyedt. - Rendben van. Odalépett a halotthoz. Elöl, ahol nyitva volt a pizsama, a mellére helyezte a tenyerét, az arca fölé hajolt, és felhúzogatta a szemhéjakat, de ez formaság volt, nem bírt fontossággal. A jéghideg, merev kéz csak halott emberé lehetett. - Meghalt - mondta, és kijött. A gyönyörű Honolulu-Star csendes és kihalt volt, mint egy igazi kísértethajó. Csak a személyzet ődöngött ide-oda nyomott hangulatban, hogy a dolgát végezze. A nappali égbolt szürkésfehér lett, a tenger nyugtalan, sárgászöld színűre vált, és a levegő forrón, párásan nehezedett az óceánra. Az eset után Fülig Jimmy úgy állt ott, magára maradva az étteremben, mint akit főbe ütöttek... Hogyan halt meg a nevelő? Hiszen... nincs járvány... Az ópiumadag még súlyos betegnek sem lehetett halálos. Vagy... mégis járvány? - Most már nem tíz év, hanem kötél! - súgta valaki a fülébe. A szállásmester volt. Roppant orrcimpái fehéren rezegtek rémületében. - Mit fél úgy? Nem halt meg még senki hajóút közben? - De... ez az... attól halt meg, amit maga beadott... - Mitől? Évekig lehet valaki ópiumozó, még többet is szedhet, mint amennyit az ételébe tettem, attól sem hal meg! A szállásmester hosszan a szemébe nézett, azután zavartan kérdezte: - Maga... nem adott mást?... Csak ópiumot? - Bolond. Közel állt ahhoz, hogy beverje a steward fejét. - Csak nem hiszi, hogy megmérgeztem? - Azt nem... de talán mégiscsak járvány ez... Én is furcsán érzem magamat... - Mert az északkeleti monszun előtt állunk, maga ostoba! - Ne kiabáljon! Én is tudom, hogy "rossz szélcsend" van, de attól még nincsenek látomásai az embernek! Csak magas láztól jön az ilyen. - Mit látott? - Kísértetet, ha éppen tudni akarja! - Már maga is megbolondult? - Lehet! De aszondom, hogy ha egy ember meghal és egy másik megbolondul a hajón, az nem lehet ópiumtól. - Miféle hülyeség ez a kísértettel? - Majd megmondom. Kicsit fájt a fejem, és a rum sem ízlett már reggel óta. Piszkos Fred, ez a pióca, azt követelte éppen, hogy vigyek neki teasüteményt a grog mellé. Úgy él ott lenn, mint egy unatkozó elsőosztályú utas. - Tán ő volt a kísértet? - Nem lehetett, mert beszéltem vele, mielőtt feljöttem a raktárból. És amikor felértem, éppen előttem állt a kísértet. - Nem ette meg a fene? - Csak hallgassa meg. Háttal állt felém, az elsőosztályú kabinsor utcája előtt, a kapitány. Szakasztott olyan ember. Akkor még azt hittem, hogy ő. Azután elindulok a kabinok felé, egy-két lépéssel odább kiérek a sétafedélzetre, és jobbra fenn a hídon megint csak ott áll a kapitány!... Az a kapitány, akit az imént láttam, még futva sem lehetett a parancsnoki hídon. Azt mondom a kormányosnak: "Mióta áll ott a kapitány?" Azt feleli: "Már egy jó órája. És meg sem mozdul." Mit szól ehhez? - Hogy részeges hülye, aki ilyent mesél. Hallgattak. Nagy, nyújtott szárnyú, fehér madarak siklottak keringve, alacsonyan, és ferde ívben zuhantak a tengerre, ha zsákmány tűnt fel a szinthez közel. A szállásmester komor arccal bámult ki a zavaros, háborgó vízre. Alacsony hullámok gurultak, és nyugtalan habtaréj rezgett a tetejükön. - Hej, pincér! Jöjjön a húszas kabinhoz! - kiáltotta egy hang. - A húszas fülke Mr. Gouldé... - mondta a steward falfehéren. - Na és?... Az ördög vigye... Még ilyen rossz előérzete sohasem volt. Minek is szállt erre az átkozott gőzösre? Végigment a barátságtalan, néma, elnéptelenedett fedélzeten. Kissé alkonyodott. A kabinok és a szellőztető kürtők összefolyó árnya hosszan dőlt végig a pallón. Mr. Gould kabinja előtt a kapitány várta. Az orvos már eloldalgott közben. - Pincér! - parancsolta a hatalmas, hűvös hangú kapitány, aki, úgy látszik, még egy valóságos kísértethajón is idegek nélkül és pontosan teljesítette volna a kötelességét. - Igenis! - Hajlandó a halottat lepedőbe varrni és tengerész módra eltemetni? - Én pincér vagyok... - A legénység: csupa gyáva, kereskedelmi tengerész, megtagadták ezt a szolgálatot. - Ötven dollárt kap - folytatta a kapitány. - Vállalom. - Egy perc! Mr. Irving kiáltotta ezt. Épp ekkor ért oda. - Mr. Irving - mondta a kapitány -, már közöltem önnel, hogy a vesztegzár rendelkezések szigorú büntetés terhe mellett előírják a halottak azonnali eltemetését, tekintet nélkül az áldozat rangjára, társadalmi helyzetére és hozzátartozóira. - Ezt már említette, kapitány úr. - Igazán sajnálom. Az érkező orvosi bizottság számára fontos lenne a halott boncolása, és még erre sem lehetünk tekintettel. - Elismerem. De most sürgönyöztem Szingapurba, az amerikai követségre. Ezt felelték. Átadott egy sürgönyt. A Honolulu-Star kapitányának: Robin segélyhajó órákon belül érkezik. Temetéssel várni. Ha az egészségügyi biztos nem ellenzi, állítólagos Mr. Gouldot, aki Fernandez di St. Antonio régens herceggel azonos, ólmozott koporsóban a hajón tarthatják. Millon kapitány, U.S.A. tengerészeti attasé - Akkor rendben van - mondta a kapitány, és zsebre gyűrte a táviratot. - José pincér! Öltöztesse fel a halottat. Puskát küldök magának, és további utasításig őrt áll a kabin előtt. Futólag köszönt Mr. Irvingnek, és elment. Csendben álltak egy ideig. - Maga... hiszi, erős kezű idegen, hogy Fernandez régensherceg, a nevelőatyám, járvány áldozata lett? - Hát... nem vagyok orvos... - Maga most már sok mindent tud. Bizalmunkba fogadjuk. Megengedem, hogy őszintén közölje gondolatait, jóember... - Akkor megmondom: szerintem nincs járvány. Hisztérikus mindenki a hajón. - Szerintem is hisztéria az egész! Gyáva polgárok vaklármája. De íme, a régens, ki Isten kegyelméből nevelőatyám, most meghalt. Hallgattak. Nagy loccsanással egy madár épp a hajó mellett csapott le a vízre, és egy ezüstös, vergődő halat ragadott fel a magasba. Néhány sirály rikoltozva követte. - Ön... uralkodó, Mr. Irving? - Nem helyes, ha kérdést intéz hozzám. Ezt már a múltkor akartam mondani. - Ha szabad kérdeznem, miért? - Menjen békével, jóember, és teljesítse a kötelességét. Nem szerettem a nevelőmet, aki Isten kegyelméből régens volt, de megtettem mindent, ami megóvhatja attól, hogy méltóságához nem illő módon temessék. Közben, trópusi módon, hirtelen este lett. - Halló! Itt a fegyver - kiáltotta messziről egy matróz, azután letette a puskát és elsietett. - Maga most öltöztesse fel a halottat. Később még beszélgetünk. Abban a kabinban lakom, a sor vége előtt. Néhai nevelőatyám, Fernandez régens herceg körül teljesített jó szolgálataiért jutalmazni kívánom... - Kicsoda ön?... - hebegte Jimmy. - Személyemhez kérdést intézni csúf vétség a szokások és a jó modor ellen. Ezt hát mellőzzük... És ment. Angyali gyerekarcán semmi gőg, és mégis felette állt mindig azoknak, akikhez szólt. Benyitott távolabb a kabinjába. Jimmy a kabin mellé támasztotta a fegyverét. A néptelen fedélzeten zizegve futott át az éledő monszun, megrázta a köteleket, és egy nagy újságlapot vonszolt magával lomhán, meg-megpihenve. A tintaszínű éjszakai mennybolt látszólag szokatlanul alacsonyan borult ma a tenger fölé. Mint gőzfal állt a súlyos, párás levegő. Koromsötét, forró éjszaka volt, és olykor átbúgott a hajón izzó áramlásával a fokonként érkező monszun első ciklusa... A halott pizsamában feküdt. Csakugyan ott volt mellette a szép, antik művű, dupla fedelű zsebóra. Különös ötvösmunka díszítette, és a hátlapján időálló, égetett zománcból valamilyen címer. Ugyanez a címer látszott a pecsétgyűrűn és a cigarettaszelencén. A tetem természetes helyzetben feküdt. Az arca nyugodt volt, csak kissé sárga, úgyhogy szinte egybeolvadt a szalmaszínű angol bajusszal. Az ópiumtól halt meg? Kivett a szekrényből egy kabátot, a kazettából a kitüntetéseket. ...Kint erősödött a szél. A szomszédos fürdőszobából tompa zaj hallatszott. Fülig Jimmy felnéz. Mi...? Az ördögbe! Tán gyengék az idegei...? A kabinlámpa csikorogva lengett. Kissé nehéz öltöztetni Mr. Gouldot, mert lassan beállt a hullamerevség állapota. A pillanatnyi szélcsendben jól hallatszik az óra ketyegése... Zuhanás, robaj! Fülig Jimmy kiugrik az ajtón. Senki. A kabinfolyosó üres. A világítást fojtottá teszi a kezdődő köd... A sötét fedélzeten nesztelen árnyak mozognak. Jól tudja, hogy a szél lenget mindenfélét... A nyugtalan tenger harsog, és a megújuló monszun néhány hatalmas cseppet vág az arcába... Ott, a forduló mély homályában... mintha valaki járna... De nem... Bizonyára az egyik mentőcsónak elszabadult ponyvája. Az iménti robaj okát is meglátta. A puska a földön feküdt. Eldöntötte a szélroham... Visszament, és tovább öltöztette a halottat. A nadrág dolgában sokáig habozott, végül úgy emlékezett, hogy nagyurak fekete kabáthoz kockás lovaglónadrágot szoktak hordani. Szerencse, ha az ember látott már egyet s mást életében. Súlyos, gépfegyverszerű koppanással lezuhant a zápor. Csörömpölés! A szél bevágja a kerek szellőztetőablakot, és amíg Jimmy riadtan felnéz, az ágyon fekvő tetem feje lebillen, majd maga után rántja a testet, és egy puffanással a padlóra hullik, különös pózban, mint egy arcon fekvő, élő ember, aki kúszás közben meglapul kissé. Hogy az a...! Fülig Jimmy nem ismeri a félelmet, de ez mégis kissé idegesítő. Fel akarja emelni néhai Mr. Gouldot. Közben a halottnak tarkójáig csúszik a pizsama, és... És hátrahőköl... A mindenségit! Hát ez... A halott feltakart hátán, bal oldalon, a lapocka alatt nagy, fekete gomb. Igen... Egy gomb! Nézi... megmozdítja. Azután mindent tud. Mr. Gouldot megölték! Ő ölte meg, tudtán és akaratán kívül. Az ópiummal! Mert csak igen mélyen alvó emberrel lehet megtenni, hogy hátulról a szívébe szúrnak egy tűt. Olyasfélét, amilyennel idősebb hölgyek a kalapjukat tűzik a kontyukhoz. A kalaptű gombját rászorították a sebre, és hátára fektették az áldozatot, nehogy kifolyjon a pici sebből a vér. A tű nem döfte át elöl a mellkast, de a szívbe hatolva azonnal megölte az alvó Mr. Gouldot. Egy szélroham dobpergésével végigfut a zápor a kajütsoron. Gyilkosság! Jelenteni kellene a kapitánynak... De akkor... Vizsgálat. Ki a gyanús elsősorban? Ő, aki hamis írásokkal tartózkodik itt. És ha a szállásmester vall...! Ha csak annyi derül ki, hogy ópiumot adott az utasoknak... Az is tíz év! Nem. Ússza meg a gyilkos gazember büntetlenül. Neki vaj van a fején, nem sétálhat a napon... Gyerünk, gyerünk. Csak ez az átkozott szél ne vonítana be azzal a furcsa, mély búgással. És elhordja a papírokat az asztalról. Kihúzza a halottból a tűt. Most már nem vérzik. Apró, vörös folt maradt utána. Gyorsan felöltöztette. Egy váratlan hullámtól megdőlt a hajó, a tetem lezuhant, elsodorta Jimmy lábát, együtt gurultak a kabin sarkáig. A súlyos, merev testet alig bírta lerázni magáról. Most csakugyan jár valaki a kabin előtt. Csörömpölés. Az illető belerúgott a földön fekvő puskába! Jimmy lihegve felállt, megnézte magát a tükörben. Kissé sápadt volt. Az ördögbe is, sohasem tudta, hogy hisztéria is létezik a világon. Az eső nem enyhítette a forróságot, sőt alacsonyabbra verte a párákat, és a kabinban megszorult levegő még fülledtebb volt. A folyosóról ismét halk reccsenések hallatszottak. Az ajtóhoz ugrott, és kinézett a folyosóra. Valóságos zuhannyal fröcskölte szembe a zápor. A szél szinte visszanyomta, és a kilincset vadul kitépte a kezéből, úgyhogy az ajtó csattanva kitárult. A rögtönzött orkán tölcsérben sodorta a papírholmikat a kajütablak felé, lerántotta az asztalterítőt, és néhány tárgy csörömpölve a földre zuhant. Behúzta maga mögött az ajtót, és kilépett. Sötét, és a szél zúg. A fordulónál, Mr. Irving kabinajtaján kiszűrődő fényben árnyat látott elsuhanni... Ez ott állt a kajüt előtt! Egy másodperc alatt bőrig ázott, amíg a súlyos ködben végigsietett a folyosón. A szél futtában a falhoz vagdosta. Kopogott Irving ajtaján. - Ki az? - José. - Tessék! Benyitott. A fiú az asztalnál ült, teát főzött, és olvasott. - Felség, okom van rá, hogy megkérjem: zárja be az ajtót ma éjszaka. - Ugyan! Ez olyasfajta tréfa, mint a ragály. - Nagyon helyes. De miután ennek a tréfának már halálos áldozata is van, illik komolyan venni. - Nem beszélne világosabban? - Sajnos nem tehetem, de amennyiben csakugyan megkedvelt, és elhiszi, hogy én is szeretem önt, akkor zárja be az ajtaját, és ha bárki kopogtat, tartsa kézben a pisztolyát, mielőtt bebocsátja. - Nincs pisztolyom. - Tessék. Egy jókora önműködő revolvert tett ki az asztalra. - Ezt a sróffejet tolja el a hüvelykujjával, egész könnyedén, és akkor nyomban lőhet. Az ajtót tartsa zárva. Mr. Irving csillogó szemmel fogta meg a pisztolyt, mint gyermek, ha régen áhított holmihoz jut, amit csak felnőttek használnak. Kilépett a fülkéből. Hallotta, amint Mr. Irving ráfordítja a kulcsot. Visszafelé sietett. Mr. Gould kabinajtaja, ezt messziről látta, nyitva volt, és a világosság széles sávban hullott ki a fedélzetre. ...Most kilép a halott ember fülkéjéből a kapitány, és becsukja az ajtót. A másodpercnyi világosságban tisztán látni, ahogy gumiköpenyének magas gallérját elöl összefogja, hogy a szél ne csapkodja az arcába a vizet. Sapkájának ellenzője utolsót csillan a kajüt fényében, és kemény lépteivel elindul. Bizonyára azért járt a kabinban, hogy őt ellenőrizze. Utánasiet. A fordulónál eltűnik a kapitány a sötétben. Jimmy nem követi, egyenesen továbbmegy a fedélzet irányába. De egy másodperc múlva dermedten megáll. A kapitány ott pipázik a hídon, mozdulatlanul, köpenye gallérját összefogva. Most látta az ellenkező irányban eltávolodni! A kísértet volt! Akit a szállásmester említett... A gyilkos! Futva igyekszik vissza. A sötét fedélzet síkos pallóján kétszer is felbukik. Egy kötélcsomón átzuhanva megüti a térdét, de nem törődik vele. A fel-feltámadó szél üvöltve rohan szembe... Recsegés, nyikorgás... Most újra megpillantja a kísértetet... Egy lámpa gőzudvaros világa megcsillan a kapitányi sapka ellenzőjén. Az arcát nem látja az összefogott, magas gallér miatt. Csak itt lenne a revolvere... Minden erejét összeszedve rohan Fülig Jimmy, szél ellen, a kísértet után. Ő is a fordulóhoz ér... Ugrik! Hatalmas csapással egy léc zuhan az arcára. Kábultan hátrabukik a fedélzeten meggyülemlett tócsák közé. Percekig tart, amíg tántorogva feláll. A szél szinte feldönti, annyira elgyengült az ütéstől. Langyosan folyik az orra vére. Kénytelen visszatérni Mr. Gould kabinjába, hogy befejezze az öltöztetést. A kísértetet elszalasztotta. Mindegy. Siessünk... Hohó! Most megvagy! Ismét meglátta a kísértetet az elsőosztályú folyosón! Éppen kilép a halott Mr. Gould ajtaján, és elindul, arca előtt összefogva a köpeny gallérját, sapkaellenzőjén megcsillan a fény... Egyenesen, nyugodtan halad. Fülig Jimmy utánaveti magát. Beéri... kezében meglendül a rövid vasbot... A kísértet most visszafordul. Csak annyi ideje marad, hogy lefékezze a csapást. A kapitány áll előtte. De az igazi! Már nem fogja a köpenygallért. Nedves, markáns arca fedetlenül látszik. Nézi a lihegve megtorpanó, vértől mocskos embert. - Ön elhagyta a szolgálati helyét! Jimmy nem bírt szólni. Kifulladt. - Hol volt?! Mi?! Ki verte össze magát? Feleljen! - Kapi... kapitány úr... egy kísért... egy ember az ön ruhájában... járkál... - Mit mesél? - Mialatt... ön a hídon állt... valaki... ugyanolyan ember, mint ön... kapitányi sapkában... itt járkált... futottam... utána, felbuktam... leütött... A szállásmesternek nem hittem... ő... már látta... a kísértetet...! A kapitány elgondolkozva nézett valahová a sötétbe, a hajó korlátja felett, mintha látna valamit ott a záportól harsogó, koromszínű, büdös, nehéz indiai éjszakában. Azután kihúzta a kezét a köpenye zsebéből. Pisztoly volt benne. Újabban így hordta, a külső zsebben. - Nézze, barátom - mondta szelíden. - Előírás szerint, aki magatartásával pánikot kelt a hajón, azt kötelességem nyomban lelőni. Figyelmeztetem, hogy én igen alapos ember vagyok, ha arról van szó, hogy eljárásom szabályszerű legyen. Ezt mondja meg a szállásmesternek is. - Indulni akart, de visszafordult. - A tetemet mégiscsak varrja lepedőbe. Tegyen a lábához egy kockaszenet, kösse valami deszkára, azután hívjon. Fél? A Szingapuri sürgöny ellenére vízbe dobjuk, mert ebben a feszült hangulatban nem vállalhatom a felelősséget azért, hogy az utasok tudtával egy halott legyen a hajón. A kapitány elment. Léptei nagyokat loccsantak a fedélzet tócsáiban, egyre távolodva. Fülig Jimmy visszatért a halotthoz, és nem sokat teketóriázott. Bevarrta a lepedőbe, ahogy ez már a hajón szokás. A szél kinyitotta, majd újra becsapta a törött szellőztetőablak keretét. A felső kajütágyból leesett egy párna. Kétágyas kabint bérelt Mr. Gould. Egyedül utazott, de a kétszemélyes fülke tágasabb, kényelmesebb. A nagy, lusta hullámoktól lassan megdőlő hajó nyikorgott, recsegett... Gyerünk gyorsan! Kissé ideges volt, pedig ilyesmi eddig ritkán történt vele. Tán ez a halott? Ugyan! Gyerünk azzal a lepedővel! Varrt... ...Úgy feküdt ott a halott, mint bizonyos színjátékokban a sírból megjelenő szellem. A fehér lepedőn keresztül kirajzolódott felpúposodó mellkasa, hátrabukott koponyája, és látszott a lábfej merőleges körvonala. Csak gyorsan vízbe vele! Itt most egy gyilkossági ügy sok ártatlan ember nyakát törheti. A szállásmester, Piszkos Fred és ő is hosszú időre börtönbe kerülnek; kivételesen ártatlanul. A vízbe veled, roppant ember, és legyen a fenék titka egy gaztett. Nem az első és nem a százezredik eset az óceánon. Vajon kinek álltál útjában? És fütyörészett magában, mert alapjában véve kemény fiú volt ez a Fülig Jimmy. A fürdőszobába ment, és felszedte azt a rácsos, hosszú lécet, ami a kád előtt van. A kabinból hangos robaj és csörömpölés veri fel a csendet. Egy pillanatra megdöbben, azután visszarohan... Semmi! A halott odábbgurult a padlón egy hullámzás következtében, és elsodorta az asztalt. - Nyughass, öregem, most már, amíg elintézlek - intette néhai Mr. Gouldot, és közben az ággyal szemben a tükörben megnézte magát. Na! Lehetne jobb színben is. Rákötötte a halottat a keskeny favázra. Csúf látvány, az bizonyos. - Most maradj szép nyugodtan, a bácsi elmegy, és egy kis szenet hoz a lábadhoz. Legalább nem gurigázol ide-oda addig sem, amíg a vízbe dobunk. De a halott szépen odagurult lécestől együtt a fürdőszobához, azután egy újabb dőléstől nekiszánkózott az ajtónak, mint valami faltörő kos. - Hé! Nyughass már! Azonnal kapsz nehezéket! És gyorsan elugrott, mielőtt a visszazúduló halott leüthette volna a lábáról. Mr. Gould teteme a hullámzás szerint változtatta helyzetét. A hajó olyan merőleges síkban dőlt az oldalára, hogy a nyirkos palló csúszdának is beillett. - Na várj! Még most sem nyughatsz? Kinyitotta az ajtót, és kezében fogva a kilincset, körülnézett a küszöbről. Két órára járt. A légáramlás enyhébben fújt, és alig esett. Talán csak a hajó vas alkatrészein meggyülemlett vizet hordta a csökkenő erejű szél. Mr. Irving kabinjából még világosság szüremlett ki, és... Ott állt előtte a kapitány! Vagy a kísértet! Elengedte a kilincset, és rohant. De a szél a szabadjára maradt ajtót kivágta, s a zajra a kapitány (vagy a kísértet?), anélkül hogy megfordult volna, elsietett. Szokása szerint orra alatt összefogta a köpeny gallérját. Jimmy utána... Egy sötét fordulónál elérte, és már nyúlt is a belső zsebe felé, hogy főbe kólintsa a szellemet, amikor az megfordult. - Na mi az? Ismét az igazi kapitány volt. - Szé... szénért megyek, hogy nehezék legyen a matróztemetéshez, és láttam, hogy Mr. Irving kabinja előtt... - Igen. Benéztem. Okom van rá, hogy vigyázzak erre a fiúra. Nem mindennapi utas. Na, hozza a szenet, hogy hajnal előtt végezzünk... Jimmy sietett. Elérte a szénraktárhoz vezető lépcsőlejárót. Itt véletlenül jobbra nézett. ...Messze, a hajótat felé, a tenger gőzölgő, nyirkos fátylán át látta elsuhanni a kapitányt. A másikat! A kísértetet. Az igazi kapitány közben az ellenkező irányban haladt tovább a fordulónál, ahol az imént beszélgettek. Egy másodpercig egyszerre látta a két kapitányt. A szél sivítva rohant el a hajó mentén. És a tenger morajlott, elvesző, megújuló sustorgással. Sietett a szénért... Csak gyorsan, gyorsan! Nem törődni semmivel. El a halottal, el erről a hajóról... A fordulónál kétfelé ágazott a lépcső. Hirtelen ötlettől indíttatva bal felé ment le. A poggyászraktárba. Piszkos Fred, a kapitány! Ha valaki, akkor ő segíthet a rengeteg eszével. Annak nincsen idege. Vagy ha igen, hát drótból van. Odament a nagy ládához és kopogott. - Kapitány, ébredjen! - Mit akarsz? - dörmögte egy bosszús hang. - Tedd le a reggelit, és eredj! - Jöjjön ki... Baj történt...! - Nem hoztál rumot? Akkor visszamégy. Ilyen szállásmestert még nem láttam! - Itt Fülig Jimmy beszél. Jöjjön ki Freddy bátyám. - Te vagy az?... Mit kódorogsz erre éjszaka? Nem szeretném, ha azalatt eltűnne valami a raktárból, amíg itt vagyok. Azért kimászott a "művészbejáróján". - Na mi van? - Halott, kísértet, gyilkosság! - Ezért keltettél fel? - Hallgasson meg. Azt hiszem, szükségem van magára. Tudja jól, hogy nem sok embernek mondtam még ezt. Most se félek, csak magának ott az a rengeteg esze... - Sokat locsogsz. Mi van? - Megölték Mr. Gouldot. - És ha valakit megölnek, azért mindjárt ilyen hűhót kell csinálni! - A hajón senki sem tudja, hogy gyilkosság történt. Alig látszik a szúrás. Tűvel történt. - És persze vízbe dobták a vesztegzár intézkedések szerint. - Nem. Egy kölyökkel volt, aki úgy beszél, mint valami király. És sürgönyzött Szingapurba, hogy ne temessék azonnal a nevelőjét. Nagy úr lehet, mert haladékot adtak a temetésre, amit még nem értem meg vesztegzárban. - Mi a neve? - Mr. Irving. De ez nem az igazi. Híres uralkodó lehet, szerintem. Ő sem élne, azt hiszem, ha nem vagyok ott. Elmondta, amit látott. A kalaptűszúrást és a két kapitány ügyét is, apróra. - A szállásmester is látta, de amikor elmondta, azt feleltem neki, hogy részeges hülye, aki ilyent mesél. De mégis... Rejtélyes... - Igazad van. - Ugye? - Feltétlenül! Szerintem is részeges hülye, aki ilyent mesél. - Nem hiszi... - Mit akarsz? Rendőr lettél, aki gyilkost üldöz? Ne üsd más dolgába az orrodat, ha nincs semmi közöd hozzá... Jimmy gondolkozott. - Mondja, Kapitány, ezt most komolyan kérdezem: vannak kísértetek? Piszkos Fred két hosszú, gyökérszerű valamit sodort a szakállából. - Előfordultak olykor - mondta óvatosan. - Ide hallgasson. Freddy bátyám... Sötét, viharos éjjel van. A monszun hozza a keleti partok felől a ködöt. A kutya sem törődik magával. Jöjjön fel... - Azt nem. Utas vagyok, minek ártsam magamat a matrózok dolgába... - De hát... ha ez a kísértet gyilkos...? - Nem zavarok senkit a gyilkolásban, mert én is megkívánom, hogy ilyenkor békén hagyjanak. - Van még ötven dollárom. Magának adom. - Az más. Na eredj. És elindultak. A keresztfolyosónál Jimmynek eszébe jutott, hogy szénért kell mennie a raktárba. - Várjon addig itt, kapitány - súgta Frednek, és lement a másik lépcsőn. Vaksötét volt a fenékben, csak tapogatózva jutott előre. Zajt hallott. - Van itt valaki?! - kiáltotta. - Ki az? - kérdezte egy gyerekhang. Peters fűtőmester kisfia lehetett csak. - Hol az apád? - kérdezte Jimmy. - A kazánházban. - Nem ott dolgozik! - Most igen. - Miért? - Hutchins, a fűtő megölte magát. Tessék? Hogy ő megölte magát? Erről neki is tudni kellene! - Mit beszélsz? - A fűtő eltűnt. Mindenfelé keresték. Azt mondják, ámokfutása volt. Ilyenkor szokásos vízbe ugrani. Az apám dolgozik most helyette a kazánnál. Így már érthető. A fűtő nem jelentkezett, a hajón sem találták, világos, hogy a tengerbe vetette magát. - Te mit csinálsz itt? - Várom apámat, és félek a kísértettől, mert az is van nekünk a hajón... Na, ezt a kapitánynak kéne hallani. Néhány hatalmas szénkoloncot zsákba rakott, és sietett. Fredet már nem találta a lépcsőfolyosón. Előrement? Vagy csak kicsalta tőle az ötven dollárt, és visszatért a ládájához? Azt csak nem tette, ha van lelke? De van neki ilyesmi? Vaksötét volt. Az eső elállt, de fehér, fátyolszerű párák nyújtóztak a levegőben, és a tenger sós moslékszaga vastagon nehezedett a hajóra. Amikor elhaladt a fiú kajütje előtt, látta, hogy még mindig világos van benn. Az ablak vékony függönyén keresztül benézett. Mr. Irving elaludt a könyv felett kezében a revolvere. Továbbsietett. Néhai Mr. Gould kabinjában is égett a villany. A nyitott ajtón át szép, sárga sáv vegyült az esőtől síkos, fényes fedélzetpallóra. Fülig Jimmy úgy állt meg a küszöbön, mint akit főbe csaptak! A halott eltűnt! Üres a kajüt! Mi ez... Elvitték Mr. Gould tetemét?... Nem jutott eszébe semmi, nem tudta, hogy mit tegyen... Csak állt. Kísértethajó...! Ostobaság... Kissé hideg nyomás feküdt a szívén, megnyalta a szája szélét, de nem futott el, nem rémült meg... Észnél légy, Jimmy... Itt valami különös, titokzatos ügy bonyolódik az éjszakában. Jelenteni fogja a kapitánynak. Rövid szélroham búgott át a fedélzet vasszerelvényein, és megzörgette a csigákat. Ijesztő, hatalmas csattanással bevágta a misztikus kabin ajtaját. Jimmy elindult. A lassú hullámverésben állandó ingásokkal mélyült, dőlt a hajó minden irányban. Másodpercenként csúszdává ferdült a jobbra-balra emelkedő, síkos fedélzet. A kapitány a hídon állt és pipázott. Úgy látszott, hogy ez az ember sohasem alszik. - Kapitány úr! - Nos? - A halott... - Elkészült vele? - Eltűnt! - Hogy az a...! Lesietett a hajóhídról. - Amíg szénért mentem, hogy nehezéket hozzak, addig nyoma veszett a tetemnek. - Vigyázz! - sziszegte a kapitány - itt nem lesz kísértethajó-legenda... Érted?! - Igazán nem tehetek róla... - Gyere! A Honolulu-Star egyre erősebben dőlt a szapora hullámzásban. Ahogy kiértek a fedélközbe, rémülten álltak meg. Vérfagyasztó, rekedt férfisikoly hasított bele az éjszakába. Egy másodpercre megdermedtek. Azután a kapitány revolvert rántott, és elindult a sétafedélzet sötét háttere felé. Egy tántorgó alak bontakozott ki. És lassan közeledett a homályosan pislogó lámpák felé... - Állj! Ki vagy?! - Aha... szá... há... lá... hás... mester... Nem bírta folytatni... Vacogott a foga. Olyan volt, mint aki megtébolyodott. A szeme kimeredt, arca krétafehér és egész testében reszketett. - Beszéljen! Maga kiáltott? - Az... a... halott... ott... - motyogta, és a sötét felé mutatott. A kapitány elszántan indult a jelzett irányba. A hajó lesüllyedt egy újabb hullámtól. Tompa dübörgés hallatszott egyre hangosabban. Valami sebesen gurult, és leütötte a kapitányt a lábáról, hogy hanyatt zuhant. A pisztoly elsült. A kihalt fedélzeten ágyúlövésnek hatott. Senki sem mozdult. Pedig a szállásmester sikolyát, majd a revolverlövést hallani kellett mindenütt. De az emberek magukra zárták az ajtót, és imádkoztak. A szállásmester még évek múlva is rángatta az egyik vállát, ha ezt az éjszakát említették. - Barmok! - üvöltötte magánkívül a kapitány, és lerázta a lécre kötött tetemet magáról. Mert Mr. Gould holtteste gurult ide-oda, aszerint, hogy merre lejtősödött a hullámverésben imbolygó óceánjáró tükörsima, csúszós fedélzete. Éppen csúszni kezdett. - Fogja meg!... Fogja meg, a mindenségit!... De már késő volt. A lepedőbe varrt tetem elgurult, és hatalmas puffanással nekicsapódott a lépcsőkorlátnak. A szállásmester mint az őrült meredt utána. De Jimmy már értett mindent. Űzőbe vette néhai Mr. Gouldot, és mielőtt még a fedélköz lejáratába zuhanhatott volna, lefülelte. - Maga az oka! - sziszegte a kapitány. - Elismerem - bólintott Fülig Jimmy. - Nyitva hagytam az ajtót, és ahogy a hajó dőlt, Mr. Gould kigurult a kabinból a fedélzetre. Azután összevissza csúszkált. - És maga miért ordított? - förmedt a szállásmesterre. A szállásmester kissé feleszmélt. - Én mentem... valaki után... ugyanis a hajón kísér... - Nem értem - mondta a kapitány, és elővette a revolverét. Fülig Jimmy gyorsan befejezte a szállásmester megkezdett szavait: - A hajón kísérni kell minden utast a sötétben... - Mi?... Igen... Szóval kísértem egy utast akit nem láthattam. Erre dübörgés, valami ledönt a lábamról... zuhanok... És azután egy halott fekszik mellettem... - Jó, jó!... Elég! A többit tudjuk! José! Hozott szenet? - Igen. - Hát gyerünk! Be vele! Gyorsan! ...Az ég fehéredő alján sebesen gomolygó, áttetsző, gőzszerű felhőket világított meg a derengés első, halovány árnyalata. A kapitány levette a sapkáját, és Jimmy a korlátra emelte a deszkára kötött Mr. Gouldot. A szállásmester nem nyúlt volna egy világért sem a halotthoz. Ő is imádkozott. Közben észrevette, hogy felfeslett a varrás, és majdnem könyökig kilóg a halott keze a lepedő alól. Sárgáskékes, hajlott ujjú kéz volt. Jimmy visszatolta a lepel mögé, kezében volt egy másodpercig a halott néhány ujja. Az ima véget ért, a kapitány keresztet vetett. - Az Úr legyen irgalmas hozzá!... Eressze el! A léc lesiklott a korlátról. A kéz, mintha a halott intene, ismét kilendült zuhanás közben a lepedő alól, könyékig... Egy csobbanás! - Jegyezzék meg - fordult feléjük a kapitány -, aki az éjszakai eseményekről beszél, azt lelövöm, mint a kutyát! A szállásmester még mindig csak makogni tudott. Nagyon megviselte a história. - Maga jöjjön velem - mondta a kemény, de emberséges kapitány -, kap ópiumot, attól elalszik reggelig. A szállásmester ijedten nézett Fülig Jimmyre. Ez lesütötte a szemét. A szállásmester válla nyugtalanul megrándult. - Kéhé... rem... nem kell... ópi... um... - Csend! Ha kialussza magát, talán elmúlik ez a vénasszonyos idegessége... Előre - kiáltotta a szigorú parancsnok. És az ópiumosdobozból nagy adag szódabikarbónát diktált bele. A szállásmester reggelig ébren feküdt, és sűrűn csuklott. 5 De Fülig Jimmyt keményebb fából faragták, mint a stewardot. Egyéb hely híján visszatért Mr. Gould kabinjába, hogy aludjon. Piszkos Fred ott ült az asztalnál, és vajas kenyeret evett. Előtte mindenféle írás, amit a szekrényfiókból kotort elő. Amikor Fülig Jimmy belépett, hirtelen zsebre gyűrte az írásokat, egy címeres, sárga szarvasbőr tárcában. - Feljöttem, és körülnéztem a hajón. - Látott valamit? Nem bírt felelni, mert akkora darab vajas kenyeret dugott a szájába, hogy a fél arca kidagadt. - Ühüm... - mondta végül. - Beszéljen. - Láttam a kapitányt. - Hol?! - A hídon állt, és pipázott. - Az az igazi kapitány volt! A kísértetet nem látta? - Azt is láttam. Veled beszélgetett a fedélzetközben. - Az is az igazi volt! - Akkor az ördög ismeri itt ki magát. Ez a Mr. Gould egyáltalán nem ivott? - kérdezte, és körülnézett. - Figyelmeztetem, kapitány, nagy baja lehet abból, ha itt találják, és észreveszi valaki, hogy Mr. Gould írásai hiányoznak. - Már megint aggódsz értem. Meghat ez az állandó gondoskodás. Nagyon érdekes írásokat találtam itt. - Adja ide azt a táskát! Revolvert ne vegyen elő, mert a késem gyorsabb lesz! Nyitott kés feszült Fred hasának: - Gyerünk az írásokkal. Ha "üzlet" van bennük, akkor ketten leszünk hozzá. Piszkos Fred közömbösen nézett a késre és onnan Fülig Jimmyre. - Nem szoktam társulni. Különben sem neked való ügy. Ész kell hozzá. - Azt hiszi, nincs? Most például visszaad mindent. A kétezer dollárt, az ötven dollárt, a táskát írásokkal, a tükröt és a plakettet. - Komolyan akarod ezt? - Igen. Különben hasba szúrom! Az ópiumos ügyre nincs bizonyíték. Elbánhatok egy gyanús potyautassal. Mindenki jobban van, a megölt Mr. Gouldot vízbe dobtam... Nem árthat nekem a feljelentése... Ez egyszer vesztett, Freddy. - Ez igaz, most fölényben vagy. - Fordult a kocka. - Belátom. Csakugyan fordult a kocka. - Az írásokat a táskával tegye ki... - Itt van. Jimmy zsebre tette az írásokat és a címeres szarvasbőr táskát. - Itt van a kétezer dollár. Tessék. Itt a bőrtok, a fésű és a plakett. - És Hutchins fűtő fizetése! - Az is. Tessék, százhetvenöt dollár. - És nyolcvankét cent. - Itt van... Elbántál velem. Fordult a kocka. Belátom. Mindent odaadott, azután indult. - Halló! És a szállásmesternek hagyjon békét. Élelmezze magát, ahogy tudja. Van elég sózott hal a hajón. - Nem szeretem a halat. - Majd lefogy legfeljebb. Az öreg hátratolta a sapkáját, és ment. Jimmy kimerülten ült az ágy szélén. Ezen öltöztette nemrég a vízbe dobott halottat. A felső ágyban aludjon? Mert aludni kell... A szél felsírt, és rázta a köteleket. Fred léptei eltocsogtak az éjszakában. Ismét csend, csak néha csikorgás, recsegés, ha a hajó megdől. A szemközti tükörből látta, hogy mennyire elnyűtt az arca, ahogy ott ül Mr. Gould fekhelyének szélén, az alsó ágyon. A kísértethajó némán, elhagyottan állt az óceánon, mintha csakugyan nem lenne utasa. Mr. Gould legalább ötszáz méter mélységben pihen az iszapban. A tenger itt nagyon mély... A szemközti tükörben ismét meglátta magát. Hm... kissé sápadt és megviselt az arca. Aludni! Aludni! Fülig Jimmy bágyadtan hajtotta le a fejét. Álmos volt. Az írásokat majd nappal olvassa. Most pihenni, pihenni... Hogy itt feküdt a halott?... Marhaság. Azért nem mászik fel a másik ágyba. Fáradt, és ettől van ez a bizonytalan érzése... Már le is feküdt volna, de a hajó annyira megdőlt, hogy a fiatalember előrehajolt ültében... Most zajt hallott a feje felett, és mielőtt bármit is tehetett volna, a felső ágyból valaki a nyakába zuhant... Lovaglóülésben esett Jimmy tarkójára. A támadás olyan váratlan volt, hogy nem mozdult. Ha a másik végezni akar vele, akkor úgyis hiába... Néhány másodpercig ült előrehajolva. A lovagló ellenség iszonyú súllyal nehezedett a tarkójára. De furcsa... Miért nem tesz semmit a támadó? Mit akar ez itt rajta... Csak ül a nyakán. Kissé felnézett, anélkül hogy mozdulna. És elzsibbadt a rémülettől. A szemközti tükörben meglátta magát, amint előrehajolva ül az ágy szélén, és a nyakán lovaglóhelyzetben a halott Mr. Gould! A rendjelek... a nyitott, fénytelen szem, sárga arc, szalmaszín bajusz! Egy másodpercig úgy érezte, hogy megőrül! Azután nem törődött semmivel, nagyot kiáltva lerázta a tetemet, kiugrott a kajütből, és rohant. Már szürke volt az ég, és a néma hajó körül hatalmas fregattmadarak keringtek. A halott! A kezét fogta, sőt látta is, miközben a tengerbe repült... A hulla sárgás, kékült kezét... És most a nyakába ugrott! Úgy érezte, hogy jó lenne a tengerbe vetni magát. De hiszen ott is a halott Mr. Gould várja... Pánik volt a belsejében. Összefüggéstelen szavakat szeretett volna üvölteni, ugrálni, nevetni és hörögni... Minden erejére szükség volt, hogy a megtébolyodás határán visszatartsa magát az innenső parton, mert kiszaladt a lába alól a dolgok közötti okszerű összefüggés bizonyossága, és egy feneketlen mélységű szakadék szélén állt meg tántorogva. Nincs tér és idő! Rémülettől rázkódva rohant... felbukott... összeverte magát, de nem pihent. Nincs ahhoz fogható rettegés, mint amikor egy emberben megrendül az érzékeibe vetett hite... Néhány percig állt. Lihegve, szívére szorított kézzel. Egyforma, tejszínű megvilágítással kifehéredett az ég. Vigyázat, Fülig Jimmy. Mutasd meg, hogy a megőrülésig nem adod fel a harcot. Talán elaludt csak, és álmodta... De nem... Reszkető kézzel egy cigarettára gyújtott. Lement egyenesen a poggyászraktárba. Kopogtatott a láda "művészbejáróján". - Kapitány. Csend. - Hej! Kapitány! Bújjon ki! Csend. Belerúgott a ládába, hogy csak úgy zengett. - Ki az? - kérdezte egy hűvös hang. - Fülig Jimmy. Jöjjön ki. Nyílt a "művészbejáró" ajtaja, és megjelent a kapitány. - Mit akarsz itt? - Segítsen rajtam... Ha maga nem segít, akkor végem. - Megint fordult a kocka? - Ide hallgasson... Ha nem segít, akkor magának is baja lehet! - Megható ez, hogy lépten-nyomon aggódsz értem. Hát miről van szó? - Mr. Gould, akit holtan a tengerbe dobtam, ismét itt van a hajón. - Hm... Szívós ember. - Nem... érti?!... Megőrülök! - Ezzel inkább orvoshoz menj... Milyen éhes vagyok... Persze ma már nincs reggeli. A kocka... hm... - Freddy bátyám... lehet az, hogy... halottak visszajárnak? - Ha kirabolják őket. Fülig Jimmy elsápadt. - Csak egy... címeres... óra... és gyűrű... volt... az asztalon... - Azért jött vissza. Add ide az órát és a gyűrűt. - Magához nem jön? - Jön, de én nem félek tőle. Hát tedd csak ki szépen az órát, a gyűrűt meg a cigarettatárcát. Mert azt is ellopták. Jimmy szomorúan átadta a halott holmiját. Nem bánta. Szüksége van a kapitányra. - És most mit csinálunk, mert... a halott ott van a kajütben... - Az a jó benne, hogy ott van. Most szépen tedd ide a kétezer dollárt, a százhetvenöt dollár nyolcvankét centet, a tükröt, a fésűt, a plakettet, mert ha itt a halott, akkor van bizonyíték ellened a boncolásnál. Ópium az látszik olyankor, és feljelenthetlek a kapitánynál. Fordult a kocka. Jimmy engedelmesen lerakott mindent. - És most?... Most... mégiscsak tenni kell valamit. - Úgy van. Most enni fogok. Első osztályú lunchöt olasz vörösborral. - ...konyha még nincs... nyitva... - Szép rend. Egy luxusgőzösön. Az óriási nadrág különböző zsebeiben eltűnt minden: pénz, plakett, valamint a gyűrű és az óra. - Szóval mit akarsz? - Menjen fel... és... dobja Mr. Gouldot a vízbe. - Megteszem, fiam, de úgy látszik, hogy az ilyesmi nem árt neki... Edzett halott. - Mondja, hogy történhetett?... Meg kell őrülni... A... tenger fenekéről visszajött... - Szép teljesítmény. - Könyörgöm, magyarázza meg... Maga nagyon okos... Mit gondol?... Lehetséges az, hogy egy megölt ember visszatérjen?! - Ha nem én öltem meg, akkor lehetséges... Mert azok közül még egy sem tért vissza... A sapka a vakarástól előresiklott, hogy ellenzője az orrhegyéig ért. - Na most gyerünk. Megnézem azt a mászkáló halottat. ...A fedélzeten még minden csendes volt. Négy óra lehetett. Az időjárás enyhült. A vörösödő, világoszöld ég alatt mint egy keskeny tuscsík húzódott a távoli part sötét vonala. 6 Jimmy a kabin közelébe sem mert menni. Félt! Igen! Ő most fél! Gyáva! Elismeri. De nem embertől. Messziről figyelte, amint Fred kizárja azt az ajtót. Egy perc múltán megjelent. Mintha valami óriási csecsemőt hozna a két karján, lepedőbe csavarva. A fehér vászon végig befedte Piszkos Fred terhét. Lábtól és fejtől kissé lecsüngött a halotti lepel. Nem varrta rá, csak letakarta vele. Azután átemeli a korláton... elereszti... csend... Tompa, távoli loccsanás... Ugyanezt a loccsanást ma már hallotta egyszer... Vajon megérti-e valaha a szörnyű rejtélyt? Fred lépett hozzá. Szőrös állkapcsai ütemesen mozogtak, amint a bagót rágta, és ujjaival fésű módján végigszántott szennyes, ősz szakállán. - Bedobta? - Be. Ilyenkor illendő utánahinteni a halottnak valami kegyeleti tárgyat. - És dobott valamit? - Egy bőrtokos fésűt és tükröt. De hát ez nem sokat ér. Jimmy szeme vadul megvillant. - A tükröm! Nézze, Fred! Most elég volt! Megint csak nincs bizonyíték, fordult a kocka. A halott a tengerben van... Fred legyintett. - Ez visszajön... Kisportolt ember! Roppant nadrágján rántott egyet, és elkacsázott csámpás, tempós lépteivel. Fülig Jimmy nem szólt semmit. Igaz. Hátha visszajön ez a Mr. Gould. Reggel megérkezett a segélyhajó. Ezek mindenre elkészültek. Egy osztag fegyveres egészségügyi katona, edzett idegzetű emberek, készen arra, hogy félőrültek és betegek között jajveszékelő embereket találnak a hajón. Az orvosok, még mielőtt csónakba szálltak volna, búvárszerű izolálóruhát vettek fel, hasonlóan öltöztek az ápolók. Egy százados is velük jött, de ez nem vett magára semmit. Régi katonaorvos volt. Az egészségügyi katonák villámgyorsan felsorakoztak a korlát mellett. A néma fedélzet láttán tisztában voltak a helyzet szörnyűségével: itt már alig akad élő ember a hajón. A búvárok vezetője hátratolta fehér gyolcsból készült csuklyáját, és a százados társaságában a kapitányhoz ment. - Palmerston tanár! - Mellwill százados, egészségügyi kormánybiztos. - Wirth kapitány! - mutatkozott be a Honolulu-Star parancsnoka. - Az orvos meghalt? - kérdezte Palmerston tanár. - Alszik... - Menjünk a kajütjébe. Az orvos egy nyitott könyvre dőlve hortyogott. Pótlólag írta meg a "kórtörténeteket" és a jelentést. Közben elnyomta az álom. Réveteg pillantással ugrott fel. A százados szaglászva nézett körül. Palmerston felemelt néhány gondosan osztályozott legyet a papírból, majd egy üvegcsét tartott a világosság felé, azután az orvosra pillantottak mind a ketten, végül összenéztek. - Konstatálta már kolléga a megbetegedések okát? - Azt hiszem... egy különös... fajtája... az álomkórnak... Sajnos magam is beteg vagyok... A fejem... - A feje fáj? - Most nem... De még tegnap... - Legokosabb lesz, ha leül kissé, amíg teljesen felébred. Igyon feketét vagy konyakot. Ezalatt a százados megnézte a "kórtörténeteket". A tanár is olvasott a válla felett. Minden beteg mellett ott állt a panasz, a tünet, kezelés és végül az orvos véleménye. Az orvos szerint a járvány terjedését nem akadályozhatja meg, a betegek állapota (az orvosét is beleértve) reménytelen, a baj - tekintve az idegrendszer gyors összeomlásának szimptómáját - feltétlenül halálos. Gondosan áttanulmányozták a jegyzetet, azután ismét összenéztek, és bólintottak. Az orvos hűlő szívvel érezte: ez a vég. A százados kiment, és lekiáltott a katonáknak: - Mindenki menjen vissza a cirkálóra. Az ápolók vessék le az izolálóruhát, és valaki hozzon fel nekem öt világos szivart a köpenyemből. Közben a tanár már le is vette a búvárruháját, és a kerek ablakon át, apró darabokban, egy teljes zsömlét dobált ki a hajó tatján tipegő fregottmadaraknak. - A jelentésem... - hebegte az orvos. - Nagyon világos - mondta a százados. - Igazán hálásak vagyunk a nagyszerű munkáért. - És... - próbálta kizökkenteni az orvostanárt a flegmájából - egy... haláleset is volt. - Igen? - mondta inkább udvariasságból, mint érdeklődve a százados. - No nézd... csakugyan... Hol az az izé, az a tetem? - Mivel pániktól tartottam, követségem utasítása ellenére úgy intézkedtem, hogy Mr. Gouldot nyomban eltemessék a tengerészhagyományoknak megfelelően - jelentette a kapitány. A tanár hátrafordult az ablakból, és elismerően mondta: - Nagy kár, hogy ön nem lett hajóorvos. Kínos szünet. - Miféle ragályt gyanított a hajón, kedves kolléga? - kérdezte Palmerston szelíden. - Gondolom... az álomkór egy speciális fajtája... vagy más ragály. - Igen, igen... Érdekes... Na jó. Hát, kérem, reggeli után majd megvizsgáljuk az utasokat. - És a hajó? - kérdezte a kapitány. - Az ördögbe is! Azonnal folytassa az útját Szingapur felé! 7 Derült napfényben üldögéltek az utasok reggelinél. A szállásmester helyettesítette a pincért. Amikor ugyanis José széles vigyorával belépett az étterembe, hogy felvegye a rendeléseket, az utasok egy küldöttsége megjelent a kapitánynál, és erélyesen követelte, hogy a pincért azonnal távolítsák el a környezetükből. - De miért? - A pincér dobálta vízbe az összes halottakat. - De kérem! Hiszen csak egy halott volt. - Mindegy! A pincér nem szolgálhat fel, ha éjszaka halottakat öltöztet. Mit tehetett a kapitány? José fejét követelték az urak, teljesíteni kellett a kívánságot. Később egy újabb küldöttség jelent meg, a személyzet delegátusai: - Joséval nem hálunk együtt - közölték elszántan. - Bitangok! Ez lázadás! - Akkor sem hálunk együtt a spanyollal! Mit tehetett a kapitány? José fejét követelte a nép, teljesítette az óhajt. Végül felkereste Wirth parancsnokot a kétszeresen lefejezett pincér személyesen. - Kapitány úr! - mondta Fülig Jimmy megrendülten. - Az ön parancsát teljesítettem, és úgy járok most a hajón, mint egy Káin, megbélyegzett homlokkal. - Ne dolgozzon. Megkapja a teljes fizetését. A kérdés nyugvópontra jutott, ez a fő! - De nekem is kell egy nyugvópont, ahová a fejemet lehajthatom. Ennyit Káin is elvárt volna a helyemben! - Van egy üres elsőosztályú kabin... - Melyik?! - kérdezte felcsillanó szemmel. Eddig leghőbb vágya volt, hogy valaha elsőosztályú utas lehessen. - Természetesen a szerencsétlen véget ért Mr. Gould kabinja... Mi baja? - Semmi, csak meglepett kissé. - Fél? - Szó sincs róla - felelte hirtelen, mert elszégyellte magát. - Nagyon köszönöm. Ezzel, úgy-ahogy, a kérdés és Fülig Jimmy pillanatnyilag nyugvóponthoz jutottak. Eleinte úgy látszott, hogy a szállásmester nem pótolja megfelelően Josét, de később a többgyermekes családfők megnyugodva látták, hogy ő is leönti az utasok egy részét különféle mártásokkal. És a gyerekek újra édesen nevettek. Talán a vékony, boldog hangok vidám csengésétől, vagy lehet, hogy minden ösztönzés nélkül, magánszorgalomból, a jó öreg napfény felszárította a fedélzetet. Az ópiumelvonás utolsó visszatérő tüneteit is kiheverték az emberek. A derűs, szép délelőttön a leggyávább utasok sem tudtak pánikszerűen félni. A hajó teljes gőzzel haladt a part felé. Mindenki jó étvággyal evett ezen a napon, hosszú idők óta először. A mosolyogva köszöngető százados és a nyájas Palmerston beszélgettek a vendégekkel, de csak úgy, mintha ők is utasok lennének. - Mi a baja, uram? - kérdezték egy borogatásturbánt viselő úrtól. - Tegnap fejfájásom volt, és gyomorégés kínozott. - És ma? - Enyhül... alig... Nem is fáj! Dr. Hillár vagyok Bostonból. De a gyomorégésem most is erős. - Igazán örvendek. Palmerston tanár. Bostonban lakik egy unokahúgom. Bizonyos Ewering szenátorné. - Mrs. Ewering? Jól ismerem. A gyomorégés még ma is elővett reggeli után... - Hát ez nagyszerű. A boldogult Eweringgel milyen viszonyban volt? - Százados úr - siránkozott a stockholmi nő -, nekem tegnap hasogatott a karom és a lábam. - Nekem is. Egy bizonyos koron túl nincs másképp. Azután nem tettek mást, csak mindegyik utasnak megfogták a füle tövét, és végigsimították tarkóig a nyakukat. A gyerekek jókedvűen visítoztak. A százados és a tanár végigjárták a hajót, és ha valaki fájdalomról panaszkodott, szomorúan felelték, hogy ők is hasonló tünetekkel szenvednek. Másnap délben már vidámság volt ismét a Honolulu-Staron. Az utasok maguk is nevettek az ügyön. - Az ön naplójából - mondta a százados az orvosnak - világosan kitűnt, hogy gyomorrontás vagy vihar előtti indiszpozíció volt a hajón. - És... a halott? - Nem az első gyengélkedő, aki meghal tengeri úton. - Mi a... teendő? - Estére jó adag ópium, az megnyugtatja a hurutra hajlamos emésztőszerveket, és elalusznak majd tőle az ijedősek. ...Az utasok engedelmesen bevették az ópiumdobozból adagolt gyógyszert, és másnap valamennyien sűrű csuklásról panaszkodtak. Viszont az ügyvédnek elmúlt a gyomorégése. 8 - Ön mikor lépett a csavargói pályára? - Családi betegség. Az apám is az volt. - Megengedem a kivételes hullámverésben, hogy helyet foglaljon a jelenlétemben. Nagy kegy, de nem állandó kiváltságképpen adományozom, hanem mert az egyensúlyhelyzete pillanatnyilag ezt megkívánja. - Köszönöm, Mr. Irving. - Ön rendkívüli kegyben áll nálam, nagy öklű idegen, és most meséljen a kikötőkről, az önhöz hasonló erős és szeszélyes egyénekről. - Nem magyarázná előbb meg, Mr. Irving, hogy kicsoda ön? - Ezt talán mellőzzük. - Milyen szép szó, hogy mellőzni. Ezt én még sohasem mondtam. Pedig ismerem az értelmét. - Az ön környezetében mit mondanak például, ha valaki olyasmit tesz, ami nem tetszik. - Szó nélkül fejbe ütik az illetőt. Ez határozott rosszallást jelent. A kikötőben minden más... Ott bizonyos külön szabályok vannak, mint a kártyázásnál. De ezeket a szabályokat nem ismerik hátulról a csavargók. - Szóval ezek olyan izé... vándor egyének? Akik a mezőkön és országúton hálnak? - Nagy különbség! A kikötői csavargó lenézi az országútit. - Mi a különbség a kettő között? - Óriási! A kikötői csavargó hajón jár Batávia, Hamburg és az egész világ között. Az Istennek sem gyalogol. - És az országúti? - Nem géperejű csavargó. Az a különbség köztük, mint az úrvezető meg a gyalogjáró között. - És... Szingapurban hová megy, ha megérkezik? - Barátaimhoz. Például a Négy Vidám Halottmosó étterembe. Holland konyha, svéd puncs! Angol hidegvér! Mr. Irving az asztalon ült, a szamovár mellett. A vendége szemben vele egy széken. Fülig Jimmy érezte, hogy ez a fiú megkívánja tőle az ünnepélyes és úri magatartást, tehát nyakába akasztotta a kerékpár-áttételt, és emelt fejjel nézett a lornyonján keresztül. - Milyen a kikötő? Erről meséljen. - A kikötő olyan, mint a dzsungel, csak nem terem annyi fa benne. De sokkal veszélyesebb. Tele van hajóval meg verekedéssel. - Miért ütik ott egymást az emberek? - Hogy fájjon. Ha valakinek annyira fáj, hogy nem bírja ki, arra azt mondják, hogy agyonverték. - Szabatos! - Tessék? - Azt mondtam, hogy szabatos. - Hm... az ilyen szavakat talán mellőzzük! - Haha! - Úgy látom, ön kinevet, Mr. Irving. - Nem, nem. Csak mulatságos, amit mond. - A kikötő alvilágában is megoszlik a társadalmi élet különféle alacsonyrangú és magasrangú egyénekre, mint az úgynevezett "civilizált társadalomban". Ezt a kifejezést egy ügyvéd kollégám mesélte. - Maga ügyvéd volt?! - Nem. Az ügyvéd volt vizsgálati fogoly. Ő mondta, hogy a társadalom olyan izé... különféle iskolaszerű dologból áll. - Osztályokat mondott, nem? - Igen. Osztályok vannak a világon az ügyvéd szerint. Egész jó hasonlat, mert néha valamelyik sétatéren az ember csakugyan úgy érzi magát, mintha osztályban lenne: ül egy padon, és nem tanul semmit... kész a tea. - Töltsön, jóember. Fülig Jimmy kitöltötte a teát és rosszkedvűen nézegette a citromot. Rumosüveg nincs sehol... - Felfüggesztem az udvari szokásokat - mondta a fiú kedves gőggel. - Kivételesen ihat velem a magánlakosztályomban egy csésze teát. Ez nagy kitüntetés. - Uram - felelte Fülig Jimmy szomorúan. - Mit ér a legnagyobb kitüntetés rum nélkül? - Az én társaságomban nem lehet berúgni. - Azért én megpróbálnám. Hátha sikerül? - Az ellentmondást nem tűröm. Fülig Jimmy nem ismerte a szolgalelkűséget, és bárki más megjárhatta volna, ha ezzel a hanggal próbálkozik nála, de Mr. Irvinget szerette. Nem talált sértőt abban, ahogy a fiú parancsolgatott vele. Az ördög tudja miért, de úgy látszik, ez nagyon rendben van, hogy Mr. Irving parancsoljon az ilyen embereknek, mint amilyen ő. Teáztak. - Beszéljen még a kikötőről. Szóval ott külön társadalmi osztályok vannak? - De mennyire. Van olyan semmitmondó népség, és akad köztük előkelő osztálybeli is. Ezeket tisztelik, mert mindig van pénzük, meg nagyon erősek. Például a "nehéz" csempészek. - Az mi? - Olyan csempészés, hogy halál jár érte. Mondjuk, fegyvert szállítanak lázadó bennszülötteknek. - Ez a legelőkelőbb osztály? - Szó sincs róla. Van sok egyesület a Szingapuri klubvárosban, ahol szóba sem állnak "nehéz csempésszel". Mr. Irving kipirultan, csillogó szemmel hallgatta. - És... ezeknek "igazi" klubjuk van? - Azt elhiszem. Szingapurban az a leghíresebb, hogy "klubok" vannak. Kint a Szingapur folyó táján, a kínai negyeden túl következik a klubváros. Ott sok ilyen gomba izé van, a föld alatt... - Katakomba? - Igen. Az van ott. A sok föld alatti kijárás előnyös az egyleteknek. - Melyik a legelőkelőbb "klub"? - Hát... azt jogerőre emelt években mérik. Ha elosztjuk az összbüntetést a tagok számával, akkor megkapjuk az előkelőség végeredményét. A Játékos Halak, ahogy a hamiskártyásokat hidegvérük és gyerekes foglalkozásuk miatt hívják, összesen negyven évet ha ültek börtönben. Tizen. Darabja négy év. Az alvilág erkölcsi proletárjai. A Kivégző-asztaltársaság tagjai tizenheten százötven évvel már jobb embereknek számítanak arrafelé. Most ha még felsőbb köröket akar megismerni, ott a Kés vagy bevételi társaság. Ezek a középen vannak. Tizenkét tag... összesen hétszáz év börtönnel. Ez úgy jön ki, hogy több mint négyszáz évvel szökésben vannak a hatóságokkal szemben. - Szóval negyven év börtön a mob, az alacsony társadalmi réteg, hétszáz már a középosztály. Maga, kedves idegen, melyik társadalmi réteg tagja? - A felső ezerhez tartozom - felelte büszkén Jimmy. - Mi... micsoda?... - kérdezte ijedten a fiú. - Az ezerhez. Mert ilyen is létezik! - És... Hányan... vannak tagtársak az ezer évhez? - Öten. Több mint kétszáz év jut egyre. Ha az enyhítő körülményeket beszámítjuk, és levonunk a büntetés idejéből egyharmadot, amennyit jó magaviseletű raboknál elengednek, nettó ezer év marad. - Öt emberre semmiképpen sem juthat ezer év börtön! - A felsőbb ezrek klubjában tagnak lenni olyan, mint a lordság. A legidősebb fiúgyermekre száll az atya kitöltött összbüntetése. Ezért szövetségünk a Hűséges Almák néven is közismert. - Miért nevezik a tagokat hűséges almáknak? - Mert nem estek messze a fájuktól. Az atya büntetése a fiú bűnlajstromát díszíti. Van itt olyan ősi család, hogy kínaiban is ritka. - És ez a legelőkelőbb klub? - Nem. Igazán megközelíthetetlen, közrettegésnek örvendő társaskör a Serény Múmiák. Ezek előtt azután kalapot le. - Ez micsoda? - Mind a két múmia igen serény. Ha nyomukban van a rendőrség, idejében eltűnnek. - De miért múmiák? - Ha valamennyi bűncselekményüket letárgyalnák, és az előre látható halálos ítéleteket átszámítjuk egyenként 15 évi börtönre (a kitöltött vizsgálati fogsággal együtt), akkor a British Museum legrégibb múmiájának életkorát kapjuk végeredménynek. - És hány tagja van a Serény Múmiák klubjának? - Kettő. Szép. Nem? Az egyik a Nagy Bivaly. Nem szabad hozzá beszélni, csak akkor, ha ő megszólít valakit. Épp úgy viselkedik, mint ön, Mr. Irving. - Igen... Hm... No mindegy... - És ha valaki mégis szól hozzá, akkor esetleg hasba szúrja. - Ezt nem tapasztalhatta nálam, kedves José. - Igaz. De ön még olyan fiatal. - És ki a másik? Fülig Jimmy arca elborult. - Piszkos Fred, a kapitány. - Az milyen ember? - Rémes. - Mégis. - Neki van a világon a legtöbb esze. Fukar, kegyetlen, mogorva, és semmitől sem riad vissza, ha pénzről van szó. Mindenkit becsap, mindenből hasznot húz, senkivel sem barátkozik, egyedül járja a világot, és mint a neve is mutatja, teljesen piszkos. - És a Nagy Bivaly a barátja? - Gyűlölik egymást. Tíz év előtt egy osztozkodáson összevesztek, a Nagy Bivaly revolvert rántott, de Piszkos Fred kése gyorsabb volt. A Bivaly két teljes hónapig élet-halál között lebegett. Akkor megfogadta, hogy addig tartózkodik a rum élvezetétől, amíg Piszkos Fredet nem öli meg. - És... maga szeret így élni?... - Hát nem lehet másképp... - Képzelje el, hogy én szerződtetem udvari mesélőnek! Ugyanis St. Antonio de Vicenzo Y. Galapagos főherceg vagyok, a Boldogság Szigetek uralkodója. - Felség, nem meglepetés számomra, hogy ön uralkodó. Már első találkozásunkkor ösztönösen éreztem, hogy egy jó házból való fiatalemberrel állok szemben. - Én a Boldogság Szigetek uralkodója vagyok. Székhelyem Almira, a szigetország fővárosa. És irigylem magát. Egyszerűen leszáll majd a hajóról, és elindul zsebre dugott kézzel, fütyörészve az utcán, a kikötőben... Nyugodtan sétál. Nem vagyok nagy birodalom uralkodója... és mégis úgy érzem, hogy helytelen, ha a sors kegyelméből elfoglaljuk a trónt, mielőtt megismernénk közelebbről az embert. Ez oly kézenfekvő... "Kézenfekvő - gondolta Jimmy. - Húszéves elmúltam, és sohasem mondtam még ki ezt a szót, hogy kézenfekvő..." - És...? - kérdezte lázasan csillogó szemmel Mr. Irving. - Mi történik, ha új csavargó érkezik a kikötőbe? Hogy juthat el a "klubországba"? - Hát nem könnyű az érvényesülés. Összeköttetéseket kell keresni... Ajánlásokra hivatkozni... - Maga tud megfelelő összeköttetést... az alvilág "jobb köreihez"? - Én? Olyan tekintélyem van Szingapurban, mint egy magántitkárnak. A magántitkári munkakört Fülig Jimmy mindig rendkívül nagyra értékelte. Nem tudta, hogy miben áll egy ilyen ember ténykedése, de úgy képzelte, hogy jól öltözködő, érdekes arcú úrnak kell lennie, igen nagy fizetéssel. - És ha én... megkérném... hogy könnyítse meg... a helyzetemet... amennyiben az lenne a tervem, hogy... - Úgy képzeli, Mr. Irving, hogy elvegyül Szingapurban? - Figyeljen, jóember, és ne kérdezzen, mert az nem ildomos... - Ildomos!!! Ezt sem mondtam még soha. Pedig milyen kézenfekvő szó. - Beszéljünk bizalmasan, ön megérdemli, mert hűséges és tekintélytisztelő alattvaló. Én egyetlen lépést sem tehettem eddig nevelőm és Isten kegyelméből rokonom, néhai Mr. Gould, illetve Fernandez régens herceg nélkül. Saint-Cyrből csak a katonaiskola komor épületét ismerem. Londonban a királyi palotát és a Buckingham-kastélyt. Itt laktam. - Kézenfekvő - mondta, és belefújt a lornyon üres csöveibe. - Az utcára csak hintón vagy autón jártam, mindig kísérettel és kizárólag főútvonalakon. Most először hozta úgy Mr. Gould balsorsa, hogy egyedül vagyok. És Szingapurban is egyedül szállok partra. De a kikötőben már vár a Szingapuri udvartartásom. Palotánk van ott. A mindenkori uralkodó a Boldogság Szigetek két legnedvesebb hónapja idején megpihen Szingapurban. A cselédség nem ismer. Kétéves korom óta nem láttak. - Azóta Felség sokat változhatott. - Csak hallgasson végig. Itt van most életem egyetlen, talán utolsó alkalma, hogy azt tehessem rövid ideig, amihez kedvem van. Látni akarom az utca népét, a polgárokat és az alvilágot. Elkerülöm a kiszállásnál az udvartartást - vágta ki diadalmasan. A csavargó elképedt. - De ha nem érkezik meg, akkor felforgatják önért egész Szingapurt. - Ez az... Egy teljes hónapig kell Szingapurban maradnom, amíg elfoglalhatom a trónt. Két napot magamnak óhajtok. Az embernek. Érti? És addig, hogy békén hagyjanak, hogy ne kutassanak utánam, és úgy élhessek, ahogy kedvem tartja, maga, idegen, helyettesít engem... Na mi az? - Csak köhögtem... a tea... és a meglepetés... - Ön kiszáll a hajóból, és ahol díszes sorfalat lát, zsakettes, egyenruhás urakból, oda megy. Gomperez Hidalgó, akit szintén nem láttam még soha, az udvarmester várja. Elviszik a kastélyba. Ott azután csak mondja, hogy gyengélkedik. Sétálgasson, olvasson... - Ezt talán mellőzném... - Szóval ha bármit kérdeznek vagy kívánnak, mondja azt: "most nem aktuális... majd egy-két nap múlva..." Nem csinálhat hibát. Ha hibát csinál, az sem baj. Majd én rendbe hozok mindent. - De Felség... hogy én... ilyent... - Nem felelős semmiért. Mint uralkodó úgy látom jónak, hogy fennforgó különleges okok miatt képviseltessem magamat néhány napig. - Fennforgó... fennforgó... ez... mindenesetre jó szó... De hát ezért becsuknak... - Én parancsolom, tehát semmi baja sem eshet! Ön segít abban, hogy két napig az alvilág egyszerű egyénei között éljek, és én megkóstoltatom magával, hogy milyen az, ha valaki uralkodó... - De hát az én külsőm igazán nem fejedelmi... Leszámítva a lornyettet... Ez fennforgó... És ildomos... de hát egyébként esetleg... - Mr. Gould ruhái közül a hajó szabóműhelyében gyorsan rendbe hoznak vagy két öltözéket. Tehet vagy beszélhet, amit akar. Nem baj, ha azt gondolják majd egy-két napig, hogy az uralkodó ostoba. - Amíg én helyettesítem, felség, addig ez a hír nem terjedhet el. - Azt hiszem, ön jobban beválik az udvartartásban, mint én a csapszékben. - Ott nem is könnyű érvényesülni. 9 Másnap a hajó Parangan-szigetnél kikötött. Már látszott messze Szingapur. Az egyszerű szénrakodónál még egy bizottság jött a hajó elé, hogy felülvizsgálják a segélyhajó jelentését, és engedélyt adjanak a kikötésre. A hajón mindenki pompásan érezte magát. Csak éjszakai csuklásról panaszkodtak az utasok, pedig esténként, Palmerston tanácsára, ópiumot kapnak. Érthetetlen. A hajónaplóban benne van a Honolulu-Star helyzete, úgy az északi, mint a déli szélességnek és hosszúságnak megfelelően. Az egyik fűtőnek nyoma veszett, sebesség átlag tizennyolc tengeri csomó. A húszas kabinból eltűnt egy fiókos szekrény. - Ebben lakott az a bizonyos Mr. Gould, akit tengerész módon temettek? - Igen. - Mi lett a szekrénnyel? - firtatta az egészségügyi főtanácsos. - Nem tudom. Eltűnt. Miért fontos ez? - Ért ön a könyvvitelhez, Wirth kapitány? - Keveset. - Az Angol Bank évi mérlege egyszer két pennyvel hibázott. Teljes három hetet dolgoztak éjjel-nappal, amíg a sok millió font között végre megtalálták a két penny hiányt. - Na és? - Kiderült, hogy kétmillió fonttal tévedtek. De csak a két pennyn keresztül jöttek rá. - Értem. De sajnos a szekrény után hiába kutattam. Megfoghatatlan. Egy új utas is beszállt a szigeten. Senki sem tudta, hogy mi dolga volt Paranganban. Ő sem. Bonifácnak hívták, és felszállt a Honolulu-Starra. Hallotta, hogy hajópincér kell, és nyomban jelentkezett. Majd gondoskodik róla, hogy Szingapurban kitegyék. Nem akart Tahitiba menni, de ha ezt megmondja, akkor Paranganban marad. Zsebre dugott kézzel sétált a fedélzeten. Egyszerre... Mit tesz Isten! Hiszen ez Fülig Jimmy! - Hahó! Az illető megfordult. "Bonifác!" - mondta magában rémülten. Ez az aljas patkány, aki állítólag rendőrspicli is volt. Ez leleplezi a parton! Vége a királyságnak! És leleplezve José Pombio! - Halló! Fülig Jimmy! Felemelte a lornyont, és végignézett Bonifácon. - Itt ordítozás esete forog fenn, úgy látom! - De Jimmy! Mi ütött beléd? - Ez a hang nem ildomos. Maga marha! - Nem nyújtod a kezedet? - Ezt mellőzöm. Ön összetéveszt valakivel. Nevem a sors kegyelméből José Pombio. Mit kíván, hülye idegen? - Csak nem akarod letagadni, hogy te Fülig Jimmy vagy? - Nem értem, jóember. Nem vagyok Fülig Jimmy, hanem José Pombio. - Azt hiszed, hülye vagyok? - Ez kézenfekvő. Megfordult, hogy továbbmenjen, de Bonifác eléje Lépett. - Mire való ez a komédia? - Eresszen utamra... Egy pillanatra Bonifácot bizonytalanság fogta el. Lehet, hogy téved? Lehet, hogy ez nem Fülig Jimmy? Megragadta. - Várjon... - Nem várok, jóember... - felelte a rejtélyes utas, és pofon ütötte. Bonifác agya meglódult, a szeme előtt sötét lett, belerezdültek a fogai és elszédült. Az idegen továbbment. A másik sűrűn pislogott, azután megtapogatta az arcát, és diadalmasan nézett a távolodó felé... - Most már beszélhetsz! Ilyen pofon csak egy van a világon! Istenemre, ez Fülig Jimmy! ...Alkonyatkor már tisztán látszott Szingapur, és sorra gyúló lámpái mint sárgás csillagok ragyogtak fel az ég alján. HARMADIK FEJEZET 1 Lassan haladt a Honolulu-Star. Szingapur hatalmas kikötője közelinek látszott a mesebeli roppant burának tűnő porfátyol alatt, amely befedte. - Most a legsürgősebbeket, mosolygó idegen - mondta Mr. Irving. - Parancsoljon, felség. A hajó korlátjának dőlve beszélgettek. - Ön semmivel sem törődik. Királyok ezt így szokták. - Akkor én már eddig is király voltam. - Szilencium! - Az mi? Szeretném én is mondani. - Szilencium annyit jelent, hogy csend. - Megjegyzem. Szaliceum. Ez is jó szó. - Figyeljen rám, barátom. Százötven éve atyáról fiúra száll a Boldogság Szigetek trónja. Egyik hősünk kiverte onnan az első angol hódítókat, és a spanyol király akaratából azóta családunk a Boldogság Szigeteken uralkodik. Néhai Mr. Gouldról már említettem, hogy Istenben boldogult nagybátyám, Fernandez régensherceg volt. Nem szerettem őt, de fáj, hogy így kellett elmúlnia. Fülig Jimmy hátán végigfutott a hideg. Eszébe jutott a rejtély, amelyet talán sohasem fog megoldani. Ki volt a halott, akinek kezét visszatolta a lepedő alá? Ki ölte meg Mr. Gouldot? Hová lett a szekrény? És mi volt ez az egész téboly? - Azt akarom, hogy megjegyezze a legszükségesebbeket - folytatta az uralkodó. - Semmit sem tud a világról abban a pillanatban, amikor engem helyettesít. Ezt jól jegyezze meg. Semmit! Érti ezt, jóember? Nyolcéves koromig Almirában éltem. Almira a Boldogság Szigetek fővárosa. Azután Isten kegyelméből nagybátyám és nevelőm, aki atyám halála után régensherceg lett, Franciaországba vitt. Itt katonaiskolába jártam. Az utolsó két évben mint az angol király vendége főiskolai tanulmányaimat végeztem. Most váratlanul értem jött a régensherceg. Szingapurban bevárom anyám fivérét, Almira grófját, Sir Egmontot. Derék úr. Minden évben meglátogatott, akár Saint-Cyrben voltam, akár őfelségénél, Balmoralban. Szerencsére nincs Szingapurban, különben nem lehetne elvegyülni az emberek között, mert ő jól ismer. Jelenleg azonban Almirában van. - Ha megengedi felséged, úgy én is felvilágosítom néhány lényeges tudnivaló dolgában. - Nagyon kíváncsi vagyok. - Családomról nem akarok beszélni. Felmenőkről vagy jót, vagy semmit. Bár az én őseim is kiverték annak idején ellenfeleiket, de nálunk csapszék esete forgott fenn, és az ilyen helyeken nem ildomos uralkodni. - Ön impertinens, de mulatságos alattvaló. - No lám. Viszont a Szingapuri alvilágban igen jó csengésű a nevünk. Keresse fel a barátaimat. - Például. - Például ott van a Tüskés Vanek. Az zseni. Tavaly úgy megrúgott egy postást, hogy még ma is tanulmányozzák a klinikán. Ennek mondja meg, hogy a Nehéz Fridolin üdvözli. Jelenleg Martinique-on van. Kérem, írjon fel mindent, ezek igen hasznos tudnivalók. - Rendben van. Még be is tanulom szó szerint. - Az lesz a legjobb. A Kopasztók klubjában az alelnökkel szívélyes viszonyban vagyok. Együtt időztünk a szumbavai fegyenctelepen. Pléhszeműnek hívják. Nyers, goromba ember, de engem szeret. Most jól jegyezze meg és írja fel: Batáviában a fogházfolyosón jobbra van egy lépcső, balra a foglár irodája, és a fal végig zöld olaj, sárga szegéllyel. - Ez miért kell? - Csak tessék írni, felség. Nagyon fontos. Ezt igazán tanulja be, mint valami versikét. Mr. Irving mindent feljegyzett egy piros noteszbe, és elhatározta, hogy meg is tanulja. - A Velőnek mondja, hogy menjen sürgősen hosszú útra, mert Adenben kiszabadult a Hobbó Fischer. - Ezt sem értem. - Majd ott helyben meglátja felséged, hogy ez mind okos dolog, csak jegyezze fel... Úgy. - Köszönöm. Most menjen, és öltözzön néhai nagybátyám átalakított ruhájába. Jön a révkalauz hajója. - Hoplá! Felség, ezt valaki ellopta Mr. Gould Fernandez kajütjéből. Okmányok. És átadta a címeres szarvasbőr táskát. Őfelsége a belső zsebébe tette. Ezek Fernandez régensherceg diplomáciai levelezését tartalmazzák. És most nem érdekelte a diplomácia. - Köszönöm! - Felség! Használja jól ki az összeköttetéseimet! Szerencse fel! - Önnek is, barátom. Őfelsége kezet nyújtott. Fülig Jimmy szeretettel megrázta, és adott még egy utolsó bölcs tanácsot: - De a legjobb összeköttetés az alvilágban mégis csak egy jól irányzott ökölcsapás. Ez aztán igazán kézenfekvő, felség... 2 Őfelsége, mielőtt a hajó kikötött, Fülig Jimmy tanácsára vásárolt egy elég tiszta, de kopott ruhát, egy pár kitiport cipőt, trikót és sapkát. Jimmy, igen hosszas rábeszélésre, nekiadta az altiszti revolvert és az ólmosbotot. Az utóbbi felől rövid szakoktatást tartott. - A bal belső zsebbe tegye, felség, úgy, hogy a szíj felül legyen. - És ez mire való? - Hogyha baj van, kissé mozgatja a vállát, és akkor a hóna aljával megérzi, hogy helyén-e az ólmos. Ez egy nyugodt érzés. Az ember közvetlenebbül tárgyal a felekkel. - Azután? - Hát amikor komolyabb érvekre kerül a sor, az ember úgy tesz, mintha hanyagul vakarózna, a melle közepén kezdi, lassan a válla felé irányul ez a vakaródzás... - De ez nem szép. Vakarózni! - A külvárosban még nem zárja ki az általános műveltséget. Szóval ha a kapirgáló ujjak megérzik a szíjat, akkor suhi!... - Mi az, hogy suhi? - Nyolc napon túl gyógyuló, mintegy tizenkét centiméteres zúzott seb, véraláfutásos elszíneződéssel, helyenként a koponyacsonton kisebb repedések. - Köszönöm. - Szóval ugyanazzal a mozdulattal, amivel rántja, máris lecsapni a bottal! Éspedig úgy, mintha kalapot csapna a zsebéből a másik ember fejére. - Szörnyű lehet ez az ütés. Esetleg halált is okozhat. - Ilyen jó eredményre eleinte ne számítson, felség. A fő, hogy csak egy mozdulat legyen az egész. Így van a pisztollyal is. Rántás közben, még combmagasságból lőni. - Tudja, jóember, hogy a verekedés, úgy látszik, éppolyan rendszeres és célszerű tudomány, mint a harcászat? - Mindig arra kell vigyázni, hogy maga üsse az elsőt, felség. Ez nagyon fontos. - A katonaiskola szerint is az a harcoló fél van előnyben, aki magához ragadja a kezdeményezést. - És egy söröskancsót vagy széklábat. Aztán durr bele! - Az mi? - Olyasmi, mint a suhi, csak később gyógyul, és a sértett munkabírását erősen csökkenti... Mindig gyorsnak lenni! - Napóleon szerint is a gyorsaság fél siker... - Tüskés Vaneknek is ez a véleménye. Úgy mondja, hogy az nevet utoljára, aki először üt... - Azt hiszem... ilyesmire nem kerülhet sor... Egy uralkodó mégsem mehet ilyen messzire a tapasztalásban. - Azért nem árt az ilyent tudni. A karmatlai Radzsa is igen nagy úr, és szintén széttekintett egyszer álruhában Hongkong kikötőjében. Senki sem merte megérinteni, amikor megmondta a rangját. Na de amíg megmondta! ... Ott mi volt! Egy ideges ismeretlen valamilyen okból odament az álruhás Radzsához, és hirtelen negyvenháromszor pofon ütötte, úgyhogy nem is volt idő bemutatkozáshoz. Azóta a Radzsa csak úgy megy végig a kikötőnegyedben, hogy hírnökök járnak előtte, akik szétkürtölik nevét és hatalmát. Mr. Irving, miután partra lépett, elsősorban zsebre vágta a kezét. Ezt mindig is nagyon szerette volna. De hogy tehetne ilyesmit egy uralkodó? Különösen utcán. Amikor zsebre dugott kézzel elvegyült a Raffles Street áradatában, és nekivágott vaktában Szingapurnak, nyomban megértette, hogy az emberiség zöme miért nem készül az uralkodói pályára. Micsoda öröm! Két lábon járni az utcán, lökdösésben, egyedül! Zsebre dugott kézzel! Valaki nekiment, hogy a falnak tántorodott. - Bocsánat - mondta az illető, és elsietett. Először életében kutyába sem vették. Valaki rászólt, hogy ne bámészkodjon, a mindenségit, egy rendőr nem durván, de erőteljesen félretolta a kapitányság kapuja elől, mert éppen autó gördült ki az útra. Szemtelen utcai árusok az arca előtt rázogatták holmijaikat, egy bolt előtt valaki megragadta a karját, és százféle áru nevét karattyolta... Csupa főbenjáró bűn... De milyen gyönyörűség! Kiült egy kávéház elé. Egyszerű, kispolgári hely volt, ahol néhány savanyú arcú ügynök, egy-két kiskereskedő és három japán díszműárus képviselte az üzlet esti forgalmát. Vizes kávét ivott, olcsó süteményt evett hozzá, és úgy érezte, hogy ez volt életének legjobb ízű étkezése. A pincér is ott álldogált mellette, de az utcára bámult. Később megkérdezte a királytól, hogy hajlandó-e betársulni egy fogadásához a vasárnapi lóversenyre? Kombinált fogadás, és ha öt futamból csak kettőt nyernek, már van min osztozni. Inkább leereszkedő és pártfogó volt a hang, amelyen a pincér megszólította az ágrólszakadt fiút. Őfelsége betársult a halmozáshoz, és amikor a pincér megkérdezte, hogy hová juttassa az esetleges nyereséget, azt mondta, hogy majd megírja Tahitiből a címét, de az sem baj, ha elosztja a szegények között. Jó közérzete szinte mámorossá fokozódott, amikor a pincér tömören marhának nevezte őt. Először életében nevezték marhának! Ez is lehet öröm. Fütyörészve haladt tovább a főútvonal áradatában. Eddig nem is sejtette, hogy fütyülni is tud. Mikor fütyörészhet egy uralkodó? És hol? Az utcai automatáknál sorban megállt, és bedobálta minden aprópénzét, húzta a fogantyút, nyomta a gombot, míg végül százötven főnyi csődület kísérte egyik automatától a másikhoz. Az emberek nem értették, hogy a buzgó fiúnak mi szüksége van negyven cipőfűzőre, húsz csomag gyufára, tizenegy doboz púderre, de ami a legkevésbé világos: miért dobat ki egy mérlegből tizenhét jegyzéket hiteles testsúlyáról? - Hé! Fusson! - Jön a rendőr - kiáltották többen is jóakaratúlag, mert a hibbantakat tisztelik Keleten. - Hej! Mit csinál itt? Mi?! - kérdezte a rendőr. - Mérem magamat. - Na és? Talán elromlott a mérleg? - Nem. - Akkor mi a fenét rángatja folyton?! - Hogy kiessen egy cédula. - Gyűjti a súlyát? - Szétküldöm az újévi üdvözleteimhez mellékelve ismerőseimnek. - Hallja! Maga részeg? Hordja el magát! - Jóember, ön nem olyan hangon beszél... A tömeg hullámzásba jött, elsodorták a fiút, és a rendőr sehogy sem férkőzhetett közelebb... Jóindulatú ismeretlenek, akik éppen mellette álltak, szinte sorfallal vették körül, és vitték. - Menjen, fiatalember - mondta jóakarói közül az egyik. - Ne kezdjen a rendőrökkel - korholta szelíden a másik. Ez jólesett neki. Szereti a nép. Újdonsült barátai egy mellékutcába tuszkolták. Négyen voltak. Köztük egy vörös hajú, térdnadrágos, sápadt, vézna külsejű fiatalember. - Csak menjen, barátom. - Köszönöm, barátaim... Igazán jólesik, hogy féltetek. Derék emberek vagytok. - Szóra sem érdemes - mondta egy kis kövér nyájas mosollyal, és otthagyták, miután udvariasan megemelték a kalapjukat. A legközelebbi sarkon egy rúzs- és egy púderautomatát fedezett fel. Benyúlt a zsebébe... És elhűlt. A pénztárcája hiányzott! Kétrészes bőrerszény volt. Egyik felén nyílt a bankjegyek rekesze, másikon az aprópénznek való. Ötezer dollár volt benne! Most már eszébe jutott, hogy a négy jótevő nem ok nélkül préselte... Az a sovány sörtehajú egy pillanatra mintha hozzáért volna a zsebéhez. És biztosan kilopta a pénztárcáját. A címeres táska a belső zsebében megvolt. Érezték, úgy látszik, hogy hol a pénz. Utánuk futott! Először életében futott, de most nem érzett gyönyörűséget. "Ez hát a nép szeretete" - gondolta futás közben keserűen. - Megállni! - kiáltott utánuk, amikor meglátta őket a sarkon. A négy ember visszafordult, nyugodtan, tempósan. - Mi van? - kérdezte a sörtehajú. - A pénztárcám... eltűnt... - Na és? Azt hiszi, hogy tolvajok vagyunk?! - Maguk lökdöstek jobbra-balra! - Vigyázzon a szájára...! - Kérem... ha nem tudnák, hogy ki vagyok... ...Pontosan az történt vele, ami a Radzsával. A cingár, sápadt fiatalember pofon ütötte. De hogy! Fejedelmi pofon volt! Az első pofon, amit életében kapott. De ennek nem örült. A vékony kar boszorkányos lendületét nem is látta, csak valami tompa puffanással egyszersmind sok csillogó pont szökellt fel a szeme előtt, hogy fejjel a falnak repült, és fél térdre esett. Fel akart emelkedni. - Én egy... A kis kövér botja végigvágott rajta, hogy őrjítő fájdalmat érzett a hátán, és egy rúgástól lerepült a gyalogjáróról. - Nesze! Majd adunk neked! Meggyanúsítani a rendes embereket! - Hálátlan fráter. A négy ember befordult a sarkon, és... És röhögve futottak, ahogy csak a lábuk bírta. ...Lassan feltápászkodott. Mindene sajgott. De talán a legjobban az fájt, hogy létezik ilyen mélységes romlottság, amilyenről eddig fogalma sem volt. Egy rendőr állt mellette. - Ejha! De ellátták a baját! Az orrából vér folyt, és a szája sarka is felrepedt. - Ellopták... a pénztárcámat... - Mennyi pénz volt benne? - Ötezer dollár. - Elmenjen innen! Ha bolondot űz belőlem, hát megjárja. Ötezer dollár nem ilyen ficsúrok pénztárcájában van. - Nézze, jó ember, most már úgysem csinálom tovább, én St. Antonio uralkodó főherceg vagyok. - És kicsoda, ha józan? Mi? - Kérem, vezessen a St. Antonio-palotába. Valahol egy dombon van a városon kívül. - Ott ni! Láthatja innen, ha az utca végén a kis ház teteje fölé néz... De ezt a hülyeséget hagyja abba. Elég a viccből. - Nem hiszi, hogy ezt komolyan állítom? - Lehetséges. Már volt rá eset, hogy hülyére vertek valakit... - Hagyja abba ezt a modortalan hangot, mert megjárja! - Másképpen, hé! Mert aztán maga járja meg! Nézd csak! Igazolja magát! - Ott fenn a palotában majd igazolnak. - Hát ide hallgasson! Énnekem kötelességem minden bejelentett adatot ellenőrizni. De ha... - Figyelmeztetem rá, hogy minden tiszteletlen szóért felelni fog! A rendőr az ajkába harapott. Mit lehet tudni? Az ördög nem alszik. - Menjünk - mondta csendesen -, de ha becsapott, hát megjárja! A herceg ment elöl. Az orra vérét szárítgatta egy kendővel. A szívós bot ütésétől felrepedt hátán a kabát. "No, ha ez herceg... - gondolta a rendőr - akkor én indián főnök vagyok." A St. Antonio-kastély dombon épült, és dús, őserdőszerű park fogta körül a krémsárga, csúcsíves épületet. A rendőr csengetésére egy lakáj nyitott kaput. - A London square-i poszt vagyok. Ez az ember azt állítja, hogy a St. Antonio-kastélyban igazolják - mondta a rendőr, s a sáros szakadt ruhájú hercegre mutatott. - Ide hallgasson, lakáj - szólt közbe nyugodtan, friss csengésű hangon a fiatalember. - Én St. Antonio uralkodó herceg vagyok. Aki ma megérkezett ide az én nevemben, azt megbíztam, hogy helyettesítsen... A lakáj vállat vont. - Nem érkezett ide ma senki. A herceg idegesen toppantott. - Eh! Hát akkor bizonyára még mindig a városban időzik az az ember a kíséretemmel! - Ismétlem: nem értem, amit ön mond, fiatalember. - Mára várták ide a herceget, és... - Nem vártak ide mára senkit... - Tudhattam volna, hogy mesebeszéd - dünnyögte lihegve a rendőr. - Jól gondolja meg, lakáj, hogy mit mond, mert ezért felelni fog! - Kérem, én nem ijedek meg az ön fenyegetéseitől, de biztosíthatom, hogy nem vártunk ide senkit. A kastélyban csak a kiszolgáló személyzet tartózkodik, és Mr. Greenwood tanár. - Ember! Miért nem mondta azonnal! Greenwood! Ő jól ismert... Két hónap előtt az angol királyi udvarban fogadtam. - Ma érkezett, és alszik éppen. - Hozza ide! Keltse fel! Rohanni fog! A lakáj elment. A rendőr habozva nézett St. Antonio hercegre. - Ez az ember igazolni fogja, hogy ön... Mr. izé... uralkodó? - Minden kétséget kizáróan. - Hm... Hogy kerülhet egy uralkodó ilyen helyzetbe? Ilyen ruhában? - Nem hallotta ön a napkeleti uralkodó, Harun al Rasid történetét, aki álruhában járt az alattvalói között? - Nem szeretem a rajzfilmeket. Káprázik a szemem - felelte a rendőr kissé bizonytalanul. - Ne féljen - mondta kacagva a herceg. - Önnek nem eshet bántódása. Kötelességtudó, ha kissé ingerlékeny is. Gyanakvása nem sért, ez a tulajdonság fontos egy rendőrnél. Megjutalmazom, és valami kisebb kitüntetést kap, mert mégiscsak utánajárt az ügynek... "Kedves fickó - gondolta a rendőr -, akár hülye, akár uralkodó." - Mindenesetre jó lenne, ha igazolnák. - Ne féljen, jóember. Greenwood igazol, és akkor kap az udvaromban egy pohár igazi angol sört. "Bárcsak uralkodó lenne" - gondolta a rendőr, mert szomjas volt. De a Gondviselés ezen a napon úgy akarta, hogy a tikkadt rendőr ne igyék a St. Antonio hercegek angol söréből. A lakáj visszatért, és egy ősz hajú, nyájas arcú urat előrebocsátott a kapuszárnyak között. - Itt van az a bizonyos fiatalember, Mr. Greenwood. - Halló! My teacher! - kiáltotta boldogan a herceg, és tárt karokkal közeledett a tisztes külsejű tanárhoz. - I am happy, Mr. Greenwood! De a tanár nem viszonozta az örömkitörést, hátrahökkenten nyújtotta ki a karját. - Mit óhajt, kérem?!... - De... Mr. Greenwood... Mit jelentsen ez... - A... azt állítja, hogy nem ismeri?... - Honnan ismerném, kérem?... - hebegte a biológus ijedt jóakarattal. A herceg egy pillanatig úgy érezte, mintha a koponyáját egy roppant, láthatatlan kéz feszítené a közepénél kétfelé, hogy szinte érezte a homlokát recsegni. - Mr. Greenwood... - hebegte. - Mr. Greenwood... - Igazán sajnálom fiam, mert kétségbeesettnek látszik, de csakugyan nem ismerem - mondta szomorúan. - Honnan kellene ismernem? - Balmoral... ön Balmoralban volt két hónapja... - Ez igaz! Várjunk csak!... És ott találkozott volna velem? St. Antonio főherceg környezetében? - De hiszen én vagyok St. Antonio főherceg! Mr. Greenwood! Miféle tréfa ez? A tudós eléje lépett, és hosszan, kutatóan nézte a szemét. - Szegény fiú... Nem fáj a feje olykor? - Mr. Greenwood! - kiáltotta sápadtan. - Ez a félreértés eloszlik egyszer, és akkor én önt felköttetem. Mert ön egy gazember! Egy hitvány gazember! A lakáj és a rendőr egyszerre ragadták meg, de Greenwood rájuk kiáltott. - Ne merjék bántani...! Szegény... elmebeteg. Most valami egészen váratlan dolog történt. A herceg zsebre dugta a kezét, és nevetett. Szívből, jókedvűen. Erre már a rendőr és a lakáj is részvéttel nézték, pedig olyan egészséges, derűs kacagás volt ez, olyan pajzán, tiszta, csengő hangsorozat, mintha felséges tréfát hallott volna. - Mit nevet? - szólt rá idegesen a rendőr. - Arra gondoltam, hogy nagyapám örök időkre megszüntette a bennszülöttek testi fenyítését. És én önt, Mr. Greenwood, Almira főterén akasztás előtt rinocéroszbőr korbáccsal addig veretem, amíg nem mondja el százszor, hogy: "Szegény elmebeteg!" NEGYEDIK FEJEZET Fülig Jimmy naplója I Akkoriban lejöttem a hajóról, akkor elhatároztam, hogy naplót írok. Ez akkor úgy volt, hogy előzőleg leereszkedőn csevegtem egy utassal, mert akkor már felvettem a sors akaratából nevelő lett halottnak néhai ruháit... Mindegy. Szóval. A fő, ahogy mondani szokják, a szépirodalom. Mert naplót írni, ez később kiderül, mint egy tettes: az szépirodalom. Akkor kisült egy nagy marhaság. Mert a sors kifürkészhetetlensége következtében kifolyó halottnak ruháit megfelelőre átalakíttattam egy szabóval, aki utazott a hajón. De arra kise gondolna, hogy a halottnak inge is van. Azt nem renoválták, úgyhogy szűk volt. Ki hitte volna egy ekkora nagy megboldogultról, hogy kis nyaka van ingben? A kis nyaka van ingben? A kis nyak az ingét, az ingének, ingnyakának. Alighogy megfulladtam tőle. Ebből. Ettől. És még a cipő. Olyan óriási ember, és nem ment rám. Rá. A cipő rá a lábamra nem ment. Csak aligéppen. Ezzel szemben állt a nadrág. Azt burnusznak csavarhattam volna magam köré, mint az arabok, miután már benne voltam. Akkor ezt a szabó átalakította. De már a kalap karimája a vállamig ért. Azt kézbe vittem. Őfelsége a sors kegyelméből pénzt is adott, és mondta, hogy kiszálláskor majd keressem Gomperez hídlakót. Hídalvót... Higadolt... Ez spanyol cím, de nem is kell keresni, mert ők figyelik, hogy hol száll le az Irving, aki én vagyok, a király. Ez nem könnyű dolog az ilyen naplóírás, de majd belejövök, mint úrifiú a pofozkodásba. Előzőleg még társalgottunk őfelségével, mert szerett velem társalgani, gozni, logni (ez a jó!) - Magának érdekes élménye lesz - mondja ő. - Előre örülök - mondom én. - Szeretem az élményeket. Legutóbb Kairóban volt ilyen, de mind a három sofőr felépült. Erre jót nevetett, mivel szokása neki ez. Ezneki. - Vigyázzon - mondja ő -, hogy olyasmiben ne téveggyen, amit tudni köll. Igypéldául főbbenjáró eseteit. - Tessékcsak kitanítani a tényállásra, vallani aztán tudok - mondom én. - Elsősorban tudni kell, hogy a szigetet egy Warins nevű kalóz fedezte fel százhetven éve. Ő ott mint kalóz uralkodott a benntszülötteken, akik igen szerették, mert sokat rabolt, gyilkolt ez a Warins, de jó volt velük. - Mi lett ezzel a Warinssal? - mondom én. - Dédapám elfoglalta a szigetet, uralkodott, és Warinst elűzte. De az utódai azóta is harcolnak otthon. Azt mondják, nekik dukál, a trón jár nekik. - Ez marhaság - mondom én. - Csak lassan. Mert van még trónkövetelő - mondja ő. - Szóval több is forog fenn - mondom én. - De mennyire. Nagyapám idején az egyik Warins fellázította a benntszülötteket, mert ezek igen szeretik a Warinst. Warinsokat. Nagyatyám egy száll jogarban menekült a szigetből. Ről. (Nem kívánt törlendő.) Ezt az időt felhasználta egy Alvarez nevű volt ügyvéd és dipol dilpot diplomata. Gyűjtött sok söpredéket Szingapurban. És amerikaji segítséggel megtámadta Warinst. Éjjel. Elfoglalta Almirát. A seprüdéket felfegyverezte, és akkor ezek voltak a katonaság. Alverez köztársaságot csinált Almirában, és ő lett az elnök. Akkor amerikai pénzt kapott, csinált üzleteket, hotelt meg autóbuszt, és bekerült a hajózási vonalba, és csináltak az amerikaiak egy új propres propes prosperityt. (Az egy nagy cég New Yorkban.) Azután lett nagy harc közte és Warins közt, de a papám rájuk tört, mert közben toborzott hajót és legénységet, és mind a kettőt megverte, elfogta. Újra papám lett a trón királya. És a bíróság Alvarezt is Warinst is azonnali kivégzésre kötelezte. Ámde Alvareznek papám kegyelmet adott, mert ő mégsem volt rablógyilkos kalóz. Őt nagyon összeszidták, és száműzték örök időkre, kitiltották a szigetből. - Ez velem is volt - mondtam közbe neki -, de engem két szigetről tiltottak ki. - Azok melyek? - Anglia és Délamerika. De a többi szigeteket látogathatom. - Igen? - Igen. Csak nem sűrűn. Korlátoltan partra szállhatok. - No had folytatom. - No had. - Ezeket magának tudni kell. Alvarez volt elnököt száműzték családostál. Tól. A szigetrelépés halálosan tilos volt számára, és az általa kitalált törvényeket felfüggesztették. Mivel Warins nem talált ki törvényeket, ezek helyett őtet, magát függesztették fel személyesen. Rangjához méltójan, egy igen előkelő pálma koronájára. Mer őtet minden egyéb országban is felfűszték volna kalózos bűnök, gyilkolás, haláltokozó emberölés, rablás, gyújtogatás és sok más becsületsértés jutalmául. (Igazán nem könnyű egy ilyen napló írás.) Ilyeneket mesélt a hercegi király, aki ezenfelül uralkodó volt. Én meg hallgattam, mert ezeket nekem tudni illik. Ildomos... - És akkormikor Alvarezt számosan űzték, viszont ezzel szemben Warins nevű kalózt felfüggesztették, több tárgy nem lévén trón követelőzőben? - mondom én. - Egy maradt. A halálrakötelezett kalóznak a fia. Ezt néhány éve elfokták a Hollandiaok, a Hollandusok. Ő még igen picinyke volt a harcok idején. Benntszülöttek rejtegették, és később ő is nagy rabló lett. Amikor elfokták felnőt korában, akkormár neki is sok vaj volt a fején. Bob Warins fiatalember, de máris szép sikert ért el a rablógyilkosi pályán. Úgyhogy tizenöt évre büntették őt. Akkor megesküdött a főtárgyaláson, hogyha kiszabadul, megöli a sziget uralkodóját az összes St. Antoniót és minden Alvarezt, és ő lesz az uralkodó, de erre vajmi alig van ha, aligha van kilátás, mert jól ül a kényszermunkában. Ennyit mesélt és azt is, hogy Sir Egmont, a sziget miniszterelnöke, aki őt jól ismeri, mert az anyjának a fivére és jó ember. Ez nem jön Szingapurba persze, mert akkor nem lehetne a heccet csinálni. De ha szó van róla, tudjam, hogy ő a sziget örökös miniszterelnöke, apjának tanácsadója, ősz, magas úr, a homlokán egy régi kardvágásból kifolyó forradás képez. Ered. Forradt homlokán egy régivágású kardhely van. Ő nem megy el sohasem Almirából, ha beszélnek, akkor ezt tudjam. Akkor én ez megértem, és kikötött a hajó, viszont megfulladok a szűk ingben, ez rémes. (Folytatása következik.) ÖTÖDIK FEJEZET 1 A rendőr szelíden megfogta a fiú karját. - No jöjjön. A herceg követte, mint valami alvajáró. Ismét a városban jártak, és egy kocsma előtt vitt el az útjuk. A rendőr megnézte az óráját. - Húsz perce lejárt a szolgálatom. Mi a véleménye egy pohár sörről? - Nem ittam még sohasem szeszes italt, és különben sincs pénzem. - Ne törődjék semmivel! Én megvendégelem. A herceg szelíden megrázta a fejét. - Ön nem vendégelhet meg egy uralkodót. Köszönöm, jóember. "Ki látott még ilyent? Ha igazán király lenne, akkor sem csinálhatná jobban. Szegény..." - Mióta érzi ezt a furcsa izét a fejében? - Én király vagyok! - Jól van, no! Hát jöjjön egy korty sörre... Uralkodó is megteheti. Oroszlánszívű Richard nemegyszer ivott a közlegények borából, amikor keresztes hadjáratba ment. A fiú nagy bölcsen megfogta az állát, mint aki fontolóra vesz egy figyelmen kívül hagyott érvet. - Igaz - felelte azután -, egy angol király példája irányadó lehet. Bementek a csapszékbe, és a söntéspolcnál sört rendeltek. - Most majd eljön velem barátom valahová, ahol nyugodtan pihenhet kissé. - Ön megőrült, jóravaló rendőr! Sürgősen igyekeznem kell Almirába jutni, ahol rendbe hozok mindent. Azután következik a vizsgálat, és jaj lesz a bűnösöknek, még akkor is, ha Szingapurba szöktek, mert az angol király igen jó barátom, és könyörtelenül kiszolgáltatja őket. - De a Boldogság Szigetekre nem lehet csak úgy eljutni. Hiszen az nagyon messze van - igyekezett lelkére beszélni a rendőr. - Hajót bérelni oda igen sokba kerül, és más mód nincs, mert úgy tudom, hogy távol fekszik a rendszeres hajóútvonalaktól. - Igen. Valamikor rendszeres hajójáratok érintették. De amikor a nagyatyám elűzte a lázadó Alvarezt és kormányát, a sziget ismét visszaszerezte a régi előkelő hírét, és elkerülték a hajók. - Hm... erről hallottam valamit. - Hallhatott róla, jószívű közeg. Nagy ügyet csináltak belőle undok üzletemberek, akik a forradalmi kormány elnökétől megvásárolták a sziget minden hasznot hajtó jogát, és ezt ez a Don Barrabas Alvarez nevű lator elnök csinálta. "Csodálatosan ismer minden adatot a rögeszméjéhez" - gondolta a rendőr, és szelíden szólt: - Nem juthat el oda, fiam. Higgye el! Most majd elkísérem egy csendes intézetbe, ahol nyugtalan uralkodókat ápolnak. A herceg döbbenten lépett hátra. - Maga közeg! Csak nem akar engem beszállíttatni a bolondokházába? - Ugyan, dehogy... Hopp! A herceg mint a villám, úgy ugrott ki az utcára. Ez volt a legrémületesebb fenyegetés, amellyel megfoghatatlan élménye során eddig szembekerült. Úgy futott, mintha tigrisek üldöznék, cikcakkban, összevissza, minden sarkon befordult. Nagyszerű, kisportolt szervezete úgy rázta le a köpcös, ötven év körüli, loholó rendőrt, hogy nyomába sem ért. De hátranézni nem mert, pillanatnyi időveszteséget sem kockáztatott, és így vagy félórát rohant eszeveszetten. Pedig már régen sok-sok utca választotta el a rendőrtől. Kelet nagyvárosaiban az utcák késő éjszakáig forgalmasak, mert a forróságtól szinte lángoló boulevard-okon csak alkonyatkor kezdődik az élet. Most mi...? Hogy?... Merre?... Forgott a világ körülötte a pállott, langyos éjszakában. A külváros felé járt. Nem messze folyót látott, és azt már tudta Fülig Jimmy utasításaiból, hogy ott kezdődik az alvilág. Mit csináljon? Talán Fülig Jimmy valamelyik "összeköttetése" segít rajta, hogy eljusson Almirába. Hol vannak a klubok? Kóválygott... Mindegy... Az bizonyos, hogy rövidesen tisztázódni fog minden. Nem valószínű, hogy Fülig Jimmy és ivadékai üljenek ezután a St. Antoniók trónján. Az orra csúnyán feldagadt, a száját torzan meghosszabbította az, hogy felrepedt a szélén. Ruhája véres, sáros és szakadt volt... És nincs egy fillérje sem. Elsősorban hát megkeresi az alvilágot. Itt van valahol, az bizonyos... Bennszülöttek igyekeztek csoportokban zajongva a külváros felé, kulik rohantak kétkerekű riksákkal, és az izzó, nagy hold világát elhomályosította a dúsan szállongó por. Ez a por behatolt a gallérja mögé, és szúrta a bőrét, összevegyült a verejtékével, és undok, ragadó érzést okozott. És a szomjúság is kínozta. De hol igyon, és mit? Egy fillérje sem volt. Benyitott az első csapszékbe. Pipák bűze, alkohol és rongyok párája, lárma, csörgés... - Kérem... kaphatnék egy pohár vizet? A vendéglős mogorván nézett rá. - Azt kaphat. Úgy látszik, kapott ma már mást is. Felhajtotta a vizet és nagyot sóhajtott. Egy zongoraverkli szólt, kültelki alakok és mindenféle fajú nők szórakoztak itt. - Mondja, vendéglős úr... Ez itt már az alvilág? - Mi?... Miféle alvilág?! - Hát... Ahol Szingapurban klubjuk van bizonyos... - Elmenjen, amíg jó dolga van! Ide tisztességes emberek járnak! Kerékpárbajnok és állástalan idegenvezetők. - De kérem... - Hordja el magát! ...Most már okult. Szó nélkül kisietett. És később még néhány helyről kellett így elsietnie, hirtelen. Mindenki felháborodott a kérdésén. Még hogy alvilág! Csupa zenész, kiskereskedő és iparművész járt erre a külvárosban. Úgy látszott, hogy Szingapurban nincs is alvilág. De mit írnak a lapok annyit betörésről, rablásról, razziákról? Már a folyóparton járt, szabálytalanul épített, düledező vályogkunyhók mentén. Bennszülött és kínai szegények maró szaga terjengett. Szinte rosszul lett. Nyílt tűzhelyek körül, a porban ülve halat sütöttek. Csontvázszerű, lerongyolódott ópiumszívók, mezítelen gyerekcsapat, karattyoló, kócos asszonyok és néhol egy piszkos üveg mögött párákba süppedő, esti fény. Hihetetlenül züllött, rongyos európaiak is jártak erre, rossz arcúak, borotválatlanok, részegek. A folyón is nyüzsgött a keleti fajból özönlő szapora élet. Dzsunkákon laktak itt a part mellett. A raffiakunyhós, hosszú ladikokban főztek, harmonikáztak, szandált készítettek. A folyóba ömlő csatornák dögvészes köde borult erre a zsúfolt kínai nyomornegyedre. A hercegnek felkavarodott a gyomra. Egy ablaknál fekete és sárga lányfejek mosolyogtak rá, citera- és harmonikajáték hallatszott, mellette pincekocsma, földbe vágott lépcsőlejárattal. A sarkon, az út keresztezésénél, fáklyák fénye mellett, hindu fakír tartott szabadtéri cirkuszelőadást. Először kígyót táncoltatott sípszó mellett, azután teleszúrta a testét tűkkel. Ebben az állapotban tányérozott, és közben tövig lenyelt egy kardot. - Hátborzongató mutatvány! - mondta valaki elismerően a herceg mellett. Őfelsége mohón ragadta meg az alkalmat, hogy ismeretségre tegyen szert. - Nem is olyan különleges. Kardot nyelni mindenki tud. - Ilyen kardot? - Nem hiszem, hogy éles. - De milyen piszkos! Kész gyomormérgezés! A fiú ránézett a beszélőre. Furcsa figura volt. Sovány, hosszú, horgas orrú, erős állkapcsú egyén. Az orra hegyén csíptető, amelyről fekete zsinór lógott. Hosszú szalonkabátja majdnem a földig ért, de meztelen lábszárából azért jó darab kilátszott. Fatalpú szandált hordott, mint a bennszülöttek, és irdatlan nagy, fekete karimájú művészkalapja alól ősz, rendetlen hajtincsek lógtak mindenfelé. Nadrágot így az idény derekán egyáltalán nem viselt, de hogy mégis megőrizze a nívót, kézelőjét sűrűn előhúzogatta szalonkabátja hosszú ujjából. A herceg nem állhatta meg nevetés nélkül. Szomszédja vizsgálódva tekintett rá drótcsíptetője felett. - Úgy látom - szólt szigorúan -, hogy önt megfenyítették. - Igen! Aljas egyének ellopták a pénzem, és rám támadtak. - Ilyesmi előfordul errefelé - bólogatott. - Mutatkozzunk be? Nem szokás, de hát mondhat álnevet is. - Nem szükséges. Nevem St. Antonio főherceg. - Trebitsch. A legcsekélyebb meglepetés sem látszott Trebitsch úron. Mintha errefelé már többször találkozott volna főhercegekkel. - Jön egy pohár sörre, hercegem? - Sajnos, nincs pénzem. Ötezer dolláromat ellopták. - Úgy? Ez kínos - felelte udvarias bólogatással. - No, nem baj, majd én megvendégelem. - Ön elhiszi... hogy én főherceg vagyok? - Miért ne? Ha ön elhiszi, hogy én Trebitsch vagyok! - De én az igazi St. Antonio főherceg vagyok! - Akkor hát tudja meg, hogy én is az igazi Trebitsch vagyok. De kérem, hogy ez maradjon köztünk! A herceg éhes volt, fáradt, a szemei égtek, és a lerakódott por kesernyés ízzel ült a száraz ínyén. - Felséged átutazóban van? - kérdezte társalogva az igazi Trebitsch. - Vidéki rokonai élnek a külvárosban? - Ellopták az országomat. - Mik történnek?! És jelentette a rendőrségen? A talált tárgyak osztályára kell menni. A herceg közel állt hozzá, hogy sírva fakadjon. - Uram! Értse meg, én csakugyan St. Antonio főherceg vagyok. - Én viszont esküszöm önnek, hogy az igazi Trebitsch vagyok - körülnézett, azután titokzatosan a fülébe súgta. - A Borneói Fahéj Tanya intézője voltam. Egy pillanatig várt, mint aki elkészült rá, hogy a fiatalember sápadtan hebegi: "Ön... A Fahéj Tanya intézője volt...? Egek!" - Nagyon kérem - folytatta izgatottan -, hogy ez maradjon kettőnk titka... Most jöjjön... És tovább vezette. - Kérem, én az igazi St. Antonio főherceg vagyok, és ha tréfál... - Nem tréfáltam. Esküszöm, hogy csakugyan az igazi Trebitsch vagyok, és Borneón a Fahéj Tanya intézője voltam... A herceg végképp elkeseredett. Nagy nehezen találkozik egy jóindulatú emberrel, s az is paralitikus! Mert semmi kétség: az igazi Trebitsch, aki Borneón a Fahéj Tanya intézője volt, agyalágyult. - Hová készült felséged éppen? - kérdezte udvariasan. - A... az alvilágot keresem. - Úgy? - állapította meg örömmel. - Akkor együtt mehetünk. Én is arra tartok. - ...az alvilágba? - Hogyne. - Ahol... a klubok vannak? - Oda... Minden éjjel ott feketézem. Kissé nyugtalanul követte az igazi Trebitschet. Már a Szingapur deltája felé jártak, iszapos föld cuppogott a lábuk alatt, és egy külső pályaudvar sínei futottak a magasra töltött parton. Már csak olykor tűnt fel egy-egy düledező viskó, és néha sötét alakok osontak el valamerre. Ez félelmetes és titokzatos volt a herceg előtt, különösen a töltés felől kanyargó piros és ibolyaszínű jelzőlámpák fénye. Hová viszi ez az őrült? Úgy lépeget itt, nagy orrával, csíptetőjével, állandó nyájas mosolyával, mint egy tisztes nyárspolgár. A több ágra szakadó folyótorkolat felé mélyült a talaj, és cuppogott a lépéseik alatt. Már vagy másfél órája gyalogoltak a kihalt vidéken. - Hová vezet ön engem? - Hát ahová mondta, fenség... A... a túlvilágba... - Az alvilágot mondtam! - Mindegy, mindegy! - bíztatta nyájasan, rikoltó fejhangján. - Csak jöjjön. Távoli vonatfütty hangzott elnyújtottan az éjszakában. A herceg megtorpant, lihegve, félájultan az elgyötörtségtől. - Nem megyek tovább! - Ugyan... Miért ez a hirtelen elhatározás? - Nem... megyek... És vigyázzon jól. Én az igazi St. Antonio vagyok. - Uram, mire esküdjem meg önnek, hogy én viszont az igazi Trebitsch vagyok. Fogjunk össze! Mit tegyen? Zúgott a feje, és szédült. - Visszafordulok. - Fenség!... Ott, százlépésnyire, ahol az a sárga fénypont látszik, elérjük a régi Holland-kikötőt. Ott megtalálja a... azt a bizonyos... izé... világot, amit olyan jól ismerek... Csakugyan látszott valami ködbe mosódó fénypont néhány száz lépésnyire. Továbbhaladtak. Kabócák ciripeltek kórusban, és jobbra-balra loccsanások kísérték az útjukat, ahogy lábaik előtt szerteugráltak a békák... - Kissé egyhangú vidék - magyarázta vidáman az igazi Trebitsch - de kellemes, üdítő séta. ...A mocsaras táj záptojásbűze szinte fullasztó volt. És néha bokán felül süppedtek a sárba. De egyre közelebb értek a fényponthoz, amelyről kiderült, hogy egy lámpa. Néhány földhányás látszott jobbra-balra és a levegő szaga jelezte, hogy a tenger közelében vannak. Több fénypont is látszott már a dombhullámokon, és a folyó partján egy-egy bennszülött is feltűnt. Dúdolva vagy lábukat lóbázva ültek a folyó felett. Valahonnan szájharmonika és bendzsó hallatszott. Az egyik holtág öblében rozsdás hajótest emelkedett ki a vízből feldúcolva, és moszkitók százezrei döngicséltek. Véresre csípték őket a szúnyogok. Az igazi Trebitsch atyai nevetéssel dorgálta a szúnyogokat. A herceget ájulás környékezte, és kimerülten suttogta: - Kérem... ismét figyelmeztetem... hogy holnap talán... az egész rendőrség engem keres... - Nem baj. Itt jól elbújhat, amíg az ügy elalszik. - De az Istenért! Értse meg, hogy én St. Antonio uralkodó főherceg vagyok. Igazán az vagyok. A nagyorrú megállt, és méltóságteljes haraggal végigmérte. - De fenség! Még mindig kételkedik abban, hogy én Trebitsch vagyok! Igazán Trebitsch! Jöjjön! Most már követelem: hogy megbizonyosodjék! A bódéhoz értek, ahonnan muzsika szűrődött ki, és az ajtaján nagy tábla függött: HOTEL HALL A NÉGY BÖLCS SINTÉRHEZ ÖT ÓRAI PÁLINKA TÁNC! ELŐÉTELEK! BEJÁRAT! HIDEG-MELEG IDŐBEN NYITVA! - Csak lépjen be nyugodtan! - bíztatta az igazi Trebitsch. - Úri hely. Igazi szálló hall. - Hol a szálló? - Ez csak hall, szálló nélkül. Lakása van mindenkinek, csak hall nincs hozzá. Lépjen be, kérem. Négy csupasz, meszelt fal. Két hosszú pad, és a háttérben két demizsonnak nevezett hasas, óriási üveg. A vendégek egymás mellett ültek, és combjuk között egy-egy bádogpohár volt a padon, borral vagy pálinkával tele. A kocsmáros két demizsonja mellett állt, és pipázott. Az ablakpárkányon egy néger kölyök szájharmonikázott, mellette egy cingár, bajuszos, nagyon lerongyolódott európai pengette a bendzsót. Fel sem néztek az ajtónyílásra. Hihetetlen közöny jellemezte itt az embereket. - Hé Big, egy barátom, aki különben teljesen főherceg, Tulipánt keresi. - Hát vezesd hozzá - felelte durván a demizsonok tulajdonosa. Valaki a herceg szemüveges kísérője felé kiáltott: - Nézd csak! A Buzgó Mócsing! - Hol jártál? - Megint az elhelyezőbe viszel valakit? A nagyorrú sajnálkozó mosollyal fordult a herceghez. - Ne hallgasson rájuk. Egynek sem volt gyerekszobája. Kituszkolta az ivó túlsó felén egy gyékényajtón. Vaksötétben haladtak a folyosón. - Miért hívják önt... olyan furcsa néven? Az ismeretlen cvikkeres a karjánál fogva vonszolta, de közben baráti bizalommal suttogta: - Ezeknek azt hazudtam, hogy Buzgó Mócsingnak hívnak. De maga biztos lehet abban, hogy én az igazi Trebitsch vagyok... Csak ne fecsegjen erről... Hadd maradjak inkognitóban. Ujját tiltóan a szája elé tartotta. Őfelsége még mondott volna valamit, de az igazi Trebitsch ezt súgta: - Isten önnel... Szegény fiú... Igazán sajnálom... - rebegte, és belerúgott. ...A herceg csak azt érezte, hogy megnyílik alatta a föld... És zuhan. HATODIK FEJEZET Fülig Jimmy naplója II Mostan elmondom, hogy mitől írom ezt a naplót. Mer nem egyszerű. Én ritkán írtam akkor még. Elvégeztem négy elemit, mer szülejim már egész fiatalon beírattak. Mit tehet ez ellen egy védettelen gyerek, mint én? Negyedik elemiben kétszer is halasztást kaptam, egy évet mindig. De írni mégsem szerettem. Azonban egy érdekes tényeset mégis erre az elhatározásra juttatott. Éspedig. Mijelőtt partra szálltunk, beszélgetést folytattam. Ő mondta, hogy Gomparez, a hídlakó, nem látta sohasem és majd mérges lesz, ha utólag rájön a cserére. Azt is mondta, hogy legyek eccerű és kövezet közvetlen az udvarhoz. És áttatta nekem az első osztályú hajójegyet, a kiszálláshoz. Ő majd a személyzettel. Nekem fájt a lábam, mert a sorskegyelméből szűk halottnak a cipője szorítta totta. De nagyon. Úgy, hogy a fuldoklás sem zavart akkor már az ing miatt. Miután kiszálltam a hajóból, csak mentem egyenesen és leadtam a jegyemet valakibe. Valakinek. Ott állt mellettem egy nagyon hosszúfejű, vízszemű szigorú úr és akkor-mikor meglátta a leadott jegyet, mert névre volt a finom kiáltva. Kiállativá. Akkormeg elémállt és fekete hosszú kalapját, olyant mint egy gömbölyű koporsó, mélyen leemelte és akkormár erősen látszott rajta, hogy kopaszodik. De ő nem ezért jött. - Bocsánat - mondja ő. - Mr. Irving? - Személyesen - mondom én. Ettől meghajolt. - Én Gombperec hidegló vagyok - mondta szigorúan, és én megnyugtattam. - Jó, jó, az még a kisebb baj. De ha elém áll, akkor az utasok nem tudnak lejönni a keskeny hídon. Mer így volt. Erre elállt előlem, és én folytattam az utat tovább, ő meg ment mellettem. Jobb oldalról egy nagybajuszú, igen öreg tűzoltó állt mereven. Ahhoz odalép, és mutatja nekem: - Pollinó tábornok, felség hagyütt, hadügymiszerintje. Minisztere. Tehát nem tűzoltó. Mondom: - Agyisten, Pollinó. Hogy van? - mondom egyszerűen és közvetetten, ahogy az uralkodó ogtatott. De ez nagyot nézett nekem. - Köszönöm, felség. Igen kitűnően. És sok feketeruhás, fényeskalapú komoly ember jött. - Na - mondom én -, ne csináljunk itt csoportosulást, mert jön a rendőr. Ebben úgy látszik igazat adtak, mert a sok feketeruhás meg tűzoltókülsejű egyén elindultak. Elöl ment a Hildagó. Hosszú lábakkal, mint a gólya, és még mindig egész kopasz volt. Utána én, és olyan volt a sok feketeruhás komoly egyén, mint egy gyászoló rokonság a temetésen. Röhögtem az egész viccen, mert mi lehet nekem, velem, bajom? Őfelsége majd mentőtanú lesz, és megesküszik, ha kell. Pollinó tábornok, őfelsége hadügyminiszerre, mondja: - Sir Egmont nem jöhetett felséged elé, gyengélkedik. - Ugyan. Nincs semmi baja annak. Aszt gyerekkorom óta ismerem, anyám bátyja és kardvágást képez a homlokán. Hallgattak. Eszek úgy hallgatnak itt feketébe, hogy most még inkább egy temetést juttatnak észbe. - Készült felséged elé, de gyenge még. - Ugyan. Csak nem jön el a Bolondság Szigetekről ide, hogy nekem, elém legyen. - No de - mondja ő - felség nem tudja, hogy a terv megváltozott, és ő elgyött ide velünk mégiscsak? Derült csapás volt ez nekem az égből, mint a menykő! - Mit mesél? - mondom én. - Sir Egmont várja. Most kéne futni, de körülfog a sok gyászoló rokonság, és elől megy a kopasz higdaló, mint az elhunyt lekközelebbi hozzámtartozója. Ez az Egmont felismer. Esz biztos. Te jó Isten. És akkor kiüt a botrány, és amíg őfelsége kiment, addig talán máris lelőnek. A parton egy motorcsónakhoz érünk. - Tessék beszállni, felség. Tiltakoznék, de húsz rendőr áll ott feszesen, és mind rámnéz. Ilyent csak rossz álomban vagy rossz ébrenlétben láttam eddig. A nagy motorsba mind beülünk. - Hová megyünk? - kérdezem én, a Fülig Jimmy. - A Yachtra. Megváltozott az eredeti program. Azonnal indulunk felségeddel Almirába, hogy elfoglalja a trónját. No most jól nézek ki. Eddiggis nagy baj van. De most (folytatása következik). HETEDIK FEJEZET 1 Őfelsége nem esett keményre. Zizzenés csapott fel körülötte, és ernyedten, kábultan feküdt a szalmán, ahová lezuhant a magasból. Hűs széláram érintette az arcát, és sustorgó hangokat hallott. A tenger itt van valahol a közelében... Enyhe ringás mozgatta meg... Hajó! Hogy zuhanhatott egy hajóra a kocsmából? Valahol, ki tudja, milyen messzeségben, magasan felette az igazi Trebitsch hangja hallatszott le. - Hej, Tulipán! Új ember érkezett! Három dollárt kapok! Most a herceg közeléből egy borízű, érdes bariton kiáltott vissza: - Csak lassan azzal a három dollárral! Előbb megnézem az illetőt! Sok szemrehányást kapok mindenfelől, mert sorra meghal az árud. - Ez príma minőség! - kiáltott le Buzgó Mócsing, akiről errefelé nem sejtették, hogy voltaképpen az igazi Trebitsch-csel azonos. - Egy középtermetű, jól táplált, kissé hibbant egyén. Nagyon rokonszenves! Ha csak egy gramm ópiumhoz jutok ma, nem adtam volna el. Három dollárért ingyen van! Kattanás. Éles fényű zseblámpa világa vetül a hercegre. Mintha ökölcsapás érné a két szeme között, elvakultan, összerándult arccal feküdt a szalmán. - Ezt összeverték! - kiáltotta mellette a reszelős bariton. - Két dollárt adok érte. - Disznóság! - üvöltötte vissza Buzgó Mócsing. - Te szívtelen kutya! Úgy beszél egy élőlényről, mintha karalábé lenne! - Az arcán összevissza repedt a bőr! - Na és? Nem virágváza, hogy repedten kevesebbet fizess érte! Az ilyent előbb kell mondani, nem szállítás után! - Vedd vissza, ha akarod! Vagy bedobom a tengerbe! Nekem ne mondd, hogy becsaptalak. - Kettőnyolcvanért megkapod! - Kettő! - Soha! Lelketlen uzsorás! Inkább dobd a tengerbe. De gazságba nem megyek bele! - Kettőharminc, de egy fillérrel sem több. - Ötven! - Hát jó, de ezentúl nem veszek át rossz árut. A Veréb majd felviszi a pénzt... A herceg képtelen volt arra, hogy egyetlen szót szóljon, amíg az alku folyt. A szeme lassanként megszokta a zseblámpa fényét, amelyet az ismeretlen vásárló alkudozás közben egy árbocszerű rúd szögére akasztott. ...És most tekintsük meg őfelsége kissé káprázó szemével az illetőt, aki két dollár ötvenért, tehát aránylag jutányos áron, megvásárolta St. Antonio de Vicenzo Y Galapagos uralkodó főherceget, a Boldogság Szigetek királyát. Ilyen emberhez kéz alatt hozzájutni két és fél dollárért még manapság is alkalmi vétel. A király tulajdonosa egy matróz volt. Alacsony termetű és hihetetlenül zömök, nem kövér egyén, akinek rövid, vastag karja széles, szőrös, ormótlan tenyerekben végződött. Törzse oszlopnyi combokon nyugodott. Húsos, gömbölyű, de barázdált arca vörös, tompa orra, sűrű, hosszú borostái és kurta pipája rajzfilmekre emlékeztették az embert. Fehér, tiszta vászonnadrágja, kék blúza és kerek szalagos matrózsapkája feltűntek ebben a környezetben szokatlan tisztaságukkal. Kurta matrózpipát szívott. - Másszon le a szénáról - mondta csendesen, de igen vontatottan. Őfelsége nyilalló tagokkal engedelmeskedett. Egy uszály fedélzetén volt. Körül a sötét tenger sustorogott halkan, jobbra, de nagyon távol, lámpák villogtak a ködön át. Ott van Szingapur kikötője, ahol megérkezett a Honolulu-Starral. - Ki vagy? - kérdezte a kurta ember. Most átvillant a herceg agyán hogy eddig a csökönyössége miatt szenvedett, mert mindenáron meg akarta győzni ezeket arról, hogy ő St. Antonio herceg. Most változtat a módszerén. - Nevem Pedró! - mondta. - Ide hallgass, Pedró! Én legénységet árusítok bizonyos hajóknak. Ezek a hajók nagy útra mennek, az ellátás nem valami rossz, és tán fizetnek is, ha minden jól megy. Ópiumot visznek a távoli szigetekre, meg fegyvert is. Te most aláírod a szerződést, és holnap munkába állsz. - Engem tőrbe csaltak! Nem szerződtetett sehová! - Szóval nem írod alá! - Nem! - Akkor ütni foglak - mondta sajnálkozva Tulipán. A tenger állandó sustorgása félelmes aláfestő zenével szolgált a beszélgetéshez. Tulipán, aki megvette a királyt, lassan felkelt, és körülnézett valami verőszerszám után. - Figyelmeztetem, hogy én Batáviából szabadultam, és a Szingapuri Klubok számára fontos üzenetet hozok - kiáltotta hirtelen őfelsége. ...Gyorsan eszébe idézte, amit Fülig Jimmy diktált, és ő tanulgatta a noteszéből, amíg a Honolulu-Star kikötött. - Mit mondasz? - kérdezte bambán a matróz. - Én üzenetet hoztam... Nagy Bivalynak... Velőnek, Tüskés Vaneknek és Piszkos Fred számára... Az uralkodó tulajdonosa kivette pipáját a fogai közül, és a herceg elé lépett. Végre sikerült őfelségének olyan neveket is említeni, amelyek némi tiszteletet parancsoltak itt. Az angol királlyal nem sokra ment. - Te ismered a Nagy Bivalyt? - Igen! - vágta rá gyorsan. - Jól ismerem. Én az apám révén... tagja vagyok a Hűséges Almák klubjának... Most végre úgy néztek rá, mint amikor egy St. Antonio főherceg leveti az inkognitóját. És ehhez elég volt néhány rablóra hivatkozni. - A fene egye meg ezt a Buzgó Mócsingot - szitkozódott Tulipán. - Ilyen árut hoz két és fél dollárért. Jöjjön velem. De ide figyeljen: ha esetleg most hazudott... - Nem hazudtam! - Jobb ha megmondja az igazat, akkor nem történik semmi. Megy a hajóra, és én sem veszítek el két és fél dollárt. A vételár elvesztése igen fájdalmasan érintette. - Vezessen kérem, a Nagy Bivalyhoz - felelte határozottan. Útközben talán elszökhet, gondolta. Különben sem szabad meghátrálni egy uralkodónak. - Na jöjjön! Egy mozdulat és a lámpa kialudt. A vastag kéz megfogta St. Antonio főherceg karját. Csavarszorító sem rögzíthette volna keményebben. A sötétben hűvös áramlással özönlött feléje a kesernyés, halszagú levegő. Végigmentek az uszályon. Mind élénkebb lett a tenger moraja, és kis loccsanásokkal érkezett a dagály. Az arcáig pattant néhány felcsapó hullámsziporka hűs érintése. A hajó végében voltak. - Itt egy palló következik, ami a partra ér. Óvatosan jöjjön utánam, mert ha a hajó bordája és a part között vízbe esik, akkor nem mentheti ki senki. Ráléptek a rézsút lejtő, keskeny deszkára, és gyorsan, nyugodtan haladtak a partig. Itt Tulipán újra megmarkolta a karját. Vaksötétben voltak. - Még meggondolhatja! - Vezessen. Sebesen haladtak, mert őfelsége tulajdonosa jól ismerte az utat sötétben is. Egy domb mögül lámpa tűnt fel hirtelen. Citeráztak valahol, és énekeltek. Mit tegyen? - Álljunk meg egy pillanatra... - mondta színlelt, elhaló hangon. - A szívem... - Na!... - A szívem... Tétova mozdulattal a mellkasa bal oldalán kaparászott, amerre a bot van... Hogy is tanította Fülig Jimmy?... A szíj... Most az ujján van... Most a csukott öklére feszül. Azután minden erejét összeszedve, a tanult előírás szerint ugyanazzal a mozdulattal, amivel kirántotta a botot, előrecsapott vele, fejre! Reccsenés... Tulipán úgy állt egy pillanatig, mint aki fel sem veszi az ilyesmit, de bambán nyílt a szája, és a szeme kimeredt. Őfelsége, bár ezt nem is tanulta, ismét lesújtott. Csak úgy magánszorgalomból. Tulipán tompa puffanással zuhant a földre... A herceg rohant. Igaza volt Fülig Jimmynek: nincs nagyobb összeköttetés ezen a tájon, mint egy erőteljes csapás a fejre! 2 Egyszer csak végigvágódott. Valaki elgáncsolta a sötétben. Furcsa árnyak fogták körül. - Ki vagy? - Pedró - lihegte. Négy sötét alakot különböztetett meg. - Hová? - A Tüskés Vaneket keresem, és a Nagy Bivalyt! - felelte hirtelen. - Miért? - kérdezte egy kétméteres, kopasz csavargó. - Csempésztünk. Tagja vagyok a Hűséges Almák klubjának, és a Velőt is jól ismerem. - Ez biztos? - Igen... Vezessetek hozzá. - Felesleges. Én vagyok a Velő - felelte a kétméteres. Puff... Ez baj. De nyomban felelt. Hiszen könyv nélkül tudta. - Azt üzeni egy cimborád Batáviából, hogy hordd el magad gyorsan, mert a Hobbó Fischer kiszabadult! - Igen?... Azt látom, hogy tudsz a dolgaimról. De miért mondtad, hogy ismersz? - Azért, hogy az üzenetet átadhassam. - Gyanús dolog. Ami a Hobbó Fischert illeti, fél a fene tőle. - Gyössz velünk - mondta egy másik. ...Ment. Négy embert nem üthet le. Elfutni nem lehet. Ez a végzet. Hiába! Egy kis öbölnél csónakba ültek, és addig eveztek, amíg magas partrész mellé értek. Itt egy odú előtt megálltak. Amikor a herceg ide belépett, és körülfogta a nedves talaj átható, fojtó szaga, nem volt biztos benne hogy látja-e még a csillagos eget. Sokáig vezették zegzugos katakombákon át. Furcsa moraj hallatszott távolból. A zaj egyre közeledett, míg végül az egyik kanyar végén gyenge fényfolt tűnt fel. Boltozatos üregbe értek, ahol néhány lámpás világított, ormótlan kőkoloncok között. A hatalmas üregből folyosók és deszkaajtóval fedett melléküregek nyíltak. Középen jókora asztal, sok-sok deszkából összeróva. Itt néhány alvilági típus üldögélt. Pipáztak, pálinkát ittak, kockáztak. Ez a boltozatos üreg csak a "klubok" előcsarnoka volt. Itt a "vendégek" üldögéltek. Csavargók, akik egyik alvilági klubnak sem tagjai, de elég biztatóan áll a felvételük. Velő nagyot kiáltott: - Hé! Portás Robb! Ősz csavargó jött elő valahonnan. Igen rongyos volt, de a fején szép, új sapka, amelyen ez állt: GRAND ORIENTAL HOTEL Erre büszke volt. Ruházatával, külső megjelenésével, életével nem sokat törődött, de átlag hetenként új portássapkát lopott, lehetőleg valamelyik finomabb szálló alkalmazottjától. - Mi van? - kérdezte. - Ez a fiú üzenettel jött. Börtönben volt Fülig Jimmyvel. - Hol? - Batáviában. Az ősz csavargó feléje fordult. Azért hívták Portás Robbnak, mert ellenőrizte a belépőket. A Világ börtönintézményeinek nagy ismerője volt személyes tapasztalatok alapján. - Te Batáviában ültél? - Igen... - Milyen a belső folyosó falfestése? A herceg agyán most átvillant, amit tanult! - Zöld olaj, világos kerettel! - felelte nyomban. - Jobbra van a főfoglár szobája, balra a keresztfolyosó. Portás Robb bólogatott: - Onnét lejárat a munkaterembe. Rendes ember a fiú! Hála Fülig Jimmynek, ezt megúszta. Velő és társai némi bizalommal néztek rá. Hiába! Egy klubban mégiscsak számít, ha valakinek a múltját tisztázzák. Széles folyosó felé indultak, ahol jobb kézre, egy odúban, a Ruhatáros üldögélt. Csomagokra vigyázott, amiket a tagok adtak át megőrzés végett. Nagy részükben szerszámféle volt. Az odú felett tábla függött: CSAK A RUHATÁRBAN ELHELYEZETT TÁRGYAKÉRT NEM VÁLLAL FELELŐSSÉGET AZ IGAZGATÓSÁG Még feltűnőbb tábla függött a föld alatti folyosó bejárójának közepén: FIGYELEM!! A KLUB HELYISÉGÉBE LŐFEGYVERT, ÓLMOSBOTOT, KÉST, BOXERT VAGY BÁRMILYEN GYILKOLÁSRA ALKALMAS SZERSZÁMOT BEHOZNI AJÁNLATOS!! FEGYVER NÉLKÜL BELÉPNI TILOS ÉS ÉLETVESZÉLYES!! AZ EBBŐL EREDŐ BALESETEKÉRT MINDEN FELELŐSSÉGET ELHÁRÍT AZ IGAZGATÓSÁG A folyosón jobbra és balra deszkaajtókkal fedték el a földbe vájt "klub"-üregeket. Minden ajtón egy-egy újabb tábla. Például: ZSEBESNEK ÁLL A VILÁG BECSÜLETES MEGTALÁLÓK TÁRSASKÖRE És alatta: TALÁLT TÁRGYAK OSZTÁLYA! A herceg szinte elfeledkezett minden bajáról, testi-lelki elcsigázottságáról. - Az ott mi? - A régi matrózok egyesülete. Ezek olyanok, akik már részt vettek a "Tengerészlakomán". - Micsodán? - Hát... megesik, hogy egy mentőcsónakban sokáig hányódnak a vízen, és elfogy az élelem... Ilyenkor kisorsolnak valakit, és... hát... esetleg éhségükben... A szóban forgó társaság ajtaján ez állt kiírva: DIÉTÁS VÉN FIÚK TAROKK EGYESÜLETE HELYISÉGEINKET A KLUB T. TAGJAI NEM LÁTOGATHATJÁK! - Ugyanis - magyarázta Velő - kigolyózás útján döntenek a felvételről. Aki ellen erkölcsi kifogás nem merül fel, az rendes tag lesz, és nem járhat a klubba. Akit kigolyóznak, az bejárhat. Az alvilág gúnyt űzött a társadalom szokásaiból, ahonnan kiközösítették őket. Időnként feltűnt egy-egy klubtag részegen, dülöngélve, egyik-másik odúból kártyacsapás, pénzcsörgés hangzott. - Hova vezetnek? - kérdezte kissé nyugtalanul. Szomorú tapasztalatai voltak az ilyen sétákkal kapcsolatban. - A Kegyelmeshez. - Kegyelmes urak is vannak a klubban? - Azt hiszem. Összesen négyen élnek még. Csak olyant vesznek fel tagnak, aki kivégzés előtt kegyelmet kapott. Előfordul egy királyi születésnap, karácsony vagy ilyesmi, amikor megkegyelmeznek a halálraítéltnek. Kegyelmes úrnak lenni errefelé is nagy szerencsét jelentett. - Ott az ajtójuk! HALÁL ELLEN VAN ORVOSSÁG! KEGYELMESEK KÖRE Velő kopogtatott: - Tessék! - kiabálta valaki bentről. Térddel, ököllel nagy nehezen kilökték a helyéből az "ajtó"-deszkát. Meglepő kép tárult a herceg elé. A helyiség voltaképpen iroda volt. Nagy amerikai íróasztal állt a háttérben, ezenfelül szekrény és két ócska karosszék töltötte ki az odút. A Kegyelmes úr nyújtotta azonban a legmeglepőbb látványt. Csakugyan diplomatakülsejű, ősz ember volt, bagolyszemüveges, angol bajuszos, magas homlokú úr, ujján gyűrű, mellényzsebében óra, szép selyem nyakkendőjében tű, és hűvös tiszta, kék szemével akár a Népszövetség tanácsülésén is helyet foglalhatott volna. De legcsodálatosabban hatott tiszta, kifogástalan zsakettja és a szürke cilinder egy falba vert kampón. Éppen írt valamit, és felnézett, amikor belépett Velő a herceggel. A többi kísérő kinn maradt illemtudóan. - No mi az, kérem? - mondta kellemes, mély hangon. - Ez az ember azt állítja, hogy a Nagy Bivalyt jól ismeri. - Neve? - Pedró. - Kicsoda maga? - Fülig Jimmy öccse. - A Nagy Bivalyt jól ismeri? - Azonfelül üzenetem van a Tüskés Vanek számára - mondta a herceg. A kegyelmes úr elgondolkozva nézte. - Ha ez mind így van - mondta azután csendesen -, akkor miért ütötte le a Tulipánt? ...És a szekrény mögül előlépett bekötött fejjel Tulipán. Csendben körülfogták a herceget. NYOLCADIK FEJEZET Fülig Jimmy naplója III Még mindig nem mondtam el, hogy mi okozta nálam a naplóírás által. Mert nem az én ötletem volt. Az úgy történt, hogy mielőtt a Hono-Lulu-sztár kikötött, még fogalmam sem volt a napló írásról. Készültem leszálláshoz, és izgatott voltam, és a szállásmestertől búcsúztam a fenékbe. Érzékenyen mondtam neki, mert mégiscsak együtt voltunk a bajban: - Sajnálom, hogy elválunk, és mostan még össze is töröm a pofáját, ha nem fizeti ki a fűtő bérét nekem. Barátilag kért, hogy ezt ne tegyem. - Akkor fizesse ki nekem - mondtam én. - Szingapurig jár nekem. Becsülettel megdolgoztam érte. Ami igaz is. Eleinte vonakodott, de végül is belátta, hogy ha tovább ütöm, akkor beteg lesz. Kifizette a bért nekem ő az egészet, és még jól kezet foktunk. - Örültem - mondtam - a találkozásnak. Sohasem felejtem el. - Én sem - mondta ő, és ezt el is hittem neki én. Akkor még egy disznóságot csináltam, de megérdemelte. Az illető, akivel tettem, a Kapitány volt, a Piszkos Fred. Ez egy rémes alak. Mielőtt kikötöttünk, a fenékbe mentem. - Kapitány! - mondtam neki kopogva a ládáján, melybe bujt. - Búcsúzok magától. - Menj a fenébe - mondta ő kitérőleg. - Csak előbb még egy kicsi elintézés nélküli lovagias ügyünk van. A ládát a hátára döntöttem, és rátettem egy hatalmas koffert. Most az első fedele a padlón volt, a "művészbejáratot" meg elfedte rajta a koffer, ami lehetett nyolcvan kilogramm is súlya miatt. - Te pimasz - mondja ő -, ha ezt megteszed, akkor én megöllek téged. Még egy nagy koffert tettem rá a tetejére neki, válaszul. Még senki sem hallotta ezt a Piszkos Fredet rimánkodni, csak nekem most: - Jimmy - mondta. - Ötvenkét éves vagyok, és először életemben dolgom van valahol. - Esz szép magától. Mi lehet vele? A hangja remeg az izgalomtól, ahogy mondja: - Ha leveszed a ládát, gazdaggá teszlek. Muszáj nekem partraszállni. Még senki sem nem hallotta így könyörögni őt. De engem nem 6-ot meg, mert csunya viselet volt velem szemben, hogy totál kirabolt, amit senki sem szeret szivesen. (Azért lassan belegyövök.) De már alik hallottam a hangját, mert mialatt társalgottunk, még több koffert, ládát, bőröndöt raktam föléje, és csak messziről jött egy vékony, síri hang: - Jimmy, gondold meg, fijam. - Jó! Ha meggondoltam, visszajövök, és lehordom magáról a rakományt, de esz távolról sem biztosra vehető. Minek hitegessem szegény öreget?... Most gugsolhat a kofferben, amíg reggel meg jönnek a rakodók, mert reggel kezdik. És akkor sem a középen felhalmozott ládákon, tehát délután is lesz holnapra, amíg a kapitány kigyön, ami úgy kell neki. Mer sziftelen kutya ez. Ő talán meg is ölne az én helyembe engem, ha ő volna én, és én ő akkor, vagyis én ötet mint magamat megölném az én helyembe ő. Azért figyelmes olvasó megérti, csak gondolkozni kell rajta. Én is ezen godolonk goldonkoztam, amíg a csónak vitt, és a gyászoló rokonság ült köröttem, legelől a hídlakó, aki már nem volt kopasz, mert feltette a fekete hosszú kalapot. Most mi lesz, ha ez a szőr Egmont meglátja, hogy nem a király gyön, hanem én. Ő személyesen is ismeri a királyt, tehát nem téveszti meg modorom. Kissé druggoltam. Mer itten gyanús lesz, hogy hol a király, és nem bírok elszámolni Mr. Goulddal, akiről aszt mondja a király, hogy régen herceg a sors akaratából. Eszt is keresni fogják, és szép botrány lesz, ha mondom, hogy mekhalt. Kétszer is a tengerbe dobtuk. Tehát abszolute meghalt. Másodszor Piszkos Fred dobta. Sose felejtem el aszt az éjszakát. A kapitánykülsejű kísértet és Mr. Gould-Fernandez, aki miután viszbedobták, a nyakamra esett fentről, ez a régen herceg. Brr! Összeborzadtam. - Felség fázik - mondta a tűzoltó -, pedig a hajó nyílt tengeren veszteget, és ott még hidegebb lesz. - Én már előre fázom - feleltem. És ez igaz volt. Akkor már odaértünk. Fényes, nagy hajó volt, de kisebb, mint a Honolu-Lusztár, és az volt ráírva asz oldalára: ALMIRA Trombita recsegett, és matrózok sorba falat álltak a fedélzeten, és lentről látszott elől kösztük pris katonakabátban, aranyos díszekkel, a szír Egmont karddal és homlokán a régi sebből eredő heghely. Felmentünk a hágcsón, és végig vonult a gyászmenet, velem az élen, vonult a matrózok vonalarca előtt. És akkor odaértünk, ahol a hajó kapitánya állt az Egmont szírrel. Tudtam, hogy most lesz a baj. Ez fog felordítani akkormikor meglát, és azonnal megbilincsekbe vernek. Azonnal vernek megbilincselve. És odaérünk. Én merészen kilépek, és most őszinte leszek. - Szőr - mondom -, őszinte leszek. Én nem vagyok hibás. De erre csoda történik. Azt mondja örömös arccal. - Felség! Boldog vagyok, hogy fél év múltán ismét viszontláthatom. És ráborult a nyakamra akkor, ölel és megcsókol és ölel. Én úgy álltam ott, mint akit főbesújtottak egy gumibottal derült égből. Hiszen ez ismeri az uralkodót. Ez akkor mit ölel és mondja, hogy felség? Ez mi itten? - Nem ön a hibás felség - szól, mintha tudná, hogy mit kezdtem mondani el. - Mialatt úton volt, megváltoztattuk a tervet, majd közöljük, hogy miért, és így egyenesen Almirába megyünk, hogy felséged alattvalói között elfoglalja ősei helyét a családi trónon. Ilyesmit mondott. És a hídlakó megint nagyon kopasz volt, mert kalapját kezében fogta, és állt akkormár mereven mellettünk. - Jöjjön felség a fülkéjébe, bizonyára pihenni akar. Mentem felség a fülkémbe, mert csakugyan bizonyára pihenni akartam. Mert akkormár szédült a fejem, pedig az még csak az első marhaság volt. (Folytatása következik.) IV Ilyen szép fülkében még nem laktam. És ilyen jól sem. Mer nagyon jóllaktam, akkormikor egy matróz hozta hozott jó ennivalókat. Felfújtakat és szárnyas húsokat, lekvárosdzsemmet és bort. Akkormikor rumot kértem, azt is hoztak, és amikor láttam, hogy mindent hoznak, kértem cigarettát meg valami készpénzt. Aszt is hosztak. Akkor jött egy matróz és mondta, hogy Egmont sir és Pollinó tábornok a szomszéd fülkében várakoznak és kérik, hogy kihallgassam őket. - Jó - mondom -, csak beszélgessenek jó hangosan, majd én kihallgatom innen. De ők nem ezt akarják, hanem idegyönnének kihallgatódzásra. - Az se baj, - mondom a sorskegyelméből és begyöttek. A tűzoltószerű miniszter és Egmont sir sebhelyében a kardforradással. - Felség - mongya Egmont sir. - Attól vagyunk itt, hogy beszámoljunk. - Mostan - mondom én -, hagyjuk a pénz dolgokat, én bízok magukba. A tűzoltókülsejű kissé pislogott ettől. De Egmont csak azt mondta: - Előterjesztésünk nem pénzügyes. Erre eszembejutott őfelsége tanácsa: - Mostan ez aktuális. Majd egy-két nap múlva - mondtam és szemhez emeltem nyeles pápaszememet, aki felső zsebembe csüngött valódi nikkel láncon. Erre a tűzoltásügyi miniszter olyan nagy tisztelettel nézett rám, hogy teljesen nyitva lett a szája. De nem szőr Ekmont, akinek szervezete úri dolgokkal ellen állóbb volt. - Mégis kérem felségedet, ezt hallgassa mostan ki belőlünk, mert fontos. - Ám legyen - mondtam. - Kegyes akarok lenni a sors akaratából. - Mialatt úton volt, kaptuk az értesítést, hogy Warins Bob, a kalóz fia megszökött Batáviából, ahol mint kényszermunkást alkalmazta a törvényszék. - Ez a Warins Bob, akinek trónkövetelés forog fenn? - Igen. Rab volt a batáviai fegyházba és megszökött. - Pedig az igen nehéz, mert tízlépésenként őr áll. Szigorú tartózkodási hely. - Felséged bizonyára tudja, hogy Warins apja Alvarez ellen harcolt, és atyja őfelsége legyőzé mindkettőt. - Igen, ez nálunk szokás - mondtam. - A fia, Warins Bob megesküdött ítélet előtt, hogy ha kiszabadul, megöli a sziget uralkodóját és a számüzetésben élő Alvarez köztársasági elnököt. - Az ember annyi mindenre megesküszik egy főtárgyaláson - szólék leereszkedőn. - Warins Bob a szigetvilág legügyesebb és legveszélyesebb gonosztevője. - Csekélység - felelék gúnyosan. - Micsoda akkor a Holdvilág Charley? Erre köhögött. - A bennszülöttek között igen sokan Warins pártján vannak, mert szerették az öreg kalózt, Warins bizonyára visszatér a szigetre, talán már ott is van, és felségednek azért kell hazajönni, hogy a nép ne higgye gyávának, és e nehéz órákban ott álljon az élénk. - És gondolja, Sir Egmont, anyám bátyja, hogy az a Warins Bob majd meg akar ölni? - Biztos, hogy megkísérli. - No, majd jól fejbe ütöm - feleltem, és ezzel a kihallgatás végetért. Most mi lesz? Attól a csirkefogótól nem félek, de csakugyanbaj, hogy a király Szingapurban lekéste a csatlakozást a trónjához. És már régen ment a hajó a nyílt tengeren. Sétálok. ...Szép este volt. Az ég csillagos, a tenger sima. Tükre. Enyhe szellő és kellemesség. Pláne mer jóllaktam, ami nálam a természet szépségeihez tartozik. Már nem is látszott a part se. Csak tenger meg ég, és mert közeledett a nedves idő, nagy köd lett lassan, amibe belehaladt a hajó. Igen jó motoros volt ez, csudaszép és gyors is. Azután láttam, hogy egy tiszt áll mögöttem az udvarijas távlattal. - Maga nekem áll itt? - kérdem. - Igenis felség - mongya ő. - Hát ezt talán mellőzzük - mondom királyian. - De felség engedelmével, én itt a segédszárny vagyok. - Még akkor sem. Szeretek egyedül emlékelkedni, ez forog fenn. Mondom. - Parancsára de a felelőségem... - Semmi felelősége itten nem kézenfekvő, és azonnal távozzon - szóltam királyi haraggal. Mire ő el. Rögtön jobban éreztem magamat, ahogy a szárnysegéd repült. Odament az egyik fiatal matrószhoz. Az biztos egy szárnyinas. És elküldte valahová. Most szőr Egmonthoz küldi bisztos. Attól félek, tehát pucoltam. Különbenis olyan köd lett, hogy az ember az orráig sem látott. Ilyenkor igazán jó csak a fedélzeten csavargani ogni. Bárha akkor emlékesztetett az éjjel engemet arra az iszonyú félelmetes éjszakára, amikor a kisportolt Mr. Gould, aki Fernandez néven régen herceg, nyakamba hulla miután vízbelökém, halva, majd pedig vízbelöke a Piszkos Fred, kit messziről néztem, amint hoszta fehérrel letakarva és ismét vízbedobá egy loccsanással, Fernandezt, Mr. Gouldot... Rémes éjszaka volt asz ot... Akkor is ilyen ködben halattunk, és előzőleg és láttam a kapitány külsejével aszt a valakit a kísértetett. Aki két alakban járt és... És megint láttam! Itt! Ezen a helyen. A kapitány kísértetett! ...A köd mint melegvizes rongy feküdt az arcomon... csepegett minden, pedig nemvolt eső sem, csak nagy, nagy gőzös forró köd az egész véktelen Ocejánon és egyszercsak ahogy befordulok az egyik kabinnál, hát éppen beleütközök. A kísértetbe! Arc az archoz, a Hono-Lulu sztárkapitánya áll előttem! - No mi az, José? - kérdezi hidgadt nyugalommal és dohányoz. Én pedig kövédermedten, mint akit villámsujta. Mer esz a kísértet. Mer mit keres itt a Holono-Lusztár kapitánya. - Ön... mit csinál? - kérdezem kissé idegesen, mivel kissé ideges voltam. Mer a köd, a nedves monszun előtti szélcsendesség idegességet képez. - Én is Almirába utazom, José. - Ne mondja José. Én itt egy király megbízásából környezetét becsapom. Azt hiszik király vagyok. - Úgy?... No én nem akarom ebben zavarni. Ellenben mondja. Mr. Gould kabinjában volt egy kis fiókos szekrény. Nem sejti, hogy ez hol lehet? Ennek most nincs más gondja! - Kapitány úr! Berendezési tárgyakat én nem csenek - feleltem királyhoz illően. - Nem is erre gondoltam. De talán látta. No mindegy. - Jó éjszakát kapitány úr. - Jó éjszakát király úr - felelte, és mosolyogva kezet fogott -, maga legény a talpán. Akar cigarettát? - Köszönöm, de itt királyi dolgom van. Odább ment és már elnyelé a szürkeség, ami gomolygott. Én pedig épen ahogy mentem vissza szőr Egmonttal találkozám, és vele volt a segédszárnyas. - Felség... aggódtam, hogy egyedül sétálgat. - Nem szeretek máskép. - Pedig uralkodónak még saját hajóján is ügyelni kell, mert felbérelt merénylők mindenhol lehetnek. - Azokat én majd jól fejbeütöm, csak azt tessék mondani énfelségemnek, hogy miért utaz velünk a Hollo-Nunulusztár kapitánya, tudtommal. - Nincs erről tudomásom - felelte. No ez jó. - Dehiszen beszéltem vele itten az előbbéppen nincs egy perce se hogy beszéltem vele. Itten az előbb. - Az ki van zárva. A hajón csakaz Ön környezése utazik és a legényesség valamint. És úgy nézett rám, mintha én ép nem lennék elméjű. Nem szóltam. Ezt a históriát már túlonbőven ismertem, semhogy vitatkosszak. Tehát kísértet, aki kapitányos külsejű átszállt a hajóra. - Kérem felség tartózkodjék a kajütjébe, vagy pedig a segédszárnyassal kísértesse magát. Mondom jó. Azután visszamentem a fülkébe. De később ez jó az éjjelbe benne lehetett, kisliszoltam óvatosan. A szárnyas nem volt közelben. Azért láttam vagy tíz lépésnyire. A korlátra támaszkodva állt a könyökén. Mit tudja ő, hogy itt olyan uralkodó forog fenn, aki nesztelenül tud járni, mert trónörökös korában ezt az előélete megkívánta?... Az ajtó sem nyikorgott, hát nem sokára jó messzibe voltam. Csak itt ott járt egy matróz, alig látható a ködben, azután hosszú ideig csakcsend, és cuppantak a cseppek, ahogy leesett a vasról a sok nedvesség... Azon a helyen nem volt a kapitány formájú kísértet. Ez biztosan valami bűnügy háttere ami mögötte lappang. Kísértet? Én mindenesetre fejbeütöm. Ha jól bírja akkor csakugyan kísértet. De ebbe nem bízom. Csak olyan nehéz az ember melle, mintha a ködnek sujja lenne, pedig jól tudom, hogy a köd az légüres tér. De nagyon hasogat a fejem, pedig ez a nedves elő-monszun időnek a járása. Ez a halk duruzsolása a víznek is furcsa... A kezem olyan vizes, mintha nem törülköztem volna. És hideg. Mikor pedig negyvenkétfokot mutat a pluszmérő árnyékban. És fázik a gyomrom... És egyre csak nehezebb lesz ez a gőzfal, ahogy megyünk beléje... Nagyon rossz járása van itt az időnek. Ilyenkor mindenki veszekedős szokott lenni a kocsmában. Ez az a járása az időnek, amitől trónörökös koromban hamar bicskázott az ember. Elannyira, hogy kigombolom ingem gallérom, de így is sós nyúlós, vizességgel vagyok teli, és úgy lüktet a torkom, mint egy percmutató... Ott... Ez a csillanás a ködben egy sapkaellenző visszfénye! Most elő a zseblámpásom, mer azt koronázás előttről megtartottam... Utánasietek és amikor a közelébe érek gombon nyomom a lámpást. Fény a ködben! És látom. Ő az! A kapitány! Mosolyog, int és siet... De én utána. Megáljjon. Azonban előbb ér a kabinok közé, és elnyeli a köd. De hallom a nyikorgást. Ajtónyikorgás volt a közelben valahol! Ez bement egy kajütbe. Csak nem látni hová. Mert köd... Ha kell én átkutatom az összes kajütöt! De szembenézek a kísértettel! Az első kabin ablaka sötét. Ez volt? Lenyomom a kilincset és benyitok. Sötét van bent is. De nemcsak sötét, hanem mozdulattalan minden és a bal szememen át szúr a monszunidő bele, és egy ködből való hegyes tűt az agyamba... A sötét és a csend valami olyan különös, hogy a nyelvem száraz lesz és mintha a torkom megvastagodna. Én ott féltem, és a szívem olyan hideg lett, meg a térdem megingott. Jaj mi ez? Felnyomom a gombot, hogy a zseblámpa újra világítson. És azt hiszem, hogy megőrültem! Ha lett volna bennem hang én sikoltok. De nem volt. Csak becsaptam az ajtót és futottam, de remegve, mintha maláriás roham rázna... futottam és reszkettem. Mert a zseblámpa fénye megmutatta a kabint és az asztalon egy nyitott koporsóban ott feküdt sárgán, szalmaszínű bajusszal, fekete szemgödörrel Mr. Gould! A Fernandez... Aki régen herceg, akit eddig kétszer a vízbe dobtak (folytatása következik.) KILENCEDIK FEJEZET 1 Fenyegető alakok közeledtek lassan. Közöttük első sorban a bekötött fejű Tulipán, őfelsége tulajdonosa. A súlyos, feszült csendben csak a Kegyelmes őrizte meg előkelő nyugalmát. - Várjatok - mondta csendesen. - Tisztázni kell, hogy mit akar itt ez a kölyök. - Betolakodni, zöldfülű! - mormogta Velő fenyegetően. - Az bizonyos, hogy nem kezdő - szólt elismerően Tulipán, és a kötéshez nyúlt. - Az ütés, amit kaptam, mellette szól. Ezt kénytelen vagyok mentségére felhozni. - De miért ütött le, ha nem volt oka félni? És hová akart futni? - kérdezte Velő. - Gyanús, azt nem mondom, és semmi esetre sem árt, ha megölitek - felelte a Tulipán, és vállat vont -, de nem kezdő, az bizonyos. A Kegyelmes hosszan nézte ujjai között a szivarhamut. - Vezessétek a Nagy Bivalyhoz! Azt mondta, hogy ismeri a Nagy Bivalyt. Ismét vezették a herceget, kanyargós, földalatti folyosókon. Most már valószínű, hogy innen soha többé nem kerül élve a napvilágra. A nyirkos, penészszagú katakombákban felfelé vezetett az út. Egyre meredekebb lett a kanyargó folyosó, míg végül földbe vájt lépcsőkön haladtak. Azután beléptek egy rosszul világított helyiségbe. Most már látta a herceg, hogy hol vannak. A Négy bölcs Sintér nevű "hotelhallba" hozták. Tulipán ment elöl. Velő és társai közrefogták a delikvenst. A kocsmáros még most is ott állt a két demizson nevű üveg mellett, közönyös vendégei a padon ültek bádogpoharaikkal, csakúgy, mint az imént, és az ablaknál az a fiú szájharmonikázott, aki a herceg belépésekor is az ablakpárkányon ült. Egy kövér, kócos, mulatt nővel bővült csak a társaság, aki a pad előtt a földön feküdt és hortyogott. Ott ült továbbá egy ládán Buzgó Mócsing, akiről a herceg tudta csak, hogy alapjában véve az igazi Trebitsch. A fenyegető csoport, élén a tömzsi Tulipánnal, nem keltett feltűnést. - Buzgó Mócsing! - kiáltotta Tulipán. - Azonnal add vissza a két és fél dolláromat. Az igazi Trebitsch felháborodottan lépett eléjük. - Ezt kikérem magamnak! Én leszállítottam az árut - és a herceg felé fordult -, maga a tanúm. - A te árud fejbe ütött! És megszökött. - Erős és ügyes embereket kértél. Hát aki téged leüt, az nem gyenge, és ha elszökik, akkor ügyes is... Nézzék meg ezt a fiút! Csupa erő! Ne hagyja magát szidni, barátom... A herceg újabban gyanúsan népies tüneteket észlelt magán. Például hirtelen haragú lett, és ilyenkor ütni szeretett volna. Most is szép lassan felforrt. - Maga piszok rabszolgakereskedő! - kiáltotta dühösen. - Hitvány gazember! - Most nem erről van szó - felelte idegesen az igazi Trebitsch. - Személyeskedéssel nem megyünk semmire. - Legszívesebben betörném a fejét. - Mi hátráltatja ebben? - kérdezte csodálkozva Velő. Puff! Őfelsége legmagasabb ökle olyan szabályos balegyenessel csapott bele az igazi Trebitsch arcába, hogy elismerő zúgás honorálta. Viszont Buzgó Mócsing bravúros gyorsasággal, de rendkívül erőteljesen szájon kapta őfelségét, hogy elsodorta a kocsmárost, valamint az egyik demizson nevű óriásüveget. - Azt hiszem - lihegte Buzgó Mócsing -, üdvösebb, ha nem torzsalkodunk. A herceg ismét rávetette magát, de egy újabb pofon, megtoldva egy gyors rúgással, a falhoz repítette. Az arca már szinte felismerhetetlen volt a sok veréstől. Az agyában ezer harang csengett-bongott, és iszonyúan fájt a bal füle, amely a cimpa mellett beszakadt kissé. - Szerintem ne folytassuk - ajánlotta ismét Buzgó Mócsing. - Adjanak egy pohár vizet! - suttogta a herceg. - Délután ittam utoljára. Rongy- és pálinkaszagú kazán volt ez a kis bódé, a mocsaras vidék talajgőzöktől súlyos forróságában. A kocsmáros megvető arckifejezéssel betöltött egy fél pohárka pálinkát, és vízzel hígította. A herceg felhajtotta, és úgy érezte egy pillanatig, hogy nyomban megfullad. Minden erejére szükség volt, hogy ne köhögjön. Azután forróság öntötte el. És nekiugrott a türelmesen várakozó igazi Trebitschnek. A rúgást elkerülte, a csattanó pofont most nem érezte... Csak lihegett a mohó vágytól... Megölni! Propellerszerű sebességgel zuhogtak az ökölcsapásai, és az ördög tudja, honnan származott ez a mozdulata, térddel gyomorba rúgta az ellenfelét, hogy felbukott. Zuhanás közben az igazi Trebitsch magával rántotta. Hörögve, harapva, bokszolva gurultak a földön... A herceg vérében lángra kapott a pálinka. Forrón zúgott az agya, állati, gyilkos, pusztító örömmel verte az ellenfél fejét a padlóhoz. Amikor újra felugrottak, mint valami tigris vetette magát a harcba. Rúgott és ütött, míg egy horogütéstől Buzgó Mócsing a lebuj sarkába repült, és mielőtt felállhatott volna, őfelsége a legelső keze ügyébe kerülő üres ládát belevágta, és már ugrott volna az alélt emberre, hogy megölje, de visszarántották. - Hohó! - Eressz! - hörögte. - Ha egyszer rongy lett, akkor békén kell hagyni - mondta Velő, miközben fogta a herceget, aki kissé dülöngélt is a rumtól. Őfelsége arca egyetlen darab nyers hús volt, két szeme alig látszott ki dagadt üregéből, tülök formájúra vert orra, néger módra feldagadt szája, kék és ibolya horzsolások, dudorok a csinos, finom vonású herceget ritka jellegzetes csavargóvá torzították. Buzgó Mócsing lassan felemelkedett. Pácoltra pofozott arcán alig volt egy ép folt, de azért diadalmasan szólt oda Tulipánnak, miközben a fiúra mutatott: - És ez neked rossz áru?! 2 - Mit akartok itt ezzel a vad suhanccal? - kérdezte a vendéglős. Már rajta is maradt az új név. Az alvilágban gyorsan keresztelnek, és mindig találó nevet adnak. - Gyanús alak. Orvul megtámadta Tulipánt. De azt mondja, hogy a Nagy Bivalynak hozott üzenetet. Erre csend lett. - A Nagy Bivallyal akar beszélni - mondta Velő a vendéglősnek. - Szólj neki. - Én?! Talán megőrültél - felelte rémülten. - Menjen be ő maga, ha ismeri - ajánlotta egy másik. Valaki megfogta a herceget a nyakánál, és a kis elfüggönyzött ajtón keresztül belökte egy helyiségbe. Ott állt a Nagy Bivaly szobájában. Hercegi lakosztálynak felel meg az alvilágban. Négy penészes vályogfal, semmi bútor, a földön egy gyékény, azon feküdt a Nagy Bivaly, az embergyűlölő, és mellette lámpa bűzlött füstölögve. A Nagy Bivaly mesztic volt. Valószínűtlenül magas és széles. Valóságos hústömeg. Gömbölyű, kopasz feje, nagy, bennszülött szeme és duzzadt néger ajkai félelmetesen idegenszerűvé tették, mert a bőre szinte teljesen fehér volt. Kifejezéstelenül nézett a fiúra. Fatörzs vastagságú karizmán egy horgony látszott, kék és rózsaszín tetoválással. Kivágott trikója még néhány tetoválás szegélyét szabadon hagyta. - Öljön meg - mondta a herceg -, azt hazudtam, hogy ismerem magát. A Nagy Bivaly üres, halott tekintete mozdulatlanul meredt rá. - Ki vagy? - Fülig Jimmy... öccse... - megpróbált előkelő rokonságára hivatkozni. Ilyesmi sokszor beválik. - Hazudsz. A petróleum és a föld szaga langyos tömbként állt az odúban. A Nagy Bivaly felemelkedett, lomhán, nyugodtan. - Ki lökött be hozzám? - Nem... tudom... A herceg vakargatni kezdte a mellét, szépen befelé, a bot irányába. Azután lesújtott! De a Nagy Bivaly keze boszorkányos gyorsasággal kapta el, és magához rántotta. Amikor a fiú nekizuhant fejjel a hatalmas mellkasnak, úgy érezte egy másodpercig, hogy ez az ember könnyedén eldobhatná őt, mint valami kis kavicsot. Elkábult. Rövid mozdulattal kilódította az ivóba. - Ez az ember le akart ütni ólmosbottal! Az ivóban tartózkodók (igen sokan elmentek, amikor a herceget belökték a Nagy Bivalyhoz) vigyorogtak. - Azt akartam, hogy megnézzétek, mielőtt szétlapítom! - Azt mondta, hogy ismer téged... - jegyezte meg a kocsmáros. A Nagy Bivaly megfogta a herceg nyakát. - Majd mondd a halaknak is... - Én a Piszkos Fredhez jöttem...! - kiáltotta kétségbeesetten, mert érezte, hogy a nagy marok egyetlen szorítására vége lesz. Nagy Bivaly szomorú, kegyetlen szemei egy pillanatnyi szünetet jeleztek. - Mi?... Te ismered... Fredet?... - Csak úgy, ahogy téged - jegyezte meg a vendéglős. - Ez tévedés - mondta valaki, aki most lépett be a helyiségbe, de nem vették észre. - A kölyök csakugyan jól ismer, és ne merd megölni, Bivaly! Piszkos Fred állt az ajtóban. A herceg agyában tótágast állt minden. Gyermekkori barátai letagadják, hogy ismerik. Piszkos Fred, akit sohasem látott, kijelenti, hogy jó ismerősök. De a Nagy Bivaly keze egy hajszálnyit sem engedett a szorításból. Úgy nézett Piszkos Fredre, hogy néhány gyengébb idegzetű rablógyilkos megborzadt. Zöldesfényű, vérszomjas gyűlölet izzott a tekintetében. TIZEDIK FEJEZET Őfelségem I-ső Fülig Jimmy naplója V Mi Őfelsége első Fülig Jimmy írjuk eztet kelt mint fent saját kezünküleg uralkodásunk első évének sorskegyelméből valamelyik napján. Mostan el kell sajátítani eszt a kifejező módot, mert ilyen leveleket látok naponta és alájuk írok. De még mindég nem mondtam el, hogy mitől írom a naplót. Asz úgy volt, még a hajón, épen beszéltünk erről a kirájal, amikor még azt hittem, hogy nagy dolog uralkodni. Rájöttem, hogy uralkodni nem is nehéz, csak trónhoz jusson az ember ebbe a tolongásba. Mer az egész világ olyan mint egy nagy tolongás: hol elől van az ember, hol hátul. Uralkodásom első esztendejében érkesztem Almira szigetébe a fővároshoz. A parton ökröt, ágyúkat és rakétákat is sütögettek, fellobogózták meg zene. És egy csomó katona sorvfalt állt és kendővel intettek és mind a pár száz ember így szólt hozzám: Éljen! Éljen! Több alkalommal bejártam a világot, de ilyen szép fogadásban még nem részesítettek egy kikötőben sem. A partra úgy szálltunk, hogy elöl ment a hídlakó, aki újra megkopaszódott, mert főt hajon volt. Kezében a kalap. Azután Én és Egmond és Mögöttünk a gyászoló rokonság. És közben zene, de mindenki szalutált, vagy hajadon állt főn és a néptömeg erre ismét megjegyezte, hogy: Éljen a király ami igen helyénvaló közbe szólás ilyenkor. Egmond szőr, akit régen ismerek, mert tudom, hogy anyám bátyja és homlokán egy régi seb miatt a kardheg. Azonban így szólt: - Integessen Felség! És én erre szótfogadva hunyorítottam szemmel és hivogatva integettem a fejemmel, de miszerint Egmont ször, anyám bátyja ettől egészen ideges lett. - Ne így, Felség, hanem kézzel. Erre mutatóujjammal tréfásan megfenyegettem népemet és Egmond sóhajtva mondá, hogy inkább eztet most hagyjuk abba egy időre. Ennek az egmondnak semmi se jó. Pedig egész belejöttem. Akkormikor én is partra léptem megint zeneszó mellett, így szólt mind: "éljen!" és engem elvezettek egy egész bevirágozott hintóhoz. Most mentünk a főleg várba. Mert itt volt egy hegy, azon egy főlegvár. Erről már beszélt az elkalódott uralkodó, hogy ami tetőn van az főlegvár. Igazi nagy vár falakkal, ágyúlőrésekkel és felette az éggel. És itt is elsütöttek ágyút és belevágtatánk a várudvarra, ahol a teljes helyőrség (mind a 20 ember) kinn ált gládé gélád glédában. Egy egész sor tüzet adtak, és szerencsésen megérkeztünk és kiszállánk. Majd pedig elémjött a kapuból, egy magas, mosolygós, szép asszony, de teljesen ősz. No most az anyakirály gyön, gondolom, ez fog a fijáért sírni. De esz érthetetlen! Hallottak ilyent? Kitárta a karját és elém jött: - Fijam! Igen. Azt mondta, hogy fija vagyok. És nem mintha tudnám. Mit szólnak? Ha legalább hasonlítanánk őfelségemre. De nem is. Ebbe meg kell bolondulni! De olyan kedves volt esz asz asszonyság és úgy átölelt, megcsókolt és bizonyez régen nemvolt velem, hogy én is őt megcsókolám. Mer engem nem csókolt meg anya több mint tíz éve. Most jól esett esz, akkor is ha az anya másé. Az anyai csók és ölelés mégis asz enyém volt és nem cseréltem volna el egy igazi szépleány csókjáért. Mer ilyen marhaságok vannak és én koronámra mondom (ami királynál nem csekélység), akkor éppen úgy szerettem ezt az asszonykirályt, mint a magam valódi mamáját. Pedig azt nagyon szerettem, pedig Davonshireben nyugossza örök álmát szegény amilyen jó volt, a sírban szegény. Nem szégyelem leírni esztet, mert még egy csavargónak is lehet mamája épp úgy, mint a jobb embereknek... ...Hogy a tárgyra térjek, én már gyerekkoromban is nagyon kíváncsi voltam, mint természetű. Én egyszer feltörtem az iskolába lort Nelszon mellszobrát, hogy lássam, mivan benne. Semmi sem volt benne, csak légüres tér. De aszt láttam. Így voltam most is, mer nem tuttam, hogy mi ez a játék velem itten? És egyedül maradtam Gombperec higaldóval, aki bizonyára mindent tud belül az agyvelejében erről az ügyről, és szívesen feltörtem volna a fejit, mint ahogy a mellszobrot szokás, hogy lássam, mivan benne. Lehet, hogy csak légüres tér. - Felség - mondja a hídlakó -, óhajt pihenni? Akkor már szobában voltam, aszén királyi lakásomban. - Én szeretnék beszélni szőr Egmonttal. - Holnap délelőtt a kihallgatáson szokás szerint. - Aszonnal - mondom ellentűrést nem ismerő hangon. Erre ő szomorú arccal kiment. Szomorú volt, mert neki fontos az udvari tikett, ahogy mongyák. Jött a szőr, Ekmont. - Felsék - mondja -, ön öltözzék a marsal nevü katona uniformisába, mert ez a király ruhája itten. - Dehát én vagyok itt az új király? - Úgy van. Fernandez, aki régen herceg elhunyta és új régen herceget nem jelölünk, eszt egy hónap előtt törvényeztük. Így ön tehát gyakorolhatja királyi jogát, amihesz kiskorú volt. De most esz nem baj, mert már nem annyira kiskorú. - Nésze! - mondám eccerűen. - Maga anyám bátyja, jól ismerem homlokán a sebet. Maga tudja, hogy én nem vagyok én, hanem egy helyettesem, aki király. Asz igazi St. Antonio Szingapurban van. Tehát ezt itt mire véljem miszerint? Rövid habozás után mondta: - Halállal bűnhődne, ha elhinném felség, amit mond: hogy ön nem az igazi uralkodó. Törvényeink szerint, aki a királyi méltóságot bitorolja, azt kötéláltali akasztásra mondják ki. - De engem a király megbízott. - Eszt nehéz lenne itt most bebizonyitani, valakinek, akit reggelre felakasztás általi ítéletben bűnösnek mondanak ki. A mindenit. Ez keszd meleg lenni a helyzet. De szőr Egmont nevet. - Azonban ez csak tréfa. Ugyebár tréfált felség? Ugyebár ön a mi királyunk? - Asz vagyok, - felelém csendesen és ő rám hagyott engem, magamra, hogy az inas feladja nekem a marsal nevű katonaruhámat, amellyel szép kis pác kezdődik itt. (Folytatása következik.) TIZENEGYEDIK FEJEZET 1 A Nagy Bivaly szorította a herceg nyakát. - A fiút nem ölheted meg - mondta Fred. - Úgy. És miért? - Mert én ölöm meg! És aki ebben megakadályoz, az mehet a fiú után. A mesztic óriás bambán nézett egy másodpercig. - Ez a gazember a Honolulu-Staron utazott - kezdte vészjósló arccal a kapitány. - Tudta, hogy egy ládában voltam a hajófenékben, és mielőtt kikötött a hajó, ez a kölyök felfordította a bőröndöt, és rátett egy csomó nehéz poggyászt. - Kérem ez tévedés... - mondta a herceg - fogalmam sem volt róla, hogy ön is a hajón van, Mr. Piszkos. - Hazudsz! Te voltál! Éjfélig feküdtem a fedelére borított bőröndben!... Majdnem megfulladtam!... - Ha-ha-ha... A Nagy Bivaly felkacagott, és amikor Piszkos Fred nagy léptekkel megindult, hogy jogos áldozatát követelje, eléje állt. - Ez a fiú mától kezdve a barátom! Értetted? - A fiút én megölöm! Feszült várakozás. - Verekedni akarsz? - Végezni akarok veled! Ez a suhanc, aki bolondot csinált belőled, tetszik nekem! Jaj annak, aki hozzányúl... A kapitány lassan át- meg áthúzta csúf kecskekörmeit a szakállán. Arca ezer ráncba vonult egy gúnyos vigyor köré: - Itt mindenki fél tőled, mert nem tudják, hogy buta vagy. Olyan buta, hogy az erőd sem számít. De én elbánok veled Bivaly! Tudhatod! A toprongyos, szakállas, kissé öreg Piszkos Fred úgy beszélt Szingapur rémével, mintha egy jámbor kecskegidát szánna, mert ostobán a sínekre tévedt. Mi volt az, ami mégis visszatartotta ezt a kolosszust, hogy szétlapítsa egyetlen csapással a gondozatlan, ősz kapitányt? Talán a szennyes kezek egyike, a bal, amelyet hanyagul a nadrágzsebébe süllyesztett, miközben jobbjával a szakállát cirógatta. Az a bal kéz egy kést vagy pisztolyt szorongat, és Piszkos Fred nem szokott habozni. - A fiút nem bántod, vén fecsegő bolond. - A fiúval végzek, te élő marhakonzerv! "Csak tudná az ember, hogy mit szorongat ott, ahol az ököl formája kidudorodik a zsebében" - gondolta a Nagy Bivaly, és fújt dühében. - A fiú sehová nem megy nélkülem. - Az nagyon okos lesz - vetette közbe Tulipán, és bekötött fejéhez nyúlt. Az igazi Trebitsch is helyeslően bólogatott egy nedves rongy alól, amelyet feldagadt arcára borított. - A Vadsuhanc megérdemelne egy kis "hideget" - mondta a vendéglős -, leütötte a Tulipánt, összetörte Buzgó Mócsingot, rátámadt a Nagy Bivalyra, és kikezdett veled is, kapitány. - Csakugyan szorgalmas fiú - jegyezte meg Piszkos Fred összehúzott fél szemmel. - Azért mégis végzek vele. A Nagy Bivaly szinte rávetette már magát, de Piszkos Fred zsebében még jobban kipúposodott az a kés vagy valami, ahogy megszorította. A Nagy Bivaly kihúzta magát. - Nekem ez a fiú tetszik! - mondta végül is határozottan. - Nemcsak azért, mert kicsúfolt egy vén bolondot, hanem azért is, mert nem ijedt meg itt senkitől... Vadsuhanc! A barátom vagy! Menj a szobámba! Ezentúl együtt lakunk, és senki sem fog bántani! Általános megdöbbenést idézett elő a kijelentés. Az embergyűlölő Nagy Bivaly lakótársat vesz magához? Egy kölyköt? - Csak fecsegj. Minél többet beszélsz, annál nevetségesebbé teszed magad, mert a fiúval végzek - dörmögte Piszkos Fred, és leült a földre. Miután a Nagy Bivaly elment őfelségével, a kapitány még mindenfélét morgott magában halkan, azután a vendéglőshöz fordult: - Egy átkozott detektív elkobozta a kikötőben a revolveremet, de ami rosszabb: a késemet is. Kinek van egy bicskája? És előhúzta bal kezét a zsebéből, a kidudorodó valamivel. Egy alma volt nála mindössze. 2 A herceg halálos fáradtsággal ült a dohos odúpadlón. - Éhes vagyok - mondta Nagy Bivalynak, mert nem törődött már semmivel kimerültségében. Az óriás egy pillanatra zavarba jött. Azután kiment az odúból, és rövidesen visszatért kenyérrel meg hússal. Komoran nézte a fiút, amint eszik. Először életében fordult elő, hogy megtett valamit, amire kérték. - Honnan jössz? - Batáviából szöktem. - Mit akarsz itt? - Nem tudom... És... most aludni akarok. Kimerült vagyok. És végigfeküdt a gyékényen. A Nagy Bivaly gyékényén. Több gyékény nem volt a helyiségben. Az óriás ott ült keresztbe font lábain, mozdulatlanul, reggelig. És nézte az alvót. Vigyázott rá... És másnap már mindenki tudta, hogy a Nagy Bivaly elvesztette az eszét. Egy kölyköt becéz, mintha a dadája lenne, vigyáz rá, és magával cipeli mindenfelé. Jaj lenne annak, aki belekötne vagy bántaná. A Nagy Bivaly, aki soha életében senkit sem szeretett, tisztára megvadult a szeretettől. Este valaki bekiáltott: - A Kegyelmes összehívja a Hidegek Tanácsát! Egy óra múlva vár téged is! A Nagy Bivaly először a keze ügyébe eső üveget emelte fel, hogy hozzávágja a hírnökhöz. De a herceg egy könnyű mozdulattal elvette tőle. - Ezt nem szeretem - mondta szemrehányóan, és a mesztic úgy pislogott, mint egy megszégyenített kutya. - Mondd... hogy ott leszek - motyogta azután a bekukkantó egyénnek. - De várj csak. A Vadsuhancot is viszem, mert Piszkos Fred esetleg kihasználná az alkalmat, hogy megtámadja. A hírnök szinte támolyogva ment el. Soha ilyen csodát! A Nagy Bivaly meghülyült! - Mi az a Hidegek Tanácsa? - kérdezte a fiú. - Minden társaságnak van egy elnöke, és ezek az elnökök is egy klubban vannak. Ez a Hidegek-klubja. Olyanról tanácskoznak, ami itt mindenkinek fontos. - És miért Hidegek? - Mert nem melegíti őket belülről semmi. Mindig úgy tesznek, ahogy az érdekük kívánja, és aki másra is hivatkozik, azt kinevetik. - És ki a Kegyelmes? Ő is bűnöző? - Nem olyan mint mi. De nagy bűnt követett el, amiért halálra ítélték. - Hol? - A Boldogság Szigetek fővárosában. St. Antonio uralkodó főherceg ítélte halálra. - Mi?... Hogy hívják a Kegyelmest? - Alvarez néven köztársasági elnök volt... Mi bajod?! Őfelsége elszédült kissé. 3 - Erről mondj el mindent - kérte a Nagy Bivalyt. - Nem lehet itt sokat tudni. Alvarez éppen Warinsszal, a kalózzal harcolt, amikor mindkettőjükre lecsapott St. Antonio. Alvarez pénz nélkül érkezett ide. Ez már régen volt. Többen menekültek onnan az ő emberei. Sok nagyvállalat hirtelen megszűnt Almirában, és ezek újra gazdagok lennének, ha St. Antonio elveszítené a trónt, és megint Alvarez köztársasága jönne. Ezek a vállalatok segítik pénzzel, és Alvarez megszervezte itt az állástalan matrózokat meg egyéb népeket a klubokban. Minden klub vezetője, ha kell, egy csomó embert állít a tagjai közül, és Alvarez valami alkalmat vár, hogy ezeket felfegyverezze, és rajtaüssön St. Antonión. Az is így rohanta meg őt. Ha elfoglalná a szigetet, akkor az nagy jutalmat, nyugodt életet hozna a klubok lakóinak. De addig is pénzt és mindenfélét ad nekünk. - De hát... az angolok védik a St. Antoniókat... - mondta a herceg, aki egészen elképedt mindattól, amit hallott. - Politikához nem értek... Az biztos, hogy Alvarez nemcsak az alvilággal érintkezik... Vannak magas állású urak, akik tudnak a klubról... Különösen amerikaiak... ezeknek sok pénzük fekszik a megbukott köztársaságban. De ez mind homályos... Őfelsége csüggedten hallgatott. Mennyi intrika, mennyi alattomos terv lappang a trónja körül... Mi lenne, ha ezek tudnák, hogy ő, St. Antonio, itt van a fogságukban? Nyomban megölnék. A herceg elindult, és Nagy Bivaly, mint valami óriási mameluk, követte. Azon az úton ment le, amelyen Velő és társai felhozták. Ez az este még most is élénk színekben virult az arcán. A daganatok kék, zöld és vörös véraláfutásai között egy felismerhető vonása sem maradt meg a csinos, angyalarcú fiatalembernek. Inkább torzképre hasonlított, mint emberre. Két szeme szinte eltűnt egy-egy fekete daganatban. Vagy tízen üldögéltek a Kegyelmes körül, különlegesen torzonborz, fantasztikus külsejű egyének. Közöttük Tulipán és mellette egy hozzá hasonló alak. Ez az ember éppolyan tömzsi volt, mint őfelsége régebbi tulajdonosa, de teljesen sertésszerű, gömbölyű, borostás fejjel. A tömzsi egyén a Diétás Víg Fiúk sportklubjának elnöke volt, és Kannibál Béby néven közrettegésnek örvendett. Ott volt még Piszkos Fred, a kapitány. Egy felfordított ládán ült, és késével a körmét piszkálta. A középen egy zöldruhás, sovány, hihetetlenül hosszú férfi ült, karvalyorrú fejjel. Ez kétezer fontot ért élve vagy halva, és Holdvilág Charley volt itt a neve. Egy részeg, rongyos, ősz nő is részt vett a Hidegek-tanácsában, akit Mimózának hívtak, és kábítószerekben specialista volt. És az amerikai íróasztalnál, káprázatos eleganciával, ott ült a Kegyelmes. Már csak a Nagy Bivalyt várták, de végre megérkezett. - A Vadsuhanc nem vehet részt a Hidegek Tanácsában - rikácsolta Mimóza. - Semmi közöd hozzá, boszorkány! Majd éppen te mondod meg... - vicsorított rá a mesztic óriás. - Kint várok - súgta a fiú -, nem kell veszekedést kezdeni. Nagy Bivaly nem ellenkezett, és a herceg kiment. A klubhelyiség előcsarnokában pillanatnyilag csak Portás Robb üldögélt elmerülten, aki Buzgó Mócsinggal kockázott. Egy Brussából érkezett méregkeverő meglepte Robbot a kockákkal, amelyek egyik felükön némi ólommal voltak preparálva, azért ügyes dobással úgy játszhatott velük az ember, hogy a nehezebbik lapjukra essenek, és a jó eredmény ne pusztán a szerencsétől függjön. Miután mindketten ismerték a kockának ezt a tulajdonságát, a játék korrekt volt. Különben csak átsiettek egyes alakok ide vagy oda gyűlésre. Szokatlan izgalom, sürgés-forgás látszott az alvilágban. Portás Robb mögött az egyik akna ajtó jellegű deszkáján színes tábla függött: AKI MER, AZ NYER! Itt a hamiskártyások tömörültek egy önsegélyező és dalár egyesületbe. Egy hatalmas tábla figyelmeztette a tagokat a következőkre: NE RONGÁLJUK A KÁRTYÁT KÖRMEINKKEL! A LAPOK HÁTÁT NEMZETKÖZI JELZÉSSEL ELLÁTTA AZ IGAZGATÓSÁG MINDEN TOVÁBBI KARCOLÁS FELESLEGES! JELSZAVUNK: NINCS ÚJ A LAP ALATT! - Halló! - kiáltotta a Buzgó Mócsing barátságosan, mintha a legjobb cimborák lennének. - Mi újság? Apropó, nem akarom megbántani, de ön tartozik nekem. - Én... önnek? - Na nem kell nagyon a szívére venni. Ez a Tulipán visszavette a két és fél dollárt. Én nem tehetek arról, hogy maga nem volt alkalmas eladásra. De nem lényeges... Ne csináljon gondot belőle. Ha lesz miből, megfizeti. Ilyen összeggel nem érdemes tartozni. Igaz? Ekkora szemtelenségtől őfelsége elképedt. - Ez igazán furcsa - kezdte dühösen, de az igazi Trebitsch mosolyogva legyintett: - Sokféle furcsaságot fog még tapasztalni itt, ha Piszkos Fred nem vágja el a nyakát, amire, sajnos, kevés az esélye... Itt csak a Nagy Bivaly és Tüskés Vanek mert eddig ujjat húzni vele. - Tüskés Vanek! - kiáltotta a herceg. - Halló! Hol találom?! Üzenetem van számára. - Ott van a Pudingok között, ha érdekli magát. Egy vörös hajú disznó! És dühösen elment. A Pudingok ajtaját egy folyosóval arrébb az igazi Trebitsch megmutatta. - Kik ezek a Pudingok? - kérdezte őfelsége, akit nem kínozhatott annyira semmi, hogy mohó érdeklődése csökkenjen. - Izé... Ezek biztosítással foglalkoznak. - Mi? Hülyéskedik velem? Mi ellen biztosíthatnak ezek valakit? - Álmatlanság ellen... - Ember! Ne csúfolódjon. - Becsületszavamra. Ha egy kereskedő bizonyos összeget fizet, akkor biztosítják arról, hogy tőlük nyugodtan alhat... És az ilyen helyre nem is törnek be... Tehát kettős biztosítás: Álmatlanság és betörés ellen! - Szóval... Zsarolók? - Hát... Ez kissé erős kifejezés, de igaz!... Azért hívják őket Pudingoknak, mert akit kiszemelnek, az addig remeg tőlük, amíg fizet. - Ahá! És a puding is remeg. - De nem fizet. Ez az egyetlen hibája ennek a tésztának. Közben odaértek a Pudingokhoz. A herceg bekopogott az ajtón, amelyen egy tábla függött: PUDINGOK NYARALÓJA! ZSAROLTA-LAK! KÉRJÜK A T. TAGTÁRSAKAT, HOGY A KLUB HELYISÉGÉT NE LÁTOGASSÁK KÖZVETLENÜL A BÜNTETÉS KITÖLTÉSE UTÁN, MERT AZ ELBOCSÁTOTT RABOKAT FIGYELTETI: a rendőrség A kopogásra semmi válasz. - Rúgjon az ajtóba egy nagyot - tanácsolta az igazi Trebitsch. A herceg nekifeküdt az ajtónak, és benyitott. Olyasféle helyiségbe ért, amit a harcászatban "rókalyuk" nevű fedezéknek ismernek. Félkör alakú kazamata volt, füst, pálinka és ópium szagától fullasztó légkörrel. Egy rácsos hajólámpa függött a mennyezetről, az szolgáltatta a világítást, de igen gyengén. - Ki az? - dörmögte a homályban egy borízű basszus. - A Tüskés Vaneket keresem. - Úgy?... Itt vagyok. Oldalról eléje lépett valaki. A hercegnek tátva maradt a szája. Az a tüskés hajú, sovány, vörös egyén volt, aki harmadmagával ellopta a pénztárcáját. Ez nem ismerte meg a homályban a torzképpé kékült és dagadt, piszkos, rongyos suhancban azt a finom külsejű idegent, akit kifosztottak. - Mit akarsz? A herceg ismét azt az óriás verekedővágyat érezte, amely az első összecsapás után állandóan küzdésre ingerelte, ha bántották. Máris elfelejtette az üzenetet, mindent... - A pénzemet akarom! Tüskés Vanek, aki maga is sápadt, suhancszerű ember volt, és senki sem hitte, hogy mire képes, amíg nem került sor verekedésre, közel hajolt a fiú arcához. - Hát ez ki?! - Semmi közöd hozzá! Gyáván és orvul megütöttél, miután elloptad a pénzemet... A homályos sarkok megelevenedtek. Néhány imbolygó, fenyegető árny közeledett. - Várjatok!... Hogy kerülsz ide, te kölyök? - Talán húszan jöttök rám megint? Délelőtt is négyen bántatok el velem... Gyáva sakálok! - Mindenki menjen innen! - üvöltötte Vanek. - Ez a kölyök emlegesse meg, hogy sakálnak nevezett. - Helyes - felelte a fiú, és megnyalta az ajkait izgatottan. - De később se lépjenek közbe. Basszus hang szólalt meg a sötét sarokból. - Senki sem lép közbe. Tüskés Vanek ügye meg a tied. A herceg, ravasz csellel, miközben a borízű hang tulajdonosa beszélt, a gyanútlanul várakozó Vaneket teljes erejéből megrúgta, és mint a vadmacska ugrott rá. A Tüskés Vanek felkiáltott, és hátratántorodott. A herceg, aki valami csodálatos, kifürkészhetetlen harci kedv mániákusa lett, máris két sebesen csapkodó ököllel vetette magát a cingár Vanekre. De hirtelen egy ismerős, acélkemény csapás zuhant az arcába. Tüskés Vanek vékony karjai hihetetlen erővel tudtak ütni. A dagadt, eltorzult arc félig gyógyult sebeit iszonyú kínnal szakította fel az ütés. A másik balkezestől hanyatt esett, és nagyot koppant a feje. - Akarsz még? - lihegte a Tüskés Vanek. A herceg tántorogva lábra állt. Tüskés nyugodtan, hidegen, újra belevágott az arcába. Harmadszor már csak nehezen emelkedett fel. De Tüskés Vanek gépies pontossággal lecsapott. Az eddigi kínok semmiségnek számítottak a harmadik kegyetlen ökölcsapás fájdalmához viszonyítva. Őfelsége félig agyonverten zuhant a földre, és egyetlen véres, égő húsdarab volt az arca. Elájult. TIZENKETTEDIK FEJEZET Őfelségem, I-ső Fülig Jimmy naplója VI Kelt mint ma uralkodásom esztendejében, fent. Almirafőváros saját kezünküleg idején Mi első Jimmy, uralkodásakor. Ebbe is belejön az ember mint idővel. Mindig oda kell írni, hogy "kelt". Mer mostanmár megmagyarászta az Ekmont, hogy fontos a kelet. Én mint néhai tengerész nemcsak a keletet, hanem a szélrózsa más irányait is fontosnak tartom. De itten más a szokás amik vannak, hát mindegy. Igaz. Még nem montam el mitől írom a naplót. Asz mék a hajón történt ottan. A király iszgatott volt a kiszállás mijat és mondá, csak rendben menjen minden. Reméli, hogy itten őt senki sem nem ismeri majt. Ő nem tuthatta, hogy köszben Warins szökése miatt jön asz Ekmont is érte, aki ismeri. Mert aztat már tudom, hogy senki sem nem tudja a valóságot, csak Ekmont (akit régen ismerek, mer anyám bátyja.) Eszek ketten Ekmont és Helena királnő tudják hogy én nem vagyok én, hanem magam helyet engem kicserélt az igazi másvalakivel. Ők kiskoromtól fogva ismernek, ezért hát tudják, hogy sose láttak. De minek esz? És a többiek a tűzoltó, a hídlakó és az egész gyászoló rokonsák miért nem tudja? Mert nem tudják. Azt láttam, akkormikor a trónusra ültem a marsal nevű uniformis ruhában. Mellemen baloldalt egy csésze allja zöld csillaggal és sok hamis gyémántkő mek arany spárga meg egész vastag aranykötél is és a vállvirág arany. És én akkor pödörtem egy cigarettát. Erre úgy nésztek rám mint derült égből a lecsapó bomba. Csak a királyné és Egmont, akit régen ismerek, mosolyogtak. - Azt mondta a felsék - fordult a gyászoló rokonsákhoz - hogy elöl fog járulni a takarékossággal, ahoty asz angol király tanácsolá, mer asz fontos. És ezért királyunk ő maga a trónon sodor cigarettát és ünnepélyesen elszivja. - Úgy van - mondom és asz öngyújtót is elővettem fennről, a csészealj mögötti zsebből, de csak szikrázott, ahogy nyomogattam és mondám: - A fene eszt a tüzkövet! És a hidlakó erre úgy rángatta a válát kétszer-háromszor mintha virtustánca lenne. De szőr Egmont mégiscsak adott tüzt gyufából és mondá: - Most ünnepélyesen kivárjuk a takarékossák jelképére képező szivarkázást. És mind feszesen álltak. A fene tud igy dohányozni, ha enyi ember felemelt állal nészi! Ugy hogy néhány slukk után eldoptam a cigarettát és ahogy jól nevelt hejen illik rátapostam, mert a trónus szőnyege nem jól birná a parást. Erre ketten csuklani kesztek és Egmont szóla: - Őfelsége eltaposta e szertartással a pazarlást. A szerklinek vége. Esz ugyanis másnap volt, amikor szerkli van. Mert másnap mindég szerkli van egy uralkodó hászba. Először nem tudtam, hogy milyen hangszer a szerkli, de miszerint már belegyöttem. Szerkli az sem nem evés sem nem ivás, hanem az uralkodó körülmegy és mekkérdezi sorban mindtől, hogy hogy van és mi ujság, de ez nem érdekli, és azután trónjába ül és sorban jelentenek. Ez a szerklizés. Szép tánc de semmi értelme és lehet, hogy el fogom törölni. Szerkli után szőr Ekmont még maratt és mondá, hogy nekem vigyázni kell uralkodói méltóságomra. És hogy trónon ne dohányzak. Mondtam, hogy eszt nem fogom tenni, és akor magamra hagyott engemet ott. Már csak asz özvegy királynő volt ott, és nézett rám a szemével. De olyan nagyon szomorúan. Én tuttam, hogy itt valmijért úgy kell neki tenni, hogy elhitesse, én vagyok fija a király és ő mert anya mostan azért szeretné tőlem tudni, hogy mivan az igazi fiával neki. Mert anya asz anya, akár királynő, akár népnő. Esz így igaz. Megéresztem. Mondá: - Nem találkozott ön egy itteni polgárral a hajón? Értettem, mert nem vagyok hüje. - De. Együtt utasztunk azzal az illetővel, akire gondol. Vidám volt egészséges, és szereti nagyon a mamáját, akinek bátyját régen ismeri. - Látta partraszállni? - Nem mert akkormikor kikötés előtt voltunk én a fenékbe mentem egy potyautast jól megmérgesíteni. - Igazán? - Igen. Volt egy utas ládában és én rátettem mék sok ládát, hogy kikötéskor ideges legyen, mert másnapig nem szabadulhat, amíg lerakodnak, majd róla a munkások. - Esz kellemetlen - mondja ő. - De megérdemli az illető - modom én -, aki Piszok Alfréd nevű kapitány. Ettől elájult. (Folytatása következik.) VII Kelt fent, mint ma uralkodásom esztendejében, felségkezüleg fővárosom által, Almirában. Még mindig nem mondtam el, hogy mitől harapodzott el bennem a naplóirás által. Ezt az igazi St. Antonio idézte okozatul, mer mondta mielőtt ő én lett és én neki helyettesítettem átváltozással, hogy nagyon jó dolgom lesz csak vigyázni kell kicsit a házasállamtartásra. De nem volt igaza. Nem szivesen uralkodok. Esz nem nehéz, de igen unalmas és 1.hangu. Bár a sok szoba nagyon szép. Bejártam néhány országot, de ilyen jó lakásom mék nem volt. Ma tartották az úgynevezett koronatanácst, amiben résztvettem. A kupola nevü teremben jöttek össze, a tüzoltó, Egmont, a gyászoló rokonság és Gombperec a hídlakó, aki még kopaszabb lett, mert már a kezében sem volt kalap. Mondták, hogy én fogok elnökleni. Ez rossz volt mer kisebesedett a lábam, mert nem gondoltam arra, hogy az udvari cipész a meglévő cipőm után, tehát Mr. Gouldéről csinál sámfát, majd új cipőt. Mer aki király annak két pár cipője van. Nagyobb ország uralkodójának három is. Mer fényüzés van az udvarnál. És esz a cipő szük és két nap alatt kisebbesedett a lábam és most már irtozatosan fájt, ott ahol feltört és égette is mert ugynevezett lakkból volt a cipő, ahogy a csiszolt bőrt hivják. És akkor Egmont felállt és mondá, hogy a trónöröklési rend fennmaradásáról intézkedő törvénykezést akar beitatni, hogy ha engem baj ér, akkor örökölhesse a koronát az anyai ág. Ezt a törvényt kell bepikkelyezni. Mondtam, hogy engem nem szokott baj érni. De ha mégis, feleli Egmont, a trónöröklés kérdése még nincs törvényesen beitatva. A lábam úgy fájt, hogy nem birtam már. Külömben sem akartam én itt olyant tenni, amit nem értek. Eszt mondta a király. Aszt mondtam, "ez most aktuális majd néhány nap múlva. Addig én nem pikkelyezek" Esz fontos, mondja egy másik, mer éppen most forog veszély az életemben. - Ez hol forog fenn? - kérdezem. - Warins Bob nevü kalóz utód, kit a bentszülöttek szeretnek, követeli a trónt. Mondtam, hogy aszt jól fejbeütöm és kész. Azonban a cipő olyan fájást képezett, hogy káprászott a szemem. De Egmont igen mérgesen mondá, hogy ezt muszáj bepikkelyezni törvénynek. Mer Warins Bob már lehet, hogy a szigeten van. - Milyen vendéglőben étkezik? - kérdeztem elszántan. - Biztos a bentszülöttek kunyhóiban rejtőz valamelyik környékéző szigeten és nagyon ügyes meg kitünő gonosztevő. - Én sem vagyok kutya - felelém és kijavítám -, ha küzdeni kell. Demár akkor csillagokat láttam a szememmel, és szinte ájultam a cipőnek, cipőből (cipőtől, Helyesbitek). - Felség - mondá ezenkívül Egmont. - Ön ma hagyományok értelmében, amidőn trónjába ül, hogy helyet foglaljon az ősei koronáján, csak akkor uralkodó, ha hoz egy törvényt, melyet bepikkelyezünk. Addig nem is lehet a sziget valóságos belső uralkodója. - Ellenben - mondám -, hogy mégis király legyek, ám hozok törvényt asz államtanácskozások uj módijáról! Egmont ugy csodálkozott, hogy nagyon. Atöbbi sem érté. - Tudják, hogy nekem asz angol király, mikor vendége voltam sok tanácst adott, mer asz öreg igen jó kollega. Akkor mondta nekem aszt is, hogy ha elfoklalom a trónt, legyek takarékos a cigarettával. Gondoskodjak arról a két dologról: takarékosság a pödrésben és fesztelenség az államtanácsban. Egmont figyelt élesen. A többi nézett a szemivel. Én meg folytattam a mondanivalót: - Asz angol király aszt mondta: - folytattam én - nálunk szokás, hogy a polgármesteri lort major gyapjuzsákon ül ha állásba beiktatják (asz olyasmi mint a pikkelyezés) és esz köszvetlen. Én is elhatároztam, hogy feszesség ne legyen itt és az udvari tikett nélkül beszéljük meg az államügyeket. És ezt fejesszük ki avval (felálltam), hogy mától kezdve az államtanács tagjai cipő nélkül tanácskosznak. Nagy szünet. Ekmont felukrik. De én nem birtam. Le a cipővel! Le a mindenségit! - És én! - folytattam - a király, elöljárkálok a példával harisnyában! Le vele! Le azzal a hóhérral! Mielőtt mék szóhoz jutottak, a cipő lent volt a lábamról. Ezután következett uralkodásom legszebb időszaka, két teljes percig. Amik élvezetvolt, hogy nem fáj. A láb. Eszek nem idegeskedtek ahogy hittem. Sőt! A hidlakó felállt és szertartásosan füzte a cipőit, azután szóla: - Ez szép és tanulságos törvény lesz. Fesztelenség jelképe az államtanácsban. És mindenki levette a cipőjét, még Ekmont is, pedig rajta látszott, hogy irtó dühös. Azután elémtették asz irást, én ráütöttem a pecsétet és az államtanács bepikkelyezte, hogy cipő nélkül kell tartani ezeket a megbeszélés tanácskozmányokat. Mától fogvást kezdődően (inditatva. Helyesbitek.). Lehet, hogy hozok még egy törvényt, ami szerint pálinkát is kell inni közben, de ezt még meghányom magammal, mer uralkodni bölcsen kell. Remélem eddigi cselekedeteim a nép javát szolgázták. Ezután felálltam, kezemben a cipővel, ők is igy álltak meg és én szólék: - Az államtanács eszennel távozhat. Én elől távozom a jópéldával. Legyen máskor is szerencsém! Ajánlom magam! És távozák. De sutyomban fülemet az ajtóra szoritám és hallám, amit fecsegnek emberejim. Mer rém kiváncsi vagyok. Egyik mondta: - Szőr Egmont! Ő felsége különösen viselkedik magát. - Én is ugy találom - mondta egy másik, mire Egmond: - Őfelsége mék gyerek. És sajna lejesett lovaspoló közben Angliában. Most már közölhetem, hogy szomorú jelentéseket kaptam róla akkor. Fejsérülése kihat majd uralkodására. Ezt mondták az orvosok. És ugy látom, helyes volt diagnózisunk (esz egy agybajt jelent külföldi nyelven.) Hát ilyen ravasz ez asz Egmondt. Persze semmisem igaz abból, hogy a király lezuhant a ló tetejéről és fejreesett, amitől agydiagnózist kapott. Eszt azért mondja Egmont, mert éles megfigyelők valamiből arra kövezhettek, hogy nem vagyok született király. Csak tudnám, hogy miből vették észre? Még hallom, ahogy Ekmont aszt mongya: - Ha rosszabbul a baj, akkor esetlek az államtanács az anyakirálynő felhatalmazásával őfelségének gyámul nevezhet egy régen herceget. De akkor elsliszoltam onnan kezemben a cipővel és bementem a lakosztályomba. A lakáj éppen tett vett és mondom neki, hogy hányas lába van? Aszongya 45-ös. Szép szám. Asz enyémmel egyez. Mondom: - Nem látja, hogy kezemben a cipőm?! Azonnal vegye le a cipőjét! Államtanácskor a cipőviselet szünetel! Erre röktön leveté nagy hófehér cipőjét és én mondom tegye le és menjen el. És ahogy mekfordult felkapám cipőit, hófehér cipők jól illettek a meggypiros, arannyal diszitett gyönyörü marsel nevü inofurmisomhoz és a melléglépcsőn lesliszoltam a vár hátsóbejáratához, ahol egy őr járt fel és alá - alá és fel szünös szüntelen. Esz csak 10-telgett és én lementem sétálni. Ez a gyönyörü inuformus csak ugy ér valamit, ha látják a népek. Lesétáltam a dombról, de utközben láttam a régiidők nyomát mer valamikor idegenforgalomban ját a főlegvárba. De akkor köz- és részvénytársaság volt itt. Igen heves nap volt és sok sok moszkitó, és a nedves idő itt nagyon rosszul árt az egészségnek. Seholsem láttam embert, és mindenütt a nagy városi életnek az a nyoma, ami Alvarez köz- és részvénytársasága idejéből maradt, amikor ocejános hajók kötődtek ki itt. Volt ety fülke amint állt Wagonlites (eszt pontosan lemásoltam). Olyan volt ez mint a mesebeli Csipte Róza koleganőm, aki királyian aludt és körülötte mindent besző hálóval asz idő vasfoga. Aszután láttam ety bódét, amint állt: GYORSFÉNYKÉPÉSZ! De esz nem volt elátkozott. Nem érdekes? A kirakatablakban képek, az ajtó nyitva, pedig a sin melletti kisvasut megálló beomla régen. A nyitott ajtóban egyszőke, kocos, vizszemü ember, lehet vagy negyven éves körüli, barna ruhában, a fogát piszkálja és teljesen szemüveges. Mikor engem meglát, futólag megemeli a kalapját és aszt mondja: - Jó-napot felség. És tovább piszkálja a fogát unott, siralmas arccal. Én odamegyek. - Maga mit csinál itt sors kegyelméből alattvaló? - Én itten a fogamat piszkálom, felség. - Eszt látom. De hogy megy a bótja? - Néha jön valaki felség. - Kicsoda jön ide? - Hát tavaly volt egy halász, aki fogott egy nagy halat és lefotografáltatta fénképnek. És két év előtt a részeges révkapitányt kiementettem a vízből, mer beleesik mindig, hálából csinált egy családi képet, ami ő meg a kutyája. - Hát akor fénképezzen le engem is. - Nagyon szívesen. Akkor legalább kiirhatom, hogy udvari fényképező. - Nem bánom - feleltem. De ben asz üzletben meglepett nagyon, hogy egy öreg hölgy ül, aki olyan, mint a halál. Ősz és fehérarcu és szürkeszemü és nem szól, csak néz. Esz segitett, amig a fénképész levett, királyi pózban, revolverrel a kézben ahogy ép ráfogom. - Magát hogy hivják? - kérdem. - Firmin. Esz a nevem. Henry Firmin. És a hölgy Madam Ponciere. - Maga itt mindig fényképész volt? - Nem. Vezérigaszgató. Hajózási és vasuti. De amikor Alvaresz elment asz én részvéneim leestek és én velük. Ezután siettem. Hadd lássa a ruhát a nép, mer boldoggá tett, a jó, bő cipő. Le a városba! De volt is látványosság! Körül fogtak és éjjent montak. Olyan öröm vót, hogy csuda. A részeg révkapitányt kimentették, mer vizbeesett a csodálattól. Esz nem tud uszni. És a vendéglőkben, mer bementem egy rumra, így szólék uralkodóilag. - Hej kocsmáros! Az egész birodalom asz én vendégem! A révkapitány térdrehulla. - Éljen a király! És mindenkinek esz volt a véleménye. És akkor emelém poharamat: - Mától kezdve pertuban vagyok a lakossággal! Szervusz nép! - és ők üvölték "szervusz király!" És ittunk és összeölelkeztünk. - Éljen a király! Vesszen Warins! - jegyezték mek állandóan vagy kétszázan. Erre ittunk és én játszottam a citerán és elénekeltem a "Lulu ha visszatérek Fidzsiről" cimü dalt és mindenki megsimogatta a ruhámat és sirtak és nevettek és mindig igy szóltak, hogy "Éljen a király!" És akkor jöve vágtatva a katonákkal Sir Ekmont. Ő maga hintóba ült. Lihegve és sápadtan ugrott le. No erre vége volt a mulatságnak és menék vissza. Nem is próbáltam ellenkezni. De micsoda rivalgás volt, amikor ujra meg ismét igy szólának: "Éljen a király!" - Felség - mondá Egmont, amikor ment a hintó -, asz hiba, amit ön teve. - Asz hiba, ha szeretik a királyt? Nésszen hátra anyám testvére, akit régen ismereg! És hátramutattam. Az emberek integettek utánunk és fáklyákat gyujtának és énekeltek, boldogan. Mer pertut ittak asz uralkodóval. Esz erre felé nagy mektiszteltetés. Számbamegy. Mi pedig már az elátkozott sinek mellett haladunk, messze, És ekkor eldörrent valahol egy lövés ott fütyülve el a golyó köztem és Egmont között. Merénylövés! A katonák a bokrok közé nyargaltak, és én is üldözni akartam a gaszt, de Ekmont megfogott és a kocsi sebesen gördült tovább. - Ezért hiba felség, amit tett - monta Egmont. És most asz egyszer igaza volt. (Folytatása következik.) TIZENHARMADIK FEJEZET 1 A sötét folyosón tért magához őfelsége. Ide röpítették ki Vanek és barátai, miután elájult. Bizonytalan léptekkel elindult, hogy megkeresse a helyiséget, ahol a Hidegek tanácskoztak. Jobbra ment egy folyosón, úgy tudta, hogy ott az ajtó. Azután balra fordult, mert világosságot látott. De csak egy cigánytanyára ért, ahol egy öregasszony halat sütött, és néhány rongyos, bamba arcú bennszülött hevert. Mintha lépéseket hallana maga mögött messze, a homályból... Sietett. Mindenfelé folyosók, ládákkal, szeméttel zsúfolt aknák... Egy hosszú, sötét labirintus végén ismét fényt pillantott meg... Most már világosan hallotta, hogy követi valaki. Meggyorsította lépéseit. Az illető mögötte futni kezdett. Maga sem tudta, miért, ő is futásnak eredt. Már egész közel csattogtak az idegen léptei... Megfordult, de elkésett... Megrúgták hátul a bokáját, hogy összeakadt a két lába, és végigesett. Valaki a hátára térdelt, és arccal a földre szorította. - Figyeljen... - suttogta a hang. - Nem kell tartania tőlem. Jóbarátja vagyok... Maradjon nyugton. Ki ez a jóbarát, aki elgáncsolta, hogy kishíján betörte a fejét? - Bármi történjék, de jól jegyezze meg: bármi, maga nem árulja el, hogy kicsoda! - Maga tudja, hogy ki vagyok? - Hogyne. St. Antonio herceg! - Kicsoda ön... - Az Intelligence Service embere. Ha nem követ el ostobaságot, akkor minden rendben lesz. A legkisebb hiba romlásba dönti magát, a hozzátartozóit és a szigetországot. - Mit kell tennem? - Semmit. Csak ne leplezze le magát. Ússzon az árral, és minden jó lesz... Én mindig a közelében vagyok... Úgy, ahogy eddig... Bízzon bennem, fiam... - Kicsoda maga? Az árny távolodott. - Megálljon! - Nem szabad utánam kutatni... Sok ember romlását idézné elő, ha leleplezne. Ha felismerne valamiről, akkor is letagadom a személyazonosságot. Kár foglalkozni ezzel - súgta az idegen. - Mióta van a közelemben...? - Évek óta... A herceg felugrott, hogy megfogja, de az ismeretlen már eltávolodott. 2 - Az egyik keresztfolyosónál ismét meglátta hűséges őrzőjét. A Nagy Bivaly jött, és fújtatott, mint valami lokomotív. - Bántott valaki? - Senki - felelte a herceg. A Tüskés Vanekkel fennálló ügyét nem akarta másra hárítani. - És ne gyámkodjék felettem, mert akkor nem lakom együtt magával! A Nagy Bivaly komikus volt, ahogy megrémült. - Ne bolondozz... - mondta erőltetett vigyorral. - Csak nem hagyod ott öreg barátodat?... Hát jól van no, nem bánom, arra jársz, amerre akarsz... A fiú megsajnálta a kolosszust, aki olyan bolondul megszerette. - Nem akarom, hogy maga miatt féljenek tőlem. - De a Piszkos Fred! Az elvágja a nyakadat. - Nem félek tőle sem. Ez ugyan nem volt igaz, mert a furcsa, flegmatikus kapitánytól félt. Maga sem tudta, hogy miért. Tán Fülig Jimmy meséi ijesztették meg. Valaki futva jött. - Vadsuhanc! Hol a Vadsuhanc? - Itt van - mondta Bivaly, és eléje állt. - Azonnal jöjjön a Vöröskaromhoz. - Mit akar tőle? - kérdezte kissé ijedten a Nagy Bivaly. - Nem mondja. De te is gyere. A Hidegek Törvénye elé kerül a fiú. - Mi?!... És ha azt mondom, hogy nem ülhet senki törvényt a Vadsuhanc felett? - mondta a Nagy Bivaly falfehéren. - Így mondta a Vöröskarom - felelte a másik. Ki lehet az, akinek a nevétől a Nagy Bivaly is elsápadt? Akitől a mesztic óriás is fél? Ki ez a Vöröskarom? És miért hivatja őt? Mi az a Hidegek Törvénye? - Gyere! A Nagy Bivaly elszántan útnak indult. Szokatlanul komor volt az arca. Most kifelé mentek, a tengeri bejáró irányába. - Vigyázz mostan, mert a Hidegek Bíróságához kerülsz, és ott senki sem tehet érted semmit. Engem is elintéznek, ha nem tetszik valami nekik. - Ki az a Vöröskarom? - Minden. Ő meg a Kegyelmes döntenek arról, hogy mi legyen. De ő a Kegyelmesnek is parancsol. Ő mindenkinek parancsol, és egy intésére az alvilág minden embere megmozdul. - Te félsz tőle? Nagy Bivaly habozott. - Elpusztít, ha akar. És olyan szeme van, hogy nem lehet bírni. Egészen zöld lesz, és mintha világítana. A tenger változik át úgy, ha hirtelen felhő mögé bújik a nap... Közben a folyosó végén már nappali világosság látszott. A herceg nem értette, hogy hova mennek. Az alvilág vezére talán nem lakik itt? Csónakba ülnek?... De nem lát ilyesmit a bejáróhoz kötve... Néhány méternyire a nyílástól a Nagy Bivaly megállt. - Itt vagyunk. - Hol?... Meglepetten felkiáltott. A folyosó oldalában, a falban, kis fafülke látszott, amelyen nem volt ajtó. - Gyere. Belépett a kamrába. A mesztic megrántott egy kötelet és néhány másodperc múlva emelkedtek. Lift! Egy ház előszobájában szálltak ki a liftből. Útközben tehát nem menekülhetett senki, az akna megszakítás nélkül folytatódott a helyiségig, ahol kiléptek. Fent, a tenger partján állt ez a ház. Tiszta, rendes úrilakás előszobája volt, ahová értek. Itt a herceg legnagyobb meglepetésére tíz tengerész fogta körül őket, mindegyiknél gumibot, és mielőtt még szólhatott volna, egy csomó fürge kéz végigtapogatta, elvették a fegyverét, ólmosbotját, különben mindent nála hagytak. - Hohó! Lefegyvereztek?! Ez eddig nem volt itt szokás! - kiáltotta a Nagy Bivaly, és revolvert kapott elő a zsebéből. - El innen - dörögte -, aki közeledik vagy a fiúhoz nyúl, annak vége! Az egyik matrózt könnyedén ellökte, de ez a futó mozdulata elég volt ahhoz, hogy az illető a helyiség túlsó végébe repüljön. Csak most látta őfelsége, hogy milyen félelmetes ereje lehet a félvérnek. A matrózok gyűrűjéből egy angol sorhajóhadnagy lépett elő. A herceg elképedt. Hogy kerülnek a Vöröskarom nevű rabló környezetébe haditengerészek? És egy tiszt? - Te itt fegyvert mersz húzni? - kérdezte a tiszt. - Tudni akarom, hogy mit terveztek a kölyökkel! - Azt Vöröskarom fogja megmondani. Érted? Hm... Egy angol sorhajóhadnagy tegeződik Nagy Bivallyal? - Jegyezd meg, Főorvos, hogy a pokolba küldelek téged és a pojácáidat, ha valaki hozzáér a Vadsuhanchoz. - Tegye le a revolverét - mondta a fiú. - Nincs értelme. Nyugodtan odalépett a Nagy Bivalyhoz, és elvette a revolverét. A kolosszus morogva tűrte, mint egy oroszlán, ha a szelídítő a torkába nyúl mutatvány közben. - Hát ha te akarod, nem bánom, de annyit mondok, hogy egy haja szála se görbüljön meg a kölyöknek, mert akkor... A tengerészek közrefogták őket, és vezették. Az ablakon látszott a tenger és a távoli kikötő. A herceg csodálkozva nézett jobbra-balra a finoman berendezett lakásban. Már vagy a harmadik szobán mentek át. A tükörben megpillantotta az arcát. Az orra szép, kékesvörös uborkává nőtt. A szája keresztben repedt át, nyúlszerűvé duzzadt, két szeme sötétibolya daganatokba mélyült. Haja kócos volt, ruhája csupa rongy és piszok. Kevés jellegzetesebb fegyháztöltelék bolyongott ez idő tájt a külvárosban, mint őfelsége St. Antonio herceg. Azután beléptek egy szobába, és szemben az ajtóval ott ült egy asztal körül a Hidegek Törvénye. A Holdvilág Charley, a Kannibál Béby, Tulipán, Mimóza és a többiek voltak együtt. Piszkos Fred, a kapitány fel és alá járt, a szakállával babrált, és bagót rágott. A Kegyelmes kinézett az ablakon. "Hol a Vöröskarom?" - gondolta a herceg. - Mit akartok a Vadsuhanctól? - kérdezte fojtott dühvel a Nagy Bivaly. - Fogd be a pofádat - szólt rá hivatalos gőggel Holdvilág Charley. - Majd a Vöröskarom megmondja, amit akar. - A te műved! - fordult Piszkos Fredhez, de a kapitány nem figyelt rá. Az ajtófélfának dőlt, és riszálta magát, mert viszketett a háta. Egy rádióstiszt jött sietve, szintén az angol haditengerészek uniformisában. - A Vöröskarom jön! Nagy Bivaly is az asztalhoz sietett, leült egy üres helyre, és nagyon felindultnak látszott. A herceg kíváncsian nézett a bejárat felé, amelyet a szoba másik végében függöny takart el. A függöny szétlebbent, és belépett a Vöröskarom. Mire a herceg megkapaszkodott egy haditengerészbe. A Vöröskarom nő volt. Szőke, fehér bőrű, fiatal leány. Hátrafésült, sima haján fényábrák táncoltak, miközben besietett. A legelőkelőbb luxusszálló halljába is beillett volna az a kissé frivol, testhez álló angol ruha, amelyet viselt. Gyöngysora, arany karórája és főképpen vörösre lakkozott, hosszú körmei inkább társaságbeli modern nőre vallottak, mint az alvilág rettegett vezérére. Csak a szemei. A furcsa, tiszta, kékeszöld, nagy szemek jelezték, hogy rendkívüli nő. Nyugodtan leült a középre, azután csengő, kellemes hangon mondta: - Hol az a fiú? A herceg körül félreálltak. - Magát nevezték el Vadsuhancnak? - Igen. - A Hidegek Törvénye ítéletet fog hozni maga felett. Jól vigyázzon minden szavára. És a herceg tisztában volt vele, amikor ennek a leánynak a szemébe nézett, hogy élet-halálra megy a játék! TIZENNEGYEDIK FEJEZET Őfelségem, I-ső Fülig Jimmy naplója VIII Eszt a naplót aszért kesztem irni, mert egy különös felvilágosítás követkesztében Őfelsége amikor bucsusztam többrendbeli figyelmeztetésre hivta fel a következőkben. Ez akkor volt, amikor átattam ennek aszt a cimeres szarvasbőr táskát, amit Piszkos Fred ellopott Fenantesztől. Esz az Ekmont is olyan szigoru, mint asz volt. De én elbántam vele éspedig igy. Ámbár: Kihallgatózásra jött, amikor négy napja már a fölegvárban minden ajtaja le volt zárva osztálylakomnak. A legutóbbi nép közé vegyülés miatt. Akkor jött a Higdaló, ez a Gombperec. És mondá. Zöld papagály ruhában volt aranyos disszel: - Itt van a fogadó idő. Kiván valamit felség? Mondom: Igen, kivánnék valamit. - Mitpedig felség? - Vegyen egy parókát, mer káprázik a szemem a kopaszságtól, ha csillog a lámpáknál. - Parancsára - mondá. - Felséged előírhatja, hogy milyen parókát vegyek. - Mondom: zöldet, mer az megy a ruhájához. Azt mondá erre, hogy akkor őtet majd kinevetik. Megnyugtatám, hogy az igy is megtörténik, tehát nem kockáztat semmit. Erre bejelenté Egmontot, aki jött. Ketten beszélgetünk kétszemközt Ekmonttal, mert Gombperec ki vitte az övét. - Felség - mondá Ekmont. - Holnapután államtanács. Önnek meg kell hozni az új törvényes pikkelyezést a trónöröklést illetőleg. - Aszt én nem teszem - mondám. - Maga jól tudja, hogy én nem vagyok a király, mert gyerekkorom óta jól ismer, és homlokán heged a régi sebes kardos nyom. Tehát tudja, hogy nemvagyok király, tehát nem hozhatok új törvényt. - Ha igy lenne, ezt már mondtam egyszer - felelte igen dühhel -, az halálos kivégzést vonna maga után. - És én magam után vonnám önt. Mert ismeri a királyt! Miért nem leplezett le azonnal? Miért hagyta, hogy a trónvitorlás történyen? Ha én bünös vagyok maga a palást! Igy odamondtam! Egyenesen neki! Erre kissé falfehére halotthalványult. Jól visszavágtam. Mer ha én nem vagyok a király és idáig hagyott engem fajulni, akkor ő is palástbünös és ezért mellém ítélik a szomszéd kötélre bíróilag. Egész elém állt. De én nem ijedék, mer esz nem családi nekünk. Igy szóla: - De... azt könnyű bebizonyítani, hogy ön ép nem elméjü és gyámság jön. Én leszek a régen herceg és önt a főleg várba életfogytig várja a... Itt valami nőt mondott, aki vár. Bizonyos Ella. Az várja a bolond uralkodót. Bizonyára ápolónő. Tudom már! Aszt mondá: - Önt várja a Citad Ella! - Nésze - mondtam -, én nem vagyok egy szivbajos uralkodó és velem nem lehet a sors kegyelméből kitólni. Én nem hoszok törvényt, amig nem vagyok személyesen itt. Mer most csak helyettem vagyok itt. Maj ha visszatér az igaszi. Asz hoz. - Három nap gondolkozási időt kap. Ha addig... nem szánja el magát, akkor cselekszek! Érti... felség?! - Nem vagyok hülye - mondám kegyesen. - És mi a válasza? - Az, hogy majt pont magától kapok szivrohamot az ijedségből folyólag. - De... Kegyesen csengeték a gombon: - A kihallgatódzás véget nyert! És nem felelhete mer jött a Hidlakó fehér parókában fekete maslival hátul. Ekmont remegve dühtől távoza. - Esz a paróka régi francia aloncs nevezetü... Esz jó? - mondta a Hidlakó. - Olyan azzal a maslival, mintha egy hibbant ősz nő bakfisnak hinné magát. De jobb, mint saját fénycsiszolt, hajtalan skalpja. Mondám. Ő fordula és mente. És olyan volt hátulról nézvést copffjában a fekete propellerrel, mint egy különös hitroplán. Én pedig bementem a könyvtárszobába és kivettem a polcról, a könyvek tára mögül pálinkát. És ivék. És amikor este lett, akkor jelenté lakájom: - Az ágy előálla. Miután átköltöztettek éjszakára, selyembe és már lefeküdtem volna, amikor kopogtatnak. Egy képen. Mert a falon egy kép ábrázolá atyámat, aki elhunyt, egy öreg St. Antoniot. És ujra kopogás hallatszott, a kép mögül, amiről kiderült, hogy rejtekajtó mint filmben. Mert félrelépett a kép, és mögüle a keretben egy folyosóból megjelent egy hölgy. A királyné állt ott. Anyám! Akinek nem én vagyok a fia, csak helyettem pótolom magamat. - Bocsásson meg uram! Nem volt módomban idejönni másképp. - Más kép nincs is a szobában - mondom én -, de kegyeskedjék elhagyni kereteit felséges királyanya. És bejött. - Ezt a járót csak én ismerem és boldogult férjem. Nagyon szomorúnak látszott a királynő. Sajnáltam. Szivből. - Mit tehetek felséges anyakirály? - Uram! Ne írja alá a pikkelyezésről szóló törvényjavaslatot! Habozott és a hajához nyula. - Mek kell bíznom magában - mondá majdpedig. - Ugy látom, egyszerű de okos és jó ember. És most mint valami polgári asszonyság, egyszerűen mekfogta a kezem. Ez nagyon jól esett, mintha csak asz én mamám lenne. Nekem is volt. Mer nem csak királyoknak lehet mamájuk, hanem sokszor a legeccerübb csavargónak is. És mék aszt mondá: - Hallgasson ide fijjam! Igy mondá! - Ekmont, a fivérem, a koronát akarja magának. Saját magának. Ha az a törvény van és magát szerencsétlenség éri Warinstól, hogy a merénylő megöli, akkor vagy én vagy ő lehetne a király, az uj törvény szerint, amit magával akar beleitatni uj törvénynek. A mostani szerint, nem lehet más a király, csak vérbeli St. Antonio. - Ilyen gaz ez asz Agmont? - Fél. Nagyon fél. - Mitől? - Asz régi történet. Husz év előtt én nem voltam királynő, hanem Wilbour Tehodor fregattkapitány felesége voltam, és született egy gyerekünk. Az elhunyt király, St. Antonio főherceg egyszer látott Tahitiben, ahol laktunk és belém szeretett. Neki is volt akkor egy gyereke és felesége. Én hát nem is álltam vele szóba mint asszony. Hiszen nős, családos volt. Ő akkor éppen trón nélkül élt Tahitiben, mer lázadás miatt menekült. Felesége a királynő sohasem látta Almirát. Azután egy ragályba meghalt felesége és gyereke, és nagyon szerencsétlen volt és sokat járt hozzánk. Kedvelte férjemet, és fivérem, Egmont, bizalmasa lett. Akkor asz én gyermekem volt kétéves. A férjem Wilbour Theorod fregattkapitány akkor úton volt. Ő sohasem volt jóviszonyban Ekmont fivéremmel. És egyszercsak Ekmont aszt jelenté nekem, hogy Theodor betegen jött haza fregattján, és a Szingapuri kórházban van. És engem yachtra ültetett, hogy hoszá menjek. És akkor amikor a yacht nyílt tengeren volt kisült, hogy Ekmont hazudott és elvittek Almirába. Erővel. A gyermekemet előre elvitték tőlem, és miatta én is mentem. Csukott kocsiba vittek a kikötőből a Főlegvárba, de a nép éljenzett. Asztat hitték hogy én vagyok a királyné. Mer a király ezt hirdette ki. Pedig a királyné az igazi trónörökössel még Tahitiben meghalt. De a nép ezt nem tutta, csak látták, hogy jön egy gyerek meg egy nő. De az én voltam. Mit csinálhattam én a főlegvárban? Férjemet nem értesíthettem. Vele elhitették, hogy elhagytam. Belekellett nyugodni lassan, lassan. És a gyerekem igy trónörökös lett. Egmont mindig tudott engem tenorizálni. Most is. A St. Antonio, akit maga ismer, az Wilbour Theodor fija, és ezt senki sem tudja, ő se tudja, csak Egmont, én és most maga. És tutta a meghalálozott, a néhai király bátyja, Fernandez, aki régen herceg volt... Esz nagyon regényes história. - És - kérdem - mit tett a fregattkapitány Wilbour Theodor? - Ő keresett sokáig. Aszután évek mulva megtalált. De a fija miatt hallgatott, hiszen már akkor trónörökös volt és csendben elment. Ekmontnak pedig írt, hogy ha a fia király lesz, megmond neki mindent. Esz lesz a bosszuja. És Ekmont mindég félt ettől, és ha mostan törvény jön, hogy asz én királynői családom is örökölheti a trónt, akkor ő mekkoronásztatja saját magát és a fijamat kisemmizi a trónból. Mostan értettem. - De - kérem - miért vagyok itten én? A király a hajón tutta aszt, hogy engem elhosznak ide? Nem igaz, hogy ő vegyülni akart? - A király nem tudta, mi történt, csak aszt akarta, hogy maga helyette Szingapurban legyen, amig ő sétál kissé. Ám a Titkos szolgaság egy embere ezt kihallgatta, közben mi rádión megtuttuk, hogy Warins Bob megszökött a börtönből, és jön merényletet elkövetni. Ekkor kapóra gyött a Titkos Szolga értesitése, hogy fijjam magával személyt cserélt. - Aha! És igy nem a királyt merényli, hanem engem öl meg. - Igen. Egy Greenwood nevü tudós tanárt kellett csak értesiteni, hogy tagadja le a herceget. Ő köszölte azóta, hogy megtette, de nagyon fájt. És maga elé utazott Ekmont. Mivel az érkezésnél átölelte magát, mindenki azt hitte, hogy maga a király. De nekem ez igy nem tetszik, hát megmondtam. És ha nem akar ebben a veszélyben maradni, menjen. - Ezt nagyon jó tudni, ámde nekem megpuccolni nem szokásom. - De a pikkelyezést ne engedje, mert Ekmont a fijamat, amire visszatér, kijátssza a kinullázásból, hogy ő legyen a király saját kezüleg. llyen egy körmösfont ez asz Ekmont homlokán a feltünő ismeretjel dacára. - De - felelém - hogy hagyhatták őfelségét egyedül Szingapurban, mijután az a Greenwood megtette (de nagyon fájt.) - Mer a mi titokzatos szolga álatunk embere ott a hajón aszt mondta, talált valakit, aki őfelségét leszállástól kesztve követi és megvéti, és ez olyan ember, aki bisztos meg tudja óvni, mint a testőrsége. És majd őfelségét elvezeti egy hajóra, amellyel Tahitibe viszik. - És így történt? - Nem sajnos - és sóhajta szegény. - Asz asz ember nem birt ott lenni a kiszállásnál, és most nem tudom, hogy mi van a fijammal. - Ki asz asz ember? - Akit maga bezárt huszonnégy órára. Piszkos Fred, a kapitány, a ládába. Most már tuttam, hogy milyen igasza volt, amikor elájult. Kelt mint, ma uralkodásunk annójában, Almira székestrónváros főlegvár által kézzel. Fojatás a következő: TIZENÖTÖDIK FEJEZET 1 Az egész úgy hatott, mint valami torz álom. A kidülledt szemű, rémült Nagy Bivaly, Holdvilág Charley halálfejével, a bekötött homlokú Tulipán, az a részeges, rongyos, ősz hölgy, a diplomataszerűen elegáns Kegyelmes és Vöröskarom, a nagyvilági szépség, végül Piszkos Fred, a kapitány, amint sárgás szakállát morzsolgatja fekete szegélyű, hosszú karmai között, szinte valószínűtlenné tették az ijesztő képet. - Kapitány - mondta a nő Frednek -, mit tud a fiúról? - Semmi jót. Azzal a pimasz Fülig Jimmyvel suttogtál a hajón. - A fiú felé fordult zsebre dugott kézzel. - Egyszer épp akkor jöttem, amikor kétezer dollárt adtál annak az alaknak. - Ez igaz? - Igaz - felelte a herceg. Vöröskarom arcán némi undor vibrált át, amikor a mocskos, tépett, torz emberre nézett. - Hány éves? - szólt közbe a Kegyelmes. - Huszonegy. Vöröskarom kutatóan nézett a torz, utálatos arcba. - Hallottam, hogy egy nap alatt sok mindent tett, ami másnak évekre elegendő. De itt nem segíthet magán a bátorság. - A bátorság mindig előnyös lelkiállapot. Különösen hölgyek értékelik nagyra - felelte vidáman. A Nagy Bivaly kétségbeesett kedvencének hihetetlen szemtelensége miatt. - Álljon ide, egészen elém! - szólt hidegen, élesen a leány. - Boldogan! - felelte a herceg, és egészen az asztalig ment. A Hidegek Törvénye fenyegető zúgással vette tudomásul a szemtelenséget. Vöröskarom felugrott. Most olyan volt a szeme, amilyennek a Nagy Bivaly leírta. Egészen furcsa, arannyal vegyített hidegzöld, mint amikor a tengeren új szín vonul végig, mert a napot egy átsiető felleg elfedi. Úgy látszott, hogy egyetlen szót fog csak mondani, és a herceget már viszik elveszejteni. De lassan kihunyt a méregzöld szemfény. - Ne merészeljen ilyen hangon beszélni, mert... - Felesleges kísérletezés, hogy megijesszen. Nem félek. - Mondtam nektek, hogy szemtelen a kölyök, és megérett arra, hogy elintézzék - szólt bele Piszkos Fred. - Mióta ítélkezik a Hidegek Törvényén ez az alak? - szólt fogcsikorgatva a Nagy Bivaly. Többen nyomban a fiú pártjára keltek csak azért, mert a kapitányt senki sem szerette. - Rakjál ki mindent a zsebedből - szólt közbe a Kegyelmes. - Megnézzük, mi van nála, ott a kabátjában! Most eszébe jutott! - a szarvasbőr táska! Fernandez herceg irataival! Ha megtudják itt, hogy kicsoda... Egy percig sem él! A Főorvos nevű tengerésztiszt elvette az írásokat, és átadta Vöröskaromnak. A nő alighogy belenézett az iratokba, meglepetten felkiáltott. Azután még ijesztőbb aranyzöld fényt kapott a szeme. De nevetett. És ez a nevetés, minden harsogó vidámsága dacára ijesztő volt. - Ki ez az ember? - kérdezte a Kegyelmes. - Bob Warins! Holdvilág Charley és a Kannibál Béby egyszerre rántották ki pisztolyaikat. Mindenki felugrált, összevissza kiabáltak, és a Nagy Bivaly meszticarca sárgás árnyalatra halványodott. 2 - Maradjatok csendben, és senki se merjen revolveréhez nyúlni itt! - süvítette a leány. Csend lett. - Maga Bob Warins! - fordult keményen a fiúhoz. "Mulatságos" - gondolta a herceg. - Feleljen! - Mit akarnak tőlem? - Ne kérdezzen, hanem feleljen! - Nem felelek! Nekem ne parancsolgasson. Itt van ez a söpredék, ha parancsolni akar. Ezek félnek magától. Én egy cseppet sem. - Tisztában van azzal, hogy öt perc múlva halott ember? - rikácsolt Holdvilág Charley. - Azt hiszi, hogy az mindegy? - Ha megölnek, akkor csakugyan mindegy. - Maga idejött kémkedni, mert tudta, honnan fenyeget a veszély - szólt közbe a Vöröskarom. - Bob Warins, ez a kirándulás halomra döntötte a számítását. Közben a Kegyelmes elolvasta az írásokat. - És ha eddig kétséges volt, hogy megöljük-e, most már bizonyos lehet benne. - De hát mit tett? - nyögte a Nagy Bivaly. - Ez az ember összejátszott Fernandez régenssel, és megölte St. Antonio herceget! 3 Mint önmagának gyilkosa állt ott. Ez kissé meglepte. A Vöröskarom feléje fordult. - Maga azért készült visszatérni, hogy uralkodjék a Boldogság Szigeteken? - Ezt beismerem. - Ezt a levelet és az okmányt Fernandez régens, St. Antonio herceg gyámja írta Warinshoz. "Hm... Mi lehet azokban az írásokban?" - Tudni akarok mindent! - mondta Vöröskarom, és elvette a Kegyelmestől az írásokat. Gyorsan átfutotta. - Micsoda aljasság! - kiáltotta, és dühös megvetés villant fel sokszínű szemében. - Szóval összejátszott azzal az alantas régens herceggel, hogy elteszi láb alól a fiatal St. Antoniót. - Nem igaz! Gyalázatos rágalom! - Hallgasson! Itt van a régens keze írása, és a magáé is! - Olvasott. Ha valaha elfoglalom a St. Antoniók trónját, Fernandez régensherceget illeti meg a köztársaság idejében kiadott összes koncesszió rendelkezési joga. - A mi tüzünknél akarta megsütni a pecsenyéjét! - kiáltotta gúnyosan a Kegyelmes. - Még szerencse, hogy Bonifác klubtag feljelentette Fülig Jimmyt. A herceg szinte fuldoklott a fájdalomtól, amikor belenézett az írásokba, és felismerte a régens keze vonását. Milyen szörnyűség! Tehát Fernandez bácsi összejátszott egy trónbitorlóval, egy kalóz fiával, aki szökött fegyenc! - Világos! - mondta a Vöröskarom. - Megölték a herceget, és Fülig Jimmy a régens segítségével átvette az uralkodó szerepét. - Te most menj... - mondta a Kegyelmes a leánynak. - Jelentsd be egy bizonyos úrnak, hogy beszélni akarunk vele. Miután a lány kiment, egy ideig csend volt. - Hát ez rejtélyes - szólt a Kegyelmes -, hogy akarja Fülig Jimmy a családdal elhitetni az azonosságot... Mi a véleménye, Fred? - Piszkos Fred, mit szól az ügyhöz? - kérdezte Tulipán. A kapitány bóbiskolt. - Magát nem érdekli a dolog? - Miféle dolog? - Nem hallotta, mit mesélt Bonifác, akit Fülig Jimmy felpofozott? - Bonifác egy részeges gazember. - Bonifác azt állítja, hogy Fülig Jimmy mint király érkezett meg a Honolulu-Staron. Miután sokat suttogott ezzel a kölyökkel. Bonifác szerint Fülig Jimmyt magas rangú urak egy Almira nevű yachton a Boldogság Szigetekre vitték. - És mi köze ennek a suhancnak az ügyhöz? - Letagadta, hogy ismeri Bonifácot. - Ezt meg tudom érteni. Én sem dicsekszem vele. - Mi a véleménye? - Nem árt ezt a kölyköt elintézni... - Utálattal látták, hogy Piszkos Fred most is csak a fiú elleni bosszújával törődik. - És... az Almirába siető angol cirkálók Fülig Jimmy királyságát védik - szólt közbe Holdvilág Charley. - Mert két cirkáló van állandóan a közelben. - Nem valószínű, hogy Fülig Jimmy trónjáért az angolok közbelépjenek. Ez csakugyan valószínűtlennek látszott, és őfelsége kezdte rosszul érezni magát. Veszélyes lehet, ha az angolok védelmére szorulnak... és Fülig Jimmy ül a trónon. - Itt a perc - mondta a Kegyelmes -, amelyre évek óta várunk! Elmegyünk Almirába! Leleplezzük Fülig Jimmyt, és a zűrzavarban visszaállítjuk a köztársaságot. Akkor ti valamennyien nagy jutalmat kaptok az embereitekkel együtt. - És ez a kalózkölyök? - Végezzetek vele! TIZENHATODIK FEJEZET Őfelségem, I-ső Fülig Jimmy naplója IX Almira főlegvár szobámban. Kelt mint bent. Most mégiscsak lejírom, hogy a napló mitől jön rá az emberre; mer nekem magamtól sohasem jutott volna az eszembe. Asz úgy kezdődik, hogy őfelsége mégis akormikor a hajón álltunk, mondá: - Majd vigyázzon azért mindenre, nehogy galibát csináljon. - Felsék bíszhat - mondám higgadtan -, én megállom a helyét a trónon, illetve megülöm, mivel álldogállni nem szokásom. Akkormég úgy hitte, hogy ő jön helyettem királynak. Pedig én mentem helyette, mert Greenwood őt letagatta (pedig fájt neki) Egmont meg engem felismert és az nem fájt senkinek, hogy a gyilkos Warins és az összes bentszülöttek egy csavargót öltek meg a király helyett. Csak aszt sajnálom, hogy egy napra ládába zártam Piszkos Fredet, és így nem bírta elszöktetni Tahitibe a királyt. No mintegy. Reméljük a legjobbat. Én csupa jobbhelyre attam ajánlást őfelségének ezért, ha nem lesz baja, akkor örülhet, hogy megúszta. Mostanában a könyvtárban pálinka helyett könyvet is néztem több alkalommal. Nagy uralkodók volt a címe, és tanultam ebből a szakmát. Itten van asz, hogy minden uralkodónak családi fája van, de amint látom, aszon nevek nőnek. Aszután áll, hogy egy uralkodó, bizonyos Bonepárti aszt monta, hoty kenyérrel és vassal Kínáig is eljut Franciaországból. Asz nem kunszt. Próbálja meg egy vas nélkül, ahogy én szoktam. Továbbá uralkodók kegyesek, leereszkedők és fent ségesek és nem tetsző egyéneket a vár fogán lelövetnek. Vagy pedig lefejezték a nyakukat. Meg eszt modják: "Uralkodása alatt népe felvirágzott és a főtéren egy szoborba megőregítették mását. Népe célját tűszte ki boldogulásul..." Van itt egy 8-adik Hendrik, asz mindég a hóhérnál tartott válópert. Igazán elvesztették érte fejüket a nők. Hát esz nem érdekes. Sokkal izgatóbb, hogy a főlegvár erkélyén át látok jönni egy ismerős alakot. És megrémültem... Szentatyám... Miféle csoda? Ez Bonifác! Semmi 2-ség. Ez a szélhámos megismert a hajón és megsejtette asz üzenetet! Ide jön zsarolni! Na megállj! Sajátkezüleg csengeték, és amikor jött a lakáj, kinek cipőjét még mindig hordám (saját lábulag), a hídlakót kértem. Na jött. Copffján a propeller, ruhája zöld és mintha holta után márványba megöregítették volna. - Gombperec úr! Egy ember jön a főlegvár felé! Fogassa el. - Miért felség? - Ez az én dolgom. Azonnal fogassa el, vessék börtönbe és hajnalban a vár fogán... - Felség! - rebegé. - Csend! Kora hajnalban a vár fogán felpofozni és kitoloncolni a szigetről. Többé nem látogathatja. - De... ez nem törvényes eljárás! Én itten egy miniszter rangjában a törvény őre vagyok. - Kollegám egy bizonyos 8-adik Hendrik, aki szintén szigeti király volt, még Mórhus Tamás nevű miniszterét is lefejezé. - Felség... ez nagyon régi volt. - Majt én visszahozom ezeket a régi szép időket. Menjen s tegye amit parancsolni kegyem vala. Aszt az embert hajnalban a vár fogán egy balegyenessel kitoloncolni. Rezgett a feje szegénykének, amíg ment. De parancs az parancs, jól tudám. Amikor kinésztem asz ablakon, éppen elfogták eszt a sakál Bonifácot. És ha nem nésztem volna királyi tekintélyemet, enenkezüleg kenek le neki, mert ilyesmit nem jó másra bízni. Eszután jelentené a lakáj, hogy a fürdő tálalva van. Mer királyoknál ez úgyszólván mexokott művelés. Majd utána ismét jött Gombperec a hídlakó, de a feje még mindék reszgett. Egyik kezében hoszta a cipőit és harisnyában volt. Igen kevéssé elbűvölő látvány fiatal hölgyeknek. És már esteledett. Mondá: - Felsék, asz államtanács várja. Meghajolt és távozott, mer harisnyában volt. Én is készültem a cipőt lehúszni, és jött a lakáj. - Szőr Ekmont! - Jöhet - mondom én. És jőtt: Egy másodpercig farkasszemet néztünk. Azutág szóla: - Kész van az államtanácshoz? - Igen. Csak... megfürödtem éppen. - Röviden: ha a mai államtanács nem pikkelyezi a trónöröklési törvényt, akkor gyámság alá jön, és a Citag Ella várja magát. Bisztos egy öreg nő, hogy így ijeszt vele. Mostan baj volt aszonban a gyámság miatt. - Nézze Egmont... eszt... úgy áll a dolog, hogy adjon időt még... mondjuk... - Hiába 5-öl 6-ol. Esz fiksz! Esz hadüzenet. Áll Timátum! Ez valami bentszülött átok lehet. De mingyár elment. Én meg ott álltam megfürödve. Most mi legyen? A királynő kért, hogy ne írjam alá. A király sem akarhattya, hogy én a képébe törvényt hosszak. Kinésztem. Sok, sok csillag volt és nehéz nedves esti levegő... Mindenfelé a pálmák és a szapad természet jó szagai, meg arra messze a sima fekete Indiai Oceján. Eh! Fülig Jimmy! Mire vársz? Vigyél el néhány ékszeres kitüntetést orgaszda barátaidnak és gyerünk! Nem teneked való az uralkodói ipar! Már most vaty két napig nem jól alszom asz ágyban és nincs étvágyam. Toulonban egy vizes bálán jobban hálnék és fejedelmi lenne utaszni egy hajófenékbe. Esz nekem elég volt! Mire elmúlik a monszun, jó lenne valami lármás kikötőbe lenni... Hát gyerünk. És eszennel kiváltó tisztelettel ajánlom magamat! Néhány kisebb fém emléktárgyat, aranyt meg ilyent azért viszek. Asz ember ingyen nem uralkodik! Ahogy a királynő mutatta, elfordítok a kép mellett egy fát és a keret odébmegy. Én besliszolok és visszatolom. Jó napot. Csak várjon a tisztelt államtanács harisnyába, amíg náthát kap. Végigmegyek a folyosón. Mert a zseblámpámat megőrzém uralkodásom idején. Keszdetétől napjainkig. Néhány szép nagy patkány riadtan szétfutkál. Helyes kis állatok eszek. És végül gyövök egy nagy kapuhoz. Eszt kinyitom és ottan vatyok a hetyoldalnál. Szabad ég alatt! Teleszívom magamat a friss levegővel! De nagy öröm, ha az ember tetronidzálhatja magát... Ott van a vasúti sín fűvel benőve... Istenem! Hogy is van a csavargók nagy mondása? "Mindenütt jó, de a legjobb sehol!" Hohó! És már indulnék, amikor egyszerre egy csendes hang mondja: - Jó estét José. Ott állt előttem a kísértetkapitány, és egy pisztolyt tart az arcom elé, de nyugodt és közömbös, mint mindig, és sapkaernyőjén, meg a gummiköpenyén folydogáló párák vízcsöppjein megcsillan a holdfény. - Maga...? - mondom kissé rekedten, mert furcsa volt. - Igen. - Ki maga? - Mindegy José. Így nem hagynak ott egy trónt, battyúval, éjszaka! - Mi köze? - Csend... Még szükség van magára José. Maradnia kell, érti?... - És ha nem? - Akkor lelövöm. De ezt szinte szelíden mondta. És cigarettázik. - Mondja José, igazán nem tudja, mi lett avval a szekrénnyel, ami Fernandez szobájában volt, aki régen herceg? Mit akar ez evvel? Valami kígyó zörren a bokorban. - Feleljen, de őszintén, mert nagyon fontos lehet. - Felelek. Nem tudok a szekrényről... Dehát esz miért fontos? - Mer... lehet, hogy amikor én magával vízbedobattam Fernandezt, akkor a halott helyett ez a szekrény volt a lepedő alatt. - Aszt nem lehet! Láttam a halott kezét kilógni. Szürke, nagy kéz... Valósággal felderült az arca: - Esz biztos?! - Bisztos... Dehát... - Menjen vissza, José. Könnyű szél jött erre át a dagállyal a tenger felől és sós szag volt... Láttam is messze, ahoty egy repülő hal felugrott a viszből és tükrözve fitszánkolt... De jó lenne menni. - Vissza José - mondta ismét csendben és nekem vissza kellett meni, pedig olyan csuda ködök jöttek befelé a tengerről... - Hm... - jegyeztem neki mentében. - Félek az államtanácstól... - Nem lesz államtanács! - kiáltá utánam és becsapta a kaput. Hallottam, ahogy egy nagy sziklát dübörgőn rágurít. Fogva voltam, most már. Erre nincs többé kijárás. De miért mondá, hogy nem lesz államtanács? Pedig nem, volt. Jól tudta. Engem már mindenfelé kerestek és mind cipőben. És rémülten. - ltt van Warins - mondta rekedten a hídlakó. - Mi történt? - Ször Egmontot megölték. Ő volt a bosszú első áldozata. (Folytatása következik.) TIZENHETEDIK FEJEZET 1 A herceget összekötözték. Nyugodtan tűrte. Jól tudta, hogy meg kell halnia. Akár Warins, akár St. Antonio, itt nem számíthat irgalomra. - Engedjék meg - szólt a Hidegekhez mosolyogva, csengő hangon -, hogy elbúcsúzzam a barátomtól. Odalépett a Nagy Bivalyhoz, és kezet nyújtott. - Köszönöm, hogy segíteni akart rajtam, és sajnálom, hogy nem jutalmazhatom meg ezért. A Nagy Bivaly arcán valami bornírt megilletődés látszott. Úgy fogta a fiú kezét, mintha nem tudná, mi az. Nézte a finom kis mocskos ujjakat, forgatta, tapogatta. - Te kölyök... te voltál az első ember... akivel... szívesen voltam... és... Körülnézett sötéten, de annyi revolvermarkolatot fogtak körülötte mindenre elszánt emberek, hogy tehetetlen kínjában megcsikordult a foga, hangosan, bántón. - Gyerünk - mondta Holdvilág Charley -, vigyétek ezt a férget a Vészkijárathoz. Két haditengerészet elvezette, és ezzel befejeződött St. Antonio uralkodó herceg őfelsége rövid találkozása a szabadsággal... Most nem vitték a lifthez. A ház belsejéből néhány lépcső vezetett le valahová. Azután föld alatti folyosókon át haladtak sokáig vaksötétben. - Menj előre! - mondta az egyik kísérő. Engedelmeskedett. Egyszerre megcsúszott, és gurult... gurult. Nem sokat. Néhány métert mindössze egy sáros, meredek lejtőn. Mi ez neki? Fel sem kiáltott. Az egyik haditengerész hangja zúgott végig a boltozatok között: - Ördög Will! Fénypont közeledett imbolyogva, majd megjelent egy ember, csakugyan olyan, mint az ördög. Szénfekete néger volt, egy lámpással és egy revolverrel felszerelve. - Valaki távozni fog a vészkijáraton - mondta az egyik tengerész, és elmentek. A kis lámpa fényét megsokszorozta a szűk folyosó. A herceg egy aknában ült, sima agyagfalak között. Szemben vele egy ajtó látszott. Olyasféle, mint modern bárok bejárata. Lent rövidebb a földnél, középen kétfelé osztva. Kilincs nélkül. Az ajtó mögött sötétség, sustorgás és rossz, sós tengerszag. Ott a halál? Az ajtón hatalmas tábla függött: VÉSZKIJÁRAT! Alatta másik: ADJA RUHÁJÁT ÖRDÖG WILLNEK! Támogassuk a nincsteleneket! A TÚLVILÁGON MINDEN JÓTETT SZÁMÍT! Az ördög leszólt fentről. - Akarsz enni valamit? Van itt egy hering. - Nem kell. - Pálinka sem? - Az sem. Mi lesz itt velem? - Hát... bizonyára meghalsz. Nem a legrosszabb. Volt egy nagybátyám, az leprát kapott. Jó fiú ez. Vigasztalni akarja. A herceg a síkos lejtő alján ült, és nézte a meredek falakat, ahogy a szeme megszokta a félhomályt. - Másfelől is le lehet ide jutni? - kérdezte az ördögöt. - Nem hiszem. - Hogy megy fel az ember innen? - Nem tudom - felelte tanácstalanul. - Onnan, ahol te most vagy, még senki sem jött fel. Csendben voltak. Loccsanás hallatszott. Cseppek hullottak. - Mondd! Ördög! - Na! - Hogy halnak itt meg? - A dagály feljön majdnem idáig, ahol én vagyok. Addig rég véged van. - Miért nem ölik meg egyszerre az embert? - Mert amikor derékig ér a víz, sokan elmondják, hogy hová dugták a rablott pénzt, és azt kinek adjuk. Ha egyszerűen lepuffantanák az illetőt, úgy sok értéktárgy veszendőbe menne. - Kegyetlen, de bölcs szokás. A csobbanások közelebbről hallatszottak! Jön a dagály! - Azért a ruhádat nekem adhatod, meg ha van valamid. Ámbár nem úgy nézel ki, mint akinek valamije lehet - tette hozzá mélységes emberismerettel. - És... ez az ajtó minek? - Azon jön be a víz. Ostobaság az egész. Valamikor ott lakóhely volt, amíg a tenger nem mosta alá a partot. Azóta még nem rothadt ki egészen az ajtó. A kis csapóajtó megbillent. Némi víz szüremlett már az aknáig, és mozgatta a laza szárnyat. Jó, hogy mint Warins hal meg. Nem méltó vég egy St. Antonióhoz. - Nem jó mesterség az enyém - mondta az Ördög. - Mert némelyik ordít, átkozódik. Volt, amelyik követ dobott rám. Pedig hát mit tehetek én az egészről?... Ha nem lenne egy-egy jó ruha néha, hát semmiért sem vállalnám. - És még hozzátette nyomatékkal. - Mert a ruhát, azt nekem lehet adni. Minek elvinni a halakhoz nem? Ezt a herceg is belátta. A szabadon lengő ajtószárnyak sűrűn nyikordultak a befelé szüremlő víztől. Az akna alját már néhány centiméter víz borította el. - Kapd el! - kiáltotta a herceg, és feldobta a mocskos, szakadt blúzát. Azután a nadrágot. - Köszönöm... - vigyorgott boldogan az Ördög. - Csakugyan nem akarsz heringet? - Nem kérek. Ott állt mezítelenül, bokáig vízben, és a dagály egyre erősebben áramlott. De még térdig sem ért a víz, amikor néhányan érte jöttek. Közeledett a Főorvos nevű haditengerész. - Halló, Warins! - kiáltotta. - Mit akar? - Ledobok egy kötelet. Fogja meg. Visszajön a Hidegekhez. Siessen. A víz már térdig ért. A herceg elkapta a kötelet. Felrántották. Ő volt az első ember, aki visszatért innen. - Ördög! Add oda a ruháját! - parancsolta a Főorvos. - Az már az enyém! - hördült fel a néger. - Add oda, mert beverem a fejedet. Siralmas arccal nyújtotta át a holmikat. - Szép eljárás... - siránkozott az Ördög. - Elveszik, ami jogosan az enyém! Ismét felmentek. A herceg nem sok reménnyel tért vissza. Mit reméljen? Abba a szobába vitték, ahol az imént állt a Hidegek előtt. Amikor végignézett a bíráin, szinte sajnálta, hogy nincs még vége az egésznek. - Warins - mondta a Vöröskarom. - A halálítéletét megváltoztattuk. - Úgy. És mi fog velem történni? - Feleségül vesz engem... 2 Csodálkozva állt. - Nem értem, kérem... - szólt azután. - Megmenekült a haláltól - magyarázta türelmetlenül Vöröskarom. - El fog venni engem feleségül. - Sajnos - felelte a herceg - akkor mégiscsak végem. - Miért? - kérdezte ámultan Vöröskarom. - Ön csinos, kedves hölgy, de nem az én ízlésem. Ne haragudjon. - És a matrózokhoz fordult. - Fiúk, mehetünk vissza. A Nagy Bivaly hápogott, mert kimaradt a lélegzete, a Kannibál Béby disznóarca hosszú lett, és a rongyos, ősz hölgynek torkán akadt egy fél szivar a meglepetéstől. Vöröskarom félelmetesen ragyogó szemmel nézett a fiúra. Felállt, és lassan odament. A herceg elé állt olyan közel, hogy csaknem összeért a testük. Az aranyfényű, hideg zöld szemek félelmetesen ragyogtak. A szép kis száj félkörré görbült, az apró orrcimpák megrezdültek, és parfümös lehelet csapott őfelsége arcába. Most igazán ijesztő volt a leány. - Maga söpredék! Maga csúfolódni merészel? - Nem csúfolódom, és tisztelem önt, sőt kissé félek is e pillanatban, de a fenyegetés nem megfelelő mód arra, hogy tetszésemet megnyerje. - Maga... maga mit gondol - mondta, és utálattal nézett a kék-lila hurkákkal lepett daganatokra a herceg arca helyén -, miért akarom, hogy feleségül vegyen? - Bizonyára megfelelő élettársnak képzel. De ebben téved. Én szeretem az italt és a szabad életet. - Bolond. - Az igaz, de nem annyira, hogy elvegyem. Ön igen csinos, azonban nekem nem tetszik. Telt idomú, fekete hölgyeket szeretek. - És újra a matrózok felé fordult. - Gyerünk, fiúk, mert elmúlik a dagály, és akkor ülhetek hat órát abban a gödörben... A herceg jól tudta, hogy álnéven kötött házasságok éppolyan érvényesek, mintha St. Antonio főherceg néven esküdne meg a leánnyal. - Hát akkor... Majd megtanítom, hogy másképp kell beszélni velem... Itt elbánnak az ilyen pökhendi kölyökkel. - Tulipán - mondta Holdvilág Charley -, ezt az alakot egy guanótelepre add el. A herceg egykedvűen vállat vont: - Tehetnek velem, amit akarnak. Nem nősülök. Ölessen meg, tépjenek szét, süssenek meg lassú tűzön: én élek-halok a fekete hajú, telt idomú nőkért. És ehhez egy szutykos torzkép vigyorgott Vöröskaromra. - Ide hallgasson, Vadsuhanc - mondta a Kegyelmes. - Maga olyan szörnyű alak, hogy a leányom abba a szobába sem ereszti be, ahol napközben tartózkodik. Nekünk bizonyos célok eléréséhez szükségünk van magára. Ha felhasználhatjuk, akkor megkímélnénk az életét. - De honnan tudom, hogy ez így van? Hátha utólag belém szeret tisztelt leánya, és ragaszkodni fog ahhoz, hogy vele maradjak? Olyan karhatalom áll a rendelkezésére, hogy kényszeríthet erre. A nő most már nevetett, és szó nélkül kiment, de nagyon bevágta az ajtót. A Kegyelmes utánasietett. - Mit teketóriázunk! - kiáltotta Holdvilág Charley. - Igen vagy nem? Feleljen! - Ne feleljen - mondta Kannibál Béby. - Adjatok neki öt perc gondolkodási időt. Vigyétek a Szárítóba. - Kérem... Újra vitték. A Szárító egy gömbölyű üreg volt. Olyasféle, mint valami ókori sírbolt, sima kemény fallal körülvéve. Pedig nem emberi kéz formálta ezt az üreget. Kínai díszműkészítők laktak a kültelken, és itt hevítették a formált agyagot, földbe vájt kemencékben. Éjjel-nappal izzó, betapasztott gödrök fogták körül ezt a Szárítónak nevezett kavernát. Az amúgy is pokoli forróság itt elviselhetetlen volt. Sok mindent elmondtak már a Szárítóban, amit nem szántak közlésre. Őfelsége először azt hitte, hogy nyomban megfullad, amikor betaszították és a nyílást elzárták egy kővel. Azután elvesztette az eszméletét. TIZENNYOLCADIK FEJEZET Őfelségem I-ső Fülig Jimmy naplója Én egy marha vagyok saját eszüleg! Ez a gyanú kelt mint bent asz agyamban, és ahogy a kirájok írják asz időt: ambó dominó mai dátum. Mer ott volt a gyilkos velem, beszéltem vele és nem sejtém. És egész idő alatt nem sejtettem, hogy a kísértet kapitány kicsoda, ami pedig kézfekvően világos volt. Mer nem volt kísértet. Esz a kapitány, a hajón még úgy gondolom valami cinkosát járatta kapitányi ruhában, hogy asz ő gasztetteit másra tolhassa. De ő maga aki nyugodtan pipászott a kapitányi hídon, ő maga volt a gyilkos. Mer most jut eszembe, hogy éjjel a Sztáron-Nonolu hajó 1.lső osztályú folyosóján láttam, amikor meghalt Fernantesz, aki régen herceg. Erre is magamtól jöttem rá. És kicsoda esz a kapitán? Warins! Ez a Warins Bob Szumbafáról nemoda szökött ahol várták. Hanem St. Antonio hajója elé Por-Cueszbe. Erre is magamtól jöttem rá. Tuthattam volna előbb is. Hiszen esz a Wirth nevű kapitán, amint hallottam csak Por-Cueszbe jött a hajóra. Gondolhattam volna előbb is, hogy ő Warins Bob. De én egy marha vagyok. Erre is magamtól gyöttem rá. A rentőrség Jáváról mostan ír: Aszongya. Elnyerte a megállapítást, hogy a fegyenc nem a Bolondság Sziget felé vette útját, amint aszt elejinte hittük, hogy bosszút álljon, hanem zseniális módon a kiráj elé szökött Por-Cueszbe. És ő is a Holo-Nununsztáron gyött, mert Szingaporban kishijján elfoktuk a nyomát. Tugyuk egy Bonifác nevűnek a bejelentéséről (esz a spicli mék kihússza tőlem a legmagasabb lutrit) hogy a Nono-Holasztárlulu fedelezén gyött, Warins Szingapurba. Megnyerte továbbá az állapítást: A hajó kapitánya Porc-Tueznél megbeteg lett és itt egy kitűnő írásokkal ellátott amerikai kapitán vette át a veszetését a Hollo-Sztárnulunak, de most már tugyuk, esz hamis írás volt mind. Így főt ételezhető, hogy Warins mekmérgeszte a kapitánt és hamis iratokkal elutazott hejette a Holono-Luszátoron Szingapurba. Hát enyi elég volt, hogy rágyöjjek: Warins volt a kapitán! Eszért akarta, hogy engedéj dacára a hajóról viszbedobgyam Fernánteszt, aki régen hercek. És Szingapurba átslisszolt az Almira yachtra. Asz viszont bisztos, hogy eszt a szegény Egmontott ő ölte meg. És ebből az alkalomból távozott a titkos ajtón. Ahol később nekem szembeállt revolverrel. Eszért monta, hogy "nem lesz államtanács". Mer tudta, hogy Ekmont pillanatnyi elhalálozása mijat elhalasztják... ...A szigeten igen erős a nyugtalansák. Félnek a bentszülöttektől, akik szeretik Warinst. És látom asz ablakból a kikötőt, hogy minden felé kis csoportok tárgyalnak iszgatottan. Itt a palotában is igen begyulladt udvari előkelőségek járkálnak. Eszt a szőr Ekmontot ott ölték meg kés általi halálra, a tanácsterem előtti szobában, ahogy éntőlem kiment. Orvul és esz igen csúf szokás. Én akkor szökni akartam a képen át, de előbb átmentem máshová néhány ingóságos emlékért, eszalatt Warins megölte Ekmontot és épen előttem kilógott a képkereten. Aszután enkem visszakergetett a szabadból. És én mostan itt jól nézek ki. A királynő gyött hozzám át a képen eképen: - Maga... maga volt? - kérdezi izgatottan és a szeme ki van sírva és olyan sok szenvedés látszik szegényen. - Mit tetszik? - Maka ölte? - De kirájné kérem! - kijáltom. - Én nem vagyok ajjas gyilkos! Én szemtől szembe esetlek odaszúrok, de nem hátulról. A Fülig Jimmynek mindenki nyugodtan hátat fordít. - Nem... Bocsásson meg... Maga nem lehetett... - Warins volt! - De... miért Egmontot? - Mer engem ismer a hajóról, hogy nem vagyok király. Hiszen együtt gyöttünk. Ezért nem akar megölni, nem tehetek róla, igazán sajnálom. A királyné az ujjait töredezte. - Idefigyeljen. Az angol katonai ataséf írt. Hogy Szingapurban álhírek vannak a király személyéről. És szeretné megcáflani. Esz baj! Egy katonai adatséf asz nagy úr. - Mi lesz? - kérdezte tőlem. - Én eltűnök - mondom. - És asz kisebb baj, mintha a svingli kiderül. - De... akkor nincs király... - Asz igaz, hogy valakinek kell asz államügyek folyását irányba képeszni, dehát én méksem... - Istenem... istenem... - Hát mitől kegyeskedik így ijedezni? - kérdém. - Ha az angolok leszedik rólunk a kezüket, akkor Alvarez itten terem hajókkal... Szingapurban vár mindenféle söpredék élén egy alkalmat... - Dehát a főherceg és Piszkos Fret hol vannak? - Semmi hír... Menjen legalább maga. - Sóhajtott - meneküljön innen. Maga jószívű, de rég fiú... Itt most összeomlás lesz, harc, halál. - Én nem hagyom cserben... Itt maradok. Odagyött és személyesen mekfokta a kezemet. Egy könny jött ki szegénynek. - Várjunk - mondám -, talán történni fog valami. És történt. Délután megölték Gombperec hídlakót kopasz fejével. Az olaj tisztviselők csomagoltak, és a sziget lakóji fegyvereket tisztogattak és Gombperecet is hátva szúrták. A rentőrség ismét volt pontra jutott. Én mek felvettem a szekrénből az én eccerű csavargói öltözékemet és mondám a királynőnek. - Mostan kisliszolok. - Mégis... megy? - Igen. Vadászni. Megkereseni ezt a Warinst és ütögetni fogom, amíg nem éli túl. Akkor rend lesz. - A bentszülöttek... - Én nem vagyok egy begyulladós uralkodó. Eszt kell csinálni. Nagy vadászás lesz asz éjjel. És ha nem térek vissza, asz nem jelenti, hogy mexöktem innen, hanem hogy állandó tartózkodási helyem van Almirában uralkodásom végétől, feltámadásig. És ismét mekfogta önhatalmúlag a keszemet. - Nem sokat számít most már az sem ha Warinstól megszabadult. - Miért nem sokat? - Mer eszért... Írást mutatott, amit a katonai ataséf küldött: Hogy értesíti az udvart: a kósza hírekre való tekintés miat Parker tengernagy holnapra kihallgatódzást kér őfelségétől... Hm... Esz baj. - Kihallgassam? - kérdém. - Parkert? Úgy ismeri a fiamat, mint én! Az idén nyáron két hétig hajóján látta vendégül a királyt. Puff neki. - Hát... ne fogadja... Én most gyengéskedem... - Parker Admirálist... nem fogadni?... Vége... Az angolok ilyesmiben nem ismernek tréfát. Itt nagy baj van. Aszt láttam. De mindegy. A kiskapun gyorsan kisurrantam, és vadászatra indultam az éjszakában... Semmit sem bánok, most csak meglássam valahol a tengerészruhás Warinst! Csak mekfoghassam a nyakát és akkor... (Megfojtása következik. ) TIZENKILENCEDIK FEJEZET 1 Hogyan változott meg rövid idő alatt annyira a helyzet: halálos ítélet helyett házasság? Amikor őfelségét elvezették a Vészkijárathoz, a Nagy Bivaly fogai ismét hangosan csikorogtak. De mit tehetett ennyi ember ellen? Piszkos Fred most néhány egyenletes térdhajlással lecsúszott, és felemelkedett az ajtófélfa élénél, mert úgy látszott, hogy teljes hosszában viszket. - Azt hiszem - mondta Holdvilág Charley -, hogy ez a fiú megérdemelte a halált. - Igen - dörmögte Piszkos Fred -, Charley meg én így látjuk, és így helyes. Ez a közbeszólás kínos volt Holdvilág Charley-nak, mert mint említettem, Piszkos Fred nem volt errefelé túlságosan népszerű. Fitymálva, megvetően nézett végig rajtuk. Bozontos, ősz szemöldöke közül a jobboldali bosszantóan éles szögben vonult fel a homlokára. - Miért nem sírtok? Talán már sajnáljátok, hogy szegény Warins kalózt elteszitek a láb alól? Volt valami dühítően pökhendi a hangjában. - És ha igen?! Mi közöd hozzá? - horkant rá Tulipán. - Engem fejbe ütött, és mégsem innám a vérét dühömben, mint te. - Most már sajnálom a fiút - szólt Holdvilág Charley -, legszívesebben visszahozatnám. Piszkos Fred végigmérte. - Miért? Ki vagy te? Valamennyien méla utálattal nézték a kielégült bosszújával hetvenkedő, gonosz, pimasz kapitányt. - Úgy csinálsz, Fred, mintha te lennél itt az első személy - röfögte a Kannibál Béby. - Én köpök rátok - felelte vállat vonva, és újra csend lett. Azért kikezdeni valahogy mégsem mertek vele, ki tudja, miért. - Hallgassanak, ennek nincs semmi értelme - mondta a Kegyelmes, de látszott, hogy neki sem tetszik a kapitány modora. - Inkább arról beszéljünk, mi a tennivaló. Piszkos Fred az asztalon heverő szarvasbőr táska tartalmában turkált, és egy cirádákkal barázdált bőrdarabot vett fel: - Totem - mondta. - Na és? - Ez a bennszülöttek szerződése az öreg Warinsszal, akit a St. Antoniók felkötöttek. Ez a fiú tizenkét éves volt, amikor apját, a kalóz Warinst felkötötték. Azóta Bob Warinst nem látták a szigeteken. A bennszülöttek nem ismerik személyesen, csak a totem igazolja, hogy ő Warins Bob. És nézte az ábrákkal teleírt bőrdarabot. Lassan kezdték sejteni, de csak homályosan. Az bizonyos, hogy már keveri a kártyát. - Beszéljen már, az Istenért! - dühöngött a Kegyelmes. - Egyszerű - mondta Piszkos Fred. - Szerzünk egy suhancot, aki ezzel a totemmel a bennszülöttek előtt mint Warins jelenik meg, és kezünkre játssza a törzsek segítségét... Ezt az egyént később megölnénk. - És addig? - Addig feleségül venné a Vöröskarmot. Az említett Vöröskarom éppen akkor lépett a szobába, és csodálkozva állt meg. - Mit mond? - Hogy szerzünk jó pénzért egy fiatalembert az alvilágból, és ez a Warins Bob néven feleségül veszi Vöröskarmot. - Részeg? - kérdezte a Kegyelmes. - Igen, de az nem tartozik a tárgyra. Az illető feleségül veszi, vagy legalábbis azt mondjuk, hogy elvette az ön leányát, és akkor a miénk minden. A bennszülöttek szeretik Warinst, a polgárság szereti Alvarezt, az angolok nem állhatnak Fülig Jimmy uralkodó mellé, és az amerikaiak mellettünk vannak. Egy merész expedíció kell, amely Warins Bobot és nejét, Alvarez elnök leányát hozza. - Megőrült! Nagy zaj volt. Fred úgy állt ott, mint aki nem érti, mit találnak a tervén kivetnivalót. - Ne beszéljen erről kapitány! - szólt a Kegyelmes. - A leányomat nem adom össze valami csirkefogóval semmiféle politikai előny kedvéért. - De hiszen - magyarázta a kapitány - ezt az illetőt később megölnénk! Vöröskarom elgondolkozva nézte az apját. Sokat szenvedett Alvarez. És mindezt egyetlen célért. - Elfogadom a tervet, kapitány! Ha Ferenc császár leánya férjhez mehetett egy korzikai ügyvéd fiához, akkor én sem tiltakozhatom Warins Bob ellen! - És nem is Warins Bobhoz megy nőül, mert az rövidesen meghal - szólt közbe a kapitány. - Csak valakihez, aki a totemmel és az írásokkal a kalózfiú helyett szerepel. Most felugrott a Nagy Bivaly ordítva: - De miért ne az igazi Warins vegye el a leányt? Miért csaljunk?! Piszkos Fred paprikavörösen rikácsolta: - Mert azt mondtam, hogy annak meg kell halni! Kimondtuk, és kész! És senki se merészelje... - Tán fenyegetsz! - ugrott fel Holdvilág Charley. - Azt hiszed, te parancsolsz nekünk? Tudd meg, hogy a véleményem most már ugyanaz, ami a Nagy Bivalyé! A fiúra szükség van! Örült, hogy oka volt elhagyni a Piszkos Freddel közös tábort. És a többi is dühödt kéjjel pártolta Warinst. - Azért sem öljük meg! - Átkozott sátán! - üvöltötte a Nagy Bivaly. Úgy látszott, hogy nyomban meglincselik. - Csendet kérek! - szólt a Kegyelmes. - Úgy határoztam, hogy ebben az ügyben a leányom döntsön. - A fiút kiszabadítjuk - mondta határozottan Vöröskarom -, mert hozzá megyek feleségül. Hívjátok a Prófétát! ...Piszkos Fred egy sötét oldalfolyosón megelégedetten sodorgatta a szakállát. Az volt a kötelessége, hogy a herceget védje, és pillanatnyilag éppen az életét mentette meg. Mert Piszkos Fred még abból is hasznot tudott húzni, hogy mindenki gyűlöli. Megszerezte a Nagy Bivalyt a herceg testőrének, önmaga ellen, de mellékesen mindenki ellen. Azután kirántotta a halálítéletből azzal, hogy vadul követelte a halálát. A herceg élvezte Piszkos Fred népszerűtlenségének minden előnyét. 2 Mindenki kereste az alvilág misszionáriusát, Burtont, akinek Próféta volt a gúnyneve, de sehol sem találták. Később feleslegessé is vált a keresése, mert a herceg a telt idomú, fekete nőkre való hivatkozással visszautasította Anna Alvarez kezét. Buzgó Mócsing, aki különös átmenetet képezett itt a magántitkár, a gyorsküldönc és a hóhér között, szokott helyén bóbiskolt a ruhatári fülke mellett. A közelében Portás Robb, a börtönrendszerek ellenőrző szakértője hideg mártást evett csirkével. A Főorvos felrázta az igazi Trebitschet. - Hé! Mócsing! Gyere a Szárítóhoz vigyázni. Ott a Vadsuhanc, üsd fejbe, ha felmászik. Az igazi Trebitsch megigazította állandóan lehulló, sötét madzagú drótcsíptetőjét, és elindult. - Valami nagy dolgot tudhat ez a kölyök, hogy ennyit unszolják - mondta Portás Robb, azután elcsoszogott. Egy másik folyosóról nyíló ajtóhoz ment, amelyen ez állt: RAKTÁR MINDENKINEK TILOS A BEMENET! Portás Robb kinyitotta az ajtót, és megkezdődött a raktárban őrzött kézigránátok, revolverek, puskák és tengerész egyenruhák kihordása. A Kegyelmes kiadta a "riadót". Mennek Almira ellen. Akár Warins nélkül is. - Amit jobbra hordatok, azt a Radzeerre viszitek - mondta a Főorvos -, a többi a Papete nevű óriás gőzösre kerül. - Két hajóval megyünk? - kérdezte Tulipán. - Igen, Holdvilág Charley vezeti a Papetet. Közben Buzgó Mócsing, az igazi Trebitsch elaludt ültében. Hortyogott, és a szemüvege rezgett az orrán. Végül odaesett a Szárító nyílását elzáró kő peremére. Az alvó nem veszi észre, hogy valaki macskaléptekkel odaoson, elhúzza a követ, és ledob valamit a Szárítóba, azután elsiet. ...Őfelsége közben már kissé meghalt. Levetett minden ruhadarabot, nedvességtől patakzó teste égett és viszketett, az ajka felhasadozott, a gégéje fájt, és hörögve lélegzett... Egyszer csak leesett a magasból egy összegyűrt írás. És leesett a kő pereméről Buzgó Mócsing drótszemüvege, hosszú, fekete zsinórral, amíg ő gyanútlanul hortyogott. A herceg kibontotta az írást. Kézzel írt, hevenyészett levél volt. Káprázó szemmel olvasta az öngyújtója fényénél: Felség! Burton nevű lelkész néhány év előtt meghalt. Aki itt Próféta gúnynéven az ő irataival szélhámoskodik, nem pap. Egyezzen bele a házasságba. (Mivel nem pap esketi, tehát érvénytelen.) Egyezzen bele mindenbe, akkor Almirába viszik, és ez a fő. Ott úgyis vége a kalandnak, és simán tisztázódik az ügye. A Titkos Szolgálatban vakon bízhat! Ne kutasson utánam. Nem fedhetem fel magamat. Leghűségesebb embere Az írást eltette. Sokkal jobban érdekelte a szemüveg. Ezt leejtette az illető, amikor az üreg fölé hajolt. Szinte lángolt a teste, de mégis megkísérelte, hogy gondolkozzék. Hol látta ezt a zsinóros üveget?... Ki hord ilyen kispolgári drótcsíptetőt az alvilágban? Buzgó Mócsing! Az igazi Trebitsch! Ő A Titkos Szolgálat embere! Kétségtelen! Buzgó Mócsing megszólította, amikor az első nap ott ácsorgott a kardnyelő körül! Igaz, hogy eladta a Tulipánnak (két és fél dollárért), de talán később kiszabadította volna... Zseniális tettető ez az ember... Most... meg kell tudni biztosan, hogy a szemüveg az övé-e. Akkor kétségtelen, hogy az igazi Trebitsch az Intelligence Service embere! ...A szemhéjai forrón szúrtak, és a nyelve hasadozott... A levelet apró darabokra tépte, és falat kapart rá... Azután újra elájult. 3 Közben Alvarez kétlaki életének úribb felét élte az Orientál Szálló teraszán. Innen látszik a tenger és a sok-sok pálma. Egy amerikai úrral beszélgetnek. A roppant selyemernyő árnya alatt is éget a forróság. - Nagyon érdekes - mondja az ősz amerikai. - Bennünket, amerikaiakat a legcsekélyebb sziget sorsa is érint az Indiai-óceánon. - Nem is szólva az amerikai tőkéről, amelynek az én köztársaságom lehetőséget ad, hogy terjeszkedjék a civilizáció előnyére. Ehhez kérek támogatást. - Támogatást kér? - Csak akkor, ha bebizonyosodik, hogy a sziget jelenlegi királya bitorolja a St. Antoniók trónját. - Én megígérem önnek - mondta az amerikai admirális habozva és minden szótagot fontolgatva, mint amikor a gyógyszerész halálos mérget adagol kanalas orvossághoz -, hogy beszélek illetékes körökkel. És ha kedve van... ellátogathat mint vendégem a Boston cirkálón Almirába. - És számíthatok amerikai segítségre? Az admirális felállt. - Mi a St. Antoniók angol védnökségét tiszteljük, de ha - ismét adagolt - nincsenek ott az uralkodó hercegek... akkor hát... - Gondolkozott. - És Warins? - kérdezte hirtelen. - Warins a vőlegényem - szólt közbe a leány -, és ezzel, azt hiszem, hosszú időre megoldottuk a kormányzat kérdését. Az admirális tágra nyílt szemmel meredt a gyönyörű leányra, azután megértéssel bólintott. - Ön nagyon okos... És... azt hiszem... (egy kávéskanálnyi adag) számíthatnak ránk. Illetve... rám... (Végül határozottan.) Illetve Amerika pártfogására. 4 ...Őfelsége arra tért magához, hogy bár pokoli meleg van, az arcán hűs simítás vonult át. Vizes ruhát borított rá valaki. Vöröskarom térdelt mellette, selyemruhában, az agyagverem földjén. - Micsoda gazság ilyent tenni! Jobban van?... - Igen... feleli elhalóan - de az ízlésem sajnos nem változott. - Ostobaság. Nem tudtam arról, ami magával történt. Fel tud már jönni ebből az undok veremből? - Nem vihetnének mindjárt oda, ahol legközelebb kínoznak? - Senki sem fogja kínozni többé! Egy tengerész segítségével felvezették az odúból. Ott ül a kő mellett, a földön Buzgó Mócsing, de már nem alszik. Igen szomorú. - Maga miatt mennyi bajom van - mondja dühösen a hercegnek. - Oda a szemüvegem. Hohó! Hiszen ez jeladás! - Nem ez volt? - kérdezi nyomatékkal és mohón, miközben átnyújtja a verembe hullott szemüveget. - De... Ó! Köszönöm! A herceg sokatmondóan rákacsintott. Az igazi Trebitsch bámulva kérdi. - Mi az?... A szemébe esett valami? - Jó, jó - feleli őfelsége és újra hunyorít. Az igazi Trebitsch már nem is csodálja. Amit ezzel a fiúval itt csinálnak, attól nem csoda, ha hibbant lett... Azonnal elsiet. - Jól érzi magát teljesen? - kérdez a leány diplomatikus nyájassággal, mert kiismerte az elvetemedett, konok ifjú természetrajzát. - Jól... De most már nagyon szeretném tudni, hogy mi lesz velem? - Választhat Warins: a rendőrségre akar inkább menni, vagy elvesz feleségül... - Semhogy bezárjanak, inkább elveszem önt. De miért kívánja ezt tőlem? - Elfoglaljuk a St. Antoniók trónját a klubok népével. - Azt hiszi, hogy ott kő kövön maradhat, ahol ennyi csirkefogó segít a honfoglalásban? - Én nem félek tőlük! - Mert nem tudja, mi az, uralkodni! - kiáltotta hevesen a herceg. - Magát talán kiskorától kezdve egyébre sem tanították? - Tessék?... Hm... Hát a kalóz Warinsok jól uralkodtak állítólag... És hogy képzeli kérem ott a szigeten... Postafordultával éljünk majd családi életet? - Azt hiszi, hogy van annyi esztendő és van olyan puszta sziget, ahol a közelembe jöhet? - Olyan csúnya vagyok? - kérdezte lehangoltan őfelsége, és megnézte magát egy zsebtükörben. A torzult képű csavargó vonásait még rútabbá tette a hőség. Kék és bíborszínű daganatain felpattogzott a bőre. - Most menjünk a Hidegek elé - szólt Alvarez leánya, és elindult. Őfelsége minden baja dacára látásra alkalmas fél szemével nagyon is megnézte a finom vonalú csípőket, a határozottan lépegető, formás lábakat, mert fejedelmi tragédiája és testi fájdalma nem marták keresztül egészséggel impregnált, összesen húsz életévét. - Tehát jobb elhatározásra jutott? - kérdezte Alvarez, amikor a herceg újra a Hidegek előtt állt. - Rosszabbra. Hajlandó vagyok az erőszaknak engedve feleségül venni senorita Alvarezt, de kérem jegyzőkönyvbe foglalni, hogy mindvégig hangoztattam, mennyire érdekelnek a telt idomú, fekete hajú hölgyek. - Nem fontos az ön felfogása - mondta Alvarez. - De ha a pap előtt is kényszerre fog hivatkozni, úgy rövid úton végzünk magával Warins. - All right! - bólintott a herceg. Valaki megjelent a misszionáriussal, aki eddig künn várakozott. Magas, fekete ember volt, és azzal a kenetteljes gőggel nézett körül, ami a legszigorúbb felfogású lelkészeket jellemzi, ha világi hely küszöbét lépik át. - Ez a fiatalember itt Bob Warins, aki szeretné nőül venni a leányomat, Anna Alvarezt. Őfelsége és Vöröskarom a pap előtt álltak. - Bob Warins - szólt a templomhoz szokott, messze hangzó, csengő tenorban a misszionárius. - Akarod feleségül venni Anna Alvarezt? Lelkesültnek alig nevezhető "igen" hangzott el. Azért a herceg elismeréssel adózott magában a Prófétának. Micsoda színész lett volna ebből az álhittérítőből! - És te Anna Alvarez, akarod férjedül Bob Warinst? - Igen... Ekkor a pap összetette a kezüket, és úgy fogta, miközben a házastársi kötelességekre figyelmeztette őket. Majd így szólt. - Bob Warins! Anna Alvarez! Isten és ember előtt házastársak vagytok, immár egy test, egy lélek! Valamennyi rabló fedetlen fővel állt, és nagyon komolyak voltak. A misszionárius elővette az imakönyvét... Vöröskarom valami egészen furcsát érzett. Dacára, hogy aki mellette áll, az egy torz képű, piszkos alvilági szörny... De Anna Alvarez mégiscsak polgárnő volt, aki életében először esküdött meg arra, hogy holtáig szeretni fog egy embert... - Az isten áldása kísérjen utatokon, gyermekeim - mondta végül a misszionárius, és elment. Senki sem sietett szerencsekívánatait kifejezni az ifjú párnak. - Jól csinálta - mondta kissé idegesen őfelsége. - Még jó, hogy ez a Próféta a mennyország helyett itt a pokolban tartózkodik. - Ez a pap - mondta a Kegyelmes - nem a Próféta volt. Az az alak elmászkált valamerre, és kénytelenek voltunk egy jezsuita atyáért küldeni a maláji misszióhoz. Őfelsége körül egyet fordult a világ. Ezek szerint neki most törvényes felesége a Vöröskarom! - És most elég volt ebből az utálatos játékból - mondta megvetően Anna Alvarez, és fogalma sem volt róla, hogy e pillanatban már a Boldogság Szigetek királynője. HUSZADIK FEJEZET 1 A herceg kiszédelgett a nagy teremből. Uram, Atyám! Mit tett?!! Elvette a lázadó elnök polgári származású leányát... mert ha Warins Bob néven is eskették, jól tudta, hogy az álnéven kötött házasság érvényes. Összevissza bolyongott a katakombák folyosóin, amelyek ezen a napon szokatlanul élénkek voltak. Végre megpillantotta az igazi Trebitschet. Őt kereste! - Ember! Ez mi volt, ami odabent történt ma a pappal? - kérdezte lihegve. - Hogyhogy? - érdeklődött riadtan az igazi Trebitsch. - Esküvő lehetett. Nem? - Nem a Próféta esketett! - Nem hát! Hiába kerestük! A Próféta a kikötőbe járt, és elárulta a rakodóknak, hogy a kínaiak lopják a pálinkát. - Na de mi lesz ebből? - A rakodók megverik a kínaiakat. - Azt mondja meg, hogy velem mi lesz?! - Maga is lopott a pálinkából? - Ne tettesse hülyének magát. - Esküszöm, hogy nem tettetem magam - hátrált ijedten az igazi Trebitsch. - Az én házasságom érvényes? - Természetesen. - Miért nem értesített, hogy a Próféta nincs itt? - Én is csak most hallottam, hogy a kínaiak elől bujkál. Fél, hogy este agyonverik. - Micsoda szörnyűség... Te jó Isten! - Megragadta Buzgó Mócsingot: - Mondja, ember. Legalább van valami terve? - Igen. Este kimegyünk huszan dorongokkal a Próféta elé. - Jól van... Látom, hogy hiába keresek közvetlen érintkezést magával. Nem kérdezek semmit. De egyre figyelmeztetem: ha tőrbe csalt, akkor megölöm! És otthagyta. Buzgó Mócsing elhűlt ámulattal nézett utána és kétségbeesett tájékozatlanságában felvonta a két vállát: - Csak tudnám, hogy mit akar tőlem? 2 Huszonnégy órával később kifutott a Radzeer! Az indulást néhány szenvedélyes jelenet előzte meg. Mindenekelőtt Freddel volt a baj. - A Radzeer útját természetesen a kapitány irányítja - mondta a Kegyelmes. - Én ugyan nem - felelte Piszkos Fred, azután felállt, és hónaljáig húzta a nadrágját. A Radzeer cirkálót annak idején pillanatnyi szorultságában Piszkos Fred lopta az Angol Királyság hajólétszámából. Végül úgy adódott, hogy kitüntették magukat, és így nemcsak bűnbocsánatban részesültek, hanem a Radzeer cirkálót is odaajándékozta az állam Piszkos Frednek és cimboráinak. Egy ideig békében járták a tengert, de Piszkos Fred zsarnok volt, azonfelül a hajó üzemköltségére szánt fedezetből állandóan sikkasztott, míg végül a cirkálón zendülés tört ki, és a kapitányt egy viharos éjszakán, a Jóreménység foka magasságában drámai előzmények után felpofozták. Azóta szakított a Radzeerrel. Hogy történt? Érthetetlen, de tény, hogy Piszkos Fred nélkül a Radzeer nem soká járt az óceánon. Ki tudja, miben állt a vén bűnös tudománya. Sehol sem szerették, mindenütt lármázott, követelt fenyegetőzött, de volt olaj, szén, ennivaló, jövedelem, és vihar előtt, hogy hogy nem, mindig kikötő közelében voltak. Miután lerakták a cirkálóról, megakadt minden, azután üzemanyag híján Szingapurban vesztegelt a hajó. Végül a Kegyelmes bérbe vette matrózostul. Amikor Fred váratlanul megjelent Szingapur alvilágában, és keverni kezdte rejtélyes módon a kártyákat, szóba sem állt egykori cimboráival. - Csak maga vezetheti a Radzeert - mondta Vöröskarom is. - Eszembe sincs. Megmondtam, mi a teendő, most már egy hülye is megcsinálja. A Főorvos vezesse a társaságot. - Nézd, Fred - szólt a Főorvos, és nagyot nyelt -, én hajlandó vagyok elégtételt adni neked. Te nagyon csúnyán viselkedtél, sokat lopsz, szívtelen, gonosz kutya vagy, de elismerem, hogy nélküled megbuktunk. Te az ördöggel cimborálsz, és mindenkit becsapsz. Ezért megbántuk, hogy aljasságaidért teljes joggal kirúgtunk a cirkálóról. Még szebb elégtételt akarsz? - Nézze, Fred - mondta a Kegyelmes, elfojtva egy mosolyt -, ez férfias beszéd volt a Főorvostól. - Hát ide hallgass, Főorvos! - szólt a kapitány. - A Kegyelmes kedvéért visszatérek a hajóra. Feltételeim: annyit iszom, amennyit akarok, annyit lopok, amennyit nem vesznek észre. - Jól van - felelte a Főorvos. - De azt kikötöm, hogy az üzemanyag elszámolásban nem fordulhatnak elő szivarok. - Jó, ezt is elfogadom - hagyta rá a kapitány keserű megvetéssel, mint egy csalódott mártír. - Hát akkor - fejezte be a Kegyelmes - fogjanak kezet. - Az nem volt kikötve - mondta erre Piszkos Fred, és kiment. 3 Amikor néhány napja úton voltak, és messze elhagyták a partot, a herceget felhozták a fülkéjéből. Különben a fedélközben tartották elzárva. - Sétálhatsz kissé - mondta a Főorvos. A herceg szédelgett, amikor a napvilágra ért. A hajót kísérő cápák uszonyai megcsillantak a napfényben. - Nagy Bivaly hol van? - kérdezte a kísérőjétől. - Nem lehetett őket Piszkos Freddel egy hajóra engedni. - És Vöröskarom, illetve nejem őnagysága? - Ő a parancsnok. Mindenki szereti, és mégis félnek tőle... Igazi férfi!... - Úgy? Akkor minek megy férjhez? Jó forró nap ragyogott a fedélzeten. Őfelsége kimondhatatlanul élvezte a sétát. Piszkos Fred hangja süvöltött rá: - Hej! Főorvos! Hogy merted felhozni a Vadsuhancot? Aki fogoly, az fogoly! Ezt nem tűröm! - Fütyülök arra, hogy te mit tűrsz! - Te kutya! - recsegte lihegve Petters, aki érthetetlen meggyőződése szerint az egyik Szingapuri mozgóképszínház portási egyenruhájában intézkedett a fedélzeten. - Megölnéd ezt a fiút! Talán haljon meg unalmában egy sötét odúban? - Igenis pusztulni fog! Gyilkos, szélhámos, rabló! - És te mi vagy, mi?! - Ne tereljük az ügyet mellékvágányokra. Most nem rólam van szó! - Hát vedd tudomásul - sípolta harsogó suttogással Petters -, hogy fütyülünk rád. - A fedélköz fülkéjében kell maradnia! - Gyere, Vadsuhanc! Azért is! Bevitték a Főorvos kabinjába. - Ezentúl itt laksz, hogy az az ördög megpukkadjon mérgében. A kapitány iránti ellenszenv Warins felé irányította a szimpátiát. Nemcsak ennivalót kapott, hanem még fürdőt is készítettek számára, és egy uniformist is szereztek a fiúnak. Mintha ráöntötték volna. A Radzeer egykori kadétjának az egyenruhája volt ez. A herceg arra már visszanyerte régi, szelíd angyalszerű kifejezését. Miután tisztálkodott, borotválkozott és végül megjelent a kadétruhában: szinte megtapsolták. - Majd meglátjátok, hogy mit szól a Vöröskarom! - üvöltötte Piszkos Fred. - Mi őt szolgáljuk! - Ugathatsz, vén cápa! Mi nem szolgálunk senkit! A magunk ügyét szolgáljuk! - Hogy fáj neki egyszerre a Vöröskarom! Tulipán bizalmatlankodva mondta a kormányosnak: - Biztosan főz valamit a Vöröskarommal. - Lehet, hogy főznek valamit - dünnyögte a Főorvos is tűnődve. ...Amikor Vöröskarom este kisétált a fedélzetre, néhány sötét pillantással találkozott a tekintete. Csak Piszkos Fred tisztelgett széles, nyájas mosollyal, és most kiderült, hogy mennyivel kellemesebb az arca, ha mogorva. - Nagyszerű utunk van, parancsnok! - jelentette gavalléros alázattal, és a rekedt Petters, aki távolabb állt, megvetően köpött. Ki hitte volna! Piszkos Fred mint stréber! Víziószerű! A parancsnok sem lehetett elragadtatva tőle, mert rövidesen a kabinjába ment. Reggelre feltűnt a távolban Tahiti. Vöröskarom kisétált a fedélzetre. A korlátnál egy ismeretlen egyént látott, jóképű, vidám, kadétruhás fiatalembert, nagy fekete szemekkel, aki néhány dió meg egy pakli kártya segítségével bűvészmutatványokkal szórakoztatta a legénységet. Nagyszerűen mulattak az emberek, és amikor Vöröskarom kijött, elhalt a mosoly. Csak Piszkos Fred köszönt harsányan a hídról. - Főorvos! Ki ez az ember? - kérdezte Anna Alvarez. - Az ön férje, parancsnok, Bob Warins. Miféle változáson ment át, amióta utoljára látta? Ez az értelmes, csinos arc ugyanaz lenne, amire felnyögött, ha elé jött álmában? Most a fiatalember feléje nézett, csúfondáros vigyorral szalutált, valamit mondott a matrózoknak, és ezek röhögtek. Vöröskarom a kajütjébe ment, és úgy vágta be az ajtót, hogy csak úgy csattant. Sokáig idegesen járkált, azután csengetett: - Bob Warins jöjjön ide! 4 - Foglaljon helyet, Mr. Warins. - Köszönöm, szenyorita. - Miért szólít szenyoritának? Én asszony vagyok. - De ennek nincs gyakorlati jelentősége. Diplomáciai állapot. - Miért került olyan szörnyű külsővel elém? - Néhány emberrel verekednem kellett előzőleg. Szökött fegyenccel előfordul... - Maga... gyilkolta meg St. Antonio herceget? A fiú kedves mosollyal bólintott. - Természetesen. - És... Fernandez régenst is? - Hogyne. Kérek még egy kis teát. - Hány... embert ölt meg életében? Őfelsége tűnődött, mint aki utánaszámol, mert nem szeretne hozzávetőlegesen sem tévedni. - Na... hát Istenem... pontosan nem is tudnám megmondani... Ha leszámítom a bennszülötteket, mintegy negyvenre tehető áldozataim száma. Anna Alvarez nyitott szájjal, rémülten nézte. - És tudott aludni? Őfelsége sóhajtva legyintett. - Amíg az ember nőtlen. Mennyi könnyed, kedves előkelőség, diákos báj... És gyilkos! Egy kalóz fia! A totem és az írások kétségtelenné teszik, hogy Bob Warins ül itt. - Ön úgy beszél, mintha gúnyolódna! Nem tudom, mennyi az igaz abból, amit mond. - Megmondjam? - Őfelsége felállt, és odament Anna Alvarezhez. - Egyszer hazudtam önnek. - Miben hazudott? - Abban - felelte St. Antonio herceg lesütött szemmel -, hogy a telt idomú, fekete nőket kedvelem. Ebből egy szó sem igaz... Sajnos pontosan az olyan szőke, karcsú hölgyekért szokásom meghalni, mint amilyen ön... ...És mielőtt még Vöröskarom felelhetett volna, gyorsan átkarolta, és megcsókolta. De alaposan. Anna Alvarez vagy két másodpercig tűrte, tehetetlenségből vagy másért, ki tudja? Azután teljes erejével eltaszította a herceget. - Kalóz! Briganti!... Ez példátlan, amit merészelt! Példátlan! - A házastársak közötti gyengédség megnyilvánulása korunkban elég ritka eset, de mégsem példátlan. És vigyorgott. És borzasztó kedves volt a kadétruhában. Azután tisztelgett: - Jó éjszakát... Anna Alvarez. A nő arcán különös kín vonaglott át... "Gyilkos..." - mondta magában. "Kalóz... rabló..." Rémülten vette észre, hogy mindezek dacára képtelen arra, hogy utálja! HUSZONEGYEDIK FEJEZET 1 Buzgó Mócsing már napok óta nem hagyta el a kajütjét. Félt a hercegtől. Ez a fiú ott kínozza, ahol éri. Különben mint írni és számolni tudó egyént az anyagraktárnál használták, irodavezetőnek. Ő könyvelte el, amit Piszkos Fred sikkasztott. Tizenkét óra tájban valami zajt hallott a szomszéd helyiségből. Elővette a revolverét, és lassan kinyitotta az ajtót. - Csendesen Mócsing, mert összenyomlak. A Nagy Bivaly állt mellette. - Mit akarsz? - hebegte az igazi Trebitsch. - A Vadsuhanccal kell beszélnem. - Hogy kerülsz ide?... - Még Szingapurban elbújtam... - Ebből baj lesz! Minek keversz engem bele? - Benned bízom. Egyszer megmentettelek, amikor négy kínai agyon akart verni. Nem fogsz elárulni. - Gondolod? - Tudom, mert nemcsak hálás vagy, hanem gyáva is... Hívd a Vadsuhancot. - Azt nem! Ölj meg, vagy akármit... - Ne is folytasd, maradunk az ölésnél... - Na! Na!... Hátraugrott a készségesen mozduló óriás kezek elől. - Hívom már... Szomorúan elindult. Egész biztos, hogy megint nekirohan ez a bolond. Amint felért, megpillantotta a herceget. A korláton ült, és ukulelén játszott. Azonfelül énekelt, és a matrózok zöme körülfogta. Mit tagadjuk, őfelsége alaposan megváltozott, amióta Fülig Jimmyvel elcserélte legmagasabb személyét. Olyan csodálatos népi tüneteket produkált, amelyek távol állhattak az ősi St. Antoniók vérétől. Ilyen volt például a dal és a pofon. Őfelsége úgy pofozkodott és énekelt, hogy vén matrózok első látásra a szívükbe fogadták. Vöröskarom megjelent a parancsnoki szoba ajtajában. Piszkos Fred, aki eddig mindenkinek hátat fordított, gáláns meghajlással szalutált, és olyan volt, mint egykor ünnepelt, vidéki színészek, amikor elhatalmasodik rajtuk az aggkori elmegyengeség. - Jó estét Vöröskarom... - mondta és megvetően a szórakozókra mutatott. - Nem nekünk való társaság. Vöröskarmot kellemetlenül érintette Piszkos Fred hűséges ragaszkodása. De mit tegyen? - Warins, kérem! - Parancs! Odasietett. Beszélgetve sétáltak Vöröskarommal a korlát mentén. A leány beszél, a fiú mosolyogva bólogat, ő is mond valamit, azután... Azután egy kecses ugrással a tengerbe veti magát! Mindenki dermedten áll! Itt is, ott is sötét uszonyok csillannak meg a holdfényben. Cápák! Zaj, futkosás... lárma... - A csónakot... Hiába!... Vége!.... - Eresszenek le egy csónakot! - sikoltja halálfehéren Vöröskarom. Csak Piszkos Fred nyugodt. Bekiált a szócsőbe: - Lassíts!... Vissza! Állj! Feltűnik a fiú feje, amint küzd a viharos habokkal. Gyakorlatlan úszó ehhez! Mielőtt a cápák valamelyike elkapja, talán megfullad. Sivítva nyikordul egy csónak kötele, amint fut a csigán. A küzdő kis ponttól nem messze roppant uszonyok villognak... Vége...! Vöröskarom remegő kézzel megkapaszkodik. A döbbent emberek feje felett valami átsuhan... Egy loccsanás. A kapitányi híd üres... És egy szakállas fej bukkan ki a vízből, távol a hajótól. - Piszkos Fred beugrott a hídról! Összevissza kiabálnak. Ni!... Ott úszik! Elérte a fiút!... Tempózó jobb karja hatalmas ívben átcsap egy hullámon, és elkapja! De körül uszonyok villognak, itt is, ott is... Miféle külön istene van ennek, hogy elérte a fiúval a csónakot? Már itt is vannak... A látszólag vén, keshedt kapitány úgy hozza fel karján a fiút, mintha pehely lenne. - Vigye a kajütömbe! - súgja remegve Vöröskarom, de a fiú magához tér, hiszen csak sokat ivott a sós vízből. Talpra áll, és megrázkódik. - Hé! Őrült úr! - sivítja Petters. - Kevesen mondhatják el magukról errefelé, hogy kint vannak a vízből! - Amit... értem tett... kezdi a herceg Piszkos Fred felé. - Mit fecsegsz? - mordul rá a vén medve. - Fütyülök rád. Ha annyit bajlódtam egy üzlettel, azt nem adom a cápáknak. Érted? Dünnyögve a kabinjába ment, és kiivott egy üveg rumot. Hiába! Ez ilyen ember. A cápák szájából kilopja az ennivalót, ha üzletről van szó, de szíve nincs a kutyának egy csepp sem. Az biztos. Valaki azt mondja, hogy két cápa úszott már a fiú felé, de amikor meglátták a kapitányt, csüggedten visszafordultak... Ezt a történetet az óvatos cápákról még évek múlva is mesélték a kikötőkben, és mindenki elhitte... 2 Mi volt az ugrás előzménye? Ennyi: - Beszéljünk okosan - mondta Vöröskarom. - Rövidesen megérkezünk. - Aranyzöld szemei egészen szomorú fényben ragyogtak. És fogyott valamit az utolsó napokban. - Mit tenne, ha megszabadulna? - Eláruljam ellenségem őnagyságának a haditervemet? - Én elárulom. Talán elkerülhetjük a harcot. Az angolok nem léphetnek közbe a maga oldalán, Warins. Az amerikaiak viszont segítenek nekünk megszállni Almirát, és a köztársaságot támogatják. Mit tehet ez ellen? - Nem tudom. - Ha feladja a sanszát, akkor kap húszezer dollárt. Telepedjen le valahol Dél-Amerikában. Még fiatal, megjavulhat. - Igen. Ez csakugyan lehetséges - felelte elgondolkozva őfelsége -, de azt hiszem, fiatal vagyok még a tisztességhez. Aztán meg kell akadályoznom, hogy ezt a sok bűnözőt odahozza a szigetre. - Ön nem keresztezheti a terveimet! Csak szolgálhatja azokat, akkor is, ha kifogása van ellene! - Ebben téved! - Úgy? Hát bizonyítsa majd be, Warins Bob, hogy mivel húzhatja át a számításaimat? - Például ezzel. Hopp! Szép ívben átröpült a korláton, és csak egy loccsanás hangzott. A többit tudjuk... Őfelsége talán szívesen meghalt volna. Végre is itt egy szörnyű komplikáció van. Megnősült. Elvett egy polgári nőt. És ráadásul csúnyán beleszeretett. Mi lesz ebből? De amikor száraz ruhában ismét kilépett a fedélzetre, mégis örült a megkerült életnek. - Vadsuhanc - súgta eleve ijedten a Buzgó Mócsing mellette. - Gyöjjön a fülkémbe... Na! Mit akar?! A herceg megragadta: - Miféle terve van? - Aljas hazug volt az illető, aki bebeszélte önnek, hogy én egy mérnök vagyok, vagy hadvezér, csupa tervvel. - És miért hiszi, hogy jóra fordul minden? - Van Isten... - próbált felelni kínban. - Jöjjön, kérem. - Fog valamit tenni vagy nem?! - Letelepszem Hawaiiban, ott él egy unokanővérem - mondta őszintén és kissé ijedten, mert a herceg egy fenyegető mozdulatot tett, de azután követte. A fülkébe érve két iszonyú kar úgy ölelte át, hogy nem kapott percekig levegőt. - Te... Kölyök... Hát élsz? Őfelsége meghatva látta a Nagy Bivalyt. Megint olyan furcsán fogta a fiú ujjait, és nézte, mint valami idegen holmit. Alacsony, széles homloka elborult. - Rosszul bántak veled? - Egyáltalán nem. Remek fiúk, és nagyszerűen mulattunk. Megelégedetten nézte a védencét. Micsoda finom, szép külső. Ha neki ilyen fia lehetett volna valaha... - Ide hallgass: azt tudod, hogy a Vöröskarom fel akar használni a terveihez... - Tudom. Maga mondja meg, mit tegyünk? - kérdezte a herceg Buzgó Mócsingot. - Együnk valamit - ajánlotta ez jó szívvel. - Abból nem jöhet ki bonyodalom. - Ide hallgass - mondta a Nagy Bivaly. - Két nap múlva a Boldogság Szigetek magasságban leszünk. Akkor te csónakba ülsz velem, és elszökünk. Ha elérjük a Boldogság Szigeteket, hát nyert ügyed van. - Rendben van, szökünk! - bólintott őfelsége. - Nem kell szökni! A Radzeer elviszi magukat a sziget közelébe, és mehetnek, ahová tetszik! - szólalt meg egy hang mögöttük. Vöröskarom állt ott! Az utolsó szavaknál nyitott be a fülkébe. 3 Az ügy előzményéhez tartozik, hogy Mrs. Warins, illetve St. Antonio hercegnő érintetlenül küldte vissza a vacsoráját. Azután kisétált a fedélzetre. Itt kisebb csoportokban izgatottan vitatkoztak az emberek. És... hát nem valami barátságos módon néztek feléje. - Főorvos! - szólt Vöröskarom. - Parancsol? - Nem szeretem a kétszínűséget. Valami bajuk van velem? - Nézze... mi mindig szerettük magát - mondta a Főorvos. - De hát ami a Vadsuhanccal történik... - Talán átpártoltak? - kérdi gúnyosan, és maga sem tudja, hogy miért fáj úgy a szíve. - Ha egyszer hozzáment feleségül, miért akarja megölni?! Mi nem vagyunk tisztességes emberek, sok itt a tolvaj, a rabló és más szakmunkás, de az a véleményünk, akiket a pap összeadott, azok ne gyilkolják egymást! Vöröskarom egészen sápadt volt, és a száját rágta. - Minek bántja a Vadsuhancot?! - kiáltották többen is. - Ez nem a ti dolgotok! - ordította közbe a hídról Piszkos Fred. - Vöröskarom meg én irányítunk itt! - Marhaság! - sivította Petters. - Tudni akarjuk, hogy mit főztök. Vöröskarom döbbenten látta, hogy a lázadás a levegőben lóg. Vad zúgással közeledtek. Piszkos Fred mintha elvesztette volna az eszét, ordít: - Mi azért álltunk össze, hogy üzletet csináljunk! Nem akarok kölyköt dajkálni! - Warinsszal is van üzlet, ha melléje állunk! - Emberek! - kiáltott Vöröskarom. - Én azt hittem, hogy ti bíztok bennem és szerettek. - Megmondom nyíltan! Amióta Piszkos Freddel vagy szövetségben, nem szeretünk - sivított Petters. Vöröskarom erre szó nélkül elsietett. Mögötte zúgott, morajlott a fedélzet. Piszkos Fred hátratolta sapkáját a tarkójára. - Elég volt belőled, kőszívű gazember! - kiáltották többen. - Hiába ordítoztok, engem ez nem érdekel - felelte hidegen, és elővette a pisztolyát. De hátulról valaki egy kötelet dobott rá, és lerántotta. A lövés valahová félrement, és egy perc alatt megkötözték. - Dögöljön meg! - Üssük agyon. Ha a Főorvos és Petters nem védik tigris módra a vén rókát, akkor alaposan megjárja. Mire a leány visszatért a herceggel és a Nagy Bivallyal, Piszkos Fred megtépve, bevert orral állt egy szellőztető kürtőhöz kötve. - Bob Warins! - mondta a Főorvos. - Elhatároztuk, hogy átpártolunk hozzád. És maga a foglyunk, Vöröskarom! 4 A fordulat kissé meglepte őfelségét. - Nos? - fordult feléje Vöröskarom. - Mit fog tenni? Megölet? Bezárat? - Egyik sem sürgős - mondta a herceg, és az emberekhez fordult. - Kedves barátaim, elsősorban oldozzátok fel a kapitányt, ha csakugyan én parancsolok. Némi habozás után a Főorvos elvágta Piszkos Fred kötelét. Ez leporolta magát, és durván ráförmedt. - Hol a sapkám?... - felszedte valahonnan, zsebre vágta a kezét, és a fülkéjébe ment megvető módján. És attól fogva nem látták. Ismét szakított a Radzeerrel. - Most pedig figyeljetek rám - szólt őfelsége. - Én nem köthetek veletek üzletet. Mert lázadók vagytok. A lázadókat én nem szeretem. Azonfelül becsapni sem akarlak benneteket: ha a Szigetre érek, és uralomra jutok, valamennyieteket deportálnálak. Döbbent csend lett. - A mindenségit!.. - jegyezte meg valaki. Azután egy ideig tanakodtak. - Vöröskarom! - mondta a Főorvos. - Mi ezt nem tudtuk. Vedd át újra a parancsnokságot. - Nos? - kérdezte őfelsége mosolyogva. - Mit fog tenni? Megölet? Bezárat?... - Emberek! - kezdte Vöröskarom. - Nem törődöm azzal, ami történt. A cél szentesít minden eszközt. De csak akkor szövetkezünk újra, ha Bob Warinst szabadon bocsátjátok. Ez bomba volt! Tátott szájjal álltak! Mi van itt?! - Mindegy. - Legyen becsületes a játék. A Vadsuhanc mehet. Holnap este a Boldogság Szigetek magasságában élelemmel és amire szüksége van, csónakba szállhat. - Köszönöm... És ha nincs kifogása ellene, úgy magammal vinném a Nagy Bivalyt. Súlyos köd nehezedett a hajóra, ami csak fokozta az idegességet. A herceg párától fényes gumikabátjában, tiszti sapkájában szinte egykedvűen állt ott, a lázadók között, az óceánon. Most látszott, hogy ez az angyalarcú fiú igazi férfi. A lázadók zavartan álltak, ugyanazt a kínos témát érintették gondolatban. Végül Petters kimondta: - Jó lenne megkérdezni Piszkos Fredet... Mert az ördög látott ilyent. Ahogy kihúzza a lábát közülük az a vén, szívtelen kutya, hát megáll minden. 5 Leeresztették a csónakot. Néhány ládát, hordót, ponyvát és egyéb holmit helyeztek el benne. - Nagy Bivaly - mondta a herceg. - Hozd magaddal Buzgó Mócsingot. - Azt a szélhámost? Minek? - Ne törődj semmivel, csak hozd, ha kell, erőszakkal. Ezután bement Vöröskaromhoz búcsúzni, és a Nagy Bivaly, mint hűséges mameluk, hozta az igazi Trebitschet. A nyakánál fogva. - De kérem... - hápogta ijedten. - Ez a fiú őrült... Összetéveszt egy jósnővel! - Beszállsz, vagy ledoblak? Buzgó Mócsing az előbbi mellett döntött. Őfelsége kissé búskomoran állt gyönyörű, szőke felesége mellett, akivel mindezideig csak diplomáciai viszonya volt. - Anna... Nem győzöm hangsúlyozni, hogy a telt idomú, fekete nők iránt mennyire közömbös voltam mindig... - Maga tréfára vesz sok mindent... Eh! Hát mi van vele? Hogy áll itt égő arccal, könnyes szemmel egy gyilkos előtt? - Ha győzök, akkor is van még megoldás. Mondjuk, ossza meg velem a trónt mint igazi élettárs. - Magával?! Soha! - kiáltotta. - Kérem - felelte csüggedten az uralkodó. - Ha nem, hát nem. - Kalózivadék felesége legyek?! - Nincs igaza, ha lenézi a felmenő ági rokonaimat, de hát... bele kell nyugodnom. Nehéz szívvel fogta a nő kezét. Istenem... Ő itt szép csendben beleszeretett a feleségébe. De hát ki gondol manapság ilyesmire? És megcsókolta a leányt, szokott alaposságával. ...Vöröskarom iszonyúan szégyenkezve, de némán tűrte. Azután ott állt egyedül a szobában, és a ködös fedélzet homályából még feléje villant az elmaradó alak nedves gumikabátja, tiszti sapkája... Keservesen sírt. HUSZONKETTEDIK FEJEZET Őfelségem I-ső Fülig Jimmy naplója XI Itt olyan jó nyugodt csönt van, ha az ember a szabadbaért, és lefelé ment a hegyoldalban. Valami madár nevet a fák között három egyforma hangon állandóan. Nem is tudom, mitől leszek szomorú. Itten valami romlás, valami végzet lóg le a levegőből és fáj a szivem. Eszek itten dolgosznak békében, és egyszercsak lecsap derült égből a veszély, mintha a földből nőtt volna ki! ...És ottan van a kikötőben két darab angol torpedó leromboló és nem szól semmit. Eszt a Warinst most mekkeresem, és a vasbottal kipuhatolom a fejit, hogy légüres tér van-e ott? Ezzel tartozom népemnek, és őseimnek, akik bizonyára letekingetnek néha rám a menyei toloncházból. Megyek az elátkozott sínek után... Meglátom a gyorsfényképészt. Kinn áll és a fogát piszkálja. - Jóestét felsék - mongya. - Szép időnk van. - Jóestét alattvalóm - felelem. - Felséged fényképét kitettem transzparensnek. - Az minek, hiszen maga nem étterem. Megnézem. Ott álltam élő nagyságban az üveg alatt revolverrel. Egy uralkodó, talpig önvédelemben. - Eszt megveszem! - Felsék! Ön nem eladó, Ekmont szőr már mindenfélét ígért, hogy vegyem be a képét. De a törvények szerint nem kényszeríthet erre. - Nem is kell. A kép nagyon jó megöregítése a királynak. Aszt hiszem, hogy mielőtt elutazok, eszt a képet sajnálatomra ellopom innét, kénytelen. De miféle csoda tűnt elém a kirakatban! Ott van kint Pollino tűzoltó! A hídlakó és Ekmont, aki megszűnt. Az udvar utánzott! Esz tetszett. - No jóéjszakát Firmin alattvaló. Én megyek. Kinn a tengeren valahol nagy vihar lehetett, mer jó sok köd gurul a sziget belseje felé lassanként. Tuttam, hogy keressem a szellem-kapitánt, aki most már senki mint Warins Bob. Ahol erdő van és benne a szülöttek. Ott lesz! Ázott fák csaptak az arcomba, pedig nem is esett. És tszuppogott a föld a lábom alatt. És mindég több sűrű köd jött, és muszáj volt köhögni... mer itt az erdőben még fullasztóbb, mivel a sok trópusi fa lélekzik. Ezt egy nagy tudós magyarászta, aki az adeni fegyházban lelkész volt. Azonban léptek neszelnek oldalt felé. Semmit sem láték jóformán... De valami mozog!... Megvan! Egy tengerészeti sapka fogója csillog a fehér holdas ködben. A kapitány-kísértet lehet csak, azaz Warins Bob! A fák köszt a ködben éppen errejön az árny. Megint csillog valami! Nedves sapka ellenező! Kapitányi! Egy alaposat ütök a vasbottal, éppen az árnyalak tetejére. Azt sem mondja, hogy "pardon" és elájula. Eszt csinálja utánam bármelyik nagy Péter vagy Lajos! Vállamra doptam az ájult alakot és vittem... Egyenesen a főlegvár titkos kisbejáratához sietek, ott fel a lépcsőn, végig a folyosón, be a lakosztályomba és odavágom a dögöt a padlóra, hogy csak úgy döng... Szent Isten! Esz akit én leütöttem, őfelségem az igazi St. Antonio herceg Szingapurból. És úgy vágtam fejbe, hogy alig van élet benne. (Vége következik.) HUSZONHARMADIK FEJEZET 1 Őfelsége csónakja a fülledt, ködös óceánon a sziget felé igyekezett. Nehéz húzni a jókora ladikot, és Buzgó Mócsing nagyokat nyög. - Mit teszünk, ha elérjük a partot? - kérdi tőle őfelsége. - Egy hálaimát rebegünk - feleli Buzgó Mócsing. - Ide figyeljen, Trebitsch! Ha kiderül, hogy megtévesztett, akkor jaj magának! Buzgó Mócsing siránkozva fordult a Nagy Bivalyhoz. - Ha én mondom neked, hogy nem normális... Őfelsége a távolba nézett, amerről lassan kibontakozott az egzotikus sziget partjának bizonytalan körvonala. - Csak azt sajnálom - dörmögte a Nagy Bivaly -, hogy azzal a gyalázatos Freddel nem tudtam leszámolni... - Azt nem szalasztottad el - mondta egy gazdátlan hang, és a csónak orrában felhalmozott depó mögül előbújt Piszkos Fred, a kapitány! ...Egy ideig némán bámultak rá. A Nagy Bivalynak tátva maradt a szája meglepetésében. - No mit csodáltok? - Most végzünk egymással, Fred - kiáltja végül Nagy Bivaly. - Én köpök rád. - És megtette. - Az üzletem végett jöttem veletek. - Miféle piszkos üzletet akarsz Warins Bobbal? Piszkos Fred a sapkája alá nyúlt, és a fejét vakarta. - Mondd csak, Nagy Bivaly, miféle rakomány lehet a te koponyádban agyvelő helyett? Te azt hiszed, hogy ez a fiú itt Warins? - Ha nem az, akkor kicsoda? - St. Antonio uralkodó herceg!... Hé! Nézd a hülye, hát nem kiejti az evezőt? 2 - Te... maga... - hebegte a Nagy Bivaly - St. Antonio...? - Igen barátom - felelte őfelsége. - Kétszeres jutalmat érdemel a hűsége, miután ezt nem tudta. - És kétszer kell lefejeztetni ezt a gazembert, aki meg akarta ölni! - kiáltotta Fredre, aki egy kurta pipát piszkálgatott nagy gonddal. - Mit szól ehhez, kapitány? - kérdezte a herceg. - Mármint én?... Semmit. Tudom, hogy felség kiutal tízezer dollárt, és esetleg kinevez valami herceggé, mert a rablógyilkos Nagy Bivaly kezeiből kiszabadítottam... Nincs valakinek egy hosszú tűje? - Mikor szabadítottad meg az én kezeimből a Vadsu... őfelségét?! - Amikor meg akartad fojtani. Éppen akkor érkeztem a Négy Bölcs Sintérhez. Azt mondtam, hogy őfelsége nevetségessé tett és gyűlölöm, erre azonnal védelmedbe vetted, és ezt akartam... Azért ne fejeztesse le kétszer, felség. Elég lesz egyszer is. Nekem van szívem. - Azt akarja mondani... - kérdezte a herceg - hogy az én érdekemben tette? - Ezt a politikát űztem végig. Amikor elvitték önt megölni, én addig örültem, amíg visszahozatták, csak azért, hogy én megpukkadjak a méregtől. Azután elkezdtem a Vöröskarmot szeretni, és addig szerettem, amíg elhidegült tőle mindenki, és fellázadtak ellene. Mert az én szeretetem öl, butít és nyomorba dönt. - Gratulálok - kiáltotta nevetve a király. - Zseniális munka volt. De miért állt az én oldalamra? - Mert tudtam, hogy Bob Warins meghalt. - Mit mond?!... Mikor halt meg? - Amikor leszúrtam. 3 Késő éjszaka volt, mire elérték a szigetet. A parton tüzet raktak, és megpihentek kissé. - Most mondjon el mindent, kapitány. Hol ölte meg Warins Bobot? - A Honolulu-Staron. Wirth kapitány, az angol haditengerészet Titkos Szolgálatának egy tagja leváltotta Port Szuezben a Honolulu-Star kapitányát. Engem régen ismer... ugyanis valamikor tengerésztiszt voltam... - Te?... - motyogta a Nagy Bivaly. - Tengerésztiszt voltál? - Igen. Onnan küzdöttem le magam idáig. Wirth kapitány felfedezett a fenékben, de azt mondta, maradhatok, csak tartsam én is nyitva a szememet. Később Fülig Jimmy üzleti ügyei úgy kívánták, hogy időnként megmérgezze a hajó utasait, és vesztegzár alá került a Honolulu-Star. Ez kapóra jött valakinek, aki végezni akart Fernandez régens herceggel, mert a gyilkos tudta, hogy vesztegzár-eljárás esetén nincs vizsgálatra és boncolásra mód, hiszen a tetemet azonnal el kell temetni. - De én sürgönyileg kivételesen haladékot kaptam Szingapurból - szólt közbe a herceg. - Igen... Ez kissé kínos lehetett a gyilkosnak. Bob Warins is fellopakodott a hajóra. Nem Almira felé szökött a fegyházból, hanem Északnak, egyenesen Port Szuezbe, és bevárta Felséged hajóját. A hajón olyan köpenyben és sapkában járt éjszaka a ködös sötét fedélzeten hogy futólag Wirth kapitánynak hitték, majd pedig kísértetnek. Amikor Fülig Jimmy segítségül hívott, én is találkoztam a kapitánysapkás Warinsszal a fedélzeten, és szembenéztem vele. Ő pisztolyt rántott én kést. Azután meghalt. - És biztos, hogy ő volt? - Nála volt a saját körözvénye a fényképével. A fedélzeten egy elszabadult tetem gurult arra. Fernandez régensherceg. Pillanatok alatt odakötöztem a helyére Warins Bobot. Ezt dobták a vízbe a régensherceg helyett, Fernandezt visszavittem a kajütjébe, ahol később Fülig Jimmy nyakára zuhant. Fülig Jimmyt ez az eset legalábbis gondolkodóba ejthette. Lejött hozzám, és kért, hogy dobjam újra vízbe a halottat. Kint várt rám a kajüt előtt. Én bementem, de érthetetlen módon Fernandez teteme eltűnt! - Én vittem el - mondta a herceg -, véletlenül benyitottam, és megláttam a halottat. Elrejtettem az én kabinomban, és a másnap érkező Palmerston tanárt megkértem, hogy vigye Fernandez tetemét Szingapurba, ahol majd gondoskodnak az elszállításáról. Az egészségügyi hajó elvitte a halottat. Bizonyára az Almira yachtra került, ahol bebalzsamozták és hazavitték. Hallgattak. A fülledt éjszakában egy kakadu rikoltott élesen. - Szép életet élt Fernandez herceg - szólt a kapitány -, de igen hányatott halála volt... - És hová lett az a Wirth kapitány? - Átadta Szingapurban a kapitányi szolgálatot, és követte Fülig Jimmyt, hogy ne csináljon valami ostobaságot mint király. Wirth nem hitte el nekem, hogy Warins meghalt. Azt gondolta, hogy egy eltűnt kajütszekrényt kötöztem Fernandez teteme helyére. Pedig a szekrényt Fülig Jimmy megnyugtatására dobtam a tengerbe lepedőben, a halott régens helyett. Ha ez a csavargó nem zár el a ládában, akkor felségedet Tahitibe viszem. Így késtem egy napot, és ez csinálta a zavart. - De hát - kiáltott Buzgó Mócsing - azt is mondják meg végre, hogy mi voltam én ebben az ügyben? - Egy nagy ló - felelte Piszkos Fred rövid megfontolás után. ...És később őfelsége kíséret nélkül elindult, hogy visszatérjen ősei trónjára, a fellegvárba. Ám ebből az alkalomból Fülig Jimmy jól fejbe vágta. HUSZONNEGYEDIK FEJEZET 1 A Kegyelmes az amerikai cirkálóval érkezett Almira kikötőjébe, és bevárta a Radzeert. Délután az admirális, Vöröskarom és a Kegyelmes látogatást tettek az angol hajón, és szívélyes tanácskozásra ültek össze Parker admirálissal. Az admirális figyelmesen végighallgatta a történetet. - Önök szerint St. Antonio herceg meghalt? - Igen - felelte a Kegyelmes. - Borzasztóan sajnálom. Nagyon szerettem ezt a rokonszenves fiatalembert. Warins mindenesetre véres fejjel megy el a szigetről! - Tengernagy úr... Bob Warins a férjem... Kérem, erre mindenesetre legyen tekintettel, ha... elfogja... - szólt közbe Anna Alvarez. - Szenyorita - mondta tiszteletteljes hangon a tengernagy -, Bob Warins sorsáról nem döntenek az ön hozzászólása nélkül... - És ami a továbbiakat illeti? - kérdezi az amerikai. - Ha csakugyan egy csavargó bitorolja a trónt, úgy a Home Fleet egyetlen rombolója sem mozdul az uralmáért - felelte az angol. - Hogyan lehetne a kérdést dűlőre vinni? - Kihallgatást kértem őfelségétől - mondta Parker, - akit igen jól ismerek. Azt hiszem, elfogadják tőlem a személyazonosság igazolását? - Feltétlenül - felelte az amerikai. Délután egy tiszt érkezett a hajóra, és közölte, hogy őfelsége szívesen látja este Parker admirálist és amerikai kollégáját, továbbá Alvarez volt elnököt a leányával a királyi várban. 2 A királyi vár nagytermében valamennyi csillár teljes fényben ragyogott. A díszruhás udvari emberek olyan zárkózottak voltak, mint egy-egy igen közeli gyászoló rokon. - Hiszed, hogy az a csavargó megjelenik itt? - kérdezte Alvarez a leányát. De Anna alig figyelt. Valahova a semmibe nézett, szomorú volt. Most minden tekintet az ajtóra tapadt. Egy küldöttség érkezik, hófehér szakállú kapitány vezeti, vadonatúj egyenruhában: Piszkos Fred! De nemcsak ő jött el. Mögötte ott áll Holdvilág Charley, a Főorvos, a Kannibál Béby és a Nagy Bivaly. Ilyent még nem látott a St. Antoniók ősi várkastélya! Kínos eleganciájuk tudatában félszegen topognak. Pollino miniszter odalép a kapitányhoz: - Örülök, uram... Önről sokat hallottam... Hol kapta a kitüntetéseit? - A Simon Arzt áruházban... ...Az arcokon várakozás, izgalom, ünnepélyesség. Azután nagy csend. - Őfelsége a király! - jelenti Gomperez hidalgó utóda. Két tiszt toppan be feszesen. Azután gyors, de határozott, kemény lépések hallatszottak, és megjelenik mosolyogva az uralkodó! A világ legfiatalabb marsallja! A nagy csendben egy izgatott röffenés hallatszik. - A Vadsuhanc!... De ezt mintha nem is hallanák. Mindenki Parker admirálist nézi, aki a királyhoz lép. - Felség! - mondja őszinte örömmel. - Igazán boldog vagyok, hogy üdvözölhetem a birodalmában. De most nagy zűrzavar támad, mert Anna Alvarez elájul... 3 Amikor magához tér, fáradt feje egy arany vállrózsán pihen. Senki sincs körülöttük. Csendes kis szalonban vannak. - Anna - mondta az uralkodó -, remélem, most már nem lesz kifogása a családom ellen... - Ó... maga... kicsúfolt - feleli dühösen, de a fejét ott felejti a vállrózsán. - Ha válni akar, mindenesetre kitűnő oka van rá. Esküvő előtt többszörös gyilkosnak mondtam magamat, és utóbb kiderült, hogy megtévesztettem... Nos? Elválik... Alvarez leánya nem felelt. Úgy látszott, gondolkodik. De a fejét végképp ottfelejtette a vállrózsán, és amíg a döntést mérlegelte, addig őfelsége megcsókolta. Természetesen szokott alaposságával tette ezt. 4 Piszkos Fred kihallgatáson volt az özvegy királyné magánlakosztályában. - Ne sírj, Helena. Ez a fiú mindenért kárpótolhat téged is. - Mennyit szenvedtem... Hiszen a te fiad. Azt hittem, hogy kiütközött belőle az apja vére. - Hát vízzé nem vált - mondta öntelt mosollyal Piszkos Fred, a kapitány. - Neki sohasem kell megtudni, hogy nem vérbeli St. Antonio. Minek? - Mondd... Theodor... Fernandezt te... ölted meg? - Nem. Az amerikai Titkos Szolgálat egy kapitánya tette. Fernandez megállapodott Warinsszal. Fernandez gyűlölte az idegen vérből befogadott St. Antoniót. Inkább Warinsszal szövetkezett, aki megengedte volna, hogy japánpárti kínaiak számára fegyvert szállítsanak innen. Tehát az amerikai végzett Fernandezzel. Hallgatnak. - Isten áldjon, Helena. - Hová mész, Theodor?... - A tengerre... Az asszony lehajtott fejjel a szőnyeget nézi... - Megbocsátottál nekem... Theodor? Csend... A királyné lassan felemeli a fejét, és egyedül van a szobában. Piszkos Fred, a kapitány, szép csendben elment, és nem látta többé soha. HUSZONÖTÖDIK FEJEZET Fülig Jimmy levele az uralkodóhoz XII Kelt mint itt Szanfranciszkóban uralkodásunk elmúltával magamkezűleg. Igen tisztelt kiráj úr, kedves mamája és T. neje őfelsége! Mai nappal keltfent levelét vettem és kibontám. Ezennel felelek tisztelettel értesíteni! Szíves mekhívására, hogy udvarára telepeggyek nyugodt életre, amit Felség gondtalanít, van szerencsém őszinte sajnálattal. Mer ott nekem nagy strapa a tétlenség. Én városi lakós vagyok, ha nem is bejelentett, ami csak egy üres formalinság. De városi lakos nehezen szokja a vidéket. És egy sziget, akármilyen kicsiny, mégiscsak királyi udvar, tehát nem a nagyvilág. Pedig szívesen emlékszem vissza uralkodásom naccerű idejére, amej felvirágzásba hoszta a országot... És asz sem lepne meg, ha Almirában megöregítenék fénykoromat és a főt téren szobrommal találkoznék sétálva. Mer a nép bezárt engem a szívébe, és jó, hogy mégsem kell zacskót ragasztani, amint egyéb bezárás esetén ez fentforog. Voltam Szingapurban is a klubbokban. Már nem az, ami volt. Vanek lebukott egy lopásból kifolyó rajtaérésből. Azt hiszem jól esne neki, ha felséged írna egy pár sort. Hadd lássa a Vanek, hogy felséged nem felejti el barátait, ha aszok bajba jutnak. Buszkó Mocsink mondta, irjam mek; hogy felséged, ha van miből, megadhatná neki a két és fél dollárt, amit felsékedért Tulipánt nevű közös barátunknak visszafizetett. Mert egy uralkodó nem csinálhat adósságot. Eszt ő monja. Mi uralkodók tudjuk, hogy ez nem igaz. De mikor ült ez a Mócsink egy trónon? Itt már minden nem a réki. Unalmas és csendes lett. Szegény Velő kétoldali pisztolylövésben mekhalt, pedig üzentem neki, hogy a Hobo Fischer kiszabadult. Mondom: unalmas itt minden és csendes, úgyhogy azonnal Honkongba mentem, mert ott sincs semmi dolgom. És az ilyesmit én elintézem. Jelenleg ugyanebben az ügyben tartózkodom Szanfranciszkóba. Ha mektenné felsék, én egy Firmin nevű úrban felejtettem a késem. Ott van elásva a gyorsfényképezőgép mellett. Ha egyszer arra sétál és nincs más államügye fojóba, ássa föl a pasast és vegye ki belőle a késem. Nem éri meg ez a Firmin. Egy darab kagyló a nyele. Könnyű megismerni. De csak úgy kérem eszt, ha igazán nincs dolga és szívesen csinálja. Úgy történt esz a haláleset, hogy amikor felségedet ledoptam a földre és rémülten láttam, mit tevék. De időm se volt rája éleszteni, amikor megjelent a kisértő kapitány. A Wirth. Aki veszette a Nono-Holasztárlulu hajót. És revolvert foga: - Itt az idő José - mondá. - Elmehet. De most nagyon gyorsan. - Ki maga? - kérdem hüjén. - Én Wirth kapitány vagyok. A Titkos Szolgáktól. A kikötőben egy motoros várja és elviszi Tahitibe... És ő adott nekem pénct is. (Aszért köszönöm, hogy felséked is küldött. A pénc az egyetlen jó, amiből nem árt a sok.) Amikor elmentem, az útban aszt gondolám, elhozom a fényképemet ettől a Firmintől. Ahoty odaértem, belestem asz ablakon és mekrémültem. Ott feküdt a halottarcú öreg nő, de jól fejbeütve. Aszonban volt neki élete még, mert vizzel öntöztem. - Uram... - mondta - megölt. Firmin... A részvények... ...Hát kiderülne, hogy asz a Firmin meg az asszony részvényesek voltak Alvarec elnök uralmában. Amikor asz elnököt elkergették a részvények folyama árbaesett. De mekvoltak nekik kettőjüknek értéktelenül. És múltkor jött Ekmont meg Gombperec fényképezni és közben mondták, hogy az értéktelen részvényt mekveszik tőlük. Firmin eladta potomért. De az asszony mondá, hogy ő nem adja. Esz emlék. Így hát csak Firminét vitték el. Mire gyött a Pollino fényképeszni, neki nem juta részvén. Eszért él ma is, csak tudná minek? Az történt előzőleg, hogy Ekmont és a többi gyászoló rokon megtudták Bonifác fogolytól, hogy gyön Alvarez csapatokkal és győz. Nekik majd menekülni kell. Iken ám, de akkor a részvének régi, jó folyamára lesz érvényes megint! És itt megvették a régi részvéneket. Amikor már Firmin is mektutta, hogy visszajön Alva Rez, akkor maj megőrült, hoty potomér atta a papirokat. De Ekmont kirugatá. Gombperec dettó. Erre ő megölte őket, mer tutta, hogy Warinst fogják gyanúsitani a tényállással. Vékül leüté és kirablá részvényeiből a halálfejű úrinőt. Amikor felálltam a sebesült asszony mellől, ez éppen jókor volt. Mer lesujtott rám hátulról esz a Firmin, aki valamiért visszagyött. De már ép felálltam, nem talált. No asztán következett egy rövid testgyakorlás miután elástam (S.K.) Ámde benne felejtettem a műszert a fényképészbe. Ezzel zárom soraimat alanti tisztelettel felségednek régi barátja, ma is és a kedves mama őfelségének és az uralkodó őnacsságának kézcsókkal. KeIt most lent: Néhai kollégája: az eksz Fülig Jimmy, sajátulag. Almirában ma is szívesen emlékeznek vissza Fülig Jimmyre, az első uralkodójára a világnak, aki népével pertut ivott. És ma is érvényben ban a "LEX FÜLIG 193... 1. T.c.: A KÜLSŐ MEGJELENÉS KÖTELEZŐ EGYSZERŰSÉGÉRŐL, A KORONATANÁCSBAN", amely szerint harisnyában kell a koronatanácsban részt venni. A Nagy Bivaly ott maradt Almirában mint őfelsége testőre, és igen jó dolga volt. * És Piszkos Fred? Valaki mesélte, hogy nemrég Alaszkában látták, ahol játékbarlangot nyitott az örök hó birodalmában, és állítólag az aranyásók komoly formában foglalkoznak a gondolattal, hogy meglincselik. De mire kivitelre kerül a sor, a kapitány már bizonyára messze jár, mert olyan éles az esze, mint a borotva. Egyszer híre járt, hogy meghalt, de utóbb kiderült, hogy ő a kapitánya annak az ócska kis gőzösnek, amely dühöngő viharban segítségére sietett a zátonyra futó Tokio-Maru luxusgőzösnek, és ötven utast megmentett. Ezek később észrevették, hogy minden értéktárgyuk eltűnt. Azóta is feltűnik időnként Kantonban, Triesztben vagy Rio de Janeiróban; mogorván, egyedül, mint a kikötők vándorlásra ítélt Bolygó Hollandija, és csak kevesen tudják, hogy valahol az ócska ruha és a szakadt ing mögött mégiscsak olyan szív dobog, amelyik tudott szeretni, fájni és aggódni is valamikor. EOT; } PK A�)[��P� * faker/src/Faker/Provider/hu_HU/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\hu_HU; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}', ]; protected static $companySuffix = ['Kft.', 'és Tsa', 'Kht', 'Zrt.', 'Nyrt.', 'Bt.']; } PK A�)[ 2�A A ) faker/src/Faker/Provider/hu_HU/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\hu_HU; /** * More info about the hungarian names and hungarian name abbreviations can be found here: * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Hungarian_names and https://en.wiktionary.org/wiki/Category:Hungarian_abbreviations */ class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{lastName}} {{firstNameMale}}', '{{title}} {{lastName}} {{firstNameMale}}', '{{lastName}} {{firstNameMale}} {{suffix}}', '{{title}} {{lastName}} {{firstNameMale}} {{suffix}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{lastName}} {{firstNameFemale}}', '{{title}} {{lastName}} {{firstNameFemale}}', '{{lastName}} {{firstNameFemale}} {{suffix}}', '{{title}} {{lastName}} {{firstNameFemale}} {{suffix}}', '{{lastNameFemaleMarried}} {{lastName}} {{firstNameFemale}}', '{{title}} {{lastNameFemaleMarried}} {{firstNameFemale}}', '{{lastName}} {{firstNameMaleNe}}', '{{title}} {{lastName}} {{firstNameMaleNe}}', '{{lastName}}-{{lastName}} {{firstNameFemale}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'Albert', 'Attila', 'Balázs', 'Bence', 'Botond', 'Dorián', 'Endre', 'Ernő', 'Gábor', 'Géza', 'Imre', 'István', 'Kevin', 'Kornél', 'Kristóf', 'László', 'Milán', 'Noel', 'Olivér', 'Ottó', 'Patrik', 'Péter', 'Richárd', 'Rudolf', 'Sándor', 'Vilmos', 'Vince', 'Zoltán', 'Zsolt', 'Ádám', 'Ármin', 'Áron', 'Antal', 'Barna', 'Barnabás', 'Bendegúz', 'Benedek', 'Hunor', 'Jenő', 'János', 'Mihály', 'Mátyás', 'Szervác', 'Zsombor', 'Zétény', 'Árpád', ]; protected static $firstNameMaleNe = [ 'Albertné', 'Attiláné', 'Balázsné', 'Bencéné', 'Botondné', 'Doriánné', 'Endrené', 'Ernőné', 'Gáborné', 'Gézané', 'Imréné', 'Istvánné', 'Kevinné', 'Kornélné', 'Kristófné', 'Lászlóné', 'Milánné', 'Noelné', 'Olivérné', 'Ottóné', 'Patrikné', 'Péterné', 'Richárdné', 'Rudolfné', 'Sándorné', 'Vilmosné', 'Vincéné', 'Zoltánné', 'Zsoltné', 'Ádámné', 'Árminné', 'Áronné', 'Antalné', 'Barnáné', 'Barnabásné', 'Bendegúz', 'Benedekné', 'Hunorné', 'Jenőné', 'Jánosné', 'Mihályné', 'Mátyásné', 'Szervácné', 'Zsomborné', 'Zétényné', 'Árpádné', ]; protected static $lastNameFemaleMarried = [ 'Antalné', 'Bakosné', 'Balláné', 'Balogné', 'Baloghné', 'Balázsné', 'Barnáné', 'Bartáné', 'Biróné', 'Bodnárné', 'Bogdánné', 'Bognárné', 'Borbélyné', 'Borosné', 'Budainé', 'Bálintné', 'Csonkáné', 'Deákné', 'Dobosné', 'Dudásné', 'Faragóné', 'Farkasné', 'Fazekasné', 'Fehérné', 'Feketéné', 'Fodorné', 'Fábiánné', 'Fülöpné', 'Gulyásné', 'Gálné', 'Gáspárné', 'Hajdúné', 'Halászné', 'Hegedűsné', 'Horváthné', 'Illésné', 'Jakabné', 'Juhászné', 'Jónásné', 'Katonáné', 'Kelemenné', 'Kerekesné', 'Királyné', 'Kisné', 'Kissné', 'Kocsisné', 'Kovácsné', 'Kozmané', 'Lakatosné', 'Lengyelné', 'Lukácsné', 'Lászlóné', 'Magyarné', 'Majorné', 'Molnárné', 'Máténé', 'Mészárosné', 'Nagyné', 'Nemesné', 'Novákné', 'Némethné', 'Oláhné', 'Orbánné', 'Oroszné', 'Orsósné', 'Papné', 'Pappné', 'Patakiné', 'Pintérné', 'Pálné', 'Pásztorné', 'Péterné', 'Ráczné', 'Simonné', 'Siposné', 'Somogyiné', 'Soósné', 'Szabóné', 'Szalainé', 'Szekeresné', 'Szilágyiné', 'Székelyné', 'Szücsné', 'Szőkené', 'Szűcsné', 'Sándorné', 'Takácsné', 'Tamásné', 'Tóthné', 'Törökné', 'Vargáné', 'Vassné', 'Veresné', 'Vinczéné', 'Virágné', 'Váradiné', 'Véghné', 'Vörösné', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Adél', 'Alexa', 'Andrea', 'Angéla', 'Anikó', 'Beatrix', 'Bettina', 'Dalma', 'Dorina', 'Dorottya', 'Evelin', 'Fanni', 'Flóra', 'Gabriella', 'Georgina', 'Gitta', 'Gizella', 'Gréta', 'Henrietta', 'Izabella', 'Johanna', 'Judit', 'Julianna', 'Jázmin', 'Kata', 'Katalin', 'Katinka', 'Klaudia', 'Kíra', 'Liliána', 'Linda', 'Liza', 'Léna', 'Lívia', 'Maja', 'Marianna', 'Marietta', 'Martina', 'Mia', 'Milla', 'Mirella', 'Mária', 'Márton', 'Míra', 'Nikoletta', 'Olívia', 'Patrícia', 'Ramóna', 'Rebeka', 'Soma', 'Szandra', 'Sára', 'Valéria', 'Zita', 'Aranka', 'Boróka', 'Boglárka', 'Csenge', 'Emőke', 'Erzsébet', 'Hanga', 'Henriett', 'Kincső', 'Panna', 'Szabina', 'Szonja', 'Virág', 'Zsóka', ]; protected static $lastName = [ 'Antal', 'Bakos', 'Balla', 'Balog', 'Balogh', 'Balázs', 'Barna', 'Barta', 'Biró', 'Bodnár', 'Bogdán', 'Bognár', 'Borbély', 'Boros', 'Budai', 'Bálint', 'Csonka', 'Deák', 'Dobos', 'Dudás', 'Faragó', 'Farkas', 'Fazekas', 'Fehér', 'Fekete', 'Fodor', 'Fábián', 'Fülöp', 'Gulyás', 'Gál', 'Gáspár', 'Hajdu', 'Halász', 'Hegedüs', 'Hegedűs', 'Horváth', 'Illés', 'Jakab', 'Juhász', 'Jónás', 'Katona', 'Kelemen', 'Kerekes', 'Király', 'Kis', 'Kiss', 'Kocsis', 'Kovács', 'Kozma', 'Lakatos', 'Lengyel', 'Lukács', 'László', 'Magyar', 'Major', 'Molnár', 'Máté', 'Mészáros', 'Nagy', 'Nemes', 'Novák', 'Németh', 'Oláh', 'Orbán', 'Orosz', 'Orsós', 'Pap', 'Papp', 'Pataki', 'Pintér', 'Pál', 'Pásztor', 'Péter', 'Rácz', 'Simon', 'Sipos', 'Somogyi', 'Soós', 'Szabó', 'Szalai', 'Szekeres', 'Szilágyi', 'Székely', 'Szücs', 'Szőke', 'Szűcs', 'Sándor', 'Takács', 'Tamás', 'Tóth', 'Török', 'Varga', 'Vass', 'Veres', 'Vincze', 'Virág', 'Váradi', 'Végh', 'Vörös', ]; protected static $title = ['Dr.', 'Prof.', 'Id.', 'Ifj.', 'Báró', 'Gróf', 'Özv.']; protected static $titleFemale = ['Özv.', 'Dr.', 'Prof.']; protected static $titleMale = ['Dr.', 'Prof.', 'Id.', 'Ifj.', 'Báró', 'Gróf']; private static $suffix = ['PhD']; /** * Specific Hungarian name format for females after marriage */ public static function firstNameMaleNe() { return static::randomElement(static::$firstNameMaleNe); } /** * Replaced by specific suffix * * @example 'PhD' */ public static function suffix() { return static::randomElement(static::$suffix); } public static function lastNameFemaleMarried() { return static::randomElement(static::$lastNameFemaleMarried); } } PK A�)[Tï�� � * faker/src/Faker/Provider/el_GR/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\el_GR; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'GR', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[�}�n) n) . faker/src/Faker/Provider/el_GR/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\el_GR; /** * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Telephone_numbers_in_Greece * @see https://github.com/giggsey/libphonenumber-for-php/blob/master/src/data/PhoneNumberMetadata_GR.php */ class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $internationalCallPrefixes = ['', '+30']; protected static $formats = [ '{{fixedLineNumber}}', '{{mobileNumber}}', '{{personalNumber}}', '{{tollFreeNumber}}', '{{sharedCostNumber}}', '{{premiumRateNumber}}', ]; protected static $areaCodes = [ // Zone 22: Central Greece and the Aegean Islands 2221, 2222, 2223, 2224, 2226, 2227, 2228, 2229, 2231, 2232, 2233, 2234, 2235, 2236, 2237, 2238, 2241, 2242, 2243, 2244, 2245, 2246, 2247, 2251, 2252, 2253, 2254, 2261, 2262, 2263, 2264, 2265, 2266, 2267, 2268, 2271, 2272, 2273, 2274, 2275, 2281, 2282, 2283, 2284, 2285, 2286, 2287, 2288, 2289, 2291, 2292, 2293, 2294, 2295, 2296, 2297, 2298, 2299, // Zone 23: Central Macedonia and Florina 231, 2321, 2322, 2323, 2324, 2325, 2327, 2331, 2332, 2333, 2341, 2343, 2351, 2352, 2353, 2371, 2372, 2373, 2374, 2375, 2376, 2377, 2381, 2382, 2384, 2385, 2386, 2391, 2392, 2393, 2394, 2395, 2396, 2397, 2399, // Zone 24: Thessaly and West Macedonia (excluding Florina) 241, 2421, 2422, 2423, 2424, 2425, 2426, 2427, 2428, 2431, 2432, 2433, 2434, 2441, 2443, 2444, 2445, 2461, 2462, 2463, 2464, 2465, 2467, 2468, 2491, 2492, 2493, 2494, 2495, // Zone 25: East Macedonia and Thrace 251, 2521, 2522, 2523, 2524, 2531, 2532, 2533, 2534, 2535, 2541, 2542, 2544, 2591, 2592, 2593, 2594, 2551, 2552, 2553, 2554, 2555, 2556, // Zone 26: West Greece, Ionian Island and Epirus 261, 2621, 2622, 2623, 2624, 2625, 2626, 2631, 2632, 2634, 2635, 2661, 2662, 2663, 2664, 2665, 2666, 2691, 2692, 2693, 2694, 2695, 2696, 2641, 2642, 2643, 2644, 2645, 2646, 2647, 2651, 2653, 2654, 2655, 2656, 2657, 2658, 2659, 2671, 2674, 2681, 2682, 2683, 2684, 2685, // Zone 27: Peloponnese and Kythera 271, 2721, 2722, 2723, 2724, 2725, 2731, 2732, 2733, 2734, 2735, 2736, 2741, 2742, 2743, 2744, 2745, 2746, 2747, 2751, 2752, 2753, 2754, 2755, 2757, 2761, 2763, 2765, 2791, 2792, 2795, 2797, // Zone 28: Crete 281, 2821, 2822, 2823, 2824, 2825, 2831, 2832, 2833, 2834, 2841, 2842, 2843, 2844, 2891, 2892, 2893, 2894, 2895, 2897, ]; protected static $fixedLineFormats = [ '{{internationalCodePrefix}}21########', '{{internationalCodePrefix}} 21# ### ####', '{{internationalCodePrefix}}{{areaCode}}######', '{{internationalCodePrefix}} {{areaCode}} ######', ]; protected static $mobileCodes = [ 685, 687, 688, 689, 690, 691, 693, 694, 695, 696, 697, 698, 699, ]; protected static $mobileFormats = [ '{{internationalCodePrefix}}{{mobileCode}}#######', '{{internationalCodePrefix}} {{mobileCode}} ### ####', ]; protected static $personalFormats = [ '{{internationalCodePrefix}}70########', '{{internationalCodePrefix}} 70 #### ####', ]; protected static $tollFreeFormats = [ '{{internationalCodePrefix}}800#######', '{{internationalCodePrefix}} 800 ### ####', ]; protected static $sharedCostCodes = [801, 806, 812, 825, 850, 875]; protected static $sharedCostFormats = [ '{{internationalCodePrefix}}{{sharedCostCode}}#######', '{{internationalCodePrefix}} {{sharedCostCode}} ### ####', ]; protected static $premiumRateCodes = [901, 909]; protected static $premiumRateFormats = [ '{{internationalCodePrefix}}{{premiumRateCode}}#######', '{{internationalCodePrefix}} {{premiumRateCode}} ### ####', ]; /** * Generate a country calling code prefix. * * @example Prefix an empty string: '' * @example Prefix the country calling code: '+30' * * @internal Used to generate phone numbers with or without prefixes. * * @return string */ public static function internationalCodePrefix() { return static::randomElement(static::$internationalCallPrefixes); } /** * Generate an area code for a fixed line number. * * Doesn't include codes for Greater Athens Metropolitan Area (21#) because * this zone uses 3 digits, and phone numbers have a different formatting. * * Area codes in all the other zones use 4 digits. * The capital of each zone uses 3 digits and the 4th digit can be any number. * The other areas in each zone use 4 digits, but not every number is valid for the 4th digit. * * @example Thessaloniki has code '231', so '2310' and '2313' are valid. * @example Serres has code '232', but '2326', '2328' and '2329' are not valid. * * @return string */ public static function areaCode() { return static::numerify( str_pad(static::randomElement(static::$areaCodes), 4, '#'), ); } /** * Generate a fixed line number. * * Numbers can be generated with or without the international code prefix. * Numbers can be generated with or without spaces between their parts. * Numbers in Athens use a 3-digit area code, and can be formatted as 21# ### ####. * Numbers in other areas use a 4-digit area code, and can be formatted as 2### ### ###. * * @example A number in Athens: '2101234567' * @example A number in Thessaloniki: '2310123456' * @example A number with spaces in Athens: '210 123 4567' * @example A number with spaces in Thessaloniki: '2310 123 456' * @example A number with international code prefix: '+302101234567' * @example A number with international code prefix and spaces: '+30 2310 123 456' * * @return string */ public function fixedLineNumber() { return ltrim(static::numerify($this->generator->parse( static::randomElement(static::$fixedLineFormats), ))); } /** * Generate a code for a mobile number. * * @internal Used to generate mobile numbers. * * @return string */ public static function mobileCode() { return static::randomElement(static::$mobileCodes); } /** * Generate a mobile number. * * @example A mobile number: '6901234567' * @example A mobile number with spaces: '690 123 4567' * @example A mobile number with international code prefix: '+306901234567' * @example A mobile number with international code prefix and spaces: '+30 690 123 4567' * * @return string */ public function mobileNumber() { return ltrim(static::numerify($this->generator->parse( static::randomElement(static::$mobileFormats), ))); } /** * @deprecated Use PhoneNumber::mobileNumber() instead. */ public static function mobilePhoneNumber() { return static::numerify( strtr(static::randomElement(static::$mobileFormats), [ '{{internationalCodePrefix}}' => static::internationalCodePrefix(), '{{mobileCode}}' => static::mobileCode(), ]), ); } /** * Generate a personal number. * * @example A personal number: '7012345678' * @example A personal number with spaces: '70 1234 5678' * @example A personal number with international code prefix: '+307012345678' * @example A personal number with international code prefix and spaces: '+30 70 1234 5678' * * @return string */ public function personalNumber() { return ltrim(static::numerify($this->generator->parse( static::randomElement(static::$personalFormats), ))); } /** * Generate a toll-free number. * * @example A toll-free number: '8001234567' * @example A toll-free number with spaces: '800 123 4567' * @example A toll-free number with international code prefix: '+308001234567' * @example A toll-free number with international code prefix and spaces: '+30 800 123 4567' * * @return string */ public static function tollFreeNumber() { return ltrim(static::numerify( strtr(static::randomElement(static::$tollFreeFormats), [ '{{internationalCodePrefix}}' => static::internationalCodePrefix(), ]), )); } /** * Generate a code for a shared-cost number. * * @internal Used to generate shared-cost numbers. * * @return string */ public static function sharedCostCode() { return static::randomElement(static::$sharedCostCodes); } /** * Generate a shared-cost number. * * @example A shared-cost number: '8011234567' * @example A shared-cost number with spaces: '801 123 4567' * @example A shared-cost number with international code prefix: '+308011234567' * @example A shared-cost number with international code prefix and spaces: '+30 801 123 4567' * * @return string */ public function sharedCostNumber() { return ltrim(static::numerify($this->generator->parse( static::randomElement(static::$sharedCostFormats), ))); } /** * Generate a code for a premium-rate number. * * @internal Used to generate premium-rate numbers. * * @return string */ public static function premiumRateCode() { return static::randomElement(static::$premiumRateCodes); } /** * Generate a premium-rate number. * * @example A premium-rate number: '9011234567' * @example A premium-rate number with spaces: '901 123 4567' * @example A premium-rate number with international code prefix: '+309011234567' * @example A premium-rate number with international code prefix and spaces: '+30 901 123 4567' * * @return string */ public function premiumRateNumber() { return ltrim(static::numerify($this->generator->parse( static::randomElement(static::$premiumRateFormats), ))); } } PK A�)[ޡ���G �G * faker/src/Faker/Provider/el_GR/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\el_GR; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $buildingNumber = ['%##', '%#', '%', '%##-###', '%#-##', '%-#']; protected static $streetPrefix = [ 'Όδος', 'Λεωφόρος', ]; protected static $postcode = ['#####', '### ##']; protected static $prefecture = [ 'Άβδηρα', 'Αγαθονήσι', 'Αγιά', 'Άβδηρα', 'Αγαθονήσι', 'Αγιά', 'Αγία Βαρβάρα', 'Αγία Παρασκευή', 'Άγιοι Ανάργυροι-Καματερό', 'Άγιος Βασίλειος', 'Άγιος Δημήτριος', 'Άγιος Ευστράτιος', 'Άγιος Νικόλαος', 'Αγκίστρι', 'Άγραφα', 'Αγρίνιο', 'Αθήνα', 'Αιγάλεω', 'Αιγιάλεια', 'Αίγινα', 'Άκτιο-Βόνιτσα', 'Αλεξάνδρεια', 'Αλεξανδρούπολη', 'Αλίαρτος', 'Άλιμος', 'Αλμυρός', 'Αλμωπία', 'Αλόννησος', 'Αμάρι', 'Αμοργός', 'Αμπελόκηποι-Μενεμένη', 'Αμύνταιο', 'Αμφίκλεια-Ελάτεια', 'Αμφιλοχία', 'Αμφίπολη', 'Ανατολική Μάνη', 'Ανάφη', 'Ανδρίτσαινα-Κρέστενα', 'Άνδρος', 'Αντίπαρος', 'Ανώγεια', 'Αποκορώνας', 'Αργιθέα', 'Άργος-Μυκήνες', 'Αριστοτέλης', 'Αρριανά', 'Άρτα', 'Αρχαία Ολυμπία', 'Αρχαία Πέλλα', 'Αρχάνες-Αστερούσια', 'Ασπρόπυργος', 'Αστυπάλαια', 'Αχαρνές', 'Βάρη-Βούλα-Βουλιαγμένη', 'Βέλο-Βόχα', 'Βέροια', 'Βιάννος', 'Βισαλτία', 'Βοΐο', 'Βόλβη', 'Βόλος', 'Βόρεια Κυνουρία', 'Βορεία Τζουμέρκα', 'Βριλήσσια', 'Βύρωνας', 'Γαλάτσι', 'Γαύδος', 'Γεώργιος Καραϊσκάκης', 'Γλυφάδα', 'Γόρτυνα', 'Γορτυνία', 'Γρεβενά', 'Δάφνη-Υμηττός', 'Δέλτα', 'Δελφοί', 'Δεσκάτη', 'Διδυμότειχο', 'Δίον-Ολύμπος', 'Διόνυσος', 'Δίρφυς-Μεσσαπία', 'Δίστομο-Αράχοβα-Αντικύρα', 'Δομοκός', 'Δοξάτο', 'Δράμα', 'Δυτική Αχαΐα', 'Δυτική Μάνη', 'Δυτική Οιχαλία', 'Δυτική Πύλος-Νέστορας', 'Δωδώνη', 'Δωρίδα', 'Έδεσσα', 'Ελασσόνα', 'Ελαφόνησος', 'Ελευσίνα', 'Ελληνικό-Αργυρούπολη', 'Εμμανουήλ Παππάς', 'Εορδαία', 'Επίδαυρος', 'Ερέτρια', 'Ερμιονίδα', 'Ερύμανθος', 'Ευρώτας', 'Ζαγορά-Μουρέσι', 'Ζαγόρι', 'Ζάκυνθος', 'Ζαχάρω', 'Ζηρός', 'Ζίτσα', 'Ζωγράφου', 'Ηγουμενίτσα', 'Ηλίδα', 'Ηλιούπολη', 'Ηράκλεια', 'Ηράκλειο', 'Ηράκλειο', 'Θάσος', 'Θερμαϊκός', 'Θέρμη', 'Θέρμο', 'Θεσσαλονίκη', 'Θήβα', 'Θήρα', 'Ίασμος', 'Ιεράπετρα', 'Ιθάκη', 'Ικαριά', 'Ίλιο', 'Ίος', 'Ιστιαία-Αιδηψός', 'Ιωάννινα', 'Καβάλα', 'Καισαριανή', 'Καλάβρυτα', 'Καλαμαριά', 'Καλαμάτα', 'Καλαμπάκα', 'Καλλιθέα', 'Καλλικράτεια-Μουδανιά', 'Κάλυμνος', 'Κάνδανος-Σέλινο', 'Καρδίτσα', 'Κάρπαθος', 'Καρπενήσι', 'Κάρυστος', 'Κάσος', 'Κασσάνδρα', 'Καστοριά', 'Κατερίνη', 'Κέα', 'Κεντρικά Τζουμέρκα', 'Κερατσίνι-Δραπετσώνα', 'Κέρκυρα', 'Κεφαλονιά', 'Κηφισιά', 'Κιλελέρ', 'Κιλκίς', 'Κίμωλος', 'Κίσσαμος', 'Κοζάνη', 'Κομοτηνή', 'Κόνιτσα', 'Κορδελιό-Εύοσμος', 'Κόρινθος', 'Κορυδαλλός', 'Κύθηρα', 'Κύθνος', 'Κυλλήνη', 'Κύμη-Αλιβέρι', 'Κωρωπί', 'Κως', 'Λαγκαδάς', 'Λαμία', 'Λάρισα', 'Λαύριο', 'Λειψοί', 'Λέρος', 'Λέσβος', 'Λευκάδα', 'Λήμνος', 'Λιβαδειά', 'Λίμνη Πλαστήρα', 'Λοκροί', 'Λουτράκι-Άγιoι Θεόδωροι', 'Λυκόβρυση-Πεύκη', 'Μακρακώμη', 'Μαλεβίζι', 'Μάνδρα-Ειδυλλία', 'Μαντούδι-Λίμνη', 'Μαραθώνα', 'Μαρκόπουλο Μεσογαίας', 'Μαρούσι', 'Μαρώνεια-Σάπες', 'Μεγαλόπολη', 'Μεγανήσι', 'Μέγαρα', 'Μεγίστη', 'Μεσολόγγι', 'Μεσσήνη', 'Μεταμόρφωση', 'Μέτσοβο', 'Μήλος', 'Μινώα Πεδιάδα', 'Μονεμβασιά', 'Μοσχάτο-Ταύρος', 'Μουζάκι', 'Μύκη', 'Μύκονος', 'Μυλοπόταμος', 'Μώλος-Άγιος Κωνσταντίνος', 'Νάξος και Μικρές Κυκλάδες', 'Νάουσα', 'Ναυπακτία', 'Ναύπλιο', 'Νέα Ζίχνη', 'Νέα Ιωνία', 'Νεάπολη-Συκιές', 'Νέα Σμύρνης', 'Νεμέα', 'Νεστόριο', 'Νέστος', 'Νευροκόπι', 'Νίκαια-Άγιος Ιωάννης Ρέντης', 'Νικόλαος Σκουφάς', 'Νίσυρος', 'Νότια Κυνουρία', 'Νοτιό Πήλιο', 'Ξάνθη', 'Ξηρόμερο', 'Ξυλόκαστρο-Ευρωστίνα', 'Οινούσσες', 'Ορεστιάδα', 'Ορεστίδα', 'Οροπέδιο Λασιθίου', 'Ορχομενός', 'Παγγαίο', 'Παιανία', 'Παιονία', 'Παλαιό Φάληρο', 'Παλαμάς', 'Παλλήνη', 'Παξοί', 'Παπάγος-Χολαργός', 'Παρανέστι', 'Πάργα', 'Πάρος', 'Πάτμος', 'Πάτρα', 'Παύλος Μελάς', 'Πειραιάς', 'Πεντέλη', 'Πέραμα', 'Περιστέρι', 'Πετρούπολη', 'Πηνειός', 'Πλατανιάς', 'Πολύγυρος', 'Πόρος', 'Πρέβεζα', 'Πρέσπες', 'Προσοτσάνη', 'Πύδνα-Κολινδρός', 'Πυλαία-Χορτιάτης', 'Πύλη', 'Πύργος', 'Πωγώνι', 'Ραφήνα-Πικέρμι', 'Ρέθυμνο', 'Ρήγας Φεραίος', 'Ρόδος', 'Σαλαμίνα', 'Σαμoθράκη', 'Σάμος', 'Σαρωνικός', 'Σέρβια-Βελβεντός', 'Σέριφος', 'Σέρρες', 'Σητεία', 'Σιθωνία', 'Σίκινος', 'Σικυώνα', 'Σιντική', 'Σίφνος', 'Σκιάθος', 'Σκόπελος', 'Σκύδρα', 'Σκύρος', 'Σούλι', 'Σουφλί', 'Σοφάδες', 'Σπάρτη', 'Σπάτα-Άρτεμη', 'Σπέτσες', 'Στυλίδα', 'Σύμη', 'Σύρος-Ερμούπολη', 'Σφακιά', 'Τανάγρα', 'Τέμπη', 'Τήλος', 'Τήνος', 'Τόπειρος', 'Τρίκαλα', 'Τρίπολη', 'Τριφυλλία', 'Τροιζηνία', 'Τύρναβος', 'Ύδρα', 'Φαιστός', 'Φαρκαδόνας', 'Φάρσαλα', 'Φιλαδέλφεια-Χαλκηδόνα', 'Φιλιάτες', 'Φιλοθέη-Ψυχικό', 'Φλώρινα', 'Φολέγανδρος', 'Φούρνοι', 'Φυλή', 'Χαϊδάρι', 'Χαλάνδρι', 'Χαλκηδόνα', 'Χάλκη', 'Χαλκίδα', 'Χανιά', 'Χερσόνησος', 'Χίος', 'Ψαρά', 'Ωραιόκαστρο', 'Ωρωπός Βαρβάρα', 'Αγία', 'Παρασκευή', 'Άγιοι', 'Ανάργυροι-Καματερό', 'Άγιος', 'Βασίλειος', 'Άγιος', 'Δημήτριος', 'Άγιος', 'Ευστράτιος', 'Άγιος', 'Νικόλαος', 'Αγκίστρι', 'Άγραφα', 'Αγρίνιο', 'Αθήνα', 'Αιγάλεω', 'Αιγιάλεια', 'Αίγινα', 'Άκτιο-Βόνιτσα', 'Αλεξάνδρεια', 'Αλεξανδρούπολη', 'Αλίαρτος', 'Άλιμος', 'Αλμυρός', 'Αλμωπία', 'Αλόννησος', 'Αμάρι', 'Αμοργός', 'Αμπελόκηποι-Μενεμένη', 'Αμύνταιο', 'Αμφίκλεια-Ελάτεια', 'Αμφιλοχία', 'Αμφίπολη', 'Ανατολική', 'Μάνη', 'Ανάφη', 'Ανδρίτσαινα-Κρέστενα', 'Άνδρος', 'Αντίπαρος', 'Ανώγεια', 'Αποκορώνας', 'Αργιθέα', 'Άργος-Μυκήνες', 'Αριστοτέλης', 'Αρριανά', 'Άρτα', 'Αρχαία', 'Ολυμπία', 'Αρχαία', 'Πέλλα', 'Αρχάνες-Αστερούσια', 'Ασπρόπυργος', 'Αστυπάλαια', 'Αχαρνές', 'Βάρη-Βούλα-Βουλιαγμένη', 'Βέλο-Βόχα', 'Βέροια', 'Βιάννος', 'Βισαλτία', 'Βοΐο', 'Βόλβη', 'Βόλος', 'Βόρεια', 'Κυνουρία', 'Βορεία', 'Τζουμέρκα', 'Βριλήσσια', 'Βύρωνας', 'Γαλάτσι', 'Γαύδος', 'Γεώργιος', 'Καραϊσκάκης', 'Γλυφάδα', 'Γόρτυνα', 'Γορτυνία', 'Γρεβενά', 'Δάφνη-Υμηττός', 'Δέλτα', 'Δελφοί', 'Δεσκάτη', 'Διδυμότειχο', 'Δίον-Ολύμπος', 'Διόνυσος', 'Δίρφυς-Μεσσαπία', 'Δίστομο-Αράχοβα-Αντικύρα', 'Δομοκός', 'Δοξάτο', 'Δράμα', 'Δυτική', 'Αχαΐα', 'Δυτική', 'Μάνη', 'Δυτική', 'Οιχαλία', 'Δυτική', 'Πύλος-Νέστορας', 'Δωδώνη', 'Δωρίδα', 'Έδεσσα', 'Ελασσόνα', 'Ελαφόνησος', 'Ελευσίνα', 'Ελληνικό-Αργυρούπολη', 'Εμμανουήλ', 'Παππάς', 'Εορδαία', 'Επίδαυρος', 'Ερέτρια', 'Ερμιονίδα', 'Ερύμανθος', 'Ευρώτας', 'Ζαγορά-Μουρέσι', 'Ζαγόρι', 'Ζάκυνθος', 'Ζαχάρω', 'Ζηρός', 'Ζίτσα', 'Ζωγράφου', 'Ηγουμενίτσα', 'Ηλίδα', 'Ηλιούπολη', 'Ηράκλεια', 'Ηράκλειο', 'Ηράκλειο', 'Θάσος', 'Θερμαϊκός', 'Θέρμη', 'Θέρμο', 'Θεσσαλονίκη', 'Θήβα', 'Θήρα', 'Ίασμος', 'Ιεράπετρα', 'Ιθάκη', 'Ικαριά', 'Ίλιο', 'Ίος', 'Ιστιαία-Αιδηψός', 'Ιωάννινα', 'Καβάλα', 'Καισαριανή', 'Καλάβρυτα', 'Καλαμαριά', 'Καλαμάτα', 'Καλαμπάκα', 'Καλλιθέα', 'Καλλικράτεια-Μουδανιά', 'Κάλυμνος', 'Κάνδανος-Σέλινο', 'Καρδίτσα', 'Κάρπαθος', 'Καρπενήσι', 'Κάρυστος', 'Κάσος', 'Κασσάνδρα', 'Καστοριά', 'Κατερίνη', 'Κέα', 'Κεντρικά', 'Τζουμέρκα', 'Κερατσίνι-Δραπετσώνα', 'Κέρκυρα', 'Κεφαλονιά', 'Κηφισιά', 'Κιλελέρ', 'Κιλκίς', 'Κίμωλος', 'Κίσσαμος', 'Κοζάνη', 'Κομοτηνή', 'Κόνιτσα', 'Κορδελιό-Εύοσμος', 'Κόρινθος', 'Κορυδαλλός', 'Κύθηρα', 'Κύθνος', 'Κυλλήνη', 'Κύμη-Αλιβέρι', 'Κωρωπί', 'Κως', 'Λαγκαδάς', 'Λαμία', 'Λάρισα', 'Λαύριο', 'Λειψοί', 'Λέρος', 'Λέσβος', 'Λευκάδα', 'Λήμνος', 'Λιβαδειά', 'Λίμνη', 'Πλαστήρα', 'Λοκροί', 'Λουτράκι-Άγιoι', 'Θεόδωροι', 'Λυκόβρυση-Πεύκη', 'Μακρακώμη', 'Μαλεβίζι', 'Μάνδρα-Ειδυλλία', 'Μαντούδι-Λίμνη', 'Μαραθώνα', 'Μαρκόπουλο', 'Μεσογαίας', 'Μαρούσι', 'Μαρώνεια-Σάπες', 'Μεγαλόπολη', 'Μεγανήσι', 'Μέγαρα', 'Μεγίστη', 'Μεσολόγγι', 'Μεσσήνη', 'Μεταμόρφωση', 'Μέτσοβο', 'Μήλος', 'Μινώα', 'Πεδιάδα', 'Μονεμβασιά', 'Μοσχάτο-Ταύρος', 'Μουζάκι', 'Μύκη', 'Μύκονος', 'Μυλοπόταμος', 'Μώλος-Άγιος', 'Κωνσταντίνος', 'Νάξος', 'και', 'Μικρές', 'Κυκλάδες', 'Νάουσα', 'Ναυπακτία', 'Ναύπλιο', 'Νέα', 'Ζίχνη', 'Νέα', 'Ιωνία', 'Νεάπολη-Συκιές', 'Νέα', 'Σμύρνης', 'Νεμέα', 'Νεστόριο', 'Νέστος', 'Νευροκόπι', 'Νίκαια-Άγιος', 'Ιωάννης', 'Ρέντης', 'Νικόλαος', 'Σκουφάς', 'Νίσυρος', 'Νότια', 'Κυνουρία', 'Νοτιό', 'Πήλιο', 'Ξάνθη', 'Ξηρόμερο', 'Ξυλόκαστρο-Ευρωστίνα', 'Οινούσσες', 'Ορεστιάδα', 'Ορεστίδα', 'Οροπέδιο', 'Λασιθίου', 'Ορχομενός', 'Παγγαίο', 'Παιανία', 'Παιονία', 'Παλαιό', 'Φάληρο', 'Παλαμάς', 'Παλλήνη', 'Παξοί', 'Παπάγος-Χολαργός', 'Παρανέστι', 'Πάργα', 'Πάρος', 'Πάτμος', 'Πάτρα', 'Παύλος', 'Μελάς', 'Πειραιάς', 'Πεντέλη', 'Πέραμα', 'Περιστέρι', 'Πετρούπολη', 'Πηνειός', 'Πλατανιάς', 'Πολύγυρος', 'Πόρος', 'Πρέβεζα', 'Πρέσπες', 'Προσοτσάνη', 'Πύδνα-Κολινδρός', 'Πυλαία-Χορτιάτης', 'Πύλη', 'Πύργος', 'Πωγώνι', 'Ραφήνα-Πικέρμι', 'Ρέθυμνο', 'Ρήγας', 'Φεραίος', 'Ρόδος', 'Σαλαμίνα', 'Σαμoθράκη', 'Σάμος', 'Σαρωνικός', 'Σέρβια-Βελβεντός', 'Σέριφος', 'Σέρρες', 'Σητεία', 'Σιθωνία', 'Σίκινος', 'Σικυώνα', 'Σιντική', 'Σίφνος', 'Σκιάθος', 'Σκόπελος', 'Σκύδρα', 'Σκύρος', 'Σούλι', 'Σουφλί', 'Σοφάδες', 'Σπάρτη', 'Σπάτα-Άρτεμη', 'Σπέτσες', 'Στυλίδα', 'Σύμη', 'Σύρος-Ερμούπολη', 'Σφακιά', 'Τανάγρα', 'Τέμπη', 'Τήλος', 'Τήνος', 'Τόπειρος', 'Τρίκαλα', 'Τρίπολη', 'Τριφυλλία', 'Τροιζηνία', 'Τύρναβος', 'Ύδρα', 'Φαιστός', 'Φαρκαδόνας', 'Φάρσαλα', 'Φιλαδέλφεια-Χαλκηδόνα', 'Φιλιάτες', 'Φιλοθέη-Ψυχικό', 'Φλώρινα', 'Φολέγανδρος', 'Φούρνοι', 'Φυλή', 'Χαϊδάρι', 'Χαλάνδρι', 'Χαλκηδόνα', 'Χάλκη', 'Χαλκίδα', 'Χανιά', 'Χερσόνησος', 'Χίος', 'Ψαρά', 'Ωραιόκαστρο', 'Ωρωπός', ]; protected static $country = [ 'Ανγκόλα', 'Αζερμπαϊτζάν', 'Αίγυπτος', 'Αιθιοπία', 'Αϊτή', 'Αλβανία', 'Αλγερία', 'Αργεντινή', 'Αρμενία', 'Αυστραλία', 'Αυστρία', 'Αφγανιστάν', 'Βέλγιο', 'Βενεζουέλα', 'Βιετνάμ', 'Βολιβία', 'Βοσνία και Ερζεγοβίνη', 'Βουλγαρία', 'Βραζιλία', 'Γαλλία', 'Γερμανία', 'Γεωργία', 'Γροιλανδία', 'Δανία', 'Δομινικανή Δημοκρατία', 'Ελβετία', 'Ελλάδα', 'Ερυθραία', 'Εσθονία', 'ΗΠΑ', 'Ηνωμένο Βασίλειο', 'Ιαπωνία', 'Ινδία', 'Ινδονησία', 'Ιορδανία', 'Ιράκ', 'Ιράν', 'Ιρλανδία', 'Ισλανδία', 'Ισπανία', 'Ισραήλ', 'Ιταλία', 'Καζακστάν', 'Καμπότζη', 'Καναδάς', 'Κεντροαφρικανική Δημοκρατία', 'Κένυα', 'Κίνα', 'Κιργιζία', 'Κολομβία', 'Κομόρες', 'Δημοκρατία του Κονγκό', 'Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό', 'Βόρεια Κορέα', 'Νότια Κορέα', 'Κόστα Ρίκα', 'Κουβέιτ', 'Κροατία', 'Κύπρος', 'Λάος', 'Λεττονία', 'Λευκορωσία', 'Λίβανος', 'Λιβερία', 'Λιβύη', 'Λιθουανία', 'Λουξεμβούργο', 'Μαδαγασκάρη', 'Μαλαισία', 'Μάλτα', 'Μαρόκο', 'Μαυρίκιος', 'Μαυριτανία', 'Μαυροβούνιο', 'Μεξικό', 'Μογγολία', 'Μοζαμβίκη', 'Μολδαβία', 'Μονακό', 'Μποτσουάνα', 'Μπουρούντι', 'Μπουτάν', 'Νέα Ζηλανδία', 'Νεπάλ', 'Νίγηρας', 'Νιγηρία', 'Νικαράγουα', 'Νορβηγία', 'Νότια Αφρική', 'Ολλανδία', 'Ουγγαρία', 'Ουγκάντα', 'Ουζμπεκιστάν', 'Ουκρανία', 'Ουρουγουάη', 'Πακιστάν', 'Παλαιστίνη', 'Παναμάς', 'Παραγουάη', 'Περού', 'Πολωνία', 'Πουέρτο Ρίκο', 'Πορτογαλία', 'Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας', 'Ρουάντα', 'Ρουμανία', 'Ρωσία', 'Σαμόα', 'Σαουδική Αραβία', 'Σενεγάλη', 'Σερβία', 'Σιγκαπούρη', 'Σλοβακία', 'Σλοβενία', 'Σομαλία', 'Σουαζιλάνδη', 'Σουδάν', 'Σουηδία', 'Σουρινάμ', 'Συρία', 'Ταϊβάν', 'Ταϊλάνδη', 'Τανζανία', 'Τατζικιστάν', 'Τζαμάικα', 'Τόγκο', 'Τόνγκα', 'Τουβαλού', 'Τουρκία', 'Τουρκμενιστάν', 'Τσεχία', 'Τυνησία', 'Υεμένη', 'Φιλιππίνες', 'Φινλανδία', 'Χιλή', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetPrefix}} {{lastNameMale}}', '{{streetPrefix}} {{lastNameFemale}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}}, {{buildingNumber}}', ]; protected static $addressFormats = [ '{{streetAddress}}, {{postcode}}, {{prefecture}}', ]; /** * @example 'Όδος' */ public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * @example 'Θερμαϊκός' */ public static function prefecture() { return static::randomElement(static::$prefecture); } } PK A�)[\�N�yS yS ' faker/src/Faker/Provider/el_GR/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\el_GR; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * From el.wikisource.org. * * The text is licensed under the Creative Commons Attribution / Share-Alike, * Also additional terms may apply. For details, see. Terms of Use. * * * Title: Τρελαντώνης * * Author: Πηνελόπη Δέλτα * * Posting Date: January 6, 2016 * Release Date: 1932 * [Last updated: September 1, 2013] * * Language: Greek * * @licence Creative Commons Attribution-ShareAlike https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.el * * @see https://wikimediafoundation.org/wiki/Terms_of_Use/ * @see https://el.wikisource.org/wiki/%CE%A4%CF%81%CE%B5%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CF%8E%CE%BD%CE%B7%CF%82 * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' Ο Αντώνης ήταν πολύ σκάνταλος και πολύ άτακτος και κάθε λίγο έβρισκε τον μπελά του. Δεν περνούσε μέρα που να μην έτρωγε δυο τρεις κατσάδες, πότε από τη θεία του, πότε από τη μαγείρισσα, πότε από την Αγγλίδα δασκάλα και πότε από την τραπεζιέρα, και κάθε λίγο αναγκάζουνταν ν' ανακατώνεται ο θείος. Σαν έφθανε απέξω ο θείος και άκουε την καινούρια αταξία του Αντώνη, το αγαθό του πρόσωπο αγρίευε όσο μπορούσε, σούρωνε τ' άσπρα του φρύδια και, κουνώντας το σταχτί του κεφάλι, έλεγε αυστηρά: - Αντώνη, ακούω πάλι πως έκανες αταξίες! Φοβούμαι πως δε θα τα πάμε καλά! Αυτές ήταν οι σοβαρές περιστάσεις. Άκουε η Αλεξάνδρα, η μεγάλη αδελφή, και ντρέπουνταν για τον αδελφό της. Άκουε η Πουλουδιά, η μικρότερη αδελφή, κι ένιωθε την καρδιά της να παίζει τούμπανο. Άκουε και ο μικρός ο Αλέξανδρος, καθισμένος στο πάτωμα, με το δάχτυλο στο στόμα, και αποφάσιζε μέσα του πως εκείνος δεν ήθελε να γίνει έτσι κακό παιδί σαν τον Αντώνη. Και όμως πώς ήθελε να μπορεί να κάνει όσα έκανε ο Αντώνης! Γιατί ο Αντώνης έκανε πολλά δύσκολα πράματα. Έκανε τούμπες τρεις στη σειρά και θα έκανε, λέει, και τέσσερις, αν ήταν πιο μεγάλη η κάμαρα και αν δε χτυπούσε ο τοίχος στα ποδάρια του· σκαρφάλωνε στη γαζία της αυλής· καβαλίκευε στην κουπαστή της σκάλας και κατέβαινε γλιστρώντας ως κάτω - έκανε, πηδώντας με το ένα πόδι, τρεις φορές το γύρο της αυλής του σπιτιού, χωρίς ν' αγγίξει τον τοίχο - κάθε πρωί, στη θάλασσα, βουτούσε το κεφάλι του στο νερό κι έμενε τόση ώρα με κλειστό στόμα και ανοιχτά μάτια, και δεν πνίγουνταν ποτέ. Και' άλλα πολλά έκανε ο Αντώνης. Έπειτα είχε πάντα γεμάτες τις τσέπες του από τόσους θησαυρούς. Τι δεν έβρισκες μέσα! Καρφιά, βόλους, βότσαλα, σπάγκους, κάποτε και κανένα κομμάτι μαστίχα μασημένη, και, πάνω απ' όλα, το τρίγωνο γυαλί που είχε πέσει από τον πολυέλαιο της εκκλησίας και που έκανε τόσα ωραία χρώματα σαν το έβαζες στον ήλιο. Ολόκληρο πλούτο είχαν αυτές οι τσέπες του Αντώνη. Οι γονείς του Αντώνη, που ζούσαν στην Αίγυπτο, δεν μπόρεσαν να ταξιδέψουν εκείνο το καλοκαίρι, κι εκείνος και τ' αδέλφια του είχαν έλθει στον Πειραιά με το θείο Ζωρζή και τη θεία Μαριέτα, που δεν είχαν παιδιά, και κάθουνταν σ' ένα από τα σπίτια του Τσίλερ. Επτά ήταν τα σπίτια του Τσίλερ, όλα στην αράδα κι ενωμένα· το πρώτο, το ακριανό, μεγάλο, με τρία πρόσωπα, τ' άλλα όλα όμοια, με μια βεραντούλα προς τη θάλασσα και μιαν αυλή στο πίσω μέρος, προς το λόφο. Στο πρώτο, το μεγάλο σπίτι, κάθουνταν ο βασιλέας· στο δεύτερο μια Ρωσίδα, κυρία της Τιμής της βασίλισσας· στο τρίτο ο Αντώνης με τ' αδέλφια του και το θείο του και τη θεία, και στ' άλλα παρακάτω διάφοροι άλλοι που, σαν το βασιλέα, είχαν κατέβει από τας Αθήνας να περάσουν τους ζεστούς μήνες του καλοκαιριού κοντά στην πειραιώτικη θάλασσα. Κάθε μέρα ο Αντώνης και τ' αδέλφια του πήγαιναν περίπατο με την Εγγλέζα τους δασκάλα και περνούσαν εμπρός στο μεγάλο σπίτι όπου κάθουνταν ο βασιλέας, που είχε μεγάλα σκυλιά του κυνηγιού. Τ' άκουε ο Αντώνης που γάβγιζαν και τραβούσαν τις αλυσίδες τους, κλεισμένα στην αυλή τους την περιτοιχισμένη, και κάθε φορά ο κρότος αυτός και τα γαβγίσματα ήταν μεγάλος πειρασμός. Και τα τέσσερα αδέλφια γνώριζαν καλά τα σκυλιά αυτά και ιδιαίτερα ένα, τον Ντον. Τα έβλεπαν συχνά με το βασιλέα, που τα έπαιρνε μαζί του, λυτά, ελεύθερα, κάθε φορά που έβγαινε περίπατο μονάχος. Ήταν μεγάλος πειρασμός για τον Αντώνη τα σκυλιά αυτά και κάθε φορά που περνούσε μπρος στο σπίτι του βασιλέα με την Εγγλέζα δασκάλα του, έμενε πίσω, έκανε ελιγμούς, έβρισκε διάφορες προφάσεις για να πλησιάσει την πόρτα της αυλής, μήπως και τύχει να είναι μισάνοιχτη ή μήπως και βρει καμιά χαραματιά που να τον αφήσει να δει τον Ντον, το μεγάλο κανελί σκυλί με τα παράταιρα μάτια, το ένα γαλάζιο και το άλλο πράσινο. Μα πού να ξεφύγει από το βλέμμα της Εγγλέζας! Ξερή και μονοκόμματη γύριζε αυτή, τη στιγμή που νόμιζε κείνος πως είχε γλιτώσει, τον κεραυνοβολούσε με μια ματιά και τον συμμάζευε, κατσουφιασμένο μα δαμασμένο, στο μπουλούκι των τριών πιο φρόνιμων. - Είναι κακιά και γρουσούζα... μουρμούριζε ο Αντώνης στις αδελφές του, καμτσικώνοντας τις πέτρες του δρόμου με κανένα μαδημένο από τα φύλλα του χλωρό κλαδί, που πάντα βρίσκουνταν ανάμεσα στους θησαυρούς του Αντώνη, προς μεγάλο θαυμασμό του Αλέξανδρου. Είναι τσίφνα και γρινιάρα... - Τι είναι; ρωτούσε ο Αλέξανδρος γέρνοντας ολόκληρος εμπρός από τη δασκάλα, που τον βαστούσε σφιχτά από το χέρι, για ν' ακούσει τη λέξη που του ξέφυγε. Μ' αμέσως τον τίναζε πίσω η Εγγλέζα, που δεν καταλάβαινε τα ελληνικά, και τον ξανάφερνε στη θέση του πλάγι της. - Σπίκ Ίνγκλις! πρόσταζε με το πιο αυστηρό της ύφος! Και μαζεμένα πάλι, την ακολουθούσαν τα τέσσερα αδέλφια, με ίσιες τις ράχες και σφιγμένα τα χείλια, παρατώντας κάθε αρχισμένη κουβέντα, για να της δείξουν την αποδοκιμασία τους. Κι έτσι, σιωπηλά, έκαναν το γύρο του βράχου, ανέβαιναν στο λόφο, απομακρύνουνταν από τον περαστικό δρόμο. Κι εκεί στη μοναξιά, στις πέτρες και στα ξερά χαμόκλαρα, κάθουνταν όλα τ' αδέλφια στην αράδα, με τα πόδια ενωμένα και τα χέρια σταυρωμένα φρόνιμα μπροστά τους, και κοίταζαν από πάνω, ψηλά, τις βαρκούλες που αρμένιζαν μακριά στο πέλαγος και πιο κοντά, βαθιά, κάτω, στους βράχους, τις πέτρες που ξεχώριζαν μια μια στα διάφανα βαθυγάλαζα νερά της Καστέλας. Σε λίγο σηκώνουνταν η δασκάλα, έκανε πως συγυρίζει τα φορέματα της κι έβγαζε κρυφά κάτι από την τσέπη της. Ύστερα άνοιγε το βιβλίο της και κάθουνταν, γυρίζοντας τη ράχη της στα τέσσερα αδέλφια. Έκανε πως διάβαζε. Μα τ' αδέλφια ήξεραν πως δε διάβαζε καθόλου. Γιατί ο Αντώνης την είχε δει δυο φορές που κρυφά έβαζε στα χείλια της μια μποτίλια με κάτι κανελί μέσα και το έπινε και πάλι βιαστικά το έκρυβε κάτω από τους φραμπαλάδες της φούστας της. Τότε άρχιζε η καλή ώρα του Αντώνη και των αδελφών του. Ό,τι ήθελαν έκαναν. Η δασκάλα δεν τους κοίταζε πια. Ο Αντώνης έδινε το σύνθημα κι ένας ένας σηκώνουνταν σιωπηλά και απομακρύνουνταν. Και τότε γίνουνταν το ανάστα ο Θεός. Έτρεχαν, πηδούσαν, κατέβαιναν στο δρόμο, σκαρφάλωναν στους βράχους, έπεφταν, σηκώνουνταν, φώναζαν, δέρνουνταν, καβγάδιζαν ή γελούσαν, βουτούσαν στις σκόνες, έπιαναν ακρίδες, μάζευαν βότσαλα, πετούσαν πέτρες, τίποτε πια δεν έβλεπε ούτε άκουε η δασκάλα. Χωμένη στο βιβλίο της, ρουφώντας κρυφά την μποτίλια της, άφηνε τ' αδέλφια ελεύθερα. Και τι ωραία που ήταν η ελευθερία στο βράχο της Καστέλας! Πουθενά δεν ήταν τόσο ψιλή η σκόνη, τα χαμόκλαδα πιο ξερά, τα κλαριά πιο εύκολα να τσακίσουν, οι πέτρες πιο πολλές, το χώμα πιο πλούσιο από θησαυρούς. Τι δεν έβρισκες εκεί μέσα! Πράσινα και γαλάζια κομμάτια γυαλί, κάποτε και άσπρα, χαλκάδες τενεκεδένιους σκουριασμένους ή καπάκια κουτιών στρογγυλά, σα ρόδες χωρίς αξόνι - μα ο Αντώνης έλεγε πως ήταν εύκολο να τους κάνεις αξόνι μ' ένα καρφί που θα τα τρυπούσε στη μέση - κάποτε κανένα κουδουνάκι σιδερένιο χωρίς γλωσσίδι - που και αυτό διορθώνουνταν, βεβαίωνε ο Αντώνης, με μια μεγάλη χάντρα της Αλεξάνδρας, κρεμασμένη σε μια κλωστή, μόνο που η Αλεξάνδρα, που είχε πέντε τέτοιες χάντρες, δεν ήθελε να δώσει καμιά, - κάποτε κανένα κομμάτι σκοινί ή σπάγκο ή τέλι, μα προπάντων πέτρες, πέτρες όλων των σχημάτων, με φλέβες σταχτιές, μενεξελιές, τριανταφυλλιές ή μαύρες. Μια μέρα, η Πουλουδιά βρήκε έναν αληθινό θησαυρό· βόλους, βόλους μαύρους, πολλούς, σκόρπιους, μικρούς, ολοστρόγγυλους. Ζαλισμένη τους κοίταζε, άφωνη από τη χαρά της. Η πρώτη της σκέψη ήταν να μη φωνάξει τ' αδέλφια της, μην της τους πάρει ο Αντώνης, που πρέσβευε πως τα κορίτσια δεν πρέπει να παίζουν βόλους, πως έχουν κούκλες και πως αυτές τους αρκούν. Μα ήταν τόσο πολλοί οι σκόρπιοι βόλοι, αρκούσαν για όλους, ακόμα και για τον Αλέξανδρο, που τόσο τους λαχταρούσε και που ποτέ δεν του δάνειζε τους δικούς του ο Αντώνης. Φώναξε λοιπόν τ' αδέλφια της. - Βόλους! Βόλους! Ελάτε να δείτε πόσοι! τους είπε μαζεύοντας τους στη γεμάτη φούχτα της. Ανακούρκουδα πλάγι της, καταχαρούμενος, τους μάζευε ο Αλέξανδρος έναν έναν και τους φύλαγε στην άλλη παλάμη του. Ο Αντώνης όμως, με τα δυο του χέρια στις τσέπες του πανταλονιού του, δεν το θεώρησε αξιόπρεπο για ένα αγόρι να ενθουσιαστεί με το εύρημα ενός κοριτσιού. Και είπε ακατάδεχτα: - Οι δικοί μου είναι πιο μεγάλοι! Και η Αλεξάνδρα, που ακολουθούσε πάντα τον Αντώνη, είπε: - Και για να τους πετάξουν εδώ, θα πει πως είναι χαλασμένοι! Απογοητευμένος άνοιξε ο Αλέξανδρος τα χέρια του και οι βόλοι του σκορπίστηκαν στο χώμα. Η Πουλουδιά όμως επέμεινε. - Πού το ξέρεις πως τους πέταξαν; ρώτησε. Μπορεί ένα αγόρι να τους είχε στην τσέπη του και να τρύπησε η τσέπη του και να του έπεσαν όσο περπατούσε. Για δες, έχει παντού, εδώ, κι εκεί, και παρακάτω! Θα έτρεχε το αγόρι και θα έπεφταν οι βόλοι... - Πφφφ... διέκοψε ο Αντώνης που είχε πολλή όρεξη να πάρει από το θησαυρό της αδελφής του, μα που δεν το καταδέχουνταν πια, μιας και τον είχε περιγελάσει. Ξέρεις και συ τώρα από αγόρια! Πειραγμένη στο φιλότιμο της για την περιφρονητική αδιαφορία των αδελφών της, η Πουλουδιά γέμισε την τσέπη της και είπε: - Καλά. Όταν αύριο μου ζητήσετε τους βόλους μου, εγώ δε θα σας τους δώσω! Και κάκιωσε και δεν ήθελε να ρίξει με τους άλλους πέτρες στο γιαλό. Αυτό ήταν το πιο ωραίο τους παιχνίδι. Και παράμερα, λυπημένη, κοίταζε η Πουλουδιά τις πέτρες που τις πετούσαν τ' αδέλφια της και που πηδούσαν στους βράχους και ξαναπηδούσαν ως κάτω κι έπεφταν πλουφ στο νερό. Το πλουφ δεν το άκουαν, γιατί ήταν πολύ ψηλά και το νερό πολύ χαμηλά. Μα τους είχε πει ο Αντώνης πως κάνει πάντα πλουφ η πέτρα στο νερό, και αν το 'λεγε ο Αντώνης, πρέπει να ήταν αλήθεια. Γιατί ποτέ δεν είπε ψέμα ο Αντώνης. Και το 'λεγε πάντα ο θείος: «Ο Αντώνης είναι σκάνταλος, μα ψέματα δε λέγει!» Και το 'λεγε και η θεία, που του τις έβρεχε συχνά. Και το 'λεγε η κερα-Ρήνη η μαγείρισσα, που, σαν είχε πονοκέφαλο, έδενε ένα μαντίλι γύρω στο μέτωπο της με φέτες πατάτες ή λεμόνια στα μηνίγγια της κι έβριζε μες στα δόντια της κι έλεγε: «Ντελή- Αντώνης, Τρελαντώνης, που κακό να μην τον πιάσει... γιατί ψέματα δεν ξέρει!» Το 'λεγε και η Αφροδίτη η τραπεζιέρα, που ήταν καλή, όσο ήταν άσχημη, που γύρευε να κρύψει από τη θεία τις ζημιές του, μα που τις ομολογούσε ύστερα εκείνος. Όλα τα ομολογούσε, σαν τον ρωτούσαν. Και τον έτρεμαν τα κορίτσια, μην ομολογήσει και τις δικές τους αταξίες και τα δικά τους μυστικά. Έτσι, εκείνη την ημέρα που βρήκε το θησαυρό της, πέρασε η Πουλουδιά μεγάλη στενοχώρια. Είχαν επιστρέψει τ' αδέλφια στο σπίτι με την Εγγλέζα δασκάλα που αισθάνθηκε, λέει, κακοδιάθετη και ανέβηκε στην κάμαρα της. Τ' αδέλφια μείναν στην αυλή για να παίξουν, που ήταν ακόμα μέρα, μα κανένας δεν είχε κέφι για παιχνίδια, γιατί ο Αλέξανδρος, στην επιστροφή εκείνο το απόγεμα, είχε ντροπιάσει την οικογένεια. - Πώς του ήλθε να το κάνει! είπε η Αλεξάνδρα σμίγοντας τα δυο της χέρια κάτω από το πιγούνι της. Ο ένοχος κάθουνταν στο πεζούλι τής πίσω πόρτας του σπιτιού, τα χέρια ακουμπισμένα στην πέτρα όπου απλώνουνταν φουντωτή η άσπρη του κεντημένη φουστίτσα, τα μάτια πρησμένα από τα κλάματα, το μυτάκι κατακόκκινο, τα χείλια σφιγμένα για να συγκρατήσει τ' αναφιλητά που όλο ξανανέβαιναν. Κοίταζε πότε τη μεγάλη του αδελφή, που φαίνουνταν ζαλισμένη από το κακό που της ήλθε στο κεφάλι, πότε τον Αντώνη, που, μισοκρεμασμένος από το τεντωμένο σκοινί της απλώτρας, ξεχνούσε από την αγανάκτηση του να κάνει τη σβούρα στριφογυρίζοντας στο τακούνι του, και πότε την Πουλουδιά, που συνήθως ήταν κόμμα του, μα που κι εκείνη τώρα έσκυβε το μέτωπο κάτω από την οικογενειακή συμφορά. - Φαντάσου να το ήξερε η μαμά πως είπε «Βρε συ!» σ' έναν αξιωματικό! είπε αργοπροφέροντας μια μια τις λέξεις του ο Αντώνης. - Και να σηκώσει και τη γροθιά του! είπε η Αλεξάνδρα. - Και να χτυπήσει το πόδι του εμπρός, σα να τραβούσε σπαθί! πρόσθεσε ο Αντώνης. - Και σε ποιον; Σ' έναν αξιωματικό! είπε η Αλεξάνδρα. Ο Αλέξανδρος, στη φοβερή αυτή ενθύμηση, έλιωσε πάλι στα κλάματα. - Μα δεν το ήξερα πως ήταν αξιωματικός! είπε ανάμεσα στα δάκρυα του. - Πώς δεν το ήξερες; Δεν τον είδες, με την άσπρη του στολή και τα χρυσά γαλόνια στο πηλήκιο του; ρώτησε αυστηρά ο Αντώνης. - Τον είδα... μα τον είδα αφού το είπα! - Καλά, δεν άκουσες τ' άλογο του που ήρχουνταν πίσω μας; - Το άκουσα. Μα νόμιζα πως ήταν ο Μπαρμπαγιάννης Κανατάς! Στάθηκε μια στιγμή ο Αντώνης να σκεφθεί και να ζυγίσει αυτή την πιθανότητα. Μα τη βρήκε αστήριχτη. - Αυτά που λες μόνο ένα μωρό σαν και σένα μπορεί να τα πει! του αποκρίθηκε με το πιο αυστηρό του ύφος. Άκουσες μήπως το τσίκι τσάκα που κάνουν οι κανάτες του Μπαρμπαγιάννη Κανατά, σαν τρέχει το γαϊδουράκι του; - Όοοχι... ομολόγησε χαμηλόφωνα ο Αλέξανδρος. - Και δεν άκουσες το κλοπακλόπ, κλοπακλόπ, κλοπακλόπ που κάνει το άλογο σαν τρέχει και που δε μοιάζει καθόλου με το τακ, τακ, τακ του γαϊδουριού; - Ναι... τ' άκουσα... αποκρίθηκε ακόμα πιο σιγά ο Αλέξανδρος. - Και αμέ το κλικικλίκ του σπαθιού στη σέλα; έκαμε η Αλεξάνδρα, για να μη μείνει πίσω στην παρατηρητικότητα και την περιγραφή. Με αυτή την ενθύμηση του σπαθιού του αξιωματικού, καινούρια δάκρυα του Αλέξανδρου. Κι είπε η Αλεξάνδρα, αναπολώντας πάλι το δράμα: - Ήρχουνταν ο αξιωματικός από την Καστέλα... Κι έτρεχε για να πάγει σπίτι του... Και βλέπει μπροστά του τέσσερα παιδιά που θα νόμιζε, βέβαια, πως είναι καλοαναθρεμμένα παιδιά. Κι άξαφνα, το πιο μικρό, γυρνάει πίσω, κάνει απότομα ένα βήμα μπροστά... - Σα να έκανε έφοδο! διέκοψε με αγανάκτηση ο Αντώνης. - Ναι, σα να έκανε έφοδο! επανέλαβε η Αλεξάνδρα. Και σηκώνοντας τη γροθιά του, φωνάζει: «Βρε συ!» Και σε ποιον; Σ' έναν αξιωματικό! Ο Αλέξανδρος ήταν αναλυμένος πια όλος στα δάκρυα. - Και δε θύμωσε ο αξιωματικός, είπε συντριμμένη η Πουλουδιά, κουνώντας πάνω κάτω το κεφάλι της, όπου βάραινε όλη η ντροπή του αδελφού της, και δε μάλωσε... μόνο γέλασε! - Ναι, φαντάσου! Γέλασε! επανέλαβε καταστενοχωρεμένη η μεγάλη αδελφή. Αυτή τη φορά απέκανε ο Αλέξανδρος. Έσκυψε το κεφάλι του στα γόνατα του κι έπνιξε δάκρυα και αναφιλητά στ' άσπρα κεντήματα της φούστας του. Η Αλεξάνδρα και ο Αντώνης, ακίνητοι, τον κοίταζαν με όλη την αυστηρότητα που άξιζε το έγκλημα του. Η Πουλουδιά όμως, ίσως γιατί ήταν πιο μικρή και είχε τα κλάματα πιο εύκολα, ίσως γιατί ο Αλέξανδρος, στους καβγάδες, ήταν πάντα κόμμα της, η Πουλουδιά ένιωσε να γεμίζουν και τα δικά της μάτια δάκρυα και ν' ανεβαίνει κάτι πνιγερό στο λαιμό της, και, σκύβοντας στις πέτρες της αυλής, έβγαλε τους βόλους της από την τσέπη της και άρχισε να παίζει μόνη της, ανοίγοντας όσο μπορούσε πλατύτερα τα μάτια της, για να στεγνώσουν πριν στάξουν τα δάκρυα. Εκείνη τη στιγμή ακούστηκε η φωνή της θείας: - Αλεξάνδρα! Αντώνη!... Πού είναι τα παιδιά; Και πού είναι η μις Ράις; Τα τέσσερα αδέλφια ανορθώθηκαν. Η Πουλουδιά πέταξε χάμω όλους της τους βόλους και τίναξε τα σκονισμένα χέρια της, η Αλεξάνδρα έτρεξε στον Αλέξανδρο, του κατέβασε και του έσιαξε την τσαλακωμένη του φούστα και με το χέρι βιαστικά βρούτσισε στην κανονική τους θέση τα κάπως ανακατωμένα ξανθά του κατσαρά, ο Αντώνης, παρατώντας το σκοινί όπου κουνιούνταν κρεμαστός, έβαλε τα χέρια του στις τσέπες και κοίταξε, σα να τον ανακάλυψε πρώτη φορά, ένα βασιλικό φουντωμένο στη γλάστρα του. Και η θεία, κοντή, στρογγυλή, παχιά, ευκίνητη όμως κι ελαφριά σαν μπάλα λαστιχένια, βγήκε στην αυλή. Μόλις είχε φθάσει απέξω. Φορούσε ακόμα το καπέλο και τα γάντια της. Έριξε γύρω της μια γοργή ματιά, που περιτύλιξε και τα τέσσερα αδέλφια μεμιάς, και είπε: - Μόνοι σας; Πού είναι η μις Ράις; - Πήγε στην κάμαρα της... άρχισε η Αλεξάνδρα. Μα τη διέκοψε η θεία: - Γιατί; - Ήταν άρρωστη και... - Δε βγήκε μαζί σας; διέκοψε πάλι η θεία. - Ναι, βγήκαμε. Μα, σα γυρίσαμε, είπε πως ήταν άρρωστη... Βήματα ακούστηκαν από μέσα και ο θείος Ζωρζής βγήκε στην πόρτα, κοντός, στρογγυλός, παχύς, με το αγαθό του χαμόγελο που ξανάνιωνε το σταχτί του κεφάλι και τ' άσπρα του φρύδια. - Η μις Ράις είναι πάλι άρρωστη, είπε η θεία γυρνώντας σ' εκείνον. - Άρρωστη; Τι έπαθε! Καλώς τα παιδιά! Ελάτε στη βεράντα, που ήλθε η θεία Αργίνη με τον Γιάννη... Μια φωνή της θείας τον διέκοψε: - Καλέ, τι είναι αυτά; Τι είναι αυτές οι βρώμες στην αυλή μας; Ποιος έμπασε κατσίκες εδώ; Όλοι γύρισαν σαστισμένοι. Σκυμμένη εμπρός, σηκώνοντας με τα δυο της χέρια τις φούστες της, στις μύτες των ποδαριών της, σα να φοβούνταν μη λερωθεί πατώντας ολόκληρα τα παχιά της ποδαράκια, κοίταζε η θεία με φρίκη και αηδία το θησαυρό της Πουλουδιάς σκορπισμένο στις πλάκες. - Ποιος έβαλε μέσα κατσίκες; επανέλαβε. Και φώναξε: - Ειρήνη! Στο παράθυρο της κουζίνας παρουσιάστηκε το συγυρισμένο κεφάλι της μαγείρισσας. - Ορίστε, κυρία! - Ποιος έμπασε κατσίκες στην αυλή μας; - Κατσίκες; Έσκυψε να δει εκεί που έδειχνε το αμείλικτο δάχτυλο της θείας. - Πωπώ! έκανε. Και υποψιάρικα πρόσθεσε: - Μην τις έβαλε μέσα ο Αντώνης; - Εγώ; Όχι! έκανε ξαφνισμένος ο Αντώνης. Μα πού είναι οι κατσίκες; - Έ, ανόητε! είπε γελώντας ο θείος. Οι κατσίκες ξανάφυγαν, μ' άφησαν πίσω τους τα... τα σημάδια τους! πρόσθεσε με καινούριο ξεκάρδισμα. Την ίδια ώρα εμφανίζουνταν η Ειρήνη με σκουπάκι και φαράσι. Και μουρμουρίζοντας και γρινιάζοντας «Τι βρώμες... πωπώ... τι αηδίες, στις παστρικές μας πλάκες κιόλα...», μάζεψε όλους τους βόλους της Πουλουδιάς, γοργά, στο φαράσι της. Μα η Πουλουδιά δε στάθηκε να δει και ν' ακούσει το τέλος της ιστορίας. Από τα πρώτα λόγια του θείου, σαν κατάλαβε τι ήταν ο θησαυρός της, τρομαγμένη κοίταξε τ' αδέλφια της. Αντάμωσε την περιφρονητική ματιά της Αλεξάνδρας, το κοροϊδευτικό σήκωμα των φρυδιών του Αντώνη, το ξαφνισμένο, όλο ρωτήματα μουτράκι του Αλέξανδρου και, βουλιάζοντας κάτω από το βάρος της ντροπής, παρακαλώντας μέσα της να την καταπιεί η γη, δίπλωσε τους ώμους της, χώθηκε σιγά στο κούφωμα της πόρτας και, ξεγλιστρώντας πίσω από το θείο, έτρεξε στη σκάλα, ανέβηκε δυο δυο, μπήκε στην κρεβατοκάμαρα της, που ήταν όλων των αδελφών κάμαρα, και κρύφθηκε πίσω από την κουνουπιέρα της. Η καρδιά της βροντούσε, όχι πια ταμπούρλο αλλά γκρανκάσα. Τώρα θα ρωτήσει η θεία. Και τώρα θ' απαντήσει ο Αντώνης που δεν έλεγε ποτέ ψέματα: «Ναι, τις βρώμες αυτές τις έφερε η Πουλουδιά!» Και δεν ήταν μόνο αυτό, μα που θα πει: «Γιατί τις πήρε για βόλους!» Και θα την περιγελάσουν όλοι. Αχ, τι φοβερό να την περιγελάσουν όλοι! Και τα 'πιασε με τα χέρια της, αυτά... Πουφού! τι αηδία! Και θα τη μαλώσει η θεία... και θα της δώσει κανένα μπάτσο... Δεν την έμελε ο μπάτσος, το παχύ χεράκι της θείας δεν πονούσε πολύ, μα η ντροπή, η ντροπή! Και αυτή την ώρα θα τα λέγανε κάτω. Και ήταν κάτω η θεία Αργίνη και ο εξάδελφος ο Γιάννης! Και θα κορόιδευε ο Γιάννης... Αυτό ήταν περισσότερο απ' ό,τι μπορούσε να υποφέρει. Σαν τον Αλέξανδρο πρωτύτερα, ξέσπασε κι εκείνη στα κλάματα. Και τόσο δυνατά έκλαιγε, ώστε δεν άκουσε τον Αντώνη που ανέβηκε και μπήκε στην κάμαρα. Μα την άκουσε κείνος και παραμερίζοντας την κουνουπιέρα, τη βρήκε ζαρωμένη στη γωνία της. - Γιατί κλαις; τη ρώτησε περιφρονητικά. Ο Αντώνης είχε βαθιά περιφρόνηση για τα κορίτσια, γιατί, λέει, κλαιν για το τίποτα. Εκείνος, σαν αγόρι που ήταν, δεν έκλαιγε ποτέ, όσο και να χτυπούσε, όσο και να πονούσε. Και ούτε σαν έπεσε από τη σκάλα της βεράντας κι έσπασε το κεφάλι του κι έτρεχαν αίματα και του το κόλλησε ο θείος με τσιρότο, πάλι δεν έκλαψε. Οι αδελφές του του είχαν μεγάλο θαυμασμό γι' αυτό. Και του είχαν και κάποιο σεβασμό, σα να πούμε, ντρέπονταν να κλαιν μπροστά του. Και τώρα που την τσάκωσε την Πουλουδιά αναλυμένη στα κλάματα, ντράπηκε κείνη πιο πολύ. Μα πάλι δεν έκανε να το δείξει και σηκώθηκε χωρίς ν' αποκριθεί. Και της είπε ο Αντώνης: - Είσαι μια κουτή! Λερώνεις την αυλή μας και ύστερα κλαις κιόλα! - Δεν κλαίγω γι' αυτό, είπε πειραγμένη η Πουλουδιά. - Αμέ γιατί κλαις; - Γιατί... Στάθηκε να σκεφθεί ποιαν αιτία να προτιμήσει. Και αποφάσισε: Γιατί θα με μαλώσει η θεία και θα μου δώσει κι έναν μπάτσο! - Φοβητσιάρα! έκανε ο αδελφός της. Η Πουλουδιά επαναστάτησε. - Δε φοβούμαι! διαμαρτυρήθηκε. Και πρώτον το ξέρεις πως δεν πονεί το χέρι της θείας! - Αμέ τότε; - Έτσι! Δε μ' αρέσει να με δέρνουν! Ο Αντώνης σήκωσε τους ώμους του και πήγε στην μπαλκονόπορτα και πιάνοντας την κουπαστή του μπαλκονιού, άρχισε να κλοτσιά το ξύλινο περίφραγμα. - Εσείς τα κορίτσια όλο αφορμές γυρεύετε για να κλαίτε, είπε περιφρονητικά. Και τώρα βρίσκεις αφορμή πως θα σε δείρει η θεία, χωρίς να ξέρεις τίποτα. - Αφού το ξέρω πως θα με δείρει! είπε η Πουλουδιά που είχε βγει και αυτή στο μπαλκόνι και είχε πιάσει και αυτή την κουπαστή και κλοτσούσε το ξύλινο περίφραγμα. - Τίποτα δεν ξέρεις! Γιατί θα σε δείρει; - Μα δεν της είπες πως εγώ έφερα τους βόλ... δηλαδή... αυτά, έκανε με αηδία. - Βέβαια όχι... αφού δε με ρώτησε. Από τη σαστισμάδα της σταμάτησε η Πουλουδιά το κλοτσοκόπημα. Η χαρά και η ανακούφιση την πλημμύρισαν. Της ήλθε να φιλήσει τον Αντώνη. Μα πάλι δεν το καταδέχθηκε. Ούτε του είπε ευχαριστώ. Έκανε την αδιάφορη και είπε: - Α, καλά, αν είναι έτσι... Μα θα το κατάλαβε ο Αντώνης, γιατί η φωνή της δεν ήταν πια κλαψιάρικη. Την κοίταξε από πάνω από τον ώμο του και της είπε: - Μ' έστειλε η θεία Αργίνη να σε φωνάξω. Μα είναι το πρόσωπο σου σιχαμένο... σκούπισες τα μάτια σου με βρώμικα χέρια... που πιάσανε τους βόλους σου... πουφού! τι βρώμες! - Καθόλου! φώναξε αγανακτισμένη η Πουλουδιά. - Πώς καθόλου; Κοίταξε το πρόσωπο σου στον καθρέφτη! Φουρκισμένη πήγε κείνη στο νιφτήρα, έχυσε νερό στη λεκάνη και, αποφεύγοντας τον καθρέφτη μπροστά της, βιαστικά σαπούνισε χέρια και πρόσωπο. Ο Αντώνης την είχε ακολουθήσει. Με το δάχτυλο, κοροϊδευτικά, της έδειξε τις μαυριδερές σαπουνάδες της λεκάνης. - Όλα αυτά είναι πάστρες, είπε, είναι οι πάστρες που βγαίνουν από τους βόλους της δεσποινίδας... Ένας μπάτσος του βρεγμένου χεριού της «δεσποινίδας» του έκοψε τη φόρα. Γύρισε ο Αντώνης και την άρπαξε από τα κατσαρωμένα της φουντωτά μαλλιά. Και ακολούθησε μάχη άγρια, αλλά σιωπηλή, χωρίς φωνές, με σφιγμένα δόντια, μην ακούσει η δασκάλα στην πλαγινή κάμαρα κι έλθει και ανακατωθεί. Τους καβγάδες τους τ' αδέλφια τούς έβγαζαν πέρα μονάχα, χωρίς ανάμειξη των μεγάλων. Κάθε φορά που ανακατώνουνταν οι μεγάλοι, τα πράματα χειροτέρευαν και, μετά τον καβγά, έμεναν τ' αδέλφια μαλωμένα. Ενώ, όταν τα 'βγαζαν πέρα μονάχα, μια φορά που τελείωνε η μάχη, γαλήνευε πάλι ο ουρανός. Αυτό δεν εμπόδιζε τις φοβέρες την ώρα της μάχης. Και τώρα, παλεύοντας με τον αδελφό της, νιώθοντας πως τις τρώγει από το μεγαλύτερο της, σφίγγοντας με λύσσα τα δόντια της, είπε η Πουλουδιά: - Θα πω του θείου πως μου τράβηξες τά μαλλιά! Επίσης χαμηλόφωνα, πνιγμένα, της αποκρίθηκε ο Αντώνης: - Κι εγώ θα πω της θείας πως εσύ έφερες τις κατσικίσιες... ξέρεις τι, στην αυλή μας! Αμέσως παράτησε η Πουλουδιά τη μάχη. - Αν το πεις, θα είσαι μαντατούρης! του είπε. - Εσύ είσαι η μαντατούρα! - Καθόλου! Εγώ δε μαντατεύω! - Ουτ' εγώ δε μαντατεύω. αν δε μαντατέψεις εσύ! Αυτό ήταν το τέλος του καβγά. Χωρίς άλλες εξηγήσεις χωρίστηκαν τ' αδέλφια, βρουτσίστηκαν, συγυρίστηκαν και ειρηνεμένα, κατέβηκαν στη βεράντα. Κάτω, στη βεράντα, γύρω σ' ένα σιδερένιο τρίποδο τραπεζάκι, όλοι ήταν συναγμένοι, η θεία Μαριέτα, σαν πάντα, στην κουνιστή μαύρη της πολυθρόνα, ο θείος Ζωρζής κάπνιζε ειρηνικά το ναργιλέ του, κρατώντας μες στο δικό του το χέρι του Αλέξανδρου, που κάθουνταν φρόνιμα σ' ένα ψάθινο σκαμνί. Η Αλεξάνδρα, όρθια, με την πλάτη στην κουπαστή της βεράντας, κοίταζε σιωπηλά τη θεία Αργίνη μισοξαπλωμένη σε μια ψάθινη βαθιά πολυθρόνα, και τον Γιάννη, ένα αγόρι δώδεκα χρονών, που όρθιος και αυτός και ακατάδεχτος, ακουμπισμένος στον τοίχο με τα χέρια πίσω, κοίταζε πάνω από το κεφάλι της τη θάλασσα και δε μιλούσε σε κανένα. Η θεία Αργίνη, αν και αδελφή της θείας Μαριέτας, δεν της έμοιαζε καθόλου. Ψηλή, λεπτή, με μάτια μαύρα που σε χάιδευαν και χέρια μαλακά σα μετάξι, με στόμα που χαμογελούσε πάντα και φρύδια που δε σουφρώνουνταν ποτέ, ήταν για τα τέσσερα αδέλφια το άκρον άωτον της ομορφιάς. Φορούσε ένα καφετί φουστάνι με κίτρινο πλαστρόνι, ανοιχτό στο λαιμό, και ψάθινο καπέλο τουρλωτό, όπου σκαρφάλωναν πλαγίως λουλούδια του αγρού, και χαμογελούσε πότε της Αλεξάνδρας και πότε του Αλέξανδρου, χαδιάρικα, σα μαμά, μ' ένα χαμόγελο που έστριφτε γλυκά λίγο πλάγια στο στόμα της. Η θεία Μαριέτα, που είχε βγάλει πια γάντια και καπέλο, κουνιούνταν στην πολυθρόνα της και αναπολούσε την ακρίβεια των μαγαζιών, όπου πάλι είχε ψουνίσει παπούτσια για το κατελυτήρι αυτό, τον Αντώνη, που τρύπησε πάλι τα δικά του, πριν κλείσει ο μήνας. Το κατελυτήρι εκείνη την ώρα έβγαινε στη βεράντα, με τα μαντατούρικα τριμμένα μπροστά παπούτσια του και πριν προφθάσει να βγει από τη μέση και να ξεσκεπάσει την Πουλουδιά, που κατάφθανε πίσω του, τον έπιασε η θεία Μαριέτα και, σηκώνοντας το πόδι του, έδειξε της θείας Αργίνης τη μύτη του παπουτσιού. - Βλέπεις; Σε τέτοια θηρία χρειάζονται σιδερένια ποδήματα! είπε. Η θεία Αργίνη, που με το λίγο στραβό χαμόγελο της έγνεφε της Πουλουδιάς, για να την εγκαρδιώσει να ξεκολλήσει από τη γυάλινη πόρτα και το πόμολο της, και συνάμα άπλωνε το χέρι της ν' αγκαλιάσει τον Αντώνη, είπε γλυκά: - Όχι δα, καημένη! Αρκεί να πεις του τσαγκάρη να προσθέσει ένα σιδεράκι στις μύτες, όπως κάνω εγώ για τα δικά μου αγόρια, και ιδίως για τον Γιάννη που είναι και αυτός κατελυτήρι. Και χαμογέλασε του Γιάννη κοντά της, έτσι που της φάνηκε της Πουλουδιάς πως άλλαξε έννοια η λέξη κατελυτήρι κι έγινε έξαφνα χάδι. - Εγώ, είπε αργότερα η Αλεξάνδρα στ' αδέλφια της, αν είχα τη θεία Αργίνη μαμά, δε θα έκανα ποτέ αταξίες, για να μη λυπάται. Ενώ ο Γιάννης, που είναι κι έτσι μεγάλος, κάνει όλη την ώρα αταξίες. - Πού το ξέρεις; ρώτησε ο Αντώνης, που ένιωσε το αγορίστικο γόητρο να κινδυνεύει. - Το είδα! αποκρίθηκε η Αλεξάνδρα. Και πρώτον είχε σχίσει το παντελόνι του και στέκουνταν όλη την ώρα ακουμπισμένος στον τοίχο, για να μην τον δει κανείς και τον μαλώσει η μαμά του. Μα εγώ το κατάλαβα. Και όταν έφευγε, εγώ το είδα! - Ο Γιάννης δε θα φοβάται τη μαμά του, γιατί ποτέ δεν τον μαλώνει, είπε μελαγχολικά η Πουλουδιά. - Πού το ξέρεις; ρώτησε πάλι ο Αντώνης, χολιασμένος που τόσα παρατήρησαν τα κορίτσια, εκεί που αυτός δεν είχε δει τίποτα. - Εγώ το ξέρω! είπε η Πουλουδιά σείοντας το φουντωτό της κεφάλι. - Τίποτα δεν ξέρεις! Ούτε μίλησες του Γιάννη! - Όχι, μα το είδα όταν τον κοίταξε η θεία Αργίνη. - Δεν είδες τίποτα! Κοροφέξαλα! - Εγώ όμως είδα, είπε η Αλεξάνδρα, και ξέρω πως είναι πολύ κακό παιδί ο Γιάννης! Ήταν και τα δυο του χέρια τόσο βρώμικα, που τα έκρυβε πίσω στην πλάτη του και όλο κουνούσε τα δάχτυλα του, και όλο μαδούσε τον τοίχο της βεράντας κι έτριβε ύστερα το σοβά στα χέρια του, για να βγάλει τις μουντζούρες και τα μελάνια. - Πώς το ξέρεις; ρώτησε όλο και πιο ερεθισμένος ο Αντώνης. Αφού ήταν τα χέρια του πίσω του! - Έβλεπα κάθε λίγο σκόνες και πετραδάκια που έπεφταν από τη ράχη του. Και, σαν έφυγαν, πήγα και κοίταξα τον τοίχο και είδα πως τον είχε μαδήσει. Και είχε και δαχτυλιές μαύρες. Το πράμα άρχισε να γίνεται ενδιαφέρον. Ο Αντώνης παράτησε τα κακιώματα. - Και τι είπε η θεία Μαριέτα; ρώτησε. - Δεν το είδε. Δεν κοίταξε από κει. Και ήταν πια σούρουπο σαν έφυγαν. Μα θα το δει αύριο και θα πει πως το 'κανες εσύ! Ο Αντώνης δε μίλησε. Ανήσυχη τον κοίταξε η Πουλουδιά. - Τι θα κάνεις, Αντώνη; - Θα της πω πως δεν το έκανα. - Δε θα το πιστέψει! Να της πεις την αλήθεια, πως το 'κανε ο Γιάννης. Μια στιγμή δεν αποκρίθηκε ο Αντώνης. Συλλογίζουνταν. Ύστερα είπε: - Δε θα το πω! - Μα θα σε δείρει! Με αδιαφορία σήκωσε ο Αντώνης το δεξί του ώμο. - Ας με δείρει! έκανε. Τα κορίτσια τώρα τον κοίταζαν με θαυμασμό. Να, κάτι τέτοια είχε ο Αντώνης που τις έκανε να αισθάνονται κουτές, φοβητσιάρες και ανάξιες και να δέχονται την επιβολή του σα δίκαια. Ως την ώρα που γίνουνταν τυραννικός, και τότε αυτές επαναστατούσαν. Ο Αλέξανδρος όμως, που καθισμένος στο πάτωμα παρακολουθούσε όλη αυτή τη συζήτηση, κοιτάζοντας πότε τον έναν, πότε την άλλη, καταπώς έπαιρναν το λόγο τ' αδέλφια του, συγκινήθηκε. - Όχι, Αντώνη, παρακάλεσε και το στόμα του έτρεμε, έτοιμο να ξεσπάσει στα κλάματα, πες πως το έκανε ο Γιάννης, μη σε δείρει η θεία, όπως τη μέρα που έριξε ο αέρας κάτω τη στάμνα κι εκείνη νόμιζε πως την έσπασες εσύ! Ο Αντώνης τώρα είχε φθάσει στην ακμή του ηρωισμού και της αυτοθυσίας. Θυμήθηκε κείνο το ξύλο, θυμήθηκε το παχουλό χέρι της θείας, που δεν πονούσε και πολύ, και είπε ρίχνοντας πίσω το κεφάλι του: - Εγώ μαντατούρης δε γίνομαι! Όλοι σώπασαν υποταγμένοι. Αυτός ο Αντώνης άξιζε να είναι αρχηγός τους και ας ήταν η Αλεξάνδρα μεγαλύτερη του. Και όλο κείνο το βράδυ τα όρισε και τα κυβέρνησε τ' αδέλφια του σαν απόλυτος άρχοντας, ως την ώρα του κρεβατιού και του ύπνου. Και το άλλο πρωί, εκτός από τις ώρες που γίνουνταν τα μαθήματα, πάλι όρισε και διεύθυνε τα παιχνίδια, σα δικτάτορας που δε δέχεται ούτε ν' ακούσει άλλου γνώμη. Τα κορίτσια άρχισαν να δυσανασχετούν. Παραμάκραινε η μοναρχία του Αντώνη, προπάντων που η θεία δεν είχε δει το μουντζουρωμένο και μαδημένο τοίχο, κι έτσι δεν του έδωσε αφορμή να δείξει, με τον ηρωισμό του, πως ήταν άξιος άλλη μια μέρα να επιβληθεί στ' αδέλφια του. Τα πράματα άρχισαν να θολώνουν και θα ξεσπούσε βέβαια επανάσταση, αλλά ήλθε μήνυμα από τη θεία Αργίνη να παν τ' απόγεμα και τα τέσσερα αδέλφια με τη δασκάλα, να παίξουν με τα δικά της τα επτά παιδιά, πως θα έβγαινε κείνη έξω, πως θα έλειπε και ο θείος ο γιατρός και πως τα παιδιά θα έχουν σπίτι και αυλή δικά τους, να τρέξουν, αν θέλουν, και να φωνάξουν και να τραγουδήσουν όσο το τραβούσε η καρδιά τους. Το μήνυμα αυτό σκόρπισε τα σύννεφα, γαλήνεψε τα πρόσωπα, η επανάσταση έγινε καπνός και η ομόνοια βασίλεψε ανάμεσα στα τέσσερα αδέλφια, χωρίς μονάρχες και υποτακτικούς. Μα λίγην ώρα βάσταξε η μπουνάτσα. Όταν έμαθε η μις Ράις πως τα επτά παιδιά της θείας Αργίνης δεν είχαν ούτε δασκάλισσα Εγγλέζα ούτε νταντά, αρνήθηκε να πάγει και πρόσταξε τα τέσσερα αδέλφια να ζητήσουν να παν περίπατο, να πουν πως το προτιμούν παρά να παν στη θεία. Και η επανάσταση που είχε γίνει καπνός, ξανάγινε μπαρούτι. Άρχισε με διαμαρτυρίες, εξελίχθηκε σε ξύλο και το χέρι της Εγγλέζας ήταν πιο βαρύ και πιο σκληρό από το χεράκι της θείας Μαριέτας, και πνίγηκε σε ποτάμια από δάκρυα, που ολοένα ανάβρυζαν αστέρευτα από τρία ζευγάρια μάτια συνάμα. Μόνος ο Αντώνης δεν έκλαψε, γιατί ο Αντώνης δεν έκλαιγε ποτέ. Αλλά έσφιξε τα δόντια του με λύσσα και είπε της δασκάλας: - Είσαι κακιά γυναίκα! Και αυτό τα κατέστρεψε όλα. Καλύτερα να είχε κλάψει σαν τα κορίτσια ή σαν τον Αλέξανδρο. - Θα είχες βρει το δίκιο σου! τον βεβαίωσε η Αλεξάνδρα. Μα δε βρήκε το δίκιο του ούτε κείνος ούτε οι αδελφές του ούτε και ο μικρός Αλέξανδρος που, βαλμένος στη γωνιά με πρόσωπο κατά τον τοίχο, κλαίγοντας και αναστενάζοντας μουρμούριζε σιγά σιγά, για να τ' ακούσει μόνος ο τοίχος: - Και όμως, η μις Ράις είπε ψέματα! Όσο για τ' άλλα τρία αδέλφια, ούτε πρόφθασαν να δικαιολογηθούν. Δικάστηκαν και καταδικάστηκαν χωρίς απολογία. Γιατί είχε ακούσει το θόρυβο η θεία και είχε μπει στο σπουδαστήριο των αδελφών όπου, με άτακτα μαλλιά και το πρόσωπο αναμμένο, ο Αντώνης βαστούσε... -τι φρίκη!- ναι, ο Αντώνης βαστούσε, ψηλά πάνω από το κεφάλι του, τα δυο χέρια της μις Ράις. Άκουσε την πόρτα η μις Ράις και, με τα χέρια ακόμα αιχμαλωτισμένα στα χέρια του Αντώνη, γύρισε, είδε τη θεία και φώναξε: - Καμαρώστε τ' ανίψια σας! Ιδού με τι τρόπο γίνεται το μάθημα κάθε μέρα! Η παρουσία της θείας σταμάτησε κάθε κίνηση των αδελφών, επιθετική όσο και αμυντική. Μόνο τα δάκρυα δεν μπόρεσαν να σταματήσουν απότομα, και τα πνιγμένα αναφιλητά του Αλέξανδρου έκοβαν κάπου κάπου την τέλεια σιωπή που ξαφνικά είχε χυθεί στην κάμαρα. Και πήρε αργά η θεία μια καρέγλα και κάθισε. Και ύστερα, με σουφρωμένα φρύδια, ρώτησε: - Τι τρέχει, μις Ράις; Τα σουφρωμένα φρύδια της θείας Μαριέτας, που έμοιαζαν τόσο με τα σουφρωμένα φρύδια του πατέρα, όταν ήταν θυμωμένος, είχαν την ιδιότητα να σκορπούν βούβα και υποταγή γύρω της, όχι μόνο με τα τέσσερα αδέλφια, αλλά και με την Αφροδίτη και με την κερα-Ρήνη, ακόμα και με το θείο Ζωρζή, που σε τέτοιες ώρες, χωρίς ν' απαντήσει, δίπλωνε τους ώμους του κι έπαιρνε το καπέλο του κι έβγαινε έξω. Και μες στη σιωπή που είχε ακολουθήσει την ανεμοζάλη, ακούστηκε η φωνή της Εγγλέζας που έλεγε: - Δεν μπορώ να εξακολουθήσω να διδάσκω παιδιά που μου είπαν: «Είσαι κακιά γυναίκα»! Τα καστανά μάτια της θείας Μαριέτας, που γίνουνταν μαύρα κάτω από τα σουφρωμένα της φρύδια, περιπλανήθηκαν στα τέσσερα σκυφτά κεφάλια των ανιψιών της και στάθηκαν στον Αντώνη. Και ρώτησε: - Ποιος είπε αυτή τη λέξη; - Ποιος άλλος; Ο Αντώνης φυσικά! Και το κακό είναι που παρασύρει και τις αδελφές του και ακόμα και τον Αλέξανδρο που τόλμησε να μου πει: «Μη φωνάζεις»! Εγώ δεν τ' ανέχομαι αυτά! Η θεία δε μίλησε αμέσως. Κοίταζε τ' ανίψια της που άφωνα περίμεναν την καταδίκη τους. - Πρέπει να πέρασαν πολλές ώρες! είπε αργότερα η Αλεξάνδρα στ' αδέλφια της. Τα γόνατα μου κουράστηκαν τόσο, που κόντευα να πέσω! Δεν έπεσε κείνη. Μα έπεσε ο κεραυνός στο κεφάλι τους. Και είπε η θεία: - Δεν έχει να πάτε στη θεία Αργίνη τ' απόγεμα! Θα βγείτε περίπατο με τη μις Ράις! Και ούτε το μεσημέρι ούτε το βράδυ δε θα φάγει κανένας σας φρούτο! Και τώρα, ο κύριος Αλέξανδρος να πάγει στη γωνιά με το πρόσωπο στον τοίχο, ο δε κύριος Αντώνης να έλθει μαζί μου, ν' ανέβει στη σοφίτα και να μείνει μονάχος, κλεισμένος ως την ώρα του τραπεζιού. - Μάλιστα! Τέτοια κάνουν αυτές οι ξένες, τέτοιες ψευτιές λεν κι έτσι τυραννούν τα παιδιά! Και το κάνουν πάντα! δήλωσε ο Αντώνης το απόγεμα, όταν με τ' αδέλφια του και τη δασκάλα βγήκε από την αυλή τους. Γύρισε η Εγγλέζα και τον αγριοκοίταξε. - Σπίκ Ίγκλις! πρόσταξε με θυμό. Παρακάτω, εμπρός στην αυλή του μεγάλου σπιτιού, είδαν τ' αδέλφια τέσσερις πέντε αξιωματικούς και κυρίες που κάθουνταν γύρω σ' ένα τραπέζι στρωμένο φλιτζάνια και μπισκότα. Ο Αντώνης συμμαζεύθηκε αμέσως. Είχε αναγνωρίσει το βασιλέα, με τον Ντον ξαπλωμένο στα πόδια του, και τη βασίλισσα, που φορούσε ένα άσπρο φόρεμα μ' ένα μαύρο βελούδο στα μαλλιά. Φρόνιμα, σα στρατιώτες πέρασαν τα τέσσερα αδέλφια, με τεντωμένες τις ράχες τους, εμπρός στο βασιλικό τραπέζι. Πετάχθηκε πάνω ο Ντον και άρχισε να πηδά γύρω τους και τρόμαξε τον Αλέξανδρο. Τον φώναξε όμως πίσω ο βασιλέας και γέλασε και είπε του Αλέξανδρου: - Μη φοβάσαι, μικρέ! Είναι καλός και δε δαγκώνει! Και ντροπιασμένος χώθηκε ο Αλέξανδρος πίσω από τη δασκάλα, και οι τρεις μεγάλοι, ταπεινωμένοι από τη δειλία του αδελφού τους, πέρασαν κάνοντας τους αδιάφορους. - Αυτός ο Αλέξανδρος πάντα θα μας ντροπιάζει! είπε ελληνικά ο Αντώνης, σα γύρισαν στο δρόμο. Δε φθάνει που είπε χθες «Βρε συ» στον αξιωματικό... - Σπίκ Ίνγκλις! φώναξε άγρια η δασκάλα. Μα τ' αδέλφια είχαν αποφασίσει, πριν βγουν από την αυλή τους, να μην της πουν ούτε λέξη όλο τ' απόγεμα και να μη μιλήσουν καθόλου αγγλικά μεταξύ τους, ώσπου να πλαγιάσουν το βράδυ. Κι έτσι σιωπηλά ανέβηκαν στο λόφο, κάθισαν στις πέτρες, σταύρωσαν χέρια και πόδια και, με σφιγμένα χείλια και πεισμωμένα πρόσωπα, κοίταζαν τη θάλασσα με τα καραβάκια της. Ώσπου τους γύρισε τη ράχη η δασκάλα κι έβγαλε κρυφά την μποτίλια της και άνοιξε το βιβλίο της. Ένα ένα σηκώθηκαν τότε τ' αδέλφια, κατέβηκαν στο δρόμο και κάθισαν στη σκόνη, κάνοντας κύκλο, να συζητήσουν την κατάσταση και να οργανώσουν την αντίσταση που στο μέλλον έπρεπε να είναι γενική, αδιάκοπη και αμείλικτη, χωρίς όμως και να μπορεί η δασκάλα να βρει πάτημα για μαντατέματα. - Εγώ, είπε ο Αντώνης, αν ξαναδοκιμάσει ποτέ να με δείρει, δε θα της πω πια «Κακιά γυναίκα», μα θα σηκωθώ και θα βγω από την κάμαρα χωρίς να της μιλήσω. - Κι εγώ! είπε ο Αλέξανδρος που ήθελε να εξιλεωθεί από την πρωτυτερινή του τρομάρα και το χθεσινό του αμάρτημα απέναντι του αξιωματικού. Η Αλεξάνδρα τον μέτρησε με μια ματιά, τόσο μικρούτσικος που ήταν, και είπε: - Ναι! Εσύ! Εσένα θα σε στρώσει μπρούμυτα στα γόνατα της, όπως πάντα, και θα σου τις βρέξει, χωρίς να μπορείς εσύ να κάνεις τίποτα! Τα μάτια του Αλέξανδρου βούρκωσαν με την ενθύμηση του «πάντα» και του «βρεξίματος» και τα χείλια του άρχισαν να τρέμουν. Προστατευτικά έριξε ο Αντώνης το χέρι του πάνω στους ώμους του μικρού του αδελφού. - Έννοια σου, του είπε μεγαλόψυχα, εγώ θα σε πάρω από το χέρι και θα σε πάγω έξω μαζί μου! - Κι εγώ θα πάγω ίσια στη θεία και θα της πω: «Θεία, η μις Ράις θέλει να μας δείρει»... είπε η Αλεξάνδρα που αισθάνουνταν το θάρρος της να μεγαλώνει με κάθε λέξη που ανταλλάζουνταν. Και να δούμε τότε τι θα πει αυτή, σαν τη μαλώσει η θεία. Μελαγχολικά είπε η Πουλουδιά: - Η θεία δε θα τη μαλώσει! Θα σε δείρει εσένα! Όλοι σώπασαν συλλογισμένοι. Μπορεί να ήταν σωστό αυτό που έλεγε η Πουλουδιά. Και βλέποντας την εντύπωση που έκαναν τα λόγια της στ' αδέλφια της, πήρε φόρα η Πουλουδιά και πρόσθεσε: - Καλύτερα να το πούμε στο θείο. Αυτός δε μας δέρνει ποτέ. Κι εκείνος θα την κάνει... θα την κάνει... Δεν ήξερε τι θα την κάνει ο θείος, ώστε το άφησε ανείπωτο και ο καθένας μπορούσε να φανταστεί το χειρότερο για τη μις Ράις. Μα είχε πάρει αέρα η Πουλουδιά, κουνούσε το κεφάλι της, μιλούσε σα μεγάλη κι έπρεπε να ξαναμπεί στη σειρά της. - Ναι! Στο θείο! έκανε ο Αντώνης. Τι ανοησίες που λες! Θα του πει η θεία «Εσύ, Ζωρζή, μην ανακατώνεσαι» και θα πάρει ο θείος το καπέλο του και θα βγει έξω. Και αυτό μπορούσε να γίνει. Είχε ξαναγίνει και άλλοτε. - Και τότε... πωπώ, τι έχομε να πάθομε από τη μις Ράις! είπε η Αλεξάνδρα. Και όλο το ωραίο πρωτυτερινό της θάρρος καταγκρεμίστηκε και την έπιασε τρόμος, σα να ήλθε κιόλα η ώρα να τις φάγει. - Πωπώ! έκανε επίσης τρομαγμένος ο Αλέξανδρος, κουνώντας απάνω κάτω το κεφάλι του. Ο Αντώνης άπλωσε τα πόδια του και σήκωσε ένα σύννεφο σκόνη από την τροχιά του δρόμου. - Τι θα μας κάνει; είπε ακατάδεχτα. Θα της πιάσω τα χέρια, όπως το πρωί, και θα την ντροπιάσω! Η Πουλουδιά είχε ξαναπέσει στην απαισιοδοξία της. - Και θα φωνάξει αυτή, και πάλι θα έλθει η θεία, και πάλι θα σε κλείσει στη σοφίτα! είπε με αθυμία. Ως απάντηση, ο Αντώνης ξανακλότσησε τη σκόνη, σήκωσε δεύτερο σύννεφο και σηκώθηκε και αυτός. - Σεις τα κορίτσια είστε φοβητσιάρες! είπε περιφρονητικά. Δε θα κάνετε ποτέ σας τίποτα! Και χώνοντας τα χέρια στις τσέπες, άρχισε πάλι να σκαρφαλώνει στο λόφο. - Τι φεύγεις; του φώναξε η Αλεξάνδρα. Δεν αποφασίσαμε τίποτα! Μα ο Αντώνης είχε σκύψει και, ανακούρκουδα, γοργά, χώριζε τα ξερά κλαριά ενός θάμνου και πάλι πηδούσε παρακάτω, έπεφτε ανακούρκουδα και πάλι χώριζε άλλα κλαριά. Είχε βγάλει το καπέλο του και κάθε λίγο το κατέβαζε στα κλαριά, σα να ήθελε να τα καπακώσει. Η περιέργεια της Αλεξάνδρας την έκανε να ξεχάσει τα προσβλητικά λόγια του Αντώνη. Πετάχθηκε πάνω και με τ' αδέλφια της πήρε κι εκείνη τον ανήφορο. Μα ο Αντώνης όλο ξανασηκώνουνταν, όλο πηδούσε παραπέρα και όλο γύρευε μες στ' αγκάθια. - Τι ψάχνεις; του φώναξε η Αλεξάνδρα. Με τα δυο χέρια τής έγνεψε ο Αντώνης να μην πλησιάσει. - Σσσστ! έκανε. Μια σαυρίτσα! Και κατεβάζοντας τελευταία φορά το καπέλο του, φώναξε θριαμβευτικά: - Την τσάκωσα! Γρήγορα! Γρήγορα! Ελάτε να με βοηθήσετε να την πιάσω! Ελάτε όλοι! Ούτε η Αλεξάνδρα ούτε η Πουλουδιά δεν αγαπούσαν τις σαύρες. Μα ύστερα από τα προσβλητικά λόγια του Αντώνη πώς να το δείξουν; Κοίταξε η Αλεξάνδρα την Πουλουδιά και κοίταξε η Πουλουδιά την Αλεξάνδρα, και σιωπηλά, αλλά χωρίς βία, σίμωσαν τον Αντώνη. Ο Αλέξανδρος, διστακτικός, θεώρησε φρονιμότερο να μην πλησιάσει πολύ. - Πιάστε το καπέλο μου... γρήγορα, και οι δυο σας! Πατήστε το με τα χέρια, τις άκρες, η μια από δω, η άλλη από κει! πρόσταξε αναμμένος ο Αντώνης. Προσέξτε μη σας φύγει! Πάτησαν τα κορίτσια και, γονατιστός, ανάμεσα τους, ο Αντώνης έχωσε το χέρι κάτω από το καπέλο, πασπατεύοντας να πιάσει τη σαύρα. Φοβισμένη αυτή πετάγουνταν εδώ κι εκεί, γυρεύοντας να φύγει, και χτυπιούνταν στις πλευρές του καπέλου. Χτύπησε και την πλευρά που πατούσε η Πουλουδιά, τρόμαξε αυτή, έβγαλε μια φωνή και σήκωσε τα χέρια της. Και άνοιξε μια πόρτα κι έφυγε η σαύρα. - Τι έκανες! φώναξε ο Αντώνης. Και τέτοιες φωτιές έβγαζαν τα μάτια του, που θυμήθηκε η Πουλουδιά τα φρύδια της θείας Μαριέτας. - Με... με χτύπησε η σαύρα... είπε μισοζαλισμένη και από το φόβο της σαύρας και από το θυμό του Αντώνη. Έξω φρενών εκείνος της έδωσε μια σπρωξιά και ξανασήκωσε το χέρι. Μα δεν πρόφθασε να τη χτυπήσει και βροχή έπεσαν ξυλιές στους δικούς του ώμους, στο κεφάλι, στη ράχη, κόβοντας του φωνή και αναπνοή. - Μις Ράις! ξεφώνισαν τα δυο κορίτσια τρομαγμένα. Μα τι μις Ράις ήταν αυτή! Το καπέλο της ήταν στραβό στο κεφάλι της, τα μαλλιά της σκουλιά ξεχτένιστα, η φούστα της είχε στρίψει στο ένα πλάγι και τα μάτια της... πωπώ, τα μάτια της, θολά και κατακόκκινα, παράβγαιναν, θα 'λεγες, με τη μύτη της, ποιο να μοιάσει περισσότερο με παντζάρι. Και ανεβοκατέβαιναν τα χέρια της στο κεφάλι του Αντώνη, σαν της πλύστρας τον κόπανο στα ρούχα της μπουγάδας, και γύρευε κείνος να της ξεφύγει, μα πού! Τον είδε έξαφνα η Αλεξάνδρα αιματωμένο και φώναξε: - Πουλουδιά! Να τον βοηθήσομε! Τρομαγμένη έτρεξε και η Πουλουδιά να πιάσει με την αδελφή της τα χέρια της Εγγλέζας, όταν μια νυχιά τής γδέρνει το μάγουλο και τη γεμίζει και αυτήν αίματα. Βγάζει τις φωνές η Αλεξάνδρα, μπήγει τα κλάματα ο Αλέξανδρος, γυρίζει η δασκάλα να δει τι τρέχει και της ξεφεύγει ο Αντώνης, σέρνοντας μαζί του και την Πουλουδιά. Κάνει να τους κυνηγήσει η Εγγλέζα, σκοντάφτει και πέφτει χάμω και μένει σα ζαλισμένη. Παρακάτω μαζεύτηκαν όλα μαζί τ' αδέλφια και, σαν πιο μεγάλη, η Αλεξάνδρα τα κοίταξε στο πρόσωπο να δει από πού μάτωναν. Είχε ανοίξει η μύτη του Αντώνη κι έτρεχε άφθονο αίμα, και από το γδάρσιμο στο μάγουλο της Πουλουδιάς είχε πασαλειφθεί αίματα όλο της το πρόσωπο. Τότε έβγαλε η Αλεξάνδρα το καθαρό μαντίλι της και σκούπισε το πρόσωπο της Πουλουδιάς, ύστερα και του Αντώνη, στέγνωσε το κλαμένο πρόσωπο του Αλέξανδρου και, λίγο σαστισμένη ακόμα από την αντάρα που είχε πέσει απάνω τους, πήρε τ' αδέλφια της και κάθισαν στο χώμα να συνέλθουν. Ωστόσο είχε συνέλθει και η δασκάλα από το πέσιμο της. Σηκώθηκε με δυσκολία και, με το καπέλο της ακόμα πιο στραβό και μισοξεκούμπωτη τη φούστα της, κατασκονισμένη και σκοντάφτοντας, πλησίασε τ' αδέλφια και τους είπε, μιλώντας αργά και δύσκολα: - Πάμε στο σπίτι... Κάνατε πο... πολύ δρόμο, παι... παιδιά μου... και κουραστήκατε... όχι; Κοιτάχθηκαν τ' αδέλφια. Τι άλλαξε και τους μιλούσε γλυκά; Και πώς δεν ξανάρχισε το ξύλο; Σηκώθηκαν ευθύς και ακολούθησαν τη δασκάλα, που, βαστώντας το χέρι του Αλέξανδρου, κατέβαινε προς το δρόμο. Μα ήταν ξεκούμπωτη η φούστα της και σκάλωνε στα πόδια της και κάθε λίγο σκόνταφτε και της ξέφευγε το χέρι του Αλέξανδρου, κι εκείνη ύστερα ξεχνούσε να το ξαναπιάσει κι έμενε ο Αλέξανδρος πίσω. Τον άκουσε η Αλεξάνδρα που έκλαιγε, γιατί ήταν, λέει, κουρασμένος, και γύρισε πίσω και πήρε το χέρι του, και στην αράδα πήγαιναν σιωπηλά τα τέσσερα αδέλφια πίσω από τη δασκάλα, που σήκωνε με τη φούστα της σύννεφο τη σκόνη. Καλά και ράβει η θεία και δε μας είδε! είπε η Αλεξάνδρα λίγη ώρα πιο ύστερα, αφού πλύθηκαν και χτενίστηκαν και κατέβηκαν πάλι τ' αδέλφια στην αυλή, χωρίς τη δασκάλα, που είχε κλειστεί στην κάμαρα της. Ήσασταν και οι τρεις τόσο βρώμικοι! - Μα μας είδε η βασίλισσα! είπε η Πουλουδιά. Και γύρισε μάλιστα και μας κοίταξε δυο φορές! - Θα κοίταξε κανέναν άλλο, είπε ο Αντώνης, έτοιμος πάντα να επαναστατήσει για κάθε επίκριση γυναικεία, είτε από τραπεζιέρα ήρχουνταν είτε από αδελφή είτε από βασίλισσα. Θα κοίταζε την Αλίς Χορν. - Όχι, μας κοίταξε εμάς, δυο φορές! Ναι, εγώ την είδα! επέμεινε η Πουλουδιά. - Και πρώτον η Αλίς ήταν στη δική της πόρτα και η βασίλισσα δεν μπορούσε να τη δει, επικύρωσε η Αλεξάνδρα. Και η πόρτα της Αλίς είναι ύστερα από τη δική μας. Η Αλίς Χορν, συνομήλικη του Αντώνη και γειτόνισσα του, είχε δύο αδέλφια, τον Μαξ δέκα χρονών και τον Αλέκο, που ήταν μικρότερος από την Πουλουδιά και μεγαλύτερος από τον Αλέξανδρο. Τα γειτονοπούλα αυτά ήρχουνταν στην αυλή της θείας Μαριέτας κι έπαιζαν με τα τέσσερα αδέλφια, όποταν τα έβλεπαν μόνα. Η παρουσία της μις Ράις είχε πάνω τους την επίδραση του σκιάχτρου πάνω στα σπουργίτια. Όταν την άκουαν ή την έβλεπαν, όπου φύγει φύγει! Συχνά, σαν ήταν μόνα τ' αδέλφια, ο Αντώνης σκαρφάλωνε στη γαζία της αυλής τους και, αν από πάνω από το παρατηρητήρι του έβλεπε τα Χορνόπουλα, τα φώναζε στην αυλή του, και το παιχνίδι γίνουνταν άξιο της πλούσιας φαντασίας του, προπάντων σαν ήταν και ο Μαξ. Ειδεμή μόνο με κορίτσια, τι να φανταστείς και τι να εφαρμόσεις; Σήμερα όμως κανένας δεν είχε όρεξη για την Αλίς και τ' αδέλφια της. - Μας είδε η βασίλισσα! είπε πικρά η Αλεξάνδρα. Και, το χειρότερο, μας είδε και η Αλίς! Κι έμπηξε τα γέλια και δάγκασε τα χέρια της κι έτρεξε πίσω στο σπίτι της! Πώς θα μας περιγελάσει! - Και είδε το καπέλο της μις Ράις που ήταν στραβό; ρώτησε τρομαγμένος ο Αλέξανδρος. - Βέβαια! αποκρίθηκε η Αλεξάνδρα. Και κουνώντας το κεφάλι της πρόσθεσε η Πουλουδιά: - Και είδε τα αίματα στην μπλούζα του Αντώνη! - Δεν έχω αίματα! διαμαρτυρήθηκε ο Αντώνης. - Ναι, έχεις! Εδώ! είπε η Πουλουδιά φέρνοντας μπροστά τον πλατύ ναυτικό κολάρο του. Τον τράβηξε ο Αντώνης ακόμα πιο μπροστά, να βεβαιωθεί πως αλήθεια ήταν αιματωμένος, και είπε: - Πώς πήγε εκεί πίσω το αίμα; - Θα σου έσπασε το κεφάλι! αναφώνησε η Αλεξάνδρα. Για να δω; Πού πονείς; Ο Αντώνης δεν πονούσε πουθενά. Δε θέλησε όμως να λιγοστέψει το θαυμασμό των αδελφών του για την ηρωική του καρτερία και τους παρέδωσε το κεφάλι του. Μα, όσο και να έψαξαν τα δυο κορίτσια ανάμεσα στα μαλλιά του, δε βρήκαν καμιά πληγή. Λίγο απογοητευμένος, ιδίως που της Πουλουδιάς το μάγουλο μάτωνε ακόμα κάπου κάπου, είπε ο Αντώνης: - Εγώ... εγώ δεν άφηνα να μου χτυπήσει το κεφάλι ή να μου γδάρει το πρόσωπο! Εγώ θα της έπιανα τα χέρια! Μόνο που, έτσι άνανδρα, με χτύπησε από πίσω! Ας ερχόταν μπροστά μια φορά και να 'βλεπε αυτή! - Κι εγώ θα της έπιανα τα χέρια! είπε η Πουλουδιά που, μ' όλη τη φανερή πληγή, ένιωθε καταφρόνια στα λόγια του Αντώνη. Κι εγώ θα της έπιανα τα χέρια, αν... αν... Δε βρήκε αμέσως για ποιο λόγο δεν το έκανε και θριαμβευτικά ξαναβρίσκοντας μεμιάς την ανδρική του υπεροχή, είπε ο Αντώνης: - Εσύ δεν της τα 'πιασες και όμως σε χτύπησε από μπρος, στο πρόσωπο! Πειραγμένη έκανε ν' απαντήσει η Πουλουδιά, μα τη διέκοψε η Αλεξάνδρα. - Εγώ, είπε, σαν είδα τα αίματα, ήθελα να πάρω τον Αλέξανδρο από το χέρι, να πάρω και την Πουλουδιά, να σε φωνάξω και σένα και να τρέξομε να φύγομε, κι εκείνη θα έμπλεκε στη φούστα της που είχε λυθεί και δε θα μπορούσε να μας κυνηγήσει και θα την αφήναμε κει και θα ερχόμασταν σπίτι! - Αλήθεια! θαύμασε η Πουλουδιά, που τέτοια τολμηρή λύση δεν την είχε σκεφθεί. Μα ο Αντώνης, που από κανένα κορίτσι δεν παραδέχουνταν ούτε τολμηρές αποφάσεις ούτε καν και ιδέες καθόλου, τη ρώτησε απότομα: - Και γιατί δεν το έκανες; - Γιατί; επανέλαβε η Αλεξάνδρα, μάταια γυρεύοντας μιαν απάντηση που δεν ήρχουνταν. - Ναι, γιατί δε μας το είπες ελληνικά; Και γιατί, σαν έπεσε κάτω, πάλι δεν είπες τίποτα; - Κούκου! Μια φωνή από ψηλά γλίτωσε εγκαίρως την Αλεξάνδρα και τους έκανε όλους να σηκώσουν το κεφάλι. Πάνω από τον τοίχο που χώριζε τις δυο αυλές πρόβαλε το κεφάλι της η Αλίς, με δυο ξανθές πλεξούδες δεμένες στεφάνι και, αμέσως μετά, παρουσιάστηκαν τα ξέθωρα μαλλιά του Μαξ και ύστερα το κόκκινο ολοστρόγγυλο πρόσωπο του και πλάγι τους το πενταχρονίτικο, πάντα γελαστό, μουτράκι του Αλέκου. - Ο μπαμπούλας έφυγε; ρώτησε χαμηλόφωνα η Αλίς. - Όχι! αποκρίθηκε η Αλεξάνδρα. Και για να μιλήσει πιο σιγά, έκανε να πλησιάσει τον τοίχο. Μα την ίδια στιγμή ακούστηκε η φωνή της θείας Μαριέτας, και τα τρία ξανθά κεφάλια εξαφανίστηκαν από πάνω από τον τοίχο, την ώρα που το μελαχρινό κεφάλι της θείας εμφανίζουνταν στο παράθυρο της σκάλας. - Τι κάνετε τέτοιαν ώρα εδώ, παιδιά; Γιατί δεν είστε περίπατο; φώναξε η θεία από ψηλά. Απροετοίμαστα, μαγκωμένα, μάσησε κάθε αδέλφι από μιαν απάντηση διαφορετική, που δεν έφθασε ως το παράθυρο της σκάλας. - Δεν ακούω... Σταθείτε, κατεβαίνω, είπε η θεία. Και το κεφάλι της χάθηκε πάλι. Τ' αδέλφια αλληλοκοιτάχθηκαν, τινάχθηκαν, συγυρίστηκαν και βιαστικά ρώτησε η Αλεξάνδρα: - Τι θα πούμε; Μα δεν πρόφθασαν να βρουν καμιάν απάντηση και, πηδηχτή και στρογγυλή, βγήκε η θεία στην αυλή. - Γιατί είστε δω, παιδιά; Πού είναι η μις Ράις; Τ' αδέλφια ξανακοιτάχθηκαν χωρίς ν' απαντήσουν. Με μια γοργή ματιά στα τέσσερα σκυφτά κεφάλια, υποψιάρικα είπε η θεία: - Τι τρέχει; Αλεξάνδρα, εσένα ρωτώ! Πού είναι η μις Ράις; - Στην... κάμαρα της... μουρμούρισε η Αλεξάνδρα. - Γιατί; - Δεν ξέρω... Δεν κατέβηκε... Μα τη διέκοψε η θεία. - Τι έπαθες, Πουλουδιά; Έλα δω! έκανε πιάνοντας την ανιψιά της από τους ώμους. Σήκωσε το κεφάλι... Κοίταξε με! Ποιος σου το 'κανε αυτό στο μάγουλο; Τα σουφρωμένα της φρύδια γύρισαν κατά τον Αντώνη. - Εσύ; ρώτησε. - Όχι! αναφώνησε η Πουλουδιά και σώπασε φοβισμένη. - Εσένα δε σε ρώτησα! είπε η θεία. Τον Αντώνη ρωτώ! Αντώνη, εσύ χτύπησες την αδελφή σου; - Όχι, θεία! αποκρίθηκε χωρίς πολύ θάρρος ο Αντώνης. - Ποιος τη χτύπησε; Πες μου! - Η μις Ράις, είπε ακόμα πιο χαμηλόφωνα ο Αντώνης. - Η μις Ράις; Τα φρύδια της θείας ξεσουφρώθηκαν και ανέβηκαν σχεδόν ως τα μαλλιά της. - Γιατί; Τι έκανε η Πουλουδιά; Μα... καλέ, τι είναι αυτά; Αίματα στα ρούχα σου; αναφώνησε η θεία τραβώντας πάλι μπροστά τον τσαλακωμένο του κολάρο. - Άνοιξε η μύτη μου! εξήγησε ο Αντώνης. - Κι έσταξε στη ράχη σου; Τι παραμύθια είναι αυτά; Ναι, αλήθεια, έμοιαζαν παραμύθια όλα αυτά, τόσο, που έχασε την παλικαριά του ακόμα και ο Αντώνης. Και σώπασε. Και τότε έγινε παλικάρι η Αλεξάνδρα. Η φωνή της έτρεμε πολύ, μα δε στάθηκε καθόλου. Και είπε μεμιάς: - Αλήθεια σας λέγει, θεία! Η μις Ράις χτύπησε τον Αντώνη στο κεφάλι και στο πρόσωπο και του άνοιξε τη μύτη, και τον χτυπούσε και στην πλάτη και παντού, παντού! Και τρέξαμε με την Πουλουδιά να τον γλιτώσομε, κι έδειρε την Πουλουδιά και της ξέγδαρε το πρόσωπο, κι έτρεχαν αίματα, και τρομάξαμε... Αχ, θεία, τρομάξαμε πολύ! αναφώνησε η Αλεξάνδρα και ξέσπασε στα κλάματα. Την είδε ο Αλέξανδρος και άρχισε κι εκείνος να κλαίει φωναχτά. Και τότε έγινε κάτι περίεργο. Η θεία δε σούφρωσε καθόλου τα φρύδια της, μόνο έβγαλε ένα πολύ ψιλό μαντίλι, που μύριζε τριαντάφυλλο, και σκούπισε τα μάτια του Αλέξανδρου. Και δε μάλωσε καθόλου την Αλεξάνδρα, μόνο της είπε: - Έλα πάνω μαζί μου! Έλα να μου τα ξαναπείς όλα αυτά εμπρός στη μις Ράις! - Όχι, θεία! Παρακαλώ! προσπάθησε να πει η Αλεξάνδρα. Μα η θεία την πήρε από το χέρι. - Μην είσαι ανόητη! της είπε γλυκά. Τι φοβάσαι, αφού είσαι μαζί μου; Και τ' άλλα τρία αδέλφια είδαν μαγεμένα τη θεία να μπαίνει στο σπίτι με την Αλεξάνδρα και να σιάζει χαδιάρικα τα κατσαρωτά, σαν της Πουλουδιάς, μαλλιά της, χωρίς καθόλου να σουφρώνει τα φρύδια. - Και τώρα;... Η μις Ράις;... έκανε ο Αντώνης καμτσικώνοντας τον αέρα με τη χλωρή του βέργα, που ήταν πάντα πρόχειρη. - Θα τις φάγει; ρώτησε η Πουλουδιά σμίγοντας μ' έκσταση τα χέρια της. Από πάνω από τον τοίχο παρουσιάστηκαν πάλι τα τρία ξανθά κεφάλια. - Πσσστ... πσσστ... Τι σας έκανε ο μπαμπούλας; - Τι θα κάνει η θεία σας τον μπαμπούλα; - Μη κι έλθει κάτω ο μπαμπούλας; ρώτησαν τα τρία κεφάλια μαζί. Ο Αντώνης κοντοστάθηκε. Δεν του πολυάρεζε ν' ανακατώνει τη γειτονιά στις δουλειές του. Μα η Πουλουδιά, που, σαν κορίτσι που ήταν, δε συλλογίζουνταν πολλά πράματα, σίμωσε αμέσως τον τοίχο και, χαμηλόφωνα, με σηκωμένο το κεφάλι κι ενωμένα τα χέρια, διηγήθηκε όλη την ιστορία του περιπάτου. Ώστε τι να κάνει και ο Αντώνης, προπάντων που δεν τα έλεγε και σωστά η Πουλουδιά και ξεχνούσε πολλά που έκανε και είπε ο Αντώνης; Αναγκάστηκε να πλησιάσει κι εκείνος στον τοίχο και να πει κι εκείνος το λόγο του και μάλιστα να πάρει εκείνος ολόκληρο το λόγο και να παραμερίσει την Πουλουδιά, που μαγεμένη τον άκουε, τόσο τα έλεγε καλά. Και, όρθιος κοντά τους, ο Αλέξανδρος κοίταζε κι εκείνος τα τρία κεφάλια πάνω στον τοίχο και μ' έκσταση άκουε τα λόγια του Αντώνη, τυλίγοντας και ξετυλίγοντας τα δάχτυλα του το ένα μες στο άλλο. Ώσπου κατέβηκε η Αλεξάνδρα και άλλαξε ολότελα η ατμόσφαιρα της αυλής. Η μις Ράις ήταν πολύ άρρωστη, πάρα πολύ άρρωστη, παραμιλούσε, δεν αναγνώριζε κανένα· και σαν είδε τη θεία, άπλωσε τα χέρια και είπε: - Έλα, μωρό μου! Η Αλεξάνδρα άρχισε τα κλάματα και όλοι οι άλλοι αποσβολώθηκαν. - Κι εγώ που ήθελα να τη δείρει η θεία... μουρμούρισε η Πουλουδιά. - Κι εγώ που την είπα μπαμπούλα... είπε η Αλίς από πάνω από τον τοίχο. - Κι εγώ! - Κι εγώ! είπαν και τ' άλλα δυο κεφάλια κοντά της. - Και τώρα τι θα κάνομε; ρώτησε ο Αλέξανδρος και η φωνή του έτρεμε σαν κατσίκας. Η Αλεξάνδρα σκούπισε τα μάτια της και τους διηγήθηκε όλη την ιστορία. Η θεία είχε τρομάξει πολύ, γιατί είπε της μις Ράις: «Δεν είμαι μωρό, είμαι η θεία της Αλεξάνδρας» και πάλι δεν τη γνώρισε κείνη. Και είπε η θεία κάτι τρομερό. Είπε: «Δε μ' αρέσει η θέση της!» Κι έστειλε ευθύς την Αφροδίτη να φωνάξει το θείο το γιατρό. Και η κερα-Ρήνη που τα 'κουσε είπε: «Για να λέγει η κυρία πως δεν της αρέσει η θέση της, πρέπει να είναι του θανατά!» Και τη ρώτησε η Αλεξάνδρα: «Θα πεθάνει;» Και είπε η κερα-Ρήνη: «Ίσως». Τα τέσσερα αδέλφια στέκουνταν μουδιασμένα και τα τρία κεφάλια πάνω στον τοίχο δε γελούσαν πια. Και πέρασε κάμποση ώρα. Και είπε η Αλεξάνδρα: - Δεν μπορούμε σήμερα, Αλίς, να παίξομε μαζί σας. Θα πάμε στη βεράντα να περιμένομε το θείο το γιατρό. - Να έλθομε αύριο; ρώτησε η Αλίς. - Ναι, βέβαια! είπαν τα μεγαλύτερα αδέλφια. Και τα τρία ξανθά κεφάλια χάθηκαν πίσω από τον τοίχο. Ο Αλέξανδρος δεν είχε μιλήσει. Όρθιος, τυλίγοντας και ξετυλίγοντας τα δάχτυλα του, κοίταζε τον τοίχο και ρώτησε: - Πώς ανέβηκαν εκεί πάνω; Ο Αντώνης και τα δυο κορίτσια αγανάκτησαν. Πώς μπορούσε να σκεφθεί και να μιλήσει ο Αλέξανδρος για άλλο παρά για το θάνατο της μις Ράις; Σήκωσε όμως και ο Αντώνης το κεφάλι κατά τον τοίχο. Αλήθεια, πώς ανέβηκαν εκεί πάνω; Δεν ήξερε. Ευτυχώς όμως ο Αλέξανδρος δεν είχε ρωτήσει κανένα τους ιδιαιτέρως, κι έτσι μπήκαν όλοι στο σπίτι χωρίς να του απαντήσουν. Ο θείος ο γιατρός έφθασε και πήγε πάνω με τη θεία Μαριέτα. - Μην κουνήσετε από δω από τη βεράντα, είπε η θεία στ' αδέλφια. Εκτός... Σήκωσε τα μάτια της στα σύννεφα που μαζεύουνταν πυκνά από τη δύση. - Εκτός αν βρέξει, πρόσθεσε, και τότε να μπείτε μέσα. Και ακολούθησε το θείο, ίσιο, λιγνό, με ψαρό μουστάκι και γένια, που ανέβαινε. Και πέρασε πολλή ώρα κι εκείνοι δεν κατέβαιναν. - Θα είναι πιο άρρωστη η μις Ράις! είπε η Αλεξάνδρα. - Ίσως πέθανε πια! πρόσθεσε η Πουλουδιά. Και όλα τ' αδέλφια μελαγχόλησαν. Και τότε ήλθε ο Γιάννης. Με τα χέρια στις τσέπες, κουνιστός, χωρίς βία, ανέβηκε τις σκάλες της βεράντας και ρώτησε: - Πού είναι η θεία Μαριέτα; - Απάνω, με το θείο. Η μις Ράις είναι πολύ άρρωστη, αποκρίθηκε η Αλεξάνδρα. Ο Γιάννης είχε βγάλει το δεξί του χέρι από την τσέπη του και, σα μεγάλος, το έδωσε στην Αλεξάνδρα, στον Αντώνη, στην Πουλουδιά και στον Αλέξανδρο, και είπε στον καθένα χωριστά: - Καλησπέρα! Το είπε πολύ ευγενικά. Και ύστερα από τη χθεσινή του διαγωγή, που μάδησε τον τοίχο για να καθαρίσει τα χέρια του, τ' αδέλφια δεν ήξεραν πολύ καλά τι στάση να πάρουν. Ο Γιάννης όμως δε φαίνουνταν καθόλου ν' αντιλαμβάνεται πως βρίσκουνταν σε στενοχώρια τα εξαδέλφια του. Σα να μιλούσε σε μεγάλη κυρία, είπε ευγενικά της Αλεξάνδρας: - Η μητέρα μ' έστειλε να ρωτήσω ποιος είναι άρρωστος. Ανησύχησε που στείλατε έτσι βιαστικά να πάρετε τον πατέρα. Ο πληθυντικός «στείλατε» και «να πάρετε» κολάκευσε πολύ την Αλεξάνδρα, που δεν είχε φαντασθεί ως εκείνη την ώρα πως έπαιζε ρόλο, εκείνη και τ' αδέλφια της, στον ερχομό του θείου Γιώργη. Άλλο τόσο ευγενικά και πρόθυμα αποκρίθηκε του Γιάννη: - Ναι! Παρακαλέσαμε να έλθει πολύ γρήγορα, γιατί η μις Ράις είναι πολύ, πάρα πολύ άρρωστη. - Τι έχει; ρώτησε ο Γιάννης χωρίς να φαίνεται πολύ ταραγμένος. - Παραμιλά! αποκρίθηκε η Αλεξάνδρα. Μα καθόλου δεν ταράχθηκε ο Γιάννης. - Πολλοί άνθρωποι παραμιλούν και με λίγο πυρετό! είπε καθησυχαστικά. Τ' αδέλφια θαύμασαν. Τι είναι ωστόσο να 'χεις πατέρα γιατρό! Μα θυμήθηκε η Αλεξάνδρα κάτι φοβερό. - Η θεία. είπε: «Δε μ' αρέσει η θέση της!» Και η κερα-Ρήνη λέγει πως θα είναι του θανατά! Ο Γιάννης χαμογέλασε με επιείκεια. - Ούτε η θεία ούτε η κερα-Ρήνη δεν είναι γιατροί! είπε. Αυτή η ασυζήτητη αλήθεια αποστόμωσε τ' αδέλφια που, και τα τέσσερα, όρθια, θαμπωμένα, κοίταζαν τον Γιάννη. Τους είδε αυτός και γέλασε. - Τι με κοιτάζετε έτσι; ρώτησε. Πολύ ντράπηκαν τ' αδέλφια και όλα κούνησαν από τη θέση τους και καμώθηκαν πως κάτι γυρεύουν. Άθελα γύρισε η Αλεξάνδρα στον τοίχο που είχε μαδήσει χθες ο Γιάννης, ενώ ο Αλέξανδρος έσκυβε να κουμπώσει ένα χαμένο κουμπί από το παπούτσι του, η Πουλουδιά άπλωνε το χέρι της πάνω από την καγκελαρία να δει αν βρέχει, και σιωπηλά ο Αντώνης κατέβηκε στο δρόμο. Μα τον είδε ευτυχώς η Αλεξάνδρα κι έτρεξε στη σκάλα και του φώναξε: - Η θεία είπε να μην κουνήσομε από δω! Κοντοστάθηκε ο Αντώνης και κακοθέλητα είπε: - Πάγω μια στιγμή στης Αλίς. - Όχι, να μην πας! πρόσταξε η Αλεξάνδρα. Θα θυμώσει η θεία! Αργά επέστρεψε ο Αντώνης και, κλοτσώντας ένα ένα τα σκαλοπάτια όσο ανέβαινε, είπε: - Θέλω κάτι να ρωτήσω την Αλίς... - Ποια είναι η Αλίς; ρώτησε ο Γιάννης. - Η Αλίς Χορν... Κάθεται δω, πλάγι μας, αποκρίθηκε βιαστικά η Πουλουδιά, ενθουσιασμένη που βρήκε μια κουβέντα να κάνει με το μεγάλο εξάδελφο. Παίζομε συχνά μαζί της. Έχει κι έναν αδελφό μεγάλο, που τον λένε Μαξ. Τον ξέρεις, Γιάννη; - Τον ξέρω, είπε ακατάδεχτα ο Γιάννης. Έρχεται στο σχολείο μου. - Έχει κι ένα μικρό αδελφό και τον λένε Αλέκο, προθυμοποιήθηκε να τον πληροφορήσει η Πουλουδιά. Και τον αγαπούμε πολύ... Ο Γιάννης είχε ξαναβάλει τα χέρια του στις τσέπες του και χαμογελούσε ακόμα πιο ακατάδεχτα. - Τους ξέρω, είπε. Και πρόσθεσε: - Είναι Εβραίοι! Τ' αδέλφια έμειναν εμβρόντητα. - Εβραίοι!... Και πάγει ο Μαξ στο σχολείο σου; έκανε η Αλεξάνδρα. - Γιατί όχι; είπε ο Γιάννης. Η απάντηση του Γιάννη τους έριξε όλους σε συλλογή. Και ο Αντώνης, σαν αγόρι προς αγόρι, πήρε το λόγο και είπε: - Ο Στάμος λέγει πως οι Εβραίοι σταύρωσαν το Χριστό! - Ποιος είναι ο Στάμος; ρώτησε ο Γιάννης. - Ένας εξάδελφος μας στην Αλεξάνδρεια. Είναι αλήθεια; - Βέβαια είναι αλήθεια, αποκρίθηκε ο Γιάννης. - Λοιπόν πώς μπορείς να παίζεις μαζί τους; - Εγώ δεν παίζω με τον Μαξ, δεν τον έχω φίλο, γιατί είναι μικρός και σ' άλλη τάξη. Μα άλλα παιδιά παίζουν. - Χριστιανοί; - Ναι. - Μα δε φοβούνται; ρώτησε η Πουλουδιά. - Τι να φοβηθούν; Η Πουλουδιά αποστομώθηκε. Κάθε απάντηση του Γιάννη της φαίνουνταν αλήθεια, βεβαίωση που δε σήκωνε συζήτηση. Τόσο έμοιαζε να τα ξέρει όλα αυτός ο Γιάννης! Και η Αλεξάνδρα κλονίστηκε. Εκείνη όμως, σαν πιο μεγάλη τόλμησε να πει: - Μα ο Στάμος λέγει πως αν δείξεις του Εβραίου ένα σταυρό, αυτός πέφτει ξερός! Γιατί έχει ένα διάβολο μέσα του και σα δει ο διάβολος το σταυρό, σκάζει! Ο Γιάννης την κοίταξε και είπε: - Τι ανοησίες! - Ναι! επέμεινε η Αλεξάνδρα. Κι εμείς ξέραμε κάτι κορίτσια Εβραίες που πήγαιναν κι έπαιζαν στο ίδιο περιβόλι όπου πηγαίναμε κι εμείς και μας είπε ο Στάμος να δοκιμάσομε και να δούμε. Και πήραμε το σταυρό της βαφτίσεώς μου... Έχωσε η Αλεξάνδρα το χέρι της μες στο λαιμό του φουστανιού της και τράβηξε έξω ένα χρυσό σταυρό που κρέμουνταν σε μιαν αλυσιδίτσα. - Να, αυτό το σταυρό! Κι εμείς φοβόμασταν πολύ. Και ο Στάμος είπε: «Δώσ' μου εμένα το σταυρό!» Και σαν είδε τις Εβραίες, σήκωσε το σταυρό... - Κι έπεσαν ξερές; ρώτησε ο Γιάννης. Η Αλεξάνδρα μαζεύθηκε. - Όχι! ομολόγησε. Έφυγαν. Μα ο Στάμος λέγει πως δεν τον είχαν κοιτάξει καλά και γι' αυτό δεν έσκασαν... - Τι ανοησίες! είπε πάλι ο Γιάννης. Ο Στάμος, θαρρώ, τις κόβει! - Εσύ δεν το πιστεύεις, Γιάννη; ρώτησε η Πουλουδιά κλονισμένη. - Όχι! αποκρίθηκε ο Γιάννης. - Και όμως είναι αλήθεια! βεβαίωσε η Αλεξάνδρα. Να, ρώτα τον Αντώνη να σου πει τι λέγει ο Στάμος. Μα ο Αντώνης δε θέλησε να πει τι λέγει ο Στάμος. Δεν ταίριαζε, απέναντι ενός αγοριού, να δώσει δίκαιο σε κορίτσι. Κι εδώ, ή ο Στάμος είχε πει «ανοησίες», όπως έλεγε ο Γιάννης, ή ο Γιάννης ήταν άπιστος Θωμάς, που και αυτό ήταν κακό. Ώστε γύρισε στον Αλέξανδρο και τον διέταξε: - Πήγαινε απάνω και φέρε μου τη σβούρα μου! - Δεν πάγω! είπε ο Αλέξανδρος που με πάθος παρακολουθούσε τις περιπέτειες του σταυρού, του διαβόλου και των Εβραίων. - Πήγαινε! επανέλαβε ο Αντώνης. Δε γυρνά καλά! Θέλω να τη δείξω του Γιάννη! - Πηγαίνω ύστερα! αποκρίθηκε ο Αλέξανδρος. - Αν δεν πας, ξέρεις;... Θα πω του Γιάννη τι είπες στον αξιωματικό! Ο Αλέξανδρος πετάχθηκε απάνω. - Όχι! αναφώνησε. Ο Γιάννης γύρισε. - Τι είπες; Και σε ποιον αξιωματικό; ρώτησε με καλοσύνη. - Μην πεις! φώναξε με αγωνία ο Αλέξανδρος. Και σου φέρνω τη σβούρα σου! Και σαν αστραπή χάθηκε πίσω από τις πόρτες και όρμησε στη σκάλα. Στη βεράντα έπεσε σιωπή. Ο Γιάννης κοίταζε τις εξαδέλφες του και οι εξαδέλφες κοίταζαν τη θάλασσα, για να κρύψουν την ντροπή που τις πλάκωσε πάλι με την ενθύμηση του αξιωματικού και του Αλέξανδρου. Μόνος ο Αντώνης, με τα χέρια στις τσέπες του πανταλονιού του και το κεφάλι ψηλά, πήγαινε κι έρχουνταν κλοτσώντας καρέγλες και τραπέζι, χωρίς ντροπή και χωρίς ανησυχία, αφού εκείνος όριζε την κατάσταση και από κείνον κρέμουνταν να πει ή να μην πει, να ντροπιάσει την οικογένεια στα μάτια του Γιάννη ή να βαστάξει το γόητρο της ψηλά. Πέρασε ένας κουλούρας φωνάζοντας: - Φρέσκα κουλούρια της ώρας! Κατέβηκε ο Γιάννης, διάλεξε ένα κουλούρι κι έβγαλε από την τσέπη του μια φούχτα πράματα, όπου χώριζαν δυο βόλοι, ένας σουγιάς, τρεις τέσσερις πενίτσες, ένα κομματάκι αλυσίδα και μια πεντάρα. Πήρε την πεντάρα και την έδωσε του κουλούρα και άρχισε ν' ανεβαίνει σιγά, σηκώνοντας τη μύτη του κατά τον ουρανό. - Βρέχει, είπε. Και με το κουλούρι στο χέρι, ακούμπησε στην ξύλινη κολόνα που βαστούσε τη σκεπή της βεράντας, κοιτάζοντας κατά τη θάλασσα και αγνοώντας εξάδελφο κι εξαδέλφες, που τον λοξοκοίταζαν με περιέργεια. Ώσπου λαχανιασμένος κατέβηκε ο Αλέξανδρος και, κατακόκκινος και ανήσυχος, έδωσε τη σβούρα του Αντώνη. Γύρισε ο Γιάννης και του χαμογέλασε με το λίγο στραβό χαμόγελο της θείας Αργίνης και του πρόσφερε το κουλούρι. - Σ' αρέσει; ρώτησε. Για σένα τ' αγόρασα! Σάστισε ο Αλέξανδρος και κοκκίνισε ακόμα περισσότερο. Σάστισαν και οι αδελφές του, σάστισε ακόμα περισσότερο και ο Αντώνης. Και δεν ήξερε ο Αλέξανδρος τι να κάνει. - Ε, δεν το παίρνεις; ρώτησε ο Γιάννης. Και το πήρε ο Αλέξανδρος και ξέχασε να πει ευχαριστώ. - Αυτός ο Αλέξανδρος όλο θα μας ντροπιάζει... μουρμούρισε η Αλεξάνδρα της Πουλουδιάς. Δώσ' του μια σπρωξιά να ξυπνήσει... Μα, πριν προφθάσει η Πουλουδιά να δώσει την παραγγελμένη σπρωξιά, βγήκε πηδηχτή και θυμωμένη η θεία, άρπαξε τον Αλέξανδρο με το κουλούρι στο χέρι και τον πήρε μέσα φωνάζοντας: - Βρέχει, δεν το βλέπετε; Τι κάνεις εσύ, Αλεξάνδρα, που είσαι η πιο μεγάλη; Και τι σας είπα πριν; Θέλετε νταντά να σας φυλάγει, κοτζάμ παιδιά; Η απρόοπτη αυτή μπόρα, που από το κεφάλι του Αλέξανδρου ξεσπούσε έξαφνα στο κεφάλι της Αλεξάνδρας, ζάλισε ακόμα περισσότερο τα ξαφνισμένα από το κουλούρι αδέλφια. Κι επειδή η θεία τούς είπε και άλλα και μάλωσε τον καθένα χωριστά, μπάζοντας τους μέσα, κι έκλεισε με πάταγο τη γυάλινη πόρτα και φώναξε: «Αφροδίτη! Φέρε καφέ και γλυκό για το γιατρό, στο γραφείο του κυρίου» και ξανάφυγε βιαστική, όπως είχε έλθει, τ' αδέλφια άργησαν να συνέλθουν και ύστερα στάθηκαν και κοιτάχθηκαν και μετρήθηκαν. Ο Αλέξανδρος ήταν ολόκληρος εκεί, με το κουλούρι ακόμα στο χέρι. Μα έλειπε ένας, ο Γιάννης. Μουδιασμένα πήγαν τ' αδέλφια στη γυάλινη πόρτα και κοίταξαν έξω, όπου τώρα έπεφτε καταρράχτης η βροχή. Ο Γιάννης ήταν ακόμα εκεί, στην ίδια κολόνα, σκασμένος στα γέλια, με τα δυο χέρια στις τσέπες, και κοίταζε τα εξαδέλφια του κοροϊδευτικά. Και, καθώς πλάκωσαν και οι τέσσερις τη μύτη τους στο τζάμι, αυτός τους έβγαλε τη γλώσσα, δηλαδή τους κορόιδεψε ακόμα περισσότερο. Ο Αντώνης δήλωσε πως αυτό ήταν αδικία. Γιατί, σα μάλωνε η θεία Μαριέτα, ήθελαν δεν ήθελαν έπρεπε να μπουν μέσα, ενώ ο Γιάννης, που ήταν μεγάλος και είχε και μητέρα και πατέρα στο σπίτι... Μα ο Γιάννης, απέξω, τώρα έκανε τέτοια πράματα, που όλες οι κουβέντες σταμάτησαν και ο Αλέξανδρος ξέχασε να κόψει το κουλούρι του. Με τα χέρια στις τσέπες πηδούσε μ' ενωμένα τα ποδάρια κι έπεφτε με ανοιχτά και πάλι ξαναπηδούσε με ανοιχτά και ξανάπεφτε μ' ενωμένα, τρεις, τέσσερις, πέντε φορές στην αράδα. Και ύστερα, χωρίς να σταθεί, έβγαλε τα χέρια του από τις τσέπες του, έπιασε τη μέση του και άρχισε να χορεύει μονάχος του. Και τι χορό! Πετούσε τα πόδια του μπροστά και τα χτυπούσε χάμω και ύστερα τα πετούσε πλάγια και πάλι τα χτυπούσε χάμω και σήκωνε τα γόνατα του ως το πιγούνι και λύγιζε ως κάτω στις πλάκες και πάλι πηδούσε σαν μπάλα κι έστριφτε σα σβούρα στο τακούνι του και στέκουνταν στο ένα πόδι, κι έγερνε το σώμα του ως κάτω και ακουμπούσε χάμω στο χέρι του, τεντώνοντας τάβλα το άλλο πόδι, και πάλι ορθώνουνταν μεμιάς και χτυπούσε απανωτά τις πλάκες με τακούνια και μύτες, πλακαπλάκ, πλακαπλάκ, πλακ, πλακ! Θαμπωμένα τον κοίταζαν τ' αδέλφια. Και, σα να μην έφθαναν όλα αυτά, έβαλε μπροστά του μια καρέγλα και πήδηξε από πάνω. Και ύστερα πήρε το τρίποδο σιδερένιο τραπέζι και το έβαλε στη μέση κι έπαιξε βαρελάκια, πηδώντας από πάνω. - Τι δεν κάνει αυτός ο Γιάννης! είπε θαυμάζοντας η Αλεξάνδρα. Μα και αυτού ακόμα δε σταμάτησε ο Γιάννης. Εκεί που θαύμαζαν τ' αδέλφια, σήκωσε το τραπέζι στα χέρια του, το αναποδογύρισε στον αέρα, με τα πόδια πάνω, και το στήριξε στο κεφάλι του. Τ' αδέλφια ξέσπασαν σε χειροκροτήματα. Και τότε είπε η Πουλουδιά την ιστορική εκείνη αναίδεια που έμεινε μαύρη σελίδα στα οικογενειακά τους αρχεία. Μαγεμένη, εκστατική, είπε: - Εγώ, σα μεγαλώσω, θα πάρω τον Γιάννη! Καταστροφή! Παν τα μάγια και η γοητεία, πάει και το μεθύσι! - Και ποια είσαι συ που θα πάρεις τον Γιάννη; ρώτησε με καταφρόνια ο Αντώνης. - Και πού το ξέρεις αν θέλει να σε πάρει ο Γιάννης; ρώτησε συνάμα η Αλεξάνδρα. Και ως και ο Αλέξανδρος, που ήταν συνήθως κόμμα της, είπε: - Ναι, πού το ξέρεις; Κατακόκκινη, ντροπιασμένη, είχε κολλήσει πάλι η Πουλουδιά το μέτωπο της στο γυαλί της πόρτας μα πού να κοιτάξει πια τον Γιάννη! Και πάλι θα ήθελε να την κατάπινε η γη κι έκανε πως βλέπει τις κλωστές από νερά που κρέμουνταν στην ξύλινη σκεπή της βεράντας και τσάκιζαν στην κουπαστή και γίνουνταν σκόνη υγρή και σκορπίζουνταν χάμω. Και είπε ο Αντώνης: - Μούτρο για σιδέρωμα! Αυστηρά τον διέκοψε η Αλεξάνδρα: - Αντώνη, το ξέρεις πως η μαμά δε θέλει να λες τέτοια λόγια! - Μα είναι φανταγμένη! διαμαρτυρήθηκε ο Αντώνης. - Πολύ φανταγμένη, είπε η Αλεξάνδρα. Μα εσύ να μη λες άσχημα λόγια! Άνοιξε ο Αλέξανδρος το στόμα του να μιλήσει, μα πάλι άλλαξε γνώμη και δεν είπε τίποτα. Και σε λίγο έκοψε ένα κομμάτι από το κουλούρι του και το πρόσφερε της Πουλουδιάς. Μα εκείνη, χωρίς να γυρίσει, σήκωσε τον ώμο της. Και θέλησε ο Αλέξανδρος να της το βάλει στο χέρι κι εκείνη τράβηξε το χέρι της. Και για να μη λυπηθεί ο Αλέξανδρος με τον τρόπο της, είπε ο Αντώνης: - Δώσε μού το μένα! και το έφαγε. Και είπε η Αλεξάνδρα: - Και μένα! Κι έκοψε άλλο κομμάτι ο Αλέξανδρος και της το 'δωσε. Κι επειδή δε γύριζε η Πουλουδιά, ακούμπησε ο Αλέξανδρος το κουλούρι του στο τραπέζι, πήρε μια καρέγλα, την έστησε κοντά της και ανέβηκε πάνω, πλάγι της, να δει τι κοιτάζει. Δεν είδε όμως τίποτα. Και, αφού στραβολαίμιασε γυρεύοντας να δει, ξανακατέβηκε και ζήτησε για παρηγοριά το κουλούρι του. Μα από το κουλούρι δεν έμενε πια παρά ένα κομματάκι μια σταλιά και λίγα σησάμια σκορπισμένα στο τραπέζι. Θύμωσε ο Αλέξανδρος και χτύπησε το πόδι του και είπε πως θέλει όλο το κουλούρι του. Και άναψε καβγάς. Αγανακτισμένη γύρισε η Πουλουδιά ν' ακούσει και απέξω ο Γιάννης κόλλησε το πρόσωπο του στο τζάμι να δει, και την ίδια ώρα έβγαινε η θεία Μαριέτα με το θείο Γιώργη από το γραφείο του θείου Ζωρζή. Τα πράματα ήταν πολύ άσχημα, προπάντων που ο Αλέξανδρος άρχιζε να κλαίει. Πέρασε βιαστικά ο Αντώνης κοντά του και του είπε: - Αν κλάψεις, θα πω της θείας πως είπες «Βρε συ» στον αξιωματικό! Και συνάμα άνοιξε του Γιάννη που χτυπούσε το τζάμι. Ο Αλέξανδρος κατάπιε τα δάκρυα του, η Πουλουδιά την αγανάκτηση της, και οι τέσσερις θυμήθηκαν ξαφνικά πως η μις Ράις ήταν πολύ άρρωστη. Μπήκε μέσα ο θείος Γιώργης γελώντας και τον ακολούθησε η θεία Μαριέτα. Εκείνη δε γελούσε· φαίνουνταν μάλιστα πολύ σκοτισμένη και τα φρύδια της ήταν σηκωμένα στη μέση σαν περισπωμένη. Και είπε ο θείος Γιώργης: - Μπα, Γιάννη, τι κάνεις εδώ; Μα σαν του αποκρίθηκε ο Γιάννης: «Μ' έστειλε η μητέρα να ρωτήσω ποιος είναι άρρωστος», είπε ο θείος ο γιατρός κάτι παράξενο. Είπε, χτυπώντας τον Γιάννη στον ώμο: - Κανένας δεν είναι άρρωστος! Άιντε, πάμε σπίτι μας! Καθισμένα στα κρεβάτια τους, εκείνο το ίδιο βράδυ, αφού τα είχε ξεκουμπώσει και πλύνει η Αφροδίτη, και κανένας δεν είχε τυλίξει χαρτιά στα μαλλιά των κοριτσιών, τα τέσσερα αδέλφια, με σβησμένο το κερί και κατεβασμένες τις κουνουπιέρες, χαμηλοκουβέντιαζαν. - Εγώ ήθελα να ξέρω, είπε η Αλεξάνδρα, γιατί δε μας είπαν την αλήθεια! - Γιατί δε μας είπαν τίποτα πρόσθεσε η Πουλουδιά. - Πώς δε μας είπαν τίποτα; ρώτησε ο Αντώνης. Μας είπε η θεία πως είναι πολύ άρρωστη η μις Ράις! - Και είπε ο θείος Γιώργης του Γιάννη πως κανένας δεν είναι άρρωστος εδώ! αποκρίθηκε η Αλεξάνδρα. - Μπορεί να μην ξέρει καλά ο θείος Γιώργης! παρατήρησε ο Αλέξανδρος. - Σώπα συ! του είπε ο Αντώνης. Αφού είναι γιατρός ο θείος! - Και η Αφροδίτη δεν ξέρει; έκανε η Πουλουδιά. - Εκείνη ξέρει πιο καλά απ' όλους! επικύρωσε η Αλεξάνδρα. Αφού ήταν στην κάμαρα σαν πήγε ο θείος με τη θεία, και ήταν και ύστερα, και ήταν και πριν. - Ε! Αυτή δεν είπε ποτέ πως η μις Ράις δεν είναι άρρωστη! είπε ο Αντώνης. - Όχι, μα είπε: «Αυτές οι Εγγλέζες δεν παθαίνουν τίποτα, κι έννοια σας!» Που είναι σα να λέγει πως δεν είναι άρρωστη! αποκρίθηκε η Αλεξάνδρα. - Είπε και κάτι άλλο, πρόσθεσε συλλογισμένη η Πουλουδιά. Είπε: «Κάθε άλλος θα είχε γκρεμοτσακιστεί δέκα φορές! Αυτή τίποτα!» Γιατί θα είχε γκρεμοτσακιστεί η μις Ράις; Και από πού; - Από το κρεβάτι της ίσως; αν είχε πέσει; έκανε δειλά ο Αλέξανδρος. - Όχι, γιατί είπε η Αφροδίτη: «Με τα εγγλέζικα ποδάρια της τα 'βγαλε πέρα» και δε μίλησε για κρεβάτι, αποκρίθηκε η Πουλουδιά. Την άκουσα που το είπε της κερα-Ρήνης. Τα τέσσερα αδέλφια έπεσαν σε συλλογή. - Εγώ αύριο θα πάγω μέσα να τη δω και θα σας πω! αποφάσισε ο Αντώνης. - Κι εγώ! πετάχθηκε και είπε ο Αλέξανδρος. - Όχι εσύ, δεν κάνει! Είσαι μικρός και μπορείς να κολλήσεις την αρρώστια της! - Καθόλου δε θα κολλήσω! Και θα πάγω! - Τότε θα πάμε όλοι μας! είπε η Αλεξάνδρα. - Σιγά, μη ζητήσει τώρα να πάγει και η Πουλουδιά! έκανε κοροϊδευτικά ο Αντώνης. Η Πουλουδιά ορτσώθηκε υψώνοντας και τη φωνή: - Και γιατί να μην πάγω; - Γιατί είσαι κορίτσι, και τα κορίτσια κάθονται ήσυχα! Από τα κοριτσίστικα κρεβάτια σηκώθηκε διαμαρτυρία. Ο Αντώνης τους είπε να σωπάσουν. Ο Αλέξανδρος υποστήριζε τις αδελφές του. Για να επιβληθεί, αναγκάστηκε ο Αντώνης να φωνάξει. Τα κορίτσια επαναστάτησαν, μα κανένας δεν τις άκουσε, γιατί όλοι μιλούσαν μαζί. Παλαμάκια δυνατά και μια φωνή ανέβηκαν από το κάτω πάτωμα. - Παιδιά, θέλετε ν' ανεβώ; Ξαφνική σιωπή απλώθηκε στη σκοτεινή κάμαρα. Ούτε φωνή ούτε κίνηση ακούστηκε πια. Και όταν ανέβηκε η θεία να βεβαιωθεί πως όλα ήταν εντάξει, τέσσερις κουνουπιέρες άσπρες ξεχώριζαν θαμπά στην αστροφεγγιά που έμπαινε από τα ορθάνοιχτα παράθυρα, μα τσιμουδιά πια δεν ακούουνταν. Την επαύριο το πρωί μεγάλη είδηση συντάραξε τα τέσσερα αδέλφια. Είπε η Αφροδίτη: - Πάει η μις Ράις! - Τι; Πέθανε; - Όχι, έφυγε! Κανένας δεν το πίστεψε. Κι ένας ένας πήγε στην πλαγινή κάμαρα να βεβαιωθεί και βρήκε την πόρτα ανοιχτή και την κάμαρα άδεια. Και πήγαν τ' αδέλφια στη θάλασσα με την Αφροδίτη κι έκαναν όλες τις αταξίες και δεν ήθελαν πια να βγουν από το νερό, ώσπου θύμωσε η Αφροδίτη και φοβέρισε πως θα το πει της θείας. Και όταν γύρισαν στο σπίτι και κάθισαν στο πρόγευμα, εκεί που σερβίριζε τον καφέ με το γάλα, είπε η θεία: - Παιδιά, η μις Ράις ήταν άρρωστη χθες και έφυγε. - Πού πήγε, θεία; ρώτησε η Αλεξάνδρα. - Δεν ξέρω. Μα ίσως πήγε στη μητέρα της, ώσπου να γίνει πάλι καλά. Και σεις κοιτάξτε να είστε πολύ φρόνιμοι σήμερα, να μη θυμώσω! Ο θείος δεν είπε τίποτα, μόνο κοίταξε τ' αδέλφια, το ένα ύστερα από το άλλο, μ' ένα χαμόγελο που στένευε τα μάτια του από τις πολλές τις δίπλες. Ούτε τ' αδέλφια δεν είπαν τίποτα. Μόνο κοιτάχθηκαν και σώπασαν. Μα όταν βρέθηκαν μόνα, πήγε ροδάνι η γλώσσα τους. - Και πρώτον, είπε η Αλεξάνδρα, άρρωστη δεν ήταν η μις Ράις, αφού έφυγε. Ένας άρρωστος παίρνει λάδι και μένει στο κρεβάτι. Και στη μητέρα της δεν πήγε, αφού μας είπε πως η μητέρα της πέθανε και ο πατέρας της ξαναπαντρεύτηκε και δεν ξέρει πού είναι. - Ναι, είπε η Πουλουδιά, μα και η θεία, βλέπεις, δεν ήξερε. Είπε «ίσως». Και πρέπει κάτι να τρέχει, γιατί, σα ρώτησα την Αφροδίτη, μου αποκρίθηκε πως ούτε κείνη δεν ήξερε πότε έφυγε η μις Ράις. Και όμως ύστερα είπε πως πονεί το χέρι της, γιατί κατέβασε το μπαούλο που ήταν πολύ βαρύ. Γιατί λοιπόν κατέβασε το μπαούλο, αν δεν ήξερε πως φεύγει η μις Ράις; - Και η κερα-Ρήνη λέγει κοροφέξαλα! είπε πάλι η Αλεξάνδρα. Μου είπε, σαν τη ρώτησα: «Να πας να ρωτήσεις τη θεία σου! Εμένα δε με βαλαν να τη φυλάγω!» Και με την Αφροδίτη όλο κρυφομιλάει. - Ίσως... άρχισε ο Αλέξανδρος. Μα δε βρήκε τι μπορούσε το «ίσως» να είναι κι έμεινε με τα χέρια του απλωμένα στα γόνατα του και με την απορία του. - Και τι μας μέλει τι ώρα έφυγε και γιατί; Φθάνει που έφυγε! Ζήτω η ελευθερία! φώναξε ο Αντώνης χορεύοντας στο ένα πόδι, όπως είδε τον Γιάννη να το κάνει χθες. Πάει το μάθημα! Βούλιαξε το μάθημα! Παιχνίδι όλη μέρα σήμερα! Μα τι παιχνίδι να φανταστούν, που να μη μοιάζει με κανένα παιχνίδι που έπαιξαν ως τώρα; Χρειάζουνταν για την περίσταση αυτή κάτι εντελώς διαφορετικό κι εξαιρετικό, κάτι μεγάλο και τρελό, άξιο της καινούριας ελευθερίας τους. Κι ενώ το συζητούσαν, ήλθε στο σπουδαστήριο η κερα-Ρήνη μ' ένα πανέρι βύσσινο για γλυκό. Το είχε στείλει η θεία Αργίνη κι έπρεπε να καθαριστεί γρήγορα, γιατί ήταν λίγο γινωμένο. Η θεία μηνούσε ν' αρχίσουν τα κορίτσια ευθύς το ξεκουκούτσιασμα κι εκείνη έρχεται αμέσως. - Να παιχνίδι μια φορά! είπε καταχαρούμενη η Αλεξάνδρα που, σαν και την Πουλουδιά, τρελαίνουνταν για τις σπιτικές δουλειές. Έλα, Αντώνη, και συ, να κάνομε πιο γρήγορα! Μα ο Αντώνης ακατάδεχτα κοίταζε τις προετοιμασίες των κοριτσιών, τις ποδιές που ζώνουνταν, τα μανίκια που σήκωναν και τύλιγαν ως τον άγκωνα, τις σουπιέρες, το πακετάκι με άπιαστες φορκέτες, με πιάτα όπου θα έριχναν τα κουκούτσια. Αυτός δεν ήταν κορίτσι. Αυτή δεν ήταν αντρίκεια δουλειά. Φαντάσου να έλεγαν του πατέρα: «Βάλε ποδιά κι έλα να καθαρίσεις βύσσινο ή τριαντάφυλλο ή σταφύλι»! Σήκωσε τους ώμους του ο Αντώνης και, με τα χέρια στις τσέπες, βγήκε από την κάμαρα. - Έλα, Αλέξανδρε, φώναξε, άφησε τις γυναικείες αυτές δουλειές στα κορίτσια! Ο Αλέξανδρος, που είχε δέσει μια πετσέτα στη μέση του και με λαχτάρα ετοιμάζουνταν να βοηθήσει, διαλέγοντας και βάζοντας χωριστά τα σάπια βύσσινα και βγάζοντας τα κοτσάνια, δίστασε μια στιγμή. Ήταν μεγάλος ο πειρασμός να μείνει με τα κορίτσια και να πασπατεύει βύσσινα! Ήταν τόσο κόκκινα και δροσερά! Μα, πάλι, ν' αρνηθεί την πρόσκληση του Αντώνη, που του έκανε την τιμή να του φερθεί σαν αγόρι - τιμή σπάνια όσο και ποθητή - και να τον βάλει στην ίδια μοίρα με τον εαυτό του; Δεν μπόρεσε ο Αλέξανδρος ν' ανθέξει στο δεύτερο. Αναστενάζοντας, ξεζώθηκε την πετσέτα και ακολούθησε τον Αντώνη. - Τόσο το καλύτερο! είπε λίγο πειραγμένη η Αλεξάνδρα, θα μας μείνει εμάς περισσότερο βύσσινο να καθαρίσομε! Και με ζήλο έχωναν το δυο κορίτσια το κεφάλι μιας φορκέτας σε κάθε βύσσινο, τραβούσαν έξω το κουκούτσι, έριχναν το φρούτο σε μια σουπιέρα και το κουκούτσι σ' ένα πιάτο. Το γλέντι ήταν μεγάλο. Έτρεχαν τα ζουμιά, κόκκινα σαν αίμα, σ' όλο το γυμνό μπράτσο κι έσταζαν από τον άγκωνα. Κι έπρεπε να προσέχεις να μη στάξουν ούτε χάμω ούτε στα ρούχα σου, γιατί λέκιαζαν, και να έχεις πάντα μια κατσαρόλα κάτω από τον άγκωνα, που να μαζεύει το ζουμί, γιατί η θεία φώναζε, μη χαθεί ούτε στάλα, που θα κάνει όμορφο χρώμα στο γλυκό. - Και τα κουκούτσια μη χαθούν, γιατί θα στραγγίσουν ύστερα, είπε η Αλεξάνδρα της Πουλουδιάς, ούτε κανένα από τα πολύ γινωμένα βύσσινα. Από αυτά θα γίνει ύστερα η βυσσινάδα... Τη διέκοψε ο Αλέξανδρος που μπήκε στην κάμαρα σα σίφουνας: - Αλεξάνδρα! Έλα γρήγορα! Ο Αντώνης είναι πολύ άρρωστος! Γρήγορα! Γρήγορα! Θα κάνει, λέει, εμετό! Πετάχθηκε πάνω η Αλεξάνδρα. Μα τι να κάνει τα ζουμιά που έσταζαν από τα χέρια της και που δεν έπρεπε να τα σκουπίσει, μη λεκιάσουν την πετσέτα; Ευτυχώς η κερα-Ρήνη είχε φροντίσει να βάλει και μια λεκάνη με νερό απάνω στο τραπέζι, για το τέλος της δουλειάς. - Γρήγορα! Γρήγορα! φώναζε ο Αλέξανδρος. Ξέβγαλε η Αλεξάνδρα τα χέρια της, βούτηξε και η Πουλουδιά τα δικά της και, τρεχάτες και οι δυο, ακολούθησαν τον Αλέξανδρο. Τις πήγε ίσια στο γραφείο του θείου. Σωριασμένος στα γόνατα, ακουμπισμένος στον τοίχο, το πρόσωπο κατάχλομο και τα μάτια κλειστά, ο Αντώνης φαίνουνταν αλήθεια του «θανατά», όπως είπε ύστερα η Αλεξάνδρα, όταν τη ρώτησε η Αφροδίτη. Έτρεξαν οι δυο αδελφές κι έκαναν να τον σηκώσουν. Μα, καθώς τον άγγιξαν, γούρλωσε ο Αντώνης τα μάτια του, τις κοίταξε με αγωνία, έκανε να σηκωθεί, μα δεν πρόφθασε. Και... πλουφ... όλο το πρωινό πρόγευμα χύθηκε στο πάτωμα! Ευτυχώς συγύριζε ακόμα η Αφροδίτη την τραπεζαρία, όταν άκουσε τις φωνές των κοριτσιών κι έτρεξε. Σήκωσε τον Αντώνη, που είχε πέσει χάμω σα σακούλι άδειο, και τον ξάπλωσε στον καναπέ, του έβρεξε το μέτωπο και το πρόσωπο και βγήκε έξω να φέρει σφουγγαρόπανα και νερά να πλύνει το πάτωμα. - Πώς σου ήλθε, Αντώνη; ρώτησε η Αλεξάνδρα που εξακολουθούσε να του βρέχει το μέτωπο, όπως είχε δει την Αφροδίτη να το κάνει. Ο Αντώνης δε μίλησε. Αλλά βιαστικά, μήπως και του κόψει ο Αντώνης το λόγο και δεν προφθάσει να τα πει, διηγήθηκε ο Αλέξανδρος την ιστορία, με πολλά πήγαινε κι έλα, φασαρεύοντας και πολυλογώντας, για ν' αναπαραστήσει και να ζωντανέψει τη σκηνή. - Να, έτσι! είπε ο Αλέξανδρος. Μου λέγει ο Αντώνης: «Τι να παίξομε;» Εγώ δεν ήξερα. Και είπε ο Αντώνης: «Εγώ θα είμαι ο θείος Ζωρζής και συ θα είσαι η κερα-Ρήνη!» Και κάθισε, να έτσι, στην πολυθρόνα. Εγώ δεν ήθελα να είμαι κερα-Ρήνη. Μου είπε ο Αντώνης: «Θα κάνεις μόνο αγορίστικες δουλειές. Φέρε μου το ναργιλέ του θείου!»... - Αντώνη! αναφώνησε η Αλεξάνδρα πιάνοντας το πιγούνι της με τα δυο της χέρια. Πώς τόλμησες; Ο Αντώνης δεν αποκρίθηκε. Κι εξακολούθησε ο Αλέξανδρος με ακόμα πιότερη πολυλογία: - Ναι, κι εγώ του το είπα: «Όχι, Αντώνη. Ο θείος δε θέλει!» Μα εκείνος πρόσταξε: «Φέρε μού τον!» Κι εγώ δεν μπορούσα να τον σηκώσω. Λοιπόν ήλθε ο Αντώνης, να έτσι, και ήθελε να τον σηκώσει. Και ύστερα μου είπε: «Είναι αναμμένος. Θέλεις να κάνω, όπως κάνει ο θείος, φούσκες στο νερό;» Και είπα ναι. Κι εκείνος έβαλε το κεχλιμπάρι στο στόμα κι έκανε φούσκες στο νερό. Κι έκανε, ξέρεις, πολλέεεες... πολλές φούσκες! Και του είπα: «Κάνε το πάλι!» Και το ξανάκανε. Και του είπα: «Πάλι!» Μα εκείνος δεν ήθελε πια. Είπε: «Θα κάνω εμετό!» Και πήγε στον τοίχο κι έπεσε χάμω κι εγώ έτρεξα να σας το πω... Με κλειστά μάτια μουρμούρισε ο Αντώνης: - Μην το πείτε της θείας! Την ίδια ώρα μπήκε μέσα η θεία. Φορούσε κι εκείνη μια μεγάλη ποδιά άσπρη και είχε τα μανίκια της σηκωμένα. - Τι τρέχει; ρώτησε. Κανένας δε μίλησε. Πίσω από τη θεία μπήκε μέσα η Αφροδίτη με σφουγγαρόπανα κι έναν κουβά νερό. - Το παιδί είναι κακοδιάθετο, είπε, κι έκανε εμετό! Η θεία φαίνουνταν ανήσυχη. Είχε πλησιάσει τον καναπέ κι έπιασε το μέτωπο του Αντώνη. - Είναι δροσερός, είπε, και είναι σαν ιδρωμένος! Τι έχεις, Αντώνη; Μην έφαγες τίποτα βύσσινα; - Όχι! Όχι, θεία! φώναξαν μαζί τα δυο κορίτσια, ούτε ήλθε μαζί μας να τα καθαρίσει! Μας φώναξε ο Αλέξανδρος εμάς τις δυο! - Μα πώς του ήλθε; ρώτησε πάλι η θεία. Κανένα από τ' αδέλφια δε μίλησε. Κι ευθύς είπε η Αφροδίτη: - Θα 'ναι η ζέστη! - Ναι, είπε η θεία, κάνει πολλή ζέστη σήμερα! Άνοιξε το παράθυρο, Αφροδίτη, να του φυσήξει... Και παίρνοντας ένα χάρτινο ριπίδι από το τραπέζι, άρχισε να φυσά του Αντώνη. - Αισθάνεσαι καλύτερα; ρώτησε. - Ναι, θεία, ευχαριστώ, είμαι καλά, αποκρίθηκε ο Αντώνης. Μα ούτε άνοιγε τα μάτια του ούτε σηκώνουνταν. Και σαν είπε η θεία «Συνήλθε το χρώμα του. Είναι καλύτερα. Πάμε τώρα, κορίτσια, να καθαρίσομε το βύσσινο», σηκώθηκαν οι δυο αδελφές χωρίς να τολμήσουν να κοιτάξουν καν το ναργιλέ. Η θεία όμως τον είδε. Τίποτα δεν ξέφευγε από τη γοργή ματιά της. - Ποιος άγγιξε το ναργιλέ του κυρίου; ρώτησε την Αφροδίτη. Η τραπεζιέρα που σφουγγάριζε το πάτωμα γύρισε και, σηκώνοντας με απορία τα φρύδια, της είπε: - Κανένας, κυρία! Ποιος θα τον αγγίξει; - Αυτό ρωτώ κι εγώ! είπε η θεία. Ο κύριος είχε τυλίξει το μαρκούτσι γύρω στο γυαλί, πριν φύγει! Ποιος το ξετύλιξε και το έριξε χάμω; Η Αφροδίτη γύρισε πάλι να δει και είπε βιαστικά: - Θα ξετυλίχθηκε μόνο του το μαρκούτσι... ή θα το έριξα εγώ σαν ξεσκόνισα... Από τον καναπέ σηκώθηκε η φωνή του Αντώνη. - Όχι, είπε, εγώ ξετύλιξα το σωλήνα! Τ' αδέλφια στάθηκαν παγωμένα. - Εσύ; έκανε παίρνοντας φωτιά η θεία. Ο Αντώνης ήταν πάλι κατάχλομος. - Ναι, είπε χωρίς ν' ανοίξει τα μάτια του, εγώ έπιασα το ναργιλέ... κι έκανα φούσκες στο νερό... Σώπασε ο Αντώνης και κανένας δε μίλησε. Και στη μεγάλη σιωπή ακούστηκε μόνο το φουρκισμένο σφουγγάρισμα της Αφροδίτης. Πλησίασε η θεία τον καναπέ και τα κορίτσια και ο Αλέξανδρος άρχισαν να τρέμουν. Πωπώ!... Τι θα γίνει τώρα; Μα η θεία, αντί να του τις βρέξει, όπως το περίμεναν τ' αδέλφια, έσκυψε απάνω στον Αντώνη και, με το μαντίλι της, σκούπισε το καταϊδρωμένο πρόσωπο του. - Δε σε τιμωρώ, του είπε, γιατί τιμωρήθηκες μόνος σου με τον εμετό που σου έφερε το κάπνισμα του ναργιλέ. Ελπίζω όμως αυτό να σου γίνει μάθημα και άλλη φορά να υπακούεις όταν σου λέγει ο θείος σου να μην αγγίζεις πράματα που δε σου ανήκουν... Σήκω τώρα να πας να πλυθείς. Και μεις, κορίτσια, πάμε στο βύσσινο μας... - Ουφ! έκανε η Αλεξάνδρα, όταν, μετά το μεσημέρι, στην κρεβατοκάμαρα τους τ' αδέλφια βρέθηκαν πάλι μόνα. Τι τρομάρα πήρα, Αντώνη, σαν πήγες και είπες της θείας πως κάπνισες το ναργιλέ του θείου! - Κι εγώ! είπε η Πουλουδιά. Με τα χέρια στη ράχη πίσω, μαζεύοντας και ξεμαζεύοντας την άσπρη του φουστίτσα, ρώτησε ο Αλέξανδρος: - Γιατί το είπες της θείας, Αντώνη, αφού μας είπες εμάς να μην το πούμε; - Αφού ρώτησε, έκανε ο Αντώνης. - Μα η Αφροδίτη είχε πει πως από τη ζέστη έκανες εμετό. Και η θεία είπε ναι. Ο Αντώνης δε μίλησε. - Και η Αφροδίτη είπε πως δεν έπρεπε ποτέ να μιλήσεις, εξακολούθησε ο Αλέξανδρος, γιατί η θεία θα πίστευε ότι εκείνη έριξε κάτω το... πώς τον είπε η θεία το σωλήνα; - Μαρκούτσι, αποκρίθηκε η Αλεξάνδρα. - Ναι, το μαρκούτσι. Γιατί είπες εσύ όχι; - Αφού ήταν ψέματα! έκανε ο Αντώνης. η Αλεξάνδρα θαύμασε και επιδοκίμασε. - Έχει δίκαιο ο Αντώνης! είπε. Η Πουλουδιά δάκρυσε. - Και πάντα λέγει την αλήθεια ο Αντώνης! είπε με καμάρι. Μα εγώ φοβήθηκα! Πωπώ, πώς φοβήθηκα! - Κι εγώ! είπε η Αλεξάνδρα. Και σαν ηχώ είπε ο Αλέξανδρος: - Κι εγώ! Μα όλη αυτή η κουβέντα δεν ικανοποίησε τον Αλέξανδρο που συλλογισμένος εξακολουθούσε να μαζεύει και ξεμαζεύει τη φουστίτσα του στα χέρια του. - Αντώνη, ρώτησε πάλι, γιατί δεν είπες αμέσως όχι, όταν είπε η θεία και η Αφροδίτη πως η ζέστη σε πείραξε; - Και πού να ξέρω εγώ πως ο ναργιλές με πείραξε; αναφώνησε ο Αντώνης. Εγώ δεν είδα ποτέ το θείο να κάνει εμετό σαν καπνίζει. - Αλήθεια! επικύρωσε η Αλεξάνδρα. Πού να το ξέρεις; Και όλοι θαύμασαν πάλι. Μα οι απορίες του Αλέξανδρου πάλι δεν ησύχασαν. - Γιατί λοιπόν δεν είπε την αλήθεια η Αφροδίτη; Εκείνη είπε πως είχε δει το ναργιλέ και κατάλαβε αμέσως, μα δεν πρόφθασε, λέει, να ξανατυλίξει το... Πώς το λένε, Αλεξάνδρα; - Το μαρκούτσι. - Ναι! Γιατί λοιπόν είπε πως σε πείραξε η ζέστη; Η Πουλουδιά είχε πάλι δακρυσμένα τα μάτια. - Η Αφροδίτη είναι πολύ καλή, είπε, και δε θέλει ποτέ να μας μαλώνει η θεία! - Αλήθεια! είπε η Αλεξάνδρα. Και όλα τ' αδέλφια συμφώνησαν. Και είπε ο Αντώνης υπερήφανα: - Εγώ την αγαπώ πολύ την Αφροδίτη! Σα μεγαλώσω, θα την πάρω για νταντά των παιδιών μου! Και τότε κόντεψαν να μαλώσουν τ' αδέλφια. - Εγώ θα την πάρω, είπε η Αλεξάνδρα, γιατί είμαι πιο μεγάλη! - Όχι, εγώ! είπε η Πουλουδιά. Γιατί ένα βράδυ, που ήταν πάλι άρρωστη η μις Ράις και που εκείνη μου τύλιξε τα μαλλιά μου στα χαρτιά και δε με πόνεσε καθόλου, μου είπε: «Θα σου τα τυλίγω πάντα εγώ!» - Κι εμένα μου το είπε! αναφώνησε η Αλεξάνδρα. Το ίδιο βράδυ! - Μα εγώ είμαι αγόρι! είπε ο Αντώνης. Και περνώ πρώτος! - Κι εγώ είμαι αγόρι! φώναξε ο Αλέξανδρος. Οι φωνές ολοένα ανέβαιναν, αγρίευαν, η ατμόσφαιρα γέμιζε μπαρούτι. Τρεχάτη ανέβηκε η Αφροδίτη. - Θα ξυπνήσετε το θείο σας, κακά παιδιά! τους είπε με θυμωμένα ψιθυρίσματα. Τι μαλώνετε, αντί να κοιμάστε; Επίσης ψιθυριστά, όλα μαζί τ' αδέλφια, της είπαν την αιτία του καβγά. Και τη ρώτησε το καθένα: - Δεν είναι αλήθεια, πες, πως θα 'ρθεις με τα δικά μου τα παιδιά; Γέλασε η Αφροδίτη και είπε: - Θα πάγω μ' εκείνον από σας που θα παντρευτεί πρώτος! Αυτή η λύση τους άρεσε ολωνών και καθάρισε πάλι την ατμόσφαιρα, ως την ώρα που κατέβηκαν στην αυλή μ' ένα κομμάτι ψωμοτύρι στο χέρι. Θα 'ρθει σήμερα η Αλίς! είπε η Αλεξάνδρα έξαφνα. - Αλήθεια! μουρμούρισε η Πουλουδιά. Και... αμέ αν είναι Εβραία; - Πφφφ!... έκανε ο Αντώνης. Ο Γιάννης λέγει πως αυτά είναι ανοησίες. Και χώνοντας το ψωμοτύρι του στην τσέπη, σκαρφάλωσε στη γαζία, το παρατηρητήρι του. Στην πλαγινή αυλή δεν ήταν παρά η Αλίς με τον Αλέκο. Είχαν ακούσει το τρίξιμο της γαζίας, είχαν δει τα κλαδιά να γέρνουν από το βάρος του Αντώνη και περίμεναν με σηκωμένο το κεφάλι κι ένα φαρδύ χαμόγελο στο στόμα. - Να έλθομε; ρώτησε η Αλίς. - Ναι, σας περιμένομε! αποκρίθηκε ο Αντώνης. - Στάσου, Αντώνη... ψιθύρισε η Αλεξάνδρα πιάνοντας, για να υψωθεί, το τεντωμένο σκοινί της απλώτρας. Μ' αψηφώντας την αδελφή του, ρώτησε ο Αντώνης: - Πού είναι ο Μαξ; - Έξω, αποκρίθηκε η Αλίς δείχνοντας αόριστα κάπου με το χέρι. Μα θα έλθει σε λίγο. Αν μας θέλετε εμάς, ερχόμαστε! Τα κορίτσια, που δεν πρόφθασαν ν' αποφασίσουν ποιος είχε δίκαιο, από τον Γιάννη ή τον Στάμο, έμειναν μουδιασμένα σαν μπήκε η Αλίς, η Αλεξάνδρα στο σκοινί της, η Πουλουδιά καθισμένη σε μιαν άδεια κάσα και παίζοντας ταμπούρλο με τα τακούνια της. - Καλημέρα, είπε η Αλίς. - Καλημέρα, αποκρίθηκαν οι αδελφές. - Καλημέρα, είπε και ο Αλέξανδρος, που στην αμφιβολία του είχε βάλει το δάχτυλο στο στόμα και κοίταζε μια τις αδελφές του και μια τον Αντώνη που κατέβαινε από κλαδί σε κλαδί. Και κανένας δεν κούνησε. Η Αλίς, που περίμενε πιο θερμή υποδοχή, κοντοστάθηκε. Ο Αλέκος επίσης. Τα πράματα θα δυσκολεύουνταν πολύ, αν εκείνη την ώρα δεν τσάκιζε το τελευταίο κλαδί της γαζίας, παίρνοντας κάτω τον Αντώνη πιο γρήγορα απ' ό,τι το λογάριαζε κείνος. Γενικό γέλιο ξέσπασε και όλοι έτρεξαν να τον σηκώσουν. Το κλαδί ήταν χαμηλό, ο Αντώνης παλικάρι, δεν είχε, λέει, χτυπήσει, και η κατρακύλα του πήρε μαζί της τη στενοχώρια της πρώτης στιγμής, που έλιωσε μες στα γέλια. - Να σ' έβλεπε ο μπαμπούλας!... είπε ξεκαρδισμένη η Αλίς. - Πάει ο μπαμπούλας! αποκρίθηκε ο Αντώνης. - Ξέρεις, Αλίς; Έφυγε ο μπαμπούλας! πρόσθεσε ο Αλέξανδρος. Η Αλίς του γύρισε το χαρούμενο πρόσωπο της. - Το ξέρω, είπε. Ο Μαξ κι εγώ την είδαμε. - Κι εγώ την είδα, πρόσθεσε ο Αλέκος. Τ' αδέλφια σάστισαν. Περίεργα μαζεύθηκαν όλα γύρω στην Αλίς. - Πού την είδατε; - Την ώρα που έφευγε. Χθες βράδυ. - Ήταν άσχημηηη!!! Και ήταν η μύτη της κόκκινηηη!!! Πφούι! έκανε ο Αλέκος. - Πώς την είδατε; Πού; Πότε έφυγε; ρώτησαν όλα μαζί τα τέσσερα αδέλφια. - Έξω, στο δρόμο. Έφυγε με το αμάξι, τη νύχτα, είπε η Αλίς πολύ υπερήφανη πως είχε τόσα να διηγηθεί. Εμείς το ξέραμε πως θα φύγει. Η μαμά το είπε ευθύς. Η μαμά είπε: «Δεν μπορούν πια να την κρατήσουν, μιας και το μήνυσε η βασίλισσα...» - Τι μήνυσε η βασίλισσα; ρώτησαν τα δυο κορίτσια με κομμένη από τη συγκίνηση αναπνοή. - Μπα! Δεν το ξέρετε; Βέβαια! Το μήνυσε η βασίλισσα! Την ώρα που γυρίσατε χθες, δεν κάθουνταν η βασίλισσα με τη Ρωσίδα κυρία της Τιμής και με το βασιλέα και με τους αξιωματικούς απέξω από την αυλή τους; - Ναι! Τους είδαμε! είπε η Αλεξάνδρα. - Λοιπόν σας είδαν κι εκείνοι! Και μήνυσε η βασίλισσα της θείας σας πως ήταν ο μπαμπούλας μεθυσμένος! - Τι ήταν; ρώτησε η Πουλουδιά. - Μεθυσμένη, στουπί! είπε ο Αλέκος. - Και πώς το ήξερε η βασίλισσα; έκανε σαστισμένος ο Αντώνης. - Ε, καλά, δε φαίνουνταν; Η φούστα της ήταν ξεκούμπωτη, το καπέλο της στραβό... Σαν καρνάβαλος ήταν! είπε η Αλίς. Ναι, τη θυμήθηκαν τ' αδέλφια, και πώς σκόνταφτε και πώς ξέχασε πίσω τον Αλέξανδρο και πώς μια από δω πήγαινε και μια από κει, σα μαούνα άδεια που την κυλούν τα κύματα. - Κι έκανε την άρρωστη, εξακολούθησε η Αλίς, και η θεία σας τρόμαξε κι έφερε το γιατρό, γιατί νόμιζε πως είχε παραμιλητά, και ύστερα στάθηκαν στην πόρτα και την κοίταζε ο γιατρός και την είδε που έβγαζε μια μποτίλια από κάτω από το μαξιλάρι της κι έπινε. Και ύστερα ήλθε το μήνυμα της βασίλισσας και είπε η θεία σας: «Αυτή δεν μπορεί πια να μείνει, αυτή θα φύγει αμέσως!» Και της έδωσε ο γιατρός... δεν ξέρω τι γιατρικό, που την ξεμέθυσε, και την κατέβασαν κι εκείνη και το σεντούκι της και την έβαλαν σ' ένα αμάξι και δρόμο! Άκουαν τ' αδέλφια σαστισμένα. - Μα πώς τα ξέρεις όλα αυτά; ρώτησε ο Αντώνης. - Μας τα είπε η μαγείρισσα μας, που της τα είπε η δική σας. Και τ' άκουσε η μαμά και βγήκε στη βεράντα να δει. Είχε παύσει η βροχή και κατεβήκαμε στο δρόμο με τον Μαξ και την είδαμε που έφευγε. Ήταν πολύ θυμωμένη, αληθινός μπαμπούλας! Κι έλεγε άσχημα λόγια, και είπε πως οι Έλληνες είναι πρόστυχοι. Εγώ δεν καταλάβαινα. Μα ο θείος σας θύμωσε και τη μάλωσε. Κι εκείνος το είπε του πατέρα. Τ' αδέλφια κοίταζαν την Αλίς με ακράτητο θαυμασμό! Τέτοιο γλέντι να γίνει στο σπίτι τους και να μην το ξέρουν! - Κρίμα! είπε πικρά ο Αντώνης. Εγώ ήθελα να τη δω σαν έφευγε! - Εσείς πότε το μάθατε; ρώτησε ο Αλέκος. - Σήμερα το πρωί μόνο. - Και δεν απορήσατε πώς να φύγει έτσι ξαφνικά ο μπαμπούλας; ρώτησε η Αλίς. Και βέβαια τ' αδέλφια είχαν απορήσει. - Και δε ρωτήσατε κανένα; Και βέβαια είχαν ρωτήσει. - Και τι σας είπε η θεία σας; Τ' αδέλφια ομολόγησαν πως δε ρώτησαν τη θεία. - Ποιος ρωτά ποτέ τη θεία; έκανε σκανδαλισμένος ο Αλέξανδρος. - Αμέ ποιον ρωτήσατε; - Την Αφροδίτη. - Και τι σας είπε η Αφροδίτη; - Πως ούτε είδε ούτε ήξερε πότε έφυγε η μις Ράις. - Αχούχα! έκανε ο Αλέκος. Η Αφροδίτη είπε ψέματα! Τ' αδέλφια κοντοστάθηκαν. Η κατηγορία ήταν μεγάλη, η λέξη βαριά. Ψέματα στο σπίτι κανένας δεν έλεγε. Μπορούσε να είχε λάθος η Αφροδίτη· μπορούσε να λέγει κοροφέξαλα η κερα-Ρήνη. Μπορεί να μην κατάλαβαν και οι δυο... Μα να πει ψέματα η Αφροδίτη!... Πειραγμένη είπε η Αλεξάνδρα: - Η Αφροδίτη δε λέγει ψέματα! - Πώς δε λέγει; διέκοψε ο Αλέκος. Αφού ήταν στο δρόμο και βοήθησε τον αμαξά ν' ανεβάσει το σεντούκι του μπαμπούλα κοντά του... Και μάλιστα στραμπούλησε το χέρι της! Αυτή η τελευταία κατηγορία έπεσε σαν μπαλτάς στο κεφάλι των τεσσάρων αδελφιών, που στάθηκαν άφωνα. Μια στιγμή δε μίλησε κανένας. Ύστερα, ντροπαλά, είπε η Πουλουδιά: - Η Αφροδίτη είναι πολύ καλή... και μας αγαπά πολύ... και θα νόμιζε πως θα λυπηθούμε που έφυγε η μις Ράις... - Αχούχα! έκανε πάλι ο Αλέκος, σκασμένος στα γέλια. Να λυπηθείτε πως έφυγε ο μπαμπούλας; - Ναι! είπε η Πουλουδιά, αγανακτισμένη για την απιστία του Αλέκου. Εγώ μια φορά έκλαψα, σαν έφυγε η μις Μέι. Και το είπα μια μέρα της Αφροδίτης. - Ποια είναι η μις Μέι; - Μια άλλη δασκάλισσα που είχαμε. - Σας έδερνε και αυτή; - Όχι, ομολόγησε η Πουλουδιά. - Τούτη όμως σας έδερνε. Λοιπόν; είπε ο Αλέκος. Και τα τέσσερα αδέλφια δε βρήκαν απάντηση. Και κοκορεύθηκε ο Αλέκος με την επιτυχία του και είπε: - Γίνεται μια τέτοια φασαρία στο σπίτι σας και σεις ούτε παίρνετε χαμπάρι! Ούτε ρωτάτε τίποτα! Και χάβετε ό,τι κολοκύθια σας πουν! Ο Αντώνης άρχισε να θυμώνει. Απ' όλη αυτή την ιστορία έβγαινε μειωμένος και αυτός και τ' αδέλφια του και όλο το σπιτικό. Αυτός και τ' αδέλφια του περνούσαν για μπούφοι, εκεί που η Αλίς και ο Αλέκος όλα τα ήξεραν και όλα τα είχαν δει. Αισθάνθηκε την ανάγκη να ξανασηκώσει το γόητρο του σπιτιού του. - Και πρώτον, είπε με στόμφο, η θεία δεν επιτρέπει κουσκουσουριές στο σπίτι, ούτε στην υπηρεσία ούτε σε μας! Και θα είπε της Αφροδίτης να μην πει τίποτα για ό,τι έγινε... - Πουφ! διέκοψε ο Αλέκος. Και πώς το μάθαμε μεις; Από την Αφροδίτη και την κερα-Ρήνη σας! Το πράμα ήταν ασυζήτητο. Μ' όλο του το θυμό, ο Αντώνης δε βρήκε απάντηση. Και είπε γλυκά η Αλίς: - Καλά, αν δεν έπρεπε να μιλήσει η Αφροδίτη, καλά κάνατε να μην τη ρωτήσετε. Μα τη θεία σας; Γιατί δε ρωτήσατε τη θεία σας; Αποκρίθηκε η Αλεξάνδρα: - Εμείς δε ρωτούμε τίποτα τη θεία μας! Ο Αντώνης θύμωσε με την Αλεξάνδρα, γιατί αυτά τα κορίτσια έχουν μανία να τα διηγούνται όλα στη γειτονιά. Μα δεν είπε τίποτα κι έσφιξε με λύσσα τα δόντια του. - Μπα; Γιατί; Εμείς όλα τα ρωτούμε της μαμάς και του πατέρα και δε φοβούμαστε κανένα, και είμαστε ελεύθεροι και ό,τι θέλομε λέμε και σ' όλους τα λέμε... Αυτή τη φορά έσκασε ο Αντώνης. - Μα, εσείς, φώναξε έξω φρενών, σηκώνοντας απειλητικά τη γροθιά του; εσείς όλα τα κακά τα κάνετε! Εσείς σταυρώσατε το Χριστό! Σα να 'πεσε κεραυνός στην αυλή. Μετά τον πάταγο απλώθηκε σιωπή. Κανένας δε μίλησε. Η Αλίς, τρομαγμένη, κοίταζε τ' αδέλφια, ο Αλέκος έμεινε με το στόμα ανοιχτό, ο Αλέξανδρος φοβήθηκε και για προστασία, έπιασε το χέρι της Πουλουδιάς, και τα δυο κορίτσια έσκυψαν το κεφάλι σα να περίμεναν μεγάλο κακό. Κι εκεί ακούστηκε ήσυχη η φωνή της θείας: - Αντώνη! Έλα πάνω που σε θέλω! Και πάλι κανένας δε μίλησε. Όλα τα μάτια γύρισαν προς τον Αντώνη που στέκονταν σα μουδιασμένος. Την ίδια στιγμή η πόρτα της αυλής άνοιξε και μπήκε μέσα ο Μαξ. Σα να ξύπνησε ξαφνικά, η Αλίς ξέσπασε στα κλάματα, όρμησε προς την εξώπορτα, έσπρωξε πίσω τον Μαξ και βγήκε μαζί του, παρασέρνοντας στην ορμή της και τον Αλέκο, που, βγαίνοντας, ξανάκλεισε την πόρτα. Κοίταξε ο Αντώνης την πόρτα, ύστερα κοίταξε μια μια τις αδελφές του. Και σηκώνοντας το κεφάλι, μπήκε στο σπίτι. Τα κορίτσια έμειναν παραζαλισμένα, η Αλεξάνδρα ακίνητη σαν τη γυναίκα του Λώτ, η Πουλουδιά κρατώντας ακόμα το χέρι του Αλέξανδρου. Κι άξαφνα, στην πλαγινή αυλή, ακούστηκαν κλάματα και μια γυναικεία φωνή που σιγά παρηγορούσε. - Η Αλίς κλαίει! είπε η Πουλουδιά. Και τα λέγει τώρα στη μαμά της... - Και ο Αντώνης; ρώτησε χαμηλόφωνα ο Αλέξανδρος. - Θα τις φάγει! είπε η Αλεξάνδρα ξαναβρίσκοντας τη φωνή της. Πάμε να τον παρηγορήσομε! Βρήκαν τον Αντώνη καθισμένο στη βεράντα, ακουμπισμένο στην κουπαστή, το πρόσωπο κρυμμένο στα διπλωμένα του μπράτσα. Τρόμαξαν τ' αδέλφια. Ποτέ δεν τον είχαν δει έτσι. - Κλαις, Αντώνη; ρώτησε η Αλεξάνδρα χαμηλόφωνα, βάζοντας το χέρι της σιγά στον ώμο του. Χωρίς να γυρίσει, το έσπρωξε κείνος πίσω ακατάδεχτα. Τον ήξεραν τον Αντώνη τ' αδέλφια του, πως, όσο πιο λυπημένος ήταν, τόσο πιο ακατάδεχτος γίνουνταν και τόσο πιο δεν ήθελε παρηγοριές και συμπάθειες. Και στάθηκαν πλάγι του αποσβολωμένα και σιωπηλά, λυπημένα όσο κι εκείνος. Κι ενώ στέκουνταν και τα τρία πίσω του, χωρίς μιλιά και μαραμένα, βγήκε ο θείος στη βεράντα. Το θείο Ζωρζή δεν το φοβούνταν τ' αδέλφια. Τον ήξεραν γλυκό και υπομονετικό, πάντα έτοιμο να συγχωρήσει, να γελάσει και να χαϊδέψει. Στέναξαν από ανακούφιση και τα τρία σαν τον είδαν, ξέροντας πως η παρηγοριά τώρα ήταν κοντά. Πέρασε ο θείος χαϊδευτικά το χέρι του στο κεφάλι του Αλέξανδρου, χαμογέλασε στα δυο κορίτσια και, καθίζοντας σε μια καρέγλα, τράβηξε τον Αντώνη στην αγκαλιά του. Έκανε ο Αντώνης ν' αντισταθεί. Μα ήταν ο θείος πιο δυνατός. Και βλέποντας πως δεν μπορεί να του ξεφύγει, σκέπασε ο Αντώνης το πρόσωπο του με τα χέρια του κι έμεινε όρθιος ανάμεσα στα γόνατα του θείου. - Έλα, πες μου τώρα τι έκανες, του είπε κείνος με καλοσύνη, και γιατί πάλι θύμωσες τη θεία σου και την ανάγκασες να σε δείρει, κοτζάμ αγόρι οκτώ χρονών, ε; Ο Αντώνης δεν αποκρίθηκε. Και μπροστά του τα τρία αδέλφια περίμεναν, συγκινημένα, τα καλά λόγια του θείου που θα γιάτρευαν τη λύπη του Αντώνη. Μα ο θείος δε βιάζουνταν να μιλήσει. Σκέπτουνταν και κοίταζε το γυρτό κεφάλι του ανιψιού του. Και είπε αργά ο θείος: - Έκανες, ξέρεις, Αντώνη, μιαν άσχημη πράξη, όταν μες στο σπίτι σου πρόσβαλες μουσαφίρη! Κι έκανες μιαν ακόμα πιο κακή πράξη, όταν πείραξες το μουσαφίρη αυτόν στη θρησκεία του, δηλαδή σε ό,τι έχει πιο ιερό! Γιατί το έκανες; Ο Αντώνης δε μίλησε. Δειλά ακούμπησε η Πουλουδιά το χέρι της στο γόνατο του θείου και ρώτησε: - Μα, θείε, οι Εβραίοι έχουν θρησκεία; - Βέβαια έχουν! αποκρίθηκε ο θείος. - Μ' αφού σταύρωσαν το Χριστό; - Και ο Χριστός ήταν Εβραίος, είπε πάλι ο θείος. Ένα «ω!!!» γενικό του αποκρίθηκε. Και από τη σάστισή του, ο Αντώνης κατέβασε τα χέρια του. Συλλογίστηκε μια στιγμή ο θείος και ύστερα είπε: - Είναι πολλά, πολλά χρόνια, σχεδόν δυο χιλιάδες χρόνια, που μερικοί κακοί Εβραίοι, «Γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριταί», όπως λέγει το Ευαγγέλιο, και αρχιερείς μέσα σ' αυτούς, τον σταύρωσαν το Χριστό, γιατί τον μισούσαν και τον φθονούσαν που ήταν τόσο καλός και πονόψυχος και που τον αγαπούσε όλος ο κόσμος, γιατί κι εκείνος αγαπούσε όλο τον κόσμο και συγχωρούσε τους αμαρτωλούς και παρηγορούσε τους λυπημένους και γιάτρευε όλους τους πονεμένους και σκορπούσε χαρά όπου περνούσε. Και τον ζούλεψαν και τον μίσησαν και τον σκότωσαν. Μα όλοι αυτοί που τον αγαπούσαν και τον ακολουθούσαν και τον λάτρευαν, μήπως και αυτοί δεν ήταν Εβραίοι; - Αλήθεια, θείε; αναφώνησε η Αλεξάνδρα. - Αλήθεια, βέβαια! αποκρίθηκε γελαστά ο θείος. Και απ' αυτούς τους καλούς Εβραίους, άλλοι έγιναν χριστιανοί και άλλοι έμειναν Εβραίοι, ίσως γιατί δεν τους εξήγησαν καλά τι ήταν ο Χριστός, ίσως γιατί δεν ήθελαν ν' αφήσουν την παλιά τους θρησκεία. Και αυτωνών τα παιδιά και τα εγγόνια και οι απόγονοι έμειναν καλοί Εβραίοι και λατρεύουν και αυτοί το Θεό σαν κι εμάς, μόνο που το Χριστό, αντί για Θεό, που τον λατρεύομε μεις, τον έχουν' αυτοί για προφήτη. Και μερικοί απ' αυτούς, σα λ.χ. τον κύριο Χορν, είναι τόσο καλοί, που μακάρι να ήταν σαν κι αυτούς όλοι οι Χριστιανοί! Από τη σαστισμάδα της η Αλεξάνδρα διέκοψε το θείο: - Μα, θείε, δεν μπορούν να είναι οι Εβραίοι καλοί, αφού, σα δουν σταυρό, πέφτουν ξεροί! - Τι κάνουν, λέει; - Πέφτουν ξεροί! Ναι, θείε, μας το είπε ο Στάμος! - Κι έπεσε σήμερα η Αλίς Χορν ξερή; ρώτησε ο θείος. Και με το δάχτυλο έδειξε το σταυρό της Αλεξάνδρας, και ύστερα το σταυρό της Πουλουδιάς, και ύστερα και του Αλέξανδρου, που και οι τρεις κρέμουνταν στο αλυσιδάκι τους, από πάνω από τα φορέματα των παιδιών. Τ' αδέλφια κοιτάχθηκαν σαστισμένα. Τους είχαν ξεχάσει τους σταυρούς τους, δεν είχαν παρατηρήσει πως ήταν έξω και δεν είχαν σκεφθεί να τους κρύψουν, σαν ήλθε η Αλίς στην αυλή τους. Και είπε ο Αντώνης, μιλώντας πρώτη φορά: - Καλά είπε ο Γιάννης πως είναι ανοησίες... Η φωνή του Αντώνη σκόρπισε τα τελευταία σύννεφα. Τ' αδέλφια του πέταξαν φωνές και γέλια, από τη χαρά που ξαναμίλησε ο Αντώνης, και ο θείος τούς πρότεινε έναν περίπατο. Μαζί, χωρίς καπέλα, κατέβηκαν στο Πασαλιμάνι και μαζί ξανανέβηκαν πάλι τον ανήφορο και ακολούθησαν το δρόμο που γυρνά στο λόφο και πήγαν σ' ένα καφενεδάκι και ο θείος τούς τρατάρησε όλους από ένα μαστιχάτο λουκούμι. - Και αύριο, Κυριακή, θα μηνύσομε της Αλίς να έλθει να παίξει μαζί σας, για να ξεχάσει κι εκείνη την άσχημη σημερινή εντύπωση, είπε ο θείος κοιτάζοντας ένα ένα τα τέσσερα ανίψια του από μέσα από τα ρυτιδωμένα μάτια του, που τα στένευε όλο και περισσότερο το πλατύ χαμόγελο του. - Αντώνη, Τρελαντώνη, έλα μέσα, μην πάγω στην κυρία! φώναξε η Αφροδίτη από μέσα από την κρεβατοκάμαρα. - Φυσάει μπάτης, αποκρίθηκε ο Αντώνης από το μπαλκόνι όπου, με το νυχτικό του ακόμα, σήκωνε στον αέρα ένα σαλιωμένο δάχτυλο, για να δει από πού του το κρύωνε ο άνεμος. Μελαγχολικά μπήκε μέσα. - Θα πάμε στην εκκλησία, είπε. - Ναι; Το 'πε η θεία; ρώτησε ξαφνισμένη η Αλεξάνδρα. - Όχι! Μα παρατήρησα πως κάθε φορά που την Κυριακή φυσάει μπάτης, η θεία μάς παίρνει στην εκκλησία. Γρινιάρικα, από το κρεβάτι της όπου κάθουνταν με τα παπουτσωμένα της πόδια κρεμαστά και τα μαλλιά της ακόμα στα χαρτιά, που της τα τύλιξε η Αφροδίτη αποβραδίς, για να είναι κατσαρά την Κυριακή, κατσουφιασμένη είπε η Πουλουδιά: - Εγώ ξέρω πως σα βάλει η θεία το μενεξελί της μεταξωτό φόρεμα, βρέχει. Όχι σα φυσάει μπάτης... - Ποιος σου είπε πως θα βρέξει; διέκοψε ο Αντώνης. Είπα πως θα πάμε στην εκκλησία. Σα να μη φθάνει που δε βουτούμε στη θάλασσα την Κυριακή! Κι εγώ σήμερα ήθελα να παίξω πόλεμο με τους στρατιώτες μου. Ουφ! μπελάς! Η Αφροδίτη, που αποκούμπωνε του Αλέξανδρου τ' άσπρα στιβαλάκια, τον αγριοκοίταξε. - Δεν ντρέπεσαι, Αντώνη, να λες μπελά την εκκλησία! του είπε αυστηρά. Ο Αντώνης κοντοστάθηκε και, αλήθεια, ντράπηκε και κοκκίνισε. - Μα ναι, είπε ξαναβρίσκοντας την τόλμη του μαζί με την απάντηση, εδώ δε μ' αρέσει η εκκλησία! Στην Αλεξάνδρεια πηγαίναμε στον Άγιο Σάββα, στεκόμασταν στο στασίδι της μαμάς, και λειτουργούσε ο Πατριάρχης και είχαμε και το εγκόλπιο μας και τα έλεγε σιγά ο Πατριάρχης κι εμείς τα διαβάζαμε στο εγκόλπιο και ξέραμε πότε θα πουν το Ευαγγέλιο και πότε θα βγουν τ' Άγια. Εδώ... Πρώτον εδώ είναι πάντα γεμάτη η εκκλησία και μας σπρώχνουν απ' όλες τις μεριές... - Εδώ έχετε της θείας σας της Αργίνης το στασίδι, διέκοψε η Αφροδίτη. - Μπα! Σαν μπει μέσα η θεία Μαριέτα, το πιάνει όλο, είναι τόσο παχιά! είπε ο Αντώνης. Εμείς στεκόμαστε εμπρός της, στην αράδα. Και κάνει μια ζέστη! Και δεν έχομε εγκόλπια... τα ξεχάσαμε στην Αλεξάνδρεια. Και τα λέγει γρήγορα και μες στη μύτη του ο παπα- Δημήτρης και δεν καταλαβαίνω τίποτα, και βαριούμαι και δεν περνά η ώρα. Και όλο λέγει ο παπα-Δημήτρης «Κύριω-ω ελώ-ω-ωησον! Κύριω-ω ελώ-ω-ωησον»! - Κανένας δε λέγει ποτέ Κύριω ελώησον, διαμαρτυρήθηκε η Αφροδίτη. - Ναι, το λέγει ο παπα-Δημήτρης, βεβαίωσε φωναχτά, από πίσω από τον μπερντέ όπου λούζουνταν σ' ένα στρογγυλό μπανάκι η Αλεξάνδρα, που πάντα υποστήριξε τον Αντώνη. Κι εγώ το άκουσα. Και συ δεν τ' άκουσες, Πουλουδιά; Μα η Πουλουδιά είχε χαθεί. - Πού πήγε πάλι αυτό το παιδί! έκανε η Αφροδίτη. Και μπήκε στο πλαγινό δωμάτιο να τη γυρέψει. Ο Αντώνης σήκωσε τους ώμους του. - Σηκώθηκε με στραβό ποδάρι σήμερα η Πουλουδιά! είπε. Ούτε το κρύο νερό δεν την ξεστράνεψε! Και αλήθεια. Μόλις είχε κατέβει από το κρεβάτι της, άρχισε τη γρίνια πως της πήρε κάποιος τη μια της παντούφλα. Αρνήθηκαν τ' αδέλφια της, επέμεινε κείνη και το πράμα γύριζε στον καβγά, όταν ανακάλυψε ο Αλέξανδρος την παντούφλα σκαλωμένη στην κουνουπιέρα της. Και τώρα την έχασαν τ' αδέλφια της κι έφυγε και η Αφροδίτη. Κι έξαφνα ακούστηκε η φωνή της θείας στη σκάλα: - Πουλουδιά! Πού πας έτσι άντυτη, με τα μαλλιά σου ακάμωτα; Πήγαινε απάνω αμέσως! Και η δειλή φωνή της Πουλουδιάς: - Πήγαινα να πω της Αλίς... Είπε ο θείος να πούμε της Αλίς... Και πάλι η φωνή της θείας: - Και είναι τέτοια βία; Να τρέχεις με το μεσοφόρι σου στα σοκάκια; Γρήγορα πάνω! Και ακολούθησε σιωπή. Και ύστερα ακούστηκαν αργά βήματα και παρουσιάστηκε η Πουλουδιά εμπρός στ' αδέλφια της, ντροπιασμένη, με τους ώμους και τα μπράτσα γυμνά, τα μαλλιά της όλα στα χαρτιά, κουλούρια κουλούρια. Ήταν ντροπιασμένη, γιατί το ήξερε πως θα την κορόιδευαν τ' αδέλφια της, πως θέλησε να κάνει τη μεγάλη και να πάγει να καλέσει την Αλίς για το απόγεμα, ενώ ήταν αποφασισμένο πως θα πήγαινε η Αλεξάνδρα στ' όνομα των αδελφών της. - Είσαι μια ζαβολιάρα! της είπε η Αλεξάνδρα που δεν ανέχουνταν από κανένα να της πάρει τα πρωτοτόκιά της. Είχαμε συμφωνήσει πως θα πήγαινα εγώ στης Αλίς. - Καθόλου, είπε κακιωμένη η Πουλουδιά, εγώ δε συμφώνησα καθόλου, ούτε και ο Αλέξανδρος. Εμείς είπαμε να πάμε όλοι μαζί. - Γιατί λοιπόν πήγες μονάχη; ρώτησε ο Αντώνης. Η Αλεξάνδρα, που είχε ξετυλίξει όλα τα χαρτιά από τα μαλλιά της κι ετοιμάζουνταν να τα χτενίσει, γύρισε απειλητικά με το χτένι στο χέρι. - Καλά λέγει ο Αντώνης. Αν ήταν να πάμε όλοι μαζί, γιατί πήγαινες εσύ, κρυφά, μονάχη; - Εγώ δεν πήγαινα κρυφά! αναφώνησε η Πουλουδιά παλεύοντας μ' ένα κατσαρό που δεν ήθελε να χωριστεί από το χαρτί του. - Αμέ τι έκανες; Γιατί δε μας είπες πως πας στης Αλίς; - Γιατί εσύ και ο Αντώνης όλο συμφωνείτε μαζί και κάνετε ό,τι θέλετε σεις, κι εμείς δεν είμαστε τίποτα, ο Αλέξανδρος κι εγώ! ξέσπασε η Πουλουδιά, έτοιμη να κλάψει, τραβώντας με απελπισία το χαρτί που δεν έβγαινε. - Προφάσεις εν αμαρτίαις! Δεν ξέρεις τι να πεις! Όλο τη μεγάλη θέλεις να μας κάνεις κι έχεις και την απαίτηση να παντρευτείς με τον Γιάννη! αποκρίθηκε η Αλεξάνδρα γυρεύοντας με το ελεύθερο της χέρι να βοηθήσει την αδελφή της. Η Πουλουδιά έμπηξε τα κλάματα. - Με πόνεσες! φώναξε πεισμωμένη. - Πώς σε πόνεσα; - Και πρώτον δε θέλω να παντρευτώ με τον Γιάννη! Και συ με πόνεσες, μου τράβηξες τα μαλλιά μου! - Ξετύλιξα δηλαδή το χαρτί που τραβούσες! Αυτό είναι το ευχαριστώ; Μπράβο σου! - Δεν κλαις γι' αυτό, της είπε ο Αντώνης, ούτε για τον Γιάννη. Κλαις γιατί ξέρεις πως έκανες μια ζαβολιά. Έλα, πες το! - Δεν ήθελα καθόλου να κάνω ζαβολιά! Ήθελα μόνο να δω τι θα πει η Αλίς και αν ήταν θυμωμένη, διαμαρτυρήθηκε η Πουλουδιά. Να, ρώτα τον Αλέξανδρο! Μα, όρθιος κοντά στην πόρτα, χτενισμένος, ντυμένος, ολοπάστρικος, ο Αλέξανδρος δεν είχε γνώμη. Κοίταζε μια την Πουλουδιά, που έκλαιγε και διαμαρτυρούνταν στ' όνομα της και στο δικό του, και μια τον Αντώνη και την Αλεξάνδρα, που την κατηγορούσαν τόσο κατηγορηματικά, και απόφαση δεν έβγαζε. Τον συγκινούσε η Πουλουδιά που όλο ανέφερε τη γνώμη του. Μα, πάλι, να είναι ζαβολιάρα! Και αναστέναξε ο Αλέξανδρος με ανακούφιση σαν είπε ο Αντώνης το τελειωτικό «Παύσατε πυρ!», που στη γλώσσα των αδελφών σήμαινε «Φθάνουν πια οι καβγάδες». Και το ήξερε ο Αλέξανδρος πως στις μαγικές αυτές λέξεις κανένας δεν αντιστέκουνταν ποτέ, προπάντων σαν τις ξεστόμιζε ο Αντώνης προστακτικά, με ύφος μεγάλου στρατηγού. Μα ήταν γραφτό η Κυριακή αυτή να μην πάει καλά. Στο πρόγευμα, σαν κατέβηκαν τ' αδέλφια, τους είπε η θεία: - Σβέλτα λιγάκι, παιδιά! Πάρετε τον καφέ σας χωρίς χασομέρι και ύστερα τα καπέλα σας. Θα σας πάγω στην εκκλησία! - Δε σου το 'πα εγώ; Να ο μπάτης! μουρμούρισε ο Αντώνης ανεβαίνοντας με την Πουλουδιά να φέρουν τα καπέλα όλων των αδελφών, ενόσω ξεπετιούνταν η Αλεξάνδρα στο πλάγι για να καλέσει την Αλίς. Το ήξερα πως θα πάμε. Πάντα ο μπάτης φέρνει γρουσουζιά. Μα δε σταμάτησε κει η γρουσουζιά του μπάτη. Σαν επέστρεψε η Αλεξάνδρα τρεχάτη, μην ανυπομονήσει η θεία, έφερε άλλη μια απογοητευτική είδηση: Η Αλίς και τ' αδέλφια της είχαν φύγει πρωί πρωί για ένα μέρος που το λένε Κηφισιά, σε μιας θείας τους, και δεν ήξερε η μαγείρισσα σε πόσες μέρες θα γυρίσουν. - Ωραία! μουρμούρισε ο Αντώνης, πάει και το απόγεμα μας! Στην εκκλησία, μια στιγμή, νόμισαν πως διορθώθηκαν τα πράματα. Ο παπα-Δημήτρης εξακολουθούσε να ψέλνει με τη μύτη το «Κύριω-ω ελώ-ω-ωησον», όταν έξαφνα έγινε γενικό σούσουρο, άντρες και γυναίκες παραμέρισαν, άνοιξαν δρόμο, και ο βασιλέας και η βασίλισσα με τις δυο βασιλοπούλες ήλθαν και στάθηκαν ακριβώς εμπρός στο στασίδι της θείας Αργίνης, που το γέμιζε μεγαλόπρεπα η θεία Μαριέτα και το πράσινο μεταξωτό, όλο φραμπαλάδες, φόρεμα της. Ο βασιλέας ανταπέδωσε γελαστά το χαιρετισμό του θείου και της θείας. Η βασίλισσα όμως δε γύρισε. Ίσια και σοβαρή κοίταζε το Ιερό μπροστά της. Τ' αδέλφια ούτε άκουαν πια τον παπα-Δημήτρη. Τα κορίτσια θαύμαζαν τη μεγάλη βασιλοπούλα που φορούσε ένα τριανταφυλλί κλειστό καπέλο, δεμένο κάτω από το πιγούνι, και είχε τα μαλλιά, μακριά και ξανθά, σκόρπια στη ράχη, ενώ ο Αντώνης μελετούσε το βασιλέα που βαστούσε στο ένα του χέρι τη σταχτιά του ρεπούμπλικα και ακουμπούσε με τα δυο χέρια στο μπαστούνι του χωρίς να καμπουριάζει. Πώς στέκουνταν άραγε η ράχη του τόσο ίσια; Ήταν πολύ ψηλό το μπαστούνι του; Ή μήπως δεν τ' ακουμπούσε χάμω; Ο θείος πάντα στρογγύλευε την πλάτη, σαν ακουμπούσε με τα δυο χέρια στο μπαστούνι του. Αν είχε μπαστούνι ο Αντώνης, θα μπορούσε άραγε να σταθεί σαν το βασιλέα, με τη ράχη κολόνα; Ισιώθηκε, άπλωσε τα χέρια μ' ένα υποθετικό μπαστούνι στο χέρι, κοιτάζοντας να πάρει τη στάση του βασιλέα και... Μα να πάλι η γρουσουζιά του μπάτη! Την ίδια στιγμή, τρεχάτο πέρασε πίσω του ένα τρελόπαιδο, τον έσπρωξε, έχασε ο Αντώνης την ισορροπία του κι έπεσε μπρος στο βασιλέα, παρασέρνοντας και το μπαστούνι και τη σταχτιά ρεπούμπλικα. Παφ! Πουφ! Κλακ κλακ κλακ! Γύρισε όλη η εκκλησία! Μόνη η βασίλισσα δεν ταράχτηκε και σιγά, με το χέρι ξαναγύρισε προς το Ιερό το πρόσωπο της μικρής βασιλοπούλας, που είχε στρέψει να δει και που έμπηξε τα γέλια. Ο Αντώνης ήθελε να τον είχαν καταπιεί οι πλάκες της εκκλησίας. Τόσο ντράπηκε, ώστε ούτε άκουσε το βασιλέα που είπε χαμηλόφωνα του θείου με τη δυνατή ξενική του προφορά: - Παρακαλώ! Παρακαλώ! Δε φταίγει το παιδί! Είναι πολύς ο κόσμος και πέφτει μικρή η εκκλησία για τις μεγάλες εορτές... Το άκουσε όμως η Αλεξάνδρα και του το επανέλαβε ύστερα για να τον παρηγορήσει, σαν επέστρεφαν στο σπίτι, όλοι μαζί, τα τέσσερα αδέλφια μπροστά, ο θείος και η θεία πίσω. Και παρηγορήθηκε ο Αντώνης για το μάλωμα της θείας και την τιμωρία να μη φάγει γαλακτομπούρεκο το μεσημέρι. Όλα θα πήγαιναν πια καλά, αν δεν είχαν φουσκώσει τα μυαλά της Αλεξάνδρας, που, μαζί με τα παρηγορητικά λόγια του βασιλέα, είχε ακούσει κι ένα άλλο: πως την ωραία βασιλοπούλα με το τριανταφυλλί καπέλο και τα ξέπλεκα μαλλιά την έλεγαν κι αυτή Αλεξάνδρα. Ποιος την έπιανε πια την Αλεξάνδρα! Πήγε να ρωτήσει η Πουλουδιά πώς τη λέγανε τη μικρή βασιλοπούλα και της αποκρίθηκε η Αλεξάνδρα πως ούτε ήξερε ούτε την ένοιαζε. Και είπε δειλά η Πουλουδιά: - Εγώ νομίζω πως τη λεν Πουλουδιά! Την κορόιδεψαν τ' αδέλφια της πως τέτοιο άσχημο όνομα δεν μπορούσε να το έχει βασιλοπούλα και ντράπηκε η Πουλουδιά και συμμαζεύθηκε και δεν είπε πια τίποτα. Κι ύστερα φούσκωσε, φούσκωσε η Αλεξάνδρα από υπερηφάνεια για τη συνονόματη της, την όμορφη βασιλοπούλα, ώσπου μπούχτισε ο Αντώνης και φουρκίστηκε και ξέσπασε και είπε: - Μας σκότισες με τη βασιλοπούλα σου! Και τότε θύμωσε και η Αλεξάνδρα και σήκωσε ψηλά το κεφάλι της και πήρε ένα βιβλίο και κάθισε χωριστά κι έκανε πως διαβάζει. Μα δε διάβαζε καθόλου και όλοι βαρέθηκαν πολύ. Και είπε με παράπονο ο Αλέξανδρος, που είχε καθίσει χάμω ώσπου να ξεμαλώσουν τ' αδέλφια του και που βαριούνταν περισσότερο και από τους άλλους, είπε, έτοιμος να βάλει τα κλάματα: - Αυτός ο μπάτης σήμερα είναι πολύ κακός! Έχωσε ο Αντώνης τα χέρια του στις τσέπες, στριφογύρισε στο τακούνι του, σφύριξε το «Ω λυγηρόν και κοπτερόν σπαθί μου!» και βγήκε από την κάμαρα σειάμενος κουνάμενος. Μα δεν πρόφτασαν τα κορίτσια ν' ανταλλάξουν πέντε λόγια με τον Αλέξανδρο και ξαναμπήκε σα σίφουνας. Ακτινοβολούσε όλος. - Θα πάμε το απόγεμα στης θείας Αργίνης! Μου το είπε ο θείος! Έστειλε μήνυμα η θεία Αργίνη πως θα 'ρθει εδώ και να πάμε μεις εκεί! Θα 'ρθει η Μαριόρα, η τραπεζιέρα της, να μας πάρει και θα πάμε μονάχοι μας! Ζήτω! Ζήτω! Πάει η κακοκεφιά, πάει κι ο βαρεμός. Μόλις άγγιξαν φαγί τ' αδέλφια στο τραπέζι, τέτοια ήταν η ανυπομονησία τους να παν στης θείας Αργίνης να δουν τα καινούρια τους εξαδέλφια που όλο τ' άκουαν και που δεν τα γνώριζαν ακόμα. Ώσπου να έλθει η Μαριόρα, τους φάνηκε πως πέρασαν χρόνια. Ώσπου να φθάσουν στο σπίτι, πως έκαναν το γύρο του κόσμου. Της θείας Αργίνης το σπίτι ήταν σε μια πλατεία με μερικά δέντρα σκονισμένα και λίγες τζινιές χλωρωτικές, που ορτσώνουνταν στ' ατροφικά τους κλωνάρια. Μα στα μάτια των τεσσάρων αδελφών ποτέ δεν άνθισαν ωραιότερα λουλούδια, ούτε βλάστησαν πρασινότερα δέντρα. Κι εδήλωσαν της Μαριόρας πως ποτέ στην Αλεξάνδρεια δεν είδαν τέτοιο ωραίο περιβόλι. - Και τα δικά μας παιδιά το αγαπούν, είπε καμαρώνοντας η Μαριόρα. Μα, σαν μπήκαν στο σπίτι και αντίκρισαν «τα δικά μας παιδιά», που τους φάνηκαν λαός ολόκληρος, τα τέσσερα αδέλφια έπαθαν γλωσσοδέτη. Ήταν όλα εκεί, τα επτά παιδιά της θείας Αργίνης, μια σκάλα από αγόρια και κορίτσια όλων των ηλικιών, από δεκαπέντε χρονών ως δύο. Τα δυο μεγάλα κορίτσια, η Κατίνα, μελαχρινή, και η Κλειώ, ξανθή, επιβλήθηκαν πολύ στα τέσσερα αδέλφια με τις μακριές φούστες και τις πλεξούδες τους, σηκωμένες και δεμένες στο σβέρκο με φαρδιές καφετιές κορδέλες. Ύστερα ήταν ο Γιάννης, ο φίλος τους, ο μόνος που γνώριζαν. Ύστερα η Αλεξάνδρα, μαζεμένη και σιωπηλή. Ύστερα ο Μανόλης, που τον έλεγαν τ' αδέλφια του Μπανανάκη, γιατί αγαπούσε πολύ τις μπανάνες και του τις έφερνε δώρο κάθε ταξιδιώτης που έφθανε με τα αιγυπτιακά βαπόρια. Ύστερα ο Αλέκος, ολοστρόγγυλος και ξανθός, και τελευταία η Λουκία, που ήταν μικρότερη από τον Αλέξανδρο και κάθουνταν χάμω, μια μπάλα στα μπλου ντυμένη, με κατακόκκινα μάγουλα και μαύρα κοντά σγουρά μαλλιά. Η Κατίνα άπλωσε το χέρι μεγαλόπρεπα και είπε: - Καλημέρα! Η Κλειώ όμως γονάτισε μπρος στον Αλέξανδρο, του έβγαλε το καπέλο του και, με τα όμορφα δάχτυλα της, του διόρθωσε τις ξανθές του μπούκλες και τον είπε «Χρυσό μου!» και τον φίλησε. Απ' όλους, η Αλεξάνδρα θαύμασε περισσότερο τη μεγαλόπρεπη Κατίνα. Η Πουλουδιά όμως λαχταρούσε να παίξει με την μπλου μπάλα, τη Λουκία. Ο Αντώνης κοίταζε όλους, έναν έναν, ακατάδεχτα, γιατί ντρέπουνταν. Τόσο ακατάδεχτα, που, σαν αντάμωσε ο Μανόλης το βλέμμα του, ντράπηκε και τρύπωσε κάτω από μια καρέγλα και κάθισε χάμω, με το κάθισμα της καρέγλας στο κεφάλι του και τα μάτια καρφωμένα στον Αντώνη, και περίμενε. Μα η Μαριόρα είχε εξαφανιστεί και τα τέσσερα αδέλφια δεν ήξεραν ούτε τι να πουν ούτε τι στάση να πάρουν εμπρός στ' άγνωστα εξαδέλφια, ιδίως εμπρός στην Κατίνα και στην αδελφή της, τη σιωπηλή Αλεξάνδρα, που τα κοίταζαν σαν ανθρωπάρια παράξενα και σπάνια. Και τότε, μ' ένα νάζι του κεφαλιού, είπε η Κατίνα: - Ελάτε στην τραπεζαρία να πάρετε μια βυσσινάδα! Και ξεκίνησαν τα ένδεκα εξαδέλφια και ανακατώθηκαν θέλοντας και μη τα στελέχη τους. Και σαν μπήκαν στην τραπεζαρία και είδαν τις παστελαριές με τα σησάμια και τα ξερά αμύγδαλα και τα κουλούρια και το στρογγυλό ρεβανί, κάτασπρο, πασπαλισμένο ψιλή ζάχαρη, και τις αφράτες φέτες ψωμί και τη βυσσινάδα στα ποτήρια, λύθηκε η γλώσσα ολωνών και πήγε ροδάνι. Και βόησε η τραπεζαρία σα δέντρο στο σούρουπο, όταν το λεν τα σπουργίτια, πριν κατακαθίσουν να κουρνιάσουν και ν' αποκοιμηθούν. Τρεχάτα κατέβηκαν τα ένδεκα εξαδέλφια στην αυλή, το ένα σπρώχνοντας το άλλο, το καθένα βαστώντας ποιος ένα κουλούρι, ποιος μια φέτα ψωμί ή μια παστελαριά. Τη λέγανε «αυλή» τα παιδιά της θείας Αργίνης, μα ήταν μάλλον περιβολάκι, με λιλάδια στους δρόμους και πικροδάφνες τούφες τούφες, και στο βάθος μια στέρνα μαρμαρένια για νερό. Η Αλεξάνδρα η εξαδέλφη έτρωγε αργά και σιωπηλά το κουλούρι της και κάθε λίγο γύριζε στην Πουλουδιά, που της είχε προσκολληθεί και την κοίταζε από το κεφάλι στα πόδια με βαρεμό, σα να της έλεγε: «Δεν πας παρακάτω;» Μα η Πουλουδιά, που ντρέπουνταν τις δυο μεγάλες εξαδέλφες και που δεν καταδέχουνταν τον Μπανανάκη και τον Αλέκο που έπαιξαν τόπι αναμεταξύ τους, δεν ήξερε με ποιον να πάγει. Γιατί η Αλεξάνδρα η αδελφή, σαν πιο μεγάλη, έκανε τη σοβαρή και κουβέντιαζε με την Κατίνα, ενώ ο Γιάννης έκανε χίλιες τρέλες, για να θαμπώσει τον Αντώνη και την Κλειώ, που στα παιχνίδια ήταν η πιο τρελή απ' όλους. Ο Αλέξανδρος πάλι, το κόμμα της, ο σύντροφος της, κάθουνταν στο πεζούλι της πόρτας με τη Λουκία και κάθε λίγο την αγκάλιαζε και τη φιλούσε, παιχνίδι που το βαριούνταν η Πουλουδιά. Δεν ήξερε λοιπόν τι να κάνει. Και δειλά, για ν' αρχίσει κουβέντα, είπε της εξαδέλφης Αλεξάνδρας: - Παίζεις σκοινάκι; Γύρισε πάλι η εξαδέλφη Αλεξάνδρα και την κοίταξε από πάνω ως κάτω και ρώτησε συρτά: - Πόσων χρονών είσαι; Αποκρίθηκε η Πουλουδιά, μεγαλώνοντας λίγο τον εαυτό της: - Οκτώ. Και συ; - Εννιά, αποκρίθηκε ακατάδεχτα η εξαδέλφη Αλεξάνδρα μεγαλώνοντας και αυτή κατά λίγους μήνες την ηλικία της. Και γυρνώντας τη ράχη της στην εξαδέλφη της, πήγε παρακάτω. Ένιωσε βαριά η Πουλουδιά την απόσταση που τη χώριζε από την εξαδέλφη Αλεξάνδρα και, ταπεινωμένη, μόνη πάλι, πήγε στο βάθος του περιβολιού, κατά τη στέρνα, όπου πάλευαν τ' αγόρια με την Κλειώ. Πάλευε με τα όλα της η Κλειώ, γιατί, αν και τον Αντώνη τον έκανε εύκολα ζάφτι, τον Γιάννη όμως δύσκολα τον έβαζε κάτω και ήταν κατακόκκινη και η ξανθή πλεξούδα της είχε ξεφτίσει και το φόρεμα της ήταν τσαλακωμένο. - Πουλουδιά! φώναξε. Έλα να με βοηθήσεις! Μα τ' αγόρια δεν την καταδέχθηκαν. - Μ' αυτήν, τώρα, τη μικρή θα τα βάλομε; έκαναν. Και σταμάτησαν την πάλη. Πέταξε πίσω η Κλειώ τα μαλλιά της από το ζεσταμένο της πρόσωπο και γελώντας φώναξε του Αντώνη: - Άιντε! Σου πάγω στοίχημα πως δεν είσαι άξιος να πηδήξεις πάνω από τη στέρνα! Να πεις του Αντώνη «Δε σ' έχω άξιο», ήταν σα να τον σπιρουνίζεις. Πήρε τη φόρα του, έτρεξε, πήδηξε... κι έπεσε πλουφ! μέσα στη στέρνα. Η Κλειώ έμπηξε τα γέλια, μαζί κι ο Γιάννης. Μα τον είδε η Αλεξάνδρα αδελφή, από τις ροδοδάφνες όπου κουβέντιαζε με την Κατίνα, και τρεχάτη έφθασε, καταταραγμένη. - Αχ, Αντώνη! Τι θα πει η θεία; Φορείς τα κυριακάτικα σου! Το νερό δεν ήταν βαθύ κι εύκολα τον έσυραν έξω η Κλειώ και ο Γιάννης. Μα σε τι χάλια! Τα μαλλιά του σα λαδωμένα, κολλημένα στο πρόσωπο του, τα ρούχα του μούσκεμα ως μέσα, η μεταξωτή του γαλάζια γραβάτα σα σκοινί κρέμουνταν άμορφη μπροστά του και λάσπες παντού λέρωναν την αφράτη προ ολίγου λινή του φορεσιά. Η Αλεξάνδρα αδελφή είχε δάκρυα στα μάτια. - Και τώρα; έκανε αναπολώντας τη μελλούμενη κατσάδα. Η Αλεξάνδρα εξαδέλφη είχε πλησιάσει και, στρέφοντας ακατάδεχτα το κεφάλι της, είπε: - Αυτό δεν είναι τίποτα! Καλά που δεν έσπασε το κεφάλι του! Η παρατήρηση αυτή παρηγόρησε την Αλεξάνδρα αδελφή. Όχι όμως και τον Αντώνη που προτιμούσε χίλιες φορές να είχε σπάσει το κεφάλι του, παρά ν' αντιμετωπίσει το θυμό της θείας. Ξεκαρδισμένοι τίναζαν ο Γιάννης και η Κλειώ τα νερά από τα ρούχα του. - Μοιάζεις λαδωμένος ποντικός! του έλεγαν για παρηγοριά. Είσαι γελοίος! Μόνη η Κατίνα δεν είχε χάσει το μεγαλείο της σ' όλη αυτή την ιστορία. Χτύπησε τα παλαμάκια της και φώναξε: - Μαριόρα! Και σαν παρουσιάστηκε τρεχάτη η Μαριόρα, της έδειξε με το δάχτυλο το μουσκεμένο Αντώνη και είπε μεγαλόπρεπα: - Πάρε τον μέσα και στέγνωσε τον! - Παναγιά μου! Τι έπαθε; Και πώς θα τον στεγνώσω; αναφώνησε η Μαριόρα κι έκανε το σταυρό της. Φωτιά δεν έχομε αναμμένη, σίδερα ζεστά δεν έχει κυριακάτικο... - Βάλε τα ρούχα του στον ήλιο, διέκοψε ήσυχα η Κατίνα, και φόρεσε του ωστόσο μια φορεσιά του Μανόλη ή... έριξε μια ματιά του Αντώνη και πρόσθεσε, αν δεν του μπαίνει, δώσε του μια φορεσιά του Γιάννη, ώσπου να στεγνώσουν τα δικά του ρούχα. Είπε η Κατίνα. Και με ήσυχο, μεγαλόπρεπο βήμα πήγε πάλι και κάθισε μες στις ροδοδάφνες και φώναξε την Αλεξάνδρα κοντά της. Η Αλεξάνδρα κολακεύθηκε πολύ που η μεγάλη, σαν κυρία πια, Κατίνα, την ήθελε συντροφιά και μ' όλη της την ανησυχία για τον Αντώνη και τη φορεσιά του, έκανε κι εκείνη την αδιάφορη και κάθισε πλάγι στην εξαδέλφη της μες στις ροδοδάφνες. Όλη όμως η άλλη τσούρμα, από την τρελή Κλειώ ως την μπλου μπάλα τη Λουκία, όλοι σπρώχνοντας και σπρωχνόμενοι, τρεχάτοι ακολούθησαν τη Μαριόρα και τον Αντώνη, που από την πίσω πόρτα μπήκαν στο μαγειρείο. - Τι είναι αυτά, καλέ; αναφώνησε μια γριά που κάθουνταν πλάγι στο παράθυρο και κοίταζε τους περαστικούς στο δρόμο. Και τι μου κάνατε την κουζίνα μου; Για δες νερά στις πλάκες! - Μη φωνάζεις, κερα-Αννέτα! είπε γελώντας η Κλειώ. Είναι εξάδελφος μας κι έπεσε στη στέρνα! Πάγει η Μαριόρα να του φέρει στεγνά ρούχα και πρέπει να τον γδύσομε! - Κύριε ελέησον! είπε η κερα-Αννέτα και σταυροκοπήθηκε και αυτή δυο φορές. Σα δε σκοτώθηκε το παιδί! Εσύ πάλι θα τον έβαλες στα αίματα, κερα-Κλειώ, σα να σε βλέπω, με τις μαριολιές σου! Ξεκαρδίστηκε η Κλειώ. - Και τι φταίγω εγώ, σα θέλουν οι μικροί να κάνουν τους μεγάλους; είπε. Γύρευε να πηδήξει από πάνω από τη στέρνα! - Η Κλειώ φταίγει! φώναξε ο Αλέκος. Την ακούσαμε, ο Μπανανάκης κι εγώ, που του είπε να πηδήξει! Γύρισε η Αλεξάνδρα εξαδέλφη και τον αποτσίφνωσε με μια ματιά. - Εσύ να μη φυτρώνεις εκεί που δε σε σπέρνουν! του είπε συρτά, με ύφος δασκάλας, που την έκανε και επιβάλλουνταν σε όλα της τ' αδέλφια. Ας μην την άκουε, αφού δεν ήταν άξιος! Ταπεινωμένος, αποσβολωμένος, άκουε ο Αντώνης κι έκανε πως σιάζει τα μανίκια του, για ν' αποφύγει τα κοροϊδευτικά βλέμματα των εξαδέλφων του, προπάντων του Γιάννη και της Κλειώς. Μα όταν κατάφθασε η Μαριόρα με στεγνά ρούχα και σίμωσε η Κλειώ χορευτά και φωναχτά να του βγάλει την μπλούζα του, αγρίεψε, επαναστάτησε, ξαναβρήκε όλη την παλικαριά του. - Να φύγετε όλοι! φώναξε. Δε θα γδυθώ μπροστά σας! Και πάλι σπρώχνοντας και σκουντουφλώντας βγήκε όλη η τσούρμα έξω κι έμεινε μόνος ο Αντώνης στην κουζίνα, με τη Μαριόρα και την κερα-Αννέτα. Έξω περίμενε η τσούρμα πολιορκώντας την πόρτα. Τα δυο μικρά, ο Αλέξανδρος και η Λουκία, είχαν κολλήσει το μάτι τους σε μια χαραματιά της πόρτας και γύρευαν να δουν. - Γδύθηκε; Ντύθηκε; Τι κάνει; ρώτησαν τ' άλλα δυο αγόρια, ο Μανόλης και ο Αλέκος. Μα τίποτα δεν έβλεπαν τα μικρά. Η κερα-Αννέτα, με όλο το πλάτος της παχιάς της ράχης, σκέπαζε τη χαραματιά. Και γελούσε η Κλειώ, κορόιδευε ο Γιάννης, και ο καθένας έλεγε το κοντό του και το μακρύ του. Μόνη η Πουλουδιά στέκουνταν παράμερα, σιωπηλή και ανήσυχη. Τι θα πει η θεία, σα δει τα ρούχα του Αντώνη; Η πόρτα άνοιξε και βγήκε η Μαριόρα σπρώχνοντας μπροστά της τον Αντώνη. Ένα ξεφωνητό τον παρέλαβε. Τι Αντώνης ήταν αυτός! Το πανταλόνι του Γιάννη, διπλωμένο και ξαναδιπλωμένο, κρέμουνταν ως τα πόδια του, που έσερναν ξεθωριασμένες και πολυπατημένες παντούφλες. Τα μανίκια, γυρισμένα και αυτά και ξαναγυρισμένα, του σκέπαζαν ακόμα και τα χέρια. Ο λαιμός έχασκε, το κολάρο τον κουκούλωνε, το πιγούνι του χάνουνταν μες στη γραβάτα, ήταν θέαμα ο Αντώνης! Μόνο τα μαλλιά του, στεγνωμένα πια, ήταν καλοχτενισμένα, με καινούρια χωρίστρα. Μα μαζί με τα στεγνά ρούχα, ας ήταν και κωμικά, είχε ξαναβρεί ο Αντώνης το παραστατικό του και τα μεγάλα του κέφια, και πρώτος αυτός άρχισε τα καραγκιοζλίκια, με χορούς και πήδους, χτυπώντας χάμω τις πλατιές του παντούφλες, που έκαναν πλακ πλακ πλακ στις πέτρες. Και το παιχνίδι έγινε τρελό και γενικό. Και ξαφνικά ο Αντώνης βρέθηκε το κέντρο όλης της εξαδελφικής παρατάξεως. Έγινε αρχηγός, χωρίς να καταλάβει κανείς πώς και πότε του δόθηκε η αρχηγία. Έκοψε κι έραψε όσο και όπως ήθελε, και τυφλά τον ακολούθησαν οι άλλοι. Κι έτσι έφτιασε στρατούς και στόλους, χώρισε ληστές και χωροφύλακες, έστησε πύργους, περιφρούρησε φυλακές, διεύθυνε τα πάντα. Ποτέ ακόμα δεν είχε φανταστεί τόση ποικιλία από μάχες: πολιορκίες γύρω στις ροδοδάφνες, με φρούρια Κατίνα, Αλεξάνδρα εξαδέλφη, Αλεξάνδρα αδελφή· ναυμαχίες γύρω στη στέρνα, με ναυαρχίδα ανυπότακτη Κλειώ, και μπουρλότα Μανόλη, Αλέκο, Πουλουδιά· ληστείες στα κορφοβούνια των μπάγκων φυγή αιχμαλώτων Λουκία, Αλέξανδρος· μάχη αρχιληστών Γιάννης, Αντώνης. Λαμποκοπούσε όλος ο Αντώνης μες στα μακριά και πλατιά ρούχα του Γιάννη. Ήταν σα ν' άναψε φωτοστέφανο γύρω στο κεφάλι του. Τα μάτια του άστραφταν, η φωνή του σάλπιζε και βροντούσε, οι διαταγές του έπεφταν σαν αστροπελέκια και όλοι υποτάσσουνταν μαγεμένοι, υπάκουαν, εκτελούσαν τις προσταγές του. Εκείνο το απόγεμα ήταν ο Αντώνης στις δόξες του. - Ο Αντώνης είναι το πιο χρυσό μας εξαδέλφι, δήλωσε η Κλειώ, όταν διακόπηκε το παιχνίδι και μπήκε στην κουζίνα ο Αντώνης, για να ξαναφορέσει τα στεγνωμένα του πια ρούχα. Και όταν τα φόρεσε και ξαναβγήκε στην αυλή, με τη Μαριόρα και τα καπέλα των αδελφών του, ολόκληρη η τσούρμα τον επευφήμησε και τον ζητωκραύγασε. Ο Αντώνης θριάμβευε, χαμογελούσε, χαιρετούσε, και τον αποχαιρέτησαν τα εξαδέλφια μ' ενθουσιασμούς και υποσχέσεις γρήγορα να ξαναπαντηθούν. Μα, σα βγήκαν στο δρόμο, σαν κόπασαν οι τρέλες κι έλειψαν τα γέλια και σώπασαν οι φωνές και πήγαιναν τα τέσσερα αδέλφια με τη Μαριόρα, έσβησε ξαφνικά το φωτοστέφανο του Αντώνη, διαλύθηκαν τα μάγια. Τον κοίταξαν τ' αδέλφια του, που πήγαινε υπερήφανα μπροστά, στο δρόμο το γεμάτον κόσμο τη βραδινή αυτή ώρα, και τρόμαξαν και ντράπηκαν γι' αυτόν. Τους φάνηκε ανυπόφορα βρώμικος και κωμικός, με τα ρούχα του κιτρινιασμένα και ασιδέρωτα, αλλού ζαρωμένα και αλλού κρεμαστά, με παπούτσια και κάλτσες όπου είχαν ξεραθεί κομμάτια οι λάσπες και με γραβάτα που είχε χάσει και χρώμα και σχήμα και είχε γίνει είδος μουσαμάς. Βίασε το βήμα της η Αλεξάνδρα και τον πρόφθασε και του είπε χαμηλόφωνα, στο αυτί: - Μην τρέχεις, Αντώνη, χώσου κοντά στη Μαριόρα, μη σε δει κανείς! Είσαι φρίκη! Κόπηκε η φόρα του Αντώνη και το ωραίο υπερήφανο βήμα του, κοίταξε μπράτσα και πόδια και η καρδιά του βούλιαξε στα παπούτσια του. Έριξε μια ματιά στους περαστικούς που φορούσαν τα καλά τους, για το βραδινό κυριακάτικο περίπατο, και αντάμωσε ένα δυο βλέμματα κοροϊδευτικά. Βράδυνε το βήμα του και χώθηκε μεταξύ της Μαριόρας και της Πουλουδιάς. Αγγλικά, μην καταλάβει η Μαριόρα, ρώτησε την αδελφή του: - Φαίνονται πολύ άσχημα τα ρούχα μου; Με δάκρυα στη φωνή αποκρίθηκε η Πουλουδιά: - Φρικτά! Τι θα πει η θεία; Βιαστικά, ψιθυριστά έκαναν συμβούλιο τα τρία μεγαλύτερα αδέλφια. Να μην περάσουν από τη βεράντα, όπου θα κάθουνταν οι θείες με τις επισκέψεις. Να πάρουν τον πίσω δρόμο. Να μπουν στην αυλή. Να βρουν την Αφροδίτη και να της ζητήσουν βοήθεια. Να μπουν μπροστά τα κορίτσια να την ειδοποιήσουν. Ολόκληρη στρατηγική προετοίμασαν τ' αδέλφια. Γιατί, αν έβλεπε η θεία τον Αντώνη σ' αυτά τα χάλια... - Σας είπα από το πρωί πως θα μας βγει στραβός ο μπάτης! είπε μελαγχολικά ο Αντώνης. - Έννοια σου, θα σε γλιτώσομε! είπαν τα κορίτσια που περπατούσαν πότε μπρος και πότε πίσω, για να τον κρύψουν από τους περαστικούς, μην τύχει και τον γνωρίσει κανένας. Έφθασαν στα σπίτια του Τσίλερ και μεμιάς έστριψαν όλα μαζί τ' αδέλφια στον πίσω δρομάκο. - Γιατί από δω, παιδιά; ρώτησε η Μαριόρα. - Πάντα από την αυλή μπαίνομε, αποκρίθηκε αποφασιστικά η Αλεξάνδρα. - Και πάντα εμείς μπαίνομε πρώτες, πρόσθεσε με φόρα η Πουλουδιά παίρνοντας το χέρι του Αλέξανδρου, για να παρασύρει και τη Μαριόρα προς την αυλή. Τα κατάφεραν τα κορίτσια και μπήκαν πρώτες στην αυλή με τη Μαριόρα και τον Αλέξανδρο, αφήνοντας έξω τον Αντώνη, και από κει στο μαγειρείο, όπου έπιασε η Μαριόρα κουβέντα με την κερα-Ρήνη, ενώ η Αλεξάνδρα απομόνωσε την Αφροδίτη για να της τα πει και η Πουλουδιά έστηνε καραούλι, μην παρουσιαστεί ξαφνικά κανένας από τους μεγάλους της βεράντας. - Πωπώ! αναφώνησε σαν τ' άκουσε η Αφροδίτη. Μην τον δει μονάχα η θεία σου! Δεν ήθελε να του δώσω, λέει, τα καλά του, γιατί θα τα πατσαβουριάσει παίζοντας! Πού είναι το τρελόπαιδο; Μα σα βγήκε στην αυλή με την Αλεξάνδρα, το «τρελόπαιδο» δεν ήταν πουθενά. - Θα φοβήθηκε να μπει μέσα, είπε η Αλεξάνδρα, θα στέκεται απέξω. Και τωόντι στέκουνταν απέξω. Μα στους λεκέδες και στις λάσπες του ρούχου του είχαν προστεθεί τώρα κι αίματα νωπά, και με τα δυο του χέρια σκέπαζε το στόμα του. - Αντώνη! Τι έπαθες; φώναξε η Αλεξάνδρα. - Σσστ! Δεν είναι τίποτα, με δάγκασε ο Ντον! είπε χαμηλόφωνα ο Αντώνης. Η Αφροδίτη χλόμιασε. Άρπαξε τα χέρια του και τα είδε ματωμένα. - Πού σε δάγκασε; ρώτησε γυρνώντας μέσα κι έξω τα χέρια του. - Στο στόμα! είπε ο Αντώνης κι έδειξε το πάνω του χείλι που μάτωνε από δυο τρύπες που είχαν αφήσει τα δόντια του Ντον. Ο ένοχος κάθουνταν παρακάτω και μασούλιζε ένα κόκαλο. Η Αφροδίτη φαίνουνταν πολύ τρομαγμένη. Πλησίασε τον Ντον να τον εξετάσει και, καθώς την είδε αυτός, πετάχθηκε απάνω και άρχισε να πηδά γύρω της και να της κάνει χίλιες χαρές. Η Αφροδίτη όμως έμοιαζε σκουτουρεμένη. - Η ουρά του είναι ψηλά, δε μοιάζει άρρωστος, είπε γυρίζοντας κοντά στ' αδέλφια. Τι του έκανες και σε δάγκασε, Τρελαντώνη; - Του πήρα το κόκαλο! είπε ντροπιασμένος ο Αντώνης. - Τις αταξίες σου δεν μπορείς να μην τις κάνεις! είπε σκοτισμένη όλο και περισσότερο η Αφροδίτη. Έλα μέσα γρήγορα να σε πλύνω. Πρήστηκαν κιόλα τα χείλια σου. Την ακολούθησε ο Αντώνης με την Αλεξάνδρα κι έκανε να μπει στην κουζίνα. Μα τον έσπρωξε κατά την είσοδο η Αφροδίτη. - Πάμε πάνω, του είπε, θέλει καθάρισμα το στόμα σου. Τρεχάτη και τρομαγμένη κατάφθασε η Πουλουδιά με τον άλλο τόσο τρομαγμένο Αλέξανδρο. - Πίσω! Πίσω! ψιθύρισε. Μπαίνουν μέσα... Σταμάτησε άφωνη εμπρός στον αιματωμένο Αντώνη που πάλευε με την Αφροδίτη να της ξεφύγει. - Όχι, Αντώνη, δεν κάνει, θα φωνάξω τη θεία σου! έλεγε η Αφροδίτη. Δεν παίρνω απάνω μου αυτή την ιστορία... Και βλέποντας πως της ξέφευγε ο Αντώνης, τον άρπαξε από την μπλούζα του και φώναξε: - Κυρία! Ελάτε, κυρία! Γρήγορα... - Κακιά! μούγκρισε ο Αντώνης κι έμεινε ακίνητος, περιμένοντας το αστροπελέκι που θα έπεφτε τώρα στο κεφάλι του. Στην ανοιχτή πόρτα του σαλονιού στέκουνταν η θεία Μαριέτα και ο θείος ο γιατρός. - Τι τρέχει; ρώτησε η θεία. - Ο σκύλος δάγκασε τον Αντώνη! Δείτε, κύριε γιατρέ! είπε πολύ ταραγμένη η Αφροδίτη. - Ο σκύλος; - Ποιος σκύλος; - Πώς τον δάγκασε; - Πού; ρώτησαν μαζί θείος και θεία. - Αχ, Θεέ μου! Τι θα τον κάνουν τώρα! μουρμούρισε τρέμοντας η Αλεξάνδρα. - Η θεία θα δει τα ρούχα του... πρόσθεσε η Πουλουδιά. Μα θεία και θείος είχαν πλησιάσει κατασυγχυσμένοι και, πίσω τους, ανήσυχοι πρόβαλαν η θεία Αργίνη με το θείο Ζωρξή. - Τι τρέχει; - Ποιον δάγκασε ο σκύλος; - Τον Αντώνη! Τον δάγκασε ο σκύλος του βασιλέα! εξήγησε η Αφροδίτη. Μεγάλο σούσουρο ακολούθησε. Θείος Ζωρζής, θεία Αργίνη, θεία Μαριέτα και θείος γιατρός μαζεύθηκαν γύρω στον άφωνο Αντώνη, που όλο περίμενε το αστροπελέκι, και το αστροπελέκι δεν έπεφτε. Και όχι μόνο δεν έπεφτε το αστροπελέκι, αλλά και όλοι οι μεγάλοι φασάρευαν γύρω του· η θεία Αργίνη τον πήρε στην αγκαλιά της, η θεία Μαριέτα βουτούσε πανιά σε μια λεκάνη και του ξέπλενε τρυφερά πρόσωπο και χέρια, ενώ ο θείος Γιώργης βουτούσε κομπρέσες σ' ένα κίτρινο γιατρικό και του τις άπλωνε στα χείλια. - Δεν είναι τίποτα, δεν είναι τίποτα! έλεγε κάθε λίγο. Να του εξακολουθήσετε τις κομπρέσες με την άρνικα και θα ξεπρηστούν τα χείλια του. Μόνο... Πήρε κατά μέρος το θείο Ζωρζή και κάτι του είπε κρυφά. Αμέσως άρπαξε το καπέλο του ο θείος Ζωρζής και βγήκε έξω. - Τι τρέχει, Γιώργη; ρώτησε ανήσυχα η θεία Μαριέτα. - Τίποτα. Μα καλό είναι να εξετάσουν το σκύλο, αποκρίθηκε ο θείος γιατρός. Σαστισμένα κοίταζαν τ' αδέλφια όλη αυτή τη φασαρία και τον Αντώνη που σιωπηλά δέχουνταν, σα λίγο ζαλισμένος, χάδια και περιποιήσεις. Επέστρεψε ο θείος Ζωρζής και κάτι τον ρώτησε η θεία Μαριέτα και αποκρίθηκε ο θείος: - Ο βασιλέας διέταξε να δέσουν τον Ντον και να τον παραφυλάγουν! Και χάιδεψε τα μαλλιά του Αντώνη και είπε: - Δεν είναι τίποτα, και συ είσαι παλικάρι! Το βράδυ εκείνο, σα βρέθηκαν μόνα πάλι, γδυμένα και στο κρεβάτι, με κατεβασμένες τις κουνουπιέρες και σβησμένο το φως, τα τέσσερα αδέλφια έκαναν συμβούλιο στα σκοτεινά. - Ήθελα να ξέρω, είπε η Αλεξάνδρα, τι έκανε τη θεία και δε μάλωσε τον Αντώνη; Ο Αντώνης είχε δεμένο το στόμα, πράμα που τον δυσκόλευε λίγο και τον έκανε να προφέρει περίεργα, με πολλά φ φ φ φ... και θ θ θ θ..., χωρίς όμως και να τον εμποδίζει να βάζει το λόγο του, και μάλιστα να κόβει το λόγο στ' αδέλφια του, με όλη την επιβολή που του έδινε το δάγκαμα του Ντον και η παλικαρίσια ακλαψιά του. Σήκωσε τη φωνή του πάνω από τα ψιθυρίσματα των αδελφών του και είπε: - Κάποιοθθθ μάγεπθε τη θεία, γιατί όχι μόνο δε με μάλωθθθε, κουκούτθθθι, μ' απεναντίαθ με φιλούθε θθθαν να ήμουν ο Αλέκθθθαντροθθθ! - Εγώ νομίζω πως δεν είδε τα ρούχα σου, είπε η Πουλουδιά. - Ούτε τις λάσπες στα παπούτσια του, πρόσθεσε ο Αλέξανδρος. - Τα είδε όλα, διέκοψε η Αλεξάνδρα. Την άκουσα που το είπε της Αφροδίτης. - Τι τηθ είπε; ρώτησε ανήσυχος ξαφνικά ο Αντώνης. - Να μη σου αλλάξει τα ρούχα σου, μη σε ζαλίσει. Και είπε κι ένα άλλο. Είπε «Καλά και ήταν ο σκύλος του βασιλέα». - Αλήθεια! θαύμασε η Πουλουδιά. Καλά και ήταν ο Ντον! Από το κρεβάτι του, αργά, ρώτησε ο Αλέξανδρος: - Γιατί είναι καλύτερο να σε δαγκάσει ο σκύλος του βασιλέα παρά αλλουνού; - Επειδή... άρχισε η Πουλουδιά, μα στάθηκε. Κι εκείνη δεν ήξερε. Και ρώτησε διστακτικά: - Γιατί είπε η θεία πως ήταν καλύτερα, Αλεξάνδρα; - Επειδή αυτός είναι από καλή ράτσα, είπε με βεβαιότητα η Αλεξάνδρα. Ενώ, αν ήταν κανένας αγριόσκυλος, θα τον είχε φάγει ολόκληρο τον Αντώνη. - Αλήθεια! στέναξε πάλι η Πουλουδιά. - Καθόλου! διαμαρτυρήθηκε ο Αντώνης. Εγώ δε θα τον άφηνα, θα τον κλοτθθθούθα και θα τον έδιωχνα! - Ναι! Πού θα πρόφθαινες! έκανε η Αλεξάνδρα. Μα ο Αλέξανδρος, που δεν ικανοποιήθηκε με την εξήγηση, διέκοψε τη συζήτηση. - Ο δικός μας ο Κέρβερος, στην Αλεξάνδρεια, δεν είναι σκύλος του βασιλέα, και όμως δεν έφαγε ποτέ κανένα μας... ούτε μας δάγκασε ποτέ, είπε συλλογισμένος. Η παρατήρηση του Αλέξανδρου έριξε την Αλεξάνδρα σε συλλογή. Μα βρήκε αμέσως μια δικαιολογία. - Και πρώτον, είπε, ο Κέρβερος είναι δικό μας σκυλί. - Και τι πειράζει; Η μαμά λέγει πως είναι αγριόσκυλος! επέμεινε ο Αλέξανδρος. Και πάλι τα λόγια του Αλέξανδρου μπέρδεψαν την Αλεξάνδρα. Μα και πάλι βρήκε μιαν εξήγηση: - Ναι, μα ο Αντώνης δεν του έπαιρνε τα κόκαλα του! Σήμερα πήρε του Ντον το κόκαλο που έτρωγε. Και θύμωσε αυτός. - Βέβαια! επισφράγισε η Πουλουδιά. - Κι έπρεπε γι' αυτό να τον δαγκάσει; ρώτησε ο Αλέξανδρος. Εσύ λες πως δεν πρέπει ποτέ να θυμώνομε μεις, όταν άλλα παιδιά μας παίρνουν τα παιχνίδια μας. Η Αλεξάνδρα στενοχωρέθηκε. Τι σαλάτα την έκανε ο Αλέξανδρος την παιδαγωγική της! - Και πρώτον λες ανοησίες! Ο Ντον είναι σκύλος, τι ξέρει; έκανε ανυπόμονα. Έπειτα, να που τον τιμώρησε ο βασιλέας! Είπε να τον δέσουν και να τον παραφυλάξουν! - Έπρεπε να τον δείρουν! επέμεινε ο Αλέξανδρος που κουρδίζουνταν με τα ίδια του τα λόγια. Γιατί δεν είπε ο θείος Γιώργης να τον δείρουν, παρά είπε μόνο να τον κοιτάξουν; - Να τον εκθθθετάθουν, διόρθωσε ο Αντώνης. - Τι θα πει; ρώτησε ο Αλέξανδρος. - Να τον εκθθθετάθουν θα πει... Το ήξερε τώρα ο Αντώνης, μα πώς να το πει με λόγια; Αυτός ο Αλέξανδρος, με τα αιώνια ρωτήματα του! - Δεν καταλαβαίνειθθθ τίποτα! Να, πώθθθ κάνουν εκθετάθθθειθ θτο θκολείο; Δεν είχε πολλή πεποίθηση στα λόγια του ο Αντώνης, μα επιτέλους ας καταλάβαινε και ο μικρός. Ο Αλέξανδρος όμως δεν είχε καταλάβει. Κι εννοούσε να καταλάβει. - Θα του κάνουν μάθημα; ρώτησε. Το ερώτημα έμεινε χωρίς απάντηση, η κουνουπιέρα του Αντώνη σώπαινε. Ένιωσε η Αλεξάνδρα πως κάπου σκάλωσε το κύρος του Αντώνη και πως κινδύνευε να γκρεμιστεί από κει που το είχε ανεβάσει η παλικαριά του όλης της ημέρας. Για ν' αλλάξει την ομιλία και να κόψει τα ρωτήματα του Αλέξανδρου, που έβγαιναν πάντα κομπολόγι, είπε μ' έναν αναστεναγμό: - Ουφ! Πάει αυτή η Κυριακή! Ήταν γρουσούζικη! Πρώτα το ταξίδι της Αλίς, ύστερα η τούμπα του Αντώνη στην εκκλησία, ύστερα η βουτιά στη στέρνα και τώρα ο Ντον... Πρωί πρωί αλήθεια ο γρουσούζης ο μπάτης... Μα τη διέκοψε ο Αντώνης. - Ποιοθθθ λέγει τον μπάτη γρουθούδη; αναφώνησε. Εγώ ποτέ πια δε θα τον πω γρουθθθούδη, χαλάλι του, αφού με δάγκαθε ο Ντον! Αν δε με είχε δαγκάθει ο Ντον, αν δεν είχε τρομάκθει η θεία... Πωπώ! τι με περίμενε!... Μπα! Ο μπάτηθθθ είναι γουρλήθθθ! Δήτω ο μπάτηθθθ! Μια τούμπα στα μαλακά ακούστηκε και από μέσα από την κουνουπιέρα σα σάλπισμα ξαναπέταξε η φωνή του Αντώνη: - Δήτω-ω-ω!!! - Ζήτω! φώναξε και ο Αλέξανδρος που ηλεκτρίσθηκε και ανασηκώθηκε και αυτός για τούμπα. - Τι τρέχει απάνω; Ποιος φωνάζει; Η φωνή της θείας στη σκάλα σταμάτησε ξαφνικά τις ετοιμασίες των άλλων κρεβατιών. Βήματα ακούστηκαν και συνάμα ένα βιαστικό γλίστρημα σωμάτων κάτω από σεντόνια πίσω από τις τέσσερις κουνουπιέρες, και τέλεια σιωπή απλώθηκε στην κάμαρα. Τα βήματα πλησίαζαν. Η θεία μπήκε μέσα προσεκτικά και στάθηκε ν' ακούσει. Τσιμουδιά... - Παιδιά; έκανε χαμηλόφωνα. - Κανένας δε μίλησε. Σίμωσε η θεία στο κρεβάτι του Αντώνη, άπλωσε το χέρι της κάτω από την κουνουπιέρα κι έψαξε το μέτωπο και το λαιμό του. Ο Αντώνης δεν κούνησε. Σιγά τράβηξε κείνη κι έσιαξε το σεντόνι του, ξανάμπηξε την κουνουπιέρα και βγήκε έξω. - Όχι, δεν έχει πυρετό, και κοιμούνται και τα τέσσερα, είπε βγαίνοντας. Και η φωνή του θείου απέξω αποκρίθηκε: - Μένει να παρακολουθήσομε τώρα το σκύλο. Ευτυχώς φαίνεται να είναι καλά και σαν τον είδα, είχε σηκωμένη την ουρά κι έπινε Μοιάζει... Τα παρακάτω χάθηκαν στο γύρισμα της σκάλας. - Δε θαθθθ είπα πωθ ο μπάτηθθθ είναι γουρλήθθθ; ψιθύρισε τσευδά ο Αντώνης. Από το κρεβάτι της Αλεξάνδρας ακούστηκε χαμηλόφωνη διαταγή: - Σσστ!... Η θεία είπε πως κοιμόμαστε! Καληνύχτα! Που σήμαινε «Δεν πρέπει να τη γελάσομε, λοιπόν φθάνουν τα λόγια». Για τ' αδέλφια ήταν σα να σάλπισε σιωπητήριο. Σε τέτοια διαταγή δεν επιτρέπουνταν αντίρρηση. Και οι τρεις μικρότεροι, ευάγωγα, έκλεισαν τα μάτια τους. Ξαπλωμένος χάμω, πίσω από το μολυβένιο στρατό του, το ένα μάτι κλειστό, σημαδεύοντας με το άλλο πού να ρίξει το βόλο του, είπε ο Αντώνης: - Λοιπόν! Αποφάσισε! Είσαι ή δεν είσαι Τούρκος; - Δεν είμαι! αναφώνησε αγανακτισμένος ο Αλέξανδρος, γονατισμένος και αυτός πίσω από το δικό του στρατό, τα χέρια του απλωμένα προστατευτικά πάνω από τα παρατεταγμένα μολυβένια στρατιωτάκια. Ο Αντώνης άνοιξε το δεύτερο μάτι του για να αγριοκοιτάξει τον αδελφό του. - Λοιπόν τι είσαι; - Έλληνας! φώναξε ο Αλέξανδρος. - Μα πώς μπορούν Έλληνες να πολεμούν και να σκοτώνουν Έλληνες; ρώτησε ο Αντώνης. Ο Αλέξανδρος δεν ήξερε. - Δε θέλω όμως να είναι Τούρκοι οι στρατιώτες μου! διαμαρτυρήθηκε θυμωμένος. - Και ποιος θα είναι τότε Τούρκος; Πώς θα πολεμήσομε; Ή Έλληνες θα είναι οι στρατιώτες σου ή Τούρκοι! Αφού οι δικοί μου είναι Έλληνες, οι δικοί σου πρέπει να είναι Τούρκοι! - Δε θέλω! επανέλαβε ο Αλέξανδρος. Από το τραπέζι, όπου με μπλου και κόκκινα μολύβια χρωμάτιζαν οι δυο αδελφές ντεκολτέ κυρίες με τριαντάφυλλα στο κεφάλι, παλιά φιγουρίνια της θείας Μαριέτας, σηκώθηκε η Πουλουδιά και σίμωσε τ' αγόρια. Ήταν πάλι Κυριακή. Μια βδομάδα είχε περάσει από το δάγκαμα του Ντον, τα χείλα του Αντώνη είχαν γιατρευτεί, οι αταξίες πολλαπλασιάστηκαν και οι τιμωρίες της θείας έπεφταν βροχή. Μα σήμερα δεν είχε πάγει η θεία στην εκκλησία, και τ' αγόρια, ελεύθερα, είχαν αποφασίσει να κάνουν πόλεμο κι έστησαν τον έναν αντίκρυ στον άλλο τους δυο τους εχθρικούς στρατούς. Στάθηκε η Πουλουδιά, με τα χέρια στην πλάτη, όρθια, κι επιθεώρησε με μια ματιά τα τακτικά, κατά τετράδες βαλμένα στρατιωτάκια του Αντώνη, τα τουφέκια και τις ξιφολόγχες τους ολόισια, γραμμή στον ώμο, με την ελληνική σημαία στη μέση και το στρατηγό καβάλα εμπρός. Και ύστερα κοίταξε τα στρατιωτάκια του Αλέξανδρου, μια μάζα γύρω στην τρίχρωμη μολυβένια σημαία τους, με τις ξιφολόγχες άλλες στραβωμένες και άλλες σπασμένες, με βάσεις ασταθείς, αλλού τσακισμένες και αλλού κυρτές. Μα δε μίλησε. Και είπε ο Αντώνης, σταυρώνοντας τα χέρια του: - Τότε καλύτερα να μην παίξομε! Παραπονιάρικα είπε ο Αλέξανδρος: - Δε θέλω ο στρατός μου να είναι τούρκικος! Και νιώθοντας πως ο ερχομός της Πουλουδιάς σήμαινε επικουρία, σήκωσε το κεφάλι και παρακάλεσε: - Πες του! - Τότε μάζεψε το στρατό σου, είπε ο Αντώνης. - Γιατί δε γίνεσαι εσύ Τούρκος; ρώτησε η Πουλουδιά. - Εγώ; Υπερήφανα έδειξε ο Αντώνης το στρατό του, ολοκαίνουριο, περιποιημένο, βερνικωμένο, σα να 'βγαινε από το μαγαζί, και χάιδεψε τη χάρτινη ελληνική σημαία, όχι πολύ τακτικά χρωματισμένη, αλλά παστρικά κολλημένη απάνω στη μολυβένια σημαία, για να σκεπάσει τα τρία της χρώματα. - Αυτοί Τούρκοι; έκανε. Πώς μπορούν να είναι οι Τούρκοι πιο ωραίοι από τους Έλληνες; Και πώς μπορούν οι Έλληνες να έχουν αυτό το χάλι; πρόσθεσε με μια περιφρονητική κίνηση κατά τη μολυβένια μάζα του Αλέξανδρου. Το επιχείρημα συγκίνησε την Πουλουδιά. Ειρηνευτικά είπε του Αλέξανδρου: - Ας είναι Άγγλοι οι δικοί σου! - Λαμπρά! Σαν τη μις Ράις! επιδοκίμασε ο Αντώνης που ήξερε τη νίκη του σίγουρη και ήταν ενθουσιασμένος να τραβήξει έναν τράκο στους συμπατριώτες της μις Ράις, ας ήταν και μολυβένιοι. Ο Αλέξανδρος στάθηκε να συλλογιστεί. - Καλά, είπε αργοκουνώντας πλαγίως το κεφάλι του, όχι για τη μις Ράις, μα γιατί ο θείος λέγει πως οι Άγγλοι μας έδωσαν την Κρήτη... - Την Κέρκυρα! διόρθωσε ο Αντώνης. Πού η Κρήτη! Η Κρήτη θα ελευθερωθεί μόνη της! Αυτή δεν έχει ανάγκη από τους Άγγλους! - Ναιαιαι; έκανε ο Αλέξανδρος. Πώς θα ελευθερωθεί; - Θα κάνει επανάσταση, όπως ο Καραϊσκάκης... που μας έδειξε ό θείος τον τάφο του, και θα ελευθερωθεί όπως ελευθερώθηκε η Ελλάδα. Να! Αυτοί οι Κρητικοί είναι παλικάρια! Οι δικοί μου στρατιώτες λοιπόν είναι Κρητικοί! - Ωραία! φώναξε μ' ενθουσιασμό ο Αλέξανδρος. Και οι δικοί μου Έλληνες... Μα τον διέκοψε ο Αντώνης: - Μπούφο! Και τι είναι οι Κρητικοί; Δεν είναι και αυτοί Έλληνες; Και οι Κερκυραίοι; Και οι Ροδίτες και οι Κυπριώτες; Πώς μπορούν Έλληνες να σκοτώνουν Έλληνες; Ο ενθουσιασμός του Αλέξανδρου έπεσε και κοντοστάθηκε, ζαλισμένος λίγο από τόσα ονόματα. - Μα τότε; Τι θα είναι οι δικοί μου; ρώτησε κατσουφιασμένος. - Μα δεν είπαμε πως θα είναι Άγγλοι; Και η σημαία σου το λέγει. Είναι ξένη. - Η μις Ράις είπε πως δεν είναι αγγλική αυτή η σημαία, μουρμούρισε διστακτικός ο Αλέξανδρος. - Το ξέρω, είναι γαλλική, αδιάφορο. Έλα! Ετοιμάσου! - Μα είναι παλικάρια οι Άγγλοι; ρώτησε επιφυλακτικά ο Αλέξανδρος. - Βέβαια είναι! Αφού μας έδωσαν την Κέρκυρα; Έλα τώρα! Πού είναι ο βόλος σου; Μα ο Αλέξανδρος είχε χάσει το βόλο του. Τον γύρεψε μες στις φούστες του, ανάμεσα στους στρατιώτες του, μες στο κουτί τους, και πάλι στη μάζα των στρατιωτών. Ο βόλος δε βρέθηκε. Μόνο που έπεσαν οι στρατιώτες του, που ήταν, ποιος πολύ ποιος λίγο, όλοι κάπως κουτσοί και ανάπηροι, και χρειάστηκε να τους ξαναστήσει. Έχασε την υπομονή του ο.Αντώνης. - Έλα, τελείωνε! φώναξε του Αλέξανδρου. Σου δίνω εγώ άλλο βόλο! Μόνο στήσε γρήγορα το στρατό σου! Βιάζουνταν ο Αλέξανδρος όσο μπορούσε και βοηθούσε και η Πουλουδιά. Μα δεν ήταν εύκολο να στηθούν γερά στρατιώτες που όλοι σχεδόν είχαν στραβωμένες τις βάσεις. Το είδε η Πουλουδιά και άρχισε να θυμώνει. Με τα δόντια της, νευρικά, θυμωσιάρικα, έσιαζε μια δυο λυγισμένες βάσεις. - Τι χάλια που είναι οι στρατιώτες σου! είπε χαμηλόφωνα του Αλέξανδρου, ενώ παρακάτω ο Αντώνης γύρευε ανάμεσα στους βόλους του έναν όμοιο σαν το δικό του, για να τον δώσει του αδελφού του. Τι χάλια! Ένας δεν έχει στέρεη βάση! Και θες να είναι κι Έλληνες! Με την πρώτη θα πέσουν! Ντροπιασμένος κοίταζε ο Αλέξανδρος τα θυμωμένα χέρια της Πουλουδιάς που γύρευε να στερεώσει τους στρατιώτες του, πατώντας τη μια βάση πάνω στην άλλη, μήπως τις αλληλοσυγκρατήσει. Μα επέστρεφε ο Αντώνης. Τους έσφιξε η Πουλουδιά όσο μπορούσε σε μια μάζα και σηκώθηκε. - Να, είπε ο Αντώνης του αδελφού του. Δε βρήκα τον απαράλλαχτο σαν το δικό μου βόλο, μα δεν πειράζει. Ο δικός σου είναι λίγο πιο μεγάλος, θα σκοτώσεις περισσότερους από τους δικούς μου στρατιώτες. Έλα! Τράβα εσύ πρώτος! - Και σημάδεψε καλά! πρόσταξε η Πουλουδιά. Δίπλωσε ο Αλέξανδρος τον αντίχειρα του μέσα στο στρογγυλεμένο του δείχτη, τοποθέτησε το βόλο πάνω στο νύχι του και σημάδεψε. Μα ήταν μικρός ο αντίχειρας και βαρύς ο βόλος. Τον τίναξε, έφυγε αυτός στραβά και πέρασε πλάγι στους στρατιώτες του Αντώνη, χωρίς ν' αγγίξει κανένα. - Μπούφο! μουρμούρισε η Πουλουδιά. - Δική μου σειρά! είπε ο Αντώνης. Ξαπλώθηκε χάμω, τοποθέτησε το βόλο του στο νύχι του, έκλεισε το ένα μάτι, σημάδεψε κι έριξε. Ο βόλος χτύπησε τη μάζα του Αλέξανδρου στη μια γωνιά και πήρε τους μισούς. - Ω! ω! ω! έκανε ο Αλέξανδρος, έτοιμος να κλάψει. - Στάσου! φώναξε η Πουλουδιά απλώνοντας τα χέρια της. Είπαμε πως όποιος στρατιώτης έπεσε πάνω σ' άλλο στρατιώτη είναι πληγωμένος και ξανασηκώνεται. Σκοτωμένοι είναι μόνο όσοι ακουμπούν ολόκληροι στο πάτωμα. - Σωστά, αποκρίθηκε ο Αντώνης που είχε κάνει το νόμο στα γενέθλια του Αλέξανδρου, όταν είχε λάβει ο αδελφός του καινούριους στρατιώτες, ενώ οι δικοί του είχαν αρχίσει να χάνουν λίγο την ισορροπία τους. Σωστά, επανέλαβε πλησιάζοντας να επιτηρήσει την επιλογή. Μα τούτοι είναι σχεδόν όλοι σκοτωμένοι. - Καθόλου! είπε η Πουλουδιά σηκώνοντας έναν πεσμένο που έσπρωξε έναν άλλο πλάγι του. Να, κούνησε αυτός· άρα ακουμπούσε στον άλλο. - Στην άκρη μόνο της ξιφολόγχης! παρατήρησε ο Αντώνης. - Αδιάφορο! Ακουμπούσε! επέμεινε η Πουλουδιά. Και σήκωσε τον πληγωμένο, και άλλον έναν, και πάλι άλλον, ώσπου δεν έμειναν παρά τρεις τέσσερις σκοτωμένοι. - Σα να μου φαίνεται πως τους σήκωσες όλους! ξαναδιαμαρτυρήθηκε ο Αντώνης. - Καθόλου! Σήκωσα μόνο τους πληγωμένους! Έλα, Αλέξανδρε, τράβα πάλι! Αναστέναξε ο Αλέξανδρος με ανακούφιση, σαν είδε πάλι όρθιους τους στρατιώτες του, και πάλι σημάδεψε και πάλι έριξε. Μα πάλι στράβωσε ο βόλος του και αστόχησε και κατρακύλησε πέρα από το στρατό του Αντώνη. - Μα δεν προσέχεις! του φώναξε η Πουλουδιά. - Δική μου σειρά! είπε θριαμβευτικά ο Αντώνης. Και σημάδεψε και τράβηξε, και πάλι ο μισός στρατός του Αλέξανδρου στρώθηκε χάμω. Η Πουλουδιά ρίχθηκε στα γόνατα και άρχισε πάλι το ξεδιάλεγμα των πληγωμένων. Μ' αυτή τη φορά είχε ρίξει πιο δυνατά ο Αντώνης και είχαν σκορπίσει μακριά οι στρατιώτες, αφήνοντας λιγότερους πληγωμένους παρά σκοτωμένους. - Έλα, είπε σφίγγοντας τα δόντια της η Πουλουδιά, σημάδεψε! Πρόσεξε! Πρόσεξε ο καημένος ο Αλέξανδρος, μα του έπεφτε βαρύς ο βόλος και μικρό το χέρι και ήταν στερεές οι βάσεις του Αντώνη. Αυτή τη φορά χτύπησε την πλευρά μιας τετράδας, αλλά, αν και κλονίστηκε ολόκληρη η σειρά, μόνο ένας στρατιώτης έπεσε. Και πάλι τράβηξε ο Αντώνης, και πάλι σκόρπισαν, πεθαμένοι και πληγωμένοι, όλοι σχεδόν οι στρατιώτες του Αλέξανδρου. Τα δάκρυα έτρεχαν τώρα σιωπηλά στα μάγουλα του, ενώ σήκωνε τους πληγωμένους του, και πλάγι του, σιωπηλή και αυτή, έτριζε η Πουλουδιά τα δόντια της κι έσφιγγε κοντά-κοντά, για να υποστηρίξει ο ένας τον άλλο, τους λίγους πια ήρωες του Αλέξανδρου. Ο αγώνας δε βάσταξε πολύ. Στην κατοπινή ριξιά έπεσε όλος ο στρατός του Αλέξανδρου. - Ζήτω! φώναξε ο Αντώνης. Ζήτω! Σας έφαγα πάλι! - Καθόλου! αποκρίθηκε η Πουλουδιά, γοργά σηκώνοντας τρεις τέσσερις στρατιώτες. Αυτοί είναι πληγωμένοι, πληγωμένος και ο στρατηγός! Έλα, Αλέξανδρε! - Ζαβολιάρα! της φώναξε ο Αντώνης. Ήταν όλοι σκοτωμένοι! - Δεν ήταν! διαμαρτυρήθηκε η Πουλουδιά. Και δε θέλω να με λες ζαβολιάρα! Αυτοί ήταν πληγωμένοι, να, ήταν πεσμένοι έτσι... - Εγώ τους είδα, και ήταν όλοι σκοτωμένοι! επέμεινε ο Αντώνης. - Δεν ήταν! επέμεινε και η Πουλουδιά. - Ήταν! - Δεν ήταν! Τα πράγματα αγρίευαν. - Μη μαλώνετε! φώναξε η Αλεξάνδρα από το τραπέζι της. Ο Αντώνης ρίχθηκε κι εκείνος στα γόνατα. - Έλα, καλά, ξεμπέρδευε, Αλέξανδρε, ρίξε άλλη μια, είπε πεισμωμένος, και με την πρώτη θα σου τους σαρώσω όλους κάτω! Ο Αλέξανδρος, γονατιστός, δάγκανε τα χείλια του, για να σταματήσει τα δάκρυα που ολοένα ανάβρυζαν. Πήρε το βόλο του, σημάδεψε κι έριξε. Μά έτρεμαν τα χέρια του και ο βόλος πήδηξε από πάνω από το στρατό του Αντώνη και κύλησε με κρότο στα σανίδια, μακριά, πίσω του. - Δική μου σειρά και τελείωσε! φώναξε θριαμβευτικά ο Αντώνης. - Δεν πάει αυτή! αντιφώναξε η Πουλουδιά. - Πάει και παραπάει! - Όχι, δεν πάει! Έδωσες του Αλέξανδρου ένα μεγάλο βόλο που δε χωρεί στο δάχτυλο του! Δώσ' του το δικό σου βόλο! - Ανοησίες λες! Φύγε από κει! - Δεν πάει σου λέγω! Στάσου! Με μια σπρωξιά την παραμέρισε ο Αντώνης, έριξε το βόλο του και σκόρπισε στα πέρατα τους τελευταίους ανδρείους του Αλέξανδρου, μαζί και το στρατηγό, που αυτή τη φορά έπεσε από το άλογο. Ο Αλέξανδρος δε γύρευε πια να συγκρατήσει τ' αναφιλητά του. Η Πουλουδιά άφριζε. - Δεν πάει! έλεγε και ξανάλεγε. Δεν πάει, είναι αδικία! Και με φούρκα μάζεψε το στρατηγό, τον κάθισε στο άλογο και άρχισε να στήνει πάλι όρθιους τους στρατιώτες. Με μια ξανάστροφη τους έριξε κάτω ο Αντώνης. Έξω φρενών κλότσησε η Πουλουδιά και αναποδογύρισε και σκόρπισε όλο το στρατό του Αντώνη. Άλλη μάχη ξέσπασε τότε. Την έπιασε ο Αντώνης από τα δυο χέρια γυρεύοντας να τη γονατίσει. - Τι έκανες; της είπε μέσα από τα δόντια του. Είδες τι έκανες; Έριξες κάτω την ελληνική σημαία και την ξεκόλλησες! Μάζεψε την ευθύς και φίλησε την! - Δεν τη μαζεύω και δεν τη φιλώ! - Θα τη μαζέψεις! - Δεν τη μαζεύω! Με τη βία τη γονάτισε. - Μάζεψε την! Είναι η ελληνική σημαία! - Δεν είναι! Είναι ένα παλιόχαρτο... - Πουλουδιά!... Διακόπηκε κείνη, τρομαγμένη με τα ίδια της τα λόγια. Σα να πάγωσε ξαφνικά η κάμαρα όλη. Η Αλεξάνδρα είχε σηκωθεί από τη ζωγραφική της, ο Αντώνης τράβηξε τα χέρια του, ο Αλέξανδρος σταμάτησε τα κλάματα του. Και οι τρεις την κοίταζαν. Μα η Πουλουδιά δεν τα 'βαζε κάτω. - Δεν είναι αυτό σημαία! επέμεινε. Αυτό το ζωγράφισε ο Αντώνης, και το κόλλησε ο Αντώνης, και δεν είναι τίποτα, και είναι πασαλειμμένο γκόμες και μουντζούρες! Είναι... είναι... Δεν τόλμησε να επαναλάβει τη λέξη, μα τα χείλια της έτρεμαν και δάκρυα μαζεύουνταν στα μάτια της. - Είναι μια μουντζούρα! μουρμούρισε. - Καλά! είπε ο Αντώνης. Το απόγεμα θα έλθει ο Γιάννης και θα τον ρωτήσω αν επιτρέπονται αυτά! Θα του πω πως είπες τη σημαία μας παλιόχαρτο και μουντζούρα! - Δεν την είπα! - Δεν την είπες; Τ' άκουσε και η Αλεξάνδρα και ο Αλέξανδρος! - Όχι! Δεν το είπα για τη σημαία μας! Το είπα γι' αυτό το χαρτί... - Να, πάλι το λες! Λοιπόν για τιμωρία σου θα του πω και το άλλο. Πως είπες που, όταν μεγαλώσεις, θα τον πάρεις... Αυτού πια ξεχείλισε το ποτήρι. Η Πουλουδιά έμπηξε τα κλάματα, πετάχθηκε έξω από την κάμαρα κι έτρεξε ολόισια στην αυλή. Εκεί ήταν μοναξιά και ηλιοπύρι. Κάθισε στο πεζούλι της πόρτας, έσκυψε το κεφάλι της στα γόνατα κι έκλαψε, έκλαψε όσο το τραβούσε η καρδιά της. Η πόρτα της αυλής άνοιξε σιγά και η Αλίς μπήκε μέσα. Μα τόσο έκλαιγε η Πουλουδιά, που δεν την άκουσε. Πλησίασε η Αλίς λίγο διστακτικά και ακούμπησε το χέρι στο σκυμμένο κεφάλι της Πουλουδιάς. - Γιατί κλαις; ρώτησε γλυκά. Ξαφνίστηκε η Πουλουδιά και ανορθώθηκε. Το πρόσωπο της ήταν μουσκεμένο και μουντζουρωμένο από τ' ασκούπιστα δάκρυα. Αντίκρισε το συμπονετικό βλέμμα της Αλίς και συγκινήθηκε και ξανάρχισε τα κλάματα. - Γιατί κλαις; Τι έχεις; Μα δεν ήθελε να πει η Πουλουδιά ούτε για τη σημαία ούτε για τον καβγά της με τον Αντώνη ούτε για τις φοβέρες του πως θα τα πει του Γιάννη. Συνάμα θυμήθηκε την τελευταία φορά που είχε έλθει η Αλίς και, βλέποντας την τόσο συμπονετική και γλυκιά, ντράπηκε για τα τραχιά λόγια που της είχε πει ο Αντώνης, πως εκείνη σταύρωσε το Χριστό. Και, με ξαφνική τρυφερότητα, αγκάλιασε την Αλίς και τη φίλησε. Κοκκίνισε κείνη από ευχαρίστηση και της ανταπέδωσε το φίλημα της. - Μα γιατί κάθεσαι στον ήλιο; Πύρωσε το κεφάλι σου, είπε. Έλα στη σκιά. Μαζί πήγαν τα δυο κορίτσια και κάθισαν κάτω από τη γαζία. Και για να κάνει την Πουλουδιά να ξεχάσει τη λύπη της, είπε η Αλίς. - Ξέρεις γιατί δεν ήρθα τόσες μέρες; Ήμουν στης θείας μου, στην εξοχή, στο βουνό, στην πρασινάδα και στα πεύκα! Αχ, έλα και συ!... Μέσα στην κάμαρα ωστόσο άλλος θρήνος γίνουνταν. Ο Αλέξανδρος μάζευε φούχτες τους στρατιώτες του, κλαίγοντας, και τους έριχνε φύρδην μείγδην στο κουτί τους, ενώ ο Αντώνης, με τα χέρια στην τσέπη, πήγαινε κι έρχουνταν σα Μεγάλος Ναπολέων μετά τη νίκη. - Και πρώτον δεν κάνει να κλαις γιατί νικήθηκες! είπε του αδελφού του. Δεν είναι σπορ αυτό! Ο Αλέξανδρος, που το ήξερε, που είχε ακούσει αυτό το ίδιο μάθημα ύστερ' από κάθε μάχη με τον Αντώνη, δεν αποκρίθηκε, μόνο μουσούνιζε σιωπηλά, γυρεύοντας να καταπιεί τα δάκρυα του. Η Αλεξάνδρα είχε ξανακαθίσει στο τραπέζι κι έγλειφε το πινέλο της για να το κάνει μυτερό. - Ο Αλέξανδρος είναι μικρός, είπε μ' επιείκεια. Μα η Πουλουδιά που είναι μεγάλη πρέπει να μάθει να μη θυμώνει, σα χάνει ένα παιχνίδι. Ο Αλέξανδρος ξέσπασε σε καινούρια κλάματα. - Η Πουλουδιά είναι πολύ καλή! είπε. - Βέβαια, γιατί σε βοήθησε! αποκρίθηκε ο Αντώνης. - Δε με βοήθησε! Αν με είχε βοηθήσει, θα κέρδιζα εγώ τον πόλεμο! - Κιαμεδέ! Με τέτοιους στρατιώτες, στραβωμένους, σπασμένους... - Ναι, θα σου σκότωνε η Πουλουδιά τους δικούς σου! - Κιαμεδέ! είπε πάλι ο Αντώνης. Ξανάνοιξε το κουτί του, όπου έναν έναν είχε συγυρίσει και φυλάξει τους στρατιώτες του, αφού πρώτα διόρθωσε και ίσιασε όσες ξιφολόγχες είχαν κακοπάθει από την κλοτσιά της Πουλουδιάς, και τους χάιδεψε με αγάπη. - Τέτοιο στρατό δεν τον νικά κανένας! είπε. Οι δικές μου βάσεις είναι όλες στερεές! - Η Πουλουδιά θα τους νικούσε, γιατί σημαδεύει πιο καλά από σένα! - Κιαμεδέ! επανέλαβε κοροϊδευτικά ο Αντώνης. - Ναι, σημαδεύει πιο καλά! επέμεινε με πείσμα ο Αλέξανδρος. Στο κροκέ, στην Αλεξάνδρεια, πολλές φορές σε κέρδιζε! - Στο κροκέ! Ένα κουτό, κοριτσίστικο παιχνίδι! έκανε ακατάδεχτα ο Αντώνης. Εγώ σου λέγω για βόλους! Στους βόλους τα βγάζει πέρα μαζί μου; - Και στους βόλους σε κερδίζει η Πουλουδιά! - Ποτέ! - Ναι, σε κέρδισε μια μέρα, εγώ το θυμούμαι! - Λες ανοησίες! - Σε κέρδισε μια μέρα! - Και πρώτον η Πουλουδιά δεν έχει βόλους! Πώς με κέρδισε; Με τι; - Ο Στάμος της είχε δώσει βόλους! - Ο Στάμος; Θυμάσαι συ τώρα τι έκανε στην Αλεξάνδρεια ο Στάμος! - Ναι, εγώ θυμούμαι. Εσύ κάνεις πως ξέχασες. Εσύ έπαιζες με την Αλεξάνδρα κι εκείνη εναντίον σου με τον Στάμο. - Ο Στάμος κέρδισε κείνη τη μέρα, όχι η Πουλουδιά! - Ναι, η Πουλουδιά! Εγώ το θυμούμαι! Το είπε και ο Στάμος! - Και συ λες ό,τι ακούσεις, σαν παπαγάλος! - Και συ λες ψέματα... - Αλέξανδρε! φώναξε τρομαγμένη η Αλεξάνδρα. Πιο μεγάλη προσβολή δεν μπορούσε να γίνει του Αντώνη, παρά να του πουν πως λέγει «ανακρίβειες». Τη λέξη όμως «ψέματα» κανένα απ' τ' αδέλφια δεν είχε τολμήσει ποτέ να την ξεστομίσει. Θα έπεφτε τώρα ξύλο; Σφίγγοντας φούχτες και δόντια, κατακόκκινος, είπε ο Αντώνης: - Είσαι μικρός και δε σε δέρνω! Μα στάσου να έλθει η μαμά, να μάθει πως είπες «Βρε συ» στον αξιωματικό, και βλέπεις εσύ! Ο Αλέξανδρος αναλύθηκε πάλι στα κλάματα. - Μην το πεις! παρακάλεσε. - Όχι, τι; Να λες έτσι, πως λέγω εγώ ψέματα; Και σα μάθει η μαμά πως λες αυτή τη λέξη... - Που δε θέλει ο πατέρας ούτε να περνά το στόμα μας! πρόσθεσε αυστηρά η Αλεξάνδρα. - Και πως μου την είπες εμένα... εμένα! επανέλαβε ο Αντώνης. Να δεις! Να δεις τι θα πάθεις, κι εσύ και η Πουλουδιά, που είπε μουντζούρα και παλιόχαρτο την ελληνική σημαία! Αυτή η διπλή φοβέρα αποτελείωσε πια τον Αλέξανδρο. Κάθισε χάμω, έχωσε το κεφάλι του στις δίπλες της φούστας του και αφέθηκε στην απελπισία του. Η πόρτα της κάμαρας άνοιξε και το γελαστό κεφάλι της Αλίς, με τις ξανθές της πλεξούδες στεφάνι, παρουσιάστηκε στο άνοιγμα. - Καλημέρα! φώναξε χαρούμενα. Μας θέλετε; Και μπήκε μέσα με την Πουλουδιά. Το μάτι της Πουλουδιάς έπεσε αμέσως στο ξαφνισμένο, όλο δάκρυα και δαχτυλιές πασαλειμμένο πρόσωπο του Αλέξανδρου. Μάντεψε ευθύς καβγάδες και λογομαχίες, όπου ο φυσικός της σύμμαχος θα τις έφαγε πάλι. - Γιατί κλαις; ρώτησε απότομα, έτοιμη για μάχη. - Γιατί... γιατί... κλαψαποκρίθηκε ο Αλέξανδρος. Μα τον διέκοψε ο Αντώνης μ' ένα νόημα. - Μην πεις! διέταξε σιωπηλά, κρυφοδείχνοντας την Αλίς. Και σκύβοντας πάνω στον αδελφό του, τάχα να τον βοηθήσεινα σηκωθεί, του πρόσταξε στο αυτί: - Μην πεις για τη σημαία μπροστά της! Και σώπασε ο Αλέξανδρος κι έγινε σιωπή, και τ' αδέλφια στάθηκαν αδέξια, κουτά, μαγκωμένα. Μα η Αλίς δεν τους άφησε καιρό να νιώσουν τη στενοχώρια τους. Γελαστή σίμωσε τον Αντώνη και, σπρώχνοντας με το δάχτυλο πίσω το κεφάλι του, είπε: - Για να δω; Μπα! Περίεργο! Δε φαίνονται τα δαγκάματα του Ντον, μόνο δυο μικρά κοκκινάκια! Πόνεσες πολύ; - Όχι! Μα πώς το ξέρεις; ρώτησε ο Αντώνης. - Μας το 'πε χθες βράδυ η Μαρούσα. Μας είπε πως ήλθατε να με φωνάξετε, αλήθεια; Τι κρίμα που είχα φύγει! Και πως ύστερα σε δάγκασε ο Ντον. Καημένε Αντώνη! Πώς θα πόνεσες! - Όχι, δεν πόνεσα πολύ, με δάγκασε, να, έτσι! είπε ο Αντώνης πιάνοντας το χείλι του ανάμεσα στον αντίχειρα και στο δείχτη. - Καλέ, τι λες; Σου έκανε, λέει, κιμά το πρόσωπο! Ναι, η Μαρούσα μας το είπε. Και κόντεψες να λυσσάξεις και δεν έκλαψες, ούτε καν φοβήθηκες! Μπράβο σου! Όλοι σε θαυμάσαμε... Ο Αντώνης, που δεν είχε καταλάβει καθόλου πως έγινε κιμάς το πρόσωπο του, ούτε πως κόντεψε να λυσσάξει, ένιωσε έξαφνα σα να υψώνουνταν μια πήχη πάνω από το μπόι του. Οι αδελφές του όμως, φυσικά, έκαναν να τον κατεβάσουν από τα ύψη του. - Τι; Τι είπε η Μαρούσα; ρώτησε ειρωνικά η Αλεξάνδρα. Και φουριαστά διαμαρτυρήθηκε η Πουλουδιά: - Καθόλου δεν του έκανε κιμά το πρόσωπο! ενώ με βιαστικά βήματα πλησίαζε ο Αλέξανδρος και σηκώνουνταν στις μύτες του, για να δει από πιο κοντά τις άγνωστες πληγές στο πρόσωπο του αδελφού του. Μα η Αλίς δεν υποχώρησε. - Ναι, ναι, σε ξέρω! Είσαι πάντα παλικάρι και ποτέ δε λες πως πονείς! επανέλαβε. Μα κόντεψες να λυσσάξεις και να πεθάνεις! Το είπε και ο πατέρας, και κατατρόμαξαν όλοι εδώ... - Εμείς; Καθόλου! αναφώνησε η Πουλουδιά. Εκτός, ναι, μόνο σαν έτρεχαν τα αίματα... - Καλέ, τι αίματα! Τόσο τρόμαξε η θεία σας η Μαριέτα, που έστειλε το θείο σας στο βασιλέα να του πει να σκοτώσει τον Ντον. Και είπε ο βασιλέας: «Πώς λυπούμαι γι' αυτό που συνέβηκε! Να είστε βέβαιος πως θα θέσομε τον Ντον και θα τον παραφυλάξομε!» Και κάθε μέρα, ύστερα, μηνούσε πως ο Ντον ήπιε πολύ νερό... - Γιατί; ρώτησε η Αλεξάνδρα. - Γιατί, αν ήταν λυσσασμένος, δε θα έπινε νερό, έτσι λέγει ο πατέρας. Μα ο Αντώνης δεν το ήξερε πως δε θα ήταν λυσσασμένος, και όμως δε φοβήθηκε καθόλου! Οι δυο αδελφές άκουαν κλονισμένες και ο Αλέξανδρος ξέχασε, στη σαστιμάδα του, να κλείσει το στόμα του. - Και όχι μόνο τον δάγκασε, αλλά τον δάγκασε στο πρόσωπο, που είναι ακόμα πιο επικίνδυνο, εξακολούθησε η Αλίς. Γιατί, όσο πιο κοντά στο κεφάλι σε δαγκάσει ο σκύλος, τόσο πιο άσχημο είναι... - Γιατί; ρώτησε πάλι η Αλεξάνδρα, θαμπωμένη από τις γνώσεις της Αλίς. Μ' αυτή τη φορά δεν ήξερε η Αλίς. Σταμάτησε μια στιγμή και πάλι πήρε φόρα: - Έτσι είπε ο πατέρας. Και είπε: «Πώς θ' ανησύχησαν οι άνθρωποι που τον δάγκασε στο πρόσωπο!» Και μας είπε η Μαρούσα πως και ο Αντώνης θα δάγκανε όλο τον κόσμο και πως θα έπεφτε ξερός! Και όμως ο Αντώνης δε φοβήθηκε! Άκουσε ο Αντώνης και θαύμαζε. Ποτέ δεν είχε φανταστεί πόσο ηρωικά είχε φερθεί. Τον γέμιζε λίγο λίγο αίσθημα από συμπόνια και θαυμασμό για τον εαυτό του και συνάμα μια τρυφερή αγάπη για την Αλίς που έβγαζε στη φόρα τον ηρωισμό του. Μα όταν είδε δάκρυα στα μάτια της Αλεξάνδρας και της Πουλουδιάς τα φρύδια ν' ανεβαίνουν τρομαγμένα κατά τα κατσαρωμένα της μαλλιά, φούσκωσε η καρδιά του από ευγνωμοσύνη και του ήλθε ακράτητη λαχτάρα να διορθώσει την αδικία, την προσβολή που είχε κάνει της Αλίς την τελευταία φορά που την είχε δει. - Αλίς, της είπε μ' ενθουσιασμό, εσύ δεν είσαι Εβραία! Είμαι βέβαιος πως δεν είσαι Εβραία! Η Αλίς σώπασε μαζεμένη και ανήσυχα κοίταξε ένα ένα τ' αδέλφια. - Πες! επέμεινε ο Αντώνης. Δεν είναι αλήθεια πως δεν είσαι Εβραία; - Δεν ξέρω... μουρμούρισε διστακτικά η Αλίς. - Εγώ είμαι βέβαιος πως δεν είσαι Εβραία και πως είσαι Ελληνίδα. - Ναι, είμαι Ελληνίδα, είπε ντροπαλά η Αλίς. - Αυτό δε σημαίνει, είπε σκοτισμένη η Αλεξάνδρα. Νομίζω πως μπορείς να είσαι και Ελληνίδα και Εβραία... - Όχι, δεν μπορείς! φώναξε ο Αντώνης. Εγώ ξέρω πως στην Αλεξάνδρεια οι Εβραίοι δεν είναι Έλληνες και δεν πάνε στο δικό μας σχολείο, μόνο πάνε στους ιησουίτες. - Στάσου να δούμε, έχω μιαν ιδέα και θα καταλάβομε αμέσως, είπε η Αλεξάνδρα. Αλίς, τι μαθαίνεις εσύ στο σχολείο που πας; - Τι μαθαίνω; ρώτησε ανήσυχα η Αλίς. Γιατί; Τι μαθαίνω; - Να, σας μαθαίνουν για τον Τρωικό πόλεμο και τον Αχιλλέα; - Βέβαια! - Και για τον Σωκράτη; Ξέρεις ποιος είναι ο δίκαιος Αριστείδης; - Ξέρω! - Και ο Περικλής; Και ο Λεωνίδας;... Μα τη διέκοψε ο Αντώνης: - Ξέρεις τι θα πει «Μολών λαβε»; Και «Ή ταν ή επί τας»; Έμαθες το «Πάταξον μεν, άκουσον δε»; ρώτησε ορμητικά. - Ναι! - Λοιπόν δεν είσαι βέβαια Εβραία! φώναξε θριαμβευτικά ο Αντώνης. - Δεν είσαι Εβραία! επικύρωσε η Αλεξάνδρα. Είσαι Ελληνίδα σαν και μας! Και, στη συγκίνηση της απάνω, φίλησε την Αλίς. Ήταν το δεύτερο φιλί που δέχουνταν η Αλίς εκείνο το ίδιο πρωί από τις αδελφές. Και χαρούμενη, συγκινημένη κι εκείνη, κάθισε στον καναπέ, ανάμεσα στις δυο αδελφές που της βαστούσαν η καθεμιά από ένα χέρι, σα να είχαν ανακαλύψει ξαφνικά ένα θησαυρό. Όρθιος, με τα χέρια μπερδεμένα το ένα μες στο άλλο πίσω στην πλάτη, τις κοίταζε ο Αλέξανδρος και συλλογίζουνταν. - Μα... μα τι πειράζει αν είναι Εβραία η Αλίς; ρώτησε αργά. Ο θείος λέγει πως οι Εβραίοι είναι πάρα πολύ καλοί άνθρωποι και πως ο μπαμπάς της Αλίς... - Καλά, το ξέρομε, διέκοψε με μεγαλείο η Αλεξάνδρα. Εμείς όμως θέλομε την Αλίς να είναι Ελληνίδα! Και της χαμογέλασε η Αλίς και χαμογέλασε και του Αλέξανδρου και φαίνουνταν χαρούμενη όσο ποτέ ακόμα. Μα ο Αντώνης δεν ένιωθε αρκετά ικανοποιημένη την ευγνωμοσύνη του προς την Αλίς. Έκανε να βγει έξω, να πάγει να βρει τη θεία Μαριέτα. Μα το καλοσυλλογίστηκε και προτίμησε να στείλει τον Αλέξανδρο που, σαν πιο μικρός, ήταν πιο χαϊδεμένος κι έτρωγε τις λιγότερες κατσάδες. Τον πήρε ιδιαιτέρως και του είπε: - Πήγαινε να ρωτήσεις τη θεία αν μπορούμε να προσκαλέσομε την Αλίς στο πρόγευμα. Και πήγε ο Αλέξανδρος και γύρισε φωνάζοντας: - Ναι, είπε η θεία πως μπορεί να μείνει η Αλίς το μεσημέρι... Κατακοκκίνισε η Αλεξάνδρα και ντράπηκε η Πουλουδιά. Αλήθεια, αυτός ο Αλέξανδρος όλο ντρόπιαζε τ' αδέλφια του. Και, βρουτσίζοντας τα μαλλιά του πριν καθίσουν στο τραπέζι, τον μάλωσε η Αλεξάνδρα: - Κάνεις σα χωριάτης! του είπε. Δε λεν στους ανθρώπους «μπορείς να μείνεις», τους ρωτούν ευγενικά: «Θες να μείνεις:» Ο Αλέξανδρος δεν είδε καμιά διαφορά στις δυο προσκλήσεις, μα δεν είπε τίποτα· όλη του την προσοχή τη συγκέντρωνε στις θυμωμένες βρουτσιές της Αλεξάνδρας και κοίταζε πώς να της ξεφύγει και να σμίξει τον Αντώνη, που ακτινοβολούσε όλος και δεν ήξερε πώς να περιποιηθεί καλύτερα την Αλίς. - Και θα μείνεις το απόγεμα, Αλίς; Και θα παίξεις μαζί μας; Θα έλθει και ο Γιάννης, ο εξάδελφος μας! Να δεις πώς πηδά!... Θυμήθηκε η Πουλουδιά την πρωινή φοβέρα και όλο της το κέφι έσβησε. Αχ και να μην ήρχουνταν ποτέ πια ο Γιάννης! Κι έλεγε, έλεγε ο Αντώνης τα καλά και τα κατορθώματα του Γιάννη, και μεγάλωνε και άπλωνε ολοένα η ανησυχία της Πουλουδιάς. Μα είχε τόσα κέφια σήμερα ο Αντώνης, ήταν τόσο στις καλές του! Αν του το ζητούσε άραγε... Μα πώς να το ζητήσει; Σε παρακάλια δεν ξέπεφτε κανένα από τ' αδέλφια, εκτός από τον Αλέξανδρο που ήταν μικρός... Κλωθογύριζε λοιπόν η Πουλουδιά γύρω στον Αντώνη και στην Αλίς και άκουε της Αλίς τις διηγήσεις, πως ήταν τόσο ωραία στης θείας της στην Κηφισιά... - Πού είναι η Κηφισιά; ρώτησε ο Αντώνης. Η Αλίς έδειξε αόριστα κατά το Πασαλιμάνι. - Να, από κει, μα πέερα, κατά την Πεντέλη. Πας με το τρένο· ανεβαίνεις· είναι βουνό· και όμως δεν είναι βουνό. Κι έχει δέντρα, πολλά δέντρα. Και στο περιβόλι της θείας μου έχει όλα τα φρούτα, δεν έχει πια κεράσια, μα έχει σύκα, σταφύλια, ροδάκινα, αχλάδια... Και τι δεν έχει! Κι έφυγε ο περιβολάρης της θείας μου και κάναμε μεις τον περιβολάρη, σκάβαμε, ποτίζαμε, κόβαμε φρούτα, κλαδεύαμε! Τι ωραία που περάσαμε! Έλα κι συ, Αντώνη, στης θείας μου... Με τα χέρια ενωμένα και τα μάτια χαμένα κατά πέερα από το Πασαλιμάνι, ο Αντώνης έβλεπε όσα του ζωγράφιζε με τα λόγια της η Αλίς και χαμογελούσε μακαρίως. - Και θα μ' αφήσει η θεία σου να σκάψω; ρώτησε. - Και βέβαια! είπε η Αλίς. - Και να ποτίσω; - Ακούς λέει! Θα της κάνεις και χάρη, αφού δεν έχει περιβολάρη! - Εγώ, σα μεγαλώσω, θα δώσω όλα μου τα παιχνίδια του Αλέξανδρου και θα γίνω περιβολάρης! είπε μαγεμένος ο Αντώνης. Ήταν η ώρα της Πουλουδιάς. Ποτέ δε θα ξανάβρισκε τον Αντώνη σε τέτοια διάθεση. - Αντώνη, δε θα πεις του Γιάννη... ξέρεις τι, που έλεγες το πρωί... του ψιθύρισε σιγά. Μια στιγμή στάθηκε ο Αντώνης, ώσπου να βγει από τα όνειρα του και να ξαναμπεί στην πραγματικότητα. Κι έξαφνα θυμήθηκε. - Εγώ δε μαντατεύω! είπε περήφανα. Και ξαναγύρισε στην Αλίς. - Η θεία είναι στην τραπεζαρία, της ανήγγειλε. Πες της εσύ για την Κηφισιά, να μας αφήσει να πάμε. Του έκανε νόημα «Ναι» και πέρασαν στο τραπέζι. Φυσούσε μελτέμι δυνατό. Σκυμμένος στο παράθυρο κοίταζε ο Αντώνης τις βάρκες, δεμένες στην ακρογιαλιά, που χόρευαν στα κύματα τεντώνοντας τα σκοινιά τους, σα να ήθελαν να τα κόψουν και να ξεφύγουν στο πέλαγος. Είχε τελειώσει το βιβλίο που του είχε δανείσει ο Μαξ, Η Μικρά Καλύβη του Δάσους, και δεν είχε άλλο πρόχειρο. Η Αλεξάνδρα μελετούσε σκάλες στο πιάνο, ο Αλέξανδρος, σαν κορίτσι, έκοβε κυρίες από παλιά φιγουρίνια της θείας, και η Πουλουδιά βρήκε την ώρα να βγάλει την άσχημη κούκλα της, μια Αραπίνα με προβατίσια μαύρα μαλλιά και χρυσές φούσκες γύρω στο λαιμό της, και να παίζει μαμά και μωρό. Τι κουταμάρες, Θεέ μου, και τι έλλειψη φαντασίας που πρέπει να έχει ένα κορίτσι, για να διασκεδάζει πασπατεύοντας ένα κούτσουρο, με πορτσελανένιο κεφάλι και προβιά για μαλλιά! Δυο τρεις φορές την είχε φωνάξει, μ' αυτή πείσμα, να παίζει με την Αραπίνα της! Την είχε κοροϊδέψει, της είχε πει πως ήταν φρικτό το φόρεμα της κούκλας της, κόκκινο και κίτρινο. - Τι γούστο, αλήθεια, αυτουνού που την αγόρασε! - Μου τη χάρισε ο θείος ο νονός μου, κι έχει πολύ γούστο ο αδελφός της μαμάς μου! αποκρίθηκε η Πουλουδιά που άλλη φορά είχε παραδεχτεί πως ήταν πολύ άσχημο το φόρεμα της κούκλας της, μα που τώρα, λέει, άλλαξε γνώμη. Της είπε πως οι χρυσές φούσκες του λαιμού της την έκαναν σαν καμπούρα. Μα και αυτό δεν το παραδέχθηκε η Πουλουδιά. Και στο τέλος κάκιωσε και δεν του απαντούσε πια. Και κοίταζε ο Αντώνης τις βαρκούλες που ανεβοκατέβαιναν λοξά, σα στραβόλαιμιασμένες, απάνω στα κύματα που σπούσαν και βροντούσαν στα χαλίκια, και θυμούνταν τον Σεβάχ το Θαλασσινό, που σε αμέτρητες βρέθηκε φουρτούνες, που καραβοτσακίστηκε και θαλασσοπνίγηκε τόσες φορές, και όλο τα 'βγαζε πέρα και δεν πνίγουνταν ποτέ. - Να, επιστρέφει κιόλα η ατμάκατος του κυρίου Μακρονησιώτη! είπε σκύβοντας έξω από το παράθυρο. Κανένας δεν του αποκρίθηκε. Κοίταξε ο Αντώνης την ατμάκατο που σα σαΐτα έκοβε τα κύματα, ακίνητη, στερεά, και την εσύγκρινε με τις δεμένες βαρκούλες που χόρευαν σαν άδεια καρυδότσοφλα. Και λαχτάρησε μια παρόμοιαν ατμάκατο που θα δέσποζε και μελτέμι και κύματα. - Εγώ, σα μεγαλώσω, θα γίνω καπετάνιος! είπε πάλι χωρίς να γυρίσει. Η Πουλουδιά, κακιωμένη, δεν του αποκρίθηκε. Ο Αλέξανδρος όμως, χωρίς να σταματήσει το ψαλίδι του, αποτελείωσε πρώτα την ουρά μιας κιτρινοντυμένης κυρίας, που την είχε στολίσει το πινέλο της Αλεξάνδρας με του κόσμου τα διαμαντικά, την άπλωσε στο τραπέζι και ύστερα είπε με το συνηθισμένο ήσυχο του τρόπο: - Εσύ είπες μια φορά πως, σα μεγαλώσεις, θα γίνεις σκύλος! - Και ύστερα ήθελες να γίνεις και άλογο! πρόσθεσε κοροϊδευτικά η Πουλουδιά, παρατώντας για μια στιγμή την αξιοπρεπή σιωπή της, για να μπει στη μύτη του αδελφού της. Ο Αντώνης κοκκίνισε. Μα σταύρωσε τα χέρια του και είπε, τάχα αδιάφορα: - Ήμουν μικρός σαν τα έλεγα αυτά. Τώρα που είμαι μεγάλος λέγω πως θα γίνω καπετάνιος. - Ναι! Να δούμε τι θα πεις αύριο που θα πάμε στο περιβόλι της Αλίς στην Κηφισιά. Πάλι θα θέλεις να γίνεις περιβολάρης, όπως προχθές που μας προσκάλεσε η Αλίς. Κάθε μέρα θες να γίνεις κάτι άλλο. - Και συ κάθε μέρα γίνεσαι πιο σαχλή! της αποκρίθηκε ο Αντώνης. Λες κουταμάρες, πως, σα μεγαλώσεις, θα πάρεις τον Γιάννη, και ύστερα παρακαλείς να μην του το πω! Μα θα το πω καμιάν ώρα. - Αν το πεις, φώναξε φουρκισμένη η Πουλουδιά, θα πω εγώ της μαμάς πως είπες της Αλίς ότι κείνη σταύρωσε το Χριστό! Ο Αντώνης σήκωσε τους ώμους του. - Και δεν το λες; έκανε ξένοιαστος. Τι τον έμελε; Την τιμωρία του την είχε φάγει, και η μαμά δεν τιμωρούσε ποτέ δεύτερη φορά. Της Πουλουδιάς όμως της κόπηκε η φόρα και η φωνή. Αν δεν τον έμελε τον Αντώνη να το μάθει η μαμά, το όπλο της σπούσε στα χέρια της. Τι να το κάνει πια; Αλήθεια όμως! Αν έλεγε κι εκείνη πως δεν τη μέλει να το μάθει ο Γιάννης, δε θα τη φοβέριζε πια ο Αντώνης πως θα του μαντατέψει τα λόγια της. Το όπλο του ήταν ο δικός της φόβος. Τι κουτή! Μα τι κουτή! Γύρισε μεμιάς. - Κι εγώ, άλλη φορά... Μα μόνο ο Αλέξανδρος κάθουνταν στο τραπέζι κι έκοβε τις χάρτινες κυρίες του. Ο Αντώνης είχε φύγει. Ο Αντώνης είχε φύγει και, με τα χέρια στις τσέπες, κατέβαινε να πάγει στο σαλόνι, να ξελογιάσει την Αλεξάνδρα που εξακολουθούσε να παίζει τις βαρετές και ατέλειωτες σκάλες της. Μα, περνώντας από την τραπεζαρία, είδε την αγριεμένη θάλασσα που πηλαλούσε αφρισμένη κατά την ακρογιαλιά και κόλλησε τη μύτη του στην τζαμόπορτα. Κοίταζε τον ήλιο που έγερνε και τις βάρκες που σκαμπανεβαίναν όλο και πιο γρήγορα και πιο πηδηχτά, τραβώντας τα σκοινιά τους. Και ηλεκτρίστηκε. - Σα ζωντανές κάνουν! μουρμούρισε. Και ανοίγοντας την πόρτα, βγήκε στη βεράντα και κατέβηκε στο δρόμο και από κει στο λιμάνι, για να τις δει από πιο κοντά. Φυσούσε δυνατά και κανένας βαρκάρης δε βρίσκουνταν πια εκεί. Τι κρίμα! Τόσα είχε να ρωτήσει ο Αντώνης... Μια βάρκα ιδιαιτέρως του άρεσε. Ήταν κάτασπρη, με μια γαλάζια γραμμή κοντά στην κουπαστή. «Σαν τη σημαία μας!» σκέφθηκε υπερήφανα. Και όταν τη γύριζε λίγο κανένα κύμα, διάβαζε ο Αντώνης τ' όνομα της, που με κομψά μαύρα γράμματα απλώνουνταν στην πλώρη της, «ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ». «Να 'χεις μια τέτοια βάρκα... και να 'σαι καπετάνιος!» σκέφθηκε με λαχτάρα. Ήταν άραγε δύσκολο να μπεις μέσα; Και μπορούσες να τη φέρεις άραγε ως απάνω στην άμμο; Έσκυψε ο Αντώνης κι έπιασε το σκοινί που ήταν δεμένο σ' ένα παλούκι και τράβηξε. Ναι, ήταν εύκολο, και η βάρκα ανέβηκε σχεδόν ως απάνω στη στεγνή άμμο. Και ήταν εύκολο να μπεις και μέσα, λίγο μόνο να βουτούσες τα πόδια σου στο νερό. Πιάστηκε ο Αντώνης στην κουπαστή και πήδηξε μέσα, δεν ήταν δύσκολο. Και βρέθηκε στη βάρκα σα βασιλιάς στο βασίλειο του. Ένα κύμα πήρε τη «Μαγδαληνή» και την τράβηξε πίσω, όσο πήγαινε το σκοινί, που έτριξε από το τέντωμα. Ενθουσιάστηκε ο Αντώνης. Πήρε τα κουπιά, βγαλμένα από τους σκαρμούς και ξαπλωμένα μες στη βάρκα, και τα πέρασε στις τροπωτήρες. Ύστερα στερεώνοντας τα πόδια του στον εμπροστινό μπάγκο, άρχισε να κωπηλατεί, ρίχνοντας πίσω το σώμα του, σαν που έβλεπε τους βαρκάρηδες να κάνουν. - Τι τσακίζεσαι, Αντώνη; Η βάρκα σου είναι δεμένη! Γύρισε ο Αντώνης και είδε τον Αλέκο Χορν που, όρθιος σ' ένα βράχο, με τα χέρια στις τσέπες, τον κοίταζε. - Το ξέρω, είπε ακατάδεχτα, μα γυμνάζομαι για όταν γίνω καπετάνιος! Ο Αλέκος πήδηξε από το βράχο του και πλησίασε. - Σε τι γυμνάζεσαι; ρώτησε. - Τραβώ κουπί! - Μ' αφού είσαι δεμένος; Κοίταξε ο Αντώνης μελαγχολικά το σκοινί. - Τι να κάνω; μουρμούρισε. Ο Αλέκος γέλασε. Γύρισε ο Αντώνης και του είπε: - Μόνος μου δεν τα καταφέρνω τα δυο κουπιά. Μ' αν έλθεις και συ, λύνομε το σκοινί. Ο Αλέκος δίστασε. - Δε ρώτησα τη μαμά... έκανε. Ο Αντώνης δεν αποκρίθηκε. Έπιασε τα δυο κουπιά, στύλωσε πάλι τα πόδια του στον μπάγκο και τράβηξε με όλη του τη δύναμη. Η «Μαγδαληνή» ανέβηκε σ' ένα κύμα και όρμησε κατά την αμμουδιά. Θριαμβευτικά ξανατράβηξε ο Αντώνης και η «Μαγδαληνή», που ξανάφευγε, γύρισε πάλι και χώθηκε μαλακά στην άμμο. Ο Αλέκος δε βάσταξε στον πειρασμό. Πιάστηκε στην πλώρη και πήδηξε κι εκείνος στη βάρκα. Χαρούμενα του είπε ο Αντώνης: - Πιάσε το ένα κουπί! Λύνω εγώ τη βάρκα! Μα, μόλις τράβηξε τον κόμπο, ξετυλίχθηκε μεμιάς το σκοινί και η «Μαγδαληνή», μ' ένα δυο σκαμπανεβάσματα, άφησε τα ρηχά νερά και παραδόθηκε στα κύματα και στο χορό τους. - Ε! Αντώνη! Μου φεύγει το κουπί! φώναξε ο Αλέκος. Ο Αντώνης, που δεν είχε προφθάσει ακόμα να καθίσει στο άλλο κουπί, γύρισε να βοηθήσει τον Αλέκο, έχασε την ισορροπία του κι έπεσε μες στη βάρκα. - Πάει! Πάει! Το πήρε η θάλασσα! φώναξε τρομαγμένος ο Αλέκος. Ο Αντώνης έκαμε να σηκωθεί, μα κάθε του κίνηση έγερνε τη βάρκα πότε από τη μια μπάντα και πότε από την άλλη, και πάλι έπεφτε. Σύρθηκε ως το κάθισμα, σκαρφάλωσε με δυσκολία κι έπιασε το δεύτερο κουπί. Ο Αλέκος μισοέκλαιγε. - Αχ, Αντώνη, τι θα κάνομε χωρίς το κουπί μου; έλεγε. - Δεν ντρέπεσαι να φοβάσαι! του είπε ο Αντώνης. Ο Σεβάχ ο Θαλασσινός είχε χάσει και τα δυο του κουπιά και το κατάρτι του και πάλι δεν πνίγηκε. Εμείς έχομε το ένα κουπί! Στηρίχθηκε με τα δυο πόδια στον εμπροστινό μπάγκο και βούτηξε το κουπί στη θάλασσα. Μ' αντί να προχωρήσει, η «Μαγδαληνή» σήκωσε την πλώρη της κι έστριψε, με την κουπαστή της πλαγιασμένη ως το νερό. Ο Αντώνης άρπαξε το κάθισμα για να στηριχθεί, το κουπί έφυγε από τα χέρια του και το πήρε και αυτό η θάλασσα. Και η «Μαγδαληνή», ελεύθερη, ξανάρχισε να χορεύει στα κύματα. Ο Αλέκος τώρα έκλαιγε με τα σωστά του. Ο Αντώνης δεν τα 'χασε, μα ούτε ήξερε τι να κάνει. Γύρευε να σκεφθεί τι θα έκανε σε όμοια περίσταση ο Σεβάχ ο Θαλασσινός και θυμήθηκε πως όσο του έμενε το τιμόνι, τίποτα δεν ήταν χαμένο. Μα τα κύματα φούσκωναν, η «Μαγδαληνή» χόρευε και κυλούσε κι έκανε ν' αναποδογυρίσει με κάθε άτακτη κίνηση των αγοριών. - Κάτσε ήσυχος, Αλέκο, κάτσε στο βάθος της βάρκας και μην κουνάς! διέταξε σαν αληθινός καπετάνιος ο Αντώνης. Εγώ θα πιάσω το τιμόνι. Δεν ήταν όμως εύκολο πράμα να φθάσει ως εκεί, να περάσει πάνω από τους μπάγκους. Μ' αυτό δεν τον σταμάτησε· πέρασε από κάτω από τα σανιδάκια και σύρθηκε ως την πρύμη, όπου έπιασε το τιμόνι. - Τώρα μη φοβάσαι! φώναξε του Αλέκου. Θα φθάσομε σίγουρα στο λιμάνι... Μα η «Μαγδαληνή» χορεύοντας έφευγε. Έφευγε όλο και πιο μακριά, τα κύματα την έσερναν στο πέλαγος και, όσο και να γύριζε ο Αντώνης πότε δεξιά το τιμόνι και πότε αριστερά, αυτή δε γυρνούσε πίσω. Και δεν ήξερε ο Αντώνης πώς να τη φέρει πίσω. Σωριασμένος στο βάθος της βάρκας, ο Αλέκος έκλαιγε με λυγμούς. - Αχ, μαμά μου, μαμά μου, γιατί δε σ' άκουσα... Ο Αντώνης, βαστώντας πάντα το τιμόνι, κοίταζε ολόγυρα, τεντωμένος όλος στην προσπάθεια να βρει κάτι, σαν που θα το έκανε ο Σεβάχ ο Θαλασσινός σ' αυτή την περίσταση. Μα δεν έβρισκε. Δε θυμούνταν καμιά τέτοια του ιστορία, που να είναι μόνος, μ' ένα παιδί τρομαγμένο που έκλαιγε, σε μια θάλασσα με σπίτια κοντά, και που να φεύγει η βάρκα, αντί να κινδυνεύει να σπάσει στους, βράχους. Πάντα σπάζουν οι βάρκες στους βράχους μες στα βιβλία. Και να βλέπεις, λίγο παραπέρα, τόσες βάρκες δεμένες στην ξηρά, με τόσα κουπιά άχρηστα, και να μην τις φθάνεις! Ο Σεβάχ ο Θαλασσινός; Αυτός θα έπεφτε στη θάλασσα και θα κολυμπούσε ως την ξηρά να φέρει βοήθεια. Μα έλα που ο Αντώνης δεν ήξερε κολύμπι... - Εσύ ξέρεις κολύμπι, Αλέκο; - Όχι! Δεν ξέρω! Και θα πνιγούμε, ε; Και θα νυχτώσει, αχ, Θεέ μου, αχ, Θεέ μου! Κοίταξε τον ουρανό ο Αντώνης. Αλήθεια, είχαν σβήσει τα κόκκινα σύννεφα, σε λίγο θα ήταν νύχτα. Και τη νύχτα και ο Σεβάχ ο Θαλασσινός τα έχανε. Και μια φορά μάλιστα έκλαιγε κι έλεγε: «Αχ, βαχ! Σπιτάκι μου, σπιτάκι μου!» Έξαφνα θυμήθηκε ο Αντώνης το σπίτι του στην Αλεξάνδρεια και τη μαμά του, και πρώτη φορά σκέφθηκε πως ήταν όμορφη η μαμά του, πολύ άσπρη, με κόκκινα χείλια και γαλανά μάτια, και πως τα φιλιά της ήταν πολύ γλυκά. Περίεργο! Ποτέ άλλη φορά δεν το είχε συλλογιστεί! Κι επίσης έξαφνα γέμισαν τα μάτια του δάκρυα... Ντράπηκε φοβερά και τ' άνοιξε όσο μπορούσε, για να στεγνώσουν στον άνεμο. Τι, θα κλάψει και αυτός τώρα; Σαν τον Αλέκο θα κάνει και αυτός; Φοβήθηκε μήπως και αυτός; Μα τι να φοβηθεί; Στο σπίτι τώρα... Στο σπίτι τι να γίνουνταν; Πού ήταν η θεία και ο θείος; Και όλα αυτά τα 'φταιγαν οι σκάλες της Αλεξάνδρας! Αν δεν ήταν αυτές οι σκάλες, θα είχε μείνει με την Αλεξάνδρα ή θα τον είχε δει η Αλεξάνδρα πως έφευγε και κατέβαινε στο δρόμο... Να είχε ένα φανάρι, θα έκανε σινιάλα σαν τον Σεβάχ το Θαλασσινό. Μα δεν είχε. Ούτε σπίρτα δεν είχε. - Έχεις σπίρτα, Αλέκο; - Όχι, δεν έχω. Γιατί; - Δεν πειράζει, είπε ο Αντώνης. Θα έπεφτε το μελτέμι τώρα... θα ησύχαζε η θάλασσα... Και ξαναγύρισε το τιμόνι, μια εδώ και μια εκεί, μήπως βρει ένα ρεύμα. Μα η «Μαγδαληνή», σειάμενη κουνάμενη, όλο και πιο μακριά έφευγε, και ο ουρανός ολοένα σκοτείνιαζε και το μούχρωμα κατέβαινε, κατέβαινε... Ο Αλέκος έκλαιγε με φωνές, αγριεμένος. Και ο Αντώνης δεν έβρισκε πια τίποτα παρηγορητικό να του πει, που να το πιστεύει και ο ίδιος. Είχε παρατήσει το τιμόνι και, με τα χέρια ενωμένα ανάμεσα στα γόνατα του, κοίταζε τα φώτα που άναβαν και πλήθαιναν στην προκυμαία, δείχνοντας το μούχρωμα όλο και πιο σκοτεινό. Και θυμήθηκε ιστορίες που είχε διαβάσει και ζωγραφιές που είχε δει: βάρκες χαμένες σε θάλασσες μανιασμένες· ανθρώπους με ξεκούμπωτα ή σχισμένα ρούχα, με μαλλιά αχτένιστα, ανακατωμένα ή που κρέμουνταν, σκουλιά βρεμένα· σχεδίες με ξαπλωμένους, μισοπεθαμένους ναυαγούς και άσπρα πανιά για σινιάλα, δεμένα σε κουπιά που τα είχαν στήσει όρθια... Έξαφνα άκουσε ένα σφύριγμα τσιριχτό. Ανατρίχιασε και κοίταξε ολόγυρα. Από την ξηρά δυο βαρκούλες είχαν ξεκολλήσει και προχωρούσαν κατά το πέλαγος. Μ' από μέσα από τις καρίνες των καραβιών, που ήταν αραγμένα παραπέρα, πάλι ακούστηκε το ίδιο τσιριχτό σφύριγμα και μια μικρή ατμάκατος πρόβαλε, φυσώντας τον καπνό της κολόνα στον ουρανό, κι έτρεχε καταπάνω τους. - Αλέκο! φώναξε ο Αντώνης. Του κυρίου Μακρονησιώτη η ατμάκατος! Έρχεται! Έρχεται να μας πάρει! Ευθύς σταμάτησε τις φωνές του ο Αλέκος και ανασηκώθηκε και πέρασε το κεφάλι του πάνω από την κουπαστή. - Έρχεται; ρώτησε με κλάματα ακόμα στη φωνή του. - Δεν τη βλέπεις; Σε μας έρχεται! Να, και σφυρίζει πάλι να μας ειδοποιήσει πως μας είδε... Τωόντι, η ατμάκατος ορμούσε καταπάνω τους με τσιριχτές σφυριγματιές και λαχανιάσματα βιαστικά, φούτου φούτου φούτου φούτου. Έβαζε λες τα δυνατά της να φθάσει γρηγορότερα. Έπιασε πάλι ο Αντώνης το τιμόνι και το γύρισε πάνω στην ατμάκατο, μα η «Μαγδαληνή», σαν από πείσμα, τράβηξε πιο ανοιχτά. Κι έξαφνα, στο σκοτάδι που ολοένα πύκνωνε, ακούστηκε μια φωνή γνωστή, η φωνή του θείου: - Αντώνη, εσύ είσαι; - Ναι, εγώ είμαι, και ο Αλέκος! αποκρίθηκε πνιχτά ο Αντώνης. Και πάλι ντράπηκε, γιατί, χωρίς να το θέλει, ξαναγέμισαν τα μάτια του δάκρυα. Πλησίαζε, πλησίαζε η ατμάκατος, ώσπου έφθασε κοντά τους κι ένα παλικάρι έριξε ένα σκοινί στην πλώρη και γοργά άρπαξε τον Αλέκο και τον πέρασε στην ατμάκατο, ύστερα σα φτερό σήκωσε και τον Αντώνη και μαζί του πήδηξε και αυτός μέσα. Και βρέθηκε ο Αντώνης στην αγκαλιά του θείου που τον φιλούσε και του έλεγε: - Κακό παιδί, μας κατατρόμαξες... Άλλη φορά να μην το κάνεις... Σου χρειάζεται γερή τιμωρία, η θεία σου είναι πολύ θυμωμένη... και με το άλλο χέρι αγκάλιαζε τον Αλέκο και γύριζε και του έλεγε κι εκείνου: Δεν έπρεπε ν' ακούσεις τον Αντώνη, τρόμαξε πολύ η μαμά σου. Άλλη φορά να μη λύνετε τις βάρκες... Η ατμάκατος, σέρνοντας πίσω της τη «Μαγδαληνή», έτρεχε πάλι κατά τη στεριά, με τα βιαστικά της φούτου φούτου φούτου φούτου και, όσο πλησίαζαν, τα δυο αγόρια διέκριναν ανθρώπους μαζεμένους στην ακρογιαλιά και, μεταξύ τους, με καρδιόχτυπο ξεχώρισαν οι δυο ένοχοι το άσπρο φόρεμα της μαμάς του Αλέκου και το κιτρινοφορεμένο στρογγυλό κορμί της θείας Μαριέτας. Και τώρα που πέρασε ο κίνδυνος, η καρδιά τους βούλιαζε στα τακούνια τους με την πρόβλεψη της βεβαίας τιμωρίας. Στάθηκε η ατμάκατος και αμέσως μαζεύθηκαν γύρω της οι δυο βάρκες που είχαν ξεκολλήσει από την ακρογιαλιά και που γύρισαν πάλι πίσω. Δυο μαντέρια, από την ατμάκατο στη μια βάρκα και από τη βάρκα στην ακρογιαλιά και, ώσπου να το καλοκαταλάβουν, βρέθηκαν τ' αγόρια στην ξηρά, ο Αλέκος στην αγκαλιά της μητέρας του που έκλαιγε και τον φιλούσε, ο Αντώνης εμπρός στη θεία του που λιγότερο τρυφερά τον έπιασε από το μπράτσο και, σπρώχνοντας τον εμπρός, είπε: - Πάμε τώρα στο σπίτι! Αρκετή ώρα στεκόμαστε δω, με την καρδιά στον Άδη! Περπατά εμπρός! Περπατούσε μπρος ο Αντώνης, το κεφάλι σκυμμένο και τα φτερά ακόμα πιο χαμηλωμένα. Πίσω ακολουθούσαν σιωπηλά η θεία και ο θείος. Και υπολόγιζε ο Αντώνης και στοχάζουνταν αν η αναβολή της τιμωρίας από την ακρογιαλιά στο σπίτι σήμαινε πιο γερό ξύλο ή τιμωρία ήρεμη χωρίς ξύλο. Μα σαν έφθασε στο σπίτι και από τη σκάλα είδε τ' αδέλφια του μαζεμένα στη βεράντα, που τον περίμεναν και τον κοίταζαν τρομαγμένα χωρίς να τον πλησιάσουν, η δική του η καρδιά πήγε στον Άδη. Έριξε μια λοξή ματιά στ' αδέλφια του και, χωρίς να τους μιλήσει, με σηκωμένο όμως τώρα το κεφάλι, σα να μην τον έμελε τι θα γίνει, ακολούθησε τη θεία Μαριέτα μες στο σπίτι. Τον πήγε η θεία στο σπουδαστήριο τους και κάθισε σε μια καρέγλα και τον φώναξε μπροστά της. Σιωπηλά τον κοίταζε και, κάτω από τη ματιά της, που θύμιζε τόσο τα μάτια του πατέρα σαν ήταν θυμωμένα, λίγο λίγο έχανε το θάρρος του ο Αντώνης και, όσο και αν σήκωνε το κεφάλι, η καρδιά του όμως βούλιαζε όλο και πιο βαθιά. Και όλο τον κοίταζε κείνη και όλο δε μιλούσε. Μα επιτέλους μίλησε η θεία και είπε: - Όταν έκανες αυτή την αταξία, Αντώνη, κι έλυσες την ξένη βάρκα, συλλογίστηκες τη μαμά σου και τον πατέρα σου, τι θα έκαναν αν πνίγουσουν; Αυτό δεν το περίμενε ο Αντώνης. Ήταν έτοιμος για ξύλο, όχι όμως για συγκινήσεις. Και τις συγκινήσεις τις απεχθάνουνταν ο Αντώνης. Χαμήλωσε τα μάτια του ταραγμένος. Και είπε πάλι η θεία: - Νόμιζα πως ήσουν αληθινός γιος του πατέρα σου και πως ξένο πράμα δε θα τ' άγγιζες ποτέ. Και νόμιζα πως αγαπούσες τη μαμά σου και δε θα ήθελες ποτέ να την κάνεις να κλάψει. Αντώνη, αν ήταν εδώ ο πατέρας σου, τι θα σου έκανε, νομίζεις, τώρα; Το ήξερε πολύ καλά ο Αντώνης τι θα του έκανε ο πατέρας και το περίμενε και από τη θεία, και ήταν έτοιμος να τις φάγει. Μα δεν αποκρίθηκε. Και του είπε η θεία: - Θα σου έδινε, φαντάζομαι, γερό ξύλο, και με το δίκιο του. Και θα σ' έδερνα κι εγώ και θα το άξιζες. Μα να 'χεις χάρη που μεσίτεψε για σένα ο θείος σου, που νόμιζε πως θα πνιγείς και που το νόμισα κι εγώ, μαζί με τον άλλο μικρό, που τον πήρες στο λαιμό σου και πήγε να τα χάσει η μάνα του η κακομοίρα. Το κεφάλι του Αντώνη χαμήλωνε, χαμήλωνε. Όσο ένιωθε το φόβο ν' απομακρύνεται, τόσο ντρέπουνταν περισσότερο για την αταξία του και τόσο δεν μπορούσε να σηκώσει τα μάτια του. Και είπε πάλι η θεία: - Ας είναι, θα γίνει η χάρη του θείου σου και δε σε δέρνω. Πιστεύω άλλωστε να τρόμαξες αρκετά μες στη βάρκα, όταν σας έπαιρνε η θάλασσα... Του ήλθε να πει: «Καθόλου δεν τρόμαξα...» Μα μια ματιά στα μαύρα μάτια της θείας τού έκοψε τη φόρα. Και είπε η θεία, σουρώνοντας τα φρύδια της, του πατέρα τα φρύδια: - Σου αξίζει όμως μια τιμωρία, μια γερή τιμωρία, και θα την έχεις. Αύριο που θα πάμε μεις με τ' αδέλφια σου στης Αλίς, εσύ θα μείνεις εδώ, μόνος, και θα γράψεις ολόκληρο το ρήμα «λείπω». Και απόψε δε θα καθίσεις στο τραπέζι, μόνο θ' ανέβεις ευθύς στην κάμαρα σου. Μ' άκουσες; Πήγαινε! Ο Αντώνης δεν περίμενε να του το επαναλάβει η θεία και βγήκε έξω και ανέβηκε στην κάμαρα του. Εκεί αναστέναξε. Η τιμωρία δεν τον πείραζε, όσο και να είχε όρεξη να πάγει στης Αλίς. Και το ξύλο θα το δέχουνταν. Εκείνο που φοβούνταν και που γλίτωσε, που δεν του το επέβαλε η θεία, ήταν να ζητήσει συγχώρηση. Αυτό απ' όλες τις τιμωρίες ήταν η χειρότερη. Ας τον έδερνε η θεία, ας τον σκότωνε, μόνο να μην έχει να πει, «Συγχωρήσετε με, θεία, και δε θα το κάνω πια». Αυτά ήταν για τα μωρά, σαν τον Αλέξανδρο. Αυτός δεν είχε ανάγκη να το υποσχεθεί για να μην το ξανακάνει. Και σα να το κατάλαβε η θεία... ποιος ξέρει; δεν του το ζήτησε... Βήματα ακούστηκαν στη σκάλα. Ανασηκώθηκε ο Αντώνης και κάνοντας τον αδιάφορο, χώνοντας τα χέρια του στις τσέπες, βγήκε στο μπαλκόνι και άρχισε να σφυρίζει. Μα ήταν μόνο η Αφροδίτη μ' ένα δίσκο. Ακούμπησε το δίσκο της στο τραπέζι και βγήκε κι εκείνη στο μπαλκόνι. - Τι μου κάνεις τώρα τον καμπόσο, κακόπαιδο; είπε μ' ένα γοργό χάδι στο κεφάλι του. Και σκύβοντας ξαφνικά τον φίλησε στις ρίζες των μαλλιών του. - Κακό, κακόπαιδο! Τρελαντώνη! Καλά σε λέγει η κερα-Ρήνη! Τι τρομάρα πήραμε όλοι για χατίρι σου! Κόπηκε το αίμα μου σα σε είδα να σε παίρνει η θάλασσα μονάχο, στη βάρκα! - Δεν ήμουν μονάχος, διέκοψε ο Αντώνης, ήταν και ο Αλέκος... - Ναι! Βοήθεια σού ήταν! αντέκοψε η Αφροδίτη. - Από πού μας είδες; ρώτησε ο Αντώνης. - Από πού; Από την τραπεζαρία. Ο Θεός με φώτισε ν' ανέβω να βάλω τραπέζι πιο νωρίς. Είδα μια βάρκα να φεύγει μοναχή της και είπα: «Σε καλό τους, τέτοια ώρα και με τέτοιον άνεμο!» Κι εκεί σε βλέπω σένα να σηκώνεσαι, να πέφτεις μες στη βάρκα και να ξανασηκώνεσαι. Παναγιά μου! Σφάχτης μ' έκοψε! Και την ίδια ώρα ακούω τρεχιό στη σκάλα και τα δυο μικρά κατέβαιναν κι έτρεχαν στο σαλόνι, όπου έπαιζε πιάνο η Αλεξάνδρα, και φώναζαν: «Αλεξάνδρα! Αλεξάνδρα! Ο Αντώνης είναι στη βάρκα!» Τρομάρα τα παιδιά, μην τα ρωτάς! Και φοβούνταν να το πουν στη θεία σου! Τρέχω γω πάνω, που ήξερα πως ήταν στην κάμαρα της κι έραβε στη μηχανή, και με τους τρεις που έτρεχαν το κατόπι μου για να μην της το πω, λέει, της φωνάζω: «Σώστε, κυρία, και πνίγεται ο Αντώνης!» Πώς έγινε η καημένη, κατακίτρινη σαν το φλουρί! Κατέβηκε τρεχάτη, κι εμείς όλοι μαζί, και στο δρόμο, εμπρός στο σπίτι, βρίσκομε το θείο σου που γύριζε απέξω. «Γρήγορα, γρήγορα, Ζωρζή! Τρέχα, ο Αντώνης είναι σε μια βάρκα χωρίς βαρκάρη!» του φώναξε. Τρέχαν και τα παιδιά, μα τα γύρισε μπρος πίσω η θεία σου. - Ήταν θυμωμένη; ρώτησε ταπεινωμένος ο Αντώνης. - Θυμωμένη λέει; Πρώτα θύμωσε πολύ. Ύστερα όμως ήταν πιότερο τρομαγμένη. Μα δεν τα έχασε· έχει γερό κεφάλι η θεία σου! Κατέβηκε με το θείο σου να φωνάξει βαρκάρη, να βγει με τη βάρκα του να σας φέρει πίσω· μα δεν ήταν κανένας στην ακρογιαλιά. Εκείνη συλλογίστηκε τότε την ατμάκατο του κυρίου Μακρονησιώτη, και με το αμάξι έφυγε ο θείος σου να τη βρει. Μα κι έτσι δεν ησύχασε κείνη. Πήγε, φώναξε, σήκωσε τον κόσμο στο πόδι, και βρέθηκαν δυο βαρκάρηδες που έλυσαν τις βάρκες τους. Μα στο μεταξύ βγήκε και η ατμάκατος, δόξα να 'χει ο Θεός! είπε η Αφροδίτη και σταυροκοπήθηκε. Κοίταζε ο Αντώνης τη σκοτεινή θάλασσα ησυχασμένη πια, τώρα που είχε πέσει ολότελα το μελτέμι, και του φάνηκε όλη αυτή η απογεματιανή ιστορία σαν παραμύθι. - Εγώ δεν τρόμαξα, είπε. Διάβασα χειρότερες ιστορίες που... - Άφησε με που δεν τρόμαξες! Το λες τώρα που πατάς γερά τη γη, διέκοψε η Αφροδίτη. Ακούς, λέει, δεν τρόμαξες! Καλά έλεγε η θεία σου πως σου χρειάζεται ξύλο! - Μα δε μου το 'δωσε, αποκρίθηκε ο Αντώνης σηκώνοντας τους ώμους του. Και σειώντας το κεφάλι του μια εδώ, μια εκεί, μπήκε στην κάμαρα. - Εγώ θα σου τις έβρεχα, είπε η Αφροδίτη που μπήκε κι εκείνη στην κάμαρα. Και φαγί απόψε δεν έχει, μόνο μια σούπα με ξερό ψωμί, είπε η θεία σου. Ας έχεις χάρη στην κερα-Ρήνη που σε λυπήθηκε και σου έκοψε λίγο κρέας μες στη σούπα σου! Δε σου άξιζε βέβαια! Και σου βουτύρωσε και το ψωμί, που κακό να μη σε πιάσει, ζουρλόπαιδο! Άιντε, κάτσε τώρα να φας... Είχε πλαγιάσει ο Αντώνης σαν ανέβηκαν τ' αδέλφια του. Ήταν σα μαγκωμένα και τα τρία, ζεματισμένα, μουδιασμένα ακόμα από το απογεματιανό κακό. Η αταξία του Αντώνη βάραινε πάνω τους. Στο τραπέζι η θεία δε μιλούσε και ο θείος, ύστερα από ένα δυο προφητείες για τον καιρό που θα κάνει αύριο στην Κηφισιά, σώπασε κι εκείνος, και ύστερα έπιασε την εφημερίδα του. Η Αλεξάνδρα, σοβαρή, συλλογισμένη, ένιωθε πως, σαν πιο μεγάλη, ήταν υπεύθυνη για τα καμώματα του αδελφού της, που μέρα δεν άφηνε να περάσει χωρίς να κάνει και από μια τρέλα. Ντρέπουνταν γι' αυτόν και για όσα θα έλεγαν οι Χορν, τώρα που παρέσυρε και τον Αλέκο στην αταξία του. Είχε αποφασίσει να μιλήσει του Αντώνη, μα δεν ήξερε πώς ν' αρχίσει. Το είχε πει μάλιστα και της Πουλουδιάς, να τη βοηθήσει εκείνη, να φέρει την ομιλία. Μα η Πουλουδιά, που άλλη φορά θα είχε κολακευθεί πολύ με αυτή την πρόταση, ήταν σα σκαντζόχοιρος εκείνο το βράδυ και δεν μπορούσες να την πλησιάσεις. Ο Αντώνης όμως δεν άφησε καιρό της Αλεξάνδρας να ετοιμάσει τη φράση της. Την πρόλαβε ρωτώντας: - Τι φαγί είχατε απόψε; Η Αλεξάνδρα, που περίμενε μετάνοια και συντριβή από τον αδελφό της, κοντοστάθηκε. Κοίταξε την Πουλουδιά για βοήθεια. Μ' αυτή είχε ακουμπήσει στα κάγκελα του κρεβατιού του Αντώνη και κοίταζε αλλού. Αποκρίθηκε ο Αλέξανδρος: - Είχαμε περιστέρια με μπιζέλι. - Αχ... το αγαπημένο μου φαγί! είπε μελαγχολικά ο Αντώνης. Κρίμα! Τον λυπήθηκε η Αλεξάνδρα και σταμάτησε όλες τις παρατηρήσεις που είχε ετοιμάσει. Και αποκρίθηκε πάλι ο Αλέξανδρος: - Το είπε και ο θείος. - Τι είπε ο θείος; ρώτησε ο Αντώνης. - Πως ήταν μεγάλη η τιμωρία σου, γιατί τα περιστέρια με τα μπιζέλια είναι το αγαπημένο σου φαγί. Και είπε η θεία: «Τόσο το καλύτερο, να καταλάβει τι έκανε!» Και ύστερα δεν είπε πια τίποτα ο θείος. Ο Αντώνης έδωσε μια κλοτσιά στο σεντόνι του και το έκανε βουνό χιονισμένο με το πόδι του από κάτω. - Εμένα δε με μέλει καθόλου, καυχήθηκε πετώντας έξω τα χείλια του, είτε φάγω είτε δε φάγω... Η ώρα της Αλεξάνδρας είχε έλθει και την άρπαξε και είπε: - Πρέπει να σε μέλει, Αντώνη! Και πρέπει να γίνεις πια καλό παιδί... - Σαν τη θεία μιλάς τώρα, διέκοψε ο Αντώνης. Μα η Αλεξάνδρα είχε πάρει φόρα. - Έχει πολύ δίκαιο η θεία, είπε με αγανάκτηση. Μας ντροπιάζεις όλους, κάθε μέρα, πότε εμπρός στην Αλίς, πότε εμπρός στους άλλους... - Ποιους άλλους; Τι σαχλαμάρες! διέκοψε πάλι ο Αντώνης. - Σαχλαμάρες τα λες αυτά; Εσύ αύριο δε θα έλθεις και δε σε μέλει, μα εμείς που θα πάμε στην Κηφισιά και θ' απαντήσομε τον πατέρα του Αλέκου... - Ωωωω... έκανε η Πουλουδιά. Και μες στη σαστισμένη σιωπή που ακολούθησε, ξέσπασε στα κλάματα, έδωσε μια κλοτσιά στ' ανεύθυνα πόδια του κρεβατιού κι έτρεξε στο μπαλκόνι. - Τι σ' έπιασε; φώναξε ο Αντώνης. - Άσ' την, είπε η Αλεξάνδρα, είναι έτσι, στις κακές της σήμερα. Ό,τι και αν της πεις κλαίγει, τη μάλωσε η θεία που ήλθε στο τραπέζι με βρώμικη ποδιά... - Όχι, δεν είναι γι' αυτό που κλαίγει, διέκοψε ο Αλέξανδρος. Έκλαιγε και πριν από το τραπέζι. - Πριν έλεγε πως την πονεί το παπούτσι της, είπε η Αλεξάνδρα. - Ναι... μα ίσως και τώρα να την πονεί... Βγήκε ο Αλέξανδρος στο μπαλκόνι και ρώτησε: - Σε πονεί, Πουλουδιά, το παπούτσι σου; - Όχι... ναι... με πονεί, ακούστηκε παραπονιάρικη η φωνή της. - Και δεν το βγάζεις, κουτή; της φώναξε από το κρεβάτι ο Αντώνης. - Ναι, βγάλ' το, Πουλουδιά, είπε ο Αλέξανδρος. Στάσου, εγώ θα σου το βγάλω... Η Πουλουδιά δεν ήθελε. Επέμεινε ο Αλέξανδρος και τον έσπρωξε η Πουλουδιά. Θύμωσε ο Αλέξανδρος και της έδωσε μια στην πλάτη. Και ξέσπασε πάλι η Πουλουδιά στα κλάματα. - Μα τι έπαθες απόψε; ξαναφώναξε ο Αντώνης. Η Αλεξάνδρα σήκωσε τους ώμους της. - Έχει μπουρινάκια, εξήγησε. Άρχισε όταν μας έστειλε μέσα η θεία, κι εμείς θέλαμε να κατεβούμε στην ακρογιαλιά, να δούμε τη βάρκα σου. Και από κείνη την ώρα όλο ξανανοίγουν οι βρύσες... - Πουλουδιά, κλείσε τις βρύσες! φώναξε ο Αντώνης. Ακούς, Πουλουδιά; Ε, Πουλουδιά... - Αντώνη!... ακούστηκε θυμωμένη η φωνή της θείας. Ξέχασες πως είσαι τιμωρημένος; Σιωπή στην κάμαρα. Και ο Αντώνης χώθηκε κάτω από το σεντόνι του, η Αλεξάνδρα άρπαξε το χτένι, τάχα πως λύνει τα μπερδεμένα μαλλιά της, ο Αλέξανδρος κάθισε χάμω να ξεκουμπώσει τα παπούτσια του και σιωπηλή και ντροπιασμένη τρύπωσε μέσα η Πουλουδιά και μισοκρύφθηκε πίσω από την κουνουπιέρα της να γδυθεί. Όταν μπήκε στην κάμαρα η Αφροδίτη, βρήκε όλα τ' αδέλφια μισογδυμένα. Απόγδυσε τον Αλέξανδρο και άρχισε να χτενίζει την Αλεξάνδρα, τυλίγοντας τα μαλλιά της σκουλιά σκουλιά σε χαρτί. Και οι δυο αδελφές μισούσαν αυτή την προετοιμασία που γίνουνταν κάθε βράδυ, με περισσότερη φροντίδα, που σήμαινε περισσότερα χαρτιά στο κεφάλι, κάθε φορά την επαύριο έπρεπε να είναι καλοχτενισμένα τα κορίτσια. Τα σφιγμένα μαλλιά, τεντωμένα και τραβηγμένα στις ρίζες, τα χαρτιά κόμποι κόμποι, που χώνουνταν στο κεφάλι μόλις έκανες να γυρίσεις στο κρεβάτι, πονούσαν, σε ξυπνούσαν, σε νεύριαζαν. Και το χειρότερο για τις δυο αδελφές ήταν το πρωί, όταν έβγαζες τα χαρτιά και τους ξεδιάλυνες τα μαλλιά, που φούντωναν σγουρεμένα και τους έκαναν δυο κεφάλια σαν «ξεραχνιάστρες», έλεγε η Αλεξάνδρα, μ' ένα φιόγκο ή μια κορδέλα που τις έκανε σα μαϊμούδες, έλεγε ο Αντώνης. Μα έτσι το ήθελε η μαμά, και οι αδελφές το είχαν πάρει απόφαση και η τελετή του σγουρώματος γίνουνταν λίγο πολύ χωρίς φασαρία. Απόψε όμως ήταν στις στραβές της η Πουλουδιά και, σαν ήλθε η σειρά της, σήκωσε επανάσταση: - Δε θέλω, δε θέλω να μου κάνεις κατσαρά! - Μπρε, αμάν, παιδί μου! - Όχι, δε θέλω! - Αύριο θα είσαι σαν κατσιβέλα! - Ας είμαι! - Δε θα σε πάρει η θεία σου στην Κηφισιά! - Ας μη με πάρει! - Στάσου, μπρε παιδί μου, μια στιγμή! - Δε θα σταθώ! Και δε στάθηκε και δεν μπήκαν τα χαρτιά και την άλλη μέρα μόνη η Αλεξάνδρα βρέθηκε καλοχτενισμένη, με φουντωτά κατσαρωμένα μαλλιά. Η Πουλουδιά είχε ξυπνήσει πάλι από την ανάποδη. Ακόμα δεν της είχε μιλήσει κανείς και άρχισε να κλαίγει. Και σαν τη ρώτησε η Αφροδίτη τι έχει, είπε πάλι πως την πονεί το παπούτσι. - Μα άφησε να δω, μην έχει κανένα καρφί το παπούτσι σου! - Όχι, δεν έχει! - Στάσου, μπρε παιδί μου, να δω! - Όχι, δε θέλω! Μα όταν κατέβηκαν στο πρόγευμα και είδε η θεία το κεφάλι της σαν «κατσιβέλας» κι έμαθε για ποιο λόγο είχαν μείνει τα μαλλιά της ακατσάρωτα, θύμωσε και της είπε: - Λοιπόν δε θα σε πάρομε στην Κηφισιά! Τα καπριτσιόζικα παιδιά μένουν σπίτι! Τ' αδέλφια περίμεναν πως θ' ανοίξουν οι βρύσες και θα γίνει νεροποντή. Μα, ω του θαύματος, η Πουλουδιά δεν έκλαψε! Και σαν ήλθε το αμάξι και πήρε θεία, θείο, Αλεξάνδρα και Αλέξανδρο και γύρισε ο Αντώνης μελαγχολικά από τη βεράντα να μπει μέσα, πηδώντας με τα πόδια της ενωμένα μπήκε και η Πουλουδιά και, πιάνοντας τον από τους ώμους, φώναξε θριαμβευτικά: - Όλο το σπίτι δικό μας είναι σήμερα! Πάμε να παίξομε κυνηγητό στις σκάλες! Μα ο Αντώνης δεν ξεμελαγχόλησε. - Έχω να γράψω ένα ρήμα, της αποκρίθηκε κατσουφιασμένος. - Μπα! Εσύ γράφεις γρήγορα! Τι είναι ένα ρήμα! Να σου το λέγω εγώ από τη γραμματική και συ να γράφεις. - Θα 'ρθεις και συ μαζί; ρώτησε ο Αντώνης. Και πρόσθεσε συμπονετικά: - Τι κουτή που ήσουν χθες να μην αφήσεις να σε σγουράνουν και να πας στην Κηφισιά! Η Πουλουδιά έκανε άλλους δυο πήδους. - Μα εγώ δεν ήθελα να πάγω, είπε. Με τα χέρια στις τσέπες την κοίταξε ο Αντώνης. - Γιατί; ρώτησε. Η Πουλουδιά κοντοστάθηκε, δίστασε. - Γιατί έτσι, είπε με απόφαση. Έστριψε μια δυο φορές στο τακούνι της και πιάνοντας τον πάλι από τους ώμους: - Έλα να γράψομε το ρήμα σου, είπε. Μόνο η οριστική έχει πολλά. Τ' άλλα, υποτακτική, προστακτική, απαρέμφατο, αυτά παν γρήγορα. Έλα, πάμε να το ξεφορτωθούμε! Και πήγαν και το ξεφορτώθηκαν και αναστέναξε ο Αντώνης και πέρασε το στουπόχαρτο πάνω στο χαρτί του, όπου λες και είχαν περάσει πηδηχτά μελανωμένα ποδαράκια σπουργιτιού. Και με την αδελφή του, τρεχάτος κατέβηκε στην αυλή. - Κι εδώ μπορούμε να κάνομε τους περιβολάρηδες, είπε η Πουλουδιά. Χθες ίσα ίσα έλεγε ο θείος πως όλο το περιβόλι θέλει σκάψιμο. Έλα να το σκάψομε εμείς! Πήραν λοιπόν ο ένας ένα μικρό σκουριασμένο καρφί, η άλλη ένα κομμάτι σπασμένο κεραμίδι και άρχισαν να σκάβουν. - Μιάου! Γύρισαν τ' αδέλφια και είδαν την κιτρινόμαυρη γάτα της Ρωσίδας κυρίας της Τιμής. - Φύγε, φύγε! Κσσστ! έκανε η Πουλουδιά. Έχομε δουλειά! Μα η γάτα δεν έφυγε, απεναντίας σίμωσε. - Φύγε! επανέλαβε η Πουλουδιά, μα συνάμα της έτριψε χαδιάρικα το κεφάλι. - Να την έβλεπε ο Ντον! είπε ο Αντώνης. - Τι θα έκανε ο Ντον; - Θα την έτρωγε! - Γιατί; - Έτσι. Ο θείος λέγει πως οι σκύλοι και οι γάτες όλο τρώγονται. - Αλήθεια; ρώτησε μαγεμένη η Πουλουδιά. Κρίμα που δεν είναι εδώ ο Ντον! Ο Αντώνης σηκώθηκε και τίναξε τα χώματα από τα χέρια του. - Πάμε να δοκιμάσομε αν είναι αλήθεια; ρώτησε. - Πού να πάμε; - Στην αυλή του βασιλέα. Δεν είναι ποτέ κλειδωμένη. Η καρδιά της Πουλουδιάς πήδηξε στο λαιμό της. Αυτό και αν ήταν τρέλα! Τρομερή τρέλα! Αντώνικη τρέλα! Μα λες και αυτή την ώρα κόλλησε από την τόλμη του Αντώνη και η Πουλουδιά. - Ναι! αναφώνησε. Πάμε! Πήρε τη γάτα στην αγκαλιά της και ρίχνοντας πίσω ανήσυχες ματιές, μην και τους δει η κερα-Ρήνη ή η Αφροδίτη, τα δυο αδέλφια, πατώντας στα νύχια, βγήκαν από την αυλή. Η πόρτα του βασιλέα ήταν ξεκλείδωτη και με καρδιόχτυπο την έσπρωξαν τ' αδέλφια. Ησυχία. Τα τρία σκυλιά, δεμένα, ξαπλωμένα ηλιάζουνταν. Μόνος ο Ντον σήκωσε το κεφάλι του και κούνησε την ουρά του. Βαστώντας τη γάτα πλησίασε η Πουλουδιά. Μα τι ήταν αυτό; Έξαφνα η ήσυχη αυλή αναστατώθηκε. Γαβγίσματα, φυσίγματα, φωνές και στριγλιές γέμισαν τον αέρα. Η γάτα είχε ξεφύγει από τα χέρια της Πουλουδιάς και είχε σκαρφαλώσει στο σβέρκο της, με τις τρίχες ολόρθες, φτύνοντας και φυσώντας, ξετρελαμένη, ενώ ο Ντον και τ' άλλα σκυλιά, όρθια, τραβούσαν τις αλυσίδες τους, σα να ήθελαν να τις σπάσουν και ν' αρπάξουν τον εχθρό. Η Πουλουδιά ξεφώνιζε, γύρευε να ξεφορτωθεί τη γάτα, και ο Αντώνης μάταια προσπαθούσε να την πιάσει. Παλεύοντας οπισθοχώρησε η Πουλουδιά και η γάτα πήδηξε στον τοίχο και χάθηκε στην αυλή της Ρωσίδας κυρίας της Τιμής. Ο Αντώνης άρπαξε το μπράτσο της Πουλουδιάς και απότομα την έσυρε στην πόρτα, τη στιγμή που στο πάνω πάτωμα άνοιγαν όλα τα παντζούρια και κεφάλια παρουσιάζουνταν σε διάφορα παράθυρα. Τρεχάτα είχαν βγει τ' αδέλφια στο δρόμο, αφήνοντας την πόρτα ανοιχτή, και τρύπωσαν στην αυλή τους. Τρομαγμένα κοιτάχθηκαν. Η Πουλουδιά μάτωνε από μια τσουγκρανιά στο σβέρκο και ο Αντώνης από άλλη μια στο χτένι του χεριού. - Δεν πειράζει, είπε ο Αντώνης, χλομός ακόμα αλλά ξαναβρίσκοντας την τόλμη του. Πάμε μέσα να σε πλύνω και δε θα φαίνεται τίποτα. Μα φαίνουνταν η τσουγκρανιά πάνω από το φρίλι του λαιμού της και, όσο και αν τραβούσε απάνω ο Αντώνης το φουστάνι, πάλι ξανάπεφτε στη θέση του και ξεσκέπαζε το γδαρμένο σβέρκο. - Τι κουταμάρα να 'χεις κοντά μαλλιά! της είπε. Αν είχες κοτσίδα, θα την ξέπλεκες και δε θα φαίνουνταν τίποτα. - Και το χέρι σου; - Αυτό δεν πειράζει, το κρύβω στην τσέπη. Τα κέφια τους ήταν μουδιασμένα και τα φτερά τους χαμηλωμένα. - Πώς έκανε η γάτα... είπε συλλογισμένος ο Αντώνης. Ήταν εκείνο που έλεγε η μις Ράις «Μαντ κατ»1. Αλήθεια, σαν τρελή έκανε! - Είναι πολύ κακιά και άγρια αυτή η γάτα, αποκρίθηκε τρομαγμένη ακόμα η Πουλουδιά. Νόμιζα πως θα με φάγει... Της έριξε ο Αντώνης μια στοχαστική ματιά και είπε: - Ξέρεις... συλλογίζομαι... μήπως εμείς ήμασταν κακοί που πήγαμε να τη ρίξομε στη μύτη των σκύλων. - Γιατί ήμασταν εμείς κακοί; ρώτησε η Πουλουδιά που μπροστά της ανοίγουνταν ξαφνικά κόσμοι από κουβαριασμένους στοχασμούς. Τι κάναμε; - Λέγω... ξέρω γω; Η γάτα είναι πιο μικρή από τους σκύλους του βασιλέα. Αν ρίχναμε... ας πούμε, τον Αλέξανδρο που είναι μικρός, σ' ένα μεγάλο Τούρκο, και ο Τούρκος τον αρπούσε στα δόντια του... - Όχι, Αντώνη! αναφώνησε η Πουλουδιά. Δεν είναι το ίδιο! - Όχι, δεν είναι ολωσδιόλου το ίδιο... αποκρίθηκε κάπως μπερδεμένος ο Αντώνης, γιατί ο Αλέξανδρος είναι αδελφός μας... Μα η γάτα ήταν μικρή και ο Ντον μεγάλος... και ήταν τρία σκυλιά... Πολύ άσχημες απορίες κουτρουβαλούσαν στο μυαλό της Πουλουδιάς και άλλες τόσες στσυ Αντώνη. Μα ο Αντώνης δεν αγαπούσε τις στενόχωρες σκέψεις. - Ουφ! είπε. Κάνει ζέστη εδώ μέσα! Και πρέπει να σκάψομε τον κήπο. Πάμε στην αυλή. Και ξανάπιασαν το καρφί και τη σπασμένη κεραμίδα κι έσκαψαν, κι έσκαψαν, και γύρισαν όλο το χώμα, όχι μόνο στις πρασιές που περιτριγύριζαν την αυλή, αλλά και σ' όλες τις γλάστρες με τους βασιλικούς, επίσης και σ' ένα βαρελάκι όπου ο θείος είχε φυτέψει μια τριανταφυλλιά που έβγαζε εκατόφυλλα τριαντάφυλλα και που την περιποιούνταν ιδιαίτερα και μόνος αυτός. Και αφού έσκαψαν καλά καλά και μάδησαν όλα τα φύλλα που τους φαίνουνταν ξερά, μαζί και μερικά χλωρά, της τριανταφυλλιάς του θείου, τους φάνηκε ξαφνικά αυτή σα μαδημένη. Και τότε θυμήθηκε ο Αντώνης πως είχε πει κάποτε ο θείος ότι πληγώνεις το φυτό τραβώντας τα φύλλα. - Ναι, είπε συλλογισμένη η Πουλουδιά, θα χρειάζουνταν ψαλίδι... Κι έχασα το δικό μου. Κρίμα. - Πήγαινε να φέρεις της θείας, της είπε ο Αντώνης κόβοντας ακόμα ένα δυο φύλλα που του φαίνουνταν παραμεγαλωμένα. - Όχι, φοβούμαι, αποκρίθηκε η Πουλουδιά. Θα φωνάζει η θεία. - Καλά λες. Πάρε της Αλεξάνδρας. Τρεχάτη μπήκε μέσα η Πουλουδιά, μα σε λίγο παρουσιάστηκε το κεφάλι της στο παράθυρο της εισόδου. - Δεν το βρίσκω, Αντώνη! του φώναξε. - Στάσου, έρχομαι, αποκρίθηκε κείνος. Μα όσο και να σκάλισαν και οι δυο και ν' αναποδογύρισαν τα καλοσυγυρισμένα κουτιά της Αλεξάνδρας, το ψαλίδι δε βρέθηκε. - Και όμως πρέπει να κόψομε τα κοτσανάκια που μείναν από τα ξερά φύλλα, είπε ο Αντώνης. Φαίνεται ακατάστατη έτσι η τριανταφυλλιά. Στάσου. Θα πάρομε μια στιγμή το ψαλίδι της θείας και θα το βάλομε πάλι στη θέση του. Δε θα πάθει τίποτα. Μα το πανεράκι της θείας δεν ήταν κάτω. - Πάμε να δούμε στην κάμαρα της, είπε ο Αντώνης. - Αχ, Αντώνη, κοίταξε τα χέρια σου! Πώς θα πιάσεις το πανέρι της θείας; Ο Αντώνης κοίταξε τα σκονισμένα, όλο χώματα χέρια του, και ύστερα τα παπούτσια του, που ήταν στα ίδια χάλια. - Έχεις δίκαιο, είπε, πάμε πρώτα να καθαριστούμε. Και, με πλυμένα χέρια και ξεσκονισμένα παπούτσια, δειλά μπήκαν τα δυο αδέλφια στην κάμαρα της θείας. Η κάμαρα της θείας ήταν το «άγιον των αγίων». Απαγορεύουνταν στα τέσσερα αδέλφια να μπαίνουν μέσα, αν δεν τα φώναζε η θεία. Και η θεία δεν τα φώναζε ποτέ· έβγαινε στην είσοδο, αν είχε να τα μαλώσει ή να τα επιθεωρήσει πριν βγουν. Αλλά στην κάμαρα της δεν ήθελε «ποδαρικά», όπως έλεγε. Αυτό που έκανε ο Αντώνης, να μπει μέσα με την Πουλουδιά ενόσω έλειπε η θεία, ήταν το άκρον άωτον της τόλμης και της ασέβειας και της αποκοτιάς. Το ένιωθε η Πουλουδιά, κρεμασμένη στο μπράτσο του, και η καρδιά της χτυπούσε τούμπανο. - Αντώνη... πάμε να φύγομε... ψιθύρισε χαμηλώνοντας τη φωνή της, σα να βρίσκονταν σε αγιαστήριο. Πάμε, Αντώνη! - Φοβητσιάρα! Τι φοβάσαι; Στάσου να δούμε, της είπε κείνος. Κοίταξε τι μακριά που φαίνεται η θάλασσα από δω... Να και τα βουνά πέρα, εκεί θα 'ναι η Κηφισιά, που είναι βουνό και δεν είναι βουνό, όπως λέγει η Αλίς. - Πώς το ξέρεις πως είναι η Κηφισιά; ρώτησε η Πουλουδιά που είχε τρυπώσει κοντά του στο παράθυρο. Ο Αντώνης σήκωσε τους ώμους του. - Αφού είπε η Αλίς πως είναι πέρα; Και πέρα άλλο βουνό δεν έχει... Το επιχείρημα ήταν αναμφισβήτητο. Και όμως... - Αντώνη... πώς περνά το τρένο τη θάλασσα; ρώτησε η Πουλουδιά. Ο Αντώνης δεν αποκρίθηκε. Γύρισε η Πουλουδιά και τον είδε όρθιο στην άλλη άκρη της κάμαρας, εμπρός στην ασκέπαστη ραφτομηχανή της θείας. Πλησίασε βιαστικά. - Μπα!... Δεν την έκλεισε η θεία... μουρμούρισε. Ο Αντώνης ρουθούνιζε. - Την άνοιξα για να τη δω, είπε. Μα... πουφ... βρωμά πετρέλαιο! Να την αφήσομε να ξεμυρίσει; Με το δάχτυλο έσπρωξε σιγά τη ρόδα. - Μη, Αντώνη, μην την αγγίζεις! Δε θέλει η θεία! είπε η Πουλουδιά. Μα η περιέργεια του Αντώνη είχε ξυπνήσει. - Για να δούμε αν τρυπά η βελόνα, έκανε βάζοντας το δάχτυλο του από κάτω, ενώ με το δεξί του χέρι έπιανε το χερούλι. Η λαδωμένη ρόδα γύρισε γοργά μ' ένα ζλακ! και η βελόνα τρύπησε πέρα πέρα το δάχτυλο του Αντώνη, χωρίς να ξανασηκωθεί. - Αντώνη! φώναξε η Πουλουδιά. - Στάσου ν' ανεβάσω τη βελόνα, είπε χωρίς να ταραχθεί ο Αντώνης, ευτυχώς είναι απέραστη, θα βγει εύκολα... Γύρισε τη ρόδα και η βελόνα σηκώθηκε ως απάνω, χωρίς όμως και να βγει από το δάχτυλο, που έμενε καρφωμένο. - Αντώνη! Αχ, Αντώνη, τι έκανες! είπε κλαίγοντας η Πουλουδιά. Πώς θα τη βγάλεις τώρα; Ο Αντώνης κοίταζε το δάχτυλο του. - Δε με μέλει που τρυπήθηκα, είπε, μόνο που θα με βρει εδώ η θεία! Η Πουλουδιά έκλαιγε τώρα με αναφιλητά. - Αχ, Θεέ μου! Θα σου κόψουν το δάχτυλο, Αντώνη! Πώς θα φύγεις από δω; Αχ, στάσου να φωνάξω την Αφροδίτη... Με το δεξί του χέρι την άρπαξε ο Αντώνης από το μανίκι. - Να μην κουνήσεις! πρόσταξε. Και αντί να κλαις, βοήθησε με να βγάλω τη βελόνα! - Μα πώς; Πώς; έκανε απελπισμένη η Πουλουδιά. - Να! Βάστα τη ρόδα και γύρισε την αργά αργά, ώσπου ν' ανέβει όσο μπορεί πιο ψηλά η βελόνα. Έλα! Έκανε η Πουλουδιά όπως της έλεγε και, σαν ανέβηκε ψηλά η βελόνα, σταμάτησε τη ρόδα. - Στάσου τώρα, της είπε ο Αντώνης, μην ξαναπέσει η ρόδα! και με το δεξή του δείχτη πίεσε κάτω το τρυπημένο νύχι με όλη του τη δύναμη. - Πονεί; ρώτησε τρέμοντας η Πουλουδιά. - Άφησε τώρα αν πονεί, ο λόγος είναι να βγει η βελόνα! Βάστα τη ρόδα... Βάστα! Πάει, βγήκε! φώναξε θριαμβευτικά ο Αντώνης. Και τράβηξε το δάχτυλο του και το έχωσε στο στόμα. - Ρούφηξε το! Πιπίλισέ το! Δείξε μου το! παρακάλεσε η Πουλουδιά. Έβγαλε ο Αντώνης το δάχτυλο από το στόμα του και τα δυο αδέλφια είδαν μια στρογγυλή καθαρή τρυπίτσα κόκκινη, στη μέση του νυχιού, και άλλη μια όμοια στο μέσα μέρος του δαχτύλου. - Πονεί; ρώτησε με αγωνία η Πουλουδιά. Και ξαφνικά: - Στάσου! φώναξε κι έφυγε σα σαΐτα. Γύρισε όπως είχε φύγει, τρεχάτη, και τον βρήκε τον Αντώνη στην είσοδο. Βαστούσε ένα μποτιλάκι κι ένα παστρικό κουρελάκι. - Στάσου, του είπε, θα σου βάλω άρνικα. Η Αφροδίτη προχθές μου έβαλε στο γόνατο και δεν ξεμάτωνε πια. Στάσου. Ο Αντώνης της έτεινε το τρυπημένο δάχτυλο και, προσέχοντας μην τον πονέσει, κάνοντας τα καλά της, προσπαθώντας και φασαρεύοντας, του το έδεσε η Πουλουδιά, αφού σκόρπισε τη μισή άρνικα στο πάτωμα. - Και τώρα πάμε γρήγορα κάτω, μη μας δει κανείς εδώ! του είπε με σκηνικά ψιθυρίσματα και περπατήματα στα νύχια και κατασκοπεύσεις στη σκάλα, φουσκωμένη από υπερηφάνεια, πως φρόντιζε κι εξυπηρετούσε τον Αντώνη. Μα ο Αντώνης, ακόμα και όταν ευχαριστιούνταν, δεν εννοούσε να κυβερνιέται από κορίτσι. Ομολογούσε μέσα του τις υπηρεσίες της αδελφής του και τον ευχαριστούσαν. Μα δεν έπρεπε να της δώσει και πολύ θάρρος, «γιατί τα κορίτσια... ξέρεις... τόσο να τους δώσεις, σε καβαλικεύουν κιόλα». Χρειάζουνταν η Πουλουδιά και λίγη ψυχρολουσία. - Στάσου, της είπε μεγαλόπρεπα, έχω δουλειά... Και ξαναμπήκε στην κάμαρα της θείας. Η Πουλουδιά τον ακολούθησε, περίεργη όσο και τρομαγμένη. - Αχ, Αντώνη, τι θέλεις πια να μπαίνεις εδώ μέσα... Μα την αποπήρε: - Ποιος θα κλείσει τη μηχανή; Να τη βρει η θεία ξεσκέπαστη; Η Πουλουδιά όρμησε, άρπαξε το καπάκι κι έκλεισε τη μηχανή πριν προφθάσει ο Αντώνης. - Έννοια σου! Μην κουράζεσαι! Έννοια σου! ψιθύρισε πασπατεύοντας να στερεώσει το καπάκι που όλο ξανάνοιγε. Πλησίασε ο Αντώνης, παραμέρισε τα χέρια της και ύστερα κατέβασε ένα σιδεράκι, γύρισε μια βίδα και το καπάκι έμεινε μαγκωμένο. - Ούτε να κλείσεις μια μηχανή δεν ξέρεις, της είπε. Η Πουλουδιά, πάντα έτοιμη για επανάσταση, ορτσώθηκε. - Ναι, μα εσύ την άνοιξες, ώστε το ήξερες! Μεγάλη δουλειά που την ξανάκλεισες! Εγώ δεν ξέρω από μηχανές! - Κανένα κορίτσι δεν ξέρει από μηχανές, αποφάσισε ο Αντώνης. Το είπε μια μέρα και ο πατέρας, όταν έσπασε ο Στάμος το βάτραχο του, για να δει πώς πηδά. Είπε: «Ωστόσο, τι είναι τ' αγόρια! Αυτός γεννήθηκε μηχανικός!» Δηλαδή, πως κανένα κορίτσι δε γεννιέται μηχανική. Συλλογισμένη κατέβαινε η Πουλουδιά τη σκάλα με τον αδελφό της. - Ναι, μα... έκανε. Γύρευε να θυμηθεί για ποια τέχνη γεννιούνται τα κορίτσια. Μα δε βρήκε. - Τι ναι μα; Τα κορίτσια είναι περιττά στον κόσμο, είπε κοφτά πάλι ο Αντώνης. Η Πουλουδιά ξαφνικά θυμήθηκε. - Καθόλου! αναφώνησε. Ο θείος είπε μια μέρα για την κερα-Ρήνη, που είχε ψήσει σαλιάγκους, «Ωστόσο, αυτή η κερα-Ρήνη γεννήθηκε μαγείρισσα!» Εμείς γεννιούμαστε μαγείρισσες! - Πφφφ! έκανε ο Αντώνης. Δεν κάνεις εσύ να μου ψήσεις μακαρόνια με κιμά να σε δω; - Μα εγώ... διαμαρτυρήθηκε αναμμένη η Πουλουδιά. Κοντοστάθηκε γυρεύοντας τι να πει. Και πάλι πήρε φόρα: - Μα εγώ ξέρω να ξεκουκουτσιάζω βύσσινο! είπε. Εσύ ξέρεις; - Πφφφ! έκανε πάλι ο Αντώνης. Γυναικείες δουλειές... Τον διέκοψε η Αφροδίτη που έστρωνε τραπέζι στην τραπεζαρία. - Ελάτε, παιδιά, φώναξε, το φαγί είναι έτοιμο! Περνώντας πίσω από την Πουλουδιά στάθηκε, την καλοκοίταξε και, πιάνοντας το φρίλι του λαιμού της, είπε: - Γιατί είναι το φουστάνι σου αιματωμένο; Μπρε παιδί μου, ποιος σ' έγδαρε έτσι; Η Πουλουδιά σήκωσε τους ώμους της να υψώσει και το φόρεμα. - Η γάτα, είπε σύντομα. - Ποια γάτα; - Της Ρωσίδας κυρίας της Τιμής. Ήθελε να παίξει! έκανε τάχα αδιάφορη και κάθισε στο τραπέζι, αντίκρυ στον Αντώνη, όπως το 'κανε ο θείος και η θεία. Μα η Αφροδίτη σήμερα είχε μάτια εμπρός και πίσω και σε όλο της το κεφάλι. - Τι έχει το χέρι σου, Αντώνη, και είναι δεμένο; ρώτησε πάλι. Ο Αντώνης το μισοσήκωσε και πάλι το κατέβασε, τάχα με αδιαφορία και αυτός. - Δεν είναι τίποτα. Το τρύπησα, είπε. - Για να δω! Πώς το τρύπησες; Άνοιξε το να δω! Αν είναι πονεμένο, να το βάλομε σε καυτό νερό! - Δεν είναι ανάγκη, πετάχθηκε και είπε η Πουλουδιά, του το μούσκεψα εγώ με άρνικα! - Και πού βρήκες την άρνικα; - Στην κάμαρα σου. Σε είδα προχθές πού την είχες κρύψει. Η Αφροδίτη δίστασε αν έπρεπε να μαλώσει ή να επαινέσει. Διάλεξε τη μέση οδό. - Ε, καλά το συλλογίστηκες να του βάλεις άρνικα, είπε. Έβαλες και στην τσουγκρανιά σου; Και χωρίς να περιμένει απόκριση, πρόσθεσε: - Άλλη φορά όμως να μου κάνεις τη χάρη να με φωνάζεις και όχι να πηγαίνεις να σκαλίζεις στην κάμαρα μου! Όλο το απόγεμα πήγε και ήλθε η Αφροδίτη από την κουζίνα στο σπουδαστήριο και από το σπουδαστήριο στην κουζίνα και απορούσε με την ησυχία του σπιτιού. - Τι πάθαν οι δυο σκανδαλιάρηδες σήμερα; έλεγε και ξανάλεγε της κερα-Ρήνης. Δεν ακούονται! Και να τους δεις, σαν Παναγιές κάθονται και παίζουν ντόμινο, ο ένας αντίκρυ στον άλλο, τόσο φρόνιμα, που απορώ. Κάτι πάλι θα μας ξεσπάσει στο κεφάλι. Και η κερα-Ρήνη απορούσε και αυτή. - Μην είναι άρρωστα; της αποκρίνουνταν. Τρελαντώνης και φρονιμάδα δεν παν μαζί! Κάτι θα σκαρφίζεται να μας βγάλει στη μέση το σκάνταλο μυαλό του. Μα όσο και να παραμόνεψε η Αφροδίτη, καμιάν αταξία δεν είδε. Και σα χαμήλωσε ο ήλιος και δρόσισε, συγκινημένη από τόση φρονιμάδα, πήγε και πρότεινε στα δυο αδέλφια να κάνουν θαλάσσιο λουτρό, αφού δεν έκαναν το πρωί, και ύστερα να μείνουν μαζί της στην αμμουδιά και να μαζέψουν κοχλαδάκια. - Φταίγω εγώ τώρα; έλεγε λίγο αργότερα ο Αντώνης, καθισμένος στο σπουδαστήριο με την Πουλουδιά, που είχε πρησμένα τα μάτια από τα πολλά κλάματα. Είχαμε πει να μην κουνήσομε πια από δω, ώσπου να γυρίσει η θεία... Γιατί το ξέρω πως ο διάβολος έχει πολλά ποδάρια. Καθόμασταν όμορφα και καλά στο ντόμινο. Ήταν ανάγκη να μας πάγει στα λουτρά η Αφροδίτη; Και ύστερα να καθίσομε στην άμμο και να πιάσει τόση κουβέντα με τις γειτόνισσες; Και πού να τύχει και ο Μπαρμπαγιάννης ο Κανατάς! - Και να 'χει και τόσες στάμνες και τόσα κανάτια, ίσα ίσα σήμερα! αναστέναξε η Πουλουδιά. - Ναι! Και να τις πηγαίνει παραγγελία στο καφενείο! Μα είδες; Είδες τι ωραία που τα είχε δεμένα, αράδες αράδες γύρω στο γαϊδουράκι του; αναφώνησε ο Αντώνης που ενθουσιάστηκε πάλι με την ενθύμηση. - Τι ήθελες να τ' αγγίξεις! κλαψιάρισε η Πουλουδιά. - Ήθελα να δω πώς στέκουνταν. Πού να ξέρω εγώ πως το σκοινί ήταν περασμένο μονάχα μες στα χερούλια κάθε στάμνας και πως σα λύσεις μια, πέφτουν όλες! Ήταν κουταμάρα του Μπαρμπαγιάννη! - Εγώ σου το έλεγα, μην τις αγγίξεις, Αντώνη! - Το ξέρω κι εγώ τώρα! Μα φταίει ο Μπαρμπαγιάννης Κανατάς! Αντί να μου πει «Φύλαγε το γαϊδουράκι μου, ώσπου να πάγω να πιω νερό», αν μου έλεγε «Δεν είναι δεμένες κόμπο οι στάμνες, και πρόσεχε», εγώ δε θα τις άγγιζα! Μα πες, δε φαίνουνταν δεμένες; - Ναι, φαίνουνταν, παραδέχθηκε η Πουλουδιά. - Κι εγώ έτσι νόμιζα και ήθελα να σου δείξω πώς να κάνεις τον τελικό κόμπο. Πού να φανταστώ πως, μόλις λύσω το σκοινί, θα φύγουν όλα, στάμνες και κανάτια! - Και με τέτοιον κρότο!... - Χωρατεύεις... - Πόσα να σπάσανε λες, Αντώνη; - Ξέρω γω; Όλα θαρρώ. - Και περιμένει απέξω να 'ρθει ο θείος, να του πληρώσει, λέει, τη ζημιά! Τα δυο αδέλφια έμειναν συλλογισμένα. Και ρώτησε ο Αντώνης: - Σαν πόσες δραχμές λες να ζητήσει του θείου; Τέσσερις; Πέντε; Η Πουλουδιά ξανάρχισε τα κλάματα. - Πολλές! είπε. Η Αφροδίτη λέγει πως θα θέλει πολλές δραχμές. Αχ! Να είχα κουμπαρά, σαν την Αλίς! - Κι εγώ! είπε άθυμα ο Αντώνης. Η Πουλουδιά σφούγγισε τα μάτια της. Σκουτουρεμένη ρώτησε: - Να ζητήσομε χρήματα της κερα-Ρήνης; Εκείνη έχει πολλά. Κάθε βράδυ της δίνει η θεία. Ο Αντώνης αργοκούνησε το κεφάλι. - Ο πατέρας απαγορεύει να ζητούμε χρήματα, είπε. - Μα δε θα μας τα χαρίσει, θα μας τα δανείσει μόνο. - Κι αυτό το απαγορεύει ο πατέρας. Έπειτα πώς θα της τα πληρώναμε, αφού εμείς δεν έχομε κουμπαρά; Και ούτε τίποτε άλλο έχομε εμείς. Η Πουλουδιά αναπήδησε. Της είχε έλθει μια ιδέα. - Εγώ ξέρω! αναφώνησε. Θα της πουλήσω τα σκουλαρίκια της Αραπίνας μου! Πολλές φορές μου τα ζήτησε κι εγώ δεν ήθελα να της τα δώσω. - Να της τα πουλήσεις; έκανε ο Αντώνης βλέποντας ξαφνικά καινούριες ελπίδες να φτερουγίζουν μπροστά του. Ναι... αυτό επιτρέπεται... και ο πατέρας πουλά μπαμπάκια στο γραφείο... αυτό είναι εμπόριο... Η Πουλουδιά είχε τρέξει στη γωνιά όπου αράδιαζε τα δικά της παιχνίδια, άνοιξε το σεντουκάκι της κούκλας της και το άδειασε ολόκληρο στο πάτωμα. Κάτω κάτω πήρε ένα χάρτινο, αρκετά κακομεταχειρισμένο κουτάκι, το άνοιξε και το έδειξε του Αντώνη. - Να, είπε, αυτά τα κόκκινα αχλαδωτά σκουλαρίκια, που μοιάζουν, λέει, κοράλι, αυτά θέλει η κερα-Ρήνη. Πάμε να της τα δείξομε. Μα η φόρα της κόπηκε μπρος στην κλειστή πόρτα της κουζίνας. Είχε ακούσει πως στο εμπόριο αγοράζεις και πουλάς. Μα με τι τρόπο γίνεται η πράξη δεν το ήξερε. Μουδιασμένη πρόσφερε το κουτί της στον αδελφό της. - Να, πάρ' τα, Αντώνη! Πες της το εσύ! - Όχι, εσύ. Δικά σου είναι τα σκουλαρίκια. - Μα... μα... εγώ δεν ξέρω πώς να της το πω... - Να, θα πεις: «Τα θέλεις; Τα πουλώ». - Ναιαιαι; ρώτησε απρόθυμα η Πουλουδιά. Και αυτό, βέβαια, δεν είναι κακό; Επιτρέπεται, Αντώνη; Ο Αντώνης δεν ήταν και τόσο βέβαιος. Και αυτός από εμπόριο δεν ήξερε καλά. Με το χέρι παραμέρισε το κουτί και τους θησαυρούς της Πουλουδιάς. - Άσ' τα, είπε, προτιμώ να φάγω ξύλο... Με ορμή άνοιξε η Πουλουδιά την πόρτα και μπήκε στην κουζίνα. - Να, κερα-Ρήνη, σου έφερα τα σκουλαρίκια μου και σου τα πουλώ! είπε βιαστικά, σε μια πνοή. Η κερα-Ρήνη τηγάνιζε κεφτέδες. Χωρίς να γυρίσει ρώτησε: - Τι κάνεις λέει; - Σου πουλώ τα σκουλαρίκια της κούκλας μου, κερα-Ρήνη, τα κόκκινα αχλαδάκια... Η φωνή της Πουλουδιάς έτρεμε λίγο· περίμενε περισσότερο ενθουσιασμό. Η κερα-Ρήνη εξακολουθούσε με το πιρούνι ν' αναποδογυρίζει τους κεφτέδες μες στο τηγάνι. Χωρίς καν να κοιτάξει το απλωμένο δειλό χέρι με το χάρτινο κουτί, φώναξε: - Αφροδίτη, μη χάσεις το κελεπούρι! Πουλούμε διαμαντικά εδώ μέσα! Η Αφροδίτη, που κουβέντιαζε με κάποιον στην αυλή, γύρισε και στάθηκε στην ανοιχτή πόρτα. - Ποιος πουλά; ρώτησε. - Να, το κορίτσι μας! - Τι κάνει λέει; - Μου πουλά σκουλαρίκια! Είδε η Αφροδίτη τον Αντώνη, στο βάθος της κουζίνας, που μελετούσε έναν έναν τους μπακιρένιους τεντζερέδες στα ράφια, είδε και την Πουλουδιά που, με κόκκινα πρησμένα μάτια και το κουτί της στο χέρι, δεν πολυήξερε αν έπρεπε να μείνει ή να το βάλει στα πόδια, και ρώτησε γλυκά: - Τι θες, Πουλουδιά; Με χείλια που έτρεμαν είπε η Πουλουδιά: - Θέλω να πουλήσω τα σκουλαρίκια της Αραπίνας μου, για να πληρώσομε τον Μπαρμπαγιάννη Κανατά, πριν έλθει ο θείος... είπε και σώπασε πνιγμένη. Η Αφροδίτη γέλασε. Γύρισε κατά την αυλή. - Μπαρμπαγιάννη! φώναξε. Έλα ν' ακούσεις. Ένας άντρας ψηλός, με φαρδιά ξανθά μουστάκια, γέμισε με το μεγάλο μπόι του την πόρτα. Ήταν φτωχοντυμένος και ξυπόλυτος και στο κεφάλι φορούσε ένα παλιωμένο πλατύγυρο καπέλο. Στα μαλλιά και στα μουστάκια πολλές άσπρες τρίχες γυάλιζαν, μα ήταν ήρεμο το πρόσωπο του και είχε αρχοντιά η στάση του, καθώς στηρίζουνταν στη μαγκούρα του. - Τι με θέλεις; ρώτησε. - Να, πουλούμε χρυσαφικά της κούκλας μας, για να σε πληρώσομε, είπε η Αφροδίτη κάνοντας του το μάτι. - Για να δούμε τα τζοβαρικά σου! είπε ο Μπαρμπαγιάννης Κανατάς. Πήρε το κουτί από το χέρι της Πουλουδιάς κι έναν έναν έβγαλε από μέσα τους θησαυρούς της και τους άπλωσε στο τραπέζι. Η κερα-Ρήνη είχε πλησιάσει με τα δυο της χέρια στους γοφούς. - Να τα σκουλαρίκια που θέλει να μου πουλήσει! είπε. Η Πουλουδιά δε μίλησε. Ανήσυχη κοίταζε τα στολίδια της. - Σκουλαρίκια, ε; είπε ο Μπαρμπαγιάννης εξετάζοντας τα κόκκινα αχλαδάκια. Και τούτο; Τι είναι; Δαχτυλίδι; - Όχι, είναι το χρυσό βραχιόλι της κούκλας μου, αποκρίθηκε πνιχτά η Πουλουδιά. - Και τούτο; - Το διαμαντένιο της χτένι. - Πωπώ, ομορφιά! Και αμέ τούτες οι κίτρινες φούσκες με το λάστιχο; - Είναι το άλλο χρυσό βραχιόλι της κούκλας μου. - Πωπώ, πλούτη! Και τούτη η αλυσίδα με τ' ωρολόγι; Πόσα τα δίνεις όλα μαζί, Πουλουδιά; Ένα φόρτωμα κανάτια; Ε; Μα η Πουλουδιά δεν ήξερε. Χαμένη γύρισε στον Αντώνη για βοήθεια. Μα ο Αντώνης είχε εξαφανιστεί. Με τα χέρια στις τσέπες, είχε βγει απαρατήρητος από την πόρτα της κουζίνας, στα νύχια πέρασε από το διάδρομο, την τραπεζαρία, βγήκε στη βεράντα και κατέβηκε, στο δρόμο. Δεν ήξερε γιατί, μα ντρέπουνταν. Ντρέπουνταν την κερα-Ρήνη, την Αφροδίτη, τον Μπαρμπαγιάννη Κανατά, που ήξεραν τώρα όλοι πως η Πουλουδιά, για να μη φάγει αυτός ξύλο, παρέδιδε όλους τους θησαυρούς της. Και όσο περισσότερο ντρέπουνταν, τόσο πιο πετούσε πίσω το κεφάλι του. Και όλη τη μέρα δεν της είχε πει ούτε ένα ευχαριστώ της Πουλουδιάς που είχε βρει τρόπο να φάγει και αυτή τιμωρία και να μην πάγει στην Κηφισιά... Ουφ! Ήταν πνιγερό όμως το σπίτι. Έξω στο δρόμο ανάσαινε τουλάχιστον κανείς καλύτερα. Κατέβηκε σε κάτι βράχους και κοίταξε μακριά τη θάλασσα την ανοιχτή. Είχε βασιλέψει ο ήλιος, κατέβαινε το μούχρωμα και ήταν μοναξιά. Κι εκεί, παρακάτω, στους βρεμένους από τη θάλασσα βράχους, σαν κοίταζες καλά στους νερόλακκους, έβρισκες κάποτε καβούρια. Του ήλθε μια φωτεινή ιδέα. Η Πουλουδιά όλο γύρευε καβούρια και δεν τα έβρισκε ποτέ. Αν της έφερνε εκείνος κανένα;... Και από τα σκουλαρίκια της θα τον προτιμούσε τον κάβουρα. Πήδηξε ο Αντώνης στους κάτω βράχους, μα γλίστρησε στο βρεμένο μούσκουλο και, ξαφνικά, βρέθηκε ξαπλωμένος μες στα νερά. Την πρώτη στιγμή ζαλίστηκε. Μα η κρύα θάλασσα τον συνέφερε γρήγορα και σηκώθηκε και τινάχθηκε. Ποπό! Ώς τις πλάτες ήταν μούσκεμα! Καινούρια ζημιά! Και μη χειρότερα, αν δε σχίστηκε κιόλα! Ανέβηκε στους βράχους και από κει στο δρόμο. Πονούσε λίγο κάτω εκεί που τελειώνει η ράχη και πονούσε λίγο και στο κεφάλι. Μα ο Αντώνης δε συνήθιζε να παραπονιέται για πόνο. Κοίταξε απάνω, κάτω, μην περνά κανένας γνωστός στο δρόμο και, βλέποντας μοναξιά, ανέβηκε κούτσα κούτσα στη βεράντα και μπήκε στην τραπεζαρία, αφήνοντας λιμνούλες όπου πατούσε. «Μην ήλθε η θεία;» Μα όχι. Όλα ήταν σιωπηλά και σκοτεινά. Σιωπηλά τρύπωσε κι αυτός στο διάδρομο και από κει γύρισε κατά τη σκάλα. Μα, την ίδια ώρα, η πόρτα της κουζίνας άνοιξε και η Αφροδίτη βγήκε μ' ένα αναμμένο κερί και τον είδε. Ήταν και η Πουλουδιά μαζί της . - Τι κάνεις εδώ, μόνος, Αντώνη; ρώτησε η Αφροδίτη. - Τίποτα. Πάω στην κάμαρα μου, της αποκρίθηκε κάνοντας για τη σκάλα. - Κάτσε μια στιγμή, έλα, γεια σου, άναψε μου τα κεριά στη τραπεζαρία, ν' ανάψω εγώ τη λάμπα της σκάλας και είναι αργά. Με τη μωρολογιά του Μπαρμπαγιάννη νύχτωσε πριν το καταλάβω και δεν έβαλα τραπέζι ακόμα... - Αντώνη! διέκοψε τρομαγμένη η Πουλουδιά. Τι έπαθες; - Τίποτα. Βράχηκα λίγο στη θάλασσα, αποκρίθηκε ο Αντώνης γυρεύοντας να ξεφύγει από το φως. - Τι έπαθες; Έπεσες; επανέλαβε όλο και πιο τρομαγμένη η Πουλουδιά. Είσαι όλος αίματα! - Αίματα; Πού; - Στάσου! Καλέ, αλήθεια! Παναγιά μου! Πού πήγες; αναφώνησε η Αφροδίτη. Ακούμπησε το κερί της σε μια καρέγλα και γύρισε τον Αντώνη με την πλάτη στο φως. - Χτύπησες; Πού χτύπησες; Πωπώ, αίματα! - Πού; ρώτησε πάλι ο Αντώνης που γύρευε να δει την πλάτη του πάνω από τον ώμο του. Λαφριά, γοργά σήκωσε η Αφροδίτη τα κοντοκομμένα του μαλλιά στο πίσω μέρος του κεφαλιού του. - Μα βέβαια! Έσπασες το κεφάλι σου! Τα μαλλιά σου είναι ποτισμένα αίματα! Αχ! Παναγίτσα μου, θα με τρελάνεις εσύ, παιδί μου! Τον άρπαξε από τους ώμους και, σχεδόν σηκωτό, τον ανέβασε απάνω. Φοβισμένη ακολουθούσε η Πουλουδιά. - Γρήγορα, άρνικα, πανιά, ξαντό! πρόσταξε η Αφροδίτη. Πουλουδιά, τρέξε! Στο σερτάρι μου έχω ένα μπογαλάκι με το καθαρό ξαντό της κυρίας. Έχει και παστρικά μαντίλια εκεί. Φέρε τα με την άρνικα, ώσπου να τον πλύνω εγώ! Παθητικά, λίγο ζαλισμένος ακόμα, αφέθηκε ο Αντώνης στα χέρια της τα επιδέξια, που σε λίγα λεπτά τον είχαν πλύνει, επιδέσει, αλλάξει. Στεγνός και παστρικός, με το κεφάλι μαντιλοδεμένο και τα μαλλιά ανακατωμένα, μισοβρεμένα ακόμα, κοίταζε τώρα υπερήφανα από κάτω από τον άσπρο κόμπο, δεμένο στο μέτωπο του, την Πουλουδιά και περίμενε να φύγει η Αφροδίτη, για να τη ρωτήσει τι απέκανε με τα σκουλαρίκια της κούκλας και τα κανάτια του Μπαρμπαγιάννη. Μα έξαφνα ανατρίχιασε. Από κάτω ανέβαινε η φωνή της θείας. - Τι είναι αυτό το σκοτάδι; Γιατί δεν είναι βαλμένο το τραπέζι; Ανήσυχα κοιτάχθηκαν τα δυο αδέλφια. Και ξαφνικά, πάλι, θυμωμένη ανέβηκε η φωνή της θείας: - Καλέ, τι είναι αυτά; Ποιος έχυσε εδώ νερά; Ειρήνη! Αφροδίτη! Πού είστε και οι δυο; Τρεχάτη κατέβαινε κιόλα η Αφροδίτη τη σκάλα και κατάφθανε βιαστική η κερα-Ρήνη, μαζί με μια μπούφα τηγανίλας που την ακολούθησε από την ανοιγμένη πόρτα της κουζίνας, κι έξι φωνές ακούστηκαν μαζί, που ρωτούσαν, εξηγούσαν, μάλωναν και αναφωνούσαν. Και μέσα σ' όλες ξεχώρισε ήσυχη η φωνή του Αλέξανδρου: - Έχει και αίματα εδώ, θεία! Στις μύτες των ποδαριών είχαν βγει τα δυο αδέλφια στη σκάλα και κοίταζαν, από πάνω από την κουπαστή, τη σκοτεινή είσοδο που φωτίζουνταν μόλις από την τραπεζαρία. Γύρευαν να ξεχωρίσουν φωνές και λόγια. Μα τόση φασαρία γίνουνταν, που μόνο μια βοή ανέβαινε στ' αυτιά των δυο τιμωρημένων. Κι έξαφνα, από μέσα από το σκοτάδι, βαρυπατώντας ανέβηκε η κοντοφάρδουλη σκιά του θείου. Βιαστικά υποχώρησαν τ' αδέλφια και μπήκαν στην κάμαρα τους, όπου έκαιε ένα κερί. Μπήκε και ο θείος πίσω τους, χαμογελώντας σαν πάντα, με τα πυκνά του φρύδια σηκωμένα σαν περισπωμένη ανήσυχη. - Πάλι, Αντώνη, αταξίες και αβαρίες; ρώτησε. Μα δε θα περάσει μια μέρα χωρίς να μας θυμώσεις; Ένα βήμα πλησίαζε, το πηδηχτό βήμα της θείας, και όλοι μαζεύθηκαν, ακόμα και ο θείος τράβηξε το χαδιάρικο χέρι του από τα ορτσωμένα μαλλιά του Αντώνη. - Ώστε την ξανάκανες την κουτσουκέλα σου! είπε μπαίνοντας στην κάμαρα η θεία και γυρίζοντας στον ένοχο τα μαύρα της μάτια. Έλα στο φως, να δω τι έκανες πάλι το κεφάλι σου... Γοργά έλυσε τον επίδεσμο και ντελικάτα, τρυφερή ξαφνικά, σήκωσε το ξαντό κι εξέτασε τη μαυριδερή τρυπίτσα στο κεφάλι πίσω του Αντώνη και σήκωσε προσεκτικά λίγα μαλλιά που είχαν μείνει κολλημένα στην πληγή. Ύστερα, επίσης γοργά, ξανάδεσε το μαντίλι και τα φρύδια της ξανασουρώθηκαν, όμοια με του πατέρα σαν ήταν θυμωμένος. - Δεν είναι τίποτα, είπε, και θα έπρεπε να σε δείρω που ξαναπήγες στη θάλασσα χωρίς άδεια. Μα να που τιμωρήθηκες μόνος σου και με απάλλαξες από τον κόπο να σου τις βρέξω βραδιάτικα, πρόσθεσε όλο και πιο μαλωσιάρικα. Και γυρνώντας στην Πουλουδιά, χωρίς να γλυκάνει: - Εσύ δεν ήξερες να τον εμποδίσεις; Μόλις μείνετε μόνοι, μόνο αταξίες ξέρετε να κάνετε! Άιντε, κατεβείτε τώρα. Ώσπου να ξεντυθούμε, να σας βρούμε όλους καθισμένους στο τραπέζι. Έλα, Ζωρζή. Σιωπηλά έσβησε ο Αντώνης το κερί και προφθαίνοντας την Πουλουδιά στη σκάλα, πέρασε το χέρι του γύρω στο λαιμό της και κατέβηκε μαζί της. Δεν ήταν στις συνήθειες του Αντώνη τα χάδια και σάστισε και λιγώθηκε η Πουλουδιά, και τον ακολούθησε υποταγμένη, σκλάβα του, έτοιμη να κάνει ό,τι της προστάξει. Μα ο Αντώνης δεν ήταν στη συνηθισμένη του προστατευτική διάθεση. Στάθηκε στο πρώτο πλατύσκαλο και χαμηλόφωνα ρώτησε: - Πούλησες τα σκουλαρίκια σου; - Όχι! αποκρίθηκε η Πουλουδιά. Και, βιαστική, πρόθυμη, πολυλογού, του διηγήθηκε πως δεν μπορούσε ο Μπαρμπαγιάννης Κανατάς ν' αγοράσει τα διαμαντικά της κούκλας της, γιατί μόνος ο βασιλέας μπορούσε, λέει, να πληρώσει τέτοιο θησαυρό. Και αν κι επέμεινε η Πουλουδιά να πάρει ο Μπαρμπαγιάννης τουλάχιστον τ' ωρολόγι, να ξεπληρωθούν οι σπασμένες κανάτες, πάλι δε θέλησε ο Μπαρμπαγιάννης. - Και μου είπε, εξακολούθησε η Πουλουδιά: «Δεν έπαθαν τίποτα οι κανάτες μου. Τρεις μόνο σπάσανε και σας τις χαρίζω, μια για την κούκλα σου, μια για σένα και μια για τον Αντώνη!» Και μου είπε: «Πες του Αντώνη πως ο Μπαρμπαγιάννης Κανατάς ξέρει από παιχνίδια και σαν ήταν μικρός, ήταν και αυτός ζημιάρης». Και καβαλίκεψε το γαϊδούρι του κι έφυγε. Περίμενε η Πουλουδιά πως θα χαρεί πολύ ο Αντώνης με τα λόγια της. Μα δε χάρηκε καθόλου. Απεναντίας κατσούφιασε και τράβηξε το χέρι του από το λαιμό της. - Ο Μπαρμπαγιάννης είπε ψέματα! Και τα κανάτια του σπάσανε όλα! είπε. Τα είδα! - Μα... πώς... άρχισε η Πουλουδιά. Τη διέκοψε με φούρια ο Αντώνης: - Σου λέγω πως έσπασαν όλα! Και είπε ψέματα για να με γλιτώσει! Σου λέγω πως είπε ψέματα! - Μα, Αντώνη... έκανε μουδιασμένη η Πουλουδιά, αν το είπε για να σε γλιτώσει... δεν είναι ψέματα... είπε καλά λόγια... - Το ίδιο κάνει! Πάλι ψέματα είναι! Κι εγώ το ξέρω! Ουφ! Προτιμώ χίλιες φορές να φάγω ξύλο! Νευριασμένος πρόσθεσε: - Όλα πήγαν στραβά σήμερα! Πρώτα η γάτα, ύστερα η μηχανή, ύστερα τα κανάτια, ύστερα οι βράχοι, που ήθελα να σου φέρω έναν κάβουρα... - Αλήθεια, Αντώνη; διέκοψε βουρκωμένη από τη συγκίνηση η Πουλουδιά. - Ε, και τι, μεγάλο πράμα! έκανε ο Αντώνης. Νομίζεις πως δεν ξέρω γιατί δεν πήγες εσύ στην Κηφισιά; Μα η κουβέντα γύριζε στην αισθηματολογία. Και ο Αντώνης δεν αγαπούσε τις αισθηματολογίες, ούτε τις στενοχώριες ούτε τις τύψεις και τις λύπες. Χωρίς να περιμένει απάντηση από την ξελιγωμένη Πουλουδιά, κατέβηκε τρεις τρεις τις σκάλες και μπήκε στην τραπεζαρία, όπου περίμενε η Αλεξάνδρα, καθισμένη στο τραπέζι με τον Αλέξανδρο, που φορούσε κιόλα την πετσέτα του γύρω στο λαιμό. Κοίταξαν και οι δυο τον Αντώνη με κάποιο σεβασμό για το μαντιλοδεμένο του κεφάλι και τα μαλλιά του, σκουλιά-σκουλιά, ορτσωμένα πάνω από τον κόμπο του μαντιλιού. - Σε μάλωσε η θεία; ρώτησε χαμηλόφωνα η Αλεξάνδρα. - Όχι πολύ, αποκρίθηκε ο Αντώνης και κάθισε στην καρέγλα του. Το μάτι της Αλεξάνδρας πήρε ευθύς την τσουγκρανιά του χεριού του. - Πώς το 'κανες; ρώτησε σκύβοντας για να δει καλύτερα. 0 Αντώνης τράβηξε το χέρι του. - Δεν είναι τίποτα, είπε, μου το 'κανε η γάτα της Ρωσίδας κυρίας της Τιμής. - Πώς; Για πες; - Έτσι. Τσουγκράνισε και την Πουλουδιά στο λαιμό... - Για να δω, έκανε η Αλεξάνδρα. Μα η Πουλουδιά, που κατάφθανε την ίδια ώρα, σήκωσε τους ώμους της ως τ' αυτιά της και το φρίλι στο λαιμό του φουστανιού της σκέπασε το γδαρμένο της σβέρκο. Και ο Αντώνης, που δεν ήθελε ρωτήματα και συζητήσεις γύρω σ' αυτό το επεισόδιο, άλλαξε κουβέντα. - Ήταν η θεία πολύ θυμωμένη σαν είδε τα νερά; ρώτησε. - Ναι, μα φταίγει η μέλισσα! πέταξε ο Αλέξανδρος. - Ποια μέλισσα! ρώτησε η Πουλουδιά που κάθισε βιαστικά στο τραπέζι και ξέχασε τσουγκρανιές και προφυλάξεις στην ανυπομονησία της ν' ακούσει τα κηφισιώτικα. - Μια μέλισσα αγκύλωσε τη θεία... άρχισε η Αλεξάνδρα, μα τη διέκοψε ο Αλέξανδρος. - Και τρέχαμε όλοι για λεμόνι, και πρήστηκε το χέρι της θείας και τρέχανε οι καλόγεροι, κι έγινε μια φασαρίαααα! είπε σε μιαν ανάσα. - Ήταν καλόγεροι στης Αλίς; Εβραίοι καλόγεροι; ρώτησε ο Αντώνης. - Ναι... όχι... δηλαδή πήγαμε μεις στους καλόγερους... - Τι λες, Αλέξανδρε; Τα κάνεις σαλάτα! διόρθωσε η Αλεξάνδρα. Πώς μπορεί να είναι Εβραίοι καλόγεροι; - Μα πού ήταν οι καλόγεροι; διέκοψε ανυπόμονα ο Αντώνης. - Στο σπίτι τους, απάνω στο βουνό, και ήταν πεύκα εκεί και νερό... πρόφθασε να πει ο Αλέξανδρος. Μα με το χέρι τού σκέπασε η Αλεξάνδρα το στόμα. - Ου ου ου! Όλα στραβά τα λες! Σώπα λιγάκι εσύ, θα τα πω εγώ! Πήγαμε στης θείας της Αλίς πρώτα και φάγαμε κει, στο περιβόλι, και είχε αρνί αλά Κλέφτα. Και ύστερα μας πήραν όλους με τη σούστα... - Με τι; διέκοψε πάλι ο Αντώνης. - Με τη σούστα. Είναι ένα αμάξι σαν κάρο με δυο ρόδες και κάγκελα... - Και διεύθυνε η Αλίς, και είχε ένα άλογο... κι έτρεχε... και μας πετούσε απάνω... και ξαναπέφταμε στους μπάγκους... και ήταν έκτακτα! Μόνο η θεία δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένη... είπε βιαστικά ο Αλέξανδρος. Μα πάλι τον διέκοψε η Αλεξάνδρα: - Σώπα, Αλέξανδρε, είπα πως εγώ θα τα πω... - Και διεύθυνε η Αλίς; ρώτησε μαγεμένος ο Αντώνης. - Ναι. Μα δεν ήταν σπουδαίο πράμα να διευθύνεις. Ήταν γέρικο το άλογο της. Κι εγώ μπορούσα να το διευθύνω, το είπε η ίδια η Αλίς. - Και λοιπόν; έκανε με λαχτάρα η Πουλουδιά. - Λοιπόν μας πήρε η Αλίς στην Πεντέλη. Διακόπηκε η Αλεξάνδρα και είπε, σαστισμένη ακόμα για την ανακάλυψη της: - Και φαντάσου, Αντώνη, που η Πεντέλη είναι το Πεντελικόν, εκείνο το βουνό που δεν έβρισκες ποτέ στο χάρτη, στην Αλεξάνδρεια, ώσπου θύμωσε η κυρία Σοφία στο μάθημα και σου τράβηξε το αυτί! Και δεν είναι καθόλου άσχημο, όπως είναι στο χάρτη, μια μπάλα με τρίχες, αλλά είναι γεμάτο πεύκα και σκίνους και κουμαριές! Μα δεν είχε πια κούμαρα. Τελείωσαν, και δεν τα γευθήκαμε. Και μας πήγε η Αλίς σ' ένα μοναστήρι στην Πεντέλη... - Και ήταν μεγάααλα δέντρα! Και ήταν πολλοίοιοι καλόγεροι εκεί, έβαλε πάλι το λόγο του ο Αλέξανδρος. - Ναι, και τους φοβήθηκε ο Αλέξανδρος, είπε η Αλεξάνδρα. - Μόνο στην αρχή... διαμαρτυρήθηκε ο Αλέξανδρος, ύστερα δε φοβόμουν πια. - Τι πήγατε να κάνετε στο μοναστήρι; ρώτησε ο Αντώνης. - Μας πήγε κει η Αλίς για να πιούμε, γιατί διψούσαμε. Κι έτρεχε νερό πολύ κρύο από μια πηγή, όπου βάλανε μια βρύση. Και είναι ανάμεσα στα πεύκα το μοναστήρι, και από κει πάνω βλέπεις μακριά, μακριά! Και μας πήραν μέσα οι καλόγεροι κι εκεί που καθόμασταν, πέφτει, παφ! ολόκληρο ένα μελίσσι στα γόνατα της θείας! - Από πού έπεσε; ρώτησε ο Αντώνης. Από τη στέγη. Δεν το ήξεραν, λέει, οι καλόγεροι πως είχαν φωλιάσει εκεί οι μέλισσες. Κι ένας καλόγερος, μ' ένα καλάθι, παφ! σκέπασε το μελίσσι στα γόνατα της θείας, και ύστερα το γύρισαν ανάποδα, αφού το σκέπασαν πρώτα μ' ένα τηγάνι, και πήραν τις μέλισσες. - Μα μια μέλισσα... μια μέλισσα... είπε φουριαστά ο Αλέξανδρος, κρύφθηκε μες στις δίπλες του φουστανιού της θείας και δεν το ήξερε η θεία... - Ναι, δεν την είδαν εκείνη την ώρα, τον ξαναδιέκοψε η Αλεξάνδρα, μα έξαφνα, αφού ξαναβγήκαμε έξω και μας έδωσαν οι καλόγεροι μέλι... - Στην κηρήθρα! φώναξε ο Αλέξανδρος. - Ναι, στην κηρήθρα, εξακολούθησε η Αλεξάνδρα, και μας έδωσαν ψωμί ζεστό, ακόμα και βούτυρο άσπρο σαν κρέμα. Κι εκεί που τρώγαμε, βγάζει μια φωνή η θεία: «Μια μέλισσα... με τσίμπησε μια μέλισσα!...» και όλοι πετάχθηκαν απάνω, ο θείος, οι καλόγεροι... - Και φώναζε η θεία «λεμόνι... λεμόνι...» και τίναζε το χέρι της έτσι. «Λεμόνι... λεμόνι...» πρόφθασε και είπε πάλι ο Αλέξανδρος, τινάζοντας κι εκείνος το χέρι του στον αέρα. Και τρέχαμε όλοι, και φωνάζαμε και μεις «λεμόνι, λεμόνι», κι έτρεξε ένας καλόγερος και πήδηξε από πάνω από έναν μπάγκο, κι έπεσε ο μπάγκος, κι έπεσε και ο καλόγερος, και σηκώθηκε το ράσο του και, φαντάσου, φορούσε πανταλόνι σαν το θείο! Και τα παπούτσια του, αντί κορδόνια, ήταν δεμένα με σπάγκο! Και τρέξαν οι άλλοι καλόγεροι να τον σηκώσουν, και φωνάζαμε μεις «λεμόνι, λεμόνι», κι έγινε μια φασαρίααα... Και γύρω στο τραπέζι έγινε φασαρία. Όλα μαζί τ' αδέλφια γελούσαν, ρωτούσαν, εξηγούσαν, τόσο που δεν άκουσαν τα βήματα στη σκάλα. Κι έξαφνα ακούστηκε η φωνή της θείας: - Σερβίρισε, Αφροδίτη! Μεμιάς κόπηκαν γέλια και φασαρίες. Τα τέσσερα αδέλφια ξαναγύρισαν στην πραγματικότητα, φρόνιμα και σωπασμένα, ο Αντώνης με το γδαρμένο χέρι στην τσέπη, η Πουλουδιά καμπουριασμένη, σηκώνοντας όσο μπορούσε τους ώμους, μη φανεί η τσουγκρανιά της γάτας. Στο τραπέζι διηγήθηκε ο θείος την εκδρομή τους στην Κηφισιά, μαζί και το τσίμπημα της μέλισσας. Μα οι μεγάλοι δεν ξέρουν ποτέ να διηγηθούν καλά, γιατί λένε πάντα μόνο τα βαρετά, την ώρα, τον ανήφορο, την κούραση, τη σκόνη, την ωραία θέα, το κρύο νερό, πόσα χρόνια είναι χτισμένο το μοναστήρι, πόσοι καλόγεροι είναι μέσα, και ξεχνούν όλα τα λαχταριστά, σαν την τούμπα του καλόγερου, το πανταλόνι κάτω από το ράσο, τους σπάγκους στα παπούτσια. Και σαν τελείωσε ο θείος, ρώτησε, τραβώντας λαφριά το αυτί του Αντώνη που κάθουνταν πλάγι του: - Και σεις οι δυο, τι κάνατε όλη μέρα; Ο Αντώνης έχωσε προφυλακτικά τα δυο πληγωμένα του χέρια στις τσέπες. - Σκάψαμε τον κήπο και καθαρίσαμε τα ξερά φύλλα, είπε. - Ε, μπράβο σας! αναφώνησε ο θείος. Για μια φορά κάνατε καλή δουλειά! - Και... καμιάν αταξία; Καμιάν άλλη αταξία από το σπασμένο κεφάλι του Αντώνη δεν κάματε; ρώτησε υποψιάρικα η θεία. Οι δυο ένοχοι κοιτάχθηκαν χωρίς ν' απαντήσουν. Μα βιαστικά πρόλαβε και αποκρίθηκε η Αφροδίτη: - Όχι, κυρία... ήταν πολύ φρόνιμα. Όλο τ' απόγεμα έπαιζαν ντόμινο. - Δεύτερη ψευτιά σήμερα, από καλοσύνη, είπε ο Αντώνης της Πουλουδιάς, σαν ανέβηκαν στην κάμαρα τους. - Τι ψευτιά; ρώτησε η Αλεξάνδρα. Ποιος είπε ψέματα; Με τα χέρια πίσω στη ράχη και τα πόδια ανοιχτά, κοίταζε ο Αντώνης την ήσυχη θάλασσα, πέρα από την ανοιχτή πόρτα του μπαλκονιού. - Ποιος είπε ψέματα; ξαναρώτησε η Αλεξάνδρα την Πουλουδιά. Μα η Πουλουδιά δεν αποκρίθηκε. Και είπε ο Αντώνης: - Η Αφροδίτη είπε ψέματα. Έσπασα όλες τις στάμνες του Μπαρμπαγιάννη Κανατά! Μεγάλη συγκίνηση στο ακροατήριο. Και η Πουλουδιά, που με την ομολογία του Αντώνη ξεδένουνταν από τη σιωπή της, έδωσε δρόμο στη γλώσσα της και διηγήθηκε, με τη συνηθισμένη της πολυλογία, την περιέργεια του Αντώνη, το λύσιμο του σκοινιού, το κατρακύλισμα, τον κρότο σα σπάζανε τα κανάτια, και κατέληξε στην άρνηση του Μπαρμπαγιάννη Κανατά να πάρει τ' ωρολόγι της Αραπίνας της. Ο Αντώνης, που την άκουγε σκυθρωπός, ξαφνικά ανησύχησε. Γύρισε και τη φώναξε: - Άκου δω, Πουλουδιά! Πρόθυμη έτρεξε κείνη κοντά του και, αγκαλιάζοντας την για δεύτερη φορά από το λαιμό, την τράβηξε προς το μπαλκόνι. - Μην πεις για τη μηχανή, και μην πεις για τη γάτα και τον Ντον! ψιθύρισε. Μην τα πεις ούτε της Αλεξάνδρας! Με το κεφάλι τού έκανε κείνη νόημα πως κατάλαβε και ξαναμπήκε μαζί του στην κάμαρα, φουσκωμένη από υπερηφάνεια για το μυστικό που είχε μαζί του απέναντι και της Αλεξάνδρας ακόμα, που ήταν πάντα κόμμα του, και κάνοντας την αδιάφορη, μην καταλάβει τίποτα η μεγάλη αδελφή. Μα η Αλεξάνδρα είχε άλλες έννοιες. Δεν τους πρόσεχε. Είχε καθίσει στο κρεβάτι της, με τα πόδια κρεμαστά και τα χέρια σταυρωμένα στα γόνατα της, και είπε συλλογισμένη: - Δεν πρέπει να κάνεις πια αταξίες, Αντώνη, και να είσαι πάντα τιμωρημένος. Μας χάλασες ολωνών τη μέρα μας σήμερα και δεν άξιζε τίποτα η εκδρομή μας! - Εγώ το ήξερα! φώναξε η Πουλουδιά. - Τι ήξερες; - Πως θα 'ναι άσχημη η εκδρομή σας. Γι' αυτό δεν πήγα! Η Αλεξάνδρα κατέβηκε αργά από το κρεβάτι της και, συλλογισμένη, κάθισε σ' ένα σκαμνί και άρχισε να βγάζει τα παπούτσια της. - Όχι, δεν ήταν άσχημη η εκδρομή μας, είπε, μα δε διασκεδάσαμε καθόλου, ούτε ο Αλέξανδρος ούτε γω, γιατί λείπατε οι δυο σας και δε γίνουνταν παιχνίδι σωστό. Ήταν πολύ βαρετό. Δεν είναι αλήθεια, Αλέξανδρε; Ο Αλέξανδρος δεν το είχε αντιληφθεί ως τώρα. Μα τα λόγια της αδελφής του του έδειξαν ξαφνικά το χάος της ημέρας. - Ναι, είπε σταυρώνοντας κι εκείνος τα χέρια του στα γόνατα, ήταν πολύ βαρετό... και ήταν πολύ άσχημο. - Εγώ το ήξερα, είπε πάλι η Πουλουδιά τινάζοντας το κεφάλι της με ύφος σπουδαίο, και γι' αυτό δεν άφησα να μου σγουράνουν τα μαλλιά χθες βράδυ. - Μα δεν πρέπει ούτε συ να το ξανακάνεις, είπε η μεγάλη αδελφή. - Εγώ θα το ξανακάνω, αποκρίθηκε με απόφαση η Πουλουδιά. Εμείς παίξαμε ωραία. Δεν είναι αλήθεια, Αντώνη; - Ουφ, πάμε να κοιμηθούμε! αναφώνησε ο Αντώνης. Καθόλου δεν παίξαμε ωραία, και όλο αναποδιές και ψευτιές ήταν η μέρα! Η Πουλουδιά ξαναμαζεύθηκε στο καυκί της, μουδιασμένη και ψυχρολουσμένη. Και μελαγχολικά γδύθηκαν τ' αδέλφια και μπήκαν στα κρεβάτια τους, κάτω από τις κουνουπιέρες τους. Τη νύχτα κακοκοιμήθηκε ο Αντώνης. Είδε όνειρα με καράβια, φουρτούνες, κανάτια τρυπημένα απ' όπου έτρεχαν, έτρεχαν, έτρεχαν νερά αστέρευτα, που πλημμύριζαν την τραπεζαρία και καταπόντιζαν τη σκάλα και γέμιζαν την κάμαρα της θείας κι έπαιρναν τη ραφτομηχανή της, και μες στο μεγάλο κακό βρίσκουνταν μπροστά του η θεία με τα θυμωμένα μάτια του πατέρα και τα σουρωμένα του φρύδια κι έλεγε αγριεμένη: «Έσπασες τη βελόνα της μηχανής!» Και φώναξε ο Αντώνης: «Όχι!» Και τον ξύπνησε η φωνή του. Και σαν είδε τον ήλιο που χύνουνταν από την μπαλκονόπορτα και είδε πως ήταν στεγνή η κάμαρα και ήσυχη και πως κοιμούνταν τ' αδέλφια του, ήλθε πάλι η καρδιά του στη θέση της και πήδηξε κάτω από το κρεβάτι του, χαρούμενος κι έτοιμος για μεγάλα καταπιάσματα. - Κακό όνειρο! είπε δυνατά. - Τι; ρώτησε η Αλεξάνδρα από μέσα από την κουνουπιέρα της, τεντώνοντας χέρια και ράχη. - Τίποτα, αποκρίθηκε ο Αντώνης, είδα ένα άσχημο όνειρο! Η Πουλουδιά είχε σηκώσει την κουνουπιέρα της και κατέβαινε κατσουφιασμένη από το κρεβάτι της. - Κι εγώ είδα άσχημο όνειρο, είπε. - Για πες το! έκανε πάλι η Αλεξάνδρα. Τίποτα δεν την ενδιέφερε τόσο, όσο τα όνειρα των αδελφών της, που τα εξηγούσε ύστερα η κερα-Ρήνη. Γιατί αυτή δεν έβλεπε ποτέ κανένα κι έτσι δεν πρόλεγε τίποτα για κείνην ο Ονειροκρίτης. Και κάθισε στο κρεβάτι και αγκάλιασε τα γόνατα της, όλη προσοχή. - Για πες το! επανέλαβε. Μα η Πουλουδιά δε θέλησε τίποτα να πει, ούτε στην κρεβατοκάμαρα ούτε στη θάλασσα ούτε στο δρόμο. Μόνο σα μαζεύθηκαν τ' αδέλφια στην ταπεζαρία για τον πρωινό καφέ και κατάφερε να ξεμοναχιάσει τον Αντώνη, του ξεμολογήθηκε: - Είδα στ' όνειρο μου πως πέθανε ο Μπαρμπαγιάννης Κανατάς. Και πέθανε, λέει, από πείνα, γιατί δεν είχε πια δραχμές, αφού σπάσαμε όλα του τα κανάτια! Και χάλασαν πάλι τα κέφια του Αντώνη τόσο, που στο τραπέζι ξέχασε να ζητήσει δεύτερη φορά σύκα. Κακόκεφα, γρινιάρικα άφησε την Αφροδίτη να του βάλει φρέσκο επίδεσμο στο κεφάλι και κατέβηκε στην αυλή με το θείο, που έκανε κάθε πρωί το γύρο του, πότιζε τους βασιλικούς κι έχυνε το κατακάθι του πρωινού καφέ, ως δυναμωτικό, στη ρίζα της αγαπημένης εκατόφυλλης τριανταφυλλιάς του. Μα ο Αντώνης δεν τον παρακολούθησε, όπως το συνήθιζε, στη δουλειά του, ούτε κοίταξε την τριανταφυλλιά ούτε ζήτησε να γεμίσει το ποτιστήρι ούτε πρόσεξε τις παρατηρήσεις του θείου, ούτε άκουσε τ' αγανακτισμένα επιφωνήματα του. Σκυμμένος έξω από τη μισάνοιχτη αυλόπορτα, ακροάζουνταν με όλη του τη δύναμη, μήπως και κατά τύχη ακούσει το τσικ τσικ των κανατιών του Μπαρμπαγιάννη Κανατά, που δεν περνούσε ποτέ το πρωί, μα που τον ήθελε ο Αντώνης να έλθει σήμερα, για να βεβαιωθεί πως ήταν ζωντανός και πως βγήκε ψεύτικο τ' όνειρο της Πουλουδιάς. Μα σαν ένιωσε πως του τραβούν το αυτί και ξιπασμένος ανατινάχθηκε και γύρισε, είδε μπροστά του το θείο, κόκκινο και θυμωμένο όπως δεν τον είχε δει ποτέ! - Γιατί το έκανες αυτό; ρώτησε ο θείος. - Τι έκανα, θείε; - Σκότωσες την τριανταφυλλιά μου! - Εγώ; - Ναι, εσύ! Έλα να τη δεις! Και πήγε ο Αντώνης και την είδε. Η καημένη η τριανταφυλλιά, με τρία τέσσερα μαραμένα φυλλαράκια, που κρέμουνταν θλιβερά στα κλωνάρια της, στέκουνταν μισογερμένη μες στο βαρέλι της, σαν έτοιμη να λιγοθυμήσει. - Ποιος την έσπασε; ρώτησε ο Αντώνης σαστισμένος. Όχι εγώ, θείε, αλήθεια σας λέγω! - Εσύ δεν την έσκαψες χθες; - Ναι, εγώ και η Πουλουδιά. - Με τι τη σκάψατε; - Εγώ είχα ένα καρφί και η Πουλουδιά ένα κεραμίδι. - Ωραία! Και της κόψατε τις ρίζες της κι έγειρε και τσάκισε. Και τα φύλλα της, γιατί της τα κόψατε; - Γιατί ήταν μαύρα στις άκρες, σα μαραμένα, και μερικά είχαν τρύπες από τους σαλιάγκους. - Και δεν ξέρεις πως το φυτό αναπνέει από τα φύλλα; Και πως σαν τους τα κόψεις όλα, πεθαίνει; Και πως, έστω και αν είναι λίγο μαύρα στις άκρες, τα φύλλα τού είναι απαραίτητα; Ο Αντώνης δεν το ήξερε. Και στέκουνταν τώρα σα φονιάς εμπρός στο θύμα του, ζεματισμένος, ανίκανος να διορθώσει το κακό. Μα ο θυμός του θείου δε βαστούσε ποτέ πολλή ώρα. - Έλα, δεν το ήθελες, το ξέρω, του είπε. Μα φαντάζομαι πως και τ' άλλα φυτά δε θα καλοπέρασαν με το καρφί και την κεραμίδα. Πάμε να δούμε. Και τα είδαν. Πεδίο μάχης μετά το μακελειό ήταν οι ως χθες συγυρισμένες και λουλουδοσπαρμένες πρασιές στα ριζότοιχα της αυλής· ανάπηροι ήταν όλοι οι βασιλικοί της θείας, που κουτσοστέκουνταν ακόμα, αποκαμωμένοι, σαν ανεμοδαρμένοι, κρεμνώντας τα μαραζιασμένα φυλλαράκια τους έξω από τις γλάστρες τους. - Βλέπεις, Αντώνη, και η κηπουρική έχει την τέχνη της, είπε ο θείος, και καλό είναι να μην καταπιανόμαστε τέχνες που δεν τις ξέρομε. Φώναξε και την Πουλουδιά να της τα πω κι εκείνης. Ο Αντώνης κοκκίνισε. - Δε φταίγει εκείνη, είπε, γιατί δεν ήξερε, κι εγώ της είπα να σκάψει το χώμα πολύ βαθιά και πολύ κοντά στα λουλούδια. Με τα χέρια κάτω από το βεστόνι του και τα κοντά παχιά του πόδια ανοιχτά, τον κοίταζε ο θείος, τα μάτια του στενεμένα στο αγαθό του χαμόγελο. - Ώστε ο μαστροχαλαστής είσαι συ! Και τη μαστοριά σου φρόντισες να τη μάθεις και σ' άλλους! έκανε. Η καλόκαρδη ειρωνεία του θείου γκρέμισε μεμιάς τη συνηθισμένη αυτοπεποίθηση του Αντώνη. Στρίβοντας τα χέρια του το ένα μες στο άλλο ομολόγησε: - Έκανα και άλλη ζημιά χθες, μεγαλύτερη! - Σε καλό σου! Τι έκανες; - Έσπασα όλες τις στάμνες του Μπαρμπαγιάννη Κανατά! - Μπρε ζημιάρη! Πώς το 'κανες; Με δυο λόγια, του διηγήθηκε ο Αντώνης πως πέρασε ο Μπαρμπαγιάννης Κανατάς με πολλές στάμνες, που τις πήγαινε στο καφενείο, πάνω στο λόφο. Και σαν τον άφησε μόνο να φυλάγει το γαϊδούρι του, θέλησε κείνος να μάθει της Πουλουδιάς να δένει κόμπο το σκοινί. - Μα τι μανία σ' έπιασε να δασκαλεύεις; αναφώνησε ο θείος. Και τι είπε ο Μπαρμπαγιάννης Κανατάς; Του πλήρωσες τουλάχιστον τις στάμνες του; Ο Αντώνης κρέμασε το κεφάλι. - Όχι, είπε. Και πρόσθεσε: - Δεν έχομε κουμπαρά και λεφτά! - Λοιπόν θα ζημιώσει ο Μπαρμπαγιάννης Κανατάς; Και πώς θα πάρει ψωμί, που του κατέστρεψες το κεφάλαιο του; - Ήθελε η Πουλουδιά να πουλήσει τα σκουλαρίκια της κούκλας της, για να τον πληρώσει, μα δεν τ' αγόρασε η κερα-Ρήνη, είπε ο Αντώνης. Ύστερα ήθελε να χαρίσει τ' ωρολόγι της του Μπαρμπαγιάννη Κανατά, μα ούτε κείνος δεν το πήρε. Ήταν, λέει, πολύτιμο. Και σπάσανε, λέει, μόνο τρεις στάμνες και μας τις χάριζε. - Και ήταν αλήθεια; - Όχι. Είχαν σπάσει όλες. Το είπε έτσι. Το χαμόγελο του θείου είχε φαρδύνει από τη μια φαβορίτα στην άλλη. Πήρε από την τσέπη το πορτοφόλι του κι έβγαλε από μέσα ένα χαρτονόμισμα, το δίπλωσε και το έδωσε του Αντώνη. - Να το βάλεις σ' ένα φάκελο, είπε, και να γράψεις παστρικά σ' ένα χαρτί: «Ο ζημιάρης Τρελαντώνης ευχαριστεί τον Μπαρμπαγιάννη Κανατά για τη μεγάλη του ευγένεια, και θα προσπαθήσει άλλη φορά να μη γυρεύει να ξεφυτρώνει εκεί που δεν τον σπέρνουν!» Ο Αντώνης δίπλωνε και ξεδίπλωνε το χαρτονόμισμα. - Θείε... είναι ανάγκη να βάλω ζημιάρης και Τρελαντώνης και ξεφυτρώνει; ρώτησε διστακτικά. - Μήπως προτιμάς να του το πεις προφορικά; Σήκωσε ο Αντώνης το κεφάλι και αντάμωσε τα γελαστά μάτια του θείου. - Διάλεξε ένα από τα δυο, όποιο θέλεις, είπε ο θείος. Ο Αντώνης θα διάλεγε το ξύλο της θείας. Μα ντράπηκε να το πει. Τ' ακόλουθα όμως λόγια του θείου μαλάκωσαν λίγο το πληγωμένο του φιλότιμο. - Μπορούσα να σε δείρω, του είπε -ο θείος δεν έδερνε ποτέ- μ' αυτό δε θα διόρθωνε τη ζημιά σου, και δεν είναι δίκαιο ο Μπαρμπαγιάννης Κανατάς να ζημιωθεί για τις αταξίες σου. Άιντε, πήγαινε τώρα και κάνε με κουράγιο την τιμωρία σου. Να έχεις έννοια, σαν περάσει τ' απόγεμα ο Μπαρμπαγιάννης Κανατάς, να του δώσεις εσύ ο ίδιος το φάκελο σου. - Και αν δεν περάσει; - Θα περάσει, αφού έχει να πάγει στάμνες στο καφενείο. Εκείνη η μέρα έσυρε μακριά σα δέκα μέρες. Τα τέσσερα αδέλφια, με την αράδα, είχαν κρεμαστεί στο παράθυρο ή έβγαιναν κάθε λίγο στη βεράντα, μήπως και δουν από μακριά τον Μπαρμπαγιάννη Κανατά ή μήπως ακούσουν τα κανάτια του να κάνουν το συνηθισμένο τους τσικ τσικ, πριν ακόμα φανεί εκείνος και το γαϊδούρι του. Μα, προς το βράδυ πια, η αγωνία τους είχε φθάσει στο κατακόρυφο. Χωρίστηκαν σε δυο στρατόπεδα και βγήκαν όλα στο δρόμο, η Αλεξάνδρα, με τον Αλέξανδρο από το μέρος της βεράντας και της θάλασσας, ο Αντώνης με την Πουλουδιά από το μέρος της αυλής, πίσω από το σπίτι. Μα μόλις έκαναν λίγα βήματα, στάθηκαν μουδιασμένα τα δυο αδέλφια. Παρακάτω, στη σκιά του τοίχου, κάθουνταν η βασιλική παρέα γύρω σ' ένα τραπέζι. - Και τώρα τι θα κάνομε; ψιθύρισε η Πουλουδιά. Μια στιγμή δίστασε ο Αντώνης. Αλλά ευθύς πάλι αποφάσισε και μοίρασε τις στρατηγικές θέσεις. - Εσύ θα σταθείς εκεί, σ' αυτή την πέτρα! πρόσταξε. Και, αν δεις τον Μπαρμπαγιάννη Κανατά να έρχεται από την Καστέλα... - Μα θα με δει ο βασιλέας και η βασίλισσα... Και είναι εκεί και τ' αγόρια, και η βασιλοπούλα Αλεξάνδρα, και... - Δεν πειράζει, αποφάσισε ο Αντώνης, πρέπει να σταθείς εκεί να παραφυλάγεις, κι εγώ φυλάγω από δω... Τρεχάτος, με πλατείς πήδους, κατάφθασε ένας μεγάλος σκύλος, πήδηξε πάνω στον Αντώνη και του έβαλε τα πόδια στους ώμους κουνώντας χαρούμενα την ουρά του. - Ο Ντον! αναφώνησε η Πουλουδιά. Την ίδια ώρα, από το παρακάτω τραπέζι, ακούστηκε μια σφυριγματιά και συνάμα η ξενική φωνή του βασιλέα: - Ντον! Έλα δω! Και πρόσθεσε: - Μη φοβάσαι, παιδί μου, αυτά είναι χάδια που σου κάνει! Μα ο Ντον δεν εννοούσε ν' αφήσει τον παλιό του φίλο, μιας και τον ξαναβρήκε. Σηκώθηκε ο βασιλέας, ξανασφύριξε του Ντον και φώναξε: - Ελάτε δω, παιδιά, και θα 'ρθει κι εκείνος! Ο Αντώνης έσπρωξε την Πουλουδιά με τον άγκωνά του. - Πήγαινε! ψιθύρισε. Το είπε ο βασιλέας! - Όχι χωρίς εσένα! Μας φώναξε και τους δυο! αποκρίθηκε φοβισμένη η Πουλουδιά. Νευρικά έσιαξε ο Αντώνης το ναυτικό κολάρο του, τράβηξε στα ίσια της την πάντα στραβή γραβάτα του και, θέλοντας και μη, με την Πουλουδιά και τον Ντον, που εξακολουθούσε να πηδά γύρω τους, σίμωσε το βασιλικό τραπέζι. Μαγεμένη κοίταζε η Πουλουδιά τη βασίλισσα, ολόασπρη στο μουσελινένιο, όλο κανονέδες φόρεμα της, με φρίλια στον ανοιχτό της λαιμό και στα κοντά μανίκια, χωρίς καπέλο, με μόνο μια βελουδένια μαύρη κορδέλα γύρω στα ξανθά της μαλλιά. Κοντά της κάθουνταν η μεγάλη βασιλοπούλα, σοβαρή, λίγο απόμακρη, και πλάγι της η Ρωσίδα κυρία της Τιμής, και παρακάτω ένα δυο αξιωματικοί. Μα ο Αντώνης είχε κολλήσει τα μάτια του στα τρία βασιλόπουλα, όρθια στην αράδα, με τη ράχη στον τοίχο, σα σκάλα, ο διάδοχος πρώτος, ύστερα ο δεύτερος, ύστερα ο τρίτος, και οι τρεις στα άσπρα, με σκούρα μπλου ναυτικά κολάρα και πλατιά ναυτικά ψάθινα καπέλα. Και τόσο ήταν απορροφημένος με τη θέα αυτή, που ξιπάστηκε σαν τον ρώτησε ο βασιλέας: - Τι έπαθες κι έχεις δεμένο το κεφάλι; Το είχε ξεχάσει ο Αντώνης το κεφάλι του. Αυθόρμητα σήκωσε το χέρι να βγάλει το μαντίλι. Μα του το έπιασε η βασίλισσα. - Δεν πρέπει! του είπε γλυκά. Μην το αγγίζεις! - Μα γιατί είναι δεμένο το κεφάλι σου; επανέλαβε ο βασιλέας. Αποκρίθηκε ο Αντώνης κοκκινίζοντας: - Έπεσα χθες. Η μικρή βασιλοπούλα, που κυνηγούσε το τόπι της, πλησίασε ν' ακούσει. - Χτύπησες; ρώτησε περίεργη. Γύρισε ο Αντώνης και την είδε, μα δεν αποκρίθηκε. Όλη αυτή η συντροφιά τον στενοχωρούσε, τον έκανε δειλό, ντροπαλό, προπάντων τα τρία μεγάλα αγόρια αραδιασμένα στον τοίχο, που κοίταζαν και άκουαν ακατάδεχτα. Και του μιλούσε ο βασιλέας κι έπρεπε ν' απαντήσει, και τ' αγόρια όλο τον κοίταζαν και όλο άκουαν. - Χτύπησε; ρώτησε η μικρή βασιλοπούλα γυρνώντας στην Πουλουδιά. Αυτή ήταν μικρή, καθόλου σπουδαία σαν την όμορφη αδελφή της, και μπορούσε κανείς να της μιλήσει. - Ναι, είπε η Πουλουδιά, ξαναβρίσκοντας τη συνηθισμένη της πολυλογία, πήγε στη θάλασσα και κατέβηκε στους βράχους να μου πιάσει έναν κάβουρα, και... - Και τον έπιασε; ρώτησε με λαχτάρα η μικρή βασιλοπούλα. Μα την τράβηξε η βασίλισσα πλάγι της και μαζεύθηκε ντροπαλή πάλι η Πουλουδιά. Κι έλεγε του Αντώνη ο βασιλέας: - Τι θέλεις να του πεις του Μπαρμπαγιάννη Κανατά; - Θέλω... ο θείος μου μου έδωσε... έχω κάτι να του δώσω... έκανε ο Αντώνης και σώπασε. - Να του δώσεις; Τι, χρήματα; Μα δεν είναι φτωχός ο Μπαρμπαγιάννης Κανατάς. Ο Αντώνης σήκωσε το κεφάλι ξαφνισμένος. - Είναι πολύ φτωχός, είπε, δεν έχει ούτε παπούτσια. Ο βασιλέας γέλασε. - Όταν πουλά στάμνες, δε φορεί παπούτσια, είπε, και φορεί ρούχα παλιά και μπαλωμένα. Μα σαν πάγει στο Ζάππειο... Ξέρεις το τραγούδι του; ρώτησε. - Μάλιστα, είπε ο Αντώνης δειλά. - Πες το λοιπόν! Ο Αντώνης γύρισε στην Πουλουδιά. - Και συ το ξέρεις. Πες το συ, έκανε όλο και πιο στενοχωρεμένος. - Όχι, εσύ, είπε τρομαγμένη η Πουλουδιά. - Πείτε το μαζί, είπε η βασίλισσα. Και, χαδιάρικα, βόλεψε τα πάντα ξεβολεμένα μαλλιά της Πουλουδιάς. Δεν ήταν τρόπος να το ξεφύγουν. Και με φωνές που έτρεμαν, σαν κατσικάκια, άρχισαν τα δυο αδέλφια μαζί: «Μπάρμπαγιάννη με τις στά-α-μνες και με τα κανάτια σου, και με τα κανάτια σον, να χαρώ τα μάτια σον. Πρό-σεξε μη σε γελά-α-σει κα-μιά όμορφη κυρά και σου φάει το γαϊδούρι και σ' αφήσει την ουρά. Μπάρ-μπαγιάννη σε λατρέ-ε-βω και θα σ' αγαπώ πιστά, Μπαρμπαγιάννη Κανατά, Μπαρμπαγιάννη Κανατά, που φορείς ψηλό καπέ- ε-λο και παπούτσια γυαλιστά...» - Βλέπεις λοιπόν που δεν είναι φτωχός, αφού φορεί παπούτσια γυαλιστά και ψηλό καπέλο; διέκοψε ο βασιλέας. Ο Αντώνης κοντοστάθηκε. Μπερδεμένος είπε: - Μα δεν είναι αλήθεια, είναι μόνο τραγούδι. Κοροϊδευτικά τον ρώτησε ο βασιλέας: - Εσύ δεν πας ποτέ στο Ζάππειο, στας Αθήνας; - Όχι, ποτέ. - Ναι, πάμε στας Αθήνας, αντίκοψε η Πουλουδιά, πήγαμε μια φορά σ' ένα μαγαζί για να δοκιμάσομε όλοι παπούτσια, δε θυμάσαι;... - Λες ανοησίες, της είπε χαμηλόφωνα ο Αντώνης. - Και ξέρεις και άλλα τραγούδια; ρώτησε η βασίλισσα. Μα ο Αντώνης ήταν αποφασισμένος να μην πει άλλο. - Δεν ξέρω κανένα καλά, αποκρίθηκε. Η Πουλουδιά όμως, που είχε πάρει θάρρος στο μεταξύ, σαν είδε πως γελούσαν οι αξιωματικοί, είπε: - Εγώ ξέρω πολλά. Ξέρω κι ελληνικά, ξέρω και αγγλικά. - Κες κ' ελ ντι; ρώτησε η Ρωσίδα κυρία της Τιμής. Κάτι αποκρίθηκε η βασίλισσα σε ξένη γλώσσα και, μαζεμένη πάλι, κοίταζε η Πουλουδιά μια τη μια και μια την άλλη, χωρίς να καταλαβαίνει τι έλεγαν. Και της είπε η βασίλισσα: - Ρωτά η κυρία αν ξέρεις κανένα γαλλικό τραγούδι. - Όχι, αποκρίθηκε η Πουλουδιά, μα ξέρω ένα φράγκικο. - Τι φράγκικο; - Έτσι, φράγκικο. Δεν είναι ούτε ελληνικό ούτε αγγλικό. - Για πες το! έκανε ο βασιλέας. Και το είπε η Πουλουδιά: «Πι-πον-ντο, αλαρέ-βε-ράνσε Λια-κεν-ντιε κιγκουβέρν λα Φράνσε. Αλό μεζαμί, Λα γκερ ντελαφινί, Πι-πον-ντο, αλαρί-βε-ζό». Όλοι γύρω στο τραπέζι, αξιωματικοί και κυρίες, γελούσαν τώρα ξεκαρδισμένοι, προς μεγάλη δυσαρέσκεια του Αντώνη που υποψιάζουνταν ότι περιγελούσαν την Πουλουδιά, ενώ εκείνη τίποτα δε σκάμπαζε. - Και τι θα πει αυτό; ρώτησε ο βασιλέας που φαινόταν να διασκεδάζει πολύ. - Δεν ξέρω, αποκρίθηκε η Πουλουδιά, το λέμε για να δούμε ποιος θα βγει έξω στο κυνηγητό. Και είναι φράγκικο. Έτσι λέγει η Αλίς. - Και ποια είναι η Αλίς; Με το κεφάλι έδειξε η Πουλουδιά κατά τα παρακάτω σπίτια. - Είναι ένα κορίτσι που κάθεται πλάγι μας, αποκρίθηκε. Ένας αξιωματικός, άσπρα ντυμένος και με μακριές καστανές μουστάκες, ρώτησε: - Ξέρεις και κανένα άλλο ξενικό να μας πεις; Ο Αντώνης της έγνεψε: «Όχι!» Μα η Πουλουδιά είχε πάρει φόρα. - Ξέρω, αποκρίθηκε. - Για πες το, είπε ο βασιλέας. Είναι φράγκικο σαν το άλλο που είπες; - Όχι, είναι γοριτσιάνικο. Τρομάρα τον έπιασε τον Αντώνη. Και αυτό θα το πει; - Και πού τα ξέρεις εσύ τα γοριτσιάνικα; ρώτησε πάλι ο βασιλέας. - Μου τα έμαθε η Φραντσέσκα, η παραμάνα του Αλέξανδρου. - Και ο Αλέξανδρος ποιος είναι; - Ο αδελφός μου. - Αγόρι είναι το πιο μικρό σου αδελφάκι; Που φορεί ένα τόσο όμορφα κεντημένο φουστανάκι; ρώτησε η βασίλισσα. - Μάλιστα. Του το κέντησε η μαμά μας, προθυμοποιήθηκε να την πληροφορήσει η Πουλουδιά. Ο Αντώνης έφριξε. Όλα τώρα τα οικογενειακά τους θα τα πει η Πουλουδιά; Έριξε μια ματιά στα τρία αγόρια, ακουμπισμένα στον τοίχο, και πάλι τα είδε ακίνητα και ακατάδεχτα, που μισοχαμογελούσαν με οίκτο. Άθελα έκανε ένα βήμα πίσω, να βγει, αυτός τουλάχιστον, από τη βολή των ματιών τους. Θέλησε να παρασύρει και την Πουλουδιά. Μ' αυτή ούτε τον κοίταζε. Κι έλεγε ο βασιλέας: - Μπράβο! Μπράβο της μαμάς σου! Και πες μας λοιπόν το γοριτσιάνικο. Και άρχισε η Πουλουδιά μ' όλη της τη φωνή: «Τις Μαρίτσκα μόγια, γιες τερέτιτς μαμ...» Πωπώ, ντροπή! Δεν ήξερε ο Αντώνης πού να κρυφθεί. Να ξεφωνίζει έτσι η αδελφή του, μπρος στο βασιλέα και τη βασίλισσα, αυτό το τραγούδι που κανένα αδέλφι δεν ήθελε πια να το πει, αφότου η παραμάνα κάποιου άλλου μωρού, Γοριτσιάνα και αυτή, τους είχε περιγελάσει πως τα 'λεγαν όλα στραβά και δε θα πει τίποτα το τραγούδι τους! Και τώρα γελούσε ο βασιλέας, και γελούσε η βασίλισσα, και γελούσαν οι αξιωματικοί, που ο ένας μάλιστα ακούμπησε στο σπαθί του με τα δυο του χέρια για να γελάσει πιο βολικά, και γελούσε η Ρωσίδα κυρία της Τιμής, όλοι γελούσαν και την περιγελούσαν, ακόμα και η μεγάλη βασιλοπούλα, που είχε σηκώσει ακατάδεχτα το πιγούνι της, και μόνη η Πουλουδιά δεν το έβλεπε, παρά εξακολουθούσε να ξεφωνίζει: «...Γιες τερέτιτς κούπενζέ, κούπενζέ, κούπενζέ, γιες τερέτιτς γκρίλενζέ...» Τόσο ντράπηκε ο Αντώνης, που έκανε δυο βήματα προς το σπίτι του και άλλα δυο. Έριξε πίσω του μια ματιά και είδε πως τον κοίταζε ο διάδοχος, ακατάδεχτα και αυτός σαν την αδελφή του. Και το 'βαλε ο Αντώνης στα πόδια και δε στάθηκε παρά στην αυλή του, κι εκεί πια ανέπνευσε ελεύθερα. Ουφ! Τουλάχιστον εκεί δεν έβλεπε την ανόητη την Πουλουδιά... Πίσω του ξανάνοιξε η πόρτα της αυλής. Γύρισε φουρκισμένος να τα ψάλει της Πουλουδιάς. Μα δεν ήταν η Πουλουδιά, παρά μόνο ο ταχυδρόμος, που του έτεινε ένα διπλωμένο και κολλημένο χαρτί. - Τηλεγράφημα, δώσ' το μέσα, είπε του Αντώνη. Και ξαναβγήκε βιαστικός. Την ίδια ώρα, τρεχάτος κατάφθανε ο Αλέξανδρος από μέσα από το σπίτι, κατακόκκινος από τη βία και τη λαχτάρα. - Έλα, Αντώνη, γρήγορα! Η θεία έφυγε κι έρχεται ο Μπαρμπαγιάννης Κανατάς! Στο διάδρομο τους σκουντούφλησε η Αλεξάνδρα, άλλο τόσο αναμμένη, που κατάφθανε να τους βιάσει να προφθάσουν. - Γρήγορα! Γρήγορα! Έρχεται ο Μπαρμπαγιάννης Κανατάς! Κι έτρεξαν στη βεράντα. Μακριά, στον κατήφορο, φαίνουνταν τωόντι η πλατύγυρη σχισμένη ψάθα του Μπαρμπαγιάννη, πλάγι στο γαϊδούρι του, που, φορτωμένο όσο και χθες, ανέβαινε με τον αφέντη του, χωρίς βία, κατά τα σπίτια του Τσίλερ. Νευρικός τον κοίταζε ο Αντώνης, μισοχαρούμενος, μισοντροπιασμένος για το χαρτί που ήταν μέσα στο φάκελο. Και άλλο τόσο νευρική κοίταζε η Αλεξάνδρα, που ήξερε τι ήταν το χαρτί του Αντώνη, και μάλιστα του το είχε ριγώσει, για να το γράψει εκείνος ίσια. Και πλάγι τους ο Αλέξανδρος, σκαρφαλωμένος στα κάγκελα και σκύβοντας πάνω από την κουπαστή, για να βλέπει πιο καλά, τους έλεγε κάθε κίνηση του Μπαρμπαγιάννη, μήπως και δεν τον προφθάσει ο Αντώνης. - Τώρα στρίβει ένα τσιγάρο... τώρα το κολλά... πρόσεχε, Αντώνη, μη μας περάσει... Και σαν έφθασε ο Μπαρμπαγιάννης στη γωνιά των σπιτιών του Τσίλερ, κατέβηκε ο Αντώνης στο δρόμο, έτρεξε στον Μπαρμπαγιάννη, του έδωσε το φάκελο και ξανάφυγε σα σαΐτα. Ίσια μες στην τραπεζαρία μπήκε ο Αντώνης γυρεύοντας να κρύψει τη συγκίνηση που τον έκανε να λαχανιάζει. Τρεχάτη και λαχανιασμένη ανέβηκε και η Αλεξάνδρα με τον Αλέξανδρο από το δρόμο και τρύπωσε κι εκείνη στην τραπεζαρία. - Τι σου είπε ο Μπαρμπαγιάννης Κανατάς; ρώτησε. Μα ο Αντώνης δεν αποκρίθηκε. Κρυφά, από το ανοιχτό παράθυρο, παραμόνευε να δει τον Μπαρμπαγιάννη που, ήσυχος, σα να μην είχε συμβεί τίποτα, ανέβαινε τον ανήφορο. Σαν έφθασε μπρος στη βεράντα, σήκωσε ο Μπαρμπαγιάννης τα μάτια του στα παράθυρα και, με την άκρη των δαχτύλων του, άγγιξε το γύρο της ψάθας του. - Γεια σου, Αντώνη, Τρελαντώνη, κι ευχαριστώ! φώναξε. Ο Αντώνης τέντωνε το λαιμό του να δει χωρίς να φαίνεται. Και τον είδε που ανέβαινε ως το παλάτι, τραβούσε ήσυχα το δρόμο του και χάνουνταν στο γύρισμα του δρόμου. Τότε και μόνο τόλμησε να ξαναβγεί στη βεράντα και ν' αναπνεύσει ελεύθερα. Συγκινημένη τον ακολούθησε η Αλεξάνδρα με τον Αλέξανδρο στη βεράντα. - Τι σου είπε, Αντώνη; Ε; Πες, τι σου είπε; έκανε με λαχτάρα. - Ποιοοος; ρώτησε η Πουλουδιά ξεφυτρώνοντας ξαφνικά μεταξύ της Αλεξάνδρας και του Αντώνη· βαστούσε τα χέρια της πίσω, σα να γύρευε να κρύψει κάτι. - Από πού έρχεσαι; Πού ήσουν και άργησες τόσο; ρώτησε η Αλεξάνδρα. - Μήπως πέρασε ο Μπαρμπαγιάννης Κανατάς; έκανε ξαφνισμένη η Πουλουδιά. - Ναι. Τώρα, αποκρίθηκε ο Αλέξανδρος. - Αχ, τι κρίμα! Γιατί δε με φωνάξατε; - Ας ήσουν εδώ! είπε ο Αντώνης μπουρινιασμένος ξαφνικά. - Και πως δεν ήμουν; έκανε αδιάφορα η Πουλουδιά. Δες τι σας φέρνω! Θριαμβευτικά άνοιξε τα χέρια της και παρουσίασε καμιά δεκαριά μπισκότα «Μαρί». - Πού τα βρήκες; ρώτησε η Αλεξάνδρα που τα τρελαίνουνταν. - Μου τα 'δωσε η βασίλισσα! - Αλήθεια; έκανε μαγεμένος ο Αλέξανδρος. Η Πουλουδιά ακτινοβολούσε. - Μου έδωσε και τούτο! είπε. Έχωσε το χέρι της στην τσέπη της κι έβγαλε ένα μακρύ, ελικτό κοχλάδι, γαλάζιο και γυαλιστερό, με κόκκινες πιτσιλάδες. - Και τούτο! Και με άλλη βουτιά στην τσέπη, έβγαλε ένα κόκκινο μεταξωτό μαξιλαράκι. - Και μου είπε να ράψω το κοχλάδι στο μαξιλαράκι και να το βάλω στην τουαλέτα μας, για να τη θυμούμαι, λέει, εξακολούθησε η Πουλουδιά, όλο και με πιότερη έξαψη. Και ύστερα μου είπε: «Να, πάρε και δυο μπισκότα!» Μα εγώ δεν τα έπαιρνα. Και μου είπε: «Δε σ' αρέσουν;» Και είπα: «Ναι, μ' αρέσουν. Μα θα μου τα φάνε τ' αδέλφια μου!» Κι εκείνη είπε: «Πάρε τα λοιπόν όλα!» Και μου άδειασε το πιάτο... - Πουλουδιά!!! αναφώνησε φρικιασμένη η Αλεξάνδρα. Η Πουλουδιά κοντοστάθηκε. - Ε... Τι; έκανε ανήσυχη. - Δεν ντρέπεσαι! της είπαν συγχρόνως τα δυο μεγαλύτερα αδέλφια. - Γιατί; ο ενθουσιασμός της Πουλουδιάς είχε πέσει ξαφνικά, άρχιζε να τρομάζει. Τι έκανα; - Ζητιάνεψες μπισκότα! είπε ο Αντώνης. - Και ξευτέλισες τ' αδέλφια σου, τάχα πως σου τρων τα μπισκότα σου! πρόσθεσε η Αλεξάνδρα. - Και μας ντρόπιασες όλους, και τους τέσσερις! είπε ο Αντώνης. Σα να μην έφτανε η πρώτη ντροπή, να τραγουδήσεις το «Τις Μαρίτσκα μόγια»! - Τραγούδησες το «Τις Μαρίτσκα μόγια»; έκανε πνιγμένη από τη σύγχυση της η Αλεξάνδρα. Ο Αλέξανδρος, που δεν είχε πει τίποτα, θεώρησε σωστό να λάβει μέρος κι εκείνος στη γενική αγανάκτηση. Έσμιξε τα χέρια του και ανεβοκατέβασε το σγουρό του κεφάλι δυο και τρεις φορές και είπε κι εκείνος με φρίκη, που δεν είχε όμως και πολλή αγριότητα: - Το «Τις Μαρίτσκα μόγια»! Πωπώ! Η Πουλουδιά κοίταζε μια τον ένα, μια τον άλλο και μια τα μπισκότα στα χέρια της, ζαλισμένη από τη γενική αποδοκιμασία που γύριζε το θρίαμβο της σε καταστροφή. Και ξαφνικά πέταξε τα μπισκότα στο σιδερένιο τραπεζάκι κι έμπηξε τα κλάματα. Ομιλίες πολλές και βήματα ακούστηκαν στο δρόμο· ήταν οι Ευέλπιδες που περνούσαν. Μα τόσο έκλαιγε η Πουλουδιά, που ούτε τους άκουσε. Η Αλεξάνδρα έσκυψε, όλο μάτια, να δει τα «καναρίνια» που διάβαιναν. Ένας Εύελπις γύρισε, την είδε και φώναξε: - Έλα, έλα μαζί μας! Ντροπιασμένη τραβήχθηκε η Αλεξάνδρα και κρύφθηκε ανακούρκουδα πίσω από τις περικοκλάδες και δεν τόλμησε να ξανασηκωθεί να τους κοιτάξει, γιατί μερικοί απ' αυτούς γέλασαν και τρεις τέσσερις μάλιστα ξαναφώναξαν: «Έλα, λοιπόν, κοριτσούδι!...» Και συνάμα κάτι κρότοι ανέβηκαν, σα χαστούκια, πνιγμένες αντεγκλήσεις και θυμωμένα λόγια. Όταν ξεθαρρεύτηκε και πέρασε το κεφάλι της πάνω από την καγκελαρία, η ουρά των Ευελπίδων έστριφτε στο γύρισμα του βράχου και στο δρόμο, σκονισμένος, με στραπατσαρισμένα τα ρούχα του, σιάζοντας τον τσαλακωμένο του γιακά, ήταν ο Γιάννης. Μουρμουρίζοντας μες στα δόντια του, ανέβηκε στη βεράντα. - Γιατί τον έδειρες; Τι σου έκανε; ρώτησε ο Αντώνης. - Εμένα τίποτα, αποκρίθηκε ο Γιάννης. - Λοιπόν γιατί τον χτύπησες; - Έτσι θ' αφήσω να μιλάει ένας ξένος στην εξαδέλφη μου; Τ' αδέλφια στάθηκαν λίγο σαστισμένα. Δεν ήξεραν πως δεν επιτρέπεται να μιλά ξένος σ' εξαδέλφες. Και είπε ο Γιάννης: - Θα του 'σπανα τα μούτρα του, αν δεν ανακατώνουνταν ο αξιωματικός. Και βλέποντας την απορία των εξαδέλφων του, είπε πάλι: - Έτσι μιλούν στο δρόμο σε κορίτσια; Ποιος το παραδέχεται; Μια μέρα περπατούσα με την Κλειώ και την Κατίνα και κάποιος άγνωστος πέρασε και τις χαιρέτησε, και τον έδειρα και αυτόν. Τα τέσσερα αδέλφια τον κοίταζαν τώρα με μάτια και στόμα ανοιχτά. Και από το θαυμασμό της ξέχασε η Πουλουδιά τα κλάματα. Διστακτικά ρώτησε η Αλεξάνδρα: - Είναι κακό να σε χαιρετά ένας άγνωστος; - Είναι πρόστυχο, είπε ο Γιάννης. Και ακούμπησε σ' ένα στύλο της σκεπής και σταύρωσε τα πόδια του, με όλη τη σπουδαιότητα που του έδιναν, απέναντι των εξαδέλφων του, οι πολλαπλές του γνώσεις. Το κύρος του επιβλήθηκε πάλι στα τέσσερα αδέλφια. Ακόμα και ο Αντώνης αισθάνθηκε την άγνοια του. Μα δεν ήθελε και να το δείξει. Μ' έναν πήδο καβαλίκεψε την ξύλινη κουπαστή της βεράντας και με φιάκα ρώτησε τον Γιάννη: - Γνωρίζεις εσύ τον Μπαρμπαγιάννη Κανατά; Με το πιγούνι έδειξε ο Γιάννης κατά τον ανήφορο. - Πέρασε τώρα, αποκρίθηκε. - Το ξέρω. Μιλήσαμε μαζί... δηλαδή... έκανε ο Αντώνης που φαντάζουνταν έτσι να κάνει πολλή εντύπωση στον εξάδελφο του. Μα ο Γιάννης είπε: - Και σε ποιον δε μιλά αυτός; Ακόμα και στο βασιλέα λέγει «εσύ». Ο Αντώνης πήδηξε χάμω. - Αλήθεια; έκανε. Και πώς τον λέγει; Γεώργιε; - Όχι, μπούφο! Τον λέγει, σαν όλους, «μεγαλειότατε». Μα τον λέγει «εσύ». - Πώς το ξέρεις; ρώτησε θαυμάζοντας η Αλεξάνδρα. - Τον άκουσα. Μια μέρα που περνούσε αυτός και στέκουνταν ο βασιλέας στον ανήφορο, ρώτησε ο βασιλέας: «Γιατί δε φορείς σήμερα ψηλό καπέλο και παπούτσια γυαλιστά, Μπαρμπαγιάννη;» Κι εκείνος του αποκρίθηκε: «Τα φορώ, όπως και συ το λοφίο σου, μεγαλειότατε, στις μεγάλες περιστάσεις!» Και γέλασε ο βασιλέας. Όλα μαζί τ' αδέλφια θαύμασαν. - Αλήθεια, στις εορτές φορεί ο βασιλέας λοφίο, Γιάννη; ρώτησε η Αλεξάνδρα. Μα τη διέκοψε ο Αντώνης. - Αλήθεια είναι πως φορεί ο Μπαρμπαγιάννης Κανατάς ψηλό καπέλο και παπούτσια γυαλιστά; ρώτησε. - Βέβαια, κάθε Κυριακή. Όλη την εβδομάδα τον βλέπεις κουρελιάρη και ξυπόλυτο. Μα την Κυριακή το απόγεμα γίνεται κύριος, βάζει σκούρα ρούχα, ψηλό καπέλο και λουστρίνια, παίρνει στο χέρι ένα μπαστούνι με ασημένιο χερούλι και κάνει τη φιάκα του στο Ζάππειο. Τ' αδέλφια τ' άκουαν και τους φαίνουνταν σαν παραμύθι της Χαλιμάς. - Γι' αυτό είπε ο βασιλέας για το Ζάππειο! έκανε η Πουλουδιά. - Τι είπε ο βασιλέας; ρώτησε ο Γιάννης. Μα ο Αντώνης την πρόλαβε πριν απαντήσει. - Κάλλιο να μην τ' αναφέρεις! της είπε. Και στάθηκε η Πουλουδιά αποσβολωμένη. Την είδε ο Γιάννης, κατάλαβε πως κάποιος καβγάς ετοιμάζεται και δεν επέμεινε. Έσπρωξε πίσω το ψάθινο καπέλο του, που στάθηκε σα δόξα αγίου γύρω στο στρογγυλό του πρόσωπο, κι έχωσε τα χέρια του στις τσέπες του. Με το πιγούνι πάλι έδειξε κατά το σιδερένιο τραπέζι, πίσω από την Πουλουδιά. - Για ποιον είναι αυτά τα μπισκότα; ρώτησε. - Για κανένα, είπε περιφρονητικά ο Αντώνης. Είναι ντροπιασμένα μπισκότα. Η Πουλουδιά ανατινάχθηκε. - Καθόλου! φώναξε κατακόκκινη. Είναι δικά μου και θα τα φάγω μονάχη! Ο Αντώνης άπλωσε το χέρι πάνω στα καταδικασμένα μπισκότα. - Σαν τα φας, θα ντροπιαστείς διπλά... άρχισε. Μα ένας μπάτσος της Πουλουδιάς τον διέκοψε. Εξαγριωμένος για την προσβολή που του έγινε μπρος στον Γιάννη, γύρισε ο Αντώνης και την έπιασε από την ποδιά της. - Και τώρα, για να μάθεις, θα πεις μόνη σου του Γιάννη ποιος σου τα έδωσε και γιατί! την πρόσταξε. - Δεν το λέγω! Άφησε με! - Θα το πεις! - Δεν το λέγω! - Δεν το λες; Τότε θα πω εγώ στον Γιάννη τι είπες μια μέρα γι' αυτόν! - Κι εγώ θα πω για τη ραφτομηχανή! - Τι με μέλει; Πες το! Πεισμωμένη είπε και η Πουλουδιά: - Κι εμένα δε με μέλει. Πες το! Την έμελε και την παραέμελε. Μα, μ' όλη της τη φούρκα, θυμήθηκε πως πάντα την αφόπλιζε ο Αντώνης με την ίδια απάντηση. - Τι; Δε σε μέλει; αναφώνησε ο Αντώνης. Να το πω λοιπόν; Η Πουλουδιά έτρεμε από ανησυχία, μα το είχε πει πια. - Πες το, δε με μέλει! επανέλαβε. Και το είπε ο Αντώνης: - Είπε για σένα, Γιάννη, πως, σα θα μεγαλώσει, θα σε πάρει! Η Πουλουδιά δεν το περίμενε. Της ήλθε κόλπος, τόσο, που ούτε για τη ραφτομηχανή δεν μπόρεσε να πει. Με τα μάτια σκυμμένα, μα το κεφάλι πεισματάρικα πεταμένο πίσω, δάγκανε τα χείλια της, για να μην ξεσπάσει στα κλάματα. Και σιγανή ακούστηκε η φωνή του Γιάννη που έλεγε τραγουδιστά: - Μακά-αρι!... Της φάνηκε ξαφνικά πως άνοιξαν τα ουράνια. Τι; Δεν την κορόιδευε ο Γιάννης; Ουφ! Τι ξελάφρωμα! Στον ενθουσιασμό της, μάζεψε όλα τα «Μαρί», σκορπισμένα στο τραπεζάκι, και τα πρόσφερε του Γιάννη. - Σου τα χαρίζω όλα! είπε και θριαμβευτικά γύρισε στον Αντώνη, που στέκουνταν μπερδεμένος για την τροπή που είχαν πάρει τα πράματα. Δε θα φας ούτε ένα! του είπε. - Ούτε τα θέλω ούτε ο Γιάννης δεν τα θέλει, πράματα που ζητιάνεψες από τη βασίλισσα... - Δε ζητιάνεψα! - Ναι, ζητιάνεψες! επικύρωσε ο Αλέξανδρος, αφού είπες, είπες... Τι είπε, Αλεξάνδρα; - Της έδωσε η βασίλισσα δυο και είπε η Πουλουδιά: «Θα μου τα φαν τ' αδέλφια μου!» Και της έδωσε η βασίλισσα όλα όσα ήταν στο πιάτο! επεξήγησε η μεγάλη αδελφή ντροπιασμένη. Μα ο Γιάννης δε φάνηκε να ένιωσε την ντροπή που είχε πέσει, με τα λόγια της Πουλουδιάς, σ' όλη την οικογένεια. Έβαλε δυο μπισκότα μαζί στο στόμα του και είπε μπουκωμένος: - Πολύ καλά έκανε, αφού θα της τα τρώγατε! Πάει το γόητρο του Γιάννη! Γκρεμίστηκε, τσακίστηκε, χάθηκε. Κανένας δεν του αποκρίθηκε. Μόνη η Πουλουδιά είπε, χωρίς πολλή πεποίθηση όμως: - Βέβαια... αφού θα μου τα τρώγατε... Σαν έφυγε ο Γιάννης κι έμειναν τ' αδέλφια μόνα, σχολίασαν τη διαγωγή του με πολύ μαύρα χρώματα. - Ακούς, λέει, να φάγει τα ντροπιασμένα μπισκότα! είπε ο Αντώνης. - Και να πει πως έκανε καλά η Πουλουδιά να τα ζητήσει! πρόσθεσε η Αλεξάνδρα. - Και να μην ντραπεί! είπε πάλι ο Αντώνης. - Και ούτε να μας δώσει κι εμάς! διαμαρτυρήθηκε ο Αλέξανδρος. Μα τον αποπήρε ο Αντώνης. - Δεν ντρέπεσαι; Τέτοια μπισκότα! φώναξε. Ο Αλέξανδρος ντράπηκε πολύ. Μα δεν ήξερε καλά γιατί. Και είπε σηκώνοντας το κεφάλι η Αλεξάνδρα: - Το μόνο που μας ξεπλένει είναι ίσα ίσα που δεν τα φάγαμε, ούτε και η Πουλουδιά που τα ζήτησε. Τουλάχιστον έτσι ξεπλένεται κι εκείνη. Μόνη η Πουλουδιά δεν είχε μιλήσει. Όσο ήταν παρών ο Γιάννης αισθάνουνταν κάπως σίγουρη και ικανοποιημένη. Μα, μιας και είχε φύγει ο Γιάννης κι έμειναν μεταξύ τους τ' αδέλφια, της φάνηκε πως ξέπεφτε η αξία του, οι αποφάσεις του δεν είχαν πια τη σπουδαιότητα που φαίνουνταν να έχουν την ώρα που τις βεβαίωνε. Τα λόγια της Αλεξάνδρας της ήλθαν ουρανοκατέβατα, της έδωσαν αέρα. Σήκωσε πάλι το κεφάλι και είπε στερεώνοντας τη φωνή της: - Ναι, καλύτερα που δεν τα φάγαμε τα μπισκότα. Και η κερα-Ρήνη είπε πως, για να μου δώσουν τόσα, θα ήταν ταγκά... Με αγανάκτηση τη διέκοψε ο Αντώνης: - Δεν ντρέπεσαι! Τα μπισκότα του βασιλέα! Όλα μαζί τ' αδέλφια τής ρίχθηκαν πάλι, και σώπασε η Πουλουδιά ντροπιασμένη, αποθαρρυμένη. Δεν είχε τύχη σήμερα. Λόγια και πράξεις, όλα της έβγαιναν ξινά. Και όταν τη ρώτησε η Αλεξάνδρα «Τι ήταν που ήθελες να πεις πριν για τη ραφτομηχανή;», απογοητευμένη αποκρίθηκε: «Τίποτα». Αν το λεγε, θα της έβγαινε κι αυτό στραβό. Θα συμμαχούσε η Αλεξάνδρα με τον Αντώνη και δε θα της έλεγε ο Αντώνης τίποτε άλλη φορά. Και σώπασε. Και μπήκαν μέσα τ' αδέλφια της κι έμεινε μόνη η Πουλουδιά, με μια μεγάλη όρεξη για κλάματα που δύσκολα τα συγκρατούσε. Μα γιατί; Τι της έφταιγε; Ούτε μπάτης γρουσούζης φυσούσε ούτε... Στο σιδερένιο τραπέζι είχε μείνει ριγμένο το βασιλικό γαλάζιο κοχλάδι με τις κόκκινες πιτσιλάδες και το κόκκινο μεταξωτό μαξιλαράκι. Αυτά ήταν τα γρουσούζικα! Αυτά τα είχαν κάνει όλα... Τ' άρπαξε κι έτρεξε να τα ρίξει στο δρόμο. Η Αφροδίτη στέκουνταν στο πεζοδρόμιο και σιγοκουβέντιαζε με την τραπεζιέρα της Αλίς. Άκουσε τα βήματα και σήκωσε το κεφάλι. - Τι θέλεις, Πουλουδιά; ρώτησε. - Τίποτα, αποκρίθηκε η Πουλουδιά κι έκανε να υποχωρήσει κατά την τραπεζαρία. Μα στην πόρτα βρήκε την κερα-Ρήνη που γύρευε την Αφροδίτη. Την είδε κακόκεφη, γέλασε και της είπε: - Έλα, τι έχεις πάλι; Μπουρινάκια; - Όχι... μα... έκανε η Πουλουδιά, όλο και πιο έτοιμη «ν' ανοίξει τις βρύσες», καθώς έλεγε ο Αντώνης. Η κερα-Ρήνη της έδωσε μια φιλική σπρωξιά. - Έλα, της είπε, είσαι πάλι στις κακές σου! Μα έχω τρόπο να σε γλυκάνω. Τι μου δίνεις, να σου δώσω εγώ μια κουταλιά σταφύλι γλυκό, που τώρα το κατέβασα από τη φωτιά; Σταφύλι γλυκό! Το πιο αγαπημένο της! Τα κέφια της Πουλουδιάς ξαναγύρισαν μεμιάς. Αυθόρμητα τέντωσε το χέρι της με τα βασιλικά της δώρα. - Σου τα δίνω αυτά! είπε ολόκαρδα. Πάρ' τα! Μου τα χάρισε η βασίλισσα κι εγώ σου τα χαρίζω σένα, δεν τα θέλω, είναι γρουσούζικα! Και πήγε στην κουζίνα και της έδωσε η κερα-Ρήνη ολόκληρο ένα πιατάκι γλυκό, τόσο είχε χαρεί με τα βασιλικά δώρα της Πουλουδιάς. Η κακή μέρα από το πρωί φαίνεται! Θα δείτε πως όλα θα παν στραβά σήμερα! είπε ο Αντώνης στ' αδέλφια του, πηγαίνοντας στα λουτρά δυο μέρες αργότερα. Και αλήθεια είχε αρχίσει άσχημα η μέρα, από την ώρα που έπεσε ο Αλέξανδρος μες στην μπηγμένη κουνουπιέρα του και πήγε ο Αντώνης να τον ξεσκαλώσει και κατρακύλησε ο Αλέξανδρος ως το αντικρινό ποδάρι του κρεβατιού κι έκανε στο μέτωπο μια μελανιά που φούσκωσε σαν καρύδι. Και δεν πρόφθασαν να κατέβουν τ' αδέλφια τη σκάλα, και να σου η γάτα της Ρωσίδας κυρίας της Τιμής, που έκλεψε το κασέρι του θείου από το τραπέζι της τραπεζαρίας, και της πέταξε ο Αντώνης ένα ασημένιο κουτάλι που, αντί να βρει τη γάτα, βρήκε τη γυαλόπορτα και κατέβασε, βροντοκοπώντας, ένα ολόκληρο τζάμι. Και βγήκε η θεία με την καμιζόλα της και, μ' όλες τις διαμαρτυρίες του πως δεν έφταιγε αυτός, έφαγε ο Αντώνης την κατσάδα, μαζί κι έναν μπάτσο από το παχύ χεράκι της θείας, και ζεματισμένος ξεκίνησε με τ' αδέλφια του για τα λουτρά. Μα κι εκεί η γρουσουζιά εξακολούθησε. Ενώ στη σκάλα έβρεχε προσεκτικά η Αλεξάνδρα το μέτωπο της, μην ξεσγουράνει τα κατσαρά της, γυρίζει ο Αντώνης να δει ένα παιδί που νοίκιαζε κολοκύθες, για να κολυμπήσει, λέει, στα βαθιά, και γλιστρά και πάρ' τον κάτω, μαζί και την Αλεξάνδρα, στον πάτο της θάλασσας. Χάλασε ο κόσμος στα λουτρά. - Σώστε! Ελεήστε! Πνίγονται τα παιδιά! Δεν πνίγηκαν, γιατί τους ανέβαιναν τα νερά ως τα γόνατα. Μα παν τα κατσαρά. Και δε φθάνει αυτό, μόνο κόλλησε μια τσούχτρα στην πλάτη της Πουλουδιάς, που έβαλε τις φωνές, και, για να τη γλιτώσει, ο Αντώνης τη βούτηξε και αυτήν, και παν και αυτηνής τα κατσαρά. Και, φουρκισμένη τότε η Αφροδίτη, πήρε πηλό και τους έλουσε και των τριών τα μαλλιά στη θάλασσα, και μόνο το ξανθό κεφάλι του Αλέξανδρου γλίτωσε από την οργή της, γιατί ήταν δεμένο μ' ένα μεταξωτό μαντίλι του θείου, που πλάκωνε σφιχτά ένα ασημένιο τάλιρο απάνω στη μελανιά του. - Κι ακόμα τι έχομε να τραβήξομε! είπε ο Αντώνης, γυρίζοντας από τα λουτρά, στις αδελφές του που πήγαιναν μπροστά μαζί του, ενώ φορτωμένη λουτρικά ακολουθούσε η Αφροδίτη, βαστώντας τον Αλέξανδρο από το χέρι. Τι έχομε να τραβήξομε! Η θεία είναι κιόλα θυμωμένη και η μέρα μόλις αρχίζει! Στη βεράντα, σαν έφθασαν, ήταν κόσμος. Η Κατίνα και η Κλειώ συζητούσαν με τη θεία που, κόκκινη και αναμμένη, έλεγε και ξανάλεγε: - Δεν είναι δυνατόν! Σας λέγω πως δεν είναι δυνατόν! Ζωρζή! Έλα έξω! Άκουσε τι λεν τα κορίτσια! Ο θείος Ζωρζής βγήκε στη βεράντα την ίδια ώρα που ανέβαιναν τα τέσσερα αδέλφια με την Αφροδίτη. - Τι τρέχει; ρώτησε λίγο μουδιασμένος. Ο θείος Ζωρζής πάντα μούδιαζε σαν εξάπτουνταν η θεία Μαριέτα. Και βλέποντας τ' ανίψια του, χαμογέλασε το φαρδύ του χαμόγελο. - Καλώς τα παιδιά, είπε, μπείτε να πάρετε το πρόγευμα σας... - Άκουσε τώρα δω! διέκοψε η θεία. Τα κορίτσια επιμένουν πως φθάνουν οι δικοί μας από την Αλεξάνδρεια... - Έφθασαν, θεία! διέκοψε η Κατίνα μ' ένα νάζι του κεφαλιού της. - Μα πώς το ξέρεις, μπρε παιδάκι μου; - Αφού πήγε η μητέρα με τον πατέρα κάτω, στο λιμένα, να τους παραλάβουν! Τα τέσσερα αδέλφια έμειναν εμβρόντητα. Ο θείος Ζωρζής επίσης. Μα η θεία δεν πείθουνταν. - Αφού έρχονται να κατοικήσουν εδώ, δε θα μας ειδοποιούσαν πρώτα εμάς; Να ετοιμάσομε την κάμαρα τους; - Μα σας τηλεγράφησαν! Το δικό μας τηλεγράφημα λέγει: «Ειδοποιούμεν Ζωρζήν». Η θεία γύρισε απότομα. - Ζωρζή, έλαβες εσύ τηλεγράφημα; Ο θείος αργοκούνησε το σταχτί κεφάλι του. - Δεν έλαβα τίποτα, είπε. Και ρώτησε: - Πότε το λάβατε σεις; - Προχθές το απόγεμα, αποκρίθηκε η Κλειώ. Μα έξαφνα έγινε κάτι. Ο Αντώνης έπαθε σα λόξιγκα κι έχωσε τα χέρια του στις τσέπες του. Γύρισαν όλοι και τον είδαν κατακόκκινο, που πασπάτευε, με χέρια που έτρεμαν, ανάμεσα στους θησαυρούς της τσέπης του κι έβγαζε ένα χαρτί διπλωμένο ακόμα, μα σε κακή κατάσταση. Μαύρο, τσαλακωμένο, σχισμένο, μουντζουρωμένο, σα να μην έφθαναν τα χάλια του, μες στις δίπλες του είχε χωθεί ένα κομμάτι μασημένη μαστίχα και πλακώθηκε και αυτή και κόλλησε κι έγινε πίτα. - Το... το τηλεγράφημα... εγώ το πήρα... μπουρδούμπισε ο Αντώνης, κόκκινος σαν αστακός. Ο θείος και οι δυο εξαδέλφες έμπηξαν τα γέλια. Μα τα μάτια της θείας έβγαλαν σπίθες, και οι δυο αδελφές του Αντώνη λες και μίκρεψαν, ζάρωσαν, ήθελαν να τις καταπιεί η γη, μαζί με τον Αντώνη, μήπως ξεφύγουν από το θυμό τη θείας, που προμηνύουνταν τρομερός. - Πώς τόλμησες... άρχισε η θεία. Μα ο θείος είχε πάρει το κουρελόχαρτο από τα κρεμασμένα χέρια του Αντώνη, το ξεκόλλησε από τη μαστίχα, το άνοιξε και διάβασε: «Φεύγομε σήμερον Αργολίδα, καλήν αντάμωσιν - Μανόλης». Σήκωσε ο θείος τα ζαρωμένα γελαστά του ματιά στον Αντώνη και ρώτησε: - Μπρε διαβολάκι, από πότε το έχεις στην τσέπη και δε μιλάς; - Το... το... τραύλισε ο Αντώνης, από προχθές... το απόγεμα... Μα η θεία μπήκε στη μέση. - Χωρατεύεις κιόλα μαζί του, Ζωρζή;... διέκοψε και, γυρνώντας στον άφωνο Αντώνη μάτια φορτωμένα αστροπελέκια, ρώτησε: Από πού το πήρες; - Δεν το πήρα... μου το έδωσε ο ταχυδρόμος... και περνούσε ο Μπαρμπαγιάννης Κανατάς και... - Στη σοφίτα! Αμέσως στη σοφίτα! πρόσταξε η θεία, χωρίς καν να τον ακούσει. Τιμωρία! Και θα φθάσουν οι γονείς σου και δε θα είσαι δω να τους υποδεχθείς! Στη σοφίτα! Αμέσως! Σα διέταζε η θεία, κανένας δεν τολμούσε ν' αντισταθεί. Και γέρνοντας στους ώμους του, με σκυφτό κεφάλι, μπήκε ο Αντώνης στο σπίτι. Μα, μιας και βγήκε από τη βολή των ματιών της θείας, ο Αντώνης επαναστάτησε. Τι, θα έφθαναν οι γονείς του και δε θα ήταν αυτός εκεί να τους δει; Και θα μάθαιναν αμέσως αμέσως αταξίες, κατσάδες, τιμωρίες... Ωωωω!... Πέταξε ο Αντώνης πάνω το κεφάλι του. Αυτή τη φορά, όχι, δε θα υπακούσει και ας τον δείρει η θεία, σα θέλει. Θα πάγει αυτός στο λιμένα... ήξερε το δρόμο... και αν δεν τον ήξερε, θα τον ξανάβρισκε, αφού από κει ήλθε με τ' αδέλφια του, σαν έφθασαν στον Πειραιά... Και θα τους υποδέχουνταν τους γονείς του, αυτός πρώτος. Και ύστερα... ό,τι βρέξει ας κατεβάσει. Μπήκε στην είσοδο, είδε τη σκάλα έρημη, άκουσε την κερα- Ρήνη που σκάλιζε τη φωτιά της και, ξεγλιστρώντας κατά την πίσω πόρτα, βγήκε στην αυλή και από κει στο δρόμο. Η βεράντα τώρα και η τραπεζαρία βούιζαν από τις διαταγές της θείας. - Αμέσως, Αφροδίτη, ακουμπά τα λουτρικά... Όχι εδώ, στην κάμαρα πάνω... Κατίνα, πάρε συ τα κλειδιά μου, άνοιξε την ντολάπα του λινού, βγάλε σεντόνια, πεσκίρια, μαξιλαροθήκες... Κλειώ, τρέχα πες της κερα-Ρήνης να ξεπεταχτεί να πάρει ψάρι... να το κάνει, πες, αλά Σπετσιώτα, που του αρέσει του θείου Μανόλη... Στάσου, Αφροδίτη, πού είσαι; Φέρε πιάτα, φλιτζάνια, ίσως να μην προγευμάτισαν ακόμα... Και, αλήθεια, ούτε τα παιδιά δεν προγευμάτισαν. Αλεξάνδρα, Πουλουδιά, Αλέξανδρε, αμέσως βγάλτε τα καπέλα σας... Διακόπηκε ξαφνισμένη: - Τι κεφάλια είναι αυτά; Γιατί δεν κάνατε κατσαρά χθες βράδυ; αναφώνησε. - Κάναμε, μα... μα... ψέλλισε η Αλεξάνδρα κοιτάζοντας απελπισμένη την Πουλουδιά που, με σκυφτό κεφάλι, από κάτω από τα φρύδια της, έγνεφε του Αλέξανδρου «Μην πεις...». Μπήκε στη μέση η Αφροδίτη βιαστικά: - Τις έλουσα στη θάλασσα, είπε, ήταν ελεεινά τα μαλλιά τους και δεν ήξερα πως φθάνουν οι κύριοι... - Τι ανοησίες! Τις έλουσες χθες! διέκοψε η θεία. - Ξαναλερώθηκαν, κυρία, ήταν ζέστη χθες, επέμεινε η Αφροδίτη. - Το πέτυχες! Και τώρα θα τις δει σ' αυτά τα χάλια η μαμά τους, που τις θέλει πάντα τυποδεμένες... και ο Αλέξανδρος με δεμένο το κεφάλι... μπράβο, ωραία μας τα κατάφερε ο Αντώνης... - Ε, ξέχασε μια φορά και αυτός, είπε καλόκαρδα ο θείος. Μα τον κεραυνοβόλησε μια ματιά της θείας, και σιωπηλά κάθισε στο πρόγευμα και ξεδίπλωσε την πετσέτα του. Ο Αλέξανδρος είχε σκαρφαλώσει στην καρέγλα πλάγι του. - Και ο Αντώνης; ρώτησε χαμηλόφωνα. Δε θα φάγει, θείε, ο Αντώνης; Με τα μάτια, γελαστά του έγνεψε ο θείος, κι έγνεψε και στις δυο αδελφές να καθίσουν, ενώ θεία, εξαδέλφες και Αφροδίτη σκορπίζουνταν σ' όλο το σπίτι για να ετοιμάσουν την υποδοχή των γονέων. Τ' αδέλφια πήραν αέρα. - Θείε, ρώτησε η Αλεξάνδρα, να πάρω στη σοφίτα τον καφέ του Αντώνη; - Σιγά σιγά, αποκρίθηκε ο θείος, μη θυμώσουμε πάλι τη θεία. Ίσως μπορέσομε να την καταφέρομε να τον συγχωρήσει. Και σαν κατέβηκε η θεία, με το πράσινο μεταξωτό φόρεμα της, βιαστική, παχουλή, πηδηχτή, καπελωμένη και γαντωμένη, ζεσταμένη από τη βία, μα ευχαριστημένη που ετοιμάστηκε πια η κάμαρα του μουσαφίρη, βρήκε την ώρα κατάλληλη ο θείος και μεσίτεψε για συγχώρηση... - Ας έχει χάρη που έρχουνται οι γονείς του, ειδεμή... αποκρίθηκε η θεία, ας έχει χάρη! Μα γρήγορα, Ζωρζή, ήλθε το αμάξι, πάμε, μήπως τους προφθάσομε... Είχε βγει κιόλα στη βεράντα. Δειλά την ακολούθησε η Αλεξάνδρα. - Να του πούμε να έλθει κάτω, θεία; ρώτησε. Η θεία είχε κατέβει τα μισά σκαλοπάτια. Μισογύρισε και είπε: - Πες του πως για χατίρι της μαμάς σας... ναι, τον συγχωρώ αυτή τη φορά! Μα είναι η τελευταία... Τα υπόλοιπα χάθηκαν μέσα στην κουκούλα, κι έκλεισε η πόρτα πίσω από το θείο. Μα πάλι παρουσιάστηκε το κεφάλι της θείας στο παράθυρο. - Φρόνιμα, παιδιά! φώναξε. Η Κατίνα και η Κλειώ μας περιμένουν... Και ξεκίνησε το βαρύ λαντό και ο κρότος σκέπασε τη φωνή της. Τρεχάτη μπήκε η Αλεξάνδρα στην τραπεζαρία φωνάζοντας: - Τον συγχώρησε η θεία! Πάμε να τον φέρομε! Και οι δυο αδελφές πηλάλα ανέβηκαν τη σκάλα, με την Κλειώ πίσω τους, που έπαιρνε τρία τρία τα σκαλοπάτια. Μα σαν έφθασαν ξεφωνίζοντας «Αντώνη! Αντώνη! Έλα κάτω!», η σοφίτα ήταν άδεια, ο Αντώνης είχε εξαφανιστεί. Μεγάλο σούσουρο έγινε στο σπίτι. Ο Αντώνης χάθηκε, ο Αντώνης δεν ήταν πουθενά, ούτε στη σοφίτα ούτε στην αυλή ούτε στην κάμαρα του ούτε στο καρβουναριό. Και μαζεύθηκαν αδέλφια κι εξαδέλφες, και κατάφθασαν Αφροδίτες και κερα-Ρήνες, και καθένας έλεγε το «μήπως» του. - Μήπως πήγε στης Αλίς; έκανε η Αλεξάνδρα. - Ή πάλι στου βασιλέα; αντίκοψε η Πουλουδιά. Η Κατίνα, που κοίταζε κατά τον ανήφορο, γύρισε αργά. - Έτσι πάτε σεις στου βασιλέα; ρώτησε σηκώνοντας τα καλογραμμένα φρύδια της. - Ναι... όχι... ίσως... μπουρδούμπισε η Πουλουδιά γυρεύοντας μάταια να πάρει πίσω τα λόγια που της είχαν ξεφύγει. - Όχι, ποτέ! Ποτέ δεν πάμε στου βασιλέα! διαμαρτυρήθηκε η Αλεξάνδρα γυρνώντας αυστηρά στην αδελφή της. Γιατί λες «πάλι»; - Είπα ίσως... ίσως να δει τον Ντον... απέξω... όχι να ξαναμπεί στην αυλή... και πάλι τα 'χασε η Πουλουδιά και στάθηκε. - Ξανά; Λοιπόν πηγαίνει κάποτε; ξεκαρδίστηκε και είπε η Κλειώ. Μα η κερα-Ρήνη μ' ένα λόγο της άλλαξε τον αέρα κι έριξε τρόμο σ' όλες τις όψες. - Ξανά! Ξανά! είπε κουνώντας το φακιολοδεμένο της κεφάλι. Μήπως ξαναπήγε σε καμιά βάρκα! Μήπως θαλασσοπνίγεται αυτή την ώρα ο Τρελαντώνης μας... Η Αφροδίτη χλόμιασε. Με το χέρι σκίασε τα μάτια της και κοίταξε τη θάλασσα που τρεμοσάλευε, τυφλωτικά φωτισμένη, στο ηλιοπύρι. - Όχι, όχι! είπε. Είναι σκάνταλος ο Αντώνης, μα παράκουος δεν είναι... Η φωνή της, που έτρεμε λιγάκι, τρόμαξε τ' αδέλφια περισσότερο ακόμα και από τα λόγια της κερα-Ρήνης. - Μήπως πήγε να τιμωρήσει τη γάτα; έριξε ένα λόγο ο Αλέξανδρος. - Ποια γάτα; ρώτησε με καινούριες ελπίδες η Κλειώ. - Της Ρωσίδας κυρίας της Τιμής, εξήγησε ο Αλέξανδρος, ενθουσιασμένος που έπιασε ο λόγος του. Έκλεψε το πρωί το τυρί του θείου... - Πάμε να δούμε! αναφώνησε η Κλειώ. Και όλοι πάλι σκορπίστηκαν. Μα σαν πήγε η Κλειώ στης Ρωσίδας κυρίας της Τιμής και η κερα-Ρήνη στο βασιλικό μαγειρείο και η Αλεξάνδρα στης Αλίς και η Κατίνα, η Πουλουδιά, η Αφροδίτη και ο Αλέξανδρος έψαξαν το σπίτι από τις κρεβατοκάμαρες ως το πλυσταριό και ξανά τη σοφίτα και το καρβουναριό, και ξαναγύρισαν πάλι στη βεράντα και βεβαιώθηκαν πως ο Αντώνης δεν ήταν πουθενά, η ανησυχία έγινε τρόμος και ο τρόμος απελπισία. - Σταθείτε όλοι εδώ! Πάγω να δω και παρακάτω! είπε η Αφροδίτη κατεβαίνοντας στο δρόμο. - Κι εγώ μαζί σου! είπε η Κλειώ πηδώντας δυο δυο τα σκαλοπάτια. - Εσύ, Κατίνα, φύλαγε τα μικρά! φώναξε η Αφροδίτη. Και ρίχνοντας την ποδιά της στο κεφάλι της, βιαστικά πήρε τον κατήφορο με την Κλειώ που ξεσκούφωτη, πήγαινε πλάγι της. Μα δεν έκαναν πολύ δρόμο. Δεν είχαν προλάβει ακόμα τον κατήφορο και μπροστά τους είδαν ένα ναυτόπουλο μακρολέλεκα, στ' άσπρα, και πλάγι του ένα μικρότερο με κοντά παντελόνια αγόρι που το βαστούσε ο μακρολέλεκας από το μπράτσο. Πάλι σκίασε η Αφροδίτη τα μάτια της να δει πιο καλά, μα την πρόλαβε η Κλειώ. - Να τον! αναφώνησε. Και είναι με τον Γιάννη! Ναι, ήταν ο Γιάννης και, πλάγι του, αργά ανέβαινε ο Αντώνης. Μα δεν είχε ο Αντώνης το γνωστό πετειναρίστικό του αέρα. Πήγαινε με πεσμένα τα φτερά και κρεμασμένο το κεφάλι. Και σαν τον έφθασαν οι δυο γυναίκες, είδαν πως το πρόσωπο του και τα ρούχα του ήταν όλο αίματα. - Μη χειρότερα! έκανε η Αφροδίτη και δεν μπόρεσε να πει άλλο. Μα της είπε ο Γιάννης, καθησυχαστικά: - Δεν είναι τίποτα! Πιάστηκε σε πετροπόλεμο κι έφαγε μια πέτρα... Καινούριο σούσουρο έγινε στη βεράντα σαν έφθασαν. Ακόμα και η Κατίνα έχασε το πάσο της. - Τι έπαθε; - Πώς το 'κανε; - Έχει πληγή στο μέτωπο! - Αντώνη, ματώθηκες! Ο Αντώνης δεν απαντούσε σε κανένα. Σα μισοζαλισμένος, κάθουνταν στην κουνιστή πολυθρόνα της θείας και κοίταζε μια τον έναν, μια τον άλλο και αφήνουνταν στα γοργά χέρια της Αφροδίτης, και σιωπηλά έπινε το δροσερό από τη στάμνα νερό που του είχε φέρει η κερα-Ρήνη. Και, όπως τη μέρα που τον δάγκασε ο Ντον, όλες φασάρευαν γύρω του, τραπεζιέρα, μαγείρισσα, εξαδέλφες και αδελφές, ποια θα τον πρωτοπλύνει, ποια θα του πρωτοφέρει άρνικα, ξαντό, μαντίλια. Και στο τέλος του έδεσαν το μέτωπο, κι αυτή τη φορά ήταν ο κόμπος από πίσω. Και γονατιστός πλάγι στην πολυθρόνα, ακίνητος, κρατούσε ο Αλέξανδρος μ' ευλάβεια, σα δισκοπότηρο, μια καθαρή φορεσιά. Και όταν πια, πλυμένος, καθαρισμένος, μαντιλοδεμένος και αλλαγμένος, ξανακάθισε ο Αντώνης στην κουνιστή της θείας πολυθρόνα, ρώτησε η Κλειώ: Και ποιος σου έριξε την πέτρα; Μα ο Αντώνης δε μίλησε. Και πήρε το λόγο ο Γιάννης και είπε: - Κάτι χαμίνια, μαγκόπαιδα μεγάλα, που είχαν μπλέξει σε πετροπόλεμο με μια τσούρμα μαρίδα. Συγκινημένη χάιδεψε η Αφροδίτη το κεφάλι του Αντώνη. - Το καημένο! είπε πονόψυχα. Η κερα-Ρήνη όμως, που με τα χέρια στους γοφούς άκουε και παρακολουθούσε, ρώτησε: - Μα πώς βρέθηκες εκεί, κυρ Αντώνη; Η θεία σου σε είχε στείλει στη σοφίτα! Ο Αντώνης δεν αποκρίθηκε. - Αλήθεια, Αντώνη, πώς βρέθηκες στο δρόμο; ρώτησε η Αλεξάνδρα. - Εμείς σε γυρεύαμε παντού, σ' όλο το σπίτι... πρόσθεσε η Πουλουδιά. - Γιατί βγήκες έξω, Αντώνη, επανέλαβε η Αλεξάνδρα, αφού έπρεπε να είσαι στη σοφίτα; - Γιατί... γιατί, ξέσπασε ο Αντώνης ξαναβρίσκοντας τη φωνή του στην αγανάκτηση του, γιατί δεν ήθελα να είμαι τιμωρημένος, που θα 'ρχουνταν οι γονείς... και πήγα στο λιμένα... Αστροπελέκι έπεσε στο ακροατήριο. - Στο λιμένα! - Μόνος! - Το 'κανες αυτό! - Βρήκες το δρόμο! Τ' αδέλφια του Αντώνη ήταν έτοιμα να προσκυνήσουν. Τους φάνηκε ξαφνικά πως το μαντιλοδεμένο του κεφάλι ακτινοβολούσε. Ο Αντώνης ήταν φωστήρας! Ο Αντώνης ήταν ήρωας, άξιος να καταπιαστεί τα πιο μεγάλα πράματα! Μα δεν πρόφθασε ο Αντώνης να χαρεί τη δόξα του. Ρώτησε η Κατίνα: - Και γιατί γύρισες μόνος σου; Γιατί δεν ήλθες με τους θείους; Και αποκρίθηκε γελώντας ο Γιάννης: - Καλέ, εδώ, λίγο παρακάτω τον βρήκα! Και είπε ο Αντώνης, μαζεμένος πάλι: - Ναι, δεν πρόφθασα να τους βρω! Δεν πρόφθασα ν' ανέβω στο βαπόρι! - Καλέ, δε λες πως βγήκες στα τρυφερίτσια και σε πιάσανε με τις πέτρες! χαχάνισε η κερα-Ρήνη. Τι μας κρένεις για λιμάνια και βαπόρια; Θα πήγαινες τώρα συ... - Ναι! Θα πήγαινα! διέκοψε ο Αντώνης με αγανάκτηση. Και θα 'βρισκα το δρόμο μια χαρά! Τ' αδέλφια θαύμασαν πάλι. Μα η κερα-Ρήνη τους έκοψε τη φόρα: - Και γιατί δεν πήγε η αφεντιά σου; - Γιατί ήταν κάτι παιδιά που έπαιζαν ένα παιχνίδι και στάθηκα να δω, είπε ο Αντώνης, κι έπιαναν σκλάβους και τους ξεσκλάβωναν οι άλλοι... - Έπαιζαν σκλαβάκια, βρε μπούφο! Αμπάριζες δηλαδή! διέκοψε ο Γιάννης. - Αμπάριζες! Έπαιζαν αμπάριζες! αναφώνησε αναμμένη η Κλειώ. Και δεν μπήκες και συ στο παιχνίδι, Αντώνη! Ο ενθουσιασμός της Κλειώς ντρόπιασε τον Αντώνη. - Δεν ήξερα πώς το παίζουν... άρχισε, μα τον διέκοψε η Κλειώ. - Είχαν καλό αρχηγό; ρώτησε. - Καλέ, ήταν μαρίδα! αποκρίθηκε ακατάδεχτα ο Γιάννης. Και τους βαλαν εμπρός τα χαμίνια, γιατί ήταν όλα τόσα δα... - Καθόλου! φώναξε ο Αντώνης και πετάχθηκε από την πολυθρόνα της θείας. Ήταν ένας μικρός που έτρεχε και ξεσκλάβωνε όλους! Μα ήλθε ένας μεγάλος, που δεν ήταν του παιχνιδιού, και του έδωσε μια τρικλοποδιά, έτσι... Έδωσε και ο Αντώνης μια τρικλοποδιά στο σιδερένιο τραπέζι που έπεσε με πάταγο στις πλάκες της βεράντας και ο κρότος σκέπασε όλα τα ξεφωνητά. Η κερα-Ρήνη έφυγε τρεχάτη, σκεπάζοντας τ' αυτιά της, και η Αφροδίτη πετάχθηκε, σήκωσε το τραπέζι κι έσπρωξε τον Αντώνη στην κουνιστή πολυθρόνα της θείας. - Αν δεν κάτσεις ήσυχος, του είπε μαλωσιάρικα, θα σπάσεις και τις πλάκες και τα δικά μας κεφάλια! Στάσου ν' ακούσει η θεία σου πως πιάστηκες με χαμίνια του δρόμου, και να δεις τι έχεις να πάθεις! - Γιατί; ρώτησε η Κλειώ. Και πρόσθεσε: - Δεν έχει να πάθει τίποτα ο Αντώνης! Τι έκανε κακό; - Μπράβο, μπράβο, Κλειώ! Έτσι του λες και παίρνει θάρρος! αναφώνησε η Αφροδίτη. Εγώ νίβω τα χέρια μου πια! Κάνετε σεις καλά! Και μπήκε στην τραπεζαρία μουρμουρίζοντας και φοβερίζοντας και άρχισε να σηκώνει το τραπέζι. Η Κλειώ είχε δώσει μια σπρωξιά στην πολυθρόνα της θείας Μαριέτας, που έγειρε βαθιά πίσω και βούτηξε πάλι εμπρός. - Ουφ! έκανε σκασμένη. - Έχει δίκαιο η Αφροδίτη! αποφάσισε η Κατίνα. - Καθόλου! διέκοψε η Κλειώ. Κι εγώ αν έβλεπα να παίζουν αμπάριζες, θα έμπαινα στο παιχνίδι. Καλά έκανες, Αντώνη... Με το χέρι αναποδογύρισε τα μαλλιά του, τα σήκωσε όλα όρθια πάνω από το μαντιλοδεμένο του μέτωπο. - Να, τώρα είσαι ωραίος και μ' αρέσεις, μοιάζεις σκαντζόχοιρος! είπε τσαχπίνικα. Και μ' αρέσεις, γιατί όλο αταξίες κάνεις! Η Αλεξάνδρα και η Πουλουδιά στάθηκαν φρικιασμένες. Ήταν πρώτη φορά που άκουαν τέτοια ηθική. Και ο Αλέξανδρος, που είχε βγάλει μαντίλι και τάλιρο και φεγγοβολούσε με μια μεγάλη μελανιά στο μέτωπο, έμεινε με το στόμα ανοιχτό. Όλοι κοίταζαν την Κλειώ ταραγμένοι. Ακόμα και ο Αντώνης δεν ήξερε τι στάση να πάρει, γιατί δεν ήταν βέβαιος αν κορόιδευε η Κλειώ ή αν εννοούσε όσα έλεγε. Μόνος ο Γιάννης, ακουμπισμένος στον τοίχο, με τα χέρια πίσω του, κρυφογελούσε σιωπηλά. - Ναι, μ' αρέσεις εσύ, είπε μάγκικα η Κλειώ, γιατί δεν είσαι φρόνιμος και δεν κάνεις τον φρόνιμο. Σπάζεις τζάμια, σπάζεις κεφάλια, προπάντων το δικό σου, τα βάζεις με μαγκόπαιδα δυο φορές μεγαλύτερα σου, τραβάς τ' αυτιά του Ντον, κάνεις όλες τις αταξίες που κάνουν τα κακά παιδιά στα βιβλία! - Και... και αυτό σ' αρέσει; ρώτησε σαστισμένη η Αλεξάνδρα που ένιωθε μέσα της να κλονίζονται όλα όσα ήξερε για το καλό και το κακό. - Μ' αρέσει, είπε η Κλειώ, γιατί δεν είναι υποκριτής... Και είναι παλικαράκι! Μια στιγμή τ' αδέλφια στάθηκαν να συλλογιστούν και να ζυγίσουν αυτά που είπε η μεγάλη εξαδέλφη. Και είπε η Κλειώ: - Σα βρέθηκε αυτός ο μικρούτσικος Αντώνης... γιατί μαρίδα είναι και αυτός... ανάμεσα σε μεγάλα χαμίνια, δεν το 'στριψε, μόνο τα 'βαλε μαζί τους. Μ' αρέσει που στάθηκε και μετρήθηκε μ' αυτούς κι έφαγε την πέτρα! Η Κατίνα έγειρε πάλι πίσω το κεφάλι της. - Αυτά δεν είναι καμώματα φρόνιμου παιδιού, είπε μεγαλόπρεπα. - Βέβαια όχι! είπε ή Κλειώ. Μα δεν είναι φρόνιμος ο Αντώνης, είναι πετειναράκι, και πιάνοντας τον από το πιγούνι: Εσύ μ' αρέσεις, επανέλαβε, επειδή είσαι άτακτος και είσαι και παλικάρι! Κάνεις όλες τις αταξίες, μα δε φοβάσαι και να τις φας! Και γι' αυτό μ' αρέσεις, μ' αρέσεις! Ο Αντώνης τράβηξε το πιγούνι του από το χέρι της εξαδέλφης του, μισοντροπιασμένος μισοευχαριστημένος, χωρίς να πολυκαταλαβαίνει τι ήταν ωραίο στην αταξία του. Έριξε μια λοξή ματιά στ' αδέλφια του, γυρεύοντας κάπου να στηριχθεί, μ' αντάμωσε το βλέμμα της Αλεξάνδρας τόσο φορτωμένο καταδίκη, που τα έχασε ολότελα. Τον είδε η Κλειώ κι έμπηξε τα γέλια. Και πιάνοντας το κεφάλι του ανάμεσα στα χέρια της, τον φίλησε. Αυτό πια τον αποτελείωσε. Τον Αντώνη! Να τον φιλήσει κορίτσι! Και μπρος στ' αδέλφια του κιόλα! Και σα να μην έφθανε αυτό, έμπηξε και ο Γιάννης τα γέλια! Τα πράματα θα τελείωναν άσχημα, ίσως μ' επανάσταση. Μα την ίδια στιγμή έγινε σούσουρο, Αφροδίτη και κερα-Ρήνη πετάχθηκαν έξω και κατέβηκαν στο δρόμο όπου, τρίζοντας και στενάζοντας, βουτώντας και κυλώντας, κατάφθαναν δυο λαντά φορτωμένα ανθρώπους και σεντούκια και σταμάτησαν εμπρός στη βεράντα. Αδέλφια κι εξαδέλφια κατρακύλησαν τη σκάλα και χύθηκαν στο δρόμο με φωνές και αλαλαγμούς. Μόνος ο Αντώνης έμεινε στην πολυθρόνα της θείας Μαριέτας, ανήσυχος, αβέβαιος αν έπρεπε να κατέβει ή να περιμένει την μπόρα εκεί που κάθουνταν. Άκουσε τη φωνή της μαμάς που ρωτούσε: «Μπα! Τι έπαθες, Αλέξανδρε; Και πού είναι ο Αντώνης;» και την είδε που ανέβαινε τρεχάτη, χαρούμενη, κρατώντας τον Αλέξανδρο στην αγκαλιά και τις δυο αδελφές κρεμασμένες στο άλλο της χέρι. Πίσω, γελαστή και ασπροντυμένη, ανέβαινε η θεία Αργίνη. Τότε δε βάσταξε ο Αντώνης. Πετάχθηκε πάνω, χύθηκε στη μαμά του, την αγκάλιασε από τη μέση και ακούμπησε το μέτωπο του στη φούστα της για να κρύψει τα μάτια του που, ήθελε δεν ήθελε, βούρκωναν. - Τι έπαθες, Αντώνη, χτύπησες; αναφώνησε η μαμά βάζοντας χάμω τον Αλέξανδρο και πιάνοντας στα δυο της χέρια το μαντιλοδεμένο κεφάλι του Αντώνη. Πηδηχτή και ζεσταμένη ανέβαινε η θεία Μαριέτα με τα εξαδέλφια. - Πάλι! αναφώνησε σαστισμένη. Πού πληγώθηκες; Έλα να δω! - Δεν είναι τίποτα, είπε ο Γιάννης, έφαγε μια πέτρα. Επιφωνήματα, ρωτήματα, σύγχυση κι εξηγήσεις, με κάποια χασμωδία, βούιζαν εδώ, εκεί, παντού, όταν, αφού πλήρωσε τ' αμάξια και παρέδωσε στην Αφροδίτη τις αποσκευές, ανέβηκε ο πατέρας στη βεράντα με τους δυο θείους. Είδε το μελανιασμένο μέτωπο του Αλέξανδρου, το δεμένο κεφάλι του Αντώνη και είπε μισομαλώνοντας μισογελώντας: - Μα τι πάθαν τα δυο μου αγόρια; Κούτρισαν ο ένας με τον άλλο σαν αυγά του Πάσχα; Και τότε, τινάζοντας τα δυο της παχιά χεράκια, είπε η θεία Μαριέτα: - Να παραλάβεις τώρα εσύ το γιο σου, Μανόλη! Εγώ είδα και απόειδα! Τρελαντώνη, Λωλαντώνη τον λέγει η κερα-Ρήνη, μ' αλήθεια, όρια πια δεν έχει η τρέλα του. Πιάστηκε, λέει, σε πετροπόλεμο με χαμίνια του δρόμου κι έσπασε το κεφάλι του. Μα πώς βρέθηκε στο δρόμο ούτ' εγώ δεν ξέρω. - Ακόμα δε φθάσαμε, Αντώνη, και από τώρα αταξίες... έκανε θλιμμένη η μαμά. Μα τη διέκοψε ο θείος Γιώργης: - Στάσου, Βιργινία, να δούμε πρώτα, είπε. Και τράβηξε τον Αντώνη ανάμεσα στα γόνατα του, του έλυσε το μαντίλι και ξεσκέπασε μια τρίγωνη τρυπίτσα κόκκινη, μεταξύ στα δυο φρύδια. Την εξέτασε, ζούλησε το μέτωπο ολόγυρα και είπε γελαστά: - Άιντε, είναι η πρώτη του πολέμου λαβωματιά. Ώσπου να παντρευτεί, θα του περάσει! Και στη μαμά, που έσκυβε απάνω του ανήσυχη, είπε ζωηρά: - Δέσε του το κεφάλι, Βιργινία, και μην ανησυχείς. Δε θα πεθάνει τούτη τη φορά! Μα τα φρύδια του πατέρα έμεναν σουρωμένα, τα μαύρα μάτια του απειλούσαν βροντές και αστραπές. - Πώς έφαγες την πέτρα; ρώτησε. - Ήταν πετροπόλεμος, είπε μουδιασμένος ο Αντώνης, και βρέθηκα κι εγώ στη μέση... και μου έριξε ένα παιδί μια σπασμένη κεραμίδα... - Τ' ακούς; Τ' ακούς; Και του είναι απαγορευμένο να παίζει στο δρόμο με άγνωστα παιδιά! διέκοψε η θεία. Τα πράματα έπαιρναν πολύ άσχημη όψη. Τ' αδέλφια του Αντώνη άρχισαν να τρέμουν. Πετάχθηκε τότε η Κλειώ και είπε: - Σα βρεθείς στη μέση, θεία μου, δεν μπορείς να μην πολεμήσεις και συ. Σας βεβαιώνω πως και ο Γιάννης το ίδιο θα έκανε. - Δηλαδή το ίδιο έκανα! διόρθωσε ο Γιάννης. - Τι; Ανακατώθηκες στον πετροπόλεμο; Έριξες και συ πέτρες; ρώτησε σαστισμένη η θεία Μαριέτα. - Και βέβαια έριξα, κι έφαγα μερικές, μα όχι στο κεφάλι. Ο Αντώνης ήταν πιο άτυχος και την έφαγε στο πρόσωπο. Αγανακτισμένη γύρισε η θεία Μαριέτα στη θεία Αργίνη. - Και το επιτρέπεις εσύ; ρώτησε. Η θεία Αργίνη γέλασε. - Όχι, είπε, δεν το επιτρέπω, και το ξέρει ο Γιάννης. Και δε θα έπαιζε πετροπόλεμο χωρίς ανάγκη. Κάτι θα 'τυχε. Πες, Γιάννη, πώς έγινε; Και είπε ο Γιάννης: - Ήταν κάτι χαμίνια, κοτζά αγόρια, που πιάστηκαν με μια τσούρμα μικρά, μαρίδα τόση δα, και τη βάλανε μπροστά. Τα μικρά διαφεντεύθηκαν τότε με πέτρες, έριξαν και οι μεγάλοι και άναψε ο πετροπόλεμος. Μπήκε στη μάχη και ο Αντώνης, τον είδα από μακριά κι έτρεξα κι εγώ, κι έριξα κι εγώ πέτρες και τους σκόρπισα: Αυτό ήταν όλο! - Τ' ακούς; Τ' ακούς, Μανόλη; αναφώνησε η θεία Μαριέτα. - Τ' ακούω, είπε ήσυχα ο πατέρας. Και κοιτάζοντας τον Αντώνη από κάτω από τα πυκνά του φρύδια, ρώτησε: - Ένα πράμα ήθελα να ξέρω. Γιάννη, σαν είδες τον Αντώνη να ρίχνει πέτρες, σε ποιο στρατόπεδο πολεμούσε; Με τη μαρίδα ή με τα χαμίνια; - Με τη μαρίδα, βέβαια! Μπήκε στη μάχη την ώρα που υποχωρούσαν οι μικροί και τις έτρωγαν! - Φαντάσου τι μπορούσε να πάθει... έκανε η μαμά. Μα τη διέκοψε ο πατέρας: - Ε, καλά! είπε ξεσουρώνοντας τα φρύδια του. Αν ήταν με τη μαρίδα, χαλάλι του, και ας πάθαινε. Αν μου έλεγαν όμως, Αντώνη, πως πήγες με τους πιο δυνατούς, θα τελείωνε άσχημα η σημερινή μας συνάντηση. Μα, μιας και πολέμησες με τους μικρούς, που τις έτρωγαν κιόλα από τους μεγάλους, όχι μόνο δε θα σε τιμωρήσω, μα και θα σου πω πως έκανες καλά. Και τώρα, έλα να με φιλήσεις! Ουφ! Τι ξαλάφρωμα για τ' αδέλφια του Αντώνη! Και για τον Αντώνη τι καμάρι τα λόγια του πατέρα! Όλοι μαζί μιλούσαν, φώναζαν, γελούσαν. Και μυστικά τσίμπησε σιγά ο Αντώνης το μπράτσο της Κλειώς και της είπε: - Εσύ πρώτη είπες έναν καλό λόγο... Εσύ άξιζε να είσαι αγόρι! - Γιατί; ρώτησε ξεκαρδισμένη η Κλειώ. Τα κορίτσια δε λεν σωστά λόγια; Ή μήπως γιατί είπα πως μ' αρέσεις, πως είσαι πετειναράκι και παλικάρι; - Μα εσύ δε φοβήθηκες να μιλήσεις της θείας! είπε ο Αντώνης. Εσύ είσαι παλικάρι, είσαι σαν άντρας! - Α, μπράβο! έκανε η Κλειώ. Και οι γυναίκες, νομίζεις, δεν είναι παλικάρια; Αμέ η Μπουμπουλίνα; Αμέ η Μαντώ Μαυρογένη; Αμέ η Μόσχω Τζαβέλλα; Αυτές δεν ήταν παλικάρια; Ο Αντώνης δεν είχε ακούσει ούτε τη Μαντώ Μαυρογένη ούτε τη Μόσχω Τζαβέλλα και την Μπουμπουλίνα την ήξερε μόνο σα φιγούρα καραβιού, όρθια στην πλώρη, με φουσκωμένα τα πανιά πίσω της. Έτσι την είχε δει πάντα σ' ένα άδετο κακοτυπωμένο και κουρελιασμένο βιβλίο του Στάμου, που είχε πει της Πουλουδιάς μια μέρα, σαν κόπηκε κι έκλαιγε: «Πώς θα γίνεις Μπουμπουλίνα, αν κλαις για λίγο αίμα;» Μα τι έκανε η Μπουμπουλίνα δεν ήξερε, γιατί δεν το ήξερε ούτε ο Στάμος. Και λίγο ντροπιασμένος για την άγνοια του, ρώτησε ο Αντώνης: - Και τι κάναν αυτές και ήταν παλικάρια; Μα δεν πρόφθασε η Κλειώ ν' αποκριθεί. Άπλωσε η θεία Αργίνη το χέρι της και τράβηξε τον Αντώνη κοντά της. - Θα τις μάθεις όλες τώρα, τις ηρωίδες της Επανάστασης, είπε γελαστά, και αυτές και άλλες και άλλους. Θα σου τα πει όλα ο Γιάννης, που τα ξέρει απέξω κι ανακατωτά, τώρα που θα μας μείνεις. Και στις παύσεις θα 'χομε μεις άλλο ένα μεγάλο αγόρι στο σπίτι. Ο Αντώνης δεν κατάλαβε. Γύρισε στον πατέρα και στη μαμά τα σαστισμένα μάτια του. - Ε, βέβαια, είναι πια μεγάλο αγόρι, είπε ο θείος Ζωρζής χαϊδεύοντας τις φαβορίτες του και χαμογελώντας με το πλατύ του χαμόγελο, είναι πια καιρός να πάγει σχολείο. Στη σάστισή του ο Αντώνης ξαναβρήκε τη φωνή του. - Θα πάγω σχολείο, μπαμπά; φώναξε. Ο πατέρας γέλασε. - Αμέ γιατί, νομίζεις, ήλθαμε; Για να σου βρούμε σχολείο! αποκρίθηκε. Τα γαλανά μάτια της μαμάς είχαν βουρκώσει. - Λυπάσαι; ρώτησε. - Αχ, όχι! Του ξέφυγε του Αντώνη η φωνή του και στάθηκε ντροπιασμένος, διστακτικός για τη χαρά του, την ώρα που βούρκωνε η μαμά. Μα ο πατέρας έβαλε τα πράματα στη θέση τους. - Βέβαια και δε λυπάται, έστω και αν χωρίζεται από μας. Στο σχολείο θα μάθει έναν κόσμο πράματα και θα έχει συμμαθητές και φίλους... - Και θα παίζομε σκλαβάκια! φώναξε ο Αντώνης διακόπτοντας τον πατέρα του, στον ενθουσιασμό του απάνω. - Και θα μάθεις πρώτα πρώτα πειθαρχία και να μη διακόπτεις τους μεγαλύτερους σου, παρατήρησε η θεία Μαριέτα. - Θα μάθει να είναι και πιο φρόνιμος ελπίζω, πρόσθεσε ο μπαμπάς σουρώνοντας λαφριά τα φρύδια του. Η θεία σου μου λέγει... - Πως είναι λίγο σκάνταλος, διέκοψε η θεία Αργίνη, με το γλυκό χαμόγελο της. Μα στο σχολείο όλα αυτά θα διορθωθούν. Και ο Γιάννης ήταν σκάνταλος. Και όμως τώρα φρονίμεψε και μ' ακούει. Ε, Γιάννη; Ο Γιάννης δε μίλησε. Χαμογέλασε μόνο κι έγειρε πίσω το κεφάλι του με το νάζι της Κατίνας. - Όλα τ' αγόρια έχουν ανάγκη από σχολείο. Στρώνει το χαρακτήρα, είπε ο θείος ο γιατρός και χαμογέλασε κι εκείνος κουνώντας πάνω κάτω το κεφάλι. Αν δεν τριφτείς με συντρόφους και αν δε φας μερικές καρπαζιές... δε γίνεσαι άνθρωπος. Άιντε, έλα, Αργίνη. Μας περιμένουν τα μικρά. Κατίνα, Κλειώ, Γιάννη, εμπρός, πάμε σπίτι. Χαμηλόφωνα, με μια φιλική σπρωξιά στον Αντώνη, είπε η Κλειώ: - Θα τις φας, μα και θα τις δώσεις, ε, Αντώνη; Και πετροπόλεμο, ξέρεις... παίζουν και στα σχολεία... Του έκανε μαριόλικα το μάτι και ακολούθησε τη θεία Αργίνη που, από τη σκάλα της βεράντας, γύριζε να τη φωνάξει. Πού να κοιμηθούν εκείνο το βράδυ τα τέσσερα αδέλφια! Καθισμένα στα κρεβάτια τους, με τις κουνουπιέρες πεταμένες πίσω, είχαν στήσει συμβούλιο. Το φως του φεγγαριού, που χύνουνταν στην κάμαρα από τη διάπλατα ανοιγμένη μπαλκονόπορτα, άσπριζε τα χαρτιά, τυλιγμένα στα μαλλιά των κοριτσιών, το μαντιλοδεμένο κεφάλι του Αντώνη και ξεχώριζε σκιερή στο μέτωπο του Αλέξανδρου την πρωινή του μελανιά. Αγκαλιάζοντας από πάνω από το μακρύ του νυχτικό τα σηκωμένα γόνατα του και διακόπτοντας των μεγάλων το συμβούλιο, ρώτησε ο Αλέξανδρος: - Αντώνη, πώς θα γίνεις περιβολάρης της θείας της Αλίς στην Κηφισιά, αφού θα πας στο σχολείο του Βούλγαρη; Αποφασιστικά αποκρίθηκε ο Αντώνης: - Εγώ δε θα γίνω περιβολάρης! - Θα γίνεις λοιπόν καπετάνιος; Μα πώς θα πηγαίνεις με τη βάρκα, αφού το σχολείο είναι στην Αθήνα και η θάλασσα είναι εδώ; - Ούτε καπετάνιος δε θα γίνω! διέκοψε ο Αντώνης. Θα γίνω αξιωματικός και θα πολεμώ όλη μέρα. Και ανάβοντας με τα ίδια του τα λόγια, εξακολούθησε όλο και με περισσότερη έξαψη: - Σήμερα πολέμησα και σήμερα κατάλαβα τι χάζι έχει αυτό που είπε η Κλειώ, να τρως καρπαζιές και να τις δίνεις... Και κάνοντας ξένο κεφάλι το ένα του γόνατο, του τράβηξε μια καρπαζιά, ύστερα στο άλλο και πάλι στο πρώτο: «Να, έτσι, παφ εσύ και παφ κι εσύ, παφ κι εγώ», κι έδινε και μια στο σβέρκο του, και πάλι στο άλλο του γόνατο, «παφ κι εσύ», και ύστερα στον ώμο του, ολάκερη μάχη γίνουνταν από τον Αντώνη εναντίον του Αντώνη. Και τότε η Πουλουδιά έσπασε πρώτη τον κανόνα. Ο ενθουσιασμός του Αντώνη τη συνεπήρε τόσο, που κρέμασε ένα πόδι έξω από τα σεντόνια, ύστερα και το άλλο, τη μιμήθηκε ο Αλέξανδρος, τον ακολούθησε η Αλεξάνδρα, κι έξαφνα βρέθηκαν τα τρία αδέλφια καθισμένα πάνω στο ένα κρεβάτι, του Αντώνη που, ανασηκωμένος ανάμεσα τους μ' ενθουσιασμό ακράτητο και χειρονομίες μπόλικες, ξαναπαράσταινε τους πρωινούς του ηρωισμούς. Άκουαν τα κορίτσια και θαύμαζαν. Άκουε ο Αλέξανδρος και θαύμαζε κι εκείνος. Και τώρα που θ' αποχωρίζουνταν τον Αντώνη, δεν τους πείραζε να του δείξουν πως αναγνώριζαν την υπεροχή του, την τόλμη του, την ατρομησιά και τη γρηγοράδα του. Κι έλεγε ο Αντώνης και άκουαν τ' αδέλφια του, και σηκώθηκε ο Αντώνης όρθιος και ξαναπολέμησε όλο τον πρωινό πετροπόλεμο και κάτι περισσότερο. Κι έτρεψε σε φυγή όλα τα χαμίνια της πρωινής μάχης και άλλα τόσα της φαντασίας του. Και σαν είδε τον εαυτό του μόνο και νικητή, ανάμεσα στα θαμπωμένα από τα κατορθώματα του αδέλφια του, δε βάσταξε. Έβαλε κάτω το κεφάλι του κι έκανε μια τούμπα ξεφωνίζοντας: - Ζήτωωω!... Μα στον ενθουσιασμό του δεν πρόφθασε να μετρήσει την απόσταση, και τα πόδια του βρόντησαν στα σίδερα του κρεβατιού, που γκρεμοτσακίστηκαν με πάταγο στο πάτωμα. Και όπου φύγει φύγει τ' άλλα τρία αδέλφια, που ξαναχώθηκαν άψε σβήσε κάτω από τα σεντόνια τους. Και γέμισε η κάμαρα κόσμο. Μαμά, θεία, θείος, πατέρας, Αφροδίτη, κερα-Ρήνη, σαν από μαγεία βρέθηκαν όλοι στη μέση. Τα τρία αδέλφια ήταν στα κρεβάτια τους, μα οι κουνουπιέρες είχαν μείνει στυλωμένες, και ο Αντώνης, λίγο ζαλισμένος από τούμπα και κρότους, κάθουνταν στο χαλασμένο του κρεβάτι άφωνος σαν ψάρι. Η μαμά και η θεία, τρομαγμένες, γύρευαν λαβωμένους και σκοτωμένους. Ο θείος, μ' ένα κερί στο χέρι, μισογελούσε και ο πατέρας μισοσούφρωνε τα δασιά του φρύδια. - Έπεσε το σίδερο του κρεβατιού; ρώτησε. Κανένας δε μίλησε. Κι η κερα-Ρήνη πλησίασε, έπιασε τα δυο πόδια του Αντώνη, τα σήκωσε και όλοι είδαν στο καθένα από ένα πλατύ γδάρσιμο που μάτωνε και κοκκίνιζε τα σεντόνια. - Τον χτύπησε το σίδερο πέφτοντας! Αχ, το καημένο! αναφώνησε η θεία. Κι έτρεξε η Αφροδίτη κι έφερε πάλι άρνικα, ξαντό και μαντίλια κι έδεσε τα πληγωμένα πόδια, όπως είχε δέσει το πρωί το πληγωμένο κεφάλι, και μαμά και θεία πλάγιασαν τρυφερά τον Αντώνη στο ξαναφτιαγμένο του κρεβάτι, με μαντιλοδεμένα κορυφή και πόδια. Και σαν τον φίλησαν και τον φασάρεψαν και τον χάιδεψαν και του κατέβασαν την κουνουπιέρα του και τις κουνουπιέρες των αδελφών του, και τον παρηγόρησαν για τις καινούριες του πληγές, μαμά και θεία τού ευχήθηκαν περαστικά και βγήκαν στις μύτες των ποδαριών, πίσω από τον πατέρα και το θείο. Κάμποση ώρα τα τέσσερα αδέλφια έμειναν σιωπηλά, λίγο σαστισμένα για την τροπή που είχαν πάρει τα πράματα και λίγο ντροπιασμένα για την απίστευτη ατιμωρησία. Και πρώτος ο Αλέξανδρος έκοψε τη σιωπή με τα ψιθυρίσματα του: - Αντώνη, είπε χαμηλόφωνα, εσύ δεν ξέρεις τίποτα. Εσύ είπες σήμερα πως η κακή μέρα από το πρωί φαίνεται, και όμως σήμερα ήταν η πιο ωραία μέρα! Ήλθαν οι γονείς και μας έφεραν εμάς τουφέκια και σπαθιά, και κουζίνα της Αλεξάνδρας, και φλιτζάνια και πιάτα της Πουλουδιάς, και κανένας δε σε μάλωσε για τον πετροπόλεμο. Και τώρα που έσπασες το κρεβάτι σου, πάλι κανένας δε σε μάλωσε... Τον διέκοψε ο Αντώνης: - Και πρώτον δεν είπε κανένας πως έσπασα εγώ το κρεβάτι, αποκρίθηκε ξεχνώντας να μιλήσει σιγά. Είπε ο θείος πως ήταν παλιό κι έσπασε μόνο του! Και ύστερα, εσύ να μην ξεφυτρώνεις εκεί που δε σε σπέρνουν... - Τι τρέχει απάνω πάλι; ακούστηκε η ανήσυχη φωνή της μαμάς από κάτω κι ευθύς η απάντηση της Αφροδίτης από πάνω: - Τίποτα, κυρία Βιργινία, εγώ συγυρίζω. Και μπαίνοντας στην κάμαρα, θυμωμένα ψιθύρισε η Αφροδίτη: - Θα ησυχάσετε, θηρία; Ή να φωνάξω τον μπαμπά να του πω πως έκανες μια τούμπα κι έσπασες το κρεβάτι; Θαρρείς πως δεν το κατάλαβε η κερα-Ρήνη, και ας μη μίλησε; Αντώνη, Τρελαντώνη, Ζουρλαντώνη, Λωλαντώνη, καλά σε λέγει η κερα-Ρήνη! Θα μας τρελάνεις όλους! Κοιμήσου αμέσως! Όλα τ' αδέλφια ζάρωσαν. Γύρισε και ο Αντώνης από τον τοίχο κι έκλεισε τα μάτια του. Αυτή η κερα-Ρήνη! Τίποτα ωστόσο δεν της ξέφευγε! Μα θα της ξεφύγει αυτός τώρα που θα πάγει σχολείο! Αχ! σαν πάγει σχολείο... Θα είναι πια με αγόρια... όλο με αγόρια... θα παίζουν πάλι σκλαβάκια... θα πολεμούν όλη μέρα... θα σπάζουν κεφάλια... θα παλεύουν, θα τραβούν σπαθιές, τουφεκιές, κανονιές... θα... θα... Και τον πήρε ο ύπνος με χίλια όνειρα ηρωικά. EOT; /* *** START: FULL LICENSE *** Creative Commons Legal Code Attribution-ShareAlike 3.0 Unported CREATIVE COMMONS CORPORATION IS NOT A LAW FIRM AND DOES NOT PROVIDE LEGAL SERVICES. DISTRIBUTION OF THIS LICENSE DOES NOT CREATE AN ATTORNEY-CLIENT RELATIONSHIP. CREATIVE COMMONS PROVIDES THIS INFORMATION ON AN "AS-IS" BASIS. CREATIVE COMMONS MAKES NO WARRANTIES REGARDING THE INFORMATION PROVIDED, AND DISCLAIMS LIABILITY FOR DAMAGES RESULTING FROM ITS USE. License THE WORK (AS DEFINED BELOW) IS PROVIDED UNDER THE TERMS OF THIS CREATIVE COMMONS PUBLIC LICENSE ("CCPL" OR "LICENSE"). THE WORK IS PROTECTED BY COPYRIGHT AND/OR OTHER APPLICABLE LAW. ANY USE OF THE WORK OTHER THAN AS AUTHORIZED UNDER THIS LICENSE OR COPYRIGHT LAW IS PROHIBITED. BY EXERCISING ANY RIGHTS TO THE WORK PROVIDED HERE, YOU ACCEPT AND AGREE TO BE BOUND BY THE TERMS OF THIS LICENSE. TO THE EXTENT THIS LICENSE MAY BE CONSIDERED TO BE A CONTRACT, THE LICENSOR GRANTS YOU THE RIGHTS CONTAINED HERE IN CONSIDERATION OF YOUR ACCEPTANCE OF SUCH TERMS AND CONDITIONS. 1. Definitions "Adaptation" means a work based upon the Work, or upon the Work and other pre-existing works, such as a translation, adaptation, derivative work, arrangement of music or other alterations of a literary or artistic work, or phonogram or performance and includes cinematographic adaptations or any other form in which the Work may be recast, transformed, or adapted including in any form recognizably derived from the original, except that a work that constitutes a Collection will not be considered an Adaptation for the purpose of this License. For the avoidance of doubt, where the Work is a musical work, performance or phonogram, the synchronization of the Work in timed-relation with a moving image ("synching") will be considered an Adaptation for the purpose of this License. "Collection" means a collection of literary or artistic works, such as encyclopedias and anthologies, or performances, phonograms or broadcasts, or other works or subject matter other than works listed in Section 1(f) below, which, by reason of the selection and arrangement of their contents, constitute intellectual creations, in which the Work is included in its entirety in unmodified form along with one or more other contributions, each constituting separate and independent works in themselves, which together are assembled into a collective whole. A work that constitutes a Collection will not be considered an Adaptation (as defined below) for the purposes of this License. "Creative Commons Compatible License" means a license that is listed at http://creativecommons.org/compatiblelicenses that has been approved by Creative Commons as being essentially equivalent to this License, including, at a minimum, because that license: (i) contains terms that have the same purpose, meaning and effect as the License Elements of this License; and, (ii) explicitly permits the relicensing of adaptations of works made available under that license under this License or a Creative Commons jurisdiction license with the same License Elements as this License. "Distribute" means to make available to the public the original and copies of the Work or Adaptation, as appropriate, through sale or other transfer of ownership. "License Elements" means the following high-level license attributes as selected by Licensor and indicated in the title of this License: Attribution, ShareAlike. "Licensor" means the individual, individuals, entity or entities that offer(s) the Work under the terms of this License. "Original Author" means, in the case of a literary or artistic work, the individual, individuals, entity or entities who created the Work or if no individual or entity can be identified, the publisher; and in addition (i) in the case of a performance the actors, singers, musicians, dancers, and other persons who act, sing, deliver, declaim, play in, interpret or otherwise perform literary or artistic works or expressions of folklore; (ii) in the case of a phonogram the producer being the person or legal entity who first fixes the sounds of a performance or other sounds; and, (iii) in the case of broadcasts, the organization that transmits the broadcast. "Work" means the literary and/or artistic work offered under the terms of this License including without limitation any production in the literary, scientific and artistic domain, whatever may be the mode or form of its expression including digital form, such as a book, pamphlet and other writing; a lecture, address, sermon or other work of the same nature; a dramatic or dramatico-musical work; a choreographic work or entertainment in dumb show; a musical composition with or without words; a cinematographic work to which are assimilated works expressed by a process analogous to cinematography; a work of drawing, painting, architecture, sculpture, engraving or lithography; a photographic work to which are assimilated works expressed by a process analogous to photography; a work of applied art; an illustration, map, plan, sketch or three-dimensional work relative to geography, topography, architecture or science; a performance; a broadcast; a phonogram; a compilation of data to the extent it is protected as a copyrightable work; or a work performed by a variety or circus performer to the extent it is not otherwise considered a literary or artistic work. "You" means an individual or entity exercising rights under this License who has not previously violated the terms of this License with respect to the Work, or who has received express permission from the Licensor to exercise rights under this License despite a previous violation. "Publicly Perform" means to perform public recitations of the Work and to communicate to the public those public recitations, by any means or process, including by wire or wireless means or public digital performances; to make available to the public Works in such a way that members of the public may access these Works from a place and at a place individually chosen by them; to perform the Work to the public by any means or process and the communication to the public of the performances of the Work, including by public digital performance; to broadcast and rebroadcast the Work by any means including signs, sounds or images. "Reproduce" means to make copies of the Work by any means including without limitation by sound or visual recordings and the right of fixation and reproducing fixations of the Work, including storage of a protected performance or phonogram in digital form or other electronic medium. 2. Fair Dealing Rights. Nothing in this License is intended to reduce, limit, or restrict any uses free from copyright or rights arising from limitations or exceptions that are provided for in connection with the copyright protection under copyright law or other applicable laws. 3. License Grant. Subject to the terms and conditions of this License, Licensor hereby grants You a worldwide, royalty-free, non-exclusive, perpetual (for the duration of the applicable copyright) license to exercise the rights in the Work as stated below: to Reproduce the Work, to incorporate the Work into one or more Collections, and to Reproduce the Work as incorporated in the Collections; to create and Reproduce Adaptations provided that any such Adaptation, including any translation in any medium, takes reasonable steps to clearly label, demarcate or otherwise identify that changes were made to the original Work. For example, a translation could be marked "The original work was translated from English to Spanish," or a modification could indicate "The original work has been modified."; to Distribute and Publicly Perform the Work including as incorporated in Collections; and, to Distribute and Publicly Perform Adaptations. For the avoidance of doubt: Non-waivable Compulsory License Schemes. In those jurisdictions in which the right to collect royalties through any statutory or compulsory licensing scheme cannot be waived, the Licensor reserves the exclusive right to collect such royalties for any exercise by You of the rights granted under this License; Waivable Compulsory License Schemes. In those jurisdictions in which the right to collect royalties through any statutory or compulsory licensing scheme can be waived, the Licensor waives the exclusive right to collect such royalties for any exercise by You of the rights granted under this License; and, Voluntary License Schemes. The Licensor waives the right to collect royalties, whether individually or, in the event that the Licensor is a member of a collecting society that administers voluntary licensing schemes, via that society, from any exercise by You of the rights granted under this License. The above rights may be exercised in all media and formats whether now known or hereafter devised. The above rights include the right to make such modifications as are technically necessary to exercise the rights in other media and formats. Subject to Section 8(f), all rights not expressly granted by Licensor are hereby reserved. 4. Restrictions. The license granted in Section 3 above is expressly made subject to and limited by the following restrictions: You may Distribute or Publicly Perform the Work only under the terms of this License. You must include a copy of, or the Uniform Resource Identifier (URI) for, this License with every copy of the Work You Distribute or Publicly Perform. You may not offer or impose any terms on the Work that restrict the terms of this License or the ability of the recipient of the Work to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the License. You may not sublicense the Work. You must keep intact all notices that refer to this License and to the disclaimer of warranties with every copy of the Work You Distribute or Publicly Perform. When You Distribute or Publicly Perform the Work, You may not impose any effective technological measures on the Work that restrict the ability of a recipient of the Work from You to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the License. This Section 4(a) applies to the Work as incorporated in a Collection, but this does not require the Collection apart from the Work itself to be made subject to the terms of this License. If You create a Collection, upon notice from any Licensor You must, to the extent practicable, remove from the Collection any credit as required by Section 4(c), as requested. If You create an Adaptation, upon notice from any Licensor You must, to the extent practicable, remove from the Adaptation any credit as required by Section 4(c), as requested. You may Distribute or Publicly Perform an Adaptation only under the terms of: (i) this License; (ii) a later version of this License with the same License Elements as this License; (iii) a Creative Commons jurisdiction license (either this or a later license version) that contains the same License Elements as this License (e.g., Attribution-ShareAlike 3.0 US)); (iv) a Creative Commons Compatible License. If you license the Adaptation under one of the licenses mentioned in (iv), you must comply with the terms of that license. If you license the Adaptation under the terms of any of the licenses mentioned in (i), (ii) or (iii) (the "Applicable License"), you must comply with the terms of the Applicable License generally and the following provisions: (I) You must include a copy of, or the URI for, the Applicable License with every copy of each Adaptation You Distribute or Publicly Perform; (II) You may not offer or impose any terms on the Adaptation that restrict the terms of the Applicable License or the ability of the recipient of the Adaptation to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the Applicable License; (III) You must keep intact all notices that refer to the Applicable License and to the disclaimer of warranties with every copy of the Work as included in the Adaptation You Distribute or Publicly Perform; (IV) when You Distribute or Publicly Perform the Adaptation, You may not impose any effective technological measures on the Adaptation that restrict the ability of a recipient of the Adaptation from You to exercise the rights granted to that recipient under the terms of the Applicable License. This Section 4(b) applies to the Adaptation as incorporated in a Collection, but this does not require the Collection apart from the Adaptation itself to be made subject to the terms of the Applicable License. If You Distribute, or Publicly Perform the Work or any Adaptations or Collections, You must, unless a request has been made pursuant to Section 4(a), keep intact all copyright notices for the Work and provide, reasonable to the medium or means You are utilizing: (i) the name of the Original Author (or pseudonym, if applicable) if supplied, and/or if the Original Author and/or Licensor designate another party or parties (e.g., a sponsor institute, publishing entity, journal) for attribution ("Attribution Parties") in Licensor's copyright notice, terms of service or by other reasonable means, the name of such party or parties; (ii) the title of the Work if supplied; (iii) to the extent reasonably practicable, the URI, if any, that Licensor specifies to be associated with the Work, unless such URI does not refer to the copyright notice or licensing information for the Work; and (iv) , consistent with Ssection 3(b), in the case of an Adaptation, a credit identifying the use of the Work in the Adaptation (e.g., "French translation of the Work by Original Author," or "Screenplay based on original Work by Original Author"). The credit required by this Section 4(c) may be implemented in any reasonable manner; provided, however, that in the case of a Adaptation or Collection, at a minimum such credit will appear, if a credit for all contributing authors of the Adaptation or Collection appears, then as part of these credits and in a manner at least as prominent as the credits for the other contributing authors. For the avoidance of doubt, You may only use the credit required by this Section for the purpose of attribution in the manner set out above and, by exercising Your rights under this License, You may not implicitly or explicitly assert or imply any connection with, sponsorship or endorsement by the Original Author, Licensor and/or Attribution Parties, as appropriate, of You or Your use of the Work, without the separate, express prior written permission of the Original Author, Licensor and/or Attribution Parties. Except as otherwise agreed in writing by the Licensor or as may be otherwise permitted by applicable law, if You Reproduce, Distribute or Publicly Perform the Work either by itself or as part of any Adaptations or Collections, You must not distort, mutilate, modify or take other derogatory action in relation to the Work which would be prejudicial to the Original Author's honor or reputation. Licensor agrees that in those jurisdictions (e.g. Japan), in which any exercise of the right granted in Section 3(b) of this License (the right to make Adaptations) would be deemed to be a distortion, mutilation, modification or other derogatory action prejudicial to the Original Author's honor and reputation, the Licensor will waive or not assert, as appropriate, this Section, to the fullest extent permitted by the applicable national law, to enable You to reasonably exercise Your right under Section 3(b) of this License (right to make Adaptations) but not otherwise. 5. Representations, Warranties and Disclaimer UNLESS OTHERWISE MUTUALLY AGREED TO BY THE PARTIES IN WRITING, LICENSOR OFFERS THE WORK AS-IS AND MAKES NO REPRESENTATIONS OR WARRANTIES OF ANY KIND CONCERNING THE WORK, EXPRESS, IMPLIED, STATUTORY OR OTHERWISE, INCLUDING, WITHOUT LIMITATION, WARRANTIES OF TITLE, MERCHANTIBILITY, FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE, NONINFRINGEMENT, OR THE ABSENCE OF LATENT OR OTHER DEFECTS, ACCURACY, OR THE PRESENCE OF ABSENCE OF ERRORS, WHETHER OR NOT DISCOVERABLE. SOME JURISDICTIONS DO NOT ALLOW THE EXCLUSION OF IMPLIED WARRANTIES, SO SUCH EXCLUSION MAY NOT APPLY TO YOU. 6. Limitation on Liability. EXCEPT TO THE EXTENT REQUIRED BY APPLICABLE LAW, IN NO EVENT WILL LICENSOR BE LIABLE TO YOU ON ANY LEGAL THEORY FOR ANY SPECIAL, INCIDENTAL, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR EXEMPLARY DAMAGES ARISING OUT OF THIS LICENSE OR THE USE OF THE WORK, EVEN IF LICENSOR HAS BEEN ADVISED OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGES. 7. Termination This License and the rights granted hereunder will terminate automatically upon any breach by You of the terms of this License. Individuals or entities who have received Adaptations or Collections from You under this License, however, will not have their licenses terminated provided such individuals or entities remain in full compliance with those licenses. Sections 1, 2, 5, 6, 7, and 8 will survive any termination of this License. Subject to the above terms and conditions, the license granted here is perpetual (for the duration of the applicable copyright in the Work). Notwithstanding the above, Licensor reserves the right to release the Work under different license terms or to stop distributing the Work at any time; provided, however that any such election will not serve to withdraw this License (or any other license that has been, or is required to be, granted under the terms of this License), and this License will continue in full force and effect unless terminated as stated above. 8. Miscellaneous Each time You Distribute or Publicly Perform the Work or a Collection, the Licensor offers to the recipient a license to the Work on the same terms and conditions as the license granted to You under this License. Each time You Distribute or Publicly Perform an Adaptation, Licensor offers to the recipient a license to the original Work on the same terms and conditions as the license granted to You under this License. If any provision of this License is invalid or unenforceable under applicable law, it shall not affect the validity or enforceability of the remainder of the terms of this License, and without further action by the parties to this agreement, such provision shall be reformed to the minimum extent necessary to make such provision valid and enforceable. No term or provision of this License shall be deemed waived and no breach consented to unless such waiver or consent shall be in writing and signed by the party to be charged with such waiver or consent. This License constitutes the entire agreement between the parties with respect to the Work licensed here. There are no understandings, agreements or representations with respect to the Work not specified here. Licensor shall not be bound by any additional provisions that may appear in any communication from You. This License may not be modified without the mutual written agreement of the Licensor and You. The rights granted under, and the subject matter referenced, in this License were drafted utilizing the terminology of the Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works (as amended on September 28, 1979), the Rome Convention of 1961, the WIPO Copyright Treaty of 1996, the WIPO Performances and Phonograms Treaty of 1996 and the Universal Copyright Convention (as revised on July 24, 1971). These rights and subject matter take effect in the relevant jurisdiction in which the License terms are sought to be enforced according to the corresponding provisions of the implementation of those treaty provisions in the applicable national law. If the standard suite of rights granted under applicable copyright law includes additional rights not granted under this License, such additional rights are deemed to be included in the License; this License is not intended to restrict the license of any rights under applicable law. Creative Commons Notice Creative Commons is not a party to this License, and makes no warranty whatsoever in connection with the Work. Creative Commons will not be liable to You or any party on any legal theory for any damages whatsoever, including without limitation any general, special, incidental or consequential damages arising in connection to this license. Notwithstanding the foregoing two (2) sentences, if Creative Commons has expressly identified itself as the Licensor hereunder, it shall have all rights and obligations of Licensor. Except for the limited purpose of indicating to the public that the Work is licensed under the CCPL, Creative Commons does not authorize the use by either party of the trademark "Creative Commons" or any related trademark or logo of Creative Commons without the prior written consent of Creative Commons. Any permitted use will be in compliance with Creative Commons' then-current trademark usage guidelines, as may be published on its website or otherwise made available upon request from time to time. For the avoidance of doubt, this trademark restriction does not form part of the License. Creative Commons may be contacted at http://creativecommons.org/. */ } PK A�)[3P�Y� � * faker/src/Faker/Provider/el_GR/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\el_GR; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $companySuffix = [ 'Ο.Ε', 'Ε.Ε', 'Α.Ε', 'Ε.Π.Ε', ]; protected static $companyFormats = [ '{{lastName}} {{firstName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}-{{firstName}}', ]; protected static $grafm = ['#########']; protected static $doy = [ 'Α\' Αθήνας', 'Β\' Αθήνας', 'Γ\' Αθήνας', 'ΣΤ\' Αθήνας', 'Γαλάτσιου', 'Α\' Πειραιά', 'Β\' Πειραιά', 'Γ\' Πειραιά', 'Α\' Θεσσαλονίκης', 'Β\' Θεσσαλονίκης', 'Γλυφάδας', 'Ωροπού', 'Καλιθέας', 'Αγίου Δημητρίου', 'Νέας Σμύρνης', 'Αμαρουσίου', 'Θήρας', 'Αμοργού', 'Πατρών', 'ΔΟΥ ΠΛΟΙΩΝ', 'ΦΑΕΕ ΑΘΗΝΩΝ', ]; protected static $object = [ 'Προγραμματιστής', 'Δικηγόρος', 'Γιατρός', 'Γραφίστας', 'Αρχαιολόγος', 'Εκπαιδευτικός', 'Μεταφραστής', 'Μηχανολόγος-μηχανικός', 'Αρχιτέκτονας', 'Δημοσιογράφος', 'Υπηρεσίες Διαδικτύου', 'Ραδιοφωνικές παραγωγές', 'Καραγκιοζοπαίχτης', 'Κουλουράς', 'Κομπάρσος', 'Καλλιτεχνικός πράκτορας', 'Εισαγωγαί-εξαγωγαί', 'Ωρολογοποιός', 'Καθεκλοποιός', ]; /** * @example 'Αθήνας' */ public static function doy() { return static::randomElement(static::$doy); } /** * Return The profession of a company * * @example 'Δημοσιογράφος' */ public static function object() { return static::randomElement(static::$object); } } PK A�)[���� � ) faker/src/Faker/Provider/el_GR/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\el_GR; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $lastNameFormat = [ '{{lastNameMale}}', '{{lastNameFemale}}', ]; protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'Αβραάμ', 'Αγαθάγγελος', 'Αγαθοκλής', 'Αγαθόνικος', 'Αγαμέμνων', 'Αγαπητός', 'Αγάπιος', 'Άγγελος', 'Αγησίλαος', 'Αδάμ', 'Αδαμάντιος', 'Άδωνις', 'Αθανάσιος', 'Αθηναγόρας', 'Αθηνόδωρος', 'Αιμίλιος', 'Ακριβός', 'Ακρίτας', 'Αλέξανδρος', 'Αλέξιος', 'Αλκιβιάδης', 'Αμβρόσιος', 'Αναγνώστης', 'Ανανίας', 'Αναξαγόρας', 'Ανάργυρος', 'Αναστάσιος', 'Ανδροκλής', 'Ανδρόνικος', 'Άνθιμος', 'Ανθούλης', 'Αντίγονος', 'Αντίπατρος', 'Αντύπας', 'Αντώνιος', 'Απόλλων', 'Απόστολος', 'Αργύριος', 'Άρης', 'Αρίσταρχος', 'Αριστόβουλος', 'Αριστομένης', 'Άριστος', 'Αριστοτέλης', 'Αριστοφάνης', 'Αρτέμιος', 'Αρχέλαος', 'Αρχιμήδης', 'Ασημής', 'Ασκληπιός', 'Αστέριος', 'Αυγέρης', 'Αύγουστος', 'Αυξέντιος', 'Αφέντης', 'Αχιλλέας', 'Βάιος', 'Βαλάντης', 'Βαλεντίνος', 'Βαλέριος', 'Βαρδής', 'Βαρθολομαίος', 'Βαρσάμος', 'Βασίλειος', 'Βασίλης', 'Βελισσάριος', 'Βενέτιος', 'Βενιαμίν', 'Βενιζέλος', 'Βησσαρίων', 'Βικέντιος', 'Βλαδίμηρος', 'Βλάσιος', 'Βρασίδας', 'Βύρων', 'Γαβριήλ', 'Γαλάτιος', 'Γαληνός', 'Γαρύφαλλος', 'Γεράσιμος', 'Γεώργιος', 'Γκίκας', 'Γρηγόριος', 'Δαμασκηνός', 'Δαμιανός', 'Δανιήλ', 'Δημήτριος', 'Δημοκράτης', 'Δημόκριτος', 'Δήμος', 'Δημοσθένης', 'Δίκαιος', 'Διογένης', 'Διομήδης', 'Διονύσιος', 'Δομήνικος', 'Δράκων', 'Δρόσος', 'Δωρόθεος', 'Ειρηναίος', 'Έκτορας', 'Ελευθέριος', 'Ελισσαίος', 'Εμμανουήλ', 'Έξαρχος', 'Επαμεινώνδας', 'Ερμής', 'Ερμόλαος', 'Ερρίκος', 'Ερωτόκριτος', 'Ευάγγελος', 'Ευγένιος', 'Ευδόξιος', 'Ευθύμιος', 'Ευκλείδης', 'Ευμένιος', 'Ευριπίδης', 'Ευσέβιος', 'Ευστάθιος', 'Ευστράτιος', 'Ευτύχιος', 'Εφραίμ', 'Ζαφείριος', 'Ζαχαρίας', 'Ζηνόβιος', 'Ζήνων', 'Ηλίας', 'Ηρακλής', 'Ηρόδοτος', 'Ησαΐας', 'Θαλής', 'Θεμιστοκλής', 'Θεοδόσιος', 'Θεόδουλος', 'Θεόδωρος', 'Θεόκλητος', 'Θεολόγος', 'Θεόπιστος', 'Θεοτόκης', 'Θεοφάνης', 'Θεόφιλος', 'Θεόφραστος', 'Θεοφύλακτος', 'Θεοχάρης', 'Θησεύς', 'Θουκυδίδης', 'Θρασύβουλος', 'Θωμάς', 'Ιάκωβος', 'Ιάσων', 'Ιγνάτιος', 'Ιερεμίας', 'Ιερόθεος', 'Ιερώνυμος', 'Ίκαρος', 'Ιορδάνης', 'Ιουλιανός', 'Ιούλιος', 'Ιπποκράτης', 'Ιππόλυτος', 'Ισαάκ', 'Ισίδωρος', 'Ιωακείμ', 'Ιωάννης', 'Ίων', 'Ιωνάς', 'Ιωσήφ', 'Καλλίνικος', 'Κάρολος', 'Κηρύκος', 'Κίμων', 'Κλεάνθης', 'Κλέαρχος', 'Κλεόβουλος', 'Κλεομένης', 'Κλεόπας', 'Κλήμης', 'Κομνηνός', 'Κορνήλιος', 'Κοσμάς', 'Κρυστάλλης', 'Κυπριανός', 'Κυριαζής', 'Κυριάκος', 'Κύρος', 'Κωνσταντίνος', 'Λαέρτης', 'Λάζαρος', 'Λάμπρος', 'Λαοκράτης', 'Λάσκαρης', 'Λαυρέντιος', 'Λέανδρος', 'Λεμονής', 'Λεονάρδος', 'Λέων', 'Λεωνίδας', 'Λογοθέτης', 'Λουδοβίκος', 'Λουκάς', 'Λουκιανός', 'Λυκούργος', 'Λύσανδρος', 'Μαγδαληνός', 'Μακάριος', 'Μαρίνος', 'Μάριος', 'Μάρκος', 'Μαρτίνος', 'Ματθαίος', 'Μαυρίκιος', 'Μαυροειδής', 'Μαύρος', 'Μεγακλής', 'Μεθόδιος', 'Μελέτιος', 'Μένανδρος', 'Μενέλαος', 'Μερκούριος', 'Μηνάς', 'Μιλτιάδης', 'Μίνωας', 'Μιχαήλ', 'Ναθαναήλ', 'Ναπολέων', 'Νέαρχος', 'Νεκτάριος', 'Νεοκλής', 'Νεόφυτος', 'Νίκανδρος', 'Νικήτας', 'Νικηφόρος', 'Νικόδημος', 'Νικόλαος', 'Νίκων', 'Ξανθός', 'Ξενοφών', 'Οδυσσέας', 'Όθων', 'Όμηρος', 'Ορέστης', 'Ορφέας', 'Παναγιώτης', 'Πανορμίτης', 'Πανταζής', 'Παντελεήμων', 'Παρασκευάς', 'Παράσχος', 'Πάρις', 'Πασχάλης', 'Πάτροκλος', 'Παύλος', 'Παυσανίας', 'Πελοπίδας', 'Περικλής', 'Πέτρος', 'Πίνδαρος', 'Πλάτων', 'Πλούταρχος', 'Πολύβιος', 'Πολύδωρος', 'Πολυζώης', 'Πολύκαρπος', 'Πολυκράτης', 'Πολυχρόνιος', 'Πραξιτέλης', 'Πρόδρομος', 'Προκόπιος', 'Προμηθέας', 'Πυθαγόρας', 'Πύρρος', 'Ράλλης', 'Ραφαήλ', 'Ρήγας', 'Ρίζος', 'Ροδόλφος', 'Ρωμανός', 'Σάββας', 'Σαμουήλ', 'Σαράντης', 'Σεβαστιανός', 'Σεραφείμ', 'Σέργιος', 'Σολομών', 'Σόλων', 'Σοφοκλής', 'Σπυρίδων', 'Σταμάτιος', 'Σταύρος', 'Στέργιος', 'Στέφανος', 'Στυλιανός', 'Συμεών', 'Σώζων', 'Σωκράτης', 'Σωτήριος', 'Ταξίαρχος', 'Τηλέμαχος', 'Τιμόθεος', 'Τιμολέων', 'Τίμων', 'Τίτος', 'Τριαντάφυλλος', 'Τρύφων', 'Τσαμπίκος', 'Υάκινθος', 'Φαίδων', 'Φανούριος', 'Φιλήμων', 'Φίλιππος', 'Φοίβος', 'Φραγκίσκος', 'Φρειδερίκος', 'Φρίξος', 'Φωκάς', 'Φωκίων', 'Φωτεινός', 'Φώτιος', 'Χαράλαμπος', 'Χαρίλαος', 'Χαρίτος', 'Χρήστος', 'Χριστόδουλος', 'Χριστόφορος', 'Χρύσανθος', 'Χρυσοβαλάντιος', 'Χρυσόστομος', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Αποστολία', 'Αυγή', 'Αγάθη', 'Αγάπη', 'Αγγελική', 'Αγλαΐα', 'Αγνή', 'Αγόρω', 'Αδαμαντία', 'Αηδόνα', 'Αθανασία', 'Αθηνά', 'Αθηνοδώρα', 'Αικατερίνη', 'Αιμιλία', 'Ακριβή', 'Αλεξάνδρα', 'Αλεξία', 'Αλίκη', 'Άλκηστις', 'Αλκινόη', 'Αμαλία', 'Αμβροσία', 'Αμφιθέα', 'Αμφιτρίτη', 'Ανάργυρη', 'Αναστασία', 'Ανατολή', 'Ανδριανή', 'Ανδρομάχη', 'Ανδρομέδα', 'Ανδρονίκη', 'Ανθή', 'Άννα', 'Αντιγόνη', 'Αντωνία', 'Απολλωνία', 'Αποστολία', 'Αργυρώ', 'Αρετή', 'Αριάδνη', 'Αριστέα', 'Άρτεμις', 'Αρτεμισία', 'Αρχοντία', 'Ασημίνα', 'Ασπασία', 'Αστέρω', 'Αταλάντη', 'Αυγουστίνα', 'Αφέντρα', 'Αφροδίτη', 'Αχιλλεία', 'Βάγια', 'Βαλάντω', 'Βαλεντίνα', 'Βαλέρια', 'Βαρβάρα', 'Βαρσαμία', 'Βασιλεία', 'Βασιλική', 'Βεατρίκη', 'Βελισσαρία', 'Βενετία', 'Βερόνικα', 'Βησσαρία', 'Βικέντια', 'Βικτόρια', 'Βιολέτα', 'Βιργινία', 'Βλασία', 'Βρισηίς', 'Γαβριέλλα', 'Γαλάτεια', 'Γαλήνη', 'Γαρυφαλλιά', 'Γενοβέφα', 'Γερακίνα', 'Γερασιμούλα', 'Γεσθημανή', 'Γεωργία', 'Γιασεμή', 'Γκόλφω', 'Γλαύκη', 'Γλυκερία', 'Γραμματική', 'Δαβιδούλα', 'Δαμασκηνή', 'Δαμιανή', 'Δανάη', 'Δάφνη', 'Δέσποινα', 'Δήμητρα', 'Δημούλα', 'Διαλεκτή', 'Διδώ', 'Δικαία', 'Διονυσία', 'Δόμνα', 'Δροσιά', 'Δωροθέα', 'Ειρήνη', 'Ελένη', 'Ελεονόρα', 'Ελευθερία', 'Ελισάβετ', 'Έλλη', 'Ελπίς', 'Εμμανουέλα', 'Επιστήμη', 'Ερασμία', 'Ερατώ', 'Εριέτα', 'Εριφύλη', 'Ερμιόνη', 'Ερωφίλη', 'Εύα', 'Ευαγγελία', 'Ευανθία', 'Ευγενία', 'Ευδοκία', 'Ευδοξία', 'Ευθαλία', 'Ευθυμία', 'Εύκλεια', 'Ευλαμπία', 'Ευρυδίκη', 'Ευρύκλεια', 'Ευσεβεία', 'Ευσταθία', 'Ευστρατία', 'Ευτέρπη', 'Ευτυχία', 'Ζαμπέτα', 'Ζαφειρία', 'Ζαχαρούλα', 'Ζηναϊς', 'Ζηνοβία', 'Ζησούλα', 'Ζωή', 'Ήβη', 'Ηλέκτρα', 'Ήλια', 'Ηλιάνα', 'Ήρα', 'Ηράκλεια', 'Ηώ', 'Θαλασσινή', 'Θάλεια', 'Θεανώ', 'Θέκλα', 'Θέμις', 'Θεμιστόκλεια', 'Θεοδοσία', 'Θεοδότη', 'Θεοδούλη', 'Θεοδώρα', 'Θεόκλεια', 'Θεολογία', 'Θεοπίστη', 'Θεοφανία', 'Θεοφίλη', 'Θεοφύλακτη', 'Θεοχαρούλα', 'Θέτις', 'Θεώνη', 'Θηρεσία', 'Θωμαίς', 'Ιακωβίνα', 'Ιγνατία', 'Ινώ', 'Ιοκάστη', 'Ιορδανία', 'Ιουλία', 'Ιουλιανή', 'Ιππολύτη', 'Ίρις', 'Ισαβέλλα', 'Ισιδώρα', 'Ισμήνη', 'Ιφιγένεια', 'Ιωάννα', 'Ιωσηφίνα', 'Καλή', 'Καλλίνικη', 'Καλλιόπη', 'Καλλιρρόη', 'Καλομοίρα', 'Καλυψώ', 'Κανέλλα', 'Καρυοφυλλιά', 'Κασσάνδρα', 'Κασσιανή', 'Κερασιά', 'Κλαίρη', 'Κλειώ', 'Κλεοπάτρα', 'Κλημεντίνη', 'Κλυταιμνήστρα', 'Κοκκώνα', 'Κομνηνή', 'Κονδυλία', 'Κοραλία', 'Κορνηλία', 'Κόσμια', 'Κρινιώ', 'Κρυσταλλένια', 'Κυβέλη', 'Κυδωνία', 'Κυπαρισσία', 'Κυπριανή', 'Κυριακή', 'Κωνσταντίνα', 'Λαζαρία', 'Λαμπρινή', 'Λασκαρίνα', 'Λαυρεντία', 'Λεμονιά', 'Λευκοθέα', 'Λεώνη', 'Λεωνιδιά', 'Λήδα', 'Λητώ', 'Λουίζα', 'Λουκία', 'Λουλουδένια', 'Λυγερή', 'Λυδία', 'Μαγδαληνή', 'Μακρίνα', 'Μαλαματένια', 'Μαλβίνα', 'Μάνθα', 'Μαντώ', 'Μαργαρίτα', 'Μάρθα', 'Μαρία', 'Μαριάνθη', 'Μαρίνα', 'Μαρκέλλα', 'Ματθίλδη', 'Μαύρα', 'Μελένια', 'Μελέτια', 'Μελίνα', 'Μελπομένη', 'Μερόπη', 'Μεταξία', 'Μηλιά', 'Μιράντα', 'Μιχαέλα', 'Μόσχα', 'Μυρσίνη', 'Ναυσικά', 'Νεκταρία', 'Νεόκλεια', 'Νερατζιά', 'Νεφέλη', 'Νίκη', 'Νικητία', 'Νικολέτα', 'Ξανθή', 'Ξανθίππη', 'Ξένη', 'Οδύσσεια', 'Όλγα', 'Ολύμπια', 'Ουρανία', 'Παγώνα', 'Παναγία', 'Παναγιώτα', 'Πανδώρα', 'Παντελία', 'Πανωραία', 'Παρασκευή', 'Παρθένα', 'Πασχαλιά', 'Παταπία', 'Παυλίνα', 'Πελαγία', 'Περιστέρα', 'Περσεφόνη', 'Πέτρα', 'Πηγή', 'Πηνελόπη', 'Ποθητή', 'Πολύβια', 'Πολύδωρα', 'Πολύμνια', 'Πολυξένη', 'Πολυτίμη', 'Πολυχρονία', 'Πούλια', 'Προδρομία', 'Ραλλία', 'Ρέα', 'Ρεβέκκα', 'Ρεγγίνα', 'Ρηγούλα', 'Ροδιά', 'Ρόζα', 'Ρουμπίνη', 'Ρούσα', 'Ρωξάνη', 'Σαββούλα', 'Σαλώμη', 'Σαπφώ', 'Σάρρα', 'Σεβαστή', 'Σεβαστιανή', 'Σελήνη', 'Σεμίνα', 'Σεραφεία', 'Σμαράγδα', 'Σουλτάνα', 'Σουμέλα', 'Σοφία', 'Σπάρτη', 'Σπυριδούλα', 'Σταματίνα', 'Σταυρούλα', 'Στεργιανή', 'Στεφανία', 'Στυλιανή', 'Συμεωνία', 'Σωζούσα', 'Σωτηρία', 'Σωφρονία', 'Ταξιαρχία', 'Τατιάνα', 'Τερψιχόρη', 'Τιμοθέα', 'Τριαντάφυλλη', 'Τρισεύγενη', 'Τρυφωνία', 'Τσαμπίκα', 'Υακίνθη', 'Υβόννη', 'Υπαπαντή', 'Φαίδρα', 'Φανουρία', 'Φεβρωνία', 'Φερενίκη', 'Φιλαρέτη', 'Φιλίππα', 'Φιλιππία', 'Φιλιώ', 'Φιλοθέη', 'Φιλομήλα', 'Φλώρα', 'Φλωρεντία', 'Φοίβη', 'Φραντζέσκα', 'Φρειδερίκη', 'Φρύνη', 'Φωτεινή', 'Χάιδω', 'Χαρά', 'Χαραλαμπία', 'Χάρη', 'Χαρίκλεια', 'Χιονιά', 'Χλόη', 'Χριστοδούλα', 'Χριστόφιλη', 'Χριστοφόρα', 'Χρυσάνθη', 'Χρυσαυγή', 'Χρυσαφένια', 'Χρυσοβαλάντω', 'Χρυσόστομη', 'Χρυσούλα', ]; protected static $firstName = [ 'Αβραάμ', 'Αγαθάγγελος', 'Αγαθοκλής', 'Αγαθόνικος', 'Αγαμέμνων', 'Αγαπητός', 'Αγάπιος', 'Άγγελος', 'Αγησίλαος', 'Αδάμ', 'Αδαμάντιος', 'Άδωνις', 'Αθανάσιος', 'Αθηναγόρας', 'Αθηνόδωρος', 'Αιμίλιος', 'Ακριβός', 'Ακρίτας', 'Αλέξανδρος', 'Αλέξιος', 'Αλκιβιάδης', 'Αμβρόσιος', 'Αναγνώστης', 'Ανανίας', 'Αναξαγόρας', 'Ανάργυρος', 'Αναστάσιος', 'Ανδροκλής', 'Ανδρόνικος', 'Άνθιμος', 'Ανθούλης', 'Αντίγονος', 'Αντίπατρος', 'Αντύπας', 'Αντώνιος', 'Απόλλων', 'Απόστολος', 'Αργύριος', 'Άρης', 'Αρίσταρχος', 'Αριστόβουλος', 'Αριστομένης', 'Άριστος', 'Αριστοτέλης', 'Αριστοφάνης', 'Αρτέμιος', 'Αρχέλαος', 'Αρχιμήδης', 'Ασημής', 'Ασκληπιός', 'Αστέριος', 'Αυγέρης', 'Αύγουστος', 'Αυξέντιος', 'Αφέντης', 'Αχιλλέας', 'Βάιος', 'Βαλάντης', 'Βαλεντίνος', 'Βαλέριος', 'Βαρδής', 'Βαρθολομαίος', 'Βαρσάμος', 'Βασίλειος', 'Βασίλης', 'Βελισσάριος', 'Βενέτιος', 'Βενιαμίν', 'Βενιζέλος', 'Βησσαρίων', 'Βικέντιος', 'Βλαδίμηρος', 'Βλάσιος', 'Βρασίδας', 'Βύρων', 'Γαβριήλ', 'Γαλάτιος', 'Γαληνός', 'Γαρύφαλλος', 'Γεράσιμος', 'Γεώργιος', 'Γκίκας', 'Γρηγόριος', 'Δαμασκηνός', 'Δαμιανός', 'Δανιήλ', 'Δημήτριος', 'Δημοκράτης', 'Δημόκριτος', 'Δήμος', 'Δημοσθένης', 'Δίκαιος', 'Διογένης', 'Διομήδης', 'Διονύσιος', 'Δομήνικος', 'Δράκων', 'Δρόσος', 'Δωρόθεος', 'Ειρηναίος', 'Έκτορας', 'Ελευθέριος', 'Ελισσαίος', 'Εμμανουήλ', 'Έξαρχος', 'Επαμεινώνδας', 'Ερμής', 'Ερμόλαος', 'Ερρίκος', 'Ερωτόκριτος', 'Ευάγγελος', 'Ευγένιος', 'Ευδόξιος', 'Ευθύμιος', 'Ευκλείδης', 'Ευμένιος', 'Ευριπίδης', 'Ευσέβιος', 'Ευστάθιος', 'Ευστράτιος', 'Ευτύχιος', 'Εφραίμ', 'Ζαφείριος', 'Ζαχαρίας', 'Ζηνόβιος', 'Ζήνων', 'Ηλίας', 'Ηρακλής', 'Ηρόδοτος', 'Ησαΐας', 'Θαλής', 'Θεμιστοκλής', 'Θεοδόσιος', 'Θεόδουλος', 'Θεόδωρος', 'Θεόκλητος', 'Θεολόγος', 'Θεόπιστος', 'Θεοτόκης', 'Θεοφάνης', 'Θεόφιλος', 'Θεόφραστος', 'Θεοφύλακτος', 'Θεοχάρης', 'Θησεύς', 'Θουκυδίδης', 'Θρασύβουλος', 'Θωμάς', 'Ιάκωβος', 'Ιάσων', 'Ιγνάτιος', 'Ιερεμίας', 'Ιερόθεος', 'Ιερώνυμος', 'Ίκαρος', 'Ιορδάνης', 'Ιουλιανός', 'Ιούλιος', 'Ιπποκράτης', 'Ιππόλυτος', 'Ισαάκ', 'Ισίδωρος', 'Ιωακείμ', 'Ιωάννης', 'Ίων', 'Ιωνάς', 'Ιωσήφ', 'Καλλίνικος', 'Κάρολος', 'Κηρύκος', 'Κίμων', 'Κλεάνθης', 'Κλέαρχος', 'Κλεόβουλος', 'Κλεομένης', 'Κλεόπας', 'Κλήμης', 'Κομνηνός', 'Κορνήλιος', 'Κοσμάς', 'Κρυστάλλης', 'Κυπριανός', 'Κυριαζής', 'Κυριάκος', 'Κύρος', 'Κωνσταντίνος', 'Λαέρτης', 'Λάζαρος', 'Λάμπρος', 'Λαοκράτης', 'Λάσκαρης', 'Λαυρέντιος', 'Λέανδρος', 'Λεμονής', 'Λεονάρδος', 'Λέων', 'Λεωνίδας', 'Λογοθέτης', 'Λουδοβίκος', 'Λουκάς', 'Λουκιανός', 'Λυκούργος', 'Λύσανδρος', 'Μαγδαληνός', 'Μακάριος', 'Μαρίνος', 'Μάριος', 'Μάρκος', 'Μαρτίνος', 'Ματθαίος', 'Μαυρίκιος', 'Μαυροειδής', 'Μαύρος', 'Μεγακλής', 'Μεθόδιος', 'Μελέτιος', 'Μένανδρος', 'Μενέλαος', 'Μερκούριος', 'Μηνάς', 'Μιλτιάδης', 'Μίνωας', 'Μιχαήλ', 'Ναθαναήλ', 'Ναπολέων', 'Νέαρχος', 'Νεκτάριος', 'Νεοκλής', 'Νεόφυτος', 'Νίκανδρος', 'Νικήτας', 'Νικηφόρος', 'Νικόδημος', 'Νικόλαος', 'Νίκων', 'Ξανθός', 'Ξενοφώντης', 'Οδυσσέας', 'Όθων', 'Όμηρος', 'Ορέστης', 'Ορφέας', 'Παναγιώτης', 'Πανορμίτης', 'Πανταζής', 'Παντελεήμων', 'Παρασκευάς', 'Παράσχος', 'Πάρις', 'Πασχάλης', 'Πάτροκλος', 'Παύλος', 'Παυσανίας', 'Πελοπίδας', 'Περικλής', 'Πέτρος', 'Πίνδαρος', 'Πλάτων', 'Πλούταρχος', 'Πολύβιος', 'Πολύδωρος', 'Πολυζώης', 'Πολύκαρπος', 'Πολυκράτης', 'Πολυχρόνιος', 'Πραξιτέλης', 'Πρόδρομος', 'Προκόπιος', 'Προμηθέας', 'Πυθαγόρας', 'Πύρρος', 'Ράλλης', 'Ραφαήλ', 'Ρήγας', 'Ρίζος', 'Ροδόλφος', 'Ρωμανός', 'Σάββας', 'Σαμουήλ', 'Σαράντης', 'Σεβαστιανός', 'Σεραφείμ', 'Σέργιος', 'Σολομών', 'Σόλων', 'Σοφοκλής', 'Σπυρίδων', 'Σταμάτιος', 'Σταύρος', 'Στέργιος', 'Στέφανος', 'Στυλιανός', 'Συμεών', 'Σώζων', 'Σωκράτης', 'Σωτήριος', 'Ταξίαρχος', 'Τηλέμαχος', 'Τιμόθεος', 'Τιμολέων', 'Τίμων', 'Τίτος', 'Τριαντάφυλλος', 'Τρύφων', 'Τσαμπίκος', 'Υάκινθος', 'Φαίδων', 'Φανούριος', 'Φιλήμων', 'Φίλιππος', 'Φοίβος', 'Φραγκίσκος', 'Φρειδερίκος', 'Φρίξος', 'Φωκάς', 'Φωκίων', 'Φωτεινός', 'Φώτιος', 'Χαράλαμπος', 'Χαρίλαος', 'Χαρίτος', 'Χρήστος', 'Χριστόδουλος', 'Χριστόφορος', 'Χρύσανθος', 'Χρυσοβαλάντιος', 'Χρυσόστομος', 'Αποστολία', 'Αυγή', 'Αγάθη', 'Αγάπη', 'Αγγελική', 'Αγλαΐα', 'Αγνή', 'Αγόρω', 'Αδαμαντία', 'Αηδόνα', 'Αθανασία', 'Αθηνά', 'Αθηνοδώρα', 'Αικατερίνη', 'Αιμιλία', 'Ακριβή', 'Αλεξάνδρα', 'Αλεξία', 'Αλίκη', 'Άλκηστις', 'Αλκινόη', 'Αμαλία', 'Αμβροσία', 'Αμφιθέα', 'Αμφιτρίτη', 'Ανάργυρη', 'Αναστασία', 'Ανατολή', 'Ανδριανή', 'Ανδρομάχη', 'Ανδρομέδα', 'Ανδρονίκη', 'Ανθή', 'Άννα', 'Αντιγόνη', 'Αντωνία', 'Απολλωνία', 'Αποστολία', 'Αργυρώ', 'Αρετή', 'Αριάδνη', 'Αριστέα', 'Άρτεμις', 'Αρτεμισία', 'Αρχοντία', 'Ασημίνα', 'Ασπασία', 'Αστέρω', 'Αταλάντη', 'Αυγουστίνα', 'Αφέντρα', 'Αφροδίτη', 'Αχιλλεία', 'Βάγια', 'Βαλάντω', 'Βαλεντίνα', 'Βαλέρια', 'Βαρβάρα', 'Βαρσαμία', 'Βασιλεία', 'Βασιλική', 'Βεατρίκη', 'Βελισσαρία', 'Βενετία', 'Βερόνικα', 'Βησσαρία', 'Βικέντια', 'Βικτόρια', 'Βιολέτα', 'Βιργινία', 'Βλασία', 'Βρισηίς', 'Γαβριέλλα', 'Γαλάτεια', 'Γαλήνη', 'Γαρυφαλλιά', 'Γενοβέφα', 'Γερακίνα', 'Γερασιμούλα', 'Γεσθημανή', 'Γεωργία', 'Γιασεμή', 'Γκόλφω', 'Γλαύκη', 'Γλυκερία', 'Γραμματική', 'Δαβιδούλα', 'Δαμασκηνή', 'Δαμιανή', 'Δανάη', 'Δάφνη', 'Δέσποινα', 'Δήμητρα', 'Δημούλα', 'Διαλεκτή', 'Διδώ', 'Δικαία', 'Διονυσία', 'Δόμνα', 'Δροσιά', 'Δωροθέα', 'Ειρήνη', 'Ελένη', 'Ελεονόρα', 'Ελευθερία', 'Ελισάβετ', 'Έλλη', 'Ελπίς', 'Εμμανουέλα', 'Επιστήμη', 'Ερασμία', 'Ερατώ', 'Εριέτα', 'Εριφύλη', 'Ερμιόνη', 'Ερωφίλη', 'Εύα', 'Ευαγγελία', 'Ευανθία', 'Ευγενία', 'Ευδοκία', 'Ευδοξία', 'Ευθαλία', 'Ευθυμία', 'Εύκλεια', 'Ευλαμπία', 'Ευρυδίκη', 'Ευρύκλεια', 'Ευσεβεία', 'Ευσταθία', 'Ευστρατία', 'Ευτέρπη', 'Ευτυχία', 'Ζαμπέτα', 'Ζαφειρία', 'Ζαχαρούλα', 'Ζηναϊς', 'Ζηνοβία', 'Ζησούλα', 'Ζωή', 'Ήβη', 'Ηλέκτρα', 'Ήλια', 'Ηλιάνα', 'Ήρα', 'Ηράκλεια', 'Ηώ', 'Θαλασσινή', 'Θάλεια', 'Θεανώ', 'Θέκλα', 'Θέμις', 'Θεμιστόκλεια', 'Θεοδοσία', 'Θεοδότη', 'Θεοδούλη', 'Θεοδώρα', 'Θεόκλεια', 'Θεολογία', 'Θεοπίστη', 'Θεοφανία', 'Θεοφίλη', 'Θεοφύλακτη', 'Θεοχαρούλα', 'Θέτις', 'Θεώνη', 'Θηρεσία', 'Θωμαίς', 'Ιακωβίνα', 'Ιγνατία', 'Ινώ', 'Ιοκάστη', 'Ιορδανία', 'Ιουλία', 'Ιουλιανή', 'Ιππολύτη', 'Ίρις', 'Ισαβέλλα', 'Ισιδώρα', 'Ισμήνη', 'Ιφιγένεια', 'Ιωάννα', 'Ιωσηφίνα', 'Καλή', 'Καλλίνικη', 'Καλλιόπη', 'Καλλιρρόη', 'Καλομοίρα', 'Καλυψώ', 'Κανέλλα', 'Καρυοφυλλιά', 'Κασσάνδρα', 'Κασσιανή', 'Κερασιά', 'Κλαίρη', 'Κλειώ', 'Κλεοπάτρα', 'Κλημεντίνη', 'Κλυταιμνήστρα', 'Κοκκώνα', 'Κομνηνή', 'Κονδυλία', 'Κοραλία', 'Κορνηλία', 'Κόσμια', 'Κρινιώ', 'Κρυσταλλένια', 'Κυβέλη', 'Κυδωνία', 'Κυπαρισσία', 'Κυπριανή', 'Κυριακή', 'Κωνσταντίνα', 'Λαζαρία', 'Λαμπρινή', 'Λασκαρίνα', 'Λαυρεντία', 'Λεμονιά', 'Λευκοθέα', 'Λεώνη', 'Λεωνιδιά', 'Λήδα', 'Λητώ', 'Λουίζα', 'Λουκία', 'Λουλουδένια', 'Λυγερή', 'Λυδία', 'Μαγδαληνή', 'Μακρίνα', 'Μαλαματένια', 'Μαλβίνα', 'Μάνθα', 'Μαντώ', 'Μαργαρίτα', 'Μάρθα', 'Μαρία', 'Μαριάνθη', 'Μαρίνα', 'Μαρκέλλα', 'Ματθίλδη', 'Μαύρα', 'Μελένια', 'Μελέτια', 'Μελίνα', 'Μελπομένη', 'Μερόπη', 'Μεταξία', 'Μηλιά', 'Μιράντα', 'Μιχαέλα', 'Μόσχα', 'Μυρσίνη', 'Ναυσικά', 'Νεκταρία', 'Νεόκλεια', 'Νερατζιά', 'Νεφέλη', 'Νίκη', 'Νικητία', 'Νικολέτα', 'Ξανθή', 'Ξανθίππη', 'Ξένη', 'Οδύσσεια', 'Όλγα', 'Ολύμπια', 'Ουρανία', 'Παγώνα', 'Παναγία', 'Παναγιώτα', 'Πανδώρα', 'Παντελία', 'Πανωραία', 'Παρασκευή', 'Παρθένα', 'Πασχαλιά', 'Παταπία', 'Παυλίνα', 'Πελαγία', 'Περιστέρα', 'Περσεφόνη', 'Πέτρα', 'Πηγή', 'Πηνελόπη', 'Ποθητή', 'Πολύβια', 'Πολύδωρα', 'Πολύμνια', 'Πολυξένη', 'Πολυτίμη', 'Πολυχρονία', 'Πούλια', 'Προδρομία', 'Ραλλία', 'Ρέα', 'Ρεβέκκα', 'Ρεγγίνα', 'Ρηγούλα', 'Ροδιά', 'Ρόζα', 'Ρουμπίνη', 'Ρούσα', 'Ρωξάνη', 'Σαββούλα', 'Σαλώμη', 'Σαπφώ', 'Σάρρα', 'Σεβαστή', 'Σεβαστιανή', 'Σελήνη', 'Σεμίνα', 'Σεραφεία', 'Σμαράγδα', 'Σουλτάνα', 'Σουμέλα', 'Σοφία', 'Σπάρτη', 'Σπυριδούλα', 'Σταματίνα', 'Σταυρούλα', 'Στεργιανή', 'Στεφανία', 'Στυλιανή', 'Συμεωνία', 'Σωζούσα', 'Σωτηρία', 'Σωφρονία', 'Ταξιαρχία', 'Τατιάνα', 'Τερψιχόρη', 'Τιμοθέα', 'Τριαντάφυλλη', 'Τρισεύγενη', 'Τρυφωνία', 'Τσαμπίκα', 'Υακίνθη', 'Υβόννη', 'Υπαπαντή', 'Φαίδρα', 'Φανουρία', 'Φεβρωνία', 'Φερενίκη', 'Φιλαρέτη', 'Φιλίππα', 'Φιλιππία', 'Φιλιώ', 'Φιλοθέη', 'Φιλομήλα', 'Φλώρα', 'Φλωρεντία', 'Φοίβη', 'Φραντζέσκα', 'Φρειδερίκη', 'Φρύνη', 'Φωτεινή', 'Χάιδω', 'Χαρά', 'Χαραλαμπία', 'Χάρη', 'Χαρίκλεια', 'Χιονιά', 'Χλόη', 'Χριστοδούλα', 'Χριστόφιλη', 'Χριστοφόρα', 'Χρυσάνθη', 'Χρυσαυγή', 'Χρυσαφένια', 'Χρυσοβαλάντω', 'Χρυσόστομη', 'Χρυσούλα', ]; protected static $lastNameMale = [ 'Αγγελίδης', 'Αγγελόπουλος', 'Αθανασιάδης', 'Αλαφούζος', 'Αλεβίζος', 'Αλεξόπουλος', 'Αλιβιζάτος', 'Αναγνωστόπουλος', 'Αναστασιάδης', 'Αναστασίου', 'Ανδρεάδης', 'Αντωνιάδης', 'Αντωνόπουλος', 'Αποστολόπουλος', 'Αξιώτης', 'Βαρουξής', 'Βασιλείου', 'Βασιλόπουλος', 'Βενιζέλος', 'Βέργας', 'Βιτάλης', 'Βούλγαρης', 'Γαλάνης', 'Γερμανός', 'Γεωργίου', 'Γεωργιάδης', 'Γιάγκος', 'Γιαννόπουλος', 'Γιαννακόπουλος', 'Γιάνναρης', 'Γούσιος', 'Γρηγοριάδης', 'Δασκαλόπουλος', 'Δελής', 'Διαμαντόπουλος', 'Δημητριάδης', 'Δουρέντης', 'Ελευθερόπουλος', 'Ελευθεριάδης', 'Ευθυμιάδης', 'Ευσταθιάδης', 'Ευταξίας', 'Ζαχαριάδης', 'Ζερβός', 'Ζωγραφός', 'Ηλιάδης', 'Ηλιόπουλος', 'Θεοτόκης', 'Θεοδωρόπουλος', 'Θεοδώρου', 'Θεοδωρίδης', 'Ιατρίδης', 'Ιωαννίδης', 'Καλύβας', 'Καραβίας', 'Καννελόπουλος', 'Καραγιάννης', 'Κεδίκογλου', 'Κολιάτσος', 'Κόκκινος', 'Κομνηνός', 'Κοντολέων', 'Κοντός', 'Κόρακας', 'Κορομηλάς', 'Κορωναίος', 'Κοσμόπουλος', 'Κουταλιανός', 'Κυπραίος', 'Κωνσταντίνου', 'Κωνσταντινίδης', 'Κωνσταντόπουλος', 'Κωστόπουλος', 'Κρητικός', 'Κυριακόπουλος', 'Λαμέρας', 'Λαμπρόπουλος', 'Λούλης', 'Μακρής', 'Μανιάκης', 'Μαρκόπουλος', 'Μαυρλίδης', 'Μεταξάς', 'Μιχαηλίδης', 'Μπλέτσας', 'Νικολαΐδης', 'Νικολάκος', 'Νικολόπουλος', 'Ξανθόπουλος', 'Ξένος', 'Οικονομίδης', 'Ουζουνίδης', 'Παναγιωτίδης', 'Πανταζής', 'Παπαγεωργίου', 'Παπάγος', 'Παπαδάκης', 'Παπαδόπουλος', 'Παπάζογλου', 'Παπακώστας', 'Παπανδρέου', 'Παπανικολάου', 'Παπαντωνίου', 'Παπαστεφάνου', 'Παπαφιλίππου', 'Παπαϊωάννου', 'Παππάς', 'Παυλόπουλος', 'Πολίτης', 'Πρωτοβεστιάριος', 'Πρωτονοτάριος', 'Ρούσσος', 'Ρέντης', 'Ράγκος', 'Ρόκας', 'Σακελλάρης', 'Σαμαράς', 'Σκλαβούνος', 'Σπανός', 'Σιδέρης', 'Σπηλιωτόπουλος', 'Σπυρόπουλος', 'Σταματιάδης', 'Σταυρόπουλος', 'Στεφανόπουλος', 'Ταμτάκος', 'Τοκατλίδης', 'Τριανταφυλλίδης', 'Τρικούπη', 'Τρικούπης', 'Φιλιππίδης', 'Φλέσσας', 'Φωτιάδης', 'Φωτόπουλος', 'Χαραλαμπίδης', 'Χατζηνικόλαου', 'Χριστόπουλος', ]; protected static $lastNameFemale = [ 'Αγγελίδου', 'Αγγελοπούλου', 'Αλεξάνδρου', 'Αλεξάνδρου', 'Αλεξίου', 'Αναγνώστου', 'Αναστασίου', 'Ανδρέου', 'Αντωνοπούλου', 'Ανυφαντή', 'Ανυφαντή', 'Αργυρού', 'Βαριμπόμπη', 'Βιτάλη', 'Γάσπαρη', 'Γαλάνη', 'Γεννήτη', 'Γερμανού', 'Γεωγιάδου', 'Γεωργίβαλου', 'Γεωργίου', 'Γιακουμή', 'Γιαννακοπούλου', 'Γρηγοριάδου', 'Δασκαλοπούλου', 'Διδασκάλου', 'Δημητριάδου', 'Ελευθερίου', 'Ευθυμιάδου', 'Ηλιοπούλου', 'Θεοτόκου', 'Θεοδωροπούλου', 'Θεοδώρου', 'Θεοδωρίδου', 'Ιωάννου', 'Καπετανάκη', 'Καπνού', 'Καρσιβάνη', 'Κοκκίνου', 'Κωνσταντινίδου', 'Κωνσταντίνου', 'Κυριακοπούλου', 'Λάσκαρη', 'Λασκαρού', 'Μάκρη', 'Μακρή', 'Μοραΐτη', 'Μπόγρη', 'Μυλωνά', 'Νικολάου', 'Νικολοπούλου', 'Ξανθοπούλου', 'Οικονομίδου', 'Οικονομοπούλου', 'Οικονόμου', 'Παπαδοπούλου', 'Παπακιρίσκου', 'Παπακωνσταντίνου', 'Παπαμάρκου', 'Παπαστάμου', 'Ράφτη', 'Σακελλαρίου', 'Σελινά', 'Σκουτέρη', 'Σπανού', 'Σταματιάδου', 'Σωπολιάτη', 'Τριανταφυλλίδου', 'Φοσκιά', 'Φωτιάδου', 'Χαραλαμπίδου', 'Χατζηιωάννου', ]; protected static $titleMale = ['κος.', 'κ.']; protected static $titleFemale = ['δις.', 'δνις.', 'κα.']; /** * @param string|null $gender 'male', 'female' or null for any * * @example 'Αγγελόπουλος' */ public function lastName($gender = null) { if ($gender === static::GENDER_MALE) { return static::lastNameMale(); } if ($gender === static::GENDER_FEMALE) { return static::lastNameFemale(); } return $this->generator->parse(static::randomElement(static::$lastNameFormat)); } /** * @example 'Θεοδωρόπουλος' */ public static function lastNameMale() { return static::randomElement(static::$lastNameMale); } /** * @example 'Κοκκίνου' */ public static function lastNameFemale() { return static::randomElement(static::$lastNameFemale); } } PK A�)[�� � + faker/src/Faker/Provider/en_NZ/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_NZ; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { /** * An array of New Zealand TLDs. * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/.nz * * @var array */ protected static $tld = [ 'com', 'nz', 'ac.nz', 'co.nz', 'geek.nz', 'gen.nz', 'kiwi.nz', 'maori.nz', 'net.nz', 'org.nz', 'school.nz', 'cri.nz', 'govt.nz', 'health.nz', 'iwi.nz', 'mil.nz', 'parliament.nz', ]; } PK A�)[�*6�t t . faker/src/Faker/Provider/en_NZ/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_NZ; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { /** * An array of en_NZ landline phone number formats * * @var array */ protected static $formats = [ // National Calls '{{areaCode}}{{beginningNumber}}######', '{{areaCode}} {{beginningNumber}}## ####', ]; /** * An array of en_NZ mobile (cell) phone number formats * * @var array */ protected static $mobileFormats = [ // Local '02########', '02#########', '02# ### ####', '02# #### ####', ]; /** * An array of toll free phone number formats * * @var array */ protected static $tollFreeFormats = [ '0508######', '0508 ######', '0508 ### ###', '0800######', '0800 ######', '0800 ### ###', ]; /** * An array of en_NZ landline area codes * * @var array */ protected static $areaCodes = [ '02', '03', '04', '06', '07', '09', ]; /** * An array of en_NZ landline beginning numbers * * @var array */ protected static $beginningNumbers = [ '2', '3', '4', '5', '6', '7', '8', '9', ]; /** * Return a en_NZ mobile phone number * * @return string */ public static function mobileNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$mobileFormats)); } /** * Return a en_NZ toll free phone number * * @return string */ public static function tollFreeNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$tollFreeFormats)); } /** * Return a en_NZ landline area code * * @return string */ public static function areaCode() { return static::numerify(static::randomElement(static::$areaCodes)); } /** * Return a en_NZ landline beginning number * * @return string */ public static function beginningNumber() { return static::numerify(static::randomElement(static::$beginningNumbers)); } } PK A�)[�� E� � * faker/src/Faker/Provider/en_NZ/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_NZ; class Address extends \Faker\Provider\en_US\Address { /** * An array of en_NZ (New Zealand) building number formats * * @var array */ protected static $buildingNumber = ['%', '%#', '%##']; /** * An array of en_NZ (New Zealand) street suffixes * * @var array */ protected static $streetSuffix = [ 'Avenue', 'Close', 'Court', 'Crescent', 'Drive', 'Esplanade', 'Grove', 'Heights', 'Highway', 'Hill', 'Lane', 'Line', 'Mall', 'Parade', 'Place', 'Quay', 'Rise', 'Road', 'Square', 'Street', 'Terrace', 'Way', ]; /** * City suffixes * * @var array */ protected static $citySuffix = ['ville', 'ston']; /** * City formats * * @var array */ protected static $cityFormats = ['{{firstName}}{{citySuffix}}']; /** * An array of en_NZ (New Zealand) regions * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/Regions_of_New_Zealand * * @var array */ protected static $region = [ 'Auckland', 'Bay of Plenty', 'Canterbury', 'Gisborne', 'Hawkes Bay', 'Manawatu-Whanganui', 'Marlborough', 'Nelson', 'Northland', 'Otago', 'Southland', 'Taranaki', 'Tasman', 'Waikato', 'Wellington', 'West Coast', ]; /** * An array of en_NZ (New Zealand) poscode formats * * @var array */ protected static $postcode = ['####']; /** * An array of en_NZ (New Zealand) address formats * * @var array */ protected static $addressFormats = ['{{buildingNumber}} {{streetName}}, {{city}}, {{region}}, {{postcode}}']; /** * An array of en_NZ (New Zealand) street address formats * * @var array */ protected static $streetAddressFormats = ['{{buildingNumber}} {{streetName}}']; /** * Return a en_NZ (New Zealand) postcode * * @return string */ public static function postcode() { return static::numerify(static::randomElement(static::$postcode)); } /** * Return a en_NZ (New Zealand) region * * @return string */ public static function region() { return static::randomElement(static::$region); } } PK A�)[0�ڋ� � * faker/src/Faker/Provider/ka_GE/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ka_GE; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * @see list of Georgian banks (2015-12-26), source: https://www.nbg.gov.ge/index.php?m=403 */ protected static $banks = [ 'ბანკი რესპუბლიკა', 'თიბისი ბანკი', 'საქართველოს ბანკი', 'ლიბერთი ბანკი', 'ბაზისბანკი', 'ვითიბი ბანკი ჯორჯია', 'ბანკი ქართუ', 'პროკრედიტ ბანკი', 'სილქ როუდ ბანკი ', 'კაპიტალ ბანკი ', 'აზერბაიჯანის საერთაშორისო ბანკი - საქართველო ', 'ზირაათ ბანკის თბილისის ფილიალი ', 'კავკასიის განვითარების ბანკი - საქართველო', 'იშ ბანკი საქართველო', 'პროგრეს ბანკი', 'კორ სტანდარტ ბანკი', 'ხალიკ ბანკი საქართველო ', 'პაშა ბანკი საქართველო', 'ფინკა ბანკი საქართველო', ]; /** * @example 'თიბისი ბანკი' */ public static function bank() { return static::randomElement(static::$banks); } /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'GE', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[�9�� � + faker/src/Faker/Provider/ka_GE/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ka_GE; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = [ 'posta.ge', 'boom.ge', 'hotmail.com', 'gmail.com', 'yahoo.com', 'mail.ru', 'avoe.ge', ]; protected static $tld = [ 'ge', 'ge', 'ge', 'ge', 'ge', 'com.ge', 'edu.ge', 'net.ge', 'org.ge', 'pvt.ge', 'gov.ge', 'mil.ge', 'com', 'biz', 'info', 'net', 'org', ]; } PK A�)[d��w . faker/src/Faker/Provider/ka_GE/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ka_GE; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+995 ### ## ## ##', '### ## ## ##', '#########', '(###) ## ## ##', '+995(##)#######', ]; } PK A�)[jeI��: �: * faker/src/Faker/Provider/ka_GE/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ka_GE; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cityPrefix = ['ქალაქი', 'ქ.']; protected static $regionSuffix = ['რაიონი']; protected static $streetSuffix = [ 'ჩიხი', 'ქ.', 'გამზირი', 'ქუჩა', 'გზატკეცილი', 'მოედანი', 'ბულვარი', 'აღმართი', 'ხეივანი', ]; protected static $buildingNumber = ['%#']; protected static $postcode = ['####']; protected static $country = [ 'ავსტრალია', 'ავსტრია', 'ავღანეთი', 'აზერბაიჯანი', 'ალანდის კუნძულები', 'ალბანეთი', 'ალჟირი', 'ამერიკის სამოა', 'ანგილია', 'ანგოლა', 'ანდორა', 'ანტარქტიდა', 'ანტიგუა და ბარბუდა', 'არაბთა გაერთიანებული საამიროები', 'არგენტინა', 'არუბა', 'აღმოსავლეთი ტიმორი', 'აშშ', 'აშშ-ის მიმდებარე მცირე კუნძულები', 'ახალი ზელანდია', 'ახალი კალედონია', 'ბანგლადეში', 'ბარბადოსი', 'ბაჰამის კუნძულები', 'ბაჰრეინი', 'ბელარუსი', 'ბელგია', 'ბელიზი', 'ბენინი', 'ბერმუდის კუნძულები', 'ბოლივია', 'ბოსნია და ჰერცეგოვინა', 'ბოტსვანა', 'ბრაზილია', 'ბრუნეი დარუსალამი', 'ბუვე', 'ბულგარეთი', 'ბურკინა-ფასო', 'ბურუნდი', 'ბჰუტანი', 'გაბონი', 'გაერთიანებული სამეფო', 'გაიანა', 'გამბია', 'განა', 'გერმანია', 'გერნზი', 'გვადელუპა', 'გვატემალა', 'გვინეა', 'გვინეა-ბისაუ', 'გიბრალტარი', 'გრენადა', 'გრენლანდია', 'გუამი', 'დანია', 'დასავლეთი საჰარა', 'დომინიკა', 'დომინიკელთა რესპუბლიკა', 'ეგვიპტე', 'ეთიოპია', 'ეკვადორი', 'ეკვატორული გვინეა', 'ერაყი', 'ერიტრეა', 'ესპანეთი', 'ესტონეთი', 'ვანუატუ', 'ვატიკანი (წმინდა საყდარი)', 'ვენესუელა', 'ვიეტნამი', 'ვირჯინის კუნძულები (აშშ-ის)', 'ვირჯინის კუნძულები (ბრიტანეთის)', 'ზამბია', 'ზიმბაბვე', 'თურქეთი', 'თურქმენეთი', 'იამაიკა', 'იაპონია', 'იემენი', 'ინდოეთი', 'ინდონეზია', 'იორდანია', 'ირანის მუსულმანური რესპუბლიკა', 'ირლანდია', 'ისლანდია', 'ისრაელი', 'იტალია', 'კაბო-ვერდე', 'კაიმანის კუნძულები', 'კამბოჯა', 'კამერუნი', 'კანადა', 'კატარი', 'კენია', 'კვიპროსი', 'კირიბატი', 'კოლუმბია', 'კომორის კუნძულების კავშირი', 'კონგო', 'კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა', 'კოსტა-რიკა', 'კოტ-დ’ივუარი', 'კუბა', 'კუკის კუნძულები', 'კუნძული მენი', 'ლაოსის სახალხო დემოკრატიული რესპუბლიკა', 'ლატვია', 'ლესოთო', 'ლიბანი', 'ლიბერია', 'ლიბიის არაბული ჯამაჰირია', 'ლიტვა', 'ლიხტენშტაინი', 'ლუქსემბურგი', 'მადაგასკარი', 'მავრიკი', 'მავრიტანია', 'მაიოტა', 'მაკაო', 'მაკედონია', 'მალავი', 'მალაიზია', 'მალდივი', 'მალი', 'მალტა', 'მაროკო', 'მარტინიკა', 'მარშალის კუნძულები', 'მექსიკა', 'მიანმარი', 'მიკრონეზიის ფედერაციული შტატები', 'მოზამბიკი', 'მოლდოვას რესპუბლიკა', 'მონაკო', 'მონსერატი', 'მონღოლეთი', 'ნამიბია', 'ნაურუ', 'ნეპალი', 'ნიგერი', 'ნიგერია', 'ნიდერლანდი', 'ნიდერლანდის ანტილები', 'ნიკარაგუა', 'ნიუე', 'ნორვეგია', 'ნორფოლკი (კუნძული)', 'ომანი', 'პაკისტანი', 'პალაუ', 'პალესტინის ტერიტორიები, ოკუპირებული', 'პანამა', 'პაპუა-ახალი გვინეა', 'პარაგვაი', 'პერუ', 'პიტკერნის კუნძულები', 'პოლონეთი', 'პორტუგალია', 'პუერტო-რიკო', 'რეიუნიონი', 'რუანდა', 'რუმინეთი', 'რუსეთი', 'საბერძნეთი', 'სალვადორი', 'სამოა', 'სამხრეთი აფრიკა', 'სამხრეთი გეორგია და სამხრეთ სენდვიჩის კუნძულები', 'სამხრეთი კორეა', 'სან-მარინო', 'სან-ტომე და პრინსიპი', 'საუდის არაბეთი', 'საფრანგეთი', 'საფრანგეთის გვიანა', 'საფრანგეთის პოლინეზია', 'საფრანგეთის სამხრეთული და ანტარქტიდული ტერიტორია', 'საქართველო', 'სეიშელი', 'სენ-ბართელმი', 'სენ-პიერი და მიკელონი', 'სენეგალი', 'სენტ-ვინსენტი და გრენადინები', 'სენტ-კიტსი და ნევისი', 'სენტ-ლუსია', 'სერბეთი', 'სვაზილენდი', 'სვალბარდი და იან-მაიენი', 'სიერა-ლეონე', 'სინგაპური', 'სირიის არაბთა რესპუბლიკა', 'სლოვაკეთი', 'სლოვენია', 'სოლომონის კუნძულები', 'სომალი', 'სომხეთი', 'სუდანი', 'სურინამი', 'ტაივანი', 'ტაილანდი', 'ტანზანიის გაერთიანებული რესპუბლიკა', 'ტაჯიკეთი', 'ტერქსისა და კაიკოსის კუნძულები', 'ტოგო', 'ტოკელაუ', 'ტონგა', 'ტრინიდადი და ტობაგო', 'ტუვალუ', 'ტუნისი', 'უგანდა', 'უზბეკეთი', 'უკრაინა', 'უნგრეთი', 'უოლისი და ფუტუნა', 'ურუგვაი', 'ფარერის კუნძულები', 'ფილიპინები', 'ფინეთი', 'ფიჯი', 'ფოლკლენდის კუნძულები (მალვინები)', 'ქოქოსის კუნძულები', 'ქუვეითი', 'ყაზახეთი', 'ყირგიზეთი', 'შვედეთი', 'შვეიცარია', 'შობის კუნძული', 'შრი-ლანკა', 'ჩადი', 'ჩერნოგორია', 'ჩეხეთი', 'ჩილე', 'ჩინეთი', 'ჩრდილოეთი კორეა', 'ჩრდილოეთი მარიანას კუნძულები', 'ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა', 'წმინდა ელენეს კუნძული', 'წმინდა მარტინი (საფრანგეთის ნაწილი)', 'ხორვატია', 'ჯერზი', 'ჯიბუტი', 'ჰაიტი', 'ჰერდი და მაკდონალდის კუნძულები', 'ჰონგ-კონგი', 'ჰონდურასი', ]; protected static $region = [ 'აფხაზეთი', 'აჭარა', 'იმერეთი', 'სამეგრელო-ზემო სვანეთი', 'მცხეთა-მთიანეთი', 'სამცხე-ჯავახეთი', 'შიდა ქართლი', 'კახეთი', 'რაჭა-ლეჩხუმი და ქვემო სვანეთი', 'გურია', 'ქვემო ქართლი', ]; protected static $regionGenitiveForm = [ 'აფხაზეთის', 'აჭარის', 'იმერეთის', 'სამეგრელო-ზემო სვანეთის', 'მცხეთა-მთიანეთის', 'სამცხე-ჯავახეთის', 'შიდა ქართლის', 'კახეთის', 'რაჭა-ლეჩხუმი და ქვემო სვანეთის', 'გურიის', 'ქვემო ქართლის', ]; protected static $city = [ 'აბაშა', 'ამბროლაური', 'ახალი ათონი', 'ახალქალაქი', 'ახალციხე', 'ახმეტა', 'ბათუმი', 'ბაღდათი', 'ბოლნისი', 'ბორჯომი', 'გაგრა', 'გალი', 'გარდაბანი', 'გორი', 'გუდაუთა', 'გურჯაანი', 'დედოფლისწყარო', 'დმანისი', 'დუშეთი', 'ვალე', 'ვანი', 'ზესტაფონი', 'ზუგდიდი', 'თბილისი', 'თეთრიწყარო', 'თელავი', 'თერჯოლა', 'კასპი', 'ლაგოდეხი', 'ლანჩხუთი', 'მარნეული', 'მარტვილი', 'მცხეთა', 'ნინოწმინდა', 'ოზურგეთი', 'ონი', 'ოჩამჩირე', 'რუსთავი', 'საგარეჯო', 'სამტრედია', 'საჩხერე', 'სენაკი', 'სიღნაღი', 'სოხუმი', 'ტყვარჩელი', 'ტყიბული', 'ფოთი', 'ქარელი', 'ქობულეთი', 'ქუთაისი', 'ყვარელი', 'ცაგერი', 'ცხინვალი', 'წალენჯიხა', 'წალკა', 'წნორი', 'წყალტუბო', 'ჭიათურა', 'ხაშური', 'ხობი', 'ხონი', 'ჯვარი', ]; protected static $street = [ 'რუსთაველის', 'ტაბიძის', 'აღმაშენებლის', 'ბარათაშვილის', 'თამარ მეფის', 'სააკაძის', 'ყაზბეგის', 'რობაქიძის', 'ვაჟა-ფშაველას', 'ნუცუბიძის', 'შეშელიძის', 'სააკაძის', 'სანაპიროს', 'გორგასლის', 'ელიავას', 'ჭონქაძის', 'ფანასკერტელის', ]; protected static $addressFormats = [ 'საქართველო, {{regionGenitiveForm}} {{regionSuffix}}, {{city}}, {{streetAddress}}, {{postcode}}', '{{regionGenitiveForm}} {{regionSuffix}}, {{city}}, {{streetAddress}}, {{postcode}}', '{{streetAddress}}, {{postcode}}, {{city}}, {{regionGenitiveForm}} {{regionSuffix}}', '{{streetAddress}}, {{postcode}}, {{city}}, {{regionGenitiveForm}} {{regionSuffix}}, საქართველო', '{{city}}, {{streetAddress}}, {{postcode}}', 'საქართველო, {{city}}, {{streetAddress}}, {{postcode}}', '{{streetAddress}}, {{postcode}}, {{city}}', '{{streetAddress}}, {{postcode}}, {{city}}, საქართველო', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{street}} {{streetSuffix}} #{{buildingNumber}}', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityPrefix}} {{cityName}}', ]; public static function regionSuffix() { return static::randomElement(static::$regionSuffix); } public static function region() { return static::randomElement(static::$region); } public static function regionGenitiveForm() { return static::randomElement(static::$regionGenitiveForm); } public static function cityName() { return static::randomElement(static::$city); } public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } public static function streetSuffix() { return static::randomElement(static::$streetSuffix); } public static function street() { return static::randomElement(static::$street); } } PK A�)[G�_-�� �� ' faker/src/Faker/Provider/ka_GE/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ka_GE; class Text extends \Faker\Provider\Text { protected static $textStartsWithUppercase = false; /** * License: Attribution-ShareAlike 3.0 Unported (CC BY-SA 3.0) * * Title: კაცია-ადამიანი?! * Author: ილია ჭავჭავაძე * Language: Georgian * * About Author: http://en.wikipedia.org/wiki/Ilia_Chavchavadze * * @see http://www.nplg.gov.ge/gsdl/cgi-bin/library.exe?e=q-00000-00---off-0vertwo--00-1----0-10-0---0---0direct-10-DT--4----Doc---0-1l--11-en-50---20-about-%E1%83%AD%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%AD%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%AB%E1%83%94+%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90+%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98--00-3-1-00-0-0-11-1-0utfZz-8-00&a=d&c=vertwo&srp=0&srn=0&cl=search&d=HASH81409ccfa8b32143543b5f * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' „მოყვარეს პირში უძრახე, მტერს პირს უკანაო”. გონიერი ანდაზა. შესავალი რიტორიკაში სწერია: ყველაფერი შესავალით უნდა დაიწყოს კაცმაო. ჭეშმარიტია. ჩვენც ისე დავიწყოთ. ვინც ლუარსაბის სახეში თავის-თავს იცნობს, ვინც ლუარსაბზედ დაწერილს თავის-თავზედ მიიღებს, ის, რასაკვირველია, ლაფის სროლას დამიწყებს და „გიჟიას“ დაუძახებს ამ მოთხრობის უხეირო დამწერსა. ეს კარგად იცოდნენ, რომ ჩვენ პირთან საქმე არა გვაქვს, ჩვენ საზოგადო ჭირზედა ვწერთ. სხვამ რაც უნდა სთქვას, მე კი ამ სიტყვების სიმართლით გავამხნევებ ჩემს თავსა: „მოყვარეს პირში უძრახე, მტერს პირს უკანაო”. სადა ხარ ეხლა ამ გონიერის სიტყვის მთქმელო? ვიცი, სადაცა ხარ: ხალხში ხარ, უხილავო, და ხალხისა ხარ. ისიც ვიცი, რაცა გქვიან: შენ ხალხის გენიას გეძახიან. ისიც ვიცი, რა თვისებისა ხარ: შეუცდომელი და ყოველთვის მართალი ხარ. შენ და მხოლოდ შენ უკეთებ გულს იმას, ვისაც „სხვისთვის“ გული სტკივა. მაშინაც კი უკეთებ, როცა თვით ის „სხვანივე” თავიანთ გულშემატკივარს ცოდვად უთვლიან გულის-ტკივილსა. რა ვუყოთ? ზოგი გულის-ტკივილს იმითი იჩენს, რომ მოყვარეს ცუდსაც უქებს, და ზოგი კი იმითი, რომ ცუდს უწუნებს. ამ ორგვარ ხალხში რომელს უფრო მეტი და ჭეშმარიტი გულის-ტკივილი და სიყვარული აქვს — ეს თითონ მკითხველმა გამოიცნოს. I კარგი რამ იყო თავად თათქარიძის სახლ-კარი. წარმოიდგინეთ შუა კახეთის პატარა სოფელში ერთი ტრიალი, დაცემული ადგილი და იმ ადგილის შუაგულსა — ორსართულიანი სახლი ქვითკირისა. აი, ის სართულები რა ფერისა იყო: ქვეშ იყო მარანი, წალმით დახურული, და იმ მარნის უკანა კედელზედ ამოყვანილი გახლდათ ერთი პატარა ოთახი მოაჯირითურთ. მოაჯირს ეკრა ზედ მერცხლის ბუდესავით ერთი მცირედი ფიცრული, რომელიც საქვეშაგებოსა ჰთამაშობდა. კარგა მანძილზედ კიდევ ფიცრულის სათორნეც იდგა, იმას აქედამ ხულა, რომელსაც ზედ ჰქონდა მოდგმული ცალთვალა სასიმინდე, ერთი უბადრუკი რამ და მგლოვიარე. ბაღჩაც იყო, ღობით გავლილი. ღობესთან, ერთის ფურცლის ხის სიახლოვეს, მოჩანდა ძველი ჩალური, დროთა ბრუნვისაგან ისე გვერდზედ წამოღებული და წამოხრილი, თითქო გრილოში წამოწოლას აპირებსო, მაგრამ ბებერსავით ნეკრესის ქარის ტკივილებს უეცრად ისე წამოხრილი და დაღრეჯილი შეუკავებიათო. ეზო ამ ციხე-დარბაზისა, სიგრძეზედ თუ სიგანეზედ, კარგა ფართოდ იყო გაზიდული. იმას ერტყა გარშემო ძველი ტყრუშული ღობე, რომელიც ზოგიერთგან გადაქცეული იყო და ეხლანდელს პატრონს არც კი მოსვლია ფიქრად, რომ გაეკეთებინა. ეტყობა, რომ ქართველია!.. ღობე ერთგან თავდებოდა უშველებელის ჭიის-კარებითა, რომლის ერთი ნახევარი, — თუნდ ორი წელიწადია, — ისე საცოდავად დაღრეჯით გადმოჰკიდებოდა ერთს ყუნწსა, ასე გგონია — ბოძს დაუჭერია საცემლადაო და ის კი იწევსო, რომ როგორმე ხელიდამ დაუსხლტესო. ჭიის-კარიდამ იწყება კალო, დიაღ მოზრდილი. მისი ბუჩო ერთ მხრივ მთელ კალოს სამხრეთის ნაპირზედ გორასავით გაწოლილი იყო, ასე რომ იმისი ბოლო ზედ საბძელთან დააწყდებოდა. საბძელი იყო სასაცილო, ისე სულელურად ჩაფიქრებული და გვერდ-აწეული მარტო ფრთა-მოტეხილი ბატი თუ მინახავს. ჩემს პატარა ბიჭობაში ბევრი კარგი ნახულა ამ ბუჩოზედა: აქ ხშირად უქეიფნიათ გრძნობის აღმტაცის ხრუტუნით ნებიერს ღორებსა; თავის ფაფუკის დინგით ბევრჯერ უთხრიათ ეს სურნელი ბუჩო, ისე გულმოდგინებით, ისეთის სინაზით, ასე გგონია — მართლა და ღორები იყვნენ. მერე იმათი ოხუნჯობა! იმათი ალერსი! ოჰ, ეს კი აუწერელია. რაღაც კმაყოფილებით გატაცებულთა, იმ ღორებს ერთმანეთისათვის ბევრჯერ წაუთავაზებიათ დინგი. რა ყვირილი და ჭყივილი ასტყდებოდა ხოლმე! ეგრე ჩვენი გლეხკაცი საალერსოდ წაუთავაზებს ხოლმე ქისტსა ახალ მოყვანილ პატარძალსა. ვიღაცამა სთქვა: „ქართული სიყვარული ლანძღვააო“, მეც ვიტყვი: ქისტი კიდევ საოხუნჯო ალერსია. ადმინისტრაციაში მაგას კიდევ სხვა მნიშვნელობა აქვს: იქ ქისტი შემამცნებელი საბუთია. ეგ ჩვენი საქმე არ არის. შიგ თითონ ეზო ისე უწმინდური იყო, როგორც ძველი ჩინოვნიკის გული. დიდი საქმე იყო, პატრონამდინ ისე მიგეღწიათ, რომ ან არ გასვრილიყავით, ან კიდევ ერთი ამბრის სურნელება თან არ აგეყოლიათ. ეს გარეგანი, — ეხლა, ბატონებო, შიგ სახლში ვეწვიოთ თავადს თათქარიძესა. ეს კი უნდა მოგახსენოთ, რომ, თუ ვეწვევით, ფრთხილად უნდა ვიყვნეთ. იატაკი აგურისა არის. ეგ არაფერი. ეს არის ძნელი, რომ აგურები შიგა-და-შიგ ამოცვივნულან; იმათი ალაგი ამოთხრილ ორმოებად დარჩენილა. თვალების ძალიან გაფაციცება უნდა, თორემ, თუ ფეხი შიგ ჩავარდა, ვაი შენს მტერს! ან კისერი მოსტყდება კაცსა, ან თითონვე ფეხი. თუმცა, მართალია, სახლის პატრონი ბევრს ბოდიშს მოიხდის, მაგრამ ხომ მოგეხსენებათ, რომ ბოდიში ძნელად თუ მოარჩენს მოგრეხილს კისერსა, — და არც მოტეხილ ფეხისათვის არის უებარი წამალი. ამ ხიფათს შეიძლება კაცი გადურჩეს, თუ რომ ოთახი ნათელი იყოს. ვაი, რომ არც ეს არის. თუმცა ორი, სათოფეზედ კარგა მოდიდო, ფანჯარა აქვს, მაგრამ ოთახი მაინც ბნელია, იმიტომ რომ ფიჭვის ჩარჩოებზედ მინის მაგიერად მეტად გამჭრიახ გონებას გაქონილი ქაღალდი გაუკრავს. აი, ამაზედ არის ნათქვამი: „ხერხი სჯობია ღონესა, თუ კაცი მოიგონებსა“. მოგონებაში ქართველ კაცს პირველი ევროპიელი მეჭორეც არა სჯობია. ბევრჯერ მინახავს სხვაგანაც მაგისთანა ფანჯრის სასაცილო სამკაული. ბევრჯერ მინახავს ის გაქონილი ფანჯრის ქაღალდი ნემსით დაჩხვლეტილიცა: ხან გულია გამოყვანილი, ხან ჯვარია, ხან კიდევ დაწერილია რამე, თუნდ ამისთანა რამ: „დათვი ხეზედ როგორ გავა, იავ-ნანინაო!..“ ეს კი ქალის საქმე უნდა იყოს. თუნდ მართლადაც ესე იყოს, რა დასაძრახისია? მოსწყენია დავითნის კითხვა, გულზედ რაღაცა სევდა მოსწოლია, — და გონების გასართავად და უგემურ დღის დასალევად მიმჯდარა ფანჯარასთან, ამოუძვრია გულის ქინძისთავი და მიუყვია ხელი ამ მართლა-და გონება-გასართველ საქმისათვის. უსაქმო ყოფილა და საქმე გაუჩენია ამ ანდაზის ძალით: „ცუდად ჯდომას ცუდად შრომა სჯობიაო“. იმ თათქარიძის ოთახში იდგა ორი გრძელი ტახტი, ერთმანეთის პირდაპირ. ასეთი ფაქიზი ქეჩა და ხალიჩა ეშალა ზედა, რომ, როცა კნეინა ადგებოდა, ყოველ მის ბრწყინვალების ბრწყინვალე ფეხის ბრწყინვალე გადადგმაზედ ისე ლამაზად აბოლდებოდა ხოლმე, რომ კაცი ყურებით ვერ გაძღებოდა. ამ ორ ტახტ-შუა აღმოსავლეთის კედელზედ მოჩანდა, კბილებჩაცვივნულ ბებერ დედაკაცის დაღებულ პირსავით, ერთი ამოჭვარტლული გარედამ და შიგნიდამ, ერთი მწუხარე და დაღრეჯილი ბუხარი. აქა-იქ ოთახის სამკაულად ეყარა სხვადასხვანაირი ნივთები, მაგალითებრ: ტალახიანი ყარაბაღული თეთრი წაღები, პირმოტეხილი სპილენძის თუნგი, ქონიანი შანდალი, სპილენძის საჩაიეში მოხარშული მყრალა-ბალახი, ზურგიელის ნაჭერი და სხვანი და სხვანი. II არ გეგონოთ, მკითხველნო, რომ ეს სახლი ეკუთვნოდეს ერთს ვისმეს ღარიბსა და მის-გამო იყოს ეგრე გულშეუტკივრად თავმინებებული, — არა, ამის პატრონს ჰყავს ოცი კარგად გაკეთებული კომლი კაცი, ასე რომ ათ ურმამდინ საბეგრო ებმებოდა, ცხვარი ბლომად და ასიოდეც ცხენი, რომელიც ყმაზედ ნაკლები არ არის განათლებულ მებატონისათვის. ეს სულიერი ქონება. ეხლა უსულო ჩამოვთვალოთ: ორი მოზრდილი ვენახი და ას-ორმოც-და-ათი დღის სახნავ-სათესი. ეს ქონება, ყმებიდგან დაწყებული ცხენამდინა და მიწამდინა, იმის ხელში, - ვინც გამოყენება იცის, - კაი ლუკმა არის. მაშ რაღად სდგას ეგრე ცუდად? მკითხავს გაკვირვებული მკითხველი. იმიტომ, რომ ქართველია, — მოგიგებთ სრულიად დარწმუნებული, რომ კაი საბუთი გითხარით. დიაღ, ამ მშვენიერ სახლში ქართველი კაცი იდგა. აქ სცხოვრებდა ტკბილად და აუმღვრევლად ორმოცის წლის კაცი თავადი ლუარსაბ თათქარიძე, თავის განუშორებელ მეუღლითურთ, რომელსაც ერქვა კნეინა დარეჯანი. თავადი ლუარსაბ თათქარიძე გახლდათ კარგად ჩასუქებული ძველი ქართველი, მრგვალი — უკაცრავოდ არ ვიყო ამ სიტყვაზედ — როგორც კარგი ნასუქი კურატი. დარბაისელის კაცის შეხედულება ჰქონდა მის ბრწყინვალებასა: თავი ისეთი მსხვილი, რომ თითქო იმის სიმძიმეს მორგვივით სქელი კისერი მხრებში ჩაუძვრენიაო; წითელი, თურაშაულ ვაშლსავით ხაშხაში ლოყები; სამკეცად ჩამოსული ტრფიალების აღმგზნები ფაფუკი ღაბაბი; დიდრონი თვალები, ყოველთვის დასისხლებულნი, თითქო ყელში თოკი წაუჭერიათო! გაბერილი, მეტად გონიერად გადმოგდებული, დიაღ პატივსაცემი და პატივცემული ღიპი, კოტიტა და ქონით გატენილი ბალნიანი ხელები, დამორილი სხვილი ფეხები - ესე ყოველი ერთად და თვითოეული ცალკე გახლდათ თავად ლუარსაბის „ცით მონაბერის სულის" ღირსეული სამკაული. ის „მონაბერი სული“ არსად არა სჩანდა, თითქო ჩამკვდარაო, ისე გაშლილიყო მის ბრწყინვალების ქონშია. ქართველს კაცს არც ქარის შემოტანილი უნდა და არც გატანილი; ის „მონაბერი სული“ ქარად ხომ არ მიიღო ჩვენმა თავადმა? სწავლა, ღვთის მადლით, არაფრისა არა ჰქონდა. რომ ჰქონოდა, ეგრე მსუქანიც აღარ იქნებოდა. ხშირია ხოლმე, რომ, როცა სული ჭლექდება - ხორცის დღეობა მაშინ არის, როცა სული ჰყვავის — ხორცი დნება. ამიტომაც ჭლექები ჭკვიანები არიანო, ამბობენ ხოლმე. ჩვენი ლუარსაბი, მგონი, თითონაც ბევრს არ იცემდა თავში, — რატომ სწავლა არა მაქვსო, — სწორედ ამის გამო. — ეგ ეხლანდელი ჭირიაო, — იტყოდა ხოლმე გულმტკივნეულად, თითქო ქვეყანა ამ ჭირისაგან ებრალებაო. მართალიც ბრძანდებოდა მისი ბრწყინვალება: მისის აზრით კაცი ძირგავარდნილი ქვევრი იყო, რომელსაც დღე-ყოველ უნდა ჩააყარო ხორაგი და ჩაასხა სასმელი, მაგრამ კიდევ მაინც ვერ აავსო. მისი ბრწყინვალება თავის თავზედ ჰხედავდა თავის ბრწყინვალე გონიერებით, რომ ამ მნიშვნელობას კაცი უსწავლელადაც კარგად ასრულებს, ნამეტნავად ჯოგის და ყმის პატრონი, ყმისა — რომელსაც ჯოგში დიდი განსხვავება არა აქვს. — დრო გამოიცვალა, — იტყოდა ხოლმე აღმოოხვრით ლუარსაბი, — დრო გამოიცვალა. რაც ეს რაღაც ეშმაკური სკოლები შემოიღეს, ბატონო, ქართველ კაცის ხეირი მაშინ წავიდა. ფერი კი აღარ შერჩათ ჩვენს შვილებსა და!.. ჭამით ისინი ვერა სჭამენ, სმით ისინი ვეღარა სმენ, რა კაცები არიან?! წიგნი იციან? მე თუ წიგნი არ ვიცი, კაცი აღარ ვარ, ქუდი არა მხურავს, განა! ხორცი მე არ მაკლია და ფერი. წიგნი რა ვაჟკაცის ხელობაა, — ეგ ხომ ქალის საქმეა. ვენაცვალე უწინდელ დროს! ყველაფერი მაშინ თავის დონეზედ იყო მოყვანილი, ყველა თავის ქერქში იყო. ვენაცვალე!.. კაი ცხენი, კაი თოფი, მარჯვე მკლავი და კაცი იყავ პატიოსანი. ეჰ, ჩემო ლუარსაბ! ვიცი, გულწრფელი კი ხარ, როგორც ყველა ძველი ქართველი, მაგრამ ძველს დროს ტყუილად შეჰნატრი. რომ არც კი იცი, რა იყო სანატრელი ძველს დროში? ცხენი განა ეხლა კი არ არის? თოფი განა ეხლა კი ნიშანში ვერ მივა? მარჯვე მკლავი ცოტაა? ეხლაც არის ეს ყველაფერი, მაგრამ ის გული აღარ არის, ის გულის სიმხურვალე. ის თავგამოდება მამულისათვის, რომელიც კაი ცხენს და კაი თოფს კაი საქმეში ახმარებდა. უწინ კაცი აშვენებდა ცხენსაც და თოფსაც. ეხლა კი ცხენი და თოფი კაცს აშვენებს. კარგი იყო ძველი დრო, მაგრამ არც ეს ბესარიონ გაბაშვილის სიტყვებია ურიგო: „ერთი მაქვს სჯობს ათასს მქონდას“. — ესა ვთქვათ და ენა მოვიკვნიტოთ, თორემ. თუმცა ლუარსაბი ეგრე სწუხდა ეხლანდელ დროების ჭირისა გამო, მაგრამ სახე მუდამ ერთ განსაკუთრებულ სულელობით უცინოდა ხოლმე. „ხარი ხართან დააბიო, ან ფერს იცვლის ან ზნესაო“, ნათქვამია. ეს ანდაზა არსად ისე გამართლებული არ მინახავს, როგორც თავად ლუარსაბის სახლში. ამისი ძვირფასი მეუღლე კნეინა დარეჯანი სწორედ თავის ქმრის მეორე გვერდი გახლდათ და იყვნენ „ერთ სულ და ერთ ხორც“, როგორც ბრძანებს საღმრთო წერილი. მერე რა-რიგად: იგივე სიმრგვლე, იგივე სიმსუქნე, იგივე მოცინარე პირი და თითქმის იგივე სისულელე. ეს ორი ტურფა გვრიტი, ერთსულოვანი და ერთ-ხორციანი, საკვირველად ტკბილად სცხოვრობდნენ, ქვეყნის უგემურ ყაყანს მოშორებულნი. მამალი იყივლებდა თუ არა, ბედნიერ ცოლ-ქმარს თვალები დაჭყეტილები ჰქონდათ, დარეჯანი მაშინვე წამოფრინდებოდა, ლუარსაბმა კი, ნებიერმა ლუარსაბმა, ხანდისხან განაზება იცოდა. ქვეშაგებიდგანვე ის გულგადაღეღილი ტახტზედ გადაგორდებოდა ერთის ქშენით, ვაი-ვაგლახით და კიდევ რაღაცეებით... მომხდარა ისე, რომ სადილობამდინაც ამ ნებივრობაში უგემური დრო გაუტარებია. ქართველები იტყვიან: ვისაც ბალანი ბლომად აქვს ტანზედ მოდებულიო, ის ბედნიერიაო. მართალიც არის, პირუტყვები სულ იმისაგან არიან ბედნიერნი! თუ ეს ტყუილია, ბევრი ჩვენგანი პირუტყვობას რადა ჰცდილობს? იმისთვის, რომ პირუტყვები ბედნიერნი არიან, ბედნიერები კიდევ იმისთვისა, რომ ტანზედ ბალანი აქვთ. ლუარსაბის ტანისა კი რა მოგახსენოთ და გული კი, რო გენახათ, ღორის ჯაგარსავით მოდებული ჰქონდა, ასე რომ მრავალ საეჭვო სულიერებს შეეძლოთ შიშიანობის დროს აქ თავი შეეფარათ, მაგრამ... მაგრამ რა? განა ლუარსაბი ბედნიერი არ იყო? იმდენი დღეგრძელობა ამის დამწერს ჰქონდეს, რამდენი იმის ტოლი თავადიშვილი იმის ყოფა-ცხოვრებას შეჰნატროდა. მარტო იმის ტანის ბალანი სამყოფი იყო, რომ უბედურ კაცში შური აენთო, რომ სხვა არა იყოს-რა. თორემ რა უჭირდა ლუარსაბსა? ფერი აკლდა, თუ ხორცი? რა, სხვა უხეირო კაცსავით, ფიქრი და ზრუნვა ძილს დაუფრთხობდა, მადას წაართმევდა? ფერი კარგი ჰქონდა, ხორცი უკეთესი, სმა-ჭამა და ძილი ხომ რაღა. მეტი რა უნდა ქართველ კაცს, რომელიც ბედს და უბედობას ბალნით არჩევს, და რომლისათვისაც ბედს თუ ხვედრს დაუნიშნავს, რომ თავისი დღენი ქუდით უნდა ბუზს ერეკებოდეს. მკითხველო, ხომ არ მოგეწყინა? რასაკვირველია, მოგეწყინა: აქ არ არის არც სიყვარულის ეშმაკობა, არც კაცის-კვლა, არც უიმედო ქალის ოხვრა, არც წყალში გადავარდნა, ერთის სიტყვით — რაც აშვენებს გასართველად დაწერილს მოთხრობასა — ის აქ არაფერი არ არის. მაშ მოგეწყინება, ამას რაღა თქმა უნდა. მაგრამ ეს უნდა იცოდე შენ, მკითხველო, რომ მე ამისა ქვემორე ხელის მომწერელი მკითხველის გასართველად არ ვწერ ამ უხეირო მოთხრობასა. მე მინდა ამ მოთხრობამ ჩააფიქროს მკითხველი და, თუ მოიწყენს, ამის გამო მოიწყინოს; იმიტომ რომ ფიქრი და მოწყენა გაუყრელნი და-ძმანი არიან. მე მინდა, რომ მკითხველმა იმიტომ კი არ მოიწყინოს, რომ გასართველი არ არი, არამედ იმიტომ, რომ ჩამაფიქრებელია. თუ ამოდენა იხერხა და შესძლო ამ უხეირო წერილმა, მე ამის მეტი არა მინდა-რა და არც მდომებია, ჩემო მოწყენილო მკითხველო! თუ ვერ იხერხა, რა ვუყო? ამით ვინუგეშებ, რომ „ცუდად ჯდომას ცუდად შრომა სჯობია”. ამ დალოცვილს ანდაზას რამდენი უხეირო კაცი ხეირიანად გამოჰყავს და გამოუყვანია. მეც იმათში... როცა ლუარსაბი იმ ზემოთ აღწერილ განცხრომაში ბრძანდებოდა, სიკვდილი იყო, რომ ვისმეს მოეშალა ამისი ქეიფი და ნებიერობა, ესე იგი ტახტზედ დარბაისლურად და პატიოსნად გადაგორ-გადმოგორება. სტუმარი ეჯავრებაო, ამაზე ამბობდა უგუნური ხალხი, მაგრამ განა სიძუნწით მოსდიოდა ეს ამბავი? აბა თქვენგან არ მიკვირს! სიძუნწე და ქართველი ორივე ერთად მოთავსდება? ყინული და ცეცხლი ერთი-ერთმანეთს არ დალევენ? თუ ეჯავრებოდა სტუმარი, იმიტომ ეჯავრებოდა, რომ უნდა ამდგარიყო და ტანთ ჩაეცვა. ადგომა კიდევ არაფერი, ეს ესე არ ეზარებოდა ლუარსაბსა: ტანთ ჩაცმა იყო ამის სიკვდილი. მთელს ზაფხულს ისე გაატარებდა, რომ პერანგის და მის ამხანაგის მეტს არას მიიკარებდა ტანზედ, თუ თავის ნებაზედ მიაგდებდით, თუ არა, მეტი რა ჩარა იყო. ზამთარში კიდევ პერანგზედ ქურქს წამოისხამდა, თუ ვინმე დიდი კაცი არ ეწვეოდა, ვსთქვათ თუნდა დიანბეგი. მაშინ, რა დროს ამბავსაც მე ვწერ, დიანბეგი დიდი ბობოლა იყო; ეხლაა, რომ, რაც ეს ოხერი სწავლა შემოვიდა, დიანბეგს დიდკაცად არ აგდებენ, თორემ უწინ — უჰ! უჰ! რა დიდი ვინმე ბრძანდებოდა. ასეთი დიდი, რომ კინაღამ აზნაურის სტუმრობაზედ ნათქვამი ანდაზა დიანბეგზედ არ გადაკეთდა: კინაღამ „დიანბეგის სტუმრობა, ნუ გგონია ხუმრობად“ არ შეიცვალა. რომ დიანბეგის სტუმრობა ხუმრობა არ არის — ეს ყოველ გლეხკაცმა ძალიან კარგად იცის დღესაც და ადრევ კი თავადიშვილმაც იცოდა. დარეჯანი კი არ იყო ეგრე ზანტი, როგორც ლუარსაბი, — ამაში კი ღვთის წინაშე, ისინი ერთმანეთს არა ჰგვანდნენ; გამოვიდა, რომ ფერი ერთი ჰქონდათ და ზნე კი არა. რაკი, ბატონო, კნეინა თვალს გააჭყეტდა, შავარდენივით გადმოფრინდებოდა ტახტიდამ, გადიკრავდა შუბლსაფენსა, ზედ წაიკრავდა ჩითმერდინსა, გადიცვამდა ჩითის კაბასა — ხანდისხან სიჩქარისაგან უკუღმაცა — შიშველა ფეხს შეიმოსავდა ჩუსტითა და — ჰერი ბიჭო — დაეშვებოდა ჩალურისაკენ, სადაც მოსამსახურენი სუფევდნენ, ესე იგი ვაინაჩრობით და გულში ჩაკეტილ გაბოროტებით სულს იბრუნებდნენ. საკვირველიც იყო და სასაცილოც ამ ჩვენის კნეინის ტყუილ-უბრალოდ ფაცა-ფუცი. ეს ამოდენა დედაკაცი, ჩაგოდრებული, ჩასორსლებული, ხშირად დილიდამ შუადღემდინ ფეხზედ იდგა და გორგალსავით დაგორავდა. უსაქმო არ იყო, როგორც სჩანს: იქ მუჯლუგუნს წაჰკრავდა საკერავზედ მთვლემარე წირპლიან გოგოსა, აქ თავში ჩაუტყაპუნებდა ძონძებში გახვეულ პატარა მურიან ბიჭსა, რომელიც მთქნარებით და ზარმაცად სწმენდდა საღამოსათვის ჯერ კიდევ წუხანდელ გაქონილს შანდალსა; აქ იმას გაუწყრებოდა — რაზედ? თითონ კნეინამაც არ იცოდა — რაზედ; აქ ამას გამოგილანძღავდა — რისთვის? — არც ეს იცოდა კნეინამა; დასწყევლიდა, დაჰქოლავდა, დასტუქსავდა — ერთის სიტყვით — მთელის ღამის ნაგუბარსა წამოანთხევდა ქვეშევრდომებზედ, — და მერე დაღლილი და დაქანცული შემობრუნდებოდა; თუ გოგო დაჰხვდებოდა, ვერ მაითმენდა, რომ ერთი მუჯლუგუნი კიდევ არ ეთავაზებინა, „მეხი კი დაგეცა“-საც ზედ დაატანდა, თუ ქეიფზედ იყო, — და ეგრე ქანცგაწყვეტილი შეგორდებოდა ოთახში, საცა ხანდისხან ხოლმე რუმბსავით გაბერილი თავადი გორავდა და, თუ ზაფხული იყო, ჭერში ბუზებსა სთვლიდა. ერთხელ ფრიად ღირსსაცნობი სჯა და ბაასი გამართეს. ეს იყო შუა ზაფხულის პაპანაქებაში, სადილ-წინ, როცა დარეჯანმა გაათავა ერთი ზემოხსენებულ-გვარი მოგზაურობა და თავში ტყაპუნი და ოფლში გაწუწული შემოვიდა ოთახში. ლუარსაბმა შეხედა, და დაინახა თუ არა, რომ ოფლი წურწურით ჩამოსდის წითელ ლოყებზედ, თავის გულში სთქვა სრულიად კმაყოფილმა: — კაი ოჯახის ბურჯია, კაი მადლიანი დედაკაცია გმადლობ, ჩემო გამჩენო, რომ ამისთანა შემახვედრე. ესა სთქვა და კმაყოფილი თავისი უბრყვილო ბედისა გადატრიალდა ერთის გვერდიდამ მეორეზედ ღვთისა და კაცის მადლიერი თავადი. ეს გადატრიალება იმის ნიშანი იყო, რომ ლუარსაბს იამა რამე. — სად იყავ, შენი ჭირიმე, — ჰკითხა მერე კნეინასა, — რომ ეგრე დაიღალე? — როგორ თუ სადა, შენი ჭირიმე? ოჯახობაა, სახლია, კარია, თვალყურის ჭერა უნდა, შენ გენაცვალოს ჩემი თავი, — მიუგო კნეინამ. — ეგრე, ჩემო დარეჯან, ეგრე გეთაყვანე! დედაკაცობაც ეგ არის და. — მაშ? — მიუგო ქებით თავ-გაზვიადებულმა ცოლმა, — ესე უნდა თვალგაფაციცებული დასტრიალებდე მოსამსახურესა, თორემ ჭამის მეტს არას გააკეთებს. ბიჭებს მოვლა უნდა. — მაშ, მაშ! —ბევრმა არ იცის, როგორ მოეპყრას. — მაშ, არ იცის, თორემ, რომ იცოდეს, კარგია, მაშ! — ხანდისხან ტყუილ-უბრალოდაც უნდა დასტუქსო. რომ გამოლანძღო კიდეც, ცუდი არ იქნება. აი, მე გავლანძღავ კიდეც, გავუჯავრდები, დავტუქსავ, დავწყევლი, — სულ რისთვის? იმისთვის, რომ შიში და კრძალვა ჰქონდეს, თორემ შენი მტერი!.. — ოღონდაც, შენი მტერი!.. ოღონდაც!.. — ეს გლეხები არიან: გაქირ ვირსავით თუ ერთხელ შედგა, მერე, თუნდა შვინდის სახრით მისდგე, ფეხს ვერ გადაადგმევინებ, თუ ადრევე დატუქსული არა გყავს. — ოღონდაც, დატუქსული უნდა გყვანდეს, — მიუგო ხელახლად თავის ცოლის სიბრძნისაგან გაოცებულმა ლუარსაბმა, — ოღონდაც, გაქირ ვირსავით შედგება. — არა, გეთაყვა, ეს, რაცა ვთქვი, ტყუილია? — ტყუილი რად იქნება? მართალია. შენოდენა დედაკაცს სიზმარიც დაეჯერება, — წამოროხა უთავბოლოდ ლუარსაბმა. თითონაც არ იცოდა „სიზმარი“ რისთვის ჩააკერა ლაპარაკში. ორივე დაჩუმდნენ. ლუარსაბმა ჭერს მიაბჯინა თვალები; იქ ჯგუფად ისხდნენ ბუზები. დარეჯანმა მატყლის წინდის ქსოვა დაიწყო. პატარა ხანს უკან ლუარსაბმა წამოიძახა: — დარეჯან, აბა, თუ ჭკვიანი დედაკაცი ხარ, გამოიცან, ა იმ ფიცარზედ რამდენი ბუზი ზის? — აბა სადა? — აი, ჭერის ფიცარზედ. თურმე, ნუ იტყვით, ამ სასაცილო ლუარსაბსა, დაჩუმებულნი რომ იყვნენ, იმ დროს ის ბუზები უთვლია! დარეჯანმა რა იცოდა. — რამდენია? — სთქვა დარეჯანმა, — მაიცა, ჯერ დავთვალო. — ეგრე ხომ მეც გამოვიცნობ. აბა ისე გამოიცან, კაცობა ის იქნება. — ისე გამოვიცნო? მაშ კარგი, ოცდაათი იქნება. — ოლოლო შენ, ვერ გამოიცან. — მაშ რამდენია? — რამდენია? გითხრა? არა, არ გეტყვი. — სთქვი, თუ იცი, რაღა. — თუ კაცი ვარ, ორმოცი უნდა იყოს. ოლოლო შენ, მე გამოვიცან. — დიაღ, გამოიცან... დაგითვლია, როგორც იმ დღესა ჰქენი, ეგრე ხომ მეც გამოვიცნობ. — შენც არ მამიკვდე, ის კარგი მამა არ წამიწყდეს, რომ არ დამითვლია. — მაშ საიდამ იცი, რომ ორმოცია. — საიდამ? იქიდამ, რომ გონება მაქვს. — განა მე კი არა მაქვს გონება? — შენც გაქვს, მაგრამ კაცის გონებასთან დედაკაცის გონება როგორ მოვა? მე ვარაუდით მივხვდი, რომ ორმოცია. — რომ არ იყოს ორმოცი? — ჯარიმა გადამახდევინე. — მაშ დავთვალოთ. დაიწყეს ცოლმა და ქმარმა ბუზების თვლა. გამოვიდა, რომ ორმოცდაათზედაც მეტი იყო. — გამოიცნო?! — სთქვა ნიშნის მოგებით დარეჯანმა, — დიაღ, გამოიცნო, გონება აქვს ამ ჩემ ბატონს და იმიტომ გამოიცნო. ლუარსაბს შერცხვა, ცოტად აირია. — გაფრენილან, თორემ ორმოცი იყო, — სთქვა სულელმა თავის გასამართლებლად, — სწორედ გაფრენილან. — უფრო კარგი, თუ გაფრენილან, უფრო ცოტა არ უნდა დარჩენილიყო? მანდ ორმოცდაათზედაც მეტი არის ეხლა. ლუარსაბი გაიწურა, ეს რა წამოვროხეო, სთქვა გულშია. რომ ჩააფუჩეჩოს თავისი მახეში გაბმა, კბილების კრაჭუნით, რომელსაც კნეინა ღიმილს ეძახდა, სთქვა: — დალახვრა ღმერთმა — ეგ ვეღარ მოვიფიქრე, ბიჭოს!.. თითქო ოთხჯერ დავთვალე. — აკი არ დამითვლიაო. — შენგან არ მიკვირს! რომ არ დამეთვალა, სოლომონ ბრძენი ხომ არ ვიყავ, რომ ისე გამომეცნო. როგორ არ დავთვალე, აი დალახვრა ღმერთმა, — შემცდარვარ, თორემ გაჯობებდი, აი, ჩემო სულიკო! მე და ჩემმა ღმერთმა, გაჯობებდი. სთქვა და გაცრუებული ლუარსაბი შაქარსავით გაუტკბილდა თავის ამ ჟამად გამარჯვებულს მეუღლესა. — აკი არ დამითვლიაო, შე ეშმაკო, შენა! — მიატანა ღიმილითვე კნეინამა. — ხომ გაგიტყდი, შენი კუჭისა, სხვა რა გინდა? — შენი სიცოცხლე და ბედნიერება, ჩემო ტურფავ! რა უნდა მინდოდეს სხვა. — დარეჯან!.. — უთხრა გულნატკენად და მორცხობით ლუარსაბმა, — დარეჯან!.. თუ გიყვარდე, ტურფას ნუ მეძახი. — რატომ, შენი ჭირიმე? რატომ? — ჩემოდენა კაცს არ უხდება, შენ გეთაყვანე: ტურფას პატარა გოშიას ეძახიან, ეგ ძაღლის სახელია, აბა რა კაცის საკადრისია ეგ სახელი? — მაშ შენ ჩემი გოშია არა ხარ? არა ხარ განა? მე შენგან ეგ პირველად მესმის, — მიუგო გულამომჯდარად დარეჯანმა, რადგანაც ეგონა, გოშიაობაზედ რომ ხელი აიღოვო, სჩანს გულიც აუყრია ჩემზედაო. ლუარსაბი მიხვდა, რომ გულიც ატკინა და ტყუილ-უბრალოდაც ატკინა, — და რომ ის გულაყრილობის ფიქრი გაუფანტოს, უთხრა კბილების კრაჭუნით: — ჰო, გეთაყვა, ჰო, შენი გოშია ვარ, მაშ რა ვარ? — პირწყლიანი დედაკაცი არა ყოფილა ეს დალოცვილისშვილი, — სთქვა თავის გულში ლუარსაბმა, — მოლექსესავით რა ლამაზად მოაწყო ჩემი გოშიობა... რა ენის პატრონია!.. როგორ იხერხა?! თითონაც უნდოდა ერთი ამისთანა ალერსი მოეწყო რამ, მაგრამ, როცა ეს გაჭირება დაადგებოდა, თვალებში სულ ზურგიელი, თართის დოში, არტალა ნივრით და სხვა ამისთანა გაეჩხირებოდა ხოლმე. აბა ამ საგნებით რა ალერსს გამოხატავს კაცი? მაგრამ ლუარსაბმა მაინც კიდევ მოახერხა წყლიანი სიტყვა: — შენ იცი, ჩემი რა ხარ? სულის წიწმატი, გულის ტარხუნა, გონების, აბა რა ვთქვა? — თუნდა მარილი იყოს. კარგად არ ვთქვი, ის კარგი და სახელოვანი მამა ნუ წაგიწყდება? კარგი მოწყობა არ იყო? წამოროშა ესა და მხიარულობის ნიშნად დააკრაჭუნა კბილები თავის პირწყლიანობით აღტაცებულმა ლუარსაბმა. არც დარეჯანი დარჩა უსიამოვნოდ. ხშირად გაუტარებიათ ამ-რიგად დრო ჩვენს ცოლ-ქმარსა. ნეტავი იმათ, მკითხველო!.. III ლუარსაბმაც კი იცოდა ბიჭების „დაწიოკება“, როგორც თითონ იტყოდა ხოლმე. მართალია, ცოტა ზანტი იყო, მაგრამ იმოდენა მამულ-დედულს მოვლა არ უნდოდა? ეს მამულის მზრუნველობა ძალას დაატანდა ხოლმე და წამოახტუნებდა ტახტიდამა. მაშინ უნდა გენახათ, რა ლამაზი იყო ჩვენი ლუარსაბი: ფეხშიშველა, ლურჯი კალმუხის ქუდით თავზედ, წითელ პერანგის და მის განუშორებელ ამხანაგის ანაბარას, გულგადაღეღილი, ფაშვიანი, ჩიბუხით ხელში მიგორდებოდა მოაჯირის გადასაყუდებელთან და გადასძახებდა ძილისაგან გაბოხებულ ხმითა თავის მოურავს დათოსა: — დათო! ხორცი ხომ ჩამოიტანე ბაზრიდამ? (იმ სოფელში ბაზარიც გახლდათ). — დიაღ, შენი ჭირიმე. — რა ნაჭერია? — ჩალაღაჯი. — სამწვადედ? — სუკი ვიშოვე, შენი ჭირიმე. — ძვირფასი კაცია, — გაიფიქრებდა ხოლმე მადლიერი მებატონე, მერე დათოს ეტყოდა: — ბარაქალა, ჩემო დათო! თუ კაცმა დაივიწყა, ღმერთი არ დაივიწყებს ბატონის ერთგულობასა. ბარაქალა! შენ ჩემი მარჯვენა მკლავი ხარ, მაგარი მკლავი. დათო თავს მოიფხანდა ხოლმე და უხეიროდ გაიღიმებდა ამგვარ ქებაზედა. — მეზვრემ მწვანილი მოიტანა? — ჰკითხავდა კიდევ ბატონი. — მოიტანა. — ტარხუნა ხომ არის? — გახლავს. — კიტრი? — კიტრიც გახლავს. ლუარსაბს იამა. ტახტი რომ ყოფილიყო, ერთი ორჯერ მაინც გადატრიალ-გადმოტრიალდებოდა. — მაშ სახლი სავსე ყოფილა, — სთქვა ბატონმა სიამოვნებით. — როდისა გხლებიათ ნაკლული, შენი ჭირიმე, რომ ეხლა იყოს?.. — ეგრე, ჩემო დათო! ბატონის ოჯახის პატივი და სახელი ერთგულმა ყმამ ქვეყანას უნდა მოსდოს. ბარაქალა! თუნდ ნაკლული იყოს, უნდა სთქვა, რომ სავსეაო. შენ გამოცდილი კაცი ხარ, — ეს ყველაფერი იცი. — ამოდენა კაცი შენს ხელში ვარ და როგორ არ მეცოდინება, შენი ჭირიმე! — ეხლა ერთი ეს ვიკითხოთ, — სთქვა პატარა ხანს უკან მზრუნველმა მებატონემ, — ურმები გაისტუმრე? — გავისტუმრე, შენი ჭირიმე! ეხლა თუნდ ორღობეებს იქნებიან გაცილებულნი. — სად გაისტუმრე? — ყანაში, შენი ჭირიმე! — რამდენია? — ოთხი საბატონო და ათი ბეგრისა. — რატომ ბეგრისა ხუთმეტი არ არის? — ხუთმეტი ჩვენ კაცებში თავის გაჩენაში არ შებმულან, შენი ჭირიმე, და დღეს საიდამ იქნებოდა! — ხუთმეტი უნდა ყოფილიყო, ვეჟო! რატომ არ არის? მე არ ვიცი, ხუთმეტი უნდა ყოფილიყო. როგორ იქნება? ბატონს სამსახური უნდა, მაშ მე ბატონი აღარ ვყოფილვარ!.. გაგონილა!.. ფიე! ხუთმეტი უნდა ყოფილყო. მე ვუჩვენებ იმათ, რომ მე ბატონი ვარ და ისინი ყმები არიან. მართლა-და ლუარსაბსა თავის დღეში ათის ურმის მეტი არ შეჰბმია და რაზედ გაწყრა ეგრე უწყალოდ? დათოსაც არ ესმოდა — ეს წყრომა რის ნიშანი იყო. გაუკვირდა და ბატონს ყურება დაუწყო, ხომ არ გაგიჟდაო. დიაღ, ლუარსაბი კი იქნება, რომ გაგიჟდეს!.. და თუ ტყუილ-უბრალოდ გაწყრა, მაგისი საბუთები სულ გოგრაში ჰქონდა. როგორც ამისი ძვირფასი კნეინა, ისე თითონაც ძალიანა ჰჩემობდა მოსამსახურეების და ყმის მოხმარებასა. — გლეხკაცს ეგრე უნდა მოეპყრას ბატონიო, — იტყოდა ხოლმე ბრძენი თავადი, — ეგრე უნდაო, რომ ყოველ ცისმარა დღეს ეშინოდეს, თორემ, ღორის მკბენარსავით, რომ გლეხკაცი ფეხზედ დაისო, თავზედ აგაცოცდებაო. მაშ! შიში შეიქმს სიყვარულსაო. ოღონდაც, ჩემო ლუარსაბ, ოღონდაც! ის კი არ იცოდა ამ ბედნიერმა ადამიანმა, რომ უმიზეზო და ამგვარ ტყუილ-უბრალო აპილპილებაზედ გლეხებს სულ სხვა მსჯელობა და დასკვნა აქვთ ხოლმე. ეჰ, შენ რაც უნდა სთქვა, მკითხველო, და ამ ცოლ-ქმარს კი ეგონა, რომ თუ მუცელი მაძღარი აქვთ, ამ-გვარ ყმების მოხმარების ცოდნისაგან აქვთ. ამისთანა სულელობას ჩვენი გულწრფელი თავადი ეძახდა ბიჭების „დაწიოკებასა“. დარწმუნებული იყო, რომ ეს „დაწიოკება“ ისე აუცილებლად საჭიროა ოჯახისათვის, როგორც სმა-ჭამა კაცისათვისა. ამიტომაც, რომ შემოვიდოდა ოთახში, თავის-თავის კმაყოფილებით ეტყოდა ხოლმე ცოლსა: — ძლივს არ გავისტუმრე ურმები (ტყუილიც უყვარდა ჩვენს ლუარსაბსა), ძლივს! დალახვროს ღმერთმა გლეხკაცი! ვეჟო, მინამ თავს არ დაადგები და კარგად არ დასჭყივლებ, ხელს კი არ გასძრავს და. გაგონილა! მე რომ არ ვყოფილიყავ, ყანა მინდორში დაგვილპებოდა. — ეგრე, შენი ჭირიმე, — გაუკეთებდა გულს და თავს უფრო მოაწონებდა დარეჯანი, — ეგრე უნდა. მას აქეთ, რაკი ევამ ადამი შეაცდინა, მას აქეთ ნაბძანებია ღვთისაგან, რომ ჩვენის ოფლით პური უნდა ვჭამოთ. — ეგ თავადებზედ ხომ არ არის ნათქვამი, გლეხებზედ არის ნათქვამი, გლეხებზედ, — მიუგო ლუარსაბმა. — მაშინ თავადები სად იქნებოდნენ? — როგორ არა, იყვნენ: ჩვენი გვარი მაშინდელია. — რას ამბობ? ისე ჰლაპარაკობ, ასე გგონია, არა იცოდე-რაო. მაშინ ადამის და ევას მეტი არავინა ყოფილა და ადამი თავის თავზედ თავადი ხომ არ იქნებოდა? — მართლა, ეგ კი ვეღარ მოვიფიქრე. არა, გეთაყვანე, ის რა ხე იყო, იმათ რომ ხილი მოიპარეს? — ხე ბოროტისა და კეთილისა. — ეხლა აღარ არის იმისთანა ხე? —როგორ არა: ამბობენ, რუსთ ხელმწიფის ბაღში ერთი ოქროს ოთახიაო, იმაში არის, სულ იაგუნდის ფოთლები ასხიაო. — ზურმუხტისა იქნება, — გაუსწორა ლუარსაბმა. — ჰო, მართლა, ზურმუხტისაა, ზურმუხტიც ხომ ფოთოლსავით მწვანეა: დიაღ, ზურმუხტისაა, სულ ალმასები და იაგუნდები ასხია ხილის მაგიერად. — ნეტავი მაჭამა, აბა გემო იმაში იქნება. — ძალიან კი მიგიშვებენ: ქვიშაზედ უმრავლესი ჯარი ახვევია თურმე. — მაშ ხონთქარს როგორ მოუპარვინებია? — აი როგორ: ერთი ფერია ყოფილა, ფერია არწივად გადაქცეულა, შეპარულა, მოუგლეჯია ერთი დიდი ალმასი, ჩაუყლაპავს და ისე გამოპარულა. — წაუღია, წაუღია! რა ეშმაკი ყოფილა! — მაშ, წაუღია. მერე დედოფალი შებძანებულა, უნახავს, რომ ერთი დიდი ალმასი აკლია, მაშინვე რუსთ ხელმწიფისთვის შეუტყობინებია. რუსთ ხელმწიფე მაშინვე მიმხვდარა, რომ ეს ხონთქრის საქმეა და ომი დაუწყია. ის ომი ხომ დღესაც არ გადაწყვეტილა. — მაშ შერჩა, შერჩა? — ვინ იცის? ჯერ ომი არ გათავებულა. — ნეტავი მე მამეპარა. — ხომ დაგარჩობდნენ. — რომ არ შევატყობინებდი: ჩავყლაპავდი და მუცელს ხომ ვერ გამიჭრიდნენ. — გაგიჭრიდნენ კი არა, მეტსაც გიზამდნენ. — რა ეცოდინებოდათ, რომ მე მაქვს? — შენი ჭირიმე, მკითხავს ვერ იშოვიდნენ, რომ ეკითხნათ. — მართლა, ეგ აღარ მომაგონდა. დაიცა, რა გითხრა: ადამმა რომ შეჭამა, ის რაღა იქნა? — კუნძულელ ხელმწიფეს ზღვაში ეპოვნა თურმე და იმასა აქვს. — აბა, დახე ღვთის სამართალსა! მე მეპოვნა, უფრო მადლი არ იქნებოდა? — მერე ვინ შეგარჩენდა? ორასი წელიწადია თურმე მაშრიყ-მაღრიბის ხელმწიფე სულ იმისათვის ებრძვის კუნძულელსა. — აქამდინ ვერ წაართო? — ვერა. — პაი, პაი, პაი! ღონიერი არა ყოფილა ისიცა!.. — მე კი არ ვიცი, რომ ღონიერი ყოფილა!.. ხელმწიფე და უღონო გაგონილა! — ერეკლე მეფე რომ ყოფილიყო ეხლა, ის კი უთუოდ წაართმევდა, დიდ ვაჟკაცს ამბობენ. — ის, რასაკვირველია, წაართმევდა, მაგრამ სად არის? — ცოდო არ არის, ის ეხლა მიწაში ლპებოდეს და შენი მაზლი დავით კი ცოცხალი იყოს! — აბა, უყურე წუთის-სოფლის მუხანათობას! ეგ რა კიდევ, თამარ დედოფალი შავ მიწაში უნდა იყოს და შენი რძალი ელისაბედი კი მზეს უყურებდეს! — აბა, წუთის-სოფლის ანგარიში ეგ არის და, — დაატანდა ლუარსაბი და ამოიოხრებდა, მერე ისე, რომ სანთელი წინ სდგომიყო, გააქრობდა. დილით ლუარსაბი და მისი მეუღლე კნეინა დარეჯანი, რაკი მოიცლიდნენ იმ საუცხოვო ოჯახის მოვალეობისაგან — რომლის ნიმუშიც ზევით მოვიხსენიე, მიუჯდებოდნენ ჩაის და ერთი ლაზათიანად გაიბერებოდნენ თბილის წყლით, როგორც ამბობს ჩვენი გლეხკაცი. პატარა ხანს უკან, ორიოდ გონიერ ბაასის შემდეგ, თუნდ იმის მსგავსისა — როგორც ზემოხსენებულია, სადილობაც მოვიდოდა, ერთი მაშინ მიძღებოდნენ „ძველებურადა, ჩვენებურადა“, — და ლუარსაბი რაღაც დაღლილის სიამოვნებით წამოიძახებდა ხოლმე გულწრფელად: „გმადლობ შენ, უფალო, რათა განმაძღე მე“. ამას იტყოდა თუ არა და, გამოისახავდა პირჯვარსა, მსწრაფლ სუფრიდამ იქავ ტახტზედ გადაგორდებოდა და, სრულიად კმაყოფილი თავისის ცხოვრებისა, დაიკრავდა მუცელზედ ხელსა და იტყოდა რაღაც ტრაბახობითა: „მე თუ უსწავლელი ვარ, მე ვიცი... რა ჰქვიან... მე ვიცი, შიმშილით კუჭი მიდნება, დიაღ, მიდნება! ზედაც ემცნევა ჩემ სტომაქსა“. გამოსაცდელად ერთს კიდევ დაიკრავდა მუცელზედ ხელსა, თითქო სინჯავსო, კარგად არის გატენილი თუ არა, და რა ჰნახავდა, რომ კარგად არის, როგორც ცხენი დააკრაჭუნებდა კბილებს მეტის სიამოვნებისაგან: „დიაღ,— კიდევ იტყოდა, — ლუარსაბი უსწავლელი გახლავთ, იმიტომაც მშიერია“. სადილს შემდეგ ძილი, მერე ისევ გაღვიძება, მერე ისევ ჩაი, მერე ვახშამი, და ბოლოს ისევ ის სატრფიალო ძილი, — და ესრეთ ტკბილად და აუმღვრევლად მიდიოდა ამ ორთა უმანკო სულთა უბოროტო ცხოვრება ამ წუთის-სოფელში, რომელმაც ისე არაფერი არ იცოდა ამათის ვინაობისა, როგორც ამათ არა იცოდნენ-რა, ჭამა-სმის გარდა, ღვთისაგან განაჩენი ამ მუხანათის წუთის-სოფლისა. IV ამ ყოფაში და ჭკუის გონიერ ვარჯიშობაში გადიოდა დილა. როცა სადილს უკან ლაზათიანად გამოიძინებდნენ ცოლ-ქმარნი, როცა საღამოზედ ნიავი ფრთას გაშლიდა და ბაღჩის ღობის გრძლად გამოწოლილი ჩრდილი ეზოს მოადგებოდა, მაშინ კნეინა დარეჯანი ერთ ბალან-გაცვივნულ ხალიჩას ჩრდილში გააშლევინებდა და დაბრძანდებოდა ხოლმე თავმომწონე პატარძალივით თავდახურული, წარბებ-აჭიმული და გამოპრანჭული. ლუარსაბიც, თავის განუშორებელ ჩიბუხით ხელში, ჩამოვიდოდა — და ქოშებით შიშველ ფეხებზედ, ხშირად წითელ პერანგის ანაბარას და უფრო ხშირად ლურჯ კალმუხის დარბაისლურად ჩატეხილ ქუდით, ბოლთასა სცემდა გრილოშია. საღამო ხანი — როგორც მოგეხსენებათ — ჩვენს სოფლებში და ნამეტნავად კახეთში სადარბაზო ხანია. რაც ეს რაღაც წყეული განათლება შემოვიდა ჩვენს ქვეყანაში, რასაკვირველია, — მეტად თუ ნაკლებ ეს საქებური ჩვენი ძველი ჩვეულებაც დაჩაგრა, ასე რომ ზოგიერთნი განათლებით გაჩარხულნი ეხლა ვიზიტობენ, თორემ უწინ კი საღამო ხანი დიდს პატივში იყო. ამიტომაც საღამოობით დარეჯანი ეგრე გამოიპრანჭებოდა ხოლმე და ასე იფიქრეთ — უკაცრავოდ კი არ ვიყო — საკურტუმესაც კი გაიკეთებდა. მაშინ, როდინდელ ამბავსაც მე ვწერ, ჯერ კრინოლინი არ იყო, — და თუნდ ყოფილიყო კიდენაც, იმ სოფლამდინ ვინ მიაღწევინებდა მაგ იუბკების მეუფესა. ყველამ კარგად იცის, რომ განათლება ფეხ-მძიმედ დადის, ნამეტნავად ჩვენში ასკინკილობს, და აბა იმ სოფელში ეგრე ჩქარა როგორ მიიტანდა სახელოვანს „ხაბარდასა“. სწორედ გითხრათ, ზოგიერთ სოფლის ორღობეებშიაც ვერ გაეტეოდა ეგ განათლებული კრინოლინი, თუნდ რომ მისულიყო კიდენაც. — ქალბატონი ადღეგრძელა ღმერთმა, — უთხრა ერთხელ ერთმა ლამაზად მოყვანილმა გლეხის პატარძალმა, გრძელ კავების ქნევით და ცოტა ტუჩების პრანჭვითა. — აი, ღმერთმა გაცოცხლოს, ჩემო ბაბალე!.. რასა იქ, ხომ კარგადა ხარ? — მოიკითხა თავის რიგზედ დარეჯანმა, მაგრამ ისე კი, რომ პატივი კნეინობისა სრულიად არ დაუმცირებია. — რაღა რასა ვიქ, შენი კვნესამე! ჩვენებიანთ ვენახში ჩვენი კამეჩი შეპარულა, და მეველეებს დაუჭერიათ, ეხლა ორი დღეა ბაკში ჰყავთ დაჭერილი. ეხლა, შენი სახელის ჭირიმე, ამას გემუდარები, გვაპატივებინოთ, აგრემც ჩვენი ნათელ-მირონობა დღეგრძელობას მოგიმატებს, შენი კვნესამე! — რა? მითამ გამოვაშვებინოთ? — ჰო, შენმა მზემ, ეხლა ჩვენი ვედრება ეგ არის, ქალბატონო. — როგორ იქნება, ჩემო ბაბალე? ეხლა, მართალია, შენ ჩემი ნათელ-მირონი ხარ, მაგრამ სოფელი აყაყანდება, ყველა მაგას მოჰყვება. — აგრემც ღმერთი ბატონის თავს გიდღეგრძელებს, და მაშინ, როგორც გნებავთ, დამსაქმეთ. აი ეხლაც, შენი კვნესამე, ერთი გაბმა აბრეშუმი მოგართვი, ღმერთი და თქვენი წყალობა თუ კიდევ შეგვაძლებინებს — კიდევაც თქვენი ყურმოჭრილი ყმანი ვართ. ბაბალემ ჯიბიდამ ამოიღო ერთი გაბმა აბრეშუმი და მიართო კნეინასა. კნეინამ გამოართო და ამოიდო ქვეშ, ზედაც დაატანა: — ეგ რომ არა ყოფილიყო, განა ისე კი, რაც შემიძლიან, არ გაგირიგებდი! — ლუარსაბ! ლუარსაბ! — დაუძახა ქმარსა, რომელიც შორი-ახლო ბოლთასა სცემდა და ერთი-ორჯერ მსუნაგსავით მაცდურის თვალით გადმოჰხედა კიდეც მოხდენილ პატარძალსა. ლუარსაბი მოვიდა. — ქა! ბაბალეს კამეჩი მეველეებს დაუმწყვდევიათ და გემუდარება — გამოაშვებინო. ლუარსაბმა შეხედა პატარძალსა, რომელმაც ჩვეულებისამებრ თავი იქით მიიბრუნა. ლუარსაბმა დააკრაჭუნა კიდეც თავისებურად კბილები სიამოვნების ნიშნად, მითამ-და სამაცდუროდ გაიღიმა. — კამეჩიო!.. — ჰო, კამეჩი, — დაატანა დარეჯანმა, — აი ერთი გაბმა აბრეშუმიც მოგართვა. — მაშ კარგი! დათო ბიჭო! დათო! — დაიყვირა ლუარსაბმა, — ჩადი და უზბაშს უთხარი, ჩემი ნათლიდედის კამეჩი ეხლავ გამოუშვას, თორემ იქაურობას სულ მტვერს ავადენ. სთქვა, ერთი კიდევ მაცდურად დააკრაჭუნა კბილები, და გამარჯვებულსავით ამაყად წავიდა ისევ ბოლთის საცემლად. — აი, აგრემც ღმერთი მაგაზედ უფრო მეტს დიდებას და პატივს მოგცემს, აგრემც გაგაპატიოსნოს ღმერთმა, და ერთი კაი ვაჟიშვილი მოგცეს და მე ძუძუ მაწოებინოს, შენი კვნესამე, შენი, ბატონო და ქალბატონო! — ჰხედავ, — უთხრა დარეჯანმა, როცა ლუარსაბი წავიდა, — ჰხედავ, რა რისხვა შეუთვალა, იქაურობას სულ ააწიოკებს. — დიდება აქვს, შენ გენაცვალე, და იმიტომ. — ეგეც ხომ, მაგრამ ხმაც დიდი აქვს სოფელში გავარდნილი. აი, დავით, ჩემი მაზლი: იმას კაცად არავინ აგდებს. — აბა, შენი კვნესამე, იმათ ფეხი სად მოუწვდებათ თქვენამდინ, ელისაბედიც მითამ თავადის-შვილის ცოლია და თქვენცა? — ახლა იმასა ჰკითხე ზოგი, იმისთანა დიდი-კაცი აქ არავინ არის. — უი, უწინამც დღე გაუქრება! გუშინ მეზობლიანთას გახლდი, იმათი გოგოც იქ მოვიდა. რაც იმან იმათზედ ილაპარაკა, ადამიანისაგან არ გაგონილა. — რა, გეთაყვანე, რა! — ჰკითხა აჩქარებით და მოუთმენლად დარეჯანმა. — რაღა რა? ისა, რომ საწყალ გოგოს თავისის თითებით მოგროვილის ფულით ერთი ჩითმერდინი უყიდნია, იმას უნახავს და წაურთმევია. ეხლა თურმე თავზედ იკრავს. გოგოს ცოდვით აღარა ვართ, ქალბატონის მზემა, ისე გულანატირად ჰლაპარაკობდა ბედშავი. მე ხომ თქვენის ფეხის ნატერფალიც არა ვარ, მაგრამ მაგას მეც ვითაკილებდი, მამა მიცხონდა! — უი! უი! დახე იმას, იმ წყეულს! ამას იქით როგორღა ამბობს, რომ თავადის-შვილის ცოლი ვარო. წართმევა არაფერი, ეგ, რასაკვირველია, ქალბატონის ნებაა: გოგოც ჩემია და ჩითმერდინიც; მაგრამ გოგოს ჩითმერდინის თავზედ შემოკვრა კი სწორედ თავლაფის დასხმაა. კუმ ფეხი გამოჰყო, მეც ნახირ-ნახირო. აი, მეხი კი დაეცა. ისიც, ამას იქით, ჩვენში ერევა, თავადის-შვილის ცოლი ვარო! სხვა არა უთქვამს-რა გოგოსა? — სხვა არა მოუხსენებია-რა. — ნუ დამიმალავ, ჩემო ბაბალე! ხომ იცი მე შენი მწყალობელი ვარ, თუ უთქვამს კიდევ რამე — მითხარი. — არაფერი არ უთქვამს, მამი-ჩემის ცხონებამ, თორემ, რომ ეთქვა, რად დაგიმალავთ. — რა ვიცი? იქნება გეშინოდეს-მეთქი. — თქვენისთანა მწყალობელი რომ კაცს სადმე ეგულებოდეს, იქ ვიღასი უნდა ეშინოდეს. — მეც ეგ უნდა მეთქვა, ჩემო ბაბალე! — მართალია, გლეხები გახლავართ, მაგრამ ჩვენც გვესმის ეგენი. ვისი უნდა მეშინოდეს, თქვენ აქა მყევხართ! — მაშ სხვა არა უთქვამს-რა? — არა უთქვამს-რა, აგრემც ჩემზედ მიწა ნუ გენახოთ. — იტყოდა. — ის ერთი დედის-ერთა შვილი არ დამიმიწდეს, არა უთქვამს-რა. — მართლა, შენი შვილი რასა იქს? — ჰკითხა მერე დარეჯანმა, რომ ვერა გახდა-რა. — რაღა როგორ არის, შენი კვნესამე, ქალბატონო! ავად შენი მტერი გვყვანდეს, ავად მე ისა მყავს. რა არ ვუყავი: ბალახებში არ ვაბანე, არ შევალოცვინე, შანები არ შევაბი, მაგრამ ვერაფერმა ვერ უშველა, აგრემც არა ეშველოს-რა შენს მტერსა! თქვენთანაც კი მომასწავლეს, ვითამც თქვენ უებარი ლოცვა იცოდეთ, — მიშველეთ რამე, აგრემც მაგიერს ღმერთი გადაგიხდით. — მე მარტო შაკიკის ლოცვა ვიცი და დასუნთქვილისა. განა შენი შვილის სენი — შაკიკია? — ჰო, თქვენმა მზემ, შაკიკი გახლავთ. ლამის თავი გაუხეთქოს. — გოგო, ლამაზისეულო! — დაიყვირა კნეინამ, — წადი, საწერკალამი და ქაღალდი, ქეჩის ქვეშ რომ ნაბარათევია, ჩამომიტანე. მე დაგიწერ ლოცვას, ჩემო ბაბალევ, დაწერილი ქაღალდი იმ მხარეს დააკარ, რომელიცა სტკივა, ეგრე იყოს ორი-სამი დღე, თუ შაკიკია — გააქარწყლებს მაშინვე. ვერ უყურებთ, მკითხველო! კნეინა დარეჯანი მე უსწავლელი მეგონა და დახეთ, რაები სცოდნია? ეხლა მომაგონდა, რომ იმისი განაყოფი რძალი ელისაბედი, რომელიც ორგანაც მოვიხსენიეთ, თურმე ჩუმად ქვეყანაში ჰლაპარაკობდა, რომ ვითომც დარეჯანმა ჯადოობაც იცისო, ვითომც სოლომონ ბრძნის წიგნიც წაეკითხოს და ამიტომაც ღმერთი უწყრება და შვილს არ აძლევსო. ამისთანა ცილისწამებას როგორ დავიჯერებ? მაგრამ ელისაბედი კი ფიცით იჭაჭებოდა, რომ ეგ ეგრეაო. მაინც არ დავიჯერებ; რძალი — როგორც მოგეხსენებათ ჩვენის კურთხეულის ცხოვრების ამბავი — რძლის მტერია. განა ამისთანა ჭორები მოუგონია ელისაბედს დარეჯანზედა? ამ დროს ძაღლმა, რომელიც შორი-ახლო იწვა და წაეყო ცხვირი მიწაშია, დაიყეფა, მაგრამ, რაკი თვალი გაახილა და დაინახა ორი მომავალი დედაკაცი, ისევ ხმა გაიკმინდა და ღრენით გაჯავრებულსავით ისევ ცხვირი ფეხებით ამოთხრილ მიწაში ჩაჰყო. დარეჯანმაც მოიხედა ამ ხმაურობაზედ და დაინახა კნეინა ელისაბედი და იმის ჩითმერდინით დარბეული, გულდაჩაგრული გოგო. დარეჯანი ფეხზედ წამოდგა. — მობძანდით, ჩემო რძალო! — მიაგება სიტყვა ელისაბედსა, — ძლივს არ მოგვიგონეთ! — შენმა სიცოცხლემ, მოცლა არა მაქვს. ეს ისაო, ეს ესაო, სახლია, კარია, ხომ მოგეხსენებათ. — აქეთ მობძანდით, აქეთ უფრო ნიავია, — მოიპატიჟა დარეჯანმა. — სულ ერთია, — სთქვა ელისაბედმა და წაიძრო ფეხიდამ კროული ჩუსტები, გადმოვიდა ხალიჩაზედ და ჩაჯდა დარეჯანის გვერდით. — სხვა, როგორა ბძანდებით, ჩემო რძალო? ჩემი მაზლი დავითი ხომ კარგად სუფევს, — დაიწყო ისევ დარეჯანმა. — კარგად გახლავთ, — მიუგო ელისაბედმა. — შინა ბძანდება? — აბა ამისთანა დროს კაცი შინ დადგება, მამულის და მოსავლის პატრონი? — ყანაშია, ეს ორი დღეც იქნება, — სთქვა რაღაც ნიშნის მოგებით ელისაბედმა და უნებლიეთ შეჰხედა ლუარსაბსა, რომელიც ბოლთასა სცემდა და რომელსაც ფეხებზედ ეკიდა მოსავალიც და მამულიცა. დარეჯანს ეწყინა. ამას ეგონა, რომ ელისაბედმა სახრე ლუარსაბისაკენ გადმოიქნივა. — რასაკვირველია, ვისაც კაცი არა ჰყავს და არ აბადია, — რომ ჩააბაროს სახლის პატრონობა, და ვინც ასე გაზრდილა პატარაობითვე — რომ არც მზე დასიცხავს და არც ავნებს, ის შინ არ დადგება, ჩემი ლუარსაბი მაგას ვერა იქს. — განა მაგაზედ მოგახსენე! — დაასწრო ელისაბედმა. — მეც განა მაგაზედ მოგახსენე! — დაატანა დარეჯანმა, — მე მარტო ეს უნდა მეთქო, რომ ჩემს ლუარსაბს ჯერ ისე არა გასჭირებია-რა, რომ გლეხობა ჩაიდინოს. — გლეხობა ჩაიდინოსო!.. რას ბძანებთ, ჩემო რძალო? არა, თქვენმა მზემ! ვინც მოსავლის დროს შინ არა დგება, განა იმისაგან, რომ გაჭირებულია, ან გლეხობა ჩაიდინოს და მესვეურსავით მკაში ბეგრის ხალხთან ოფლი იწუროს? თქვენც არ მამიკვდეთ. აი, თუნდ თქვენი მაზლი, — განა გლეხია, ან გლეხობას იდენს, რომ ყანაშია? სულაც არა, თქვენმა მზემ! მუშები იქა მკიან და იმას კი, როგორც შეჰფერის თავადიშვილის პატიოსნებასა, ხელზედ ლამაზი ნაგეში მიმინო უზის და ნადირობს. გუშინ საღამოზედაც, ჯერისთვის რომ ბიჭი ამოვიდა, ერთი აბგა მწყერი გამოეგზავნა. რა სათაკილოა, თქვენი ჭირიმე, მეფეები ნადირობენ და იმისთვის რა სათაკილოა!.. — არა, თქვენმა მზემ, ჩემო რძალო, მე ჩემს მაზლზედ არ მომიხსენებია. ისიც ლუარსაბის ძმა არ არის, ერთის სისხლისა და ხორცისა? განა არ ვიცი, რომ სხვებსავით ხელებს არ დაიბებრებს ნამგლის ჭერითა და არც ამ პაპანაქებაში დაისიცხება? განა არ ვიცი, ნამდვილის სისხლის თავადიშვილი ამას ვერ აიტანს, — და, სწორედაც მოგახსენო, არც საკადრისია: თავადს — თავადობა უნდა ეტყობოდეს და გლეხს — გლეხობა. — მართალი ბძანებაა, თქვენმა მზემ! — არა და, რომ არ იქნება: მთა და ბარი ვის გაუსწორებია? — არავის, თქვენმა მზემ, ღვთის ბძანებას ვინ წაუვა? ამ დროს ფეხის ხმაურობაც მოესმა დარეჯანსა, მოიხედა და დაინახა თავისი გოგო, ლამაზისეული, რომელსაც ხელში ეჭირა რაღაც ნაბარათევი და თავმოტეხილი წამლის მინა, რომელიც საწერელობას ჰთამაშობდა. — რა დაგემართა აქამდინ? ის კიდეც წავიდა, — უბძანა დარეჯანმა. — ჯერ კიდევ აქ გახლავთ, ჩალურშია თაფლუასთან, — მიუგო გოგომა. — აშ კარგი, — სთქვა დარეჯანმა, დაიდო მუხლებზედ ქაღალდი და დაიწყო შაკიკის ლოცვის წერა. ამ დროს ლუარსაბიც მოვიდა ახალუხ და შალვარ-ჩაცმული, მოიკითხა ზდილობიანად თავისი რძალი და გაგორდა იქავ ხალიჩის ახლო მწვანე ბალახზედ და, დაასვენა რა ჩიბუხის ტარი თავის ღირსეულს მუცელზედა, — დაუწყო პირაღმა ყურება გუმბათიან ცასა. მშვენიერს სურათს წარმოადგენდა ეს კრება. აღვწერ, თუ კი შევიძელ ჯერ გოგოდამ დავიწყოთ. სასაცილო რამ იყო ეს ლამაზისეული: ერთი რაღაც უშნოდ ჩასუქებული, ჯმუხი, ჭუჭყიანი, ტანზედ ეცვა ხამის ჩითის კაბა, ჭუჭყისაგან ვერ გაირჩეოდა — რა ფერისა იყო; კალთები აქა-იქ გამომწვარი ჰქონდა ზამთარში ცეცხლთან ახლო გდებისაგან, ბოლოები სულ მომპალი და შემოფხრეწილი ჰქონდა; დახეულებიდამ გამოჩანდა ერთი რაღაც დამპალის საბნის ნაგლეჯი, კაბის ქვეშა გარშემო ჩამოკიდებული, მითომ და იუბკაა. აი, მეხი კი დაგეცა! ამასაც კი სდომებია იუბკა! თავზედ ეკრა შიგა-და-შიგ ამოფლეთილი ჩითმერდინი, ქალბატონის გამონაცვალი. იმ ამოფლეთილებში მუთაქის მატყლსავით დასორსვლილი შავი — უკაცრავოდ არ ვიყო — წილიანი და დაუვარცხნელი თმა მუჭა-მუჭად ამოშვეროდა. ქუსლებ-დახეთქილი, მუგუზალსავით შავი ფეხები, წენგოსაგან შეღებილი ხელები, ცხვირ-პირი ქვაბების მურით მოთხუპნული — აი, ამ-გვარი იყო ის ცხოველი, რომელსაც დარეჯანი „ლამაზისეულს“ ეძახდა და რომელიც გულ-ხელ-დაკრებილი დაჰყურებდა ბალან-გაცვივნულ ხალიჩასა. ხალიჩაზედ ორი პატიოსანი და დარბაისელი კნეინა იჯდა, როგორც მოგახსენეთ წინათვე, — ორი კნეინა, მაგრამ კი სხვა-და-სხვანაირი: ერთი მსუქანი, წითური, მეორე გამხდარი და უფერო. მსუქანი თავჩაღუნული სწერს, გამხდარი კი თვალ-გაფაციცებით თვალს ადევნებს მწერალის ხელსა, იქნება როგორმე შევატყო, რასა სწერსო: ხანდისხან გოგოსაც თვალს უშვრება და თავს უქნევს იმის ნიშნად, რომ „წეღან რომ სთქვა — „წავიდაო“, ვიზედა სთქვაო“. გოგოც იქიდამ ანიშნებს და ელისაბედი ვერ მიმხვდარა. მაშიბ გოგო პირზედ ხელს იფარებს, თავს იქით იბრუნებს, მითამ ეცინება კიდეც — რომ ელისაბედი ჰცდილობს და ვერ მიმხვდარა კი, და ჰმორცხობს კიდეც — რომ ბატონის რძალთან სიცილსა ჰბედავს. აქეთ ბალახებზედ ხალისიანად ჰქშენს ჩვენი ლუარსაბი, პირაღმა წევს, აბოლებს ჩიბუხს და, მინამ თვალში ცრემლი არ მოუვა, თვალს გულმოდგინებით ჩიბუხის ბოლს ადევნებს, — ვნახო, ღრუბლებამდინ ავა, თუ არაო. იქით, ხალიჩის დასწვრივ, ღობის გადმოღმა, ჩვენი ნაცნობი ქოფაკი ძაღლი წევს, ისევ-ისე მიწაში ცხვირწაყოფილი და ქანცმიწყვეტილსავით თვალებ-დახუჭვილი; ყოველს ხმაურობაზედ მძიმედ ახილებს თვალსა და გულზედ-მოსულსავით ჰღრინავს, თითქო ჯავრობსო — რომ ძილს უფრთხობენ. პატარა შორი-ახლო ძველი, ჭუჭყიანი სამოვარი სდგას, გვერდით დაჩოქილია გოგოზედ უარესად ჭუჭყიანი, დაგლეჯილი პატარა ბიჭი და, რაც ძალი და ღონე აქვს, უბერავს სამოვარსა. ხანდისხან ისეთის სახით გადააპარებს თვალსა იქითკენ, საცა ძაღლი განცხრომითა წევს და მოსვენებაშია, რომ თითქო შეჰნატრისო მის ყოფა-ცხოვრებასა და გულში ამბობსო: ნეტავი შენ, რომ ძაღლი ხარ! ნეტავი მეც ძაღლი ვყოფილიყავი! ეს საძაგელი სურათი საძაგელის მიწისა, სასაცილოდ ახამებდა ამ დიდებულ სამხრეთის ცასა, მის ერთნაირად ღრმასა და ციაგსა კამარასა, რომელზედაც სარტყელსავით მიიგრიხებოდა ერთ გაუწყვეტელ ზოლად მთების ლაჟვარდი გრეხილი. დრო გავიდა. დარეჯანმა გაათავა ლოცვის წერა და ბარათი მისცა გოგოს, ამ სიტყვის ზედ-დატანებით: როგორც გითხარი, ისე მოიქეცი-თქო. მერე მოუბრუნდა ელისაბედს და შესაქცევრად ჩამოუგდო ლაპარაკი. ლუარსაბი ისევ ოცნებაში იყო და აბოლებდა ჩიბუხსა. — პურის მოსავალი როგორი გაქვთ წელს? — ჰკითხა დარეჯანმა. — თქვენმა მზემ, შარშანდელზედ ცოტა. თქვენს მაზლს ოც-და-ათის ურმის იმედი აქვს, — დაიტრაბახა ელისაბედმა. — ეგ, ბატონო, კაი მოსავალია. ოც-და-ათი ურემი ხუმრობა არ არის; ჩვენც მოგვივა მაგდენი, მაგრამ ჩვენ ერთი ორად მეტი ნახნავი გვქონდა თქვენზედა, — იტყუვა თავის რიგზედ დარეჯანმაც. — რას ბძანებთ, ჩემო რძალო, ჩვენზედ მეტი თქვენ რად გექნებოდათ. ჩვენ დიდი ნახნავები გვქონდა წელსა. — რად გექნებოდათო? ჩვენ მკათათვის ნახევარში გუთანი გატანილი გვქონდა, თქვენ კი ენკენისთვეშიაც არ გაგეტანათ. — არა, თქვენმა მზემ, ჩვენ თქვენზედ ადრე გავიტანეთ. ჩვენ დიდი ნახნავები გვქონდა. — აი, ბატონო, თუნდ ლუარსაბსა ვკითხოთ. ეგ კაცია, მაგას უფრო ეცოდინება. ლუარსაბ! — დაუძახა ქმარს კნეინამა. — რაო? — ჰკითხა ლუარსაბმა და მოიღრიჯა ცოლისაკენ კისერი. — შენი რძალი ამბობს, რომ ჩვენ ამათზედ ნაკლები ნახნავები გვქონდაო წელსა. — ეჰ, რას ამბობ, ჩემო რძალო! წელს ოთხი თქვენოდენა ნახნავები მქონდა, — მიუგო ლუარსაბმა. ამ-გვარებში ლუარსაბმა საშინელი კვეხნა იცოდა. — რას ბძანებთ!.. ჩემოდენა მოსავალი კახეთში ორს არ მოუვა, ქართლშიაც ბევრს არ მოუვა. აი, ჰნახავ, რამოდენა ფრთა-მოქცეულს წამოვაყენებ კალოზედა. ასეთს წამოვაყენებ რომ... რომ... აბა რა გითხრათ? თუნდ თორმეტ ამ სახლის ოდენასა, ვაი არა აქვს ლუარსაბსა! ფიე! ნახნავი იყო, რომ ჩემი იყო. შარშან ვენახისა არ იყოს, ჩემოდენა ღვინო კახეთში ორს არ მოუვა. ქართლში ხომ ნახევრის ნახევარიც არ მოუვათ. მაშ! თუ ეს მართალი არ იყოს, საიდამ ვცხოვრობ ეგრე მეფურად? საიდამ? ლევანსავით ურმებს ხომ ქირაზედ არა ვგზავნი, თავადიშვილის სისხლს ხომ არ შევირცხვენ! სომეხი ხომ არა ვარ, რომ ქირაობით ვიცხოვრო. თავადიშვილი ვარ, კაი ოჯახის და გვარის შვილი. კიდევ რაღაცა უნდა ეთქვა, მაგრამ ელისაბედმა აღარ დააცალა: — მართლა, ჩემო მაზლო, ლევანი ქირაზედ ურმებს ატარებს? — მართლა, მაშ! ის შერცხვენილი, გვარის დამამცირებელი ისა! — ნიკოლოზიც ატარებს თურმე, — დაუმატა დარეჯანმა. — მაშ?! — უპასუხა ლუარსაბმა. — უი, ლაფი დაესხათ თავზედ. კარგი გვარის მასახელებელი ისინი ყოფილან, — სთქვა ელისაბედმა. — ნეტავი თავადიშვილი მაინც არ იყოს! — დაუმატა გულმტკივნეულად დარეჯანმა. — ეგ არის და, რომ თავადიშვილია! — სთქვა წყრომით ლუარსაბმა. — თავადიშვილი რომ არ იყოს, ჯანი გავარდეს. ან გლეხი იყოს, ან სომეხი, კიდევ ჰო, — ეგა მკლავს, რომ თავადიშვილია. ძალიან არ წახდა ხალხი, თქვენი ჭირიმეთ! ამასაც შევესწარი, რომ თავადიშვილი ქირაზედ ურმებს ატარებს! — ერე რა დედ-მამის შვილი — წამოიძახა დარეჯანმა. — ეგა სთქვი და, — მიუგო ლუარსაბმა. — კაცმა ეგრე როგორ უნდა დაკარგოს პატივი, — სთქვა თავის რიგზედ ელისაბედმა. — ამას იქით გლეხი და თავადი რით უნდა გაირჩიოს. გლეხიცა გზავნის ურმებს ქირაზედ და თავადიშვილიცა, ისიც ქირითა სცხოვრობს და ესეცა. რით უნდა გაირჩიოს? — იკითსა ლუარსაბმა. — არაფრით, თქვენმა მზემ, — დაარწმუნა რძალმა. — ოღონდაც, რომ არაფრით, — კვერი დაჰკრა ცოლმაც. — მშიერი რომ ვკვდებოდე, მშიერი, და ასი ურემი მებმებოდეს, მე მაგას არ ვიკადრებდი, თავი არ მომიკვდება. შენა, ჩემო რძალო? — უი, უწინამც დღე გამქრობია. ვიკადრებდი კი არა, მე ჩემის ხელით თავს მოვიკლავდი. ოხრად დამრჩეს ქირით შემოტანილი ქონება. რა თავადიშვილის საქმეა. — შენა, დარეჯან? — ჰკითხა ეხლა თავის ცოლს ცნობისმოყვარე თავადმა. — არც მე, — სთქვა დარეჯანმა. — მაშ არც მე, — სთქვა ლუარსაბმა იმ სახით, თითქო ამ სამის აზრით სამის ქვეყნის ბედი გადაწყდაო. — არა, დრო ძალიან გამოიცვალა, ჩემო რძალო! — გააგრძელა სიტყვა ლუარსაბმა, — ხალხი წახდა, სისხლი მოითხარა. აბა ჩვენ დროს ვინ მოიფიქრებდა, რომ თავადიშვილს თავი შეერცხვინა და ურემი ქირაზედ ეტარებინა. ქვით არ ჩავაქვავებდით? თავზედ ლაფს არ დავასხამდით? მაგრამ ეხლა? — დასწყევლოთ ღმერთმა — სირაჯობენ კიდეცა!.. გაგონილა? თავადიშვილების სირაჯობა! ოჰ, ღმერთო, რატომ წარღვნა არ მოვა? სომხები გახდნენ, სწორედ სომხები: ეხლა ისღა აკლიათ, ადლი ამოიჩარონ იღლიაში, სოფელ-სოფელ იარონ და „სავაჭრო, სავაჭრო“ იძახონ. — მაგასაც იქმონენ, თქვენმა მზემ, — სთქვა ელისაბედმა, — მე კი ღმერთმა ნუ შემასწროს იმ დროსა და! — იქმონენ, თავი არ მამიკვდება, იქმონენ, — წარმოსთქვა მწუხარებით ლუარსაბმა, — ბატონო! სისხლი რომ აღარ არის? წახდა სისხლი, მოითხარა. — მართლა რომ წახდა, — დაატანა დარეჯანმა. — ი, მაგალითად, გუშინ ზაქარიას ცოლს რა უქნია? — წამოიძახა ენაჭარტალა ელისაბედმა, — იცით რა უქნია? — ბიჭს გაუჯავრებია... ზაქარიას ცოლი ხომ ანჩხლია? — მერე რა-რიგი! საშინელი! — დაჰკრა კვერი დარეჯანმა. — ბიჭს გაუჯავრებია, — დაიწყო ისევ ელისაბედმა, — გამოსდგომია, წაუძვრია ფეხიდამ — ჩუსტი ყოფილა თუ ქოში — ქოში იქნებოდა — ამდენი უცემია, რომ დაუოსებია თურმე. — არა, თუ ღმერთი გწამს? — ჰკითხა გაკვირვებულმა ლუარსაბმა. — თქვენმა სიცოცხლემ! — ეს რა მესმის, თქვენი ჭირიმეთ! იქნება პატარა ბიჭსა სცემა? — კიდეც ეგ არის, რომ არა. პატარა ბიჭს რომ სცემოს, ეგ არაფერი: აი, მეცა ვსცემ ხოლმე, — სთქვა ელისაბედმა. — მეცა, თქვენმა მზემ, — უპასუხა დარეჯანმა, — პატარა ბიჭი და გოგო სულ ერთია. როგორც ქალბატონმა რომ გოგოსა სცემოს, არ დაიძრახება, ისე პატარა ბიჭს რომ სცემოს, არაფერია. — რასაკვირველია, — ჩამოართო სიტყვა ელისაბედმა, — პატარა ბიჭის ცემაზედ ვინ დაიძრახება. ის კი ვაჟკაცი კაცი გხლებიათ, აბა ქალი რომ ვაჟკაცს შეებას, — ვერაფერია, თქვენმა მზემ. — დიდება შენდა, ღმერთო ჩემო, — სთქვა პირჯვრის-წერით ლუარსაბმა, — ეს რა მესმის, თქვენი ჭირიმეთ: დედაკაცმა ისე თავზედ ხელი უნდა აიღოს, რომ ვაჟკაცსა სცემოს? ცემა არაფერია, მაგაში ბატონს ვინ დასძრახავს, — იმისი ბატონი არა ვარ, რომ მინდა ვცემ, მინდა არა, — მაგრამ კაცმა კაცს უნდა სცემოს, დედაკაცისაგან რომ არა თქმულა! რომ არ გაგონილა! აი, გოგო ჰყავს, გოგოს რამდენიც უნდა სცემოს, ეგ საკადრისია, კაცს კი... ღმერთო დამიხსენ ქვეყნის ცოდვისაგან. — ეგ რა კიდევ... — უნდა დაეწყო კიდევ ელისაბედს ჭორიკანაობა, მაგრამ ამ დროს ჩაიც მოართვეს. — სიტყვა კი არ დაივიწყოთ, ჩემო რძალო, — უთხრა დარეჯანმა, — ჩაი მიირთვით. — მიირთვით, სულ ერთია, — უპასუხა ელისაბედმა და წამოავლო ჭიქას ხელი. ჩაი ჩამორიგდა. ელისაბედმა მოსვა ცოტა თუ არა, ისევ დაიწყო გაწყვეტილი სიტყვა: — იმას მოგახსენებდით: იმ წუწკს ნიკოლოზს, იცით, რა უქნია? თავის მოახლისათვის არშიყობა დაუწყია. ერთხელ ბინდი ყოფილა, — აქ რაღაც წასჩურჩულა დარეჯანს ყურში, — ბიჭებს დაუნახავთ, ქალბატონისთვის შეუტყობინებიათ, ის საწყალი ქალიც მისულა და გულს შემოჰყრია. აი, ბატონო!.. — მართლა? — თქვენზედ მიწა არ მენახოს! — მოაჭორა ელისაბედმა და, მითამ ნიკოლოზის ცოლზედ გულიც შესტკივა, დაუმატა: — მე ის საწყალი ქალი მეცოდება, თორემ ნიკოლოზს თუნდა თავშიაც ქვა უხლია. — საშინელ დროებას არ შევესწარით, თქვენი ჭირიმეთ! — მართალის გულით სთქვა ლუარსაბმა, — სწორედ მეორედ მოსვლა მოახლოვდა: ვაჟო, ქალს — ქალობა აღარ ეტყობა, კაცს — აცობა. ტყუილად კი არ მოგვეჩვენებიან ეს კუდიანი ვარსკვლავები, ერთი ღვთის რისხვა რამ უნდა მოვიდეს. რომ არ გაგონილა ყურით და ენით არა თქმულა ქალისაგან ვაჟკაცის გალახვა და ქმრისაგან ეგრე აშკარად მაგისთანა ამბები! სირცხვილი აღარ არის ეხლანდელ დროში. პირში წყალი გაგვშრობია. — რა, ისე ჩუმად მოეხდინა მაინც იმ სულის მტერსა, კიდევ არაფერი იქნებოდა, — სთქვა დარეჯანმა. — ჩუმად რომ მოეხდინა, ვინ რას იტყოდა? — გააწყვეტინა სიტყვა ლუარსაბმა. — განა უწინ კი არ იყო მაგისთანა ამბები, ხორციელები არ იყვნენ თუ? მაგრამ უწინ სულ დაფარული იყო, ისე დაიჭერდნენ საქმეს — რომ ხორციელ ადამიანს არ გააგებინებდნენ, — ბევრი მაგისთანაები მომხდარა უწინაც, მაგრამ აბა ერთი შეგიტყვიათ რამე? სულ ისე ჩუმად და გონიერად იცოდნენ უწინ ყველაფერი, ამიტომ რომ პირში წყალი ჰქონდათ. ეხლა, ბატონო, არაფრისა აღარ ჰრცხვენიანთ. ნამუსი აღარ არის, არა, წახდა ქვეყანა. — სწორედ მეორედ-მოსვლის ნიშნებია, — დაუმატა დარეჯანმა. — სწორედ. აი, ერთი კიდევ რა შევიტყე. გოგო და ბიჭი დაითხოვეთ, მოგახსენებთ, — სთქვა ელისაბედმა. გოგო და ბიჭი დაითხოვეს. ელისაბედმა შემოავლო თვალი გარეშემოსა და ჰნახა რომ არავინ არ არის, მიჯდა ახლო. ლუარსაბმა ყურები დააცქვიტა და ახლო მოიწივა. დარეჯანმაც ყურთან ლეჩაქი გადაკეცა, რომ კარგად გაიგოს. ელისაბედმა დაბალ ხმით დაიწყო: — ამ წინაზედ რომ კუდიანი ვარსკვლავი ამოვიდა, ხომ გახსოვთ? — დიაღ, — მიუგეს ერთ-ხმით ცოლ-ქმარმა. — იმ დღეს თურმე გველეშაპი გამოსდგომოდა მზესა, — ისიც ხომ გაიგეთ? — დიაღ, დიაღ, გავიგეთ! — წამოიძახეს ერთად შეშინებულმა ცოლმა და ქმარმა. — იმ კუდიან ვარსკვლავზედ და გველეშაპზედ სომხების ტერტერებს თავიანთი კარაბადინი გაუშლიათ და უთქვამთ, რომ — აქ უფრო ხმა დაიდაბლა — თავადიშვილებს ყმები ჩამოერთმევათო. — ვაი შენს ლუარსაბსა! — წამოიძახა ფერწასულმა ლუარსაბმა. — ეგ რა სთქვი, რა? აკი მოგახსენეთ, ბატონებო, რომ წარღვნა უნდა მოვიდეს-მეთქი. აი, ღვთის წყრომა! სულ ჩვენისავე ცოდვებისაგან მოგვევლინა. მამა-ჩემი ზაალ ნუ წამიწყდება, რომ წავალ, ზაქარიას ცოლსაც, ლევანსაც, ნიკოლოზსაც წიხლ-ქვეშ გავიგდებ, რომ ეს ამბავი სულ იმათი უნარია. კიდევ ატარონ ქირაზედ ურმები! — რაზედ გაცხარდი, შენ გეთაყვანე! — მიატანა ლუარსაბსა ცოლმა, — სომხების კარაბადინს როგორ უჯერებ! შარშანწინ კი არა სთქვეს, რომ დედამიწა ხარის რქაზედა სდგას. იმ ხარს ერთი რქა მოსტეხია და ქვეყანა უნდა გადაბრუნდესო, მაგრამ ტყუილი კი გამოდგა. გარეჯელ მკითხავს ეთქო, რომ არც რქა მოსტეხია და არც არაფერიო. — მართლა, ეგ კი აღარ მომაგონდა — სთქვა ეხლა კი დამშვიდებულმა ლუარსაბმა, — ჭორი იქნება. აბა, გეთაყვა, მეფის ერეკლეს ნაბოძებს სომხის კარაბადინის სიტყვით ვინ წამართმევს? თუნდ ეგ არ იყოს, რიღას თავადიშვილი ვიქნებით, თუ ყმაც არ გვეყოლება: კარაბადინი კი არა, სოლომონ ბრძნის წიგნიც რომ იყოს, არ დავიჯერებ. ან რა დასაჯერია? — რასაკვირველია, დასაჯერი არ არის, მაგრამ გლეხობაში ეგ ხმა გავარდნილა, — ეგ ცუდია, თქვენმა მზემ, — სთქვა ელისაბედმა. — ხმა გავარდნილა, მე ვიცი, თათქარიძობას წამართმევენ! შარშან კი არ იძახდნენ, რომ საიქიოს ბატონები ყმებად შეიცვლებიანო, ყმები ბატონებადაო, — ვენაცვალე ღვთის მადლს, იქაც ისე არიანო ბატონი ბატონადა, ყმა ყმადაო, როგორც აქა. ინგლისის ხელმწიფეს ბარათი ჩამოუგდიაო ფრანგის ხელმწიფისათვის, რომ „ნუ გეშინიანო, მეცა და ჩემ დიდკაცებსაცაო აქ უფრო დიდი პატივი გვაქვსო, მინამ მანდაო. ნუ დაიჯერებო, რასაც მანდ ყბედობენო“. — რასაკვირველია, ეგ აგრე იქნება: ბატობ-ყმობა ღმერთს დაუწესებია და თითონვე ღმერთი რად მოშლის? ვენაცვალე ღვთის დიდებასა! — სთქვა დარეჯანმაცა. — უფლისა უფალსა და კეისრისა კეისარსაო, სახარებაში სწერია: კეისრები ჩვენა ვართ, — დაუმატა ელისაბედმა. — მართალი ბძანებაა, ჩემო რძალო! სახარების სიტყვას ვინ წაუვა? — მიატანა დარეჯანმა. — არავინ, თქვენმა სიცოცხლემ! — დაამტკიცა ელისაბედმა და წამოდგა შინ წასასვლელად, — მშვიდობით ბძანდებოდეთ! — მშვიდობით, ჩემო რძალო! ბიჭებში კი ხმა გააგდეთ, რომ ტყუილია-თქო, — ურჩია ლუარსაბმა. — თქვენც რომ ეგრე ჰქმნათ, ცუდი არ იქნება: გლეხები არიან, მალე დაიჯერებენ ტყუილსაც და მართალსაც. მშვიდობით, — გამოესალმა და წავიდა ელისაბედი. თან აედევნა დაჩაგრული გოგო. — ღმერთო, რა მეჭორეა!.. რა ენაჭარტალაა!.. — უთხრა ქმარს ელისაბედზე დარეჯანმა. — ის რა მოიგონა, თქვენი ჭირიმეთ, ყმები უნდა ჩამოგვერთოსო! — დაჰკრა კვერი ლუარსაბმა. — შენ ხომ მაშინვე დაიჯერე! — კარაბადინმა სთქვაო, მოდი და ნუ დაიჯერებ. ის კი, ღვთის წინაშე, არ მომაგონდა, რომ გარეჯელ მკითხავს ბევრჯერ გაუცრუებია სომხური კარაბადინი. — გონება სადა გქონდა? — ეჰ, შე დალოცვილო! აქა მქონდა, მაგრამ ვერ მომაგონდა. სულ რომ მაგონდებოდეს, რაც გამიგია, მეტი რაღა მინდა: სოლომონ ბრძენი ვიქნებოდი. თუნდ ეგ არ იყოს, ქვეყანაზედ რა ვიცი რამდენი ეშმაკის მანქანებაა, ეგეც იქნება ერთი იმათგანი იყოს. ვეჟო, ცოდვილ ქვეყანაზედ რა არ მომხდარა ჩვენის ცოდვებისაგან? ეგეც შეიძლება, რომ მოჰხდეს, მაგრამ სიფრთხილეს თავი არ ასტკივდებაო, ნათქვამია; ხმა გავაგდოთ, რომ ტყუილია. — რასაკვირველია, ცუდი არ იქნება, ჩვენ მაგითი რა დაგვაკლდება? — არაფერი, შენმა მზემ, — ეხლავ დავუძახებ დათოსა და ვეტყვი. — დათო, დათო! — დაუყვირა ბატონმა. — ბატონო! — სადღაც შორიდამ მოისმა დათოს ხმა: — ეხლავ გიახლებით. ცოტას ხანს შემდეგ დათოც მოვიდა და ჰკითხა ბატონსა: — რას გვიბძანებთ? — იმას, რომა, ყმები ჩამოგვერთმევაო რომ ამბობენ, ტყუილია. გესმის, თუ არა? ყველას უთხარი, რომ ტყუილია. ხელმწიფეს მოუწერია, რომ დავარჩობ, ვინც იტყვის, რომ ეგ მართალიაო, ვინც გუნებაში მაგას გაიტარებსო. გაიგე? — გავიგე, შენი ჭირიმე! — უპასუხა დათომა, — განა მაგას ვინა ჰფიქრობს? აი, რაღაც გოგო-ბიჭები მიჰქარავენ, შენი ჭირიმე, იმათ ვინ დაუჯერებს. წვრილფეხობის სიტყვა რა დასაჯერია? იყბედებენ და დაჩუმდებიან. — ეგრე სთქვი ხოლმე სხვაგანაც, ჩემო დათო! ან რა კარგი იქნება თქვენთვის, რომ ჩვენ არა გყვანდეთ. — შენი მტერი ყოფილა, ჩვენ ვიქნებოდით, შენი ჭირიმე! — რაც უნდა იყოს, მამასავით გპატრონობთ. — დიაღ, შენი ჭირიმე! სწორედ მამა ბძანდებით და ჩვენ შვილები ვართ. თუ ხანდისხან გაგვიწყრებით, აგვიკლებთ, წაგვართმევთ, — ეგ რა? სულ ჩვენის სიკეთისათვის არის ხოლმე, განა მამა შვილს არ გაუწყრება? — ოღონდაც, რომ გაუწყრება, მაგრამ შვილი ისევ შვილია, მამა ისევ მამაა ხოლმე. — მართალი ბძანებაა. სხვას არა აქვს მაგის გაგება, ამბობს, რომ რაც ჩემია — ჩემი უნდა იყოს, ბატონი რად უნდა გვართმევდესო. ის კი არ იციან, რომ თუ ბატონი ართმევს რასმეს, სულ იმათისავე სიკეთისათვის ართმევს. ხომ მოგეხსენებათ, გლეხკაცი რეგვენია. — ოღონდაც რეგვენია, — ჩაერივა დარეჯანი, — მაშ ბატონი რისა არის, თუ არ დასტუქსავს, არ წაართმევს? თუნდ ეგ არ იყოს: უცხო ხომ არ ართმევს, ისევ თავისივე ბატონია. — მართალი ბძანებაა. მამაა, უცხო რად იქნება? — დაუმატა ეშმაკობით დათომა. — დიდი და პატარაობა სად არ არის? — სთქვა ლუარსაბმა, — აი, თუნდ თითებზედ დაიხედე: ერთი დიდია, მეორე პატარა. რისთვის? ამისთვის, რომ ღმერთს აგრე გაუჩენია, დიდი და პატარაობა ყველგან უნდა იყოს. აბა, დაიხედე! — განა არ დამიხედნია, შენი ჭირიმე! დიდიც არის, პატარაც, მაგრამ, დაილოცა ღვთის სამართალი, ისე გაუჩენია, რომ ერთმანეთს არ უშლიან, — სთქვა ცბიერმა დათომ. — მაშ! ყველგან არის დიდი და პატარაცა, ეხლა როგორ იქნება, რომ ჩვენში არ იყოს. ან რა დასაჯერია? — გააგრძელა ლუარსაბმა და ვერ გაიგო კი დათოს აზრი. — ვისაც თავში ტვინი აქვს, აკი არ იჯერებს, შენი ჭირიმე, ვინც უტვინოა — ისინი მოგახსენებენ, რომ მართალიაო. — როგორი მართალია? — დაატანა დარეჯანმა, — ხელმწიფისათვის ან ჩვენ რა დაგვიშავებია, რომ ყმები ჩამოგვერთოს, ან თქვენ რა შეგიმატებიათ, რომ გაგააზატონ. ეს როგორ ვერ მოიფიქრეთ? — მითამ მოგახსენებენ, შენი ჭირიმე, ჭკვიან კაცებს დაუწერიათო, რომ ქვეყნისათვის კარგი იქნებაო. ტყუილი უნდა იყოს. — ტყუილია, მაშ რა არის? — დაიყვირა ლუარსაბმა, — აბა, რომელი ჭკვიანი კაცი იტყოდა მაგას, თუ არ იუდას კერძო? — აი, მეხი კი დავაყარე იმისთანა ჭკვიანსა! — მიაყარა ქოქოლა დარეჯანმა. — თუ ეგ მართალია, გარეჯელ მკითხავს იცი რა უთქვამს? — ჰკითხა ლუარსაბმა. — არა, შენი ჭირიმე! რა მოგახსენათ? — ისა, რომ ტყუილიაო. — აბა, იმისთანა გულთმისანს მოდი და ნუ დაუჯერებ, — დაუმატა დარეჯანმა. — მე ეგ ადრევე ვიცოდი, შენი ჭირიმე, რომ ტყუილია, აბა უბატონოდ რა ხეირი დაგვეყრება? უპატრონო საყდარსაო ეშმაკები დაეპატრონებიანო, გლეხები იტყვიან ხოლმე. ჩვენც ეგრე მოგვივა. ეხლა ამითი გვატყუებენ თავადებსაც და გლეხსაც, რომ ქვეყნისათვის კარგი იქნებაო, თორემ რა დასაჯერია? — თუ მე არ ვიქნები, ქვეყანა თუნდ ძირიანად ამოვარდნილა, თუნდ ბოდბელისა არ იყოს — „ქვა ქვაზედაც ნუ იქნება“, — სთქვა ლუარსაბმა, — ქვეყნისათვის კარგი იქნებაო! თუ მე და შენ არ ვიქნებით, ქვეყანა რად გვინდა? ჯანიც გავარდნია. არა, დათო? — დიაღ, შენი ჭირიმე! სულ ტყუილია. მე ბევრისათვის მითქომს, რომ ტყუილია, და როდი მიჯერებენ. — შენ უთხარი, რომ თითონ ბატონმა თავის პირით მიბძანა-თქო, მაშინაც არ დაიჯერებენ? — უბძანა ლუარსაბმა. — მაშინ კი რაღა ეთქმით, შენი ჭირიმე! — ეგრე, ჩემო დათო! ყველას უთხარი. — ბატონი ხარ, მაშ გიახლოთ? — წადი. დათო წავიდა. ვინ იცის გულში როგორ ეცინებოდა ამ პირმოთნე ყმასა. — არა, გული დააჯერა, რომ ტყუილია, — უთხრა დარეჯანმა, როცა დათო წავიდა. — ჭკვიანი კაცია, დააჯერებდა, — უპასუხა ლუარსაბმა. V — ყველა-ყველა და ამაღამ ვახშმად რა გვაქვს? — ერთს საღამოს ლუარსაბმა თავის მეუღლეს ჰკითხა, როცა ქათმების შესხდომის დრომ მოაღწია. — დარეჯან! არ გეყურება, დედაკაცო? ამაღამ რა უნდა ვჭამოთ? — რატომ რა უნდა ვჭამოთ, გენაცვალოს დარეჯანი! ღვთის წყალობა ბევრი გვაქვს, — ანუგეშა დარეჯანმა. — მაინც? — სადილიდამ დარჩომილი კაი ცივად ძროხა გვაქვს, კარგი ღორის სუკებია, კარგი... კიდევ უნდა რაღაც ეთქვა, მაგრამ ღორის სუკების ხსენებაზედ აღტაცებულმა ლუარსაბმა სიტყვა გააწყვეტინა: — უჰ, უჰ, უჰ! ეგ ღორის სუკები, შენმა მზემ, რადაც უნდა ჰღირს. სხვა? მე ამაღამ როგორღაც მადაზედა ვარ. — ზურგიელიცა გვაქვს, ღვინოები რომ იყიდა, იმისი ფეშქაშია. ასეთია, რომ ქონი გასდის. — უჰ ეგეც კარგია. სხვა? — ყველი, პური და კაი გული. — არც ეგ არის ურიგო, შენმა მზემ: ჩვენისთანა ვახშამი ხელმწიფესაც არ ექნება. გაიკეთა ჩიბუხი მადა-წახალისებულმა მებატონემ და, მინამ სანატრელს ვახშამს მოიტანდნენ, მოუთმენლად წინა და უკან პატარა ოთახში ბოლთასა სცემდა. ხანდისხან რაღაც ფიქრში გართული უეცრად წამოიძახებდა: „ღორის სუკები? შენმა მზემ, რომ კარგია!“ ვახშამსაც, როგორც ყველაფერსა ამ წუთის-სოფელში, ბოლო მოეღებოდა. გამაძღარი და ტახტზედ გადაგორებული ლუარსაბი ეხლა ხვალისთვის დაიწყებდა ზრუნვასა. მაშ! ოჯახის კაცი იყო. — ესეც ვახშამი, ღვთის მადლით, გადავაგორეთ, ეხლა ხვალინდელ დღისათვისაც ვიფიქროთ. ხვალაც ჭამა გვინდა, დალოცვილს ღმერთს ეგრე გაუჩენია კაცი. ხვალ რაღა ვჭამოთ? — ხვალ?.. — ჩაფიქრდა დარეჯანი, ვითომც და ძნელი გამოსარკვევი საქმე მიანდვეს: — ხვალ? დაიცა ერთი მოვიგონო... ხვალ? არტალაზედ როგორა ხარ? — უჰ, უჰ! შენმა მზემ, კარგი რამ მოიგონე. არტალაზედ? ვაცივითა ვარ, ვაცივით, — უპასუხა მსუნაგსავით სულწასულმა თავადმა, — ბარაქალა, დარეჯან! ერთი კარგი მსუქანი არტალა, ჩვენი თედოს მოხარშული, ნივრით, — ერთ სახელმწიფოდა ჰღირს, მე და ჩემმა ღმერთმა. ეგ ძალიან კარგი. სხვა? მარტო ეგ რას გვეყოფა? — ერთი კარგი ჩიხირთმა? — ჰკითხა მაცდურის ღიმილით კნეინამა. — ჩიხირთმა?.. ჰა, ჩიხირთმა?.. არა, გეთაყვა, ბოზბაში სჯობია, — მიუგო მცირე დაფიქრების შემდეგ ლუარსაბმა. — ეხლა მაგას დაიჟინებ. რითა სჯობია? — ვა!.. ტყემლის მჟავით გაკეთებული ბოზბაში?.. — ისეთის ხმით წამოიძახა ლუარსაბმა, თითქო უკვირსო: ეს ამისთანა უბრალო ჭეშმარიტება როგორ არ ესმის ამისთანა ჭკვიან დედაკაცსაო. — შენც არ მომიკვდე, ლუარსაბ, კარგად გაკეთებულ ჩიხირთმას ბოზბაში არა სჯობდეს. — ვა!.. — უფრო გაკვირვებით შეჰყვირა ლუარსაბმა, — ტყემლით გაკეთებულს ბოზბაშს ჩიხირთმა უნდა ამჯობინო?.. შენს ჭკვაზედ არა ხარ, დედაკაცო! ჯერ ისე ბოზბაში რა არის, რომ ტყემლით რა იყოს!.. რას ამბობ, რასა? ერთი მსუქან ბოზბაშში ამოვლებული პურის ლუკმა მთელ ქვაბ ჩიხირთმას მირჩევნია. ამის შემდეგ შენ უნდა დამაჯერო, რომ ჩიხირთმა სჯობია? მაშ კაცი აღარ ვყოფილვარ, ქუდი არა მხურებია. — შენ ერთი ახირებული კაცი ხარ: რასაც იტყვი, ხომ კაცი ვეღარ გადაგათქმევინებს? — არ იყო რომ ცოტა წყენით არ უთხრა დარეჯანმა დაჟინებულს ლუარსაბსა. — მაშ? კაციც მაგისთანა უნდა. ის ხომ კარგია, დღეს ერთი სთქვას, ხვალ სხვა? — სთქვა ლუარსაბმა, შემოიყარა დოინჯი და გამარჯვებულსავით ამაყი შეხედულობა მიიღო. დარეჯანმა იგრძნო, რომ ლუარსაბმა საბუთიანად დაიჭირა და შერცხვენილმა ბანზედ სიტყვა გადააგდო: — მაშ შენ ბოზბაშს ამჯობინებ? — ვამჯობინებ. — მაშ შენ პირში გემო არა გქონია, — ეხლა კი გულზედ მოსულსავით სთქვა დარეჯანმა. ლუარსაბი აიტკიცა, მაგრამ თავი შეიკავა და არ იყო რომ მაინც ცოტა წყენით არ უპასუხა: — შენ არა გქონია, რომ ჩიხირთმას ამჯობინებ, თორემ მე ხომ ბოზბაში მირჩევნია. — აბა რას მიედ-მოედები? — ეხლა კი გაანჩხლდა დარეჯანი, — ბოზბაში როგორა სჯობია ჩიხირთმასა, რომ როცა ჩიხირთმა მაგონდება — პირში წყალი მომდის, თუ მშიერიც ვარ — მაშინ უფრო, ბოზბაშზედ კი არა. მაშ ჩიხირთმა სჯობნებია. ეხლაც დაიჟინებ? ისეთ გულდაჯერებით და ზაფრიანად წარმოსთქვა ეს კნეინამა, რომ, ასე გგონია, უნდა ეთქვაო: „შე სულელო, ამისთანა საბუთი მაქვს და შენ კი მაინც შენსას ამბობო?“ მაგრამ არც ამის მოპირდაპირე იყო სუსტის ჭკუისა, რომ ის საბუთი უფრო ძლიერის საბუთით არ დაერღვია. მართალია, პირველშივე ძალიან ჩაფიქრდა, მაშინვე ვერ მოახერხა, — რა ეთქვა, მერე კი — ღვთის წყალობა გქონდეთ — ყოჩაღად ლუარსაბმა იმას მიუგო. — მაგ სიტყვებზედ სდგეხარ? — ჰკითხა ჯერ ლუარსაბმა და ფეხზედ წამოდგა. — ვდგევარ. — მაშ კარგი: შენ ხომ ჩიხირთმა მშიერს მოგგვრის პირში ნერწყვსა, მე კი ბოზბაში — მაძღარსაცა. აი, თუნდა ეხლა: მე ხომ ამაღამ შენზედ მეტი მიჭამია, მაგრამ რომ მაგონდება პირამდინ პურ-ჩაყრილი, ჩაჟუჟუნებული ბოზბაშით სავსე მათლაბა, თუ ზემოდამაც ერთი კარგი კანჭი აძევს!.. რას ამბობ, დედაკაცო? მე მოგიკვდე, თუ შენ გესმოდეს რამე: ბოზბაში — წვნიანების მეფეა, როგორც თართი — თევზებისა. შენ რა იცი, დედაკაცი ხარ. — აბა შენ კაცმა როგორ უნდა დაგიჯეროს, რომ ეგეც არ იცი: ორაგული თქმულა თევზების მეფედ და არა თართი... აბა, სულ ეგრე სტყუი ხოლმე, — უკიჟინა ნიშნის მოგებით გახარებულმა კნეინამ, რომ ტყუილში დაიჭირა. შერცხვა ცოტა ლუარსაბსა, მაგრამ არ შეიმცნივა და გაიზრახა, რომ პატივისათვის — რაც უნდა დაემართოს — უნდა დაამტკიცოს, რომ თართი არის მეფე. — ეხლა მაგას დაიჟინებ. თართია-მეთქი. — ორაგულია. — ეჰ, თართია, თავი არ მამიკვდება, არც ეხლა დაიჯერებ? — ორაგულია, ორაგული! — დასძახა კნეინამა. — აბა საიდამ იცი, რომ ორაგულია? — შენ საიდამღა იცი, რომ თართია?! ამ კითხვამ გააბა ლუარსაბი მახეში. მერე რა-რიგად! ხსნა არ იყო! ძალიან კი უნდოდა მოეგონა რამ, უნდოდა ეთქვა კიდეც, რომ „კარაბადინში“ სწერიაო, მაგრამ მოაგონდა, რომ დარეჯანი უფრო ნაკითხია და ვეღარ გაბედა. დარეჯანი ჭკვიანი დედაკაცი იყო — როგორც იცის თითონ მკითხველმა ჰნახა რომ ლუარსაბმა პასუხი ვერ მოუხერხა, უფრო-და-უფრო დააყარა თავმოწონებით: — მითხარ, საიდამ იცი? მაშა! რაც არ იცი, ნუ იტყვი. აბა ეხლა სთქვი: ჩიხირთმა არა სჯობია? დარეჯანმა იფიქრა, რომ ეგრე დაჭერილი ლუარსაბი თუ გატყდება, ეხლა უნდა გატყდეს. ამისთანა გაჭირებაში თუ დაიყოლიებს ჩიხირთმის უკეთესობაზედ, თორემ სხვა დროს ვეღარა. ამიტომაც ეგრე უეცრად გადავიდა ისევ ჩიხირთმაზედ. ლუარსაბი დაგვიღონდა, მკითხველო! ისე თავჩაღუნული იდგა, როგორც პატარა ბავშვი, როცა შაქრის ქურდობაში დაიჭერენ. არ იცოდა რა ექნა. ჰგრძნობდა, რომ ცოლმა დაიჭირა, აჯობა, მაგრამ ამის კისრად აღება ეთაკილებოდა. სხვა დროს იქნება დაეთმო, მაგრამ ეხლა, რაკი საქმე სახუმარი აღარ იყო, რაკი ჯიბრზედ შედგა, ეხლა დათმობა სათაკილო ეგონა. მართალია, იყო წუთი, როცა ისე დამარცხებული ჰნახა თავისი თავი, რომ თითქმის დააპირა კიდეც ჩიხირთმის უკეთესობის აღიარება, მაგრამ ამ დროს თვალ-წინ წამოუდგა მაორთქლავი მათლაბა ლავაშ-ჩაყრილის ბოზბაშისა, მოაგონდა ზემოდამაც გადახირული ბატკნის კანჭი, ამან გაიტაცა ისევ ლუარსაბი: ამის სულს ღონე მოემატა, გული გაუმაგრდა, დაავიწყა სირცხვილიც, დამარცხებაც, გამარჯვებაც და ათქმევინა ეს ღონიერი სიტყვები: — მე არ ვიცი, თუნდ რომ მართლა ორაგული იყოს თქმული თევზების მეფედ, მაინც კიდევ ბოზბაში სჯობია ჩიხირთმასა. — ჩიხირთმა, ადამიანო! — ბოზბაში, დედაკაცო! — ეჰ, წეღანდელი არ იყოს, მტყუანი ხარ და არა სტყდები, — უთხრა ყვედრებით დარეჯანმა. — შენა ხარ მტყუანი. — დახე! შენ არა თქვი — თართიაო? — მე ეგ არ მითქვამს — ეგ შენა თქვი, — იცრუა ლუარსაბმა და თავის სიტყვა თავის ცოლს გადააბრალა, — მე ორაგული ვთქვი. — დახე, დახე, თქვენი ჭირიმეთ!.. ეს რა მოიგონა! — წამოიძახა ეხლა კი სწორედ გულზედ-მოსულმა დარეჯანმა. — ამდენი იყვირე, რამდენიც გინდოდეს! — დაბალ ხმით უთხრა ლუარსაბმა და წავიდა, რომ გარეთ გავიდეს. კარებში რომ მივიდა, ერთი კიდევა სთქვა: — მე ორაგული ვთქვი. — თქმა ამისა და იმისი გარეთ გასვლა ერთი იყო. — მტყუანს?.. — მისძახა გაკაპასებულმა, ამ უსირცხვილობისაგან მოთმინებიდამ გამოსულმა ცოლმა, — გაუწყრეს წმინდი-გიორგის მადლი და ნეკრესის ღვთისმშობლისა! ლუარსაბმა ყური არ ათხოვა, თუ ვერ გაიგონა — არ ვიცი, ეს კი ვიცი, რომ ამ წყევლამ დარეჯანს მშვიდობიანად ჩაუარა. ხშირად შუაღამემდინ ცოლ-ქმარნი გაცხარებულნი და გაჭარხლებულნი ამისთანა ღრმა აზრებს ამტკიცებდნენ: „დღეს რა ვჭამოთ“, — იტყოდნენ დილით. „ხვალ რა ვჭამოთ“, — იტყოდნენ საღამოზედ. ეს იყო იმათი სულის საზრდო, ეს იყო იმათი გონების ვარჯიში, ეს იყო იმათი აზრის აღებ-მიცემა. რა იცოდნენ ამათ, რომ თავისის ქცევით, თავისის ცხოვრებით არისხებდნენ ღმერთსა, რომელსაც თავისი სული ამათთვის შთაუბერია. — ვაჟო! მე ვარისხებ ღმერთსაო? — გეტყოდათ გაოცებით ლუარსაბი: — წირვა-ლოცვას მე არ ვაკლდები, კაცი მე არ მამიკლავს და კაცისათვის მე არ მამიპარავს, — რაზედ ვარისხებ ღმერთსა? მართალი ხარ, ჩემო ლუარსაბ, შენ კაცი არ მოგიკლავს, კაცისთვის არ მოგიპარავს, ერთის სიტყვით — რაც არ უნდა გექნა, არ გიქნია — ესეც კარგია: უარარაობას ეგა სჯობია. მაგრამ ეხლა ეს უნდა გკითხო: რაც უნდა გექნა, ის კი გიქნია? — დიაღ, — მეტყვი შენ, — მისვამს და მიჭამია, არც ერთი დღე მშიერი არა ვყოფილვარ. მითამ პასუხი ეგ არის? წირვა-ლოცვას არ ვაკლდებიო რა გამოვიდა? იქ ყოველთვის გსმენია ჩვენთვის ჯვარცმულის ქრისტეს სიტყვა: „ვითა მამა ზეცისა იყავ შენ სრულიო“. აბა, ან ერთს წამს შენს სიცოცხლეში მაგისთვის სცდილხარ? არა, შენ მაგისათვის არა სცხოვრობ: შენ სცხოვრობ — რომ სვა და სჭამო, და არა იმისთვის სჭამ და სვამ — რომ იცხოვრო, ესე იგი ეცადო — რომ ვითა მამა ზეცის იყო შენც სრული. VI ოცი წელიწადია თურმე, რაც ლუარსაბი და დარეჯანი ერთს უღელში შებმულან და ერთს ბედის კალთას ქვეშ ამოფარებულან. საოცარი ამბავია ამათი ჯვარისწერა. ჯერ ლუარსაბი თავის ძმასთან — დავითთან — გაუყრელი იყო, როცა ოცი წლისა შესრულდა და მოინდომა ცოლის შერთვა. ძალიან მოინდომა, მაგრამ არ იცოდა ვისი ქალი შეერთო; მდიდარიც უნდოდა, კაი გვარის-შვილიც და მზეთუნახავიცა. ამაების მექონი ქალი ჩვენში ძვირია. ლუარსაბს ჯერ კი თვალი ეჭირა — იქნება შემხვდესო, და, რომ ვერსად ვერა ჰპოვა, გაიზრახა გულში — შეიკეროს პტყელის ბუზმენტებით ჩოხა, ბუზმენტებითვე მორთული განიერი მაუდის შალვარი, ერთი ოციოდ თუმანს თავი მოუყაროს და ჩავიდეს ქალაქში იმ ფიქრით, რომ ერთი-ორიოდჯერ ქუჩა-ქუჩა გავაჭენებ დროშკასაო, იქნება ერთი მდიდარი, კაი გვარის და ოჯახის შვილი ქალი ბადეს მოხვდესო, თუ არა და სომხის ქალები ხომ იქ არიან, ათასს თუმანს წამოვიღებო. ბოლოს შეიტყო, რომ შორს წასვლა საჭირო არ არის; თავად გძელაძეს, დიაღ პატიოსანის გვარის და კაი ოჯახის შვილს, ერთი მზეთუნახავი ქალი უზის გასათხოვარი და ზედ ზურგზედ ორასი თუმანი თეთრი ნაღდად აკერია. აუფორთხალდა ლუარსაბს გული, გაუჯდა გვერდებში და დღე-მუდამ საამურად უღიტინებდა, მაგრამ არ იცოდა — როგორ მოეხდინა საქმე. უშველა ღმერთმა და ერთს დღეს მაჭანკალიც გაუტყვრა. მაჭანკალი, გძელაძისაგან მოგზავნილი, გახლდათ ერთი მოხუცებული, დარბაისელი, ღარიბი და ქვრივი დედაკაცი, რომელიც მას აქეთ, რაც ქმარი მოჰკდომოდა, ამ პატიოსანის ხელობით თავს ირჩენდა. ამას „სუტ-კნეინას“ ეძახოდნენ, იმიტომ რომ ამისი უბედური ქმარი მთელ სიცოცხლეში კნიაზობას ეძებდა და ვერ დაიმტკიცა. ჩვენც ეგრე დავუძახოთ. დიდი ენამეტყველობის სახელი ჰქონდა გავარდნილი თავადიშვილებში ამ სუტ-კნეინასა. ამისთანა გამოცდილი შუამავალი თურმე ორიც არ დადიოდა დედამიწის ზურგზედა. ამიტომაც ბლომად იღებდა ფეხის-ქირასა, მაგრამ ეს იყო კარგი, რომ რაკი იკისრებდა საქმეს, ბოლოსაც მოუღებდა. აი, გძელაძესაც ეს ამოერჩივა, ხუთი თუმანი ბე მიეცა და თხუთმეტსაც დაჰპირებოდა, როცა საქმეს გაარიგებს. თუმცა გძელაძემ გამოგზავნა ლუარსაბთან, მაგრამ გამოცდილმა სუტ-კნეინამ ისე აჩვენა თავი, რომ მითამ ჩემ თავად მოვედიო, რომ ლუარსაბსაც დაავალოს და დასცინცლოს რამე. ეს მოჰხდა ერთის აზნაურიშვილის სახლში, რომელმაც ჯვარი დაიწერა და ქორწილში სხვათა შორის ლუარსაბიც დაჰპატიჟა. ის სუტ-კნეინა ამ აზნაურიშვილის მამიდა იყო. ქორწილის მეორე დღეს, სადილის შემდეგ, ჩვენი ლუარსაბი შექეიფიანებული წავიდა და ფანჩატურში დაწვა. მზე დაწურვაზედ იყო, როცა ვიღაცამ ხელი ჰკრა და გააღვიძა. ლუარსაბმა გააჭყიტა თვალები და დაინახა ერთი პატიოსანი ხნიერი დედაკაცი. წამოხტა მაშინვე ფეხზედ. — დაბძანდით, შენი ჭირიმე, მოისვენეთ, — უთხრა სუტ-კნეინამა, — უკაცრავოდა ვარ, მოსვენება დაგიფრთხეთ, მაგრამ დედითქვენის მეგობრობა და ხათრიჯამი რომ მაგონდება, ის პატივი და სიყვარული, თქვენზედაც გული შემტკივა... აი ამოდენა (დაბლა ხელით აჩვენა) ხელში მჭერიხართ, მითამაშებიხართ. დედა-თქვენი და მე დიდი მეგობრები ვიყავით, უერთი-ერთმანეთოდ ვერ გაგვეძლო, დიდი სიყვარული გვქონდა ერთმანეთისა: დები რად იქნებიან ისე, როგორც ჩვენ ვიყავით. დედა-თქვენი ხომ არ გახსოვთ? — არა, მე მაშინ ორის წლისა ძლივა ვყოფილვარ, — მიუგო ლუარსაბმა, რომელმაც არ იცოდა ჯერ, რა ამბავია და ან რა უნდა ამ კნეინასა. — რასაკვირველია, არ გეხსომებათ. ის უბედური ღმერთს რომ თავის უმანკო სულს აბარებდა, — იმის დამკარგავი მე ცოცხალი რაღადა ვარ, ეჰ, მადლობა ღმერთს, იმის ნებას ვინ წაუვა, — რომ უმანკო სულს აბარებდა, მე მაშინ ფეხთით ვეჯექი. ყველანი დაითხოვა ჩემ-გარდა. მამა თქვენი, მგონია, მაშინ მიცვალებული იყო. — არა, ჯერ მასუკან თუნდ ექვსი წელიწადი იცოცხლა, — მიუგო ისევ ლუარსაბმა. — მართლა, მართლა, რამ დამავიწყა? — სთქვა სუტ-კნეინამა, მითამ-და მართლა დაავიწყდა, — აი, სიბერე რა არის, ხსოვნამ მიღალატა, დიაღ, ცოცხალი ბძანდებოდა. დახე ჩემს გონებას! თავის პირით არ მიბძანა: „დაო, ხორეშან! ვიცი, რა სიყვარული გაქვთ შენ და ჩემ ცოლსა, წადი, ფეხთით დაუჯექ, იამება, შენ რომ გნახავს ისე ჩემი ნახვაც არ იამება“. მამა-თქვენი დარბაისელი კაცი იყო, დიდი პატიოსანი, სახელოვანი და ყველასაგან პატივცემული. დიდი შიში-კრძალვა ჰქონდათ იმისი, განა მარტო საქრისტიანოში, სალეკოშიაც; დაღისტნამდინ იმისი სახელი გავარდნილი იყო, რუსებისაგანაც დიდი პატივი ჰქონდა. აბა თქვენ რა გეხსომებათ, პატარა იყავით. ჰო, რას მოგახსენებდით?.. — ჰკითხა ლუარსაბსა. — რომ მამი-ჩემის სახელი დაღისტნამდინ გავარდნილი იყო, რომ რუსებისაგანაც დიდი პატივი ჰქონია, — უპასუხა ლუარსაბმა. — არა, ეგ ხომ ვიცი. რაზედ დავიწყე, ის დამავიწყდა, ვეღარ მომიგონებია. აი, ბატონო, სიბერე ეს გახლავთ: წუთის წინად რას ვლაპარაკობდი, არ მახსოვს, მამა-თქვენის სიკვდილი — ოცის წლის ამბავი — რომ არ მახსოვდეს, რა საკვირველია. — თორმეტის წლის ამბავი გახლავთ, — გაუსწორა ლუარსაბმა — თუნდ თორმეტისა, მაინც საკვირველი არ არის. რაზედ დავიწყე ლაპარაკი?.. — ჩაფიქრდა სუტ-კნეინა, მითამ-და არ იცოდა, რაზედ დაიწყო. იცოდა, ძალიან კარგად იცოდა, მაგრამ ჰფიქრობდა, ისე როგორ მოახერხოს, რომ ლუარსაბმა ტყუილში ვეღარ დაიჭიროს, როგორც მამის სიკვდილში დაიჭირა. ლუარსაბი გაშტერებული იდგა და სულ არ ესმოდა, რა განზრახვით მოსულა ამასთან კნეინა და რა განზრახვით ჰლაპარაკობს. — ჰო, მართლა! — წამოიძახა სუტ-კნეინამა, ფიქრის შემდეგ, — იმას მოგახსენებდით: ცხონებული დედა-თქვენი რომ უმანკო სულს უფალს აბარებდა, ყველანი დაითხოვა, ჩემ-გარდა, და, როცა მარტოკანი დავრჩით, მიბძანა თავის სირინოზის ხმითა: „მე, ჩემო გულითადო მეგობარო ხორეშან, დიდის ხნის სიცოცხლე აღარა მაქვს. ვიცი, რომ ჩემი სიყვარული დიდი გაქვს. აი, ეს შენ და ეს ჩემი ობლები, შენ იყავ ამათი დედა“. ეს რომ ბძანა, — ვუი უბედურების მნახველს! — გული ამოუჯდა. მეც ღაპა-ღუპით წამომივიდა ცრემლები, ბევრი ვიტირეთ. მერე ხომ განუტევა კიდეც ის ანგელოზის სული. მე, როგორც თავზარდაცემული, ისე გიჟსავით დავრბოდი, თურმე ეგონათ — ვერ ავიტან მწუხარებას და ჭკვიდამ შევცდები. დიდი სიყვარული გვქონდა, ესე ვიყავით, თითქო ერთი ხორცი გვაქვსო და ერთი სული. დედა-თქვენიც ასეთი დედაკაცი ბძანდებოდა, — დაუმკვიდროს ღმერთმა სასუფეველი, — ასეთი დედაკაცი ბძანდებოდა, რომ ყველას ხატსავით უნდა ელოცნა. ასეთი რამ იყო! სადღა არიან ეხლა იმისთანები! ჩვენც ვიტყვით, დედაკაცები ვართო... მესამეს დღეს ქრისტიანულის წესით მივაბარეთ მიწასა იმისი ნათელი გვამი. დიდი სამღვდელო იყო მოპატიჟებული. მოგახსენებენ, მამა-თქვენს გვამის გასაპატიოსნებლად არქიელიც უნდა მოეწვივა, მაგრამ დროშკის ცხენები ვერ ეშოვნათ, რომ გაეგზავნათ. თქვენ ერთი ბეწო ობლები დარჩით, თქვენ და დავით პატარები იყავით, თქვენ მაშინვე შემიყვარდით, თქვენკენ მაშინვე გული უფრო მამიწევდა. არ ვიცი რად, — დათიკოც ხომ იმისი ნაშობი იყო, მაგრამ თქვენ ჩემთვის სხვა იყავით. მე თქვენ ხომ არ გეხსომებით? — არა, არ მახსოვხართ. — აბა, რასაკვირველია, არ გეხსომები, შენ სამის წლისა იქნებოდი, როცა მე ქმარი მომიკვდა, — ვაი იმის დამკარგავს! — მას აქეთ შინიდამა ფეხი არ გამომიდგამს, — ვარ ესე უნუგეშო, უპატრონო, ქვრივ-ოხერი. სიხარული ჩემთვის სიხარული აღარ არის, ქვეყანა ჩემთვის სულ შავებშია ჩაცმული. მაპატივეთ კადნიერება, იქნება თავი მოგაწყინეთ. რა ვქნა? ბედისაგან დამწვარ-დადაგული ვარ, დარდები მეშლება ხოლმე. რაღა გავაგრძელო, მოკლე სიტყვა სჯობია. თქვენ სამის წლისა იქნებოდით, რომ ქმარი დავკარგე. მოგშორდით და მას აქეთ აღარ მინახვიხართ, მაგრამ გულით ისევ თქვენთან ვიყავი; ვისაც კი თქვენებურს შევხვდებოდი, თქვენს ამბავს ვკითხავდი, ერთ ღამეს — აი, ეს სამი თვეც არ იქნება — დამეძინა. ვნახოთ, ღრმა ძილში რომ ვარ — ერთი მშვენიერი ანგელოზი, შუქმოფენილი, განწმენდილი და გასპეტაკებული თვალ-წინ გამომეცხადა. სიზმარს მოგახსენებთ, მაგრამ ასეთი სიზმარი იყო, რომ აქამდინ ცხადი მგონია. — „ხორეშან!— მიბძანა სულმა ცხოველმა, — მე შენის გულითადის მეგობრის სული ვარ, განწმენდილი და გასპეტაკებული“. მაშინვე მუხლებზედ მოვეხვიე დედი-თქვენის სულსა, დედა-თქვენი ბძანდებოდა. — „მუხლებზედ ნუ მეხვევი, — მიბძანა ხელახლად, — მე შენგან გული მტკივა: რად დაანებე თავი ჩემს დავითს და ლუარსაბსა? დავითი კიდევ არაფერი, იმან ცოლი იშოვა და დაბინავდა, ლუარსაბს რატომ არ ჰპატრონობ?“ სამი ღამე ერთი-ერთმანეთზედ მომევლინებოდა და სულ იმას მეტყოდა ხოლმე. ეგრე გახლდათ, თქვენი დაუტირებელი არ მოვკვდე! თუნდ ეგ არ ყოფილიყო, მე — როგორც მოგახსენეთ — უფლისა წინაშე აღთქმა მივეც, რომ დედობა გაგიწივო, და, აი, დღეს მოვიდა ის დღე. თქვენ ყმაწვილი კაცი ბძანდებით. მე, რა წამსაც დაგინახეთ, მაშინვე მივხვდი, რასაც გაუგიჟებია ის საწყალი ქალი. ღმერთმა შეარცხვინოს შენს მხარ-ბეჭთან ყარამანის მხარ-ბეჭი და სიტურფე ტარიელისა, გონიერება გარდანქეშანისა. თვალი მოგკარით თუ არა, მაშინვე მივხვდი, რასაც აუნთია ცეცხლი იმ უბედურის ქალის გულშია. უბედურს ვამბობ იმიტომ, რომ იქნება თქვენ იმაზედ არც კი ჰფიქრობთ, ის კი იქა ჰდნება. ლუარსაბს იამა, ისე უნებლიეთ ქუდი უფრო ჩაიტეხა, კისერი მოიღერა, წვრილ, ახალ აშლილ ულვაშებს ხელი გადუსო, წელში გასწორდა და მხარ-ბეჭი მოიმარჯვა. ისე იამა, რომ პირველ ხანში ვერ მოახერხა სიტყვის თქმაცა. ჯერ არ იცოდა, რასაკვირველია, ის ქალი ვინ იყო, მაგრამ მაინც იამა. — არც ქალია ურიგო, — დაიწყო ისევ სუტ-კნეინამა, — როგორი ყარამანიც შენ ხარ, იმისთანა სალბიხურამან ის არის. სწორედ ტარიელ და ნესტანდარეჯანი იქნებით, ორივე ერთად რომ შეგყაროთ. არც გვარი და შთამომავლობა აქვს ცუდი. მუხრან-ბატონთან ერთ ფურცელზედ არის იმათი გვარიც ჩაწერილი. კაი ქალი, კაი გვარიშვილი, კაი ოჯახი, სახელგანთქმული ნათესაობა — ბიძა ერთი მაიორი ჰყავს, მეორე დიანბეგია თათრებში, ფულიც აქვს ნაღდად, მეტი რა გინდა? მერე დედი-შენის სურვილიც არის. ის ანგელოზი წუხელიც მომევლინა და მითხრა: „ეგ უთუოდ მოახდინეო!“ — ფული რაერთი აქვს? — ჰკითხა ლუარსაბმა. — ორასი თუმანი ექნება? — ნაღდად? — სულ ბაჯაღლო ოქრო; შინა აქვს, პარკში შეკრული. — გძელაძიანთ ქალი ხომ არ არის? — თქვენ ვინ გითხრათ? — მე ვიცი. — მაინც? — ვიცი, ის არის. განა მე კი გულში არა მქონდა იმ ქალის სახე, — მორცხობით ჩაიღიმილა ამ სიტყვაზედ ლუარსაბმა. — საიდამ? გინახავს თუ? — თვალითაც არ მინახავს, მაგრამ ისე ვიცი. — მაშ ნებას დამრთავთ თქვენ მაგიერ ვილაპარაკო? რა-რიგად გაუხარდება ქალსა! — თორემ მამას კი არა, — სთქვა სუტ-კნეინის ქებით გაზვიადებულმა ლუარსაბმა. — არ გაუხარდება, თქვენმა მზემ! — გაუძნელა ძალად საქმე სუტ-კნეინამ. — მაშ იმისგან არა ხართ მოგზავნილი? — რას ბძანებთ? იმისაგან რომ ვიყო, საქმე გათავდებოდა, რაკი თქვენი ნებაც არის. ის არის, რომ თითონ მამა დიდს უარზედ სდგას. — უარზე სდგასო!.. — წამოიძახა გულნატკენმა ლუარსაბმა, — რაში მიწუნებს მითამ? გვარი იმაზედ ცუდი არა მაქვს და ოჯახი მითამ რაო? — ეხლა, ხომ მოგეხსენებათ, რიხიანი კაცია. — მაშ არა იქს, რაღა? — როგორ არა იქს, მაგრამ დიდი ცდა და ხერხიანობა კი უნდა. — აშ შეიძლება დავიყოლიოთ? — ვინ იცის? ეგ ხერხზედ ჰკიდია, მაგრამ მაინც კიდევ ღმერთმა იცის, ჯიუტი კაცია. — ერხი კიდევ თქვენი საქმეა. — მართალია, მაგრამ მარტო ჩემი ხერხი რასა იქს? — სხვა რა უნდა? რაც შემეძლება, ჩემ კისერზედ იყოს. მადლის გადახდა ჩვენც ვიცით. — უი, შენ გეთაყვანე, შენა! მაგას ვინ მოგახსენებს? გულუხვობაში თქვენი გვარი დიდი ხანია განთქმულია, განა არ ვიცი, თუნდ ეგ არ იყოს, დედიშენის შვილს მე უნდა გამოგართო რამე, მაშინ შემერგება ლუკმა? არა, გეთაყვა, მე მაგას არ ვიქ, — ეგ შენ იცი. მაგრამ... მაგარი ეს არის, რომ „ქრთამი ჯოჯოხეთს ანათებსო“, ერთი ოციოდ თუმანი მოგინდება, რომ იმისი მახლობლები შემოვისყიდოთ. ერთი კაცია იქ, იმისი სიტყვა გძელაძიანთ მოსესათვის ბეჭედია, ფირმანია სწორედ. იმას უნდა ხახა დავულბოთ. — ეხლა სად ვიშოვო მე ოცი თუმანი? — უთხრა ცხვირ-პირ-ჩამოშვებულმა და დაღონებულმა ლუარსაბმა. — მაგაზედ ნუ შესწუხდები: შენ თამასუქი მამეც და ფულს მე გიშოვი. — ბატონი ხარ. აი, თუნდ ეხლავ, — წაატანა სიტყვა გახარებულმა ლუარსაბმა. სუტ-კნეინამ, რომ ჰნახა ესე ადვილად ლუარსაბის დაყოლება, იფიქრა: სულელი ყოფილა, რატომ ბლომად არ ვუთხარიო და, რომ გაასწოროს შეცდომა, ეს მოიგონა: — ეს კი უნდა იცოდე, ჩემო შვილო, რომ დიდს სარგებელს გამოგართმევენ. — დიდსა? მაინც რამდენს? — თუმანზედ შვიდ შაურს. — რა ვუყოთ, მივცემ. „როგორც გიჭირდეს, ისე გიღირდესო“, — ნათქვამია... — მაშ ყური დამიგდე: შენ ჯერ უარზედ დადეგ, ვინც რა უნდა გითხრას, ფეხი მაგრა დააჭირე, იქნება იმ ქოფაკს, როცა დაყაბულდება, ჭახრაკი მოვუჭიროთ, მეტი დავსტყუოთ, გესმის? მე სულ შენთვის ვამბობ, თორემ მე რა მერგება. ხომ გესმის? — ესმის, როგორ არ მესმის! ფეხი უნდა დავაჭირო. — მაშ ეხლა მე ვიცი, ხვალ დილაზედ თამასუქს მოვამზადებინებ, შენც ხელი მოაწერე და მერე მე ვიცი. — თამასუქი წინ მოგცე? — მაშ, ქა!.. ფულს ისე ვინ განდობს? მე რომ მქონდეს, არ დაგიჭერ, ხომ იცი. დედი-შენის შვილს როგორ დავუჭერ, მაგრამ მე, ქვრივ-ოხერს, ვინ მომაბადა, სომეხს უნდა გამოვართო. აბა სომეხი, ხომ იცი, რა ურიაა. — ვიცი, ვიცი. — მერე, როცა გავარიგებ, მეც ერთი ქვრივ-ოხერი ვარ... ერთი-ორჯერ პურს მაინც მაჭმევ, — შეაბრალა თავი სუტ-კნეინამა, — შენი გვარი დარდიმანდობაში და პურ-მარილობაში განთქმულია. ლუარსაბს იამებოდა ხოლმე, როცა ეგრე იხსენიებდნენ იმის გვარს, ოღონდ ეს გეთქვა და ჩოხას გაიხდიდა და შენ ჩაგაცმევდა. — ერთი ეს მითხარ, ქალი როგორია? ყველა-ყველა და ეს კი დაგვავიწყდა, — მოიგონა ბოლოს ლუარსაბმა. — წიგნში და ხელსაქმეში კარგად გაწურთვნილია, მეტი რა გინდა, — უპასუხა იმანაც. — წიგნი რად მინდა? რა, ბრძნად ხომ არ დავსომ!.. შენ ერთი ეს მითხარ, მადლიანი სახე აქვს? ფერზედ როგორ არის? — მაგას ნუღარ მკითხავ, კალმით ნახატია. — მაშ რაღა, ფეხი დავაჭირო? — ჰკითხა ლუარსაბმა, რომელსაც სუტ-კნეინის უკანასკნელ სიტყვებზედ სიხარულმა და წადილმა ტანში მეტად საამურად გაურბინა. — დიაღ, ფეხი დააჭირე. ამას შენთვის ვამბობ, რადგანაც ჩემს დაზედ უკეთესის შვილი ხარ, თორემ — თითონ შენ იცი — მე გამორჩენა არა მაქვს-რა. ჩემის სულის საცხონებლად მინდა მოვახდინო ეს საქმე, თორემ მოსე გძელაძე მე არას მამცემს. ნეტავი დავიყოლიო და დედი-შენის შვილის ბედნიერება მოვახდინო და გამორჩენას ვინ იკითხავს! — ჩემ კისერზედ იყოს ეგა. ლამაზია? — ჰკითხა ღიმილით კიდევ ლუარსაბმა. — გითხარ — კალმით ნახატია-მეთქი. — ორასი თუმანიცა აქვს? — იქნება მეტიც. — ეგ მე და შენზედ ჰკიდია. — იქნება მეტიცო!.. ჰა, თქვენ რას იტყვით, ცუდი არ იქნება, — ისე სთქვა ლუარსაბმა, თითქო რჩევას ეხლა აპირებსო. — შენ როგორღაც გულში ჯერ არ გადაგიწყვეტნია, როგორც ვხედავ, — დაატანა ცბიერმა სუტ-კნეინამ, რომ გამოათქმევინოს, გულში კარგად გაუჯდა თუ არა; თუ გაუჯდა, კიდევ დასტყუოს რამე. — ეჰ, რას ბძანებ? — როგორ რას ვბძანებ? თუ გულში არა გაქვს, ნუ შემარცხვენ, ეხლავ თავი დამანებებინე. — თავი როგორ დაგანებებინო, რომ იმ ქალის სიყვარული გულში ნაღვერდალსავით ჩამიგდე. აბა, როგორ დავანებო თავი? მითამ რაში დავიწუნებ? — მაშ გავათავეთ? — გავათავეთ. — უი, შენ გენაცვალოს ჩემი თავი! ძლივს დედი-შენის მოვალეობას და უფლისა წინაშე აღთქმას არ შევასრულებ, თუ მოსე გძელაძე ძალიან არ გაგვიჯიუტდა! — ის კაცი რომ სთქვი, მოიყიდე, მეც აქ ფეხს დავაჭერ. — ნეტავი იმის მეტი ქრთამი არ დაგვეხარჯოს! იქნება სხვასაც მოუნდეს. — შუაზედ გაუყავ ოცი თუმანი. — უი ჩემ თვალებს! ქა, როგორ იქნება? უბრალო კაცის შვილები ხომ არ არიან, ათ-ათ თუმანში ხელი გაისვარონ, თავადიშვილები არიან, სახელგანთქმულები, იმათი მოსყიდვა ადვილი არ არის. აი, როგორ გეტყობა, რომ ჯერ ყმაწვილი ხარ. — ოცის წლისა ჯერ სრული არა ვარ, — იტყუა ლუარსაბმა, სრული იყო. — ისიც ჩვიდმეტის წლისა იქნება. სწორედ გვრიტები იქნებით. უი, ნეტავი კი იმ ბედნიერ დღეს შევესწრა, რომ თქვენ ერთად მხარი-მხარ მსხდომნი გნახოთ და! ბევრი არ შემოგნატრებენ! — მაშ ერთი აუჩქარე, თუ მართლა ეგრეა, თუ ღმერთი გწამს, — შეეხვეწა მოუთმენელი ლუარსაბი. — ნეტავი ჩემს აჩქარებაზედ იყოს დამოკიდებული და მალე მტერი მოგიკვდეს, მალე მე მაგას ბოლო მოვუღო, მაგრამ ის წყეული მამაა საქმე. ღმერთი მოწყალეა, ნუ გეშინიან. ეგრე გათავდა პირველი მოციქულობა სახელოვანის მოციქულისა. ლუარსაბს ამ დღის აქეთ, ცხადივ თუ სიზმრად, სულ ის კალმით ნახატი ქალი აგონდებოდა და ორას-თუმნიანი პარკი. საღერღელი მეტად აეშალა, სურვილმა მეტად აადუღა, ასე რომ, როცა მოიგონებდა, ერთს ლაზათიანად გაიზმორებდა და ამას იტყოდა მსუნაგსავით ტუჩის ლოკვითა: „კალმით ნახატი ქალი, ორასი თუმანი ბაჯაღლო ოქრო და იქნება მეტიცო... ჰა! რას იტყვი ლუარსაბ, ურიგო არ იქნება, განა? ამაზედ არის ნათქვამი: „ბედი მომეცი და სანახვეზედ გადამაგდეო!“ VII თუმცა სუტ-კნეინამ თავის ანგარიშების გამო საქმე ცოტად გააგრძელა, მაგრამ მალე უნდა გათავებულიყო, რადგანაც ორივეს მხრივ ნების დართვა იყო. სუტ-კნეინის ანგარიშების გარდა, ერთი სხვა ხიფათიც მოსდევდა ამ საქმეს: ქალი — პირველი, რომ ოცის წლისა იყო და ამბობდნენ ოც-და-ერთისაცააო — ეგ არაფერი, ამაში შეიძლებოდა კიდევ ხერხიანად მოეტყუებინათ, ცხენი ხომ არ იყო — კბილებზედ შეეტყოთ, მაგრამ ჭირი ის იყო, რომ მეტად მახინჯი გახლდათ. აბა, აქ როგორ მოატყუებ? თვალებს ხომ არ აუბამ? მართალია, შეიძლებოდა, პირველში სხვა ეჩვენებინათ, მერე, რაკი ჯვარის დასაწერად მოვიდოდა, ძალად გადასწერდნენ ჯვარსა, მაგრამ სუტ-კნეინას ეშინოდა: მერე ხომ თმით მათრევენო. თმით თრევა კიდევ არაფერი, რომ კარგად გამორჩენა შეიძლებოდეს, ოცი თუმანი აბა რა ფულია! მართალია, ლუარსაბსაც ჩამოართო ბარათი, მაგრამ, რაკი ამისთანა მახეში გააბამდა საწყალსა, მერე როგორღა მივიდოდა ფულის გამოსართმევად? ხომ უზიარებლად დაარჩობდა. ეჩივლა და ბარათი დიანბეგთან წარედგინა, რა გამოვიდოდა? ლუარსაბი გააბათილებინებდა, თუ არა და ნახევარს დიანბეგი წაიღებდა. მაგ ნახევარს ჯანი გავარდეს, ოღონდ საქმე არ გამოაშკარავდეს, — მაშინ რა ეშველებოდა სუტ-კნეინასა? ხომ ციხეში დაიჭერდნენ. „არა,— იფიქრა კნეინამა, — ეს ბარათი კიდევ აქა მქონდეს: როცა დრო მოვა, შევუთვლი, თუ მომცა, ხომ რა კარგი, თუ არა და ჯანი იმასაც გავარდეს, — ერთის სიტყვით ეს ბარათი ან ჰო არის, ან არა. საჰო-არაოდ საქმე რად გავიხადო. სიფრთხილეს თავი არ ასტკივა: ისევ ისა სჯობია, მოსე გძელაძეს ათიოდ თუმანი ნაღდი — აი ეგ მიყვარს! — მოვამატებინო და გავბედო ლუარსაბის მოტყუება, თორემ იქ ჩივილი, ერთი დავიდარაბა ასტყდება, იქნება საქმეც გამოაშკარავდეს, ამას იქნება კიდევ სხვა საქმეებიც ზედ შემიკეცონ, — ერთი ხათაბალა რამ გამოვა... რადა? არა, ეგ ჩემი საქმე არ არის: მე მიყვარს „ჩისტად“ საქმის დაჭერა. ეგრე მომართული იყო სუტ-კნეინა, როცა გძელაძიანთ სოფელში შევიდა ამისი ურემი, მითამ-და ერთ რაღაც ძველ საყდარში ღამის სათევად მოვიდა. მეორე დილას თითონ მოსე გძელაძე მოიჭრა და სუტ-კნეინა თავის სახლში შეიპატიჟა. დაიწყეს ლაპარაკი. — აბა, ჩემო ღვიძლ დაზედ უფრო უკეთესო დაო! ქალია თუ ვაჟი? — ჰკითხა მოსე გძელაძემ. — ვაი, რომ ქალია, — უპასუხა შეწუხებულსავით სუტ-კნეინამ. — როგორ? არ ირთავს? — არა. — მაინც რას ამბობს? — ქალი არ მოსწონს — ნუ გეწყინებათ კი — მახინჯი არისო. — ვაი შენს მოსეს! განა უნახავს სადმე? — არა, არსად არ უნახავს, მაგრამ შეუტყვია. — თუ არ უნახავს, მაშ კიდევ შეიძლება საქმე დავატრიალოთ. — აბა როგორ? — თუ შენ შემეწევი, ჩემო დაო, და ჩემს პურ-მარილს არ დაივიწყებ, საქმეს დამში მოვიყვანთ. — აბა, გეთაყვა, მე რაღა თხოვნა მინდა, ხომ იცი ჩემს თავს შენის სამსახურისათვის არ დავზოგავ. — მაშ თუ ეგრეა, დამაცა. ადგა მოსე, გავიდა გარეთ და პატარა ხანს შემდეგ შემოიყვანა ერთი მშვენიერი, მოხდენილი ახალგაზრდა გოგო. დააყენა სუტ-კნეინის წინ, ხან აქეთ შემოატრიალა, ხან იქით, მერე უბძანა, რომ გარეთ გავიდეს. გამოცდილი სუტ-კნეინა მიხვდა, რასაც მოასწავებდა ეს ამბავი, მაგრამ თავი მოიკატუნა, მითამ და არაფერი იცის. მოსე გძელაძე მოვიდა და მოუჯდა ისევ გვერდით. — როგორ მოგეწონა? — დაიწყო გძელაძემ. — ერთი ტურფა რამ არის, — უმანკოებით მიუგო მანკიერმა სუტ-კნეინამ. — უფრო კარგი იქნება, რომ ჩემის ქალის ტანისამოსით მოვრთოთ? — რასაკვირველია: ერთი-ორად მოემატება სიკეკლუცე. — ეხლა შენ რას იტყვი, რომ ნიშანის მომტანს ეს გოგო, ლამაზად მორთული, ჩემის ქალის მაგიერად ვაჩვენოთ? — ჰკითხა მოსემ და თვალი თვალში გაუყარა, რომ პასუხი იქ ამოეკითხა. — მერე სასიძო ხომ მოვა ნიშნის მერეთ, იმას რაღას უზამ? — იქამდინ ვინ დააცლის? მესამე დღესვე ჯვარისწერა დავუნიშნოთ. სადღა მოიცლის, რომ ქალის სანახავადაც მოვიდეს? — მერე ხომ მაინც ჯვარის-საწერად მოვა? — მერე მე ვიცი. შენ ოღონდ მანამდინ დამეხმარე, მერე ჩემს კისერზედ იყოს. ძალად ჯვარს გადავწერ. — არა, გეთაყვა, მე მაგ საქმეში ხელი დამიბანია, მე მაგას არა ვიქ, ეხლავ გეუბნები. — რატომ? — აბა, იმას გაუგია, რომ მახინჯიაო... — მაგის ფიქრი ნუ გაქვს, — გააწყვეტინა სიტყვა მოსემა, — ნიშანის მომტანი რომ ამ გოგოსა ჰნახავს, მივა და ეტყვის: რას მიჰქარავ, იმისთანა ქალი ჩემს თვალებს ჯერ არ უნახავსო. თუნდ ეგ არ იყოს, ერთი ხუთიოდე თუმანი და იმისი ჯანი. ასეთს ავალაპარაკებ, რომ... — ძმას გამოგზავნის. — უფრო კარგი. რასაც თავის თვალით ჰნახავს, თუნდ ქრთამი არ იყოს, ის არ უნდა უთხრას? თორემ ფულიც ხომ არა მშურს. — არა, გეთაყვანე, მე მაგ ცოდვაში არ ჩავდგები. აი, შენი ბეედ მოცემული ხუთი თუმანი, მე კი ხელი დამიბანია. ამოიღო ორი ოც-და-ხუთ მანეთიანი ასიგნაცია და მისცა მოსეს გამოქნილმა მოციქულმა. — მაშ მღალატობ?.. — უთხრა გულის სატკენად მოსემა, — მაშ ჩემი ოჯახის დაღუპვა გინდა? მაშ ჩემი საწყალი ქალი არ გებრალება? ეჰ! მუხანათო წუთის-სოფელო!.. სულ ტყუილი ყოფილა: პურმარილიც, პატივისცემაც, სიყვარულიც, მეგობრობაც!.. ეჰ, შენი ნებაა!.. ეს კი იცოდე, რომ გულში შხამ-წასმული ისარი გამიყარე, სპილენძის ტყვია მომარტყი, ურჯულო ლეკსავით ქრისტიანი სული წამწყმინდე. მოსეს ეგონა, რომ ამ სიტყვებით მოვულბობ გულსაო, ის კი არ იცოდა, სუტ-კნეინა რა კნეინა იყო! სუტ-კნეინა კი იქნებოდა, რომ სიტყვით მოტყუებულიყო!.. სუტ-კნეინას თუმცა გულში ეცინებოდა, მაგრამ სახე შეიჭმუხნა, მითამ სწუხს კიდეც და ვერა უშველია-რაო. — შენ ნუ მამიკვდები, მოსე, — უთხრა მწუხარეს ხმით კნეინამ, — და იმ შენის სახის ჩემს უბედურს ქმარს პირშავად არ შევეყრები საიქიოს, რომ შენის ოჯახის სამსახურისათვის მე თავს არ დავიზოგავდი, მაგრამ სამსახურიც არის და სამსახურიც. — რა ვუყოთ, რომ არის? — მიუგო ეხლა კი ცოტად იმედმოცემულმა მოსემ, რადგანაც შეატყო, რომ სუტ-კნეინა დაყოლებას აპირებს, — რა ვუყოთ რომ არის? განა ჩვენ კი არ ვიცით სამსახურის გადახდა? რა უმადური მე მიპოვე? ოცი თუმანი არ დაგპირდი? ოც-და-ხუთი იყოს, შე დალოცვილო! — არა, გეთაყვა, ფულზედ ხომ არ არის საქმე: თმით მათრევენ სიბერის დროს, სულს წავიწყმენდ. — ოც-და-შვიდი იყოს. — არა, გეთაყვა, ფული რა სახსენებელია: საქმე დიდი გასაბედავია. — ხომ მოხერხება შეიძლება? ოც-და-რვა იყოს. — არა, შეძლებით კი შეიძლება, მაგრამ თავს ვინ გამოიმეტებს? — ოც-და-ცხრა იყოს, — უმატებს ნელ-ნელად მოსე და ყოველ მომატებაზედ ჰხედავს, რომ სუტ-კნეინა რბილდება. — ძალიან თავის გამომეტება კი უნდა, თორემ შეძლებით რა არ შეიძლება. სუტ-კნეინამ, ხელოვანმა სუტ-კნეინამ, ძალიან ცბიერობითა სთქვა ეს უკანასკნელი სიტყვა, თითქო მოსე რომ ფულს უმატებს, იმას ყურსაც არ ათხოვებსო, და მარტო იმასა ჰფიქრობს: შეიძლება, თუ არაო. დიდი ხანია იცის სუტ-კნეინამა, რომ შეიძლება, მაგრამ კარგა მსუქანის ლუკმის ამოვლება უყვარდა, რაკი ქვაბში ხელს ჩაჰყოფდა ხოლმე. მოსეს რომ არ დაესწრო, თითონ სუტ-კნეინა ეტყოდა მაგას, ესე მოვიქცეთო. კალმით ნახატიაო — უთხრა და ამისთანა მახინჯს ხომ არ დაანახვებდა? სწორედ მაგისთვისაც მოვიდა, რომ მოსესთან არჩიოს, ისე კი, რომ ფულიც მეტი გამორჩეს. რაკი მოსემ დაასწრო, გამორჩენის საქმე ნახევრად გარიგდა. სუტ-კნეინას კიდეც გაუხარდა, — ეხლა მე უარზედ უნდა დავდგეო, სთქვა გულში, და თუ გამორჩენაა, აქ გამოვრჩებიო. — ოც-და-ათი იყოს, — დაუმატა კიდევ სწორე გზაზედ დამდგარმა მოსემ. — მეტი კი აღარ შემიძლიან. — რატომ? — დაიწყო ისევ თავისებურად კნეინამ, რაკი ოც-და-ათამდინ აიყვანა, — რატომ? შეძლებით კი შეიძლება, მაგრამ ნიშნობაში მეც უნდა ვიყო, რომ, თუ მოხერხდეს, კარგად მოხერხდეს. ეს არის ჭირი, რომ ამ კაბით ხომ ვერ მოვალ? — კაბაც შენი ჭირის სანაცვლო იყოს, — დაასწრო გახარებულმა მოსემ, რაკი ჰნახა, რომ სრულიად დაიყოლია, — კაბა ჩემ კისერზედ იყოს. — მაშ ყური მათხოვე, რას გეტყვი: მე იმას ნიშანის მოსატანად ძმას გამოვაგზავნინებ. შენ გოგო ლამაზად მორთე — ეცადე არავინ გაგცეს — სამ დღეს უკან კი უთუოდ ქორწილი უნდა მოახდინო. მოიგონე რამე, რომ ყმაწვილმა ქალის ნახვა არ მოასწროს. მერე ხომ შენ იცი, ჩემი საქმე მაშინ გათავებული იქნება. — ნიშნობის ღამეს ფულს სრულად ჩაგაბარებ, ეხლა თუ გინდა, ეს ხუთი თუმანი ბე ისევ წაიღე. — არა, ათი თუმანი მიბოძე, რა ვიცი, იქნება როგორ დამჭირდეს, აქ ხომ ვერ გამოვიქცევი. — შვიდ-თუმან-ნახევარი იყოს ჯერ. — ათი მიბოძე. ისევ შენის საქმისათვის მინდა, შენს საქმეს მოვახმარებ, თუ გამიჭირდა. ჩემთვის ხომ არა გთხოვ. — რა? ეს ათი თუმანი იმ ოც-და-ათ თუმნის ანგარიშში არ გინდა წაიღო თუ? სუტ-კნეინამ გაიცინა. — მაშ, ქა? — ჰო, ეგრე სთქვი, მე მეგონა, მართლა, ეს ცალკე გინდა, რომ ჩემს საქმეს მოახმარო. — არა, გეთაყვანე, იმის ანგარიშში მიმაქვს. საკაბე კი მალე მიბოძე, რომ შეკერვა მოვასწრო. — აი, ათს თუმანს მოგართმევ, იქიდამ შეიკერე და მერე გავსწორდებით. სუტ-კნეინა დაჰყაბულდა, მაგრამ მოსტყუვდა კი. რაღა გავაგრძელო, მოსემა და კნეინამ ესე დააწყეს საქმე და სწორედ ეგრეთაც ბოლო მოუღეს. კაი ბადე დაუგეს ლუარსაბსა და კარგადაც გააბეს. ორი კვირა რომ გავიდა, აღტაცებულმა ლუარსაბმა, აქაო და საქმე გარიგდაო, კარგის ნიშანით თავისი უფროსი ძმა დავითი გამოისტუმრა. დიდის ყოფით მიიღეს დავითი. ხალხი მოსემ არ მოიწვივა, სრულიად არავინ, რომ ეშმაკობა არ შეუტყონ, ლუარსაბსაც მისწერა — ნურავის შეატყობინებო. აი, ის წიგნი ნამდვილი თავის ღირსებით და შეცდომებით: „ჩემო აღმატებულო ბედნიერო გვაროვანო სიძეო:. „თუმცა დიდათ ბედნიერი ვარ რომელიცა რომა შენგანა ვარ დღეს მოხუცებული ბედნიერი და გული ჩემი სიხარულით აღავსე ნეტარითა სიძოობითა თქვენითა და თვალი ჩემი აახილე რომელიცა რომა დაინახა ისევ გაზაფხული მუხთალისა სოფლისა ამისა ფრიად სიხარულში ვარ რომელიცა ეხლა ვარ ჩემო აღმატებულო გვაროვანო სიძეო რომელიცა გთხოვ გამოგზავნო ნიშანი რომა საქმემ არ დაიგვიანოს დიდი ხალხი არ გამოგზავნო რომელიცა რომა მე მოხუცებული კაცი ავადა ვარ სნეული და პატივი და მასლაათი და ქეიფი რომელიცა აწ მე აღარ ძალმიძს რომელიცა ფრიად შეაწუხებენ ქორწილში რომელიც თქვენ იქნებით ჩემს სახლში მასპინძელი დიაღ დიდი ხალხი მოვიწვიოთ თქვენცა დიდი და პატიოსანი ნათესაობა გყავს რომელიცა არც მე ვარ უნათესაო და ბლომად შევყაროთ ისე როგორათაც შეჰფერის დიდებულს გვაროვნობასა თქვენსა და ჩემსა ოჯახს სახლკარიანობასა ჩემსა. “სხვებრ ბძანდებოდეთ ბედნიერებით იესო ძე ღვთის მიერ ვითხოვ თქვენს ბედნიერებას რომელიცა რომა მსურს ნახვა თქვენი თქვენი სიმამრი ბრწყინვალე თავადი მოსე ნოშრევანისძე გძელაძე:.” რასაკვირველია, თავაზიანი ლუარსაბი ამ წიგნის შემდეგ აღარ გაგზავნიდა ბევრს ხალხსა. მარტო ერთი დავითი და ერთი კიდევ ვიღაცა გამოისტუმრა, რომ ახალი სიმამრი, რადგანაც ავად არის, არ შეაწუხონ, დავითს კი დააბარა, რომ ფულზედ კარგად მოილაპარაკოს, როდის ჩააბარებენ, და მერე ქალი კარგად გასინჯოს. დიდის პატივით მიიღო მოსემ დავითი. ქალის მაგიერად ის მშვენიერი გოგო მორთეს და დავითს ისე აჩვენეს. დავითი გაგიჟდა — რომ დაინახა და გულში არ იყო რომ შურმაც არ გაუარა, ნამეტნავად თავისი მჭლე ცოლი რომ მოაგონდა ამასთან. ვახშამზედ რომ ისხდნენ, მარტო ოთხნი იყვნენ — დავითი და ამასთან მოყოლილი ის ვიღაცა, თითონ მოსე და ამისი მოზრდილი შვილი. კნეინაც თუმცა მოსესთან იყო, მაგრამ ქალთან ივახშმა. მოსემ ბოდიში მოიხადა, რომ ხალხი არ დაუპატიჟა ამისთანა ბრწყინვალე გვარიშვილებსა. — რა ვქნა, შენი ჭირიმე, — უთხრა დავითს მოსემა, — ჩემო ახალო მოყვარევ! ავადა ვარ, თასლიბს ვერ გავუწევდი. სიძუნწეში არ ჩამომართო, შენი ჭირიმე! აბა, ჯერ ისე ავადმყოფი რა არის, მერე მასპინძელი რა უნდა იყოს. თორემ იმდენი სიკეთე ღმერთმა შენ მოგცეს, რამდენი ნათესაობა და მახლობლობა მე მყვანდეს. მაგრამ ჩემი მაყურებლები რა ქეიფს გასწევდნენ. ისევ ის ვამჯობინე — ნუ დავპატიჟებ-მეთქი. ამ ნიშნობამ ისე შინაურულად ჩაიაროს, ქორწილი კი ჩემ კისერზედ იყოს. ქორწილისა რა ბძანა ჩემმა სიძემა? — რაც ჩქარა იქნება, ისა სჯობიაო, — უპასუხა დავითმა, პირფერობაში კი ნუ ჩამომართმევთ და ეს ქალი რომ ჰნახოს იმან, იმ წამშივე ჯვარს დაიწერს, თავი არ მომიკვდება! — მზეთუნახავი ყოფილა, — დაუმატა სტუმარმაც. — რა ვქნა? მადლობა ღმერთსა, ღმერთმა ეგ მომცა და ყველაფერი ღვთის ნებაზედ ჰკიდია, — თქვა მოსემა, — მიხარიან, თქვენმა მზემ, რომ ქალი მოგეწონათ. — ღმერთმა აცოცხლოს პატარძალი! — წამოავლო ჯამს ხელი დავითმა, — ღმერთმა ტკბილად შეაბეროსთ ერთმანეთს! — მადლობელი ვარ, თქვენი ჭირიმეთ! — დაუკრა ყველას თავი მოსემა. — მაშ რაც მალე იქნება, ისა სჯობია. — იმან ისე მოგახსენათ, — უპასუხა დავითმა, — მეც, სწორედ მოგახსენოთ, მაგას ვურჩევ ჩემს ძმასა. რაღა გავაგრძელოთ საქმე. — ჩემის ფიქრითაც ეგრე სჯობია, — სთქვა მოსემა, — ქალი აქა ჰდნება — მამისაგან კი არ უნდა ითქვას ესა, მაგრამ შორეული ხომ არა ხართ, თქვენთან რა დავმალო, — ქალი აქა ჰდნება... — ის კიდევ იქ, თქვენმა სიცოცხლემ! — წაართო სიტყვა დავითმა. — მაშ, როცა მიბძანებთ, მაშინ იყოს ქორწილი, — სთხოვა მოსემა. ერთის სიტყვით, გადასწყვიტეს, რომ სამშაბათს საღამოზედ სიძე უნდა მოვიდეს და იმ ღამესვე ჯვარი უნდა დაიწეროს. მეორე დღეს დავითმა ფულზედ ჩამოუგდო ლაპარაკი. მოსემ დააჯერა, რომ ქორწილის მეორე დღეს ორასს თუმანს სულ ბაჯაღლო ოქროებს თავის ხელით მიართმევს. ხელი-ხელს დაჰკრეს, დავითი, — მეორე დღეს პატარძალი აღარ აჩვენეს, — შინ წამოვიდა და მოსე თავის სახლში დარჩა. როცა მოსემ ცხენზედ შესო და გამოისტუმრა დავითი, როცა მარტო დარჩა, ხელები დაიფშვნიტა მეტის სიხარულისაგან და სთქვა ღიმილით: ყოჩაღად წავიყვანე საქმე. ეხლა ჩემი წუხილი მარტო ის არის, რომ სუტ-კნეინას ხრიკი მოვუგდო, ერთი მიზეზი რამ მოვუგონო, რომ ფული აღარ მივცე იმაზე მეტი, რაც მიმიცია, თორემ, იმისაგან რომ მოვტყუვდე, სირცხვილია. ამ ფიქრში იყო, რომ სუტ-კნეინა — მოსეს ცოლი არა ჰყვანდა და ჯალაბობას კნეინა ჰთამაშობდა — რომ სუტ-კნეინა წინ მოეგება გახარებული. — ჰა, რა-რიგად მოვიდა საქმე! — უთხრა სუტ-კნეინამა, — მომილოცავს შვილის ბედნიერება. დიდი ჯაფა კი გავწიე. სულ ვიწურებოდი — შენზედ მიწა არ მენახოს — სულ ვიწურებოდი, რომ ან აი ეხლა შეიტყობენ-მეთქი, ან აი ეხლა — და დავიღუპები, მაგრამ მიშველა ღმერთმა და ვერ შეიტყეს. — ეჰ, შე დალოცვილო — უპასუხა მოსემ, — იწურებოდი, ასე გგონია, პირველად ჩაგედინოს ამისთანა საქმე. იწურებოდა!.. თქვენი ხელობა მეტი რა არის? იწურებოდა!.. სუტ-კნეინა შეკრთა. — არა, ჰხუმრობ, თუ მართლა მეუბნები? — ჰკითხა შემკრთალმა სუტ-კნეინამა. — მაშ არა და გეხუმრები! — ეხლა განა? — ეხლაცა და მაშინაც. — მერთმა მშვიდობა მოგცეს, თუ ეგრეა, მე კი გამისტუმრე და მერე შენ იცი. — სადაც გინდა წაბძანდი, ხელს ვინ გიჭერს. — რასაკვირველია. ხელს არავინ დამიჭერს, მაგრამ დაპირებული მიბოძე და ღმერთმა მშვიდობა მოგცეს, რაც გინდა ილაპარაკე ჩემზედ: გული არ მეტკინება. — დაპირებულიო!.. რაც მოგეცი იმასაც ვნანობ და გგონია — კიდევ მოგცე რამა! — ეხლა ეგ ნამუსია? მოხუცებული დედაკაცი ფოშტის ცხენსავით მათრიე, ქვეყანაში თავი შევირცხვინე, საქმე საქმეზედ მოვიყვანე და ეხლა მაგას მეუბნები?! ნამუსია? — აჩუმდი, თორემ... — არა, ნამუსია?.. შენა გკითხავ, ნამუსია? — ის კი ნამუსია, რომ აგიღია ფეხი, სოფლიდან სოფლად დადიხარ და მაჭანკლობ, ნამუსია? შარშან რომ ათ თუმნად შენი დისწული, გასათხოვარი ქალი, დიანბეგს მიჰგვარე, ნამუსია? როცა დაორსულდა, შენ რომ წამალი მიეცი და მუცელი წაუხდინე, ნამუსია?.. სუტ-კნეინას გული ყელში მოებჯინა, თავისი სიფრთხილე, გამოცდილობა ამგვარებში და გულის სიგრილე დაჰკარგა. — მაშ თუ აგრეა, — დაიყვირა გაკაპასებულმა სუტ-კნეინამ, — შენი ფეხი დამკარ თავში, შენი ფეხი, თუ ეგ საქმე არ დაგიხლართო! — შენი ლეჩაქი დამხურე თავზედ, — ამ მუქარაზედ მშვიდობიანად უპასუხა მოსემ, — შენი ლეჩაქი, თუ ეხლავ გომურში არ დაგამწყვდიო, მინამ ქორწილი არ გათავდება. რას მიზამ! მიჩივლებ თუ? არა მგონია, შენი თავი სადიანბეგოდ გახადო: ცოდვა ბევრი გაწევს კისერზედ, სულ ერთი-ერთმანეთს ზედ მიეკეცება, და მაშინ ციმბირშიაც ალაგი არ გექნება, შე ტყუილო-კნეინავ, შენა! ეს ის დიანბეგი კი არ არის, რომელსაც გოგოს გაურიგებდი ხოლმე და ბურთსავით ხელში ათამაშებდი! ის დრო წავიდა. ვერც ამ სიტყვებმა მოიყვანეს თავის გონზედ გამწარებული სუტ-კნეინა. ის ისევ-ისე სიმწარისაგან გონებამიხდილი იყო, თორემ გაჯავრების და მუქარის მაგიერ ისეთნაირად მოიკატუნებდა თავს, ისეთნაირად მოუკვდებოდა ხელში, რომ ყველაფერს გააქარწყლებდა. ეხლა კი ჯავრისაგან, როგორცა ვთქვი, გონება დაბნეული ჰქონდა, იმიტომაც მაინც კიდევ შეჰყვირა: — დამამწყვდევ!.. უი, მეხი კი დაგეცა მაგ უხეირო თავზედ! დამამწყვდევ რა, შენი მოახლე გოგო ვარ, ან შენი გომბიო ქალი!.. — რაო? აი, თუ გოგოზედაც უარესი არა ხარ. მე ეხლავ გაჩვენებ, როგორც გაგისტუმრებ გომურში, — უთხრა ხუმრობაგაშვებით მოსემა, — შენ რომ ჩამოგარჩო კიდეც, ხმას არავინ გამცემს. მაგრამ სიფრთხილეს თავი არ ასტკივაო, მერე რომ არა დამაბრალო-რა, ეხლავ მიჩვენე ჯიბეში რა გაქვს. მივარდა სუტ-კნეინას ჩვენი მართალი კნიაზი. სუტ-კნეინა ჯერ გაუძალიანდა, ბოლოს კი — ღვთის წყალობა გქონდეთ — იკადრა ერთის ლურჯის ხელსახოცის ამოღება, რომელშიაც რაღაცები ეხვია. სუტ-კნეინა გაფითრდა და პირი გაუშრა. ვეღარა უთხრა-რა. მოსემ გაშალა ხელსახოცი და თავისი ათი თუმანი იქ გამოკრული ისევ ხელუხლებლად ჰნახა, მაშინვე ჯიბეში იკრა. ერთი რაღაც ქაღალდიც მოჰხვდა ხელში. გაშალა, თამასუქი იყო, ის თამასუქი, რომელიც სუტ-კნეინამ ლუარსაბს დასტყუვა. მინამ ამ საქმეში იყო გართული, სუტ-კნეინას თავისი ხერხი, ეშმაკობა, გამოცდილება დაუბრუნდა. იფიქრა სუტ-კნეინამა: „ამ ყვირილს და მუქარას თავი უნდა დავანებო, თორემ დამწყვდევას გამიმართლებსო. თუნდ დამამწყვდივოს, არაფერი, ხუთი-ექვსი დღე სიზმარსავით გაირბენს: შინ მივწერ, რომ მზითევს ვუმზადებ-მეთქი და ქორწილამდინ ვეღარ გადმოვალ. ვინ რას შეიტყობს, ოღონდ ეგ ათი თუმანი მაინც დავიბრუნო! ეგ მაინც არ დამეკარგოს!..“ ამ ფიქრებმა თვალის დახამხამების უმალ გაურბინეს გონებაში სუტს, მაგრამ კი მოხერხებულს კნეინასა. — ეს ვინ მოგცა შენ? — ჰკითხა მოსემ და აჩვენა თამასუქი. სუტ-კნეინას მზად ჰქონდა პასუხი. — ეხლა, შენ არ დაიჯერებ, რასაკვირველია, რომ ეგ თამასუქი თუ ჩამოვართვი, ისევ შენის საქმისათვის ჩამოვართვი. თუ ვინიცობაა, რომ მოვატყუეთ, ქალი ის არ ვაჩვენეთ — ეს შეეტყო და უარზედ დამდგარიყო, ამ თამასუქს ვაჩვენებდით და ვეტყოდით: დაიწერე, თორემ დიანბეგს წარვუდგენთ და სულ ნაღდს დაგათვლევინებთ. აი, რისთვის გამოვართვი, შენ ხომ არ დაიჯერებ, გაჯავრებული ხარ, მაგრამ მე კი გული ძალიან შემტკივა შენთვისა. — თუ ეგრეა, რატომ აქამდინ არ მაჩვენე? — რომ ვაჩვენო-მეთქი, ვიფიქრე, ვაი თუ ამის იმედით საქმეზედ მუყაითობა იმისთანა აღარ გასწიოს-მეთქი. რა ვიცი? ხორციელები ვართ. — ეხლა მაგითი გინდა მამატყუვო განა? — აკი გითხარ: არ დაიჯერებ-მეთქი. კაცს რაკი ერთხელ და ერთხელ ესტიბარი წაუხდება, აღარ დაუჯერებენ. მეც ისე მომდის. შენა გგონია, გატყუებ? თუნდ ეგ ბარათი შენ მიირთვი, ორასს თუმანში გაუბარე და მე ეგ ათი თუმანიც მეყოფა, ჩემო კარგო! — შენ მაგითი მე ვერ მომატყუებ. ეს ბარათიც მე დამრჩება, ეს ათი თუმანიცა, და შენ კი გომურის მაგიერად ხულაში დაგამწყვდევ, რომ ჯვარის-წერამდინ არ გამცე. მერე რაც გინდა ჰქენი — ბიჭო! — დაიყვირა მოსემ. ბიჭი მოვიდა. — ეს ტყუილი-კნეინა წააბძანე ხულაში, ხალიჩაც მიართვი, მუთაქაც, ქვეშსაგებიც. პური და ღვინო არ მოაკლოთ. ეს კი უნდა ჰქნა, რომ გარედამ კლიტით უნდა გადაკეტო და გასაღები აქ მომართო. თუ ეს აბმავი შეუტყვია ვისმე, ვაი თქვენი ბრალი! ბიჭი არ გაინძრა, ჯერ ტყუილი ეგონა. — არ გეყურება შე ...შვილო! — დაუჭყივლა მოსემა. ეხლა კი იკადრა ბრძანების დაჯერება, მივიდა, წაავლო ხელი და გამოსწია საწყალ სუტ-კნეინასა, რომელიც ეხლა კი ისე მაიკუნტა, ისე მაიკუნტა, რომ მუშტის ოდენა გახდა, მაგრამ მაინც კი იმედი არ დაჰკარგა, რომ გააქარწყლებს ამ ამბავსა და მშვიდობით გადარჩება. კიდევ სიტყვა მოახერხა ეშმაკურად და უთხრა მოსესა ისე, ვითამ აქ არაფერი ამბავია: — უი, შენ კი გენაცვალოს ჩემი თავი! ტყუილი გაჯავრება რა-რიგად გიხდება! ამ სულელ ბიჭმაც დაიჯერა, ასე ჰგონია — მართლა უბძანე. გლეხ-კაცია, ვერ მიხვდა, ნუ გაუწყრები, შენ გენაცვალოს ჩემი თავი! ამისთანა ოსტატობამ კინაღამ მოსე არ გააცინა. ბიჭიც გაშტერებული შედგა. ბევრი კიდევ სხვა იოსტატა სუტ-კნეინამა, მაგრამ ვერაფერმა ვეღარ უშველა: ხულაში დაამწყვდიეს, შინ კი წიგნი მისწერა — ჯერ კი მოსემ გადიკითხა — რომ აქ მზითევს და საკერავებს ვუმზადებო და ოთხშაბათამდინ ნუ მომელოდებითო. ეს მისწერა, შევიდა ხულაში, დაჯდა ხალიჩაზედ და დაიწყო ტარის რთვა, რომელსაც, საცა წავიდოდა, თან წაიღებდა ხოლმე. ესე იყო, მითამდა აქ არაფერია. VIII როცა დავითი შინ მივიდა, საღამო ხანი იყო. ამისი ცოლი, ელისაბედი და ლუარსაბი ეზოში ღობის ჩრდილში ისხდნენ. თვალი შეასწრო თუ არა, ლუარსაბი წამოხტა, მიეგება ძმას, ვერაფერი კი ვერა ჰკითხა, იმიტომ რომ რცხვენოდა. დავითი ცხენიდამ გადმოხტა, გაისწორა მოშვებული ჩაღსაკრავი, მოვიდა, ცოლს არც კი მიემშვიდობა და წამოწვა ხალიჩაზედ. — როგორ მოგეწონა სასძლო? — ჰკითხა ცოლმა. ლუარსაბმა ყურები აიცქვიტა. — მზეთუნახავს რომ იტყვიან, ის არის. — მიუგო დავითმა, — მე იმისთანა ლამაზი ქალი არ მინახავს. ლუარსაბს გაუხარდა, ელისაბედს ეწყინა: ჩემზედ უკეთესი იქნებაო. — მართლა, გეთაყვანე? — ჰკითხა ლუარსაბმა. — შენ ნუ მომიკვდები, იმისთანა ქალის მნახველი არა ვარ. — ამის მერე ცოლს შეჰხედა და შურით დაუმატა: — მე რომ პატარა კიდევ მომეცადნა, სხვა რიგად წავიდოდა ჩემი საქმე. — რა? შენ შეირთავდი თუ? — წააყვედრა გულღვარძლიანმა ცოლმა, — უი შენ თვალებს! შენთვის მეც არ ვემეტებოდი ჩემს ბედსა. მამა-ჩემი განა რომ უარზედ იდგა, შენისთანები მთხოულობდნენ! — უარზედ იდგა, მე ვიცი, რუსთ ხელმწიფის შვილს მიგცემდა. იმისიც მადლობელი იყავ, რომ მე გავბრიყვდი. ესე სიტყვა-სიტყვაზედ შეჰყვნენ და ერთი კაი ლაზათიანი ჩხუბი მოუვიდათ, ასე რომ მოგეწონებოდათ. ელისაბედს იმ დღითვე შურით აევსო გული და შეიძულა ჯერ თვალით არ-ნახული რძალი. „მალე ჩემი მტერი დაჭკნეს, მალე მე ის დავაჭკნო, — ამბობდა გულში ელისაბედი, — ამ სახლში ჩემზედ უკეთესი და ჩემზედ უფროსი არავინ არ უნდა იყოს. ჩემი ქმარი უნდა მაყვედრიდეს იმის სილამაზეს?! უი, უწინამც დღე გაჰქრობია. ასეთ ეკალს გავუყრი თვალში, რომ დღენი ვაწყევლინო!“ ელისაბედი ქორწილში არ წავიდა. ქორწილის ღამეს დიდი ამბები მოხდა. მოვიდა სიძე დიდის მაყრიონით, ძმაც თანა ჰყვანდა, სწორედ სამშაბათს დღეს. იმ დღეს საცოლო არ აჩვენეს, რასაკვირველია. მოსესაც შეეყარა დიდი ხალხი. უგანზრახვოდ არ იყო ეს ხალხის შეყრა მოსეს მხრით. ეხლა კი მართალი ქალი გაისტუმრეს საყდარში. როცა ყველაფერი მოამზადეს, მერე მიიპატიჟეს საქმროცა. როცა შევიდა ლუარსაბი საყდარში და თვალი მოჰკრა თავის საცოლოსა, ელდა ეცა. მოუბრუნდა თავის ძმას დავითს, თავაზასაც და ზრდილობასაც თავი დაანება და უთხრა: — დავით, აკი მზეთუნახავიაო? ხალხს სიცილი წასკდა, საწყალი პატარძალი სირცხვილით აინთო და ტირილი დაიწყო. დავითი წინ წადგა; რომ დაინახა ერთი უმსგავსო პატარძალი, მღვდელს მიუბრუნდა: — მამაო! ჯერ სხვა იწერს ჯვარს, თუ ეს რა ამბავია? — კნიაზი ლუარსაბ თათქარიძე და დარეჯან მოსე გძელაძის ასული იწერს ჯვარს, — მიუგო მდვდელმა. — პატარძალი სად არის? — აი, ესა ბძანდება. — ლუარსაბ! — დაუძახა ძმას დავითმა, — მოგვატყუვეს, ეგ ის არ არის, ჯვარი არ დაიწერო. მთელი ხალხი გაოცდა. ლუარსაბი დაღონებული და უფრო გაფითრებული გამოვიდა საყდრიდგან, მთელი მაყრიონი გამოჰყვა. ცხენები მოიკითხეს, უნდა წამოსულიყვნენ. ცხენები დაემალათ. შეატყობინეს მოსეს, რომ საქმრო ჯვარს არ იწერსო. მოვიდა მოსე და თან მოიყვანა მრავალი ხალხი. — კნიაზო დავით! ეს რა ამბავია? — უთხრა გაჯავრებულსავით მოსემ, — ქალი საყდარშია და საქმრო ეხლა დადგა უარზედ? აქამდინ სად იყავით, თუ არ გინდოდათ ჩემი ქალი? ვინ გეხვეწებოდათ? თქვენისთანა ოჯახის-შვილები მეხვეწებოდნენ, რომ არ მივეცი! — აი, ბატონო, ქალი მანდ არის და, ვისაც გნებავდეთ, იმას მიეცით. ჩემი ძმა კი მაგის შემრთველი არ არის, — მიუგო თავგამოდებით დავითმა. — ეხლა განა? როცა მთელმა ქვეყანამ შეიტყო, რომ ჩემს ქალს ირთავს შენი ძმა, როცა შენმა ძმამ საყდარშიაც შეიყვანა ჩემი ქალი? არა, თავზედ ლაფს არავის არ დავასხმევინებ! ან უნდა ჯვარი დაიწეროს, ან არა და აქედამ ცოცხლები ვეღარ წახვალთ! გაგონილა? სიძე სახლში ჩამიდგეს, ქალი საყდარში შეიყვანოს და ჯვარი აღარ დაიწეროს!.. — ის კი გაგონილა, რომ პატარძალი შეცვალონ! ეს შენი ქალი არ არის. — ხალხო და ჯამაათო! დახე, რომ ვეღარა მოუგონიათ რა, იმას ამბობენ, შენი ქალი არ არისო, — დაუძახა ხალხს მოსემ. — მაშ ვისია, თუ მაგისი არ არის! — გაიხმაურა მოსეს ხალხმა, ჩვენ ფიცს მოგცემთ. — არა, ბატონებო, ჩემი ძმა ჯვარს არ იწერს. თუ ძალაზედ დადგებით, არც ჩვენა ვართ ლაჩრები, — წამოსთქვა დავითმა და ხანჯალი მოიმართა. ქალები, ვინც კი იყვნენ საყდარში, სულ აქეთ-იქით მიიფანტნენ, ჰნახეს რომ ამათი ალაგი არ არის. პატარძალი კი და ორი ვიღაც ბებერი მოსემ საყდრიდამ არ გამოაყვანინა, იმედი ჰქონდა, რომ როგორმე მოახდენდა ჯვარისწერას. — მაშ მოსე თავადიშვილი აღარ ყოფილა, — წამოიძახა მოსემ, — თუ თქვენ ჩემი ოჯახი შეგარცხვენინოთ; ჩემის ცოცხალის თავით არ ვაკადრებ ჩემს გვარს, რომ თათქარიძეებმა საყდარში ქალი გამიუპატიურონ, ჯვარი უნდა დაიწეროს. — არ დაიწერს. — უკანასკნელი სიტყვაა? — უკანასკნელია. — დავით! — უეცრად გადაასხვაფერა სიტყვა მოსემ და ხმაც მოურბილა, — აქეთ მობძანდი. დავითი გაჰყვა. იქით ორნივ გაშორებით გადგნენ. მოსემ ამოიღო ხუთი თუმანი და უთხრა ხმადაბლა დავითს: — ეს ხუთი თუმანი, დაჩუმდი, შენ რა გინდა? შენ ხომ არ ირთავ? დავითი დარბილდა. — ხუთ თუმანზე ძმა როგორ გავყიდო? — უპასუხა. — შვიდი იყოს. — ან შვიდად. — რვა იყოს — ვერც რვა თუმნად. — აშ რამდენი გინდა? — ათი მაინც იყოს. — ცხრაზედ რას იტყვი? — არა, ათი. — ეჰ, ჯანი გავარდეს: ათი იყოს. ამოიღო ათი თუმანი და მისცა. დავითმა ჯიბეში ჩაიდო. — მე კი დავჩუმდები და ჩემი ძმისა შენ იცი, — უთხრა ღიმილით დავითმა. — ოღონდ შენ დაჩუმდი და ერთი ორიოდე კაცი თქვენი მაყრიონიდამაც დაიყოლიე და ლუარსაბს მე მოვუხერხებ. — ბატონი ხარ. მაგის პირობას გაძლევ. — მაშ ხელი დაჰკარ. დაჰკრეს ხელი ხელს და საწყალ ლუარსაბს ძალად გადასწერეს ჯვარი იმ ღამესა. მოსემ არც დაპირებული ორასი თუმანი მისცა, იმის მაგიერ ის თამასუქი დაუბრუნა, სუტ-კნეინას რომ წაართო. ლუარსაბს არ მიჰყვანდა ცოლი, მინამ არ გამისწორდებაო, ბოლოს ესეც რომ ვერა გახდა-რა — გარემოებას დაემორჩილა და წამოიყვანა შინ თავისი დარეჯანი. ელისაბედი სიხარულით აღარ იყო, რომ ლუარსაბმა მზეთუნახავის მაგიერ გონჯი ცოლი მოიყვანა. „ჰი, ვენაცვალე ღმერთსა! — ეტყოდა ხოლმე ქმარს ელისაბედი, — ჰი, ვენაცვალე! — ჯერ ჩემზედ უკეთესი უნდა შეერთო და მერე ჩემთვის ნიშნი მოეგო! ჰი, ვენაცვალე ღმერთსა!“ ბოლოს ხომ — როგორც მოგეხსენებათ — ცოლების მოწყალებით ძმებს ჩხუბი მოუვიდათ და გაიყარნენ. IX ჩვენმა ლუარსაბმა ესე დაიწერა ჯვარი. თუმცა ძალადობით მოხდა ესა, თუმცა მზითევშიაც მოატყუეს და მზეთუნახავის მაგიერ მახინჯი დარეჯანი შერთეს, მაგრამ — შუბლზედ ეგ მეწერაო — იფიქრა და დაემორჩილა ბედისწერასა. ბოლოს ხომ, — შენც იცი, მკითხველო, — რომ ამათ ერთმანეთი შეუყვარდათ. ამათ კი ისე ეგონათ რომ უყვართ ერთმანეთი და სხვისა კი არ ვიცი. „ფერი ფერსაო, მადლი ღმერთსაო”. — ნათქვამია, ფერი ფერს შეხვდა და ერთმანეთი შეიფერეს. ეს შეფერება ჩვენში ცოტასა აქვს მიღებული სიყვარულად? კარგი რამ არის ქართველი კაცი: ბედსაც და უბედობასაც თანასწორად ემორჩილება ხოლმე. არც ერთისთვის გაიხეთქს თავს და არც მეორისთვის დაიწყებს ბრძოლასა, — და არის ისე ყველგან ერთნაირად გულგრილი და შეუპოვარი. ამ გულგრილობას და შეუპოვრობას კმაყოფილებად ადიდებენ; კმაყოფილება კიდევ — ვიღაცამა სთქვა — ბედნიერება არისო. ბევრჯერ უთქვამთ დარბაისელთ მოხუცებულთ ჩემთვის, რომ ახალ თაობას იმითი მაინც ვჯობივართო, რომ ჩვენ ცოტას კმაყოფილებიცა ვართო. მე კი დავჩუმებულვარ და გამიფიქრია: „კმაყოფილება კაცის მომაკვდინებელი სენია. ბედნიერია ახალი თაობა, თუ მართლა ის კმაყოფილება არა აქვს. იმედი თუა სადმე, ამაში უნდა იყოს: უმადლონი სჯერდებიან მას, რაც არის, იმიტომაც იმათში უფრო ბევრია ბედნიერი, მადლიანნი კი ძნელად: ამათ ყოველთვის უკეთესი უნდათ იმიტომ, რომ კარგს უფრო კარგი მოსდევს თანა, „მჯობს მჯობი არ დაელევაო”, — ნათქვამია. ჩვენი ცოლ-ქმარნი კი ამისთანანი არ იყვნენ: ამათ თავიანთ ცხოვრებაზედ „მჯობი“ ცხოვრება არ ეგონათ ქვეყანაზედა. ესენი კმაყოფილნი იყვნენ: ვალი ამათ არ ემართათ და ვახში, დავა არავისთანა ჰქონდათ და დარაბა, მხოლოდ ერთი ჯავრი ედოთ გულშია: შვილი არა ჰყვანდათ. აი, ლუარსაბი ორმოცის წლისა და დარეჯანი ორმოცდაერთისა შესრულდა, რომ ღმერთმა მემკვიდრე არ უბოძათ. ბევრჯერ გადაფურცლა კნეინამ კარაბადინი, ბევრი რაღაც ბალახბულახი მიირთო და ლუარსაბსაც დაალევინა. მაგრამ ვერა ეშველათ-რა. „ტყუილად თავს რად იხეთქენ, — ამბობდა ხოლმე ამათზედ ღვარძლიანი ელისაბედი, — ტყუილად რად იხეთქენ? სოლომონ ბრძნის წიგნს რომ ჩააბულბულებდა ხოლმე და კუდიანობდა — ეგ იმან ჩასცხო თავშია. ღმერთმა მაგათზედ გული აიყარა, ეხლა აღარა ეშველებათ-რა”. ჩვენი ცოლ-ქმარნი კი იმედს არა ჰკარგავდნენ. შეიტყეს, რომ ქალაქში ერთი მკითხავია, ის შეიტყობს უშვილობის მიზეზსაო. თუმცა შვილოსნობის დრო გადასვლოდათ, მაგრამ მაინც კიდევ ქალაქისაკენ კაცი აფრინეს, თან გაატანეს ერთი კარგი ბაღდადი, რომელზედაც — როგორც მოგეხსენებათ — უკითხავს მკითხავი იმას, ვინც თითონ ვერ მივა, და რომელიც, რასაკვირველია, მკითხავს დარჩება ხოლმე. სამს დღეს უკან ბიჭმა პასუხი მოუტანათ, რომა „თქვენზედ ხატია გამწყრალიო. მერე რომელი ხატი? თელეთისაო, ასე სთქვა მკითხავმაო“. ეს რომ გაიგეს ცოლ-ქმართ, ერთ დროს და ერთხმად პირჯვრისწერით წამოიძახეს: — საიდამ სად მოგვიკითხა! დიდება სახელსა უფლისასა, — სთქვეს და ისევ პირჯვარი გადიწერეს. — დალახვრა ღმერთმა! საიდამ სად მოგვიკითხა! — ისევ გაიმეორა ლუარსაბმა. — ხატზედ „დალახვრას“ როგორ ამბობ? — ღმერთო, ნუ მიწყენ, ღმერთო, ნუ მიწყენ! — რამდენჯერმე პირჯვარი გადიწერა სხაპა-სხუპით, — აი, დალახვრა ღმერთმა, დაჩვეული რომ ვარ, ისე თავის-თავად ითქმის ხოლმე, ღმერთო, ნუ მიწყენ! — ახლა რას იტყვი, ლუარსაბ, წავიდეთ? — შორს რომ არის? — რა ვუყოთ? ალბად ნება ღვთისა ეგ არის. — მოდი, აქვე ნეკრესის ღვთისმშობელი ვილოცოთ. — თელეთის ხატს ეწყინება: მე დავიბარეო, აქ კი არ მოვიდნენო და იქ კი წავიდნენო, იტყვის. — მართალია, ეწყინება. გული მოუვა. აი, მე ხომ კაცი ვარ, მეც გული მამივიდოდა და ის ხომ ხატი ბძანდება — ვენაცვალე იმის მადლს! — უფრო გული არ უნდა მოუვიდეს? — ეგ არის და. — აშ რა ვქნათ? — უნდა წავიდეთ. — შორს კი არის, თუ შენც იტყვი. — ეხლა, თუ მივდივართ, ნუღარ ამადლებ — გვიწყენს. — მართლა, მართლა! ნუ მიწყენ, აგრემც დიდება შენსა სახელსა, ხატო თელეთისაო! გიახლები, გიახლები და თაყვანსა ვცემ სახელსა შენსა. დაიჯერეს მკითხავის სიტყვა: თედოს შეაბმევინეს ურემი, გადააფარეს ფარდაგი, ერთი კარგი ცხვარი დააკრეს ურმის ბოლოს, ახსენეს ღმერთი და ერთ მშვენიერ ზაფხულის დილას შეუდგნენ ქალაქის შარა-გზასა. ურემში ისხდნენ კნეინა დარეჯანი და მისი მოახლე ლამაზისეული. ერთი ბიჭი და ლუარსაბი თავის წითელს ულაყ ცხენზედ მჯდომი ნელ-ნელა აედევნენ უკან ფეხმძიმე ურემსა. მეომარის თვალადობა ჰქონდა ამ-ჟამად ჩვენს უამისოდაც საყვარელს ლუარსაბსა, თუმცა კი, როგორც ბამბის ტომარა, ისე იდო ცხენზედა. წელზედ ერტყა ქართული ხმალი და გრძელი ლეკური ხანჯალი, უკან წელში გაყრილი ჰქონდა სევადიანი დამბაჩა. შავი შალის ჩოხა ეცვა, იმისი კალთები ვაჟკაცურად ამოტარებული ჰქონდა ჩოხის ჯიბეებშია. შარვალში იჯდა, შარვლის ტოტები ჩაეკეცნა მაღალყელიან ყარაბაღულ თეთრ ჩექმებში, წვივებზედ პტყელი ჩაღსაკრავი, გრძელფოჩებიანი, სირაჯსავით შემოეკრა. თავზედ ეხურა ლურჯი ყალმუხის ქუდი — კახურად ჩატეხილი და შუბლთან შიგ შეკეცილი — რადგანაცა ცხელოდა, — ერთის სიტყვით, ხმლის პირი, ზედწამოცმულ ვაშლით, რომ ამოღებული სჭეროდა, თავიდამ ფეხამდინ ორშაბათის ყეინი იქნებოდა. ამ ყოფით ავიდნენ თელეთში მეხუთე დღეს, ილოცეს და მეორე დღესვე დაბრუნდნენ. ქალაქს რომ ჩამოუარეს და შეუდგნენ კახეთის გზასა, კნეინა დარეჯანმა შეაქცია ზურგი კოფასა, წამოიჩოქა და გამოჰხედა ქალაქსა. ლუარსაბს ურემში ეძინა. ისიც გააღვიძა. — ლუარსაბ, ერთი შეხედე, რა ამბავია. ამოდენა ქვეყანა გაგონილა, რომ აქ არის! დიდება შენდა, ღმერთო! სულ ქვითკირის შენობა უნდა იყოს. კნეინას ქალაქი ჯერ არ ენახა. — მაშ არა და წნული იქნება. — ერთი შეხედე და, რამდენი საყდრებია!.. — ვიცი. განა არა ვყოფილვარ? — პირველად რომ ჩაგიყვანეს, კენჭები არ ჩაგაყლაპეს?∗ — როგორ არა? სამი ასეთი კენჭი ჩავყლაპე, რომ ძლივს მოვინელე. — აღარ დაგცადა ქალაქმა? — არა, რაღას დამცდიდა. რომ კენჭებ-ჩაყლაპული ვიყავ? რომ არ ჩამეყლაპა, მაშინ სხვა იქნებოდა. — ეგ ხომ აგრეა. კაი სანახავი კი უნდა იყოს! — კარგი როგორ არ არის, მთელი მილეთის ხალხი სულ მანდ დაწანწალებს: თათარი, ყაზილბაში, ურია, ოსი, სომეხი, რუსები ხომ რაღა, ბუზსავით ირევიან. — მართალია, რომ აქ კაცს თავს მოსჭრიანო და მერე ისევ გააცოცხლებენო? — მართალია, მაშ? ეგ კიდევ რა! რაღაც მოუგონიათო, ფიცრებს თავის-თავად ხერხავსო. — ეხლა ეგა სთქვი. — თავი არ მამიკვდება. — როგორ? ისე თავის-თავად? — თავის-თავად. — არც კაცია, არც ადამიანი? — არა. — მაშ ხერხი ვის უჭირავს? — ეშმაკს და ქაჯს, ღმერთმა ნუ იცის რუსების თავი! — რუსების მოგონილია განა ეგა? — მაშ არა და შენის მაზლის დავითისაა! — დიდება შენდა, ღმერთო თვალთმაქცობას რომ ჰთამაშობენ, ისიც გინახავს? — აბა რომელი? — აი, გაჭენებულ ცხენზედ რომ კაცი დადგება, იმ კაცზედ კიდევ კაცი, იმაზედ კიდევ კაცი და კიდევა და კიდევა. — ეგ რა არის? მე კი არ დავდგებოდი ხოლმე გაჭენებულ ცხენზედ ჩემ პატარა ბიჭობაში!.. — დაიკვეხა ლუარსაბმა. — აი, შენმა მზემ! შენ კი იქნებოდი, რომ დამდგარიყავ. — ღმერთმა იცის! ეხლა ჯანი აღარ მამდევს და სიმარდე, თორემ ეხლავ გიჩვენებდი. — ნუ იკვეხ. ხომ ვიცი, ჩემო კარგო, რაცა ხარ. — განა კვეხნისთვის ვამბობ? მე იმისთვის ვთქვი, რომ ეგ რა თვალთმაქცობაა-მეთქი. მაგაზედ უფრო ბევრი ასეთია, რომ... — მაინც? — რა ვიცი, რამდენი რამ არის. — სთქვი რაღა, მეც ვიცოდე. — ბევრია. — მაინც? — რა ვიცი, რამდენი რაღაცაებია... — მაინც? — ეჰ, ვინ მოსთვლის? ბევრია, ნეტავი შენ! რა-რიგად ჩამოცხა! უჰ! რომ არ იცოდა რა ეთქვა ჩვენ უბოროტო ლუარსაბსა, სიტყვა გადაასხვაფერა. მოიხადა ყალმუხის ქუდი, შუბლიდან და სახიდან იმითი ჩამოიწმინდა ოფლი. მერე გააკეთებინა ჩიბუხი და ჩიბუხის წევაში ისევ ხვრინვა ამოუშვა, მერე ასეთი, რომ რამდენიმე დღის უძილო ეგონებოდა კაცსა. X მეხუთე დღეს შინ მშვიდობით მოვიდნენ ჩვენი ბედნიერი ცოლქმარნი, თან მოჰყვათ, რასაკვირველია, იმედი, რომ შვილი გაუჩნდებათ. მაგრამ გავიდა სამი თვე — ყმაწვილმა მუცელში არ გაიჩუჩუნა, გავიდა ექვსი თვე — კაბა არ დაუვიწროვდა დარეჯანსა. გავიდა ცხრა თვეც და დარეჯანს მუცელი არ ასტკივდა. დარეჯანი მაინც იმედს არა ჰკარგავდა: ამდენი სხვა-და-სხვა ფერის და სხვა-და-სხვა ნაირად შელოცვილი ქვები შეიბა და კაბის უბეზედ დაიკერა, რომ მართლა იმედი უნდა ჰქონოდა, და ჰქონდა კიდეც. თუ აქამდინ არ ეყოლა, ის იმიტომ, რომ ლუარსაბმა ხატს დაამუნათა და წააყვედრა — „შორს არისო“. თორემ ეს დამუნათება და წაყვედრება არა ყოფილიყო, ეხლა შვილი ეჯდებოდა დარეჯანს კალთაში. ლუარსაბი ავ გუნებაზედ იყო. ეგ არაფერია, რომ შვილი არ უჩნდებოდა და ხატმა მოატყუვა: დაიბარა და არ მისცა კი შვილი; ამის ჯავრი ის იყო, რომ დავითს, ამის ძმასა, უთქვამს: „ის ოხერი, როდის იქნება ჩაძაღლდეს, რომ იმის მამულებზედ ვინავარდოო“. ესა ჰკლავდა ლუარსაბსა, თორემ შვილის უყოლობა ამისთვის კიდევ დიდი უბედურება არ იყო. ერთხელ ესე დაღონებული აქეთ ტახტზედ გულდაღმა იწვა ლუარსაბი, იქით ტახტზედ კიდევ კნეინა დარეჯანი წინდასა ჰქსოვდა. ძალიან ცუდს გუნებაზედ იყო ხმაგაკმენდილი ჭერს გაუშტერა თვალი და ჰფიქრობდა, იმაზედ ჰფიქრობდა, როგორ მოახერხოს, რომ შვილი გაუჩნდეს. — „განა შვილი იმისათვის მინდა, რომ მართლა შვილი მყვანდეს? — ამბობდა თავის-თავად, — შენც არ მამიკვდე! დავითის გამოჯავრებით მინდა, ის არ მინდა ჩემს მამულებზედ გავახარო. იმისი ჯავრი არ მინდა შევირჩინო, თორემ ეს ჯაბრი რომ არ იყოს, ძალიანაც არ ვინაღვლიდი, რომ შვილი არა მყავს. ცოტანი არიან უშვილონი განა? მეც იმათში ვიქნებოდი. დავითი არ მინდა გავახარო, დავითი!” ეს რომა სთქვა თავის-თავად, გადმობრუნდა დარეჯანისაკენ დაღონებული და მწუხარე ხმით უთხრა: — ეხლა დავითს უნდა შერჩეს ის სიტყვები!.. უნდა ჩვენს მამულ-დედულზედ გავახაროთ!.. დარეჯან შენი ჭირიმე, თუ გიყვარდე, თუ გიყვარდე, აი! ერთი ვაჟიშვილი ჰშობე, დავითის გამოჯავრებით მაინცა ჰშობე, რომ სხვა არა იყოს-რა. ოღონდ იმისი ჯავრი კი ამომაყრევინე და მერე თუნდა მამკალ. შენი ჭირიმე, შენი დედაკაცობის ჭირიმე! თუ გიყვარდე, აი! — ვშობამ, შენ ნუ მოუკვდები ჩემს თავს, ვშობამ, თუ აგრეა! — უპასუხა კნეინამ ისე, ასე გგონია მართლა ამის ხელში იყოს შვილის შობა. — წუხელის სიზმარში ერთმა მოხუცებულმა კაცმა — ფეხებამდინ უმტვერო ქაღალდივით წვერი ჰქონდა — ერთი წამალი დამალევინა და მითხრა: გამრავლდი, ვითარცა იაკობო! მე მაშინვე მუხლზედ ვემთხვივე, შენ მაგიერადაც ვემთხვივე. — მართლა? — წამოიძახა იმედმოცემულმა ლუარსაბმა, — ისე თვალითა ნახე? — აი, როგორც შენა გხედავ. — ენი ჭირიმე!.. მაშ იმედია, დარეჯან-ჯან! — მაშ ქა! — ო, შენ გეთაყვანე, შენა! — დაიჯერა და გაიღიმა ლუარსაბმა, — როგორ გითხრა? — გამრავლდიო, ვითარცა იაკობ. — იაკობი ვინ იყო? დარეჯანმა არ იცოდა, ვინ იყო. ისე კი გაეგო, მგონი — წირვა-ლოცვაზედ, იაკობის სახელი, და ვინ იყო, რა იყო, როდის იყო — ამაების არა იცოდა-რა. მაგრამ არ-ცოდნა ითაკილა, ისევ რაღაცა მოჭორება ირჩივა „არ ვიცის“ თქმასა, როგორც ამ-გვარ შემთხვევაში ყველა ქართველმა იცის ხოლმე. — ვინ იყო? — იკითხა დარეჯანმა, — წირვა-ლოცვაზედ მაინც არ გაგიგია? აბრაამის მძახლის განაყოფის შვილი იყო. — ეხლა, გამრავლდიო, ვითარცა იაკობ, მითამ რაო? — მითამ ისაო, რომ გამრავლდიო, — აუხსნა დარეჯანმა. — აი, ვენაცვალე იმის ენას! მაშ იმედია? — იდევ! ნუ იცი შენ ეგ, ნუ! ნუ ხარ უჯერო, ცოდვაა. — აღარ ვიქნები, აღარ, ოღონდ შენ შვილი ჰშობე, თუნდა ენასაც მოვიკვნეტ, ოღონდ კი დავითს ნუ გაახარებ. — ღმერთია მოწყალე გეუბნები, არ გავახარებ-მეთქი. — ახ, ნეტავი კი მართალა ჰშობო და. — კიდევ! ნუ ხარ უჯათი, წმინდა კაცის სიტყვაზედ როგორ ხარ უჯერო, რა დაგემართა?! — აი, დალახვრა ღმერთმა! ჩემ-თავად გულში უნდა მეთქვა — ღმერთმან იცის — და აკი კიდევ წამომცდა. ახ, ნეტ... —კიდევ! — ფუი, დალახვრა ღმერთმა! კინაღამ კიდევ არ წამცდა!.. ეხლა, მეტად რომ მინდა, იმიტომ, თორემ... ეჰ, გადავბრუნდები, დავიძინებ, თორემ, მე რომ ვიცი ჩემის ენის ამბავი, ერთს კიდევ წამომაროშვინებს რასმეს და ღმერთი მიწყენს. — თელეთისა არ იყოს! იმდენი ამუნათე, იმდენი იძახე — შორს არისო, რომ გაგვიწყრა და აი, დღესაც შვილი არა გვყავს. — მერე აკი მაშინვე შევეხვეწე, ნუ გაჯავრდები-მეთქი. რატომ არ მაპატივა! რა ვუყოთ, რომ „შორს არის“-მეთქი ერთხელ წამომცდა? ერთი ალილო მღვდელსაც შესცდებაო. — კარგი, კარგი! რაც იყო, იყო; ეხლა მაინც არ აწყენინო. — მაშ დავიძინებ. — შენი ნებაა. ლუარსაბი გადატრიალდა და პატარა ხანს უკან ერთი მადლიანი თავისებური ხვრინვა ამოუშვა. ნეტავი არ დაეძინა. ძილში საშინელი სიზმარი ჰნახა. ჰნახა, რომ დავითი სიხარულით აღარ არის, რომ ამას შვილი არ უჩნდება; დადის ყველგან და სულ იმას იძახის: ის ოხერი როდის იქნება ჩაძაღლდეს, რომ იმის მამულებზედ ვინავარდოო. სტკივა გული ლუარსაბსა, ჯავრი მოსდის, გული ყელში მოებჯინა. რა ჰქნას? — „ღმერთო! — ამბობს სიზმარში გულნატკენად ლუარსაბი, — რა დაგიშავე, შე დალოცვილო, რომ შვილს არ მაძლევ? მიბძანე და აკი გიახელ თელეთს სალოცავადა, თორმეტ-აბაზიანი ცხვარი დაგიკალ, ორი აბაზის წმინდა სანთელი აგინთე. სხვა რა ვქნა? წირვა-ლოცვას უამისოდაც არ ვაკლდებოდი, მარხვა მე არ გამიტეხია, ყოველ წელიწადს წმინდა ზიარება მიმიღია და აღსარება მითქვამს. აბა ჩვენ მღვდელსა ჰკითხე, თუ მე ცოდვა მიქნია რამე. დავითის ლუკმად უნდა გამხადო?! რაც იმას ქვეყანაზედ ცოდვა ჩაუდენია, ვინ მოსთვლის? შარშან ივანე ნათლისმცემლის თავის მოკვეთის დღეს ხორცი უჭამია. პურის ნატეხს რომ მიწაზედ ჰხედავს, არ აიღებს და არ ემთხვეა, იქნება ფეხიც დაადგას და გასრისოს კიდეცა. უკურთხეველ ყურძენსა სჭამს, ფერისცვალობამდის არ მოიცდის ხოლმე, აღდგომა-დღეს მღვდელს არ მოუცდის — რომ სუფრა უკურთხოს, ისე მივარდება ხორცეულს — როგორც დათვი, ამისთანა მსუნაგია. ზიარებით კი ეზიარება ხოლმე, მაგრამ რა გამოვიდა? სამი დღე ემზადება, მარტო სამი დღე. აბა, ეს რა ზიარებაა! ეს ყველა იცი — შე დალოცვილო ღმერთო — და მაინც კიდევ იმისაკენა ხარ! დაილოცა შენი სამართალი! ჰო, მართლა, ერთი კიდევ დამავიწყდა: ერთი მწევარი ჰყავს, თავის თეფშში აჭმევს ხოლმე. ქრისტიანი კაცი კია! მე ხომ ამისთანას არაფერსა ვცოდავ, რად მიწყრები? მერცხალი გინდა, იმას დასძლევს ხოლმე,∗ ოფოფი გინდა, იმას დასძლევს, გუგული, კვიცი — რაც გინდა, ყველაფერი ბოროტი იმაშია. მე კი — ღმერთო, ხომ შენ იცი — არაფერს არ დაუძლევივარ, რად მიწყრები? იმისთვის, რომ თელეთში წასვლაზედ ჭოჭმანობა დავიწყე? აკი მაშინვე მოვინანიე!..“ ეგრე უჩიოდა ღმერთს ლუარსაბი. მერე ჰნახა, რომ მითამ ღმერთმა მიიღო ეს ჩივილი საბუთად და გული მოიბრუნა ლუარსაბისაკენ, აი, მითამ რვა თვეც არის, რაც დარეჯანი ორსულია. ერთი თვეც, ერთად-ერთი, და ლუარსაბს შვილი ეყოლება და დავითს თვალი დაუდგება. უხარიან სიზმარში ლუარსაბსა, რომ ამის ჩივილმა გასჭრა, სიხარულით ფეხზედ ვეღარა დგება. დავით და იმისი ცოლი ჯავრით აღარ არიან. ლუარსაბს ისე შვილი არ უხარიან, როგორც ისა, რომ დავითი და ელისაბედი ჯავრით აღარ არიან. ორი კვირაც მითამ გავიდა, აი, ორი კვირა კიდევ და დარეჯანი დაწვება. უხარიან, უხარიან ლუარსაბს, მაგრამ! — აი, უბედურება — ლუარსაბი უეცრად ავადა ჰხდება და ძალიანაც ჰხდება, ასე რომ მითამ მოკვდა კიდეცა. მაგრამ ისე კი მოკვდა, რომ ყველაფერსა ჰგრძნობს. ესმის, რომ დარეჯანი საშინელის ხმითა სტირის და სოფლის მოტირალე დედაკაცები მწუხარე ბანს აძლევენ. ესმის, რომ იქით, სადღაც კუთხეში, დავითი და ელისაბედი იცინიან, ჰხტიან და ლუარსაბის ავეჯეულობა თავის სახლში გადააქვთ. ლუარსაბს სისხლი ყელში მოსდის, უნდა წამოდგეს, მაგრამ იცის რომ მკვდარია და იმიტომ არა დგება. — „ხვალ მამულებს ჩავიბარებო,” — იძახის ხმა-მაღლა დავითი. ლუარსაბი იწურება ამ სიტყვებზედა, იტანჯება, უნდა სთქვას — რომ „ნუ მისცემთო, დარეჯანი ორსულად არის, შვილი ეყოლებაო”, მაგრამ იცის, რომ მკვდარია და არას ამბობს. საშინელ მდგომარეობაშია საწყალი, ცოცხალ-მკვდარი ლუარსაბი. რა ჰქნას აბა მკვდარმა? — „ვაი, რა დროს მოვკვდი!.. როცა ღმერთმა შვილის მოცემა ინება, მაშინ! — ამბობს სიზმარში თავის-თავად ლუარსაბი, — ახ, ნეტავი ეხლა კი გავცოცხლდე და!..“ მაგრამ სად არის გაცოცხლება? აი, კუბოც მოიტანეს, აი, ჩაასვენეს კიდეცა და კუბოში ჩადებული და მორთული დაასვენეს ტახტზედა. მესამე დღეს მღვდლებიც მოვიდნენ, ასწიეს კუბო და წაიღეს გალობითა და ტირილითა. ამ გალობაში და ტირილში დავითისა და იმის ცოლის მხიარული სიმღერა ესმის ლუარსაბსა. ესმის ეს ყველაფერი, ჰგრძნობს რომ ანდერძიც აუგეს და სასაფლაოზედაც წაიღეს, უნდა სთქვას: „ნუ დამმარხავთო“, მაგრამ იცის მკვდარია და არას ამბობს. აი, მიწაში ჩაუშვეს საწყალი ლუარსაბი, ესმის, რომ საფლავის პირზედ დავითი სდგას და ეუბნება დიანბეგს: ხვალ მამულები უნდა ჩამაბაროვო. ელისაბედი კი უჯავრდება: რას ჰბოდავ? სახვალიოდ რად იხდი საქმესა, განა დღეს კი ვერ ჩაიბარებ? ლუარსაბს ეს ყველაფერი ესმის, ჰხვნეშის, ჰწვალობს, იტანჯება, ცივ ოფლს ასხამს, ჰკანკალებს, თრთის ცალკე შიშისაგან, ცალკე ჯავრისაგან, რომ დავითსა რჩება ბურთი და მოედანი. — „ახ! ნეტავი კი ეხლა გავცოცხლდე და!“ — იძახის გულში ლუარსაბი. მაგრამ სად არის გაცოცხლება? აი, მიწაც მოაყარეს, ჯერ მუჭა-მუჭად მიწა ცვივა და კუბოს ფიცრებზედ რახა-რუხი გააქვს, მერე შეატყო, რომ ნიჩბებითაც დაუწყეს მიწის ყრა. ლუარსაბს უღონდება გული, სული ეხუთება, ჰაერი დაეხშო და, აი, ერთი წუთიც და გათავდება კიდეცა. მაგრამ ვინ არის მეშველი? ესმის, რომ ხალხის ხმაურობა თან-და-თან მისწყდა, ყველანი წავიდნენ და მარტო ლუარსაბი საფლავში დააგდეს დაფლული. გულმა ტეხა დაუწყო, რომ დარეჯანმაც კი — ამის საყვარელმა დარეჯანმაც კი — სხვებსავით თავი დაანება და ამასთან არ დაიმარხა. ლუარსაბს გული ამოუჯდა, დაიწყო ტირილი: „ეგ იმედი მქონდა იმისაგან!“ ამბობს თავის გულში: „დამაცა, შენც საიქიოს არ მოხვალ, იქ მოგაგონებ“. ამ ლაპარაკში რომ არის, საფლავზედ ფერხულის ხმა შემოესმა, ხმა გაიკმინდა, ყური დაუგდო. მოესმა, რომ დავითი და ელისაბედი ფერხულში ჩაბმულან და ჯერ კიდევ სველ საფლავზედა ფერხულსაც უვლიან. „ჩაძაღლდი, განა?“ — უყვირიან ზემოდამ. ეხლა კი გული აენთო; ერთი საშინლად გაინძრა, უნდოდა ისე წამოწეულიყო, რომ კუბოს თავი და მიწა აეგლიჯნა, საფლავიდამ ამოსულიყო, ამათთვის ერთი ყოფა დაეწია და თავზედ ლაფი დაესხა. ამ ტრიალში და ვაი-ვაგლახში რომ არის, ერთი იხტუნა, მითამ საფლავიდამ ამოხტომა უნდა, და ტახტიდამ ძირს აგურებზედ კი ბრაგვანი მოიღო. მაშინ კი თვალები დააჭყიტა, ჯერ კიდევ სიზმრის შიშის-ზარი ისევ უბზუოდა თავში, ასე რომ სულელსავით გაშტერებული და ფილაქანზედ გაშოტილი პირღია დარჩა. სასაცილო რამ იყო. ისე დაიკარგა, ისე გაფითრებული და ცივ ოფლში იყო, რომ დიდხანს გონზედ ვეღარ მოვიდა და არამც თუ წამოდგომა მოაგონდა, არც კი გაინძრა. ისეთი შეშინებული იყო, რომ სიკვდილის ფერი ედო ოფლიან სახეზედა. ამის დაცემაზედ ოთახი, რასაკვირველია, შეინძრა. დარეჯანს თურმე — იქით, მეორე ტახტზედ — ჩასძინებოდა და ოთახის ზანზარზედ ამასაც გამოეღვიძა. ამან, — რადგანაც ჯერ არ იცოდა ლუარსაბი რა ყოფაშია, — ჯერ წამოიძახა, — ლუარსაბ! გაიგე? მიწისძვრა იყო. ლუარსაბი ჯერ კიდევ სიზმრის ამბავში იყო და ხმა არ გასცა, დარეჯანი წამოჯდა და მხოლოდ მაშინ დაინახა, რომ ლუარსაბი გაფითრებული აგურებზედ უძრავად ჰგდია და სულელსავით დაუჭყეტია უგუნური თვალები. დარეჯანს ფერი ეცვალა. — უი შენს დარეჯანსა! ეს რა დაგმართვია, შენ გეთაყვანოს ჩემი ცოცხალი თავი! ლუარსაბმა ვერც ეს დარეჯანის ნათქვამი გაიგო. სიზმარმა ისეთი თავბრუ დაასხა, რომ შიში ჯერ გამონელებული არა ჰქონდა და ეს ამბავი სიზმრის გაგრძელება ეგონა, იმიტომ ჯერ არც-არა ესმოდა-რა და ვერცა-რასა ჰხედავდა, თუმცა თვალები კი ეჭყიტა. დიაღ, ჯერ ისევ სიზმარი ეგონა, მხოლოდ ის აოცებდა, რომ „აკი დამმარხესო და მგონი მე ჩემს ოთახში ვარ ეხლაო. ეს როგორ მოჰხდაო?” ამის ფიქრში დაიფანტა ამისი გონება. ამიტომაც პასუხის მაგიერად თავისი შიშნაჭამი თვალები გიჟსავით შეაჭყიტა დარეჯანსა, თითქო ჰხედავს კიდეცაო და არც იჯერებსო, რომ იმის წინ დარეჯანია. დარეჯანს ელდა ეცა, ხომ არ გაგიჟდაო. მაშინვე ტახტიდამ ჩამოფრინდა და მივარდა გაშოტვილს ლუარსაბს. — რა დაგემართა, შენი ჭირიმე, შენი! ხმა ამოიღე, გეთაყვანე, თორემ ლამის მე ჩემი დამემართოს! — დამაცა!.. — გაუქნივა თანაც ხელი ლუარსაბმა, მითამ მამშორდიო, — მინდა მოვიგონო. ესა სთქვა, ხმა გაიკმინდა, მაინც არ წამოდგა და თვალებდაჭყეტილმა და პირდაღებულმა დაიწყო ფიქრი, რომ მოიგონოს ის, რაც დაემართა. ისე უეცრად და ამ ყოფით გამოღვიძებულს სიზმრის ამბავი ცოტაღა დაახსოვდა და ის უნდა მოეგონა. — შენ გენაცვალე! — მიემუდარა დარეჯანი, — ჩქარა მითხარ, თორემ შიშისაგან ლამის გავთავდე. ლუარსაბმა ყური არ ათხოვა და სიზმრის ფიქრში წასულმა თავის-თავად ხმამაღლა ლაპარაკი დაიწყო: — მე მოვკვდი. დარეჯანი ჯერ კი ტიროდა და მერე, როცა დამმარხეს და ყველამ თავი დამანება, დარეჯანმაც მიღალატა. ეგ იმედი მქონდა იმისაგან? თავი დამანება და ჩემთან არ დაიმარხა!.. აკი უყვარდი! დამაცალოს!.. ის სულ-ძაღლი დავითი!.. ის ქოფაკი ჩემი რძალი!.. ფერხული დააბეს განა, დამაცადონ!.. აი, მკვდარი არა ვყოფილიყავ, მე ვუჩვენებდი იმათ!.. მაგრამ რა მექნა, რომ მკვდარი ვიყავი!.. ბევრს რაღაცეების ბოდვას მოჰყვა ჩვენი ლუარსაბი. დარეჯანი კი გაფითრებული ყურს უგდებდა, არ ესმოდა რას ჰლაპარაკობს. — შენი ჭირიმე, ლუარსაბ! — უთხრა კანკალით დარეჯანმა, — სიზმარში ხარ, თუ ცხადივ? მითხარ, თორემ შენს მაყურებელს სული დამელია. — ეხლა განა? მაშინ რატომ არ დაგელია, როცა მიწა მომაყარე და მარტოკა ჩამფალი შავ მიწაშია? — რას ამბობ, შენი ჭირიმე, რასა? ერთი შემატყობინე. — რა უნდა შეგატყობინო? ცარიელი ტირილით რა გამოვიდა, უნდა თან ჩამამყოლოდი. არა გრცხვენიან, პირში როგორღა მიყურებ? — უი, თვალები ეხლა დამდგომია, თვალები! — შეჰჭყივლა დარეჯანმა და მაშინვე გამოვიდა მოაჯირზედ, რომ ბიჭებს დაუძახოს, რადგანაც გული დააჯერა, რომ ლუარსაბისათვის ეშმაკს ძილში თავში ჩაუკრამს და ჭკვიდამ შეუშლია. ის კი არა თუ, ლუარსაბი ჯერ კიდევ სიზმრის ამბავშია. — მიშველეთ, მიშველეთ! ჰყვიროდა დარეჯანი მოაჯირიდამ თავში ცემით თავმოხდილი და გაწეწილი. — მიშველეთ! უი ამ დღის მნახველსა, შე ქოფაკო დარეჯანო! ჰყვიროდა კნეინა და იცემდა თავში, რაც ძალი და ღონე ჰქონდა. ლუარსაბი ამ ყვირილზედ სრულიად გამოფხიზლდა. წამოხტა აგურებიდამ და ისე გაღეღილი გავარდა, რომ შეიტყოს, რა დამართვია დარეჯანსა. დარეჯანმა დაინახა თუ არა ლუარსაბი, ეგონა — მე გამომიდგაო, იშვირა ფეხი და ეცა კიბეს. კიბეზედ ფეხი გაუსხლტა და ისე რახა-რუხით ჩაგორდა ძირამდინა. ამ კიჟინაზედ და ვაი-ვაგლახზედ ბიჭები მოგროვდნენ. — დაიჭირეთ, დააბით! — წივოდა გვერდებდალეწილი დარეჯანი, — დაიჭირეთ, თორემ დაგვჭამს, ვაი, შე ქოფაკო თავო! ამ დღესაც შეესწარ, რომ ქმარი გაგიგიჟდა! ჰწიოდა საწყალი კნეინა და იცემდა ძალზედ თავში, თითქო იმისი ბრალი იყოს ლუარსაბის გაგიჟება. ლუარსაბი გაოცდა, ეს ამბავი რომ ჰნახა, სრულიად გაშრა. ეხლა ამას ეგონა, რომ ცოლი გაუგიჟდა და დაიწყო საწყალმა ტირილი: გულჩვილი იყო. — რა გაყვირებს, ადამიანო, — გადასძახა ხმაამოჯდომით და ნაღვლიანად დარეჯანსა, სრულიად გონებაზედ მოსულმა და დამშვიდებულმა, — ვინ გაგიჟდა, შენი სულისა, შენი! მე ჩემ გონებაზედა ვარ. დარეჯანმა შემოჰხედა, დაინახა, რომ ლუარსაბი ისევ ის ლუარსაბია, არც გიჟი, არც ჭკვიანი, არც ფლავი, არც ჩლავი; მაგრამ მაინც კიდევ ჯერ ეჭვში იყო. გიჟმა იცის ხანდისხან დაჭკვიანებაო, გაიფიქრა გულში. — აბა სწორედ შემომხედე, — დაუძახა ქვევიდამ დარეჯანმა და თვალები შემოაჭყიტა. — აჰა, შენი სულისა! — სთქვა და შეჰხედა ლუარსაბმა. — წეღან რას ჰლაპარაკობდი? — აბა როდის, შენი ჭირიმე! — აი, აგურებზედ რომ იწექი. — სიზმარი ვნახე და იმას ვიგონებდი. — მაშ აგურებზედ რად იყავი გაშოტილი? — ცუდი სიზმარი ვნახე: მმარხავდნენ მითამ და საფლავიდამ ამოხტომა მინდოდა და ძირს კი დავეცი. — მართლა, შენ გენაცვალე! — შემოჰხარა დარეჯანმა, — ვუი, შერცხვენილო თავო! მე კი ქვეყანა შევყარე, ქმარი გამიგიჟდა-მეთქი. დარეჯანი ამოვიდა მაღლა ლუარსაბთან და მაშინვე შემოსცინა. ლუარსაბმაც კბილები დაუკრიჭა. — მართლა გიჟი გეგონე, შენი სულისა? — ჰკითხა ლუარსაბმა. — მართლა მეგონე, შენ გენაცვალოს ჩემი თავი. — აი, დალახვრა ღმერთმა, მე კიდევ შენ მეგონე გიჟი. მადლობა ღმერთსა, ორივ კარგადა ვართ. კიბეზედ რომ ჩაგორდი? — რა მიშავს? მე, რაკი შენ შენს გონებაზედ გხედავ, ყველაფერი დამავიწყდა. — მეც ისე ვარ. — უი, შენი ჭირიმე, შენი! რომ მართლა გაგიჟებულიყავ, რა მამივიდოდა? — უთხრა ესა დარეჯანმა და სიხარულით ატაცებულმა, რომ ლუარსაბი თავის ჭკვაზედ არის, ლოყაზედ უჩქმიტა. ლუარსაბს იამა და, რომ უკან არ ჩამორჩეს ალერსშია, თითონაც უჩქმიტა და ზედ ტკბილის ხმით და ღიმილით „ჰი!” დაატანა. ესე მოხდა ეს ამბავი. XI ლუარსაბმა ეს სიზმარი თავიდამ ბოლომდინ, როგორც იყო, ისე უამბო. დარეჯანმა ისე ახსნა ეს სიზმარი, რომ სწორედ ცხრა თვეს უკან შვილი უნდა ეყოლოს. — აბა, როგორ? — ჰკითხა ლუარსაბმა. — ხომ სტიროდი სიზმარშია? — ეხლა დარეჯანმა ჰკითხა. — ვტიროდი. — მეც ხომ ვტიროდი? — შენცა სტიროდი. — ტირილი კიდევ სიხარულის ნიშანია. მე და შენ სიხარული სხვა რა გვექნება, თუ არ შვილის ყოლა? მაშ შვილი გვეყოლება და ჩვენი სიხარულიც ისე აგვიხდება. — მართლა, ტირილი ხომ სიხარულის ნიშანია. უთუოდ ეგრე აგვიხდება. აი, ვენაცვალე სულში იმ სიზმარსა! თვალი არ დაუდგება დავითსა! აბა, ფერხულს მაშინ ჩამოუვლის, აი! ღმერთო, შენ იცი ეხლა. ამ დროს ლამაზისეულმა კარი შემოაღო და გახარებული შემოვარდა ოთახში. — ქალბატონო, ქალბატონო! — წამოიძახა გოგომა, — ჩამჩიაშვილს რომ ძაღლმა შვილი დაუცოფა, იმისთვის ერთი აქიმი დედაკაცი მოუყვანიათ, იმ დედაკაცმა თურმე მკითხაობაც იცისო. ხომ არა გნებავთ აკითხვინოთ? რაც კაცს გულში აქვს და შუბლზედ აწერია, ყველაფერს თურმე მაშინვე შეიტყობს. — შენს პირს შაქარი, ჩემო ლამაზისეულო, შენს პირს შაქარი, — წამოიძახა გახარებულმა დარეჯანმა, — წადი და ეხლავ აქ მომიყვანე, ფულს გაჩუქებენ-თქო. გოგო გამოტრიალდა და გაიქცა. — დარეჯან, შენი ჭირიმე, დარეჯან! სიზმარი ცხადდება! — შეჰყვირა ღრეჯით გახარებულმა ლუარსაბმა, — ვა! მეტი რაღა გინდა! ღმერთმა თავისთავად მკითხავი კარზედ მოგაყენა. ეს რის ნიშანია? — მაშ, ქა, რომ გეუბნებოდი და არ მიჯერებდი, მაშ რის იმედით გეუბნებოდი, რომ შვილი მეყოლება-მეთქი? მე რათა ხანია გული მითხრობდა. — მეც დიდი ხანია გული მითხრობდა, თურმე ეს ამბავი იყო. აბა, ეხლა დაუდგება თვალი დავითსა, აი! ** — რა ნაღველი აქვთ იმისთანა, რომ ავადმყოფს თავი დამანებებინეს და აგრე საჩქაროდ მიბარებენ? — ჰკითხავდა ლამაზისეულს გზა-და-გზა ერთი ტანში მოხრილი, პატარა, მოკუნტული, დაღმეჭილი ბებერი დედაკაცი. — რა ვიცი? ხომ იცი, რომ უშვილონი არიან... — ეგ ხომ მე უშენოდაც ვიცი, რომ შვილი არა ჰყავთ, — გააწყვეტინა სიტყვა ოსტატურად გამოქნილმა და ცბიერმა მკითხავმა. სულელს ლამაზისეულს გაუკვირდა: საიდამ იცისო! — მაშ ქალაქში რომ მკითხავს აკითხვინეს და ეთქო, თელეთი ილოცეთო, ისიც გეცოდინება? — უთხრა გოგომა და დააცქერდა გაოცებული, ვნახოთ, რას იტყვისო. — მაშ, ჩემო კარგო, ჩვენი ხელობა რა არის? პურს მაგითი ვჭამ და ეგ როგორ არ მეცოდინება? — მიუგო ოსტატმა დედაბერმა ისე არხეინად, ასე გგონია — მართლა იცოდაო. — თელეთში რომ ვიყავით, ისიც იცი? — გეუბნები, შვილო, ჩვენი ხელობა ეგ არის-მეთქი. მაგითი ვცხოვრობთ, მაშ არ გვეცოდინება? ძალიან უხაროდა გულში მკითხავსა, რომ ამისთანა სულელი გოგო შეჰხვდა, რომ ზოგიერთი საჭირო ამბავი გზა-და-გზა გამოათქმევინა. გოგოს კი საშინლად უკვირდა ამისთანა გულთამხილაობა ამ დედაკაცისა, სულელს ფიქრადაც არ მოუვიდა, რომ თითონ გააგებინა ყველაფერი, — უმაგისოდ არა ეცოდინებოდა-რა. გოგომ თავლაზედ ამოატარა მკითხავი. მკითხავმა თავლის გარეშემო თვალი გადაავლო და ერთი ამოღრანტული რაღაცა შენიშნა „ეს კარგია”, სთქვა გულში. ცოლ-ქმარი მოუთმენლად ელოდნენ მკითხავსა, ბოლოს მკითხავიც მოვიდა. რა წამსაც ფეხი ოთახში შემოდგა და თავი დაუკრა, მაშინათვე ოსტატურად მოფიქრებული სიტყვები მიაყარა: — ძერას ჰკითხეს: შვილები გირჩევნია, თუ ორი თვის წყალუსმელობაო? — წყლის უსმელობაო. ჯორსა ჰკითხეს: — შენ რაღაო? — უშვილობაო. თქვენთვის არავის უკითხავს და რატომ შვილი არა გყავთ? ვინ დაგწყევლათ ეგრე? ცოლ-ქმარმა გაოცებით ერთმანეთს შეჰხედეს: საიდამ გაიგო ეგრე მალეო! ლუარსაბმა პირი დააღო ჯერა, მინამ სიტყვების აზრს მიჰხვდებოდა; როცა მიჰხვდა — თითქო შეშინდაო, პირჯვარი გადიწერა და სთქვა იმ სახით, როგორც ჭექა-ქუხილის დროს ვიცით ხოლმე: — ურთხეულ არს სახელი უფლისა. ეს რა მესმის, თქვენი ჭირიმეთ!.. დედაკაცო! ჩვენ გულში იჯექ?.. მკითხავმა ხმა არ გასცა, თითქო ამისთანა ქებას ყურსაც არ ათხოვებსო. მიუბრუნდა რაღაც მზრუნველობით გოგოს და უთხრა: — ჯამით წმინდა წყალი მომიტანე, ერთი შავტარა დანა, ნახშირი და ახალი ხორბალი. მინამ გოგო ამას მოუტანდა, ლუარსაბი და დარეჯანი ენა-ჩავარდნილებსავით იყვნენ. ეგონათ, რომ თუ არ ეშმაკის მანქანებით, ამისთანა გულთმისნობა არ იქნება. მოდი და ეშმაკის ხსენებაზედ შიშისაგან ენა ნუ ჩაუვარდებოდათ! გოგომ მოიტანა ყველაფერი. ბებერი ძირს ჩაჯდა. ჩააგდო ჯერ ერთი ხორბალის მარცვალი, აიღო ხელში დანა და ნახშირი და დაიწყო ტუჩების ცმაცუნი, მითამ-და ულოცავს. მერე გაუშტერა თვალი წყალსა. ჩვენი ცოლ-ქმარნი შიშით და კრძალვით ელოდებოდნენ, ჩვენი ბედისწერა რას იტყვისო. — ქალაქში მკითხავთან გიკითხვინებიათ, — დაიწყო კუდიანმა, — მკითხავიც კარგი შეგხვედრიათ. სწორედ უთქვამს, რომ თელეთი ილოცეთო. ეხლა კი მართლა შეშინდნენ ცოლიცა და ქმარიცა. ერთმანეთს ყურება დაუწყეს. ამისთანა გულთამხილაობა რომ არ გაეგონათ თავის დღეში! დედაბერი ვითომ არაფერს არ ამცნევს, რაც ძალი და ღონე აქვს აცმაცურებს ტუჩებსა და თითო ხორბლის მარცვალსა ჰყრის წყალში. — კარგი გიქნიათ, — დაიწყო ისევ მკითხავმა, — კარგი გიქნიათ, რომ მკითხავისთვის დაგიჯერებიათ და თელეთის სალოცავად წასულხართ. შეგეწიოთ თელეთის მადლი; მაგრამ... აქ სიტყვა გასწყვიტა ბებერმა: თითქო წყალში უნდა ამოიკითხოსო, თვალი უფრო დააკვირვა. — მაგრამ ისა, რომ იმ მკითხავს გულთმისნობა სავსე არა ჰქონია, — ცოტა ჰკლებია, თორემ თელეთი როგორ არ გიშველიდათ, რომ გამოეცნო. — აკი შენი ბრალიაო, დარეჯან! ადრევ რომ მითხარი. გამოდის ჩემი ბრალი არა ყოფილა, — უთხრა ლუარსაბმა თავის ცოლსა, მაგრამ ისე კი, რომ გაშტერებული თვალი მკითხავისათვის არ მოუშორებია. — დამაცა, რა დროს ეგ არის. მე აქ შიშისაგან სული მძვრება. რა ყოფილა, შენ გენაცვალე, ეს დედაკაცი!.. — ამბობდა მართლა შეშინებული დარეჯანი. — დიაღ, მკითხავის ბრალია, — მოჰყვა ისევ კუდიანი, — იმის ბრალია. იმას რომ მიგნება ჰქონოდა, ეხლა შვილი კალთაში გეჯდებოდათ. დიაღ გეჯდებოდათ, რომ... აქ ისევ სიტყვა გასწყვიტა ხერხიანმა დედაკაცმა და უფრო გაუშტერა თვალი წყალსა. ლუარსაბი და დარეჯანი სმენად გადაიქცნენ. — დიაღ, თელეთი გიშველიდათ — კიდევ შეგეწიოთ იმისი მადლი — თელეთი გიშველიდათ, — გააგრძელა სიტყვა მკითხავმა ისევ თვალაუღებლად, — რომ თქვენ სახლში ჯადო არა ყოფილიყო. ლუარსაბმა და დარეჯანმა, შიშისაგან სულწასულთა, ერთს დროს და ერთხმად კანკალით წამოიძახეს: — ვაი, ადრე და მალე დაღუპულო ოჯახო!.. — ნუ გეშინიანთ: ეხლა ის ჯადო საშიში აღარ არის, მე ხელში მყავს. — აბა, მაჩვენე, თუ ხელში გყავს, — უთხრა ლუარსაბმა, მაგრამ, რადგანაც თითონ ეშინოდა იმისი ნახვა, დარეჯანს უთხრა: — მე კი ვერ შევხედავ, მე თვალებს დავხუჭავ და შენ გასინჯე. — უი, არა გეთაყვანე, შენ თითონა ჰნახე, მე დავხუჭავ თვალებსა, — მიუგო შიშისაგან ფერმიხდილმა ცოლმა. — ნუ გეშინიანთ, — დააშოშმანა მკითხავმა, — განა მართლა ხელში მყავს, ჯადო თქვენს ეზოშია. — სადა, გეთაყვანე, სადა? არიქა, ბიჭებო, მიშველეთ! — დაიყვირა ბატონმა. — თავლას უკან რომ ორმოა, ჯადო იქა დევს... — მშვიდად დაუმატა მკითხავმა. — ბიჭებო, არიქა, ბიჭებო! აბა, თქვენი ჭირიმე, ბიჭებო! თუ ბატონის წყალობა გინდათ, ბიჭებო! თუ ჩოხები გინდათ, თავლის უკან ორმოაო! არიქა, ბიჭებო! თქვენი ჭირიმე, ბიჭებო! ჰყვიროდა ოთახში ზარდაცემული ლუარსაბი. აქეთ კიდევ დარეჯანი კანკალმა აიტანა და ტუჩები გაულურჯდა, მაგრამ მაინც კიდევ ქმარს უთხრა: — აქ რომ ჰყვირი, ვინ რას გაიგებს? გარეთ გადი და გაგზავნე ბიჭები. — არა, გეთაყვანე, ეხლაკი შენ გადი და მერე თუნდა ორმოცჯერ მე გავალ. — გადი, რისა გეშინიან, ჯადო ხომ არ დაგარჩობს, — ეუბნებოდა კნეინა და თითონაც კი ეშინოდა. — არა, გეთაყვა, შენ გადი. რა არის? ეხლა, თუ ღმერთი გწამს, შენ გადი, თუ გიყვარვარ, შენ გადი. — არა გრცხვენიან, მე დედაკაცსა მგზავნი და შენ კი ქუდი გეხუროს და კაცი გერქვას? — რა დროს კაცობაა, რას ამბობ? სახლში ჯადო არისო. — მე დავუძახებ ბიჭებს, — უთხრა მკითხავმა, — მაგაზედ როგორ დაღონდით! — ო, გეთაყვა, შენ დაუძახე, ჩვენ — ხომ ხედავ — დავღონდით, — შეეხვეწა ლუარსაბი, — ეხლა, ოთახში რომ ჩვენ მარტონი დავრჩებით, ხომ არაფერი? — არაფერი. მკითხავი გავიდა, ბიჭები გაისტუმრა ჯადოს ამოსაღებად. ბიჭებმა ბევრი უტრიალეს თავლასა და ორმო ვერა ჰნახეს. მოვიდნენ და ბატონს უთხრეს: იქ ორმოს რა უნდაო. — ვაი, შენ ჩემო თავო! — დაიძახა ლუარსაბმა, — დახე, ჯადოს ამათთვისაც თვალი აუბამს, რა გვეშველება? მკითხავმა ჩაიცინა. — მე წავალ თითონ. მე ჯადო თვალებს ვერ ამიბამს, — სთქვა მკითხავმა, — თქვენც წამოდით, რომ თქვენის თვალითა ჰნახოთ. — არა, გეთაყვანე, ჩვენ ისეც დაგიჯერებთ, — უთხრა ლუარსაბმა, რომ ეშინოდა იქ წასვლა. — უჩვენოდ წადი, შენა ჰნახე, მითამ ჩვენ გვინახავს. დედაბერი წავიდა, თან ბიჭები წაასხა და პატარა ხანს უკან რაღაცა ძონძები ამოიტანა. — აქ ნუ შემოიტან, — ჰყვიროდა ლუარსაბი და თან კუთხეში იმალებოდა, — აქ ნუ შემოიტან, მანდვე დააწვევინე, მანდვე! ჯადო დასწვეს. XII მეორე დღეს გუშინდელი ბიჭები დაიბარა ლუარსაბმა და ამისთანა საუბარი დაუწყო: — მართლა ორმო იყო? — თქვენი რისხვა არა გვაქვს, მართლა ვნახეთ, — მიუგეს ბიჭებმა. იმათ ხომ მალე იციან ამისთანაების გატანა. — არა, თქვენ ის ორი თვალითა ჰნახეთ? — ორის თვალითა, აი ისე, როგორც შენ გხედავთ, ბატონო! — დიდება შენდა, ღმერთო! ამოდენა კაცი აქ დავბერდი და მე იქ ორმო არსად არ მინახავს!.. გაგონილა? როგორ შეიტყო? დიდი მისნობა არ უნდა ჰქონდეს?.. — მაგის ხელობა ეგ არის, შენი ჭირიმე, და იქიდამ შეიტყო, — მიუგეს ბიჭებმა. — ალბად ეგრეა, თორემ... აი, დალახვრა ღმერთმა! აბა, თქვენ გინახავთ ვისმე იქ ორმო, ან გაგიგონიათ? — რაც არ არის, რასა ჰნახავდნენ, — წაიბუტბუტა ერთმა თავმოწონებულმა ყმაწვილმა ბიჭმა, რომელიც შორი-ახლო იდგა და მკლავი ხანჯალზედ ებჯინა, — ერთი რაღაც გოგო-ბიჭების ნაჩიჩქნია და იმ კუდიანმა ორმოდ გახადა. რა უკვირთ? ეს ისე სთქვა, რასაკვირველია, რომ ლუარსაბს არ გააგებინა. — შენ რა გენაღვლება, ძმაო, — წასჩურჩულა ერთმა ხნიერმა გამოცდილმა გლეხკაცმა, — ხომ ჰხედავ — ბატონს უხარიან, რომ იქ ორმოა. დაე ეგონოს, რომ ორმოა, შენ რა? — შენი რისხვა არა მქონდეს, — მიუბრუნდა მერე ბატონს ცბიერი მონა, — მე იქ ორმო არც მენახოს და არც გამეგონოს დღევანდლამდინა. აი, ჭიპი აქ მომიჭრია და ამოდენა კაცს ლამის სულიც აქ დამელიოს, მაგრამ ხომ მოგეხსენებათ, შენი ჭირიმე, კუდიანის საქმე ეგ არის. — განა ის კუდიანი იყო? — მაშ? კუდიანობის ღამეს, ჭიაკოკონობას, შენი ჭირიმე, გადააჯდებიან ხოლმე — აი, დასწყევლოთ ღმერთმა — ცოცხზედა და თავის ბატონთან გაფრინდებიან ხოლმე. მოგახსენებენ, ჩიტურაშვილის დედა თურმე ბუხარში აძვრება ხოლმე, ცოცხზედ — როგორც ცხენზედ — შეჯდება და, ჰერი ბიჭო, გაუტევს ხოლმე. — ეგ მეც გამიგია. რამდენი სასწაულია ქვეყანაზედ! დიდება შენდა ღმერთო!.. — გადიწერა პირჯვარი ლუარსაბმა, — მაშ ჩიტურაშვილის დედასაც ეცოდინება მკითხაობა? — განა ყველამ იცის, შენი ჭირიმე! ის უფროსი რომ ჰყავთ და კუდიანობის ღამეს ძღვენით რომ მიდიან ხოლმე, ის უფროსი თურმე ეტყვის: შენ, მავანო, მკითხაობა მიჩუქებია შენთვის, მეორეს კიდევ ეტყვის: შენთვის — აქიმობაო, ესე გახლავთ. — ეგრე იქნება, თორემ აბა საიდამ გამოიცნობდა, რომ იქ ორმო არის? ჭკვიანი არ უნდა იყოს ის უფროსი? — მოგახსენებენ, სოლომონ ბრძენზედ უფრო ჭკვიანიაო. — არ ეტყობა, თუ! დიდება შენდა, ღმერთო ჩემო! — გადიწერა ისევ პირჯვარი და შევიდა ოთახში დარეჯანთან. — გაიგე, დედაკაცო, რა ამბები მოახდინა იმ უხეირო, უკბილო ბებერმა? — უთხრა ცოლსა, — ის უფროსი რომ ჰყავთ, იმისი პირველი კარის-კაცი ეგ უნდა იყოს. აი, დალახვროს ღმერთმა! ეს რა ვნახე, თქვენი ჭირიმეთ! — კარგი, ნუღარ მომაგონე, თუ ღმერთი გწამს! აქამდინ ტანში შიშისაგან ჟრუანტელი მივლის. — აი, გულთმისნობა რა არის! ამდენს ხალხს ჩემს სახლში ჭიპი მოუჭრიათ და ერთმა არ იცოდა დღევანდლამდინ, რომ იქ ორმოა. რა ქნა, თქვენი ჭირიმეთ! — ღმერთო, შეგცოდე და, იმას თუ ეშმაკი არ ეჯდა ტანში, რა ვიცი? ცოლ-ქმარმა ეშმაკის ხსენებაზედ პირჯვარი გადაიწერეს და სამჯერ შეაფურთხეს ეშმაკსა. — ეხლა კი... რა ვიცი? ეხლაც რომ შვილი არ გვეყოლოს, ერთი მეტის-მეტი ღვთის წყრომა იქნება, — სთქვა ლუარსაბმა. — ეჰ, შენც ერთი!.. მაგას რაღა თქმა უნდა. ისე დაჯერებული ვარ, რომ მითამ შვილი კალთაში მჯდომია. რაები არ გამოიცნო!.. მოდი და ნუ დაიჯერებ. — მაშ! მეც იმიტომ ვამბობ და!.. მკითხაობა რომ არ გაეჩინა ღმერთსა — ვენაცვალე იმის სიბრძნეს — რა გვეშველებოდა? ჯადოს ვიღა იპოვიდა? ორივენი ჩაჩუმდნენ და ორივენი მაინც კიდევ გაოცებულნი იმეორებდნენ გონებაში გუშინდელს საოცარს ამბავსა. ბოლოს ლუარსაბმა ისევ დაიწყო: — დარეჯან! წყალში ხომ არა ჰხედავდა? ჰა? შენ რას იტყვი? — იქნება მართლა! შენ ნუ მოუკვდები ჩემს თავს, სწორედ წყალში ჰხედავდა. — რა ვქნა, მე კი აგრე მგონია და! — ღმერთმან იცის, იქნება სწორედ ეგრე იყოს. — რა ვიცი! მე კი რაღაც ეჭვი მაქვს და! — ენმა მზემ, ეგრე უნდა იყოს. — რა ვიცი, ჩემმა გონებამ კი ეგრე გასჭრა და! — ჩემი გულიც ეგრე მითხრობს, ლუარსაბის სიცოცხლემ! — იმ ხორბლის მარცვალს რომ ჩააგდებდა ხოლმე წყალში და რაღაცა რგოლები კეთდებოდა, ის ხომ არ იყო? — იქნება მართლა! სწორედ ის იქნებოდა. — რა „ის”? — რომ სთქვი „ისა”. — აკი გითხარ! — მიუგო ლუარსაბმა თავმოწონებით, რომ მე გამოვიცანიო, — სწორედ ეგრე უნდა იყოს, თორემ ის დედაკაცი ეშმაკი ხომ არ იყო, რომ იმისთანა სასწაული მოეხდინა. — ეგრე უნდა იყოს, მე კი — ღმერთო, შეგცოდე, — ეშმაკობა შევწამე. — შენგან არ მიკვირს! ეშმაკი როგორ იქნებოდა, რქები არა ჰქონდა. ეშმაკს რქები უნდა ჰქონდეს. — ეჰ, განა ეგ მე კი არ ვიცი, ისე გავიფიქრე. — ჰო, ეგ სხვა არის. ორივენი დაჩუმდნენ, ორივენი დარწმუნდნენ, რომ რაც გუშინ არ ესმოდათ, მკითხავს რომ უყურებდნენ, ის დღეს გამოიცნეს და გაიგეს. — მე კი გამოვიცან, აი, — დაიკვეხა ლუარსაბმა. დარეჯანს, თუმცა ლუარსაბი უყვარდა, მაგრამ მაინც კიდევ თითონ უნდოდა, რომ გამოცნობის სახელი ამისი იყოს და არა ლუარსაბისა: კაცი სულელი, თუ ბრძენი, ყოველთვის თავმოყვარეა. — განა, რომ მდომებოდა, მე კი ვერ გამოვიცნობდი, — მიუგო დარეჯანმა, — არ მინდოდა, თორემ გუშინვე გამოცნობილი მქონდა. — ეხლა მაგას დაიჟინებ. — ღმერთმანი, რომ ასეა. — ეჰ, შენ ხომ კაცი ვერას დაგანახვებს და თუნდ სოლომონ ბრძენი მოვიდეს, მაშინვე ეტყვი: მე შენზედ ჭკვიანი ვარო. ეხლა რა არის, ერთხელ მე დამითმო. უცხო ხომ არა ვარ, შენი ქმარი ვარ. არ ვიცი, დარეჯანმა დაუთმო, თუ არა, ეს კი ვიცი, რომ ლუარსაბს ძალიან ეწყინა, დარეჯანი რომ შეეცილა. XIII მკითხავმა მეტად მტკიცედ დააჯერა ცოლ-ქმარი, რომ შვილი ეყოლებათ. ამ იმედს მცირედი ეჭვიც არ შეურყევდათ. ამ დაჯერებამ იქამდინ მიაღწია, რომ ერთს მშვენიერს დღეს დარეჯანს ეჩვენა, ვითომც მუცელში ყმაწვილმა გაუჩუჩუნა. რასაკვირველია, გახარებულმა კნეინამ მაშინვე ლუარსაბს ახარა. — მართლა გაიჩუჩუნა? — წამოიძახა სიხარულისაგან გონებამიხდილმა ლუარსაბმა. — რას ამბობ, შენ გენაცვალოს ჩემი თავი!.. დარბაისელი დედაკაცი სიხარულისაგან კინაღამ არ შევხტი, მაგრამ მომაგონდა, რომ მუცელი წამიხდება-მეთქი, და შენ მაინც კიდევ არა გჯერა. — უი, შენ კი ჩაგეკონე მაგ გემრიელ სულშია! ბარაქალა, რომ არ შეხტი, თორემ მუცელი წაგიხდებოდა. იმ სიხარულში ეგ როგორღა მოგაგონდა! მე კი — მე და ჩემმა ღმერთმა — შევხტებოდი, მერე ისე შევხტებოდი, რომ დავცემულიყავი, კიტრსავით გავსკდებოდი. დაუდგეს თვალი დავითსა! ფერხული, აბა, ეხლა დაუაროს, აი! მაშ დღეს მე და შენ ერთი კაი ქეიფი გავწიოთ, ერთი კაი წითელი ღვინო ავახდევინოთ, რომ შვილის სადღეგრძელო დავლიოთ. ურაა! — დაიყვირა ლუარსაბმა და, რადგანაც გულდაღმა იწვა, თავისებურად, ტახტზედ, ერთი ფეხიც აიშვირა მაღლა და მანამ “ურა” არ გაათავა, ფეხი არ ჩამოუღია. ეს ამბავი სადილობის დროს მოხდა. აახდევინეს წითელი ღვინო. ცოლ-ქმარნი, დაჯერებულნი, რომ მემკვიდრე ეყოლებათ და დავითიანთ თვალები დაუდგებათ, სადილზედ გამხიარულდნენ. ნამეტნავად ლუარსაბი შექეიფიანდა და კარგად გამოიბრუჟა. ელისაბედი ამბობდა, რომ ვითომც დარეჯანსაც უყვარსო ღვინის სმა. ეს კი ვიცი, რომ იმ სადილზედ ამანაც გადუსო ორიოდ ჭიქა. ლუარსაბმა სამი ჭიქა ერთად ჯერ არ-დაბადებულის შვილის სადღეგრძელო გადაჰყლაპა და ალავერდი დარეჯანთანაც მივიდა. დარეჯანმა, თუმცა ესეც ჩაღლეული იყო, მაგრამ დედაკაცობის პატივი შეინახა და ჭიქა თუმცა ჩამოართო, სულ არ დალია. — დალიე, შენ გეთაყვანე! — ეუბნებოდა მთვრალი ლუარსაბი, — ეხლა ქეიფს ნუ წამიხდენ. ჩვენის შვილის სადღეგრძელოს როგორ არა სომ? თუ მე და შენ არ დავლევთ, მაშ ვინ უნდა დალიოს? ღმერთი გვიწყენს, იტყვის: მე შვილი მივეცი და ისინი სადღეგრძელოსაც არა სმენო. ნუ აწყენინებ მოწყალე ღმერთსა, ძლივს კაი თვალით არის ჩვენზედა. მეც ქეიფს ნუ წამიხდენ. დალიე, გეთაყვანე! უთხრა და მიაწოდა ისევ ჭიქა. დარეჯანმა ჩამოართო ჭიქა, მაგრამ ისეთის მორცხობით, ისეთის თვალების ხამხამით და გემრიელ ღიმილით, რომ მე მაშინვე მივხვდი, რომ კნეინა უამისოდაც გადაკრულია. ჩამოართო და გადაჰკრა. სასაცილო რამ იყო კნეინა: ღვინო თან-და-თან ეკიდებოდა, ლოყები აუხაშხაშდა კიდეც, ტუჩებს ღიმილი მიეკრა ზედა და აღარა ჰშორდებოდა. ქვევითი ტუჩი ძირს ჩამოეშვა და დორბლმა დენა დაუწყო, თვალები აემღვრა და თავის-თავად ეხუჭებოდა, — ერთის სიტყვით — დარეჯანი ქეიფზედ იყო. ლუარსაბიც დაითვრა. მიუშვა აღვირი ღვინოსაგან მოდუნებულს ენასა და მოჰყვა უგზო-უკვლო ტიტინს, დარეჯანი სულ თავს აცანცარებდა და შესცინოდა. — ვენაცვალე კახეთსა! — ამბობდა მთვრალი ლუარსაბი ენადაბმით, — ვენაცვალე! ეგ რომ არა ყოფილიყო, არც კახური იქნებოდა. მაშინ მე რაღა კაცი ვიქნებოდი? ჩემს გათქმულ სახელსა მაშინ ვინღა მოიგონებდა? დღეს თუ ლუარსაბის სახელი იხსენება სადმე, ღვინის მადლობელი უნდა ვიყო. თუ კაცი ვარ მე დღეს, აი, ამ შავის ყურძნის წვენითა ვარ კაცი! ჩემოდენას საქართველოში ორიც არ დალევს, დიდი მსმელი ვარ. მე რომ სიმღერა ვიცოდე, მთელის კახეთის ღვინო არ მომერევა. ეს არის რომ არ ვიცი და! სიმღერა ღვინოს ანელებინებს და! თორემ სხვაფრივ რა მიჭირს: ფაშვი კაი მსმელისა მაქვს, აქ თუნდა ოთხი ჩაფი ღვინო ჩაეტევა. ხომ გახსოვს ის იმერელი? აი, რომ მოვიდა, დადიანის „პოვერნია“ ვარო? „პოვერნია“ კი არა, — შენც არ მამიკვდე — ის ძალად გამოგზავნეს იმერლებმა: აბა წადიო, კახეთში ერთი დევი კაცი არისო, ლუარსაბ თათქარიძე, ოღონდ ის კი დაგვითვრეო და ნახევარ იმერეთს შენ მოგცემთო. ეხლა იმან მე რომ დამინახა, მაშინვე მიხვდა, რა კაციცა ვარ, იმიტომ „პოვერნიობა“ დაირქვა, სახელი არ წამიხდესო. კვეხნაში კი ნუ ჩამომართმევ და ჩემი სახელი სათათრემდინ არის გავარდნილი, იმერეთშიაც მისულა ჩემი ქება. მაგრამ აი, ამ შენმა უხეირო ლუარსაბმა ასე გაგიხადე ის ფხიკიანი იმერელი, რომ, რომ... სულ ჩემი მზე ვაფიცებინე. თითონვე თავის პირით მითხრა: ბაყბაყ-დევი ხარო. თითიც მომიკაკვა და ყურში ჩუმად ჩამჩურჩულა: სანაძლევო მოიგეო, ნახევარი იმერეთი შენი უნდა იყოსო. რომ მეჩივლა, რასაკვირველია, იმ ნახევარს გამოვიტანდი, მაგრამ ჩვენი მამა-პაპის მამულებიც მაშინ ისე ოხრადა გვრჩებოდა და იმერეთი რაღად მინდოდა? ეხლა ოხრად აღარ დაგვრჩება: ვენაცვალე შენს სტომაქსა! ეხლა შიგ პატარა თათქარიძე ზის და, მგონია, წითელ ღვინოში ჭყუპალაობს. უჰ, შენი კი ჭირიმე! მოდი ერთი ეგ ნაზი ტუჩები ამოგწუწნო! ეხლა ეგეც ხომ შვილი გვეყოლა, აბა ეხლა მაგის ქორწილზედ ვიფიქროთ. იცი, რა, დარეჯან? შენ ხომ ბრძენი დედაკაცი ხარ და არც მე ვარ — ღვთის მადლით — სულელი, თოთხმეტის წლისა შესრულდება თუ არა — აბა, იანგარიშე, როდის შესრულდება, მგონი ბევრი ხანი არ გასწევს, მალე შესრულდება, — შესრულდება თუ არა, ჯვარიც დავწეროთ, რაღას უნდა მოვუცადოთ? ეხლა მაგის ქორწილში ლეკურს არ ჩამოუვლი? მე კი — ღვთის წყალობა შენა გაქვს — ასეთს ბუქნას დავუვლი, რომ იქაურობას სულ მტვერი ავადინო... ეხლა იმ იმერელს რომ ვაჯობე, იცი, რა ვუთხარი? წადი-მეთქი, სადაც შენი სთქვა, იქ ჩვენიცა სთქვი-მეთქი, და იმერლებსაც უთხარი, რომ, რაც თქვენ კრიკინას წვენი გამოუვა, ერთ „ყლაპად“ არ მეყოფა-თქო, და „ყლუპი“ კი კიდევ თქვენზედ დარჩება-თქო. აი, ამისთანა კაცები ვართ კახეთში-მეთქი. მაშ!.. თუ ღმერთი გწამს — კარგად არ მითქვამს? — კარგად და პატიოსნად. — მაშ, მოდი ერთი კიდევ ამოვწუწნო ეგ შენი მარწყვი ლოყები. ეხლა, დარეჯან, შვილის ქორწილში ლეკურს არ ითამაშებ? — რატომ. — ჰო, გეთაყვანე! მოდი, იცი, რა ვქნათ? მითამ ეხლა ქორწილია: აბა ერთი... ერთი შენებური დიდოური... მე „განდიდურს“ დაგძახებ. თუ გიყვარდე, აი! მითამ ქორწილია. თუნდა ლეკური იყოს, ჰა! მე „პაწპაწინა ნიგვზის ტოტს“ დაგძახებ. ჰა და პაწპაწინა ნიგვზის ტოტი! პაწპაწინა ნიგვზის ტოტი! ჩუპრი-ჩუპარ, ჩუპრი-ჩუპარ, ჩუპრი დარეჯანასა!.. ურაა!.. აი, გიდი!.. ქუდი ჭერში!.. კახური კა... ცის... ჭი... რი... იი... მეე... ჩა... აა... რაკ... რაა... კებს... კუ... უუ... ლა... სა... იმ იმერელსაც... კაი... საქმე... დავმარ... დავითსაც... თვალიმც... გამოს... ძრო... მია... ურაა!.. ყროყინებდა სიმღერის ხმაზედ გაბრუჟებული ლუარსაბი, ჰბოდავდა რაღაცეებსა და ამ ბოდვაში ჩაეძინა კიდეცა. XIV აღარ გაათავებ? — მკითხავს მოწყენილი, და იქნება გაჯავრებულიც, მკითხველი. — როგორ არა? გავათავებ, მაგრამ იცით რითა? იმითი, რომ ლუარსაბის ბედნიერება დაირღვევა. თუ მაგისთანა მტკიცე ბედნიერებაც დაირღვევა, მაშ რაღა ყოფილა დაურღვეველი ქვეყანაზედ? — დაიძახებს ჩემთან ერთხმად დაღონებული მკითხველი. მარტო ქვეყანაა, მკითხველო, დაურღვეველი, და ერთი ლამაზი, გონიერი ქართვლის ანდაზა: „ის ურჩევნია მამულსა, რომ შვილი სჯობდეს მამასა“, თორემ „ნუ დააგდებ ძველსა გზასაო“ — ეს ჩინეთიდამ შემოგვეპარა და რასაც ჩინეთის ფერი ადევს, ის რასაკვირველია, დაირღვევა ღვთისა და თქვენის წყალობითა, ჩემო ძველის გზის მოყვარევ, მაგრამ მაინც კიდევ საყვარელო ქართველო!.. გაიარა რაოდენმამე ჟამმა და წუთის-სოფლის დაუდგრომელმა ბრუნვამ ბევრი რამ გამოსცვალა დედამიწის ზურგზედ. ამათ შვილი არ მიეცათ. დარეჯანმა ერთი აქიმი დედაკაცი იშოვა და წამლობა დაიწყო, აქიმმა დედაკაცმა ერთი რაღაც წამალი მისცა, მთელი ორი კვირა ასმევდა და მესამე კვირას კი დარეჯანს ფეხები გააჭიმინა. დარჩა ქვრივად საწყალი ლუარსაბი. წვერი დაიყენა, შავები ჩაიცვა. თავისი ბედნიერება სულ დარეჯანთან დამარხა. ორი სიამოვნებაღა დარჩა ამ ტრიალ ქვეყანაზედ: ერთი — მადა; მეორე ისა, რომ ლამაზისეული ფეხთ უჯდა ხოლმე, როცა ძილს დააპირებდა ბატონი, ფეხის გულებზედ და კანჭებზედ ხელს უსვამდა და ისე აძინებდა. ესღა იყო ამისათვის ნუგეშად, თორემ ის პატიოსანი ფაშვი ჩამოებღერტა, ის ხაშხაში ლოყები ჩაუყვითლდა, ის დიდრონი ძროხის ოდენა თვალები უგემურად მიელივა, ის სამკეცი ფაფუკი ღაბაბი გუდა ლეღვსავით გაუხდა, ამასთანაც ის თავისებური განსხვავებითი მუდამი ღიმილი სახიდამ დაეკარგა, — ერთის სიტყვით, წახდა კაკალი კაცი. მწუხარებამ ესე იცის. ბოლოს, ფერისცვალობის დღეს, რაღაც ეშმაკად, ნათლიმამამ ნახევარი ლიტრა კალმახი მოართვა. ჯავრისაგან იმ კალმახს ლაზათიანად მიაძღა, მოუვიდა კუჭის ანთება და ჩაჰბარდა პატრონსა. მოკვდა ლუარსაბიცა ისე, როგორც იხოცებიან ბევრნი ჩვენგანნი, რომელნიც არც თავის სიცოცხლით უმატებენ რასმეს ქვეყანასა და არც თავის სიკვდილით აკლებენ. წაიშალა ამ ორთა გვამთა ცხოვრების კვალი დედამიწის ზურგზედა. რისთვის მოვიდნენ და რისთვის წავიდნენ? ნუთუ ნახევარი საუკუნე იმისთვის იცხოვრეს, რომ ოთხი ფიჭვის ფიცარი ეშოვნათ და სამ-სამი ადლი მიწა? ან კიდევ ქვაზედ წაიწერონ, რომ „ჩყ... წლამდინ თავადი ლუარსაბი თათქარიძე და მისი კნეინა დარეჯანი ცოცხალნი ყოფილან და მერე დახოცილან?“ სხვა ხომ არაფერი გვეტყვის, რომ ესენი ამ ქვეყანაში ყოფილან და უცხოვრიათ. „წამკითხველო, შენდობა გვიბძანეთო“, ამბობს იმათი ქვის ზედწარწერილი. ნახევარი საუკუნე ამისთვის იცხოვრეს ამ ქვეყანაზედ, რომ ბოლოს მაინც კიდევ „შენდობა“ ითხოვონ და საბოდიშოდ გაიხადონ საქმე? უფროსთაგანს ქართვლის საფლავის ქვას რომ აწერია „შენდობა გვიბძანეთო“, ეხლა მესმის, რისთვისაც აწერია. მაგ შესანდობარს და შესაბრალისს ჩვეულებას თავისი აზრი და საფუძველი ჰქონია, მაგრამ არ გითარგმნი კი, მკითხველო! თუ კაი გული გაქვს და გამჭრე გონება შენც თითონ ჩემზედ უკეთესად მიხვდები, თუ არა და, თქმა საჭირო არ არის. ტყუილად გულს გატკენ, გაგარისხებ და ის რისხვა ისე აგიბამს თვალსა, რომ სხვას შენზედ მეტადაც რომ გული სტკიოდეს, ამას ვეღარ დაინახავ და იმის გულის სატკენ სიტყვას მუხანათობაში ჩამოართმევ. მე გავათავე და შენ, რაც გინდა, ჰქმენ, მკითხველო! გინდა იცინე, გინდა იტირე, როცა ამ ამბავს წაიკითხავ. ორივეს საბუთი ისევ ამავე მოთხრობაში გაქვს. თუ ოდესმე თვალი აგიხილებია და შენს გარშემო რაც გინახავს, იმაზედ გონება გივარჯიშებია, — ნახავდი, რომ ხშირად ერთი და იგივე საგანი ზოგს აცინებს, ზოგს ატირებს. მე მინახავს ერთი მოხუცებული, ღარიბი, შიშველ-ტიტველი, ფეხებდახეთქილი დედაკაცი. ვინ იცის, რა-გვარ უბედურობისაგან ლოთად ჩავარდნილიყო და ლოთობაში სამუდამოდ დაეკარგა თავისი დედაკაცობა და ადამიანობა. მე მინახავს ის საცოდავი დედაკაცი, ქალაქის ბიჭებს დაეჭირათ და ხუთ გროშად მთელი საათი ახტუნებდნენ პამპულასავით. მე მინახავს, რომ იმათში ბევრი იცინოდა და ზოგიერთს კი ამ საცოდავის დედაკაცის მაგ ყოფაზედ გული უტიროდათ. ვინ იყო ამათში მართალი? მოცინარენი, თუ მოტირალენი? ორივენი, იმიტომ რომ ერთნი თვალითა ჰხედავდნენ მარტო და თვალისათვის მართლა სასაცილო იყო, მეორენი კი თვალითაცა და გონებითაცა. გონებას-კი — ძნელად თუ გაეცინება. სჩანს, შეიძლება, რომ ერთი და იგივე ამბავი სატირალიც იყოს და საცინარიცა, — ეგ იმაზედ არის დამოკიდებული, როგორი აგებულებისა ხარ: თუ იმისთანა გონების ძალა გაქვს, რომ, რაც უნდა მწუხარე ჭეშმარიტება იყოს, გულდაგულ შეხვდები, და თუ იმისთანა გულიცა გაქვს, რომ უბედურს და გზა-კვალ-არეულს შეიბრალებ, ამისთანა სასაცილო ამბავი უფრო ხშირად უნდა გატირებდეს შენა, თუ არა და იცინე, რამდენიც გენებოს. იცინე და თანაც გაჯავრდი ამ მოთხრობის დამწერზედ და მამიგონე ჭორი — შენ ხომ ჭორების მოგონება გიყვარს — რომ მე ვითომც ქართველობას ვღალატობ, რადგანაც იმის სასაცილო ამბავს გიამბობ და არა ვმალავ ზოგიერთ გულ-მოკლე პატრიოტივით. ვიცი, რომ, ჩვენდა საუბედუროდ, თქვენში, მკითხველო, ძნელად იპოვება იმისთანა კაცი, რომ მართალს სიტყვას გონება გაუსწოროს. ვიცი ეს და მაინც კიდევ პირში — როგორც მოყვარე — გეტყვი, რომ ლუარსაბი და დარეჯანი შენს კალთაში დაბადებულან და შენის ძუძუთი გაზრდილან. გინდა მიწყინე, გინდა არა. თუ იმათ დასცინებ, მითამ შენის თავისთვის დაგიცინია, თუ დასტირებ — ეგ კაი ნიშანია: სჩანს, სწუხხარ, რომ ამისთანანი ვართ, სჩანს, შენის თავის გასწორების განზრახვამ ფრთა აიბა. ღმერთმა ქნას, რომ ეგ აგრე იყოს. მე თუ შენ მიყვარხარ, მკითხველო, იმისთვის მიყვარხარ, რომ იმედი მაქვს ეგ გასწორების განზრახვა, დღესა თუ ხვალე, შენში გაიღვიძებს. ამ იმედს ნუ წაგვართმევ. ნუ იფიქრებ, რომ ამ მოთხრობას შენი გაჯავრება უნდა. ამას მარტო ის უნდა, რომ შენ დაგანახვოს — რამოდენადაც შეძლება აქვს-შენი ცუდი, შენი ავი, რომ იცოდე, რა გაისწორო. მინამ სარკეში არ ჩაიხედავ, ან სხვა არ გეტყვის, ხომ ვერ გაიგებ, რომ პირზედ ურიგობა რამ გატყვია? ეს მოთხრობა სარკე იყოს და მე — თუ გინდა — მთქმელი ვიქნები. დააკვირდი, იქნება გენიშნოს რამე. ესეც იცოდე: მარტო შენი მტერი დაგიმალავს, შენს სახეზედ რომ ურიგობა ჰნახოს რამე, მოყვარე კი მაშინვე სარკეს მოგიტანს, რომ გაისწორო და ხალხში არ შერცხვე. მეც მოყვარესავით გექცევი, — სარკე მოგიტანე, ამაზედ როგორ უნდა გამიწყრე?! რა ვუყოთ, თუ ეს სარკე გაბზარული გამოდგება და შიგა-და-შიგ ლაქებიანიცა? რაცა მქონდა ის მოგართვი, როგორც შემეძლო, ისე დაგეხმარე. თუ მაინც-და-მაინც წყრომას არ დაიშლი, შენი ნებაა. მე შენის წყრომისა არ მეშინიან. მაშინ მხოლოდ დავღონდები, რომ შენშიაც მოვტყუვდი; რომ შენ ის არა ჰყოფილხარ, რაც მეგონე. მაშინ გულ-ხელ-დაკრებილს ესღა დამრჩება სათქმელად: მე მიყივლია და გათენდება თუ არა — ეგ ღმერთმა იცის! წყრომა კი რომ არა ყოფილიყო, ეგ გათენება, ჩვენც კარგად გვეცოდინებოდა, როდისაც იქნებოდა!.. სხვაფრივ მშვიდობით ბძანდებოდეთ და შენდობით იხსენიებდეთ მონასა თქვენსა... 1858 - 1863 წ. ∗ ჩვენში ბევრსა სწამს, რომ თუ ვინც პირველად ქალაქში ჩადის და კენჭს არ ჩაჰყლაპავს, ქალაქი დასცდისო. მეც, ამის დამწერს, გადამაყლაპეს ერთს დროს. ∗ არის ამისთანა ამაოთმორწმუნება ჩვენში, რომ თუ ღვინო დალეული არ შეხვდა პირველად მერცხალს, მერცხალი დაგძლევს. კვიცი რომ დაინახო, მაშინვე ქვაზედ უნდა შედგე, თორემ დაძლეული იქნები, ოფოფს თავდავარცხნილი უნდა დახვდე და სხვა. ლუარსაბს, როგორც ათასს სხვას, ეს დაძლევა ცოდვა ჰგონია, ამიტომაც ეგრე გულმოდგინედ დავითს ღმერთთან აბეზღებს. ∗ პირვანდელი ესკიზი მოთხრობისა ( — ნაწყვეტში „კაკო“) — ეკუთვნის 1858 — 1859 წ.წ. ხოლო ბოლო რედაქცია შესრულებულია 1863 წელს. რედ. EOT; } PK A�)[��[� � * faker/src/Faker/Provider/ka_GE/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ka_GE; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $companyPrefixes = [ 'შპს', 'შპს', 'შპს', 'სს', 'სს', 'სს', 'კს', 'სს კორპორაცია', 'იმ', 'სპს', 'კოოპერატივი', ]; protected static $companyNameSuffixes = [ 'საბჭო', 'ექსპედიცია', 'პრომი', 'კომპლექსი', 'ავტო', 'ლიზინგი', 'თრასთი', 'ეიდი', 'პლუსი', 'ლაბი', 'კავშირი', ' და კომპანია', ]; protected static $companyElements = [ 'ცემ', 'გეო', 'ქარ', 'ქიმ', 'ლიფტ', 'ტელე', 'რადიო', 'ტრანს', 'ალმას', 'მეტრო', 'მოტორ', 'ტექ', 'სანტექ', 'ელექტრო', 'რეაქტო', 'ტექსტილ', 'კაბელ', 'მავალ', 'ტელ', 'ტექნო', ]; protected static $companyNameFormats = [ '{{companyPrefix}} {{companyNameElement}}{{companyNameSuffix}}', '{{companyPrefix}} {{companyNameElement}}{{companyNameElement}}{{companyNameSuffix}}', '{{companyPrefix}} {{companyNameElement}}{{companyNameElement}}{{companyNameElement}}{{companyNameSuffix}}', '{{companyPrefix}} {{companyNameElement}}{{companyNameElement}}{{companyNameElement}}{{companyNameSuffix}}', ]; /** * @example 'იმ ელექტროალმასგეოსაბჭო' */ public function company() { $format = static::randomElement(static::$companyNameFormats); return $this->generator->parse($format); } public static function companyPrefix() { return static::randomElement(static::$companyPrefixes); } public static function companyNameElement() { return static::randomElement(static::$companyElements); } public static function companyNameSuffix() { return static::randomElement(static::$companyNameSuffixes); } } PK A�)[�naF F ( faker/src/Faker/Provider/ka_GE/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ka_GE; class Color extends \Faker\Provider\Color { protected static $safeColorNames = [ 'ალისფერი', 'ვარდისფერი', 'თეთრი', 'იასამნისფერი', 'ლურჯი', 'მუქი ლურჯი', 'მწვანე', 'ნარინჯისფერი', 'ნაცრისფერი', 'სალათისფერი', 'ღია მწვანე', 'ყავისფერი', 'ყვითელი', 'ცისფერი', 'წითელი', ]; protected static $allColorNames = [ 'ალისფერი', 'ვარდისფერი', 'თეთრი', 'იასამნისფერი', 'ლურჯი', 'მუქი ლურჯი', 'მწვანე', 'ნარინჯისფერი', 'ნაცრისფერი', 'სალათისფერი', 'ღია მწვანე', 'ყავისფერი', 'ყვითელი', 'ცისფერი', 'წითელი', ]; } PK A�)[LN�Cp' p' ) faker/src/Faker/Provider/ka_GE/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ka_GE; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'გიორგი', 'დავითი', 'ზურაბი', 'ალექსანდრე', 'ირაკლი', 'ლევანი', 'გოჩა', 'მამუკა', 'ზაზა', 'გივი', 'ავთანდილ', 'მიხეილი', 'გელა', 'თამაზი', 'ლაშა', 'შოთა', 'თეიმურაზი', 'შალვა', 'გურამი', 'ნიკოლოზი', 'ნოდარი', 'ვლადიმერი', 'ვაჟა', 'მერაბი', 'თენგიზი', 'გია', 'ბადრი', 'კობა', 'ვახტანგი', 'ივანე', 'მალხაზი', 'ნუგზარი', 'ამირანი', 'პაატა', 'სერგო', 'ოთარი', 'რევაზი', 'აკაკი', 'ტარიელი', 'მადონა', 'დიმიტრი', 'იური', 'თემური', 'კახაბერი', 'ზვიადი', 'ელგუჯა', 'ჯემალი', 'იოსები', 'რამაზი', 'ბექა', 'რომანი', 'კახა', 'თორნიკე', 'ბესიკი', 'არჩილი', 'ალექსი', 'ხვიჩა', 'კონსტანტინე', 'ანზორი', 'ვასილი', 'სულიკო', 'ვალერი', 'რეზო', 'ზაური', 'ნიკა', 'დოდო', 'ომარი', 'მურმანი', 'სოსო', 'გრიგოლი', 'გენადი', 'ავთანდილი', 'ემზარი', 'ჯუმბერი', 'გიგა', 'გოდერძი', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'ნინო', 'მაია', 'თამარი', 'ნანა', 'მანანა', 'ნათელა', 'ნათია', 'მარინე', 'ქეთევან', 'ხათუნა', 'მარინა', 'ლალი', 'ლიანა', 'მზია', 'ლია', 'ეკატერინე', 'ანა', 'მარიამი', 'ირმა', 'ლეილა', 'ნანული', 'მერი', 'ლელა', 'თეა', 'სოფიო', 'ინგა', 'ეთერი', 'ნონა', 'თეონა', 'შორენა', 'მაყვალა', 'ციალა', 'ლამარა', 'მაკა', 'თინა', 'ნელი', 'რუსუდანი', 'დალი', 'ელენე', 'თინათინი', 'ნატო', 'ნატალია', 'ია', 'ჟუჟუნა', 'ნუნუ', 'ლილი', 'ნინა', 'დარეჯანი', 'იზოლდა', 'ირინა', 'სალომე', 'ნანი', 'სვეტლანა', 'ილია', 'გულნარა', 'ეკა', 'ირინე', 'ნაზი', 'თამარა', 'ციცინო', 'ქეთევანი', 'ვენერა', 'თამილა', 'ნაირა', 'სოფიკო', 'ცისანა', 'ელისო', 'ზაირა', 'ციური', 'დიანა', 'ელენა', 'იამზე', 'როზა', 'მედეა', 'ცირა', 'ზოია', 'სულიკო', 'ლენა', 'ვერა', 'ლუიზა', 'ლარისა', 'ბელა', 'ნორა', 'დოდო', 'ვალენტინა', 'ქეთო', 'ზინა', 'ტატიანა', 'მარია', 'მაგული', 'თამთა', 'ნაზიკო', 'ხატია', 'მარიკა', 'ელზა', 'ანნა', 'გვანცა', 'გალინა', 'ჯულიეტა', ]; protected static $lastName = [ 'აბაშიძე', 'აბესაძე', 'აბრამიშვილი', 'აბულაძე', 'ალიევა', 'ალიევი', 'ასათიანი', 'აფციაური', 'ახალაია', 'ახვლედიანი', 'ახმედოვა', 'ახმედოვი', 'ბაირამოვა', 'ბაირამოვი', 'ბარამიძე', 'ბარბაქაძე', 'ბაქრაძე', 'ბახტაძე', 'ბერაძე', 'ბერიშვილი', 'ბერიძე', 'ბერუაშვილი', 'ბექაური', 'ბიწაძე', 'ბლიაძე', 'ბოლქვაძე', 'ბოჭორიშვილი', 'ბრეგვაძე', 'გაბუნია', 'გაგნიძე', 'გაგუა', 'გასანოვა', 'გასანოვი', 'გაფრინდაშვილი', 'გაჩეჩილაძე', 'გელაშვილი', 'გიგაური', 'გიორგაძე', 'გოგალაძე', 'გოგია', 'გოგიაშვილი', 'გოგიტიძე', 'გოგოლაძე', 'გოგოხია', 'გოგუაძე', 'გორგაძე', 'გრიგალაშვილი', 'გურგენიძე', 'გუსეინოვა', 'გუსეინოვი', 'დავითაშვილი', 'დავითაძე', 'დანელია', 'დევაძე', 'დვალი', 'დვალიშვილი', 'დიასამიძე', 'დოლიძე', 'დუმბაძე', 'ვაშაკიძე', 'ზოიძე', 'თავაძე', 'თევზაძე', 'თოდუა', 'თურმანიძე', 'ირემაძე', 'ისმაილოვა', 'ისმაილოვი', 'კაკაბაძე', 'კალანდაძე', 'კანდელაკი', 'კაპანაძე', 'კახიძე', 'კერესელიძე', 'კვარაცხელია', 'კიკაბიძე', 'კიკნაძე', 'კილაძე', 'კობახიძე', 'კონცელიძე', 'კოპალიანი', 'კუპატაძე', 'კურტანიძე', 'ლაბაძე', 'ლეჟავა', 'ლიპარტელიანი', 'ლობჟანიძე', 'ლომთაძე', 'ლომიძე', 'ლომსაძე', 'ლორთქიფანიძე', 'მაისურაძე', 'მამედოვა', 'მამედოვი', 'მამულაშვილი', 'მაღლაკელიძე', 'მაღრაძე', 'მაჭავარიანი', 'მაჭარაშვილი', 'მახარაშვილი', 'მახარაძე', 'მგელაძე', 'მეგრელიშვილი', 'მელაძე', 'მესხი', 'მეტრეველი', 'მიქავა', 'მიქაძე', 'მიქელაძე', 'მოდებაძე', 'მჟავანაძე', 'მუმლაძე', 'მუსაევი', 'მღებრიშვილი', 'მჭედლიშვილი', 'მჭედლიძე', 'ნადირაშვილი', 'ნადირაძე', 'ნაკაშიძე', 'ნაცვლიშვილი', 'ნაჭყებია', 'ნოზაძე', 'ონიანი', 'ოქროპირიძე', 'პეტრიაშვილი', 'ჟვანია', 'ჟორჟოლიანი', 'ჟღენტი', 'რაზმაძე', 'რამიშვილი', 'რეხვიაშვილი', 'რობაქიძე', 'რუხაძე', 'სამხარაძე', 'სარალიძე', 'სარქისიანი', 'სვანიძე', 'სირაძე', 'სიჭინავა', 'სიხარულიძე', 'სურმანიძე', 'ტაბატაძე', 'ტალახაძე', 'ტყეშელაშვილი', 'ფეიქრიშვილი', 'ფერაძე', 'ფიფია', 'ფუტკარაძე', 'ფხაკაძე', 'ქავთარაძე', 'ქათამაძე', 'ქარდავა', 'ქართველიშვილი', 'ქაჯაია', 'ქირია', 'ქობალია', 'ღვინიაშვილი', 'ღლონტი', 'ღონღაძე', 'ყურაშვილი', 'შავაძე', 'შაინიძე', 'შალამბერიძე', 'შენგელია', 'შონია', 'შუბითიძე', 'ჩადუნელი', 'ჩიქოვანი', 'ჩიხლაძე', 'ჩუბინიძე', 'ჩხაიძე', 'ჩხეიძე', 'ჩხიკვაძე', 'ცერცვაძე', 'ცეცხლაძე', 'ცინცაძე', 'ცუცქირიძე', 'წერეთელი', 'წიკლაური', 'წულაია', 'წურწუმია', 'ჭანტურია', 'ჭელიძე', 'ჭიღლაძე', 'ჭკადუა', 'ჭუმბურიძე', 'ხარაიშვილი', 'ხაჩიძე', 'ხვედელიძე', 'ხურცილავა', 'ხურციძე', 'ხუციშვილი', 'ჯავახიშვილი', 'ჯალაღონია', 'ჯანაშია', 'ჯანელიძე', 'ჯაფარიძე', 'ჯინჭარაძე', 'ჯიქია', 'ჯოხაძე', 'ჯოჯუა', ]; protected static $titleMale = ['ბნ.', 'დოქ.', 'პროფ.']; protected static $titleFemale = ['ქნ.', 'დოქ.', 'პროფ.']; } PK A�)[d�`� � + faker/src/Faker/Provider/ka_GE/DateTime.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ka_GE; class DateTime extends \Faker\Provider\DateTime { public static function dayOfWeek($max = 'now') { $map = [ 'Sunday' => 'კვირა', 'Monday' => 'ორშაბათი', 'Tuesday' => 'სამშაბათი', 'Wednesday' => 'ოთხშაბათი', 'Thursday' => 'ხუთშაბათი', 'Friday' => 'პარასკევი', 'Saturday' => 'შაბათი', ]; $week = static::dateTime($max)->format('l'); return $map[$week] ?? $week; } public static function monthName($max = 'now') { $map = [ 'January' => 'იანვარი', 'February' => 'თებერვალი', 'March' => 'მარტი', 'April' => 'აპრილი', 'May' => 'მაისი', 'June' => 'ივნისი', 'July' => 'ივლისი', 'August' => 'აგვისტო', 'September' => 'სექტემბერი', 'October' => 'ოქტომბერი', 'November' => 'ნოემბერი', 'December' => 'დეკემბერი', ]; $month = static::dateTime($max)->format('F'); return $map[$month] ?? $month; } } PK A�)[o��Ut t + faker/src/Faker/Provider/es_VE/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_VE; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $freeEmailDomain = ['gmail.com', 'hotmail.com', 'hotmail.es', 'yahoo.com', 'yahoo.es', 'live.com', 'hispavista.com', 'latinmail.com', 'terra.com']; protected static $tld = ['com', 'com.ve', 'net', 'net.ve', 'org', 'org.ve', 'info.ve', 'co.ve', 'web.ve']; } PK A�)[ � ƃ � . faker/src/Faker/Provider/es_VE/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_VE; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+58 2## ### ####', '+58 2## #######', '+58 2#########', '+58 2##-###-####', '+58 2##-#######', '2## ### ####', '2## #######', '2#########', '2##-###-####', '2##-#######', '+58 4## ### ####', '+58 4## #######', '+58 4#########', '+58 4##-###-####', '+58 4##-#######', '4## ### ####', '4## #######', '4#########', '4##-###-####', '4##-#######', ]; } PK A�)[d �d� � * faker/src/Faker/Provider/es_VE/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_VE; class Address extends \Faker\Provider\es_ES\Address { protected static $cityPrefix = ['San', 'Santa', 'Puerto', 'Valle', 'Villa', 'Parroquia', 'El', 'Los', 'La', 'Las']; protected static $citySuffix = ['del Valle', 'de Mara', 'de Altagracia', 'de Asis', 'del Tuy', 'de Mata']; protected static $buildingNumber = ['%##', '%#', '%']; protected static $streetPrefix = [ 'Calle', 'Avenida', 'Av.', 'Cl.', 'Carretera', 'Callejón', 'Vereda', ]; protected static $streetSuffix = ['Norte', 'Este', ' Sur', ' Oeste']; protected static $postcode = ['####']; protected static $state = [ 'Amazonas', 'Anzoátegui', 'Apure', 'Aragua', 'Barinas', 'Bolívar', 'Carabobo', 'Cojedes', 'Delta Amacuro', 'Distrito Capital', 'Falcón', 'Guárico', 'Lara', 'Mérida', 'Miranda', 'Monagas', 'Nueva Esparta', 'Portuguesa', 'Sucre', 'Táchira', 'Trujillo', 'Vargas', 'Yaracuy', 'Zulia', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityPrefix}} {{firstName}}{{citySuffix}}', '{{cityPrefix}} {{firstName}}', '{{firstName}} {{citySuffix}}', '{{lastName}} {{citySuffix}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetPrefix}} {{firstName}}', '{{streetPrefix}} {{lastName}}', '{{streetPrefix}} {{firstName}} {{lastName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}}, {{buildingNumber}}, {{secondaryAddress}}', '{{streetName}}, {{secondaryAddress}}', ]; protected static $addressFormats = [ '{{streetAddress}}, {{city}} Edo. {{state}}', '{{streetAddress}}, {{city}} Edo. {{state}}, {{postcode}}', ]; protected static $secondaryAddressFormats = ['Nro #', 'Piso #', 'Casa #', 'Hab. #', 'Apto #', 'Nro ##', 'Piso ##', 'Casa ##', 'Hab. ##', 'Apto ##']; /** * @example 'Avenida' */ public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * @example 'Villa' */ public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } /** * @example 'Nro 3' */ public static function secondaryAddress() { return static::numerify(static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats)); } /** * @example 'Aragua' */ public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } } PK A�)[�XÎ1 1 * faker/src/Faker/Provider/es_VE/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_VE; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{companyPrefix}} {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{companyPrefix}} {{lastName}}', '{{companyPrefix}} {{lastName}} y {{lastName}}', '{{lastName}} y {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} de {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} y {{lastName}}', '{{lastName}} de {{lastName}}', ]; protected static $companyPrefix = [ 'Asociación', 'Centro', 'Corporación', 'Cooperativa', 'Empresa', 'Gestora', 'Global', 'Grupo', 'Viajes', 'Inversiones', 'Lic.', 'Dr.', ]; protected static $companySuffix = ['S.R.L.', 'C.A.', 'S.A.', 'R.L.', 'etc']; /** * @example 'Grupo' */ public static function companyPrefix() { return static::randomElement(static::$companyPrefix); } /** * Generate random Taxpayer Identification Number (RIF in Venezuela). Ex J-123456789-1 * * @param string $separator * * @return string */ public function taxpayerIdentificationNumber($separator = '') { return static::randomElement(['J', 'G', 'V', 'E', 'P', 'C']) . $separator . static::numerify('########') . $separator . static::numerify('#'); } } PK A�)[o$��l5 l5 ) faker/src/Faker/Provider/es_VE/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_VE; class Person extends \Faker\Provider\Person { /** * CNE is the official national election registry org. * * @see http://www.cne.gob.ve/web/registro_electoral/ciudadanos_111_129_2011.php */ protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; /** * CNE is the official national election registry org. * * @see http://www.cne.gob.ve/web/registro_electoral/ciudadanos_111_129_2011.php */ protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; /** * CNE is the official national election registry org. * * @see http://www.cne.gob.ve/web/registro_electoral/ciudadanos_111_129_2011.php */ protected static $firstNameMale = [ 'Aaron', 'Adam', 'Adria', 'Adrian', 'Alberto', 'Aleix', 'Alejandro', 'Alex', 'Alonso', 'Alvaro', 'Ander', 'Andres', 'Angel', 'Antonio', 'Bruno', 'Carlos', 'Cesar', 'Cristian', 'Daniel', 'Dario', 'David', 'Domingo', 'Diego', 'Eduardo', 'Enrique', 'Eric', 'Erik', 'Fernando', 'Francisco', 'Francisco Javier', 'Gabriel', 'Gonzalo', 'Guillem', 'Guillermo', 'Hector', 'Hugo', 'Ian', 'Ignacio', 'Isaac', 'Ismael', 'Ivan', 'Izan', 'Jaime', 'Jan', 'Javier', 'Jesus', 'Joel', 'Jon', 'Jordi', 'Jorge', 'Jose', 'Juan', 'Leonardo', 'Leandro', 'Leo', 'Lucas', 'Luis', 'Manuel', 'Marc', 'Marco', 'Marcos', 'Mario', 'Martin', 'Mateo', 'Miguel', 'Miguel', 'Mohamed', 'Nicolas', 'Oliver', 'Omar', 'Oswaldo', 'Oscar', 'Pablo', 'Pedro', 'Pol', 'Rafael', 'Raul', 'Rayan', 'Roberto', 'Rodrigo', 'Ruben', 'Samuel', 'Santiago', 'Saul', 'Sergio', 'Sebastian', 'Victor', 'Yorman', ]; /** * CNE is the official national election registry org. * * @see http://www.cne.gob.ve/web/registro_electoral/ciudadanos_111_129_2011.php */ protected static $firstNameFemale = [ 'Abril', 'Adriana', 'Africa', 'Ainara', 'Antonia', 'Alba', 'Alejandra', 'Alexandra', 'Alexia', 'Alicia', 'Alma', 'Ana', 'Andrea', 'Ane', 'Angela', 'Anna', 'Ariadna', 'Aroa', 'Bella', 'Beatriz', 'Berta', 'Blanca', 'Candela', 'Carla', 'Carlota', 'Carmen', 'Carolina', 'Celia', 'Clara', 'Claudia', 'Cristina', 'Daniela', 'Diana', 'Elena', 'Elsa', 'Emma', 'Erika', 'Eva', 'Fatima', 'Gabriela', 'Helena', 'Ines', 'Irene', 'Iria', 'Isabel', 'Jana', 'Jimena', 'Joan', 'Julia', 'Laia', 'Lara', 'Laura', 'Leire', 'Leyre', 'Lidia', 'Lola', 'Lucia', 'Luna', 'Luisa', 'Manuela', 'Mar', 'Mara', 'Maria', 'Marina', 'Marta', 'Marti', 'Martina', 'Mireia', 'Miriam', 'Nadia', 'Nahia', 'Naia', 'Naiara', 'Natalia', 'Nayara', 'Nerea', 'Nil', 'Noa', 'Noelia', 'Nora', 'Nuria', 'Olivia', 'Ona', 'Paola', 'Patricia', 'Pau', 'Paula', 'Raquel', 'Rocio', 'Salma', 'Sandra', 'Sara', 'Silvia', 'Sofia', 'Teresa', 'Valentina', 'Valeria', 'Vega', 'Vera', 'Victoria', 'Yaiza', 'Zulay', ]; /** * CNE is the official national election registry org. * * @see http://www.cne.gob.ve/web/registro_electoral/ciudadanos_111_129_2011.php */ protected static $lastName = [ 'Abad', 'Abeyta', 'Abrego', 'Abreu', 'Acevedo', 'Acosta', 'Acuña', 'Adame', 'Adorno', 'Agosto', 'Aguado', 'Aguayo', 'Aguilar', 'Aguilera', 'Aguirre', 'Alanis', 'Alaniz', 'Alarcón', 'Alba', 'Alcala', 'Alcaraz', 'Alcántar', 'Alejandro', 'Alemán', 'Alfaro', 'Alfonso', 'Alicea', 'Almanza', 'Almaraz', 'Almonte', 'Alonso', 'Alonzo', 'Altamirano', 'Alva', 'Alvarado', 'Amador', 'Amaya', 'Anaya', 'Andreu', 'Andrés', 'Anguiano', 'Angulo', 'Antón', 'Aparicio', 'Apodaca', 'Aponte', 'Aragón', 'Aranda', 'Araña', 'Arce', 'Archuleta', 'Arellano', 'Arenas', 'Arevalo', 'Arguello', 'Arias', 'Armas', 'Armendáriz', 'Armenta', 'Armijo', 'Arredondo', 'Arreola', 'Arriaga', 'Arribas', 'Arroyo', 'Arteaga', 'Asensio', 'Atencio', 'Avilés', 'Ayala', 'Baca', 'Badillo', 'Baeza', 'Bahena', 'Balderas', 'Ballesteros', 'Banda', 'Barajas', 'Barela', 'Barragán', 'Barraza', 'Barrera', 'Barreto', 'Barrientos', 'Barrios', 'Barroso', 'Batista', 'Bautista', 'Bañuelos', 'Becerra', 'Beltrán', 'Benavides', 'Benavídez', 'Benito', 'Benítez', 'Bermejo', 'Bermúdez', 'Bernal', 'Berríos', 'Blanco', 'Blasco', 'Blázquez', 'Bonilla', 'Borrego', 'Botello', 'Bravo', 'Briones', 'Briseño', 'Brito', 'Bueno', 'Burgos', 'Bustamante', 'Bustos', 'Báez', 'Bétancourt', 'Caballero', 'Cabello', 'Cabrera', 'Cabán', 'Cadena', 'Caldera', 'Calderón', 'Calero', 'Calvillo', 'Calvo', 'Camacho', 'Camarillo', 'Campos', 'Canales', 'Candelaria', 'Cano', 'Cantú', 'Caraballo', 'Carbajal', 'Carballo', 'Carbonell', 'Cardenas', 'Cardona', 'Carmona', 'Caro', 'Carranza', 'Carrasco', 'Carrasquillo', 'Carrera', 'Carrero', 'Carretero', 'Carreón', 'Carrillo', 'Carrion', 'Carrión', 'Carvajal', 'Casado', 'Casanova', 'Casares', 'Casas', 'Casillas', 'Castañeda', 'Castaño', 'Castellano', 'Castellanos', 'Castillo', 'Castro', 'Casárez', 'Cavazos', 'Cazares', 'Ceballos', 'Cedillo', 'Ceja', 'Centeno', 'Cepeda', 'Cerda', 'Cervantes', 'Cervántez', 'Chacón', 'Chapa', 'Chavarría', 'Chávez', 'Cintrón', 'Cisneros', 'Clemente', 'Cobo', 'Collado', 'Collazo', 'Colunga', 'Colón', 'Concepción', 'Conde', 'Contreras', 'Cordero', 'Cornejo', 'Corona', 'Coronado', 'Corral', 'Corrales', 'Correa', 'Cortes', 'Cortez', 'Cortés', 'Costa', 'Cotto', 'Covarrubias', 'Crespo', 'Cruz', 'Cuellar', 'Cuenca', 'Cuesta', 'Cuevas', 'Curiel', 'Córdoba', 'Córdova', 'De la cruz', 'De la fuente', 'De la torre', 'Del río', 'Delacrúz', 'Delafuente', 'Delagarza', 'Delao', 'Delapaz', 'Delarosa', 'Delatorre', 'Deleón', 'Delgadillo', 'Delgado', 'Delrío', 'Delvalle', 'Diez', 'Domenech', 'Domingo', 'Domínguez', 'Domínquez', 'Duarte', 'Dueñas', 'Duran', 'Dávila', 'Díaz', 'Echevarría', 'Elizondo', 'Enríquez', 'Escalante', 'Escamilla', 'Escobar', 'Escobedo', 'Escribano', 'Escudero', 'Esparza', 'Espinal', 'Espino', 'Espinosa', 'Espinoza', 'Esquibel', 'Esquivel', 'Esteban', 'Esteve', 'Estrada', 'Estévez', 'Expósito', 'Fajardo', 'Farías', 'Feliciano', 'Fernández', 'Ferrer', 'Fierro', 'Figueroa', 'Flores', 'Flórez', 'Fonseca', 'Font', 'Franco', 'Frías', 'Fuentes', 'Gaitán', 'Galarza', 'Galindo', 'Gallardo', 'Gallego', 'Gallegos', 'Galván', 'Galán', 'Gamboa', 'Gamez', 'Gaona', 'Garay', 'García', 'Garibay', 'Garica', 'Garrido', 'Garza', 'Gastélum', 'Gaytán', 'Gil', 'Gimeno', 'Giménez', 'Girón', 'Godoy', 'Godínez', 'Gonzales', 'González', 'Gracia', 'Granado', 'Granados', 'Griego', 'Grijalva', 'Guajardo', 'Guardado', 'Guerra', 'Guerrero', 'Guevara', 'Guillen', 'Gurule', 'Gutiérrez', 'Guzmán', 'Gálvez', 'Gómez', 'Haro', 'Henríquez', 'Heredia', 'Hernandes', 'Hernando', 'Hernádez', 'Hernández', 'Herrera', 'Herrero', 'Hidalgo', 'Hinojosa', 'Holguín', 'Huerta', 'Hurtado', 'Ibarra', 'Ibáñez', 'Iglesias', 'Irizarry', 'Izquierdo', 'Jaime', 'Jaimes', 'Jaramillo', 'Jasso', 'Jiménez', 'Jimínez', 'Juan', 'Jurado', 'Juárez', 'Jáquez', 'Laboy', 'Lara', 'Laureano', 'Leal', 'Lebrón', 'Ledesma', 'Leiva', 'Lemus', 'Lerma', 'Leyva', 'León', 'Limón', 'Linares', 'Lira', 'Llamas', 'Llorente', 'Loera', 'Lomeli', 'Longoria', 'Lorente', 'Lorenzo', 'Lovato', 'Loya', 'Lozada', 'Lozano', 'Lucas', 'Lucero', 'Lucio', 'Luevano', 'Lugo', 'Luis', 'Luján', 'Luna', 'Luque', 'Lázaro', 'López', 'Macias', 'Macías', 'Madera', 'Madrid', 'Madrigal', 'Maestas', 'Magaña', 'Malave', 'Maldonado', 'Manzanares', 'Manzano', 'Marco', 'Marcos', 'Mares', 'Marrero', 'Marroquín', 'Martos', 'Martí', 'Martín', 'Martínez', 'Marín', 'Mas', 'Mascareñas', 'Mata', 'Mateo', 'Mateos', 'Matos', 'Matías', 'Maya', 'Mayorga', 'Medina', 'Medrano', 'Mejía', 'Melgar', 'Meléndez', 'Mena', 'Menchaca', 'Mendoza', 'Menéndez', 'Meraz', 'Mercado', 'Merino', 'Mesa', 'Meza', 'Miguel', 'Millán', 'Miramontes', 'Miranda', 'Mireles', 'Mojica', 'Molina', 'Mondragón', 'Monroy', 'Montalvo', 'Montañez', 'Montaño', 'Montemayor', 'Montenegro', 'Montero', 'Montes', 'Montez', 'Montoya', 'Mora', 'Moral', 'Morales', 'Moran', 'Moreno', 'Mota', 'Moya', 'Munguía', 'Murillo', 'Muro', 'Muñiz', 'Muñoz', 'Muñóz', 'Márquez', 'Méndez', 'Naranjo', 'Narváez', 'Nava', 'Navarrete', 'Navarro', 'Navas', 'Nazario', 'Negrete', 'Negrón', 'Nevárez', 'Nieto', 'Nieves', 'Niño', 'Noriega', 'Nájera', 'Núñez', 'Ocampo', 'Ocasio', 'Ochoa', 'Ojeda', 'Oliva', 'Olivares', 'Olivas', 'Oliver', 'Olivera', 'Olivo', 'Olivárez', 'Olmos', 'Olvera', 'Ontiveros', 'Oquendo', 'Ordoñez', 'Ordóñez', 'Orellana', 'Ornelas', 'Orosco', 'Orozco', 'Orta', 'Ortega', 'Ortiz', 'Ortíz', 'Osorio', 'Otero', 'Ozuna', 'Oropeza', 'Pabón', 'Pacheco', 'Padilla', 'Padrón', 'Pagan', 'Palacios', 'Palomino', 'Palomo', 'Pantoja', 'Pardo', 'Paredes', 'Parra', 'Partida', 'Pascual', 'Pastor', 'Patiño', 'Paz', 'Pedraza', 'Pedroza', 'Pelayo', 'Peláez', 'Perales', 'Peralta', 'Perea', 'Pereira', 'Peres', 'Peña', 'Pichardo', 'Pineda', 'Pizarro', 'Piña', 'Piñeiro', 'Plaza', 'Polanco', 'Polo', 'Ponce', 'Pons', 'Porras', 'Portillo', 'Posada', 'Pozo', 'Prado', 'Preciado', 'Prieto', 'Puente', 'Puga', 'Puig', 'Pulido', 'Páez', 'Pérez', 'Quesada', 'Quezada', 'Quintana', 'Quintanilla', 'Quintero', 'Quiroz', 'Quiñones', 'Quiñónez', 'Rael', 'Ramos', 'Ramírez', 'Ramón', 'Rangel', 'Rascón', 'Raya', 'Razo', 'Redondo', 'Regalado', 'Reina', 'Rendón', 'Rentería', 'Requena', 'Reséndez', 'Rey', 'Reyes', 'Reyna', 'Reynoso', 'Rico', 'Riera', 'Rincón', 'Riojas', 'Rivas', 'Rivera', 'Rivero', 'Robledo', 'Robles', 'Roca', 'Rocha', 'Rodarte', 'Rodrigo', 'Rodrígez', 'Rodríguez', 'Rodríquez', 'Roig', 'Rojas', 'Rojo', 'Roldan', 'Roldán', 'Rolón', 'Romero', 'Romo', 'Román', 'Roque', 'Ros', 'Rosa', 'Rosado', 'Rosales', 'Rosario', 'Rosas', 'Roybal', 'Rubio', 'Rueda', 'Ruelas', 'Ruiz', 'Ruvalcaba', 'Ruíz', 'Ríos', 'Saavedra', 'Saiz', 'Salas', 'Salazar', 'Salcedo', 'Salcido', 'Saldaña', 'Saldivar', 'Salgado', 'Salinas', 'Salvador', 'Samaniego', 'Sanabria', 'Sanches', 'Sancho', 'Sandoval', 'Santacruz', 'Santamaría', 'Santana', 'Santiago', 'Santillán', 'Santos', 'Sanz', 'Sarabia', 'Sauceda', 'Saucedo', 'Sedillo', 'Segovia', 'Segura', 'Sepúlveda', 'Serna', 'Serra', 'Serrano', 'Serrato', 'Sevilla', 'Sierra', 'Silva', 'Simón', 'Sisneros', 'Sola', 'Solano', 'Soler', 'Soliz', 'Solorio', 'Solorzano', 'Solís', 'Soria', 'Soriano', 'Sosa', 'Sotelo', 'Soto', 'Suárez', 'Sáenz', 'Sáez', 'Sánchez', 'Tafoya', 'Tamayo', 'Tamez', 'Tapia', 'Tejada', 'Tejeda', 'Tello', 'Terrazas', 'Terán', 'Tijerina', 'Tirado', 'Toledo', 'Tomas', 'Toro', 'Torres', 'Tovar', 'Trejo', 'Treviño', 'Trujillo', 'Téllez', 'Tórrez', 'Ulibarri', 'Ulloa', 'Urbina', 'Ureña', 'Uribe', 'Urrutia', 'Urías', 'Vaca', 'Valadez', 'Valdez', 'Valdivia', 'Valdés', 'Valencia', 'Valentín', 'Valenzuela', 'Valero', 'Valladares', 'Valle', 'Vallejo', 'Valles', 'Valverde', 'Vanegas', 'Varela', 'Vargas', 'Vega', 'Vela', 'Velasco', 'Velásquez', 'Velázquez', 'Venegas', 'Vera', 'Verdugo', 'Verduzco', 'Vergara', 'Vicente', 'Vidal', 'Viera', 'Vigil', 'Vila', 'Villa', 'Villagómez', 'Villalba', 'Villalobos', 'Villalpando', 'Villanueva', 'Villar', 'Villareal', 'Villarreal', 'Villaseñor', 'Villegas', 'Vásquez', 'Vázquez', 'Vélez', 'Véliz', 'Ybarra', 'Yáñez', 'Zambrano', 'Zamora', 'Zamudio', 'Zapata', 'Zaragoza', 'Zarate', 'Zavala', 'Zayas', 'Zelaya', 'Zepeda', 'Zúñiga', 'de Anda', 'de Jesús', 'Águilar', 'Álvarez', 'Ávalos', 'Ávila', ]; protected static $titleMale = ['Sr.', 'Dn.', 'Dr.', 'Lcdo.', 'Ing.']; protected static $titleFemale = ['Sra.', 'Srita.', 'Dra.', 'Lcda.', 'Ing.']; private static $suffix = ['Hijo']; private static $nationalityId = ['V', 'E']; /** * @example 'Hijo' */ public static function suffix() { return static::randomElement(static::$suffix); } /** * Generate random national identification number (cédula de identidad). Ex V-8756432 * * @param string $separator * * @return string CNE is the official national election registry org. * CNE is the official national election registry org. * * @see http://www.cne.gob.ve/web/registro_electoral/ciudadanos_111_129_2011.php */ public function nationalId($separator = '') { $id = static::randomElement(static::$nationalityId); if ($id == 'V') { return $id . $separator . $this->numberBetween(10000, 100000000); } return $id . $separator . $this->numberBetween(80000000, 100000000); } } PK A�)[��A A . faker/src/Faker/Provider/es_PE/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_PE; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '+51 9## ### ###', '+51 9########', '9## ### ###', '9########', '+51 1## ####', '+51 1######', '1## ####', '1######', ]; } PK A�)[�uX^/ / * faker/src/Faker/Provider/es_PE/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_PE; class Address extends \Faker\Provider\es_ES\Address { protected static $cityPrefix = ['San', 'Puerto', 'Gral.', 'Don']; protected static $citySuffix = ['Alta', 'Baja', 'Norte', 'Este', ' Sur', ' Oeste']; protected static $buildingNumber = ['%####', '%###', '%##', '%#', '%']; protected static $streetPrefix = ['Jr.', 'Av.', 'Cl.', 'Urb.']; protected static $streetSuffix = ['']; protected static $postcode = ['LIMA ##']; protected static $state = [ 'Lima', 'Callao', 'Arequipa', 'Cuzco', 'Piura', 'Iquitos', 'Huaraz', 'Tacna', 'Ayacucho', 'Pucallpa', 'Trujillo', 'Chimbote', 'Ica', 'Moquegua', 'Puno', 'Tarapoto', 'Cajamarca', 'Lambayeque', 'Huanuco', 'Jauja', 'Tumbes', 'Madre de Dios', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityPrefix}} {{firstName}} {{lastName}}', '{{cityPrefix}} {{firstName}}', '{{firstName}} {{citySuffix}}', '{{lastName}} {{citySuffix}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetPrefix}} {{firstName}} {{lastName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} # {{buildingNumber}} ', '{{streetName}} # {{buildingNumber}} {{secondaryAddress}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{city}}, {{state}}", ]; protected static $secondaryAddressFormats = ['Dpto. ###', 'Hab. ###', 'Piso #', 'Piso ##']; /** * @example '' */ public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } /** * @example 'Jr.' */ public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * @example 'Dpto. 402' */ public static function secondaryAddress() { return static::numerify(static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats)); } /** * @example 'Lima' */ public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } } PK A�)[H�f1u! u! * faker/src/Faker/Provider/es_PE/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_PE; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}}-{{lastName}}', '{{lastName}} y {{lastName}}', '{{lastName}} de {{lastName}}', '{{lastName}}, {{lastName}} y {{lastName}}', ]; protected static $catchPhraseWords = [ [ 'Adaptive', 'Advanced', 'Ameliorated', 'Assimilated', 'Automated', 'Balanced', 'Business-focused', 'Centralized', 'Cloned', 'Compatible', 'Configurable', 'Cross-group', 'Cross-platform', 'Customer-focused', 'Customizable', 'Decentralized', 'De-engineered', 'Devolved', 'Digitized', 'Distributed', 'Diverse', 'Down-sized', 'Enhanced', 'Enterprise-wide', 'Ergonomic', 'Exclusive', 'Expanded', 'Extended', 'Facetoface', 'Focused', 'Front-line', 'Fully-configurable', 'Function-based', 'Fundamental', 'Future-proofed', 'Grass-roots', 'Horizontal', 'Implemented', 'Innovative', 'Integrated', 'Intuitive', 'Inverse', 'Managed', 'Mandatory', 'Monitored', 'Multi-channelled', 'Multi-lateral', 'Multi-layered', 'Multi-tiered', 'Networked', 'Object-based', 'Open-architected', 'Open-source', 'Operative', 'Optimized', 'Optional', 'Organic', 'Organized', 'Persevering', 'Persistent', 'Phased', 'Polarised', 'Pre-emptive', 'Proactive', 'Profit-focused', 'Profound', 'Programmable', 'Progressive', 'Public-key', 'Quality-focused', 'Reactive', 'Realigned', 'Re-contextualized', 'Re-engineered', 'Reduced', 'Reverse-engineered', 'Right-sized', 'Robust', 'Seamless', 'Secured', 'Self-enabling', 'Sharable', 'Stand-alone', 'Streamlined', 'Switchable', 'Synchronised', 'Synergistic', 'Synergized', 'Team-oriented', 'Total', 'Triple-buffered', 'Universal', 'Up-sized', 'Upgradable', 'User-centric', 'User-friendly', 'Versatile', 'Virtual', 'Visionary', 'Vision-oriented', ], [ '24hour', '24/7', '3rdgeneration', '4thgeneration', '5thgeneration', '6thgeneration', 'actuating', 'analyzing', 'asymmetric', 'asynchronous', 'attitude-oriented', 'background', 'bandwidth-monitored', 'bi-directional', 'bifurcated', 'bottom-line', 'clear-thinking', 'client-driven', 'client-server', 'coherent', 'cohesive', 'composite', 'context-sensitive', 'contextually-based', 'content-based', 'dedicated', 'demand-driven', 'didactic', 'directional', 'discrete', 'disintermediate', 'dynamic', 'eco-centric', 'empowering', 'encompassing', 'even-keeled', 'executive', 'explicit', 'exuding', 'fault-tolerant', 'foreground', 'fresh-thinking', 'full-range', 'global', 'grid-enabled', 'heuristic', 'high-level', 'holistic', 'homogeneous', 'human-resource', 'hybrid', 'impactful', 'incremental', 'intangible', 'interactive', 'intermediate', 'leadingedge', 'local', 'logistical', 'maximized', 'methodical', 'mission-critical', 'mobile', 'modular', 'motivating', 'multimedia', 'multi-state', 'multi-tasking', 'national', 'needs-based', 'neutral', 'nextgeneration', 'non-volatile', 'object-oriented', 'optimal', 'optimizing', 'radical', 'real-time', 'reciprocal', 'regional', 'responsive', 'scalable', 'secondary', 'solution-oriented', 'stable', 'static', 'systematic', 'systemic', 'system-worthy', 'tangible', 'tertiary', 'transitional', 'uniform', 'upward-trending', 'user-facing', 'value-added', 'web-enabled', 'well-modulated', 'zeroadministration', 'zerodefect', 'zerotolerance', ], [ 'ability', 'access', 'adapter', 'algorithm', 'alliance', 'analyzer', 'application', 'approach', 'architecture', 'archive', 'artificialintelligence', 'array', 'attitude', 'benchmark', 'budgetarymanagement', 'capability', 'capacity', 'challenge', 'circuit', 'collaboration', 'complexity', 'concept', 'conglomeration', 'contingency', 'core', 'customerloyalty', 'database', 'data-warehouse', 'definition', 'emulation', 'encoding', 'encryption', 'extranet', 'firmware', 'flexibility', 'focusgroup', 'forecast', 'frame', 'framework', 'function', 'functionalities', 'GraphicInterface', 'groupware', 'GraphicalUserInterface', 'hardware', 'help-desk', 'hierarchy', 'hub', 'implementation', 'info-mediaries', 'infrastructure', 'initiative', 'installation', 'instructionset', 'interface', 'internetsolution', 'intranet', 'knowledgeuser', 'knowledgebase', 'localareanetwork', 'leverage', 'matrices', 'matrix', 'methodology', 'middleware', 'migration', 'model', 'moderator', 'monitoring', 'moratorium', 'neural-net', 'openarchitecture', 'opensystem', 'orchestration', 'paradigm', 'parallelism', 'policy', 'portal', 'pricingstructure', 'processimprovement', 'product', 'productivity', 'project', 'projection', 'protocol', 'securedline', 'service-desk', 'software', 'solution', 'standardization', 'strategy', 'structure', 'success', 'superstructure', 'support', 'synergy', 'systemengine', 'task-force', 'throughput', 'time-frame', 'toolset', 'utilisation', 'website', 'workforce', ], ]; protected static $bsWords = [ [ 'implement', 'utilize', 'integrate', 'streamline', 'optimize', 'evolve', 'transform', 'embrace', 'enable', 'orchestrate', 'leverage', 'reinvent', 'aggregate', 'architect', 'enhance', 'incentivize', 'morph', 'empower', 'envisioneer', 'monetize', 'harness', 'facilitate', 'seize', 'disintermediate', 'synergize', 'strategize', 'deploy', 'brand', 'grow', 'target', 'syndicate', 'synthesize', 'deliver', 'mesh', 'incubate', 'engage', 'maximize', 'benchmark', 'expedite', 'reintermediate', 'whiteboard', 'visualize', 'repurpose', 'innovate', 'scale', 'unleash', 'drive', 'extend', 'engineer', 'revolutionize', 'generate', 'exploit', 'transition', 'e-enable', 'iterate', 'cultivate', 'matrix', 'productize', 'redefine', 'recontextualize', ], [ 'clicks-and-mortar', 'value-added', 'vertical', 'proactive', 'robust', 'revolutionary', 'scalable', 'leading-edge', 'innovative', 'intuitive', 'strategic', 'e-business', 'mission-critical', 'sticky', 'one-to-one', '24/7', 'end-to-end', 'global', 'B2B', 'B2C', 'granular', 'frictionless', 'virtual', 'viral', 'dynamic', '24/365', 'best-of-breed', 'killer', 'magnetic', 'bleeding-edge', 'web-enabled', 'interactive', 'dot-com', 'sexy', 'back-end', 'real-time', 'efficient', 'front-end', 'distributed', 'seamless', 'extensible', 'turn-key', 'world-class', 'open-source', 'cross-platform', 'cross-media', 'synergistic', 'bricks-and-clicks', 'out-of-the-box', 'enterprise', 'integrated', 'impactful', 'wireless', 'transparent', 'next-generation', 'cutting-edge', 'user-centric', 'visionary', 'customized', 'ubiquitous', 'plug-and-play', 'collaborative', 'compelling', 'holistic', 'rich', ], [ 'synergies', 'web-readiness', 'paradigms', 'markets', 'partnerships', 'infrastructures', 'platforms', 'initiatives', 'channels', 'eyeballs', 'communities', 'ROI', 'solutions', 'e-tailers', 'e-services', 'action-items', 'portals', 'niches', 'technologies', 'content', 'vortals', 'supply-chains', 'convergence', 'relationships', 'architectures', 'interfaces', 'e-markets', 'e-commerce', 'systems', 'bandwidth', 'infomediaries', 'models', 'mindshare', 'deliverables', 'users', 'schemas', 'networks', 'applications', 'metrics', 'e-business', 'functionalities', 'experiences', 'webservices', 'methodologies', ], ]; protected static $companySuffix = ['e Hijo', 'e Hija', 'e Hijos', 'y Asoc.', 'y Flia.', 'SRL', 'SA', 'S. de H.']; /** * @example 'Robust full-range hub' */ public function catchPhrase() { $result = []; foreach (static::$catchPhraseWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } /** * @example 'integrate extensible convergence' */ public function bs() { $result = []; foreach (static::$bsWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } /** * Generate a REG. UNICO DE CONTRIBUYENTES (RUC) number * * Doesn't include a checksum, as peruvians commonly use only the first * 8 digits. * * @example '10164090581' * @example '20105895410' * * @param bool $isNaturalPerson If set to false or empty, RUC starts with 20 and otherwise with 10 * * @see http://www2.sunat.gob.pe/pdt/pdtModulos/independientes/p695/TipoDoc.htm */ public static function ruc(bool $isNaturalPerson = false): string { $prefix = $isNaturalPerson ? '10' : '20'; return $prefix . static::numerify('#########'); } } PK A�)[ٞ] * * ) faker/src/Faker/Provider/es_PE/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\es_PE; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}} {{suffix}}', '{{firstNameFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}} {{lastName}} {{suffix}}', ]; protected static $firstNameMale = [ 'Aarón', 'Adrián', 'Agustín', 'Alan', 'Alejandro', 'Alex', 'Alexander', 'Alonso', 'Andrés', 'Anthony', 'Antonio', 'Axel', 'Benjamín', 'Bruno', 'Camilo', 'Carlos', 'Christian', 'Christopher', 'Cristóbal', 'Damián', 'Daniel', 'Dante', 'David', 'Diego', 'Diego Alejandro', 'Dylan', 'Eduardo', 'Elías', 'Emiliano', 'Emilio', 'Emmanuel', 'Esteban', 'Facundo', 'Felipe', 'Fernando', 'Francisco', 'Franco', 'Gabriel', 'Gael', 'Hipólito', 'Horacio', 'Hugo', 'Ian', 'Ignacio', 'Isaac', 'Ivan', 'Jacobo', 'Javier', 'Jerónimo', 'Jesús', 'Joaquín', 'Jorge', 'Joshua', 'Josué', 'José', 'Juan', 'Juan David', 'Juan Diego', 'Juan José', 'Juan Manuel', 'Juan Martín', 'Juan Pablo', 'Juan Sebastián', 'Julián', 'Kevin', 'Lautaro', 'Leonardo', 'Lorenzo', 'Lucas', 'Luciano', 'Luis', 'Manuel', 'Mario', 'Martín', 'Mateo', 'Matthew', 'Matías', 'Maximiliano', 'Miguel', 'Miguel Ángel', 'Máximo', 'Nahuel', 'Pablo', 'Pedro', 'Rafael', 'Ricardo', 'Rodrigo', 'Samuel', 'Santiago', 'Santino', 'Sebastián', 'Sergio', 'Simón', 'Thiago', 'Tomas', 'Valentino', 'Valentín', 'Vicente', 'Bautista', 'Hidalgo', 'Juan Esteban', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'Abigail', 'Abril', 'Adriana', 'Agustina', 'Alejandra', 'Alessandra', 'Alexa', 'Allison', 'Alma', 'Amanda', 'Amelia', 'Ana', 'Ana Paula', 'Ana Sofía', 'Andrea', 'Antonella', 'Antonia', 'Ariadna', 'Ariana', 'Ashley', 'Bianca', 'Camila', 'Carla', 'Carolina', 'Catalina', 'Clara', 'Constanza', 'Daniela', 'Delfina', 'Elena ', 'Elizabeth', 'Emilia', 'Emily', 'Emma', 'Fabiana', 'Florencia', 'Fátima ', 'Gabriela', 'Guadalupe', 'Irene', 'Isabel', 'Isabella', 'Isidora', 'Ivanna', 'Jazmín', 'Josefa', 'Josefina', 'Juana', 'Julia', 'Juliana', 'Julieta', 'Laura', 'Lola', 'Luana', 'Luciana', 'Lucía', 'Luna', 'Magdalena', 'Maite', 'Malena', 'Manuela', 'Mariana', 'Mariangel', 'Martina', 'María', 'María Alejandra', 'María Camila', 'María Fernanda', 'María José', 'María Paula', 'Micaela', 'Michelle', 'Miranda', 'Montserrat', 'Mía', 'Nadia', 'Natalia', 'Nicole', 'Oliva', 'Olivia', 'Ornela', 'Paula', 'Paulina', 'Rafaela', 'Rebeca', 'Regina', 'Renata', 'Romina', 'Salomé', 'Samantha', 'Sara', 'Silvana ', 'Sofía', 'Sophie', 'Valentina', 'Valeria', 'Valery ', 'Victoria', 'Violeta', 'Zoe', 'Aitana', 'Sara Sofía', 'Ximena', 'Jimena', ]; protected static $lastName = [ 'Acevedo', 'Acosta', 'Acuña', 'Aguayo', 'Águilar', 'Aguilera', 'Aguirre', 'Alanis', 'Alaniz', 'Alarcón', 'Alba', 'Alcala', 'Alcántar', 'Alcaraz', 'Alejandro', 'Alemán', 'Alfaro', 'Alicea', 'Almanza', 'Almaraz', 'Almonte', 'Alonso', 'Alonzo', 'Altamirano', 'Alva', 'Alvarado', 'Álvarez', 'Amador', 'Amaya', 'Anaya', 'Anguiano', 'Angulo', 'Aparicio', 'Apodaca', 'Aponte', 'Aragón', 'Araña', 'Aranda', 'Arce', 'Archuleta', 'Arellano', 'Arenas', 'Arevalo', 'Arguello', 'Arias', 'Armas', 'Armendáriz', 'Armenta', 'Armijo', 'Arredondo', 'Arreola', 'Arriaga', 'Arroyo', 'Arteaga', 'Atencio', 'Ávalos', 'Ávila', 'Avilés', 'Ayala', 'Baca', 'Ballesteros', 'Banda', 'Barela', 'Barragán', 'Barraza', 'Barrera', 'Barreto', 'Barrientos', 'Barrios', 'Batista', 'Becerra', 'Beltrán', 'Benavides', 'Benavídez', 'Benítez', 'Bermúdez', 'Bernal', 'Berríos', 'Bétancourt', 'Blanco', 'Bonilla', 'Borrego', 'Botello', 'Bravo', 'Briones', 'Briseño', 'Brito', 'Bueno', 'Burgos', 'Bustamante', 'Bustos', 'Caballero', 'Cabán', 'Cabrera', 'Cadena', 'Caldera', 'Calderón', 'Camacho', 'Campos', 'Canales', 'Candelaria', 'Cano', 'Cantú', 'Caraballo', 'Carbajal', 'Cardenas', 'Cardona', 'Carmona', 'Carranza', 'Carrasco', 'Carrasquillo', 'Carrera', 'Carrero', 'Carrillo', 'Carrion', 'Carvajal', 'Casanova', 'Casares', 'Casárez', 'Casas', 'Casillas', 'Castañeda', 'Castellanos', 'Castillo', 'Castro', 'Cavazos', 'Cazares', 'Ceballos', 'Cedillo', 'Ceja', 'Centeno', 'Cepeda', 'Cerda', 'Cervantes', 'Cervántez', 'Chacón', 'Chapa', 'Chavarría', 'Chávez', 'Cisneros', 'Collado', 'Collazo', 'Colón', 'Concepción', 'Contreras', 'Cordero', 'Córdova', 'Cornejo', 'Corona', 'Coronado', 'Corral', 'Corrales', 'Correa', 'Cortés', 'Cortez', 'Crespo', 'Cruz', 'Cuellar', 'Dávila', 'de Jesús', 'De La Crúz', 'De La Fuente', 'De La Rosa', 'De La Torre', 'De León', 'Delgadillo', 'Delgado', 'Del Río', 'Del Valle', 'Díaz', 'Domínguez', 'Domínquez', 'Duarte', 'Dueñas', 'Duran', 'Echevarría', 'Enríquez', 'Escalante', 'Escobar', 'Escobedo', 'Espinal', 'Espino', 'Espinosa', 'Espinoza', 'Esquibel', 'Esquivel', 'Estévez', 'Estrada', 'Fajardo', 'Farías', 'Feliciano', 'Fernández', 'Ferrer', 'Fierro', 'Figueroa', 'Flores', 'Flórez', 'Fonseca', 'Franco', 'Frías', 'Fuentes', 'Gaitán', 'Galarza', 'Galindo', 'Gallardo', 'Gallegos', 'Galván', 'Gálvez', 'Gamboa', 'Gamez', 'Gaona', 'Garay', 'García', 'Garrido', 'Garza', 'Gaytán', 'Gil', 'Girón', 'Godínez', 'Godoy', 'Gómez', 'Gonzales', 'González', 'Gracia', 'Granado', 'Granados', 'Griego', 'Grijalva', 'Guajardo', 'Guardado', 'Guerra', 'Guerrero', 'Guevara', 'Guillen', 'Gutiérrez', 'Guzmán', 'Henríquez', 'Heredia', 'Hernádez', 'Hernandes', 'Hernández', 'Herrera', 'Hidalgo', 'Hinojosa', 'Holguín', 'Huerta', 'Hurtado', 'Ibarra', 'Iglesias', 'Jaramillo', 'Jiménez', 'Juárez', 'Jurado', 'Lara', 'Laureano', 'Leal', 'Ledesma', 'Leiva', 'León', 'Leyva', 'Limón', 'Linares', 'Lira', 'Llamas', 'López', 'Lovato', 'Lozada', 'Lozano', 'Lugo', 'Luján', 'Luna', 'Macías', 'Madera', 'Madrid', 'Madrigal', 'Maldonado', 'Manzanares', 'Marín', 'Márquez', 'Marroquín', 'Martínez', 'Mata', 'Mateo', 'Matías', 'Matos', 'Maya', 'Mayorga', 'Medina', 'Medrano', 'Mejía', 'Meléndez', 'Melgar', 'Mena', 'Méndez', 'Mendoza', 'Menéndez', 'Mercado', 'Merino', 'Mesa', 'Meza', 'Miranda', 'Molina', 'Mondragón', 'Montalvo', 'Montañez', 'Montaño', 'Montenegro', 'Montero', 'Montes', 'Montez', 'Montoya', 'Mora', 'Morales', 'Moreno', 'Mota', 'Moya', 'Muñiz', 'Muñoz', 'Murillo', 'Muro', 'Nájera', 'Naranjo', 'Narváez', 'Nava', 'Navarrete', 'Navarro', 'Nazario', 'Negrete', 'Negrón', 'Nieto', 'Nieves', 'Niño', 'Noriega', 'Núñez', 'Ocampo', 'Ocasio', 'Ochoa', 'Ojeda', 'Olivares', 'Olivárez', 'Olivas', 'Olivera', 'Olivo', 'Olmos', 'Olvera', 'Ontiveros', 'Oquendo', 'Ordóñez', 'Orellana', 'Ornelas', 'Orosco', 'Orozco', 'Ortega', 'Ortiz', 'Osorio', 'Otero', 'Ozuna', 'Pacheco', 'Padilla', 'Páez', 'Palacios', 'Palomino', 'Palomo', 'Pantoja', 'Paredes', 'Parra', 'Partida', 'Patiño', 'Paz', 'Pedraza', 'Pedroza', 'Pelayo', 'Peña', 'Perales', 'Peralta', 'Perea', 'Peres', 'Pérez', 'Pichardo', 'Piña', 'Pineda', 'Pizarro', 'Polanco', 'Ponce', 'Porras', 'Portillo', 'Posada', 'Prado', 'Preciado', 'Prieto', 'Puente', 'Puga', 'Pulido', 'Quesada', 'Quezada', 'Quiñones', 'Quiñónez', 'Quintana', 'Quintanilla', 'Quintero', 'Quiroz', 'Rael', 'Ramírez', 'Ramón', 'Ramos', 'Rangel', 'Raya', 'Razo', 'Regalado', 'Rendón', 'Rentería', 'Reséndez', 'Reyes', 'Reyna', 'Reynoso', 'Rico', 'Rincón', 'Riojas', 'Ríos', 'Rivas', 'Rivera', 'Rivero', 'Robledo', 'Robles', 'Rocha', 'Rodarte', 'Rodrígez', 'Rodríguez', 'Rodríquez', 'Rojas', 'Rojo', 'Roldán', 'Rolón', 'Romero', 'Romo', 'Roque', 'Rosado', 'Rosales', 'Rosario', 'Rosas', 'Roybal', 'Rubio', 'Ruelas', 'Ruiz', 'Ruvalcaba', 'Saavedra', 'Sáenz', 'Salas', 'Salazar', 'Salcedo', 'Salcido', 'Saldaña', 'Saldivar', 'Salgado', 'Salinas', 'Samaniego', 'Sanabria', 'Sanches', 'Sánchez', 'Sandoval', 'Santacruz', 'Santana', 'Santiago', 'Santillán', 'Sarabia', 'Sauceda', 'Saucedo', 'Sedillo', 'Segovia', 'Segura', 'Sepúlveda', 'Serna', 'Serrano', 'Serrato', 'Sevilla', 'Sierra', 'Sisneros', 'Solano', 'Solís', 'Soliz', 'Solorio', 'Solorzano', 'Soria', 'Sosa', 'Sotelo', 'Soto', 'Suárez', 'Tafoya', 'Tamayo', 'Tamez', 'Tapia', 'Tejada', 'Tejeda', 'Téllez', 'Tello', 'Terán', 'Terrazas', 'Tijerina', 'Tirado', 'Toledo', 'Toro', 'Torres', 'Tórrez', 'Tovar', 'Trejo', 'Treviño', 'Trujillo', 'Ulibarri', 'Ulloa', 'Urbina', 'Ureña', 'Urías', 'Uribe', 'Urrutia', 'Vaca', 'Valadez', 'Valdés', 'Valdez', 'Valdivia', 'Valencia', 'Valentín', 'Valenzuela', 'Valladares', 'Valle', 'Vallejo', 'Valles', 'Valverde', 'Vanegas', 'Varela', 'Vargas', 'Vásquez', 'Vázquez', 'Vega', 'Vela', 'Velasco', 'Velásquez', 'Velázquez', 'Vélez', 'Véliz', 'Venegas', 'Vera', 'Verdugo', 'Verduzco', 'Vergara', 'Viera', 'Vigil', 'Villa', 'Villagómez', 'Villalobos', 'Villalpando', 'Villanueva', 'Villareal', 'Villarreal', 'Villaseñor', 'Villegas', 'Yáñez', 'Ybarra', 'Zambrano', 'Zamora', 'Zamudio', 'Zapata', 'Zaragoza', 'Zarate', 'Zavala', 'Zayas', 'Zelaya', 'Zepeda', 'Zúñiga', ]; protected static $titleMale = ['Sr.', 'Dn.', 'Dr.', 'Lic.', 'Ing.']; protected static $titleFemale = ['Sra.', 'Srta.', 'Dra.', 'Lic.', 'Ing.']; protected static $suffix = ['Hijo']; /** * @example 'Hijo' */ public static function suffix() { return static::randomElement(static::$suffix); } /** * Generate a Documento Nacional de Identidad (DNI) number * * Doesn't include a checksum, as peruvians commonly use only the first * 8 digits. * * @example '83367512' * * @see http://www2.sunat.gob.pe/pdt/pdtModulos/independientes/p695/TipoDoc.htm */ public static function dni() { return static::numerify('########'); } } PK A�)[ [ a0 a0 % faker/src/Faker/Provider/DateTime.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; class DateTime extends Base { protected static $century = ['I', 'II', 'III', 'IV', 'V', 'VI', 'VII', 'VIII', 'IX', 'X', 'XI', 'XII', 'XIII', 'XIV', 'XV', 'XVI', 'XVII', 'XVIII', 'XIX', 'XX', 'XXI']; protected static $defaultTimezone = null; /** * @param \DateTime|float|int|string $max * * @return false|int */ protected static function getMaxTimestamp($max = 'now') { if (is_numeric($max)) { return (int) $max; } if ($max instanceof \DateTime) { return $max->getTimestamp(); } return strtotime(empty($max) ? 'now' : $max); } /** * Get a timestamp between January 1, 1970, and now * * @param \DateTime|int|string $max maximum timestamp used as random end limit, default to "now" * * @return int * * @example 1061306726 */ public static function unixTime($max = 'now') { return self::numberBetween(0, static::getMaxTimestamp($max)); } /** * Get a datetime object for a date between January 1, 1970 and now * * @param \DateTime|int|string $max maximum timestamp used as random end limit, default to "now" * @param string $timezone time zone in which the date time should be set, default to DateTime::$defaultTimezone, if set, otherwise the result of `date_default_timezone_get` * * @return \DateTime * * @see http://php.net/manual/en/timezones.php * @see http://php.net/manual/en/function.date-default-timezone-get.php * * @example DateTime('2005-08-16 20:39:21') */ public static function dateTime($max = 'now', $timezone = null) { return static::setTimezone( new \DateTime('@' . static::unixTime($max)), $timezone, ); } /** * Get a datetime object for a date between January 1, 001 and now * * @param \DateTime|int|string $max maximum timestamp used as random end limit, default to "now" * @param string|null $timezone time zone in which the date time should be set, default to DateTime::$defaultTimezone, if set, otherwise the result of `date_default_timezone_get` * * @return \DateTime * * @see http://php.net/manual/en/timezones.php * @see http://php.net/manual/en/function.date-default-timezone-get.php * * @example DateTime('1265-03-22 21:15:52') */ public static function dateTimeAD($max = 'now', $timezone = null) { $min = (PHP_INT_SIZE > 4 ? -62135597361 : -PHP_INT_MAX); return static::setTimezone( new \DateTime('@' . self::numberBetween($min, static::getMaxTimestamp($max))), $timezone, ); } /** * get a date string formatted with ISO8601 * * @param \DateTime|int|string $max maximum timestamp used as random end limit, default to "now" * * @return string * * @example '2003-10-21T16:05:52+0000' */ public static function iso8601($max = 'now') { return static::date(\DateTime::ISO8601, $max); } /** * Get a date string between January 1, 1970 and now * * @param string $format * @param \DateTime|int|string $max maximum timestamp used as random end limit, default to "now" * * @return string * * @example '2008-11-27' */ public static function date($format = 'Y-m-d', $max = 'now') { return static::dateTime($max)->format($format); } /** * Get a time string (24h format by default) * * @param string $format * @param \DateTime|int|string $max maximum timestamp used as random end limit, default to "now" * * @return string * * @example '15:02:34' */ public static function time($format = 'H:i:s', $max = 'now') { return static::dateTime($max)->format($format); } /** * Get a DateTime object based on a random date between two given dates. * Accepts date strings that can be recognized by strtotime(). * * @param \DateTime|string $startDate Defaults to 30 years ago * @param \DateTime|string $endDate Defaults to "now" * @param string|null $timezone time zone in which the date time should be set, default to DateTime::$defaultTimezone, if set, otherwise the result of `date_default_timezone_get` * * @return \DateTime * * @see http://php.net/manual/en/timezones.php * @see http://php.net/manual/en/function.date-default-timezone-get.php * * @example DateTime('1999-02-02 11:42:52') */ public static function dateTimeBetween($startDate = '-30 years', $endDate = 'now', $timezone = null) { $startTimestamp = $startDate instanceof \DateTime ? $startDate->getTimestamp() : strtotime($startDate); $endTimestamp = static::getMaxTimestamp($endDate); if ($startTimestamp > $endTimestamp) { throw new \InvalidArgumentException('Start date must be anterior to end date.'); } $timestamp = self::numberBetween($startTimestamp, $endTimestamp); return static::setTimezone( new \DateTime('@' . $timestamp), $timezone, ); } /** * Get a DateTime object based on a random date between one given date and * an interval * Accepts date string that can be recognized by strtotime(). * * @param \DateTime|string $date Defaults to 30 years ago * @param string $interval Defaults to 5 days after * @param string|null $timezone time zone in which the date time should be set, default to DateTime::$defaultTimezone, if set, otherwise the result of `date_default_timezone_get` * * @return \DateTime * * @example dateTimeInInterval('1999-02-02 11:42:52', '+ 5 days') * * @see http://php.net/manual/en/timezones.php * @see http://php.net/manual/en/function.date-default-timezone-get.php */ public static function dateTimeInInterval($date = '-30 years', $interval = '+5 days', $timezone = null) { $intervalObject = \DateInterval::createFromDateString($interval); $datetime = $date instanceof \DateTime ? $date : new \DateTime($date); $otherDatetime = clone $datetime; $otherDatetime->add($intervalObject); $begin = min($datetime, $otherDatetime); $end = $datetime === $begin ? $otherDatetime : $datetime; return static::dateTimeBetween( $begin, $end, $timezone, ); } /** * Get a date time object somewhere within a century. * * @param \DateTime|int|string $max maximum timestamp used as random end limit, default to "now" * @param string|null $timezone time zone in which the date time should be set, default to DateTime::$defaultTimezone, if set, otherwise the result of `date_default_timezone_get` * * @return \DateTime */ public static function dateTimeThisCentury($max = 'now', $timezone = null) { return static::dateTimeBetween('-100 year', $max, $timezone); } /** * Get a date time object somewhere within a decade. * * @param \DateTime|int|string $max maximum timestamp used as random end limit, default to "now" * @param string|null $timezone time zone in which the date time should be set, default to DateTime::$defaultTimezone, if set, otherwise the result of `date_default_timezone_get` * * @return \DateTime */ public static function dateTimeThisDecade($max = 'now', $timezone = null) { return static::dateTimeBetween('-10 year', $max, $timezone); } /** * Get a date time object somewhere inside the current year. * * @param \DateTime|int|string $max maximum timestamp used as random end limit, default to "now" * @param string|null $timezone time zone in which the date time should be set, default to DateTime::$defaultTimezone, if set, otherwise the result of `date_default_timezone_get` * * @return \DateTime */ public static function dateTimeThisYear($max = 'now', $timezone = null) { return static::dateTimeBetween('first day of january this year', $max, $timezone); } /** * Get a date time object somewhere within a month. * * @param \DateTime|int|string $max maximum timestamp used as random end limit, default to "now" * @param string|null $timezone time zone in which the date time should be set, default to DateTime::$defaultTimezone, if set, otherwise the result of `date_default_timezone_get` * * @return \DateTime */ public static function dateTimeThisMonth($max = 'now', $timezone = null) { return static::dateTimeBetween('-1 month', $max, $timezone); } /** * Get a string containing either "am" or "pm". * * @param \DateTime|int|string $max maximum timestamp used as random end limit, default to "now" * * @return string * * @example 'am' */ public static function amPm($max = 'now') { return static::dateTime($max)->format('a'); } /** * @param \DateTime|int|string $max maximum timestamp used as random end limit, default to "now" * * @return string * * @example '22' */ public static function dayOfMonth($max = 'now') { return static::dateTime($max)->format('d'); } /** * @param \DateTime|int|string $max maximum timestamp used as random end limit, default to "now" * * @return string * * @example 'Tuesday' */ public static function dayOfWeek($max = 'now') { return static::dateTime($max)->format('l'); } /** * @param \DateTime|int|string $max maximum timestamp used as random end limit, default to "now" * * @return string * * @example '7' */ public static function month($max = 'now') { return static::dateTime($max)->format('m'); } /** * @param \DateTime|int|string $max maximum timestamp used as random end limit, default to "now" * * @return string * * @example 'September' */ public static function monthName($max = 'now') { return static::dateTime($max)->format('F'); } /** * @param \DateTime|int|string $max maximum timestamp used as random end limit, default to "now" * * @return string * * @example '1987' */ public static function year($max = 'now') { return static::dateTime($max)->format('Y'); } /** * @return string * * @example 'XVII' */ public static function century() { return static::randomElement(static::$century); } /** * @return string * * @example 'Europe/Paris' */ public static function timezone(string $countryCode = null) { if ($countryCode) { $timezones = \DateTimeZone::listIdentifiers(\DateTimeZone::PER_COUNTRY, $countryCode); } else { $timezones = \DateTimeZone::listIdentifiers(); } return static::randomElement($timezones); } /** * Internal method to set the time zone on a DateTime. * * @param string|null $timezone * * @return \DateTime */ private static function setTimezone(\DateTime $dt, $timezone) { return $dt->setTimezone(new \DateTimeZone(static::resolveTimezone($timezone))); } /** * Sets default time zone. * * @param string $timezone */ public static function setDefaultTimezone($timezone = null) { static::$defaultTimezone = $timezone; } /** * Gets default time zone. * * @return string|null */ public static function getDefaultTimezone() { return static::$defaultTimezone; } /** * @param string|null $timezone * * @return string|null */ private static function resolveTimezone($timezone) { return (null === $timezone) ? ((null === static::$defaultTimezone) ? date_default_timezone_get() : static::$defaultTimezone) : $timezone; } } PK A�)[_� � * faker/src/Faker/Provider/he_IL/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\he_IL; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Bank_Account_Number * * @param string $prefix for generating bank account number of a specific bank * @param string $countryCode ISO 3166-1 alpha-2 country code * @param int $length total length without country code and 2 check digits * * @return string */ public static function bankAccountNumber($prefix = '', $countryCode = 'IL', $length = null) { return static::iban($countryCode, $prefix, $length); } } PK A�)[?~�� . faker/src/Faker/Provider/he_IL/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\he_IL; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ '05#-#######', '0#-#######', '972-5#-#######', '972-#-########', '0#########', ]; } PK A�)[y�Mx�b �b * faker/src/Faker/Provider/he_IL/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\he_IL; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $buildingNumber = ['%', '%#', '%##']; protected static $streetSuffix = [ 'רחוב', 'שדרות', 'סמטאת', ]; protected static $postcode = ['#####', '#######']; /** * {@link} https://data.gov.il/dataset/322 */ protected static $citySuffix = [ 'אבו תלול', 'אבטין', 'אבטליון', 'אביאל', 'אביבים', 'אביגדור', 'אביחיל', 'אביטל', 'אביעזר', 'אבירים', 'אבן יהודה', 'אבן מנחם', 'אבן ספיר', 'אבן שמואל', 'אבני איתן', 'אבני חפץ', 'אבנת', 'אבשלום', 'אדורה', 'אדירים', 'אדמית', 'אדרת', 'אודים', 'אודם', 'אוהד', 'אום אל-פחם', 'אום אל-קוטוף', 'אום בטין', 'אומן', 'אומץ', 'אופקים', 'אור הגנוז', 'אור הנר', 'אור יהודה', 'אור עקיבא', 'אורה', 'אורות', 'אורטל', 'אורים', 'אורנים', 'אורנית', 'אושה', 'אזור', 'אחווה', 'אחוזם', 'אחוזת ברק', 'אחיהוד', 'אחיטוב', 'אחיסמך', 'אחיעזר', 'איבים', 'אייל', 'איילת השחר', 'אילון', 'אילות', 'אילניה', 'אילת', 'אירוס', 'איתמר', 'איתן', 'איתנים', 'אכסאל', 'אל סייד', 'אלומה', 'אלומות', 'אלון הגליל', 'אלון מורה', 'אלון שבות', 'אלוני אבא', 'אלוני הבשן', 'אלוני יצחק', 'אלונים', 'אליאב', 'אליכין', 'אלי-עד', 'אליפז', 'אליפלט', 'אליקים', 'אלישיב', 'אלישמע', 'אלמגור', 'אלמוג', 'אלעד', 'אל-עזי', 'אלעזר', 'אל-עריאן', 'אלפי מנשה', 'אלקוש', 'אלקנה', 'אל-רום', 'אמונים', 'אמירים', 'אמנון', 'אמציה', 'אניעם', 'אספר', 'אעבלין', 'אפיק', 'אפיקים', 'אפק', 'אפרת', 'ארבל', 'ארגמן', 'ארז', 'אריאל', 'ארסוף', 'אשבול', 'אשבל', 'אשדוד', 'אשחר', 'אשכולות', 'אשל הנשיא', 'אשלים', 'אשקלון', 'אשרת', 'אשתאול', 'אתגר', 'באקה אל-גרביה', 'באר אורה', 'באר גנים', 'באר טוביה', 'באר יעקב', 'באר מילכה', 'באר שבע', 'בארות יצחק', 'בארותיים', 'בארי', 'בוסתן הגליל', 'בוקעאתא', 'בורגתה', 'בחן', 'בטחה', 'ביצרון', 'ביר אל-מכסור', 'ביריה', 'בית אורן', 'בית אל', 'בית אלעזרי', 'בית אלפא', 'בית אריה', 'בית ברל', 'בית גוברין', 'בית גמליאל', 'בית דגן', 'בית הגדי', 'בית הלוי', 'בית הלל', 'בית העמק', 'בית הערבה', 'בית השיטה', 'בית זיד', 'בית זית', 'בית זרע', 'בית חורון', 'בית חירות', 'בית חלקיה', 'בית חנן', 'בית חנניה', 'בית חשמונאי', 'בית יהושע', 'בית יוסף', 'בית ינאי', 'בית יצחק-שער חפר', 'בית לחם הגלילית', 'בית מאיר', 'בית נחמיה', 'בית ניר', 'בית נקופה', 'בית עובד', 'בית עוזיאל', 'בית עזרא', 'בית עריף', 'בית צבי', 'בית קמה', 'בית קשת', 'בית רבן', 'בית רימון', 'בית שאן', 'בית שמש', 'בית שערים', 'בית שקמה', 'ביתן אהרן', 'ביתר עילית', 'בלפוריה', 'בן זכאי', 'בן עמי', 'בני ברק', 'בני דקלים', 'בני דרום', 'בני דרור', 'בני יהודה', 'בני נצרים', 'בני עטרות', 'בני עי"ש', 'בני ציון', 'בני ראם', 'בניה', 'בנימינה-גבעת עדה', 'בסמ"ה', 'בסמת טבעון', 'בענה', 'בצרה', 'בצת', 'בקוע', 'בקעות', 'בר גיורא', 'בר יוחאי', 'ברוכין', 'ברור חיל', 'ברוש', 'ברכה', 'ברכיה', 'ברעם', 'ברק', 'ברקאי', 'ברקן', 'ברקת', 'בת הדר', 'בת חן', 'בת חפר', 'בת חצור', 'בת ים', 'בת עין', 'בת שלמה', 'גאולי תימן', 'גאולים', 'גאליה', 'גבולות', 'גבים', 'גבע', 'גבע בנימין', 'גבע כרמל', 'גבעולים', 'גבעון החדשה', 'גבעות בר', 'גבעת אבני', 'גבעת אלה', 'גבעת ברנר', 'גבעת השלושה', 'גבעת זאב', 'גבעת ח"ן', 'גבעת יואב', 'גבעת יערים', 'גבעת ישעיהו', 'גבעת כ"ח', 'גבעת ניל"י', 'גבעת עוז', 'גבעת שמואל', 'גבעת שמש', 'גבעת שפירא', 'גבעתי', 'גבעתיים', 'גברעם', 'גבת', 'גדות', 'גונן', 'גורן', 'גורנות הגליל', 'גזית', 'גזר', 'גיאה', 'גיבתון', 'גיזו', 'גילון', 'גילת', 'גינוסר', 'גיניגר', 'גינתון', 'גיתה', 'גיתית', 'גלאון', 'גלגל', 'גליל ים', 'גמזו', 'גן הדרום', 'גן השומרון', 'גן חיים', 'גן יאשיה', 'גן יבנה', 'גן נר', 'גן שורק', 'גן שלמה', 'גן שמואל', 'גנות', 'גנות הדר', 'גני הדר', 'גני טל', 'גני יוחנן', 'גני מודיעין', 'גני עם', 'גני תקווה', 'געש', 'געתון', 'גפן', 'גרופית', 'גשור', 'גשר', 'גשר הזיו', 'דאלית אל-כרמל', 'דבורה', 'דבוריה', 'דבירה', 'דברת', 'דגניה א', 'דולב', 'דור', 'דורות', 'דחי', 'דייר אל-אסד', 'דייר חנא', 'דייר ראפאת', 'דימונה', 'דישון', 'דליה', 'דלתון', 'דמיידה', 'דן', 'דפנה', 'דקל', 'האון', 'הבונים', 'הגושרים', 'הדר עם', 'הוד השרון', 'הודיה', 'הודיות', 'הושעיה', 'הזורע', 'הזורעים', 'החותרים', 'היוגב', 'הילה', 'המעפיל', 'הסוללים', 'העוגן', 'הר אדר', 'הר גילה', 'הר עמשא', 'הראל', 'הרדוף', 'הרצליה', 'הררית', 'ורד יריחו', 'ורדון', 'זבדיאל', 'זוהר', 'זיקים', 'זיתן', 'זכרון יעקב', 'זכריה', 'זמר', 'זמרת', 'זנוח', 'זרועה', 'זרזיר', 'זרחיה', 'חבצלת השרון', 'חבר', 'חברון', 'חגור', 'חגי', 'חגלה', 'חדיד', 'חד-נס', 'חדרה', 'חולדה', 'חולון', 'חולית', 'חולתה', 'חוסן', 'חוסנייה', 'חופית', 'חוקוק', 'חורה', 'חורפיש', 'חורשים', 'חזון', 'חיבת ציון', 'חיננית', 'חיפה', 'חירות', 'חלוץ', 'חלמיש', 'חלץ', 'חמאם', 'חמד', 'חמדיה', 'חמדת', 'חמרה', 'חניאל', 'חניתה', 'חנתון', 'חספין', 'חפץ חיים', 'חפצי-בה', 'חצב', 'חצבה', 'חצור הגלילית', 'חצור-אשדוד', 'חצר בארותיים', 'חצרות חולדה', 'חצרות יסף', 'חצרות כ"ח', 'חצרים', 'חרב לאת', 'חרוצים', 'חריש', 'חרמש', 'חרשים', 'חשמונאים', 'טבריה', 'טובא-זנגריה', 'טורעאן', 'טייבה', 'טירה', 'טירת יהודה', 'טירת כרמל', 'טירת צבי', 'טל שחר', 'טל-אל', 'טללים', 'טלמון', 'טמרה', 'טנא', 'טפחות', 'יבול', 'יבנאל', 'יבנה', 'יגור', 'יגל', 'יד בנימין', 'יד השמונה', 'יד חנה', 'יד מרדכי', 'יד נתן', 'יד רמב"ם', 'ידידה', 'יהוד-מונוסון', 'יהל', 'יובל', 'יובלים', 'יודפת', 'יונתן', 'יושיביה', 'יזרעאל', 'יחיעם', 'יטבתה', 'יכיני', 'ינוב', 'ינון', 'יסוד המעלה', 'יסודות', 'יסעור', 'יעד', 'יעל', 'יעף', 'יערה', 'יפיע', 'יפית', 'יפעת', 'יפתח', 'יצהר', 'יציץ', 'יקום', 'יקיר', 'יקנעם עילית', 'יראון', 'ירדנה', 'ירוחם', 'ירושלים', 'ירחיב', 'ירכא', 'ירקונה', 'ישע', 'ישעי', 'ישרש', 'יתד', 'יתיר', 'כאבול', 'כברי', 'כדורי', 'כדיתה', 'כוכב השחר', 'כוכב יאיר', 'כוכב יעקב', 'כוכב מיכאל', 'כורזים', 'כחל', 'כחלה', 'כיסופים', 'כישור', 'כליל', 'כלנית', 'כמאנה', 'כמהין', 'כמון', 'כנות', 'כנף', 'כסיפה', 'כסלון', 'כסרא-סמיע', 'כפר אדומים', 'כפר אוריה', 'כפר אחים', 'כפר ביאליק', 'כפר ביל"ו', 'כפר בלום', 'כפר בן נון', 'כפר ברא', 'כפר ברוך', 'כפר גדעון', 'כפר גלים', 'כפר גליקסון', 'כפר גלעדי', 'כפר דניאל', 'כפר האורנים', 'כפר החורש', 'כפר המכבי', 'כפר הנגיד', 'כפר הנוער הדתי', 'כפר הנשיא', 'כפר הס', 'כפר הרא"ה', 'כפר הרי"ף', 'כפר ויתקין', 'כפר ורבורג', 'כפר ורדים', 'כפר זוהרים', 'כפר זיתים', 'כפר חב"ד', 'כפר חושן', 'כפר חיטים', 'כפר חיים', 'כפר חנניה', 'כפר חרוב', 'כפר טרומן', 'כפר יאסיף', 'כפר ידידיה', 'כפר יהושע', 'כפר יונה', 'כפר יחזקאל', 'כפר יעבץ', 'כפר כמא', 'כפר כנא', 'כפר מונש', 'כפר מימון', 'כפר מל"ל', 'כפר מנדא', 'כפר מנחם', 'כפר מסריק', 'כפר מצר', 'כפר מרדכי', 'כפר נטר', 'כפר סאלד', 'כפר סבא', 'כפר סילבר', 'כפר סירקין', 'כפר עבודה', 'כפר עזה', 'כפר עציון', 'כפר פינס', 'כפר קאסם', 'כפר קיש', 'כפר קרע', 'כפר ראש הנקרה', 'כפר רופין', 'כפר רות', 'כפר שמאי', 'כפר שמואל', 'כפר שמריהו', 'כפר תבור', 'כפר תפוח', 'כרי דשא', 'כרכום', 'כרם בן זמרה', 'כרם בן שמן', 'כרם מהר"ל', 'כרם שלום', 'כרמי יוסף', 'כרמי צור', 'כרמיאל', 'כרמיה', 'כרמים', 'כרמל', 'לא רשום', 'לבון', 'לביא', 'לבנים', 'להב', 'להבות הבשן', 'להבות חביבה', 'להבים', 'לוד', 'לוזית', 'לוחמי הגיטאות', 'לוטם', 'לוטן', 'לימן', 'לכיש', 'לפיד', 'לפידות', 'לקיה', 'מאור', 'מאיר שפיה', 'מבוא ביתר', 'מבוא דותן', 'מבוא חורון', 'מבוא חמה', 'מבוא מודיעים', 'מבואות ים', 'מבועים', 'מבטחים', 'מבקיעים', 'מבשרת ציון', 'מגאר', 'מגדל העמק', 'מגדל עוז', 'מגדלים', 'מגידו', 'מגל', 'מגן', 'מגן שאול', 'מגשימים', 'מדרך עוז', 'מדרשת בן גוריון', 'מדרשת רופין', 'מודיעין עילית', 'מודיעין-מכבים-רעות', 'מולדה', 'מולדת', 'מוצא עילית', 'מוקייבלה', 'מורן', 'מורשת', 'מזור', 'מזכרת בתיה', 'מזרע', 'מזרעה', 'מחולה', 'מחנה הילה', 'מחנה טלי', 'מחנה יהודית', 'מחנה יוכבד', 'מחנה יפה', 'מחנה יתיר', 'מחנה מרים', 'מחנה עדי', 'מחנה תל נוף', 'מחניים', 'מחסיה', 'מטולה', 'מטע', 'מי עמי', 'מיטב', 'מייסר', 'מיצר', 'מירב', 'מירון', 'מישר', 'מיתר', 'מכורה', 'מכחול', 'מכמורת', 'מכמנים', 'מלאה', 'מלילות', 'מלכיה', 'מלכישוע', 'מנוחה', 'מנוף', 'מנות', 'מנחמיה', 'מנרה', 'מנשית זבדה', 'מסד', 'מסדה', 'מסילות', 'מסילת ציון', 'מסלול', 'מסעדה', 'מסעודין אל-עזאזמה', 'מעברות', 'מעגלים', 'מעגן', 'מעגן מיכאל', 'מעוז חיים', 'מעון', 'מעונה', 'מעיליא', 'מעין ברוך', 'מעין צבי', 'מעלה אדומים', 'מעלה אפרים', 'מעלה גלבוע', 'מעלה גמלא', 'מעלה החמישה', 'מעלה לבונה', 'מעלה מכמש', 'מעלה עירון', 'מעלה עמוס', 'מעלה שומרון', 'מעלות-תרשיחא', 'מענית', 'מעש', 'מפלסים', 'מצדות יהודה', 'מצובה', 'מצליח', 'מצפה', 'מצפה אבי"ב', 'מצפה אילן', 'מצפה יריחו', 'מצפה נטופה', 'מצפה רמון', 'מצפה שלם', 'מצר', 'מקווה ישראל', 'מרגליות', 'מרום גולן', 'מרחב עם', 'מרכז שפירא', 'משאבי שדה', 'משגב דב', 'משגב עם', 'משהד', 'משואה', 'משואות יצחק', 'משכיות', 'משמר איילון', 'משמר דוד', 'משמר הירדן', 'משמר הנגב', 'משמר העמק', 'משמר השבעה', 'משמר השרון', 'משמרות', 'משמרת', 'משען', 'מתן', 'מתת', 'מתתיהו', 'נאות גולן', 'נאות הכיכר', 'נאות מרדכי', 'נאות סמדר', 'נאעורה', 'נבטים', 'נגבה', 'נגוהות', 'נהורה', 'נהלל', 'נהריה', 'נוב', 'נוגה', 'נווה', 'נווה אבות', 'נווה אור', 'נווה אטי"ב', 'נווה אילן', 'נווה איתן', 'נווה דניאל', 'נווה זוהר', 'נווה זיו', 'נווה חריף', 'נווה ים', 'נווה ימין', 'נווה ירק', 'נווה מבטח', 'נווה מיכאל', 'נווה שלום', 'נועם', 'נוף איילון', 'נופים', 'נופית', 'נופך', 'נוקדים', 'נורדיה', 'נורית', 'נחושה', 'נחל עוז', 'נחלה', 'נחליאל', 'נחלים', 'נחם', 'נחף', 'נחשולים', 'נחשון', 'נחשונים', 'נטועה', 'נטור', 'נטע', 'נטעים', 'נטף', 'ניין', 'ניל"י', 'ניצן', 'ניצני סיני', 'ניצני עוז', 'ניצנים', 'ניר אליהו', 'ניר בנים', 'ניר גלים', 'ניר ח"ן', 'ניר יפה', 'ניר יצחק', 'ניר ישראל', 'ניר משה', 'ניר עוז', 'ניר עם', 'ניר עציון', 'ניר עקיבא', 'ניר צבי', 'נירים', 'נירית', 'נירן', 'נס הרים', 'נס עמים', 'נס ציונה', 'נעורים', 'נעלה', 'נעמ"ה', 'נען', 'נצר חזני', 'נצר סרני', 'נצרת', 'נצרת עילית', 'נשר', 'נתיב הגדוד', 'נתיב הל"ה', 'נתיב העשרה', 'נתיב השיירה', 'נתיבות', 'נתניה', 'סאסא', 'סביון', 'סגולה', 'סולם', 'סוסיה', 'סופה', 'סלמה', 'סלעית', 'סמר', 'סנסנה', 'סעד', 'סער', 'ספיר', 'סתריה', 'עבדון', 'עברון', 'עגור', 'עדי', 'עדנים', 'עוזה', 'עוזייר', 'עולש', 'עומר', 'עופר', 'עופרה', 'עוצם', 'עזוז', 'עזר', 'עזריאל', 'עזריה', 'עזריקם', 'עטרת', 'עידן', 'עיילבון', 'עיינות', 'עילוט', 'עין איילה', 'עין אל-אסד', 'עין גב', 'עין גדי', 'עין דור', 'עין הבשור', 'עין הוד', 'עין החורש', 'עין המפרץ', 'עין הנצי"ב', 'עין העמק', 'עין השופט', 'עין השלושה', 'עין ורד', 'עין זיוון', 'עין חוד', 'עין חצבה', 'עין יהב', 'עין יעקב', 'עין כרם-בי"ס חקלאי', 'עין כרמל', 'עין מאהל', 'עין נקובא', 'עין עירון', 'עין צורים', 'עין קנייא', 'עין ראפה', 'עין שמר', 'עין שריד', 'עין תמר', 'עינת', 'עיר אובות', 'עכו', 'עלומים', 'עלי', 'עלי זהב', 'עלמה', 'עלמון', 'עמוקה', 'עמינדב', 'עמיעד', 'עמיעוז', 'עמיקם', 'עמיר', 'עמנואל', 'עמקה', 'ענב', 'עספיא', 'עפולה', 'עץ אפרים', 'עצמון שגב', 'עראבה', 'עראמשה', 'ערב אל נעים', 'ערד', 'ערוגות', 'ערערה', 'ערערה-בנגב', 'עשרת', 'עתלית', 'עתניאל', 'פארן', 'פדואל', 'פדויים', 'פדיה', 'פוריה - כפר עבודה', 'פוריה - נווה עובד', 'פוריה עילית', 'פוריידיס', 'פורת', 'פטיש', 'פלך', 'פלמחים', 'פני חבר', 'פסגות', 'פסוטה', 'פעמי תש"ז', 'פצאל', 'פקיעין חדשה', 'פרדס חנה-כרכור', 'פרדסיה', 'פרוד', 'פרזון', 'פרי גן', 'פתח תקווה', 'פתחיה', 'צאלים', 'צביה', 'צבעון', 'צובה', 'צוחר', 'צופיה', 'צופים', 'צופית', 'צופר', 'צוקי ים', 'צוקים', 'צור הדסה', 'צור יצחק', 'צור משה', 'צור נתן', 'צוריאל', 'צורית', 'ציפורי', 'צלפון', 'צנדלה', 'צפריה', 'צפרירים', 'צפת', 'צרופה', 'צרעה', 'קבוצת יבנה', 'קדומים', 'קדימה-צורן', 'קדמה', 'קדמת צבי', 'קדר', 'קדרון', 'קדרים', 'קוממיות', 'קורנית', 'קטורה', 'קיסריה', 'קלחים', 'קליה', 'קלנסווה', 'קלע', 'קציר', 'קצר א-סר', 'קצרין', 'קרית אונו', 'קרית ארבע', 'קרית אתא', 'קרית ביאליק', 'קרית גת', 'קרית טבעון', 'קרית ים', 'קרית יערים', 'קרית מוצקין', 'קרית מלאכי', 'קרית נטפים', 'קרית ענבים', 'קרית עקרון', 'קרית שלמה', 'קרית שמונה', 'קרני שומרון', 'קשת', 'ראמה', 'ראס אל-עין', 'ראס עלי', 'ראש העין', 'ראש פינה', 'ראש צורים', 'ראשון לציון', 'רבבה', 'רבדים', 'רביבים', 'רביד', 'רגבה', 'רגבים', 'רהט', 'רווחה', 'רוויה', 'רוח מדבר', 'רוחמה', 'רומאנה', 'רומת הייב', 'רועי', 'רותם', 'רחוב', 'רחובות', 'רחלים', 'ריחאניה', 'ריחן', 'ריינה', 'רימונים', 'רינתיה', 'רכסים', 'רם-און', 'רמות', 'רמות השבים', 'רמות מאיר', 'רמות מנשה', 'רמות נפתלי', 'רמלה', 'רמת גן', 'רמת דוד', 'רמת הכובש', 'רמת השופט', 'רמת השרון', 'רמת יוחנן', 'רמת ישי', 'רמת מגשימים', 'רמת צבי', 'רמת רזיאל', 'רמת רחל', 'רנן', 'רעים', 'רעננה', 'רקפת', 'רשפון', 'רשפים', 'רתמים', 'שאר ישוב', 'שבי ציון', 'שבי שומרון', 'שבלי - אום אל-גנם', 'שגב-שלום', 'שדה אילן', 'שדה אליהו', 'שדה אליעזר', 'שדה בוקר', 'שדה דוד', 'שדה ורבורג', 'שדה יואב', 'שדה יעקב', 'שדה יצחק', 'שדה משה', 'שדה נחום', 'שדה נחמיה', 'שדה ניצן', 'שדה עוזיהו', 'שדה צבי', 'שדות ים', 'שדות מיכה', 'שדי אברהם', 'שדי חמד', 'שדי תרומות', 'שדמה', 'שדמות דבורה', 'שדמות מחולה', 'שדרות', 'שואבה', 'שובה', 'שובל', 'שוהם', 'שומרה', 'שומריה', 'שוקדה', 'שורש', 'שורשים', 'שושנת העמקים', 'שזור', 'שחר', 'שחרות', 'שיבולים', 'שיטים', 'שילה', 'שילת', 'שכניה', 'שלווה', 'שלווה במדבר', 'שלוחות', 'שלומי', 'שלומית', 'שמיר', 'שמעה', 'שמרת', 'שמשית', 'שני', 'שניר', 'שעב', 'שעורים', 'שעל', 'שעלבים', 'שער אפרים', 'שער הגולן', 'שער העמקים', 'שער מנשה', 'שערי תקווה', 'שפיים', 'שפיר', 'שפר', 'שפרעם', 'שקד', 'שקף', 'שרונה', 'שריד', 'שרשרת', 'שתולה', 'שתולים', 'תאשור', 'תדהר', 'תובל', 'תומר', 'תושיה', 'תימורים', 'תירוש', 'תל אביב - יפו', 'תל יוסף', 'תל יצחק', 'תל מונד', 'תל עדשים', 'תל קציר', 'תל שבע', 'תל תאומים', 'תלם', 'תלמי אליהו', 'תלמי אלעזר', 'תלמי ביל"ו', 'תלמי יוסף', 'תלמי יחיאל', 'תלמי יפה', 'תלמים', 'תמרת', 'תנובות', 'תעוז', 'תפרח', 'תקומה', 'תקוע', 'תרום', ]; /** * {@link} https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%95%D7%A8%D7%98%D7%9C:%D7%9E%D7%93%D7%99%D7%A0%D7%95%D7%AA_%D7%94%D7%A2%D7%95%D7%9C%D7%9D/%D7%9E%D7%93%D7%99%D7%A0%D7%95%D7%AA_%D7%91%D7%9E%D7%99%D7%95%D7%A0%D7%99%D7%9D_%D7%A9%D7%95%D7%A0%D7%99%D7%9D */ protected static $country = [ 'אוגנדה', 'אוזבקיסטן', 'אוסטריה', 'אוסטרליה', 'אוקראינה', 'אורוגוואי', 'אזרבייג\'ן', 'איטליה', 'איי מרשל', 'סיישל', 'איי שלמה', 'אינדונזיה', 'איסלנד', 'איראן', 'אירלנד', 'אל סלוודור', 'אלבניה', 'אלג\'יריה', 'אנגולה', 'אנדורה', 'אנטיגואה וברבודה', 'אסטוניה', 'אפגניסטן', 'אקוודור', 'ארגנטינה', 'אריתריאה', 'ארמניה', 'ארצות הברית', 'אתיופיה', 'בהאמה', 'בהוטן', 'בוטסואנה', 'בולגריה', 'בוליביה', 'בוסניה והרצגובינה', 'בורונדי', 'בורקינה פאסו', 'בחריין', 'בלגיה', 'בליז', 'בלארוס', 'בנגלדש', 'בנין', 'ברבדוס', 'ברוניי', 'ברזיל', 'גאורגיה', 'גאנה', 'גבון', 'גואטמלה', 'גיאנה', 'ג\'יבוטי', 'גינאה', 'גינאה ביסאו', 'גיניאה המשוונית', 'גמביה', 'ג\'מייקה', 'גרמניה', 'גרנדה', 'דומיניקה', 'דנמרק', 'דרום אפריקה', 'דרום סודאן', 'האיטי', 'האמירויות הערביות המאוחדות', 'הודו', 'הולנד', 'הונגריה', 'הונדורס', 'הממלכה המאוחדת', 'וייטנאם', 'ונואטו', 'ונצואלה', 'זימבבואה', 'זמביה', 'חוף השנהב', 'טג\'יקיסטן', 'טובאלו', 'טוגו', 'טונגה', 'טורקיה', 'טורקמניסטן', 'טנזניה', 'טרינידד וטובגו', 'יוון', 'יפן', 'ירדן', 'ישראל', 'כווית', 'כף ורדה', 'לאוס', 'לבנון', 'לוב', 'לוקסמבורג', 'לטביה', 'ליבריה', 'ליטא', 'ליכטנשטיין', 'לסוטו', 'מאוריטניה', 'מאוריציוס', 'מאלי', 'מדגסקר', 'מוזמביק', 'מולדובה', 'מונגוליה', 'מונטנגרו', 'מונאקו', 'מזרח טימור', 'מיאנמר', 'מיקרונזיה', 'מלאווי', 'המלדיביים', 'מלזיה', 'מלטה', 'מצרים', 'מקדוניה', 'מקסיקו', 'מרוקו', 'נאורו', 'נורווגיה', 'ניגריה', 'ניו זילנד', 'ניז\'ר', 'ניקרגואה', 'נמיביה', 'נפאל', 'סאו טומה ופרינסיפה', 'סודאן', 'סווזילנד', 'סומליה', 'סוריה', 'סורינם', 'סיירה לאון', 'סין', 'סינגפור', 'סלובניה', 'סלובקיה', 'סמואה', 'סן מרינו', 'סנגל', 'סנט וינסנט והגרנדינים', 'סנט לוסיה', 'סנט קיטס ונוויס', 'ספרד', 'סרביה', 'סרי לנקה', 'עומאן', 'עיראק', 'ערב הסעודית', 'פולין', 'פורטוגל', 'פיג\'י', 'פיליפינים', 'פינלנד', 'פלאו', 'פנמה', 'פפואה גינאה החדשה', 'פקיסטן', 'פרגוואי', 'פרו', 'צ\'אד', 'צ\'ילה', 'צ\'כיה', 'צרפת', 'קובה', 'קולומביה', 'קומורו', 'קונגו', 'קוסטה ריקה', 'קוריאה הדרומית', 'קוריאה הצפונית', 'קזחסטן', 'קטאר', 'קירגיזסטן', 'קיריבטי', 'קמבודיה', 'קמרון', 'קנדה', 'קניה', 'קפריסין', 'קרואטיה', 'קריית הוותיקן', 'רואנדה', 'רומניה', 'רוסיה', 'הרפובליקה הדומיניקנית', 'הרפובליקה המרכז אפריקאית', 'הרפובליקה הסינית', 'שוודיה', 'שווייץ', 'תאילנד', 'תוניסיה', 'תימן', ]; protected static $cityFormats = [ '{{citySuffix}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetSuffix}} {{firstName}}', '{{streetSuffix}} {{lastName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetName}} {{buildingNumber}} ', '{{streetName}} {{buildingNumber}} {{secondaryAddress}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{city}}, {{postcode}}", ]; protected static $secondaryAddressFormats = ['דירה ##', 'קומה ##']; /** * @example 'Appt. 350' */ public static function secondaryAddress() { return static::numerify(static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats)); } } PK A�)[\ܲqx x * faker/src/Faker/Provider/he_IL/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\he_IL; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} את {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} ו{{lastName}}', ]; protected static $companySuffix = ['בע"מ', 'ובניו', 'סוכנויות', 'משווקים']; } PK A�)[Ӎ�)*o *o ) faker/src/Faker/Provider/he_IL/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\he_IL; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; /** * {@link} http://www.mamy.co.il/%D7%A9%D7%9E%D7%95%D7%AA-%D7%9C%D7%AA%D7%99%D7%A0%D7%95%D7%A7%D7%95%D7%AA */ protected static $firstNameMale = [ 'אבטו', 'אבי', 'אביאור', 'אביאל', 'אביאסף', 'אביב', 'אביגדור', 'אבידור', 'אבידן', 'אביה', 'אביהו', 'אביהוד', 'אביחי', 'אבי-חן', 'אבינועם', 'אביעד', 'אביעם', 'אביר', 'אבירז', 'אבירן', 'אבישי', 'אביתר', 'אבנר', 'אבקן', 'אברהם', 'אברון', 'אבשלום', 'אגם', 'אדיב', 'אדיר', 'אדם', 'אדר', 'אדריאן', 'אהוד', 'אהרון', 'אוהב', 'אוליאל', 'און', 'אוניל', 'אופז', 'אופיר', 'אופק', 'אור', 'אור אל', 'אוראל', 'אורון', 'אורטל', 'אורי', 'אוריאל', 'אוריאן', 'אוריה', 'אוריון', 'אורין', 'אורם', 'אורן', 'אושר', 'אושרי', 'אחי', 'אחיאסף', 'אחינועם', 'אייל', 'אייר', 'איל', 'אילאי', 'אילון', 'אילור', 'אילי', 'איליה', 'איליי', 'אילן', 'אילעי', 'אימרי', 'אירון', 'איתי', 'איתיאל', 'איתם', 'איתמר', 'איתן', 'אלאור', 'אלדד', 'אלדר', 'אלון', 'אלחי', 'אלחנן', 'אליאב', 'אליאור', 'אליאל', 'אליאסף', 'אליה', 'אליהו', 'אלי-יה', 'אל-ים', 'אליעזר', 'אליפז', 'אליקים', 'אלירז', 'אלירם', 'אלירן', 'אלישי', 'אלישע', 'אלכס', 'אלמוג', 'אלנתן', 'אלעד', 'אלקנה', 'אלרואי', 'אלרום', 'אמוץ', 'אמיר', 'אמיתי', 'אמנון', 'אמרי', 'אנדרי', 'אנוש', 'אסא', 'אסיף', 'אסף', 'אפיק', 'אפק', 'אראל', 'ארבל', 'ארגמן', 'ארד', 'ארז', 'אריאב', 'אריאל', 'אריה', 'אריק', 'ארנולד', 'ארנון', 'אשד', 'אשחר', 'אשר', 'בארי', 'בוסתן', 'בועז', 'בוריס', 'בושם', 'בזק', 'בירן', 'ביתן', 'בכור', 'בן', 'בן אור', 'בן חור', 'בן עמי', 'בן ציון', 'בן-אל', 'בני', 'בניה', 'בנימין', 'בצלאל', 'בר', 'בר חן', 'בראל', 'בר-אל', 'ברוך', 'ברוש', 'בריאל', 'ברעם', 'ברק', 'ברקן', 'בשור', 'גביש', 'גבע', 'גבעול', 'גברי', 'גבריאל', 'גברעם', 'גד', 'גדי', 'גדעון', 'גואל', 'גוב', 'גולן', 'גוני', 'גונן', 'גור', 'גוראל', 'גורי', 'גורן', 'גושן', 'גיא', 'גיבור', 'גידי', 'גיורא', 'גיל', 'גילאור', 'גילאי', 'גיל-אל', 'גילעד', 'גילעם', 'גילרון', 'גינוסר', 'גיתאי', 'גל', 'גל אור', 'גלבוע', 'גליל', 'גלעד', 'גמליאל', 'גן', 'גפן', 'גרשון', 'דב', 'דביר', 'דגול', 'דגן', 'דובב', 'דוד', 'דויד', 'דולב', 'דור', 'דוראל', 'דורון', 'דוריאן', 'דורם', 'דותן', 'דיה', 'דימה', 'דין', 'דינור', 'דיקר', 'דן', 'דן-אור', 'דנאל', 'דניאל', 'דקל', 'דקר', 'דר', 'דרור', 'דרורי', 'הדור', 'הדס', 'הדר', 'הוד', 'הודיה', 'הושע', 'הידד', 'הילל', 'הלל', 'הראל', 'הרדוף', 'הרטוב', 'הרן', 'הרצל', 'והב', 'וולטר', 'וולף', 'וולפסון', 'ויטלי', 'וילי', 'ויני', 'ויקטור', 'ולדימיר', 'ולרי', 'ורד', 'ורדי', 'ורדינון', 'ורנר', 'זאב', 'זבולון', 'זהב', 'זהר', 'זוהר', 'זיו', 'זיון', 'זך', 'זכאי', 'זכריה', 'זמיר', 'זמר', 'זמרי', 'זר', 'חביב', 'חבר', 'חברון', 'חגי', 'חובב', 'חוף', 'חורש', 'חושן', 'חזקיה', 'חי', 'חידקל', 'חייל', 'חיים', 'חמד', 'חמי', 'חן', 'חנוך', 'חנן', 'חננאל', 'חסד', 'חסון', 'חפץ', 'חץ', 'חצב', 'חרמון', 'טאי', 'טבע', 'טבעון', 'טוב', 'טוביה', 'טוהר', 'טום', 'טיראן', 'טירן', 'טל', 'טלאור', 'טלמור', 'טמיר', 'טנא', 'טרי', 'יאיר', 'יאן', 'יבין', 'יגאל', 'יגיל', 'יגל', 'ידיד', 'ידידיה', 'יהב', 'יהואש', 'יהודה', 'יהוידע', 'יהונדב', 'יהונתן', 'יהורם', 'יהושוע', 'יהושע', 'יהושפט', 'יהל', 'יהלום', 'יהלי', 'י-הלי', 'יואב', 'יואל', 'יואן', 'יואש', 'יובב', 'יובל', 'יוגב', 'יוהד', 'יוחאי', 'יוחנן', 'יוכפז', 'יולי', 'יום טוב', 'יון', 'יונדב', 'יונה', 'יונתן', 'יוסי', 'יועד', 'יורם', 'יורן', 'יותם', 'יזהר', 'יזרח', 'יחזקאל', 'יחיאל', 'יחיעם', 'ייטב', 'יכין', 'ילי', 'ים', 'ימין', 'ינאי', 'ינון', 'יניב', 'יניר', 'ינעם', 'יסעור', 'יעד', 'יעקב', 'יער', 'יפה', 'יפרח', 'יפת', 'יפתח', 'יצהל', 'יצחק', 'יקום', 'יקותיאל', 'יקיר', 'יראון', 'ירדן', 'ירוחם', 'ירום', 'ירון', 'יריב', 'ירין', 'ישאל', 'ישוב', 'ישורון', 'ישי', 'ישראל', 'יששכר', 'יתיר', 'כבוד', 'כהנא', 'כוכב', 'כורם', 'כינור', 'כליל', 'כנען', 'כפיר', 'כרם', 'כרמי', 'כרמל', 'כתר', 'לאור', 'לב', 'לבב', 'לביא', 'לבנה', 'לבנון', 'להב', 'להט', 'לו', 'לוז', 'לוטוס', 'לוטם', 'לוטן', 'לוי', 'לחן', 'לי', 'לי און', 'ליאב', 'ליאון', 'ליאור', 'ליאל', 'ליאם', 'ליאן', 'ליגיא', 'לידור', 'לי-דור', 'לידן', 'ליהוא', 'לי-חי', 'ליטל', 'ליטם', 'לי-ים', 'לי-נוי', 'ליעד', 'ליעוז', 'ליעז', 'ליעם', 'ליפז', 'ליצח', 'ליר', 'לירוי', 'לירון', 'לירועי', 'לירז', 'לירן', 'לי-שי', 'לי-תום', 'לנואל', 'לניר', 'לפיד', 'לשם', 'מאור', 'מאי', 'מאיר', 'מארק', 'מבורך', 'מגדיאל', 'מגל', 'מגן', 'מואב', 'מופת', 'מוקיר', 'מור', 'מורי', 'מוריאל', 'מורן', 'מושיע', 'מזר', 'מטע', 'מטר', 'מידד', 'מידן', 'מיכאל', 'מיכה', 'מירום', 'מירון', 'מירן', 'מישאל', 'מישב', 'מיתר', 'מכבי', 'מלאך', 'מלאכי', 'מלכיאל', 'מנור', 'מנחם', 'מנשה', 'מעגן', 'מעוז', 'מעיין', 'מעין', 'מפל', 'מצוק', 'מצליח', 'מקס', 'מקסים', 'מרגנית', 'מרדכי', 'מרום', 'מרון', 'מריאל', 'מרידור', 'מרסל', 'משאל', 'משגב', 'משה', 'משלט', 'מתיאו', 'מתן', 'מתנאל', 'מתניה', 'נאה', 'נאהב', 'נאור', 'נאות', 'נאל', 'נאמן', 'נבו', 'נבון', 'נבות', 'נבט', 'נגב', 'נדב', 'נדיב', 'נדיר', 'נדר', 'נהדר', 'נהור', 'נהוראי', 'נהורי', 'נהוריי', 'נוב', 'נובל', 'נוה', 'נוח', 'נוי', 'נועם', 'נוף', 'נופר', 'נור', 'נוראל', 'נוריאל', 'נחום', 'נחל', 'נחמיה', 'נחמן', 'נחשול', 'נחשון', 'נטע', 'ניב', 'ניל', 'ניסים', 'ניסן', 'ניצן', 'ניק', 'ניקול', 'ניקי', 'ניר', 'ניראל', 'נירן', 'נירעם', 'ניתאי', 'נמרוד', 'נס', 'נסים', 'נעים', 'נעם', 'נעמן', 'נפש', 'נפתלי', 'נצח', 'נצר', 'נר', 'נריה', 'נריעד', 'נרקיס', 'נתיב', 'נתן', 'נתנאל', 'נתניהו', 'סאני', 'סביון', 'סביר', 'סגל', 'סהר', 'סולאל', 'סומך', 'סוף', 'סופר', 'סיון', 'סילבן', 'סימנטוב', 'סיני', 'סיפן', 'סנפיר', 'סע-אל', 'סעדיה', 'סער', 'ספי', 'ספיר', 'סתו', 'סתיו', 'עברון', 'עברי', 'עגור', 'עגנון', 'עד', 'עדי', 'עדיאל', 'עדין', 'עדן', 'עובדיה', 'עודד', 'עוז', 'עוזי', 'עולם', 'עומר', 'עומרי', 'עופר', 'עופרי', 'עז', 'עזאי', 'עזי', 'עזיאל', 'עזר', 'עזרא', 'עזריה', 'עזריקם', 'עטור', 'עטיר', 'עטר', 'עיברי', 'עידו', 'עידן', 'עיטם', 'עילאי', 'עילי', 'עילם', 'עינב', 'עינן', 'עירון', 'עלז', 'עלי', 'עלם', 'עמוס', 'עמי', 'עמיאד', 'עמיאור', 'עמיאל', 'עמידור', 'עמידן', 'עמיחי', 'עמיעז', 'עמיקם', 'עמיר', 'עמית', 'עמנואל', 'עמק', 'עמרי', 'עמרם', 'ענב', 'ענבר', 'ענוג', 'ענן', 'ענר', 'עפרון', 'עפרי', 'עציון', 'עצמון', 'עקיבא', 'ערד', 'ערן', 'עשהאל', 'עתי', 'עתיד', 'פאר', 'פולג', 'פורת', 'פז', 'פזיאל', 'פלג', 'פלד', 'פלטיאל', 'פנואל', 'פנחס', 'פסח', 'פרח', 'פרי', 'פריאל', 'פרס', 'פרץ', 'צבי', 'צביאל', 'צביון', 'צביקה', 'צבעון', 'צבר', 'צדוק', 'צדף', 'צדק', 'צדקיהו', 'צהל', 'צוף', 'צוק', 'צור', 'צוראל', 'צוריאל', 'צוריה', 'צח', 'צחי', 'צחר', 'צחר', 'ציון', 'צל', 'צלאל', 'צליל', 'צמח', 'צפניה', 'צפריר', 'קדוש', 'קדם', 'קובי', 'קורן', 'קטן', 'קטרן', 'קידר', 'קים', 'קינן', 'קיסר', 'קניאל', 'קסם', 'קריב', 'קרן', 'קרני', 'קרניאל', 'קשת', 'ראובן', 'ראודור', 'ראם', 'רביב', 'רביד', 'רגב', 'רהב', 'רהט', 'רואי', 'רובי', 'רוה', 'רוזן', 'רוי', 'רום', 'רון', 'רונאל', 'רוני', 'רונן', 'רועי', 'רותם', 'רז', 'רזי', 'רזיאל', 'רחביה', 'רחמיאל', 'רחמים', 'ריחן', 'רימון', 'רלי', 'רם', 'רמון', 'רמז', 'רמי', 'רמיאל', 'רן', 'רנאל', 'רנלי', 'רנן', 'רע', 'רעם', 'רענן', 'רפאל', 'רצון', 'רשף', 'רתם', 'שאול', 'שאלתיאל', 'שאר ישוב', 'שבח', 'שביב', 'שביט', 'שבת', 'שבתאי', 'שגב', 'שגיא', 'שגיב', 'שדמון', 'שהם', 'שובל', 'שוהם', 'שון', 'שוני', 'שוע', 'שוקי', 'שור', 'שושן', 'שחם', 'שחף', 'שחק', 'שחר', 'שי', 'שי-אל', 'שילה', 'שילו', 'שי-לי', 'שיר', 'שירון', 'שירן', 'שלו', 'שלום', 'שלומי', 'שלומי', 'שליו', 'שלמה', 'שלמון', 'שלמי', 'שם', 'שמגר', 'שמואל', 'שמחה', 'שמחון', 'שם-טוב', 'שמיר', 'שמעון', 'שמר', 'שמרון', 'שמריהו', 'שמרעם', 'שמש', 'שמשון', 'שנהב', 'שנהר', 'שני', 'שניאור', 'שניר', 'שפי', 'שפיר', 'שפע', 'שפריר', 'שקד', 'שר', 'שר- אל', 'שראל', 'שרון', 'שריג', 'שריד', 'ששון', 'תאי', 'תאיר', 'תבור', 'תבל', 'תדהר', 'תדמור', 'תו', 'תובל', 'תום', 'תומר', 'תור', 'תורן', 'תימור', 'תירוש', 'תכלת', 'תלם', 'תמוז', 'תמיר', ]; protected static $firstNameFemale = [ 'אבוקה', 'אביאלה', 'אביב', 'אביבה', 'אביבית', 'אביגיל', 'אביגל', 'אביה', 'אביחיל', 'אביטל', 'אבישג', 'אגם', 'אדוה', 'אדל', 'אדלה', 'אדמונית', 'אדמית', 'אדר', 'אדרת', 'אהבה', 'אהובה', 'אהרונה', 'אודיה', 'אודית', 'אודליה', 'אוולין', 'אולגה', 'אופיר', 'אופירה', 'אופל', 'אופק', 'אור', 'אוראל', 'אור-אל', 'אורה', 'אור-חן', 'אורטל', 'אורי', 'אוריאלה', 'אוריאן', 'אוריאנה', 'אוריה', 'אוריין', 'אור-ים', 'אורין', 'אורית', 'אור-לב', 'אורלי', 'אורליה', 'אורליז', 'אורנה', 'אורנית', 'אורפז', 'אושר', 'אושרי', 'אושרית', 'אושרת', 'אחינועם', 'איב', 'איבון', 'איה', 'איזבל', 'אייר', 'אילה', 'אילונה', 'איליי', 'אילנה', 'אילנית', 'אילת', 'אילת', 'השחר', 'אילת', 'חן', 'אינה', 'אינסה', 'אירה', 'איריס', 'אירית', 'איתי', 'אלדר', 'אלה', 'אלונה', 'אליאור', 'אליאל', 'אליאן', 'אליאנה', 'אליה', 'אלילה', 'אל-ים', 'אלין', 'אלינוי', 'אליס', 'אליענה', 'אלירז', 'אלישבע', 'אלמה', 'אלמוג', 'אלנה', 'אלני', 'אמה', 'אמונה', 'אמור', 'אמי', 'אמילי', 'אמירה', 'אמנדה', 'אמת', 'אן', 'אנאל', 'אנה', 'אנט', 'אניס', 'אנני', 'אנסטסיה', 'אנפה', 'אסנת', 'אסתר', 'אפק', 'אפקה', 'אפריל', 'אפרת', 'אצילה', 'אראל', 'אראלה', 'ארבל', 'ארזה', 'ארזית', 'אריאל', 'אריאלה', 'אריאן', 'אריאנה', 'ארין', 'אריקה', 'ארנה', 'אשדה', 'אשחר', 'אשכר', 'אשמרת', 'אשרה', 'אשרית', 'אשרת', 'אתל', 'בארית', 'בדולח', 'בהירה', 'בונה', 'בינה', 'בינת', 'בירנית', 'בכורה', 'בל', 'בלה', 'בלהה', 'בקי', 'בר', 'ברוכה', 'ברוריה', 'ברית', 'ברכה', 'ברקאית', 'ברקנית', 'ברקת', 'בשורה', 'בשמת', 'בת', 'בת-אור', 'בת-אל', 'בת-גל', 'בת-גלים', 'בת-חיל', 'בת-חן', 'בתיה', 'בת-לי', 'בת-לי', 'בת-ציון', 'בת-שבע', 'בת-שחר', 'בת-שיר', 'גאולה', 'גאולית', 'גאות', 'גאיה', 'גאליה', 'גבית', 'גבריאלה', 'גדעונה', 'גוני', 'גורה', 'גורית', 'גזית', 'גיא', 'גיה', 'גיטל', 'גיל', 'גילה', 'גילי', 'גילית', 'גילת', 'גינה', 'גינת', 'גיתית', 'גל', 'גל', 'אור', 'גלאור', 'גל-אור', 'גלי', 'גליה', 'גלילה', 'גליליה', 'גלית', 'גן', 'גניה', 'גנית', 'גפן', 'גפנה', 'גפנית', 'גרנית', 'דבורה', 'דבורית', 'דבי', 'דביר', 'דברת', 'דבש', 'דגניה', 'דגנית', 'דוגית', 'דודאית', 'דולי', 'דומי', 'דונה', 'דור', 'דורה', 'דורונה', 'דוריאל', 'דוריה', 'דורין', 'דורינה', 'דורית', 'דורלי', 'דיאה', 'דיאנה', 'דיה', 'דין', 'דין', 'דין', 'דינה', 'דינור', 'דיצה', 'דיתה', 'דלית', 'דנה', 'דנה', 'דניאל', 'דניאלה', 'דניה', 'דנית', 'דעת', 'דפנה', 'דפנית', 'דקל', 'דקלה', 'דר', 'דרורה', 'דרורית', 'דרורלי', 'דריה', 'דרלי', 'דתיה', 'הגר', 'הגרה', 'הדי', 'הדיה', 'הדס', 'הדסה', 'הדר', 'הדרה', 'הדרית', 'הודי', 'הודיה', 'הולי', 'הונית', 'היא-לי', 'היילי', 'הילה', 'הילי', 'הינומה', 'הלה', 'הלי', 'הלית', 'הלל', 'הללה', 'הללי', 'הלן', 'הלנה', 'המיה', 'הני', 'הניה', 'הראל', 'הראלה', 'הרדוף', 'הררית', 'ויטה', 'ויק', 'ויקטוריה', 'ורד', 'ורדב', 'ורדה', 'ורדיאלה', 'ורדינה', 'ורדית', 'ורוניקה', 'זאבה', 'זהבה', 'זהבית', 'זהובה', 'זהורית', 'זהר', 'זהרה', 'זהרירה', 'זו', 'לי', 'זואי', 'זוהר', 'זוהרית', 'זוהרת', 'זויה', 'זיו', 'זיוה', 'זיוונית', 'זיוית', 'זילפה', 'זיקה', 'זכה', 'זכות', 'זמירה', 'זמר', 'זמרה', 'זמרית', 'זמרת', 'זעירה', 'זרעית', 'חביבה', 'חבצלת', 'חגית', 'חדוה', 'חוה', 'חופית', 'חושן', 'חיבה', 'חידה', 'חיה', 'חיותה', 'חיננית', 'חלום', 'חלומית', 'חלי', 'חמדה', 'חמדת', 'חמוטל', 'חן', 'חנה', 'חני', 'חנית', 'חניתה', 'חן-לי', 'חסיה', 'חפצי-בה', 'חצבה', 'חרות', 'טאי', 'טארה', 'טהורה', 'טהר', 'טובה', 'טובית', 'טוהר', 'טופז', 'טימור', 'טינה', 'טירה', 'טירנה', 'טל', 'טל', 'חן', 'טלאור', 'טל-אור', 'טל-חן', 'טלי', 'טליה', 'טלילה', 'טליתה', 'טללית', 'טל-שחר', 'טמירה', 'טנא', 'טניה', 'יאה', 'יאירה', 'יגאלה', 'ידידה', 'יהב', 'יהבה', 'יהודית', 'יהל', 'יהלה', 'יהלום', 'יהלי', 'יואלה', 'יובל', 'יודפת', 'יוטבתה', 'יוכבד', 'יולי', 'יוליה', 'יונה', 'יונינה', 'יונית', 'יונת', 'יוספה', 'יופית', 'יחידה', 'יטבת', 'ילי', 'יליאל', 'ים', 'ימימה', 'ימית', 'ינאית', 'יסכה', 'יסמין', 'יעל', 'יעלה', 'יעלית', 'יעלת-חן', 'יער', 'יערה', 'יערית', 'יפה', 'יפית', 'יפעת', 'יקירה', 'ירדן', 'ירדנה', 'ירונה', 'ירין', 'כדיה', 'כדית', 'כוכב', 'כוכבה', 'כוכבית', 'כוכי', 'כינרת', 'כליל', 'כלילה', 'כלנית', 'כמהה', 'כנרת', 'כספית', 'כפיר', 'כרם', 'כרמה', 'כרמי', 'כרמיאל', 'כרמיה', 'כרמית', 'כרמל', 'כרמלה', 'כתר', 'לאה', 'לב', 'לבי', 'לביאה', 'לבנה', 'לבנת', 'לוטם', 'לוטן', 'לולה', 'לולית', 'לוריאן', 'לורין', 'לורן', 'לחן', 'לטיפה', 'לי', 'לי', 'חן', 'ליאב', 'ליאה', 'ליאונור', 'ליאור', 'ליאורה', 'ליאל', 'לי-אל', 'ליאם', 'ליאן', 'ליאת', 'ליבה', 'ליבי', 'לי-בר', 'ליגל', 'לידור', 'ליה', 'ליהי', 'ליהי', 'ליהיא', 'ליז', 'לי-זר', 'לי-חן', 'ליטל', 'לי-ים', 'לילי', 'לילך', 'לין', 'לינדה', 'לינה', 'לינוי', 'לינור', 'ליפז', 'ליר', 'לירון', 'לירז', 'לירי', 'לי-שי', 'לנה', 'לשם', 'מאור', 'מאורי', 'מאי', 'מאיה', 'מאיה', 'מאירה', 'מארי', 'מבורכת', 'מדינה', 'מהות', 'מולדת', 'מוניק', 'מור', 'מוראל', 'מורג', 'מוריאל', 'מוריה', 'מורין', 'מורל', 'מורן', 'מושית', 'מזל', 'מטר', 'מיא', 'מיאל', 'מיה', 'מיטב', 'מיטל', 'מי-טל', 'מיכאל', 'מיכאלה', 'מיכל', 'מילי', 'מילכה', 'מילנה', 'מימי', 'מיקה', 'מירב', 'מירה', 'מירי', 'מירית', 'מירן', 'מישל', 'מיתר', 'מלאני', 'מלורי', 'מלכה', 'מלכי', 'מנוחה', 'מנור', 'מנורה', 'מנרה', 'מסדה', 'מעיין', 'מעין', 'מענית', 'מצדה', 'מקסימה', 'מרב', 'מרגלית', 'מרגנית', 'מרוה', 'מרי', 'מריאור', 'מריאן', 'מריאנה', 'משאלה', 'משי', 'משכית', 'מתוקה', 'מתנה', 'נאדיה', 'נאה', 'נאהב', 'נאוה', 'נאוית', 'נאוית', 'נאור', 'נאורה', 'נאות', 'נאיה', 'נאמנה', 'נב', 'נבונה', 'נגבה', 'נגה', 'נגוהה', 'נגינה', 'נדיבה', 'נדין', 'נדירה', 'נהדרת', 'נהורה', 'נהירה', 'נוב', 'נוגה', 'נוגת', 'נוה', 'נוהא', 'נוהר', 'נוי', 'נויה', 'נוית', 'נועה', 'נועם', 'נופיה', 'נופית', 'נופר', 'נור', 'נורה', 'נוריה', 'נורית', 'נחל', 'נחמה', 'נחת', 'נטיעה', 'נטלי', 'נטליה', 'נטע', 'נטע-לי', 'ניבה', 'ניבי', 'ניה', 'נילי', 'נילית', 'ניסן', 'ניצה', 'ניצן', 'ניצנה', 'ניצנית', 'ניקול', 'ניקול', 'ניראל', 'נירה', 'נירי', 'נירית', 'נסיה', 'נסיכה', 'נעה', 'נעימה', 'נעם', 'נעמה', 'נעמי', 'נעמית', 'נערה', 'נפאל', 'נצחונה', 'נצחיה', 'נקטר', 'נרדה', 'נרדית', 'נרה', 'נריה', 'נרקיס', 'נתיב', 'נתיבה', 'נתנאלה', 'נתניה', 'סאלי', 'סביון', 'סביונה', 'סברינה', 'סגולה', 'סגליה', 'סגלית', 'סהר', 'סוזי', 'סוזן', 'סול', 'סופה', 'סופי', 'סופיה', 'סחלב', 'סי', 'סיאל', 'סיגל', 'סיגלית', 'סיוון', 'סיון', 'סילבי', 'סימה', 'סימונה', 'סיני', 'סינתיה', 'סיתוונית', 'סלין', 'סלעית', 'סמדר', 'סנאית', 'סנדי', 'סנדרה', 'סנונית', 'ספיר', 'ספירית', 'סתו', 'סתוונית', 'סתיו', 'עבדת', 'עברונה', 'עבריה', 'עדה', 'עדי', 'עדיאלה', 'עדיה', 'עדילי', 'עדין', 'עדינה', 'עדית', 'עדן', 'עדנה', 'עובדה', 'עודדה', 'עוזיאלה', 'עוזית', 'עומר', 'עונג', 'עופרי', 'עורית', 'עטרה', 'עטרת', 'עיבל', 'עידית', 'עידן', 'עידנית', 'עילי', 'עילית', 'עינב', 'עינה', 'עינת', 'עירית', 'עלוה', 'עלומה', 'עליה', 'עליזה', 'עלית', 'עלמה', 'עמיה', 'עמירה', 'עמית', 'עמיתה', 'עמל', 'עמלה', 'עמליה', 'עמנואלה', 'עמר', 'עמרית', 'ענאל', 'ענב', 'ענבה', 'ענבל', 'ענבר', 'ענג', 'ענגה', 'ענוה', 'ענולה', 'ענפה', 'ענת', 'עפרה', 'עפרת', 'עציונה', 'עצמאות', 'עצמה', 'ערבה', 'ערגה', 'ערה', 'עשירה', 'עתידה', 'עתליה', 'עתלית', 'עתרה', 'עתרת', 'פאולה', 'פאני', 'פאר', 'פארה', 'פאר-לי', 'פדויה', 'פדות', 'פולה', 'פולי', 'פועה', 'פורז', 'פורחת', 'פוריה', 'פורת', 'פז', 'פזית', 'פיוט', 'פלא', 'פלאית', 'פלג', 'פלד', 'פליאה', 'פניה', 'פנינה', 'פנינית', 'פסיה', 'פרח', 'פרחיה', 'פרחית', 'פרי', 'מור', 'פריאור', 'פריאל', 'פריאלה', 'פרילי', 'פרימור', 'פשוש', 'צאלה', 'צביאלה', 'צביה', 'צדף', 'צדפית', 'צדק', 'צדקה', 'צהלה', 'צוף', 'צופיה', 'צופית', 'צוקית', 'צוריה', 'צוריה', 'צורית', 'צחה', 'צחורה', 'צחית', 'ציונה', 'צילה', 'צילה', 'צילי', 'צינה', 'ציפורן', 'צלחה', 'צליל', 'צלילה', 'צלילית', 'צמרת', 'צעירה', 'צפורה', 'צפי', 'צפיה', 'צפירה', 'צפנת', 'צפרה', 'צפרירה', 'צפרירית', 'צרויה', 'קארין', 'קארינה', 'קארן', 'קדיה', 'קדם', 'קדמה', 'קולט', 'קולית', 'קוראל', 'קורין', 'קורל', 'קורלי', 'קורנת', 'קטורה', 'קטי', 'קטיאנה', 'קטיה', 'קטיפה', 'קטרינה', 'קידה', 'קים', 'קיסריה', 'קלודיה', 'קלי', 'קליה', 'קלילה', 'קלרה', 'קמה', 'קמי', 'קנרית', 'קסם', 'קרול', 'קרולין', 'קרין', 'קרינה', 'קרן', 'קרן-אור', 'קרני', 'קרניאלה', 'קרנינה', 'קרנית', 'קרת', 'קשת', 'ראובנה', 'ראובת', 'ראומה', 'ראות', 'ראשונה', 'רבבה', 'רביבה', 'רביד', 'רביה', 'רבקה', 'רגבה', 'רדיד', 'רוז', 'רוחמה', 'רויה', 'רויטל', 'רוית', 'רומי', 'רומיה', 'רומית', 'רוממה', 'רון', 'רונה', 'רונה', 'לי', 'רוני', 'רוניה', 'רונית', 'רונלי', 'רוננה', 'רות', 'רותם', 'רז', 'רזיאלה', 'רזיה', 'רזלי', 'רחל', 'רחלה', 'ריבה', 'ריבי', 'ריטה', 'רים', 'רימון', 'רינה', 'רינת', 'רינתיה', 'ריף', 'רמה', 'רמונה', 'רמות', 'רמיה', 'רמית', 'רני', 'רנית', 'רנן', 'רננה', 'רננית', 'רעות', 'רעות', 'רעיה', 'רעננה', 'רעננית', 'רפאלה', 'רקמה', 'רקפת', 'רתם', 'שאולה', 'שאנל', 'שאנלי', 'שבי-אל', 'שביט', 'שבלת', 'שגית', 'שדמה', 'שדמית', 'שהם', 'שובל', 'שוהם', 'שולה', 'שולמית', 'שומרה', 'שונטל', 'שונית', 'שוש', 'שושנה', 'שחף', 'שחר', 'שחרית', 'שי', 'שיאונה', 'שיאן', 'שיבולת', 'שיטה', 'שיטל', 'שילה', 'שילי', 'שי-לי', 'שילת', 'שיר', 'שיראור', 'שיראל', 'שירה', 'שירז', 'שירטל', 'שירי', 'שירין', 'שירית', 'שירלי', 'שירן', 'שירפז', 'של-אל', 'שלהבת', 'שלוה', 'שלווה', 'שלומית', 'שלי', 'שליו', 'שמחה', 'שמיים', 'שמרית', 'שמרת', 'שנהב', 'שני', 'שניר', 'שנית', 'שפי', 'שפירה', 'שפרה', 'שפרירה', 'שקד', 'שקמה', 'שקמונה', 'שרה', 'שרון', 'שרון', 'שרונה', 'שרי', 'שרית', 'תאיר', 'תאנה', 'תבונה', 'תבל', 'תגיל', 'תגית', 'תדהר', 'תהילה', 'תהל', 'תו', 'תואם', 'תואר', 'תובל', 'תום', 'תומר', 'תור', 'תורה', 'תושיה', 'תות', 'תחיה', 'תימור', 'תימורה', 'תימנע', 'תיקי', 'תירוש', 'תכלת', 'תלמלה', 'תמוז', 'תמי', 'תמימה', 'תמירה', 'תמנה', 'תמנע', 'תמר', 'תמרה', 'תנאל', 'תניה', 'תפארה', 'תפילה', 'תפרח', 'תקוה', 'תקומה', 'תרז', 'תרזה', 'תרצה', 'תרשישה', 'תשובה', 'תשורה', ]; /** * {@link} http://toladot.blogspot.co.il/p/blog-page_28.html */ protected static $lastName = [ 'אויערבך', 'אולמן', 'אונגרישר', 'אונטרמן', 'אופנהיים', 'אזולאי', 'אטינגר', 'איגר', 'איגרא', 'אידלשטיין', 'אייבשיץ', 'אייגש', 'איידלש', 'אייזנשטאט', 'אייכנשטיין', 'איסרליש', 'אלטשולר', 'אלישיב', 'אפשטיין', 'אשכנזי', 'בידרמן', 'בינדיגר', 'ברדוגו', 'ברודא', 'ברוידא', 'ברזובסקי', 'ברלין', 'ברנדיס', 'ברנדסדורפר', 'גוראריה', 'גורדון', 'גינצבורג', 'גרודזנסקי', 'גרוזובסקי', 'גרוסברד', 'גריינמן', 'גשטטנר', 'דון', 'יחיא', 'דושינסקי', 'דיסקין', 'דרמברדיגר', 'הוטנר', 'הורוביץ', 'הילדסהיים', 'הינדס', 'הלברשטם', 'הלפרין', 'הלר', 'העשל', 'וינברג', 'ויסבלום', 'זוננפלד', 'זק', 'טברסקי', 'טייטלבוים', 'טייכטל', 'טרויב', 'טרופ', 'ידלר', 'יונגרייז', 'יפה', 'כץ', 'כהן', 'לוברבוים', 'לוריא', 'ליפקין', 'ליפשיץ', 'לנדא', 'מייזליש', 'מירלש', 'מירקש', 'מישקובסקי', 'מלצר', 'מרגליות', 'משאש', 'סולובייציק', 'סורוצקין', 'סירקיש', 'סלנט', 'ספרין', 'סרנא', 'פאדווא', 'פינס', 'קאליפארי', 'קוליץ', 'קוק', 'קנייבסקי', 'קצנלבוגן', 'קרליבך', 'רבינוביץ', 'רבקש', 'רובין', 'רוטשילד', 'רוקח', 'רפופורט', 'שטראשון', 'שך', 'שמלקיש', 'שפירא', 'תאומים', ]; protected static $titleMale = ['מר.', 'ד"ר', 'פרופ']; protected static $titleFemale = ['גב.', 'ד"ר', 'פרופ']; } PK A�)[�|�� � + faker/src/Faker/Provider/ko_KR/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ko_KR; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $userNameFormats = [ '{{lastNameAscii}}.{{firstNameAscii}}', '{{firstNameAscii}}.{{lastNameAscii}}', '{{firstNameAscii}}##', '?{{lastNameAscii}}', ]; protected static $safeEmailTld = [ 'com', 'kr', 'me', 'net', 'org', ]; protected static $tld = [ 'biz', 'com', 'info', 'kr', 'net', 'org', ]; /** * {@link} http://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%8C%80%ED%95%9C%EB%AF%BC%EA%B5%AD%EC%9D%98_%EC%9D%B8%EA%B5%AC%EC%88%9C_%EC%84%B1%EC%94%A8_%EB%AA%A9%EB%A1%9D */ protected static $lastNameAscii = [ 'ahn', 'bae', 'baek', 'chang', 'cheon', 'cho', 'choi', 'chung', 'gang', 'go', 'gwak', 'gwon', 'ha', 'han', 'heo', 'hong', 'hwang', 'jang', 'jeon', 'jo', 'jung', 'kang', 'kim', 'ko', 'kwak', 'kwon', 'lee', 'lim', 'moon', 'nam', 'no', 'oh', 'park', 'ryu', 'seo', 'shim', 'shin', 'son', 'song', 'yang', 'yoon', 'yu', ]; /** * {@link} http://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%95%9C%EA%B5%AD%EC%9D%98_%EC%84%B1%EC%94%A8%EC%99%80_%EC%9D%B4%EB%A6%84#.EC.8B.9C.EB.8C.80.EB.B3.84_.EA.B0.80.EC.9E.A5_.ED.9D.94.ED.95.9C_.EC.9D.B4.EB.A6.84_10.EC.84.A0.28.E9.81.B8.29 */ protected static $firstNameAscii = [ 'areum', 'arin', 'banhee', 'bom', 'bomi', 'bomin', 'boram', 'byungcheol', 'byungho', 'chaehyun', 'chaewon', 'changyoung', 'daesoo', 'daesun', 'dayoung', 'dohyunn', 'dongha', 'donghyun', 'donghyun', 'dongyoon', 'doyoon', 'doyoun', 'eunae', 'eunhee', 'eunhye', 'eunhyoung', 'eunji', 'eunjin', 'eunju', 'eunjung', 'eunkyoung', 'eunmi', 'eunsang', 'eunseo', 'eunsung', 'eunteck', 'eunyoung', 'gangeun', 'ganghee', 'garam', 'geongeun', 'gunho', 'gunwoo', 'haeun', 'hana', 'hanna', 'hayun', 'heekyoung', 'heewon', 'hojin', 'homin', 'hongsun', 'hyejin', 'hyemin', 'hyena', 'hyerim', 'hyesuk', 'hyesun', 'hyeyoun', 'hyoil', 'hyojin', 'hyounjung', 'hyuksang', 'hyungcheol', 'hyungmin', 'hyunji', 'hyunjong', 'hyunjoo', 'hyunjun', 'hyunkyu', 'hyunwoo', 'hyunyoung', 'ingyu', 'inhwa', 'jaecheo', 'jaeho', 'jaehun', 'jaehyuk', 'jaehyun', 'jaeyeon', 'jaeyun', 'jia', 'jieun', 'jihee', 'jihoo', 'jihoon', 'jihye', 'jihyeon', 'jimin', 'jina', 'jinhee', 'jinho', 'jinsoo', 'jinwoo', 'jisuk', 'jisun', 'jiwon', 'jiwoo', 'jiye', 'jiyeon', 'jiyoung', 'jonghun', 'jongju', 'jongsoo', 'jughyung', 'juhee', 'jumi', 'jumyoung', 'jun', 'junbum', 'jungeun', 'jungho', 'junghun', 'junghwa', 'jungmin', 'jungnam', 'jungran', 'jungshik', 'jungsoo', 'jungsoo', 'jungwoong', 'junho', 'junhyuk', 'junhyung', 'junseo', 'junyoung', 'juwon', 'juyeon', 'kisoo', 'kiyun', 'kubum', 'kwangsoo', 'kyungchoon', 'kyunghwan', 'kyungjoo', 'kyungseok', 'kyungsoo', 'kyusan', 'mijung', 'mikyoung', 'mina', 'mincheol', 'minhee', 'minhwan', 'minhyoung', 'minjae', 'minji', 'minjun', 'minseo', 'minseok', 'minsoo', 'minsung', 'mira', 'miran', 'miyoung', 'moonchang', 'moonyong', 'myungho', 'myungshik', 'naeun', 'nahyoung', 'namho', 'namsoo', 'naree', 'naroo', 'nayun', 'nuree', 'saemi', 'sangah', 'sangcheol', 'sangho', 'sanghun', 'sanghyun', 'sangjun', 'sangmyoung', 'sangsoo', 'sangsun', 'sangwoo', 'sangwook', 'seoho', 'seohyeon', 'seojun', 'seoyeon', 'seoyoung', 'seoyun', 'seulki', 'seungho', 'seunghyun', 'seungmin', 'sewon', 'sieun', 'sinae', 'siwoo', 'sojung', 'somin', 'soyoun', 'soyoung', 'subin', 'sujin', 'sujung', 'sumin', 'sungeun', 'sunggon', 'sungho', 'sunghun', 'sunghyun', 'sungjin', 'sungmi', 'sungmin', 'sungmin', 'sungryung', 'sungsoo', 'sunhang', 'sunho', 'sunjung', 'sunwoo', 'sunyoung', 'sunyup', 'suran', 'suwon', 'suwon', 'suyoun', 'taehee', 'taeho', 'taehyun', 'wonhee', 'wonjin', 'wonjun', 'woojin', 'yeji', 'yejin', 'yejun', 'yeojin', 'yeon', 'yewon', 'youngcheol', 'younggil', 'youngha', 'youngho', 'younghun', 'younghwa', 'youngil', 'youngjin', 'youngjin', 'youngshik', 'youngsoo', 'youngtae', 'youngwhan', 'youngwhan', 'younhee', 'younsun', 'yujin', 'yujung', 'yunkyoung', 'yunmi', 'yunseo', 'yunyoung', 'yuri', ]; public static function lastNameAscii() { return static::randomElement(static::$lastNameAscii); } public static function firstNameAscii() { return static::randomElement(static::$firstNameAscii); } /** * @example 'gunwoo.gang' */ public function userName() { $format = static::randomElement(static::$userNameFormats); return static::bothify($this->generator->parse($format)); } /** * @example 'kim.kr' */ public function domainName() { return static::randomElement(static::$lastNameAscii) . '.' . $this->tld(); } } PK A�)[N�x� . faker/src/Faker/Provider/ko_KR/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ko_KR; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { //reference : https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%8C%80%ED%95%9C%EB%AF%BC%EA%B5%AD%EC%9D%98_%EC%A0%84%ED%99%94%EB%B2%88%ED%98%B8_%EC%B2%B4%EA%B3%84 protected static $formats = [ //local area phone format '070-####-####', '02-####-####', '03#-####-####', '04#-####-####', '05#-####-####', '06#-####-####', //cell phone format '010-####-####', //others: Intelligent Network(기간통신사업자) '15##-####', '16##-####', '18##-####', ]; public function localAreaPhoneNumber() { $format = self::randomElement(array_slice(static::$formats, 0, 6)); return self::numerify($this->generator->parse($format)); } public function cellPhoneNumber() { $format = self::randomElement(array_slice(static::$formats, 6, 1)); return self::numerify($this->generator->parse($format)); } } PK A�)[.��� � * faker/src/Faker/Provider/ko_KR/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ko_KR; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $postcode = ['#####']; protected static $buildingNumber = ['%###', '%##']; protected static $metropolitanCity = [ '서울특별시', '부산광역시', '대구광역시', '인천광역시', '광주광역시', '대전광역시', '울산광역시', ]; protected static $province = [ '경기도', '강원도', '충청북도', '충청남도', '전라북도', '전라남도', '경상북도', '경상남도', '제주특별자치도', ]; protected static $city = [ '파주시', '수원시', '수원시 권선구', '수원시 팔달구', '수원시 영통구', '성남시', '성남시 수정구', '성남시 중원구', '화성시', '성남시 분당구', '안양시', '안양시 만안구', '안양시 동안구', '부천시', '부천시 원미구', '부천시 소사구', '부천시 오정구', '광명시', '평택시', '이천시', '동두천시', '안산시', '안산시 상록구', '안산시 단원구', '안성시', '고양시', '고양시 덕양구', '고양시 일산동구', '고양시 일산서구', '과천시', '구리시', '남양주시', '오산시', '시흥시', '군포시', '의왕시', '하남시', '김포시', '용인시', '용인시 처인구', '용인시 기흥구', '용인시 수지구', '연천군', '가평군', '양평군', '광주시', '포천시', '양주시', '수원시 장안구', '의정부시', '여주시', ]; protected static $borough = [ '종로구', '중구', '용산구', '성동구', '광진구', '동대문구', '중랑구', '성북구', '강북구', '도봉구', '노원구', '은평구', '서대문구', '마포구', '양천구', '강서구', '구로구', '금천구', '영등포구', '동작구', '관악구', '서초구', '강남구', '송파구', '강동구', '동구', '서구', '남구', '북구', '중구', ]; protected static $streetName = [ '압구정로', '도산대로', '학동로', '봉은사로', '테헤란로', '역삼로', '논현로', '언주로', '강남대로', '양재천로', '삼성로', '영동대로', '개포로', '선릉로', '반포대로', '서초중앙로', '서초대로', '잠실로', '석촌호수로', '백제고분로', '가락로', '오금로', ]; protected static $country = [ '가나', '가봉', '가이아나', '감비아', '과테말라', '그레나다', '그리스', '기니', '기니비사우', '나고르노카라바흐 공화국', '나미비아', '나우루', '나이지리아', '남수단', '남아프리카 공화국', '남오세티야', '네덜란드', '네팔', '노르웨이', '뉴질랜드', '니제르', '니카라과', '대한민국', '덴마크', '도미니카', '도미니카 공화국', '독일', '동티모르', '라오스', '라이베리아', '라트비아', '러시아', '레바논', '레소토', '루마니아', '룩셈부르크', '르완다', '리비아', '리투아니아', '리히텐슈타인', '마다가스카르', '마셜 제도', '마케도니아 공화국', '말라위', '말레이시아', '말리', '멕시코', '모나코', '모로코', '모리셔스', '모리타니', '모잠비크', '몬테네그로', '몰도바', '몰디브', '몰타', '몽골', '미국', '미얀마', '미크로네시아 연방', '바누아투', '바레인', '바베이도스', '바티칸', '바하마', '방글라데시', '베냉', '베네수엘라', '베트남', '벨기에', '벨라루스', '벨리즈', '보스니아 헤르체고비나', '보츠와나', '볼리비아', '부룬디', '부르키나파소', '부탄', '북키프로스', '불가리아', '브라질', '브루나이', '사모아', '사우디아라비아', '사하라 아랍 민주 공화국 (서사하라)', '산마리노', '상투메 프린시페', '세네갈', '세르비아', '세이셸', '세인트 루시아', '세인트 키츠 네비스', '세인트빈센트 그레나딘', '소말리아', '소말릴란드 (소말리아 영토)', '솔로몬 제도', '수단', '수리남', '스리랑카', '스와질란드', '스웨덴', '스위스', '스페인', '슬로바키아', '슬로베니아', '시리아', '시에라리온', '싱가포르', '아랍에미리트', '아르메니아', '아르헨티나', '아이슬란드', '아일랜드', '아제르바이잔', '아프가니스탄', '안도라', '알바니아', '알제리', '압하스', '앙골라', '앤티가 바부다', '에리트레아', '에스토니아', '에콰도르', '에티오피아', '엘살바도르', '영국', '예멘', '오만', '오스트레일리아', '오스트리아', '온두라스', '요르단', '우간다', '우루과이', '우즈베키스탄', '우크라이나', '이란', '이라크', '이스라엘', '이집트', '이탈리아', '인도', '인도네시아', '일본', '자메이카', '잠비아', '적도 기니', '조선민주주의인민공화국', '조지아', '중앙아프리카 공화국', '중화민국', '중화인민공화국', '지부티', '짐바브웨', '차드', '체코', '칠레', '카메룬', '카보베르데', '카자흐스탄', '카타르', '캄보디아', '캐나다', '케냐', '코모로', '코소보 공화국', '코스타리카', '코트디부아르', '콜롬비아', '콩고 공화국', '콩고 민주 공화국', '쿠바', '쿠웨이트', '크로아티아', '키르기스스탄', '키리바시', '키프로스', '타이', '타지키스탄', '탄자니아', '터키', '토고', '통가', '투르크메니스탄', '투발루', '튀니지', '트란스니스트리아', '트리니다드 토바고', '파나마', '파라과이', '파키스탄', '파푸아 뉴기니', '팔라우', '팔레스타인국', '페루', '포르투갈', '폴란드', '프랑스', '피지', '핀란드', '필리핀', '헝가리', ]; protected static $addressFormats = [ '{{metropolitanCity}} {{borough}} {{streetName}} {{buildingNumber}}', '{{province}} {{city}} {{streetName}} {{buildingNumber}}', ]; /** * @example '서울특별시' */ public function metropolitanCity() { return static::randomElement(static::$metropolitanCity); } /** * @example '경기도' */ public static function province() { return static::randomElement(static::$province); } /** * @example '고양시' */ public function city() { return static::randomElement(static::$city); } /** * @example '강남구' */ public function borough() { return static::randomElement(static::$borough); } /** * @example '강남대로' */ public function streetName() { return static::randomElement(static::$streetName); } } PK A�)[�r 䡭 �� ' faker/src/Faker/Provider/ko_KR/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ko_KR; class Text extends \Faker\Provider\Text { /** * From ko.wikisource.org * * License: Attribution-ShareAlike 3.0 Unported (CC BY-SA 3.0) * * Title: 유정(有情) * Author: 이광수 * Language: Korean * * @licence https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.ko * * @see https://wikimediafoundation.org/wiki/Terms_of_Use/ * @see https://ko.wikisource.org/wiki/유정 * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' 최석(崔晳)으로부터 최후의 편지가 온 지가 벌써 일 년이 지났다. 그는 바이칼 호수에 몸을 던져 버렸는가. 또는 시베리아 어느 으슥한 곳에 숨어서 세상을 잊고 있는가. 또 최석의 뒤를 따라간다고 북으로 한정 없이 가 버린 남정임(南貞妊)도 어찌 되었는지, 이 글을 쓰기 시작할 이 때까지에는 아직 소식이 없다. 나는 이 두 사람의 일을 알아보려고 하얼빈, 치치하얼, 치타, 이르쿠츠크에 있는 친구들한테 편지를 부쳐 탐문도 해 보았으나 그 회답은 다 `모른다'는 것뿐이었다. 모스크바에도 두어 번 편지를 띄워 보았으나 역시 마찬가지로 모른다는 회답뿐이었다. 이만하면, 나는 이 사람들(그들은 둘이 다 아까운 사람들이다.)은 이 세상에 없는 사람으로 인정할 수밖에 없다. 설사 이 세상에 살아 있다 하더라도 그들은 다시는 조선에 들어오지 아니할 것이다. 그렇다 하더라도 친구의 정에 남과 자별하게 친함을 가졌던 나로는 어디든지 살아 있기를 아니 바랄 수 없다. 그 두 사람이 죽어 버렸다고 어떻게 차마 생각하랴. 나는 이 글을 다 쓰고 나서는 바이칼 호숫 가에 최석과 남정임 두 사람의 자취를 찾아서 떠나 보려고 한다. 다른 모든 사람이 다 못 찾더라도 나만은 그들을, 남달리 알아 주고 사랑하는 나만은 꼭 그들의 자취를 찾아낼 것만 같다. 만일 그들의 무덤이 있다고 하면 비록 패를 써 박은 것이 없다고 하더라도 나는 이것이 최석의 무덤, 이것이 남정임의 무덤이라고 알아 낼 것만 같다. 설사 그들이 시체가 되어 바이칼 호수의 물 밑에 잠겨 있더라도 내가 가서 그들의 혼을 부르면 반드시 그 시체가 떠올라서 내가 서서 목멘 소리로 부르짖고 있는 곳으로 모여들리라고 믿는다. 아아 세상에 저를 알아 주는 벗이 몇이나 된단 말인가. 서로 믿고 사랑하는 벗이 몇이나 된단 말인가. 내가 부를 때에 그들의 몸이나 혼이 우주 어느 구석에 있기로 아니 나타날 리가 있겠는가. 그러나 나는 그들의 자취를 찾기 전에 하지 아니하면 아니 될 한 가지 일이 있으니, 그것은 곧 이 글을 쓰는 일이다. 왜? 세상에서는 최석과 남정임에 대하여 갖은 험구와 갖은 모욕을 가하고 있다. 세상 사람의 말에 의지하건대 최석은 나이가 십여 년이나 틀리는, 그러고도 제가 아버지 모양으로, 선생 모양으로 감독하고 지도하지 아니하면 아니 될 어린 여자를 농락해서 버려 준 위선자요, 죽일 놈이요, 남정임은 남의 아내 있는 남자, 아버지 같은 남자와 추악한 관계를 맺은 음탕한 계집이다. 이 두 남녀는 도덕상 추호도 용서할 점이 없는 죄인이라고 세상은 판정하고 있다. 최*남 두 사람의 친구들조차 이제는 이 잘못 판단되는, 모욕되는 두 사람을 위하여 한 마디도 변명하려고 아니하고 도리어 나간 며느리 흉보는 모양으로 있는 흉, 없는 흉을 하나씩 둘씩 더 만들어 내어 최석, 남정임 두 사람을 궁흉 극악한 그야말로 더럽고도 죽일 연놈을 만들고야 말려 한다. 만일 최석, 남정임 두 사람이 금시에 조선에 나타난다고 하면 그들은 태도를 돌변하여 최석, 남정임 두 사람을 대하여서는 세상은 다 무에라고 하든지, 저만은 두 사람의 깨끗함을 아노라 하여 두 사람을 시비하는 세상을 책망하는 사람도 적지 않게 나타나리라고 믿는다. 도무지 이 세상이 이렇게 무정하고 반복 무상한 세상인가보다. 더구나 최석의 은혜를 받고 최석의 손에 길러졌다고 할 만한 무리들까지도 최석이, 최석이 하고 마치 살인 강도 죄인이나 부르듯 하는 것을 보면 눈물이 난다. 나는 어찌하면 이 변명을 하여 주나 하고 퍽 애를 썼지마는 도무지 어찌할 길이 없었다. 몇 번 변명하는 말도 해 보았으나 그러할 때마다 핀잔만 받았다. 바로 이러한 때다. 작년 이맘때 초추의 바람이 아침 저녁이면 쌀쌀한 때에 나는 최석의 편지를 받았고 그 후 한 달쯤 뒤에 최석을 따라서 떠났던 남정임에게로부터 또한 편지를 받았다. 내가 지금 쓰려는 글은 이 두 사람의 편지 사연이다. 두 사람의 편지는 이름이 편지지마는 일종의 자서전이었다. 특히 최석, 남정임 두 사람의 관계에 대하여서는 두 사람이 다 극히 담대하게 극히 자세하게 죽으려는 사람의 유서가 아니고는 쓸 수 없으리만큼 솔직하고 열렬하게 자백이 되어 있다. 나는 최석의 편지를 보고 어떻게나 슬펐고 어떻게나 분개하였던고. 더구나 남정임의 편지를 볼 때 어떻게 불쌍하고 어떻게 가슴이 아팠던고. 나는 이 사람의 편지를 다만 정리하는 의미에 다소의 철자법적 수정을 가하면서 될 수 있는 대로 본문을 상하지 아니하도록 옮겨 쓰려고 한다. 나는 믿는다. 아무리 완고한 사람이라도 양심의 뿌리가 바늘 끝만치만 붙어 있는 이면, 반드시 지금 여기 옮겨 베끼는 두 사람의 편지 사연을 보고는 다시 두 사람의 시비를 하지 못하리라고, 반드시 동정의 눈물을 흘리고야 말리라고. 왜 그런고 하면, 사람이 세상에서 동정할 만한 곳에 동정의 눈물을 흘리지 아니하게 되면 그 세상은 망할 것이니까. 나는 부질없는 내 말을 많이 쓰고자 아니 한다. 곧 최석의 편지를 옮겨 베끼기를 시작하려고 한다. 최석의 편지는 물론 봉투에 넣은 것이 아니라 소포로 싸온 것인데 겉봉에는 `바이칼리스코에'라는 일부인이 맞고 다시 `이르쿠츠크'라는 일부인이 맞은 것을 보니 이르쿠추크 내에 있는 바이칼 호반에 있는 어떤 동네에서 이것을 부친 것은 얼른 알 수 있는 것이다. `바이칼리스코에'라는 중성의 형용사는 `셀로'라는 아라사말에 붙은 것은 내 부족한 아라사말로도 짐작할 수 있는 것이다. 최석은 이 소포를 바이칼리스코에라는 동네의 우편소에서 부치고 나서는 어디로 가 버린 모양인 것이 분명하다. 이로부터 최석의 편지 사연이다. 믿는 벗 N형! 나는 바이칼 호의 가을 물결을 바라보면서 이 글을 쓰오. 나의 고국 조선은 아직도 처서 더위로 땀을 흘리리라고 생각하지마는 고국서 칠천 리 이 바이칼 호 서편 언덕에는 벌써 가을이 온 지 오래요. 이 지방에 유일한 과일인 `야그드'의 핏빛조차 벌써 서리를 맞아 검붉은 빛을 띠게 되었소. 호숫 가의 나불나불한 풀들은 벌써 누렇게 생명을 잃었고 그 속에 울던 벌레, 웃던 가을 꽃까지도 이제는 다 죽어 버려서, 보이고 들리는 것이 오직 성내어 날뛰는 바이칼 호의 물과 광막한 메마른 풀판뿐이오. 아니 어떻게나 쓸쓸한 광경인고. 남북 만 리를 날아다닌다는 기러기도 아니 오는 시베리아가 아니오? 소무나 왕소군이 잡혀 왔더란 선우의 땅도 여기서 보면 삼천 리나 남쪽이어든…… 당나라 시인이야 이러한 곳을 상상인들 해 보았겠소? 이러한 곳에 나는 지금 잠시 생명을 붙이고 있소. 연일 풍랑이 높은 바이칼 호를 바라보면서 고국에 남긴 오직 하나의 벗인 형에게 나의 마지막 편지를 쓰고 있소. 지금은 밤중. 부랴트 족인 주인 노파는 벌써 잠이 들고 석유 등잔의 불이 가끔 창틈으로 들이쏘는 바람결에 흔들리고 있소. 우루루 탕 하고 달빛을 실은 바이칼의 물결이 바로 이 어촌 앞의 바위를 때리고 있소. 어떻게나 처참한 광경이오? 무슨 말부터 써야 옳을까. 지금 내 머리 속은 용솟음쳐서 끓어오르고 있소. 중년 남자의 자랑인 자존심과 의지력으로 제 마음을 통제하려 하나 도무지 듣지 아니하오. 아마 나는 이 편지를 다 쓰지 못하고 정신과 육체가 함께 다 타 버리고 말는지 모르겠소. 다른 말은 다 그만둡시다. 내가 이 편지를 쓰는 것이 오직 남정임과 나와의 관계를 분명히 하려는 데 있으니까. 남정임과 나와의 관계를 형도 대강은 짐작하리라고 믿지마는 역시 다 아신다고 할 수는 없을 것이오. 인제 와서 내가 형께 이런 말을 다 한댔자 세상을 하직하는 나에게야 무슨 이해 관계가 있겠소마는 세상에 남아 있을 정임의 누명을 씻는 데 한 도움이나 될까 하고 구차스레 이 편지를 쓰는 것이오. 아아 머리가 아프오. 형도 아시겠지마는 남정임은 내 친구 남백파(南白坡)의 외딸이오. 백파는 남화(南火)라는 가명을 가지고 중국 각지로 표랑하다가 바로 기미년 전 해에 천진(天津:톈진)서 관헌에게 체포되어 ●●감옥에서 복역 중에 병으로 형의 중지를 받고 퇴옥하여 ●●병원에서 세상을 떠날 때에 그는 내게 그의 유족인 아내와 딸을 맡긴 것이오. 남화는 나의 친구라 하나 기실은 아버지와 더 친하고 내게는 부집은 못 되지마는 노형 연배로, 이를테면 내 선배였소. 그래서 나는 관헌의 양해를 얻어 가지고 북경(北京:베이징)으로 가서 남화의 유족을 조선으로 데리고 왔소. 그 때의 정임의 나이 여덟 살이었소. 정임은 중국 계집애 모양으로 앞머리를 이마에 나불나불하게 자르고 푸른 청옥 두루마기를 입은 소녀였소. 말도 조선말보다 한어를 잘하고 퍽 감정적인 미인 타입의 소녀였소. 그 때에 정임은 나를 부를 때에는 `초이시엔성' 하고 중국말로 불렀소. 최 선생이란 말이오. 남화는 본명을 상호(相灝)라 하고 호를 백파(白坡)라고도 하고 태백광노(太白狂奴)라고도 하여 백암(白巖) 박은식(朴殷植)과 함께 강유위, 장병린 같은 중국의 지사들과 교유하며 비분강개한 시와 글을 짓고 다니던 이요. 그 초취인 조선 부인은 남백파가 중국에 유랑하는 동안에 죽고, 정임을 낳은 부인은 장병린의 친척이라는 중국 여자로서 장씨요. 이 장씨 부인이 남백파의 글을 보고 사랑하였다느니만큼 글을 잘하였소. 나는 북경서 장씨 부인에게 어디로 가겠느냐고 의향을 물었더니 장씨 부인은 내가 묻는 뜻을 의아하는 듯이, "물론 고국으로 가지요." 하고 단연한 결심을 보였소. 장씨는 비록 상해의 중서여숙(中西女塾)에서 서양식 교육을 받은 여자라 하지마는 그의 도덕 관념은 장씨가 중지학인 동양 사상을 기초로 하였던 모양이오. 남편이 조선 사람이니 아내도 조선 사람이다. 남편이 죽었으니 아내는 남편의 고국에 돌아가 남편의 분묘를 지키는 것이라는 것을 거의 본능적으로 생각하는 것 같습디다. 이리해서 나는 남정임 모녀를 조선으로 데리고 온 것이오. 나도 장씨 부인의 그 깨끗하고 굳은 마음에 얼마나 탄복하였는지 모르오. 나는 이 장씨 부인 한 사람을 본 후로는 중국 사람을 존경하고 그 문화를 존경하는 마음이 아니 날 수 없었소. 서울에 돌아와서 일시 내 집에 남정임 모녀를 유숙하게 하였으나 언제까지 그리할 수도 없어서 필운동 내 집에서 얼마 멀지 아니한 곳에 집 하나를 얻어 두 모녀를 우접하게 하였소. 그 이듬해가 기미년 아니오? 그 때에 내가 옥에 들어갔다가 삼 년 만에 집에 돌아오니 장씨 부인은 그 동안에 죽어 버리고 정임은 내 집에 와 있지 않겠소? 내가 옥에서 나온 날 저녁에 내 아들딸들이 `아버지'를 부르고 내게 와서 매달릴 때에 정임은 방 한편 구석에 우두커니 서서 훌쩍훌쩍 우는 것을 보고 나는 창자가 미어지는 듯이 불쌍한 생각이 나서 정임을 안고 머리를 쓸어 주며 위로하였소. 이 때에 정임의 나이가 열두 살. 그는 아비를 여의고 어미마저 여의고 그 다음에는 가장 친하고 믿는 나마저 감옥에 있어서 외로운 세상을 살고 있던 것이오. 나는 내 아내가 결코 보통 여자라고는 생각지 아니하오. 그는 좋은 가정에서 자라났고 상당한 교육도 받았고 내게 대해서도 그리 순종하는 아내는 아니라 하더라도 또 그리 남편을 못 견디게 굴고 망신을 시키는 아내는 아니었소. 그는 나를 위하고 인사범절도 그만하면 흠잡을 것은 없는 아내라고 나는 믿소. 형이 내 아내를 잘 알지마는 내 아내는 결코 보통 조선 여성보다 못한 여성은 아니라고 믿소. 그렇지마는 형아, 내 아내는 정임을 제 친딸과 같이 사랑하지는 못하였소. 정임이가 내 딸들과 차별을 받을 때에 슬퍼하는 양을 보면 내 가슴은 찔리는 듯하였소. 어미를 본받아 내 딸들이 정임을 구박하는 양을 볼 때에는 나는 내 딸들이 미웠소. 정임이가 보통 학교를 졸업하던 해 봄에 내 아내와 나와의 사이에 마침내 정면 충돌의 시기가 왔소. 이러한 내막은 아마 형도 모르시리다. 형도 아시는 바와 같이 내 맏딸년이 바로 정임과 동갑 아니오. 나는 정임을 내 딸이 다니는 보통 학교에 넣어서 졸업도 함께 하게 되었소. 그런데 문제는 어디 있는고 하니, 내 딸 순임이가 정임이만 못한 데 있던 모양이오. 정임은 학교에서 수석이요, 내 딸 순임은 부끄러운 말이지마는 열째 이상에 올라가 본 일이 없구려. 게다가 정임이가 창가를 잘해서 학교에서 귀염을 받는데 순임이년은 나를 닮았는지 창가와 그림이 아주 말이 아니오. 게다가 정임은 그 아버지 남씨 집과 그 외가 장씨 집의 미인 계통을 받아서 얼굴이나 몸이나 모두 미인이란 말이오. 내 딸년은 머리가 노랗고 길지를 못한데 정임은 동양식 미인의 특색으로 칠 같은 머리가 치렁치렁하지 않소. 이런 것이 모두 이유가 되어서 내 아내는 정임을 미워하였던 모양이오. 또 내 딸 순임이년도 제가 제 집에 붙어 있는 정임이만 못한 것이 마음에 불쾌하였던 모양이오. "집도 없는 년이?" 하고 순임이가 정임을 울리는 꼴을 내가 밖에서 돌아오다가 여러 번 보았소. "정임이는 어느 학교에 보낼라오?" 하고 하루는 내 아내가 유쾌하지 못한 낯으로 바로 옷을 입고 나가려는 내앞을 가로막고 물었소. "순임이와 한 학교에 들여보내지." 하고 나는 물을 필요도 없다는 듯이 대답하였소. "K학교에?" 하고 아내는 또 묻소. "그럼." 하고 나는 아내를 못마땅스러이 바라보았소. "정임이를 K학교에 넣는다면 우리 순임이는 M학교에 넣을 테요." 하고 내 아내는 뾰로통하였소. 나는 다만 한숨을 한 번 쉬고 나와 버렸소. 그러나 나는 아내의 속을 알아줄 양으로 아내의 말대로 정임을 K학교에 넣고 순임을 M학교에 넣었소. 그랬더니 의외에 하루는 내 아내가, "순임은 학교에 아니 보낼라오." 하고 청천 벽력의 딴소리를 하였소. "왜 당신 하라는 대로 했는데 또 무엇이 못마땅해 그러오?" 하고 나도 적이 불쾌함을 느꼈소. "그까짓 년은 학교에 보내서 무엇 하오? 재주 있는 정임이나 좋은 학교에 넣어서 공부를 시키면 그만이지, 우리 순임이 같은 년이 공부는 해서 무엇하오? 순임이년은 집에서 바느질이나 가르치고 부엌일이나 시켜 먹지." 하고 아내는 울기를 시작하오. 나는 깨달았소. 내 아내의 생각에는 정임이가 입학한 학교보다 내 딸 순임이가 입학한 학교가 지위가 낮은 것으로 아는 모양이오. 여자의 말이란 흔히 뒤집어 들어야 되는 것인데 나는 철없이도 내 아내의 말을 바로 들어서 정임을 K학교에 순임을 M학교에 넣었던 것이오. "그럼 어떡할까? 순임도 K학교에 넣어 볼까, 그렇지 아니하면 정임을 M학교로 옮겨 올까." 하고 나는 아내의 마음의 화평과 가정의 화평과 또 정임이가 내 아내와 순임에게서 미움을 덜 받게 하는 것과 이러한 여러 가지 사정을 생각하고 아무쪼록 아내의 비위를 맞추기로 결심을 하였소. "싫어요. 순임이는 학교에 안 보낼 테야요." 하고 아내가 이성의 판단력을 잃어버린 때에 순임이가 뛰어들어오지 않았겠소? "아버지 나도 K학교에 가. M학교는 싫어!" 하고 떼를 쓰오. "이년. 네까짓 년이 학교가 무슨 학교야!" 하고 내 아내는 순임을 노려보고 낯에 핏대를 돋치며, "정임이같이 재주 있고 부모 없는 애나 학교에 다니지 너같이 소같이 생긴 년이 학교가 무슨 학교야? 인제부터는 부엌일이나 하고 걸레질이나 쳐!" 하고 소리를 지르지 않겠소. K학교는 입학 기일이 지나면 도무지 변통할 수가 없으니 어찌하오? 그래서 별별 운동을 다해 가지고 M학교에 사정을 해서 정임이를 K학교에서 끌어다가 M학교에 넣었구려. 그러나 정임과 순임은 도저히 한 반에서 경쟁할 재질이 되지 못하지 않소? 시험만 치르면 정임은 첫째, 순임은 열다섯에서 스무째 안으로 오르락내리락하니, 이 때문에 내 아내의 불평은 끊일 날이 없었소. 나는 정임에게 너무 시험을 잘 치르지 말아서 순임이보다 한두 자리 밑으로 가라고도 하고 싶었으나 차마 어떻게 그런 말이야 하오? 또 정임이나 순임이나 어느 애 하나를 다른 학교로 옮겨 볼까 하기도 하였으나 그겐들 차마 어떻게 하오? 누가 보든지 웃을 것 아니오. 내 아내와 내 집안의 망신이 될 것 아니오. "정임이는 K학교에 입학했다가 왜 M학교로 옮겨 왔어요?" 하고 묻는 이가 있으면 내 아내는 영절스럽게, "아이, 기 애들이 잠시나 떨어지랴나요? 둘을 딴 학교에 넣는다고 순임이년이 지랄을 해서 기예 정임이를 다려오고야 말았답니다." 하고 설명하는 것을 나는 여러 번 들었소. "아이참 어쩌면." 하고 듣는 사람들은 모두 두 아이가 서로 사랑한다는 것에 탄복하였소. "나도 순임이하고 정임이하고 어느 애가 내 친딸인지 모르겠어요." 하고 아내는 더욱 신이 나서, "순임이나 정임이나 무엇이나 꼭 같이 해 준답니다. 옷감을 바꾸더라도 꼭 같이, 먹을 것이 있어도 꼭 같이 저희들이 동갑이니깐 쌍둥이 같지요. 또 순임이년이 끔찍하지요. 생일이 정임이가 먼저라고 언니, 언니 하고 그건 아주 친형제 같답니다. 또 이 애 아버지는 순임이보다도 정임이를 더 귀애하시지요." 이러한 선전까지도 하였소. 내 아내의 이러한 말을 나는 믿지 아니하지마는 남들 중에는 아마 더러 믿는 이도 있고 아니 믿는 이도 있었을 것이오. 그러나 내 아내의 이러한 거짓말에서 나는 오직 한 가지 고맙게 여긴 것이 있었소. 그것은 내 아내도 `이렇게 하는 것이 옳다.' 하고 관념으로 알고 있다는 것이오. 나는 내 아내가 관념을 행위로 표현하게 되기를 하나님께 빌고 단군 할아버지께 빌었소. 이런 문제로 내 집에는 옥신각신이 끊일 날이 없었소. 아침 밥상을 대할 때부터 벌써 암투가 일기 시작하여 저녁에 내가 사무를 끝내고 돌아올 때와 저녁밥을 먹을 때와 침실에서까지 아내와 나와의 충돌은 끊일 줄을 몰랐소. 나는 어디까지든지 참자, 그저 참자 하고 꾹꾹 참았지마는 어떤 때에는 더 참을 수가 없어서 나도 폭발되는 때도 있었소. 아시다시피 우리 집이 그리 큰 집이 아니니까 우리 내외가 언쟁을 하게 되면 온 집안이 다 알 수밖에 없지 않소? 순임이나 정임이도 알 것이요, 집안 하인들도 다 알게 되지 않소? 또들 싸운다 하고 다들 시끄럽게 생각했겠지요. 정임이가 만일 우리 내외가 싸우는 원인이 자기인 줄 알면 얼마나 괴롭겠소? 나는 그것을 생각하면 가슴이 아팠소. 정임이가, "학교 갑니다." 하고 책 보퉁이를 끼고 우리 내외가 낯을 붉히고 앉았는 곳에 와서 인사를 하고 돌아설 때마다 나는 눈물이 쏟아질 듯하였소. "그년이 왜 하필 이런 때에 들어와서 인사를 해? 암말도 말고 학교에를 가든지 말든지 하지." 하고 내 아내는 정임의 댕기 꼬리가 중문에서 스러지듯 마듯 이렇게 중얼거립니다. 순임이년은 나더러는 학교에 간다는 인사도 다녀왔다는 인사도 안 하고 내가 안방에 있으면 힐끗 보고는 다른 방으로 달아나 버리고 마오. 그년이 제 어미 이상으로 나를 미워하고 정임을 미워하는 모양이오. "글쎄 왜 불쌍한 어린것을 미워하오?" 하고 나는 참다못하여 한 마디를 던져 보오. "어린것? 흥." 하고 내 아내는 조롱하는 어조로, "나이가 열여섯인데 어린 게야?" 하는 아내의 말에서 나는 놀라운 무엇을 발견하였소. 그리고 하도 의외요, 또 무서워서 몸에 소름이 끼침을 깨달았소. 내 아내의 눈에는 정임이가 점점 자라는 것을 무심하게 보지는 못하였던 것이오. 인제는 다만 정임이가 딸 순임보다 학교 성적이 좋다는 것만이 아내의 마음을 괴롭게 하는 것이 아니요, 정임에게 대하여 일종의 불안과 질투를 느끼는구나 하는 것을 발견할 때에 내가 어떻게 놀라지를 않겠소. 나는 이것 큰일났구나 하고 여러 가지로 방침을 생각해 본 결과로 하루는 내 아내가 좀 기분이 좋은 때를 엿보아서, "여보 정임이를 기숙사로 들여보냅시다." 하는 제안을 해 보았소. 내 생각에는 이 제안은 반드시 아내의 환영을 받으리라고 믿었던 것이오. "기숙사에는 왜요?" 하고 아내는 내 말의 진의를 의심하는 듯이 신문을 보던 눈을 들어서 나를 바라보오. "당신도 그 애 때문에 늘 노심이 되는 모양이니 그 애를 기숙사로 들여보내면 문제가 없지 않소? 당신도 요새 몸이 늘 약하고 불편한 모양인데 한 가지라도 근심을 더는 것이 좋지 않소? 우리 그렇게 합시다. 정임이를 내일이라도 기숙사로 들여보냅시다." 하고 내 아내의 비위를 아니 거슬리도록 좋은 말로 권유하는 태도를 취하였소. 내 아내는 정임이를 차마 내어 놓지 못하는데 내가 우겨서 기숙사로 보냈다는 형식이 되어야만 세상 체면에도 괜찮고 내 아내의 비위에 맞을 것같이 진단을 하였던 것이오. "내가 정임이를 미워하니깐 정임이가 내 미움받는 것이 애처러워서 그러시는구려?" 하고 내 아내의 히스테리의 검은 구름이 또 일기를 시작하였소. "왜 그렇게 말을 하오?" 하고 나는 내 진단이 오진이요, 내가 쓴 약이 예상과 반대되는 효과를 발한 것을 발견하였소. 이렇게 오진되고 약을 잘못 쓰는 일은 가끔 있는 일이지마는 이번만은 내가 무척 생각해 내어서 한 일인데, 참 내 아내의 마음은 신변 불가측인 것을 깨닫지 아니할 수 없소. "왜? 내 말이 당신 생각을 꼭 알아맞혔으니깐 좀 가슴이 뜨끔하오?" 하고 내 아내는 둘째 살촉을 내 심장을 향하고 들이쏘았소. "그럼 어떡하면 좋단 말요?" 하고 나는 역습하는 태도를 취하지 아니할 수 없었소. "그럴 것 있소?" 하고 내 아내는 더욱 날카롭게, "당신이 어디 집을 따로 얻어 가지고 정임이를 데리고 사시구려. 그러면 좋지 않아요? 당신도 집이라면 지긋지긋한 모양이요, 또 내나 아이들이 다 미워서 못 견딜 모양이니 당신만 정임이를 데리고 따로 나가 살면 좋지 않아요? 꺼릴 것 무엇 있소? 그러면 소원 성취 아니오? 내야 아이들 데리고 죽든지 살든지 당신 관계하실 것 없지 않아요?" 이렇게 나오는구려. "그게 무슨 말법이란 말요?" 하고 나는 성을 내지 아니할 수 없었소. 나는 아내의 마음이 이처럼 벌써 정임에게 대하여 마치 시앗이나 되는 것같이 질투의 불길을 뿜으리라고는 생각지도 못하였소. 정임은 내 딸이나 마찬가지 아니오. 딸 같은 정임에게 대하여 어미 같은 아내가 아비 되는 나에게 대하여 질투를 가진다고 생각하면 참으로 불쾌함을 금할 수가 없었소. 그도 내가 원체 허랑한 사람이어서 이 계집 저 계집 함부로 따라다니는 사람이라면 모르겠소. 형도 아시다시피 아내나 내가 다 같은 열여덟 살 동갑으로 부모가 짝을 지어 주셔서 혼인한 뒤로는 나는 어느 여자 하나 팔목 한 번 만져 본 일도 없는 사람이 아니오? 나는 사십 평생에 일찍 외입이라는 외자나 연애라는 연자도 모르는 사람이 아니오. 나는 교회의 직원으로 학교의 교원으로 그래도 똑바로 깨끗한 길을 걸어오노라고 애를 쓴 사람이오. 그야 나도 사내니까 유시호 마음에 일종의 적막을 느끼는 때도 없지는 않았소마는 그러나 내 의지력과 내 신앙은 그 모든 것을 눌러 버리고 살아온 사람이 아니오. 그런데 어쩌면 내 아내가 생각하면 기가 막히는 일이오. 그러나 나는 가만히 생각해 보았소. 아내도 그 때 벌써 나이 사십을 바라보았소. 그는 아이를 다섯이나 낳았고 또 빨리 늙는 부얼부얼한 타입의 여자여서 삼십이 얼마 안 넘어서부터 얼굴에는 중년의 빛이 보였소. 더구나 늑막염을 앓고 난 뒤로는 몸이 바짝 수척해지고 신경만 날카로울 대로 날카로워져서 제 속을 제가 끓이고 있었소. 이러한 아내이니까 정임과 나에게 대해서 그런 잘못된 상상을 하는 것도 무리는 아니리라고 생각하고 다만 혼자 한탄하고 혼자 기도할 뿐이었소. 그럭저럭 순임이와 정임이는 고등 보통 학교를 졸업하였소. 내 딸 순임이는 스물두째로, 정임이는 첫째로, 그리고 정임이는 학교의 규정에 의해서 교비생으로 동경(東京:도쿄) 여자 고등 사범 학교로 유학을 보내기로 학교에서 작정하고 내게 동의를 구하였기로 나는 기뻐서 동의하였소. 정임이가 명예로운 교비 유학을 가게 된 것이 기쁘다는 것보다는 우리 집에 가정 불홧거리가 없어진 것이 기뻤소. 정임이가 동경으로 가 버린 뒤에야 다시 무슨 내외 싸움의 거리가 있겠소. 그리되면 아내의 건강도 회복되고 과민한 신경도 가라앉아서 지나간 삼사 년 간에 마음 편한 날 없던 내 생활도 좀 안정되리라, 그리되면 정돈되었던 내 사업도 좀 진전되리라 하고 기뻐하였던 것이오. 내일 아침 차로 정임이가 일본으로 떠난다는 날 나는 정임에게 대한 송별의 의미로 정임과 아내와 순임과 또 M학교 교장 L씨와 여자 교원 두 사람을 조선 호텔로 청하여 만찬을 대접하였소. 아직 진달래가 필락말락한 이른 봄이요, 바깥에는 찬바람이 부나 호텔 안은 여름날과 같이 따뜻하였소. 나는 택시 하나를 불러내 아내와 정임과 순임을 뒤에 앉히고 나는 운전수 곁에 앉아서 지극히 유쾌한 기분으로 육조 앞으로 황톳마루로 자동차를 몰아 조선 호텔 현관으로 달려들었소. 진실로 이 날같이 기쁜 날, 몸이 가뿐한 날을 나는 그 때까지 삼사 년래에 경험한 일이 없었소. 우리 식당은 조그마한 별실이었소. 밝은 전등에 비췬 고전식 붉은 방 장식과 카펫과 하얀 식탁보와 부드럽게 빛나는 은칼과 삼지창과 날카롭게 빛나는 유리 그릇과 그리고 온실에서 피운 가련한 시클라멘, 모두가 몽상과 같고 동화의 세계와 같았소. "자 잡수시지요." 나는 손님들에게 권하였소. 내 아내도 유쾌하게 손님들과도 이야기하고, "저 어린 걸 혼자 동경으로 보내니깐 마음이 아니 놓입니다. 또 이 애가 몸이 좀 약한데 원, 수토 불복이나 안 될지 모두 염려가 되어요." 하고 애정 가득한 눈으로 정임을 돌아보면서 선생들께 걱정을 하오. 그것이 어떻게나 나를 기쁘게 하였던지 이루 형언할 수가 없었소. "그럼요, 참 쌍둥 따님과 같이 기르셨는데 친따님인들 어떻게 그렇게 귀 애하실 수가 있어요?" 하고 내 집에 늘 가정 방문 오던 여선생이 감격에 넘치는 듯이 입으로 가던 삼지창을 멈추고 내 아내와 정임을 번갈아 보아 가면서 말하오. "무얼 잘해 준 게야 있나요." 하고 내 아내는 겸양의 수삽한 빛을 보이며, "정임이는 원체 얌전하니까 도무지 말을 이를리지 아니하였답니다. 되려 순임이가 말을 이를리지요." 하고 순임을 돌아봅니다. 다들 순임을 보고 웃었소. 나도 하도 유쾌하여서 소리를 내어 웃으며, "우리 순임이는 남자 칠 분에 여자 삼 분이어든. 하하하하." 하고 농담을 하였소. 또 다들 웃었소. 그러나 나는 순임의 낯빛이 파랗게 질리고 눈이 샐쭉하는 것을 보았소. 그리고 내 아내의 낯빛에도 불쾌한 빛이 도는 것을 보았소. 나는 `아차' 하고 놀랐으나 엎지른 물을 다시 주워 담을 수는 없었소. 이 때에 정임은 삼지창을 들다가 도로 놓으며 고개를 숙이는 모양이 내 눈에 띄었소. 아 과연 정임은 미인이로구나 하는 생각이 번개같이 내 몸에 찌르르하고 돌았소. 내 아내가 작별 선물로 지어 준 진달래꽃 빛 나는 양복과 틀어 올린 검은 머리는 정임을 갑자기 더 미인을 만든 것 같았소. 그 투명한 살이 전깃불에 비친 양은 참 아름다웠고 가벼운 비단 양복이 그리는 몸의 선, 그리고 고개를 푹 수그린 양은 말할 수 없이 아름다웠소. 나는 처음 이렇게 아름다운 정임을 발견하였소. 다음 순간에 정임이가 혼란하던 어떤 감정을 진정하고 고개를 가만히 들어 정면을 정향 없이 바라볼 때에는 그 두 뺨에는 홍훈이 돌고 검고 큰 눈에는 눈물이 빛났소. 정임은 다시 고개를 숙여 하얀 목덜미를 보이며 소매 끝에 넣었던 손수건으로 두 눈을 잠깐 눌러 눈물을 찍어 내었소. 어떻게도 가련한 동양적, 고전적 미인의 선인고! 리듬인고! 식당은 조용하였소. 사람들의 시선은 다 정임에게로 모였소. 저 자신으로, 감정으로 바쁘던 내 아내와 딸 순임의 시선도 마침내 정임에게로 돌아왔소. 나는 지금까지 가졌던 모든 유쾌한 것, 모든 몸이 가뿐하던 것을 다 잃어버리고 머릿속과 가슴 속이 무겁게 막히는 듯함을 깨달았소. 나는 은집게로 호두를 깨뜨리며 전신에 힘을 주어서 내 혼란한 감정을 눌러 버렸소. 내가 왜 이랬나 나는 지금도 모르오. 그러나 그 때 생각을 하면 지금도 꼭 그 때와 같이 머릿속과 가슴 속이 뻐근하여짐을 깨닫소. "순임이는 음악을 배우나?" 하고 교장 선생님이 입을 열었소. 이 말은 식당 무거운 침묵을 깨뜨렸소. "네에." 하고 순임이가 들릴락말락하게 대답하였소. 사람들은 가까스로 무겁고 괴로운 감금에서 풀려 나온 듯이 다시 유쾌하게 이야기를 시작하였소. 나는 이 때에 이 교장의 현명한 처치를 무한히 감사하고 속으로 칭앙하였소. "가사과를 하라고 애 아버지는 그러시지만 음악을 배운다고 떼를 쓴답니다." 하고 내 아내도 이 자리의 중요성을 깨달아서 낯에 나타났던 불쾌한 빛을 거두고 웃고 말을 하였소. "제가 하고 싶어하는 것을 시키시지요." 하고 교장은 점잖게 말하였소. "그것 보세요. 교장 선생님도 안 그러세요?" 하고 내 아내는 후원자를 얻은 자랑으로 나를 보고 웃었소. 나는 순임이가 음악에 재주가 없는 것을 잘 아오. 원체 나와 내 아내가 둘이 다 도레미파도 분명히 구별할 줄 모르는 귀를 가진 사람들이니 그 속에서 음악가가 어떻게 나오겠소. 우리 조상 중에라도 음악가가 있다면 격대 유전이라도 될 수 있겠지마는 내가 아는 한에서는 우리 조상 중에는 시조 한 마디 부를 줄 알았다는 말을 듣지 못하였소. 그래서 나는 순임이년이 음악을 배운다는 것을 반대하고 가사과를 배워서 중등 교원 자격이라도 하나 얻어 주려고 하였던 것이오. 이것을 내 아내는 내가 순임이가 음악과에 들어가는 것을 반대하는 것은 순임이를 미워하는 까닭이라고만 해석하고 또 순임이년도 꼭 그렇게만 해석하고 있었던 것이오. "당신더러 피아노 사 달라고 안 할 터이니 순임이를 제 소원대로 음악과에 들어가게 해요. 정말 피아노가 필요하면 내가 친정에 가서 돈을 얻어라도 오리다." 이 모양으로 내 아내는 나를 딸을 미워하는 아비로만 만들어 놓은 것이오. "글쎄, 교장 선생께서 음악과로 가라시면 가려무나." 하고 나는 이 좌석을 유쾌하게 하기 위하여 즉석에서 허락하는 뜻을 표하였소. "아버지 나 음악과에 가요?" 하고 순임은 갑자기 희색이 만면하여 내게 물었소. 나는 오륙 년래로 딸년한테 이렇게 기쁜 낯으로 말을 받아 본 적이 없었소. "그래 내일 청원해라." 하고 나는 선선하게 대답하였소. "나 음악과에 가!" 하고 순임은 뛸 듯이 제 어머니와 정임을 바라보았소. 이 날 밤의 만찬회는 이 모양으로 여러 가지 방면으로 큰 성공을 하였소. 불과 삼십 원 돈이 이처럼 큰 효과를 내리라고는 예상도 못 하였던 것이오. 이튿날 열 시 급행에 우리 가족은 전에 없이 유쾌한 생각으로 정거장에서 정임을 전송하기로 되었소. 나는 정임의 짐을 손수 들어다가 제 자리에 실어 주고 여행 중에 소용될 일체를 내가 생각나는 대로는 다 장만하여 주었소. 가령 풍침이라든지, 차중에서 볼 잡지라든지, 정임이가 몸이 약하기 때문에 혹시 배멀미나 아니할까 하여 인삼과 시식이라는 멀미약까지도 장만해서 휴대 약 케이스에 넣어 주었소. 내가 친구의 여덟 살 된 딸을 데려다가 십여 년이나 길러서 이젠 먼길을 떠나 보내게 될 때에 이만한 일이야 아니할 수가 있소? 더구나 이번에 정임이가 내 집을 떠나면 인제부터는 독립한 생활을 하게 될 터이니 다시 내 집을 의뢰하지는 아니하게 될 것이오. 정임이가 방학이나 되면 혹시 집에를 올까, 올 필요는 무엇인가. 시집이나 갈 때가 되면 내가 주혼자가 될까, 그겐들 알 수가 있나? 나는 이렇게 생각한 것이오. 이렇게 생각하면 오늘 정임이를 떠나 보내는 것이 영원한 이별 같아서 퍽 섭섭하고 또 정임이가 불쌍도 하였소. 그래서 나는 지갑에서 돈 삼십 원을 꺼내어서 내 아내가 보지 않는 데서 정임의 손에 쥐어 주고, "책값이라든지 용돈이 부족하거든 기별해라." 하고 따르르 하는 소리에 차에서 내리면서 나는 정임의 어깨를 두어 번 두드려 주었소. 이 때에 나는 정임의 어깨가 떨리는 것을 깨달았소. 정임은 손수건을 눈에 대고 울음이 터진 것이오. 차는 떠났소. 정임의 수없이 고개를 숙이는 모양이 보였소. 내 눈에도 눈물이 고임을 깨달았소. 나는 이 눈물을 남의 눈에 뜨이지 아니하게 할 양으로 외면하고 눈을 씻었소. 정임이가 동경으로 가 버리니 집안은 편안하지마는 어째 쓸쓸하여진 것 같았소. 정임이가 집에 있더라도 별로 이야기가 있던 것도 아니었소. 안방 머릿방인 제 방에 박혀서 공부나 하고 혹시 저녁을 먹을 때에 온 가족이 한방에 모임이 있을 때에나 보았을 뿐이오. 그러하였건마는 정임이가 집을 떠나고 보니 구석이 빔을 아니 깨달을 수가 없었소. 딸을 시집보낸 것과도 달라서 아주 내 집과는 인연이 끊어지는 것이니까. 그렇지마는 가정 불화의 원인이 없어진 것만 다행이었소. 순임이는 첫째는 소원대로 음악과에를 들어갔고, 둘째로 이길 수 없는 경쟁자이던 정임이가 없어져서 좋아하고 날뛰고 내 아내도 그로부터는 짜증을 내는 일이 줄었소. 그리고 아내와 딸이 내게 대한 태도도 돌변하여서 정말 남편과 아비에게 하는 아내와 딸의 태도가 되었소. 예전 같으면 아침에 내가 집에서 나올 때에도 본체만체, 딸년이 책보 끼고 학교에 갈 때에도 본체만체할 것이지마는 정임이가 동경으로 가 버린 뒤에는 아내도, "오늘 일찍 오시우?" 한다든지, "점심은 청년회 식당에서 잡수시구려." 하고 나를 아끼는 태도도 보이고, 순임이도, "아버지, 나 바이올린 하나 사 주우." 하고 책상 앞에 앉았는 내 어깨 뒤에 와서 어깨를 흔들고 어리광을 하게 되었소. 작은딸년도 전보다 더 아버지, 아버지 하고 따르게 되었소. 우리 가정은 근 십 년 만에 처음 봄을 만난 것같이 화락하게 되었소. 나도 처음에는 정임의 존재, 아무 죄 없는 정임, 친구의 딸인 정임의 존재를 가정 불화의 원인을 만든 내 아내와 딸의 야박한 마음을 불쾌하게 생각하였지마는 오 이것이 인정이로구나 하고 깨달은 뒤에는 애초에 내 처치가 잘못되었다, 애초에 정임을 집에 둘 것이 아니었다 하고 뉘우쳤소. 그렇지마는 형. 그렇지마는 내 가슴 속에는 정임이가 없는 것이 대단히 적막함을 어찌하오. 멀리 보낸 딸을 생각하는 아비의 정이겠지, 이렇게 생각하였소. 정임은 학교의 요구대로 고등 사범 학교의 이과에 들어가서 박물 공부를 하게 되었다는 편지가 왔소. 그 후부터 여름 방학이면 그래도 내 집을 집이라고 돌아와서 내 가족과 같이 해수욕도 다니고 산에도 다녔소. 박물 공부를 한다 하여 정임은 조가비, 벌레, 풀꽃, 돌멩이를 줍기로 낙을 삼고, 내 딸 순임은 음계도 잘 안 맞는 소프라노와 바이올린을 삐삐거리고 스스로 도취하고 있었소. 그리고 나는 내 아내와 딸의 심리를 알기 때문에 정임에게 대하여서는 전연 모르는 체를 하고 있었소. 그러나 정임의 적막해하는 양이 가끔 태도에 나타날 때에, 더구나 정임의 건강이 좋지 못해서 서울 있을 때보다도 퍽 수척해진 것을 볼 때에 나는 불쌍한 생각을 금할 수가 없었소. "너 어디 불편한 데는 없느냐?" 하고 나는 어느 날 이렇게 묻지 아니할 수 없었소. "아뇨, 아무렇지도 않습니다." 하고 정임은 잠깐 웃었소. "글쎄 그 애가 무척 수척했어." 하고 곁에 있던 내 아내도 걱정을 하였소. "너 음식이 맞지 않는 게로구나. 공부를 너무 해서 그러냐. 집이라고 와서도 잘 먹이지도 못하고." 하고 내 아내는 정임을 위하여 고기나 생선을 사서 한두 가지 반찬도 더 놓아 주었소. 그렇지마는 그런 걱정을 하는 내 아내도 웬일인지 근래에는 건강을 잃어서 많이 수척하였소. 그래서 여름이 되면은 나는 가족을 혹은 금강산에, 혹은 원산에, 석왕사에 몇 주일씩 피서를 시켰던 것이오. 내가 보기에는 내 아내나정임이나 거의 같은 병이 아닌가 하오. 혹시 결핵성 병이나 아닌가 하오. 그래서 돌 지난 희(熙)놈을 어미 곁에 두는 것이 대단히 마음이 놓이지 아니하였으나 신경이 날카로운 아내에게 그런 말을 할 수도 없고 병원에 가서 진찰을 하랄 수도 없었소. 이 모양으로 내 가슴 속에는 아내의 건강에 대한 근심, 정임의 건강에 대한 근심, 또 젖먹이의 건강에 대한 근심으로 편안할 날이 없었소. 이를테면 정임이가 동경으로 간 후 한 이태 동안이나 마음이 편안하였을까. 나는 아침이면 일어나 학교에 가서 오후 네 시까지 일을 보고 그리고는 집에 돌아와서 내 아내의 마음을 편하게 하기에 전력을 다하였소. 첫째로 아내가 좋아하는 것은 남편이 집을 떠나지 않는 것임을 깨달았소. 그렇지마는 너무 내외가 함께만 있어도 또 충돌이 생기기 쉬운 것도 깨달았소. 더구나 아내가 몸과 마음이 건강치 못할 때에는 남편의 고심이 여간이 아닌 것도 체험하였소. 그렇지만 내 아내는 병자가 아니오? 그는 외마디 기침을 시작하고 오후에 가끔 신열이 나고 밤에는 식은땀을 흘리고 사지가 쑤신다고 하고 짜증을 내고, 그러면서도 어린애는 안심이 안 된다 하여 유모도 안 대고 이러한 병자가 아니오? 어떻게나 하면 이 아내를 편안하게 하여 줄까. 만일 내 팔이나 내 다리 하나를 잘라서 아내의 몸과 맘을 편안히 할 수가 있다고 하면 나는 시각을 지체하지 아니하고 잘라 버릴 것이오. "의사를 좀 보입시다." 하고 나는 참다못하여 진찰을 권하였소. "의사는 왜 보라우? 어서 병이 들어서 죽었으면 시원하겠소?" 하고 아내는 도리어 성을 내오. 원체 기승한 아내는 제가 병 있는 사람이라는 것을 승인하고 싶지 아니하였던 것이오. 그래서 부득이 나는 친한 의사 한 분을 청하여서 저녁을 대접하였소. 바로 형도 잘 아시는 Y박사 말이오. 아내는 삼십칠 도 오 분이나 되는 신열을 가지고도 몸소 만찬을 분별하였소. 가끔 기침이 날 때에는, "아이구, 감기가 들어서." 하고 연해 변명을 하였소. "부인 좀 쉬셔야겠습니다." 하고 Y박사는 해쓱한 내 아내를 바라보면서, "애기는 돌도 지났으니 유모에게 맡기시지요. 그리고 어디 가셔서 두어 달 편안히 쉬시지요." 하고 권하였소. Y박사의 말에 아내의 낯빛은 아주 핏빛을 잃어버렸소. 그리고 숨이 높아지는 것이 아무의 눈에나 보였소. "어머니 손이 얼음장이오." 하고 순임이가 제 어머니 손을 만져 보고 걱정스럽게 말하였소. 이 장난꾼인 순임이년도 그 때야 제 어머니가 심상치 아니한 것을 깨달은 모양이오. Y박사의 말에 겁을 집어먹고 아내는 진찰을 받기를 허락하여서 저녁이 끝난 뒤에 Y박사의 진찰을 받았소. Y박사는 벌써 이 준비로 청진기와 검온기 등속을 가방에 넣어 가지고 왔던 것이오. 아내의 가슴을 보고 난 Y박사는, "감기가 기관지염이 되었습니다. 좀 쉬시면 괜찮으시겠습니다. 요새 환절에 조심 아니 하시면 병이 중해지십니다. 네, 무얼 염려하실 것은 없지마는 그래도 지금 잘 조리를 하셔야지요. 글쎄, 이렇게 해 보시지요." 하고 Y박사는 이윽히 생각한 끝에, "애기도 인제는 젖떨어질 때도 되었으니 어느 새너토리엄에 좀 가 계시지요. 일본이라도 두어 달만 계시면 좋으실 것입니다." 이렇게 말하였소. Y박사가 돌아간 뒤에 내 아내는 마치 사형 선고나 받은 것처럼 울기를 시작했소. "그럼 내가 폐병이란 말이지?" 하고 아내는 미친 듯이 울었소. "폐병은?" 하고 나는 아내를 속이려 들었소. Y박사가 대문 밖에 나서면서 나더러, "상당히 중하시오." 하고 자기의 오른편 가슴을 가리켰소. 나는 그 때에 다만 휘우 하고 한숨을 쉬었소. "그렇지마는 어린애는 어머니한테서 떼시는 것이 절대로 필요합니다. 결핵이란 어른에게는 별로 옮는 것이 아니지마는 어린애에게는 반드시 옮는다고 하여도 과언이 아닙니다." 하고 Y박사는 힘을 주어서 말하였소. 이 말을 들으니 더욱 가슴이 무거워지오. 희가 내 외아들이라고 해서, 또 만득자라고 해서 그런 것이 아니지마는 내 집을 믿고 온 손님을 종교적으로 말한다면 하나님께서 내게 맡긴 어린 손님 하나를 부모의 죄로 병이 들게 한다는 것은 차마 못 할 일이 아니오. 그래서 나는 용기를 내어서 내 아내더러, "여보 희를 유모를 얻어 맡기고 당신은 쉬시오. 그러다가 병이 점점 더하면 어찌하오?" 하고 차마 희에게 병이 옮으면 안 되겠으니 쉬란 말은 못 하겠소. "왜요? 내 병이 폐병이래요?" 하고 내 아내는 눈을 크게 뜨고 묻소. 그는 희를 안고 앉아서 젖을 먹이고 있소. "폐병이라고는 아니 합디다마는 그대로 두면 폐병이 될는지도 모른다고 합디다. 그럴 거 아니오? 성한 사람도 어린애 젖을 먹이고는 못 배기는데 몸이 약한 사람이 어린애 젖을 먹이고 배기겠소. 또 돌만 지나면 젖을 떼 는 것이 아이한테도 좋답디다." 나는 어디까지든지 내 아내에게 폐병이라는 말을 알리지 않기로 결심하였소. 내가 일찍 아내에게 거짓말을 해 본 일이 없는 사람인데 비록 이런 말이라도 속이는 것이 아닐까 해서 여간 마음이 거북하지를 아니하였소. 내 아내는 내 말의 뜻과 내 생각의 뜻과를 비교하는 모양으로 한참이나 나를 바라보더니 갑자기 두 눈에서 눈물을 흘리며 희를 쳐들어 들여다보고, "희야, 엄마가 폐병이면 어떡하나. 엄마 병이 옮으면 어떡하나. 그렇기로 이 풋솜 같은 것을 남에게 어떻게 맡기나." 하고 흑흑 느껴 울기를 시작하오. "왜 우시오? 울면 더 몸에 해롭지 않소?" 하고 나는 아내를 위로하였소. "울지 마우. 두어 달만 정양하면 낫는다는 걸 무얼 그러우? 저, 신열 나리다." 아무리 위로하여도 아내는 울음을 그치지 아니하오. 소리까지 내어서 울게 되었소. 엄마가 우는 것을 보고 희놈도 으아 하고 울기를 시작하였소. 비록 말은 알아듣지 못하여도 그 어머니의 슬퍼하는 것이 통한 모양이오. "내가 희를 가까이해선 안 되지요?" 하고 내 아내는 한 번 더 희를 꽉 껴안아 보고는 방바닥에 떼어 놓으려 하였소. 희는 바람이나 일듯이 엄마에게서 안 떨어지려고 울고 달라붙었소. 나는 마침내 터지려는 울음을 참지 못하여 마루로 나오고 말았소. 내 아내는 사람을 놓아 유모를 구하기 시작하고 일변 신문에 `유모 구하오.' 하는 광고를 내었소. 내 집에는 아침부터 저녁까지 유모 후보자가 들끓었소. 직업은 없고 살기는 어려운 때요, 게다가 엄동이 가까워 오는 때라 그들은 젖을 자본으로 과동할 시량을 얻으려는 것이오. 내 아내는 몸소 이 유모들의 선을 보았소. 어떤 사람은 늙어서 못 쓰고, 어떤 사람은 너무 젊어서 못 쓰고, 어떤 유모는 너무 모양을 내서 못 쓰고,또 어떤 유모는 너무 몸 거둘 줄을 몰라서 못 쓰고, 이런 흠 저런 흠 다 고르고 나면 그 수많은 후보자 중에 쓸 만한 유모가 별로 없었소. 그래도 내 아내는 사십당이 넘어서 낳은 첫아들이요, 막내아들을 아무러한 유모에게나 함부로 맡길 마음은 없었소. 그래서 오면 보내고 오면 보내고 하기를 아마 이십여 명은 더 하였을 것이오. "유모 어디 고르겠소?" 하고 하루 저녁에는 내 아내는 실망하는 듯이 한탄하였소. 그는 이틀 동안이나 많은 유모를 시험하기에 그만 진저리가 난 모양이오. "글쎄 이거 봐요. 제 자식을 떼어 놓고 온 년이야 이 애를 보면 밤낮 제 자식 생각만 하지 아니하겠어요? 또 제 자식 죽이고 온 년의 젖은 먹이고 싶지 않고, 호랑이같이 흉악한 년의 젖도 먹이고 싶지 않고 암만해도 유모는 못 얻겠어." 하고 아내는 제 누이하고 앉아서 놀고 있는 희를 보오. 셋째 날 쓸 만한 사람이 왔으나 피를 빼어서 검사하자는 말을 듣고 달아나 버리고 넷째 날에 온 유모는 회충이 있으니 회충을 빼자고 했더니, "별집을 다 보겠네. 회 없는 사람이 어디 있담." 하여 엉지회가 빠지면 큰일난다고 달아나 버리고, 하다하다 못 하여 소아과에서 간호부로 있던 여자 하나를 데려다가 아이 보는 조수 하나를 붙여서 희를 기르기로 작정이 되었소. 잘 때에는 희도 엄마를 찾고 울고 엄마도 희를 찾고 울어서 며칠 동안은 밤만 되면 집안이 울음판이 되었소. 그러나 사람이란 희랍 신화에 있는 말과 같이 잊어버리는 재주가 있기 때문에 희놈도 간호부를 아주머니라고 불러서 따르게 되고 아내도 희를 떼어 놓고 잘 수도 있게 되었소. 이렇게 희를 어머니에게서 떼는 사건이 일단락이 되어서 좀 마음을 놓으리만큼 되었는데, 이리하여 하루 이틀 마음을 펴고 내가 보는 학교의 일을 좀 볼까 할 때에 또 벼락이 내렸소. "ナンテイニンキフビヨウスグコイ オホヤマ(남정임급병즉래오야마)" 이라는 전보가 떨어진 것이오. 내가 학교의 직원 회의를 마치고 돌아오니까 아내가 이 전보를 내게 보였소. 오야마라는 것은 동경 여자 고등 사범 학교 기숙사 사감의 이름인 것은 아내도 알고 나도 아는 일이오. "이 애가 무슨 병일까?" 하고 내 아내는 물었소. 전보가 오전에 온 것을 곧 학교로 기별도 아니 하고 내가 돌아오기를 기다린 무성의를 나는 원망하였소. 만일 순임이가 동경에 가서 급한 병이 났다고 하면야 이럴 리가 있으랴 하면 마음이 괴로웠소. 내가 이 전보를 받고 어떻게 놀라고 비통해하는 빛을 보였던지 아내는 도무지 말이 없소. 예사 때 같으면 나는 아내에게 의논을 할 것이지마는 이런 급한 경우라 나는, "밤차로 가 보아야겠소." 하고 선언을 하였소. 그리고 저녁상도 받는 듯 마는 듯 나는 내 손으로 짐을 싸 가지고, "몸조심하시오." 하고 아내에게 작별 인사를 하고 희를 한 번 안아 보고 잘 보아 주어서 체하거나 감기 들리지 말고 울리지 말라고 신신 부탁하고 정거장으로 나갔소. 순임이가 무슨 생각이 났는지 정거장까지 따라나와서, "아버지 언제 오세요?" 하고 묻고, 차가 떠날 임박에, "아버지 이번 길에 나 피아노 하나 사다 주세요." 하고 졸랐소. "돌아댕기지만 말고 네 어머니 잘 위로해 드려!" 하고 피아노를 사다 준다든지 아니 사다 준다든지 약속은 아니 하고 떠났소. 그러나 마음에는 순임에게 피아노를 하나 사 주고도 싶었소. 잘하나 못하나 내년이면 졸업인데 집에 피아노 하나 없는 제 마음이야 퍽 섭섭할 것을 동정하였소. 야마하 피아노면 오백 원짜리부터 있지마는 순임의 눈에 그런 것이 들 리는 없고 적어도 이천 원 돈은 들여야 순임의 비위를 맞추겠으니 딸의 아비 되기도 어려운 일이라고 생각하였소. 차 속에서 나는 순임을 생각해 보았소. 그년이 도무지 아비를 아비로 알지 아니하고 제 어미와 부동하여 아비를 헐기만 하는 것을 보면 괘씸하기도 하지마는 그래도 그것이 내 딸이 아니오? 내 첫자식이 아니오? 자식 미워하는 아비가 어디 있겠소? 순임이년이 좀더 내 눈에 들게만 굴면야 아무런 짓을 하기로 음악과에 다니는 저를 피아노 하나야 안 사 주었겠소? 원체 그년이 나를 적대하니까 나도 가벼운 반감을 가지게 된 것이오. 순임이년 하는 일을 보구려. 아비가 먼길을 떠난대도 집구석에 숨어 있고도 모른 척하고 있다가 피아노 하나를 조를 생각이 나서 정거장으로 주르르 따라나온 것을 나는 차 속에서 순임이년의 행사를 생각하고 혼자 웃었소. 아비의 생각에는 이런 것도 다 귀엽게 보이는 것이오. 동경에 가는 길로 나는 여자 고등 사범 학교 기숙사를 찾았소. 때는 오전 여덟 시쯤. 오야마라는 사람은 아직 집에서 돌아오지를 아니하고 어떤 일본 여학생이 나와서 접대를 하오. "나는 조선서 왔습니다. 남정임의 보호자입니다. 오야마 선생의 전보를 받고 왔는데 남정임의 병이 어떠합니까?" 하고 물었소. "네 그러십니까." 하고 그 여학생은 다시 공손하게 일본식으로 두 손을 다다미에 짚고 절을 하더니, "남정임 씨는 그저께 T대학 병원에 입원하였습니다. 갑자기 각혈을 하여서." 하고 동정하는 낯빛으로, "잠깐만 기다리십시오. 남정임 씨와 한 방에 있는 동무를 불러 오겠습니다." 하고 그 여학생이 일어나서 통통통 걸어간 지 얼마 만에 웬 양복 입고 키 큰 여학생 하나를 데리고 와서 내게 소개를 합니다. 나는 그 양복 입은 이의 골격을 보아서 이것이 조선 학생인 줄을 알았소. "이 어른이 지금 조선으로부터 오신 어른이신데, 남정임 씨 보호자시라고." 하고 그 양복 입은 여학생에게 나를 먼저 소개하고 다음에는 나를 향하여, "이 이가 긴 상이라고 남정임 씨하고 한 방에 있는 이입니다." 하고 소개를 하오. 그리고는 내가 김이라는 여학생과 이야기하는 동안 그 일본 학생은 곁에서 가만히 듣고만 있소. "정임이가 어떻게 병이 났어요?" 하고 내가 양복 입은 학생에게 물은즉, 그 학생의 대답은 이러하였소. "오래 불면증으로 잠을 잘 못 자고 애를 써서 몸이 좀 약해졌는데 그저께는 아침마다 하는 새벽 체조를 하다가 말고 갑자기 각혈을 하였습니다. 새빨간 피를 한 컵은 더 토하였어요. 그래서 방에 들여다 뉘고 선생님께서 오시거든 입원을 시킨다고 하다가 의사가 이대로 두어서는 안 된다고 위험하다고 그래서 사감 선생이 보증을 하고 T대학 병원에 입원을 시켰습니다." 각혈이라니! 우리 정임이가 각혈이라니! 하고 나는 가슴이 설레고 앞이 캄캄해짐을 깨달았소. 지금은 각혈이라는 것이 그렇게 무서운 병이 아닌 줄을 알았지마는 그 때까지의 내 의학 상식으로는 각혈이라면 죽는 것으로만 알고 있었던 것이오. 정임이가 죽다니! 이것은 도무지 있을 수 없는 것이었소. 만일 정임이가 죽는다고 하면 세상이 온통 캄캄해질 것 같았소. 그렇게 몸과 마음과 영혼으로 아름다운 정임이가 꽃봉오리째로 떨어지다니! 이것은 가슴이 터질 노릇이었소. 나는 택시를 몰아서 T대학 병원을 향하고 달렸소. 내가 오랫동안 있던 동경, 청춘의 꿈 같은 기억이 있는 동경의 거리를 보는지 안 보는지 몰랐소. 내 가슴은 놀라움과 슬픔과 절망으로 찼던 것이오. T대학 병원 S내과 X호 병실이 정임의 병실이라는 것은 아까 키 큰 여학생 김에게서 들었소. 어쩌면 김이 나를 병원까지 안내해 주지 아니하였을까. 어쩌면 김의 태도가 그렇게 냉랭하였을까 하면서 나는 X호실을 찾았소. X호실이라는 것은 결핵 병실인 것을 발견하였소. 침침한 복도로 다니는 의사, 간호부 들이 가제 마스크로 입과 코를 싸매고 다니는 것이 마치 죽음의 나라와 같았소. 어디나 마찬가지인 심술궂게 생긴 `쓰키소이' 노파들의 오락가락하는 양이 더구나 이 광경을 음산하게 하였소. "남정임은?" 하고 나는 간호부실 앞에서 모자를 벗고 공손하게 물었소. 병원에서는 간호부가 제일 세도 있는 벼슬인 줄을 알기 때문이오. "X호실." 하고 뚱뚱한 간호부가 나를 힐끗 보며 냉담하게 대답하더니, "남정임 씨는 면회 사절입니다. 중증 환자로 절대 안정이니깐 면회는 못 하십니다." 하고 권위를 가지고 거절하였소. "나는 남정임의 보호자로서 병이란 전보를 받고 왔습니다." 하고 나는 간호부의 태도에는 불쾌감을 느끼면서도 청하러 온 사람이라 더욱 공손하게 절을 하였소. 이렇게 어렵게 허락을 얻어 가지고 나는 X실이라는 병실에 들어갔소. 그것은 아마 무료 병실이나 아닌가 하리만큼 나쁜 병실이었소. 게다가 한 방에 칠팔 인이나 환자가 누웠소. 나는 우리 정임을 이러한 병실에 입원시킨 데대하여서 굳세게 모욕감을 느꼈소. 간호부는 나보다 한 걸음 앞서 들어가서 정임의 침대 곁에 서며,"난 상 오쿠니카라 멘카이닌(남정임 씨 본국서 손님 왔소)." 하였소. 정임은 감고 있던 눈을 슬쩍 떴소. 그 눈은 내 눈과 마주쳤소. 수척해서 본래 좀 크던 눈이 더욱 커진 듯하였소. 그러나 그 얼굴은 더욱 옥같이 아름답고 맑아서 인간 세계의 사람 같지 아니하였소.나는 하도 억해서,"정임아 내가 왔다." 하고 담요 위로 정임의 가슴에 내 손을 대었소. 정임은 담요 밑에 있던 싸늘한 손을 꺼내어서 내 손을 잡고 말은 없이 눈물이 핑 돌았소."하나시오 시데와 이케마센(말을 하면 안 돼요)!" 하고 간호부는 부하에게 호령하는 태도로 정임을 노려보았소."응 말은 말아라." 하고 나는 간호부를 향하여,"이야기 아니 시킬 테니 안심하시오. 고맙습니다." 하고 간호부에게 고개를 숙였소. 그제야 간호부는 나가 버렸소.나는 정임의 침대 곁에 놓인 동그란 교의 위에 앉으며 베개 밑에 있는 가제를 접어서 정임의 눈에서 흐르는 눈물을 씻어 주었소."정임아, 왜 우느냐. 마음을 든든히 먹어야지. 아무 염려 마라." 하고 나는 정임의 해쓱한 얼굴과 가늘어진 목을 들여다보았소. 그리고 베개 위에 흐트러진 검은 머리를 보았소. 그리고 다른 환자들을 돌아보고 목례를 하였소. 다들 동정하는 듯이 나를 보고 환자의 친족인 듯한 어떤 늙은 부인이,"따님이세요? 저렇게 예쁜 이가 병이 나서 아이 가엾어라." 하고 말을 붙이는 이도 있소.내가 할 첫 일은 우선 방을 옮기는 것이었소. 소중한 정임이를 한 시각도 이런 하등 병실에 둘 수는 없다고 생각하였소. "쓰키소이는 안 달았니?" 하고 나는 정임에게 물었소. "하나 있는데 어디 나갔어요." 하고 정임은 들릴락말락한 음성으로 대답하오."병자를 혼자 두고 나가?" 하고 나는 불쾌하였소.나는 정임의 손을 들어 담요 속에 넣어 주고,"내 얼른 댕겨오마." 하고는 모자와 단장과 외투를 교의 위에 놓고 나갔소.나는 의국을 찾아가서 S박사를 만나려 하였으나 박사는 진찰 중이라 하기로 겨우 J라는 조교수 하나를 붙들고 사정을 말하고 혼자 있을 병실 하나를 달라고 하였소.대단히 까다로운 여러 가지 교섭이 있은 후에 겨우 일등실 하나를 얻어 놓고 정임에게로 돌아와서,"내가 조교수에게 말해서 병실을 하나 얻었다. 한 시간만 기다리면 옮겨 주마고. 여기서야 어디 병이 더하면 더하지 낫겠니? 또 조교수더러 물어 보니까, 네 병은 염려할 것은 없다고, 한 일 주일 안정하면 괜찮을는지 모른다고. 그러나 몸이 대단히 쇠약했으니 주의해야 한다고 그러더라." 하여 정임을 위로하였소. 사실인즉, 조교수는 정임의 병에 대하여서 아직 분명한 진단도 얻지 못한 모양으로 말을 하였지마는 나는 이 경우에 정임에게 이렇게밖에 말할 수가 없었소. 내가 온 것을 처음 보고는 정임도 퍽 흥분된 모양이어서 기침도 자주 하고 빨간 피를 두 번이나 뱉었으나, 차차 낯에 안심한 빛이 돌고 기쁜 빛까지 보였소.약속한 시간보다 좀 더디게 오정 때나 되어서야 간호부가 환자 태우는 구루마를 끌고 들어와서 새 병실로 옮길 것을 말하였소. 간호부들이 정임을 안아서 구루마에 누이고 끌고 나간 뒤에 나는 정임의 담요와 세간을 정리하여 들고 여러 병자들께 인사를 하고 정임의 새 병실로 따라갔소. 이 병실은 이층으로 대학 정원을 바라보게 된 방인데 북향이지마는 넓고 깨끗하고 침대도 주석으로 되고 간호하는 사람이 잘 만한, 펴 놓으면 침대가 될 만한 걸상과 가족이 있을 만한 부실까지도 붙었소. 양복장, 테이블, 우단으로 싼 교의까지 있고 유리창에 커튼까지 있는 아주 훌륭한 방이오. 흠이라면 바닥에 깐 리놀륨이 좀 더러운 것일까. 침대에 깐 시트도 새롭고 희어서 얼룩이가 없었소. 이러한 병실에 정임을 갖다가 누이니 내 마음이 좀 편안하였소. 그리고 나는 간호부 하나를 구하여서 정임을 간호하게 하고 아침도 점심도 굶은 채로 오후 네 시나 지나서야 잠시 병원에서 나와서 병원 근처에 여관을 하나 정하였소. 집에다가 전보를 치고 목욕을 하고 저녁을 먹고 나서는 그만 고꾸라져서 잠이 들어 버렸소. 하루 지나 이틀 지나 어느덧 사오 일이 지났소. 나는 아침을 먹고는 병원에를 가서 정임을 보고 간호부에게 잠을 어떻게 잤나, 무엇을 얼마나 먹었나, 체온이 얼마, 또 피가 나왔나, 이런 것을 물어 보고 손수 정임의 이마도 만져 보고, 그리고는 J조교수를 찾아서 정임의 병세도 물어 보았소. J조교수는 처음에 까다로운 사람 같더니 차차 사귀어서 나중에는 저녁을 같이 먹으러 다니리만큼 친하였소. 이 친구가 위스키를 좋아하고 댄스를 좋아하는 모양이나 나는 두 가지 다 못 하는 처지이므로 J조교수가 댄스를 할 때에는 나는 옆에 앉아서 구경을 하고, 그가 위스키를 먹을 때에는 나는 탄산을 먹었소. "한 잔 자시오!" 하고 J조교수는 농담 절반으로 내게 술을 권하고,"자 한 번 추어 보아!" 하고 나를 억지로 끌어내다가 여자를 껴안겨 주기도 하였소. 그도 내게 무관하게 된 모양이었소. 병원에서 하얀 진찰 옷을 입고 있을 때에는 장히 까다롭고 빼는 편인 그도 진찰 옷을 벗고 이렇게 친구를 대하면 무척 천진하고 재미있는 사람이었소.이렇게 친하게 된 뒤로는 J조교수는 무시로 정임의 병실에 나를 찾아왔소. 이것은 간호부들의 눈에 정임과 나와의 지위를 높여서 대우가 퍽 좋아졌소.이런 조건들이 모두 합하여 정임의 용태가 퍽 좋아 가는 모양인데 한 가지 걱정되는 것은 집에서 도무지 기별이 없는 것이오. 전보로 답장하라고 날마다 전보를 쳐도 한 번도 회전이 없단 말이오. 회전이 없을 때에는 무사한 것은 분명하지마는 대단히 마음이 궁금하고 불쾌하였소. 그래서 나는 순임의 학교로 순임에게,"집 무사하냐. 어머니 병환 어떠시냐. 희도 잘 있느냐, 곧 전보해라. 네 피아노는 고르는 중이다. 정임은 그만하다. 아비." 하는 의미의 전보를 놓았소. 피아노 말을 해야 순임이가 곧 답장할 줄을 알았기 때문에 특별히 피아노란 말을 썼소.그리하였더니 아니나다를까 그 날로, "집은 무사하다. 어머니는 성이 나서 운다. 어서 오너라. 희도 감기들었다. 피아노 고맙다. 순임." 하는 답전이 왔소.집에서 도무지 답전이 없길래 나도 대개는 짐작하였소. 내 아내가 화를 내어서 일부러 회답을 아니 하는 것이 분명하였소. 나는 딸에게 약속을 이행하기 위하여 전보를 받는 길로 곧 은좌 방면으로 나가서 피아노를 돌아보았소. 그리고 일천칠백 원짜리 하나를 값을 해서 수송하기를 청하고 약속금 오백 원을 치렀소. 이 피아노가 만일 내 딸 순임을 매수하기에 성공한다면 내 생활은 전보다 훨씬 편안하게 될 것이오. 그렇게 생각하면 이 돈 일천칠백 원은 아까운 돈이 아닌 것 같았소.정임의 병도 그만하고 J조교수의 말도 대단치는 아니하리라 하기로 정임에게는 퇴원하게 되는 대로 J조교수의 말을 따라서 어느 요양원으로 가든지 조선으로 오든지 하라고 일러 놓고 나는 집으로 돌아오려고 내일이면 떠난다고 마음을 먹고 자리에 들었소.잠이 들어서 몇 시간이나 되었던지 나는 전화 소리에 잠이 깨었소."하이 하이(네 네)." 하고 전화 수화기를 떼어 든 나는 어안이 벙벙하였소. 그것은 분명히 정임을 보아 주는 간호부의 음성으로,"남정임 씨가 병이 중하십니다. 곧 들어오십시오." 하는 전화였소.아까까지 괜찮던 정임이가 웬일인가 하고 나는 시계를 보았소. 어느 새에 새벽 다섯 시. 나는 옷을 주워 입고 병원으로 달려갔소.간호부실에 들러서,"남정임이가 병이 더쳤어요?" 하고 물었소. "네, 밤에 각혈을 많이 하셔서 퍽 중하십니다. 아이참, 걱정되시겠습니다. 지금 바로 숙직하시는 선생께서 다녀가셨습니다." 하고 인제는 낯이 익은 간호부는 친절히 대답해 줍니다.나는 정임의 병실로 가서 가만히 문을 열었습니다. 방에는 아직도 간호부 하나가 남아서 한 손에 시계를 들고 한 손으로 정임의 맥을 짚고 있고, 테이블 위에는 주사를 하였는 듯한 제구가 어수선히 놓였소.나는 눈을 감고 누웠는, 희미한 전등빛에 비추인 정임의 얼굴을 잠깐 보고, 그리고 K라는 전속 간호부에게로 가서 자세한 말을 물어 볼 양으로 정임의 침대머리를 지나다가 유리 타구가 철철 넘는 빨간 것을 보았소. 그것은 이백 그램 컵으로 셋은 될 것이오! K간호부는 내 귀에 입을 대고, "어젯밤 당신(나를 가리키는 말)께서 가신 뒤에 난 상(정임)이 자꾸만 우셔요. 우시면 병에 좋지 않다고 암만 말씀해도 자꾸만 우시는구먼요. 그러시더니 제가 잠깐 잠이 들었는데 난 상이 저를 부르시길래 보니깐 글쎄 저렇게 피를 쏟으셨구먼요." 하는 꼴이 우는 정임을 혼자 두고 K간호부는 잠이 들어서 쿨쿨 오륙 시간이나 자다가 정임이가 피를 많이 토할 때에야 비로소 깬 모양이었소. 괘씸한 년 같으니! 하고 나는 K간호부를 한 번 노려보았소.맥 보던 간호부가 나간 뒤에 나는 정임의 맥을 가만히 짚어 보았소. 맥이 끊어지지나 아니하였나 하다시피 약하오. 정임의 입술에도 붉은빛이 줄었소. 정임은 아마 혼수 상태인 것 같았소. 나는 가만히 정임의 손을 놓고 정임의 잠을 깨우지 아니할 양으로 가만가만히 방 한편 구석으로 물러나와서 죽은 듯한 정임을 바라보고 있었소. 어려서 부모를 여의고 따뜻한 사랑도 없는 남의 집에 얹혀서 눈칫밥으로 자라난 정임, 천상 천하에 의지할 곳 없고 알아 주는 이 없는 정임, 저것이 인제 죽어 버린다면! 하고 생각하면 뼈가 저리게 불쌍하였소. 내가 온 뒤에도 웬 놈팡이들한테서 편지도 몇 장 오고, 선물도 몇 가지 들어왔으나 그 편지 사연을 보더라도 다들 제 편에서 외짝 사랑이었고 정임이 편에서는 도무지 응하지 아니하였던 것이 분명하오."너 좋아하는 남자 친구가 있니?" 하고 어느 날 내가 물을 때에 정임은,"없습니다." 하고 적막하게 웃었소. 정임은 거짓말할 애가 아님을 나는 믿소.이 세상에 왔다가 얼음같이 찬 속에서만 살고 부모의 정, 형제의 정, 애인의 정, 부부의 정도 하나도 맛보지 못하고 죽어 가는 정임의 정경을 생각해 보시오. 내가 통곡할 생각이 났겠소? 아니 났겠소!이에 나는 결심하였소 아무리 해서라도 정임은 살려 내야 된다고.그리고 나는 간호부실에 달려가서 J조교수 집으로 전화를 걸었소. 아직오전 여섯 시, 이 때는 밤에 늦도록 댄스요 위스키요 하고 돌아다니는 버릇이 있는 J조교수는 아직 곤하게 잘 때일 것이라고 생각하였소. 그러나 정임의 생명에 관한 일이 아니오?"아침 일찍 전화를 걸어서 미안합니다. 그 애의 병이 대단하니 내가 지금 댁으로 선생을 모시러 가겠습니다. 어떠하신 일이 있으시더라도 지금 꼭 와 주셔야겠습니다." 하고 열렬하게 들이대었소. 그랬더니 원체 나하고는 사귄 터이라,"데리러 오실 것 있소? 내 곧 가리다." 하고 선선하게 대답합디다.과연 삼십 분 내에 J조교수가 달려왔소. 그는 진찰복도 입지 아니하고 모자도 쓴 채로 바로 병실로 들어왔소. 그렇더라도 간호부실에서 정임의 용태는 물어 가지고 왔을 것은 분명하오.J조교수는 외투도 입은 채로 정임의 맥을 짚어 보고 그리고는 청진기를 내어서 정임의 가슴을 보았소. 그리고 눈을 보고 손톱도 보고 의사가 보는 것을 다 보고 나서는 정임의 정신 없는 얼굴을 이윽히 보고 섰더니 자기가 먼저 방에서 나가면서 나더러 따라오라는 시늉을 하오.나는 불안을 가지고 따라갔소.J박사는 긴 복도로 꼬불꼬불 한참이나 걸어가서 자기 방문을 열고 들어가 모자와 외투를 벗어 던지고 앉으며 나에게도 자리를 권하오."쩟, 걱정이오." 하는 것이 J박사의 첫 말이었소."죽을까요?" 하고 나는 눈을 크게 떴소."죽기야 생명에는 신비력이 있으니까, 꼭 죽을 것 같은 사람이 사는 수도 있고, 그와 반대로 꼭 살아나리라고 믿었던 사람이 죽는 수도 있고 생명에 신비력이 있습니다." 하고 그는 잠깐 말을 끊었다가, "원체 쇠약한데다가 피를 많이 잃고, 가슴에는 라셀이 가득 찼단 말이오. 그것도 또 걷히려 들면 며칠 안 해서 걷히는 수가 있습니다. 생명의 신비라는 것이지요." 하고 담배를 내뿜으면서 휘 한숨을 쉬었소.나는 다만 조교수의 처분만 바라는 사람 모양으로 잠자코 그의 하는 양만 보고 있을 수밖에 없었소. 내 신경과 근육은 모두 굳어져서 움직이려도 움직일 수 없는 것만 같았소."글쎄 요." 하고 J조교수는 내가 속으로 생각한 것을 알아듣는 듯이,"글쎄. 수혈이나 한 번 해 볼까." 하고 나를 바라본다."수혈이라니요?""다른 사람의 피를 병자의 정맥에 넣는 것이지요?""수혈을 하면 살아날까요?""피가 부족하니까. 또 수혈을 하면 출혈이 그치는 수가 있으니까.""그러면 내가 피를 주지요!" 하고 나는 내 피를 정임을 살려내기에 바치는 것이 기뻤소."아무의 피나 함부로 넣는 것이 아니니까 피를 검사해 보아야지요." 하고 J박사는 내가 허둥지둥하는 태도가 우스운 듯이 빙그레 웃으며,"피는 사려면 얼마든지 파는 사람이 있으니까 그럼 수혈을 해 봅시다." 하고 J조교수는 전화 앞으로 가오.J조교수는 먼저 정임의 귀의 피를 뽑아 혈형을 검사한 결과,"누르로군." 하고 나더니,"누르 형을 가진 사람은 누구에게든지 피를 줄 수는 있지마는 같은 형을 가진 사람의 피가 아니고는 받을 수는 없단 말이오. 그러니까 늘 주는 편이야."하고 다음에는 내 피를 검사한 결과 J박사는, "오케이. 노형의 피가 다행히 누르요. 혈형은 맞는데." 하고 말하기 어려운 듯이,"노형은 화류병은 없으시오?""없지요!""그렇게 자신이 있으시오? 만일 의심이 있거든 검사를 하게.""절대로 없지요. 있을 이유가 없으니까." 하고 나는 단언하였소."그러면 좋소이다. 그러면 노형의 피를 얻기로 합시다." 하고 J조교수는 간호부에게 수혈 준비를 명하였소.J조교수는 내 왼쪽 팔의 굽히는 곳의 정맥에서 피를 뽑아 정임의 왼편 팔의 정맥에 넣는 일을 하였소. 나는 유리통에 뽑혀 나오는 검붉은 내 피를 보았소. 그것이 정임의 혈관으로 다 들어가 버리는 것을 보았소. 그리고 나는 잠깐 아뜩함을 깨달았소. 사백 그램이라면 두 컵의 피를 뽑아낸 셈이오.한 십 분 동안이나 가만히 누워 있으니까 정신이 평정함을 깨달았소. 나는 내 피가 정임에게 들어가 어떠한 작용을 하는가 알고 싶었소.참으로 신기한 일이오. 수혈이 끝난 지 삼십 분이 못 하여서 정임의 두 뺨에는 붉은 기운이 돌고 죽은 듯하던 입술에도 제 빛이 돌아오지 않겠소.나는 너무도 기뻐서,"정임아!" 하고 불러 보았소.정임은 내가 부르는 소리에 눈을 떴소. 정임은 살아났소."신효하지요?" 하고 J조교수는 빙그레 웃었소. 그 때에서 그는 간호부가 준비한 물에 손을 씻었소. 그는 하얀 타월로 손을 씻으면서,"수혈도 효력이 날 때도 있고 아니 날 때도 있지마는 효력이 나게 되면 그야말로 쇳소리가 나는 것이오. 노형도 오늘은 피를 많이 잃었으니 좀 안 정을 하시는 것이 좋겠소이다." 하고 나가 버렸소.나는 J조교수의 말대로 비워 둔 부실의 침대 위에 쉬기로 하였소. 약간 어찔어찔하고 메슥메슥함을 깨달았소.내 피가 힘을 발하였는지 모르거니와 정임의 병세는 이삼 일 내로 훨씬 좋아져서 J박사도,"라셀도 훨씬 줄었고, 맥도 좋고, 신열도 없고 괜찮을 모양이오." 하고 안심할 확신 있는 말을 하여 주었소.나는 더 오래 있을 수가 없어서 정임을 J조교수에게 맡기고 집으로 돌아왔소. 형이여! 그랬더니 말이오. 집으로 돌아왔더니 말이오! 내 아내는 나를 보고 미친 듯이, "왜 왔소? 무엇 하러 왔소. 그년하고 살지. 왜 왔소?" 하고 몸부림을 하고 야단이오.나는 어안이 벙벙하였소."그게 무슨 소리요? 그럼 정임이가 병이 중하다는데 내가 안 가 본단 말요?" 하고 나는 부드럽게 말하였소."흥, 말은 좋지. 정임이가 무슨 병이야? 병이 무슨 병이더냐 말야?" 하고 아내는 더욱 미쳐 뛰오."무슨 병? 각혈을 했단 말요. 목구멍에서 피가 나왔어. 각혈을 두 번이나 크게 해서 죽을 뻔했는데 면사나 되었으니 다행 아니오?" 하고 나는 더욱 부드럽게 말하였소."흥, 각혈? 흥, 각혈? 뻔뻔스럽게 나를 속여 보려고. 낙태를 시키다가 피를 쏟았다더구먼, 왜 내가 모르는 줄 알고. 흥, 지난 여름에 나왔을 적 에 . 아이구 분해. 아이고 분해. 내가 어리석은 년이 되어서 감쪽같이 속았네에 . 그런들 설마 제 딸 동갑인 계집애를 건드리랴 했지. 엑 이 짐승 같은 것. 그러고도 교육가. 흥, 교장. 아이구 분해라."이 모양으로 온 동네가 다 들어라 하고 외치는구려."여보, 이거 미쳤소? 글쎄 그게 웬 소리요? 뉘게 무슨 말을 듣고 그런 종작없는 소리를 한단 말요? 원 이거 하인들이 부끄럽고 동네가 부끄럽지 않소? 원 말이 되는 말을 가지고 그래야지." 하고 나는 하도 기가 막혀서 방바닥에 펄썩 주저앉아 버렸소."좀 뵈어 주까요? 그럼 증거를 좀 뵈어 주까요? 자 이거를 좀 보시오!" 하고 아내는 어떤 일기책 하나를 장 서랍에서 꺼내어서 내 앞에 픽 던지오. 나는 배밀이로 엎어진 일기책을 집어 들고 책장을 넘겨 보았소. 그것은 정임의 일기책이었소.나는 이 일기책을 온통으로 형에게 보내어 드리고 싶소마는 그리할 수가 없소. 왜 그러냐고? 나는 정임의 물건으로 이것밖에 가진 것이 없소. 나는 이것을 유일한 정임의 기념으로 내가 이 세상에 있는 날까지는 몸에 지니고 있지 아니하면 아니 되겠소. 그러다가 내가 이 세상을 떠날 때에는 나는 이 일기를 불에 살라 버리거나 땅에 묻어 버리고 떠나려오.그러므로 나는 이 일기를 지금 형에게 보내어 드릴 수는 없고 그 중에서 이 편지에 도움이 될 만한 몇 구절을 베껴 보내오 ."오늘이 새해. 오늘부터 내 나이가 23세. C선생은 몇 살이 되시나. 지난 여름에 뵈올 때에는 벌써 얼굴에 몇 줄기 주름이 있던데. 아! 어머니 돌아가신 지가 벌써 십오 년. 이 외로운 아이는 오직, 오직 C선생님의 사랑의 품에서 살았다. 나는, 나는 이 은혜를 무엇으로 갚나. 이 몸과 마음을 C선생님께 다 바치기로니 그것이 무엇인가……."이것은 일기 첫 장인 정월 초하룻날 것이었소."아 웬일인가. 나는 왜 이렇게 외로울까. 나는 무한한 허공에 뜬 외로운 별 하나. 아아 그 허공의 참이여! 어둠이여! 차고 어두운 허공으로 지 향없이 흘러가는 외로운 작은 별이여."이러한 극히 적막한 서정시 같은 것도 있고 또 어떤 날에는,"아아 나는 죽어 버릴까. 사랑하는 그이도 내 손이 아니 닿는 하늘 위의 별."이러한 절망적인 말을 쓴 것도 있소.정임의 일기에는 어디나 그 적막하고, 거의 절망적이라고 할 만한 슬픔이 흐르오. 그가 `그이'라고 하는 것이 누구를 가리킴인가. C선생이라고 한 것은 물론 내 성 최의 머릿자겠지마는 그의 일기에는 C선생이라는 말과 `그이'라는 말이 날마다 씌어 있소."아마 나는 죽을까 보아. 이대도록 괴롭고도 살 수가 있나. 오늘은 교실에 들어가 앉았어도 무엇을 배웠는지 정신이 없이 있다가 동무들에게 놀림을 받았다. 동무들은 어찌 그리 행복된가. 그들에게는 부모가 있어서 그러한가. 사랑하는 사람이 있어서 그러한가. 나는 그들과 같이 유쾌하게 살지를 못하는가.""나는 암만해도 죽을 것만 같다. 이렇게 괴롭고도 살 수가 있나. 괴로울수록 그이가 그리워. 그이 곁에 있으면 내 눈에도 웃음이 있을 것 같다. 낸들 웃을 줄을 모르나, 기뻐할 줄을 잊었나. 그이 곁에만 있으면 나는 춤이라도 출 것 같다.""아아 그이를 떠나 있는 슬픔이여! 외로움이여! 내 타는 마음을 그이에게 통하지도 못하는 슬픔이여, 외로움이여! 아무리 하여도 그이는 손이 안 닿는 하늘의 별인가. 나는 닿지 못할 손을 허공에 허우적거리다가 죽어 버릴 것인가."이러한 구절도 있고, 또 여름 방학이 가까운 유월에 들어가서는 더욱 열렬하게 되어,"나는 이번 방학에 가면 그이에게 내 생각을 다 말해 버릴 테야. 이년! 하고 책망을 받으면 어떤가. 종아리를 맞으면 어떤가. 아무리 무서운 일이 생기더라도 나는 이번 방학에 가면 그이에게 내 가슴 속에 뭉친 불덩어리를 내던질 테야. 그리고 미친 듯이 대들어서 그이의 목에 매달릴 테야. 그렇게나 아니하고야 어떻게 내가 그이에게 내 속을 보여 보나.""아아 사랑하지 못할 이를 사랑하는 내 아픔이여! 차라리 나를 죽일까." 이러한 곳도 있고,"나는 오늘 C선생께 내 속을 말하는 편지를 썼다가 불에 살라 버렸다. 이렇기를 모두 몇십 번이나 하였던고?""C선생은 내 아버지가 아니냐. 아아 나는 왜 그이를 아버지라고 못 부르는가. 왜 C선생을 내가 그이라고 부르는가. 내가 죄다! 죄다! 다시는 C선생을 그이라고 아니 부르고 아빠라고 부를란다. 하나님이시여, 딸아기 가아빠를 그리워하는 것도 죄가 되오리까. 죄가 된다고 하여도 무가내하입니다."이런 말이 있소. 이런 말을 보면 C선생이란 것이나 그이란 것이나 아빠란 것이나가 다 나를 가리킨 듯도 하였소. 내가 이것을 발견할 때에 어떻게나 놀랐겠소. 이것이 사실이라면 정임은 분명히 내게 대하여 일종의 그리움을 느끼는 것이오. 내 아내가 정임이가 열여섯 살 적에 "흥 어린애!" 하던 것이 생각나오. 역시 아내가 나보다 정임의 속을 잘 알았던 것이오. 그러면 정임이가 나에게 대하여 한 이성으로의 사랑을 느끼는가 하고 나는 한참이나 숨을 못 쉬도록 놀랐소. 그러나 그 다음 일기를 볼 때에 놀란 것에 비기면 이런 것은 다 우스운 일이오. "내일은 서울로 간다. 그 어른의 곁으로 간다. 한 달 동안 그 어른의 곁에 나는 있는다. 한 달 동안에 설마 그 어른의 손끝 한 번이야 못 스쳐 보랴. 비록 그의 품에 안겨 보지는 못한다 하더라도(인제는 나는 어린애가 아니니깐) 그의 옷자락에야 한두 번 못 스쳐 보랴. 나는 그 때에 있을 기쁨을 생각하면 몸이 떨린다. 내 아빠. 이 외로운 딸은 아빠의 곁을 향하고 갑니다. 저의 손을 잡아 주세요. 예전 북경서 저를 데리고 오실 때 모양으로 차에 저를 안아 올려 주셔요. 머리를 쓸어 주시고 뺨을 만져 주세요. 지금은 왜 못 하셔요? 왜 못 하실 이유가 있습니까?" 인제는 분명히 정임이가 `그이'라고 한 것이 내인 줄을 알았소. 정임이는 방학에 내 집에 온 첫날 일을 기록하되, "아아 내가 무엇 하러 서울을 왔던고? 누구를 보러 왔던고? 순임 어머니와 순임은 어찌 그렇게도 냉랭한고, C선생께서도 어찌 그리도 본체만체하시는고. 아아, 이 얼음가루가 날리는 곳을 나는 무엇 하러 왔던고. 나는 미아리 어머니 무덤에 가서 두 시간이나 울고 왔다. 울면 쓸데 있나. 어머니는 벌써 다 썩어 없어지신 것을. 아아, 나는 어디 가서 울꼬? 울려고 해도 울 곳도 없구나." 이러한 곳이 있고, 또 어떤 날에는, "학교에를 가니 방학이 되어서 동무도 선생도 다 없다. 미친 사람 모양으로 교실로 잔디판으로 나무 그늘로 기웃거리다가 혹시나 그이를 만날까 하고 그이가 다님직한 길로 해가 지도록 쏘다녔다. 집에 돌아오니 그이가 계시지마는 한 집에 계실수록 동경서 생각할 때보다 천 리 만 리나 더 떨어진 것 같다. 나는 동경으로 도로 갈까봐." 이러한 곳도 있고, "C선생님이 가족을 데리시고 원산으로 가신다고 나도 같이 가자고. 원산이나 가면 C선생님께 조용히 말씀할 기회나 얻을까. 몸이 불편하다. 병이 나려나." 이 밖에도 정임은 그 일기에 감상적이요, 열성적인 슬픔을 많이 적는 동안에 이러한 기록이 있소. "내일은 원산을 떠난다. 아아 그리도 외롭던 원산이여! 슬프던 원산이여! 그러나 나는 원산을 축복한다. 원산은 나에게 그이와 함께 하는 하룻밤을 주었다. 캄캄하게 어두운 밤, 바람에 구름은 뭉게뭉게 하늘과 바다 가 모두 열정으로 끓는 밤에 나는 그이와 단둘이 있는 하룻밤을 가졌다. 비록 그것이 한 시간도 못 되는 아마 반 시간도 못 되는 짧은 동안이었으나 그 동안만은 그이는 완전히 내 것이었다. 아아 일생에 잊히지 못할 그 시간. 내가 세상에 난 것이 그 한 시간을 위한 것이 아니었던가. 나는 알았다. 겉으로는 냉정한 듯한 그이의 마음에는 나를 불쌍히 여기고 사랑하시는 열정이 있음을. 나는 인제 죽어도 좋지 아니한가." 이러한 소리가 적혀 있소. "영, 도무지 글을 함부로 쓰는 계집애!" 하고 나는 좀 불쾌하여서 일기책을 주먹으로 탁 쳤소. 그러나 다음 순간에 내 눈에서는 눈물이 흘러내림을 금할 수 없었소. 왜? 나는 기억하오. 정임의 말과 같이 우리가 원산을 떠나려던 전날, 저녁을 먹고 나서 나는 정임, 순임, 두 애를 데리고 우리가 있는 숙소에서 꽤 먼 데 있는 두 아이 선생 집에 작별을 갔었소. 선생 집에 가서 이야기도 하고 수박도 먹고 놀다가, 순임이년은 선생 집에 놀러 왔던 제 동무하고 시내로 놀러 나간다고 가 버리고, (뒤에 아니까 순임이년은 그 동무의 오라비와 함께 활동사진 구경을 갔더라오.) 암만 기다려도 돌아오지를 아니하기로 할 수 없이 정임이만 데리고 우리 숙소로 돌아왔소. 이 날은 정임의 일기에 있는 모양으로 동남풍이 많이 불고 하늘은 검은 구름으로 덮이고 물결은 아우성을 치는 밤이었소. 이러한 밤길을 바닷가 쪽으로 걸어서, 또 송림 사이로 걸어서 아마 반 시간이나 넘어 걸어서 숙소로 온 것이오. 이것을 정임이가 그 일기에 그렇게 유난하게 써 놓은 것이오. 그야 캄캄한 모래판, 나무판 길도 없는 데로 오는 동안에(거기는 모래가 쌓여서 높아진 데, 패어서 움쑥 깊어진 데, 잔솔포기, 풀포기 같은 것도 있는 곳이 아니오? 갈마 앞에 말이오.) 몸도 서로 스칠 때도 있고 정임이가 쓰러지려는 것을 내가 어깨를 붙들거나 허리를 뒤로 안아 일으킨 때도 있었소. 제가 손을 내밀어 내 팔에 매달린 때도 있었소. 그러나 그저 그뿐이오. 둘이서 한 말이라고는, "동무나 있느냐?" "별로 없어요. 퍽 외로워요." "몸조심해라." "제가 편지 드리거든 답장 주세요." 이런 문답과, "졸업하고라도 더 공부가 하고 싶거든 내게 말해라, 학비는 염려 말고." "일본 있기가 싫어요." 이런 말이 있었을 뿐이오. 그런 것을 정임은 이 날 밤의 일을 무슨 큰 사건이나 되는 듯이 일기에 적어 놓은 것이오. 철없는 계집애라고 생각하였소. 그러나 제가 얼마나 외롭길래, 또 세계 유일한 친구인 내 곁에 있는 것이 얼마나 간절한 소원이길래, 이 반 시간 남짓한 단둘이의 산보를 그처럼 감격하게 생각하나 하면 눈물을 아니 흘리고 어찌하겠소. 사실상 정임이가 여름내내 집에 와 있어야 나하고 단둘이 있어 본 순간은 실로 이 날 밤 한 번밖에 없었던 것이오. 나는 일기를 읽어 여기까지 와서는 내 아내가 성낸 이유를 알았소. 또 당연하다고도 생각하였소. 나는 이 구절에 대하여 아내에게 변명을 하려 하였더니 아내는 밖에 나가 버리고 없기로 일기의 그 다음을 더 읽어 보았소. "잠이 아니 온다. 새로 세 시를 치는 소리가 들리는데 잠이 아니 온다. 아니 그리운 이의 생각. 원산 해안의 그 날 밤의 추억! 내 생명에서 그 순간을 떼어 버리면 남는 것이 무엇인가. 없다! 아아, 가엾은 내 생명이여!" 아마 이것이 정임이가 불면증이 생기는 시초가 아닌가 하오. 이로부터 정임은 자기의 내게 대한 감정을 여러 가지로 해석해 보려는 말이 많이 나오오. 일례를 들면, "이것이 무엇인가. 이것이 사랑인가. 사랑이란 것이 이런 것인가. 내가, 이렇게 어린 딸 같은 계집애가, 설마 아버지 같은 그 어른을 사랑함이야 될까. 이것이 사모한다는 것인가. 딸이 아버지를 사모하듯이 사모한다는 것인가. 사모하는 것과 사랑하는 것과 무엇이 다른가." 이러한 논단도 있고, "나는 사랑이라는 것을 경험한 일이 없다. 사랑이라는 것을 하고 싶은 마음도 없다. 다만 그 어른을 언제까지나 언제까지나 사모하고 있으면 그만이다. 그 어른이 내 마음을 알아 주시든지 말든지, 나만 혼자 내 가슴 속에 그 어른을 두고 밤낮에 생각하면 그만이 아닌가. 그러나 보고 싶은 것은 어찌하나. 그이의 옷자락이라도 손끝이라도 스치고 싶은 것은 어찌하나. 나는 이러다가 말라 죽는 것이 아닐까. 오늘은 체중이 줄었다고 학교에서 걱정을 하였다. 내 기름은 그이를 사모하는 불로 타 버리고 만다. 기름 다한 등잔불 모양으로 내 생명은 진해 버리고 마는 것이 아닐까. 이 간절한 생각을 누구에게 말해 보지도 못하고 영원의 어둠 속으로 스러져 버리는 것이나 아닐까. 그래도 좋다! 그것이 좋다! 타고 타다가 진해 버려라!" 이러한 말도 있소. 각혈하기 바로 며칠 전에 정임은 이러한 말을 적어 놓았소. "내 사랑하는 이시여! 나는 당신 곁으로 다가가고 싶습니다. 다가가서 당신의 품에 안기는 서슬에 죽어 버리고 싶습니다. 그러면 저도 당신 품에서 죽는 것이 아니야요? 남들이 세상이 무엇이라고 하기로 그 때에는 벌써 늦지 아니하였어요? 내 시체를 때리고 거기 침을 뱉고 갖은 욕설과 갖은 악형을 다 하라고 하시오. 그것이 무엇이야요? 나는 당신의 몸에 안겨서 죽지 않았어요? 나의 사랑하는 이! 나는 더 참을 수 없습니다. 나는 당신 계신 곳으로 갈 테야요. 내가 가면 이년! 하고 발길로 차시겠습니까. 그래도 좋습니다. 나는 당신의 발길을 안고 죽어 버리렵니다. 나는 가요! 나는 가요! 내 몸은 더할 수 없이 약해졌습니다. 내 기운은 줄어듭니다. 이러다가는 나는 당신 계신 곳에 갈 기운도 없이 죽어 버릴 것 같습니다. 아아 얼마나 애처로운 일이야요. 얼마나 기막히는 일이야요? 내가 인제 큰 병이 들어서 죽게 된다면 당신은 와 주시겠습니까. 오셔서 오, 가엾어라, 내 딸 정임아 하고 나를 안아 주시겠습니까. 그렇다 할진댄 오, 하나님이시여, 내게다 죽을 병을 주소서. 내가 사랑하는 그 어른을 뵈옵고 죽을 큰 병을 주소서!" 이런 소리를 썼소. 마치 제가 무서운 병이 생길 것을 미리 짐작이나 한 것 같아서 나는 몸에 소름이 끼쳤소. 이렇게 나는 정임의 일기를 보다가 문 밖에서 내 아내의 음성이 들리는 것을 보고 이 일기를 얼른 감추어 버렸소. 이 일기를 내놓으라고 내 아내는 여러 번 야단을 하였지마는 나는 결코 이것을 내놓지 아니하였소. 첫째로 아내가 이 일기를 이 사람 저 사람에게 선전의 재료로 삼을 염려가 있고, 둘째로는 정임의 일생의(만일 이번에 정임이가 죽는다고 하면) 유일한 유적을 내 아내가 무슨 방법으로든지 욕을 보일까 봐 두려워한 것이오. 그렇지 않아도, "그년의 그 더러운 일기책 어디 갔니? 뒷간에 버리기도 되려 미안한 그 일기책 어디 갔어?" 하고 울고 야단을 하였소. 나는 이 일기책을 다른 데 갔다 맡길 수도 없고, 어디 한 곳에 두었다가는 반드시 발각이 나겠고 그래서 오늘 여기, 내일은 저기 이 모양으로 옮겨 감추었소. 하루는 내가 그 일기책을 책장 꼭대기, 이를테면 지붕에 감출 때에 순임이한테 들켰소. 순임도 물론 내가 하는 일이 무슨 일인지를 알고 있소. 순임이뿐이오? 온 집안 사람이 다, 내 아내는 정임의 일기를 찾으려고 죽을지 살지를 모르고, 나는 그것을 감추느라고 애쓰는 것을 알고 있소. 내가 아침에 집만 뜨면 내 아내는 어멈, 아이 보는 계집애 할 것 없이 총동원을 해서 이 일기를 찾느라고 집을 발끈 뒤집는다는 말을 들었소. 그러니까 순임이가 모를 리가 있소. 순임은 내가 정임의 일기책을 감추다가 들켜서 머쓱하는 것을 보고는 못 본 체하고 획 나가더니 일 분도 못 하여 다시 들어와서, "아버지 그것을 왜 태워 버리지 않으세요? 어저께도 어머니 눈에 들 뻔한 것을 내가 얼른 집어 감추었답니다. 왜, 거기 두면 못 찾나요? 아버지두. 번번이 내가 없다고 어머니를 속이고 감추고 하니깐 그렇지." 하고 마치 불쌍한 범죄자를 타이르듯 한 태도로 말을 하는구려. 내 속이 어떠하였겠소? 나는 교의에 펄썩 주저앉아 테이블에 두 팔을 세우고 두 손에 내 얼굴을 파묻었소. 이윽히 눈을 감고 있다가 고개를 들어 보니 순임은 내 책장에서 양장한 허름한 책 하나를 꺼내어서 그 알맹이를 뜯고, 빈 껍데기 속에 내가 애써 감추던 정임의 일기를 넣어서 요리조리 검사해 보고 보통 책들 틈에 끼우고 있소. 그것을 꽂아 놓고는 두어 걸음 뒤로 물러서서 그것이 눈에 뜨이나 아니 뜨이나를 검사하오. 나는 눈물이 흐르고 느껴 울어짐을 금할 수가 없었소. "아버지 인제 염려 마세요." 하고 순임은 찡그린 내 낯을 바라보오. "순임아." 하고 나는 평생 처음 정답게 불렀소. "네에?" 하고 순임도 아비의 이 비참한 꼴을 보고는 고개를 숙여 버리오. "너 그 일기 보았니? 정임이 일기 말이다. 읽어 보았니?" 하고 나는 그 대답을 무서워하면서 물었소. "그럼요. 어머니가 오는 사람마다 불러 놓고는 낭독을 한걸요. 김 목사도 보고 여러 사람이 보았답니다. 암만 보이지 말라니 들으시나요? 사람만 오면 어머니는 신이 나셔서 그것을 내어 놓고 읽으신답니다. 요새는 그것이 없어서 못 하시지요. 그걸 못 하시니깐 더 화만 내시지 않아요? 그러니까 아버지 태워 버리셔요. 그건 무엇 하러 두세요?" 하는 순임의 어조는 내게 대해서 적더라도 적의가 없는 것만은 밝히 보이오. "그래 너도 읽었어?" 하고 나는 다른 문제보다도 순임이가 이 일기를 읽었는지가 걱정되었소. "그건 물으시면 무얼 합니까." 하고 순임은 내 모자를 솔로 떨어 주오. 그 뜻은 물론 다 읽었단 말이오. "너도 네 어머니와 같이 생각하고 있니? 너도 일기 문구를 그렇게 오해하고 있니?" 하고 나는 마침내 순임이도 그 일기를 본 것으로 가정하고 문제의 요점을 들었소. "몰라요. 어서 학교에 가셔요, 아버지. 어머니 또 오시면 어떡해요?" 하고 순임은 제 손으로 먼지를 떤 모자를 내 앞에 놓고는 밖으로 나가 버리오. 그 태도가 마치 아비를 불쌍히는 여기지마는 사람으로도 안 보는 태도였소. 그러면 벌써 이 일기 속에 씌어 있는 말이 내 아내의 해석을 통하여 서울 안에 누구누구 하는 사람들 중에 퍼진 모양이오. 나는 그런 줄도 모르고 동경 다녀와서도 학교에도 다니고 교회에도 다닌 것을 생각하면 전신에서 식은땀이 흐르오. 그러나저러나 이 일기책은 대관절 어떤 경로를 밟아서 내 아내의 손에 들어왔을까. 아무리 생각해도 알 도리가 없었소. 다만 동경 정임이가 있던 기숙사에 한 방에 있다던 키 큰 여학생이 마음에 짚일 뿐이오. 생각해 보면 그 여학생이 나를 도무지 대수롭게 알지 아니할 뿐더러 적의를 가진 눈으로 힐끗힐끗 보던 것이 생각되고, 또 정임의 병실에 한 번 찾아왔을 적에는 나를 보고는 인사도 잘 하지 않던 것을 기억하오. 그렇다면 이 여자가 정임과 서로 좋지 아니하여서 그 일기책을 훔쳐서 내 아내에게로 보낸 것이나 아닌가 하고 생각했소. 그리고 정임의 병명도 내 아내가 분노할 병명으로 지은 것이 아닌가 하였소. 나는 언제 한 번 순임을 보고 물어 보려 하였으나 도무지 말이 나오지를 아니하여 못 물어 보았소. 그러나 그까짓 것은 다 둘째나 셋째 가는 지엽 문제요, 내 일을 어찌하면 좋은가 하는 것이 나를 내려누르는 큰 문제가 아니오? 그것은 어느 월요일이었소. 나는 조회 시간에 생도들에게 `여자를 존경하라, 여자를 희롱하는 생각을 가지지 말아라.' 하는 훈화를 하였소. 그것은 전날 신문에 어떤 학교 학생 셋이 지나가는 여학생을 희롱하다가 어떤 의분있는 행인과의 사이에 말썽이 되었다는 기사를 보고 느낀 바 있어서 한 말이었소. 첫 시간인 사년급 수신 시간에 나는 가장 엄숙한 안색과 태도로 출석부와 교과서와 분필갑을 들고 교실로 들어갔소. 그랬더니 출석부를 부를 때부터 교실에는 끼득끼득 한두 사람의 웃는 소리가 들렸으나 원체 까다롭게 굴려고 아니하는 나는 그런 것을 못 들은 체하였소. 그리고 태연히 출석부를 다 부르고 나서 책을 펴 놓고 교수를 시작하려 할 때에 사십여 명 학생 중에서 거진 반수나 되는 듯싶도록 교실을 흔들게 웃었소. 아무리 까다롭지 못한 나로도 낯이 화끈하고 불쾌한 감정이 일어나서, "웬일들이냐?" 하고 소리를 질렀소. 내 소리는 교실 유리창이 울리도록 크고 또 떨렸소. 이전에 없던 성난 소리에 학생들은 웃음을 그쳤소. 나도 내 음성이 어떻게 그렇게 컸던가, 또 떨렸던가를 놀라지 아니할 수 없었소. 아이들이 정연해지기로 나는 더 추궁하려고 아니하고 다시 강의를 시작하려고 하였소. 그러나 내가 말을 시작하기도 전에 그들은 또 소리를 내어 웃었소. 아주 유쾌하게 그리고 조롱하는 듯한 웃음이었소. 이에 나는 필유곡절이라고 생각하고 책을 덮어 놓고 무서운 눈으로 학생들을 노려보았소. 내 눈을 보고 마음이 약한 아이들은 시치미를 뗐으나 평소에 다소 불량성을 띤 놈들은 `허, 허', `하, 하' 하고 분명히 선생이요 교장인 내게 대하여 적의와 모멸을 표하였소. "선생님." 하고 한 학생이 일어나며, "저희들은 칠판에 써 놓은 저 글이 우스워서 웃었습니다." 하고 손가락으로 칠판을 가리키오. 나는 그제야 몸을 돌려서 칠판을 보았소. 그리고 앞이 캄캄해짐을 깨닫는 동시에 뒤에서 아이들이 일제히 발을 구르며 웃고 칠판에 쓰인 글을 노래하는 듯이 합창함을 들었소. 나는 그 순간에 교단 위에 쓰러지지 아니한 것을 이상하게 여기오. 내 심장의 고동과 호흡은 분명히 정지가 되었었소. 내 수족과 등골에는 언제 어떻게 솟은 것인지 찬땀이 흘렀소. 세상에 이런 일도 있소? 그러한 지 거의 일 년을 지낸 오늘날이언마는 이 글을 쓸 때에도 내 심장의 고동과 호흡이 막힘을 깨닫소. 나는 아득아득하는 눈을 다시 떠서 칠판을 한 번 더 바라보았소. 그러나 칠판에 쓰인 글자는 아까나 지금이나 변함이 없을 뿐더러 내 눈의 관계인지 더욱 크게 보이오. `에로 교장 최석, 에로 여자 고등 사범 학생 남정임' 이렇게 써 놓은 것이오. 나는 번개같이 내 날이 온 것을 깨달았소. 나의 십오 년 간 교육자로의 생활의 끝날이 온 것을 깨달았소. 그리고 나는 그 칠판에 쓴 것을 지워 버릴 생각도 아니하고 출석부와 책과 분필갑을 들고 교실 밖으로 나왔소. 뒤에서 아이놈들이, "에로 교장 만세! 만세! 만세!" 하고 만세를 합창하고는 박장을 하고 발을 구르고 웃는 소리가 나오. 나는 그 중에 어느 소리가 어느 놈의 소리인지 분명히 알 수가 있었소. 내가 몸소 입학 구술 시험을 보아서 들이고 또 내 손으로 사 년 동안 가르친아이들이 아니오? 그 한 놈, 한 놈을 내가 내 친자식과 같이 애지중지하던 것들이 아니오? 나는 교장실로 들어가기 전에 교무주임 K를 힐끗 보았소. 그는 전 교장 S라는 서양인이 늙어서 그만두고 귀국할 때에 나와 함께 교장 후보자가 되었던 사람이오. 그러다가 이사회에서 선거한 결과로 내가 당선이 되고, 그가 낙선이 된 것이오. 그는 본래 이 학교에 오래 있었고 나는 J전문 학교의 교수로부터 온 사람이 아니었소? 형도 다 아시는 바이어니와 이 사람은 나 때문에 자기가 교장이 못 된 것을 원한으로 알고 항상 무슨 기회를 엿보던 판이 아니었소? 겉으로는 내게 대하여 부하로서의 충성과 친구로서의 우의를 꾸미나 나도 바보가 아닌 연에 그 사람 K의 심정을 노상 모를 리야 있소. 그렇지마는 일전에 순임이가, `교무 선생님도 보셨답니다.' 하는 말을 듣기는 들었지만 설마 이것을 가지고 나를 잡는 연장을 삼으리라고까지는 생각지 못하였었소. K도 나와 같이 교회의 직분을 띤 사람이 아니오? 예배당에서는 성경을 강론하고 기도를 인도하는 지도자가 아니오? 설마 그 사람이야? 이렇게 생각하는 것이 옳지 않소. 그러나 이 일은 K교무주임의 음모에서 나온 것임을 나는 나중에 알았소. 그리고 K교무주임은 지금은 소원 성취하여 내 뒤를 이어서 교장이 되었소. 나는 교장실에 들어가는 길로 사표를 써 놓고 K교무주임을 불러서, "심히 무책임한 일 같소이다마는 나는 부득이한 사정으로 사직하니 곧 선생이 이사회를 모으고 처리하시지요. 그 때까지는 교장 사무를 선생이 보시지요." 하였소. "웬일이시오? 청천 벽력으로 웬일이시오? 교장이 사직을 하시면 학교는 어떻게 됩니까?" 하고 펄쩍 뛰던 그의 모양이 지금도 눈에 선하오. 아직까지도 K씨, 지금은 교장이 나를 그렇게 아끼는지 한 번 물어 보고 싶소. 아무려나 이 모양으로 나는 교육가로서의 생활을 끝을 막음하였소. 그러나 형! 이것이 교육가로서의 생활의 끝만 되겠소? 내가 이번 일로 하여서 받은 타격은 내 명예와 자존심을 파괴해 버렸소. 나는 가정에서는 남편으로나 아비로나 완전히 위신을 잃어버렸고, 학교에서는 교장으로나 교사로나 완전히 큰 죄인이 되어 버렸소. 그 날 석간 모 신문에 `에로 교장'이라는 문구를 수없이 늘어놓은 기사가 났소. 내가 교장을 사직한 이면이라고 해서 내 아내의 입에서 나온 말과 거의 같으나 거기다가 살을 붙이고 문체를 돋친 기사가 난 것이오. 이 기사에 의하면 나는 본래 위선자요, 행실이 부정한 자였소. 형도 반드시 이 기사를 보고 놀랐으리라 믿소. `학교 모 당국자 담'이라는 제목으로, "최 교장이 사직한 것은 사실입니다. 글쎄 그것이 사실이라면 교육계의 큰 불상사입니다. 사람이란 외모로만 취할 수는 없는 일이니까. 그러나 사실이 아니기를 바랍니다." 이러한 말이 그 신문 기사에 붙어 있었소. 이 모 당국자라는 것이 교무주임인 것은 말할 것도 없겠지요. 학생들을 선동해 놓고 내가 사표를 제출할 때에는 펄펄 뛰며 붙잡고, 그리고 신문 기사에 관해서는 사실이 아니기를 바란다는 말을 하면서 외모로만 취할 수 없다는 말을 하는 것이 이 교무주임의 재주외다. 교장이 되리라고 이사회에서 말하면 그는 반드시 `천만에!' 하고 펄펄 뛸 것이지마는 이사회의 공기가 자기에게 불리할 것 같으면 반드시 또 어떠한 음모를 할 것이 눈에 보이오. 나는 보던 신문을 내던지고 최후의 결심을 하였소. 가정과 학교에서 쫓겨난 나 최석은 인제는 조선에서 쫓겨 나갈 프로그램에 다다른 것이오. 그러나 나는 도리어 태연하였소. 내가 어떻게 이 경우에 이렇게 태연하였을까. 지금 생각하면 몇 가지 이유가 있었소. 첫째로는 하도 의외에 오는 큰 타격 도무지 상상할 수도 없는 큰 타격이니까 이 큰 타격이 내 정신을 마비시킨 것이겠지요. 둘째로는 도무지 내 양심에 부끄러워할 것이 없는때문이겠지요. 그러나 셋째로는 아내, 자식, 동지, 동료, 세상의 믿을 수 없음에 낙망하여 에라 이런 놈의 가정이나 세상을 떠나 버리자 시원하게 떠나 버리자 한 것이 이유가 되었을 것이오. 나는 도무지 힘들게 생각하지도 아니하고 딱 결심을 하여 버렸소. 집을 떠나자, 조선을 떠나자, 그리고 아무쪼록 속히 이 세상을 떠나 버리자 하는 것이오. 나는 이렇게 결심을 하고 태연히 저녁상을 받고 아내더러 오늘 신문 석간을 보라고 하였소. "여보!" 하고 나는 밥을 몇 숟가락 먹은 뒤에 뾰로통하고 앉았는 아내를 불렀소. "웬 챙견이시우?" 하고 아내는 내가 예기하였던 바와 같이 톡 쏘았소. "아니 그런 게 아니라 오늘 ●●신문 석간에 당신이 보면 퍽 좋아할 말이 났단 말요." 하고 나는 웃었소. 정말 유쾌하게 웃었소. 내가 아내에게 이 말을 하는 것이 유쾌하였단 말이오. 나는 아직 내가 교장을 사직한 것을 아내에게도 알리지 아니하였소. 알릴 사이도 없고 알릴 필요도 없다고 생각하였던 것이오. 물론 현재의 심리 상태로서 내가 보란다고 아내가 곧 신문을 볼 리가 없소. 내가 밥을 먹고 나간 뒤에야 볼 것이오. 그 때까지는 아무리 호기심이 있더라도 아니 볼 것이오. 미운 남편의 말을 듣는다는 것이 골딱지가 난단 말이오. 내가 물 만 밥을 거의 다 먹은 때에 순임이년이, "어머니!" 하고 문을 박차듯이 뛰어들어왔소. 내가 있는 것을 보고 주춤하였소. 순임의 손에는 내가 말한 석간이 들려 있었소. 나는 속으로 또 한 번 유쾌한 듯이 픽 웃었소. "아버지 이 신문 보셨어요?" 하고 순임은 내 사진까지 난 신문을 내미오. "그럼 안 봐? 그런 재미있는 기사를 놓칠 듯싶으냐. 너 어머니나 보여 드려라, 심심할 테니." 하고 나는 바늘을 박은 독한 말을 하였소. "어머니! 이를 어쩌우? 이걸 좀 보아요." 하고 순임은 신문을 제 어머니 앞에 펴 놓고는 훌쩍훌쩍 울기를 시작하오. 순임이가 우는 것을 보니까 얼음같이 찬 웃음으로 찼던 내 가슴에는 뜨거운 무엇이 흐름을 깨달았소. 아내는 그 기사를 읽었소. 나는 밥을 다 먹고 나서도 아내의 입에서 무슨 말이 나오는가, 이 기사가 내 아내에게 어떠한 반응을 주는가를 알고 싶어서 가만히 벽에 기대어 있었소. 아내는 그 기사를 다 읽고 나더니, "아이 고소해라!" 하는 한 마디를 내던지고는 우는 순임을 보고, "울기는 왜 우니? 왜 신문에서 없는 말을 썼니? 신문 기자가 날더러 물었더면 좀더 자세히 말을 해 줄 것을." 하고 다음에는 나를 향하여, "잘됐구려. 원래 교장 노릇을 하기가 잘못이지. 무슨 낯으로 뻔뻔스럽게 교장 노릇을 한단 말요? 애시 고만둘 게지. 흥 교육가. 인제 잘됐구려. 짓망신하고 인제야 더 망신할 나위 없으니 마음대로 정임이하구 사랑을 하든지 건넌방을 하든지 하시구려." 하고는 잠깐 쉬었다가, "흥 모양 좋소. 인제 어디 낯을 들고 나가 댕긴단 말요? 아이 고소해라! 깨깨 싸지." 하고 길게 한숨을 내어 쉬오. 순임은 복받쳐오르는 울음을 참을 수 없어 건넌방으로 가 버렸소. 나도 아내의 이런 독한 말을 듣고도 조금도 노엽지도 아니하였소. 다만 순임이가 우는 것이 마음이 아플 뿐이었소. 나는 이 날 밤에 거의 밤이 새도록 재산 목록을 만들고 유언을 썼소. 나는 내 재산을 오 등분하여 아내, 순임, 선임, 희, 정임 다섯 몫에 평균 분배할 것을 말하고 은행에 현금 예금 중에서 얼마를 찾아서 내가 세상을 하직하는 날까지 마음대로 쓰기로 하였소. 이튿날 아침에 나는 이것으로 공정 증서를 만들어 원본을 내 집 금고에 넣고 등본 한 벌을 형에게로 보낸 것이오. 그리고 나는 온다간다 말 없이 슬그머니 집을 떠나서 여의도 비행장에서 일본으로 가는 비행기를 탔소. 비행기를 탄 것은 아무쪼록 남의 눈에 뜨이지 말자는 뜻이었소. 나는 처음은 만주 방면으로 달아나려고 하였소. 우리 조선 사람이란 달아난다면 곧 만주 방면을 연상하는 버릇이 있는 까닭이었소. 세상을 버리려고 가는 길에 방향이 있을 리가 있소? 그러나 어디를 가든지 나는 마지막으로 정임을 한 번 보아야 하겠어서 동경으로 향한 것이오. 푸루룩 하는 프로펠러 소리에 한강, 서울 삼각산이 까맣게 안개 속으로 숨어 버리고 추풍령을 멀리 천여 미터 밑으로 내려다보는 새에 어느덧 울산에 다다라 잠깐 쉬고 창파 묘망한 천 리 검은 바다 위에 날 때에는 벌써 내가 사랑하던 조선의 땅은 구름 밖에 숨어 버리고 말았소. 아아, 다시 볼지 모르는 조선의 땅이여! 하고 나는 가슴이 아팠소마는 그런 생각도 순식간이요, 벌써 후쿠오카 이 모양으로 이튿날 오후에 동경에 다다랐소. 정임의 병실 문을 두드리니 문을 여는 것은 정임이었소. "웬일이냐?" 하고 나는 깜짝 놀랐소. "아이!" 하고 정임은 나 이상으로 놀라는 모양으로 뒤로 물러섰소. 정임은 머리를 아무렇게나 틀고 자줏빛 줄 있는 배스로브를 입고 발을 벗었소. "지금 오는 길이다. 그런데 어느 새에 일어났느냐. 그래도 괜찮으냐. 간호부랑은 다 어디 갔니?" 하면서 정임의 모양을 훐어보았소. 수척한 것이야 말할 것도 없지마는 그래도 병색은 좀 덜한 것 같았소. "며칠째 제가 이렇게 기동을 하게 되어서 간호부는 돌려 보냈어요. 오늘 선생께서 회진을 오시면 퇴원을 시켜 달랄려고 했는데요." 하고 정임은 제가 병이 나았다는 것을 실지로 보이려는 듯이 비틀거리지 않는 걸음으로 서너 걸음 걸어 보이고 내가 앉을 교의를 밀어 놓았소. 나는 정임이가 권하는 교의에 앉았소. "그래 먹기는 무얼 먹니?" "죽 먹는데, 죽에 물렸어요. 밥을 좀 먹고 싶은데 밥을 안 줍니다." 하고 주저주저하면서 내 곁에 걸어와서 내가 앉은 교의에 한 손을 얹고 서오. 나는 정임의 일기에 `그이의 옷자락이라도 손끝이라도 스치고 싶은 걸 어찌하나.' 한 것을 생각하였소. 정임이 제야 내가 그 일기를 읽은 줄도 모르고 또 내 몸에 어떻게 큰 변화가 생긴 줄도 모르겠지요. "그런데 어떻게 오셨습니까?" 하고 정임은 내가 침묵하고 있는 것을 견디다 못하여 물었소. 나는 내가 전번 정임을 보고 간 뒤에 일어난 모든 일이 어지럽게 생각이 나고 또 앞에 내가 나갈 일이 막연하게 보여서 말이 막혀서 우두커니 앉았던 것이오. 나는 가볍게, "네가 어떤가 보려고 왔다." 하고 무의식중에 길게 한숨을 쉬었소. "학교도 쉬시고?" 하고 정임은 내 양복 깃을 만져서 접히는 것을 바로잡는 모양이었소. "학교는 사직해 버렸다." "네에? 왜요?" 하고 정임은 교의에 얹었던 손을 떼어 가지고 한 걸음 더 앞으로 나서오. "다른 일을 좀 해 볼 양으로." "네에." 하고 정임은 더 파서 묻기가 미안한 모양이나 그 눈에는 의심과 불안이 꽉 찬 것이 분명하였소. 그러나 나는 지금 정임의 마음을 괴롭게 할 말을 하여서는 아니 될 것을 생각하였소. 그러나 정임에게 가장 놀랍지 아니하게 가장 정임이가 받을 타격의 분량이 적도록 그 동안 일어난 사정을 말하지 아니치 못할 필요도 있는 것은 사실이오. 그 일은 정임에게도 관계가 되는 일이니까. "나는 어디 여행을 좀 하고 올란다. 그래서 떠나기 전에 너를 한 번 더 보고 가려고 왔다. 몸도 성하지 못한 것을 혼자 두고 가서 안 되었지마는 내가 있대야 별 수 없고 네 치료비는 P선생에게 맡기고 가니 아무 때에나 필요하거든 찾아 써라. 절약해 쓰면 네가 일생이라도 먹고 살 만하니 돈 걱정은 말고 부디 몸조심해서 공부를 잘해라. 네가 호흡기가 약하니까 학교를 졸업하더라도 교사 노릇할 생각은 말고 혼인하기까지에는 너 혼자서 네 마음대로 책이나 보고 너 하고 싶은 일을 하여라. 내가 너를 여덟 살부터 길렀으니 의로나 정으로나 내 친딸과 조금도 다름이 없을 뿐더러 부모도 안 계시고 몸도 약하니 내가 순임이를 생각하는 것보다 너를 더 가엾게 생각한다. 내 생각 같아서는 너를 늘 내 곁에 두고 싶건마는 어디 사정이 그리 되느냐. 그러니 너는 내 집에 올 생각도 말고 너 혼자 네 길을 개척하여라. 나는 네가 범상한 아이가 아닌 것을 믿는다. 너는 반드시 남 못 한 일을 할 아인 줄을 믿는다. 그러니까 부디 몸을 조심해서 부디 주의해서 세상이 너를 향하여 무슨 말을 할지라도 무슨 참을 수 없는 말을 할지라도 도무지 괴로워 말고 흔들리지도 말고 태연하게 나가거라. 너는 내 크나큰 희망 중에 하나다. 부디 내 말을 허술히 알지 말고, 알아들었니?" 이 모양으로 말을 하였소. 여행 중에 준비하여서 아주 냉정하게 말하려던 것이 정작 정임을 대해서 이 말을 하게 되니 점점 흥분이 되어서 말이 떨리고 눈물이 끓어오름을 깨달았소. 고개를 숙이고 서서 듣던 정임은 울기 시작하였소. 그는 울음을 참으려고 안간힘을 쓰는 모양이었으나 몸이 흔들리고 눈물이 쏟아졌소. 나는 아뿔싸 이거 안 되었구나 하고 벌떡 일어나서 정임의 어깨에 손을 얹고, "아가 울지 마라, 울면 병이 더친다. 자, 가 드러누워라. 내 여관에 갔다가 내일 아침에 오마. 어서 울지 말고 가 드러누워." 하고 정임을 침대 곁으로 밀었소. 그랬더니 정임은 열정에 견디지 못하는 듯이 내 가슴에 얼굴을 대고 더욱 느껴 우오. "얘! 울지 말어!" 하고 나는 아비의 위엄으로 소리를 질렀소. 그리고 정임의 어깨를 잡아서 몸에서 떼어 밀었소. 정임은 눈물이 흐르는 눈으로 나를 바라보면서 느끼는 소리로, "저를 딸이라고 불러 주셔요!" 하고는 또 내 가슴에 얼굴을 묻고 몸을 내게 기대었소. "오냐, 네가 내 딸이다. 내가 네 돌아가신 아버지 대신 네 아버지다. 정임아, 네가 내 딸이다!" 하고 나는 터지려는 울음을 참으면서 정임의 등을 한 번 만져 주었소. 그리고, "정임아 인제 울지 말고 드러누워서 안정해라." 하고 나는 정임을 억지로 떠밀어다가 침대에 누이고 담요를 덮어 주고 눈물을 씻어 주고, 그리고는, "그런데 이 간호부는 어디 갔단 말이냐? 오, 내보냈다지? 그럼 쓰키소이는 어디 갔단 말이냐?" 하고 교의에 돌아와 앉았소. 정임은 대답이 없고 다만 두 손으로 낯을 가리우고 울기만 하였소. 이 때에 간호부가 저녁 검온을 하러 들어왔소. 나는 일어나서 공손하게 인사하고 정임이가 신세진 치하를 하였소. "속히 나으셔서 기쁘시겠습니다." 하고 간호부는 답례를 하고 정임의 곁으로 가서, "난상(남 선생), 주무시오? 우시오? 이케마센요(좋지 않습니다)." 하고 검온기를 정임의 배에 놓고 나가 버리오. 나는 병원에서 어떤 모양으로 여관에 돌아왔는지 모르오. 어디서 어떻게 택시를 주워 타고 어떻게 호텔 문을 들어와서 층층대를 올라왔는지 모르오. 어떻게 보이에게 키를 달래 가지고 문을 열고 들어왔는지 모르오. 정임의 앞에서 억제하였던 모든 감정이 병원 문을 나서면서 폭발이 된 것이오. 방에 들어와 앉아서 나는 불을 켤 생각도 아니 하고 저녁을 먹을 생각도 아니 하고 취한 사람 모양으로 얼빠진 사람 모양으로 언제까지든지 몸도 꼼짝 아니 하고 앉아 있었소. 밖에서는 비가 오는 모양이오. 전차와 자동차 달리는 소리가 빗소리에 섞여서 우는 소리 모양으로 들리오. 나는 교의에서 벌떡 일어나며, "가자. 내일 아침에 떠나자. 정임에게는 온다간다 말도 없이 가 버리고 말자." 하고 혼자 중얼거렸소. 그리고 식당에 가서 요기를 하고는 로비에 앉아서 사람들이 오락가락하는 것을 보고 있었소. 밖에서 들어오는 사람들의 외투에 물방울이 번쩍거리는 것을 보니 상당히 비가 오는 모양이오. 로비 한편 구석 테이블 앞에 어떤 인도 사람인 듯한 이 하나가 혼자 앉아서 무슨 생각을 하고 있소. 그렇게도 고요하게, 그렇게도 애수의 빛을 띠고, 다른 아리안족들은 모두 혹은 동족 여자와, 혹은 일본 여자와 유쾌하게 기운 있게 환담을 하는데 인도인 신사 한 분만이 그렇게도 적막하게 앉았소. 내가 내일 이 곳을 떠나면 어디로 갈는지 모르거니와 내 앞에 닥칠 내 신세가 꼭 저 인도인의 신세와 같을 것 같았소. 영국인, 미국인 그 호기 있는 사람들에게는 말을 붙일 생각이 없었으나 나는 이 인도인 신사와는 말을 붙여 보고 싶었소. 그는 나와는 퍽 가까운 관계를 가지고 있는 것 같았소. 처음 보지마는 정다운 것 같았소. 그러나 내 가슴에 사무친 한량없는 근심은 이 인도인 신사에게 말을 붙일 여유를 주지 아니하였소. 아까 병원에서 정임이가 울고 내 가슴에 안기던 모양이 눈앞에 번쩍하면 내 심장은 형언할 수 없는 격렬함과 불규칙함을 가지고 뛰었소. 쾅쾅쾅쾅 하는 절망적이요 어지러운 소리가 내 귀에 들리는 듯하였소. 나는 이층인 내 방으로 올라왔소. 나는 내 마음의 평정을 억지로 회복할 양으로 활활 옷을 벗고 목욕을 하고 그리고 자리옷을 갈아입고 그리고는 불을 끄고 침대 속으로 뛰어들어가서, "나는 잔다." 하고 스스로 소리를 질렀소. 나는 몇 번이나 등을 켰다가는 끄고, 켰다가는 끄고 하다가 마침내 벌떡 일어났소. 나는 편지지를 내어 놓고, "사랑하는 딸 정임아." 하고 썼다가는 `사랑하는'이라는 말이 온당치 아니한 듯하여 찢어 버리고, "내 딸 정임아." 하고 썼다가는 `내'라는 말이 불온하다 하여 찢어 버리고, 마침내, "딸 정임아! 나는 간다. 어딘지 모르는 곳으로 나는 간다. 나는 조선을 버리고 내가 지금까지 위해서 살고, 속에서 살고, 더불어 살던 모든 것을 떠나서 나는 지향 없이 간다. 내 딸아! 나는 네 일기를 보았다. 네가 나를 얼마나 사모해 주는지를 잘 알았다. 그리고 아까 네가 울면서 내 가슴에 안기던 정을 내가 안다. 부모도 없는 너, 외로운 너, 병든 너의 그 형언할 수 없는 적막을 내가 안다. 그러나 정임아, 나는 네 사모함을 받을 수가 없는 사람이다. 네가 나를 사모하느니만큼 나도 너를……." 하고 그 다음 말을 무엇이라고 쓸까 하고 붓을 정지하였소. `나도 너를 사모.' 라는 것은 물론 말이 아니 되고, `나는 너를 사랑.' 이라고 하면? 하고 나는, `아니! 아니!' 하고 힘있게 몸을 흔들었소. 나는 `사랑'이란 말에 이르러서 힘있게 몸을 흔들고는 붓대를 내던지고 황송한 망상을 떨어 버리려고 문을 열고 루프로 나갔소. 한참이나 인적 없는 루프로 거닐다가 빗방울이 내 뜨거운 뺨을 치는 것을 깨달았소. 동풍인지 북풍인지 모르나 바람이 부오. 입김 모양으로 훅 불고는 그치고, 그럴 때마다 빗발이 가로 뿌리오. 긴자의 네온사인 빛이 <파우스트>에 나오는 요귀의 불빛 모양으로 푸르무레 하게 허공을 비추오. 동경의 불바다는 내 마음을 더욱 음침하게 하였소. 이 때에 뒤에서, "모시모시(여보세요)." 하는 소리가 들렸소. 그것은 흰 저고리를 입은 호텔 보이였소. "왜?" 하고 나는 고개만 돌렸소. "손님이 오셨습니다." "손님?" 하고 나는 보이에게로 한 걸음 가까이 갔소. 나를 찾을 손님이 어디 있나 하고 나는 놀란 것이오. "따님께서 오셨습니다. 방으로 모셨습니다." 하고 보이는 들어가 버리고 말았소. "따님?" 하고 나는 더욱 놀랐소. 순임이가 서울서 나를 따라왔나? 그것은 안 될 말이오. 순임이가 내 뒤를 따라 떠났더라도 아무리 빨리 와도 내일이 아니면 못 왔을 것이오. 그러면 누군가. 정임인가. 정임이가 병원에서 뛰어온 것인가. 나는 두근거리는 가슴을 억지로 진정하면서 내 방문을 열었소. 그것은 정임이었소. 정임은 내가 쓰다가 둔 편지를 보고 있다가 벌떡 일어나 내게 달려들어 안겨 버렸소. 나는 얼빠진 듯이 정임이가 하라는 대로 내버려두었소. 그 편지는 부치려고 쓴 것도 아닌데 그 편지를 정임이가 본 것이 안되었다고 생각하였소. 형! 나를 책망하시오. 심히 부끄러운 말이지마는 나는 정임을 힘껏 껴안아 주고 싶었소. 나는 몇 번이나 정임의 등을 굽어 보면서 내 팔에 힘을 넣으려고 하였소. 정임은 심히 귀여웠소. 정임이가 그처럼 나를 사모하는 것이 심히 기뻤소. 나는 감정이 재우쳐서 눈이 안 보이고 정신이 몽롱하여짐을 깨달았소. 나는 아프고 쓰린 듯한 기쁨을 깨달았소. 영어로 엑스터시라든지, 한문으로 무아의 경지란 이런 것이 아닌가 하였소. 나는 사십 평생에 이러한 경험을 처음 한 것이오. 형! 형이 아시다시피 나는 내 아내 이외에 젊은 여성에게 이렇게 안겨 본 일이 없소. 물론 안아 본 일도 없소. 그러나 형! 나는 나를 눌렀소. 내 타오르는 애욕을 차디찬 이지의 입김으로 불어서 끄려고 애를 썼소. "글쎄 웬일이냐. 앓는 것이 이 밤중에 비를 맞고 왜 나온단 말이냐. 철없는 것 같으니." 하고 나는 아버지의 위엄으로 정임의 두 어깨를 붙들어 암체어에 앉혔소. 그리고 나도 테이블을 하나 세워 두고 맞은편에 앉았소. 정임은 부끄러운 듯이 두 손으로 낯을 가리우고 제 무릎에 엎드려 울기를 시작하오. 정임은 누런 갈색의 외투를 입었소. 무엇을 타고 왔는지 모르지마는 구두에는 꽤 많이 물이 묻고 모자에는 빗방울 얼룩이 보이오. "네가 이러다가 다시 병이 더치면 어찌한단 말이냐. 아이가 왜 그렇게 철이 없니?" 하고 나는 더욱 냉정한 어조로 책망하고 데스크 위에 놓인 내 편지 초를 집어 박박 찢어 버렸소. 종이 찢는 소리에 정임은 잠깐 고개를 들어서 처음에는 내 손을 보고 다음에는 내 얼굴을 보았소. 그러나 나는 모르는 체하고 도로 교의에 돌아와 앉아서 가만히 눈을 감았소. 그리고 도무지 흥분되지 아니한 모양을 꾸몄소. 형! 어떻게나 힘드는 일이오? 참으면 참을수록 내 이빨이 마주 부딪고, 얼굴의 근육은 씰룩거리고 손은 불끈불끈 쥐어지오. "정말 내일 가세요?" 하고 아마 오 분 동안이나 침묵을 지키다가 정임이가 고개를 들고 물었소. "그럼, 가야지." 하고 나는 빙그레 웃어 보였소. "저도 데리고 가세요!" 하는 정임의 말은 마치 서릿발이 날리는 칼날과 같았소. 나는 깜짝 놀라서 정임을 바라보았소. 그의 눈은 빛나고 입은 꼭 다물고 얼굴의 근육은 팽팽하게 켕겼소. 정임의 얼굴에는 찬바람이 도는 무서운 기운이 있었소. 나는 즉각적으로 죽기를 결심한 여자의 모양이라고 생각하였소. 열정으로 불덩어리가 되었던 정임은 내가 보이는 냉랭한 태도로 말미암아 갑자기 얼어 버린 것 같았소. "어디를?" 하고 나는 정임의 `저도 데리고 가세요.' 하는 담대한 말에 놀라면서 물었소. "어디든지, 아버지 가시는 데면 어디든지 저를 데리고 가세요. 저는 아버지를 떠나서는 혼자서는 못 살 것을 지나간 반 달 동안에 잘 알았습니다. 아까 아버지 오셨다 가신 뒤에 생각해 보니깐 암만해도 아버지는 다시 저에게 와 보시지 아니하고 가실 것만 같애요. 그리고 저로 해서 아버지께서는 무슨 큰 타격을 당하신 것만 같으셔요. 처음 뵈올 적에 벌써 가슴이 뜨끔했습니다. 그리고 여행을 떠나신다는 말씀을 듣고는 반드시 무슨 큰일이 나셨느니라고만 생각했습니다. 그리고 저어, 저로 해서 그러신 것만 같고, 저를 버리시고 혼자 가시려는 것만 같고, 그래서 달려왔더니 여기 써 놓으신 편지를 보고 그 편지에 다른 말씀은 어찌 됐든지, 네 일기를 보았다 하신 말씀을 보고는 다 알았습니다. 저와 한 방에 있는 애가 암만해도 어머니 스파인가봐요. 제가 입원하기 전에도 제 눈치를 슬슬 보고 또 책상 서랍도 뒤지는 눈치가 보이길래 일기책은 늘 쇠 잠그는 서랍에 넣어 두었는데 아마 제가 정신 없이 앓고 누웠는 동안에 제 핸드백에서 쇳대를 훔쳐 갔던가봐요. 그래서는 그 일기책을 꺼내서 서울로 보냈나봐요. 그걸루 해서 아버지께서는 불명예스러운 누명을 쓰시고 학교일도 내놓으시게 되고 집도 떠나시게 되셨나봐요. 다시는 집에 안 돌아오실 양으로 결심을 하셨나봐요. 아까 병원에서도 하시는 말씀이 모두 유언하시는 것만 같아서 퍽 의심을 가졌었는데 지금 그 쓰시던 편지를 보고는 다 알았습니다. 그렇지만 그렇지만." 하고 웅변으로 내려 말하던 정임은 갑자기 복받치는 열정을 이기지 못하는 듯이, 한 번 한숨을 지우고, "그렇지만 저는 아버지를 따라가요. 절루 해서 아버지께서는 집도 잃으시고 명예도 잃으시고 사업도 잃으시고 인생의 모든 것을 다 잃으셨으니 저는 아버지를 따라가요. 어디를 가시든지 저는 어린 딸로 아버지를 따라다니다가 아버지께서 먼저 돌아가시면 저도 따라 죽어서 아버지 발 밑에 묻힐 테야요. 제가 먼저 죽거든 제가 병이 있으니깐 물론 제가 먼저 죽지요. 죽어도 좋습니다. 병원에서 앓다가 혼자 죽는 건 싫어요. 아버지 곁에서 죽으면 아버지께서, 오 내 딸 정임아 하시고 귀해 주시고 불쌍히 여겨 주시겠지요. 그리고 제 몸을 어디든지 땅에 묻으시고 `사랑하는 내 딸 정임의 무덤'이라고 패라도 손수 쓰셔서 세워 주시지 않겠습니까." 하고 정임은 비쭉비쭉하다가 그만 무릎 위에 엎더져 울고 마오. 나는 다만 죽은 사람 모양으로 반쯤 눈을 감고 앉아 있었소. 가슴 속에는 정임의 곁에서 지지 않는 열정을 품으면서도 정임의 말대로 정임을 데리고 아무도 모르는 곳으로 가 버리고 싶으면서도 나는 이 열정의 불길을 내 입김으로 꺼 버리지 아니하면 아니 되는 것이었소. "아아, 제가 왜 났어요? 왜 하나님께서 저를 세상에 보내셨어요? 아버지의 일생을 파멸시키려 난 것이지요? 제가 지금 죽어 버려서 아버지의 명예를 회복할 수 있다면 저는 죽어 버릴 터이야요. 기쁘게 죽어 버리겠습니다. 제가 여덟 살부터 오늘날까지 받은 은혜를 제 목숨 하나로 갚을 수가 있다면 저는 지금으로 죽어 버리겠습니다. 그렇지만 그렇지만……. 그렇지만 그렇지만 저는 다만 얼마라도 다만 하루라도 아버지 곁에서 살고 싶어요 다만 하루만이라도, 아버지! 제가 왜 이렇습니까, 네? 제가 어려서 이렇습니까. 미친 년이 되어서 이렇습니까. 아버지께서는 아실 테니 말씀해 주세요. 하루만이라도 아버지를 모시고 아버지 곁에서 살았으면 죽어도 한이 없겠습니다. 제 생각이 잘못이야요? 제 생각이 죄야요? 왜 죄입니까? 아버지, 저를 버리시고 혼자 가시지 마세요, 네? `정임아, 너를 데리고 가마.' 하고 약속해 주세요, 네." 정임은 아주 담대하게 제가 하고자 하는 말을 다 하오. 그 얌전한, 수삽한정임의 속에 어디 그러한 용기가 있었던가, 참 이상한 일이오. 나는 귀여운 어린 계집애 정임의 속에 엉큼한 여자가 들어앉은 것을 발견하였소. 그가 몇 가지 재료(내가 여행을 떠난다는 것과 제 일기를 보았다는 것)를 종합하여 나와 저와의 새에, 또 그 때문에 어떠한 일이 일어난 것을 추측하는 그 상상력도 놀랍거니와 그렇게 내 앞에서는 별로 입도 벌리지 아니하던 그가 이처럼 담대하게 제 속에 있는 말을 거리낌없이 다 해 버리는 용기를 아니 놀랄 수 없었소. 내가, 사내요 어른인 내가 도리어 정임에게 리드를 받고 놀림을 받음을 깨달았소. 그러나 정임을 위해서든지, 중년 남자의 위신을 위해서든지 나는 의지력으로, 도덕력으로, 정임을 누르고 훈계하지 아니하면 아니 되겠다고 생각하였소. "정임아." 하고 나는 비로소 입을 열어서 불렀소. 내 어성은 장중하였소. 나는 할 수 있는 위엄을 다하여 `정임아.' 하고 부른 것이오. "정임아, 네 속은 다 알았다. 네 마음 네 뜻은 그만하면 다 알았다. 네가 나를 그처럼 생각해 주는 것을 고맙게 생각한다. 기쁘게도 생각한다. 그러나 정임아." 하고 나는 일층 태도와 소리를 엄숙하게 하여, "네가 청하는 말은 절대로 들을 수 없는 말이다. 내가 너를 친딸같이 사랑하기 때문에 나는 너를 데리고 가지 못하는 것이다. 나는 세상에서 죽고 조선에서 죽더라도 너는 죽어서 아니 된다. 차마 너까지는 죽이고 싶지 아니하단 말이다. 내가 어디 가서 없어져 버리면 세상은 네게 씌운 누명이 애매한 줄을 알게 될 것이 아니냐. 그리되면 너는 조선의 좋은 일꾼이 되어서 일도 많이 하고 또 사랑하는 남편을 맞아서 행복된 생활도 할 수 있을 것이 아니냐. 그것이 내가 네게 바라는 것이다. 내가 어디 가 있든지, 내가 살아 있는 동안 나는 네가 잘되는 것만, 행복되게 사는 것만 바라보고 혼자 기뻐할 것이 아니냐. 네가 다 옳게 알았다. 나는 네 말대로 조선을 영원히 떠나기로 하였다. 그렇지마는 나는 이렇게 된 것을 조금도 슬퍼하지 아니한다. 너를 위해서 내가 무슨 희생을 한다고 하면 내게는 그것이 큰 기쁨이다. 그뿐 아니라, 나는 인제는 세상이 싫어졌다. 더 살기가 싫어졌다. 내가 십여 년 동안 전생명을 바쳐서 교육한 학생들에게까지 배척을 받을 때에는 나는 지금까지 살아온 것을 생각만 하여도 진저리가 난다. 그렇지마는 나는 이것이 다 내가 부족한 때문인 줄을 잘 안다. 나는 조선을 원망한다든가, 내 동포를 원망한다든가, 그럴 생각은 없다. 원망을 한다면 나 자신의 부족을 원망할 뿐이다. 내가 원체 교육을 한다든지 남의 지도자가 된다든지 할 자격이 없음을 원망한다면 원망할까, 내가 어떻게 조선이나 조선 사람을 원망하느냐. 그러니까 인제 내게 남은 일은 나를 조선에서 없애 버리는 것이다. 감히 십여 년 간 교육가라고 자처해 오던 거짓되고 외람된 생활을 끊어 버리는 것이다. 남편 노릇도 못 하고 아버지 노릇도 못 하는 사람이 남의 스승은 어떻게 되고 지도자는 어떻게 되느냐. 하니까 나는 이제 세상을 떠나 버리는 것이 조금도 슬프지 아니하고 도리어 몸이 가뜬하고 유쾌해지는 것 같다. 오직 하나 마음에 걸리는 것은 내 선배요 사랑하는 동지이던 남 선생의 유일한 혈육이던 네게다가 누명을 씌우고 가는 것이다." "그게 어디 아버지 잘못입니까?" 하고 정임은 입술을 깨물었소. "모두 제가 철이 없어서 저 때문에……." 하고 정임은 몸을 떨고 울었소. "아니! 그렇게 생각하지 마라. 내가 지금 세상을 버릴 때에 무슨 기쁨이 한 가지 남는 것이 있다고 하면 너 하나가, 이 세상에서 오직 너 하나가 나를 따라 주는 것이다. 아마 너도 나를 잘못 알고 따라 주는 것이겠지마는 세상이 다 나를 버리고, 처자까지도 다 나를 버릴 때에 오직 너 하나가 나를 소중히 알아 주니 어찌 고맙지 않겠느냐. 그러니까 정임아 너는 몸을 조심하여서 건강을 회복하여서 오래 잘 살고, 그리고 나를 생각해 다오." 하고 나도 울었소. 형! 내가 정임에게 이런 말을 한 것이 잘못이지요. 그러나 나는 그 때에 이런 말을 아니 할 수 없었소. 왜 그런고 하니, 그것이 내 진정이니까. 나도 학교 선생으로, 교장으로, 또 주제넘게 지사로의 일생을 보내노라고 마치 오직 얼음 같은 의지력만 가진 사람 모양으로 사십 평생을 살아 왔지마는 내 속에도 열정은 있었던 것이오. 다만 그 열정을 누르고 죽이고 있었을 뿐이오. 물론 나는 아마 일생에 이 열정의 고삐를 놓아 줄 날이 없겠지요. 만일 내가 이 열정의 고삐를 놓아서 자유로 달리게 한다고 하면 나는 이 경우에 정임을 안고, 내 열정으로 정임을 태워 버렸을는지도 모르오. 그러나 나는 정임이가 열정으로 탈수록 나는 내 열정의 고삐를 두 손으로 꽉 붙들고 이를 악물고 매달릴 결심을 한 것이오. 열한 시! "정임아. 인제 병원으로 가거라." 하고 나는 엄연하게 명령하였소. "내일 저를 보시고 떠나시지요?" 하고 정임은 눈물을 씻고 물었소. "그럼, J조교수도 만나고 너도 보고 떠나지." 하고 나는 거짓말을 하였소. 이 경우에 내가 거짓말쟁이라는 큰 죄인이 되는 것이 정임에게 대하여 정임을 위하여 가장 옳은 일이라고 생각한 까닭이오. 정임은, 무서운 직각력과 상상력을 가진 정임은 내 말의 진실성을 의심하는 듯이 나를 뚫어지게 바라보았소. 나는 차마 정임의 시선을 마주 보지 못하여 외면하여 버렸소. 정임은 수건으로 눈물을 씻고 체경 앞에 가서 화장을 고치고 그리고, "저는 가요." 하고 내 앞에 허리를 굽혀서 작별 인사를 하였소. "오, 가 자거라." 하고 나는 극히 범연하게 대답하였소. 나는 자리옷을 입었기 때문에 현관까지 작별할 수도 없어서 보이를 불러 자동차를 하나 준비하라고 명하고 내 방에서 작별할 생각을 하였소. "내일 병원에 오세요?" 하고 정임은 고개를 숙이고 낙루하였소. "오, 가마." 하고 나는 또 거짓말을 하였소. 세상을 버리기로 결심한 사람의 거짓말은 하나님께서도 용서하시겠지요. 설사 내가 거짓말을 한 죄로 지옥에 간다 하더라도 이 경우에 정임을 위하여 거짓말을 아니 할 수가 없지 않소? 내가 거짓말을 아니 하면 정임은 아니 갈 것이 분명하였소. "전 가요." 하고 정임은 또 한 번 절을 하였으나 소리를 내어서 울었소. "울지 마라! 몸 상한다." 하고 나는 정임에게 대한 최후의 친절을 정임의 곁에 한 걸음 가까이 가서 어깨를 또닥또닥하여 주고, 외투를 입혀 주었소. "안녕히 주무세요." 하고 정임은 문을 열고 나가 버렸소. 정임의 걸어가는 소리가 차차 멀어졌소. 나는 얼빠진 사람 모양으로 그 자리에 우두커니 서 있었소. 창에 부딪히는 빗발 소리가 들리고 자동차 소리가 먼 나라에서 오는 것같이 들리오. 이것이 정임이가 타고 가는 자동차 소리인가. 나는 정임을 따라가서 붙들어 오고 싶었소. 내 몸과 마음은 정임을 따라서 허공에 떠가는 것 같았소. 아아 이렇게 나는 정임을 곁에 두고 싶을까. 이렇게 내가 정임의 곁에 있고 싶을까. 그러하건마는 나는 정임을 떼어 버리고 가지 아니하면 아니 된다! 그것은 애끓는 일이다. 기막히는 일이다! 그러나 내 도덕적 책임은 엄정하게 그렇게 명령하지 않느냐. 나는 이 도덕적 책임의 명령 그것은 더위가 없는 명령이다 을 털끝만치라도 휘어서는 아니 된다. 그러나 정임이가 호텔 현관까지 자동차를 타기 전에 한 번만 더 바라보는 것도 못 할 일일까. 한 번만, 잠깐만 더 바라보는 것도 못 할 일일까. 잠깐만 일 분만 아니 일 초만 한 시그마라는 극히 짧은 동안만 바라보는 것도 못 할 일일까. 아니, 정임을 한 시그마 동안만 더 보고 싶다 나는 이렇게 생각하고 벌떡 일어나서 도어의 핸들에 손을 대었소. `안 된다! 옳잖다!' 하고 나는 내 소파에 돌아와서 털썩 몸을 던졌소. `최후의 순간이 아니냐. 최후의 순간에 용감히 이겨야 할 것이 아니냐. 아서라! 아서라!' 하고 나는 혼자 주먹을 불끈불끈 쥐었소. 이 때에 짜박짜박 하고 걸어오는 소리가 들리오. 내 가슴은 쌍방망이로 두들기는 것같이 뛰었소. `설마 정임일까.' 하면서도 나는 숨을 죽이고 귀를 기울였소. 그 발자국 소리는 분명 내 문 밖에 와서 그쳤소. 그리고는 소리가 없었소. `내 귀의 환각인가.' 하고 나는 한숨을 내쉬었소. 그러나 다음 순간 또 두어 번 문을 두드리는 소리가 들렸소. "이에스." 하고 나는 대답하고 문을 바라보았소. 문이 열렸소. 들어오는 이는 정임이었소. "웬일이냐." 하고 나는 엄숙한 태도를 지었소. 그것으로 일 초의 일천분지 일이라도 다시 한 번 보고 싶던 정임을 보고 기쁨을 카무플라주한 것이오. 정임은 서슴지 않고 내 뒤에 와서 내 교의에 몸을 기대며, "암만해도 오늘이 마지막인 것만 같아서, 다시 뵈올 기약은 없는 것만 같아서 가다가 도로 왔습니다. 한 번만 더 뵙고 갈 양으로요. 그래 도로 와서도 들어올까 말까 하고 주저주저하다가 이것이 마지막인데 하고 용기를 내어서 들어왔습니다. 내일 저를 보시고 가신다는 것이 부러 하신 말씀만 같고, 마지막 뵈옵고, 뵈온대도 그래도 한 번 더 뵈옵기만 해도……." 하고 정임의 말은 끝을 아물지 못하였소. 그는 내 등 뒤에 서 있기 때문에 그가 어떠한 표정을 하고 있는지는 볼 수가 없었소. 나는 다만 아버지의 위엄으로 정면을 바라보고 있었을 뿐이오. `정임아, 나도 네가 보고 싶었다. 네 뒤를 따라가고 싶었다. 내 몸과 마음은 네 뒤를 따라서 허공으로 날았다. 나는 너를 한 초라도 한 초의 천분지 일 동안이라도 한 번 더 보고 싶었다. 정임아, 내 진정은 너를 언제든지 내 곁에 두고 싶다. 정임아, 지금 내 생명이 가진 것은 오직 너뿐이다.' 이런 말이라도 하고 싶었소. 그러나 이런 말을 하여서는 아니 되오! 만일 내가 이런 말을 하여 준다면 정임이가 기뻐하겠지요. 그러나 나는 정임이에게 이런 기쁨을 주어서는 아니 되오! 나는 어디까지든지 아버지의 위엄, 아버지의 냉정함을 아니 지켜서는 아니 되오. 그렇지마는 내 가슴에 타오르는 이름지을 수 없는 열정의 불길은 내 이성과 의지력을 태워 버리려 하오. 나는 눈이 아뜩아뜩함을 깨닫소. 나는 내 생명의 불길이 깜박깜박함을 깨닫소. 그렇지마는! 아아 그렇지마는 나는 이 도덕적 책임의 무상 명령의 발령자인 쓴 잔을 마시지 아니하여서는 아니 되는 것이오. `산! 바위!' 나는 정신을 가다듬어서 이것을 염하였소. 그러나 열정의 파도가 치는 곳에 산은 움직이지 아니하오? 바위는 흔들리지 아니하오? 태산과 반석이 그 흰 불길에 타서 재가 되지는 아니하오? 인생의 모든 힘 가운데 열정보다 더 폭력적인 것이 어디 있소? 아마도 우주의 모든 힘 가운데 사람의 열정과 같이 폭력적, 불가항력적인 것은 없으리라. 뇌성, 벽력, 글쎄 그것에나 비길까. 차라리 천체와 천체가 수학적으로 계산할 수 없는 비상한 속력을 가지고 마주 달려들어서 우리의 귀로 들을 수 없는 큰 소리와 우리가 굳다고 일컫는 금강석이라도 증기를 만들고야 말 만한 열을 발하는 충돌의 순간에나 비길까. 형. 사람이라는 존재가 우주의 모든 존재 중에 가장 비상한 존재인 것 모양으로 사람의 열정의 힘은 우주의 모든 신비한 힘 가운데 가장 신비한 힘이 아니겠소? 대체 우주의 모든 힘은 그것이 아무리 큰 힘이라고 하더라도 저 자신을 깨뜨리는 것은 없소. 그렇지마는 사람이라는 존재의 열정은 능히 제 생명을 깨뜨려 가루를 만들고 제 생명을 살라서 소지를 올리지 아니하오? 여보, 대체 이에서 더 폭력이요, 신비적인 것이 어디 있단 말이오. 이 때 내 상태, 어깨 뒤에서 열정으로 타고 섰는 정임을 느끼는 내 상태는 바야흐로 대폭발, 대충돌을 기다리는 아슬아슬한 때가 아니었소. 만일 조금만이라도 내가 내 열정의 고삐에 늦춤을 준다고 하면 무서운 대폭발이 일어났을 것이오. "정임아!" 하고 나는 충분히 마음을 진정해 가지고 고개를 옆으로 돌려 정임의 얼굴을 찾았소. "네에." 하고 정임은 입을 약간 내 귀 가까이로 가져와서 그 씨근거리는 소리가 분명히 내 귀에 들리고 그 후끈후끈하는 뜨거운 입김이 내 목과 뺨에 감각되었소. 억지로 진정하였던 내 가슴은 다시 설레기를 시작하였소. 그 불규칙한 숨소리와 뜨거운 입김 때문이었을까. "시간 늦는다. 어서 가거라. 이 아버지는 언제까지든지 너를 사랑하는 딸 로 소중히 소중히 가슴에 품고 있으마. 또 후일에 다시 만날 때도 있을지 아느냐. 설사 다시 만날 때가 없다기로니 그것이 무엇이 그리 대수냐. 나이 많은 사람은 먼저 죽고 젊은 사람은 오래 살아서 인생의 일을 많이 하는 것이 순서가 아니냐. 너는 몸이 아직 약하니 마음을 잘 안정해서 어서 건강을 회복하여라. 그리고 굳세게 굳세게, 힘있게 힘있게 살아 다오. 조선은 사람을 구한다. 나 같은 사람은 인제 조선서 더 일할 자격을 잃어버린 사람이지마는 네야 어떠냐. 설사 누가 무슨 말을 해서 학교에서 학비를 아니 준다거든 내가 네게 준 재산을 가지고 네 마음대로 공부를 하려무나. 네가 그렇게 해 주어야 나를 위하는 것이다. 자 인제 가거라. 네 앞길이 양양하지 아니하냐. 자 인제 가거라. 나는 내일 아침 동경을 떠날란다. 자 어서." 하고 나는 화평하게 웃는 낯으로 일어섰소. 정임은 울먹울먹하고 고개를 숙이오. 밖에서는 바람이 점점 강해져서 소리를 하고 유리창을 흔드오. "그럼, 전 가요." 하고 정임은 고개를 들었소. "그래. 어서 가거라. 벌써 열한시 반이다. 병원 문은 아니 닫니!" 정임은 대답이 없소. "어서!" 하고 나는 보이를 불러 자동차를 하나 준비하라고 일렀소. "갈랍니다." 하고 정임은 고개를 숙여서 내게 인사를 하고 문을 향하여 한 걸음 걷다가 잠깐 주저하더니, 다시 돌아서서, "저를 한 번만 안아 주셔요. 아버지가 어린 딸을 안듯이 한 번만 안아 주셔요." 하고 내 앞으로 가까이 와 서오. 나는 팔을 벌려 주었소. 정임은 내 가슴을 향하고 몸을 던졌소. 그리고 제 이뺨 저뺨을 내 가슴에 대고 비볐소. 나는 두 팔을 정임의 어깨 위에 가벼이 놓았소. 이러한 지 몇 분이 지났소. 아마 일 분도 다 못 되었는지 모르오. 정임은 내 가슴에서 고개를 들어 나를 뚫어지게 우러러보더니, 다시 내 가슴에 낯을 대더니 아마 내 심장이 무섭게 뛰는 소리를 정임은 들었을 것이오 정임은 다시 고개를 들고, "어디를 가시든지 편지나 주셔요." 하고 굵은 눈물을 떨구고는 내게서 물러서서 또 한 번 절하고, "안녕히 가셔요. 만주든지 아령이든지 조선 사람 많이 사는 곳에 가셔서 일하고 사셔요. 돌아가실 생각은 마셔요. 제가, 아버지 말씀대로 혼자 떨어져 있으니 아버지도 제 말씀대로 돌아가실 생각은 마셔요, 네, 그렇다고 대답하셔요!" 하고는 또 한 번 내 가슴에 몸을 기대오. 죽기를 결심한 나는 `오냐, 그러마.' 하는 대답을 할 수는 없었소. 그래서, "오, 내 살도록 힘쓰마." 하는 약속을 주어서 정임을 돌려보냈소. 정임의 발자국 소리가 안 들리게 된 때에 나는 빠른 걸음으로 옥상 정원으로 나갔소. 비가 막 뿌리오. 나는 정임이가 타고 나가는 자동차라도 볼 양으로 호텔 현관 앞이 보이는 꼭대기로 올라갔소. 현관을 떠난 자동차 하나가 전찻길로 나서서는 북을 향하고 달아나서 순식간에 그 꽁무니에 달린 붉은 불조차 스러져 버리고 말았소. 나는 미친 사람 모양으로, "정임아, 정임아!" 하고 수없이 불렀소. 나는 사 층이나 되는 이 꼭대기에서 뛰어내려서 정임이가 타고 간 자동차의 뒤를 따르고 싶었소. "아아 영원한 인생의 이별!" 나는 그 옥상에 얼마나 오래 섰던지를 모르오. 내 머리와 낯과 배스로브에서는 물이 흐르오. 방에 들어오니 정임이가 끼치고 간 향기와 추억만 남았소. 나는 방 안 구석구석에 정임의 모양이 보이는 것을 깨달았소. 특별히 정임이가 고개를 숙이고 서 있던 내 교의 뒤에는 분명히 갈색 외투를 입은 정임의 모양이 완연하오. "정임아!" 하고 나는 그 곳으로 따라가오. 그러나 가면 거기는 정임은 없소. 나는 교의에 앉소. 그러면 정임의 씨근씨근하는 숨소리와 더운 입김이 분명 내 오른편에 감각이 되오. 아아 무서운 환각이여! 나는 자리에 눕소. 그리고 정임의 환각을 피하려고 불을 끄오. 그러면 정임이가 내게 안기던 자리쯤에 환하게 정임의 모양이 나타나오. 나는 불을 켜오. 또 불을 끄오. 날이 밝자 나는 비가 갠 것을 다행으로 비행장에 달려가서 비행기를 얻어 탔소. 나는 다시 조선의 하늘을 통과하기가 싫어서 북강에서 비행기에서 내려서 문사에 와서 대련으로 가는 배를 탔소. 나는 대련에서 내려서 하룻밤을 여관에서 자고는 곧 장춘 가는 급행을 탔소. 물론 아무에게도 엽서 한 장 한 일 없었소. 그것은 인연을 끊은 세상에 대하여 연연한 마음을 가지는 것을 부끄럽게 생각한 까닭이오. 차가 옛날에는 우리 조상네가 살고 문화를 짓던 옛 터전인 만주의 벌판을 달릴 때에는 감회도 없지 아니하였소. 그러나 나는 지금 그런 한가한 감상을 쓸 겨를이 없소. 내가 믿고 가는 곳은 하얼빈에 있는 어떤 친구요. 그는 R라는 사람으로서 경술년에 A씨 등의 망명객을 따라 나갔다가 아라사에서 무관 학교를 졸업하고 아라사 사관으로서 구주 대전에도 출정을 하였다가, 혁명 후에도 이내 적위군에 머물러서 지금까지 소비에트 장교로 있는 사람이오. 지금은 육군 소장이라던가. 나는 하얼빈에 그 사람을 찾아가는 것이오. 그 사람을 찾아야 아라사에 들어갈 여행권을 얻을 것이요, 여행권을 얻어야 내가 평소에 이상하게도 그리워하던 바이칼 호를 볼 것이오. 하얼빈에 내린 것은 해가 뉘엿뉘엿 넘어가는 석양이었소. 나는 안중근이 이등박문(伊藤博文:이토 히로부미)을 쏜 곳이 어딘가 하고 벌판과 같이 넓은 플랫폼에 내렸소. 과연 국제 도시라 서양 사람, 중국 사람, 일본 사람이 각기 제 말로 지껄이오. 아아 조선 사람도 있을 것이오마는 다들 양복을 입거나 청복을 입거나 하고 또 사람이 많은 곳에서는 말도 잘 하지 아니하여 아무쪼록 조선 사람인 것을 표시하지 아니하는 판이라 그 골격과 표정을 살피기 전에는 어느 것이 조선 사람인지 알 길이 없소. 아마 허름하게 차리고 기운 없이, 비창한 빛을 띠고 사람의 눈을 슬슬 피하는 저 순하게 생긴 사람들이 조선 사람이겠지요. 언제나 한 번 가는 곳마다 동양이든지, 서양이든지, `나는 조선 사람이오!' 하고 뽐내고 다닐 날이 있을까 하면 눈물이 나오. 더구나, 하얼빈과 같은 각색 인종이 모여서 생존 경쟁을 하는 마당에 서서 이런 비감이 간절하오. 아아 이 불쌍한 유랑의 무리 중에 나도 하나를 더 보태는가 하면 눈물을 씻지 아니할 수 없었소. 나는 역에서 나와서 어떤 아라사 병정 하나를 붙들고 R의 아라사 이름을 불렀소. 그리고 아느냐고 영어로 물었소. 그 병정은 내 말을 잘못 알아들었는지, 또는 R를 모르는지 무엇이라고 아라사말로 지껄이는 모양이나 나는 물론 그것을 알아들을 수가 없었소. 그러나 나는 그 병정의 표정에서 내게 호의를 가진 것을 짐작하고 한 번 더 분명히, "요십 알렉산드로비치 리가이." 라고 불러 보았소. 그 병정은 빙그레 웃고 고개를 흔드오. 이 두 외국 사람의 이상한 교섭에 흥미를 가지고 여러 아라사 병정과 동양 사람들이 십여 인이나 우리 주위에 모여드오. 그 병정이 나를 바라보고 또 한 번 그 이름을 불러 보라는 모양 같기로 나는 이번에는 R의 아라사 이름에 `제너럴'이라는 말을 붙여 불러 보았소. 그랬더니 어떤 다른 병정이 뛰어들며, "게네라우 리가이!" 하고 안다는 표정을 하오. `게네라우'라는 것이 아마 아라사말로 장군이란 말인가 하였소. "예스. 예스." 하고 나는 기쁘게 대답하였소. 그리고는 아라사 병정들끼리 무에라고 지껄이더니, 그 중에 한 병정이 나서면서 고개를 끄덕끄덕하고, 제가 마차 하나를 불러서 나를 태우고 저도 타고 어디로 달려가오. 그 아라사 병정은 친절히 알지도 못하는 말로 이것저것을 가리키면서 설명을 하더니 내가 못 알아듣는 줄을 생각하고 내 어깨를 툭 치고 웃소. 어린애와 같이 순한 사람들이구나 하고 나는 고맙다는 표로 고개만 끄덕끄덕하였소. 어디로 어떻게 가는지 서양 시가로 달려가다가 어떤 큰 저택 앞에 이르러서 마차를 그 현관 앞으로 들이몰았소. 현관에서는 종졸이 나왔소. 내가 명함을 들여보냈더니 부관인 듯한 아라사 장교가 나와서 나를 으리으리한 응접실로 인도하였소. 얼마 있노라니 중년이 넘은 어떤 대장이 나오는데 군복에 칼끈만 늘였소. "이게 누구요." 하고 그 대장은 달려들어서 나를 껴안았소. 이십오 년 만에 만나는 우리는 서로 알아본 것이오. 이윽고 나는 그의 부인과 자녀들도 만났소. 그들은 다 아라사 사람이오. 저녁이 끝난 뒤에 나는 R의 부인과 딸의 음악과 그림 구경과 기타의 관대를 받고 단둘이 이야기할 기회를 얻었소. 경술년 당시 이야기도 나오고, A씨의 이야기도 나오고, R의 신세 타령도 나오고, 내 이십오 년 간의 생활 이야기도 나오고, 소비에트 혁명 이야기도 나오고, 하얼빈 이야기도 나오고, 우리네가 어려서 서로 사귀던 회구담도 나오고 이야기가 그칠 바를 몰랐소. "조선은 그립지 않은가." 하는 내 말에 쾌활하던 R는 고개를 숙이고 추연한 빛을 보였소. 나는 R의 추연한 태도를 아마 고국을 그리워하는 것으로만 여겼소. 그래서 나는 그리 침음하는 것을 보고, "얼마나 고국이 그립겠나. 나는 고국을 떠난 지가 일 주일도 안 되건마는 못 견디게 그리운데." 하고 동정하는 말을 하였소. 했더니, 이 말 보시오. 그는 침음을 깨뜨리고 고개를 번쩍 들며, "아니! 나는 고국이 조금도 그립지 아니하이. 내가 지금 생각한 것은 자네 말을 듣고 고국이 그리운가 그리워할 것이 있는가를 생각해 본 것일세. 그랬더니 아무리 생각하여도 나는 고국이 그립다는 생각을 가질 수가 없어. 그야 어려서 자라날 때에 보던 강산이라든지 내 기억에 남은 아는 사람들이라든지, 보고 싶다 하는 생각도 없지 아니하지마는 그것이 고국이 그리운 것이라고 할 수가 있을까. 그 밖에는 나는 아무리 생각하여도 고국이 그리운 것을 찾을 길이 없네. 나도 지금 자네를 보고 또 자네 말을 듣고 오래 잊어버렸던 고국을 좀 그립게, 그립다 하게 생각하려고 해 보았지마는 도무지 나는 고국이 그립다는 생각이 나지 않네." 이 말에 나는 깜짝 놀랐소. 몸서리치게 무서웠소. 나는 해외에 오래 표랑하는 사람은 으레 고국을 그리워할 것으로 믿고 있었소. 그런데 이 사람이, 일찍은 고국을 사랑하여 목숨까지도 바치려던 이 사람이 도무지 이처럼 고국을 잊어버린다는 것은 놀라운 정도를 지나서 괘씸하기 그지없었소. 나도 비록 조선을 떠난다고, 영원히 버린다고 나서기는 했지마는 나로는 죽기 전에는 아니 비록 죽더라도 잊어버리지 못할 고국을 잊어버린 R의 심사가 난측하고 원망스러웠소. "고국이 그립지가 않아?" 하고 R에게 묻는 내 어성에는 격분한 빛이 있었소. "이상하게 생각하시겠지. 하지만 고국에 무슨 그리울 것이 있단 말인가. 그 빈대 끓는 오막살이가 그립단 말인가. 나무 한 개 없는 산이 그립단 말인가. 물보다도 모래가 많은 다 늙어빠진 개천이 그립단 말인가. 그 무기력하고 가난한, 시기 많고 싸우고 하는 그 백성을 그리워한단 말인가. 그렇지 아니하면 무슨 그리워할 음악이 있단 말인가, 미술이 있단 말인가, 문학이 있단 말인가, 사상이 있단 말인가, 사모할 만한 인물이 있단 말인가! 날더러 고국의 무엇을 그리워하란 말인가. 나는 조국이 없는 사람일세. 내가 소비에트 군인으로 있으니 소비에트가 내 조국이겠지. 그러나 진심으로 내 조국이라는 생각은 나지 아니하네." 하고 저녁 먹을 때에 약간 붉었던 R의 얼굴은 이상한 흥분으로 더욱 붉어지오.유 정유 정 R는 먹던 담배를 화나는 듯이 재떨이에 집어던지며, "내가 하얼빈에 온 지가 인제 겨우 삼사 년밖에 안 되지마는 조선 사람 때문에 나는 견딜 수가 없어. 와서 달라는 것도 달라는 것이지마는 조선 사람이 또 어찌하였느니 또 어찌하였느니 하는 불명예한 말을 들을 때에는 나는 금시에 죽어 버리고 싶단 말일세. 내게 가장 불쾌한 것이 있다고 하면 그것은 고국이라는 기억과 조선 사람의 존잴세. 내가 만일 어느 나라의 독재자가 된다고 하면 나는 첫째로 조선인 입국 금지를 단행하려네. 만일 조선이라는 것을 잊어버릴 약이 있다고 하면 나는 생명과 바꾸어서라도 사 먹고 싶어." 하고 R는 약간 흥분된 어조를 늦추어서, "나도 모스크바에 있다가 처음 원동에 나왔을 적에는 길을 다녀도 혹시 동포가 눈에 뜨이지나 아니하나 하고 찾았네. 그래서 어디서든지 동포를 만나면 반가이 손을 잡았지. 했지만 점점 그들은 오직 귀찮은 존재에 지나지 못하다는 것을 알았단 말일세. 인제는 조선 사람이라고만 하면 만나기가 무섭고 끔찍끔찍하고 진저리가 나는 걸 어떡허나. 자네 명함이 들어온 때에도 조선 사람인가 하고 가슴이 뜨끔했네." 하고 R는 웃지도 아니하오. 그의 얼굴에는, 군인다운 기운찬 얼굴에는 증오와 분노의 빛이 넘쳤소. "나도 자네 집에 환영받는 나그네는 아닐세그려." 하고 나는 이 견디기 어려운 불쾌하고 무서운 공기를 완화하기 위하여 농담삼아 한 마디를 던지고 웃었소. 나는 R의 말이 과격함에 놀랐지마는, 또 생각하면 R가 한 말 가운데는 들을 만한 이유도 없지 아니하오. 그것을 생각할 때에 나는 R를 괘씸하게 생각하기 전에 내가 버린다는 조선을 위하여서 가슴이 아팠소. 그렇지만 이제 나 따위가 가슴을 아파한대야 무슨 소용이 있소. 조선에 남아 계신 형이나 R의 말을 참고삼아 쓰시기 바라오. 어쨌으나 나는 R에게서 목적한 여행권을 얻었소. R에게는 다만, `나는 피곤한 몸을 좀 정양하고 싶다. 나는 내가 평소에 즐겨하는 바이칼 호반에서 눈과 얼음의 한겨울을 지내고 싶다.' 는 것을 여행의 이유로 삼았소. R는 나의 초췌한 모양을 짐작하고 내 핑계를 그럴듯하게 아는 모양이었소. 그리고 나더러, `이왕 정양하려거든 카프카 지방으로 가거라. 거기는 기후 풍경도 좋고 또 요양원의 설비도 있다.'는 것을 말하였소. 나도 톨스토이의 소설에서, 기타의 여행기 등속에서 이 지방에 관한 말을 못 들은 것이 아니나 지금 내 처지에는 그런 따뜻하고 경치 좋은 지방을 가릴 여유도 없고 또 그러한 지방보다도 눈과 얼음과 바람의 시베리아의 겨울이 합당한 듯하였소. 그러나 나는 R의 호의를 굳이 사양할 필요도 없어서 그가 써 주는 대로 소개장을 다 받아 넣었소. 그는 나를 처남 매부 간이라고 소개해 주었소. 나는 모스크바 가는 다음 급행을 기다리는 사흘 동안 R의 집의 손이 되어서 R부처의 친절한 대우를 받았소. 그 후에는 나는 R와 조선에 관한 토론을 한 일은 없지마는 R가 이름지어 말을 할 때에는 조선을 잊었노라, 그리워할 것이 없노라, 하지마는 무의식적으로 말을 할 때에는 조선을 못 잊고 또 조선을 여러 점으로 그리워하는 양을 보았소. 나는 그것으로써 만족하게 여겼소. 나는 금요일 오후 세시 모스크바 가는 급행으로 하얼빈을 떠났소. 역두에는 R와 R의 가족이 나와서 꽃과 과일과 여러 가지 선물로 나를 전송하였소. R와 R의 가족은 나를 정말 형제의 예로 대우하여 차가 떠나려 할 때에 포옹과 키스로 작별하여 주었소. 이 날은 퍽 따뜻하고 일기가 좋은 날이었소. 하늘에 구름 한 점, 땅에 바람 한 점 없이 마치 늦은 봄날과 같이 따뜻한 날이었소. 차는 떠났소. 판다는 둥 안 판다는 둥 말썽 많은 동중로(지금은 북만 철로라고 하오.)의 국제 열차에 몸을 의탁한 것이오. 송화강(松花江:쑹화 강)의 철교를 건너오. 아아 그리도 낯익은 송화강! 송화강이 왜 낯이 익소. 이 송화강은 불함산(장백산)에 근원을 발하여 광막한 북만주의 사람도 없는 벌판을 혼자 소리도 없이 흘러가는 것이 내 신세와 같소. 이 북만주의 벌판을 만든 자가 송화강이지마는 나는 그만한 힘이 없는 것이 부끄러울 뿐이오. 이 광막한 북만의 벌판을 내 손으로 개척하여서 조선 사람의 낙원을 만들자 하고 뽐내어 볼까. 그것은 형이 하시오. 내 어린것이 자라거든 그놈에게나 그러한 생각을 넣어 주시오. 동양의 국제적 괴물인 하얼빈 시가도 까맣게 안개에서 스러져 버리고 말았소. 그러나 그 시가를 싼 까만 기운이 국제적 풍운을 포장한 것이라고 할까요. 가도가도 벌판. 서리맞은 마른 풀바다. 실개천 하나도 없는 메마른 사막. 어디를 보아도 산 하나 없으니 하늘과 땅이 착 달라붙은 듯한 천지. 구름 한 점 없건만도 그 큰 태양 가지고도 미처 다 비추지 못하여 지평선 호를 그린 지평선 위에는 항상 황혼이 떠도는 듯한 세계. 이 속으로 내가 몸을 담은 열차는 서쪽으로 서쪽으로 해가 가는 걸음을 따라서 달리고 있소. 열차가 달리는 바퀴 소리도 반향할 곳이 없어 힘없는 한숨같이 스러지고 마오. 기쁨 가진 사람이 지루해서 못 견딜 이 풍경은 나같이 수심 가진 사람에게는 가장 공상의 말을 달리기에 합당한 곳이오. 이 곳에도 산도 있고 냇물도 있고 삼림도 있고 꽃도 피고 날짐승, 길짐승이 날고 기던 때도 있었겠지요. 그러던 것이 몇만 년 지나는 동안에 산은 낮아지고 골은 높아져서 마침내 이 꼴이 된 것인가 하오. 만일 큰 힘이 있어 이 광야를 파낸다 하면 물 흐르고 고기 놀던 강과, 울고 웃던 생물이 살던 자취가 있을 것이오. 아아 이 모든 기억을 꽉 품고 죽은 듯이 잠잠한 광야에! 내가 탄 차가 F역에 도착하였을 때에는 북만주 광야의 석양의 아름다움은 그 극도에 달한 것 같았소. 둥긋한 지평선 위에 거의 걸린 커다란 해! 아마 그 신비하고 장엄함이 내 경험으로는 이 곳에서밖에는 볼 수 없는 것이라고생각하오. 이글이글 이글이글 그러면서도 둥글다는 체모를 변치 아니하는 그 지는 해! 게다가 먼 지평선으로부터 기어드는 황혼은 인제는 대지를 거의 다 덮어 버려서 마른 풀로 된 지면은 가뭇가뭇한 빛을 띠고 사막의 가는 모래를 머금은 지는 해의 광선을 반사하여서 대기는 짙은 자줏빛을 바탕으로 한 가지각색의 명암을 가진, 오색이 영롱한, 도무지 내가 일찍 경험해 보지 못한 색채의 세계를 이루었소. 아 좋다! 그 속에 수은같이 빛나는, 수없는 작고 큰 호수들의 빛! 그 속으로 날아오는 수없고 이름 모를 새들의 떼도 이 세상의 것이라고는 생각하지 아니하오. 나는 거의 무의식적으로 차에서 뛰어내렸소. 거의 떠날 시간이 다 되어서 짐의 일부분은 미처 가지지도 못하고 뛰어내렸소. 반쯤 미친 것이오. 정거장 앞 조그마한 아라사 사람의 여관에다가 짐을 맡겨 버리고 나는 단장을 끌고 철도 선로를 뛰어 건너서 호수의 수은빛 나는 곳을 찾아서 지향 없이 걸었소. 한 호수를 가서 보면 또 저 편 호수가 더 아름다워 보이오. 원컨대 저 지는 해가 다 지기 전에 이 광야에 있는 호수를 다 돌아보고 싶소. 내가 호숫 가에 섰을 때에 그 거울같이 잔잔한 호수면에 비치는 내 그림자의 외로움이여, 그러나 아름다움이여! 그 호수는 영원한 우주의 신비를 품고 하늘이 오면 하늘을, 새가 오면 새를, 구름이 오면 구름을, 그리고 내가 오면 나를 비추지 아니하오. 나는 호수가 되고 싶소. 그러나 형! 나는 이 호수면에서 얼마나 정임의 얼굴을 찾았겠소. 그것은 물리학적으로 불가능한 일이겠지요. 동경의 병실에 누워 있는 정임의 모양이 몽고 사막의 호수면에 비칠 리야 있겠소. 없겠지마는 나는 호수마다 정임의 그림자를 찾았소. 그러나 보이는 것은 외로운 내 그림자뿐이오. `가자. 끝없는 사막으로 한없이 가자. 가다가 내 기운이 진하는 자리에 나는 내 손으로 모래를 파고 그 속에 내 몸을 묻고 죽어 버리자. 살아서 다시 볼 수 없는 정임의 「이데아」를 안고 이 깨끗한 광야에서 죽어 버리 자.' 하고 나는 지는 해를 향하고 한정 없이 걸었소. 사막이 받았던 따뜻한 기운은 아직도 다 식지는 아니하였소. 사막에는 바람 한 점도 없소. 소리 하나도 없소. 발자국 밑에서 우는 마른 풀과 모래의 바스락거리는 소리가 들릴 뿐이오. 나는 허리를 지평선에 걸었소. 그 신비한 광선은 내 가슴으로부터 위에만을 비추고 있소. 문득 나는 해를 따라가는 별 두 개를 보았소. 하나는 앞을 서고 하나는 뒤를 섰소. 앞의 별은 좀 크고 뒤의 별은 좀 작소. 이런 별들은 산 많은 나라 다시 말하면 서쪽 지평선을 보기 어려운 나라에서만 생장한 나로서는 보지 못하던 별이오. 나는 그 별의 이름을 모르오. `두 별'이오. 해가 지평선에서 뚝 떨어지자 대기의 자줏빛은 남빛으로 변하였소. 오직 해가 금시 들어간 자리에만 주홍빛의 여광이 있을 뿐이오. 내 눈앞에서는 남빛 안개가 피어오르는 듯하였소. 앞에 보이는 호수만이 유난히 빛나오. 또 한 떼의 이름 모를 새들이 수면을 스치며 날 저문 것을 놀라는 듯이 어지러이 날아 지나가오. 그들은 소리도 아니 하오. 날개치는 소리도 아니 들리오. 그것들은 사막의 황혼의 허깨비인 것 같소. 나는 자꾸 걷소. 해를 따르던 나는 두 별을 따라서 자꾸 걷소. 별들은 진 해를 따라서 바삐 걷는 것도 같고, 헤매는 나를 어떤 나라로 끄는 것도 같소. 아니 두 별 중에 앞선 별이 한 번 반짝하고는 최후로 한 번 반짝하고는 지평선 밑에 숨어 버리고 마오. 뒤에 남은 외별의 외로움이여! 나는 울고 싶었소. 그러나 나는 하나만 남은 작은 별 외로운 작은 별을 따라서 더 빨리 걸음을 걸었소. 그 한 별마저 넘어가 버리면 나는 어찌하오. 내가 웬일이오. 나는 시인도 아니요, 예술가도 아니오. 나는 정으로 행동한 일은 없다고 믿는 사람이오. 그러나 형! 이 때에 미친 것이 아니요, 내 가슴에는 무엇인지 모를 것을 따를 요샛말로 이른바 동경으로 찼소. `아아 저 작은 별!' 그것도 지평선에 닿았소. `아아 저 작은 별. 저것마저 넘어가면 나는 어찌하나.' 인제는 어둡소. 광야의 황혼은 명색뿐이요, 순식간이요, 해지자 신비하다고 할 만한 극히 짧은 동안에 아름다운 황혼을 조금 보이고는 곧 칠과 같은 암흑이오. 호수의 물만이 어디서 은빛을 받았는지 뿌옇게 나만이 유일한 존재다, 나만이 유일한 빛이다 하는 듯이 인제는 수은빛이 아니라 남빛을 발하고 있을 뿐이오. 나는 그 중 빛을 많이 받은, 그 중 환해 보이는 호수면을 찾아 두리번거리며, 그러나 빠른 걸음으로 헤매었소. 그러나 내가 좀더 맑은 호수면을 찾는 동안에 이 광야의 어둠은 더욱더욱 짙어지오. 나는 어떤 조그마한 호숫 가에 펄썩 앉았소. 내 앞에는 짙은 남빛의 수면에 조그마한 거울만한 밝은 데가 있소. 마치 내 눈에서 무슨 빛이 나와서, 아마 정임을 그리워하는 빛이 나와서 그 수면에 반사하는 듯이. 나는 허겁지겁 그 빤한 수면을 들여다보았소. 혹시나 정임의 모양이 거기 나타나지나 아니할까 하고. 세상에는 그러한 기적도 있지 아니한가 하고. 물에는 정임의 얼굴이 어른거리는 것 같았소. 이따금 정임의 눈도 어른거리고 코도 번뜻거리고 입도 번뜻거리는 것 같소. 그러나 수면은 점점 어두워 가서 그 환영조차 더욱 희미해지오. 나는 호수면에 빤하던 한 조각조차 캄캄해지는 것을 보고 숨이 막힐 듯함을 깨달으면서 고개를 들었소. 고개를 들려고 할 때에, 형이여, 이상한 일도 다 있소. 그 수면에 정임의 모양이, 얼굴만 아니라, 그 몸 온통이 그 어깨, 가슴, 팔, 다리까지도, 그 눈과 입까지도, 그 얼굴의 흰 것과 입술이 불그레한 것까지도, 마치 환한 대낮에 실물을 대한 모양으로 소상하게 나타났소. "정임이!" 하고 나는 소리를 지르며 물로 뛰어들려 하였소. 그러나 형, 그 순간에 정임의 모양은 사라져 버리고 말았소. 나는 이 어둠 속에 어디 정임이가 나를 따라온 것같이 생각했소. 혹시나 정임이가 죽어서 그 몸은 동경의 대학 병원에 벗어 내어던지고 혼이 빠져 나와서 물에 비치었던 것이 아닐까, 나는 가슴이 울렁거림을 진정치 못하면서 호숫 가에서 벌떡 일어나서 어둠 속에 정임을 만져보려는 듯이, 어두워서 눈에 보지는 못하더라도 자꾸 헤매노라면 몸에 부딪히기라도 할 것 같아서 함부로 헤매었소. 그리고는 눈앞에 번뜻거리는 정임의 환영을 팔을 벌려서 안고 소리를 내어서 불렀소. "정임이, 정임이." 하고 나는 수없이 정임을 부르면서 헤매었소. 그러나 형, 이것도 죄지요. 이것도 하나님께서 금하시는 일이지요. 그러길래 광야에 아주 어둠이 덮이고 새까만 하늘에 별이 총총하게 나고는 영 정임의 헛그림자조차 아니 보이지요. 나는 죄를 피해서 정임을 떠나서 멀리 온 것이니 정임의 헛그림자를 따라다니는 것도 옳지 않지요. 그렇지만 내가 이렇게 혼자서 정임을 생각만 하는 것이야 무슨 죄 될 것이 있을까요. 내가 정임을 만 리나 떠나서 이렇게 헛그림자나 그리며 그리워하는 것이야 무슨 죄가 될까요. 설사 죄가 되기로서니 낸들 이것까지야 어찌하오. 내가 내 혼을 죽여 버리기 전에야 내 힘으로 어찌하오. 설사 죄가 되어서 내가 지옥의 꺼지지 않는 유황불 속에서 영원한 형벌을 받게 되기로서니 그것을 어찌하오. 형, 이것, 이것도 말아야 옳은가요. 정임의 헛그림자까지도 끊어 버려야 옳은가요. 이 때요. 바로 이 때요. 내 앞 수십 보나 될까(캄캄한 밤이라 먼지 가까운지 분명히 알 수 없지마는) 하는 곳에 난데없는 등불 하나가 나서오. 나는 깜짝 놀라서 우뚝 섰소. 이 무인지경, 이 밤중에 갑자기 보이는 등불 그것은 마치 이 세상 같지 아니하였소. 저 등불이 어떤 등불일까, 그 등불이 몇 걸음 가까이 오니, 그 등불 뒤에 사람의 다리가 보이오. "누구요?" 하는 것은 귀에 익은 조선말이오. 어떻게 이 몽고의 광야에서 조선말을 들을까 하고 나는 등불을 처음 볼 때보다 더욱 놀랐소. "나는 지나가던 사람이오." 하고 나도 등불을 향하여 마주 걸어갔소. 그 사람은 등불을 들어서 내 얼굴을 비추어 보더니, "당신 조선 사람이오?" 하고 묻소. "네, 나는 조선 사람이오. 당신도 음성을 들으니 조선 사람인데, 어떻게 이런 광야에, 아닌 밤중에, 여기 계시단 말이오." 하고 나는 놀라는 표정 그대로 대답하였소. "나는 이 근방에 사는 사람이니까 여기 오는 것도 있을 일이지마는 당신이야말로 이 아닌 밤중에." 하고 육혈포를 집어넣고, 손을 내밀어서 내게 악수를 구하오. 나는 반갑게 그의 손을 잡았소. 그러나 나는 `죽을 지경에 어떻게 오셨단 말이오.' 하고, 그가 내가 무슨 악의를 가진 흉한이 아닌 줄을 알고 손에 빼어들었던 육혈포로 시기를 잠깐이라도 노린 것을 불쾌하게 생각하였던 것이오. 그도 내 이름도 묻지 아니하고 또 나도 그의 이름을 묻지 아니하고 나는 그에게 끌려서 그가 인도하는 곳으로 갔소. 그 곳이란 것은 아까 등불이 처음 나타나던 곳인 듯한데, 거기서 또 한 번 놀란 것은 어떤 부인이 있는 것이오. 남자는 아라사식 양복을 입었으나 부인은 중국 옷 비슷한 옷을 입었소. 남자는 나를 끌어서 그 부인에게 인사하게 하고, "이는 내 아내요." 하고 또 그 아내라는 부인에게는, "이 이는 조선 양반이오. 성함이 뉘시죠?" 하고 그는 나를 바라보오. 나는, "최석입니다." 하고 바로 대답하였소. "최석 씨?" 하고 그 남자는 소개하던 것도 잊어버리고 내 얼굴을 들여다보오. "네, 최석입니다." "아 ●●학교 교장으로 계신 최석 씨." 하고 그 남자는 더욱 놀라오. "네, 어떻게 내 이름을 아세요?" 하고 나도 그가 혹시 아는 사람이나 아닌가 하고 등불 빛에 얼굴을 들여다 보았으나 도무지 그 얼굴이 본 기억이 없소. "최 선생을 내가 압니다. 남 선생한테 말씀을 많이 들었지요. 그런데 남 선생도 돌아가신 지가 벌써 몇 핸가." 하고 감개무량한 듯이 그 아내를 돌아보오. "십오 년이지요." 하고 곁에 섰던 부인이 말하오. "벌써 십오 년인가." 하고 그 남자는 나를 보고, "정임이 잘 자랍니까? 벌써 이십이 넘었지." 하고 또 부인을 돌아보오. "스물세 살이지." 하고 부인이 확실치 아니한 듯이 대답하오. "네, 스물세 살입니다. 지금 동경에 있습니다. 병이 나서 입원한 것을 보고 왔는데." 하고 나는 번개같이 정임의 병실과 정임의 호텔 장면 등을 생각하고 가슴이 설렘을 깨달았소. 의외인 곳에서 의외인 사람들을 만나서 정임의 말을 하게 된 것을 기뻐하였소. "무슨 병입니까. 정임이가 본래 몸이 약해서." 하고 부인이 직접 내게 묻소. "네. 몸이 좀 약합니다. 병이 좀 나은 것을 보고 떠났습니다마는 염려가 됩니다." 하고 나는 무의식중에 고개를 동경이 있는 방향으로 돌렸소. 마치 고개를 동으로 돌리면 정임이가 보이기나 할 것같이. "자, 우리 집으로 갑시다." 하고 나는 아직 그의 성명도 모르는 남자는, 그의 아내를 재촉하더니, "우리가 조선 동포를 만난 것이 십여 년 만이오. 그런데 최 선생, 이것을 좀 보시고 가시지요." 하고 그는 빙그레 웃으면서 나를 서너 걸음 끌고 가오. 거기는 조그마한 무덤이 있고 그 앞에는 석 자 높이나 되는 목패를 세웠는데 그 목패에는 `두 별 무덤'이라는 넉 자를 썼소. 내가 이상한 눈으로 그 무덤과 목패를 보고 있는 것을 보고 그는, "이게 무슨 무덤인지 아십니까?" 하고 유쾌하게 묻소. "두 별 무덤이라니 무슨 뜻인가요?" 하고 나도 그의 유쾌한 표정에 전염이 되어서 웃고 물었소. "이것은 우리 둘의 무덤이외다." 하고 그는 아내의 어깨를 치며 유쾌하게 웃었소. 부인은 부끄러운 듯이 웃고 고개를 숙이오. 도무지 모두 꿈 같고 환영 같소. "자 갑시다. 자세한 말은 우리 집에 가서 합시다." 하고 서너 걸음 어떤 방향으로 걸어가니 거기는 말을 세 필이나 맨 마차가 있소. 몽고 사람들이 가족을 싣고 수초를 따라 돌아다니는 그러한 마차요. 삿자리로 홍예형의 지붕을 만들고 그 속에 들어가 앉게 되었소. 그의 부인과 나와는 이 지붕 속에 들어앉고 그는 손수 어자대에 앉아서 입으로 쮸쮸쮸쮸 하고 말을 모오. 등불도 꺼 버리고 캄캄한 속으로 달리오. "불이 있으면 군대에서 의심을 하지요. 도적놈이 엿보지요. 게다가 불이 있으면 도리어 앞이 안 보인단 말요. 쯧쯧쯧쯧!" 하는 소리가 들리오. 대체 이 사람은 무슨 사람인가. 또 이 부인은 무슨 사람인가 하고 나는 어두운 속에서 혼자 생각하였소. 다만 잠시 본 인상으로 보아서 그들은 행복된 부부인 것 같았소. 그들이 무엇 하러 이 아닌 밤중에 광야에 나왔던가. 또 그 이상야릇한 두 별 무덤이란 무엇인가. 나는 불현듯 집을 생각하였소. 내 아내와 어린것들을 생각하였소. 가정과 사회에서 쫓겨난 내가 아니오. 쫓겨난 자의 생각은 언제나 슬픔뿐이었소. 나는 내 아내를 원망치 아니하오. 그는 결코 악한 여자가 아니오. 다만 보통 여자요. 그는 질투 때문에 이성의 힘을 잃은 것이오. 여자가 질투 때문에 이성을 잃는 것이 천직이 아닐까요. 그가 나를 사랑하길래 나를 위해서 질투를 가지는 것이 아니오. 설사 질투가 그로 하여금 칼을 들어 내 가슴을 찌르게 하였다 하더라도 나는 감사한 생각을 가지고 눈을 감을 것이오. 사랑하는 자는 질투한다고 하오. 질투를 누르는 것도 아름다운 일이지마는 질투에 타는 것도 아름다운 일이 아닐까요. 덜크럭덜크럭 하고 차바퀴가 철로길을 넘어가는 소리가 나더니 이윽고 마차는 섰소. 앞에 빨갛게 불이 비치오. "자 이게 우리 집이오." 하고 그가 마차에서 뛰어내리는 양이 보이오. 내려 보니까 달이 올라오오. 굉장히 큰 달이, 붉은 달이 지평선으로서 넘석하고 올라오오. 달빛에 비추인 바를 보면 네모나게 담 담이라기보다는 성을 둘러쌓은 달 뜨는 곳으로 열린 대문을 들어서서 넓은 마당에 내린 것을 발견하였소. "아버지!" "엄마!" 하고 아이들이 뛰어나오오. 말만큼이나 큰 개가 네 놈이나 꼬리를 치고 나오오. 그놈들이 주인집 마차 소리를 알아듣고 짖지 아니한 모양이오. 큰 아이는 계집애로 여남은 살, 작은 아이는 사내로 육칠 세, 모두 중국 옷을 입었소. 우리는 방으로 들어갔소. 방은 아라사식 절반, 중국식 절반으로 세간이 놓여 있고 벽에는 조선 지도와 단군의 초상이 걸려 있소. 그들 부처는 지도와 단군 초상 앞에 허리를 굽혀 배례하오. 나도 무의식적으로 그대로 하였소. 그는 차를 마시며 이렇게 말하오. "우리는 자식들을 이 흥안령 가까운 무변 광야에서 기르는 것으로 낙을 삼고 있지요. 조선 사람들은 하도 마음이 작아서 걱정이니 이런 호호탕탕한 넓은 벌판에서 길러나면 마음이 좀 커질까 하지요. 또 흥안령 밑에서 지나 중원을 통일한 제왕이 많이 났으니 혹시나 그 정기가 남아 있을까 하지요. 우리 부처의 자손이 몇 대를 두고 퍼지는 동안에는 행여나 마음 큰 인물이 하나 둘 날는지 알겠어요, 하하하하." 하고 그는 제 말을 제가 비웃는 듯이 한바탕 웃고 나서, "그러나 이건 내 진정이외다. 우리도 이렇게 고국을 떠나 있지마는 그래도 고국 소식이 궁금해서 신문 하나는 늘 보지요. 하지만 어디 시원한 소식이 있어요. 그저 조리복소니가 되어가는 것이 아니면 조그마한 생각을 가지고, 눈곱만한 야심을 가지고, 서 푼어치 안 되는 이상을 가지고 찧고 까불고 싸우고 하는 것밖에 안 보이니 이거 어디 살 수가 있나. 그래서 나는 마음 큰 자손을 낳아서 길러 볼까 하고 이를테면 새 민족을 하나 만들어 볼까 하고, 둘째 단군, 둘째 아브라함이나 하나 낳아 볼까 하고 하하하하앗하." 하고 유쾌하게, 그러나 비통하게 웃소. 나는 저녁을 굶어서 배가 고프고, 밤길을 걸어서 몸이 곤한 것도 잊고 그의 말을 들었소. 부인이 김이 무럭무럭 나는 호떡을 큰 뚝배기에 담고 김치를 작은 뚝배기에 담고, 또 돼지고기 삶은 것을 한 접시 담아다가 탁자 위에 놓소. 건넌방이라고 할 만한 방에서 젖먹이 우는 소리가 들리오. 부인은 삼십이나 되었을까, 남편은 서른댓 되었을 듯한 키가 훨쩍 크고 눈과 코가 크고 손도 큰 건장한 대장부요, 음성이 부드러운 것이 체격에 어울리지 아니하나 그것이 아마 그의 정신 생활이 높은 표겠지요. "신문에서 최 선생이 학교를 고만두시게 되었다는 말도 보았지요. 그러나 나는 그것이 다 최 선생에게 대한 중상인 줄을 짐작하였고, 또 오늘 이렇게 만나 보니까 더구나 그것이 다 중상인 줄을 알지요." 하고 그는 확신 있는 어조로 말하오. "고맙습니다." 나는 이렇게밖에 대답할 말이 없었소. "아, 머, 고맙다고 하실 것도 없지요." 하고 그는 머리를 뒤로 젖히고 한참이나 생각을 하더니 우선 껄껄 한바탕 웃고 나서, "내가 최 선생이 당하신 경우와 꼭 같은 경우를 당하였거든요. 이를테면 과부 설움은 동무 과부가 안다는 것이지요." 하고 그는 자기의 내력을 말하기 시작하오. "내 집은 본래 서울입니다. 내가 어렸을 적에 내 선친께서 시국에 대해서 불평을 품고 당신 삼 형제의 가족을 끌고 재산을 모두 팔아 가지고 간도에를 건너오셨지요. 간도에 맨 먼저 ●●학교를 세운 이가 내 선친이지요." 여기까지 하는 말을 듣고 나는 그가 누구인지를 알았소. 그는 R씨라고 간도 개척자요, 간도에 조선인 문화를 세운 이로 유명한 이의 아들인 것이 분명하오. 나는 그의 이름이 누구인지도 물어 볼 것 없이 알았소. "아 그러십니까. 네, 그러세요." 하고 나는 감탄하였소. "네, 내 선친을 혹 아실는지요. 선친의 말씀이 노 그러신단 말씀야요. 조선 사람은 속이 좁아서 못쓴다고 <정감록>에도 그런 말이 있다고 조선은 산이 많고 들이 좁아서 사람의 마음이 작아서 큰일하기가 어렵고, 큰사람이 나기가 어렵다고. 웬만치 큰사람이 나면 서로 시기해서 큰일할 새가 없이 한다고 그렇게 <정감록>에도 있다더군요. 그래서 선친께서 자손에게나 희망을 붙이고 간도로 오신 모양이지요. 거기서 자라났다는 것이 내 꼴입니다마는, 아하하. 내가 자라서 아버지께서 세우신 K여학교의 교사로 있을 때 일입니다. 지금 내 아내는 그 때 학생으로 있었구. 그러자 내 아버지께서 재산이 다 없어져서 학교를 독담하실 수가 없고, 또 얼마 아니해서 아버지께서 돌아가시고 보니 학교에는 세력 다툼이 생겨서 아버지의 후계자로 추정되는 나를 배척하게 되었단 말씀이오. 거기서 나를 배척하는 자료를 삼은 것이 나와 지금 내 아내가 된 학생의 관계란 것인데 이것은 전연 무근지설인 것은 말할 것도 없소. 나도 총각이요, 그는 처녀니까 혼인을 하자면 못 할 것도 없지마는 그것이 사제 관계라면 중대 문제거든. 그래서 나는 단연히 사직을 하고 내가 사직한 것은 제 죄를 승인한 것이라 하여서 그 학생 지금 내 아내도 출교 처분을 당한 것이오. 그러고 보니, 그 여자의 아버지 내 장인이지요 그 여자의 아버지는 나를 죽일 놈같이 원망을 하고 그 딸을 죽일 년이라고 감금을 하고 어쨌으나 조그마한 간도 사회에서 큰 파문을 일으켰단 말이오. 이 문제를 더 크게 만든 것은 지금 내 아내인, 그 딸의 자백이오. 무어라고 했는고 하니, 나는 그 사람을 사랑하오, 그 사람한테가 아니면 시집을 안 가오, 하고 뻗댔단 말요. 나는 이 여자가 이렇게 나를 생각하는가 할 때 의분심이 나서 나는 어떻게 해서든지 이 여자와 혼인하리라고 결심을 하였소. 나는 마침내 정식으로 K장로라는 내 장인에게 청혼을 하였으나 단박에 거절을 당하고 말았지요. K장로는 그 딸을 간도에 두는 것이 옳지 않다고 해서 서울로 보내기로 하였단 말을 들었소. 그래서 나는 최후의 결심으로 그 여자 지금 내 아내 된 사람을 데리고 간도에서 도망하였소. 하하하하. 밤중에 단둘이서. 지금 같으면야 사제간에 결혼을 하기로 그리 큰 문제가 될 것이 없지마는 그 때에 어디 그랬나요. 사제간에 혼인이란 것은 부녀간에 혼인한다는 것과 같이 생각하였지요. 더구나 그 때 간도 사회에는 청교도적 사상과 열렬한 애국심이 있어서 도덕 표준이 여간 높지 아니하였지요. 그런 시대니까 내가 내 제자인 여학생을 데리고 달아난다는 것은 살인 강도를 하는 이상으로 무서운 일이었지요. 지금도 나는 그렇게 생각합니다마는. 그래서 우리 두 사람은 우리 두 사람이라는 것보다도 내 생각에는 어찌하였으나 나를 위해서 제 목숨을 버리려는 그에게 사실 나도 마음 속으로는 그를 사랑하였지요. 다만 사제간이니까 영원히 달할 수는 없는 사랑이라고 단념하였을 뿐이지요. 그러니까 비록 부처 생활은 못 하더라도 내가 그의 사랑을 안다는 것과 나도 그를 이만큼 사랑한다는 것만을 보여 주자는 것이지요. 때는 마침 가을이지마는, 몸에 지닌 돈도 얼마 없고 천신만고로 길림까지를 나와 가지고는 배를 타고 송화강을 내려서 하얼빈에 가 가지고 거 기서 간신히 치타까지의 여비와 여행권을 얻어 가지고 차를 타고 떠나지 않았어요. 그것이 바로 십여 년 전 오늘이란 말이오." 이 때에 부인이 옥수수로 만든 국수와 감자 삶은 것을 가지고 들어오오. 나는 R의 말을 듣던 끝이라 유심히 부인을 바라보았소. 그는 중키나 되는 둥근 얼굴이 혈색이 좋고 통통하여 미인이라기보다는 씩씩한 여자요. 그런 중에 조선 여자만이 가지는 아담하고 점잖은 맛이 있소. "앉으시지요. 지금 두 분께서 처음 사랑하시던 말씀을 듣고 있습니다." 하고 나는 부인에게 교의를 권하였소. "아이, 그런 말씀은 왜 하시오." 하고 부인은 갑자기 십 년이나 어려지는 모양으로 수삽한 빛을 보이고 고개를 숙이고 달아나오. "그래서요. 그래 오늘이 기념일이외다그려." 하고 나도 웃었소. "그렇지요. 우리는 해마다 오늘이 오면 우리 무덤에 성묘를 가서 하룻밤을 새우지요. 오늘은 손님이 오셔서 중간에 돌아왔지만, 하하하하." 하고 그는 유쾌하게 웃소. "성묘라니?" 하고 나는 물었소. "아까 보신 두 별 무덤 말이오. 그것이 우리 내외의 무덤이지요. 하하하하." "…………." 나는 영문을 모르고 가만히 앉았소. "내 이야기를 들으시지요. 그래 둘이서 차를 타고 오지 않았겠어요. 물론 여전히 선생님과 제자지요. 그렇지만 워낙 여러 날 단둘이서 같이 고생을 하고 여행을 했으니 사랑의 불길이 탈 것이야 물론 아니겠어요. 다만 사제라는 굳은 의리가 그것을 겉에 나오지 못하도록 누른 것이지요. ……그런데 꼭 오늘같이 좋은 날인데 여기는 대개 일기가 일정합니다. 좀체로 비가 오는 일도 없고 흐리는 날도 없지요. 헌데 F역에를 오니까 참 석양 경치가 좋단 말이오. 그 때에 불현듯, 에라 여기서 내려서 이 석양 속에 저 호숫 가에 둘이서 헤매다가 깨끗이 사제의 몸으로 이 깨끗한 광야에 묻혀 버리자 하는 생각이 나겠지요. 그래 그 때 말을 내 아내 그 때에는 아직 아내가 아니지요 내 아내에게 그런 말을 하였더니 참 좋다고 박장을 하고 내 어깨에 매달리는구려. 그래서 우리 둘은 차가 거의 떠날 임박해서 차에서 뛰어내렸지요." 하고 그는 그때 광경을 눈앞에 그리는 모양으로 말을 끊고 우두커니 허공을 바라보오. 그러나 그의 입 언저리에는 유쾌한 회고에서 나오는 웃음이었소. "이야기 다 끝났어요?" 하고 부인이 크바스라는 청량 음료를 들고 들어오오. "아니오. 이제부터가 정통이니 당신도 거기 앉으시오. 지금 차에서 내린 데까지 왔는데 당신도 앉아서 한 파트를 맡으시오." 하고 R는 부인의 손을 잡아서 자리에 앉히오. 부인도 웃으면서 앉소. "최 선생 처지가 꼭 나와 같단 말요. 정임의 처지가 당신과 같고." 하고 그는 말을 계속하오. "그래 차에서 내려서 나는 이 양반하고 물을 찾아 헤매었지요. 아따, 석양이 어떻게 좋은지 이 양반은 박장을 하고 노래를 부르고 우리 둘은 마치 유쾌하게 산보하는 사람 같았지요." "참 좋았어요. 그 때에는 참 좋았어요. 그 석양에 비친 광야와 호수라는 건 어떻게 좋은지 그 수은 같은 물 속에 텀벙 뛰어들고 싶었어요. 그 후엔 해마다 보아도 그만 못해." 하고 부인이 참견을 하오. 아이들은 다 자는 모양이오. "그래 지향없이 헤매는데 해는 뉘엿뉘엿 넘어가구, 어스름은 기어들고 그 때 마침 하늘에는 별 둘이 나타났단 말이야. 그것을 이 여학생이 먼저 보고서 갑자기 추연해지면서 선생님 저 별 보셔요, 앞선 큰 별은 선생님이 구 따라가는 작은 별은 저야요, 하겠지요. 그 말이, 또 그 태도가 어떻게 가련한지. 그래서 나는 하늘을 바라보니깐 과연 별 두 개가 지는 해를 따르는 듯이 따라간다 말요. 말을 듣고 보니 과연 우리 신세와도 같지 않아요? 그리고는 이 사람이 또 이럽니다그려 `선생님, 앞선 큰 별은 아무리 따라도 저 작은 별은 영원히 따라잡지 못하겠지요. 영원히 영원히 따라가다가 따라가다가 못 해서 마침내는 저 작은 별은 죽어서 검은 재가 되고 말겠지요? 저 작은 별이 제 신세와 어쩌면 그리 같을까.' 하고 한탄을 하겠지요. 그 때에 한탄을 하고 눈물을 흘리고 섰는 어린 처녀의 석양빛에 비췬 모양을 상상해 보세요, 하하하하. 그 때에는 당신도 미인이었소. 하하하하." 하고 내외가 유쾌하게 웃는 것을 보니 나는 더욱 적막하여짐을 깨달았소. 어쩌면 그 석양, 그 두 별이 이들에게와 내게 꼭 같은 인상을 주었을까 하니 참으로 이상하다 하였소. "그래 인제." 하고 R는 다시 이야기를 계속하오. "그래 인제 둘이서 그야말로 감개무량하게 두 별을 바라보며 걸었지요. 그러다가 해가 넘어가고 앞선 큰 별이 넘어가고 그리고는 혼자서 깜빡깜빡하고 가던 작은 별이 넘어가니 우리는 그만 땅에 주저앉았소. 거기가 어딘고 하니 그 두 별 무덤이 있는 곳이지요. `선생님 저를 여기다가 파묻어 주시고 가셔요. 선생님 손수 저를 여기다가 묻어 놓고 가 주셔요.' 하고 이 사람이 조르지요." 하는 것을 부인은, "내가 언제." 하고 남편을 흘겨보오. "그럼 무에라고 했소? 어디 본인이 한 번 옮겨 보오." 하고 R가 말을 끊소. "간도를 떠난 지가 한 달이 되도록 단둘이 다녀도 요만큼도 귀해 주는 점이 안 뵈니 그럼 파묻어 달라고 안 해요?" 하고 부인은 웃소. "흥흥." 하고 R는 부인의 말에 웃고 나서, "그 자리에 묻어 달란 말을 들으니까, 어떻게 측은한지, 그럼 나도 함께 묻히자고 그랬지요. 나는 그 때에 참말 그 자리에 함께 묻히고 싶었어요. 그래서 나는 손으로 곧 구덩이를 팠지요. 떡가루 같은 모래판이니까 파기는 힘이 아니 들겠지요. 이이도 물끄러미 내가 땅을 파는 것을 보고 섰더니만 자기도 파기를 시작하겠지요." 하고 내외가 다 웃소. "그래 순식간에……." 하고 R는 이야기를 계속하오. "순식간에 둘이 드러누울 만한 구덩이를 아마 두 자 깊이나 되게, 네모나게 파 놓고는 내가 들어가 누워 보고 그러고는 또 파고 하여 아주 편안한 구덩이를 파고 나서는 나는 아주 세상을 하직할 셈으로 사방을 둘러보 고 사방이래야 컴컴한 어둠밖에 없지만 사방을 둘러보고, 이를테면 세상과 작별을 하고 드러누웠지요. 지금 이렇게 회고담을 할 때에는 우습기도 하지마는 그 때에는 참으로 종교적이라 할 만한 엄숙이었소. 그때 우리 둘의 처지는 앞도 절벽, 뒤도 절벽이어서 죽는 길밖에 없었지요. 또 그뿐 아니라 인생의 가장 깨끗하고 가장 사랑의 맑은 정이 타고 가장 기쁘고도 슬프고도 이를테면 모든 감정이 절정에 달하고, 그러한 순간에 목숨을 끊어 버리는 것이 가장 좋은 일이요, 가장 마땅한 일같이 생각하였지요. 광야에 아름다운 황혼이 순간에 스러지는 모양으로 우리 두 생명의 아름다움도 순간에 스러지자는 우리는 철학자도 시인도 아니지마는 우리들의 환경이 우리 둘에게 그러한 생각을 넣어 준 것이지요. 그래서 내가 가만히 드러누워 있는 것을 저이가 물끄러미 보고 있더니 자기도 내 곁에 들어와 눕겠지요. 그런 뒤에는 황혼에 남은 빛도 다 스러지고 아주 캄캄한 암흑 세계가 되어 버렸지요. 하늘에 어떻게 그렇게 별이 많은지. 가만히 하늘을 바라보노라면 참 별이 많아요. 우주란 참 커요. 그런데 이 끝없이 큰 우주에 한없이 많은 별들이 다 제자리를 지키고 제 길을 지켜서 서로 부딪지도 아니하고 끝없이 긴 시간에 질서를 유지하고 있는 것을 보면 우주에는 어떤 주재하는 뜻, 섭리하는 뜻이 있다 하는 생각이 나겠지요. 나도 예수교인의 가정에서 자라났지마는 이 때처럼 하나님이라 할까 이름은 무엇이라고 하든지 간에 우주의 섭리자의 존재를 강렬하게 의식한 일은 없었지요. 그렇지만 `사람의 마음에 비기면 저까짓 별들이 다 무엇이오?' 하고 그때 겨우 열여덟 살밖에 안 된 이이가 내 귀에 입을 대고 말할 때에는 나도 참으로 놀랐습니다. 나이는 나보다 오륙 년 상관밖에 안 되지마는 이십 세 내외에 오륙 년 상관이 적은 것인가요? 게다가 나는 선생이요 자기는 학생이니까 어린애로만 알았던 것이 그런 말을 하니 놀랍지 않아요? 어째서 사람의 마음이 하늘보다도 더 이상할까 하고 내가 물으니까, 그 대답이 `나는 무엇이라고 설명할 수가 없지마는 내 마음 속에 일어나는 것이 하늘이나 땅에 일어나는 모든 것보다도 더 아름답고 더 알 수 없고 더 뜨겁고 그런 것 같아요.' 그러겠지요. 생명이란 모든 아름다운 것 중에 가장 아름다운 것이라는 것을 나는 깨달았어요. 그 말에, `그렇다 하면 이 아름답고 신비한 생명을 내는 우주는 더 아름다운 것이 아니오?' 하고 내가 반문하니까, 당신(부인을 향하여) 말이, `전 모르겠어요, 어쨌으나 전 행복합니다. 저는 이 행복을 깨뜨리고 싶지 않습니다. 놓쳐 버리고 싶지 않습니다. 이 행복 선생님 곁에 있는 이 행복을 꽉 안고 죽고 싶어요.' 그러지 않았소?" "누가 그랬어요? 아이 난 다 잊어버렸어요." 하고 부인은 차를 따르오. R는 인제는 하하하 하는 웃음조차 잊어버리고, 부인에게 농담을 붙이는 것조차 잊어버리고, 그야말로 종교적 엄숙 그대로말을 이어, "`자 저는 약을 먹어요.' 하고 손을 입으로 가져가는 동작이 감행되겠지요. 약이란 것은 하얼빈에서 준비한 아편이지요. 하얼빈서 치타까지 가는 동안에 흥안령이나 어느 삼림지대나 어디서나 죽을 자리를 찾자고 준비한 것이니까. 나는 입 근처로 가는 그의 손을 붙들었어요. 붙들면서 나는 `잠깐만 기다리오. 오늘 밤 안으로 그 약을 먹으면 고만이 아니오? 이 행복된 순간을 잠깐이라도 늘립시다. 달 올라올 때까지만.' 나는 이렇게 말했지요. `선생님도 행복되셔요? 선생님은 불행이시지. 저 때문에 불행이시지. 저만 이곳에 묻어 주시구는 선생님은 세상에 돌아가 사셔요, 오래오래 사셔요, 일 많이 하고 사셔요.' 하고 울지 않겠어요. 나는 그 때에 내 아내가 하던 말을 한 마디도 잊지 아니합니다. 그 말을 듣던 때의 내 인상은 아마 일생 두고 잊히지 아니하겠지요. 나는 자백합니다. 그 순간에 나는 처음으로 내 아내를 안고 키스를 하였지요. 내 속에 눌리고 눌리고 쌓이고 하였던 열정이 그만 일시에 폭발되었던 것이오. 아아 이것이 최초의 것이요, 동시에 최후의 것이로구나 할 때에 내 눈에서는 끓는 듯한 눈물이 흘렀소이다. 두 사람의 심장이 뛰는 소리, 두 사람의 풀무 불길 같은 숨소리. 이윽고 달이 떠올라 왔습니다. 가이없는 벌판이니까 달이 뜨니까 갑자기 천지가 환해지고 우리 둘이 손으로 파서 쌓아 놓은 흙무더기가 이 산 없는 세상에 산이나 되는 것같이 조그마한 검은 그림자를 지고 있겠지요. `자 우리 달빛을 띠고 좀 돌아다닐까.' 하고 나는 아내를 안아 일으켰지요. 내 팔에 안겨서 고개를 뒤로 젖힌 내 아내의 얼굴이 달빛에 비친 양을 나는 잘 기억합니다. 실신한 듯한, 만족한 듯한, 그리고도 절망한 듯한 그 표정을 무엇으로 그릴지 모릅니다. 그림도 그릴 줄 모르고 조각도 할 줄 모르고 글도 쓸 줄 모르는 내가 그것을 어떻게 그립니까. 그저 가슴 속에 품고 이렇게 오늘의 내 아내를 바라볼 뿐이지요. 나는 내 아내를 팔에 걸고 네, 걸었다고 하는 것이 가장 합당하지 요 이렇게 팔에다 걸고 달빛을 받은 황량한 벌판, 아무리 하여도 환하게 밝아지지는 아니하는 벌판을 헤매었습니다. 이따금 내 아내가, `어서 죽고 싶어요, 전 죽고만 싶어요.' 하는 말에는 대답도 아니 하고. 죽고 싶다는 그 말은 물론 진정일 것이지요. 아무리 맑은 일기라 하더라도 오후가 되면 흐려지는 법이니까 오래 살아가는 동안에 늘 한 모양으로 이 순간같이 깨끗하고 뜨거운 기분으로 갈 수는 없지 않아요? 불쾌한 일도 생기고, 보기 흉한 일도 생길는지 모르거든. 그러니까 이 완전한 깨끗과 완전한 사랑과 완전한 행복 속에 죽어 버리자는 뜻을 나는 잘 알지요. 더구나 우리들이 살아 남는대야 앞길이 기구하지 평탄할 리는 없지 아니해요? 그래서 나는 `죽지, 우리 이 달밤에 실컷 돌아다니다가, 더 돌아다니기가 싫거든 그 구덩에 돌아가서 약을 먹읍시다.' 이렇게 말하고 우리 둘은 헤맸지요. 낮에 보면 어디까지나 평평한 벌판인 것만 같지마는 달밤에 보면 이 사막에도 아직 채 스러지지 아니한 산의 형적이 남아 있어서 군데군데 거뭇거뭇한 그림자가 있겠지요. 그 그림자 속에는 걸어 들어가면 어떤 데는 우리 허리만큼 그림자에 가리우고 어떤 데는 우리 둘을 다 가리워 버리는 데도 있단 말야요. 죽음의 그림자라는 생각이 나면 그래도 몸에 소름이 끼쳐요. 차차 달이 높아지고 추위가 심해져서 바람결이 지나갈 때에는 눈에서 눈물이 날 지경이지요. 원체 대기 중에 수분이 적으니까 서리도 많지 않지마는, 그래도 대기 중에 있는 수분은 다 얼어 버려서 얼음가루가 되었는 게지요. 공중에는 반짝반짝하는 수정가루 같은 것이 보입니다. 낮에는 땀이 흐르리만큼 덥던 사막도 밤이 되면 이렇게 기온이 내려가지요. 춥다고 생각은 하면서도 춥다는 말은 아니 하고 우리는 어떤 때에는 달을 따라서, 어떤 때에는 달을 등지고, 어떤 때에는 호수에 비친 달을 굽어보고, 이 모양으로 한없이 말도 없이 돌아다녔지요. 이 세상 생명의 마지막 순간을 힘껏 의식하려는 듯이. 마침내 `나는 더 못 걸어요.' 하고 이이가 내 어깨에 매달려 버리고 말았지요." 하고 R가 부인을 돌아보니 부인은 편물하던 손을 쉬고, "다리가 아픈 줄은 모르겠는데 다리가 이리 뉘구 저리 뉘구 해서 걸음을 걸을 수가 없었어요. 춥기는 하구." 하고 소리를 내어서 웃소. "그럴 만도 하지." 하고 R는 긴장한 표정을 약간 풀고 앉은 자세를 잠깐 고치며, "그 후에 그 날 밤 돌아다닌 곳을 더듬어 보니까, 자세히는 알 수 없지마는 삼십 리는 더 되는 것 같거든. 다리가 아프지 아니할 리가 있나." 하고 차를 한 모금 마시고 나서 말을 계속하오. "그래서 나는 내 외투를 벗어서, 이이(부인)를 싸서 어린애 안듯이 안고 걸었지요. 외투로 쌌으니 자기도 춥지 않구, 나는 또 무거운 짐을 안았으니 땀이 날 지경이구, 그뿐 아니라 내가 제게 주는 최후의 서비스라 하니 기쁘고, 말하자면 일거 삼득이지요. 하하하하. 지난 일이니 웃지마는 그 때 사정을 생각해 보세요, 어떠했겠나." 하고 R는 약간 처참한 빛을 띠면서, "그러니 그 구덩이를 어디 찾을 수가 있나. 얼마를 찾아 돌아다니다가 아무 데서나 죽을 생각도 해 보았지마는 몸뚱이를 그냥 벌판에 내놓고 죽고 싶지는 아니하고 또 그 구덩이가 우리 두 사람에게 특별한 의미가 있는 것 같아서 기어코 그것을 찾아 내고야 말았지요. 그 때는 벌써 새벽이 가까웠던 모양이오. 열 시나 넘어서 뜬 하현달이 낮이 기울었으니 그렇지 않겠어요. 그 구덩이에 와서 우리는 한 번 더 하늘과 달과 별과, 그리고 마음 속에 떠오른 사람들과 하직하고 약 먹을 준비를 했지요. 약을 검은 고약과 같은 아편을 맛이 쓰다는 아편을 물도 없이 먹으려 들었지요. 우리 둘은 아까 모양으로 가지런히 누워서 하늘을 바라보았는데 달이 밝으니까 보이던 별들 중에 숨은 별이 많고 또 별들의 위치 우리에게 낯익은 북두칠성 자리도 변했을 것 아니야요. 이상한 생각이 나요. 우리가 벌판으로 헤매는 동안에 천지가 모두 변한 것 같아요. 사실 변하였지요. 그 변한 것이 우스워서 나는 껄껄 웃었지요. 워낙 내가 웃음이 좀 헤프지만 이 때처럼 헤프게 실컷 웃어 본 일은 없습니다. 왜 웃느냐고 아내가 좀 성을 낸 듯이 묻기로, `천지와 인생이 변하는 것이 우스워서 웃었소.' 그랬지요. 그랬더니, `천지와 인생은 변할는지 몰라도 내 마음은 안 변해요!' 하고 소리를 지르겠지요. 퍽 분개했던 모양이야." 하고 R는 그 아내를 보오. "그럼 분개 안 해요? 남은 죽을 결심을 하고 발발 떨구 있는데 곁에서 껄껄거리고 웃으니, 어째 분하지가 않아요. 나는 분해서 달아나려고 했어요." 하고 부인은 아직도 분함이 남은 것같이 말하오. "그래 달아나지 않았소?" 하고 R는 부인이 벌떡 일어나서 비틀거리고 달아나는 흉내를 팔과 다리로 내고 나서, "이래서 죽는 시간이 지체가 되었지요. 그래서 내가 빌고 달래고 해서 가까스로 안정을 시키고 나니 손에 쥐었던 아편이 땀에 푹 젖었겠지요. 내가 웃은 것은 죽기 전 한 번 천지와 인생을 웃어 버린 것인데 그렇게 야단이니…… 하하하하." R는 식은 차를 한 모금 더 마시며, "참 목도 마르기도 하더니. 입에는 침 한 방울 없고. 그러나 못물을 먹을 생각도 없고. 나중에는 말을 하려고 해도 혀가 안 돌아가겠지요. 이러는 동안에 달빛이 희미해지길래 웬일인가 하고 고개를 번쩍 들었더니 해가 떠오릅니다그려. 어떻게 붉고 둥글고 씩씩한지. `저 해 보오.' 하고 나는 기계적으로 벌떡 일어나서 구덩이에서 뛰어나왔지요." 하고 빙그레 웃소. R의 빙그레 웃는 양이 참 좋았소. "내가 뛰어나오는 것을 보고 이이도 뿌시시 일어났지요. 그 해! 그 해의 새 빛을 받는 하늘과 땅의 빛! 나는 그것을 형용할 말을 가지지 못합니다. 다만 힘껏 소리치고 싶고 기운껏 달음박질치고 싶은 생각이 날 뿐이어요. `우리 삽시다, 죽지 말고 삽시다, 살아서 새 세상을 하나 만들어 봅시다.' 이렇게 말하였지요. 하니까 이이가 처음에는 깜짝 놀라는 것 같아요. 그러나 마침내 아내도 죽을 뜻을 변하였지요. 그래서 남 선생을 청하여다가 그 말씀을 여쭈었더니 남 선생께서 고개를 끄덕끄덕하시고 우리 둘의 혼인 주례를 하셨지요. 그 후 십여 년에 우리는 밭 갈고 아이 기르고 이런 생활을 하고 있는데 언제나 여기 새 민족이 생기고 누가 새 단군이 될는지요. 하하하하, 아하하하. 피곤하시겠습니다. 이야기가 너무 길어서." 하고 R는 말을 끊소. 나는 R부처가 만류하는 것도 다 뿌리치고 여관으로 돌아왔소. R와 함께 달빛 속, 개 짖는 소리 속을 지나서 아라사 사람의 조그마한 여관으로 돌아왔소. 여관 주인도 R를 아는 모양이어서 반갑게 인사하고 또 내게 대한 부탁도 하는 모양인가 보오. R는 내 방에 올라와서 내일 하루 지날 일도 이야기하고 또 남 선생과 정임에게 관한 이야기도 하였으나, 나는 그가 무슨 이야기를 하는지 잘 들을 만한 마음의 여유도 없어서 마음 없는 대답을 할 뿐이었소. R가 돌아간 뒤에 나는 옷도 벗지 아니하고 침대에 드러누웠소. 페치카를 때기는 한 모양이나 방이 써늘하기 그지없소. `그 두 별 무덤이 정말 R와 그 여학생과 두 사람이 영원히 달치 못할 꿈을 안은 채로 깨끗하게 죽어서 묻힌 무덤이었으면 얼마나 좋을까. 만일 그렇다 하면 내일 한 번 더 가서 보토라도 하고 오련마는.' 하고 나는 R부처의 생활에 대하여 일종의 불만과 환멸을 느꼈소. 그리고 내가 정임을 여기나 시베리아나 어떤 곳으로 불러다가 만일 R와 같은 흉내를 낸다 하면, 하고 생각해 보고는 나는 진저리를 쳤소. 나는 내머리 속에 다시 그러한 생각이 한 조각이라도 들어올 것을 두려워하였소. 급행을 기다리자면 또 사흘을 기다리지 아니하면 아니 되기로 나는 이튿날 새벽에 떠나는 구간차를 타고 F역을 떠나 버렸소. R에게는 고맙다는 편지 한 장만을 써 놓고. 나는 R를 더 보기를 원치 아니하였소. 그것은 반드시 R를 죄인으로 보아서 그런 것은 아니오마는 그저 나는 다시 R를 대면하기를 원치 아니한 것이오. 나는 차가 R의 집 앞을 지날 때에도 R의 집에 대하여서는 외면하였소. 이 모양으로 나는 흥안령을 넘고, 하일라르의 솔밭을 지나서 마침내 이 곳에 온 것이오. 형! 나는 인제는 이 편지를 끝내오. 더 쓸 말도 없거니와 인제는 이것을 쓰기도 싫증이 났소. 이 편지를 쓰기 시작할 때에는 바이칼에 물결이 흉용하더니 이 편지를 끝내는 지금에는 가의 가까운 물에는 얼음이 얼었소. 그리고 저 멀리 푸른 물이 늠실늠실 하얗게 눈 덮인 산 빛과 어울리게 되었소. 사흘이나 이어서 오던 눈이 밤새에 개고 오늘 아침에는 칼날 같은 바람이 눈을 날리고 있소. 나는 이 얼음 위로 걸어서 저 푸른 물 있는 곳까지 가고 싶은 유혹을 금할 수 없소. 더구나 이 편지도 다 쓰고 나니, 인제는 내가 이 세상에서 할 마지막 일까지 다 한 것 같소. 내가 이 앞에 어디로 가서 어찌 될는지는 나도 모르지마는 희미한 소원을 말하면 눈 덮인 시베리아의 인적 없는 삼림 지대로 한정 없이 헤매다가 기운 진하는 곳에서 이 목숨을 마치고 싶소. 최석 군은 `끝'이라는 글자를 썼다가 지워 버리고 딴 종이에다가 이런 말을 썼다 다 쓰고 나니 이런 편지도 다 부질없는 일이오. 내가 이런 말을 한대야 세상이 믿어 줄 리도 없지 않소. 말이란 소용 없는 것이오. 내가 아무리 내 아내에게 말을 했어도 아니 믿었거든 내 아내도 내 말을 아니 믿었거든 하물며 세상이 내 말을 믿을 리가 있소. 믿지 아니할 뿐 아니라 내 말 중에서 자기네 목적에 필요한 부분만은 믿고, 또 자기네 목적에 필요한 부분은 마음대로 고치고 뒤집고 보태고 할 것이니까, 나는 이 편지를 쓴 것이 한 무익하고 어리석은 일인 줄을 깨달았소. 형이야 이 편지를 아니 보기로니 나를 안 믿겠소? 그 중에는 혹 형이 지금까지 모르던 자료도 없지 아니하니, 형만 혼자 보시고 형만 혼자 내 사정을 알아 주시면 다행이겠소. 세상에 한 믿는 친구를 가지는 것이 저마다 하는 일이겠소? 나는 이 쓸데없는 편지를 몇 번이나 불살라 버리려고 하였으나 그래도 거기도 일종의 애착심이 생기고 미련이 생기는구려. 형 한 분이라도 보여 드리고 싶은 마음이 생기는구려. 내가 S형무소에 입감해 있을 적에 형무소 벽에 죄수가 손톱으로 성명을 새긴 것을 보았소. 뒤에 물었더니 그것은 흔히 사형수가 하는 짓이라고. 사형수가 교수대에 끌려 나가기 바로 전에 흔히 손톱으로 담벼락이나 마룻바닥에 제 이름을 새기는 일이 있다고 하는 말을 들었소. 내가 형에게 쓰는 이 편지도 그 심리와 비슷한 것일까요? 형! 나는 보통 사람보다는, 정보다는 지로, 상식보다는 이론으로, 이해보다는 의리로 살아 왔다고 자신하오. 이를테면 논리학적으로 윤리학적으로 살아온 것이라고 할까. 나는 엄격한 교사요, 교장이었소. 내게는 의지력과 이지력밖에 없는 것 같았소. 그러한 생활을 수십 년 해 오지 아니하였소? 나는 이 앞에 몇십 년을 더 살더라도 내 이 성격이나 생활 태도에는 변함이 없으리라고 자신하였소. 불혹지년이 지났으니 그렇게 생각하였을 것이 아니오? 그런데 형! 참 이상한 일이 있소. 그것은 내가 지금까지 처해 있던 환경을벗어나서 호호 탕탕하게 넓은 세계에 알몸을 내어던짐을 당하니 내 마음 속에는 무서운 여러 가지 변화가 일어나는구려. 나는 이 말도 형에게 아니 하려고 생각하였소. 노여워하지 마시오, 내게까지도 숨기느냐고. 그런 것이 아니오, 형은커녕 나 자신에게까지도 숨기려고 하였던 것이오. 혹시 그런 기다리지 아니 하였던 원, 그런 생각이 내 마음의 하늘에 일어나리라고 상상도 아니하였던, 그런 생각이 일어날 때에는 나는 스스로 놀라고 스스로 슬퍼하였소. 그래서 스스로 숨기기로 하였소. 그 숨긴다는 것이 무엇이냐 하면 그것은 열정이요, 정의 불길이요, 정의 광풍이요, 정의 물결이오. 만일 내 의식이 세계를 평화로운 풀 있고, 꽃 있고, 나무 있는 벌판이라고 하면 거기 난데없는 미친 짐승들이 불을 뿜고 소리를 지르고 싸우고, 영각을 하고 날쳐서, 이 동산의 평화의 화초를 다 짓밟아 버리고 마는 그러한 모양과 같소. 형! 그 이상야릇한 짐승들이 여태껏, 사십 년 간을 어느 구석에 숨어 있었소? 그러다가 인제 뛰어나와 각각 제 권리를 주장하오? 지금 내 가슴 속은 끓소. 내 몸은 바짝 여위었소. 그것은 생리학적으로나 심리학적으로나 타는 것이요, 연소하는 것이오. 그래서 다만 내 몸의 지방만이 타는 것이 아니라, 골수까지 타고, 몸이 탈 뿐이 아니라 생명 그 물건이 타고 있는 것이오. 그러면 어찌할까. 지위, 명성, 습관, 시대 사조 등등으로 일생에 눌리고 눌렸던 내 자아의 일부분이 혁명을 일으킨 것이오? 한 번도 자유로 권세를 부려 보지 못한 본능과 감정들이 내 생명이 끝나기 전에 한 번 날뛰어 보려는 것이오. 이것이 선이오? 악이오? 그들은 내가 지금까지 옳다고 여기고 신성하다고 여기던 모든 권위를 모조리 둘러엎으려고 드오. 그러나 형! 나는 도저히 이 혁명을 용인할 수가 없소. 나는 죽기까지 버티기로 결정을 하였소. 내 속에서 두 세력이 싸우다가 싸우다가 승부가 결정이 못 된다면 나는 승부의 결정을 기다리지 아니하고 살기를 그만두려오. 나는 눈 덮인 삼림 속으로 들어가려오. 나는 V라는 대삼림 지대가 어디인 줄도 알고 거기를 가려면 어느 정거장에서 내릴 것도 다 알아 놓았소. 만일 단순히 죽는다 하면 구태여 멀리 찾아갈 필요도 없지마는 그래도 나 혼자로는 내 사상과 감정의 청산을 하고 싶소. 살 수 있는 날까지 세상을 떠난 곳에서 살다가 완전한 해결을 얻는 날 나는 혹은 승리의, 혹은 패배의 종막을 닫칠 것이오. 만일 해결이 안 되면 안 되는 대로 그치면 그만이지요. 나는 이 붓을 놓기 전에 어젯밤에 꾼 꿈 이야기 하나는 하려오. 꿈이 하도 수상해서 마치 내 전도에 대한 신의 계시와도 같기로 하는 말이오. 그 꿈은 이러하였소. 내가 꽁이깨(꼬이까라는 아라사말로 침대라는 말이 조선 동포의 입으로 변한 말이오.) 짐을 지고 삽을 메고 눈이 덮인 삼림 속을 혼자 걸었소. 이 꽁이깨 짐이란 것은 금점꾼들이 그 여행 중에 소용품, 마른 빵, 소금, 내복 등속을 침대 매트리스에 넣어서 지고 다니는 것이오. 이 짐하고 삽 한 개, 도끼 한 개, 그것이 시베리아로 금을 찾아 헤매는 조선 동포들의 행색이오. 내가 이르쿠츠크에서 이러한 동포를 만났던 것이 꿈으로 되어 나온 모양이오. 나는 꿈에는 세상을 다 잊어버린, 아주 깨끗하고 침착한 사람으로 이 꽁이깨 짐을 지고 삽을 메고 밤인지 낮인지 알 수 없으나 땅은 눈빛으로 희고, 하늘은 구름빛으로 회색인 삼림 지대를 허덕허덕 걸었소. 길도 없는 데를, 인적도 없는 데를. 꿈에도 내 몸은 퍽 피곤해서 쉴 자리를 찾는 마음이었소. 나는 마침내 어떤 언덕 밑 한 군데를 골랐소. 그리고 상시에 이야기에서 들은 대로 삽으로 내가 누울 자리만한 눈을 치고, 그리고는 도끼로 곁에 선 나무 몇 개를 찍어 누이고 거기다가 불을 놓고 그 불김에 녹은 땅을 두어 자나 파내고 그 속에 드러누웠소. 훈훈한 것이 아주 편안하였소. 하늘에는 별이 반짝거렸소. F역에서 보던 바와 같이 큰 별 작은 별도 보이고 평시에 보지 못하던 붉은 별, 푸른 별 들도 보였소. 나는 이 이상한 하늘, 이상한 별들이 있는 하늘을 보고 드러누워 있노라니까 문득 어디서 발자국 소리가 들렸소. 퉁퉁퉁퉁 우루루루…… 나는 벌떡 일어나려 하였으나 몸이 천 근이나 되어서 움직일 수가 없었소. 가까스로 고개를 조금 들고 보니 뿔이 길다랗고 눈이 불같이 붉은 사슴의 떼가 무엇에 놀랐는지 껑충껑충 뛰어 지나가오. 이것은 아마 크로포트킨의 <상호 부조론> 속에 말한 시베리아의 사슴의 떼가 꿈이 되어 나온 모양이오. 그러더니 그 사슴의 떼가 다 지나간 뒤에, 그 사슴의 떼가 오던 방향으로서 정임이가 걸어오는 것이 아니라 스르륵 하고 미끄러져 오오. 마치 인형을 밀어 주는 것같이. "정임아!" 하고 나는 소리를 치고 몸을 일으키려 하였소. 정임의 모양은 나를 잠깐 보고는 미끄러지는 듯이 흘러가 버리오. 나는 정임아, 정임아를 부르고 팔다리를 부둥거렸소. 그러다가 마침내 내 몸이 번쩍 일으켜짐을 깨달았소. 나는 정임의 뒤를 따랐소. 나는 눈 위로 삼림 속으로 정임의 그림자를 따랐소. 보일 듯 안 보일 듯, 잡힐 듯 안 잡힐 듯, 나는 무거운 다리를 끌고 정임을 따랐소. 정임은 이 추운 날이언만 눈과 같이 흰 옷을 입었소. 그 옷은 옛날 로마 여인의 옷과 같이 바람결에 펄렁거렸소. "오지 마세요. 저를 따라오지 못하십니다." 하고 정임은 눈보라 속에 가리워 버리고 말았소. 암만 불러도 대답이 없고 눈보라가 다 지나간 뒤에도 붉은 별, 푸른 별과 뿔 긴 사슴의 떼뿐이오. 정임은 보이지 아니하였소. 나는 미칠 듯이 정임을 찾고 부르다가 잠을 깨었소. 꿈은 이것뿐이오. 꿈을 깨어서 창 밖을 바라보니 얼음과 눈에 덮인 바이칼호 위에는 새벽의 겨울 달이 비치어 있었소. 저 멀리 검푸르게 보이는 것이 채 얼어붙지 아니한 물이겠지요. 오늘 밤에 바람이 없고 기온이 내리면 그것마저 얼어붙을는지 모르지요. 벌써 살얼음이 잡혔는지도 모르지요. 아아, 그 속은 얼마나 깊을까. 나는 바이칼의 물 속이 관심이 되어서 못 견디겠소. 형! 나는 자백하지 아니할 수 없소. 이 꿈은 내 마음의 어떤 부분을 설명한 것이라고. 그러나 형! 나는 이것을 부정하려오. 굳세게 부정하려오. 나는 이 꿈을 부정하려오. 억지로라도 부정하려오. 나는 결코 내 속에 일어난 혁명을 용인하지 아니하려오. 나는 그것을 혁명으로 인정하지 아니하려오. 아니오! 아니오! 그것은 반란이오! 내 인격의 통일에 대한 반란이오. 단연코 무단적으로 진정하지 아니하면 아니 될 반란이오. 보시오! 나는 굳게 서서 한 걸음도 뒤로 물러서지 아니할 것이오. 만일에 형이 광야에 구르는 내 시체나 해골을 본다든지, 또는 무슨 인연으로 내 무덤을 발견하는 날이 있다고 하면 그 때에 형은 내가 이 모든 반란을 진정한 개선의 군주로 죽은 것을 알아 주시오. 인제 바이칼에 겨울의 석양이 비치었소. 눈을 인 나지막한 산들이 지는 햇빛에 자줏빛을 발하고 있소. 극히 깨끗하고 싸늘한 광경이오. 아디유! 이 편지를 우편에 부치고는 나는 최후의 방랑의 길을 떠나오. 찾을 수도 없고, 편지 받을 수도 없는 곳으로. 부디 평안히 계시오. 일 많이 하시오. 부인께 문안 드리오. 내 가족과 정임의 일 맡기오. 아디유! 이것으로 최석 군의 편지는 끝났다. 나는 이 편지를 받고 울었다. 이것이 일 편의 소설이라 하더라도 슬픈 일이어든, 하물며 내가 가장 믿고 사랑하는 친구의 일임에야. 이 편지를 받고 나는 곧 최석 군의 집을 찾았다. 주인을 잃은 이 집에서는아이들이 마당에서 떠들고 있었다. "삼청동 아자씨 오셨수. 어머니, 삼청동 아자씨." 하고 최석 군의 작은딸이 나를 보고 뛰어들어갔다. 최석의 부인이 나와 나를 맞았다. 부인은 머리도 빗지 아니하고, 얼굴에는 조금도 화장을 아니하고, 매무시도 흘러내릴 지경으로 정돈되지 못하였다. 일 주일이나 못 만난 동안에 부인의 모양은 더욱 초췌하였다. "노석헌테서 무슨 기별이나 있습니까." 하고 나는 무슨 말로 말을 시작할지 몰라서 이런 말을 하였다. "아니오. 왜 그이가 집에 편지하나요?" 하고 부인은 성난 빛을 보이며, "집을 떠난 지가 근 사십 일이 되건만 엽서 한 장 있나요. 집안 식구가 다 죽기로 눈이나 깜짝할 인가요. 그저 정임이헌테만 미쳐서 죽을지 살지를 모르지요." 하고 울먹울먹한다. "잘못 아십니다. 부인께서 노석의 마음을 잘못 아십니다. 그런 것이 아닙니다." 하고 나는 확신 있는 듯이 말을 시작하였다. "노석의 생각을 부인께서 오해하신 줄은 벌써부터 알았지마는 오늘 노석의 편지를 받아보고 더욱 분명히 알았습니다." 하고 나는 부인의 표정의 변화를 엿보았다. "편지가 왔어요?" 하고 부인은 놀라면서, "지금 어디 있어요? 일본 있지요?" 하고 질투의 불길을 눈으로 토하였다. "일본이 아닙니다. 노석은 지금 아라사에 있습니다." "아라사요?" 하고 부인은 놀라는 빛을 보이더니, "그럼 정임이를 데리고 아주 아라사로 가케오치를 하였군요." 하고 히스테리컬한 웃음을 보이고는 몸을 한 번 떨었다. 부인은 남편과 정임의 관계를 말할 때마다 이렇게 경련적인 웃음을 웃고 몸을 떠는 것이 버릇이었다. "아닙니다. 노석은 혼자 가 있습니다. 그렇게 오해를 마세요." 하고 나는 보에 싼 최석의 편지를 내어서 부인의 앞으로 밀어 놓으며, "이것을 보시면 다 아실 줄 압니다. 어쨌으나 노석은 결코 정임이를 데리고 간 것이 아니요, 도리어 정임이를 멀리 떠나서 간 것입니다. 그러나 그보다도 중대 문제가 있습니다. 노석은 이 편지를 보면 죽을 결심을 한 모양입니다." 하고 부인의 주의를 질투로부터 그 남편에게 대한 동정에 끌어 보려 하였다. "흥. 왜요? 시체 정사를 하나요? 좋겠습니다. 머리가 허연 것이 딸자식 같은 계집애허구 정사를 한다면 그 꼴 좋겠습니다. 죽으라지요. 죽으래요. 죽는 것이 낫지요. 그리구 살아서 무엇 해요?" 내 뜻은 틀려 버렸다. 부인의 표정과 말에서는 더욱더욱 독한 질투의 안개와 싸늘한 얼음가루가 날았다. 나는 부인의 이 태도에 반감을 느꼈다. 아무리 질투의 감정이 강하다 하기로, 사람의 생명이 제 남편의 생명이 위태함에도 불구하고 오직 제 질투의 감정에만 충실하려 하는 그 태도가 불쾌하였다. 그래서 나는, "나는 그만큼 말씀해 드렸으니 더 할 말씀은 없습니다. 아무려나 좀더 냉정하게 생각해 보세요. 그리고 이것을 읽어 보세요." 하고 일어나서 집으로 돌아와 버리고 말았다. 도무지 불쾌하기 그지없는 날이다. 최석의 태도까지도 불쾌하다. 달아나긴 왜 달아나? 죽기는 왜 죽어? 못난 것! 기운 없는 것! 하고 나는 최석이가 곁에 섰기나 한 것처럼 눈을 흘기고 중얼거렸다. 최석의 말대로 최석의 부인은 악한 사람이 아니요, 그저 보통인 여성일는지 모른다. 그렇다 하면 여자의 마음이란 너무도 질투의 종이 아닐까. 설사 남편 되는 최석의 사랑이 아내로부터 정임에게로 옮아 갔다고 하더라도 그것을 질투로 회복하려는 것은 어리석은 일이다. 이미 사랑이 떠난 남편을 네 마음대로 가거라 하고 자발적으로 내어버릴 것이지마는 그것을 못 할 사정이 있다고 하면 모르는 체하고 내버려 둘 것이 아닌가. 그래도 이것은 우리네 남자의 이론이요, 여자로는 이런 경우에 질투라는 반응밖에 없도록 생긴 것일까 나는 이런 생각을 하고 있었다. 시계가 아홉시를 친다. 남대문 밖 정거장을 떠나는 열차의 기적 소리가 들린다. 나는 만주를 생각하고, 시베리아를 생각하고 최석을 생각하였다. 마음으로는 정임을 사랑하면서 그 사랑을 발표할 수 없어서 시베리아의 눈 덮인 삼림 속으로 방황하는 최석의 모양이 최석의 꿈 이야기에 있는 대로 눈앞에 선하게 떠나온다. `사랑은 목숨을 빼앗는다.' 하고 나는 사랑일래 일어나는 인생의 비극을 생각하였다. 그러나 최석의 경우는 보통 있는 공식과는 달라서 사랑을 죽이기 위해서 제 목숨을 죽이는 것이었다. 그렇다 하더라도, `사랑은 목숨을 빼앗는다.' 는 데에는 다름이 없다. 나는 불쾌도 하고 몸도 으스스하여 얼른 자리에 누웠다. 며느리가 들어온 뒤부터 사랑 생활을 하는 지가 벌써 오 년이나 되었다. 우리 부처란 인제는 한 역사적 존재요, 윤리적 관계에 불과하였다. 오래 사귄 친구와 같은 익숙함이 있고, 집에 없지 못할 사람이라는 필요감도 있지마는 젊은 부처가 가지는 듯한 그런 정은 벌써 없는 지 오래였다. 아내도 나를 대하면 본체만체, 나도 아내를 대하면 본체만체, 무슨 필요가 있어서 말을 붙이더라도 아무쪼록 듣기 싫기를 원하는 듯이 톡톡 내던졌다. 아내도 근래에 와서는 옷도 아무렇게나, 머리도 아무렇게나, 어디 출입할 때밖에는 도무지 화장을 아니 하였다. 그러나 그렇다고 우리 부처의 새가 좋지 못한 것도 아니었다. 서로 소중히 여기는 마음도 있었다. 아내가 안에 있다고 생각하면 마음이 든든하고 또 아내의 말에 의하건대 내가 사랑에 있거니 하면 마음이 든든하다고 한다. 우리 부처의 관계는 이러한 관계다. 나는 한 방에서 혼자 잠을 자는 것이 습관이 되어서 누가 곁에 있으면 잠이 잘 들지 아니하였다. 혹시 어린것들이 매를 얻어맞고 사랑으로 피난을 와서 울다가 내 자리에서 잠이 들면 귀엽기는 귀여워도 잠자리는 편안치 아니하였다. 나는 책을 보고 글을 쓰고 공상을 하고 있으면 족하였다. 내게는 아무 애욕적 요구도 없었다. 이것은 내 정력이 쇠모한 까닭인지 모른다. 그러나 최석의 편지를 본 그 날 밤에는 도무지 잠이 잘 들지 아니하였다. 최석의 편지가 최석의 고민이 내 졸던 의식에 무슨 자극을 준 듯하였다. 적막한 듯하였다. 허전한 듯하였다. 무엇인지 모르나 그리운 것이 있는 것 같았다. "어, 이거 안되었군." 하고 나는 벌떡 일어나 담배를 피워 물었다. "나으리 주무셔 곕시오?" 하고 아범이 전보를 가지고 왔다. "명조 경성 착 남정임" 이라는 것이었다. "정임이가 와?" 하고 나는 전보를 다시 읽었다. 최석의 그 편지를 보면 최석 부인에게는 어떤 반응이 일어나고 정임에게는 어떤 반응이 일어날까, 하고 생각하면 자못 마음이 편하지 못하였다. 이튿날 아침에 나는 부산서 오는 차를 맞으려고 정거장에를 나갔다. 차는 제 시간에 들어왔다. 남정임은 슈트케이스 하나를 들고 차에서 내렸다. 검은 외투에 검은 모자를 쓴 그의 얼굴은 더욱 해쓱해 보였다. "선생님!" 하고 정임은 나를 보고 손에 들었던 짐을 땅바닥에 내려놓고, 내 앞으로 왔다. "풍랑이나 없었나?" 하고 나는 내 손에 잡힌 정임의 손이 싸늘한 것을 근심하였다. "네. 아주 잔잔했습니다. 저같이 약한 사람도 밖에 나와서 바다 경치를 구경하였습니다." 하고 정임은 사교적인 웃음을 웃었다. 그러나 그의 눈에는 눈물이 있는 것 같았다. "최 선생님 어디 계신지 아세요?" 하고 정임은 나를 따라 서면서 물었다. "나도 지금까지 몰랐는데 어제 편지를 하나 받았지." 하는 것이 내 대답이었다. "네? 편지 받으셨어요? 어디 계십니까?" 하고 정임은 걸음을 멈추었다. "나도 몰라." 하고 나도 정임과 같이 걸음을 멈추고, "그 편지를 쓴 곳도 알고 부친 곳도 알지마는 지금 어디로 갔는지 그것은 모르지. 찾을 생각도 말고 편지할 생각도 말라고 했으니까." 하고 사실대로 대답하였다. "어디야요? 그 편지 부치신 곳이 어디야요? 저 이 차로 따라갈 테야요." 하고 정임은 조급하였다. "갈 때에는 가더라도 이 차에야 갈 수가 있나." 하고 나는 겨우 정임을 끌고 들어왔다. 정임을 집으로 데리고 와서 대강 말을 하고, 이튿날 새벽 차로 떠난다는 것을, "가만 있어. 어떻게 계획을 세워 가지고 해야지." 하여 가까스로 붙들어 놓았다. 아침을 먹고 나서 최석 집에를 가 보려고 할 즈음에 순임이가 와서 마루 끝에 선 채로, "선생님, 어머니가 잠깐만 오십시사구요." 하였다. "정임이가 왔다." 하고 내가 그러니까, "정임이가요?" 하고 순임은 깜짝 놀라면서, "정임이는 아버지 계신 데를 알아요?" 하고 물었다. "정임이도 모른단다. 너 아버지는 시베리아에 계시고 정임이는 동경 있다가 왔는데 알 리가 있니?" 하고 나는 순임의 생각을 깨뜨리려 하였다. 순임은, "정임이가 어디 있어요?" 하고 방들 있는 곳을 둘러보며, "언제 왔어요?" 하고는 그제야 정임에게 대한 반가운 정이 발하는 듯이, "정임아!" 하고 불러 본다. "언니요? 여기 있수." 하고 정임이가 머릿방 문을 열고 옷을 갈아입던 채로 고개를 내어민다. 순임은 구두를 차내버리듯이 벗어 놓고 정임의 방으로 뛰어들어간다. 나는 최석의 집에를 가느라고 외투를 입고 모자를 쓰고 정임의 방문을 열어 보았다. 두 처녀는 울고 있었다. "정임이도 가지. 아주머니 뵈러 안 가?" 하고 나는 정임을 재촉하였다. "선생님 먼저 가 계셔요." 하고 순임이가 눈물을 씻고 일어나면서, "이따가 제가 정임이허구 갑니다." 하고 내게 눈을 끔쩍거려 보였다. 갑자기 정임이가 가면 어머니와 정임이와 사이에 어떠한 파란이 일어나지나 아니할까 하고 순임이가 염려하는 것이었다. 순임도 인제는 노성하여졌다고 나는 생각하였다. "선생님 이 편지가 다 참말일까요?" 하고 나를 보는 길로 최석 부인이 물었다. 최석 부인은 히스테리를 일으킨 사람 모양으로 머리와 손을 떨었다. 나는 참말이냐 하는 것이 무엇을 가리키는 말인지 분명하지 아니하여서, "노석이 거짓말할 사람입니까?" 하고 대체론으로 대답하였다. "앉으십쇼. 앉으시란 말씀도 안 하고." 하고 부인은 침착한 모양을 보이려고 빙그레 웃었으나, 그것은 실패였다. "그게 참말일까요? 정임이가 아기를 뗀 것이 아니라, 폐가 나빠서 피를 토하고 입원하였다는 것이?" 하고 부인은 중대하다는 표정을 가지고 묻는다. "그럼 그것이 참말이 아니구요. 아직도 그런 의심을 가지고 계십니까. 정임이와 한 방에 있는 학생이 모함한 것이라고 안 그랬어요? 그게 말이 됩니까." 하고 언성을 높여서 대답하였다. "그럼 왜 정임이가 호텔에서 왜 아버지한테 한 번 안아 달라고 그래요? 그 편지에 쓴 대로 한 번 안아만 보았을까요?" 이것은 부인의 둘째 물음이었다. "나는 그뿐이라고 믿습니다. 그것이 도리어 깨끗하다는 표라고 믿습니다. 안 그렇습니까?" 하고 나는 딱하다는 표정을 하였다. "글쎄요." 하고 부인은 한참이나 생각하고 있다가, "정말 애 아버지가 혼자 달아났을까요? 정임이를 데리고 가케오치한 것이 아닐까요? 꼭 그랬을 것만 같은데." 하고 부인은 괴로운 표정을 감추려는 듯이 고개를 숙인다. 나는 남편에게 대한 아내의 의심이 어떻게 깊은가에 아니 놀랄 수가 없어서, "허." 하고 한 마디 웃고, "그렇게 수십 년 동안 부부 생활을 하시고도 그렇게 노석의 인격을 몰라 주십니까. 나는 부인께서 하시는 말씀이 부러 하시는 농담으로밖에 아니 들립니다. 정임이가 지금 서울 있습니다." 하고 또 한 번 웃었다. 정말 기막힌 웃음이었다. "정임이가 서울 있어요?" 하고 부인은 펄쩍 뛰면서, "어디 있다가 언제 왔습니까? 그게 정말입니까?" 하고 의아한 빛을 보인다. 꼭 최석이하고 함께 달아났을 정임이가 서울에 있을 리가 없는 것이었다. "동경서 오늘 아침에 왔습니다. 지금 우리 집에서 순임이허구 이야기를 하고 있으니까 조금 있으면 뵈오러 올 것입니다." 하고 나는 정임이가 분명히 서울 있는 것을 일일이 증거를 들어서 증명하였다. 그리고 우스운 것을 속으로 참았다. 그러나 다음 순간에는 이 병들고 늙은 아내의 질투와 의심으로 괴로워서 덜덜덜덜 떨고 앉았는 것을 가엾게 생각하였다. 정임이가 지금 서울에 있는 것이 더 의심할 여지가 없는 사실임이 판명되매, 부인은 도리어 낙망하는 듯하였다. 그가 제 마음대로 그려 놓고 믿고 하던 모든 철학의 계통이 무너진 것이었다. 한참이나 흩어진 정신을 못 수습하는 듯이 앉아 있더니 아주 기운 없는 어조로, "선생님 애 아버지가 정말 죽을까요? 정말 영영 집에를 안 돌아올까요?" 하고 묻는다. 그 눈에는 벌써 눈물이 어리었다. "글쎄요. 내 생각 같아서는 다시는 집에 돌아오지 아니할 것 같습니다. 또 그만치 망신을 했으니, 이제 무슨 낯으로 돌아옵니까. 내라도 다시 집에 돌아올 생각은 아니 내겠습니다." 하고 나는 의식적으로 악의를 가지고 부인의 가슴에 칼을 하나 박았다. 그 칼은 분명히 부인의 가슴에 아프게 박힌 모양이었다. "선생님. 어떡하면 좋습니까. 애 아버지가 죽지 않게 해 주세요. 그렇지 않아도 순임이년이 제가 걔 아버지를 달아나게나 한 것처럼 원망을 하는데요. 그러다가 정녕 죽으면 어떻게 합니까. 제일 딴 자식들의 원망을 들을까봐 겁이 납니다. 선생님, 어떻게 애 아버지를 붙들어다 주세요." 하고 마침내 참을 수 없이 울었다. 말은 비록 자식들의 원망이 두렵다고 하지마는 질투의 감정이 스러질 때에 그에게는 남편에게 대한 아내의 애정이 막혔던 물과 같이 터져 나온 것이라고 나는 해석하였다. "글쎄, 어디 있는 줄 알고 찾습니까. 노석의 성미에 한번 아니 한다고 했으면 다시 편지할 리는 만무하다고 믿습니다." 하여 나는 부인의 가슴에 둘째 칼날을 박았다. 나는 비록 최석의 부인이 청하지 아니하더라도 최석을 찾으러 떠나지 아니하면 아니 될 의무를 진다. 산 최석을 못 찾더라도 최석의 시체라도, 무덤이라도, 죽은 자리라도, 마지막 있던 곳이라도 찾아보지 아니하면 아니 될 의무를 깨닫는다. 그러나 시국이 변하여 그 때에는 아라사에 가는 것은 여간 곤란한 일이 아니었다. 그 때에는 북만의 풍운이 급박하여 만주리를 통과하기는 사실상 불가능에 가까웠다. 마점산(馬占山) 일파의 군대가 흥안령, 하일라르 등지에 웅거하여 언제 대충돌이 폭발될는지 모르던 때였다. 이 때문에 시베리아에 들어가기는 거의 절망 상태라고 하겠고, 또 관헌도 아라사에 들어가는 여행권을 잘 교부할 것 같지 아니하였다. 부인은 울고, 나는 이런 생각 저런 생각 하고 있는 동안에 문 밖에는 순임이, 정임이가 들어오는 소리가 들렸다. "아이, 정임이냐." 하고 부인은 반갑게 허리 굽혀 인사하는 정임의 어깨에 손을 대고, "자 앉아라. 그래 인제 병이 좀 나으냐…… 수척했구나. 더 노성해지구 반 년도 못 되었는데." 하고 정임에게 대하여 애정을 표하는 것을 보고 나는 의외지마는 다행으로 생각하였다. 나는 정임이가 오면 보기 싫은 한 신을 연출하지 않나 하고 근심하였던 것이다. "희 잘 자라요?" 하고 정임은 한참이나 있다가 비로소 입을 열었다. "응, 잘 있단다. 컸나 가 보아라." 하고 부인은 더욱 반가운 표정을 보인다. "어느 방이야?" 하고 정임은 선물 보퉁이를 들고 순임과 함께 나가 버린다. 여자인 정임은 희와 순임과 부인과 또 순임의 다른 동생에게 선물 사 오는 것을 잊어버리지 아니하였다. 정임과 순임은 한 이삼 분 있다가 돌아왔다. 밖에서 희가 무엇이라고 지절대는 소리가 들린다. 아마 정임이가 사다 준 선물을 받고 좋아하는 모양이다. 정임은 들고 온 보퉁이에서 여자용 배스로브 하나를 내어서 부인에게주며, "맞으실까?" 하였다. "아이 그건 무어라고 사 왔니?" 하고 부인은 좋아라고 입어 보고, 이리 보고 저리 보고 하면서, "난 이런 거 처음 입어 본다." 하고 자꾸 끈을 동여맨다. "정임이가 난 파자마를 사다 주었어." 하고 순임은 따로 쌌던 굵은 줄 있는 융 파자마를 내어서 경매장 사람 모양으로 흔들어 보이며, "어머니 그 배스로브 나 주우. 어머닌 늙은이가 그건 입어서 무엇 하우?" 하고 부인이 입은 배스로브를 벗겨서 제가 입고 두 호주머니에 손을 넣고 어기죽어기죽하고 서양 부인네 흉내를 낸다. "저런 말괄량이가 너도 정임이처럼 좀 얌전해 보아라." 하고 부인은 순임을 향하여 눈을 흘긴다. 이 모양으로 부인과 정임과의 대면은 가장 원만하게 되었다. 그러나 부인은 정임에게 최석의 편지를 보이기를 원치 아니하였다. 편지가 왔다는 말조차 입 밖에 내지 아니하였다. 그러나 순임이가 정임에게 대하여 표하는 애정은 여간 깊지 아니하였다. 그 둘은 하루 종일 같이 있었다. 정임은 그 날 저녁에 나를 보고, "순임이헌테 최 선생님 편지 사연은 다 들었어요. 순임이가 그 편지를 훔쳐다가 얼른얼른 몇 군데 읽어도 보았습니다. 순임이가 저를 퍽 동정하면서 절더러 최 선생을 따라가 보라고 그래요. 혼자 가기가 어려우면 자기허구 같이 가자고. 가서 최 선생을 데리고 오자고. 어머니가 못 가게 하거든 몰래 둘이 도망해 가자고. 그래서 그러자고 그랬습니다. 안됐지요. 선생님?" 하고 저희끼리 작정은 다 해 놓고는 슬쩍 내 의향을 물었다. "젊은 여자 단둘이서 먼 여행을 어떻게 한단 말이냐? 게다가 지금 북만주 형세가 대단히 위급한 모양인데. 또 정임이는 그 건강 가지고 어디를 가, 이 추운 겨울에?" 하고 나는 이런 말이 다 쓸데없는 말인 줄 알면서도 어른으로서 한 마디 안 할 수 없어서 하였다. 정임은 더 제 뜻을 주장하지도 아니하였다. 그 날 저녁에 정임은 순임의 집에서 잤는지 집에 오지를 아니하였다. 나는 이 일을 어찌하면 좋은가, 이 두 여자의 행동을 어찌하면 좋은가 하고 혼자 끙끙 생각하고 있었다. 이튿날 나는 궁금해서 최석의 집에를 갔더니 부인이, "우리 순임이 댁에 갔어요?" 하고 의외의 질문을 하였다. "아니오." 하고 나는 놀랐다. "그럼, 이것들이 어딜 갔어요? 난 정임이허구 댁에서 잔 줄만 알았는데." 하고 부인은 무슨 불길한 것이나 본 듯이 몸을 떤다. 히스테리가 일어난 것이었다. 나는 입맛을 다시었다. 분명히 이 두 여자가 시베리아를 향하고 떠났구나 하였다. 그 날은 소식이 없이 지났다. 그 이튿날도 소식이 없이 지났다. 최석 부인은 딸까지 잃어버리고 미친 듯이 울고 애통하다가 머리를 싸매고 누워 버리고 말았다. 정임이와 순임이가 없어진 지 사흘 만에 아침 우편에 편지 한 장을 받았다. 그 봉투는 봉천 야마도 호텔 것이었다. 그 속에는 편지 두 장이 들어 있었다. 한 장은 , 선생님! 저는 아버지를 위하여, 정임을 위하여 정임과 같이 집을 떠났습니다. 어머님께서 슬퍼하실 줄은 알지마는 저희들이 다행히 아버지를 찾아서 모시고 오면 어머니께서도 기뻐하실 것을 믿습니다. 저희들이 가지 아니하고는 아버지는 살아서 돌아오실 것 같지 아니합니다. 아버지를 이처럼 불행하시게 한 죄는 절반은 어머니께 있고, 절반은 제게 있습니다. 저는 아버지 일을 생각하면 가슴이 미어지고 이가 갈립니다. 저는 아무리 해서라도 아버지를 찾아내어야겠습니다. 저는 정임을 무한히 동정합니다. 저는 어려서 정임을 미워하고 아버지를 미워하였지마는 지금은 아버지의 마음과 정임의 마음을 알아볼 만치 자랐습니다. 선생님! 저희들은 둘이 손을 잡고 어디를 가서든지 아버지를 찾아내겠습니다. 하나님의 사자가 낮에는 구름이 되고 밤에는 별이 되어서 반드시 저희들의 앞길을 인도할 줄 믿습니다. 선생님, 저희 어린것들의 뜻을 불쌍히 여기셔서 돈 천 원만 전보로 보내 주시기를 바랍니다. 만일 만주리로 가는 길이 끊어지면 몽고로 자동차로라도 가려고 합니다. 아버지 편지에 적힌 F역의 R씨를 찾고, 그리고 바이칼 호반의 바이칼리스코에를 찾아, 이 모양으로 찾으면 반드시 아버지를 찾아 내고야 말 것을 믿습니다. 선생님, 돈 천 원만 봉천 야마도 호텔 최순임 이름으로 부쳐 주세요. 그리고 어머니헌테는 아직 말씀 말아 주세요. 선생님. 이렇게 걱정하시게 해서 미안합니다. 용서하세요. 순임 상서 이렇게 써 있다. 또 한 장에는, 선생님! 저는 마침내 돌아오지 못할 길을 떠나나이다. 어디든지 최 선생님을 뵈옵는 곳에서 이 몸을 묻어 버리려 하나이다. 지금 또 몸에 열이 나는 모양이요, 혈담도 보이오나 최 선생을 뵈올 때까지는 아무리 하여서라도 이 목숨을 부지하려 하오며, 최 선생을 뵈옵고 제가 진 은혜를 감사하는 한 말씀만 사뢰면 고대 죽사와도 여한이 없을까 하나이다. 순임 언니가 제게 주시는 사랑과 동정은 오직 눈물과 감격밖에 더 표할 말씀이 없나이다. 순임 언니가 저를 보호하여 주니 마음이 든든하여이다……. 이라고 하였다. 편지를 보아야 별로 놀랄 것은 없었다. 다만 말괄량이로만 알았던 순임의 속에 어느새에 그러한 감정이 발달하였나 하는 것을 놀랄 뿐이었다. 그러나 걱정은 이것이다. 순임이나 정임이나 다 내가 감독해야 할 처지에 있거늘 그들이 만리 긴 여행을 떠난다고 하니 감독자인 내 태도를 어떻게 할까 하는 것이다. 나는 편지를 받는 길로 우선 돈 천 원을 은행에 가서 찾아다 놓았다. 암만해도 내가 서울에 가만히 앉아서 두 아이에게 돈만 부쳐 주는 것이 인정에 어그러지는 것 같아서 나는 여러 가지로 주선을 하여서 여행의 양해를 얻어 가지고 봉천을 향하여 떠났다. 내가 봉천에 도착한 것은 밤 열시가 지나서였다. 순임과 정임은 자리옷 바람으로 내 방으로 달려와서 반가워하였다. 그들이 반가워하는 양은 실로 눈물이 흐를 만하였다. "아이구 선생님!" "아이구 어쩌면!" 하는 것이 그들의 내게 대한 인사의 전부였다. "정임이 어떠오?" 하고 나는 순임의 편지에 정임이가 열이 있단 말을 생각하였다. "무어요. 괜찮습니다." 하고 정임은 웃었다. 전등빛에 보이는 정임의 얼굴은 그야말로 대리석으로 깎은 듯하였다. 여위고 핏기가 없는 것이 더욱 정임의 용모에 엄숙한 맛을 주었다. "돈 가져오셨어요?" 하고 순임이가 어리광 절반으로 묻다가 내가 웃고 대답이 없음을 보고, "우리를 붙들러 오셨어요?" 하고 성내는 양을 보인다. "그래 둘이서들 간다니 어떻게 간단 말인가. 시베리아가 어떤 곳에 붙었는지 알지도 못하면서." 하고 나는 두 사람이 그리 슬퍼하지 아니하는 순간을 보는 것이 다행하여서 농담삼아 물었다. "왜 몰라요? 시베리아가 저기 아니야요?" 하고 순임이가 산해관 쪽을 가리키며, "우리도 지리에서 배워서 다 알아요. 어저께 하루 종일 지도를 사다 놓고 연구를 하였답니다. 봉천서 신경, 신경서 하얼빈, 하얼빈에서 만주리, 만주리에서 이르쿠츠크, 보세요, 잘 알지 않습니까. 또 만일 중동 철도가 불통이면 어떻게 가는고 하니 여기서 산해관을 가고, 산해관서 북경을 가지요. 그리고는 북경서 장가구를 가지 않습니까. 장가구서 자동차를 타고 몽고를 통과해서 가거든요. 잘 알지 않습니까." 하고 정임의 허리를 안으며, "그렇지이?" 하고 자신 있는 듯이 웃는다. "또 몽고로도 못 가게 되어서 구라파를 돌게 되면?" 하고 나는 교사가 생도에게 묻는 모양으로 물었다. "네, 저 인도양으로 해서 지중해로 해서 프랑스로 해서 그렇게 가지요." "허, 잘 아는구나." 하고 나는 웃었다. "그렇게만 알아요? 또 해삼위로 해서 가는 길도 알아요. 저희를 어린애로 아시네." "잘못했소." "하하." "후후." 사실 그들은 벌써 어린애들은 아니었다. 순임도 벌써 그 아버지의 말할 수 없는 사정에 동정할 나이가 되었다. 순임이가 기어다닌 것은 본 나로는 이것도 이상하게 보였다. 나는 벌써 나이 많았구나 하는 생각이 나지 아니할 수 없었다. 나는 잠 안 드는 하룻밤을 지내면서 옆방에서 정임이가 기침을 짓는 소리를 들었다. 그 소리는 내 가슴을 아프게 하였다. 이튿날 나는 두 사람에게 돈 천 원을 주어서 신경 가는 급행차를 태워 주었다. 대륙의 이 건조하고 추운 기후에 정임의 병든 폐가 견디어 날까 하고 마음이 놓이지 아니하였다. 그러나 나는 그들을 가라고 권할 수는 있어도 가지 말라고 붙들 수는 없었다. 다만 제 아버지, 제 애인을 죽기 전에 만날 수 있기만 빌 뿐이었다. 나는 두 아이를 북쪽으로 떠나 보내고 혼자 여관에 들어와서 도무지 정신을 진정하지 못하여 술을 먹고 잊으려 하였다. 그러다가 그 날 밤차로 서울로 돌아왔다. 이튿날 아침에 나는 최석 부인을 찾아서 순임과 정임이가 시베리아로 갔단 말을 전하였다. 그 때에 최 부인은 거의 아무 정신이 없는 듯하였다. 아무 말도 하지 아니하고 울고만 있었다. 얼마 있다가 부인은, "그것들이 저희들끼리 가서 괜찮을까요?" 하는 한 마디를 할 뿐이었다. 며칠 후에 순임에게서 편지가 왔다. 그것은 하얼빈에서 부친 것이었다. 하얼빈을 오늘 떠납니다. 하얼빈에 와서 아버지 친구 되시는 R소장을 만나뵈옵고 아버지 일을 물어 보았습니다. 그리고 저희 둘이서 찾아 떠났다는 말씀을 하였더니 R소장이 대단히 동정하여서 여행권도 준비해 주시기로 저희는 아버지를 찾아서 오늘 오후 모스크바 가는 급행으로 떠납니다. 가다가 F역에 내리기는 어려울 듯합니다. 정임의 건강이 대단히 좋지 못합니다. 일기가 갑자기 추워지는 관계인지 정임의 신열이 오후면 삼십팔 도를 넘고 기침도 대단합니다. 저는 염려가 되어서 정임더러 하얼빈에서 입원하여 조리를 하라고 권하였지마는 도무지 듣지를 아니합니다. 어디까지든지 가는 대로 가다가 더 못 가게 되면 그 곳에서 죽는다고 합니다. 저는 그 동안 며칠 정임과 같이 있는 중에 정임이가 어떻게 아름답고 높고 굳세게 깨끗한 여자인 것을 발견하였습니다. 저는 지금까지 정임을 몰라본 것을 부끄럽게 생각합니다. 그리고 또 제 아버지께서 어떻게 갸륵한 어른이신 것을 인제야 깨달았습니다. 자식 된 저까지도 아버지와 정임과의 관계를 의심하였습니다. 의심하는 것보다는 세상에서 말하는 대로 믿고 있었습니다. 그러나 정임을 만나 보고 정임의 말을 듣고 아버지께서 선생님께 드린 편지가 모두 참인 것을 깨달았습니다. 아버지께서는 친구의 의지 없는 딸인 정임을 당신의 친혈육인 저와 꼭 같이 사랑하려고 하신 것이었습니다. 그것이 얼마나 갸륵한 일입니까. 그런데 제 어머니와 저는 그 갸륵하신 정신을 몰라보고 오해하였습니다. 어머니는 질투하시고 저는 시기하였습니다. 이것이 얼마나 아버지를 그렇게 갸륵하신 아버지를 몰라뵈온 것입니다. 이것이 얼마나 부끄럽고 원통한 일입니까. 선생님께서도 여러 번 아버지의 인격이 높다는 것을 저희 모녀에게 설명해 주셨습니다마는 마음이 막힌 저는 선생님의 말씀도 믿지 아니하였습니다. 선생님, 정임은 참으로 아버지를 사랑합니다. 정임에게는 이 세상에 아버지밖에는 사랑하는 아무것도 없이, 그렇게 외●으로, 그렇게 열렬하게 아버지를 사모하고 사랑합니다. 저는 잘 압니다. 정임이가 처음에는 아버지로 사랑하였던 것을, 그러나 어느 새에 정임의 아버지에게 대한 사랑이 무엇인지 모를 사랑으로 변한 것을, 그것이 연애냐 하고 물으면 정임은 아니라고 할 것입니다. 정임의 그 대답은 결코 거짓이 아닙니다. 정임은 숙성하지마는 아직도 극히 순결합니다. 정임은 부모를 잃은 후에 아버지밖에 사랑한 사람이 없습니다. 또 아버지에게밖에 사랑받던 일도 없습니다. 그러니깐 정임은 아버지를 그저 사랑합니다 전적으로 사랑합니다. 선생님, 정임의 사랑에는 아버지에 대한 자식의 사랑, 오라비에 대한 누이의 사랑, 사내 친구에 대한 여자 친구의 사랑, 애인에 대한 애인의 사랑, 이 밖에 존경하고 숭배하는 선생에 대한 제자의 사랑까지, 사랑의 모든 종류가 포함되어 있는 것을 저는 발견하였습니다. 선생님, 정임의 정상은 차마 볼 수가 없습니다. 아버지의 안부를 근심하는 양은 제 몇십 배나 되는지 모르게 간절합니다. 정임은 저 때문에 아버지가 불행하게 되셨다고 해서 차마 볼 수 없게 애통하고 있습니다. 진정을 말씀하오면 저는 지금 아버지보다도 어머니보다도 정임에게 가장 동정이 끌립니다. 선생님, 저는 아버지를 찾아가는 것이 아니라 정임을 돕기 위하여 간호하기 위하여 가는 것 같습니다. 선생님, 저는 아직 사랑이란 것이 무엇인지를 모릅니다. 그러나 정임을 보고 사랑이란 것이 어떻게 신비하고 열렬하고 놀라운 것인가를 안 것 같습니다. 순임의 편지는 계속된다. 선생님, 하얼빈에 오는 길에 송화강 굽이를 볼 때에는 정임이가 어떻게나 울었는지, 그것은 차마 볼 수가 없었습니다. 아버지께서 송화강을 보시고 감상이 깊으셨더란 것을 생각한 것입니다. 무인지경으로, 허옇게 눈이 덮인 벌판으로 흘러가는 송화강 굽이, 그것은 슬픈 풍경입니다. 아버지께서 여기를 지나실 때에는 마른 풀만 있는 광야였을 것이니 그 때에는 더욱 황량하였을 것이라고 정임은 말하고 웁니다. 정임은 제가 아버지를 아는 것보다 아버지를 잘 아는 것 같습니다. 평소에 아버지와는 그리 접촉이 없건마는 정임은 아버지의 의지력, 아버지의 숨은 열정, 아버지의 성미까지 잘 압니다. 저는 정임의 말을 듣고야 비로소 참 그래, 하는 감탄을 발한 일이 여러 번 있습니다. 정임의 말을 듣고야 비로소 아버지가 남보다 뛰어나신 인물인 것을 깨달았습니다. 아버지는 정의감이 굳세고 겉으로는 싸늘하도록 이지적이지마는 속에는 불 같은 열정이 있으시고, 아버지는 쇠 같은 의지력과 칼날 같은 판단력이 있어서 언제나 주저하심이 없고 또 흔들리심이 없다는 것, 아버지께서는 모든 것을 용서하고 모든 것을 호의로 해석하여서 누구를 미워하거나 원망하심이 없는 등, 정임은 아버지의 마음의 목록과 설명서를 따로 외우는 것처럼 아버지의 성격을 설명합니다. 듣고 보아서 비로소 아버지의 딸인 저는 내 아버지가 어떤 아버지인가를 알았습니다. 선생님, 이해가 사랑을 낳는단 말씀이 있지마는 저는 정임을 보아서 사랑이 이해를 낳는 것이 아닌가 합니다. 어쩌면 어머니와 저는 평생을 아버지를 모시고 있으면서도 아버지를 몰랐습니까. 이성이 무디고 양심이 흐려서 그랬습니까. 정임은 진실로 존경할 여자입니다. 제가 남자라 하더라도 정임을 아니 사랑하고는 못 견디겠습니다. 아버지는 분명 정임을 사랑하신 것입니다. 처음에는 친구의 딸로, 다음에는 친딸과 같이, 또 다음에는 무엇인지 모르게 뜨거운 사랑이 생겼으리라고 믿습니다. 그것을 아버지는 죽인 것입니다. 그것을 죽이려고 이 달할 수 없는 사랑을 죽이려고 시베리아로 달아나신 것입니다. 인제야 아버지께서 선생님께 하신 편지의 뜻이 알아진 것 같습니다. 백설이 덮인 시베리아의 삼림 속으로 혼자 헤매며 정임에게로 향하는 사랑을 죽이려고 무진 애를 쓰시는 그 심정이 알아지는 것 같습니다. 선생님 이것이 얼마나 비참한 일입니까. 저는 정임의 짐에 지니고 온 일기를 보다가 이러한 구절을 발견하였습니다. 선생님. 저는 세인트 오거스틴의 <참회록>을 절반이나 다 보고 나도 잠이 들지 아니합니다. 잠이 들기 전에 제가 항상 즐겨하는 아베마리아의 노래를 유성기로 듣고 나서 오늘 일기를 쓰려고 하니 슬픈 소리만 나옵니다. 사랑하는 어른이여. 저는 멀리서 당신을 존경하고 신뢰하는 마음에서만 살아야 할 것을 잘 압니다. 여기에서 영원한 정지를 하지 아니하면 아니 됩니다. 비록 제 생명이 괴로움으로 끊어지고 제 혼이 피어 보지 못하고 스러져 버리더라도 저는 이 멀리서 바라보는 존경과 신뢰의 심경에서 한 발자국이라도 옮기지 않아야 할 것을 잘 압니다. 나를 위하여 놓여진 생의 궤도는 나의 생명을 부인하는 억지의 길입니다. 제가 몇 년 전 기숙사 베드에서 이런 밤에 내다보면 즐겁고 아름답던 내 생의 꿈은 다 깨어졌습니다. 제 영혼의 한 조각이 먼 세상 알지 못할 세계로 떠다니고 있습니다. 잃어버린 마음 조각 어찌하다가 제가 이렇게 되었는지 모릅니다. 피어 오르는 생명의 광채를 스스로 사형에 처하지 아니하면 아니 될 때 어찌 슬픔이 없겠습니까. 이것은 현실로 사람의 생명을 죽이는 것보다 더 무서운 죄가 아니오리까. 나의 세계에서 처음이요 마지막으로 발견한 빛을 어둠 속에 소멸해 버리라는 이 일이 얼마나 떨리는 직무오리까. 이 허깨비의 형의 사람이 살기 위하여 내 손으로 칼을 들어 내 영혼의 환희를 쳐야 옳습니까. 저는 하나님을 원망합니다. 이렇게 씌어 있습니다. 선생님 이것이 얼마나 피 흐르는 고백입니까. 선생님, 저는 정임의 이 고백을 보고 무조건으로 정임의 사랑을 시인합니다. 선생님, 제 목숨을 바쳐서 하는 일에 누가 시비를 하겠습니까. 더구나 그 동기에 티끌만큼도 불순한 것이 없음에야 무조건으로 시인하지 아니하고 어찌합니까. 바라기는 정임의 병이 크게 되지 아니하고 아버지께서 무사히 계셔서 속히 만나뵙게 되는 것입니다마는 앞길이 망망하여 가슴이 두근거림을 금치 못합니다. 게다가 오늘은 함박눈이 퍼부어서 천지가 온통 회색으로 한 빛이 되었으니 더욱 전도가 막막합니다. 그러나 선생님 저는 앓는 정임을 데리고 용감하게 시베리아 길을 떠납니다. 한 일 주일 후에 또 편지 한 장이 왔다. 그것도 순임의 편지여서 이러한 말이 있었다. ……오늘 새벽에 흥안령을 지났습니다. 플랫폼의 한란계는 영하 이십삼 도를 가리켰습니다. 사람들의 얼굴은 솜털에 성에가 슬어서 남녀 노소 할 것 없이 하얗게 분을 바른 것 같습니다. 유리에 비친 내 얼굴도 그와 같이 흰 것을 보고 놀랐습니다. 숨을 들이쉴 때에는 코털이 얼어서 숨이 끊기고 바람결이 지나가면 눈물이 얼어서 눈썹이 마주 붙습니다. 사람들은 털과 가죽에 싸여서 곰같이 보입니다. 또 이런 말도 있었다. 아라사 계집애들이 우유병들을 품에 품고 서서 손님이 사기를 기다리고 있습니다. 저도 두 병을 사서 정임이와 나누어 먹었습니다. 우유는 따뜻합니다. 그것을 식히지 아니할 양으로 품에 품고 섰던 것입니다. 또 이러한 구절도 있었다. 정거장에 닿을 때마다 저희들은 밖을 내다봅니다. 행여나 아버지가 거기 계시지나 아니할까 하고요. 차가 어길 때에는 더구나 마음이 조입니다. 아버지가 그 차를 타고 지나가시지나 아니하는가 하고요. 그리고는 정임은 웁니다. 꼭 뵈올 어른을 놓쳐나 버린 듯이. 그리고는 이 주일 동안이나 소식이 없다가 편지 한 장이 왔다. 그것은 정임의 글씨였다. 선생님, 저는 지금 최 선생께서 계시던 바이칼 호반의 그 집에 와서 홀로 누웠습니다. 순임은 주인 노파와 함께 F역으로 최 선생을 찾아서 오늘 아침에 떠나고 병든 저만 혼자 누워서 얼음에 싸인 바이칼 호의 눈보라치는 바람 소리를 듣고 있습니다. 열은 삼십팔 도로부터 구 도 사이를 오르내리고 기침은 나고 몸의 괴로움을 견딜 수 없습니다. 그러하오나 선생님, 저는 하나님을 불러서 축원합니다. 이 실낱 같은 생명이 다 타 버리기 전에 최 선생의 낯을 다만 일 초 동안이라도 보여지이라고. 그러하오나 선생님, 이 축원이 이루어지겠습니까. 저는 한사코 F역까지 가려 하였사오나 순임 형이 울고 막사오며 또 주인 노파가 본래 미국 사람과 살던 사람으로 영어를 알아서 순임 형의 도움이 되겠기로 저는 이 곳에 누워 있습니다. 순임 형은 기어코 아버지를 찾아 모시고 오마고 약속하였사오나 이 넓은 시베리아에서 어디 가서 찾겠습니까. 선생님, 저는 죽음을 봅니다. 죽음이 바로 제 앞에 와서 선 것을 봅니다. 그의 손은 제 여윈 손을 잡으려고 들먹거림을 봅니다. 선생님, 죽은 뒤에도 의식이 남습니까. 만일 의식이 남는다 하면 죽은 뒤에도 이 아픔과 괴로움을 계속하지 아니하면 아니 됩니까. 죽은 뒤에는 오직 영원한 어둠과 잊어버림이 있습니까. 죽은 뒤에는 혹시나 생전에 먹었던 마음을 자유로 펼 도리가 있습니까. 이 세상에서 그립고 사모하던 이를 죽은 뒤에는 자유로 만나 보고 언제나 마음껏 같이할 수가 있습니까. 그런 일도 있습니까. 이런 일을 바라는 것도 죄가 됩니까. 정임의 편지는 더욱 절망적인 어조로 찬다. 저는 처음 병이 났을 때에는 죽는 것이 싫고 무서웠습니다. 그러나 지금은 죽는 것이 조금도 무섭지 아니합니다. 다만 차마 죽지 못하는 것이 한. 하고는 `다만 차마' 이하를 박박 지워 버렸다. 그리고는 새로 시작하여 나와내 가족에게 대한 문안을 하고는 끝을 막았다. 나는 이 편지를 받고 울었다. 무슨 큰 비극이 가까운 것을 예상하게 하였다. 그 후 한 십여 일이나 지나서 전보가 왔다. 그것은 영문으로 씌었는데, "아버지 병이 급하다. 나로는 어쩔 수 없다. 돈 가지고 곧 오기를 바란다." 하고 그 끝에 B호텔이라고 주소를 적었다. 전보 발신국이 이르쿠츠크인 것을 보니 B호텔이라 함은 이르쿠츠크인 것이 분명하였다. 나는 최석 부인에게 최석이가 아직 살아 있다는 것을 전하고 곧 여행권 수속을 하였다. 절망으로 알았던 여행권은 사정이 사정인만큼 곧 발부되었다. 나는 비행기로 여의도를 떠났다. 백설에 개개한 땅을, 남빛으로 푸른 바다를 굽어보는 동안에 대련을 들러 거기서 다른 비행기를 갈아타고 봉천, 신경, 하얼빈을 거쳐, 치치하얼에 들렀다가 만주리로 급행하였다. 웅대한 대륙의 설경도 나에게 아무러한 인상도 주지 못하였다. 다만 푸른 하늘과 희고 평평한 땅과의 사이로 한량 없이 허공을 날아간다는 생각밖에 없었다. 그것은 사랑하는 두 친구가 목숨이 경각에 달린 것을 생각할 때에 마음에 아무 여유도 없는 까닭이었다. 만주리에서도 비행기를 타려 하였으나 소비에트 관헌이 허락을 아니 하여 열차로 갈 수밖에 없었다. 초조한 몇 밤을 지나고 이르쿠츠크에 내린 것이 오전 두시. 나는 B호텔로 이스보스치카라는 마차를 몰았다. 죽음과 같이 고요하게 눈 속에 자는 시간에는 여기저기 전등이 반짝거릴 뿐, 이따금 밤의 시가를 경계하는 병정들의 눈이 무섭게 빛나는 것이 보였다. B호텔에서 미스 초이(최 양)를 찾았으나 순임은 없고 어떤 서양 노파가 나와서, "유 미스터 Y?" 하고 의심스러운 눈으로 나를 보았다. 그렇다는 내 대답을 듣고는 노파는 반갑게 손을 내밀어서 내 손을 잡았다. 나는 넉넉하지 못한 영어로 그 노파에게서 최석이가 아직 살았다는 말과 정임의 소식은 들은 지 오래라는 말과 최석과 순임은 여기서 삼십 마일이나 떨어진 F역에서도 썰매로 더 가는 삼림 속에 있다는 말을 들었다. 나는 그 밤을 여기서 지내고 이튿날 아침에 떠나는 완행차로 그 노파와 함께 이르쿠츠크를 떠났다. 이 날도 천지는 오직 눈뿐이었다. 차는 가끔 삼림 중으로 가는 모양이나 모두 회색빛에 가리워서 분명히 보이지를 아니하였다. F역이라는 것은 삼림 속에 있는 조그마한 정거장으로 집이라고는 정거장 집밖에 없었다. 역부 두엇이 털옷에 하얗게 눈을 뒤쓰고 졸리는 듯이 오락가락할 뿐이었다. 우리는 썰매 하나를 얻어 타고 어디가 길인지 분명치도 아니한 눈 속으로 말을 몰았다. 바람은 없는 듯하지마는 그래도 눈발을 한편으로 비끼는 모양이어서 아름드리 나무들의 한쪽은 하얗게 눈으로 쌓이고 한쪽은 검은 빛이 더욱 돋보였다. 백 척은 넘을 듯한 꼿꼿한 침엽수(전나무 따윈가)들이 어디까지든지, 하늘에서 곧 내려박은 못 모양으로, 수없이 서 있는 사이로 우리 썰매는 간다. 땅에 덮인 눈은 새로 피워 놓은 솜같이 희지마는 하늘에서 내리는 눈은 구름빛과 공기빛과 어울려서 밥 잦힐 때에 굴뚝에서 나오는 연기와 같이 연회색이다. 바람도 불지 아니하고 새도 날지 아니하건마는 나무 높은 가지에 쌓인 눈이 이따금 덩치로 떨어져서는 고요한 수풀 속에 작은 동요를 일으킨다. 우리 썰매가 가는 길이 자연스러운 복잡한 커브를 도는 것을 보면 필시 얼음 언 개천 위로 달리는 모양이었다. 한 시간이나 달린 뒤에 우리 썰매는 늦은 경사지를 올랐다. 말을 어거하는 아라사 사람은 쭈쭈쭈쭈, 후르르 하고 주문을 외우듯이 입으로 말을 재촉하고 고삐를 이리 들고 저리 들어 말에게 방향을 가리킬 뿐이요, 채찍은 보이기만하고 한 번도 쓰지 아니하였다. 그와 말과는 완전히 뜻과 정이 맞는 동지인 듯하였다. 처음에는 몰랐으나 차차 추워짐을 깨달았다. 발과 무르팍이 시렸다. "얼마나 머오?" 하고 나는 오래간만에 입을 열어서 노파에게 물었다. 노파는 털수건으로 머리를 싸매고 깊숙한 눈만 남겨 가지고 실신한 사람 모양으로 허공만 바라보고 있다가, 내가 묻는 말에 비로소 잠이나 깬 듯이, "멀지 않소. 인젠 한 십오 마일." 하고는 나를 바라보았다. 그 눈은 아마 웃는 모양이었다. 그 얼굴, 그 눈, 그 음성이 모두 이 노파가 인생 풍파의 슬픈 일 괴로운 일에 부대끼고 지친 것을 표하였다. 그리고 죽는 날까지 살아간다 하는 듯하였다. 경사지를 올라서서 보니 그것은 한 산등성이였다. 방향은 알 수 없으나 우리가 가는 방향에는 더 높은 등성이가 있는 모양이나 다른 곳은 다 이보다 낮은 것 같아서 하얀 눈바다가 끝없이 보이는 듯하였다. 그 눈보라는 들쑹날쑹이 있는 것을 보면 삼림의 꼭대기인 것이 분명하였다. 더구나 여기저기 뾰족뾰족 눈송이 붙을 수 없는 마른 나뭇가지가 거뭇거뭇 보이는 것을 보아서 그러하였다. 만일 눈이 걷혀 주었으면 얼마나 안계가 넓으랴, 최석 군이 고민하는 가슴을 안고 이리로 헤매었구나 하면서 나는 목을 둘러서 사방을 바라보았다. 우리는 그 등성이를 내려갔다. 말이 미처 발을 땅에 놓을 수가 없는 정도로 빨리 내려갔다. 여기는 산불이 났던 자리인 듯하여 거뭇거뭇 불탄 자국 있는 마른 나무들이 드문드문 서 있었다. 그 나무들은 찍어 가는 사람도 없으매 저절로 썩어서 없어지기를 기다릴 수밖에 없었다. 그들은 나서 아주 썩어 버리기까지 천 년 이상은 걸린다고 하니 또한 장한 일이다. 이 대삼림에 불이 붙는다 하면 그것은 장관일 것이다. 달밤에 높은 곳에서 이 경치를 내려다본다 하면 그도 장관일 것이요, 여름에 한창 기운을 펼 때도 장관일 것이다. 나는 오뉴월경에 시베리아를 여행하는 이들이 끝없는 꽃바다를 보았다는 기록을 생각하였다. "저기요!" 하는 노파의 말에 나는 생각의 줄을 끊었다. 저기라고 가리키는 곳을 보니 거기는 집이라고 생각되는 물건이 나무 사이로 보였다. 창이 있으니 분명 집이었다. 우리 이스보스치카가 가까이 오는 것을 보았는지, 그 집 같은 물건의 문 같은 것이 열리며 검은 외투 입은 여자 하나가 팔을 허우적거리며 뛰어나온다. 아마 소리도 치는 모양이겠지마는 그 소리는 아니 들렸다. 나는 그것이 순임인 줄을 얼른 알았다. 또 순임이밖에 될 사람도 없었다. 순임은 한참 달음박질로 오다가 눈이 깊어서 걸음을 걷기가 힘이 드는지 멈칫 섰다. 그의 검은 외투는 어느덧 흰 점으로 얼려져 가지고 어깨는 희게 되는 것이 보였다. 순임의 갸름한 얼굴이 보였다. "선생님!" 하고 순임도 나를 알아보고는 또 팔을 허우적거리며 소리를 질렀다. 나도 반가워서 모자를 벗어 둘렀다. "아이 선생님!" 하고 순임은 내가 썰매에서 일어서기도 전에 내게 와서 매달리며 울었다. "아버지 어떠시냐?" 하고 나는 순임의 등을 두드렸다. 나는 다리가 마비가 되어서 곧 일어설 수가 없었다. "아버지 어떠시냐?" 하고 나는 한 번 더 물었다. 순임은 벌떡 일어나 두 주먹으로 흐르는 눈물을 쳐내 버리며, "대단하셔요." 하고도 울음을 금치 못하였다. 노파는 벌써 썰매에서 내려서 기운 없는 걸음으로 비틀비틀 걷기를 시작하였다. 나는 순임을 따라서 언덕을 오르며, "그래 무슨 병환이시냐?" 하고 물었다. "몰라요. 신열이 대단하셔요." "정신은 차리시든?" "처음 제가 여기 왔을 적에는 그렇지 않더니 요새에는 가끔 혼수 상태에 빠지시는 모양이야요." 이만한 지식을 가지고 나는 최석이가 누워 있는 집 앞에 다다랐다. 이 집은 통나무를 댓 개 우물 정자로 가로놓고 지붕은 무엇으로 했는지 모르나 눈이 덮이고, 문 하나 창 하나를 내었는데 문은 나무껍질인 모양이나 창은 젖빛 나는 유리창인 줄 알았더니 뒤에 알아본즉 그것은 유리가 아니요, 양목을 바르고 물을 뿜어서 얼려 놓은 것이었다. 그리고 통나무와 통나무 틈바구니에는 쇠털과 같은 마른 풀을 꼭꼭 박아서 바람을 막았다. 문을 열고 들어서니 부엌에 들어서는 모양으로 쑥 빠졌는데 화끈화끈하는 것이 한증과 같다. 그렇지 않아도 침침한 날에 언 눈으로 광선 부족한 방에 들어오니, 캄캄 절벽이어서 아무것도 보이지 아니하였다. 순임이가 앞서서 양초에 불을 켠다. 촛불 빛은 방 한편 쪽 침대라고 할 만한 높은 곳에 담요를 덮고 누운 최석의 시체와 같은 흰 얼굴을 비춘다. "아버지, 아버지 샌전 아저씨 오셨어요." 하고 순임은 최석의 귀에 입을 대고 가만히 불렀다. 그러나 대답이 없었다. 나는 최석의 이마를 만져 보았다. 축축하게 땀이 흘렀다. 그러나 그리 더운 줄은 몰랐다. 방 안의 공기는 숨이 막힐 듯하였다. 그 난방 장치는 삼굿의 원리를 이용한 것이었다. 돌멩이로 아궁이를 쌓고 그 위에 큰 돌멩이들을 많이 쌓고 거기다가 불을 때어서 달게 한 뒤에 거기 눈을 부어 뜨거운 증기를 발하는 것이었다. 이 건축법은 조선 동포들이 시베리아로 금광을 찾아다니면서 하는 법이란 말을 들었으나 최석이가 누구에게서 배워 가지고 어떤 모양으로 지었는지는 최석의 말을 듣기 전에는 알 수 없는 일이다. 나는 내 힘이 미치는 데까지 최석의 병 치료에 대한 손을 쓰고 어떻게 해서든지 이르쿠츠크의 병원으로 최석을 데려다가 입원시킬 도리를 궁리하였다. 그러나 냉정하게 생각하면 최석은 살아날 가망이 없는 것만 같았다. 내가 간 지 사흘 만에 최석은 처음으로 정신을 차려서 눈을 뜨고 나를 알아보았다. 그는 반가운 표정을 하고 빙그레 웃기까지 하였다. "다 일없나?" 이런 말도 알아들을 수가 있었다. 그러나 심히 기운이 없는 모양이기로 나는 많이 말을 하지 아니하였다. 최석은 한참이나 눈을 감고 있더니, "정임이 소식 들었나?" 하였다. "괜찮대요." 하고 곁에서 순임이가 말하였다. 그리고는 또 혼몽하는 듯하였다. 그 날 또 한 번 최석은 정신을 차리고 순임더러는 저리로 가라는 뜻을 표하고 나더러 귀를 가까이 대라는 뜻을 보이기로 그대로 하였더니, "내 가방 속에 일기가 있으니 그걸 자네만 보고는 불살라 버려. 내가 죽은 뒤에라도 그것이 세상 사람의 눈에 들면 안 되지. 순임이가 볼까 걱정이 되지마는 내가 몸을 꼼짝할 수가 있나." 하는 뜻을 말하였다. "그러지." 하고 나는 고개를 끄덕여 보였다. 그러고 난 뒤에 나는 최석이가 시킨 대로 가방을 열고 책들을 뒤져서 그 일기책이라는 공책을 꺼내었다. "순임이 너 이거 보았니?" 하고 나는 곁에서 내가 책 찾는 것을 보고 섰던 순임에게 물었다. "아니오. 그게 무어여요?" 하고 순임은 내 손에 든 책을 빼앗으려는 듯이 손을 내밀었다. 나는 순임의 손이 닿지 않도록 책을 한편으로 비키며, "이것이 네 아버지 일기인 모양인데 너는 보이지 말고 나만 보라고 하셨다. 네 아버지가 네가 이것을 보았을까 해서 염려를 하시는데 안 보았으면 다행이다." 하고 나는 그 책을 들고 밖으로 나왔다. 날이 밝다. 해는 중천에 있다. 중천이래야 저 남쪽 지평선 가까운 데다. 밤이 열여덟 시간, 낮이 대여섯 시간밖에 안 되는 북쪽 나라다. 멀건 햇빛이다. 나는 볕이 잘 드는 곳을 골라서 나무에 몸을 기대고 최석의 일기를 읽기 시작하였다. 읽은 중에서 몇 구절을 골라 볼까. "집이 다 되었다. 이 집은 내가 생전 살고 그 속에서 이 세상을 마칠 집이다. 마음이 기쁘다. 시끄러운 세상은 여기서 멀지 아니하냐. 내가 여기 홀로 있기로 누가 찾을 사람도 없을 것이다. 내가 여기서 죽기로 누가 슬퍼해 줄 사람도 없을 것이다. 때로 곰이나 찾아올까. 지나가던 사슴이나 들여다볼까. 이것이 내 소원이 아니냐. 세상의 시끄러움을 떠나는 것이 내 소원이 아니냐. 이 속에서 나는 나를 이기기를 공부하자." 첫날은 이런 평범한 소리를 썼다. 그 이튿날에는. "어떻게나 나는 약한 사람인고. 제 마음을 제가 지배하지 못하는 사람인고. 밤새도록 나는 정임을 생각하였다. 어두운 허공을 향하여 정임을 불렀다. 정임이가 나를 찾아서 동경을 떠나서 이리로 오지나 아니하나 하고 생각하였다. 어떻게나 부끄러운 일인고? 어떻게나 가증한 일인고? 나는 아내를 생각하려 하였다. 아이들을 생각하려 하였다. 아내와 아이들을 생각함으로 정임의 생각을 이기려 하였다. 최석아, 너는 남편이 아니냐. 아버지가 아니냐. 정임은 네 딸이 아니냐. 이런 생각을 하였다. 그래도 정임의 일류전은 아내와 아이들의 생각을 밀치고 달려오는 절대 위력을 가진 듯하였다. 아, 나는 어떻게나 파렴치한 사람인고. 나이 사십이 넘어 오십을 바라보는 놈이 아니냐. 사십에 불혹이라고 아니 하느냐. 교육가로 깨끗한 교인으로 일생을 살아 왔다고 자처하는 내가 아니냐 하고 나는 내 입으로 내 손가락을 물어서 두 군데나 피를 내었다." 최석의 둘째 날 일기는 계속된다. "내 손가락에서 피가 날 때에 나는 유쾌하였다. 나는 승첩의 기쁨을 깨달았다. 그러나 아아 그러나 그 빨간, 참회의 핏방울 속에서도 애욕의 불길이 일지 아니하는가. 나는 마침내 제도할 수 없는 인생인가." 이 집에 든 지 둘째날에 벌써 이러한 비관적 말을 하였다. 또 며칠을 지난 뒤 일기에, "나는 동경으로 돌아가고 싶다. 정임의 곁으로 가고 싶다. 시베리아의광야의 유혹도 아무 힘이 없다. 어젯밤은 삼림의 좋은 달을 보았으나 그 달을 아름답게 보려 하였으나 아무리 하여도 아름답게 보이지를 아니하였다. 하늘이나 달이나 삼림이나 모두 무의미한 존재다. 이처럼 무의미한 존재를 나는 경험한 일이 없다. 그것은 다만 기쁨을 자아내지 아니할 뿐더러 슬픔도 자아내지 못하였다. 그것은 잿더미였다. 아무도 듣는 이 없는 데서 내 진정을 말하라면 그것은 이 천지에 내게 의미 있는 것은 정임이밖에 없다는 것이다. 나는 정임의 곁에 있고 싶다. 정임을 내 곁에 두고 싶다. 왜? 그것은 나도 모른다. 만일 이 움 속에라도 정임이가 있다 하면 얼마나 이것이 즐거운 곳이 될까. 그러나 이것은 불가능한 일이다. 이 일이 있어서는 아니 된다. 나는 이 생각을 죽여야 한다. 다시 거두를 못 하도록 목숨을 끊어 버려야 한다. 이것을 나는 원한다. 원하지마는 내게는 그 힘이 없는 모양이다. 나는 종교를 생각하여 본다. 철학을 생각하여 본다. 인류를 생각하여 본다. 나라를 생각하여 본다. 이것을 가지고 내 애욕과 바꾸려고 애써 본다. 그렇지마는 내게 그러한 힘이 없다. 나는 완전히 헬플리스함을 깨닫는다. 아아 나는 어찌할꼬? 나는 못생긴 사람이다. 그까짓 것을 못 이겨? 그까짓 것을 못 이겨? 나는 예수의 광야에서의 유혹을 생각한다. 천하를 주마 하는 유혹을 생각한다. 나는 싯다르타 태자가 왕궁을 버리고 나온 것을 생각하고, 또 스토아 철학자의 의지력을 생각하였다. 그러나 나는 그러한 생각으로도 이 생각을 이길 수가 없는 것 같다. 나는 혁명가를 생각하였다. 모든 것 사랑도 목숨도 다 헌신짝같이 집어던지고 피 흐르는 마당으로 뛰어나가는 용사를 생각하였다. 나는 이끝없는 삼림 속으로 혁명의 용사 모양으로 달음박질치다가 기운이 진한 곳에서 죽어 버리는 것이 소원이었다. 그러나 거기까지도 이 생각은 따르지 아니할까. 나는 지금 곧 죽어 버릴까. 나는 육혈포를 손에 들어 보았다. 이 방아쇠를 한 번만 튕기면 내 생명은 없어지는 것이 아닌가. 그리 되면 모든 이 마음의 움직임은 소멸되는 것이 아닌가. 이것으로 만사가 해결되는 것이 아닌가. 아 하나님이시여, 힘을 주시옵소서. 천하를 이기는 힘보다도 나 자신을 이기는 힘을 주시옵소서. 이 죄인으로 하여금 하나님의 눈에 의롭고 깨끗한 사람으로 이 일생을 마치게 하여 주시옵소서, 이렇게 나는 기도를 한다. 그러나 하나님께서는 나를 버리셨다. 하나님께서는 내게 힘을 주시지 아니하시었다. 나를 이 비참한 자리에서 썩어져 죽게 하시었다." 최석은 어떤 날 일기에 또 이런 것도 썼다. 그것은 예전 내게 보낸 편지에 있던 꿈 이야기를 연상시키는 것이었다. 그것은 이러하다. "오늘 밤은 달이 좋다. 시베리아의 겨울 해는 참 못생긴 사람과도 같이 기운이 없지마는 하얀 땅, 검푸른 하늘에 저쪽 지평선을 향하고 흘러가는 반달은 참으로 맑음 그것이었다. 나는 평생 처음 시 비슷한 것을 지었다. 임과 이별하던 날 밤에는 남쪽 나라에 바람비가 쳤네 임 타신 자동차의 뒷불이 빨간 뒷불이 빗발에 찢겼네 임 떠나 혼자 헤매는 시베리아의 오늘 밤에는 지려는 쪽달이 눈 덮인 삼림에 걸렸구나 아아 저 쪽달이여 억지로 반을 갈겨진 것도 같아라 아아 저 쪽달이여 잃어진 짝을 찾아 차디찬 허공 속을 영원히 헤매는 것도 같구나 나도 저 달과 같이 잃어버린 반쪽을 찾아 무궁한 시간과 공간에서 헤매는 것만 같다. 에익. 내가 왜 이리 약한가. 어찌하여 크나큰 많은 일을 돌아보지 못하고 요만한 애욕의 포로가 되는가. 그러나 나는 차마 그 달을 버리고 들어올 수가 없었다. 내가 왜 이렇게 센티멘털하게 되었는고. 내 쇠 같은 의지력이 어디로 갔는고. 내 누를 수 없는 자존심이 어디로 갔는고. 나는 마치 유모의 손에 달린 젖먹이와도 같다. 내 일신은 도시 애욕 덩어리로 화해 버린 것 같다. 이른바 사랑 사랑이란 말은 종교적 의미인 것 이외에도 입에 담기도 싫어하던 말이다 이런 것은 내 의지력과 자존심을 녹여 버렸는가. 또 이 부자연한 고독의 생활이 나를 이렇게 내 인격을 이렇게 파괴하였는가. 그렇지 아니하면 내 자존심이라는 것이나, 의지력이라는 것이나, 인격이라는 것이 모두 세상의 습관과 사조에 휩쓸리던 것인가. 남들이 그러니까 남들이 옳다니까 남들이 무서우니까 이 애욕의 무덤에 회를 발랐던 것인가. 그러다가 고독과 반성의 기회를 얻으매 모든 회칠과 가면을 떼어 버리고 빨가벗은 애욕의 뭉텅이가 나온 것인가. 그렇다 하면, 이것이 참된 나인가. 이것이 하나님께서 지어 주신 대로의 나인가. 가슴에 타오르는 애욕의 불길 이 불길이 곧 내 영혼의 불길인가. 어쩌면 그 모든 높은 이상들 인류에 대한, 민족에 대한, 도덕에 대한, 신앙에 대한 그 높은 이상들이 이렇게도 만만하게 마치 바람에 불리는 재 모양으로 자취도 없이 흩어져 버리고 말까. 그리고 그 뒤에는 평소에그렇게도 미워하고 천히 여기던 애욕의 검은 흙만 남고 말까. 아아 저 눈 덮인 땅이여, 차고 맑은 달이여, 허공이여! 나는 너희들을 부러워하노라. 불교도들의 해탈이라는 것이 이러한 애욕이 불붙는 지옥에서 눈과 같이 싸늘하고 허공과 같이 빈 곳으로 들어감을 이름인가. 석가의 팔 년 간 설산 고행이 이 애욕의 뿌리를 끊으려 함이라 하고 예수의 사십 일 광야의 고행과 겟세마네의 고민도 이 애욕의 뿌리 때문이었던가. 그러나 그것을 이기어 낸 사람이 천지 개벽 이래에 몇몇이나 되었는고? 나 같은 것이 그 중에 한 사람 되기를 바랄 수가 있을까. 나 같아서는 마침내 이 애욕의 불길에 다 타서 재가 되어 버릴 것만 같다. 아아 어떻게나 힘있고 무서운 불길인고." 이러한 고민의 자백도 있었다. 또 어떤 날 일기에는 최석은 이런 말을 썼다. "나는 단연히 동경으로 돌아가기를 결심하였다." 그리고는 그 이튿날은, "나는 단연히 동경으로 돌아가리란 결심을 한 것을 굳세게 취소한다. 나는 이러한 결심을 하는 나 자신을 굳세게 부인한다." 또 이런 말도 있다. "나는 정임을 시베리아로 부르련다." 또 그 다음에는, "아아 나는 하루바삐 죽어야 한다. 이 목숨을 연장하였다가는 무슨 일을 저지를는지 모른다. 나는 깨끗하게 나를 이기는 도덕적 인격으로 이 일생을 마쳐야 한다. 이 밖에 내 사업이 무엇이냐." 또 어떤 곳에는, "아아 무서운 하룻밤이었다. 나는 지난 하룻밤을 누를 수 없는 애욕의 불길에 탔다. 나는 내 주먹으로 내 가슴을 두드리고 머리를 벽에 부딪쳤다. 나는 주먹으로 담벽을 두드려 손등이 터져서 피가 흘렀다. 나는 내 머리카락을 쥐어뜯었다. 나는 수없이 발을 굴렀다. 나는 이 무서운 유혹을 이기려고 내 몸을 아프게 하였다. 나는 견디다 못하여 문을 박차고 뛰어나갔다. 밖에는 달이 있고 눈이 있었다. 그러나 눈은 핏빛이요, 달은 찌그러진 것 같았다. 나는 눈 속으로 달음박질쳤다. 달을 따라서 엎드러지며 자빠지며 달음질쳤다. 나는 소리를 질렀다. 나는 미친 사람 같았다." 그러고는 어디까지 갔다가 어느 때에 어떠한 심경의 변화를 얻어 가지고 돌아왔다는 말은 쓰이지 아니하였으나 최석의 병의 원인을 설명하는 것 같았다. "열이 나고 기침이 난다. 가슴이 아프다. 이것이 폐렴이 되어서 혼자 깨끗하게 이 생명을 마치게 하여 주소서 하고 빈다. 나는 오늘부터 먹고 마시기를 그치련다." 이러한 말을 썼다. 그러고는, "정임, 정임, 정임, 정임." 하고 정임의 이름을 수없이 쓴 것도 있고, 어떤 데는, "Overcome, Overcome." 하고 영어로 쓴 것도 있었다. 그리고 마지막에, "나는 죽음과 대면하였다. 사흘째 굶고 앓은 오늘에 나는 극히 맑고 침착한 정신으로 죽음과 대면하였다. 죽음은 검은 옷을 입었으나 그 얼굴에는 자비의 표정이 있었다. 죽음은 곧 검은 옷을 입은 구원의 손이었다. 죽음은 아름다운 그림자였다. 죽음은 반가운 애인이요, 결코 무서운 원수가 아니었다. 나는 죽음의 손을 잡노라. 감사하는 마음으로 죽음의 품에 안기노라. 아멘." 이것을 쓴 뒤에는 다시는 일기가 없었다. 이것으로 최석이가 그 동안 지난 일을 적어도 심리적 변화만은 대강 추측할 수가 있었다. 다행히 최석의 병은 점점 돌리는 듯하였다. 열도 내리고 식은땀도 덜 흘렸다. 안 먹는다고 고집하던 음식도 먹기를 시작하였다. 정임에게로 갔던 노파에게서는 정임도 열이 내리고 일어나 앉을 만하다는 편지가 왔다. 나는 노파의 편지를 최석에게 읽어 주었다. 최석은 그 편지를 듣고 매우 흥분하는 모양이었으나 곧 안심하는 빛을 보였다. 나는 최석의 병이 돌리는 것을 보고 정임을 찾아볼 양으로 떠나려 하였으나 순임이가 듣지 아니하였다. 혼자서 앓는 아버지를 맡아 가지고 있을 수는 없다는 것이었다. 그래서 노파가 오기를 기다리기로 하였다. 나는 최석이가 먹을 음식도 살 겸 우편국에도 들를 겸 시가까지 가기로 하고 이 곳 온 지 일 주일이나 지나서 처음으로 산에서 나왔다. 나는 이르쿠츠크에 가서 최석을 위하여 약품과 먹을 것을 사고 또 순임을 위해서도 먹을 것과 의복과 또 하모니카와 손풍금도 사 가지고 정거장에 나와서 돌아올 차를 기다리고 있었다. 나는 순후해 보이는 아라사 사람들이 정거장에서 오락가락하는 것을 보고 속으로는 최석이가 병이 좀 나은 것을 다행으로 생각하고, 또 최석과 정임의 장래가 어찌 될까 하는 것도 생각하면서 뷔페(식당)에서 뜨거운 차이(차)를 마시고 있었다. 이 때에 밖을 바라보고 있던 내 눈은 문득 이상한 것을 보았다. 그것은 그 노파가 이리로 향하고 걸어오는 것인데 그 노파와 팔을 걸은 젊은 여자가 있는 것이다. 머리를 검은 수건으로 싸매고 입과 코를 가리웠으니 분명히 알 수 없으나 혹은 정임이나 아닌가 할 수밖에 없었다. 정임이가 몸만 기동하게 되면 최석을 보러 올 것은 정임의 열정적인 성격으로 보아서 당연한 일이기 때문이었다. 나는 반쯤 먹던 차를 놓고 뷔페 밖으로 뛰어나갔다. "오 미시즈 체스터필드?" 하고 나는 노파 앞에 손을 내어밀었다. 노파는 체스터필드라는 미국 남편의 성을 따라서 부르는 것을 기억하였다. "선생님!" 하는 것은 정임이었다. 그 소리만은 변치 아니하였다. 나는 검은 장갑을 낀 정임의 손을 잡았다. 나는 여러 말 아니하고 노파와 정임을 뷔페로 끌고 들어왔다. 늙은 뷔페 보이는 번쩍번쩍하는 사모바르에서 차 두 잔을 따라다가 노파와 정임의 앞에 놓았다. 노파는 어린애에게 하는 모양으로 정임의 수건을 벗겨 주었다. 그 속에서는 해쓱하게 여윈 정임의 얼굴이 나왔다. 두 볼에 불그레하게 홍훈이 도는 것도 병 때문인가. "어때? 신열은 없나?" 하고 나는 정임에게 물었다. "괜찮아요." 하고 정임은 웃으며, "최 선생님께서는 어떠세요?" 하고 묻는다. "좀 나으신 모양이야. 그래서 나는 오늘 정임을 좀 보러 가려고 했는데 이 체스터필드 부인께서 아니 오시면 순임이가 혼자 있을 수가 없다고 해서, 그래 이렇게 최 선생 자실 것을 사 가지고 가는 길이야." 하고 말을 하면서도 나는 정임의 눈과 입과 목에서 그의 병과 마음을 알아보려고 애를 썼다. 중병을 앓은 깐 해서는 한 달 전 남대문서 볼 때보다 얼마 더 초췌한 것 같지는 아니하였다. "네에." 하고 정임은 고개를 숙였다. 그의 안경알에는 이슬이 맺혔다. "선생님 댁은 다 안녕하셔요?" "응, 내가 떠날 때에는 괜찮았어." "최 선생님 댁도?" "응." "선생님 퍽은 애를 쓰셨어요." 하고 정임은 울음인지 웃음인지 모를 웃음을 웃는다. 말을 모르는 노파는 우리가 하는 말을 눈치나 채려는 듯이 멀거니 보고 있다가 서투른 영어로, "아직 미스 남은 신열이 있답니다. 그래도 가 본다고, 죽어도 가 본다고 내 말을 안 듣고 따라왔지요." 하고 정임에게 애정 있는 눈흘김을 주며, "유 노티 차일드(말썽꾼이)." 하고 입을 씰룩하며 정임을 안경 위로 본다. "니체워, 마뚜슈까(괜찮아요, 어머니)." 하고 정임은 노파를 보고 웃었다. 정임의 서양 사람에게 대한 행동은 서양식으로 째었다고 생각하였다. 정임은 도리어 유쾌한 빛을 보였다. 다만 그의 붉은빛 띤 눈과 마른 입술이 그의 몸에 열이 있음을 보였다. 나는 그의 손끝과 발끝이 싸늘하게 얼었을 것을 상상하였다. 마침 이 날은 날이 온화하였다. 엷은 햇빛도 오늘은 두꺼워진 듯하였다. 우리 세 사람은 F역에서 내려서 썰매 하나를 얻어 타고 산으로 향하였다. 산도 아니지마는 산 있는 나라에서 살던 우리는 최석이가 사는 곳을 산이라고 부르는 습관을 지었다. 삼림이 있으니 산같이 생각된 까닭이었다. 노파가 오른편 끝에 앉고, 가운데다가 정임을 앉히고 왼편 끝에 내가 앉았다. 쩟쩟쩟 하는 소리에 말은 달리기 시작하였다. 한 필은 키 큰 말이요, 한 필은 키가 작은 말인데 키 큰 말은 아마 늙은 군마 퇴물인가 싶게 허우대는 좋으나 몸이 여위고 털에는 윤이 없었다. 조금만 올라가는 길이 되어도 고개를 숙이고 애를 썼다. 작은 말은 까불어서 가끔 채찍으로 얻어맞았다. "아이 삼림이 좋아요." 하고 정임은 정말 기쁜 듯이 나를 돌아보았다. "좋아?" 하고 나는 멋없이 대꾸하고 나서, 후회되는 듯이, "밤낮 삼림 속에서만 사니까 지루한데." 하는 말을 붙였다. "저는 저 눈 있는 삼림 속으로 한정 없이 가고 싶어요. 그러나 저는 인제 기운이 없으니깐 웬걸 그래 보겠어요?" 하고 한숨을 쉬었다. "왜 그런 소릴 해. 인제 나을걸." 하고 나는 정임의 눈을 들여다보았다. 마치 슬픈 눈물 방울이나 찾으려는 듯이. "제가 지금도 열이 삼십팔 도가 넘습니다. 정신이 흐릿해지는 것을 보니까 아마 더 올라가나 봐요. 그래도 괜찮아요. 오늘 하루야 못 살라고요. 오늘 하루만 살면 괜찮아요. 최 선생님만 한 번 뵙고 죽으면 괜찮아요." "왜 그런 소릴 해?" 하고 나는 책망하는 듯이 언성을 높였다. 정임은 기침을 시작하였다. 한바탕 기침을 하고는 기운이 진한 듯이 노파에게 기대며 조선말로, "추워요." 하였다. 이 여행이 어떻게 정임의 병에 좋지 못할 것은 의사가 아닌 나로도 짐작할 수가 있었다. 그러나 나로는 더 어찌할 수가 없었다. 나는 외투를 벗어서 정임에게 입혀 주고 노파는 정임을 안아서 몸이 덜 흔들리도록 또 춥지 않도록 하였다. 나는 정임의 모양을 애처로워서 차마 볼 수가 없었다. 그러나 이것은 하나님밖에는 어찌할 도리가 없는 일이었다. 얼마를 지나서 정임은 갑자기 고개를 들고 일어나며, "인제 몸이 좀 녹았습니다. 선생님 추우시겠어요. 이 외투 입으셔요." 하고 그의 입만 웃는 웃음을 웃었다. "난 춥지 않아. 어서 입고 있어." 하고 나는 정임이가 외투를 벗는 것을 막았다. 정임은 더 고집하려고도 아니하고, "선생님 시베리아의 삼림은 참 좋아요. 눈 덮인 것이 더 좋은 것 같아요. 저는 이 인적 없고 자유로운 삼림 속으로 헤매어 보고 싶어요." 하고 아까 하던 것과 같은 말을 또 하였다. "며칠 잘 정양하여서, 날이나 따뜻하거든 한 번 산보나 해 보지." 하고 나는 정임의 말 뜻이 다른 데 있는 줄을 알면서도 부러 평범하게 대답하였다. 정임은 대답이 없었다. "여기서도 아직 멀어요?" 하고 정임은 몸이 흔들리는 것을 심히 괴로워하는 모양으로 두 손을 자리에 짚어 몸을 버티면서 말하였다. "고대야, 최 선생이 반가워할 터이지. 오죽이나 반갑겠나." 하고 나는 정임을 위로하는 뜻으로 말하였다. "아이 참 미안해요. 제가 죄인이야요. 저 때문에 애매한 누명을 쓰시고 저렇게 사업도 버리시고 병환까지 나시니 저는 어떡허면 이 죄를 씻습니까?" 하고 눈물 고인 눈으로 정임은 나를 쳐다보았다. 나는 정임과 최석을 이 자유로운 시베리아의 삼림 속에 단둘이 살게 하고 싶었다. 그러나 최석은 살아나가겠지마는 정임이가 살아날 수가 있을까, 하고 나는 정임의 어깨를 바라보았다. 그의 목숨은 실낱 같은 것 같았다. 바람받이에 놓인 등잔불과만 같은 것 같았다. 이 목숨이 끊어지기 전에 사랑하는 이의 얼굴을 한 번 대하겠다는 것밖에 아무 소원이 없는 정임은 참으로 가엾어서 가슴이 미어지는 것 같았다. "염려 말어. 무슨 걱정이야? 최 선생도 병이 돌리고 정임도 인제 얼마 정양하면 나을 것 아닌가. 아무 염려 말아요." 하고 나는 더욱 최석과 정임과 두 사람의 사랑을 달하게 할 결심을 하였다. 하나님께서 계시다면 이 가엾은 간절한 두 사람의 마음을 가슴 미어지게 아니 생각할 리가 없다고 생각하였다. 우주의 모든 일 중에 정임의 정경보다 더 슬프고 불쌍한 정경이 또 있을까 하였다. 차디찬 눈으로 덮인 시베리아의 광야에 병든 정임의 사랑으로 타는 불똥과 같이 날아가는 이 정경은 인생이 가질 수 있는 최대한 비극인 것 같았다. 정임은 지쳐서 고개를 숙이고 있다가도 가끔 고개를 들어서는 기운 나는 양을 보이려고, 유쾌한 양을 보이려고 애를 썼다. "저 나무 보셔요. 오백 년은 살았겠지요?" 이런 말도 하였다. 그러나 그것은 다 억지로 지어서 하는 것이었다. 그러다가는 또 기운이 지쳐서는 고개를 숙이고, 혹은 노파의 어깨에 혹은 내 어깨에 쓰러졌다. 마침내 우리가 향하고 가는 움집이 보였다. "정임이, 저기야." 하고 나는 움집을 가리켰다. "네에?" 하고 정임은 내 손가락 가는 곳을 보고 다음에는 내 얼굴을 보았다. 잘 보이지 않는 모양이다. "저기 저것 말야. 저기 저 고작 큰 전나무 두 개가 있지 않아? 그 사이로 보이는 저, 저거 말야. 옳지 옳지, 순임이 지금 나오지 않아?" 하였다. 순임이가 무엇을 가지러 나오는지 문을 열고 나와서는 밥 짓느라고 지어 놓은 이를테면 부엌에를 들어갔다가 나오는 길에 이 쪽을 바라보다가 우리를 발견하였는지 몇 걸음 빨리 오다가는 서서 보고 오다가는 서서 보더니 내가 모자를 내두르는 것을 보고야 우리 일행인 것을 확실히 알고 달음박질을 쳐서 나온다. 우리 썰매를 만나자, "정임이야? 어쩌면 이 추운데." 하고 순임은 정임을 안고 그 안경으로 정임의 눈을 들여다본다. "어쩌면 앓으면서 이렇게 와?" 하고 순임은 노파와 나를 책망하는 듯이 돌아보았다. "아버지 어떠시냐?" 하고 나는 짐을 들고 앞서서 오면서 뒤따르는 순임에게 물었다. "아버지요?" 하고 순임은 어른에게 대한 경의를 표하노라고 내 곁에 와서 걸으며, "아버지께서 오늘은 말씀을 많이 하셨어요. 순임이가 고생하는구나 고맙다, 이런 말씀도 하시고, 지금 같아서는 일어날 것도 같은데 기운이 없어서, 이런 말씀도 하시고, 또 선생님이 이르쿠츠크에를 들어가셨으니 무엇을 사 오실 듯싶으냐, 알아맞혀 보아라, 이런 농담도 하시고, 정임이가 어떤가 한 번 보았으면, 이런 말씀도 하시겠지요. 또 순임아, 내가 죽더라도 정임을 네 친동생으로 알아서 부디 잘 사랑해 주어라, 정임은 불쌍한 애다, 참 정임은 불쌍해! 이런 말씀도 하시겠지요. 그렇게 여러 가지 말씀을 많이 하시더니, 순임아 내가 죽거든 선생님을 아버지로 알고 그 지도를 받아라, 그러시길래 제가 아버지 안 돌아가셔요! 그랬더니 아버지께서 웃으시면서, 죽지 말까, 하시고는 어째 가슴이 좀 거북한가, 하시더니 잠이 드셨어요. 한 시간이나 되었을까, 온." 집 앞에 거의 다 가서는 순임은 정임의 팔을 꼈던 것을 놓고 빨리 집으로 뛰어들어갔다. 치마폭을 펄럭거리고 뛰는 양에는 어렸을 적 말괄량이 순임의 모습이 남아 있어서 나는 혼자 웃었다. 순임은 정임이가 왔다는 기쁜 소식을 한 시각이라도 빨리 아버지께 전하고 싶었던 것이다. "아버지, 주무시우? 정임이가 왔어요. 정임이가 왔습니다." 하고 부르는 소리가 밖에서도 들렸다. 나도 방에 들어서고, 정임도 뒤따라 들어서고, 노파는 부엌으로 물건을 두러 들어갔다. 방은 절벽같이 어두웠다. "순임아, 불을 좀 켜려무나." 하고 최석의 얼굴을 찾느라고 눈을 크게 뜨고 고개를 숙이며, "자나? 정임이가 왔네." 하고 불렀다. 정임도 곁에 와서 선다. 최석은 대답이 없었다. 순임이가 촛불을 켜자 최석의 얼굴이 환하게 보였다. "여보게, 여봐. 자나?" 하고 나는 무서운 예감을 가지면서 최석의 어깨를 흔들었다. 그것이 무엇인지 모르지마는 최석은 시체라 하는 것을 나는 내 손을 통해서 깨달았다. 나는 깜짝 놀라서 이불을 벗기고 최석의 팔을 잡아 맥을 짚어 보았다. 거기는 맥이 없었다. 나는 최석의 자리옷 가슴을 헤치고 귀를 가슴에 대었다. 그 살은 얼음과 같이 차고 그 가슴은 고요하였다. 심장은 뛰기를 그친 것이었다. 나는 최석의 가슴에서 귀를 떼고 일어서면서, "네 아버지는 돌아가셨다. 네 손으로 눈이나 감겨 드려라." 하였다. 내 눈에서는 눈물이 흘렀다. "선생님!" 하고 정임은 전연히 절제할 힘을 잃어버린 듯이 최석의 가슴에 엎어졌다. 그러고는 소리를 내어 울었다. 순임은, "아버지, 아버지!" 하고 최석의 베개 곁에 이마를 대고 울었다. 아라사 노파도 울었다. 방 안에는 오직 울음 소리뿐이요, 말이 없었다. 최석은 벌써 이 슬픈 광경도 몰라보는 사람이었다. 최석이가 자기의 싸움을 이기고 죽었는지, 또는 끝까지 지다가 죽었는지 그것은 영원한 비밀이어서 알 도리가 없었다. 그러나 이것만은 확실하다 그의 의식이 마지막으로 끝나는 순간에 그의 의식기에 떠오르던 오직 하나가 정임이었으리라는 것만은. 지금 정임이가 그의 가슴에 엎어져 울지마는, 정임의 뜨거운 눈물이 그의 가슴을 적시건마는 최석의 가슴은 뛸 줄을 모른다. 이것이 죽음이란 것이다. 뒤에 경찰의가 와서 검사한 결과에 의하면, 최석은 폐렴으로 앓던 결과로 심장마비를 일으킨 것이라고 하였다. 나는 최석의 장례를 끝내고 순임과 정임을 데리고 오려 하였으나 정임은 듣지 아니하고 노파와 같이 바이칼 촌으로 가 버렸다. 그런 뒤로는 정임에게서는 일체 음신이 없다. 때때로 노파에게서 편지가 오는데 정임은 최석이가 있던 방에 가만히 있다고만 하였다. 서투른 영어가 뜻을 충분히 발표하지 못하는 것이었다. 나는 정임에게 안심하고 병을 치료하라는 편지도 하고 돈이 필요하거든 청구하라는 편지도 하나 영 답장이 없다. 만일 정임이가 죽었다는 기별이 오면 나는 한 번 더 시베리아에 가서 둘을 가지런히 묻고 `두 별 무덤'이라는 비를 세워 줄 생각이다. 그러나 나는 정임이가 조선으로 오기를 바란다. 여러분은 최석과 정임에게 대한 이 기록을 믿고 그 두 사람에게 대한 오해를 풀라. EOT; } PK A�)[�PB� � * faker/src/Faker/Provider/ko_KR/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ko_KR; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{companyPrefix}}{{firstName}}', '{{companyPrefix}}{{firstName}}{{companySuffix}}', '{{firstName}}{{companySuffix}}', '{{firstName}}{{companySuffix}}', '{{firstName}}{{companySuffix}}', '{{firstName}}{{companySuffix}}', ]; protected static $companyPrefix = ['(주)', '(주)', '(주)', '(유)']; protected static $companySuffix = [ '전자', '건설', '식품', '인터넷', '그룹', '은행', '보험', '제약', '금융', '네트웍스', '기획', '미디어', '연구소', '모바일', '스튜디오', '캐피탈', ]; public static function companyPrefix() { return static::randomElement(static::$companyPrefix); } public static function companySuffix() { return static::randomElement(static::$companySuffix); } } PK A�)[jBݔE E ) faker/src/Faker/Provider/ko_KR/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ko_KR; class Person extends \Faker\Provider\Person { /** * This provider uses wikipedia's top Korean last names. These cover more than 90% of Korean population. */ protected static $maleNameFormats = [ '{{lastName}}{{firstNameMale}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{lastName}}{{firstNameFemale}}', ]; /** * {@link} http://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%95%9C%EA%B5%AD%EC%9D%98_%EC%84%B1%EC%94%A8%EC%99%80_%EC%9D%B4%EB%A6%84#.EC.8B.9C.EB.8C.80.EB.B3.84_.EA.B0.80.EC.9E.A5_.ED.9D.94.ED.95.9C_.EC.9D.B4.EB.A6.84_10.EC.84.A0.28.E9.81.B8.29 */ protected static $firstNameMale = [ '건우', '건호', '경석', '경수', '경춘', '경환', '광수', '광현', '구범', '규산', '기수', '남수', '남호', '대선', '대수', '도윤', '도현', '동윤', '동하', '동현', '명식', '명호', '문용', '문창', '민석', '민성', '민수', '민재', '민준', '민철', '민환', '병철', '병호', '상선', '상수', '상우', '상욱', '상준', '상철', '상현', '상호', '상훈', '서준', '서호', '선엽', '성곤', '성령', '성민', '성수', '성진', '성현', '성호', '성훈', '수원', '승민', '승현', '승호', '시우', '영길', '영수', '영식', '영일', '영진', '영철', '영하', '영호', '영환', '예준', '용태', '용환', '용훈', '우진', '원준', '원진', '원희', '은성', '은택', '인규', '재윤', '재철', '재혁', '재현', '재호', '재훈', '정남', '정수', '정식', '정웅', '정호', '정훈', '종수', '종주', '종훈', '주원', '주형', '준', '준범', '준서', '준영', '준혁', '준형', '준호', '중수', '지후', '지훈', '진수', '진우', '진호', '창용', '채현', '태현', '태호', '혁상', '현규', '현우', '현종', '현준', '형민', '형철', '호민', '호진', '홍선', '효일', ]; protected static $firstNameFemale = [ '가람', '강은', '강희', '경은', '경주', '근영', '기연', '나루', '나리', '나연', '나은', '나형', '누리', '다영', '도연', '동현', '미경', '미라', '미란', '미영', '미정', '민서', '민아', '민지', '민형', '민희', '반희', '보람', '보미', '보민', '봄', '상명', '새미', '서연', '서영', '서윤', '서현', '선영', '선우', '선정', '선호', '성미', '성민', '성은', '세원', '소민', '소연', '소영', '소정', '수란', '수민', '수빈', '수연', '수원', '수정', '수진', '순항', '슬기', '시은', '신애', '아름', '아린', '여진', '연선', '연희', '영진', '영화', '예원', '예은', '예지', '예진', '유리', '유정', '유진', '윤경', '윤미', '윤서', '윤영', '은경', '은미', '은상', '은서', '은애', '은영', '은정', '은주', '은지', '은진', '은형', '은혜', '은희', '인화', '재연', '정란', '정민', '정은', '정화', '주명', '주미', '주연', '주희', '지민', '지선', '지숙', '지아', '지연', '지영', '지예', '지우', '지원', '지은', '지현', '지혜', '지희', '진아', '진희', '채원', '태희', '하나', '하윤', '하은', '한나', '헤선', '현영', '현정', '현주', '현지', '혜나', '혜림', '혜민', '혜숙', '혜연', '혜진', '효진', '희경', '희원', ]; /** * {@link} http://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%8C%80%ED%95%9C%EB%AF%BC%EA%B5%AD%EC%9D%98_%EC%9D%B8%EA%B5%AC%EC%88%9C_%EC%84%B1%EC%94%A8_%EB%AA%A9%EB%A1%9D */ protected static $lastName = [ '김', '이', '박', '최', '정', '강', '조', '윤', '장', '임', '오', '한', '신', '서', '권', '황', '안', '송', '류', '홍', '전', '고', '문', '손', '양', '배', '조', '백', '허', '남', '심', '유', '노', '하', '전', '정', '곽', '성', '차', '유', '구', '우', '주', '임', '나', '신', '민', '진', '지', '엄', '원', '채', '강', '천', '양', '공', '현', '방', '변', '함', '노', '염', '여', '추', '변', '도', '석', '신', '소', '선', '주', '설', '방', '마', '정', '길', '위', '연', '표', '명', '기', '금', '왕', '반', '옥', '육', '진', '인', '맹', '제', '탁', '모', '남궁', '여', '장', '어', '유', '국', '은', '편', ]; } PK A�)[�]�\D D * faker/src/Faker/Provider/ar_EG/Payment.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_EG; class Payment extends \Faker\Provider\Payment { /** * International Bank Account Number (IBAN) * * @see https://www.upiqrcode.com/iban-generator/eg/egypt */ public function bankAccountNumber(): string { return self::iban('EG', '', 25); } } PK A�)[�W��� � + faker/src/Faker/Provider/ar_EG/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_EG; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $userNameFormats = [ '{{lastNameAscii}}.{{firstNameAscii}}', '{{firstNameAscii}}.{{lastNameAscii}}', '{{firstNameAscii}}##', '?{{lastNameAscii}}', ]; protected static $safeEmailTld = [ 'com', 'com.eg', 'eg', 'me', 'net', 'org', ]; protected static $tld = [ 'biz', 'com', 'come.eg', 'info', 'eg', 'net', 'org', ]; protected static $lastNameAscii = [ 'ahmed', 'mostafa', 'mahmoud', 'carmen', 'rakeen', 'hazem', 'ezz', 'hemeida', 'ramah', 'fahmy', 'ehab', 'karim', 'abdulaziz', 'elsherbiny', 'karam', 'abdulaziz', 'bayoumi', 'tharwat', 'elshamy', 'youssef', 'rizk', 'ramzy', 'younes', 'selim', ]; protected static $firstNameAscii = [ 'ahmed', 'mostafa', 'mahmoud', 'hazem', 'ehab', 'karim', 'dina', 'maged', 'mohamed', 'saif', 'basma', 'youssef', 'hashem', 'dina', 'hani', 'hashem', ]; public static function lastNameAscii() { return static::randomElement(static::$lastNameAscii); } public static function firstNameAscii() { return static::randomElement(static::$firstNameAscii); } /** * @example 'ahmad.abbadi' */ public function userName() { $format = static::randomElement(static::$userNameFormats); return static::bothify($this->generator->parse($format)); } /** * @example 'wewebit.jo' */ public function domainName() { return static::randomElement(static::$lastNameAscii) . '.' . $this->tld(); } } PK A�)[�.b�' �' * faker/src/Faker/Provider/ar_EG/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_EG; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $cityPrefix = [ 'شمال', 'جنوب', 'شرق', 'غرب', ]; protected static $streetPrefix = ['شارع', 'طريق', 'ممر']; /** * @see https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A9 */ protected static $cityName = [ 'التجمع الاول', 'التجمع التالت', 'التجمع الخامس', 'الشروق', 'الرحاب', 'الجزيرة', 'الحسين', 'الزمالك', 'السلام', 'الظاهر', 'العباسية', 'المطرية', 'الموسكي', 'النزهة الجديدة', 'السيدة زينب', 'المرج', 'المعادي', 'المقطم', 'المنيل', 'الوايلي', 'باب الشعرية', 'باب اللوق', 'ثكنات المعادي', 'جاردن سيتي', 'جسر السويس', 'عابدين', 'حدائق المعادي', 'حلمية الزيتون', 'حلوان', 'الأزبكية', 'الزاوية الحمراء', 'الساحل', 'مدينة نصر', 'حدائق القبة', 'شبرا', 'عين شمس', 'روكسي', 'زهراء المعادي', 'سراي القبة', 'عبود', 'عزبة النخل', 'كوتسيكا', 'الشيخ زايد', 'السادس من اكتوير', 'العاشر من رمضان', 'المعصرة', 'الزهراء', 'غمرة', 'المنيب', 'فيصل', 'الدقي', 'العتبة', 'المظلات', 'المطار', 'قباء', 'ألف مسكن', 'هليوبوليس', 'هارون', 'كلية البنات', 'عبده باشا', 'الجيش', 'الكيت كات', 'إمبابة', ]; /** * @see https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B5%D8%B1 * @see https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B7%D8%A7%D9%82%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%88%D9%85%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%8A%D8%A9 */ protected static $governorates = [ 'الإسكندرية' => '02', 'الإسماعيلية' => '19', 'أسوان' => '28', 'أسيوط' => '25', 'الأقصر' => '29', 'البحر الأحمر' => '31', 'البحيرة' => '18', 'بني سويف' => '22', 'بورسعيد' => '03', 'جنوب سيناء' => '35', 'القاهرة' => '01', 'الدقهلية' => '12', 'دمياط' => '11', 'سوهاج' => '26', 'السويس' => '04', 'الشرقية' => '13', 'شمال سيناء' => '34', 'الغربية' => '16', 'الفيوم' => '23', 'القليوبية' => '14', 'قنا' => '27', 'كفر الشيخ' => '15', 'مطروح' => '33', 'المنوفية' => '17', 'المنيا' => '24', 'الوادي الجديد' => '32', ]; protected static $buildingNumber = ['%####', '%###', '%#']; protected static $postcode = ['#####', '#####-####']; /** * @see http://www.nationsonline.org/oneworld/countrynames_arabic.htm */ protected static $country = [ 'الكاريبي', 'أمريكا الوسطى', 'أنتيجوا وبربودا', 'أنجولا', 'أنجويلا', 'أندورا', 'اندونيسيا', 'أورجواي', 'أوروبا', 'أوزبكستان', 'أوغندا', 'أوقيانوسيا', 'أوقيانوسيا النائية', 'أوكرانيا', 'ايران', 'أيرلندا', 'أيسلندا', 'ايطاليا', 'بابوا غينيا الجديدة', 'باراجواي', 'باكستان', 'بالاو', 'بتسوانا', 'بتكايرن', 'بربادوس', 'برمودا', 'بروناي', 'بلجيكا', 'بلغاريا', 'بليز', 'بنجلاديش', 'بنما', 'بنين', 'بوتان', 'بورتوريكو', 'بوركينا فاسو', 'بوروندي', 'بولندا', 'بوليفيا', 'بولينيزيا', 'بولينيزيا الفرنسية', 'بيرو', 'تانزانيا', 'تايلند', 'تايوان', 'تركمانستان', 'تركيا', 'ترينيداد وتوباغو', 'تشاد', 'توجو', 'توفالو', 'توكيلو', 'تونجا', 'تونس', 'تيمور الشرقية', 'جامايكا', 'جبل طارق', 'جرينادا', 'جرينلاند', 'جزر الأنتيل الهولندية', 'جزر الترك وجايكوس', 'جزر القمر', 'جزر الكايمن', 'جزر المارشال', 'جزر الملديف', 'جزر الولايات المتحدة البعيدة الصغيرة', 'جزر أولان', 'جزر سليمان', 'جزر فارو', 'جزر فرجين الأمريكية', 'جزر فرجين البريطانية', 'جزر فوكلاند', 'جزر كوك', 'جزر كوكوس', 'جزر ماريانا الشمالية', 'جزر والس وفوتونا', 'جزيرة الكريسماس', 'جزيرة بوفيه', 'جزيرة مان', 'جزيرة نورفوك', 'جزيرة هيرد وماكدونالد', 'جمهورية افريقيا الوسطى', 'جمهورية التشيك', 'جمهورية الدومينيك', 'جمهورية الكونغو الديمقراطية', 'جمهورية جنوب افريقيا', 'جنوب آسيا', 'جنوب أوروبا', 'جنوب شرق آسيا', 'جنوب وسط آسيا', 'جواتيمالا', 'جوادلوب', 'جوام', 'جورجيا', 'جورجيا الجنوبية وجزر ساندويتش الجنوبية', 'جيبوتي', 'جيرسي', 'دومينيكا', 'رواندا', 'روسيا', 'روسيا البيضاء', 'رومانيا', 'روينيون', 'زامبيا', 'زيمبابوي', 'ساحل العاج', 'ساموا', 'ساموا الأمريكية', 'سانت بيير وميكولون', 'سانت فنسنت وغرنادين', 'سانت كيتس ونيفيس', 'سانت لوسيا', 'سانت مارتين', 'سانت هيلنا', 'سان مارينو', 'ساو تومي وبرينسيبي', 'سريلانكا', 'سفالبارد وجان مايان', 'سلوفاكيا', 'سلوفينيا', 'سنغافورة', 'سوازيلاند', 'سوريا', 'سورينام', 'سويسرا', 'سيراليون', 'سيشل', 'شرق آسيا', 'شرق افريقيا', 'شرق أوروبا', 'شمال افريقيا', 'شمال أمريكا', 'شمال أوروبا', 'شيلي', 'صربيا', 'صربيا والجبل الأسود', 'طاجكستان', 'عمان', 'غامبيا', 'غانا', 'غرب آسيا', 'غرب افريقيا', 'غرب أوروبا', 'غويانا', 'غيانا', 'غينيا', 'غينيا الاستوائية', 'غينيا بيساو', 'فانواتو', 'فرنسا', 'فلسطين', 'فنزويلا', 'فنلندا', 'فيتنام', 'فيجي', 'قبرص', 'قرغيزستان', 'قطر', 'كازاخستان', 'كاليدونيا الجديدة', 'كرواتيا', 'كمبوديا', 'كندا', 'كوبا', 'كوريا الجنوبية', 'كوريا الشمالية', 'كوستاريكا', 'كولومبيا', 'كومنولث الدول المستقلة', 'كيريباتي', 'كينيا', 'لاتفيا', 'لاوس', 'لبنان', 'لوكسمبورج', 'ليبيا', 'ليبيريا', 'ليتوانيا', 'ليختنشتاين', 'ليسوتو', 'مارتينيك', 'ماكاو الصينية', 'مالطا', 'مالي', 'ماليزيا', 'مايوت', 'مدغشقر', 'مصر', 'مقدونيا', 'ملاوي', 'منغوليا', 'موريتانيا', 'موريشيوس', 'موزمبيق', 'مولدافيا', 'موناكو', 'مونتسرات', 'ميانمار', 'ميكرونيزيا', 'ميلانيزيا', 'ناميبيا', 'نورو', 'نيبال', 'نيجيريا', 'نيكاراجوا', 'نيوزيلاندا', 'نيوي', 'هايتي', 'هندوراس', 'هولندا', 'هونج كونج الصينية', 'وسط آسيا', 'وسط افريقيا', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{streetPrefix}} {{firstName}} {{lastName}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{buildingNumber}} {{streetName}}', '{{buildingNumber}} {{streetName}} {{secondaryAddress}}', ]; protected static $addressFormats = [ "{{streetAddress}}\n{{city}}", ]; protected static $secondaryAddressFormats = ['شقة رقم. ##', 'عمارة رقم ##']; /** * @example 'شرق' */ public static function cityPrefix() { return static::randomElement(static::$cityPrefix); } /** * @example 'المعادي' */ public static function cityName() { return static::randomElement(static::$cityName); } /** * @example 'شارع' */ public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } /** * @example 'شقة رقم. 350' */ public static function secondaryAddress() { return static::numerify(static::randomElement(static::$secondaryAddressFormats)); } /** * @example 'الإسكندرية' */ public static function governorate() { return static::randomKey(static::$governorates); } /** * @example '01' * * @return string */ public static function governorateId() { return static::randomElement(static::$governorates); } } PK A�)[u52��L �L ' faker/src/Faker/Provider/ar_EG/Text.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_EG; class Text extends \Faker\Provider\Text { protected static function validStart($word) { return preg_match('/^\p{Arabic}/u', $word); } /** * License: Attribution-ShareAlike 3.0 Unported (CC BY-SA 3.0) * * Title: ألف ليلة وليلة * Language: Arabic * * @see https://ar.wikisource.org/wiki/%D8%A3%D9%84%D9%81_%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9_%D9%88%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%88%D9%84 * * @var string */ protected static $baseText = <<<'EOT' ففي الليلة الأولى قالت: بلغني أيها الملك السعيد أنه كان تاجر من التجار كثير المال والمعاملات في البلاد قد ركب يومًا وخرج يطالب في بعض البلاد فاشتد عليه الحر فجلس تحت شجرة وحط يده في خرجه وأكل كسرة كانت معه وتمرة فلما فرغ من أكل التمرة رمى النواة وإذا هو بعفريت طويل القامة وبيده سيف فدنا من ذلك التاجر وقال له: قم حتى أقتلك مثل ما قتلت ولدي فقال له التاجر: كيف قتلت ولدك قال له: لما أكلت التمرة ورميت نواتها جاءت النواة في صدر ولدي فقضي عليه ومات من ساعته فقال التاجر للعفريت: أعلم أيها العفريت أني على دين ولي مال كثير وأولاد وزوجة وعندي رهون فدعني أذهب إلى بيتي وأعطي كل ذي حق حقه ثم أعود إليك ولك علي عهد وميثاق أني أعود إليك فتفعل بي ما تريد والله على ما أقول وكيل. فاستوثق منه الجني وأطلقه فرجع إلى بلده وقضى جميع تعلقاته وأوصل الحقوق إلى أهلها وأعلم زوجته وأولاده بما جرى له فبكوا وكذلك جميع أهله ونساءه وأولاده وأوصى وقعد عندهم إلى تمام السنة ثم توجه وأخذ كفنه تحت إبطه وودع أهله وجيرانه وجميع أهله وخرج رغمًا عن أنفه وأقيم عليه العياط والصراخ فمشى إلى أن وصل إلى ذلك البستان وكان ذلك اليوم أول السنة الجديدة فبينما هو جالس يبكي على ما يحصل له وإذا بشيخ كبير قد أقبل عليه ومعه غزالة مسلسلة فسلم على هذا التاجر وحياه وقال له: ما سبب جلوسك في هذا المكان وأنت منفرد وهو مأوى الجن فأخبره التاجر بما جرى له مع ذلك العفريت وبسبب قعوده في هذا منهم الشيخ الأول وهو صاحب الغزالة وقبل يد ذلك العفريت وقال له: يا أيها الجني وتاج ملوك الجن إذا حكيت لك حكايتي مع هذه الغزالة ورأيتها عجيبة أتهب لي ثلث دم هذا التاجر قال: نعم. يا أيها الشيخ إذا أنت حكيت لي الحكاية ورأيتها عجيبة وهبت لك ثلث دمه فقال ذلك الشيخ الأول: اتعلم يا أيها العفريت أن هذه الغزالة هي بنت عمي ومن لحمي ودمي وكنت تزوجت بها وهي صغيرة السن وأقمت معها نحو ثلاثين سنة فلم أرزق منها بولد فأخذت لي سرية فرزقت منها بولد ذكر كأنه البدر إذا بدا بعينين مليحتين وحاجبين مزججين وأعضاء كاملة فكبر شيئًا فشيئًا إلى أن صار ابن خمس عشرة سنة فطرأت لي سفرة إلى بعض المدن فسافرت بمتجر عظيم وكانت بنت عمي هذه الغزالة تعلمت السحر والكهانة من صغرها فسحرت ذلك الولد عجلًا وسحرت الجارية أمه بقرة وسلمتها إلى الراعي ثم جئت أنا بعد مدة طويلة من السفر فسألت عن ولدي وعن أمه فقالت لي جاريتك ماتت وابنك هرب ولم أعلم أين راح فجلست مدة سنة وأنا حزين القلب باكي العين إلى أن جاء عيد الضحية فأرسلت إلى الراعي أن يخصني ببقرة سمينة وهي سريتي التي سحرتها تلك الغزالة فشمرت ثيابي وأخذت السكين بيدي وتهيأت لذبحها فصاحت وبكت بكاء شديدًا فقمت عنها وأمرت ذلك الراعي بذبحها وسلخها فلم يجد فيها شحمًا ولا لحمًا غير جلد وعظم فندمت على ذبحها حيث لا ينفعني الندم وأعطيتها للراعي وقلت له: ائتني بعجل سمين فأتاني بولدي المسحور عجلًا فلما رآني ذلك العجل قطع حبله وجاءني وتمرغ علي وولول وبكى فأخذتني الرأفة عليه وقلت للراعي ائتني ببقرة ودع هذا. وأدرك شهرزاد الصباح فسكتت عن الكلام المباح. فقالت لها أختها: ما أطيب حديثك وألطفه وألذه وأعذبه فقالت: وأين هذا مما أحدثكم به الليلة القابلة إن عشت وأبقاني الملك فقال الملك في نفسه: والله ما أقتلها حتى أسمع بقية حديثها ثم أنهم باتوا تلك الليلة إلى الصباح متعانقين فخرج الملك إلى محل حكمه وطلع الوزير بالكفن تحت إبطه ثم حكم الملك وولي وعزل إلى آخر النهار ولم يخبر الوزير بشيء من ذلك فتعجب الوزير غاية العجب ثم انفض الديوان ودخل الملك شهريار قصره. و في الليلة الثانية قالت دنيازاد لأختها شهرزاد: يا أختي أتممي لنا حديثك الذي هو حديث التاجر والجني. قالت حبًا وكرامة إن أذن لي الملك في ذلك فقال لها الملك: احكي فقالت: بلغني أيها الملك السعيد ذو الرأي الرشيد أنه لما رأى بكاء العجل حن قلبه إليه وقال للراعي: ابق هذا العجل بين البهائم. كل ذلك والجني يتعجب من حكاية ذلك الكلام العجيب ثم قال صاحب الغزالة: يا سيد ملوك الجان كل ذلك جرى وابنة عمي هذه الغزالة تنظر وترى وتقول اذبح هذا العجل فإنه سمين فلم يهن علي أن أذبحه وأمرت الراعي أن يأخذه وتوجه به ففي ثاني يوم وأنا جالس وإذا بالراعي أقبل علي وقال: يا سيدي إني أقول شيئًا تسر به ولي البشارة. فقلت: نعم فقال: أيها التاجر إن لي بنتًا كانت تعلمت السحر في صغرها من امرأة عجوز كانت عندنا فلما كنا بالأمس وأعطيتني العجل دخلت به عليها فنظرت إليه ابنتي وغطت وجهها وبكت ثم إنها ضحكت وقالت: يا أبي قد خس قدري عندك حتى تدخل علي الرجال الأجانب. فقلت لها: وأين الرجال الأجانب ولماذا بكيت وضحكت فقالت لي أن هذا العجل الذي معك ابن سيدي التاجر ولكنه مسحور وسحرته زوجة أبيه هو وأمه فهذا سبب ضحكي وأما سبب بكائي فمن أجل أمه حيث ذبحها أبوه فتعجبت من ذلك غاية العجب وما صدقت بطلوع الصباح حتى جئت إليك لأعلمك فلما سمعت أيها الجني كلام هذا الراعي خرجت معه وأنا سكران من غير مدام من كثرة الفرح والسرور والذي حصل لي إلى أن أتيت إلى داره فرحبت بي ابنة الراعي وقبلت يدي ثم إن العجل جاء إلي وتمرغ علي فقلت لابنة الراعي: أحق ما تقولينه عن ذلك العجل فقالت: نعم يا سيدي إيه ابنك وحشاشة كبدك فقلت لها: أيها الصبية إن أنت خلصتيه فلك عندي ما تحت يد أبيك من المواشي والأموال فتبسمت وقالت: يا سيدي ليس لي رغبة في المال إلا بشرطين: الأول: أن تزوجني به والثاني: أن أسر من سحرته وأحبسها وإلا فلست آمن مكرها فلما سمعت أيها الجني كلام بنت الراعي قلت : ولك فوق جميع ما تحت يد أبيك من الأموال زيادة وأما بنت عمي فدمها لك مباح. فلما سمعت كلامي أخذت طاسة وملأتها ماء ثم أنها عزمت عليها ورشت بها العجل وقالت: إن كان الله خلقك عجلًا فدم على هذه الصفة ولا تتغير وإن كنت مسحورًا فعد إلى خلقتك الأولى بإذن الله تعالى وإذا به انتفض ثم صار إنسانًا فوقعت عليه وقلت له: بالله عليك احك لي جميع ما صنعت بك وبأمك بنت عمي فحكى لي جميع ما جرى لهما فقلت: يا ولدي قد قيض الله لك من خلصك وخلص حقك ثم إني أيها الجني زوجته ابنة الراعي ثم أنها سحرت ابنة عمي هذه الغزالة وجئت إلى هنا فرأيت هؤلاء الجماعة فسألتهم عن حالهم فأخبروني بما جرى لهذا التاجر فجلست لأنظر ما يكون وهذا حديثي فقال الجني: هذا حديث عجيب وقد وهبت لك ثلث دمه فعند ذلك تقدم الشيخ صاحب الكلبتين السلاقيتين وقال له: اعلم يا سيد ملوك الجان أن هاتين الكلبتين أخوتي وأنا ثالثهم ومات والدي وخلف لنا ثلاثة آلاف دينار ففتحت دكانًا أبيع فيه وأشتري وسافر أخي بتجارته وغاب عنا مدة سنة مع القوافل ثم أتى وما معه شيء فقلت له: يا أخي أما أشرت عليك بعدم السفر فبكى وقال: يا أخي قدر الله عز وجل علي بهذا ولم يبق لهذا الكلام فائدة ولست أملك شيئًا فأخذته وطلعت به إلى الدكان ثم ذهبت به إلى الحمام وألبسته حلة من الملابس الفاخرة وأكلت أنا وإياه وقلت له: يا أخي إني أحسب ربح دكاني من السنة إلى السنة ثم أقسمه دون رأس المال بيني وبينك ثم إني عملت حساب الدكان من بربح مالي فوجدته ألفي دينار فحمدت الله عز وجل وفرحت غاية الفرح وقسمت الربح بيني وبينه شطرين وأقمنا مع بعضنا أيامًا ثم إن أخوتي طلبوا السفر أيضًا وأرادوا أن أسافر معهم فلم أرض وقلت لهم: أي شيء كسبتم من سفركم حتى أكسب أنا فألحوا علي ولم أطعهم بل أقمنا في دكاكيننا نبيع ونشتري سنة كاملة وهم يعرضون علي السفر وأنا لم أرض حتى مضت ست سنوات كوامل. ثم وافقتهم على السفر وقلت لهم: يا أخوتي إننا نحسب ما عندنا من المال فحسبناه فإذا هو ستة آلاف دينار فقلت: ندفن نصفها تحت الأرض لينفعا إذا أصابنا أمر ويأخذ كل واحد منا ألف دينار ونتسبب فيها قالوا: نعم الرأي فأخذت المال وقسمته نصفين ودفنت ثلاثة آلاف دينار. وأما الثلاثة آلاف الأخرى فأعطيت كل واحد منهم ألف دينار وجهزنا بضائع واكترينا مركبًا ونقلنا فيها حوائجنا وسافرنا مدة شهر كامل إلى أن دخلنا مدينة وبعنا بضائعنا فربحنا في الدينار عشرة دنانير ثم أردنا السفر فوجدنا على شاطئ البحر جارية عليها خلق مقطع فقبلت يدي وقالت: يا سيدي هل عندك إحسان ومعروف أجازيك عليهما قلت: نعم إن عندي الإحسان والمعروف ولو لم تجازيني فقالت: يا سيدي تزوجني وخذني إلى بلادك فإني قد وهبتك نفسي فافعل معي معروفًا لأني ممن يصنع معه المعروف والإحسان ويجازي عليهما ولا يغرنك حالي. فلما سمعت كلامها حن قلبي إليها لأمر يريده الله عز وجل فأخذتها وكسوتها وفرشت لها في المركب فرشًا حسنًا وأقبلت عليها وأكرمتها ثم سافرنا وقد أحبها قلبي محبة عظيمة وصرت لا أفارقها ليلًا ولا نهارًا أو اشتغلت بها عن إخوتي فغاروا مني وحسدوني على مالي وكثرت بضاعتي وطمحت عيونهم في المال جميعه وتحدثوا بقتلي وأخذ مالي وقالوا: نقتل أخانا ويصير المال جميعه لنا وزين لهم الشيطان أعمالهم فجاؤوني وأنا نائم بجانب زوجتي ورموني في البحر فلما استيقظت زوجتي انتفضت فصارت عفريتة وحملتني وأطلعتني على جزيرة وغابت عني قليلًا وعادت إلي عند الصباح وقالت لي: أنا زوجتك التي حملتك ونجيتك من القتل بإذن الله تعالى واعلم أني جنية رأيتك فحبك قلبي وأنا مؤمنة بالله ورسوله فجئتك بالحال الذي رأيتني فيه فتزوجت بي وها أنا قد نجيتك من الغرق وقد غضبت على إخوتك ولا بد أن أقتلهم. فلما سمعت حكايتها تعجبت وشكرتها على فعلها وقلت لها أما هلاك إخوتي فلا ينبغي ثم حكيت لها ما جرى لي معهم من أول الزمان إلى آخره. فلما سمعت كلامي قالت: أنا في هذه الليلة أطير إليهم وأغرق مراكبهم وأهلكهم فقلت لها: بالله لا تفعلي فإن صاحب المثل يقول: يا محسنًا لمن أساء كفي المسيء فعله وهم إخوتي على كل حال قالت لا بد من قتلهم فاستعطفتها ثم أنها حملتني وطارت فوضعتني على سطح داري ففتحت الأبواب وأخرجت الذي خبأته تحت الأرض وفتحت دكاني بعد ما سلمت على الناس واشتريت بضائع فلما كان الليل دخلت داري فوجدت هاتين الكلبتين مربوطتين فيها فلما رأياني قاما إلي وبكيا وتعلقا بي فلم أشعر إلا وزوجتي قالت هؤلاء إخوتك فقلت من فعل بهم هذا الفعل قالت أنا أرسلت إلى أختي ففعلت بهم ذلك وما يتخلصون إلا بعد عشر سنوات فجئت وأنا سائر إليها تخلصهم بعد إقامتهم عشر سنوات في هذا الحال فرأيت هذا الفتى قال الجني: إنها حكاية عجيبة وقد وهبت لك ثلث دمه في جنايته فعند ذلك تقدم الشيخ الثالث صاحب البغلة وقال للجني أنا أحكي لك حكاية أعجب من حكاية الاثنين وتهب لي باقي دمه وجنايته فقال الجني نعم فقال الشيخ أيها السلطان ورئيس الجان إن هذه البغلة كانت زوجتي سافرت وغبت عنها سنة كاملة ثم قضيت سفري وجئت إليها في الليل فرأيت عبد أسود راقد معها في الفراش وهما في كلام وغنج وضحك وتقبيل وهراش فلما رأتني عجلت وقامت إلي بكوز فيه ماء فتكلمت عليه ورشتني وقالت اخرج من هذه الصورة إلى صورة كلب فصرت في الحال كلبًا فطردتني من البيت فخرجت من الباب ولم أزل سائرًا حتى وصلت دكان جزار فتقدمت وصرت آكل من العظام. فلما رآني صاحب الدكان أخذني ودخل بي بيته فلما رأتني بنت الجزار غطت وجهها مني فقالت أتجيء لنا برجل وتدخل علينا به فقال أبوها أين الرجل قالت إن هذا الكلب سحرته امرأة وأنا أقدر على تخليصه فلما سمع أبوها كلامها قال: بالله عليك يا بنتي خلصيه فأخذت كوزًا فيه ماء وتكلمت عليه ورشت علي منه قليلًا وقالت: اخرج من هذه الصورة إلى صورتك الأولى فصرت إلى صورتي الأولى فقبلت يدها وقلت لها: أريد أن تسحري زوجتي كما سحرتني فأعطتني قليلًا من الماء وقالت إذا رأيتها نائمة فرش هذا الماء عليها فإنها تصير كما أنت طالب فوجدتها نائمة فرششت عليها الماء وقلت اخرجي من هذه الصورة إلى صورة بغلة فصارت في الحال بغلة وهي هذه التي تنظرها بعينك أيها السلطان ورئيس ملوك الجان ثم التفت إليها وقال: أصحيح هذا فهزت رأسها وقالت بالإشارة نعم هذا صحيح فلما فرغ من حديثه اهتز الجني من الطرب ووهب له باقي دمه وأدرك شهرزاد الصباح فسكتت عن الكلام المباح. فقالت لها أختها: يا أختي ما أحلى حديثك وأطيبه وألذه وأعذبه فقالت: أين هذا مما أحدثكم به الليلة القابلة إن عشت وأبقاني الملك فقال الملك: والله لا أقتلها حتى أسمع بقية حديثها لأنه عجيب ثم باتوا تلك الليلة متعانقين إلى الصباح فخرج الملك إلى محل حكمه ودخل عليه الوزير والعسكر واحتبك الديوان فحكم الملك وولى وعزل ونهى وأمر إلى آخر النهار ثم انفض الديوان ودخل الملك شهريار إلى قصره. وفي الليلة الثالثة قالت لها أختها دنيا زاد : يا أختي أتمي لنا حديثك فقالت حبًا وكرامة بلغني أيها الملك السعيد أن التاجر أقبل على الشيوخ وشكرهم هنوه بالسلامة ورجع كل واحد إلى بلده وما هذه بأعجب من حكاية الصياد فقال لها الملك: وما حكاية الصياد؟يا ناس اقرأو الكتب فالكتب مشوقة و اتمنى ان تقرأوا القصة التالية لانها مشوقة . EOT; } PK A�)[ k�3 * faker/src/Faker/Provider/ar_EG/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_EG; use Faker\Calculator\Luhn; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{companyPrefix}} {{cityName}}', '{{companyPrefix}} {{lastName}}', '{{cityName}} {{companySuffix}}', '{{lastName}} {{companySuffix}}', '{{companyPrefix}} {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{companyPrefix}} {{cityName}} {{companySuffix}}', ]; protected static $catchPhraseWords = [ ['الخدمات', 'الحلول', 'الانظمة'], [ 'الذهبية', 'الذكية', 'المتطورة', 'المتقدمة', 'الدولية', 'المتخصصه', 'السريعة', 'المثلى', 'الابداعية', 'المتكاملة', 'المتغيرة', 'المثالية', ], ]; protected static $companyPrefix = ['شركة', 'مؤسسة', 'مجموعة', 'مكتب', 'أكاديمية', 'معرض']; protected static $companySuffix = [ ' ش.م.م', ' للتجاره العامه', 'للأجهزة الطبيه', 'للتوريدات', 'للمقاولات', 'للتطوير العقاري', 'للدعايه و الاعلان', 'للحلول المتقدمه', 'للخدمات الدولية', 'الدولية', 'للانظمة المتكاملة', ]; /** * @example 'مؤسسة' * * @return string */ public function companyPrefix() { return static::randomElement(self::$companyPrefix); } /** * @example 'الحلول المتقدمة' */ public function catchPhrase() { $result = []; foreach (static::$catchPhraseWords as &$word) { $result[] = static::randomElement($word); } return implode(' ', $result); } /** * example 010101010 */ public static function companyTaxIdNumber() { $partialValue = static::numerify(str_repeat('#', 9)); return Luhn::generateLuhnNumber($partialValue); } /** * example 010101 */ public static function companyTradeRegisterNumber() { $partialValue = static::numerify(str_repeat('#', 6)); return Luhn::generateLuhnNumber($partialValue); } } PK A�)[C�x� � ( faker/src/Faker/Provider/ar_EG/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_EG; class Color extends \Faker\Provider\Color { protected static $safeColorNames = [ 'أسود', 'قرمزي', 'أخضر', 'كحلي', 'زيتوني', 'أرجواني', 'أحمر', 'أزرق', 'فضي', 'ذهبي', 'رمادي', 'أصفر', 'برتقالي', 'بني', 'أبيض', 'بنفسجى', ]; /** * @see http://r7eq.com/Service/Design/ColorName/ */ protected static $allColorNames = [ 'أخضر فاتح', 'أزرق فاتح', 'أحمر فاتح', 'أصفر فاتح', 'بني فاتح', 'رمادي فاتح', 'أرجواني فاتح', 'زيتوني فاتح', 'كحلي فاتح', 'قرمزي فاتح', 'أسود فاتح', 'بنفسجى فاتح', 'برتقالي فاتح', 'زيتوني داكن', 'كحلي داكن', 'أخضر داكن', 'قرمزي داكن', 'أزرق داكن', 'أحمر داكن', 'أرجواني داكن', 'بنفسجى داكن', 'بني داكن', 'برتقالي داكن', 'أصفر داكن', 'رمادي داكن', 'وردي', 'زهري', 'طوبي', 'كستنائي', 'عسلي', 'نحاسي', 'أسمر', 'خشبي', 'كريمي', 'سكري', 'ثلجي', 'بيج', 'ليموني', 'فستقي', 'كموني', 'يروزي', 'سماوي', 'نيلي', 'بحري', 'فحمي', 'زيتي', 'عنابي', ]; } PK A�)[�x��+ + ) faker/src/Faker/Provider/ar_EG/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\ar_EG; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{prefix}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{titleMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{prefix}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{titleFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; /** * @see http://muslim-names.us/ */ protected static $firstNameMale = [ 'آدم', 'أبراهيم', 'أحمد', 'أدهم', 'أسامة', 'أسعد', 'أشرف', 'أكثم', 'أكرم', 'أمجد', 'أمين', 'أنس', 'أنور', 'أيمن', 'أيوب', 'إبراهيم', 'إسلام', 'إسماعيل', 'إلياس', 'إياد', 'إيهاب', 'ابراهيم', 'احسان', 'احمد', 'ادريس', 'ادم', 'ادهم', 'اديب', 'اسامة', 'اسحاق', 'اسحق', 'اسعد', 'اسلام', 'اسماعيل', 'اصلان', 'اكرم', 'المنصور', 'امجد', 'امير', 'امين', 'أنس', 'انور', 'انيس', 'اياد', 'اياس', 'ايمن', 'ايوب', 'باسل', 'باسم', 'باهر', 'بدر', 'برهان', 'بسام', 'بشار', 'بشر', 'بشير', 'بكر', 'بلال', 'بليغ', 'بهاء', 'توفيق', 'جابر', 'جاسر', 'جاسم', 'جعفر', 'جلال', 'جمال', 'جمزه', 'جميل', 'جهاد', 'حاتم', 'حازم', 'حافظ', 'حامد', 'حبيب', 'حسام', 'حسان', 'حسن', 'حسني', 'حسين', 'حمدان', 'حمدي', 'حمزة', 'حميد', 'خالد', 'خضر', 'خلف', 'خليفة', 'خليل', 'خميس', 'داوود', 'دياب', 'رأفت', 'رؤوف', 'رائد', 'رائف', 'راجح', 'راجي', 'راشد', 'راضي', 'راغب', 'رافت', 'راكان', 'رامز', 'رامي', 'ربيع', 'رجب', 'رزق', 'رشاد', 'رشيد', 'رضا', 'رضوان', 'رياض', 'ريان', 'زاهر', 'زاهي', 'زايد', 'زكريا', 'زمام', 'زهير', 'زياد', 'زيد', 'زيدان', 'زين', 'سالم', 'سامح', 'سامر', 'سامي', 'سعد', 'سعيد', 'سلام', 'سلطان', 'سلمان', 'سليم', 'سليمان', 'سمعان', 'سميح', 'سنان', 'سند', 'سيف', 'شادي', 'شاكر', 'شريف', 'شهاب', 'شهم', 'شوان', 'صادق', 'صافي', 'صالح', 'صفاء', 'صفوان', 'صقر', 'صلاح', 'صلاح الدين', 'صهيب', 'ضرغام', 'ضياء', 'ضياء الدين', 'طارق', 'طالب', 'طاهر', 'طه', 'عادل', 'عاصم', 'عاطف', 'عبيدة', 'عثمان', 'عدلي', 'عدنان', 'عزت', 'عصام', 'علاء', 'علي', 'عماد', 'عمار', 'عمر', 'عمرو', 'عنان', 'عواد', 'عوض', 'عوف', 'عوني', 'عيد', 'عيسى', 'غازي', 'غسان', 'غيث', 'فؤاد', 'فادي', 'فارس', 'فاروق', 'فاضل', 'فايز', 'فتحي', 'فراس', 'فرح', 'فريد', 'فهد', 'فهمي', 'فوزي', 'فيصل', 'قارس', 'قاسم', 'قيس', 'كامل', 'كرم', 'كريم', 'كمال', 'لؤي', 'لبيب', 'لطفي', 'ليث', 'مأمون', 'مؤمن', 'مؤنس', 'ماجد', 'مازن', 'مالك', 'مامون', 'ماهر', 'مبارك', 'مجد', 'مجدي', 'محسن', 'محمد ', 'محمود', 'محي', 'مختار', 'مدحت', 'مراد', 'مروان', 'مسعد', 'مسعود', 'مصباح', 'مصطفى', 'مصعب', 'معاذ', 'معتز', 'معتصم', 'ممدوح', 'منتصر', 'منصور', 'منير', 'مهاب', 'مهدي', 'مهند', 'موسى', 'نائل', 'ناجي', 'نادر', 'ناصر', 'نبيل', 'نديم', 'نزار', 'نزيه', 'نسيم', 'نشات', 'نصار', 'نصر', 'نضال', 'نعمان', 'نعمة', 'نعيم', 'نقولا', 'هادي', 'هاشم', 'هانى', 'هاني', 'هشام', 'هلال', 'همام', 'هيثم', 'وائل', 'واصف', 'وجدي', 'وجيه', 'وحيد', 'وديع', 'وسام', 'وسيم', 'وصفي', 'وليد', 'وهيب', 'ياسر', 'ياسين', 'يامن', 'يحيى', 'يشار', 'يعقوب', 'يوسف', 'يونس', ]; /** * @see http://muslim-names.us/ */ protected static $firstNameFemale = [ 'آثار', 'آلاء', 'آية', 'أبرار', 'أحلام', 'أروى', 'أريج', 'أسماء', 'أسيل', 'أصاله', 'أفنان', 'ألاء', 'أماني', 'أمل', 'أميرة', 'أنسام', 'أنوار', 'إخلاص', 'إسراء', 'إكرام', 'إنعام', 'إيمان', 'إيناس', 'ابتهاج', 'ابتهال', 'إخلاص', 'أروى', 'أريج', 'أزهار', 'اسراء', 'اسرار', 'اسيل', 'اشراق', 'أفراح', 'إكرام', 'إلهام', 'آمال', 'أمنة', 'أميرة', 'أمينة', 'أنعام', 'أنوار', 'آيات', 'إيمان', 'إيناس', 'آية', 'بتول', 'بثينة', 'بسمة', 'بشائر', 'بشرى', 'تالا', 'تالة', 'تسنيم', 'تغريد', 'تقوى', 'تقى', 'تمارا', 'تهاني', 'ثريا', 'جميلة', 'جنى', 'جهاد', 'حبيبة', 'حسناء', 'حلا', 'حليمة', 'حنان', 'حنين', 'حياة', 'خديجة', 'خلود', 'دارين', 'داليا', 'دانا', 'دانة', 'دانية', 'دعاء', 'دلال', 'دنيا', 'ديانا', 'ديما', 'دينا', 'رؤى', 'راما', 'رانا', 'رانيا', 'راوية', 'راية', 'ربا', 'رباب', 'ربى', 'رجاء', 'رحمة', 'رحمه', 'رزان', 'رشا', 'رغد', 'رغدة', 'رقية', 'رنا', 'رناد', 'رنده', 'رنيم', 'رنين', 'رهف', 'روان', 'رولى', 'رويدة', 'ريان', 'ريتا', 'ريم', 'ريما', 'ريناد', 'ريهام', 'زكية', 'زهرة', 'زين', 'زينا', 'زينات', 'زينب', 'زينة', 'ساجدة', 'سارة', 'سجى', 'سحر', 'سعاد', 'سكينة', 'سلسبيل', 'سلمى', 'سلوى', 'سما', 'سماح', 'سماره', 'سمر', 'سمية', 'سميرة', 'سناء', 'سندس', 'سهام', 'سهر', 'سهى', 'سهير', 'سهيله', 'سوزان', 'سوسن', 'سيرين', 'سيرينا', 'سيلين', 'سيما', 'شذى', 'شروق', 'شريفة', 'شرين', 'شريهان', 'شفاء', 'شهد', 'شيرين', 'شيماء', 'صابرين', 'صبا', 'صباح', 'صبرين', 'صفا', 'صفاء', 'صفية', 'ضحى', 'ضياء', 'عائشة', 'عاليا', 'عالية', 'عبلة', 'عبير', 'عزة', 'عزيزة', 'عفاف', 'علا', 'علياء', 'عهد', 'غادة', 'غدير', 'غرام', 'غزل', 'غيداء', 'فاتن', 'فاديه', 'فاطمة', 'فايزة', 'فتحية', 'فدوى', 'فدى', 'فرح', 'فريال', 'فريدة', 'فوزية', 'فيروز', 'فيفيان', 'قمر', 'لارا', 'لانا', 'لبنا', 'لطيفة', 'لمى', 'لميس', 'لنا', 'لورا', 'لورينا', 'لونا', 'ليان', 'ليدا', 'ليلى', 'ليليان', 'لين', 'لينا', 'لينة', 'ليندا', 'مايا', 'مجدولين', 'مديحة', 'مرام', 'مروة', 'مريام', 'مريم', 'مشيرة', 'معالي', 'ملاك', 'ملك', 'منار', 'منال', 'منى', 'مها', 'مي', 'ميادة', 'مياده', 'ميار', 'ميان', 'ميرا', 'ميرال', 'ميران', 'ميرفت', 'ميس', 'ميساء', 'ميسره', 'ناديا', 'نادية', 'نادين', 'ناديه', 'نانسي', 'نبيله', 'نجاة', 'نجلاء', 'نجوى', 'نداء', 'ندى', 'نرمين', 'نسرين', 'نسيمة', 'نعمت', 'نعمه', 'نهاد', 'نهى', 'نوال', 'نور', 'نورا', 'نوران', 'نيروز', 'نيفين', 'هادلين', 'هالة', 'هانيا', 'هايدي', 'هبة', 'هدايه', 'هدى', 'هديل', 'هلا', 'هنا', 'هناء', 'هنادي', 'هند', 'هيا', 'هيفا', 'هيفاء', 'هيلين', 'وئام', 'وجدان', 'وداد', 'ورود', 'وسام', 'وسيم', 'وعد', 'وفاء', 'ولاء', 'يارا', 'ياسمين', 'يسرى', ]; protected static $lastName = [ 'عبد الرحيم', 'عبد الرحمن', 'عبد الرؤوف', 'عبد الحميد', 'عبد الله', 'عبد الباسط', 'عبد الحليم', 'عبد الجواد', 'عبد الجليل', 'عبد المجيد', 'عبد المطلب', 'عبد المهيمن', 'عبد القادر', 'عبد الفتاح', 'عبد العزيز', 'عبد السلام', 'عبد الرزاق', 'طلال', 'هارون', 'شافع', 'عبد الكريم', 'عبد اللطيف', 'عبد الوهاب', 'عبد الهادي', 'عبد الناصر', 'عبد المعطي', 'نجيب', 'مظهر', 'عزيز', 'عمران', 'فواز', 'غانم', 'مجاهد', 'عزمي', 'زين العابدين', 'كاظم', 'السويلم', 'رجائي', 'مهران', 'رسلان', 'السقا', 'مكي', 'حارث', 'غالب', 'السايس', 'صدام', 'هوساوي', 'السعيد', 'الداوود', 'جبر', 'عز الدين', 'عزام', 'عز العرب', 'الصعيدي', 'جمال الدين', 'السباعي', 'الكفراوي', ]; protected static $titleMale = ['السيد', 'الأستاذ', 'الدكتور', 'المهندس']; protected static $titleFemale = ['السيدة', 'الآنسة', 'الدكتورة', 'المهندسة']; private static $prefix = ['أ.', 'د.', 'أ.د', 'م.']; /** * @example 'أ.' */ public static function prefix() { return static::randomElement(static::$prefix); } /** * @see https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B7%D8%A7%D9%82%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%88%D9%85%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%8A%D8%A9 * * @example 27512310101010 * * @return string */ public static function nationalIdNumber($gender = null) { $randomBirthDateTimestamp = mt_rand(strtotime('1950-Jan-10'), strtotime('2005-Dec-25')); $centuryId = ((int) date('Y', $randomBirthDateTimestamp)) >= 2000 ? 3 : 2; $fullBirthDate = date('ymd', $randomBirthDateTimestamp); $governorateId = Address::governorateId(); $birthRegistrationSequence = mt_rand(1, 500); if ($gender === static::GENDER_MALE) { $birthRegistrationSequence = $birthRegistrationSequence | 1; // Convert to the nearest odd number } elseif ($gender === static::GENDER_FEMALE) { $birthRegistrationSequence = $birthRegistrationSequence & ~1; // Convert to the nearest even number } $birthRegistrationSequence = str_pad((string) $birthRegistrationSequence, 4, '0', STR_PAD_LEFT); $randomCheckDigit = mt_rand(1, 9); return $centuryId . $fullBirthDate . $governorateId . $birthRegistrationSequence . $randomCheckDigit; } } PK A�)[��ad d + faker/src/Faker/Provider/id_ID/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\id_ID; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { /** * @var array some email domains */ protected static $freeEmailDomain = [ 'gmail.com', 'yahoo.com', 'gmail.co.id', 'yahoo.co.id', ]; /** * General tld and local tld * * @see http://idwebhost.com/ * @see http://domain.id/ */ protected static $tld = [ 'com', 'net', 'org', 'asia', 'tv', 'biz', 'info', 'in', 'name', 'co', 'ac.id', 'sch.id', 'go.id', 'mil.id', 'co.id', 'or.id', 'web.id', 'my.id', 'biz.id', 'desa.id', 'id', ]; } PK A�)[^�vqi i . faker/src/Faker/Provider/id_ID/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\id_ID; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ // regional numbers '02# #### ###', '02## #### ###', '03## #### ###', '04## #### ###', '05## #### ###', '06## #### ###', '07## #### ###', '09## #### ###', '02# #### ####', '02## #### ####', '03## #### ####', '04## #### ####', '05## #### ####', '06## #### ####', '07## #### ####', '09## #### ####', // mobile numbers '08## ### ###', // 0811 XXX XXX, 10 digits, very old '08## #### ###', // 0811 XXXX XXX, 11 digits '08## #### ####', // 0811 XXXX XXXX, 12 digits // international numbers '(+62) 8## ### ###', '(+62) 2# #### ###', '(+62) 2## #### ###', '(+62) 3## #### ###', '(+62) 4## #### ###', '(+62) 5## #### ###', '(+62) 6## #### ###', '(+62) 7## #### ###', '(+62) 8## #### ###', '(+62) 9## #### ###', '(+62) 2# #### ####', '(+62) 2## #### ####', '(+62) 3## #### ####', '(+62) 4## #### ####', '(+62) 5## #### ####', '(+62) 6## #### ####', '(+62) 7## #### ####', '(+62) 8## #### ####', '(+62) 9## #### ####', ]; } PK A�)[uĕ�h6 h6 * faker/src/Faker/Provider/id_ID/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\id_ID; class Address extends \Faker\Provider\Address { /** * @see http://bandung.go.id/images/download/daftarruasjalan.htm * @see https://id.wikipedia.org/wiki/Kategori:Jalan_di_Jakarta */ protected static $street = [ 'Abang', 'Abdul', 'Abdul Muis', 'Abdul Rahmat', 'Abdul. Muis', 'Abdullah', 'Aceh', 'Achmad', 'Achmad Yani', 'Acordion', 'Adisucipto', 'Adisumarmo', 'Agus Salim', 'Ahmad Dahlan', 'Antapani Lama', 'Arifin', 'Asia Afrika', 'Astana Anyar', 'B.Agam 1', 'B.Agam Dlm', 'BKR', 'Baabur Royan', 'Baan', 'Babadak', 'Babadan', 'Babah', 'Babakan', 'Bacang', 'Badak', 'Bagas Pati', 'Bagis Utama', 'Bagonwoto ', 'Bah Jaya', 'Baha', 'Bahagia', 'Bahagia ', 'Baiduri', 'Baik', 'Baing', 'Baja', 'Baja Raya', 'Bak Air', 'Bak Mandi', 'Bakaru', 'Bakau', 'Bakau Griya Utama', 'Bakhita', 'Bakin', 'Bakit ', 'Bakti', 'Baladewa', 'Balikpapan', 'Bambon', 'Bambu', 'Banal', 'Banceng Pondok', 'Banda', 'Bank Dagang Negara', 'Bappenas', 'Bara', 'Bara Tambar', 'Baranang', 'Baranang Siang', 'Baranang Siang Indah', 'Baranangsiang', 'Barasak', 'Barat', 'Basket', 'Basmol Raya', 'Basoka', 'Basoka Raya', 'Bass', 'Basudewo', 'Basuki', 'Basuki Rahmat ', 'Bata Putih', 'Batako', 'Baung', 'Bawal', 'Baya Kali Bungur', 'Bayam', 'Bayan', 'Bazuka Raya', 'Bhayangkara', 'Camar', 'Casablanca', 'Cemara', 'Cihampelas', 'Cikapayang', 'Cikutra Barat', 'Cikutra Timur', 'Ciumbuleuit', 'Ciwastra', 'Cokroaminoto', 'Cut Nyak Dien', 'Daan', 'Dago', 'Dahlia', 'Dewi Sartika', 'Dipatiukur', 'Dipenogoro', 'Diponegoro', 'Dr. Junjunan', 'Eka', 'Ekonomi', 'Elang', 'Fajar', 'Flora', 'Flores', 'Gading', 'Gajah', 'Gajah Mada', 'Gambang', 'Gardujati', 'Gatot Subroto', 'Gedebage Selatan', 'Gegerkalong Hilir', 'Gotong Royong', 'Gremet', 'HOS. Cjokroaminoto (Pasirkaliki)', 'Haji', 'Halim', 'Hang', 'Hasanuddin', 'Hayam Wuruk', 'Honggowongso', 'Ikan', 'Imam', 'Imam Bonjol', 'Industri', 'Ir. H. Juanda', 'Jagakarsa', 'Jakarta', 'Jaksa', 'Jambu', 'Jamika', 'Jayawijaya', 'Jend. A. Yani', 'Jend. Sudirman', 'Juanda', 'K.H. Maskur', 'K.H. Wahid Hasyim (Kopo)', 'Kali', 'Kalimalang', 'Kalimantan', 'Karel S. Tubun', 'Kartini', 'Katamso', 'Kebangkitan Nasional', 'Kebonjati', 'Ketandan', 'Ki Hajar Dewantara', 'Kiaracondong', 'Krakatau', 'Kusmanto', 'Kyai Gede', 'Kyai Mojo', 'Labu', 'Lada', 'Laksamana', 'Laswi', 'Lembong', 'Lumban Tobing', 'M.T. Haryono', 'Madiun', 'Madrasah', 'Mahakam', 'Merdeka', 'Moch. Ramdan', 'Moch. Toha', 'Moch. Yamin', 'Monginsidi', 'Mulyadi', 'Muwardi', 'Nakula', 'Nanas', 'Nangka', 'Orang', 'Otista', 'Otto', 'PHH. Mustofa', 'Pacuan Kuda', 'Padang', 'Padma', 'Pahlawan', 'Panjaitan', 'Pasir Koja', 'Pasirkoja', 'Pasteur', 'Pattimura', 'Pelajar Pejuang 45', 'Perintis Kemerdekaan', 'Peta', 'Pintu Besar Selatan', 'Qrisdoren', 'R.E. Martadinata', 'R.M. Said', 'Raden', 'Raden Saleh', 'Radio', 'Rajawali', 'Rajawali Barat', 'Rajawali Timur', 'Rajiman', 'Raya Setiabudhi', 'Raya Ujungberung', 'Reksoninten', 'Ronggowarsito', 'Rumah Sakit', 'S. Parman', 'Sadang Serang', 'Salak', 'Salam', 'Salatiga', 'Sam Ratulangi', 'Samanhudi', 'Sampangan', 'Sentot Alibasa', 'Setia Budi', 'Setiabudhi', 'Siliwangi', 'Soekarno Hatta', 'Sudiarto', 'Sudirman', 'Sugiono', 'Sugiyopranoto', 'Suharso', 'Sukabumi', 'Sukajadi', 'Sumpah Pemuda', 'Sunaryo', 'Suniaraja', 'Supomo', 'Supono', 'Suprapto', 'Surapati', 'Suryo', 'Suryo Pranoto', 'Sutami', 'Sutan Syahrir', 'Sutarjo', 'Sutarto', 'Sutoyo', 'Taman', 'Tambak', 'Tambun', 'Tangkuban Perahu', 'Tentara Pelajar', 'Ters. Buah Batu', 'Ters. Jakarta', 'Ters. Kiaracondong', 'Ters. Pasir Koja', 'Teuku Umar', 'Thamrin', 'Tubagus Ismail', 'Ujung', 'Uluwatu', 'Umalas', 'Untung Suropati', 'Urip Sumoharjo', 'Veteran', 'Villa', 'W.R. Supratman', 'Wahid', 'Wahid Hasyim', 'Wahidin', 'Wahidin Sudirohusodo', 'Warga', 'Wora Wari', 'Yap Tjwan Bing', 'Yoga', 'Yogyakarta', 'Yohanes', 'Yos', 'Yos Sudarso', 'Yosodipuro', 'Zamrud', ]; protected static $streetPrefix = [ 'Ds.', 'Dk.', 'Gg.', 'Jln.', 'Jr.', 'Kpg.', 'Ki.', 'Psr.', ]; /** * @see http://kodepos.nomor.net/_kodepos.php?_i=provinsi-kodepos */ protected static $state = [ 'Aceh', 'Sumatera Utara', 'Sumatera Barat', 'Jambi', 'Kepulauan Bangka Belitung', 'Riau', 'Kepulauan Riau', 'Bengkulu', 'Sumatera Selatan', 'Lampung', 'Banten', 'DKI Jakarta', 'Jawa Barat', 'Jawa Tengah', 'Jawa Timur', 'Nusa Tenggara Timur', 'DI Yogyakarta', 'Bali', 'Nusa Tenggara Barat', 'Kalimantan Barat', 'Kalimantan Tengah', 'Kalimantan Selatan', 'Kalimantan Timur', 'Kalimantan Utara', 'Sulawesi Selatan', 'Sulawesi Utara', 'Gorontalo', 'Sulawesi Tengah', 'Sulawesi Barat', 'Sulawesi Tenggara', 'Maluku', 'Maluku Utara', 'Papua Barat', 'Papua', ]; /** * Abbreviated State Names. * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/Provinces_of_Indonesia#Table_of_provinces * * @var array */ protected static $stateAbbr = [ 'Aceh', 'Sumut', 'Sumbar', 'Jambi', 'Babel', 'Riau', 'Kepri', 'Bengkulu', 'Sumsel', 'Lampung', 'Banten', 'DKI', 'Jabar', 'Jateng', 'Jatim', 'NTT', 'DIY', 'Bali', 'NTB', 'Kalbar', 'Kalteng', 'Kalsel', 'Kaltim', 'Kaltara', 'Sulsel', 'Sulut', 'Gorontalo', 'Sulteng', 'Sulbar', 'Sultra', 'Maluku', 'Malut', 'Pabar', 'Papua', ]; /** * @see http://id.wikipedia.org/wiki/Daftar_negara-negara_di_dunia */ protected static $country = [ 'Afganistan', 'Afrika Selatan', 'Albania', 'Aljazair', 'Amerika Serikat', 'Andorra', 'Angola', 'Anguilla', // http://id.wikipedia.org/wiki/Antartika 'Antartika', 'Antigua dan Barbuda', // http://id.wikipedia.org/wiki/Antillen_Belanda 'Antillen Belanda', 'Arab Saudi', 'Argentina', 'Armenia', 'Aruba', 'Australia', 'Austria', 'Azerbaijan', 'Bahama', 'Bahrain', 'Bangladesh', 'Barbados', 'Belanda', 'Belarus', 'Belgia', 'Belize', 'Benin', 'Bermuda', 'Bhutan', 'Bolivia', // http://id.wikipedia.org/wiki/Bosnia_dan_Herzegovina 'Bosnia dan Herzegovina', 'Botswana', 'Brasil', 'Brunei Darussalam', 'Bulgaria', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Chili', 'Cina', 'Kepulauan Cocos (Keeling)', 'Denmark', 'Djibouti', // http://id.wikipedia.org/wiki/Dominica 'Dominika', 'Ekuador', 'El Salvador', 'Eritrea', 'Estonia', 'Ethiopia', 'Federasi Rusia', 'Fiji', 'Filipina', 'Finlandia', 'Gabon', 'Gambia', 'Georgia', // http://id.wikipedia.org/wiki/South_Georgia_and_the_South_Sandwich_Islands 'Georgia Selatan dan Kepulauan Sandwich Selatan', 'Ghana', 'Gibraltar', 'Greenland', 'Grenada', 'Guadeloupe', 'Guam', 'Guatemala', 'Guernsey', 'Guinea', 'Guinea Ekuatorial', 'Guinea-Bissau', 'Guyana', 'Guyana Prancis', 'Haiti', 'Honduras', 'Hong Kong', 'Hongaria', 'India', 'Indonesia', 'Inggris Raya', 'Irak', 'Iran', 'Irlandia', 'Islandia', 'Israel', 'Italia', 'Jamaika', 'Jepang', 'Jerman', 'Jersey', 'Jordan', 'Kaledonia baru', 'Kamboja', 'Kamerun', 'Kanada', 'Kazakhstan', 'Kenya', 'Kepulauan Cayman', 'Kepulauan Cook', 'Kepulauan Falkland (Malvinas)', 'Kepulauan Faroe', 'Kepulauan Mariana Utara', 'Kepulauan Marshall', 'Kepulauan Pitcairn', 'Kepulauan Solomon', // http://id.wikipedia.org/wiki/United_States_Minor_Outlying_Islands 'Kepulauan Terluar Kecil Amerika Serikat', 'Kepulauan Turks dan Caicos', // http://id.wikipedia.org/wiki/United_States_Virgin_Islands 'Kepulauan Virgin Amerika Serikat', 'Kepulauan Virgin Inggris', 'Kiribati', 'Kolombia', 'Komoro', 'Kongo', 'Korea', 'Korea Utara', 'Kosta Rika', 'Kroasia', // http://id.wikipedia.org/wiki/Cuba 'Kuba', 'Kuwait', 'Latvia', 'Lebanon', 'Lesotho', 'Liberia', 'Libya', 'Liechtenstein', 'Lithuania', 'Luxembourg', 'Madagaskar', 'Makau', 'Makedonia', 'Maladewa', 'Malawi', 'Malaysia', 'Mali', 'Malta', 'Maroko', // http://id.wikipedia.org/wiki/Martinique 'Martinik', 'Mauritania', 'Mauritius', 'Mayotte', 'Meksiko', 'Mesir', 'Mikronesia', 'Moldova', 'Monako', 'Mongolia', 'Montenegro', 'Montserrat', 'Mozambik', 'Myanmar', 'Namibia', 'Nauru', 'Nepal', 'Niger', 'Nigeria', 'Nikaragua', 'Niue', 'Norwegia', 'Oman', 'Pakistan', 'Palau', 'Panama', // http://id.wikipedia.org/wiki/Cote_d%27Ivoire 'Pantai Gading', 'Papua Nugini', 'Paraguay', 'Peru', 'Polandia', 'Polinesia Prancis', 'Portugal', 'Prancis', 'Puerto Rico', // http://ms.wikipedia.org/wiki/Pulau_Bouvet 'Pulau Bouvet', // http://id.wikipedia.org/wiki/Pulau_Heard_dan_Kepulauan_McDonald 'Pulau Heard dan Kepulauan McDonald', // http://id.wikipedia.org/wiki/Isle_of_Man 'Pulau Man', 'Pulau Natal', 'Pulau Norfolk', 'Qatar', 'Republik Afrika Tengah', 'Republik Ceko', // http://id.wikipedia.org/wiki/Chad 'Republik Chad', 'Republik Demokratik Rakyat Laos', 'Republik Dominika', 'Republik Kirgizstan', // http://id.wikipedia.org/wiki/Reunion 'Réunion', 'Rumania', 'Rwanda', 'Sahara Barat', 'Saint Barthelemy', 'Saint Helena', 'Saint Kitts dan Nevis', 'Saint Lucia', 'Saint Martin', 'Saint Pierre dan Miquelon', 'Saint Vincent dan Grenadines', 'Samoa', 'Samoa Amerika', 'San Marino', 'Sao Tome dan Principe', 'Selandia baru', 'Senegal', 'Serbia', 'Seychelles', 'Sierra Leone', 'Singapura', 'Siprus', 'Slovakia (Republik Slovak)', 'Slovenia', 'Somalia', 'Spanyol', 'Sri Lanka', 'Sudan', 'Suriah', 'Suriname', 'Svalbard & Jan Mayen Islands', 'Swaziland', 'Swedia', 'Swiss', 'Taiwan', 'Tajikistan', // http://id.wikipedia.org/wiki/Cape_Verde 'Tanjung Verde', 'Tanzania', 'Thailand', 'Timor-Leste', 'Togo', 'Tokelau', 'Tonga', 'Trinidad dan Tobago', 'Tunisia', 'Turki', 'Turkmenistan', 'Tuvalu', 'Uganda', 'Ukraina', 'Uni Emirat Arab', 'Uruguay', 'Uzbekistan', 'Vanuatu', // http://id.wikipedia.org/wiki/Holy_See 'Vatikan', 'Venezuela', 'Vietnam', 'Wallis dan Futuna', 'Wilayah Palestina', // http://id.wikipedia.org/wiki/United_States_Virgin_Islands 'Wilayah Samudra Hindia Britania', 'Wilayah Selatan Perancis', 'Yaman', 'Yunani', 'Zambia', 'Zimbabwe', ]; /** * @see http://id.wikipedia.org/wiki/Daftar_kabupaten_dan_kota_Indonesia#Daftar_kota */ protected static $cityNames = [ 'Administrasi Jakarta Barat', 'Administrasi Jakarta Pusat', 'Administrasi Jakarta Selatan', 'Administrasi Jakarta Timur', 'Administrasi Jakarta Utara', 'Ambon', 'Balikpapan', 'Banda Aceh', 'Bandar Lampung', 'Bandung', 'Banjar', 'Banjarbaru', 'Banjarmasin', 'Batam', 'Batu', 'Bau-Bau', 'Bekasi', 'Bengkulu', 'Bima', 'Binjai', 'Bitung', 'Blitar', 'Bogor', 'Bontang', 'Bukittinggi', 'Cilegon', 'Cimahi', 'Cirebon', 'Denpasar', 'Depok', 'Dumai', 'Gorontalo', 'Gunungsitoli', 'Jambi', 'Jayapura', 'Kediri', 'Kendari', 'Kotamobagu', 'Kupang', 'Langsa', 'Lhokseumawe', 'Lubuklinggau', 'Madiun', 'Magelang', 'Makassar', 'Malang', 'Manado', 'Mataram', 'Medan', 'Metro', 'Mojokerto', 'Padang', 'Padangpanjang', 'Padangsidempuan', 'Pagar Alam', 'Palangka Raya', 'Palembang', 'Palopo', 'Palu', 'Pangkal Pinang', 'Parepare', 'Pariaman', 'Pasuruan', 'Payakumbuh', 'Pekalongan', 'Pekanbaru', 'Pematangsiantar', 'Pontianak', 'Prabumulih', 'Probolinggo', 'Sabang', 'Salatiga', 'Samarinda', 'Sawahlunto', 'Semarang', 'Serang', 'Sibolga', 'Singkawang', 'Solok', 'Sorong', 'Subulussalam', 'Sukabumi', 'Sungai Penuh', 'Surabaya', 'Surakarta', 'Tangerang', 'Tangerang Selatan', 'Tanjung Pinang', 'Tanjungbalai', 'Tarakan', 'Tasikmalaya', 'Tebing Tinggi', 'Tegal', 'Ternate', 'Tidore Kepulauan', 'Tomohon', 'Tual', 'Yogyakarta', ]; protected static $cityFormats = [ '{{cityName}}', ]; protected static $streetNameFormats = [ '{{street}}', ]; protected static $streetAddressFormats = [ '{{streetPrefix}} {{street}} No. {{buildingNumber}}', ]; protected static $addressFormats = [ '{{streetAddress}}, {{city}} {{postcode}}, {{stateAbbr}}', ]; protected static $postcode = ['%####']; /** * @example 'Kalimantan Tengah' */ public static function state() { return static::randomElement(static::$state); } /** * @example 'Banten' */ public static function stateAbbr() { return static::randomElement(static::$stateAbbr); } public static function streetPrefix() { return static::randomElement(static::$streetPrefix); } public static function cityName() { return static::randomElement(static::$cityNames); } public function city() { $format = static::randomElement(static::$cityFormats); return $this->generator->parse($format); } public static function street() { return static::randomElement(static::$street); } public static function buildingNumber() { return (string) self::numberBetween(1, 999); } } PK A�)[t��1� � * faker/src/Faker/Provider/id_ID/Company.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\id_ID; class Company extends \Faker\Provider\Company { protected static $formats = [ '{{companyPrefix}} {{lastName}}', '{{companyPrefix}} {{lastName}} {{lastName}}', '{{companyPrefix}} {{lastName}} {{companySuffix}}', '{{companyPrefix}} {{lastName}} {{lastName}} {{companySuffix}}', ]; /** * @see http://id.wikipedia.org/wiki/Jenis_badan_usaha */ protected static $companyPrefix = ['PT', 'Fa', 'CV', 'UD', 'PJ', 'PD', 'Perum', 'Yayasan']; /** * @see https://www.amesbostonhotel.com/macam-macam-profesi-pekerjaan/ * @see https://dukcapil.kedirikab.go.id/artikel/Jenis-Pekerjaan_ID10.html */ protected static $jobTitleFormat = [ 'Akuntan', 'Apoteker', 'Arsitek', 'Atlet', 'Belum / Tidak Bekerja', 'Biarawati', 'Bidan', 'Buruh Harian Lepas', 'Buruh Nelayan / Perikanan', 'Buruh Peternakan', 'Buruh Tani / Perkebunan', 'Desainer', 'Dokter', 'Dosen', 'Guru', 'Hakim', 'Imam Masjid', 'Industri', 'Jaksa', 'Juru Masak', 'Karyawan BUMD', 'Karyawan BUMN', 'Karyawan Honorer', 'Karyawan Swasta', 'Kepala Desa', 'Kepolisian RI (POLRI)', 'Kondektur', 'Konstruksi', 'Konsultan', 'Masinis', 'Mekanik', 'Mengurus Rumah Tangga', 'Montir', 'Nahkoda', 'Nelayan / Perikanan', 'Notaris', 'Paraji', 'Pastor', 'Pedagang', 'Pegawai Negeri Sipil (PNS)', 'Pelajar / Mahasiswa', 'Pelaut', 'Pemandu Wisata', 'Pembantu Rumah Tangga', 'Penambang', 'Penata Busana', 'Penata Rambut', 'Penata Rias', 'Pendeta', 'Peneliti', 'Penerjemah', 'Pengacara', 'Pensiunan', 'Penulis', 'Penyelam', 'Penyiar Radio', 'Penyiar Televisi', 'Perancang Busana', 'Perangkat Desa', 'Perawat', 'Perdagangan', 'Petani / Pekebun', 'Peternak', 'Pialang', 'Pilot', 'Pramugari', 'Pramusaji', 'Presiden', 'Programmer', 'Promotor Acara', 'Psikiater / Psikolog', 'Satpam', 'Seniman', 'Sopir', 'Tabib', 'Tentara Nasional Indonesia (TNI)', 'Transportasi', 'Tukang Batu', 'Tukang Cukur', 'Tukang Gigi', 'Tukang Jahit', 'Tukang Kayu', 'Tukang Las / Pandai Besi', 'Tukang Listrik', 'Tukang Sol Sepatu', 'Ustaz / Mubaligh', 'Wakil Presiden', 'Wartawan', 'Wiraswasta', ]; /** * @see http://id.wikipedia.org/wiki/Jenis_badan_usaha */ protected static $companySuffix = ['(Persero) Tbk', 'Tbk']; /** * Get company prefix * * @return string company prefix */ public static function companyPrefix() { return static::randomElement(static::$companyPrefix); } /** * Get company suffix * * @return string company suffix */ public static function companySuffix() { return static::randomElement(static::$companySuffix); } } PK A�)[�z�� ( faker/src/Faker/Provider/id_ID/Color.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\id_ID; class Color extends \Faker\Provider\Color { /** * @see https://id.wikipedia.org/wiki/Warna * @see https://id.wikipedia.org/wiki/Kategori:Warna * @see https://id.wikipedia.org/wiki/Warna_tersier */ protected static $safeColorNames = ['abu-abu', 'biru', 'biru dongker', 'biru laut', 'cokelat', 'emas', 'hijau', 'hitam', 'jingga', 'krem', 'kuning', 'magenta', 'mawar', 'merah', 'merah jambu', 'merah marun', 'nila', 'perak', 'putih', 'sepia', 'teal', 'toska', 'ungu', 'violet', 'zaitun', ]; /** * @see https://id.wikipedia.org/wiki/Daftar_warna */ protected static $allColorNames = [ 'Abu-Abu', 'Abu-Abu Tua', 'Abu-Abu Muda', 'Abu-Abu Kecokelatan', 'Almond', 'Biru', 'Biru Baja', 'Biru Dongker', 'Biru Keabu-abuan', 'Biru Kehijauan', 'Biru Keunguan', 'Biru Laut', 'Biru Laut Gelap', 'Biru Laut Terang', 'Biru Langit', 'Biru Langit Muda', 'Biru Langit Tua', 'Biru Malam', 'Biru Muda', 'Biru Nilam', 'Biru Pucat', 'Biru Terang', 'Biru Tua', 'Chiffon', 'Cokelat', 'Cokelat Gandum', 'Cokelat Keemasan', 'Cokelat Kekuningan', 'Cokelat Kemerahan', 'Cokelat Tua', 'Delima', 'Emas', 'Hijau Abu-Abu', 'Hijau Botol', 'Hijau Cerah', 'Hijah Gelap', 'Hijau Hutan', 'Hijau Kebiruan', 'Hijau Kekuningan', 'Hijau Laut', 'Hijau Laut Gelap', 'Hijau Laut Terang', 'Hijau Lemon', 'Hijau Lumut', 'Hijau Muda', 'Hijau Muda Kekuningan', 'Hijau Neon', 'Hijau Pucat', 'Hijau Rumput', 'Hijau Tua', 'Hijau Zamrud', 'Hitam', 'Hitam Arang', 'Hitam Pekat', 'Jingga', 'Jingga Labu', 'Jingga Muda', 'Jingga Tua', 'Khaki', 'Khaki Tua', 'Koral', 'Koral Terang', 'Krem', 'Krimson', 'Kuning', 'Kuning Aprikot', 'Kuning Gelap', 'Kuning Jingga', 'Kuning Kehijauan', 'Kuning Kehijauan Pucat', 'Kuning Kecokelatan Tua', 'Kuning Lemon', 'Kuning Muda', 'Kuning Neon', 'Kuning Pucat', 'Kuning Terang', 'Kuning Sawo', 'Lavender', 'Lemon', 'Lemon Chiffon', 'Magenta', 'Magenta Gelap', 'Mawar', 'Merah', 'Merah Bata', 'Merah Indian', 'Merah Kekuning-Kuningan', 'Merah Keungu-Unguan', 'Merah Muda', 'Merah Muda Dakam', 'Merah Muda Kekuningan', 'Merah Muda Keunguan', 'Merah Muda Keunguan Pudar', 'Merah Muda Panas', 'Merah Muda Terang', 'Merah Oranye', 'Merah Tomat', 'Merah Tua', 'Merah Tua Terang', 'Moka', 'Nila', 'Oranye', 'Oranye Pepaya', 'Pastel', 'Peach', 'Pelangi', 'Perak', 'Plum', 'Putih', 'Putih Gading', 'Putih Gandum', 'Putih Salju', 'Putih Terang', 'Rambut Jagung', 'Salmon', 'Salmon Gelap', 'Salmon Terang', 'Sawo', 'Sawo Matang', 'Tembaga', 'Tomat', 'Ungu', 'Ungu Gelap', 'Ungu Kebiruan', 'Ungu Kecokelatan', 'Ungu Lembayung', 'Ungu Lembayung Muda', 'Ungu Muda', 'Ungu Terong', 'Zaitun', 'Zaitun Hijau Gelap', ]; } PK A�)[v�l�tK tK ) faker/src/Faker/Provider/id_ID/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\id_ID; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $lastNameFormat = [ '{{lastNameMale}}', '{{lastNameFemale}}', ]; protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{lastNameMale}} {{suffix}}', '{{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastNameMale}}', '{{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastNameMale}} {{suffix}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}} {{suffix}}', '{{firstNameFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}}', '{{firstNameFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastNameFemale}} {{suffix}}', ]; /** * @see http://www.nama.web.id/search.php?gender=male&origin=Indonesia+-+Jawa&letter=&submit=Search */ protected static $firstNameMale = [ 'Abyasa', 'Ade', 'Adhiarja', 'Adiarja', 'Adika', 'Adikara', 'Adinata', 'Aditya', 'Agus', 'Ajiman', 'Ajimat', 'Ajimin', 'Ajiono', 'Akarsana', 'Alambana', 'Among', 'Anggabaya', 'Anom', 'Argono', 'Aris', 'Arta', 'Artanto', 'Artawan', 'Arsipatra', 'Asirwada', 'Asirwanda', 'Aslijan', 'Asmadi', 'Asman', 'Asmianto', 'Asmuni', 'Aswani', 'Atma', 'Atmaja', 'Bagas', 'Bagiya', 'Bagus', 'Bagya', 'Bahuraksa', 'Bahuwarna', 'Bahuwirya', 'Bajragin', 'Bakda', 'Bakiadi', 'Bakianto', 'Bakidin', 'Bakijan', 'Bakiman', 'Bakiono', 'Bakti', 'Baktiadi', 'Baktianto', 'Baktiono', 'Bala', 'Balamantri', 'Balangga', 'Balapati', 'Balidin', 'Balijan', 'Bambang', 'Banara', 'Banawa', 'Banawi', 'Bancar', 'Budi', 'Cagak', 'Cager', 'Cahyadi', 'Cahyanto', 'Cahya', 'Cahyo', 'Cahyono', 'Caket', 'Cakrabirawa', 'Cakrabuana', 'Cakrajiya', 'Cakrawala', 'Cakrawangsa', 'Candra', 'Chandra', 'Candrakanta', 'Capa', 'Caraka', 'Carub', 'Catur', 'Caturangga', 'Cawisadi', 'Cawisono', 'Cawuk', 'Cayadi', 'Cecep', 'Cemani', 'Cemeti', 'Cemplunk', 'Cengkal', 'Cengkir', 'Dacin', 'Dadap', 'Dadi', 'Dagel', 'Daliman', 'Dalimin', 'Daliono', 'Damar', 'Damu', 'Danang', 'Daniswara', 'Danu', 'Danuja', 'Dariati', 'Darijan', 'Darimin', 'Darmaji', 'Darman', 'Darmana', 'Darmanto', 'Darsirah', 'Dartono', 'Daru', 'Daruna', 'Daryani', 'Dasa', 'Digdaya', 'Dimas', 'Dimaz', 'Dipa', 'Dirja', 'Drajat', 'Dwi', 'Dono', 'Dodo', 'Edi', 'Eka', 'Elon', 'Eluh', 'Eman', 'Emas', 'Embuh', 'Emong', 'Empluk', 'Endra', 'Enteng', 'Estiawan', 'Estiono', 'Eko', 'Edi', 'Edison', 'Edward', 'Elvin', 'Erik', 'Emil', 'Ega', 'Emin', 'Eja', 'Gada', 'Gadang', 'Gaduh', 'Gaiman', 'Galak', 'Galang', 'Galar', 'Galih', 'Galiono', 'Galuh', 'Galur', 'Gaman', 'Gamani', 'Gamanto', 'Gambira', 'Gamblang', 'Ganda', 'Gandewa', 'Gandi', 'Gandi', 'Ganep', 'Gangsa', 'Gangsar', 'Ganjaran', 'Gantar', 'Gara', 'Garan', 'Garang', 'Garda', 'Gatot', 'Gatra', 'Gilang', 'Galih', 'Ghani', 'Gading', 'Hairyanto', 'Hardana', 'Hardi', 'Harimurti', 'Harja', 'Harjasa', 'Harjaya', 'Harjo', 'Harsana', 'Harsanto', 'Harsaya', 'Hartaka', 'Hartana', 'Harto', 'Hasta', 'Heru', 'Himawan', 'Hadi', 'Halim', 'Hasim', 'Hasan', 'Hendra', 'Hendri', 'Heryanto', 'Hamzah', 'Hari', 'Imam', 'Indra', 'Irwan', 'Irsad', 'Ikhsan', 'Irfan', 'Ian', 'Ibrahim', 'Ibrani', 'Ismail', 'Irnanto', 'Ilyas', 'Ibun', 'Ivan', 'Ikin', 'Ihsan', 'Jabal', 'Jaeman', 'Jaga', 'Jagapati', 'Jagaraga', 'Jail', 'Jaiman', 'Jaka', 'Jarwa', 'Jarwadi', 'Jarwi', 'Jasmani', 'Jaswadi', 'Jati', 'Jatmiko', 'Jaya', 'Jayadi', 'Jayeng', 'Jinawi', 'Jindra', 'Joko', 'Jumadi', 'Jumari', 'Jamal', 'Jamil', 'Jais', 'Jefri', 'Johan', 'Jono', 'Kacung', 'Kajen', 'Kambali', 'Kamidin', 'Kariman', 'Karja', 'Karma', 'Karman', 'Karna', 'Karsa', 'Karsana', 'Karta', 'Kasiran', 'Kasusra', 'Kawaca', 'Kawaya', 'Kayun', 'Kemba', 'Kenari', 'Kenes', 'Kuncara', 'Kunthara', 'Kusuma', 'Kadir', 'Kala', 'Kalim', 'Kurnia', 'Kanda', 'Kardi', 'Karya', 'Kasim', 'Kairav', 'Kenzie', 'Kemal', 'Kamal', 'Koko', 'Labuh', 'Laksana', 'Lamar', 'Lanang', 'Langgeng', 'Lanjar', 'Lantar', 'Lega', 'Legawa', 'Lembah', 'Liman', 'Limar', 'Luhung', 'Lukita', 'Luluh', 'Lulut', 'Lurhur', 'Luwar', 'Luwes', 'Latif', 'Lasmanto', 'Lukman', 'Luthfi', 'Leo', 'Luis', 'Lutfan', 'Lasmono', 'Laswi', 'Mahesa', 'Makara', 'Makuta', 'Manah', 'Maras', 'Margana', 'Mariadi', 'Marsudi', 'Martaka', 'Martana', 'Martani', 'Marwata', 'Maryadi', 'Maryanto', 'Mitra', 'Mujur', 'Mulya', 'Mulyanto', 'Mulyono', 'Mumpuni', 'Muni', 'Mursita', 'Murti', 'Mustika', 'Maman', 'Mahmud', 'Mahdi', 'Mahfud', 'Malik', 'Muhammad', 'Mustofa', 'Marsito', 'Mursinin', 'Nalar', 'Naradi', 'Nardi', 'Niyaga', 'Nrima', 'Nugraha', 'Nyana', 'Narji', 'Nasab', 'Nasrullah', 'Nasim', 'Najib', 'Najam', 'Nyoman', 'Olga', 'Ozy', 'Omar', 'Opan', 'Oskar', 'Oman', 'Okto', 'Okta', 'Opung', 'Paiman', 'Panca', 'Pangeran', 'Pangestu', 'Pardi', 'Parman', 'Perkasa', 'Praba', 'Prabu', 'Prabawa', 'Prabowo', 'Prakosa', 'Pranata', 'Pranawa', 'Prasetya', 'Prasetyo', 'Prayitna', 'Prayoga', 'Prayogo', 'Purwadi', 'Purwa', 'Purwanto', 'Panji', 'Pandu', 'Paiman', 'Prima', 'Putu', 'Raden', 'Raditya', 'Raharja', 'Rama', 'Rangga', 'Reksa', 'Respati', 'Rusman', 'Rosman', 'Rahmat', 'Rahman', 'Rendy', 'Reza', 'Rizki', 'Ridwan', 'Rudi', 'Raden', 'Radit', 'Radika', 'Rafi', 'Rafid', 'Raihan', 'Salman', 'Saadat', 'Saiful', 'Surya', 'Slamet', 'Samsul', 'Soleh', 'Simon', 'Sabar', 'Sabri', 'Sidiq', 'Satya', 'Setya', 'Saka', 'Sakti', 'Taswir', 'Tedi', 'Teddy', 'Taufan', 'Taufik', 'Tomi', 'Tasnim', 'Teguh', 'Tasdik', 'Timbul', 'Tirta', 'Tirtayasa', 'Tri', 'Tugiman', 'Umar', 'Usman', 'Uda', 'Umay', 'Unggul', 'Utama', 'Umaya', 'Upik', 'Viktor', 'Vino', 'Vinsen', 'Vero', 'Vega', 'Viman', 'Virman', 'Wahyu', 'Wira', 'Wisnu', 'Wadi', 'Wardi', 'Warji', 'Waluyo', 'Wakiman', 'Wage', 'Wardaya', 'Warsa', 'Warsita', 'Warta', 'Wasis', 'Wawan', 'Xanana', 'Yahya', 'Yusuf', 'Yosef', 'Yono', 'Yoga', ]; /** * @see http://namafb.com/2010/08/12/top-1000-nama-populer-indonesia/ */ protected static $firstNameFemale = [ 'Ade', 'Agnes', 'Ajeng', 'Amalia', 'Anita', 'Ayu', 'Aisyah', 'Ana', 'Ami', 'Ani', 'Azalea', 'Aurora', 'Alika', 'Anastasia', 'Amelia', 'Almira', 'Bella', 'Betania', 'Belinda', 'Citra', 'Cindy', 'Chelsea', 'Clara', 'Cornelia', 'Cinta', 'Cinthia', 'Ciaobella', 'Cici', 'Carla', 'Calista', 'Devi', 'Dewi', 'Dian', 'Diah', 'Diana', 'Dina', 'Dinda', 'Dalima', 'Eka', 'Eva', 'Endah', 'Elisa', 'Eli', 'Ella', 'Ellis', 'Elma', 'Elvina', 'Fitria', 'Fitriani', 'Febi', 'Faizah', 'Farah', 'Farhunnisa', 'Fathonah', 'Gabriella', 'Gasti', 'Gawati', 'Genta', 'Ghaliyati', 'Gina', 'Gilda', 'Halima', 'Hesti', 'Hilda', 'Hafshah', 'Hamima', 'Hana', 'Hani', 'Hasna', 'Humaira', 'Ika', 'Indah', 'Intan', 'Irma', 'Icha', 'Ida', 'Ifa', 'Ilsa', 'Ina', 'Ira', 'Iriana', 'Jamalia', 'Janet', 'Jane', 'Julia', 'Juli', 'Jessica', 'Jasmin', 'Jelita', 'Kamaria', 'Kamila', 'Kani', 'Karen', 'Karimah', 'Kartika', 'Kasiyah', 'Keisha', 'Kezia', 'Kiandra', 'Kayla', 'Kania', 'Lala', 'Lalita', 'Latika', 'Laila', 'Laras', 'Lidya', 'Lili', 'Lintang', 'Maria', 'Mala', 'Maya', 'Maida', 'Maimunah', 'Melinda', 'Mila', 'Mutia', 'Michelle', 'Malika', 'Nadia', 'Nadine', 'Nabila', 'Natalia', 'Novi', 'Nova', 'Nurul', 'Nilam', 'Najwa', 'Olivia', 'Ophelia', 'Oni', 'Oliva', 'Padma', 'Putri', 'Paramita', 'Paris', 'Patricia', 'Paulin', 'Puput', 'Puji', 'Pia', 'Puspa', 'Puti', 'Putri', 'Padmi', 'Qori', 'Queen', 'Ratih', 'Ratna', 'Restu', 'Rini', 'Rika', 'Rina', 'Rahayu', 'Rahmi', 'Rachel', 'Rahmi', 'Raisa', 'Raina', 'Sarah', 'Sari', 'Siti', 'Siska', 'Suci', 'Syahrini', 'Septi', 'Sadina', 'Safina', 'Sakura', 'Salimah', 'Salwa', 'Salsabila', 'Samiah', 'Shania', 'Sabrina', 'Silvia', 'Shakila', 'Talia', 'Tami', 'Tira', 'Tiara', 'Titin', 'Tania', 'Tina', 'Tantri', 'Tari', 'Titi', 'Uchita', 'Unjani', 'Ulya', 'Uli', 'Ulva', 'Umi', 'Usyi', 'Vanya', 'Vanesa', 'Vivi', 'Vera', 'Vicky', 'Victoria', 'Violet', 'Winda', 'Widya', 'Wulan', 'Wirda', 'Wani', 'Yani', 'Yessi', 'Yulia', 'Yuliana', 'Yuni', 'Yunita', 'Yance', 'Zahra', 'Zalindra', 'Zaenab', 'Zulfa', 'Zizi', 'Zulaikha', 'Zamira', 'Zelda', 'Zelaya', ]; /** * @see http://namafb.com/2010/08/12/top-1000-nama-populer-indonesia/ * @see http://id.wikipedia.org/wiki/Daftar_marga_suku_Batak_di_Toba */ protected static $lastNameMale = [ 'Adriansyah', 'Ardianto', 'Anggriawan', 'Budiman', 'Budiyanto', 'Damanik', 'Dongoran', 'Dabukke', 'Firmansyah', 'Firgantoro', 'Gunarto', 'Gunawan', 'Hardiansyah', 'Habibi', 'Hakim', 'Halim', 'Haryanto', 'Hidayat', 'Hidayanto', 'Hutagalung', 'Hutapea', 'Hutasoit', 'Irawan', 'Iswahyudi', 'Kuswoyo', 'Januar', 'Jailani', 'Kurniawan', 'Kusumo', 'Latupono', 'Lazuardi', 'Maheswara', 'Mahendra', 'Mustofa', 'Mansur', 'Mandala', 'Megantara', 'Maulana', 'Maryadi', 'Mangunsong', 'Manullang', 'Marpaung', 'Marbun', 'Narpati', 'Natsir', 'Nugroho', 'Najmudin', 'Nashiruddin', 'Nainggolan', 'Nababan', 'Napitupulu', 'Pangestu', 'Putra', 'Pranowo', 'Prabowo', 'Pratama', 'Prasetya', 'Prasetyo', 'Pradana', 'Pradipta', 'Prakasa', 'Permadi', 'Prasasta', 'Prayoga', 'Ramadan', 'Rajasa', 'Rajata', 'Saptono', 'Santoso', 'Saputra', 'Saefullah', 'Setiawan', 'Suryono', 'Suwarno', 'Siregar', 'Sihombing', 'Salahudin', 'Sihombing', 'Samosir', 'Saragih', 'Sihotang', 'Simanjuntak', 'Sinaga', 'Simbolon', 'Sitompul', 'Sitorus', 'Sirait', 'Siregar', 'Situmorang', 'Tampubolon', 'Thamrin', 'Tamba', 'Tarihoran', 'Utama', 'Uwais', 'Wahyudin', 'Waluyo', 'Wibowo', 'Winarno', 'Wibisono', 'Wijaya', 'Widodo', 'Wacana', 'Waskita', 'Wasita', 'Zulkarnain', ]; /** * @see http://namafb.com/2010/08/12/top-1000-nama-populer-indonesia/ */ protected static $lastNameFemale = [ 'Agustina', 'Andriani', 'Anggraini', 'Aryani', 'Astuti', 'Fujiati', 'Farida', 'Handayani', 'Hassanah', 'Hartati', 'Hasanah', 'Haryanti', 'Hariyah', 'Hastuti', 'Halimah', 'Kusmawati', 'Kuswandari', 'Laksmiwati', 'Laksita', 'Lestari', 'Lailasari', 'Mandasari', 'Mardhiyah', 'Mayasari', 'Melani', 'Mulyani', 'Maryati', 'Nurdiyanti', 'Novitasari', 'Nuraini', 'Nasyidah', 'Nasyiah', 'Namaga', 'Palastri', 'Pudjiastuti', 'Puspasari', 'Puspita', 'Purwanti', 'Pratiwi', 'Purnawati', 'Pertiwi', 'Permata', 'Prastuti', 'Padmasari', 'Rahmawati', 'Rahayu', 'Riyanti', 'Rahimah', 'Suartini', 'Sudiati', 'Suryatmi', 'Susanti', 'Safitri', 'Oktaviani', 'Utami', 'Usamah', 'Usada', 'Uyainah', 'Yuniar', 'Yuliarti', 'Yulianti', 'Yolanda', 'Wahyuni', 'Wijayanti', 'Widiastuti', 'Winarsih', 'Wulandari', 'Wastuti', 'Zulaika', ]; /** * @see http://id.wikipedia.org/wiki/Gelar_akademik */ protected static $titleMale = ['dr.', 'drg.', 'Dr.', 'Drs.', 'Ir.', 'H.']; /** * @see http://id.wikipedia.org/wiki/Gelar_akademik */ protected static $titleFemale = ['dr.', 'drg.', 'Dr.', 'Hj.']; /** * @see http://informasipedia.com/wilayah-indonesia/daftar-kabupaten-kota-di-indonesia/ */ protected static $birthPlaceCode = [ '1101', '1102', '1103', '1104', '1105', '1106', '1107', '1108', '1109', '1110', '1111', '1112', '1113', '1114', '1115', '1116', '1117', '1118', '1171', '1172', '1173', '1174', '1175', '1201', '1202', '1203', '1204', '1205', '1206', '1207', '1208', '1209', '1210', '1211', '1212', '1213', '1214', '1215', '1216', '1217', '1218', '1219', '1220', '1221', '1222', '1223', '1224', '1225', '1271', '1272', '1273', '1274', '1275', '1276', '1277', '1278', '1301', '1302', '1303', '1304', '1305', '1306', '1307', '1308', '1309', '1310', '1311', '1312', '1371', '1372', '1373', '1374', '1375', '1376', '1377', '1401', '1402', '1403', '1404', '1405', '1406', '1407', '1408', '1409', '1410', '1471', '1472', '1501', '1502', '1503', '1504', '1505', '1506', '1507', '1508', '1509', '1571', '1572', '1601', '1602', '1603', '1604', '1605', '1606', '1607', '1608', '1609', '1610', '1611', '1612', '1613', '1671', '1672', '1673', '1674', '1701', '1702', '1703', '1704', '1705', '1706', '1707', '1708', '1709', '1771', '1801', '1802', '1803', '1804', '1805', '1806', '1807', '1808', '1809', '1810', '1811', '1812', '1813', '1871', '1872', '1901', '1902', '1903', '1904', '1905', '1906', '1971', '2101', '2102', '2103', '2104', '2105', '2171', '2172', '3101', '3171', '3172', '3173', '3174', '3175', '3201', '3202', '3203', '3204', '3205', '3206', '3207', '3208', '3209', '3210', '3211', '3212', '3213', '3214', '3215', '3216', '3217', '3218', '3271', '3272', '3273', '3274', '3275', '3276', '3277', '3278', '3279', '3301', '3302', '3303', '3304', '3305', '3306', '3307', '3308', '3309', '3310', '3311', '3312', '3313', '3314', '3315', '3316', '3317', '3318', '3319', '3320', '3321', '3322', '3323', '3324', '3325', '3326', '3327', '3328', '3329', '3371', '3372', '3373', '3374', '3375', '3376', '3401', '3402', '3403', '3404', '3471', '3501', '3502', '3503', '3504', '3505', '3506', '3507', '3508', '3509', '3510', '3511', '3512', '3513', '3514', '3515', '3516', '3517', '3518', '3519', '3520', '3521', '3522', '3523', '3524', '3525', '3526', '3527', '3528', '3529', '3571', '3572', '3573', '3574', '3575', '3576', '3577', '3578', '3579', '3601', '3602', '3603', '3604', '3671', '3672', '3673', '3674', '5101', '5102', '5103', '5104', '5105', '5106', '5107', '5108', '5171', '5201', '5202', '5203', '5204', '5205', '5206', '5207', '5208', '5271', '5272', '5301', '5302', '5303', '5304', '5305', '5306', '5307', '5308', '5309', '5310', '5311', '5312', '5313', '5314', '5315', '5316', '5317', '5318', '5319', '5320', '5321', '5371', '6101', '6102', '6103', '6104', '6105', '6106', '6107', '6108', '6109', '6110', '6111', '6112', '6171', '6172', '6201', '6202', '6203', '6204', '6205', '6206', '6207', '6208', '6209', '6210', '6211', '6212', '6213', '6271', '6301', '6302', '6303', '6304', '6305', '6306', '6307', '6308', '6309', '6310', '6311', '6371', '6401', '6402', '6403', '6407', '6408', '6409', '6411', '6471', '6472', '6474', '6501', '6502', '6503', '6504', '6571', '7101', '7102', '7103', '7104', '7105', '7106', '7107', '7108', '7109', '7110', '7111', '7171', '7201', '7202', '7203', '7204', '7205', '7206', '7207', '7208', '7209', '7210', '7211', '7212', '7271', '7301', '7302', '7303', '7304', '7305', '7306', '7307', '7308', '7309', '7310', '7311', '7312', '7313', '7314', '7315', '7316', '7317', '7318', '7322', '7324', '7326', '7371', '7372', '7373', '7401', '7402', '7403', '7404', '7405', '7406', '7407', '7408', '7409', '7410', '7411', '7412', '7413', '7414', '7415', '7471', '7472', '7501', '7502', '7503', '7504', '7505', '7571', '7601', '7602', '7603', '7604', '7605', '7606', '8101', '8102', '8103', '8104', '8105', '8106', '8107', '8108', '8109', '8171', '8172', '8201', '8202', '8203', '8204', '8205', '8206', '8207', '8208', '8271', '8272', '9101', '9102', '9103', '9104', '9105', '9106', '9107', '9108', '9109', '9110', '9111', '9112', '9113', '9114', '9115', '9116', '9117', '9118', '9119', '9120', '9121', '9122', '9123', '9124', '9125', '9126', '9127', '9128', '9171', '9201', '9202', '9203', '9204', '9205', '9206', '9207', '9208', '9209', '9210', '9211', '9212', '9271', ]; /** * For academic title * * @see http://id.wikipedia.org/wiki/Gelar_akademik */ private static $suffix = ['S.Ked', 'S.Gz', 'S.Pt', 'S.IP', 'S.E.I', 'S.E.', 'S.Kom', 'S.H.', 'S.T.', 'S.Pd', 'S.Psi', 'S.I.Kom', 'S.Sos', 'S.Farm', 'M.M.', 'M.Kom.', 'M.TI.', 'M.Pd', 'M.Farm', 'M.Ak', ]; /** * Return last name * * @param string|null $gender male or female or null for any * * @return string last name */ public function lastName($gender = null) { if ($gender === static::GENDER_MALE) { return static::lastNameMale(); } if ($gender === static::GENDER_FEMALE) { return static::lastNameFemale(); } $lastNameRandomElement = static::randomElement(static::$lastNameFormat); return $this->generator->parse($lastNameRandomElement); } /** * Return last name for male * * @return string last name */ public static function lastNameMale() { return static::randomElement(static::$lastNameMale); } /** * Return last name for female * * @return string last name */ public static function lastNameFemale() { return static::randomElement(static::$lastNameFemale); } /** * For academic title * * @return string suffix */ public static function suffix() { return static::randomElement(static::$suffix); } /** * Generates Nomor Induk Kependudukan (NIK) * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/National_identification_number#Indonesia * * @param string|null $gender * @param \DateTime|null $birthDate * * @return string */ public function nik($gender = null, $birthDate = null) { // generate first numbers (region data) $nik = $this->birthPlaceCode(); $nik .= $this->generator->numerify('##'); if (!$birthDate) { $birthDate = $this->generator->dateTimeBetween(); } if (!$gender) { $gender = $this->generator->randomElement([self::GENDER_MALE, self::GENDER_FEMALE]); } // if gender is female, add 40 to days if ($gender == self::GENDER_FEMALE) { $nik .= $birthDate->format('d') + 40; } else { $nik .= $birthDate->format('d'); } $nik .= $birthDate->format('my'); // add last random digits $nik .= $this->generator->numerify('####'); return $nik; } /** * Generates birth place code for NIK * * @see https://id.wikipedia.org/wiki/Nomor_Induk_Kependudukan * @see http://informasipedia.com/wilayah-indonesia/daftar-kabupaten-kota-di-indonesia/ */ protected function birthPlaceCode() { return static::randomElement(static::$birthPlaceCode); } } PK A�)[Okd kd ! faker/src/Faker/Provider/File.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider; class File extends Base { /** * MIME types from the apache.org file. Some types are truncated. * * @var array Map of MIME types => file extension(s) * * @see http://svn.apache.org/repos/asf/httpd/httpd/trunk/docs/conf/mime.types */ protected static $mimeTypes = [ 'application/atom+xml' => 'atom', 'application/ecmascript' => 'ecma', 'application/emma+xml' => 'emma', 'application/epub+zip' => 'epub', 'application/java-archive' => 'jar', 'application/java-vm' => 'class', 'application/javascript' => 'js', 'application/json' => 'json', 'application/jsonml+json' => 'jsonml', 'application/lost+xml' => 'lostxml', 'application/mathml+xml' => 'mathml', 'application/mets+xml' => 'mets', 'application/mods+xml' => 'mods', 'application/mp4' => 'mp4s', 'application/msword' => ['doc', 'dot'], 'application/octet-stream' => [ 'bin', 'dms', 'lrf', 'mar', 'so', 'dist', 'distz', 'pkg', 'bpk', 'dump', 'elc', 'deploy', ], 'application/ogg' => 'ogx', 'application/omdoc+xml' => 'omdoc', 'application/pdf' => 'pdf', 'application/pgp-encrypted' => 'pgp', 'application/pgp-signature' => ['asc', 'sig'], 'application/pkix-pkipath' => 'pkipath', 'application/pkixcmp' => 'pki', 'application/pls+xml' => 'pls', 'application/postscript' => ['ai', 'eps', 'ps'], 'application/pskc+xml' => 'pskcxml', 'application/rdf+xml' => 'rdf', 'application/reginfo+xml' => 'rif', 'application/rss+xml' => 'rss', 'application/rtf' => 'rtf', 'application/sbml+xml' => 'sbml', 'application/vnd.adobe.air-application-installer-package+zip' => 'air', 'application/vnd.adobe.xdp+xml' => 'xdp', 'application/vnd.adobe.xfdf' => 'xfdf', 'application/vnd.ahead.space' => 'ahead', 'application/vnd.dart' => 'dart', 'application/vnd.data-vision.rdz' => 'rdz', 'application/vnd.dece.data' => ['uvf', 'uvvf', 'uvd', 'uvvd'], 'application/vnd.dece.ttml+xml' => ['uvt', 'uvvt'], 'application/vnd.dece.unspecified' => ['uvx', 'uvvx'], 'application/vnd.dece.zip' => ['uvz', 'uvvz'], 'application/vnd.denovo.fcselayout-link' => 'fe_launch', 'application/vnd.dna' => 'dna', 'application/vnd.dolby.mlp' => 'mlp', 'application/vnd.dpgraph' => 'dpg', 'application/vnd.dreamfactory' => 'dfac', 'application/vnd.ds-keypoint' => 'kpxx', 'application/vnd.dvb.ait' => 'ait', 'application/vnd.dvb.service' => 'svc', 'application/vnd.dynageo' => 'geo', 'application/vnd.ecowin.chart' => 'mag', 'application/vnd.enliven' => 'nml', 'application/vnd.epson.esf' => 'esf', 'application/vnd.epson.msf' => 'msf', 'application/vnd.epson.quickanime' => 'qam', 'application/vnd.epson.salt' => 'slt', 'application/vnd.epson.ssf' => 'ssf', 'application/vnd.ezpix-album' => 'ez2', 'application/vnd.ezpix-package' => 'ez3', 'application/vnd.fdf' => 'fdf', 'application/vnd.fdsn.mseed' => 'mseed', 'application/vnd.fdsn.seed' => ['seed', 'dataless'], 'application/vnd.flographit' => 'gph', 'application/vnd.fluxtime.clip' => 'ftc', 'application/vnd.hal+xml' => 'hal', 'application/vnd.hydrostatix.sof-data' => 'sfd-hdstx', 'application/vnd.ibm.minipay' => 'mpy', 'application/vnd.ibm.secure-container' => 'sc', 'application/vnd.iccprofile' => ['icc', 'icm'], 'application/vnd.igloader' => 'igl', 'application/vnd.immervision-ivp' => 'ivp', 'application/vnd.kde.karbon' => 'karbon', 'application/vnd.kde.kchart' => 'chrt', 'application/vnd.kde.kformula' => 'kfo', 'application/vnd.kde.kivio' => 'flw', 'application/vnd.kde.kontour' => 'kon', 'application/vnd.kde.kpresenter' => ['kpr', 'kpt'], 'application/vnd.kde.kspread' => 'ksp', 'application/vnd.kde.kword' => ['kwd', 'kwt'], 'application/vnd.kenameaapp' => 'htke', 'application/vnd.kidspiration' => 'kia', 'application/vnd.kinar' => ['kne', 'knp'], 'application/vnd.koan' => ['skp', 'skd', 'skt', 'skm'], 'application/vnd.kodak-descriptor' => 'sse', 'application/vnd.las.las+xml' => 'lasxml', 'application/vnd.llamagraphics.life-balance.desktop' => 'lbd', 'application/vnd.llamagraphics.life-balance.exchange+xml' => 'lbe', 'application/vnd.lotus-1-2-3' => '123', 'application/vnd.lotus-approach' => 'apr', 'application/vnd.lotus-freelance' => 'pre', 'application/vnd.lotus-notes' => 'nsf', 'application/vnd.lotus-organizer' => 'org', 'application/vnd.lotus-screencam' => 'scm', 'application/vnd.mozilla.xul+xml' => 'xul', 'application/vnd.ms-artgalry' => 'cil', 'application/vnd.ms-cab-compressed' => 'cab', 'application/vnd.ms-excel' => [ 'xls', 'xlm', 'xla', 'xlc', 'xlt', 'xlw', ], 'application/vnd.ms-excel.addin.macroenabled.12' => 'xlam', 'application/vnd.ms-excel.sheet.binary.macroenabled.12' => 'xlsb', 'application/vnd.ms-excel.sheet.macroenabled.12' => 'xlsm', 'application/vnd.ms-excel.template.macroenabled.12' => 'xltm', 'application/vnd.ms-fontobject' => 'eot', 'application/vnd.ms-htmlhelp' => 'chm', 'application/vnd.ms-ims' => 'ims', 'application/vnd.ms-lrm' => 'lrm', 'application/vnd.ms-officetheme' => 'thmx', 'application/vnd.ms-pki.seccat' => 'cat', 'application/vnd.ms-pki.stl' => 'stl', 'application/vnd.ms-powerpoint' => ['ppt', 'pps', 'pot'], 'application/vnd.ms-powerpoint.addin.macroenabled.12' => 'ppam', 'application/vnd.ms-powerpoint.presentation.macroenabled.12' => 'pptm', 'application/vnd.ms-powerpoint.slide.macroenabled.12' => 'sldm', 'application/vnd.ms-powerpoint.slideshow.macroenabled.12' => 'ppsm', 'application/vnd.ms-powerpoint.template.macroenabled.12' => 'potm', 'application/vnd.ms-project' => ['mpp', 'mpt'], 'application/vnd.ms-word.document.macroenabled.12' => 'docm', 'application/vnd.ms-word.template.macroenabled.12' => 'dotm', 'application/vnd.ms-works' => ['wps', 'wks', 'wcm', 'wdb'], 'application/vnd.ms-wpl' => 'wpl', 'application/vnd.ms-xpsdocument' => 'xps', 'application/vnd.mseq' => 'mseq', 'application/vnd.musician' => 'mus', 'application/vnd.oasis.opendocument.chart' => 'odc', 'application/vnd.oasis.opendocument.chart-template' => 'otc', 'application/vnd.oasis.opendocument.database' => 'odb', 'application/vnd.oasis.opendocument.formula' => 'odf', 'application/vnd.oasis.opendocument.formula-template' => 'odft', 'application/vnd.oasis.opendocument.graphics' => 'odg', 'application/vnd.oasis.opendocument.graphics-template' => 'otg', 'application/vnd.oasis.opendocument.image' => 'odi', 'application/vnd.oasis.opendocument.image-template' => 'oti', 'application/vnd.oasis.opendocument.presentation' => 'odp', 'application/vnd.oasis.opendocument.presentation-template' => 'otp', 'application/vnd.oasis.opendocument.spreadsheet' => 'ods', 'application/vnd.oasis.opendocument.spreadsheet-template' => 'ots', 'application/vnd.oasis.opendocument.text' => 'odt', 'application/vnd.oasis.opendocument.text-master' => 'odm', 'application/vnd.oasis.opendocument.text-template' => 'ott', 'application/vnd.oasis.opendocument.text-web' => 'oth', 'application/vnd.olpc-sugar' => 'xo', 'application/vnd.oma.dd2+xml' => 'dd2', 'application/vnd.openofficeorg.extension' => 'oxt', 'application/vnd.openxmlformats-officedocument.presentationml.presentation' => 'pptx', 'application/vnd.openxmlformats-officedocument.presentationml.slide' => 'sldx', 'application/vnd.openxmlformats-officedocument.presentationml.slideshow' => 'ppsx', 'application/vnd.openxmlformats-officedocument.presentationml.template' => 'potx', 'application/vnd.openxmlformats-officedocument.spreadsheetml.sheet' => 'xlsx', 'application/vnd.openxmlformats-officedocument.spreadsheetml.template' => 'xltx', 'application/vnd.openxmlformats-officedocument.wordprocessingml.document' => 'docx', 'application/vnd.openxmlformats-officedocument.wordprocessingml.template' => 'dotx', 'application/vnd.pvi.ptid1' => 'ptid', 'application/vnd.quark.quarkxpress' => [ 'qxd', 'qxt', 'qwd', 'qwt', 'qxl', 'qxb', ], 'application/vnd.realvnc.bed' => 'bed', 'application/vnd.recordare.musicxml' => 'mxl', 'application/vnd.recordare.musicxml+xml' => 'musicxml', 'application/vnd.rig.cryptonote' => 'cryptonote', 'application/vnd.rim.cod' => 'cod', 'application/vnd.rn-realmedia' => 'rm', 'application/vnd.rn-realmedia-vbr' => 'rmvb', 'application/vnd.route66.link66+xml' => 'link66', 'application/vnd.sailingtracker.track' => 'st', 'application/vnd.seemail' => 'see', 'application/vnd.sema' => 'sema', 'application/vnd.semd' => 'semd', 'application/vnd.semf' => 'semf', 'application/vnd.shana.informed.formdata' => 'ifm', 'application/vnd.shana.informed.formtemplate' => 'itp', 'application/vnd.shana.informed.interchange' => 'iif', 'application/vnd.shana.informed.package' => 'ipk', 'application/vnd.simtech-mindmapper' => ['twd', 'twds'], 'application/vnd.smaf' => 'mmf', 'application/vnd.stepmania.stepchart' => 'sm', 'application/vnd.sun.xml.calc' => 'sxc', 'application/vnd.sun.xml.calc.template' => 'stc', 'application/vnd.sun.xml.draw' => 'sxd', 'application/vnd.sun.xml.draw.template' => 'std', 'application/vnd.sun.xml.impress' => 'sxi', 'application/vnd.sun.xml.impress.template' => 'sti', 'application/vnd.sun.xml.math' => 'sxm', 'application/vnd.sun.xml.writer' => 'sxw', 'application/vnd.sun.xml.writer.global' => 'sxg', 'application/vnd.sun.xml.writer.template' => 'stw', 'application/vnd.sus-calendar' => ['sus', 'susp'], 'application/vnd.svd' => 'svd', 'application/vnd.symbian.install' => ['sis', 'sisx'], 'application/vnd.syncml+xml' => 'xsm', 'application/vnd.syncml.dm+wbxml' => 'bdm', 'application/vnd.syncml.dm+xml' => 'xdm', 'application/vnd.tao.intent-module-archive' => 'tao', 'application/vnd.tcpdump.pcap' => ['pcap', 'cap', 'dmp'], 'application/vnd.tmobile-livetv' => 'tmo', 'application/vnd.trid.tpt' => 'tpt', 'application/vnd.triscape.mxs' => 'mxs', 'application/vnd.trueapp' => 'tra', 'application/vnd.ufdl' => ['ufd', 'ufdl'], 'application/vnd.uiq.theme' => 'utz', 'application/vnd.umajin' => 'umj', 'application/vnd.unity' => 'unityweb', 'application/vnd.uoml+xml' => 'uoml', 'application/vnd.vcx' => 'vcx', 'application/vnd.visio' => ['vsd', 'vst', 'vss', 'vsw'], 'application/vnd.visionary' => 'vis', 'application/vnd.vsf' => 'vsf', 'application/vnd.wap.wbxml' => 'wbxml', 'application/vnd.wap.wmlc' => 'wmlc', 'application/vnd.wap.wmlscriptc' => 'wmlsc', 'application/vnd.webturbo' => 'wtb', 'application/vnd.wolfram.player' => 'nbp', 'application/vnd.wordperfect' => 'wpd', 'application/vnd.wqd' => 'wqd', 'application/vnd.wt.stf' => 'stf', 'application/vnd.xara' => 'xar', 'application/vnd.xfdl' => 'xfdl', 'application/voicexml+xml' => 'vxml', 'application/widget' => 'wgt', 'application/winhlp' => 'hlp', 'application/wsdl+xml' => 'wsdl', 'application/wspolicy+xml' => 'wspolicy', 'application/x-7z-compressed' => '7z', 'application/x-bittorrent' => 'torrent', 'application/x-blorb' => ['blb', 'blorb'], 'application/x-bzip' => 'bz', 'application/x-cdlink' => 'vcd', 'application/x-cfs-compressed' => 'cfs', 'application/x-chat' => 'chat', 'application/x-chess-pgn' => 'pgn', 'application/x-conference' => 'nsc', 'application/x-cpio' => 'cpio', 'application/x-csh' => 'csh', 'application/x-debian-package' => ['deb', 'udeb'], 'application/x-dgc-compressed' => 'dgc', 'application/x-director' => [ 'dir', 'dcr', 'dxr', 'cst', 'cct', 'cxt', 'w3d', 'fgd', 'swa', ], 'application/x-font-ttf' => ['ttf', 'ttc'], 'application/x-font-type1' => ['pfa', 'pfb', 'pfm', 'afm'], 'application/x-font-woff' => 'woff', 'application/x-freearc' => 'arc', 'application/x-futuresplash' => 'spl', 'application/x-gca-compressed' => 'gca', 'application/x-glulx' => 'ulx', 'application/x-gnumeric' => 'gnumeric', 'application/x-gramps-xml' => 'gramps', 'application/x-gtar' => 'gtar', 'application/x-hdf' => 'hdf', 'application/x-install-instructions' => 'install', 'application/x-iso9660-image' => 'iso', 'application/x-java-jnlp-file' => 'jnlp', 'application/x-latex' => 'latex', 'application/x-lzh-compressed' => ['lzh', 'lha'], 'application/x-mie' => 'mie', 'application/x-mobipocket-ebook' => ['prc', 'mobi'], 'application/x-ms-application' => 'application', 'application/x-ms-shortcut' => 'lnk', 'application/x-ms-wmd' => 'wmd', 'application/x-ms-wmz' => 'wmz', 'application/x-ms-xbap' => 'xbap', 'application/x-msaccess' => 'mdb', 'application/x-msbinder' => 'obd', 'application/x-mscardfile' => 'crd', 'application/x-msclip' => 'clp', 'application/x-msdownload' => ['exe', 'dll', 'com', 'bat', 'msi'], 'application/x-msmediaview' => [ 'mvb', 'm13', 'm14', ], 'application/x-msmetafile' => ['wmf', 'wmz', 'emf', 'emz'], 'application/x-rar-compressed' => 'rar', 'application/x-research-info-systems' => 'ris', 'application/x-sh' => 'sh', 'application/x-shar' => 'shar', 'application/x-shockwave-flash' => 'swf', 'application/x-silverlight-app' => 'xap', 'application/x-sql' => 'sql', 'application/x-stuffit' => 'sit', 'application/x-stuffitx' => 'sitx', 'application/x-subrip' => 'srt', 'application/x-sv4cpio' => 'sv4cpio', 'application/x-sv4crc' => 'sv4crc', 'application/x-t3vm-image' => 't3', 'application/x-tads' => 'gam', 'application/x-tar' => 'tar', 'application/x-tcl' => 'tcl', 'application/x-tex' => 'tex', 'application/x-tex-tfm' => 'tfm', 'application/x-texinfo' => ['texinfo', 'texi'], 'application/x-tgif' => 'obj', 'application/x-ustar' => 'ustar', 'application/x-wais-source' => 'src', 'application/x-x509-ca-cert' => ['der', 'crt'], 'application/x-xfig' => 'fig', 'application/x-xliff+xml' => 'xlf', 'application/x-xpinstall' => 'xpi', 'application/x-xz' => 'xz', 'application/x-zmachine' => 'z1', 'application/xaml+xml' => 'xaml', 'application/xcap-diff+xml' => 'xdf', 'application/xenc+xml' => 'xenc', 'application/xhtml+xml' => ['xhtml', 'xht'], 'application/xml' => ['xml', 'xsl'], 'application/xml-dtd' => 'dtd', 'application/xop+xml' => 'xop', 'application/xproc+xml' => 'xpl', 'application/xslt+xml' => 'xslt', 'application/xspf+xml' => 'xspf', 'application/xv+xml' => ['mxml', 'xhvml', 'xvml', 'xvm'], 'application/yang' => 'yang', 'application/yin+xml' => 'yin', 'application/zip' => 'zip', 'audio/adpcm' => 'adp', 'audio/basic' => ['au', 'snd'], 'audio/midi' => ['mid', 'midi', 'kar', 'rmi'], 'audio/mp4' => 'mp4a', 'audio/mpeg' => [ 'mpga', 'mp2', 'mp2a', 'mp3', 'm2a', 'm3a', ], 'audio/ogg' => ['oga', 'ogg', 'spx'], 'audio/vnd.dece.audio' => ['uva', 'uvva'], 'audio/vnd.rip' => 'rip', 'audio/webm' => 'weba', 'audio/x-aac' => 'aac', 'audio/x-aiff' => ['aif', 'aiff', 'aifc'], 'audio/x-caf' => 'caf', 'audio/x-flac' => 'flac', 'audio/x-matroska' => 'mka', 'audio/x-mpegurl' => 'm3u', 'audio/x-ms-wax' => 'wax', 'audio/x-ms-wma' => 'wma', 'audio/x-pn-realaudio' => ['ram', 'ra'], 'audio/x-pn-realaudio-plugin' => 'rmp', 'audio/x-wav' => 'wav', 'audio/xm' => 'xm', 'image/bmp' => 'bmp', 'image/cgm' => 'cgm', 'image/g3fax' => 'g3', 'image/gif' => 'gif', 'image/ief' => 'ief', 'image/jpeg' => ['jpeg', 'jpg', 'jpe'], 'image/ktx' => 'ktx', 'image/png' => 'png', 'image/prs.btif' => 'btif', 'image/sgi' => 'sgi', 'image/svg+xml' => ['svg', 'svgz'], 'image/tiff' => ['tiff', 'tif'], 'image/vnd.adobe.photoshop' => 'psd', 'image/vnd.dece.graphic' => ['uvi', 'uvvi', 'uvg', 'uvvg'], 'image/vnd.dvb.subtitle' => 'sub', 'image/vnd.djvu' => ['djvu', 'djv'], 'image/vnd.dwg' => 'dwg', 'image/vnd.dxf' => 'dxf', 'image/vnd.fastbidsheet' => 'fbs', 'image/vnd.fpx' => 'fpx', 'image/vnd.fst' => 'fst', 'image/vnd.fujixerox.edmics-mmr' => 'mmr', 'image/vnd.fujixerox.edmics-rlc' => 'rlc', 'image/vnd.ms-modi' => 'mdi', 'image/vnd.ms-photo' => 'wdp', 'image/vnd.net-fpx' => 'npx', 'image/vnd.wap.wbmp' => 'wbmp', 'image/vnd.xiff' => 'xif', 'image/webp' => 'webp', 'image/x-3ds' => '3ds', 'image/x-cmu-raster' => 'ras', 'image/x-cmx' => 'cmx', 'image/x-freehand' => ['fh', 'fhc', 'fh4', 'fh5', 'fh7'], 'image/x-icon' => 'ico', 'image/x-mrsid-image' => 'sid', 'image/x-pcx' => 'pcx', 'image/x-pict' => ['pic', 'pct'], 'image/x-portable-anymap' => 'pnm', 'image/x-portable-bitmap' => 'pbm', 'image/x-portable-graymap' => 'pgm', 'image/x-portable-pixmap' => 'ppm', 'image/x-rgb' => 'rgb', 'image/x-tga' => 'tga', 'image/x-xbitmap' => 'xbm', 'image/x-xpixmap' => 'xpm', 'image/x-xwindowdump' => 'xwd', 'message/rfc822' => ['eml', 'mime'], 'model/iges' => ['igs', 'iges'], 'model/mesh' => ['msh', 'mesh', 'silo'], 'model/vnd.collada+xml' => 'dae', 'model/vnd.dwf' => 'dwf', 'model/vnd.gdl' => 'gdl', 'model/vnd.gtw' => 'gtw', 'model/vnd.mts' => 'mts', 'model/vnd.vtu' => 'vtu', 'model/vrml' => ['wrl', 'vrml'], 'model/x3d+binary' => 'x3db', 'model/x3d+vrml' => 'x3dv', 'model/x3d+xml' => 'x3d', 'text/cache-manifest' => 'appcache', 'text/calendar' => ['ics', 'ifb'], 'text/css' => 'css', 'text/csv' => 'csv', 'text/html' => ['html', 'htm'], 'text/n3' => 'n3', 'text/plain' => [ 'txt', 'text', 'conf', 'def', 'list', 'log', 'in', ], 'text/prs.lines.tag' => 'dsc', 'text/richtext' => 'rtx', 'text/sgml' => ['sgml', 'sgm'], 'text/tab-separated-values' => 'tsv', 'text/troff' => [ 't', 'tr', 'roff', 'man', 'me', 'ms', ], 'text/turtle' => 'ttl', 'text/uri-list' => ['uri', 'uris', 'urls'], 'text/vcard' => 'vcard', 'text/vnd.curl' => 'curl', 'text/vnd.curl.dcurl' => 'dcurl', 'text/vnd.curl.scurl' => 'scurl', 'text/vnd.curl.mcurl' => 'mcurl', 'text/vnd.dvb.subtitle' => 'sub', 'text/vnd.fly' => 'fly', 'text/vnd.fmi.flexstor' => 'flx', 'text/vnd.graphviz' => 'gv', 'text/vnd.in3d.3dml' => '3dml', 'text/vnd.in3d.spot' => 'spot', 'text/vnd.sun.j2me.app-descriptor' => 'jad', 'text/vnd.wap.wml' => 'wml', 'text/vnd.wap.wmlscript' => 'wmls', 'text/x-asm' => ['s', 'asm'], 'text/x-fortran' => ['f', 'for', 'f77', 'f90'], 'text/x-java-source' => 'java', 'text/x-opml' => 'opml', 'text/x-pascal' => ['p', 'pas'], 'text/x-nfo' => 'nfo', 'text/x-setext' => 'etx', 'text/x-sfv' => 'sfv', 'text/x-uuencode' => 'uu', 'text/x-vcalendar' => 'vcs', 'text/x-vcard' => 'vcf', 'video/3gpp' => '3gp', 'video/3gpp2' => '3g2', 'video/h261' => 'h261', 'video/h263' => 'h263', 'video/h264' => 'h264', 'video/jpeg' => 'jpgv', 'video/jpm' => ['jpm', 'jpgm'], 'video/mj2' => 'mj2', 'video/mp4' => 'mp4', 'video/mpeg' => ['mpeg', 'mpg', 'mpe', 'm1v', 'm2v'], 'video/ogg' => 'ogv', 'video/quicktime' => ['qt', 'mov'], 'video/vnd.dece.hd' => ['uvh', 'uvvh'], 'video/vnd.dece.mobile' => ['uvm', 'uvvm'], 'video/vnd.dece.pd' => ['uvp', 'uvvp'], 'video/vnd.dece.sd' => ['uvs', 'uvvs'], 'video/vnd.dece.video' => ['uvv', 'uvvv'], 'video/vnd.dvb.file' => 'dvb', 'video/vnd.fvt' => 'fvt', 'video/vnd.mpegurl' => ['mxu', 'm4u'], 'video/vnd.ms-playready.media.pyv' => 'pyv', 'video/vnd.uvvu.mp4' => ['uvu', 'uvvu'], 'video/vnd.vivo' => 'viv', 'video/webm' => 'webm', 'video/x-f4v' => 'f4v', 'video/x-fli' => 'fli', 'video/x-flv' => 'flv', 'video/x-m4v' => 'm4v', 'video/x-matroska' => ['mkv', 'mk3d', 'mks'], 'video/x-mng' => 'mng', 'video/x-ms-asf' => ['asf', 'asx'], 'video/x-ms-vob' => 'vob', 'video/x-ms-wm' => 'wm', 'video/x-ms-wmv' => 'wmv', 'video/x-ms-wmx' => 'wmx', 'video/x-ms-wvx' => 'wvx', 'video/x-msvideo' => 'avi', 'video/x-sgi-movie' => 'movie', ]; /** * Get a random MIME type * * @return string * * @example 'video/avi' */ public static function mimeType() { return static::randomElement(array_keys(static::$mimeTypes)); } /** * Get a random file extension (without a dot) * * @example avi * * @return string */ public static function fileExtension() { $random_extension = static::randomElement(array_values(static::$mimeTypes)); return is_array($random_extension) ? static::randomElement($random_extension) : $random_extension; } /** * Copy a random file from the source directory to the target directory and returns the filename/fullpath * * @param string $sourceDirectory The directory to look for random file taking * @param string $targetDirectory * @param bool $fullPath Whether to have the full path or just the filename * * @return string */ public static function file($sourceDirectory = '/tmp', $targetDirectory = '/tmp', $fullPath = true) { if (!is_dir($sourceDirectory)) { throw new \InvalidArgumentException(sprintf('Source directory %s does not exist or is not a directory.', $sourceDirectory)); } if (!is_dir($targetDirectory)) { throw new \InvalidArgumentException(sprintf('Target directory %s does not exist or is not a directory.', $targetDirectory)); } if ($sourceDirectory == $targetDirectory) { throw new \InvalidArgumentException('Source and target directories must differ.'); } // Drop . and .. and reset array keys $files = array_filter(array_values(array_diff(scandir($sourceDirectory), ['.', '..'])), static function ($file) use ($sourceDirectory) { return is_file($sourceDirectory . DIRECTORY_SEPARATOR . $file) && is_readable($sourceDirectory . DIRECTORY_SEPARATOR . $file); }); if (empty($files)) { throw new \InvalidArgumentException(sprintf('Source directory %s is empty.', $sourceDirectory)); } $sourceFullPath = $sourceDirectory . DIRECTORY_SEPARATOR . static::randomElement($files); $destinationFile = Uuid::uuid() . '.' . pathinfo($sourceFullPath, PATHINFO_EXTENSION); $destinationFullPath = $targetDirectory . DIRECTORY_SEPARATOR . $destinationFile; if (false === copy($sourceFullPath, $destinationFullPath)) { return false; } return $fullPath ? $destinationFullPath : $destinationFile; } } PK A�)[Φϔ� � + faker/src/Faker/Provider/en_NG/Internet.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_NG; class Internet extends \Faker\Provider\Internet { protected static $tld = ['com.ng', 'com', 'ng', 'net', 'edu.ng', 'org', 'gov.ng', 'org.ng', 'biz', 'co']; } PK A�)[�_��� � . faker/src/Faker/Provider/en_NG/PhoneNumber.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_NG; class PhoneNumber extends \Faker\Provider\PhoneNumber { protected static $formats = [ // Local '0703#######', '0704#######', '0705#######', '0706#######', '0707#######', '0708#######', '0709#######', '0802#######', '0803#######', '0804#######', '0805#######', '0806#######', '0807#######', '0808#######', '0809#######', '0810#######', '0811#######', '0812#######', '0813#######', '0814#######', '0815#######', '0816#######', '0817#######', '0818#######', '0819#######', '0902#######', '0903#######', '0905#######', '0908#######', '0909#######', '+234703#######', '+234704#######', '+234705#######', '+234706#######', '+234707#######', '+234708#######', '+234709#######', '+234802#######', '+234803#######', '+234804#######', '+234805#######', '+234806#######', '+234807#######', '+234808#######', '+234809#######', '+234810#######', '+234811#######', '+234812#######', '+234813#######', '+234814#######', '+234815#######', '+234816#######', '+234817#######', '+234818#######', '+234819#######', '+234902#######', '+234903#######', '+234905#######', '+234908#######', '+234909#######', '0703 ### ####', '0704 ### ####', '0705 ### ####', '0706 ### ####', '0707 ### ####', '0708 ### ####', '0709 ### ####', '0802 ### ####', '0803 ### ####', '0804 ### ####', '0805 ### ####', '0806 ### ####', '0807 ### ####', '0808 ### ####', '0809 ### ####', '0810 ### ####', '0811 ### ####', '0812 ### ####', '0813 ### ####', '0814 ### ####', '0815 ### ####', '0816 ### ####', '0817 ### ####', '0818 ### ####', '0819 ### ####', '0902 ### ####', '0903 ### ####', '0905 ### ####', '0908 ### ####', '0909 ### ####', '+234 703 ### ####', '+234 704 ### ####', '+234 705 ### ####', '+234 706 ### ####', '+234 707 ### ####', '+234 708 ### ####', '+234 709 ### ####', '+234 802 ### ####', '+234 803 ### ####', '+234 804 ### ####', '+234 805 ### ####', '+234 806 ### ####', '+234 807 ### ####', '+234 808 ### ####', '+234 809 ### ####', '+234 810 ### ####', '+234 811 ### ####', '+234 812 ### ####', '+234 813 ### ####', '+234 814 ### ####', '+234 815 ### ####', '+234 816 ### ####', '+234 817 ### ####', '+234 818 ### ####', '+234 819 ### ####', '+234 902 ### ####', '+234 903 ### ####', '+234 905 ### ####', '+234 908 ### ####', '+234 909 ### ####', ]; } PK A�)[�oZk k * faker/src/Faker/Provider/en_NG/Address.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_NG; class Address extends \Faker\Provider\Address { protected static $postcode = ['#####', '## ###']; private static $county = [ 'Abuja', 'Abia', 'Adamawa', 'Akwa Ibom', 'Anambra', 'Bauchi', 'Bayelsa', 'Benue', 'Borno', 'Cross River', 'Delta', 'Ebonyi', 'Edo', 'Ekiti', 'Enugu', 'Gombe', 'Imo', 'Jigawa', 'Kaduna', 'Kano', 'Katsina', 'Kebbi', 'Kogi', 'Kwara', 'Lagos', 'Nasarawa', 'Niger', 'Ogun', 'Ondo', 'Osun', 'Oyo', 'Plateau', 'Rivers', 'Sokoto', 'Taraba', 'Yobe', 'Zamfara', ]; protected static $country = [ 'Afghanistan', 'Albania', 'Algeria', 'American Samoa', 'Andorra', 'Angola', 'Anguilla', 'Antarctica (the territory South of 60 deg S)', 'Antigua and Barbuda', 'Argentina', 'Armenia', 'Aruba', 'Australia', 'Austria', 'Azerbaijan', 'Bahamas', 'Bahrain', 'Bangladesh', 'Barbados', 'Belarus', 'Belgium', 'Belize', 'Benin', 'Bermuda', 'Bhutan', 'Bolivia', 'Bosnia and Herzegovina', 'Botswana', 'Bouvet Island (Bouvetoya)', 'Brazil', 'British Indian Ocean Territory (Chagos Archipelago)', 'British Virgin Islands', 'Brunei Darussalam', 'Bulgaria', 'Burkina Faso', 'Burundi', 'Cambodia', 'Cameroon', 'Canada', 'Cape Verde', 'Cayman Islands', 'Central African Republic', 'Chad', 'Chile', 'China', 'Christmas Island', 'Cocos (Keeling) Islands', 'Colombia', 'Comoros', 'Congo', 'Congo', 'Cook Islands', 'Costa Rica', 'Cote d\'Ivoire', 'Croatia', 'Cuba', 'Cyprus', 'Czech Republic', 'Denmark', 'Djibouti', 'Dominica', 'Dominican Republic', 'Ecuador', 'Egypt', 'El Salvador', 'Equatorial Guinea', 'Eritrea', 'Estonia', 'Ethiopia', 'Faroe Islands', 'Falkland Islands (Malvinas)', 'Fiji', 'Finland', 'France', 'French Guiana', 'French Polynesia', 'French Southern Territories', 'Gabon', 'Gambia', 'Georgia', 'Germany', 'Ghana', 'Gibraltar', 'Greece', 'Greenland', 'Grenada', 'Guadeloupe', 'Guam', 'Guatemala', 'Guernsey', 'Guinea', 'Guinea-Bissau', 'Guyana', 'Haiti', 'Heard Island and McDonald Islands', 'Holy See (Vatican City State)', 'Honduras', 'Hong Kong', 'Hungary', 'Iceland', 'India', 'Indonesia', 'Iran', 'Iraq', 'Ireland', 'Isle of Man', 'Israel', 'Italy', 'Jamaica', 'Japan', 'Jersey', 'Jordan', 'Kazakhstan', 'Kenya', 'Kiribati', 'Korea', 'Korea', 'Kuwait', 'Kyrgyz Republic', 'Lao People\'s Democratic Republic', 'Latvia', 'Lebanon', 'Lesotho', 'Liberia', 'Libyan Arab Jamahiriya', 'Liechtenstein', 'Lithuania', 'Luxembourg', 'Macao', 'Macedonia', 'Madagascar', 'Malawi', 'Malaysia', 'Maldives', 'Mali', 'Malta', 'Marshall Islands', 'Martinique', 'Mauritania', 'Mauritius', 'Mayotte', 'Mexico', 'Micronesia', 'Moldova', 'Monaco', 'Mongolia', 'Montenegro', 'Montserrat', 'Morocco', 'Mozambique', 'Myanmar', 'Namibia', 'Nauru', 'Nepal', 'Netherlands Antilles', 'Netherlands', 'New Caledonia', 'New Zealand', 'Nicaragua', 'Niger', 'Nigeria', 'Niue', 'Norfolk Island', 'Northern Mariana Islands', 'Norway', 'Oman', 'Pakistan', 'Palau', 'Palestinian Territories', 'Panama', 'Papua New Guinea', 'Paraguay', 'Peru', 'Philippines', 'Pitcairn Islands', 'Poland', 'Portugal', 'Puerto Rico', 'Qatar', 'Reunion', 'Romania', 'Russian Federation', 'Rwanda', 'Saint Barthelemy', 'Saint Helena', 'Saint Kitts and Nevis', 'Saint Lucia', 'Saint Martin', 'Saint Pierre and Miquelon', 'Saint Vincent and the Grenadines', 'Samoa', 'San Marino', 'Sao Tome and Principe', 'Saudi Arabia', 'Senegal', 'Serbia', 'Seychelles', 'Sierra Leone', 'Singapore', 'Slovakia (Slovak Republic)', 'Slovenia', 'Solomon Islands', 'Somalia', 'South Africa', 'South Georgia and the South Sandwich Islands', 'Spain', 'Sri Lanka', 'Sudan', 'Suriname', 'Svalbard & Jan Mayen Islands', 'Swaziland', 'Sweden', 'Switzerland', 'Syrian Arab Republic', 'Taiwan', 'Tajikistan', 'Tanzania', 'Thailand', 'Timor-Leste', 'Togo', 'Tokelau', 'Tonga', 'Trinidad and Tobago', 'Tunisia', 'Turkey', 'Turkmenistan', 'Turks and Caicos Islands', 'Tuvalu', 'Uganda', 'Ukraine', 'United Arab Emirates', 'United Kingdom', 'United States of America', 'United States Minor Outlying Islands', 'United States Virgin Islands', 'Uruguay', 'Uzbekistan', 'Vanuatu', 'Venezuela', 'Vietnam', 'Wallis and Futuna', 'Western Sahara', 'Yemen', 'Zambia', 'Zimbabwe', ]; private static $regions = [ 'Abakaliki', 'Abeokuta', 'Akure', 'Asaba', 'Awka', 'Bauchi', 'Calabar', 'City', 'Damaturu', 'Dutse', 'Ekiti', 'Enugu', 'Gombe', 'Gusau', 'Ibadan', 'Ikeja', 'Ilorin', 'Jalingo', 'Jos', 'Kaduna', 'Kano', 'Katsina', 'Kebbi', 'Lafia', 'Lokoja', 'Maiduguri', 'Makurdi', 'Minna', 'Oshogbo', 'Owerri', 'Port-Harcourt', 'Sokoto', 'Umuahia', 'Uyo', 'Yenagoa', 'Yola', ]; /** * Randomly returns a Nigerian state or county. * * @example 'Lagos' * * @return string */ public static function county() { return static::randomElement(static::$county); } /** * Randomly returns a Nigerian region of a state. * * @example 'Ikeja' * * @return string */ public static function region() { return static::randomElement(static::$regions); } } PK A�)[�p� � � ) faker/src/Faker/Provider/en_NG/Person.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Provider\en_NG; class Person extends \Faker\Provider\Person { protected static $maleNameFormats = [ '{{firstNameMale}} {{lastName}}', '{{firstNameMale}} {{firstNameMale}} {{lastName}}', ]; protected static $femaleNameFormats = [ '{{firstNameFemale}} {{lastName}}', '{{firstNameFemale}} {{firstNameFemale}} {{lastName}}', ]; /** * An array of typical Nigerian male firstnames. * * @see https://andela-celisha-wigwe.github.io/names.html */ protected static $firstNameMale = [ 'Abimbola', 'Abisola', 'Abisoye', 'Adeboye', 'Adedayo', 'Adegoke', 'Akande', 'Akanni', 'Alade', 'Ayinde', 'Azubuike', 'Banji', 'Bankole', 'Buchi', 'Bukola', 'Chinedu', 'Chisom', 'Chukwu', 'Damilare', 'Damilola', 'Danjuma', 'Ebiowei', 'Emeka', 'Emmanuel', 'Esse', 'Funmilade', 'Funmilayo', 'Gbeminiyi', 'Gbemisola', 'Habiba', 'Ifeanyichukwu', 'Ikenna', 'Ikhidie', 'Ireti', 'Jadesola', 'Johnson', 'Kayode', 'Kemi', 'Kubra', 'Kubura', 'Lolade', 'Makinwa', 'Mohammed', 'Musa', 'Muyiwa', 'Nnamdi', 'Olaide', 'Olufunmi', 'Olumide', 'Oluwunmi', 'Onoriode', 'Remilekun', 'Rotimi', 'Shade', 'Shalewa', 'Sname', 'Tari', 'Temitope', 'Titilope', 'Tobiloba', 'Toke', 'Tomiloba', 'Tope', 'Uzodimma', 'Wale', 'Yakubu', 'Yusuf', 'Yusuf', ]; /** * @see https://andela-celisha-wigwe.github.io/names.html */ protected static $firstNameFemale = [ 'Adaugo', 'Akunna', 'Aminat', 'Aminu', 'Augustina', 'Ayebatari', 'Cherechi', 'Chiamaka', 'Chimamanda', 'Chinyere', 'Chizoba', 'Ebiere', 'Efe', 'Fatima', 'Ifeoma', 'Ifunanya', 'Isioma', 'Jolayemi', 'Lola', 'Obioma', 'Omawunmi', 'Omolara', 'Onome', 'Rasheedah', 'Sekinat', 'Simisola', 'Sumayyah', 'Titi', 'Titilayo', 'Toluwani', 'Zainab', ]; /** * @see https://andela-celisha-wigwe.github.io/names.html */ protected static $lastName = [ 'Abiodun', 'Abiola', 'Abodunrin', 'Abosede', 'Adaobi', 'Adebayo', 'Adegboye', 'Adegoke', 'Ademayowa', 'Ademola', 'Adeniyan', 'Adeoluwa', 'Aderinsola', 'Aderonke', 'Adesina', 'Adewale', 'Adewale', 'Adewale', 'Adewunmi', 'Adewura', 'Adeyemo', 'Afolabi', 'Afunku', 'Agboola', 'Agboola', 'Agnes', 'Aigbiniode', 'Ajakaiye', 'Ajose-adeogun', 'Akeem-omosanya', 'Akerele', 'Akintade', 'Aligbe', 'Amaechi', 'Aminat', 'Aremu', 'Atanda', 'Ayisat', 'Ayobami', 'Ayomide', 'Ayomide', 'Babalola', 'Babatunde', 'Balogun', 'Bamisebi', 'Bello', 'Busari', 'Chibike', 'Chibuike', 'Chidinma', 'Chidozie', 'Christian', 'Clare', 'David', 'David', 'Ebubechukwu', 'Egbochukwu', 'Ehigiator', 'Ekwueme', 'Elebiyo', 'Elizabeth', 'Elizabeth', 'Elizabeth', 'Emmanuel', 'Emmanuel', 'Esther', 'Funmilayo', 'Gbadamosi', 'Gbogboade', 'Grace', 'Habeeb', 'Hanifat', 'Isaac', 'Ismail', 'Isokun', 'Israel', 'Iyalla', 'Jamiu', 'Jimoh', 'Joshua', 'Justina', 'Katherine', 'Kayode', 'Kayode', 'Kimberly', 'Ladega', 'Latifat', 'Lawal', 'Leonard', 'Makuachukwu', 'Maryam', 'Maryjane', 'Mayowa', 'Miracle', 'Mobolaji', 'Mogbadunade', 'Motalo', 'Muinat', 'Mukaram', 'Mustapha', 'Mutiat', 'Ndukwu', 'Ngozi', 'Nojeem', 'Nwachukwu', 'Nwogu', 'Nwuzor', 'Obiageli', 'Obianuju', 'Odunayo', 'Odunayo', 'Ogunbanwo', 'Ogunwande', 'Okonkwo', 'Okunola', 'Oladeji', 'Oladimeji', 'Olaoluwa', 'Olasunkanmi', 'Olasunkanmi-fasayo', 'Olawale', 'Olubukola', 'Olubunmi', 'Olufeyikemi', 'Olumide', 'Olutola', 'Oluwakemi', 'Oluwanisola', 'Oluwaseun', 'Oluwaseyi', 'Oluwashina', 'Oluwatosin', 'Omobolaji', 'Omobolanle', 'Omolara', 'Omowale', 'Onohinosen', 'Onose', 'Onyinyechukwu', 'Opeyemi', 'Osuagwu', 'Oyebola', 'Oyelude', 'Oyinkansola', 'Peter', 'Sabdat', 'Saheed', 'Salami', 'Samuel', 'Sanusi', 'Sarah', 'Segunmaru', 'Sekinat', 'Sulaimon', 'Sylvester', 'Taiwo', 'Tamunoemi', 'Tella', 'Temitope', 'Tolulope', 'Uchechi', 'Wasiu', 'Wilcox', 'Wuraola', 'Yaqub', 'Yussuf', ]; } PK A�)[���� � . faker/src/Faker/Extension/AddressExtension.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Extension; /** * @experimental This interface is experimental and does not fall under our BC promise */ interface AddressExtension extends Extension { /** * @example '791 Crist Parks, Sashabury, IL 86039-9874' */ public function address(): string; /** * Randomly return a real city name. */ public function city(): string; /** * @example 86039-9874 */ public function postcode(): string; /** * @example 'Crist Parks' */ public function streetName(): string; /** * @example '791 Crist Parks' */ public function streetAddress(): string; /** * Randomly return a building number. */ public function buildingNumber(): string; } PK A�)[g�Rc , faker/src/Faker/Extension/BloodExtension.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Extension; /** * @experimental This interface is experimental and does not fall under our BC promise */ interface BloodExtension extends Extension { /** * Get an actual blood type * * @example 'AB' */ public function bloodType(): string; /** * Get a random resis value * * @example '+' */ public function bloodRh(): string; /** * Get a full blood group * * @example 'AB+' */ public function bloodGroup(): string; } PK A�)['��1� � 5 faker/src/Faker/Extension/GeneratorAwareExtension.phpnu �[��� <?php declare(strict_types=1); namespace Faker\Extension; use Faker\Generator; /** * @experimental This interface is experimental and does not fall under our BC promise */ interface GeneratorAwareExtension extends Extension { /** * This method MUST be implemented in such a way as to retain the * immutability of the extension, and MUST return an instance that has the * new Generator. */ public function withGenerator(Generator $generator): Extension; } PK A�)[8mKXb b - faker/src/Faker/Extension/PersonExtension.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Extension; /** * @experimental This interface is experimental and does not fall under our BC promise */ interface PersonExtension extends Extension { public const GENDER_FEMALE = 'female'; public const GENDER_MALE = 'male'; /** * @param string|null $gender 'male', 'female' or null for any * * @example 'John Doe' */ public function name(?string $gender = null): string; /** * @param string|null $gender 'male', 'female' or null for any * * @example 'John' */ public function firstName(?string $gender = null): string; public function firstNameMale(): string; public function firstNameFemale(): string; /** * @example 'Doe' */ public function lastName(): string; /** * @example 'Mrs.' * * @param string|null $gender 'male', 'female' or null for any */ public function title(?string $gender = null): string; /** * @example 'Mr.' */ public function titleMale(): string; /** * @example 'Mrs.' */ public function titleFemale(): string; } PK A�)[,8��L L . faker/src/Faker/Extension/BarcodeExtension.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Extension; /** * @experimental This interface is experimental and does not fall under our BC promise */ interface BarcodeExtension extends Extension { /** * Get a random EAN13 barcode. * * @example '4006381333931' */ public function ean13(): string; /** * Get a random EAN8 barcode. * * @example '73513537' */ public function ean8(): string; /** * Get a random ISBN-10 code * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Standard_Book_Number * * @example '4881416324' */ public function isbn10(): string; /** * Get a random ISBN-13 code * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Standard_Book_Number * * @example '9790404436093' */ public function isbn13(): string; } PK A�)[!}��� � : faker/src/Faker/Extension/GeneratorAwareExtensionTrait.phpnu �[��� <?php declare(strict_types=1); namespace Faker\Extension; use Faker\Generator; /** * A helper trait to be used with GeneratorAwareExtension. */ trait GeneratorAwareExtensionTrait { /** * @var Generator|null */ private $generator; /** * @return static */ public function withGenerator(Generator $generator): Extension { $instance = clone $this; $instance->generator = $generator; return $instance; } } PK A�)[#�`�� � / faker/src/Faker/Extension/ExtensionNotFound.phpnu �[��� <?php declare(strict_types=1); namespace Faker\Extension; /** * @experimental This class is experimental and does not fall under our BC promise */ final class ExtensionNotFound extends \LogicException { } PK A�)[`$o�� � $ faker/src/Faker/Extension/Helper.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Extension; /** * A class with some methods that may make building extensions easier. * * @experimental This class is experimental and does not fall under our BC promise */ final class Helper { /** * Returns a random element from a passed array. */ public static function randomElement(array $array) { if ($array === []) { return null; } return $array[array_rand($array, 1)]; } /** * Replaces all hash sign ('#') occurrences with a random number * Replaces all percentage sign ('%') occurrences with a non-zero number. * * @param string $string String that needs to bet parsed */ public static function numerify(string $string): string { // instead of using randomDigit() several times, which is slow, // count the number of hashes and generate once a large number $toReplace = []; if (($pos = strpos($string, '#')) !== false) { for ($i = $pos, $last = strrpos($string, '#', $pos) + 1; $i < $last; ++$i) { if ($string[$i] === '#') { $toReplace[] = $i; } } } if ($nbReplacements = count($toReplace)) { $maxAtOnce = strlen((string) mt_getrandmax()) - 1; $numbers = ''; $i = 0; while ($i < $nbReplacements) { $size = min($nbReplacements - $i, $maxAtOnce); $numbers .= str_pad((string) mt_rand(0, 10 ** $size - 1), $size, '0', STR_PAD_LEFT); $i += $size; } for ($i = 0; $i < $nbReplacements; ++$i) { $string[$toReplace[$i]] = $numbers[$i]; } } return self::replaceWildcard($string, '%', static function () { return mt_rand(1, 9); }); } /** * Replaces all question mark ('?') occurrences with a random letter. * * @param string $string String that needs to bet parsed */ public static function lexify(string $string): string { return self::replaceWildcard($string, '?', static function () { return chr(mt_rand(97, 122)); }); } /** * Replaces hash signs ('#') and question marks ('?') with random numbers and letters * An asterisk ('*') is replaced with either a random number or a random letter. * * @param string $string String that needs to bet parsed */ public static function bothify(string $string): string { $string = self::replaceWildcard($string, '*', static function () { return mt_rand(0, 1) === 1 ? '#' : '?'; }); return self::lexify(self::numerify($string)); } private static function replaceWildcard(string $string, string $wildcard, callable $callback): string { if (($pos = strpos($string, $wildcard)) === false) { return $string; } for ($i = $pos, $last = strrpos($string, $wildcard, $pos) + 1; $i < $last; ++$i) { if ($string[$i] === $wildcard) { $string[$i] = call_user_func($callback); } } return $string; } } PK A�)[+�-� � . faker/src/Faker/Extension/CompanyExtension.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Extension; /** * @experimental This interface is experimental and does not fall under our BC promise */ interface CompanyExtension extends Extension { /** * @example 'Acme Ltd' */ public function company(): string; /** * @example 'Ltd' */ public function companySuffix(): string; public function jobTitle(): string; } PK A�)[���($ ($ / faker/src/Faker/Extension/DateTimeExtension.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Extension; /** * FakerPHP extension for Date-related randomization. * * Functions accepting a date string use the `strtotime()` function internally. * * @experimental * * @since 1.20.0 */ interface DateTimeExtension { /** * Get a DateTime object between January 1, 1970, and `$until` (defaults to "now"). * * @param \DateTime|int|string $until maximum timestamp, defaults to "now" * @param string|null $timezone zone timezone for generated date, fallback to `DateTime::$defaultTimezone` and `date_default_timezone_get()`. * * @see \DateTimeZone * @see http://php.net/manual/en/timezones.php * @see http://php.net/manual/en/function.date-default-timezone-get.php * * @example DateTime('2005-08-16 20:39:21') */ public function dateTime($until = 'now', string $timezone = null): \DateTime; /** * Get a DateTime object for a date between January 1, 0001, and now. * * @param \DateTime|int|string $until maximum timestamp, defaults to "now" * @param string|null $timezone zone timezone for generated date, fallback to `DateTime::$defaultTimezone` and `date_default_timezone_get()`. * * @example DateTime('1265-03-22 21:15:52') * * @see http://php.net/manual/en/timezones.php * @see http://php.net/manual/en/function.date-default-timezone-get.php */ public function dateTimeAD($until = 'now', string $timezone = null): \DateTime; /** * Get a DateTime object a random date between `$from` and `$until`. * Accepts date strings that can be recognized by `strtotime()`. * * @param \DateTime|string $from defaults to 30 years ago * @param \DateTime|int|string $until maximum timestamp, defaults to "now" * @param string|null $timezone zone timezone for generated date, fallback to `DateTime::$defaultTimezone` and `date_default_timezone_get()`. * * @see \DateTimeZone * @see http://php.net/manual/en/timezones.php * @see http://php.net/manual/en/function.date-default-timezone-get.php */ public function dateTimeBetween($from = '-30 years', $until = 'now', string $timezone = null): \DateTime; /** * Get a DateTime object based on a random date between `$from` and an interval. * Accepts date string that can be recognized by `strtotime()`. * * @param \DateTime|int|string $from defaults to 30 years ago * @param string $interval defaults to 5 days after * @param string|null $timezone zone timezone for generated date, fallback to `DateTime::$defaultTimezone` and `date_default_timezone_get()`. * * @see \DateTimeZone * @see http://php.net/manual/en/timezones.php * @see http://php.net/manual/en/function.date-default-timezone-get.php */ public function dateTimeInInterval($from = '-30 years', string $interval = '+5 days', string $timezone = null): \DateTime; /** * Get a date time object somewhere inside the current week. * * @param \DateTime|int|string $until maximum timestamp, defaults to "now" * @param string|null $timezone zone timezone for generated date, fallback to `DateTime::$defaultTimezone` and `date_default_timezone_get()`. * * @see \DateTimeZone * @see http://php.net/manual/en/timezones.php * @see http://php.net/manual/en/function.date-default-timezone-get.php */ public function dateTimeThisWeek($until = 'now', string $timezone = null): \DateTime; /** * Get a date time object somewhere inside the current month. * * @param \DateTime|int|string $until maximum timestamp, defaults to "now" * @param string|null $timezone timezone for generated date, fallback to `DateTime::$defaultTimezone` and `date_default_timezone_get()`. * * @see \DateTimeZone * @see http://php.net/manual/en/timezones.php * @see http://php.net/manual/en/function.date-default-timezone-get.php */ public function dateTimeThisMonth($until = 'now', string $timezone = null): \DateTime; /** * Get a date time object somewhere inside the current year. * * @param \DateTime|int|string $until maximum timestamp, defaults to "now" * @param string|null $timezone timezone for generated date, fallback to `DateTime::$defaultTimezone` and `date_default_timezone_get()`. * * @see \DateTimeZone * @see http://php.net/manual/en/timezones.php * @see http://php.net/manual/en/function.date-default-timezone-get.php */ public function dateTimeThisYear($until = 'now', string $timezone = null): \DateTime; /** * Get a date time object somewhere inside the current decade. * * @param \DateTime|int|string $until maximum timestamp, defaults to "now" * @param string|null $timezone timezone for generated date, fallback to `DateTime::$defaultTimezone` and `date_default_timezone_get()`. * * @see \DateTimeZone * @see http://php.net/manual/en/timezones.php * @see http://php.net/manual/en/function.date-default-timezone-get.php */ public function dateTimeThisDecade($until = 'now', string $timezone = null): \DateTime; /** * Get a date time object somewhere inside the current century. * * @param \DateTime|int|string $until maximum timestamp, defaults to "now" * @param string|null $timezone timezone for generated date, fallback to `DateTime::$defaultTimezone` and `date_default_timezone_get()`. * * @see \DateTimeZone * @see http://php.net/manual/en/timezones.php * @see http://php.net/manual/en/function.date-default-timezone-get.php */ public function dateTimeThisCentury($until = 'now', string $timezone = null): \DateTime; /** * Get a date string between January 1, 1970, and `$until`. * * @param string $format DateTime format * @param \DateTime|int|string $until maximum timestamp, defaults to "now" * * @see https://www.php.net/manual/en/datetime.format.php */ public function date(string $format = 'Y-m-d', $until = 'now'): string; /** * Get a time string (24h format by default). * * @param string $format DateTime format * @param \DateTime|int|string $until maximum timestamp, defaults to "now" * * @see https://www.php.net/manual/en/datetime.format.php */ public function time(string $format = 'H:i:s', $until = 'now'): string; /** * Get a UNIX (POSIX-compatible) timestamp between January 1, 1970, and `$until`. * * @param \DateTime|int|string $until maximum timestamp, defaults to "now" */ public function unixTime($until = 'now'): int; /** * Get a date string according to the ISO-8601 standard. * * @param \DateTime|int|string $until maximum timestamp, defaults to "now" */ public function iso8601($until = 'now'): string; /** * Get a string containing either "am" or "pm". * * @param \DateTime|int|string $until maximum timestamp, defaults to "now" * * @example 'am' */ public function amPm($until = 'now'): string; /** * Get a localized random day of the month. * * @param \DateTime|int|string $until maximum timestamp, defaults to "now" * * @example '16' */ public function dayOfMonth($until = 'now'): string; /** * Get a localized random day of the week. * * Uses internal DateTime formatting, hence PHP's internal locale will be used (change using `setlocale()`). * * @param \DateTime|int|string $until maximum timestamp, defaults to "now" * * @example 'Tuesday' * * @see setlocale * @see https://www.php.net/manual/en/function.setlocale.php Set a different output language */ public function dayOfWeek($until = 'now'): string; /** * Get a random month (numbered). * * @param \DateTime|int|string $until maximum timestamp, defaults to "now" * * @example '7' */ public function month($until = 'now'): string; /** * Get a random month. * * @param \DateTime|int|string $until maximum timestamp, defaults to "now" * * @see setlocale * @see https://www.php.net/manual/en/function.setlocale.php Set a different output language * * @example 'September' */ public function monthName($until = 'now'): string; /** * Get a random year between 1970 and `$until`. * * @param \DateTime|int|string $until maximum timestamp, defaults to "now" * * @example '1987' */ public function year($until = 'now'): string; /** * Get a random century, formatted as Roman numerals. * * @example 'XVII' */ public function century(): string; /** * Get a random timezone, uses `\DateTimeZone::listIdentifiers()` internally. * * @param string|null $countryCode two-letter ISO 3166-1 compatible country code * * @example 'Europe/Rome' */ public function timezone(string $countryCode = null): string; } PK A�)[�{ɮT T + faker/src/Faker/Extension/UuidExtension.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Extension; /** * @experimental This interface is experimental and does not fall under our BC promise */ interface UuidExtension extends Extension { /** * Generate name based md5 UUID (version 3). * * @example '7e57d004-2b97-0e7a-b45f-5387367791cd' */ public function uuid3(): string; } PK A�)[�Lkm m , faker/src/Faker/Extension/ColorExtension.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Extension; /** * @experimental This interface is experimental and does not fall under our BC promise */ interface ColorExtension extends Extension { /** * @example '#fa3cc2' */ public function hexColor(): string; /** * @example '#ff0044' */ public function safeHexColor(): string; /** * @example 'array(0,255,122)' * * @return int[] */ public function rgbColorAsArray(): array; /** * @example '0,255,122' */ public function rgbColor(): string; /** * @example 'rgb(0,255,122)' */ public function rgbCssColor(): string; /** * @example 'rgba(0,255,122,0.8)' */ public function rgbaCssColor(): string; /** * @example 'blue' */ public function safeColorName(): string; /** * @example 'NavajoWhite' */ public function colorName(): string; /** * @example '340,50,20' */ public function hslColor(): string; /** * @example array(340, 50, 20) * * @return int[] */ public function hslColorAsArray(): array; } PK A�)[|l&# # + faker/src/Faker/Extension/FileExtension.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Extension; /** * @experimental This interface is experimental and does not fall under our BC promise */ interface FileExtension extends Extension { /** * Get a random MIME type * * @example 'video/avi' */ public function mimeType(): string; /** * Get a random file extension (without a dot) * * @example avi */ public function extension(): string; /** * Get a full path to a new real file on the system. */ public function filePath(): string; } PK A�)[� U�m m 2 faker/src/Faker/Extension/PhoneNumberExtension.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Extension; /** * @experimental This interface is experimental and does not fall under our BC promise */ interface PhoneNumberExtension extends Extension { /** * @example '555-123-546' */ public function phoneNumber(): string; /** * @example +27113456789 */ public function e164PhoneNumber(): string; } PK A�)[- �o o - faker/src/Faker/Extension/NumberExtension.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Extension; /** * @experimental This interface is experimental and does not fall under our BC promise */ interface NumberExtension extends Extension { /** * Returns a random number between $int1 and $int2 (any order) * * @param int $min default to 0 * @param int $max defaults to 32 bit max integer, ie 2147483647 * * @example 79907610 */ public function numberBetween(int $min, int $max): int; /** * Returns a random number between 0 and 9 */ public function randomDigit(): int; /** * Generates a random digit, which cannot be $except */ public function randomDigitNot(int $except): int; /** * Returns a random number between 1 and 9 */ public function randomDigitNotZero(): int; /** * Return a random float number * * @example 48.8932 */ public function randomFloat(?int $nbMaxDecimals, float $min, ?float $max): float; /** * Returns a random integer with 0 to $nbDigits digits. * * The maximum value returned is mt_getrandmax() * * @param int|null $nbDigits Defaults to a random number between 1 and 9 * @param bool $strict Whether the returned number should have exactly $nbDigits * * @example 79907610 */ public function randomNumber(?int $nbDigits, bool $strict): int; } PK A�)[�k�?� � ' faker/src/Faker/Extension/Extension.phpnu �[��� <?php declare(strict_types=1); namespace Faker\Extension; /** * An extension is the only way to add new functionality to Faker. * * @experimental This interface is experimental and does not fall under our BC promise */ interface Extension { } PK A�)[~e��s s . faker/src/Faker/Extension/VersionExtension.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Extension; /** * @experimental This interface is experimental and does not fall under our BC promise */ interface VersionExtension extends Extension { /** * Get a version number in semantic versioning syntax 2.0.0. (https://semver.org/spec/v2.0.0.html) * * @param bool $preRelease Pre release parts may be randomly included * @param bool $build Build parts may be randomly included * * @example 1.0.0 * @example 1.0.0-alpha.1 * @example 1.0.0-alpha.1+b71f04d */ public function semver(bool $preRelease = false, bool $build = false): string; } PK A�)[��� . faker/src/Faker/Extension/CountryExtension.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Extension; /** * @experimental This interface is experimental and does not fall under our BC promise */ interface CountryExtension extends Extension { /** * @example 'Japan' */ public function country(): string; } PK A�)[l�-�� � # faker/src/Faker/Calculator/TCNo.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Calculator; /** * @deprecated moved to tr_TR\Person, use {@link \Faker\Provider\tr_TR\Person}. * @see \Faker\Provider\tr_TR\Person */ class TCNo { /** * Generates Turkish Identity Number Checksum * Gets first 9 digit as prefix and calculates checksum * * https://en.wikipedia.org/wiki/Turkish_Identification_Number * * @param string $identityPrefix * * @return string Checksum (two digit) * * @deprecated use {@link \Faker\Provider\tr_TR\Person::tcNoChecksum()} instead * @see \Faker\Provider\tr_TR\Person::tcNoChecksum() */ public static function checksum($identityPrefix) { return \Faker\Provider\tr_TR\Person::tcNoChecksum($identityPrefix); } /** * Checks whether a TCNo has a valid checksum * * @param string $tcNo * * @return bool * * @deprecated use {@link \Faker\Provider\tr_TR\Person::tcNoIsValid()} instead * @see \Faker\Provider\tr_TR\Person::tcNoIsValid() */ public static function isValid($tcNo) { return \Faker\Provider\tr_TR\Person::tcNoIsValid($tcNo); } } PK A�)[��0N N # faker/src/Faker/Calculator/Iban.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Calculator; class Iban { /** * Generates IBAN Checksum * * @return string Checksum (numeric string) */ public static function checksum(string $iban) { // Move first four digits to end and set checksum to '00' $checkString = substr($iban, 4) . substr($iban, 0, 2) . '00'; // Replace all letters with their number equivalents $checkString = preg_replace_callback( '/[A-Z]/', static function (array $matches): string { return (string) self::alphaToNumber($matches[0]); }, $checkString, ); // Perform mod 97 and subtract from 98 $checksum = 98 - self::mod97($checkString); return str_pad($checksum, 2, '0', STR_PAD_LEFT); } /** * Converts letter to number * * @return int */ public static function alphaToNumber(string $char) { return ord($char) - 55; } /** * Calculates mod97 on a numeric string * * @param string $number Numeric string * * @return int */ public static function mod97(string $number) { $checksum = (int) $number[0]; for ($i = 1, $size = strlen($number); $i < $size; ++$i) { $checksum = (10 * $checksum + (int) $number[$i]) % 97; } return $checksum; } /** * Checks whether an IBAN has a valid checksum * * @return bool */ public static function isValid(string $iban) { return self::checksum($iban) === substr($iban, 2, 2); } } PK A�)[^�9� � " faker/src/Faker/Calculator/Inn.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Calculator; /** * @deprecated moved to ru_RU\Company, use {@link \Faker\Provider\ru_RU\Company}. * @see \Faker\Provider\ru_RU\Company */ class Inn { /** * Generates INN Checksum * * https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D1%80_%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%89%D0%B8%D0%BA%D0%B0 * * @param string $inn * * @return string Checksum (one digit) * * @deprecated use {@link \Faker\Provider\ru_RU\Company::inn10Checksum()} instead * @see \Faker\Provider\ru_RU\Company::inn10Checksum() */ public static function checksum($inn) { return \Faker\Provider\ru_RU\Company::inn10Checksum($inn); } /** * Checks whether an INN has a valid checksum * * @param string $inn * * @return bool * * @deprecated use {@link \Faker\Provider\ru_RU\Company::inn10IsValid()} instead * @see \Faker\Provider\ru_RU\Company::inn10IsValid() */ public static function isValid($inn) { return \Faker\Provider\ru_RU\Company::inn10IsValid($inn); } } PK A�)[A��_j j " faker/src/Faker/Calculator/Ean.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Calculator; /** * Utility class for validating EAN-8 and EAN-13 numbers */ class Ean { /** * @var string EAN validation pattern */ public const PATTERN = '/^(?:\d{8}|\d{13})$/'; /** * Computes the checksum of an EAN number. * * @see https://en.wikipedia.org/wiki/International_Article_Number * * @return int */ public static function checksum(string $digits) { $sequence = (strlen($digits) + 1) === 8 ? [3, 1] : [1, 3]; $sums = 0; foreach (str_split($digits) as $n => $digit) { $sums += ((int) $digit) * $sequence[$n % 2]; } return (10 - $sums % 10) % 10; } /** * Checks whether the provided number is an EAN compliant number and that * the checksum is correct. * * @param string $ean An EAN number * * @return bool */ public static function isValid(string $ean) { if (!preg_match(self::PATTERN, $ean)) { return false; } return self::checksum(substr($ean, 0, -1)) === (int) substr($ean, -1); } } PK A�)[��� # faker/src/Faker/Calculator/Isbn.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Calculator; /** * Utility class for validating ISBN-10 */ class Isbn { /** * @var string ISBN-10 validation pattern */ public const PATTERN = '/^\d{9}[0-9X]$/'; /** * ISBN-10 check digit * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/International_Standard_Book_Number#ISBN-10_check_digits * * @param string $input ISBN without check-digit * * @throws \LengthException When wrong input length passed */ public static function checksum(string $input): string { // We're calculating check digit for ISBN-10 // so, the length of the input should be 9 $length = 9; if (strlen($input) !== $length) { throw new \LengthException(sprintf('Input length should be equal to %d', $length)); } $digits = str_split($input); array_walk( $digits, static function (&$digit, $position): void { $digit = (10 - $position) * $digit; }, ); $result = (11 - array_sum($digits) % 11) % 11; // 10 is replaced by X return ($result < 10) ? (string) $result : 'X'; } /** * Checks whether the provided number is a valid ISBN-10 number * * @param string $isbn ISBN to check */ public static function isValid(string $isbn): bool { if (!preg_match(self::PATTERN, $isbn)) { return false; } return self::checksum(substr($isbn, 0, -1)) === substr($isbn, -1); } } PK A�)[Ŧ6�f f # faker/src/Faker/Calculator/Luhn.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Calculator; /** * Utility class for generating and validating Luhn numbers. * * Luhn algorithm is used to validate credit card numbers, IMEI numbers, and * National Provider Identifier numbers. * * @see http://en.wikipedia.org/wiki/Luhn_algorithm */ class Luhn { /** * @return int */ private static function checksum(string $number) { $number = (string) $number; $length = strlen($number); $sum = 0; for ($i = $length - 1; $i >= 0; $i -= 2) { $sum += $number[$i]; } for ($i = $length - 2; $i >= 0; $i -= 2) { $sum += array_sum(str_split($number[$i] * 2)); } return $sum % 10; } /** * @return string */ public static function computeCheckDigit(string $partialNumber) { $checkDigit = self::checksum($partialNumber . '0'); if ($checkDigit === 0) { return '0'; } return (string) (10 - $checkDigit); } /** * Checks whether a number (partial number + check digit) is Luhn compliant * * @return bool */ public static function isValid(string $number) { return self::checksum($number) === 0; } /** * Generate a Luhn compliant number. * * @return string */ public static function generateLuhnNumber(string $partialValue) { if (!preg_match('/^\d+$/', $partialValue)) { throw new \InvalidArgumentException('Argument should be an integer.'); } return $partialValue . Luhn::computeCheckDigit($partialValue); } } PK A�)[��� � 0 faker/src/Faker/Container/ContainerInterface.phpnu �[��� <?php namespace Faker\Container; use Psr\Container\ContainerInterface as BaseContainerInterface; interface ContainerInterface extends BaseContainerInterface { } PK A�)[_���Q Q . faker/src/Faker/Container/ContainerBuilder.phpnu �[��� <?php declare(strict_types=1); namespace Faker\Container; use Faker\Core; use Faker\Extension; /** * @experimental This class is experimental and does not fall under our BC promise */ final class ContainerBuilder { /** * @var array<string, callable|object|string> */ private array $definitions = []; /** * @param callable|object|string $definition * * @throws \InvalidArgumentException */ public function add(string $id, $definition): self { if (!is_string($definition) && !is_callable($definition) && !is_object($definition)) { throw new \InvalidArgumentException(sprintf( 'First argument to "%s::add()" must be a string, callable or object.', self::class, )); } $this->definitions[$id] = $definition; return $this; } public function build(): ContainerInterface { return new Container($this->definitions); } private static function defaultExtensions(): array { return [ Extension\BarcodeExtension::class => Core\Barcode::class, Extension\BloodExtension::class => Core\Blood::class, Extension\ColorExtension::class => Core\Color::class, Extension\DateTimeExtension::class => Core\DateTime::class, Extension\FileExtension::class => Core\File::class, Extension\NumberExtension::class => Core\Number::class, Extension\UuidExtension::class => Core\Uuid::class, Extension\VersionExtension::class => Core\Version::class, ]; } public static function withDefaultExtensions(): self { $instance = new self(); foreach (self::defaultExtensions() as $id => $definition) { $instance->add($id, $definition); } return $instance; } } PK A�)[#4/^� � ' faker/src/Faker/Container/Container.phpnu �[��� <?php declare(strict_types=1); namespace Faker\Container; use Faker\Extension\Extension; /** * A simple implementation of a container. * * @experimental This class is experimental and does not fall under our BC promise */ final class Container implements ContainerInterface { /** * @var array<string, callable|object|string> */ private array $definitions; private array $services = []; /** * Create a container object with a set of definitions. The array value MUST * produce an object that implements Extension. * * @param array<string, callable|object|string> $definitions */ public function __construct(array $definitions) { $this->definitions = $definitions; } /** * Retrieve a definition from the container. * * @param string $id * * @throws \InvalidArgumentException * @throws \RuntimeException * @throws ContainerException * @throws NotInContainerException */ public function get($id): Extension { if (!is_string($id)) { throw new \InvalidArgumentException(sprintf( 'First argument of %s::get() must be string', self::class, )); } if (array_key_exists($id, $this->services)) { return $this->services[$id]; } if (!$this->has($id)) { throw new NotInContainerException(sprintf( 'There is not service with id "%s" in the container.', $id, )); } $definition = $this->definitions[$id]; $service = $this->getService($id, $definition); if (!$service instanceof Extension) { throw new \RuntimeException(sprintf( 'Service resolved for identifier "%s" does not implement the %s" interface.', $id, Extension::class, )); } $this->services[$id] = $service; return $service; } /** * Get the service from a definition. * * @param callable|object|string $definition */ private function getService(string $id, $definition) { if (is_callable($definition)) { try { return $definition(); } catch (\Throwable $e) { throw new ContainerException( sprintf('Error while invoking callable for "%s"', $id), 0, $e, ); } } elseif (is_object($definition)) { return $definition; } elseif (is_string($definition)) { if (class_exists($definition)) { try { return new $definition(); } catch (\Throwable $e) { throw new ContainerException(sprintf('Could not instantiate class "%s"', $id), 0, $e); } } throw new ContainerException(sprintf( 'Could not instantiate class "%s". Class was not found.', $id, )); } else { throw new ContainerException(sprintf( 'Invalid type for definition with id "%s"', $id, )); } } /** * Check if the container contains a given identifier. * * @param string $id * * @throws \InvalidArgumentException */ public function has($id): bool { if (!is_string($id)) { throw new \InvalidArgumentException(sprintf( 'First argument of %s::get() must be string', self::class, )); } return array_key_exists($id, $this->definitions); } } PK A�)[SR��, , 0 faker/src/Faker/Container/ContainerException.phpnu �[��� <?php declare(strict_types=1); namespace Faker\Container; use Psr\Container\ContainerExceptionInterface; /** * @experimental This class is experimental and does not fall under our BC promise */ final class ContainerException extends \RuntimeException implements ContainerExceptionInterface { } PK A�)[���/ / 5 faker/src/Faker/Container/NotInContainerException.phpnu �[��� <?php declare(strict_types=1); namespace Faker\Container; use Psr\Container\NotFoundExceptionInterface; /** * @experimental This class is experimental and does not fall under our BC promise */ final class NotInContainerException extends \RuntimeException implements NotFoundExceptionInterface { } PK A�)[�@�� # faker/src/Faker/UniqueGenerator.phpnu �[��� <?php namespace Faker; use Faker\Extension\Extension; /** * Proxy for other generators that returns only unique values. * * Instantiated through @see Generator::unique(). * * @mixin Generator */ class UniqueGenerator { protected $generator; protected $maxRetries; /** * Maps from method names to a map with serialized result keys. * * @example [ * 'phone' => ['0123' => null], * 'city' => ['London' => null, 'Tokyo' => null], * ] * * @var array<string, array<string, null>> */ protected $uniques = []; /** * @param Extension|Generator $generator * @param int $maxRetries * @param array<string, array<string, null>> $uniques */ public function __construct($generator, $maxRetries = 10000, &$uniques = []) { $this->generator = $generator; $this->maxRetries = $maxRetries; $this->uniques = &$uniques; } public function ext(string $id) { return new self($this->generator->ext($id), $this->maxRetries, $this->uniques); } /** * Catch and proxy all generator calls but return only unique values * * @param string $attribute * * @deprecated Use a method instead. */ public function __get($attribute) { trigger_deprecation('fakerphp/faker', '1.14', 'Accessing property "%s" is deprecated, use "%s()" instead.', $attribute, $attribute); return $this->__call($attribute, []); } /** * Catch and proxy all generator calls with arguments but return only unique values * * @param string $name * @param array $arguments */ public function __call($name, $arguments) { if (!isset($this->uniques[$name])) { $this->uniques[$name] = []; } $i = 0; do { $res = call_user_func_array([$this->generator, $name], $arguments); ++$i; if ($i > $this->maxRetries) { throw new \OverflowException(sprintf('Maximum retries of %d reached without finding a unique value', $this->maxRetries)); } } while (array_key_exists(serialize($res), $this->uniques[$name])); $this->uniques[$name][serialize($res)] = null; return $res; } } PK A�)[ $R R " faker/src/Faker/ValidGenerator.phpnu �[��� <?php namespace Faker; use Faker\Extension\Extension; /** * Proxy for other generators, to return only valid values. Works with * Faker\Generator\Base->valid() * * @mixin Generator */ class ValidGenerator { protected $generator; protected $validator; protected $maxRetries; /** * @param Extension|Generator $generator * @param callable|null $validator * @param int $maxRetries */ public function __construct($generator, $validator = null, $maxRetries = 10000) { if (null === $validator) { $validator = static function () { return true; }; } elseif (!is_callable($validator)) { throw new \InvalidArgumentException('valid() only accepts callables as first argument'); } $this->generator = $generator; $this->validator = $validator; $this->maxRetries = $maxRetries; } public function ext(string $id) { return new self($this->generator->ext($id), $this->validator, $this->maxRetries); } /** * Catch and proxy all generator calls but return only valid values * * @param string $attribute * * @deprecated Use a method instead. */ public function __get($attribute) { trigger_deprecation('fakerphp/faker', '1.14', 'Accessing property "%s" is deprecated, use "%s()" instead.', $attribute, $attribute); return $this->__call($attribute, []); } /** * Catch and proxy all generator calls with arguments but return only valid values * * @param string $name * @param array $arguments */ public function __call($name, $arguments) { $i = 0; do { $res = call_user_func_array([$this->generator, $name], $arguments); ++$i; if ($i > $this->maxRetries) { throw new \OverflowException(sprintf('Maximum retries of %d reached without finding a valid value', $this->maxRetries)); } } while (!call_user_func($this->validator, $res)); return $res; } } PK A�)[ƶg֒ � # faker/src/Faker/ChanceGenerator.phpnu �[��� <?php namespace Faker; use Faker\Extension\Extension; /** * This generator returns a default value for all called properties * and methods. It works with Faker\Generator::optional(). * * @mixin Generator */ class ChanceGenerator { private $generator; private $weight; protected $default; /** * @param Extension|Generator $generator */ public function __construct($generator, float $weight, $default = null) { $this->default = $default; $this->generator = $generator; $this->weight = $weight; } public function ext(string $id) { return new self($this->generator->ext($id), $this->weight, $this->default); } /** * Catch and proxy all generator calls but return only valid values * * @param string $attribute * * @deprecated Use a method instead. */ public function __get($attribute) { trigger_deprecation('fakerphp/faker', '1.14', 'Accessing property "%s" is deprecated, use "%s()" instead.', $attribute, $attribute); return $this->__call($attribute, []); } /** * @param string $name * @param array $arguments */ public function __call($name, $arguments) { if (mt_rand(1, 100) <= (100 * $this->weight)) { return call_user_func_array([$this->generator, $name], $arguments); } return $this->default; } } PK A�)[}�� � 1 faker/src/Faker/ORM/CakePHP/ColumnTypeGuesser.phpnu �[��� <?php namespace Faker\ORM\CakePHP; class ColumnTypeGuesser { protected $generator; public function __construct(\Faker\Generator $generator) { $this->generator = $generator; } /** * @return \Closure|null */ public function guessFormat($column, $table) { $generator = $this->generator; $schema = $table->schema(); switch ($schema->columnType($column)) { case 'boolean': return static function () use ($generator) { return $generator->boolean; }; case 'integer': return static function () use ($generator) { return $generator->numberBetween(0, 2147483647); }; case 'biginteger': return static function () use ($generator) { return $generator->numberBetween(0, PHP_INT_MAX); }; case 'decimal': case 'float': return static function () use ($generator) { return $generator->randomFloat(); }; case 'uuid': return static function () use ($generator) { return $generator->uuid(); }; case 'string': if (method_exists($schema, 'getColumn')) { $columnData = $schema->getColumn($column); } else { $columnData = $schema->column($column); } $length = $columnData['length']; return static function () use ($generator, $length) { return $generator->text($length); }; case 'text': return static function () use ($generator) { return $generator->text(); }; case 'date': case 'datetime': case 'timestamp': case 'time': return static function () use ($generator) { return $generator->datetime(); }; case 'binary': default: return null; } } } PK A�)[ 4j� � / faker/src/Faker/ORM/CakePHP/EntityPopulator.phpnu �[��� <?php namespace Faker\ORM\CakePHP; use Cake\ORM\TableRegistry; class EntityPopulator { protected $class; protected $connectionName; protected $columnFormatters = []; protected $modifiers = []; public function __construct($class) { $this->class = $class; } /** * @param string $name */ public function __get($name) { return $this->{$name}; } /** * @param string $name */ public function __set($name, $value) { $this->{$name} = $value; } public function mergeColumnFormattersWith($columnFormatters) { $this->columnFormatters = array_merge($this->columnFormatters, $columnFormatters); } public function mergeModifiersWith($modifiers) { $this->modifiers = array_merge($this->modifiers, $modifiers); } /** * @return array */ public function guessColumnFormatters($populator) { $formatters = []; $class = $this->class; $table = $this->getTable($class); $schema = $table->schema(); $pk = $schema->primaryKey(); $guessers = $populator->getGuessers() + ['ColumnTypeGuesser' => new ColumnTypeGuesser($populator->getGenerator())]; $isForeignKey = static function ($column) use ($table) { foreach ($table->associations()->type('BelongsTo') as $assoc) { if ($column == $assoc->foreignKey()) { return true; } } return false; }; foreach ($schema->columns() as $column) { if ($column == $pk[0] || $isForeignKey($column)) { continue; } foreach ($guessers as $guesser) { if ($formatter = $guesser->guessFormat($column, $table)) { $formatters[$column] = $formatter; break; } } } return $formatters; } /** * @return array */ public function guessModifiers() { $modifiers = []; $table = $this->getTable($this->class); $belongsTo = $table->associations()->type('BelongsTo'); foreach ($belongsTo as $assoc) { $modifiers['belongsTo' . $assoc->name()] = function ($data, $insertedEntities) use ($assoc) { $table = $assoc->target(); $foreignModel = $table->alias(); $foreignKeys = []; if (!empty($insertedEntities[$foreignModel])) { $foreignKeys = $insertedEntities[$foreignModel]; } else { $foreignKeys = $table->find('all') ->select(['id']) ->map(static function ($row) { return $row->id; }) ->toArray(); } if (empty($foreignKeys)) { throw new \Exception(sprintf('%s belongsTo %s, which seems empty at this point.', $this->getTable($this->class)->table(), $assoc->table())); } $foreignKey = $foreignKeys[array_rand($foreignKeys)]; $data[$assoc->foreignKey()] = $foreignKey; return $data; }; } // TODO check if TreeBehavior attached to modify lft/rgt cols return $modifiers; } /** * @param array $options */ public function execute($class, $insertedEntities, $options = []) { $table = $this->getTable($class); $entity = $table->newEntity(); foreach ($this->columnFormatters as $column => $format) { if (null !== $format) { $entity->{$column} = is_callable($format) ? $format($insertedEntities, $table) : $format; } } foreach ($this->modifiers as $modifier) { $entity = $modifier($entity, $insertedEntities); } if (!$entity = $table->save($entity, $options)) { throw new \RuntimeException("Failed saving $class record"); } $pk = $table->primaryKey(); if (is_string($pk)) { return $entity->{$pk}; } return $entity->{$pk[0]}; } public function setConnection($name) { $this->connectionName = $name; } protected function getTable($class) { $options = []; if (!empty($this->connectionName)) { $options['connection'] = $this->connectionName; } return TableRegistry::get($class, $options); } } PK A�)[{���� � ) faker/src/Faker/ORM/CakePHP/Populator.phpnu �[��� <?php namespace Faker\ORM\CakePHP; class Populator { protected $generator; protected $entities = []; protected $quantities = []; protected $guessers = []; public function __construct(\Faker\Generator $generator) { $this->generator = $generator; } /** * @return \Faker\Generator */ public function getGenerator() { return $this->generator; } /** * @return array */ public function getGuessers() { return $this->guessers; } /** * @return $this */ public function removeGuesser($name) { if ($this->guessers[$name]) { unset($this->guessers[$name]); } return $this; } /** * @throws \Exception * * @return $this */ public function addGuesser($class) { if (!is_object($class)) { $class = new $class($this->generator); } if (!method_exists($class, 'guessFormat')) { throw new \Exception('Missing required custom guesser method: ' . get_class($class) . '::guessFormat()'); } $this->guessers[get_class($class)] = $class; return $this; } /** * @param array $customColumnFormatters * @param array $customModifiers * * @return $this */ public function addEntity($entity, $number, $customColumnFormatters = [], $customModifiers = []) { if (!$entity instanceof EntityPopulator) { $entity = new EntityPopulator($entity); } $entity->columnFormatters = $entity->guessColumnFormatters($this); if ($customColumnFormatters) { $entity->mergeColumnFormattersWith($customColumnFormatters); } $entity->modifiers = $entity->guessModifiers($this); if ($customModifiers) { $entity->mergeModifiersWith($customModifiers); } $class = $entity->class; $this->entities[$class] = $entity; $this->quantities[$class] = $number; return $this; } /** * @param array $options * * @return array */ public function execute($options = []) { $insertedEntities = []; foreach ($this->quantities as $class => $number) { for ($i = 0; $i < $number; ++$i) { $insertedEntities[$class][] = $this->entities[$class]->execute($class, $insertedEntities, $options); } } return $insertedEntities; } } PK A�)[�S$� � 1 faker/src/Faker/ORM/Propel2/ColumnTypeGuesser.phpnu �[��� <?php namespace Faker\ORM\Propel2; use Propel\Generator\Model\PropelTypes; use Propel\Runtime\Map\ColumnMap; class ColumnTypeGuesser { protected $generator; public function __construct(\Faker\Generator $generator) { $this->generator = $generator; } /** * @return \Closure|null */ public function guessFormat(ColumnMap $column) { $generator = $this->generator; if ($column->isTemporal()) { if ($column->getType() == PropelTypes::BU_DATE || $column->getType() == PropelTypes::BU_TIMESTAMP) { return static function () use ($generator) { return $generator->dateTime; }; } return static function () use ($generator) { return $generator->dateTimeAD; }; } $type = $column->getType(); switch ($type) { case PropelTypes::BOOLEAN: case PropelTypes::BOOLEAN_EMU: return static function () use ($generator) { return $generator->boolean; }; case PropelTypes::NUMERIC: case PropelTypes::DECIMAL: $size = $column->getSize(); return static function () use ($generator, $size) { return $generator->randomNumber($size + 2) / 100; }; case PropelTypes::TINYINT: return static function () use ($generator) { return $generator->numberBetween(0, 127); }; case PropelTypes::SMALLINT: return static function () use ($generator) { return $generator->numberBetween(0, 32767); }; case PropelTypes::INTEGER: return static function () use ($generator) { return $generator->numberBetween(0, 2147483647); }; case PropelTypes::BIGINT: return static function () use ($generator) { return $generator->numberBetween(0, PHP_INT_MAX); }; case PropelTypes::FLOAT: case PropelTypes::DOUBLE: case PropelTypes::REAL: return static function () use ($generator) { return $generator->randomFloat(); }; case PropelTypes::CHAR: case PropelTypes::VARCHAR: case PropelTypes::BINARY: case PropelTypes::VARBINARY: $size = $column->getSize(); return static function () use ($generator, $size) { return $generator->text($size); }; case PropelTypes::LONGVARCHAR: case PropelTypes::LONGVARBINARY: case PropelTypes::CLOB: case PropelTypes::CLOB_EMU: case PropelTypes::BLOB: return static function () use ($generator) { return $generator->text; }; case PropelTypes::ENUM: $valueSet = $column->getValueSet(); return static function () use ($generator, $valueSet) { return $generator->randomElement($valueSet); }; case PropelTypes::OBJECT: case PropelTypes::PHP_ARRAY: default: // no smart way to guess what the user expects here return null; } } } PK A�)[�s�� � / faker/src/Faker/ORM/Propel2/EntityPopulator.phpnu �[��� <?php namespace Faker\ORM\Propel2; use Faker\Provider\Base; use Propel\Runtime\Map\ColumnMap; /** * Service class for populating a table through a Propel ActiveRecord class. */ class EntityPopulator { protected $class; protected $columnFormatters = []; protected $modifiers = []; /** * @param string $class A Propel ActiveRecord classname */ public function __construct($class) { $this->class = $class; } /** * @return string */ public function getClass() { return $this->class; } public function setColumnFormatters($columnFormatters) { $this->columnFormatters = $columnFormatters; } /** * @return array */ public function getColumnFormatters() { return $this->columnFormatters; } public function mergeColumnFormattersWith($columnFormatters) { $this->columnFormatters = array_merge($this->columnFormatters, $columnFormatters); } /** * @return array */ public function guessColumnFormatters(\Faker\Generator $generator) { $formatters = []; $class = $this->class; $peerClass = $class::TABLE_MAP; $tableMap = $peerClass::getTableMap(); $nameGuesser = new \Faker\Guesser\Name($generator); $columnTypeGuesser = new \Faker\ORM\Propel2\ColumnTypeGuesser($generator); foreach ($tableMap->getColumns() as $columnMap) { // skip behavior columns, handled by modifiers if ($this->isColumnBehavior($columnMap)) { continue; } if ($columnMap->isForeignKey()) { $relatedClass = $columnMap->getRelation()->getForeignTable()->getClassname(); $formatters[$columnMap->getPhpName()] = static function ($inserted) use ($relatedClass, $generator) { $relatedClass = trim($relatedClass, '\\'); return isset($inserted[$relatedClass]) ? $generator->randomElement($inserted[$relatedClass]) : null; }; continue; } if ($columnMap->isPrimaryKey()) { continue; } if ($formatter = $nameGuesser->guessFormat($columnMap->getPhpName(), $columnMap->getSize())) { $formatters[$columnMap->getPhpName()] = $formatter; continue; } if ($formatter = $columnTypeGuesser->guessFormat($columnMap)) { $formatters[$columnMap->getPhpName()] = $formatter; continue; } } return $formatters; } /** * @return bool */ protected function isColumnBehavior(ColumnMap $columnMap) { foreach ($columnMap->getTable()->getBehaviors() as $name => $params) { $columnName = Base::toLower($columnMap->getName()); switch ($name) { case 'nested_set': $columnNames = [$params['left_column'], $params['right_column'], $params['level_column']]; if (in_array($columnName, $columnNames, false)) { return true; } break; case 'timestampable': $columnNames = [$params['create_column'], $params['update_column']]; if (in_array($columnName, $columnNames, false)) { return true; } break; } } return false; } public function setModifiers($modifiers) { $this->